ویکی‌پدیا fawiki https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter مدیا ویژه بحث کاربر بحث کاربر ویکی‌پدیا بحث ویکی‌پدیا پرونده بحث پرونده مدیاویکی بحث مدیاویکی الگو بحث الگو راهنما بحث راهنما رده بحث رده درگاه بحث درگاه پیش‌نویس بحث پیش‌نویس Education Program Education Program talk TimedText TimedText talk پودمان بحث پودمان مبحث 0 813 42127563 41323340 2025-06-18T18:47:17Z ShahBalkhi 1405409 تحریف‌ها را برداشتم. 42127563 wikitext text/x-wiki {{مقاله خوب}} {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = دقیقی | تصویر = Daghighi-Balkhi.jpg | توضیح تصویر = تندیس دقیقی کارِ [[محمدحسین ماموریان]] در [[آرامگاه فردوسی]]، [[بلخ]] | نام اصلی = ابو منصور محمد بن احمد | زمینه فعالیت = [[شعر فارسی]] | تاریخ تولد = پس از ۳۲۰ هجری قمری | محل تولد = [[بلخ]]،<ref name="zadgah">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://shahnamehpajohan.ir/بلخ-زادگاه-دقیقیست-؟/ |عنوان =بلخ زادگاه دقیقیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> [[افغانستان]] کنونی | والدین = | تاریخ مرگ = ۳۶۷–۳۶۹ هجری قمری | محل مرگ = | علت مرگ = کشته‌شدن به دست غلام خود | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | در زمان حکومت = [[سامانیان]] | نام دیگر = | کتاب‌ها = ''[[گشتاسپ‌نامه]]'' | تخلص = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | علت شهرت = آغاز به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = }} '''ابو منصور محمد بن احمد بلخی''' (پس از ۳۲۰ – میان ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) مشهور به '''دقیقی'''، شاعر [[فهرست شاعران فارسی‌زبان|فارسی‌زبان]] در دورهٔ [[سامانیان]] بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از [[فردوسی]] تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های آغازین ''[[شاهنامه]]'' سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را با ذکر نام نویسنده اصلی در اثر خود گنجانده است. زادگاه وی بلخ بوده است، دقیقی با دربار شاهان سامانی در پیوند بود و به تشویق [[نوح دوم سامانی]] به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] را آغاز کرد. اما پیش از آنکه آن را به پایان برساند، به دست غلام خود کشته شد. پس از آن فردوسی کار دقیقی را ادامه داد و ''شاهنامهٔ'' ابومنصوری را که منثور بود به نظم درآورد. فردوسی در ''شاهنامهٔ'' خود داستان زندگی دقیقی را به کوتاهی نقل کرده و هزار بیتی که دقیقی سروده را هم در ''شاهنامهٔ'' خود گنجانده و بدین‌گونه از ازدست‌رفتن آن‌ها جلوگیری کرده است. در دوران‌های نوین، از سوی خاورشناسان این دیدگاه مطرح شد که دقیقی زرتشتی بوده، ولی امروزه این دید با پژوهش‌های بیشتر رد شده و دقیقی را مسلمان شیعه به‌شمار می‌آورند. دقیقی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاعرهای پارسی‌دری است و تأثیری فراوان بر شاعرهای پس از خود، به ویژه سرایندگان سبک حماسی [[شعر فارسی]] گذاشته است. == منبع‌شناسی == کتاب‌هایی که یادی از دقیقی یا شعرهایش کرده‌اند: ''[[شاهنامه]]'' فردوسی (۴۰۰)، ''[[تاریخ بیهقی]]'' (نیمه دوم سده پنجم)، ''[[شرح قصیده ابوالهیثم]]'' (پایان سده چهارم و آغاز سده پنجم)، ''[[چهار مقاله]]'' [[نظامی عروضی]] (پیرامون ۵۵۰ هجری)، ''[[حدائق‌السحر]]'' [[رشید وطواط]] (سده ششم)، ''[[ترجمان‌البلاغه]]'' (آغاز سده ششم)، ''[[لباب‌الالباب]]'' [[عوفی]] (۶۱۷ تا ۶۲۵)، ''[[مونس‌الاحرار]]'' [[محمد جاجرمی]] (۷۴۱)، ''تاریخ سیستان''، ''تاریخ گزیده'' (۷۳۰)، دیوان فرخی، غضایری، معزی، ادیب صابر، سوزنی، ''[[لغت فرس]]'' [[اسدی توسی]]، صحاح‌الفرس، فرهنگ جهانگیری، ''سخن و سخنوران'' تألیف فروزانفر، ''احوال رودکی'' از سعید نفیسی، و مقاله تقی‌زاده در مجله کاوه.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> در نوشته‌های [[خاورشناسان]] به دو دلیل از دقیقی یاد شده. در جای‌هایی که سخن از ادبیات فارسی و شاعرهای این زبان است، چون دقیقی از پیشگامان شعر فارسی بوده نامش در میان دیگر شاعرها آورده می‌شود. مناسبت دیگر آن است که کسانی که به جستجو در زندگانی فردوسی پرداخته‌اند، همچنان به دلیل اینکه بخشی از شاهنامه سرودهٔ دقیقی است، از پژوهش دربارهٔ او نیز سر باز نزده‌اند. در اینجا برخی از مهم‌ترین پژوهش‌هایی که خاورشناسان دربارهٔ دقیقی انجام داده‌اند را به کوتاهی می‌آوریم. این مطالب برگرفته از مقالهٔ [[ایرج افشار]] است که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی چاپ شده است.<ref name="afshar">{{یادکرد وب|نویسنده =[[ایرج افشار]] |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/283818/default.aspx |عنوان = دقیقی در تحقیقات مستشرقان| ناشر =مجله دانشکده، شماره ۵، سال دوم |تاریخ =۱۳۵۵ |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> نخستین کوشش از سوی خاورشناسان برمی‌گردد به هنگامی که لمسدن، از نظامیان [[مردم انگلستان|انگلیسی]] مقیم [[هند]]، نخستین مجلد شاهنامه را در سال ۱۸۱۱ میلادی در [[کلکته]] به چاپ رسانید. پس از او کسانی که به شاهنامه پرداختند، در پیشگفتارهای خود به ناچار از دقیقی و پیشگامی او در سردون حماسه ملی ایران نیز سخن یاد کردند.<ref name="afshar"/> یکی از خاورشناسان [[آلمانی‌ها|آلمانی]] به نام [[هرمان اته]] میان سال‌های ۱۸۷۲ و ۱۸۷۵ به انتشار دو مقاله به [[زبان آلمانی]] پرداخت و در آن‌ها از دقیقی یاد کرده بود. نخستین مقاله دربارهٔ فردوسی، و دیگر مقاله‌ای دربارهٔ پیشروان و معاصران [[رودکی]] (۱۸۷۵) بود. اته یکی از نخستین کسانی است که بحث دربارهٔ زرتشتی بودن دقیقی را مطرح کرد و بر پایه آن، سرودن شاهنامه را بیشتر ناشی از حس و توجه شاعر به عوالم روحی و فکری او عنوان کرد.<ref name="afshar"/> [[تئودور نولدکه]] در سال ۱۸۹۲ در جلد دوم مجموعه پژوهش‌های مربوط به زبان فارسی که در شهر [[وین]] انتشار یافت، ضمن بحثی دربارهٔ شعر فارسی از سهم دقیقی در حماسه ایران یاد کرد و موضوع زرتشتی بودن دقیقی را یکی از مباحث اصلی بحث خود قرار داد.<ref name="afshar"/> [[ادوارد براون]] که اولین مجلد از اثر پایدارش بنام ''[[تاریخ ادبیات ایران]]'' که در سال ۱۹۰۲ انتشار یافت، در دو صفحه از آن کتاب به زندگانی دقیقی پرداخت و ضمن بازگویی و بازبینی آنچه در کتاب‌ها و مآخذ قدیم ایرانی دیده بود، تا اندازه‌ای به دیدگاه‌های مستشرقان نیز پرداخت. او پس از آن بحث کوتاهی دربارهٔ ممدوحین می‌آورد و برخلاف پیشینیان خود می‌گوید که دقیقی زرتشتی نبوده است. این نخستین بار بود که در برابر عقاید نولدکه و اته و هرن، نظری مخالف گفته می‌شد.<ref name="afshar"/> در سال ۱۹۱۳ نخستین مجلد از چاپ اول ''[[دائرةالمعارف اسلام]]'' انتشار یافت. در این دائرةالمعارف ذیل [[تخلص]] دقیقی پنج شش سطری به زندگانی او اختصاص داشت. این نخستین بار بود که نام دقیقی در یک دائرةالمعارف اروپایی وارد شده بود. در حالی که نام فردوسی و همگنان او سال‌ها پیش از آن در دائرةالمعارف‌های دیگر جایگاه خود را یافته بود. مقاله کوتاه دائرةالمعارف اسلام به دست کلمان هوار خاورشناس [[مردم فرانسوی|فرانسوی]] نوشته شده بود.<ref name="afshar"/> شدر در سال ۱۹۳۲ مقاله‌ای تحت عنوان «آیا دقیقی زرتشتی بود؟» در جشن نامه خاورشناس نامی [[جرج یاکوب]] به چاپ رسانید و این عقیده را اظهار کرد دقیقی زرتشتی نبوده است.<ref name="afshar"/> کتاب ''تاریخ ادبیات ایرانی'' تألیف [[یان ریپکا]] مستشرق در سال ۱۹۵۶ به [[زبان چکی]] در [[پراگ]] به چاپ رسید. سه سال پس از آن در سال ۱۹۵۹ ترجمهٔ آلمانی آن در [[لایپزیک]] منتشر شد. ریپکا سه صفحه از این کتاب را به زندگانی دقیقی اختصاص داده است. آنچه در تحقیق او تازگی دارد اظهارنظریست که در باب کشته شدن دقیقی به‌دست می‌دهد و علت آن را به دلایل آنچه فردوسی در حق دقیقی آورده است، به اخلاق خشونت‌آمیز و تند دقیقی منحصر می‌کند. او می‌گوید زحمات دقیقی مقدمه بلافصل شاهنامه فردوسی بود و هنوز هم آثار آن در این منظومه به روشنی قابل درک است. درست است که دقیقی به تنهایی مبتکر سبک و وزن [[حماسه|حماسی]] نبود ولی بی‌گمان در پیشرفت این دو سهیم بوده است و نمونه‌ای پرداخته است که فردوسی هم به‌دنبال آن رفته است.<ref name="afshar"/> == پیشینه به‌نظم‌درآوردن داستان‌های ملی ایران == در اواخر دوره [[ساسانیان|ساسانی]] کتابی به [[فارسی میانه|زبان پهلوی]] به نام [[خدای‌نامه]] نوشته شده بود که داستان‌های ملی ایران را در آن گردآوری کرده بودند. این کتاب در آغاز [[دوره اسلامی]] به دست [[المقفع]] به [[زبان عربی]] برگردانده شد و منبع اصلی «تاریخ» [[ایران باستان]] بود. عنوان شماری از کتاب‌ها دربارهٔ قهرمانان ملی ایران هم به عربی و هم به فارسی در دسترس است، که گویا از نوشته‌های [[فارسی میانه]] ترجمه شده بودند؛ که همین نوشته‌ها منابع مستقیم یا غیرمستقیم فردوسی در سرودن شاهنامه بوده‌اند. پیش از فردوسی نیز تلاش‌هایی برای به شعر درآوردن این داستان‌ها، هم به عربی و هم به [[فارسی دری|فارسی]]، انجام شده بود. در پیرامون سال ۲۰۰ هجری قمری (۸۱۵ میلادی)، [[آبان بن عبدالحمید لاحقی]] شماری از کتاب‌های ساسانی را به [[شعر عربی]] و در [[بحر رجز]] برگردانده بود، که از جمله آن‌ها «کتاب مزدک» بود که گویا در شاهنامه هم بکار برده شده است. در نیمه نخست سده دهم، [[مسعودی مروزی]] شاهنامه‌ای در [[بحر هزج]] سروده بود که این بحر بر پایهٔ همان اصول وزنی بحر عربی رجز بنا شده بود. از این شاهنامه تنها سه بیت به جا مانده است. دقیقی از شاعرانی بود که در نیمه دوم سده دهم میلادی به نظم درآوردن داستان‌های ملی ایران دست یازید، اما کار او ناتمام ماند تا اینکه فردوسی آن را به پایان رساند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =François de Blois |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/epics |عنوان = EPICS| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۲ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref> در زمان سده‌های نخستین اسلام عرب‌ها آشکارا ملل دیگر را تحقیر می‌کردند. این وضع در دوره [[بنی عباس]] نهضت ملی [[شعوبیه]] را ایجاد کرد. اینان نخست برابری همه مسلمانان را اعلام داشتند، ولی پس از آن مدعی برتری [[ایرانیان]] بر عرب‌ها شدند. در این دوره کشمکشی میان نویسندگان ایرانی و عرب در زمینه ادبیات پدید آمد که هر کدام تلاش می‌کردند برتری خود را نشان دهند. از این کشمکش ادبیاتی به زبان عربی پدید آمد که از سده نهم تا یازدهم میلادی ادامه داشت. در سده نهم به این ملت‌پرستی فکری، ملت‌خواهی سیاسی نیز افزوده شد. به دنبال آن نخستین سلسله پادشاهان ایرانی در [[خراسان]] پدید آمد که از [[بغداد]] دور بود و برای همین کانون بدعت‌های پرشمار سیاسی و مذهبی به‌شمار می‌رفت.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۳۸–۳۹}}</ref> به همت شاعران فارسی‌زبان، زبان فارسی کم‌کم زبان عربی را از دربار شاهان کنار راند. فرمانروایانِ سلسله‌های نخستین ایرانی، از پیشرفت زبان کشور خود خرسند بوده‌اند، چرا که به‌طور غیرمحسوسی رشته‌هایی که ایرانیان را به خلافت پیوند می‌داد، می‌گسست. این خرسندی را از آنجا می‌توان دریافت که آنان بر حفظ سنت‌های تاریخی و افسانه‌ای ایران پافشاری داشتند و به‌کاربستن همین سنت‌ها بود که بزودی حماسهٔ ملی ایران را پدیدآورد.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۴۹}}</ref> در سال ۹۵۷ میلادی یعنی در بهترین دوران سامانیان، [[شاهنامه ابومنصوری]] با تلاش [[ابومنصور المعمری]] و به دستور [[ابومنصور عبدالرزاق]]، حاکم توس، توسط چهار گردآورنده خدای نامک‌های کهن (که در شاهنامه فردوسی نام برده شده‌اند) به رشته تحریر درآمد. این شاهنامه منثور پایه‌ای برای سرودن نسخه‌های منظوم شاهنامه شد، ولی خود آن عمری کوتاه داشت. دقیقی از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی دست به سرودن شاهنامهٔ منظوم از روی این شاهنامهٔ منثور ابومنصوری زد. در این باره مورخی{{کدام}} آورده است «آنگاه که پیشانی سامانیان به تاج خراسان آراسته شد، آنان خواستار شدند که وقایع عمدهٔ شاهان قدیم ایران به شعر آورده شود. اما در این زمان مقام شعر چنان بلند نبود و آنان نتوانستند به آرزوی خود برسند تا زمانی‌که [[نوع بن منصور]] به حکومت رسید. وی با تمام نیرو بر این همت گماشت که از چراغ لطف خود نور خالص این نیت را بیرون دهد و گردن بند این اقدام را به‌گردن دقیقی که سرمشق شعرای زمان خود بود بیاویزد».<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۰–۵۱}}</ref> == زندگی == از زندگانی دقیقی دانسته‌های اندکی در دسترس است. آنچه می‌دانیم این است که او با دربار سامانیان در پیوند بوده و از شاهان این خاندان امیر سدید ابوصالح [[منصور یکم سامانی|منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰ تا ۳۶۵ هجری) و امیر رضی ابوالقاسم [[نوح دوم سامانی|نوح بن منصور]] (۳۶۵ تا ۳۸۷) را مدح گفته و گویا به فرمان امیر نوح به نظم کردن شاهنامه دست یازیده است. او پس از به نظم کشیدن نزدیک به هزار بیت، در روزگار جوانی به دست غلام [[مردمان ترک|ترک]] خود کشته می‌شود. اینکه چرا غلامش او را کشته است، در جایی گفته نشده است.<ref name="Kelly2012">{{cite book|author=Stuart Kelly|title=The Book of Lost Books: An Incomplete History of All the Great Books You'll Never Read|url=http://books.google.com/books?id=Rbi8BQAAQBAJ&pg=PT103|date=5 November 2012|publisher=Birlinn|isbn=978-0-85790-525-3|pages=103–}}</ref> اما [[محمدامین ریاحی]] کشته شدن او را به دلیل تعصبات مذهبی مسلمانان و گرایشی که نسبت به [[مزدیسنا|دین زرتشت]] داشته است، می‌داند. بر پایهٔ گفتهٔ او، روایت کشته‌شدن دقیقی در شاهنامه، با آنچه که در تذکره‌ها آمده و قاتل دقیقی را بندهٔ خود او دانسته‌اند، یکی نیست؛ چرا که [[مصراع]] «به دست یک بنده‌بر کشته شد» این را نمی‌رساند که بندهٔ خودِ دقیقی، او را کشته است.<ref>{{پک|ریاحی|۱۳۸۰|ص=۹۰}}</ref> هزار بیتی که او سروده دربارهٔ پادشاهی [[گشتاسپ]] و ظهور [[زرتشت]] و تاختن [[ارجاسپ]] به ایران است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> او به تشویق نوح دوم سامانی به به‌نظم‌درآوردن شاهنامهٔ ابومنصوری دست یازید.<ref>{{cite book|title=History of Civilizations of Central Asia (vol.4,part-1)|url=http://books.google.com/books?id=lodSckjlNuMC&pg=PA91|year=1992|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-1595-7|pages=91–}}</ref> تاریخ دقیق زادن و مرگ او دانسته نیست، ولی او به دستور نوح بن منصور (پادشاهی از ۳۶۵ تا ۳۸۷) آغاز به به نظم درآوردن شاهنامه کرد و فردوسی کار او را در پیرامون سال‌های ۳۶۵ هجری ادامه داد. مرگ دقیقی باید حدوداً پیرامون ۳۶۶ انجام گرفته باشد. افزون بر آن، آنچنان که فردوسی در شاهنامه گزارش کرده است، دقیقی در سن جوانی کشته شد، از این روی می‌توان تاریخ زادن او را پس از ۳۲۰ هجری دانست.<ref name="iranica"/><ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> به گفتهٔ [[محمد دبیرسیاقی]]، چون آغاز فرمانروایی نوح بن منصور در ۳۶۵ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] است و فردوسی نیز که کشته‌شدن دقیقی را در شاهنامه خود یاد می‌کند در حدود سال ۳۷۰ ه‍.ق به نظم شاهنامه دست یازیده، بنابراین تاریخ کشته‌شدن این شاعر میان سال‌های ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری باید رخ داده باشد.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> بر پایهٔ گفتهٔ [[عوفی]] «او را بسبب دقت معانی و دقت الفاظ دقیقی گفتندی». بر پایهٔ گفتهٔ [[ذبیح‌الله صفا]]، پذیرش این نکته مستلزم آن است که بپنداریم او پیش از رسیدن به مرتبهٔ استادی در شعر فارسی، لقب شعری نداشته و بنابراین این گفتهٔ عوفی را نادرست می‌داند.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۸}}</ref> برخی او را همان ابوعلی [[محمد بن احمد بلخی]] دانسته‌اند که [[ابوریحان بیرونی]] به او و شاهنامه‌اش اشاره کرده است، ولی بر پایهٔ گفتهٔ صفا، دلایلی که برای یکی دانستن آن‌ها گفته می‌شود قانع‌کننده نیست. نخست آنکه شاعر بودن ابوعلی بلخی و نوشتن شاهنامه از روی منابع مختلف دلیل نمی‌شود که او همان دقیقی توسی باشد و دوم آنکه از گفتهٔ ابوریحان پیداست که شاهنامه ابوعلی بلخی منثور بوده است، نه منظوم.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> عوفی گفته‌های دقیقی را بیست‌هزار بیت برمی‌شمرد. این گفته لزوماً درست نیست (و ممکن است بر اثر اشتباه نوشتاری «بیتی‌هزار» به «بیست هزار» رخ داده باشد،<ref name="din"/>) ولی [[تاریخ هرات]] نوشته [[سیف هروی]] ۷۰ بیت در [[بحر متقارب]] در سبک حماسی را به دقیقی نسبت می‌دهد و این امکان وجود دارد که این بیت‌ها گوشه‌هایی از شاهنامهٔ او بوده باشند، هرچند که آن بیت‌ها را می‌توان بخشی از آثار دیگر دقیقی نیز به حساب آورد.<ref name="pre-mongol">{{یادکرد|نویسنده = |کتاب = Persian Literature - A Bio-Bibliographical Survey: Poetry of the Pre-Mongol Period| ناشر =Routledge |صفحه =۹۴–۹۶ |تاریخ = |شابک|978-0947593476}}</ref> === زادگاه === سرگذشت‌نویسان گوناگونی [[بخارا]]، [[سمرقند]]، [[بلخ]]، [[مرو]] و [[توس]] را زادگاه او دانسته‌اند. بر پایهٔ گفتهٔ [[محمد عوفی]] زادگاه او شهر توس بوده است و [[جلال خالقی مطلق]] با برشمردن چندین دلیل توس را زادگاه دقیقی می‌داند.<ref name="zadgah"/><ref name="iranica"/> [[دانشنامهٔ بریتانیکا]] نیز زادگاه او را توس دانسته است.<ref name="britanica">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.britannica.com/biography/Daqiqi |عنوان = Daqīqī| ناشر =Encyclopædia Britannica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> بر پایهٔ خالقی مطلق، توس به چند دلیل زادگاه دقیقی است. نخست آنکه زمان عوفی نسبت به دیگر سرگذشت‌نویسان دقیقی، پنج‌سده پیشتر و نزدیک‌تر است و خود عوفی نزدیک به دویست سال با دقیقی فاصله دارد، به ویژه آنکه عوفی سال‌ها در شهرهای [[خراسان بزرگ]] سفر کرده و یادداشت تهیه نموده. دوم آنکه بخارا از آن رو نمی‌تواند زادگاه دقیقی باشد که خود عوفی زادهٔ این شهر است و در همان‌جا تحصیل کرده و بعید است که شاعری به نامبُرداری دقیقی پس از دویست سال آنچنان از یاد همشهریانش رفته باشد که او را بیگانه بپندارند. این حکم دربارهٔ مردم دیگر شهرها مانند سمرقند و مرو و توس نیز درست است و می‌دانیم که عوفی در سمرقند و مرو به سر برده و در سال ۶۰۰ در [[نسا]] و در ۶۰۳ در [[نیشابور]] بوده و به احتمال زیاد از توس نیز دیدن کرده و با دانشمندان آنجا گفتگو و نشست‌وبرخاست داشته و افزون بر این، توس در آن هنگام هنوز گرفتار [[حمله مغول به ایران|تاخت و تاز مغول‌ها]] نشده بود و بیشتر کتاب‌ها و دیوان‌های سده‌های گذشته همچنان در دسترس بوده است.<ref name="zadgah"/> دقیقی در یکجا می‌گوید:<ref name="zadgah"/> {{شعر}} {{ب|خدایگانا بامس به شهر بیگانه | فزون از این نتوانم نشست دستوری}} {{پایان شعر}} در جای دیگر می‌گوید: {{شعر}} {{ب|من اینجا دیر ماندم خوار گشتم | عزیز از ماندن داهٔ م شود خوار}} {{ب|چو آب اندر شمر بسیار ماند | ز هومت گیرد از آرام بسیار}} {{پایان شعر}} شاعر در اینجا می‌گوید که سالیان درازی از زادگاه خود دور افتاده و از ماندن در شهر بیگانه دلگیر شده و شکوه می‌کند. اگر این شعر در بخارا سروده شده باشد، بخارا دیگر نمی‌تواند زادگاه او باشد. اگر هم در [[چغانیان]] سروده باشد، آنگاه نه بخارا و نه سمرقند نمی‌توانند زادگاه او باشند، چون این شهرها با هم نزدیک هستند و دقیقی که ثروتمند هم بوده می‌توانسته هر هنگام که دوست داشت از زادگاه خود در آن شهرها دیدن کند.<ref name="zadgah"/> [[منوچهری]] در قصیدهٔ «لغز شمع» که در ستایش استادش [[عنصری]] سروده، بیتی بدین گونه دارد: {{شعر}} {{ب|از بخارا پنج و پنج از مرو پنج از بلخ باز | هفت نیشابوری و سه توسی و سه بوالحسن}} {{پایان شعر}} جای توس را می‌توان با سه نام فردوسی، [[اسدی توسی]] و دقیقی پر کرد. احتمال اینکه شاعر نامی دیگر از توس بوده باشد که ما دربارهٔ آن چیزی ندانیم، اندک است.<ref name="zadgah"/> === دین === در شعرهای دقیقی اشاره‌هایی هست که پژوهشگران را بر آن داشته تا او را زرتشتی بپندارند. اما بر پایهٔ گفتهٔ [[جلال خالقی مطلق]] در دانشنامه ایرانیکا، به جز نام اسلامی او، اشاره‌های دیگری هست که نشان می‌دهد او یک مسلمان بوده. اگر زادگاه او توس بوده باشد که از شهرهای کهن [[شیعه]]‌نشین بوده و در زمان فرماندار سامانی، [[ابومنصور عبدالرزاق]] به مرکز فعالیت‌های ملی‌گرایانه ایرانی تبدیل شده بوده، محتمل است که دقیقی نیز همچون فردوسی یک شیعه بوده است. در آن دوره بسیاری از پیروان مذهب شیعه به فرهنگ باستانی ایران افتخار می‌کردند که این کار موجب می‌شده مخالفان آنها، به آن‌ها نام‌هایی چون [[قرمطی]] و [[شعوبی]] بدهند و آن‌ها را در دستهٔ [[مجوس]] و [[زندیق]] قرار دهند.<ref name="iranica">{{یادکرد وب|نویسنده =Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/daqiqi-abu-mansur-ahmad-b |عنوان = DAQĪQĪ, ABŪ MANṢŪR AḤMAD| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ =December 15, 1993 |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دقیقی آغاز به نظم درآوردن شاهنامه را از پادشاهی [[گشتاسپ]] گرفته است، نه از آغاز، که این یکی از دلایلی بوده که شماری او را زرتشتی بدانند؛ ولی بر پایه خالقی مطلق، پیش از فردوسی، قهرمانان ملی ایران گشتاسپ و [[اسفندیار]] بودند، نه [[رستم]]. از آنجایی که [[گرشاسپ]] نیز جایی در [[خدای‌نامه]] و [[شاهنامه ابومنصوری]] نداشته، دقیقی کار را با پادشاهی گشتاسپ آغاز کرده که آغاز روایت [[اسفندیار]] نیز هست.<ref name="iranica"/> فردوسی در شاهنامه (سده چهارم)، عوفی در لباب‌الالباب (سده هفتم)، [[حمدالله مستوفی]] در [[تاریخ گزیده]] (سده هشتم)، و کسانی که پس از آن‌ها سرگذشت دقیقی را نوشته‌اند، به نامسلمان بودن او اشاره نکرده‌اند.<ref name="din">{{یادکرد وب|نویسنده =سید محمد محیط طباطبایی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/201792/default.aspx |عنوان = عقیده دینی دقیقی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دیدگاه زرتشتی‌بودن دقیقی نخستین بار توسط خاورشناسان غربی و گویا از منبعی [[هندو]] به گزارش ایشان راه یافته و رفته‌رفته پررنگ‌تر شده.<ref name="din"/> با این حال شواهد نشان از زرتشتی‌بودن او ندارد. جدا از نام او که عربی و از نام‌های [[پیامبر اسلام]] است، اینکه گفته می‌شود زرتشتیانی بوده‌اند که دارای نام‌های عربی بوده‌اند در تاریخ مصداق ندارد.<ref name="din"/> بر پایه گفتهٔ محمد جواد شریعت، زرتشتیانی که نام‌های اسلامی دارند، دست کم لقب و اشاره‌ای در نام آنان هست که نشان دهد پیرو این کیش هستند، مانند [[علی بن عباس مجوسی]] که کلمه مجوس در پایان نام او نشان از آن داد که او پیرو این کیش بوده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۸}}</ref> در جایی دقیقی این‌گونه دربارهٔ خود سخن می‌گوید: {{شعر}} {{ب|دقیقی چار خصلت برگزیده|به گیتی از همه نیکی و زشتی}} {{ب|لب یاقوت‌رنگ و نالهٔ چنگ|می خوش‌رنگ و دین زردهشتی}} {{پایان شعر}} از جمله دلایل زرتشتی‌شمردن دقیقی بیت بالا بوده است. با این حال زرتشتی بودن او نامحتمل است، چرا که اینکه شاعر می‌گوید کیش زرتشتی را «برگزیده است»، نشان می‌دهد که او زرتشتی‌زاده نبوده است و اگر بخواهیم او را زرتشتی بپنداریم، آنگاه باید بعدها به این دین گرویده باشد. اینکه در سده دهم در ایران یک شاعر به دینی دیگر گرویده باشد و از دین برگشتگی خود را در شعر به رخ کشیده باشد، چیزی نامحتمل است که به سختی می‌توان آن را باور کرد.<ref name="pre-mongol"/> محمدجواد شریعت بر این باور است که احتمال اینکه یک زرتشتی در زمرهٔ مداحان شاهان بخارا درآید و اولیای دین اسلام را ستایش کند خیلی کمتر است تا برعکس آن، یعنی احتمال اینکه یک نفر مسلمان ایرانی و دارای گرایش به نهضت ملی [[شعوبیه]] و ایرانی‌گری، علاقه ملی و در عین حال رمانتیک به دین بهی نشان دهد، چنان‌که فردوسی در شاهنامه نشان داده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> این بیت می‌تواند به این معنی باشد که دقیقی به عنوان یک شاعر مسلمان، کیش زرتشتی را «می‌پسندد»، یا «ستایش می‌کند»، نه اینکه لزوماً به گونهٔ رسمی پیرو آن باشد. بیت‌های بالا که در آن اشاره به خوشگذرانی‌های ممنوعهٔ دیگری همچون «می خوشرنگ» نیز دیده می‌شود، می‌تواند اشاره به بازیگوشی شاعرانهٔ یک مسلمان داشته باشد و نباید به آن به گونهٔ ابراز عقیدهٔ راسخ دینی نگریسته شود.<ref name="pre-mongol"/> بیت‌های دیگری که می‌تواند نشان از زرتشتی بودن او داشته باشد، عبارتند از: {{شعر}} {{ب|یکی زردشت‌وارم آرزویست| که پیشت زند را برخوانم از بر}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|به یزدان که هرگز نبیند بهشت|کسی کو ندارد ره زردهشت}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|ببینم آخر روزی به کام دل خود را|گهی ایار ده خوانم شاها گهی خرده}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|برخیز و برافروز هلا قبلهٔ زردشت|بنشین و برافگن شکم قاقم بر پشت}} {{ب|بس کس که ز زردشت بگردید و دگر بار|ناچار کند رو به سوی قبلهٔ زردشت}} {{پایان شعر}} ولی بر پایه گفته محمد جواد شریعت، جدا از اینکه بیت‌های بالا می‌توانند نقل قول باشند، می‌توانند صرفاً تنها گرایش و علاقهٔ دقیقی را به کیش زردشتی نشان دهند و نه اینکه او واقعاً متدیّن و پیرو این دین بوده را. دو بیت آخر نشان‌دهندهٔ آن است که دقیقی با مطالعهٔ ادبیات حماسی ایران کهن، حسرت از دست دادن دین بهی یا گرایش به بازگشت به آن را در قلب خود احساس می‌کند.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> بر پایه گفته محمد جواد شریعت، زبان شعری دقیقی بیشتر از آن «دری» است که بتواند زرتشتی پهلوی‌دان در آن دوره باشد. همه واژه‌های [[پازند]]ی که دقیقی در نزدیک به ۳۵۰ بیت پراکنده بکار برده از شمار انگشت‌های یک دست نیز فراتر نمی‌رود و برای نمونه با [[زرتشت بهرام پژدو]] که شاعر زرتشتی سده هفتم هجری است، قابل سنجش نیست.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> همچنین دقیقی در جایی می‌گوید: {{شعر}} {{ب|شفیع باش برِ شه مرا بر این ذلّت| چو مصطفی بر داداربر روشنان را}} {{پایان شعر}} که به نوشته محمد روشن نشان از مسلمان بودن او دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =محمد روشن |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/258511/default.aspx |عنوان =زبان فارسی: خدای نامه‌ها و شاهنامه فردوسی (2): دقیقی | ناشر =کلک آذر 1369 شماره 9 |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> === در شاهنامه === [[پرونده:Firdawsi - Bidarafsh Kills Zarir, the Brother of Gushtasp - Walters W602355A - Full Page.jpg|انگشتی|ایستاده|چپ|[[بیدرفش]]، پهلوان تورانی، [[زریر]]، پهلوان ایرانی و عموی [[اسفندیار]] را می‌کشد. این بخش از [[شاهنامه]] سرودهٔ دقیقی است.]] فردوسی در مقدمهٔ شاهنامه می‌گوید که چگونه آن «مرد جوان» بر آن شد تا شاهنامه منثور را به نظم درآورد، ولی او را خوی بد یار بود و پیش از آنکه بتواند سرتاسر شاهنامه را به نظم دربیاورد به دست غلام خویش کشته می‌شود. در آغاز پادشاهی گشتاسپ، فردوسی دقیقی را در خواب می‌بیند که از او درخواست می‌کند تا بخیلی نکرده و هزار بیتی که او سروده را در شاهنامه‌اش بگنجاند. از سخن فردوسی به گستردگی این‌گونه برداشته شده است که سروده‌های دقیقی تماماً آن بوده که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، اما این‌گونه نیز می‌توان برداشت کرد که بخش مورد نظر، آخرین بخشی بوده که دقیقی پیش از «پایان زندگی خویش» به نظم کشیده، نه لزوماً تنها سروده‌های او. اینکه فردوسی هزار بیت او را گنجانده است می‌تواند برای فرار از سردون بخش ظهور زرتشت بوده باشد، چرا که به دست دادن یک تصویر مثبت از زرتشت و کیش او، می‌توانست موجب آن شود که مسلمانان به فردوسی تهمت زردشتی‌بودن بزنند.<ref name="pre-mongol"/> خالقی مطلق البته با این دید مخالف است و آن بخش از شاهنامه را دربرگیرندهٔ مطلب «حادی» نمی‌بیند که فردوسی بخواهد از آن بگریزد. او همان دلیل اینکه فردوسی به ارزش کار دقیقی آگاه بوده و خواسته این هزار بیت از دست نروند و بمانند را محتمل‌تر می‌داند.<ref name="khaleqi1"/> == مدح‌شدگان از سوی دقیقی == دقیقی با شاهان سامانی و چغانیان هم‌دوره بوده و آنان را مدح گفته است. برخی از مهم‌ترین آنان عبارتند از:<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> * [[منصور یکم سامانی|امیر سدید ابوصالح منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰–۳۶۵). عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * [[نوح دوم سامانی|امیر رضی ابولقاسم نوح بن منصور بن نوح]] (۳۶۵–۳۸۷). که عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * امیر فخرالدوله [[آل محتاج#ابوالمظفر احمد بن محمد|احمد بن محمد]] از [[آل محتاج]]، امیر [[چغانیان]]. دقیقی در خدمت آل محتاج تقرب و حرمت فراوان داشت. ارجی که چغانیان بر دقیقی گذاردند در آینده زبانزد شاعران پس از او بوده است و برای نمونه [[فرخی سیستانی]] یادی از این ارج‌نهی‌ها در شعرهایش کرده است و نیز [[امیرمعزی]] می‌گوید:<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰–۱۰۱}}</ref><ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> {{شعر}} {{ب|فرخنده بود بر متنبّی بساط سیف|چونانکه بر حکیم دقیقی چغانیان}} {{پایان شعر}} * امیر ابوسعد مظفر که گویا از شاهان چغانی بوده. بعضی او را همان ابوالمظفر احمد بن محمد یا محمد بن محمد پنداشته‌اند. * امیر ابونصر بن ابوعلی احمد چغانی که دقیقی در مرثیهٔ او دو بیت دارد: {{شعر}} {{ب|دریغا میربونصرا دریغا|که بس شادی ندیدی از جوانی}} {{ب|ولیکن رادمردان جهاندار|چو گل باشند کوته زندگانی}} {{پایان شعر}} == سبک == به گفتهٔ دبیرسیاقی، دقیقی قدرت طبع و کلام نیک درهم بافته دارد، در غزل‌سرایی لطیف و در ستایندگی قوی و در مضمون‌آوری نوآور و تازه‌گوی است و دل‌انگیزی و روانی را در قول و غزل خویش از یاد نبرده است. با این حال او را در داستان‌سرایی به پای فردوسی نمی‌داند و گشتاسپ‌نامهٔ او را پس از شاهنامه از دیگر منظومه‌های [[بحر متقارب]] برتر می‌داند.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۲}}</ref> بر پایه جلال خالقی مطلق در دانشنامه ایرانیکا، هزاربیت دقیقی در شاهنامه نسبت به سخن فردوسی زبانی باستانی‌تر و کهنه‌تر دارد، اما خشک و تهی از استعاره‌ها و تصویرهایی است که در سخن فردوسی دیده می‌شود. فردوسی پس از آوردن سروده‌های دقیقی در شاهنامه، با آنکه با احترام نسبت به او سخن می‌گوید و او را راهبر خود می‌پندارد، ولی هم‌زمان لب به نکوهش او نیز می‌گشاید و آن را برای حماسه ملی ایران سزاوار نمی‌بیند.<ref name="iranica"/> بیت‌های دقیقی در شاهنامه که به گشتاسپ‌نامه مشهور است، در تصحیح [[جلال خالقی مطلق]] ۱۰۱۵ بیت، در تصحیح [[ژول مول]] ۱۰۲۳ بیت و در چاپ مسکو ۱۰۰۹ بیت است. جلال خالقی مطلق در مقاله‌ای به بررسی سخن دقیقی در شاهنامه پرداخته و بیت‌های او را با سخن فردوسی سنجیده است. بر پایهٔ پژوهش او، سخن فردوسی در سنجش با دقیقی، از کوتاهی و ایجاز بیشتری برخوردار است و دقیقی جزئیات بیشتری را در داستان‌ها آورده و در جای‌هایی هم مطالبی که پیشتر عنوان شده‌اند را دوباره به گونه‌ای زاید تکرار کرده است. این تکرار و درازگویی حتی واکنش [[بنداری اصفهانی]] که شاهنامه را به [[زبان عربی]] ترجمه کرده را نیز در پی داشته و او در جایی سخن دقیقی را یکباره خلاصه می‌کند. برای سنجش، خالقی بر این باور است که فردوسی می‌توانست هزاربیت دقیقی را با ۵۰۰ یا ۷۰۰ بیت بازگو کند، از آن سو، دقیقی اگر قرار بود همهٔ شاهنامه را بسراید، به هفتاد تا صدهزار بیت نیاز داشت. از نظر تشبیه‌ها و توصیف‌های شاعرانه، سخن دقیقی به جز شمار اندکی، روی هم رفته تهی از تشبیه‌ها و توصیف‌های زیبای شاعرانه است و از این دیدگاه در سنجش با فردوسی خشک و خالی شمرده می‌شود. همچنین سخن دقیقی نیز مانند فردوسی سرشار از احساسات ملی است و به زیبایی ایران و ایرانیان را توصیف کرده است. همچنین دشنام‌هایی که فردوسی به کار برده، نسبت به دقیقی ملایم‌تر هستند.<ref name="khaleqi1">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184788/default.aspx |عنوان = نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1) (با یاد پژوهندهٔ فقید استاد ذبیح‌الله صفا)| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در حماسهٔ دقیقی وقتی قهرمان تازه‌ای وارد صحنه می‌شود و سپس ناپدید می‌گردد کم‌وبیش با همان شیوه و با همان واژه‌های پیشین توصیف می‌شود، در صورتی‌که فردوسی می‌کوشد آن‌ها را به شیوه‌های گوناگون توصیف کند. در سخن دقیقی میدان‌های جنگ و به ویژه جنگ‌های تن‌به‌تن کمتر از فردوسی رنگین است و گوناگونی دارد. گفتار و پیام‌ها بهتر از خود داستان بیان می‌گردد. گفتگوها اندکی ناشیانه است و تحول‌ها و تضادها گاهی مبهم و همچون آثار [[هومر]]، در کتاب دقیقی اصطلاحات ساخته و پرداخته بیش از اندازه تکرار می‌شود. در عوض دقیقی دارای شیوه‌ای کاملاً حماسی است. بدیهی است که او این سبک را یک مرتبه، ابداع نکرده بلکه پیشینیان او آن را تکمیل و رفته‌رفته به وجود آورده‌اند. بیت‌های پراکنده‌ای از پیشینیان دقیقی وجود دارد که نشان می‌دهد پیش از دقیقی نوع شعر حماسی تثبیت‌یافته بوده و فرهنگ خاص و وزن شعری خاص داشته است که همان بحر متقارب است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|صص=۵۵–۵۹}}</ref> از لحاظ بکار بردن واژه‌های عربی، دقیقی در ۱۰۱۵ بیت خود ۵۰ واژهٔ عربی یا معرّب را ۱۱۰ بار بکار برده است. در مقابل فردوسی در همهٔ شاهنامه ۶۴۲ واژهٔ عربی بکار برده است، که این شمار بر پایهٔ دیدگاه خالقی مطلق، در دستنویس اصلی خود فردوسی که از دست رفته بی‌گمان کمتر هم بوده است. اگر فردوسی در نزدیک به ۴۸ هزار بیت خود نزدیک به ۶۴۰ واژه عربی به کار برده باشد، به‌طور میانگین در هر هزاربیت ۱۴ واژهٔ نو عربی بکار برده است، در حالی که این رقم برای دقیقی ۵۰ واژه است. بسامد واژه‌های عربی در شاهنامه ۸۸۰۰ بار است، که برای فردوسی در هر هزار بیت، می‌شود ۱۸۴ واژهٔ نو یا معرب و این رقم برای دقیقی ۱۱۰ است. در نتیجه، فردوسی از دید بسامد، واژه‌های عربی بیشتری بکار برده، ولی دقیقی، نوواژه‌های عربی بیشتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = جلال خالقی مطلق|نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184804/default.aspx |عنوان =نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در شعرهای پراکنده و غیرحماسی دقیقی، برخلاف شعرهای حماسی او، واژه‌های عربی زیاد به کار رفته‌اند که نشان می‌دهد پرهیز از بکاربردن واژه‌های عربی از روی عمد بوده است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۷}}</ref> هزاربیتی که از دقیقی در شاهنامه آمده است و به گشتاسپ‌نامه نامبردار است، درون‌مایه‌ای یکسان با کتاب پهلوی [[ایادگار زریران]] دارد. بررسی و سنجش این دو نشان می‌دهد که دقیقی از مآخذ دیگری برای سرودن گشتاسپ‌نامه بهره برده و زبان پهلوی نمی‌دانسته که یکراست از روی این نوشتهٔ پهلوی گشتاسپ‌نامهٔ خود را بسراید. در این دو نوشته، یعنی گشتاسپ‌نامه دقیقی و یادگار زریران پهلوی، ناهمسانی‌هایی بزرگ میان روند روی دادن رخدادها، مفاهیم و گاه جملات و حتی نام پهلوانان وجود دارد، هرچند که این دو نوشته خالی از شباهت هم نیستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رقیه همتی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/241896/default.aspx |عنوان =حماسه دقیقی و یادگار زریران (مقایسه گشتاسب نامه دقیقی با نوشته‌های پهلوی) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> == تأثیرها == دقیقی یکی از مهم‌ترین شاعران در دوره‌های نخستین شعر فارسی است. او راه را برای شاعران پس از خود همچون فردوسی هموار کرد، که فردوسی نزدیک به هزار بیت از دقیقی را در شاهنامهٔ خود گنجانده است. هر چند که نمی‌توان به وجود آوردن سبک و شیوهٔ غالب در ادبیات حماسی فارسی را تماماً به دقیقی نسبت داد، ولی بی‌گمان دقیقی سهم زیادی در به وجود آوردن آن داشته است.<ref name="britanica"/> پس از [[رودکی|ابو عبدالله جعفر رودکی]]، دقیقی به همراه [[ابوشکور بلخی]] و [[شهید بلخی]]، مهم‌ترین سرایندگان سده ۱۰ میلادی هستند.<ref name="iranica"/> شاعران دوران‌های بعد دقیقی را در ردیف گویندگان بزرگ نام برده و سخن او را ستوده‌اند و از دیوانش نسخه برداشته‌اند و در طرز سخنگویی و شیوهٔ شاعری بدو اقتدا کرده‌اند. [[ناصر خسرو]] در سفرنامه از [[قطران تبریزی]]، شاعر سده پنجم یاد می‌کند که در [[تبریز]] دیوان دقیقی و [[منجیک ترمذی]] را نزد او آورده و مشکلات آن دو دیوان را از وی پرسیده است. اما امروزه جدا از هزار بیت گشتاسپ‌نامه که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، تنها نزدیک به سیصد بیت، از قطعه و [[قصیده]] و ابیات پراکنده در دست است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز پانویس}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = دبیرسیاقی |نام = محمد |کتاب = پیشاهنگان شعر فارسی |ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |سال = ۱۳۷۴ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۹۹–۱۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = صفا |نام = ذبیح‌الله |کتاب = تاریخ ادبیات در ایران |ناشر = انتشارات فردوس |مکان = تهران |جلد = اول |سال = ۱۳۶۹ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۴۰۸–۴۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ماسه |نام = هانری |مترجم = مهدی روشن‌ضمیر |کتاب = فردوسی و حماسهٔ ملّی |ناشر = دانشگاه تبریز |سال = ۱۳۵۰ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ریاحی |نام = محمدامین |مترجم = |کتاب = فردوسی |ناشر = طرح نو |سال = ۱۳۸۰ |شابک = ۹۶۴۵۶۲۵۳۸۶ |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = شریعت |نام = محمدجواد |مترجم = |کتاب = دیوان دقیقی طوسی |ناشر = اساطیر |سال = ۱۳۷۳ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} {{پایان پانویس}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{ادبیات فارسی}} {{شاهنامه}} {{اهالی خراسان باستان}} {{نوار درگاه|خراسان}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دقیقی}} [[رده:ادبیات کهن فارسی]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی خراسان]] [[رده:درگذشتگان ۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:دهقانان]] [[رده:زادگان دهه ۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:زرتشتیان مسلمان‌شده]] [[رده:شاعران ایران بزرگ]] [[رده:شاعران دوره سامانیان]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۴ (قمری)]] e2blahv4tnbpf2xs9ge082u5dly4m30 42127569 42127563 2025-06-18T18:52:03Z ShahBalkhi 1405409 برداشتن تحریف 42127569 wikitext text/x-wiki {{مقاله خوب}} {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = دقیقی بلخی | تصویر = Daghighi-Tusi.jpg | توضیح تصویر = تندیس دقیقی کارِ [[محمدحسین ماموریان]] در [[آرامگاه فردوسی]]، [[توس]] | نام اصلی = ابو منصور محمد بن احمد | زمینه فعالیت = [[شعر فارسی]] | تاریخ تولد = پس از ۳۲۰ هجری قمری | محل تولد = [[بلخ]]،<ref name="zadgah">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://shahnamehpajohan.ir/بلخ-زادگاه-دقیقیست-؟/ |عنوان =بلخ زادگاه دقیقیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> [[افغانستان]] کنونی | والدین = | تاریخ مرگ = ۳۶۷–۳۶۹ هجری قمری | محل مرگ = | علت مرگ = کشته‌شدن به دست غلام خود | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | در زمان حکومت = [[سامانیان]] | نام دیگر = | کتاب‌ها = ''[[گشتاسپ‌نامه]]'' | تخلص = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | علت شهرت = آغاز به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = }} '''ابو منصور محمد بن احمد توسی''' (پس از ۳۲۰ – میان ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) مشهور به '''دقیقی'''، شاعر [[فهرست شاعران فارسی‌زبان|فارسی‌زبان]] در دورهٔ [[سامانیان]] بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از [[فردوسی]] تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های آغازین ''[[شاهنامه]]'' سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را با ذکر نام نویسنده اصلی در اثر خود گنجانده است. زادگاه وی بنا به روایات گوناگون، [[توس]]، [[بلخ]]، [[سمرقند]] و [[بخارا]] ذکر شده است، اما بر پایهٔ پژوهش‌های نوین، این‌گونه پنداشته می‌شود که او زادهٔ شهر توس بوده است. دقیقی با دربار شاهان سامانی در پیوند بود و به تشویق [[نوح دوم سامانی]] به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] را آغاز کرد. اما پیش از آنکه آن را به پایان برساند، به دست غلام خود کشته شد. پس از آن فردوسی کار دقیقی را ادامه داد و ''شاهنامهٔ'' ابومنصوری را که منثور بود به نظم درآورد. فردوسی در ''شاهنامهٔ'' خود داستان زندگی دقیقی را به کوتاهی نقل کرده و هزار بیتی که دقیقی سروده را هم در ''شاهنامهٔ'' خود گنجانده و بدین‌گونه از ازدست‌رفتن آن‌ها جلوگیری کرده است. در دوران‌های نوین، از سوی خاورشناسان این دیدگاه مطرح شد که دقیقی زرتشتی بوده، ولی امروزه این دید با پژوهش‌های بیشتر رد شده و دقیقی را مسلمان شیعه به‌شمار می‌آورند. دقیقی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاعرهای فارسی‌زبان است و تأثیری فراوان بر شاعرهای پس از خود، به ویژه سرایندگان سبک حماسی [[شعر فارسی]] گذاشته است. == منبع‌شناسی == کتاب‌هایی که یادی از دقیقی یا شعرهایش کرده‌اند: ''[[شاهنامه]]'' فردوسی (۴۰۰)، ''[[تاریخ بیهقی]]'' (نیمه دوم سده پنجم)، ''[[شرح قصیده ابوالهیثم]]'' (پایان سده چهارم و آغاز سده پنجم)، ''[[چهار مقاله]]'' [[نظامی عروضی]] (پیرامون ۵۵۰ هجری)، ''[[حدائق‌السحر]]'' [[رشید وطواط]] (سده ششم)، ''[[ترجمان‌البلاغه]]'' (آغاز سده ششم)، ''[[لباب‌الالباب]]'' [[عوفی]] (۶۱۷ تا ۶۲۵)، ''[[مونس‌الاحرار]]'' [[محمد جاجرمی]] (۷۴۱)، ''تاریخ سیستان''، ''تاریخ گزیده'' (۷۳۰)، دیوان فرخی، غضایری، معزی، ادیب صابر، سوزنی، ''[[لغت فرس]]'' [[اسدی توسی]]، صحاح‌الفرس، فرهنگ جهانگیری، ''سخن و سخنوران'' تألیف فروزانفر، ''احوال رودکی'' از سعید نفیسی، و مقاله تقی‌زاده در مجله کاوه.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> در نوشته‌های [[خاورشناسان]] به دو دلیل از دقیقی یاد شده. در جای‌هایی که سخن از ادبیات فارسی و شاعرهای این زبان است، چون دقیقی از پیشگامان شعر فارسی بوده نامش در میان دیگر شاعرها آورده می‌شود. مناسبت دیگر آن است که کسانی که به جستجو در زندگانی فردوسی پرداخته‌اند، همچنان به دلیل اینکه بخشی از شاهنامه سرودهٔ دقیقی است، از پژوهش دربارهٔ او نیز سر باز نزده‌اند. در اینجا برخی از مهم‌ترین پژوهش‌هایی که خاورشناسان دربارهٔ دقیقی انجام داده‌اند را به کوتاهی می‌آوریم. این مطالب برگرفته از مقالهٔ [[ایرج افشار]] است که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی چاپ شده است.<ref name="afshar">{{یادکرد وب|نویسنده =[[ایرج افشار]] |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/283818/default.aspx |عنوان = دقیقی در تحقیقات مستشرقان| ناشر =مجله دانشکده، شماره ۵، سال دوم |تاریخ =۱۳۵۵ |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> نخستین کوشش از سوی خاورشناسان برمی‌گردد به هنگامی که لمسدن، از نظامیان [[مردم انگلستان|انگلیسی]] مقیم [[هند]]، نخستین مجلد شاهنامه را در سال ۱۸۱۱ میلادی در [[کلکته]] به چاپ رسانید. پس از او کسانی که به شاهنامه پرداختند، در پیشگفتارهای خود به ناچار از دقیقی و پیشگامی او در سردون حماسه ملی ایران نیز سخن یاد کردند.<ref name="afshar"/> یکی از خاورشناسان [[آلمانی‌ها|آلمانی]] به نام [[هرمان اته]] میان سال‌های ۱۸۷۲ و ۱۸۷۵ به انتشار دو مقاله به [[زبان آلمانی]] پرداخت و در آن‌ها از دقیقی یاد کرده بود. نخستین مقاله دربارهٔ فردوسی، و دیگر مقاله‌ای دربارهٔ پیشروان و معاصران [[رودکی]] (۱۸۷۵) بود. اته یکی از نخستین کسانی است که بحث دربارهٔ زرتشتی بودن دقیقی را مطرح کرد و بر پایه آن، سرودن شاهنامه را بیشتر ناشی از حس و توجه شاعر به عوالم روحی و فکری او عنوان کرد.<ref name="afshar"/> [[تئودور نولدکه]] در سال ۱۸۹۲ در جلد دوم مجموعه پژوهش‌های مربوط به زبان فارسی که در شهر [[وین]] انتشار یافت، ضمن بحثی دربارهٔ شعر فارسی از سهم دقیقی در حماسه ایران یاد کرد و موضوع زرتشتی بودن دقیقی را یکی از مباحث اصلی بحث خود قرار داد.<ref name="afshar"/> [[ادوارد براون]] که اولین مجلد از اثر پایدارش بنام ''[[تاریخ ادبیات ایران]]'' که در سال ۱۹۰۲ انتشار یافت، در دو صفحه از آن کتاب به زندگانی دقیقی پرداخت و ضمن بازگویی و بازبینی آنچه در کتاب‌ها و مآخذ قدیم ایرانی دیده بود، تا اندازه‌ای به دیدگاه‌های مستشرقان نیز پرداخت. او پس از آن بحث کوتاهی دربارهٔ ممدوحین می‌آورد و برخلاف پیشینیان خود می‌گوید که دقیقی زرتشتی نبوده است. این نخستین بار بود که در برابر عقاید نولدکه و اته و هرن، نظری مخالف گفته می‌شد.<ref name="afshar"/> در سال ۱۹۱۳ نخستین مجلد از چاپ اول ''[[دائرةالمعارف اسلام]]'' انتشار یافت. در این دائرةالمعارف ذیل [[تخلص]] دقیقی پنج شش سطری به زندگانی او اختصاص داشت. این نخستین بار بود که نام دقیقی در یک دائرةالمعارف اروپایی وارد شده بود. در حالی که نام فردوسی و همگنان او سال‌ها پیش از آن در دائرةالمعارف‌های دیگر جایگاه خود را یافته بود. مقاله کوتاه دائرةالمعارف اسلام به دست کلمان هوار خاورشناس [[مردم فرانسوی|فرانسوی]] نوشته شده بود.<ref name="afshar"/> شدر در سال ۱۹۳۲ مقاله‌ای تحت عنوان «آیا دقیقی زرتشتی بود؟» در جشن نامه خاورشناس نامی [[جرج یاکوب]] به چاپ رسانید و این عقیده را اظهار کرد دقیقی زرتشتی نبوده است.<ref name="afshar"/> کتاب ''تاریخ ادبیات ایرانی'' تألیف [[یان ریپکا]] مستشرق در سال ۱۹۵۶ به [[زبان چکی]] در [[پراگ]] به چاپ رسید. سه سال پس از آن در سال ۱۹۵۹ ترجمهٔ آلمانی آن در [[لایپزیک]] منتشر شد. ریپکا سه صفحه از این کتاب را به زندگانی دقیقی اختصاص داده است. آنچه در تحقیق او تازگی دارد اظهارنظریست که در باب کشته شدن دقیقی به‌دست می‌دهد و علت آن را به دلایل آنچه فردوسی در حق دقیقی آورده است، به اخلاق خشونت‌آمیز و تند دقیقی منحصر می‌کند. او می‌گوید زحمات دقیقی مقدمه بلافصل شاهنامه فردوسی بود و هنوز هم آثار آن در این منظومه به روشنی قابل درک است. درست است که دقیقی به تنهایی مبتکر سبک و وزن [[حماسه|حماسی]] نبود ولی بی‌گمان در پیشرفت این دو سهیم بوده است و نمونه‌ای پرداخته است که فردوسی هم به‌دنبال آن رفته است.<ref name="afshar"/> == پیشینه به‌نظم‌درآوردن داستان‌های ملی ایران == در اواخر دوره [[ساسانیان|ساسانی]] کتابی به [[فارسی میانه|زبان پهلوی]] به نام [[خدای‌نامه]] نوشته شده بود که داستان‌های ملی ایران را در آن گردآوری کرده بودند. این کتاب در آغاز [[دوره اسلامی]] به دست [[المقفع]] به [[زبان عربی]] برگردانده شد و منبع اصلی «تاریخ» [[ایران باستان]] بود. عنوان شماری از کتاب‌ها دربارهٔ قهرمانان ملی ایران هم به عربی و هم به فارسی در دسترس است، که گویا از نوشته‌های [[فارسی میانه]] ترجمه شده بودند؛ که همین نوشته‌ها منابع مستقیم یا غیرمستقیم فردوسی در سرودن شاهنامه بوده‌اند. پیش از فردوسی نیز تلاش‌هایی برای به شعر درآوردن این داستان‌ها، هم به عربی و هم به [[فارسی دری|فارسی]]، انجام شده بود. در پیرامون سال ۲۰۰ هجری قمری (۸۱۵ میلادی)، [[آبان بن عبدالحمید لاحقی]] شماری از کتاب‌های ساسانی را به [[شعر عربی]] و در [[بحر رجز]] برگردانده بود، که از جمله آن‌ها «کتاب مزدک» بود که گویا در شاهنامه هم بکار برده شده است. در نیمه نخست سده دهم، [[مسعودی مروزی]] شاهنامه‌ای در [[بحر هزج]] سروده بود که این بحر بر پایهٔ همان اصول وزنی بحر عربی رجز بنا شده بود. از این شاهنامه تنها سه بیت به جا مانده است. دقیقی از شاعرانی بود که در نیمه دوم سده دهم میلادی به نظم درآوردن داستان‌های ملی ایران دست یازید، اما کار او ناتمام ماند تا اینکه فردوسی آن را به پایان رساند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =François de Blois |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/epics |عنوان = EPICS| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۲ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref> در زمان سده‌های نخستین اسلام عرب‌ها آشکارا ملل دیگر را تحقیر می‌کردند. این وضع در دوره [[بنی عباس]] نهضت ملی [[شعوبیه]] را ایجاد کرد. اینان نخست برابری همه مسلمانان را اعلام داشتند، ولی پس از آن مدعی برتری [[ایرانیان]] بر عرب‌ها شدند. در این دوره کشمکشی میان نویسندگان ایرانی و عرب در زمینه ادبیات پدید آمد که هر کدام تلاش می‌کردند برتری خود را نشان دهند. از این کشمکش ادبیاتی به زبان عربی پدید آمد که از سده نهم تا یازدهم میلادی ادامه داشت. در سده نهم به این ملت‌پرستی فکری، ملت‌خواهی سیاسی نیز افزوده شد. به دنبال آن نخستین سلسله پادشاهان ایرانی در [[خراسان]] پدید آمد که از [[بغداد]] دور بود و برای همین کانون بدعت‌های پرشمار سیاسی و مذهبی به‌شمار می‌رفت.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۳۸–۳۹}}</ref> به همت شاعران فارسی‌زبان، زبان فارسی کم‌کم زبان عربی را از دربار شاهان کنار راند. فرمانروایانِ سلسله‌های نخستین ایرانی، از پیشرفت زبان کشور خود خرسند بوده‌اند، چرا که به‌طور غیرمحسوسی رشته‌هایی که ایرانیان را به خلافت پیوند می‌داد، می‌گسست. این خرسندی را از آنجا می‌توان دریافت که آنان بر حفظ سنت‌های تاریخی و افسانه‌ای ایران پافشاری داشتند و به‌کاربستن همین سنت‌ها بود که بزودی حماسهٔ ملی ایران را پدیدآورد.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۴۹}}</ref> در سال ۹۵۷ میلادی یعنی در بهترین دوران سامانیان، [[شاهنامه ابومنصوری]] با تلاش [[ابومنصور المعمری]] و به دستور [[ابومنصور عبدالرزاق]]، حاکم توس، توسط چهار گردآورنده خدای نامک‌های کهن (که در شاهنامه فردوسی نام برده شده‌اند) به رشته تحریر درآمد. این شاهنامه منثور پایه‌ای برای سرودن نسخه‌های منظوم شاهنامه شد، ولی خود آن عمری کوتاه داشت. دقیقی از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی دست به سرودن شاهنامهٔ منظوم از روی این شاهنامهٔ منثور ابومنصوری زد. در این باره مورخی{{کدام}} آورده است «آنگاه که پیشانی سامانیان به تاج خراسان آراسته شد، آنان خواستار شدند که وقایع عمدهٔ شاهان قدیم ایران به شعر آورده شود. اما در این زمان مقام شعر چنان بلند نبود و آنان نتوانستند به آرزوی خود برسند تا زمانی‌که [[نوع بن منصور]] به حکومت رسید. وی با تمام نیرو بر این همت گماشت که از چراغ لطف خود نور خالص این نیت را بیرون دهد و گردن بند این اقدام را به‌گردن دقیقی که سرمشق شعرای زمان خود بود بیاویزد».<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۰–۵۱}}</ref> == زندگی == از زندگانی دقیقی دانسته‌های اندکی در دسترس است. آنچه می‌دانیم این است که او با دربار سامانیان در پیوند بوده و از شاهان این خاندان امیر سدید ابوصالح [[منصور یکم سامانی|منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰ تا ۳۶۵ هجری) و امیر رضی ابوالقاسم [[نوح دوم سامانی|نوح بن منصور]] (۳۶۵ تا ۳۸۷) را مدح گفته و گویا به فرمان امیر نوح به نظم کردن شاهنامه دست یازیده است. او پس از به نظم کشیدن نزدیک به هزار بیت، در روزگار جوانی به دست غلام [[مردمان ترک|ترک]] خود کشته می‌شود. اینکه چرا غلامش او را کشته است، در جایی گفته نشده است.<ref name="Kelly2012">{{cite book|author=Stuart Kelly|title=The Book of Lost Books: An Incomplete History of All the Great Books You'll Never Read|url=http://books.google.com/books?id=Rbi8BQAAQBAJ&pg=PT103|date=5 November 2012|publisher=Birlinn|isbn=978-0-85790-525-3|pages=103–}}</ref> اما [[محمدامین ریاحی]] کشته شدن او را به دلیل تعصبات مذهبی مسلمانان و گرایشی که نسبت به [[مزدیسنا|دین زرتشت]] داشته است، می‌داند. بر پایهٔ گفتهٔ او، روایت کشته‌شدن دقیقی در شاهنامه، با آنچه که در تذکره‌ها آمده و قاتل دقیقی را بندهٔ خود او دانسته‌اند، یکی نیست؛ چرا که [[مصراع]] «به دست یک بنده‌بر کشته شد» این را نمی‌رساند که بندهٔ خودِ دقیقی، او را کشته است.<ref>{{پک|ریاحی|۱۳۸۰|ص=۹۰}}</ref> هزار بیتی که او سروده دربارهٔ پادشاهی [[گشتاسپ]] و ظهور [[زرتشت]] و تاختن [[ارجاسپ]] به ایران است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> او به تشویق نوح دوم سامانی به به‌نظم‌درآوردن شاهنامهٔ ابومنصوری دست یازید.<ref>{{cite book|title=History of Civilizations of Central Asia (vol.4,part-1)|url=http://books.google.com/books?id=lodSckjlNuMC&pg=PA91|year=1992|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-1595-7|pages=91–}}</ref> تاریخ دقیق زادن و مرگ او دانسته نیست، ولی او به دستور نوح بن منصور (پادشاهی از ۳۶۵ تا ۳۸۷) آغاز به به نظم درآوردن شاهنامه کرد و فردوسی کار او را در پیرامون سال‌های ۳۶۵ هجری ادامه داد. مرگ دقیقی باید حدوداً پیرامون ۳۶۶ انجام گرفته باشد. افزون بر آن، آنچنان که فردوسی در شاهنامه گزارش کرده است، دقیقی در سن جوانی کشته شد، از این روی می‌توان تاریخ زادن او را پس از ۳۲۰ هجری دانست.<ref name="iranica"/><ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> به گفتهٔ [[محمد دبیرسیاقی]]، چون آغاز فرمانروایی نوح بن منصور در ۳۶۵ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] است و فردوسی نیز که کشته‌شدن دقیقی را در شاهنامه خود یاد می‌کند در حدود سال ۳۷۰ ه‍.ق به نظم شاهنامه دست یازیده، بنابراین تاریخ کشته‌شدن این شاعر میان سال‌های ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری باید رخ داده باشد.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> بر پایهٔ گفتهٔ [[عوفی]] «او را بسبب دقت معانی و دقت الفاظ دقیقی گفتندی». بر پایهٔ گفتهٔ [[ذبیح‌الله صفا]]، پذیرش این نکته مستلزم آن است که بپنداریم او پیش از رسیدن به مرتبهٔ استادی در شعر فارسی، لقب شعری نداشته و بنابراین این گفتهٔ عوفی را نادرست می‌داند.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۸}}</ref> برخی او را همان ابوعلی [[محمد بن احمد بلخی]] دانسته‌اند که [[ابوریحان بیرونی]] به او و شاهنامه‌اش اشاره کرده است، ولی بر پایهٔ گفتهٔ صفا، دلایلی که برای یکی دانستن آن‌ها گفته می‌شود قانع‌کننده نیست. نخست آنکه شاعر بودن ابوعلی بلخی و نوشتن شاهنامه از روی منابع مختلف دلیل نمی‌شود که او همان دقیقی توسی باشد و دوم آنکه از گفتهٔ ابوریحان پیداست که شاهنامه ابوعلی بلخی منثور بوده است، نه منظوم.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> عوفی گفته‌های دقیقی را بیست‌هزار بیت برمی‌شمرد. این گفته لزوماً درست نیست (و ممکن است بر اثر اشتباه نوشتاری «بیتی‌هزار» به «بیست هزار» رخ داده باشد،<ref name="din"/>) ولی [[تاریخ هرات]] نوشته [[سیف هروی]] ۷۰ بیت در [[بحر متقارب]] در سبک حماسی را به دقیقی نسبت می‌دهد و این امکان وجود دارد که این بیت‌ها گوشه‌هایی از شاهنامهٔ او بوده باشند، هرچند که آن بیت‌ها را می‌توان بخشی از آثار دیگر دقیقی نیز به حساب آورد.<ref name="pre-mongol">{{یادکرد|نویسنده = |کتاب = Persian Literature - A Bio-Bibliographical Survey: Poetry of the Pre-Mongol Period| ناشر =Routledge |صفحه =۹۴–۹۶ |تاریخ = |شابک|978-0947593476}}</ref> === زادگاه === سرگذشت‌نویسان گوناگونی [[بخارا]]، [[سمرقند]]، [[بلخ]]، [[مرو]] و [[توس]] را زادگاه او دانسته‌اند. بر پایهٔ گفتهٔ [[محمد عوفی]] زادگاه او شهر توس بوده است و [[جلال خالقی مطلق]] با برشمردن چندین دلیل توس را زادگاه دقیقی می‌داند.<ref name="zadgah"/><ref name="iranica"/> [[دانشنامهٔ بریتانیکا]] نیز زادگاه او را توس دانسته است.<ref name="britanica">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.britannica.com/biography/Daqiqi |عنوان = Daqīqī| ناشر =Encyclopædia Britannica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> بر پایهٔ خالقی مطلق، توس به چند دلیل زادگاه دقیقی است. نخست آنکه زمان عوفی نسبت به دیگر سرگذشت‌نویسان دقیقی، پنج‌سده پیشتر و نزدیک‌تر است و خود عوفی نزدیک به دویست سال با دقیقی فاصله دارد، به ویژه آنکه عوفی سال‌ها در شهرهای [[خراسان بزرگ]] سفر کرده و یادداشت تهیه نموده. دوم آنکه بخارا از آن رو نمی‌تواند زادگاه دقیقی باشد که خود عوفی زادهٔ این شهر است و در همان‌جا تحصیل کرده و بعید است که شاعری به نامبُرداری دقیقی پس از دویست سال آنچنان از یاد همشهریانش رفته باشد که او را بیگانه بپندارند. این حکم دربارهٔ مردم دیگر شهرها مانند سمرقند و مرو و توس نیز درست است و می‌دانیم که عوفی در سمرقند و مرو به سر برده و در سال ۶۰۰ در [[نسا]] و در ۶۰۳ در [[نیشابور]] بوده و به احتمال زیاد از توس نیز دیدن کرده و با دانشمندان آنجا گفتگو و نشست‌وبرخاست داشته و افزون بر این، توس در آن هنگام هنوز گرفتار [[حمله مغول به ایران|تاخت و تاز مغول‌ها]] نشده بود و بیشتر کتاب‌ها و دیوان‌های سده‌های گذشته همچنان در دسترس بوده است.<ref name="zadgah"/> دقیقی در یکجا می‌گوید:<ref name="zadgah"/> {{شعر}} {{ب|خدایگانا بامس به شهر بیگانه | فزون از این نتوانم نشست دستوری}} {{پایان شعر}} در جای دیگر می‌گوید: {{شعر}} {{ب|من اینجا دیر ماندم خوار گشتم | عزیز از ماندن داهٔ م شود خوار}} {{ب|چو آب اندر شمر بسیار ماند | ز هومت گیرد از آرام بسیار}} {{پایان شعر}} شاعر در اینجا می‌گوید که سالیان درازی از زادگاه خود دور افتاده و از ماندن در شهر بیگانه دلگیر شده و شکوه می‌کند. اگر این شعر در بخارا سروده شده باشد، بخارا دیگر نمی‌تواند زادگاه او باشد. اگر هم در [[چغانیان]] سروده باشد، آنگاه نه بخارا و نه سمرقند نمی‌توانند زادگاه او باشند، چون این شهرها با هم نزدیک هستند و دقیقی که ثروتمند هم بوده می‌توانسته هر هنگام که دوست داشت از زادگاه خود در آن شهرها دیدن کند.<ref name="zadgah"/> [[منوچهری]] در قصیدهٔ «لغز شمع» که در ستایش استادش [[عنصری]] سروده، بیتی بدین گونه دارد: {{شعر}} {{ب|از بخارا پنج و پنج از مرو پنج از بلخ باز | هفت نیشابوری و سه توسی و سه بوالحسن}} {{پایان شعر}} جای توس را می‌توان با سه نام فردوسی، [[اسدی توسی]] و دقیقی پر کرد. احتمال اینکه شاعر نامی دیگر از توس بوده باشد که ما دربارهٔ آن چیزی ندانیم، اندک است.<ref name="zadgah"/> === دین === در شعرهای دقیقی اشاره‌هایی هست که پژوهشگران را بر آن داشته تا او را زرتشتی بپندارند. اما بر پایهٔ گفتهٔ [[جلال خالقی مطلق]] در دانشنامه ایرانیکا، به جز نام اسلامی او، اشاره‌های دیگری هست که نشان می‌دهد او یک مسلمان بوده. اگر زادگاه او توس بوده باشد که از شهرهای کهن [[شیعه]]‌نشین بوده و در زمان فرماندار سامانی، [[ابومنصور عبدالرزاق]] به مرکز فعالیت‌های ملی‌گرایانه ایرانی تبدیل شده بوده، محتمل است که دقیقی نیز همچون فردوسی یک شیعه بوده است. در آن دوره بسیاری از پیروان مذهب شیعه به فرهنگ باستانی ایران افتخار می‌کردند که این کار موجب می‌شده مخالفان آنها، به آن‌ها نام‌هایی چون [[قرمطی]] و [[شعوبی]] بدهند و آن‌ها را در دستهٔ [[مجوس]] و [[زندیق]] قرار دهند.<ref name="iranica">{{یادکرد وب|نویسنده =Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/daqiqi-abu-mansur-ahmad-b |عنوان = DAQĪQĪ, ABŪ MANṢŪR AḤMAD| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ =December 15, 1993 |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دقیقی آغاز به نظم درآوردن شاهنامه را از پادشاهی [[گشتاسپ]] گرفته است، نه از آغاز، که این یکی از دلایلی بوده که شماری او را زرتشتی بدانند؛ ولی بر پایه خالقی مطلق، پیش از فردوسی، قهرمانان ملی ایران گشتاسپ و [[اسفندیار]] بودند، نه [[رستم]]. از آنجایی که [[گرشاسپ]] نیز جایی در [[خدای‌نامه]] و [[شاهنامه ابومنصوری]] نداشته، دقیقی کار را با پادشاهی گشتاسپ آغاز کرده که آغاز روایت [[اسفندیار]] نیز هست.<ref name="iranica"/> فردوسی در شاهنامه (سده چهارم)، عوفی در لباب‌الالباب (سده هفتم)، [[حمدالله مستوفی]] در [[تاریخ گزیده]] (سده هشتم)، و کسانی که پس از آن‌ها سرگذشت دقیقی را نوشته‌اند، به نامسلمان بودن او اشاره نکرده‌اند.<ref name="din">{{یادکرد وب|نویسنده =سید محمد محیط طباطبایی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/201792/default.aspx |عنوان = عقیده دینی دقیقی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دیدگاه زرتشتی‌بودن دقیقی نخستین بار توسط خاورشناسان غربی و گویا از منبعی [[هندو]] به گزارش ایشان راه یافته و رفته‌رفته پررنگ‌تر شده.<ref name="din"/> با این حال شواهد نشان از زرتشتی‌بودن او ندارد. جدا از نام او که عربی و از نام‌های [[پیامبر اسلام]] است، اینکه گفته می‌شود زرتشتیانی بوده‌اند که دارای نام‌های عربی بوده‌اند در تاریخ مصداق ندارد.<ref name="din"/> بر پایه گفتهٔ محمد جواد شریعت، زرتشتیانی که نام‌های اسلامی دارند، دست کم لقب و اشاره‌ای در نام آنان هست که نشان دهد پیرو این کیش هستند، مانند [[علی بن عباس مجوسی]] که کلمه مجوس در پایان نام او نشان از آن داد که او پیرو این کیش بوده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۸}}</ref> در جایی دقیقی این‌گونه دربارهٔ خود سخن می‌گوید: {{شعر}} {{ب|دقیقی چار خصلت برگزیده|به گیتی از همه نیکی و زشتی}} {{ب|لب یاقوت‌رنگ و نالهٔ چنگ|می خوش‌رنگ و دین زردهشتی}} {{پایان شعر}} از جمله دلایل زرتشتی‌شمردن دقیقی بیت بالا بوده است. با این حال زرتشتی بودن او نامحتمل است، چرا که اینکه شاعر می‌گوید کیش زرتشتی را «برگزیده است»، نشان می‌دهد که او زرتشتی‌زاده نبوده است و اگر بخواهیم او را زرتشتی بپنداریم، آنگاه باید بعدها به این دین گرویده باشد. اینکه در سده دهم در ایران یک شاعر به دینی دیگر گرویده باشد و از دین برگشتگی خود را در شعر به رخ کشیده باشد، چیزی نامحتمل است که به سختی می‌توان آن را باور کرد.<ref name="pre-mongol"/> محمدجواد شریعت بر این باور است که احتمال اینکه یک زرتشتی در زمرهٔ مداحان شاهان بخارا درآید و اولیای دین اسلام را ستایش کند خیلی کمتر است تا برعکس آن، یعنی احتمال اینکه یک نفر مسلمان ایرانی و دارای گرایش به نهضت ملی [[شعوبیه]] و ایرانی‌گری، علاقه ملی و در عین حال رمانتیک به دین بهی نشان دهد، چنان‌که فردوسی در شاهنامه نشان داده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> این بیت می‌تواند به این معنی باشد که دقیقی به عنوان یک شاعر مسلمان، کیش زرتشتی را «می‌پسندد»، یا «ستایش می‌کند»، نه اینکه لزوماً به گونهٔ رسمی پیرو آن باشد. بیت‌های بالا که در آن اشاره به خوشگذرانی‌های ممنوعهٔ دیگری همچون «می خوشرنگ» نیز دیده می‌شود، می‌تواند اشاره به بازیگوشی شاعرانهٔ یک مسلمان داشته باشد و نباید به آن به گونهٔ ابراز عقیدهٔ راسخ دینی نگریسته شود.<ref name="pre-mongol"/> بیت‌های دیگری که می‌تواند نشان از زرتشتی بودن او داشته باشد، عبارتند از: {{شعر}} {{ب|یکی زردشت‌وارم آرزویست| که پیشت زند را برخوانم از بر}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|به یزدان که هرگز نبیند بهشت|کسی کو ندارد ره زردهشت}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|ببینم آخر روزی به کام دل خود را|گهی ایار ده خوانم شاها گهی خرده}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|برخیز و برافروز هلا قبلهٔ زردشت|بنشین و برافگن شکم قاقم بر پشت}} {{ب|بس کس که ز زردشت بگردید و دگر بار|ناچار کند رو به سوی قبلهٔ زردشت}} {{پایان شعر}} ولی بر پایه گفته محمد جواد شریعت، جدا از اینکه بیت‌های بالا می‌توانند نقل قول باشند، می‌توانند صرفاً تنها گرایش و علاقهٔ دقیقی را به کیش زردشتی نشان دهند و نه اینکه او واقعاً متدیّن و پیرو این دین بوده را. دو بیت آخر نشان‌دهندهٔ آن است که دقیقی با مطالعهٔ ادبیات حماسی ایران کهن، حسرت از دست دادن دین بهی یا گرایش به بازگشت به آن را در قلب خود احساس می‌کند.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> بر پایه گفته محمد جواد شریعت، زبان شعری دقیقی بیشتر از آن «دری» است که بتواند زرتشتی پهلوی‌دان در آن دوره باشد. همه واژه‌های [[پازند]]ی که دقیقی در نزدیک به ۳۵۰ بیت پراکنده بکار برده از شمار انگشت‌های یک دست نیز فراتر نمی‌رود و برای نمونه با [[زرتشت بهرام پژدو]] که شاعر زرتشتی سده هفتم هجری است، قابل سنجش نیست.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> همچنین دقیقی در جایی می‌گوید: {{شعر}} {{ب|شفیع باش برِ شه مرا بر این ذلّت| چو مصطفی بر داداربر روشنان را}} {{پایان شعر}} که به نوشته محمد روشن نشان از مسلمان بودن او دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =محمد روشن |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/258511/default.aspx |عنوان =زبان فارسی: خدای نامه‌ها و شاهنامه فردوسی (2): دقیقی | ناشر =کلک آذر 1369 شماره 9 |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> === در شاهنامه === [[پرونده:Firdawsi - Bidarafsh Kills Zarir, the Brother of Gushtasp - Walters W602355A - Full Page.jpg|انگشتی|ایستاده|چپ|[[بیدرفش]]، پهلوان تورانی، [[زریر]]، پهلوان ایرانی و عموی [[اسفندیار]] را می‌کشد. این بخش از [[شاهنامه]] سرودهٔ دقیقی است.]] فردوسی در مقدمهٔ شاهنامه می‌گوید که چگونه آن «مرد جوان» بر آن شد تا شاهنامه منثور را به نظم درآورد، ولی او را خوی بد یار بود و پیش از آنکه بتواند سرتاسر شاهنامه را به نظم دربیاورد به دست غلام خویش کشته می‌شود. در آغاز پادشاهی گشتاسپ، فردوسی دقیقی را در خواب می‌بیند که از او درخواست می‌کند تا بخیلی نکرده و هزار بیتی که او سروده را در شاهنامه‌اش بگنجاند. از سخن فردوسی به گستردگی این‌گونه برداشته شده است که سروده‌های دقیقی تماماً آن بوده که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، اما این‌گونه نیز می‌توان برداشت کرد که بخش مورد نظر، آخرین بخشی بوده که دقیقی پیش از «پایان زندگی خویش» به نظم کشیده، نه لزوماً تنها سروده‌های او. اینکه فردوسی هزار بیت او را گنجانده است می‌تواند برای فرار از سردون بخش ظهور زرتشت بوده باشد، چرا که به دست دادن یک تصویر مثبت از زرتشت و کیش او، می‌توانست موجب آن شود که مسلمانان به فردوسی تهمت زردشتی‌بودن بزنند.<ref name="pre-mongol"/> خالقی مطلق البته با این دید مخالف است و آن بخش از شاهنامه را دربرگیرندهٔ مطلب «حادی» نمی‌بیند که فردوسی بخواهد از آن بگریزد. او همان دلیل اینکه فردوسی به ارزش کار دقیقی آگاه بوده و خواسته این هزار بیت از دست نروند و بمانند را محتمل‌تر می‌داند.<ref name="khaleqi1"/> == مدح‌شدگان از سوی دقیقی == دقیقی با شاهان سامانی و چغانیان هم‌دوره بوده و آنان را مدح گفته است. برخی از مهم‌ترین آنان عبارتند از:<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> * [[منصور یکم سامانی|امیر سدید ابوصالح منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰–۳۶۵). عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * [[نوح دوم سامانی|امیر رضی ابولقاسم نوح بن منصور بن نوح]] (۳۶۵–۳۸۷). که عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * امیر فخرالدوله [[آل محتاج#ابوالمظفر احمد بن محمد|احمد بن محمد]] از [[آل محتاج]]، امیر [[چغانیان]]. دقیقی در خدمت آل محتاج تقرب و حرمت فراوان داشت. ارجی که چغانیان بر دقیقی گذاردند در آینده زبانزد شاعران پس از او بوده است و برای نمونه [[فرخی سیستانی]] یادی از این ارج‌نهی‌ها در شعرهایش کرده است و نیز [[امیرمعزی]] می‌گوید:<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰–۱۰۱}}</ref><ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> {{شعر}} {{ب|فرخنده بود بر متنبّی بساط سیف|چونانکه بر حکیم دقیقی چغانیان}} {{پایان شعر}} * امیر ابوسعد مظفر که گویا از شاهان چغانی بوده. بعضی او را همان ابوالمظفر احمد بن محمد یا محمد بن محمد پنداشته‌اند. * امیر ابونصر بن ابوعلی احمد چغانی که دقیقی در مرثیهٔ او دو بیت دارد: {{شعر}} {{ب|دریغا میربونصرا دریغا|که بس شادی ندیدی از جوانی}} {{ب|ولیکن رادمردان جهاندار|چو گل باشند کوته زندگانی}} {{پایان شعر}} == سبک == به گفتهٔ دبیرسیاقی، دقیقی قدرت طبع و کلام نیک درهم بافته دارد، در غزل‌سرایی لطیف و در ستایندگی قوی و در مضمون‌آوری نوآور و تازه‌گوی است و دل‌انگیزی و روانی را در قول و غزل خویش از یاد نبرده است. با این حال او را در داستان‌سرایی به پای فردوسی نمی‌داند و گشتاسپ‌نامهٔ او را پس از شاهنامه از دیگر منظومه‌های [[بحر متقارب]] برتر می‌داند.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۲}}</ref> بر پایه جلال خالقی مطلق در دانشنامه ایرانیکا، هزاربیت دقیقی در شاهنامه نسبت به سخن فردوسی زبانی باستانی‌تر و کهنه‌تر دارد، اما خشک و تهی از استعاره‌ها و تصویرهایی است که در سخن فردوسی دیده می‌شود. فردوسی پس از آوردن سروده‌های دقیقی در شاهنامه، با آنکه با احترام نسبت به او سخن می‌گوید و او را راهبر خود می‌پندارد، ولی هم‌زمان لب به نکوهش او نیز می‌گشاید و آن را برای حماسه ملی ایران سزاوار نمی‌بیند.<ref name="iranica"/> بیت‌های دقیقی در شاهنامه که به گشتاسپ‌نامه مشهور است، در تصحیح [[جلال خالقی مطلق]] ۱۰۱۵ بیت، در تصحیح [[ژول مول]] ۱۰۲۳ بیت و در چاپ مسکو ۱۰۰۹ بیت است. جلال خالقی مطلق در مقاله‌ای به بررسی سخن دقیقی در شاهنامه پرداخته و بیت‌های او را با سخن فردوسی سنجیده است. بر پایهٔ پژوهش او، سخن فردوسی در سنجش با دقیقی، از کوتاهی و ایجاز بیشتری برخوردار است و دقیقی جزئیات بیشتری را در داستان‌ها آورده و در جای‌هایی هم مطالبی که پیشتر عنوان شده‌اند را دوباره به گونه‌ای زاید تکرار کرده است. این تکرار و درازگویی حتی واکنش [[بنداری اصفهانی]] که شاهنامه را به [[زبان عربی]] ترجمه کرده را نیز در پی داشته و او در جایی سخن دقیقی را یکباره خلاصه می‌کند. برای سنجش، خالقی بر این باور است که فردوسی می‌توانست هزاربیت دقیقی را با ۵۰۰ یا ۷۰۰ بیت بازگو کند، از آن سو، دقیقی اگر قرار بود همهٔ شاهنامه را بسراید، به هفتاد تا صدهزار بیت نیاز داشت. از نظر تشبیه‌ها و توصیف‌های شاعرانه، سخن دقیقی به جز شمار اندکی، روی هم رفته تهی از تشبیه‌ها و توصیف‌های زیبای شاعرانه است و از این دیدگاه در سنجش با فردوسی خشک و خالی شمرده می‌شود. همچنین سخن دقیقی نیز مانند فردوسی سرشار از احساسات ملی است و به زیبایی ایران و ایرانیان را توصیف کرده است. همچنین دشنام‌هایی که فردوسی به کار برده، نسبت به دقیقی ملایم‌تر هستند.<ref name="khaleqi1">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184788/default.aspx |عنوان = نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1) (با یاد پژوهندهٔ فقید استاد ذبیح‌الله صفا)| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در حماسهٔ دقیقی وقتی قهرمان تازه‌ای وارد صحنه می‌شود و سپس ناپدید می‌گردد کم‌وبیش با همان شیوه و با همان واژه‌های پیشین توصیف می‌شود، در صورتی‌که فردوسی می‌کوشد آن‌ها را به شیوه‌های گوناگون توصیف کند. در سخن دقیقی میدان‌های جنگ و به ویژه جنگ‌های تن‌به‌تن کمتر از فردوسی رنگین است و گوناگونی دارد. گفتار و پیام‌ها بهتر از خود داستان بیان می‌گردد. گفتگوها اندکی ناشیانه است و تحول‌ها و تضادها گاهی مبهم و همچون آثار [[هومر]]، در کتاب دقیقی اصطلاحات ساخته و پرداخته بیش از اندازه تکرار می‌شود. در عوض دقیقی دارای شیوه‌ای کاملاً حماسی است. بدیهی است که او این سبک را یک مرتبه، ابداع نکرده بلکه پیشینیان او آن را تکمیل و رفته‌رفته به وجود آورده‌اند. بیت‌های پراکنده‌ای از پیشینیان دقیقی وجود دارد که نشان می‌دهد پیش از دقیقی نوع شعر حماسی تثبیت‌یافته بوده و فرهنگ خاص و وزن شعری خاص داشته است که همان بحر متقارب است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|صص=۵۵–۵۹}}</ref> از لحاظ بکار بردن واژه‌های عربی، دقیقی در ۱۰۱۵ بیت خود ۵۰ واژهٔ عربی یا معرّب را ۱۱۰ بار بکار برده است. در مقابل فردوسی در همهٔ شاهنامه ۶۴۲ واژهٔ عربی بکار برده است، که این شمار بر پایهٔ دیدگاه خالقی مطلق، در دستنویس اصلی خود فردوسی که از دست رفته بی‌گمان کمتر هم بوده است. اگر فردوسی در نزدیک به ۴۸ هزار بیت خود نزدیک به ۶۴۰ واژه عربی به کار برده باشد، به‌طور میانگین در هر هزاربیت ۱۴ واژهٔ نو عربی بکار برده است، در حالی که این رقم برای دقیقی ۵۰ واژه است. بسامد واژه‌های عربی در شاهنامه ۸۸۰۰ بار است، که برای فردوسی در هر هزار بیت، می‌شود ۱۸۴ واژهٔ نو یا معرب و این رقم برای دقیقی ۱۱۰ است. در نتیجه، فردوسی از دید بسامد، واژه‌های عربی بیشتری بکار برده، ولی دقیقی، نوواژه‌های عربی بیشتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = جلال خالقی مطلق|نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184804/default.aspx |عنوان =نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در شعرهای پراکنده و غیرحماسی دقیقی، برخلاف شعرهای حماسی او، واژه‌های عربی زیاد به کار رفته‌اند که نشان می‌دهد پرهیز از بکاربردن واژه‌های عربی از روی عمد بوده است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۷}}</ref> هزاربیتی که از دقیقی در شاهنامه آمده است و به گشتاسپ‌نامه نامبردار است، درون‌مایه‌ای یکسان با کتاب پهلوی [[ایادگار زریران]] دارد. بررسی و سنجش این دو نشان می‌دهد که دقیقی از مآخذ دیگری برای سرودن گشتاسپ‌نامه بهره برده و زبان پهلوی نمی‌دانسته که یکراست از روی این نوشتهٔ پهلوی گشتاسپ‌نامهٔ خود را بسراید. در این دو نوشته، یعنی گشتاسپ‌نامه دقیقی و یادگار زریران پهلوی، ناهمسانی‌هایی بزرگ میان روند روی دادن رخدادها، مفاهیم و گاه جملات و حتی نام پهلوانان وجود دارد، هرچند که این دو نوشته خالی از شباهت هم نیستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رقیه همتی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/241896/default.aspx |عنوان =حماسه دقیقی و یادگار زریران (مقایسه گشتاسب نامه دقیقی با نوشته‌های پهلوی) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> == تأثیرها == دقیقی یکی از مهم‌ترین شاعران در دوره‌های نخستین شعر فارسی است. او راه را برای شاعران پس از خود همچون فردوسی هموار کرد، که فردوسی نزدیک به هزار بیت از دقیقی را در شاهنامهٔ خود گنجانده است. هر چند که نمی‌توان به وجود آوردن سبک و شیوهٔ غالب در ادبیات حماسی فارسی را تماماً به دقیقی نسبت داد، ولی بی‌گمان دقیقی سهم زیادی در به وجود آوردن آن داشته است.<ref name="britanica"/> پس از [[رودکی|ابو عبدالله جعفر رودکی]]، دقیقی به همراه [[ابوشکور بلخی]] و [[شهید بلخی]]، مهم‌ترین سرایندگان سده ۱۰ میلادی هستند.<ref name="iranica"/> شاعران دوران‌های بعد دقیقی را در ردیف گویندگان بزرگ نام برده و سخن او را ستوده‌اند و از دیوانش نسخه برداشته‌اند و در طرز سخنگویی و شیوهٔ شاعری بدو اقتدا کرده‌اند. [[ناصر خسرو]] در سفرنامه از [[قطران تبریزی]]، شاعر سده پنجم یاد می‌کند که در [[تبریز]] دیوان دقیقی و [[منجیک ترمذی]] را نزد او آورده و مشکلات آن دو دیوان را از وی پرسیده است. اما امروزه جدا از هزار بیت گشتاسپ‌نامه که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، تنها نزدیک به سیصد بیت، از قطعه و [[قصیده]] و ابیات پراکنده در دست است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز پانویس}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = دبیرسیاقی |نام = محمد |کتاب = پیشاهنگان شعر فارسی |ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |سال = ۱۳۷۴ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۹۹–۱۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = صفا |نام = ذبیح‌الله |کتاب = تاریخ ادبیات در ایران |ناشر = انتشارات فردوس |مکان = تهران |جلد = اول |سال = ۱۳۶۹ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۴۰۸–۴۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ماسه |نام = هانری |مترجم = مهدی روشن‌ضمیر |کتاب = فردوسی و حماسهٔ ملّی |ناشر = دانشگاه تبریز |سال = ۱۳۵۰ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ریاحی |نام = محمدامین |مترجم = |کتاب = فردوسی |ناشر = طرح نو |سال = ۱۳۸۰ |شابک = ۹۶۴۵۶۲۵۳۸۶ |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = شریعت |نام = محمدجواد |مترجم = |کتاب = دیوان دقیقی طوسی |ناشر = اساطیر |سال = ۱۳۷۳ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} {{پایان پانویس}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{ادبیات فارسی}} {{شاهنامه}} {{اهالی خراسان باستان}} {{نوار درگاه|خراسان}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دقیقی}} [[رده:ادبیات کهن فارسی]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی خراسان]] [[رده:درگذشتگان ۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:دهقانان]] [[رده:زادگان دهه ۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:زرتشتیان مسلمان‌شده]] [[رده:شاعران ایران بزرگ]] [[رده:شاعران دوره سامانیان]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۴ (قمری)]] ofmqqxk8lvdz9ict628y278f7y4cdtc 42127575 42127569 2025-06-18T18:53:25Z ShahBalkhi 1405409 برداشتن تحریف 42127575 wikitext text/x-wiki {{مقاله خوب}} {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = دقیقی بلخی | تصویر = Daghighi-Tusi.jpg | توضیح تصویر = تندیس دقیقی کارِ [[محمدحسین ماموریان]] در [[آرامگاه فردوسی]]، [[توس]] | نام اصلی = ابو منصور محمد بن احمد | زمینه فعالیت = [[شعر فارسی]] | تاریخ تولد = پس از ۳۲۰ هجری قمری | محل تولد = [[بلخ]]،<ref name="zadgah">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://shahnamehpajohan.ir/بلخ-زادگاه-دقیقیست-؟/ |عنوان =بلخ زادگاه دقیقیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> [[افغانستان]] کنونی | والدین = | تاریخ مرگ = ۳۶۷–۳۶۹ هجری قمری | محل مرگ = | علت مرگ = کشته‌شدن به دست غلام خود | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | در زمان حکومت = [[سامانیان]] | نام دیگر = | کتاب‌ها = ''[[گشتاسپ‌نامه]]'' | تخلص = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | علت شهرت = آغاز به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = }} '''ابو منصور محمد بن احمد بلخی''' (پس از ۳۲۰ – میان ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) مشهور به '''دقیقی'''، شاعر [[فهرست شاعران فارسی‌زبان|فارسی‌زبان]] در دورهٔ [[سامانیان]] بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از [[فردوسی]] تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های آغازین ''[[شاهنامه]]'' سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را با ذکر نام نویسنده اصلی در اثر خود گنجانده است. زادگاه وی بلخ بوده است. دقیقی با دربار شاهان سامانی در پیوند بود و به تشویق [[نوح دوم سامانی]] به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] را آغاز کرد. اما پیش از آنکه آن را به پایان برساند، به دست غلام خود کشته شد. پس از آن فردوسی کار دقیقی را ادامه داد و ''شاهنامهٔ'' ابومنصوری را که منثور بود به نظم درآورد. فردوسی در ''شاهنامهٔ'' خود داستان زندگی دقیقی را به کوتاهی نقل کرده و هزار بیتی که دقیقی سروده را هم در ''شاهنامهٔ'' خود گنجانده و بدین‌گونه از ازدست‌رفتن آن‌ها جلوگیری کرده است. در دوران‌های نوین، از سوی خاورشناسان این دیدگاه مطرح شد که دقیقی زرتشتی بوده، ولی امروزه این دید با پژوهش‌های بیشتر رد شده و دقیقی را مسلمان شیعه به‌شمار می‌آورند. دقیقی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاعرهای فارسی‌زبان است و تأثیری فراوان بر شاعرهای پس از خود، به ویژه سرایندگان سبک حماسی [[شعر فارسی]] گذاشته است. == منبع‌شناسی == کتاب‌هایی که یادی از دقیقی یا شعرهایش کرده‌اند: ''[[شاهنامه]]'' فردوسی (۴۰۰)، ''[[تاریخ بیهقی]]'' (نیمه دوم سده پنجم)، ''[[شرح قصیده ابوالهیثم]]'' (پایان سده چهارم و آغاز سده پنجم)، ''[[چهار مقاله]]'' [[نظامی عروضی]] (پیرامون ۵۵۰ هجری)، ''[[حدائق‌السحر]]'' [[رشید وطواط]] (سده ششم)، ''[[ترجمان‌البلاغه]]'' (آغاز سده ششم)، ''[[لباب‌الالباب]]'' [[عوفی]] (۶۱۷ تا ۶۲۵)، ''[[مونس‌الاحرار]]'' [[محمد جاجرمی]] (۷۴۱)، ''تاریخ سیستان''، ''تاریخ گزیده'' (۷۳۰)، دیوان فرخی، غضایری، معزی، ادیب صابر، سوزنی، ''[[لغت فرس]]'' [[اسدی توسی]]، صحاح‌الفرس، فرهنگ جهانگیری، ''سخن و سخنوران'' تألیف فروزانفر، ''احوال رودکی'' از سعید نفیسی، و مقاله تقی‌زاده در مجله کاوه.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> در نوشته‌های [[خاورشناسان]] به دو دلیل از دقیقی یاد شده. در جای‌هایی که سخن از ادبیات فارسی و شاعرهای این زبان است، چون دقیقی از پیشگامان شعر فارسی بوده نامش در میان دیگر شاعرها آورده می‌شود. مناسبت دیگر آن است که کسانی که به جستجو در زندگانی فردوسی پرداخته‌اند، همچنان به دلیل اینکه بخشی از شاهنامه سرودهٔ دقیقی است، از پژوهش دربارهٔ او نیز سر باز نزده‌اند. در اینجا برخی از مهم‌ترین پژوهش‌هایی که خاورشناسان دربارهٔ دقیقی انجام داده‌اند را به کوتاهی می‌آوریم. این مطالب برگرفته از مقالهٔ [[ایرج افشار]] است که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی چاپ شده است.<ref name="afshar">{{یادکرد وب|نویسنده =[[ایرج افشار]] |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/283818/default.aspx |عنوان = دقیقی در تحقیقات مستشرقان| ناشر =مجله دانشکده، شماره ۵، سال دوم |تاریخ =۱۳۵۵ |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> نخستین کوشش از سوی خاورشناسان برمی‌گردد به هنگامی که لمسدن، از نظامیان [[مردم انگلستان|انگلیسی]] مقیم [[هند]]، نخستین مجلد شاهنامه را در سال ۱۸۱۱ میلادی در [[کلکته]] به چاپ رسانید. پس از او کسانی که به شاهنامه پرداختند، در پیشگفتارهای خود به ناچار از دقیقی و پیشگامی او در سردون حماسه ملی ایران نیز سخن یاد کردند.<ref name="afshar"/> یکی از خاورشناسان [[آلمانی‌ها|آلمانی]] به نام [[هرمان اته]] میان سال‌های ۱۸۷۲ و ۱۸۷۵ به انتشار دو مقاله به [[زبان آلمانی]] پرداخت و در آن‌ها از دقیقی یاد کرده بود. نخستین مقاله دربارهٔ فردوسی، و دیگر مقاله‌ای دربارهٔ پیشروان و معاصران [[رودکی]] (۱۸۷۵) بود. اته یکی از نخستین کسانی است که بحث دربارهٔ زرتشتی بودن دقیقی را مطرح کرد و بر پایه آن، سرودن شاهنامه را بیشتر ناشی از حس و توجه شاعر به عوالم روحی و فکری او عنوان کرد.<ref name="afshar"/> [[تئودور نولدکه]] در سال ۱۸۹۲ در جلد دوم مجموعه پژوهش‌های مربوط به زبان فارسی که در شهر [[وین]] انتشار یافت، ضمن بحثی دربارهٔ شعر فارسی از سهم دقیقی در حماسه ایران یاد کرد و موضوع زرتشتی بودن دقیقی را یکی از مباحث اصلی بحث خود قرار داد.<ref name="afshar"/> [[ادوارد براون]] که اولین مجلد از اثر پایدارش بنام ''[[تاریخ ادبیات ایران]]'' که در سال ۱۹۰۲ انتشار یافت، در دو صفحه از آن کتاب به زندگانی دقیقی پرداخت و ضمن بازگویی و بازبینی آنچه در کتاب‌ها و مآخذ قدیم ایرانی دیده بود، تا اندازه‌ای به دیدگاه‌های مستشرقان نیز پرداخت. او پس از آن بحث کوتاهی دربارهٔ ممدوحین می‌آورد و برخلاف پیشینیان خود می‌گوید که دقیقی زرتشتی نبوده است. این نخستین بار بود که در برابر عقاید نولدکه و اته و هرن، نظری مخالف گفته می‌شد.<ref name="afshar"/> در سال ۱۹۱۳ نخستین مجلد از چاپ اول ''[[دائرةالمعارف اسلام]]'' انتشار یافت. در این دائرةالمعارف ذیل [[تخلص]] دقیقی پنج شش سطری به زندگانی او اختصاص داشت. این نخستین بار بود که نام دقیقی در یک دائرةالمعارف اروپایی وارد شده بود. در حالی که نام فردوسی و همگنان او سال‌ها پیش از آن در دائرةالمعارف‌های دیگر جایگاه خود را یافته بود. مقاله کوتاه دائرةالمعارف اسلام به دست کلمان هوار خاورشناس [[مردم فرانسوی|فرانسوی]] نوشته شده بود.<ref name="afshar"/> شدر در سال ۱۹۳۲ مقاله‌ای تحت عنوان «آیا دقیقی زرتشتی بود؟» در جشن نامه خاورشناس نامی [[جرج یاکوب]] به چاپ رسانید و این عقیده را اظهار کرد دقیقی زرتشتی نبوده است.<ref name="afshar"/> کتاب ''تاریخ ادبیات ایرانی'' تألیف [[یان ریپکا]] مستشرق در سال ۱۹۵۶ به [[زبان چکی]] در [[پراگ]] به چاپ رسید. سه سال پس از آن در سال ۱۹۵۹ ترجمهٔ آلمانی آن در [[لایپزیک]] منتشر شد. ریپکا سه صفحه از این کتاب را به زندگانی دقیقی اختصاص داده است. آنچه در تحقیق او تازگی دارد اظهارنظریست که در باب کشته شدن دقیقی به‌دست می‌دهد و علت آن را به دلایل آنچه فردوسی در حق دقیقی آورده است، به اخلاق خشونت‌آمیز و تند دقیقی منحصر می‌کند. او می‌گوید زحمات دقیقی مقدمه بلافصل شاهنامه فردوسی بود و هنوز هم آثار آن در این منظومه به روشنی قابل درک است. درست است که دقیقی به تنهایی مبتکر سبک و وزن [[حماسه|حماسی]] نبود ولی بی‌گمان در پیشرفت این دو سهیم بوده است و نمونه‌ای پرداخته است که فردوسی هم به‌دنبال آن رفته است.<ref name="afshar"/> == پیشینه به‌نظم‌درآوردن داستان‌های ملی ایران == در اواخر دوره [[ساسانیان|ساسانی]] کتابی به [[فارسی میانه|زبان پهلوی]] به نام [[خدای‌نامه]] نوشته شده بود که داستان‌های ملی ایران را در آن گردآوری کرده بودند. این کتاب در آغاز [[دوره اسلامی]] به دست [[المقفع]] به [[زبان عربی]] برگردانده شد و منبع اصلی «تاریخ» [[ایران باستان]] بود. عنوان شماری از کتاب‌ها دربارهٔ قهرمانان ملی ایران هم به عربی و هم به فارسی در دسترس است، که گویا از نوشته‌های [[فارسی میانه]] ترجمه شده بودند؛ که همین نوشته‌ها منابع مستقیم یا غیرمستقیم فردوسی در سرودن شاهنامه بوده‌اند. پیش از فردوسی نیز تلاش‌هایی برای به شعر درآوردن این داستان‌ها، هم به عربی و هم به [[فارسی دری|فارسی]]، انجام شده بود. در پیرامون سال ۲۰۰ هجری قمری (۸۱۵ میلادی)، [[آبان بن عبدالحمید لاحقی]] شماری از کتاب‌های ساسانی را به [[شعر عربی]] و در [[بحر رجز]] برگردانده بود، که از جمله آن‌ها «کتاب مزدک» بود که گویا در شاهنامه هم بکار برده شده است. در نیمه نخست سده دهم، [[مسعودی مروزی]] شاهنامه‌ای در [[بحر هزج]] سروده بود که این بحر بر پایهٔ همان اصول وزنی بحر عربی رجز بنا شده بود. از این شاهنامه تنها سه بیت به جا مانده است. دقیقی از شاعرانی بود که در نیمه دوم سده دهم میلادی به نظم درآوردن داستان‌های ملی ایران دست یازید، اما کار او ناتمام ماند تا اینکه فردوسی آن را به پایان رساند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =François de Blois |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/epics |عنوان = EPICS| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۲ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref> در زمان سده‌های نخستین اسلام عرب‌ها آشکارا ملل دیگر را تحقیر می‌کردند. این وضع در دوره [[بنی عباس]] نهضت ملی [[شعوبیه]] را ایجاد کرد. اینان نخست برابری همه مسلمانان را اعلام داشتند، ولی پس از آن مدعی برتری [[ایرانیان]] بر عرب‌ها شدند. در این دوره کشمکشی میان نویسندگان ایرانی و عرب در زمینه ادبیات پدید آمد که هر کدام تلاش می‌کردند برتری خود را نشان دهند. از این کشمکش ادبیاتی به زبان عربی پدید آمد که از سده نهم تا یازدهم میلادی ادامه داشت. در سده نهم به این ملت‌پرستی فکری، ملت‌خواهی سیاسی نیز افزوده شد. به دنبال آن نخستین سلسله پادشاهان ایرانی در [[خراسان]] پدید آمد که از [[بغداد]] دور بود و برای همین کانون بدعت‌های پرشمار سیاسی و مذهبی به‌شمار می‌رفت.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۳۸–۳۹}}</ref> به همت شاعران فارسی‌زبان، زبان فارسی کم‌کم زبان عربی را از دربار شاهان کنار راند. فرمانروایانِ سلسله‌های نخستین ایرانی، از پیشرفت زبان کشور خود خرسند بوده‌اند، چرا که به‌طور غیرمحسوسی رشته‌هایی که ایرانیان را به خلافت پیوند می‌داد، می‌گسست. این خرسندی را از آنجا می‌توان دریافت که آنان بر حفظ سنت‌های تاریخی و افسانه‌ای ایران پافشاری داشتند و به‌کاربستن همین سنت‌ها بود که بزودی حماسهٔ ملی ایران را پدیدآورد.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۴۹}}</ref> در سال ۹۵۷ میلادی یعنی در بهترین دوران سامانیان، [[شاهنامه ابومنصوری]] با تلاش [[ابومنصور المعمری]] و به دستور [[ابومنصور عبدالرزاق]]، حاکم توس، توسط چهار گردآورنده خدای نامک‌های کهن (که در شاهنامه فردوسی نام برده شده‌اند) به رشته تحریر درآمد. این شاهنامه منثور پایه‌ای برای سرودن نسخه‌های منظوم شاهنامه شد، ولی خود آن عمری کوتاه داشت. دقیقی از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی دست به سرودن شاهنامهٔ منظوم از روی این شاهنامهٔ منثور ابومنصوری زد. در این باره مورخی{{کدام}} آورده است «آنگاه که پیشانی سامانیان به تاج خراسان آراسته شد، آنان خواستار شدند که وقایع عمدهٔ شاهان قدیم ایران به شعر آورده شود. اما در این زمان مقام شعر چنان بلند نبود و آنان نتوانستند به آرزوی خود برسند تا زمانی‌که [[نوع بن منصور]] به حکومت رسید. وی با تمام نیرو بر این همت گماشت که از چراغ لطف خود نور خالص این نیت را بیرون دهد و گردن بند این اقدام را به‌گردن دقیقی که سرمشق شعرای زمان خود بود بیاویزد».<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۰–۵۱}}</ref> == زندگی == از زندگانی دقیقی دانسته‌های اندکی در دسترس است. آنچه می‌دانیم این است که او با دربار سامانیان در پیوند بوده و از شاهان این خاندان امیر سدید ابوصالح [[منصور یکم سامانی|منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰ تا ۳۶۵ هجری) و امیر رضی ابوالقاسم [[نوح دوم سامانی|نوح بن منصور]] (۳۶۵ تا ۳۸۷) را مدح گفته و گویا به فرمان امیر نوح به نظم کردن شاهنامه دست یازیده است. او پس از به نظم کشیدن نزدیک به هزار بیت، در روزگار جوانی به دست غلام [[مردمان ترک|ترک]] خود کشته می‌شود. اینکه چرا غلامش او را کشته است، در جایی گفته نشده است.<ref name="Kelly2012">{{cite book|author=Stuart Kelly|title=The Book of Lost Books: An Incomplete History of All the Great Books You'll Never Read|url=http://books.google.com/books?id=Rbi8BQAAQBAJ&pg=PT103|date=5 November 2012|publisher=Birlinn|isbn=978-0-85790-525-3|pages=103–}}</ref> اما [[محمدامین ریاحی]] کشته شدن او را به دلیل تعصبات مذهبی مسلمانان و گرایشی که نسبت به [[مزدیسنا|دین زرتشت]] داشته است، می‌داند. بر پایهٔ گفتهٔ او، روایت کشته‌شدن دقیقی در شاهنامه، با آنچه که در تذکره‌ها آمده و قاتل دقیقی را بندهٔ خود او دانسته‌اند، یکی نیست؛ چرا که [[مصراع]] «به دست یک بنده‌بر کشته شد» این را نمی‌رساند که بندهٔ خودِ دقیقی، او را کشته است.<ref>{{پک|ریاحی|۱۳۸۰|ص=۹۰}}</ref> هزار بیتی که او سروده دربارهٔ پادشاهی [[گشتاسپ]] و ظهور [[زرتشت]] و تاختن [[ارجاسپ]] به ایران است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> او به تشویق نوح دوم سامانی به به‌نظم‌درآوردن شاهنامهٔ ابومنصوری دست یازید.<ref>{{cite book|title=History of Civilizations of Central Asia (vol.4,part-1)|url=http://books.google.com/books?id=lodSckjlNuMC&pg=PA91|year=1992|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-1595-7|pages=91–}}</ref> تاریخ دقیق زادن و مرگ او دانسته نیست، ولی او به دستور نوح بن منصور (پادشاهی از ۳۶۵ تا ۳۸۷) آغاز به به نظم درآوردن شاهنامه کرد و فردوسی کار او را در پیرامون سال‌های ۳۶۵ هجری ادامه داد. مرگ دقیقی باید حدوداً پیرامون ۳۶۶ انجام گرفته باشد. افزون بر آن، آنچنان که فردوسی در شاهنامه گزارش کرده است، دقیقی در سن جوانی کشته شد، از این روی می‌توان تاریخ زادن او را پس از ۳۲۰ هجری دانست.<ref name="iranica"/><ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> به گفتهٔ [[محمد دبیرسیاقی]]، چون آغاز فرمانروایی نوح بن منصور در ۳۶۵ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] است و فردوسی نیز که کشته‌شدن دقیقی را در شاهنامه خود یاد می‌کند در حدود سال ۳۷۰ ه‍.ق به نظم شاهنامه دست یازیده، بنابراین تاریخ کشته‌شدن این شاعر میان سال‌های ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری باید رخ داده باشد.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> بر پایهٔ گفتهٔ [[عوفی]] «او را بسبب دقت معانی و دقت الفاظ دقیقی گفتندی». بر پایهٔ گفتهٔ [[ذبیح‌الله صفا]]، پذیرش این نکته مستلزم آن است که بپنداریم او پیش از رسیدن به مرتبهٔ استادی در شعر فارسی، لقب شعری نداشته و بنابراین این گفتهٔ عوفی را نادرست می‌داند.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۸}}</ref> برخی او را همان ابوعلی [[محمد بن احمد بلخی]] دانسته‌اند که [[ابوریحان بیرونی]] به او و شاهنامه‌اش اشاره کرده است، ولی بر پایهٔ گفتهٔ صفا، دلایلی که برای یکی دانستن آن‌ها گفته می‌شود قانع‌کننده نیست. نخست آنکه شاعر بودن ابوعلی بلخی و نوشتن شاهنامه از روی منابع مختلف دلیل نمی‌شود که او همان دقیقی توسی باشد و دوم آنکه از گفتهٔ ابوریحان پیداست که شاهنامه ابوعلی بلخی منثور بوده است، نه منظوم.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> عوفی گفته‌های دقیقی را بیست‌هزار بیت برمی‌شمرد. این گفته لزوماً درست نیست (و ممکن است بر اثر اشتباه نوشتاری «بیتی‌هزار» به «بیست هزار» رخ داده باشد،<ref name="din"/>) ولی [[تاریخ هرات]] نوشته [[سیف هروی]] ۷۰ بیت در [[بحر متقارب]] در سبک حماسی را به دقیقی نسبت می‌دهد و این امکان وجود دارد که این بیت‌ها گوشه‌هایی از شاهنامهٔ او بوده باشند، هرچند که آن بیت‌ها را می‌توان بخشی از آثار دیگر دقیقی نیز به حساب آورد.<ref name="pre-mongol">{{یادکرد|نویسنده = |کتاب = Persian Literature - A Bio-Bibliographical Survey: Poetry of the Pre-Mongol Period| ناشر =Routledge |صفحه =۹۴–۹۶ |تاریخ = |شابک|978-0947593476}}</ref> === زادگاه === سرگذشت‌نویسان گوناگونی [[بخارا]]، [[سمرقند]]، [[بلخ]]، [[مرو]] و [[توس]] را زادگاه او دانسته‌اند. بر پایهٔ گفتهٔ [[محمد عوفی]] زادگاه او شهر توس بوده است و [[جلال خالقی مطلق]] با برشمردن چندین دلیل توس را زادگاه دقیقی می‌داند.<ref name="zadgah"/><ref name="iranica"/> [[دانشنامهٔ بریتانیکا]] نیز زادگاه او را توس دانسته است.<ref name="britanica">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.britannica.com/biography/Daqiqi |عنوان = Daqīqī| ناشر =Encyclopædia Britannica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> بر پایهٔ خالقی مطلق، توس به چند دلیل زادگاه دقیقی است. نخست آنکه زمان عوفی نسبت به دیگر سرگذشت‌نویسان دقیقی، پنج‌سده پیشتر و نزدیک‌تر است و خود عوفی نزدیک به دویست سال با دقیقی فاصله دارد، به ویژه آنکه عوفی سال‌ها در شهرهای [[خراسان بزرگ]] سفر کرده و یادداشت تهیه نموده. دوم آنکه بخارا از آن رو نمی‌تواند زادگاه دقیقی باشد که خود عوفی زادهٔ این شهر است و در همان‌جا تحصیل کرده و بعید است که شاعری به نامبُرداری دقیقی پس از دویست سال آنچنان از یاد همشهریانش رفته باشد که او را بیگانه بپندارند. این حکم دربارهٔ مردم دیگر شهرها مانند سمرقند و مرو و توس نیز درست است و می‌دانیم که عوفی در سمرقند و مرو به سر برده و در سال ۶۰۰ در [[نسا]] و در ۶۰۳ در [[نیشابور]] بوده و به احتمال زیاد از توس نیز دیدن کرده و با دانشمندان آنجا گفتگو و نشست‌وبرخاست داشته و افزون بر این، توس در آن هنگام هنوز گرفتار [[حمله مغول به ایران|تاخت و تاز مغول‌ها]] نشده بود و بیشتر کتاب‌ها و دیوان‌های سده‌های گذشته همچنان در دسترس بوده است.<ref name="zadgah"/> دقیقی در یکجا می‌گوید:<ref name="zadgah"/> {{شعر}} {{ب|خدایگانا بامس به شهر بیگانه | فزون از این نتوانم نشست دستوری}} {{پایان شعر}} در جای دیگر می‌گوید: {{شعر}} {{ب|من اینجا دیر ماندم خوار گشتم | عزیز از ماندن داهٔ م شود خوار}} {{ب|چو آب اندر شمر بسیار ماند | ز هومت گیرد از آرام بسیار}} {{پایان شعر}} شاعر در اینجا می‌گوید که سالیان درازی از زادگاه خود دور افتاده و از ماندن در شهر بیگانه دلگیر شده و شکوه می‌کند. اگر این شعر در بخارا سروده شده باشد، بخارا دیگر نمی‌تواند زادگاه او باشد. اگر هم در [[چغانیان]] سروده باشد، آنگاه نه بخارا و نه سمرقند نمی‌توانند زادگاه او باشند، چون این شهرها با هم نزدیک هستند و دقیقی که ثروتمند هم بوده می‌توانسته هر هنگام که دوست داشت از زادگاه خود در آن شهرها دیدن کند.<ref name="zadgah"/> [[منوچهری]] در قصیدهٔ «لغز شمع» که در ستایش استادش [[عنصری]] سروده، بیتی بدین گونه دارد: {{شعر}} {{ب|از بخارا پنج و پنج از مرو پنج از بلخ باز | هفت نیشابوری و سه توسی و سه بوالحسن}} {{پایان شعر}} جای توس را می‌توان با سه نام فردوسی، [[اسدی توسی]] و دقیقی پر کرد. احتمال اینکه شاعر نامی دیگر از توس بوده باشد که ما دربارهٔ آن چیزی ندانیم، اندک است.<ref name="zadgah"/> === دین === در شعرهای دقیقی اشاره‌هایی هست که پژوهشگران را بر آن داشته تا او را زرتشتی بپندارند. اما بر پایهٔ گفتهٔ [[جلال خالقی مطلق]] در دانشنامه ایرانیکا، به جز نام اسلامی او، اشاره‌های دیگری هست که نشان می‌دهد او یک مسلمان بوده. اگر زادگاه او توس بوده باشد که از شهرهای کهن [[شیعه]]‌نشین بوده و در زمان فرماندار سامانی، [[ابومنصور عبدالرزاق]] به مرکز فعالیت‌های ملی‌گرایانه ایرانی تبدیل شده بوده، محتمل است که دقیقی نیز همچون فردوسی یک شیعه بوده است. در آن دوره بسیاری از پیروان مذهب شیعه به فرهنگ باستانی ایران افتخار می‌کردند که این کار موجب می‌شده مخالفان آنها، به آن‌ها نام‌هایی چون [[قرمطی]] و [[شعوبی]] بدهند و آن‌ها را در دستهٔ [[مجوس]] و [[زندیق]] قرار دهند.<ref name="iranica">{{یادکرد وب|نویسنده =Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/daqiqi-abu-mansur-ahmad-b |عنوان = DAQĪQĪ, ABŪ MANṢŪR AḤMAD| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ =December 15, 1993 |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دقیقی آغاز به نظم درآوردن شاهنامه را از پادشاهی [[گشتاسپ]] گرفته است، نه از آغاز، که این یکی از دلایلی بوده که شماری او را زرتشتی بدانند؛ ولی بر پایه خالقی مطلق، پیش از فردوسی، قهرمانان ملی ایران گشتاسپ و [[اسفندیار]] بودند، نه [[رستم]]. از آنجایی که [[گرشاسپ]] نیز جایی در [[خدای‌نامه]] و [[شاهنامه ابومنصوری]] نداشته، دقیقی کار را با پادشاهی گشتاسپ آغاز کرده که آغاز روایت [[اسفندیار]] نیز هست.<ref name="iranica"/> فردوسی در شاهنامه (سده چهارم)، عوفی در لباب‌الالباب (سده هفتم)، [[حمدالله مستوفی]] در [[تاریخ گزیده]] (سده هشتم)، و کسانی که پس از آن‌ها سرگذشت دقیقی را نوشته‌اند، به نامسلمان بودن او اشاره نکرده‌اند.<ref name="din">{{یادکرد وب|نویسنده =سید محمد محیط طباطبایی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/201792/default.aspx |عنوان = عقیده دینی دقیقی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دیدگاه زرتشتی‌بودن دقیقی نخستین بار توسط خاورشناسان غربی و گویا از منبعی [[هندو]] به گزارش ایشان راه یافته و رفته‌رفته پررنگ‌تر شده.<ref name="din"/> با این حال شواهد نشان از زرتشتی‌بودن او ندارد. جدا از نام او که عربی و از نام‌های [[پیامبر اسلام]] است، اینکه گفته می‌شود زرتشتیانی بوده‌اند که دارای نام‌های عربی بوده‌اند در تاریخ مصداق ندارد.<ref name="din"/> بر پایه گفتهٔ محمد جواد شریعت، زرتشتیانی که نام‌های اسلامی دارند، دست کم لقب و اشاره‌ای در نام آنان هست که نشان دهد پیرو این کیش هستند، مانند [[علی بن عباس مجوسی]] که کلمه مجوس در پایان نام او نشان از آن داد که او پیرو این کیش بوده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۸}}</ref> در جایی دقیقی این‌گونه دربارهٔ خود سخن می‌گوید: {{شعر}} {{ب|دقیقی چار خصلت برگزیده|به گیتی از همه نیکی و زشتی}} {{ب|لب یاقوت‌رنگ و نالهٔ چنگ|می خوش‌رنگ و دین زردهشتی}} {{پایان شعر}} از جمله دلایل زرتشتی‌شمردن دقیقی بیت بالا بوده است. با این حال زرتشتی بودن او نامحتمل است، چرا که اینکه شاعر می‌گوید کیش زرتشتی را «برگزیده است»، نشان می‌دهد که او زرتشتی‌زاده نبوده است و اگر بخواهیم او را زرتشتی بپنداریم، آنگاه باید بعدها به این دین گرویده باشد. اینکه در سده دهم در ایران یک شاعر به دینی دیگر گرویده باشد و از دین برگشتگی خود را در شعر به رخ کشیده باشد، چیزی نامحتمل است که به سختی می‌توان آن را باور کرد.<ref name="pre-mongol"/> محمدجواد شریعت بر این باور است که احتمال اینکه یک زرتشتی در زمرهٔ مداحان شاهان بخارا درآید و اولیای دین اسلام را ستایش کند خیلی کمتر است تا برعکس آن، یعنی احتمال اینکه یک نفر مسلمان ایرانی و دارای گرایش به نهضت ملی [[شعوبیه]] و ایرانی‌گری، علاقه ملی و در عین حال رمانتیک به دین بهی نشان دهد، چنان‌که فردوسی در شاهنامه نشان داده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> این بیت می‌تواند به این معنی باشد که دقیقی به عنوان یک شاعر مسلمان، کیش زرتشتی را «می‌پسندد»، یا «ستایش می‌کند»، نه اینکه لزوماً به گونهٔ رسمی پیرو آن باشد. بیت‌های بالا که در آن اشاره به خوشگذرانی‌های ممنوعهٔ دیگری همچون «می خوشرنگ» نیز دیده می‌شود، می‌تواند اشاره به بازیگوشی شاعرانهٔ یک مسلمان داشته باشد و نباید به آن به گونهٔ ابراز عقیدهٔ راسخ دینی نگریسته شود.<ref name="pre-mongol"/> بیت‌های دیگری که می‌تواند نشان از زرتشتی بودن او داشته باشد، عبارتند از: {{شعر}} {{ب|یکی زردشت‌وارم آرزویست| که پیشت زند را برخوانم از بر}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|به یزدان که هرگز نبیند بهشت|کسی کو ندارد ره زردهشت}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|ببینم آخر روزی به کام دل خود را|گهی ایار ده خوانم شاها گهی خرده}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|برخیز و برافروز هلا قبلهٔ زردشت|بنشین و برافگن شکم قاقم بر پشت}} {{ب|بس کس که ز زردشت بگردید و دگر بار|ناچار کند رو به سوی قبلهٔ زردشت}} {{پایان شعر}} ولی بر پایه گفته محمد جواد شریعت، جدا از اینکه بیت‌های بالا می‌توانند نقل قول باشند، می‌توانند صرفاً تنها گرایش و علاقهٔ دقیقی را به کیش زردشتی نشان دهند و نه اینکه او واقعاً متدیّن و پیرو این دین بوده را. دو بیت آخر نشان‌دهندهٔ آن است که دقیقی با مطالعهٔ ادبیات حماسی ایران کهن، حسرت از دست دادن دین بهی یا گرایش به بازگشت به آن را در قلب خود احساس می‌کند.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> بر پایه گفته محمد جواد شریعت، زبان شعری دقیقی بیشتر از آن «دری» است که بتواند زرتشتی پهلوی‌دان در آن دوره باشد. همه واژه‌های [[پازند]]ی که دقیقی در نزدیک به ۳۵۰ بیت پراکنده بکار برده از شمار انگشت‌های یک دست نیز فراتر نمی‌رود و برای نمونه با [[زرتشت بهرام پژدو]] که شاعر زرتشتی سده هفتم هجری است، قابل سنجش نیست.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> همچنین دقیقی در جایی می‌گوید: {{شعر}} {{ب|شفیع باش برِ شه مرا بر این ذلّت| چو مصطفی بر داداربر روشنان را}} {{پایان شعر}} که به نوشته محمد روشن نشان از مسلمان بودن او دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =محمد روشن |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/258511/default.aspx |عنوان =زبان فارسی: خدای نامه‌ها و شاهنامه فردوسی (2): دقیقی | ناشر =کلک آذر 1369 شماره 9 |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> === در شاهنامه === [[پرونده:Firdawsi - Bidarafsh Kills Zarir, the Brother of Gushtasp - Walters W602355A - Full Page.jpg|انگشتی|ایستاده|چپ|[[بیدرفش]]، پهلوان تورانی، [[زریر]]، پهلوان ایرانی و عموی [[اسفندیار]] را می‌کشد. این بخش از [[شاهنامه]] سرودهٔ دقیقی است.]] فردوسی در مقدمهٔ شاهنامه می‌گوید که چگونه آن «مرد جوان» بر آن شد تا شاهنامه منثور را به نظم درآورد، ولی او را خوی بد یار بود و پیش از آنکه بتواند سرتاسر شاهنامه را به نظم دربیاورد به دست غلام خویش کشته می‌شود. در آغاز پادشاهی گشتاسپ، فردوسی دقیقی را در خواب می‌بیند که از او درخواست می‌کند تا بخیلی نکرده و هزار بیتی که او سروده را در شاهنامه‌اش بگنجاند. از سخن فردوسی به گستردگی این‌گونه برداشته شده است که سروده‌های دقیقی تماماً آن بوده که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، اما این‌گونه نیز می‌توان برداشت کرد که بخش مورد نظر، آخرین بخشی بوده که دقیقی پیش از «پایان زندگی خویش» به نظم کشیده، نه لزوماً تنها سروده‌های او. اینکه فردوسی هزار بیت او را گنجانده است می‌تواند برای فرار از سردون بخش ظهور زرتشت بوده باشد، چرا که به دست دادن یک تصویر مثبت از زرتشت و کیش او، می‌توانست موجب آن شود که مسلمانان به فردوسی تهمت زردشتی‌بودن بزنند.<ref name="pre-mongol"/> خالقی مطلق البته با این دید مخالف است و آن بخش از شاهنامه را دربرگیرندهٔ مطلب «حادی» نمی‌بیند که فردوسی بخواهد از آن بگریزد. او همان دلیل اینکه فردوسی به ارزش کار دقیقی آگاه بوده و خواسته این هزار بیت از دست نروند و بمانند را محتمل‌تر می‌داند.<ref name="khaleqi1"/> == مدح‌شدگان از سوی دقیقی == دقیقی با شاهان سامانی و چغانیان هم‌دوره بوده و آنان را مدح گفته است. برخی از مهم‌ترین آنان عبارتند از:<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> * [[منصور یکم سامانی|امیر سدید ابوصالح منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰–۳۶۵). عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * [[نوح دوم سامانی|امیر رضی ابولقاسم نوح بن منصور بن نوح]] (۳۶۵–۳۸۷). که عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * امیر فخرالدوله [[آل محتاج#ابوالمظفر احمد بن محمد|احمد بن محمد]] از [[آل محتاج]]، امیر [[چغانیان]]. دقیقی در خدمت آل محتاج تقرب و حرمت فراوان داشت. ارجی که چغانیان بر دقیقی گذاردند در آینده زبانزد شاعران پس از او بوده است و برای نمونه [[فرخی سیستانی]] یادی از این ارج‌نهی‌ها در شعرهایش کرده است و نیز [[امیرمعزی]] می‌گوید:<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰–۱۰۱}}</ref><ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> {{شعر}} {{ب|فرخنده بود بر متنبّی بساط سیف|چونانکه بر حکیم دقیقی چغانیان}} {{پایان شعر}} * امیر ابوسعد مظفر که گویا از شاهان چغانی بوده. بعضی او را همان ابوالمظفر احمد بن محمد یا محمد بن محمد پنداشته‌اند. * امیر ابونصر بن ابوعلی احمد چغانی که دقیقی در مرثیهٔ او دو بیت دارد: {{شعر}} {{ب|دریغا میربونصرا دریغا|که بس شادی ندیدی از جوانی}} {{ب|ولیکن رادمردان جهاندار|چو گل باشند کوته زندگانی}} {{پایان شعر}} == سبک == به گفتهٔ دبیرسیاقی، دقیقی قدرت طبع و کلام نیک درهم بافته دارد، در غزل‌سرایی لطیف و در ستایندگی قوی و در مضمون‌آوری نوآور و تازه‌گوی است و دل‌انگیزی و روانی را در قول و غزل خویش از یاد نبرده است. با این حال او را در داستان‌سرایی به پای فردوسی نمی‌داند و گشتاسپ‌نامهٔ او را پس از شاهنامه از دیگر منظومه‌های [[بحر متقارب]] برتر می‌داند.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۲}}</ref> بر پایه جلال خالقی مطلق در دانشنامه ایرانیکا، هزاربیت دقیقی در شاهنامه نسبت به سخن فردوسی زبانی باستانی‌تر و کهنه‌تر دارد، اما خشک و تهی از استعاره‌ها و تصویرهایی است که در سخن فردوسی دیده می‌شود. فردوسی پس از آوردن سروده‌های دقیقی در شاهنامه، با آنکه با احترام نسبت به او سخن می‌گوید و او را راهبر خود می‌پندارد، ولی هم‌زمان لب به نکوهش او نیز می‌گشاید و آن را برای حماسه ملی ایران سزاوار نمی‌بیند.<ref name="iranica"/> بیت‌های دقیقی در شاهنامه که به گشتاسپ‌نامه مشهور است، در تصحیح [[جلال خالقی مطلق]] ۱۰۱۵ بیت، در تصحیح [[ژول مول]] ۱۰۲۳ بیت و در چاپ مسکو ۱۰۰۹ بیت است. جلال خالقی مطلق در مقاله‌ای به بررسی سخن دقیقی در شاهنامه پرداخته و بیت‌های او را با سخن فردوسی سنجیده است. بر پایهٔ پژوهش او، سخن فردوسی در سنجش با دقیقی، از کوتاهی و ایجاز بیشتری برخوردار است و دقیقی جزئیات بیشتری را در داستان‌ها آورده و در جای‌هایی هم مطالبی که پیشتر عنوان شده‌اند را دوباره به گونه‌ای زاید تکرار کرده است. این تکرار و درازگویی حتی واکنش [[بنداری اصفهانی]] که شاهنامه را به [[زبان عربی]] ترجمه کرده را نیز در پی داشته و او در جایی سخن دقیقی را یکباره خلاصه می‌کند. برای سنجش، خالقی بر این باور است که فردوسی می‌توانست هزاربیت دقیقی را با ۵۰۰ یا ۷۰۰ بیت بازگو کند، از آن سو، دقیقی اگر قرار بود همهٔ شاهنامه را بسراید، به هفتاد تا صدهزار بیت نیاز داشت. از نظر تشبیه‌ها و توصیف‌های شاعرانه، سخن دقیقی به جز شمار اندکی، روی هم رفته تهی از تشبیه‌ها و توصیف‌های زیبای شاعرانه است و از این دیدگاه در سنجش با فردوسی خشک و خالی شمرده می‌شود. همچنین سخن دقیقی نیز مانند فردوسی سرشار از احساسات ملی است و به زیبایی ایران و ایرانیان را توصیف کرده است. همچنین دشنام‌هایی که فردوسی به کار برده، نسبت به دقیقی ملایم‌تر هستند.<ref name="khaleqi1">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184788/default.aspx |عنوان = نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1) (با یاد پژوهندهٔ فقید استاد ذبیح‌الله صفا)| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در حماسهٔ دقیقی وقتی قهرمان تازه‌ای وارد صحنه می‌شود و سپس ناپدید می‌گردد کم‌وبیش با همان شیوه و با همان واژه‌های پیشین توصیف می‌شود، در صورتی‌که فردوسی می‌کوشد آن‌ها را به شیوه‌های گوناگون توصیف کند. در سخن دقیقی میدان‌های جنگ و به ویژه جنگ‌های تن‌به‌تن کمتر از فردوسی رنگین است و گوناگونی دارد. گفتار و پیام‌ها بهتر از خود داستان بیان می‌گردد. گفتگوها اندکی ناشیانه است و تحول‌ها و تضادها گاهی مبهم و همچون آثار [[هومر]]، در کتاب دقیقی اصطلاحات ساخته و پرداخته بیش از اندازه تکرار می‌شود. در عوض دقیقی دارای شیوه‌ای کاملاً حماسی است. بدیهی است که او این سبک را یک مرتبه، ابداع نکرده بلکه پیشینیان او آن را تکمیل و رفته‌رفته به وجود آورده‌اند. بیت‌های پراکنده‌ای از پیشینیان دقیقی وجود دارد که نشان می‌دهد پیش از دقیقی نوع شعر حماسی تثبیت‌یافته بوده و فرهنگ خاص و وزن شعری خاص داشته است که همان بحر متقارب است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|صص=۵۵–۵۹}}</ref> از لحاظ بکار بردن واژه‌های عربی، دقیقی در ۱۰۱۵ بیت خود ۵۰ واژهٔ عربی یا معرّب را ۱۱۰ بار بکار برده است. در مقابل فردوسی در همهٔ شاهنامه ۶۴۲ واژهٔ عربی بکار برده است، که این شمار بر پایهٔ دیدگاه خالقی مطلق، در دستنویس اصلی خود فردوسی که از دست رفته بی‌گمان کمتر هم بوده است. اگر فردوسی در نزدیک به ۴۸ هزار بیت خود نزدیک به ۶۴۰ واژه عربی به کار برده باشد، به‌طور میانگین در هر هزاربیت ۱۴ واژهٔ نو عربی بکار برده است، در حالی که این رقم برای دقیقی ۵۰ واژه است. بسامد واژه‌های عربی در شاهنامه ۸۸۰۰ بار است، که برای فردوسی در هر هزار بیت، می‌شود ۱۸۴ واژهٔ نو یا معرب و این رقم برای دقیقی ۱۱۰ است. در نتیجه، فردوسی از دید بسامد، واژه‌های عربی بیشتری بکار برده، ولی دقیقی، نوواژه‌های عربی بیشتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = جلال خالقی مطلق|نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184804/default.aspx |عنوان =نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در شعرهای پراکنده و غیرحماسی دقیقی، برخلاف شعرهای حماسی او، واژه‌های عربی زیاد به کار رفته‌اند که نشان می‌دهد پرهیز از بکاربردن واژه‌های عربی از روی عمد بوده است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۷}}</ref> هزاربیتی که از دقیقی در شاهنامه آمده است و به گشتاسپ‌نامه نامبردار است، درون‌مایه‌ای یکسان با کتاب پهلوی [[ایادگار زریران]] دارد. بررسی و سنجش این دو نشان می‌دهد که دقیقی از مآخذ دیگری برای سرودن گشتاسپ‌نامه بهره برده و زبان پهلوی نمی‌دانسته که یکراست از روی این نوشتهٔ پهلوی گشتاسپ‌نامهٔ خود را بسراید. در این دو نوشته، یعنی گشتاسپ‌نامه دقیقی و یادگار زریران پهلوی، ناهمسانی‌هایی بزرگ میان روند روی دادن رخدادها، مفاهیم و گاه جملات و حتی نام پهلوانان وجود دارد، هرچند که این دو نوشته خالی از شباهت هم نیستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رقیه همتی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/241896/default.aspx |عنوان =حماسه دقیقی و یادگار زریران (مقایسه گشتاسب نامه دقیقی با نوشته‌های پهلوی) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> == تأثیرها == دقیقی یکی از مهم‌ترین شاعران در دوره‌های نخستین شعر فارسی است. او راه را برای شاعران پس از خود همچون فردوسی هموار کرد، که فردوسی نزدیک به هزار بیت از دقیقی را در شاهنامهٔ خود گنجانده است. هر چند که نمی‌توان به وجود آوردن سبک و شیوهٔ غالب در ادبیات حماسی فارسی را تماماً به دقیقی نسبت داد، ولی بی‌گمان دقیقی سهم زیادی در به وجود آوردن آن داشته است.<ref name="britanica"/> پس از [[رودکی|ابو عبدالله جعفر رودکی]]، دقیقی به همراه [[ابوشکور بلخی]] و [[شهید بلخی]]، مهم‌ترین سرایندگان سده ۱۰ میلادی هستند.<ref name="iranica"/> شاعران دوران‌های بعد دقیقی را در ردیف گویندگان بزرگ نام برده و سخن او را ستوده‌اند و از دیوانش نسخه برداشته‌اند و در طرز سخنگویی و شیوهٔ شاعری بدو اقتدا کرده‌اند. [[ناصر خسرو]] در سفرنامه از [[قطران تبریزی]]، شاعر سده پنجم یاد می‌کند که در [[تبریز]] دیوان دقیقی و [[منجیک ترمذی]] را نزد او آورده و مشکلات آن دو دیوان را از وی پرسیده است. اما امروزه جدا از هزار بیت گشتاسپ‌نامه که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، تنها نزدیک به سیصد بیت، از قطعه و [[قصیده]] و ابیات پراکنده در دست است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز پانویس}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = دبیرسیاقی |نام = محمد |کتاب = پیشاهنگان شعر فارسی |ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |سال = ۱۳۷۴ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۹۹–۱۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = صفا |نام = ذبیح‌الله |کتاب = تاریخ ادبیات در ایران |ناشر = انتشارات فردوس |مکان = تهران |جلد = اول |سال = ۱۳۶۹ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۴۰۸–۴۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ماسه |نام = هانری |مترجم = مهدی روشن‌ضمیر |کتاب = فردوسی و حماسهٔ ملّی |ناشر = دانشگاه تبریز |سال = ۱۳۵۰ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ریاحی |نام = محمدامین |مترجم = |کتاب = فردوسی |ناشر = طرح نو |سال = ۱۳۸۰ |شابک = ۹۶۴۵۶۲۵۳۸۶ |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = شریعت |نام = محمدجواد |مترجم = |کتاب = دیوان دقیقی طوسی |ناشر = اساطیر |سال = ۱۳۷۳ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} {{پایان پانویس}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{ادبیات فارسی}} {{شاهنامه}} {{اهالی خراسان باستان}} {{نوار درگاه|خراسان}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دقیقی}} [[رده:ادبیات کهن فارسی]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی خراسان]] [[رده:درگذشتگان ۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:دهقانان]] [[رده:زادگان دهه ۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:زرتشتیان مسلمان‌شده]] [[رده:شاعران ایران بزرگ]] [[رده:شاعران دوره سامانیان]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۴ (قمری)]] 2qxc0f8vwsh9eqnge5hze8e50nmb5yz 42127657 42127575 2025-06-18T20:32:58Z Mpj7 451039 ۳ تغییر آخر متن (توسط [[ویژه:مشارکت‌ها/ShahBalkhi|ShahBalkhi]]) رد شد و به نسخهٔ 41323340 توسط Dexbot برگردانده شد: تغییرات بدون منبع! - مغایر با منابع موجود!!. 42127657 wikitext text/x-wiki {{مقاله خوب}} {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = دقیقی | تصویر = Daghighi-Tusi.jpg | توضیح تصویر = تندیس دقیقی کارِ [[محمدحسین ماموریان]] در [[آرامگاه فردوسی]]، [[توس]] | نام اصلی = ابو منصور محمد بن احمد | زمینه فعالیت = [[شعر فارسی]] | تاریخ تولد = پس از ۳۲۰ هجری قمری | محل تولد = [[توس]]،<ref name="zadgah">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://shahnamehpajohan.ir/توس-زادگاه-دقیقیست-؟/ |عنوان =توس زادگاه دقیقیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> [[ایران]] کنونی | والدین = | تاریخ مرگ =۳۶۷–۳۶۹ هجری قمری | محل مرگ = | علت مرگ = کشته‌شدن به دست غلام خود | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = |در زمان حکومت = [[سامانیان]] | نام دیگر = |کتاب‌ها = ''[[گشتاسپ‌نامه]]'' |تخلص = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = |علت شهرت = آغاز به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = }} '''ابو منصور محمد بن احمد توسی''' (پس از ۳۲۰ – میان ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) مشهور به '''دقیقی'''، شاعر [[فهرست شاعران فارسی‌زبان|فارسی‌زبان]] در دورهٔ [[سامانیان]] بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از [[فردوسی]] تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های آغازین ''[[شاهنامه]]'' سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را با ذکر نام نویسنده اصلی در اثر خود گنجانده است. زادگاه وی بنا به روایات گوناگون، [[توس]]، [[بلخ]]، [[سمرقند]] و [[بخارا]] ذکر شده است، اما بر پایهٔ پژوهش‌های نوین، این‌گونه پنداشته می‌شود که او زادهٔ شهر توس بوده است. دقیقی با دربار شاهان سامانی در پیوند بود و به تشویق [[نوح دوم سامانی]] به نظم درآوردن [[شاهنامه ابومنصوری]] را آغاز کرد. اما پیش از آنکه آن را به پایان برساند، به دست غلام خود کشته شد. پس از آن فردوسی کار دقیقی را ادامه داد و ''شاهنامهٔ'' ابومنصوری را که منثور بود به نظم درآورد. فردوسی در ''شاهنامهٔ'' خود داستان زندگی دقیقی را به کوتاهی نقل کرده و هزار بیتی که دقیقی سروده را هم در ''شاهنامهٔ'' خود گنجانده و بدین‌گونه از ازدست‌رفتن آن‌ها جلوگیری کرده است. در دوران‌های نوین، از سوی خاورشناسان این دیدگاه مطرح شد که دقیقی زرتشتی بوده، ولی امروزه این دید با پژوهش‌های بیشتر رد شده و دقیقی را مسلمان شیعه به‌شمار می‌آورند. دقیقی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاعرهای فارسی‌زبان است و تأثیری فراوان بر شاعرهای پس از خود، به ویژه سرایندگان سبک حماسی [[شعر فارسی]] گذاشته است. == منبع‌شناسی == کتاب‌هایی که یادی از دقیقی یا شعرهایش کرده‌اند: ''[[شاهنامه]]'' فردوسی (۴۰۰)، ''[[تاریخ بیهقی]]'' (نیمه دوم سده پنجم)، ''[[شرح قصیده ابوالهیثم]]'' (پایان سده چهارم و آغاز سده پنجم)، ''[[چهار مقاله]]'' [[نظامی عروضی]] (پیرامون ۵۵۰ هجری)، ''[[حدائق‌السحر]]'' [[رشید وطواط]] (سده ششم)، ''[[ترجمان‌البلاغه]]'' (آغاز سده ششم)، ''[[لباب‌الالباب]]'' [[عوفی]] (۶۱۷ تا ۶۲۵)، ''[[مونس‌الاحرار]]'' [[محمد جاجرمی]] (۷۴۱)، ''تاریخ سیستان''، ''تاریخ گزیده'' (۷۳۰)، دیوان فرخی، غضایری، معزی، ادیب صابر، سوزنی، ''[[لغت فرس]]'' [[اسدی توسی]]، صحاح‌الفرس، فرهنگ جهانگیری، ''سخن و سخنوران'' تألیف فروزانفر، ''احوال رودکی'' از سعید نفیسی، و مقاله تقی‌زاده در مجله کاوه.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> در نوشته‌های [[خاورشناسان]] به دو دلیل از دقیقی یاد شده. در جای‌هایی که سخن از ادبیات فارسی و شاعرهای این زبان است، چون دقیقی از پیشگامان شعر فارسی بوده نامش در میان دیگر شاعرها آورده می‌شود. مناسبت دیگر آن است که کسانی که به جستجو در زندگانی فردوسی پرداخته‌اند، همچنان به دلیل اینکه بخشی از شاهنامه سرودهٔ دقیقی است، از پژوهش دربارهٔ او نیز سر باز نزده‌اند. در اینجا برخی از مهم‌ترین پژوهش‌هایی که خاورشناسان دربارهٔ دقیقی انجام داده‌اند را به کوتاهی می‌آوریم. این مطالب برگرفته از مقالهٔ [[ایرج افشار]] است که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی چاپ شده است.<ref name="afshar">{{یادکرد وب|نویسنده =[[ایرج افشار]] |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/283818/default.aspx |عنوان = دقیقی در تحقیقات مستشرقان| ناشر =مجله دانشکده، شماره ۵، سال دوم |تاریخ =۱۳۵۵ |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> نخستین کوشش از سوی خاورشناسان برمی‌گردد به هنگامی که لمسدن، از نظامیان [[مردم انگلستان|انگلیسی]] مقیم [[هند]]، نخستین مجلد شاهنامه را در سال ۱۸۱۱ میلادی در [[کلکته]] به چاپ رسانید. پس از او کسانی که به شاهنامه پرداختند، در پیشگفتارهای خود به ناچار از دقیقی و پیشگامی او در سردون حماسه ملی ایران نیز سخن یاد کردند.<ref name="afshar"/> یکی از خاورشناسان [[آلمانی‌ها|آلمانی]] به نام [[هرمان اته]] میان سال‌های ۱۸۷۲ و ۱۸۷۵ به انتشار دو مقاله به [[زبان آلمانی]] پرداخت و در آن‌ها از دقیقی یاد کرده بود. نخستین مقاله دربارهٔ فردوسی، و دیگر مقاله‌ای دربارهٔ پیشروان و معاصران [[رودکی]] (۱۸۷۵) بود. اته یکی از نخستین کسانی است که بحث دربارهٔ زرتشتی بودن دقیقی را مطرح کرد و بر پایه آن، سرودن شاهنامه را بیشتر ناشی از حس و توجه شاعر به عوالم روحی و فکری او عنوان کرد.<ref name="afshar"/> [[تئودور نولدکه]] در سال ۱۸۹۲ در جلد دوم مجموعه پژوهش‌های مربوط به زبان فارسی که در شهر [[وین]] انتشار یافت، ضمن بحثی دربارهٔ شعر فارسی از سهم دقیقی در حماسه ایران یاد کرد و موضوع زرتشتی بودن دقیقی را یکی از مباحث اصلی بحث خود قرار داد.<ref name="afshar"/> [[ادوارد براون]] که اولین مجلد از اثر پایدارش بنام ''[[تاریخ ادبیات ایران]]'' که در سال ۱۹۰۲ انتشار یافت، در دو صفحه از آن کتاب به زندگانی دقیقی پرداخت و ضمن بازگویی و بازبینی آنچه در کتاب‌ها و مآخذ قدیم ایرانی دیده بود، تا اندازه‌ای به دیدگاه‌های مستشرقان نیز پرداخت. او پس از آن بحث کوتاهی دربارهٔ ممدوحین می‌آورد و برخلاف پیشینیان خود می‌گوید که دقیقی زرتشتی نبوده است. این نخستین بار بود که در برابر عقاید نولدکه و اته و هرن، نظری مخالف گفته می‌شد.<ref name="afshar"/> در سال ۱۹۱۳ نخستین مجلد از چاپ اول ''[[دائرةالمعارف اسلام]]'' انتشار یافت. در این دائرةالمعارف ذیل [[تخلص]] دقیقی پنج شش سطری به زندگانی او اختصاص داشت. این نخستین بار بود که نام دقیقی در یک دائرةالمعارف اروپایی وارد شده بود. در حالی که نام فردوسی و همگنان او سال‌ها پیش از آن در دائرةالمعارف‌های دیگر جایگاه خود را یافته بود. مقاله کوتاه دائرةالمعارف اسلام به دست کلمان هوار خاورشناس [[مردم فرانسوی|فرانسوی]] نوشته شده بود.<ref name="afshar"/> شدر در سال ۱۹۳۲ مقاله‌ای تحت عنوان «آیا دقیقی زرتشتی بود؟» در جشن نامه خاورشناس نامی [[جرج یاکوب]] به چاپ رسانید و این عقیده را اظهار کرد دقیقی زرتشتی نبوده است.<ref name="afshar"/> کتاب ''تاریخ ادبیات ایرانی'' تألیف [[یان ریپکا]] مستشرق در سال ۱۹۵۶ به [[زبان چکی]] در [[پراگ]] به چاپ رسید. سه سال پس از آن در سال ۱۹۵۹ ترجمهٔ آلمانی آن در [[لایپزیک]] منتشر شد. ریپکا سه صفحه از این کتاب را به زندگانی دقیقی اختصاص داده است. آنچه در تحقیق او تازگی دارد اظهارنظریست که در باب کشته شدن دقیقی به‌دست می‌دهد و علت آن را به دلایل آنچه فردوسی در حق دقیقی آورده است، به اخلاق خشونت‌آمیز و تند دقیقی منحصر می‌کند. او می‌گوید زحمات دقیقی مقدمه بلافصل شاهنامه فردوسی بود و هنوز هم آثار آن در این منظومه به روشنی قابل درک است. درست است که دقیقی به تنهایی مبتکر سبک و وزن [[حماسه|حماسی]] نبود ولی بی‌گمان در پیشرفت این دو سهیم بوده است و نمونه‌ای پرداخته است که فردوسی هم به‌دنبال آن رفته است.<ref name="afshar"/> == پیشینه به‌نظم‌درآوردن داستان‌های ملی ایران == در اواخر دوره [[ساسانیان|ساسانی]] کتابی به [[فارسی میانه|زبان پهلوی]] به نام [[خدای‌نامه]] نوشته شده بود که داستان‌های ملی ایران را در آن گردآوری کرده بودند. این کتاب در آغاز [[دوره اسلامی]] به دست [[المقفع]] به [[زبان عربی]] برگردانده شد و منبع اصلی «تاریخ» [[ایران باستان]] بود. عنوان شماری از کتاب‌ها دربارهٔ قهرمانان ملی ایران هم به عربی و هم به فارسی در دسترس است، که گویا از نوشته‌های [[فارسی میانه]] ترجمه شده بودند؛ که همین نوشته‌ها منابع مستقیم یا غیرمستقیم فردوسی در سرودن شاهنامه بوده‌اند. پیش از فردوسی نیز تلاش‌هایی برای به شعر درآوردن این داستان‌ها، هم به عربی و هم به [[فارسی دری|فارسی]]، انجام شده بود. در پیرامون سال ۲۰۰ هجری قمری (۸۱۵ میلادی)، [[آبان بن عبدالحمید لاحقی]] شماری از کتاب‌های ساسانی را به [[شعر عربی]] و در [[بحر رجز]] برگردانده بود، که از جمله آن‌ها «کتاب مزدک» بود که گویا در شاهنامه هم بکار برده شده است. در نیمه نخست سده دهم، [[مسعودی مروزی]] شاهنامه‌ای در [[بحر هزج]] سروده بود که این بحر بر پایهٔ همان اصول وزنی بحر عربی رجز بنا شده بود. از این شاهنامه تنها سه بیت به جا مانده است. دقیقی از شاعرانی بود که در نیمه دوم سده دهم میلادی به نظم درآوردن داستان‌های ملی ایران دست یازید، اما کار او ناتمام ماند تا اینکه فردوسی آن را به پایان رساند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =François de Blois |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/epics |عنوان = EPICS| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۲ ژوئن ۲۰۱۶}}</ref> در زمان سده‌های نخستین اسلام عرب‌ها آشکارا ملل دیگر را تحقیر می‌کردند. این وضع در دوره [[بنی عباس]] نهضت ملی [[شعوبیه]] را ایجاد کرد. اینان نخست برابری همه مسلمانان را اعلام داشتند، ولی پس از آن مدعی برتری [[ایرانیان]] بر عرب‌ها شدند. در این دوره کشمکشی میان نویسندگان ایرانی و عرب در زمینه ادبیات پدید آمد که هر کدام تلاش می‌کردند برتری خود را نشان دهند. از این کشمکش ادبیاتی به زبان عربی پدید آمد که از سده نهم تا یازدهم میلادی ادامه داشت. در سده نهم به این ملت‌پرستی فکری، ملت‌خواهی سیاسی نیز افزوده شد. به دنبال آن نخستین سلسله پادشاهان ایرانی در [[خراسان]] پدید آمد که از [[بغداد]] دور بود و برای همین کانون بدعت‌های پرشمار سیاسی و مذهبی به‌شمار می‌رفت.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۳۸–۳۹}}</ref> به همت شاعران فارسی‌زبان، زبان فارسی کم‌کم زبان عربی را از دربار شاهان کنار راند. فرمانروایانِ سلسله‌های نخستین ایرانی، از پیشرفت زبان کشور خود خرسند بوده‌اند، چرا که به‌طور غیرمحسوسی رشته‌هایی که ایرانیان را به خلافت پیوند می‌داد، می‌گسست. این خرسندی را از آنجا می‌توان دریافت که آنان بر حفظ سنت‌های تاریخی و افسانه‌ای ایران پافشاری داشتند و به‌کاربستن همین سنت‌ها بود که بزودی حماسهٔ ملی ایران را پدیدآورد.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۴۹}}</ref> در سال ۹۵۷ میلادی یعنی در بهترین دوران سامانیان، [[شاهنامه ابومنصوری]] با تلاش [[ابومنصور المعمری]] و به دستور [[ابومنصور عبدالرزاق]]، حاکم توس، توسط چهار گردآورنده خدای نامک‌های کهن (که در شاهنامه فردوسی نام برده شده‌اند) به رشته تحریر درآمد. این شاهنامه منثور پایه‌ای برای سرودن نسخه‌های منظوم شاهنامه شد، ولی خود آن عمری کوتاه داشت. دقیقی از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی دست به سرودن شاهنامهٔ منظوم از روی این شاهنامهٔ منثور ابومنصوری زد. در این باره مورخی{{کدام}} آورده است «آنگاه که پیشانی سامانیان به تاج خراسان آراسته شد، آنان خواستار شدند که وقایع عمدهٔ شاهان قدیم ایران به شعر آورده شود. اما در این زمان مقام شعر چنان بلند نبود و آنان نتوانستند به آرزوی خود برسند تا زمانی‌که [[نوع بن منصور]] به حکومت رسید. وی با تمام نیرو بر این همت گماشت که از چراغ لطف خود نور خالص این نیت را بیرون دهد و گردن بند این اقدام را به‌گردن دقیقی که سرمشق شعرای زمان خود بود بیاویزد».<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۰–۵۱}}</ref> == زندگی == از زندگانی دقیقی دانسته‌های اندکی در دسترس است. آنچه می‌دانیم این است که او با دربار سامانیان در پیوند بوده و از شاهان این خاندان امیر سدید ابوصالح [[منصور یکم سامانی|منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰ تا ۳۶۵ هجری) و امیر رضی ابوالقاسم [[نوح دوم سامانی|نوح بن منصور]] (۳۶۵ تا ۳۸۷) را مدح گفته و گویا به فرمان امیر نوح به نظم کردن شاهنامه دست یازیده است. او پس از به نظم کشیدن نزدیک به هزار بیت، در روزگار جوانی به دست غلام [[مردمان ترک|ترک]] خود کشته می‌شود. اینکه چرا غلامش او را کشته است، در جایی گفته نشده است.<ref name="Kelly2012">{{cite book|author=Stuart Kelly|title=The Book of Lost Books: An Incomplete History of All the Great Books You'll Never Read|url=http://books.google.com/books?id=Rbi8BQAAQBAJ&pg=PT103|date=5 November 2012|publisher=Birlinn|isbn=978-0-85790-525-3|pages=103–}}</ref> اما [[محمدامین ریاحی]] کشته شدن او را به دلیل تعصبات مذهبی مسلمانان و گرایشی که نسبت به [[مزدیسنا|دین زرتشت]] داشته است، می‌داند. بر پایهٔ گفتهٔ او، روایت کشته‌شدن دقیقی در شاهنامه، با آنچه که در تذکره‌ها آمده و قاتل دقیقی را بندهٔ خود او دانسته‌اند، یکی نیست؛ چرا که [[مصراع]] «به دست یک بنده‌بر کشته شد» این را نمی‌رساند که بندهٔ خودِ دقیقی، او را کشته است.<ref>{{پک|ریاحی|۱۳۸۰|ص=۹۰}}</ref> هزار بیتی که او سروده دربارهٔ پادشاهی [[گشتاسپ]] و ظهور [[زرتشت]] و تاختن [[ارجاسپ]] به ایران است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> او به تشویق نوح دوم سامانی به به‌نظم‌درآوردن شاهنامهٔ ابومنصوری دست یازید.<ref>{{cite book|title=History of Civilizations of Central Asia (vol.4,part-1)|url=http://books.google.com/books?id=lodSckjlNuMC&pg=PA91|year=1992|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-1595-7|pages=91–}}</ref> تاریخ دقیق زادن و مرگ او دانسته نیست، ولی او به دستور نوح بن منصور (پادشاهی از ۳۶۵ تا ۳۸۷) آغاز به به نظم درآوردن شاهنامه کرد و فردوسی کار او را در پیرامون سال‌های ۳۶۵ هجری ادامه داد. مرگ دقیقی باید حدوداً پیرامون ۳۶۶ انجام گرفته باشد. افزون بر آن، آنچنان که فردوسی در شاهنامه گزارش کرده است، دقیقی در سن جوانی کشته شد، از این روی می‌توان تاریخ زادن او را پس از ۳۲۰ هجری دانست.<ref name="iranica"/><ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> به گفتهٔ [[محمد دبیرسیاقی]]، چون آغاز فرمانروایی نوح بن منصور در ۳۶۵ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] است و فردوسی نیز که کشته‌شدن دقیقی را در شاهنامه خود یاد می‌کند در حدود سال ۳۷۰ ه‍.ق به نظم شاهنامه دست یازیده، بنابراین تاریخ کشته‌شدن این شاعر میان سال‌های ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری باید رخ داده باشد.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰}}</ref> بر پایهٔ گفتهٔ [[عوفی]] «او را بسبب دقت معانی و دقت الفاظ دقیقی گفتندی». بر پایهٔ گفتهٔ [[ذبیح‌الله صفا]]، پذیرش این نکته مستلزم آن است که بپنداریم او پیش از رسیدن به مرتبهٔ استادی در شعر فارسی، لقب شعری نداشته و بنابراین این گفتهٔ عوفی را نادرست می‌داند.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۸}}</ref> برخی او را همان ابوعلی [[محمد بن احمد بلخی]] دانسته‌اند که [[ابوریحان بیرونی]] به او و شاهنامه‌اش اشاره کرده است، ولی بر پایهٔ گفتهٔ صفا، دلایلی که برای یکی دانستن آن‌ها گفته می‌شود قانع‌کننده نیست. نخست آنکه شاعر بودن ابوعلی بلخی و نوشتن شاهنامه از روی منابع مختلف دلیل نمی‌شود که او همان دقیقی توسی باشد و دوم آنکه از گفتهٔ ابوریحان پیداست که شاهنامه ابوعلی بلخی منثور بوده است، نه منظوم.<ref>{{پک|صفا|۱۳۶۹|ص=۴۰۹}}</ref> عوفی گفته‌های دقیقی را بیست‌هزار بیت برمی‌شمرد. این گفته لزوماً درست نیست (و ممکن است بر اثر اشتباه نوشتاری «بیتی‌هزار» به «بیست هزار» رخ داده باشد،<ref name="din"/>) ولی [[تاریخ هرات]] نوشته [[سیف هروی]] ۷۰ بیت در [[بحر متقارب]] در سبک حماسی را به دقیقی نسبت می‌دهد و این امکان وجود دارد که این بیت‌ها گوشه‌هایی از شاهنامهٔ او بوده باشند، هرچند که آن بیت‌ها را می‌توان بخشی از آثار دیگر دقیقی نیز به حساب آورد.<ref name="pre-mongol">{{یادکرد|نویسنده = |کتاب = Persian Literature - A Bio-Bibliographical Survey: Poetry of the Pre-Mongol Period| ناشر =Routledge |صفحه =۹۴–۹۶ |تاریخ = |شابک|978-0947593476}}</ref> === زادگاه === سرگذشت‌نویسان گوناگونی [[بخارا]]، [[سمرقند]]، [[بلخ]]، [[مرو]] و [[توس]] را زادگاه او دانسته‌اند. بر پایهٔ گفتهٔ [[محمد عوفی]] زادگاه او شهر توس بوده است و [[جلال خالقی مطلق]] با برشمردن چندین دلیل توس را زادگاه دقیقی می‌داند.<ref name="zadgah"/><ref name="iranica"/> [[دانشنامهٔ بریتانیکا]] نیز زادگاه او را توس دانسته است.<ref name="britanica">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.britannica.com/biography/Daqiqi |عنوان = Daqīqī| ناشر =Encyclopædia Britannica |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> بر پایهٔ خالقی مطلق، توس به چند دلیل زادگاه دقیقی است. نخست آنکه زمان عوفی نسبت به دیگر سرگذشت‌نویسان دقیقی، پنج‌سده پیشتر و نزدیک‌تر است و خود عوفی نزدیک به دویست سال با دقیقی فاصله دارد، به ویژه آنکه عوفی سال‌ها در شهرهای [[خراسان بزرگ]] سفر کرده و یادداشت تهیه نموده. دوم آنکه بخارا از آن رو نمی‌تواند زادگاه دقیقی باشد که خود عوفی زادهٔ این شهر است و در همان‌جا تحصیل کرده و بعید است که شاعری به نامبُرداری دقیقی پس از دویست سال آنچنان از یاد همشهریانش رفته باشد که او را بیگانه بپندارند. این حکم دربارهٔ مردم دیگر شهرها مانند سمرقند و مرو و توس نیز درست است و می‌دانیم که عوفی در سمرقند و مرو به سر برده و در سال ۶۰۰ در [[نسا]] و در ۶۰۳ در [[نیشابور]] بوده و به احتمال زیاد از توس نیز دیدن کرده و با دانشمندان آنجا گفتگو و نشست‌وبرخاست داشته و افزون بر این، توس در آن هنگام هنوز گرفتار [[حمله مغول به ایران|تاخت و تاز مغول‌ها]] نشده بود و بیشتر کتاب‌ها و دیوان‌های سده‌های گذشته همچنان در دسترس بوده است.<ref name="zadgah"/> دقیقی در یکجا می‌گوید:<ref name="zadgah"/> {{شعر}} {{ب|خدایگانا بامس به شهر بیگانه | فزون از این نتوانم نشست دستوری}} {{پایان شعر}} در جای دیگر می‌گوید: {{شعر}} {{ب|من اینجا دیر ماندم خوار گشتم | عزیز از ماندن داهٔ م شود خوار}} {{ب|چو آب اندر شمر بسیار ماند | ز هومت گیرد از آرام بسیار}} {{پایان شعر}} شاعر در اینجا می‌گوید که سالیان درازی از زادگاه خود دور افتاده و از ماندن در شهر بیگانه دلگیر شده و شکوه می‌کند. اگر این شعر در بخارا سروده شده باشد، بخارا دیگر نمی‌تواند زادگاه او باشد. اگر هم در [[چغانیان]] سروده باشد، آنگاه نه بخارا و نه سمرقند نمی‌توانند زادگاه او باشند، چون این شهرها با هم نزدیک هستند و دقیقی که ثروتمند هم بوده می‌توانسته هر هنگام که دوست داشت از زادگاه خود در آن شهرها دیدن کند.<ref name="zadgah"/> [[منوچهری]] در قصیدهٔ «لغز شمع» که در ستایش استادش [[عنصری]] سروده، بیتی بدین گونه دارد: {{شعر}} {{ب|از بخارا پنج و پنج از مرو پنج از بلخ باز | هفت نیشابوری و سه توسی و سه بوالحسن}} {{پایان شعر}} جای توس را می‌توان با سه نام فردوسی، [[اسدی توسی]] و دقیقی پر کرد. احتمال اینکه شاعر نامی دیگر از توس بوده باشد که ما دربارهٔ آن چیزی ندانیم، اندک است.<ref name="zadgah"/> === دین === در شعرهای دقیقی اشاره‌هایی هست که پژوهشگران را بر آن داشته تا او را زرتشتی بپندارند. اما بر پایهٔ گفتهٔ [[جلال خالقی مطلق]] در دانشنامه ایرانیکا، به جز نام اسلامی او، اشاره‌های دیگری هست که نشان می‌دهد او یک مسلمان بوده. اگر زادگاه او توس بوده باشد که از شهرهای کهن [[شیعه]]‌نشین بوده و در زمان فرماندار سامانی، [[ابومنصور عبدالرزاق]] به مرکز فعالیت‌های ملی‌گرایانه ایرانی تبدیل شده بوده، محتمل است که دقیقی نیز همچون فردوسی یک شیعه بوده است. در آن دوره بسیاری از پیروان مذهب شیعه به فرهنگ باستانی ایران افتخار می‌کردند که این کار موجب می‌شده مخالفان آنها، به آن‌ها نام‌هایی چون [[قرمطی]] و [[شعوبی]] بدهند و آن‌ها را در دستهٔ [[مجوس]] و [[زندیق]] قرار دهند.<ref name="iranica">{{یادکرد وب|نویسنده =Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/daqiqi-abu-mansur-ahmad-b |عنوان = DAQĪQĪ, ABŪ MANṢŪR AḤMAD| ناشر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA |تاریخ =December 15, 1993 |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دقیقی آغاز به نظم درآوردن شاهنامه را از پادشاهی [[گشتاسپ]] گرفته است، نه از آغاز، که این یکی از دلایلی بوده که شماری او را زرتشتی بدانند؛ ولی بر پایه خالقی مطلق، پیش از فردوسی، قهرمانان ملی ایران گشتاسپ و [[اسفندیار]] بودند، نه [[رستم]]. از آنجایی که [[گرشاسپ]] نیز جایی در [[خدای‌نامه]] و [[شاهنامه ابومنصوری]] نداشته، دقیقی کار را با پادشاهی گشتاسپ آغاز کرده که آغاز روایت [[اسفندیار]] نیز هست.<ref name="iranica"/> فردوسی در شاهنامه (سده چهارم)، عوفی در لباب‌الالباب (سده هفتم)، [[حمدالله مستوفی]] در [[تاریخ گزیده]] (سده هشتم)، و کسانی که پس از آن‌ها سرگذشت دقیقی را نوشته‌اند، به نامسلمان بودن او اشاره نکرده‌اند.<ref name="din">{{یادکرد وب|نویسنده =سید محمد محیط طباطبایی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/201792/default.aspx |عنوان = عقیده دینی دقیقی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> دیدگاه زرتشتی‌بودن دقیقی نخستین بار توسط خاورشناسان غربی و گویا از منبعی [[هندو]] به گزارش ایشان راه یافته و رفته‌رفته پررنگ‌تر شده.<ref name="din"/> با این حال شواهد نشان از زرتشتی‌بودن او ندارد. جدا از نام او که عربی و از نام‌های [[پیامبر اسلام]] است، اینکه گفته می‌شود زرتشتیانی بوده‌اند که دارای نام‌های عربی بوده‌اند در تاریخ مصداق ندارد.<ref name="din"/> بر پایه گفتهٔ محمد جواد شریعت، زرتشتیانی که نام‌های اسلامی دارند، دست کم لقب و اشاره‌ای در نام آنان هست که نشان دهد پیرو این کیش هستند، مانند [[علی بن عباس مجوسی]] که کلمه مجوس در پایان نام او نشان از آن داد که او پیرو این کیش بوده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۸}}</ref> در جایی دقیقی این‌گونه دربارهٔ خود سخن می‌گوید: {{شعر}} {{ب|دقیقی چار خصلت برگزیده|به گیتی از همه نیکی و زشتی}} {{ب|لب یاقوت‌رنگ و نالهٔ چنگ|می خوش‌رنگ و دین زردهشتی}} {{پایان شعر}} از جمله دلایل زرتشتی‌شمردن دقیقی بیت بالا بوده است. با این حال زرتشتی بودن او نامحتمل است، چرا که اینکه شاعر می‌گوید کیش زرتشتی را «برگزیده است»، نشان می‌دهد که او زرتشتی‌زاده نبوده است و اگر بخواهیم او را زرتشتی بپنداریم، آنگاه باید بعدها به این دین گرویده باشد. اینکه در سده دهم در ایران یک شاعر به دینی دیگر گرویده باشد و از دین برگشتگی خود را در شعر به رخ کشیده باشد، چیزی نامحتمل است که به سختی می‌توان آن را باور کرد.<ref name="pre-mongol"/> محمدجواد شریعت بر این باور است که احتمال اینکه یک زرتشتی در زمرهٔ مداحان شاهان بخارا درآید و اولیای دین اسلام را ستایش کند خیلی کمتر است تا برعکس آن، یعنی احتمال اینکه یک نفر مسلمان ایرانی و دارای گرایش به نهضت ملی [[شعوبیه]] و ایرانی‌گری، علاقه ملی و در عین حال رمانتیک به دین بهی نشان دهد، چنان‌که فردوسی در شاهنامه نشان داده است.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> این بیت می‌تواند به این معنی باشد که دقیقی به عنوان یک شاعر مسلمان، کیش زرتشتی را «می‌پسندد»، یا «ستایش می‌کند»، نه اینکه لزوماً به گونهٔ رسمی پیرو آن باشد. بیت‌های بالا که در آن اشاره به خوشگذرانی‌های ممنوعهٔ دیگری همچون «می خوشرنگ» نیز دیده می‌شود، می‌تواند اشاره به بازیگوشی شاعرانهٔ یک مسلمان داشته باشد و نباید به آن به گونهٔ ابراز عقیدهٔ راسخ دینی نگریسته شود.<ref name="pre-mongol"/> بیت‌های دیگری که می‌تواند نشان از زرتشتی بودن او داشته باشد، عبارتند از: {{شعر}} {{ب|یکی زردشت‌وارم آرزویست| که پیشت زند را برخوانم از بر}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|به یزدان که هرگز نبیند بهشت|کسی کو ندارد ره زردهشت}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|ببینم آخر روزی به کام دل خود را|گهی ایار ده خوانم شاها گهی خرده}} {{پایان شعر}} {{شعر}} {{ب|برخیز و برافروز هلا قبلهٔ زردشت|بنشین و برافگن شکم قاقم بر پشت}} {{ب|بس کس که ز زردشت بگردید و دگر بار|ناچار کند رو به سوی قبلهٔ زردشت}} {{پایان شعر}} ولی بر پایه گفته محمد جواد شریعت، جدا از اینکه بیت‌های بالا می‌توانند نقل قول باشند، می‌توانند صرفاً تنها گرایش و علاقهٔ دقیقی را به کیش زردشتی نشان دهند و نه اینکه او واقعاً متدیّن و پیرو این دین بوده را. دو بیت آخر نشان‌دهندهٔ آن است که دقیقی با مطالعهٔ ادبیات حماسی ایران کهن، حسرت از دست دادن دین بهی یا گرایش به بازگشت به آن را در قلب خود احساس می‌کند.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> بر پایه گفته محمد جواد شریعت، زبان شعری دقیقی بیشتر از آن «دری» است که بتواند زرتشتی پهلوی‌دان در آن دوره باشد. همه واژه‌های [[پازند]]ی که دقیقی در نزدیک به ۳۵۰ بیت پراکنده بکار برده از شمار انگشت‌های یک دست نیز فراتر نمی‌رود و برای نمونه با [[زرتشت بهرام پژدو]] که شاعر زرتشتی سده هفتم هجری است، قابل سنجش نیست.<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۹}}</ref> همچنین دقیقی در جایی می‌گوید: {{شعر}} {{ب|شفیع باش برِ شه مرا بر این ذلّت| چو مصطفی بر داداربر روشنان را}} {{پایان شعر}} که به نوشته محمد روشن نشان از مسلمان بودن او دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =محمد روشن |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/258511/default.aspx |عنوان =زبان فارسی: خدای نامه‌ها و شاهنامه فردوسی (2): دقیقی | ناشر =کلک آذر 1369 شماره 9 |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> === در شاهنامه === [[پرونده:Firdawsi - Bidarafsh Kills Zarir, the Brother of Gushtasp - Walters W602355A - Full Page.jpg|انگشتی|ایستاده|چپ|[[بیدرفش]]، پهلوان تورانی، [[زریر]]، پهلوان ایرانی و عموی [[اسفندیار]] را می‌کشد. این بخش از [[شاهنامه]] سرودهٔ دقیقی است.]] فردوسی در مقدمهٔ شاهنامه می‌گوید که چگونه آن «مرد جوان» بر آن شد تا شاهنامه منثور را به نظم درآورد، ولی او را خوی بد یار بود و پیش از آنکه بتواند سرتاسر شاهنامه را به نظم دربیاورد به دست غلام خویش کشته می‌شود. در آغاز پادشاهی گشتاسپ، فردوسی دقیقی را در خواب می‌بیند که از او درخواست می‌کند تا بخیلی نکرده و هزار بیتی که او سروده را در شاهنامه‌اش بگنجاند. از سخن فردوسی به گستردگی این‌گونه برداشته شده است که سروده‌های دقیقی تماماً آن بوده که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، اما این‌گونه نیز می‌توان برداشت کرد که بخش مورد نظر، آخرین بخشی بوده که دقیقی پیش از «پایان زندگی خویش» به نظم کشیده، نه لزوماً تنها سروده‌های او. اینکه فردوسی هزار بیت او را گنجانده است می‌تواند برای فرار از سردون بخش ظهور زرتشت بوده باشد، چرا که به دست دادن یک تصویر مثبت از زرتشت و کیش او، می‌توانست موجب آن شود که مسلمانان به فردوسی تهمت زردشتی‌بودن بزنند.<ref name="pre-mongol"/> خالقی مطلق البته با این دید مخالف است و آن بخش از شاهنامه را دربرگیرندهٔ مطلب «حادی» نمی‌بیند که فردوسی بخواهد از آن بگریزد. او همان دلیل اینکه فردوسی به ارزش کار دقیقی آگاه بوده و خواسته این هزار بیت از دست نروند و بمانند را محتمل‌تر می‌داند.<ref name="khaleqi1"/> == مدح‌شدگان از سوی دقیقی == دقیقی با شاهان سامانی و چغانیان هم‌دوره بوده و آنان را مدح گفته است. برخی از مهم‌ترین آنان عبارتند از:<ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> * [[منصور یکم سامانی|امیر سدید ابوصالح منصور بن نوح سامانی]] (۳۵۰–۳۶۵). عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * [[نوح دوم سامانی|امیر رضی ابولقاسم نوح بن منصور بن نوح]] (۳۶۵–۳۸۷). که عوفی در لباب‌الالباب بیت‌های در ستایش او از دقیقی آورده است. * امیر فخرالدوله [[آل محتاج#ابوالمظفر احمد بن محمد|احمد بن محمد]] از [[آل محتاج]]، امیر [[چغانیان]]. دقیقی در خدمت آل محتاج تقرب و حرمت فراوان داشت. ارجی که چغانیان بر دقیقی گذاردند در آینده زبانزد شاعران پس از او بوده است و برای نمونه [[فرخی سیستانی]] یادی از این ارج‌نهی‌ها در شعرهایش کرده است و نیز [[امیرمعزی]] می‌گوید:<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۰–۱۰۱}}</ref><ref>{{پک|شریعت|۱۳۷۳|ص=۱۰–۱۱}}</ref> {{شعر}} {{ب|فرخنده بود بر متنبّی بساط سیف|چونانکه بر حکیم دقیقی چغانیان}} {{پایان شعر}} * امیر ابوسعد مظفر که گویا از شاهان چغانی بوده. بعضی او را همان ابوالمظفر احمد بن محمد یا محمد بن محمد پنداشته‌اند. * امیر ابونصر بن ابوعلی احمد چغانی که دقیقی در مرثیهٔ او دو بیت دارد: {{شعر}} {{ب|دریغا میربونصرا دریغا|که بس شادی ندیدی از جوانی}} {{ب|ولیکن رادمردان جهاندار|چو گل باشند کوته زندگانی}} {{پایان شعر}} == سبک == به گفتهٔ دبیرسیاقی، دقیقی قدرت طبع و کلام نیک درهم بافته دارد، در غزل‌سرایی لطیف و در ستایندگی قوی و در مضمون‌آوری نوآور و تازه‌گوی است و دل‌انگیزی و روانی را در قول و غزل خویش از یاد نبرده است. با این حال او را در داستان‌سرایی به پای فردوسی نمی‌داند و گشتاسپ‌نامهٔ او را پس از شاهنامه از دیگر منظومه‌های [[بحر متقارب]] برتر می‌داند.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۲}}</ref> بر پایه جلال خالقی مطلق در دانشنامه ایرانیکا، هزاربیت دقیقی در شاهنامه نسبت به سخن فردوسی زبانی باستانی‌تر و کهنه‌تر دارد، اما خشک و تهی از استعاره‌ها و تصویرهایی است که در سخن فردوسی دیده می‌شود. فردوسی پس از آوردن سروده‌های دقیقی در شاهنامه، با آنکه با احترام نسبت به او سخن می‌گوید و او را راهبر خود می‌پندارد، ولی هم‌زمان لب به نکوهش او نیز می‌گشاید و آن را برای حماسه ملی ایران سزاوار نمی‌بیند.<ref name="iranica"/> بیت‌های دقیقی در شاهنامه که به گشتاسپ‌نامه مشهور است، در تصحیح [[جلال خالقی مطلق]] ۱۰۱۵ بیت، در تصحیح [[ژول مول]] ۱۰۲۳ بیت و در چاپ مسکو ۱۰۰۹ بیت است. جلال خالقی مطلق در مقاله‌ای به بررسی سخن دقیقی در شاهنامه پرداخته و بیت‌های او را با سخن فردوسی سنجیده است. بر پایهٔ پژوهش او، سخن فردوسی در سنجش با دقیقی، از کوتاهی و ایجاز بیشتری برخوردار است و دقیقی جزئیات بیشتری را در داستان‌ها آورده و در جای‌هایی هم مطالبی که پیشتر عنوان شده‌اند را دوباره به گونه‌ای زاید تکرار کرده است. این تکرار و درازگویی حتی واکنش [[بنداری اصفهانی]] که شاهنامه را به [[زبان عربی]] ترجمه کرده را نیز در پی داشته و او در جایی سخن دقیقی را یکباره خلاصه می‌کند. برای سنجش، خالقی بر این باور است که فردوسی می‌توانست هزاربیت دقیقی را با ۵۰۰ یا ۷۰۰ بیت بازگو کند، از آن سو، دقیقی اگر قرار بود همهٔ شاهنامه را بسراید، به هفتاد تا صدهزار بیت نیاز داشت. از نظر تشبیه‌ها و توصیف‌های شاعرانه، سخن دقیقی به جز شمار اندکی، روی هم رفته تهی از تشبیه‌ها و توصیف‌های زیبای شاعرانه است و از این دیدگاه در سنجش با فردوسی خشک و خالی شمرده می‌شود. همچنین سخن دقیقی نیز مانند فردوسی سرشار از احساسات ملی است و به زیبایی ایران و ایرانیان را توصیف کرده است. همچنین دشنام‌هایی که فردوسی به کار برده، نسبت به دقیقی ملایم‌تر هستند.<ref name="khaleqi1">{{یادکرد وب|نویسنده =جلال خالقی مطلق |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184788/default.aspx |عنوان = نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (1) (با یاد پژوهندهٔ فقید استاد ذبیح‌الله صفا)| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در حماسهٔ دقیقی وقتی قهرمان تازه‌ای وارد صحنه می‌شود و سپس ناپدید می‌گردد کم‌وبیش با همان شیوه و با همان واژه‌های پیشین توصیف می‌شود، در صورتی‌که فردوسی می‌کوشد آن‌ها را به شیوه‌های گوناگون توصیف کند. در سخن دقیقی میدان‌های جنگ و به ویژه جنگ‌های تن‌به‌تن کمتر از فردوسی رنگین است و گوناگونی دارد. گفتار و پیام‌ها بهتر از خود داستان بیان می‌گردد. گفتگوها اندکی ناشیانه است و تحول‌ها و تضادها گاهی مبهم و همچون آثار [[هومر]]، در کتاب دقیقی اصطلاحات ساخته و پرداخته بیش از اندازه تکرار می‌شود. در عوض دقیقی دارای شیوه‌ای کاملاً حماسی است. بدیهی است که او این سبک را یک مرتبه، ابداع نکرده بلکه پیشینیان او آن را تکمیل و رفته‌رفته به وجود آورده‌اند. بیت‌های پراکنده‌ای از پیشینیان دقیقی وجود دارد که نشان می‌دهد پیش از دقیقی نوع شعر حماسی تثبیت‌یافته بوده و فرهنگ خاص و وزن شعری خاص داشته است که همان بحر متقارب است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|صص=۵۵–۵۹}}</ref> از لحاظ بکار بردن واژه‌های عربی، دقیقی در ۱۰۱۵ بیت خود ۵۰ واژهٔ عربی یا معرّب را ۱۱۰ بار بکار برده است. در مقابل فردوسی در همهٔ شاهنامه ۶۴۲ واژهٔ عربی بکار برده است، که این شمار بر پایهٔ دیدگاه خالقی مطلق، در دستنویس اصلی خود فردوسی که از دست رفته بی‌گمان کمتر هم بوده است. اگر فردوسی در نزدیک به ۴۸ هزار بیت خود نزدیک به ۶۴۰ واژه عربی به کار برده باشد، به‌طور میانگین در هر هزاربیت ۱۴ واژهٔ نو عربی بکار برده است، در حالی که این رقم برای دقیقی ۵۰ واژه است. بسامد واژه‌های عربی در شاهنامه ۸۸۰۰ بار است، که برای فردوسی در هر هزار بیت، می‌شود ۱۸۴ واژهٔ نو یا معرب و این رقم برای دقیقی ۱۱۰ است. در نتیجه، فردوسی از دید بسامد، واژه‌های عربی بیشتری بکار برده، ولی دقیقی، نوواژه‌های عربی بیشتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = جلال خالقی مطلق|نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/184804/default.aspx |عنوان =نگاهی به هزار بیت دقیقی و سنجشی با سخن فردوسی (2) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۶ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> در شعرهای پراکنده و غیرحماسی دقیقی، برخلاف شعرهای حماسی او، واژه‌های عربی زیاد به کار رفته‌اند که نشان می‌دهد پرهیز از بکاربردن واژه‌های عربی از روی عمد بوده است.<ref>{{پک|ماسه|۱۳۵۰|ص=۵۷}}</ref> هزاربیتی که از دقیقی در شاهنامه آمده است و به گشتاسپ‌نامه نامبردار است، درون‌مایه‌ای یکسان با کتاب پهلوی [[ایادگار زریران]] دارد. بررسی و سنجش این دو نشان می‌دهد که دقیقی از مآخذ دیگری برای سرودن گشتاسپ‌نامه بهره برده و زبان پهلوی نمی‌دانسته که یکراست از روی این نوشتهٔ پهلوی گشتاسپ‌نامهٔ خود را بسراید. در این دو نوشته، یعنی گشتاسپ‌نامه دقیقی و یادگار زریران پهلوی، ناهمسانی‌هایی بزرگ میان روند روی دادن رخدادها، مفاهیم و گاه جملات و حتی نام پهلوانان وجود دارد، هرچند که این دو نوشته خالی از شباهت هم نیستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =رقیه همتی |نشانی = http://www.ensani.ir/fa/content/241896/default.aspx |عنوان =حماسه دقیقی و یادگار زریران (مقایسه گشتاسب نامه دقیقی با نوشته‌های پهلوی) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۵ آوریل ۲۰۱۶}}</ref> == تأثیرها == دقیقی یکی از مهم‌ترین شاعران در دوره‌های نخستین شعر فارسی است. او راه را برای شاعران پس از خود همچون فردوسی هموار کرد، که فردوسی نزدیک به هزار بیت از دقیقی را در شاهنامهٔ خود گنجانده است. هر چند که نمی‌توان به وجود آوردن سبک و شیوهٔ غالب در ادبیات حماسی فارسی را تماماً به دقیقی نسبت داد، ولی بی‌گمان دقیقی سهم زیادی در به وجود آوردن آن داشته است.<ref name="britanica"/> پس از [[رودکی|ابو عبدالله جعفر رودکی]]، دقیقی به همراه [[ابوشکور بلخی]] و [[شهید بلخی]]، مهم‌ترین سرایندگان سده ۱۰ میلادی هستند.<ref name="iranica"/> شاعران دوران‌های بعد دقیقی را در ردیف گویندگان بزرگ نام برده و سخن او را ستوده‌اند و از دیوانش نسخه برداشته‌اند و در طرز سخنگویی و شیوهٔ شاعری بدو اقتدا کرده‌اند. [[ناصر خسرو]] در سفرنامه از [[قطران تبریزی]]، شاعر سده پنجم یاد می‌کند که در [[تبریز]] دیوان دقیقی و [[منجیک ترمذی]] را نزد او آورده و مشکلات آن دو دیوان را از وی پرسیده است. اما امروزه جدا از هزار بیت گشتاسپ‌نامه که فردوسی آن‌ها را در شاهنامه آورده، تنها نزدیک به سیصد بیت، از قطعه و [[قصیده]] و ابیات پراکنده در دست است.<ref>{{پک|دبیرسیاقی|۱۳۷۴|ص=۱۰۱}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز پانویس}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = دبیرسیاقی |نام = محمد |کتاب = پیشاهنگان شعر فارسی |ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی |سال = ۱۳۷۴ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۹۹–۱۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = صفا |نام = ذبیح‌الله |کتاب = تاریخ ادبیات در ایران |ناشر = انتشارات فردوس |مکان = تهران |جلد = اول |سال = ۱۳۶۹ |شابک = |نشانی = |صفحه = ۴۰۸–۴۱۹ }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ماسه |نام = هانری |مترجم = مهدی روشن‌ضمیر |کتاب = فردوسی و حماسهٔ ملّی |ناشر = دانشگاه تبریز |سال = ۱۳۵۰ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = ریاحی |نام = محمدامین |مترجم = |کتاب = فردوسی |ناشر = طرح نو |سال = ۱۳۸۰ |شابک = ۹۶۴۵۶۲۵۳۸۶ |نشانی = |صفحه = }} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی = شریعت |نام = محمدجواد |مترجم = |کتاب = دیوان دقیقی طوسی |ناشر = اساطیر |سال = ۱۳۷۳ |شابک = |نشانی = |صفحه = }} {{پایان پانویس}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{ادبیات فارسی}} {{شاهنامه}} {{اهالی خراسان باستان}} {{نوار درگاه|خراسان}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دقیقی}} [[رده:ادبیات کهن فارسی]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی خراسان]] [[رده:درگذشتگان ۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:دهقانان]] [[رده:زادگان دهه ۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:زرتشتیان مسلمان‌شده]] [[رده:شاعران ایران بزرگ]] [[رده:شاعران دوره سامانیان]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۴ (قمری)]] 7y5ouvglrtnjzczwqea8p5o5lx4j007 0 1239 42128120 41483374 2025-06-19T10:33:09Z 175.106.53.29 /* بر اساس نوع اتصال */ 42128120 wikitext text/x-wiki {{ویکی‌سازی}}{{اواس}} '''شبکهٔ رایانه‌ای'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=شبکهٔ رایانه‌ای | بیگانه=computer network | بیگانه در فارسی= | حوزه=رایانه و فنّاوری اطلاعات | دفتر=نخست | بخش=فارسی | سرواژه=شبکهٔ رایانه‌ای}}</ref> {{انگلیسی|Computer network}} (کوتاه: '''شبکه''') به اتصال دو یا چند سیستم (مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ، و…) با توانایی ارسال و دریافت داده گفته می‌شود. این انتقال داده‌ها می‌تواند با کابل چند رسانه‌ای، [[فیبر نوری|کابل نوری]] یا بیسیم انجام شود. همچنین می‌توانیم منابع داخل شبکه را در دسترس تمامی کاربران درون شبکه قرار دهیم.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RBC2nY1rp5MC&dq=semi+automatic+ground+environment+network&pg=PA399|title=Military Communications: From Ancient Times to the 21st Century|year=2008|editor-first=Christopher H.|editor-last=Sterling|publisher=[[ABC-Clio]]|isbn=978-1-85109-737-1|page=399}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KOY9EAAAQBAJ&dq=semi+automatic+ground+environment+network&pg=PA87|title=A New History of Modern Computing|first1=Thomas|last1=Haigh|first2=Paul E.|last2=Ceruzzi|date=14 September 2021|author-link2=Paul E. Ceruzzi|publisher=[[MIT Press]]|isbn=978-0262542906|pages=87–89}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZITpBQAAQBAJ&q=semi+automatic+ground+environment|title=AN/FSQ-7: the computer that shaped the Cold War|first=Bernd|last=Ulmann|publisher=[[De Gruyter]]|date=August 19, 2014|isbn=978-3-486-85670-5}}</ref> شبکه رایانه‌ای باعث تسهیل ارتباط میان کاربران شده و اجازه می‌دهد تا کاربران منابع خود را به اشتراک بگذارند. منابعی مانند فایل‌های داخل شبکه (شامل: اسناد متنی، عکس، فایل صوتی و تصویری و…) و همچنین پرینتر، اسکنر و دستگاه‌های مشابه که داخل شبکه استفاده می‌شوند.<ref name="ctsspg3">{{cite book|first=F. J.|last=Corbató|author-link=Fernando J. Corbató|display-authors=et al.|url=http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf|title=The Compatible Time-Sharing System A Programmer's Guide]|publisher=MIT Press|year=1963|isbn=978-0-262-03008-3|quote=Shortly after the first paper on time-shared computers by C. Strachey at the June 1959 UNESCO Information Processing conference, H. M. Teager and J. McCarthy at MIT delivered an unpublished paper "Time-shared Program Testing" at the August 1959 ACM Meeting.|access-date=2020-05-26|archive-date=2012-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20120527174321/http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Computer Pioneers - Christopher Strachey|url=https://history.computer.org/pioneers/strachey.html|access-date=2020-01-23|website=history.computer.org|archive-date=2019-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515062531/https://history.computer.org/pioneers/strachey.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Reminiscences on the Theory of Time-Sharing|url=https://jmc.stanford.edu/computing-science/timesharing.html|access-date=2020-01-23|website=jmc.stanford.edu|archive-date=2020-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428094453/http://jmc.stanford.edu/computing-science/timesharing.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|title=Computer - Time-sharing and minicomputers|url=https://www.britannica.com/technology/computer|access-date=2020-01-23|website=Encyclopedia Britannica|language=en|archive-date=2015-01-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150102192452/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/130429/computer/216032/Invention-of-the-modern-computer|url-status=live}}</ref> === انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر وسعت === * [[شبکه گسترده|WAN]]: شبکهٔ محیط گسترده (Wide Area Network) * [[شبکه کلان‌شهری|MAN]]: شبکهٔ محیط کلان‌شهری (Metropolitan Area Network) * [[شبکه محلی|LAN]]: شبکهٔ محیط محلی (Local Area Network) * [[شبکه شخصی|PAN]]: شبکهٔ محیط شخصی (Personal Area Network) * [[شبکه محلی بی‌سیم|WLAN]]: شبکهٔ محیط محلی بی‌سیم (Wireless Local Area Network) * [[شبکه دانشگاهی|CAN]]: شبکهٔ محیط پردیس دانشگاه (Campus Area Network) * [[شبکه‌ی خانگی|HAN]]: شبکهٔ محلی خانگی (Home Area Network) * [[شبکه ذخیره‌سازی|SAN]]: شبکهٔ محیط ذخیره‌سازی (Storage Area Network) '''انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر [[توپولوژی]]:''' ُStar - Bus - Ring - Mesh - Extended Star '''انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر نقش کاربر:''' * [[همتابه‌همتا (رایانه)|همتابه‌همتا]]: هم کاربر سرویس می‌دهد و هم سرویس می‌گیرد. * [[مدل کلاینت-سرور|کلاینت سرور]]: سرور عمل سرویس دهی را انجام می‌دهد و کلاینت (مشتری) فقط سرویس می‌گیرد. == معرفی == یک شبکه رایانه‌ای اجازه به اشتراک‌گذاری منابع و اطلاعات را بین دستگاه‌های متصل شده به هم، می‌دهد. در دهه ۶۰ میلادی، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته (ARPA) پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته (ARPANET) برای [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا]] اختصاص داد. این اولین شبکه رایانه‌ای در جهان بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm| عنوان=پیدایش اینترنت، ۳۵ سال پیش| بازبینی=۱۲ سپتامبر ۲۰۱۰| archive-date=۸ مارس ۲۰۰۸| archive-url=https://web.archive.org/web/20080308120314/http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm| url-status=bot: unknown}}</ref> توسعه شبکه از سال ۱۹۶۹ و براساس طرح‌های توسعه یافته دهه ۶۰ آغاز شد. === هدف === شبکه‌های رایانه‌ای را می‌توان برای اهداف مختلف استفاده کرد: مثلاً * ''تسهیل ارتباطات'': با استفاده از شبکه، افراد می‌توانند به آسانی از طریق [[ایمیل]]، [[پیام‌رسانی فوری]]، [[اتاق گفتگو]]، [[تلفن]]، [[ویدئوفون]] و [[ویدئو کنفرانس]]، ارتباط برقرار کنند. * ''اشتراک‌گذاری سخت‌افزارها'': در یک محیط شبکه‌ای، هر کامپیوتر در شبکه می‌تواند به منابع سخت‌افزاری در شبکه دسترسی پیدا کرده و از آن‌ها استفاده کند؛ مانند چاپ یک سند به وسیله چاپگری که در شبکه به اشتراک گذاشته شده است. * ''اشتراک‌گذاری [[پرونده (رایانه)|پرونده‌ها]]، داده‌ها و اطلاعات'': در یک محیط شبکه‌ای، هر کاربر مجاز می‌تواند به داده‌ها و اطلاعاتی که بر روی رایانه‌های دیگر موجود در شبکه، ذخیره شده است دسترسی پیدا کند. قابلیت دسترسی به داده‌ها و اطلاعات در دستگاه‌های ذخیره‌سازی اشتراکی، از ویژگی‌های مهم بسیاری از شبکه‌های است. * ''اشتراک‌گذاری نرم‌افزارها'': کاربرانی که به یک شبکه متصل اند، می‌توانند برنامه‌های کاربردی موجود روی کامپیوترهای راه دور را اجرا کنند. == تعریف == مجموعه‌ای از دستگاه‌های مستقل و متصل به یکدیگر هستند که با یکدیگر ارتباط داشته و تبادل داده می‌کنند. مستقل بودن دستگاه‌ها بدین معناست که هر کدام دارای واحدهای کنترلی و پردازشی مجزا بوده و بود و نبود یکی بر دیگری تأثیرگذار نیست. متصل بودن دستگاه‌ها یعنی از طریق یک رسانه فیزیکی مانند کابل، فیبر نوری، ماهواره‌ها و… به هم وصل می‌باشند. دو شرط فوق شروط لازم برای ایجاد یک شبکه کامپیوتری می‌باشند اما شرط کافی برای تشکیل یک شبکه کامپیوتری داشتن ارتباط و تبادل داده بین کامپیوترهاست.<ref>{{Cite book|last1=Gillies|first1=James M.|url=https://archive.org/details/howwebwasbornsto00gill|title=How the Web was Born: The Story of the World Wide Web|last2=Gillies|first2=James|last3=Gillies|first3=James and Cailliau Robert|last4=Cailliau|first4=R.|date=2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-286207-5|pages=[https://archive.org/details/howwebwasbornsto00gill/page/13 13]|language=en|url-access=registration}}</ref>{{سخ}} این موضوع در بین متخصصین قلمرو شبکه مورد بحث است که آیا دو رایانه که با استفاده از نوعی از رسانه ارتباطی به یکدیگر متصل شده‌اند تشکیل یک شبکه می‌دهند. در این باره بعضی مطالعات می‌گویند که یک شبکه نیازمند دست کم ۳ رایانه متصل به هم است. یکی از این منابع با عنوان «ارتباطات راه دور: واژه‌نامه اصطلاحات ارتباطات راه دور»، یک شبکه رایانه‌ای را این‌طور تعریف می‌کند: «شبکه‌ای از گره‌های پردازشگر دیتا که جهت ارتباطات دیتا به یکدیگر متصل شده‌اند». در همین سند عبارت «شبکه» این‌طور تعریف شده است: «اتصال سه با چند نهاد ارتباطی».<ref name="FS1037C">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|سال=|شابک=|نویسنده=|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|عنوان=Glossary of Telecommunication Terms|پیوند=http://www.its.bldrdoc.gov/fs-1037/fs-1037c.htm|ژورنال=|نشریه=Institute for telecommunication sciences|تاریخ=۱۹۹۶-۰۸-۰۷|دوره=|شماره=|شاپا=}} Retrieved on 2007-01-14.</ref> رایانه‌ای که به وسیله‌ای غیر رایانه‌ای متصل شده است (به عنوان نمونه از طریق ارتباط «[[اترنت]]» به یک پرینتر متصل شده است) ممکن است که یک شبکه رایانه‌ای به حساب آید، اگرچه این نوشتار به این نوع پیکربندی نمی‌پردازد. این نوشتار از تعاریفی استفاده می‌کند که به دو یا چند رایانه متصل به هم نیازمند است تا تشکیل یک شبکه را بدهد.<ref name="Groth">{{یادکرد|فصل=|کتاب=Network+ Study Guide, Fourth Edition|ناشر=Sybex, Inc.|شهر=|کوشش=|ویرایش=|سال=۲۰۰۵|شابک=0-7821-4406-3|نویسنده=Groth, {{سخ}}David|نویسندگان سایر بخش‌ها=Toby Skandier|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|مقاله=|ژورنال=|نشریه=|تاریخ=|دوره=|شماره=|شاپا=}}</ref> در مورد تعداد بیشتری رایانه که به هم متصل هستند عموماً توابع پایه‌ای مشترکی دیده می‌شود. از این بابت برای آنکه شبکه‌ای به وظیفه‌اش عمل کند، سه نیاز اولیه بایستی فراهم گردد، «[[اتصالات]]»، «[[ارتباطات]]» و «[[خدمات]]». اتصالات به بستر سخت‌افزاری اشاره دارد، ارتباطات به روشی اشاره می‌کند که به‌واسطه آن وسایل با یکدیگر صحبت کنند و خدمات آن‌هایی هستند که برای بقیه اعضای شبکه به اشتراک گذاشته شده‌اند.<ref name="MS_A+_certification">{{یادکرد|فصل=|کتاب=A+ Certification Training Kit, Second Edition|ناشر=Microsoft Press|شهر=Redmond, Washington|کوشش=|ویرایش=|سال=۲۰۰۰|شابک=0-7356-1109-2|نویسنده=Karney, {{سخ}}James|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|مقاله=|ژورنال=|نشریه=|تاریخ=|دوره=|شماره=|شاپا=}}</ref> == دسته‌بندی شبکه‌های رایانه‌ای == فهرست زیر، دسته‌های شبکه‌های رایانه‌ای را نشان می‌دهد. === بر اساس نوع اتصال === شبکه‌های کمپیوتری را می‌توان با توجه به تکنولوژی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری که برای اتصال دستگاه‌های افراد در شبکه استفاده می‌شود، دسته‌بندی کرد؛ مانند [[فیبر نوری]]، اینترنت، [[شبکه محلی بی‌سیم]]، HomePNA، [[ارتباط خط نیرو]] یا G.hn. اترنت با استفاده از سیم‌کشی فیزیکی دستگاه‌ها را به هم متصل می‌کند. دستگاه‌های مستقر معمول شامل [[هاب]]‌ها، [[سوئیچ کردن|سوئیچ‌ها]]، پل‌ها یا [[مسیریاب]]‌ها هستند. تکنولوژی [[شبکه بی‌سیم]] برای اتصال دستگاه‌ها، بدون استفاده از سیم‌کشی طراحی شده است. این دستگاه‌ها از امواج رادیویی یا سیگنال‌های مادون قرمز به عنوان رسانه انتقال استفاده می‌کنند. فناوری ITU-T G.hn از سیم‌کشی موجود در منازل (کابل هم‌محور، خطوط تلفن و خطوط برق) برای ایجاد یک شبکه محلی پر سرعت (تا۱ گیگا بیت در ثانیه) استفاده می‌کند. === بر اساس تکنولوژی سیم کشی === * ''[[زوج به‌هم‌تابیده]]'': زوج به‌هم‌تابیده یکی از بهترین رسانه‌های مورد استفاده برای ارتباطات راه دور می‌باشد. سیم‌های زوج به‌هم‌تابیده، سیم تلفن معمولی هستند که از دو سیم مسی عایق که دو به دو به هم پیچ خورده‌اند درست شده‌اند. از زوج به‌هم‌تابیده برای انتقال صدا و داده‌ها استفاده می‌شود. استفاده از دو سیم به‌هم‌تابیده به کاهش تداخل و [[القای الکترومغناطیسی]] کمک می‌کند. سرعت انتقال داده، دامنه‌ای از ۲ میلیون بیت در هر ثانیه تا ۱۰۰ میلیون بیت در هر ثانیه، دارد. * ''[[کابل هم‌محور]]'': کابل هم‌محور به‌طور گسترده‌ای در سیستم‌های تلویزیون کابلی، ساختمان‌های اداری، و دیگر سایت‌های کاری برای شبکه‌های محلی، استفاده می‌شود. کابل‌ها یک رسانای داخلی دارند که توسط یک عایق منعطف محصور شده‌اند، که روی این لایهٔ منعطف نیز توسط یک رسانای نازک برای انعطاف کابل، به هم بافته شده است. همهٔ این اجزا، در داخل عایق دیگری جاسازی شده‌اند. لایه عایق به حداقل رساندن تداخل و اعوجاج کمک می‌کند. سرعت انتقال داده، دامنه‌ای از ۲۰۰ میلیون تا بیش از ۵۰۰ میلیون بیت در هر ثانیه دارد. * ''[[فیبر نوری]]'': کابل فیبر نوری شامل یک یا چند رشته از الیاف شیشه‌ای پیچیده شده در لایه‌های محافظ می‌باشد. این کابل می‌تواند نور را تا مسافت‌های طولانی انتقال دهد. کابل‌های فیبر نوری تحت تأثیر تابش‌های الکترومغناطیسی قرار نمی‌گیرند. سرعت انتقال ممکن است به چند تریلیون بیت در ثانیه برسد. === بر اساس تکنولوژی بی‌سیم === * ''[[ریزموج]] (مایکروویو) زمینی'': ریزموج‌های زمینی از گیرنده‌ها و فرستنده‌های زمینی استفاده می‌کنند. تجهیزات این تکنولوژی شبیه به دیش‌های ماهواره است. مایکروویو زمینی از دامنه‌های کوتاه گیگاهرتز استفاده می‌کند، که این سبب می‌شود تمام ارتباطات به صورت دید خطی محدود باشد. فاصله بین ایستگاه‌های [[رله]] (تقویت سیگنال) حدود ۳۰ مایل است. آنتن‌های ریزموج معمولاً در بالای ساختمان‌ها، برج‌ها، تپه‌ها و قله کوه نصب می‌شوند. * ''[[ماهواره]]‌های ارتباطی'': ماهواره‌ها از ریزموج‌های رادیویی که توسط جو زمین منحرف نمی‌شوند، به عنوان رسانه مخابراتی خود استفاده می‌کنند. ماهواره‌ها در فضا مستقر هستند؛ به‌طور معمول ۲۲۰۰۰ مایل (برای ماهواره‌های geosynchronous) بالاتر از [[استوا|خط استوا]]. این سیستم‌های در حال چرخش به دور زمین، قادر به دریافت و رله صدا، داده‌ها و سیگنال‌های تلویزیونی هستند. * ''تلفن همراه و سیستم‌های سلولار نتورک (Cellular network)'': تلفن همراه و سیستم‌های ''سلولار نتورک'' از چندین فناوری ارتباطات رادیویی استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها به مناطق مختلف جغرافیایی تقسیم شده‌اند. هر منطقه دارای فرستنده‌های کم قدرت یا دستگاه‌های رله رادیویی آنتن برای تقویت تماس‌ها از یک منطقه به منطقه بعدی است. * ''شبکه‌های محلی بی‌سیم'': شبکه محلی بی‌سیم از یک تکنولوژی رادیویی [[بسامد بالا|فرکانس بالا]] (مشابه سلول دیجیتالی) و یک تکنولوژی رادیویی فرکانس پایین استفاده می‌کند. شبکه‌های محلی بی‌سیم از تکنولوژِی طیف گسترده، برای برقراری ارتباط میان دستگاه‌های متعدد در یک منطقه محدود، استفاده می‌کنند. نمونه‌ای از استاندارد تکنولوژی بی‌سیم موج رادیویی، [[مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک|IEEE]] است. * ''ارتباطات [[فروسرخ]]'': ارتباط فروسرخ، سیگنال‌های بین دستگاه‌ها را در فواصل کوچک (کمتراز ۱۰ متر) به صورت همتا به همتا (رو در رو) انتقال می‌دهد؛ در خط انتقال نباید هیچ گونه شی ای قرار داشته باشد. === بر اساس اندازه === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس اندازه یا گستردگی ناحیه‌ای که شبکه پوشش می‌دهد طبقه‌بندی شوند. برای نمونه [[شبکه شخصی|«شبکه شخصی» (PAN)]]، [[شبکه محلی|«شبکه محلی» (LAN)]]، [[شبکه دانشگاهی|«شبکه دانشگاهی» (CAN)]]، [[شبکه کلان‌شهری|«شبکه کلان‌شهری» (MAN)]] یا [[شبکه گسترده|«شبکه گسترده» (WAN)]]. === بر اساس لایه شبکه === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای مطابق مدل‌های مرجع پایه‌ای که در صنعت به عنوان استاندارد شناخته می‌شوند مانند [[مدل مرجع OSI|«مدل مرجع ۷ لایه OSI»]] و «''مدل ۴ لایه TCP/IP''»، بر اساس نوع [[لایه شبکه|«لایه شبکه» ای]] که در آن عمل می‌کنند طبقه‌بندی شوند. === بر اساس معماری کاربری === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس معماری کاربری که بین اعضای شبکه وجود دارد طبقه‌بندی شود، برای نمونه معماری‌های Active Networking، [[مشتری-خدمتگذار|«مشتری-خدمتگذار» (Client-Server)]] یا به اسم Domain Base معروف می‌باشد و [[همتا به همتا (رایانه)|«همتا به همتا» Peer-to-Peer]] (گروه کاری) به اسم Workgroup معروف می‌باشد. === بر اساس همبندی (توپولوژی) === {{اصلی|همبندی (رایانه)}} ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس نوع [[هم‌بندی شبکه|همبندی شبکه]] طبقه‌بندی شوند مانند: [[شبکه باس|«شبکه باس» (Bus)]]، [[شبکه ستاره|«شبکه ستاره» ((Star]]، [[شبکه حلقه‌ای|«شبکه حلقه‌ای» (Ring)]]، [[شبکه توری|«شبکه توری» (Mesh)]]، «شبکه ستاره-باس» (Star-Bus)، «شبکه درختی» (Tree) یا [[شبکه سلسله مراتبی|«شبکه سلسله مراتبی» (Hierarchical)]] و ترکیبی و غیره. همبندی شبکه را می‌توان بر اساس نظم هندسی ترتیب داد. همبندی‌های شبکه طرح‌های منطقی شبکه هستند. واژه منطقی در اینجا بسیار پرمعنی است. این واژه به این معنی است که همبندی شبکه به طرح فیزیکی شبکه بستگی ندارد. مهم نیست که رایانه‌ها در یک شبکه به صورت خطی پشت سر هم قرار گرفته باشند، ولی زمانیکه از طریق یک «[[هاب]]» به یکدیگر متصل شده باشند تشکیل همبندی ستاره می‌کنند نه باس؛ و این عامل مهمی است که شبکه‌ها در آن فرق می‌کنند، جنبه ظاهری و جنبه عملکردی. === بر اساس قرارداد === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس «[[قرارداد]]» ارتباطی طبقه‌بندی شوند. برای اطلاعات بیشتر لیست پشته‌های قرارداد شبکه و لیست قراردادهای شبکه را ببینید. == انواع شبکه‌ها == === شبکه شخصی (PAN) === {{اصلی|شبکه شخصی}} «شبکه شخصی» (Personal Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که برای ارتباطات میان وسایل رایانه‌ای که اطراف یک فرد می‌باشند (مانند [[تلفن|«تلفن» ها]] و [[دستیار دیجیتالی شخصی|«رایانه‌های جیبی» (PDA)]] که به آن «[[دستیار دیجیتالی شخصی]]» نیز می‌گویند) بکار می‌رود. این که این وسایل ممکن است متعلق به آن فرد باشند یا خیر جای بحث خود را دارد. برد یک شبکه شخصی عموماً چند متر بیشتر نیست. موارد مصرف شبکه‌های خصوصی می‌تواند جهت ارتباطات وسایل شخصی چند نفر به یکدیگر یا برقراری اتصال این وسایل به شبکه‌ای در سطح بالاتر و شبکه «[[اینترنت]]» باشد.<ref>{{Cite web|last=Kitova|first=O|others=Translated by Alexander Nitusov|title=Kitov Anatoliy Ivanovich. Russian Virtual Computer Museum|url=https://www.computer-museum.ru/english/galglory_en/Kitov.htm|access-date=2021-10-11|website=computer-museum.ru|archive-date=2023-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143509/https://www.computer-museum.ru/english/galglory_en/Kitov.htm|url-status=live}}</ref> ارتباطات شبکه‌های شخصی ممکن است به صورت سیمی به «گذرگاه» های رایانه مانند [[USB]] و [[فایروایر]] برقرار شود. همچنین با بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند IrDA، [[بلوتوث|«بلوتوث» (Bluetooth)]] و [[باند فوق وسیع|UWB]] می‌توان شبکه‌های شخصی را به صورت بی‌سیم ساخت. دستگاه‌هایی که در این شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند، همان دستگاه‌هایی هستند که هر روزه با آن‌ها در ارتباط هستیم. مانند لپ‌تاپ، تلفن همراه، Xbox و … '''شبکه محلی شخصی که خود یکی از انواع شبکه کامپیوتری است به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:''' '''شبکه شخصی بی‌سیم''' شبکه شخصی [[بی‌سیم]] با استفاده از فناوری‌های بی‌سیم مانند [[وای-فای|WiFi]]، بلوتوث توسعه یافته و برد کمی هم دارند. '''شبکه شخصی سیمی''' شبکه شخصی سیمی با استفاده از USB ایجاد می‌شود. ==== نمونه‌هایی از شبکه محلی شخصی ==== '''شبکه محلی Body''' شبکه محلی Body به شبکه‌ای گفته می‌شود که همراه یا شخص در حال حرکت است. به عنوان مثال تلفن همراهی که به یک شبکه متصل شده است و صاحبش از آن برای به اشتراک‌گذاری داده به دیگران استفاده می‌کند. '''شبکه آفلاین''' شبکه آفلاین یا شبکه خانگی به شبکه‌ای گفته می‌شود که در یک خانه از طریق اتصال وسایلی نظیر چاپگر، رایانه و تلویزیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. === شبکه محلی (LAN) === {{اصلی|شبکه محلی}} «شبکه محلی» (Local Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که محدوده جغرافیایی کوچکی مانند یک خانه، یک دفتر کار یا گروهی از ساختمان‌ها را پوشش می‌دهد. در مقایسه با [[شبکه گسترده|«شبکه‌های گسترده» (WAN)]] از مشخصات تعریف‌شده شبکه‌های محلی می‌توان به سرعت (نرخ انتقال) بسیار بالاتر آنها، محدوده جغرافیایی کوچکتر و عدم نیاز به «[[خطوط استیجاری]]» مخابراتی اشاره کرد. [[پرونده:NETWORK-Library-LAN.png|بندانگشتی|یک شبکه کتابخانه نوعی]] دو فناوری [[اترنت|«اترنت» (Ethernet)]] روی کابل [[جفت به هم تابیده بدون محافظ|«جفت به هم تابیده بدون محافظ» (UTP)]] و [[وای‌فای|«وای‌فای» (Wi-Fi)]] رایج‌ترین فناوری‌هایی هستند که امروزه استفاده می‌شوند، با این حال فناوری‌های [[آرکنت|«آرکنت» (ARCNET)]] و «توکن رینگ» (Token Ring) و بسیاری روش‌های دیگر در گذشته مورد استفاده بوده‌اند. === شبکه کلان‌شهری (MAN) === {{اصلی|شبکه کلان‌شهری}} «شبکه کلان‌شهری» (Metropolitan Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» بزرگ است که معمولاً در سطح یک شهر گسترده می‌شود. در این شبکه‌ها معمولاً از «زیرساخت بی‌سیم» یا اتصالات «[[فیبر نوری]]» جهت ارتباط محل‌های مختلف استفاده می‌شود. === شبکه گسترده (WAN) === {{اصلی|شبکه گسترده}} «شبکه گسترده» (Wide Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که نسبتاً ناحیه جغرافیایی وسیعی را پوشش می‌دهد (برای نمونه از یک کشور به کشوری دیگر یا از یک قاره به قاره‌ای دیگر). این شبکه‌ها معمولاً از امکانات انتقال خدمات دهندگان عمومی مانند شرکت‌های مخابرات استفاده می‌کند. به عبارت کمتر رسمی این شبکه‌ها از [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]] و لینک‌های ارتباطی عمومی استفاده می‌کنند. شبکه‌های گسترده برای اتصال شبکه‌های محلی یا دیگر انواع شبکه به یکدیگر استفاده می‌شوند؛ بنابراین کاربران و رایانه‌های یک مکان می‌توانند با کاربران و رایانه‌هایی در مکان‌های دیگر در ارتباط باشند. بسیاری از شبکه‌های گسترده برای یک سازمان ویژه پیاده‌سازی می‌شوند و خصوصی هستند. بعضی دیگر به‌وسیله «سرویس دهندگان اینترنت» (ISP) پیاده‌سازی می‌شوند تا شبکه‌های محلی سازمان‌ها را به اینترنت متصل کنند. === شبکه متصل (Internetwork) === {{اصلی|شبکه متصل}} دو یا چند «شبکه» یا [[زیرشبکه|«زیرشبکه» (Subnet)]] که با استفاده از تجهیزاتی که در لایه ۳ یعنی «[[لایه شبکه]]» «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند مانند یک «[[مسیریاب]]»، به یکدیگر متصل می‌شوند تشکیل یک شبکه از شبکه‌ها یا «شبکه متصل» را می‌دهند. همچنین می‌توان شبکه‌ای که از اتصال داخلی میان شبکه‌های عمومی، خصوصی، تجاری، صنعتی یا دولتی به وجود می‌آید را «شبکه متصل» نامید. در کاربردهای جدید شبکه‌های به هم متصل شده از [[قرارداد]] [[IP]] استفاده می‌کنند. بسته به اینکه چه کسانی یک شبکه از شبکه‌ها را مدیریت می‌کنند و اینکه چه کسانی در این شبکه عضو هستند، می‌توان سه نوع «شبکه متصل» دسته‌بندی نمود: * [[شبکه داخلی]] یا اینترانت (Intranet) * شبکه خارجی یا اکسترانت (Extranet) * [[اینترنت|شبکه‌اینترنت]] (Internet) شبکه‌های داخلی یا خارجی ممکن است که اتصالاتی به شبکه [[اینترنت]] داشته یا نداشته باشند. در صورتی که این شبکه‌ها به اینترنت متصل باشند در مقابل دسترسی‌های غیرمجاز از سوی اینترنت محافظت می‌شوند. خود شبکه اینترنت به عنوان بخشی از شبکه داخلی یا شبکه خارجی به حساب نمی‌آید، اگرچه که ممکن است شبکه اینترنت به عنوان بستری برای برقراری دسترسی بین قسمت‌هایی از یک شبکه خارجی خدماتی را ارائه دهد. ==== شبکه داخلی (Intranet) ==== {{اصلی|شبکه داخلی}} یک «شبکه داخلی» مجموعه‌ای از شبکه‌های متصل به هم می‌باشد که از [[قرارداد]] [[IP]] و ابزارهای مبتنی بر IP مانند [[مرورگر وب|«مرورگران وب»]] استفاده می‌کند و معمولاً زیر نظر یک نهاد مدیریتی کنترل می‌شود. این نهاد مدیریتی «شبکه داخلی» را نسبت به باقی قسمت‌های دنیا محصور می‌کند و به کاربران خاصی اجازه ورود به این شبکه را می‌دهد. به‌طور معمول‌تر شبکه درونی یک شرکت یا دیگر شرکت‌ها «شبکه داخلی» می‌باشد. به‌طور مثال [[شبکه ملی اطلاعات]] در ایران نوعی از شبکه‌های داخلی (اینترانت) می‌باشد. ==== شبکه خارجی (Extranet) ==== {{اصلی|شبکه خارجی}} یک «شبکه خارجی» یک «شبکه» یا یک «شبکه متصل» است که به لحاظ قلمرو محدود به یک سازمان یا نهاد است ولی همچنین شامل اتصالات محدود به شبکه‌های متعلق به یک یا چند سازمان یا نهاد دیگر است که معمولاً ولی نه همیشه قابل اعتماد هستند. برای نمونه مشتریان یک شرکت ممکن است که دسترسی به بخش‌هایی از «شبکه داخلی» آن شرکت داشته باشند که بدین ترتیب یک «شبکه خارجی» درست می‌شود، چراکه از دیدگاه امنیتی این مشتریان برای شبکه قابل اعتماد به نظر نمی‌رسند. همچنین از نظر فنی می‌توان یک «شبکه خارجی» را در گروه شبکه‌های [[شبکه دانشگاهی|دانشگاهی]]، [[شبکه کلان‌شهری|کلان‌شهری]]، [[شبکه گسترده|گسترده]] یا دیگر انواع شبکه (هر چیزی غیر از [[شبکه محلی]]) به حساب آورد، چراکه از نظر تعریف یک «شبکه خارجی» نمی‌تواند فقط از یک [[شبکه محلی]] تشکیل شده باشد، چون بایستی دست کم یک اتصال به خارج از شبکه داشته باشد. ==== شبکه اینترنت (Internet) ==== {{اصلی|اینترنت}} شبکه ویژه‌ای از شبکه‌ها که حاصل اتصالات داخلی شبکه‌های دولتی، دانشگاهی، عمومی و خصوصی در سرتاسر دنیا است. این شبکه بر اساس شبکه اولیه‌ای کار می‌کند که [[آرپانت|«آرپانت» (ARPANET)]] نام داشت و به‌وسیله مؤسسه «آرپا» (ARPA) که وابسته به [[وزارت دفاع آمریکا|«وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا»]] است ایجاد شد. همچنین منزلگاهی برای [[وب جهان‌گستر|«وب جهان‌گستر» (WWW)]] است. در لاتین واژه Internet برای نامیدن آن بکار می‌رود که برای اشتباه نشدن با معنی عام واژه «شبکه متصل» حرف اول را بزرگ می‌نویسند. <ref>{{cite book|last1=Isaacson|first1=Walter|url=https://books.google.com/books?id=4V9koAEACAAJ&pg=PA245|title=The Innovators: How a Group of Hackers, Geniuses, and Geeks Created the Digital Revolution|date=2014|publisher=Simon and Schuster|isbn=9781476708690|pages=237–246|access-date=2021-06-04|archive-date=2023-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143508/https://books.google.com/books?id=4V9koAEACAAJ&pg=PA245|url-status=live}}</ref><ref name=":232">{{cite journal|last=Roberts|first=Lawrence G.|date=November 1978|title=The evolution of packet switching|url=https://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|journal=Proceedings of the IEEE|volume=66|issue=11|pages=1307–13|doi=10.1109/PROC.1978.11141|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143508/https://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|archive-date=2023-02-04|access-date=2022-02-12|quote=Both Paul Baran and Donald Davies in their original papers anticipated the use of T1 trunks|url-status=live|s2cid=26876676}}</ref><ref name=":23">{{cite journal|last=Roberts|first=Lawrence G.|date=November 1978|title=The evolution of packet switching|url=http://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|journal=Proceedings of the IEEE|volume=66|issue=11|pages=1307–13|doi=10.1109/PROC.1978.11141|issn=0018-9219|quote=Almost immediately after the 1965 meeting, Davies conceived of the details of a store-and-forward packet switching system.|s2cid=26876676}}</ref> اعضای شبکه اینترنت یا شرکت‌های سرویس دهنده آن‌ها از «آدرسهای IP» استفاده می‌کنند. این آدرس‌ها از موسسات ثبت نام آدرس تهیه می‌شوند تا تخصیص آدرس‌ها قابل کنترل باشد. همچنین «سرویس دهندگان اینترنت» و شرکت‌های بزرگ، اطلاعات مربوط به در دسترس بودن آدرس‌هایشان را به‌واسطه '''«قرارداد دروازه لبه» (BGP)''' با دیگر اعضای اینترنت مبادله می‌کنند.<ref>{{cite web|title=NIHF Inductee Paul Baran, Who Invented Packet Switching|url=https://www.invent.org/inductees/paul-baran|access-date=|publisher=National Inventors|date=2022-02-12}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|تاریخ=۲۰۲۳-۰۶-۱۵|نشانی=https://pmcm.ir/9|عنوان=شبکه رایانه ای چیست؟|نویسنده=Internet}}</ref> == اجزای اصلی سخت‌افزاری == همه شبکه‌ها از اجزای سخت‌افزاری پایه‌ای تشکیل شده‌اند تا گره‌های شبکه را به یکدیگر متصل کنند، مانند [[کارت شبکه|«کارت‌های شبکه»]]، [[تکرارگر|«تکرارگر» ها]]، [[هاب|«هاب» ها]]، [[پل|«پل» ها]]، «راهگزین» ها و [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]]. علاوه بر این، بعضی روش‌ها برای اتصال این اجزای سخت‌افزاری لازم است که معمولاً از کابل‌های الکتریکی استفاده می‌شود (از همه رایج تر '''«کابل رده ۵» (کابل Cat5''') است)، و کمتر از آنها، ارتباطات میکروویو (مانند [[آی‌تریپل‌ئی ۸۰۲٫۱۱]]) و ([[فیبر نوری|«کابل فیبر نوری» Optical Fiber Cable]]) بکار می‌روند.<ref name=":17">{{Cite journal|last=Baran|first=Paul|date=2002|title=The beginnings of packet switching: some underlying concepts|url=http://web.cs.ucla.edu/~lixia/papers/Baran2002.pdf|journal=IEEE Communications Magazine|language=en|volume=40|issue=7|pages=42–48|doi=10.1109/MCOM.2002.1018006|issn=0163-6804|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221010/http://web.cs.ucla.edu/~lixia/papers/Baran2002.pdf|archive-date=2022-10-10|quote=Essentially all the work was defined by 1961, and fleshed out and put into formal written form in 1962. The idea of hot potato routing dates from late 1960.|url-status=live}}</ref> === کارت شبکه (network adapter) === {{اصلی|کارت شبکه}} '''«کارت شبکه»'''، '''«آداپتور شبکه»''' یا '''«کارت واسط شبکه» (Network Interface Card)''' قطعه‌ای از [[سخت‌افزار]] رایانه است و طراحی شده تا این امکان را به رایانه‌ها بدهد که بتوانند بر روی یک شبکه رایانه‌ای با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این قطعه دسترسی فیزیکی به یک رسانه شبکه را تأمین می‌کند و با استفاده از [[آدرس MAC|«آدرسهای MAC»]]، سیستمی سطح پایین جهت آدرس دهی فراهم می‌کند. این شرایط به کاربران اجازه می‌دهد تا به وسیله کابل یا به صورت بی‌سیم به یکدیگر متصل شوند. === تکرارگر (repeater) === {{اصلی|تکرارگر}} '''«تکرارگر»''' تجهیزی الکترونیکی است که سیگنالی را دریافت کرده و آن را با سطح دامنه بالاتر، انرژی بیشتر یا به سمت دیگر یک مانع ارسال می‌کند. بدین ترتیب می‌توان سیگنال را بدون کاستی به فواصل دورتری فرستاد. از آنجا که تکرارگرها با سیگنال‌های فیزیکی واقعی سروکار دارند و در جهت تفسیر داده‌ای که انتقال می‌دهند تلاشی نمی‌کنند، این تجهیزات در «[[لایه فیزیکی]]» یعنی اولین لایه از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. === هاب (جعبه تقسیم)- hub === {{اصلی|هاب}} '''«هاب»''' قطعه‌ای سخت‌افزاری است که امکان اتصال قسمت‌های یک شبکه را با هدایت ترافیک در سراسر شبکه فراهم می‌کند. هاب‌ها در «[[لایه فیزیکی]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. عملکرد هاب بسیار ابتدایی است، به این ترتیب که داده رسیده از یک گره را برای تمامی گره‌های شبکه کپی می‌کند. هاب‌ها عموماً برای متصل کردن بخش‌های یک «[[شبکه محلی]]» بکار می‌روند. هر هاب چندین [[درگاه رایانه|«درگاه» (پورت)]] دارد. زمانی که بسته‌ای از یک درگاه می‌رسد، به دیگر درگاه‌ها کپی می‌شود، بنابراین همه قسمت‌های شبکه محلی می‌توانند بسته‌ها را ببینند. === پل (bridge) === {{اصلی|پل (رایانه)}} یک '''«پل»''' دو [[زیرشبکه|«زیرشبکه» (سگمنت)]] را در «[[لایه پیوند داده]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» به هم متصل می‌کند. پل‌ها شبیه به [[تکرارگر|«تکرارگر» ها]] و [[هاب|«هاب» های]] شبکه‌اند که برای اتصال قسمت‌های شبکه در «[[لایه فیزیکی]]» عمل می‌کنند، با این حال پل با استفاده از مفهوم پل‌زدن کار می‌کند، یعنی به جای آنکه [[ترافیک]] هر شبکه بدون نظارت به دیگر درگاه‌ها کپی شود، آن را مدیریت می‌کند. [[بسته|بسته‌هایی]] که از یک طرف پل وارد می‌شوند تنها در صورتی به طرف دیگر انتشار می‌یابند که آدرس مقصد آن‌ها مربوط به سیستم‌هایی باشد که در طرف دیگر پل قرار دارند. پل مانع انتشار پیغام‌های همگانی در قطعه‌های [[کابل (برق)|کابل]] وصل‌شده به آن نمی‌شود. پل‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: * '''پل‌های محلی''': مستقیماً به [[شبکه محلی|«شبکه‌های محلی»]] متصل می‌شود. * '''پل‌های دوردست''': از آن می‌توان برای ساختن [[شبکه گسترده|«شبکه‌های گسترده»]] جهت ایجاد ارتباط بین «شبکه‌های محلی» استفاده کرد. پل‌های دور دست در شرایطی که سرعت اتصال از شبکه‌های انتهایی کمتر است با [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]] جایگزین می‌شوند. * '''پل‌های بی‌سیم''': برای «اتصال شبکه‌های محلی» به [[شبکه محلی بی‌سیم|«شبکه‌های محلی بی‌سیم»]] یا «شبکه‌های محلی بی‌سیم» به هم یا ایستگاه‌های دوردست به «شبکه‌های محلی» استفاده می‌شوند. === راهگزین (switch) === {{اصلی|راهگزین}} '''«راهگزین»''' که در پارسی بیشتر واژه '''«سوئیچ»''' برای آن بکار برده می‌شود، وسیله‌ای است که قسمت‌های شبکه را به یکدیگر متصل می‌کند. راهگزین‌های معمولی شبکه تقریباً ظاهری شبیه به «هاب» دارند، ولی یک راهگزین در مقایسه با هاب از هوشمندی بیشتری (و همچنین قیمت بیشتری) برخوردار است. راهگزین‌های شبکه این توانمندی را دارند که محتویات بسته‌های داده‌ای که دریافت می‌کنند را بررسی کرده، دستگاه فرستنده و گیرنده بسته را شناسایی کنند، و سپس آن بسته را به شکلی مناسب ارسال نمایند. با ارسال هر پیام فقط به دستگاه متصلی که پیام به هدف آن ارسال شده، راهگزین «[[پهنای باند]]» شبکه را به شکل بهینه‌تری استفاده می‌کند و عموماً عملکرد بهتری نسبت به یک هاب دارد. از نظر فنی می‌توان گفت که راهگزین در «[[لایه پیوند داده]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل کنند؛ ولی بعضی انواع راهگزین قادرند تا در لایه‌های بالاتر نیز به بررسی محتویات بسته بپردازند و از اطلاعات به‌دست آمده برای تعیین مسیر مناسب ارسال بسته استفاده کنند. به این راه گزین‌ها به اصطلاح '''«راهگزین‌های چندلایه» (Multilayer Switch)''' می‌گویند. === مسیریاب (router) === {{اصلی|مسیریاب}} '''«مسیریاب»'''ها تجهیزات شبکه‌ای هستند که بسته‌های داده را با استفاده از [[سرایند|«سرایند» ها]] و «جدول ارسال» تعیین مسیر کرده، و ارسال می‌کنند. مسیریاب‌ها در «[[لایه شبکه]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. همچنین مسیریاب‌ها اتصال بین بسترهای فیزیکی متفاوت را امکان‌پذیر می‌کنند. این کار با چک کردن سرایند یک بسته داده انجام می‌شود. مسیریاب‌ها از ''«قراردادهای مسیریابی»'' مانند [[ابتدا کوتاه‌ترین مسیر را انتخاب کردن]] استفاده می‌کنند تا با یکدیگر گفتگو کرده و بهترین مسیر بین هر دو ایستگاه را پیکربندی کنند. هر مسیریاب دسته کم به دو شبکه، معمولاً [[شبکه محلی|شبکه‌های محلی]]، [[شبکه گسترده|شبکه‌های گسترده]] یا یک شبکه محلی و یک '''سرویس دهنده اینترنت''' متصل است. بعضی انواع ''مودم‌های DSL'' و [[مودم کابلی|کابلی]] جهت مصارف خانگی درون خود از وجود یک مسیریاب نیز بهره می‌برند. === کابل شبکه (network cable) === کابل‌های شبکه، تجهیزاتی هستند که برای اتصال دستگاه‌های مرتبط با رایانه، مانند سرورها، روترها، سوئیچ‌ها، چاپگرها و دستگاه‌ها در یک شبکه محلی (LAN) یا شبکه گسترده (WAN) استفاده می‌شوند. کابل‌های شبکه در انواع و درجه‌های مختلف با سرعت‌ها و فواصل انتقال متفاوت هستند. آنها اجزای ضروری شبکه‌های کامپیوتری هستند و نقش حیاتی در انتقال کارآمد داده‌ها و اطلاعات دارند. == مفهوم Active (اکتیو) و Passive (پسیو) در شبکه == اکتیو به تجهیزاتی در شبکه گفته می‌شود که برای فعالیت خود معمولاً نیازمند به نیروی برق می‌باشند و خود نیز در ایجاد، هدایت و تقویت سیگنال‌های داده نقش دارند. برای مثال می‌توان به سرورها و سوئیچ‌ها و روترها اشاره نمود. پسیو به تجهیزاتی در شبکه گفته می‌شود که برای فعالیت خود معمولاً نیازمند به نیروی برق نمی‌باشند و خود نیز در ایجاد، هدایت و تقویت سیگنال‌های داده نقش ندارند. برای مثال می‌توان به کابل، هاب و انواع کانکتورها اشاره نمود. == مزایای استفاده از شبکه گسترده == * استفاده از شبکه گسترده WAN به مجموعه‌هایی توصیه می‌شود که در چند شهر شعبه داشته و قصد برقراری ارتباطی کم‌هزینه با امنیت بالا را دارند. * در این نوع از شبکه داده‌ها به صورت متمرکز ذخیره شده و نیازی به خرید سرورهای ایمیل یا پشتیبانی نیست. * به دلیل طراحی منحصربه‌فردی که برای طراحی شبکه گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، تمامی نرم‌افزارهای فعال در شبکه همواره به روز هستند. * برای برقراری ارتباط سریع با سایر بخش‌ها می‌تواند از ابزارهای مختلفی مانند اسکایپ، [[فیس‌بوک|فیسبوک]] و واتس آپ استفاده کرد. * اشتراک‌گذاری داده‌های موجود در [[درایو دیسک سخت|هارد دیسک]] و فایل‌های نرم‌افزاری را به راحتی می‌توان به اشتراک گذاشت. * با توجه به پهنای بالای این شبکه، سرعت انتقال داده نسبت به سایر انواع شبکه‌های کامپیوتری بسیار بیشتر است. == پشتیبانی شبکه == شبکه‌های کامپیوتر بعد از اینکه راه اندازی شدند ممکن است دچار ایرادهای مختلفی گردند، در نتیجه لازم هست تا یک شخص یا شرکت پشتیبانی آن را بر عهده بگیرد تا فعالیت‌های شرکتی که از خدمات شبکه استفاده می‌کند دچار خلل و ایراد نشود و به درستی کار کند. ملاک‌های یک شرکت پشتیبانی شبکه در درجه اول در دسترس بودن کارشناسان پشتیبانی شبکه است و این موضوع یکی از دلایلی است که باعث می‌شود مشکلات شبکه شما در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود. == جستارهای وابسته == * [[سخت‌افزار شبکه]] * [[شبکه شخصی|شبکه شخصی (PAN)]] * [[شبکه محلی|شبکه محلی (LAN)]] * [[شبکه ذخیره‌سازی|شبکه ذخیره‌سازی (SAN)]] * [[شبکه دانشگاهی|شبکه دانشگاهی (CAN)]] * [[شبکه کلان‌شهری|شبکه کلان‌شهری (MAN)]] * [[شبکه گسترده|شبکه گسترده (WAN)]] * [[اینترنت]] * [[درگاه (شبکه‌های رایانه‌ای)]] * [[شبکه تحویل محتوا]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Computer_network|عنوان=Computer network|زبان=انگلیسی|بازیابی=۲۸ مارس ۲۰۲۵}} * محمد مددی {{شابک|۹۷۸-۹۶۴-۸۲۳۰-۰۰-۰}} == پیوند به بیرون == * {{Dmoz|Computers/Software/Networking/|Networking}} * [http://standards.ieee.org/regauth/oui/oui.txt IEEE Ethernet manufacturer information] * [http://www.ciena.com/insights/acronym-guide/ A computer networking acronym guide] {{سیستم‌عامل}} {{علوم رایانه}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:شبکه‌های رایانه‌ای]] r295scmhbpxt5gevnor0lijg2ewji4c 42128121 42128120 2025-06-19T10:35:10Z 175.106.53.29 /* بر اساس همبندی (توپولوژی) */ 42128121 wikitext text/x-wiki {{ویکی‌سازی}}{{اواس}} '''شبکهٔ رایانه‌ای'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=شبکهٔ رایانه‌ای | بیگانه=computer network | بیگانه در فارسی= | حوزه=رایانه و فنّاوری اطلاعات | دفتر=نخست | بخش=فارسی | سرواژه=شبکهٔ رایانه‌ای}}</ref> {{انگلیسی|Computer network}} (کوتاه: '''شبکه''') به اتصال دو یا چند سیستم (مانند کامپیوتر، لپ‌تاپ، و…) با توانایی ارسال و دریافت داده گفته می‌شود. این انتقال داده‌ها می‌تواند با کابل چند رسانه‌ای، [[فیبر نوری|کابل نوری]] یا بیسیم انجام شود. همچنین می‌توانیم منابع داخل شبکه را در دسترس تمامی کاربران درون شبکه قرار دهیم.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=RBC2nY1rp5MC&dq=semi+automatic+ground+environment+network&pg=PA399|title=Military Communications: From Ancient Times to the 21st Century|year=2008|editor-first=Christopher H.|editor-last=Sterling|publisher=[[ABC-Clio]]|isbn=978-1-85109-737-1|page=399}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=KOY9EAAAQBAJ&dq=semi+automatic+ground+environment+network&pg=PA87|title=A New History of Modern Computing|first1=Thomas|last1=Haigh|first2=Paul E.|last2=Ceruzzi|date=14 September 2021|author-link2=Paul E. Ceruzzi|publisher=[[MIT Press]]|isbn=978-0262542906|pages=87–89}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZITpBQAAQBAJ&q=semi+automatic+ground+environment|title=AN/FSQ-7: the computer that shaped the Cold War|first=Bernd|last=Ulmann|publisher=[[De Gruyter]]|date=August 19, 2014|isbn=978-3-486-85670-5}}</ref> شبکه رایانه‌ای باعث تسهیل ارتباط میان کاربران شده و اجازه می‌دهد تا کاربران منابع خود را به اشتراک بگذارند. منابعی مانند فایل‌های داخل شبکه (شامل: اسناد متنی، عکس، فایل صوتی و تصویری و…) و همچنین پرینتر، اسکنر و دستگاه‌های مشابه که داخل شبکه استفاده می‌شوند.<ref name="ctsspg3">{{cite book|first=F. J.|last=Corbató|author-link=Fernando J. Corbató|display-authors=et al.|url=http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf|title=The Compatible Time-Sharing System A Programmer's Guide]|publisher=MIT Press|year=1963|isbn=978-0-262-03008-3|quote=Shortly after the first paper on time-shared computers by C. Strachey at the June 1959 UNESCO Information Processing conference, H. M. Teager and J. McCarthy at MIT delivered an unpublished paper "Time-shared Program Testing" at the August 1959 ACM Meeting.|access-date=2020-05-26|archive-date=2012-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20120527174321/http://www.bitsavers.org/pdf/mit/ctss/CTSS_ProgrammersGuide.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Computer Pioneers - Christopher Strachey|url=https://history.computer.org/pioneers/strachey.html|access-date=2020-01-23|website=history.computer.org|archive-date=2019-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515062531/https://history.computer.org/pioneers/strachey.html|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Reminiscences on the Theory of Time-Sharing|url=https://jmc.stanford.edu/computing-science/timesharing.html|access-date=2020-01-23|website=jmc.stanford.edu|archive-date=2020-04-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428094453/http://jmc.stanford.edu/computing-science/timesharing.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|title=Computer - Time-sharing and minicomputers|url=https://www.britannica.com/technology/computer|access-date=2020-01-23|website=Encyclopedia Britannica|language=en|archive-date=2015-01-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150102192452/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/130429/computer/216032/Invention-of-the-modern-computer|url-status=live}}</ref> === انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر وسعت === * [[شبکه گسترده|WAN]]: شبکهٔ محیط گسترده (Wide Area Network) * [[شبکه کلان‌شهری|MAN]]: شبکهٔ محیط کلان‌شهری (Metropolitan Area Network) * [[شبکه محلی|LAN]]: شبکهٔ محیط محلی (Local Area Network) * [[شبکه شخصی|PAN]]: شبکهٔ محیط شخصی (Personal Area Network) * [[شبکه محلی بی‌سیم|WLAN]]: شبکهٔ محیط محلی بی‌سیم (Wireless Local Area Network) * [[شبکه دانشگاهی|CAN]]: شبکهٔ محیط پردیس دانشگاه (Campus Area Network) * [[شبکه‌ی خانگی|HAN]]: شبکهٔ محلی خانگی (Home Area Network) * [[شبکه ذخیره‌سازی|SAN]]: شبکهٔ محیط ذخیره‌سازی (Storage Area Network) '''انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر [[توپولوژی]]:''' ُStar - Bus - Ring - Mesh - Extended Star '''انواع شبکه‌های رایانه‌ای از نظر نقش کاربر:''' * [[همتابه‌همتا (رایانه)|همتابه‌همتا]]: هم کاربر سرویس می‌دهد و هم سرویس می‌گیرد. * [[مدل کلاینت-سرور|کلاینت سرور]]: سرور عمل سرویس دهی را انجام می‌دهد و کلاینت (مشتری) فقط سرویس می‌گیرد. == معرفی == یک شبکه رایانه‌ای اجازه به اشتراک‌گذاری منابع و اطلاعات را بین دستگاه‌های متصل شده به هم، می‌دهد. در دهه ۶۰ میلادی، آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته (ARPA) پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته (ARPANET) برای [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا]] اختصاص داد. این اولین شبکه رایانه‌ای در جهان بود.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm| عنوان=پیدایش اینترنت، ۳۵ سال پیش| بازبینی=۱۲ سپتامبر ۲۰۱۰| archive-date=۸ مارس ۲۰۰۸| archive-url=https://web.archive.org/web/20080308120314/http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm| url-status=bot: unknown}}</ref> توسعه شبکه از سال ۱۹۶۹ و براساس طرح‌های توسعه یافته دهه ۶۰ آغاز شد. === هدف === شبکه‌های رایانه‌ای را می‌توان برای اهداف مختلف استفاده کرد: مثلاً * ''تسهیل ارتباطات'': با استفاده از شبکه، افراد می‌توانند به آسانی از طریق [[ایمیل]]، [[پیام‌رسانی فوری]]، [[اتاق گفتگو]]، [[تلفن]]، [[ویدئوفون]] و [[ویدئو کنفرانس]]، ارتباط برقرار کنند. * ''اشتراک‌گذاری سخت‌افزارها'': در یک محیط شبکه‌ای، هر کامپیوتر در شبکه می‌تواند به منابع سخت‌افزاری در شبکه دسترسی پیدا کرده و از آن‌ها استفاده کند؛ مانند چاپ یک سند به وسیله چاپگری که در شبکه به اشتراک گذاشته شده است. * ''اشتراک‌گذاری [[پرونده (رایانه)|پرونده‌ها]]، داده‌ها و اطلاعات'': در یک محیط شبکه‌ای، هر کاربر مجاز می‌تواند به داده‌ها و اطلاعاتی که بر روی رایانه‌های دیگر موجود در شبکه، ذخیره شده است دسترسی پیدا کند. قابلیت دسترسی به داده‌ها و اطلاعات در دستگاه‌های ذخیره‌سازی اشتراکی، از ویژگی‌های مهم بسیاری از شبکه‌های است. * ''اشتراک‌گذاری نرم‌افزارها'': کاربرانی که به یک شبکه متصل اند، می‌توانند برنامه‌های کاربردی موجود روی کامپیوترهای راه دور را اجرا کنند. == تعریف == مجموعه‌ای از دستگاه‌های مستقل و متصل به یکدیگر هستند که با یکدیگر ارتباط داشته و تبادل داده می‌کنند. مستقل بودن دستگاه‌ها بدین معناست که هر کدام دارای واحدهای کنترلی و پردازشی مجزا بوده و بود و نبود یکی بر دیگری تأثیرگذار نیست. متصل بودن دستگاه‌ها یعنی از طریق یک رسانه فیزیکی مانند کابل، فیبر نوری، ماهواره‌ها و… به هم وصل می‌باشند. دو شرط فوق شروط لازم برای ایجاد یک شبکه کامپیوتری می‌باشند اما شرط کافی برای تشکیل یک شبکه کامپیوتری داشتن ارتباط و تبادل داده بین کامپیوترهاست.<ref>{{Cite book|last1=Gillies|first1=James M.|url=https://archive.org/details/howwebwasbornsto00gill|title=How the Web was Born: The Story of the World Wide Web|last2=Gillies|first2=James|last3=Gillies|first3=James and Cailliau Robert|last4=Cailliau|first4=R.|date=2000|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-286207-5|pages=[https://archive.org/details/howwebwasbornsto00gill/page/13 13]|language=en|url-access=registration}}</ref>{{سخ}} این موضوع در بین متخصصین قلمرو شبکه مورد بحث است که آیا دو رایانه که با استفاده از نوعی از رسانه ارتباطی به یکدیگر متصل شده‌اند تشکیل یک شبکه می‌دهند. در این باره بعضی مطالعات می‌گویند که یک شبکه نیازمند دست کم ۳ رایانه متصل به هم است. یکی از این منابع با عنوان «ارتباطات راه دور: واژه‌نامه اصطلاحات ارتباطات راه دور»، یک شبکه رایانه‌ای را این‌طور تعریف می‌کند: «شبکه‌ای از گره‌های پردازشگر دیتا که جهت ارتباطات دیتا به یکدیگر متصل شده‌اند». در همین سند عبارت «شبکه» این‌طور تعریف شده است: «اتصال سه با چند نهاد ارتباطی».<ref name="FS1037C">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر=|شهر=|کوشش=|ویرایش=|سال=|شابک=|نویسنده=|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|عنوان=Glossary of Telecommunication Terms|پیوند=http://www.its.bldrdoc.gov/fs-1037/fs-1037c.htm|ژورنال=|نشریه=Institute for telecommunication sciences|تاریخ=۱۹۹۶-۰۸-۰۷|دوره=|شماره=|شاپا=}} Retrieved on 2007-01-14.</ref> رایانه‌ای که به وسیله‌ای غیر رایانه‌ای متصل شده است (به عنوان نمونه از طریق ارتباط «[[اترنت]]» به یک پرینتر متصل شده است) ممکن است که یک شبکه رایانه‌ای به حساب آید، اگرچه این نوشتار به این نوع پیکربندی نمی‌پردازد. این نوشتار از تعاریفی استفاده می‌کند که به دو یا چند رایانه متصل به هم نیازمند است تا تشکیل یک شبکه را بدهد.<ref name="Groth">{{یادکرد|فصل=|کتاب=Network+ Study Guide, Fourth Edition|ناشر=Sybex, Inc.|شهر=|کوشش=|ویرایش=|سال=۲۰۰۵|شابک=0-7821-4406-3|نویسنده=Groth, {{سخ}}David|نویسندگان سایر بخش‌ها=Toby Skandier|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|مقاله=|ژورنال=|نشریه=|تاریخ=|دوره=|شماره=|شاپا=}}</ref> در مورد تعداد بیشتری رایانه که به هم متصل هستند عموماً توابع پایه‌ای مشترکی دیده می‌شود. از این بابت برای آنکه شبکه‌ای به وظیفه‌اش عمل کند، سه نیاز اولیه بایستی فراهم گردد، «[[اتصالات]]»، «[[ارتباطات]]» و «[[خدمات]]». اتصالات به بستر سخت‌افزاری اشاره دارد، ارتباطات به روشی اشاره می‌کند که به‌واسطه آن وسایل با یکدیگر صحبت کنند و خدمات آن‌هایی هستند که برای بقیه اعضای شبکه به اشتراک گذاشته شده‌اند.<ref name="MS_A+_certification">{{یادکرد|فصل=|کتاب=A+ Certification Training Kit, Second Edition|ناشر=Microsoft Press|شهر=Redmond, Washington|کوشش=|ویرایش=|سال=۲۰۰۰|شابک=0-7356-1109-2|نویسنده=Karney, {{سخ}}James|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=|زبان=en|مقاله=|ژورنال=|نشریه=|تاریخ=|دوره=|شماره=|شاپا=}}</ref> == دسته‌بندی شبکه‌های رایانه‌ای == فهرست زیر، دسته‌های شبکه‌های رایانه‌ای را نشان می‌دهد. === بر اساس نوع اتصال === شبکه‌های کمپیوتری را می‌توان با توجه به تکنولوژی سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری که برای اتصال دستگاه‌های افراد در شبکه استفاده می‌شود، دسته‌بندی کرد؛ مانند [[فیبر نوری]]، اینترنت، [[شبکه محلی بی‌سیم]]، HomePNA، [[ارتباط خط نیرو]] یا G.hn. اترنت با استفاده از سیم‌کشی فیزیکی دستگاه‌ها را به هم متصل می‌کند. دستگاه‌های مستقر معمول شامل [[هاب]]‌ها، [[سوئیچ کردن|سوئیچ‌ها]]، پل‌ها یا [[مسیریاب]]‌ها هستند. تکنولوژی [[شبکه بی‌سیم]] برای اتصال دستگاه‌ها، بدون استفاده از سیم‌کشی طراحی شده است. این دستگاه‌ها از امواج رادیویی یا سیگنال‌های مادون قرمز به عنوان رسانه انتقال استفاده می‌کنند. فناوری ITU-T G.hn از سیم‌کشی موجود در منازل (کابل هم‌محور، خطوط تلفن و خطوط برق) برای ایجاد یک شبکه محلی پر سرعت (تا۱ گیگا بیت در ثانیه) استفاده می‌کند. === بر اساس تکنولوژی سیم کشی === * ''[[زوج به‌هم‌تابیده]]'': زوج به‌هم‌تابیده یکی از بهترین رسانه‌های مورد استفاده برای ارتباطات راه دور می‌باشد. سیم‌های زوج به‌هم‌تابیده، سیم تلفن معمولی هستند که از دو سیم مسی عایق که دو به دو به هم پیچ خورده‌اند درست شده‌اند. از زوج به‌هم‌تابیده برای انتقال صدا و داده‌ها استفاده می‌شود. استفاده از دو سیم به‌هم‌تابیده به کاهش تداخل و [[القای الکترومغناطیسی]] کمک می‌کند. سرعت انتقال داده، دامنه‌ای از ۲ میلیون بیت در هر ثانیه تا ۱۰۰ میلیون بیت در هر ثانیه، دارد. * ''[[کابل هم‌محور]]'': کابل هم‌محور به‌طور گسترده‌ای در سیستم‌های تلویزیون کابلی، ساختمان‌های اداری، و دیگر سایت‌های کاری برای شبکه‌های محلی، استفاده می‌شود. کابل‌ها یک رسانای داخلی دارند که توسط یک عایق منعطف محصور شده‌اند، که روی این لایهٔ منعطف نیز توسط یک رسانای نازک برای انعطاف کابل، به هم بافته شده است. همهٔ این اجزا، در داخل عایق دیگری جاسازی شده‌اند. لایه عایق به حداقل رساندن تداخل و اعوجاج کمک می‌کند. سرعت انتقال داده، دامنه‌ای از ۲۰۰ میلیون تا بیش از ۵۰۰ میلیون بیت در هر ثانیه دارد. * ''[[فیبر نوری]]'': کابل فیبر نوری شامل یک یا چند رشته از الیاف شیشه‌ای پیچیده شده در لایه‌های محافظ می‌باشد. این کابل می‌تواند نور را تا مسافت‌های طولانی انتقال دهد. کابل‌های فیبر نوری تحت تأثیر تابش‌های الکترومغناطیسی قرار نمی‌گیرند. سرعت انتقال ممکن است به چند تریلیون بیت در ثانیه برسد. === بر اساس تکنولوژی بی‌سیم === * ''[[ریزموج]] (مایکروویو) زمینی'': ریزموج‌های زمینی از گیرنده‌ها و فرستنده‌های زمینی استفاده می‌کنند. تجهیزات این تکنولوژی شبیه به دیش‌های ماهواره است. مایکروویو زمینی از دامنه‌های کوتاه گیگاهرتز استفاده می‌کند، که این سبب می‌شود تمام ارتباطات به صورت دید خطی محدود باشد. فاصله بین ایستگاه‌های [[رله]] (تقویت سیگنال) حدود ۳۰ مایل است. آنتن‌های ریزموج معمولاً در بالای ساختمان‌ها، برج‌ها، تپه‌ها و قله کوه نصب می‌شوند. * ''[[ماهواره]]‌های ارتباطی'': ماهواره‌ها از ریزموج‌های رادیویی که توسط جو زمین منحرف نمی‌شوند، به عنوان رسانه مخابراتی خود استفاده می‌کنند. ماهواره‌ها در فضا مستقر هستند؛ به‌طور معمول ۲۲۰۰۰ مایل (برای ماهواره‌های geosynchronous) بالاتر از [[استوا|خط استوا]]. این سیستم‌های در حال چرخش به دور زمین، قادر به دریافت و رله صدا، داده‌ها و سیگنال‌های تلویزیونی هستند. * ''تلفن همراه و سیستم‌های سلولار نتورک (Cellular network)'': تلفن همراه و سیستم‌های ''سلولار نتورک'' از چندین فناوری ارتباطات رادیویی استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها به مناطق مختلف جغرافیایی تقسیم شده‌اند. هر منطقه دارای فرستنده‌های کم قدرت یا دستگاه‌های رله رادیویی آنتن برای تقویت تماس‌ها از یک منطقه به منطقه بعدی است. * ''شبکه‌های محلی بی‌سیم'': شبکه محلی بی‌سیم از یک تکنولوژی رادیویی [[بسامد بالا|فرکانس بالا]] (مشابه سلول دیجیتالی) و یک تکنولوژی رادیویی فرکانس پایین استفاده می‌کند. شبکه‌های محلی بی‌سیم از تکنولوژِی طیف گسترده، برای برقراری ارتباط میان دستگاه‌های متعدد در یک منطقه محدود، استفاده می‌کنند. نمونه‌ای از استاندارد تکنولوژی بی‌سیم موج رادیویی، [[مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک|IEEE]] است. * ''ارتباطات [[فروسرخ]]'': ارتباط فروسرخ، سیگنال‌های بین دستگاه‌ها را در فواصل کوچک (کمتراز ۱۰ متر) به صورت همتا به همتا (رو در رو) انتقال می‌دهد؛ در خط انتقال نباید هیچ گونه شی ای قرار داشته باشد. === بر اساس اندازه === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس اندازه یا گستردگی ناحیه‌ای که شبکه پوشش می‌دهد طبقه‌بندی شوند. برای نمونه [[شبکه شخصی|«شبکه شخصی» (PAN)]]، [[شبکه محلی|«شبکه محلی» (LAN)]]، [[شبکه دانشگاهی|«شبکه دانشگاهی» (CAN)]]، [[شبکه کلان‌شهری|«شبکه کلان‌شهری» (MAN)]] یا [[شبکه گسترده|«شبکه گسترده» (WAN)]]. === بر اساس لایه شبکه === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای مطابق مدل‌های مرجع پایه‌ای که در صنعت به عنوان استاندارد شناخته می‌شوند مانند [[مدل مرجع OSI|«مدل مرجع ۷ لایه OSI»]] و «''مدل ۴ لایه TCP/IP''»، بر اساس نوع [[لایه شبکه|«لایه شبکه» ای]] که در آن عمل می‌کنند طبقه‌بندی شوند. === بر اساس معماری کاربری === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس معماری کاربری که بین اعضای شبکه وجود دارد طبقه‌بندی شود، برای نمونه معماری‌های Active Networking، [[مشتری-خدمتگذار|«مشتری-خدمتگذار» (Client-Server)]] یا به اسم Domain Base معروف می‌باشد و [[همتا به همتا (رایانه)|«همتا به همتا» Peer-to-Peer]] (گروه کاری) به اسم Workgroup معروف می‌باشد. === بر اساس همبندی (توپولوژی) === {{اصلی|همبندی (کمپیوتر)}} ممکن است شبکه‌های کمپیوتری بر اساس نوع [[هم‌بندی شبکه|همبندی شبکه]] طبقه‌بندی شوند مانند: [[شبکه باس|«شبکه باس» (Bus)]]، [[شبکه ستاره|«شبکه ستاره» ((Star]]، [[شبکه حلقه‌ای|«شبکه حلقه‌ای» (Ring)]]، [[شبکه توری|«شبکه توری» (Mesh)]]، «شبکه ستاره-باس» (Star-Bus)، «شبکه درختی» (Tree) یا [[شبکه سلسله مراتبی|«شبکه سلسله مراتبی» (Hierarchical)]] و ترکیبی و غیره. همبندی شبکه را می‌توان بر اساس نظم هندسی ترتیب داد. همبندی‌های شبکه طرح‌های منطقی شبکه هستند. واژه منطقی در اینجا بسیار پرمعنی است. این واژه به این معنی است که همبندی شبکه به طرح فیزیکی شبکه بستگی ندارد. مهم نیست که کمپیوترها در یک شبکه به صورت خطی پشت سر هم قرار گرفته باشند، ولی زمانیکه از طریق یک «[[هاب]]» به یکدیگر متصل شده باشند تشکیل همبندی ستاره می‌کنند نه باس؛ و این عامل مهمی است که شبکه‌ها در آن فرق می‌کنند، جنبه ظاهری و جنبه عملکردی. === بر اساس قرارداد === ممکن است شبکه‌های رایانه‌ای بر اساس «[[قرارداد]]» ارتباطی طبقه‌بندی شوند. برای اطلاعات بیشتر لیست پشته‌های قرارداد شبکه و لیست قراردادهای شبکه را ببینید. == انواع شبکه‌ها == === شبکه شخصی (PAN) === {{اصلی|شبکه شخصی}} «شبکه شخصی» (Personal Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که برای ارتباطات میان وسایل رایانه‌ای که اطراف یک فرد می‌باشند (مانند [[تلفن|«تلفن» ها]] و [[دستیار دیجیتالی شخصی|«رایانه‌های جیبی» (PDA)]] که به آن «[[دستیار دیجیتالی شخصی]]» نیز می‌گویند) بکار می‌رود. این که این وسایل ممکن است متعلق به آن فرد باشند یا خیر جای بحث خود را دارد. برد یک شبکه شخصی عموماً چند متر بیشتر نیست. موارد مصرف شبکه‌های خصوصی می‌تواند جهت ارتباطات وسایل شخصی چند نفر به یکدیگر یا برقراری اتصال این وسایل به شبکه‌ای در سطح بالاتر و شبکه «[[اینترنت]]» باشد.<ref>{{Cite web|last=Kitova|first=O|others=Translated by Alexander Nitusov|title=Kitov Anatoliy Ivanovich. Russian Virtual Computer Museum|url=https://www.computer-museum.ru/english/galglory_en/Kitov.htm|access-date=2021-10-11|website=computer-museum.ru|archive-date=2023-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143509/https://www.computer-museum.ru/english/galglory_en/Kitov.htm|url-status=live}}</ref> ارتباطات شبکه‌های شخصی ممکن است به صورت سیمی به «گذرگاه» های رایانه مانند [[USB]] و [[فایروایر]] برقرار شود. همچنین با بهره‌گیری از فناوری‌هایی مانند IrDA، [[بلوتوث|«بلوتوث» (Bluetooth)]] و [[باند فوق وسیع|UWB]] می‌توان شبکه‌های شخصی را به صورت بی‌سیم ساخت. دستگاه‌هایی که در این شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرند، همان دستگاه‌هایی هستند که هر روزه با آن‌ها در ارتباط هستیم. مانند لپ‌تاپ، تلفن همراه، Xbox و … '''شبکه محلی شخصی که خود یکی از انواع شبکه کامپیوتری است به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:''' '''شبکه شخصی بی‌سیم''' شبکه شخصی [[بی‌سیم]] با استفاده از فناوری‌های بی‌سیم مانند [[وای-فای|WiFi]]، بلوتوث توسعه یافته و برد کمی هم دارند. '''شبکه شخصی سیمی''' شبکه شخصی سیمی با استفاده از USB ایجاد می‌شود. ==== نمونه‌هایی از شبکه محلی شخصی ==== '''شبکه محلی Body''' شبکه محلی Body به شبکه‌ای گفته می‌شود که همراه یا شخص در حال حرکت است. به عنوان مثال تلفن همراهی که به یک شبکه متصل شده است و صاحبش از آن برای به اشتراک‌گذاری داده به دیگران استفاده می‌کند. '''شبکه آفلاین''' شبکه آفلاین یا شبکه خانگی به شبکه‌ای گفته می‌شود که در یک خانه از طریق اتصال وسایلی نظیر چاپگر، رایانه و تلویزیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. === شبکه محلی (LAN) === {{اصلی|شبکه محلی}} «شبکه محلی» (Local Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که محدوده جغرافیایی کوچکی مانند یک خانه، یک دفتر کار یا گروهی از ساختمان‌ها را پوشش می‌دهد. در مقایسه با [[شبکه گسترده|«شبکه‌های گسترده» (WAN)]] از مشخصات تعریف‌شده شبکه‌های محلی می‌توان به سرعت (نرخ انتقال) بسیار بالاتر آنها، محدوده جغرافیایی کوچکتر و عدم نیاز به «[[خطوط استیجاری]]» مخابراتی اشاره کرد. [[پرونده:NETWORK-Library-LAN.png|بندانگشتی|یک شبکه کتابخانه نوعی]] دو فناوری [[اترنت|«اترنت» (Ethernet)]] روی کابل [[جفت به هم تابیده بدون محافظ|«جفت به هم تابیده بدون محافظ» (UTP)]] و [[وای‌فای|«وای‌فای» (Wi-Fi)]] رایج‌ترین فناوری‌هایی هستند که امروزه استفاده می‌شوند، با این حال فناوری‌های [[آرکنت|«آرکنت» (ARCNET)]] و «توکن رینگ» (Token Ring) و بسیاری روش‌های دیگر در گذشته مورد استفاده بوده‌اند. === شبکه کلان‌شهری (MAN) === {{اصلی|شبکه کلان‌شهری}} «شبکه کلان‌شهری» (Metropolitan Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» بزرگ است که معمولاً در سطح یک شهر گسترده می‌شود. در این شبکه‌ها معمولاً از «زیرساخت بی‌سیم» یا اتصالات «[[فیبر نوری]]» جهت ارتباط محل‌های مختلف استفاده می‌شود. === شبکه گسترده (WAN) === {{اصلی|شبکه گسترده}} «شبکه گسترده» (Wide Area Network) یک «شبکه رایانه‌ای» است که نسبتاً ناحیه جغرافیایی وسیعی را پوشش می‌دهد (برای نمونه از یک کشور به کشوری دیگر یا از یک قاره به قاره‌ای دیگر). این شبکه‌ها معمولاً از امکانات انتقال خدمات دهندگان عمومی مانند شرکت‌های مخابرات استفاده می‌کند. به عبارت کمتر رسمی این شبکه‌ها از [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]] و لینک‌های ارتباطی عمومی استفاده می‌کنند. شبکه‌های گسترده برای اتصال شبکه‌های محلی یا دیگر انواع شبکه به یکدیگر استفاده می‌شوند؛ بنابراین کاربران و رایانه‌های یک مکان می‌توانند با کاربران و رایانه‌هایی در مکان‌های دیگر در ارتباط باشند. بسیاری از شبکه‌های گسترده برای یک سازمان ویژه پیاده‌سازی می‌شوند و خصوصی هستند. بعضی دیگر به‌وسیله «سرویس دهندگان اینترنت» (ISP) پیاده‌سازی می‌شوند تا شبکه‌های محلی سازمان‌ها را به اینترنت متصل کنند. === شبکه متصل (Internetwork) === {{اصلی|شبکه متصل}} دو یا چند «شبکه» یا [[زیرشبکه|«زیرشبکه» (Subnet)]] که با استفاده از تجهیزاتی که در لایه ۳ یعنی «[[لایه شبکه]]» «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند مانند یک «[[مسیریاب]]»، به یکدیگر متصل می‌شوند تشکیل یک شبکه از شبکه‌ها یا «شبکه متصل» را می‌دهند. همچنین می‌توان شبکه‌ای که از اتصال داخلی میان شبکه‌های عمومی، خصوصی، تجاری، صنعتی یا دولتی به وجود می‌آید را «شبکه متصل» نامید. در کاربردهای جدید شبکه‌های به هم متصل شده از [[قرارداد]] [[IP]] استفاده می‌کنند. بسته به اینکه چه کسانی یک شبکه از شبکه‌ها را مدیریت می‌کنند و اینکه چه کسانی در این شبکه عضو هستند، می‌توان سه نوع «شبکه متصل» دسته‌بندی نمود: * [[شبکه داخلی]] یا اینترانت (Intranet) * شبکه خارجی یا اکسترانت (Extranet) * [[اینترنت|شبکه‌اینترنت]] (Internet) شبکه‌های داخلی یا خارجی ممکن است که اتصالاتی به شبکه [[اینترنت]] داشته یا نداشته باشند. در صورتی که این شبکه‌ها به اینترنت متصل باشند در مقابل دسترسی‌های غیرمجاز از سوی اینترنت محافظت می‌شوند. خود شبکه اینترنت به عنوان بخشی از شبکه داخلی یا شبکه خارجی به حساب نمی‌آید، اگرچه که ممکن است شبکه اینترنت به عنوان بستری برای برقراری دسترسی بین قسمت‌هایی از یک شبکه خارجی خدماتی را ارائه دهد. ==== شبکه داخلی (Intranet) ==== {{اصلی|شبکه داخلی}} یک «شبکه داخلی» مجموعه‌ای از شبکه‌های متصل به هم می‌باشد که از [[قرارداد]] [[IP]] و ابزارهای مبتنی بر IP مانند [[مرورگر وب|«مرورگران وب»]] استفاده می‌کند و معمولاً زیر نظر یک نهاد مدیریتی کنترل می‌شود. این نهاد مدیریتی «شبکه داخلی» را نسبت به باقی قسمت‌های دنیا محصور می‌کند و به کاربران خاصی اجازه ورود به این شبکه را می‌دهد. به‌طور معمول‌تر شبکه درونی یک شرکت یا دیگر شرکت‌ها «شبکه داخلی» می‌باشد. به‌طور مثال [[شبکه ملی اطلاعات]] در ایران نوعی از شبکه‌های داخلی (اینترانت) می‌باشد. ==== شبکه خارجی (Extranet) ==== {{اصلی|شبکه خارجی}} یک «شبکه خارجی» یک «شبکه» یا یک «شبکه متصل» است که به لحاظ قلمرو محدود به یک سازمان یا نهاد است ولی همچنین شامل اتصالات محدود به شبکه‌های متعلق به یک یا چند سازمان یا نهاد دیگر است که معمولاً ولی نه همیشه قابل اعتماد هستند. برای نمونه مشتریان یک شرکت ممکن است که دسترسی به بخش‌هایی از «شبکه داخلی» آن شرکت داشته باشند که بدین ترتیب یک «شبکه خارجی» درست می‌شود، چراکه از دیدگاه امنیتی این مشتریان برای شبکه قابل اعتماد به نظر نمی‌رسند. همچنین از نظر فنی می‌توان یک «شبکه خارجی» را در گروه شبکه‌های [[شبکه دانشگاهی|دانشگاهی]]، [[شبکه کلان‌شهری|کلان‌شهری]]، [[شبکه گسترده|گسترده]] یا دیگر انواع شبکه (هر چیزی غیر از [[شبکه محلی]]) به حساب آورد، چراکه از نظر تعریف یک «شبکه خارجی» نمی‌تواند فقط از یک [[شبکه محلی]] تشکیل شده باشد، چون بایستی دست کم یک اتصال به خارج از شبکه داشته باشد. ==== شبکه اینترنت (Internet) ==== {{اصلی|اینترنت}} شبکه ویژه‌ای از شبکه‌ها که حاصل اتصالات داخلی شبکه‌های دولتی، دانشگاهی، عمومی و خصوصی در سرتاسر دنیا است. این شبکه بر اساس شبکه اولیه‌ای کار می‌کند که [[آرپانت|«آرپانت» (ARPANET)]] نام داشت و به‌وسیله مؤسسه «آرپا» (ARPA) که وابسته به [[وزارت دفاع آمریکا|«وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا»]] است ایجاد شد. همچنین منزلگاهی برای [[وب جهان‌گستر|«وب جهان‌گستر» (WWW)]] است. در لاتین واژه Internet برای نامیدن آن بکار می‌رود که برای اشتباه نشدن با معنی عام واژه «شبکه متصل» حرف اول را بزرگ می‌نویسند. <ref>{{cite book|last1=Isaacson|first1=Walter|url=https://books.google.com/books?id=4V9koAEACAAJ&pg=PA245|title=The Innovators: How a Group of Hackers, Geniuses, and Geeks Created the Digital Revolution|date=2014|publisher=Simon and Schuster|isbn=9781476708690|pages=237–246|access-date=2021-06-04|archive-date=2023-02-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143508/https://books.google.com/books?id=4V9koAEACAAJ&pg=PA245|url-status=live}}</ref><ref name=":232">{{cite journal|last=Roberts|first=Lawrence G.|date=November 1978|title=The evolution of packet switching|url=https://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|journal=Proceedings of the IEEE|volume=66|issue=11|pages=1307–13|doi=10.1109/PROC.1978.11141|archive-url=https://web.archive.org/web/20230204143508/https://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|archive-date=2023-02-04|access-date=2022-02-12|quote=Both Paul Baran and Donald Davies in their original papers anticipated the use of T1 trunks|url-status=live|s2cid=26876676}}</ref><ref name=":23">{{cite journal|last=Roberts|first=Lawrence G.|date=November 1978|title=The evolution of packet switching|url=http://www.ece.ucf.edu/~yuksem/teaching/nae/reading/1978-roberts.pdf|journal=Proceedings of the IEEE|volume=66|issue=11|pages=1307–13|doi=10.1109/PROC.1978.11141|issn=0018-9219|quote=Almost immediately after the 1965 meeting, Davies conceived of the details of a store-and-forward packet switching system.|s2cid=26876676}}</ref> اعضای شبکه اینترنت یا شرکت‌های سرویس دهنده آن‌ها از «آدرسهای IP» استفاده می‌کنند. این آدرس‌ها از موسسات ثبت نام آدرس تهیه می‌شوند تا تخصیص آدرس‌ها قابل کنترل باشد. همچنین «سرویس دهندگان اینترنت» و شرکت‌های بزرگ، اطلاعات مربوط به در دسترس بودن آدرس‌هایشان را به‌واسطه '''«قرارداد دروازه لبه» (BGP)''' با دیگر اعضای اینترنت مبادله می‌کنند.<ref>{{cite web|title=NIHF Inductee Paul Baran, Who Invented Packet Switching|url=https://www.invent.org/inductees/paul-baran|access-date=|publisher=National Inventors|date=2022-02-12}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|تاریخ=۲۰۲۳-۰۶-۱۵|نشانی=https://pmcm.ir/9|عنوان=شبکه رایانه ای چیست؟|نویسنده=Internet}}</ref> == اجزای اصلی سخت‌افزاری == همه شبکه‌ها از اجزای سخت‌افزاری پایه‌ای تشکیل شده‌اند تا گره‌های شبکه را به یکدیگر متصل کنند، مانند [[کارت شبکه|«کارت‌های شبکه»]]، [[تکرارگر|«تکرارگر» ها]]، [[هاب|«هاب» ها]]، [[پل|«پل» ها]]، «راهگزین» ها و [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]]. علاوه بر این، بعضی روش‌ها برای اتصال این اجزای سخت‌افزاری لازم است که معمولاً از کابل‌های الکتریکی استفاده می‌شود (از همه رایج تر '''«کابل رده ۵» (کابل Cat5''') است)، و کمتر از آنها، ارتباطات میکروویو (مانند [[آی‌تریپل‌ئی ۸۰۲٫۱۱]]) و ([[فیبر نوری|«کابل فیبر نوری» Optical Fiber Cable]]) بکار می‌روند.<ref name=":17">{{Cite journal|last=Baran|first=Paul|date=2002|title=The beginnings of packet switching: some underlying concepts|url=http://web.cs.ucla.edu/~lixia/papers/Baran2002.pdf|journal=IEEE Communications Magazine|language=en|volume=40|issue=7|pages=42–48|doi=10.1109/MCOM.2002.1018006|issn=0163-6804|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221010/http://web.cs.ucla.edu/~lixia/papers/Baran2002.pdf|archive-date=2022-10-10|quote=Essentially all the work was defined by 1961, and fleshed out and put into formal written form in 1962. The idea of hot potato routing dates from late 1960.|url-status=live}}</ref> === کارت شبکه (network adapter) === {{اصلی|کارت شبکه}} '''«کارت شبکه»'''، '''«آداپتور شبکه»''' یا '''«کارت واسط شبکه» (Network Interface Card)''' قطعه‌ای از [[سخت‌افزار]] رایانه است و طراحی شده تا این امکان را به رایانه‌ها بدهد که بتوانند بر روی یک شبکه رایانه‌ای با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این قطعه دسترسی فیزیکی به یک رسانه شبکه را تأمین می‌کند و با استفاده از [[آدرس MAC|«آدرسهای MAC»]]، سیستمی سطح پایین جهت آدرس دهی فراهم می‌کند. این شرایط به کاربران اجازه می‌دهد تا به وسیله کابل یا به صورت بی‌سیم به یکدیگر متصل شوند. === تکرارگر (repeater) === {{اصلی|تکرارگر}} '''«تکرارگر»''' تجهیزی الکترونیکی است که سیگنالی را دریافت کرده و آن را با سطح دامنه بالاتر، انرژی بیشتر یا به سمت دیگر یک مانع ارسال می‌کند. بدین ترتیب می‌توان سیگنال را بدون کاستی به فواصل دورتری فرستاد. از آنجا که تکرارگرها با سیگنال‌های فیزیکی واقعی سروکار دارند و در جهت تفسیر داده‌ای که انتقال می‌دهند تلاشی نمی‌کنند، این تجهیزات در «[[لایه فیزیکی]]» یعنی اولین لایه از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. === هاب (جعبه تقسیم)- hub === {{اصلی|هاب}} '''«هاب»''' قطعه‌ای سخت‌افزاری است که امکان اتصال قسمت‌های یک شبکه را با هدایت ترافیک در سراسر شبکه فراهم می‌کند. هاب‌ها در «[[لایه فیزیکی]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. عملکرد هاب بسیار ابتدایی است، به این ترتیب که داده رسیده از یک گره را برای تمامی گره‌های شبکه کپی می‌کند. هاب‌ها عموماً برای متصل کردن بخش‌های یک «[[شبکه محلی]]» بکار می‌روند. هر هاب چندین [[درگاه رایانه|«درگاه» (پورت)]] دارد. زمانی که بسته‌ای از یک درگاه می‌رسد، به دیگر درگاه‌ها کپی می‌شود، بنابراین همه قسمت‌های شبکه محلی می‌توانند بسته‌ها را ببینند. === پل (bridge) === {{اصلی|پل (رایانه)}} یک '''«پل»''' دو [[زیرشبکه|«زیرشبکه» (سگمنت)]] را در «[[لایه پیوند داده]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» به هم متصل می‌کند. پل‌ها شبیه به [[تکرارگر|«تکرارگر» ها]] و [[هاب|«هاب» های]] شبکه‌اند که برای اتصال قسمت‌های شبکه در «[[لایه فیزیکی]]» عمل می‌کنند، با این حال پل با استفاده از مفهوم پل‌زدن کار می‌کند، یعنی به جای آنکه [[ترافیک]] هر شبکه بدون نظارت به دیگر درگاه‌ها کپی شود، آن را مدیریت می‌کند. [[بسته|بسته‌هایی]] که از یک طرف پل وارد می‌شوند تنها در صورتی به طرف دیگر انتشار می‌یابند که آدرس مقصد آن‌ها مربوط به سیستم‌هایی باشد که در طرف دیگر پل قرار دارند. پل مانع انتشار پیغام‌های همگانی در قطعه‌های [[کابل (برق)|کابل]] وصل‌شده به آن نمی‌شود. پل‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند: * '''پل‌های محلی''': مستقیماً به [[شبکه محلی|«شبکه‌های محلی»]] متصل می‌شود. * '''پل‌های دوردست''': از آن می‌توان برای ساختن [[شبکه گسترده|«شبکه‌های گسترده»]] جهت ایجاد ارتباط بین «شبکه‌های محلی» استفاده کرد. پل‌های دور دست در شرایطی که سرعت اتصال از شبکه‌های انتهایی کمتر است با [[مسیریاب|«مسیریاب» ها]] جایگزین می‌شوند. * '''پل‌های بی‌سیم''': برای «اتصال شبکه‌های محلی» به [[شبکه محلی بی‌سیم|«شبکه‌های محلی بی‌سیم»]] یا «شبکه‌های محلی بی‌سیم» به هم یا ایستگاه‌های دوردست به «شبکه‌های محلی» استفاده می‌شوند. === راهگزین (switch) === {{اصلی|راهگزین}} '''«راهگزین»''' که در پارسی بیشتر واژه '''«سوئیچ»''' برای آن بکار برده می‌شود، وسیله‌ای است که قسمت‌های شبکه را به یکدیگر متصل می‌کند. راهگزین‌های معمولی شبکه تقریباً ظاهری شبیه به «هاب» دارند، ولی یک راهگزین در مقایسه با هاب از هوشمندی بیشتری (و همچنین قیمت بیشتری) برخوردار است. راهگزین‌های شبکه این توانمندی را دارند که محتویات بسته‌های داده‌ای که دریافت می‌کنند را بررسی کرده، دستگاه فرستنده و گیرنده بسته را شناسایی کنند، و سپس آن بسته را به شکلی مناسب ارسال نمایند. با ارسال هر پیام فقط به دستگاه متصلی که پیام به هدف آن ارسال شده، راهگزین «[[پهنای باند]]» شبکه را به شکل بهینه‌تری استفاده می‌کند و عموماً عملکرد بهتری نسبت به یک هاب دارد. از نظر فنی می‌توان گفت که راهگزین در «[[لایه پیوند داده]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل کنند؛ ولی بعضی انواع راهگزین قادرند تا در لایه‌های بالاتر نیز به بررسی محتویات بسته بپردازند و از اطلاعات به‌دست آمده برای تعیین مسیر مناسب ارسال بسته استفاده کنند. به این راه گزین‌ها به اصطلاح '''«راهگزین‌های چندلایه» (Multilayer Switch)''' می‌گویند. === مسیریاب (router) === {{اصلی|مسیریاب}} '''«مسیریاب»'''ها تجهیزات شبکه‌ای هستند که بسته‌های داده را با استفاده از [[سرایند|«سرایند» ها]] و «جدول ارسال» تعیین مسیر کرده، و ارسال می‌کنند. مسیریاب‌ها در «[[لایه شبکه]]» از «[[مدل مرجع OSI]]» عمل می‌کنند. همچنین مسیریاب‌ها اتصال بین بسترهای فیزیکی متفاوت را امکان‌پذیر می‌کنند. این کار با چک کردن سرایند یک بسته داده انجام می‌شود. مسیریاب‌ها از ''«قراردادهای مسیریابی»'' مانند [[ابتدا کوتاه‌ترین مسیر را انتخاب کردن]] استفاده می‌کنند تا با یکدیگر گفتگو کرده و بهترین مسیر بین هر دو ایستگاه را پیکربندی کنند. هر مسیریاب دسته کم به دو شبکه، معمولاً [[شبکه محلی|شبکه‌های محلی]]، [[شبکه گسترده|شبکه‌های گسترده]] یا یک شبکه محلی و یک '''سرویس دهنده اینترنت''' متصل است. بعضی انواع ''مودم‌های DSL'' و [[مودم کابلی|کابلی]] جهت مصارف خانگی درون خود از وجود یک مسیریاب نیز بهره می‌برند. === کابل شبکه (network cable) === کابل‌های شبکه، تجهیزاتی هستند که برای اتصال دستگاه‌های مرتبط با رایانه، مانند سرورها، روترها، سوئیچ‌ها، چاپگرها و دستگاه‌ها در یک شبکه محلی (LAN) یا شبکه گسترده (WAN) استفاده می‌شوند. کابل‌های شبکه در انواع و درجه‌های مختلف با سرعت‌ها و فواصل انتقال متفاوت هستند. آنها اجزای ضروری شبکه‌های کامپیوتری هستند و نقش حیاتی در انتقال کارآمد داده‌ها و اطلاعات دارند. == مفهوم Active (اکتیو) و Passive (پسیو) در شبکه == اکتیو به تجهیزاتی در شبکه گفته می‌شود که برای فعالیت خود معمولاً نیازمند به نیروی برق می‌باشند و خود نیز در ایجاد، هدایت و تقویت سیگنال‌های داده نقش دارند. برای مثال می‌توان به سرورها و سوئیچ‌ها و روترها اشاره نمود. پسیو به تجهیزاتی در شبکه گفته می‌شود که برای فعالیت خود معمولاً نیازمند به نیروی برق نمی‌باشند و خود نیز در ایجاد، هدایت و تقویت سیگنال‌های داده نقش ندارند. برای مثال می‌توان به کابل، هاب و انواع کانکتورها اشاره نمود. == مزایای استفاده از شبکه گسترده == * استفاده از شبکه گسترده WAN به مجموعه‌هایی توصیه می‌شود که در چند شهر شعبه داشته و قصد برقراری ارتباطی کم‌هزینه با امنیت بالا را دارند. * در این نوع از شبکه داده‌ها به صورت متمرکز ذخیره شده و نیازی به خرید سرورهای ایمیل یا پشتیبانی نیست. * به دلیل طراحی منحصربه‌فردی که برای طراحی شبکه گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، تمامی نرم‌افزارهای فعال در شبکه همواره به روز هستند. * برای برقراری ارتباط سریع با سایر بخش‌ها می‌تواند از ابزارهای مختلفی مانند اسکایپ، [[فیس‌بوک|فیسبوک]] و واتس آپ استفاده کرد. * اشتراک‌گذاری داده‌های موجود در [[درایو دیسک سخت|هارد دیسک]] و فایل‌های نرم‌افزاری را به راحتی می‌توان به اشتراک گذاشت. * با توجه به پهنای بالای این شبکه، سرعت انتقال داده نسبت به سایر انواع شبکه‌های کامپیوتری بسیار بیشتر است. == پشتیبانی شبکه == شبکه‌های کامپیوتر بعد از اینکه راه اندازی شدند ممکن است دچار ایرادهای مختلفی گردند، در نتیجه لازم هست تا یک شخص یا شرکت پشتیبانی آن را بر عهده بگیرد تا فعالیت‌های شرکتی که از خدمات شبکه استفاده می‌کند دچار خلل و ایراد نشود و به درستی کار کند. ملاک‌های یک شرکت پشتیبانی شبکه در درجه اول در دسترس بودن کارشناسان پشتیبانی شبکه است و این موضوع یکی از دلایلی است که باعث می‌شود مشکلات شبکه شما در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود. == جستارهای وابسته == * [[سخت‌افزار شبکه]] * [[شبکه شخصی|شبکه شخصی (PAN)]] * [[شبکه محلی|شبکه محلی (LAN)]] * [[شبکه ذخیره‌سازی|شبکه ذخیره‌سازی (SAN)]] * [[شبکه دانشگاهی|شبکه دانشگاهی (CAN)]] * [[شبکه کلان‌شهری|شبکه کلان‌شهری (MAN)]] * [[شبکه گسترده|شبکه گسترده (WAN)]] * [[اینترنت]] * [[درگاه (شبکه‌های رایانه‌ای)]] * [[شبکه تحویل محتوا]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Computer_network|عنوان=Computer network|زبان=انگلیسی|بازیابی=۲۸ مارس ۲۰۲۵}} * محمد مددی {{شابک|۹۷۸-۹۶۴-۸۲۳۰-۰۰-۰}} == پیوند به بیرون == * {{Dmoz|Computers/Software/Networking/|Networking}} * [http://standards.ieee.org/regauth/oui/oui.txt IEEE Ethernet manufacturer information] * [http://www.ciena.com/insights/acronym-guide/ A computer networking acronym guide] {{سیستم‌عامل}} {{علوم رایانه}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:شبکه‌های رایانه‌ای]] la5qzwx1u7yaw54oxj2k66mtrzh8z7f 0 2950 42127909 42040244 2025-06-19T04:18:14Z Hakaped 1329422 به نسخهٔ 41143441 از [[ویژه:مشارکت‌ها/Hakaped|Hakaped]] ([[بحث کاربر:Hakaped|بحث]]) برگردانده شد 42127909 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = {{نستعلیق|غور}} | native_name = غورستان | native_name_lang = fa | settlement_type = [[ولایت‌های افغانستان|ولایت]] | image_skyline = {{تصویر چندگانه | perrow = ۱/۲/۲/۲ | border = infobox | total_width = 300 | caption_align = center | image1 = Minar of jam ghor.jpg | caption1 = [[منار جام]] | image2 = Color Play II (4272512818).jpg | caption2 = [[ولسوالی ساغر|ساغر]] | image3 = 500px photo (58219604).jpeg | caption3 = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | image4 = Ghor Province (4208191461).jpg | caption4 = [[ولسوالی تولک|تولک]] | image5 = Ghor Province during the summer.jpg | caption5 = [[ولسوالی شهرک|شهرک]] | image6 = Dashat Sparaf.jpg | caption6 = [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] }} | image_alt = | image_caption = | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = Ghor in Afghanistan.svg | map_alt = | map_caption = ولایت غور روی نقشه افغانستان | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|34|65|type:adm1st_region:AF|display=inline,title}} | coor_pinpoint = [[پایتخت|مرکز]] | coordinates_footnotes =[[ولسوالی لعل و سرجنگل]] | subdivision_type = [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] | subdivision_name = [[افغانستان]] | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = [[پایتخت|مرکز]] | seat = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = والی | leader_name = عبدالظاهر فیض زاده | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = ۳۶۶۵۷ | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m =۲۲۳۰ | population_footnotes =<ref>{{cite web|url=http://www.geohive.com/cntry/afghanistan_ext.aspx|title=Afghanistan at GeoHive|website=GeoHive.com|access-date=1 December 2017}}</ref> | population_total = ۸۰۹۲۴۵ | population_as_of = ۲۰۲۴ | population_density_km2 = auto | population_demonym = غوری | population_blank1_title = جمعیت مرد | population_blank1 = ۴۴۱٫۶۲۲ (۵۱٫۱٪) | population_blank2_title = جمعیت زن | population_blank2 = ۴۲۲٫۶۴۲ (۴۸٫۹٪) | population_note = | blank_name_sec1 = [[زبان‌های افغانستان|زبان]] | blank_info_sec1 = [[فارسی]] | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | timezone1 = یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) | utc_offset1 = | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = [[کد پستی افغانستان|کد پستی]] | postal_code = ۳۲۰۱, ۳۲۰۲, ۳۲۰۲ | area_code_type = | area_code = | iso_code = AF-GHO | website = [https://m.facebook.com/pages/category/Media-News-Company/دفتر-مطبوعاتی-مقام-ولایت-غور-700110986790598/ صفحه رسمی مقام ولایت غور] | footnotes = | official_name = }} '''استان غور''' در مرکز [[افغانستان]] است و با استان‌های [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]]، [[ولایت جوزجان|جوزجان]]، [[ولایت فاریاب|فاریاب]]، [[ولایت بادغیس|بادغیس]]، [[ولایت هرات|هرات]]، [[ولایت فراه|فراه]] و [[ولایت هلمند|هلمند]] مرز مشترک دارد. مرکز این استان شهر [[چغچران|فیروزکوه]] است. غور هفتمین استان پهناور و سیزدهمین استان پرجمعیت افغانستان است. پهناوری آن ۳۶٫۶۵۷ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۸۰۹٫۲۴۵ نفر است. [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] پرنفوس‌ترین شهرستان این استان است. میانگین ارتفاع آن ۲۲۳۰ متر و بلندترین نقطه آن سبزکوه با ۴۱۵۲ متر بلندی است. غور از استان‌های تاریخی و کوهستانی افغانستان است اما دره‌های حاصلخیز داشته که توسط [[رود مرغاب|مرغاب]]، [[هریرود]] و [[فراه رود]] آبیاری می‌شود. این استان به مرکزیت شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروز کوه]] نزدیک به ۵۰۰ سال پایتخت [[غوریان|سلاطین غوری]] بود. غور که در چار چوب اداری استان هرات قرار داشت، در سال ۱۳۴۲ به عنوان استان جداگانه تشکیل و شهر چغچران به عنوان مرکز آن تعیین گردید و نظر به پیشنهاد فرهنگیان و جوانان غور و با همکاری ریاست اطلاعات و فرهنگ این استان به تاریخ ۱/۲/۱۳۹۳ خورشیدی جلسه شورای وزیران افغانستان تحت ریاست حامد کرزی رئیس‌جمهوری اسلامی افغانستان تغییر نام مرکز استان غور را از چغچران به فیروزکوه با در نظر داشت پیشینهٔ تاریخی شهر فیروزکوه که در سال‌های ۵۴۰–۵۴۴ ه‍.ق توسط پادشاهان غوری ساخته شده و حدود صد سال مرکز حکمروایی دودمان [[غوریان]] بوده است، تصویب نمودند. == پیشینه == {{بیشتر|غوریان|غزنویان}} باشندگان غور در دوران فرمانروایی [[غوریان]] کاملاً مسلمان بودند. پیش از سده ۱۲ میلادی، این منطقه محل زندگی [[آیین بودایی|بوداییان]]، [[مزدیسنا|زرتشتیان]] و تعداد کمی از [[یهودیان]] بود. بقایای قدیمی‌ترین شهرک‌های کشف شده توسط [[باستان‌شناسی|باستان شناسان]] [[لیتوانیایی‌ها|لیتوانیایی]] بین سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در غور شواهد زندگی و تمدن را در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد نشان می‌دهد.<ref>[http://quqnoos.com/index.php?option=com_content&task=view&id=671 این ولایت بناهایی را پنهان می‌کند که قدمت برخی از آنها به ٥۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد]{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}, Quqnoos.com, ٢٢ می ٢۰۰٨</ref> ویرانه‌های چند دژ و سایر استحکامات پدافندی نیز در حومه [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] کشف شد. صومعه‌های بودایی که در کنار [[هریرود|رودخانه هریرود]] به صورت دستی تراشیده شده است، نشان دهنده آنست که در سده‌های اول و در دوران بودیسم ساخته شده‌اند. این غارهای مصنوعی شهادت زندگی روزمره راهبان بودایی را در منطقه غور نشان می‌دهد.<ref>[http://www.baltictimes.com/news/articles/20534/ باستان شناسان لیتوانیایی اکتشافات شان در افغانستان را انجام می‌دهند], ''بالتیک تایمز'', ٢٢ می ٢۰۰٨; [http://www.topnews.in/archaeologists-make-new-discoveries-about-ancient-afghan-cultures-243633 باستان شناسان در حال اکتشاف در افغانستان هستند], ''تاپ نیوز'', ٢٣ می ٢۰۰٨.</ref> === صدر اسلام === مسلمانان پس از شکست امپراتوری‌های [[بیزانس]] در غرب و [[ساسانیان]] در شرق، بسوی [[خراسان]] و [[سیستان]] پیشروی کردند. [[عرب‌ها|اعراب]] در هیچ جنگی شکست نخوردند تا این که به [[زونبیل ها|زابلستان]]، [[کابلشاهان|کابلستان]] و [[غوریان|غور]] رسیدند. آنها به رهبری عبدالرحمن بن سمره، از راه [[زمین‌داور]] به قصد فتح غور شتافتند. اما برای اولین بار از شاهان غور شکست خوردند و تا زمان [[غزنویان]] استقلال شانرا حفظ کردند. === صفاریان === یعقوب لیث بعد از شکست [[زونبیل ها|رتبیل‌شاه زابلستان]] نیز به غور حمله کرد اما شکست خورد و هرگز موفق نشد. === غزنویان === ==== سلطان محمود غزنوی ==== در زمان سلطان محمد غزنوی، تنها بخشی از غور تحت سلطه او درآمد اما هرگز موفق نشد پایتخت غوریان، فیروزکوه را فتح کند. این فتح تا زمان سلطان مسعود غزنوی محقق نگشت. {{quote|روی کار آمدن [[غوریان]] در غور، منطقه ای منزوی و کوچک واقع در وسعت کوه‌های بین امپراتوری [[غزنویان]] و [[سلجوقیان]]، تحولی غیرمعمول و غیرمنتظره بود. این منطقه چنان دور از دسترس بود که تا قرن یازدهم به عنوان منطقه بت پرستان توسط فرمانروایان مسلمان محاصره می‌شد. در اوایل قرن ۱۲ پس از آنکه [[سلطان محمود غزنوی]] آن را فتح کرد، به غرض ترویج اسلام وی معلمانی را به تعلیم غوریان تحت دستورات اسلام بدانجا فرستاد. حتی در این زمان نیز اعتقاد بر این است که بت‌پرستی، یعنی انواع دین‌های بودایی مانند ماهایانا تا پایان قرن یازدهم در این منطقه ادامه داشت.<ref>''هند میانه'' بخش یک ساتیش چاندرا صفحه ٢٢</ref>}} دانشمندان و مورخان مختلفی مانند جان مک لئود، مسلمان شدن غوریان را به دست [[سلطان محمود غزنوی]] می‌دانند که پس از فتح غور دین مبین اسلام را در آنجا اشاعه داد: {{نقل قول|مردمانی از مرکز افغانستان که توسط سلطان محمود غزنوی به اسلام گرویده بودند.<ref>تاریخ هند توسط جان مک لئود منتشر شده در انتشارات گرینوود، ٢۰۰٢ صفحه ٣۴</ref>}} مورخان سنتی مسلمان مانند [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] نیز وجود مردمان غیر اسلامی غور را قبل از زمان سلطان محمود غزنوی گواهی می‌دهند که توسط وی مسلمان شده بودند. {{quote|غور:بنام [[غرجستان|غورستان]] نیز یاد می‌شود و کشور کوهستانی بین [[هرات]] و [[غزنی]] است. به گفته [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] این کشور کوهستانی ناهموار و صعب البور بوده که بین مناطق [[هرات]]، [[فراه]]، [[زمین‌داور]]، رباط، کروان و [[غرجستان]] الی [[هرات]] که همگی کشورهای مسلمان بودند محدود شده بود. غور خود کشوری از کفار بود که فقط چند مسلمان در آن وجود داشت و ساکنان آن به زبانی متفاوت از زبان خراسان صحبت می‌کردند.<ref>''تاریخ هندوستان، به گفته مؤرخان بومی آن'' توسط الیوت و داوزبون، جلد ٢, صفحه ٥٧۶</ref>}} در بین سالهای ۱۰۱۱، ۱۰۱۵ و ۱۰۲۰، هر دو [[سلطان محمود غزنوی|محمود]] و [[مسعود یکم]] لشکرکشی‌های را به غور انجام دادند و اسلام را به جای بت‌پرستی بومی بنیان نهادند. پس از این، غور به عنوان یک دولت دست نشانده از [[غزنویان|امپراتوری غزنوی]] در نظر گرفته می‌شد.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> در زمان [[عبدالرشید غزنوی|عبدالرشید]] و طغرل غاصب، غور و [[غرجستان]] خودمختاری شان را به دست آوردند.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> ==== سلطان مسعود غزنوی ==== سلطان مسعود غزنوی در سال ۴۱۱ به عزم فتح غور، با ۳ هزار سوار و پیاده و ۵ فیل از [[هرات]] سوی غور حرکت کرد. پس از گذشتن از باشان، خیسار و بریان به [[ولسوالی اوبه|پار (اوبه)]] رسید. بعد از دو روز اقامت در آنجا، سوی [[چشت شریف]] حرکت کرد و سپاه را به ابوالحسن و شیروان فرماندهان خود سپرد. خود با ۶۰ پیاده و ۲۰۰ سوار عازم قلعه برتر شده و غوریان را برای اولین بار شکست داده و غنایمی بسیار به‌دست آورد. با این خبر، مردم قلعه رزان تسلیم شده و خراج را پذیرفتند. سپس سلطان قصد فتح پایتخت غور، جوروَس را کرد که تا آن زمان محقق نشده بود. بیهقی می‌گوید: {{نقل قول|نزدیک نماز ظهر آنجا رسیدند، حصاری یافتند سخت حصین چنان‌که گفتند در همه غور محکم تر از آن حصاری نیست، و کس یاد ندارد که آن را به قهر بگشاده‌اند.|[[تاریخ بیهقی]]}} سلطان مسعود دستور داد زیر برج‌ها تونل بزنند و برج‌ها را با منجنیق بکوبند. با افتادن هر برج جنگ سختی درمی‌گرفت و تا هفت روز جنگ سختی ادامه داشت. {{نقل قول|وقت نماز پیشن دیوار بزرگ از سنگ منجنیق بیفتاد و حصار رخنه شد. غوریان آنجا بجوشیدند و لشکر از چهارسو روی به رخنه آورد و نیک جد کردند هردو جانب که از آن هول تر نباشد. بسیاری از مسلمانان شهید شدند و بسیاری از غوریان بکشتند و آخر هزیمت شدند و بسیاری زینهار خواستند و برده و غنیمت را حد و اندازه نبود. سلطان فرمود آن حصار را با زمین پست کردند تا بیش هیچ مفسدی آنجا بادی نسازد.|[[تاریخ بیهقی]]}} پس از آن سلطان به جنگ حصار تور رفت و آن را بعد از هفت روز بگشود. با خبر سقوط حصار تور و جوروَس، تمام غوریان مطیع سلطان شدند. پادشاه شان درمیش‌بد با هدایای بسیار در مروه نزد سلطان آمد و سلطان او را بخشیده، خود به هرات بازگشت. ==== غوریان ==== غور در سده ۱۲ و ۱۳ پایتخت [[غوریان|سلسله غوریان]] بود. بقایای پایتخت آنها [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]]، که در سال ۱۲۲۲ توسط [[مغول|مغولان]] از بین رفته و تخریب شد، شامل [[منار جام]] که یکی از [[میراث جهانی یونسکو]] است می‌باشد. غور مرکز فرمانروایی [[غوریان|غوری‌ها]] و از زیبایی‌های آن زمان بوده است. == ترابری == {{بیشتر|ترابری در افغانستان}} در سرتاسر این استان تنها دو فرودگاه وجود دارد، فرودگاه فیروز کوه و فرودگاه شهرستان لعل و سرجنگل از سپتامبر ۲۰۱۴ بدینسو، [[فرودگاه چغچران|فرودگاه فیروزکوه]] واقع در مرکز استان غور، پروازهای منظمی را به کابل و هرات انجام می‌دهد. استان غور در مقایسه با سایر استان‌ها تعداد قابل توجهی راننده زن دارد. از سال ۲۰۱۳ نیز جاده‌های این استان تا حد زیادی توسعه یافته، آسفالت شده و اغلب بالای رودخانه‌های آن پل ساخته شده است.<ref>کانال ناتو، اکتشافات افغانستان - منار جام، آگست ٢۰١٣, https://www.youtube.com/watch?v=5F8SREfehZ4</ref> == اقتصاد == {{بیشتر|اقتصاد افغانستان}} کشاورزی و دامداری عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در غور است. در غور معادن سرب، [[سیماب]]، نمک و همچنین آهن، زاک، زمج و طلا وجود دارد. تعداد گوسفندان حدود سه میلیون رأس برآورد می‌شود و فرآوردهٔ گندم بیشتر از ۶۰ درصد نیازهای مردم را رفع نمی‌نماید. طبق اعلام سازمان ملل، بسیاری از جوانان مجبور به ترک استان برای یافتن کار در هرات یا ایران شدند و درصد کمی از مردم معلمان، مقامات دولتی، قالیبافان، نجاران و خیاطان بودند. بیش از نیمی از مردم با سطح درآمد خود نمی‌توانستند نیازهای اساسی خود را تأمین کنند.<ref name="aims.org.af">نمای ولایت، UNHCR, [https://web.archive.org/web/20051027182357/http://www.aims.org.af/afg/dist_profiles/unhcr_district_profiles/western/ghor/chaghcharan.pdf]</ref> در پی عزیمت طالبان، به دلیل تلاش افراد محلی برای افزایش درآمد خود شروع به تولید محصول پردرآمد تریاک نمودند که از نظر اقتصادی برایشان سود سرشار داشت.<ref name="aims.org.af"/> زنان غور در دوختن لباس‌های محلی مانند پیراهن، چپن، چادر و کلاه زنانه و مردانه مهارت خاصی دارد. علاوه بر این قالیچه‌هایی که در شهرستان تولک بافته می‌شود به دلیل اینکه تصاویر سلاطین غور و منار جام بر روی آن نقش بسته است، شهرت جهانی پیدا کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nutrient modulation of sensory responses of the human oesophagus|نشانی=http://dx.doi.org/10.1186/isrctn82131820|وبگاه=http://isrctn.org/>|تاریخ=2012-12-05|بازبینی=2021-09-17|نام=Simon|نام خانوادگی=Lal}}</ref> وقتی [[تیمور]] از [[بیرجند]] به سوی جنوب براه افتاد در یک منزلی بیرجند بود که ارتباط جلوداران قشون وی با او قطع شد. او خود می‌گوید که می‌دانستم اتفاقی برای طلایه من افتاده که نتوانستند گزارش دهند، به همین سبب گروهی را مأمور کشف واقعه نمودم و آنها گزارش دادند تمام سربازان طلایه به قتل رسیدند و هر چه داشتند به یغما رفته است. طلایه من بهترین سربازان تعلیم دیده بودند و قتل تمامی شان، خبر از دشمن خطرناک را می‌داد؛ دستور دادم اردو بزنند. تیمور امر کرد حاکم بیرجند را نزد او بیاورند و وی از او دربارهٔ قاتلان سربازان‌اش پرسید. حاکم بیرجند در پاسخ گفت کسی جرئت حمله به سربازان تو در این حدود را ندارد و احتمالاً خارجی می‌باشند، اجازه بده به قتلگاه روم تا بگویم قاتلان کیستند. پس از مراجعت حاکم بیرجند به تیمور گفت سربازان تو را پادشاه کشور غور به قتل رسانیده. تیمور می‌گوید: پرسیدم غور کجاست، گفت مملکت وسیع بین [[هرات]] و [[کابل]] است. از وی پرسیدم احتمالاً آنها از یک راه نزدیک به اینجا آمده‌اند و اگر من بخواهم به هرات و سپس غور بروم راهم طولانی خواهد شد، راه نزدیکتر کدام است؟ حاکم بیرجند گفت تو می‌توانی از اینجا به اسکندر ([[قندهار]]) و سپس به غور بروی. اما از این سفر صرف‌نظر کن چون غوریان مردان متهور و بی‌باک هستند و با تلوار می‌جنگند و کرسی شان شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] است و اگر تو ده سال تمام آن را محاصره نمایی قادر به تصرف آن نخواهی شد. پرسیدم غوریان چگونه مردمی هستند؟ پاسخ داد: آنها در وقت جنگ تا آخرین نفر از سربازان حریف را به قتل می‌رسانند، همان‌طور که جلوداران قشون تورا تا آخرین نفر به قتل رسانیدند. آنها بلند قامت و قدرتمند هستند و پدران شان در گذشته حتی بر [[هندوستان]] دست می‌انداختند. من به قتلگاه رفتم و دیدم ۲۵۰ سرباز طلایه من طوری به قتل رسیده‌اند که نشان می‌داد غافلگیر شده‌اند و این موضوع حایز اهمیت است چون طلایه را به جلو می‌فرستند تا دشمن را شناسایی کند و خود غافلگیر نشود و اگر طلایه من غافلگیر شده است معلوم می‌گردد که خصم هوشیار و زرنگ است و می‌داند چگونه یک قشون را بدام بیندازد.<ref>گورکان، امیر تیمور، بریون، مارسل (گرد آورنده) منصوری، ذبیح‌الله (مترجم): منم تیمور جهانگشا. انتشارات کتابخانه مستوفی، چاپ چهاردهم ۱۲۷۲، تهران، {{ISBN|57971}}، ص ۲۲۷–۲۳۱</ref> == مردم == مردم این ولایت به زبان [[دری|فارسی دری]] تکلم می‌کنند. باشندگان این ولایت را [[هزاره‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[تاجیک‌ها]] و اقلیت‌های دیگر تشکیل می‌دهند.<ref name="nps">[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor.html Ghor Province on NPS.edu]</ref><ref name=Iranica>{{cite encyclopedia |last=Bosworth |first=C. Edmund |encyclopedia=[[دانشنامه ایرانیکا]] |title=GÚUR |url=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v11f4/v11f4032.html |accessdate=January ۲۰۰۸ |edition=Online Edition |publisher=[[دانشگاه کلمبیا]] |location=United States}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor_tribal.pdf Tribal map of Ghor]</ref> === مناطق === {| class="wikitable sortable" |+ شهرستان‌های استان غور<ref>{{cite web|url=http://www.fao.org/afghanistan/|archive-url=https://web.archive.org/web/20011004003308/http://www.fao.org/afghanistan/|url-status=dead|archive-date=4 October 2001|date=4 October 2001|access-date=1 December 2017}}</ref> |- !منطقه !مرکز !جمعیت !مساحت |- |[[ولسوالی چغچران|فیروزکوه]] || [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] || ۱۳۲٬۵۳۷ || ۱۱٬۷۶۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی مرغاب|شهرستان مرغاب]] || [[مرغاب]] || ۴۰٬۰۰۰ || |- |[[ولسوالی چارسده|شهرستان چهارسده]] || [[چارسده|چهارسده]] || ۳۰٬۹۵۶ || ۴٬۷۲۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولت‌یار|شهرستان دولت‌یار]] || [[دلک (غور)|دلک]] || ۳۶٬۹۳۴ || ۱٬۸۴۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولینه|شهرستان دولینه]] || دولینه || ۴۰٬۷۸۸ || ۵٬۳۳۴ کیلومتر مربع |- |شهرستان [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]]|| [[قریه لعل|لعل]] || ۳۳۶٬۵۰۰ || ۳۷۹۳ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی پسابند|شهرستان پسابند]] || سبزوار|| ۱۰۷٬۲۱۷ || ۴۷۱۰ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی ساغر|شهرستان ساغر]] || [[ساغر]] || ۳۹٬۱۹۳ || ۳٬۱۹۹ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی شهرک|شهرستان شهرک]] || [[شهرک]] || ۶۷٬۲۵۶ || ۴٬۰۷۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تیوره|شهرستان تیوره]] || [[تیوره]] || ۱۰۳٬۳۶۴ || ۳٬۰۲۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تولک|شهرستان تولک]] || [[تولک]] || ۵۸٬۱۹۲ || ۲۷۴۴ کیلومتر مربع |} == بهداشت == {{بیشتر|صحت درمان و آموزش پزشکی در افغانستان}} درصد خانوارهای دارای آب آشامیدنی پاک از ۱۴٪ در ۲۰۰۵ به ۹٪ در ۲۰۱۱ کاهش یافته است.<ref name="cimicweb.org">آرشیف، مرکز همجوشی نظامی مدنی، https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140531104956/https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx |date=2014-05-31}}</ref> درصد تولدی که مادر در آن حضور داشته است از ۹ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۳ درصد در سال ۲۰۱۱ رسیده است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۹۰ استان غور دارای چهار بیمارستان و ۱۵۰ بستر می‌باشد: بیمارستان استان غور با ۸۰ بستر در موقعیت مرکز شهر فیروزکوه؛ بیمارستان ۱۰ بستر تداوی معتادان در مرکز شهر فیروزکوه، بیمارستان ۳۰ بستر شهرستان لعل و سر جنگل، بیمارستان شهرستان تیوره با ۲۰ بستر که در مرکز آن شهرستان موقعیت دارد و درمانگاه جامع شهرستان شهرک با ۲۰ بستر که در آن امکانات و تسهیلات جراحی صغیره وجود دارد. == جغرافیا == [[پرونده:Dashat Sparaf.jpg|بندانگشتی|چمن [[سپرف]] مرغاب]] بیشتر استان غور را کوه‌ها تشکیل می‌دهد و در بسیاری از مناطق آب و هوای سرد حاکم است به طوری که در بعضی از مناطق با شروع فصل خزان و زمستان و بارش سنگین برف راه‌های مواصلاتی برای چندین ماه بسته می‌باشد. مناطقی با آب و هوای معتدل و گرم نیز در بعضی از نقاط این استان وجود دارد. وجود سه رودخانه هریرود، فراه رود و مرغاب در غور بر زیبایی این استان افزوده است. == آموزش == {{بیشتر|آموزش در افغانستان}} میزان سواد کلی (۶+ سال) از ۱۹٪ در ۲۰۰۵ به ۲۵٪ در ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> نرخ کلی ثبت‌نام خالص (۶ تا ۱۳ سال) از ۲۸ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۵۷ تعداد مکاتب در این استان به ۱۴۱ باب می‌رسید که در شش باب آن دختران آموزش می‌دیدند. تعداد آموزگاران و کارمندان آموزش و پرورش در غور به ۶۸۹ نفر می‌رسید (شمار تمام آموزگاران و مأموران دولتی در غور از ۱٬۰۷۰ نفر در نمی‌گذشت) و مکاتب، حدود ۲۰۰ نفر آموزگار کمبود داشتند. شمار دانش آموزان همهٔ مکاتب در غور به حدود ۱۶ هزار نفر می‌رسید و درصد باسوادان این منطقه به رقم پنج بالغ می‌گردید. [[دانشگاه غور]] که ابتدا به عنوان مؤسسهٔ آموزش عالی غور تأسیس شده‌بود و سپس به دانشگاه غور ارتقا یافت، حدود ۵۰۰ دانشجو با تعداد قابل توجهی دانشجویان دختر دارد. همچنین تعدادی مؤسسه‌های تربیت معلم در شهرستان‌های، [[ولسوالی تیوره|تیوره]] و [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] وجود دارد. در ۱۰ سال گذشته تعداد مکتب‌ها افزایش یافته و حضور در امتحانات ورودی دانشگاه ([[کانکور]]) از صدها دانش‌آموز به هزاران دانش‌آموز افزایش یافته است. چندین مدرسهٔ کشاورزی و مکانیک نیز تأسیس شده است. فقط یک مدرسهٔ پرستاری وجود دارد که زنان جوان فارغ‌التحصیل مکتب را برای قابلگی و پرستاری آموزش می‌دهد که بخشی از [[وزارت صحت عامه]] است و توسط یک سازمان غیردولتی با همکاری بیمارستان فیروزکوه اداره می‌شود. == فرهنگ == زبان مردم ولایت غور [[فارسی دری|فارسی]] با گویش محلی است. در زمینهٔ گویش فارسی غور تاکنون هیچ پژوهشی انجام نشده است. می‌توان میان ویژگی‌های گفتاری تحصیل‌کردگان که زبان کتاب و مکتب در آن‌ها نفوذ نموده و مردم عادی و محروم از سواد، تا جایی فرق قائل شد، لیکن به‌طور کلی، لهجهٔ غور فرق‌های فاحشی با [[زبان معیار|لهجه معیار]] کشور و گویش [[کابل]] دارد. == آثار تاریخی == نخستین آثار تاریخی که بلافاصله بعد از شنیدن استان غور به ذهن هر شنونده‌ای خطور می‌کند، [[منار جام|منارجام]] می‌باشد که بازتاب‌کنندهٔ تاریخی‌بودن این ولایت می‌باشد. * [[منار جام]] منار جام در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرق شهرستان شهرک در روستای موسوم به جام موقعیت دارد. منار جام در زمان سلطنت غیاث‌الدین غوری در سال ۱۲۰۲ میلادی (دورهٔ غوریان) بنا یافته است که بعد از منار قطب دهلی (هندوستان)، دومین منار از لحاظ بزرگی و معماری قدیمی بوده و از جمله شاهکارهای نادر جهان محسوب می‌شود. * خاجه‌جوش حفره‌ای عمیق است که در شهرستان لعل و سرجنگل قرار دارد و سالانه تعداد زیادی بازدیدکننده دارد. . * منطقهٔ کشک کهنه این منطقه باستانی در شهرستان دولت‌یار قرار دارد که بازتاب‌دهندهٔ دورهٔ بودایی‌ها می‌باشد. قلعهٔ ضحاک این دژ در حومهٔ شهر فیروزکوه موقعیت دارد که قدمت آن به هفت هزار سال قبل برمی‌گردد. == تقسیمات اداری == استان غور دارای سیزده واحد اداری به نام‌های: فیروزکوه، لعل و سرجنگل، مرغاب، پسابند، تولک، تیوره، ساغر، دولت یار، چهارسده، شهرک، الله یار و الفاروق می‌باشد. * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] * [[ولسوالی پسابند|پسابند]] * [[ولسوالی تولک|تولک]] * [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] * [[ولسوالی تیوره|تیوره]] * [[ولسوالی دولت‌یار|دولت‌یار]] * [[ولسوالی دولینه|دولینه]] * [[ولسوالی چارسده|چارسده]] * [[ولسوالی فیروزکوه]] * [[ولسوالی ساغر|ساغر]] * [[ولسوالی شهرک|شهرک]] * الله یار * الفاروق == جستارهای وابسته == * [[ولایت‌های افغانستان|استان‌های افغانستان]] * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] == مطالعات بیشتر == * ''قصرهای در بین'' توسط روری استیوارد، ۲۰۰۵، انتشارات پیکادور{{ISBN|0330486349}} * [[هریرود]] دومین دریای طولانی افغانستان که از [[لعل و سرجنگل]] سرچشمه می‌گیرد. * [[:en:Firozkoh|شهر تاریخی فیروزکوه]] == منابع == نوشتار: لهجه فارسی [[کاکری]]، غلام حیدر یگانه - کارشناس ارشد زبان و ادبیات بلغاری و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صوفیه {{پانویس|۲}} لعل میدیا == پیوند به بیرون == * [https://web.archive.org/web/20121220150218/http://www.foodsecurityatlas.org/afg/country/provincial-Profile/Ghor برنامه جهانی غذا، تصویر ولایتی غور] (دریافت شده ۱۱ فوریه ۲۰۱۳) {{پاک‌کن}} {{ولایت‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های ولایت غور}} [[رده:ولایت غور| ]] [[رده:بوداگرایی در افغانستان]] [[رده:ولایت‌های افغانستان|غور]] [[رده:هزارستان]] 378onhvx33pi7lhnuwmp18ylmxe76sh 42127910 42127909 2025-06-19T04:20:08Z Hakaped 1329422 ابرابزار 42127910 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = {{نستعلیق|غور}} | native_name = غورستان | native_name_lang = fa | settlement_type = [[ولایت‌های افغانستان|ولایت]] | image_skyline = {{تصویر چندگانه | perrow = ۱/۲/۲/۲ | border = infobox | total_width = 300 | caption_align = center | image1 = Minar of jam ghor.jpg | caption1 = [[منار جام]] | image2 = Color Play II (4272512818).jpg | caption2 = [[ولسوالی ساغر|ساغر]] | image3 = 500px photo (58219604).jpeg | caption3 = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | image4 = Ghor Province (4208191461).jpg | caption4 = [[ولسوالی تولک|تولک]] | image5 = Ghor Province during the summer.jpg | caption5 = [[ولسوالی شهرک|شهرک]] | image6 = Dashat Sparaf.jpg | caption6 = [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] }} | image_alt = | image_caption = | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = Ghor in Afghanistan.svg | map_alt = | map_caption = ولایت غور روی نقشه افغانستان | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|34|65|type:adm1st_region:AF|display=inline,title}} | coor_pinpoint = [[پایتخت|مرکز]] | coordinates_footnotes =[[ولسوالی لعل و سرجنگل]] | subdivision_type = [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] | subdivision_name = [[افغانستان]] | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = [[پایتخت|مرکز]] | seat = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = والی | leader_name = عبدالظاهر فیض زاده | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = ۳۶۶۵۷ | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m =۲۲۳۰ | population_footnotes =<ref>{{cite web|url=http://www.geohive.com/cntry/afghanistan_ext.aspx|title=Afghanistan at GeoHive|website=GeoHive.com|access-date=1 December 2017}}</ref> | population_total = ۸۰۹۲۴۵ | population_as_of = ۲۰۲۴ | population_density_km2 = auto | population_demonym = غوری | population_blank1_title = جمعیت مرد | population_blank1 = ۴۴۱٫۶۲۲ (۵۱٫۱٪) | population_blank2_title = جمعیت زن | population_blank2 = ۴۲۲٫۶۴۲ (۴۸٫۹٪) | population_note = | blank_name_sec1 = [[زبان‌های افغانستان|زبان]] | blank_info_sec1 = [[فارسی]] | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | timezone1 = یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) | utc_offset1 = | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = [[کد پستی افغانستان|کد پستی]] | postal_code = ۳۲۰۱, ۳۲۰۲, ۳۲۰۲ | area_code_type = | area_code = | iso_code = AF-GHO | website = [https://m.facebook.com/pages/category/Media-News-Company/دفتر-مطبوعاتی-مقام-ولایت-غور-700110986790598/ صفحه رسمی مقام ولایت غور] | footnotes = | official_name = }} '''ولایت غور''' در مرکز [[افغانستان]] است و با ولایت‌های [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]]، [[ولایت جوزجان|جوزجان]]، [[ولایت فاریاب|فاریاب]]، [[ولایت بادغیس|بادغیس]]، [[ولایت هرات|هرات]]، [[ولایت فراه|فراه]] و [[ولایت هلمند|هلمند]] مرز مشترک دارد. مرکز این استان شهر [[چغچران|فیروزکوه]] است. غور هفتمین استان پهناور و سیزدهمین استان پرجمعیت افغانستان است. پهناوری آن ۳۶٫۶۵۷ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۸۰۹٫۲۴۵ نفر است. [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] پرنفوس‌ترین شهرستان این استان است. میانگین ارتفاع آن ۲۲۳۰ متر و بلندترین نقطه آن سبزکوه با ۴۱۵۲ متر بلندی است. غور از استان‌های تاریخی و کوهستانی افغانستان است اما دره‌های حاصلخیز داشته که توسط [[رود مرغاب|مرغاب]]، [[هریرود]] و [[فراه رود]] آبیاری می‌شود. این استان به مرکزیت شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروز کوه]] نزدیک به ۵۰۰ سال پایتخت [[غوریان|سلاطین غوری]] بود. غور که در چار چوب اداری استان هرات قرار داشت، در سال ۱۳۴۲ به عنوان استان جداگانه تشکیل و شهر چغچران به عنوان مرکز آن تعیین گردید و نظر به پیشنهاد فرهنگیان و جوانان غور و با همکاری ریاست اطلاعات و فرهنگ این استان به تاریخ ۱/۲/۱۳۹۳ خورشیدی جلسه شورای وزیران افغانستان تحت ریاست حامد کرزی رئیس‌جمهوری اسلامی افغانستان تغییر نام مرکز استان غور را از چغچران به فیروزکوه با در نظر داشت پیشینهٔ تاریخی شهر فیروزکوه که در سال‌های ۵۴۰–۵۴۴ ه‍.ق توسط پادشاهان غوری ساخته شده و حدود صد سال مرکز حکمروایی دودمان [[غوریان]] بوده است، تصویب نمودند. == پیشینه == {{بیشتر|غوریان|غزنویان}} باشندگان غور در دوران فرمانروایی [[غوریان]] کاملاً مسلمان بودند. پیش از سده ۱۲ میلادی، این منطقه محل زندگی [[آیین بودایی|بوداییان]]، [[مزدیسنا|زرتشتیان]] و تعداد کمی از [[یهودیان]] بود. بقایای قدیمی‌ترین شهرک‌های کشف شده توسط [[باستان‌شناسی|باستان شناسان]] [[لیتوانیایی‌ها|لیتوانیایی]] بین سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در غور شواهد زندگی و تمدن را در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد نشان می‌دهد.<ref>[http://quqnoos.com/index.php?option=com_content&task=view&id=671 این ولایت بناهایی را پنهان می‌کند که قدمت برخی از آنها به ٥۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد]{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}, Quqnoos.com, ٢٢ می ٢۰۰٨</ref> ویرانه‌های چند دژ و سایر استحکامات پدافندی نیز در حومه [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] کشف شد. صومعه‌های بودایی که در کنار [[هریرود|رودخانه هریرود]] به صورت دستی تراشیده شده است، نشان دهنده آنست که در سده‌های اول و در دوران بودیسم ساخته شده‌اند. این غارهای مصنوعی شهادت زندگی روزمره راهبان بودایی را در منطقه غور نشان می‌دهد.<ref>[http://www.baltictimes.com/news/articles/20534/ باستان شناسان لیتوانیایی اکتشافات شان در افغانستان را انجام می‌دهند], ''بالتیک تایمز'', ٢٢ می ٢۰۰٨; [http://www.topnews.in/archaeologists-make-new-discoveries-about-ancient-afghan-cultures-243633 باستان شناسان در حال اکتشاف در افغانستان هستند], ''تاپ نیوز'', ٢٣ می ٢۰۰٨.</ref> === صدر اسلام === مسلمانان پس از شکست امپراتوری‌های [[بیزانس]] در غرب و [[ساسانیان]] در شرق، بسوی [[خراسان]] و [[سیستان]] پیشروی کردند. [[عرب‌ها|اعراب]] در هیچ جنگی شکست نخوردند تا این که به [[زونبیل ها|زابلستان]]، [[کابلشاهان|کابلستان]] و [[غوریان|غور]] رسیدند. آنها به رهبری عبدالرحمن بن سمره، از راه [[زمین‌داور]] به قصد فتح غور شتافتند. اما برای اولین بار از شاهان غور شکست خوردند و تا زمان [[غزنویان]] استقلال شانرا حفظ کردند. === صفاریان === یعقوب لیث بعد از شکست [[زونبیل ها|رتبیل‌شاه زابلستان]] نیز به غور حمله کرد اما شکست خورد و هرگز موفق نشد. === غزنویان === ==== سلطان محمود غزنوی ==== در زمان سلطان محمد غزنوی، تنها بخشی از غور تحت سلطه او درآمد اما هرگز موفق نشد پایتخت غوریان، فیروزکوه را فتح کند. این فتح تا زمان سلطان مسعود غزنوی محقق نگشت. {{quote|روی کار آمدن [[غوریان]] در غور، منطقه ای منزوی و کوچک واقع در وسعت کوه‌های بین امپراتوری [[غزنویان]] و [[سلجوقیان]]، تحولی غیرمعمول و غیرمنتظره بود. این منطقه چنان دور از دسترس بود که تا قرن یازدهم به عنوان منطقه بت پرستان توسط فرمانروایان مسلمان محاصره می‌شد. در اوایل قرن ۱۲ پس از آنکه [[سلطان محمود غزنوی]] آن را فتح کرد، به غرض ترویج اسلام وی معلمانی را به تعلیم غوریان تحت دستورات اسلام بدانجا فرستاد. حتی در این زمان نیز اعتقاد بر این است که بت‌پرستی، یعنی انواع دین‌های بودایی مانند ماهایانا تا پایان قرن یازدهم در این منطقه ادامه داشت.<ref>''هند میانه'' بخش یک ساتیش چاندرا صفحه ٢٢</ref>}} دانشمندان و مورخان مختلفی مانند جان مک لئود، مسلمان شدن غوریان را به دست [[سلطان محمود غزنوی]] می‌دانند که پس از فتح غور دین مبین اسلام را در آنجا اشاعه داد: {{نقل قول|مردمانی از مرکز افغانستان که توسط سلطان محمود غزنوی به اسلام گرویده بودند.<ref>تاریخ هند توسط جان مک لئود منتشر شده در انتشارات گرینوود، ٢۰۰٢ صفحه ٣۴</ref>}} مورخان سنتی مسلمان مانند [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] نیز وجود مردمان غیر اسلامی غور را قبل از زمان سلطان محمود غزنوی گواهی می‌دهند که توسط وی مسلمان شده بودند. {{quote|غور:بنام [[غرجستان|غورستان]] نیز یاد می‌شود و کشور کوهستانی بین [[هرات]] و [[غزنی]] است. به گفته [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] این کشور کوهستانی ناهموار و صعب البور بوده که بین مناطق [[هرات]]، [[فراه]]، [[زمین‌داور]]، رباط، کروان و [[غرجستان]] الی [[هرات]] که همگی کشورهای مسلمان بودند محدود شده بود. غور خود کشوری از کفار بود که فقط چند مسلمان در آن وجود داشت و ساکنان آن به زبانی متفاوت از زبان خراسان صحبت می‌کردند.<ref>''تاریخ هندوستان، به گفته مؤرخان بومی آن'' توسط الیوت و داوزبون، جلد ٢, صفحه ٥٧۶</ref>}} در بین سالهای ۱۰۱۱، ۱۰۱۵ و ۱۰۲۰، هر دو [[سلطان محمود غزنوی|محمود]] و [[مسعود یکم]] لشکرکشی‌های را به غور انجام دادند و اسلام را به جای بت‌پرستی بومی بنیان نهادند. پس از این، غور به عنوان یک دولت دست نشانده از [[غزنویان|امپراتوری غزنوی]] در نظر گرفته می‌شد.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> در زمان [[عبدالرشید غزنوی|عبدالرشید]] و طغرل غاصب، غور و [[غرجستان]] خودمختاری شان را به دست آوردند.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> ==== سلطان مسعود غزنوی ==== سلطان مسعود غزنوی در سال ۴۱۱ به عزم فتح غور، با ۳ هزار سوار و پیاده و ۵ فیل از [[هرات]] سوی غور حرکت کرد. پس از گذشتن از باشان، خیسار و بریان به [[ولسوالی اوبه|پار (اوبه)]] رسید. بعد از دو روز اقامت در آنجا، سوی [[چشت شریف]] حرکت کرد و سپاه را به ابوالحسن و شیروان فرماندهان خود سپرد. خود با ۶۰ پیاده و ۲۰۰ سوار عازم قلعه برتر شده و غوریان را برای اولین بار شکست داده و غنایمی بسیار به‌دست‌آورد. با این خبر، مردم قلعه رزان تسلیم شده و خراج را پذیرفتند. سپس سلطان قصد فتح پایتخت غور، جوروَس را کرد که تا آن زمان محقق نشده بود. بیهقی می‌گوید: {{نقل قول|نزدیک نماز ظهر آنجا رسیدند، حصاری یافتند سخت حصین چنان‌که گفتند در همه غور محکم تر از آن حصاری نیست، و کس یاد ندارد که آن را به قهر بگشاده‌اند.|[[تاریخ بیهقی]]}} سلطان مسعود دستور داد زیر برج‌ها تونل بزنند و برج‌ها را با منجنیق بکوبند. با افتادن هر برج جنگ سختی درمی‌گرفت و تا هفت روز جنگ سختی ادامه داشت. {{نقل قول|وقت نماز پیشن دیوار بزرگ از سنگ منجنیق بیفتاد و حصار رخنه شد. غوریان آنجا بجوشیدند و لشکر از چهارسو روی به رخنه آورد و نیک جد کردند هردو جانب که از آن هول تر نباشد. بسیاری از مسلمانان شهید شدند و بسیاری از غوریان بکشتند و آخر هزیمت شدند و بسیاری زینهار خواستند و برده و غنیمت را حد و اندازه نبود. سلطان فرمود آن حصار را با زمین پست کردند تا بیش هیچ مفسدی آنجا بادی نسازد.|[[تاریخ بیهقی]]}} پس از آن سلطان به جنگ حصار تور رفت و آن را بعد از هفت روز بگشود. با خبر سقوط حصار تور و جوروَس، تمام غوریان مطیع سلطان شدند. پادشاه شان درمیش‌بد با هدایای بسیار در مروه نزد سلطان آمد و سلطان او را بخشیده، خود به هرات بازگشت. ==== غوریان ==== غور در سده ۱۲ و ۱۳ پایتخت [[غوریان|سلسله غوریان]] بود. بقایای پایتخت آنها [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]]، که در سال ۱۲۲۲ توسط [[مغول|مغولان]] از بین رفته و تخریب شد، شامل [[منار جام]] که یکی از [[میراث جهانی یونسکو]] است می‌باشد. غور مرکز فرمانروایی [[غوریان|غوری‌ها]] و از زیبایی‌های آن زمان بوده است. == ترابری == {{بیشتر|ترابری در افغانستان}} در سرتاسر این استان تنها دو فرودگاه وجود دارد، فرودگاه فیروز کوه و فرودگاه شهرستان لعل و سرجنگل از سپتامبر ۲۰۱۴ بدینسو، [[فرودگاه چغچران|فرودگاه فیروزکوه]] واقع در مرکز استان غور، پروازهای منظمی را به کابل و هرات انجام می‌دهد. استان غور در مقایسه با سایر استان‌ها تعداد قابل توجهی راننده زن دارد. از سال ۲۰۱۳ نیز جاده‌های این استان تا حد زیادی توسعه یافته، آسفالت شده و اغلب بالای رودخانه‌های آن پل ساخته شده است.<ref>کانال ناتو، اکتشافات افغانستان - منار جام، آگست ٢۰١٣, https://www.youtube.com/watch?v=5F8SREfehZ4</ref> == اقتصاد == {{بیشتر|اقتصاد افغانستان}} کشاورزی و دامداری عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در غور است. در غور معادن سرب، [[سیماب]]، نمک و همچنین آهن، زاک، زمج و طلا وجود دارد. تعداد گوسفندان حدود سه میلیون رأس برآورد می‌شود و فرآوردهٔ گندم بیشتر از ۶۰ درصد نیازهای مردم را رفع نمی‌نماید. طبق اعلام سازمان ملل، بسیاری از جوانان مجبور به ترک استان برای یافتن کار در هرات یا ایران شدند و درصد کمی از مردم معلمان، مقامات دولتی، قالیبافان، نجاران و خیاطان بودند. بیش از نیمی از مردم با سطح درآمد خود نمی‌توانستند نیازهای اساسی خود را تأمین کنند.<ref name="aims.org.af">نمای ولایت، UNHCR, [https://web.archive.org/web/20051027182357/http://www.aims.org.af/afg/dist_profiles/unhcr_district_profiles/western/ghor/chaghcharan.pdf]</ref> در پی عزیمت طالبان، به دلیل تلاش افراد محلی برای افزایش درآمد خود شروع به تولید محصول پردرآمد تریاک نمودند که از نظر اقتصادی برایشان سود سرشار داشت.<ref name="aims.org.af"/> زنان غور در دوختن لباس‌های محلی مانند پیراهن، چپن، چادر و کلاه زنانه و مردانه مهارت خاصی دارد. علاوه بر این قالیچه‌هایی که در شهرستان تولک بافته می‌شود به دلیل اینکه تصاویر سلاطین غور و منار جام بر روی آن نقش بسته است، شهرت جهانی پیدا کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nutrient modulation of sensory responses of the human oesophagus|نشانی=http://dx.doi.org/10.1186/isrctn82131820|وبگاه=http://isrctn.org/>|تاریخ=2012-12-05|بازبینی=2021-09-17|نام=Simon|نام خانوادگی=Lal}}</ref> وقتی [[تیمور]] از [[بیرجند]] به سوی جنوب براه افتاد در یک منزلی بیرجند بود که ارتباط جلوداران قشون وی با او قطع شد. او خود می‌گوید که می‌دانستم اتفاقی برای طلایه من افتاده که نتوانستند گزارش دهند، به همین سبب گروهی را مأمور کشف واقعه نمودم و آنها گزارش دادند تمام سربازان طلایه به قتل رسیدند و هر چه داشتند به یغما رفته است. طلایه من بهترین سربازان تعلیم دیده بودند و قتل تمامی شان، خبر از دشمن خطرناک را می‌داد؛ دستور دادم اردو بزنند. تیمور امر کرد حاکم بیرجند را نزد او بیاورند و وی از او دربارهٔ قاتلان سربازان‌اش پرسید. حاکم بیرجند در پاسخ گفت کسی جرئت حمله به سربازان تو در این حدود را ندارد و احتمالاً خارجی می‌باشند، اجازه بده به قتلگاه روم تا بگویم قاتلان کیستند. پس از مراجعت حاکم بیرجند به تیمور گفت سربازان تو را پادشاه کشور غور به قتل رسانیده. تیمور می‌گوید: پرسیدم غور کجاست، گفت مملکت وسیع بین [[هرات]] و [[کابل]] است. از وی پرسیدم احتمالاً آنها از یک راه نزدیک به اینجا آمده‌اند و اگر من بخواهم به هرات و سپس غور بروم راهم طولانی خواهد شد، راه نزدیکتر کدام است؟ حاکم بیرجند گفت تو می‌توانی از اینجا به اسکندر ([[قندهار]]) و سپس به غور بروی. اما از این سفر صرف‌نظر کن چون غوریان مردان متهور و بی‌باک هستند و با تلوار می‌جنگند و کرسی شان شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] است و اگر تو ده سال تمام آن را محاصره نمایی قادر به تصرف آن نخواهی شد. پرسیدم غوریان چگونه مردمی هستند؟ پاسخ داد: آنها در وقت جنگ تا آخرین نفر از سربازان حریف را به قتل می‌رسانند، همان‌طور که جلوداران قشون تورا تا آخرین نفر به قتل رسانیدند. آنها بلند قامت و قدرتمند هستند و پدران شان در گذشته حتی بر [[هندوستان]] دست می‌انداختند. من به قتلگاه رفتم و دیدم ۲۵۰ سرباز طلایه من طوری به قتل رسیده‌اند که نشان می‌داد غافلگیر شده‌اند و این موضوع حایز اهمیت است چون طلایه را به جلو می‌فرستند تا دشمن را شناسایی کند و خود غافلگیر نشود و اگر طلایه من غافلگیر شده است معلوم می‌گردد که خصم هوشیار و زرنگ است و می‌داند چگونه یک قشون را بدام بیندازد.<ref>گورکان، امیر تیمور، بریون، مارسل (گرد آورنده) منصوری، ذبیح‌الله (مترجم): منم تیمور جهانگشا. انتشارات کتابخانه مستوفی، چاپ چهاردهم ۱۲۷۲، تهران، {{ISBN|57971}}، ص ۲۲۷–۲۳۱</ref> == مردم == مردم این ولایت به زبان [[دری|فارسی دری]] تکلم می‌کنند. باشندگان این ولایت را [[هزاره‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[تاجیک‌ها]] و اقلیت‌های دیگر تشکیل می‌دهند.<ref name="nps">[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor.html Ghor Province on NPS.edu]</ref><ref name=Iranica>{{cite encyclopedia |last=Bosworth |first=C. Edmund |encyclopedia=[[دانشنامه ایرانیکا]] |title=GÚUR |url=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v11f4/v11f4032.html |accessdate=January ۲۰۰۸ |edition=Online Edition |publisher=[[دانشگاه کلمبیا]] |location=United States}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor_tribal.pdf Tribal map of Ghor]</ref> === مناطق === {| class="wikitable sortable" |+ شهرستان‌های استان غور<ref>{{cite web|url=http://www.fao.org/afghanistan/|archive-url=https://web.archive.org/web/20011004003308/http://www.fao.org/afghanistan/|url-status=dead|archive-date=4 October 2001|date=4 October 2001|access-date=1 December 2017}}</ref> |- !منطقه !مرکز !جمعیت !مساحت |- |[[ولسوالی چغچران|فیروزکوه]] || [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] || ۱۳۲٬۵۳۷ || ۱۱٬۷۶۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی مرغاب|شهرستان مرغاب]] || [[مرغاب]] || ۴۰٬۰۰۰ || |- |[[ولسوالی چارسده|شهرستان چهارسده]] || [[چارسده|چهارسده]] || ۳۰٬۹۵۶ || ۴٬۷۲۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولت‌یار|شهرستان دولت‌یار]] || [[دلک (غور)|دلک]] || ۳۶٬۹۳۴ || ۱٬۸۴۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولینه|شهرستان دولینه]] || دولینه || ۴۰٬۷۸۸ || ۵٬۳۳۴ کیلومتر مربع |- |شهرستان [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]]|| [[قریه لعل|لعل]] || ۳۳۶٬۵۰۰ || ۳۷۹۳ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی پسابند|شهرستان پسابند]] || سبزوار|| ۱۰۷٬۲۱۷ || ۴۷۱۰ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی ساغر|شهرستان ساغر]] || [[ساغر]] || ۳۹٬۱۹۳ || ۳٬۱۹۹ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی شهرک|شهرستان شهرک]] || [[شهرک]] || ۶۷٬۲۵۶ || ۴٬۰۷۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تیوره|شهرستان تیوره]] || [[تیوره]] || ۱۰۳٬۳۶۴ || ۳٬۰۲۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تولک|شهرستان تولک]] || [[تولک]] || ۵۸٬۱۹۲ || ۲۷۴۴ کیلومتر مربع |} == بهداشت == {{بیشتر|صحت درمان و آموزش پزشکی در افغانستان}} درصد خانوارهای دارای آب آشامیدنی پاک از ۱۴٪ در ۲۰۰۵ به ۹٪ در ۲۰۱۱ کاهش یافته است.<ref name="cimicweb.org">آرشیف، مرکز همجوشی نظامی مدنی، https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140531104956/https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx |date=2014-05-31}}</ref> درصد تولدی که مادر در آن حضور داشته است از ۹ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۳ درصد در سال ۲۰۱۱ رسیده است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۹۰ استان غور دارای چهار بیمارستان و ۱۵۰ بستر می‌باشد: بیمارستان استان غور با ۸۰ بستر در موقعیت مرکز شهر فیروزکوه؛ بیمارستان ۱۰ بستر تداوی معتادان در مرکز شهر فیروزکوه، بیمارستان ۳۰ بستر شهرستان لعل و سر جنگل، بیمارستان شهرستان تیوره با ۲۰ بستر که در مرکز آن شهرستان موقعیت دارد و درمانگاه جامع شهرستان شهرک با ۲۰ بستر که در آن امکانات و تسهیلات جراحی صغیره وجود دارد. == جغرافیا == [[پرونده:Dashat Sparaf.jpg|بندانگشتی|چمن [[سپرف]] مرغاب]] بیشتر استان غور را کوه‌ها تشکیل می‌دهد و در بسیاری از مناطق آب و هوای سرد حاکم است به طوری که در بعضی از مناطق با شروع فصل خزان و زمستان و بارش سنگین برف راه‌های مواصلاتی برای چندین ماه بسته می‌باشد. مناطقی با آب و هوای معتدل و گرم نیز در بعضی از نقاط این استان وجود دارد. وجود سه رودخانه هریرود، فراه رود و مرغاب در غور بر زیبایی این استان افزوده است. == آموزش == {{بیشتر|آموزش در افغانستان}} میزان سواد کلی (۶+ سال) از ۱۹٪ در ۲۰۰۵ به ۲۵٪ در ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> نرخ کلی ثبت‌نام خالص (۶ تا ۱۳ سال) از ۲۸ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۵۷ تعداد مکاتب در این استان به ۱۴۱ باب می‌رسید که در شش باب آن دختران آموزش می‌دیدند. تعداد آموزگاران و کارمندان آموزش و پرورش در غور به ۶۸۹ نفر می‌رسید (شمار تمام آموزگاران و مأموران دولتی در غور از ۱٬۰۷۰ نفر در نمی‌گذشت) و مکاتب، حدود ۲۰۰ نفر آموزگار کمبود داشتند. شمار دانش آموزان همهٔ مکاتب در غور به حدود ۱۶ هزار نفر می‌رسید و درصد باسوادان این منطقه به رقم پنج بالغ می‌گردید. [[دانشگاه غور]] که ابتدا به عنوان مؤسسهٔ آموزش عالی غور تأسیس شده‌بود و سپس به دانشگاه غور ارتقا یافت، حدود ۵۰۰ دانشجو با تعداد قابل توجهی دانشجویان دختر دارد. همچنین تعدادی مؤسسه‌های تربیت معلم در شهرستان‌های، [[ولسوالی تیوره|تیوره]] و [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] وجود دارد. در ۱۰ سال گذشته تعداد مکتب‌ها افزایش یافته و حضور در امتحانات ورودی دانشگاه ([[کانکور]]) از صدها دانش‌آموز به هزاران دانش‌آموز افزایش یافته است. چندین مدرسهٔ کشاورزی و مکانیک نیز تأسیس شده است. فقط یک مدرسهٔ پرستاری وجود دارد که زنان جوان فارغ‌التحصیل مکتب را برای قابلگی و پرستاری آموزش می‌دهد که بخشی از [[وزارت صحت عامه]] است و توسط یک سازمان غیردولتی با همکاری بیمارستان فیروزکوه اداره می‌شود. == فرهنگ == زبان مردم ولایت غور [[فارسی دری|فارسی]] با گویش محلی است. در زمینهٔ گویش فارسی غور تاکنون هیچ پژوهشی انجام نشده است. می‌توان میان ویژگی‌های گفتاری تحصیل‌کردگان که زبان کتاب و مکتب در آن‌ها نفوذ نموده و مردم عادی و محروم از سواد، تا جایی فرق قائل شد، لیکن به‌طور کلی، لهجهٔ غور فرق‌های فاحشی با [[زبان معیار|لهجه معیار]] کشور و گویش [[کابل]] دارد. == آثار تاریخی == نخستین آثار تاریخی که بلافاصله بعد از شنیدن استان غور به ذهن هر شنونده‌ای خطور می‌کند، [[منار جام|منارجام]] می‌باشد که بازتاب‌کنندهٔ تاریخی‌بودن این ولایت می‌باشد. * [[منار جام]] منار جام در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرق شهرستان شهرک در روستای موسوم به جام موقعیت دارد. منار جام در زمان سلطنت غیاث‌الدین غوری در سال ۱۲۰۲ میلادی (دورهٔ غوریان) بنا یافته است که بعد از منار قطب دهلی (هندوستان)، دومین منار از لحاظ بزرگی و معماری قدیمی بوده و از جمله شاهکارهای نادر جهان محسوب می‌شود. * خاجه‌جوش حفره‌ای عمیق است که در شهرستان لعل و سرجنگل قرار دارد و سالانه تعداد زیادی بازدیدکننده دارد. . * منطقهٔ کشک کهنه این منطقه باستانی در شهرستان دولت‌یار قرار دارد که بازتاب‌دهندهٔ دورهٔ بودایی‌ها می‌باشد. قلعهٔ ضحاک این دژ در حومهٔ شهر فیروزکوه موقعیت دارد که قدمت آن به هفت هزار سال قبل برمی‌گردد. == تقسیمات اداری == استان غور دارای سیزده واحد اداری به نام‌های: فیروزکوه، لعل و سرجنگل، مرغاب، پسابند، تولک، تیوره، ساغر، دولت یار، چهارسده، شهرک، الله یار و الفاروق می‌باشد. * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] * [[ولسوالی پسابند|پسابند]] * [[ولسوالی تولک|تولک]] * [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] * [[ولسوالی تیوره|تیوره]] * [[ولسوالی دولت‌یار|دولت‌یار]] * [[ولسوالی دولینه|دولینه]] * [[ولسوالی چارسده|چارسده]] * [[ولسوالی فیروزکوه]] * [[ولسوالی ساغر|ساغر]] * [[ولسوالی شهرک|شهرک]] * الله یار * الفاروق == جستارهای وابسته == * [[ولایت‌های افغانستان|استان‌های افغانستان]] * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] == مطالعات بیشتر == * ''قصرهای در بین'' توسط روری استیوارد، ۲۰۰۵، انتشارات پیکادور{{ISBN|0330486349}} * [[هریرود]] دومین دریای طولانی افغانستان که از [[لعل و سرجنگل]] سرچشمه می‌گیرد. * [[:en:Firozkoh|شهر تاریخی فیروزکوه]] == منابع == نوشتار: لهجه فارسی [[کاکری]]، غلام حیدر یگانه - کارشناس ارشد زبان و ادبیات بلغاری و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صوفیه {{پانویس|۲}} لعل میدیا == پیوند به بیرون == * [https://web.archive.org/web/20121220150218/http://www.foodsecurityatlas.org/afg/country/provincial-Profile/Ghor برنامه جهانی غذا، تصویر ولایتی غور] (دریافت شده ۱۱ فوریه ۲۰۱۳) {{پاک‌کن}} {{ولایت‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های ولایت غور}} [[رده:ولایت غور| ]] [[رده:بوداگرایی در افغانستان]] [[رده:ولایت‌های افغانستان|غور]] [[رده:هزارستان]] q6qkhvg5tsztr978eavjreygrtc2csp 42127911 42127910 2025-06-19T04:21:17Z Hakaped 1329422 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: دری⟸فارسی دری 42127911 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = {{نستعلیق|غور}} | native_name = غورستان | native_name_lang = fa | settlement_type = [[ولایت‌های افغانستان|ولایت]] | image_skyline = {{تصویر چندگانه | perrow = ۱/۲/۲/۲ | border = infobox | total_width = 300 | caption_align = center | image1 = Minar of jam ghor.jpg | caption1 = [[منار جام]] | image2 = Color Play II (4272512818).jpg | caption2 = [[ولسوالی ساغر|ساغر]] | image3 = 500px photo (58219604).jpeg | caption3 = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | image4 = Ghor Province (4208191461).jpg | caption4 = [[ولسوالی تولک|تولک]] | image5 = Ghor Province during the summer.jpg | caption5 = [[ولسوالی شهرک|شهرک]] | image6 = Dashat Sparaf.jpg | caption6 = [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] }} | image_alt = | image_caption = | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = Ghor in Afghanistan.svg | map_alt = | map_caption = ولایت غور روی نقشه افغانستان | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|34|65|type:adm1st_region:AF|display=inline,title}} | coor_pinpoint = [[پایتخت|مرکز]] | coordinates_footnotes =[[ولسوالی لعل و سرجنگل]] | subdivision_type = [[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] | subdivision_name = [[افغانستان]] | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = [[پایتخت|مرکز]] | seat = [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = والی | leader_name = عبدالظاهر فیض زاده | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = ۳۶۶۵۷ | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m =۲۲۳۰ | population_footnotes =<ref>{{cite web|url=http://www.geohive.com/cntry/afghanistan_ext.aspx|title=Afghanistan at GeoHive|website=GeoHive.com|access-date=1 December 2017}}</ref> | population_total = ۸۰۹۲۴۵ | population_as_of = ۲۰۲۴ | population_density_km2 = auto | population_demonym = غوری | population_blank1_title = جمعیت مرد | population_blank1 = ۴۴۱٫۶۲۲ (۵۱٫۱٪) | population_blank2_title = جمعیت زن | population_blank2 = ۴۲۲٫۶۴۲ (۴۸٫۹٪) | population_note = | blank_name_sec1 = [[زبان‌های افغانستان|زبان]] | blank_info_sec1 = [[فارسی]] | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | timezone1 = یوتی‌سی ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) | utc_offset1 = | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = [[کد پستی افغانستان|کد پستی]] | postal_code = ۳۲۰۱, ۳۲۰۲, ۳۲۰۲ | area_code_type = | area_code = | iso_code = AF-GHO | website = [https://m.facebook.com/pages/category/Media-News-Company/دفتر-مطبوعاتی-مقام-ولایت-غور-700110986790598/ صفحه رسمی مقام ولایت غور] | footnotes = | official_name = }} '''ولایت غور''' در مرکز [[افغانستان]] است و با ولایت‌های [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]]، [[ولایت جوزجان|جوزجان]]، [[ولایت فاریاب|فاریاب]]، [[ولایت بادغیس|بادغیس]]، [[ولایت هرات|هرات]]، [[ولایت فراه|فراه]] و [[ولایت هلمند|هلمند]] مرز مشترک دارد. مرکز این استان شهر [[چغچران|فیروزکوه]] است. غور هفتمین استان پهناور و سیزدهمین استان پرجمعیت افغانستان است. پهناوری آن ۳۶٫۶۵۷ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۸۰۹٫۲۴۵ نفر است. [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] پرنفوس‌ترین شهرستان این استان است. میانگین ارتفاع آن ۲۲۳۰ متر و بلندترین نقطه آن سبزکوه با ۴۱۵۲ متر بلندی است. غور از استان‌های تاریخی و کوهستانی افغانستان است اما دره‌های حاصلخیز داشته که توسط [[رود مرغاب|مرغاب]]، [[هریرود]] و [[فراه رود]] آبیاری می‌شود. این استان به مرکزیت شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروز کوه]] نزدیک به ۵۰۰ سال پایتخت [[غوریان|سلاطین غوری]] بود. غور که در چار چوب اداری استان هرات قرار داشت، در سال ۱۳۴۲ به عنوان استان جداگانه تشکیل و شهر چغچران به عنوان مرکز آن تعیین گردید و نظر به پیشنهاد فرهنگیان و جوانان غور و با همکاری ریاست اطلاعات و فرهنگ این استان به تاریخ ۱/۲/۱۳۹۳ خورشیدی جلسه شورای وزیران افغانستان تحت ریاست حامد کرزی رئیس‌جمهوری اسلامی افغانستان تغییر نام مرکز استان غور را از چغچران به فیروزکوه با در نظر داشت پیشینهٔ تاریخی شهر فیروزکوه که در سال‌های ۵۴۰–۵۴۴ ه‍.ق توسط پادشاهان غوری ساخته شده و حدود صد سال مرکز حکمروایی دودمان [[غوریان]] بوده است، تصویب نمودند. == پیشینه == {{بیشتر|غوریان|غزنویان}} باشندگان غور در دوران فرمانروایی [[غوریان]] کاملاً مسلمان بودند. پیش از سده ۱۲ میلادی، این منطقه محل زندگی [[آیین بودایی|بوداییان]]، [[مزدیسنا|زرتشتیان]] و تعداد کمی از [[یهودیان]] بود. بقایای قدیمی‌ترین شهرک‌های کشف شده توسط [[باستان‌شناسی|باستان شناسان]] [[لیتوانیایی‌ها|لیتوانیایی]] بین سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ در غور شواهد زندگی و تمدن را در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد نشان می‌دهد.<ref>[http://quqnoos.com/index.php?option=com_content&task=view&id=671 این ولایت بناهایی را پنهان می‌کند که قدمت برخی از آنها به ٥۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد]{{پیوند مرده|date=آوریل 2021 |bot=InternetArchiveBot}}, Quqnoos.com, ٢٢ می ٢۰۰٨</ref> ویرانه‌های چند دژ و سایر استحکامات پدافندی نیز در حومه [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] کشف شد. صومعه‌های بودایی که در کنار [[هریرود|رودخانه هریرود]] به صورت دستی تراشیده شده است، نشان دهنده آنست که در سده‌های اول و در دوران بودیسم ساخته شده‌اند. این غارهای مصنوعی شهادت زندگی روزمره راهبان بودایی را در منطقه غور نشان می‌دهد.<ref>[http://www.baltictimes.com/news/articles/20534/ باستان شناسان لیتوانیایی اکتشافات شان در افغانستان را انجام می‌دهند], ''بالتیک تایمز'', ٢٢ می ٢۰۰٨; [http://www.topnews.in/archaeologists-make-new-discoveries-about-ancient-afghan-cultures-243633 باستان شناسان در حال اکتشاف در افغانستان هستند], ''تاپ نیوز'', ٢٣ می ٢۰۰٨.</ref> === صدر اسلام === مسلمانان پس از شکست امپراتوری‌های [[بیزانس]] در غرب و [[ساسانیان]] در شرق، بسوی [[خراسان]] و [[سیستان]] پیشروی کردند. [[عرب‌ها|اعراب]] در هیچ جنگی شکست نخوردند تا این که به [[زونبیل ها|زابلستان]]، [[کابلشاهان|کابلستان]] و [[غوریان|غور]] رسیدند. آنها به رهبری عبدالرحمن بن سمره، از راه [[زمین‌داور]] به قصد فتح غور شتافتند. اما برای اولین بار از شاهان غور شکست خوردند و تا زمان [[غزنویان]] استقلال شانرا حفظ کردند. === صفاریان === یعقوب لیث بعد از شکست [[زونبیل ها|رتبیل‌شاه زابلستان]] نیز به غور حمله کرد اما شکست خورد و هرگز موفق نشد. === غزنویان === ==== سلطان محمود غزنوی ==== در زمان سلطان محمد غزنوی، تنها بخشی از غور تحت سلطه او درآمد اما هرگز موفق نشد پایتخت غوریان، فیروزکوه را فتح کند. این فتح تا زمان سلطان مسعود غزنوی محقق نگشت. {{quote|روی کار آمدن [[غوریان]] در غور، منطقه ای منزوی و کوچک واقع در وسعت کوه‌های بین امپراتوری [[غزنویان]] و [[سلجوقیان]]، تحولی غیرمعمول و غیرمنتظره بود. این منطقه چنان دور از دسترس بود که تا قرن یازدهم به عنوان منطقه بت پرستان توسط فرمانروایان مسلمان محاصره می‌شد. در اوایل قرن ۱۲ پس از آنکه [[سلطان محمود غزنوی]] آن را فتح کرد، به غرض ترویج اسلام وی معلمانی را به تعلیم غوریان تحت دستورات اسلام بدانجا فرستاد. حتی در این زمان نیز اعتقاد بر این است که بت‌پرستی، یعنی انواع دین‌های بودایی مانند ماهایانا تا پایان قرن یازدهم در این منطقه ادامه داشت.<ref>''هند میانه'' بخش یک ساتیش چاندرا صفحه ٢٢</ref>}} دانشمندان و مورخان مختلفی مانند جان مک لئود، مسلمان شدن غوریان را به دست [[سلطان محمود غزنوی]] می‌دانند که پس از فتح غور دین مبین اسلام را در آنجا اشاعه داد: {{نقل قول|مردمانی از مرکز افغانستان که توسط سلطان محمود غزنوی به اسلام گرویده بودند.<ref>تاریخ هند توسط جان مک لئود منتشر شده در انتشارات گرینوود، ٢۰۰٢ صفحه ٣۴</ref>}} مورخان سنتی مسلمان مانند [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] نیز وجود مردمان غیر اسلامی غور را قبل از زمان سلطان محمود غزنوی گواهی می‌دهند که توسط وی مسلمان شده بودند. {{quote|غور:بنام [[غرجستان|غورستان]] نیز یاد می‌شود و کشور کوهستانی بین [[هرات]] و [[غزنی]] است. به گفته [[اصطخری]] و [[ابن حوقل]] این کشور کوهستانی ناهموار و صعب البور بوده که بین مناطق [[هرات]]، [[فراه]]، [[زمین‌داور]]، رباط، کروان و [[غرجستان]] الی [[هرات]] که همگی کشورهای مسلمان بودند محدود شده بود. غور خود کشوری از کفار بود که فقط چند مسلمان در آن وجود داشت و ساکنان آن به زبانی متفاوت از زبان خراسان صحبت می‌کردند.<ref>''تاریخ هندوستان، به گفته مؤرخان بومی آن'' توسط الیوت و داوزبون، جلد ٢, صفحه ٥٧۶</ref>}} در بین سالهای ۱۰۱۱، ۱۰۱۵ و ۱۰۲۰، هر دو [[سلطان محمود غزنوی|محمود]] و [[مسعود یکم]] لشکرکشی‌های را به غور انجام دادند و اسلام را به جای بت‌پرستی بومی بنیان نهادند. پس از این، غور به عنوان یک دولت دست نشانده از [[غزنویان|امپراتوری غزنوی]] در نظر گرفته می‌شد.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> در زمان [[عبدالرشید غزنوی|عبدالرشید]] و طغرل غاصب، غور و [[غرجستان]] خودمختاری شان را به دست آوردند.<ref>سی. ای. باثورز، ''غزنویان آخر'', (انتشارات دانشگاه کلمبیا، ١٩٧٧), ۶٨.</ref> ==== سلطان مسعود غزنوی ==== سلطان مسعود غزنوی در سال ۴۱۱ به عزم فتح غور، با ۳ هزار سوار و پیاده و ۵ فیل از [[هرات]] سوی غور حرکت کرد. پس از گذشتن از باشان، خیسار و بریان به [[ولسوالی اوبه|پار (اوبه)]] رسید. بعد از دو روز اقامت در آنجا، سوی [[چشت شریف]] حرکت کرد و سپاه را به ابوالحسن و شیروان فرماندهان خود سپرد. خود با ۶۰ پیاده و ۲۰۰ سوار عازم قلعه برتر شده و غوریان را برای اولین بار شکست داده و غنایمی بسیار به‌دست‌آورد. با این خبر، مردم قلعه رزان تسلیم شده و خراج را پذیرفتند. سپس سلطان قصد فتح پایتخت غور، جوروَس را کرد که تا آن زمان محقق نشده بود. بیهقی می‌گوید: {{نقل قول|نزدیک نماز ظهر آنجا رسیدند، حصاری یافتند سخت حصین چنان‌که گفتند در همه غور محکم تر از آن حصاری نیست، و کس یاد ندارد که آن را به قهر بگشاده‌اند.|[[تاریخ بیهقی]]}} سلطان مسعود دستور داد زیر برج‌ها تونل بزنند و برج‌ها را با منجنیق بکوبند. با افتادن هر برج جنگ سختی درمی‌گرفت و تا هفت روز جنگ سختی ادامه داشت. {{نقل قول|وقت نماز پیشن دیوار بزرگ از سنگ منجنیق بیفتاد و حصار رخنه شد. غوریان آنجا بجوشیدند و لشکر از چهارسو روی به رخنه آورد و نیک جد کردند هردو جانب که از آن هول تر نباشد. بسیاری از مسلمانان شهید شدند و بسیاری از غوریان بکشتند و آخر هزیمت شدند و بسیاری زینهار خواستند و برده و غنیمت را حد و اندازه نبود. سلطان فرمود آن حصار را با زمین پست کردند تا بیش هیچ مفسدی آنجا بادی نسازد.|[[تاریخ بیهقی]]}} پس از آن سلطان به جنگ حصار تور رفت و آن را بعد از هفت روز بگشود. با خبر سقوط حصار تور و جوروَس، تمام غوریان مطیع سلطان شدند. پادشاه شان درمیش‌بد با هدایای بسیار در مروه نزد سلطان آمد و سلطان او را بخشیده، خود به هرات بازگشت. ==== غوریان ==== غور در سده ۱۲ و ۱۳ پایتخت [[غوریان|سلسله غوریان]] بود. بقایای پایتخت آنها [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]]، که در سال ۱۲۲۲ توسط [[مغول|مغولان]] از بین رفته و تخریب شد، شامل [[منار جام]] که یکی از [[میراث جهانی یونسکو]] است می‌باشد. غور مرکز فرمانروایی [[غوریان|غوری‌ها]] و از زیبایی‌های آن زمان بوده است. == ترابری == {{بیشتر|ترابری در افغانستان}} در سرتاسر این استان تنها دو فرودگاه وجود دارد، فرودگاه فیروز کوه و فرودگاه شهرستان لعل و سرجنگل از سپتامبر ۲۰۱۴ بدینسو، [[فرودگاه چغچران|فرودگاه فیروزکوه]] واقع در مرکز استان غور، پروازهای منظمی را به کابل و هرات انجام می‌دهد. استان غور در مقایسه با سایر استان‌ها تعداد قابل توجهی راننده زن دارد. از سال ۲۰۱۳ نیز جاده‌های این استان تا حد زیادی توسعه یافته، آسفالت شده و اغلب بالای رودخانه‌های آن پل ساخته شده است.<ref>کانال ناتو، اکتشافات افغانستان - منار جام، آگست ٢۰١٣, https://www.youtube.com/watch?v=5F8SREfehZ4</ref> == اقتصاد == {{بیشتر|اقتصاد افغانستان}} کشاورزی و دامداری عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در غور است. در غور معادن سرب، [[سیماب]]، نمک و همچنین آهن، زاک، زمج و طلا وجود دارد. تعداد گوسفندان حدود سه میلیون رأس برآورد می‌شود و فرآوردهٔ گندم بیشتر از ۶۰ درصد نیازهای مردم را رفع نمی‌نماید. طبق اعلام سازمان ملل، بسیاری از جوانان مجبور به ترک استان برای یافتن کار در هرات یا ایران شدند و درصد کمی از مردم معلمان، مقامات دولتی، قالیبافان، نجاران و خیاطان بودند. بیش از نیمی از مردم با سطح درآمد خود نمی‌توانستند نیازهای اساسی خود را تأمین کنند.<ref name="aims.org.af">نمای ولایت، UNHCR, [https://web.archive.org/web/20051027182357/http://www.aims.org.af/afg/dist_profiles/unhcr_district_profiles/western/ghor/chaghcharan.pdf]</ref> در پی عزیمت طالبان، به دلیل تلاش افراد محلی برای افزایش درآمد خود شروع به تولید محصول پردرآمد تریاک نمودند که از نظر اقتصادی برایشان سود سرشار داشت.<ref name="aims.org.af"/> زنان غور در دوختن لباس‌های محلی مانند پیراهن، چپن، چادر و کلاه زنانه و مردانه مهارت خاصی دارد. علاوه بر این قالیچه‌هایی که در شهرستان تولک بافته می‌شود به دلیل اینکه تصاویر سلاطین غور و منار جام بر روی آن نقش بسته است، شهرت جهانی پیدا کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nutrient modulation of sensory responses of the human oesophagus|نشانی=http://dx.doi.org/10.1186/isrctn82131820|وبگاه=http://isrctn.org/>|تاریخ=2012-12-05|بازبینی=2021-09-17|نام=Simon|نام خانوادگی=Lal}}</ref> وقتی [[تیمور]] از [[بیرجند]] به سوی جنوب براه افتاد در یک منزلی بیرجند بود که ارتباط جلوداران قشون وی با او قطع شد. او خود می‌گوید که می‌دانستم اتفاقی برای طلایه من افتاده که نتوانستند گزارش دهند، به همین سبب گروهی را مأمور کشف واقعه نمودم و آنها گزارش دادند تمام سربازان طلایه به قتل رسیدند و هر چه داشتند به یغما رفته است. طلایه من بهترین سربازان تعلیم دیده بودند و قتل تمامی شان، خبر از دشمن خطرناک را می‌داد؛ دستور دادم اردو بزنند. تیمور امر کرد حاکم بیرجند را نزد او بیاورند و وی از او دربارهٔ قاتلان سربازان‌اش پرسید. حاکم بیرجند در پاسخ گفت کسی جرئت حمله به سربازان تو در این حدود را ندارد و احتمالاً خارجی می‌باشند، اجازه بده به قتلگاه روم تا بگویم قاتلان کیستند. پس از مراجعت حاکم بیرجند به تیمور گفت سربازان تو را پادشاه کشور غور به قتل رسانیده. تیمور می‌گوید: پرسیدم غور کجاست، گفت مملکت وسیع بین [[هرات]] و [[کابل]] است. از وی پرسیدم احتمالاً آنها از یک راه نزدیک به اینجا آمده‌اند و اگر من بخواهم به هرات و سپس غور بروم راهم طولانی خواهد شد، راه نزدیکتر کدام است؟ حاکم بیرجند گفت تو می‌توانی از اینجا به اسکندر ([[قندهار]]) و سپس به غور بروی. اما از این سفر صرف‌نظر کن چون غوریان مردان متهور و بی‌باک هستند و با تلوار می‌جنگند و کرسی شان شهر [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] است و اگر تو ده سال تمام آن را محاصره نمایی قادر به تصرف آن نخواهی شد. پرسیدم غوریان چگونه مردمی هستند؟ پاسخ داد: آنها در وقت جنگ تا آخرین نفر از سربازان حریف را به قتل می‌رسانند، همان‌طور که جلوداران قشون تورا تا آخرین نفر به قتل رسانیدند. آنها بلند قامت و قدرتمند هستند و پدران شان در گذشته حتی بر [[هندوستان]] دست می‌انداختند. من به قتلگاه رفتم و دیدم ۲۵۰ سرباز طلایه من طوری به قتل رسیده‌اند که نشان می‌داد غافلگیر شده‌اند و این موضوع حایز اهمیت است چون طلایه را به جلو می‌فرستند تا دشمن را شناسایی کند و خود غافلگیر نشود و اگر طلایه من غافلگیر شده است معلوم می‌گردد که خصم هوشیار و زرنگ است و می‌داند چگونه یک قشون را بدام بیندازد.<ref>گورکان، امیر تیمور، بریون، مارسل (گرد آورنده) منصوری، ذبیح‌الله (مترجم): منم تیمور جهانگشا. انتشارات کتابخانه مستوفی، چاپ چهاردهم ۱۲۷۲، تهران، {{ISBN|57971}}، ص ۲۲۷–۲۳۱</ref> == مردم == مردم این ولایت به زبان [[فارسی دری|فارسی دری]] تکلم می‌کنند. باشندگان این ولایت را [[هزاره‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[تاجیک‌ها]] و اقلیت‌های دیگر تشکیل می‌دهند.<ref name="nps">[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor.html Ghor Province on NPS.edu]</ref><ref name=Iranica>{{cite encyclopedia |last=Bosworth |first=C. Edmund |encyclopedia=[[دانشنامه ایرانیکا]] |title=GÚUR |url=http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v11f4/v11f4032.html |accessdate=January ۲۰۰۸ |edition=Online Edition |publisher=[[دانشگاه کلمبیا]] |location=United States}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>[http://www.nps.edu/Programs/CCs/Ghor/Ghor_tribal.pdf Tribal map of Ghor]</ref> === مناطق === {| class="wikitable sortable" |+ شهرستان‌های استان غور<ref>{{cite web|url=http://www.fao.org/afghanistan/|archive-url=https://web.archive.org/web/20011004003308/http://www.fao.org/afghanistan/|url-status=dead|archive-date=4 October 2001|date=4 October 2001|access-date=1 December 2017}}</ref> |- !منطقه !مرکز !جمعیت !مساحت |- |[[ولسوالی چغچران|فیروزکوه]] || [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] || ۱۳۲٬۵۳۷ || ۱۱٬۷۶۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی مرغاب|شهرستان مرغاب]] || [[مرغاب]] || ۴۰٬۰۰۰ || |- |[[ولسوالی چارسده|شهرستان چهارسده]] || [[چارسده|چهارسده]] || ۳۰٬۹۵۶ || ۴٬۷۲۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولت‌یار|شهرستان دولت‌یار]] || [[دلک (غور)|دلک]] || ۳۶٬۹۳۴ || ۱٬۸۴۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی دولینه|شهرستان دولینه]] || دولینه || ۴۰٬۷۸۸ || ۵٬۳۳۴ کیلومتر مربع |- |شهرستان [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]]|| [[قریه لعل|لعل]] || ۳۳۶٬۵۰۰ || ۳۷۹۳ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی پسابند|شهرستان پسابند]] || سبزوار|| ۱۰۷٬۲۱۷ || ۴۷۱۰ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی ساغر|شهرستان ساغر]] || [[ساغر]] || ۳۹٬۱۹۳ || ۳٬۱۹۹ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی شهرک|شهرستان شهرک]] || [[شهرک]] || ۶۷٬۲۵۶ || ۴٬۰۷۶ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تیوره|شهرستان تیوره]] || [[تیوره]] || ۱۰۳٬۳۶۴ || ۳٬۰۲۴ کیلومتر مربع |- |[[ولسوالی تولک|شهرستان تولک]] || [[تولک]] || ۵۸٬۱۹۲ || ۲۷۴۴ کیلومتر مربع |} == بهداشت == {{بیشتر|صحت درمان و آموزش پزشکی در افغانستان}} درصد خانوارهای دارای آب آشامیدنی پاک از ۱۴٪ در ۲۰۰۵ به ۹٪ در ۲۰۱۱ کاهش یافته است.<ref name="cimicweb.org">آرشیف، مرکز همجوشی نظامی مدنی، https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140531104956/https://www.cimicweb.org/AfghanistanProvincialMap/Pages/Ghor.aspx |date=2014-05-31}}</ref> درصد تولدی که مادر در آن حضور داشته است از ۹ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۳ درصد در سال ۲۰۱۱ رسیده است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۹۰ استان غور دارای چهار بیمارستان و ۱۵۰ بستر می‌باشد: بیمارستان استان غور با ۸۰ بستر در موقعیت مرکز شهر فیروزکوه؛ بیمارستان ۱۰ بستر تداوی معتادان در مرکز شهر فیروزکوه، بیمارستان ۳۰ بستر شهرستان لعل و سر جنگل، بیمارستان شهرستان تیوره با ۲۰ بستر که در مرکز آن شهرستان موقعیت دارد و درمانگاه جامع شهرستان شهرک با ۲۰ بستر که در آن امکانات و تسهیلات جراحی صغیره وجود دارد. == جغرافیا == [[پرونده:Dashat Sparaf.jpg|بندانگشتی|چمن [[سپرف]] مرغاب]] بیشتر استان غور را کوه‌ها تشکیل می‌دهد و در بسیاری از مناطق آب و هوای سرد حاکم است به طوری که در بعضی از مناطق با شروع فصل خزان و زمستان و بارش سنگین برف راه‌های مواصلاتی برای چندین ماه بسته می‌باشد. مناطقی با آب و هوای معتدل و گرم نیز در بعضی از نقاط این استان وجود دارد. وجود سه رودخانه هریرود، فراه رود و مرغاب در غور بر زیبایی این استان افزوده است. == آموزش == {{بیشتر|آموزش در افغانستان}} میزان سواد کلی (۶+ سال) از ۱۹٪ در ۲۰۰۵ به ۲۵٪ در ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> نرخ کلی ثبت‌نام خالص (۶ تا ۱۳ سال) از ۲۸ درصد در سال ۲۰۰۵ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته است.<ref name="cimicweb.org"/> در سال ۱۳۵۷ تعداد مکاتب در این استان به ۱۴۱ باب می‌رسید که در شش باب آن دختران آموزش می‌دیدند. تعداد آموزگاران و کارمندان آموزش و پرورش در غور به ۶۸۹ نفر می‌رسید (شمار تمام آموزگاران و مأموران دولتی در غور از ۱٬۰۷۰ نفر در نمی‌گذشت) و مکاتب، حدود ۲۰۰ نفر آموزگار کمبود داشتند. شمار دانش آموزان همهٔ مکاتب در غور به حدود ۱۶ هزار نفر می‌رسید و درصد باسوادان این منطقه به رقم پنج بالغ می‌گردید. [[دانشگاه غور]] که ابتدا به عنوان مؤسسهٔ آموزش عالی غور تأسیس شده‌بود و سپس به دانشگاه غور ارتقا یافت، حدود ۵۰۰ دانشجو با تعداد قابل توجهی دانشجویان دختر دارد. همچنین تعدادی مؤسسه‌های تربیت معلم در شهرستان‌های، [[ولسوالی تیوره|تیوره]] و [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] وجود دارد. در ۱۰ سال گذشته تعداد مکتب‌ها افزایش یافته و حضور در امتحانات ورودی دانشگاه ([[کانکور]]) از صدها دانش‌آموز به هزاران دانش‌آموز افزایش یافته است. چندین مدرسهٔ کشاورزی و مکانیک نیز تأسیس شده است. فقط یک مدرسهٔ پرستاری وجود دارد که زنان جوان فارغ‌التحصیل مکتب را برای قابلگی و پرستاری آموزش می‌دهد که بخشی از [[وزارت صحت عامه]] است و توسط یک سازمان غیردولتی با همکاری بیمارستان فیروزکوه اداره می‌شود. == فرهنگ == زبان مردم ولایت غور [[فارسی دری|فارسی]] با گویش محلی است. در زمینهٔ گویش فارسی غور تاکنون هیچ پژوهشی انجام نشده است. می‌توان میان ویژگی‌های گفتاری تحصیل‌کردگان که زبان کتاب و مکتب در آن‌ها نفوذ نموده و مردم عادی و محروم از سواد، تا جایی فرق قائل شد، لیکن به‌طور کلی، لهجهٔ غور فرق‌های فاحشی با [[زبان معیار|لهجه معیار]] کشور و گویش [[کابل]] دارد. == آثار تاریخی == نخستین آثار تاریخی که بلافاصله بعد از شنیدن استان غور به ذهن هر شنونده‌ای خطور می‌کند، [[منار جام|منارجام]] می‌باشد که بازتاب‌کنندهٔ تاریخی‌بودن این ولایت می‌باشد. * [[منار جام]] منار جام در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرق شهرستان شهرک در روستای موسوم به جام موقعیت دارد. منار جام در زمان سلطنت غیاث‌الدین غوری در سال ۱۲۰۲ میلادی (دورهٔ غوریان) بنا یافته است که بعد از منار قطب دهلی (هندوستان)، دومین منار از لحاظ بزرگی و معماری قدیمی بوده و از جمله شاهکارهای نادر جهان محسوب می‌شود. * خاجه‌جوش حفره‌ای عمیق است که در شهرستان لعل و سرجنگل قرار دارد و سالانه تعداد زیادی بازدیدکننده دارد. . * منطقهٔ کشک کهنه این منطقه باستانی در شهرستان دولت‌یار قرار دارد که بازتاب‌دهندهٔ دورهٔ بودایی‌ها می‌باشد. قلعهٔ ضحاک این دژ در حومهٔ شهر فیروزکوه موقعیت دارد که قدمت آن به هفت هزار سال قبل برمی‌گردد. == تقسیمات اداری == استان غور دارای سیزده واحد اداری به نام‌های: فیروزکوه، لعل و سرجنگل، مرغاب، پسابند، تولک، تیوره، ساغر، دولت یار، چهارسده، شهرک، الله یار و الفاروق می‌باشد. * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]] * [[ولسوالی پسابند|پسابند]] * [[ولسوالی تولک|تولک]] * [[ولسوالی مرغاب|مرغاب]] * [[ولسوالی تیوره|تیوره]] * [[ولسوالی دولت‌یار|دولت‌یار]] * [[ولسوالی دولینه|دولینه]] * [[ولسوالی چارسده|چارسده]] * [[ولسوالی فیروزکوه]] * [[ولسوالی ساغر|ساغر]] * [[ولسوالی شهرک|شهرک]] * الله یار * الفاروق == جستارهای وابسته == * [[ولایت‌های افغانستان|استان‌های افغانستان]] * [[ولسوالی لعل و سرجنگل|شهرستان لعل و سرجنگل]] == مطالعات بیشتر == * ''قصرهای در بین'' توسط روری استیوارد، ۲۰۰۵، انتشارات پیکادور{{ISBN|0330486349}} * [[هریرود]] دومین دریای طولانی افغانستان که از [[لعل و سرجنگل]] سرچشمه می‌گیرد. * [[:en:Firozkoh|شهر تاریخی فیروزکوه]] == منابع == نوشتار: لهجه فارسی [[کاکری]]، غلام حیدر یگانه - کارشناس ارشد زبان و ادبیات بلغاری و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه صوفیه {{پانویس|۲}} لعل میدیا == پیوند به بیرون == * [https://web.archive.org/web/20121220150218/http://www.foodsecurityatlas.org/afg/country/provincial-Profile/Ghor برنامه جهانی غذا، تصویر ولایتی غور] (دریافت شده ۱۱ فوریه ۲۰۱۳) {{پاک‌کن}} {{ولایت‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های افغانستان}} {{ولسوالی‌های ولایت غور}} [[رده:ولایت غور| ]] [[رده:بوداگرایی در افغانستان]] [[رده:ولایت‌های افغانستان|غور]] [[رده:هزارستان]] ma9wa1ekeudaxjh5btis3572taqhm8x 0 3879 42127971 42123791 2025-06-19T05:52:39Z Luckie Luke 573979 42127971 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|فلوطین}} {{جعبه اطلاعات فیلسوف |عنوان= ''افلاطون'' |تصویر=[[پرونده:Head Platon Glyptothek Munich 548.jpg|200px]] |توضیح تصویر = الگوبرداری رومی از [[سردیس]] افلاطون مربوط به حدود ۳۷۰ ق.م که احتمالا توسط [[سیلانیون]] ساخته شده باشد. قرار گرفته در موزه‌ی گلیپتوتک در [[مونیخ]]، آلمان |لقب= افلاطون (پلاتون) (Πλάτων) (به یونانی: تنومند) |تاریخ تولد=۴۲۷ یا ۴۲۸ ق.م طبق برخی منابع ۴۲۴ یا ۴۲۳ ق.م |شهر تولد=[[آتن]] یا [[ایجاینا]] |کشور تولد=[[یونان]] |تاریخ مرگ= ۳۴۷ یا ۳۴۸ ق. م (در حدود ۸۰ سالگی) |تأثیرگرفته از= [[هومر]]، [[پارمنیدس]]، [[فیثاغورث]]،[[هراکلیتوس]]، [[سقراط]] |تأثیرگذار بر= [[ارسطو]]، [[فلوطین]]، [[آگوستین]]، [[سهروردی]] و بیشتر فیلسوفان غربی |استادان= [[سقراط|سقراط]] |شاگردان= [[ارسطو]] |ایده‌های چشمگیر=[[تمثیل غار]]، [[فضائل اساسی]]، [[فرم خوب]]، [[نظریه روح (افلاطون)|نظریه روح]]، [[عشق افلاطونی]]، [[جسم افلاطونی]]، [[نظریه اشکال]]، [[شهریاران فیلسوف|فیلسوف‌شاه]]|دوره=[[فلسفه یونان باستان]]|علایق اصلی=[[معرفت‌شناسی افلاطونی|معرفت‌شناسی]]، [[متافیزیک]]، [[فلسفه سیاسی افلاطونی|فلسفه سیاسی]]|کارهای برجسته=[[اوتیفرون (افلاطون)|اوتیفرون]]، [[آپولوژی]]، [[کریتون (افلاطون)|کریتون]]، [[منون]]، [[فایدون]]، [[گفتگوی پروتاگوراس-افلاطون|پروتاگوراس]]، [[گرگیاس (گفتگو)|گرگیاس]]، [[ضیافت (افلاطون)|ضیافت]]، [[فایدروس]]، [[پارمنیدس (گفتگو)|پارمنیدس]]، [[ته‌تتوس (افلاطون)|ته‌تتوس]]، [[جمهور]]، [[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]]، [[قوانین (افلاطون)|قوانین]]|والدین=آریستون (پدر)<br/> پریکتیونه (مادر)}} '''افلاطون''' (به {{Langx|grc|Πλάτων}}، تلفظ: Plátōn، پلاتون؛ زادهٔ ۴۲۸ یا ۴۲۷ ق.م. در [[آتن]] یا [[ایجاینا]]؛ درگذشتهٔ ۳۴۸/۳۴۷ ق.م. در آتن) فیلسوفی در [[یونان کلاسیک|عصر کلاسیک]] [[یونان باستان]] بود. بسیاری او را از بزرگ‍ترین [[فیلسوف|فلاسفه]] در طول تاریخ می‌دانند.<ref>Magee, Bryan, ''The story of Philosophy'', Dorling Kinderseley, DK millennium classics 2001, ISBN 978-0789479945, p. 24</ref> او شاگرد سقراط بود و اندیشه و روش استادش را در اغلب آثار خود به تصویر کشید؛ هرچند او تحت تاثیر چندی از متفکرین پیشاسقراطی مانند هراکلیتوس، پارمنیدس و فیثاغورث هم قرار گرفته بوده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Plato {{!}} Internet Encyclopedia of Philosophy|نشانی=https://web.archive.org/web/20171211004455/http://www.iep.utm.edu/plato/|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2017-12-11|بازبینی=2024-11-21}}</ref> استعدادهای گوناگون و اصالت دستاوردهای پیشگامانه‌اش به عنوان یک متفکر و [[نویسنده]]، افلاطون را به یکی از نامدارترین و تأثیرگذارترین چهره‌های [[تاریخ فلسفه]] بدل کرد. او در [[متافیزیک|مابعدالطبیعه]] و [[معرفت‌شناسی]]، در [[اخلاق]]، [[انسان‌شناسی]]، [[نظریه دولت|نظریهٔ دولت]]، [[کیهان‌شناسی]]، [[نظریه هنر|نظریهٔ هنر]] و [[فلسفه زبان|فلسفهٔ زبان]]، چهارچوب‌هایی را بنا نهاد که حتی برای مخالفانش در مسائل بنیادین — مانند برجسته‌ترین شاگردش، [[ارسطو]] — نیز به رسمیت شناخته می‌شد. او قالب [[مکالمات افلاطون|دیالوگ]] را که امکان بازسازی روند یک پژوهش مشترک و جمعی را فراهم می‌آورد، تنها شکل مناسب برای ارائهٔ مکتوبِ تلاش فلسفی برای دست‌یابی به [[حقیقت (فلسفه)|حقیقت]] می‌دانست. از همین رو، به این ژانر ادبی نوپا کمک کرد تا به جایگاهی برجسته دست یابد و بدین ترتیب، جایگزینی برای رسالهٔ تعلیمی و [[فن خطابه در جهان باستان|فن خطابه]] به عنوان ابزارهای رایجِ ارائه و اقناع، خلق کرد. او در این راه، بن‌مایه‌های [[شعر|شاعرانه]] و [[اسطوره|اسطوره‌ای]] و همچنین استعاره و تشبیهات مرتبط با مشاغل هنری آن زمان را به کار گرفت تا رشته‌های افکار خود را به شیوه‌ای بازی‌گوشانه و ملموس منتقل کند. همزمان، با این شیوهٔ ارائهٔ دیدگاه‌هایش، از بیان [[جزم‌اندیشی|جزمی]] و قطعی پرهیز می‌کرد و بسیاری از پرسش‌های برآمده از بحث را باز می‌گذاشت یا روشن ساختن آن‌ها را به خوانندگان وامی‌گذاشت تا ایشان را به تلاش شخصی تشویق کند. یکی از مضامین اصلی برای افلاطون، پرسش از چگونگی دستیابی به [[دانش]] یقینی و تمایز آن از پندار صِرف است. دغدغهٔ اصلی او در رساله‌های متقدم این است که با بهره‌گیری از [[روش سقراطی]] نشان دهد چرا تصورات مرسوم و رایج دربارهٔ امور پسندیده و کردار درست، ناکافی یا بی‌فایده‌اند و به این ترتیب به خوانندگان امکان می‌دهد تا از دانشِ پنداری به جهلِ معترفانه راه بپیمایند. او در نوشته‌های دورهٔ میانیِ خلاقیتش، تلاش می‌کند تا با [[نظریه اشکال|نظریهٔ مُثُل]]، بنیادی استوار برای دانش حقیقی بنا کند. به باور او، چنین دانشی نمی‌تواند به اعیانِ همواره در حال تغییرِ جهانِ حسی تعلق گیرد، بلکه تنها به اموری غیرجسمانی، تغییرناپذیر و جاودانی در جهانی مطلقاً معنوی و دور از دسترس ادراک حسی، یعنی مُثُل، ارتباط دارد؛ اموری که او آن‌ها را سرنمون‌ها و الگوهای اشیاء محسوس می‌دانست. او برای [[جان|نفس]] که جاودانگی‌اش را اثبات‌پذیر می‌داند، بهره‌مندی از عالم مُثُل و در نتیجه، دسترسی به حقیقت مطلقی را که در آن‌جا وجود دارد، قائل است. کسی که از طریق کوشش‌های فلسفی به این حقیقت روی آورد و برنامهٔ آموزشی متناسب با آن را به پایان رساند، می‌تواند غایت حقیقی خود را بشناسد و در نتیجه، برای پرسش‌های بنیادین زندگی راهنمایی بیابد. افلاطون وظیفهٔ [[دولت]] را فراهم آوردن شرایط بهینه برای شهروندان جهت نیل به این هدف و تحقق [[عدالت]] می‌داند. از این رو، او به طور جدی به این پرسش می‌پردازد که قانون اساسی یک دولت آرمانی چگونه می‌تواند به بهترین نحو به دستیابی به این هدف خدمت کند. در آثار متأخر، نظریهٔ مُثُل گاه به پس‌زمینه رانده می‌شود و گاه مشکلاتی که از آن برمی‌آید، به طور انتقادی بررسی می‌شود؛ با این حال، در قلمرو [[فلسفه طبیعی|فلسفهٔ طبیعی]] و کیهان‌شناسی که افلاطون در دوران پیری به آن روی می‌آورد، در تبیین کیهان نقشی تعیین‌کننده برای مُثُل قائل می‌شود. نظریه مثل تلاشی است برای پیدا کردن راه‌حلی بر [[مسئله کلیات]]. افلاطون، [[آکادمی افلاطون]] را بنیان گذاشت که کهن‌ترین [[فلسفه یونان باستان|مکتب فلسفیِ]] نهادینه‌شدهٔ یونان بود و از آن‌جا [[فلسفه افلاطونی|افلاطون‌گرایی]] در سراسر جهان باستان گسترش یافت. میراث فکری افلاطون به طرق گوناگون بر فیلسوفان بی‌شمار یهودی، مسیحی و مسلمان تأثیر گذاشت. آموزه‌های شاگرد او، ارسطو، یعنی [[ارسطوگری|ارسطوگرایی]]، برآمده از مواجههٔ انتقادی با مکتب افلاطونی بود. در [[دوران باستان پسین|اواخر دوران باستان]]، قرون وسطی و [[عصر جدید اولیه|اوایل عصر جدید]]، مکتب ارسطویی به نقطهٔ آغازی برای مفاهیمی بدل شد که گاه با مفاهیم افلاطونی رقابت می‌کردند و گاه با آن‌ها در هم می‌آمیختند. در دوران مدرن، به ویژه متفکران [[مکتب ماربورگ]] [[نوکانتی]] ([[هرمان کوهن]]، [[پاول ناترپ|پل ناتورپ]]) از اندیشه‌های افلاطونی بهره بردند. [[کارل پوپر]] به فلسفهٔ سیاسی افلاطون تاخت؛ اتهام او مبنی بر اینکه فلسفهٔ سیاسی افلاطون نوعی [[تمامیت‌خواهی]]<ref group="و">Totalitarianism</ref> است، در قرن بیستم به جدالی طولانی‌مدت دامن زد. == زندگی == از آن‌جا که پیروان [[فلسفه افلاطونی|مکتب افلاطون (افلاطونیان)]] برای او احترامی شگرف قائل بودند، حکایت‌ها و افسانه‌های فراوانی، که برخی کاملاً خیال‌پردازانه بودند، دربارهٔ زندگی او نقل می‌شد که اغلب در جهت ستایش و تجلیل اغراق‌آمیز از او بود.<ref>A compilation of these source texts with translations and commentary is provided by Heinrich Dörrie and Matthias Baltes: ''Der Platonismus in der Antike.'' Band 2, Stuttgart-Bad Cannstatt 1990, p. 148 ff. See Also: Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, p. 9 ff.</ref> حتی ادعا می‌شد که او پسر ایزد [[آپولون]] است و پدر تنی او درواقع صرفا ناپدری‌اش بوده است.<ref>Heinrich Dörrie, Matthias Baltes: ''Der Platonismus in der Antike.'' Band 2, Stuttgart-Bad Cannstatt 1990, pp. 150–157, pp. 404–414; Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, pp. 9–32.</ref> اما در کنار این‌ها، روایت‌هایی نیز با هدف تمسخر و بدنام کردن او وجود داشت.<ref>Heinrich Dörrie, Matthias Baltes: ''Der Platonismus in der Antike.'' Band 2, Stuttgart-Bad Cannstatt 1990, p. 2 ff.</ref> به همین دلیل، پی بردن به حقیقت تاریخی دربارهٔ این موضوع دشوار است. یکی از منابع اصلی، [[نامه هفتم افلاطون]] است که امروزه بیشتر پژوهشگران آن را اثری معتبر و واقعی می‌دانند و حتی در صورت جعلی بودن نیز، منبعی ارزشمند و هم‌عصر افلاطون به شمار می‌آید. === تولد === افلاطون در خاندانی اشرافی و ثروتمند در آتن به دنیا آمد. پدرش، [[آریستون آتنی|آریستون]]، خود را از نوادگان [[کودروس]]، پادشاه [[اسطوره|اسطوره‌ای]] آتن، می‌دانست؛ به هر حال، یکی از نیاکان آریستون به نام آریستوکلس، پیشتر در سال ۶۰۵/۶۰۴ پیش از میلاد به مقام [[آرخون]] رسیده بود. در میان نیاکان مادر افلاطون، یعنی [[پریکتیونه]]، یکی از دوستان و خویشاوندان [[سولون]]، قانون‌گذار افسانه‌ای آتن، نیز حضور داشت.<ref>Plato, ''[[تیمائوس (افلاطون)|Timaios]]'' 20e und ''[[خارمیدس|Charmides]]'' 155a. See. John K. Davies: ''Athenian Propertied Families, 600–300 B.C.'' Oxford 1971, pp. 322–326.</ref> سولون در میان یونانی‌های قدیم یکی از [[فرزانگان هفتگانه|خردمندان هفتگانه]] بود که در باب او داستان‌های زیادی نقل شده است.<ref group="ف">{{یادکرد کتاب|عنوان=دیباچه کتاب ضیافت، محمد علی فروغی، ص 13.}}</ref> افلاطون دو برادر بزرگ‌تر به نام‌های [[آدیمانتوس]] و [[گلاوکن]] داشت که در [[جمهور|رساله جمهور]] به عنوان طرفین گفتگو ظاهر می‌شوند، و یک خواهر بزرگ‌تر به نام پوتونه که پسرش، [[اسپئوسیپوس]]، بعدها جانشین افلاطون به عنوان رئیس آکادمی ([[اسکولارخ]]) شد. آریستون در جوانی درگذشت؛ پریکتیونه در حدود سال ۴۲۳ پیش از میلاد با دایی خود، [[پیریلامپس]]، که از شهروندان محترم آتن و در دوران [[پریکلس]] به عنوان فرستاده خدمت کرده بود، ازدواج کرد. پیریلامپس از ازدواج قبلی خود پسری به نام [[دموس|دِموس]] داشت که برادر ناتنی افلاطون شد. از ازدواج پریکتیونه و پیریلامپس، [[آنتیفون (برادر افلاطون)|آنتیفون]]، برادر ناتنی کوچک‌تر افلاطون، به دنیا آمد. درحالی‌که ناپدری افلاطون گرایش‌های [[دموکراسی|دموکراتیک]] داشت، در خانواده مادری‌اش، چندین سیاستمدار برجسته با دیدگاه‌های [[الیگارشی]] وجود داشتند: دایی او، [[کالایشروس]]، در سال ۴۱۱ پیش از میلاد عضو [[شورای چهارصد نفره]] بود که با کودتا برای مدتی کوتاه به قدرت رسید. پسرعمویش، [[کریتیاس]]، عضو شورای [[سی جبار]]، بود که در سال ۴۰۴/۴۰۳ پیش از میلاد بر آتن حکومت می‌کرد. تحت فرمانروایی همین شورا، برادرش [[خارمیدس]] نیز به یک هیئت الیگارشی فراخوانده شد و در نبرد با دموکرات‌ها کشته شد.<ref>For family relationships, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 41 f. (with family tree); Debra Nails: ''The people of Plato''. Indianapolis 2002, p. 244 (family tree) and under the individual names.</ref> === کودکی و نوجوانی === طبق رویدادنامه [[آپولودور|آپولودوروس]]، افلاطون در سال ۴۲۸ یا ۴۲۷ پیش از میلاد،<ref>According to this source, it took place in the 88th Olympiad year under Archon Diotimus, who reigned from 428 to 427 BC. This traditional dating, generally accepted among scholars, is rejected by Debra Nails: ''The People of Plato'' (Indianapolis, 2002), pp. 243 to 247; she argues for 424/423 BC.</ref> در زمان [[طاعون آتن]] زاده شد. بنا بر سنت باستانی، روز تولد او ۷مین روز از ماه تارگلیون{{Efn|در [[گاه‌شماری آتیکی]] معادل ماه مه و ژوئن در تقویم میلادی، و معادل با اردیبهشت، خرداد و تیر تقویم جلالی}} و هم‌زمان با زادروز اسطوره‌ای ایزد آپولون بود. بعدها، پیروان مکتب افلاطون این روز را به عنوان جشن تولد او گرامی می‌داشتند، سنتی که تا قرن سوم میلادی نیز ادامه داشت.<ref>John K. Davies: ''Athenian Propertied Families, 600–300 B.C.'' Oxford 1971, p. 333; Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 43.</ref> از قرن سوم پیش از میلاد، این افسانه رواج یافته بود که «افلاطون» در اصل تنها یک لقب بوده که با اشاره به واژه یونانی پلاتوس (به {{Langx|el|πλατύς}} به معنی ''پهن'' یا ''گسترده''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, πλα^τύς|نشانی=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0057:entry=platu/s|وبگاه=www.perseus.tufts.edu|بازبینی=2019-04-11}}</ref>) به او داده شده و ظاهراً به پهنای پیشانی یا سینه‌اش اشاره داشته است. بعضی دیگر نوشته‌اند پیشانی وسیع و بزرگی داشته است. گروهی گفته‌اند که مقصود اصلی ملقب کردن آریستوکلس به افلاطون نه بخاطر ظاهر تنومند بلکه بخاطر وسیع الصدر بودن و اندیشه والای اوست.<ref group="ف">{{یادکرد کتاب|عنوان=دیباچه کتاب ضیافت، محمد علی فروغی، ص 10}}</ref> این ادعاها همگی از سوی پژوهشگران نامعتبر تلقی می‌شود.<ref>James A. Notopoulos: ''The Name of Plato.'' In: ''Classical Philology.'' Vol. 34, 1939, pp. 135–145; John K. Davies: ''Athenian Propertied Families, 600–300 B.C.'' Oxford 1971, p. 333; Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, pp. 35–38; Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 42 f.</ref> روایتی دیگر مبنی بر اینکه نام اصلی افلاطون، آریستوکلس (نام پدربزرگش) بوده نیز افسانه‌ای ساختگی است که در چارچوب همین داستان‌سرایی‌ها شکل گرفته است.<ref>James A. Notopoulos: ''The Name of Plato.'' In: ''Classical Philology.'' Vol. 34, 1939, pp. 135–145, Here: 141–143; Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, pp. 35, 38.</ref> افلاطون کودکی و نوجوانی خود را در دوران [[جنگ پلوپونز|جنگ پلوپونزی]] (۴۳۱–۴۰۴ پیش از میلاد) گذراند، جنگی که با تسلیم شدن آتن، محل زادگاهش به پایان رسید. او به عنوان فرزند یک خانوادهٔ اشرافی، از تحصیلات کامل و خوبی برخوردار شد. گفته می‌شود که در ورزش، دستور زبان، نقاشی، موسیقی و شعر آموزش دید، اما بعدها آثار شاعرانهٔ دوران جوانی‌اش را سوزاند؛ هرچند این ادعاها احتمالاً بعدها از دیالوگ‌ها در آثار خود او استنباط شده‌اند.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 44 f.; Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, pp. 39–51.</ref> افلاطون در جوانی در [[بازی‌های ایستمی]] شرکت کرد و به عنوان یک کشتی‌گیر، برندهٔ جایزه شد.<ref>[[دیوژن لائرتی|Diogenes Laertios]] 3,4.</ref> کسی که او را به [[فلسفه]] وارد کرد، [[کراتیلوس (فیلسوف)|کراتیلوس]]،<ref>Aristoteles, ''[[متافیزیک (کتاب ارسطو)|Metaphysics]]'' I 6, 987a32; See Debra Nails: ''The people of Plato.'' Indianapolis 2002, p. 105 f.</ref> از پیروان [[هراکلیتوس]] بود که افلاطون بعدها رسالهٔ [[کراتیلوس (افلاطون)|کراتیلوس]] خود را به نام او نام‌گذاری کرد. در بیست سالگی با [[سقراط]] روبرو شد و به جرگه شاگردان او پیوست. او تا زمان مرگ سقراط، یعنی حدود یک دهه بعد، در کنار او ماند. سقراط به عنوان آموزگار و الگو، در رشد فکری افلاطون تاثیرگذاری به‌سزایی داشت. === روی‌گردانی از سیاست و نخستین سفرها === پس از پایان جنگ در سال ۴۰۴ پیش از میلاد، هنگامی که [[سی جبار|حکومت وحشت سی جبار]] با حمایت [[اسپارت|اسپارت‌]]<nowiki/>های پیروزمند در آتن آغاز شد، از افلاطون که خویشاوندانی در میان آنان داشت، برای مشارکت در زندگی سیاسی دعوت شد؛ اما او این دعوت را رد کرد، زیرا این رژیم را جنایتکارانه می‌دانست.<ref>Plato, ''Seventh Letter'' 324d–325a.</ref> با این حال، شرایط سیاسی پس از بازگشت دموکراسی آتنی در سال ۴۰۳ پیش از میلاد نیز او را راضی نکرد. نقطه عطف زندگی افلاطون، اعدام سقراط در سال ۳۹۹ پیش از میلاد بود که او را عمیقاً تکان داد. او اقدام حکومت علیه استادش را نشانهٔ تباهی اخلاقی و گواهی بر یک نقص بنیادین در نظام سیاسی می‌دانست. از آن پس، او دیگر هیچ امکانی برای مشارکت مسئولانه از دیدگاه فلسفی در زندگی سیاسی آتن نمی‌دید، به یک [[منتقد روح زمانه|منتقد سرسخت زمانه]] خود تبدیل شد و خواهان برپایی حکومتی به دست فیلسوفان و حکما گشت.<ref>Plato, ''Seventh Letter'' 325b–326b.</ref> پس از مرگ سقراط، افلاطون به همراه دیگر سقراطیان برای مدتی کوتاه به [[مگارا (شهر)|مگارا]] نزد [[اقلیدس مگارایی]] رفت که او نیز از شاگردان سقراط بود. او بعدها اقلیدس مگارایی را در رساله‌های [[فایدون]] و [[ته‌تتوس (افلاطون)|ته‌تتوس]] به عنوان طرف گفتگوی سقراط به تصویر کشید. گفته می‌شود که او در سال‌های بعد به یک سفر آموزشی بزرگ رفت که طبق منابع مختلف، با اطلاعات متناقض درباره مسیر، او را به [[کورنا]] نزد [[تئودوروس کورنایی]] ریاضی‌دان، به [[مصر]] و به جنوب [[ایتالیا]] برد. جزئیات و تاریخ این سفرها در میان پژوهشگران مورد بحث است؛ به‌ویژه در مورد سفر افلاطون به مصر تردید وجود دارد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اقامت در مصر داستانی ساختگی برای مرتبط کردن افلاطون با سنت‌های حکمت مصری بوده است. مشخص نیست که آیا این سفر آموزشی با اولین سفر به سیسیل مرتبط بوده یا چند سال قبل از آن اتفاق افتاده است.<ref>Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 46–48. See William K. C. Guthrie: ''A History of Greek Philosophy'', Volume 4, Cambridge 1975, pp. 14–16. The sources are compiled, translated, and commented on by Heinrich Dörrie. Matthias Baltes: ''Der Platonismus in der Antike'', Volume 2, Stuttgart-Bad Cannstatt 1990, pp. 166–177, 427–453. See Alice Swift Riginos: Platonica. Leiden 1976, pp. 61–69.</ref> === نخستین سفر به سیسیل === حدود سال ۳۸۸ پیش از میلاد، افلاطون اولین سفر خود به سیسیل را آغاز کرد.<ref>For the dating, see Konrad Gaiser: ''Der Ruhm des Annikeris''. In: Konrad Gaiser: ''Gesammelte Schriften''. Sankt Augustin 2004, pp. 597–616, here: 615. This otherwise generally accepted dating is rejected by Debra Nails: ''The People of Plato''. Indianapolis 2002, pp. 129, 247 f.; she argues for ca. 384/383 BC.</ref> او ابتدا به جنوب ایتالیا رفت، جایی که در قرن پنجم، [[مکتب فیثاغوری|فیثاغورث‌گرایان]] نفوذ زیادی به دست آورده بودند اما در آشوب‌های خونین به‌شدت تضعیف شده بود. در [[تارانتو]]، افلاطون با برجسته‌ترین و موفق‌ترین فیثاغوری آن زمان، یعنی [[ارخوطس|آرخوطس تارانتویی]]، دولتمرد و ریاضی‌دان، دیدار کرد و مهمان او شد. او بیش از هر چیز امیدوار بود از آرخوطس دانش ریاضی بیاموزد.<ref>Carl A. Huffman: ''Archytas of Tarentum.'' Cambridge 2005, pp. 32–42.</ref> گفته می‌شود یکی دیگر از فیلسوفانی که در جنوب ایتالیا با او ملاقات کرد، [[تیمائوس لوکریایی]] بود که بعدها او را به شخصیت اصلی گفتگوی خود در رساله [[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]] تبدیل کرد؛ هرچند وجود تاریخی این شخصیت مورد تردید است.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, pp. 50, 262 f.; Debra Nails: ''The people of Plato.'' Indianapolis 2002, p. 293.</ref> پس از آن، افلاطون به [[سیراکوز]] سفر کرد که در آن زمان تحت فرمانروایی [[دیونوسیوس اول|دیونوسیوس اولِ]] جبار بود. گزارش‌های این اولین اقامت در سیراکوز عمدتاً افسانه‌ای و مورد مناقشه است. از آن‌جا که رویارویی یک فیلسوف با یک حاکم ستمگر از موضوعات ادبی محبوب در دوران باستان بود، پژوهشگران با دیدهٔ تردید به جزئیات روایت‌شده از دیدار افلاطون با این حاکم و جدایی‌اش از او می‌نگرند.<ref>Karl Friedrich Stroheker: ''Dionysios I. Gestalt und Geschichte des Tyrannen von Syrakus'', Wiesbaden 1958, pp. 100–105; Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, p. 19 f; Kai Trampedach: ''Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik'', Stuttgart 1994, p. 105.</ref> به هر حال، افلاطون با دیونوسیوس ارتباط داشت و این دیدار عاقبت ناخوشایندی برای افلاطون داشت؛ گفته می‌شود صراحت کلام افلاطون، حاکم را خشمگین کرد.<ref>Kai Trampedach: ''Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik'', Stuttgart 1994, p. 106; Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 50; Alice Swift Riginos: ''Platonica.'' Leiden 1976, pp. 74–85.</ref> با این حال، افلاطون دوستی نزدیکی با [[دیون سیراکوزی|دیون]]، برادرزن و داماد دیونوسیوس، برقرار کرد که به یکی از شیفتگان پرشور مکتب افلاطون تبدیل شد. زندگی تجملی در [[مگنا گراسیا|یونان بزرگ]]، شهرهای یونانی‌نشین در خاک ایتالیا، برای افلاطون ناخوشایند بود.<ref>Plato, ''Seventh Letter'' 326b–d; Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, p. 50 f.</ref> بر اساس گزارش منابع، افلاطون در پایان سفر سیسیل به اسارت درآمد و به عنوان [[برده‌داری در یونان باستان|برده]] فروخته شد، اما به زودی آزاد شد و توانست به آتن بازگردد. گفته می‌شود یک اسپارتی به نام پُولیس به دستور دیونوسیوس او را در بازار برده‌فروشان [[ایجاینا]] فروخت، و پس از آن خریدار، شخصی به نام آنیکریس از کورنا، از روی بزرگ‌منشی و احترام، به فیلسوف آزادی بخشید. با این حال، به احتمال زیاد دیونوسیوس در این ماجرا نقشی نداشته است؛ بلکه کشتی‌ای که فیلسوف با آن از سیسیل بازمی‌گشت، توسط اسپارتی‌ها یا اهالی ایجاینا که در آن زمان با آتن در جنگ بودند، توقیف شد.<ref>A compilation of the source material and a thorough investigation is provided by Konrad Gaiser: ''Der Ruhm des Annikeris''. In: Konrad Gaiser: ''Gesammelte Schriften''. Sankt Augustin 2004, pp. 597–616. See also Hermann Breitenbach: ''Plato and Dion'', Zurich 1960, p. 15 f; Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, p. 760; Karl Friedrich Stroheker: ''Dionysios I. Gestalt und Geschichte des Tyrannen von Syrakus'', Wiesbaden 1958, p. 105; William K. C. Guthrie: ''A History of Greek Philosophy'', Volume 4, Cambridge 1975, p. 18 f; Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, p. 50 f; Alice Swift Riginos: Platonica, Leiden 1976, pp. 86–92.</ref> خوانش‌های جدید از یک پاپیروس، یعنی ''فهرست آکادمی'' اثر [[فیلودموس]]، نشان می‌دهد که ماجرای فروش احتمالی او به بردگی در ایجاینا که در اواخر جنگ پلوپونزی (۴۰۵ یا ۴۰۴ پیش از میلاد) یا در سال ۳۹۹ پیش از میلاد بلافاصله پس از مرگ سقراط رخ داده بود، بعدها به دیونوسیوس اول و سفر اول به سیسیل نسبت داده شده است.<ref>Phld. Ind. Acad. col. 2.43–3.16, for an extensive discussion on the question of dating (405/04 BC or 399 BC) see Kilian Fleischer: ''Philodem, Geschichte der Akademie. Einführung, Ausgabe, Kommentar.'' Brill, Leiden/Boston 2023, <nowiki>ISBN 978-90-04-54653-0</nowiki>, pp. 298–311, 450-454. This oldest version of the sale into slavery (late 4th century BC) traces back through Neanthes of Cyzicus to Philiscus of Aegina.</ref> === تأسیس مدرسه و فعالیت آموزشی === افلاطون پس از بازگشت، حدود سال ۳۸۷ پیش از میلاد، قطعه زمینی را در نزدیکی باغی به نام آکادِمیا (به {{Langx|el|Άκαδήμεια}}) که به نام قهرمان آتنی، [[آکادموس|آکادِموس]]، نام‌گذاری شده بود، در شمال غربی آتن خریداری کرد. او در آن‌جا به تدریس فلسفه و علوم پرداخت و شاگردانش را به تحقیق تشویق کرد. در این راه، فیلسوفان و دانشمندان مهمان و همچنین شاگردان پیشرفته که وظایف آموزشی بر عهده می‌گرفتند، او را یاری می‌کردند. با گذشت زمان، نام باغ به مدرسه منتقل شد و اعضای مدرسه خود را آکادمیک (به {{Langx|el|Άκαδημαικοί}}) نامیدند. این‌گونه بود که [[آکادمی افلاطون|آکادمی]]، نخستین [[فلسفه یونان باستان|مدرسهٔ فلسفی یونان]]، پدید آمد. احتمالاً نمونه‌ای مشابه که [[مکتب فیثاغوری|فیثاغورث‌گرایان]] در ایتالیا اجرا کرده بودند، یکی از انگیزه‌های این کار بوده است. رقابتی نیز با [[ایسوکراتس]]، معلم [[بلاغت|علوم بلاغی]] که کمی پیش‌تر (حدود ۳۹۰ پیش از میلاد) مدرسه‌ای برای سخنوری تأسیس کرده بود، وجود داشت؛ نگرش افلاطون به تلاش‌های ایسوکراتس انتقادی بود.<ref>On the rivalry, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 51, 348 f.; Malcolm Schofield: ''Plato in His Time and Place'' In: Gail Fine (ed.): ''The Oxford Handbook of Plato''. Oxford 2008, pp. 47–51; Christoph Eucken: ''Isokrates. Seine Position in der Auseinandersetzung mit den zeitgenössischen Philosophen'', Berlin 1983, especially pp. 107 ff., 235 ff.</ref> افلاطون دو دهه بعدی زندگی‌اش را در زمین آکادمی زندگی و تدریس کرد. === دومین سفر به سیسیل === با وجود تجربیات تلخ سفر اول به سیسیل، افلاطون پس از مرگ دیونوسیوس اولِ جبار در سال ۳۶۷ پیش از میلاد، متقاعد شد که سفر دیگری به سیراکوز داشته باشد. علی‌رغم تردیدهای اولیه‌ای که داشت، در نهایت در سال ۳۶۶ پیش از میلاد راهی شد. او دعوتی را پذیرفت که پسر و جانشین جبار، [[دیونوسیوس دوم سیراکوزی|دیونوسیوس دوم]]، به تحریک دوست افلاطون، دیون، برای او فرستاده بود. دیون به دنبال کسب جایگاهی مهم برای خود در دربار بود. افلاطون امیدوار بود با همکاری دیون، بتواند ایده‌های سیاسی خود را از طریق تأثیرگذاری بر حاکم جوان به اجرا درآورد و بیازماید و در بهترین حالت، دولتی بر اساس آرمان [[فیلسوف شاه (افلاطون)|فیلسوف‌شاهی]] برپا کند. دیون خوش‌بین‌تر از افلاطون بود، افلاطون از همان ابتدا تردید داشت.<ref>For the details of these events, see Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, pp. 29–35; Hermann Breitenbach: ''Platon und Dion'', Zürich 1960, pp. 22–27; Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, p. 55. Kai Trampedach, in ''Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik'', Stuttgart 1994, pp. 107–109, suggests that Dion's motives were not philosophical, but purely based on power politics. Cf. also Kurt von Fritz: ''Platon in Sizilien und das Problem der Philosophenherrschaft'', Berlin 1968, pp. 63–68.</ref> اما مشخص شد که دیونوسیوس دوم مایل یا قادر به انجام یک اصلاحات جامع دولتی نیست؛ تمرکز اصلی او بر حفظ حکومتِ همواره در معرضِ تهدیدش بود. در دربار، تنها کسی می‌توانست موفق شود که در دسیسه‌ها و جنگ‌های قدرت دست بالا را داشته باشد.<ref>Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, pp. 32–41.</ref> در این کشمکش‌ها، دیون به ابزارهای توطئه‌آمیز متوسل شد که به تبعید او (احتمالاً در اواخر تابستان ۳۶۶ پیش از میلاد) انجامید؛ او به یونان رفت.<ref>Helmut Berve: ''Dion.'' Wiesbaden 1957, pp. 36–39.</ref> پس از این ناکامی، افلاطون نیز در سال ۳۶۵ پیش از میلاد آن‌جا را ترک کرد. اما با دیونوسیوس توافق شد که هر دو پس از آرام شدن اوضاع بازگردند. بین دیون و دیونوسیوس بر سر دوستی با افلاطون رقابتی وجود داشت و دیونوسیوس از اینکه افلاطون، دیون را ترجیح می‌داد، ناامید بود.<ref>Helmut Berve: ''Dion.'' Wiesbaden 1957, pp. 39 f., 45 f., 57.</ref> === سومین سفر به سیسیل === در سال ۳۶۱ پیش از میلاد، افلاطون برای سومین بار - باز هم با بی‌میلی و تحت فشار - به سیسیل سفر کرد. آرخوطس از او خواسته بود به این امید که تأثیر مطلوبی بر حاکم بگذارد، و دیونوسیوس دوم که خواهان حضور فیلسوف بود، با شرط کردن ورود افلاطون برای عفو دیون، فشار آورده بود. بدین ترتیب، افلاطون تصمیم گرفت به همراه شاگردانش [[اسپئوسیپوس]] و [[گزنوکراتس]]، با کشتی‌ای که دیونوسیوس فرستاده بود، سفر را آغاز کند.<ref>On these events, see Helmut Berve: ''Dion''. Wiesbaden 1957, pp. 45–47.</ref> گفتگوی با دیونوسیوس که می‌توانست سرنوشت‌ساز باشد، برای افلاطون ناامیدکننده بود. طبق روایت افلاطون، دیونوسیوس به اشتباه تصور می‌کرد که آموزه‌های فلسفی را از پیش درک کرده و هیچ تمایلی برای پذیرش انضباطی که یک شاگرد حقیقی باید می‌داشت و در پیش گرفتن یک زندگی فلسفی نشان نمی‌داد. علاوه بر این، نه تنها او به وعدهٔ خود مبنی بر اعادهٔ حیثیت دیون عمل نکرد بلکه حتی اموال عظیم او را هم مصادره کرد.<ref>Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, pp. 48–53, 58 f.</ref> در محافل افلاطونیان و حامیان دیون، این باور رایج شده بود که تنها سرنگونی حاکم می‌تواند اوضاع را بهبود بخشد. اسپئوسیپوس از اقامت خود در سیراکوز برای فعالیت در این راستا استفاده کرد، که احتمالاً از چشم حاکم پنهان نماند.<ref>Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, p. 53.</ref> افلاطون به دلیل جانبداری دوستان و حامیانش از مخالفان حکومت، مورد سوءظن قرار گرفت و در تنگنا افتاد، به‌ویژه زمانی که از یکی از طرفداران دیون که به خیانت متهم شده بود، دفاع کرد.<ref>Helmut Berve: ''Dion.'' Wiesbaden 1957, pp. 53–57.</ref> مزدوران دیونوسیوس که به حفظ ساختار قدرت موجود علاقه‌مند بودند، او را تهدید کردند.<ref>Helmut Berve: ''Dion.'' Wiesbaden 1957, p. 57 f.</ref> آرخوطس او را از این وضعیت مرگبار نجات داد، از تارانتو مداخله کرد و بازگشت او به آتن را در تابستان ۳۶۰ پیش از میلاد ممکن ساخت. === سرنگونی در سیراکوز === پس از شکست تلاش‌های افلاطون، دیون تصمیم گرفت که به کمک یارانش به خشونت متوسل شود. اعضای آکادمی که خود او نیز عضو آن بود، او را در این راه تشویق و حمایت کردند. افلاطون از این کار دوری گزید، زیرا همچنان با حاکم نسبت [[مهمان‌نوازی|میزبانی و مهمانی]] داشت، اما با این فعالیت‌های شاگردانش مخالفت هم نکرد.<ref>Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, pp. 61, 65 f.; Kai Trampedach: ''Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik'', Stuttgart 1994, p. 111 f.</ref> در سال ۳۵۷ پیش از میلاد، دیون با نیروی کوچکی از مزدوران لشکرکشی را آغاز کرد. او پس از پیاده شدن در سیسیل، به سرعت موفق شد با کمک دشمنان پرشمار دیونوسیوس در سیراکوز او را سرنگون کرده و قدرت را در شهر به دست گیرد. اینکه آیا او واقعاً قصد داشت یک نظام حکومتی افلاطونی برقرار کند یا نه، موضوعی است که افلاطون خود تا آخر به آن معتقد بود، اما مورد بحث است.<ref>Helmut Berve: ''Dion'', Wiesbaden 1957, pp. 62–114; Hermann Breitenbach: ''Platon und Dion'', Zürich 1960, pp. 65–70. Kai Trampedach, ''Platon, die Akademie und die zeitgenössische Politik'', Stuttgart 1994, pp. 115–122, and Jürgen Sprute, ''Dions syrakusanische Politik und die politischen Ideale Platons.'' in: ''Hermes'' 100, 1972, pp. 294–313, deny that Dion had a Platonic motivation. Cf. Kurt von Fritz: ''Platon in Sizilien und das Problem der Philosophenherrschaft'', Berlin 1968, p. 100 f., pp. 108–118, 128–135.</ref> به هر حال، او تلاش کرد قانون اساسی را تغییر دهد، اما با مقاومت شدیدی روبرو شد و متهم شد که قصد دارد یک حکومت استبدادی جدید برقرار کند. این امر پس از آشوب‌ها و درگیری‌های فراوان، در سال ۳۵۴ پیش از میلاد به قتل او انجامید. وقتی افلاطون از مرگ دیون باخبر شد، یک قطعه شعر کوتاه ([[تقریظ|اپیگرام]]) سرود و به واسطهٔ آن، یادبودی ادبی برای دوست محبوبش ساخت. او نامه هفتم را به بستگان و طرفداران دیون در سیسیل نوشت و در آن رفتار خود را توجیه و تشریح کرد. === پیری و مرگ === افلاطون سال‌های پایانی عمر خود را به تدریس و تحقیق گذراند. در سنین بالا، تلاش کرد تا با یک سخنرانی عمومی با عنوان ''در باب [[خیر]]'' به مخاطبان گسترده و غیرفلسفی روی آوَرَد، اما با عدم درک و بیگانگی آن‌ها مواجه شد<ref>''On the Good'' is traditionally considered a late work; however, some scholars advocate for an earlier or even a very early dating. On this, see Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, pp. 419–421.</ref> او در سال ۳۴۸ یا ۳۴۷ پیش از میلاد درگذشت و در محوطه آکادمی یا در نزدیکی آن به خاک سپرده شد؛ طبق گفته [[فیلوخوروس]]، در باغی کنار «موزیون» (معبد الهام).<ref>On his death and the associated legends, see Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, pp. 57 f.; Alice Swift Riginos: ''Platonica'', Leiden 1976, pp. 194–198. The year of his death was the first year of the 108th Olympiad (summer 348 to summer 347 BC). Regarding the exact burial place, transmitted via Philochorus in Phld. Ind. Acad. col. 2.31-33, see Kilian Fleischer: ''Philodem, Geschichte der Akademie. Einführung, Ausgabe, Kommentar'', Brill, Leiden/Boston 2023, <nowiki>ISBN 978-90-04-54653-0</nowiki>, pp. 292–295.</ref> وصیت‌نامه او باقی مانده است. از آن‌جا که او ازدواج نکرده و فرزندی نداشت، میراثش به برادرزاده یا نوهٔ برادرش، پسر جوانی به نام آدیمانتوس رسید. برادرزاده‌اش، اسپئوسیپوس، به عنوان جانشین او در ریاست آکادمی ([[اسکولارخ]]) انتخاب شد. == آکادمی == افلاطون در سال ۳۸۷ پیش از میلاد «مدرسه علوم، فلسفه و ادبیات» خود بنام «آکادمی» را در [[تقدیس آکادموس]] بنا کرد. بحق می‌توان آکادمی را اولین دانشگاه [[اروپا]]<nowiki/>یی دانست زیرا مطالعات و تحقیقات آن‌جا فقط محدود به [[فلسفه محض]] نبود بلکه به رشته وسیعی از علوم شامل [[اخترشناسی]]، [[ریاضیات]]، [[علوم طبیعی]] و [[موسیقی]] می‌پرداخت و همچنین در همه موارد تأکید افلاطون بر روحیه علمی بود و نه فقط چیزهایی که کاربرد عملی دارند. [[ارسطو]] به مدت ۲۰ سال شاگرد آکادمی بود و پس از آن در آن‌جا استادی کرد.<ref name="تاریخ فلسفه کاپلستون" group="ف">تاریخ فلسفه کاپلستون</ref> == آثار == [[پرونده:P. Oxy. LII 3679.jpg|بندانگشتی|قطعه پاپیروسی از [[جمهور|رسالهٔ جمهور]] یافت‌شده در [[اوکسیرینخوس|اکسی‌رینخوس]]، قرن سوم میلادی. [[موزه اشمولین]]، آکسفورد.]] نسخهٔ کامل سه‌جلدی آثار افلاطون که توسط [[آنری استین|آنری اِستیِن]] ([[لاتین‌نویسی اسامی|لاتینیزه شده]] به: هنریکوس استفانوس) در سال ۱۵۷۸ در ژنو منتشر شد و تا اوایل قرن نوزدهم به عنوان نسخهٔ مرجع شناخته می‌شد. آثار افلاطون هنوز هم بر اساس شماره‌گذاری صفحات این نسخه (که به [[صفحه‌بندی استفانوس]] مشهور است) ارجاع داده می‌شوند. === سنت‌ها و اصالت آثار === تمام آثار افلاطون که در دوران باستان شناخته شده بودند، به جز خطابهٔ دربارهٔ خیر که رونوشتی از آن توسط ارسطو وجود داشته، اما مفقود شده است، تا به امروز باقی مانده‌اند. علاوه بر این‌ها، آثاری وجود دارند که به نام افلاطون منتشر شده‌اند اما یا اصالت آن‌ها مشکوک بوده یا مطمئنیم که قطعاً جعلی هستند؛ این آثار نیز عمدتاً بخشی از مجموعه آثار افلاطونی <ref group="و">Corpus Platonicum</ref>{{Efn|کل آثاری که به طور سنتی نوشتار آن‌ها به افلاطون نسبت داده می‌شود.}} محسوب می‌شوند، هرچند جعلی بودن برخی از آن‌ها حتی در دوران باستان نیز تشخیص داده شده بود. در مجموع، ۴۷ عنوان اثر وجود دارد که یا افلاطون نویسنده آن‌ها بوده و یا به او نسبت داده شده‌اند.<ref>Joachim Söder: ''II. Zu Platons Werken''. In: Christoph Horn, Jörn Müller, and Joachim Söder (eds.): Plato Handbook: Life – Work – Influence. Stuttgart 2009, pp. 19–59, here: p. 19.</ref> مجموعه آثار افلاطونی شامل رساله‌های دیالوگ‌محور (از جمله اثر ناتمامش در دورهٔ پیری، [[کریتیاس (افلاطون)|کریتیاس]])، [[آپولوژی (افلاطون)|دفاعیهٔ سقراط]]، مجموعه‌ای از ۱۳ نامه و مجموعه‌ای از [[تعاریف (افلاطون)|تعاریف]] [[تعاریف (افلاطون)|از اصطلاخات فلسفی]] است. خارج از این مجموعه، یک گردآوری از [[تقسیمات (افلاطون)|تقسیمات]]، دو نامهٔ دیگر، ۳۲ قطعه [[تقریظ]] و یک قطعه شعر بلند (۷ بیت [[هگزامتر داکتیلیک|هگزامتر]]) روایت شده است؛ به جز بخشی از اشعار، مابقی این آثار قطعاً نوشته افلاطون نیستند.<ref>A thorough account is provided by Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 27–29, 99 ff.; a summary by Thomas Alexander Szlezák: ''Platon''. In: ''Der Neue Pauly'', Volume 9, Stuttgart 2000, cols. 1097–1100.</ref> از قرن سوم پیش از میلاد، [[لغت‌شناسی|فیلولوژیست‌های]] [[مکتب اسکندریه]] به مطالعهٔ آثار افلاطون پرداختند. یکی از آنان به نام [[آریستوفان بیزانتیومی|آریستوفان بیزانسی]] (قرن سوم یا دوم ق.م.)، این نوشته‌ها را در [[تریلوژی|قالب سه‌گانه‌ای]] دسته‌بندی کرد. با این حال، رایج‌ترین گروه‌بندی باستانی، تقسیم‌بندی آثار به نُه [[چهارگانه (افلاطون)|چهارگانه]] است که شامل ۳۶ اثر می‌شود: ۳۴ رساله دیالوگ‌محور، دفاعیه و مجموعه نامه‌ها.<ref>Overview in Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 21. For the classification of the individual writings into the tetralogies, see [http://www.opera-platonis.de/ here].</ref> این نظم چهارگانه‌ای که زمان شکل‌گیری آن مورد بحث است، بر اساس محتوا انجام شده بود؛ دغدغهٔ اصلی افلاطونیان باستان در این کار، مسئلهٔ آموزشی-تربیتی بود، یعنی اینکه یک شاگرد باید رساله‌ها را به چه ترتیبی بخواند. وضعیت کنونی پژوهش‌ها دربارهٔ اصالت ۳۶ اثری که چهارگانه‌ها را تشکیل می‌دهند و مورد پذیرش اکثریت محققان است، به شرح زیر است: * علاوه بر [[آپولوژی (افلاطون)|دفاعیه]]، ۲۴ رساله قطعاً اصیل هستند: [[خارمیدس]]، [[اوتودموس (افلاطون)|اوتودموس]]، [[اوتیفرون (افلاطون)|اوتیفرون]]، [[گرگیاس (گفتگو)|گرگیاس]]، [[ایون (افلاطون)|ایون]]، [[کراتیلوس (افلاطون)|کراتیلوس]]، [[کریتیاس (افلاطون)|کریتیاس]]، [[کریتون (افلاطون)|کریتون]]، [[لاخس (افلاطون)|لاخس]]، [[لوسیس (افلاطون)|لوسیس]]، [[منکسنوس (افلاطون)|منکسنوس]]، [[منون]]، [[قوانین (افلاطون)|قوانین]]، [[پارمنیدس (گفتگو)|پارمنیدس]]، [[فایدون]]، [[فایدروس]]، [[فیلبوس (افلاطون)|فیلبوس]]، [[جمهور]]، [[دولتمرد]]، [[پروتاگوراس]]، [[سوفسطائی (افلاطون)|سوفسطایی]]، [[ضیافت (افلاطون)|ضیافت]]، [[ته‌تتوس (افلاطون)|ته‌تتوس]]، [[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]]. * ۵ اثر مورد تردید هستند<ref group="و">Dubia</ref>: [[آلکیبیادس اول]]،<ref>On the debate on authenticity, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 291 f., 663–665, and the literature cited there.</ref> [[هیپیاس اول|هیپیاس]] [[هیپیاس اول|اول]]،<ref>For the ongoing debate on authenticity, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 301 f., 667 f., and the literature cited there. Thomas Alexander Szlezák, ''Platon'', in: ''Der Neue Pauly'', Volume 9, Stuttgart 2000, cols. 1098 f., believes a consensus in favor of authenticity can be identified, whereas Debra Nails, The people of Plato, Indianapolis 2002, p. 168, regards it as inauthentic as a matter of fact.</ref> [[هیپیاس دوم|هیپیاس]] [[هیپیاس دوم|دوم]]،<ref>Among the doubtful dialogues, this one is the least controversial; its authenticity is now considered highly likely, but not definitively confirmed; Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 142.</ref> [[کلیتوفون]]،<ref>For the still ongoing debate on authenticity, in which the proponents of its inauthenticity are in the majority, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 305 f., 668, and the literature cited there.</ref> [[تئاگس (افلاطون)|تئاگس]].<ref>For the still ongoing debate on authenticity, in which the proponents of its authenticity are in the minority, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 299, 666, and the literature cited there.</ref> * ۵ اثر قطعاً جعلی هستند<ref group="و">Spuria</ref>: [[آلکیبیادس دوم]]، [[اپینومیس]]، [[رقیبان (افلاطون)|آنتراستای]]، [[هیپارخوس (افلاطون)|هیپارخوس]]، [[مینوس (افلاطون)|مینوس]]. از میان نامه‌ها، همه به جز نامه‌های سوم، ششم، هفتم و هشتم قطعاً جعلی هستند؛ نامه هفتم عمدتاً اصیل تلقی شده، در حالی که اصالت سه نامهٔ دیگر مورد تردید است.<ref>For the debate on authenticity, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 310–322, 669–672, and the literature cited there.</ref> مجموعهٔ سنتی آثار افلاطونی علاوه بر ۳۴ رسالهٔ چهارگانه‌ها، شامل رساله‌های دیگری نیز می‌شود که امروزه به عنوان ضمیمه<ref group="و">Appendix Platonica</ref> از مجموعه اصلی جدا شده‌اند، زیرا قطعاً جعلی هستند. به نظر می‌رسد تمام رساله‌های جعلی توسط اعضای [[آکادمی افلاطون|آکادمی]] قدیم و جدید نوشته شده‌اند و بین قرن چهارم تا دوم پیش از میلاد به وجود آمده‌اند. برخی از آن‌ها احتمالاً خیلی زود وارد نظم چهارگانه‌ای شده و با وجود تردیدها در آن باقی مانده‌اند، که شاید تمایل به حفظ ساختار نُه چهارگانه در این امر بی‌تأثیر نبوده است. امروزه پژوهش‌ها به رساله‌های جعلی نه فقط از منظر جعل و تقلب، بلکه به عنوان نمونه‌هایی از پرداختن به مسائل مطرح‌شده توسط افلاطون با تقلید از سبک و استدلال او می‌نگرند. افزون بر این، در تحقیقات جدیدتر دیگر بر جدایی قاطع میان آثار اصیل و جعلی پافشاری نمی‌شود؛ بلکه این امکان مطرح می‌شود که برخی رساله‌های مشکوک و جعلی، پیش‌نویس‌های خود افلاطون یا نسخه‌های تکمیل‌شدهٔ آن پیش‌نویس‌ها توسط شاگردان یا [[فلسفه افلاطونی|افلاطونیان]] بعدی باشند. حتی در مورد رساله‌های قطعاً اصیل، به‌ویژه آثار دوره پیری، احتمال بازنگری توسط اعضای آکادمی در نظر گرفته می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد که خود افلاطون نیز آثارش را پیوسته ویرایش و تکمیل می‌کرده است.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, pp. 27–29.</ref> [[پرونده:Folium A1 Clarke Plato.jpg|بندانگشتی|صفحه اول مجموعه آثار افلاطون که در سال ۸۹۵ میلادی برای آرتاس تهیه شد، معروف به کودکس کلارکیانوس<ref group="و">Codex Clarkianus</ref>.]] روایت متون در درجه اول بر پایهٔ نسخه‌های خطی متعدد قرون وسطی استوار است که در نهایت ریشه در دو رونوشت باستانی دارند. مقایسه روایت‌های خطی با نقل‌قول‌های فراوان و گاه طولانی از افلاطون در ادبیات باستان نشان می‌دهد که متن موجود تا حد زیادی یکپارچه و قابل اعتماد است. سنت نسخه‌نویسی خطی در اواخر قرن نهم میلادی آغاز می‌شود. [[پاتریارک قسطنطنیه|اسقف اعظم جهانی قسطنطنیه]]، [[فوتیوس اول]]، که از دانشمندان برجسته قرن نهم بود، دستور داد تا مجموعه‌ای از تمام آثار منسوب به افلاطون در دو [[دفترنامه|کودکس]] گردآوری شود. این دو جلد امروزه مفقود شده‌اند، اما متن تهیه‌شده توسط پاتریارک، مبنای رونوشت‌های بعدی شد که برخی از آن‌ها بسیار باشکوه بوده و بخش بزرگی از سنت متنی امروز ما را تشکیل می‌دهند. یک مجموعه خطی دیگر از نوشته‌های افلاطون به دستور [[آرتاس قیصریه‌ای]]، شاگرد فوتیوس، تهیه شد.<ref>On the history of medieval transmission, see Hartmut Erbse: ''Überlieferungsgeschichte der griechischen klassischen und hellenistischen Literatur.'' In: ''Geschichte der Textüberlieferung der antiken und mittelalterlichen Literatur''. Volume 1, Zurich 1961, pp. 207–283, here: pp. 258–262; cf. Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 9 f.</ref> در سال ۱۴۲۳، انسان‌گرای ایتالیایی، [[جووانی آئوریسپا]]، مجموعه کاملی از آثار افلاطون را از [[قسطنطنیه]] به ایتالیا آورد. پاپیروس‌های باستانی فراوانی که البته تنها حاوی قطعاتی از متن هستند، مکمل شواهد متنی قرون وسطی به شمار می‌روند.<ref>The papyrus fragments are edited in the ''Corpus dei papiri filosofici greci e latini (CPF)'', Part 1, Volume 1, Florence 1999, pp. 33–619.</ref> قدیمی‌ترین پاپیروس به اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن سوم پیش از میلاد تعلق دارد.<ref>Papyrus Flinders Petrie II 50 (''Laches''). For this, see the ''Corpus dei papiri filosofici greci e latini (CPF)'', Part 1, Volume 1, Florence 1999, pp. 100–113.</ref> === گاه‌شماری === تاریخ‌گذاری مطلقِ هر یک از آثار بسیار دشوار است، زیرا آن‌ها به ندرت به رویدادهای تاریخیِ زمان نگارش خود اشاره می‌کنند و رویدادهای گفتگوها معمولاً در دوران حیات سقراط، یعنی پیش از آغاز واقعی فعالیت نویسندگی افلاطون، جریان دارد.<ref>However, the possibility is still occasionally considered that Plato began to compose dialogues even during Socrates' lifetime; see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 22.</ref> در برخی موارد، دست‌کم می‌توان محدودهٔ زمانیِ شکل‌گیری اثر را مشخص کرد، برای نمونه به واسطهٔ اشاراتی به وقایع تاریخ‌پذیر یا از طریق زمانِ آغازِ بازتاب و پذیرش آن اثر. تاریخ‌گذاری نسبیِ نوشته‌ها در [[:رده:مکالمات افلاطون|کل آثار]]، از اواخر قرن هجدهم میلادی به طور گسترده در میان پژوهشگران مورد بحث بوده است، زیرا تعیین ترتیب زمانیِ نگارش آن‌ها، پیش‌نیازِ تمام [[فرضیه|فرضیه‌ها]] دربارهٔ سیر تحول اندیشهٔ افلاطون است. معیارهای درونیِ صریح، ارجاعات متقابل در خود رساله‌ها هستند که البته فقط به ندرت یافت می‌شوند. معیارهای بیرونی (تاریخی)، اشاراتی به رویدادهای قابل تاریخ‌گذاری هستند که اما گاهی نمی‌توان آن‌ها را به طور قطعی به رویداد خاصی نسبت داد. از این رو، استدلال عمدتاً بر پایهٔ ملاحظات فیلولوژیک (زبان‌شناختی-تاریخی) و تأملاتی دربارهٔ یک سیر تحول فلسفی منسجم استوار است. این امر، از جمله، شامل فرضیه‌هایی است که بر اساس آن‌ها یک رساله بر پایهٔ رساله‌ای دیگر بنا شده و نیازمند آشنایی با خطوط فکریِ پرورش‌یافته در آن است. اما مهم‌ترین معیارها نه محتوایی، بلکه زبانی هستند. ویژگی‌های زبانیِ مرتبط در این زمینه، از یک سو از تحلیل کلی سبک حاصل می‌شوند که البته به دلیل ماهیت ذهنی آن و گستردگی فراوان هنر سبک‌پردازی افلاطون، به سختی به نتایج قطعی می‌رسد؛ از سوی دیگر، این معیارها به نتایج دقیقِ حاصل از به‌کارگیری [[روش آماری-زبانی|روش‌های آماری-زبانی]] (سبک‌سنجی) مربوط می‌شود که استفاده از آن از سال ۱۸۶۷ آغاز شد.<ref>Lewis Campbell: ''The Sophistes and Politicus of Plato'', Oxford 1867. An overview of the stylometric analyses is provided by Leonard Brandwood: ''The chronology of Plato’s dialogues'', Cambridge 1990. Cf. Leonard Brandwood: ''The chronology of Plato’s dialogues.'' In: Richard Kraut (ed.): ''The Cambridge Companion to Plato''. Cambridge 1992, pp. 90–120; Gerard R. Ledger: ''Re-counting Plato''. Oxford 1989.</ref> اساس آمار زبانی این مشاهده است که وقوع و بسامدِ کاربرد واژگان منفرد یا حتی ترکیب‌های خاصی از حروف ربط می‌تواند مشخصهٔ دوره‌های خلاقیتِ یک نویسنده باشد. شواهدی از این دست همچنین از ضرباهنگ جمله و پدیدهٔ [[التقای واکه‌ها|هیاتوس]] به دست می‌آید. ترکیب این رویکردها، یک تقسیم‌بندی کلی سه‌بخشی به آثار متقدم، میانی و متأخر را ممکن ساخته است که — با وجود برخی اختلافات و تغییرات — به عنوان دیدگاه غالب در میان پژوهشگران تثبیت شده است. با این حال، این الگو در مورد برخی آثار همواره با مخالفت روبرو شده و استحکام پایه‌های آن زیر سؤال رفته است. شماری از موارد مرزی همچنان حل‌نشده باقی مانده‌اند. علاوه بر این، برای آن دسته از پژوهشگران افلاطون که بر جنبهٔ بازنویسی مکررِ برخی رساله‌ها تأکید دارند، نتایج تحقیقات آماری-زبانی وزن چندانی ندارد. همچنین، ترتیب خود آثار در درون این سه گروه تا حد زیادی نامشخص یا کاملاً نامعلوم است. بر اساس دیدگاه غالب امروزی،<ref>For details, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 22–26, 99 ff., with a discussion of differing views.</ref> گروه‌بندی زیر بر پایه تحلیل سبکی نسبتاً قابل قبول است<ref group="ف">اسامی بدلی برداشته شده از: {{یادکرد کتاب|عنوان=دیباچه کتاب ضیافت، محمد علی فروغی، ص 38}}</ref>: {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" |+گاه‌شماری آثار افلاطون ! colspan="2" |آثار متقدم ! colspan="2" |آثار میانی ! colspan="2" |آثار متأخر ! colspan="2" |آثار غیرمعتبر |- !'''نام اصلی''' !'''نام بدلی''' !'''نام اصلی''' !'''نام بدلی''' !'''نام اصلی''' !'''نام بدلی''' !'''نام اصلی''' !'''نام بدلی''' |- |[[آپولوژی (افلاطون)|آپولوژی]] |دفاعیه |[[پارمنیدس (گفتگو)|پارمنیدس]] |صور مثل |[[کریتیاس (افلاطون)|کریتیاس]] |اتلانتیدا |آلکیبیادس اول |حقیقت انسان |- |[[خارمیدس]] |خردمندی |[[فایدروس]] |زیبایی |[[قوانین (افلاطون)|قوانین]] |نوامیس |هیپیاس دوم |دروغ |- |[[اوتودموس (افلاطون)|اوتودموس]] |مرد جدلی |[[جمهور]] |سیاست یا عدالت |[[فیلبوس (افلاطون)|فیلبوس]] |لذت |اوپینموس |حکیم، گفتگوی شبانه |- |[[اوتیفرون (افلاطون)|اوتیفرون]] |دینداری |[[ته‌تتوس (افلاطون)|ته‌تتوس]] |علم |[[دولتمرد (افلاطون)|دولتمرد]] |پادشاهی | colspan="2" rowspan="13" | |- |[[گرگیاس (گفتگو)|گرگیاس]] |فن خطابه | colspan="2" rowspan="12" | |[[سوفسطائی (افلاطون)|سوفسطائی]] |وجود |- |[[هیپیاس اول]] (با فرض اصالت) |زیبا |[[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]] |طبیعت |- |[[ایون (افلاطون)|ایون]] |شعر | colspan="2" rowspan="10" | |- |[[کراتیلوس (افلاطون)|کراتیلوس]] |خواص اسامی |- |[[کریتون (افلاطون)|کریتون]] |تکلیف |- |[[لاخس (افلاطون)|لاخس]] |دلاوری |- |[[لوسیس (افلاطون)|لوسیس]] |دوستی |- |[[منکسنوس (افلاطون)|منکسنوس]] |خطابه رثائیه |- |[[منون]] |فضیلت |- |[[فایدون]] |نفس |- |[[پروتاگوراس]] |سوفسطاییان |- |[[ضیافت (افلاطون)|ضیافت]] |مهمانی، عشق |} با نگاهی از منظر محتوایی، تصویر مشابهی به دست می‌آید، اما در این صورت به نظر خواهد رسید که رساله‌های کراتیلوس، فایدون و ضیافت بیشتر به گروه میانی تعلق دارند تا آثار اولیه، در حالی که پارمنیدس و ته‌تتوس که از نظر سبکی جزو گروه میانی محسوب می‌شوند، از دیدگاه محتوایی به آثار متأخر تعلق دارند. این امر تناقضی با نتایج تحلیل سبکی ندارد، زیرا مراحل تحول فلسفی لزوماً نباید با مراحل تحول سبکی تطابق کامل داشته باشند. با این حال، استفاده از معیارهای متفاوت برای دوره‌بندی آثار می‌تواند از نظر اصطلاح‌شناختی به سردرگمی منجر شود. == سبک ادبی == === قاعدهٔ گفتگو === {{مقاله اصلی|مکالمات افلاطون}} [[پرونده:Raffael 069.jpg|بندانگشتی|سقراط در حال گفتگو با [[گزنفون]] جوان. جزئیاتی از [[مکتب آتن (نقاشی)|نقاشی مکتب آتن]] اثر [[رافائل]] (۱۵۱۰–۱۵۱۱)، فرسکوی [[کلیسای سیستین]] (واتیکان)]] تمام آثار افلاطون، به استثنای نامه‌ها و دفاعیه، به شکل [[گفت‌وگو (داستان)|گفتگو]] هستند؛ و برخلافِ بیشترِ نوشته‌های فلسفی آن زمان، در قالب منظومه‌های تعلیمی یا [[رساله|رساله‌ها]] نوشته نشده‌اند. دفاعیه نیز در بخش‌هایی حاوی قسمت‌های گفتگویی است. در این آثار، افلاطون شخصیتی اصلی، که اغلب سقراط است، را در حال بحث‌های فلسفی با طرف‌های گفتگوی متفاوت به تصویر می‌کشد. این بحث‌ها با بخش‌هایی چون گزارش‌های غیرمستقیم، مطالب حاشیه‌ای یا بخش‌های اسطوره‌ای قطع و تکمیل شده و با آن‌ها در هم تنیده می‌شوند؛ سخنرانی‌های طولانی [[تک‌گویی|تک‌گویانه]] نیز در آن‌ها وجود دارد. شاگردان دیگر سقراط مانند [[گزنفون]]، [[آیسخینس اسفتوسی|آیسخینس]]، [[آنتیستنس]]، [[اقلیدس مگارایی]] و [[فایدون الیسی]] نیز آثاری در قالب گفتگوی سقراطی (به {{Langx|grc|Σωκρατικοὶ λόγοι|}}، تلفظ: Sokratikoì lógoi) تألیف کردند،<ref>The relevant source texts are collected by Gabriele Giannantoni (ed.): ''Socratis et Socraticorum reliquiae'', Volumes 1 and 2, Naples 1990.</ref> اما افلاطون در این زمینه به چنان جایگاه برجسته‌ای دست یافت که در دوران باستان او را (هرچند نه به اتفاق آرا) مخترع این ژانر ادبیِ نوپا می‌دانستند. او به گفتگوی سقراطی کمک کرد تا به اوج شکوفایی و در عین حال کمال خود برسد.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, S. 60, 65–71.</ref> شکل گفتگو تفاوت‌های آشکاری با دیگر اشکال نوشتاری دارد: * به واسطهٔ اینکه جنبه‌های هنری در آن دخیل هستند، خواننده را جذب می‌کند. * خواننده را از انتظارِ کمالِ نظام‌مند رها می‌سازد؛ مسائل حل‌نشده می‌توانند باز باقی بمانند. * فرایند کسب معرفت را به تصویر می‌کشد که به بازنگری در دیدگاه‌ها نیز می‌انجامد و بدین ترتیب، بیش از یک نوشتهٔ تعلیمی و اندرزگونه، خواننده را به تفکر فعال تشویق می‌کند. * نویسنده در قبال نظریه‌های ارائه‌شده موضع‌گیری نمی‌کند؛ او پشت شخصیت‌هایش پنهان می‌شود<ref>On the debate about the reasons for this anonymity, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 75–78.</ref> و قضاوت را به خواننده واگذار می‌کند. * اندیشه در معرض نظارت استدلالیِ طرف‌های گفتگو قرار می‌گیرد. * می‌توان از داشتن [[اصطلاح‌شناسی]] خشک و ثابت، که افلاطون عموماً از آن پرهیز دارد، اجتناب کرد.<ref>On Plato's reluctance to coin a technical terminology, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 31 f., with source references and further literature.</ref> مکان و زمان گفتگوها اغلب به دقت مشخص شده است؛ برای مثال، دیدار با سقراطِ زندانی (کریتون)، خانهٔ یک آتنی ثروتمند (جمهور)، یک مهمانی ([[سمپوزیوم|ضیافت]])، قدم زدن در خارج از آتن (فایدروس) یا پیاده‌روی به سوی یک معبد (قوانین)، محیط ملموس گفتگو را تشکیل می‌دهند. این چارچوب واقع‌گرایانه، حس یک رویداد تاریخی را القا کرده و به اثر اصالت می‌بخشد. با این حال، این‌ها گزارش‌های اصیل گفتگوها نیستند، بلکه آثاری تخیلی و ادبی هستند. اغلب، منابع روایات، گزارش‌ها یا اسطوره‌هایی که در گفتگوها گنجانده شده‌اند نیز به دقت توصیف و تأیید می‌شوند، برای نمونه در مورد اسطوره [[آتلانتیس]] در رساله‌های تیمائوس و کریتیاس. سقراطی که از منظر افلاطون ترسیم شده و در شخصیت او ویژگی‌های تاریخی و آرمان‌گرایانه در هم آمیخته‌اند، در مرکز اکثریت قریب به اتفاق گفتگوها قرار دارد. در چنین شرایطی، تمایز میان فلسفهٔ خود افلاطون و فلسفهٔ سقراط تاریخی که تنها به صورت شفاهی سخن گفته و اثر مکتوبی ندارد، دشوار است؛ این موضوع از دیرباز یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین مسائل پژوهشی بوده است. اغلب، گفتگوهای [[آپورتیک]] (بن‌بستی) دورهٔ اولیه به عنوان بازتابی نسبتاً واقعی از دیدگاه‌های سقراط تاریخی در نظر گرفته شده و از این رو برای ترسیم تصویری از فلسفهٔ اصیل سقراطی به کار می‌روند. شاید بهترین اثر برای این منظور دفاعیه باشد. در اواخر گفتگوهای میانی که در آن‌ها نظریهٔ مُثُل آرام‌آرام برمی‌آید، اندیشهٔ خود افلاطون وزن بیشتری می‌یابد. برخی پژوهشگران در سیر تحول مفروض از فلسفهٔ سقراطی به فلسفهٔ اصیل افلاطونی، یک مرحلهٔ گذار قائل می‌شوند که آثاری چون اوتودموس، هیپیاس اول، لوسیس، منکسنوس و منون را به آن نسبت می‌دهند. خود افلاطون همواره در آثارش در پس‌زمینه باقی می‌ماند؛ نام او تنها در دفاعیه<ref>Plato, ''Apology'' 34a1 und 38b6.</ref> و فایدون<ref>Plato, ''Phaedo'' 59b10.</ref> به طور گذرا ذکر می‌شود.<ref>For an interpretation of this "Platonic anonymity," see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 75–78, and the essays in the collection ''Who Speaks for Plato? Studies in Platonic Anonymity'', edited by Gerald A. Press, Lanham 2000.</ref> سقراطِ افلاطونی بر گفتگو مسلط و غالب است. او با دادن انگیزه‌های تعیین‌کننده، مسیر گفتگو را مشخص می‌کند و به [[روش سقراطی]]<ref group="و">maieutic</ref> به طرف‌های گفتگوی خود برای رسیدن به بینش و معرفت یاری می‌رساند. او نظرات دیگران را رد می‌کند؛ در مقابل این امر، این واقعیت قرار دارد که اظهارات خود او همواره بی‌چون و چرا و ردناپذیر به نظر می‌رسند. اغلب، طرف‌های گفتگو در ابتدا از مواضع خود مطمئن هستند، اما سپس توسط سقراط متوجه نقص‌های موجود در استدلال‌ها یا پیش‌فرض‌های نسنجیدهٔ خود می‌شوند، تا جایی که به نادرستی نظرات پیشین خود پی می‌برند. در اکثر موارد، طرف‌های گفتگو شخصیت‌هایی هستند که به طور خاص از آن‌ها نام برده شده است و می‌توان برای آن‌ها الگوهای تاریخی واقعی پیدا کرد. در گفتگوهای اولیه، این شخصیت‌ها اغلب افرادی هستند که ارتباطی مستقیم یا غیرمستقیم با موضوع مورد بحث دارند، برای مثال کاهنان، شاعران، دولتمردان، فرماندهان نظامی، مربیان یا سخنوران، که خواننده به دلیل حرفه‌شان به آن‌ها در زمینهٔ مربوطه صلاحیت نسبت می‌دهد. تنها در آثار دورهٔ متأخر است که شرکت‌کنندگان، همانطور که دانش قبلی آن‌ها نشان می‌دهد، در گفتگو اغلب پیش‌زمینهٔ مشخصاً فلسفی دارند.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 61 f.</ref> شکل گفتگو به افلاطون این امکان را می‌دهد که گاهی آرایش زبانیِ گفتار آزاد را با ویژگی‌های شناخته‌شدهٔ شخصیت‌های اصلی‌اش تطبیق دهد. تعداد شرکت‌کنندگان در بحث بین دو تا چهار نفر متغیر است. سقراط خط فکری خود را در تقابل با طرف‌های گفتگویی که آگاهانه انتخاب کرده، پیش می‌برد و همواره تنها به یکی از آن‌ها در یک زمان می‌پردازد. با تغییر طرف گفتگو، اغلب سطح بحث به طور ناگهانی تغییر می‌کند. چنین تغییراتی همچنین زمانی رخ می‌دهد که شخصیت مسلط در گفتگو به افرادی که حضور ندارند، می‌پردازد و از روند گفتگوی قبلی خود با دیگران گزارش می‌دهد، مانند موردِ سخنرانی [[دیوتیمای مانتینیا|دیوتیما]] دربارهٔ [[اروس (مفهوم)|اروس]] در ضیافت. هدف گفتگو، هم‌رأیی (به {{Langx|grc|ὁμολογία|}}، تلفظ: homología) طرفین بحث در نتیجهٔ گفتگوست. بسته به نوع موضوع و صلاحیت شرکت‌کنندگان، گفتگو یا به راه‌حلی رضایت‌بخش برای همه می‌رسد، یا به یک موقعیت استدلالیِ [[آپوریا|آپوریایی]] (به {{Langx|grc|ἀπορία|}}، تلفظ: aporía، به معنی ''درماندگی''). هنگامی که موضوعی باید روشن شود اما در چارچوب گفتگوی فعلی فراتر از توان شرکت‌کنندگان است، افلاطون آگاهانه این وظیفه را به بحثی به طور کل، با یک طرف دیگر گفتگو موکول می‌کند.<ref>Thomas Alexander Szlezák: ''Platon lesen.'' Stuttgart-Bad Cannstatt 1993, pp. 32, 120–129.</ref> گفتگوها از نظر توانایی‌های فکری‌ای که از خوانندگان می‌طلبند، بسیار متفاوت هستند. از این رو، مشخص نیست که افلاطون معمولاً چه مخاطبانی را در نظر داشته است. محتمل است که برخی از گفتگوهای او در درجه اول به عنوان [[پروترپتیک|نوشته‌های تشویقی-ترغیبی]]<ref group="و">protreptic</ref> برای مخاطبان گسترده‌تر بوده‌اند، در حالی که آثار دشواری مانند تیمائوس اساساً برای کسانی که پیش‌زمینهٔ آموزشی فلسفی داشتند و شاگردان آکادمی در نظر گرفته شده بودند. در هر صورت، افلاطون قصد داشت بر جامعهٔ تحصیل‌کرده تأثیر بگذارد تا افراد خارج از این حلقه را به فلسفه جذب کند و همچنین باورهای سیاسی خود را گسترش دهد.<ref>Thomas Alexander Szlezák: ''Platon lesen.'' Stuttgart-Bad Cannstatt 1993, pp. 38–41.</ref> با این حال، او خطر سوءتفاهم را نیز می‌دید، یعنی زمانی که نوشته‌هایش به دست خوانندگانی بیفتد که قادر به درک آن‌ها بدون کمک‌های بیشتر نیستند.<ref>Plato, ''Phaedrus'' 274b–278b; ''Seventh Letter'' 340b–345c.</ref> باید فرض کرد که مخاطبان آن زمان هم خواننده و هم شنونده بوده‌اند و بلندخوانی و بحث دربارهٔ متون از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.<ref>Sylvia Usener: ''Isokrates, Platon und ihr Publikum'', Tübingen 1994, pp. 143–229, presents numerous pieces of evidence and arguments for the primacy of listening over reading (especially pp. 150 ff.) and points out that Plato himself held the value of reading in lower esteem. Even for the letters, Plato assumes an audience that is being read to.</ref> گفتگوها که شباهت‌هایی نیز با [[درام]] یونانی دارند و گاهی حاوی نقل‌قول‌هایی از [[تراژدی‌های یونان|تراژدی‌ها]] هستند، در دوران باستان گاهی مانند نمایشنامه اجرا یا دکلمه می‌شدند.<ref>Plutarch, ''Quaestiones convivales'' 7, 8, 1, 711b–c; even in our time, Plato's dialogues are sometimes staged, for example, the ''Phaidon'' at the Schaubühne in Berlin in 1986; Michael Erler: ''Platon'', Basel 2007, p. 81.</ref> === ویژگی‌های گروه‌های مختلف درگیر در گفتگوها === ==== آثار اولیه ==== آثار اولیهٔ افلاطون، اشخاص و دیدگاه‌هایشان را با وضوحی ملموس و سرزندگی‌ای دراماتیک به تصویر می‌کشند. مجموعه‌ای از گفتگوهای این دوره به جستجوی پاسخ برای مهم‌ترین و مبرم‌ترین پرسش‌های سقراط می‌پردازند؛ برای مثال، پرسش‌هایی دربارهٔ ماهیت دینداری (''اوتیفرون'')، شجاعت (''لاخس'')، خویشتن‌داری (''خارمیدس'')، فضیلت (''هیپیاس'' ''دوم'')، و دوستی و عشق (''لوسیس'') مطرح می‌شود. سقراط در درجه اول از مدعیان، انتظار پاسخ‌های مستدل دارد، اما پس از پرس‌وجوی دقیق، آشکار می‌شود که آن‌ها اطلاعات رضایت‌بخشی برای ارائه ندارند. در برخی گفتگوها، مسئله‌ای که در ابتدا مطرح شده بود، حل‌نشده باقی می‌ماند؛ این گفتگوها به عنوان گفتگوهای تعریف‌طلبانهٔ{{Efn|منظور گفتگوهایی است که در آن سقراط از چیستی تعریف امور مختلف سوال می‌کند.}} آپورتیک (بن‌بستی) شناخته می‌شوند. با این حال، بن‌بست به این معنا نیست که افلاطون به لاینحل بودن مسئله اعتقاد داشته، بلکه می‌تواند ناشی از این باشد که طرف گفتگو برای رسیدن به راه‌حل، صلاحیت کافی نداشته است.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 86.</ref> اغلب، جوانان بی‌تجربه اما کنجکاو به عنوان طرفین بحث ظاهر می‌شوند. یک گروه از گفتگوهای این دوره بر رویارویی شدید با سوفیست‌های شناخته‌شده‌ای مانند [[گرگیاس|گرگیاس لئونتینی]] یا [[پروتاگوراس]] تمرکز دارد که نسخهٔ افلاطونی سقراط با موضع آن‌ها در قبال اخلاق و تعلیم و تربیت به شدت مخالفت می‌کند. افلاطون تحت عنوان «سوفیست‌ها» که آن را با بار معنایی منفی به کار می‌برد، متفکران مختلفی را گرد هم می‌آورد که به عنوان معلم سفر می‌کردند و در ازای دریافت دستمزد تدریس می‌کردند، اما در سایر موارد اشتراک چندانی با یکدیگر نداشتند. در تصویرسازی او، سوفیستِ نوعی، مظهرِ عرضه‌کنندهٔ دانش ظاهریِ بی‌ارزش است. در این تصویرسازی [[جدل|جدل‌آمیز]]، افلاطون، تصویر قابل اعتمادی از شخصیت‌ها و آموزه‌های سوفیست‌های تاریخی ارائه نمی‌دهد.<ref>Peter Weber-Schäfer: ''Die „Überwindung“ der Sophistik durch Platon.'' In: Stephan Kirste et al. (eds.): ''Die Sophistik. Entstehung, Gestalt und Folgeprobleme des Gegensatzes von Naturrecht und positivem Recht'', Stuttgart 2002, pp. 158–170.</ref> گروه دیگری از گفتگوها از نظر صحنه‌پردازی و زمان‌بندی در چارچوب محکومیت سقراط قرار دارند. روش اساسی‌ای که سقراط در این گفتگوها به کار می‌گیرد، رد کردن (به {{Langx|grc|ἔλεγχος|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|élenchos}}'' ''اِلنْخوس''، به معنای «بررسی»، «آزمون») دیدگاه‌های اولیه طرفین گفتگویش است که ساده‌لوحانه و نیندیشیده از آب درمی‌آیند. با این رهایی یافتن از دانش ظاهری، فقدان دانش حقیقی آشکار می‌شود. در این میان، سقراط از نظر آموزشی بر این نکته تأکید دارد که طرف گفتگو از طریق تلاش‌های شخصی خود در جریان درگیری فکری، به دانش دست یابد. خود سقراط این شکل خاص از هنر گفتگو را با «مهارت مامایی» (به {{Langx|grc|μαιευτική τέχνη|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|maieutikḗ téchnē}}'' ''مایئوتیکه تخنه''){{Efn|از این رو به این روش در بسیاری از زبان‌ها مایوتیک می‌گویند.}} مادرش مقایسه می‌کند. با یکدیگر، طرفین تعریفی از اصطلاحات مورد پرسش به دست می‌آید. سپس جستجو برای یافتن دلایلِ درستیِ برخی باورها دنبال می‌شود. سقراط با شخصیت و طنز خاص خود، کل بحث را شکل می‌دهد. او از طریق پرسش‌هایش، طرف گفتگو را به سمت مطلوبش هدایت می‌کند. هدف تلاش‌های فلسفی، نزدیک شدن به حقیقت و در نتیجه به دست آوردن راهنمایی برای زندگی است، از طریق تشخیص اینکه روش صحیح زندگی چیست و چگونه توجیه می‌شود. در مسیر جستجوی این حقیقت، افلاطون خود را از [[جدل سوفسطائی|جدل سوفیستی]] و بلاغی که به شدت آن را رد می‌کند، متمایز می‌سازد، زیرا این نوع جدل معطوف به کسب معرفت نیست، بلکه به ارائه ترفندهایی برای به پیروزی رساندن یک دیدگاه، صرف نظر از محتوای حقیقی آن، بسنده می‌کند. ==== آثار میانی و متأخر ==== گفتگوهایی که بر اساس معیارهای محتوایی در گروه میانی دسته‌بندی می‌شوند، تفاوت چشمگیری با آثار اولیه دارند؛ این گفتگوها شاهکارهای ادبی افلاطون به شمار می‌روند. اگرچه در این دوره نیز پرسش‌های تعریف‌طلبانه اغلب در مرکز بحث قرار دارند، اما سیر حقیقت‌یابی دیگر به موقعیت‌های آپورتیک نمی‌انجامد. در عوض، نظریه مُثُل که اکنون معرفی شده است، معمولاً به عنوان بنیادی شناخته‌شده، قابل فهم و بنابراین دیگر نیازمند توجیه مفصل، برای گفتگو پیش‌فرض گرفته می‌شود. در حالی که در آثار اولیه عمدتاً مسائل اخلاقی مورد بحث قرار می‌گرفتند، آثار میانی به طیف وسیع‌تری از مسائل فلسفی می‌پردازند، از جمله موضوعاتی مانند مرگ و جاودانگی نفس (''فایدون'')، دولت آرمانی (''جمهور'')، عشق (''فایدروس'') و جاذبهٔ اروتیک (''ضیافت'')، فلسفهٔ زبان (''کراتیلوس'')، و زیبایی (''هیپیاس'' ''اول''). نظریه مُثُل در آثار متأخر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای مثال در پرداختن به پرسش‌هایی دربارهٔ هستی (''پارمنیدس'' و ''سوفسطایی'') و معرفت (''ته‌تتوس'')، و مسائل فلسفه طبیعت (''تیمائوس''). با این حال، دیگر این چنین نیست که نظریه مُثُل مانند گفتگوهای میانی، اساس استدلال را تشکیل دهند. موضوع کانونی دیگرِ آثار متأخر، فلسفه سیاسی (''دولتمرد'' و ''قوانین'') است. آثار متأخر اغلب به بینش‌هایی که قبلاً به دست آمده‌اند ارجاع می‌دهند یا نظریه‌های موجود در آثار قبلی را به طور قابل توجهی تغییر می‌دهند. در مورد طرح ادبی نیز تحولی از دوره میانی به دوره متأخر قابل مشاهده است. پیش‌تر در برخی از گفتگوهای میانی، و سپس به ویژه در گفتگوهای متأخر، شخصیت قهرمان داستان که قبلاً غالب و مسلط بود، یعنی سقراط، تا حدی به عقب رانده می‌شود و تک‌گویی‌های مفصلی که توسط افراد دیگر نیز ارائه می‌شوند (مانند ''تیمائوس'')، افزایش می‌یابد. === عناصر اسطوره‌ای === {{مقاله اصلی|اسطوره افلاطونی}} شماری از [[اسطوره|اسطوره‌ها]] در گفتگوها گنجانده شده‌اند، از جمله اسطوره [[آتلانتیس]] در ''تیمائوس''<ref>Plato, ''Timaeus'' 21e–26d.</ref> و ''کریتیاس''، اسطوره‌های [[انسان‌های گوی‌مانند]]<ref>Plato, ''Symposium'' 189c–193e.</ref> و تولد [[اروس]]<ref>Plato, ''Symposium'' 203a–e.</ref> در ''ضیافت''، اسطوره‌های [[ژیگس]]<ref>Plato, ''Politeia'' 359d–360b.</ref>، [[افسانه ار|اِر]]<ref>Plato, ''Politeia'' 614a–621d.</ref> و [[آتوختون (یونان باستان)|بومیان]]<ref>Plato, ''Politeia'' 414c–415d.</ref> در ''جمهور''، اسطوره‌های ارابه نفس<ref>Plato, ''Phaedrus'' 246a–256e.</ref> و توث<ref>Plato, ''Phaedrus'' 274c–275b.</ref> در ''فایدروس''، اسطورهٔ [[دوران طلایی یونان|عصر طلایی]] در ''دولتمرد''<ref>Plato, ''Statesman'' 268d–274d.</ref>، اسطوره آفرینش جهان در ''تیمائوس'' و چندین اسطوره درباره جهان پس از مرگ.<ref>For example: Plato, ''Phaedo'' 107d–114c, ''Gorgias'' 523a–527a.</ref> افلاطون اسطوره‌های خود را در قالب تک‌گویی‌های با ساختار روایی ارائه می‌دهد که معمولاً در آغاز یا پایان یک گفتگو گنجانده می‌شوند. ویژگی معمول این اسطوره‌ها این است که ادعاهای غیرقابل اثبات مطرح می‌کنند. گاهی [[اسطوره‌شناسی یونانی|شخصیت‌های الهی]] به عنوان بازیگر وارد صحنه می‌شوند یا از گذشته‌های دور سخن به میان می‌آید. در برخی بخش‌ها، افلاطون از [[استعاره|استعاره‌ها]] و [[تشبیه|تشبیهات]]{{Efn|در متن آلمانی واژهٔ Gleichnis برای «تشبیه» به کار رفته است. هرچند تشبیه تا حدودی منظور اصلی واژه را منتقل می‌کند، اما Gleichnis به نوعی از روایت گفته می‌شود دارای ویژگی‌های به خصوصی نسبت به Parable باشد. مثلا Gleichnis معمولا کوتاه‌تر از Parable است، و از طریق آن یک واقعیت انتزاعی به واسطهٔ یک تصویر ملموس روزمره فهم‌پذیر می‌شود؛ همنچین بار روایت‌گرانهٔ کمتری دارد، یعنی به عبارت دیگر در Parable یک جهان روایی نسبتا کامل توصیف می‌شود که از پس آن پیام و نتیجهٔ اخلاقی داستان برمی‌آید، درحالی که در Gleichnis هدف به دست آوردن فهمی از پدیده‌ای انتزاعی‌تر به واسطهٔ مقایسهٔ آن با پدیده‌های روزمره است. تمثیل غار افلاطون مثال خوبی برای Gleichnis است و برای Parable می‌توان به عنوان نمونه تمثیل‌های قرآنی یا کتاب مقدسی را مثال زد.}} تصورپذیر استفاده می‌کند. هدف همواره این است که محتوای گزاره‌های نظری به شکلی ملموس ارائه شود، به صورت [[تمثیل (ادبیات)|تمثیلی]] به شکلی انضمامی و مؤثر منتقل گردد و قدرت اقناع بیشتری به آن بخشیده شود. بنابراین، اسطوره‌های افلاطون برای مثال، برای به تصویر کشیدن وضعیت جهان (''دولتمرد'')، آفرینش آن (''تیمائوس'')، توانایی‌های انسانی (اسطوره توث)، ماهیت نفس (''فایدروس'') یا ادامه حیات آن در جهان پس از مرگ (''فایدون'') به کار می‌روند. افلاطون در گریزهای اسطوره‌شناختی خود در بسیاری موارد از سنت‌های موجود و همچنین تصورات دینی و فلسفی رایج در [[سوفسطایی‌گری|سوفسطائی‌گری]]، [[اورفیسم (دین)|اورفیسم]] یا [[مکتب فیثاغوری|فیثاغوریسم]] بهره می‌برد و آن‌ها را تغییر می‌دهد تا در خدمت اهداف خود قرار داده و با باورهایش تطبیق دهد.<ref>On myth in Plato, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 89–92. On the religious aspects of Platonic philosophy in general, see Karl Albert: ''Griechische Religion und platonische Philosophie,'' Meiner, Hamburg 1980, <nowiki>ISBN 3-7873-0507-6</nowiki>. </ref> به طور کلی، می‌توان اسطوره‌هایی را که افلاطون از زبان سقراط نقل می‌کند از آن‌هایی که دیگر شرکت‌کنندگان در گفتگو روایت می‌کنند، متمایز ساخت. در میان اسطوره‌هایی که از زبان سقراط بیان نمی‌شوند، علاوه بر گزارش‌هایی که به منابع خاصی نسبت داده می‌شوند، اسطوره‌هایی نیز وجود دارند که بدون اشاره به منبع، مدعی باورپذیری هستند، و همچنین [[سبب‌شناسی|افسانه‌های سبب‌شناختی]] که برای توضیح چگونگی پیدایش چیزی به کار می‌روند. برای مثال، پروتاگوراسِ سوفیست در گفتگویی [[پروتاگوراس (افلاطون)|به همین نام]]، اسطورهٔ [[پرومته]] درباره منشأ فرهنگ را برای تأیید ادعای خود مبنی بر اینکه فضیلت (''[[واردی (فلسفه)|آرِته]]'') را می‌توان به روش سوفیست‌ها آموزش داد، ارائه می‌دهد.<ref>Plato, ''Protagoras'' 320c–323a.</ref> به همین ترتیب، [[آریستوفان|آریستوفانِ]] کمدی‌نویس در ''ضیافت'' می‌خواهد با اسطوره انسان‌های گوی‌مانند نشان دهد که عشق اروتیک را باید به عنوان تلاشی برای بازگرداندن وحدت و کمال اولیه تفسیر کرد. شناخته‌شده‌ترین و بحث‌برانگیزترین اسطوره افلاطونی، اسطوره [[آتلانتیس]] است که افلاطون آن را از زبان کریتیاس در [[کریتیاس (افلاطون)|گفتگویی]] به نام خود او و در ''[[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]]''، با استناد به سنت شاهدان و اسناد مکتوب ادعایی، روایت می‌کند.<ref>Plato, ''Timaeus'' 20d–26e.</ref> در این گفتگوها، افلاطون امپراتوری دریایی قدرتمند آتلانتیس را توصیف می‌کند که زمانی در جنگ با قدرت زمینی آتنِ نخستین، که دارای ویژگی‌های آرمانی بود، شکست خورد و سرانجام در دریا غرق شد. این اسطوره معمولاً به عنوان تصویری از برتری ادعایی دولت آرمانی افلاطون در ''جمهور'' تفسیر می‌شود.<ref>Thus Pierre Vidal-Naquet: ''Athen und Atlantis. Struktur und Bedeutung eines platonischen Mythos''. In: Pierre Vidal-Naquet: ''Der Schwarze Jäger''. Frankfurt am Main 1989, pp. 216–232; Heinz-Günther Nesselrath: ''Platon und die Erfindung von Atlantis'', Munich 2002; Herwig Görgemanns: ''Wahrheit und Fiktion in Platons Atlantis-Erzählung''. In: ''Hermes''. Vol. 128, 2000, pp. 405–420.</ref> اسطوره‌های افلاطون درباره جهان پس از مرگ، که در آن‌ها سقراط سرنوشت نفس جاودان پس از مرگ را توصیف می‌کند، اهداف دینی-اندرزی دارند. معنای واژهٔ «اسطوره» در آثار افلاطون بسیار متغیر است. اغلب به نظر می‌رسد که تقابلی با مفهوم [[لوگوس]] را بیان می‌کند که در فلسفه به گزاره‌ای مبتنی بر استدلال اطلاق می‌شود. با این حال، اسطوره و لوگوس می‌توانند با یکدیگر در هم تنیده باشند و افلاطون مکرراً یک اسطوره را به عنوان لوگوس و در نتیجه مبتنی بر واقعیت معرفی می‌کند؛ او اغلب بر محتوای حقیقی آنچه روایت می‌شود، تأکید دارد. اسطوره‌هایی وجود دارند که در آن‌ها راویان به منابعی استناد می‌کنند که برای آن‌ها ادعای اعتبار دارند، مانند [[افسانه ار|اسطوره اِر]] در ''جمهور''.<ref>Plato, ''Politeia'' 614b.</ref> در جای دیگر، افلاطون اساطیر را آمیزه‌ای از راست و دروغ خوانده و اسطوره‌ها را داستان‌هایی برای کودکان می‌نامد.<ref>For example, in the ''Politeia'' 377a; cf. Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 90.</ref> او در گفتگوها گاهی اسطوره را به شدت از لوگوس متمایز می‌کند، اما در جای دیگر سقراطِ او تصمیم‌گیری درباره اینکه آیا یک روایت باید به عنوان اسطوره یا لوگوس ارزیابی شود را به قضاوت طرفین گفتگو واگذار می‌کند.<ref>See, for example, Plato, ''Protagoras'' 320c and ''Gorgias'' 523a1–2; on Plato's use of language, see Markus Janka: ''Semantik und Kontext. Mythos und Verwandtes im Corpus Platonicum.'' In: Markus Janka and Christian Schäfer (eds.): ''Platon als Mythologe'', 2nd, revised edition, Darmstadt 2014, pp. 23–46.</ref> از این رو، در پژوهش‌های افلاطونی، تفاسیر مختلفی از نسبت اسطوره با لوگوس ارائه شده است. برخی از محققان اسطوره را شکلی فرودست نسبت به لوگوس می‌دانند.<ref>For instance, Gerhard Müller: ''Die Mythen der platonischen Dialoge.'' In: ''Nachrichten der Gießener Hochschulgesellschaft''. No. 32, 1963, pp. 77–92.</ref> برخی دیگر معتقدند که اسطوره و لوگوس هردو، به عنوان رویکردهای به یک اندازه مشروع نسبت به حقیقت ارائه می‌شوند. بر اساس این دیدگاه، افلاطون اسطوره را در تقابل با لوگوس نمی‌داند؛ بلکه آن‌ها دو رویکرد متفاوت و در عین حال مکمل به واقعیت، و به عبارتی دو راه متفاوت برای فهم جهان هستند که یکی از آن‌ها با دلایل عقلی تضمین شده است، در حالی که دیگری جنبه‌هایی را به نمایش می‌گذارد که درک عقلانی آن‌ها دشوار است.<ref>On this, see Konrad Gaiser: ''Gesammelte Schriften''. Sankt Augustin 2004, pp. 61–69; Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 91. </ref> اسطوره‌ها بسته به درک معنا و هدفشان، از دوران باستان از نظر ارزش ادبی و فلسفی به اشکال متخالفی مورد قضاوت قرار گرفته‌اند.<ref>Markus Janka: ''Mythos.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, pp. 208 f., with further literature and references.</ref> == فلسفه == === نظریه مثل === {{مقاله اصلی|نظریه اشکال|l1=نظریه مثل}} نظریه مُثُل اغلب به عنوان خط فاصل میان فلسفهٔ سقراطی و افلاطونی تلقی می‌شود. در گفتگوهای تعریف‌طلبانهٔ [[آپوریا|آپورتیک]] اولیه، سقراطِ افلاطون عمدتاً به موضوعات [[فلسفه اخلاق|اخلاقی]] می‌پردازد. او می‌پرسد که چه ویژگی‌هایی یک فضیلت خاص مانند [[عدالت]] یا [[دلیری|شجاعت]] را تشکیل می‌دهند، یا [[خیر]] با چه مشخصه‌هایی تعریف می‌شود. با این حال، تعاریفی که در آن‌جا بررسی می‌شوند برای او ناکافی باقی می‌مانند، زیرا یا بیش از حد محدود، یا بیش از حد کلی هستند و بنابراین امکان تعیین دقیق محتوای مفهومی که باید تعریف شود را فراهم نمی‌کنند. در مقابل، افلاطون در گفتگوهای میانی به [[گوهر (جوهر)|ماهیت]] یک فضیلت یا هر ابژه دیگری می‌پردازد، بدون اینکه خود را به جستجوی ویژگی‌های تعریف‌محورانه محدود کند. ممکن است فردی عادل نامیده شود، اما او [[نومن (فلسفه)|فی‌نفسه]] عادل نیست؛ ممکن است شیئی زیبا نامیده شود، اما هرگز مظهر زیبایی محض نباشد. همه چیزهایی که بر اساس احکام مبتنی بر تجارب حسی، ویژگی خاصی – مثلاً «زیبا» – به آن‌ها نسبت داده می‌شود، سهم بیشتر یا کمتری در اصلِ ذاتاً تصور شدهٔ خود، یعنی در یک [[ایده|مثال]] (به {{Langx|grc|ἰδέα|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|idéa}}'' ''ایده‌آ'')، مثلاً «زیبایی فی‌نفسه»، دارند. ==== مُثُل به مثابه اعیان متعالی ==== «مثال» یا «ایده» افلاطونی – برخلاف مفهوم مدرن «ایده» – محصولی ذهنی، یک فکر یا اندیشه نیست. افلاطون فرض می‌کند که جهانی که انسان از طریق حواس [[ادراک|درک]] می‌کند، مادونِ قلمرو مُثُل است که از ادراک حسی پنهان است، اما واقعی و به طور مستقل موجود است و تنها از طریق [[روح (قوه محرکه)|قوای فکری]] قابل شناخت است. از نظر افلاطون، مثال [[وجود|موجود حقیقی]] است؛ وجود آن، وجود به معنای اخص کلمه است. در مقابل، اشیاء محسوس تنها وجودی مشروط و در نتیجه ناقص دارند. کسی به مثال دست می‌یابد که از ویژگی‌های غیرذاتی [[پدیده]] منفرد انتزاع کند و توجه خود را به امر کلی معطوف سازد که زیربنای اشیاء منفرد و مشترک میان آن‌هاست. بدین ترتیب، او در ''ضیافت'' توصیف می‌کند که چگونه می‌توان از ادراک حسی یک بدن زیبا به زیبایی نفس، آداب و رسوم، و شناخت‌های عقلی، و سرانجام به آنچه «ذاتاً زیباست»، یعنی مثال زیبایی، رسید. این همان مظهر چیزی است که زیباست، زیرا تنها مثال زیبایی است که عاری از اجزای نازیباست.<ref>Plato, ''Symposium'' 210a–212a.</ref> به همین ترتیب، مثال عدالت عاری از جنبه‌های ناعادلانه‌ای است که به هر یک از تجلیات آن در جهان مادی چسبیده است. ==== ویژگی‌ها و معنای مُثُل ==== [[پرونده:Platon Ideenlehre.svg|جایگزین=شماتیک کلی از نظریهٔ مثل افلاطونی|بندانگشتی|شماتیک کلی از نظریهٔ مثل افلاطونی.]] مُثُل به عنوان واقعیات حقیقی، سرنمون‌های مطلق و جاودانه هستند. از آن‌جا که آن‌ها تابع قوانین پیدایش، تغییر و زوال نیستند، کیفیتی الهی دارند. زیبایی همواره تنها به میزان محدودی به یک شیء منفرد تعلق می‌گیرد، به طوری که اشیاء زیبا از نظر میزان زیبایی‌شان قابل مقایسه‌اند. اما مثال زیبایی از چنین کم و بیشی مبراست، زیرا زیبایی به مثابه مثال، مطلقاً (بدون درجه‌بندی یا محدودیت) زیباست. از آن‌جا که مُثُل واقعی‌تر از اشیاء منفرد محسوس هستند، از نظر [[هستی‌شناسی|هستی‌شناختی]] (در آموزه سلسله‌مراتب موجودات) رتبه بالاتری نسبت به اعیان حسی دارند. مُثُل جوهر واقعی صفات را تشکیل می‌دهند و به اشیاء صورت می‌بخشند. آن‌ها به عنوان [[موجودیت|موجوداتی]] تغییرناپذیر، موضوعی هستند که تفکر و شناخت به آن معطوف می‌شود، زیرا تنها از امور تغییرناپذیر می‌توان دانش داشت، نه از اشیاء حسی که همواره ناقص و در حال تغییرند. اعیانی که انسان درک می‌کند، وجود خود را مدیون وجود عینیِ مثال مربوطه و ماهیت خاص خود را مدیون مُثُل مختلفی هستند که در آن‌ها مشارکت دارند. برتری هستی‌شناختی مُثُل با برتری [[معرفت‌شناسی|معرفت‌شناختی]] آن‌ها مطابقت دارد. هر دانشی درباره امور محسوس، مستلزم درک صحیح از مثال زیربنایی امور مربوطه است. بنابراین، این تصور افلاطونی در تقابل با این دیدگاه قرار دارد که اشیاء منفرد کل واقعیت را تشکیل می‌دهند و در پس مفاهیم کلی چیزی جز نیاز بشری برای ساختن مقوله‌های نظم‌دهنده جهت طبقه‌بندی پدیده‌ها وجود ندارد. افلاطون مفهومی که در اصل توسط [[پارمنیدس]] پرورده‌شده که تحت عنوان وجود واحد در پس اشیاء شناخته می‌شود، را برمی‌گیرد و این اندیشه را در مورد پرسش‌های فلسفی متعددی به کار می‌برد. بدین ترتیب، او در ''جمهور'' اشاره می‌کند که ریاضی‌دانان [[اصل موضوع|پیش‌فرض‌های بدیهی]] خود را روشن نمی‌کنند، بلکه آن‌ها را بدیهی می‌انگارند. علاقه آن‌ها نه به اشکال هندسی‌ای است که کم و بیش به طور ناقص در طبیعت می‌یابند یا خود ترسیم می‌کنند. دغدغه آن‌ها در هندسه نه اعیان تجربی، بلکه اعیان مثالی است. در این‌جا پیش‌فرض گرفته می‌شود که یک ابژهٔ غیرتجربی – مثلاً مربع و قطر آن – هدف تلاش‌هاست و نه بازنمودهای آن که در طبیعت یافت می‌شوند.<ref>Plato, ''Politeia'' 510c–511a.</ref> افلاطون با حرکت از این برداشت از رابطه میان مثال و تصویر، برای نمونه، زیبایی فی‌نفسه، خیر فی‌نفسه، عدالت فی‌نفسه یا دینداری فی‌نفسه را تعیین می‌کند.<ref>Plato, ''Phaedo'' 75c–d.</ref> بنابراین، هر پدیده جهان مادی در مثالی که تصویر حقیقی (به {{Langx|grc|εἰκών|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|eikṓn}}'' ''ایکون؛ به'' {{Langx|grc|εἴδωλον|}}''،'' تلفظ'': {{lang|grc-Latn|eídōlon}}'' ''ایدولون'') آن است، مشارکت دارد. نحوه این مشارکت (به {{Langx|grc|μέθεξις|}} تلفظ: ''méthexis'' ''[[متخسیس]]'') در هر مورد خاص تعیین می‌کند که آن ابژه تا چه حد از خاصیتی که از مثال دریافت می‌کند، برخوردار است. مثال، علتِ این است که چیزی آنگونه باشد که هست. بنابراین، زیبایی، عدالت یا برابری تعیین می‌کند که اشیاء منحصربه‌فردی که به عنوان زیبا، عادل یا برابر درک می‌شوند، این ویژگی‌ها را تا حد معینی از خود نشان دهند. بنابراین، یک انسان تنها به این دلیل و تا آن‌جا می‌تواند زیبا نامیده شود که از مثال زیبایی سهم دارد. مثال در عین حال در ابژه مربوطه حاضر (''به'' {{Langx|grc|παρουσία|}}''،'' تلفظ'': {{lang|grc-Latn|parusía}}'' ''اپاروسیا'' به معنای «حضور») است . ==== مسئله‌ساز بودن اصطلاح «نظریه مُثُل» و پرسش‌های باز ==== افلاطون اظهارات خود درباره مُثُل را به طور نظام‌مند ارائه نمی‌دهد؛ او در هیچ کجا یک نظام فلسفی منسجم عرضه نمی‌کند. بنابراین، درک مقصود او تنها از طریق گزاره‌های منفرد در نوشته‌های متعدد قابل دستیابی است که در نتیجهٔ آن تصویری کلی و طرح‌وار به دست می‌آید.<ref>The most important writings related to the Theory of Forms are ''Euthyphro'', ''Meno'', ''Phaedo'', ''Symposium'', ''Phaedrus'', ''Republic'', ''Parmenides'', and ''Timaeus''.</ref> بنابراین، اصطلاح رایج «نظریه مُثُل» که از خود افلاطون نیست، با آنچه روایت شده به شکل دقیق مطابقت ندارد. همچنین افلاطون برای مفهوم «مثال» از عبارات مترادف مختلفی استفاده می‌کند و پیوسته در انتخاب واژگان تنوع به خرج می‌دهد.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 391 f.; besides ''idéa'' especially {{lang|grc|εἶδος}} ''{{lang|grc-Latn|eídos}}'' "form", {{lang|grc|μορφή}} ''{{lang|grc-Latn|morphḗ}}'' "Form", {{lang|grc|οὐσία}} ''{{lang|grc-Latn|usía}}'' "essence" and {{lang|grc|παράδειγμα}} ''{{lang|grc-Latn|parádeigma}}'' „model".</ref> در گفتگوهای متأخر، نظریه مُثُل گاهی وجود ندارد، در اصول اساسی تغییر می‌کند یا مانند ''تیمائوس'' به حوزه‌های جدیدی مانند [[کیهان‌زایی]] منتقل می‌شود. به دلیل ماهیت غیرنظام‌مند، ناهماهنگ و ناتمام اندیشه‌های مکتوب افلاطون در این زمینه، که حتی در طول تحول فلسفی او تغییر هم کرده‌اند، پرسش‌های بنیادین متعددی باز باقی می‌مانند که از دوران باستان به طور مناقشه‌برانگیزی مورد بحث بوده‌اند. برای مثال، مشخص نیست که به کدام پدیده‌های محسوس، به نظر افلاطون، مُثُل خاصی اختصاص داده شده و به کدام یک نه. در ''دولتمرد'' به نظر می‌رسد تعیین یک مفهوم و در نتیجه وجود مثال مربوطه، به یک معیار صرفاً صوری بستگی دارد و پرسش از ارزش یا رتبه در این میان بی‌اهمیت است.<ref>Plato, ''Politicus'' 266d; cf. 257b.</ref> در مقابل، در ''پارمنیدس'' گفته می‌شود که سقراط در وجود مُثُلِ پدیده‌های منفردی مانند آتش یا آب تردید داشت و این تصور را ناپسند می‌دانست که به چیزهای ناچیز یا حقیر مانند سرگین یا کثافت، مُثُل خاصی اختصاص داده شود.<ref>Plato, ''Parmenides'' 130a–e.</ref> در جای دیگر، افلاطون فرض می‌کند که نه تنها از اشیاء طبیعی، بلکه از چیزهایی مانند میز نیز مُثُل وجود دارد که در جهان مادی تنها محصولاتی حاصله از نبوغ بشری هستند. این پرسش‌ها باز باقی می‌مانند که آیا باید برای نقص‌ها، امور ناقص و بد نیز مُثُل در نظر گرفت<ref>Christian Schäfer: ''Idee.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, p. 163, with source citations.</ref> و رابطه میان اعیان حسی و مُثُل آن‌ها دقیقاً چگونه باید فهمیده شود. === نظریه نفس === ==== ویژگی‌ها و اجزای نفس ==== در فلسفه افلاطون، [[نفس]] (''به'' {{Langx|grc|ψυχή|}}''،'' تلفظ'':'' ''{{lang|grc-Latn|psychḗ}}'' ''پسیخه'') به عنوان اصل غیرمادی حیات، مستقلاً جاودانه است. وجود آن کاملاً مجزا از وجود بدن است؛ پیش از پیدایش بدن وجود دارد و پس از نابودی آن، سالم باقی می‌ماند (وجود پیشین و پسین). از این امر، سلسله مراتب این دو نتیجه می‌شود: بدن که در معرض انواع آسیب‌ها و در نهایت نابودی است، مادون نفس جاودانه و فناناپذیر است. نفس سزاوار است که بر بدن فرمانروایی کند.<ref>Plato, ''Phaedo'' 79e–80b.</ref> بدن در اصل «ظرف» یا «مسکن» نفس است، اما به بیان منفی، «گور» یا «زندان» او نیز هست<ref>Plato, ''Gorgias'' 493a, ''Cratylus'' 400c, ''Phaedrus'' 250c.</ref> – این عبارتی است مشهور از افلاطون.<ref>On the metaphors of the imprisonment and the grave of the soul and their reception in Antiquity and the Middle Ages, see Pierre Courcelle: ''Connais-toi toi-même de Socrate à Saint Bernard'', Volume 2, Paris 1975, pp. 325–414.</ref> در مرگ، نفس از بدن جدا می‌شود؛ موجود جاودانه از ماده‌ای که تنها با تأثیر او زنده است، جدا و رها می‌شود.<ref>Plato, ''Gorgias'' 524a–b, ''Phaedo'' 64c, ''Timaeus'' 81c–e (cf. 73b).</ref> نفس رها شده از بدن می‌تواند به شیوه‌ای زلال و بی‌شائبه به شناخت برسد،<ref>Plato, ''Phaedo'' 65a–67a.</ref> به همین دلیل فیلسوف حقیقی مرگ را معنادار می‌جوید. با این حال، تا زمانی که نفس در بدن است، جایگاهی میانجی میان عالم مُثُل و عالم محسوسات دارد.<ref>Plato, ''Symposium'' 202d–e.</ref> نفس همراه با عوامل بدنی و از طریق خود، ادراکات، شناخت‌ها، عقاید، عواطف، هیجانات و امیال را ایجاد می‌کند و آثار فیزیکی مانند رشد، ویژگی‌های ظاهری و تجزیه ماده بدنی را موجب می‌شود.<ref>On this, see Wolfram Brinker: ''Seele''. In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, p. 254, and the references cited there.</ref> ارتباط او با بدن تنها برای مدت زندگی اهمیت دارد که در طی آن توانایی‌هایی مانند قوه شناخت، تفکر و طلب، و ویژگی‌هایی (فضایل و رذایل) را به ظهور می‌رساند و تجارب لذت و درد را کسب می‌کند. تمام کارکردهای ذهنی یک فرد از آنِ نفس است، به طوری که او با شخص یکی است. تصمیمات اخلاقی او سرنوشتش را پس از مرگ تعیین می‌کند. بنابراین، از نظر افلاطون، تمام تلاش‌های فلسفی تنها معطوف به نفس است؛ از این رو سقراطِ افلاطونی اندرز می‌دهد که برای «بصیرت و حقیقت و برای نفست، تا در بهترین حالت ممکن باشد» بکوشی.<ref>Plato, ''Apology'' 29d–e.</ref> از دیدگاه افلاطون، نفس نه به عنوان پدیده‌ای واحد، بلکه پیچیده ظاهر می‌شود. نفس از سه بخش شهوانی (''به'' {{Langx|grc|ἐπιθυμητικόν|}}''،'' تلفظ'':'' ''{{lang|grc-Latn|epithymētikón}}'' ''اپیتومتیکون'')، روحانی (''به'' {{Langx|grc|θυμοειδές|}}''،'' تلفظ'':'' ''{{lang|grc-Latn|thymoeidés}}'' ''توموئیدس'') و عقلانی (''به'' {{Langx|grc|λογιστικόν|}}''،'' تلفظ'':'' ''{{lang|grc-Latn|logistikón}}'' ''لوگیستیکون'') تشکیل شده است. این سه بخش با یکدیگر در تضاد هستند. از دیدگاه فلسفی، هماهنگی آن‌ها تحت سیطره بخش عقلانی مطلوب است.<ref>Plato, ''Politeia'' 438d–441c, 443c–445e.</ref> افلاطون در یک اسطوره، اجزای نفس را به یک ارابه تشبیه می‌کند. عقل به عنوان ارابه‌ران باید دو اسب بسیار متفاوتِ اراده و شهوت را هدایت کند و شهوت را مهار سازد تا به عنوان نیروی حاکم، نفس را به سوی شناخت رهنمون شود.<ref>Plato, ''Phaedrus'' 246a–247c, 253c–254e.</ref> بخش شهوانی در این‌جا معطوف به ادراک حسی است، لذات جسمانی مانند خوردن، نوشیدن و تولید مثل را برآورده می‌کند یا وسایلی برای ارضای چنین لذاتی را می‌طلبد.<ref>Plato, ''Politeia'' 580e–581a.</ref> در مقابل، اراده به عنوان بخش روحانی نفس، عقاید را تولید می‌کند، زیبایی و خیر را می‌شناسد (اما نه زیبایی و خیر فی‌نفسه را) و درباره خود و دیگران قضاوت‌های ارزشی صادر می‌کند. هر دو باید تابع بخش عقلانی باشند – بخش شهوانی برای مهار سیری‌ناپذیری غریزی‌اش، بخش روحانی برای شکوفا ساختن ویژگی‌های مثبت خود مانند حمیت معقول، ملایمت، نرم‌خویی، احترام و انسان‌دوستی در برابر ویژگی‌های منفی مانند حمیت کاذب، بی‌اعتمادی و حسادت. بخش عقلانی در لذت یادگیری و شناخت حقیقت، در تلاش علمی آشکار می‌شود.<ref>Plato, ''Politeia'' 581b–e.</ref> در حوزه اخلاق، بخش عقلانی نفس با توانایی تشخیص آنچه خوب و سودمند است، و با مهار بخش‌های پست‌تر، امکان خویشتن‌داری انسان را فراهم می‌کند.<ref>See Wolfram Brinker: ''Seele''. In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, pp. 255–257, and the references cited there.</ref> در آموزه اولیه نفس افلاطون، اجزای نفس یک واحد جاودانه را تشکیل می‌دهند؛ اما در اثر متأخر ''تیمائوس''، او بخش‌های پست‌تر نفس و عواطف، امیال و هیجانات منفی مرتبط با آن‌ها را به عنوان آمیزه‌های فانی نفس عقلانیِ فناناپذیر می‌نگرد.<ref>Plato, ''Timaeus'' 69c–70a.</ref> ==== نفس‌مندی موجودات و اشیاء غیرانسانی ==== [[پرونده:Sanzio 01 Plato Aristotle.jpg|جایگزین=تصویر از افلاطون و ارسطو|بندانگشتی|تصویر از افلاطون (چپ) و ارسطو با تیمائوس و [[اخلاق نیکوماخوسی|اخلاق نیکوماخوس]] در دستانشان، جزئیاتی از نقاشی [[مکتب آتن (نقاشی)|مکتب آتن]] اثر [[رافائل]] (۱۵۱۰–۱۵۱۱)، فرسکوی [[کلیسای سیستین]] (واتیکان).]] از آن‌جا که برای افلاطون حرکت خودبه‌خودی یکی از ویژگی‌های ذاتی و تعریفی نفس است، او حیوانات و اجرام آسمانی را نیز نفس‌مند می‌داند، و در ''تیمائوس<ref>Plato, ''Timaeus'' 77a–c.</ref>'' گیاهان را نیز . خود کیهان دارای عقل است که جایگاه آن در [[روح جهانی|نفس جهان]] (به {{Langx|grc|ψυχή τοῦ παντός|}}، تلفظ: ''psychḗ tou pantós'' ''پسیخه تو پانتوس'') است. یک خدای آفریننده، [[عقل فعال|دمیورگوس]]، یعنی نفس جهان را شکل داد، به آن سهمی در مُثُل بخشید و آن را در جهان کاشت تا عقل را به کل جهان وارد کند و بدین ترتیب آن را کامل‌تر سازد. نفس جهان نیرویی است که خود و هر چیز دیگری را به حرکت درمی‌آورد. او در جهان ذاتی است، در همه جای آن گسترده شده و در عین حال آن را احاطه کرده است.<ref>Plato, ''Timaeus'' 30a–b, 34b–37c.</ref> از آن‌جا که او از طریق اجزای مختلف خود در همه چیز مشارکت دارد، قادر به درک و شناخت همه چیز است. ماهیت او با ماهیت عقل انسانی یکی است؛ بنابراین، میان نفس انسان و نفس کیهان هماهنگی وجود دارد. ==== استدلال‌ها برای جاودانگی نفس ==== تلاش برای اثبات جاودانگی نفس یکی از دغدغه‌های اصلی افلاطون است. او در ''فایدون'' سقراط را وامی‌دارد تا استدلال کند که اضدادی مانند بیداری و خواب به طور چرخه‌ای از یکدیگر پدید می‌آیند. بنابراین، برای گذار از زندگی به مرگ نیز باید یک حرکت معکوس به سوی زندگی فرض شود؛ در غیر این صورت، تمام حرکت زندگی به سوی مرگ هدف‌گیری می‌کرد و با آن به طور قطعی پایان می‌یافت، به طوری که دیگر حیاتی وجود نمی‌داشت.<ref>Plato, ''Phaedo'' 70c–72d.</ref> در استدلالی دیگر، سقراطِ افلاطون هر فرایند یادگیری را به این امر بازمی‌گرداند که نفس دانشی را بازمی‌یابد که نمی‌تواند برایش جدید باشد؛ بنابراین، باید این دانش بالقوه را از وجود خود پیش از پیدایش بدن به همراه داشته باشد. از آن‌جا که نفس پیش از ورود به بدن، مُثُل را در «مکانی فراتر از آسمان» (به {{Langx|grc|τόπος ὑπερουράνιος|}} تلفظ: ''tópos hyperouránios'' ''توپوس هوپر اورانیوس'') مشاهده کرده و بنابراین دانش را در خالص‌ترین شکل خود داشته است، می‌تواند در طول حیات انسانی خود با یادآوری تدریجی و در ابتدا به شکلی تحریف‌شده و ناخالص آنچه زمانی درک کرده بود، بیاموزد (آموزهٔ آنامِنْسیس<ref group="و">Anamnesis</ref> افلاطون). افلاطون از وجود مُثُل و دسترسی انسان به دانشی که آن‌ها امکان‌پذیر برای انسان می‌سازند، نتیجه می‌گیرد که نفس به قلمرو امور محدود زمانی تعلق ندارد.<ref>Plato, ''Phaedo'' 72e–77a; on the soul's vision of the Ideas, see also ''Phaedrus'' 246e–256e.</ref> استدلالی دیگر از این ملاحظه ناشی می‌شود که امر مرئی مرکب و بنابراین قابل تجزیه است، در حالی که امر نامرئی روحانی بسیط، غیرقابل تجزیه و فناناپذیر است. این امر مؤید آن است که نفس به قلمرو امور فناناپذیر تعلق دارد که ماهیت آن شبیه ماهیت خود نفس است.<ref>Plato, ''Phaedo'' 78b–80d.</ref> استدلالی دیگر در ''فایدون'' بیان می‌کند که اضداد نمی‌توانند همزمان حاضر باشند؛ بنابراین، برف با گرما ناسازگار است. از این رو، نفس که به عنوان اصل حیات‌بخش فی‌نفسه فهمیده می‌شود، نمی‌تواند مرگ را در خود بپذیرد. بنابراین، مرگ تنها بر بدن جاندار تأثیر می‌گذارد، نه بر اصلی که آن را جان می‌بخشد.<ref>Plato, ''Phaedo'' 102b–107b.</ref> علاوه بر این، افلاطون در ''جمهور'' این نظریه را مطرح می‌کند که به هر چیز فناپذیری، شری نسبت داده می‌شود که توسط آن فاسد و نابود می‌شود. شروری که نفس را تحت تأثیر قرار می‌دهند، یعنی بی‌عدالتی و رذیلت، آن را بد می‌کنند، اما مشاهده نمی‌شود که باعث نابودی آن شوند.<ref>Plato, ''Politeia'' 608c–612a.</ref> ملاحظه دیگری از افلاطون این است که نفس منشأ تمام حرکت‌هاست. نفس به عنوان حامل توانایی همواره از خود به حرکت درآمدن و به حرکت درآوردن دیگر چیزها، باید نامخلوق و بنابراین جاودانه باشد.<ref>Wolfram Brinker: ''Seele.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, p. 253; Karin Alt: ''Unsterblichkeit'' (Immortality). In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, p. 298.</ref> ==== نفس پس از مرگ ==== افلاطون معمولاً درباره سرنوشت نفس در جهان پس از مرگ و «دوباره شدن» (به {{Langx|grc|πάλιν γίγνεσθαι|}} تلفظ: ''pálin gígnesthai'' ''پالین گیگنس‌تای'') ، یعنی [[تناسخ|تناسخ ارواح]]، به شکلی اسطوره‌ای سخن می‌گوید. اگرچه او از عباراتی معادل اصطلاحات «تناسخ ارواح» (به {{Langx|el|μετεμψύχωσις|}} تلفظ: ''metempsýchōsis'' ''متِمپسوخوسیس''، παλιγγενεσία تلفظ: ''palingenesía'' ''پالینگِنِسیا'') یا «[[جهان دیگر]]» استفاده نمی‌کند، اما همانطور که از توضیحاتش پیداست، مقصود او نهایتا به معنای این اصطلاحات برمی‌گردد. او در این کار به مفاهیم قدیمی‌تری اتکا می‌کند که بر اساس آن‌ها شرایط وجود پس از مرگ به رفتار در زندگی زمینی بستگی دارد، همانطور که پیشتر [[فیثاغورس]]، [[امپدوکلس]] و [[پیندار]] نیز معتقد بودند. او در ''فایدون'' زمین و جهان پس از مرگ را توصیف می‌کند که به دو بخش بالایی و پایینی تقسیم شده است. در بخش بالایی «زمین حقیقی» قرار دارد. در آن‌جا ارواح رها شده از بدن در محیطی پاک و شگفت‌انگیز در حضور خدایان زندگی سعادتمندی را می‌گذرانند تا اینکه دوباره تناسخ یابند. در بخش پایینی، پنج گروه از ارواح بسته به شدت خطاهایی که در زندگی مرتکب شده‌اند، مجازات و تطهیر می‌شوند. بدین ترتیب، ارواح «درمان‌ناپذیر» در [[تارتاروس]] فرو می‌روند، در حالی که آن‌هایی که در زندگی پشیمان شده و گناهان «درمان شدنی» مرتکب شده‌اند، سالانه به نزدیکی رودخانهٔ [[آخرون]] برده می‌شوند و در آن‌جا از قربانیان سابق خود طلب بخشش می‌کنند. تنها ارواحی که به راستی با فلسفه تطهیر شده‌اند، از «زمین حقیقی» در جهان مطلقاً روحانی و وصف ناپذیر پذیرفته می‌شوند.<ref>Plato, ''Phaedo'' 108e–114c; cf. ''Phaedo'' 80d–81a.</ref> افلاطون در گفتگوی ''[[گرگیاس (گفتگو)|گرگیاس]]''، ایدهٔ [[قضاوت (پس از مرگ)|داوری پس از مرگ]] را معرفی می‌کند که برای اولین بار در تاریخ فرهنگ یونان در این‌جا به تفصیل شرح داده می‌شود و به تصورات قدیمی‌تر از نقش داوری خدایان اتکا دارد. داوری پس از مرگ افلاطون متشکل از [[مینوس]]، [[رادامانتوس]] و [[آیاکوس]] است. ارواح برهنه در آن‌جا بر اساس «زخم‌ها» و «پینه‌های» خود که در اثر زندگی ناعادلانه ایجاد شده‌اند، مورد بررسی قرار می‌گیرند و به [[تارتاروس]] یا [[الوسیون]] فرستاده می‌شوند.<ref>Plato, ''Gorgias'' 523a–527a.</ref> به همین ترتیب، افلاطون در ''[[جمهور]]'' ([[افسانه ار|اسطوره اِر]]) توصیف می‌کند که چگونه ارواح بر اساس شیوه زندگی مربوطه خود به جهان زیرین تبعید و تطهیر می‌شوند یا به مکانی آسمانی منتقل می‌گردند. پس از هزار سال، آن‌ها به «دوک آنانکه» (ضرورت) هدایت می‌شوند که اجرام آسمانی را در حرکت نگه می‌دارد. آن‌ها در آن‌جا تحت نظارت [[مویرای]]{{Efn|ایزدبانوان سرنوشت}}، از میان الگوهای مختلف زندگی، آن را که می‌خواهند در آینده تحقق بخشند، انتخاب می‌کنند و دوباره به تناسخ وارد می‌شوند.<ref>Plato, ''Politeia'' 614c–621b.</ref> افلاطون در اثر متأخرش، ''تیمائوس'' ادعا می‌کند که اگر نفس پیش‌زمینه‌های نامساعدی را با خود به همراه داشته باشد، در بدن یک زن دوباره متولد می‌شود و در صورتی که نابخردانه عمل کرده باشد، تناسخ می‌تواند در بدن یک حیوان صورت گیرد که در این حالت نیز نوع حیوان به میزان نابخردانه عمل کردن‌های نفس در زندگی قبلی بستگی دارد. از نظر افلاطون، در پایین‌ترین سطح، حتی پایین‌تر از خزندگان، جانوران آبزی قرار دارند.<ref>Plato, ''Timaeus'' 90e–92c.</ref> === معرفت‌شناسی و نظریه تعریف === ==== تعریف و ویژگی‌های شناخت و دانش ==== در پس‌زمینهٔ تاریخی-فلسفیِ تقابل با سوفیست‌ها که به صورت حرفه‌ای به انتقال دانش می‌پرداختند، سقراط — که برای افلاطون مظهر انسان اندیشمند است — در رسالهٔ ''ته‌تتوس'' این پرسش را مطرح می‌کند که شناخت و دانش (به {{Langx|grc|ἐπιστήμη|}}، تلفظ: ''epistḗmē'' ''اپیستمه'') چیست.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 145e–146a.</ref> ابتدا، او این ادعاها را رد می‌کند که «دانش همان ادراک حسی است»<ref>Plato, ''Theaetetus'' 151d–e.</ref> و «دانش همان عقیدهٔ درست است».<ref>Plato, ''Theaetetus'' 187a–e.</ref> او استدلال می‌کند که یک عقیدهٔ درست را اگر به طور تصادفی درست باشد، نمی‌توان دانش نامید.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 200d–201c.</ref> اما حتی تعریف سنتی و کلاسیک در تاریخ فلسفه، یعنی دانش به مثابه «عقیدهٔ درست به همراه توجیه»، نیز توسط سقراطِ افلاطونی در ''ته‌تتوس'' رد می‌شود.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 210a–b.</ref> در رسالهٔ پیشین، ''منون''، افلاطون این تعریف را از زبان سقراط بیان کرده بود؛ بر اساس آن، شناخت و در نتیجه دانش پایدار از این واقعیت ناشی می‌شود که بتوان یک دیدگاه صحیح را توجیه کرد.<ref>Plato, ''Menon'' 98a.</ref> در ''ته‌تتوس''، او از این دیدگاه روی برمی‌گرداند و استدلال می‌کند که توجیه یک عقیده، خود باید توجیه شود و توجیهِ توجیه نیز به همین ترتیب، که این امر به یک [[تسلسل|تسلسل بی‌نهایت]] می‌انجامد. توجیه یک عقیده شامل پیوندی از عناصر (گزاره‌ها) است که تنها در صورتی قابل درک است که اجزای آن از پیش شناخته شده باشند، همان‌طور که نمی‌توان یک هجا را تشخیص داد مگر اینکه پیشتر حروف جداگانهٔ آن را آموخته باشیم. بنابراین، توجیه باید بر دانشِ از پیش موجود استوار باشد تا به یک عقیدهٔ صادق، خصلت دانش ببخشد.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 202d–208b.</ref> اما گزارهٔ حاصل، یعنی «دانش، عقیدهٔ درستی است که با دانش توجیه شده باشد»، به عنوان تعریف بی‌فایده است، زیرا واژه‌ای که باید تعریف شود، خود در تعریف آمده است و این امر به یک [[دور باطل]] می‌انجامد. این گفتگو به طور آپورتیک پایان می‌یابد.<ref>In the 20th century, Plato's discussion of the problematic nature of the concept of knowledge was seen as a precursor to the modern discussion of the so-called [[مسئله گتیه|Gettier problem]]; see Rainer Enskat: ''Authentisches Wissen. Was die Erkenntnistheorie beim Platonischen Sokrates lernen kann.'' In: Rainer Enskat (ed.): ''Amicus Plato magis amica veritas. Festschrift für Wolfgang Wieland zum 65. Geburtstag''. Berlin 1998, pp. 101–143.</ref> افلاطون در معرفت‌شناسی خود، میان عقیده (به {{Langx|grc|δόξα|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|dóxa}}'' ''دوکسا'') یا باور بدون دانش از یک سو، و دانش حقیقی از سوی دیگر، تمایزی قاطع قائل می‌شود.<ref>Plato, ''Gorgias'' 454d.</ref> ادراکات حسی برای رسیدن به حقیقت کافی نیستند،<ref>Plato, ''Theaetetus'' 186e.</ref> بلکه صرفاً عقایدی را تولید می‌کنند. حتی اگر یک عقیده درست باشد، از نظر ماهیت و منشأ، اساساً با بینش متفاوت است.<ref>Plato, ''Timaeus'' 51d–52a.</ref> دسترسی به حقیقت و در نتیجه دانش، تنها در تفکری برای نفس آشکار می‌شود که تا حد امکان خود را از ادراک حسی رها کرده باشد.<ref>Plato, ''Phaedo'' 65c.</ref> بر همین اساس، افلاطون دو قلمرو هستی را از هم جدا می‌کند: کیفیت محسوس و ذات نامحسوس. در کاوش این دو، انسان چندین مرحلهٔ شناختی را طی می‌کند، همان‌طور که افلاطون در ''نامهٔ هفتم'' با مثال دایره نشان می‌دهد:<ref>Plato, ''Seventh Letter'' 342a–343e.</ref> * در پایین‌ترین سطح فهم، نام یک شیء قرار دارد که صرفاً بر قرارداد زبانی استوار است، یعنی استفاده از واژهٔ «دایره». * پس از آن، تعریف چیزی که با آن واژه مشخص شده، می‌آید، برای مثال: «دایره آن چیزی است که از مرکز خود در همه جا فاصله‌ای یکسان دارد.» * فراتر از تعریف زبانی، شیء محسوس قرار دارد، در این مورد دایره‌ای که توسط یک ترسیم‌گر کشیده شده و البته همواره ناقص است. * شناخت مفهومی، یعنی بازنمایی شناختی از یک دایره، مرحلهٔ ماقبل آخر شناخت را تشکیل می‌دهد. * در بالاترین سطح، شناخت عقلیِ محض قرار دارد که «مثال» دایره را درمی‌یابد. این تمایز در [[تمثیل خط منقسم]] نیز یافت می‌شود.<ref>Plato, ''Politeia'' 509d–511e.</ref> در آن، افلاطون قلمروهای جداگانهٔ هستی را به عنوان بخش‌هایی بر روی یک خط در نظر می‌گیرد. این خط ابتدا به بخش‌های اصلیِ مرئی (محسوس) و معقول (آنچه برای عقل قابل دسترس است) تقسیم می‌شود. این کار قلمروهای عقیده و شناخت را از هم جدا می‌کند. بخش محسوس خود به زیربخش‌های تصاویر (مانند سایه‌ها و بازتاب‌ها) و اشیاء فیزیکی (خود اعیان حسی) تقسیم می‌شود که از نظر وضوح با یکدیگر متفاوتند. قلمرو معقول نیز به اعیان هندسی مثالی و مُثُل تقسیم می‌شود. متناظر با این قلمروهای دارای ترتیب سلسله‌مراتبی، چهار مرحلهٔ شناختی وجود دارد که آخری آن‌ها از بقیه ارزشمندتر است: صرفاً گمان، صرفاً باور، فهم (به ''{{Langx|grc|διάνοια|}}''، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|diánoia}} دیانویا'') و عقل (به ''{{Langx|grc|νόησις|}}''، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|nóēsis}} نوئسیس''). فهم که در ریاضیات تحقق می‌یابد، مشخصه‌اش این است که بر پایه‌هایی بی‌چون و چرا استوار است. این مرحله با عقاید درستی کار می‌کند که خود توسط عقاید بدیهتاً درست توجیه شده‌اند. با این حال، پیش‌فرض آن‌ها خارج از محدودهٔ این عقاید قرار دارد و بنابراین مورد توجه قرار نمی‌گیرد. تنها عقل که از نظر کیفی در مرتبهٔ بالاتری قرار دارد، می‌تواند به آن صعود کند. به گفتهٔ افلاطون، تمام شناخت، تمام یادگیری، به صورت [[آنامنسیس|یادآوری (آنامِنْسیس)]]<ref>Anamnesis</ref> از مُثُلی رخ می‌دهد که نفس پیش از ورود به بدن در مکانی «فراآسمانی»<ref group="و">überhimmlischen</ref> مشاهده کرده و بنابراین در فرایند شناخت آن‌ها را به یاد می‌آورد. از این رو، شناخت و دانش به قلمرو مُثُل ارجاع دارند. آنچه انسان با حلول در بدن فراموش کرده است، می‌تواند با کمک ادراکات حسی و گفتگوها و با راهنمایی یک آموزگار دوباره به دست آورد.<ref>Hans Otto Seitschek: ''Wiedererinnerung.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon.'' Darmstadt 2007, pp. 330–333.</ref> به همین ترتیب، سقراط در رسالهٔ ''منون'' یک بردهٔ ناآشنا با ریاضیات را هدفمندانه به سوی حل یک مسئلهٔ هندسی هدایت می‌کند تا نشان دهد که بینش بر دانش پیش از تولد استوار است. فرد نادان زمانی که به درستی تحریک شود، به این تصورات صحیح از آنچه نمی‌داند دسترسی پیدا می‌کند، زیرا آن‌ها به صورت رؤیایی در او حضور دارند.<ref>Plato, ''Menon'' 82b–86c.</ref> ==== دیالکتیک به مثابه روش کسب دانش ==== اصطلاح [[دیالکتیک]] برای نخستین بار به عنوان صفت<ref>Plato, ''Menon'' 75d.</ref> و اسم<ref>Plato, ''Politeia'' 534e.</ref> در آثار افلاطون یافت می‌شود، که این برخلاف اکراه معمول او در معرفی و استفادهٔ نظام‌مند از اصطلاحات فنی است.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 31 f.</ref> عبارت یونانی ''{{lang|grc-Latn|hē dialektikē [téchnē]}}'' ({{lang|grc|ἡ διαλεκτική [τέχνη]}}) از فعل «سخن گفتن، گفتگو کردن» (به {{Langx|grc|διαλέγεσθαι|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|dialégesthai}}'' ''دیالگستای'') مشتق شده و بنابراین در معنای محدودتر به معنای «[هنر] گفتگو» است. افلاطون احتمالاً این اصطلاح را برای تمایز مفهومی روش گفتگویی‌ای که سقراطِ افلاطونی به‌ویژه در رساله‌های اولیه به کار می‌برد، معرفی کرده است.<ref>Walter Müri: ''Das Wort Dialektik bei Platon.'' In: ''Museum Helveticum'' 1, 1944, pp. 152–168; Peter Staudacher follows him: ''Dialektik.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, p. 81.</ref> سودی که از طریق دیالکتیک سقراطی حاصل می‌شود، در ابتدا شامل افشای تعاریف نامناسب و ناکافی است. دیالکتیک‌دان با توانایی خود در تعریف دقیق و متمایزکنندهٔ ذات اشیاء و در عین حال رد موفقیت‌آمیز استدلال‌های مخالف، مشخص می‌شود.<ref>Plato, ''Politeia'' 534b–c.</ref> افلاطون با حرکت از این افشای دانش کاذب، در رساله‌های میانی به دیالکتیکی می‌رسد که به عنوان یک روش گفتمانی، به خودِ شناخت می‌پردازد. او با تکیه بر ناکافی بودن ادراک حسی و عقیدهٔ درست، ضرورت دیالکتیکی را توجیه می‌کند که صرفاً بر تفکر محض استوار است. او این روش را در تقابل با ریاضیات قرار می‌دهد که به ادعای او به بدیهیات وابسته است و به عنوان هندسه، به اشکال ترسیم‌شده نیاز دارد. افلاطون تصور ریاضی‌دانان از موضوعشان را به رؤیا تشبیه می‌کند،<ref>Plato, ''Politeia'' 533c.</ref> زیرا آن‌ها از اعداد زوج و فرد، انواع زوایا و ساختارهای محسوس استفاده می‌کنند که البته آن‌ها را به عنوان مفروضات کمکی برای بدیهیات و اشکال ایده‌آلی می‌دانند که تنها در ذهن می‌یابند. آن‌ها معتقدند که برای بدیهیات خود نه به خود و نه به دیگران نیازی به پاسخگویی ندارند، گویی که این مفروضات برای همه بدیهی هستند.<ref>Plato, ''Politeia'' 510c–d.</ref> در مقابل، با کمک دیالکتیک، دانش بی‌قید و شرط و در نتیجه حقیقی به دست می‌آید که بر چنین پیش‌فرض‌های بررسی‌نشده‌ای استوار نیست. بنابراین دیالکتیک‌دان باید از همه پیش‌داوری‌های بی‌چون و چرا پرهیز کند. او با فرضیه‌هایی سروکار دارد که آشکارا آن‌ها را چنین می‌نامد و مورد بررسی قرار می‌دهد. به این ترتیب، او به مفروضات موجهی می‌رسد که افلاطون آن‌ها را «پله‌ها و سکوهای پرش» می‌داند که به «آنچه غیرفرضی است، به سرآغاز همه چیز» (ἀρχή ἀνυπόθετος ''آرخه آنوپوتتوس'')، یعنی «مثال خیر» می‌انجامد. از آن‌جا، فیلسوفی که به روش دیالکتیکی می‌اندیشد، دوباره به سوی مُثُل پایین‌تری که به این مثال وابسته‌اند، بازمی‌گردد. بدین ترتیب، او بدون استفاده از ادراک حسی، مسیر شناخت خود را می‌پیماید و در این فرایند به سرآغاز حقیقی و اصل اعلایی می‌رسد که نمی‌توان آن را به علتی فراتر از خود ارجاع داد.<ref>Plato, ''Politeia'' 511b–c. On the significance of the Idea of the Good in this context, see Rafael Ferber: ''Platos Idee des Guten'', 2., erweiterte Auflage . Sankt Augustin 1989, pp. 97–106.</ref> افلاطون در ''جمهور''، رساله‌ای دربارهٔ دولت آرمانی، نقشی محوری برای دیالکتیک در آموزش فیلسوف‌شاهان قائل می‌شود. پس از رشته‌های مختلفی مانند حساب، هندسه، نجوم و هارمونی، دیالکتیک بخش پایانی برنامه آموزشی آن‌ها را تشکیل می‌دهد،<ref>Plato, ''Politeia'' 534e–535a.</ref> که هدف آن صعود به مثال خیر به عنوان بزرگترین موضوع مطالعه است.<ref>Plato, ''Politeia'' 505a.</ref> ==== یافتن تعاریف ==== {{مقاله اصلی|تفسیم (افلاطون)|l1=تفسیم (افلاطون)}} در دیالکتیک افلاطونی می‌توان سه روش اساسی را تشخیص داد که به شناخت منجر می‌شوند: نخست، روش ''ابطال سقراطی'' به نام سقراط در رساله‌های اولیه که به بینش نسبت به جهل خود می‌انجامد؛ دوم، روش ''فرضیه'' در رساله‌های میانی که فرضیه‌های مطرح‌شده را می‌آزماید؛ و سوم، روش ''تقسیم''<ref group="و">Dihairesis</ref> در رساله‌های متأخر.<ref>Richard Robinson: ''Plato’s Earlier Dialectic'', Oxford University Press, Oxford 1953, p. 65.</ref> در رساله‌های اولیه که سقراط شخصیت اصلی است، معمولاً به دنبال تعریف یک مفهوم هستند تا ذات امر مورد نظر به طور واضح و کامل مشخص شود (برای مثال، ''پرهیزکاری چیست؟''). روش تقسیم در رساله‌های متأخر وسیله‌ای برای پاسخ به پرسش‌های تعریفی مشابه است. با این روش، از پرسش ''ماهیگیری با قلاب چیست؟'' به این تعریف می‌رسیم: ''ماهیگیری با قلاب، هنرِ یک شکارِ زخمی‌کنندهٔ ماهی با قلاب در روز برای کسب درآمد است''.<ref>Julius Stenzel: ''Studien zur Entwicklung der platonischen Dialektik von Sokrates zu Aristoteles.'' Stuttgart 1961 (Nachdruck der 2. Auflage von 1931), pp. 42 f., 53.</ref> ==== اروس و زیبایی‌شناسی در مسیر شناخت ==== [[پرونده:AspasiaAlcibiades.jpg|جایگزین=تصویر سقراط|بندانگشتی|تصویر سقراط در حال بازدید از [[آسپاسیا]]، نقاشی اثر [[ژان-لئون ژروم]]، قرن نوزدهم]] در رسالهٔ ''ضیافت'' افلاطون، چند تن از سخنوران [[اروس]]، یعنی همان ''[[دایمون (اسطوره)|دایمون]]'' (روح) عشقی که به سوی «زیبایی» جهت‌گیری شده را توصیف و ستایش می‌کنند. برای مثال، فایدروس بر بُعد اخلاقی زیبایی تأکید می‌کند. او اشاره می‌کند که عشق، تلاش برای یک زندگی فضیلت‌مندانه را در عاشق تقویت می‌کند، زیرا هیچ‌کس نمی‌خواهد در چشم معشوق خود از نظر اخلاقی زشت به نظر برسد، بلکه عاشقان به خاطر معشوقان خود اعمال زیبا انجام می‌دهند.<ref>Plato, ''Symposium'' 178c–180b.</ref> افلاطون مفهوم زیبایی را نه تنها در معنای محدود آن برای فرم‌ها، رنگ‌ها یا ملودی‌های خوشایند از نظر زیبایی‌شناختی به کار می‌برد، بلکه او آنچه را که در شخصیت و رفتار انسانی، در دولت و جامعه و فراتر از آن، در ابژه‌های صرفاً ذهنیِ تلاش فلسفی، خوشایند، ستودنی و دل‌انگیز است نیز «زیبا» می‌نامد. همهٔ اینها از نظر او در واقع از یک جنس هستند، تا آن‌جا که احساساتی از یک نوع را برمی‌انگیزند و بنابراین از این حیث تحت مفهوم مشترک زیبایی قرار می‌گیرند.<ref>Władysław Tatarkiewicz: ''Geschichte der Ästhetik. Band 1:'' ''Die Ästhetik der Antike.'' Basel 1979, p. 140 f.</ref> با این حال، هر چیزی که خوشایند است، زیبا نیست؛ زیبایی ظاهری نیز وجود دارد که تنها خوشایندی‌ای گذرا ایجاد می‌کند. سقراطِ افلاطونی در ''ضیافت'' گاهی سخن سخنوران پیش از خود را رد می‌کند و گاهی گفته‌های آن‌ها را تعالی می‌بخشد و تکمیل می‌کند. او کارکرد اروس را بسیار فراتر از قلمرو شور و هیجان میان‌فردی می‌داند، زیرا عشق برای افلاطون نیروی محرکهٔ تلاش انسان برای رسیدن به زیبایی و خیر است. این دو حوزه جنبه‌هایی از یک واقعیت واحد هستند که ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و والاترین شکل آن کمال معنوی، اخلاقی و [[کالوکاگاثوس|جسمی]] (به {{Langx|grc|καλοκαγαθία|}}، تلفظ: ''Kalokagathia'' ''کالوکآگاتیا'') است. والاترین هدفِ تلاش انسان، رسیدن به این درک است که زیبایی و خیر به عنوان یک اصلِ واحد و غایی، با یکدیگر یگانه‌اند؛ زیبایی همان خیر است از منظر جاذبهٔ زیبایی‌شناختی‌اش. به عنوان پسر [[پنیا|پِنیا]]، تجسم فقر، و [[پوروس (اسطوره)|پوروس]] (فراوانی و تدبیر)، اروس انسان را وامی‌دارد تا خود را در شناخت خیر به کمال برساند و از این طریق سعادتمند شود. هدف عشق «تولید و زایش در زیبایی» است.<ref>Plato, ''Symposium'' 203a–207a.</ref> یک شرط بیرونی برای فعالیت اروس، حضور زیبایی (به {{Langx|grc|τὸ καλόν|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|to kalón}}'' ''تو کالون'') است. علاوه بر این، نفس برای آنکه پذیرای زیبایی باشد، باید پیش‌نیازهای معینی داشته باشد. هنگامی که انسان با زیبایی در شکلی که در جهان حسی وجود دارد روبرو می‌شود، نفس زیبایی حقیقی را به یاد می‌آورد که پیش از تولد مشاهده کرده و از آغاز وجود زمینی‌اش از آن جدا بوده است. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، تأثیر زیبایی به نفس بال و پر می‌دهد و به او اجازه می‌دهد تا گام به گام به سوی زیبایی فراحسی، یعنی مثال زیبایی، صعود کند. در همان حال، اشعهٔ زیبایی در وجودش راه می‌یابد و در برابر آن به لرزه می‌افتد.<ref>Plato, ''Phaedrus'' 247c–e, 249d–252b.</ref> بنابراین اروس به صورت صعودی، ابتدا به شکل یک بدن زیبای حاضر، سپس به طور کلی به همهٔ بدن‌های زیبا، سپس به نفس زیبا، زیبایی در جامعه و علم، و در نهایت به مثال زیبایی روی می‌آورد. در این مسیر، غریزهٔ تولیدمثل که با زیبایی یک بدن تحریک می‌شود، پایین‌ترین مرحله را نشان می‌دهد. فراتر از آن، میلی است که از اروس سرچشمه می‌گیرد برای کسب فضایل اخلاقی و سیاسی که به زیبایی نفس کمک می‌کنند. شناخت زیبایی تنها در شهود مثال زیبایی به کمال خود می‌رسد، پس از آنکه نگرنده خود را از هرگونه وابستگی به ادراک حسی رها کرده باشد.<ref>Plato, ''Symposium'' 206c–212a.</ref> همزمان، افلاطون اروس را نیروی محرکهٔ تعیین‌کنندهٔ تلاش معرفتی فلسفی می‌داند، زیرا عشقِ فیلسوف به حکمت است که به زیباترین چیزها تعلق دارد.<ref>Plato, ''Symposium'' 204a–b.</ref> اروس، [[فیلسوف]] را برای شناخت آنچه واقعاً مطلوب است به شوق می‌آورد و در نتیجه او را به فعالیتی ذهنی وامی‌دارد که در شهود مُثُل به اوج خود می‌رسد. دوستدار حکمت (به {{Langx|grc|φιλόσοφος|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|philósophos}}'' ''فیلوسوفوس'') برای شناخت تلاش می‌کند زیرا هنوز آنچه را که عاشقانه به دنبال آن است، در اختیار ندارد، یعنی هنوز حکیم نیست. در مقابل، کسی که یا مانند خدایان از پیش حکیم است یا ارزش حکمت را نشناخته است، فلسفه‌ورزی نمی‌کند. === اخلاق === ==== عدالت به مثابه فضیلت بنیادین ==== در چندین رساله، پرسش از ماهیت [[عدالت]] (به {{Langx|grc|δικαιοσύνη|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|dikaiosýnē}}'' ''دیکایوسینه'') یک موضوع محوری است. در ''جمهور''، افلاطون عدالت را به عنوان آمادگی یک شهروند برای وقف خود تنها به وظایفی تعریف می‌کند که طبیعتاً برای آن‌ها مناسب است و بنابراین حرفهٔ او را تشکیل می‌دهند و با طبقهٔ معین او مطابقت دارند، و اینکه در امور دیگران دخالت نکند.<ref>Plato, ''Politeia'' 433–434.</ref> بنابراین بی‌عدالتی زمانی به وجود می‌آید که مرزهای حوزه‌های مسئولیتی که دولت تعیین کرده است، نادیده گرفته شوند. به طور مشابه، عدالت در درون یک فرد زمانی حاکم است که اجزای نفس او (بخش شهوانی، روحانی و عقلانی) در نسبت درستی با یکدیگر باشند. سقراطِ افلاطونی در ''جمهور'' تعاریف دیگری از عدالت را رد می‌کند، از جمله نظریه‌های سنتی عدالت که توسط سوفیست‌ها مطرح شده بود، مبنی بر اینکه عادلانه است که «به دوستان نیکی کنیم و به دشمنان بدی» یا «به هر کس آنچه را که شایستهٔ اوست بدهیم».<ref>Plato, ''Politeia'' 332a–c.</ref> در برابر دیدگاه نخست، سقراط اعتراض می‌کند که به هیچ وجه نمی‌تواند عادلانه باشد که به کسی آسیب برسانیم؛ بلکه چنین رفتاری همواره ناعادلانه است.<ref>Plato, ''Politeia'', 335b–e.</ref> افلاطون، [[تراسیماخوس|تراسیماخوسِ]] سوفیست را که طرف گفتگوی اوست، وامی‌دارد تا عدالت را به عنوان ابزاری در دست قدرتمندان و به طور کلی به عنوان چیزی که به نفع طرف برتر است، توصیف کند. از طریق قانون‌گذاری قدرتمندان، در هر دولتی تعیین می‌شود که چه چیزی عادلانه است.<ref>Plato, ''Politeia'' 338c–339b, 343b–344c.</ref> سوفیست دیگری که در گفتگو ظاهر می‌شود، عدالت را به عنوان یک قرارداد اجتماعی در نظر می‌گیرد که شهروندان به موجب آن ناچاراً از فرصت انجام بی‌عدالتی صرف‌نظر می‌کنند تا خود را در برابر خطر قربانی بی‌عدالتی شدن، محافظت کنند.<ref>Plato, ''Politeia'' 358e–362c.</ref> این تعاریف سوفیستی از دیدگاه افلاطون نامناسب هستند، زیرا عدالت را به عنوان یک تعهد و رفتار در قبال دیگران توضیح می‌دهند، نه به عنوان کیفیتی از نفس.<ref>Julia Annas: ''An Introduction to Plato’s Republic'', Oxford 1981, pp. 157–169.</ref> برخلاف ارسطو که تأکید می‌کند فضیلت عدالت تنها در ارتباط با دیگران می‌تواند تحقق یابد،<ref>Aristotle, ''Nicomachean Ethics'' 1129b–1130a.</ref> افلاطون عدالت را یک وضعیت درونی فرد می‌داند، نه یک نگرش یا رفتار در قبال دیگران.<ref>Plato, ''Politeia'' 443c–d; Christian Schäfer: ''Gerechtigkeit.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon.'' Darmstadt 2007, p. 132.</ref> بنابراین عدالت کارکردی از نفس است. همان‌طور که یک فرد بزرگ یا کوچک است زیرا به میزان معینی از مثال بزرگی یا کوچکی سهم دارد،<ref>Plato, ''Phaedo'' 100e–101b.</ref> در تصور افلاطونی یک فرد به دلیل سهمش از مثال عدالت، عادل است. مردم معتقدند که همه از این مثال سهم دارند تا بتوانند به یک جامعه تعلق داشته باشند، زیرا در جامعه هر کس باید دستکم ادعای عادل بودن کند.<ref>Plato, ''Protagoras'' 323a–c.</ref> از نظر افلاطون، عدالت به [[ائودایمونیا|یودایمونیا]]<ref group="و">εὐδαιμονία</ref> می‌انجامد؛ در حالی که زندگی یک بدکار لزوماً فلاکت‌بار است.<ref>See for example Plato, ''Politeia'' 353e–354a, ''Gorgias'' 479e, 507c, 512a–b; Christian Schäfer: ''Gerechtigkeit.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon.'' Darmstadt 2007, p. 134.</ref> بنابراین، عدالت «به زیباترین چیزها تعلق دارد، یعنی به آن چیزی که باید هم به خاطر خودش و هم به خاطر نتایجی که از آن حاصل می‌شود، توسط هر کسی که می‌خواهد سعادتمند شود، دوست داشته شود.»<ref>Plato, ''Politeia'' 357d–358a.</ref> همزمان، عدالت «بهترین حالت» نفس، والاترین [[فضیلت]] (به {{Langx|grc|ἀρετή|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|aretḗ}}'' ''[[واردی (فلسفه)|آرته]]'') است که سه فضیلت بنیادین دیگر یعنی خویشتن‌داری، شجاعت و حکمت را که به سه جزء نفس اختصاص دارند، در خود جمع کرده و سامان می‌دهد. در رسالهٔ ''[[کریتون (افلاطون)|کریتون]]''، افلاطون گزارش می‌دهد که سقراط در زندان پس از محکومیت به مرگ، فرار احتمالی را به این دلیل رد کرد که عقیده داشت قانون‌شکنی عملی ناعادلانه خواهد بود. ==== خیر ==== افلاطون با معرفی مثال [[خیر]]، که همهٔ فضایل را در بر می‌گیرد و بنابراین فراتر از آن‌هاست، از پرسش دربارهٔ ماهیت فضایل فردی و امر فضیلت‌مندانه فراتر می‌رود. اگرچه افلاطون در بسیاری از رساله‌های خود به موضوع خیر می‌پردازد، اما اندیشه‌های خود را دربارهٔ مثال خیر، یعنی خیر فی‌نفسه را، تنها در یک بخش از ''جمهور'' بسط می‌دهد. در آن‌جا او خیر را به عنوان مثالی معرفی می‌کند که از دیگر مُثُل در کرامت و قدرت فراتر است و مانند آن‌ها به آنچه واقعاً هست تعلق ندارد، بلکه فراتر از هستی قرار دارد.<ref>Plato, ''Politeia'' 509b.</ref> مُثُل از طریق مشارکت با یکدیگر مرتبط هستند زیرا می‌توان آن‌ها را به مثال خیر به عنوان اصل اعلاء ارجاع داد. مفهوم مثال خیر که به اختصار ارائه شده، موضوع تفاسیر متعددی است. اکثر محققان معتقدند که از نظر افلاطون، مثال خیر از قلمرو هستی فراتر می‌رود. البته این دیدگاه، بی‌مناقشه نیست.<ref>On this, see Rafael Ferber: ''Ist die Idee des Guten nicht transzendent oder ist sie es doch?'' In: Damir Barbarić (ed.): ''Platon über das Gute und die Gerechtigkeit.'' Würzburg 2005, pp. 149–174.</ref> سقراطِ افلاطونی در ''جمهور'' از طریق سه تمثیل ([[همترایی خورشید|خورشید]]، [[تمثیل خط منقسم|خط منقسم]] و [[تمثیل غار|غار]]) به تعیین مثال خیر نزدیک می‌شود. در تمثیل خورشید، او خیر را با خورشید به عنوان «فرزند» آن مقایسه می‌کند. همان‌طور که نور خورشید امکان درک اشیاء را فراهم می‌کند، در حالی که در تاریکی قدرت بینایی محدود است، دیگر مُثُل نیز تنها در پرتو مثال خیر قابل شناخت هستند. مثال خیر به اشیاء قابلیت شناخت، به شناسنده توانایی شناخت، به همهٔ موجودات هستی‌شان و به همه چیز - از جمله عدالت - سودمندی‌اش را می‌بخشد، زیرا خود هدف و معنای همه چیز است.<ref>Plato, ''Politeia'' 508a–509b; Marcel van Ackeren: ''Das Wissen vom Guten'', Amsterdam 2003, p. 171.</ref> بنابراین، شناخت آن بالاترین هدف فیلسوف و در ''جمهور''، پیش‌نیاز تبدیل شدن به [[فیلسوف شاه (افلاطون)|فیلسوف‌شاه]] است. کسی که یک بار به بینش خیر دست یافته باشد، دیگر نمی‌تواند برخلاف این دانش برتر عمل کند؛ مسئلهٔ [[آکراسیا]] (به {{Langx|grc|ἀκρασία|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|akrasia}}'' ''آکراسیا،'' به معنی: ''ضعف اراده، عدم خویشتن‌داری'') برای او وجود ندارد. بنابراین خیر به یک نقطهٔ مرجع مطلق برای عمل تبدیل می‌شود. ==== یودایمونیا و لذت ==== افلاطون میان [[ائودایمونیا|یودایمونیا]] — وضعیت روحی خوشایند و متعادلی که با یک زندگی موفق همراه است — و هیدونی (به {{Langx|grc|ἡδονή|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|hēdonḗ}}'' ''هیدونی،'' به معنی: ''لذت'') تمایز قاطعی قائل می‌شود. عبارت یودایمونیا معمولاً به طور نادقیق در فارسی به «خوشبختی»، «سعادت» یا اندکی دقیق‌تر به «خوش‌روانی» ترجمه می‌شود. افلاطون یودایمونیا را مطلقاً مطلوب می‌داند؛ در حالی که خوبی لذت را به تمامه رد نمی‌کند، لذت روحی مشروع را به عنوان یک خیر پست طبقه‌بندی می‌کند و برای لذت‌هایی که از ارضای نیازهای جسمی ناشی می‌شوند، ارزشی قائل نیست. هنگامی که عقل در نفس رهبری را بر عهده دارد، که در یک شیوهٔ زندگی فلسفی چنین است، لذت می‌تواند به شیوه‌ای بی‌اشکال تجربه شود.<ref>Günter Fröhlich: ''Lust.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon.'' Darmstadt 2007, pp. 189–192.</ref> ==== همانندسازی با خدا ==== افلاطون جوهر شیوهٔ زندگی فلسفی را همانندسازی با الوهیت، '''«'''تا آن‌جا که ممکن است'''»'''<ref group="و">''homoíōsis theṓ katá to dynatón''</ref> تعریف می‌کند.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 176b; cf. ''Laws'' 716b–d.</ref> پیش‌نیاز این امر، خویشاوندی طبیعی نفس جاودان با امر الهی است. الوهیت، که در آن همهٔ امور مطلوب به طور بهینه متحد شده‌اند، الگویی را فراهم می‌کند که فردی که زندگی فلسفی دارد، با تلاش برای دستیابی به کامل‌ترین تملک ممکن از ویژگی‌های الهیِ فضیلت و دانش، از آن تقلید می‌کند. هر انسانی از چیزی تقلید می‌کند که با خوشحالی و به طور مداوم با آن سروکار دارد و در نتیجه کیفیت خوب یا بد آن را به خود می‌گیرد. از آن‌جا که هستی تغییرناپذیر عالم مُثُل دارای کیفیتی الهی است، نگرنده‌ای که به صورت تقلیدی به آن روی می‌آورد، خود نیز الهی می‌شود.<ref>Klaus Schöpsdau: ''Platon: Nomoi (Gesetze). Übersetzung und Kommentar'', Subvolume 2, Göttingen 2003, p. 207 f.</ref> درک معنوی مُثُل و عملی که با چنین شناختی هدایت می‌شود، انسان را تا آن‌جا که شرایط زندگی در جهان حسی اجازه می‌دهد، به همانندگی با خداوند می‌رساند. فیلسوف بیش از همه از طریق آشنایی روزافزون خود با مُثُل عدالت و اندازه، که در آن‌ها امر الهی در درجه اول ظاهر می‌شود، به این هدف نزدیک می‌شود. درک روزافزون نظم کیهانی که بر این مُثُل استوار است، مسیر همانندسازی است که در آن ادراک‌کننده و شناسنده، نظمی مشابه را در نفس خود به وجود می‌آورد. علاوه بر این، همانندسازی با الوهیت او را به پذیرش مسئولیت برای وضعیت نیکوی جهان حسی وامی‌دارد.<ref>On this concept, see John M. Armstrong: ''After the Ascent: Plato on Becoming Like God.'' In: ''Oxford Studies in Ancient Philosophy''. Vol. 26, 2004, pp. 171–183; Christian Tornau: ''Ähnlichkeit, ähnlich/unähnlich, Anähnlichung.'' In: Christian Schäfer (ed.): ''Platon-Lexikon''. Darmstadt 2007, pp. 35–39, here: pp. 38 f.; David Sedley: ''Becoming Godlike'' In: Christopher Bobonich (ed.): ''The Cambridge Companion to Ancient Ethics'', Cambridge 2017, pp. 319–337.</ref> === فلسفه سیاسی === ==== ''جمهور''، دولت آرمانی فیلسوف‌شاهان ==== {{مقاله اصلی|جمهور|l1=جمهور|فیلسوف شاه (افلاطون)|l2=فیلسوف‌شاه}} پرسش از عدالت نقطهٔ آغاز رسالهٔ ''جمهور'' است که به همین دلیل در ترتیب چهارگانه‌ای، عنوان فرعیِ ''دربارهٔ عدالت'' (به {{Langx|grc|περὶ δικαίου|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|perì dikaíou}}'' ''پری دیکایو'') را دریافت کرد. در آن، سقراطِ افلاطونی، [[دموکراسی آتنی]] را در مقابل یک دولت آرمانی [[آرمان‌شهر|اوتوپیایی]] قرار می‌دهد که با اصل عدالت هدایت می‌شود. با رساندن مسئله به سطح دولتی و حکومتی، پرسش از ماهیت عدالت که در اصل به فرد مربوط می‌شد، قرار است پاسخی جامع‌تر بیابد. دولت آرمانی هدف تحقق مثال خیر را در سطح مادی دارد؛ با اجرای عدالت، قرار است پیش‌نیازی برای زندگی نیکوی هر شهروند ایجاد شود. همان‌طور که در کیهان و در نفس، قرار است یک [[کل هماهنگ]] در دولت آرمانی نیز تحقق یابد. از نظر افلاطون، میان فرد و دولت یک شباهت وجود دارد، زیرا همان‌طور که عدالت در فرد به عنوان یک وضعیت نظم درونی خاص آشکار می‌شود، یک نظم معین در [[پولیس (یونان)|پولیس]] نیز آن را به یک جامعهٔ عادل تبدیل می‌کند. بنابراین، هر طبقه و هر شهروند وظیفه دارد با قرار گرفتن هماهنگ در کل به شیوه‌ای مناسب و خدمت به آن، به خیر همگانی کمک کند. افلاطون در ''جمهور''، سیر تکامل یک دولت به سوی مدل آرمانی‌اش را ترسیم می‌کند. یک دولت اولیه و ابتدایی که بر نیازهای اساسی انسان متمرکز است و «شهر خوک‌ها» (به {{Langx|grc|ὑῶν πόλις|}}، تلفظ: ''{{lang|grc|ὑῶν πόλις}}'' ''هیون پولیس'') نامیده می‌شود، شکل می‌گیرد زیرا هیچ‌کس نمی‌تواند خودکفا باشد. با توسعهٔ بیشتر، اصل تقسیم کار بر اساس استعدادها و توانایی‌های متفاوت شهروندان اعمال می‌شود. با این حال، دولت برای هدفی والاتر، یعنی عدالت است که وجود دارد که با توزیع عادلانهٔ وظایف میان طبقات محقق می‌شود. هر کس باید در ساختار دولت فعالیتی متناسب با توانایی‌های خود انجام دهد. بنابراین، حتی یک دولت ساده نیز می‌تواند با فراهم کردن امکان برآوردن نیازهای اساسی از طریق اصل کمک متقابل، به نیاز جوامع برای به تحقق رساندن یک ساختار عادلانه پاسخ دهد. از دولت ابتدایی، به تدریج یک دولت «پر زرق و برق» و «متورم» (به {{Langx|grc|τρυφῶσα/φλεγμαίνουσα πόλις|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|tryphṓsa/phlegmaínusa pólis}}'' ''تریفوسا/فلگماینوسا پولیس'') توسعه می‌یابد که در آن زندگی فرهنگی شکل می‌گیرد و کالاهای لوکس در دسترس قرار می‌گیرند.<ref>Plato, ''Politeia'' 369b–427c.</ref> {| class="wikitable" align=left |+'''ساختار دولت آرمانی بر اساس جمهور''' |'''طبقه''' |'''جزء نفس''' |'''فضیلت''' |- |فیلسوف‌شاهان |عقلانی |حکمت |- |نگهبانان |روحانی |شجاعت |- |صنعتگران و کشاورزان |شهوانی |خویشتن‌داری |} با این حال، چنین دولت‌شهر «متورمی» با تحولات مهلکی مانند جنگ‌های قدرت، جنگ‌ها و آسیب‌های نوظهور تمدن تهدید می‌شود. به عنوان جایگزین، افلاطون اتوپیای یک دولت آرمانی «پاکسازی‌شده» را طراحی می‌کند. او شهروندان آن را به طبقهٔ صنعتگران و کشاورزان (به {{Langx|grc|δημιουργοί|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|dēmiurgoí}}'' ''دمیورگوی'')، طبقهٔ نگهبانان (به {{Langx|grc|φύλακες|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|phýlakes}}'' ''فولاکس'') و طبقهٔ [[شهریاران فیلسوف|فیلسوف‌شاهان]] (به {{Langx|grc|ἄρχοντες|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|árchontes}}'' ''آرخونتس'') تقسیم می‌کند. برای انجام وظایف خاص طبقاتی خود، هر شهروند به فضایل اصلی به خصوصی نیاز دارد: خویشتن‌داری (به {{Langx|grc|σωφροσύνη|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|sōphrosýnē}}'' ''سوفِروسینه'')، شجاعت (به {{Langx|grc|ἀνδρεία|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|andreía}}'' ''آندریا'') و حکمت (به {{Langx|grc|σοφία|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|sophía}}'' ''سوفیا''). بنابراین، این سه فضیلت به سه بخش شهروندان نیز اختصاص داده شده‌اند، همان‌طور که به سه جزء نفس (شهوانی، روحانی و عقلانی) اختصاص دارند. عدالت از این امر ناشی می‌شود که هر کس در خدمت جامعه کاری را انجام دهد که با طبیعت و استعدادهایش مطابقت دارد (به {{Langx|grc|τὰ ἑαυτοῦ πράττειν|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|tà heautû práttein}}'' ''تا هِئوتو پراتین'' به معنی: ''[[فردنگری|پرداختن به کار خود]]''). به این دلیل که [[مویرای]] قبل از تولد توانایی‌های متفاوتی به افراد اختصاص داده است،<ref>Lachesis myth, Plato, ''Politeia'' 617d–618e.</ref> افلاطون یک فرایند گزینش برای قرار دادن شهروندان در سه طبقه در نظر می‌گیرد. وابستگی طبقاتی در دولت افلاطونی ارثی نیست بلکه بر اساس عملکرد شخصی در فرایند آموزشی تعیین می‌شود. برای این منظور، کودک نوزاد از والدین گرفته شده و به مربیان سپرده می‌شود و هیچ تفاوتی بین پسران و دختران قائل نمی‌شوند. این کار برای ایجاد یک جامعهٔ بزرگ است که در آن کودکان هیچ پیوندی با بستگان بیولوژیکی خود برقرار نکنند. دولت زاد و ولد را برنامه‌ریزی و هدایت می‌کند، آن را تجویز یا ممنوع می‌سازد، هم به منظور [[اصلاح نژاد]] و هم برای ثابت نگه داشتن جمعیت. آموزش و پرورش فرزندان منحصراً بر عهدهٔ مقامات دولتی است؛ نوزادان معلول و آن‌هایی که حاصل از پیوندهای نامطلوب هستند، نباید بزرگ شوند، بلکه باید «پنهان» شوند، یعنی رها شوند، همان‌طور که در [[اسپارت]] مرسوم بود.<ref>On the community of women and children as well as eugenics, see Plato, ''Republic'' 458b–461e.</ref> رها کردن یا [[کودک‌کشی|کشتن نوزادان]] با نقص‌های مادرزادی، یک رسم رایج در دوران باستان بود. افلاطون ارزش ویژه‌ای برای تربیت بدنی و آموزش موسیقی قائل است. هر کس به دلیل عملکرد ناکافی زود از نظام آموزشی خارج شود، کشاورز یا صنعتگر می‌شود. برای این طبقه، مالکیت خصوصی و خانواده باقی می‌ماند. [[سانسور]] شدید، از جمله خواندن [[هومر]] که زیان‌آور تلقی می‌شود و همچنین برخی [[اسطوره|اسطوره‌های کهن]] را ممنوع می‌کند. به ویژه، آن بخش‌هایی از [[حماسه|حماسه‌ها]]، [[تراژدی|تراژدی‌ها]] و [[کمدی|کمدی‌ها]] که ترس از مرگ را القا می‌کنند، به غرور دامن می‌زنند یا با ایده‌های اخلاقی در تضاد هستند، باید حذف شوند.<ref>Plato, ''Politeia'' 383a–393a.</ref> پیشرفت به دو طبقهٔ بالا بر اساس استعداد ممکن است. در این طبقات، اشتراک اموال و خانواده الزامی است؛ از این رو، در دوران مدرن به این «[[کمونیسم]] افلاطونی» گفته می‌شود. آموزش نگهبانان برای وظایف ویژهٔ آن‌ها طراحی شده است: آن‌ها به عنوان جنگجو، مسئول دفاع از کشور هستند و در داخل نیز به عنوان یک [[قوه مجریه|ارگان اجرایی]] عمل می‌کنند. تنها تواناترین‌ها در طبقهٔ حاکمان قرار می‌گیرند. آن‌ها پس از دریافت آموزش در موسیقی و ژیمناستیک، سپس در ریاضیات و علوم دیگر و در نهایت در [[دیالکتیک]]، و همچنین پس از رسیدن به «شهود مُثُل» و خودِ خیر، و پس از تصدی مناصب مختلف، به حکومت بر دولت می‌رسند. افلاطون از حاکمان عشق به حکمت را می‌طلبد. آن‌ها باید حکومت [[شهریاران فیلسوف|فیلسوف‌شاهان]] را اجرا کنند که در دولت افلاطونی پیش‌نیاز یک جامعهٔ کامل است: «''مگر اینکه یا فیلسوفان در دولت‌های ما به پادشاهی برسند یا کسانی که اکنون پادشاهان و حاکمان ما نامیده می‌شوند، به طور جدی و کافی به فلسفه‌ورزی بپردازند، و این دو چیز، یعنی قدرت سیاسی و هوش فلسفی، با هم یکی شوند، در حالی که انبوه طبیعت‌هایی که در حال حاضر هر یک را جدا از دیگری دنبال می‌کنند، به زور کنار گذاشته شوند، هیچ پایانی برای مشکلات دولت‌های ما، و گمان نمی‌کنم برای نژاد بشر نیز، وجود نخواهد داشت، ای گلاوکن عزیز. و تا این اتفاق نیفتد، این طرحی که ما به تازگی در بحث خود توصیف کردیم، هرگز در عمل تحقق نخواهد یافت و روشنایی روز را نخواهد دید.»''<ref>Plato, ''Politeia'' 473c–d.</ref> برای جامعهٔ یونانی زمان خود، نظر افلاطون مبنی بر اینکه نقش زنان نباید به فعالیت‌های خاص جنسیتی محدود شود، بلکه زنان باید تا حد امکان همان وظایف مردان را بر عهده بگیرند، غیرمعمول بود. آن‌ها حتی باید، تا آن‌جا که توانایی‌های طبیعی‌شان اجازه می‌داد، به عنوان نگهبان آموزش ببینند و به همین ترتیب با مردان به جنگ بروند. ==== ''نوامیس''، دومین دولت برتر ==== {{مقاله اصلی|قوانین (افلاطون)|l1=رسالهٔ قوانین}} افلاطون در اثر متأخر خود، ''قوانین''، مفهوم اولیهٔ خود از دولت را که در این‌جا آن را بیش از حد آرمان‌گرایانه می‌داند، به طور قابل توجهی تغییر می‌دهد و مدلی واقع‌گرایانه‌تر طراحی می‌کند. در این حین، او به ویژه از اشتراک اموال دست می‌کشد، اگرچه همچنان دولتی را که بر مالکیت جمعی طبقهٔ حاکم متمرکز است، بهترین دولت ممکن می‌داند.<ref>Plato, ''Laws'' 739d.</ref> بهترین دولت قابل تحقق، البته بهترین، پس از دولت آرمانی غیرقابل دستیابی توصیف شده در ''جمهور''، باید تلاش کند تا به سمت اهدافی که در ''جمهور'' گفته شد، جهت‌گیری کند، اما در عین حال خواسته‌های افراطی پیشینش از شهروندان را کاهش دهد. در ''قوانین''، حکومت فیلسوف‌شاه وجود ندارد؛ بلکه افلاطون به همهٔ شهروندان امکان مشارکت در حکومت را می‌دهد،<ref>For the choice of rulers see Plato, ''Laws'' 753b–d.</ref> زیرا قدرت نامحدود همه را فاسد می‌کند. برای اینکه این وسوسه از حد نگذرد، قوانین باید در دولت حاکم باشند و از آن حمایت کنند. بنابراین ''قوانین''، علاوه بر توضیحات بسیار دقیق دربارهٔ آموزش، ژیمناستیک و شیوهٔ زندگی صحیح، حاوی توضیحات مشخصی دربارهٔ قانون‌گذاری‌های لازم نیز هست. === در باب هنر === افلاطون در جایگاه نویسندهٔ نثر و گاهی نیز شعر، هنرمندی بسیار با استعداد بود و به عنوان یک زیبایی‌شناس متخصص، به زیبایی علاقه‌مند بود. با این حال، از دیدگاه فلسفی، رابطهٔ او با هنر — هم با هنرهای تجسمی و هم با هنرهای نمایشی، موسیقی و ادبیات — دوگانه و عمدتاً منفی بود. نقد او بر هنر که او آن را در ارتباط با فلسفهٔ سیاسی خود توسعه داد، از دوران باستان توجه‌ها را به خود جلب کرده است. او در ''جمهور''، با این استدلال که هنر تأثیر فوق‌العاده قوی‌ای بر ذهن‌های حساس دارد، از این عقیده دفاع می‌کرد که دولت باید هنر را طوری پایش کند تا از تأثیرات زیان‌بار اشکال هنری مضر بر جامعه جلوگیری شود. بنابراین، در دولت آرمانی خود، تنها برخی دستگاه‌های موسیقی و سازها را مجاز می‌دانست. او شاعرانی را که آثار نامطلوب می‌آفریدند، در آن‌جا تحمل نمی‌کرد.<ref>On this and on ancient reactions to it, see Heinrich Dörrie, Matthias Baltes: ''Der Platonismus in der Antike''. Volume 2, Stuttgart 1990, pp. 303–315.</ref> تنها امور سنتی، آزموده‌شده و ساده مورد تأیید او بود؛ او نمی‌خواست در جامعه نوآوری ببیند، زیرا ممکن بود وضعیت آرمانی هماهنگ و پایداری را که یک بار به دست آمده بود، مختل کنند.<ref>Plato, ''Politeia'' 424a–425a.</ref> افلاطون زیبایی اشکال هندسی را بر زیبایی موجودات زنده یا آثار هنری ترجیح می‌داد، زیرا اینها تنها به طور نسبی زیبا بودند، در حالی که برخی اشکال هندسی منظم دارای زیبایی مطلق بودند.<ref>On this conception of art, see Władysław Tatarkiewicz: ''Geschichte der Ästhetik, Band 1: Die Ästhetik der Antike''. Basel 1979, p. 148 and n. 32, 167; Götz Pochat: ''Geschichte der Ästhetik und Kunsttheorie''. Cologne 1986, p. 44.</ref> نظم، اندازه (تناسب) و نسبت‌های هماهنگ (به {{Langx|grc|συμμετρία|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|symmetría}}'' ''سیمِتریا'') برای او معیارهای تعیین‌کنندهٔ زیبایی بودند، زیرا به اشیاء وحدت می‌بخشیدند؛ از انحراف خودسرانه از این هنجار و از بی‌اندازگی، علی‌القاعده باید زشتی نتیجه می‌شد.<ref>Władysław Tatarkiewicz: ''Geschichte der Ästhetik.'' Band 1: ''Die Ästhetik der Antike.'' Basel 1979, pp. 144–146, 154 f.</ref> ناخشنودی افلاطون از هنرهای تجسمی بر این عقیده استوار بود که در نظم سلسله‌مراتبی هستی، امر نسبتاً پست‌تر همواره صرفاً تصویری از امر نسبتاً والاتر است و به همین ترتیب، در مقایسه با آن، تا حدودی ناقص‌تر است. بنابراین، تلاش واقعی انسان برای بهبود تنها و تنها می‌بایست به معنای رویگردانی از تصاویر و روی آوردن به سرنمون‌ها باشد. اما از آن‌جا که هم نقاشی و هم مجسمه‌سازی برای افلاطون چیزی جز تقلید از طبیعت نبودند (مفهوم [[محاکات|میمسیس]]) و طبیعت به نوبه خود تصویری از عالم مُثُل بود، او در پرداختن به چنین هنرهایی تنها حرکت از سرنمون به تصویر و در نتیجه یک سراشیبی و گمراهی می‌دید. چنین آثار هنری، از دیدگاه او، در بهترین حالت کپی‌های وفادار و بنابراین تکرارهای غیرضروری از اصالت‌هایی بودند که هرگز نمی‌توانستند از آن‌ها پیشی بگیرند. علاوه بر این، افلاطون در چنین آفرینش هنری یک سرگرمی و تفریح، یک انحراف از وظایف مهم می‌دید. او به ویژه آثاری از هنرهای تجسمی را به شدت محکوم می‌کرد که هنرمند با آن‌ها حتی برای تقلید هرچه وفادارانه‌تر از اشیاء طبیعی تلاش نمی‌کند، بلکه می‌خواهد توهماتی ایجاد کند یا اموری ذهنی را بیان کند. این را او تحت عنوان فریبکاری گناه‌آلود محکوم می‌کرد. او زیبایی‌شناسی را یک واقعیت عینی می‌دانست که در آن نباید هیچ عنصر ذهنی وجود داشته باشد.<ref>Władysław Tatarkiewicz: ''Geschichte der Ästhetik. Band 1: Die Ästhetik der Antike''. Basel 1979, pp. 143 f., 150–158, 164–166 (with a compilation of the source evidence on Plato's understanding of art in translation, pp. 160–167).</ref> این قضاوت‌های تحقیرآمیز او شامل [[معماری]] نمی‌شد، که آن را نه از هنرهای تقلیدی<ref group="و">mimetic</ref> بلکه از هنرهای آفرینشی<ref group="و">poetic</ref> می‌دانست که اشیاء واقعی را تولید می‌کنند به جای آنکه فقط آن‌ها را به تصویر بکشند.<ref>Plato, ''Sophist'' 266c–d.</ref> نقد او بر برخی اشکال [[موسیقی یونان باستان|موسیقی]] و شعر عمدتاً بر نقطهٔ دیگری متمرکز بود، یعنی تأثیر غیراخلاقی‌ای که به آن‌ها نسبت می‌داد. با این استدلال، او علیه دستگاه [[لیدیایی‌ها|لیدیایی]]،<ref>This mode should not be confused with the church mode of the same name, the Lydian mode.</ref> موسیقی فلوت و اشعاری مانند اشعار هومر و [[هزیود]] موضع گرفت. او معتقد بود که موسیقی بد، عواطف پست را تقویت می‌کند، حاکمیت عقل بر زندگی عاطفی را تهدید می‌کند و در نتیجه شخصیت را فاسد می‌سازد، و شعر بد نیز دروغ را اشاعه می‌دهد. در مقابل، دیگر دستگاه‌های موسیقی، سرودهای دینی و اشعار ستایشی برای انسان‌های نیک را مثبت ارزیابی می‌کرد و معقتد بود تأثیر مطلوبی بر شکل‌گیری شخصیت خواهند داشت. آنچه را که در شعر نیکو می‌یافت را از دستاوردهای خود شاعران نمی‌دانست، بلکه آن را به الهام الهی نسبت می‌داد. برای توصیف شوری که در چنین آفرینشی به وجود می‌آید، او از مفهوم دوگانه و در این‌جا با معنای مثبتِ جنون (به {{Langx|grc|μανία|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|manía}}'' ''مانیا'') استفاده می‌کرد؛ او در شاعری که مورد الهام الهی قرار گرفته، نیرویی واسطه میان خدایان و انسان‌ها می‌دید.<ref>Plato, ''Phaedrus'' 245a; Władysław Tatarkiewicz: ''Geschichte der Ästhetik, Band 1: Die Ästhetik der Antike'', Basel 1979, pp. 149 f., 156–159, 163.</ref> در اشکال شعری، او بر اساس مقدار جزء میمتیکی که در آن‌ها وجود داشت، تمایز قائل می‌شد. او [[درام]] را به عنوان یک فرم نمایشی و بنابراین صرفاً میمتیک و فرمی که بازتولیدکنندهٔ مستقیم بود، کاملاً رد می‌کرد؛ به ویژه از آن‌جا که شخصیت‌های مشکوک یا بد نیز در آن ظاهر می‌شوند که تقلید از آن‌ها توسط بازیگران را برای شخصیت بازیگران زیان‌آور می‌دانست. او اشکال روایی و تنها به طور غیرمستقیم بازتولیدکنندهٔ شعر با مقدار میمسیس کم ([[دیتیرامب]]، [[حماسه]]) را قابل قبول می‌دانست، به شرطی که محتوای آن‌ها از نظر اخلاقی قابل ایراد نباشد.<ref>Plato, ''Politeia'' 393a–396e.</ref> === فلسفه طبیعت === {{مقاله اصلی|تیمائوس (افلاطون)|l1=تیمائوس}} [[پرونده:Timaeus trans calcidius med manuscript.jpg|بندانگشتی|تصویر یک دست‌نوشته قرون وسطایی از ترجمه لاتین تیمائوس توسط [[کلسیدیوس]]]] در ''[[فایدون]]''، سقراطِ افلاطونی به وضوح گزارش می‌دهد که چگونه در جوانی امیدوار بود که در علوم طبیعی علت همه چیز را بیابد و چگونه در این راه ناامید شد. حتی [[آناکساگوراس|انکساگوراسِ]] فیلسوف طبیعت نیز تنها به امور محسوس پرداخته و از پاسخ به «چرا»ـی واقعی بازمانده بود.<ref>Plato, ''Phaedo'' 96a–99c.</ref> در این‌جا فاصلهٔ افلاطون از علوم طبیعی آشکار می‌شود؛ علاقهٔ واقعی او به امور معنوی و — به منظور هدایت به سوی آن — به ریاضیات است. در مقابل، موضوع علوم طبیعی جهان [[تحقیق تجربی|تجربی]] پدیدارها (به {{Langx|grc|φύσις|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|phýsis}}'' ''فوسیس''، به معنای «طبیعت») است، یعنی از دیدگاه افلاطون، صرفاً تصویری از مُثُل محض که او تنها وجودی ناقص برای آن قائل است.<ref>Plato, ''Timaeus'' 28a–b.</ref> بر اساس ''تیمائوس''، [[عقل فعال|دمیورژِ]] اسطوره‌ای (آفریننده، به معنای تحت‌اللفظی «صنعتگر»، «متخصص»)، جهان مادی را از مادهٔ اولیه شکل داد. این گزاره بر اساس اعتقاد افلاطونیان باستان و همچنین بر اساس درک غالب در پژوهش‌های امروزی، نباید به معنای تحت‌اللفظی آفرینش یک‌بارهٔ جهان در زمانی در گذشتهٔ دور، بلکه به صورت استعاری فهمیده شود؛ آفرینش یک رویداد یک‌باره نیست، بلکه یک فرایند مستمر است.<ref>On the state of the discussion, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 455 f., and the literature cited there.</ref> وضعیت جهان از تلاقی دو عامل متضاد ناشی می‌شود، یعنی تأثیر عقلانی دمیورژ که به عالم مُثُل جهت‌گیری کرده و می‌خواهد بهترین نتیجه ممکن را به دست آورد، و خصلت آشفته و بی‌قانون مادهٔ اولیه که با فعالیت آفریننده و سامان‌بخش دمیورژ مخالفت می‌کند. ماده توسط دمیورژ آفریده نشده، بلکه پایه‌ای مستقل برای کار او تشکیل می‌دهد. او یک خدای آفرینندهٔ قادر مطلق نیست، بلکه به نوعی یک معمار الهی است که به مواد ناقص موجود وابسته است و از آن در چارچوب امکانات چیزی تولید می‌کند. بنابراین، افلاطون مادهٔ اولیه (به {{Langx|grc|χώρα|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|chóra}}'' ''خورا'') را با مواد خامی مقایسه می‌کند که در اختیار صنعتگران قرار دارد (به {{Langx|grc|ὕλη|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|hýlē}}'' ''[[هیولی]]''). این ماده ذاتاً بی‌شکل است، اما قابل شکل‌دهی و قالب‌ریزی است. مادهٔ اولیه دارای کیفیتی مکانی است که البته نباید به معنای فضای خالی فهمیده شود؛ بلکه می‌توان آن را میدانی در نظر گرفت که بر اساس گفته‌های افلاطون، پیشاپیش آثاری از [[عناصر چهارگانه|عناصر چهارگانهٔ]] (که [[امپدوکلس]] نخستین بار آن را پیشنهاد داد) را در خود دارد.<ref>Michael Erler: ''Platon.'' Basel 2007, p. 460.</ref> این ماده «رحمِ بارورِ شدن» است که اجسام از آن پدید می‌آیند،<ref>Plato, ''Timaeus'' 50b–51b, 52d.</ref> امرِ بی‌شکل صرفاً پذیرنده‌ای که همهٔ شکل‌ها را می‌پذیرد. آتش، هوا، آب و خاک چهار شکل اصلی ماده‌ای هستند که توسط دمیورژ شکل گرفته‌اند و به استثنای خاک، می‌توانند به یکدیگر تبدیل شوند.<ref>Plato, ''Timaeus'' 55d–57d.</ref> این چهار عنصر از چهار نوع چندوجهی منتظم تشکیل شده‌اند که به نوبه خود از دو نوع مثلث قائم‌الزاویهٔ متساوی‌الساقین کوچک — نوعی اتم‌های هندسی — ترکیب شده‌اند.<ref>Plato, ''Timaeus'' 53c–d.</ref> مثلث‌های عنصری به عنوان ساده‌ترین اشکال هندسی، سنگ‌بناهایی هستند که از ترکیب‌های مختلف آن‌ها تنوع اشیاء مادی، برای مثال حالت‌های مختلف آب یا درجات سختی از خاک تا سنگ، به وجود می‌آید. با این کیهان‌شناسی، افلاطون در کنار [[دموکریت]]، به آفرینندگان ایدهٔ ساختار اتمی ماده و عناصر تعلق دارد و بنیان‌گذار یک [[اتمیسم]] ریاضیاتی است.<ref>Klaus Mainzer: ''Symmetrien der Natur. Ein Handbuch zur Natur- und Wissenschaftsphilosophie'' , Berlin 1988, p. 67.</ref> {| style="border: 0 solid #DDDDDD; text-align: center; margin: auto;" cellspacing="5" | [[پرونده:Tetrahedron.gif|150x150px]] || [[پرونده:Octahedron.gif|150px]] || [[پرونده:Icosahedron.gif|150px]] || [[پرونده:Dodecahedron.gif|150px]] || [[پرونده:Hexahedron.gif|150x150px]] |- | چهار وجهی - آتش || هشت وجهی - هوا || بیست وجهی - آب || دوازده وجهی - کیهان || Würfel (Geometrie) |مکعب - خاک |} یک ویژگی اصلی کیهان افلاطونی این است که مرده نیست، بلکه دارای نفس، زنده و مجهز به عقل است، یک موجود جاودانه و کامل. کیهان زنده بودنش را مدیون نفس جهان است که آن را فراگرفته و احاطه کرده است.<ref>Plato, ''Timaeus'' 30a–b, 34b–37c. Cf. Mischa von Perger: ''Die Allseele in Platons Timaios.'' Stuttgart 1997, pp. 83–85.</ref> نفس جهان اصل حرکت جهان و حیات است. افلاطون گاهی هم، تحت تأثیر [[مکتب فیثاغوری|فیثاغوریسم]]، به طور مشخص دربارهٔ مسائل علوم طبیعی اظهارنظر می‌کند و برای این کار با خوشنودی شکل اسطوره‌ای را برای ارائه انتخاب می‌کند. بدین ترتیب، در اسطورهٔ پایانی ''جمهور''، مدلی برای حرکات سیارات یافت می‌شود.<ref>Plato, ''Politeia'' 616b–617c.</ref> افلاطون همچنین در ''تیمائوس'' برای مکان‌یابی آناتومیک اجزای نفس، وارد حوزهٔ علوم طبیعی می‌شود. او جزء شناسای نفس را در محلی در سر، جزء روحانی را در محلی بین گردن و دیافراگم نزدیک به قلب، و جزء شهوانی را تحت حاکمیت کبد بین دیافراگم و ناف قرار می‌دهد.<ref>Plato, ''Timaeus'' 69c–75a.</ref> === آموزه‌های نامکتوب === {{مقاله اصلی|آموزه‌های نامکتوب افلاطون|l1=آموزه‌های نامکتوب}} رساله‌های دیالوگ‌محور، کل فلسفه افلاطون را نمایندگی نمی‌کنند، بلکه تنها بخشی را نشان می‌دهند که برای انتشار کتبی در نظر گرفته شده بود. این امر به ویژه با وجود مستندِ کاملا معتبرِ سخنرانی عمومی او با عنوان ''دربارهٔ خیر'' نشان داده می‌شود که موضوعی محوری را در بر می‌گرفت اما هرگز به صورت مکتوب به اطلاع عموم نرسید. پیشاپیش [[ارسطو]]، شاگرد افلاطون، از «آموزه‌های نانوشته» افلاطون (به {{Langx|grc|ἄγραφα δόγματα|}}، تلفظ: ''{{lang|grc-Latn|ágrapha dógmata}}'' ''آگرافا دوگماتا'') گزارش می‌دهد.<ref>Aristotle, ''Physics'' 209b13–15.</ref> اینها مطالبی درسی بودند که تنها به صورت شفاهی در [[آکادمی افلاطون|آکادمی]] به شاگردان سطح عالیه منتقل می‌شدند. افلاطون تردیدی کلی نسبت به سودمندی گفتار کتبی داشت<ref>Plato, ''Phaedrus'' 274b–278b; ''Seventh Letter'' 340b–345c. On this, see Thomas A. Szlezák: ''Platon lesen'', Stuttgart-Bad Cannstatt 1993, pp. 56–71.</ref> و معتقد بود که برخی شناخت‌ها درباره موضوعات بسیار دشوار، اساساً برای ارائه و انتشار کتبی مناسب نیستند، زیرا درک این موضوعات نیازمند صلاحیت ویژه‌ای از سوی یادگیرنده است و تنها در گفتگوی شفاهی قابل دستیابی است. البته این موضوع نباید باعث شود برداشت کنیم افلاطون قاعدهٔ به خصوصی برای منع ثبت کتبی یا غرض رازداری داشته است؛ زیرا شاگردان در آکادمی یادداشت‌هایی تهیه می‌کردند که وجود آن‌ها از تعدادی از منابع باستانی مشخص است.<ref>For the collections of relevant evidence, see Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 411–416; cf. Christina Schefer: ''Platons unsagbare Erfahrung''. Basel 2001, p. 11.</ref> ==== بحث‌های پژوهشی ==== بخش قابل توجهی از پژوهش‌های امروزی بر این عقیده‌اند که محتوای آموزه‌هایی که به انتقال شفاهی اختصاص داشتند، به طور قابل توجهی فراتر از آنچه در گفتگوها ارائه شده بود، می‌رفت. مورد مناقشه است که آیا افلاطون ادعا می‌کرد که با آموزهٔ نانوشته خود دارای حقیقت مسلم است، یعنی آیا او یک [[جزم‌اندیشی|جزم‌اندیش]] و یا به عبارتی یک معرفت‌شناس خوش‌بین بود یا صرفا فرضیه‌هایی را برای بحث به شاگردان خود ارائه می‌داد. در هر صورت، آموزه نانوشته را نباید به عنوان یک نظام خشک، جزمی و مستبدانه دیکته‌شده فهمید، بلکه می‌بایست برای بررسی انتقادی باز بود.<ref>Konrad Gaiser: ''Prinzipientheorie bei Platon.'' In: Konrad Gaiser: ''Gesammelte Schriften.'' Sankt Augustin 2004, pp. 295–315, here: 295.</ref> مورخان فلسفه دربارهٔ این سؤال که آیا این آموزه‌های نامکتوب اصلاً یک نظام کاملا پرورده‌شده بوده‌اند یا صرفاً یک رویکرد فکری، نظرات بسیار متفاوتی دارند. همچنین به طور مناقشه‌آمیزی بحث می‌شود که آیا این آموزه‌ها با دیگر بخش‌های فلسفه افلاطون سازگار است و آیا با آن به عنوان یک مدل منسجم برای تبیین جهان ترکیب شده است یا خیر. یک موضوع زنده در پژوهش‌ها پیرامون این سؤال پیگیری می‌شود که آیا این آموزه‌های نانوشته قابل بازسازی هستند؟ و اگر هستند، تا چه حد؟ و اینکه آیا این‌ها هستهٔ فلسفه افلاطونی را تشکیل می‌دهند یا خیر؟<ref>On this complex of questions, see for example Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 406–411.</ref> دانشمندان به اصطلاح «مکتب توبینگن» که شامل [[هانس یواخیم کرمر]]،<ref>Hans Joachim Krämer: ''Arete bei Platon und Aristoteles''. Heidelberg 1959, pp. 380–486. Further relevant works by Krämer are listed in Jens Halfwassen: ''Monismus und Dualismus in Platons Prinzipienlehre.'' In: ''Bochumer philosophisches Jahrbuch für Antike und Mittelalter''. Vol. 2, 1997, pp. 1–21, here: p. 1 f. n. 1.</ref> [[کنراد گایزر]]<ref>Konrad Gaiser: ''Platons ungeschriebene Lehre''. 3rd edition. Stuttgart 1998; Konrad Gaiser: ''Gesammelte Schriften''. Sankt Augustin 2004, pp. 295–340.</ref> و [[توماس سلزاک|توماس آ. سلزاک]]<ref>Thomas Alexander Szlezák: ''Platon und die Schriftlichkeit der Philosophie. Interpretationen zu den frühen und mittleren Dialogen''. Berlin 1985, pp. 364–375, 397–410; Thomas Alexander Szlezák: ''Zur üblichen Abneigung gegen die agrapha dogmata''. In: ''Méthexis''. Vol. 6, 1993, pp. 155–174.</ref> هستند، این فرضیه‌ها را با اطمینان زیادی تأیید می‌کنند. پژوهشگران دیگری مانند [[ینس هالفواسن]] نیز به تفصیل توضیح داده‌اند که چرا آموزه‌های نانوشته را مهم‌ترین جزء آموزه‌های افلاطون می‌دانند و کل آثار او را در پرتو این ارزیابی تفسیر می‌کنند.<ref>Jens Halfwassen: ''Platons Metaphysik des Einen.'' In: Marcel van Ackeren (ed.): ''Platon verstehen. Themen und Perspektiven.'' Darmstadt 2004, pp. 263–278; Jens Halfwassen: ''Der Aufstieg zum Einen.'' 2nd Edition. Leipzig 2006, pp. 183–405.</ref> در میان دانشمندان متعددی که دیدگاه مکتب توبینگن از افلاطون را تأیید می‌کنند — هرچند گاهی با محدودیت‌ها و ملاحظاتی — می‌توان به [[میشائل ارلر]]، [[ویتوریو هوسله]]، دتلف تیل، [[رافائل فربر]]، [[هرویگ گورگمانس]]، [[کارل آلبرت (فیلسوف)|کارل آلبرت]]، [[هاینتس هاپ]]، [[کلاوس اولر]]، [[جان نیمایر فیندلی]]، [[ویلی تایلر]]، [[هانس-گئورگ گادامر]] و کریستینا شفر اشاره کرد.<ref>Michael Erler: ''Platon'', Munich 2006, pp. 162–171; Vittorio Hösle: ''Wahrheit und Geschichte'', Stuttgart-Bad Cannstatt 1984, pp. 374–392; Detlef Thiel: ''Die Philosophie des Xenokrates im Kontext der Alten Akademie'', Munich 2006, pp. 137–225; Rafael Ferber: ''Warum hat Platon die „ungeschriebene Lehre“ nicht geschrieben?'' 2nd edition. Munich 2007 (with a research report, pp. 80–84); Herwig Görgemanns: ''Platon'', Heidelberg 1994, pp. 113–119; Karl Albert: ''Platon und die Philosophie des Altertums, Teil 1'', Dettelbach 1998, pp. 380–398; Heinz Happ: ''Hyle''. Berlin 1971, pp. 85–94, 136–143; Klaus Oehler: ''Die neue Situation der Platonforschung''. In: Thomas Alexander Szlezák (ed.): ''Platonisches Philosophieren''. Hildesheim 2001, pp. 31–46; Klaus Oehler: ''Der entmythologisierte Platon''. In: ''Zeitschrift für philosophische Forschung'' 19, 1965, pp. 393–420; John N. Findlay: ''Plato. The Written and Unwritten Doctrines'', London 1974, pp. 6 f., 19–23, 80, 350 f., 455–473; Willy Theiler: ''Untersuchungen zur antiken Literatur'', Berlin 1970, pp. 460–483, here: pp. 462 f.; Hans-Georg Gadamer: ''Dialektik und Sophistik im siebenten platonischen Brief''. In: Hans-Georg Gadamer: ''Gesammelte Werke, Band 6: Griechische Philosophie II'', Tübingen 1985, pp. 90–115, here: pp. 111–113; Hans-Georg Gadamer: ''Platos ungeschriebene Dialektik''. In: Hans-Georg Gadamer: ''Gesammelte Werke, Band 6: Griechische Philosophie II'', Tübingen 1985, pp. 11–13, 28 (cf. Giuseppe Girgenti (ed.): ''Platone tra oralità e scrittura'', Milano 2001, pp. 9–15); Christina Schefer: ''Platons unsagbare Erfahrung''. Basel 2001, pp. 2–4, 10–14, 225.</ref> از آن‌جا که مورخ فلسفه میلانی، [[جووانی رآله|جووانی رئاله]]، نیز شدیداً از این دیدگاه حمایت کرده و پژوهشگران اطراف او با آن موافقت کرده‌اند، امروزه از «مکتب توبینگن و میلان» نیز سخن گفته می‌شود.<ref>Rafael Ferber: ''Warum hat Platon die „ungeschriebene Lehre“ nicht geschrieben?'' 2nd edition. Munich 2007, p. 81; Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, p. 409. Giovanni Reale's relevant major work is also available in German: ''Zu einer neuen Interpretation Platons. Eine Auslegung der Metaphysik der großen Dialoge im Lichte der „ungeschriebenen Lehren“''. 2nd edition. Paderborn 2000.</ref> موضع مخالف شکاکان، که وجود یا حداقل اهمیت فلسفی و قابلیت بازسازی یک آموزه نانوشته از افلاطون را زیر سؤال می‌برند، به ویژه در جهان انگلیسی‌زبان طرفدارانی یافته است. در ایالات متحده، [[هارولد چرنیس]]<ref>Harold Cherniss: ''Die ältere Akademie. Ein historisches Rätsel und seine Lösung'', Heidelberg 1966 (translation of: ''The Riddle of the Early Academy'', Berkeley 1945; contains three lectures from 1942) and ''Aristotle’s Criticism of Plato and the Academy''. Volume 1, Baltimore 1944. A detailed critique of Cherniss's position is offered by Hans Joachim Krämer: ''Arete bei Platon und Aristoteles''. Heidelberg 1959, pp. 380–447.</ref> و [[گرگوری ولاستوس]]<ref>Gregory Vlastos: ''Platonic Studies.'' 2nd Edition. Princeton 1981, pp. 379–403.</ref> به عنوان نمایندگان به خصوص مصمم این جریان شناخته شده‌اند.<ref>On the English-speaking skeptics, see Thomas Alexander Szlezák: ''Schleiermachers „Einleitung“ zur Platon-Übersetzung von 1804''. In: ''Antike und Abendland'' 43, 1997, pp. 46–62, here: pp. 61 f.</ref> در پژوهش‌های افلاطونی آلمانی‌زبان، [[تئودور ابرت]]، [[دوروتئا فرده]]، [[آندریاس گرزر]]، [[ارنست هایچ]]، [[فرانتس فون کوچرا]]، [[گونتر پاتسیگ]] و [[ولفگانگ ویلاند]]، از جمله کسانی هستند که مواضع «مکتب توبینگن» را رد می‌کنند.<ref>Theodor Ebert: ''Meinung und Wissen in der Philosophie Platons''. Berlin 1974, pp. 2–4; Dorothea Frede: ''Platon: Philebos. Übersetzung und Kommentar''. Göttingen 1997, pp. 403–417; Dorothea Frede: ''Die wundersame Wandelbarkeit der antiken Philosophie in der Gegenwart''. In: Ernst-Richard Schwinge (ed.): ''Die Wissenschaften vom Altertum am Ende des 2. Jahrtausends n. Chr.'' Stuttgart 1995, pp. 9–40, here: 28–33; Andreas Graeser: ''Die Philosophie der Antike, Band 2: Sophistik und Sokratik, Plato und Aristoteles''. 2nd edition. Munich 1993, pp. 130–132; Andreas Graeser: ''Kritische Retraktationen zur esoterischen Platon-Interpretation''. In: ''Archiv für Geschichte der Philosophie'' 56, 1974, pp. 71–87; Ernst Heitsch: ''ΤΙΜΙΩΤΕΡΑ''. In: Ernst Heitsch: ''Gesammelte Schriften''. Volume 3, Munich 2003, pp. 338–347; Franz von Kutschera: ''Platons Philosophie''. Volume 3, Paderborn 2002, pp. 149–171, 202–206; Günther Patzig: ''Platons politische Ethik''. In: Günther Patzig: ''Gesammelte Schriften''. Volume 3, Göttingen 1996, pp. 32–54, here: p. 36 n. 3 (cf. the critique by Hans Krämer: ''Kritische Bemerkungen zu den jüngsten Äußerungen von W. Wieland und G. Patzig über Platons ungeschriebene Lehre''. In: ''Rivista di Filosofia neo-scolastica''. Vol. 74, 1982, pp. 579–592, here: 586–592); Wolfgang Wieland: ''Platon und die Formen des Wissens''. 2nd edition. Göttingen 1999, pp. 40–50, 328–330, 340 (cf. Hans Krämer: ''Kritische Bemerkungen zu den jüngsten Äußerungen von W. Wieland und G. Patzig über Platons ungeschriebene Lehre''. In: ''Rivista di Filosofia neo-scolastica''. Vol. 74, 1982, pp. 579–592, here: 579–585).</ref> ==== اصل بنیادین ==== بر اساس بازسازی‌هایی که از آموزه‌های نانوشته افلاطون شده، موضوع بر سر نقش اصل اعلاء، یعنی واحد مطلقاً متعالی است که با مثال خیر یکسان دانسته می‌شود، و پرسش از شناخت‌پذیری و انتقال‌پذیری آن. از طریق یکسان‌انگاری این واحد متعالی با خیر، پیوندی میان [[هستی‌شناسی]] و [[فلسفه اخلاق|اخلاق]] برقرار می‌شود. در نهایت، این مفهوم به یک نظریهٔ یکپارچه از همه چیز منجر می‌شود. واحد به عنوان علت کل سلسله مراتب هستی در نظر گرفته می‌شود که خود به آن تعلق ندارد، بلکه فراتر از آن است. از آن‌جا که واحد به عنوان اصل اعلاء نمی‌تواند از هیچ چیز دیگری مشتق شود، ماهیت آن تنها به صورت سلبی قابل تعیین است. {| class="wikitable" align=left style="text-align:center" |+'''ساختار جهان بر اساس «آموزهٔ نانوشته» افلاطون''' | rowspan="5" |<span style="font-size:200%">↓</span> <span style="font-size:200%">↑</span> ! colspan="4" |اصل اول (وحدت) واحد، خیر، زیبایی | rowspan="5" |<span style="font-size:200%">↓</span> <span style="font-size:200%">↑</span> |- !'''مثال''' |هستی حقیقی |اطلاق، فی‌نفسه بودن، کمال |نامتحرک |- !'''نفس''' |ریاضیات |حالت میانی |خود-متحرک |- !'''ماده''' |محسوس |فناپذیری، شدن، نقص |متحرک بالغیر |- ! colspan="4" |اصل دوم (دوی نامتعین) |} همانطور که نظریهٔ مُثُل قلمرو محسوسات را به عالم مُثُل بازمی‌گرداند، آموزهٔ نانوشته نیز تنوع مُثُل را به دو اصل اولیهٔ بسیط بازمی‌گرداند که قرار است وجود مُثُل و در نتیجه وجود اعیان حسی را توضیح دهند. در این مدل، کل کثرت پدیدارهای قابل شناخت بر رابطه متقابل میان این دو اصل اولیه استوار است. بنابراین، آموزهٔ نانوشته، نظریهٔ اصول یا «پروتولوژی»<ref group="و">Protology</ref> (نظریهٔ امر نخستین یا به طور تحت‌اللفظی «بنیان‌شناسی») نیز نامیده می‌شود. اصل اول واحد است و پیش‌شرط اساسی هر نوع وحدتی. این اصل از نظر هستی‌شناختی با هستی، از نظر منطق صوری با هویت، اطلاق و عدم‌تقسیم‌پذیری، از نظر ارزشی با فضیلت و نظم، از نظر کیهان‌شناختی با سکون، پایداری و فناناپذیری، و از نظر روحی با روی آوردن به مُثُل مطابقت دارد. اصل دوم تحت عنوان ''دوی نامتعین''<ref group="و">The Indefinite Dyad</ref> شناخته می‌شود.<ref>Aristotle, ''Metaphysics'' 987b.</ref> این اصل از نظر هستی‌شناختی با نیستی، از نظر منطق صوری با تفاوت، نسبیت و تقسیم‌پذیری، از نظر ارزشی با بدی و بی‌نظمی، از نظر کیهان‌شناختی با حرکت، تغییر و فناپذیری، و از نظر روحی با عواطف غریزی و وابسته به بدن مطابقت دارد. اصل اول امکان محدودیت و در نتیجه تعین و شکل‌یافتگی را فراهم می‌کند، اصل دوم نماد گسترهٔ بی‌حد، عدم تعین و بی‌شکلی است.<ref>Konrad Gaiser: ''Platons ungeschriebene Lehre.'' 3rd Edition. Stuttgart 1998, p. 18 f.</ref> تعامل این دو اصل، وجود همه چیزهای موجود را ممکن می‌سازد. هرچه چیزی از نظر هستی‌شناختی در مرتبهٔ پایین‌تری قرار داشته باشد، حضور اصل دوم در آن قوی‌تر است. اینکه رابطه این دو اصل اولیه را چگونه باید تصور کرد، از منابع به وضوح مشخص نیست. اما مسلم است که به واحد رتبه بالاتری نسبت به دوی نامتعین اختصاص داده می‌شود.<ref>Christina Schefer: ''Platons unsagbare Erfahrung.'' Basel 2001, p. 186 f.</ref> به دلیل نقش منحصر به فرد واحد که به عنوان تنها اصل مطلقاً متعالی است، نظریهٔ اصول را می‌توان در نهایت یک مدل [[یگانه‌گرایی|یگانه‌انگارانه]]<ref group="و">Monistic</ref> نامید.<ref>On the primarily monistic character of the theory of principles, see Jens Halfwassen: ''Monismus und Dualismus in Platons Prinzipienlehre''. In: ''Bochumer philosophisches Jahrbuch für Antike und Mittelalter''. Vol. 2, 1997, pp. 1–21 and Detlef Thiel: ''Die Philosophie des Xenokrates im Kontext der Alten Akademie''. Munich 2006, pp. 197–208. Cf. Michael Erler: ''Platon''. Basel 2007, pp. 428 f.; Hans Joachim Krämer: ''Der Ursprung der Geistmetaphysik''. 2nd edition. Amsterdam 1967, pp. 329–334; Christina Schefer: ''Platons unsagbare Erfahrung''. Basel 2001, pp. 57–60.</ref> با این حال، جنبهٔ [[دوگانه‌انگاری|دوگانه‌انگارانه]] <ref group="و">Dualistic</ref> نیز دارد، زیرا دوی نامتعین نیز به عنوان یک اصل اولیهٔ ضروری درک می‌شود. از اهمیت بنیادین هر دو اصل اولیه، یک «ساختار دوقطبی واقعیت»<ref>Giovanni Reale: ''Zu einer neuen Interpretation Platons.'' 2nd Edition. Paderborn 2000, pp. 207 f., 309–311.</ref>ح اصل می‌شود، هرچند باید همیشه توجه داشت که این دو قطب هم‌وزن نیستند. ==== جنبهٔ معرفت‌شناختی ==== اصل اینکه آیا افلاطون دسترسی شهودی و بی‌واسطه به اصل اعلاء را ممکن می‌دانسته و یا اینکه دسترسی به آن را توسط خودش ادعا می‌کرده یا خیر، مورد مناقشه است، همانطور که این سؤال نیز مورد بحث است که آیا او اصلاً یک شهود مستقل از هنر دیالکتیک را فرض می‌کرده و اگر می‌کرده، در این صورت، آنگاه شناخت شهودی چه نسبتی با فرایند گفتمانی دارد؟<ref>An overview of recent research literature is provided by Michael Erler: ''Platon'' (= Hellmut Flashar (ed.): ''Grundriss der Geschichte der Philosophie. Die Philosophie der Antike''. Volume 2/2), Basel 2007, pp. 370–372. Erler himself attributes a significant role to intuitive knowledge.</ref> پژوهشگرانی مانند [[پتر اشتمر]] با فرض محدودیت به دیالکتیک به عنوان تنها راه شناخت، علیه فرض درک شهودی مثال خیر استدلال می‌کنند و بنابراین به افلاطون یک تردید عمیق نسبت به امکان تعیین مثال خیر با دانش نسبت می‌دهند.<ref>Peter Stemmer: ''Platons Dialektik: Die frühen und mittleren Dialoge''. Berlin 1992, pp. 214–225; see also the works of authors mentioned there on p. 220, n. 116, who share Stemmer's view on intuition.</ref> یک نماینده ثابت‌قدم موضع مخالف، ینس هالفواسن است. او آموزه نوافلاطونی از تأمل شهودی در واحد و خیر را که مستلزم خود-الغا کردن تفکر دیالکتیکی است، به خود افلاطون بازمی‌گرداند و بدین ترتیب درک نوافلاطونی از افلاطون را احیا می‌کند.<ref>Jens Halfwassen: ''Der Aufstieg zum Einen. Untersuchungen zu Platon und Plotin.'' 2nd Edition. Leipzig 2006, pp. 16–33, 183 ff.</ref> کریستینا شفر حتی از این هم فراتر می‌رود؛<ref>Christina Schefer: ''Platons unsagbare Erfahrung.'' Basel 2001, p. 63 ff.</ref> او شواهدی برای دیدگاه خود ارائه می‌دهد که بر اساس آن، در مرکز اندیشهٔ افلاطون نه نظریهٔ مُثُل نوشته‌شده و نه آموزه نانوشته قرار داشت، بلکه یک تجربه دینی «ناگفتنی»، یعنی [[ظهور خدا به انسان|متجلی شدن خدای]]<ref group="و">Theophany</ref> [[آپولون]] بر او بود. بنابراین، در این تفسیر از افلاطون، آموزهٔ نانوشته نیز خصلتی مقدماتی برای دستیابی به امر دیگری پیدا می‌کند. == تأثیرات و میراث == افلاطون با آثار متنوع خود، تا به امروز به شیوه‌های گوناگون بر کل تاریخ فلسفه تأثیر گذاشته است. بیش از همه، او با فرض وجود یک واقعیت معنویِ مستقل، به تکامل رشته‌ای که بعدها [[متافیزیک]] نامیده شد، شکل بخشید. تأثیر عمیق او بر آیندگان، تا حد زیادی مدیون توانایی‌های سبکی او نیز بوده و هست. «گفتگو یا دیالکتیک سقراطی» به عنوان یک فرم ادبی، آفریدهٔ اوست. === دوران باستان === افلاطون، در دوران باستان استاد گفتگو به شمار می‌رفت. رساله‌های گفتگوی او بیش از آثار دیگر سقراطیان و البته نوشته‌های مشهورترین شاگردش، [[ارسطو]]، که برای مخاطبان گسترده‌تری نوشته شده بود و در حال حاضر گمشده است، مورد تحسین واقع می‌شد؛ متونی که در حال حاضر از ارسطو در دست داریم بسیار فنی‌تر و علمی‌تر از آن آثار نوشته شده‌اند. ==== ارسطو ==== ارسطو، حتی پس از ترک مکتب افلاطون، به بخش‌های اساسی اندیشهٔ افلاطونی پایبند ماند. با این حال، او برخی از مؤلفه‌های اصلی افلاطون‌گرایی را رد کرد، از جمله فرض وجود مُثُلِ مستقل که بر اساس استدلال او منجر به تکرار غیرضروری اشیاء می‌شود،<ref>Aristotle, ''Metaphysics'' I.9 (990b–993a; on the duplication 990b10–11).</ref> جاودانگی نفس فردی، و این اصل که انسان تنها از روی نادانی علیه خیر عمل می‌کند (مسئلهٔ [[آکراسیا]]). او به شدت با نظریهٔ سیاسی افلاطون، به ویژه با ایدهٔ اشتراک اموال که در ''جمهور'' مطرح شده بود، مخالفت کرد.<ref>On Aristotle's criticism of Plato's teachings, see František Novotný: ''The Posthumous Life of Plato''. Den Haag 1977, pp. 26–36. </ref> او فلسفهٔ خود را در تقابلی انتقادی با افلاطون‌گرایی توسعه داد. نقد گاه تند و تیز ارسطو بر دیدگاه‌های افلاطون و فاصله‌گیری مؤکد او از برخی باورهای استادش، تفاوت‌های میان آن‌ها را برجسته می‌کند و باعث می‌شود توافقات مهمی که نیز وجود داشتند، به پس‌زمینه رانده شوند. تقابل میان افلاطون‌گرایی و ارسطوگرایی در سراسر تاریخ فلسفه ادامه‌دار بوده و هست، و این در حالی است که گاهی تلاش‌هایی برای میانجی‌گری میان این دو نحله صورت گرفته و گاهی نیز افلاطونیان و ارسطوئیان بر تمایز روشن، و گاهی تند و جدلیِ مواضع خود تأکید داشته‌اند. ==== آکادمی ==== نهاد اصلی فلسفه افلاطون در ابتدا [[آکادمی افلاطون|آکادمی افلاطونی]] بود که با نهادهای جانشین خود در آتن، تقریباً برای یک هزاره، البته با وقفه‌های طولانی، پابرجا بود. در دورهٔ [[امپراتوری روم]]، اسکندریه و [[رم]]، در کنار آتن، مهم‌ترین مراکز افلاطون‌گرایی بودند؛ با این حال، مکاتب خارج از آتن هرگز نام «آکادمی» را بر خود نداشتند. اینکه آیا پرورش اندیشه‌های افلاطون به یک نظام کامل تبیین فلسفی جهان، پیشاپیش توسط خود او در به اصطلاح آموزهٔ نانوشته پیش برده شد یا پس از مرگش بود که آغاز شد، به طرز مناقشه‌آمیزی مورد بحث است. مکتب توبینگن و پژوهش‌های مرتبط با آن<ref>Giovanni Reale: ''Zu einer neuen Interpretation Platons''. 2nd edition. Paderborn 2000; Jens Halfwassen: ''Der Aufstieg zum Einen. Untersuchungen zu Platon und Plotin''. 2nd edition. Leipzig 2006.</ref> فرض می‌کنند که شکل‌گیری این نظام پیشاپیش توسط خود افلاطون تعیین شده بود. موضع مخالف به ویژه توسط [[گرگوری ولاستوس]] و همچنین در فضای آلمانی‌زبان توسط [[کورت فون فریتس]]، [[پتر اشتمر]] و [[یورگن میتلشتراس]] نمایندگی می‌شد. از دیدگاه آن‌ها، این جانشینان افلاطون در «آکادمی قدیم» که تا سال ۲۶۸/۲۶۴ پیش از میلاد پابرجا بود، بودند که یک آموزهٔ نظام‌مند را توسعه دادند. در «آکادمی جوان» (که «آکادمی میانه» نیز نامیده می‌شود) که متعاقباً توسط [[آرکسیلاوس|آرکسیلائوس پیتانه‌ای]] تأسیس شد، تغییری در مسیر رخ داد. با استناد به [[آپورتیک]] سقراطی، آن‌ها از یک جهت‌گیری شک‌گرایانه در معرفت‌شناسی پیروی کردند و دستیابی به دانش قطعی را انکار نمودند. آشفتگی‌های [[نخستین جنگ مهردادی|اولین جنگ مهردادی]] که در آن رومیان در سال ۸۶ پیش از میلاد آتن را فتح کردند، به آموزش در آکادمی پایان داد. ==== افلاطون‌گرایی میانه ==== [[آنتیوخوس اسکالنی]] با تأکید بر کناره‌گیری از موضع شک‌گرایانه که آن را غیرافلاطونی می‌دانست، آغازی دوباره را رقم زد. او مکتب جدیدی تأسیس کرد که آن را به معنای بازگشت به مفهوم اصیل افلاطون، «آکادمی قدیم» نامید. در میان شاگردان او [[سیسرون|مارکوس تولیوس سیسرون]] بود که در سال ۷۹ پیش از میلاد در آتن اقامت داشت. این سرآغاز دورهٔ افلاطون‌گرایی میانه بود که نمایندگان آن به ویژه به مسائل الهیاتی و کیهان‌شناختی می‌پرداختند. افلاطونیان میانه تا حدی ایده‌های [[رواقی‌گری|رواقی]] و ارسطویی را پذیرفتند که به اعتقاد آن‌ها با آموزه‌های افلاطون سازگار بود. در کنار این، جریانی نیز به نمایندگی [[نومنیوس آپامئا|نومنیوس آپامیایی]] وجود داشت که می‌خواست به آموزهٔ اصیل افلاطون بازگردد و افلاطون‌گرایی را از «بدعت‌های» رواقی و ارسطویی پاک کند. ==== نوافلاطونی‌گری ==== در حدود اواسط قرن سوم، [[فلسفه نوافلاطونی|نوافلاطونی‌گری]] ظهور کرد. این اصطلاح مدرن که در قرن نوزدهم ابداع شد، به جریانی اشاره دارد که به ویژه بر جنبه‌های [[متافیزیک|متافیزیکی]] و دینی سنت افلاطونی تأکید داشت و مدل‌های دقیقی از یک نظم جهانی با ساختار سلسله‌مراتبی طراحی کرد. این جریان در فلسفهٔ [[دوران باستان پسین|دوران باستان]] [[دوران باستان پسین|پسین]] بر دیگر جریانات فلسفی غالب بود. بنیان‌گذار نوافلاطونی‌گری — به همراه استادش [[آمونیوس ساکاس]] — [[فلوطین]] دانسته می‌شود که مکتب‌خانه‌ای در رم تأسیس کرد. با این حال، فلوطین خود را یک نوآور نمی‌دانست، بلکه تنها قصد داشت مفسری وفادار به آموزه‌های افلاطون باشد. برجسته‌ترین شاگرد او [[پورفیری (فیلسوف)|فرفوریوس]] بود که در یک رسالهٔ جدلی، از افلاطون‌گرایی دینی در برابر مسیحیتِ در حال قدرت گرفتن آن زمان، دفاع کرد. یکی از شاگردان فرفوریوس، [[یامبلیخوس|یامبلیخوس کالسیسی]]، این نظام را اصلاح کرد و برخی از دیدگاه‌های فلوطین و فرفوریوس را رد نمود. او تأثیری تعیین‌کننده بر مکتب نوافلاطونی آتن که در حدود سال ۴۱۰ ب.م تأسیس شد، گذاشت؛ مکتبی که پس از یک وقفهٔ طولانی، سنت محلی [[آکادمی افلاطون|آکادمی]] را تجدید کرد. علاوه بر آتن، [[اسکندریه]] که فلوطین در آن تحصیل کرده بود نیز مرکز مهمی برای جریان نوافلاطونی‌گری در دوران باستان پسین بود. این آخرین موج شکوفایی نوافلاطونی‌گری بود که تا اوایل قرن ششم ادامه یافت. در میان نوافلاطونیان متأخر، [[پروکلس لیکایوس|پروکلوس]] پس از مرگ بیشترین تأثیرگذاری را داشت؛ [[داماسکیوس]] و [[سیمپلیکیوس]] نیز از دیگر فیلسوفان برجستهٔ مکتب آتن بودند. افلاطونیان در مکاتب فلسفی رم، آتن و اسکندریه تقریباً همگی مخالفان سرسخت مسیحیت بودند که آن را با آموزه‌های افلاطون ناسازگار می‌دانستند. مکتب نوافلاطونی آتن، در مرحلهٔ پایانی وجود خود، تبدیل به مهم‌ترین دژ مقاومت فکری در برابر مسیحیت شده بود؛ به همین دلیل، امپراتور [[ژوستینین یکم]] در سال ۵۲۹ ب.م دستور به تعطیلی آن داد. ==== پدران کلیسا ==== مفاهیم افلاطونی و مکتب او در [[پدرشناسی|دوران آباء کلیسای]]<ref group="و">Patristic</ref> دوران باستان پسین، اغلب بدون اشاره به منشأ افلاطون‌گرایانهٔ آن‌ها، از طریق [[پدران کلیسا]] وارد فلسفهٔ مسیحی شد. نویسندگان برجستهٔ کلیساییِ یونانی‌زبان مانند [[کلمنت اسکندرانی]]، [[اوریجن]]، [[بازیل قیصریه|باسیلیوس کبیر]] و [[گریگوری نیسا|گرگوری نیسایی]] در آثار الهیاتی خود از جهان فکری و [[اصطلاح‌شناسی|اصطلاحات]] افلاطونی بهره بردند. در میان پدران کلیسای لاتین‌زبان که عمدتاً شناختی مستقیم از رساله‌های افلاطون وجود نداشت، یک نگرش منفی غالب بود که از نگاه تحقیرآمیز عمیقی که آن‌ها نسبت به تمام فلسفه‌های غیرمسیحی داشتند، نشأت می‌گرفت. در [[امپراتوری بیزانس|شرق]] و غرب امپراتوری، این عقیده رایج بود که افلاطون، اگرچه در میان فیلسوفان پیش از مسیحیت از بهترین‌ها است، اما تمام تلاش‌های [[پاگانیسم|مشرکانه]] وی برای کسب دانش و حکمت، گمراه‌کننده و تباه‌کننده هستند یا در بهترین حالت، مرحله‌ای ناقص و منسوخ از شناخت حقیقی مسیحی را نشان می‌دهند. با این حال، [[آگوستین|آگوستین هیپویی]]، که تأثیرگذارترین پدر کلیسای غرب بود، جایگاهی ویژه در فهم نظرات و تفکرات افلاطون داشت. او به طور جدی به افلاطون و فلسفه نوافلاطونی پرداخت، از آنها الهامات اساسی دریافت کرد و قدردانی خود را از برخی آموزه‌های افلاطونی ابراز نمود. با این حال، او تفاوت‌های مهم میان موضع مسیحی خود و موضع افلاطون را نیز به تفصیل شرح داد. === قرون وسطی === از [[قرون وسطای آغازین|اوایل قرون وسطی]] تا حدود اواسط قرن دوازدهم، از میان آثار افلاطون، تنها رسالهٔ ''[[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]]'' در جهان دانشوران لاتین‌زبانِ اروپای غربی و مرکزی شناخته شده بود، آن هم صرفاً به واسطهٔ ترجمه‌های ناقص لاتین توسط [[کلسیدیوس]] و [[سیسرون|مارکوس تولیوس سیسرو]]؛ به طوری که این اثر تنها در تعداد معدود از دست‌نوشته‌ها پراکنده بود. با این وجود، تأثیرات افلاطونی به طور غیرمستقیم تأثیر قدرتمندی بر حیات فکری در دوران قرون وسطی داشت، زیرا علاوه بر [[آگوستین]]، دیگر نویسندگان محبوب باستانی آن زمان مانند [[ماکروبیوس|ماکروبیوس آمبروسیوس تئودوسیوس]]، [[مارتیانوس کاپلا]] و مهم‌تر از همه [[بوئتیوس]]، اندیشه‌های افلاطونی را منتقل می‌کردند. [[دیونوسیوس مجعول|دیونوسیوس آریوپاگیتی مجعول]] که ظاهراً شاگرد پولس رسول هم بوده است، یک نویسندهٔ کلیسایی مورد احترام در اوایل قرن ششم و بسیار تحت تأثیر نوافلاطونی‌گری بود. او قطعاً در شکل‌گیری الهیات قرون وسطی با رنگ و بوی افلاطونی نقش داشت. به ویژه فلسفهٔ متفکر ایرلندی، [[اسکات اریژن|یوهانس اسکوتوس اریوگنا]]، که در قرن نهم می‌زیست، عمیقاً تحت تأثیر آثار دیونوسیوس مجعول بود و چنان واضح و پایدار نوافلاطونی‌گری را نمایندگی می‌کرد که سرآخر اثرش به همین دلیل توسط کلیسا محکوم شد. افلاطون‌گرایی قرون وسطایی که از ''تیمائوس'' سرچشمه می‌گرفت، در قرن دوازدهم از طریق [[مکتب شارتر]] جهش قابل توجهی را تجربه کرد. این مکتب حلقه‌ای از فیلسوفان و الهی‌دانان در [[شارتر]] بود که کمابیش به اندیشهٔ افلاطونی متعهد بودند و فیلسوف مشهور، [[برنارد شارتری]] (درگذشتهٔ پس از ۱۱۲۴ ب.م) که در آنجا تدریس می‌کرد، آن را به وجود آورده بود. برنارد مهم‌ترین افلاطون‌گرای دوران خود به شمار می‌رفت. [[ویلیام کنشه‌ای]] و [[گیلبرت د لا پوره]] از شاگردان او بودند. دیگر نمایندگان برجستهٔ این جریان [[تیری شارتری]] و [[برناردوس سیلوستریس]] بودند. افلاطونی‌گرایان شارتری به طور گسترده به شباهت‌ها و تفاوت‌های میان کیهان‌شناسی موجود در رسالهٔ ''تیمائوس'' و آموزهٔ آفرینش مسیحی پرداختند و برای هماهنگ‌سازی آن‌ها با یکدیگر تلاش کردند. موضوع اصلی مورد بررسی دیگر در میان شارتریان، مفهوم زیبایی افلاطونی بود. هنگامی که آثار ارسطو با جنبش ترجمه در قرون دوازدهم و سیزدهم به طور فزاینده‌ای در ترجمهٔ لاتین در دسترس قرار گرفت و به پایه و اساس [[فلسفه مدرسی|مکتب مدرسی]] تبدیل شد، ارسطوگرایی غالب گشته و افلاطون‌گرایی عقب‌نشینی قابل توجهی کرد؛ اما با این حال افلاطون‌گرایی — به ویژه در شکل نوافلاطونی خود — همچنان حضور داشت. پیشاپیش در [[قرون وسطای میانه]] و به ویژه در [[قرون وسطای متأخر|اواخر قرون وسطی]]، تقابل باستانی میان افلاطون‌گرایی و ارسطوگرایی باری دیگر احیا شد. این تقابل در مرکز مسئلهٔ بحث قرون وسطایی دربارهٔ [[مسئله کلیات|مسئلهٔ کلیات]] قرار داشت. این واقعیت که اثر بسیار تأثیرگذار نوافلاطونی، یعنی [[کتاب علل]] به اشتباه اثری منسوب به ارسطو تلقی می‌شد، باعث سردرگمی شد. در اواخر قرن سیزدهم و در قرن چهاردهم، ارسطوگرایی همچنان در محافل دانشگاهی غالب بود، اما خارج از محیط دانشگاه، در میان دانشوران فرقه‌های مذهبی، متفکران نوافلاطون‌مآبی مانند [[تئودوریک فرایبرگ|دیتریش فرایبرگی]]، [[مایستر اکهارت]] و [[برتولد موسبورگی]] نیز ظهور کردند. [[نیکلاس کوسا|نیکلاس کوزایی]] نیز در قرن پانزدهم به این جریان نوافلاطونی تعلق داشت. در [[امپراتوری بیزانس]]، [[استفانوس اسکندرانی]] در قرن هفتم در [[قسطنطنیه]] سخنرانی‌هایی در راستای موضوعات فلسفهٔ افلاطونی ایراد کرد؛ اما به جز این یک مورد، در بازهٔ زمانی میان تعطیلی آکادمی در قرن ششم تا اواسط قرن یازدهم، هیچ مواجههٔ عمیقی با تفکرات و آثار افلاطون صورت نگرفت. با این حال، تأثیر نوافلاطونی از طریق آموزه‌های دیونوسیوس مجعول خود را نشان داد، برای مثال در جدال [[شمایل‌شکنی در بیزانس|شمایل‌شکنان]]، که در آن طرفداران شمایل‌پرستی از شیوهٔ استدلال نوافلاطونی بهره بردند و در نهایت پیروز شدند. احیای مطالعات افلاطون مدیون دانشور و دولتمرد مهم، [[میخائیل پسلوس]] (درگذشتهٔ پس از ۱۰۷۷ ب.م) بود که به دلیل علاقه‌اش به افلاطون‌گرایی، حتی به ناراست‌کیشی<ref group="و">unorthodoxy</ref> متهم شد.<ref>On the Byzantine reception of Plato, see František Novotný: ''The Posthumous Life of Plato''. The Hague 1977, pp. 279–293.</ref> افلاطون در جهان عرب‌زبان قرون وسطی نیز مورد استقبال قرار گرفت. در قرن نهم، چندین رساله (''جمهور''، ''قوانین''، ''تیمائوس''، ''سوفیست'') در مکتب ترجمهٔ [[حنین بن اسحاق]] [[نسطوری]] در [[بغداد]] به عربی ترجمه شد. فیلسوفان مسلمانی مانند [[فارابی]] در قرن دهم و [[ابن سینا|ابن‌سینا]] در قرن یازدهم با نوافلاطونی‌گری مواجه شدند. آثار دانشمند همه‌چیزدان، ابن‌سینا، از طریق ترجمهٔ لاتین بر فلسفهٔ غرب تأثیر گذاشت که بدین ترتیب غرب به طور غیرمستقیم در معرض تأثیر افلاطونی بیشتری قرار گرفت. === اوایل دورهٔ مدرن === [[پرونده:Marsilio Ficino.jpg|بندانگشتی|تصویر مارسیلیو فیچینو در دست‌نوشتهٔ فلورانس، [[کتابخانه لورنزی|کتابخانهٔ مدیچی لورنزیانا]] (قرن پانزدهم)]] ایده‌های «تولد دوباره» آموزش آثار کلاسیک و «بازگشت به سرچشمه‌ها» در [[انسان‌گرایی رنسانس|اومانیسم رنسانس]] بر فهم و تاثیرگذاری ایده‌های افلاطونی نیز تأثیر گذاشتند. در قرن پانزدهم، رساله‌های تا آن زمان عمدتاً ناشناختهٔ افلاطون در غرب، و از طرف دیگر آثار نوافلاطونیان در دست‌نوشته‌های یونانی کشف شده و به لاتین ترجمه و تفسیر شدند. از امپراتوری بیزانس در حال زوال، دست‌نوشته‌های گران‌بهای کلاسیک متعددی به ایتالیا رسید. با این حال، شناخت آثار اصلی افلاطون به فاصله‌گیری از نوافلاطونی‌گری منجر نشد؛ بلکه تا آن زمان تفسیر اومانیست‌ها از افلاطون بر سنت مسیحی نوافلاطونیِ همچنان زنده استوار بود، به ویژه از آنجا که نمایندگان آن می‌توانستند به مرجعیت پدران کلیسای تحت تأثیر ایده‌های نوافلاطونی استناد کنند. تقابل میان افلاطون و ارسطو همچنان یک مشکل بود که در مناقشاتی که بر سر برتری یکی بر دیگری وجود داشت، بازتاب یافته بود. اومانیست‌ها گاهی طرف افلاطون و گاهی طرف ارسطو را می‌گرفتند و گاهی هم مواضع میانجی اتخاذ می‌کردند. آثار افلاطون بسیار مناسب‌تر از آثار ارسطو برای پاسخگویی به حس قوی زیبایی‌شناسی ادبی اومانیست‌ها بود؛ علاوه بر این، فلسفهٔ مدرسی هم که مورد تحقیر اومانیست‌ها بود، ارسطویی بود. ثابت‌قدم‌ترین افلاطونی در میان اومانیست‌ها احتمالاً دانشور بیزانسی، [[گیمیستوس پلتو|گئورگیوس گمیستوس پلتون]] بود که مدتی در ایتالیا اقامت داشت و اومانیست‌ها را در آن‌جا تحت تأثیر قرار داد. او چنان رادیکال از آموزهٔ افلاطونی پیروی می‌کرد که حتی از نظر دینی نیز به این نتیجه رسید که از مسیحیت دست بکشد و به دین افلاطونیان باستان روی آورد. در رسالهٔ جدلی ''درباب تفاوتات''<ref group="و">De Differentiis</ref> که در سال ۱۴۳۹ در فلورانس نوشته شد، او از آموزه‌های افلاطون در برابر نقد ارسطو دفاع کرد.<ref>See Wilhelm Blum, [[Walter Seitter]] (ed.): ''Georgios Gemistos Plethon (1355–1452). Reformpolitiker, Philosoph, Verehrer der alten Götter'', Zürich 2005.</ref> اومانیست و مترجم مشهور افلاطون در فلورانس، [[مارسیلیو فیچینو]]، برای تجدید افلاطون‌گرایی بر پایه‌ای نوافلاطونی تلاش کرد و به این منظور، از فلوطین آغاز نمود. با این حال، همان‌طور که پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند،<ref>James Hankins: ''The Myth of the Platonic Academy of Florence'': In: ''Renaissance Quarterly.'' Bd. 44, 1991, pp. 429–475.</ref> در فلورانس «آکادمی افلاطونی» به عنوان یک نهاد دائمی وجود نداشت، بلکه تنها حلقه‌ای سست از اومانیست‌های کم و بیش افلاطونی‌مآب وجود داشته، درحالی که چارچوب نهادی به خصوصی نداشته‌اند. در قرن هفدهم، حلقهٔ «[[افلاطونیان کمبریج]]» در [[کمبریج]] شکل گرفت که شامل [[رالف کادورث]] و [[هنری مور (فیلسوف)|هنری مور]] بود. این فیلسوفان به دنبال هماهنگ‌سازیِ دین و علوم طبیعی بودند که برای دستیابی به آن، نوافلاطونی‌گری به نظرشان پایگاه مناسبی را فراهم می‌آورد. در [[عصر روشنگری]]، فلسفهٔ افلاطون عموماً رویکردی منسوخ و نادرست تلقی می‌شد که صرفاً واجد ارزش تاریخی است. بیش از همه، [[متافیزیک]] او در محافل گسترده‌ای به دلیل فقدان ارتباط آن با واقعیت نفی می‌شد. [[ولتر]] به ویژه به طور قاطع علیه [[هستی‌شناسی]] افلاطونی، علیه [[نظریهٔ مثل|نظریهٔ مُثُل]] و علیه شیوهٔ تفکر کیهان‌شناختی ارائه‌شده در ''[[تیمائوس (افلاطون)|تیمائوس]]'' موضع گرفت. او در داستان کوتاه طنزآمیز رؤیای افلاطون<ref group="و">''Songe de Platon''</ref><ref>Voltaire: [https://web.archive.org/web/20130612113108/http://athena.unige.ch/athena/voltaire/voltaire_songe_platon.html ''Songe de Platon.'']</ref> ایدهٔ افلاطون از آفرینش جهان را به سخره گرفت و او را به عنوان یک رؤیاپرداز توصیف کرد. با این حال، زیبایی‌شناسی افلاطون و مفهوم عشق او در قرن هجدهم مورد استقبال قرار گرفت (برای مثال، نزد [[فرانس همسترهویس]] و [[یوهان یواخیم وینکلمان]])، که گواه این امر در این است که آنان رساله‌های مربوطه (''[[ضیافت (افلاطون)|ضیافت]]''، ''[[فایدروس]]'') را بر دیگر رسائل مرجح می‌دانسته‌اند. == آراء و دیدگاه‌ها == === دربارهٔ هنر === [[دیوگنس لائرتیوس]] گفته است که افلاطون ابتدا خود را به مطالعهٔ [[نقاشی]] و گفتن [[شعر]] مشغول می‌ساخت<ref name="تاریخ فلسفه کاپلستون" group="ف" /> اما پس از آشنایی با [[سقراط]] اشعار خود را از بین برد و [[عاطفه]] را به نفع [[خرد]] کنار گذاشت؛ اگرچه در آثاری از افلاطون همچون ضیافت می‌توان به آسانی تلفیق [[فلسفه]] و شعر را دید اما حقیقت این است که هیچ [[فیلسوف]]ی در طول تاریخ همچون افلاطون به طرد شعر و هنر نپرداخته است به گونه‌ای که حتی شعر را بیهوده‌گویی می‌داند و شاعر را نیز بی‌اطلاع از خویشتن.<ref group="ف">آپولوژی از مجموعه آثار افلاطون ترجمهٔ رضا کاویانی و محمد حسن لطفی</ref> کتاب دهم رسالهٔ [[جمهور]] هم از همان ابتدا به بحث دربارهٔ عدم سازگاری فلسفه و [[شعر]] می‌پردازد. از دیدگاه افلاطون، فلسفه با [[داده‌های حسی]] و ذهنی و نیز با حس تجربی و استدلال، تعقل و خردورزی سر و کار دارد همچنین اساساً فلسفه کاری با مسائل و احساسات درونی انسان‌ها و جنبه‌های [[رمانتیک]]، خیال‌پردازانه یا عاطفهٔ انسان‌ها ندارد. در حالی که در نظر افلاطون شعر و [[هنر]] با عالم تخیل، احساسات و عواطف رابطه دارند.<ref group="ف">کتاب دهم رسالهٔ جمهور</ref> از دیدگاه افلاطون همه هنرها [[تقلید]] هستند؛ مثلاً هنگامی که آدمی مجسمه آدمی را می‌سازد در حقیقت تصویر آدمی را پدیدآورده که خود نیز روی گرفت از عالم مثل است و از این رو مجسمه را روی گرفت روی‌گرفت می‌داند و هرکسی را که در جستجوی [[حقیقت]] است؛ ناگزیر به خوار شمردن هنر دانسته.<ref name="تاریخ فلسفه کاپلستون" group="ف" /> همچنین در دیدگاه دیگری از افلاطون اندیشهٔ زیبایی همانند آنچه در [[عشق]] تجربه می‌شود؛ می‌تواند تا قلمرو اندیشه‌های متعالی راه یابد اما هنر فقط می‌تواند تملق گویی کند؛ و حواس را بفریبد و ذهن را به تغذیه از توهمات سوق دهد<ref group="ف">تاریخ هنر اثر گامبریچ</ref>. به نظر افلاطون معیار ارزش هنر لذت نیست بلکه زیبایی است و مقصودش از درستی "آن برابری است که هر اثر هنری باید از حیث اندازه و دیگر خصائص با سرمشق داشته باشد. … درواقع هر که بخواهد به هنگام داوری دربارهٔ یک شعر یا یک قطعه موسیقی به خطا نرود اولا باید بداند آن قطعه چه چیزی را می‌خواهد مجسم کند و ثانیاً آن چیز را بشناسد.<ref group="ف">حقیقت و زیبایی، بابک احمدی، تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۴، ص ۵۶.</ref> === دربارهٔ دموکراسی === [[دموکراسی]] از دو کلمه یونانی Demos (مردم) و Kratos (حکومت) تشکیل شده است.<ref group="ف">دموکراسی اثر آنتونی آربلاستر</ref> افلاطون [[دموکراسی]] را حاکمیت مردم نادان تلقی می‌کرد و باور داشت که در دموکراسی مردمِ فاقد اعتدال و عدالت و دارای هوس، جمع‌شده و صاحب نظر می‌شوند. همچنین او باور داشت که اعدام [[سقراط]] حاصل حکومت دموکراسی است؛ انتقاد افلاطون این بوده که شما هنگامی که بیمار هستید؛ عده ای را جمع نمی‌کنید تا بیماری شما را تشخیص دهند بلکه نزد پزشک می‌روید؛ بر این اساس چرا باید هنگام حکومت کردن به نظر اکثریت توجه کنیم؟<ref group="ف">مردم سالاری دینی نویسنده مصباح یزدی</ref> {{سرخط}}چنین می‌توان از نظریه افلاطون استنتاج کرد که او باور داشته باید حکومت را به دست واجدان شرایط حاکمیت سپرد و نه نظر اکثریت بر این اساس او [[قانونگذاری]] و [[حاکمیت]] را حق [[فیلسوف]]ان می‌دانسته که باور داشته به حقایق عقلانی آگاهند.<ref group="ف">دربارهٔ دموکراسی نوشتهٔ شهریار زرشناس</ref> افلاطون می‌گوید:<ref group="ف">پوپر، کارل (<bdi>۱۹۴۵</bdi>). ''جامعه باز و دشمنان آن''.</ref> «بزرگ‌ترین اصل این‌ست که هیچ‌کس چه مرد و چه زن، بدون رهبر نباشد یا ذهن کسی به این خوی نگیرد که خواه به انگیزه حمیت و غیرت و خواه از سر شوخی و بازی بگذارد شخص به کاری به ابتکار خود دست بزند. بلکه در جنگ و صلح مکلف‌ست چشم به رهبر خود داشته باشد و با وفاداری از او پیروی کند و حتی در کوچک‌ترین امور نیز تحت رهبری او باشد؛ مثلاً تنها به شرطی باید برخیزد یا بخندد یا شستشو کند یا غذا بخورد که به او گفته شده باشد که چنین کند. در یک کلمه باید، نفس خویش را چنین آموزش دهد که هرگز در خواب هم نبیند که مستقل عمل کند و از بیخ و بن از انجام چنین کاری ناتوان شود.» === دربارهٔ تاریخ === در آراء افلاطون پذیرش ضمنی ذات دوره‌ای زمان دیده می‌شود، او همیشه برای یافتن عصر طلایی به گذشته ارجاع می‌داد و دوران خود را رو به زوال می‌دید. البته باید این نکته را در نظر داشت که او معتقد بود در گذشته چندین دوران طلایی داشتیم پس امکان وقوع دوبارهٔ آن میسر است و به آن امید داشت.<ref group="ف">{{یادکرد کتاب|عنوان=فلسفه نظری تاریخ (مفاهیم و نظریه‌ها)|سال=1393|نام=مجید|نام خانوادگی=کافی|ناشر=سمت|صفحه=141}}</ref> == واژگان == {{چپ‌چین}} <references group="و" responsive="0"></references> {{پایان چپ‌چین}} == یادداشت‌ها == {{notelist}} == جستارهای وابسته == * [[فلسفه افلاطونی]] == منابع == === غیر فارسی === {{چپ‌چین}} {{پانویس|۲}} {{پایان چپ‌چین}} === فارسی === {{پانویس|گروه=ف}} == برای مطالعهٔ بیشتر == * «تاریخ فلسفه»، ویل دورانت، ترجمهٔ [[عباس زریاب خویی|عباس زریاب خوئی]]. * [http://www.akhale.ir/show.php?page=article&id=356 علی اکبر جعفری: افلاطون معمار اصلی فلسفه سیاسی] * [[تاریخ فلسفه کاپلستون]] جلد اول ترجمهٔ جلال الدین مجتبوی * دموکراسی اثر آنتونی آربلاستر * دربارهٔ دموکراسی اثر شهریار زرشناس * مردم سالاری دینی اثر مصباح یزدی * آپولوژی اثر افلاطون * کتاب دهم رسالهٔ جمهور اثر افلاطون * تاریخ هنر اثر گامبریچ == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Plato}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{مکتب‌های فلسفی یونان}} {{افلاطون‌گرایان}} {{متافیزیک}} {{معرفت‌شناسی}} {{فلسفه علم}} {{فلسفه اجتماعی و سیاسی}} {{یونان باستان}} {{الگوها در طبیعت}} {{فلسفه اخلاق}} {{جغرافی‌دانان مسلمان}} {{مستند کردن}} [[رده:اخلاق‌گرایان]] [[رده:افلاطون|افلاطون]] [[رده:اهالی یونان سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:اهالی یونان سده ۵ (پیش از میلاد)]] [[رده:ایدئالیست‌ها]] [[رده:بردگان و آزادمردان یونان باستان]] [[رده:تاریخ آموزش]] [[رده:تاریخ ایده‌ها]] [[رده:تاریخ فلسفه‌های اخلاق]] [[رده:تاریخ منطق]] [[رده:تفکر انتقادی]] [[رده:تقریظ‌نویس‌ها]] [[رده:خردگرایان]] [[رده:دانشگاهیان فلسفه]] [[رده:درگذشتگان دهه ۳۴۰ (پیش از میلاد)]] [[رده:روشن‌فکری]] [[رده:زادگان دهه ۴۲۰ (پیش از میلاد)]] [[رده:شاعران سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:شاعران سده ۵ (پیش از میلاد)]] [[رده:شناخت‌شناسان]] [[رده:فرهنگ غربی]] [[رده:فلسفه افلاطون]] [[رده:فلسفه غربی]] [[رده:فیزیک‌دانان یونان باستان]] [[رده:فیلسوفان آموزش و پرورش]] [[رده:فیلسوفان ادبیات]] [[رده:فیلسوفان تاریخ]] [[رده:فیلسوفان ذهن]] [[رده:فیلسوفان زبان]] [[رده:فیلسوفان سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:فیلسوفان سده ۵ (پیش از میلاد)]] [[رده:فیلسوفان سیاسی یونان باستان]] [[رده:فیلسوفان سیاسی]] [[رده:فیلسوفان طبیعی]] [[رده:فیلسوفان فرهنگ]] [[رده:فیلسوفان فناوری]] [[رده:فیلسوفان قانون]] [[رده:فیلسوفان منطق]] [[رده:فیلسوفان هنر]] [[رده:فیلسوفان یونان باستان]] [[رده:فیلسوفان]] [[رده:منتقدان اجتماعی]] [[رده:منتقدان فرهنگی]] [[رده:منطق‌دانان]] [[رده:موجزنویسان]] [[رده:نظریه‌پردازان تمدن غرب]] [[رده:نویسندگان ادبیات گمانه‌زن اهل یونان]] [[رده:هستی‌شناسان]] 0xna1vrbf1mc5rvspx1b5km0wty775u 0 3978 42127586 42108036 2025-06-18T19:04:40Z 95.5.89.158 یک نگاره اشتباه مشاهده شده بود 42127586 wikitext text/x-wiki {{coord|37|13|N|55|0|E|source:enwiki|display=title}}[[پرونده:Tour-a751fcd0.jpg|بندانگشتی|خالد نبی ترکمن صحرا]] '''ترکمن صحرا '''یا''' دشت قوم ترکمن'''<ref>تاریخ ذوالقرنین، میرزا فضل‌الله شیرازی، ص 24</ref><ref>'''رستم‌التواریخ''' وقایع سال 957 دورهٔ صفوی</ref><ref>کتاب کلمنتس رابرت 1874 میلادی</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details?id=9579|عنوان=ترکمن صحرا یا دشت گرگان}}</ref><ref>تاریخ گیتی گشا، صفحه 250</ref><ref>کتاب ساموئل گوتلیب گملین، سفر به شمال ایران</ref><ref>نسخه خطی جهانگشای نادری</ref>، منطقه‌ای جغرافیایی در [[شرق ایران|شمال شرقی ایران]] است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این منطقه از باختر به [[دریای خزر]] و از شمال به جمهوری [[ترکمنستان]] محدود می‌شود که با طول ۴۰۰ کیلومتر از غرب به شرق گسترده است و از مشرق به [[استان خراسان|خراسان]] و منطقه نیمه‌خشک [[بجنورد]] و [[درگز]] و از جنوب به کوهپایه‌های جنگلی البرز شمالی محدود است. شیب زمین از جنوب به شمال و از شرق به غرب در امتداد شبکه آب‌ها و رودهایی که به دریای خزر می‌ریزد کاهش میابد. == زمین‌شناسی و خاک == [[File:خاک ترکمن صحرا.jpg|thumb|زمین‌شناسی و خاک ترکمن صحرا ]] این منطقه از رسوبات آبرفتی دوران چهارم زمین‌شناسی انباشته شده است که بهترین منبع ذخیره‌کننده آب زیرزمینی است. این آبرفتها دارای بافت سست و ریز بوده، درجه سختی آن‌ها بسیار کم است (رس، ماسه، مارن) و در نتیجه نه آنچنان ریز چسبنده است و نه آنچنان سخت و سنگی، بلکه برای رویش [[گیاه]] و نفوذ آب امکانات را دارد. بغیر از چند تپه ماسه‌ای (نهشته‌های بادی از نوع لُس) ناهمواری چندانی در سطح دشت مشاهده نمی‌شود. تپه‌هایی که در سطح منطقه است به زبان محلی قره‌دفه (سیاه‌تپه)، قیزلاردفه (تپه دختران)، یاریم‌دفه (نیم‌تپه)، کوموش‌دفه (تپه‌نقره‌ای) و… نامیده می‌شوند که البته این تپه‌ها از نظر تغییرات اقلیمی و رویش گیاهی نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند. ارتفاع دشت که در ساحل دریا (بندرترکمن) ۲۰- متر است به سمت مشرق در حوالی گوکجه‌داغ در شمال‌شرق گنبد به ارتفاع بیش از ۵۰۰ متر افزایش می‌یابد. از سمت مشرق، منطقه ناهموار کلاله، مینودشت، گلیداغ، قره‌بلخان، مراوه‌داغ و حصارچه شروع شده و کم‌کم به تپه‌های جنگلی البرز شمالی و خراسان غربی متصل می‌شود. [[File:کشت پنبه در ترکمن صحرا.jpg|thumb|کشت پنبه در ترکمن صحرا ]] خاک منطقه از جنوب به شمال از نظر هوموس و میزان باروری فقیرتر می‌شود تا جایی که خاک‌های مرغوب مناطق جنوبی جای خود را به خاک‌های شور و بیابانی حوالی رود اترک و نوار مرزی در شمال [[استان گلستان]] می‌دهد. سطح دشت پوشیده از خاک‌های قهوه‌ای رسوبی نسبتاً ریز بافت است که امکان رویش علف و بوته‌ها شامل چمن و گیاهان نیمه‌خشک را فراهم آورده است. در این نوع خاک امکان کشت غلاتی نظیر [[گندم]] و جو و گیاهانی مثل پنبه، برنج و سبزیجات کاملاً فراهم است که علاوه بر تولید مواد غذایی، مقداری مرتع مصنوعی هم برای دام‌ها فراهم می‌شود (بقایای گندم و سایر محصولات زراعی). در بخش شوره‌زارهای شمال و شمال‌غرب و در قسمت غرب دشت در حدود اترک‌رود- که شهر گنبدکاووس در آن واقع است- نوعی بیابانی وجود دارد. == آب و هوا == [[File:دامپروی در ترکمن صحرا.jpg|thumb|دامپروی در ترکمن صحرا]] این منطقه از لحاظ آب و هوایی، پوشش گیاهی، خاک و زندگی جانوری از سایر مناطق شمال کشور (گیلان و مازندران) متمایز است و این با کاهش ریزش‌های جوی، [[رطوبت نسبی]] هوا و افزایش [[دما|درجه حرارت]] از غرب به شرق مشخص می‌شود به طوری که برای مثال می‌توان اختلاف ریزش‌های جوی را که در بابلسر۸۶۸ میلی‌متر است و در گرگان به ۶۳۵ میلی‌متر و در حوالی گنبد به ۴۷۲ میلی‌متر کاهش می‌یابد در نظر گرفت، (سالنامه هواشناسی کشور- سال ۱۳۶۳)[[File:پوشش گیاهی ترکمن صحرا.jpg|thumb|پوشش گیاهی ترکمن صحرا]] این اختلافات از ترکیب آب و هوایی منطقه ناشی می‌شود و از دیدگاه هواشناسی خود بخشی جداگانه است اما پدیده‌هایی از قبیل دوری از ارتفاعات البرز، کاهش رطوبت بادهای غربی و عبور جریان‌های هوایی سرد و خشک سپری از صحرای قراقوم را که بسیار کم باران است باید مؤثر دانست. ضمن اینکه شمال این منطقه ادامه صحرای خشک و نیمه‌خشک جمهوری ترکمنستان است. ماه بهمن پربارانترین و ماه تیر خشک‌ترین ماه سال در این منطقه است. درجه حرارت نیز از مغرب به مشرق افزایش می‌یابد به طوری که در تابستان در بعضی از نقاط صحرایی دمای بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد نیز مشاهده شده است. درجه حرارت نقاط مختلف یکسان نیست. هر چه از غرب به شرق و از جنوب به شمال برویم بر دمای محیط افزوده می‌شود. برای نمونه با توجه به یافته‌های هواشناسی دو ایستگاه گرگان و گنبدکاووس می‌بینیم که میانگین دمای سالانه گرگان ۳۵/۱۷ درجه سانتیگراد و [[گنبد کاووس]] ۶/۱۷ درجه سانتیگراد است. با توجه به اینکه ارقام مربوط به میانگین دمای سالانه در یک نقطه نمی‌تواند گویای وضعیت کلی دما در آن منطقه باشد باید به ارقام حداکثر و حداقل مطلق (بیشینه و کمینه) دمای سالانه نیز توجه کرد. کمترین دمای سالانه ایستگاه گرگان ۶/۹- درجه سانتیگراد و در ایستگاه گنبد ۵/۱۴- درجه سانتیگراد در دیماه گزارش شده است. بیشترین دمای سالانه نیز در ایستگاه گرگان در تیرماه ۶/۴۳ درجه سانتیگراد و در ایستگاه گنبد در تیرماه ۴۶ درجه سانتیگراد ثبت شده است. از نظر تعداد روزهای یخبندان در سال نیز در نقاط گوناگون استان تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود به طوری که در ایستگاه گرگان ۱/۱۳ روز و در ایستگاه گنبد ۸/۳۰ روز در طول سال یخبندان ثبت شده است. همچنین تعداد ماه‌های همراه با یخبندان در ایستگاه گرگان ۵ ماه و در ایستگاه گنبد ۶ ماه گزارش گردیده است بنابراین بارز است که بیشترین میزان تبخیر در نواحی شمالی و کمترین میزان در نواحی جنوبی صورت می‌گیرد. سردترین ماه‌ها در منطقه دی و بهمن است با ۷/۱ و ۴/۰- درجه سانتیگراد در ایستگاه گنبد ثبت شده است و گرمترین ماه‌ها خرداد، تیر و مرداد به ترتیب با ۲/۳۱، ۱/۳۷ و ۲/۳۳ درجه سانتیگراد است. اختلاف از نقطه‌ای به نقطه دیگر را باید بیشتر معلول عوامل محلی مانند اختلافات ارتفاع یا بادهای محلی دانست. بادهای مرطوب غربی از جمله بادهای غالب منطقه است که در طول زمستان از غرب به شرق و جنوب‌شرقی می‌وزد و اغلب باران‌زاست. از دیگر بادهای منطقه باد سرد و خشک شمال‌شرقی است که از سیبری می‌وزد و فاقد رطوبت است و در منطقه به نام محلی ترکمنی «سورتیک» (Sortik) شناخته می‌شود. طبق آمار اختلاف درجه حرارت فصلی به وضوح در منطقه ترکمن‌صحرا مشهود است و پاییز و زمستان آن مرطوب است. از اینرو شمال این منطقه (بخش شمالی بندرترکمن، گنبدکاووس، مراوه‌تپه و آق‌قلا) جزو قلمرو آب و هوای نیمه‌بیابانی یا نیمه‌خشک قرار می‌گیرد و مناطق جنوبی این منطقه (از جمله جنوب بندرترکمن و جزیره [[آشوراده]]) جزو [[مناطق معتدل]] با آب و هوای شبه مدیترانه به حساب می‌آید و هر چه از مشرق به طرف غرب ترکمن‌صحرا برویم آب و هوا معتدل‌تر می‌شود. سفر به این منطقه در فصل بهار بسیار دل‌انگیز است. == منابع آب == مهم‌ترین منابع آبی در سطح ترکمن‌صحرا رودهایی دائمی هستند که عبارت‌اند از:[[File:گرگان رود - روستای بی بی شیروان.jpg|thumb|گرگان رود در ترکمن صحرا]] ۱- رود گرگان: مهم‌ترین رود صحرای ترکمن است که از کوه [[آلاداغ]] (حوالی بجنورد) سرچشمه می‌گیرد و در جهت شرق به غرب جریان یافته، در مسیر خود تا شرق منطقه [[گوکلان]] (از مناطق کوهستانی گنبد) با عمق نسبتاً زیاد عبور می‌کند، سپس وارد [[دشت گرگان (مانه و سملقان)|دشت گرگان]] شده، از شهرهای گنبدکاووس و آق‌قلا عبور کرده پس از طی حدود ۳۰۰ کیلومتر در حوالی خواجه‌نفس از توابع بندرترکمن به دریای خزر می‌ریزد. به علت پایین بودن سطح آب رود گرگان، استفاده از آن در امور زراعت تنها به‌وسیله تلمبه یا سد امکان دارد. آب آن بسیار گل‌آلود بوده، مهم‌ترین منبع آبی مردم این منطقه برای زراعت و مصرف دام‌ها است. سد مخزنی خاکی وشمگیر که حدود ۵۰ هکتار از اراضی اطراف را مشروب می‌سازد بر روی این رود احداث شده است. ۲- رود اترک: به طول ۵۰۰ کیلومتر، از بزرگ‌ترین رودهای ایران است که از دامنه‌های غربی کوه هزارمسجد (حوالی قوچان) سرچشمه گرفته و از شرق به غرب به موازات رود گرگان جریان یافته، پس از عبور از دره‌های کوهستانی و تنگه‌های باریک در شرق، با یک قوس به سوی دشت‌های ساحلی تغییر جهت می‌دهد و در خلیج حسنقلی به [[دریای خزر]] می‌ریزد. اهمیت این رود به سبب مشروب کردن اراضی خشک و نیمه‌خشک ایران و جمهوری ترکمنستان است. ۳- [[رود قره‌سو]]: این رود از کوه‌های شرقی [[گرگان]] سرچشمه گرفته و پس از طی مسیری از شرق به غرب به طول هشتاد کیلومتر به خلیج گرگان در دریای خزر می‌ریزد. رود قره‌سو به علت موقعیتش، آب تمام رودهای کوچک حوضه خود را که در دامنه شمالی [[البرز]] جریان دارد به طرف خود می‌کشاند که بدین ترتیب دشت گرگان و رود [[اترک]] در قسمت سفلای خود سهمی از آب‌های دامنه شمالی البرز دریافت نمی‌کنند. چنین وضعی باعث ظهور دو منطقه متباین طبیعی در دو سوی شمالی و جنوبی آن شده است که جنوب آن دارای جنگل‌های انبوه و شمال ان با مشخصات دشت شامل چمنهای موقتی و علفزار است. == پوشش گیاهی == [[File:2پوشش گیاهی ترکمن صحرا.jpg|thumb|- بی بی شیروان پوشش گیاهی ترکمن صحرا]] پوشش گیاهی ترکمن صحرا به عملکرد پدیده آب وهوایی، ارتفاع و موقعیت جغرافیایی و خاک منطقه ارتباط مستقیم دارد و این میان، خاک، درجه حرارت و رطوبت از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در نوع و زمان رشد گیاهان منطقه به‌شمار می‌رود. پوشش گیاهی شمال گرگان‌رود نسبت به جنوب آن فقیرتر است و اغلب گیاهان شورپسند و مقاوم در برابر خشکی نظیر اشنیان و گز که برای پرورش شتر و بز و تا حدودی گوسفند مناسب است می‌روید و برعکس در جنوب رود گرگان، پوشش گیاهی بسیار غنی است و انواع گیاهان چمنی و تیره گندمان نظیر جو خودرو، به علاوه گیاهان متنوع دیگر نظیر برموس، فالاریس و دم در آن می‌روید که برای پرورش گوسفند و گاو مناسب است. == زندگی جانوری == [[File:وضعیت جانوری در ترکمن صحرا.jpg|thumb|پرندگان ترکمن صحرا]] جانوران این منطقه از انواع جانوران منطقه نیمه بیابانی تا جنگلی (طوقه جانوری پاله آرکتیک) است و می‌توان از [[گرگ]]، [[روباه]] ([[روباه ترکمنی]]) و [[کفتار]]، [[خرگوش]]، موش صحرایی، [[جوجه تیغی]]، [[مار]] و [[آهو]] در بخش شرقی آن، پرندگانی مثل [[اردک]] و [[غاز]] در مرداب‌ها و چمنزارهای مرطوب، [[کبوتر چاهی]]، [[گنجشک]]، [[سار]]، [[دراج]] و [[قرقاول]] در بخش جنوبی و تیره‌های مختلف [[شاهین]] و [[عقاب]] در شمال منطقه نام برد. در رودها و آب‌های ساحلی دریای خزر نیز انواع ماهی‌های [[شمال ایران]] به فور یافت می‌شود که صید آن‌ها مشغله اصلی مردم بندر ترکمن، خواجه نفس و کمش تپه است. به علت قرارگرفتن ترکمن صحرا بین مناطق مرطوب و جنگلی البرز شمال و خشک و بیابانی ترکمنستان در شمال و منطقه نیمه خشک مرتفع در شرق بجنورد، تربیت انواع دام‌ها در این منطقه مقرون به صرفه است. از جمله:[[File:پرورش شتر در ترکمن صحرا.jpg|thumb|پرورش شتر در ترکمن صحرا]] # [[اسب]] و [[گاو]] که در مناطق چمنزار و آب کافی تربیت می‌شود (جنوب گرگان و شرق گنبد) # [[گوسفند]] و [[بز]] که در مناطق نیمه خشک استپی و نیمه مرطوب تربیت می‌شود. (بخش‌های مرکزی، جنوبی و شرقی منطقه) # [[شتر]] که در شمال رود گرگان و بخش‌های شمالی منطقه به ویژه ریگزارها و شوره‌زارهای شمال و شمال شرقی که دارای هوای خشک و رطوبت کم است تربیت می‌شود. به تبعیت از ویژگی‌های آب وهوایی، پوشش گیاهی، ارتفاع و زندگی جانوری این منطقه را می‌توان به سه بخش اکولوژیکی تقسیم کرد: * منطقه جنوبی که ناحیه‌ای جنگلی و مرطوب است با بارش سالیانه بیش از ۵۰۰ میلی‌متر و از نظر شکل زمین عموماً به شکل تپه است که کم‌کم به دامنه‌های ملایم البرز شمالی وصل می‌شود و مهم‌ترین منطقه پرورش گاو و گوسفند است. * منطقه مرکزی شمال علی‌آباد، رامیان و گوکلان که بخش وسیعی را به نام دشت گرگان دربرمی‌گیرد و بین منطقه جنوب و رود گرگان واقع است که مهم‌ترین بخش زراعی منطقه نیز به‌شمار می‌رود. اقلیم معتدل و نیمه‌خشک مشخصه بارز این حوزه است و پوشش گیاهی آن نیز چمن و استپ نیمه‌خشک است. * منطقه شمالی که بین رودهای [[گرگان رود|گرگان]] و [[اترک]] واقع شده؛ گنبد کاووس، آق قلا، مراوه تپه، داشلی برون، [[بندر ترکمن]] و کمش تپه را دربرمی‌گیرد که محل اصلی سکونت اقوام ترکمن است و کشت غلات و پرورش [[اسب]] و [[گوسفند]] در آنجا رایج است<ref>[[محمد رضا بیگدلی|بیگدلی، محمدرضا]]. [[ترکمنهای ایران]]. پاسارگاد. ۱۳۶۹</ref> == شناخت تاریخی == [[File:تپه های باستانی انوشیروان در ترکمن صحرا.jpg|thumb|- بی بی شیروان تپه‌های باستانی انوشیروان در ترکمن صحرا]] [[File:علایم بتونی دیوار تاریخی گرگان که زیر خاک مدفون شده است.jpg|thumb|علایم بتونی دیوار تاریخی جرجان که زیر خاک مدفون شده است]] منطقه ترکمن صحرا تاریخی بسیار کهن دارد. این منطقه به علت همجواری با شهرها، مناطق باستانی معروفی چون [[داهه]]، [[نیشابور]]، [[مرو|مرگیانا]]، [[نسا|نیسا]]، [[طبرستان|تپورستان]] و [[کومش]] است. اکثریت نسبی جمعیت ترکمن صحرا را [[ترکمن]]ها تشکیل می‌دهند که مردمانی ترکمن و [[اهل سنت]]([[حنفی]]) هستند. ترکمن‌ها باقی مانده نسل طوایف ۲۴ گانه [[ترکان [[اوغوز]]]] هستند که همواره حکومت‌های بسیاری را در ایران تشکیل دادند. قدیمی‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی منطقه شمال سفالینه‌ها و دست ساخته‌های بشر، پیشینه سکونت و زیست در این منطقه را به بیش از هفت هزار سال پیش می‌رساند.{{مدرک}} وجود گورستان و [[تپه باستانی]] کمیش تپه کوچک، بقایای شهر تاریخی [[گرگان (سرزمین)|جرجان]]، [[دیوار گرگان|دیوار تاریخی جرجان]] در شمال شهرستان آق قلا، جزیره آشوراده در غرب بندر ترکمن، پیشینه سکونت در این منطقه را به سالیان بسیار دورتر برمی‌گرداند.{{مدرک}} == جستارهای وابسته == * [[ترکمن‌های ایران]] * [[ترکمن‌های خراسان]] == پانویس == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * [http://www.turkmenstudents.com/ پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان و دانش آموختگان ترکمن ایران] * [http://www.turkmensnews.com/ پایگاه اطلاع‌رسانی اخبار ترکمن] [[رده:ترکمن‌صحرا| ]] [[رده:استان گلستان]] [[رده:ترکمن‌ها]] [[رده:جغرافیای ایران]] [[رده:منطقه‌های ایران]] 77pk46r2xpynzq13dr0z56tuq652xcg 42127587 42127586 2025-06-18T19:05:40Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127587 wikitext text/x-wiki {{coord|37|13|N|55|0|E|source:enwiki|display=title}}[[پرونده:Tour-a751fcd0.jpg|بندانگشتی|خالد نبی ترکمن صحرا]] '''ترکمن صحرا '''یا''' دشت قوم ترکمن'''<ref>تاریخ ذوالقرنین، میرزا فضل‌الله شیرازی، ص 24</ref><ref>'''رستم‌التواریخ''' وقایع سال 957 دورهٔ صفوی</ref><ref>کتاب کلمنتس رابرت 1874 میلادی</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://rch.ac.ir/article/Details?id=9579|عنوان=ترکمن صحرا یا دشت گرگان}}</ref><ref>تاریخ گیتی گشا، صفحه 250</ref><ref>کتاب ساموئل گوتلیب گملین، سفر به شمال ایران</ref><ref>نسخه خطی جهانگشای نادری</ref> که پیشتر '''دشت گرگان''' نامیده می‌شد<ref> «[https://web.archive.org/web/20210109201439/http://www.dastour.ir/brows/?lid=40362 مجموعه‌های روزنامه رسمی- سال 1327]». دستور. بایگانی‌شده از [http://www.dastour.ir/brows/?lid=40362 اصلی] در ۹ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۵ ژانویه ۲۰۲۱.</ref>، منطقه‌ای جغرافیایی در [[شرق ایران|شمال شرقی ایران]] است. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این منطقه از باختر به [[دریای خزر]] و از شمال به جمهوری [[ترکمنستان]] محدود می‌شود که با طول ۴۰۰ کیلومتر از غرب به شرق گسترده است و از مشرق به [[استان خراسان|خراسان]] و منطقه نیمه‌خشک [[بجنورد]] و [[درگز]] و از جنوب به کوهپایه‌های جنگلی البرز شمالی محدود است. شیب زمین از جنوب به شمال و از شرق به غرب در امتداد شبکه آب‌ها و رودهایی که به دریای خزر می‌ریزد کاهش میابد. == زمین‌شناسی و خاک == [[File:خاک ترکمن صحرا.jpg|thumb|زمین‌شناسی و خاک ترکمن صحرا ]] این منطقه از رسوبات آبرفتی دوران چهارم زمین‌شناسی انباشته شده است که بهترین منبع ذخیره‌کننده آب زیرزمینی است. این آبرفتها دارای بافت سست و ریز بوده، درجه سختی آن‌ها بسیار کم است (رس، ماسه، مارن) و در نتیجه نه آنچنان ریز چسبنده است و نه آنچنان سخت و سنگی، بلکه برای رویش [[گیاه]] و نفوذ آب امکانات را دارد. بغیر از چند تپه ماسه‌ای (نهشته‌های بادی از نوع لُس) ناهمواری چندانی در سطح دشت مشاهده نمی‌شود. تپه‌هایی که در سطح منطقه است به زبان محلی قره‌دفه (سیاه‌تپه)، قیزلاردفه (تپه دختران)، یاریم‌دفه (نیم‌تپه)، کوموش‌دفه (تپه‌نقره‌ای) و… نامیده می‌شوند که البته این تپه‌ها از نظر تغییرات اقلیمی و رویش گیاهی نقش تعیین‌کننده‌ای ندارند. ارتفاع دشت که در ساحل دریا (بندرترکمن) ۲۰- متر است به سمت مشرق در حوالی گوکجه‌داغ در شمال‌شرق گنبد به ارتفاع بیش از ۵۰۰ متر افزایش می‌یابد. از سمت مشرق، منطقه ناهموار کلاله، مینودشت، گلیداغ، قره‌بلخان، مراوه‌داغ و حصارچه شروع شده و کم‌کم به تپه‌های جنگلی البرز شمالی و خراسان غربی متصل می‌شود. [[File:کشت پنبه در ترکمن صحرا.jpg|thumb|کشت پنبه در ترکمن صحرا ]] خاک منطقه از جنوب به شمال از نظر هوموس و میزان باروری فقیرتر می‌شود تا جایی که خاک‌های مرغوب مناطق جنوبی جای خود را به خاک‌های شور و بیابانی حوالی رود اترک و نوار مرزی در شمال [[استان گلستان]] می‌دهد. سطح دشت پوشیده از خاک‌های قهوه‌ای رسوبی نسبتاً ریز بافت است که امکان رویش علف و بوته‌ها شامل چمن و گیاهان نیمه‌خشک را فراهم آورده است. در این نوع خاک امکان کشت غلاتی نظیر [[گندم]] و جو و گیاهانی مثل پنبه، برنج و سبزیجات کاملاً فراهم است که علاوه بر تولید مواد غذایی، مقداری مرتع مصنوعی هم برای دام‌ها فراهم می‌شود (بقایای گندم و سایر محصولات زراعی). در بخش شوره‌زارهای شمال و شمال‌غرب و در قسمت غرب دشت در حدود اترک‌رود- که شهر گنبدکاووس در آن واقع است- نوعی بیابانی وجود دارد. == آب و هوا == [[File:دامپروی در ترکمن صحرا.jpg|thumb|دامپروی در ترکمن صحرا]] این منطقه از لحاظ آب و هوایی، پوشش گیاهی، خاک و زندگی جانوری از سایر مناطق شمال کشور (گیلان و مازندران) متمایز است و این با کاهش ریزش‌های جوی، [[رطوبت نسبی]] هوا و افزایش [[دما|درجه حرارت]] از غرب به شرق مشخص می‌شود به طوری که برای مثال می‌توان اختلاف ریزش‌های جوی را که در بابلسر۸۶۸ میلی‌متر است و در گرگان به ۶۳۵ میلی‌متر و در حوالی گنبد به ۴۷۲ میلی‌متر کاهش می‌یابد در نظر گرفت، (سالنامه هواشناسی کشور- سال ۱۳۶۳)[[File:پوشش گیاهی ترکمن صحرا.jpg|thumb|پوشش گیاهی ترکمن صحرا]] این اختلافات از ترکیب آب و هوایی منطقه ناشی می‌شود و از دیدگاه هواشناسی خود بخشی جداگانه است اما پدیده‌هایی از قبیل دوری از ارتفاعات البرز، کاهش رطوبت بادهای غربی و عبور جریان‌های هوایی سرد و خشک سپری از صحرای قراقوم را که بسیار کم باران است باید مؤثر دانست. ضمن اینکه شمال این منطقه ادامه صحرای خشک و نیمه‌خشک جمهوری ترکمنستان است. ماه بهمن پربارانترین و ماه تیر خشک‌ترین ماه سال در این منطقه است. درجه حرارت نیز از مغرب به مشرق افزایش می‌یابد به طوری که در تابستان در بعضی از نقاط صحرایی دمای بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد نیز مشاهده شده است. درجه حرارت نقاط مختلف یکسان نیست. هر چه از غرب به شرق و از جنوب به شمال برویم بر دمای محیط افزوده می‌شود. برای نمونه با توجه به یافته‌های هواشناسی دو ایستگاه گرگان و گنبدکاووس می‌بینیم که میانگین دمای سالانه گرگان ۳۵/۱۷ درجه سانتیگراد و [[گنبد کاووس]] ۶/۱۷ درجه سانتیگراد است. با توجه به اینکه ارقام مربوط به میانگین دمای سالانه در یک نقطه نمی‌تواند گویای وضعیت کلی دما در آن منطقه باشد باید به ارقام حداکثر و حداقل مطلق (بیشینه و کمینه) دمای سالانه نیز توجه کرد. کمترین دمای سالانه ایستگاه گرگان ۶/۹- درجه سانتیگراد و در ایستگاه گنبد ۵/۱۴- درجه سانتیگراد در دیماه گزارش شده است. بیشترین دمای سالانه نیز در ایستگاه گرگان در تیرماه ۶/۴۳ درجه سانتیگراد و در ایستگاه گنبد در تیرماه ۴۶ درجه سانتیگراد ثبت شده است. از نظر تعداد روزهای یخبندان در سال نیز در نقاط گوناگون استان تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود به طوری که در ایستگاه گرگان ۱/۱۳ روز و در ایستگاه گنبد ۸/۳۰ روز در طول سال یخبندان ثبت شده است. همچنین تعداد ماه‌های همراه با یخبندان در ایستگاه گرگان ۵ ماه و در ایستگاه گنبد ۶ ماه گزارش گردیده است بنابراین بارز است که بیشترین میزان تبخیر در نواحی شمالی و کمترین میزان در نواحی جنوبی صورت می‌گیرد. سردترین ماه‌ها در منطقه دی و بهمن است با ۷/۱ و ۴/۰- درجه سانتیگراد در ایستگاه گنبد ثبت شده است و گرمترین ماه‌ها خرداد، تیر و مرداد به ترتیب با ۲/۳۱، ۱/۳۷ و ۲/۳۳ درجه سانتیگراد است. اختلاف از نقطه‌ای به نقطه دیگر را باید بیشتر معلول عوامل محلی مانند اختلافات ارتفاع یا بادهای محلی دانست. بادهای مرطوب غربی از جمله بادهای غالب منطقه است که در طول زمستان از غرب به شرق و جنوب‌شرقی می‌وزد و اغلب باران‌زاست. از دیگر بادهای منطقه باد سرد و خشک شمال‌شرقی است که از سیبری می‌وزد و فاقد رطوبت است و در منطقه به نام محلی ترکمنی «سورتیک» (Sortik) شناخته می‌شود. طبق آمار اختلاف درجه حرارت فصلی به وضوح در منطقه ترکمن‌صحرا مشهود است و پاییز و زمستان آن مرطوب است. از اینرو شمال این منطقه (بخش شمالی بندرترکمن، گنبدکاووس، مراوه‌تپه و آق‌قلا) جزو قلمرو آب و هوای نیمه‌بیابانی یا نیمه‌خشک قرار می‌گیرد و مناطق جنوبی این منطقه (از جمله جنوب بندرترکمن و جزیره [[آشوراده]]) جزو [[مناطق معتدل]] با آب و هوای شبه مدیترانه به حساب می‌آید و هر چه از مشرق به طرف غرب ترکمن‌صحرا برویم آب و هوا معتدل‌تر می‌شود. سفر به این منطقه در فصل بهار بسیار دل‌انگیز است. == منابع آب == مهم‌ترین منابع آبی در سطح ترکمن‌صحرا رودهایی دائمی هستند که عبارت‌اند از:[[File:گرگان رود - روستای بی بی شیروان.jpg|thumb|گرگان رود در ترکمن صحرا]] ۱- رود گرگان: مهم‌ترین رود صحرای ترکمن است که از کوه [[آلاداغ]] (حوالی بجنورد) سرچشمه می‌گیرد و در جهت شرق به غرب جریان یافته، در مسیر خود تا شرق منطقه [[گوکلان]] (از مناطق کوهستانی گنبد) با عمق نسبتاً زیاد عبور می‌کند، سپس وارد [[دشت گرگان (مانه و سملقان)|دشت گرگان]] شده، از شهرهای گنبدکاووس و آق‌قلا عبور کرده پس از طی حدود ۳۰۰ کیلومتر در حوالی خواجه‌نفس از توابع بندرترکمن به دریای خزر می‌ریزد. به علت پایین بودن سطح آب رود گرگان، استفاده از آن در امور زراعت تنها به‌وسیله تلمبه یا سد امکان دارد. آب آن بسیار گل‌آلود بوده، مهم‌ترین منبع آبی مردم این منطقه برای زراعت و مصرف دام‌ها است. سد مخزنی خاکی وشمگیر که حدود ۵۰ هکتار از اراضی اطراف را مشروب می‌سازد بر روی این رود احداث شده است. ۲- رود اترک: به طول ۵۰۰ کیلومتر، از بزرگ‌ترین رودهای ایران است که از دامنه‌های غربی کوه هزارمسجد (حوالی قوچان) سرچشمه گرفته و از شرق به غرب به موازات رود گرگان جریان یافته، پس از عبور از دره‌های کوهستانی و تنگه‌های باریک در شرق، با یک قوس به سوی دشت‌های ساحلی تغییر جهت می‌دهد و در خلیج حسنقلی به [[دریای خزر]] می‌ریزد. اهمیت این رود به سبب مشروب کردن اراضی خشک و نیمه‌خشک ایران و جمهوری ترکمنستان است. ۳- [[رود قره‌سو]]: این رود از کوه‌های شرقی [[گرگان]] سرچشمه گرفته و پس از طی مسیری از شرق به غرب به طول هشتاد کیلومتر به خلیج گرگان در دریای خزر می‌ریزد. رود قره‌سو به علت موقعیتش، آب تمام رودهای کوچک حوضه خود را که در دامنه شمالی [[البرز]] جریان دارد به طرف خود می‌کشاند که بدین ترتیب دشت گرگان و رود [[اترک]] در قسمت سفلای خود سهمی از آب‌های دامنه شمالی البرز دریافت نمی‌کنند. چنین وضعی باعث ظهور دو منطقه متباین طبیعی در دو سوی شمالی و جنوبی آن شده است که جنوب آن دارای جنگل‌های انبوه و شمال ان با مشخصات دشت شامل چمنهای موقتی و علفزار است. == پوشش گیاهی == [[File:2پوشش گیاهی ترکمن صحرا.jpg|thumb|- بی بی شیروان پوشش گیاهی ترکمن صحرا]] پوشش گیاهی ترکمن صحرا به عملکرد پدیده آب وهوایی، ارتفاع و موقعیت جغرافیایی و خاک منطقه ارتباط مستقیم دارد و این میان، خاک، درجه حرارت و رطوبت از مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده در نوع و زمان رشد گیاهان منطقه به‌شمار می‌رود. پوشش گیاهی شمال گرگان‌رود نسبت به جنوب آن فقیرتر است و اغلب گیاهان شورپسند و مقاوم در برابر خشکی نظیر اشنیان و گز که برای پرورش شتر و بز و تا حدودی گوسفند مناسب است می‌روید و برعکس در جنوب رود گرگان، پوشش گیاهی بسیار غنی است و انواع گیاهان چمنی و تیره گندمان نظیر جو خودرو، به علاوه گیاهان متنوع دیگر نظیر برموس، فالاریس و دم در آن می‌روید که برای پرورش گوسفند و گاو مناسب است. == زندگی جانوری == [[File:وضعیت جانوری در ترکمن صحرا.jpg|thumb|پرندگان ترکمن صحرا]] جانوران این منطقه از انواع جانوران منطقه نیمه بیابانی تا جنگلی (طوقه جانوری پاله آرکتیک) است و می‌توان از [[گرگ]]، [[روباه]] ([[روباه ترکمنی]]) و [[کفتار]]، [[خرگوش]]، موش صحرایی، [[جوجه تیغی]]، [[مار]] و [[آهو]] در بخش شرقی آن، پرندگانی مثل [[اردک]] و [[غاز]] در مرداب‌ها و چمنزارهای مرطوب، [[کبوتر چاهی]]، [[گنجشک]]، [[سار]]، [[دراج]] و [[قرقاول]] در بخش جنوبی و تیره‌های مختلف [[شاهین]] و [[عقاب]] در شمال منطقه نام برد. در رودها و آب‌های ساحلی دریای خزر نیز انواع ماهی‌های [[شمال ایران]] به فور یافت می‌شود که صید آن‌ها مشغله اصلی مردم بندر ترکمن، خواجه نفس و کمش تپه است. به علت قرارگرفتن ترکمن صحرا بین مناطق مرطوب و جنگلی البرز شمال و خشک و بیابانی ترکمنستان در شمال و منطقه نیمه خشک مرتفع در شرق بجنورد، تربیت انواع دام‌ها در این منطقه مقرون به صرفه است. از جمله:[[File:پرورش شتر در ترکمن صحرا.jpg|thumb|پرورش شتر در ترکمن صحرا]] # [[اسب]] و [[گاو]] که در مناطق چمنزار و آب کافی تربیت می‌شود (جنوب گرگان و شرق گنبد) # [[گوسفند]] و [[بز]] که در مناطق نیمه خشک استپی و نیمه مرطوب تربیت می‌شود. (بخش‌های مرکزی، جنوبی و شرقی منطقه) # [[شتر]] که در شمال رود گرگان و بخش‌های شمالی منطقه به ویژه ریگزارها و شوره‌زارهای شمال و شمال شرقی که دارای هوای خشک و رطوبت کم است تربیت می‌شود. به تبعیت از ویژگی‌های آب وهوایی، پوشش گیاهی، ارتفاع و زندگی جانوری این منطقه را می‌توان به سه بخش اکولوژیکی تقسیم کرد: * منطقه جنوبی که ناحیه‌ای جنگلی و مرطوب است با بارش سالیانه بیش از ۵۰۰ میلی‌متر و از نظر شکل زمین عموماً به شکل تپه است که کم‌کم به دامنه‌های ملایم البرز شمالی وصل می‌شود و مهم‌ترین منطقه پرورش گاو و گوسفند است. * منطقه مرکزی شمال علی‌آباد، رامیان و گوکلان که بخش وسیعی را به نام دشت گرگان دربرمی‌گیرد و بین منطقه جنوب و رود گرگان واقع است که مهم‌ترین بخش زراعی منطقه نیز به‌شمار می‌رود. اقلیم معتدل و نیمه‌خشک مشخصه بارز این حوزه است و پوشش گیاهی آن نیز چمن و استپ نیمه‌خشک است. * منطقه شمالی که بین رودهای [[گرگان رود|گرگان]] و [[اترک]] واقع شده؛ گنبد کاووس، آق قلا، مراوه تپه، داشلی برون، [[بندر ترکمن]] و کمش تپه را دربرمی‌گیرد که محل اصلی سکونت اقوام ترکمن است و کشت غلات و پرورش [[اسب]] و [[گوسفند]] در آنجا رایج است<ref>[[محمد رضا بیگدلی|بیگدلی، محمدرضا]]. [[ترکمنهای ایران]]. پاسارگاد. ۱۳۶۹</ref> == شناخت تاریخی == [[File:تپه های باستانی انوشیروان در ترکمن صحرا.jpg|thumb|- بی بی شیروان تپه‌های باستانی انوشیروان در ترکمن صحرا]] [[File:علایم بتونی دیوار تاریخی گرگان که زیر خاک مدفون شده است.jpg|thumb|علایم بتونی دیوار تاریخی جرجان که زیر خاک مدفون شده است]] منطقه ترکمن صحرا تاریخی بسیار کهن دارد. این منطقه به علت همجواری با شهرها، مناطق باستانی معروفی چون [[داهه]]، [[نیشابور]]، [[مرو|مرگیانا]]، [[نسا|نیسا]]، [[طبرستان|تپورستان]] و [[کومش]] است. اکثریت نسبی جمعیت ترکمن صحرا را [[ترکمن]]ها تشکیل می‌دهند که مردمانی ترکمن و [[اهل سنت]]([[حنفی]]) هستند. ترکمن‌ها باقی مانده نسل طوایف ۲۴ گانه [[ترکان [[اوغوز]]]] هستند که همواره حکومت‌های بسیاری را در ایران تشکیل دادند. قدیمی‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی منطقه شمال سفالینه‌ها و دست ساخته‌های بشر، پیشینه سکونت و زیست در این منطقه را به بیش از هفت هزار سال پیش می‌رساند.{{مدرک}} وجود گورستان و [[تپه باستانی]] کمیش تپه کوچک، بقایای شهر تاریخی [[گرگان (سرزمین)|جرجان]]، [[دیوار گرگان|دیوار تاریخی جرجان]] در شمال شهرستان آق قلا، جزیره آشوراده در غرب بندر ترکمن، پیشینه سکونت در این منطقه را به سالیان بسیار دورتر برمی‌گرداند.{{مدرک}} == جستارهای وابسته == * [[ترکمن‌های ایران]] * [[ترکمن‌های خراسان]] == پانویس == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * [http://www.turkmenstudents.com/ پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان و دانش آموختگان ترکمن ایران] * [http://www.turkmensnews.com/ پایگاه اطلاع‌رسانی اخبار ترکمن] [[رده:ترکمن‌صحرا| ]] [[رده:استان گلستان]] [[رده:ترکمن‌ها]] [[رده:جغرافیای ایران]] [[رده:منطقه‌های ایران]] 04e0xewfgea478qs9rfv8bbbryqigrq 0 4398 42127940 42121648 2025-06-19T05:24:59Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Himmler.jpg که در ویکی‌انبار به دست Krd حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No permission since 11 June 2025 42127940 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار | birth_name = هاینریش لوییتپولد هیملر | image = [[File:Himmler.png|thumb|Heinrich Himmler]] | image_upright = 0.95 | alt = | caption = هاینریش هیملر | imagesize = 200px | order = [[پرونده:Reichsführer-SS Collar Rank.svg|40px]] ''[[وافن-اس‌اس|فرمانده اس‌اس]]'' <!-- | office = چهارمین [[رایشس‌فورر-اس‌اس]] -->| term_start = ۶ ژانویهٔ ۱۹۲۹ | term_end = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | leader = [[آدولف هیتلر]] | predecessor = [[ارهارد هایدن]] | successor = [[کارل هانکه]] | order2 = رئیس پلیس آلمان | term_start2 = ۱۷ ژوئن ۱۹۳۶ | term_end2 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | leader2 = آدولف هیتلر | predecessor2 = ''سازمان تازه تأسیس'' | successor2 = کارل هانکه | order3 = سرپرست اداره امنیت اصلی رایش | term_start3 = ۴ ژوئن ۱۹۴۲ | term_end3 = ۳۰ ژانویه ۱۹۴۳ | predecessor3 = [[راینهارت هایدریش]] | successor3 = [[ارنست کالتنبرونر]] | order4 = وزیر کشور رایش | term_start4 = ۲۴ اوت ۱۹۴۳ | term_end4 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | predecessor4 = [[ویلهلم فریک]] | successor4 = [[پاول گیزلر]] | order5 = رایش اسلایتر | term_start5 = ۲ ژوئن ۱۹۳۳ | term_end5 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | chancellor5 = | predecessor5 = | successor5 = | order6 = فرمانده ارتش جایگزین آلمان نازی | term_start6 = ۲۱ ژوئیه ۱۹۴۴ | term_end6 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | chancellor6 = | predecessor6 = [[فریدریش فروم]] | successor6 = ''سازمان منحل شد'' | birth_date = ۷ اکتبر ۱۹۰۰{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۳}} | birth_place = [[مونیخ]]، [[پادشاهی بایرن|باواریا]]، [[امپراتوری آلمان|آلمان]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|۱۹۴۵|۵|۲۳|۱۹۰۰|۱۰|۷}} | death_place = [[لونبورگ]]، [[آلمان]] | party = [[حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان]] | spouse = [[مارگاریته هیملر]] {{کوچک}}(ازدواج: ژوئیه ۱۹۲۸){{پایان کوچک}} | children = | relations = | profession = [[برزشناسی]] | alma_mater = [[دانشگاه فنی مونیخ]] | cabinet = [[آدولف هیتلر]] | signature = Himmler Signature 2.svg | allegiance = {{flagicon|German Empire}} [[امپراتوری آلمان]]{{سخ}}{{flagicon|Nazi Germany}}[[آلمان نازی]] | branch = | unit = | serviceyears = ۱۹۱۷–۱۹۱۸(ارتش آلمان){{سخ}}۱۹۴۵–۱۹۲۵(اس اس) | rank = | battles = [[جنگ جهانی اول]]{{سخ}}[[جنگ جهانی دوم]] }} '''هاینریش هیملر''' {{آلمانی|Heinrich Himmler}} (۷ اکتبر ۱۹۰۰ – ۲۳ مه ۱۹۴۵) نظامی و سیاست‌مدار آلمانی و فرمانده نیروهای [[اس‌اس]] در این کشور در دوره حاکمیت [[حزب نازی]] بود. [[آدولف هیتلر]] بعدها او را به فرماندهی ارتش جایگزین و [[قائم مقام]] اداره تمام [[رایش سوم]] منصوب کرد. او به عنوان یکی از مسئولین اصلی [[هولوکاست]] شناخته می‌شود. هیملر در [[جنگ جهانی اول]] در جبهه نبرد حضور پیدا نکرد و تنها عضوی از نیروهای ذخیره بود. او که در دانشسرا رشته کشاورزی خوانده بود، در سال ۱۹۲۳ وارد [[حزب نازی]] شده و در سال ۱۹۲۵ به اس‌اس پیوست. در سال ۱۹۲۹، توسط هیتلر به مقام فرماندهی اس‌اس برگزیده شد. طی ۱۶ سال، هیملر اس‌اس را از یک هنگ ۲۹۰ نفره به شبه-ارتشی قوی تبدیل کرد، که راه اندازی و اداره اردوگاه‌ها را برعهده داشت. از سال ۱۹۴۳ به بعد رئیس پلیس و هم‌زمان [[وزیر کشور]] آلمان نازی نیز بود و به تمام نیروهای امنیتی از جمله [[گشتاپو]] نظارت داشت. در آخرین روزهای جنگ، هیتلر فرماندهی دو گروه‌ارتش از [[ورماخت]] را به هیملر محول کرد. چون او به اهداف مورد نظر نرسید، هیتلر او را از این مقام برکنار کرد. هیملر که متوجه حتمی بودن شکست آلمان شده بود، سعی کرد با متفقین و غربی‌ها وارد مذاکره شود. وی در آوریل ۱۹۴۵ طی نامه‌ای، به هیتلر پیشنهاد داد که از طریق [[کنت برنادوت]] به [[نیروهای متفقین]] تسلیم شود. با این اقدام هیملر، پیشوا وی را از تمامی مناصبش خلع کرده و به علت قطع بودن خطوط مخابراتی به [[هانا رایچ]] دستور داد که به شمال برلین پرواز کرده و به فرمانده نیروهای مدافع شمال برلین از طرف وی بگوید که هر کاری لازم است برای مجازات هیملر انجام دهند. هیملر سعی کرد پنهان شود ولی نیروهای بریتانیایی او را دستگیر کردند. او بعد از شناخته شدن هویتش، هنگام بازداشت [[خودکشی]] کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=هفتاد و پنج سال پس از خودکشی، راز دستگیری هاینریش هیملر فاش شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-52790847|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=6 خرداد 1399|تاریخ بازبینی=2020-05-27|زبان=fa|نام=گوردون|نام خانوادگی=کوره‌را|ناشر=|doi=|تاریخ بازدید=}}</ref> == زندگی == === دوران اولیه زندگی === [[پرونده:Himmler7.jpg|بندانگشتی|چپ|ایستاده|هیملر در ۱۹۰۷]] هاینریش لویتپولد هیملر، هفتم اکتبر ۱۹۰۰، در مونیخ به دنیا آمد. خانواده او از کاتولیک‌های [[محافظه کار]] [[طبقه متوسط]] بودند. پدرش معلم بود و مادرش کاتولیکی مؤمن. برادر بزرگ او در ژوئیه ۱۸۹۸ به دنیا آماده بود، و برادر کوچکتر در ژوئیه ۱۹۰۵ متولد شد{{sfn|Longerich|2012|pp=۱۲–۱۵}}. عملکرد هیملر، برخلاف درس‌ها، در ورزش خوب نبود{{sfn|Longerich|2012|pp=۱۷–۱۹}}. او از سلامت جسمانی خوبی برخوردار نبود و در تمام عمر از درد معده و بیماری‌های دیگر می‌نالید. همکلاسی‌هایش از او به عنوان دانش آموزی کوشا، ولی غیر اجتماعی، یاد کرده‌اند{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۳, ۶, ۷}}. دفترچه خاطرات هیملر نشان می‌دهد که او به اخبار روزمره، و بحث‌های جدی دربارهٔ سکس و مذهب علاقه‌مند بود{{sfn|Longerich|2012|p=16}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۸}}. هیملر از سال ۱۹۱۵ به عنوان دانشجوی افسری آموزش نظامی را شروع کرد، و در سال ۱۹۱۷ به عنوان نیروی ذخیره در گروهان یازدهم باواریا پذیرفته شد. در نوامبر ۱۹۱۸، در حالی که هیملر هنوز آموزش می‌دید، جنگ با شکست آلمان خاتمه یافت{{sfn|Longerich|2012|pp=۲۰–۲۶}}. بعد از جنگ، هیملر تحصیلات مدرسه را تمام کرد و بین سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۲در دانشگاه فنی مونیخ کشاورزی خواند{{sfn|Breitman|2004|p=12}}{{sfn|Longerich|2012|p=۲۹}}. هر چند بسیاری از قوانینی که بین مسیحیان و یهودها تبعیض قائل می‌شد در زمان [[اتحاد آلمان]] (۱۸۷۱) حذف شده بودند، ضدیت با یهودیان همچنان در آلمان و دیگر بخش‌های اروپا بیداد می‌کرد.{{sfn|Evans|2003|pp=۲۲–۲۵}}. هیملر از هنگام ورود به دانشگاه ضدّ یهودی بود. اما او در این مورد همانند اکثریت دانشجویان بود. او در دوره دانشجویی کاتولیکی مؤمن باقی‌ماند، و [[اوقات فراغت]] خود را با اعضای "لیگ آپولو"، که رئیسش یهودی بود، می‌گذارند. هیملر، رفتاری مودبانه در رابطه با رئیس و اعضای یهودی لیگ داشت{{sfn|Longerich|2012|pp=31, 35, 47}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۶, ۸–۹, ۱۱}}. در سال دوم دانشجویی، هیملر مجدداً برای پیوستن به ارتش تلاش کرد. هر چند او در اینکار موفق نشد، ولی قادر شد در صحنه‌های شبهه نظامی حضور یابد. در همین زمان بود که او با [[ارنست روم]]، از اعضای اولیهٔ حزب نازی و بنیان‌گذار اس -آ ("Storm Battalion"; SA) ملاقات کرد{{sfn|Longerich|2012|p=54}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۰}}. او مرید روم شد، چرا که روم سربازی مدال دار و جنگنده بود. به پیشنهاد روم، هیملر به گره ملی‌گرای Reichskriegsflagge پیوست{{sfn|Weale|2010|p=۴۰}}. در سال ۱۹۲۲ هیملر بیشتر به "مسئله جهود" علاقه‌مند شد. بعد از قتل [[وزیر خارجه]] (Walther Rathenau) در ۲۴ ژوئن هیملر گرایش راست افراطی پیدا کرده و در تظاهراتی که علیه [[معاهده ورسای]] برگزار می‌شد، شرکت کرد. در آن تابستان تورم قیمتها بیداد می‌کرد، در نتیجه والدین هیملر قادر به تأمین هر سه پسرشان نبودند. در نتیجه، هیملر نتوانست به تحصیلات دکترا ادامه دهد و مجبور شد به شغلی سطح پایین مشغول شود. او تا سپتامبر ۱۹۲۳ در این شغل دوام آورد{{sfn|Longerich|2012|pp=60, 64–65}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۹–۱۱}}. === فعال نازی === هیملر در سال ۱۹۲۳ به حزب نازی پیوست (شماره عضویت ۱۴٬۳۰۳){{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=11}}{{sfn|Biondi|2000|p=۷}}. به عنوان عضوی از [[شبه نظامیان]] روم او در واقعه [[کودتای مونیخ]]، که تلاشی ناموفقی بود از طرف نازی‌ها برای کسب قدرت، شرکت کرد. این واقعه هیملر را به زندگی سیاسی سوق داد. پلیس از او دربارهٔ نقشش در واقعه سؤال کرد ولی به‌علت عدم شواهد از او رفع اتهام شد. اما، او شغل خود را از دست داد. چون کاری در بخش کشاورزی پیدا نکرد، او به خانه والدینش نقل مکان کرد. این شکست‌ها هیملر را زود رنج و مهاجم کرده باعث ناراحتی دوستان و خانوده‌اش شد{{sfn|Longerich|2012|pp=72–75}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۱–۱۲}}. در سال‌های ۱۹۲۳–۲۴ هیملر از مسیحیت دور گشته به رمزی گرایی (occultism) روی آورد. اسطوره گرایی آلمانی، همراه با ایده‌های رمزی، جای مذهب را برای او گرفت. در آغاز او به فرقه «شخصیت پرستی هیتلر» چندان میلی نداشت. با مطالعه بیشتر، اما، او نخست مرید هیتلر شد و آنگاه او را پرستید{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۷}}. برای محکم کردن موقعیت خود در حزب نازی، هیملر از محبوس بودن هیتلر سوءاستفاده کرد. از میانه‌های ۱۹۲۴ به عنوان دبیر حزب و یاور تبلیغات کار کرد. او در تمام باواریا سفر کرده و با سخنرانی‌های آتشین به تحریک اعضای حزب پرداخت {{sfn|Gerwarth|2011|p=51}}{{sfn|Longerich|2012|pp=۷۰, ۸۱–۸۸}}. در سال ۱۹۲۵ به عنوان فرمانده وارد اس اس شد (شماره عضویت ۱۶۸). اس اس در سال ۱۹۲۳ برای محافظت هیتلر تأسیس شده بود و در ۱۹۲۵ به عنوان واحدی نخبه در [[اس آ]] ادغام شد{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۸}}. در ژانویه ۱۹۲۷ هیملر معاون رئیس تبلیغات شد. او جمع‌آوری آمار یهودی‌ها، [[فراماسون]] هاو دیگر دشمنان حزب را شروع کرد{{sfn|Longerich|2012|pp=89–92}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۵–۱۶}}. در سپتامبر ۱۹۲۷، هیملر به هیتلر پیشنهاد کرد که اس اس به یک واحد نخبه وفادار، قوی، و از نظر نژادی خالص تبدیل شود{{sfn|McNab|2009|p=۱۸}}. در همان زمان هیملر به [[لیگ آرتامان]]{{یادچپ|Artaman League}} پیوست. در آنجا، او [[رودلف هوس]] را، که بعدها فرمانده [[اردوگاه آشویتس]] شد، ملاقات کرد. همچین، او با [[والتر داره]]، که کتابش --''دهقانی به مثابه چشمه زندگی نژاد نوردیک''—چشم هیتلر را گرفت، آشنا شد. دارِ عمیقاً به برتری [[نژاد آریایی]]، ایمان داشت و توانست هیملر را تحت تأثیر قرار دهد{{sfn|Shirer|1960|p=148}}{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۸}}. === ترقی در اس اس === [[پرونده:Bundesarchiv Bild 152-11-12, Dachau, Konzentrationslager, Besuch Himmlers.jpg|بندانگشتی|هیملر (ردیف جلو کنار زندانی) [[اردوگاه کار اجباری داخائو]] را بازدید می‌کند. ۱۹۳۶]] بعد از استعفای [[ارهارد هایدن]] از فرماندهی اس اس در سال ۱۹۲۹، هیملر، با تصویب هیتلر، [[رایشسفورر-اس‌اس|فرمانده اس‌اس]] شد.{{sfn|McNab|2009|p=18}}{{sfn|Weale|2010|p=۴۷}}. او همچنان وظایف خود در مقر تبلیغات را ادامه داد. در سال بعد هیملر تعداد افراد اس اس را از ۲۹۰ به حدود ۳٬۰۰۰ نفر رساند. تا سال ۱۹۳۰ هیملر توانسته بود هیتلر را متقاعد کند که اس اس را به عنوان سازمانی مستقل اداره کند، هر چند هنوز اس اس زیر مجموعه اس آ بود{{sfn|Evans|2003|pp=228–229}}{{sfn|McNab|2009|pp=۱۷, ۱۹–۲۱}}. حزب نازی از سقوط اقتصاد در طی [[رکود بزرگ]] برای کسب قدرت سوءاستفاده کرد. دولت ائتلافی [[جمهوری وایمار]] قادر به بهبود اقتصاد نبود، در نتیجه رای‌دهندگان به حزب نازی روی آوردند{{sfn|Evans|2005|p=۹}}. هیتلر سختی‌های اقتصادی را به گردن یهودی‌ها انداخت. در انتخابات سال ۱۹۳۲ نازی‌ها ۳۷٫۳٪ را بردند{{sfn|Kolb|2005|pp=۲۲۴–۲۲۵}}. هیتلر یک [[دولت ائتلافی]] کم عمر تشکیل داده و در ۳۰ ژانویه ۱۹۳۳ به صدر اعظمی آلمان منصوب شد{{sfn|Manvell|Fraenkel|2011|p=92}}{{sfn|Shirer|1960|p=۱۸۴}}. در کمتر از یک ماه ساختمان [[رایشتاگ]] به آتش کشیده شد. هیتلر از این واقعه استفاده کرده ریس جمهور را مجبور به امضای قانونی کرد که بر مبنای آن توقیف بدون محاکمهٔ افراد ممکن می‌شد{{sfn|Shirer|1960|p=۱۹۲}}. قانونی در ۱۹۳۳ تصویب شد (Enabling Act of 1933) که بر مبنای آن حزب نازی قدرت قانون‌گذاری یافت و [[هیتلر]] به دیکتاتور مطلق تبدیل شد. بعد از مرگ رئیس‌جمهور [[پاول فون هیندنبورگ]] در ۱۹۳۴ هیتلر به مقام [[پیشوا (آلمان نازی)|پیشوا]] نیز دست یافت. افزایش قدرت [[حزب نازی]] فرصتی بود برای ترقی هیملر و اس اس. تا سال ۱۹۳۳ تعداد افراد اس اس به ۵۲٬۰۰۰ نفر رسیده بود. قواعد سخت عضویت تضمین کرده بود که تمام اعضا از [[نژاد آریایی]] خالص باشند. هیملر با استعداد سازمان دهی بالای خود بزودی دپارتمان‌های مختلفی در [[اس اس]] ایجاد نمود. او [[راینهارد هایدریش]] را به معاونت خود انتخاب کرد. این دو نفر در سال ۱۹۳۳ اس اس را از کنترل س آ خارج کردند. در مارس ۱۹۳۳ فرماندار [[باواریا]] هیملر را به سمت فرمانده پلیس مونیخ منصوب کرد{{sfn|Longerich|2012|p=۱۴۹}}. همان سال، هیتلر، درجه هیملر را به [[اوبرگروپنفورر|ارتشبدی]] ترفیع داد. از آن زمان، هیملر و هایدریش [[پلیس سیاسی]] همه ایالات، غیر از پروس، را تحت سلطه خود درآوردند{{sfn|Flaherty|2004|p=۶۶}}. هیملر، به‌علاوه، [[اداره اصلی نژاد و اسکان اس‌اس|اداره مرکزی نژاد و استقرار]] را ایجاد کرد، که سازمانی [[نژادپرست]] و [[ضدّ یهود]] بود. این اداره راهبردهای نژادی را پیاده کرده و بر «استحکام نژادی» اس اس نظارت نمود. برای مردان اس اس [[شجره نامه]] (Sippenbuch) صادر شد{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|pp=۲۲–۲۳}}. هیملر انتظار داشت که هر ازدواج اس اس حد اقل چهار فرزند ایجاد کرده و برای نسل آینده اس اس نیروی کافی به‌وجود آورد. نتیجه، اما، رضایتبخش نبود؛ کمتر از ۴۰٪ مردان ازدواج کردند و هر کدام به‌طور متوسط یک فرزند آوردند{{sfn|Longerich|2012|p=۳۷۸}}. در مارس ۱۹۳۳، نخستین [[اردوگاه]] در [[اردوگاه کار اجباری داخاو|داخاو]] تأسیس شد{{sfn|Evans|2003|p=۳۴۴}}. هیتلر خواسته بود که این اردوگاه با زندان یا بازداشتگاه متفاوت باشد. هیملر، [[تئودور آیکه]] را به فرماندهی اردوگاه منصوب کرد. آیکه سیستمی را پیاده کرد که الگوی اردوگاه‌های آتی قرار گرفت. مشخصات این الگو عبارت بود از: تفکیک قربانی از دنیای بیرون، استفاده از شکنجه و اعدام برای مطیع‌سازی، و قواعد تنبیهی سختگیرانه برای نگهبانان. [[یونیفورم]] نگهبانان روی یقه‌هایشان [[علامت مرگ]] (death's head) داشتند. در اواخر ۱۹۳۴، هیملر یک بخش مجزا (SS-Totenkopfverbände) برای اداره اردوگاه‌ها ایجاد کرد {{sfn|Longerich|2012|pp=151–153}}{{sfn|Evans|2005|pp=۸۴–۸۵}}. در آغاز اردوگاه‌ها مخالفین سیاسی را در خود جا می‌داد؛ بعدها اعضای نامطلوب جامعه، مانند جنایتکاران و منحرفین، نیز به اردوگاه‌ها آورده شدند. هیتلر در سال ۱۹۳۷ فرمانی صادر کرد که بر مبنای آن اعضای نامطلوب جامعه یهودی‌ها، [[کولی]]ها، [[کمونیست]]ها، و تمام افراد نژادهای پست‌تر، را شامل شد. بدین ترتیب، اردوگاه‌ها مکانیسمی شد برای [[مهندسی اجتماعی]] و نژادی. هنگام آغاز [[جنگ جهانی دوم]] در پاییز ۱۹۳۹، ۶ اردوگاه با ۲۷٬۰۰۰ زندانی فعال بودند.{{sfn|Evans|2005|pp=۸۶–۹۰}} === استحکام قدرت === [[پرونده:Bundesarchiv Bild 152-08-35, Dachau, Konzentrationslager, Besuch Himmlers.jpg|بندانگشتی|هیملر و [[رودلف هس]] در داخاو در ۱۹۳۶، مدل یک اردوگاه را مشاهده می‌کنند.]] در اوایل ۱۹۳۴، هیتلر و دیگر رهبران نازی فکر کردند که روم برای یک کودتا نقشه می‌کشد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۳۰۶–۳۰۹}}. روحم نظرات سوسیالیستی و توده‌ای داشت، و معتقد بود که انقلاب اصلی هنوز شروع نشده‌است. او حس می‌کرد که اس آ، با حدود سه میلیون عضو، باید تنها نیروی مسلح کشور باشد و ارتش در اس آ ادغام شود. او از هیتلر در خواست [[وزارت دفاع]] را کرد. در نوامبر ۱۹۳۳ [[گورینگ]] پلیس مخفی [[گشتاپو]] را تأسیس کرده و [[رودولف دیلس]] را به ریاست آن گمارده بود. گورینگ فکر می‌کرد که دیلز بقدر کافی برای مقابله با اس آ مقتدر نیست. بنابر این، در ۲۰ آوریل ۱۹۳۴، او کنترل [[گشتاپو]] را به هیملر سپرد. همزمان، هیتلر هیملر را به ریاست پلیس آلمان (غیر از پروس) منصوب کرد. هیملر، در ۲۲ آوریل ۱۹۳۴، هیدریچ را به ریاست گشتاپو برگمارد{{sfn|Williams|2001|p=۶۱}}. هیتلر در ۲۱ ژوئن تصمیم به حذف روحم و دیگر رهبران اس آ گرفت. او در ۲۹ ژوئن [[گورینگ]] را به [[برلین]] فرستاد تا با هیملر و هیدریچ برای طراحی عملیات ملاقات کند. روحم در مونیخ دستگیر و تیر باران شد. بین ۳۰ ژوئن و ۲ ژولای ۱۹۳۴، در عملیاتی موسوم به شب چاقوهای بلند (Night of the Long Knives)، بین ۸۵ تا ۲۰۰ عضو رهبری اس ا کشته شدند. از این پس هیتلر مافوق مستقیم هیملر شد، و اس آ به یک سازمان ورزشی و آموزشی تبدیل شد{{sfn|Kershaw|2008|p=۳۱۳}}. در ۱۵ سپتامبر ۱۹۳۵، هیتلر دو قانون — بنام [[قوانین نورمبرگ]] -- به مجلس ارائه داد که ازدواج بین آلمانی‌های جهود و غیر جهود، و اشتغال زنان غیر جهود زیر ۴۵ سال را در خانواده‌های یهودی را ممنوع می‌کرد. این قوانین، همچنین، "غیرآریایی‌ها " را از مزایای شهروندی آلمان محروم می‌ساختند. هیملر و هیدریچ می‌خواستند قدرت اس اس را گسترش دهند؛ آن‌ها از [[هیتلر]] خواستند یک نیروی ملی پلیس زیر نظر اس اس برای حفاظت آلمان نازی در مقابل دشمنان واقعی و خیالی آن تشکیل دهد {{sfn|Gerwarth|2011|pp=۸۶, ۸۷}}. وزیر کشور، فریک (Frick)، نیز یک پلیس ملی می‌خواست، لیکن پلیسی که توسط خودش کنترل شود. هیتلر از هیملر و هیدریچ خوست مسئله را بین خود و فریک حل کنند. هیدریچ پیشنهادهایی تهیه کرد و هیملر او را به ملاقات فریک فرستاد. فریک، علی‌رغم بی میلی، توسط هیتلر به پذیرش پیشنهادها راضی شد. در ۱۷ ژوئن ۱۹۳۶ هیتلر فرمان اتحاد تمامی نیروهای پلیس رایش را صادر کرد و هیملر را در راس پلیس آلمان قرار داد{{sfn|Williams|2001|p=۷۷}}. هیملر، در این نقش ظاهراً مادون فریک بود. در عمل، اما، پلیس بخشی از اس اس شده و از کنترل فریک خارج شده بود. کمی بعد، هیملر پلیس جنایی (Kriminalpolizei) را تأسیس کرد و بعد از ادغام آن با [[گشتاپو]]، پلیس امنیتی (Sicherheitspolizei) را تحت فرماندهی هیدریچ به وجود آورد. تحت مدیریت هیملر، اس اس شاخه نظامی خود (SS-Verfügungstruppe) را تأسیس کرد که بعد به Waffen-SS تغییر نام داد. علاوه بر زیادی خواهی‌های نظامی، هیملر یک اقتصاد موازی زیر چتر اس اس ایجاد کرد. در ۱۹۴۰ مؤسسه اقتصادی آلمان (Deutsche Wirtschaftsbetriebe) ایجاد شد. با نظارت اداره اقتصادی اس اس این شرکت صاحب شرکت‌های مسکن، کارخانه‌ها و موسسات انتشاراتی شد{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۲۳, ۳۲۹}}. [[پرونده:Bundesarchiv Bild 183-45534-0005, Kz Mauthausen, Besuch Heinrich Himmler, Franz Ziereis.jpg|بندانگشتی|چپ|هیملر، بهمراه مقامات اس اس اردوگاه ماوتهاوزن بازدید می‌کند. ۱۹۴۱]] == جنگ جهانی دوم == [[پرونده:Himmler besichtigt die Gefangenenlager in Russland. Heinrich Himmler inspects a prisoner of war camp in Russia, circa... - NARA - 540164.jpg|بندانگشتی|چپ|هیملر اردوگاه اسرای جنگی را در روسیه بازدید می‌کند. ۱۹۴۱]] {{مقاله اصلی|جنگ جهانی دوم}} زمانی که در سال ۱۹۳۹ هیتلر و [[فرماندهان ارتش]] او دنبال بهانه‌ای برای حمله به لهستان بودند، هیملر، هایدریش، و [[هاینریش مولر]] پروژه‌ای بنام [[عملیات هیملر]] را اجرا کردند. سربازان آلمانی با پوشیدن یونیفورم‌های لهستانی درگیری مرزی ایجاد کرده و اینطور وانمود شد که به آلمان حمله شده‌است. این حادثه دست آویز حمله به لهستان و آغاز [[جنگ جهانی دوم]] شد{{sfn|Shirer|1960|pp=۵۱۸–۵۲۰}}. در آغاز جنگ هیتلر کشتار غیرنظامیان لهستانی را مجاز کرد. نیروهای عملیاتی اس اس (Einsatzgruppen)، تحت مدیریت هیملر و هیدریچ، جوخه‌های مرگ تشکیل داده و وارد لهستان شدند. آن‌ها تا آخر ۱۹۳۹ حدود ۶۵٬۰۰۰ روشنفکر و دیگر غیرنظامیان را کشتند{{sfn|Kershaw|2008|pp=۵۱۸, ۵۱۹}}. آلمان، بعد از تسخیر لهستان، به فرانسه، دانمارک، نروژ، [[هلند]] حمله کرده و بمباران انگلیس را آغاز کرد. در ۲۱ ژوئن ۱۹۴۱، روز قبل از حمله به شوروی، هیملر عملیات طرح کلی رو به شرق (General Plan for the East) را شروع کرد؛ بر مبنای این طرح قرار بود ۱۰ میلیون آلمانی در سر زمین‌های تسخیر شده [[کشورهای بالتیک]]، لهستان، غرب اکراین، اند بلا روس ساکن شوند، و ۳۱ میلیون نفر ساکنان اصلی این سرزمین‌ها به [[شرق دور]] تبعید شده یا به بیگاری کشیده شوند. هیملر انتظار داشت که طرح در بیست تا سی سال با هزینه کردن ۶۷ بیلیون مارک تکمیل شود {{sfn|Evans|2008|pp=۱۷۳–۱۷۴}}. هیملر، با این ادعا که جنگ در شرق بر سر دفاع از ارزش‌های اروپایی در مقابل نیروهای کافر [[بلشویک]] است تعدادی داوطلب از تمام اروپا را جذب کرد. در پاییز ۱۹۴۱، هیدریچ به در خواست هیتلر شروع به طبقه‌بندی نژادی چک‌ها کرده و بسیاری را به اردوگاه فرستاد. در مارس ۱۹۴۱، هیتلر به فرماندهی ارتش اطلاع داد که قصد دارد شوروی را اشغال کرده بلشویک‌ها را نابود کند. متعاقب ورود ارتش به شوروی «نیروهای عملیاتی اس اس» یهودی‌ها و کسانی را که برای آلمان نازی نامطلوب شمرده می‌شدند جمع‌آوری کرده و کشت. به‌علاوه در هشت ماه ۱۹۴۱–۴۲ تعداد ۲٫۸ میلیون [[اسیر جنگی]] شوروی اعدام شدند یا از گرسنگی مردند. در طی جنگ، نیم میلیون اسیر شوروی نیز در اردوگاه‌ها کشته شدند{{sfn|POWs: Holocaust Memorial Museum}}. تا بهار ۱۹۴۱، متعاقب فرمان هیملر، ده اردوگاه ساخته شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته شده بودند. {{sfn|Longerich|۲۰۱۲|pp=۴۸۰–۴۸۱}} یهودی‌ها از تمام آلمان و سرزمین‌های اشغالی به اردوگاه‌ها حمل می‌شدند. هنگامی که آلمان‌ها در دسامبر ۱۹۴۱ از مسکو عقب رانده شدند، هیتلر در یافت که سیاست تبعید به شرق عملی نیست و یهودی‌ها باید کشته شوند{{sfn|Evans|2008|p=256}}{{sfn|Longerich, Chapter ۱۷|۲۰۰۳}}. == هولوکاست == {{مقاله اصلی|هلوکاست}} {{هلوکاست}} سیاست‌های نژادی نازی‌ها به روزهای اولیه حزب مربوط می‌شد؛ هیتلر، در کتاب [[نبرد من]] این موضوع را بحث کرده‌است. در دسامبر ۱۹۴۱، مصادف با اعلام جنگ به آمریکا، هیتلر بالاخره تصمیم به نابودی یهودها گرفت {{sfn|Longerich, Chapter 17|2003}}. در ۲۰ ژانویه ۱۹۴۲ هیدریچ یک گرد همایی میتینگ، در [[وانزه]]، در حومه [[برلین]]، ترتیب داد، که در طی آن رهبران نازی طرح [[راه حل نهایی]] [[مسئله یهود]] را بررسی کردند. هیدریچ تعداد یهودیانی را که باید کشته می‌شدند در حدود ۱۱ میلیون نفر برآورد کرد و به شرکت کنندگان گوشزد کرد که هیتلر مسئولیت کار را به عهده هیملر گذشته‌است{{sfn|Evans|2008|p=۲۶۴}}. در ژوئن ۱۹۴۲، [[راینهارد هایدریش]] در [[پراگ]] ترور شد. در طی [[تشییع جنازه]]، هیملر — به عنوان صاحب عزا — قیومت دو پسر هایدریش را بر عهده گرفت. در ۹ ژوئن، پس از مشورت با هیملر و [[کارل هرمان فرانک|هرمان فرانک]]، هیتلر فرمان انتقام صادر کرد. بیش از ۱۳٬۰۰۰ نفر دستگیر شدند، روستای [[لیدیتسه]] سوزانده شده تمام ساکنان مرد آن و تمام افراد بالغ روستای لزکی (Ležáky) قتل‌عام شدند. حد اقل ۱٬۳۰۰ نفر تیرباران شدند{{sfn|Gerwarth|2011|pp=280–285}}{{sfn|Kershaw|2008|p=۷۱۴}}. هیملر آهنگ کشتار یهودیان اروپایی را با ساخت [[اردوگاه‌های بلزک]]، [[اردوگاه مرگ سوبیبور|سوبیبور]] و [[اردوگاه مرگ تربلینکا|تربلیکا]] سرعت بخشید{{sfn|Evans|۲۰۰۸|pp=۲۸۲–۲۸۳}}. در اوایل کار قربانیان با دود اگزوز یا تیرباران کشته می‌شدند. در اوت ۱۹۴۱، هیملر تیرباران ۱۰۰ یهودی را در [[مینسک]] تماشا کرد، و چون حالش از این کار به‌هم‌خورد، از تأثیر منفی چنین تجربیاتی روی افراد اس‌اس نگران شد. او تصمیم گرفت، که روش‌های دیگری باید برای کشتار پیدا شود{{sfn|Longerich|2012|p=547}}{{sfn|Gerwarth|2011|p=۱۹۹}}. طبق دستور او تا بهار ۱۹۴۲ اردوگاه آشویتس توسعه یافته بود و از جمله اتاق‌های گاز برای کشتار با [[سیکلون ب]] در آن جا دائر شده بود. تا آخر جنگ حد اقل ۵٫۵ میلیون یهودی توسط رژیم نازی کشته شدند{{sfn|Evans|2008|p=318}}{{sfn|Yad Vashem, 2008}}{{sfn|Introduction: Holocaust Memorial Museum}}. هیملر آرشیتکت اصلی هولوکاست بود، و با اعتقاد عمیق به ایدئولوژی برتری [[نژاد آریایی]] کشتار میلیون‌ها انسان را توجیه کرد{{sfn|Zentner|Bedürftig|1991|p=1150}}{{sfn|Shirer|1960|p=236}}{{sfn|Longerich|2012|p=۳}}. نازی‌ها می‌خواستند ابر-نژادی از آریایی‌های نوردیک را در آلمان بپرورند. به عنوان یک کشاورز، هیملر با اصول اصلاح زراعی (selective breeding) آشنا بود و می‌خواست آن را روی آدم‌ها امتحان کند{{sfn|Pringle|2006}}. === سخنرانی پوزن === در ۴ اکتبر ۱۹۴۳، طی یک گردهمایی با مسئولین اس اس در شهر [[پوزنان]] و در ۶ اکتبر ۱۹۴۳، طی یک [[سخنرانی‌های پوزن|سخنرانی]] به نخبه‌های حزب هیملر صریحاً به نسل‌کشی یهودیان اشاره کرد{{sfn|Sereny|1996|pp=388–389}} A translated excerpt from the speech of 4 October reads:{{sfn|Posen speech (1943), audio recording}}. او گفت: "من همچنین می‌خواهم در اینجا رک به یک موضوع سخت بپردازم. ما حالا می‌توانیم آشکارا در اینمورد بین خود صحبت کنیم، ولی هرگز آن را در میان عامه بحث نمی‌کنیم… منظور من تخلیه و نسل‌کشی یهودیان است.{{sfn|Posen speech (1943), transcript}}{{sfn|IMT: Volume 29|p=145f}} هدف هیتلر از مجاز کردن سخنرانی هیملر آن بود که رهبران حزب را به نقشه‌های خود آگاه کند، تا آن‌ها نتوانند در آینده اطلاع خود از کشتارها را نفی کنند. چون متفقین اعلام کرده بودند که در مورد [[جنایات جنگی]] اعلام جرم خواهند کرد، هیتلر بدین‌وسیله می‌خواست وفاداری زیر دستانش را با شریک کردنشان در جنایت به‌دست آورد{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۸۸–۳۸۹}}. === آلمانی‌سازی === [[پرونده:Buchenwald Executions 13143.jpg|بندانگشتی|چپ|زندانیان لهستانی در انتظار اعدام]] در مقام کمیسیونر استحکام ملیت آلمانی، هیملر عمیقاً در پروژه آلمانی‌سازی{{یادچپ|Germanization}} شرق، مخصوصاً لهستان، دخالت داشت. هیتلر اعلام کرده بود که حتی یک قطره خون آلمانی نباید تلف شده یا با خون نژاد خارجی مخلوط شود .{{sfn|Overy|2004|p=۵۴۳}} طرح هیملر با طبقه‌بندی مردم لهستانی که تصور می‌رفت خون آلمانی داشته باشند (Volksliste) شروع شد. هیملر دستور داد کسانی که از طبقه‌بندی شدن اجتناب کردند به اردوگاه‌ها اعزام شده، فرزندانشان گرفته شده، و خود به کار اجباری گمارده شوند. {{sfn|Nicholas|2006|p=247}}{{sfn|Lukas|2001|p=۱۱۳}} به نظر هیملر، چون «مقاومت کردن بخشی از طبیعت خون آلمانی است»، در نتیجه اجتناب کنندگان از طرح طبقه‌بندی از تسلیم شدگان به طرح آلمانی تر بودند.{{sfn|Cecil|1972|p=۱۹۹}} تاره، همچنین، ربودن کودکان [[اروپای شرقی]] توسط آلمان نازی را شامل می‌شد. کودکانی را که از نظر نژادی با ارزش تشخیص داده می‌شدند باید از لهستانی‌ها تفکیک کرده و با اسامی آلمانی و به عنوان آلمانی بزرگ می‌شدند. این بچه‌ها قرار بود توسط خانواده‌های آلمانی اقتباس شوند. {{sfn|Lukas|2001|p=۱۱۳}} تا ژانویه ۱۹۴۳، هیملر گزارش داد که ۶۲۹٬۰۰۰ نفر با اصالت آلمانی نقل مکان کردند؛ اما، اغلب این‌ها در مزرع کوچکی که مورد نظر بود زندگی نکردند، بلکه در اردوگاه‌های موقت در اطراف شهرها ساکن شدند.{{sfn|Longerich|2012|pp=۵۷۸–۵۸۰}} === فرماندهی نظامی === در ۶ ژوئن ۱۹۴۴ ارتش‌های متفقین غربی به شمال فرانسه رسیدند. در پاسخ، سپاه راین بالایی{{یادچپ|Army Group Oberrhein (Germany)}} تشکیل گردید تا با نیروهای پیشروی‌کننده آمریکایی و سپاه یکم فرانسه مقابله کند. {{sfn|Shirer|1960|p=۱۰۸۶}} در اواخر ۱۹۴۴، هیتلر فرماندهی این سپاه را به هیملر سپرد. در ۲۶ سپتامبر ۱۹۴۴ هیتلر دستور تشکیل جوخه‌های مردمی (پئوپلئس اشتورم) را به هیملر ابلاغ کرد. تمام مردان بین ۱۶ تا ۶۰ سال مجبور به خدمت شدند. به دلیل کمبود شدید اسلحه و مهمّات و عدم آموزش کافی، اعضای جوخه‌ها آمادگی جنگی نداشتند و در ماه‌های آخر جنگ در حدود ۱۷۵٬۰۰۰ نفرشان کشته شدند. {{sfn|Evans|2008|pp=۶۷۵–۶۷۸}} در ۱ ژانویه ۱۹۴۵ هیتلر و ژنرال‌هایش [[عملیات نوردویند]] را آغاز کردند. هدف شکافتن خطوط سپاه هفتم آمریکا و سپاه یکم فرانسه بود. بعد از پیروزی‌های محدود، آمریکایی‌ها تهاجم را متوقف کردند.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۸۸۴, ۸۸۵}} تا ۲۵ ژانویه، عملیات طوفان شمال رسماً خاتمه یافت. در ۲۵ ژانویه ۱۹۴۵، علی‌رغم اینکه هیملر تجربه نظامی نداشت، هیتلر او را به فرماندهی سپاه جدید تأسیس شده ویستولا (Army Group Vistula) برگمارد تا جلو پیشروی [[ارتش سرخ]] شوروی را سد کند. {{sfn|Kershaw|2008|p=۸۹۱}} هیملر قادر به طرح هیچ نقشه مؤثری برای تکمیل [[عملیات نظامی]] نبود. در نتیجه در ۲۰ مارس، هیتلر او را با ژنرال [[گوتهارد هایتریتسی|هاینریتسی]] جایگزین کرد. در این تاریخ، هیملر، که از ۱۸ فوریه تحت نظر پزشکش بود، به استراحتگاهی (Sanatorium) در هوهنلیشن (Hohenlychen) فرار کرده بود {{sfn|Duffy|1991|p=۲۴۱}}. شکست هیملر و واکنش هیتلر رابطه این دو مرد را به هم زد، آنهم در زمانی که حلقه مردان مورد اعتماد هیتلر هر لحظه کوچک‌تر می‌شد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۸۹۱, ۹۱۳–۹۱۴}}. === مذاکرات صلح === در بهار ۱۹۴۵، شانس آلمان برای پیروزی در جنگ به‌شدت پایین آمده بود. بنابر این، هیملر تصمیم گرفت مستقلاً مذاکره برای صلح را آغاز کند. ماساژور او، فلکس کرستن{{یادچپ|Felix Kersten}}، که به سوئد نقل مکان کرده بود، واسطه مذاکره با کنت [[فولکه برنادوت]]، سرپرست [[صلیب سرخ]] سوئد، شد. نامه‌ها بین دو مرد رد و بدل شد و ملاقات رو در رو انجام شد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۴۳–۹۴۵}}. هیملر و هیتلر برای آخرین بار در ۲۰ آوریل ۱۹۴۵— روز تولد هیتلر — در برلین ملاقات کردند، که در طی آن هیملر سوگند وفاداری یاد کرد. همان روز، هیتلر قصد خود برماندن در برلین را بیان کرد، هر چند که شوروی‌ها به‌سرعت پیش می‌آمدند.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۲۳–۹۲۵, ۹۴۳}}. در ۲۱ آوریل، هیملر با نوربرت مسور{{یادچپ|Norbert Masur}}، نماینده‌ای از سوئد در کنگره بین‌المللی یهود، ملاقات نموده و در مورد آزادسازی یهودیان در بند در اردوگاه‌ها بحث کردند. به عنوان نتیجه، حدود ۲۰٬۰۰۰ نفر آزاد شدند. در طی مذاکرات هیملر به دروغ ادعا کرد که کوره‌ها فقط به قصد جلوگیری از اشاعه طاعون ساخته شده‌اند.{{sfn|Longerich|2012|pp=۷۲۷–۷۲۹}} دو روز بعد، هیملر در کنسولگری سوئد با برنادت ملاقات کرد. او خود را به عنوان رهبر انتقالی آلمان معرفی کرده و ادعا نمود که هیتلر در طی روزهای آتی خواهد مرد. هیملر از برنادت خواست تا تمایل او به تسلیم شدن به نیروهای غربی را به [[ژنرال آیزنهاور]] اطلاع دهد{{sfn|Shirer|1960|p=۱۱۸۷}}اما، چند ساعت قبلتر، گورینگ طی تلگرامی از هیتلر تقاضا کرده بود که به او اجازه رهبری رایش را بدهد. هیتلر، این پیام را همانند تهدیدی به کودتا تلقی کرد. عصر ۲۸ آوریل، بی‌بی‌سی و رویتر خبر مذاکرات هیملر را پخش کردند. هیتلر، که همواره هیملر را بعد از [[جوزف گوبلز]] وفادارترین فرد می‌دانست، به‌شدت عصبانی شد. او دستور دستگیری هیملر را صادر کرد و [[هرمان فگلاین]]، نماینده اس اس هیملر در مقر هیتلر، را تیرباران کردند.. == دستگیری و مرگ == [[پرونده:Himmler Dead.jpg|بندانگشتی|ایستاده|جنازه هیملر بعد از خودکشی، ۱۹۴۵]] در حالی که از طرف همکاران سابق طرد شده و متفقین دنبالش بودند، هیملر تلاش کرد پنهان شود. او مقدمات کار را آماده نکرده بود، تنها به یک دفترچه پرداخت جعلی تحت نام گروهبان هاینریش هویتزینگر مجهز بود. در ۱۱ می همراه گروهی کوچک به جنوب رفت بی‌آنکه مقصد مشخصی داشته باشد. آن‌ها تا نئوهوس (Neuhaus) ادامه داده و آنجا متفرق شدند. چند روز بعد او توسط انگلیسی‌ها دستگیرشده و در ۲۳ می‌به اردوگاه تفتیش ۳۱ غیرنظامی آورده شد. {{sfn|Longerich|2012|pp=۱, ۷۳۶}} [[افسر نگهبان]] بازجویی روتین را شروع کرد. هیملر هویت خود را آشکار کرد. او به مقر سپاه دوم انگلیس در [[لونبورگ]] برده شده و تحت معاینه پزشکی قرار گرفت. دکتر سعی داشت دهان هیملر را نگاه کند، ولی او دهان نگشود و سر را کشید. هیملر کپسول سیانور را جوید و به زمین افتاد. در ۱۵ دقیقه او مرده بود. {{sfn|Longerich|2012|pp=۱–۳}} کمی بعد، جسد هیملر در گوری [[بی نشان]] در نزدیکی لونبرگ دفن شد. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۴۸}} == عرفان و سمبولیسم == هیملر از نوجوانی به عرفان و رمز علاقه‌مند بود. او این علاقه‌مندی را به فلسفه نژادی مربوط کرده و دنبال اثبات برتری [[نژاد آریایی]] بود. او یک فرقه پرستش پیشینیان را به عنوان ابزاری برای محافظت از خلوص نژادی آلمانی‌ها، در میان اعضای اس اس ترویج می‌کرد. او فرایند جایگزینی مسیحیت با یک آئین رفتاری جدید را آغازید، که انسانگریی و مبحث ازدواج را به چالش می‌کشید. [[آننربه]]، یک مؤسسه تحقیقاتی که توسط هیملر در ۱۹۳۵ بنیان گذشته شد، بررسی ریشه‌های [[نژاد برتر]] آلمانی را در مقیاس جهانی پی گرفت.{{sfn|Yenne|2010|p=134}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۵۰}} سمبولیسم در طراحی تمام یونیفرم‌ها و مدال‌های آلمان نازی، مخصوصاً در مورد اس اس، رعایت شده بود. هیملر برخی از رسوم را عوض کرد تا به نخبه گرایی و نقش مرکزی اس اس تأکید شود؛ به جای [[غسل تعمید]] «اسم‌گذاری اس اس» را نشاندند، [[مراسم ازدواج]] را تغییر دادند، یک مراسم دفن اس اس به مراسم موجود علاوه شد، و جشن‌های [[انقلاب تابستانی]] (معادل [[جشن تیرگان]]) و [[انقلاب زمستانی]] ([[شب یلدا]]) جا انداخته شدند.{{sfn|Lumsden|2002|pp=۹۱, ۹۲, ۹۹, ۱۰۰, ۱۰۲}} هیملر اهمیت ویژه‌ای به حلقه‌های جمجمه (death's head rings) قائل بود؛ آن‌ها نباید فروخته می‌شدند و بعد از مرگ صاحبشان باید به او برگردانده می‌شدند. او سمبول جمجمه را به عنوان استقامت تا پای جان در راه عقیده تعبیر می‌کرد.{{sfn|Longerich|2012|p=۲۸۷}} == ارتباط با هیتلر == در مقام فرماندهی اس اس هیملر مرتب با هیتلر در تماس بود و در رابطه با تعیین محافظین پیشوا نظر می‌داد. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۶}} هیملر در سال‌های منتهی به روی کار آمدن نازی‌ها در تصمیمات سیاستگذاری دخالتی نداشت. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۰}} از اواخر دهه ۱۹۳۰، اس اس از کنترل آژانس‌ها و دپارتمان‌های دولتی خارج شده بود و هیملر مستقیماً به هیتلر گزارش می‌کرد.{{sfn|Longerich|2012|p=۲۵۱}} روش مدیریتی هیتلر آن بود که دستورهای متناقضی را به زیر دستانش می‌داد و آن‌ها را در موقعیتی قرار می‌داد که با هم در تضاد مسولیتی قرار بگیرند. با این وسیله هیتلر بی‌اعتمادی، رقابت و جنگ درون گروهی را در زیردستانش ترویج داده و به استحکام مقام خود می‌افزود. کابینه بعد از ۱۹۳۸ جلسه تشکیل نداد و وزرا از ملاقات خصوصی با هم مانع شدند. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=29}}{{sfn|Kershaw|2008|p=۳۲۳}} هیتلر معمولاً دستور کتبی صادر نمی‌کرد و فرامین خود را شفاهاً یا از طریق تلفن ابلاغ می‌کرد. بعضی اوقات نیز، فرمان‌ها به‌واسطه بورمان (Bormann) فرستاده می‌شدند. {{sfn|Kershaw|2008|p=۳۷۷}} بورمان با استفاده از مقام خود جریان اطلاعات و دسترسی به هیتلر را کنترل می‌کرد و این باعث دشمنی او با هیملر شده بود.{{sfn|Evans|2005|p=۴۷}} هیتلر انتظار داشت که زیردستان از مافوق خود بی چون و چرا اطاعت کنند. بدین‌ترتیب، هیتلر دولت را در شکل هرمی می‌دید که خودش—بعنوان رهبر معصوم—در راس آن قرار داشت.{{sfn|Kershaw|2008|p=۱۸۱}} بدینسان، هیملر خود را زیردست هیتلر به حساب آورده و خالصانه مطیع او بود.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۸۳}} البته، او نیز مانند دیگر رهبران نازی در آرزوی آن بود که بعد از هیتلر پیشوای رایش سوم بشود.{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۲۲–۳۲۳}} هیملر اشپیر (Speer) را از این زاویه رقیب خطرناکی به حساب میاورد.{{sfn|Sereny|1996|pp=۴۲۴–۴۲۵}} هیتلر عقاید عارفانه و شبه-مذهبی هیملر را «بی‌معنی» می‌شمرد.{{sfn|Speer|1971|p=۱۴۱, ۲۱۲}} هیملر عضوی از حلقه درونی هیتلر نبود و در میهمانی‌های خصوصی او شرکت نمی‌کرد. {{sfn|Toland|1977|p=869}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۹}} هیملر منحصراً با اعضای اس اس رفت‌وآمد می‌کرد.{{sfn|Speer|1971|p=۸۰}} وفاداری بلاشرط هیملر برای او لقب ''هاینریش باوفا'' (der treue Heinrich) را به ارمغان آورد. با تمام این اوصاف، هنگامی که در پایان جنگ هیتلر تصمیم به ماندن و مردن در برلین را اتخاذ کرد، هیملر ما فوق خود را ترک کرده و برای نجات خود فرار را بر قرار ترجیح داد.{{sfn|Weale|2010|pp=۴, ۴۰۷–۴۰۸}} == ازدواج و خانواده == [[پرونده:Bundesarchiv Bild 146-1969-056-55, Heinrich Himmler mit Frau und Tochter Gudrun.jpg|بندانگشتی|هیملر به همراه همسر مارگاریته هیملر و دخترش گوترون.]] هیملر، همسر آینده خود، مارگاریته بودن{{یادچپ|Margarete boden}}، را اول بار در سال ۱۹۲۷ ملاقات کرد. مارگاریته در یک کلینیک خصوصی متعلق به خودش به شغل پرستاری اشتغال داشت و همانند هیملر به طبّ گیاهی علاقه‌مند بود. او ۷ سال از هیملر بزرگتر بود. آن‌ها در ژوئیه ۱۹۲۸ ازدواج کردند و تنها فرزندشان، [[گوترون بورویتس]]{{یادچپ|Gudrun Burwitz}} در هشتم اوت ۱۹۲۹ به دنیا آمد.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۷}} آنها، به‌علاوه جرارد فون آهه{{یادچپ|Gerhard von Ahe}} را، که پدرش—یک افسر اس‌اس—قبل از جنگ مرده بود، به [[فرزند خواندگی]] پذیرفتند.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۵۸}} بعد از ازدواج، مارگاریته سهم خود در کلینیک را فروخت و با پول آن در ولدرودرینگ (Waldtrudering)، در نزدیک مونیخ، قطعه زمینی خرید و در آن خانه‌ای پیش‌ساخته بنا کرد. از آنجا که هیملر اغلب مشغول مأموریت‌های حزبی بود، مارگاریته مسئولیت تلاش‌های، عموماً ناموفق، خانواده را برای پرورش دام بر عهد گرفته بود. بعد از روی کار آمدن نازی‌ها خانواده هیملر نخست به موهلستراس{{یادچپ|Möhlstrasse}} در مونیخ نقل مکان کرد، و بعد در ۱۹۳۴ در کنار دریاچه تگرن (Tegern) خانه خرید. هیملر، بعدها در حومه برلین اقامتگاه سازمانی نیز دریافت کرد. به‌علت مشغله زیاد، هیملر به ندرت با خانواده بود.{{sfn|Flaherty|2004|p=۲۷}} آن‌ها رابطه زناشویی تنش داری داشتند.{{sfn|Longerich|2012|pp=109, 374–375}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۴۰–۴۱}} در مناسبتهای اجتماعی، البته، مارگاریته فعالانه شرکت می‌کرد، و بعد از ظهر چهار شنبه همسران صاحب منصبان اس اس برای چای و قهوه مهمان می‌کرد.{{sfn|Gerwarth|2011|p=۱۱۱}} در سال ۱۹۳۹، هیملر با [[هیتویش پوتهاست]]{{یادچپ|Hedwig Potthast}}، که از سال ۱۹۳۶ منشی‌اش بود، وارد رابطه شد. پوتهاست در سال ۱۹۴۱ شغلش را ترک کرد. هیملر برای او مسکن تهیه کرد. آن‌ها صاحب دو فرزند شدند؛ یک پسر به نام هلگه{{یادچپ|Helge}} که در ۱۹۴۲ متولد شد و دختری به نام نانت-دوروتا{{یادچپ|Nanette-Dorothea}} که در ۱۹۴۴ به دنیا آمد. مارگاریته در سال ۱۹۴۱ از رابطه پنهانی شوهرش خبر دار شد ولی سعی کرد به خاطر دخترش با موضوع کنار بیاید. مارگاریته، که در صلیب سرخ کار می‌کرد، در زمان جنگ به شغلی مدیریتی در ارتش منصوب شد. هیملر همواره با دخترش [[گوترون بورویتس|گوترون]] رابطه‌ای صمیمی داشت و هر چند روز یک بار به او زنگ می‌زد. {{sfn|Longerich|2012|pp=۴۶۶–۴۶۸}} پوتهاست و مارگاریته به هیملر وفادار ماندند. {{sfn|Longerich|2012|p=۷۳۲}} مارگاریته و گوترون با پیشروی نیروهای متفقین به ایتالیا فرار کردند. آن‌ها توسط آمریکایی‌ها دستگیرشده و در بازداشتگاه‌های موقتی در ایتالیا، فرانسه و آلمان زندانی شدند. آن‌ها در محاکمات نورنبرگ به عنوان شاهد شرکت داده شده و در ۱۹۴۶ آزاد شدند. گوترون با ادعای اینکه در زمان بازداشت مورد بد رفتاری قرار گرفته، به راه پدرش وفادار ماند.{{sfn|Himmler|2012|p=275}}{{sfn|Sify News|۲۰۱۰}} == در پیشگاه تاریخ == [[آلبرت اشپر]] ذکر می‌کند که گرچه هیملر در سطح موشکاف و بی‌اهمیت به نظر می‌رسید، تصمیم‌گیر خوبی بود و در برگزیدن چیزهای بسیار شایسته مستعد بود و در گنجاندن اس اس در همه جنبه‌های زندگی روزمره موفق شد.<ref>Sereny, Gitta (1996) [1995]. Albert Speer: His Battle With Truth. New York; Toronto: Random House. {{ISBN|978-0-679-76812-8|en}}.</ref> پیتر لانگریچ مورخ، می‌گوید توانایی او برای تجمیع قدرت‌ها و مسئولیت‌های فزاینده به صورت یک نظام به هم پیوسته در سایه اس اس او را به یکی از قوی‌ترین مردان رایش سوم بدل کرده بود.<ref>Longerich, Peter (2011). Heinrich Himmler: A Life. Oxford; New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-959232-6|en}}.</ref> ولفگنگ سوئر نوشته‌است، «علیرغم کوتاه فکری، هیملر از نظر قدرت واقعی درست بعد از هیتلر قرار می‌گرفت. توان او در ترکیبی از زرنگی، جاه طلبی، و اطاعت برده وار از هیتلر بود.»{{sfn|Sauer, Wolfgang}} جان تلاند داستانی را از یکی از زیردستان هیدریچ نقل می‌کند. هیدریچ تصویری از هیملر را به او نشان داده و گفت، «بالاتنه یک معلم و پایین‌تنه یک [[اختلال سادیسم جنسی|سادیست]] است.»{{sfn|Toland|1977|p=۸۱۲}} بر اساس یادداشت‌های جلسات کابینه جنگی انگلیس، [[وینستون چرچیل]] به‌دنبال ترور هیملر بود. در واکنش به تلاش‌های هیملر برای مذاکرات صلح با متفقین در ۱۹۴۵، چرچیل بررسی کرده بود که او را به پای مذاکره بکشند و منفجر کنند. چرچیل می‌گفت «حقش بیش از این نیست».{{sfn|Doward|2006}} یان کرشو نتیجه گرفته‌است که اغلب نازی‌ها ظاهراً در پایان کار به یک «دیوار روانی» رسیده بودند و از پذیرش مسولیت خود در رابطه با جنایات نازی‌ها در طی [[رایش سوم]] سر باز می‌زدند. آن‌ها از خود آگاهی بی‌بهره شده و سیستم وجدانیشان کاملاً فروپاشیده بود.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۶۵–۹۶۶}} در سال ۲۰۰۸ یک مجله آلمانی در اشپیگل، هیملر را یکی از بزرگترین قاتلان تاریخ و معمار هولوکاست نامید.{{sfn|Von Wiegrefe|2008}} == یادداشت == {{یادداشت}} == منابع == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌انبار-رده|Heinrich Himmler}} {{پانویس|۲}} == جستارهای وابسته == * [[حلقه افتخار اس‌اس]] * [[خورشید سیاه (نماد)]] == کتابشناسی == {{پانویس}} {{refbegin}} * {{cite book | editor1-last = Biondi | editor1-first = Robert | title = SS Officers List: (as of 30 January 1942): SS-Standartenfuhrer to SS-Oberstgruppenfuhrer: Assignments and Decorations of the Senior SS Officer Corps | publisher = Schiffer | location = Atglen, PA | year = 2000 | origyear = 1942 | isbn = 978-0-7643-1061-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Breitman | first = Richard | title = Himmler and the Final Solution: The Architect of Genocide | url = https://archive.org/details/architectofgenoc0000brei | publisher = Pimlico | location = London | year = 2004 | isbn = 978-1-84413-089-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Bullock | first = Alan | authorlink = Alan Bullock | title = Hitler: A Study in Tyranny | year = 1999 | origyear = 1952 | publisher = Konecky & Konecky | location = New York | isbn = 978-1-56852-036-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cecil | first = Robert | title = The Myth of the Master Race: Alfred Rosenberg and Nazi Ideology | url = https://archive.org/details/mythofmasterrace0000ceci | publisher = Dodd, Mead | location = New York | year = 1972 | isbn= 978-0-396-06577-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cesarani | first = David | authorlink = David Cesarani | title = Holocaust: From the Persecution of the Jews to Mass Murder | publisher = Routledge | location = London | year = 2004 | isbn = 978-0-415-27511-8 | ref= harv }} * {{cite book | last = Duffy | first = Christopher | authorlink = Christopher Duffy | title = Red Storm on the Reich: The Soviet March On Germany, 1945 | year = 1991 | publisher = Da Capo Press | location = New York | isbn = 978-0-306-80505-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | authorlink = Richard J. Evans | title = [[The Coming of the Third Reich]] | year = 2003 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-303469-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | title = The Third Reich in Power | url = https://archive.org/details/thirdreichinpowe00evan | year = 2005 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-303790-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | title = The Third Reich at War | url = https://archive.org/details/thirdreichatwar00evan_0 | year = 2008 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-311671-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Flaherty | first = T. H. | editor-link = Time-Life | title = The Third Reich: The SS | publisher = Time-Life Books, Inc | year = 2004 | origyear = 1988 | isbn = 1-84447-073-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gerwarth | first = Robert | authorlink = Robert Gerwarth | year = 2011 | title = Hitler's Hangman: The Life of Heydrich | url = https://archive.org/details/hitlershangmanli0000gerw | publisher = Yale University Press | location = New Haven, CT | isbn = 978-0-300-11575-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gilbert | first = Martin | authorlink = Martin Gilbert | title = The Holocaust: A History of the Jews of Europe During the Second World War | year = 1987 | origyear = 1985 | publisher = Holt | location = New York | isbn = 978-0-8050-0348-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = Goldhagen | first = Daniel | authorlink = Daniel Goldhagen | title = [[Hitler's Willing Executioners|Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust]] | year = 1996 | publisher = Knopf | location = New York | isbn = 978-0-679-44695-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Hillgruber | first = Andreas | authorlink = Andreas Hillgruber | title = The Nazi Holocaust Part 3, The "Final Solution": The Implementation of Mass Murder, Volume 1 | publisher = Meckler | location = Westpoint, CT | year = 1989 | isbn = 978-0-88736-266-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Himmler | first = Katrin | authorlink = Katrin Himmler | title = The Himmler Brothers | publisher = Pan Macmillan | location = London | year = 2012 | isbn = 978-0-330-44814-7 | ref = harv }} * {{citation | author = Internationaler Militärgerichtshof Nürnberg (IMT) | title = Der Nürnberger Prozess gegen die Hauptkriegsverbrecher | volume = Band 29: ''Urkunden und anderes Beweismaterial'' | publisher = Delphin Verlag | location = Nachdruck München | year = 1989 | language = German | isbn = 978-3-7735-2523-9 | ref = {{sfnRef|IMT: Volume 29}} }} * {{cite book | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = Ian Kershaw | title = Hitler: A Biography | url = https://archive.org/details/hitlerbiography0000kers | publisher = W. W. Norton & Company | location = New York | year = 2008 | isbn = 978-0-393-06757-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kohn-Bramstedt | first = Ernest | title = Dictatorship and Political Police: The Technique of Control by Fear | origyear = 1945 | year = 1998 | publisher = Routledge | location = London | isbn = 978-0-415-17542-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kolb | first = Eberhard | authorlink = Eberhard Kolb | title = The Weimar Republic | origyear = 1984 | year = 2005 | isbn = 978-0-415-34441-8 | publisher = Routledge | location = London; New York | ref = harv }} * {{cite book | last = Longerich | first = Peter | authorlink = Peter Longerich | year = 2012 | title = Heinrich Himmler: A Life | url = https://archive.org/details/heinrichhimmler0000long | publisher = Oxford University Press | location = Oxford; New York | isbn = 978-0-19-959232-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lukas | first = Richard C. | authorlink = Richard C. Lukas | title = Did the Children Cry?: Hitler's War Against Jewish and Polish Children, 1939–1945 | origyear = 1994 | year = 2001 | publisher = Hippocrene | location = New York | isbn = 978-0-7818-0870-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lumsden | first = Robin | year = 2002 | title = A Collector's Guide To: The Allgemeine–SS | publisher = Ian Allan | location = Hersham, Surrey | isbn = 978-0-7110-2905-7 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Manvell | first1 = Roger | author1-link = Roger Manvell | last2 = Fraenkel | first2 = Heinrich | author2-link = Heinrich Fraenkel | title = Goering: The Rise and Fall of the Notorious Nazi Leader | publisher = Skyhorse | location = London | year = 2011 | origyear = 1962 | isbn = 978-1-61608-109-6 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Manvell | first1 = Roger | last2 = Fraenkel | first2 = Heinrich | title = Heinrich Himmler: The Sinister Life of the Head of the SS and Gestapo | year = 2007 | origyear = 1965 | publisher = Greenhill; Skyhorse | location = London; New York | isbn = 978-1-60239-178-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = McNab | first = Chris | title = The SS: 1923–1945 | publisher = Amber Books | location = London | year = 2009 | isbn = 978-1-906626-49-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Nicholas | first = Lynn H. | authorlink = Lynn H. Nicholas | title = Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web | url = https://archive.org/details/cruelworldchildr0000nich_w2v0 | origyear = 2005 | year = 2006 | publisher = Vintage | location = New York | isbn = 978-0-679-77663-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Overy | first = Richard | authorlink = Richard Overy | title = The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia | url = https://archive.org/details/dictators00rich | year = 2004 | publisher = Norton | location = New York | isbn = 978-0-393-02030-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Padfield | first = Peter | origyear = 1990 | year = 2001 | title = Himmler: Reichsführer-SS | url = https://archive.org/details/himmlerreichsfuh0000padf_s1k9 | publisher = Cassel & Co | location = London | isbn = 978-0-304-35839-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Penkower | first = Monty Noam | title = The Jews Were Expendable: Free World Diplomacy and the Holocaust | year = 1988 | publisher = Wayne State University Press | location = Detroit | isbn = 978-0-8143-1952-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Pringle | first = Heather | authorlink = Heather Pringle | year = 2006 | title = The Master Plan: Himmler's Scholars and the Holocaust | url = https://archive.org/details/masterplanhimmle00prin | publisher = Hyperion | location = New York | isbn = 978-0-7868-6886-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Sereny | first = Gitta | authorlink = Gitta Sereny | year = 1996 | origyear = 1995 | title = Albert Speer: His Battle With Truth | url = https://archive.org/details/albertspeerhisba00sere | publisher = Random House | location = New York; Toronto | isbn = 978-0-679-76812-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Shirer | first = William L. | authorlink = William L. Shirer | title = [[ظهور و سقوط رایش سوم]] | publisher = Simon & Schuster | location = New York | year = 1960 | isbn = 978-0-671-62420-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Speer | first = Albert | authorlink = Albert Speer | origyear = 1969 | year = 1971 | title = [[درون رایش سوم]] | publisher = Avon | location = New York | isbn = 978-0-380-00071-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Toland | first = John | authorlink = John Toland (author) | title = Adolf Hitler: The Definitive Biography | publisher = Book Club Associates | location = London | year = 1977 | origyear = 1976 | ref = harv }} * {{cite book | last = Weale | first = Adrian | authorlink = Adrian Weale | title = The SS: A New History | year = 2010 | publisher =Little, Brown | location = London | isbn = 978-1-4087-0304-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Williams | first = Max | year = 2001 | title = Reinhard Heydrich: The Biography: Volume 1 | publisher = Ulric | location = Church Stretton | isbn = 978-0-9537577-5-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Yenne | first = Bill | year = 2010 | title = Hitler's Master of the Dark Arts: Himmler's Black Knights and the Occult Origins of the SS | url = https://archive.org/details/hitlersmasterofd0000yenn | publisher = Zenith | location = Minneapolis | isbn = 978-0-7603-3778-3 | ref = harv }} * {{cite book | editor1-last = Zentner | editor1-first = Christian | editor2-last = Bedürftig | editor2-first = Friedemann | others = Amy Hackett (trans.) | title = The Encyclopedia of the Third Reich | publisher = Macmillan | location = New York | year = 1991 | isbn = 978-0-02-897502-3 | ref = harv }} '''Online sources''' * {{cite web | title = How many Jews were murdered in the Holocaust? How do we know? Do we have their names? | publisher = [[ید و شم|Yad Vashem]] | url = http://www1.yadvashem.org/about_holocaust/faqs/answers/faq_3.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080519014604/http://www1.yadvashem.org/about_holocaust/faqs/answers/faq_3.html | archivedate = ۱۹ مه ۲۰۰۸ | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Yad Vashem, 2008}} | dead-url = no }} * {{cite web | title = Introduction to the Holocaust | publisher = [[موزه یادبود هولوکاست|United States Holocaust Memorial Museum]] | work = ushmm.org | url = http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005143 | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Introduction: Holocaust Memorial Museum}} }} * {{cite web | title = The Treatment of Soviet POWs: Starvation, Disease, and Shootings, June 1941– January 1942 | work = ushmm.org | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | url = http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007183 | accessdate = 9 June 2012 | ref = {{sfnRef|POWs: Holocaust Memorial Museum}} }} * {{cite news | last = Doward | first = Jamie | title = Hitler must die without trial&nbsp;– Churchill | date = 1 January 2006 | publisher = The Observer | work = The Guardian Online | location = London | issn = 0261-3077 | oclc = 60623878 | url = http://www.guardian.co.uk/uk/2006/jan/01/secondworldwar.politics | accessdate = 21 June 2012 | ref = harv }} * {{cite web | last = Himmler | first = Heinrich | title = Heinrich Himmler's Speech at Poznan (Posen) | date = 6 October 1943 | publisher = Holocaust History Project | url = http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/ | accessdate = 5 June 2012 | ref = {{sfnRef|Posen speech (1943), audio recording}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120507140239/http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/ | archivedate = ۷ مه ۲۰۱۲ | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Himmler | first = Heinrich | title = The Complete Text of the Poznan Speech | date = 6 October 1943 | publisher = Holocaust History Project | url = http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/speech-text.shtml | accessdate = 5 June 2012 | ref = {{sfnRef|Posen speech (1943), transcript}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20040415132706/http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/speech-text.shtml | archivedate = ۱۵ آوریل ۲۰۰۴ | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Lisciotto | first = Carmelo | title = SS & Other Nazi Leaders | year = 2007 | publisher = Holocaust Research Project | url = http://www.holocaustresearchproject.org/holoprelude/ssleaders.html | accessdate = 20 June 2012 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Longerich | first = Heinz Peter | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime | chapter = 15. Hitler and the Mass Shootings of Jews During the War Against Russia | publisher = Emory University | location = Atlanta | year = 2003 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120722085727/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15 | archivedate = ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲ | accessdate = 31 July 2013 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 15|2003}} | journal = | dead-url = no }} * {{cite journal | last = Longerich | first = Heinz Peter | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime | chapter = 17. Radicalisation of the Persecution of the Jews by Hitler at the Turn of the Year 1941–1942 | publisher = Emory University | location = Atlanta | year = 2003 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090709111759/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17 | archivedate = ۹ ژوئیه ۲۰۰۹ | accessdate = 31 July 2013 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 17|2003}} | journal = | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Sauer | first = Wolfgang | title = Heinrich Himmler | work = grolier.com | url = http://www.grolier.com/wwii/wwii_himmler.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/19971211162233/http://www.grolier.com/wwii/wwii_himmler.html | accessdate = 21 June 2012 | archivedate = ۱۱ دسامبر ۱۹۹۷ | ref = {{sfnRef|Sauer, Wolfgang}} | dead-url = yes }} * {{cite journal | last = Sereny | first = Gitta | authorlink = Gitta Sereny | date = November 1999 | title = Stolen Children | journal = Talk | publisher = Jewish Virtual Library | url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/children.html | accessdate = 1 July 2012 | ref = harv }} * {{cite web | author = Staff | title = Shadowy Nazi support group still honours daughter of SS head | publisher = Sify News | work = sify.com | date = 2 December 2010 | url = http://www.sify.com/news/shadowy-nazi-support-group-still-honours-daughter-of-ss-head-news-international-kmcpajdcaee.html | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Sify News|2010}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130206192346/http://www.sify.com/news/shadowy-nazi-support-group-still-honours-daughter-of-ss-head-news-international-kmcpajdcaee.html | archivedate = ۶ فوریه ۲۰۱۳ | dead-url = yes }} * {{cite journal | last = Von Wiegrefe | first = Klaus | title = Das Dunkle im Menschen | trans-title = The Darkness in Man | journal = Der Spiegel | date = 11 March 2008 | issue = 45 | publisher = SpiegelNet GmbH | location = Hamburg | url = http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-61822072.html | accessdate = 21 June 2012 | ref = harv }} {{refend}} {{آخرین ساکنان فورربونکر بر پایه تاریخ ترک مکان (۱۹۴۵)}} {{فاشیسم}} {{نازیسم}} [[رده:اعضای رایشس‌تاگ آلمان نازی]] [[رده:اعضای رایشس‌تاگ جمهوری وایمار]] [[رده:اعضای فرای‌کور]] [[رده:افراد پادکمونیست اهل آلمان]] [[رده:اهالی پادشاهی بایرن]] [[رده:اهالی مونیخ]] [[رده:برزشناسان اهل آلمان]] [[رده:برزشناسان]] [[رده:خودکشی با سیانور]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه فنی مونیخ]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۴۵ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان در زندان اهل آلمان]] [[رده:رئیسان پلیس آلمان]] [[رده:رایشس‌فوهرر-اس‌اس]] [[رده:راینهارت هایدریش]] [[رده:رهبران حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان]] [[رده:رهبران نظامی جنگ جهانی دوم اهل آلمان]] [[رده:زادگان ۱۹۰۰ (میلادی)]] [[رده:زندانیان درگذشته در زندان‌های ارتش بریتانیا]] [[رده:ژنرال‌های اس‌اس]] [[رده:سیاستمداران جنگ جهانی دوم]] [[رده:سیاست‌مداران آلمان نازی]] [[رده:عاملان نسل‌کشی مردم کولی]] [[رده:عاملان نسل‌کشی]] [[رده:عاملان هولوکاست]] [[رده:فرماندهان نظامی اهل آلمان]] [[رده:کاتولیک‌های اهل آلمان]] [[رده:کاتولیک‌های رومی سابق]] [[رده:کارکنان اداره اصلی امنیت رایش]] [[رده:کارکنان گشتاپو]] [[رده:مدافعان تئوری‌های توطئه شامل یهودیان]] [[رده:مردهای خودکشی‌کرده]] [[رده:مسیحیان سابق اهل آلمان]] [[رده:ملی‌گرایان اهل آلمان]] [[رده:نازی‌های خدمت‌کرده در جنگ جهانی اول]] [[رده:نازی‌های خودکشی‌کرده با مسمومیت سیانور در آلمان]] [[رده:نازی‌های خودکشی‌کرده در آلمان]] [[رده:نازی‌های شرکت‌کرده در کودتای آبجوفروشی]] [[رده:نازی‌هایی که در حبس خودکشی کردند]] [[رده:ناسیونال سوسیالیست‌های آلمان]] [[رده:نظامیان آلمانی در جنگ جهانی اول]] [[رده:نظامیان بایرن]] [[رده:وزیران آلمان نازی]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هاینریش هیملر|هاینریش هیملر]] blbsn2iqhj8kqw4zttwqo40sdb9he55 42127942 42127940 2025-06-19T05:25:11Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Himmler.png که در ویکی‌انبار به دست Krd حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No permission since 11 June 2025 42127942 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار | birth_name = هاینریش لوییتپولد هیملر | image = | image_upright = 0.95 | alt = | caption = هاینریش هیملر | imagesize = 200px | order = [[پرونده:Reichsführer-SS Collar Rank.svg|40px]] ''[[وافن-اس‌اس|فرمانده اس‌اس]]'' <!-- | office = چهارمین [[رایشس‌فورر-اس‌اس]] -->| term_start = ۶ ژانویهٔ ۱۹۲۹ | term_end = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | leader = [[آدولف هیتلر]] | predecessor = [[ارهارد هایدن]] | successor = [[کارل هانکه]] | order2 = رئیس پلیس آلمان | term_start2 = ۱۷ ژوئن ۱۹۳۶ | term_end2 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | leader2 = آدولف هیتلر | predecessor2 = ''سازمان تازه تأسیس'' | successor2 = کارل هانکه | order3 = سرپرست اداره امنیت اصلی رایش | term_start3 = ۴ ژوئن ۱۹۴۲ | term_end3 = ۳۰ ژانویه ۱۹۴۳ | predecessor3 = [[راینهارت هایدریش]] | successor3 = [[ارنست کالتنبرونر]] | order4 = وزیر کشور رایش | term_start4 = ۲۴ اوت ۱۹۴۳ | term_end4 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | predecessor4 = [[ویلهلم فریک]] | successor4 = [[پاول گیزلر]] | order5 = رایش اسلایتر | term_start5 = ۲ ژوئن ۱۹۳۳ | term_end5 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | chancellor5 = | predecessor5 = | successor5 = | order6 = فرمانده ارتش جایگزین آلمان نازی | term_start6 = ۲۱ ژوئیه ۱۹۴۴ | term_end6 = ۲۹ آوریل ۱۹۴۵ | chancellor6 = | predecessor6 = [[فریدریش فروم]] | successor6 = ''سازمان منحل شد'' | birth_date = ۷ اکتبر ۱۹۰۰{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۳}} | birth_place = [[مونیخ]]، [[پادشاهی بایرن|باواریا]]، [[امپراتوری آلمان|آلمان]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|۱۹۴۵|۵|۲۳|۱۹۰۰|۱۰|۷}} | death_place = [[لونبورگ]]، [[آلمان]] | party = [[حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان]] | spouse = [[مارگاریته هیملر]] {{کوچک}}(ازدواج: ژوئیه ۱۹۲۸){{پایان کوچک}} | children = | relations = | profession = [[برزشناسی]] | alma_mater = [[دانشگاه فنی مونیخ]] | cabinet = [[آدولف هیتلر]] | signature = Himmler Signature 2.svg | allegiance = {{flagicon|German Empire}} [[امپراتوری آلمان]]{{سخ}}{{flagicon|Nazi Germany}}[[آلمان نازی]] | branch = | unit = | serviceyears = ۱۹۱۷–۱۹۱۸(ارتش آلمان){{سخ}}۱۹۴۵–۱۹۲۵(اس اس) | rank = | battles = [[جنگ جهانی اول]]{{سخ}}[[جنگ جهانی دوم]] }} '''هاینریش هیملر''' {{آلمانی|Heinrich Himmler}} (۷ اکتبر ۱۹۰۰ – ۲۳ مه ۱۹۴۵) نظامی و سیاست‌مدار آلمانی و فرمانده نیروهای [[اس‌اس]] در این کشور در دوره حاکمیت [[حزب نازی]] بود. [[آدولف هیتلر]] بعدها او را به فرماندهی ارتش جایگزین و [[قائم مقام]] اداره تمام [[رایش سوم]] منصوب کرد. او به عنوان یکی از مسئولین اصلی [[هولوکاست]] شناخته می‌شود. هیملر در [[جنگ جهانی اول]] در جبهه نبرد حضور پیدا نکرد و تنها عضوی از نیروهای ذخیره بود. او که در دانشسرا رشته کشاورزی خوانده بود، در سال ۱۹۲۳ وارد [[حزب نازی]] شده و در سال ۱۹۲۵ به اس‌اس پیوست. در سال ۱۹۲۹، توسط هیتلر به مقام فرماندهی اس‌اس برگزیده شد. طی ۱۶ سال، هیملر اس‌اس را از یک هنگ ۲۹۰ نفره به شبه-ارتشی قوی تبدیل کرد، که راه اندازی و اداره اردوگاه‌ها را برعهده داشت. از سال ۱۹۴۳ به بعد رئیس پلیس و هم‌زمان [[وزیر کشور]] آلمان نازی نیز بود و به تمام نیروهای امنیتی از جمله [[گشتاپو]] نظارت داشت. در آخرین روزهای جنگ، هیتلر فرماندهی دو گروه‌ارتش از [[ورماخت]] را به هیملر محول کرد. چون او به اهداف مورد نظر نرسید، هیتلر او را از این مقام برکنار کرد. هیملر که متوجه حتمی بودن شکست آلمان شده بود، سعی کرد با متفقین و غربی‌ها وارد مذاکره شود. وی در آوریل ۱۹۴۵ طی نامه‌ای، به هیتلر پیشنهاد داد که از طریق [[کنت برنادوت]] به [[نیروهای متفقین]] تسلیم شود. با این اقدام هیملر، پیشوا وی را از تمامی مناصبش خلع کرده و به علت قطع بودن خطوط مخابراتی به [[هانا رایچ]] دستور داد که به شمال برلین پرواز کرده و به فرمانده نیروهای مدافع شمال برلین از طرف وی بگوید که هر کاری لازم است برای مجازات هیملر انجام دهند. هیملر سعی کرد پنهان شود ولی نیروهای بریتانیایی او را دستگیر کردند. او بعد از شناخته شدن هویتش، هنگام بازداشت [[خودکشی]] کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=هفتاد و پنج سال پس از خودکشی، راز دستگیری هاینریش هیملر فاش شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-52790847|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=6 خرداد 1399|تاریخ بازبینی=2020-05-27|زبان=fa|نام=گوردون|نام خانوادگی=کوره‌را|ناشر=|doi=|تاریخ بازدید=}}</ref> == زندگی == === دوران اولیه زندگی === [[پرونده:Himmler7.jpg|بندانگشتی|چپ|ایستاده|هیملر در ۱۹۰۷]] هاینریش لویتپولد هیملر، هفتم اکتبر ۱۹۰۰، در مونیخ به دنیا آمد. خانواده او از کاتولیک‌های [[محافظه کار]] [[طبقه متوسط]] بودند. پدرش معلم بود و مادرش کاتولیکی مؤمن. برادر بزرگ او در ژوئیه ۱۸۹۸ به دنیا آماده بود، و برادر کوچکتر در ژوئیه ۱۹۰۵ متولد شد{{sfn|Longerich|2012|pp=۱۲–۱۵}}. عملکرد هیملر، برخلاف درس‌ها، در ورزش خوب نبود{{sfn|Longerich|2012|pp=۱۷–۱۹}}. او از سلامت جسمانی خوبی برخوردار نبود و در تمام عمر از درد معده و بیماری‌های دیگر می‌نالید. همکلاسی‌هایش از او به عنوان دانش آموزی کوشا، ولی غیر اجتماعی، یاد کرده‌اند{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۳, ۶, ۷}}. دفترچه خاطرات هیملر نشان می‌دهد که او به اخبار روزمره، و بحث‌های جدی دربارهٔ سکس و مذهب علاقه‌مند بود{{sfn|Longerich|2012|p=16}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۸}}. هیملر از سال ۱۹۱۵ به عنوان دانشجوی افسری آموزش نظامی را شروع کرد، و در سال ۱۹۱۷ به عنوان نیروی ذخیره در گروهان یازدهم باواریا پذیرفته شد. در نوامبر ۱۹۱۸، در حالی که هیملر هنوز آموزش می‌دید، جنگ با شکست آلمان خاتمه یافت{{sfn|Longerich|2012|pp=۲۰–۲۶}}. بعد از جنگ، هیملر تحصیلات مدرسه را تمام کرد و بین سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۲در دانشگاه فنی مونیخ کشاورزی خواند{{sfn|Breitman|2004|p=12}}{{sfn|Longerich|2012|p=۲۹}}. هر چند بسیاری از قوانینی که بین مسیحیان و یهودها تبعیض قائل می‌شد در زمان [[اتحاد آلمان]] (۱۸۷۱) حذف شده بودند، ضدیت با یهودیان همچنان در آلمان و دیگر بخش‌های اروپا بیداد می‌کرد.{{sfn|Evans|2003|pp=۲۲–۲۵}}. هیملر از هنگام ورود به دانشگاه ضدّ یهودی بود. اما او در این مورد همانند اکثریت دانشجویان بود. او در دوره دانشجویی کاتولیکی مؤمن باقی‌ماند، و [[اوقات فراغت]] خود را با اعضای "لیگ آپولو"، که رئیسش یهودی بود، می‌گذارند. هیملر، رفتاری مودبانه در رابطه با رئیس و اعضای یهودی لیگ داشت{{sfn|Longerich|2012|pp=31, 35, 47}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۶, ۸–۹, ۱۱}}. در سال دوم دانشجویی، هیملر مجدداً برای پیوستن به ارتش تلاش کرد. هر چند او در اینکار موفق نشد، ولی قادر شد در صحنه‌های شبهه نظامی حضور یابد. در همین زمان بود که او با [[ارنست روم]]، از اعضای اولیهٔ حزب نازی و بنیان‌گذار اس -آ ("Storm Battalion"; SA) ملاقات کرد{{sfn|Longerich|2012|p=54}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۰}}. او مرید روم شد، چرا که روم سربازی مدال دار و جنگنده بود. به پیشنهاد روم، هیملر به گره ملی‌گرای Reichskriegsflagge پیوست{{sfn|Weale|2010|p=۴۰}}. در سال ۱۹۲۲ هیملر بیشتر به "مسئله جهود" علاقه‌مند شد. بعد از قتل [[وزیر خارجه]] (Walther Rathenau) در ۲۴ ژوئن هیملر گرایش راست افراطی پیدا کرده و در تظاهراتی که علیه [[معاهده ورسای]] برگزار می‌شد، شرکت کرد. در آن تابستان تورم قیمتها بیداد می‌کرد، در نتیجه والدین هیملر قادر به تأمین هر سه پسرشان نبودند. در نتیجه، هیملر نتوانست به تحصیلات دکترا ادامه دهد و مجبور شد به شغلی سطح پایین مشغول شود. او تا سپتامبر ۱۹۲۳ در این شغل دوام آورد{{sfn|Longerich|2012|pp=60, 64–65}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۹–۱۱}}. === فعال نازی === هیملر در سال ۱۹۲۳ به حزب نازی پیوست (شماره عضویت ۱۴٬۳۰۳){{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=11}}{{sfn|Biondi|2000|p=۷}}. به عنوان عضوی از [[شبه نظامیان]] روم او در واقعه [[کودتای مونیخ]]، که تلاشی ناموفقی بود از طرف نازی‌ها برای کسب قدرت، شرکت کرد. این واقعه هیملر را به زندگی سیاسی سوق داد. پلیس از او دربارهٔ نقشش در واقعه سؤال کرد ولی به‌علت عدم شواهد از او رفع اتهام شد. اما، او شغل خود را از دست داد. چون کاری در بخش کشاورزی پیدا نکرد، او به خانه والدینش نقل مکان کرد. این شکست‌ها هیملر را زود رنج و مهاجم کرده باعث ناراحتی دوستان و خانوده‌اش شد{{sfn|Longerich|2012|pp=72–75}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۱–۱۲}}. در سال‌های ۱۹۲۳–۲۴ هیملر از مسیحیت دور گشته به رمزی گرایی (occultism) روی آورد. اسطوره گرایی آلمانی، همراه با ایده‌های رمزی، جای مذهب را برای او گرفت. در آغاز او به فرقه «شخصیت پرستی هیتلر» چندان میلی نداشت. با مطالعه بیشتر، اما، او نخست مرید هیتلر شد و آنگاه او را پرستید{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۷}}. برای محکم کردن موقعیت خود در حزب نازی، هیملر از محبوس بودن هیتلر سوءاستفاده کرد. از میانه‌های ۱۹۲۴ به عنوان دبیر حزب و یاور تبلیغات کار کرد. او در تمام باواریا سفر کرده و با سخنرانی‌های آتشین به تحریک اعضای حزب پرداخت {{sfn|Gerwarth|2011|p=51}}{{sfn|Longerich|2012|pp=۷۰, ۸۱–۸۸}}. در سال ۱۹۲۵ به عنوان فرمانده وارد اس اس شد (شماره عضویت ۱۶۸). اس اس در سال ۱۹۲۳ برای محافظت هیتلر تأسیس شده بود و در ۱۹۲۵ به عنوان واحدی نخبه در [[اس آ]] ادغام شد{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۸}}. در ژانویه ۱۹۲۷ هیملر معاون رئیس تبلیغات شد. او جمع‌آوری آمار یهودی‌ها، [[فراماسون]] هاو دیگر دشمنان حزب را شروع کرد{{sfn|Longerich|2012|pp=89–92}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۵–۱۶}}. در سپتامبر ۱۹۲۷، هیملر به هیتلر پیشنهاد کرد که اس اس به یک واحد نخبه وفادار، قوی، و از نظر نژادی خالص تبدیل شود{{sfn|McNab|2009|p=۱۸}}. در همان زمان هیملر به [[لیگ آرتامان]]{{یادچپ|Artaman League}} پیوست. در آنجا، او [[رودلف هوس]] را، که بعدها فرمانده [[اردوگاه آشویتس]] شد، ملاقات کرد. همچین، او با [[والتر داره]]، که کتابش --''دهقانی به مثابه چشمه زندگی نژاد نوردیک''—چشم هیتلر را گرفت، آشنا شد. دارِ عمیقاً به برتری [[نژاد آریایی]]، ایمان داشت و توانست هیملر را تحت تأثیر قرار دهد{{sfn|Shirer|1960|p=148}}{{sfn|Evans|2003|p=۲۲۸}}. === ترقی در اس اس === [[پرونده:Bundesarchiv Bild 152-11-12, Dachau, Konzentrationslager, Besuch Himmlers.jpg|بندانگشتی|هیملر (ردیف جلو کنار زندانی) [[اردوگاه کار اجباری داخائو]] را بازدید می‌کند. ۱۹۳۶]] بعد از استعفای [[ارهارد هایدن]] از فرماندهی اس اس در سال ۱۹۲۹، هیملر، با تصویب هیتلر، [[رایشسفورر-اس‌اس|فرمانده اس‌اس]] شد.{{sfn|McNab|2009|p=18}}{{sfn|Weale|2010|p=۴۷}}. او همچنان وظایف خود در مقر تبلیغات را ادامه داد. در سال بعد هیملر تعداد افراد اس اس را از ۲۹۰ به حدود ۳٬۰۰۰ نفر رساند. تا سال ۱۹۳۰ هیملر توانسته بود هیتلر را متقاعد کند که اس اس را به عنوان سازمانی مستقل اداره کند، هر چند هنوز اس اس زیر مجموعه اس آ بود{{sfn|Evans|2003|pp=228–229}}{{sfn|McNab|2009|pp=۱۷, ۱۹–۲۱}}. حزب نازی از سقوط اقتصاد در طی [[رکود بزرگ]] برای کسب قدرت سوءاستفاده کرد. دولت ائتلافی [[جمهوری وایمار]] قادر به بهبود اقتصاد نبود، در نتیجه رای‌دهندگان به حزب نازی روی آوردند{{sfn|Evans|2005|p=۹}}. هیتلر سختی‌های اقتصادی را به گردن یهودی‌ها انداخت. در انتخابات سال ۱۹۳۲ نازی‌ها ۳۷٫۳٪ را بردند{{sfn|Kolb|2005|pp=۲۲۴–۲۲۵}}. هیتلر یک [[دولت ائتلافی]] کم عمر تشکیل داده و در ۳۰ ژانویه ۱۹۳۳ به صدر اعظمی آلمان منصوب شد{{sfn|Manvell|Fraenkel|2011|p=92}}{{sfn|Shirer|1960|p=۱۸۴}}. در کمتر از یک ماه ساختمان [[رایشتاگ]] به آتش کشیده شد. هیتلر از این واقعه استفاده کرده ریس جمهور را مجبور به امضای قانونی کرد که بر مبنای آن توقیف بدون محاکمهٔ افراد ممکن می‌شد{{sfn|Shirer|1960|p=۱۹۲}}. قانونی در ۱۹۳۳ تصویب شد (Enabling Act of 1933) که بر مبنای آن حزب نازی قدرت قانون‌گذاری یافت و [[هیتلر]] به دیکتاتور مطلق تبدیل شد. بعد از مرگ رئیس‌جمهور [[پاول فون هیندنبورگ]] در ۱۹۳۴ هیتلر به مقام [[پیشوا (آلمان نازی)|پیشوا]] نیز دست یافت. افزایش قدرت [[حزب نازی]] فرصتی بود برای ترقی هیملر و اس اس. تا سال ۱۹۳۳ تعداد افراد اس اس به ۵۲٬۰۰۰ نفر رسیده بود. قواعد سخت عضویت تضمین کرده بود که تمام اعضا از [[نژاد آریایی]] خالص باشند. هیملر با استعداد سازمان دهی بالای خود بزودی دپارتمان‌های مختلفی در [[اس اس]] ایجاد نمود. او [[راینهارد هایدریش]] را به معاونت خود انتخاب کرد. این دو نفر در سال ۱۹۳۳ اس اس را از کنترل س آ خارج کردند. در مارس ۱۹۳۳ فرماندار [[باواریا]] هیملر را به سمت فرمانده پلیس مونیخ منصوب کرد{{sfn|Longerich|2012|p=۱۴۹}}. همان سال، هیتلر، درجه هیملر را به [[اوبرگروپنفورر|ارتشبدی]] ترفیع داد. از آن زمان، هیملر و هایدریش [[پلیس سیاسی]] همه ایالات، غیر از پروس، را تحت سلطه خود درآوردند{{sfn|Flaherty|2004|p=۶۶}}. هیملر، به‌علاوه، [[اداره اصلی نژاد و اسکان اس‌اس|اداره مرکزی نژاد و استقرار]] را ایجاد کرد، که سازمانی [[نژادپرست]] و [[ضدّ یهود]] بود. این اداره راهبردهای نژادی را پیاده کرده و بر «استحکام نژادی» اس اس نظارت نمود. برای مردان اس اس [[شجره نامه]] (Sippenbuch) صادر شد{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|pp=۲۲–۲۳}}. هیملر انتظار داشت که هر ازدواج اس اس حد اقل چهار فرزند ایجاد کرده و برای نسل آینده اس اس نیروی کافی به‌وجود آورد. نتیجه، اما، رضایتبخش نبود؛ کمتر از ۴۰٪ مردان ازدواج کردند و هر کدام به‌طور متوسط یک فرزند آوردند{{sfn|Longerich|2012|p=۳۷۸}}. در مارس ۱۹۳۳، نخستین [[اردوگاه]] در [[اردوگاه کار اجباری داخاو|داخاو]] تأسیس شد{{sfn|Evans|2003|p=۳۴۴}}. هیتلر خواسته بود که این اردوگاه با زندان یا بازداشتگاه متفاوت باشد. هیملر، [[تئودور آیکه]] را به فرماندهی اردوگاه منصوب کرد. آیکه سیستمی را پیاده کرد که الگوی اردوگاه‌های آتی قرار گرفت. مشخصات این الگو عبارت بود از: تفکیک قربانی از دنیای بیرون، استفاده از شکنجه و اعدام برای مطیع‌سازی، و قواعد تنبیهی سختگیرانه برای نگهبانان. [[یونیفورم]] نگهبانان روی یقه‌هایشان [[علامت مرگ]] (death's head) داشتند. در اواخر ۱۹۳۴، هیملر یک بخش مجزا (SS-Totenkopfverbände) برای اداره اردوگاه‌ها ایجاد کرد {{sfn|Longerich|2012|pp=151–153}}{{sfn|Evans|2005|pp=۸۴–۸۵}}. در آغاز اردوگاه‌ها مخالفین سیاسی را در خود جا می‌داد؛ بعدها اعضای نامطلوب جامعه، مانند جنایتکاران و منحرفین، نیز به اردوگاه‌ها آورده شدند. هیتلر در سال ۱۹۳۷ فرمانی صادر کرد که بر مبنای آن اعضای نامطلوب جامعه یهودی‌ها، [[کولی]]ها، [[کمونیست]]ها، و تمام افراد نژادهای پست‌تر، را شامل شد. بدین ترتیب، اردوگاه‌ها مکانیسمی شد برای [[مهندسی اجتماعی]] و نژادی. هنگام آغاز [[جنگ جهانی دوم]] در پاییز ۱۹۳۹، ۶ اردوگاه با ۲۷٬۰۰۰ زندانی فعال بودند.{{sfn|Evans|2005|pp=۸۶–۹۰}} === استحکام قدرت === [[پرونده:Bundesarchiv Bild 152-08-35, Dachau, Konzentrationslager, Besuch Himmlers.jpg|بندانگشتی|هیملر و [[رودلف هس]] در داخاو در ۱۹۳۶، مدل یک اردوگاه را مشاهده می‌کنند.]] در اوایل ۱۹۳۴، هیتلر و دیگر رهبران نازی فکر کردند که روم برای یک کودتا نقشه می‌کشد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۳۰۶–۳۰۹}}. روحم نظرات سوسیالیستی و توده‌ای داشت، و معتقد بود که انقلاب اصلی هنوز شروع نشده‌است. او حس می‌کرد که اس آ، با حدود سه میلیون عضو، باید تنها نیروی مسلح کشور باشد و ارتش در اس آ ادغام شود. او از هیتلر در خواست [[وزارت دفاع]] را کرد. در نوامبر ۱۹۳۳ [[گورینگ]] پلیس مخفی [[گشتاپو]] را تأسیس کرده و [[رودولف دیلس]] را به ریاست آن گمارده بود. گورینگ فکر می‌کرد که دیلز بقدر کافی برای مقابله با اس آ مقتدر نیست. بنابر این، در ۲۰ آوریل ۱۹۳۴، او کنترل [[گشتاپو]] را به هیملر سپرد. همزمان، هیتلر هیملر را به ریاست پلیس آلمان (غیر از پروس) منصوب کرد. هیملر، در ۲۲ آوریل ۱۹۳۴، هیدریچ را به ریاست گشتاپو برگمارد{{sfn|Williams|2001|p=۶۱}}. هیتلر در ۲۱ ژوئن تصمیم به حذف روحم و دیگر رهبران اس آ گرفت. او در ۲۹ ژوئن [[گورینگ]] را به [[برلین]] فرستاد تا با هیملر و هیدریچ برای طراحی عملیات ملاقات کند. روحم در مونیخ دستگیر و تیر باران شد. بین ۳۰ ژوئن و ۲ ژولای ۱۹۳۴، در عملیاتی موسوم به شب چاقوهای بلند (Night of the Long Knives)، بین ۸۵ تا ۲۰۰ عضو رهبری اس ا کشته شدند. از این پس هیتلر مافوق مستقیم هیملر شد، و اس آ به یک سازمان ورزشی و آموزشی تبدیل شد{{sfn|Kershaw|2008|p=۳۱۳}}. در ۱۵ سپتامبر ۱۹۳۵، هیتلر دو قانون — بنام [[قوانین نورمبرگ]] -- به مجلس ارائه داد که ازدواج بین آلمانی‌های جهود و غیر جهود، و اشتغال زنان غیر جهود زیر ۴۵ سال را در خانواده‌های یهودی را ممنوع می‌کرد. این قوانین، همچنین، "غیرآریایی‌ها " را از مزایای شهروندی آلمان محروم می‌ساختند. هیملر و هیدریچ می‌خواستند قدرت اس اس را گسترش دهند؛ آن‌ها از [[هیتلر]] خواستند یک نیروی ملی پلیس زیر نظر اس اس برای حفاظت آلمان نازی در مقابل دشمنان واقعی و خیالی آن تشکیل دهد {{sfn|Gerwarth|2011|pp=۸۶, ۸۷}}. وزیر کشور، فریک (Frick)، نیز یک پلیس ملی می‌خواست، لیکن پلیسی که توسط خودش کنترل شود. هیتلر از هیملر و هیدریچ خوست مسئله را بین خود و فریک حل کنند. هیدریچ پیشنهادهایی تهیه کرد و هیملر او را به ملاقات فریک فرستاد. فریک، علی‌رغم بی میلی، توسط هیتلر به پذیرش پیشنهادها راضی شد. در ۱۷ ژوئن ۱۹۳۶ هیتلر فرمان اتحاد تمامی نیروهای پلیس رایش را صادر کرد و هیملر را در راس پلیس آلمان قرار داد{{sfn|Williams|2001|p=۷۷}}. هیملر، در این نقش ظاهراً مادون فریک بود. در عمل، اما، پلیس بخشی از اس اس شده و از کنترل فریک خارج شده بود. کمی بعد، هیملر پلیس جنایی (Kriminalpolizei) را تأسیس کرد و بعد از ادغام آن با [[گشتاپو]]، پلیس امنیتی (Sicherheitspolizei) را تحت فرماندهی هیدریچ به وجود آورد. تحت مدیریت هیملر، اس اس شاخه نظامی خود (SS-Verfügungstruppe) را تأسیس کرد که بعد به Waffen-SS تغییر نام داد. علاوه بر زیادی خواهی‌های نظامی، هیملر یک اقتصاد موازی زیر چتر اس اس ایجاد کرد. در ۱۹۴۰ مؤسسه اقتصادی آلمان (Deutsche Wirtschaftsbetriebe) ایجاد شد. با نظارت اداره اقتصادی اس اس این شرکت صاحب شرکت‌های مسکن، کارخانه‌ها و موسسات انتشاراتی شد{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۲۳, ۳۲۹}}. [[پرونده:Bundesarchiv Bild 183-45534-0005, Kz Mauthausen, Besuch Heinrich Himmler, Franz Ziereis.jpg|بندانگشتی|چپ|هیملر، بهمراه مقامات اس اس اردوگاه ماوتهاوزن بازدید می‌کند. ۱۹۴۱]] == جنگ جهانی دوم == [[پرونده:Himmler besichtigt die Gefangenenlager in Russland. Heinrich Himmler inspects a prisoner of war camp in Russia, circa... - NARA - 540164.jpg|بندانگشتی|چپ|هیملر اردوگاه اسرای جنگی را در روسیه بازدید می‌کند. ۱۹۴۱]] {{مقاله اصلی|جنگ جهانی دوم}} زمانی که در سال ۱۹۳۹ هیتلر و [[فرماندهان ارتش]] او دنبال بهانه‌ای برای حمله به لهستان بودند، هیملر، هایدریش، و [[هاینریش مولر]] پروژه‌ای بنام [[عملیات هیملر]] را اجرا کردند. سربازان آلمانی با پوشیدن یونیفورم‌های لهستانی درگیری مرزی ایجاد کرده و اینطور وانمود شد که به آلمان حمله شده‌است. این حادثه دست آویز حمله به لهستان و آغاز [[جنگ جهانی دوم]] شد{{sfn|Shirer|1960|pp=۵۱۸–۵۲۰}}. در آغاز جنگ هیتلر کشتار غیرنظامیان لهستانی را مجاز کرد. نیروهای عملیاتی اس اس (Einsatzgruppen)، تحت مدیریت هیملر و هیدریچ، جوخه‌های مرگ تشکیل داده و وارد لهستان شدند. آن‌ها تا آخر ۱۹۳۹ حدود ۶۵٬۰۰۰ روشنفکر و دیگر غیرنظامیان را کشتند{{sfn|Kershaw|2008|pp=۵۱۸, ۵۱۹}}. آلمان، بعد از تسخیر لهستان، به فرانسه، دانمارک، نروژ، [[هلند]] حمله کرده و بمباران انگلیس را آغاز کرد. در ۲۱ ژوئن ۱۹۴۱، روز قبل از حمله به شوروی، هیملر عملیات طرح کلی رو به شرق (General Plan for the East) را شروع کرد؛ بر مبنای این طرح قرار بود ۱۰ میلیون آلمانی در سر زمین‌های تسخیر شده [[کشورهای بالتیک]]، لهستان، غرب اکراین، اند بلا روس ساکن شوند، و ۳۱ میلیون نفر ساکنان اصلی این سرزمین‌ها به [[شرق دور]] تبعید شده یا به بیگاری کشیده شوند. هیملر انتظار داشت که طرح در بیست تا سی سال با هزینه کردن ۶۷ بیلیون مارک تکمیل شود {{sfn|Evans|2008|pp=۱۷۳–۱۷۴}}. هیملر، با این ادعا که جنگ در شرق بر سر دفاع از ارزش‌های اروپایی در مقابل نیروهای کافر [[بلشویک]] است تعدادی داوطلب از تمام اروپا را جذب کرد. در پاییز ۱۹۴۱، هیدریچ به در خواست هیتلر شروع به طبقه‌بندی نژادی چک‌ها کرده و بسیاری را به اردوگاه فرستاد. در مارس ۱۹۴۱، هیتلر به فرماندهی ارتش اطلاع داد که قصد دارد شوروی را اشغال کرده بلشویک‌ها را نابود کند. متعاقب ورود ارتش به شوروی «نیروهای عملیاتی اس اس» یهودی‌ها و کسانی را که برای آلمان نازی نامطلوب شمرده می‌شدند جمع‌آوری کرده و کشت. به‌علاوه در هشت ماه ۱۹۴۱–۴۲ تعداد ۲٫۸ میلیون [[اسیر جنگی]] شوروی اعدام شدند یا از گرسنگی مردند. در طی جنگ، نیم میلیون اسیر شوروی نیز در اردوگاه‌ها کشته شدند{{sfn|POWs: Holocaust Memorial Museum}}. تا بهار ۱۹۴۱، متعاقب فرمان هیملر، ده اردوگاه ساخته شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته شده بودند. {{sfn|Longerich|۲۰۱۲|pp=۴۸۰–۴۸۱}} یهودی‌ها از تمام آلمان و سرزمین‌های اشغالی به اردوگاه‌ها حمل می‌شدند. هنگامی که آلمان‌ها در دسامبر ۱۹۴۱ از مسکو عقب رانده شدند، هیتلر در یافت که سیاست تبعید به شرق عملی نیست و یهودی‌ها باید کشته شوند{{sfn|Evans|2008|p=256}}{{sfn|Longerich, Chapter ۱۷|۲۰۰۳}}. == هولوکاست == {{مقاله اصلی|هلوکاست}} {{هلوکاست}} سیاست‌های نژادی نازی‌ها به روزهای اولیه حزب مربوط می‌شد؛ هیتلر، در کتاب [[نبرد من]] این موضوع را بحث کرده‌است. در دسامبر ۱۹۴۱، مصادف با اعلام جنگ به آمریکا، هیتلر بالاخره تصمیم به نابودی یهودها گرفت {{sfn|Longerich, Chapter 17|2003}}. در ۲۰ ژانویه ۱۹۴۲ هیدریچ یک گرد همایی میتینگ، در [[وانزه]]، در حومه [[برلین]]، ترتیب داد، که در طی آن رهبران نازی طرح [[راه حل نهایی]] [[مسئله یهود]] را بررسی کردند. هیدریچ تعداد یهودیانی را که باید کشته می‌شدند در حدود ۱۱ میلیون نفر برآورد کرد و به شرکت کنندگان گوشزد کرد که هیتلر مسئولیت کار را به عهده هیملر گذشته‌است{{sfn|Evans|2008|p=۲۶۴}}. در ژوئن ۱۹۴۲، [[راینهارد هایدریش]] در [[پراگ]] ترور شد. در طی [[تشییع جنازه]]، هیملر — به عنوان صاحب عزا — قیومت دو پسر هایدریش را بر عهده گرفت. در ۹ ژوئن، پس از مشورت با هیملر و [[کارل هرمان فرانک|هرمان فرانک]]، هیتلر فرمان انتقام صادر کرد. بیش از ۱۳٬۰۰۰ نفر دستگیر شدند، روستای [[لیدیتسه]] سوزانده شده تمام ساکنان مرد آن و تمام افراد بالغ روستای لزکی (Ležáky) قتل‌عام شدند. حد اقل ۱٬۳۰۰ نفر تیرباران شدند{{sfn|Gerwarth|2011|pp=280–285}}{{sfn|Kershaw|2008|p=۷۱۴}}. هیملر آهنگ کشتار یهودیان اروپایی را با ساخت [[اردوگاه‌های بلزک]]، [[اردوگاه مرگ سوبیبور|سوبیبور]] و [[اردوگاه مرگ تربلینکا|تربلیکا]] سرعت بخشید{{sfn|Evans|۲۰۰۸|pp=۲۸۲–۲۸۳}}. در اوایل کار قربانیان با دود اگزوز یا تیرباران کشته می‌شدند. در اوت ۱۹۴۱، هیملر تیرباران ۱۰۰ یهودی را در [[مینسک]] تماشا کرد، و چون حالش از این کار به‌هم‌خورد، از تأثیر منفی چنین تجربیاتی روی افراد اس‌اس نگران شد. او تصمیم گرفت، که روش‌های دیگری باید برای کشتار پیدا شود{{sfn|Longerich|2012|p=547}}{{sfn|Gerwarth|2011|p=۱۹۹}}. طبق دستور او تا بهار ۱۹۴۲ اردوگاه آشویتس توسعه یافته بود و از جمله اتاق‌های گاز برای کشتار با [[سیکلون ب]] در آن جا دائر شده بود. تا آخر جنگ حد اقل ۵٫۵ میلیون یهودی توسط رژیم نازی کشته شدند{{sfn|Evans|2008|p=318}}{{sfn|Yad Vashem, 2008}}{{sfn|Introduction: Holocaust Memorial Museum}}. هیملر آرشیتکت اصلی هولوکاست بود، و با اعتقاد عمیق به ایدئولوژی برتری [[نژاد آریایی]] کشتار میلیون‌ها انسان را توجیه کرد{{sfn|Zentner|Bedürftig|1991|p=1150}}{{sfn|Shirer|1960|p=236}}{{sfn|Longerich|2012|p=۳}}. نازی‌ها می‌خواستند ابر-نژادی از آریایی‌های نوردیک را در آلمان بپرورند. به عنوان یک کشاورز، هیملر با اصول اصلاح زراعی (selective breeding) آشنا بود و می‌خواست آن را روی آدم‌ها امتحان کند{{sfn|Pringle|2006}}. === سخنرانی پوزن === در ۴ اکتبر ۱۹۴۳، طی یک گردهمایی با مسئولین اس اس در شهر [[پوزنان]] و در ۶ اکتبر ۱۹۴۳، طی یک [[سخنرانی‌های پوزن|سخنرانی]] به نخبه‌های حزب هیملر صریحاً به نسل‌کشی یهودیان اشاره کرد{{sfn|Sereny|1996|pp=388–389}} A translated excerpt from the speech of 4 October reads:{{sfn|Posen speech (1943), audio recording}}. او گفت: "من همچنین می‌خواهم در اینجا رک به یک موضوع سخت بپردازم. ما حالا می‌توانیم آشکارا در اینمورد بین خود صحبت کنیم، ولی هرگز آن را در میان عامه بحث نمی‌کنیم… منظور من تخلیه و نسل‌کشی یهودیان است.{{sfn|Posen speech (1943), transcript}}{{sfn|IMT: Volume 29|p=145f}} هدف هیتلر از مجاز کردن سخنرانی هیملر آن بود که رهبران حزب را به نقشه‌های خود آگاه کند، تا آن‌ها نتوانند در آینده اطلاع خود از کشتارها را نفی کنند. چون متفقین اعلام کرده بودند که در مورد [[جنایات جنگی]] اعلام جرم خواهند کرد، هیتلر بدین‌وسیله می‌خواست وفاداری زیر دستانش را با شریک کردنشان در جنایت به‌دست آورد{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۸۸–۳۸۹}}. === آلمانی‌سازی === [[پرونده:Buchenwald Executions 13143.jpg|بندانگشتی|چپ|زندانیان لهستانی در انتظار اعدام]] در مقام کمیسیونر استحکام ملیت آلمانی، هیملر عمیقاً در پروژه آلمانی‌سازی{{یادچپ|Germanization}} شرق، مخصوصاً لهستان، دخالت داشت. هیتلر اعلام کرده بود که حتی یک قطره خون آلمانی نباید تلف شده یا با خون نژاد خارجی مخلوط شود .{{sfn|Overy|2004|p=۵۴۳}} طرح هیملر با طبقه‌بندی مردم لهستانی که تصور می‌رفت خون آلمانی داشته باشند (Volksliste) شروع شد. هیملر دستور داد کسانی که از طبقه‌بندی شدن اجتناب کردند به اردوگاه‌ها اعزام شده، فرزندانشان گرفته شده، و خود به کار اجباری گمارده شوند. {{sfn|Nicholas|2006|p=247}}{{sfn|Lukas|2001|p=۱۱۳}} به نظر هیملر، چون «مقاومت کردن بخشی از طبیعت خون آلمانی است»، در نتیجه اجتناب کنندگان از طرح طبقه‌بندی از تسلیم شدگان به طرح آلمانی تر بودند.{{sfn|Cecil|1972|p=۱۹۹}} تاره، همچنین، ربودن کودکان [[اروپای شرقی]] توسط آلمان نازی را شامل می‌شد. کودکانی را که از نظر نژادی با ارزش تشخیص داده می‌شدند باید از لهستانی‌ها تفکیک کرده و با اسامی آلمانی و به عنوان آلمانی بزرگ می‌شدند. این بچه‌ها قرار بود توسط خانواده‌های آلمانی اقتباس شوند. {{sfn|Lukas|2001|p=۱۱۳}} تا ژانویه ۱۹۴۳، هیملر گزارش داد که ۶۲۹٬۰۰۰ نفر با اصالت آلمانی نقل مکان کردند؛ اما، اغلب این‌ها در مزرع کوچکی که مورد نظر بود زندگی نکردند، بلکه در اردوگاه‌های موقت در اطراف شهرها ساکن شدند.{{sfn|Longerich|2012|pp=۵۷۸–۵۸۰}} === فرماندهی نظامی === در ۶ ژوئن ۱۹۴۴ ارتش‌های متفقین غربی به شمال فرانسه رسیدند. در پاسخ، سپاه راین بالایی{{یادچپ|Army Group Oberrhein (Germany)}} تشکیل گردید تا با نیروهای پیشروی‌کننده آمریکایی و سپاه یکم فرانسه مقابله کند. {{sfn|Shirer|1960|p=۱۰۸۶}} در اواخر ۱۹۴۴، هیتلر فرماندهی این سپاه را به هیملر سپرد. در ۲۶ سپتامبر ۱۹۴۴ هیتلر دستور تشکیل جوخه‌های مردمی (پئوپلئس اشتورم) را به هیملر ابلاغ کرد. تمام مردان بین ۱۶ تا ۶۰ سال مجبور به خدمت شدند. به دلیل کمبود شدید اسلحه و مهمّات و عدم آموزش کافی، اعضای جوخه‌ها آمادگی جنگی نداشتند و در ماه‌های آخر جنگ در حدود ۱۷۵٬۰۰۰ نفرشان کشته شدند. {{sfn|Evans|2008|pp=۶۷۵–۶۷۸}} در ۱ ژانویه ۱۹۴۵ هیتلر و ژنرال‌هایش [[عملیات نوردویند]] را آغاز کردند. هدف شکافتن خطوط سپاه هفتم آمریکا و سپاه یکم فرانسه بود. بعد از پیروزی‌های محدود، آمریکایی‌ها تهاجم را متوقف کردند.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۸۸۴, ۸۸۵}} تا ۲۵ ژانویه، عملیات طوفان شمال رسماً خاتمه یافت. در ۲۵ ژانویه ۱۹۴۵، علی‌رغم اینکه هیملر تجربه نظامی نداشت، هیتلر او را به فرماندهی سپاه جدید تأسیس شده ویستولا (Army Group Vistula) برگمارد تا جلو پیشروی [[ارتش سرخ]] شوروی را سد کند. {{sfn|Kershaw|2008|p=۸۹۱}} هیملر قادر به طرح هیچ نقشه مؤثری برای تکمیل [[عملیات نظامی]] نبود. در نتیجه در ۲۰ مارس، هیتلر او را با ژنرال [[گوتهارد هایتریتسی|هاینریتسی]] جایگزین کرد. در این تاریخ، هیملر، که از ۱۸ فوریه تحت نظر پزشکش بود، به استراحتگاهی (Sanatorium) در هوهنلیشن (Hohenlychen) فرار کرده بود {{sfn|Duffy|1991|p=۲۴۱}}. شکست هیملر و واکنش هیتلر رابطه این دو مرد را به هم زد، آنهم در زمانی که حلقه مردان مورد اعتماد هیتلر هر لحظه کوچک‌تر می‌شد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۸۹۱, ۹۱۳–۹۱۴}}. === مذاکرات صلح === در بهار ۱۹۴۵، شانس آلمان برای پیروزی در جنگ به‌شدت پایین آمده بود. بنابر این، هیملر تصمیم گرفت مستقلاً مذاکره برای صلح را آغاز کند. ماساژور او، فلکس کرستن{{یادچپ|Felix Kersten}}، که به سوئد نقل مکان کرده بود، واسطه مذاکره با کنت [[فولکه برنادوت]]، سرپرست [[صلیب سرخ]] سوئد، شد. نامه‌ها بین دو مرد رد و بدل شد و ملاقات رو در رو انجام شد{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۴۳–۹۴۵}}. هیملر و هیتلر برای آخرین بار در ۲۰ آوریل ۱۹۴۵— روز تولد هیتلر — در برلین ملاقات کردند، که در طی آن هیملر سوگند وفاداری یاد کرد. همان روز، هیتلر قصد خود برماندن در برلین را بیان کرد، هر چند که شوروی‌ها به‌سرعت پیش می‌آمدند.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۲۳–۹۲۵, ۹۴۳}}. در ۲۱ آوریل، هیملر با نوربرت مسور{{یادچپ|Norbert Masur}}، نماینده‌ای از سوئد در کنگره بین‌المللی یهود، ملاقات نموده و در مورد آزادسازی یهودیان در بند در اردوگاه‌ها بحث کردند. به عنوان نتیجه، حدود ۲۰٬۰۰۰ نفر آزاد شدند. در طی مذاکرات هیملر به دروغ ادعا کرد که کوره‌ها فقط به قصد جلوگیری از اشاعه طاعون ساخته شده‌اند.{{sfn|Longerich|2012|pp=۷۲۷–۷۲۹}} دو روز بعد، هیملر در کنسولگری سوئد با برنادت ملاقات کرد. او خود را به عنوان رهبر انتقالی آلمان معرفی کرده و ادعا نمود که هیتلر در طی روزهای آتی خواهد مرد. هیملر از برنادت خواست تا تمایل او به تسلیم شدن به نیروهای غربی را به [[ژنرال آیزنهاور]] اطلاع دهد{{sfn|Shirer|1960|p=۱۱۸۷}}اما، چند ساعت قبلتر، گورینگ طی تلگرامی از هیتلر تقاضا کرده بود که به او اجازه رهبری رایش را بدهد. هیتلر، این پیام را همانند تهدیدی به کودتا تلقی کرد. عصر ۲۸ آوریل، بی‌بی‌سی و رویتر خبر مذاکرات هیملر را پخش کردند. هیتلر، که همواره هیملر را بعد از [[جوزف گوبلز]] وفادارترین فرد می‌دانست، به‌شدت عصبانی شد. او دستور دستگیری هیملر را صادر کرد و [[هرمان فگلاین]]، نماینده اس اس هیملر در مقر هیتلر، را تیرباران کردند.. == دستگیری و مرگ == [[پرونده:Himmler Dead.jpg|بندانگشتی|ایستاده|جنازه هیملر بعد از خودکشی، ۱۹۴۵]] در حالی که از طرف همکاران سابق طرد شده و متفقین دنبالش بودند، هیملر تلاش کرد پنهان شود. او مقدمات کار را آماده نکرده بود، تنها به یک دفترچه پرداخت جعلی تحت نام گروهبان هاینریش هویتزینگر مجهز بود. در ۱۱ می همراه گروهی کوچک به جنوب رفت بی‌آنکه مقصد مشخصی داشته باشد. آن‌ها تا نئوهوس (Neuhaus) ادامه داده و آنجا متفرق شدند. چند روز بعد او توسط انگلیسی‌ها دستگیرشده و در ۲۳ می‌به اردوگاه تفتیش ۳۱ غیرنظامی آورده شد. {{sfn|Longerich|2012|pp=۱, ۷۳۶}} [[افسر نگهبان]] بازجویی روتین را شروع کرد. هیملر هویت خود را آشکار کرد. او به مقر سپاه دوم انگلیس در [[لونبورگ]] برده شده و تحت معاینه پزشکی قرار گرفت. دکتر سعی داشت دهان هیملر را نگاه کند، ولی او دهان نگشود و سر را کشید. هیملر کپسول سیانور را جوید و به زمین افتاد. در ۱۵ دقیقه او مرده بود. {{sfn|Longerich|2012|pp=۱–۳}} کمی بعد، جسد هیملر در گوری [[بی نشان]] در نزدیکی لونبرگ دفن شد. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۴۸}} == عرفان و سمبولیسم == هیملر از نوجوانی به عرفان و رمز علاقه‌مند بود. او این علاقه‌مندی را به فلسفه نژادی مربوط کرده و دنبال اثبات برتری [[نژاد آریایی]] بود. او یک فرقه پرستش پیشینیان را به عنوان ابزاری برای محافظت از خلوص نژادی آلمانی‌ها، در میان اعضای اس اس ترویج می‌کرد. او فرایند جایگزینی مسیحیت با یک آئین رفتاری جدید را آغازید، که انسانگریی و مبحث ازدواج را به چالش می‌کشید. [[آننربه]]، یک مؤسسه تحقیقاتی که توسط هیملر در ۱۹۳۵ بنیان گذشته شد، بررسی ریشه‌های [[نژاد برتر]] آلمانی را در مقیاس جهانی پی گرفت.{{sfn|Yenne|2010|p=134}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۵۰}} سمبولیسم در طراحی تمام یونیفرم‌ها و مدال‌های آلمان نازی، مخصوصاً در مورد اس اس، رعایت شده بود. هیملر برخی از رسوم را عوض کرد تا به نخبه گرایی و نقش مرکزی اس اس تأکید شود؛ به جای [[غسل تعمید]] «اسم‌گذاری اس اس» را نشاندند، [[مراسم ازدواج]] را تغییر دادند، یک مراسم دفن اس اس به مراسم موجود علاوه شد، و جشن‌های [[انقلاب تابستانی]] (معادل [[جشن تیرگان]]) و [[انقلاب زمستانی]] ([[شب یلدا]]) جا انداخته شدند.{{sfn|Lumsden|2002|pp=۹۱, ۹۲, ۹۹, ۱۰۰, ۱۰۲}} هیملر اهمیت ویژه‌ای به حلقه‌های جمجمه (death's head rings) قائل بود؛ آن‌ها نباید فروخته می‌شدند و بعد از مرگ صاحبشان باید به او برگردانده می‌شدند. او سمبول جمجمه را به عنوان استقامت تا پای جان در راه عقیده تعبیر می‌کرد.{{sfn|Longerich|2012|p=۲۸۷}} == ارتباط با هیتلر == در مقام فرماندهی اس اس هیملر مرتب با هیتلر در تماس بود و در رابطه با تعیین محافظین پیشوا نظر می‌داد. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۶}} هیملر در سال‌های منتهی به روی کار آمدن نازی‌ها در تصمیمات سیاستگذاری دخالتی نداشت. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۰}} از اواخر دهه ۱۹۳۰، اس اس از کنترل آژانس‌ها و دپارتمان‌های دولتی خارج شده بود و هیملر مستقیماً به هیتلر گزارش می‌کرد.{{sfn|Longerich|2012|p=۲۵۱}} روش مدیریتی هیتلر آن بود که دستورهای متناقضی را به زیر دستانش می‌داد و آن‌ها را در موقعیتی قرار می‌داد که با هم در تضاد مسولیتی قرار بگیرند. با این وسیله هیتلر بی‌اعتمادی، رقابت و جنگ درون گروهی را در زیردستانش ترویج داده و به استحکام مقام خود می‌افزود. کابینه بعد از ۱۹۳۸ جلسه تشکیل نداد و وزرا از ملاقات خصوصی با هم مانع شدند. {{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=29}}{{sfn|Kershaw|2008|p=۳۲۳}} هیتلر معمولاً دستور کتبی صادر نمی‌کرد و فرامین خود را شفاهاً یا از طریق تلفن ابلاغ می‌کرد. بعضی اوقات نیز، فرمان‌ها به‌واسطه بورمان (Bormann) فرستاده می‌شدند. {{sfn|Kershaw|2008|p=۳۷۷}} بورمان با استفاده از مقام خود جریان اطلاعات و دسترسی به هیتلر را کنترل می‌کرد و این باعث دشمنی او با هیملر شده بود.{{sfn|Evans|2005|p=۴۷}} هیتلر انتظار داشت که زیردستان از مافوق خود بی چون و چرا اطاعت کنند. بدین‌ترتیب، هیتلر دولت را در شکل هرمی می‌دید که خودش—بعنوان رهبر معصوم—در راس آن قرار داشت.{{sfn|Kershaw|2008|p=۱۸۱}} بدینسان، هیملر خود را زیردست هیتلر به حساب آورده و خالصانه مطیع او بود.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۸۳}} البته، او نیز مانند دیگر رهبران نازی در آرزوی آن بود که بعد از هیتلر پیشوای رایش سوم بشود.{{sfn|Sereny|1996|pp=۳۲۲–۳۲۳}} هیملر اشپیر (Speer) را از این زاویه رقیب خطرناکی به حساب میاورد.{{sfn|Sereny|1996|pp=۴۲۴–۴۲۵}} هیتلر عقاید عارفانه و شبه-مذهبی هیملر را «بی‌معنی» می‌شمرد.{{sfn|Speer|1971|p=۱۴۱, ۲۱۲}} هیملر عضوی از حلقه درونی هیتلر نبود و در میهمانی‌های خصوصی او شرکت نمی‌کرد. {{sfn|Toland|1977|p=869}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۹}} هیملر منحصراً با اعضای اس اس رفت‌وآمد می‌کرد.{{sfn|Speer|1971|p=۸۰}} وفاداری بلاشرط هیملر برای او لقب ''هاینریش باوفا'' (der treue Heinrich) را به ارمغان آورد. با تمام این اوصاف، هنگامی که در پایان جنگ هیتلر تصمیم به ماندن و مردن در برلین را اتخاذ کرد، هیملر ما فوق خود را ترک کرده و برای نجات خود فرار را بر قرار ترجیح داد.{{sfn|Weale|2010|pp=۴, ۴۰۷–۴۰۸}} == ازدواج و خانواده == [[پرونده:Bundesarchiv Bild 146-1969-056-55, Heinrich Himmler mit Frau und Tochter Gudrun.jpg|بندانگشتی|هیملر به همراه همسر مارگاریته هیملر و دخترش گوترون.]] هیملر، همسر آینده خود، مارگاریته بودن{{یادچپ|Margarete boden}}، را اول بار در سال ۱۹۲۷ ملاقات کرد. مارگاریته در یک کلینیک خصوصی متعلق به خودش به شغل پرستاری اشتغال داشت و همانند هیملر به طبّ گیاهی علاقه‌مند بود. او ۷ سال از هیملر بزرگتر بود. آن‌ها در ژوئیه ۱۹۲۸ ازدواج کردند و تنها فرزندشان، [[گوترون بورویتس]]{{یادچپ|Gudrun Burwitz}} در هشتم اوت ۱۹۲۹ به دنیا آمد.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۱۷}} آنها، به‌علاوه جرارد فون آهه{{یادچپ|Gerhard von Ahe}} را، که پدرش—یک افسر اس‌اس—قبل از جنگ مرده بود، به [[فرزند خواندگی]] پذیرفتند.{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۲۵۸}} بعد از ازدواج، مارگاریته سهم خود در کلینیک را فروخت و با پول آن در ولدرودرینگ (Waldtrudering)، در نزدیک مونیخ، قطعه زمینی خرید و در آن خانه‌ای پیش‌ساخته بنا کرد. از آنجا که هیملر اغلب مشغول مأموریت‌های حزبی بود، مارگاریته مسئولیت تلاش‌های، عموماً ناموفق، خانواده را برای پرورش دام بر عهد گرفته بود. بعد از روی کار آمدن نازی‌ها خانواده هیملر نخست به موهلستراس{{یادچپ|Möhlstrasse}} در مونیخ نقل مکان کرد، و بعد در ۱۹۳۴ در کنار دریاچه تگرن (Tegern) خانه خرید. هیملر، بعدها در حومه برلین اقامتگاه سازمانی نیز دریافت کرد. به‌علت مشغله زیاد، هیملر به ندرت با خانواده بود.{{sfn|Flaherty|2004|p=۲۷}} آن‌ها رابطه زناشویی تنش داری داشتند.{{sfn|Longerich|2012|pp=109, 374–375}}{{sfn|Manvell|Fraenkel|2007|p=۴۰–۴۱}} در مناسبتهای اجتماعی، البته، مارگاریته فعالانه شرکت می‌کرد، و بعد از ظهر چهار شنبه همسران صاحب منصبان اس اس برای چای و قهوه مهمان می‌کرد.{{sfn|Gerwarth|2011|p=۱۱۱}} در سال ۱۹۳۹، هیملر با [[هیتویش پوتهاست]]{{یادچپ|Hedwig Potthast}}، که از سال ۱۹۳۶ منشی‌اش بود، وارد رابطه شد. پوتهاست در سال ۱۹۴۱ شغلش را ترک کرد. هیملر برای او مسکن تهیه کرد. آن‌ها صاحب دو فرزند شدند؛ یک پسر به نام هلگه{{یادچپ|Helge}} که در ۱۹۴۲ متولد شد و دختری به نام نانت-دوروتا{{یادچپ|Nanette-Dorothea}} که در ۱۹۴۴ به دنیا آمد. مارگاریته در سال ۱۹۴۱ از رابطه پنهانی شوهرش خبر دار شد ولی سعی کرد به خاطر دخترش با موضوع کنار بیاید. مارگاریته، که در صلیب سرخ کار می‌کرد، در زمان جنگ به شغلی مدیریتی در ارتش منصوب شد. هیملر همواره با دخترش [[گوترون بورویتس|گوترون]] رابطه‌ای صمیمی داشت و هر چند روز یک بار به او زنگ می‌زد. {{sfn|Longerich|2012|pp=۴۶۶–۴۶۸}} پوتهاست و مارگاریته به هیملر وفادار ماندند. {{sfn|Longerich|2012|p=۷۳۲}} مارگاریته و گوترون با پیشروی نیروهای متفقین به ایتالیا فرار کردند. آن‌ها توسط آمریکایی‌ها دستگیرشده و در بازداشتگاه‌های موقتی در ایتالیا، فرانسه و آلمان زندانی شدند. آن‌ها در محاکمات نورنبرگ به عنوان شاهد شرکت داده شده و در ۱۹۴۶ آزاد شدند. گوترون با ادعای اینکه در زمان بازداشت مورد بد رفتاری قرار گرفته، به راه پدرش وفادار ماند.{{sfn|Himmler|2012|p=275}}{{sfn|Sify News|۲۰۱۰}} == در پیشگاه تاریخ == [[آلبرت اشپر]] ذکر می‌کند که گرچه هیملر در سطح موشکاف و بی‌اهمیت به نظر می‌رسید، تصمیم‌گیر خوبی بود و در برگزیدن چیزهای بسیار شایسته مستعد بود و در گنجاندن اس اس در همه جنبه‌های زندگی روزمره موفق شد.<ref>Sereny, Gitta (1996) [1995]. Albert Speer: His Battle With Truth. New York; Toronto: Random House. {{ISBN|978-0-679-76812-8|en}}.</ref> پیتر لانگریچ مورخ، می‌گوید توانایی او برای تجمیع قدرت‌ها و مسئولیت‌های فزاینده به صورت یک نظام به هم پیوسته در سایه اس اس او را به یکی از قوی‌ترین مردان رایش سوم بدل کرده بود.<ref>Longerich, Peter (2011). Heinrich Himmler: A Life. Oxford; New York: Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-959232-6|en}}.</ref> ولفگنگ سوئر نوشته‌است، «علیرغم کوتاه فکری، هیملر از نظر قدرت واقعی درست بعد از هیتلر قرار می‌گرفت. توان او در ترکیبی از زرنگی، جاه طلبی، و اطاعت برده وار از هیتلر بود.»{{sfn|Sauer, Wolfgang}} جان تلاند داستانی را از یکی از زیردستان هیدریچ نقل می‌کند. هیدریچ تصویری از هیملر را به او نشان داده و گفت، «بالاتنه یک معلم و پایین‌تنه یک [[اختلال سادیسم جنسی|سادیست]] است.»{{sfn|Toland|1977|p=۸۱۲}} بر اساس یادداشت‌های جلسات کابینه جنگی انگلیس، [[وینستون چرچیل]] به‌دنبال ترور هیملر بود. در واکنش به تلاش‌های هیملر برای مذاکرات صلح با متفقین در ۱۹۴۵، چرچیل بررسی کرده بود که او را به پای مذاکره بکشند و منفجر کنند. چرچیل می‌گفت «حقش بیش از این نیست».{{sfn|Doward|2006}} یان کرشو نتیجه گرفته‌است که اغلب نازی‌ها ظاهراً در پایان کار به یک «دیوار روانی» رسیده بودند و از پذیرش مسولیت خود در رابطه با جنایات نازی‌ها در طی [[رایش سوم]] سر باز می‌زدند. آن‌ها از خود آگاهی بی‌بهره شده و سیستم وجدانیشان کاملاً فروپاشیده بود.{{sfn|Kershaw|2008|pp=۹۶۵–۹۶۶}} در سال ۲۰۰۸ یک مجله آلمانی در اشپیگل، هیملر را یکی از بزرگترین قاتلان تاریخ و معمار هولوکاست نامید.{{sfn|Von Wiegrefe|2008}} == یادداشت == {{یادداشت}} == منابع == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌انبار-رده|Heinrich Himmler}} {{پانویس|۲}} == جستارهای وابسته == * [[حلقه افتخار اس‌اس]] * [[خورشید سیاه (نماد)]] == کتابشناسی == {{پانویس}} {{refbegin}} * {{cite book | editor1-last = Biondi | editor1-first = Robert | title = SS Officers List: (as of 30 January 1942): SS-Standartenfuhrer to SS-Oberstgruppenfuhrer: Assignments and Decorations of the Senior SS Officer Corps | publisher = Schiffer | location = Atglen, PA | year = 2000 | origyear = 1942 | isbn = 978-0-7643-1061-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Breitman | first = Richard | title = Himmler and the Final Solution: The Architect of Genocide | url = https://archive.org/details/architectofgenoc0000brei | publisher = Pimlico | location = London | year = 2004 | isbn = 978-1-84413-089-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Bullock | first = Alan | authorlink = Alan Bullock | title = Hitler: A Study in Tyranny | year = 1999 | origyear = 1952 | publisher = Konecky & Konecky | location = New York | isbn = 978-1-56852-036-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cecil | first = Robert | title = The Myth of the Master Race: Alfred Rosenberg and Nazi Ideology | url = https://archive.org/details/mythofmasterrace0000ceci | publisher = Dodd, Mead | location = New York | year = 1972 | isbn= 978-0-396-06577-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cesarani | first = David | authorlink = David Cesarani | title = Holocaust: From the Persecution of the Jews to Mass Murder | publisher = Routledge | location = London | year = 2004 | isbn = 978-0-415-27511-8 | ref= harv }} * {{cite book | last = Duffy | first = Christopher | authorlink = Christopher Duffy | title = Red Storm on the Reich: The Soviet March On Germany, 1945 | year = 1991 | publisher = Da Capo Press | location = New York | isbn = 978-0-306-80505-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | authorlink = Richard J. Evans | title = [[The Coming of the Third Reich]] | year = 2003 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-303469-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | title = The Third Reich in Power | url = https://archive.org/details/thirdreichinpowe00evan | year = 2005 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-303790-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | title = The Third Reich at War | url = https://archive.org/details/thirdreichatwar00evan_0 | year = 2008 | publisher = Penguin Group | location = New York | isbn = 978-0-14-311671-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Flaherty | first = T. H. | editor-link = Time-Life | title = The Third Reich: The SS | publisher = Time-Life Books, Inc | year = 2004 | origyear = 1988 | isbn = 1-84447-073-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gerwarth | first = Robert | authorlink = Robert Gerwarth | year = 2011 | title = Hitler's Hangman: The Life of Heydrich | url = https://archive.org/details/hitlershangmanli0000gerw | publisher = Yale University Press | location = New Haven, CT | isbn = 978-0-300-11575-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gilbert | first = Martin | authorlink = Martin Gilbert | title = The Holocaust: A History of the Jews of Europe During the Second World War | year = 1987 | origyear = 1985 | publisher = Holt | location = New York | isbn = 978-0-8050-0348-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = Goldhagen | first = Daniel | authorlink = Daniel Goldhagen | title = [[Hitler's Willing Executioners|Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust]] | year = 1996 | publisher = Knopf | location = New York | isbn = 978-0-679-44695-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Hillgruber | first = Andreas | authorlink = Andreas Hillgruber | title = The Nazi Holocaust Part 3, The "Final Solution": The Implementation of Mass Murder, Volume 1 | publisher = Meckler | location = Westpoint, CT | year = 1989 | isbn = 978-0-88736-266-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Himmler | first = Katrin | authorlink = Katrin Himmler | title = The Himmler Brothers | publisher = Pan Macmillan | location = London | year = 2012 | isbn = 978-0-330-44814-7 | ref = harv }} * {{citation | author = Internationaler Militärgerichtshof Nürnberg (IMT) | title = Der Nürnberger Prozess gegen die Hauptkriegsverbrecher | volume = Band 29: ''Urkunden und anderes Beweismaterial'' | publisher = Delphin Verlag | location = Nachdruck München | year = 1989 | language = German | isbn = 978-3-7735-2523-9 | ref = {{sfnRef|IMT: Volume 29}} }} * {{cite book | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = Ian Kershaw | title = Hitler: A Biography | url = https://archive.org/details/hitlerbiography0000kers | publisher = W. W. Norton & Company | location = New York | year = 2008 | isbn = 978-0-393-06757-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kohn-Bramstedt | first = Ernest | title = Dictatorship and Political Police: The Technique of Control by Fear | origyear = 1945 | year = 1998 | publisher = Routledge | location = London | isbn = 978-0-415-17542-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kolb | first = Eberhard | authorlink = Eberhard Kolb | title = The Weimar Republic | origyear = 1984 | year = 2005 | isbn = 978-0-415-34441-8 | publisher = Routledge | location = London; New York | ref = harv }} * {{cite book | last = Longerich | first = Peter | authorlink = Peter Longerich | year = 2012 | title = Heinrich Himmler: A Life | url = https://archive.org/details/heinrichhimmler0000long | publisher = Oxford University Press | location = Oxford; New York | isbn = 978-0-19-959232-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lukas | first = Richard C. | authorlink = Richard C. Lukas | title = Did the Children Cry?: Hitler's War Against Jewish and Polish Children, 1939–1945 | origyear = 1994 | year = 2001 | publisher = Hippocrene | location = New York | isbn = 978-0-7818-0870-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lumsden | first = Robin | year = 2002 | title = A Collector's Guide To: The Allgemeine–SS | publisher = Ian Allan | location = Hersham, Surrey | isbn = 978-0-7110-2905-7 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Manvell | first1 = Roger | author1-link = Roger Manvell | last2 = Fraenkel | first2 = Heinrich | author2-link = Heinrich Fraenkel | title = Goering: The Rise and Fall of the Notorious Nazi Leader | publisher = Skyhorse | location = London | year = 2011 | origyear = 1962 | isbn = 978-1-61608-109-6 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Manvell | first1 = Roger | last2 = Fraenkel | first2 = Heinrich | title = Heinrich Himmler: The Sinister Life of the Head of the SS and Gestapo | year = 2007 | origyear = 1965 | publisher = Greenhill; Skyhorse | location = London; New York | isbn = 978-1-60239-178-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = McNab | first = Chris | title = The SS: 1923–1945 | publisher = Amber Books | location = London | year = 2009 | isbn = 978-1-906626-49-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Nicholas | first = Lynn H. | authorlink = Lynn H. Nicholas | title = Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web | url = https://archive.org/details/cruelworldchildr0000nich_w2v0 | origyear = 2005 | year = 2006 | publisher = Vintage | location = New York | isbn = 978-0-679-77663-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Overy | first = Richard | authorlink = Richard Overy | title = The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia | url = https://archive.org/details/dictators00rich | year = 2004 | publisher = Norton | location = New York | isbn = 978-0-393-02030-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Padfield | first = Peter | origyear = 1990 | year = 2001 | title = Himmler: Reichsführer-SS | url = https://archive.org/details/himmlerreichsfuh0000padf_s1k9 | publisher = Cassel & Co | location = London | isbn = 978-0-304-35839-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Penkower | first = Monty Noam | title = The Jews Were Expendable: Free World Diplomacy and the Holocaust | year = 1988 | publisher = Wayne State University Press | location = Detroit | isbn = 978-0-8143-1952-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Pringle | first = Heather | authorlink = Heather Pringle | year = 2006 | title = The Master Plan: Himmler's Scholars and the Holocaust | url = https://archive.org/details/masterplanhimmle00prin | publisher = Hyperion | location = New York | isbn = 978-0-7868-6886-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Sereny | first = Gitta | authorlink = Gitta Sereny | year = 1996 | origyear = 1995 | title = Albert Speer: His Battle With Truth | url = https://archive.org/details/albertspeerhisba00sere | publisher = Random House | location = New York; Toronto | isbn = 978-0-679-76812-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Shirer | first = William L. | authorlink = William L. Shirer | title = [[ظهور و سقوط رایش سوم]] | publisher = Simon & Schuster | location = New York | year = 1960 | isbn = 978-0-671-62420-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Speer | first = Albert | authorlink = Albert Speer | origyear = 1969 | year = 1971 | title = [[درون رایش سوم]] | publisher = Avon | location = New York | isbn = 978-0-380-00071-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Toland | first = John | authorlink = John Toland (author) | title = Adolf Hitler: The Definitive Biography | publisher = Book Club Associates | location = London | year = 1977 | origyear = 1976 | ref = harv }} * {{cite book | last = Weale | first = Adrian | authorlink = Adrian Weale | title = The SS: A New History | year = 2010 | publisher =Little, Brown | location = London | isbn = 978-1-4087-0304-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Williams | first = Max | year = 2001 | title = Reinhard Heydrich: The Biography: Volume 1 | publisher = Ulric | location = Church Stretton | isbn = 978-0-9537577-5-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Yenne | first = Bill | year = 2010 | title = Hitler's Master of the Dark Arts: Himmler's Black Knights and the Occult Origins of the SS | url = https://archive.org/details/hitlersmasterofd0000yenn | publisher = Zenith | location = Minneapolis | isbn = 978-0-7603-3778-3 | ref = harv }} * {{cite book | editor1-last = Zentner | editor1-first = Christian | editor2-last = Bedürftig | editor2-first = Friedemann | others = Amy Hackett (trans.) | title = The Encyclopedia of the Third Reich | publisher = Macmillan | location = New York | year = 1991 | isbn = 978-0-02-897502-3 | ref = harv }} '''Online sources''' * {{cite web | title = How many Jews were murdered in the Holocaust? How do we know? Do we have their names? | publisher = [[ید و شم|Yad Vashem]] | url = http://www1.yadvashem.org/about_holocaust/faqs/answers/faq_3.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080519014604/http://www1.yadvashem.org/about_holocaust/faqs/answers/faq_3.html | archivedate = ۱۹ مه ۲۰۰۸ | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Yad Vashem, 2008}} | dead-url = no }} * {{cite web | title = Introduction to the Holocaust | publisher = [[موزه یادبود هولوکاست|United States Holocaust Memorial Museum]] | work = ushmm.org | url = http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005143 | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Introduction: Holocaust Memorial Museum}} }} * {{cite web | title = The Treatment of Soviet POWs: Starvation, Disease, and Shootings, June 1941– January 1942 | work = ushmm.org | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | url = http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007183 | accessdate = 9 June 2012 | ref = {{sfnRef|POWs: Holocaust Memorial Museum}} }} * {{cite news | last = Doward | first = Jamie | title = Hitler must die without trial&nbsp;– Churchill | date = 1 January 2006 | publisher = The Observer | work = The Guardian Online | location = London | issn = 0261-3077 | oclc = 60623878 | url = http://www.guardian.co.uk/uk/2006/jan/01/secondworldwar.politics | accessdate = 21 June 2012 | ref = harv }} * {{cite web | last = Himmler | first = Heinrich | title = Heinrich Himmler's Speech at Poznan (Posen) | date = 6 October 1943 | publisher = Holocaust History Project | url = http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/ | accessdate = 5 June 2012 | ref = {{sfnRef|Posen speech (1943), audio recording}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120507140239/http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/ | archivedate = ۷ مه ۲۰۱۲ | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Himmler | first = Heinrich | title = The Complete Text of the Poznan Speech | date = 6 October 1943 | publisher = Holocaust History Project | url = http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/speech-text.shtml | accessdate = 5 June 2012 | ref = {{sfnRef|Posen speech (1943), transcript}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20040415132706/http://www.holocaust-history.org/himmler-poznan/speech-text.shtml | archivedate = ۱۵ آوریل ۲۰۰۴ | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Lisciotto | first = Carmelo | title = SS & Other Nazi Leaders | year = 2007 | publisher = Holocaust Research Project | url = http://www.holocaustresearchproject.org/holoprelude/ssleaders.html | accessdate = 20 June 2012 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Longerich | first = Heinz Peter | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime | chapter = 15. Hitler and the Mass Shootings of Jews During the War Against Russia | publisher = Emory University | location = Atlanta | year = 2003 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120722085727/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/15 | archivedate = ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲ | accessdate = 31 July 2013 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 15|2003}} | journal = | dead-url = no }} * {{cite journal | last = Longerich | first = Heinz Peter | title = Hitler's Role in the Persecution of the Jews by the Nazi Regime | chapter = 17. Radicalisation of the Persecution of the Jews by Hitler at the Turn of the Year 1941–1942 | publisher = Emory University | location = Atlanta | year = 2003 | url = http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090709111759/http://www.hdot.org/en/trial/defense/pl1/17 | archivedate = ۹ ژوئیه ۲۰۰۹ | accessdate = 31 July 2013 | ref = {{sfnRef|Longerich, Chapter 17|2003}} | journal = | dead-url = yes }} * {{cite web | last = Sauer | first = Wolfgang | title = Heinrich Himmler | work = grolier.com | url = http://www.grolier.com/wwii/wwii_himmler.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/19971211162233/http://www.grolier.com/wwii/wwii_himmler.html | accessdate = 21 June 2012 | archivedate = ۱۱ دسامبر ۱۹۹۷ | ref = {{sfnRef|Sauer, Wolfgang}} | dead-url = yes }} * {{cite journal | last = Sereny | first = Gitta | authorlink = Gitta Sereny | date = November 1999 | title = Stolen Children | journal = Talk | publisher = Jewish Virtual Library | url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/children.html | accessdate = 1 July 2012 | ref = harv }} * {{cite web | author = Staff | title = Shadowy Nazi support group still honours daughter of SS head | publisher = Sify News | work = sify.com | date = 2 December 2010 | url = http://www.sify.com/news/shadowy-nazi-support-group-still-honours-daughter-of-ss-head-news-international-kmcpajdcaee.html | accessdate = 1 July 2012 | ref = {{sfnRef|Sify News|2010}} | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130206192346/http://www.sify.com/news/shadowy-nazi-support-group-still-honours-daughter-of-ss-head-news-international-kmcpajdcaee.html | archivedate = ۶ فوریه ۲۰۱۳ | dead-url = yes }} * {{cite journal | last = Von Wiegrefe | first = Klaus | title = Das Dunkle im Menschen | trans-title = The Darkness in Man | journal = Der Spiegel | date = 11 March 2008 | issue = 45 | publisher = SpiegelNet GmbH | location = Hamburg | url = http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-61822072.html | accessdate = 21 June 2012 | ref = harv }} {{refend}} {{آخرین ساکنان فورربونکر بر پایه تاریخ ترک مکان (۱۹۴۵)}} {{فاشیسم}} {{نازیسم}} [[رده:اعضای رایشس‌تاگ آلمان نازی]] [[رده:اعضای رایشس‌تاگ جمهوری وایمار]] [[رده:اعضای فرای‌کور]] [[رده:افراد پادکمونیست اهل آلمان]] [[رده:اهالی پادشاهی بایرن]] [[رده:اهالی مونیخ]] [[رده:برزشناسان اهل آلمان]] [[رده:برزشناسان]] [[رده:خودکشی با سیانور]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه فنی مونیخ]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۴۵ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان در زندان اهل آلمان]] [[رده:رئیسان پلیس آلمان]] [[رده:رایشس‌فوهرر-اس‌اس]] [[رده:راینهارت هایدریش]] [[رده:رهبران حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان]] [[رده:رهبران نظامی جنگ جهانی دوم اهل آلمان]] [[رده:زادگان ۱۹۰۰ (میلادی)]] [[رده:زندانیان درگذشته در زندان‌های ارتش بریتانیا]] [[رده:ژنرال‌های اس‌اس]] [[رده:سیاستمداران جنگ جهانی دوم]] [[رده:سیاست‌مداران آلمان نازی]] [[رده:عاملان نسل‌کشی مردم کولی]] [[رده:عاملان نسل‌کشی]] [[رده:عاملان هولوکاست]] [[رده:فرماندهان نظامی اهل آلمان]] [[رده:کاتولیک‌های اهل آلمان]] [[رده:کاتولیک‌های رومی سابق]] [[رده:کارکنان اداره اصلی امنیت رایش]] [[رده:کارکنان گشتاپو]] [[رده:مدافعان تئوری‌های توطئه شامل یهودیان]] [[رده:مردهای خودکشی‌کرده]] [[رده:مسیحیان سابق اهل آلمان]] [[رده:ملی‌گرایان اهل آلمان]] [[رده:نازی‌های خدمت‌کرده در جنگ جهانی اول]] [[رده:نازی‌های خودکشی‌کرده با مسمومیت سیانور در آلمان]] [[رده:نازی‌های خودکشی‌کرده در آلمان]] [[رده:نازی‌های شرکت‌کرده در کودتای آبجوفروشی]] [[رده:نازی‌هایی که در حبس خودکشی کردند]] [[رده:ناسیونال سوسیالیست‌های آلمان]] [[رده:نظامیان آلمانی در جنگ جهانی اول]] [[رده:نظامیان بایرن]] [[رده:وزیران آلمان نازی]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هاینریش هیملر|هاینریش هیملر]] gwi35d2rde3fo9e7eoswhwp7x8va51m 0 5308 42127508 42066790 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 41815676 wikitext text/x-wiki {{کاربردهای دیگر}}{{جعبه اطلاعات خانواده سلطنتی | name =شاهرخ | title = [[سلطان]]{{سخ}}[[پادشاه]]{{سخ}}بهادر | image = Shahruch reconstruction.jpg | caption = چهرهٔ بازسازی‌شدهٔ شاهرخ |full name = سلطان محمود<ref>İlker Evrim Binbaş, Intellectual Networks in Timurid Iran: Sharaf al-Dīn ‘Alī Yazdī and the Islamicate Republic of Letters'' (2016), p. 265</ref> معین‌الدین شاهرخ<ref>Karim Najafi Barzegar, ''Mughal-Iranian relations: during sixteenth century'' (2000), p. 17</ref> | succession = [[امپراتوری تیموری#دودمان تیموریان|سومین امپراتور تیموری]] | reign = ۱۸ فوریهٔ ۱۴۰۵ – ۱۳ مارس ۱۴۴۷{{سخ}}۸ شعبان ۸۰۷ – ۱۶ ذی‌الحجه ۸۵۰ | coronation = ۱۸ فوریهٔ ۱۴۰۵{{سخ}}۲۹ بهمن ۷۸۳{{سخ}}۸ شعبان ۸۰۷ | predecessor = [[تیمور]] | successor = [[الغ‌بیگ]] |spouse= [[گوهرشاد بیگم]] |spouse-type= شهبانو |spouses={{plainlist| ملکت آغا{{سخ}}توتی آغا{{سخ}}آق سلطان آغا{{سخ}}مهر نگار آغا{{سخ}}لائل تکین آغا}} |spouses-type= همسران | house = [[دودمان تیمور]] | father = [[تیمور]] | mother = تغای طرهان آغا | issue = [[الغ‌بیگ|الغ‌بیگ میرزا]]{{سخ}}[[سلطان ابراهیم میرزا تیموری|ابراهیم میرزا]]{{سخ}}[[بایسنقر پسر شاهرخ|بایسنقر میرزا]]{{سخ}}[[سیورغاتمیش میرزا]]{{سخ}}[[محمد جوکی|محمد میرزا]] | religion = [[اسلام]] | birth_date = {{birth date|df=y|1377|8|20}}{{سخ}}۶ ربیع‌الثانی ۷۷۹ | birth_place = [[سمرقند]]، [[ازبکستان]] | death_date = {{Death date and age|df=yes|1447|03|13|1377|08|02}}{{سخ}}۱۶ ذی‌الحجه ۸۵۰ | death_place = [[ری]]، [[ایران]] | burial_place = [[گور امیر]]، [[سمرقند]]، [[ازبکستان]] }}'''شاهرخ میرزا''' (۷۷۹ – ۸۵۰ ه‍.ق/۱۳۷۷–۱۴۴۷ م) نام چهارمین پسر [[تیمور]] گورکانی (۷۷۱ – ۸۰۷ ه‍.ق/۱۳۷۰–۱۴۰۵ م) و یکی از جانشینان او و از بزرگ‌ترین پادشاهان [[تیموری]] است. شاهرخ میرزا هنرپرور و ادب‌دوست بود و به [[علم]] و [[هنر]] بسیار علاقه داشت. شورش‌های جدایی طلبانه را فرونشاند و بر آبادانی خراسان‌زمین همت گمارد. او پایتخت خود را از [[سمرقند]] به شهر [[هرات]] منتقل کرد و آن شهر را مرکز هنرمندان و دانشمندان ساخت. سبک هنری یا [[مکتب هرات]] تحت حمایت او و پسرش [[بایسنقر پسر شاهرخ|بایسنقر]] شکل گرفت. همسر او [[گوهرشاد بیگم]] نیز بناها، مساجد و مدارس بسیاری بنا کرد که [[مسجد گوهرشاد|مسجد گوهرشاد مشهد]] و [[مسجد جامع هرات]] از آن جمله است. پس از مرگ تیمور حاکمانی که از ترس حاضر به اطاعت او شده بودند هر کدام علم استقلال برافراشتند. هریک از فرزندان تیمور نیز در گوشه‌ای حکومتی تشکیل دادند. سرانجام شاهرخ با غلبه بر رقبا به‌عنوان جانشین پدر حکومت را در دست گرفت. او برخلاف پدرش مردی آرامش‌طلب بود و به عمران و آبادانی علاقهٔ بسیار داشت. این وضع در زمان جانشینان او نیز کم و بیش ادامه یافت. پس از او پسرش [[الغ‌بیگ]] (۸۵۰ – ۸۵۳ ه‍.ق/۱۴۴۷–۱۴۴۹ م) حکمران امپراتوری تیموری شد. شاهرخ هم در عالم سیاست و هم مردم‌داری و هنر بسیار خوش درخشید.<ref name="دانشنامه رشد">{{رشد|۳|شاهرخ+تیموری|شاهرخ تیموری}}</ref> در سن بیست سالگی یعنی در سال ۷۹۹ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍. ق]] حکمران مستقل خراسان گشت و [[سکه]] به‌نام خویش زد<ref name="لغت‌نامه دهخدا">لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا</ref> و در سن ۳۸ سالگی یعنی سال مرگ تیمور در ۸۰۷ ه‍.ق پادشاهی مستقل بود و در سال‌های ۸۰۹ ه‍.ق [[استان مازندران|مازندران]]، ۸۱۱ ه‍.ق [[ماوراءالنهر]]، ۸۱۷ ه‍.ق [[استان فارس|فارس]]، ۸۱۹ ه‍.ق [[کرمان]] و در ۸۲۳ ه‍.ق [[آذربایجان]] را تصرف کرد و در اواخر سال ۸۲۳ ه‍.ق او را با اسکندر پسر [[قرا یوسف|قرایوسف]] حاکم سابق آذربایجان جنگی دست داد که منجر به فرار اسکندر گشت.<ref name="لغت‌نامه دهخدا">لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا</ref> شاهرخ میرزا در سال ۸۳۰ ه‍.ق به‌وسیلهٔ [[احمد لر]] در مسجد جامع هرات به وسیلهٔ کارد مورد سوءقصد قرار گرفت ولی از مرگ نجات یافت. در سال ۸۳۲ ه‍.ق دوباره اسکندر به عراق و آذربایجان تجاوز کرد و شاهرخ در صحرای [[سلماس]] به جنگ او شتافت و اسکندر نیز بار دیگر فرار کرد.<ref name="لغت‌نامه دهخدا">لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا</ref> شاهرخ میرزا ۴۳ سال [[سلطان|سلطنت]] کرد و ۶۹ سال عمر نمود و در تاریخ ۸۵۰ ه‍.ق در [[شهر ری]] درگذشت. وی در زمان سلطنت‌اش برای بازسازی خرابی‌ها که پدرش کرده بود کوشش کرد. دیوارهای [[هرات]] و [[مرو]] را ساخت و به‌آبادی شهرها همت گماشت. شاهرخ پادشاهی بود نیکوکار و اصحاب علم و دانش را گرامی می‌داشت و صنعت‌گران را مورد توجه قرار می‌داد و در زمان وی [[علم]] و [[صنعت]] رواج یافت. [[موسیقی‌دان]] معروف [[عبدالقادر مراغه‌ای]] و آوازخوان‌های مشهور [[یوسف اندکانی]]، [[قوام‌الدین معمار]] و [[مولانا خلیل نقاش]] از هنرمندان آن دوره بودند.<ref name="لغت‌نامه دهخدا">لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا</ref> == مدعیان تاج و تخت تیمور == تیمور پس از ۳۶ سال سلطنت و بر جا گذاشتن قلمروی گسترده، در ۸۰۷ ه‍.ق در [[اترار|اُترار]] درگذشت. از وی ۳۱ پسر، نوه، نتیجه و نبیره باقی‌ماند<ref>خواندمیر، ۱۳۱۷ ش، ص ۳۳۹–۳۴۰</ref> از پسرانش، [[عمر شیخ]] و [[غیاث‌الدین جهانگیر]] در زمان حیات تیمور درگذشتند و [[میرانشاه]] و شاهرخ نیز چون مورد توجه پدر نبودند، به جانشینی انتخاب نشدند<ref>معین الدین نطنزی، ص ۴۳۵</ref> و تیمور، [[پیرمحمد جهانگیر]] را که در آن زمان والی [[کابل]] بود، به جانشینی خود برگزید.<ref>تاج السلمانی، ج ۸، گ ۲۲ پ</ref><ref>غیاثی، ص ۲۱۲</ref> در این میان برای تصاحب تاج و تخت تیمور و خزائن فراوانی که از اطراف جهان در [[سمرقند]] جمع کرده بود نزاعی سخت و طولانی به راه افتاد. میرانشاه و پسرش [[ابابکر پسر میرانشاه|ابابکر]] در [[دیار بکر]] و [[عراق|عراق عرب]] حکومت داشتند. [[عمر پسر میرانشاه|عمر]]، پسر دیگر میرانشاه، حاکم [[آذربایجان]] و [[عراق عجم]] بود. پیرمحمد و رستم و اسکندر (پسران عمرشیخ)، به ترتیب [[فارس (سرزمین)|فارس]]، [[اصفهان]] و [[همدان]] را تحت فرمان داشتند. هریک از آنان می‌کوشیدند تا با کمک امیران و لشکریان، هر چه زودتر سمرقند، تختگاه تیمور را فتح کنند. پیرمحمد که بنا به وصیت تیمور باید جانشین او می‌شد در [[قندهار]] بود و نتوانست به‌موقع به سمرقند برسد. برخی از امیران تیمور، به بهانهٔ عملی کردن نقشهٔ لشکرکشی تیمور به [[چین]]، [[خلیل سلطان]] پسر میرانشاه را که در [[تاشکند]] بود، بر تخت نشاندند.<ref>تاج السلمانی، گ ۴۲ پ، ۴۶ ر</ref><ref>شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۴۷۳، ۴۷۷–۴۷۹</ref> اما خلیل سلطان با مخالفت سایر امیرانِ قدرتمند تیمور و دیگر مدعیان حکومت روبرو شد. نخستین فرد از خاندان تیمور که مخالفت جدّی خود را با او آشکار کرد، سلطان حسین، نبیرهٔ دختری تیمور، والی [[ماورای سیحون]] بود<ref>ابن عربشاه، ص ۲۵۱</ref><ref>شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۴۸۳</ref> اما نتوانست حمایت لشکریان را جلب کند و ناگزیر به شاهرخ پیوست و سپس در هرات به دستور او به قتل رسید.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۸۲–۸۸</ref><ref>میرخواند، ج ۶، ص ۵۲۳–۵۲۴</ref> == پیروزی شاهرخ بر رقیبان == [[پرونده:Iran, Herat, Timurid Period, early 15th century - The Story of Hushang (recto), Illustration and text (Persian Prose) from M - 1931.452 - Cleveland Museum of Art.tif|بندانگشتی|مینیاتوری از مجی التواریخ از حافظ حبیب. داستان هوشنگ]] شاهرخ در [[هرات]] خود را وارث تخت پدر نامید و به سبب اقتدار و کفایتش توانست تا اندازه‌ای بر دیگر مدعیان چیره شود. پیرمحمد در [[شیراز]]، بر خلاف برادرانش، حمایتش را از شاهرخ که ناپدری‌اش نیز بود، اعلام کرد.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۱–۲، ۴۳–۴۵</ref><ref name="شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۵۱۱">شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۵۱۱</ref><ref>میرخواند، ج ۶، ص ۴۹۸–۵۰۱، ۵۲۰–۵۲۱</ref> در همین زمان، درگیری و کشمکش میان مدعیان حکومت، یعنی پسران عمرشیخ (رستم، اسکندر، پیرمحمد و بایقَرا) و پسران میرانشاه (عمر و ابابکر و خلیل سلطان) آغاز شد.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ۷۳–۷۸</ref><ref>میرخواند، ج ۶، ص ۵۰۴–۵۲۰</ref> شاهرخ با اینکه بسیاری از امیران، همچون امیرشاه ملک و حاکمان محلی، از او حمایت می‌کردند، از درگیری مستقیم با افراد خاندانش اجتناب کرد و به سروسامان دادن [[هرات]] مشغول شد. از طرفی در [[تبریز]] و [[اصفهان]] و [[شیراز]] و [[کرمان]] و [[سبزوار]]، به سبب بی‌کفایتی خلیل سلطان و درگیری مدعیان جانشینی، آشوب شده بود.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۲۵–۳۰</ref> خلیل سلطان پس از چهار سال حکومت در سمرقند که در طی آن به دلیل اینکه عاشق رقاصه ای با نام شاد ملک شد به عیش و نوش تمایل یافت و از رسیدگی به تحرکات رقبایش غافل گشت<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ایران دوره تیموریان پژوهش از دانشگاه کمبریج، چاپ پنجم ترجمه دکتر یعقوب آژند، چتپ پنجم، سلطنت شاهرخ}}</ref> و باعث از بین بردن خزاین تیمور شد، در آخر هم گرفتار [[خدایداد حسینی]]، والی ماورای [[سیردریا]]، گشت.<ref name="شرف الدین علی یزدی، ج ۲، ص ۵۱۱"/><ref>تاج السلمانی، گ ۱۷۶ پ</ref> شاهرخ در ۸۱۱ ه‍.ق به [[ماوراءالنهر]] لشکر کشید، [[خدایداد]] را کشت و خلیل سلطان را پس از رهایی به [[شهر ری|ری]] فرستاد و سمرقند را به [[الغ‌بیگ|اُلُغ‌بیگ]] داد.<ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۳۵۴–۳۵۶</ref> == حکومت شاهرخ == [[پرونده:Samarcanda, Gur-e Amir 03.jpg|بندانگشتی|310x310پیکسل|آرامگاه شاهرخ (سومین گور از سمت چپ) در [[گور امیر|گور امیر،]] [[سمرقند]]]] طی پانزده سال بعد از درگذشت تیمور، به‌تدریج قدرت شاهرخ در خارج از مرزهای خراسان فزونی یافت. وی پس از گرفتن [[مازندران]] در ۸۰۹ ه‍.ق و ماوراءالنهر و [[مغولستان]] در ۸۱۱ ه‍. ق، بر [[بلخ]] و [[تخارستان]] در ۸۱۲ ه‍.ق و بر [[خوارزم]] در ۸۱۵ ه‍.ق چیره شد، در ۸۱۷ ه‍.ق عراق عجم و فارس را از اسکندر گرفت و همانند پدرش حکومت این نواحی را میان پسران و نوه‌هایش تقسیم کرد. در این مدت بسیاری از مدعیان حکومت از بین رفتند. عمر در ۸۰۹ ه‍.ق به دست برادرش ابابکر کشته شد و ابابکر را [[ایدکو]] (والی کرمان) کشت، میرانشاه در ۸۱۰ ه‍.ق به دست [[قرا یوسف]] و پیرمحمد جهانگیر در ۸۱۱ ه‍.ق به‌دست وزیرش [[پیر علی تاز|پیرعلی تاز]] به‌قتل رسیدند، خلیل‌سلطان هم در ۸۱۴ ه‍.ق به مرگ طبیعی درگذشت.<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۲۲۸، ۳۴۱–۳۴۲، ۴۳۷</ref> == سیاست صلح‌جویانه == معین الدین شاهرخ مانند پدرش تیمور، فردی شجاع و جنگنده، اما بر خلاف او سلیم و صلح‌جو بود. او با وجود صلح طلبی و مخالفت با خونریزی‌های بیهوده، در دفع سرکشان قاطع و جدی عمل می‌کرد. هر چند برای توسعه قلمرو خود جز در مواردی متعدد به ندرت دست به لشکرکشی زد، در حفظ و تسخیر آنچه آن را میراث پدر تلقی می‌کرد، خودداری نداشت. در دفع مخالفان همواره پیروز بود. اما مادامی که کار با صلح و دوستی پیش می‌رفت هرگز دست به جنگ نمی‌زد به‌طوری‌که از سلاح تدبیر بیش از توسل به شمشیر استفاده می‌کرد.<ref name="دانشنامه رشد"/> فقط در واقعه سوءقصد [[احمد لر|احمد لُر]]، یک تن از متعصبان [[حروفیه]]، که در هرات او را با کارد زخمی‌کرد در ۸۳۰ ه‍.ق/ ۱۴۲۷م آن هم بدان سبب که احتمال توطئه‌ای در بین بود و گمان می‌رفت که [[ترکمانان]] [[قراقویونلو]] که شیعه بودند، در آن سوءقصد دست دارند، خشونت نشان داد.<ref name="دانشنامه رشد"/> پس از این ماجرا امرای شاهرخ از این فرصت استفاده کردند و به سرکوب حروفیان و مخالفان پرداختند. خواجه عضدالدین (نوه دختری مؤسس فرقه [[حروفیه]]) و بسیاری از نزدیکان او را کشتند و سوزاندند. سپس [[محمد مخدوم|میر مخدوم]] نیشابوری، از عرفای مشهور [[خراسان]] را نیز به قتل رساندند. خوشنویس برجسته دربار شاهرخ به دوستی با احمد لر متهم شد و به زندان افتاد. حتی [[قاسم انوار]] را به جرم آن‌که دیوانش در حجرهٔ [[احمد لر|احمد لُر]] پیدا شده بود به [[سمرقند]] تبعید کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = علی میرانصاری |نشانی = https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/7140 | عنوان =احمد لر | ناشر =[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref> همچنین در طغیان نواده خود میرزا محمد، پسر بایسنقر هم که ظاهراً در اصفهان به تحریک برخی از عناصر ناراضی یا ماجراجو، ضد وی قیام کرد، مجازات محرکان را ضروری یافت و به قتل تعدادی از آن جماعت که از دین‌داران عصر نیز محسوب می‌شدند، فرمان داد.<ref name="دانشنامه رشد"/> او در ۸۳۰ ه‍.ق / ۱۴۲۷م در اوایل سلطنتش بیشتر کارها را به پسرش [[بایسنقر|غیاث الدین بایسنقر]] واگذار کرد. اما علاقه بایسنقر به شعر و هنر و نیز اعتیادش به شراب‌خواری که عاقبت موجب مرگ زود هنگام او نیز شد، وی را به تدریج از چشم پدر انداخت.<ref name="دانشنامه رشد"/> نسبت به بعضی از مشایخ [[صوفیه]]، و خصوصاً کسانی که گرایش‌های [[شیعه|شیعی]] داشتند، نیز نفرت یا سوءظن نشان می‌داد. اما این طرز تلقی که از جمله نسبت به [[سید محمد نوربخش خراسانی|سید محمد نوربخش]]، [[سید قاسم انوار]] و [[صائن الدین ترکه]] با خشونت بیشتری همراه شد. این خشونت و برخورد قاطع نیز از احتمال ارتباط آن‌ها با ترکمانان آذربایجان - طوایف قراقویونلو که منسوب به تشیع بودند - ناشی می‌شد.<ref name="دانشنامه رشد"/> == رابطه با سایر دولت‌ها == شاهرخ توانست از سرزمین‌های از هم گسیخته، قلمرو تقریباً یکپارچه‌ای فراهم سازد و با همسایگان و رقیبانش روابط دوستانه‌ای برقرار کند. چنان‌که سفیرانی از [[چین]]، [[هند]]، [[شروان]] و [[دشت قپچاق]] به دربار او آمد و شد داشتند<ref>حافظ ابرو، ج ۳، ص ۲۰۳، ۲۷۳–۲۷۵، ۴۰۸–۴۱۰</ref> شاهرخ در ایجاد رابطه‌ای درست با کشورهای اطراف نیز اهتمام بسیار ورزید که این امر نیز خود موجب گسترش تجارت، ایجاد آسایش و فراغت بیشتر برای عموم مردم شد. او حتی با فرمانروایان [[هند]] که پدرش تیمور قلمرو آن‌ها را غارت و رعایای ایشان را قتل‌عام کرده بود، رابطه دوستی برقرار کرد و از طریق ارسال هدایا و سفرا از آن‌ها دلجویی نمود. در مورد [[چین]] نیز که پدرش تا واپسین لحظات حیات از فکر تسخیر و غارت آن جا بازنماند، راه دوستی پیش گرفت. به‌طوری‌که با مبادله سفیر و تبادل هدایا، در ایجاد روابط بازرگانی با آن سرزمین بسیار تلاش کرد.<ref name="دانشنامه رشد"/> با این وجود شاهرخ هیچ‌گاه نتوانست قدرت تیموریان را در خارج از [[مرزهای ایران]] و [[ماوراءالنهر]] تثبیت کند. شاهرخ با وجود کامیابی‌هایش در سامان دادن به امور داخلی و از بین بردن رقیبان، پس از قدرت گرفتن [[ترکمانان]] [[قراقوینلو]] در [[آذربایجان]]، نتوانست اقتدار خویش را در آنجا حفظ کند. با مرگ [[قرا یوسف]] در ۸۲۳ ه‍. ق، شاهرخ حدود یک سال [[تبریز]] را در اختیار داشت و سه بار نیز به [[آذربایجان]] لشکر کشید که آخرین بار در ۸۳۹ ه‍.ق بود ولی با وجود این پیروزی‌ها، نتوانست آن‌جا را زیر فرمان کامل خود درآورد و چون از بیم پسران [[قرایوسف]]، کسی حکومت آذربایجان را نمی‌پذیرفت،<ref>جعفری، ص ۸۰–۸۱</ref><ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۳۹۱</ref> شاهرخ مجبور شد فقط به ذکر نامش در خطبه‌هایی که در آذربایجان خوانده می‌شد، اکتفا کند. == اقدامات عمرانی == از آنجایی که شاهرخ شاهد نتایج نامطلوب یورش‌های خونین و طوفانی امیر تیمور بود، خود را در ترمیم خرابی‌های ناشی از تاخت و تازهای پدر موظف می‌دید و از این که با تهاجم‌های تازه و مجدد، خرابی‌های جدیدی در اطراف قلمرو خود به‌وجود آید به‌طور جدی پرهیز می‌کرد. در اغلب موارد، شاهرخ تا جایی که ممکن بود از خشونت پرهیز می‌کرد چنان‌که این همه پرهیز از خشونت، از فرزند کسی مانند تیمور بسیار عجیب می‌نمود. از طرفی سلطنت آرام و صلح‌طلبانه او برای رعایایش که در طول مدت حیات تیمور، عمری را در دغدغه دایم و ناامنی مستمر نسبت به‌جان و مال خویش سپری کرده بودند، دوران التیام جراحات قلبی بود.<ref name="دانشنامه رشد"/> تحت تأثیر همین طرز تفکر بود که او شهر [[مرو]] را که از دوران [[حمله مغول به ایران]] ویران و بی‌آب مانده بود، آباد کرد و آب [[رود مرغاب]] را که مرو مدت‌ها از برکت وجود آن محروم مانده بود در جوی‌های این شهر دوباره جاری ساخت.<ref name="دانشنامه رشد"/> == رابطه با دین == بر خلاف تیمور که از دین تنها ملاقات با [[تصوف|صوفیان]] را می‌شناخت، شاهرخ در رعایت دین و پیروی از شریعت صدق و اخلاص واقعی داشت. او در سفر و حتی در میدان جنگ، از به‌جا آوردن فرایض دینی غفلت نمی‌کرد. شاهرخ در ایجاد مساجد و تعمیر و ترمیم بقعه‌ها و [[رباط (ساختمان)|رباط‌ها]] بسیار کوشش کرد و نسبت به علما و مشایخ صوفیه محبت می‌نمود.<ref name="دانشنامه رشد"/> خصوصیت منحصربه‌فرد شاهرخ حمایت آزادانه از علم را با اعتقادات اسلامی درآمیخته بود. شاهرخ برخلاف سایر اعضای خانوادهٔ تیمور علاقه‌ای به مشروب نداشت و تمام شراب‌هایی را که در هرات می‌یافت حتی شراب‌های پسرش [[محمد جوکی]] را به زمین می‌ریخت.<ref>بازیل گری ص ۷۴</ref> در دورهٔ تیموریان، [[صوفی‌گری]] رواج و گسترش یافت و مشایخ و علما از احترام بسیاری برخوردار بودند. شاهرخ و [[سلطان حسین بایقرا|سلطان حسین]] و [[ابوسعید گورکان|سلطان ابوسعید]] از سلسلهٔ [[نقشبندیه|نقشبندیان]] حمایت می‌کردند. از دیگر سلسله‌های مهم صوفیه در این دوره [[نوربخشیه]] بودند. فرقهٔ [[حروفیه]] نیز در همین دوره شکل گرفت.<ref>رومر، ص ۱۳۵–۱۳۸</ref><ref>سابتلنی، ۱۹۸۸ ب، ص ۴۹۴</ref> حروفیه ظاهراً دارای تشکیلات سیاسی گسترده‌ای بوده و بنا بر منابع، در سوءقصد به شاهرخ در ۸۳۰ ه‍.ق نیز نقش اساسی داشته‌اند.<ref>حافظ ابرو، ج ۴، ص ۹۱۳–۹۱۷</ref><ref>اسفزاری، بخش ۲، ص ۸۴–۸۶</ref> شاهرخ عده‌ای از موسیقی‌دانان، شاعران و خنیاگران عصر را گرد خود جمع کرده بود، اما این هرگز مانع از حضور او در مجالس حافظان قرآن و محضر علما و زیارت مقابر اولیاء نشد. شاهرخ زیارت [[مشهد]] رضوی را تقریباً به‌طور منظم و در هر فرصتی که دست می‌داد با اخلاص و علاقه تمام به جا می‌آورد. به علاوه زیارت مقبرهٔ [[خواجه عبدالله انصاری]] را در [[گذرگاه هرات]] و زیارت مقبرهٔ [[ابواسحاق کازرونی]] را هر وقت که در نواحی فارس سفر می‌کرد، انجام می‌داد.<ref name="دانشنامه رشد"/> تفاوت اساسی در ساختار حکومتی جانشینان تیمور با خود او، رجحان دادن قوانین اسلامی بر قوانین مغولی ([[یاسا]]) بود که پس از آنکه شاهرخ، در ۸۱۵ ه‍.ق قوانین یاسا را لغو و فقه اسلامی را جانشین آن‌ها کرد، رایج گردید. پس از او نیز بیشتر فرمانروایان تیموری، از جمله [[ابوسعید گورکان|ابوسعید]] و [[سلطان حسین بایقرا]] به رعایت سنن اسلامی پایبند ماندند.<ref>ابن عربشاه، ص ۲۹۸</ref><ref>خواندمیر، ۱۳۷۲ ش، ص ۱۷۳</ref><ref>یارشاطر، ص ۷–۸</ref> == ترویج علوم و هنرها == [[پرونده:16 2-8-2005-Noahs-ark-Hafis-Abru-2.jpg|بندانگشتی|چپ|220px|مینیاتوری از مجتمع حفیز التواریخ]] فرمانروایی شاهرخ را سرآغاز یک عصر جدید و تجدید حیات در بعضی از انواع هنر معرفی کرده‌اند. او پادشاهی بود نیکوکار و اصحاب علم و دانش را گرامی می‌داشت و ارباب صنعت را طرف توجه قرار می‌داد و در زمان وی علم و صنعت رواج یافت.<ref name="لغت‌نامه دهخدا">لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا</ref> توفیق شاهرخ در تسخیر تمامی قدرت در هرات و توجّه وی و بایسنقر به هنر، بسیاری از هنرمندان را از اقصی نقاط ایران به هرات کشاند و سبب شد که مراکز مهم پیشین اهمیت و اعتبار خود را از دست بدهد و در مرتبه‌ای نازلتر قرار گیرد.<ref>دانشنامه جهان اسلام، ص ۱۹۵</ref> شاهرخ به همراه پسرش بایسنقر حامی و بانی شکل‌گیری مکتب هرات از سبک‌های مهم هنری در ایران بود و در تحت حمایت او [[نقاشی|نقاشان]]، [[خوشنویس]]ان، [[تذهیب]]کاران را در هرات گردآورد تا برای وی ظریف‌ترین آثار هنری را در [[خوشنویسی|خط]]، [[تذهیب]]، [[جلدسازی]] و [[صحافی]] به وجود آوردند.<ref>از سعدی تا جامی ص ۴۳۱</ref> کانون هنری بایسنقر در هرات به‌نام [[دارالصنایع کتاب سازی]] معروف بود<ref>مجلهٔ هنر و مردم، شمارهٔ ۴۹، آبان سال ۱۳۵۵</ref> و کتاب‌های پدیدآمده در این دوره شامل نفیس‌ترین مینیاتورها و استادانه‌ترین خوشنویسی‌ها هستند که به زیبایی تمام صحافی و جلدآرایی گشته‌اند. [[بازیل گری]] معتقد است: «شاید شدت عمل‌های شاهرخ در رعایت شریعت اسلامی بود که او را به حمایت از تهیه کتاب‌هایی به غیر از شعر و داستان‌سرایی وامی‌داشت. از کتاب‌های خطی یافت شده در دوران او معلوم می‌شود که او هرگز بهترین نقاشان را برای کتابخانه خود از هرات و سایر جاها جذب نکرد و از طرف دیگر او حامی بزرگ محققین به‌خصوص مورخینی مانند [[حافظ ابرو]] و [[عبدالرزاق سمرقندی|عبدالرزاق]] بوده است. گفته می‌شود او کتاب [[جامع‌التواریخ]] تألیف [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی|خواجه رشیدالدین فضل‌الله]] را که در شرف نابودی بود نجات داد. در کتابخانه او به‌جای خلق آثار جدید بیشتر به تکثیر کتاب‌های قدیمی می‌پرداختند و به نوعی کمیت بر کیفیت می‌چربیده است.»<ref>بازیل گری ص۷۴</ref> در عهد سلطنت او هرات که پایتخت دولتش بود، کانون درخشان هنر و ادب عصر محسوب می‌شد. وجود [[مولانا قوام الدین شیرازی]]، آن مهندس معمار نابغه و بی‌مانند که در آن ایام در هرات، به وی و همسر هنر پرورش گوهر شاد آغا، این فرصت و امکان را می‌داد تا مساجد، مدارس، و ابنیه عالی در قلمرو قدرت خویش بنا کنند. [[مسجد گوهرشاد مشهد|مسجد گوهرشاد]] در [[مشهد]] و در کنار [[حرم علی بن موسی‌الرضا]] و [[مسجد گوهرشاد هرات|مسجد جامع گوهرشاد]] در هرات، از درخشانترین آثار معماری این عصر، مدیون طرح و تفکر قوام الدین شیرازی و آن ملکه هنر پرور عصر بود، که هنوز همچنان باقی است.<ref name="دانشنامه رشد"/> به سعی و تشویق شاهرخ، کتابخانه‌ای عظیم نیز در هرات به وجود آمد که جامع تعدادی از نفایس آثار بود. به علاوه بعضی هنرمندان عصر همچون [[عبدالقادر مراغی]] استاد موسیقی، [[مولانا خلیل مصور]] استاد نقاشی، [[یوسف اندکانی]] استاد آواز، از همان ایام، در دربار هرات، نام شاهرخ را پر آوازه ساختند.<ref name="دانشنامه رشد"/> پاره‌ای از زیباترین نقاشی‌ها، ریشه در مکتب هرات دارند که به‌طور کامل با حمایت شاهزاده‌های تیموری در شهر هرات شکل گرفت و استاد بزرگ نقاشی یعنی [[کمال‌الدین بهزاد|کمال الدین بهزاد]] برخاسته از چنین مکتبی است. خطوط زیبای فارسی نظیر [[نستعلیق|خط نستعلیق]] در دوره جانشینان تیمور شکل گرفت و آخرین مراحل تکاملی‌اش را در این دوره طی نمود. همچنین پاره‌ای از زیباترین آثار [[معماری ایرانی]] در این دوره به وجود آمد که از آن جمله می‌توان به مسجد گوهرشاد در شهر مشهد و در کنار حرم علی بن موسی‌الرضا اشاره نمود. این مسجد که با حمایت گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری ساخته شده است، یکی از درخشان‌ترین آثار معماری ایرانی است. در گوشه‌ای کتیبه‌های این مسجد و در سمت ایوان مقصوره آن، کتیبه‌ای از بایسنقر میرزا پسر شاهرخ وجود دارد که خود از خطاطان بزرگ عصر خویش بود.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ">{{یادکرد وب |نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |عنوان=دانشنامه رشد، تیمور لنگ |بازبینی=۱۰ ژوئیه ۲۰۰۹ |archive-date=۳ اکتبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1+%D9%84%D9%86%DA%AF&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |dead-url=yes}}</ref> میراث فرهنگی و هنری تیموریان و آنچه شاهرخ بنیان‌گذارد در اختیار [[صفویه]] قرار گرفت. معماری صفوی یا نقاشی و خوشنویسی آن عصر، کاملاً ادامهٔ میراثی است که از تیموریان برجای ماند. به‌ویژه که حاکمان صفوی با حمایت گستردهٔ خویش، این میراث را درخشان‌تر نموده، باعث رشد و گسترش آن گشتند.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ"/> همچنین ادامهٔ این سنت هنری در [[گورکانیان هند]] یا امپراتوری مغولی هند قابل مشاهده است. بعدها و مقارن زمان برخاستن صفویه یکی از نوادگان تیمور با نام [[بابر|بابُر]] که در منطقهٔ [[ماوراءالنهر]] حکومت می‌کرد، با لشکری به هند حمله کرد و آنجا را فتح کرد و بر خلاف جدش، در همان‌جا ساکن شد و سلسله درخشان گورکانیان هند را بنیان نهاد. سلسله‌ای که برخی از درخشان‌ترین آثار هنری و معماری نظیر بنای [[تاج محل]] در دوره ایشان بنا شده است.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ"/> == زندگی شخصی == '''والدین''' * پدر: [[تیمور]] ** پدربزرگ: [[امیر تراغای]] ** مادربزرگ: تکینه خاتون * مادر: تغای ترکان آغا '''همسران''' * [[گوهرشادبیگم|گوهرشاد بیگم]]، دختر غیاث‌الدین ترکان؛ * ملکت آغا، دختر خیزر اوغلان جغتای، بیوهٔ [[عمر شیخ|عمرشیخ میرزای یکم]]؛ * توتی آغا، یک بانوی نارین مغول؛ * آق سلطان آغا، دختر چرکس بن تیمان ایلچیگیدای؛ * مهر نگار آغا، یک بانوی بیسوت ازبک؛ * لائل تکین آغا. '''پسران''' * [[الغ‌بیگ|میرزا محمد تراغای الغ‌بیگ]] (۱۳۹۴–۱۴۴۹ میلادی / ۷۷۳–۸۲۸ خورشیدی / ۷۹۶–۸۵۳ قمری) - از گوهرشاد بیگم. نایب‌السلطنه [[فرارود]]، سپس جانشین پدرش شد. * [[سلطان ابراهیم میرزا تیموری|سلطان ابراهیم میرزا]] (۱۳۹۴–۱۴۳۵ میلادی / ۷۷۳–۸۱۴ خورشیدی / ۷۹۶–۸۳۸ قمری) - نایب‌السلطنه [[فارس (سرزمین)|فارس]]. * [[بایسنقر پسر شاهرخ|غیاث‌الدین بایسنقر]] (۱۳۹۷–۱۴۳۳ میلادی / ۷۷۶–۸۱۲ خورشیدی / ۷۹۹–۸۳۶ قمری) - از گوهرشاد بیگم. پسر سوم هنردوست شاهرخ که هرگز ادعای مقام سلطنتی نداشت، ولی نقش مهمی را در دولت پدرش در سمرقند ایفا نمود. * سویورغاتمیش (۱۳۹۹–۱۴۲۶ میلادی / ۷۷۸–۸۰۵ خورشیدی / ۸۰۱–۸۲۹ قمری) - از ملکت آغا. نایب‌السلطنه [[هند]] و [[غزنی|غزنه]]. * محمد جوکی میرزا (۱۴۰۲–۱۴۴۴ میلادی / ۷۸۱–۸۲۳ خورشیدی / ۸۰۴–۸۴۸ قمری) - از گوهرشاد بیگم. نایب‌السلطنه گرمسیر و خوتال. '''دختران''' * مریم سلطان آغا (متوفی ۱۴۴۱ میلادی / ۸۲۰ خورشیدی / ۸۴۵ قمری) - از گوهرشاد بیگم. ازدواج با محمد جهانگیر میرزا، پسر محمد سلطان میرزا، پسر [[غیاث‌الدین جهانگیر|جهانگیر میرزا]]، پسر [[تیمور]]. * قتلغ ترکان آغا - از گوهرشاد بیگم. * قتلغ سلطان آغا - از توتی آغا. * تغای ترکان آغا - از توتی آغا. * سعادت سلطان آغا - از گوهرشاد بیگم. * پاینده سلطان آغا - از آق سلطان آغا. ازدواج با یحیی میرزا، پسر محمد سلطان میرزا، پسر [[غیاث‌الدین جهانگیر|جهانگیر میرزا]]، پسر [[تیمور]]. == درگذشت شاهرخ و زوال تیموریان == [[پرونده:Seals of Shahrukh and Muhammad Sultan.jpg|بندانگشتی|درگذشت شاهرخ و زوال تیموریان]] شاهرخ در اواخر عمر با شورشِ نوه‌اش [[سلطان محمد پسر بایسنقر|سلطان محمد]]، پسر [[بایسنقر پسر شاهرخ|بایسنقر]] و حاکم ری، مواجه شد و با وجود بیماری، به تشویق همسرش [[گوهرشاد بیگم|گوهرشادآغا بیگرم]]، در ۸۵۰ ه‍.ق به آنجا لشکر کشید. سلطان محمد گریخت و شاهرخ پس از ۴۳ سال سلطنت، در ری درگذشت.<ref>عبدالرزاق سمرقندی، ج ۲، جزء۲، ص ۸۶۲، ۸۶۵</ref><ref>جعفری، ص ۱۲۳–۱۲۵</ref><ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۳۳۸–۳۳۹، ۴۰۵–۴۰۸</ref> شورش سلطان محمد و مرگ شاهرخ، موجب زوال سریع این خاندان شد. شاهرخ به سن هفتاد و دو سالگی و به سال ۸۵۰ ه‍.ق/ ۱۴۴۶م درگذشت. هنگام مرگ او تنها فرزندش الغ‌بیگ میرزا در قید حیات بود که او هم بیشتر از آنکه یک فرمانروا و حاکمی سیاستمدار باشد، یک محقق و ریاضی‌دان بود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=جانشینان+تیمور&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |عنوان=دانشنامه رشد، جانشینان تیمور |بازبینی=۶ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-date=۳ اکتبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181003125514/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |dead-url=yes}}</ref> شاهرخ بر خلاف [[تیمور]]، جانشینی برای خود انتخاب نکرد. دو فرزندش، بایسنقر و جوکی میرزا در زمان حیات او درگذشته بودند<ref>دولتشاه سمرقندی، ص ۳۵۱، ۳۹۵–۳۹۶</ref><ref>اسفزاری، بخش ۲، ص ۸۷–۹۱</ref> و فرزند دیگرش، [[الغ‌بیگ]] بیشتر اوقات در سمرقند بود و به عنوان مهمان به دربار پدر دعوت می‌شد و در امور سلطنت دخالتی نداشت.<ref>بارتولد، ص ۱۷۸</ref> از این رو حکمرانان مختلف به جان هم افتادند و سقوط خاندان تیموری که پس از مرگ تیمور شکل گرفت، دوباره آغاز شد و این بار با سرعت بیشتری رو به نابودی رفت. == جستارهای وابسته == [[احمد لر]] == پانویس == {{پانویس|۲|جعبه=۱۰۰}} == منابع == <small> * [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شاهرخ+تیمورى+&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد، معین الدین شاهرخ تیموری] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090604054216/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AE%20%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%89%20&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=۴ ژوئن ۲۰۰۹}} * دانشنامه جهان اسلام * [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=جانشینان+تیمور&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد، جانشینان تیمور] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125514/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=۳ اکتبر ۲۰۱۸}} * [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیمور+لنگ&SSOReturnPage=Check&Rand=0 دانشنامه رشد، تیمور لنگ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181003125648/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1+%D9%84%D9%86%DA%AF&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=۳ اکتبر ۲۰۱۸}} * گری، بازیل- نقاشی ایران- انتشارات عصرجدید- ترجمه شروه، عربعلی- تهران ۱۳۶۹- ص۷۴ * لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا * برزین. پروین، نگاهی به تاریخچه تذهیب قرآن، مجله هنر ومردم، ش ۴۹، آبان سال ۵۵ * براون، ادوارد، تاریخ ادبیات ایران، به تصحیح علی اصغر حکمت، از سعدی تا جامی، چاپخانه بانک ملی ایران، تهران، ۱۳۲۷ * غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افرادالبشر، چاپ کتابخانه خیام جلد ۳ ص ۵۵۳و۵۵۴ * تاریخ سرجان ملکم، ص ۱۵۹ * تاریخ مفصل ایران، تألیف عبداللّه رازی، ص ۳۵۳ * ابن عربشاه، زندگانی شگفت‌آور تیمور * معین الدین محمد اسفزاری، روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات، چاپ محمدکاظم امام، تهران ۱۳۳۸–۱۳۳۹ ش * تاج السلمانی، شمس الحسن، ج ۸، چاپ عکسی از نسخهٔ خطی کتابخانه لالااسماعیل افندی، ش ۳۰۴، با ترجمة آلمانی از هانس روبرت رومر، ویسبادن ۱۹۵۵م * عبداللّه بن لطف اللّه حافظ ابرو، زبدة التواریخ، چاپ کمال حاج سیدجوادی، تهران ۱۳۸۰ش * غیاث الدین بن همام الدین خواندمیر، تاریخ حبیب السیر فی اخبار افرادالبشر، چاپ [[محمد دبیرسیاقی]]، تهران ۱۳۶۲ش * دولتشاه سمرقندی، کتاب تذکرة الشعراء، چاپ ادوارد براون، لندن ۱۳۱۸/۱۹۰۱ * شرف الدین علی یزدی، ظفرنامه: تاریخ عمومی مفصّل ایران در دورة تیموریان، چاپ محمد عباسی، تهران ۱۳۳۶ش * عبدالرزاق سمرقندی، مطلع سعدین و مجمع بحرین، ج ۲، چاپ محمد شفیع، لاهور ۱۳۶۵–۱۳۶۸ * معین الدین نطنزی، منتخب التواریخ معینی، چاپ ژان اوبن، تهران ۱۳۳۶ ش * احسان یارشاطر، شعر فارسی در عهد شاهرخ (نیمهٔ اول قرن نهم)، یا، آغاز انحطاط در شعر فارسی، تهران ۱۳۳۴ش * Wilhelm Barthold, Ulug Beg und seine Zeit , Leipzig ۱۹۳۵ * H. R. Roemer, "The successors of T ¦âmu ¦r", in The Cambridge history of Iran , vol. 6, ed. Peter Jackson and Laurence Lockhart, Cambridge ۱۹۸۶ * Maria Eva Subtelny, "Ba ¦bur's rival relations: a study of kinship and conflict in 15 th - 16 th century Central Asia", Der Islam , Vol. 66, no. ۱ (۱۹۸۹) </small> {{امپراتوری تیموریان}} [[رده:اهالی سمرقند]] [[رده:اهالی هرات]] [[رده:پادشاهان تیموریان]] [[رده:پادشاهان شاهنشاهی ایران]] [[رده:حکم‌رانان آسیا در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۴۷ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۸۵۰ (قمری)]] [[رده:زادگان ۱۳۷۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۸۰۷ (قمری)]] [[رده:شاهان ایران]] 13hm19hy6rsr3fi29hq6lf7dm2wppjs 0 6752 42128023 41670405 2025-06-19T06:39:40Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128023 wikitext text/x-wiki {{coord|۴۰|۲۶|N|۳|۴۲|W|type:country|display=title}} {{جعبه اطلاعات کشور| نام اصلی = Reino de España | نام فارسی رسمی = پادشاهی اسپانیا| نام عادی = اسپانیا | تصویر پرچم = Flag of Spain.svg | تصویر نشان ملی = Escudo de España (mazonado).svg | شعار ملی =فراتر از آن | سرود ملی = [[سرود ملی اسپانیا|مارچا ریل]] [[پرونده:Marcha Real-Royal March by US Navy Band.ogg|center]] |نقشه = EU-Spain.svg | پایتخت = [[مادرید]] |latd=۵۲|latm=۳۱|latNS=N|longd=۱۳|longm=۲۴|longEW=E| بزرگ‌ترین شهر = [[مادرید]] | زبان رسمی = [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] | نوع حکومت = [[پادشاهی مشروطه]] | نوع حاکمان = [[پادشاهی اسپانیا|پادشاه]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر اسپانیا|نخست‌وزیر]]{{سخ}}| نام حاکمان = [[فلیپه ششم (اسپانیا)|فیلیپه ششم]]{{سخ}}[[پدرو سانچز]] | نحوه تشکیل = وحدت{{سخ}}اتحاد سلسله‌ای{{سخ}}de facto{{سخ}}de jure{{سخ}}-{{سخ}}| موارد منجر به تشکیل = | تاریخ تشکیل = ۱۴۶۹{{سخ}}۱۵۱۶{{سخ}}۱۷۱۶{{سخ}}۱۸۱۲| مساحت = ۵۰۵٬۹۹۰ | رتبه مساحت = ۵۱ام | درصد آبها = ۱٫۰۴ | سال برآورد جمعیت = [[۲۰۱۸ (میلادی))۲۰۱۸]]<ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=01&type=db&divi=EPOB&idtab=2|title=Official Population Figures of Spain. Population on the 1&nbsp;April 2010|publisher=Instituto Nacional de Estadística de España|accessdate=5 July 2010|archive-date=۱۷ مارس ۲۰۱۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20120317115207/http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=01&type=db&divi=EPOB&idtab=2|dead-url=yes}}</ref>| جمعیت = ۴۶٬۷۵۲٬۰۰۰ | جهت رانندگی = راست رتبه جمعیت = ۳۰ام | تراکم جمعیت = ۹۲ | رتبه تراکم جمعیت = ۱۱۲ام | سال تولید ناخالص داخلی = ۲۰۲۰ | تولید ناخالص داخلی = ۲٫۰۸۱ تریلیون [[دلار]] | رتبه تولید ناخالص داخلی = ۱۲ام | سرانه تولید ناخالص داخلی = ۳۸٬۵۹۱ [[دلار]] | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی = ۳۶ام | سال شاخص توسعه انسانی = ۲۰۲۰ | شاخص توسعه انسانی = ۰٫۹۰۴ | رتبه شاخص توسعه انسانی = ۲۵ام | وضع شاخص توسعه انسانی = <span style="color:#009900;">خیلی بالا</span> | واحد پول = [[یورو]] (€)^۱ | کد واحد پول = EUR | منطقه زمانی = CET | منطقه زمانی تابستانی = CEST | utc = +۱ | dst = +۲ | کد بین‌المللی خودرو = S | دامنه اینترنتی = [[‎.es‏]] | پیش‌شماره تلفنی = ۳۴+ | پاورقی = ^۱ تا پیش از سال ۲۰۰۲: [[پزوتا]] | |زیرنویس نقشه=اسپانیا (سبز){{سخ}}[[اتحادیه اروپا]] (سبز کم رنگ){{سخ}}[[اروپا]] (خاکستری تیره)}} '''اِسپانیا''' {{به اسپانیایی|España}} با نام رسمی '''پادشاهی اسپانیا''' ([[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] و {{lang-gl|Reino de España}}; {{lang-eu|Espainiako Erresuma}}; {{lang-oc|Reialme d'Espanha}}; {{lang-ca|Regne d'Espanya}}) [[کشور فراقاره‌ای]] در [[شبه‌جزیره ایبری]] واقع در [[غرب اروپا|اروپای غربی]] و عضو [[اتحادیه اروپا]] است.<ref>{{cite web|url=http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|title=The Spanish Constitution|publisher=Lamoncloa.gob.es|access-date=26 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130325101204/http://www.lamoncloa.gob.es/IDIOMAS/9/Espana/LeyFundamental/index.htm|archive-date=25 March 2013|language=es}}</ref> سرزمین اصلی اسپانیا از [[جنوب]] و [[شرق]] با [[دریای مدیترانه]] و [[تنگه جبل‌الطارق]]، از [[شمال]] و شمال شرق با [[فرانسه]]، [[آندورا]] و [[خلیج بیسکای|خلیج بیسکی]] و از [[غرب]] و شمال غرب با [[پرتغال]] و [[اقیانوس اطلس]] هم‌مرز است. [[مرز]] اسپانیا با پرتغال «به طول ۱٬۲۱۴ کیلومتر» طولانی‌ترین مرز یکپارچه در اتحادیه اروپا است. [[زبان رسمی]] مردم اسپانیا، [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] است. اسپانیایی، زبان ۴۸۳ میلیون نفر نیز شناخته می‌شود و تعداد کل سخنوران این زبان به ۵۷۰ میلیون نفر می‌رسد.<ref name=viva18>{{cite report |title=El español: una lengua viva – Informe 2019 |url=https://cvc.cervantes.es/lengua/espanol_lengua_viva/pdf/espanol_lengua_viva_2019.pdf |publisher=[[Instituto Cervantes]] |date=2019}}</ref> قلمروی اسپانیا افزون بر سرزمین اصلی شامل [[جزایر بالئاری]] در دریای مدیترانه، [[جزایر قناری]] در سواحل آفریقایی اقیانوس اطلس، دو [[بخش‌های خودمختار اسپانیا|شهر خودمختار]] [[سیاه|سئوتا]] و [[ملیلیه]] در [[شمال آفریقا]]، هم‌مرز با کشور [[مراکش]] و چندین , جزیره مسکونی و غیرمسکونی دیگر از جمله [[جزیره آلبوران|آلبوران]]، [[جزایر چافاریناس|چافاریناس]]، [[جزایر آلهوسماس|آلوزماس]] و [[ولز د لا گومرا]] است. با مساحت ۵۰۵٬۹۹۰ کیلومتر مربع، اسپانیا کمی بزرگ‌تر از [[ترکمنستان]] و از لحاظ بزرگی دومین کشور بزرگ [[اروپای غربی]] و [[فهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوری|پنجمین]] کشور بزرگ اروپاست. [[انسان خردمند]] نخستین بار در حدود ۳۵٬۰۰۰ سال پیش قدم به شبه‌جزیره ایبریا گذاشت.<ref>{{Cite book|last1=Phillips|first1=William D.|url=https://books.google.com/books?id=kWj4tnHCj04C|title=A Concise History of Spain|last2=Phillips|first2=Carla Rahn|date=2010|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-60721-6|pages=12|language=en}}</ref> در حدود ۲۰۰ سال پیش از میلاد، این منطقه تحت فرمان [[امپراتوری روم|حکومت روم]] قرار گرفت و هیسپانیا نامیده می‌شد. هیسپانیا در [[قرون وسطی]] توسط قبایل [[ژرمن‌ها|ژرمن]] و پس از آن توسط [[موروها]] تصرف شد. در قرن پانزدهم پس از ازدواج‌های بین حکومتی [[فرمانروایان کاتولیک]] و اتحاد این حکومت‌ها و همچنین [[بازپس‌گیری اندلس|سقوط کامل آندلس]] و بازپس‌گیری آن از دست [[موروها|موروهای مسلمان]]، در سال ۱۴۹۲ اسپانیا به شکل کشوری یکپارچه پدیدار شد. در اوایل [[دوره مدرن|دوران جدید]]، اسپانیا به یک [[امپراتوری اسپانیا|امپراتوری]] پر قدرت جهانی تبدیل شد و اسپانیایی‌ها به عنوان یکی از نخستین فاتحان [[بر جدید|دنیای جدید]] به قاره آمریکا وارد و در آن‌جا ساکن شدند. بیش از پانصد میلیون نفر اسپانیایی‌زبانِ ساکن در آمریکا، میراثی است که اسپانیایی‌ها در این قاره بر جای گذاشتند.<ref>{{Cite encyclopedia|title=European exploration|url=https://www.britannica.com/topic/European-exploration/The-Age-of-Discovery|access-date=2024-05-16|encyclopedia=Encyclopædia Britannica}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Flynn|first1=Dennis O.|last2=Giráldez Source|first2=Arturo|year=1995|title=Born with a 'Silver Spoon': The Origin of World Trade in 1571|journal=Journal of World History|volume=6|issue=2|page=202|jstor=20078638}}</ref> اسپانیای امروزی کشوری [[دموکراتیک]] و دارای حکومتی پارلمانی تحت قانون اساسی [[پادشاهی]] است. اسپانیا یک [[کشورهای توسعه‌یافته|کشور توسعه‌یافته]] و [[فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی|پانزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا]] از نظر [[تولید ناخالص داخلی]] می‌باشد. این کشور همچنین دارای سطح بالای استاندارد زندگی است. اسپانیا در [[سازمان ملل متحد]]، [[ناتو]]، [[سازمان تجارت جهانی]]، [[سازمان همکاری و توسعه اقتصادی|سازمان همکاری اقتصادی و توسعه]] و [[اتحادیه اروپا]] عضو است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What are the most popular Erasmus destinations? {{!}} Wimdu {{!}} Holiday Rentals Worldwide|نشانی=https://www.wimdu.co.uk/blog/discover-popular-erasmus-destinations|وبگاه=Wimdu - Accommodation, Holiday Apartments & Villas|بازبینی=2025-03-09|کد زبان=en-GB}}</ref> == نام == ریشهٔ نام رومی ''هیسپانیا''، که نام کنونی ''اسپانیا'' از این واژه گرفته شده، نامشخص است. ''هیسپانیا'' شاید از گویش شاعرانه واژه [[زبان یونانی]] ''هیسپریا'' گرفته شده باشد که به معنای «سرزمین غرب» یا «سرزمین غروب خورشید» است.<ref name=anthon>{{Cite book | last = Anthon | first = Charles | authorlink = | title = A system of ancient and mediæval geography for the use of schools and colleges | publisher=Harper & Brothers | year = ۱۸۵۰ | location = New York | page = ۱۴ | url = http://books.google.com/?id=hm0rAAAAYAAJ&pg=PA14&dq=hesperia&q=hesperia | doi = | id = | isbn =}}</ref> هیسپانیا ممکن است از واژه پونیکی ''ای-شپانیا'' به معنای «جزیره خرگوش‌ها»، «سرزمین خرگوش‌ها» یا «لبه»، که به یاد آورنده موقعیت اسپانیا در لبه اروپا می‌باشد، گرفته شده باشد؛ سکه‌های کشف شده در اسپانیا از دوره [[پوبلیوس آئلیوس ترایانوس هادریانوس|هادریان]] نیز تصویر زنی همراه یک خرگوش را نشان می‌دهد.<ref name=burke>{{Cite book | last = Burke | first = Ulick Ralph | authorlink = | title = A History of Spain from the Earliest Times to the Death of Ferdinand the Catholic, Volume 1 | publisher=Longmans, Green & Co | date = 2nd edition, 2008 | location = London | page = ۱۴ | url = http://books.google.com/?id=DuiyyWGg-KEC&pg=PA410&dq=spain+hispania&q=hispania | doi = | id = | isbn =۹۷۸-۱-۴۴۳۷-۴۰۵۴-۸}}</ref> به گفته برخی [[هیسپانیا]] از واژه [[زبان باسکی|باسکی]] ''ازپانا'' به معنای «لبه» یا «مرز» گرفته شده است که موقعیت جغرافیایی اسپانیا را در لبه یا مرز قاره اروپا متذکر می‌شود.<ref name=anthon/> پژوهشگر و تاریخ‌نگار دوره [[رنسانس]] آنتونیو دی نبریخا معتقد است ''هیسپانیا'' از واژه ایبریایی ''هیسپالیس'' به معنای «شهر دنیای باختری» گفته شده است. خسوس لوییز کونخیلوس معتقد است نام اسپانیا از واژه ''اسپن'' که از ''اسپای'' که واژه‌ای است به [[زبان فنیقی]] به معنای «ذوب و شکل‌دهی فلز» گرفته شده است و «ای-سپن-یا» نیز به معنای «سرزمین ذوب و شکل‌دهی فلزات» است.<ref>Linch, John (director), Fernández Castro, María Cruz (del segundo tomo), Historia de España, El País, volumen II, La península Ibérica en época prerromana, pg. 40. Dossier. La etimología de España; ¿tierra de conejos?, {{ISBN|978-84-9815-764-2|en}}</ref> == تاریخ == {{اصلی|تاریخ اسپانیا}} قدیمی‌ترین ساکنان شبه‌جزیره ایبریا، تشکیل‌دهندگان تمدن‌های ایبری، باسکی و سلتی بوده‌اند. در حدود ۲۰۰ سال پیش از میلاد این منطقه تحت فرمان [[جمهوری روم]] قرار گرفت و در اوایل قرون وسطی [[ویزیگوت‌ها]]، ایبریا را تصرف کردند. پس از ویزیگوت‌ها، ایبریا توسط سپاهیان [[خلافت اموی]] [[فتح اندلس|فتح شد]]. حکمرانی [[موروها]]ی مسلمان از ۷۱۱ تا ۱۴۹۲ به طول انجامید. پس از آن حکومت‌های کوچک مسیحی به تدریج و طی چند قرن زمام امور را در ایبریا به دست گرفتند. آخرین بقایای مورها در همان سالی که [[کریستوف کلمب]] به قاره آمریکا رسید، سقوط کردند. امپراتوری جهانی اسپانیا با تبدیل این کشور به قدرتمندترین کشور اروپا و ابرقدرت جهان آغاز شد و برای یک و نیم قرن ادامه یافت.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6256356.stm|title='First west Europe tooth' found|publisher=BBC|date=30 June 2007|access-date=9 August 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20091021003923/http://encarta.msn.com/text_761575057___0/Spain.html|archive-date=21 October 2009}}</ref> جنگ‌های پی در پی و ادامه‌دار و وجود مشکلات فراوان در نهایت باعث زوال و اضمحلال امپراتوری شد. حمله ناپلئون به اسپانیا منجر به هرج‌ومرج شد و جنبش‌های استقلال‌طلب و جدایی‌خواه را که در سراسر امپراتوری پراکنده بودند، بیدار کرد و باعث بی‌ثباتی سیاسی شد. پیش از [[جنگ جهانی دوم]]، [[جنگ داخلی اسپانیا|جنگ داخلی ویرانگر اسپانیا]] به وقوع پیوست و پس از آن کشور تحت فرمان حکومتی استبدادی [[ژنرال فرانکو]] قرار گرفت. در نهایت دموکراسی در قالب [[پادشاهی مشروطه]] حاکم شد. بعدها اسپانیا به اتحادیه اروپا پیوست و دوره رنسانس فرهنگی و رشد باثبات اقتصادی را تجربه کرد.<ref name="Science20122">{{cite journal|last1=Pike|first1=A. W. G.|last2=Hoffmann|first2=D. L.|last3=Garcia-Diez|first3=M.|last4=Pettitt|first4=P. B.|last5=Alcolea|first5=J.|last6=De Balbin|first6=R.|last7=Gonzalez-Sainz|first7=C.|last8=de las Heras|first8=C.|last9=Lasheras|first9=J. A.|year=2012|title=U-Series Dating of Paleolithic Art in 11 Caves in Spain|journal=Science|volume=336|issue=6087|pages=1409–1413|bibcode=2012Sci...336.1409P|doi=10.1126/science.1219957|issn=0036-8075|pmid=22700921|last10=Montes|first10=R.|last11=Zilhao|first11=J.|s2cid=7807664}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Bernaldo de Quirós Guidolti|first1=Federico|last2=Cabrera Valdés|first2=Victoria|year=1994|title=Cronología del arte paleolítico|url=http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=164330&orden=1&info=link|format=PDF|journal=Complutum|volume=5|pages=265–276|issn=1131-6993|archive-url=https://web.archive.org/web/20230912033428/https://revistas.ucm.es/index.php/CMPL/article/view/CMPL9494120265A|archive-date=12 September 2023|access-date=17 November 2012|url-status=live}}</ref> === زمان پیش از تاریخ === [[پرونده:Tesoro de Villena.jpg|بندانگشتی|220px|راست|[[گنجینه ویلنا]] ([[ال آرگار|فرهنگ آرگاری]]) یکی از بزرگ‌ترین اندوخته‌های باستانی [[طلا]] مربوط به [[عصر برنز]] در اروپا]] پژوهش‌های باستان‌شناسی در [[کوه‌های آتاپوئرکا]] نشان می‌دهد که شبه‌جزیره ایبریا ۱٫۲ میلیون سال پیش محل زندگی [[انسان‌سانان]] بوده است.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6256356.stm|title='First west Europe tooth' found|publisher=BBC|date=30 June 2007|accessdate=9 August 2008}}</ref> ۳۵٬۰۰۰ سال پیش، انسان نخستین‌بار از شمال به این سرزمین قدم نهاد.<ref>Typical [[اوریگنیشن]] items were found in Cantabria (Morín, El Pendo, [[Cave of El Castillo|El Castillo]]), the Basque Country (Santimamiñe) and Catalonia. The radiocarbon datations give the following dates: 32,425 and 29,515 BP.</ref> شناخته‌شده‌ترین اثر این انسان‌های پیش از تاریخ نقاشی‌های معروف [[غار آلتامیرا]] در منطقه کانتاباریا در شمال ایبریا است که در حدود ۳۵٬۶۰۰ تا ۱۳٬۵۰۰ سال پیش از میلاد توسط [[انسان کرومانیون|انسان‌های کرومانیون]] یا شاید [[نئاندرتال]]ها کشیده شده‌اند.<ref name="Science2012"/><ref>{{cite journal|last=Bernaldo de Quirós Guidolti|first=Federico|last2=Cabrera Valdés|first2=Victoria|journal=Complutum|volume=۵|year=۱۹۹۴|title= Cronología del arte paleolítico|url= http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=164330&orden=1&info=link|accessdate=17 November 2012|issn= ۱۱۳۱–۶۹۹۳|pages= ۲۶۵–۲۷۶|format= PDF}}</ref> از شواهد باستان‌شناسی و ژنتیکی بر می‌آید که ایبریا پناهگاهی برای ساکنان شمال پس از آخرین [[عصر یخبندان]] بوده است. ساکنان تاریخی ایبریا، [[ایبریایی‌ها]] و [[سلت‌ها]] بودند. ایبریایی‌ها در کرانه‌های مدیترانه از شمال شرق تا جنوب شرق ساکن بودند. سلت‌ها در کرانه‌های اطلس از شمال غرب تا جنوب غرب و در شمال و مرکز (سلتیبریان‌ها) شبه‌جزیره زندگی می‌کردند. [[باسک]]ی‌ها نیز مناطق غربی کوه‌های پیرنه را اشغال کردند. در جنوب ایبریا شهری نیمه افسانه‌ای به نام تارتسوس پدیدار شد (۱۱۰۰ سال پیش از میلاد) که طبق نگاشته‌های [[استرابون]] و [[غزل غزل‌های سلیمان|کتاب سلیمان]] تجارتِ وسایل ساخته شده از طلا و نقره را با [[فنیقی‌ها]] و [[یونانی‌ها]] انجام می‌داده است. بین سال‌های ۸۰۰ تا ۳۰۰ پیش از میلاد فنیقی‌ها و یونانیان [[استعمار دوره باستان|تجارتخانه‌هایی]] را در طول سواحل مدیترانه ایجاد کردند. [[کارتاژ]]ها نیز مدت کوتاهی کنترل بیشتر کناره‌ها مدیترانه‌ای ایبریا را در دست گرفتند تا این که در [[جنگ‌های پونیک]] از [[روم باستان|رومی‌ها]] شکست خوردند.<ref name="country"/> === امپراتوری روم و پادشاهی گوتیک === [[پرونده:AcueductoSegovia edit1.jpg|بندانگشتی|چپ|[[آب‌گذر سگوبیا]] مربوط به دوره روم.]] در طی دومین جنگ پونیک، [[امپراتوری روم]] کلنی‌های تجاری [[کارتاژی]]‌ها را در کرانه‌های مدیترانه میان سال‌های ۲۱۰ تا ۲۰۵ پیش از میلاد تصرف کرد. اشغال کامل ایبریا دو قرن به درازا انجامید و رومی‌ها به مدت شش سده مهار این شبه‌جزیره را در دست داشتند. [[پرونده:Tesoro de Guarrazar (M.A.N. Madrid) 01.jpg|بندانگشتی|100px|تاج یکی از پادشاهان گوتیک (۶۵۳–۶۷۲)]] استیلای روم با زبان، قانون و جاده رومی تکمیل شد.<ref name="hispania">{{cite web |last=Payne |first=Stanley G. | title = A History of Spain and Portugal; Ch. 1 Ancient Hispania |publisher=The Library of Iberian Resources Online |year=۱۹۷۳ |url=http://libro.uca.edu/payne1/spainport1.htm |accessdate=9 August 2008}}</ref> فرهنگ باشندگان [[سلتی]] و ایبریایی رفته‌رفته رومی شد. رهبران محلی در طبقه اشرافی روم پذیرفته شدند.<ref name="country">{{cite web |last=Rinehart |first=Robert |coauthors=Seeley, Jo Ann Browning | title = A Country Study: Spain – Hispania |publisher=Library of Congress Country Series |year=۱۹۹۸ |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/estoc.html |accessdate=9 August 2008}}</ref><ref>{{efn|The ''[[لاتیفوندیست|latifundia]]'' (sing. , ''latifundium''), large estates controlled by the aristocracy, were superimposed on the existing Iberian landholding system.}}</ref> هیسپانیا نقش یک انبار غله و غذا را برای بازار روم ایفا می‌کرد و لنگرگاه‌های آن محل صادرات [[طلا]]، [[پشم]]، [[روغن زیتون]] و [[شراب]] بود. [[کشاورزی]] با ابداع طرح‌های [[آبیاری]] جدید گسترش یافت به‌طوری که حتی برخی از آن‌ها امروزه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. [[پوبلیوس آئلیوس ترایانوس هادریانوس|هادریانوس]]، [[تراژان]] و [[تئودئوس اول]] از امپراتورهای روم، زاده هیسپانیا بودند و همچنین [[سنکای جوان|سنکا]]، فیلسوف بزرگ پیش از میلاد، اهل این منطقه بود.<ref>{{efn|The poets [[Martial]], Quintilian and [[Lucan (poet)|Lucan]] were also born in Hispania.}}</ref> [[مسیحیت]] در سده نخست پس از میلاد وارد این سرزمین شد و در سده دوم فراگیر شد.<ref name="country"/> بیشتر بنیان‌های زبانی و مذهبی و قوانین اسپانیای امروزی ریشه در این دوره دارد.<ref name="hispania"/> اضمحلال فرمان‌رانی امپراتوری روم در هیسپانیا از سال ۴۰۹ آغاز شد. هنگامی که [[سوئبی‌ها]]ی [[ژرمن‌ها|ژرمن]]، و [[وندال‌ها]] به همراه [[الانان|الان‌های]] [[سرمتی]] از [[راین (رود)|رود راین]] گذشتند و [[سرزمین گل]] را غارت کردند و مردم آنجا را به ایبریا راندند. سوئبی‌ها کشوری را در شمال ایبریا جایی که امروزه [[گالیسیا]] و شمال [[پرتغال]] را فرا می‌گیرد، بنیان نهادند. با سقوط رومی‌ها بنیان‌های اقتصادی و اجتماعی نیز سقوط کرد و ویران شد؛ اما حکومت‌های جایگزین، بسیاری از قوانین و رسوم امپراتوری پیشین را حفظ کردند، مانند مسیحیت. گروه‌هایی از قبایل وندال به نام هاسدینگی نیز حکومتی را در [[گالیسیا]] بنیان نهادند. دیگر قبیله وندال به نام اسلینگی نیز منطقه‌ای در جنوب را اشغال کردند که تاکنون نام آن‌ها یعنی ''واندالوسیا'' یا واژه امروزی آن [[اندلس]] بر آن مانده است. === ایبریای اسلامی === {{multiple image|perrow=2|total_width=250|image1=El rey Don Rodrigo arengando a sus tropas en la batalla de Guadalete (Museo del Prado).jpg|width1=300|height1=|image2=Abd_ar-Rahman_I.jpg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=[[فتح اندلس]]|caption2=[[عبدالرحمن داخل]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=Spain_Andalusia_Cordoba_BW_2015-10-27_13-54-14.jpg|caption3=[[مسجد قرطبه]]|image4=The Moorish Proselytes of Archbishop Ximenes, Granada, 1500.jpg|caption4=[[گرویدن اجباری مسلمانان در اسپانیا]]|alt1=}}در سدهٔ هشتم میلادی تقریباً همه [[شبه جزیره ایبری|شبه‌جزیره ایبری]] توسط [[موروها]]ی [[مسلمان]] که از شمال آفریقا آمده بودند، فتح شد. (۷۱۱–۷۱۸) این فتوحات بخشی از کشورگشایی‌های [[خلافت امویان|خلیفه اموی]] بود. تنها بخش کوچکی در نواحی کوهستانی شمال غرب شبه‌جزیره در برابر هجوم مسلمانان دست به مقاومت زد. طبق قوانین اسلامی، [[مسیحیان]] و [[قوم یهود|یهودیان]] به عنوان [[اهل ذمه|اقلیت مذهبی]] شناخته شدند و به مسیحیان و یهودیان اجازه داده شد تا به عنوان [[اهل کتاب]] رسوم دینی خود بپردازند اما آن‌ها باید مالیات ویژه‌ای را می‌پرداختند و نسبت به مسلمانان از حقوق اجتماعی پایینتری برخوردار بودند.<ref>{{cite book|author=H. Patrick Glenn|title=Legal Traditions of the World|url=https://archive.org/details/legaltraditionso0000glen|publisher=Oxford University Press|year=۲۰۰۷|pages=۲۱۸–۲۱۹|quote=Dhimma provides rights of residence in return for taxes.}}</ref><ref>{{cite book|last=Lewis|first=Bernard|title=The Jews of Islam|location=Princeton|publisher=Princeton University Press|year=۱۹۸۴|isbn=۹۷۸-۰-۶۹۱-۰۰۸۰۷-۳|page=۶۲|quote=Dhimmi have fewer legal and social rights than Muslims, but more rights than other non-Muslims.}}</ref> گرایش به اسلام کم‌کم‌رو به فزونی گذاشت. اعتقاد بر این است که تا پایان قرن دهم مولدون‌ها (مسلمانان ایبریایی) بیشتر جمعیت این شبه‌جزیره را تشکیل می‌دادند.<ref>[http://libro.uca.edu/ics/ics5.htm Islamic and Christian Spain in the Early Middle Ages. Chapter 5: Ethnic Relations], Thomas F. Glick</ref><ref name="chap2">{{cite web |last=Payne |first=Stanley G. | title = A History of Spain and Portugal; Ch. 2 Al-Andalus |publisher=The Library of Iberian Resources Online |year=۱۹۷۳ |url=http://libro.uca.edu/payne1/spainport1.htm |accessdate=9 August 2008}}</ref> جامعه اسلامی در شبه‌جزیره ایبری خود متنوع و دچار تنش‌های اجتماعی بود. [[قوم بربر|بربرهای]] اهل شمال آفریقا که هسته اصلی ارتش خلیفه در اندلس را تشکیل می‌دادند، با رهبران عرب در [[خاورمیانه]] به مشکل برخوردند و به ستیز و منازعه پرداختند. با گذشت زمان جوامع [[موروها|موروی]] مسلمان در مناطق مختلف به ویژه در دره رودخانه [[گوادالکیویر]] (وادی‌الکبیر)، دشت‌های ساحلی [[بخش خودمختار والنسیا|والنسیا]]، دره [[ایبرو|رودخانه ایبرو]] و مناطق کوهستانی [[گرانادا]] بر پا شدند.<ref name="chap2"/> [[کوردوبا (اسپانیا)|کوردوبا]]، پایتخت [[خلیفه]]، بزرگ‌ترین و ثروتمندترین شهر اروپای غربی بود. بازرگانی و فرهنگ مدیترانه‌ای شکوفا شد. مسلمانان یک سنت فکری غنی را از خاورمیانه و شمال آفریقا وارد کردند. دانشمندان و پژوهشگران مسلمان و یهودی نقش مهمی در احیا و گسترش آموزش [[فرهنگ یونانی|کلاسیک یونانی]] در اروپای غربی ایفا کردند. فرهنگ رومی شبه‌جزیره ایبری با فرهنگ اسلامی و یهودی درآمیخت و فرهنگ ممتازی را در منطقه ایجاد کرد.<ref name="chap2"/> بیرون شهرها بیشتر جمعیت را در خود جای داده بود. نظام زمینداری رومی در دوران اسلامی تقریباً دست نخورده باقی ماند. در قرن یازدهم، تشکیل امارت‌های جداگانه ملوک‌الطوایفی رقیب در بین مسلمانان به دولت‌های کوچک مسیحی اجازه داد تا قلمرو خود را گسترش دهند.<ref name="chap2"/> با ورود فرقه‌های اسلامی [[موحدون]] و [[مرابطان]] از شمال آفریقا و وضع قوانین سختگیرانه اسلامی، یکپارچگی به جامعه مسلمانان بازگشت. اتحاد دوباره کشور اسلامی تا حدود یک قرن پابرجا ماند. در سال ۱۴۶۹ م. دو مملکت مسیحی [[پادشاهی کاستیا]] و [[پادشاهی آراگون]] با وصلت [[فرمانروایان کاتولیک]] [[ایزابلای یکم کاستیا]] و [[فرناندوی دوم، پادشاه آراگون]] متحد شدند. گسترش دامنه‌های تحت سلطه مسیحیان با تکمیل تصرف [[جزایر قناری]] توسط کاستیا در سال ۱۴۷۸ م. ادامه یافت، و بعد از آن نیز با امضای ''کاپیتولاسیون تحویل گرانادا'' در ۱۴۹۲ م. توسط ملک [[ابوعبدالله محمد دوازدهم]]، که طبق آن پادشاهان کاتولیک ایزابلا و فردیناند موظف به رعایت ساکنان گرانادا به حفظ دینشان شدند. با تحویل گرانادا آخرین هسته سلطه اسلامی در شبه‌جزیرهٔ ایبری پس از ۷۸۱ سال از میان رفت. در همان سال، [[کریستف کلمب]] با سرمایه‌گذاری ملکه ایزابلا کاشف [[جهان نو]] شد و باز در همان سال، فرمانروایان کاتولیک، به ساکنان یهودی دستور به ترک مذهب و گرایش به مسیحیت یا اخراجشان از اسپانیا بعد از حضور دو هزار ساله‌شان دادند. مدتی پس از اخراج یهودیان، مسلمانان نیز مجبور به ترک مذهب یا خروج از اسپانیا شدند. برای تعقیب انحرافات از مذهب کاتولیک و تقیهٔ یهودیان و مسلمانان، ملکه ایزابلا از سال ۱۴۸۰ م. [[تفتیش عقاید اسپانیایی|دادگاه انگیزیسیون]] را تأسیس کرده بود. روند تمرکز قدرت در شبه‌جزیره با تصرف [[ناوارا]] توسط شاه فرنادو در سال ۱۵۱۲ ادامه یافت، که این امر باعث شکل‌گیری مرزهای اصلی اسپانیای کنونی شد. === امپراتوری اسپانیا === {{multiple image|perrow=2|total_width=250|image1=Ferdinand_of_Aragon,_Isabella_of_Castile.jpg|width1=300|height1=|image2=Christopher Columbus3.jpg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=[[فرمانروایان کاتولیک]]|caption2=[[کریستوف کلمب]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=Spanish World Empire.png|caption3=نقشه [[امپراتوری اسپانیا]]|alt1=}}اتحاد دو [[پادشاهی آراگون]] و [[پادشاهی کاستیا|کاستیا]] به واسطه ازدواج ملکه کاستیا و پادشاه آراگون پایه‌های [[امپراتوری اسپانیا]] و اسپانیای امروزی را استوار کرد؛ گرچه هر یک از ممالک پادشاهی به عنوان یک کشور جداگانه با سیاست، قانون، [[پول رایج|واحد پول]] و زبان جداگانه باقی ماند.<ref>{{cite web|url=http://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/eurvoya/Imperial.html|title=Imperial Spain|accessdate=13 August 2008|publisher=University of Calgary|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080629000351/http://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/eurvoya/Imperial.html|archivedate=۲۹ ژوئن ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite book|url=http://books.google.es/books?id=Y84wAgaXxo4C&lpg=PA472&ots=jSCl9r8JTp&dq=unification%20of%20the%20crowns%20of%20Aragon%20and%20Castile&hl=es&pg=PA472#v=onepage&q&f=false |title=Handbook of European History |publisher=Books.google.es |date= |accessdate=۲۰۱۳-۰۴-۲۶}}</ref> اسپانیا در سده شانزدهم و بیشتر سده هفدهم قدرت برتر اروپا بود. این موقعیت با ثروت حاصل از بازرگانی و مستعمرات تقویت شد. قدرت و شکوه امپراتوری در دوره دو تن از پادشاهان [[دودمان هابسبورگ]]، [[کارل پنجم، امپراتور مقدس روم|کارلوس یکم]] (بین ۱۵۱۶ تا ۱۵۵۶ میلادی) و [[فلیپه دوم]] (بین ۱۵۵۶ تا ۱۵۹۸ میلادی)، به اوج خود رسید. در این دوره حوادث مهم تاریخی همچون [[جنگ‌های ایتالیا]]، [[شورش کاستیا|شورش اهالی کاستیا علیه کارلوس یکم]]، [[انقلاب هلند]]، [[شورش مورها در گرانادا]]، جنگ با [[جنگ‌های عثمانی و هابسبورگ|امپراتوری عثمانی]]، [[جنگ اسپانیا و انگلستان|جنگ با انگلستان]] و [[فرانسه در آغاز دوره مدرن|جنگ با فرانسه]] به وقوع پیوست.<ref>{{cite web |last=Payne |first=Stanley G. | title = A History of Spain and Portugal; Ch. 13 The Spanish Empire|publisher=The Library of Iberian Resources Online |year=۱۹۷۳ |url=http://libro.uca.edu/payne1/spainport1.htm |accessdate=9 August 2008}}</ref> امپراتوری اسپانیا با تصرف بخش بزرگی از [[قاره آمریکا]]، جزایر [[اقیانوسیه]]، مناطقی از [[ایتالیا]]، شهرهایی در [[شمال آفریقا]] و همچنین بخش‌هایی که امروزه فرانسه، آلمان، بلژیک، لوکزامبورگ و هلند را تشکیل می‌دهد، بسیار بزرگ شد. اسپانیا نخستین امپراتوری بود که به «[[امپراتوری‌ای که خورشید در آن هرگز غروب نمی‌کند|امپراتوری بی‌غروب]]» ملقب شد. [[پرونده:Spanish Galleon.jpg|بندانگشتی|چپ|بندانگشتی|upright|یک کشتی بادبانی اسپانیایی در سده هفدهم]] سده‌های شانزدهم و هفدهم [[عصر کاوش]] بود. سفرهای اکتشافی دریایی و زمینی [[مسیرهای بازرگانی]] جدیدی را بین اقیانوس‌ها گشود و دوره [[استعمار]] اروپایی‌ها را آغاز کرد. کاشفان اسپانیایی در کنار [[فلزات گران‌بها]]، ادویه، لوازم تجملی و محصولات جدید کشاورزی، دانش و اطلاعات ارزشمندی را از دنیاهای جدید به همراه خود می‌آوردند و نقش محوری در افزایش دانش اروپایی‌ها از جهان ایفا کردند.<ref>{{Cite book |last=Thomas |first=Hugh |authorlink=Hugh Thomas (writer) | title = Rivers of gold: the rise of the Spanish Empire |publisher=George Weidenfeld & Nicholson |year=۲۰۰۳ |location=London |pages=''passim''|isbn=۹۷۸-۰-۲۹۷-۶۴۵۶۳-۴}}</ref> از شکوفایی فرهنگی آن دوره امروزه با عنوان [[عصر طلایی اسپانیا]] یاد می‌شود. اوج‌گیری [[انسان‌گرایی]]، اصلاح‌طلبی پروتستانی و اکتشاف‌های جدید جغرافیایی منجر به شکل‌گیری جنبش بانفوذ روشن‌فکری به نام [[مکتب سالامانکا]] شد. در اواخر سده شانزدهم و نیمه نخست سده هفدهم، اسپانیا با چالش‌های سختی از همه جوانب روبرو بود. [[دزدان دریایی بربر]] زیر سایه امپراتوری در حال اوج‌گیری عثمانی، جریان عادی زندگی را در بسیاری از مناطق ساحلی اسپانیا مختل می‌کردند و این به منزله احیای خطر [[فتوحات مسلمانان|حمله مسلمانان]] بود.<ref>According to Robert Davis between 1&nbsp;million and 1.25&nbsp;million Europeans were captured by [[آفریقای شمالی|North Africa]] Muslim pirates and sold as slaves during the 16th and 17th centuries.</ref> این جریانات در حالی به وقوع می‌پیوست که اسپانیا اغلب در حال جنگ با فرانسه بود. [[اصلاحات پروتستانی|جنبش اصلاحات پروتستانی]] و تفرقه در کلیسای کاتولیک کشور و امپراتوری را هر چه بیشتر در باتلاق جنگ‌های مذهبی فرو برد و در نتیجه امپراتوری مجبور بود تا نظامی‌گری را در سراسر اروپا و مدیترانه گسترش دهد.<ref>{{cite web|url=http://libro.uca.edu/payne1/payne15.htm|title=The Seventeenth-Century Decline|accessdate=13 August 2008|publisher=The Library of Iberian resources online}}</ref> سده شانزدهم و زمانی که امپراتوری در اوج قدرت بود، [[افسانه سیاه]] یا تبلیغات ضد اسپانیایی توسط مبلغانی از قدرت‌های رقیب اروپایی به خصوص [[هلند]] و [[انگلستان]] [[پروتستانیسم|پروتستان]] رواج یافت. مبلغان ضد وضعیت اخلاقی امپراتوری و [[مردم اسپانیا|اسپانیایی‌ها]] تبلیغ می‌کردند. تبلیغات آن‌ها در مورد میزان [[تفتیش عقاید اسپانیایی|تفتیش عقاید]] و همچنین چگونگی رفتار اسپانیایی‌ها با بومیان آمریکا، غیر کاتولیک‌ها و یهودیان بیشتر اغراق‌آمیز و گاهی دروغ بود.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/67986/Black-Legend |title=Encyclopædia Britannica entry "Black Legend" |publisher=Britannica.com |date= |accessdate=۲۰۱۳-۰۴-۲۶}}</ref> [[پرونده:Monastery of San Lorenzo de El Escorial.jpg|بندانگشتی|بنای تاریخی [[ال اسکوریال]] در مرکز اسپانیا]] [[پرونده:Hernán Cortés anónimo.jpg|upright|بندانگشتی|چپ|[[ارنان کورتس|هرنان کورتس]]، [[کنکیستادور]] (اکتشاف‌گر) و فرماندار [[اسپانیای نو]]]] میانه سده هفدهم و در حالی که بیماری و جنگ اروپا را فرا گرفته بود، هابسبورگ‌های اسپانیایی قاره را در دام جنگ‌ها و اختلافات مذهبی سیاسی انداختند. این درگیری‌ها اقتصاد را از پایه ویران کرد و باعث [[جنگ‌های استقلال]]‌خواهانه شد. با وجود این امپراتوری در برابر این جریانات جدایی‌خواه مقاومت می‌کرد اما در نهایت مجبور شد تا جدایی پرتغال و هلند را به رسمیت بشناسد. این وضعیت منجر به [[جنگ سی‌ساله]] در اروپا شد. در نیمه دوم سده هفدهم اسپانیا وارد یک سیر نزولی نسبی شد و بخش‌هایی از قلمرو خود در فرانسه و هلند را از دست داد. با این حال کشورگشایی اسپانیایی‌ها در قاره‌های دیگر ادامه داشت و این روند تا سده نوزدهم ادامه پیدا کرد. سیر نزولی اسپانیا در سال‌های آغازین سده هجدهم با افزایش رقابت و ستیز بر سر تخت سلطنت به اوج خود رسید و [[جنگ‌های جانشینی اسپانیا]] به وقوع پیوست. جنگ‌های جانشینی اسپانیا درگیری‌های گسترده بین‌المللی بود که با زد و خوردهای داخلی درآمیخته بود. پادشاهی اسپانیا تاوان سنگینی به سبب این جنگ‌ها پرداخت و قلمروی اروپایی خود و جایگاه ابرقدرتی در این قاره را دست داد.<ref>{{cite web |last=Rinehart |first=Robert |coauthors=Seeley, Jo Ann Browning | title = A Country Study: Spain – Spain in Decline |publisher=Library of Congress Country Series |year=1998 |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/estoc.html |accessdate=9 August 2008}}</ref> در پی این جنگ دودمان جدیدی با رگ و ریشه فرانسوی قدرت را در اسپانیا به دست گرفتند. کشور واقعی اسپانیا زمانی تشکیل شد که نخستین پادشاه بوربون، [[فیلیپ پنجم]] پادشاهی‌های کاستیل و آراگون را با هم یکپارچه کرد و بسیاری از قوانین و مقررات محلی قدیمی را برانداخت.<ref>{{cite web |last=Rinehart |first=Robert |coauthors=Seeley, Jo Ann Browning | title = A Country Study: Spain – Bourbon Spain |publisher=Library of Congress Country Series |year=1998 |url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/estoc.html |accessdate=9 August 2008}}</ref> سده هجدهم وضعیت امپراتوری کم‌کم بهبود یافت. خاندان جدید حاکم یعنی [[دودمان بوربون]] نظام جدید مدرنیزه کردن دولت و اقتصاد را پیاده کرد. جنبش‌های [[عصر روشنگری|روشنگری]] در میان برخی از نخبگان دربار و خاندان پادشاهی رسوخ نمود. کمک‌های نظامی به شورشیان در مستعمرات بریتانیا در [[جنگ انقلاب آمریکا]] وجه بین‌المللی اسپانیا را بهبود بخشید.<ref>{{cite web |last=Gascoigne |first=Bamber | title = History of Spain: Bourbon dynasty: from AD 1700 |publisher=Library of Congress Country Series |year=1998 |url=http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?HistoryID=ab50&ParagraphID=iss#iss |accessdate=9 August 2008}}</ref> === حکمرانی ناپلئون، خیزشها و سرنگونی امپراتوری ناپلئون === {{multiple image|perrow=2|total_width=200|image1=La_Rendición_de_Bailén_(Casado_del_Alisal).jpg|width1=300|height1=|image2=Rocroi, el último tercio, por Augusto Ferrer-Dalmau.jpg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=نبرد بایلن نخستین شکست ناپلئون در اسپانیا|caption2=[[نبرد رکروا]] یکی‌از [[جنگ سی‌ساله]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=Comuneros.jpg|caption3=[[شورش کمونرس]]|alt1=|image4=|caption4=}}در سال ۱۷۹۳ م. اسپانیا وارد جنگی علیه [[جمهوری اول فرانسه|انقلابیان فرانسوی]] شد. اسپانیا در میدان نبرد شکست خورد و در سال ۱۷۹۵ م. صلح با فرانسه برقرار شد. در سال ۱۸۰۷ م. طی یک [[پیمان‌نامه]] مخفی بین اسپانیا و [[ناپلئون بناپارت]] اسپانیا به پرتغال و بریتانیا اعلان جنگ داد. سربازان ناپلئون برای جنگ با پرتغال وارد اسپانیا شدند و تمام استحکامات نظامی را تصرف کردند. پادشاه اسپانیا به نفع برادر ناپلئون [[ژوزف بناپارت]] استعفا داد. اسپانیایی‌ها به ژوزف ناپلئون به عنوان پادشاه دست نشانده نگاه می‌کردند. خیزش ۲ مه ۱۸۰۸ یکی از چندین قیام علیه رژیم ناپلئونی در اسپانیا بود.<ref>David A. Bell. "[http://www.historynet.com/wars_conflicts/napoleonic_wars/6361907.html?page=2&c=y Napoleon's Total War] {{Webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20091006185459/http://www.historynet.com/wars_conflicts/napoleonic_wars/6361907.html?page=2&c=y |date=۶ اکتبر ۲۰۰۹}}". TheHistoryNet.com</ref> این شورش‌ها نقطه آغاز [[جنگ شبه‌جزیره]] علیه رژیم ناپلئون بود.<ref>(Gates 2001, p.20)</ref> ناپلئون مجبور شد شخصاً دخالت کند. او چندین ارتش اسپانیایی را شکست داد و انگلیسی‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کرد. گرچه اقدامات نظامی بیشتر از سوی نیروهای اسپانیایی، انگلیسی و پرتغالی و تهاجم مرگبار ناپلئون به روسیه منجر به خروج ارتش امپراتوری فرانسه از اسپانیا و بازگشت [[فردیناند هفتم]] شد.<ref>(Gates 2001, p.467)</ref> در خلال جنگ یک سازمان انقلابی به نام «کادیز کورتس» برای هماهنگ‌سازی مبارزات علیه رژیم ناپلئونی و آماده‌سازی یک قانون اساسی شکل گرفت.<ref>[http://books.google.es/books?id=l4JQIkW1yrsC&pg=PA209&dq=1812+primeras+cortes+de+españa&hl=es&sa=X&ei=FPu2UNznKcTT0QXo44GQCg&redir_esc=y#v=onepage&q=1812%20primeras%20cortes%20de%20españa&f=false Diccionario de Historia de España. Jaime Alvar Ezquerra.2003] Cortes of Cádiz (1812) was the first parliament of Spain with sovereign power</ref> اعضای این سازمان از تمام اسپانیا بودند.<ref>{{cite book|last=Rodriguez|title=Independence of Spanish America|publisher=Cambridge University Press}} [https://www.google.es/search?tbm=bks&hl=es&q=%22It+met+as+one+body,+and+its+members+represented+the+entire+Spanish+world%22&btnG=] citation: "It met as one body, and its members represented the entire Spanish world"</ref> در سال ۱۸۱۲ م. یک قانون اساسی تدوین شد اما پس از سرنگونی رژیم بناپارتی [[فردیناند هفتم]] پارلمان کورتس تدوینگر قانون اساسی را ملغی و حکومت [[پادشاهی مطلقه]] اعلام کرد. این رخدادها [[نقطه آغاز]] درگیری‌های سال‌های بعد بین لیبرال‌ها و محافظه‌کاران بود. جنگ‌های دوران ناپلئون باعث بی‌ثباتی و تفرقه سیاسی و همچنین نابودی اقتصاد اسپانیا شد. در بین این ناآرامی‌ها [[جنگ‌های استقلال‌خواهانه آمریکای لاتین|جنگ‌های استقلال‌خواهانه]] در [[مستعمرات اسپانیا]] در [[قاره آمریکا]] به وقوع پیوست و به استقلال مستعمرات سابق اسپانیا در قاره آمریکا انجامید. [[فردیناند هفتم اسپانیا|شاه فردیناند هفتم]] کوشید تا حرکات استقلال‌خواهانه را سرکوب کند اما نه‌تنها با مخالفت‌ها در مستعمرات روبرو شد که در داخل اسپانیا نیز افسران لیبرال دست به شورش زدند. تا پایان سال ۱۸۲۶ م. از تمام مستعمرات اسپانیا در قاره آمریکا تنها [[کوبا]] و [[پورتوریکو]] باقی ماند. === انقلاب‌های اسپانیا === {{اصلی|انقلاب باشکوه اسپانیا}} [[File:Gobierno_Provisional_1869_(J.Laurent).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Gobierno_Provisional_1869_(J.Laurent).jpg|چپ|بندانگشتی|انقلاب باشکوه اسپانیا]] در ۱۸۶۸ م. شورشیان به فرماندهی [[خوان پریم]] به لیبرال‌ها و جمهوری‌خواهان اسپانیایی در [[مادرید]] پیام دادند که شرایط برای شورشی بزرگ فراهم است. شورشیان [[ایزابلای دوم اسپانیا|ملکه ایزابلای دوم]] را از پادشاهی فروگرفتند و او به [[فرانسه]] رفت. این رویداد به [[جنگ فرانسه و پروس]] انجامید. ادامه بی‌ثباتی و بحران اقتصادی در اسپانیا منجر به شکل‌گیری حرکات استقلال‌خواهانه در [[فیلیپین]] و [[کوبا]] شد. به دنبال این مبارزات استقلال‌خواهانه [[ایالات متحده]] وارد مناقشه شد و [[جنگ آمریکا و اسپانیا]] در بهار ۱۸۹۸ م. به وقوع پیوست. === جنگ داخلی اسپانیا === [[File:Collage_guerra_civile_spagnola.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Collage_guerra_civile_spagnola.png|چپ|بندانگشتی|[[جنگ داخلی اسپانیا]]]] با آغاز قرن جدید پیشرفت‌هایی در اسپانیا به وقوع پیوست. با این حال اسپانیا نسبت به سایر اروپاییان نقش کمرنگی در [[تقسیم آفریقا]] داشت. [[صحرای غربی]]، [[قیومیت اسپانیا بر مراکش|مراکش اسپانیا]] و [[گینه استوایی]] تنها مستعمرات اسپانیا در آفریقا بودند. شکست‌های سنگین در طول [[جنگ ریف]] در مراکش اعتبار حکومت و شاهنشاهی را خدشه‌دار کرد. بین سال‌های ۱۹۲۳ تا ۱۹۳۱ (۱۳۰۲ تا ۱۳۱۰) ژنرال [[میگوئل پریمو ده ریورا]] بر اسپانیا حکومت کرد و پایان این دوره با آغاز [[جمهوری دوم اسپانیا]] هم‌زمان شد. جمهوری به استان‌های باسک، کاتالونیا و گالیسیا خودمختاری اعطا کرد و برای زنان حق رأی قائل شد. جمهوری دوم به شدت تحت حکمرانی تندروهای چپگرا بود. در شرایطی که وضع اقتصادی بدتر می‌شد سیاست اسپانیا هر چه بیشتر به سمت تندروی و خشونت در حرکت بود. جنگ داخلی اسپانیا ۱۷ ژوئیه ۱۹۳۶ (۲۶ تیر ۱۳۱۵) آغاز شد و به مدت سه سال بین نیروهای ملی‌گرا به رهبری [[فرانسیسکو فرانکو]] که توسط [[آلمان نازی]] و [[پادشاهی ایتالیا|ایتالیای فاشیست]] پشتیبانی می‌شد در برابر جمهوری‌خواهان که توسط [[مکزیک]]، [[شوروی]] و گروهی موسوم به «سپاه بین‌المللی» پشتیبانی می‌شدند، ادامه داشت. دولت‌های غربی بنا به سیاست [[عدم مداخله]] از هیچ‌یک از طرفین حمایت نکردند. ژنرال فرانکو پیروز جنگ شد و حکومت دیکتاتوری خود را آغاز کرد. جنگ داخلی اسپانیا جنگ بی‌رحمانه‌ای بود و طرفین درگیر اعمال سبعانه‌ای را انجام دادند. جنگ جان ۵۰۰٬۰۰۰ نفر را گرفت و نیم میلیون نفر دیگر را مستقیماً درگیر کرد. === اسپانیا در زمان فرانکو === [[پرونده:Franco eisenhower 1959 madrid.jpg|بندانگشتی|[[فرانسیسکو فرانکو]] و [[دوایت آیزنهاور|آیزنهاور]] رئیس‌جمهور آمریکا، [[مادرید]]، ۱۹۵۹ (۱۳۳۷)]] [[اسپانیای فاشیست]] تحت حکمرانی فرانکو در قبال [[جنگ جهانی دوم]] [[اسپانیا در جنگ جهانی دوم|بی‌طرف]] بود گرچه به [[قدرت‌های محور]] تمایل داشت. تنها حزب قانونی در رژیم فرانکو حزب [[حزب فالانژ اسپانیا|فالانژ]] یا ''اسپانیولا ترادیسیونالیستا ای د لاس خونس'' بود که در سال ۱۹۳۷ (۱۳۱۵) تشکیل شده بود؛ خط مشی این حزب تقابل با کمونیسم، کاتولیک گرایی و [[ملی‌گرایی]] بود. در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۷) نام حزب به ''مویممیِنتو ناسیونال" به معنای حرکت ملی تغییر پیدا کرد. پس از جنگ جهانی دوم اسپانیا از نظر سیاسی و اقتصادی در انزوا بود و در [[سازمان ملل متحد]] حضور نداشت. اما در سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۳) در اوج [[جنگ سرد]] اوضاع تغییر پیدا کرد و اسپانیا عضو سازمان ملل متحد شد. در آن زمان اسپانیا اهمیت راهبردی برای حضور نظامی آمریکا در شبه‌جزیره ایبریا و حوزه دریای مدیترانه و در نتیجه تقابل با [[شوروی]] داشت. دهه ۶۰ میلادی اسپانیا شاهد رشد بی‌سابقه نرخ‌های اقتصادی بود که از آن به عنوان [[معجزه اسپانیا]] یاد می‌شود. === اسپانیا پس از فرانکو === [[File:President_and_Mrs._Nixon_and_Prince_Juan_Carlos_and_Princess_Sophia_of_Spain,_in_evening_attire,_prior_to_receiving..._-_NARA_-_194349.tif|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:President_and_Mrs._Nixon_and_Prince_Juan_Carlos_and_Princess_Sophia_of_Spain,_in_evening_attire,_prior_to_receiving..._-_NARA_-_194349.tif|چپ|بندانگشتی|[[خوآن کارلوس اول]] و [[نیکسون]] همراه با بانوان اول هر دو کشور]] پس از مرگ فرانکو در نوامبر ۱۹۷۵ (آبان ۱۳۵۴)، بر طبق قانون [[خوآن کارلوس اول اسپانیا|خوآن کارلوس اول]] به عنوان [[پادشاهی در اسپانیا|پادشاه اسپانیا]] و [[رئیس دولت]] جانشین وی شد. با تصویب قانون اساسی جدید اسپانیا در سال ۱۹۷۸ (۱۳۵۷) و [[گذار اسپانیا به دموکراسی|استقرار دموکراسی در اسپانیا]]، حکومت با ایجاد یک سازماندهی درونی بر پایه ایجاد [[بخش‌های خودمختار اسپانیا|بخش‌های خودمختار]] قدرت بیشتری به مناطق و استان‌ها اعطا کرد. در [[سرزمین باسک (منطقه خودمختار)|باسک]] ملی‌گرایان میانه‌روی باسکی در کنار ملی‌گرایان تندرو به رهبری سازمان مسلح [[اتا]] به حیات خود ادامه دادند. این گروه در سال ۱۹۵۹ (۱۳۳۸) در دوران فرانکو تشکیل شده بود اما به اقدامات خشونت‌بار خود حتی پس از استقرار دموکراسی و اعطای [[خودمختاری]] به منطقه باسک ادامه داد. در ۲۳ فوریه ۱۹۸۱ (۴ اسفند ۱۳۵۹)، عناصر شورشی نفوذی اتا در میان نیروهای امنیتی مجلس اسپانیا در تلاش برای تحمیل یک [[حکومت نظامی]] مجلس را تصرف کردند. شاه خوآن کارلوس اول شخصاً پیگیری مسئله را بر دوش گرفت و از طریق تلویزیون ملی کودتاچیان را وادار به تسلیم کرد. در ۳۰ مه ۱۹۸۲ (۹ خرداد ۱۳۶۱) در پی برگزاری یک [[همه‌پرسی]] اسپانیا به [[ناتو]] پیوست. در همان سال با پیروزی [[حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا]] نخستین حزب چپ در ۴۳ سال گذشته به قدرت رسید. در سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۴) اسپانیا به [[اتحادیه اقتصادی اروپا]] پیوست که بعدها به [[اتحادیه اروپا]] تبدیل شد. در پی [[انتخابات]] عمومی سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۴) حزب کارگران سوسیالیست پس از ۱۴ سال حکومت شکست خورد و جای خود را به [[حزب مردم (اسپانیا)|حزب مردم]] داد. === در هزارهٔ نو === {{multiple image|perrow=2|total_width=200|image1=Atentado_11M.jpg|width1=300|height1=|image2=Tribunal_Supremo,_Madrid.jpg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=[[بمب‌گذاری ۲۰۰۴ قطار مادرید]]|caption2=[[محاکمه رهبران استقلال‌طلب کاتالونیا]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=Barcelona_La_Rambla_-_2011-04-23_05_-_JTCurses.jpg|caption3=[[حمله ۲۰۱۷ بارسلونا]]|alt1=|image4=Pedro Sánchez estado de alarma.jpg|caption4=[[پدرو سانچز]]، نخست‌وزیر}}در تاریخ ۱ ژانویه ۲۰۰۲ (۱۱ دی ۱۳۸۰) دولت اسپانیا، [[یورو]] واحد پول شانزده کشور [[منطقه یورو]] را جانشین [[پزوتا]] کرد. در همان دوره اسپانیا شاهد رشد اقتصادی قوی، بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا بود. در همان حال تحلیلگران اقتصادی هشدار می‌دادند که قیمت شگفت‌آور املاک و کسری تجارت خارجی بالا در اوج رونق احتمالاً منجر به [[فروپاشی اقتصادی]] وحشتناک کشور خواهد شد. این پیش‌بینی‌ها درست بود و رکود اقتصادی ناشی از رکود در بخش مسکن در سال مالی ۲۰۰۸–۲۰۰۹ کشور را فرا گرفت.<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2002/07/11/business/worldbusiness/11iht-a10_18.html?scp=1&sq=Economy%20reaps%20benefits%20of%20entry%20to%20the%20%27club%27%20:%20Spain%27s%20euro%20bonanza&st=cse|title=Economy reaps benefits of entry to the 'club': Spain's euro bonanza|work=International Herald Tribune |accessdate=9 August 2008|date=11 July 2002|author=Pfanner, Eric}} See also: {{Cite news|url=http://www.economist.com/displayStory.cfm?story_id=9118701|title=Spain's economy / Plain sailing no longer|work=The Economist |date=3 May 2007|accessdate=9 August 2008}}</ref> در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۶) ترکیدن [[حباب مسکن در اسپانیا|حباب مسکن]] منجر به بحران مالی در اسپانیا شد که تا سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) ادامه داشت. در صبح روز ۵ شنبه ۱۱ مارس ۲۰۰۴ (۲۱ اسفند ۱۳۸۲) و در اوج ساعات شلوغی شهر [[مادرید]] [[بمبگذاری‌های ۲۰۰۴ مادرید|ده انفجار تروریستی در شبکه راه‌آهن مادرید]] به وقوع پیوست. سه سال بعد و طی تحقیق و برگزاری دادگاه مشخص شد این بمبگذاری‌ها توسط گروه ستیزگر اسلامگرای محلی نزدیک به [[القاعده]] برنامه‌ریزی و اجرا شده بوده است.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3509426.stm|publisher=BBC|title=Al-Qaeda 'claims Madrid bombings'|accessdate=13 August 2008 | date=14 March 2004}} See also: {{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7070827.stm|publisher=BBC|title=Madrid bombers get long sentences|accessdate=13 August 2008 | date=31 October 2007}}</ref> بر اثر این انفجار ۱۹۱ نفر کشته و ۱۸۰۰ نفر زخمی شدند. نخست انگشت اتهام به سوی گروه جدایی‌طلب باسک [[اتا]] دراز شد اما مدارک و شواهدی آشکار شد که دخالت [[اسلامگرایی|اسلامگرایان]] را ثابت می‌کرد و چون انتخابات سراسری اسپانیا قرار بود سه روز بعد انجام شود، بی‌درنگ مسائل امنیتی در صدر مجادلات بین دو حزب رقیب [[حزب مردم (اسپانیا)|حزب مردم]] و [[حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا|حزب کارگران سوسیالیست]] قرار گرفت.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3509744.stm|publisher=BBC|title=Spain votes under a shadow|accessdate=13 August 2008 | date=14 March 2004|first=Dominic|last=Bailey}}</ref> در آن انتخابات، دولت اسپانیا و حزب حاکم مردم که به سبب اتحاد با [[ایالات متحده]] در [[جنگ عراق]] شرکت کرده بود، نتوانست اتهام‌ها را دربارهٔ دخالت نظامی در خارج و کوتاهی در حفظ امنیت از خود رفع کند و به این ترتیب [[حزب کارگران سوسیالیست اسپانیا]] به رهبری [[خوزه لوئیز رودریگز ساپاترو]] با وعده بازگرداندن ارتش اسپانیا از عراق و جدا شدن از [[ائتلاف]] بیش‌تر رای‌ها را از آن خود کرد و ساپاترو به عنوان [[نخست‌وزیر اسپانیا]] برگزیده شد.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3512222.stm|publisher=BBC|title=Spain awakes to socialist reality|accessdate=13 August 2008 | date=15 March 2004|first=Dominic|last=Bailey}}</ref> در انتخابات نوامبر ۲۰۱۱، مشکلات پی آیند [[رکود اقتصادی]] مهم‌ترین موضوع کارزارهای دو حزب مطرح در اسپانیا بود. در این انتخابات [[ماریانو راخوی]] از حزب راست‌گرای [[حزب مردم (اسپانیا)|مردم]]، پیروز شد و به نخست‌وزیری رسید.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.thedailybell.com/floatWindow.cfm?id=4309 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۷ مارس ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140308001141/http://www.thedailybell.com/floatWindow.cfm?id=4309 |archivedate=۸ مارس ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> در بهار ۲۰۱۴، پادشاه [[خوآن کارلوس اول اسپانیا|خوآن کارلوس نخست]] اعلام کرد که قصد دارد از پادشاهی کنار رود<ref>http://www.bbc.com/news/world-europe-27662301</ref> و این مقام را به پسرش واگذارد. با همه مخالفت‌های جمهوری‌خواهان و معترضان به پادشاهی، [[فیلیپه، شاهزاده آستوریاس|فیلیپه]] در ۱۹ ژوئن بر جای پدر نشست و حکومت [[پادشاهی مشروطه]] و تاج و تخت در اسپانیا برجا ماند. == جغرافیا == {{Main|جغرافیای اسپانیا}} [[پرونده:Donostia Igeldotik.jpg|بندانگشتی|330px|خلیج لاکونچا در شهر [[سن سباستین]] واقع در [[جزایر سانتا کلارا]] در [[استان گیپوسکوا]]، باسک]] اسپانیا با داشتن ۵۰۵٬۹۹۲ کیلومتر مربع وسعت [[فهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوری|پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان]] است. اسپانیا تقریباً ۴۷۰۰۰ کیلومتر مربع کوچکتر از [[فرانسه]] و ۸۱۰۰۰ کیلومتر مربع بزرگتر از [[کالیفرنیا|ایالت کالیفرنیا آمریکا]] است. قله آتش فشانی [[تید]] که در نزدیکی شهر [[تنریف]] در [[جزایر قناری]] قرار دارد با ارتفاع ۳۷۱۸ متر بلندترین نقطه کشور اسپانیا می‌باشد.<ref>Medina García, Eusebio (2006). [http://www.dip-badajoz.es/cultura/ceex/reex_digital/reex_LXII/2006/T.%20LXII%20n.%202%202006%20mayo-ag/RV000827.pdf «Orígenes históricos y ambigüedad de la frontera {{Not a typo|hispano-lusa}} (La Raya)»] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170525185331/http://www.dip-badajoz.es/cultura/ceex/reex_digital/reex_LXII/2006/T.%20LXII%20n.%202%202006%20mayo-ag/RV000827.pdf|date=25 May 2017}}. ''Revista de Estudios Extremeños''. Tomo LXII (II Mayo-Agosto). {{ISSN|0210-2854}}, pp. 713–723.</ref> اسپانیا بین [[مدار ۲۶ درجه شمالی|مدار ۲۶]] و [[مدار ۴۴ درجه شمالی|۴۴ درجه شمالی]] و [[نصف‌النهار ۵ درجه شرقی|نصف‌النهار ۵]] و [[نصف‌النهار ۱۹ درجه شرقی|۱۹ درجه شرقی]] قرار دارد. اسپانیا در غرب با [[پرتغال]]، در جنوب از طریق [[برون‌بوم|درون‌بومهایش]] در شمال آفریقا ([[سبته]]، [[ملیلیه]] و [[پنیون د ولس د لا گومرا]]) با [[مراکش]] و [[تنگه جبل‌طارق]] (جز [[سرزمین‌های آن سوی دریاهای بریتانیا]] می‌باشد)، در شمالغرب در راستای کوه‌های [[پیرنه]] با [[فرانسه]] و [[شاهزاده نشین]] [[آندورا]] هم‌مرز می‌باشد. در امتداد کوه‌های پیرنه در ۱۶۰۰ متری مرز [[استان خرنا]]ی [[کاتالونیا]] شهر برون‌بوم [[ییویا]] درون خاک کشور فرانسه قرار دارد. === جزیره‌ها === جزایر اسپانیا شامل [[جزایر بالئاری]] در [[دریای مدیترانه]] و [[جزایر قناری]] در [[اقیانوس اطلس]] می‌باشد. افزون بر این‌ها شماری جزیره غیر مسکونی دیگر در سمت مدیترانه‌ای [[تنگه جبل‌الطارق]] نیز متعلق به اسپانیا است از جمله [[جزایر چافاریناس]]، [[پنیون د آلهوسماس|آلهوسماس]] و جزیره کوچک [[جزیره پرخیل|پرخیل]]. [[جزیره آلبوران]] که بین اسپانیا و شمال آفریقا قرار دارد نیز تحت حاکمیت اسپانیا می‌باشد. جزیره کوچک [[جزیره فاسان|فاسان]] که در [[رودخانه بیداسوآ]] قرار دارد تحت حاکمیت مشترک اسپانیا و فرانسه اداره می‌شود. [[پرونده:Teide2007.jpg|بندانگشتی|240px|[[تید|قله تید]] در [[تنریف]] واقع در [[جزایر قناری]]، بلندترین کوه اسپانیا]] جمعیت جزایر:<ref>La superficie de las islas vendrá dada en hectáreas salvo la de las mayores islas de los archipiélagos canario y balear, así como las plazas de soberanía.</ref> * ۱. [[تنریف]] ۸۹۹٬۸۳۳ * ۲. [[مایورکا]] ۸۶۲٬۳۹۷ * ۳. [[گران کاناریا]] ۸۳۸٬۳۹۷ * ۴. [[لانزاروته]] ۱۴۱٬۹۳۸ * ۵. [[ایبیزا، اسپانیا|ایبیزا]] ۱۲۵٬۰۵۳ * ۶. [[فوئرته‌ونتورا]] ۱۰۳٬۱۰۷ * ۷. [[منورکا]] ۹۲٬۴۳۴ * ۸. [[لا پالما]] ۸۵٬۹۳۳ * ۹. [[لا خومرا]] ۲۲٬۲۵۹ * ۱۰. [[ال هییرو]] ۱۰٬۵۵۸ * ۱۱. [[فورمنترا]] ۷٬۹۵۷ * ۱۲. [[جزیره آروسا|آروسا]] ۴٬۸۸۹ * ۱۳. [[گراسیوسا، جزایر قناری|لا گراسیوسا]] ۶۵۸ * ۱۴. [[تابارکا]] ۱۰۵ * ۱۵. [[جزیره اونس|اونس]] ۶۱ === کوهستان‌ها رودخانه‌ها === اسپانیا کشوری کوهستانی است و [[فلات]]ها و رشته کوه‌های بلند در آن پوشیده است. افزون بر کوه‌های [[پیرنه]] رشته کوهای دیگری از جمله "کانتابریان"، "ایبریکو"، "سنترال"، "تولدو"، "سییرا مورناً و "پنیبتیکو در اسپانیا وجود دارد. بلندترین نقطه سرزمین اصلی اسپانیا و شبه جزیره ایبریا قله [[مولهاسن]] با ارتفاع ۳۴۷۸ متر می‌باشد که در رشته کوه‌های سییرا نوادا قرار دارد. البته بلندترین نقطه کشور اسپانیا در مجموع قله [[آتشفشان]]ی [[تید]] واقع در جزایر قناری می‌باشد. بزرگ‌ترین فلات اسپانیا مستا سنترال نام دارد که در قلب اسپانیا واقع شده است. چندین رودخانه بزرگ در اسپانیا وجود دارد از جمله رودخانه‌های [[تاقوس]]، [[ایبرو]]، [[دورو]]، [[گوادیانا]] و [[گوادالکیویر]]. در طول ساحل [[دشت آبرفتی|دشتهای آبرفتی]] وجود دارد که بزرگ‌ترین آن دشت آبرفتی گوادالکیویر واقع در [[اندلس]] می‌باشد. === اقلیم === {{Main|اقلیم اسپانیا}} بر اساس ویژگی‌های جغرافیایی سه اقلیم در اسپانیا وجود دارد:<ref>{{cite web|url=http://www.schweizerbart.de/resources/downloads/paper_free/55034.pdf |title=World Map of the Köppen-Geiger climate classification updated – (see p.3) |format=PDF |date= |accessdate=30 April 2011}}</ref><ref>http://www.city-data.com/forum/attachments/weather/56180d1263187925-ultimate-climate-poll-koppen-climate-classification-kottek_et_al_2006.gif</ref> * [[اقلیم مدیترانه‌ای]] با تابستان‌های گرم و خشک. بر طبق [[رده‌بندی اقلیمی کوپن]] در صورت از این نوع اقلیم بر ایبریا حکمفرماست: Csa و Csb. * [[آب‌وهوای نیمه‌خشک|اقلیم نیمه‌خشک]] که در ربع جنوب‌شرقی کشور به ویِژه در منطقه [[مورسیا (شهر)|مورسیا]] و در دره [[ایبرو]] وجود دارد و برخلاف اقلیم مدیترانه‌ای فصل خشک پس از زمستان نیز ادامه دارد. * [[اقلیم اقیانوسی]] در شمال اسپانیا به ویژه در منطقه [[سرزمین باسک (منطقه خودمختار)|استان باسک]]، [[آستوریاس]]، [[استان کانتابریا|کانتابریا]] و بخشی از [[گالیسیا]] حکمفرماست. برخلاف اقلیم مدیترانه‌ای در اقلیم اقیانوسی دما در زمستان و تابستان تحت تأثیر اقیانوس تغییر می‌کند و هیچ فصل خشکی وجود ندارد. افزون بر این اقلیم‌های اصلی زیر اقلیم‌های دیگری نیز وجود دارد مانند [[اقلیم آلپی]] در [[پیرنه]] و [[سییرا نوادا]] و [[مناطق نیمه‌گرمسیری|اقلیم نیمه‌گرمسیری]] در جزایر قناری. == حکومت == {{Main|سیاست در اسپانیا}} [[پرونده:Juan Carlos 2004.jpg|بندانگشتی|upright|[[خوآن کارلوس اول اسپانیا|خوآن کارلوس اول]]، [[پادشاهی در اسپانیا|پادشاه پیشین اسپانیا]] و [[ملکه سوفیای اسپانیا|سوفیا، ملکه پیشین اسپانیا]]]] قانون اساسی ۱۹۷۸ اوج دموکراسی در اسپانیا است. تاریخ تدوین قانون اساسی در این کشور به [[قانون اساسی ۱۸۱۲ اسپانیا|قانون اساسی ۱۸۱۲]] بازمی‌گردد. پس از مرگ [[ژنرال فرانکو]] پادشاه [[خوان کارلوس]] برای تسریع روند اصلاحات نخست‌وزیر دوران فرانکو [[کارلوس آریاس ناوارو]] را برکنار و سیاستمدار اصلاح‌طلب [[آدولفو سوارز]] را جانشین او کرد.<ref name="From Dictatorship to Democracy">John Hooper, ''The New Spainards'', 2001, ''From Dictatorship to Democracy''</ref><ref name="Spain's fast-living king turns 70">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7171971.stm Spain's fast-living king turns 70] BBC News Friday, 4 January 2008 Extracted 18 June 2009</ref> پس از برگزاری [[انتخابات عمومی اسپانیا (۱۹۷۷)|انتخابات عمومی سال ۱۹۷۷]] (۱۳۵۶) و در نتیجه آن پارلمان قانون اساسی (پارلمانی که اختیار تدوین قانون اساسی را دارد) با هدف آماده‌سازی و تصویب قانون اساسی جدید تشکیل شد.<ref>{{cite web|url=http://www.senado.es/constitu_i/index.html |title=Spanish Constitution |publisher=Senado.es |date= |accessdate=1 November 2011}}</ref> پس از انجام همه‌پرسی در ۶ دسامبر ۱۹۷۸ (۱۵ آذر ۱۳۵۷)، ۸۸٪ رای‌دهندگان به قانون اساسی جدید رأی دادند. بر طبق این قانون اساسی اسپانیای امروز شامل ۱۷ [[بخش‌های خودمختار اسپانیا|بخش خودمختار]] و دو [[بخش‌های خودمختار اسپانیا|شهر خودمختار]] با درجه‌های گوناگونی از خودمختاری می‌باشد با این حال این قانون اساسی، اسپانیا را صراحتاً کشوری متحد و غیرقابل تقسیم می‌داند. همچنین بر طبق قانونی اساسی اسپانیا هیچ دینی در این کشور رسمی نیست و همه مردم در اعمال و باورهای دینی خود آزادند. === اجزای حکومت === اسپانیا یک [[پادشاهی مشروطه]] می‌باشد که در آن سلطنت موروثی است و دارای دو مجلس قانون‌گذاری است. به مجموع [[قوه قانون‌گذاری]] اسپانیا یعنی هر دو مجلس «شورای عالی» یا [[کرتس خنرالس]] گفته می‌شود. [[قوه مجریه]] شامل [[کابینه اسپانیا|شورای وزیران]] به سرپرستی [[نخست‌وزیر اسپانیا|نخست‌وزیر]] می‌باشد. نخست‌وزیر اسپانیا توسط پادشاه و با تأیید [[مجلس نمایندگان (اسپانیا)|کنگره نمایندگان]] (معادل مجلس نمایندگان) پس از انتخابات مجلس انتخاب منصوب می‌گردد. پادشاه فردی را برای نخست‌وزیری به کنگره نمایندگان معرفی می‌کند که توسط حزب دارای اکثریت در کنگره پیشنهاد شده باشد. [[قوه قانون‌گذاری]] شامل [[مجلس نمایندگان (اسپانیا)|کنگره نمایندگان]] با ۳۵۰ عضو و [[سنای اسپانیا|مجلس سنا]] با ۲۵۹ عضو می‌باشد که هر دو به انتخاب مردم به مدت چهار سال فعالیت می‌کنند به جز ۵۱ عضو مجلس سنا توسط مجلس‌های منطقه‌ای بخش‌های خودمختار منصوب می‌شوند. * '''رئیس کشور''' ** [[پادشاهی در اسپانیا|پادشاه]] [[فلیپه ششم (اسپانیا)|فلیپه ششم]] از ۱۹ ژوئن ۲۰۱۴ * '''رئیس دولت''' ** [[نخست‌وزیر اسپانیا]]: [[پدرو سانچز]]، ۲ ژوئن ۲۰۱۸ (۱۲ خرداد ۱۳۹۷) انتخاب شد. *** [[جانشین نخست‌وزیر اسپانیا|معاون اول نخست‌وزیر]] و وزیر دفتر نخست‌وزیر: کارمِن کالبُ (۱۷ خرداد ۱۳۹۷). * '''کابینه''' ** [[کابینه اسپانیا|شورای وزیران]]، توسط نخست‌وزیر تعیین می‌شود. اسپانیا یکی از [[تمرکززدایی]] شده‌ترین [[کشورهای اروپایی]] است. تمام بخش‌های خودمختار در اسپانیا دارای مجلس منتخب مستقل، دولت و ادارت دولتی مستقل، بودجه مستقل، نظام آموزشی و بهداشتی مستقل می‌باشند. بر افزون بر این‌ها باسک و ناوارا دارای نظام مالی مستقل خود هستند. در بخش‌های خودمختار کاتالونیا و باسک نیروی پلیس محلی جانشین پلیس ملی شده است.<ref>{{Cite web|url=https://constituteproject.org/constitution/Spain_2011#s614|title=Section 97, Spanish Constitution|publisher=Constitute Project|access-date=11 April 2024}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://constituteproject.org/constitution/Spain_2011#s677|title=Part V. Relations Between the Government and the Cortes Generales, Spanish Constitution|publisher=Constitute Project|access-date=11 April 2024}}</ref> === تقسیمات کشوری === {{نقشه استان‌های اسپانیا}} {{اصلی|تقسیمات کشوری اسپانیا}} {{اصلی|بخش‌های خودمختار اسپانیا}} {{اصلی|استان‌های اسپانیا}} {{اصلی|شهرستان‌های اسپانیا}} {{اصلی|دهستان‌های اسپانیا}} اسپانیا [[بخش‌های خودمختار اسپانیا|۱۷ بخش خودمختار]] و دو شهر خودمختار دارد که هر دو گروه بالاترین درجه تقسیمات کشوری محسوب می‌شوند. از سوی دیگر کشور اسپانیا به ۵۰ [[استان‌های اسپانیا|استان]] نیز تقسیم شده است که به این ترتیب هر کدام از بخش‌های خودمختار خود به یک یا چند استان تقسیم گردیده‌اند. علاوه بر این هر استان به تعدادی [[شهرستان‌های اسپانیا|شهرستان]] تقسیم شده است.<ref>[http://www.statoids.com/ues.html استانهای اسپانیا]</ref> === روابط خارجی === {{اصلی|روابط خارجی اسپانیا}} پس از مرگ فرانکو در سال ۱۹۷۵ (۱۳۵۴) و بازگشت اسپانیا به [[دموکراسی]]، سیاست خارجی این کشور دچار تغییر شد و انزوای سیاسی دوران فرانکو جای خود را به گسترش [[دیپلماسی]] داد. در سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۵) اسپانیا به [[اتحادیه اقتصادی اروپا]] پیوست و با کشورهای غربی وارد معاملات امنیتی شد. [[پرونده:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|بندانگشتی|275px|راست|اسپانیا در سال ۱۹۸۶ به [[اتحادیه اقتصادی اروپا]] پیوست.]] اسپانیا به عنوان یکی از اعضای [[ناتو]] در فعالیت‌های امنیتی چند جانبه بین‌المللی شرکت داشته است. عضویت این کشور در [[اتحادیه اروپا]] یکی مهم‌ترین بخش‌های سیاست خارجی اسپانیا است. حتی در مواجه با بسیاری از بحران‌های فراروی کشورهای اروپای غربی، اسپانیا ترجیح داده است تا اقداماتش را با سازوکارهای سیاسی اتحادیه اروپا هماهنگ کند. اسپانیا روابط ویژه خود را با [[فیلیپین]] و [[آمریکایی اسپانیایی|کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی]] حفظ کرده است. سیاست روابط خارجی اسپانیا با این کشورها بر پایه ایجاد و تقویت یک جامعه ایبری-لاتین و تقویت روابط زبانی، فرهنگی، بازرگانی و تاریخی بین شبه‌جزیره ایبریا و کشورهای آمریکای لاتین استوار است. === مناقشات ارضی === اسپانیا مدعی مالکیت بر [[جبل طارق]] است در حالی که این منطقه یکی از [[سرزمین‌های آن سوی دریاهای بریتانیا]] محسوب می‌شود. در سال ۱۷۰۴ (۱۰۸۳) در خلال [[جنگ‌های جانشینی اسپانیا]] این شهر به دست نیروهای هلندی انگلیسی که برای [[کارل ششم، امپراتور مقدس روم]] می‌جنگیدند، تسخیر شد. وضعیت قانونی این منطقه در سال ۱۷۱۳ (۱۰۹۲) در [[پیمان‌نامه اوترخت]] مشخص شد و طبق آن اسپانیا برای همیشه جبل طارق را به پادشاهی بریتانیا واگذار کرد.<ref>{{cite web|url=http://www.mgar.net/docs/utrech.htm|title=Tratado de Utretch – Gibraltar (Spanish)|accessdate=9 August 2008|publisher=mgar.net}}</ref> از دهه ۱۹۴۰ میلادی اسپانیا خواستار بازپس‌گیری این منطقه شده است. بیشتر [[مردم جبل طارق]] مخالف پیوستن به اسپانیا یا حاکمیت مشترک دو کشور هستند.<ref>{{Cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2400673.stm |title=Q&A: Gibraltar's referendum|publisher=BBC News |date=8 November 2002 |accessdate=19 February 2010 }}</ref> سازمان ملل طی قطعنامه‌هایی از دو کشور اسپانیا و بریتانیا خواسته است تا با انجام مذاکره به توافق برسند.<ref>{{cite web |url=http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/218/33/IMG/NR021833.pdf?OpenElement |title=Resolution 2070: Question of Gibraltar |date=16 December 1965 |format=PDF |publisher=United Nations |accessdate=19 February 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503183726/http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/218/33/IMG/NR021833.pdf?OpenElement |archivedate=۳ مه ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/005/34/IMG/NR000534.pdf?OpenElement |title=Resolution 2231: Question of Gibraltar |date=20 December 1966 |format=PDF |publisher=[[سازمان ملل متحد|United Nations]] |accessdate=19 February 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503183729/http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/005/34/IMG/NR000534.pdf?OpenElement |archivedate=۳ مه ۲۰۱۱ |dead-url=yes }}</ref> [[جزایر ساویج]] منطقه دیگری است که مورد ادعای اسپانیا می‌باشد. این جزایر جزو خاک [[پرتغال]] می‌باشند و این کشور ادعای همسایه خود اسپانیا را بر جزایر ساواگه بی‌اساس می‌داند. بر طبق ادعای اسپانیایی‌ها ساواگه مجموعه‌ای از صخره‌ها است و جزیره محسوب نمی‌شود پس هیچ آب سرزمینی‌ای برای پرتغال در این منطقه وجود ندارد. در ژوئیه ۲۰۱۳ اسپانیا طی نامه‌ای این نظر خود را به اطلاع سازمان ملل رساند. اسپانیا مدعی حاکمیت بر جزیره کوچک و خالی از سکنه [[جزیره پرخیل|پرخیل]] نیز می‌باشد. پرخیل در ۲۵۰ متری ساحل مراکش، ۸ کیلومتری [[سبته]] و ۱۳ کیلومتری سرزمین اصلی اسپانیا قرار دارد. در سال ۲۰۰۲ (۱۳۸۱) اختلاف اسپانیا با مراکش بر سر حاکمیت بر این جزیره منجر به حادثه‌ای مسلحانه شد که با توافق طرفین به ادامه وضع موجود فیصله یافت. این جزیره هم‌اکنون کاملاً خالی از سکنه است و پرچم هیچ کشوری در آن دیده نمی‌شود. مناطقی از خاک اسپانیا نیز مورد ادعای سایر کشورهاست. مراکش مدعی بر حاکمیت خود بر دو جزیره سبته و ملیله است و پرتغال حاکمیت اسپانیا بر شهر [[اولیونزا]] را به رسمیت نمی‌شناسد. [[پرونده:Spanish military images (1).jpg|بندانگشتی|300px|نیروهای نظامی اسپانیا]] === نیروهای مسلح === {{Main|نیروهای نظامی اسپانیا}} نیروهای نظامی اسپانیا {{اسپانیایی|Fuerzas Armadas Españolas}} شامل [[نیروی زمینی اسپانیا|نیروی زمینی]]، [[نیروی هوایی اسپانیا|نیروی هوایی]] و [[نیروی دریایی اسپانیا|نیروی دریایی]] می‌باشد. نیروهای نظامی اسپانیا تحت فرمان [[فرمانده کل|فرماندهی کل قوا]] [[فیلیپ ششم اسپانیا|پادشاه فیلیپ ششم]] می‌باشند. == اقتصاد == {{Main| اقتصاد اسپانیا}} === پیش از بحران مالی === {{multiple image|perrow=2|total_width=200|image1=Zara - London, UK 27.jpg|width1=300|height1=|image2=Sedesocialsantander.jpg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=فروشگاه [[زارا]]|caption2=[[بانک سانتاندر]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=SEAT IBL Concept front side.jpg|caption3=یک خودرو از شرکت [[سیات]]|image4=Repsol headquarters (Madrid) 01.jpg|caption4=[[رپسول]]، شرکت نفت و گاز|alt1=}}اقتصاد [[سرمایه‌داری|سرمایه‌داریِ]] [[اقتصاد مختلط|مختلط]] اسپانیا [[فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی|سیزدهمین]] اقتصاد بزرگ جهان، پنجمین اقتصاد بزرگ [[اتحادیه اروپا]] و چهارمین اقتصاد بزرگ [[منطقه یورو]] می‌باشد. در آغاز دهه ۱۹۹۰ چندی از شرکت‌های اسپانیایی به شرکت‌هایی چند ملیتی تبدیل شدند. بیشتر فعالیت این شرکت‌ها در حوزه کشورهای آمریکای لاتین بود. هم‌اکنون نیز اسپانیا پس از آمریکا بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در آمریکای لاتین محسوب می‌شود. برخی دیگر از شرکت‌های اسپانیایی حوزه فعالیت خود را به آسیا و کشورهای هند و چین نیز گسترش داده‌اند. این گسترش جهانی برای اسپانیا برتری رقابتی در برابر دیگر همسایه‌های اروپایی محسوب می‌شود. دلیل این امر ممکن است در درجه اول تمایل به زبان و فرهنگ اسپانیایی در آسیا و آفریقا و همچنین وجود فرهنگ مشارکتی که ریسک کردن در بازارهای ناپایدار را به اسپانیایی‌ها یاد داد باشد.<ref>{{Cite web|last=Lluch|first=Jorge|title=The real reason Spain's economy is bucking the trend of European decline|url=https://fortune.com/europe/2024/11/26/real-reason-spain-economy-bucking-trend-european-decline-starrtups-tech/|access-date=2024-12-14|website=Fortune Europe|language=en}}</ref><ref name="economist.com">{{Cite news|title=Spain shows Europe how to keep up with America's economy|url=https://www.economist.com/europe/2024/12/12/spain-shows-europe-how-to-keep-up-with-americas-economy|access-date=2024-12-14|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> پس گذشت دوره بحران اقتصادی در اوایل دهه ۱۹۹۰ اسپانیا شاهد رشد اقتصادی خوبی بود. این رشد اقتصاد بالا به دولت کمک کرد تا بدهی‌های خارجی‌اش را کاهش دهد و همچنین باعث شد نرخ بیکاری در این کشور به‌طور قابل توجهی کاهش یابد. در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) اسپانیا در شرایطی به منطقه یورو پیوست که بودجه دولت متعادل و نرخ تورم تحت کنترل بود. پیش آغاز بحران شدید اقتصادی اخیر دولت نخست‌وزیر پیشین [[خوزه ماریا اسنار]] در الحاق اسپانیا به کشورهای پایه‌گذار [[یورو]] موفق بود. نرخ [[بیکاری]] در اکتبر ۲۰۰۶ برابر با ۶/۷٪ بود که در مقایسه با سایر کشورهای اروپایی و در مقایسه با نرخ بیکاری در اوایل دهه ۱۹۹۰ (حدود ۲۰٪) نرخ پایینی محسوب می‌شد. نقاط ضعف همیشگی اقتصاد اسپانیا تورم بالا،<ref>{{cite web|url=http://www.oecdobserver.org/news/fullstory.php/aid/1592/Spain’s_economy_.html|title=Spain's Economy: Closing the Gap|publisher=[[سازمان همکاری اقتصادی و توسعه|OECD]] Observer|month=May | year=2005|accessdate=15 August 2008}}</ref> وجود یک [[بازار سیاه]] وسیع<ref>{{cite web|url=http://www.frontpagemag.com/Articles/Read.aspx?GUID=3E2579A7-6002-4048-97BB-46679C5D8A88|title=Going Underground: America's Shadow Economy|publisher=FrontPage magazine|month=January|year=2005|accessdate=15 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090116015103/http://www.frontpagemag.com/Articles/Read.aspx?GUID=3E2579A7-6002-4048-97BB-46679C5D8A88|archivedate=۱۶ ژانویه ۲۰۰۹|dead-url=yes}}</ref> و نظام آموزشی ضعیف (که بر اساس گزارش‌های [[سازمان همکاری اقتصادی و توسعه]] یکی از ضعیف‌ترین نظام‌های آموزشی در میان کشورهای توسعه یافته می‌باشد) هستند.<ref>{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/51/21/37392840.pdf|title=OECD report for 2006|format=PDF|accessdate=9 August 2008|publisher=OECD}}</ref> شرکت‌های اسپانیایی در زمینه‌های گوناگونی فعال هستند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از [[ایبردرولا]] که یکی از بزرگ‌ترین شرکت فعال در زمینه [[تجاری‌سازی انرژی‌های تجدید پذیر|انرژی‌های برگشت‌پذیر]] می‌باشد.<ref>{{cite news|url=http://www.forbes.com/feeds/afx/2008/05/25/afx5046256.html|work=|title=Iberdrola signs accord with Gulf group Taqa|date=25 مه 2008}}</ref>؛ شرکت‌های [[تلفونیکا]]ٰ، [[ابنگوا]]، [[شرکت موندراگون|موندراگون]]، [[مویستار]]، [[هیسدسات]]، [[ایندرا]] که در زمینه [[فناوری ارتباطات]] متخصص هستند؛ شرکت‌های [[کونستروکسیونس ای اوکسیلیار د فروکاریلس]] و [[تالگو]] که در صنعت راه‌آهن و ترابری ریلی فعالند؛ شرکت‌های نساجی مانند [[ایندیتکس]]، شرکت‌های پتروشیمی مانند [[رپسول]] و شرکت‌های فعال در زمینه ساخت زیربناها مانند [[فروویال]]، [[آکسیونا]]، [[گروپو آسی‌اس|گروه آسی‌اس]]، [[اوبراسکون هارته لاین]] و [[فومنتو د کونستروکسیونس ای کونتراتس]]؛ با ذکر این نکته که ۶۰ درصد شرکت‌های بین‌المللی فعال در زمینه زیربناهای حمل و نقل اسپانیایی هستند. === رونق و رکود در بازار مسکن === [[File:House,_The_Spain,_Petersfield_-_geograph.org.uk_-_2048675.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:House,_The_Spain,_Petersfield_-_geograph.org.uk_-_2048675.jpg|چپ|بندانگشتی|خانه‌های معمولی در اسپانیا]] با انتخاب یورو به جای پزو در آغاز قرن جدید اقتصاد اسپانیا شاهد کاهش [[نرخ بهره]] به کمترین میزان خود در تاریخ بود. رشد بازار مسکن که از سال ۱۹۹۷ (۱۳۷۶) آغاز شده بود، شتاب گرفته و در عرض چند سال به یک [[حباب بازار مسکن اسپانیا|حباب]] تبدیل شد. بازار املاک توسط بانک‌های موسوم کاخا (بانک‌های پس‌انداز منطقه‌ای تحت نظارت دولت‌های منطقه‌ای) تأمین مالی و با نرخه بهره پایینی که در تاریخ بی‌نظیر بود و رشد شدید مهاجرت تقویت می‌شد. اقتصاد اسپانیا به خاطر دور بودنش از نرخ رشد صفر مجازی نسبت به دیگر شرکای اروپایی‌اش اعتبار داشت.<ref>{{cite web|url=http://stats.oecd.org/WBOS/ViewHTML.aspx?QueryName=198&QueryType=View&Lang=en|title=OECD figures|publisher=OECD|accessdate=13 August 2008|archive-date=۹ مه ۲۰۰۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509001824/http://stats.oecd.org/WBOS/ViewHTML.aspx?QueryName=198&QueryType=View&Lang=en|url-status=dead}}</ref> اقتصادی که بیش نیمی از شغل‌های جدید ایجاد شده در اتحادیه اروپا را در پنج ساله منتهی به پایان سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) ایجاد کرده بود.<ref>{{Cite news|url=http://www.guardian.co.uk/world/2006/jul/26/spain.gilestremlett|title=Economic statistics|work=Guardian |location=London |accessdate=13 August 2008 | first=Giles | last=Tremlett | date=26 July 2006}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.la-moncloa.es/NR/rdonlyres/2E85E75E-E2D9-4148-B1DF-950B06696A6C/74823/Chapter_2.PDF|title=Official report on Spanish recent Macroeconomics, including tables and graphics|format=PDF|accessdate=13 August 2008|publisher=La Moncloa|archive-date=26 ژوئیه 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080726044742/http://www.la-moncloa.es/NR/rdonlyres/2E85E75E-E2D9-4148-B1DF-950B06696A6C/74823/Chapter_2.PDF}}</ref> حباب مسکن اسپانیا در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) ترکید و باعث فروپاشی اقتصادی بخش‌های مربوط به مسکن و ساخت و ساز، اخراج گسترده کارکنان و کارگران و توقف روند تقاضای کالا و خدمات شد. تا پایان ماه مه ۲۰۰۹ (اردیبهشت ۱۳۸۸) [[بی‌کاری در اسپانیا|نرخ بی‌کاری]] به ۱۸/۷٪ رسید. (۳۷٪ در بین جوانان)<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.cbc.ca/money/story/2009/07/02/euro-zone-unemployment-may.html |title=Euro zone unemployment reaches 15 million |accessdate=۴ ژوئیه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090704003625/http://www.cbc.ca/money/story/2009/07/02/euro-zone-unemployment-may.html |archivedate=۴ ژوئیه ۲۰۰۹ |dead-url=no}}</ref><ref>[http://www.telegraph.co.uk/finance/comment/ambroseevans_pritchard/5742937/The-unemployment-timebomb-is-quietly-ticking.html The unemployment timebomb is quietly ticking]</ref><ref>Spanish cajas and the financial crisis New York Times Clash of Cultures Upends Spain’s Cajas</ref> بانک‌ها و موسسه‌های مالی اسپانیا در ابتدا تلاش کردند تا از بحران پیش آمده برای همتایان بریتانیایی و آمریکایی خود دوری کنند. بانک‌های بین‌المللی اسپانیا، [[سانتاندر گروپ|بانک سانتاندر]] و [[بانکو بیلبائو ویسکایا آرخنتاریا|بانک بی‌بی‌وی‌ای]] که [[سبد سهام|سبدهای سهام]] متنوع بین‌المللی داشتند خیلی سریع فعالیت خود را در بازار پر خطر مسکن محدود کردند. با این حال با عمیق‌تر شدن رکود اقتصادی و افت قیمت مسکن، بدهی سنگین رو به افزایش بانک‌های پس‌انداز منطقه‌ای، دولت و بانک مرکزی را مجبور به مداخله از طریق تدوین طرح‌های تثبیتی کرد و در نهایت در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) دولت مجبور شد از [[بانک مرکزی اروپا]] کمک مالی دریافت کند. === کیفیت زندگی === [[پرونده:Countries by Human Development Index (2021).svg|بندانگشتی|اسپانیا جزو [[فهرست کشورها بر پایه شاخص توسعه انسانی|کشورهای برتر در شاخص توسعه انسانی]]]] بر اساس پژوهش‌های انجام شده در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) اسپانیا از نظر [[کیفیت زندگی]] پس از کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، بریتانیا و کره جنوبی در بین ده کشور نخست جهان قرار دارد.<ref>http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf</ref> در سال‌های اخیر [[بی‌کاری]] به بزرگ‌ترین نگرانی جامعه اسپانیا تبدیل شده است. نرخ بی‌کاری در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ (۱۳۸۵ و ۱۳۸۶) ۸٪ بود که پس از بحران مالی به ۲۰٪ در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) و ۲۵٪ (۵۶٪ در بین جوانان) در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) رسید.<ref>{{cite web|author=Stephen Burgen in Barcelona |url=http://www.theguardian.com/business/2013/aug/30/spain-youth-unemployment-record-high |title= Spain youth unemployment reaches record 56.1% |publisher=''[[The Guardian]]'' |date= 30 August 2013|accessdate= 12 October 2013}}</ref> === کشاورزی === [[پرونده:Viñedo-en-Ventosa-LaRioja.jpg|بندانگشتی|220px|[[تاکستان]]های [[ریوخا (شراب)|شراب لاریوخا]] در [[لاریخا|لا ریوخا]].]] زمین‌های کشاورزی به دو روش کلی مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. زمین‌هایی که با تکیه بر کشت بدون آبیاری و تنها به وسیلهٔ بارندگی به عنوان [[منبع آب]] مورد استفاده قرار می‌گیرند که این زمین‌ها ۸۵٪ کل زمین‌های زیر کشت را تشکیل می‌دهد. مناطق مرطوب شمال و شمال‌غرب تحت این روش مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. مناطق حاصلخیزتر به روش کشت با آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند که تا سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۵) ۳ میلیون هکتار از مساحت کشور را پوشانده بودند که دولت امیدوار است که سطح زیر کشت به این روش دو برابر شود. یکی از مناطق قابل توجه از نظر گسترش کشاورزی [[استان آلمریا]] می‌باشد - یکی از خشک‌ترین و متروک‌ترین استان‌های اسپانیا - که محصولات زمستانی متنوعی شامل میوه و سبزیجات را به اروپا صادر می‌کند. با وجود این که ۱۷٪ سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی در اسپانیا به روش آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند اما ۴۰ تا ۴۵ درصد ارزش خالص کل محصولات و ۵۰ درصد حجم کل صادرات مربوط به این بخش از کشاورزی است. بیش از نیمی از مساحت زیر کشت در این بخش به [[ذرت]]، [[درخت میوه|درختان میوه]] و [[تره‌بار]] اختصاص دارد. دیگر محصولات شامل [[انگور]]، [[پنبه]]، [[چغندر قند]]، [[سیب زمینی]]، [[حبوبات]]، [[زیتون]]، [[انبه]]، [[توت فرنگی]]، [[گوجه فرنگی]] و [[علوفه|علوفه دام]] می‌باشد. === گردشگری === {{Main| گردشگری در اسپانیا}} [[پرونده:World’s Top 10 Tourism Destinations.png|بندانگشتی|اسپانیا دومین کشور در [[رتبه‌بندی گردشگری جهان]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسپانیا دومین کشور بزرگ توریستی دنیا - ساحل آفتاب|نشانی=https://travel.sahelaftab.com/اسپانیا-دومین-کشور-بزرگ-توریستی-دنیا/|تاریخ=2017-04-17|بازبینی=2024-01-17|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مهم‌ترین کشورهای میزبان گردشگری سال ۲۰۲۲|نشانی=https://www.isna.ir/news/1401042919910/مهم-ترین-کشورهای-میزبان-گردشگری-سال-۲۰۲۲|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2022-07-20|بازبینی=2024-01-17|کد زبان=fa}}</ref>]] در طول چهار دهه گذشته صنعت گردشگری اسپانیا بسیار پیشرفت کرده است به‌طوری‌که به دومین کشور در [[رتبه‌بندی گردشگری جهان]] بدل شده است و در سال ۲۰۰۶ ارزش آن حدود ۴۰ میلیارد یورو برابر با ۵٪ تولید ناخالص داخلی کشور بوده است.<ref name="guru">{{cite web|url=http://www.theglobalguru.com/article.php?id=60&offer=GURU001|title=Global Guru {{pipe}} analysis|accessdate=13 August 2008|publisher=The Global Guru|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110106210622/http://www.theglobalguru.com/article.php?id=60&offer=GURU001|archivedate=۶ ژانویه ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bde.es/informes/be/boleco/coye.pdf|format=PDF|publisher=[[بانک اسپانیا|Bank of Spain]]|title=Economic report|accessdate=13 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080726044741/http://www.bde.es/informes/be/boleco/coye.pdf|archivedate=۲۶ ژوئیه ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref> امروزه [[اقلیم اسپانیا|اقلیم]]، آثار تاریخی و فرهنگی،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=50 Most Spectacular Tourist Destinations in Spain|نشانی=https://arrestedworld.com/ourist-destinations-in-spain/|وبگاه=ArrestedWorld|تاریخ=2020-07-30|بازبینی=2020-08-16|کد زبان=en-US|archive-date=۱ مه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210501052159/https://arrestedworld.com/ourist-destinations-in-spain/|dead-url=yes}}</ref> موقعیت جغرافیایی و امکانات رفاهی اسپانیا باعث شده تا گردشگری به یکی از صنایع اصلی و همچنین منبع درآمد و اشتغال ثابت برای این کشور بدل شود. سازوکار رتبه‌بندی هتل‌ها و [[اقامت (محل اقامت)|اقامت]]گاه‌ها در اسپانیا بسیار سختگیرانه‌تر از دیگر کشورهای اروپایی است و به همین دلیل هتل‌های اسپانیایی سطح بالاتر و گرانتر از دیگر کشورهای اروپایی است.<ref>{{cite news|last=Trend |first=Nick |url=http://www.telegraph.co.uk/travel/columnists/nicktrend/5422970/European-hotel-star-ratings-explained.html |title=European hotel star ratings explained |work=The Daily Telegraph |location=London |date=2 June 2009 |accessdate=4 September 2010}}</ref> === انرژی === {{Main|انرژی‌های تجدید پذیر در اسپانیا}} [[پرونده:PS10 solar power tower.jpg|بندانگشتی|چپ|نخستین نیروگاه خورشیدی تجاری جهان در [[سویا (استان)|استان سویا]]]] اسپانیا یکی از کشورهای پیشرو در تولید انرژی‌های تجدید پذیر است. اسپانیا در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) با افتتاح یک نیروگاه بزرگ خورشیدی به نام لا فلوریدا در منطقه آلوارادو با پیشی‌گرفتن از ایالات متحده به بزرگ‌ترین [[تولید برق از انرژی خورشیدی در اسپانیا|تولیدکننده انرژی برق از خورشید]] تبدیل شد.<ref>{{cite web|author=Morning Edition |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=128532115 |title=Spain Is World's Leader In Solar Energy |publisher=Npr.org |date=15 July 2010 |accessdate=4 September 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.europeanfutureenergyforum.com/renewable-energy-news/spain-becomes-solar-power-world-leader |title=Spain becomes solar power world leader |publisher=Europeanfutureenergyforum.com |date=14 July 2010 |accessdate=4 September 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101124024231/http://europeanfutureenergyforum.com/renewable-energy-news/spain-becomes-solar-power-world-leader |archivedate=۲۴ نوامبر ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> همچنین اسپانیا در میان کشورهای اروپایی بیشترین مقدار برق را از [[توان بادی|انرژی بادی]] تولید می‌کند. در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) میزان تولید برق از این روش ۴۲٬۹۷۶ گیگاوات ساعت برابر با ۱۶٪ کل برق تولید شده در اسپانیا بود.<ref>{{cite web |url=http://www.eolicenergynews.org/?p=4082 |title=Spain becomes the first European wind energy producer after overcoming Germany for the first time |publisher=Eolic Energy News |date=31 December 2010 |accessdate=30 April 2011 |archive-date=۲۷ آوریل ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110427085056/http://www.eolicenergynews.org/?p=4082 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.aeeolica.es/ |title=Asociación Empresarial Eólica – Spanish Wind Energy Association – Energía Eólica |publisher=Aeeolica.es |date= |accessdate=30 April 2011}}</ref><ref name="Graber2005">{{Cite news |last=Méndez |first=Rafael |url=http://www.elpais.com/articulo/sociedad/eolica/supera/primera/vez/mitad/produccion/electrica/elpepusoc/20091109elpepisoc_2/Tes |title=La eólica supera por primera vez la mitad de la producción eléctrica |language=Spanish |date=9 November 2009 |work=El País |publisher=Ediciones El Pais |accessdate=8 August 2010 }}</ref> در ۹ نوامبر ۲۰۱۰ (۱۸ آبان ۱۳۸۹) میزان تولید برق از انرژی بادی به صورت آنی به اوج خود در تاریخ کشور رسید به‌طوری‌که ۵۳٪ از نیاز برق سرزمین اصلی اسپانیا را پوشش می‌داد<ref>{{cite web |url=http://www.renovablesmadeinspain.es/noticia/pagid/205/titulo/La%20eólica%20en%20España%20bate%20de%20nuevo%20su%20marca%20de%20potencia%20instantánea/len/en/ |title=Wind power in Spain breaks new instantaneous power record |publisher=www.renovablesmadeinspain.es |date=9 November 2010 |accessdate=5 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111214141437/http://www.renovablesmadeinspain.es/noticia/pagid/205/titulo/La%20eólica%20en%20España%20bate%20de%20nuevo%20su%20marca%20de%20potencia%20instantánea/len/en/ |archivedate=۱۴ دسامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> و این انرژی تولید شده برابر با انرژی تولید شده توسط ۱۴ [[رآکتور هسته‌ای|واکنشگاه هسته‌ای]] می‌باشد.<ref>{{cite web|author=Morning Edition |url=http://www.elpais.com/articulo/sociedad/reactores/nucleares/movidos/viento/elpepusoc/20101109elpepusoc_4/Tes|title=14 reactores nucleares movidos por el viento |publisher=www.elpais.com |date=9 November 2010 |accessdate=5 June 2011}}</ref> دیگر انرژی‌های برگشت‌پذیری که در اسپانیا به‌کارگیری می‌شوند عبارتند از [[نیروی برق‌آبی|انرژی برق‌آبی]]، [[بیومس]] و [[انرژی دریایی]] (۲ نیروگاه انرژی دریایی در حال ساخت می‌باشد). منابع انرژی تجدید ناپذیری که در اسپانیا استفاده می‌شوند شامل [[نیروگاه هسته‌ای|انرژی هسته‌ای]] (۸ نیروگاه)، [[نیروگاه سوخت فسیلی|گاز طبیعی]]، [[نیروگاه سوخت فسیلی|زغال سنگ]] و [[نیروگاه سوخت فسیلی|نفت]] می‌باشند. === ترابری === {{Main|ترابری در اسپانیا}} [[پرونده:AVE-Bridge-00.gif|بندانگشتی|300px|راه‌آهن تندروی مادرید-وایادولید]] شبکه بزرگراه‌های اسپانیا عمدتاً بر شش بزرگراهی که [[مادرید]] را به [[سرزمین باسک (منطقه خودمختار)|باسک]]، [[کاتالونیا]]، [[بخش خودمختار والنسیا|والنسیا]]، [[آندلس]]، [[اکسترمادورا]] و [[گالیسیا]] متصل می‌کنند متمرکز است. همچنین بزرگراه‌های [[فرول]] به [[ویگو]] در خط ساحلی اقیانوس اطلس، [[ابیدو|اویدو]] به [[سن سباستین]] در خط ساحلی کانتابریا و [[خرنا (شهر)|خرنا]] به [[کادیس]] در خط ساحلی مدیترانه اطراف اسپانیا را به هم متصل می‌کند. [[پرونده:Muelle_1_Malaga.jpg|راست|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[بندر مالاگا]].]] اسپانیا پس از چین دومین شبکه بزرگ قطار تندروی جهان و بزرگ‌ترین شبکه بزرگ قطار تندروی اروپا را در اختیار دارد.<ref>{{cite web |url=http://blog.raileurope.com/high-speed-rail-news/the-need-for-speed-high-speed-rail-in-europe-do-you-speak-spanish |title=The Need for Speed–High Speed Rail in Europe: Do You Speak Spanish? Europe on Track |publisher=Blog.raileurope.com |date= |accessdate=1 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110202103102/http://blog.raileurope.com/high-speed-rail-news/the-need-for-speed-high-speed-rail-in-europe-do-you-speak-spanish |archivedate=۲ فوریه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.theolivepress.es/spain-news/2010/11/17/spain-speeds-ahead/ |title=Spain has developed Europe's largest high-speed rail network &#124; Olive Press Newspaper &#124; News |publisher=Theolivepress.es |date= |accessdate=1 November 2011}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://beta2.tbo.com/business/business/2010/oct/15/foreign-companies-vying-for-florida-high-speed-rai-ar-23443/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ نوامبر ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724100612/http://beta2.tbo.com/business/business/2010/oct/15/foreign-companies-vying-for-florida-high-speed-rai-ar-23443/ |archivedate=۲۴ ژوئیه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> شبکه قطار تندروی اسپانیا در مجموع ۳۵۰۰ کیلومتر طول دارد که با سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت بین شهرهای [[مالاگا]]، [[سویا (شهر)|سویا]]، [[مادرید]]، [[بارسلونا]]، [[والنسیا]] و [[وایادولید]] در تردد است. به‌طور میانگین شبکه قطار تندروی اسپانیا پر سرعت‌ترین شبکه قطار تندروی جهان است که پس از اسپانیا شبکه قطار تندروی ژاپن، [[شینکانسن]] و شبکه قطار تندروی فرانسه، [[ت ژ و]] در رده‌های بعدی قرار دارند.<ref>{{cite web|url=http://www.elmundo.es/mundodinero/2010/11/09/economia/1289304399.html |title=El AVE español, el más veloz del mundo y el segundo en puntualidad |publisher=www.elmundo.es|date=10 November 2010 |accessdate=5 June 2011}}</ref> از نظر وقت‌شناسی قطار تندروی اسپانیا پس از ژاپن دوم است. (۹۸/۵۴٪ رسیدن به موقع)<ref>{{cite web |url=http://www.railpro.co.uk/magazine/?idArticles=34 |title=Spain powers ahead with high-speed rail |publisher=www.railpro.co.uk |date=January 2010 |accessdate=5 June 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721092807/http://www.railpro.co.uk/magazine/?idArticles=34 |archivedate=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> در صورتی که برنامه‌های جاه‌طلبانه گسترش شبکه قطار تندرو به ثمر بنشیند در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۸) طول این شبکه به ۷۰۰۰ کیلومتر خواهد رسید و تقریباً تمام شهرهای مهم در کمتر از سه الی چهار ساعت به مادرید دسترسی پیدا خواهند کرد. [[پرونده:Barajas terminal 4 panorama, Madrid.jpg|400px|بندانگشتی|ترمینال فرودگاه مادرید]]۴۷ فرودگاه در اسپانیا وجود دارد. پررفت‌وآمدترین آن‌ها [[فرودگاه مادرید-باراخاس]] است که با ۴۵ میلیون مسافر در سال ۲۰۱۲ [[فهرست پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان بر پایه شمار مسافر|نوزدهمین فرودگاه پررفت‌وآمدترین جهان]] و چهارمین در اروپا محسوب می‌شود. دیگر فرودگاه مهم این کشور [[فرودگاه بارسلونا-ال پرات]] می‌باشد که با ۳۵ میلیون مسافر در سال ۲۰۱۲ سی و چهارمین فرودگاه پررفت‌وآمدترین جهان محسوب می‌شود. دیگر فرودگاه‌های اصلی اسپانیا در شهرهای [[فرودگاه پالما د مایورکا|مایورکا]] (با ۲۳ میلیون مسافر)، [[فرودگاه مالاگا|مالاگا]] (با ۱۳ میلیون مسافر)، [[فرودگاه گرن کناریا|لاس پالماس]] (با ۱۱ میلیون مسافر)، [[فرودگاه آلیکانته-الچه|آلیکانته]] (با ۱۰ میلیون مسافر) قرار دارند. سایر فرودگاه‌ها بین ۴ تا ۱۰ میلیون مسافر جابه‌جا می‌کنند و در شهرهای [[فرودگاه تنریف جنوبی|تنریف]]، [[فرودگاه والنسیا|والنسیا]]، [[فرودگاه سن پابلو|سویا]]، [[فرودگاه بیلبائو|بیلبائو]]، [[فرودگاه ایبیزا (اسپانیا)|ایبیزا]]، [[فرودگاه لانزاروته|لانزاروته]] و [[فرودگاه فوئرته‌ونتورا|فوئرته‌ونتورا]] قرار دارند. ۳۰ فرودگاه دیگر نیز کمتر از ۴ میلیون مسافر در سال جابه‌جا می‌کنند. دولت اسپانیا در نظر دارد تا سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳) یک میلیون [[خودروی برقی]] را به منظور [[مصرف بهینه انرژی]] وارد شبکه ترابری کند.<ref>{{cite web |url=http://www.triplepundit.com/pages/algae-based-biofuels-in-plain--003362.php |title=Algae Based Biofuels in Plain English: Why it Matters, How it Works. (algae algaebiofuels carbonsequestration valcent vertigro algaebasedbiofuels ethanol) |publisher=Triplepundit.com |date=30 July 2008 |accessdate=19 November 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090106014819/http://www.triplepundit.com/pages/algae-based-biofuels-in-plain--003362.php |archivedate=۶ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> == جمعیت‌شناسی == {{Main|جمعیت‌شناسی اسپانیا}} [[پرونده:Spain Population Pyramid.svg|بندانگشتی|[[هرم جمعیت]] اسپانیا]] جمعیت اسپانیا بر اساس تخمین‌های سال ۲۰۲۰ حدود ۴۶/۷ میلیون نفر است.<ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/jaxi/menu.do?type=pcaxis&path=%2Ft20%2Fe260&file=inebase&L=1|publisher=Instituto Nacional de Estadística (National Statistics Institute)|title=Population Figures|accessdate=13 August 2008|archive-date=۷ ژانویه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190107082610/http://www.ine.es/jaxi/menu.do?type=pcaxis&path=%2Ft20%2Fe260&file=inebase&L=1%20|dead-url=yes}}</ref> تراکم جمعیت اسپانیا ۹۲ نفر در هر کیلومتر مربع می‌باشد که از بیشتر کشورهای اروپای غربی کمتر است. پراکنش جمعیت اسپانیا بسیار نابرابر می‌باشد. به جز [[مادرید]] و حومه آن بیشتر جمعیت در مناطق ساحلی زندگی می‌کنند. جمعیت اسپانیا در سال ۱۹۰۰ (۱۲۷۸) برابر با ۱۸ میلیون نفر بود که تاکنون دو برابر شده است. بیشتر رشد جمعیت مربوط به دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ است.<ref>Joseph Harrison, David Corkill (2004). "''Spain: a modern European economy''". Ashgate Publishing. p.23. {{ISBN|0-7546-0145-5|en}}</ref> در ۱۹۸۰ نرخ تولد رو به کاهش گذاشت و نرخ رشد جمعیت نیز کاهش یافت اما جمعیت باز هم رو به فزونی نهاد که دلیل آن بازگشت اسپانیایی‌هایی بود که در دهه ۱۹۷۰ به دیگر کشورهای اروپایی مهاجرت کرده بودند. در سال‌های اخیر نیز با وجود کاهش نرخ تولد به دلیل ورود خیل عظیم مهاجران که هم‌اکنون ۱۲٪ جمعیت را تشکیل می‌دهند؛ جمعیت رو به فزونی بوده است. بیشتر مهاجران ساکن در اسپانیا اهل [[آمریکای لاتین]] (۳۹٪)، [[آفریقای شمالی]] (۱۶٪)، [[اروپای شرقی]] (۱۵٪) و [[آفریقای سیاه]] هستند.<ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/inebase/cgi/axi?AXIS_PATH=/inebase/temas/t20/e245/p04/a2005/l0/&FILE_AXIS=00000010.px&CGI_DEFAULT=/inebase/temas/cgi.opt&COMANDO=SELECCION&CGI_URL=/inebase/cgi/|publisher=Instituto Nacional de Estadística|title=Población extranjera por sexo, país de nacionalidad y edad|accessdate=13 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080325043135/http://www.ine.es/inebase/cgi/axi?AXIS_PATH=/inebase/temas/t20/e245/p04/a2005/l0/&FILE_AXIS=00000010.px&CGI_DEFAULT=/inebase/temas/cgi.opt&COMANDO=SELECCION&CGI_URL=/inebase/cgi/|archivedate=۲۵ مارس ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref> در سال ۲۰۰۳ (۱۳۸۳) دولت اسپانیا با اجرای طرح سه‌ماهه عفو عمومی به عده مشخصی از افراد بیگانه فاقد مدرک، اقامت قانونی اعطا کرد. در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۶) به ۸۴٬۱۷۰ نفر در اسپانیا تابعیت داده شد که بیشتر آن‌ها اهل اکوادور، کلمبیا و مراکش بودند. بخش قابل ملاحظه‌ای از اتباع خارجی ساکن در اسپانیا از دیگر کشورهای غربی و مرکزی اروپا آمده‌اند و بیشتر آن‌ها بریتانیایی، فرانسوی، آلمانی، هلندی و نروژی هستند و بیشتر در مناطق ساحلی مدیترانه و جزایر بالئاری به گذران دوره بازنشستگی مشغول هستند.<ref>[https://www.wsj.com/articles/SB123275552359911807 Spain's Jobs Crisis Leaves Immigrants Out of Work] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170710041236/https://www.wsj.com/articles/SB123275552359911807|date=10 July 2017}}, The Wall Street Journal, 24 January 2009</ref> جمعیت قابل توجهی از اسپانیایی‌تبارها در سایر نقاط جهان به ویژه در آمریکای لاتین زندگی می‌کنند. با آغاز قرن پانزدهم جمعیت زیادی از ایبریایی‌ها وارد آمریکای لاتین شدند. امروزه بیشتر سفیدپوستان آمریکای لاتین ریشه‌ای از اسپانیا و پرتغال دارند. === شهرهای بزرگ === {{بزرگ‌ترین شهرهای اسپانیا}} === مناطق شهری === [[پرونده:EspDens2.jpg|بندانگشتی|325px|[[تراکم جمعیت|پراکندگی جمعیت]] کشور اسپانیا]] {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" !رده|| منطقه شهر || بخش خودمختار || استان || جمعیت |- style="text-align:center;" | ۱ || [[مادرید]] || [[مادرید (بخش خودمختار)|مادرید]] || مادرید ||۶٬۵۰۱٬۷۱۷ |- style="text-align:center;" | ۲ || [[بارسلونا]] || [[کاتالونیا]] || بارسلونا || ۵٬۵۱۱٬۱۴۷ |- style="text-align:center;" | ۳ || [[والنسیا]] || [[بخش خودمختار والنسیا|والنسیا]] || والنسیا || ۲٬۵۷۵٬۳۶۲ |- style="text-align:center;" | ۴ || [[سویا (شهر)|سویا]] || [[اندلس]] || سویا || ۱٬۹۲۷٬۱۰۹ |- style="text-align:center;" | ۵ || [[مالاگا]] || [[اندلس]] || مالاگا || ۱٬۶۲۴٬۱۴۵ |- style="text-align:center;" | ۶ || [[بیلبائو]] || [[سرزمین باسک (منطقه خودمختار)|باسک]] || بیسکای || ۱٫۱۵۲٫۶۵۸ |- style="text-align:center;" | ۷ || [[ابیدو|اویدو]]–[[خیخن]]–[[آبیلس]] || [[آستوریاس]] || آستوریاس || ۸۴۴٬۰۰۰ |- style="text-align:center;" | ۸ || [[آلیکانته]]–[[الچه]] || [[بخش خودمختار والنسیا|والنسیا]] || آلیکانته || ۷۹۳٬۰۰۰ |- style="text-align:center;" | ۹ || [[لاس پالماس]] || [[جزایر قناری]] || لاس پالماس || ۷۵۰٬۰۰۰ |- style="text-align:center;" | ۱۰ || [[ساراگوسا]] || [[آراگون]] || ساراگوسا || ۷۳۰٬۰۰۰ |} === گروه‌های اقلیت === [[پرونده:La Unión i el Fènix P1160234.JPG|بندانگشتی|[[استقلال‌طلبی کاتالان|استقلال‌طلب‌های کاتالان]]]] گروه‌های اقلیتی از مستعمرات سابق به ویژه [[آمریکای لاتین]] و [[آفریقای شمالی]] و همچنین شمار کمتری از کشورهای [[آفریقای سیاه]] در اسپانیا ساکن هستند. همچنین شمار قابل توجهی از مهاجران آسیایی به ویژه مهاجرانی از [[خاورمیانه]]، [[آسیای جنوبی]] و [[چینی‌ها|چین]] و جمعیتی بزرگی از مهاجران بریتانیایی، [[آلمانی‌ها|آلمانی]] و فرانسوی در اسپانیا زندگی می‌کنند. دیگر گروه اقلیتی بزرگ در اسپانیایی‌ها [[کولی]]ها هستند که از قرن شانزدهم بدین سو وارد اسپانیا شده‌اند. جمعیت کولی‌ها در حدود ۷۰۰٬۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. === مهاجرت === {{Main|مهاجرت به اسپانیا}}[[پرونده:Bellver Castle 2008 Palma Mallorca 130.JPG|بندانگشتی|چپ|230px|شهر [[پالما د مایورکا]] جایی که جمعیت قابل توجهی از آلمانی‌ها در آنجا زندگی می‌کنند.]]بر اساس آمارهای دولت اسپانیا در سال ۲۰۱۱ (۱۳۸۹) ۵/۷ میلیون خارجی معادل ۱۲/۲٪ از کل جمعیت اسپانیا در این کشور زندگی می‌کنند. بیش از ۸۶۰٬۰۰۰ [[مردم رومانی|رومانیایی]]، ۷۷۰٬۰۰۰ [[مراکشی‌ها|مراکشی]]، ۳۹۰٬۰۰۰ بریتانیایی و ۳۶۰٬۰۰۰ [[مردم اکوادور|اکوادوری]] در اسپانیا ساکن هستند.<ref>'''2011''': [http://www.ine.es/prensa/np648.pdf INE]</ref> دیگر گروه‌های خارجی شامل [[مردم کلمبیا|کلمبیایی‌ها]]، [[مردم بولیوی|بولیویایی‌ها]]، [[آلمانی‌ها|آلمانی]]، [[مردم ایتالیا|ایتالیایی‌ها]]، [[بلغارها]] و چینی‌ها می‌باشند. بیش از ۲۰۰٬۰۰۰ مهاجر از کشورهای آفریقای سیاه به ویژه از کشورهای [[نیجریه]] و [[سنگال]] در اسپانیایی زندگی می‌کنند.<ref>"[http://www.earthtimes.org/articles/show/295183,financial-crisis-reveals-vulnerability-of-spains-immigrants--feature.html Financial crisis reveals vulnerability of Spain's immigrants – Feature] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120530050737/http://www.earthtimes.org/articles/show/295183,financial-crisis-reveals-vulnerability-of-spains-immigrants--feature.html |date=۳۰ مه ۲۰۱۲}}". The Earth Times. 18 November 2009.</ref> از سال ۲۰۰۰ (۱۳۷۸) بدین سو اسپانیا با [[رشد جمعیت|رشد بالای جمعیت]] حاصل از موج مهاجرت روبرو بوده است. هجوم ناگهانی مهاجران که هم‌اکنون نیز تا حدودی ادامه دارد به ویژه ورود غیرقانونی با قایق باعث بروز تنش‌های اجتماعی در اسپانیا شده است.<ref>{{cite web|url=http://www.ine.es/prodyser/pubweb/anuario06/anu06_02demog.pdf|publisher=Instituto Nacional de Estadística|title=Avance del Padrón Municipal a 1 de enero de 2006. Datos provisionales|format=PDF|accessdate=13 August 2008}} See also: {{cite web|url=http://www.imdiversity.com/villages/hispanic/world_international/pns_immigration_shift_1204.asp|title=Immigration Shift: Many Latin Americans Choosing Spain Over U.S.|accessdate=13 August 2008|publisher=IMDiversity, Inc|archive-date=۲۶ دسامبر ۲۰۰۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20051226222148/http://www.imdiversity.com/villages/hispanic/world_international/pns_immigration_shift_1204.asp|dead-url=yes}} and {{cite web|url=http://www.businessweek.com/magazine/content/07_21/b4035066.htm|title=Spain: Immigrants Welcome|accessdate=13 August 2008|work=Business Week}} and {{cite web|url=http://www.msnbc.msn.com/id/14628564/site/newsweek/print/1/displaymode/1098/|title=Immigrants Fuel Europe's Civilization Clash|accessdate=13 August 2008|publisher=MSNBC|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513052346/http://www.msnbc.msn.com/id/14628564/site/newsweek/print/1/displaymode/1098/|archivedate=۱۳ مه ۲۰۰۸|dead-url=no}} and {{cite web|url=http://www.iht.com/articles/2007/01/22/news/spain.php|title=Spanish youth clash with immigrant gangs|accessdate=13 August 2008|work=International Herald Tribune|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080214141447/http://www.iht.com/articles/2007/01/22/news/spain.php|archivedate=۱۴ فوریه ۲۰۰۸|dead-url=no}}</ref> در بین کشورهای اروپایی اسپانیا پس از [[قبرس]] بالاترین نرخ مهاجرت را تا سال ۲۰۰۸ داشت<ref>{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-NK-06-001/EN/KS-NK-06-001-EN.PDF|publisher=Eurostat|title=Population in Europe in 2005|format=PDF|accessdate=13 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080819191607/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-NK-06-001/EN/KS-NK-06-001-EN.PDF|archivedate=۱۹ اوت ۲۰۰۸|dead-url=yes}}</ref> به‌طوری‌که شمار مهاجران از رقم ۵۰۰٬۰۰۰ در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۴) به ۵/۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۶) رسید. این نرخ بالای مهاجرت به اسپانیا دلایلی دارد از جمله نزدیکی‌های فرهنگی با کشورهای آمریکای لاتین، موقعیت جغرافیایی این کشور، عدم استحکام مرزها، وجود بازار سیاه بزرگ و دوام و استحکام بخش‌های کشاورزی و ساختمانی که به نیروی کار ارزان نیاز دارد. یکی دیگر عوامل مهم مهاجرت به اسپانیا محبوبیت سواحل این کشور برای سایر اروپایی‌هاست. پیش از بروز بحران اقتصادی در اسپانیا ''[[فایننشال تایمز]]'' با انتشار گزارشی اعلام کرد که اسپانیا محبوب‌ترین مقصد برای شهروندان اروپایی غربی به منظور مهاجرت یا کار است. [[پرونده:Inmigracion en España por pais.png|بندانگشتی|مهاجرت به اسپانیا بر پایه کشور (۲۰۰۸)]] در سال دولت اسپانیا «برنامه بازگشت داوطلبانه» را اجرا کرد که طی آن مهاجران بی‌کاری که اهل کشورهایی به غیر از کشورهای اتحادیه اروپا بودند می‌توانستند به کشورشان بازگردند و مشوق‌هایی نیز دریافت کنند. مشوق‌هایی مانند دریافت مزایای بی‌کاری و اجازه انتقال دریافتی‌های خود از نهادهای اجتماعی و دولتی به کشورشان.<ref>[http://www.planderetornovoluntario.es/index_uno.html Plan de Retorno Voluntario] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111018081322/https://www.planderetornovoluntario.es/index_uno.html |date=۱۸ اکتبر ۲۰۱۱}} Gobierno de España</ref> این برنامه با موفقیت چندانی روبرو نشد و در دو ماه تنها ۱۴۰۰ مهاجر از این برنامه استفاده کردند.<ref>[http://online.wsj.com/article/SB123275552359911807.html Spain's Jobs Crisis Leaves Immigrants Out of Work], The Wall Street Journal, 24 January 2009</ref> کاری که این طرح‌ها و طرح‌های دیگر برای تشویق مهاجران به خروج از اسپانیا نتوانست انجام دهد توسط بحران اقتصادی و با اوج‌گیری آن طی سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ انجام شد و ده‌ها هزار مهاجر به خاطر نبود کار کشور را ترک کردند. تنها در سال ۲۰۱۱ نیم میلیون نفر اسپانیا را ترک کردند.<ref name="emigracion"/> برای نخستین بار در قرن بیست و یکم نرخ خالص مهاجرت در اسپانیا منفی شد و ۹۰٪ افرادی که کشور را ترک کردند مهاجران خارجی بودند.<ref name="emigracion">[http://www.elpais.com/articulo/sociedad/580000/personas/van/Espana/elpepisoc/20111008elpepisoc_2/Tes 580.000 personas se van de España]. El País. Edición Impresa. 8 October 2011</ref> === زبان === [[پرونده:Spain languages.svg|thumb|left|250px|'''زبان‌ها اسپانیا''' {| style="width:100%; background:none;" | align=top |{{legend|#ddf1b4|اسپانیایی زبان رسمی است و در تمام کشور به کار برده می‌شود}} {{legend|#f59053|[[زبان کاتالان|کاتالانی/والنسیایی]] زبان رسمی منطقه‌ای}} {{legend|#808080|[[زبان باسکی|باسکی]] زبان رسمی منطقه‌ای}} {{legend|#2b83ba|[[زبان گالیسی|گالیسی]] زبان رسمی منطقه‌ای}} | align=top | {{legend|#d7191c|[[زبان اکسیتان|اکسیتان]] زبان رسمی منطقه‌ای}} {{legend|#91cba8|[[زبان آستوری|آستوری]] به رسمیت شناخته شده}} {{legend|#fede99|[[زبان آراگونی|آراگونی]] به رسمیت شناخته شده}} |}]] اسپانیا کشوری چندزبانه است. بر طبق قانون اساسی اسپانیا از حقوق انسانی، فرهنگ، رسوم و زبان تمام مردم اسپانیا محافظت خواهد کرد.<ref name=preamble>Preamble to the Constitution {{cite web |url=http://www.tribunalconstitucional.es/en/constitucion/Pages/ConstitucionIngles.aspx#i1 |title=Spanish Constitution |author=[[کرتس خنرالس|Cortes Generales]] |date=27 December 1978 |work= |publisher=Tribunal Constitucional de España |accessdate=28 January 2012 |archive-date=17 ژانویه 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120117063355/http://www.tribunalconstitucional.es/en/constitucion/Pages/ConstitucionIngles.aspx#i1}}</ref> [[زبان اسپانیایی|اسپانیایی]] یا اسپانیولی (در قانون اساسی به نام [[اسپانیایی کاستیلی|کاستیلی]] ذکر شده است) زبان رسمی تمام کشور به حساب می‌آید و طبق قانون وظیفه و حق هر اسپانیایی است که این زبان را بیاموزد. بر طبق قانون اساسی تمام زبان‌های دیگر اسپانیا نیز در مناطقی به کار برده می‌شوند رسمی به حساب می‌آیند. دیگر زبان‌های رسمی در اسپانیا عبارتند از: * [[زبان باسکی]] در [[سرزمین باسک (منطقه خودمختار)|باسک]] و [[نابارا|ناوارا]]؛ * [[زبان کاتالان]] در [[کاتالونیا]] و [[بخش خودمختار والنسیا|والنسیا]] که در والنسیا گونه متمایزی از کاتالانی یعنی [[گویش والنسیایی]] به رسمیت شناخته شده است؛ * [[زبان گالیسی]] در [[گالیسیا]] از نظر درصد گویشوران زبان باسکی ۲٪، کاتالانی و والنسیایی ۱۷٪ و گالیسی ۷٪ کار برد دارد.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sp.html |title=CIA – The World Factbook – Spain |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=30 April 2011 |archive-date=۱۳ مه ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090513080105/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sp.html |dead-url=yes}}</ref> در [[کاتالونیا]] یک لهجه محلی از [[زبان اکسیتان]] به نام [[آرانسی]] از سال ۲۰۰۶ به رسمیت شناخته شده است که فقط ۶۷۰۰ گویشور دارد. شهر اسپانیایی [[ملیلیه]] در شمال آفریقا [[زبان ریفیان]] توسط بخش قابل توجهی از ساکنان به کار برده می‌شود. {{-}} === دین === {{Main|دین در اسپانیا}} {{bar box |title=ادیان در اسپانیا |titlebar=#ddd |float=left |bars= {{bar percent|مسیحیت کاتولیک|blue|70.9}} {{bar percent|بی‌دین|green|24.6}} {{bar percent|دیگر ادیان|gray|2.4}} {{bar percent|بی‌پاسخ|purple|2.1}} |caption=تمامی اعداد از × گرفته شده است.<ref name=CIS>{{cite web|url=http://datos.cis.es/pdf/Es2941mar_A.pdf|title=Barómetro abril 2012|date=April 2012|page=17|accessdate=15 May 2012|author=Centro de Investigaciones Sociológicas}}</ref> }} {{-}} [[کاتولیسیزم|مسیحیت کاتولیک]] به مدت طولانی دین اصلی اسپانیا بود. اما بر طبق قانون دیگر هیچ دینی جایگاه رسمی در قانون ندارد. با این وجود مذهب کاتولیک تنها مذهبی است که به‌طور رسمی آموزش داده می‌شود. بر اساس مطالعات مرکز پژوهش‌های جامعه‌شناسی اسپانیا ۷۱٪ از مردم این کشور خود را مسیحی کاتولیک معرفی می‌کنند. همچنین ۲۴٪ مردم [[بی‌دین]] هستند (۹/۴٪ نیز هیچ اعتقاد به وجود خدا ندارند) و سایر مذاهب نیز ۲/۷٪ از جمعیت را تشکیل می‌دهند. بیشتر اسپانیایی‌ها به‌طور منظم در مراسم‌های مذهبی شرکت نمی‌کنند. پژوهشی در اینباره نشان می‌دهد که ۵۹٪ کسانی که خود را مذهبی می‌دانند به ندرت به کلیسا می‌روند، ۱۵٪ در طول یک سال تنها چند بار به کلیسا می‌روند، ۸٪ آن‌ها چند روز در ماه و ۱۴٪ دیگر هر یکشنبه یا چند بار در هفته در کلیسا حاضر می‌شوند.<ref name=CIS/> [[پرونده:Basílica de Santiago 02.JPG|بندانگشتی|upright|چپ|[[کلیسای جامع سانتیاگو د کمپوستلا]]، [[استان لاکرونیا]]؛ نقطه پایان [[مسیر سنت جیمز]]]] در مجموع ۲۲٪ از تمام جمعیت اسپانیا دست کم یکبار در ماه در مراسم‌های مذهبی شرکت می‌جویند.<ref>{{cite web|url=http://mas.lne.es/documentos/archivos/20-11-06-cis.pdf|publisher=Centre of Sociological Investigations|title=October poll, questions 32 and 32a|format=PDF|accessdate=13 August 2008}}</ref> این نشان‌دهنده تمایل هر چه بیشتر جامعه اسپانیایی به سمت سکولاریسم در چند دهه گذشته است. هر چند ورود مهاجران از آمریکای لاتین که به مسیحیت به شدت مقید هستند به احیای کلیسای کاتولیک کمک کرده است. دیگر مذاهب مسیحیت نیز پیروانی دارند. کلیسای [[پروتستانتیسم|پروتستان]] دارای ۱٬۲۰۰٬۰۰۰ عضو می‌باشد.<ref>{{cite web |url=http://www.ferede.org/general.php?pag=estad#1 |title=Federación de Entidades Religiosas Evangélicas de España – FEREDE |publisher=Ferede.org |date= |accessdate=4 September 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110930083055/http://www.ferede.org/general.php?pag=estad#1 |archivedate=۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> [[شاهدان یهوه]] دارای ۱۰۵٬۰۰۰ پیرو، [[کلیسای عیسی مسیح قدیسان آخر الزمان]] دارای ۴۶٬۰۰۰ پیرو می‌باشند.<ref>{{cite web|url=http://lds.org/ldsnewsroom/eng/contact-us/spain|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071213224340/http://www.lds.org/ldsnewsroomeng/contact-us/spain|archivedate=۱۳ دسامبر ۲۰۰۷|title=Spain – LDS Newsroom|publisher=Lds.org|date=|accessdate=4 September 2010|dead-url=yes}}</ref> بر اساس مطالعه انجام شده توسط ''اتحادیه جوامع اسلامی اسپانیا'' ۱٬۷۰۰٬۰۰۰ نفر با پیش‌زمینه [[مسلمان]] در اسپانیا ساکن هستند که ۳ تا ۴ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. بخش عظیمی از آن‌ها را مهاجرانی از [[مراکش]] و سایر کشورهای آفریقایی تشکیل می‌دهند. بیش از ۵۱۴٬۰۰۰ نفر از آن‌ها دارای تابعیت اسپانیایی هستند.<ref>{{cite journal|title=Explotación estadística del censo de ciudadanos musulmanes en España referido a fecha 31/12/2012|journal=Unión De Comunidades Islámicas De España|year=2012|pages=6–9|url=http://oban.multiplexor.es/estademograf.pdf|ref=harv}}</ref> موج جدید مهاجرت به اسپانیا باعث افزایش شمار جمعیت [[هندو]]ها، [[بوداگرایی|بودایی‌ها]]، [[سیک]]ها و [[مسلمان]]ان شده است. پس از اخراج مسلمانان از اسپانیا در سال ۱۴۹۲ مسلمانان برای قرن‌ها در اسپانیا حضور نداشتند. در اواخر قرن نوزدهم و پس از ورود استعمارگران اسپانیایی به شمال غرب آفریقا به‌شماری از ساکنان مسلمان [[مراکش]] و [[صحرای غربی]] تابعیت اسپانیایی اعطا شد. در سال‌های اخیر ورود مهاجرانی از [[مراکش]] و [[الجزایر]] باعث افزایش جمعیت مسلمانان شده است. [[یهودیت|یهودیان]] پس از اخراجشان در سال ۱۴۹۲ تا قرن نوزدهم در اسپانیا حضور نداشتند. در قرن نوزدهم به یهودیان اجازه اقامت داده شد. هم‌اکنون ۶۲٬۰۰۰ نفر معادل ۰/۱۴ درصد از جمعیت یهودی هستند. بیشتر آن‌ها در طول قرن اخیر وارد اسپانیا شده‌اند اما برخی از آن‌ها نوادگان یهودیان قدیمی اسپانیایی هستند. بر طبق برخی براوردها تقریباً ۸۰٬۰۰۰ یهودی پیش از [[تفتیش عقاید اسپانیایی|تفتیش عقاید]] در اسپانیا زندگی می‌کردند. == فرهنگ == {{multiple image|perrow=2|total_width=200|image1=El_Derechazo._Plaza_De_Toros_De_La_Maestranza._Seville,_Spain.jpg|width1=300|height1=|image2=Roundel_of_Spain.svg|width2=300|height2=|height3=|height4=|footer=|align=left|caption1=[[گاوبازی تورئو]]|caption2=[[کاکل (نشان)|کاکل اسپانیایی]]|caption_align=center|header=|header_background=gray|direction=vertical|image3=|caption3=|image4=Jéreme Ménez 3.jpg|caption4=[[فوتبال]] ورزش ملی اسپانیا|image5=Cross of Burgundy (Template).svg|caption5=[[صلیب بورگوندی]]|image6=W carnation4051.jpg|caption6=[[میخک قرنفلی]]|image7=Sagrada Familia 03.jpg|caption7=[[ساگرادا فامیلیا]]|image8=Andrés Segovia (1962).jpg|caption8=[[آندرس سگوبیا]] گیتاریست اسپانیایی|image9=Belen maya.jpg|caption9=[[فلامنکو]]|image10=Red_paella_with_mussels.jpg|caption10=[[پائیا]]}}{{Main|فرهنگ اسپانیا|فهرست میراث جهانی یونسکو در اسپانیا}} از نظر فرهنگی اسپانیا یک [[جهان غرب|کشور غربی]] است. به خاطر وجود جنبه‌های قدرتمندی از میراث فرهنگی روم در تمام زوایای زندگی اسپانیایی‌ها، اسپانیا کشوری [[زبان لاتین|لاتین]] به حساب می‌آید. با این حال فرهنگی اسپانیایی به خاطر تاریخ و قدمت طولانی این کشور از جنبه‌های گوناگون از هنر گرفته تا کشاورزی تا آشپزی و موسیقی تحت تأثیر دیگر کشورهای اروپایی و کشورهای مدیترانه‌ای بوده است. ۴۴ مکان تاریخی و فرهنگی در اسپانیا در فهرست [[میراث جهانی یونسکو]] قرار دارند. اسپانیا از نظر تعداد میراث فرهنگی مورد حمایت یونسکو پس از ایتالیا و چین در رده سوم جهان قرار دارد.<ref>{{cite web|url=http://whc.unesco.org/en/list|title=World Heritage List|publisher=UNESCO|accessdate=2 June 2013}}</ref> * [[ادبیات اسپانیا]] * [[آندره سگوویا]] * [[فلامنکو]] === هنر === {{Main|هنر اسپانیایی}} هنرمندان اسپانیایی تأثیرات به سزایی بر پیشرفت [[جنبش هنری|جنبش‌های هنری]] گوناگون اروپا داشته‌اند. البته هنر اسپانیایی به دلیل گوناگونی‌های تاریخی، جغرافیایی تأثیر زیادی نیز پذیرفته است. میراث مورها در اسپانیا به ویژه در [[آندلس]] هنوز مشهود است. در زمینه نقاشی آثاری از [[ال گرکو]]، [[خوسپه دی ریبرا]] و [[فرانسیسکو دی زورابان]] که مربوط به [[دوران طلایی]] می‌باشند یافت شده‌اند. همچنین در دوران بارکو، [[دیه‌گو ولاسکز|دیگو ولاسکز]] چندین اثر مشهور اسپانیایی از جمله [[لاس منیناس|بانوان]] و [[لاس هیلاندراس]] را خلق کرد. نقاشی‌های [[فرانسیسکو گویا]] مربوط به دوره [[جنگ شبه جزیره|جنگ استقلال اسپانیا]] بسیار چشمگیر است. در سبک امپرسیونیسم [[خواکین سورولا]] و همچنین در مدرنیسم [[پابلو پیکاسو]]، [[سالوادور دالی]]، [[خوان گری]] و [[خوان میرو]] نقاشان مطرح اسپانیایی به حساب می‌آیند. === سینما === {{Main|سینمای اسپانیا}} در طول تاریخ سینمای اسپانیا [[لوئیس بونوئل|لوئیس بونیوئل]] نخستین کسی بود که در عرصه جهانی شناخته شد. پس از او [[پدرو آلمودوار]] در دهه هشتاد میلادی توجهات را به سوی خود جلب کرد. همچنین [[سینمای اسپانیا]] در طول تاریخ خود توسط [[کارگردان فیلم|کارگردانانی]] چون [[سگوندو دی چومون]]، [[فلورین ری]]، [[لوئیس گارسیا برلانگا]]، [[کارلوس سائورا]]، [[خولیو مدم]]، [[آلخاندرو آمنابار]] و برادران تروبا به موفقیت بین‌المللی دست یافته است. در سال‌های اخیر نیز سینمای اسپانیا به موفقیت‌های بین‌المللی از جمله دریافت [[جایزه اسکار]] توسط فیلم‌های [[هزارتوی پن]] و [[بازگشت (فیلم ۲۰۰۶)|بازگشت]] دست یافته است.<ref>{{Cite book|last=Jordan|first=Barry|first2=Rikki |last2=Morgan-Tamosunas|title=Contemporary spanish cinema|url=https://archive.org/details/contemporaryspan0000jord_k5f3|publisher=[[انتشارات دانشگاه منچستر|Manchester University Press]]|year=1998}}</ref> بازیگرانی اسپانیایی چون [[سارا مونتیل]] و [[پنلوپه کروز]] جز ستارگان هالیوودی به حساب می‌آید. === معماری === {{Main|معماری اسپانیا}} معماری اسپانیایی به سبب گوناگونی‌های تاریخی و جغرافیایی در طول تاریخ تأثیرات زیادی پذیرفته است. شهر [[کوردوبا (اسپانیا)|کوردوبا]] که توسط رومی‌ها و با [[معماری رومی‌وار]] ساخته شده بعدها با ورود مسلمانان و ساخت بناهایی با معماری عربی در دوره [[دودمان اموی|امویان]] از نمونه‌های بارز معماری اسپانیایی است. پس از اموی‌ها معماری عربی در دوره‌های بعدی حکومت‌های اسلامی به رشد خود ادامه داد و در نهایت با حکومت [[دودمان نصریان|نصریان]] که کاخ‌های مشهور خود را در [[گرانادا]] بنا نهادند به پایان رسید. در دوره بین قرون ۱۲ تا ۱۷ میلادی و پس از آشنایی اروپاییان با سبک، الگو و عناصر معماری عربی سبکی به نام سبک معماری [[مدجن|مُدَجَّنی]] شکل گرفت. همزمان پادشاهی‌های مسیحی کم‌کم پدید آمدند و سبک معماری آن‌ها به مرور گسترش پیدا کرد. این سبک که سبک معماری پیش از روم بود برای مدتی در اوایل قرون جدید از تأثیر نفوذ جریان‌های معماری معاصر در اروپا در امان ماند و معماران اسپانیای مسیحی بعدها سبک‌های معماری [[معماری گوتیک]] و [[معماری رومی‌وار|رومی]] را با هم درآمیختند. پس سبک گوتیک در سراسر قلمروی اسپانیا به طرز شگفت‌آوری رشد و گسترش یافت. === موسیقی و رقص === {{Main|موسیقی اسپانیا}} خارج از اسپانیا موسیقی اسپانیایی با [[فلامنکو]] هم ارز در نظر گرفته می‌شود. فلامنکو یک سبک موسیقی متعلق به غرب منطقه آندلس اسپانیا است که برخلاف دیدگاه عموم در دیگر نقاط اسپانیا مرسوم نیست. سبک‌های دیگری از موسیقی بومی در دیگر نقاط نیز رایج است. در زمینه [[موسیقی کلاسیک]] آهنگسازان برجسته‌ای چون [[ایساک آلبنیس]]، [[مانوئل د فایا]]، [[انریکه گرانادوس]] و خوانندگانی همانند [[پلاسیدو دومینگو]]، [[خوزه کارراس]]، [[مونتسرات کابایه]]، [[آلیسیا د لاروچا]]، [[آلفردو کرائوس]]، [[پابلو کاسالس]]، [[ریکاردو وینیاس]]، [[خوزه ایتوربی]]، [[پابلو دو ساراساته]]، [[یوردی ساوای]] و [[ترزا برگانزا]] اهل اسپانیا هستند. در این کشور بیش از چهل [[ارکستر]] حرفه‌ای وجود دارد از جمله ارکستر ملی اسپانیا، ارکستر سمفونیک بارسلونا و ارکستر سمفونیک مادرید و همچنین خانه‌های اپرای بزرگی چون تئاتر سلطنتی، تئاتر لوسیو و قصر هنر ملکه سوفیا در اسپانیا فعال هستند. هزاران هوادار موسیقی هر سال برای شرکت در جشنواره شناخته شده موسیقی تابستانه [[سونار]]؛ که در سبک‌های موسیقی پاپ و تکنو فعال است؛ به اسپانیا سفر می‌کنند. دیگر جشنواره موسیقی سالانه در اسپانیا جشنواره موسیقی [[بنیکاسیم]] است که [[موسیقی راک]] و رقص را اجرا می‌کند.<ref>{{cite web |url=http://www.spoonfed.co.uk/london/festivals/ |title=Music Festivals, UK Festivals and London Festivals |publisher=Spoonfed.co.uk |date= |accessdate=1 November 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111028170946/http://www.spoonfed.co.uk/london/festivals/ |archivedate=۲۸ اکتبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> پرطرفدارترین ابزار موسیقی یعنی [[گیتار]] ریشه‌ای اسپانیایی دارد.<ref>{{cite web |url=http://www.linguatics.com/guitar.htm |title=The History of the Guitar in Spain |publisher=Linguatics.com |date= |accessdate=30 April 2011 |archive-date=۲۹ آوریل ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110429082016/http://www.linguatics.com/guitar.htm |dead-url=yes}}</ref> === آشپزی === {{ویکی‌سفر}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌انبار-رده|Spain}} آشپزی کاتالانی، که بهترین آن در بارسلون یافت می‌شوند، از آن دست جاذبه‌هایی است که گردشگران را از نقاط مختلف دنیا به این منطقه می‌کشاند. زعفران و زیره سبز در اکثر غذاهای این منطقه دیده می‌شوند. ترکیبی از خوراکی‌های سنتی و ادویه‌های مختلف سبک بارسلونی را به وجود می‌آورند: استفاده از خوراکی‌های دریایی و گوشت با سس زیاد تخصص آشپزان این منطقه است. شام وعده اصلی است. == جستارهای وابسته == {{درگاه|اسپانیا}} * [[رئوس مطالب اسپانیا]] == منابع == {{پانویس|۳}} {{کشورهای مستقل اروپا}} {{کشورهای اتحادیه اروپا}} {{اعضای ناتو}} {{سازمان امنیت و همکاری اروپا}} {{پادشاهی‌ها}} {{قلمروهای دور کشورهای اروپایی}} {{پایتخت‌های اروپا}} {{منطقه اقتصادی اروپا}} {{کشورهای آفریقا}} {{شورای اروپا}} [[رده:اروپای غربی]] [[رده:اسپانیا|*]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۸ (میلادی)]] [[رده:پادشاهی اسپانیا]] [[رده:پادشاهی مشروطه]] [[رده:کشورها در آفریقا]] [[رده:کشورها در اروپا]] [[رده:کشورها و سرزمین‌های اسپانیایی‌زبان]] [[رده:کشورهای ساحلی مدیترانه]] [[رده:کشورهای شمال آفریقا]] [[رده:کشورهای عضو اتحادیه اروپا]] [[رده:کشورهای عضو اتحادیه مدیترانه]] [[رده:کشورهای عضو سازمان ملل متحد]] [[رده:کشورهای عضو شورای اروپا]] [[رده:کشورهای عضو ناتو]] [[رده:کشورهای فراقاره‌ای]] [[رده:کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس]] [[رده:لیبرال دموکراسی]] owvof95r18baf4d3x254ygeoyud7h56 0 7100 42127352 42120401 2025-06-18T12:49:28Z Icelandnewzealand 1404378 /* فرهنگ */ 42127352 wikitext text/x-wiki {{coord|۶۴|۰۸|N|۲۱|۵۶|W|type:country|display=title}} {{جعبه اطلاعات کشور| نام اصلی = Lýðveldið Íceland | نام فارسی رسمی = جمهوری ایسلند | نام عادی = ایسلند | تصویر پرچم = Flag of Iceland.svg | تصویر نشان ملی = Coat_of_arms_of_Iceland.svg | سرود ملی = ''[[سرود ملی ایسلند|سرود ستایش]]''| نقشه = Island (orthographic projection).svg | پایتخت = [[ریکیاویک]] |latd=۶۴|latm=۰۸|latNS=N |longd=۲۱|longm=۵۶|longEW=W| بزرگ‌ترین شهر = [[ریکیاویک]] | زبان رسمی = [[زبان ایسلندی|ایسلندی]]{{سخ}}<small>{{سخ}}</small> | نوع حکومت = [[نظام چندحزبی|جمهوری چندحزبی]] | نوع حاکمان = • [[رئیس‌جمهور ایسلند|رئیس‌جمهور]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر ایسلند|نخست‌وزیر]] | نام حاکمان = [[هالا توماسدوتیر]]{{سخ}}[[بیارنی بندیکتسن]] | نحوه تشکیل = استقلال | موارد منجر به تشکیل = از [[دانمارک]]{{سخ}}حکومت خانگی{{سخ}}حق حاکمیت{{سخ}}جمهوری | تاریخ تشکیل =۱ فوریه ۱۹۰۴{{سخ}}۱ دسامبر ۱۹۱۸{{سخ}}۱۷ ژوئن ۱۹۴۴ | مساحت = ۱۰۲٬۷۷۵ | رتبه مساحت = ۱۰۷ام | درصد آبها = ۲٫۷ | سال برآورد جمعیت =۲۰۲۵ | جمعیت = ۳۹۸،۲۶۶| رتبه جمعیت = ۱۸۰ام | تراکم جمعیت = ۱٫۳ | رتبه تراکم جمعیت = ۱۹۵ام | سال تولید ناخالص داخلی = ۲۰۰۶ | تولید ناخالص داخلی = ۱۲٬۱۷۲ میلیارد [[دلار]] | رتبه تولید ناخالص داخلی = ۱۳۲ام | سرانه تولید ناخالص داخلی = ۴۰٬۲۷۷ [[دلار]] (۲۰۰۵ میلادی) | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی =۵ام | سال شاخص توسعه انسانی =۲۰۲۵ | شاخص توسعه انسانی=۰,۹۷۲ | رتبه شاخص توسعه انسانی =نخست | وضع شاخص توسعه انسانی = <span style="color:#009900;">بسیار بالا</span> | واحد پول = [[کرونای ایسلند]] | کد واحد پول = ISK | منطقه زمانی = | منطقه زمانی تابستانی = GMT | utc = | دامنه اینترنتی =.is | پیش‌شماره تلفنی = ۳۵۴ | }} '''ایسلند''' {{به ایسلندی|Ísland}} با نام رسمی '''جمهوری ایسلند''' {{به ایسلندی|Lýðveldið Ísland}} [[کشور جزیره‌ای]] در [[شمال اروپا]] است جزیره‌ای در شمال [[اقیانوس اطلس]]. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن [[ریکیاویک]] و جمعیت این کشور ۳۹۸,۲۶۶ (۲۰۲۵) نفر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iceland Population (2021) - Worldometer|نشانی=https://www.worldometers.info/world-population/iceland-population/|وبگاه=www.worldometers.info|بازبینی=2021-07-26|کد زبان=en}}</ref> واحد پول این کشور [[کرونای ایسلند]] نام دارد و زبان رسمی آن [[زبان ایسلندی]] است. ۹۳٫۳۶ درصد مردم آن را ایسلندی‌ها تشکیل می‌دهند که از تبار [[ژرمن]] هستند و مابقی عمدتاً از مهاجران دیگر کشورهای اروپایی هستند. حدود ۸۸ درصد از مردم این کشور [[مسیحی]] و بیشترشان پیرو آیین [[پروتستان]] هستند.<ref name="Religious organisations membership">{{cite web|url=http://www.statice.is/Statistics/Population/Religious-organizations|title=Religious organisations membership|language=English|accessdate=2012-04-23|publisher=Statistics Iceland|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070820183329/http://www.statice.is/Statistics/Population/Religious-organizations|archivedate=۲۰ اوت ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> کشور ایسلند در تاریخ [[۱ دسامبر]] ۱۹۱۸ از [[دانمارک]] مستقل شده است. ایسلند که تا قرن بیستم از فقیرترین کشورهای جهان بود در سال‌های پس از [[جنگ جهانی دوم]] با صنعتی کردن ماهیگیری خود و دریافت کمک از [[طرح مارشال]] به رفاه دست یافت و توانست در دههٔ ۱۹۹۰ تبدیل به یکی از مرفه‌ترین کشورهای جهان شود و حتی از لحاظ [[شاخص توسعه انسانی]] در سال های ۲۰۰۵و۲۰۰۶و۲۰۲۵ رتبهٔ اول را در میان کشورهای جهان به‌دست‌آورد.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf untitled]</ref> ایسلند دارای بازاری آزاد است و میزان مالیات در این کشور نسبت به دیگر اعضای [[سازمان همکاری اقتصادی و توسعه]] نسبتاً پایین است.ایسلند دارای دولت رفاه هست و همراه با دیگر کشورهای نوردیک و اسکاندیناوی به عنوان یکی از شاد ترین کشورهای دنیا شناخته میشود. در سال ۲۰۰۸ نظام بانکداری کشور با دشواری عظیمی روبه‌رو شد و این امر به ناآرامی سیاسی انجامید و آثار این بحران هنوز به‌طور کامل رفع نشده است. با این وجود بنا به اعلام [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]]، ایسلند در سال ۲۰۱۱ چهاردهمین کشور توسعه‌یافته در جهان بود. ایسلند با مساحت ۱۰۳٬۰۷۰ کیلومتر مربع کمی بزرگتر از [[کره جنوبی]] است و کناره‌های حاشیه‌ای جزیره در جنوب غرب جزیره ایسلند، دوسوم جمعیت این کشور را در خود جای داده است. زمین این کشور از نظر آتشفشانی و زمین‌شناختی فعال است و در آن [[آب‌فشان|آبفشان‌های]] بسیار یافت می‌شود و انرژی زمین‌گرمایی نیز در بسیاری از نقاط آن در دسترس است. منطقه ایسلند که کمی پایین‌تر از [[مدار قطبی]] واقع شده آب‌وهوای سرد و قطبی دارد ولی حضور جبهه‌هایی از هوای معتدل از سرمای شدید این جزیره کاسته است. منطقه داخلی جزیره بیشتر از فلاتی تشکیل شده که با ماسه‌زارها، کوه‌ها و [[یخچال‌های طبیعی|یخچال‌ها]] پوشیده شده است. شمار زیادی از رودخانه‌هایی که از این یخچال‌ها سرچشمه می‌گیرند نیز با گذر از زمین‌های پست‌تر به سوی دریا سرازیر می‌شوند. اسکان دائمی انسان در ایسلند از سال ۸۷۴ آغاز شد یعنی زمانی که [[اینگولفور آرنارسون]]، یک رئیس قبیله از [[نروژ]] با افراد خود به این جزیره آمده و به‌طور دائمی در آن مستقر شد. پیش از او افراد دیگری به‌طور فصلی و موقت به جزیره ایسلند می‌آمدند. ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از پادشاهی دانمارک بود و در سال ۱۹۱۸ به استقلال رسید. هم‌اینک ایسلند کم‌جمعیت‌ترین کشور عضو پیمان [[ناتو]] است و تنها عضو این سازمان است که ارتش دائمی ندارد. [[سفارت پادشاهی دانمارک در تهران|سفارت دانمارک در تهران]] امور مربوط به صدور روادید ایسلند را انجام می‌دهد. کشور ایسلند عضو اتحاد شنگن می‌باشد. == تاریخ == کشور ایسلند بیش از هزار سال پیش در دوران اکتشافات وایکینگ‌ها پایه‌ریزی شد و جمعیتی ترکیبی از [[نورس‌ها]] و [[سلت‌ها]] در آن ساکن شدند. نخستین کسانی که در ایسلند سکنی گزیدند گروهی از کشیش‌های ایرلندی بودند که در سده‌های هفتم و هشتم میلادی به این جزیره آمدند. این کشیش‌ها اما در سده نهم به‌دست [[وایکینگ‌ها]] از ایسلند رانده شدند. وایکینگ‌های نورس (نروژی) در دهه ۸۶۹ میلادی ایسلند را کشف کردند. بر پایه روایات قدیمی، نخستین وایکینگی که ایسلند را کشف کرد مردی بود به نام «نادودور» که در راه رسیدن به جزایر فارو راه خود را گم کرده و پس از مدت زیادی سفر دریایی به ایسلند رسید.<ref name="iceland.is: history">[http://www.iceland.is/the-big-picture/people-society/history iceland.is: history] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227091108/https://www.iceland.is/the-big-picture/people-society/history |date=۲۷ فوریه ۲۰۲۱}}. بازدید: اکتبر ۲۰۱۶.</ref> نخستین تلاش وایکینگ‌ها برای سکونت دائمی در ایسلند توسط شخصی به نام [[فلوکی ویلگروآسون]] صورت گرفت. او در شمال غرب جزیره به خشکی آمد اما زمستان سخت آن سال حیوانات اهلی همراه او را کشت و او به نروژ بازگشت. «[[فلوکی ویلگروآسون]]» کسی بود که نام ایسلند، به معنای «سرزمین یخ» را به این جزیره داد.<ref>[http://www.localhistories.org/iceland.html A BRIEF HISTORY OF ICELAND FROM VIKING TIMES TO TODAY. By Tim Lambert]. بازدید: اکتبر ۲۰۱۶</ref> مهاجران بعدی با هدف سکونت دائمی از حدود سال ۸۷۱ از نروژ و کوچ‌نشین‌های وایکینگ در [[جزایر بریتانیا]] به سوی ایسلند آمدند و فردی نروژی به نام «[[اینگولفور آرنارسون]]» آن‌ها را رهبری می‌کرد. آرنارسون با خانواده و برده‌ها و حیوانات خود در [[ریکیاویک]] مستقر شد.<ref>همان منبع.</ref> سفرهای دریانوردان و ماجراجویان نروژی ایسلند، پس از آن باعث رسیدن آنها به [[گرینلند]] و سواحل آمریکای شمالی (که اسکاندیناوی‌ها آن را [[وینلند]] می‌نامیدند) شد. ایسلند با وجود انزوای جغرافیایی (اسکاتلند، نزدیکترین همسایه اروپایی ایسلند، ۸۰۰ کیلومتر از آن فاصله دارد)، در طول تاریخ خود تا حد زیادی بخشی از تمدن اروپایی باقی مانده است. [[سرگذشت‌نامه‌های ایسلندی]]، که بیشتر آنها داستان‌های قهرمانانه مراحل اولیه سکونت در جزیره را بازگو می‌کنند، به‌عنوان یکی از بهترین دستاوردهای ادبی در اروپای قرون وسطی تلقی می‌شود.<ref>https://www.britannica.com/place/Iceland</ref> در سال ۹۳۰ میلادی جمعیت ایسلند به حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر رسید. در این سال نخستین جرگه ریش‌سفیدان این کشور تحت عنوان [[آلدینگ]] در محلی به نام [[دینگوتلیر]] تشکیل شد و از آن زمان تاکنون پارلمان ایسلند آلدینگ نام دارد.<ref name="iceland.is: history"/> ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از [[پادشاهی دانمارک]] بود. [[ملی‌گرایی]] ایسلندی در [[قرن نوزدهم]] رشد کرد، و در ۱۹۱۸ این کشور از [[دانمارک]] مستقل شد. با این حال، دو کشور به واسطهٔ پادشاهی مشترکشان به هم پیوسته بودند. در [[جنگ جهانی دوم]] پیوند دانمارک گسسته شد و در ۱۹۴۴ [[جمهوری]] اعلام شد. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۷۰، اختلاف دربارهٔ حق ماهیگیری در آب‌های ساحلی ایسلند منجر به درگیری با [[نیروی دریایی بریتانیا]] گشت. این درگیری‌ها که به [[جنگ‌های روغن‌ماهی]] معروف شد سه جنگ را در بر می‌گرفت: * جنگ اول ۱۹۵۸ * جنگ دوم ۱۹۷۳–۱۹۷۲ * جنگ سوم ۱۹۷۶–۱۹۷۵ == جغرافیا == [[پرونده:Leirhnjukur.jpg|بندانگشتی|280px|چپ|چشمه‌های آبگرم لیرنیوکور (Leirhnjúkur) ایسلند]] {{اصلی|جغرافیای ایسلند}} کشور ایسلند با مساحت ۱۰۲٫۸۱۹ کیلومتر مربع هجدهمین جزیرهٔ بزرگ جهان و دومین جزیرهٔ بزرگ اروپا، پس از [[جزیره بریتانیا]] است. این کشور شامل یک جزیرهٔ بزرگ و ۳۰ جزیره کوچک در اقیانوس اطلس شمالی است که اندکی پایین‌تر از [[مدار شمالگان]] قرار گرفته‌اند. فاصله ایسلند به قاره [[اروپا]] نزدیک‌تر است تا به [[آمریکای شمالی]] و به همین خاطر عموماً از نظر تاریخی، سیاسی، و فرهنگی به عنوان جزیره‌ای اروپایی در نظر گرفته شده است. فاصلهٔ ایسلند تا [[نروژ]] ۹۷۰ کیلومتر، تا [[اسکاتلند]] ۷۹۸ کیلومتر و تا [[گرینلند]] ۲۸۷ کیلومتر می‌باشد. ایسلند منطقه‌ای آتشفشانی است، که چشمه‌های آب گرم زیادی داشته و پوششی از یخ و خاکسترهای آتشفشانی، سطح جزیره را دربر گرفته است. ایسلند ۴٬۹۷۰ کیلومتر ساحل دارد که شامل شمار زیادی [[آبدره]] است و بیشتر سکونتگاه‌های ایسلند نیز در همین آب‌دره‌ها تشکیل شده‌اند. ایسلند دارای آب و هوای سرد و قطبی است، اما تا حدی تحت تأثیر جبهه‌هایی از هوای معتدل قرار دارد. جریان‌های آب گرم [[گلف استریم]] در کرانه‌های جنوبی ایسلند سبب افزایش نسبی دما و جلوگیری از یخبندان‌های گسترده در زمستان می‌شود. بیش از نیمی از پهناوری جزیرهٔ اصلی ایسلند، فلاتی است که ۴۰۰ متر از سطح دریا بلندی دارد و فاقد پوشش گیاهی چشمگیر است. دوازده درصد پهنهٔ ایسلند پوشیده از [[یخکوه]] است، که انباشته‌ای از بارش‌های زمستانی برف در ایسلند هستند. یک دهم رویهٔ ایسلند پوشیده از بقایای فوران‌های آتشفشانی است که در حدود ده هزار سال گذشته روی داده‌اند. ۲۵ آتشفشان فعال در ایسلند وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: اورائِفا یوکُل (''Oraefa Jokull'') با بلندی ۲۱۱۹ متر، هِلکا (''Helka'') با ۱۵۲۰ بلندی متر، و سنائِفِلس یوکُل (''Snaefells Jokull'') با بلندی ۱۱۴۶ متر. در حدود ۳۰۰ [[چاه بخار]] در کشور ایسلند پراکنده هستند که منابع بالقوهٔ [[انرژی زمین‌گرمایی|زمین‌گرمایی]] به‌شمار می‌آیند و از آن‌ها برای تولید [[برق]] و [[گرما|انرژی گرمایی]] استفاده می‌شود. ایسلند دارای نزدیک به ۱۸۰۰ دریاچه است که دریاچهٔ پینگوالاواتن (''Pingvallavaten'') با پهناوری ۸۴ کیلومتر مربع و ژرفای ۱۱۴ متر بزرگ‌ترین آن‌هاست. همچنین بیش از ۲۵۰ رودخانه در سطح جزیره جریان دارد که طولانی‌ترین آن‌ها رودخانهٔ پیورسا (''Pjorsa'') با ۲۳۷ کیلومتر طول است. == تقسیمات کشوری == کشور ایسلند هشت استان دارد: {| class="wikitable" |- |rowspan="19"| [[پرونده:Regions of Iceland.png|350px]] |- ! عدد !! نام استان !! نام به [[زبان ایسلندی|ایسلندی]] !! معنی نام !! جمعیت !! مرکز |- |۱ || [[هوفودبورگارسودید]] || Höfuðborgarsvæðið || منطقه پایتختی || ۲۱۳٬۶۱۹ || [[ریکیاویک]] |- | ۲ || [[سودورنس]] || Suðurnes || شبه جزیره جنوبی || ۲۲٬۵۰۹ || [[کِفلاویک]] |- | ۳ || [[وستورلاند]] || Vesturland || سرزمین غرب || ۱۵٬۷۶۶ || [[بورگارنس]] |- | ۴ || [[وست‌فیردیر]] || Vestfirðir || [[آبدره]]‌های غرب || ۶٬۸۸۳ || [[ایسافیوردور]] |- | ۵ || [[نوردورلاند وسترا]] || Norðurland vestra || شمالستان غرب || ۷٬۱۲۸ || [[سودارکروکور]] |- | ۶ || [[نوردورلاند ایسترا]] || Norðurland eystra || شمالستان شرق || ۲۹٬۳۶۱ || [[آکوریری]] |- | ۷ || [[آستورلاند]] || Austurland || سرزمین شرق || ۱۲٬۴۵۲ || [[اگیلس‌استادیر]] |- | ۸ || [[سودورلاند]] || Suðurland || سرزمین جنوب || ۲۴٬۸۱۱ || [[سلفوس (شهر)|سلفوس]] |- |} === شهرها === {{شهرهای اصلی ایسلند}} == سیاست == [[پرونده:Althingishusid.jpg|بندانگشتی|ساختمان پارلمان ایسلند]] [[پرونده:Nordic Prime Ministers 2010.jpg|بندانگشتی|نخست‌وزیرهای [[کشورهای نوردیک]] در سال ۲۰۱۰، [[یوهانا سیگورداردوتیر]] نخست‌وزیر ایسلند نفر وسط]] [[File:Pääministeri_Sanna_Marin_tapasi_Islannin_pääministeri_Katrín_Jakobsdóttir_tapasivat_Kesärannassa_12.4.2022_(51999936615).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pääministeri_Sanna_Marin_tapasi_Islannin_pääministeri_Katrín_Jakobsdóttir_tapasivat_Kesärannassa_12.4.2022_(51999936615).jpg|چپ|بندانگشتی|[[کاترین یاکوبسدوتیر]] نخست‌وزیر ایسلند و [[سانا مارین]] نخست‌وزیر فنلاند]] حکومت ایسلند [[جمهوری پارلمانی]] ِ با [[پارلمان|پارلمان تک‌مجلسی]] است، که نمایندگان آن با رأی مردم برای یک دورهٔ چهارساله انتخاب می‌شوند. این مجلس که به [[زبان ایسلندی]] ''[[آلثینگی]]'' نامیده می‌شود، نخستین بار در سال ۱۸۴۵ میلادی به عنوان یک نهاد مشورتی به پادشاه دانمارک گشایش یافت. پیش از آن بین سال‌های ۹۳۰ تا ۱۷۹۹ میلادی یک مجمع ملی در ایسلند فعالیت می‌کرد و تأسیس السینگ را معمولاً بازگشایی آن مجمع تعبیر می‌کنند. به همین دلیل برخی ایسلند را صاحب «قدیمی‌ترین دمکراسی پارلمانی» دنیا دانسته‌اند.<ref>[http://ngm.nationalgeographic.com/print/2008/03/iceland/del-giudice-text Power Struggle] National Geographic</ref> [[رئیس کشور]] ایسلند رئیس‌جمهور است که با رأی مردم برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شود و محدودیتی برای دوره‌های ریاست‌جمهوری او وجود ندارد. البته [[رئیس‌جمهور]] بیشتر نقش تشریفاتی دارد و از اختیارات چندانی برخوردار نیست. با این حال قادر است مصوبات مجلس را [[وتو]] کرده و آن‌ها را به [[همه‌پرسی]] بگذارد. همچنین اگر رهبران احزاب پیروز در انتخابات مجلس نتوانند در یک بازهٔ زمانی مشخص نخست‌وزیر و دیگر اعضای [[کابینه]] را تعیین کنند، رئیس‌جمهور خودش کابینه را معرفی می‌کند که این اتفاق از زمان تأسیس جمهوری ایسلند در سال ۱۹۴۴ روی نداده است. حکومت ایسلند همیشه ائتلافی بوده و در طول دوران جمهوری در این کشور هیچگاه حزبی نتوانسته بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد و همواره دو یا چند حزب دولتی ائتلافی را تشکیل داده‌اند. ایسلند نخستین کشوری است که یک حزب کاملاً تشکیل یافته از زنان در آن تأسیس شده است. این حزب «ائتلاف زنان» نام داشت که در سال ۱۹۸۳ با هدف پیشبرد نیازهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زنان پایه‌گذاری شد و هرچند در سال ۱۹۹۹ به فعالیت خود پایان داد و در ائتلاف سوسیال دمکراتیک ادغام شد اما تأثیر بادوامی بر سپهر سیاسی ایسلند گذارد و باعث افزایش حضور زنان در مجلس این کشور شد. ایسلند همچنین نخستین کشوری است که در سال ۱۹۸۰ یک زن در انتخابات مردمی به عنوان رئیس‌جمهور آن انتخاب شد. ویگدیس فینبوگادوتیر که در این سال رئیس‌جمهور ایسلند شد تا سال ۱۹۹۶ در این مقام باقی ماند. ایسلند عضو [[سازمان ملل متحد]] و ناتو است و دارای روابط دیپلماتیک با تقریباً تمامی کشورهای دنیاست اما به‌طور خاص با کشورهای نوردیک (فنلاند، سوئد، نروژ و دانمارک)، آلمان، ایالات متحده، [[کانادا]] و اعضای دیگر ناتو روابط نزدیک دارد. ایسلند عضو [[اتحادیه اروپا]] نیست اما در سال ۲۰۰۹ درخواست عضویت در این اتحادیه را ارائه کرد. اما در سال ۲۰۱۳ دو حزب حاکم کشور (حزب مرکزگرای ترقی‌خواه و حزب راست‌گرای استقلال) اعلام کردند که با برگزاری یک همه‌پرسی نظر مردم کشور در مورد عضویت در اتحادیه اروپا را جویا خواهند شد. در ماه مارس ۲۰۱۵ دولت ایسلند بدون ارائه هیچ دلیلی اعلام کرد که دیگر تمایلی برای عضویت در اتحادیه اروپا ندارد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2015/03/150312_u14_iceland_drops_eu_membership_bid ایسلند از پیوستن به اتحادیه اروپا صرفنظر کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۲۲ اسفند ۱۳۹۳</ref> ایسلند ارتش دائمی ندارد. تا سال ۲۰۰۶ [[نیروی هوایی آمریکا]] پایگاهی در این کشور داشت و چهار تا شش [[هواپیمای رهگیر]] را در آن مستقر کرده بود. پس از تعطیلی این پایگاه جنگنده‌های [[ناتو]] به صورت دوره‌ای مأموریت‌های گشت و مراقبت را در حریم هوایی این کشور انجام می‌دهند.<ref>[http://www.mfa.is/news-and-publications/nr/4240 French Air Force in Iceland] Ministry for Foreign Affairs Iceland</ref> ایسلند در [[جنگ عراق]] در سال ۲۰۰۳ مشارکت داشت و یک واحد خنثی‌سازی بمب از [[گارد ساحلی]] خود را به عراق اعزام کرد. این کشور در [[جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)]] و بمباران سال ۱۹۹۹ یوگسلاوی نیز مشارکت داشت. ایسلندی‌ها در سال ۱۹۸۶ میزبان نشست تاریخی ریگان و گورباچف بودند که اهمیت زیادی در پایان دادن به [[جنگ سرد]] داشت. بیشتر اختلافات بین‌المللی ایسلند در تاریخ این کشور به مسئله حق ماهیگیری مربوط بوده است. == اقتصاد == اقتصاد ایسلند برپایهٔ [[ماهیگیری]] و صنایع [[شیلات]]، [[کشاورزی]]، [[گردشگری]] و منابع انرژی تجدیدپذیر [[انرژی برقابی|برق‌آبی]] و [[زمین‌گرمایی]] استوار است. [[سیب‌زمینی]]، مهم‌ترین فراوردهٔ کشاورزی ایسلند است. [[تولید ناخالص داخلی]] ایسلند، در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۱٫۸۹ میلیارد دلار می‌باشد که در مقایسه با سال گذشته ۱٫۸ درصد رشد داشته است. صادرات ایسلند، بیشتر شامل [[ماهی]]، فلز [[آلومینیم]]، فراورده‌های حیوانی و کانی [[سیلیس]] است که بیشتر این فراورده‌ها را به کشورهای [[هلند]]، [[بریتانیا]]، [[اسپانیا]]، [[ایالات متحده]] و [[آلمان]] صادر می‌کند. و نیز از کشورهای ایالات متحده، آلمان، [[چین]]، [[دانمارک]]، [[سوئد]]، [[ژاپن]] و هلند، ماشین‌آلات، [[فراورده‌های نفتی]]، [[مواد خوراکی]] و [[پوشاک]] وارد می‌کند. ایسلند بالاترین تولید سرانه [[برق]] را در بین تمامی کشورهای دنیا دارد و نزدیک به ۱۰۰ درصد برق و ۸۵ درصد کل انرژی مصرفی خود را از [[انرژی تجدیدپذیر|منابع انرژی تجدیدپذیر]] به دست می‌آورد. تقریباً تمام برق کشور در نیروگاه‌های [[انرژی برقابی|برق‌آبی]] و [[زمین‌گرمایی]] تولید می‌شوند،<ref>[http://askjaenergy.org/2012/06/04/worlds-largest-electricity-producer-per-capita/ World’s largest Electricity Producer per Capita]</ref> و ایسلند تنها کشور دنیا در این زمینه است.<ref name="Aldred 2008">{{cite web | last=Aldred | first=Jessica | title=Iceland's energy answer comes naturally | website=the Guardian | date=2008-04-22 | url=http://www.theguardian.com/environment/2008/apr/22/renewableenergy.alternativeenergy | accessdate=2016-06-25}}</ref> این کشور مقداری فراورده‌های نفتی را نیز برای حمل و نقل و ناوگان ماهیگیری خود وارد می‌کند. ایسلند یکی از معدود کشورهای دنیاست که توانایی تولید هیدروژن کافی به قیمت قابل قبول را دارد و در آن ایستگاه‌های فروش [[انرژی هیدروژن]] برای خودروهایی که از سوخت هیدروژن استفاده می‌کنند، ساخته شده است. از سال ۲۰۱۲ گفتگوهایی بین این کشور و بریتانیا برای برقراری یک خط انتقال برق به منظور صادرات برق این کشور انجام شده است. == مردم == [[پرونده:Icelandic population 1703-2017 from Statistics Iceland.png|280px|بندانگشتی|رشد جمعیت در ایسلند ۱۷۰۳–۲۰۱۷ بنا بر آمار ایسلند]] بر اساس آمار ۲۰۱۲ کشور ایسلند ۳۱۳٬۳۷۶ نفر جمعیت داشته که میانگین سنی ایشان ۳۴٬۵ سال بوده است. [[امید به زندگی]] برای زنان در این کشور ۸۲٫۶۲ سال و برای مردان ۷۸٫۳۳ سال بوده است. هم‌اکنون جمعیت این کشور ۳۵۰۷۱۰ (مارس ۲۰۱۸) نفر است. ایسلندی‌ها طبق قانون اساسی ایسلند از آزادی دینی برخوردارند گرچه کلیسای ایسلند، که [[لوتریانیسم|لوتری]] است، [[کلیسای رسمی]] است. ایسلند کشوری بسیار [[سکولاریته|سکولار]] است و به عنوان یکی از لیبرال ترین کشورهای جهان شناخته میشود: همچون دیگر کشورهای نوردیک میزان فعالیت مذهبی مردم نسبتاً پایین است.<ref>{{Cite web|url = http://www.umich.edu/news/index.html?Releases/1997/Dec97/chr121097a|title = University of Michigan News Service|publisher = Umich.edu|date = 10 December 1997|accessdate = 26 January 2010|archive-date = ۲۴ فوریه ۲۰۰۸|archive-url = https://web.archive.org/web/20080224183224/http://www.umich.edu/news/index.html?Releases/1997/Dec97/chr121097a|url-status = dead}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.iceland.is/people-and-society/Religion/|title = Religion <People and Society <Iceland.is&nbsp;– Gateway to Iceland|publisher = Iceland.is|accessdate = 26 January 2010|archiveurl = https://web.archive.org/web/20100301083304/http://www.iceland.is/people-and-society/Religion/|archivedate = ۱ مارس ۲۰۱۰|dead-url = yes}}</ref> {{جعبه میله |title=دین در ایسلند – ۲۰۱۲<ref name="Religious organisations membership"/> |titlebar= |left1=دین |right1=درصد |float=left |bars= {{Bar percent|[[کلیسای ایسلند|کلیسای پروتستان ایسلند]]|blue|۷۶٫۸۱}} {{Bar percent|[[پروتستان]]های دیگر|lightblue|۵٫۶۹}} {{Bar percent|[[کاتولیک]]|red|۳٫۲۷}} {{Bar percent|شاخه‌های دیگر [[مسیحیت]]|orange|۲٫۲۸}} {{Bar percent|غیرمسیحی|green|۰٫۹}} {{Bar percent|نامشخص|grey|۶٫۱}} {{Bar percent|بی‌دین|lightgrey|۴٫۹۴}} }} == فرهنگ == [[File:PaulOscar-ScalaLondon-20080425.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:PaulOscar-ScalaLondon-20080425.jpg|چپ|بندانگشتی|[[پل اسکار]] دی‌جی معروف ایسلندی]] فرهنگ ایسلند از مهاجران [[وایکینگ]] سده نهم این ناحیه سرچشمه می‌گیرد. ایسلندی‌ها به میراث نیاکان وایکینگ خود افتخار می‌کنند و شجره‌نامه بسیاری از آنان به نخستین مهاجران بازمی‌گردد. زبان ایسلندی به زبان وایکینگ‌ها یعنی [[زبان نورس باستان|زبان نورس قدیم]] نزدیک است و از این‌رو ایسلندی‌ها به راحتی می‌توانند [[ساگاها]] – تاریخ و فولکلور مهاجران اولیه ایسلند- که به [[قرون وسطی]] تعلق دارند را بخوانند.<ref>[http://anthropology.ir/node/9658 انسان‌شناسی و فرهنگ: ایسلند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607181406/http://www.anthropology.ir/node/9658 |date=۷ ژوئن ۲۰۱۲}}، بازدید: مه ۲۰۱۲.</ref> دورافتادگی و سده‌ها انزوا باعث شده تا فرهنگ نوردیک این کشور به‌نسبت دست‌نخورده بماند و زبان ایسلندی نیز (به‌جز [[زبان فاروئی]]) از دیگر زبان‌های [[اسکاندیناوی]] به زبان نورس قدیم نزدیک‌تر باقی مانده است. ایسلندی‌ها همچنین نسبت به دیگر کشورهای اسکاندیناوی و اروپا اهمیت بیشتری برای [[استقلال]] و [[خودکفایی]] قائلند؛ در یک نظرسنجی که از سوی کمیسیون اروپایی انجام شد، ۸۵ درصد از ایسلندی‌ها استقلال را «بسیار مهم» توصیف کردند در حالی‌که این درصد برای نروژی‌ها ۴۷ درصد، برای دانمارکی‌ها ۴۹ درصد و میانگین آن در میان کشورهای اتحادیه اروپا ۵۳ درصد بود.<ref name="europeancommission">{{cite web |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |title=European Commission Eurobarometer Social values, Science and Technology analysis June 2005 p.35|format=PDF}}</ref> ایسلندی‌ها همچنین از تعهد کاری قوی برخوردارند و ساعات کاری روزانه آن‌ها از طولانی‌ترین ساعات کاری در میان کشورهای صنعتی است.<ref>Wilcox and Latif, pp. 65, 70.</ref> [[مساوات‌خواهی|برابری‌خواهی]] در ایسلند از اهمیت بالایی برخوردار است و اختلاف درآمد و اختلاف طبقاتی در میان مردم آن از پایین‌ترین‌ها در جهان است. برابری میان زنان و مردان نیز در این کشور از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است و ایسلند در میان سه کشور برتر در این زمینه است.ایسلند اولین کشوری در جهان بود که در انتخابات دموکراتیک یک زن به ریاست جمهوری رسید.ایسلند در کنار نروژ،دانمارک و فنلاند یکی از پیشروترین کشورها در زمینه حقوق کودکان شناخته میشود به طوری که در سال 2018 ایسلند به عنوان اولین کشور در جهان درخواست طرح ممنوعیت ختنه کودکان را ارائه داد که منجر به مخالفت برخی نمایندگان ایالات متحده آمریکا،جامعه یهودیان و مسلمانان شد تا اینکه دولت ایسلند به دلیل فشار های بین المللی از این تصمیم خودداری کرد.ایسلند یکی از بهترین کشور های جهان در زمینه حقوق افراد ترنس و همجنسگرا شناخته میشود به طوریکه اولین نخست وزیر زن همجنسگرا در تاریخ دنیای مدرن در ایسلند به قدرت رسید. <ref>[https://archive.today/20120913140510/www.thedailybeast.com/newsweek/galleries/2011/09/18/the-best-places-to-be-a-woman-photos.html#slide2 Best and Worst Countries for Women, from Iceland to the U.S. to Pakistan and Afghanistan]. The Daily Beast (2011-09-18). بازدید مه ۲۰۱۲.</ref> بر اساس آمار سال ۲۰۲۴ [[شاخص صلح جهانی]] ایسلند با توجه به نداشتن ارتش، آمار ناچیز جرم و جنایت و ثبات قابل توجه سیاسی-اقتصادی مسالمت‌آمیزترین فضا را در بین تمامی کشورهای دنیا داشته است و به امن ترین کشور دنیا شهرت دارد.<ref>[http://www.visionofhumanity.org/pdf/gpi/2013_Global_Peace_Index_Report.pdf "2013 Global Peace Index"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131210025119/http://www.visionofhumanity.org/pdf/gpi/2013_Global_Peace_Index_Report.pdf |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۳}} Institute for Economics and Peace</ref> ایسلند یکی از کشورهاییست که کمترین آمار جرم و جنایت را دارد به‌طوری‌که حتی نیروهای پلیس معمولاً غیر مسلح هستند. در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار در تاریخ این کشور شخصی در درگیری مسلحانه با پلیس کشته شد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/307361/پلیس-ایسلند-برای-اولین-بار-در-تاریخ-یک-نفر-را-کشت پلیس ایسلند برای اولین بار در تاریخ یک نفر را کشت] عصرایران</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌سفر}} {{ویکی‌انبار-رده|Iceland}} * [https://web.archive.org/web/20080626073607/http://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/geography/natural.php خبرگزاری آفتاب ۱]. * [http://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/economy/parts.php خبرگزاری آفتاب ۲] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200809091053/https://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/economy/parts.php |date=۹ اوت ۲۰۲۰}}. * [http://www.hamshahrionline.ir/News/Printable.aspx?id=47811 همشهری آنلاین]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}. {{چپ‌چین}} * Harlow, Cathy, Iceland, Hunter Publishing Inc, {{ISBN|1-84306-134-1|en}}, pages ۱۶–۱۷. * Wikipedia contributors, "Iceland," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Iceland&oldid=494521229 (accessed May 27, 2012). {{پایان چپ‌چین}} {{کشورهای مستقل اروپا}} {{موضوع اروپا}} {{کشورهای نوردیک}} {{اعضای ناتو}} {{سازمان امنیت و همکاری اروپا}} {{اکتشاف قطبی}} {{مناطق اروپا}} {{منطقه اقتصادی اروپا}} {{شورای اروپا}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اروپای شمالی]] [[رده:اروپای غربی]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:ایسلند|ایسلند]] [[رده:جزیره‌های ایسلند]] [[رده:جمهوری‌ها]] [[رده:سرزمین‌های شمالی]] [[رده:قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان]] [[رده:کشورها در اروپا]] [[رده:کشورهای اروپای شمالی]] [[رده:کشورهای جزیره‌ای]] [[رده:کشورهای عضو سازمان ملل متحد]] [[رده:کشورهای عضو شورای اروپا]] [[رده:کشورهای عضو ناتو]] [[رده:کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس]] [[رده:لیبرال دموکراسی]] [[رده:مستعمره‌های پیشین دانمارک]] [[رده:مستعمره‌های پیشین نروژ]] kcbmqg7r2satwmw5utyvf0c0ycttz7c 42127357 42127352 2025-06-18T12:52:00Z Icelandnewzealand 1404378 42127357 wikitext text/x-wiki {{coord|۶۴|۰۸|N|۲۱|۵۶|W|type:country|display=title}} {{جعبه اطلاعات کشور| نام اصلی = Lýðveldið Íceland | نام فارسی رسمی = جمهوری ایسلند | نام عادی = ایسلند | تصویر پرچم = Flag of Iceland.svg | تصویر نشان ملی = Coat_of_arms_of_Iceland.svg | سرود ملی = ''[[سرود ملی ایسلند|سرود ستایش]]''| نقشه = Island (orthographic projection).svg | پایتخت = [[ریکیاویک]] |latd=۶۴|latm=۰۸|latNS=N |longd=۲۱|longm=۵۶|longEW=W| بزرگ‌ترین شهر = [[ریکیاویک]] | زبان رسمی = [[زبان ایسلندی|ایسلندی]]{{سخ}}<small>{{سخ}}</small> | نوع حکومت = [[نظام چندحزبی|جمهوری چندحزبی]] | نوع حاکمان = • [[رئیس‌جمهور ایسلند|رئیس‌جمهور]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر ایسلند|نخست‌وزیر]] | نام حاکمان = [[هالا توماسدوتیر]]{{سخ}}[[بیارنی بندیکتسن]] | نحوه تشکیل = استقلال | موارد منجر به تشکیل = از [[دانمارک]]{{سخ}}حکومت خانگی{{سخ}}حق حاکمیت{{سخ}}جمهوری | تاریخ تشکیل =۱ فوریه ۱۹۰۴{{سخ}}۱ دسامبر ۱۹۱۸{{سخ}}۱۷ ژوئن ۱۹۴۴ | مساحت = ۱۰۲٬۷۷۵ | رتبه مساحت = ۱۰۷ام | درصد آبها = ۲٫۷ | سال برآورد جمعیت =۲۰۲۵ | جمعیت = ۳۹۸،۲۶۶| رتبه جمعیت = ۱۸۰ام | تراکم جمعیت = ۱٫۳ | رتبه تراکم جمعیت = ۱۹۵ام | سال تولید ناخالص داخلی = ۲۰۰۶ | تولید ناخالص داخلی = ۱۲٬۱۷۲ میلیارد [[دلار]] | رتبه تولید ناخالص داخلی = ۱۳۲ام | سرانه تولید ناخالص داخلی = ۴۰٬۲۷۷ [[دلار]] (۲۰۰۵ میلادی) | رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی =۵ام | سال شاخص توسعه انسانی =۲۰۲۵ | شاخص توسعه انسانی=۰,۹۷۲ | رتبه شاخص توسعه انسانی =نخست | وضع شاخص توسعه انسانی = <span style="color:#009900;">بسیار بالا</span> | واحد پول = [[کرونای ایسلند]] | کد واحد پول = ISK | منطقه زمانی = | منطقه زمانی تابستانی = GMT | utc = | دامنه اینترنتی =.is | پیش‌شماره تلفنی = ۳۵۴ | }} '''ایسلند''' {{به ایسلندی|Ísland}} با نام رسمی '''جمهوری ایسلند''' {{به ایسلندی|Lýðveldið Ísland}} [[کشور جزیره‌ای]] در [[شمال اروپا]] است جزیره‌ای در شمال [[اقیانوس اطلس]]. پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن [[ریکیاویک]] و جمعیت این کشور ۳۹۸,۲۶۶ (۲۰۲۵) نفر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iceland Population (2021) - Worldometer|نشانی=https://www.worldometers.info/world-population/iceland-population/|وبگاه=www.worldometers.info|بازبینی=2021-07-26|کد زبان=en}}</ref> واحد پول این کشور [[کرونای ایسلند]] نام دارد و زبان رسمی آن [[زبان ایسلندی]] است. ۹۳٫۳۶ درصد مردم آن را ایسلندی‌ها تشکیل می‌دهند که از تبار [[ژرمن]] هستند و مابقی عمدتاً از مهاجران دیگر کشورهای اروپایی هستند. حدود ۸۸ درصد از مردم این کشور [[مسیحی]] و بیشترشان پیرو آیین [[پروتستان]] هستند.<ref name="Religious organisations membership">{{cite web|url=http://www.statice.is/Statistics/Population/Religious-organizations|title=Religious organisations membership|language=English|accessdate=2012-04-23|publisher=Statistics Iceland|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070820183329/http://www.statice.is/Statistics/Population/Religious-organizations|archivedate=۲۰ اوت ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> کشور ایسلند در تاریخ [[۱ دسامبر]] ۱۹۱۸ از [[دانمارک]] مستقل شده است. ایسلند که تا قرن بیستم از فقیرترین کشورهای جهان بود در سال‌های پس از [[جنگ جهانی دوم]] با صنعتی کردن ماهیگیری خود و دریافت کمک از [[طرح مارشال]] به رفاه دست یافت و توانست در دههٔ ۱۹۹۰ تبدیل به یکی از مرفه‌ترین کشورهای جهان شود و حتی از لحاظ [[شاخص توسعه انسانی]] در سال های ۲۰۰۵و۲۰۰۶و۲۰۲۵ رتبهٔ اول را در میان کشورهای جهان به‌دست‌آورد.<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/hdr_20072008_en_complete.pdf untitled]</ref> ایسلند دارای بازاری آزاد است و میزان مالیات در این کشور نسبت به دیگر اعضای [[سازمان همکاری اقتصادی و توسعه]] نسبتاً پایین است.ایسلند دارای دولت رفاه هست و همراه با دیگر کشورهای نوردیک و اسکاندیناوی به عنوان یکی از شاد ترین کشورهای دنیا شناخته میشود. در سال ۲۰۰۸ نظام بانکداری کشور با دشواری عظیمی روبه‌رو شد و این امر به ناآرامی سیاسی انجامید و آثار این بحران هنوز به‌طور کامل رفع نشده است. با این وجود بنا به اعلام [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]]، ایسلند در سال ۲۰۱۱ چهاردهمین کشور توسعه‌یافته در جهان بود. ایسلند با مساحت ۱۰۳٬۰۷۰ کیلومتر مربع کمی بزرگتر از [[کره جنوبی]] است و کناره‌های حاشیه‌ای جزیره در جنوب غرب جزیره ایسلند، دوسوم جمعیت این کشور را در خود جای داده است. زمین این کشور از نظر آتشفشانی و زمین‌شناختی فعال است و در آن [[آب‌فشان|آبفشان‌های]] بسیار یافت می‌شود و انرژی زمین‌گرمایی نیز در بسیاری از نقاط آن در دسترس است. منطقه ایسلند که کمی پایین‌تر از [[مدار قطبی]] واقع شده آب‌وهوای سرد و قطبی دارد ولی حضور جبهه‌هایی از هوای معتدل از سرمای شدید این جزیره کاسته است. منطقه داخلی جزیره بیشتر از فلاتی تشکیل شده که با ماسه‌زارها، کوه‌ها و [[یخچال‌های طبیعی|یخچال‌ها]] پوشیده شده است. شمار زیادی از رودخانه‌هایی که از این یخچال‌ها سرچشمه می‌گیرند نیز با گذر از زمین‌های پست‌تر به سوی دریا سرازیر می‌شوند. اسکان دائمی انسان در ایسلند از سال ۸۷۴ آغاز شد یعنی زمانی که [[اینگولفور آرنارسون]]، یک رئیس قبیله از [[نروژ]] با افراد خود به این جزیره آمده و به‌طور دائمی در آن مستقر شد. پیش از او افراد دیگری به‌طور فصلی و موقت به جزیره ایسلند می‌آمدند. ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از پادشاهی دانمارک بود و در سال ۱۹۱۸ به استقلال رسید. هم‌اینک ایسلند کم‌جمعیت‌ترین کشور عضو پیمان [[ناتو]] است و تنها عضو این سازمان است که ارتش دائمی ندارد. [[سفارت پادشاهی دانمارک در تهران|سفارت دانمارک در تهران]] امور مربوط به صدور روادید ایسلند را انجام می‌دهد. کشور ایسلند عضو اتحاد شنگن می‌باشد. == تاریخ == کشور ایسلند بیش از هزار سال پیش در دوران اکتشافات وایکینگ‌ها پایه‌ریزی شد و جمعیتی ترکیبی از [[نورس‌ها]] و [[سلت‌ها]] در آن ساکن شدند. نخستین کسانی که در ایسلند سکنی گزیدند گروهی از کشیش‌های ایرلندی بودند که در سده‌های هفتم و هشتم میلادی به این جزیره آمدند. این کشیش‌ها اما در سده نهم به‌دست [[وایکینگ‌ها]] از ایسلند رانده شدند. وایکینگ‌های نورس (نروژی) در دهه ۸۶۹ میلادی ایسلند را کشف کردند. بر پایه روایات قدیمی، نخستین وایکینگی که ایسلند را کشف کرد مردی بود به نام «نادودور» که در راه رسیدن به جزایر فارو راه خود را گم کرده و پس از مدت زیادی سفر دریایی به ایسلند رسید.<ref name="iceland.is: history">[http://www.iceland.is/the-big-picture/people-society/history iceland.is: history] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227091108/https://www.iceland.is/the-big-picture/people-society/history |date=۲۷ فوریه ۲۰۲۱}}. بازدید: اکتبر ۲۰۱۶.</ref> نخستین تلاش وایکینگ‌ها برای سکونت دائمی در ایسلند توسط شخصی به نام [[فلوکی ویلگروآسون]] صورت گرفت. او در شمال غرب جزیره به خشکی آمد اما زمستان سخت آن سال حیوانات اهلی همراه او را کشت و او به نروژ بازگشت. «[[فلوکی ویلگروآسون]]» کسی بود که نام ایسلند، به معنای «سرزمین یخ» را به این جزیره داد.<ref>[http://www.localhistories.org/iceland.html A BRIEF HISTORY OF ICELAND FROM VIKING TIMES TO TODAY. By Tim Lambert]. بازدید: اکتبر ۲۰۱۶</ref> مهاجران بعدی با هدف سکونت دائمی از حدود سال ۸۷۱ از نروژ و کوچ‌نشین‌های وایکینگ در [[جزایر بریتانیا]] به سوی ایسلند آمدند و فردی نروژی به نام «[[اینگولفور آرنارسون]]» آن‌ها را رهبری می‌کرد. آرنارسون با خانواده و برده‌ها و حیوانات خود در [[ریکیاویک]] مستقر شد.<ref>همان منبع.</ref> سفرهای دریانوردان و ماجراجویان نروژی ایسلند، پس از آن باعث رسیدن آنها به [[گرینلند]] و سواحل آمریکای شمالی (که اسکاندیناوی‌ها آن را [[وینلند]] می‌نامیدند) شد. ایسلند با وجود انزوای جغرافیایی (اسکاتلند، نزدیکترین همسایه اروپایی ایسلند، ۸۰۰ کیلومتر از آن فاصله دارد)، در طول تاریخ خود تا حد زیادی بخشی از تمدن اروپایی باقی مانده است. [[سرگذشت‌نامه‌های ایسلندی]]، که بیشتر آنها داستان‌های قهرمانانه مراحل اولیه سکونت در جزیره را بازگو می‌کنند، به‌عنوان یکی از بهترین دستاوردهای ادبی در اروپای قرون وسطی تلقی می‌شود.<ref>https://www.britannica.com/place/Iceland</ref> در سال ۹۳۰ میلادی جمعیت ایسلند به حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر رسید. در این سال نخستین جرگه ریش‌سفیدان این کشور تحت عنوان [[آلدینگ]] در محلی به نام [[دینگوتلیر]] تشکیل شد و از آن زمان تاکنون پارلمان ایسلند آلدینگ نام دارد.<ref name="iceland.is: history"/> ایسلند از سال ۱۲۶۲ تا ۱۹۱۸ جزئی از پادشاهی نروژ و پس از آن بخشی از [[پادشاهی دانمارک]] بود. [[ملی‌گرایی]] ایسلندی در [[قرن نوزدهم]] رشد کرد، و در ۱۹۱۸ این کشور از [[دانمارک]] مستقل شد. با این حال، دو کشور به واسطهٔ پادشاهی مشترکشان به هم پیوسته بودند. در [[جنگ جهانی دوم]] پیوند دانمارک گسسته شد و در ۱۹۴۴ [[جمهوری]] اعلام شد. در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۷۰، اختلاف دربارهٔ حق ماهیگیری در آب‌های ساحلی ایسلند منجر به درگیری با [[نیروی دریایی بریتانیا]] گشت. این درگیری‌ها که به [[جنگ‌های روغن‌ماهی]] معروف شد سه جنگ را در بر می‌گرفت: * جنگ اول ۱۹۵۸ * جنگ دوم ۱۹۷۳–۱۹۷۲ * جنگ سوم ۱۹۷۶–۱۹۷۵ == جغرافیا == [[پرونده:Leirhnjukur.jpg|بندانگشتی|280px|چپ|چشمه‌های آبگرم لیرنیوکور (Leirhnjúkur) ایسلند]] {{اصلی|جغرافیای ایسلند}} کشور ایسلند با مساحت ۱۰۲٫۸۱۹ کیلومتر مربع هجدهمین جزیرهٔ بزرگ جهان و دومین جزیرهٔ بزرگ اروپا، پس از [[جزیره بریتانیا]] است. این کشور شامل یک جزیرهٔ بزرگ و ۳۰ جزیره کوچک در اقیانوس اطلس شمالی است که اندکی پایین‌تر از [[مدار شمالگان]] قرار گرفته‌اند. فاصله ایسلند به قاره [[اروپا]] نزدیک‌تر است تا به [[آمریکای شمالی]] و به همین خاطر عموماً از نظر تاریخی، سیاسی، و فرهنگی به عنوان جزیره‌ای اروپایی در نظر گرفته شده است. فاصلهٔ ایسلند تا [[نروژ]] ۹۷۰ کیلومتر، تا [[اسکاتلند]] ۷۹۸ کیلومتر و تا [[گرینلند]] ۲۸۷ کیلومتر می‌باشد. ایسلند منطقه‌ای آتشفشانی است، که چشمه‌های آب گرم زیادی داشته و پوششی از یخ و خاکسترهای آتشفشانی، سطح جزیره را دربر گرفته است. ایسلند ۴٬۹۷۰ کیلومتر ساحل دارد که شامل شمار زیادی [[آبدره]] است و بیشتر سکونتگاه‌های ایسلند نیز در همین آب‌دره‌ها تشکیل شده‌اند. ایسلند دارای آب و هوای سرد و قطبی است، اما تا حدی تحت تأثیر جبهه‌هایی از هوای معتدل قرار دارد. جریان‌های آب گرم [[گلف استریم]] در کرانه‌های جنوبی ایسلند سبب افزایش نسبی دما و جلوگیری از یخبندان‌های گسترده در زمستان می‌شود. بیش از نیمی از پهناوری جزیرهٔ اصلی ایسلند، فلاتی است که ۴۰۰ متر از سطح دریا بلندی دارد و فاقد پوشش گیاهی چشمگیر است. دوازده درصد پهنهٔ ایسلند پوشیده از [[یخکوه]] است، که انباشته‌ای از بارش‌های زمستانی برف در ایسلند هستند. یک دهم رویهٔ ایسلند پوشیده از بقایای فوران‌های آتشفشانی است که در حدود ده هزار سال گذشته روی داده‌اند. ۲۵ آتشفشان فعال در ایسلند وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: اورائِفا یوکُل (''Oraefa Jokull'') با بلندی ۲۱۱۹ متر، هِلکا (''Helka'') با ۱۵۲۰ بلندی متر، و سنائِفِلس یوکُل (''Snaefells Jokull'') با بلندی ۱۱۴۶ متر. در حدود ۳۰۰ [[چاه بخار]] در کشور ایسلند پراکنده هستند که منابع بالقوهٔ [[انرژی زمین‌گرمایی|زمین‌گرمایی]] به‌شمار می‌آیند و از آن‌ها برای تولید [[برق]] و [[گرما|انرژی گرمایی]] استفاده می‌شود. ایسلند دارای نزدیک به ۱۸۰۰ دریاچه است که دریاچهٔ پینگوالاواتن (''Pingvallavaten'') با پهناوری ۸۴ کیلومتر مربع و ژرفای ۱۱۴ متر بزرگ‌ترین آن‌هاست. همچنین بیش از ۲۵۰ رودخانه در سطح جزیره جریان دارد که طولانی‌ترین آن‌ها رودخانهٔ پیورسا (''Pjorsa'') با ۲۳۷ کیلومتر طول است. == تقسیمات کشوری == کشور ایسلند هشت استان دارد: {| class="wikitable" |- |rowspan="19"| [[پرونده:Regions of Iceland.png|350px]] |- ! عدد !! نام استان !! نام به [[زبان ایسلندی|ایسلندی]] !! معنی نام !! جمعیت !! مرکز |- |۱ || [[هوفودبورگارسودید]] || Höfuðborgarsvæðið || منطقه پایتختی || ۲۱۳٬۶۱۹ || [[ریکیاویک]] |- | ۲ || [[سودورنس]] || Suðurnes || شبه جزیره جنوبی || ۲۲٬۵۰۹ || [[کِفلاویک]] |- | ۳ || [[وستورلاند]] || Vesturland || سرزمین غرب || ۱۵٬۷۶۶ || [[بورگارنس]] |- | ۴ || [[وست‌فیردیر]] || Vestfirðir || [[آبدره]]‌های غرب || ۶٬۸۸۳ || [[ایسافیوردور]] |- | ۵ || [[نوردورلاند وسترا]] || Norðurland vestra || شمالستان غرب || ۷٬۱۲۸ || [[سودارکروکور]] |- | ۶ || [[نوردورلاند ایسترا]] || Norðurland eystra || شمالستان شرق || ۲۹٬۳۶۱ || [[آکوریری]] |- | ۷ || [[آستورلاند]] || Austurland || سرزمین شرق || ۱۲٬۴۵۲ || [[اگیلس‌استادیر]] |- | ۸ || [[سودورلاند]] || Suðurland || سرزمین جنوب || ۲۴٬۸۱۱ || [[سلفوس (شهر)|سلفوس]] |- |} === شهرها === {{شهرهای اصلی ایسلند}} == سیاست == [[پرونده:Althingishusid.jpg|بندانگشتی|ساختمان پارلمان ایسلند]] [[پرونده:Nordic Prime Ministers 2010.jpg|بندانگشتی|نخست‌وزیرهای [[کشورهای نوردیک]] در سال ۲۰۱۰، [[یوهانا سیگورداردوتیر]] نخست‌وزیر ایسلند نفر وسط]] [[File:Pääministeri_Sanna_Marin_tapasi_Islannin_pääministeri_Katrín_Jakobsdóttir_tapasivat_Kesärannassa_12.4.2022_(51999936615).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pääministeri_Sanna_Marin_tapasi_Islannin_pääministeri_Katrín_Jakobsdóttir_tapasivat_Kesärannassa_12.4.2022_(51999936615).jpg|چپ|بندانگشتی|[[کاترین یاکوبسدوتیر]] نخست‌وزیر ایسلند و [[سانا مارین]] نخست‌وزیر فنلاند]] حکومت ایسلند [[جمهوری پارلمانی]] ِ با [[پارلمان|پارلمان تک‌مجلسی]] است، که نمایندگان آن با رأی مردم برای یک دورهٔ چهارساله انتخاب می‌شوند. این مجلس که به [[زبان ایسلندی]] ''[[آلثینگی]]'' نامیده می‌شود، نخستین بار در سال ۱۸۴۵ میلادی به عنوان یک نهاد مشورتی به پادشاه دانمارک گشایش یافت. پیش از آن بین سال‌های ۹۳۰ تا ۱۷۹۹ میلادی یک مجمع ملی در ایسلند فعالیت می‌کرد و تأسیس السینگ را معمولاً بازگشایی آن مجمع تعبیر می‌کنند. به همین دلیل برخی ایسلند را صاحب «قدیمی‌ترین دمکراسی پارلمانی» دنیا دانسته‌اند.<ref>[http://ngm.nationalgeographic.com/print/2008/03/iceland/del-giudice-text Power Struggle] National Geographic</ref> [[رئیس کشور]] ایسلند رئیس‌جمهور است که با رأی مردم برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شود و محدودیتی برای دوره‌های ریاست‌جمهوری او وجود ندارد. البته [[رئیس‌جمهور]] بیشتر نقش تشریفاتی دارد و از اختیارات چندانی برخوردار نیست. با این حال قادر است مصوبات مجلس را [[وتو]] کرده و آن‌ها را به [[همه‌پرسی]] بگذارد. همچنین اگر رهبران احزاب پیروز در انتخابات مجلس نتوانند در یک بازهٔ زمانی مشخص نخست‌وزیر و دیگر اعضای [[کابینه]] را تعیین کنند، رئیس‌جمهور خودش کابینه را معرفی می‌کند که این اتفاق از زمان تأسیس جمهوری ایسلند در سال ۱۹۴۴ روی نداده است. حکومت ایسلند همیشه ائتلافی بوده و در طول دوران جمهوری در این کشور هیچگاه حزبی نتوانسته بیش از ۵۰ درصد آرا را به دست آورد و همواره دو یا چند حزب دولتی ائتلافی را تشکیل داده‌اند. ایسلند نخستین کشوری است که یک حزب کاملاً تشکیل یافته از زنان در آن تأسیس شده است. این حزب «ائتلاف زنان» نام داشت که در سال ۱۹۸۳ با هدف پیشبرد نیازهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زنان پایه‌گذاری شد و هرچند در سال ۱۹۹۹ به فعالیت خود پایان داد و در ائتلاف سوسیال دمکراتیک ادغام شد اما تأثیر بادوامی بر سپهر سیاسی ایسلند گذارد و باعث افزایش حضور زنان در مجلس این کشور شد. ایسلند همچنین نخستین کشوری است که در سال ۱۹۸۰ یک زن در انتخابات مردمی به عنوان رئیس‌جمهور آن انتخاب شد. ویگدیس فینبوگادوتیر که در این سال رئیس‌جمهور ایسلند شد تا سال ۱۹۹۶ در این مقام باقی ماند. ایسلند عضو [[سازمان ملل متحد]] و ناتو است و دارای روابط دیپلماتیک با تقریباً تمامی کشورهای دنیاست اما به‌طور خاص با کشورهای نوردیک (فنلاند، سوئد، نروژ و دانمارک)، آلمان، ایالات متحده، [[کانادا]] و اعضای دیگر ناتو روابط نزدیک دارد. ایسلند عضو [[اتحادیه اروپا]] نیست اما در سال ۲۰۰۹ درخواست عضویت در این اتحادیه را ارائه کرد. اما در سال ۲۰۱۳ دو حزب حاکم کشور (حزب مرکزگرای ترقی‌خواه و حزب راست‌گرای استقلال) اعلام کردند که با برگزاری یک همه‌پرسی نظر مردم کشور در مورد عضویت در اتحادیه اروپا را جویا خواهند شد. در ماه مارس ۲۰۱۵ دولت ایسلند بدون ارائه هیچ دلیلی اعلام کرد که دیگر تمایلی برای عضویت در اتحادیه اروپا ندارد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2015/03/150312_u14_iceland_drops_eu_membership_bid ایسلند از پیوستن به اتحادیه اروپا صرفنظر کرد] بی‌بی‌سی فارسی، ۲۲ اسفند ۱۳۹۳</ref> ایسلند ارتش دائمی ندارد. تا سال ۲۰۰۶ [[نیروی هوایی آمریکا]] پایگاهی در این کشور داشت و چهار تا شش [[هواپیمای رهگیر]] را در آن مستقر کرده بود. پس از تعطیلی این پایگاه جنگنده‌های [[ناتو]] به صورت دوره‌ای مأموریت‌های گشت و مراقبت را در حریم هوایی این کشور انجام می‌دهند.<ref>[http://www.mfa.is/news-and-publications/nr/4240 French Air Force in Iceland] Ministry for Foreign Affairs Iceland</ref> ایسلند در [[جنگ عراق]] در سال ۲۰۰۳ مشارکت داشت و یک واحد خنثی‌سازی بمب از [[گارد ساحلی]] خود را به عراق اعزام کرد. این کشور در [[جنگ افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)]] و بمباران سال ۱۹۹۹ یوگسلاوی نیز مشارکت داشت. ایسلندی‌ها در سال ۱۹۸۶ میزبان نشست تاریخی ریگان و گورباچف بودند که اهمیت زیادی در پایان دادن به [[جنگ سرد]] داشت. بیشتر اختلافات بین‌المللی ایسلند در تاریخ این کشور به مسئله حق ماهیگیری مربوط بوده است. == اقتصاد == اقتصاد ایسلند برپایهٔ [[ماهیگیری]] و صنایع [[شیلات]]، [[کشاورزی]]، [[گردشگری]] و منابع انرژی تجدیدپذیر [[انرژی برقابی|برق‌آبی]] و [[زمین‌گرمایی]] استوار است. [[سیب‌زمینی]]، مهم‌ترین فراوردهٔ کشاورزی ایسلند است. [[تولید ناخالص داخلی]] ایسلند، در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۱٫۸۹ میلیارد دلار می‌باشد که در مقایسه با سال گذشته ۱٫۸ درصد رشد داشته است. صادرات ایسلند، بیشتر شامل [[ماهی]]، فلز [[آلومینیم]]، فراورده‌های حیوانی و کانی [[سیلیس]] است که بیشتر این فراورده‌ها را به کشورهای [[هلند]]، [[بریتانیا]]، [[اسپانیا]]، [[ایالات متحده]] و [[آلمان]] صادر می‌کند. و نیز از کشورهای ایالات متحده، آلمان، [[چین]]، [[دانمارک]]، [[سوئد]]، [[ژاپن]] و هلند، ماشین‌آلات، [[فراورده‌های نفتی]]، [[مواد خوراکی]] و [[پوشاک]] وارد می‌کند. ایسلند بالاترین تولید سرانه [[برق]] را در بین تمامی کشورهای دنیا دارد و نزدیک به ۱۰۰ درصد برق و ۸۵ درصد کل انرژی مصرفی خود را از [[انرژی تجدیدپذیر|منابع انرژی تجدیدپذیر]] به دست می‌آورد. تقریباً تمام برق کشور در نیروگاه‌های [[انرژی برقابی|برق‌آبی]] و [[زمین‌گرمایی]] تولید می‌شوند،<ref>[http://askjaenergy.org/2012/06/04/worlds-largest-electricity-producer-per-capita/ World’s largest Electricity Producer per Capita]</ref> و ایسلند تنها کشور دنیا در این زمینه است.<ref name="Aldred 2008">{{cite web | last=Aldred | first=Jessica | title=Iceland's energy answer comes naturally | website=the Guardian | date=2008-04-22 | url=http://www.theguardian.com/environment/2008/apr/22/renewableenergy.alternativeenergy | accessdate=2016-06-25}}</ref> این کشور مقداری فراورده‌های نفتی را نیز برای حمل و نقل و ناوگان ماهیگیری خود وارد می‌کند. ایسلند یکی از معدود کشورهای دنیاست که توانایی تولید هیدروژن کافی به قیمت قابل قبول را دارد و در آن ایستگاه‌های فروش [[انرژی هیدروژن]] برای خودروهایی که از سوخت هیدروژن استفاده می‌کنند، ساخته شده است. از سال ۲۰۱۲ گفتگوهایی بین این کشور و بریتانیا برای برقراری یک خط انتقال برق به منظور صادرات برق این کشور انجام شده است. == مردم == [[پرونده:Icelandic population 1703-2017 from Statistics Iceland.png|280px|بندانگشتی|رشد جمعیت در ایسلند ۱۷۰۳–۲۰۱۷ بنا بر آمار ایسلند]] بر اساس آمار ۲۰۱۲ کشور ایسلند ۳۱۳٬۳۷۶ نفر جمعیت داشته که میانگین سنی ایشان ۳۴٬۵ سال بوده است. [[امید به زندگی]] برای زنان در این کشور ۸۲٫۶۲ سال و برای مردان ۷۸٫۳۳ سال بوده است. هم‌اکنون جمعیت این کشور ۳۵۰۷۱۰ (مارس ۲۰۱۸) نفر است. ایسلندی‌ها طبق قانون اساسی ایسلند از آزادی دینی برخوردارند گرچه کلیسای ایسلند، که [[لوتریانیسم|لوتری]] است، [[کلیسای رسمی]] است. ایسلند کشوری بسیار [[سکولاریته|سکولار]] است و به عنوان یکی از لیبرال ترین کشورهای جهان شناخته میشود: همچون دیگر کشورهای نوردیک میزان فعالیت مذهبی مردم نسبتاً پایین است.<ref>{{Cite web|url = http://www.umich.edu/news/index.html?Releases/1997/Dec97/chr121097a|title = University of Michigan News Service|publisher = Umich.edu|date = 10 December 1997|accessdate = 26 January 2010|archive-date = ۲۴ فوریه ۲۰۰۸|archive-url = https://web.archive.org/web/20080224183224/http://www.umich.edu/news/index.html?Releases/1997/Dec97/chr121097a|url-status = dead}}</ref><ref>{{Cite web|url = http://www.iceland.is/people-and-society/Religion/|title = Religion <People and Society <Iceland.is&nbsp;– Gateway to Iceland|publisher = Iceland.is|accessdate = 26 January 2010|archiveurl = https://web.archive.org/web/20100301083304/http://www.iceland.is/people-and-society/Religion/|archivedate = ۱ مارس ۲۰۱۰|dead-url = yes}}</ref> {{جعبه میله |title=دین در ایسلند – ۲۰۱۲<ref name="Religious organisations membership"/> |titlebar= |left1=دین |right1=درصد |float=left |bars= {{Bar percent|[[کلیسای ایسلند|کلیسای پروتستان ایسلند]]|blue|۷۶٫۸۱}} {{Bar percent|[[پروتستان]]های دیگر|lightblue|۵٫۶۹}} {{Bar percent|[[کاتولیک]]|red|۳٫۲۷}} {{Bar percent|شاخه‌های دیگر [[مسیحیت]]|orange|۲٫۲۸}} {{Bar percent|غیرمسیحی|green|۰٫۹}} {{Bar percent|نامشخص|grey|۶٫۱}} {{Bar percent|بی‌دین|lightgrey|۴٫۹۴}} }} == فرهنگ == [[File:PaulOscar-ScalaLondon-20080425.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:PaulOscar-ScalaLondon-20080425.jpg|چپ|بندانگشتی|[[پل اسکار]] دی‌جی معروف ایسلندی]] فرهنگ ایسلند از مهاجران [[وایکینگ]] سده نهم این ناحیه سرچشمه می‌گیرد. ایسلندی‌ها به میراث نیاکان وایکینگ خود افتخار می‌کنند و شجره‌نامه بسیاری از آنان به نخستین مهاجران بازمی‌گردد. زبان ایسلندی به زبان وایکینگ‌ها یعنی [[زبان نورس باستان|زبان نورس قدیم]] نزدیک است و از این‌رو ایسلندی‌ها به راحتی می‌توانند [[ساگاها]] – تاریخ و فولکلور مهاجران اولیه ایسلند- که به [[قرون وسطی]] تعلق دارند را بخوانند.<ref>[http://anthropology.ir/node/9658 انسان‌شناسی و فرهنگ: ایسلند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607181406/http://www.anthropology.ir/node/9658 |date=۷ ژوئن ۲۰۱۲}}، بازدید: مه ۲۰۱۲.</ref> دورافتادگی و سده‌ها انزوا باعث شده تا فرهنگ نوردیک این کشور به‌نسبت دست‌نخورده بماند و زبان ایسلندی نیز (به‌جز [[زبان فاروئی]]) از دیگر زبان‌های [[اسکاندیناوی]] به زبان نورس قدیم نزدیک‌تر باقی مانده است. ایسلندی‌ها همچنین نسبت به دیگر کشورهای اسکاندیناوی و اروپا اهمیت بیشتری برای [[استقلال]] و [[خودکفایی]] قائلند؛ در یک نظرسنجی که از سوی کمیسیون اروپایی انجام شد، ۸۵ درصد از ایسلندی‌ها استقلال را «بسیار مهم» توصیف کردند در حالی‌که این درصد برای نروژی‌ها ۴۷ درصد، برای دانمارکی‌ها ۴۹ درصد و میانگین آن در میان کشورهای اتحادیه اروپا ۵۳ درصد بود.<ref name="europeancommission">{{cite web |url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf |title=European Commission Eurobarometer Social values, Science and Technology analysis June 2005 p.35|format=PDF}}</ref> ایسلندی‌ها همچنین از تعهد کاری قوی برخوردارند و ساعات کاری روزانه آن‌ها از طولانی‌ترین ساعات کاری در میان کشورهای صنعتی است.<ref>Wilcox and Latif, pp. 65, 70.</ref> [[مساوات‌خواهی|برابری‌خواهی]] در ایسلند از اهمیت بالایی برخوردار است و اختلاف درآمد و اختلاف طبقاتی در میان مردم آن از پایین‌ترین‌ها در جهان است. برابری میان زنان و مردان نیز در این کشور از وضعیت بسیار خوبی برخوردار است و ایسلند در میان سه کشور برتر در این زمینه است.ایسلند اولین کشوری در جهان بود که در انتخابات دموکراتیک یک زن به ریاست جمهوری رسید.ایسلند در کنار نروژ،دانمارک و فنلاند یکی از پیشروترین کشورها در زمینه حقوق کودکان شناخته میشود به طوری که در سال ۲۰۱۸ ایسلند به عنوان اولین کشور در جهان درخواست طرح ممنوعیت ختنه کودکان را ارائه داد که منجر به مخالفت برخی نمایندگان ایالات متحده آمریکا،جامعه یهودیان و مسلمانان شد تا اینکه دولت ایسلند به دلیل فشار های بین المللی از این تصمیم خودداری کرد.ایسلند یکی از بهترین کشور های جهان در زمینه حقوق افراد ترنس و همجنسگرا شناخته میشود به طوریکه اولین نخست وزیر زن همجنسگرا در تاریخ دنیای مدرن در ایسلند به قدرت رسید. <ref>[https://archive.today/20120913140510/www.thedailybeast.com/newsweek/galleries/2011/09/18/the-best-places-to-be-a-woman-photos.html#slide2 Best and Worst Countries for Women, from Iceland to the U.S. to Pakistan and Afghanistan]. The Daily Beast (2011-09-18). بازدید مه ۲۰۱۲.</ref> بر اساس آمار سال ۲۰۲۴ [[شاخص صلح جهانی]] ایسلند با توجه به نداشتن ارتش، آمار ناچیز جرم و جنایت و ثبات قابل توجه سیاسی-اقتصادی مسالمت‌آمیزترین فضا را در بین تمامی کشورهای دنیا داشته است و به امن ترین کشور دنیا شهرت دارد.<ref>[http://www.visionofhumanity.org/pdf/gpi/2013_Global_Peace_Index_Report.pdf "2013 Global Peace Index"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131210025119/http://www.visionofhumanity.org/pdf/gpi/2013_Global_Peace_Index_Report.pdf |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۳}} Institute for Economics and Peace</ref> ایسلند یکی از کشورهاییست که کمترین آمار جرم و جنایت را دارد به‌طوری‌که حتی نیروهای پلیس معمولاً غیر مسلح هستند. در سال ۲۰۱۳ برای اولین بار در تاریخ این کشور شخصی در درگیری مسلحانه با پلیس کشته شد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/307361/پلیس-ایسلند-برای-اولین-بار-در-تاریخ-یک-نفر-را-کشت پلیس ایسلند برای اولین بار در تاریخ یک نفر را کشت] عصرایران</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌سفر}} {{ویکی‌انبار-رده|Iceland}} * [https://web.archive.org/web/20080626073607/http://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/geography/natural.php خبرگزاری آفتاب ۱]. * [http://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/economy/parts.php خبرگزاری آفتاب ۲] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200809091053/https://www.aftab.ir/travel/countries/iceland/economy/parts.php |date=۹ اوت ۲۰۲۰}}. * [http://www.hamshahrionline.ir/News/Printable.aspx?id=47811 همشهری آنلاین]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}. {{چپ‌چین}} * Harlow, Cathy, Iceland, Hunter Publishing Inc, {{ISBN|1-84306-134-1|en}}, pages ۱۶–۱۷. * Wikipedia contributors, "Iceland," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Iceland&oldid=494521229 (accessed May 27, 2012). {{پایان چپ‌چین}} {{کشورهای مستقل اروپا}} {{موضوع اروپا}} {{کشورهای نوردیک}} {{اعضای ناتو}} {{سازمان امنیت و همکاری اروپا}} {{اکتشاف قطبی}} {{مناطق اروپا}} {{منطقه اقتصادی اروپا}} {{شورای اروپا}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اروپای شمالی]] [[رده:اروپای غربی]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:ایسلند|ایسلند]] [[رده:جزیره‌های ایسلند]] [[رده:جمهوری‌ها]] [[رده:سرزمین‌های شمالی]] [[رده:قلمروها و کشورهای ژرمنی‌زبان]] [[رده:کشورها در اروپا]] [[رده:کشورهای اروپای شمالی]] [[رده:کشورهای جزیره‌ای]] [[رده:کشورهای عضو سازمان ملل متحد]] [[رده:کشورهای عضو شورای اروپا]] [[رده:کشورهای عضو ناتو]] [[رده:کشورهای هم‌مرز با اقیانوس اطلس]] [[رده:لیبرال دموکراسی]] [[رده:مستعمره‌های پیشین دانمارک]] [[رده:مستعمره‌های پیشین نروژ]] i8qr8c74l7wrcry12kdr9sfubcmldwu 0 7755 42127517 41666526 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 40922286 wikitext text/x-wiki {{pp|small=yes}} {{جعبه زندگینامه | نام_شخص = جابر ابن حیان | نام = جابر بن حیّان | نام_تصویر = Al-Jaahith - African Arab Naturalist - Basra - al jahiz.jpg | عرض_تصویر = | توضیح_تصویر = یک نقاشی از جابر که در قرن ۱۵ میلادی در اروپا کشیده شد | لقب‌ها = | زمینه فعالیت = [[ریاضی]]، [[ستاره‌شناسی]]، [[تاریخ]]، [[شیمی]]، [[زمین‌شناسی]]، [[داروشناسی]] | نژاد = [[ایرانیان فارسی‌زبان|ایرانی]]<ref name="SourcesP">*William R. Newman, ''Gehennical Fire: The Lives of George Starkey, an American Alchemist in the Scientific Revolution'', Harvard University Press, 1994. p. 94: "According to traditional bio-bibliography of Muslims, Jabir ibn Hayyan was a Persian alchemist who lived at some time in the eighth century and wrote a wealth of books on virtually every aspect of natural philosophy" * William R. Newman, "The Occult and Manifest Among the Alchemists", in F. J. Ragep, Sally P Ragep, Steven John Livesey, Tradition, Transmission, Transformation: Proceedings of Two Conferences on pre-Modern science held at University of Oklahoma, Brill, 1996/1997, p. 178: "This language of extracting the hidden nature formed an important lemma for the extensive corpus associated with the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan" * [[هانری کوربن]]، "The Voyage and the Messenger: Iran and Philosophy", translated by Joseph H. Rowe, North Atlantic Books, 1998. p. 45: "The Nisba al-Azdin certainly does not necessarily indicate Arab origin. Geber seems to have been a client (''[[مولی|mawla]]'') of the Azd tribe established in Kufa" * Tamara M. Green, "The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran (Religions in the Graeco-Roman World)", Brill, 1992. p. 177: "His most famous student was the Persian *Jabir ibn Hayyan (b. circa 721 C.E.), under whose name the vast corpus of alchemical writing circulated in the medieval period in both the east and west, although many of the works attributed to Jabir have been demonstrated to be likely product of later Ismaili' tradition." * David Gordon White, "The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India", University of Chicago Press, 1996. p. 447 * William R. Newman, Promethean Ambitions: Alchemy and the Quest to Perfect Nature, University of Chicago Press, 2004. p. 181: "The corpus ascribed to the eighth-century Persian sage Jabir ibn Hayyan..." * Wilbur Applebaum, The Scientific revolution and the foundation of modern science, Greenwood Press, 1995. p. 44: "The chief source of Arabic alchemy was associated with the name, in its Latinized form, of Geber, an eighth-century Persian." * Neil Kamil, Fortress of the Soul: Violence, Metaphysics, and Material Life in the Huguenots New World, 1517–1751 (Early America: History, Context, Culture), JHU Press, 2005. p. 182: "The ninth-century Persian alchemist Jabir ibn Hayyan, also known as Geber, is accurately called pseudo-Geber since most of the works published under this name in the West were forgeries" * Aleksandr Sergeevich Povarennykh, Crystal Chemical Classification of Minerals, Plenum Press, 1972, v.1, {{شابک۲|0-306-30348-5}}, p.4: "The first to give separate consideration to minerals and other inorganic substances were the following: The Persian alchemist Jabir (721–815)..." * George Sarton, Introduction to the History of Science, Pub. for the Carnegie Institution of Washington, by the Williams & Wilkins Company, 1931, vol.2 pt.1, page 1044: "Was Geber, as the name would imply, the Persian alchemist Jabir ibn Haiyan?" * Dan Merkur, in The psychoanalytic study of society (eds. Bryce Boyer, et al.), vol. 18, Routledge, {{شابک۲|0-88163-161-2}}, page 352: "I would note that the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan developed the theory that all metals consist of different 'balances' ..." * Anthony Gross, The Dissolution of the Lancastrian Kingship: Sir John Fortescue and the Crisis of Monarchy in Fifteenth-century England, Paul Watkins, 1996, {{شابک۲|1-871615-90-9}}, p. 19: "Ever since the Seventy Books attributed to the Persian alchemist Jabir Ibn Hayyan had been translated into Latin ...."</ref><ref name="EI2">{{Cite encyclopedia | edition = 2nd| publisher = Brill Academic Publishers| volume = 2| pages = 357–359| last = Kraus| first = P.| title = Djābir B. Ḥayyān| encyclopedia = Encyclopaedia of Islam| year = 1962 |quote=As for Djābir's historic personality, Holmyard has suggested that his father was "a certain Azdī called Hayyan, druggist of Kufa... mentioned... in connection with the political machinations that were used by many people, in the eighth century, finally resulted in the overthrow of the Umayyad dynasty.}}</ref><ref>Holmyard, Eric John, "Introduction" to ''The Works of Geber'', translated by Richard Russell (London: Dent, 1928), p. vii: "Abu Musa Jabir ibn Hayyan, generally known merely as Jabir, was the son of a druggist belonging to the famous South Arabian tribe of Al-[[أزد|Azd]]. Members of this tribe had settled at the town of Kufa, in Iraq, shortly after the Muhammadan conquest in the seventh century A.D. , and it was in Kufa that Hayyan the druggist lived."</ref><ref>https://archive.org/details/WorksOfGeber</ref> | دوره = [[دوران طلایی اسلام]] | سال‌های فعالیت = | محل زندگی = ایران و عراق | ملیت = ایرانی<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/298619/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan Abu Musa Jabir ibn Hayyan (Arabian alchemist) - Britannica Online Encyclopedia<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref name="britannica.com">{{cite web |url = http://www.britannica.com/eb/article-9043128/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan |title = Abu Musa Jabir ibn Hayyan |publisher = Encyclopædia Britannica Online |accessdate = 11 February 2008 |archiveurl = https://www.webcitation.org/6DxxwDw3S?url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/298619/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan |archivedate = 26 ژانویه 2013 }}</ref><ref name="Nasr">S.N. Nasr, "Life Sciences, Alchemy and Medicine", The Cambridge History of Iran, Cambridge, Volume 4, 1975, p. 412: "Jabir is entitled in the traditional sources as al-Azdi, al-Kufi, al-Tusi, al-Sufi. There is a debate as to whether he was an Arab from Kufa who lived in Khurasan or a Persian from Khorasan who later went to Kufa or whether he was, as some have suggested, of Syrian origin and later lived in Persia and Iraq".</ref><ref name="SourcesP">* William R. Newman, Gehennical Fire: The Lives of George Starkey, an American Alchemist in the Scientific Revolution, Harvard University Press, 1994. p.94: "According to traditional bio-bibliography of Muslims, Jabir ibn Hayyan was a Persian alchemist who lived at some time in the eight century and wrote a wealth of books on virtually every aspect of natural philosophy" * William R. Newman, The Occult and Manifest Among the Alchemist, in F. J. Ragep, Sally P Ragep, Steven John Livesey, Tradition, Transmission, Transformation: Proceedings of Two Conferences on pre-Modern science held at University of Oklahoma, Brill, 1996/1997, p.178: "This language of extracting the hidden nature formed an important lemma for the extensive corpus associated with the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan" * Henry Corbin, "The Voyage and the Messenger: Iran and Philosophy", Translated by Joseph H. Rowe, North Atlantic Books, 1998. p.45: "The Nisba al-Azdin certainly does not necessarily indicate Arab origin. Geber seems to have been a client of the Azd tribe established in Kufa" * Tamara M. Green, "The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran (Religions in the Graeco-Roman World)", Brill, 1992. p.177: "His most famous student was the Persian *Jabir ibn Hayyan (b. circa 721 C.E.), under whose name the vast corpus of alchemical writing circulated in the medieval period in both the east and west, although many of the works attributed to Jabir have been demonstrated to be likely product of later Ismaili' tradition." * David Gordon White, "The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India", University of Chicago Press, 1996. p.447 * William R. Newman, Promethean Ambitions: Alchemy and the Quest to Perfect Nature, University of Chicago Press, 2004. p.181: "The corpus ascribed to the eight-century Persian sage Jabir ibn Hayyan.." * Wilbur Applebaum, The Scientific revolution and the foundation of modern science, Greenwood Press, 1995. p.44: "The chief source of Arabic alchemy was associated with the name, in its Latinized form, of Geber, an eighth-century Persian." * Neil Kamil, Fortress of the Soul: Violence, Metaphysics, and Material Life in the Huguenots New World, 1517-1751 (Early America: History, Context, Culture), JHU Press, 2005. p.182: "The ninth-century Persian alchemist Jabir ibn Hayyan, also known as Geber, is accurately called pseudo-Geber since most of the works published under this name in the West were forgeries" * Aleksandr Sergeevich Povarennykh, Crystal Chemical Classification of Minerals, Plenum Press, 1972, v.1, {{ISBN|0-306-30348-5|en}}, p.4: "The first to give separate consideration to minerals and other inorganic substances were the following: The Persian alchemist Jabir (721-815)..." * George Sarton, Introduction to the History of Science, Pub. for the Carnegie Institution of Washington, by the Williams & Wilkins Company, 1931, vol.2 pt.1, page 1044: "Was Geber, as the name would imply, the Persian alchemist Jabir ibn Haiyan?" * Dan Merkur, in The psychoanalytic study of society (eds. Bryce Boyer, et al.), vol. 18, Routledge, {{ISBN|0-88163-161-2|en}}, page 352: "I would note that the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan developed the theory that all metals consist of different 'balances' ..." * Anthony Gross, The Dissolution of the Lancastrian Kingship: Sir John Fortescue and the Crisis of Monarchy in Fifteenth-century England, Paul Watkins, 1996, {{ISBN|1-871615-90-9|en}}, p.19: "Ever since the Seventy Books attributed to the Persian alchemist Jabir Ibn Hayyan had been translated into Latin ...." * A Dictionary of the History of Science by by Anton Sebastian - p. 241 * The Structure and Properties of Matter by Herman Thompson Briscoe - p. 10 * The Tincal Trail: A History of Borax by Edward John Cocks, Norman J. Travis - p. 4</ref> | دین = [[اسلام]]، [[سنی]] | نهاد = | همسر = | فرزندان = | والدین = | آرامگاه = ایلام - در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری جاده شهرستان بدره به ایلام یک بارگاه و مقبره تقریباً مشهور و پرطرفدار وجود دارد که به بقعه و مقبره جابر معروف است. | مدفن = [[شهرستان بدره]] | نقش‌های برجسته = [[کیمیاگری]]، [[نجوم]]، [[اخترشناسی]]، [[پزشکی اسلامی|پزشکی]]، [[فلسفه]]، [[فیزیک]] | پیشه = | وبگاه = | منصب = | سبک = | مکتب = | آثار = [[کتاب الکیمیاء|الکتب الکمیاء]] | تاریخ_تولد = ۷۲۱ میلادی | محل_تولد = [[توس]]، [[خراسان]]، [[خلافت اموی]] [[خلافت عباسی]]<ref name="Encyclopaedia of Islam">''Tus'', V. Minorsky, '''The Encyclopaedia of Islam''', Vol. X, ed. P.J. Bearman, T. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs, (Brill, 2000), 741.</ref> | تاریخ_مرگ = ۸۱۵ میلادی | محل_مرگ = [[استان ایلام]]، [[شهرستان بدره]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جابر ابن عبدالله انصاری یا جابر ابن حیان؟ / هویت مبهم یک بارگاه و مقبره پر طرفدار در شهرستان بدره|نشانی=https://kurdpress.com/news/33336/جابر-ابن-عبدالله-انصاری-یا-جابر-ابن-حیان-هویت-مبهم-یک-بارگاه|وبگاه=kurdpress|تاریخ=2022-05-30|بازبینی=2023-07-10|کد زبان=fa}}</ref> | امضاء = | گفتاورد = }} '''ابوموسی جابر بن حیّان''' (۱۰۰ ش ۷۲۱ م –۱۹۴ش ۸۱۵ م) دانشمند و [[کیمیا]]گر و [[فیلسوف]] [[ایران]]ی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Abū Mūsā Jābir ibn Ḥayyān {{!}} Muslim Alchemist, Father of Chemistry {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan|وبگاه=www.britannica.com|بازبینی=2023-07-10|کد زبان=en}}</ref><ref name="britannica.com">{{cite web |url = http://www.britannica.com/eb/article-9043128/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan |title = Abu Musa Jabir ibn Hayyan |publisher = Encyclopædia Britannica Online |accessdate = 11 February 2008 |archiveurl = https://www.webcitation.org/6DxxwDw3S?url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/298619/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan |archivedate = 26 ژانویه 2013 }}</ref><ref name="Nasr">S.N. Nasr, "Life Sciences, Alchemy and Medicine", The Cambridge History of Iran, Cambridge, Volume 4, 1975, p. 412: "Jabir is entitled in the traditional sources as al-Azdi, al-Kufi, al-Tusi, al-Sufi. There is a debate as to whether he was an Arab from Kufa who lived in Khurasan or a Persian from Khorasan who later went to Kufa or whether he was, as some have suggested, of Syrian origin and later lived in Persia and Iraq".</ref><ref name="SourcesP">* William R. Newman, Gehennical Fire: The Lives of George Starkey, an American Alchemist in the Scientific Revolution, Harvard University Press, 1994. p.94: "According to traditional bio-bibliography of Muslims, Jabir ibn Hayyan was a Persian alchemist who lived at some time in the eight century and wrote a wealth of books on virtually every aspect of natural philosophy" * William R. Newman, The Occult and Manifest Among the Alchemist, in F. J. Ragep, Sally P Ragep, Steven John Livesey, Tradition, Transmission, Transformation: Proceedings of Two Conferences on pre-Modern science held at University of Oklahoma, Brill, 1996/1997, p.178: "This language of extracting the hidden nature formed an important lemma for the extensive corpus associated with the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan" * Henry Corbin, "The Voyage and the Messenger: Iran and Philosophy", Translated by Joseph H. Rowe, North Atlantic Books, 1998. p.45: "The Nisba al-Azdin certainly does not necessarily indicate Arab origin. Geber seems to have been a client of the Azd tribe established in Kufa" * Tamara M. Green, "The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran (Religions in the Graeco-Roman World)", Brill, 1992. p.177: "His most famous student was the Persian *Jabir ibn Hayyan (b. circa 721 C.E.), under whose name the vast corpus of alchemical writing circulated in the medieval period in both the east and west, although many of the works attributed to Jabir have been demonstrated to be likely product of later Ismaili' tradition." * David Gordon White, "The Alchemical Body: Siddha Traditions in Medieval India", University of Chicago Press, 1996. p.447 * William R. Newman, Promethean Ambitions: Alchemy and the Quest to Perfect Nature, University of Chicago Press, 2004. p.181: "The corpus ascribed to the eight-century Persian sage Jabir ibn Hayyan.." * Wilbur Applebaum, The Scientific revolution and the foundation of modern science, Greenwood Press, 1995. p.44: "The chief source of Arabic alchemy was associated with the name, in its Latinized form, of Geber, an eighth-century Persian." * Neil Kamil, Fortress of the Soul: Violence, Metaphysics, and Material Life in the Huguenots New World, 1517-1751 (Early America: History, Context, Culture), JHU Press, 2005. p.182: "The ninth-century Persian alchemist Jabir ibn Hayyan, also known as Geber, is accurately called pseudo-Geber since most of the works published under this name in the West were forgeries" * Aleksandr Sergeevich Povarennykh, Crystal Chemical Classification of Minerals, Plenum Press, 1972, v.1, {{ISBN|0-306-30348-5|en}}, p.4: "The first to give separate consideration to minerals and other inorganic substances were the following: The Persian alchemist Jabir (721-815)..." * George Sarton, Introduction to the History of Science, Pub. for the Carnegie Institution of Washington, by the Williams & Wilkins Company, 1931, vol.2 pt.1, page 1044: "Was Geber, as the name would imply, the Persian alchemist Jabir ibn Haiyan?" * Dan Merkur, in The psychoanalytic study of society (eds. Bryce Boyer, et al.), vol. 18, Routledge, {{ISBN|0-88163-161-2|en}}, page 352: "I would note that the Persian alchemist Jabir ibn Hayyan developed the theory that all metals consist of different 'balances' ..." * Anthony Gross, The Dissolution of the Lancastrian Kingship: Sir John Fortescue and the Crisis of Monarchy in Fifteenth-century England, Paul Watkins, 1996, {{ISBN|1-871615-90-9|en}}, p.19: "Ever since the Seventy Books attributed to the Persian alchemist Jabir Ibn Hayyan had been translated into Latin ...." * A Dictionary of the History of Science by by Anton Sebastian - p. 241 * The Structure and Properties of Matter by Herman Thompson Briscoe - p. 10 * The Tincal Trail: A History of Borax by Edward John Cocks, Norman J. Travis - p. 4</ref> بود. وی از اعضای [[بیت‌الحکمه|دارالحکمه]] و از مترجمان [[نهضت ترجمه]] بود. او را پدر علم [[شیمی]] نامیده‌اند و بسیاری از روش‌ها (مانند [[تقطیر]]) و انواع ابزارهای اساسی شیمی مانند [[قرع]] و [[انبیق]] را به او نسبت می‌دهند.<ref>Stapleton et al. 1927: 338–340; Kraus 1942−1943: II: 41–42.</ref> == زندگی‌نامه == [[پرونده:Geber.jpg|210px|farme|بندانگشتی|چپ|یک نقاشی از جابر]] برخی زندگی وی را بین ۱۰۰ و ۱۹۴ هجری دانسته‌اند.<ref name="ReferenceA">برگرفته از پشت جلد کتاب شیمی ۳ سال سوم دبیرستان</ref> برخی بین ۱۰۳ و ۲۰۰ هجری ذکر کرده‌اند.<ref>[http://www.nlm.nih.gov/hmd/arabic/bioJ.html Islamic Medical Manuscripts]</ref> [[دانشنامه بریتانیکا|دانشنامهٔ بریتانیکا]] آن را ۷۲۱ تا ۸۱۵ میلادی می‌داند.<ref name="britannica.com">{{cite web |url=http://www.britannica.com/eb/article-9043128/Abu-Musa-Jabir-ibn-Hayyan |title= "ابوموسی جابر بن حیان" |publisher=دانش‌نامهٔ آنلاین بریتانیکا |accessdate=2008-02-11| archiveurl = http://www.webcitation.org/6DxxxzwYh | archivedate = 26 January 2013}}</ref> شکوفایی علمی جابر بن حیان در اواخر قرن دوم هجری/ حدود ۷۷۶ میلادی بود.<ref>تاریخ علم، دمپی‌یر، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، [[انتشارات سمت]]، بهار ۱۳۸۶، صفحهٔ ۱۲۱</ref> جابر در شهر [[توس]] از توابع [[خراسان]] متولد شد. پدر او که یک داروساز شناخته شده ایرانی بود، گفته شده به دلیل نقشی که در براندازی حکومت [[امویان|اموی]] داشت، به قتل رسید. جابر به نوشته‌های باقی‌مانده از پدرش علاقه‌مند شد و به ادامهٔ حرفهٔ او پرداخت. او با شوق و علاقه به یادگیری علوم دیگر نیز می‌پرداخت. همین، سبب هجرت او از توس به [[کوفه]] شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Kraus, Paul (1942–1943). Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut Français d'Archéologie Orientale. ISBN 978-3-487-09115-0.}}</ref> جابر بن حیان در زمان خلافت [[مأمون|مأمون بن هارون‌الرشید]] در خراسان می‌زیسته است. گفته می‌شود حکیم هنگامی که راهی [[مدینه]] شده بود در منطقه‌ای به نام [[بدره]] و تنگه روه واقع در هفتاد و پنج کیلومتری ایلام دچار بیماری شد و بر اثر همین بیماری درگذشت. جنازهٔ او بنا به وصیت خود وی در محل کنونی دفن شد و گنبدی نیز توسط اهالی منطقه روی قبر وی بنا گردید.<ref name=":0">روزنامه اطلاعات، 4 آذر 1349، شمارهٔ 13354، ص 8</ref> == آثار == ۶۰۰ اثر به وی نسبت داده شده است که ۲۱۵ کتاب از او موجود است و بقیه پیدا نشده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Kraus, Paul (1942–1943). Jâbir ibn Hayyân: Contribution à l'histoire des idées scientifiques dans l'Islam. I. Le corpus des écrits jâbiriens. II. Jâbir et la science grecque. Cairo: Institut Français d'Archéologie Orientale}}</ref> کتاب‌ها و رسالات متعدد جابر، سال‌ها بعد از او، توجه کیمیاگران اروپایی را به خود جلب کرد و سال‌ها از آن به عنوان منبع معتبری استفاده می‌کردند. به گفتهٔ آن‌ها، این کتاب‌ها تأثیر عمیقی بر تغییر و تصحیح دیدگاه کیمیاگران غربی گذاشته است. == اکسیر و عقیده جابر دربارهٔ آن == عقیده جابر این بود همچنان که [[طبیعت]] می‌تواند اشیاء را به یکدیگر تبدیل کند، مانند تبدیل [[خاک]] و [[آب]] به [[گیاه]] و تبدیل گیاه به [[موم]] و [[عسل]] به‌وسیله [[زنبور عسل]] و تبدیل [[قلع]] به [[نقره]] در زیر زمین و … کیمیاگر نیز می‌تواند با تقلید از طبیعت و استفاده از تجربه‌ها و آزمایش‌ها همان کار طبیعت را در مدت زمانی کوتاه‌تر انجام دهد. اما کیمیاگر برای این‌که بتواند یک شیء را به شیء دیگر تبدیل کند، به‌وسیله‌ای نیازمند است که اصطلاحاً آن را اکسیر می‌نامند. اکسیر در علم [[کیمیا]]، به منزله [[دارو]] در [[علم پزشکی]] است. جابر اکسیر را که از آن در کارهای کیمیایی خود استفاده می‌کرد، از انواع موجودات سه‌گانه (فلزات، حیوانات و گیاهان) به دست می‌آورد. او خود، در این زمینه می‌گوید: هفت نوع اکسیر وجود دارد: * اکسیر فلزی: اکسیر به‌دست آمده از فلزات * اکسیر حیوانی: اکسیر به‌دست آمده از حیوانات * اکسیر گیاهی: اکسیر به‌دست آمده از گیاهان * اکسیر حیوانی - گیاهی: اکسیر به‌دست آمده از [[امتزاج]] مواد حیوانی و گیاهی * اکسیر فلزی - گیاهی: اکسیر به‌دست آمده از امتزاج مواد فلزی و گیاهی * اکسیر فلزی - حیوانی: اکسیر به‌دست آمده از امتزاج مواد فلزی و حیوانی * اکسیر فلزی - حیوانی - گیاهی: اکسیر به‌دست آمده از امتزاج مواد فلزی و گیاهی و حیوانی == عقیدهٔ جابر بن حیان دربارهٔ فلزات == جابر هفت فلز: طلا، نقره، مس، آهن، سرب، جیوه و قلع را «فلزات اصلی» می‌دانست. این فلزات به تعبیر جابر اساس صنعت کیمیا را تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر قوانین علم کیمیا بر این هفت فلز استوار است. با این حال، خود این کانی‌ها از ترکیب دو کانی اساسی، یعنی گوگرد و جیوه به‌وجود می‌آیند که به نسبتهای مختلف، در دل زمین، باهم ترکیب می‌شوند؛ بنابراین، تفاوت میان فلزات هفتگانه تنها یک تفاوت عرضی وجود دارد نه جوهری که محصول تفاوت [[نسبت ترکیب]] گوگرد و جیوه در آن است. اما طبیعت هر یک از گوگرد و جیوه تابع دو عامل زمینی و زمانی است. به عبارت دیگر، تفاوت خاک زمینی که این دو کانی در آن به‌وجود می‌آیند و همچنین تفاوت وضعیت کواکب به هنگام پیدایش آن‌ها موجب می‌شود که طبیعت گوگرد یا جیوه تفاوت پیدا کند. == تعریف جابر از بعضی فلزات و تبدیل آن‌ها == * '''قلع''' دارای چهار طبع است. ظاهر آن، سرد و تر و نرم و باطنش گرم و خشک و سخت … پس هرگاه صفات ظاهر قلع به درون آن برده شود و صفات باطنی آن به بیرون آورده شود، ظاهرش خشک و در نتیجه قلع به آهن تبدیل می‌شود. * '''آهن''' از چهار طبع پدید آمده است که از میان آنها، دو طبع، یعنی حرارت و خشکی شدید به ظاهر آن اختصاص دارد و دو طبع دیگر یعنی برودت و رطوبت به باطن آن. ظاهر آن، سخت و باطن آن نرم است. ظاهر هیچ جسمی به سختی ظاهر آن نیست. همچنین نرمی باطن آن به اندازه سختی ظاهرش است. از میان فلزات جیوه مانند آهن است؛ زیرا ظاهر آن آهن و باطن آن جیوه است. * '''طلا''' ظاهر آن گرم و تر و باطنش سرد و خشک است. پس جمیع اجسام (فلزات) را به این طبع برگردان. چون طبعی معتدل است. * '''زهره (مس)''' گرم و خشک است ولی خشکی آن از خشکی آهن کمتر است زیرا طبع اصلی مس، همچون طلا، گرم و تر بوده است اما درآمدن خشکی بر آن، آن را فاسد کرده است؛ لذا با از میان بردن خشکی، مس به طبع اولیه خود برمی‌گردد. * '''جیوه''' طبع ظاهری آن سرد و تر و نرم و طبع باطنی‌اش گرم و خشک و سخت است؛ بنابراین ظاهر آن، همان جیوه و باطنش آهن است. برای آن که جیوه را به اصل آن یعنی طلا برگردانی، ابتدا باید آن را به نقره تبدیل کنی. * '''نقره''' اصل نخست آن، طلا است ولی با غلبه طبایع برودت و یبوست، طلا به درون منتقل شده است و در نتیجه ظاهر فلز، نقره و باطن آن طلا گردیده است؛ بنابراین اگر بخواهی آن را به اصلش یعنی طلا برگردانی، برودت آن را به درون انتقال ده، حرارت آن آشکار می‌شود. سپس خشکی آن را به درون منتقل کن، در نتیجه، رطوبت آشکار و نقره تبدیل به طلا می‌شود. == از آثار وی == * مجسطی اقلیدس * خواص موازین * السبعین * صندوق الحکمه * کتاب الاجساد الاربعه * کتاب المجردات<ref>{{یادکرد|نویسنده = حمیرا زمردی-فاطمه مهری|کتاب =فصلنامه تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)-شماره پیاپی۶۲-سال‌هفتم-شماره‌چهارم| ناشر = |صفحه = صفحه۳۵۴–۳۳۹|تاریخ = زمستان ۱۳۹۳}}</ref> == دستاوردها == نوآوری انواع گوناگونی از وسایل آزمایشگاهی، از جمله انبیق به اسم او ثبت شده است. کشف [[مواد شیمیایی]] متعددی همچون [[هیدروکلریک اسید]]، [[نیتریک اسید]]، [[تیزاب سلطانی|تیزاب]] (مخلوطی از دو اسید یاد شده که از جمله اندک موادی است که طلا را در خود [[انحلال (شیمی)|حل]] می‌کند)، [[سیتریک اسید]] (جوهر لیمو) و [[استیک اسید]] (جوهر سرکه)، همچنین معرفی فرایندهای [[تبلور]] و [[تقطیر]] که هر دو سنگ بنای شیمی امروزی به‌شمار می‌آیند، از جمله یافته‌های اوست. او همچنین یافته‌های دیگری دربارهٔ روش‌های استخراج و خالص‌سازی طلا، جلوگیری از [[زنگ‌زدگی آهن|زنگ زدن آهن]]، حکاکی روی طلا، [[رنگرزی]] و نم ناپذیر کردن پارچه‌ها و [[تجزیه شیمیایی|تجزیهٔ]] مواد شیمیایی ارائه داد. از جمله اختراع‌های دیگر او، قلم شب‌نماست یعنی قلمی که جوهر آن در تاریکی نیز نور می‌دهد. (احتمالاً با استفاده از خاصیت [[فسفرسانس]] این اختراع را انجام داده است) در آخر، بذر دسته‌بندی امروزی عنصرها به [[فلز]] و [[نافلزها|نافلز]] را می‌توان در دست‌نوشته‌های وی یافت. == شاگردی جعفر صادق == [[پرونده:Liebig Company Trading Card Ad 01.12.002 front.tif|بندانگشتی|جابر در حضور استادش جعفر صادق]] [[ابن خلکان]] در شرح حال [[جعفر صادق]]،<ref>وفیات الاعیان، ج1 ص291</ref> جابر را یکی از شاگردان او می‌داند که کتابی در هزار ورق تألیف کرده و پانصد تا از رساله‌های صادق را در آن گنجانده است.<ref>{{پک|شهیدی|1377|ک= زندگانی امام صادق، ج1|ص=66}}</ref> از سویی دیگر برخی [[مطالعات شرقی|مستشرقان]] غربی مانند [[هانری کوربن]] در زمینه شاگردی جابر برای جعفر صادق با احتیاط تشکیک کرده<ref>The Voyage and the Messenger: Iran and Philosophy By Henry Corbin Translated by Joseph H. Rowe Published by North Atlantic Books, 1998 {{ISBN|1-55643-269-0|en}}, 9781556432699</ref> یا مانند [[الیزر پاول کراوس]]، مستشرق آلمانی، آن را از اساس رد کرده‌اند؛<ref>Jabir ibn Hayyan. Mukhtar rasaʾil Jabir Ibn Hayyan. Edited by Paul Kraus. Cairo: al-Khanji, 1935.</ref> اگر چه پاسخ‌هایی نیز در رد ادعای کراوس از جمله رساله «مسئله جابری» منتشر شده است.<ref>مسئله جابری (نوع‌شناسی اشارات جابر بن حیان به امام جعفر صادق (ع))عالم زاده، هادی - کوهکن، رضا، تاریخ «اسلام پژوهی» پاییز و زمستان ۱۳۸۴ - شماره ۱</ref> == مقبره == [[گنبد]] حکیم جابر بن حیان که از آثار تاریخی [[استان ایلام|ایلام]] غرب به‌شمار می‌رود به علت بی‌توجهی و عدم مرمت رو به ویرانی است و احتیاج مبرمی به تعمیر اساسی دارد. این گنبد در فاصلهٔ هفتاد و پنج کیلومتری ایلام و بر فراز تپه‌ای بنا شده است. گنبد مزبور و تپه‌ای که گنبد روی آن قرار گرفته است به رنگ سفید می‌باشد و ساختمان گنبد هرمی‌شکل است که از ده قسمت (لایه) ساخته شده و هر لایه در حدود یک متر و سی سانتی‌متر ارتفاع دارد. قبر حکیم دو متر و ارتفاع آن یک متر است.<ref name=":0"/> == نگارخانهٔ ابزار کیمیاگری == {{وسط| <gallery> پرونده:My retort.jpg|قرع بلند گلو پرونده:Distillation by Alembic.PNG|قرع و انبیق برای تقطیر پرونده:Simple distillation apparatus.svg| نمونه جدیدی از بالن، زانویی، مبرد، قطره‌گیر و جمع‌کننده که کار قرع و انبیق را انجام می‌دهند. </gallery> }} == پانویس == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == منابع == * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی۱=شهیدی|نام۱=جعفر|عنوان=زندگانی امام صادق، ج۱|تاریخ=۱۳۷۷|ناشر=دفتر نشر فرهنگ اسلامی|مکان=تهران|نشانی=https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/20670}} * دکتر زکی نجیب محمود - جابر بن حیّان - مجمع ذخایر اسلامی- چاپ خیّام - نوبت چاپ: دوم - آبان ۱۳۶۲. * {{یادکرد وب|نشانی=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4292|عنوان=جابربن حیّان|تاریخ بازدید=۹ اسفند ۱۳۸۷|تاریخ=|ناشر=دانشنامهٔ جهان اسلام|زبان=فارسی|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6Dxxvl2CT?url=http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=4292|تاریخ بایگانی=26 ژانویه 2013}} * {{یادکرد |کتاب=لغت‌نامه دهخدا جلد۱۶ شماره مسلسل۴۶ |نویسنده = [[علی‌اکبر دهخدا|دهخدا، علی‌اکبر]]| ناشر =[[دانشگاه تهران]]، سازمان لغت‌نامه| شهر=[[تهران]]| کوشش=زیر نظر [[محمد معین|دکتر محمد معین]]| صفحه=۷| سال=۱۳۳۴}} * شیمی و آزمایشگاه- [[برهم‌کنش]] مواد، نویسندگان: احمد روح‌الهی، سیف‌الله جلیلی، دوست‌محمد سمیعی و حسن حذر خانی، ناشر:شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران:تهران، سال چاپ: ۱۳۸۶ * [https://kurdpress.com/fa/news/33336/جابر-ابن-عبدالله-انصاری-یا-جابر-ابن-حیان-هویت-مبهم-یک-بارگاه-و-مقبره-پر-طرفدار-در-شهرستان-بدره/ جابر ابن عبدالله انصاری یا جابر ابن حیان؟ / هویت مبهم یک بارگاه و مقبره پر طرفدار در شهرستان بدره] == پیوند به بیرون == * [http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=97961&DicName=dehkhoda&word=جابر جابر بن حیان]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} در [[لغتنامهٔ دهخدا]]، سرواژهٔ «جابر». {{کیمیا}} {{پزشکی اسلامی}} {{رده همسنگ نه}} {{تاریخ فلسفه و حکمت ایران}} {{شاگردان برجسته امامان شیعه}} {{اهالی خراسان باستان}} {{کیمیاگری و شیمی اسلامی}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:افرادی که وجودشان بحث‌برانگیز است]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی خلافت عباسیان در سده ۸ (میلادی)]] [[رده:اهالی خلافت عباسیان در سده ۹ (میلادی)]] [[رده:اهالی کوفه]] [[رده:پزشکان سده‌های میانه اسلامی]] [[رده:پزشکان قرون وسطی اهل ایران]] [[رده:داروسازان اهل ایران]] [[رده:داروسازان سده‌های میانه ایران]] [[رده:دانشمندان سده ۸ (میلادی)]] [[رده:دانشمندان سده ۹ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۸۱۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۷۲۱ (میلادی)]] [[رده:شاگردان جعفر صادق]] [[رده:شیمی‌دانان اهل ایران]] [[رده:فیلسوفان سده ۸ (میلادی)]] [[رده:فیلسوفان سده ۹ (میلادی)]] [[رده:فیلسوفان فارسی‌زبان]] [[رده:فیلسوفان مسلمان]] [[رده:کیمیاگران قرون وسطی اسلام]] [[رده:مسلمانان سده ۸ (میلادی)]] [[رده:مسلمانان سده ۹ (میلادی)]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هرمسیه]] skb1elcqhgbleju01ve3y3ruoi81alu 0 8745 42127519 42047828 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Alimorad lal انجام داده بود واگردانده شد 41942246 wikitext text/x-wiki {{حص-حفاظت‌شده|کوچک=بله}} {{کاربردهای دیگر}} {{Infobox religious biography | image = Al-Farabi.jpg | era = [[دوران طلایی اسلام]] | name = فارابی | title = معلم ثانی<ref name="Henry Corbin"/> | religion = [[اسلام]] | birth_date = ۲۵۹ قمری/حدود ۸۷۲ میلادی<ref name="Henry Corbin"/> | birth_place =[[فاراب]] [[قزاقستان]] یا [[ولایت فاریاب]] [[افغانستان]]<ref name="Iranica"/> | death_date = ۳۳۹ قمری/حدود ۹۵۰ میلادی<ref name="Henry Corbin"/> | death_place = [[دمشق]]<ref name="BEA"/> | main_interests = [[متافیزیک]]، [[فلسفه سیاسی]]، [[حقوق]]، [[منطق]]، [[موسیقی]]، [[علم]]، [[فلسفه اخلاق]]، [[عرفان]]، [[پزشک]]<ref name="Henry Corbin"/> [[معرفت‌شناسی]] | notable_ideas = | school_tradition = [[فلسفه نوافلاطونی]] | works = ''[[کتاب موسیقی کبیر|موسیقی کبیر]]''، ''آراء اهل المدینة الفاضله''، ''[[احصاءالعلوم]]''، ''الاحصاء و الایقاعات''<ref name="Henry Corbin"/> | influenced = [[ابن سینا]]، [[یحیی بن عدی]]، [[ابوسلیمان سجستانی]]، [[آلبرتوس ماگنوس]]، [[شهاب‌الدین یحیی سهروردی]]، [[ابن باجه]]، [[ملاصدرا]]،<ref name="Henry Corbin"/> [[ابوالحسن محمد عامری]]، [[ابن رشد]]، [[موسی بن میمون]]، [[ابوحیان توحیدی]]، [[لئو اشتراوس]] | influences = [[ارسطو]]، [[افلاطون]]، [[پورفیری (فیلسوف)|پورفیری]]، [[بطلمیوس]]،<ref name="BEA"/> [[ابویوسف کندی]]<ref>{{Cite journal| doi = 10.2307/1773441 | issn = 0333-5372 | volume = 19 | issue = 2 | pages = 235–259 | last = Brague | first = Rémi | last2 = Brague | first2 = Remi | title = Athens, Jerusalem, Mecca: Leo Strauss's "Muslim" Understanding of Greek Philosophy | url = https://archive.org/details/sim_poetics-today_summer-1998_19_2/page/235 | journal = Poetics Today | year = 1998| jstor = 1773441}}</ref> |nationality=[[مردمان ایرانی|ایرانی]]}} [[پرونده:A21-133 grande.webp|بندانگشتی|چپ|200px|تمبر بزرگداشت ۱۱۰۰مین سالگرد تولد فارابی، چاپ [[شوروی]]، ۱۹۷۵]] '''ابونصر محمد فارابی''' (به عربی: أبو نصر محمد الفارابی، متولد حدود ۸۷۰ میلادی – درگذشته بین ۱۴ دسامبر ۹۵۰ تا ۱۲ ژانویه ۹۵۱ میلادی)، که در [[شرق یونانی و غرب لاتین|غرب لاتین]] با نام '''آلفارابیوس''' شناخته می‌شد، [[فلسفه اسلامی متقدم|فیلسوف]] و نظریه‌پرداز موسیقی در دوره اسلامی بود. او به عنوان پدر نئوافلاطونی اسلامی و بنیانگذار [[فلسفه اسلامی|فلسفه سیاسی اسلامی]] شناخته شده است.<ref>{{cite SEP|last=Germann|first=Nadja|title=Farabi's Philosophy of Society and Religion|date=Spring 2021|url-id=al-farabi-soc-rel/}}</ref> حوزه‌های مورد علاقه فلسفی فارابی شامل فلسفه جامعه و دین، فلسفه زبان و منطق، [[روان‌شناسی]] و معرفتشناسی، متافیزیک، فلسفه سیاسی و اخلاق بود. او در هر دو زمینه عملی و نظری موسیقی تخصص داشت و اگرچه به‌طور ذاتی دانشمند نبود، آثارش شامل مباحثی در نجوم، ریاضیات، [[کیهان‌شناسی]] و فیزیک است.<ref>{{cite SEP|author-last1=Hodges|author-first1=Wilfrid|last2=Thérèse-Anne Druart|title=Farabi's Philosophy of Logic and Language|date=Winter 2020| url-id=al-farabi-logic/#FounArab}}</ref> فارابی به عنوان اولین مسلمانی شناخته می‌شود که فلسفه را به عنوان یک سیستم منسجم در [[جهان اسلام]] ارائه کرد و سیستم فلسفی خود را توسعه داد که فراتر از علایق مدرسی پیشینیان نئوافلاطونی یونانی-رومی و ارسطویی سریانی او بود. او نه تنها یک پیشگام در فلسفه اسلامی بود، بلکه بعدها نویسندگان او را «معلم ثانی» نامیدند، در حالی که ارسطو به عنوان «معلم اول» شناخته می‌شد.<ref>{{Cite journal| doi = 10.2307/1773441 | issn = 0333-5372 | volume = 19 | issue = 2 | pages = 235–259 | last1 = Brague | first1 = Rémi| title = Athens, Jerusalem, Mecca: Leo Strauss's "Muslim" Understanding of Greek Philosophy | url = https://archive.org/details/sim_poetics-today_summer-1998_19_2/page/n62 | journal = Poetics Today | year = 1998| jstor = 1773441}}</ref> تأثیر فارابی بر فلسفه غیرقابل انکار است. از جمله افرادی که تحت تأثیر او قرار گرفتند می‌توان به [[یحیی بن عدی]]، [[ابوسلیمان سجستانی]]، [[ابوالحسن عامری]] و ابویحیی توحیدی؛ [[ابن سینا]]، [[سهروردیه|سهروردی]] و [[ملاصدرا]]؛ ابن باجه، ابن طفیل و ابن رشد؛ موسی بن میمون (مایمونیدس)، آلبرتوس ماگنوس و لئو اشتراوس اشاره کرد. او هم در جهان اسلام و هم در غرب لاتین شناخته شده بود. == زندگی == ابونصر محمد بن محمد فارابی ملقب به فارابی، در حدود سال ۲۵۷ هجری قمری/ ۸۷۰ میلادی در دهکده «وسیج» از ناحیه [[ولایت فاریاب|فاریاب]] [[خراسان]] در [[افغانستان]] کنونی متولد شد. پدر وی «محمد بن اوزلغ» یکی از سردارهای سپاه [[سامانیان]] بود. به نظر می‌رسد فارابی تحصیلات اولیه خود را در [[ولایت فاریاب|فاریاب]] به پایان رسانده و مدتی نیز به شغل قضاوت مشغول بوده است. برخی پژوهشگران معاصر، آغاز مطالعات علمی او را از شهر [[مرو]] می‌دانند؛ مرو در آن زمان مرکز درس و بحث فلسفی بود و اساتید مشهوری در آن تدریس می‌کردند. فاصله کم بین شهر [[مرو]] و محل سکونت فارابی حضور او را در شهر تسهیل می‌کرد. فارابی در جوانی به [[بغداد]] رفت و نزد متی بن یونس به فراگرفتن منطق و فلسفه پرداخت. سپس به [[حران]] سفر کرد و به شاگردی [[یوحنا بن حیلان]] درآمد.<ref name=Iranica>{{cite encyclopedia |first=Dimitri |last=Gutas |title=Farabi i. Biography|encyclopedia=Encyclopædia Iranica |access-date= April 4, 2010 |url= http://www.iranicaonline.org/articles/farabi-i }}</ref> دهخدا به نقل از [[بدیع الزمان فروزانفر]] می‌نویسد: «اسم پدر او طرخان و نام جدش اوزلوغ است ([http://www.iranicaonline.org/articles/farabi-i اما در دانشنامه ایرانیکا رد شده است]). نام ازلغ و طرخان هر دو نامهای [[سغدی]] ایرانی هستند که نام طرخان از سغدی به ترکی وارد شده است. در شرح زندگی فارابی مطلبی که بر جریان واقعی زندگی دوران طفولیت و جوانی وی باشد در کتاب‌ها وجود ندارد. [[ابن ابی‌اصیبعه]] دو خبر متناقض دربارهٔ او نقل می‌کند: اول اینکه فارابی در آغاز کار نگهبان باغی در دمشق بود و دوم اینکه، در جوانی به قضاوت مشغول بود و چون به معارف دیگر آشنا شد، قضاوت را ترک کرد و با تمام میل به طرف معارف دیگر روی آورد.» در جوانی برای تحصیل به [[بغداد]] رفت و نزد «متی بن یونس» به فراگرفتن [[منطق]] و [[فلسفه]] پرداخت. سپس به [[حرّان]] سفر کرد و به شاگردی «[[یوحنا بن حیلان]]» درآمد. از آغاز کار، هوش سرشار و علم آموزی وی سبب شد که همه موضوعاتی را که تدریس می‌شد، به خوبی فراگیرد. به زودی نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت و چون به بغداد بازگشت، گروهی از شاگردان، گرد او فراهم آمدند که «[[یحیی بن عدی]]» فیلسوف مسیحی یکی از آنان بود. در سال ۳۳۰ هجری قمری/۹۴۱ میلادی به [[دمشق]] رفت و به «[[سیف الدوله حمدانی]]» حاکم [[حلب]] پیوست و در زمره علمای دربار او درآمد. فارابی در سال ۳۳۸هجری قمری/۹۵۰میلادی در سن هشتاد سالگی در دمشق وفات یافت. عده‌ای بر این باورند که ابونصر هنگامی که از دمشق به [[اشکلون|عسقلان]] می‌رفت به دزدان برخورد. ابونصر گفت: «هر آنچه از مرکب، سلاح، لباس و مال هست بگیرید و با من کاری نداشته باشید.» آن‌ها نپذیرفتند و قصد کشتن او کردند. ابونصر به ناچار با آن‌ها جنگید و کشته شد. امرای شام از حادثه با خبر شدند. ابونصر را دفن کردند و دزدان را بر سر قبر او دار زدند. مورخان اسلامی معتقدند که فارابی فردی زهد پیشه و عزلت‌گزین و اهل تأمل بود. اعراض او از امور دنیوی به حدی بود که با آن که سیف الدوله برایش از [[بیت‌المال]] حقوق بسیار تعیین کرده بود، به چهار [[درهم]] در روز قناعت می‌ورزید. فارابی در انواع علوم بی‌همتا بود. چنان‌که دربارهٔ هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب‌های وی معلوم می‌شود که در علوم [[زبان]] و [[ریاضیات]] و [[کیمیا]] و [[دانش هیئت|هیئت]] و [[علوم نظامی]] و [[موسیقی]] و [[طبیعیات]] و [[الهیات]] و علوم مدنی و [[فقه]] و منطق دارای مهارت بسیار بوده است. درست است که [[ابویوسف کندی|کندی]] نخستین فیلسوف اسلامی است که راه را برای دیگران پس از خود گشود؛ اما او نتوانست مکتب فلسفی تأسیس کرده و میان مسائلی که مورد بحث قرار داده است، وحدتی ایجاد کند. در صورتی که فارابی توانست مکتبی کامل را بنیان نهد. [[ابن سینا]] او را استاد خود می‌شمرد و [[ابن رشد]] و دیگر حکمای اسلام و عرب، برایش احترام بالایی قائل بودند. ازجمله سخنی از ابن سینا است که اوج منزلت علمی او را بیان می‌کند: کتاب مابعدالطبیعه را مطالعه کردم و بعد از چهل مرتبه مطالعه نتوانستم از اغراض مؤلف آن آگاهی پیدا کنم تا اینکه در بازار به کتابی از ابونصر فارابی برخورد کردم که شرحی بر کتاب مابعدالطبیعه بود. بعد از مطالعه آن توانستم مطالب مابعدالطبیعه را دریابم و بسیار مسرور شدم. در سنت فلسفه اسلامی، فارابی را بعد از [[ارسطو]] که ملقب به «[[معلم اول]]» بود، [[معلم ثانی]] لقب داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه: ابونصر فارابی (۲۵۰–۳۲۸)|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/72014/زندگینامه-ابونصر-فارابی-۲۵۰-۳۲۸|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2009-01-06|بازبینی=2024-03-19|کد زبان=fa}}</ref> == نسب‌ها == تاریخ‌نگار عرب [[ابن ابی‌اصیبعه|ابن ابی اصیبعه]] (وفات ۶۶۸ ه‍.ق) در کتاب العیون خود اشاره کرده است که فارابی که پدر قرآن است، از نسب پارسی بود<ref name="Iranica"/><ref>Ebn Abi Osaybea, Oyun al-anba fi tabaqat at-atebba, ed. A. Müller, Cairo, 1299/1882. و کان ابوه قائد جیش و هو فارسی</ref> [[ابن ندیم]] در ''[[الفهرست (ابن ندیم)|الفهرست]]'' خود و نیز الشهروزی که در حوالی سال‌های ۱۲۸۸ میلادی می‌زیست و اولین زندگی‌نامه را نوشته است، نسب وی را ایرانی می‌نویسند.<ref name="Nasr">Seyyed Hossein Nasr, Mehdi Amin Razavi. "An Anthology of Philosophy in Persia, Vol. 1: From Zoroaster to Umar Khayyam" , I.B. Tauris in association with The Institute of Ismaili Studies, 2007. Pg 134: “Ibn Nadim in his al-Fihrist, which is the first work to mention Farabi considers him to be of Persian origin, as does Mohammad Shahrazuri in his ''Tarikh al-hukama'' and Ibn Abi Usaybi'ah in his ''Tabaqat al-atibba''. In contrast, Ibn Khallikan in his '"Wafayat al-'ayan considers him to beof Turkish descent. In any case, he was born in Farab in Khurasan of that day around 257/870 in a climate of Persianate culture"</ref><ref>Arabic: و کان من سلاله فارس in J. Mashkur, Farab and Farabi,Tehran,1972. See also [[لغت‌نامه دهخدا]] under the entry ''Farabi'' for the same exact Arabic quote.</ref> علاوه بر این‌ها فارابی در حاشیه بسیاری از کارهایش به زبان [[پارسی]] و [[سغدی]] منابعی را معرفی کرده (حتی به [[زبان یونانی]]، اما به ترکی نه)<ref name="Iranica"/><ref>* George Fadlo Hourani, Essays on Islamic Philosophy and Science, Suny press, 1975. * Kiki Kennedy-Day, ''Books of Definition in Islamic Philosophy: The Limits of Words'', Routledge, 2002, page 32.</ref> حتی [[زبان سغدی]] به عنوان [[زبان مادری]] وی<ref>Joshua Parens (2006). An Islamic philosophy of virtuous religions: introducing Alfarabi. Albany, NY: State Univ. of New York Press. pp. 3. {{شابک۲|0-7914-6689-2|en}} excerpt: "He was a native speaker of Turkic[sic] dialect, Soghdian".</ref> و زبان ساکنان [[فاراب]] یا [[ولایت فاریاب|فاریاب]] دانسته شده است.<ref>Joep Lameer, "Al-Fārābī and Aristotelian syllogistics: Greek theory and Islamic practice" , E.J. Brill, 1994. ISBN 90-04-09884-4 pg 22: «..Islamic world of that time, an area whose inhabitants must have spoken Soghdian or maybe a Turkish dialect..."</ref> محمد جواد مشکور ایرانی زبان بودن اصالت [[آسیای میانه]] را استدلال کرده است.<ref name="GL">مشکور، محمدجواد. “فاراب و فارابی“. دوره۱۴، ش۱۶۱ (اسفند 54): 15-20-. J. Mashkur, "Farabi and Farabi" in volume 14, No. 161, pp 15-12 ,Tehran,1972. [https://web.archive.org/web/20071021043054/http://ichodoc.ir/p-a/CHANGED/161/html/161_15.htm] English translations of the arguments used by J. Mashkur can be found in: G. Lohraspi, "Some remarks on Farabi's background" ; a scholarly approach citing [[کلیفورد ادموند باسورث|C.E. Bosworth]], [[برنارد لوئیس|B. Lewis]], [[ریچارد فرای|R. Frye]], D. Gutas, J. Mashkur and partial translation of J.Mashkur's arguments: [http://www.archive.org/details/SomeRemarksOnFarabisBackgroundIranicsoghdianpersianOraltaic PDF]. ولی فارابی فیلسوف تنها متعلق به ایران نبود بلکه به عالم اسلام تعلق داشت و از برکت قرآن و دین محمد به این مقام رسید. از این جهت هه دانشمندانی که در اینجا گرد آمده‌اند او را یک دانشمند مسلمان متعلق به عالم انسانیت می‌دانند و کاری به ترکی و فارسی و عربی بودن او ندارند.</ref> اما فاراب یا [[ولایت فاریاب|فاریاب]] در درجه نخست جزو سرزمین مسلمانان بود و در درجه نخست فارابی به دنیای اسلام و تمام بشریت تعلق دارد و عرب یا پارسی یا ترک بودن وی اهمیتی ندارد.<ref name="GL"/> اصالت پارسی فارابی توسط دیگر منابع نیز بحث شده است.<ref>. * P.J. King, ''"One Hundred Philosophers: the life and work of the world's greatest thinkers"'', chapter '' al-Fārābi'', Zebra, 2006. pp 50: «Of Persian stock, al-Farabi (Alfarabius, AbuNaser) was born in Turkestan» * Henry Thomas, Understanding the Great Philosophers, Doubleday,Published 1962 * T. J. Denboer, "The History of Philosophy in Islam" , BiblioBazaar, LLC, 2008. Excerpt page 98: «His father is said to have been a Persian General". {{شابک۲|0-554-30253-5|en}}, 9780554302539 ت، ح، دیبور: تاریخ الفلسفة فی الإسلام. ترجمة: محمد عبد الهادی أو ریدة. مطبعة لجنة التألیف و الترجمة، القاهرة، ط۴، ۱۹۵۷، ص ۱۹۶ * Sterling M. McMurrin, ''Religion, Reason, and Truth: Historical Essays in the Philosophy of Religion'', University of Utah Press, 1982, {{شابک۲|0-87480-203-2|en}}. page 40. * edited by Robert C. Solomon and Kathleen M. Higgins. (2003). From Africa to Zen: an invitation to world philosophy. Lanham, Md. : Rowman & Littlefield Publishers. pp. 163. {{شابک۲|0-7425-1350-5|en}} "al-Farabi (870-950), a Persian,» * Thomas F. Glick. (1995). From Muslim fortress to Christian castle: social and cultural change in medieval Spain. Manchester: Manchester University Press. pp. 170. {{شابک۲|0-7190-3349-7|en}} "It was thus that al-Farabi (c. 870-950), a Persian philosopher» * The World's Greatest Seers and Philosophers.. Gardners Books. 2005. pp. 41. {{شابک۲|81-223-0824-4|en}} "al-Farabi (also known as Abu al-Nasr al-Farabi) was born of Turkish parents in the small village of Wasij near Farab, Turkistan (now in Uzbekistan) in 870 AD. His parents were of Persian descent, but their ancestors had migrated to Turkistan.» * Bryan Bunch with Alexander Hellemans. (2004). The history of science and technology: a browser's guide to the great discoveries, inventions, and the people who made them, from the dawn of time to today. Boston: Houghton Mifflin. pp. 108. {{شابک۲|0-618-22123-9|en}} "Persian scholar al-Farabi» * Olivier Roy, "The new Central Asia: the creation of nations" , I.B.Tauris, 2000. [tel:1860642799 1860642799]. pg 167: «Kazakhistan also annexes for the purpose of bank notes Al Farabi (870-950), the Muslim philosopher who was born in the south of present-day Kazakhistan but who persumably spoke Persian, particularly because in that era there were no Kazakhs in the region» * Majid Khadduri; [foreword by R. K. Ramazani]. The Islamic conception of justice. Baltimore: Johns Hopkins University Press, c1984.. pp. 84. {{شابک۲|0-8018-6974-9|en}} "Nasr al-Farabi was born in Farab (a small town in Transoxiana) in 259/870 to a family of mixed parentage — the father, who married a Turkish woman, is said to have been of Persian and Turkish descent — but both professed the Shi'l heterodox faith. He spoke Persian and Turkish fluently and learned the Arabic language before he went to Baghdad. * Fākhūrī, Ḥannā. ، Tārīkh al-fikr al-falsafī ʻinda al-ʻArab, al-Duqqī, al-Jīzah: al-Sharikah al-Miṣrīyah al-ʻĀlamīyah lil-Nashr, Lūnjmān, 2002.</ref> همچنین پروفسور [[دانشگاه آکسفورد]] آقای بوسورث می‌نویسد که چهره‌های بزرگ مانند فارابی، [[بیرونی]] و [[ابن سینا]] توسط دانش پژوهان متعصب ترک به نژاد ترکی چسبانده شدند.<ref>Clifford Edmund Bosworth, "Barbarian Incursions: The Coming of the Turks into the Islamic World." In ''Islamic Civilization'', ed. by D.S. Richards. Oxford, 1973.</ref> در [[دانشنامه ایرانیکا]] دکتر گوآتاس اظهارات ابن خلکان را نکوهش کرده و مدارک پیش از وی در این زمینه از ابن اصیبعه در مورد پارسی بودن فارابی باعث شده تا ابن خلکان به تلاش برای مدرک‌سازی جهت ترک نشان دادن وی متهم شود.<ref name="Iranica"/> در این راستا وی اشاره می‌کند که ابن خلکان به اسم فارابی نسبت الترک را افزود در حالی که فارابی هرگز چنین نسبتی را نداشته است.<ref name="Iranica"/> [[پرونده:KazakhstanP20-200Tenge-1999-donatedoy f.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|اسکناسی که هم‌اکنون در جمهوری [[قزاقستان]] رواج دارد]] قدیمی‌ترین کسی که نسب فارابی را [[مردمان ترک|ترک]] دانسته [[ابن خلکان]] بوده است. وی در اثر خود وفایات فارابی را متولد فاراب و روستای کوچکی به نام وسیج که اکنون به نام [[اترار]] در [[قزاقستان]] شناخته می‌شود و از والدینی ترک می‌داند. ابن خلکان گوید: ابو نصر به زبان ترکی، عربی و دری به خوبی آگاه بود و این از تألیفات او به خصوص «کتاب الموسیقی الکبیر» به وضوح پدیدار است. برخی منابع دیگر نیز به این جریان معتقدند.<ref>* edited by Ted Honderich. (1995). The Oxford companion to philosophy. Oxford: Oxford University Press. pp. 269. {{شابک۲|0-19-866132-0|en}} "Of Turki origin, al-Farabi studied under Christian thinkers» * edited and translated by Norman Calder, Jawid Mojaddedi and Andrew Rippin. (2003). Classical Islam: a sourcebook of religious literature. New York: Routledge. pp. 170. {{شابک۲|0-415-24032-8|en}} "He was of Turkish origin, was born in Turkestan» * Ian Richard Netton. (1999). Al-Fārābī and his school. Richmond, Surrey: Curzon. {{شابک۲|0-7007-1064-7|en}} "He appears to have been born into a military family of Turkish origin in the village of Wasil, Farab, in Turkestan» * edited by Henrietta Moore. (1996). The future of anthropological knowledge. London: Routledge. {{شابک۲|0-415-10786-5|en}} "al-Farabi (873-950), a scholar of Turkish origin.» * Diané Collinson and Robert Wilkinson. (1994). Thirty-Five Oriental Philosophers.. London: Routledge. {{شابک۲|0-203-02935-6|en}} "Al-Farabi is thought to be of Turkish origin. His family name suggests that he came from the vicinity of Farab in Transoxiana.» * Fernand Braudel ; translated by Richard Mayne. (1995). A history of civilizations. New York, N.Y. : Penguin. {{شابک۲|0-14-012489-6|en}} "Al-Farabi, born in 870, was of Turkish origin. He lived in Aleppo and died in 950 in Damascus» * Jaroslav Krejčí ; assisted by Anna Krejčová. (1990). Before the European challenge: the great civilizations of Asia and the Middle East. Albany: State University of New York Press. pp. 140. {{شابک۲|0-7914-0168-5|en}} "the Transoxanian Turk al-Farabi (d. circa 950)» * Hamid Naseem. (2001). Muslim philosophy science and mysticism. New Delhi: Sarup & Sons. pp. 78. {{شابک۲|81-7625-230-1|en}} "Al-Farabi, the first Turkish philosopher» * [http://books.google.com/books?id=XwOwsOstm4gC&pg=PA41&lpg=PA41&ots=5GH4dCEVWu&dq=farabi+wasij&sig=j3r8fnxWtKkZe4XY1gfwUt9TSqQ Clifford Sawhney. The World's Greatest Seers and Philosophers, 2005, p. 41] * [http://books.google.com/books?vid=08PpetGEpeumMUZ4um&id=Q51plsbFmNcC&q=farabi+wasij&dq=farabi+wasij Zainal Abidin Ahmad. Negara utama (Madinatuʾl fadilah) Teori kenegaraan dari sardjana Islam al Farabi. 1964, p. 19] * [http://books.google.com/books?vid=0f0ixUPRKcb965o-1v&id=EQEeAAAAMAAJ&q=farabi+wasij&dq=farabi+wasij Haroon Khan Sherwani. Studies in Muslim Political Thought and Administration. 1945, p. 63] * [http://books.google.com/books?id=Fuk7fN3Jp6sC&pg=RA2-PA5&lpg=RA2-PA5&ots=fuaSpSpijK&dq=&sig=k_B6TBVx0TC1E2_sL5N2ljioH4A Ian Richard Netton. Al-Farabi and His School, 1999, p. 5]</ref> [[علامه محمد قزوینی]] نیز جزو موافقان نسب ترکی فارابی است.<ref>بیست مقاله قزوینی، مقالات ادبی و تاریخی میرزا محمد خان بن عبدالوهاب قزوینی، جزو اول، به اهتمام پور داوود، از سلسله انتشارات زرتشتیان ایرانی بمبئی، بدون تاریخ صص 92-95</ref> == فلسفه فارابی == از عصر فارابی تا عصر [[ملا هادی سبزواری|سبزواری]]، یعنی از سده نهم تا نوزدهم میلادی، مبحث خلق جهان و حدوث و قدم عالم مهم‌ترین بحث تفکر اسلامی بود.<ref>[[محمدرضا فشاهی]]، ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''، [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، ص ۲۷</ref> فارابی به پیروی از [[ارسطو]] معتقد بود که جهان «قدیم» است. اما برای آنکه از چهارچوب تعلیمات قرآنی خارج نشود، سعی کرد بین عقیده ارسطو و مسئله خلق جهان در قرآن راهی بیابد. به همین سبب سعی می‌کرد موضوع «فیضان» و «[تجلی]» را با روش عقلی توضیح دهد. او عقل و انواع آن را ابداع خداوند می‌داند. اما اظهار می‌دارد که این ابداع در زمان اتفاق نیفتاده است.<ref>[[محمدرضا فشاهی]]، ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''، [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، ص ۲۸</ref> او معتقد است که «[[عقل فعال]]» ارسطو همان [[وحی]] قرآنی است.<ref>[[محمدرضا فشاهی]]، ''ارسطوی بغداد، از عقل یونانی به وحی قرآنی''، [[انتشارات کاروان]]، ۱۳۸۰، ص ۲۹</ref> فلسفه فارابی آمیزه‌ای است از حکمت ارسطویی و [[نوافلاطونی]] که رنگ اسلامی و به خصوص [[شیعه اثنی‌عشری|شیعی اثنی‌عشری]] به خود گرفته است. او در [[منطق]] و [[طبیعیات]]، [[ارسطو]]یی است و در [[اخلاق]] و [[سیاست]]، [[افلاطون]]ی و در [[مابعدالطبیعه]] به مکتب [[فلوطین]]ی گرایش دارد. === وحدت فلسفه === [[پرونده:Iranian Farabi.jpg|بندانگشتی]] فارابی از کسانی است که می‌خواهند آراء مختلف را با هم وفق دهند. او در این راه بر همه گذشتگان خود نیز سبقت گرفت. او در این راه تا آن جا پیش رفت که گفت: فلسفه، یکی بیشتر نیست و حقیقت فلسفی — هرچند مکاتب فلسفی متعدد باشند — متعدد نیست. فارابی به وحدت فلسفه سخت معتقد بود و برای اثبات آن براهین و ادله بسیاری ذکر کرد و رسائل متعدد نوشت که از آن جمله، کتاب «الجمع بین رایی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطو» به دست ما رسیده است. وی معتقد بود که اگر حقیقت فلسفی واحد است، باید بتوان در میان افکار فلاسفه بزرگ به ویژه افلاطون و ارسطو توافقی پدیدآورد. اساساً وقتی غایت و هدف این دو حکیم بزرگ، بحث دربارهٔ حقیقتی یکتا بوده است، چگونه ممکن است در آراء و افکار، با هم اختلاف داشته باشند؟ فارابی میان این دو فیلسوف یونانی پاره‌ای اختلافات یافته بود، اما معتقد بود که این اختلافات، اختلافاتی سطحی است و در مورد مسائل اساسی نیست. مخصوصاً آنکه آن‌ها مبدع و پدیدآورندهٔ فلسفه بوده و همه حکمای بعدی کم و بیش، به این دو متکی هستند. مسائلی که به عنوان اختلاف مبانی افلاطون و ارسطو مطرح بود و فارابی درصدد هماهنگ ساختن بین آن‌ها برآمد، عبارت بودند از: روش '''زندگی''' افلاطون و ارسطو، روش '''فلسفی''' افلاطون و ارسطو، نظریه [[مثل|مُثُل]]، [[نظریه معرفت]] یا تذکر، [[حدوث و قدم]]، نظریه عادت. البته تردیدی نیست که فارابی در این امر رنج بسیاری متحمل شده است؛ اما نکته مهم در این رابطه این است که یکی از منابع او برای انجام این مقصود، کتاب «اثولوجیا» یا «ربوبیت» بود که یکی از بخش‌های کتاب «[[تاسوعات]]» فلوطین می‌باشد. وی فکر می‌کرد که این کتاب متعلق به ارسطو است و چون در آن به یک سلسله آراء افلاطونی برخورد کرده بود، همین امر او را بر این کار، تشویق می‌کرد. (در حالی که مطالب این کتاب، ارتباطی با ارسطو نداشت) بنابراین، اگر چه فارابی در کار خود به توفیق کامل دست نیافت، ولی راه را برای دیگر فلاسفه اسلامی گشود. بدین ترتیب که میان ارسطو و عقاید اسلامی یک نوع هماهنگی ایجاد کرد و فلسفه ارسطو را جزو سرچشمه‌ها و اصول فلسفه اسلامی قرار داد. == موسیقی == فارابی در کتاب احصاء العلوم در تعریف موسیقی می‌گوید: «علم موسیقی به‌طور کلی، از شناختن انواع الحان و آنچه الحان از آن‌ها تألیف می‌شود بحث می‌کند و روشن می‌سازد که الحان برای چه غرض‌هایی تألیف می‌شوند و چگونه باید تألیف شوند و بر چه حالی باید باشند تا تأثیر آن‌ها بیشتر و دلنشین‌تر گردد.» کتاب [[کتاب موسیقی کبیر|موسیقی کبیر]] شاهکار فارابی در علم موسیقی است که با ترجمه [[آذرتاش آذرنوش]] برگردان شده است. به گفته دکتر عبدالامیر سلیم این کتاب عظیم‌ترین کار دوره اسلامی در زمینه موسیقی است. [[کارا دیوگاردی|کارادیوو]] بیان می‌دارد که دراویش [[مولوی]] نغمه‌ها و نواها و آهنگ‌های باستانی را که با خواندن اشعار [[مولوی|مولانا]] همواره زمزمه می‌کردند و همیشه در ذهن داشته‌اند و می‌خوانند همگی منتسب به فارابی است. فارابی در این کتاب سعی کرده است که آرای پیشینیان در مورد موسیقی را جمع‌آوری کند. فارابی در موسیقی کبیر از مباحثی از موسیقی سخن می‌راند که بیانگر وجود علم تئوری در موسیقی ایرانی از قرن‌های قبل بوده و اینکه بحث صداشناسی، ایقاع یا وزن، ضرب‌های پیچیده و ساده در موسیقی وجود داشته است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.isna.ir/news/8510-08609/فارابي-و-اصلاح-نقص-هاي-موسيقي-يونان| |عنوان= فارابی و اصلاح نقص‌های موسیقی یونان | ناشر=ایسنا}}</ref> فارابی نخستین کسی است که نام [[موسیقی‌دان|خنیاگر]] معروف دربار [[خسرو پرویز]] را به جای [[باربد]]، به صورت درست یعنی [[باربد|فهلبذ]] ضبط کرده است. وی در موسیقی کبیر از دو نوع [[تنبور]] بغدادی و خراسانی نیز سخن می‌گوید. او همچنین از ساز شاه رود و شکل آن سخن می‌گوید. فارابی زمانی که شاهرود را توضیح می‌دهد از فاصله پنجم (پرده پنجم) نیز سخن گفته است.<ref>دکتر عبدالامیر سلیم، فارابی و الموسیقی الکبیر، خرد و کوشش بهار 1354 شماره 16</ref> == مذهب == دربارهٔ مذهبِ فارابی اختلاف نظر وجود دارد. برخی از تاریخ‌شناسان{{کدام}} معتقدند او سنی بوده،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Patrick J. Ryan SJ (10 October 2018), Amen, CUA Press, p. 101, ISBN 978-0-8132-3124-2}}</ref> و برخی دیگر{{کدام}} او را شیعه می‌دانند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=الف) مذهب فارابی - اندیشه سیاسی فارابی نسخه متنی|نشانی=https://library.tebyan.net/fa/Viewer/Text/81939/65|وبگاه=library.tebyan.net|بازبینی=2021-12-14}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اعیان شیعه ج 43، ص 263|زبان=فارسی}}</ref> نجار فوزی معتقد است که فلسفه سیاسی فارابی تحت تأثیر شیعیان قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Fazi, Fārābī's Political Philosophy and shī'ism, Studia Islamica, No. 14 (1961), pp. 57–72}}</ref> == آثار فارابی == آثار فارابی از این قرار است: # ما ینبغی ان تعلم قبل الفلسفه (آنچه شایسته است قبل از فلسفه فرابگیری): در این کتاب، فارابی منطق، هندسه، اخلاق نیکو و کناره‌گیری از شهوات را پیش نیاز پرداختن به فلسفه ذکر می‌کند و دربارهٔ هر یک مطالبی بیان می‌نماید. # [[السیاسه المدنیه]] (سیاست شهری): این کتاب دربارهٔ [[اقتصاد سیاسی]] است. # الجمع بین رأی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطو طالیس (جمع بین آراء دو حکیم بزرگ، افلاطون الهی و ارسطو):فارابی در این کتاب می‌کوشد بین نظریات افلاطون و ارسطو هماهنگی برقرار سازد. # رساله فی ماهیه العقل (رساله‌ای دربارهٔ ماهیت و چیستی عقل): در این رساله اقسام عقول را تعریف و مراتب آن‌ها را بیان می‌کند. # تحصیل السعاده (به دست آوردن سعادت): در [[اخلاق]] و فلسفه نظری. # اجوبه عن مسائل فلسفیه (پاسخ‌هایی به مسائل فلسفی): پاسخ‌هایی است به برخی پرسش‌ها و مسائل فلسفی. # رساله فی اثبات المفارقات (رساله‌ای در اثبات وجود موجودات غیر مادی): در این رساله، فارابی دربارهٔ موجودات غیر مادی بحث می‌کند. ۸) [[اغراض ارسطوطالیس فی کتاب مابعدالطبیعه]] (اغراض مابعدالطبیعه ارسطو) یا مقاصد ارسطو در کتاب [[متافیزیک (ارسطو)|متافیزیک]]): این کتاب از مهم‌ترین کتاب‌های فارابی است که مورد استفاده ابن سینا هم قرار گرفت. ۹) رساله فی السیاسه (رساله‌ای در سیاست): فارابی دربارهٔ [[سیاست]] صحبت می‌کند. ۱۰) [[فصوص الحکمه]] (فصوص جمع فص به معنای نگین می‌باشد: نگین‌های حکمت): این کتاب در مورد حکمت الهی و شامل ۷۴ بحث در این زمینه و مباحث نفس می‌باشد. ۱۱) [[کتاب موسیقی کبیر]]: این اثر جنبه‌های گوناگون موسیقی مانند مقامات را تعیین می‌کند. ۱۲) اندیشه‌های اهل مدینه فاضله: فارابی در این اثر آرمان شهر خود را بنا می‌کند. # [[احصاءالعلوم]]: یکی از آثار معروف '''فارابی'''، کتاب '''احصاء العلوم''' است که در آن علوم متداول زمان خود (یا اصلی‌ترین علوم) را دسته‌بندی کرده است. به عقیده وی، همه دانشها را می‌توان در هشت دسته اصلی جای داد که برخی از آنها، خود شاخه‌هایی گوناگون دارند. # فی وجوب صناعه الکیمیا (دربارهٔ ضرورت کیمیا) # رساله الحروف: فارابی در این رساله مشکلات کتاب متافیزیک ارسطو را حل می‌کند. یکی از آثار مفصل فارابی است که در آن دربارهٔ کلمات عربی و فارسی و یونانی که بر عینیت و تحقق دلالت دارند و نیز از مقولات بحث می‌کند.<ref>محمدتقی دانش‌پژوه، کتاب ماه فلسفه بهمن 1387 شماره 17</ref> == کارهای جدید بر روی فارابی == به گفته [[محسن مهدی]]، فارابی «سنتی را ابداع کرد که تلاش می‌کرد بدون اینکه اصول علمی را فدا کند تا حد امکان آن را با دین آشتی دهد. او دین را موضوع مطالعه قرار داد و طبعاً علم پیرامونی شد، مثلاً در کتاب «إحصاء العلوم» (امر علمی) علوم را به زبان، منطق، ریاضی، فیزیک، متافیزیک، و غیره تقسیم کرد اما بجای بکاربردن اصطلاح علوم سیاسی یا فلسفه سیاسی از فقه و کلام (قوانین دینی) نام برد و به این ترتیب دین را در جهان‌بینی علمی جای داد. محسن مهدی در تلاش است تا این سنت را (که فارابی دین و علم را توسط سیاست ارتباط داد) در فکر فلسفی جهان اسلام ادغام کند. از نظر محسن مهدی، کشف دوباره فارابی کلید سعادت در جهان معاصر خواهد بود، زیرا فارابی تأکید کرده است که «علم و شیوه زندگی از عوامل لازم برای سعادت هستند». یعنی نگاه علمی به دین در چارچوب معرفت سیاسی عرصه حیاتی لازم برای همزیستی فکر و عقیده را باز می‌کند.<ref>محسن مهدی- فارابی و تأسیس فلسفه سیاسی اسلامی- انتشارات پرینستون ۲۰۰۷ ص ۵۴</ref> فصوص‌الحکم از عمیق‌ترین رسائل فارابی است که شارحان و حکمای بسیاری بر آن شرح نوشته‌اند، که از مشهورترین آنها «شرح فصوص‌الحکم فارابی» نوشته علامه [[جلال‌الدین آشتیانی]] است. شرح علامه آشتیانی برای اولین بار در قالب مقاله در دو قسمت، (به‌گونه‌ای که متن تصحیح‌شده در یک شماره (زمستان ۱۳۵۳) و شرح هیجده فصل در شماره بعد (بهار ۵۴) آمده است)، در مجله دانشکده الهیات [[دانشگاه فردوسی مشهد]] به چاپ رسیده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرح فصوص الحکمة - ویکی‌نور، دانشنامهٔ تخصصی|نشانی=https://fa.wikinoor.ir/wiki/شرح_فصوص_الحكمة|وبگاه=fa.wikinoor.ir|بازبینی=2023-08-02|کد زبان=fa}}</ref> == بزرگداشت فارابی == [[پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی|معاون پژوهشی انجمن]] آثار و [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی|مفاخر فرهنگی]] در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی [[ایرنا]] با اشاره به ثبت روز ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان) به عنوان روز بزرگداشت فارابی در تقویم گفت: با توجه به این که روز ۲۱ نوامبر روز [[جهانی شدن|جهانی]] [[فلسفه]] است و نظر به شخصیت فارابی و این که معلم ثانی نامیده می‌شود، پیشنهاد ما این بود که همین روز را، روز [[حکمت]] و [[فلسفه]] به نام فارابی نام‌گذاری کنیم و به همین دلیل روز ۳۰ آبان، به عنوان روز ملی حکمت و فلسفه و بزرگداشت ابونصر فارابی از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی پیشنهاد و در [[شورای عالی انقلاب فرهنگی|شورای عالی انقلاب]] فرهنگی هم مطرح و تصویب شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/amp/84497462/|وبگاه=ایرنا|بازبینی=2024-03-19|تاریخ=۱۴۰۰|عنوان=چرا ۳۰ آبان روز حکمت و فلسفه و بزرگداشت فارابی شد؟}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد وب|پیوند=https://www.isna.ir/news/8510-08609/فارابي-و-اصلاح-نقص-هاي-موسيقي-يونان| نام خانوادگی=حدادی|نام=کامران| عنوان=فارابی و اصلاح نقص‌های موسیقی یونان| تاریخ بازبینی = ۱۶ دی ۱۳۸۵| ناشر =[[ایسنا]]}} {{چپ‌چین}} * Al-Farabi, Founder of Islamic Neoplatonism: His Life, Works, and Influence (Great Islamic Thinkers) by Majid Fakhry, Oneworld Publications, Oneworld Publication, 2002 * Al-Farabi and Aristotelian Syllogistics: Greek Theory and Islamic Practice (Islamic Philosophy, Theology, and Science) by Joep Lameer, Brill Academic Publishers, 1994 * کتاب ریاضیدانان مسلمان و سیر علوم ریاضی در شرق اسلامی بقلم: غلامرضا تاتاری {{پایان چپ‌چین}}https://www.irna.ir/amp/84497462/ https://www.hamshahrionline.ir/news/72014/زندگینامه-ابونصر-فارابی-۲۵۰-۳۲۸ == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌انبار-رده|Al-Farabi}} * [http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=396437 نسبت اخلاق و سیاست در اندیشه فلسفی فارابی] * [http://nasour.net/1390.10.13/651.html انسان‌شناسی اخلاقی و سیاسی نزد فارابی] * [http://www.zendagi.com/new_page_381.htm درباره زندگی فارابی] * [https://web.archive.org/web/20111015011505/http://anthropology.ir/node/11146 فلسفه اسلامی فارابی] {{فارابی}} {{اهالی خراسان باستان}} {{فلسفه اسلامی}} {{تاریخ فلسفه و حکمت ایران}} {{متافیزیک}} {{کیمیاگری و شیمی اسلامی}} {{مستند کردن}} [[رده:اخلاق‌گرایان]] [[رده:ارسطوشناسان]] [[رده:افلاطون‌شناسان]] [[رده:الهی‌دانان اهل ایران]] [[رده:الهی‌دانان مسلمان]] [[رده:اهالی خراسان]] [[رده:اهالی فاراب]] [[رده:ایدئالیست‌ها]] [[رده:تاریخ پزشکی]] [[رده:تاریخ منطق]] [[رده:درگذشتگان دهه ۹۵۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۸۷۲ (میلادی)]] [[رده:شناخت‌شناسان]] [[رده:شیمی‌دانان فارسی‌زبان]] [[رده:عارفان اهل ایران]] [[رده:عارفان]] [[رده:فارابی|فارابی]] [[رده:فیزیک‌دانان قرون وسطی]] [[رده:فیلسوفان اجتماعی]] [[رده:فیلسوفان اخلاق]] [[رده:فیلسوفان ادبیات]] [[رده:فیلسوفان اهل ایران]] [[رده:فیلسوفان تاریخ]] [[رده:فیلسوفان دین]] [[رده:فیلسوفان ذهن]] [[رده:فیلسوفان روان‌شناسی]] [[رده:فیلسوفان زبان]] [[رده:فیلسوفان سده ۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلسوفان سیاسی اهل ایران]] [[رده:فیلسوفان سیاسی]] [[رده:فیلسوفان علم]] [[رده:فیلسوفان فرهنگ]] [[رده:فیلسوفان قانون]] [[رده:فیلسوفان مسلمان]] [[رده:فیلسوفان منطق]] [[رده:فیلسوفان نوافلاطونی]] [[رده:کیمیاگران قرون وسطی اسلام]] [[رده:متافیزیک‌پژوهان]] [[رده:منتقدان اجتماعی]] [[رده:منتقدان فرهنگی]] [[رده:منطق‌دانان]] [[رده:موسیقی فارسی]] [[رده:نظریه‌پردازان موسیقی اسلام قرون وسطی]] [[رده:نظریه‌پردازان موسیقی اهل ایران]] [[رده:هستی‌شناسان]] 9poxjfuukbsjeyelklw2frw3otbvgp6 0 9067 42127390 41935757 2025-06-18T13:49:43Z Erhustudio 1405343 املایی 42127390 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | نام = اکبر گنجی | تصویر = Akbar Ganji in Chicago.jpg | توضیح تصویر = گنجی در ۲۰۰۶ | تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۳۸|۱۱|۱۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} | محل تولد = [[شهر ری]]، [[تهران]]، ایران | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | پیشه = {{Hlist|نویسنده|روزنامه‌نگار|فعال سیاسی}} | همسر = معصومه شفیعی | فرزندان = ۲ | نام های مستعار = اکبرپونز (مخالفان }} '''اکبر گنجی''' ملقب به اکبر پونز (زادهٔ ۱۱ بهمن ۱۳۳۸) نویسنده، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی ایرانی است. او از فرماندهان پیشین [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] است<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Biography: Akbar Ganji|نشانی=https://www.cato.org/friedman-prize/akbar-ganji-biography|وبگاه=Cato Institute|بازبینی=2021-01-11|کد زبان=en}}</ref> که پس از جدایی از سپاه در سال ۱۳۶۳ در [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]] مشغول به کار شد. در ۱۳۶۹ او با گروهی از فعالان و روزنامه‌نگاران به سرپرستی [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، گروهی موسوم به [[حلقهٔ کیان]] را تشکیل داد که ماهنامهٔ ''[[کیهان فرهنگی]]'' را منتشر می‌کردند. گنجی همچنین در دوران شهرداری [[غلامحسین کرباسچی]] به همراه عده‌ای دیگر جنبش مطبوعات اصلاح‌طلب را تشکیل داد و در روزنامهٔ ''[[همشهری]]'' مشغول به کار بود. او در اواخر دههٔ ۱۳۷۰ پس از اقداماتی مانند افشاگری دربارهٔ [[قتل‌های زنجیره‌ای ایران|قتل‌های زنجیره‌ای]] و شرکت در [[کنفرانس برلین]] زندانی شد. او برندهٔ جوایز حقوق بشری زیادی از جمله جایزه قلم طلایی انجمن جهانی روزنامه‌نگاران، [[جایزه مارتین انالز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نسرین ستوده، نامزد دریافت جایزه جهانی مدافعان حقوق بشر|نشانی=https://ir.voanews.com/a/nasrin-setoudeh-human-rights-award-148947095/567419.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2012-04-25|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> و [[جایزه میلتن فریدمن|جایزه نیم میلیون دلاری میلتن فریدمن]] [[مؤسسه کیتو]] شده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اکبر گنجی: به سود ما نيست امروز رژيم جمهوری اسلامی سرنگون شود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_Ganji_Islamic_regime_collapse_Iran/2040784.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2013-08-25|تاریخ بازبینی=2023-11-09|زبان=fa|نام=گلناز|نام خانوادگی=اسفندياری|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=ضرغامی}}</ref> گنجی پس از آزادی از زندان به اروپا و سپس آمریکا رفت و از آن زمان با فعالیت در رسانه‌ها و روزنامه‌های غربی مقالات مختلفی را منتشر کرده‌است. او پس از [[پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران|اعتراضات سراسری به انتخابات ۱۳۸۸ در ایران]]، از جمله حامیان [[جنبش سبز ایران]] بود که به همراه گروهی دیگر از شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی مقیم خارج کشور در نامه‌ای به [[کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد]] خواستار ارائه پرونده حقوق بشری ایران به [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] و ارسال آن به [[دادگاه بین‌المللی لاهه]] شد. == زندگی == اکبر گنجی در ۱۱ بهمنِ ۱۳۳۸ در [[کوی سیزده آبان]] [[شهر ری]]، [[تهران]] به دنیا آمد. پدرش در پمپ بنزین مشغول به کار بود. او یک خواهر و دو برادر دارد. همسر گنجی معصومه شفیعی است و از او صاحب دو دختر شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mashreghnews.ir/news/225976/گنجی-اکبر-قمپوز-دیروز-روشنفکر-امروز#_ftnref2 |عنوان =گنجی؛ اکبر قمپوز دیروز، روشنفکر امروز | ناشر =مشرق |تاریخ =۲ تیر ۱۳۹۲ |تاریخ بازدید = ۵ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref> === آغاز انقلاب ۱۳۵۷ و ورود به سپاه پاسداران === اکبر گنجی در زمان انقلاب از مخالفان پادشاهی پهلوی بود. او درباره این دوران بعدها می‌گوید: «ما دروغ می‌گفتیم، ما به دروغ می‌گفتیم حکومت شاه ۱۵۰ هزار زندانی سیاسی دارد و این دروغ بود، و امروز باید بابت این دروغ، یعنی خودمان و همه کسانی که این دروغ را گفته‌اند باید خودشان را نقد بکنند. ما به دروغ می‌گفتیم حکومت شاه صمد بهرنگی را کشت، ما به دروغ گفتیم حکومت شاه صادق هدایت را کشت،‌ ما به دروغ می‌گفتیم حکومت شاه دکتر شریعتی را کشت. همهٔ این دروغ‌ها را گفته‌ایم، آگاهانه هم گفته‌ایم.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رادیو زمانه {{!}} گزارش ويژه {{!}} ايرانيان {{!}} اکبر گنجی: ما به مردم دروغ می‌گفتیم|نشانی=https://zamaaneh.com/special/2007/01/post_123.html|وبگاه=zamaaneh.com|بازبینی=2023-12-06}}</ref> در دوران انقلاب ۱۳۵۷ ایران، وی از فعالان خیابانی بود. علاوه بر صفار هرندی، خود او در روزهای نخست پس از خروج از ایران، بارها در مصاحبه‌های تصویری به فعالیت‌هایش در کمیته اعتراف کرد. او بیان می‌کرد که در آن روزها به دنبال دخترانی می‌گشت که چند تار مو از زیر روسری‌شان بیرون زده بود و روی آن‌ها اسید می‌پاشید. همچنین، به او لقب "اکبر پونز" داده بودند، زیرا به پیشانی دختران جوانی که پوشش متفاوتی داشتند، پونز می‌چسباند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=افشاگری صفارهرندی دربارهٔ «اکبر پونز»|نشانی=https://fararu.com/fa/news/74235|وبگاه=fa|تاریخ=۲۹ فروردین ۱۳۹۰|بازبینی=2022-10-19|ناشر=فرارو}}</ref> اکبر گنجی بعدها و در هنگام تشکیل [[سپاه پاسداران]] به آن پیوست و به گفته خودش از نیروهای بخش آموزشی سپاه (عقیدتی-سیاسی) بود.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=با اکبر گنجی از قتل های زنجيره ای تا جنبش دمکراسی خواهی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2010/01/100111_l12_ef_with_ganji|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2010-01-11|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> اکبر گنجی از مخالفین ادامه [[جنگ ایران و عراق]] بعد از [[آزادسازی خرمشهر|فتح خرمشهر]] بود.<ref name="news.gooya.com">{{یادکرد وب|نشانی=http://news.gooya.com/politics/pdf/AG09202013.pdf |عنوان= جنگ ایران و عراق: ابزار قدرت و ثروت|نام خانوادگی= گنجی|نام=اکبر |ناشر گویا نیوز}}</ref> وی در سال ۱۳۶۲ در یک سخنرانی علنی در پادگان ولی عصر و در حضور [[محسن رضایی]]، فرمانده وقت سپاه، به سیاست ادامه جنگ اعتراض کرد و آن را بی‌فایده دانست. وی در همان سخنرانی که باعث بحرانی در سپاه شد، فرماندهی سپاه، از جمله [[محسن رضایی]]، [[محسن رفیقدوست|محسن رفیق‌دوست]]، [[محمدباقر ذوالقدر]] و زیبایی‌نژاد را متهم کرد که سپاه را آلت دست [[سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی]] کرده‌اند و با نیروی نظامی سپاه کار سیاسی می‌کنند و خواستار برکناری فرماندهی سپاه شد.<ref name="news.gooya.com"/> این سخنرانی که با استقبال نیروهای لشکر محمدرسول‌الله سپاه و تنش میان آنان با فرماندهی سپاه شده بود، واکنش شدیدی در سپاه در حال جنگ ایجاد کرد.<ref name="news.gooya.com"/> دادستانی سپاه این برخورد را تمرد در شرایط جنگی دانست و برای گنجی خواستار اشد مجازات یعنی حکم اعدام شد. اما با وساطت [[آیت‌الله منتظری|منتظری]] و [[یوسف صانعی]] این موضوع منتفی شد.<ref name="news.gooya.com"/> وی در سال ۱۳۶۳ از سپاه استعفا داد و از آنجا بیرون آمد.<ref name=":0" /> === ورود به عرصه فرهنگ === او بعد از کنار رفتن از سپاه چند سالی رابط فرهنگی سفارت ایران در ترکیه بود و همچنین او با اعضای نهاد اطلاعات نخست‌وزیری مانند [[سعید حجاریان]] که از بنیان‌گذاران اصلی [[وزارت اطلاعات]] بودند ارتباط داشت که گاهی باعث شده بعضی وی را از اعضای [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی]] بدانند.{{مدرک|چه کسانی؟}} هر چند خود او هرگونه حضور و ارتباط با وزارت اطلاعات را تکذیب می‌کند.<ref name=":0" /> گنجی با پایان جنگ و پس از ورود به دانشگاه، از اوایل دههٔ هفتاد به حلقهٔ [[مجله کیان|کیان]] پیوست. حلقه‌ای که پس از جدا شدن خاتمی و [[ماشاالله شمس‌الواعظین|شمس الواعظین]] و اعضای چپ مذهبی از روزنامه کیهان، به نشریه کیان روی آوردند. این نشریه ارگان روشنفکری دینی و نیز ارگان [[عبدالکریم سروش]] خوانده می‌شد. او به وزارت ارشاد وارد شد و کار فرهنگی و روزنامه‌نگاری را آغاز کرد. او همکاری خود را با روزنامه کیان و کیهان آغاز کرد.<ref name=":0" /> === بازداشت در سال ۱۳۷۶ === گنجی در سال ۱۳۷۶ در پی سخنرانی در دانشگاه شیراز، مورد پیگرد قضایی قرار گرفت. او متهم شده بود که رهبر وقت جمهوری اسلامی را با هیتلر و موسولینی مقایسه کرده است و با اتهام تشویش اذهان عمومی، به ۱ سال حبس محکوم شد.<ref name=":0" /> === بعد از دوم خرداد === {{جعبه نقل قول | نقل‌قول= «[[وزارت اطلاعات]]، کشیشان مسیحی[ای را] که نظام سیاسی ما را قبول نداشتند، به قتل رساند و به گردن مجاهدین انداخت. استدلال وزارت اطلاعات این بود که این کار، ما را از روحانیون مسیحی خلاص می‌کرد و در ضمن، سازمان مجاهدین را بی‌آبروتر می‌کرد»|منبع =اکبر گنجی در روزنامه ''آریا''<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.radiozamaneh.com/570002/|عنوان= کشیش‌هایی که به دست جمهوری اسلامی، ترور شدند| ناشر = radiozamaneh|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref>|تراز= چپ|عرض = 300px|تراز منبع= چپ}} با پیروزی [[محمد خاتمی]] در انتخابات ریاست جمهوری در دوم خرداد ۱۳۷۶، یاران او که اکبر گنجی نیز در میانشان بود به نام اصلاح طلبان شهره شدند و فعالیت‌های گستردهٔ سیاسی و اجتماعی را پی گرفتند. نقد نظریه ولایت فقیه، افشای قتل های زنجیره‌ای و نقد به هاشمی رفسنجانی و علی خامنه ای همگی از اقدامات جنجال برانگیز آن دوره او بود.<ref name=":0" /> اکبر گنجی که حیطهٔ کاری خود را به پرونده و افشای رازهای [[قتل‌های زنجیره‌ای ایران]] تخصیص داده بود، پس از مدتی با گسترش دایرهٔ کاری خود، دامنهٔ تحقیقاتش را به تمامی قتل‌های مرموز «دگر اندیشان» در سال‌های قبل بسط داد. با الهام از یک داستان بلوک شرق اروپا، کتابی به نام «عالی‌جنابان خاکستری» نوشته «ویتالی شنتالینسکی»، از اسامی رمز همچون «تاریک‌خانهٔ اشباح» برای محفل طراحان قتل‌ها، استفاده کرد. طراحان قتل‌ها را «عالیجنابان خاکستری» و اجراکنندهٔ آن را «شاه‌کلید» نامید. به باور او، دستورها از ''تاریکخانه'' به ''شاه‌کلید'' داده می‌شد و شاه‌کلید آن دستورها را برای اجرا، به سعید امامی که تنها یک مجری برای قتل‌ها بوده‌است، ابلاغ می‌کرد.<ref name="iranmania">[http://www.iranmania.com/news/currentaffairs/features/dissidentmurders/default.asp قتل‌های زنجیره‌ای] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080530194436/http://www.iranmania.com/news/currentaffairs/features/dissidentmurders/default.asp|date=۳۰ مه ۲۰۰۸}} در وبگاه ایران مانیا</ref> در ماه آذر سال ۱۳۷۹، گنجی پس از زندانی شدن و هنگام حضور در دادگاه، علناً [[علی فلاحیان]]، وزیر اطلاعات سابق در دوران [[هاشمی رفسنجانی]] را ''شاه‌کلید'' قتل‌های زنجیره‌ای نامید و از روحانیون دیگری نیز نام برد، از جمله [[محمدتقی مصباح یزدی]] که او را محرک و صادرکنندهٔ فتوای قتل‌ها یا به اصطلاح، «مراد عالیجنابان خاکستری» خواند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.iran-press-service.com/articles_2000/dec_2000/ganji_named_fallahian_11200.htm|عنوان=GANJI IDENTIFIED FALLAHIAN AS THE "MASTER KEY" IN CHAIN MURDERS|بازبینی=۱۸ دسامبر ۲۰۱۱|archive-date=۱۰ مه ۲۰۱۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20130510193711/http://www.iran-press-service.com/articles_2000/dec_2000/ganji_named_fallahian_11200.htm|dead-url=yes}}</ref> این اظهارات منجر به حملهٔ بنیادگرایان به وی و انکار نوشته‌های او توسط ایشان شد.<ref name="autogenerated1">[http://www.iranmania.com/news/currentaffairs/features/dissidentmurders/default.asp قتلهای زنجیره‌ای] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080530194436/http://www.iranmania.com/news/currentaffairs/features/dissidentmurders/default.asp|date=۳۰ مه ۲۰۰۸}} در وبگاه ایران مانیا</ref> و منجر شد کتاب‌های «[[تاریک‌خانه اشباح|تاریک‌خانهٔ اشباح]]» و «[[عالی‌جناب سرخ‌پوش و عالی‌جنابان خاکستری]]» پرفروش شوند.<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=6 اسفند 1393|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts/2015/02/150225_l51_ganji_book_ershad|عنوان=وزارت ارشاد: 'لولیتا' و 'تاریکخانه اشباح' از کتابفروشی‌ها جمع شده‌است}}</ref> در تاریخ [[۷ دسامبر]] [[۲۰۱۰ (میلادی)|۲۰۱۰]] میلادی، اکبر گنجی در مصاحبه‌ای با [[بخش فارسی بی‌بی‌سی]] ادعا کرد که «قتل‌های زنجیره‌ای ایران پروژه‌ای حکومتی بود» و «خود [[علی خامنه‌ای]] هم پشت آن بود و شروع کردند به ترور مخالفان در داخل و خارج کشور و تعداد زیادی از مخالفان را هم در خارج کشور ترور کردند».<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/12/101207_ganji_serial_murders.shtml اکبر گنجی: قتل‌های زنجیره‌ای پروژه‌ای حکومتی بود]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> انتشار هفته‌نامه [[راه نو]] از رویدادهای چشمگیر این دوران زندگی اوست. === بازداشت در سال ۱۳۷۹ === وی پس از شرکت در یک کنفرانس جنجالی در آلمان که بعدها به [[کنفرانس برلین]] مشهور شد، در [[فرودگاه مهرآباد]] تهران در تاریخ سوم اردیبهشت ۱۳۷۹ دستگیر شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/04/100411_l17_berlin_confrence_10th_anniversary.shtml BBC فارسی - ایران - کنفرانس برلین؛ ده سال بعد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> دادگاه اولیه گنجی به ریاست [[قاضی مرتضوی]] وی را به دلیل چند اتهام سنگین سیاسی به ده سال حبس و پنج سال تبعید محکوم کرد اما دو سال بعد در دادگاه تجدیدنظر حکم گنجی تنها به شش ماه حبس کاهش یافت. قاضی این دادگاه علی بخشی بود که چندی بعد بازخرید گردید. با اعتراض دادستانی تهران، حکم گنجی دوباره نقض شد و این بار به شش سال حبس بدل گردید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.rasekhoon.net/mashahir/Show-904157.aspx |عنوان=راسخون |بازبینی=۱۴ آوریل ۲۰۱۰ |archive-date=۱۸ نوامبر ۲۰۱۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20101118074954/http://www.rasekhoon.net/mashahir/Show-904157.aspx |dead-url=yes }}</ref> ==== اعتصاب غذا ==== اکبر گنجی در زندان نه تنها از مواضع خود عدول نکرد که در برخی از آن‌ها رادیکال‌تر شد. وی ابتدا جزوهٔ [[مانیفست جمهوری‌خواهی]] را نوشت که در آن به جدایی کامل دین از سیاست پرداخت. از این [[مانیفست]] در سال ۱۳۸۴، جلد دومی هم به قلم گنجی در زندان اوین منتشر شد که در آن شخص [[سید علی خامنه‌ای]] را به شدت مورد انتقاد قرار داد. وی در این مانیفست از تاکتیک [[تحریم انتخابات]] ریاست جمهوری دورهٔ نهم دفاع کرد.<ref>مانیفست جمهوری‌خواهی ۲</ref> وی سرانجام در اعتراض به نادیده گرفتن حقوق زندانیان در [[زندان اوین]] می‌خواند،<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=اعتصاب غذای زندانیان سیاسی از گنجی تا کروبی؛ آخرین ابزار اعتراض|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-human-rights/3988372.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2017-08-16|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> ابتدا برای سیزده روز دست به [[اعتصاب غذا]]ی نامحدود زد که با موافقت با به مرخصی آمدنش، این اعتصاب غذا شکست. او پس از دو هفته مجدد به زندان بازگشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گنجی به زندان بازگردانده شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2005-09-04-voa11-62546227/611093.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2005-09-04|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> گنجی پس از بازگشت به خانه در مصاحبه‌هایی با خبرگزاری‌های بین‌المللی رسماً بر سیاست تحریم انتخابات صحه گذارد و به‌شدت از جدایی کامل دین از سیاست و تأسیس یک [[جمهوری]] تمام عیار به جای [[جمهوری اسلامی]] دفاع نمود.{{مدرک}} این گفتگوها او را به زندان بازگرداند و اکبر گنجی دوباره برای مدت ۷۴ روز دست به [[اعتصاب غذا]]ی نامحدود زد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش وزارت خارجه آمریکا به مرگ «وحید صیادی نصیری» زندانی سیاسی در زندان قم|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-us/4700619.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2018-12-14|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> در این مدت بسیاری از ایرانیان سراسر جهان و سران کشورهای غربی به حمایت از او برخاستند. ايجاد «کميتهء بين المللیِ حمايت از اکبر گنجی» توسط جمعی از ایرانیان فعال در آمریکا، تا حدودی افکار عمومی آمريکا و رهبری سازمان ملل متحد را نسبت به وضع وخيم گنجی آگاه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی: رهبرِ مقاومت يا ابزارِ سياستِ آمريکا؟ – DW – ۱۳۸۴/۵/۱۴|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D9%90-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%90-%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%90-%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%8A%DA%A9%D8%A7/a-2399172|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> در پی وخامت اوضاع عمومی و پس از چاپ عکس‌هایی از اکبر گنجی که وی را در حالتی رنجور نشان می‌داد، دادستان تهران [[سعید مرتضوی]] دستور انتقال گنجی را به [[بیمارستان میلاد]] صادر کرد. سرانجام پس از هفتاد روز، وی را به [[زندان اوین]] بازگرداندند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندانی سابق اوین وضعیت اکبر گنجی پیش از انتقال به بیمارستان را بسیار وخیم توصیف کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/305339.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/story/2005/09/050904_ss-ganji|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2021-05-16}}</ref> جمعی از فعالان سیاسی و فرهنگی برای راضی کردن او برای شکستن اعتصاب غذا به بیمارستان میلاد محل نگهداری او رفتند. گنجی در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۸۴ از اعتصاب غذای خود دست کشید.<ref name=":1" /> رئیس‌جمهور [[ایالات متحده آمریکا]] [[جرج دبلیو بوش]]، [[تونی بلر]] نخست‌وزیر [[انگلیس]] و [[کوفی عنان]] دبیرکل [[سازمان ملل متحد]] از جمله شخصیت‌های بین‌المللی بودند که خواهان آزادی اکبر گنجی شدند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزارت خارجه آمريکا خواستار آزادی اکبر گنجی شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2006-03-18-voa5-62757087/632950.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2006-03-18|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرزيدنت بوش ازدولت ايران خواسته است اکبرگنجی را فورا آزاد کند|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2005-07-13-voa2-61616062/578408.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2005-07-13|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> === آزادی و خروج از ایران === گنجی در اسفند سال ۱۳۸۴ پس از گذراندن ۶ سال حبس، از زندان آزاد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی برای دريافت جايزه بين المللی آزادی مطبوعات در مسکو است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2006-06-05-voa9-62802927/640394.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2006-06-05|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی روزنامه نگار سرشناس ايران آزاد شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2006-03-18-voa7-62757212/632976.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2006-03-18|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> گنجی چند ماه پس از پایان دوران زندان به خارج از ایران مسافرت کرد.<ref name=":0" /> گنجی از همان ابتدا، سفر خود را موقتی نامید و گفت به کشور باز خواهد گشت. گنجی جایزه قلم طلایی انجمن جهانی روزنامه‌نگاران را در [[کاخ بزرگ کرملین]] روسیه دریافت کرد. پس از آن به [[ایتالیا]] رفت و درفش نقره‌ای شهر فلورانس را گرفت. رئیس پیشین دادگاه بین‌المللی جنایت‌های جنگی، او را با [[نلسون ماندلا]]، [[واسلاو هاول]] مقایسه کرد و نمایندگان شهر فلورانس او را از سلسله راهگشایان آزادی دانستند که فضای استبداد را می‌شکند. گنجی در این سفر با بسیاری از اندیشمندان مشهور جهان دیدار و گفتگو کرد. پس از آن به فرانسه، آمریکا و کانادا رفت و جوایز متعدد دیگری را دریافت نمود؛ و در بسیاری از دانشگاه‌های آمریکا و کانادا و همچنین در پارلمان اروپا سخنرانی کرد. او بعد از آزادی مجدد به خاطر انتشار کتاب مجمع الجزایر زندان گونه به دادگاه احضار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی به دادگاه احضار شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/25636/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1-%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۸۶/۰۶/۲۷ - ۱۶:۵۴|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> === حکم ارتداد === اکبر گنجی به دلیل نوشتن مجموعه مقالات قرآن محمدی که در آن مقالات دلایل بسیاری را برای این مدعا که «قرآن یک‌کلام بشریست» مطرح می‌کند، توسط [[مکارم شیرازی]] مرتد و ناپاک اعلام شد<ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3725025,00.html?maca=per-rss-per-all-1491-rdf پاسخ به پرسش و انتقاد: حکم ارتداد | ایران | Deutsche Welle | ۱۹٫۱۰٫۲۰۰۸<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == آثار == === نامه‌ها === پس از برگزاری [[انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)|انتخابات ریاست جمهوری ۲۲ خرداد]] (۱۳۸۸) و [[پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران|رویدادهای بعد از آن]]، اکبر گنجی طی نامه‌ای به [[دبیرکل سازمان ملل متحد]]، ضمن توضیح کوتاهی پیرامون آن حوادث، شش درخواست مشخص را مطرح کرد. در طول یک ماه، ۲۶۵ تن از بزرگ‌ترین روشنفکران جهان- چون [[یورگن هابرماس]]، مارتا نسبام، [[چارلز تیلور (فیلسوف)|چارلز تیلور]]، [[نوام چامسکی]]، جوز راموز هورتا (برندهٔ جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۹۶)، نادین گوردیمر (برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات در سال ۱۹۹۱)، [[اورهان پاموک]] (برندهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات در سال ۲۰۰۶)، [[ماریو وارگاس یوسا]]، رابرت بلا، شیلابن حبیب، کورنل وست، هیلری پتنام، بنجامین باربر، هاوارد زین، مایکل والزر، طلال اسد، خوزه کازوناوا، [[نانسی فریزر]]، [[مارشال برمن]]، [[جاشوا کوهن|جوشوا کوهن]]، [[فیلیپ پتیت]]، ریچارد جی برنشتاین- با تأیید محتوای این نامه، آن را امضا کردند تا در اختیار دبیرکل سازمان ملل متحد قرار گیرد. شش درخواست گنجی عبارت بودند از: # تشکیل یک کمیتهٔ بین‌المللی حقیقت‌یاب به منظور بررسی فرایند رأی‌گیری، شمارش آرا و اعلام نتایج موارد تقلب و دستکاری در آرای مردم. # اعمال فشار به دولت ایران جهت ابطال انتخابات تقلبی و برگزاری انتخابات آزاد، رقابتی و منصفانه زیر نظر سازمان ملل متحد. # اعمال فشار به دولت ایران جهت آزادی کلیهٔ زندانیان اعتراض‌های اخیر. # اعمال فشار به دولت ایران جهت رفع توقیف از رسانه‌های تعطیل شده در روزهای اخیر، و به رسمیت شناختن حق مردم ایران در زمینه آزادی، اظهار نظر و اعتراض مسالمت‌آمیز به نتایج انتخابات اخیر. # اعمال فشار به دولت ایران جهت ممانعت از هرگونه سرکوب و اعمال خشونت علیه مردم ایران. # به رسمیت نشناختن دولت کودتایی احمدی‌نژاد و عدم همکاری با آن از سوی تمامی دولت‌ها و مجامع بین‌المللی. === کتاب‌ها === * تلقی فاشیستی از دین و حکومت (مجموعه مقالات)، طرح نو، ۱۳۷۷. * نقدی برای تمام فصول (مجموعه مقالات خرداد و فتح)، طرح نو، ۱۳۷۸. * [[تاریکخانه اشباح]] (مجموعه مقالات دربارهٔ قتلهای زنجیره‌ای)، طرح نو، ۱۳۷۸. * [[عالیجناب سرخپوش و عالیجنابان خاکستری]] (مجموعه مقالات صبح امروز)، طرح نو، ۱۳۷۸. * کیمیای آزادی (دفاعیات اکبر گنجی در دادگاه کنفرانس برلین) طرح نو، ۱۳۸۰. * اصلاحگری معمارانه (مجموعه مقالات از زندان)، طرح نو، ۱۳۸۱. * مجمع الجزایر زندان گونه (مقالاتی از زندان)، [[طرح نو]]، ۱۳۸۱. * سنت، مدرنیته و پست مدرن. مانیفست جمهوریخواهی، جلد اول (چاپ نشد). * مانیفست جمهوری‌خواهی، جلد دوم (چاپ نشد). * قرآن محمدی [نقد قرآن]. == نظرات == === تحریم انتخابات === اکبر گنجی از مخالفان شرکت در انتخابات در ایران است. او شرکت در انتخابات ایران را به خاطر مشروعیت بخشیدن به حکومت خودکامه درست نمی داند. او معتقد است که چون انتقال قدرت در ایران صورت نمیگیرد، انتخابات معنایی ندارد.<ref name=":0" /> === قرآن و امام دوازدهم === اکبر گنجی در آن مقالات از معتقدان به این سخن که «قرآن کلام خداست» می‌خواهد تنها یک دلیل برای صدق این مدعای خود بیاورند. گنجی معتقد است در طول تاریخ معتقدان به این مدعا که «قرآن کلام خداست» حتی یک دلیل منطقی برای ادعای خود نیاورده‌اند. وی همچنین در کتاب آسمانی یهودیان و مسیحیان تردید کرده‌است. گنجی در بخش دیگری از این مقالات مدعی می‌شود که امام دوازدهم شیعیان ([[امام زمان]]) وجود خارجی نداشته‌است و در اینباره می گوید: «دوازدهمین امام شیعیان (مهدی) وجود خارجی ندارد، امام غایب، برساختهٔ نزاع‌های خانوادگی بر سر ارث و میراث است.»<ref>[http://7tir.info/index/viewtopic.php?f=24&t=2896 بررسی تاریخی امام زمان | ایران | هفت تیر | ۲۲٫۰۷٫۱۳۸۷<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹|bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب|url=http://www.radiozamaneh.com/idea/2008/11/post_431.html|title=رادیو زمانه|accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100402102608/http://www.radiozamaneh.com/idea/2008/11/post_431.html|archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|url=http://www.radiozamaneh.com/idea/2008/09/print_post_381.html|title=رادیو زمانه|accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۱۰|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100504025842/http://www.radiozamaneh.com/idea/2008/09/print_post_381.html|archivedate=۴ مه ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref> == جایزه‌ها == اکبر گنجی به‌خاطر تلاش برای پیش‌برد [[آزادی]]، برندهٔ جایزهٔ ۵۰۰ هزار دلاری میلتون فریدمن سال ۲۰۱۰ شد. مؤسسهٔ تحقیقاتی کیتو اعلام کرد که این جایزه را به‌علت حمایت اکبر گنجی از «[[مردم‌سالاری لیبرال|دموکراسی]] [[سکولار]] و افشای نقش [[حکومت مذهبی]] ایران در قتل [[مخالفان]]» به وی اعطا کرده‌است.<ref>[http://zamaaneh.com/news/2010/04/post_12792.html رادیو زمانه | گنجی برنده جایزه میلتون فریدمن شد]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی، برنده جایزه نیم میلیون دلاری میلتون فریدمن|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-ganji-miltonfriedman-2010-04-14-90833259/116114.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2010-04-14|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> [[محسن مخملباف]] کارگردانی ایرانی بعد از دریافت جایزه پاراجانوف در ارمنستان آن را به اکبر گنجی تقدیم کرد و او را بزرگ‌مردی نامید که سال‌ها زندان خانه‌اش بود.<ref>http://azad.gooya.com/culture/archives/051015.php</ref> دیگر جایزه‌های رسانه‌ای اکبر گنجی: * «هلمن همت» در سال ۱۹۹۹ برای دفاع از آزادی بیان * «انجمن روزنامه‌نگاران» کانادا در سال ۲۰۰۰ * «مدافعان حقوق بشر مارتین آنالز» در سال ۲۰۰۶ * «انجمن ملی روزنامه‌نگاران آمریکا» در ژوئیه ۲۰۰۶ * «آزادی مطبوعات» شهر سی ینا در ایتالیا در سال ۲۰۰۶ * «قلم طلایی آزادی» از سوی انجمن جهانی مطبوعات و بنیاد جهانی ناشران در سال ۲۰۰۶<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اهدای جایزه « قلم طلایی آزادی » سال ٢٠١٠ به احمد زیدآبادی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/goldenpen_zeidabadi-2010-04-10-104287364/126442.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2010-10-04|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> * «آزادی و آينده رسانه‌ها» توسط بنياد اسپارکاس لایپزیک در سال ۲۰۰۷<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنياد اسپارکاس به اکبر گنجی جايزه آزادی و آينده رسانه ها را اهدا کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2007-10-09-voa12-62520392/607320.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2007-10-09|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> * «آزادی بیان جان هامفری» از سوی سازمان حقوق و دموکراسی کانادا در سال ۲۰۰۷. * «درفش نقره‌ای» ایالت توسکانی ایتالیا از سوی شهرداری پراتو در آذر ۸۴ * اعطای شهروندی افتخاری فلورانس در ۲۵ نوامبر (آذر ۱۳۸۴) * جایزه ویژه گفتگوی فرهنگ‌های انجمن خبرنگاران خارجی در بریتانیا (آذر ۱۳۸۴) * «قلم طلایی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات ایران» در سال ۱۳۸۴ * جايزه آزادی ميسا در سال ۱۳۸۴<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هوشنگ پورشريعتی و اکبر گنجی برندگان جوايز انجمن مطالعات خاورميانه|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2005-11-21-voa17-62437682/596860.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2005-11-21|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> * «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران» به عنوان روزنامه‌نگار برتر در سال ۱۳۸۵ * «آزادی مطبوعات» مسکو در سال ۱۳۸۵<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اکبر گنجی برای دريافت جايزه بين المللی آزادی مطبوعات در مسکو است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2006-06-05-voa9-62802927/640394.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2006-06-05|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> * «قهرمان جهانی آزادی مطبوعات» از سوی مؤسسه بین‌المللی مطبوعات در ۱۳۸۹<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اکبر گنجی به عنوان «قهرمان جهانی آزادی مطبوعات» انتخاب شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/F10_Akbar_Ganji_Declared_as_59th_World_Press_Freedom_Hero/2123791.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2010-08-10|تاریخ بازبینی=2023-11-09|زبان=fa|نام خانوادگی=رادیوفردا}}</ref> * جایزه ۵۰۰ هزار دلاری میلتون فریدمن سال ۲۰۱۰ == جستارهای وابسته == * [[فهرست زندانیان سیاسی ایران]] * [[فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [https://web.archive.org/web/20120604052539/http://www.ettelaat.net/extra_11_augusti/Quran_Mohammadi.pdf مجموعه مقالات قرآن محمدی] * [https://www.facebook.com/AkbarGanji صفحهٔ فیسبوک] * {{instagram|akbarganji60}} {{جنبش اصلاحات}} {{قتل‌های زنجیره‌ای ایران}} {{زندانیان سیاسی در ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گنجی، اکبر}} [[رده:اعتصاب‌های غذا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:اهالی ری]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تهران]] [[رده:روزنامه‌نگاران تحقیقی]] [[رده:روزنامه‌نگاران سیاسی اهل ایران|گنجی، اکبر]] [[رده:روزنامه‌نگاران مرد اهل ایران]] [[رده:زادگان ۱۳۳۸]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:زندانیان اهل ایران]] [[رده:زندانیان و بازداشت‌شدگان اهل ایران]] [[رده:فعالان دموکراسی در ایران]] [[رده:فعالان سیاسی اهل ایران]] [[رده:نویسندگان سیاسی اهل ایران]] [[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]] [[رده:نویسندگان و شاعران مخالف جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:زندانیان سیاسی در ایران]] [[رده:محکومان به تشویش اذهان عمومی در ایران]] s2av8uc9im55lirnwlntgvb9sx54loa 0 9375 42127524 42052554 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Jeepubot انجام داده بود واگردانده شد 41574906 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = بلوچستان | native_name=بلۏچستان | native_name_lang=ur | settlement_type = تقسیمات کشوری پاکستان | image = | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Balochistan.svg | flag_alt = | image_seal = Coat of arms of Balochistan.svg | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname =Baluchestan | motto =کرباں پَ ؤتی ڈیهٰ | image_map = Balochistan in Pakistan (claims hatched).svg| mapsize = 250px | map_alt = | map_caption = ایالت بلوچستان در نقشه کشور پاکستان | image_map1 = | mapsize1 = | map_alt1 = | map_caption1 = | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | مختصات = {{coord|۳۰٫۱۲|||N|۶۷٫۰۱|||E|display=inline,title}} | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[فهرست کشورهای جهان|کشور]] | subdivision_name = پاکستان | subdivision_type1 = نواحی | subdivision_name1 = ۳۰ | subdivision_type2 = شهر تاریخی | subdivision_name2 = [[کلات،بلوچستان|کلات]]([[خانات کلات|پایتخت خانات کلات]]) | subdivision_type3 = [[فهرست شهرهای بلوچستان|بزرگ‌ترین شهر]] | subdivision_name3 = [[کویته]] | established_title = بنیان‌گذاری | established_date = [[۱ ژوئیه]] [[۱۹۷۰ (میلادی)|۱۹۷۰]] | founder = | seat_type = [[فهرست شهرهای بلوچستان|مرکز]] | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = فرماندار | leader_name = [[امان‌الله خان یاسینزئی]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = |area_total_km2=۳۴۷۱۹۰ | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_metro_km2 = | area_urbun_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = |population_total=۱۷٬۳۴۴٬۴۰۸ |population_as_of=۲۰۱۷ | population_footnotes =<ref name="سرشماری منطقه ای دولت پاکستان در سال ۲۰۱۷">{{cite web|url=http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/DISTRICT_WISE_CENSUS_RESULTS_CENSUS_2017.pdf|title=DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017|publisher=pbscensus.gov.pk|url-status = dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170829164748/http://www.pbscensus.gov.pk/sites/default/files/DISTRICT_WISE_CENSUS_RESULTS_CENSUS_2017.pdf|archive-date=29 August 2017}}</ref> | population_metro = | population_urbun = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = PST | utc_offset1 = ۵+ | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | iso_code = | blank_name_sec1 = زبان‌ رسمی | blank_info_sec1 = [[زبان بلوچی]]، [[زبان براهویی]] | blank_name_sec2 =زبان اقلیت | blank_info_sec2 =[[زبان پشتو]] (خودمختار) | website = [http://www.balochistan.gov.pk/ Government of Balochistan] | footnotes = }} {| class="infobox borderless" |+ نمادهای ایالت بلوچستان (غیررسمی) |- ! '''پرچم ایالتی''' | | |- ! مهر ایالتی | | |- ! '''حیوان ایالتی''' | | |- ! '''پرنده ایالتی''' | | |- ! '''درخت ایالتی''' | | |- ! '''گل ایالتی''' | | |} '''ایالت بَلوچستان''' (به [[زبان بلوچی|بلوچی]]: بلۏچستان) ایالتی در جنوب غرب پاکستان واقع است.‌این ایالت ۴۴ درصد خاک پاکستان را در بر می گیرد و بزرگترین ایالت [[پاکستان]] از نظر مساحت به شمار می آید،<ref name="Encyclopædia Britannica">{{Cite news |title=Balochistan {{!}} province, Pakistan |work=Encyclopædia Britannica |url=https://www.britannica.com/place/Balochistan |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170405173533/https://www.britannica.com/place/Balochistan |archive-date=5 April 2017}}</ref><ref name="Government of Balochistan">{{Cite web |title=Livestock at a glance |url=https://balochistan.gov.pk/expo-livestock-2019/livestock-at-a-glance/ |access-date=2023-01-26 |website=Government of Balochistan |language=en-US}}</ref> اما کم جمعیت ترین ایالت در این کشور است.  این ایالت از شمال با [[ایالت خیبر پختونخوا]] ، و از شرق به [[ایالت پنجاب (پاکستان)|ایالت پنجاب]] و از جنوب شرقی با [[ایالت سند]] هم مرز است. و دارای مرزهای بین المللی در غرب با [[ایران]] در شمال با [[افغانستان]] دارد.  و از جنوب به [[دریای عرب]] محدود می شود.  بلوچستان فلات وسیعی از زمین‌های ناهموار است که با دامنه‌های ارتفاع کافی و ناهمواری و حوضه‌هایی دریایی و مرکزی کویری معروف است.  این ایالت دارای بزرگترین بندر دریای عمیق جهان به نام [[بندر گوادر]] در [[جنوب غرب آسیا]] در دریای عرب قرار دارد. مرکز این ایالت شهر [[کویته]] است. این ایالت به دو بخش قومی اداره می‌شود مناطق مرکزی و جنوبی آن با ۷۰٪ توسط [[بلوچ‌ها]] اداره می‌شود و مناطق کوچک شمال شرقی در مرز افغانستان با ۳۰٪ توسط [[پشتون‌ها|پشتون ها]] به‌صورت خودمختاری اداره میشود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Balochistan {{!}} Pakistan, Map, Capital, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/place/Balochistan|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2024-05-29|بازبینی=2024-06-21|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=A Brief History of Balochistan|نشانی=https://thediplomat.com/2016/02/a-brief-history-of-balochistan/|وبگاه=thediplomat.com|بازبینی=2024-06-21|کد زبان=en-US|نام=Akhilesh|نام خانوادگی=Pillalamarri}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pashtuns in Pakistan|نشانی=https://minorityrights.org/communities/pashtuns-2/|وبگاه=Minority Rights Group|بازبینی=2024-06-21|کد زبان=en-US}}</ref> این ایالت تا سال ۱۸۷۱ بخشی مرکزی و جنوبی آن از [[ایران]] بود که بر اساس [[قرارداد گلدسمید]] در دوره [[ناصرالدین‌شاه قاجار]] از ایران جدا شده و تا پیش از استقلال [[پاکستان]] به [[بلوچستان انگلیس]] یک منطقه خودمختار توسط بلوچ ها زیر اداره انگلیسی ها شناخته می‌شد. [[قرارداد گلدسمید|[۱۶]]] بلوچستان از سوی جنوب به [[دریای مکران]] محدود می‌شود و بندر مهم این ایالت در کنار این دریا بندر [[گوادر]] است. اقوام اصلی و بومی ساکن بلوچستان [[مردم بلوچ|بلوچ‌ها]] هستند که با ۷۵٪ جمعیت بخش میانه و جنوبی آن را بلوچ‌ها تشکیل می‌دهند به همراه بقیه قومیت‌هایی که اقلیت را تشکیل می‌دهند. مناطق جنوبی بلوچستان [[مکران]] نامیده می‌شوند. امروزه مناطق مرکزی بلوچستان پاکستان را سنتاً کلات می‌نامند. با وجود برخورداری از منابع طبیعی زیاد، بلوچستان فقیرترین منطقه پاکستان است.<ref>Kemp, Geoffrey (2010). The East Moves West: India, China, and Asia's Growing Presence in the Middle East (1st ed.). Brookings Institution. p. 116. {{ISBN|978-0-8157-0388-4|en}}.</ref> منابع گازی و نفتی در ایالت بلوچستان نزدیک به مرز ایران کشف شده است<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=فرحت جاوید (بی‌بی‌سی اردو، بلوچستان)|کد زبان=fa|تاریخ=۲ بهمن ۱۴۰۲|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-features-68028549|عنوان=ایالت بلوچستان کجاست و چرا هدف قرار گرفت؟}}</ref> که به گفته پژوهشگران می‌تواند چندین برابر منبع نفتی کویت باشد. == جغرافیا == بلوچستان در جنوب غرب پاکستان واقع شده و مساحت آن ۳۴۷ هزار و ۱۹۰ مترمربع است. بلوچستان بزرگ‌ترین ایالت پاکستان است و ۴۴ درصد از خاک این کشور را در بر می‌گیرد. منطقه بلوچستان پاکستان به همراه [[بلوچستان]] ایران از [[تنگه هرمز]] تا [[شبه قاره هند]] ادامه دارد و بدین طریق کوتاه‌ترین مسیر برای [[آسیای مرکزی]] به دریاهای آزاد است. این ایالت از غرب با ایران، از شمال با [[افغانستان]] و مناطق ایلی پاکستان، از شرق با [[ایالت پنجاب (پاکستان)|پنجاب]] و [[ایالت سند|سند]] و از جنوب با دریای مکران (عمان) هم‌مرز است. بلوچستان پاکستان در جنوب شرق [[فلات ایران]] قرار گرفته و جزئی از این فلات است. این ایالت با چند منطقه مهم [[ژئوپلیتیک|ژئوپلیتیکی]] یعنی [[خاورمیانه]]، [[جنوب غرب آسیا]]، و [[جنوب آسیا]] هم‌مرز است. با وجود دورافتادگی و خشکی بلوچستان این موقعیت جغرافیایی باعث رقابت‌های جهانی برای عبور دادن مسیرهای مهم [[راه‌گذر شمال-جنوب]] از طریق این منطقه شده است. مرکز ایالت بلوچستان پاکستان یعنی شهر کویته در پرجمعیت‌ترین بخش [[رشته‌کوه سلیمان]] در شمال شرقی این ایالت قرار گرفته است. کویته در دره رودخانه‌ای نزدیک به [[تنگه بولان]] جای گرفته است. این مسیر یکی از مسیرهای آسیای میانه به ساحل دریاست که از قندهار در افغانستان به اینجا می‌رسد. امپراتوری‌های قدیم و جدید مانند [[امپراتوری بریتانیا]] از این مسیر برای تهاجم به افغانستان استفاده می‌کردند.<ref>Bolan Pass – Encyclopædia Britannica Eleventh Edition</ref> == جدایی‌طلبی == بلوچستان منابع زیرزمینی و تجدیدپذیر مختلفی دارد و دومین تأمین‌کننده مهم [[گاز طبیعی]] در پاکستان است. اما این ایالت همواره با بهره‌کشی گسترده از منابع خود روبرو بوده و همین دلیل اصلی شورش و ناآرامی در این منطقه بوده است. مردم محلی، به ویژه مردم بلوچ دولت مرکزی در اسلام‌آباد را دلیل اصلی بهره‌کشی و سودجویی از منابع بلوچستان، بدون تلاش برای توسعه این منطقه می‌دانند. به خاطر مسائل سیاسی و فعالیت گروه‌های [[جدایی‌طلب]] در این منطقه، منابع طبیعی آن هنوز به‌طور کافی شناسایی و بهره‌برداری نشده‌اند.<ref name=":0"/> مقاومت در برابر دولت پاکستان و شورش‌های گروه‌های مسلح با هدف تشکیل یک کشور مستقل برای مردم بلوچ از سال ۱۹۴۸ و پس از استقلال پاکستان آغاز شد. این جنبش، دوره‌هایی گوناگونی را پشت سر گذاشته است. اما جنگ مسلحانه در سال ۲۰۰۳ با روی کار آمدن [[پرویز مشرف]] به شدت افزایش یافته است. پرویز مشرف دستور چندین عملیات ضد شورش در بلوچستان را داد که نواب اکبر خان بوگتی (از رهبران بلوچ) در یکی از این عملیات‌ها کشته شد. گفته می‌شود در جریان این درگیری‌ها ده‌ها هزار نفر ناپدید شدند که بیشتر آنها را مأموران امنیتی پاکستان شکنجه کرده‌اند و کشته‌اند. اما تا ماه اکتبر ۲۰۲۳ تنها ۴۵۴ پرونده مستند برای افراد گمشده وجود داشته است. دولت پاکستان این اتهامات را به شدت رد می‌کند و همزمان دولت ایران را به پناه دادن به این جدایی‌طلبان و هند را به پشتیبانی مالی از آنها متهم می‌کند.<ref name=":0"/> مهم‌ترین گروه جدایی‌طلب [[ارتش آزادی‌بخش بلوچستان]] است. این گروه در سال‌های اخیر بر شدت حملات خود افزوده و به‌جای هدف گرفتن نیروهای امنیتی پاکستان در ایالت بلوچستان، به حمله به چینی‌هایی تغییر داده که در پروژه‌های این منطقه حضور دارند.<ref name=":0"/> == تاریخ == در سده شانزدهم میلادی [[مردم براهویی|براهویی‌ها]] حکومتی را در کلات تشکیل داده و میر احمد خان را حکمفرمای آزاد آن سامان تلقی کردند. او با گشودن نواحی [[ناحیه مستونگ|مستونگ]]، [[سبی]]، کچی، شالکوت (کویته کنونی) و کرخ، حکمرانی خود را گسترش داد. جانشین وی میر عبداللّه خان [[خانات کلات]] را گسترش بیشتری داد.<ref>یوسف عطا، م. بلوچ‌های غیور و بلوچستان. مترجم: ملک، اشرف. در نشریه: «هلال» آذر ۱۳۴۸ - شماره ۹۵. (در مالکیت عمومی به خاطر قدمت).</ref>سردار گلشاه خان ، حسن زهی و حکومت این این طایفه بر مناطق از بلوچستان را می‌توان نام برد ، یکی از سرداران نامی سردار گلشاه خان حسن زهی بود که حدود ۴۴ شبانه روز با انگلیس درگیر شد و مرزهای خود را پس گرفت ، سردار گلشاه خان حسن زهی همچنین در بلوچستان ایران با سرداران همچون جما خان و سردار خلیل‌خان گمشادزهی فرماندهی میکرد که در جنگ نالک ۳۲ نفر از طایفه حسن زهی کشته شدند .او حکام کلهاری سند را شکست داد و مکران و شوروک را تحت سلطهٔ خود آورد. در نتیجه حمله [[نادرشاه]] افشار پادشاه ایران در سال ۱۷۴۸ به [[شبه‌قاره هند]] و جنگ او با [[محمدشاه گورکانی]] این ناحیه نیز به ایران ملحق شد. میر محبت خان پسر میر عبدالله خان در جریان حمله نادر به هندوستان با لشکریان بلوچ به سرداری برادرش امیر نصیر خان نوری به او کمک کرد و نادرشاه به او لقب [[بیگلربیگی]] داد. اما او در جریان کودتای برادرش میر نصیرخان که از سوی نادر شاه افشار حمایت می‌شد از حکومت خلع شد. نادرشاه حکومت میرنصیر خان بر بلوچستان را تأیید کرد و دست او را در تصرف مناطق مجاور و توسعه قلمرو خانات کلات باز گذاشت. میر نصیر خان در دوره حکومت خود کلیه مناطق بلوچستان شرقی و غربی و بمپور را تا حدود گمبرون و سرحدات کرمان به تصرف خود درآورده و کلیه امرای بلوچ را به اطاعت خود واداشت. میر نصیر خان پس از مرگ نادر شاه با [[احمدشاه درانی]] وارد جنگی شدید و خونین شد که به صلح طرفین انجامید. پس این این جنگ ضمن اتحاد با احمدشاه درانی با بیست هزار سپاهی جنگجو و کارآزموده بلوچ با احمدشاه درانی در نبرد پانی پت با پادشاهی سیک‌های مرهته وارد جنگ شد که به شکست قطعی مرهته انجامید.<ref name="ReferenceA">یوسف عطا، م. بلوچ‌های غیور و بلوچستان.</ref> پیش از تأسیس [[پاکستان]]، بلوچستان کنونی این کشور دو قسمت داشت. واحدی را ریاست‌های کلات (قلات)، خاران، لسبیله و مکران شامل بود و قسمت کویته و نواحی آن «بلوچستان انگلیسی» نامیده می‌شد. بلوچستان انگلیسی تحت نظارت امپراتوری بریتانیا بود و ریاست‌های مزبور به‌وسیلهٔ رؤسای محلی اداره می‌شدند. از سال ۱۹۵۴ میلادی هردو قسمت یادشده به صورت یک واحد تقسیمات کشوری درآمدند.<ref name="ReferenceA"/> یکی از دلایل تلاش مضاعف [[اسلام‌آباد]] برای برقراری امنیت در بلوچستان از سال ۲۰۱۶ میلادی به بعد، هشدار [[چین]] به این کشور به دلیل سرمایه‌گذاری گسترده‌ای است که [[پکن]] در زمینه جاده‌سازی و راه‌آهن بین دو کشور کرده که از منطقه بلوچستان می‌گذرد. از رهگذر این تلاش‌ها در آذر ۱۳۹۶ خورشیدی ۳۱۳ شبه‌نظامی از سه گروه جدایی‌طلب مختلف، در مراسمی در فرمانداری ایالت بلوچستان در شهر کویته، سلاح‌های خود را به نواب ثناءالله زهری، [[سروزیر]] این ایالت تحویل دادند.<ref>"تسلیم ۳۰۰ شبه‌نظامی جدایی‌طلب بلوچ در پاکستان". 2017. رادیو فردا. Accessed December 16 2017. [https://www.radiofarda.com/a/pakistan-baluch-surrender/28914051.html].</ref> لازم است ذکر شود که مردم بلوچ در تاریخ همواره حضور داشته‌اند و در جنگ‌های مهمی مانند [[سقوط اصفهان (طغرل سلجوقی)|فتح اصفهان]] توسط افغان‌های غلزائی، [[نبرد کرنال]] (فتح هندوستان)، فتح مومباسا توسط سپاه عمان و … حضور زیادی داشته‌اند. == جمعیت‌شناسی == {| class="toccolours" align="left" cellpadding=" cellspacing=" style="margin:0 0 1em 1em; font-size: 95%;" |- ! colspan=3 bgcolor="#b3ccff" align="center"| جمعیت‌ها طی سال‌ها |- ! align="right"| سال سرشماری || جمعیت || درصد شهرنشین |- | colspan=3|<hr> |- | align="center"| ۱۹۵۱ || align="right" | ۱٬۱۶۷٬۱۶۷|| ۱۲٫۳۸٪ |- | align="center"| ۱۹۶۱ || align="right" | ۱٬۳۵۳٬۴۸۴|| ۱۶٫۸۷٪ |- | align="center"| ۱۹۷۲ || align="right" | ۲٬۴۲۸٬۶۷۸|| ۱۶٫۴۵٪ |- | align="center"| ۱۹۸۱ || align="right" | ۴٬۳۳۲٬۳۷۶|| ۱۵٫۶۲٪ |- | align="center"| ۱۹۹۸ || align="right" | ۶٬۵۶۵٬۸۸۵|| ۲۳٫۸۹٪ |- | align="center"| ۲۰۰۵ || align="right" | ۱۲٬۳۴۴٬۴۰۸|| ۲۳٫۸۹٪ |} تراکم جمعیت جمعیت [[بلوچستان]] به علت کوهستانی بودن و کمبود آب، کم است و تنها ۶٪ جمعیت پاکستان را در بر می‌گیرد.<ref name=":0"/> ارقام اولیه سرشماری مارس ۲۰۱۲ نشان داد که جمعیت بلوچستان بدون نظر گرفتن [[ناحیه‌های پاکستان|ناحیه‌های]] [[ناحیه خضدار|خضدار]]، [[ناحیه کچهی|کچهی]] و [[ناحیه پنج‌گور|پنجگور]] ۱۵٬۱۶۲٬۲۲۲ نفر است. این رقم یک افزایش ۱۴۰٫۳ درصدی از ۵٬۵۰۱٬۱۶۴ سال ۱۹۹۸ را نشان می‌دهد و ۶٫۸۵ درصد از کل جمعیت [[پاکستان]] را تشکیل می‌دهد.<ref name=census1998>{{cite web|url=http://www.statpak.gov.pk/depts/fbs/publications/yearbook2008/Population/16-5.pdf |title=Population, Area and Density by Region/Province |year=1998 |publisher=Federal Bureau of Statistics, Government of Pakistan |access-date=20 July 2009 |url-status = dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081118145343/http://www.statpak.gov.pk/depts/fbs/publications/yearbook2008/Population/16-5.pdf |archive-date=18 November 2008}}</ref><ref name="2012Census1">{{cite web |url=http://www.thenews.com.pk/Todays-News-13-13514-Population-shoots-up-by-47-percent-since-1998 |title=Population shoots up by 47 percent since 1998 |publisher=Thenews.com.pk |date=29 March 2012 |access-date=14 August 2012 |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120701193658/http://www.thenews.com.pk/Todays-News-13-13514-Population-shoots-up-by-47-percent-since-1998 |archive-date=1 July 2012}}</ref> در این بازه زمانی این افزایش بزرگ‌ترین افزایش در میان همه استان‌های پاکستان است. برآورد رسمی جمعیت بلوچستان نشان داده که جمعیت آن از حدود ۷٫۴۵ میلیون در سال ۲۰۰۳ به ۷٫۸ میلیون در سال ۲۰۰۵ رسیده است.<ref name=worldbankpop>[http://siteresources.worldbank.org/PAKISTANEXTN/Resources/293051-1241610364594/6097548-1257441952102/balochistaneconomicreportvol2.pdf Pakistan Balochistan Economic Report: From Periphery to Core (In Two Volumes) – Volume II: Full Report.] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501074227/http://siteresources.worldbank.org/PAKISTANEXTN/Resources/293051-1241610364594/6097548-1257441952102/balochistaneconomicreportvol2.pdf |date=1 May 2011}} The World Bank. May 2008. "The Balochistan population totalled 4.5 million in 1981/82 and 7.8 million in 2004/05..." "NIPS estimates that Balochistan's population growth will slow down to 1.3 percent by 2025..."</ref> == زبان ها == زبان‌های رایج در این ایالت به ترتیب [[زبان بلوچی]] ([[براهویی]]) که با رنگ قهوه ای نشان داده هست. و سایر زبان ها در محدوده این ایالت در شمال آن به [[زبان پشتو]] توسط قبایل خودمختار [[پشتون]] در مرز افغانستان صحبت میشود. [[زبان فارسی]] زبان مادری قوم [[دهوار]] است که بیشتر ساکن قلعه [[لادگشت]] هستند. در مورد زبان بلوچی تلاش‌های زیادی صورت گرفته است. چندین کتاب زبان بلوچی از جمله کتاب بلوچی لبزبلد نوشته اسحاق خاموش، کتاب بلوچی لبزبلد نوشته جان محمد دشتی، کتاب فرهنگ بلوچی-فارسی نوشته عبدالغفور جهاندیده، کتاب زبان بلوچی نوشته ظهورشاه هاشمی به چاپ رسیده‌اند. {{bar box |float = left |title = زبان‌های نخست{{سخ}}(سرشماری ۲۰۱۷)<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1410447|access-date=2 April 2020|title=CCI defers approval of census results until elections}}</ref> |bars = {{bar percent|[[زبان بلوچی|بلوچی]]|DarkSlateGray|{{sigfig|40.49|2}}}} {{bar percent|[[پشتو]]|Green|{{sigfig|30.34|2}}}} {{bar percent|[[زبان براهویی|براهویی]]|Yellow|{{sigfig|17.12|2}}}} {{bar percent|[[زبان سندی|سندی]]|Red|{{sigfig|4.56|2}}}} {{bar percent|[[زبان سرائیکی|سرائیکی]]|Purple|{{sigfig|2.65|2}}}} {{bar percent|[[زبان پنجابی|پنجابی]]|Blue|{{sigfig|1.13|2}}}} {{bar percent|[[اردو]]|Pink|{{sigfig|0.81|1}}}} {{bar percent|دیگر|Black|{{sigfig|2.9|2}}}} }} در سرشماری ۱۹۹۸ [[زبان بلوچی|بلوچی]] با ۵۷٫۸٪ زبان اصلی بلوچستان بود که در مرکز و جنوب این ایالت صحبت میشود. بعد از آن [[زبان پشتو|پشتو]] با ۲۶٫۶٪، که در بخش شمال ایالت صحبت میشود. و زبان های اقلیتی مهاجر که به مرکز و جنوب بلوچستان آمده اند به زبان های همچون [[زبان سندی|سندی]] با ۵٫۶٪، [[زبان پنجابی|پنجابی]] با ۲٫۵٪، [[زبان سرائیکی|سرائیکی]] با ۲٫۴٪، [[زبان اردو|اردو]] با ۱٪ و زبان‌های دیگر با ۴٫۱٪ کل گویشوران را تشکیل می‌دادند.<ref name=yb2008>{{cite web |url=http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files/other/yearbook2011/Population/16-20.pdf |title=Percentage Distribution of Households by Language Usually Spoken and Region/Province, 1998 Census |work=Pakistan Statistical Year Book 2008 |publisher=Federal Bureau of Statistics – Government of Pakistan |access-date=2 April 2020 |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160205075850/http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files/other/yearbook2011/Population/16-20.pdf |archive-date=2 April 2020}}</ref> بر پایه [[اتنولوگ]]، گویش‌های بلوچی مکرانی ۱۳٪، رخشانی ۱۰٪، سلیمانی ۷٪ و خترانی ۳٪ از کل جمعیت ایالت بلوچستان را تشکیل می‌دهند. زبان‌های دیگر شامل براهویی، لَسی، اردو، پنجابی، فارسی ([[گویش هزارگی|هزارگی]]، [[فارسی تاجیکی|تاجیکی]]، و [[گویش دهواری|دهواری]])، سندی، سرائیکی، [[زبان هندکو|هندکو]]، [[زبان هندکی|هندکی]] می‌شوند. در ناحیه [[ناحیه لسبیله|لس بیله]] بیشتر مردم به لَسی که یکی از گویش‌های سندی است صحبت می‌کنند.<ref name=brit>{{cite encyclopedia |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/50834/Balochistan |title=Balochistān |encyclopedia=Encyclopædia Britannica |year=2009 |access-date=15 December 2009 |url-status = live|archive-url=https://web.archive.org/web/20091225164720/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/50834/Balochistan |archive-date=25 December 2009}}</ref><ref>Cf. {{harvtxt|Grierson|1919|p=158}} and {{harvtxt|Scholz|2002|p=29}}</ref> بلوچی زبان اکثریت ۲۰ ناحیه که شامل ۷۰ درصد این ایالت هست و پشتو زبان اکثریت ۱۰ ناحیه را با ۳۰ درصد تشکیل می‌دهد.<ref>{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1356899|title=Number of Balochi-speaking people in Balochistan falls |access-date=17 April 2020}}</ref> == ناحیه‌ها == [[File:Balochistan in Pakistan ( Baluchistan region and autonomous regions under control).jpg|thumb|نواحی خودمختار قبایلی با رنگ شطرنجی نشانی شده]] {|class="toccolours" style="margin:0 auto; backgrond:none;" |style="padding-right:1em;" | <ol> <li>[[ناحیه آواران|آواران]]</li> <li>[[ناحیه بارخان|بارخان]]</li> <li>[[ناحیه کچهی|کچهی (بولان)]]</li> <li>[[ناحیه چاغی|چاغی]]</li> <li>[[ناحیه دیره بگتی|دیره بگتی]]</li> <li>[[ناحیه گوادر|گوادر]]</li> <li>[[ناحیه هرنای|هرنای]]</li> <li>[[ناحیه جعفرآباد|جعفرآباد]]</li> <li>[[ناحیه جهل مگسی|جهل مگسی]]</li> <li>[[ناحیه کلات|قلات]]</li> <li>[[ناحیه کیچ|کیچ]]</li> <li>[[ناحیه خاران|خاران]]</li> <li>[[ناحیه کهلو|کوهلو]]</li> <li>[[ناحیه خضدار|خضدار]]</li> <li>[[ناحیه قلعه عبدالله|قلعه عبدالله]]</li> <li>[[ناحیه قلعه سیف‌الله|قلعه سیف‌الله]]</li> <li>[[ناحیه لسبیله|لَس‌بیله]]</li> |style="background:; padding:0 1em;" class=""|[[پرونده:Balochistan Districts.svg|400px]] |<ol start="۱۸"> <li>[[ناحیه لورالائی|لورالائی]]</li> <li>[[ناحیه مستونگ|مستونگ]]</li> <li>[[ناحیه موسی خیل|موسیٰ خیل]]</li> <li>[[ناحیه نصیرآباد|نصیر آباد]]</li> <li>[[ناحیه نوشکی|نوشکی]]</li> <li>[[ناحیه پنج‌گور|پنج‌گور]]</li> <li>[[ناحیه پیشین|پشین]]</li> <li>[[شهرستان کویته|کویته]]</li> <li>[[ناحیه شیرانی|شیرانی]]</li> <li>[[ناحیه سبی|سبی]]</li> <li>[[ناحیه واشک|واشک]]</li> <li>[[ناحیه ژوب|ژوب]]</li> <li>[[ناحیه زیارت|زیارت]]</li> <li>[[ناحیه لهری|لهری]] </li> <li>[[ناحیه صحبت پور|صحبت پور]] </li> <li>[[ناحیه شهید سکندرآباد|سکندر آباد]] </li> <li>[[ناحیه دوکی|دوکی]] </li> |} == شهرهای بلوچستان پاکستان == *[[کراچی]] * [[پنجگور]] * [[خضدار]] * [[گوادر]] * [[کلات،بلوچستان|کلات]] * [[جیوانی، پاکستان]] * [[تربت]] * [[پسنی]] * [[هوشاب]] * قلعه [[لادگشت]] * [[دالبندین]] * [[دیز]] *[[کویته]] * [[تومپ]] * [[نوک کوندی]] * [[خاران،بلوچستان|خاران]] * [[پروان]] * [[بلا]] * [[سوراب]] * [[نوشکی]] * [[مهری‌آباد]] * [[علی‌آبات]] * [[هزاره تاون]] == فرهنگ == بلوچستان از دو منطقه وسیع تشکیل شده است. این دو منطقه با وجود داشتن مشترکات زیاد در برخی موارد تفاوت‌هایی در فرهنگ عامه، زبان و گویش محلی، آداب و رسوم، [[رقص دو چاپی بلوچی|رقص بلوچی]]، [[موسیقی بلوچی]]، [[پوشاک بلوچی|پوشش بلوچی]]، مسکن عشایری، آب‌وهوا، و پوشش گیاهی دارند. این منطقه یعنی بلوچستان در ایران و پاکستان متناسب با محیط طبیعی و جغرافیایی از تنوع آب‌وهوا برخوردارند. منطقه بلوچستان ایران شامل شهرستان‌های [[شهرستان زاهدان|زاهدان]]، [[شهرستان سراوان|سراوان]]، [[شهرستان سیب و سوران|سیب و سوران]]، [[شهرستان مهرستان|مهرستان]]، [[شهرستان ایرانشهر|ایرانشهر]]، [[شهرستان دلگان|دلگان]]، [[شهرستان نیک‌شهر|نیک‌شهر]]، [[شهرستان سرباز|سرباز]]، [[شهرستان چابهار|چابهار]]، [[شهرستان کنارک|کنارک]]، [[شهرستان فنوج|فنوج]]، و [[شهرستان خاش|خاش]] هستند. وجود آثار تاریخی و باستانی همچون [[کوه مهرگان]] در سراوان، [[قلعه سیب سوران]] در سیب و سوران، و نیز آثار بجا مانده از تمدن‌های باستانی دامن و اسپیدژ [[ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)|ایرانشهر]]، و سایر کاوش‌های باستان‌شناسی و نظریه بسیاری از مورخان حکایت از آن دارد که قوم بلوچ یکی از اقوام اصیل آریایی و ایرانی است. هر چند در بین طوایف بلوچ بعضی از آنها در ادوار مختلف از مناطقی به بلوچستان مهاجرت کرده‌اند و شاید آریایی نباشند. اما پس از سکونت در بلوچستان و خویشاوندی و آمیختگی با قوم بلوچ آنچنان در فرهنگ اصیل آریایی و فرهنگ بلوچ تنیده شده‌اند که جدا نمودن آنها امکان‌پذیر نیست و امروز نیز همچون بلوچ‌های اصیل در آداب و رسوم، پوشش، زبان، و سایر اجزای فرهنگی مشترک هستند. یکی از آئین‌ها و مراسم به‌جا مانده از ایران باستان، مراسم جشن بهارگاه و عید [[نوروز]] است که در بین همه اقوام ایرانی به عنوان آئین کهن ملی و باستانی با اندک تفاوت‌هایی رواج دارد. بلوچ‌ها نیز همچون سایر اقوام ایرانی بهار طبیعت و شکوفایی غنچه‌های بهاری را گرامی می‌دارند و دراین ایام علاوه بر جشن و سرور و شادی و برپایی مراسم عید نوروز و عید طبیعت، آداب و رسوم ویژه و خاصی را در این ایام خجسته برگزار می‌کنند. == روز فرهنگ بلوچ == روز فرهنگ بلوچ (بلوچ دودءربیدگی روچ): روز دوم مارس هرسال بلوچ‌ها در گوشه و کنار نقاط مختلف بلوچستان روز فرهنگ قوم خود را جشن می‌گیرند. در این روز خاص برای قوم بلوچ، مردم بلوچ به اجرای رقص‌های محلی نظیر رقص بلوچی، [[رقص دو چاپی بلوچی|دوچاپی بلوچی]] و … پرداخته و جوانان کلاه بلوچی (با پوست شتر) به سر می‌بندند. == کتاب‌خانه‌های مهم == کتابخانه‌های مهم بلوچستان:<ref>[http://quetta.icro.ir/?c=documentShow&DocumentId=18621&t=4 رایزنی فرهنگی ایران، کویته] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081231055407/http://quetta.icro.ir/?c=documentShow&DocumentId=18621&t=4 |date=۳۱ دسامبر ۲۰۰۸}}، بازدید: اکتبر ۲۰۰۸.</ref> {| || # کتابخانه عمومی ایالتی - خیابان جناح کویته # کتابخانه عمومی پادگان منطقه نظامی کویته # کتابخانه مرکز ملی پاکستان - خیابان جناح کویته # کتابخانه دانشگاه بلوچستان - کویته # کتابخانه خانه فرهنگ ج.ا. ایران - خیابان اقبال کویته # کتابخانه مجلس ایالتی بلوچستان # کتابخانه دانشکده علوم کویته # کتابخانه مؤسسه فناوری کشاورزی شهرک ستیلایت کویته # کتابخانه دانشکده دولتی فدرال منطقه نظامی کویته # کتابخانه کمیسیون خدمات عمومی کویته بلوچستان # کتابخانه مؤسسه پلی‌تکنیک کویته || # کتابخانه رئیس اداره کشاورزی کویته # کتابخانه اداره تدوین کتب درسی و مرکز گسترش آموزش بلوچستان کویته # کتابخانه دانشکده مقدماتی دولتی کویته # کتابخانه دانشکده پزشکی بولان - کویته # کتابخانه دانشکده افسری کویته # کتابخانه مدرسه پیاده‌نظام کویته # کتابخانه عمومی دانشکده تعمیر نو کویته # کتابخانه بخش فناوری برنامه‌ریزی و توسعه دبیرخانه مردمی ایالت بلوچستان کویته # کتابخانه دبیرخانه مردمی اداره دادگستری بلوچستان - کویته # کتابخانه اداره حفظ منافع و بهبود وضعیت امور کارمندان دولت بلوچستان # کتابخانه دانشکده کشاورزی بلوچستان - کویته || # کتابخانه دانشکده مهندسی - خضدار # کتابخانه اداره زمین‌شناسی پاکستان - کویته # کتابخانه دانشکده دولتی دخترانه - کویته # کتابخانه فرهنگستان توسعه مناطق روستائی - خیابان سریاب کویته # کتابخانه بیمارستان مردمی کویته # کتابخانه دادگاه عالی بلوچستان - کویته # کتابخانه دانشکده حقوق - کویته # کتابخانه سندیمن - شهرداری کویته # کتابخانه اقامتگاه استاندار بلوچستان - کویته # کتابخانه مؤسسه شهرداری مستونگ # کتابخانه شهید محمد منتظری - هزاره تاون || |} افزون بر این در دانشکده‌های شهرهای مستونگ، [[ژوب]]، [[بهاگ]]، چمن، [[قلات (افغانستان)|قلات]]، [[پ|لورالائی]]، پشین، سبی، [[هرنائی]]، [[تربت (پاکستان)|تربت]]، [[پنجگور]]، دیره‌بگتی، کوهلو، گوادر، [[نوشکی]]، [[خضدار]]، و لسبیله و بیشتر مدارس بلوچستان نیز کتابخانه‌هایی وجود دارند. == منابع == {{ویکی‌انبار-رده|Balochistan}} {{پانویس|۲}} {{بازپیوندخواهی}} {{تقسیمات کشوری پاکستان}} {{شهرهای اصلی پاکستان}} {{تقسیمات بلوچستان پاکستان}}{{مناطق بلوچ زبان}} {{کشورها و مناطق ایرانی‌زبان}} {{پایتخت‌ها در پاکستان}} {{رئیس دولت پاکستان}} [[رده:استان‌های پاکستان|بلوچستان پاکستان]] [[رده:استان‌های هم‌مرز با ایران در کشورهای همسایه|بلوچستان پاکستان]] [[رده:اقتصاد پاکستان]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:بلوچستان پاکستان]] [[رده:بلوچستان]] [[رده:فلات ایران|بلوچستان پاکستان]] [[رده:مناطق تقسیم‌شده|بلوچستان پاکستان]] [http://www.sibidistrict.com/ بلوچستان پاکستان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190111184752/http://www.sibidistrict.com/ |date=۱۱ ژانویه ۲۰۱۹}} ntk8twwz239lsyk41i6zuyua9s1fbnm 0 9514 42127511 41784435 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که AKhaleghizadeh انجام داده بود واگردانده شد 41641393 wikitext text/x-wiki {{کاربردهای دیگر}} {{Taxobox | name = سوسری |color=pink |fossil_range=[[کربونیفر]]<ref>Carboniferous</ref> - امروزه | regnum = [[جانوران]] | phylum = [[بندپایان]]<ref>Arthropoda</ref> | classis = [[حشرات]]<ref>Insecta</ref> | subclassis = [[بالداران]]<ref>Pterygota</ref> | infraclassis = [[نوبالان]]<ref>Neoptera</ref> | superordo = [[تورینه‌بالان]]<ref>Dictyoptera</ref> | ordo = '''سوسریان''' | subdivision_ranks = Families | subdivision = [[سوسک‌های بزرگ]]{{سخ}}[[Blattellidae]]{{سخ}}[[سوسک‌های بلاتیدائه]]{{سخ}}[[سوسک‌های قهوه‌ای‌پوش]]{{سخ}}[[سوسک‌های شنی]]{{سخ}}[[Nocticolidae]] |image_caption=|image_width=250|image_alt=کلکسیون سوسک‌ها، موزه تاریخ طبیعی اصفهان}} '''سوسری''' یا '''سوسرک''' یا '''سورسرک''' جانداری است [[بندپایان|بندپا]] از ردهٔ [[حشرات]]، زیرردهٔ [[بالداران]] (Pterygota) فروردهٔ [[نوبالان]] (Neoptera)، راستهٔ [[سوسریان|سوسری‌ها]] (Blattodea). بسیاری از مردم، سوسری‌ها (مصطلح به نام سوسک حمام یا cockroaches) را با سوسک‌ها (Beetles) اشتباه می‌گیرند. [[قاب‌بالان|قاب بالان]] دارای یک لایه یا قاب محکم و محافظ روی بال‌های خود هستند و قبل از [[پرواز]] باید ابتدا آن را کنار بزنند، ولی سوسری‌ها روی بالشان قاب ندارند. سوسری‌ها جانوران بسیار موفقی هستند و از [[استوا|خط استوا]] تا [[قطب جنوب|قطب]]<nowiki/>ها یافت می‌شوند. اجداد سوسری‌ها ابتدا در [[دوره (زمین‌شناسی)|دورهٔ زمین‌شناسی]] زغال سنگی پیدا شدند و جزو اولین حشرات نوبال می‌باشند. [[پرونده:American-cockroach.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|250x250پیکسل|[[سوسک آمریکایی|سوسری آمریکایی]]]] [[کالبدشناسی|آناتومی]] سوسری به او این اجازه را می‌دهد تا در صورت قطع شدن سر بتواند تا چند هفته زنده بماند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Fact or Fiction?: A Cockroach Can Live without Its Head|نشانی=https://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-cockroach-can-live-without-head/|وبگاه=Scientific American|بازبینی=2021-11-17|کد زبان=en|نام=Charles|نام خانوادگی=Choi}}</ref> از این جانور همچنین به‌عنوان بازماندگان بالقوه در صورت وقوع یک [[جنگ هسته‌ای|جنگ اتمی]] یاد می‌شود. مقاومت این جانور مقابل تشعشعات هسته‌ای شش تا پانزده برابر بیشتر از انسان است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Could cockroaches survive a nuclear apocalypse? {{!}} Earth {{!}} EarthSky|نشانی=https://earthsky.org/earth/would-cockroaches-survive-nuclear-apocalypse/|وبگاه=earthsky.org|تاریخ=2019-02-23|بازبینی=2021-11-17|کد زبان=en-US}}</ref> طبق شواهد بسیار، موریانه‌ها از سوسری‌ها تکامل یافته‌اند و امروزه با هم [https://royalsocietypublishing.org/doi/pdf/10.1098/rspb.2018.2076 گروه خواهری] محسوب می‌شوند. == شخصیت == [[موریانه]]‌ها که در راسته سوسری‌ها رده‌بندی می‌شوند، جانورانی [[فرااجتماعی]] هستند که در [[کلنی (زیست‌شناسی)|کلنی]] زندگی می‌کنند. اجتماع‌شان به صورت [[کاست (نظام اجتماعی)|کاستی]] اداره می‌شود و دارای پادشاه، ملکه و کارگران بدون قابلیت تولیدمثل می‌باشند. کارگران پی غذا می‌روند و با بازگرداندن یافته‌هایشان آن را به کلنی بازمی‌گردانند تا جوانان در حال رشد و تولیدمثل کنندگان را تغذیه کنند.<ref name="Horwood">{{cite techreport|first1=M.A.|last1=Horwood|first2=R.H.|last2=Eldridge|title=Termites in New South Wales Part 1. Termite biology|institution=Forest Resources Research|year=2005|url=http://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/252007/Termites-Part-1--Termite-biology.pdf|issn=0155-7548|access-date=۱۸ نوامبر ۲۰۲۱|archive-date=۲۷ فوریه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210227214345/http://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/252007/Termites-Part-1--Termite-biology.pdf|url-status=dead}}</ref> سوسری‌ها نیز حشرات اجتماعی هستند اما در کلنی‌ها زندگی نمی‌کنند و همه افراد بالغ قادر به تولیدمثل هستند. برخی از گونه‌ها جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند، برخی دیگر معطوف به تشکیل جامعه‌اند و برخی دیگر از والدین از فرزندان خود مراقبت می‌کنند.<ref name="Costa2006">{{cite book|author=Costa, James T.|title=The Other Insect Societies|url=https://books.google.com/books?id=PYRFDrZs9QAC&pg=PA148|year=2006|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-02163-1|page=148}}</ref> [[پرونده:Common Cockroach - Project Gutenberg eText 16410.png|جایگزین=|بندانگشتی|250x250پیکسل|'''چند گونه مختلف سوسری.''']] == آمیزش جنسی == آمیزش جنسی در سوسری‌ها به این صورت است که ابتدا سوسری نر از طریق ترشحات چرب و شیرینی که در غده پشتی خود به وجود آورده است، سوسری ماده را دعوت به همنشینی می‌کند. سپس بعد از آمدن سوسری ماده به سمت ترشحات، سوسری نر از موقعیت استفاده کرده و خود را با یک آلت به آن وصل می‌کند و بعد از حدود ۹۰ دقیقه آمیزش، حشرهٔ نر از طریق آلتی دیگر [[اسپرم]] را در سوسری ماده رها می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تاثیر آفت‌کش‌ها بر رفتار حشرات؛ سکس سوسک‌ها عجیب و غریب شده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202205285635|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-05-30|کد زبان=fa}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{ویکی‌انبار-رده|Blattodea}} {{ویکی‌گونه|Blattodea}} {{ویکیگفتاورد}} * [http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=سوسک دانشنامه رشد]. * {{یادکرد وب| نشانی = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Cockroach&oldid=251491027| عنوان = منبع جعبه زیست| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ویکی‌پدیای انگلیسی| صفحه = | زبان = انگلیسی}} {{راسته‌های حشرات}} {{جانوران}} {{حشرات-خرد}} [[رده:جانداران موجود پدیدآمده در تریاس پسین]] [[رده:راسته‌های حشرات]] [[رده:سوسک|سوسک]] [[رده:مقاله‌های دانشنامه رشد]] egmmoq93fbl2c9qyd1vi5ygu085oslc 0 11298 42127322 41969995 2025-06-18T12:20:31Z Gaumat 1398452 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: بعنوان⟸به‌عنوان 42127322 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = مصطفی محمدنجار | image = Mostafa Mohammad-Najjar.JPG | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] | serviceyears = اکنون–۱۳۵۷ | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | battles = [[شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران|شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها]]{{-}}[[جنگ ایران و عراق]] | module = {{Infobox officeholder | embed = yes | office1 = [[مشاور رئیس‌جمهور ایران|مشاور رئیس‌جمهور]]{{-}}دبیرکل [[ستاد مبارزه با مواد مخدر]] | term_start1 = ۲۵ مرداد ۱۳۸۹ | term_end1 = ۲ شهریور ۱۳۹۲ | president1 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | deputy1 = [[طاها طاهری]] | predecessor1 = [[اسماعیل احمدی مقدم]] | successor1 = [[عبدالرضا رحمانی فضلی]] | office2 = [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] | term_start2 = ۱۲ شهریور ۱۳۸۸ | term_end2 = ۲۴ مرداد ۱۳۹۲ | president2 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | predecessor2 = [[صادق محصولی]] | successor2 = [[عبدالرضا رحمانی فضلی]] | office3 = [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] | term_start3 = ۲ شهریور ۱۳۸۴ | term_end3 = ۱۲ شهریور ۱۳۸۸ | president3 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | deputy3 = [[احمد وحیدی]] | predecessor3 = [[علی شمخانی]] | successor3 = [[احمد وحیدی]] | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۳۵|||گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[تهران]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = | death_place = | alma_mater = [[دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی]] | cabinet = [[دولت نهم جمهوری اسلامی ایران|دولت نهم]]{{سخ}}[[دولت دهم جمهوری اسلامی ایران|دولت دهم]] | awards = [[نشان کار و تولید]] {{کوچک|(درجهٔ ۳)}} }} }} '''مصطفی محمدنجار''' (زادهٔ ۱۳۳۵) [[سرتیپ]] [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] است که از سال ۱۳۸۶ به‌عنوان مشاور [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.kanoonnews.ir/photo/294558/بازدید-مشاور-عالی-رییس-ستادکل-نیروهای-مسلح-از-جشنواره-اسباب-بازی|عنوان=بازدید مشاور عالی رئیس ستادکل نیروهای مسلح از جشنواره اسباب‌بازی | ناشر = [[کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان|خبرگزاری کانون]] |تاریخ = ۱۰ دی ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی=}}</ref> وی فعالیت نظامی را از اواخر سال ۱۳۵۷ در [[کمیته انقلاب اسلامی]] آغاز کرد؛ سپس به عضویت [[سپاه پاسداران]] درآمد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://justice4iran.org/persian/human-rights-violator-s-profiles/mostafa-mohammad-najjar/ |عنوان=پرونده ناقض حقوق بشر: مصطفی محمدنجار | ناشر = وبگاه عدالت برای ایران |تاریخ = ۲۲ آبان ۱۳۹۶ |تاریخ بازبینی=}}</ref> محمدنجار در [[دولت نهم جمهوری اسلامی ایران|دولت نهم]] از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ به‌عنوان [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] فعالیت می‌کرد و در [[دولت دهم جمهوری اسلامی ایران|دولت دهم]] سمت [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] و از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ سمت دبیرکل [[ستاد مبارزه با مواد مخدر]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%DB%B8%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF/a-17649723 |عنوان= ۸۰ درصد مدیران وزارت کشور نظامی هستند| ناشر = [[دویچه‌وله]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> وی در ۸ مهر ۱۳۹۰ توسط [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]] به دلیل نقض [[حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران|حقوق بشر در ایران]] تحریم شد.<ref name=":0"/> همچنین در ۱۸ مهر همان سال توسط [[اتحادیه اروپا]] تحریم و از ورود به کشورهای این اتحادیه محروم و کلیه دارایی‌هایش در اروپا توقیف شد.<ref name=":02">{{یادکرد وب||نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_eu_release_names_iranians_sanction/24357433.html|عنوان=اسامی ۲۹ مقام و مسوول ایرانی مورد تحریم اتحادیه اروپا منتشر شد|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۲۰ مهر ۱۳۹۰|تاریخ بازبینی=۲۲ آبان ۱۳۹۶}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/185963/Politics/diplomacy|عنوان=چند مقام ایرانی در تحریم آمریکا و اروپا هستند؟|تاریخ بازدید=۷ شهریور ۱۳۹۴|تاریخ=2 آذر 1390|ناشر=[[خبر آنلاین]]}}</ref> == زندگی == مصطفی محمدنجار در سال ۱۳۳۵ زاده شد و اصالتاً اهل روستای [[تندرآغاج]] شهرستان [[بستان آباد]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.farhangname.org/مصطفی-محمد-نجار |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140914224345/http://www.farhangname.org/مصطفی-محمد-نجار |archivedate=۱۴ سپتامبر ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> وی پس از وقوع انقلاب، فعالیت در [[کمیته انقلاب اسلامی]] را آغاز کرد و در پی تأسیس [[سپاه پاسداران]] در اواخر سال ۱۳۵۷ به عضویت این نهاد درآمد. محمدنجار در فاصله سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۵ به‌عنوان یکی از اعضای سپاه پاسداران، در کردستان فعالیت می‌کرد و در دهه ۱۳۷۰ ریاست گروه صنایع تسلیحاتی [[ساصد]] را در وزارت دفاع برعهده داشت. محمدنجار در فروردین ۱۳۷۰ درجهٔ [[سردار]]ی ([[سرتیپ دوم]]) دریافت کرد.<ref>{{یادکرد ژورنال |عنوان=جناب آقای مهندس مصطفی محمدنجار |پیوند=https://sana.nlai.ir/handle/123456789/64889 |دسترسی پیوند=عضویت |ژورنال=[[اطلاعات (روزنامه)|اطلاعات]] |شماره=۱۹۳۱۰ |تاریخ=۵ اردیبهشت ۱۳۷۰ |صفحه=۱ |توسط=سامانه نشریات ایران}}</ref> == تحصیلات == محمدنجار دانش‌آموخته [[کارشناسی]] [[مهندسی مکانیک]] از [[دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی]] و [[کارشناسی ارشد]] [[مدیریت اجرایی]] از [[سازمان مدیریت صنعتی]] می‌باشد. == دولت نهم == مصطفی محمدنجار در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۸۴ از سوی [[محمود احمدی‌نژاد]]؛ رئیس‌جمهور وقت ایران، برای تصدی [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]، به [[مجلس شورای اسلامی|مجلس]] معرفی شد و با دریافت ۱۹۱ رای موافق در مقابل ۶۲ رای مخالف، به وزارت دفاع منصوب گردید. وی در [[دولت نهم]] برای مدت ۴ سال از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ وزیر دفاع بود. == دولت دهم == با آغاز کار [[دولت دهم]]، [[محمود احمدی‌نژاد]] محمدنجار را به عنوان وزیر کشور به مجلس معرفی کرد. وی با دریافت ۱۷۸ رای موافق در مقابل ۷۲ رای مخالف، جایگزین [[صادق محصولی]] در وزارت کشور شد. او در [[دولت دهم]] در فاصله سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ به‌عنوان وزیر کشور فعالیت می‌کرد. == تحریم == در ۸ مهر ۱۳۹۰ [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]]، مصطفی محمدنجار را به‌دلیل نقض حقوق بشر تحریم کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2010/09/100929_l10_us_iranians_rights_sanction |عنوان= آمریکا ۸ مقام ایرانی را به اتهام سرکوب اعتراضات تحریم کرد | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۸ مهر ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۱۶ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> برپایه این تحریم، دارایی‌های مصطفی محمدنجار در آمریکا توقیف و از ورود او به این کشور جلوگیری می‌شود. شهروندان ایالات متحده نیز حق انجام هیچ‌گونه معامله‌ای با او نخواهند داشت. براساس بیانیه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، مصطفی محمدنجار به عنوان وزیر کشور و جانشین [[فرمانده کل قوا]] در نیروی انتظامی در سرکوب اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ مسئول است. در این بیانیه آمده او در مقام وزیر کشور، مسئولیت هدایت نیروی انتظامی را بر عهده داشته است؛ نیرویی که با معترضان در اعتراضات روز عاشورا (۶ دی ۱۳۸۸) برخورد کرد. برخوردی که منجر به کشته شدن ۳۷ تن و بازداشت صدها نفر شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg877.aspx|عنوان=دستور اجرایی جدید که مقامات ایرانی مسئول در نقض جدی حقوق بشر را هدف قرار می‌دهد| ناشر =وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا |تاریخ =۷ مهر ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۱۶ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> اتحادیه اروپا طی تصمیم مورخ ۱۸ مهر ۱۳۹۰ (۱۰ اکتبر ۲۰۱۱)، ۲۹ مقام ایرانی از جمله مصطفی محمدنجار را به‌دلیل نقشی که در نقض گسترده و شدید حقوق شهروندان ایرانی داشته‌اند، از ورود به کشورهای این اتحادیه محروم کرد. کلیه دارایی‌های این مقامات نیز در اروپا توقیف خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چند مقام ایرانی در تحریم آمریکا و اروپا هستند؟ + جدول اسامی و علل تحریم|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/185963/چند-مقام-ایرانی-در-تحریم-آمریکا-و-اروپا-هستند-جدول-اسامی-و|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2011-11-23|بازبینی=2022-04-16|کد زبان=fa}}</ref> == منابع == {{پانویس}} * [https://web.archive.org/web/20080408025926/http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=49836 زندگینامه: مصطفی محمد نجار (۱۳۳۵-)] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{ویکی‌انبار-رده|Mostafa Mohammad-Najjar}} {{جعبه آغازی}} {{S-off}} {{S-bef|قبل=[[علی شمخانی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]|سال‌ها=۱۳۸۸–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=[[احمد وحیدی]]}} {{S-bef|قبل=[[صادق محصولی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]]|سال‌ها=۱۳۹۲–۱۳۸۸}} {{S-aft|بعد=[[عبدالرضا رحمانی فضلی]]|ردیف‌ها=۲}} {{S-bef|قبل=[[اسماعیل احمدی مقدم]]}} {{S-ttl|عنوان=[[مشاور رئیس‌جمهور ایران|مشاور رئیس‌جمهور]]{{-}}دبیرکل [[ستاد مبارزه با مواد مخدر]]|سال‌ها=۱۳۹۲–۱۳۸۹}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[صادق محصولی]]}} {{S-ttl|عنوان=جانشین [[فرمانده کل نیروهای مسلح ایران|فرمانده کل نیروهای مسلح]] در امور [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|ناجا]]|سال‌ها=۱۳۹۲–۱۳۸۸}} {{S-aft|بعد=[[عبدالرضا رحمانی فضلی]]}} {{جعبه پایانی}} {{وزیران دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح}} {{وزیران کشور ایران}} {{کابینه احمدی‌نژاد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:محمدنجار، مصطفی}} [[رده:افراد ایرانی آذری‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تهران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی]] [[رده:دانش‌آموختگان سازمان مدیریت صنعتی]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان کار و تولید]] [[رده:زادگان ۱۳۳۵]] [[رده:زادگان ۱۹۵۶ (میلادی)]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:سیاستمداران آذری‌تبار اهل ایران]] [[رده:سیاستمداران اهل تهران]] [[رده:فرماندهان نظامی آذری‌تبار اهل ایران]] [[رده:مشاوران رئیس‌جمهور ایران (محمود احمدی‌نژاد)]] [[رده:مهندسان مکانیک اهل ایران]] [[رده:وزیران دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] [[رده:وزیران دولت ایران]] [[رده:وزیران دولت دهم جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:وزیران دولت نهم جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:وزیران کشور جمهوری اسلامی ایران]] gp9ha99fh6pgqa2b5k91795he19iqgv 0 11310 42128140 41181676 2025-06-19T11:46:11Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۰ منبع و علامت‌زدن ۱ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128140 wikitext text/x-wiki :''برای شبه‌جزیره‌ای به همین نام به [[شبه‌جزیره اسکاندیناوی]] نگاه کنید.'' {{Infobox country|conventional_long_name=اسکاندیناوی|name=|image_map=Scandinavia M2002074 lrg.jpg|map_caption=نقشه [[فنواسکاندیا|شبه جزیره فنواسکاندیا]] و دریای بالتیک|image_map2=|map2_width=220px|capital=|demonym=[[#Scandinavian as an ethnic term|اسکاندیناویایی]]|membership={{flag|دانمارک}}{{سخ}}{{flag|Norway}}{{سخ}}{{flag|Sweden}}{{سخ}}از لحاظ شباهت فرهنگی:{{سخ}}{{flag|Finland}}{{سخ}}{{flag|Iceland}}{{سخ}}{{flag|Åland}}{{سخ}}{{flag|Faroe Islands}} [[کشورهای نوردیک]] که در اسکاندیناوی بحساب نمی‌آیند: {{flag|Greenland}}{{سخ}}{{flag|Bouvet Island}}{{سخ}}{{flag|Jan Mayen}}{{سخ}}{{flag|Svalbard}}|area_km2=|area_rank=|area_sq_mi=|percent_water=|population_estimate=|population_estimate_year=|population_density_km2=|population_density_sq_mi=|GDP_PPP=|GDP_PPP_year=|HDI=|HDI_year=|time_zone=|utc_offset=|utc_offset_DST=|time_zone_DST=|cctld={{unbulleted list |[[.dk]], [[.no]], [[.se]] |item2_style = font-size:85%;|[[.ax]], [[.fi]], [[.fo]], [[.gl]], [[.is]], [[.sj]] |titlestyle = background: transparent; text-align: left; font-weight: normal; |title = List of languages<!-- Approximately sorted by number of speakers --> |'''زبان‌های رسمی'''<ref name="norlang">{{cite web|url=http://www.norden.org/en/fakta-om-norden-1/language|title=Languages|publisher=Nordic Cooperation|access-date=8 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705052009/http://www.norden.org/en/fakta-om-norden-1/language|archive-date=5 July 2017|url-status=dead|df=dmy-all}}</ref><ref name="Loc1717">{{cite news|url=https://www.thelocal.se/20090701/20404|title=Swedish becomes official 'main language'|last=Landes|first=David|date=1 July 2009|work=The Local (Se)|access-date=8 July 2017}}</ref> |[[زبان سوئدی|سوئدی]] |[[زبان دانمارکی|دانمارکی]] |[[زبان نروژی|نروژی]] |در برخی مواقع: |[[زبان فنلاندی|فنلاندی]] |[[زبان ایسلندی|ایسلندی]] |[[زبان فارویی|فارویی]] |[[سامی (اسکاندیناوی)|سامی]] |'''زبان‌های اقلیت شناخته شده''' |[[زبان مینکیلی]]، [[زبان کارلیایی|کارلیایی]]، [[زبان کون|کِوِن]] |[[زبان آلمانی|آلمانی]] |[[زبان رومانی|رومانی]] }}}} {{اسکاندیناوی}} '''اِسکاندیناوی''' {{به دانمارکی|Skandinavien}} [[منطقه جغرافیایی|منطقه‌ای جغرافیایی]] با جزئیات خاص تاریخی و فرهنگی در شمال [[اروپا]] است. اسکاندیناوی در معنای محدود آن دربرگیرندهٔ سه کشور [[سوئد]]، [[نروژ]] و [[دانمارک]] ([[شبه‌جزیره اسکاندیناوی]]) است و در معنای گسترش یافته آن [[فنلاند]]، [[ایسلند]]، [[جزایر فارو]] و [[جزایر الند]] را نیز شامل می‌شود. مساحت کل دانمارک، نروژ و سوئد حدود ۵۷۶۶۶۸ کیلومتر مربع است. بر اساس برآوردهای سال ۲۰۱۷، تقریباً ۲۱ میلیون نفر در اسکاندیناوی زندگی می‌کنند. [[تراکم جمعیت]] این منطقه بسیار کم است و کمتر از ۶۰ نفر در هر مایل مربع است. بزرگ‌ترین کشور اسکاندیناوی از نظر مساحت، سوئد است. این کشور همچنین با جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر پرجمعیت‌ترین است. نروژ و دانمارک هر کدام کمتر از ۶ میلیون نفر جمعیت دارند.<ref>https://worldpopulationreview.com/country-rankings/scandinavian-countries</ref> == ریشه‌شناسی == نخستین کسی که این نام را به این‌جا داده پلینیوس است که از دانشمندان [[علوم طبیعی]] رومیان بود و او این کلمه را به‌جزایر دانمارک و بدو جزیره (به‌زعم او) سوئد و نروژ اطلاق کرده و شبه جزیره ژوتلند از دانمارک را جزء سرزمین [[ژرمن‌ها]] قرار داده‌است. == تاریخ == {{اصلی|تاریخ اسکاندیناوی}} تبار اکثر مردم کشورهای ژرمنی‌تبار این ناحیه به [[وایکینگ]]‌ها می‌رسد. فنلاندی‌ها و اهالی [[لاپلاند (سوئد)|لاپلند]] از تبار اورالی هستند. اولین پارلمان جهان در سال ۹۲۰ میلادی در ایسلند شکل گرفت<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.cgie.org.ir/fa/news/12853/ |عنوان = تأسیس اولین پارلمان جهان در ایسلند (920م)| ناشر = [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]|تاریخ = ۲ تیر ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۳ دی ۱۴۰۰}}</ref> واژه اسکاندیناوی نخستین بار توسط [[پلینیوس|پلینی بزرگ]] (۲۳–۷۹) به شکل «Scadinauia» به کار رفته‌است و احتمالاً از کلمات ژرمنی کهن «skadin» (آسیب) و «auio» (جزیره) تشکیل شده‌است؛ بنابراین معنی آن چیزی شبیه «جزیره آسیب‌دیده و کرانه خطرناک» است. این معنای اصلی در نام‌های محلی مانند منطقه جنوبی سوئد، که [[اسکانه]] (Skåne) نامیده می‌شود، باقی مانده‌است. این نامگذاری را به این خاطر دانسته‌اند که دریانوردی که به سواحل این نواحی نزدیک می‌شدند از آسیب تپه‌های شنی زیرآبی نزدیک به این کرانه‌ها به کشتی‌های خود بیم داشتند. [[پرونده:Norden satellite.jpg|چپ|بندانگشتی|300px|دید ماهواره‌ای از اسکاندیناوی]] == جغرافیا == {{اصلی|جغرافیای اسکاندیناوی}} سوئد و نروژ با هم [[شبه‌جزیره اسکاندیناوی]] را تشکیل می‌دهند. دانمارک با آلمان همسایه است، در حالی که فنلاند و نروژ با روسیه همسایه هستند، اما در غیر این صورت کشورهای [[شمال اروپا]] توسط دریای بالتیک، [[دریای شمال]] یا خود [[اقیانوس اطلس]] از همسایگان خود جدا می‌شوند. فراوانی زمین، آب و جنگل ویژگی مشترک کشورهای شمال اروپا است (به جز دانمارک که بیشتر سطح آن را زمین‌های کشاورزی یا سکونتگاه‌ها تشکیل می‌دهد). برای نمونه، سوئد یکی از بزرگ‌ترین کشورهای اروپا از نظر مساحت است اما تنها حدود ۹ میلیون نفر جمعیت دارد. جغرافیای اسکاندیناوی بسیار متنوع است. دانمارک مانند [[هلند]] و آلمان شمالی یک دشت هموار است. [[آبدره]]‌های نروژ، کوه‌های اسکاندیناوی که بخش‌هایی از نروژ و بخش‌هایی از سوئد را پوشش می‌دهند، مناطق هموار و کم‌ارتفاع در دانمارک و مجمع‌الجزایر فنلاند، نروژ و سوئد همگی گوناگون هستند. فنلاند و سوئد دریاچه‌های زیادی دارند که میراث [[عصر یخبندان| یخبندانی]] است که حدود ده هزار سال پیش به پایان رسید. ایسلند هم آتشفشانی و قطبی است. مناطق جنوبی اسکاندیناوی که پرجمعیت‌ترین مناطق نیز هستند، آب و هوای معتدلی دارند. اسکاندیناوی از شمال تا ورای مدار [[قطب شمال]] امتداد دارد، اما به دلیل [[جریان خلیج]] (گلف استریم)، آب و هوای نسبتاً معتدلی نسبت به [[عرض جغرافیایی]] خود دارد. بسیاری از کوه‌های اسکاندیناوی دارای آب و هوای [[توندرای کوهستانی]] هستند. کوه‌های اسکاندیناوی که از جنوب نروژ و از کنار ترومسو در شمال نروژ می‌گذرند، در سمت اقیانوس اطلس شیب‌دار و ناهموار و در سمت شرقی کم‌شیب هستند. فنلاند نسبتاً مسطح، تا حدودی سردتر است و دریاچه‌هایی پراکنده فراوانی در سراسر کشور دارد. بخش‌های بزرگی از سوئد و فنلاند (و همچنین بخش‌هایی از نروژ) توسط جنگل‌های [[کاج]] پرپشت پوشیده شده‌اند که اساساً شاخه غربی [[تایگا|تایگای]] بزرگ روسی هستند. گالدهوپیگن در پارک ملی [[یوتون‌هایمن]] نروژ، با ۲٫۴۶۹ متر، بلندترین کوه در شمال [[رشته‌کوه آلپ]] است. [[کبنه‌کایسه]] با ۲۱۰۴ متر ارتفاع، بلندترین کوه در سوئد است.<ref>Scandinavia geography · Geography in Scandinavia. (2022). Scandinavia Travel Guides. Retrieved 8 January 2022, from https://www.todaytourism.com/travel-guides/Geography-in-Scandinavia.html{{پیوند مرده}}</ref> == فرهنگ == {{اصلی|فرهنگ اسکاندیناوی}}[[پرونده:Scandinavische huizen Flåm.jpg|thumb|سبک ویژه خانه‌های اسکاندیناوی، [[نروژ]]]] اسکاندیناوی به [[دموکراسی]]‌های تثبیت‌شده و پویای خود معروف است. مردم اسکاندیناوی برابری‌طلب‌اند و کوشش آن‌ها برای کم کردن شکاف‌های طبقاتی به‌وسیله دریافت [[مالیات]]‌های سنگین توسط دولت و تأمین نیازمندی‌های اساسی شهروندان از طریق هزینه‌کرد این درآمدهای مالیاتی، تا اندازه بسیاری موفق بوده‌است. [[نان چاودار]]، [[اسموربرود]] (ساندویچ‌های روباز دانمارک) و گوشت قلقلی سوئدی از خوراکی‌های رایج در این ناحیه است. نوشیدن قهوه، خوردن نبات [[شیرین‌بیان]] و استفاده از [[اسنوس]] نیز از عادت‌های رایج در میان مردم اسکاندیناوی است. اسنوس به شکل کیسه‌های کوچک تنباکو است که زیر لب می‌گذارند و با [[ناس (ماده گیاهی)|ناس]] در منطقه خاورمیانه قابل مقایسه است.<ref>[https://theculturetrip.com/europe/norway/articles/11-things-only-a-scandinavian-would-do/ 11-things-only-a-scandinavian-would-do]</ref> از شناسه‌های فرهنگی در میان کشورهای اسکاندیناوی می‌توان به [[فردگرایی]]، [[سونا]] در فنلاند، [[هوگه]] و دوچرخه کالسکه‌دار در دانمارک، و [[نوآر نوردیک]] اشاره کرد. منظور از «هوگه»، گرایش به ایجاد فضاهای دنج و آرامش‌بخش در خانه و محل‌های دیگر است. نوآر نوردیک نیز اصطلاحی است که برای اشاره به فیلم‌ها و سریال‌های اسکاندیناوی در سبک جنایی به‌کار می‌رود. === زبان === [[پرونده:North germanic languages.svg|بندانگشتی|چپ|250px|'''زبان‌های ژرمنی شمالی'''{{سخ}}''زبان‌های اسکاندیناویایی قاره‌ای:'' {{legend|#6D1EAE|[[زبان دانمارکی|دانمارکی]]}} {{legend|#0080FF|[[زبان نروژی|نروژی]]}} {{legend|#004080|[[زبان سوئدی|سوئدی]]}} ''زبان‌های اسکاندیناویایی جزیره‌ای:'' {{legend|#2DCC71|[[زبان فاروئی|فاروئی]]}} {{legend|#399A00|[[زبان ایسلندی|ایسلندی]]}} {{legend|#1F1F1F|''نورن (†)''}} {{legend|blank|''نورس گرینلند (†)''}} ]] دو گروه زبانی از دوران پیشاتاریخ در شبه جزیره اسکاندیناوی در کنار هم وجود داشته‌اند - [[زبان‌های ژرمنی شمالی]]، از خانوادهٔ [[زبان‌های هندواروپایی]]، و [[زبان‌های سامی (اورالی)|زبان‌های سامی اورالی]].<ref>{{cite book| author = Dirmid R. F. Collis| title = Arctic languages: an awakening| url = https://books.google.com/books?id=TUhiAAAAMAAJ| year = 1990| publisher = Unipub| isbn = 978-92-3-102661-4| page = 440}}</ref> آلمانی (در دانمارک)، [[ییدیش]] و [[زبان اسکاندورومانی]] (زبان کولی‌های اسکاندیناوی) زبان‌های اقلیت در بخش‌هایی از اسکاندیناوی هستند. === زبان‌های ژرمنی === اکثریت جمعیت اسکاندیناوی (شامل ایسلند و جزایر فارو) امروزه زبان خود را از چندین قبیله ژرمن شمالی می‌گیرند که زمانی در قسمت جنوبی اسکاندیناوی ساکن بودند و به زبان ژرمنی آن‌ها سپس تبدیل به [[نورس باستان]] و از نورس باستان به [[زبان دانمارکی|دانمارکی]] و [[زبان سوئدی|سوئدی]]، [[زبان نروژی|نروژی]]، [[زبان فاروئی|فاروئی]] و [[زبان ایسلندی|ایسلندی]] تبدیل شد. ریشه همه این زبان‌ها [[زبان‌های هندواروپایی|هندواروپایی]]، یعنی هم‌ریشه با زبان‌هایی چون هندی، فارسی، یونانی و انگلیسی است. مردمان هندواروپایی حدود ۶ هزار سال پیش از نواحی جنوبی [[اوکراین]] امروزی آغاز به مهاجرت به جهات مختلف کردند و گروهی از آن‌ها پس از سال‌ها به اسکاندیناوی نیز رسیدند. زبان‌های دانمارکی، نروژی و سوئدی یک پیوستار گویشی را تشکیل می‌دهند و به عنوان زبان‌های اسکاندیناوی شناخته می‌شوند و گویشوران همه این زبان‌ها در درک یکدیگر دشواری زیادی ندارند. فاروئی و ایسلندی که گاهی به عنوان زبان‌های اسکاندیناوی جزیره‌ای نیز شناخته می‌شوند، برای گویشوران زبان‌های اسکاندیناوی قاره‌ای فقط تا حد محدودی قابل فهم هستند. === زبان‌های اورالی === [[پرونده:Uralic languages ( ALL LANGUAGES ).png|بندانگشتی|چپ|250px|گستره زبان‌های اورالی]] اقلیت کوچکی از ساکنان اسکاندیناوی را گویشوران زبان‌های سامی اورالی تشکیل می‌دهند که در منتهی‌الیه شمال اسکاندیناوی متمرکز شده‌اند. [[زبان فنلاندی]] که در شرق اسکاندیناوی رایج است از شاخه [[زبان‌های فینو-اوگری]] خانواده [[زبان‌های اورالی]] است. زبان فنلاندی از فاصله دور با زبان‌های سامی مرتبط است، اما این زبان‌ها از نظر منشأ با زبان‌های ژرمنی اسکاندیناوی کاملاً متفاوت هستند. زبان فنلاندی عمدتاً در فنلاند رایج است و این کشور اقلیتی تقریباً ۵ درصد از سوئدی‌زبانان را نیز در خود دارد.<ref>{{Cite web|url=http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_vaesto_en.html#structure|title=Population}}</ref> از سوی دیگر، فنلاندی به عنوان یک زبان اقلیت در سوئد به‌رسمیت شناخته شده‌است. فرض بر این است که خانواده [[زبان‌های اورالی]]، که فنلاندی عضوی از آن است، از یک زبان اصلی به نام نیااورالی مشتق شده‌اند که بین ۸۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد در مجاورت [[کوه‌های اورال]] صحبت می‌شد (تخمین‌ها متفاوت است).<ref>{{Cite journal |last=Bakro-Nagy |first=M. |date=July 2005 |title=The Uralic Language Family. Facts, Myths and Statistics |journal=Lingua |volume=115 |issue=7 |pages=1053–1062 |doi=10.1016/j.lingua.2004.01.008 |issn=0024-3841}}</ref> یکی از این نوادگان نیااورالی، یعنی نیا-فینی بازسازی شده‌است، که زبان‌های فنلاندی از آن سرچشمه می‌گیرند.<ref name=":1">{{Citation|last=Laakso|first=Johanna|title=Circum-Baltic Languages|chapter=The Finnic languages|date=2001|series=Studies in Language Companion Series|volume=54|pages=clxxix–ccxii|place=Amsterdam|publisher=John Benjamins Publishing Company|doi=10.1075/slcs.54.09laa|isbn=978-90-272-3057-7}}</ref> زبان‌های فنلاندی در حدود ۱۵۰۰ تا ۱۰۰۰ قبل از میلاد از نیا-سامی (نیای بازسازی شده زبان‌های سامی) جدا شد.<ref>{{cite book |title=Dangerous multilingualism: northern perspectives on order, purity and normality |date=2012 |publisher=Palgrave Macmillan |location=UK |isbn=978-0-230-32141-0 |page=26}}</ref> === دین === گفته می‌شود تلاش مبلغان برای مسیحی نمودن این سرزمین حصول چندانی نداشته بلکه [[مسیحیت]] توسط گروه‌های [[وایکینگ‌ها]] که جهت به دست آوردن غنائم سرزمین‌های دیگر اروپایی را مورد حمله قرار می‌دادند، وارد اسکاندیناوی شده‌است. البته روابط تجاری بین اسکاندیناوی و مناطق مسیحی از جمله شمال [[فرانسه]] نیز نقش به‌سزایی در این رابطه ایفا کرد به شکلی که اغلب افراد نخستین طیف مسیحی شدگان اسکاندیناوی، را بازرگانان تشکیل می‌دادند و نخستین اجتماع مسیحیان در شهر تجاری [[بیرکا]] پدید آمد. البته این فرایند به سهولت صورت نگرفت بلکه با مقاومت [[پاگانیسم]]، به تدریج و در طی سه سده اتفاق افتاد. حمایت و دخالت حاکمان [[غرب اروپا|اروپای غربی]] از جمله [[لوئی پارسا]]، [[فهرست پادشاهان فرانک‌ها|پادشاه فرانک‌ها]] از ترویج مسیحیت در این منطقه، موجب بدبینی اهالی اسکاندیناوی و مزدور خوانده شدن مبلغان گشت. این بدبینی که به تصادم کشیده شد، با توسل طرفین به زور (اغلب به شکل بسیار شدید) نیز همراه بود.{{sfn|Bloch|2004|p=۳۱–۳۴}} سلطه مسیحیت بر اسکاندیناوی هنگامی موفقیت‌آمیز قلمداد شد که در هر سه پادشاهی موجود در آن، پادشاهان مسیحی به شکل پیاپی بر تخت سلطنت تکیه زدند. این اتفاق نخستین بار در دانمارک با به قدرت رسیدن جانشینان [[کانوت بزرگ]] سپس در نروژ توسط [[ماگنوس خوب]] و اواخر سده یازدهم در سوئد به وسیله [[اینگه]] محقق گشت. سازمان یافته بودن شدید مسیحیت در مقابل نبودن بدنه منسجمی در عقاید پاگانیسم و تجزیه و اضمحلال عقاید پیشین نزد مردم اسکاندیناوی را می‌توان دلیل غلبه دین جدید دانست. از طرفی مسیحیت تمامی ویژگی‌های مقدس عقاید پیشین خصوصاً آن‌هایی را که به نفع پادشاهان بود از جمله اعطای قربانی، را نفی نکرد. به شکلی که یکی از حاکمان ایسلند با وجود گرویدن به مسیحیت، در مواقع مختلف همچنان از خدای [[ثور (اساطیر)|ثور]] طلب استمداد می‌نمود. با توجه به دور افتاده بودن و سختی ارتباطات در نواحی کوهستانی، با وجود مسیحی شدن اغلب جمعیت مناطق ساحلی در نروژ، تقریباً همه ساکنان مناطق داخلی تر تا سده یازدهم همچنان بر عقاید پیشین خود بودند.{{sfn|Bloch|2004|p=۳۱–۳۴}} با مسیحی شدن تمام اسکاندیناوی، سال ۱۱۰۳ میلادی نخست اسقف‌نشین اعظم در [[لوند]] در دانمارک بنیان نهاده شد تا بر امور دینی در سرتاسر این منطقه نظارت داشته باشد و از سلطه مذهبی آلمانی‌ها خارج شود. چند دهه بعد با ایجاد اسقف‌نشین‌های مشابهی در نروژ و سوئد، این مناطق نیز از این منظر مستقل گشتند.{{sfn|Bloch|2004|p=۳۴–۳۵}} == جستارهای وابسته == * [[نوردیک]] * [[شبه‌جزیره اسکاندیناوی]] * [[فنواسکاندیا]] * [[لاپ‌لند]] == پانویس == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{cite book |last=Bloch |first=Marc |date=2004 |title=Feudal Society: The Growth of Ties of Dependence |location= |publisher=Taylor & Francis |page= |isbn=0-203-40625-7}} {{پایان چپ‌چین}} {{ویکی‌انبار-رده|Scandinavia}} {{مناطق جهان}} {{کشورهای نوردیک}} {{مناطق اروپا}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اسکاندیناوی| ]] [[رده:جغرافیای اروپای شمالی]] [[رده:مناطق اروپا]] mqdp4ces2vw9btzuikowpzqna9cbdnh 0 20863 42127424 42040417 2025-06-18T15:19:13Z Kasra2883 1340407 42127424 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی | نام = محمد موسوی | تصویر = Mohammad_Mousavi.jpg | توضیح_تصویر = | اندازه_تصویر = | دورنما = | پس‌زمینه = non_vocal_instrumentalist | نام_اصلی = سید محمدکاظم موسوی شوشتری | نام_مستعار = محمد موسوی | تولد = ۱۲ اردیبهشت ۱۳۲۵ (۷۹ سال) {{سخ}} شهر [[اهواز]] '''[[خوزستان]]''' | مرگ = | ملیت = [[مردمان ایرانی|ایرانی]] | ساز = [[نی (ساز)|نی]] | نوع_صوت = | سبک = [[موسیقی سنتی ایرانی]] | فعالیت = [[نوازنده]] | مدت = | ناشر = | نقش‌های_مرتبط = | وبگاه = | عضو گروه = [[گروه استادان موسیقی ایران]] | اعضای_کنونی = | اعضای_پیشین = | سازهای_برجسته = }} '''محمد موسوی''' (زادهٔ ۱۲ اردیبهشت ۱۳۲۵ در [[اهواز]])، نوازندهٔ [[نی (ساز)|نی]] اهل [[ایران]] است. == زندگی‌نامه == سید محمدکاظم موسوی شوشتری در ۱۲ اردیبهشت سال ۱۳۲۵ در اهواز متولد شد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=محمد موسوی|نشانی=http://music.iranseda.ir/detailsArtist/?VALID=TRUE&g=78005|وبگاه=music.iranseda.ir|بازبینی=2020-02-05}}</ref> ابتدا به ویلن علاقه داشت، اما با شنیدن صدای نی [[حسن کسائی]] از رادیو به شدت شیفته صدای نی شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه: محمد موسوی (۱۳۲۵-)|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/70433/زندگینامه-محمد-موسوی-۱۳۲۵|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2008-12-09|بازبینی=2020-02-05|کد زبان=fa}}</ref> در سال ۱۳۴۶ توسط [[احمد عبادی]] به رادیو راه یافت<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/news-69111.aspx| عنوان = موسوی و ۸ صدای هم‌زمان نی| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۹ آبان ۱۳۸۹| تاریخ = ۳ آذر ۱۳۸۷| ناشر = وبگاه [[همشهری]]| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> و در سال ۱۳۵۰ در [[مرکز حفظ و اشاعه موسیقی]] به فعالیت مشغول شد. وی در [[گروه استادان موسیقی ایران]] به سرپرستی [[فرامرز پایور]] عضویت داشت و به همراه این گروه اجراهایی در ایران و سایر کشورها داشت. همچنین وی در آثاری مانند [[نوا (آلبوم موسیقی)|نوا]] و [[سر عشق]] با [[محمدرضا شجریان]] همکاری کرده است. محمد موسوی در دهه ۱۳۶۰، همکاری‌های متعددی با [[پرویز مشکاتیان]] و محمدرضا شجریان داشت که حاصل آن ضبط‌هایی خصوصی است که برخی از این آثار به انتشار رسیده است. او در دهه ۱۳۷۰ نیز با آواز [[شهرام ناظری]] و گروه استادان موسیقی ایران، آثاری را به اجرا و ضبط رساند. وی در سال ۱۳۸۷ پس از سال‌ها سکوت، کنسرتی در سالن کوچک وزارت کشور برگزار کرد. محمد موسوی به غیر از نی با نواختن سازهای [[ویولن|ویلن]] (به سبک ایرانی) و [[سه‌تار]] نیز آشناست.<ref name=":0"/> او دارای [[گواهی‌نامه هنری|مدرک درجه یک هنری]] از [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی|وزارت ارشاد]] و بازنشستهٔ [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صدا و سیما]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیگر عاشق و دلسوخته ای در این راه نمی‌بینم|نشانی=http://www.iran-newspaper.com/newspaper/item/374243|وبگاه=www.iran-newspaper.com|بازبینی=2020-02-05}}</ref> در اردیبهشت ۱۳۹۷ به مناسبت هفتاد و دومین سالروز تولد محمد موسوی، مراسمی با عنوان «آن نایی دلداده» در [[فرهنگ‌سرای نیاوران|فرهنگسرای نیاوران]] برگزار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه ایران (1397/02/23): آن ساز جگرسوز و این هنرمند بی بدیل|نشانی=https://www.magiran.com/article/3742600|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2020-02-05}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیین گرامیداشت هفتادمین سال تولد محمد موسوی در نیاوران|نشانی=http://www.pana.ir:80/news.aspx?id=818901|وبگاه=PANA.IR|تاریخ=2018-05-05|بازبینی=2020-02-05|کد زبان=fa}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:موسوی، محمد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی اهواز]] [[رده:خاندان موسوی]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان فرهنگ و هنر]] [[رده:زادگان ۱۳۲۵]] [[رده:زادگان ۱۹۴۶ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان نی اهل ایران]] otq9dx1gd34647q3xg2a0dot6cjiytt 0 23167 42127525 42083401 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Gaumat انجام داده بود واگردانده شد 41914165 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{Infobox military unit |unit_name=فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران |identification_symbol= |website={{url|police.ir}} |commander1=[[سید علی خامنه‌ای]] |commander1_label=[[فرمانده کل نیروهای مسلح ایران|فرمانده کل قوا]] |commander3=[[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]]<ref name="Tehran Times">{{cite news|first=|last=|url=http://www.tehrantimes.com/politics/122447-leader-appoints-ashtari-as-new-police-chief-|title=Leader appoints Ashtari as new police chief|date=|accessdate=10 March 2015|language=|work=[[تهران تایمز]]|archive-date=۱۱ مارس ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20150311061123/http://www.tehrantimes.com/politics/122447-leader-appoints-ashtari-as-new-police-chief-|dead-url=yes}}</ref> |commander3_label=سازمان ناظر |commander4=[[اسکندر مؤمنی]] |commander4_label=وزیر کشور |commander5=سرتیپ پاسدار [[قاسم رضایی (نظامی)|قاسم رضایی]] |commander5_label=جانشین فرمانده |commander6=سرتیپ پاسدار [[حمیدرضا اشراق]] |commander6_label=معاون هماهنگ‌کننده |garrison=پلیس ایران |identification_symbol_label= |battle_honours_label=[[رسته (نیروهای مسلح)|رسته‌ها]] |identification_symbol_2= |identification_symbol_2_label= |identification_symbol_3= |identification_symbol_3_label= |identification_symbol_4= |identification_symbol_4_label= |identification_symbol_5= |identification_symbol_5_label= |identification_symbol_6= |identification_symbol_6_label= |flying_hours= |battle_honours=[[رسته‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فهرست کامل]] |native_name= |nickname=فراجا<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تغییر نام «ناجا» به «فراجا» |نشانی=https://www.isna.ir/news/1401022516443/تغییر-نام-ناجا-به-فراجا |وبگاه=خبرگزاری ایسنا |تاریخ بازبینی=15 مه 2022}}</ref> و ناجا (قدیمی) |image=[[File:NAJA.svg|150px]]{{سخ}}نشان فرماندهی انتظامی{{سخ}} {{Photomontage |photo2a=Flag of the Law Enforcement Force of the Islamic Republic of Iran.svg |photo3a=Ceremonial flag of the Law Enforcement Force of the Islamic Republic of Iran.svg|size=200 |position= |spacing=5 |color=transparent |border=0 |text= |text_background=transparent}}|caption=پرچم‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران |start_date=<ref name=":تاریخ تاسیس شهربانی">{{یادکرد وب|عنوان=تاریخ شهربانی تا انقلاب سال 1357|نشانی=https://article.tebyan.net/422609|وبگاه=fa|تاریخ=2018-05-06|بازبینی=2022-10-28|نام=موسسه فرهنگی واطلاع رسانی تبیان {{!}}|نام خانوادگی=tebyan.net}}</ref>۱۲۵۷{{سخ}}({{سن|۱۲۵۷|۰|۰|از تاریخ=خورشیدی|واژه سال=سال پیش}}){{سخ}}(''برای اولین بار به صورت شهربانی'') ---- ۱۳۷۰{{سخ}}({{سن|۱۳۷۰|۱|۱۲|از تاریخ=خورشیدی|واژه سال=سال پیش}}){{سخ}}('' به‌عنوان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران'') ---- ۱۴۰۰{{سخ}}({{سن|۱۴۰۰|۹|۱۶|از تاریخ=خورشیدی|واژه سال=سال پیش}}){{سخ}}('' به‌عنوان فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران'') |country=ایران |allegiance=[[File:Seal of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg|30px]] [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] |branch= |type=[[پلیس]] |role=[[پلیس اسلامی]]{{سخ}}[[اجرای قانون|مجری قانون]]{{سخ}}[[شهربانی]]{{سخ}}[[مرزبانی]] |size=تخمین سال ۱۳۹۵: * کارکنان ≈۶۰٬۰۰۰ نفر<ref>{{cite news|first=|last=|url=http://www.mehrnews.com/news/2261566/فعالیت-150هزار-نفر-از-پرسنل-فرماندهی-انتظامي-برای-تامین-امنيت-ايام|work= Mehr News Agency|script-title=fa: فعالیت ۵۰۰ هزار نفر از پرسنل فرماندهی انتظامی برای تأمین امنیت ایام نوروز.|date=|accessdate=10 March 2015|language=Persian}}</ref> * داوطلبان ≈ ۳۵٬۰۰۰ پلیس افتخاری<ref>{{cite news|first=|last=|url=http://www.ana.ir/news/19087|work=ANA News Agency|script-title=fa: اعضای سطح اول پلیس افتخاری مجوز حمل سلاح دریافت می‌کنند|date=|accessdate=10 March 2015|language=Persian|archive-date=۹ اوت ۲۰۱۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20180809003530/http://www.ana.ir/news/19087|dead-url=yes}}</ref> |command_structure= [[File:Seal of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg|30px]] [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] |patron= |decorations=[[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران#نشان‌های اختصاصی مهارت و خدمت فرماندهی انتظامی|فهرست اختصاصی]]{{سخ}}[[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران#نشان‌های اختصاصی مهارت و خدمت مشترک:(ارتش،سپاه،فراجا)|فهرست مشترک]] |motto={{عربی|کُونُواْ قَوَّامِینَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْط}}، {{فارسی|همواره برای خدا قیام کنید و به عدالت گواهی دهید}} {{Cite quran|5|8}} |colors=[[شهربانی]] <small>(۱۳۷۰–۱۲۹۲)</small>{{سخ}}[[ژاندارمری ایران]] <small>(۱۳۷۰–۱۲۸۹)</small>{{سخ}}[[کمیته انقلاب اسلامی]] <small>(۱۳۷۰–۱۳۵۷)</small> |colors_label=سازمان (های) قبلی |march= |mascot= |anniversaries=۱۳ مهر<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5039159|عنوان=سیزدهم مهرماه در تقویم رسمی کشور ما به نام روز فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است.|وبگاه=خبرگزاری مهر}}</ref> |equipment=[[درجه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران#درجه‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فهرست درجات]] |equipment_label=درجات |battles= |battles_label= |garrison_label=نام رایج |commander2= [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] [[احمدرضا رادان]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://irna.ir/fa/News/81534658|عنوان=سردار سرتیپ اشتری به فرماندهی کل انتظامی منصوب شد.|وبگاه=خبرگزاری جمهوری اسلامی-ایرنا}}</ref> |commander2_label= [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل انتظامی]] }} '''فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران'''<ref>{{یادکرد وب |عنوان=طرح جامع ساختار و سازمان فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران |پیوند=https://news.police.ir/page/news_contents?newsid=10003405 |وبگاه=خبرگزاری پلیس |تاریخ=۱۸ آذر ۱۴۰۰}}{{پیوند مرده}}</ref> {{اختصاری|فَراجا}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرایی تغییر «ناجا» به «فراجا» / تغییراتی هم در ساختار هم در عمل|نشانی=https://mehrnews.com/xXH2h|وبگاه= خبرگزاری مهر|تاریخ=2022-05-16|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/amp/676586/ |عنوان= «فراجا» جایگزین «ناجا» شد | ناشر = [[همشهری‌آنلاین]] |تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref> شاخه‌ای از [[نیروهای مسلح ایران]] است، که وظایف [[پلیس]] و [[مرزبانی]] را در کشور برعهده دارد. پیشینه شکل‌گیری این سازمان به سال ۱۲۵۸ و تأسیس [[شهربانی]] بازمی‌گردد. [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] {{اختصاری|ناجا}} در سال ۱۳۷۰ از ادغام [[شهربانی جمهوری اسلامی ایران|شهربانی]]، [[ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران|ژاندارمری]] و [[کمیته انقلاب اسلامی]] تشکیل شد.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=تأسیس نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (1369ش) | وبگاه=راسخون | تاریخ=29 تیر 1391 | پیوند=https://rasekhoon.net/calender/show/553398/تأسيس-نيروی-انتظامي-جمهوري-اسلامي-ايران-1369ش | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2022-11-18}}</ref> فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۰ با هدف تغییر ساختار نیروی انتظامی و ارتقاء ساختار آن از سطح نیرو به فرماندهی، ایجاد شد.<ref>{{یادکرد وب | نام خانوادگی=شمس | نام=مهسا | عنوان=جزئیات تغییر ساختار نیروی انتظامی به فرماندهی کل - خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان | وبگاه=خبرگزاری مهر| تاریخ=۱۵ آذر ۱۴۰۰ | پیوند=https://www.mehrnews.com/news/5369249/جزئیات-تغییر-ساختار-نیروی-انتظامی-به-فرماندهی-کل | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2022-11-18}}</ref> فراجا مسئولیت حفظ امنیت درون ایران را برعهده دارد و کارکرد آن توسط [[وزارت کشور (ایران)|رهبر جمهوری اسلامی]] نظارت می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۵ شهریور ۱۳۶۱|وبگاه=مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی|نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595|عنوان=اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|بازبینی=۱۰ فوریه ۲۰۲۴|archive-date=۲۹ اکتبر ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20201029070614/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595|dead-url=yes}}</ref> فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن وظیفه تأمین شبانه‌روزی نظم و [[امنیت]] داخلی، بیش از نهادهایی چون [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] و [[ارتش جمهوری اسلامی ایران|ارتش]] با مردم در ارتباط مستقیم است. شمار کارکنان فعال در فرماندهی انتظامی (افسران و درجه‌داران) بالغ بر ۶۰ هزار نفر برآورد شده است. از سال ۱۴۰۱، سرتیپ پاسدار [[احمدرضا رادان]] [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی کل کشور]] را برعهده دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فرمانده پلیس ایران تغییر کرد؛ حسین اشتری جانشین احمدی مقدم شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2015/03/150309_12_iran_naja_ashtari_ahmadi_moghddam.amp|وبگاه= بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=2015-03-09|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> [[وحشیگری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|وحشیگری فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] علیه مردم این کشور، با [[تحریم‌ها علیه ایران|تحریم‌های حقوق بشری]] همراه بوده است و شماری از سران آن و مقامات محلی‌اش، از سوی غرب تحریم شده‌اند. از [[یگان ویژه ناجا|یگان ویژه]] این سازمان، به‌عنوان «سرکوب‌گرترین نیروی ضدشورش جمهوری اسلامی» یاد شده است که در خونین‌ترین سرکوب‌های خیابانی تاریخ جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۸، از مهم‌ترین نیروهای حاضر در خیابان بود. محاصره، کشتار و آتش گشودن به سوی مردم معترض، خشونت در بازداشتگاه‌ها، کشتن کودک هنگام تعقیب و غیره، نقدهای جدی را به این سازمان وارد کرده‌اند. به گزارش [[یورونیوز]] در سال ۲۰۲۰ برخی باور دارند که ملزم بودن پلیس جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری از نقض شدن [[احکام شرعی]] از سوی مردم، بانی آن شده است که پلیس در ایران این دوره، بیشتر از آن که پایه‌گذار امنیت مردم این کشور باشد، باعث ناامنی روانی میان شهروندان باشد. جمع کردن [[دیش ماهواره|دیش‌های ماهواره]]، کتک‌زدن و اعمال خشونت علیه مردم به خاطر [[اسلام در ایران|شئونات]] و [[حجاب اسلامی|حجاب]]، دیگر کارهای فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می‌باشند، که مورد نقد قرار گرفته‌اند. گرداندن متهمان در شهر که شامل نوجوانان زیر سن قانونی می‌شده است نیز توسط رسانه‌ها و مردم، نقد شده است. با این حال، از سوی دیگر در بهمن ۱۳۹۹، [[حسین اشتری]]، فرمانده کل انتظامی، بر «اجرای قانون توأم با رأفت اسلامی» تأکید کرد. وی همچنین اعلام کرده است که «نیروهای یگان ویژه در همهٔ عرصه‌ها در کنار مردم و همراه آنان هستند». در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲ اتحادیه اروپا این نهاد را به دلیل سرکوب اعتراضات تحریم کرد.<ref name=":6"/> == تاریخچه == {{نوار کناری ناجا}} === قبل از ۱۳۷۰ === پیشینهٔ برقراری امنیت شهری و کشوری به‌صورت مدرن در ایران، به یک سده پیش بازمی‌گردد. [[ناصرالدین شاه قاجار]] در مجموعه سفرهایش به قارهٔ اروپا و بازدید از یگان‌های پلیس جدید در آن مناطق و با به‌کارگیری یک افسر مشاور ایتالیایی تبعهٔ اتریش؛ به نام [[کنت دومونت فورت]]، نخستین سامانهٔ پلیسی نو را در ایران بنیان نهاد.<ref>[https://www.magiran.com/article/2695153 امنیت در هزار توی تاریخ] جام جم</ref><ref>[https://www.tabnak.ir/fa/tags/159101/1/روز-فرماندهی-انتظامی تاریخچه تشکیلات پلیس در ایران] تابناک</ref> پلیس در ایران برای مدت زمانی طولانی از ۲ بخش اصلی [[شهربانی]] (نظمیه) و [[ژاندارمری]] (که خود شامل ۲ بخش ژاندارمری مرزی و ژاندارمری روستایی بود) تشکیل می‌شد. پس از وقوع انقلاب در ایران، [[کمیته انقلاب اسلامی]] نیز به‌عنوان یکی از اجزاء برقراری نظم و امنیت داخلی کشور و حفاظت از اصول ارزشی [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]]، به این سازمان پلیسی اضافه گردید.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/91210|عنوان=اساسنامه کمیته انقلاب اسلامی ایران|وبگاه=مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران|بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۱|archive-date=۵ ژوئن ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210605111725/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/91210|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/5541|عنوان=محمد باقر قالیباف شهردار فعلی تهران و فرمانده سابق ناجا نیز در این مراسم، موضوعی مهم را مورد اشاره قرار داد و به ادغام ژاندارمری کمیته و شهربانی در سال ۱۳۷۰ اشاره کرد. به اعتقاد وی، این ادغام یکی از تصمیمات خوب و تاریخی جمهوری اسلامی ایران این بود که با حاشیه‌هایی همراه شد چرا که جراحی خیلی بزرگی بود.|وبگاه=مشرق نیوز}}</ref> === بعد از ۱۳۷۰ === افزایش کارکنان پلیس پس از وقوع انقلاب و لزوم ترکیب این نیروها، عاملی شد تا در سال ۱۳۷۰ با تصویب [[مجلس شورای اسلامی]]، این ۳ سازمان انتظامی در یکدیگر ادغام گردند. «قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران» در سال ۱۳۷۰ در مجلس تصویب شد و طی آن ۱ سال به دولت وقت، برای سازماندهی نیروی انتظامی، فرصت داده شد. در طول سال‌های بعد این قانون نیز بروزرسانی گردید و هم‌اکنون فرماندهی انتظامی به‌همراه [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، زیرمجموعه [[ستاد کل نیروهای مسلح]] محسوب می‌شود و تحت نظارت معاونت امنیتی-سیاسی [[وزارت کشور]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=572125 |عنوان=MehrNews.com - Iran, Iranian, Nuclear, political, world, sport, Cultural, economic, SocialAndOccations news and headlines<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۴ دسامبر ۲۰۰۷ |archive-date=۲۴ مارس ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110324090619/http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=572125 |dead-url=yes}}</ref> === بعد از ۱۴۰۰ === در سال ۱۴۰۰ ناجا با ارتقا از سطح نیرو به فرماندهی، عنوانِ فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران را به خود گرفت و کلمه اختصاری ناجا نیز به فَراجا تغییر کرد. فرماندهٔ این نیرو که قبلاً هم رده [[وزیر (دولت)|وزرا]] بود و زیر نظر وزیر کشور فعالیت می‌نمود، با این تغییرات، هم‌رده فرماندهان کل ارتش و سپاه قرار گرفت. هم‌اکنون فرماندهان کل سه سازمان نظامی رسمی جمهوری اسلامی ایران، هم‌رده معاون اول رئیس‌جمهور می‌باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزئیات تغییر ساختار نیروی انتظامی به فرماندهی کل|نشانی=http://www.atrakdaily.ir/fa/Main/Detail/22318/جزئیات-تغییر-ساختار-نیروی-انتظامی-به-فرماندهی-کل|وبگاه=روزنامه اترک|بازبینی=2022-09-04}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تغییر ساختار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی؛ از ناجا به فراجا – DW – ۱۴۰۱/۲/۲۵|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تغییر-ساختار-نیروی-انتظامی-جمهوری-اسلامی-از-ناجا-به-فراجا/a-61807775|وبگاه=dw.com|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تغییر ساختار «ناجا»؛ تشکیل یک نهاد امنیتی جدید در ایران|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/05/15/تغییر-ساختار-ناجا-؛-تشکیل-یک-نهاد-امنیتی-جدید-در-ایران-|وبگاه=العربیه فارسی|تاریخ=2022-05-15|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رونمایی از طرح سازمان فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران- اخبار پلیس - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/09/17/2622437/رونمایی-از-طرح-سازمان-فرماندهی-انتظامی-جمهوری-اسلامی-ایران|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرایی تغییر «ناجا» به «فراجا» / تغییراتی هم در ساختار هم در عمل|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5491100/چرایی-تغییر-ناجا-به-فراجا-تغییراتی-هم-در-ساختار-هم-در-عمل|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2022-05-16|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزئیات تغییر ساختار نیروی انتظامی به فرماندهی کل|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5369249/جزئیات-تغییر-ساختار-نیروی-انتظامی-به-فرماندهی-کل|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-12-06|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تبدیل «ناجا» به «فراجا»؛ سازمان اطلاعات انتظامی کل کشور تشکیل می‌شود|نشانی=https://www.iranintl.com/202205158667|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=با تغییر «ناجا» به «فراجا»، «سازمان اطلاعات انتظامی کل کشور» ایجاد شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31851510.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=You are being redirected...|نشانی=https://iran-efshagari.com/تبدیل-نیروی-انتظامی-به-فرماندهی-کل-و-تش/|وبگاه=iran-efshagari.com|بازبینی=2022-09-04}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رونمایی از طرح سازمان فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران- اخبار پلیس - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/09/17/2622437/رونمایی-از-طرح-سازمان-فرماندهی-انتظامی-جمهوری-اسلامی-ایران|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-09-04|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=You are being redirected...|نشانی=https://iran-efshagari.com/تبدیل-نیروی-انتظامی-به-فرماندهی-کل-و-تش/|وبگاه=iran-efshagari.com|بازبینی=2022-09-04}}</ref> === تحریم‌ها === ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲ [[اتحادیه اروپا]] فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی را به همراه یازده نفر از مقامات و سه نهاد دیگر جمهوری اسلامی را به دلیل سرکوب اعتراضات و مقابله با [[آزادی بیان]] تحریم کرد.<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیهٔ اروپا گشت ارشاد و ۱۱ تن از مسئولان جمهوری اسلامی را تحریم کرد|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/ایران/20221017-اتحادیۀ-اروپا-گشت-ارشاد-و-۱۱-تن-از-مسئولان-جمهوری-اسلامی-را-تحریم-کرد|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2022-10-17|بازبینی=2023-07-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=https://www.facebook.com/pages/ارافای-RFI-فارسی/103932459643311}}</ref> == ساختار سازمانی و کارکنان == فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (اختصاری فَراجا) که وظایف پلیس و مرزبانی را در جمهوری اسلامی ایران برعهده دارد، جزئی از ستاد نیروهای مسلح و وابسته به وزارت کشور و در تبعیت از رهبر جمهوری اسلامی؛ در جایگاه فرمانده کل قوا، قرار دارد.<ref name="خبرگزاری صدا و سیما">{{یادکرد وب|نشانی = https://www.iribnews.ir/fa/news/2846845|عنوان = همه دانستنیهای نیروی انتظامی|ناشر = خبرگزاری صدا و سیما|تاریخ بازدید = ۸ مرداد ۱۴۰۱|تاریخ = ۲۷ مهر ۱۳۹۹}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/91805|عنوان=قانون فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|ناشر=[[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]]|بازبینی=۲ فوریه ۲۰۲۰|archive-date=۲۹ ژوئیه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220729130514/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/91805|dead-url=yes}}</ref> شمار کارکنان فعال در فرماندهی انتظامی (افسران و درجه داران) بالغ بر ۶۰ هزار نفر برآورد شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.isna.ir/news/96092312926/|عنوان=وجود ۱٫۸ نفر-پلیس در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر|ناشر=[[ایسنا]]}}</ref> سازمان فرماندهی انتظامی از ۳ بخش اصلی '''هیئت رئیسه'''<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۵ دی ۱۴۰۱|وبگاه=رکنا|نشانی=https://www.rokna.net/بخش-اخبار-سیاسی-74/858870-تغییرات-مهم-در-صدر-هیئت-مدیره-فراجا|عنوان=تغییرات مهم در صدر هیئت مدیره فراجا}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲ بهمن ۱۳۷۰|عنوان=دیدار فرماندهان و رؤسای عقیدتی سیاسی نیروی انتظامی|پیوند=https://www.leader.ir/fa/content/627|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری}}</ref>؛ [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی کل فراجا]]، [[سازمان حفاظت اطلاعات فراجا]] و [[سازمان عقیدتی سیاسی فراجا]] تشکیل می‌شود، که هر یک به‌طور مستقل فعالیت می‌کنند.<ref name="خبرگزاری صدا و سیما"/> === یگان‌های تابعه و سازمان‌های مستقل === {| class="wikitable sortable mw-collapsible" !نام !فرمانده !جانشین فرمانده !نشان !تاریخ تأسیس |- |[[سازمان حفاظت اطلاعات فراجا|سازمان حفاظت اطلاعات (ساحفا)]] |سرتیپ پاسدار [[محسن فتحی‌زاده]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۴ دی ۱۳۹۸|عنوان=رئیس سازمان حفاظت و اطلاعات ناجا انتخاب شد|پیوند=https://www.mizan.news/580262/رئیس-سازمان-حفاظت-و-اطلاعات-ناجا-انتخا/|ناشر=خبرگزاری میزان|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۲ مرداد ۱۳۹۹|عنوان=رئیس سازمان حفاظت ناجا: شاهد تهدیدات زیادی هستیم|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/05/22/2326374/رئیس-سازمان-حفاظت-ناجا-شاهد-تهدیدات-زیادی-از-سوی-سرویس-های-بیگانه-و-ضدانقلاب-در-جامعه-هستیم|ناشر=خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |[[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] [[سید مصطفی مهدوی]] | |۱۳۷۰ |- |[[سازمان اطلاعات فراجا|سازمان اطلاعات (سافا)]] |[[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] [[غلامرضا رضائیان]] |_ | |۱۴۰۰ |- |[[سازمان عقیدتی سیاسی فراجا|سازمان عقیدتی سیاسی (ساعس)]] |سید علیرضا ادیانی<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۲ اسفند ۱۴۰۰|عنوان=رئیس عقیدتی سیاسی ناجا: یه دنبال ساخت نیروی انتظامی در تراز انقلاب هستیم|پیوند=https://www.irna.ir/news/84682034/رییس-عقیدتی-سیاسی-ناجا-به-دنبال-ساخت-نیروی-انتظامی-در-تراز-انقلاب|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۷ بهمن ۱۴۰۰|عنوان=رئیس سازمان عقیدتی ناجا: هر دستی بخواهد امنیت را از جامعه سلب کند قطع می‌کنیم|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/11/17/2658151/رئیس-سازمان-عقیدتی-ناجا-هر-دستی-بخواهد-امنیت-را-از-جامعه-سلب-کند-قطع-می-کنیم|ناشر=خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |علی‌اکبر صوفی | |۱۳۷۰ |- |[[پلیس پیشگیری فراجا|پلیس پیشگیری]] |سرتیپ پاسدار [[علی مؤیدی (نظامی)|علی مؤیدی]]<ref name="خبرگزاری تسنیم3">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/02/17/2258411/رؤسای-پلیس-مبارزه-با-مواد-مخدر-و-پیشگیری-تغییر-کردند|عنوان=رؤسای پلیس مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری تغییر کردند|ناشر=خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱|تاریخ=۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۹}}</ref> |سرتیپ‌دوم ناصر فرشید |[[پرونده:IRI.NAJA.Prevention.Police.svg|120px|وسط]] |۱۲۸۵: تأسیس [[شهربانی]]{{سخ}}۱۳۷۰: پلیس پیشگیری |- |[[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا|پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور)]] |سرتیپ‌دوم [[سید تیمور حسینی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=رئیس جدید پلیس راهور فراجا رسماً منصوب شد |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402101712375|وبگاه=[[ایسنا]] |تاریخ=۱۷ دی ۱۴۰۲ |کد زبان=fa}}</ref> |سرهنگ سیاوش محبی |[[پرونده:IRI.Traffic-Police.svg|130px|وسط]] |۱۳۷۰ |- |[[پلیس آگاهی فراجا|پلیس آگاهی]] |سرتیپ [[محمد قنبری (نظامی)|محمد قنبری]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۱ خرداد ۱۴۰۱|عنوان=سردار قنبری تشریح کرد: ناگفته‌های سرقت بانک ملی/عدم رعایت ابتدایی‌ترین نکات ایمنی|پیوند=https://www.mehrnews.com/news/5511122/ناگفته-های-سرقت-بانک-ملی-عدم-رعایت-ابتدایی-ترین-نکات-ایمنی|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |سرتیپ‌دوم پاسدار فرامرز به‌گذر |[[پرونده:IRI.C.I.D.Police.svg|130px|وسط]] |۱۳۷۰ |- |[[پلیس امنیت اقتصادی فراجا|پلیس امنیت اقتصادی]] |سرتیپ پاسدار [[حسین رحیمی]] |سرتیپ‌دوم سهراب بهرامی |[[پرونده:Economic_Security_Police_of_Iran.svg|130px|وسط]] |۱۷ فروردین ۱۳۹۸<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۹ مرداد ۱۳۹۸|عنوان=سخنگوی ناجا مطرح کرد: چرایی تشکیل پلیس امنیت اقتصادی|پیوند=https://www.mehrnews.com/news/4680982/چرایی-تشکیل-پلیس-امنیت-اقتصادی|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ بازدید=۹ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |- |[[پلیس مبارزه با مواد مخدر فراجا|پلیس مبارزه با مواد مخدر]] |سرتیپ‌دوم [[ایرج کاکاوند]]<ref>https://www.isna.ir/news/1401121309472/</ref> |سرتیپ‌دوم نصرت‌الله برین | |۱۳۷۰ |- |[[پلیس امنیت عمومی فراجا|پلیس امنیت عمومی]] |سرتیپ‌دوم سیدمجید فیض جعفری<ref name=":12">{{یادکرد خبر|تاریخ=۸ مرداد ۱۴۰۱|عنوان=در مورد پلیس امنیت عمومی|پیوند=https://www.tabnak.ir/fa/tags/126958/1/پلیس-امنیت-عمومی|ناشر=تابناک|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> | |[[پرونده:IRI.NAJA.Public_Security_Police.svg|120px|وسط]] |۱۳۷۰ |- |[[پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجا|پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)]] |سرتیپ [[وحید مجید]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۹|عنوان=تبریک رئیس پلیس سایبری کشور به سردار <<ایوب سلیمانی>>|پیوند=https://cyberpolice.ir/news/147899/تبریک-رئیس-پلیس-سایبری-کشور-به-سردار-ایوب-سلیمانی-%C2%A0|ناشر=پلیس فتا|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۱|عنوان=سرشاخه‌های اصلی شبکه لایوهای غیراخلاقی دستگیر شدند|پیوند=https://www.mehrnews.com/news/5513873/سرشاخه-های-اصلی-شبکه-لایوهای-غیراخلاقی-دستگیر-شدند|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |سرتیپ‌دوم حسین امیرلی |[[پرونده:IRI.NAJA.FATA_(New).svg|130px|وسط]] |بهمن ۱۳۸۹<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=معرفی پلیس فتا|پیوند=https://cyberpolice.ir/abouts#about|ناشر=پلیس فتا|تاریخ بازدید=۹ مرداد ۱۴۰۱|archive-date=۲۱ ژوئن ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210621072442/https://www.cyberpolice.ir/abouts#about|dead-url=yes}}</ref> |- |[[فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی مرزبانی]] |سرتیپ [[احمدعلی گودرزی]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۷ خرداد ۱۳۹۹|عنوان=فرمانده جدید مرزبانی نیروی انتظامی منصوب شد|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/03/17/2280154/فرمانده-جدید-مرزبانی-نیروی-انتظامی-منصوب-شد|ناشر=خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۳ خرداد ۱۴۰۱|عنوان=<<رضا شیراوژن>> معاون احتماعی مرزبانی شد|پیوند=https://www.irna.ir/news/84765232/رضا-شیراوژن-معاون-اجتماعی-مرزبانی-شد|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |سرتیپ‌دوم پاسدار جلال ستاره |[[پرونده:Marzbani.svg|170px|وسط]] |۱۲۸۸: تأسیس [[ژاندارمری ایران|ژاندارمری]]{{سخ}}۱۳۷۰: مرزبانی |- |[[پلیس بین‌الملل فراجا|پلیس بین‌الملل]] | سرتیپ‌دوم مجید کریمی<ref>https://www.isna.ir/news/1401121309472/</ref> |سرتیپ‌دوم کاظم مجتبایی |_ |۱۳۳۷ |- |[[فرماندهی هواپیمایی فراجا|فرماندهی هواپیمایی]] |سرتیپ‌دوم خلبان جلال منصوری‌نژاد<ref>{{یادکرد وب|سرهنگ_خلبان_محمد_نیک_نژاد|نشانی=https://defapress.ir/fa/news/394054/شهدای-خلبان-ناجا-از-بهترین-و-زبده‌ترین-نیرو‌های-ما-بودند|عنوان=مصاحبه سردار خلبان محمد نیک نژاد|ناشر=خبرگزاری دفاع مقدس|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱|تاریخ=۹ اردیبهشت ۱۳۹۹}}</ref> |_ | |۱۳۱۷ |- |[[فرماندهی یگان‌های ویژه فراجا|فرماندهی یگان‌های ویژه]] |سرتیپ پاسدار [[مسعود مصدق]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1276319/سردار-مصدق-فرمانده-یگان‌های-ویژه-فراجا-شد|عنوان=سردار مصدق فرمانده یگان‌های ویژه فراجا شد| ناشر =تابناک|تاریخ =۱۷ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۸ فروردین ۱۴۰۱|عنوان=عزم جدی یگان‌های ویژه برای پیاده‌سازی اهداف پلیس|پیوند=https://www.irna.ir/news/84708309/عزم-جدی-یگان-های-ویژه-برای-پیاده-سازی-اهداف-پلیس|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۱ مهر ۱۴۰۰|عنوان=فرمانده یگان ویژه ناجا: دشمنان در تجمعات اجازه نمی‌دهند صدای حق مردم شنیده شود|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/07/21/2588728/فرمانده-یگان-ویژه-ناجا-دشمنان-در-تجمعات-اجازه-نمی-دهند-صدای-حق-مردم-شنیده-شود-استفاده-از-صور-در-تجمعات-چرا-نباید-با-مردم-حرف-بزنیم-فیلم|ناشر=خبرگزاری تسنیم|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |سرتیپ‌دوم علی عظیمی |[[پرونده:IRI.NAJA.Special.Units.svg|120px|وسط]] |۱۳۷۰ |- |[[فرماندهی حفاظت از شخصیت‌ها و دژبان فراجا|فرماندهی حفاظت از شخصیت‌ها و دژبان]] |سرتیپ‌دوم پاسدار [[حمید عطایی]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۳ مهر ۱۴۰۰|عنوان=دیدار فرمانده یگان حفاظت از شخصیت‌ها و دژبان ناجا با وزیر ارتباطات|پیوند=https://www.irna.ir/news/84483227/دیدار-فرمانده-یگان-حفاظت-از-شخصیت-ها-و-دژبان-ناجا-با-وزیر-ارتباطات|ناشر=خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |_ |_ |۱۳۷۰<ref>{{یادکرد وب|عنوان=به‌دنبال ادغام یگان حفاظت از شخصیتها با دژبان کل فراجا فرمانده دژبان کل فراجا: مسؤولیت اسکورت و حفاظت از شخصیتهای خارجی بجز رؤسای جمهوری را برعهده داریم|نشانی=https://www.isna.ir/news/8511-03054/به-دنبال-ادغام-يگان-حفاظت-از-شخصيتها-با-دژبان-كل-فراجا-فرمانده|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2007-01-26|بازبینی=2020-06-27|کد زبان=fa}}</ref> |- |[[سازمان وظیفه عمومی فراجا|سازمان وظیفه عمومی]] |سرتیپ پاسدار [[تقی مهری]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۰ مهر ۱۴۰۰|عنوان=خبر خوش رئیس سازمان وظیفه عمومی برای مشمولان غائب|پیوند=https://www.borna.news/بخش-اجتماعی-4/1245492-خبر-خوش-رئیس-سازمان-وظیفه-عمومی-برای-مشمولین-غائب|ناشر=خبرگزاری برنا|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۱ شهریور ۱۴۰۰|عنوان=مهلت یک‌ماهه <<سازمان وظیفه>> به مشمولان کنکوری|پیوند=https://www.farsnews.ir/news/14000621000214/مهلت-یک-ماهه-سازمان-وظیفه-به-مشمولان-کنکوری-جزئیات|ناشر=خبرگزاری فارس|تاریخ بازدید=۸ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> |سرتیپ‌دوم رحمان علیدوست |_ |۱۳۷۰ |- |[[بازرسی فراجا|بازرسی کل فراجا]] |سرتیپ پاسدار [[مهدی معصوم‌بیگی]]<ref name="خبرگزاری تسنیم3"/> |سرتیپ‌دوم کیوان ظهیری |_ |۱۳۹۳ [https://www.bonyadvokala.com/blog/آشنایی-با-سامانه-197-پلیس/ <nowiki>[۹۴]</nowiki>] |} === معاونت‌ها === * '''معاونت هماهنگ‌کننده فراجا''': وظیفه هماهنگی یگان‌های فراجا را برعهده دارد. * '''معاونت عملیات فراجا''': فرماندهی و کنترل یگان‌ها و مرکز فوریت‌های پلیسی ([[پلیس ۱۱۰]]) توسط این معاونت نظارت می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/amp/4547872/ |عنوان=تشریح اهم اقدامات معاونت عملیات ناجا توسط سردار ساجدی نیا | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> * '''معاونت علوم، تحقیقات و فناوری فراجا''' * '''معاونت نیروی انسانی فراجا''': معاون فرمانده کل فراجا در امور منابع انسانی است. * '''معاونت فناوری اطلاعات و ارتباطات فراجا (فاوا)''' * '''معاونت پارلمانی و امور مجلس فراجا''' * '''معاونت فرهنگی و اجتماعی فراجا''' * '''معاونت بهداشت، امداد و درمان فراجا''' === مراکز آموزشی و مطالعاتی === * '''[[دانشگاه علوم انتظامی امین]]:''' دانشگاه افسری پلیس است. * '''[[مرکز مطالعات راهبردی فراجا]]'''<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://snn.ir/fa/news/705987/|عنوان=رسته و تخصص‌های نیروهای مسلح -۲ بخش دوم/ آشنایی با رسته‌ها و تخصص‌های نیروی انتظامی|وبگاه=خبرگزاری دانشجو SNN}}</ref> === یگان‌ها و سازمان‌های تابعه منطقه‌ای === ==== ستاد فرماندهی انتظامی استان ==== در هر یک از استان‌های کشور، ستاد فرماندهی انتظامی استان مستقر است که وظیفه انجام کارهای انتظامی مربوط به آن استان را برعهده دارد. در فرماندهی انتظامی «ناحیه انتظامی» به فرماندهی انتظامی یک استان و «منطقه انتظامی» به فرماندهی انتظامی یک شهر یا شهرستان گفته می‌شود. شهر [[تهران]] (پایتخت) تنها کلانشهری است که به‌عنوان یک ناحیه انتظامی شناخته می‌شود. فرماندهی ناحیه انتظامی تهران بزرگ را «[[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|فاتب]]» می‌نامند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.imna.ir/news/447932/|عنوان=ساختار و تاریخچه پلیس|وبگاه=خبرگزاری شهروندان ایران-ایمنا}}</ref> ==== یگان امداد ==== {{مقاله اصلی|یگان امداد فراجا}} یگان امداد یکی از یگان‌های عملیاتی فراجا می‌باشد که فرماندهی مستقلی ندارد و به‌صورت منطقه‌ای و تحت‌الامر فرماندهی انتظامی هر شهرستان در کشور عمل می‌کند. فرماندهان یگان امداد توسط فرمانده پلیس پیشگیری انتخاب می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۳ مهر ۱۳۹۹|عنوان=۱۳ مهر روز نیروی انتظامی + ساختار و تاریخچه پلیس|پیوند=https://www.imna.ir/news/447932/۱۳-مهر-روز-نیروی-انتظامی-ساختار-و-تاریخچه-پلیس|ناشر=خبرگزاری ایمنا|تاریخ بازدید=۹ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> == فرمانده کل == {{اصلی|فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران}} ;فرمانده نیروی انتظامی * [[سرتیپ]] [[محمد سهرابی]] (۱۳۷۱–۱۳۷۰) * سرتیپ پاسدار [[رضا سیف‌اللهی]] (۱۳۷۵–۱۳۷۱) * سرتیپ پاسدار [[هدایت لطفیان]] (۱۳۷۹–۱۳۷۵) * سرتیپ پاسدار [[محمدباقر قالیباف]] (۱۳۸۴–۱۳۷۹) * سرتیپ پاسدار [[علی عبداللهی (نظامی)|علی عبداللهی]] (سرپرست) (۱۳۸۴) * سرتیپ پاسدار [[اسماعیل احمدی مقدم]] (۱۳۹۳–۱۳۸۴) * سرتیپ پاسدار [[حسین اشتری]] (۱۴۰۰–۱۳۹۳) ;فرمانده کل انتظامی * سرتیپ پاسدار [[حسین اشتری]] (۱۴۰۱–۱۴۰۰) * سرتیپ پاسدار [[احمدرضا رادان]] (۱۴۰۱–اکنون) == تجهیزات == === سلاح === سلاح گرم مورد استفاده در نیروی عملیاتی [[کلاشینکوف]] و سلاح کمری مورد استفاده در فراجا از نوع [[زیگ زاوئر پی۲۲۶]] است که توسط [[صنایع دفاعی ایران|صنایع دفاع]] با نام زعاف تولید می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۶ فروردین ۱۴۰۱|عنوان=معرفی سلاح‌های کمری نظامیان ایران|پیوند=https://www.eghtesadnews.com/بخش-اخبار-سیاسی-57/484849-معرفی-سلاح-های-کمری-نظامیان-ایران-تصویر-مشخصات-فنی|ناشر=اقتصادنیوز|تاریخ بازدید=۱۴ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> === ترابری === ==== خودروهای سواری ==== در سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۹ خودروی مورد استفاده فرماندهی انتظامی تویوتا کریسیدا بوده است،<ref name=":4">{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۹۵|عنوان=عکس {{!}} از فولکس قورباغه‌ای تا سراتو؛ تمام ماشین‌های پلیس ایران در ۷۰سال گذشته|پیوند=https://www.khabaronline.ir/news/634073/عکس-از-فولکس-قورباغه-ای-تا-سراتو-تمام-ماشین-های-پلیس-ایران|ناشر=خبرآنلاین|تاریخ بازدید=۱۴ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> بعد از آن در زمان فرماندهی محمد باقر قالیباف در فرماندهی انتظامی و در طول سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ ۱۵۰۰ دستگاه مرسدس-بنز مدل ای۲۴۰ - [[مرسدس-بنز کلاس-ئی (دبلیو۲۱۱)|مرسدس-بنز کلاس ای با اتاق دابل‌یو ۲۱۱]]<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۸|عنوان=همه‌چیز در مورد خودروی بنز پلیسی موجود در کشور|پیوند=https://www.khodrotak.com/بخش-بررسی-فنی-8/17789-همه-چیز-درباره-خودرو-بنز-پلیسی-موجود-در-کشور|ناشر=خوروتک|تاریخ بازدید=۱۴ مرداد ۱۴۰۱}}</ref> و [[مرسدس-بنز کلاس-سی]] (دابل‌یو ۲۰۳)<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=World Police Car View: The Mysterious Middle Eastern Country Iran|پیوند=https://inf.news/en/world/f609a055f9fc25cf6983c59e9684b377.html|ناشر=inf news|تاریخ بازدید=۵ اوت ۲۰۲۲}}{{پیوند مرده}}</ref> برای استفاده مأموران انتظامی خریداری کرد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۶|عنوان=قانون‌شکنی برای واردات بنزهای الگانس در چه دوره ای رخ داد؟|پیوند=https://etedaal.ir/fa/news/171666/قانون-شکنی-برای-واردات-بنزهای-الگانس-در-چه-دوره-ای-رخ-داد|ناشر=پایگاه خبری و تحلیلی اعتدال|تاریخ بازدید=۹ مرداد ۱۴۰۱|archive-date=۳ اکتبر ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20231003163420/https://etedaal.ir/fa/news/171666/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%B4%DA%A9%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D9%86%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%AE-%D8%AF%D8%A7%D8%AF|dead-url=yes}}</ref> دههٔ ۸۰ خودروهای [[سمند]]، [[پژو ۲۰۶]]، [[زانتیا]]، [[پرشیا]]، [[مگان]] و [[تویوتا لندکروزر|لندکروز]] هم جزء خودروهای سازمانی فرماندهی انتظامی بوده است.<ref name=":4"/> در دههٔ ۹۰ نیز خودروهایی از جمله [[سمند سورن]]، [[ماکسیما]] و [[سوزوکی گرند ویتارا]] به خودروهای [[پلیس راهور]] اضافه شدند. همچنین [[نیسان تینا]] هم به‌عنوان پلیس راه راهور و خودروی تشریفات پلیس تاکنون استفاده شده است، [[کیا سراتو]] هم یکی از خودروهایی است که در دهه ۹۰ توسط فرماندهی انتظامی مورد استفاده قرار گرفته است.<ref name=":4"/> === پوشاک === پوشاک پلیس در بخش ستادی بیشتر [[سبز]] رنگ است؛ اگرچه پوشاک دیگری نیز برای هر یگان تخصصی و عملیاتی وجود دارد. زنان در این نیرو دارای حجاب [[چادر|چادر سیاه]] هستند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/24/1547398|عنوان=اسماعیل احمدی مقدم فرمانده سابق نیروی انتظامی با انتقاد از لباس‌های سربازان نیروی انتظامی گفته بود:به نظرم لباس سربازان اکنون زیبا نیست. در حال مطالعه هستیم تا لباس متناسب با سربازان طراحی کنیم در طول خدمت سه دست لباس در اختیار سربازان قرار می‌گیرد که با گذشت زمان این لباسها مندرس می‌شود البته باید بگویم لباس باید راحت و دلچسب باشد چندی قبل اورکتی را در اختیار نیروها قرار دادیم که هیچ یگانی جز یگان امداد آن را بر تن نکرد و بعد از آن کاپشن مشکی رنگی را طراحی کردیم و به صورت آزمایش در استان سمنان در اختیار پلیس راهور قرار دادیم که استقبال بسیار خوبی از آن شد که اکنون نیز از این لباسها استفاده می‌شود.|وبگاه=خبرگزاری تسنیم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://snn.ir/fa/news/684437/|عنوان=جانشین معاون هماهنگ‌کننده نیروی انتظامی از آغاز فرایند تغییرات جدید لباس‌های پلیس با هدف زیباتر و کاربردی‌تر شدن این لباس‌ها خبر داد.|وبگاه=خبرگزاری دانشجو SNN}}</ref><gallery> پرونده:Nowruz drills of Iranian traffic police, 2023 (07).jpg|لباس ستادی (یونیفرم) مردان پرونده:Joint morning call of NAJA and Army special units (35).jpg|لباس زنان </gallery> == حاشیه‌ها و انتقادها == === وحشیگری‌ها و نقض حقوق بشر === {{اصلی|وحشیگری فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران}}[[پرونده:2019 Iranian fuel protests mehr news (4).jpg|بندانگشتی|ماموران یگان ویژه ناجا در [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران]]]] یکی از بزرگ‌ترین خشونت‌های نیروی انتظامی، [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۳۷۸)|یورش به کوی دانشگاه تهران]] در سال ۱۳۷۸ هجری شمسی است. همچنین [[پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران|سرکوب اعتراضات ۸۸]] و به دنبال آن، [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۳۸۸)|حمله سال ۸۸ به کوی دانشگاه تهران]] از دیگر برخوردهای خشن نیروی انتظامی است. خشونت مأموران انتظامی علیه دستگیرشدگان در نمونه‌هایی همانند [[کشته شدن مهرداد سپهری|مهرداد سپهری]] در [[مشهد]] و بهاره چشم‌براه در [[آبادان]] واکنش‌های فراوانی در پی داشته است و با بهت و خشم همگانی در [[ایران]] روبرو شده است.<ref name=":2">{{یادکرد خبر|عنوان=خشونت پلیس ایران به ما چه می‌گوید؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-54705135|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-05-26|زبان=fa|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20201109102728/https://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-54705135|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> [[پرونده:طرح_جمع‌آوری_اراذل_و_اوباش_توسط_نیروی_انتظامی_3.jpg|بندانگشتی|نگاره‌ای از برخورد [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] در ۲۰۰۷]] در اردیبهشت ۱۳۸۶، گزارشی از یورش شبانهٔ نقابداران پلیس، به خانهٔ «لات و لوت» های [[تهران]] و بیرون کشیدن این افراد زیر رگبارهایی از لگد و مشت، تحقیرشان با انداختن [[آفتابه|آفتابه‌ای]] بر گردنشان و دور محله گرداندن این افراد، منتشر شد. در یکی از عکس‌ها، پلیس با [[چکمه]] بر صورت مجرم یا متهم، فشار وارد می‌کند. در عکس‌ها دیده می‌شود که آفتابه را با بند از گردن مجرم یا متهم، آویزان کرده‌اند و در عکسی دیگر نیز لولهٔ آفتابه را درون دهان او وارد کرده‌اند تا از این راه سخن بگوید. در تصویری نیز [[شمشیر]] پلاستیکی به متهم داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رادیو زمانه {{!}} حقوق بشر {{!}} جشن خشونت|نشانی=https://www.zamaaneh.com/special/2007/05/post_226.html|وبگاه=www.zamaaneh.com|بازبینی=2021-05-27|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210214124743/https://www.zamaaneh.com/special/2007/05/post_226.html|تاریخ بایگانی=2021-05-27}}</ref> [[یگان ویژه ناجا|یگان ویژه]] به‌عنوان «سرکوب‌گرترین نیروی ضدشورش جمهوری اسلامی» یاد شده است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان= «یگان ویژه»؛ سرکوبگرترین نیروی ضد شورش جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_iran_special_forces_unrest_crackdown_police/30330109.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210509134335/https://www.radiofarda.com/a/f4_iran_special_forces_unrest_crackdown_police/30330109.html/|تاریخ بایگانی=9 مه 2021}}</ref> پیشینهٔ عمر یگان ویژه به شکل حدودی با عمر شورش‌های خیابانی در دوران جمهوری اسلامی، برابری کرده است؛ در همین هنگام، اگر شهرت کمیته‌های وابسته در بگیر ببند و یورش بردن به مهمانی‌ها و گشت و ایست‌های بازرسی بوده است، یگان ویژه تمام این کارها را در خیابان به برخورد مسلحانه با معترضان و منتقدها و به گلوله‌بستن و کشتار چنین کسانی تبدیل کرد.<ref name=":0"/> آمارهای نهادهایی چون [[عفو بین‌الملل]] می‌گفت که دست‌کم ۳۰۴ تن، تنها در سه روز [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران|اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸]] توسط نیروهای امنیتی کشته شدند و نیروهایی که حکومت در خیابان فرستاد نیز بیشتر نیروهای یگان ویژه و [[لباس‌شخصی]]‌ها بوده‌اند.<ref name=":0"/> تا سال ۱۴۰۰، یگان ویژه فرماندهی انتظامی، هشت تجربهٔ بزرگ در سرکوب اعتراضات داشته است.<ref name=":0"/> در یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های خیابانی تاریخ نظام جمهوری اسلامی، که تنها در سه روز میان ۲۴ تا ۲۶ آبان ۱۳۹۸ رخ داد، یگان ویژه، مهم‌ترین نیرویی بود که برای سرکوب در خیابان‌ها حاضر شد.<ref name=":0"/> [[اسماعیل احمدی مقدم]]، فرماندهٔ پیشین فراجا، اعلام کرد که در [[تظاهرات تاسوعا و عاشورای ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز]]، خودروی فرماندهی انتظامی، مردم را زیر کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فرمانده ناجا: عاشورای ۸۸ خودروی نیروی انتظامی مردم را زیر کرد {{!}} DW {{!}} 19.11.2013|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/فرمانده-ناجا-عاشورای-۸۸-خودروی-نیروی-انتظامی-مردم-را-زیر-کرد/a-17238588|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210525191717/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%D8%A7%D8%AC%D8%A7-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DB%B8%DB%B8-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/a-17238588|تاریخ بایگانی=25 مه 2021}}</ref> به گزارش [[رادیو فردا]] در ۱۳۹۷ «در سال‌های گذشته برخی از کودکان در استان سیستان‌وبلوچستان و دیگر شهرهای ایران بر اثر شلیک مأموران فرماندهی انتظامی در حین تعقیب و گریز متهمان کشته شده‌اند». این گزارش به‌عنوان نمونه به ششم مهر سال گذشته (۱۳۹۶) اشاره کرد که در یورش مأموران انتظامی به خانه‌ای در ایرانشهر، پسر سه ساله و پدرش کشته شدند و گزارشی را پوشش داد که بر پایه آن، مأموران به خودرویی تیراندازی می‌کنند و افزون بر راننده، دختری ۳ ساله و دو پسر ۱۸ و ۲۳ ساله را که سوار خودرو بودند، می‌کشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ماموران پلیس ایران در تعقیب یک متهم در شهرستان دلگان چهار نفر را کشتند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_iran_police_killed_four_people_sistan/29169001.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-27|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210119055736/https://www.radiofarda.com/a/f4_iran_police_killed_four_people_sistan/29169001.html|تاریخ بایگانی=2021-05-27}}</ref> در تیر ۱۳۹۸، ویدئویی پخش شد که در آن، یک مأمور پلیس مرد، دختری که دارد جیغ‌کشی می‌کند را به زور و با خشونت، به همراه خود می‌کشد و با وجود اعتراض گروهی از حاضران در صحنه، سوار ماشین فرماندهی انتظامی‌اش می‌کند. فرمانده انتظامی تهران بزرگ اعلام کرد که گزارش مربوط می‌گفت که عده‌ای جوان، [[اسلام در ایران|شئونات]] را زیر پا گذاشته‌اند و این افراد نخست از پلیس تذکر گرفته‌اند و رفتار نامناسبی با مأمور داشته‌اند. در سوی دیگر، شاهدی اعلام می‌کرد که دختر برای آب‌بازی در پارک حضور داشته است و با آمدن پلیس، دوستانش فرار می‌کنند اما او می‌ماند و هنگامی که «جواب پلیس را داده» کتک می‌خورد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برخورد با 'دختر تهرانپارس'؛ دستور توقف بازداشت و عزل مأموران صادر شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-48757910|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2019-06-25|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190904093226/https://www.bbc.com/persian/iran-48757910|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> [[کشته شدن مهرداد سپهری]] در مهر ۱۳۹۹، از مواردی بود که برای جامعه ایران آشکار شد و واکنش‌های بسیاری به همراه داشت. به گزارش [[بی‌بی‌سی فارسی]]، در ویدئوی پخش شده از رویداد، «مردی دستانش به میله‌ای بسته شده است و مأمور پلیس به او نزدیک می‌شود و به او شوکر می‌زند… مرد با دستان بسته روی زمین می‌افتد. در تصاویر بعدی پلیس باز هم به او شوکر می‌زند و کلماتی میانشان رد و بدل می‌شود و مرد دوباره روی زمین می‌افتد».<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=خشونت پلیس و مرگ مهرداد سپهری در مشهد؛ 'مأمور متخلف' دستگیر شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-54680214|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2020-10-25|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210212033608/https://www.bbc.com/persian/iran-54680214|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> خانوادهٔ سپهری اعلام کردند که او در نهایت، با خفگی با [[اسپری فلفل]] جان داده است. پس از این، کاربرانی به مقایسه کردن گفته‌های [[علی خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی دربارهٔ [[کشته شدن جورج فلوید|رفتار پلیس آمریکا با جورج فلوید]] و این رویداد پرداختند.<ref name=":3"/> این جنایت‌ها با [[تحریم‌ها علیه ایران|تحریم‌های حقوق بشری]] همراه بوده‌اند؛ در نمونه‌ای در فروردین ۱۴۰۰، [[حسن کرمی]] فرماندهٔ یگان‌های ویژه فراجا، [[حسین اشتری]] فرماندهٔ کل انتظامی جمهوری اسلامی، [[غلامرضا ضیایی]] رئیس [[زندان اوین]] و شماری دیگر، به اتهام سرکوب کردن خشن [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران]]، به فهرست تحریم‌های حقوق بشری [[اتحادیه اروپا]] افزوده شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا فرماندهان سپاه، بسیج و پلیس را به‌دلیل سرکوب اعتراضات ۹۸ تحریم کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/31199688.html|وبگاه=www.radiofarda.com|بازبینی=2021-05-25|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210413172628/https://www.radiofarda.com/amp/31199688.html|تاریخ بایگانی=13 آوریل 2021}}</ref> [[وزارت خارجه آمریکا]] در ۲۸ آبان ۱۳۹۹، مسئولان کلیدی کشتار مردم معترض در نیزار [[بندر ماهشهر|ماهشهر]] در جریان اعتراض‌های آبان ۱۳۹۸ را تحریم کرد که در میان این مسئولان، نام سردار [[حیدر عباس‌زاده]]، فرماندهٔ انتظامی [[استان خوزستان]] و سرهنگ [[رضا پاپی]]، فرمانده انتظامی ماهشهر دارای اتهام نقض گسترده و خشن حقوق بشر، وجود داشت.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=نیروی انتظامی؛ فاز نخست، همیشگی و پنهانی‌تر سرکوب|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/30964657.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210117065611/https://www.radiofarda.com/a/30964657.html|تاریخ بایگانی=17 ژانویه 2021}}</ref> بر پایهٔ گزارش‌ها، مردم معترض ایرانی در فرار از تجهیزات نظامی به نیزارها پناه می‌برند و فرماندهی انتظامی زیر فرمان حیدر عباس‌زاده و رضا پاپی، نیزارها را آتش کشید و به سوی معترضان آتش گشود و حداقل ۱۴۸ شهروند در این جریان، کشته شدند. یک شاهد عینی اعلام کرد که «هیچ‌یک از کسانی که به نیزارها پناه بردند زنده برنگشتند».<ref name=":1"/> شعارهایی چون «نیروی انتظامی، خجالت، خجالت» یا «نیروی انتظامی، چرا برادرکشی؟» از شعارهای معترضان نسبت به این نیرو هستند.<ref name=":1"/> سرنوشت معترضانی که توسط این نیرو دستگیر می‌شوند نیز مورد توجه رسانه‌های خارجی بوده است.<ref name=":1"/> در موارد بسیاری از شدت خشونت در بازداشتگاه‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی، پرده‌برداری شده است.<ref name=":1"/> به شکل کلی، رویکرد دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی، از جمله فرماندهی انتظامی، در بالاترین سطوح حکومت و توسط شخص [[علی خامنه‌ای]] تعیین شده است.<ref name=":1"/> در آوریل ۲۰۲۱، فرماندهی انتظامی [[مشهد]] شماری از جوانان و نوجوانان (که برخی زیر سن قانونی بوده‌اند) را که متهمان [[چهارشنبه‌سوری]] (جشن ایرانی) معرفی کرد و با وصل کردن پلاکارد در یک نمایش همگانی، در شهر گرداند. رسانه‌های درون ایران، این کار را «طرح پیش‌گیرانه» دانستند؛ در حالی که مشخص نبوده است هدف پیشگیری از چه جرمی است. در ادامه، برخی این کار را [[قرون وسطی|قرون وسطایی]] خواندند و گزارش دادند که شماری از این افراد، زخمی نیز بوده‌اند. [[هرانا]]، ارگان خبری [[مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران]]، در این باره نوشت: «در سال‌های اخیر فرماندهی انتظامی هر از گاهی اقدام به چرخاندن متهمان در سطح شهر می‌کند، اقدامی که مغایر با مقاوله‌نامه‌های حقوق‌بشری، قوانین داخلی و نقض کرامت انسانی است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان="شهرگردانی" شماری از "متهمان چهارشنبه‌سوری" در مشهد {{!}} DW {{!}} 22.04.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/شهرگردانی-شماری-از-متهمان-چهارشنبهسوری-در-مشهد/a-57292698|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210423154633/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF/a-57292698|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صحنه‌های ننگین و شرم‌آور برای ارعاب؛ نمایش سرکوبگرانه و رذیلانه گرداندن جوانان و نوجوانان در مشهد|نشانی=https://news.mojahedin.org/id/e1a82716-4c4f-4a8b-a798-def951a00caa|وبگاه=mojahedin.org|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210526164521/https://news.mojahedin.org/i/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D8%AA-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> این ارگان در شهریور ۱۴۰۱ بار دیگر وحشی گری خود (شاخه پلیس امنیت اخلاقی و گشت ارشاد) را با شکنجه و قتل [[کشته‌شدن مهسا امینی|مهسا امینی]] نشان داد؛ این قتل و برخوردهای بعدی نیروی انتظامی (در پاسخ به همین مسئله، مثل رفتار وحشیانه نیروی انتظامی با معترضان مسالمت آمیز مرگ مهسا امینی روبروی بیمارستان کسری تهران) باعث برانگیختن خشم مردمی و مقابله به مثل شد و در ادامه، مردم ایران ۵ ماه علیه حکومت اعتراض کردند<ref>{{Cite journal|date=2023-09-16|title=خیزش ۱۴۰۱ ایران|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خیزش_۱۴۰۱_ایران&oldid=37918452|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref> و شعارهایی مثل «ننگ ما، ننگ ما، پلیس الدنگ ما» سردادند؛ در پاسخ، پلیس ایران با همکاری [[لباس‌شخصی|لباس شخصی]]‌ها، [[وزارت اطلاعات]]، [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]]، [[بسیج|شبه نظامیان بسیج]] و حتی اراذل و اوباش<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آقایی: خامنه‌ای مانند اسد از اراذل برای سرکوب مردم استفاده می‌کند|نشانی=https://ir-voanews-com.cdn.ampproject.org/v/s/ir.voanews.com/amp/iran-syria-hossein-aghaei-comment-20-oct/6797708.html?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_tf=From%20%251$s&aoh=17144728949090&referrer=https://www.google.com|وبگاه=ir-voanews-com.cdn.ampproject.org|بازبینی=2024-04-30}}</ref>این اعتراضات را موقتاً سرکوب کرد.<ref>{{Cite journal|date=2023-09-16|title=سرکوب خیزش ۱۴۰۱ ایران|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سرکوب_خیزش_۱۴۰۱_ایران&oldid=37918490|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref> همچنین در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۴۰۱، یکی از فرماندهان فراجا [[استان سیستان و بلوچستان|سیستان و بلوچستان]] با تجاوز به دختری نوجوان، جنایت دیگری به لیست بلند بالای جنایات نیروی انتظامی اضافه کرد و حرکت اعتراضی [[جمعه خونین زاهدان]] در پاسخ به این عمل دور از انسانیت، انجام گرفت<ref>{{Cite journal|date=2023-09-13|title=جمعه خونین زاهدان|url=https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=جمعه_خونین_زاهدان&oldid=37903646|journal=ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد|language=fa}}</ref> از سوی دیگر، در بهمن ۱۳۹۹، [[حسین اشتری]]، فرماندهٔ کل انتظامی، بر «اجرای قانون توأم با رأفت اسلامی» تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فرمانده نیروی انتظامی بر اجرای قانون توأم با رأفت اسلامی تأکید کرد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84214600/فرمانده-نیروی-انتظامی-بر-اجرای-قانون-توام-با-رافت-اسلامی-تاکید|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-02-06|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2137|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210228190701/https://www.irna.ir/news/84214600/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AF|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> وی همچنین اعلام کرده است که «نیروهای یگان ویژه در همهٔ عرصه‌ها در کنار مردم و همراه آنان هستند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پنجه اقتدار نیروی انتظامی در برابر اراذل و اوباش|نشانی=https://etemadonline.com/content/431166/پنجه-اقتدار-نیروی-انتظامی-در-برابر-اراذل-و-اوباش|وبگاه=اعتمادآنلاین|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210526170622/https://etemadonline.com/content/431166/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B0%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B4|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> در اردیبهشت ۱۴۰۰، در هنگام تیراندازی نیروهای فرماندهی انتظامی [[شهرستان ایرانشهر]]، [[استان سیستان و بلوچستان]] به سوی یک خودروی مظنون به «حمل مواد مخدر»، یک کودک پنج ساله کشته شد و پدر و مادر کودک و یک شخص دیگر نیز زخمی شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تیراندازی مأموران پلیس ایرانشهر به مرگ یک کودک ۵ ساله منجر شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31249175.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-05-25|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210512120259/https://www.radiofarda.com/a/31249175.html|تاریخ بایگانی=12 مه 2021}}</ref> === انتقادها === ==== ملزم بودن به پیشگیری از نقض احکام شرعی ==== به گزارش [[یورونیوز]] در ۲۰۲۰ م، برخی باور دارند که ملزم بودن پلیس جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری از نقض شدن [[احکام شرعی]] از سوی مردم، بانی آن شده است که پلیس در ایران این دوره، بیشتر از آن که پایه‌گذار امنیت مردم این کشور باشد، باعث ناامنی روانی میان شهروندان باشد.<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان= «رفتار پلیس ایران در مناطق مرفه و فقیرنشین یکسان نیست»|نشانی=https://per.euronews.com/2020/10/26/iranians-trust-to-their-police-or-not-protests-suppression-human-right|وبگاه=euronews|تاریخ=2020-10-26|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20201031233314/https://per.euronews.com/2020/10/26/iranians-trust-to-their-police-or-not-protests-suppression-human-right|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> [[سعید مدنی]]، جامعه‌شناس اعلام داشت که اینکه فرماندهی انتظامی ملزم به این شده است که از نقض احکام شرعی جلوگیری کند، ابهام دارد؛ فرماندهی انتظامی ضابط قضایی به‌شمار می‌رود<ref name=":5"/> و ضابط مذهبی یا شرعی نیست و بیشتر ورودهای فرماندهی انتظامی، شامل موارد نقض قانون بوده است. در مورد [[حجاب اسلامی|حجاب]] نیز وابسته به سیاست‌ها و قانون‌هایی که به فرماندهی انتظامی می‌دهند، این نیرو احتمال دارد که با کسانی که حجاب آنان بر پایه استانداردهای جمهوری اسلامی نبوده است، برخورد خشنی داشته باشد.<ref name=":5"/> همچنین وی گفت که تا مدت‌ها، یکی از وظیفه‌های روزانهٔ مأموران انتظامی، جمع کردن [[دیش ماهواره|دیش‌های ماهواره]] مردم بوده است که این، به دلیل سیاستی از سوی [[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]] بود.<ref name=":5"/> ==== یکسان نبودن رفتار پلیس ==== در وضعیت معمولی، واکنش مردم به حضور مأموران انتظامی، متفاوت بوده است؛ چون که رفتار فرماندهی انتظامی نیز در برابر مردم این کشور، متفاوت بوده است. فرماندهی انتظامی در منطقه یا جاهای مرفه و متوسط، در مقایسه با منطقه‌های فقیر نشین و در حاشیه، رفتاری کاملاً متفاوت یا گوناگون داشته است؛ بنابراین، از این دید، رفتار فرماندهی انتظامی یک پروتکل ثابتی نداشته است. حضور مأموران انتظامی در شمال شهر بیشتر مایه و بانی ایمنی یا امنیت شمرده شده و در جنوب شهر (که در این دوره جای فقیرنشین توصیف شده است) حضور مأموران انتظامی معنی تنش، برخورد و ناامنی روانی را دارد.<ref name=":5"/> ==== نقش شبکه‌های اجتماعی ==== [[سعید مدنی]]، جامعه‌شناس اعلام داشت که: «به مدد فضای مجازی و امکانات تکنولوژیک ارتباطی‌ای که در اختیار مردم ایران قرار گرفته، این حادثه تصویربرداری شده و در معرض دید عموم قرار گرفته است؛ چیزی که در گذشته تقریباً ناممکن بود. به این اعتبار به نظر می‌رسد که رفتار پلیس ایران تا حد زیادی محتاطانه‌تر و دقیق‌تر شود. این امکان تماشای خشونت پلیس در فضای مجازی، می‌تواند در کنترل خشونت پلیس نقش بسیار مهمی داشته باشد. علاوه بر این، افکار عمومی هم از طریق فضای مجازی شکل می‌گیرد و این امر می‌تواند زمینه‌ساز واکنش‌های آتی مردم به خشونت پلیس باشد».<ref name=":5"/> ==== در نگاه مردم ==== [[پرونده:02گرداندن_بازداشت‌شدگان_در_تهران‌پارس.jpg|بندانگشتی|گرداندن بازداشت‌شدگان در [[تهران‌پارس]]، [[تهران]] که با واکنش‌های انتقادی از سوی مردم روبرو شد.]] در مهر ۱۳۹۹، کاربران شبکه‌های اجتماعی، پس از کار اخیر پلیس جمهوری اسلامی ایران، یعنی دورگردانی و زدن متهمان در تهران و برخی شهرهای دیگر ایران، واکنش‌های گسترده‌ای داشتند و در نمونه‌ای از این دست واکنش‌ها، این کار صورت گرفته را با رفتار گروه تروریستی [[داعش]] با مخالفان و زندانیانش، مقایسه کردند.<ref name=":42">{{یادکرد وب|عنوان=واکنش در رسانه‌های اجتماعی به ضرب‌وجرح متهمان در خیابان‌ها؛ «شبیه داعش»|نشانی=https://iranintl.com/ايران/واکنش-رسانه‌های-اجتماعی-به-ضرب-و-جرح-متهمان-در-خیابان‌ها؛-شبیه-داعش|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2020-10-07|بازبینی=2021-05-26|کد زبان=fa|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20210526154443/https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B6%D8%B1%D8%A8-%D9%88-%D8%AC%D8%B1%D8%AD-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%9B-%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4|تاریخ بایگانی=2021-05-26}}</ref> کاربران رسانه‌های اجتماعی افزون برداشتن نقدهایی از ابعاد فراقانونی این کار، خشونت فرماندهی انتظامی را مورد اشاره قرار داده و این «وحشی‌بازی» را محکوم کرده بودند. گروهی از کاربران نیز چنین کاری را مصداقی از «شکنجه» اعلام کردند و پرسش داشتند که هنگامی که در نمایش همگانی رفتار با متهم این گونه است، پس در زندان‌های مربوط چه می‌گذرد؟ و کاربرانی نیز به شکلی ویژه، پس از این رویداد، به شکنجه شدن [[نوید افکاری]] و دیگر زندانیان پرداخته بودند.<ref name=":42"/> هاتف مطهری در همین باره نوشته بود: «پلیس ایران جلوی چشم هزاران نفر، به سر و بدن متهم ضربه می‌زنه و وادارش می‌کنه که به خودش فحش بده. بعد انتظار دارن ما قبول کنیم در بازداشتگاه و اتاق بازجویی برای نوید افکاری اتفاقی نیفتاده و سیر محاکمه عادلانه بوده». [[ضیاءالدین نبوی|ضیا نبوی]]، فعال دانشجویی ایرانی و زندانی سیاسی پیشین، روش برخورد فرماندهی انتظامی را «بخش کوچکی از آنچه در بازداشتگاه‌ها با متهم می‌کنند» دانست. کاربری دیگر، با پست‌کردن ویدئوهای کارهای حکومت ایران و داعش، به «همذاتی» این دو، اشاره کرد.<ref name=":42"/> در سوی دیگر از این موارد، [[حسین اشتری]]، فرمانده کل انتظامی در بهمن ۱۳۹۹ اعلام داشت که «اعتماد، علاقه‌مندی و رضایت مردم از فراجا افزایش یافته است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتماد، علاقه‌مندی و رضایت مردم از فراجا افزایش یافته است|نشانی=https://www.irna.ir/news/84233219/اعتماد-علاقه-مندی-و-رضایت-مردم-از-فراجا-افزایش-یافته-است|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-02-17|بازبینی=2021-05-27|کد زبان=fa|نام خانوادگی=1200}}</ref> == تحریم‌های بین‌المللی == در ۹ آبان ۱۴۰۱ [[ملانی جولی]]، [[وزیر امور خارجه کانادا]] اعلام کرد که دولت کانادا، [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی ایران]] و [[جامعة المصطفی العالمیه]] را به فهرست تحریم‌های خود اضافه می‌کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Canada adds Iranian police force, university to list of sanctions as regime cracks down on protests|نشانی=https://www.cbc.ca/news/politics/canada-sanctions-iranian-police-force-university-1.6635758|خبرگزاری=CBC|تاریخ=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}}۹۴.https://www.bonyadvokala.com/blog/آشنایی-با-سامانه-197-پلیس/ == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{انبار رده}} {{ویکی‌نبشته|رده:نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران}} * {{وبگاه رسمی}} * [http://rc.majlis.ir/fa/law/show/91805 قانون فرماندهی انتظامی] * {{یوتیوب|EFGBL5bRGJw|فیلمی از مانور اقتدار نیروی انتظامی}} {{فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران}} {{نیروهای نظامی و انتظامی ایران}} [[رده:فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران| ]] [[رده:اجرای عدالت سرخود در ایران]] [[رده:اجرای قانون در ایران]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در ایران]] [[رده:پلیس مخفی]] [[رده:ژاندارمری]] [[رده:سازمان‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:سازمان‌های دولتی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۱ (میلادی)]] [[رده:مجریان حجاب اجباری در ایران]] la11v6cnzzaa6bdnyp05ajhz3q9supl 0 26189 42128010 42009713 2025-06-19T06:24:59Z Keivan.f 223907 42128010 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|expiry=1 May 2020|small=yes}} {{Infobox Airline | airline = ایران ایر{{سخ}}هواپیمای جمهوری اسلامی ایران{{سخ}}هُما | image =Iran Air logo.svg | image_size = | IATA = IR | ICAO = IRA | callsign = IRANAIR | founded = ۱۹۴۴ با نام ایرانیَن ایرویز<ref>{{cite web|url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|title=IranAir Portal|publisher=|accessdate=24 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> | commenced = ۱۹۶۲ با نام ایران ایر<ref>{{cite web |url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4 |title=IranAir Portal |publisher=Iranair.com |accessdate=2014-02-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4 |archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.iranchamber.com/history/articles/history_iranian_air_transportation_industry.php|title=Iran Chamber Society: History of Iran: The History of Iranian Air Transportation Industry|publisher=|accessdate=24 April 2015}}</ref><ref>[http://www.iranair.com/site/322/default.aspx IranAir<!-- Bot generated title -->] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090702035549/http://www.iranair.com/site/322/default.aspx |date=July 2, 2009}}</ref> | ceased = | hubs = <div> * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] (داخلی)}} * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] (بین‌المللی)}}</div> | focus_cities = <div> * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]}} * [[فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز]] * [[فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان]] * [[فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز]]</div> * [[فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی|فرودگاه بین المللی شهید قاسم سلیمانی اهواز]] | frequent_flyer = | lounge = | alliance = | fleet_size =[[#ناوگان|۲۶ فروند]] | destinations = [[#مقصدهای پروازی|۶۱ مقصد]] | parent = {{Nowrap|[[وزارت راه و شهرسازی]] (۶۰٪)}}<ref>{{cite web|url=http://www.mrud.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Person&CategoryID=8436e6dd-8d4b-47de-81a6-38faafb1cfd4&WebPartID=a8c24a56-5a14-4085-977a-9151b92a7021&ID=40e2f337-ca25-4aaa-bd49-f3099056d953|title=وزارت راه و شهرسازی|publisher=|accessdate=25 June 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161002215738/http://www.mrud.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Person&CategoryID=8436e6dd-8d4b-47de-81a6-38faafb1cfd4&WebPartID=a8c24a56-5a14-4085-977a-9151b92a7021&ID=40e2f337-ca25-4aaa-bd49-f3099056d953|archivedate=۲ اکتبر ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mehrnews.com/news/2228696|title=طرح آزادسازی سهام عدالت نهایی شد/ تقاضای خارجی برای خرید ایران ایر|date=4 February 2014|publisher=|accessdate=25 June 2016}}</ref> | company_slogan = رسالت هما، ایمنی شما | revenue = {{increase}} ۴۹۲٫۳۰ میلیون دلار<ref name="IRF">{{cite web|url=https://www.google.com/finance?q=iran%20air&fstype=ii|publisher=Iran Privatization Organization |title=The Airline of the Islamic Republic of Iran (Iran Air) |date=31 June 2017}}</ref> | headquarters = [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]]، [[تهران]]، [[ایران]] | key_people = [[حسین خانلری]]<ref>https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/85700626/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=17352040095030&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F85700626%2F%25D8%25AD%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2586-%25D8%25AE%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2584%25D8%25B1%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25B9%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2584-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%25BE%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25AC%25D9%2585%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B4%25D8%25AF</ref>{{سخ}}مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره | operating_income = {{Increase}} ۲۱٫۶۰ میلیون دلار (۲۰۱۷)<ref name="IRF"/> | net_income = {{Decrease}} ۲۱٫۲۰ میلیون دلار (۲۰۱۷)<ref name="IRF"/> | assets = {{Decrease}} ۴۷۷٫۶۲ میلیون دلار <small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | equity = {{decrease}} ۳۴٬۹۷۲ دلار<small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | num_employees = ۱۰٬۶۹۶ نفر<small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | website = [https://iranair.com/ iranair.ir]{{سخ}} [https://instagram.com/IranAirOfficial صفحه اینستاگرام] |شهرهای کانونی=فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی نژاد مشهد فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز|logo=Iran Air logo.svg}} '''ایران ایر''' یا '''[[شرکت هواپیمایی]] [[حامل پرچم|حامل]] [[پرچم ایران]]''' با نام رسمی '''هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران''' است که در ایران از ابتدای تأسیس با نام '''هُما''' ('''هواپیمایی ملی ایران''') شناخته می‌شود. ایران‌ایر که از قدیمی‌ترین شرکت‌های هواپیمایی در [[خاورمیانه]] محسوب می‌شود هم‌اکنون به مقاصد داخلی و بین‌المللی پرواز انجام می‌دهد. دفتر مرکزی ایران‌ایر در [[فرودگاه مهرآباد]] [[تهران]] قرار دارد و پایگاه اصلی پروازی این شرکت که بیشتر پروازهای ایران‌ایر از مبدأ یا به مقصد آن انجام می‌شود برای پروازهای داخلی [[فرودگاه مهرآباد]] و برای پروازهای خارجی [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی|فرودگاه بین المللی امام خمینی]] [[تهران]] است.<ref name="FI">{{cite news |title= Directory: World Airlines |work= [[Flight International]] |page= 94 |date= 2007-04-03}}</ref> بر اساس آمار، ایران ایر سالیانه بیش از ۷ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند.<ref>https://www.thebusinessyear.com/iran-2016/royal-roads/review%7B%7Bپیوند{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} مرده|date=November 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴ [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[بریتانیا]]، [[آلمان]] و [[فرانسه]] و در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ اتحادیه اروپا، ایران ایر را به دلیل ارسال [[موشک بالستیک|موشک‌های بالستیک]] به روسیه تحریم کردند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران ایر و ماهان ایر از سوی اتحادیه اروپا تحریم شدند – DW – ۱۴۰۳/۷/۲۳|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF/a-70488063|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-19|کد زبان=fa}}</ref> == تاریخچه == === [[دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری|باشگاه هواپیمایی]] === در سال ۱۳۱۸ هجری خورشیدی، [[رضاشاه]] دستور داد [[دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری|باشگاه ملی هوانوردی]] برای ارتقا و توسعه هوانوردی تأسیس شود که هزینه آن را مالیات تأمین کند. [[رئیس هیئت مدیره]] باشگاه [[ابراهیم قوام|قوام‌الملک شیرازی]]، [[مدیر عامل اجرایی|مدیرعامل]] آن [[عبدالله یاسایی]] و نائب رئیس هیئت مدیره [[محمدابراهیم علم|شوکت‌الملک علم]] ([[وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزیر پست و تلگراف]]) بودند و دیگر اعضای آن عبارت بودند از [[علی‌اصغر حکمت]] ([[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]])، [[عیسی صدیق|صدیق اعلم]] (رئیس [[فرهنگستان ایران]]) [[مرتضی‌قلی بیات|سهام‌السلطان بیات]] (نایب رئیس [[مجلس شورای ملی]])، [[عباس مسعودی]] ([[نماینده مجلس]] و مدیر [[اطلاعات (روزنامه)|روزنامه اطلاعات]])، [[احمد نخجوان|سرتیپ احمد نخجوان]] (سرپرست [[وزارت جنگ]]) و [[احمد خسروانی|سرتیپ احمد خسروانی]].<ref name=":0">{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه چهاردهم دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هجدهم دی ۱۳۲۰ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-14-صورت-مشروح-مجلس-روز-پنجشنبه-18-دی-ماه-1320 |بازبینی=۲۹ مارس ۲۰۲۱ |archive-date=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210731121321/https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-14-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-18-%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87-1320 |dead-url=yes}}</ref> با پولی که مستقیماً از مردم جمع‌آوری شد، ۲۵ فروند هواپیما از [[آمریکا]] به بهای مجموعاً ۱۲۸,۱۵۱ دلار و وسائل و تجهیزات لازم برای فرودگاه و قطعات یدکی به بهای ۳,۶۵۴,۷۳۱ ریال خریداری شد. زمین کنونی [[فرودگاه مهرآباد]] به مساحت ۱,۴۰۰,۰۰۰ [[متر مربع]] انتخاب و با هزینه ۵,۶۰۰ تومان تسطیح شد.<ref name=":0"/> حدود هزار نفر برای آموزش [[خلبانی]] ثبت‌نام کردند که از میان آن‌ها چهارصد نفر در پرواز همراه با [[خلبان]] شرکت کردند و تا سال ۱۳۲۰، بیست و شش نفر آموزش دیدند و توانستند به صورت مستقل پرواز کنند. [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم|اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰]]، روند کار باشگاه را متوقف کرد. تا آذر ۱۳۲۰ ۲۷,۶۸۸,۴۵۲ ریال از ایرانیان داخل و ۵۷۵,۳۴۸ ریال از ایرانیان خارج از کشور برای راه‌اندازی باشگاه هواپیمایی پرداخت شده بود. آموزشگاه و آسایشگاه خلبانی در [[فرودگاه مهراباد|فرودگاه مهرآباد]] در حال ساخت بود و تا آذر سال۱۳۲۰، ۲۸۴,۳۰۰ تومان هزینه برداشته بود.<ref name=":0"/> در پایان سال ۱۳۲۱، باشگاه هواپیمایی دوازده [[خلبان]] و هجده مکانیسین داشت و آموزشگاه خلبانی‌اش با دوازده [[هواپیمای آموزشی]] برقرار بود. دوازده هواپیمای دیگر این آموزشگاه در همان زمان به [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزارت پست و تلگراف]] فروخته شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۳۸ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هجدهم اسفند ۱۳۲۱ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-138-صورت-مشروح-مجلس-روز-شنبه-18-اسفند-ماه-1321}}{{پیوند مرده}}</ref> === ایرانین ایرویز === [[پرونده:Douglas C-47B EP-ACK Iranian Natnl Ringway 24.04.54 edited-2.jpg|پیوند=[[:en:File:Douglas C-47B EP-ACK Iranian Natnl Ringway 24.04.54 edited-2.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند داگلاس دی‌سی-۳ باربری [[شرکت سهامی هواپیمائی ایران|ایرانین ایرویز]] در سال ۱۹۵۴]] دو سرمایه‌دار ایرانی به‌نام‌های [[رضا افشار]] ([[وزیر راه و شهرسازی|وزیر پیشین راه]]) و [[غلامحسین ابتهاج]] (رئیس [[بانک ملی ایران]]) در آذر ماه سال ۱۳۲۳، نخستین شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران را با نام ایرانیان ایرویز تأسیس نمودند.<ref name=ICS>{{cite web |url=http://www.iranchamber.com/history/articles/history_iranian_air_transportation_industry.php |title= The History of Iranian Air Transportation Industry |first=Abbas |last=Atrvash |publisher=Iran Chamber Society |accessdate=24 April 2015}}</ref> این شرکت در ابتدا فقط در مسیر [[تهران]]-[[مشهد]] به جابجایی مسافر و بار می‌پرداخت<ref name="Iranairhistory2">{{cite web|url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|title=IranAir Portal|accessdate=24 April 2015|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> ولی سپس در مسیرهای داخلی تهران-[[اصفهان]]-[[شیراز]]-[[بوشهر]]-[[آبادان]]-[[اهواز]] نیز پروازهایش را ادامه داد و علاوه بر این‌ها بعدا در مسیرهای بین‌المللی به [[تل‌آویو]]، [[قاهره]]، [[بغداد]] و [[پاریس]] نیز فعالیت می‌کرد.<ref name="ICS"/> ناوگان هوایی این شرکت از تعدادی هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۳]] تشکیل شده بود. بعدها تعدادی هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۴]] و پس از آن هواپیماهای [[ویکرز ویسکونت]] نیز به ناوگان ایرانین ایرویز اضافه شد.<ref name="Iranairhistory2"/> در فروردین سال ۱۳۳۳، یک شرکت هواپیمایی خصوصی دیگر به نام ''پارس'' یا پرشین ایرسرویس در تهران تشکیل شد. پارس ابتدا به صورت باربری و با استفاده از هواپیماهای [[آورو یورک]] کار خود را آغاز نمود و پروازهایی را از تهران به [[بیروت]]، [[بریندیزی]] و [[بازل]] از طریق آبادان انجام می‌داد. پس از آن، این شرکت با خرید هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۷|داگلاس دی‌سی-۷سی]] از شرکت بلژیکی سابنا توانست از دو شهر آبادان و تهران به مقاصد پاریس، [[لندن]]، [[بروکسل]] و [[ژنو]] پروازهایی را به صورت مرتب انجام دهد.<ref name="Iranairhistory2"/> === ایران ایر === در روز ۵ اسفند سال ۱۳۴۰، دو شرکت '''[[شرکت سهامی هواپیمایی ایران|ایرانیان ایرویز]]''' و [[شرکت هواپیمایی پارس|'''پرشن ایرسرویس''']] در یکدیگر ادغام شدند و شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما) با نام بین‌المللی ایران ایر (Iran Air) تأسیس گردید. این شرکت ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت و از فروردین ماه سال ۱۳۴۱، فعالیت‌های خود را آغاز کرد.<ref name="Iranairhistory2"/> مدیریت هواپیمایی ملی ایران در این سال به [[علی‌محمد خادمی]] محول شد. با مدیریت خادمی، هواپیمایی ملی ایران در دههٔ ۱۹۷۰ عنوان «رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان» را به خود اختصاص داد. در سال ۱۳۴۱، ایران ایر ۱۳ فروند هواپیمای کوچک و نزدیک به ۷۵۰ کارمند داشت ولی این شمار در سال ۱۳۵۷ به ۳۷ فروند [[بوئینگ]] و بیش از ۱۲,۸۰۰ کارمند رسید.<ref name=BBC Persian">{{cite web|url=https://www.bbc.com/persian/iran-features-46123888|title='قتل مشکوک سپهبد خادمی' نخستین مدیر هما، چند ماه پیش از پیروزی انقلاب ایران|accessdate=5 October 2024|publisher=BBC|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230516181854/https://www.bbc.com/persian/iran-features-46123888|dead-url=dead|archive-date=۱۶ مه ۲۰۲۳}}</ref> هما پروازهای خود را با بهره‌گیری از هواپیماهای [[داگلاس دی‌سی-۳]]، [[داگلاس دی‌سی-۶]]، [[ویکرز ویسکونت]] و آورویورک آغاز نمود و در سال ۱۳۴۲ به عضویت کامل [[انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی|یاتا]] درآمد. [[پرونده:Iran Air Boeing 707-300 Manteufel.jpg|پیوند=[[:en:File:Iran Air Boeing 707-300 Manteufel.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۷۰۷–۳۲۰]] ایران ایر در [[فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت|فرودگاه بین‌المللی فرانکفوت]] در سال ۱۹۷۰ میلادی]] اولین پرواز هما با [[هواپیمای جت|هواپیماهای جت]] در سال ۱۳۴۴ با استفاده از یک فروند [[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰]] در مسیر تهران-بیروت انجام شد. پس از آن شرکت تصمیم به تبدیل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت. با شروع دهه ۱۳۵۰، عصر طلایی هما نیز آغاز گشت. در سال ۱۳۵۰ تعدادی [[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۷۳۷-۱۰۰]] و در سال ۱۳۵۳، تعدادی [[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰]] وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گران‌قیمت [[بوئینگ ۷۴۷]] از نوع ۱۰۰، ۲۰۰ و [[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی|اس‌پی]] از سال ۱۳۵۴ آغاز گشت. در میانه [[دهه ۱۳۵۰ (خورشیدی)|دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی]]، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به‌طور روزانه به قارهٔ اروپا انجام می‌داد. در این دوره، هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران-لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به [[فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی|فرودگاه جان اف کندی]] [[نیویورک]] در سال ۱۳۵۴ با بهره‌گیری از [[بوئینگ ۷۰۷]] و با یک توقف در [[فرودگاه هیترو لندن|فرودگاه هیترو]] لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷اس‌پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران-نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه‌اندازی کرد. در سال ۱۶ مهر ۱۳۵۱، هما قرارداد خرید ۳ فروند هواپیمای مافوق صوت [[کنکورد (هواپیما)|کنکورد]] را با [[کنسرسیوم]] بریتانیایی-فرانسوی آن به امضا رساند. به این ترتیب هما اولین سفارش‌دهندهٔ قطعی هواپیمای کنکورد در جهان شد و هما در صف مقدم پروازهای مسافربری [[سرعت ابرصوتی|مافوق صوت]] در جهان قرار گرفت.<ref>[https://www.bonhams.com/auctions/26554/lot/8/ CONCORDE INTEREST: A RARE 9 CARAT GOLD MODEL CONCORDE PRESENTED TO BRIAN TRUBSHAW], ''Bonhams''</ref> در سال ۱۳۵۶ هما ۶ فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای-۳۰۰]] را برای به‌کارگیری در مسیرهای محلی از شرکت اروپایی [[ایرباس]] خریداری کرد و نخستین بهره‌بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت. در پایان این سال هما به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از [[پکن]] و [[توکیو]] گرفته تا [[نیویورک]] به‌طور روزانه پرواز می‌کرد و در حال راه‌اندازی خطوط هوایی جدیدی به مقصد [[لس آنجلس]] و [[سیدنی]] بود. در اواسط دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی، هواپیمایی ملی ایران به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین و پردرآمدترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا نیز به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۳۵۵ هما پس از [[کانتاس|شرکت استرالیایی کانتاس]]، ایمن‌ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت چراکه تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، ۳ حادثه هما مربوط به سقوط سه فروند [[داگلاس دی‌سی-۳]]، این شرکت در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۱ می‌شد. در آن سال‌ها هما سعی داشت از موقعیت استراتژیک ایران به عنوان نقطه‌ای میان شرق و غرب عالم به نحو احسن استفاده کرده و ایران را به مرکز ترانزیت بار و مسافر در جهان تبدیل کند. === پس از انقلاب ۱۳۵۷ === [[پرونده:Boeing 747 Iran Air London - August 1979.jpg|پیوند=[[:en:File:Boeing 747 Iran Air London - August 1979.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰]] ایران ایر در حال فرود در [[فرودگاه هیترو لندن|فرودگاه هیثرو لندن]] در سال ۱۹۷۹ میلادی]] پس از پیروزی انقلاب، با دگرگون شدن سیاست‌های حکمرانی، انجام برخی پروازهای بین‌المللی هما تغییر نمود و از ۷ اسفند ۱۳۵۷، تعدادی از آن‌ها نظیر تهران-تل آویو به کلی تعطیل شد. همچنین تهران به تنها مرکز انجام پروازهای بین‌المللی شرکت تبدیل شد و قرار شد که [[فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز|فرودگاه بین‌المللی شیراز]] تنها در موقع لزوم مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین تمام فرودگاه‌های ایران به جز [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]]، شبکه پروازهای بین‌المللی خود را از دست دادند. با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، ۳ فروند هواپیمای کنکورد سفارشی هما، هرگز به ناوگان هما وارد نشدند چراکه با دگرگون شدن سیاست‌های کشور، این قرارداد توسط دولت انقلابی فسخ شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://flyingwithfish.boardingarea.com/2010/06/18/iran-airs-concorde-what-it-wasnt-what-it-never-will-be/ |عنوان=Iran Air’s Concorde: What It Wasn’t,What It Never Will Be |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210228021215/https://flyingwithfish.boardingarea.com/2010/06/18/iran-airs-concorde-what-it-wasnt-what-it-never-will-be/ |dead-url=yes}}</ref><ref>http://www.concordesst.com/history/orders.html</ref> در دهه ۱۳۶۰ با توجه به [[جنگ ایران و عراق|جنگ هشت ساله ایران و عراق]] و مشکلات ناشی از آن پیشرفت چندانی در هما صورت نگرفت. در این دوران اکثر پروازهای داخلی و بین‌المللی شرکت با لغو یا تأخیرهای مکرر روبرو می‌شد. در آن زمان همچنین تمام پروازهای شرکت به مقصد [[فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله جمی آبادان|فرودگاه بین‌المللی آبادان]] تعطیل شد. این روند تا زمان [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت|برقراری آتش‌بس]] در سال ۱۳۶۶ ادامه یافت. نام رسمی شرکت در سال ۱۳۵۹ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. در این سال هما ۱,۷ میلیون مسافر را جابجا کرد. با آغاز دهه ۱۳۷۰ هجری خورشیدی با وجود افزایش شدید تقاضا برای سفرهای هوایی، به دلیل [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت هوایی ایران از سوی آمریکا]]، هما تنها توانست که چند فروند هواپیمای کوچک [[فوکر ۱۰۰]] را از [[فوکر|شرکت سازنده هلندی آن]] خریداری کند. [[پرونده:Iran Air Boeing 747SP Lofting-2.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ SP–۷۴۷]] ایران ایر در [[فرودگاه هیترو لندن]] در سال ۲۰۰۷ میلادی.]] از مهم‌ترین اتفاقات دیگر در این دهه برای هما می‌توان به راه‌اندازی شرکت‌های هواپیمایی خصوصی در ایران اشاره کرد. با توجه به سیاست‌های دولت ایران در زمان [[ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی|ریاست جمهوری]] [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] شرکت‌های هواپیمایی مختلفی مانند [[هواپیمایی ماهان]]، [[هواپیمایی کاسپین]] و [[هواپیمایی کیش|کیش ایر]] تأسیس شدند که به انحصار هما در پروازهای داخلی و خارجی پایان بخشیدند. در حال حاضر شرکت هواپیمایی در حال رشد ماهان را می‌توان مهم‌ترین رقیب داخلی هما ارزیابی کرد. در سال‌های پایانی دهه ۱۹۹۰ با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا در دوره [[ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی|ریاست جمهوری]] [[سید محمد خاتمی|سید محمدخاتمی]]، هما توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای-۳۳۰-۲۰۰ را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند، این قرارداد هم در سال ۲۰۰۱ با توجه به فشارهای [[ایالات متحده آمریکا]] لغو شد. در همان سال شرکت ۵ فروند [[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای-۳۱۰–۲۰۰]] و ۱ فروند ایرباس ای-۳۱۰–۳۰۰ را به صورت کارکرده از [[ترکیه]] خریداری کرد. از جدیدترین اقدامات هما می‌توان به خرید دو فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای-۳۰۰–۶۰۰]] کارکرده از شرکت [[المپیک ایر]] [[یونان]] اشاره کرد. [[پرونده:EP-IEG Airbus A320 Iran Air (7603651578).jpg|بندانگشتی|[[خانواده ایرباس ای۳۲۰|ایرباس۳۲۰]] ایران ایر]] تحریم‌های آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود، مهم‌ترین مانع بر سر رشد هما به‌شمار می‌رود. امروزه به دلیل این تحریم‌ها، هما ناوگانی فرسوده و قدیمی دارد. این شرکت نه تنها جایگاه ممتاز جهانی خود در دهه ۱۳۵۰ را به کلی از دست داده بلکه با سرمایه‌گذاری برخی [[کشورهای عربی خلیج فارس|کشورهای حاشیه خلیج فارس]] مانند [[هواپیمایی امارات|امارات متحده عربی]]، [[هواپیمایی قطر|قطر]] و [[گالف ایر|بحرین]] در صنعت هوایی خود، ایران ایر در [[خاورمیانه]] نیز به عنوان یک شرکت هواپیمایی درجه دو شناخته می‌شود. بسیاری از پروازهای بین‌المللی هما به دلیل کمبودهای این شرکت متوقف شده و شبکه پروازی داخلی این شرکت نیز با وجود افزایش تقاضاها تغییر چندانی نکرده‌است. به دلیل عمر زیاد هواپیماهای این شرکت میزان تأخیر پروازهای آن نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته‌است. بسیاری از هواپیماهای هما به دلیل نقائص فنی جزئی بازنشسته شده‌اند چراکه شرکت قدرت تعمیر و تأمین قطعات یدکی آن‌ها را ندارد. نمونه این هواپیماها را می‌توان در فرودگاه مهرآباد دید. یک بوئینگ ۷۴۷ا‌س‌پی، این شرکت نیز بعد از شکستن [[ارابه فرود]] آن در سال ۲۰۰۴ در [[فرودگاه بین‌المللی پکن]]، بلا استفاده شده‌است. با این حال هما سعی دارد با اجاره یا خرید هواپیماهای کارکرده از کشورهایی مانند ترکیه یا خرید هواپیماهای روسی بخشی از کمبودهای خود را رفع کند.<ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2008/05/22/f2_Homa_EU.htmlm ایران و هواپیماهایی که به مقصد نمی‌رسند]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}''(رادیو فردا، ۵خرداد۱۳۸۷)''</ref> در ژوئن سال ۲۰۰۶ میلادی [[اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل|پنج کشور عضو دائم]] [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] به همراه [[آلمان]]، پیشنهادی به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند که براساس آن به ازای تعلیق [[برنامه هسته‌ای ایران|فعالیت‌های هسته‌ای]] خود، امتیازاتی به ایران تعلق می‌گرفت از جمله این امتیازات لغو تحریم‌های هوایی علیه ایران بود که ایران پاسخ منفی داد. سعید حسامی، مدیرعامل وقت هما در مصاحبه با [[ابرار اقتصادی|روزنامه ابرار اقتصادی]]، پیرامون احتمال قطع پروازهای ایران ایر به اروپا بر اثر تحریم گفت: «[[اتحادیه اروپا]] تصمیم خود را گرفته‌است و به سرعت تلاش می‌کند تا زمینه را برای قطع پروازها فراهم کند». در سال ۱۳۹۴، پس از اجرای توافق هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها، شرکت هواپیمایی ایران ایر توانست در ۲۸ ژانویه، قرار داد ۱۱۸ فروند هواپیما با ایرباس را امضا کند.<ref>[http://zamaaneh.com/news/2008/05/post_5007.html ممنوعیت پرواز ایران ایر در آسمان اروپا] (رادیو زمانه، ۱ خرداد۱۳۸۷)</ref> == خانوادهٔ هما == [[پرونده:Iran Air Cargo Boeing 747-200 KvW.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۲۰۰–۷۴۷ اف]] ایران ایر کارگو در حال برخاستن از [[فرودگاه بین‌المللی دوبی|فرودگاه دبی]].]] [[پرونده:Airbus A300B4-203(F), Iran Air Cargo AN1423425.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۰۰بی۴ اف]] ایران ایر کارگو.]] خانواده هواپیمایی ملی ایران امروزه تنها شامل یک شرکت حمل و نقل هوایی بار با نام ایران ایر کارگو است در صورتی که در گذشته شرکت هواپیمایی [[هواپیمایی ایران ایرتور|ایران ایرتور]] و [[گروه هتل‌های هما]] نیز از شرکت‌های تابعهٔ ایران ایر و از خانواده هما به‌شمار می‌رفتند که هر دو به علت مشکلات مالی فروخته و واگذار شدند. گروه هتل‌های هما به [[سازمان تأمین اجتماعی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://tamin24.ir/fa/news/4012 |عنوان=تامین رفاه بازنشستگان با توسعه خدمات هتلداری |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160201150214/http://tamin24.ir/fa/news/4012 |archivedate=۱ فوریه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> و هواپیمایی ایران ایرتور به [[بخش خصوصی]] فروخته شدند.<ref name="iat.aero">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://iat.aero/fa/page/privatization |عنوان=شرکت هواپیمایی ایران ایرتور به بخش خصوصی واگذار گردید. |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160114004621/http://iat.aero/fa/page/privatization |archivedate=۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> === ایران ایر کارگو === ''ایران ایر کارگو'' که در حال حاضر تنها شرکت زیرمجموعهٔ ایران ایر محسوب می‌شود با ناوگانی متشکل از سه فروند هواپیما وظیفه حمل و نقل بار را برای هُما بر عهده دارد. از میان سه فروند هواپیمای ناوگان این شرکت که همگی فرسوده و دارای عمر بالایی هستند، هم‌اکنون تنها یک فروند بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰اف فعال و عملیاتی هست و دو فروند دیگر که شامل دو [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس-ای۳۰۰]] هستند در فرودگاه مهرآباد زمینگیر هستند. === ایران ایرتور === {{اصلی | ایران ایرتور}} ''هواپیمایی ایران ایرتور''، یک شرکت خطوط هوایی است که قطب آن در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد|فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد (MHD)]] قرار دارد. این شرکت با هدف افزایش مسیرهای پروازی ایران ایر در داخل کشور تأسیس شده‌بود ولی در سال ۱۳۹۴ به بخش خصوصی واگذار شد. === گروه هتل‌های هما === {{اصلی|گروه هتل‌های هما}} ''گروه هتل‌های هما''، یکی از شرکت‌های تابعهٔ ایران ایر بود که مالک چندین هتل در شهرهای بزرگ ایران بود. این هتل‌ها در تهران، شیراز، بندرعباس و مشهد (۲ هتل) قرار دارند. این ۵ هتل جمعاً دارای ۸۰۰ اتاق مجهز هستند که ساخت همگی آن‌ها به‌جز هتل هما ۲ مشهد،<ref>https://www.alibaba.ir/hotel/ir-mashhad/mashhad-homa-2</ref> در پیش از سال ۱۳۵۷ صورت گرفته‌است. هتل ۲ مشهد در دههٔ ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ساخته‌شد.<ref name="Homa Hotel">{{cite web |url=http://www.iranair.it/english/profile/homa-hotel-group.shtml |title=Iran Air - Homa Hotel Group |publisher=Iranair.it |accessdate=2014-02-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160407114705/http://www.iranair.it/english/profile/homa-hotel-group.shtml |archivedate=۷ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> در سال ۱۳۹۱، گروه هتل‌های هما به سازمان تأمین اجتماعی فروخته‌شد و اکنون از شرکت‌های تابعهٔ این سازمان است.<ref>[http://www.homahotels.com/PDF/bahman1391.pdf ماهنامه داخلی گروه هتل‌های هما - بهمن ماه ۱۳۹۱] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140331092430/http://homahotels.com/PDF/bahman1391.pdf |date=۳۱ مارس ۲۰۱۴}} (PDF)، گروه هتل‌های هما</ref> == مقصدهای پروازی == {{اصلی|مقصدهای پروازی ایران ایر}} {{مقصدهای پروازی ایران ایر}} ایران ایر در حال حاضر به ۳۶ فرودگاه در ایران و ۱۹ فرودگاه اروپایی و آسیایی پرواز انجام می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب |پیوند=https://www.iranair.com/international|عنوان=پروازهای بین‌المللی "هما" |تاریخ بازبینی=۶ اوت ۲۰۲۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |پیوند=https://www.iranair.com/domestic|عنوان=پروازهای داخلی "هما" |تاریخ بازبینی=۶ اوت ۲۰۲۳}}</ref> === قرارداد نماد مشترک === ایران‌ایر با شرکت‌های هواپیمایی زیر [[قرارداد نماد مشترک]] دارد (ژانویهٔ ۲۰۱۷):<ref>[https://docs.google.com/viewer?pid=explorer&srcid=0B6eA6dSrHUrRZjQ4MDU0ZWYtYWJmNy00NDg2LTgzNWUtNDI4YWI1N2RmNWM4&chrome=false&docid=756a631173de79bdfe73d107073dabb9%7Cf41250d1b354c253aa5683963fec41d2&a=bi&pagenumber=56&w=623 Worldwide Codeshare list Aug 2011]{{پیوند مرده|date=November 2013}}</ref> * [[آئروفلوت]] * [[آستریا ایر]] * [[هواپیمایی آذربایجان]]<ref>https://twitter.com/airlineroute/status/605949452818522112</ref> * [[ترکیش ایرلاینز]] * [[لوفت‌هانزا]] === پروازهای حج === یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سالیانهٔ هما ، انتقال [[حاجی|حجاج]] [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] به [[عربستان سعودی|عربستان]] و بازگرداندن آن‌ها بوده‌است. این شرکت سالیانه و در کنار انجام پروازهای عادی و برنامه‌ای خود، به صورت چارتر، ده‌ها هزار زائر را در زمان [[حج]] از شهرهای مختلف ایران به عربستان منتقل می‌کرد. با این وجود به علت تعداد زیاد زائران و کمبود هواپیما در ناوگان ایران ایر همه ساله مشکلاتی را برای ایران ایر به وجود می‌آورد تا اینکه عربستان بعدها اعلام کرد که شرکت [[هواپیمایی سعودی|هواپیمایی ملی عربستان سعودی]] باید سهمی از پروازهای حج هر کشور داشته باشد که این باعث شد مشکلات هما تا حدودی مرتفع گردد. تا سال ۱۳۹۴، ۵۰ درصد پروازهای حج ایران توسط ایران ایر و ۵۰ درصد دیگر توسط هواپیمایی سعودی انجام می‌شد. در سال ۱۳۹۵ با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایران و عربستان، پروازهای حج متوقف شد و هیچ‌کدام از دو شرکت پروازی به کشورهای یکدیگر انجام ندادند. در سال ۱۳۹۶ این پروازها از سر گرفته شد اما شرکت هواپیمایی سعودی حاضر به انجام تمام پروازهای خود به ایران نشد و این باعث شد که ۷۵ درصد حجاج از شهرهای مختلف ایران توسط ایران ایر به [[مدینه]] و [[جده]] انتقال یابند. ایران ایر در پروازهای حج ۱۳۹۶، برای تعدادی از پروازها از [[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس‌های ای-۳۳۰]] که بعد از برداشته شدن تحریم‌های صنعت هوایی ایران خریداری کرده بود، استفاده کرد. علاوه بر این، این شرکت برای عملیات بازگشت حجاج به ایران یک فروند بوئینگ بوئینگ ۷۴۷-۴۰۰ نیز اجاره کرد تا برای انجام پروازها دچار مشکلات جدی نشود. == ناوگان == [[پرونده:Arrival of Iran Air Airbus A321 (EP-IFA) to Mehrabad International Airport (25).jpg|بندانگشتی|250px|مراسم استقبال از نخستین هواپیمای تحویلی [[خانواده ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ۳۲۱]] به ایران ایر پس از [[برجام]].]] با توجه به تحریم‌های متعددی که صنایع مختلف ایران را در طی چهل سال گذشته مورد هدف قرار دادند، شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از جمله شرکت‌های هواپیمایی محسوب می‌شوند که دارای فرسوده‌ترین و مسن‌ترین ناوگان هستند که ایران ایر نیز از این قاعده مستثنی نیست. میانگین سنی ناوگان این شرکت در حال حاضر به بیش از ۲۷ سال می‌رسد که از استانداردهای بین‌المللی بسیار بالاتر است. در ۲۶ دی ۱۳۹۴ و به دنبال [[برنامه جامع اقدام مشترک|توافق هسته‌ای ایران با پنج کشور قدرتمند جهان]]، تحریم‌های صنعت هوایی ایران بعد از نزدیک به تقریبا چهل سال برداشته‌شد و این امکان تاریخی برای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی فراهم شد تا ناوگان خود را بازسازی کنند و هواپیمای نو را به‌طور مستقیم از شرکت‌های بزرگ خریداری کنند. در آذرماه سال ۱۳۹۵ و به دنبال سفر [[حسن روحانی|رئیس‌جمهور ایران]] به [[فرانسه]] و [[ایتالیا]]، قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما در انواع مختلف به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بین ایران ایر و ایرباس به امضا رسید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۸ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=عصر ایران|نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/511958/ایران-ایر-قرارداد-خرید-100-هواپیمای-ایرباس-نهایی-شد|عنوان=ایران ایر: قرارداد خرید ۱۰۰ هواپیمای ایرباس نهایی شد}}</ref> ایران ایر در همین سال و در قرارداد تاریخی دیگری که بزرگ‌ترین قرارداد تجاری میان [[ایران]] و [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بعد از انقلاب محسوب می‌شد، سفارش ساخت ۸۰ فروند هواپیما را به بوئینگ داد و با این شرکت به توافق رسید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=عصر ایران|نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/510775/جزییات-قرارداد-ایران-ایر-و-بوئینگ-اعلام-شدتحویل-6-فروند-در-سال-2017|عنوان=جزییات قرارداد ایران ایر و بوئینگ اعلام شد}}</ref> در سال ۲۰۱۸، مدیرعامل بوئینگ اعلام کرد نخستین بوئینگ شاید در سال ۲۰۱۹ تحویل ایران ایر داده شود. در فوریه سال ۲۰۱۶، ایران ایر قرارداد ساخت ۲۰ فروند هواپیمای دیگر را از نوع [[ای‌تی‌آر ۷۲|ای‌تی‌آر ۷۲-۶۰۰]] با [[ای‌تی‌آر|شرکت فرانسوی-ایتالیایی ای‌تی‌آر]] با حق گزینش ۲۰ فروند دیگر به امضا رساند که اولین سری از این هواپیماها نیز با تحویل ۴ فروند در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ وارد ناوگان این شرکت شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=ایران ایر|نشانی=http://iranair.com/Portal/home/?news/16279/24197/236478/قرارداد- خرید-۲۰-فرورند-هواپیمای-ATR-توسط-هما-نهایی-شد|عنوان=قرارداد خرید ۲۰ فرورند هواپیمای ATR توسط هما نهایی شد}}{{پیوند مرده|date=ژانویه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> در مهر ماه نیز ۲ فروند از این سری هواپیماها وارد کشور شد تا مجموع ای‌تی‌آر‌های ۷۲-۶۰۰ به ۶ فروند و مجموع هواپیماهای تحویلی به ۹ فروند برسد. در دی ماه ۱۳۹۶ نیز ۲ فروند ای‌تی‌آر ۷۲-۶ در فرودگاه مهرآباد بر زمین نشستند تا مجموع هواپیماهای ای‌تی‌آر‌ تحویل شده به این شرکت به عدد ۸ برسد. تحویل هواپیماهای جدید ایران ایر یک ماه بعد از امضای قرارداد و از دی ۱۳۹۵ (ژانویهٔ ۲۰۱۷ میلادی) با تحویل نخستین فروند از هواپیماهای [[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای-۳۲۱-۲۰۰]] توسط ایرباس آغاز شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۳ دی ۱۳۹۵|وبگاه=تابناک|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/656282/جزئیات-تحویل-اولین-ایرباس-۳۲۱-به-ایران|عنوان=جزئیات تحویل اولین ایرباس ۳۲۱ به ایران}}</ref> ایرباس همچنین در اسفند ۱۳۹۵ و فروردین ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۷ میلادی) نیز دو فروند ایرباس ای ۳۳۰-۲۰۰ به ایران ایر تحویل داد. هواپیماهای تحویلی به ایران ایر به سفارش [[اویانکا|شرکت هواپیمایی اویانکا]] ساخته شده بودند اما به دلیل مشکلات مالی این شرکت تحویل داده نشده بودند و با امضای قرارداد ایران ایر با ایرباس، این هواپیماها بر اساس قرارداد به ایران ایر داده شدند. هر دو هواپیمای ایرباس ای ۳۳۰-۲۰۰ تحویلی به ایران ایر در هنگام ورود به ناوگان ایران ایر تنها پروازهایی آزمایشی جهت تعیین سلامت هواپیما را انجام داده بودند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۷ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=ایران ایر|نشانی=http://www.iranair.com/Portal/home/?news/16279/24197/236175/ایرباس-تازه-وارد-«-نو-»-است|عنوان=ایرباس تازه‌وارد «نو» است}}{{پیوند مرده|date=ژانویه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=تین‌نیوز|نشانی=http://www.tinn.ir/بخش-زیربنایی-14/129208-سنگ-اندازی-در-روند-نوسازی-با-دروغ-هواپیمای-مرجوعی|عنوان=سنگ‌اندازی در روند نوسازی با دروغ «هواپیمای مرجوعی»}}</ref> === ناوگان فعلی === [[پرونده:EP-IJA (37601111042).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۳۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Airbus A320-211 on finals at Mehrabad Airport.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۲۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Airbus A310-304, Iran Air AN1426970.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ۳۰۰–۳۱۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Airbus A300-605R; EP-IBD@FRA;06.07.2011 603ks (5915220574).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایریاس ای ۶۰۰–۳۰۰بی۴ آر]] ایران ایر درسال۲۰۱۱]] [[پرونده:Iran Air at Khorramabad Airport.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[فوکر ۱۰۰]] ایران ایر در [[فرودگاه خرم‌آباد]]]] [[پرونده:Ep-ita.jpg|بندانگشتی|هواپیمای ا[[ای‌تی‌آر ۷۲|ی‌تی‌آر ۷۲]] شرکت هواپیمایی هما]] ناوگان ایران ایر در سال ۱۴۰۳ به شرح زیر است: {| class="wikitable sortable" |+ناوگان فعلی ایران ایر !هواپیما !تعداد !سفارش ها !ظرفیت صندلی !توضیحات |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰–۶۰۰]] |۴ | |۳۶۱ |۱ فروند زمین گیر |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۴–۲۰۰]] |۱ | |۲۷۸ |تنها [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس۲۰۰–۳۰۰]] فعال ایران ایر (EP-IBG) |- |[[بویینگ ۷۴۷|بویینگ ۷۴۷–۲۰۰سی]] |۱ | |باری |برای جابه‌جایی بار _ بدون صندلی(EP-ICD) |- |[[ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ای۳۲۰-۲۰۰]] |۵ | |۱۸۰ |۱ فروند فعال |- |[[ایرباس ای۳۱۹|ایرباس ای۳۱۹–۱۰۰]] |۳ | |۱۶۷ |۲ فروند فعال |- |[[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای۳۱۰–۳۰۰]] |۲ | |۲۸۰ |۱ فروند موقت برای پرواز های [[حج تمتع]] فعال شد |- |[[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس ای۳۳۰–۲۰۰]] |۴ | |۲۳۸ |به صورت نو خریداری شده ؛ دو فروند هم به صورت دسته دوم از چین خریداری شد- فعال مورد استفاده در پروازهای خارجی و حج ایران ایر |- |[[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای۳۲۱-۲۰۰]] |۱ | |۲۳۰ |به صورت نو خریداری شده - غیر فعال(مشکل در پایلون موتور) |- |[[فوکر ۱۰۰]] |۳ | |۱۰۴ |برای پروازهای داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد |- |[[ای‌تی‌آر ۷۲#ای. تی. آر ۶۰۰–۷۲|ای تی آر۷۲–۶۰۰]] |۱۳ | |۶۸ |به صورت نو خریداری شده - ۱۱ فروند از ۱۳ فروند زمینگیر |- |[[هسا سیمرغ]] | |۲ |باری |برای جابه‌جایی بار - بدون صندلی |- |'''تعداد کل''' |۳۵ |۲ |— |— |} === ناوگان قبلی === [[پرونده:EP-IAD (4917340497).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Boeing 747-200 Kustov.jpg|بندانگشتی|200px|[[بوئینگ ۷۴۷|مدل ۲۰۰–۷۴۷]] متعلق به هواپیمایی ملی ایران (هما)]] [[پرونده:Iran Air Boeing 707-321C Hoppe.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۳۰۰–۷۰۷]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Boeing 737-200 Hoppe.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۲۰۰–۷۳۷]] ایران ایر.]] ایران ایر پیش‌تر از ناوگان زیر استفاده می‌کرد: {{وسط‌چین}} {| class="wikitable" border="2" cellpadding="2" style="border-collapse:collapse;text-align:center" |- !هواپیما !بازنشستگی !توضیحات |- |[[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای۳۱۰-۲۰۰]]<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranair.se/en/time_table |title=Iran Air old timetable listing aircraft types operated at that time |accessdate=۲۳ دسامبر ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221091525/http://www.iranair.se/en/time_table |archivedate=۲۱ دسامبر ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> |۲۰۱۰ | |- |[[ایرباس ای۳۴۰|ایرباس ای۳۴۰-۲۰۰]]<ref name=PSpot/> |اکتبر ۲۰۰۷ |اجاره از شرکت هواپیمایی [[کونویاسا]] |- |[[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۷۰۷-۳۰۰]] |حدود ۲۰۰۰ | |- |[[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰]] |۲۰۰۶ | |- |[[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰ پیشرفته]]<ref name=PSpot/> |۲۰۱۲ | |- |[[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۷۳۷-۲۰۰]]<ref name=PSpot>{{cite web |url=http://www.planespotters.net/Airline/Iran-Air |title=Iran Air Fleet Details and History |website=Planespotters |date=14 January 2017 |access-date=15 January 2017 |archive-date=۲۸ مارس ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328021533/https://www.planespotters.net/airline/Iran-Air |dead-url=yes}} Included in the fleet list are twelve stored Fokker 100s.</ref> |پیش از ۲۰۰۴ | |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۱۰۰بی]]<ref name=PSpot/> |ژانویه ۲۰۱۴ |پنج فروند به [[پان امریکن ورلد ایرویز]] و [[کارگولوکس]] اجاره داده شده بود{{سخ}}ایران ایر اولین اپراتور این مدل بود و آخرین شرکتی بود که این مدل را از سرویس خارج کرد |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰اف]]<ref name=PSpot/> |۲۰۰۴ |EP-ICC در نمایشگاه هوایی تهران زمین گیر شد |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۴-۲۰۰اف]] |۲۰۱۴ | |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ام]]<ref name=PSpot/> |مه ۲۰۱۶ |اجاره از شرکت هواپیمایی [[کابو ایر]] |- |[[بویینگ ۷۴۷|بویینگ ۷۴۷-۴۰۰]] |۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ |اجاره شده از هواپیمایی [[کابو ایر]] جهت انجام پروازهای حج تمتع ۱۳۹۶ |- |[[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی]]<ref name=PSpot/> |۱۱ ژوئن ۲۰۱۶ |ایران ایر آخرین کاربر این مدل در پروازهای مسافربری بود |- |[[مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۰|ام‌دی۸۲]] |۲۰۲۱ |اجاره شده از [[هواپیمایی چابهار]] |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۲]] |۲۰۲۱ |ایران ایر آخرین کاربر این مدل در پروازهای مسافربری بود |- |[[فوکر ۲۷|فوکر ۲۷ فرندشیپ]] |۱۹۷۷ |اجاره شده از [[نیروی هوایی ایران]] |- |[[فوکر ۲۸|فوکر ۲۸ فلوشیپ]] |اکتبر ۱۹۷۱ |اجاره شده از [[فوکر]] |- |[[کانویر خانواده سی‌وی-۲۴۰|کانویر ۲۴۰]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۳]] |۱۹۷۲ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۴]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۶]] |۱۹۷۲ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۷]] |? | |- |[[داگلاس دی‌سی-۸]]<ref name=PSpot/> |۱۹۷۷ |اجاره شده از [[مارتین ایر (هلند)|مارتین ایر]] |- |[[مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۹|مک دانل داگلاس دی‌سی-۹]]<ref name=PSpot/> |۱۹۷۶ |اجاره شده از [[مارتین ایر (هلند)|مارتین ایر]] |- |[[لاکهید ال ۷۴۹ کانستلیشن]] |? | |- |[[ویکرز ویسکونت]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |} {{پایان}} == آرم و رنگ‌آمیزی == [[پرونده:Homa.JPG|پیوند=[[:en:File:Homa.JPG]]|بندانگشتی|200px|مجسمه [[شیردال]] در [[تخت جمشید]]، منبع الهام لوگوی ایران ایر است.]] [[پرونده:Iranair logo.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|لوگوی هواپیمایی ملی ایران (هما) که [[ادوارد زهرابیان]] آن را طراحی نمود.]] طراحی آرم و لوگوی شرکت هواپیمایی ملی ایران در پاییز ۱۳۴۰ و توسط [[ادوارد زهرابیان]] انجام شد. این طراحی بر گرفته از سرستون [[شیردال]] در [[تخت جمشید]] که دارای سه خصلت متفاوت از سر [[عقاب]]، گوش‌های [[گاو]] و یال‌های [[اسب]] است، بود.<ref>[http://www.rasm.ir/default.asp?Aid=2200 مصاحبه با ادوارد زهرابیان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080519105747/http://www.rasm.ir/default.asp?Aid=2200 |date=۱۹ مه ۲۰۰۸}} ''(سایت رسم، ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷)''</ref> آژانس خبری حمل و نقل هوایی (Skift) در یک گزارش در سال ۲۰۱۳، ۳۰ لوگوی برتر شرکت‌های هوایی دنیا را معرفی کرد که در این بین، لوگوی هواپیمایی ملی ایران یا هما به دلیل جذابیت، سادگی و رسا بودن پیام به عنوان برترین لوگوی شرکت‌های هواپیمایی جهان انتخاب شد.<ref>[http://www.dw.de/طراح-لوگوی-هما-برترین-لوگوی-خطوط-هوایی-جهان-را-بشناسید/a-17262865 طراح لوگوی هما، برترین لوگوی خطوط هوایی جهان را بشناسید] دویچه‌وله فارسی</ref> رنگ آمیزی هواپیماهای هما نیز به گونه‌ای است که بدنه هواپیماها کاملاً سفید است و کلمه ایران ایر به رنگ آبی پررنگ بر روی قسمت جلویی هواپیما نوشته شده‌است. نشان هما هم به رنگ آبی پررنگ بر روی دم هواپیما نقش بسته‌است و خطی با همین رنگ در بالای آن قرار دارد. رنگ آمیزی هواپیماهای هما توسط یک شرکت آلمانی تهیه شده‌است. برند ایران‌ایر در سال ۱۳۹۲ در دهمین [[جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران]] به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/394761/Economy/industry |عنوان=برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند | ناشر =خبرآنلاین |تاریخ =۲۱ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۷ مرداد ۱۳۹۴}}</ref> == سوانح و حوادث == در مجموع تا ماه نوامبر سال ۲۰۱۷، ۲۵ سانحه هوایی برای ایران ایر ثبت شده که تنها در ۱۲ حادثه تعداد ۵۴۸ مسافر جان خود را از دست دادند. === حوادث منجر به مرگ === * در ۱۴ سپتامبر۱۹۵۰ (پنجشنبه، ۲۳ شهریور ۱۳۲۹)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EA-AAG از مبدأ مهرآباد به مقصد عربستان و با ۹ سرنشین بلافاصله پس از بلند شدن از فرودگاه مهراباد سقوط کرد و همه سرنشینان جان باختند. * در ۱ دسامبر ۱۹۵۰(جمعه، ۱۰ آذر ۱۳۲۹)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EA-AAJ از مبدأ تبریز به مقصد مهرآباد و با ۸ سرنشین با کوه برخورد کرد، سقوط کرد و همه سرنشینان جان باختند. * در ۲۵ دسامبر ۱۹۵۲ (پنجشنبه، ۴ دی ۱۳۳۱)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EP-ACJ از مبدأ شیراز به مقصد مهرآباد و با ۲۵ سرنشین در نزدیکی [[تهران]] سقوط کرد، در اثر این حادثه ۲۴ نفر از ۲۵ سرنشین جان باختند.{{همچنین ببینید|سقوط هواپیمای دی‌سی-۳ (۱۳۳۱)}}در ۲۱ ژانویه ۱۹۸۰ (دوشنبه، ۱ بهمن ۱۳۵۸)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRD از مبدأ مشهد به مقصد مهرآباد و با ۱۲۸ سرنشین در حالی که در آستانه فرود در [[فرودگاه مهرآباد]] [[تهران]] قرارداشت بر اثر گرفتار شدن در طوفان در فاصله ۲۹ کیلومتری در شمال تهران با ارتفاعات پوشیده از برف [[البرز]] برخورد کرد. در اثر این حادثه هر هشت خدمه و تمام ۱۲۰ مسافر پرواز جان سپردند. * در ۱۵ اکتبر ۱۹۸۶(چهارشنبه، ۲۳ مهر ۱۳۶۵)، یک فروند [[بوئینگ ۷۳۷|بویینگ ۷۳۷–۲۰۰]] با شماره هواپیمای EP-IRG که در حال آماده‌سازی برای پرواز بود در طی حمله هوایی عراق به فرودگاه شیراز دچار حادثه شد و ۳ نفر از مسافران که جهت فرار از هواپیما خارج شده بودند، جان باختند. * در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ (یکشنبه، ۱۲ تیر ۱۳۶۷)، یک فروند هواپیمای ایر باس ای-۳۰۰بی۲-۲۰۰ با شماره هواپیما EP-IBU از مبدأ [[بندرعباس]] به مقصد [[دبی، امارات|دبی]] با [[پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر|پرواز شماره ۶۵۵ هما]] و با ۲۹۰ سرنشین توسط ناو آمریکایی [[یواس‌اس وینسنس]] بر فراز [[خلیج فارس]] سرنگون شد. بر اثر این حادثه همه ۲۷۴ مسافر و ۱۶ خدمه پرواز جان باختند. مقامات [[نیروی دریایی آمریکا]] ادعا کردند که خدمه ناو، [[ایرباس]] پهن‌پیکر هما را با یک فروند هواپیمای جنگنده [[اف۱۴]] [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] اشتباه گرفته‌اند. * در ۹ ژوئن ۱۹۹۶ (یکشنبه، ۲۰ خرداد ۱۳۷۵)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRU در حال آموزش پرواز در حوالی رشت، پس از انجام ۱۵ بار مانور Touch-and-Go، فرود آمد و بر اثر آتش گرفتن در اثر این حادثه ۴ نفر از ۷ سرنشین جان باختند. * در ۲ فوریه۲۰۰۰ (چهارشنبه، ۱۳ بهمن ۱۳۷۸)، یک فروند هواپیمای [[ایر باس | ایر باس A300B2-200]] با شماره هواپیما EP-IBR در مهرآباد با یک فروند هواپیمای [[لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس]] متعلق به نیروی هوایی ایران که خلبان آن کنترل هواپیما را از دست داد، با هواپیمای ایرباس که توسط یک یدک‌کش کشیده می‌شد برخورد کرد. در اثر این حادثه ۸ سرنشین هواپیمای هرکولس جان باختند. * در ۹ ژانویه ۲۰۱۱ (یکشنبه، ۱۹ دی۱۳۸۹)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۲۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRP از مبدأ مهرآباد به مقصد ارومیه و با ۱۰۵ سرنشین در نزدیکی ارومیه در حال فرود در شرایط جوی بد با یک کوه برخورد کرد. در اثر این حادثه ۷۸ نفر از ۱۰۵ سرنشین جان باختند. === حوادث بدون تلفات جانی === * در تاریخ ۲ ژانویه سال ۲۰۰۸ یک فروند هواپیمای [[فوکر ۱۰۰]] هما با شناسه EP-IDB که با ۱۰۰ مسافر در صدد برخاستن از [[فرودگاه مهرآباد]] برای انجام یک پرواز داخلی به مقصد [[شیراز]] بود، پس از آتش گرفتن موتور و بال از باند خارج شد. در جریان این حادثه که زیر بارش سنگین برف رخ داد به هیچ‌کس آسیبی وارد نشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://afp.google.com/article/ALeqM5iCZFq3IgeJJyAjQSULFgE7WMaVQA |title=AFP: Iran Air plane skids off runway, passengers safe<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ مارس ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080306040837/http://afp.google.com/article/ALeqM5iCZFq3IgeJJyAjQSULFgE7WMaVQA |archivedate=۶ مارس ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> * در ۱۲ دی ۱۳۸۶، هواپیمای فوکر ۱۰۰ در ساعت ۷:۲۰ صبح در یک‌هوای برفی و به هنگام برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد به شدت با زمین برخورد کرد و از باند فرودگاه خارج شد و به دنبال آن آتش‌سوزی در بخش‌هایی از هواپیما آغاز شد که تخلیه به موقع مسافران و خدمه پرواز مانع از وارد آمدن تلفات جانی گردید. این هواپیما به علت شدت خسارات وارده از رده پروازی خارج گشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/328| عنوان = سانحه 1386/10/12 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155620/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/328| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در ۳۰ دی ۱۳۸۷ پرواز ۴۹۸ ایران ایر مسیر [[اردبیل]] - [[تهران]] با فوکر۱۰۰، هنگام فرود در فرودگاه مهرآباد از باند فرودگاه خارج شد. در این سانحه به هیچ‌یک از مسافران آسیبی نرسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/329| عنوان = سانحه 1387/10/30 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155625/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/329| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در ۱۳ مهر ۱۳۸۸ پروازی از تهران به مدینه بعد از ۲۰ دقیقه پرواز به فرودگاه بین‌المللی مهرآباد برگشت. این برگشت به علّت منفجر شدن موتور سمت راست بود. * در ۲۷ آبان ۱۳۸۸ پرواز ۲۲۰ ایران ایر مسیر اصفهان - تهران با فوکر۱۰۰، لحظات کوتاهی پس از برخاستن از فرودگاه شهید بهشتی اصفهان به علت نقص فنی تصمیم به بازگشت به فرودگاه گرفت. پس از فرود در فرودگاه به دلیل شکستگی ارابه فرود، هواپیما از باند خارج شد. در این سانحه به هیچ‌یک از مسافران آسیبی نرسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/334| عنوان = سانحه 1388/08/27 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155624/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/334| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در تاریخ سه شنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۰ یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ ایران ایر در مسیر بازگشت از مسکو به تهران به دلیل نقص فنی در ارابه چرخ جلو وادار به فرود اضطراری در [[فرودگاه مهرآباد]] تهران شد. این حادثه به دلیل مهارت بالای خلبان [[هوشنگ شهبازی]] در فرود، هیچ آسیب جانی در پی نداشت.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1437052 |عنوان=MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۸ اکتبر ۲۰۱۱ |archive-date=۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20111020114648/http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1437052 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یوتیوب|Xs-PUqNsdn0|فیلم نشستن هواپیما بدون ارابه چرخ جلو}}</ref> * در ۲۴ تیر ۱۳۹۱، پرواز ۳۵۰ تهران-کیش، پس از ۱۵ دقیقه پرواز دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.entekhab.ir/fa/news/69714/نقص-فنی-در-پرواز-تهران-کیش| عنوان =نقص فنی در پرواز تهران - کیش| ناشر = انتخاب}}</ref> * در ۲۱ مرداد ۱۳۹۳، پرواز تهران - بمبئی دقایقی پس از پرواز به علت نقص فنی بازگشته و در فرودگاه [[امام خمینی]] فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111817&Serv=0&SGr=0| عنوان = تأخیر 6 ساعته ایران ایر در راه بمبئی| ناشر = خبرگزاری میراث فرهنگی| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150717213258/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111817&Serv=0&SGr=0| archivedate = ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۲۷ مرداد ۱۳۹۳، پرواز تهران - بوشهر دقایقی پس از پرواز به علت نقص فنی در فرودگاه مهرآباد فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111927&Serv=0&SGr=0| عنوان = فرود اضطراری برای پرواز ایران ایر| ناشر = خبرگزاری میراث فرهنگی| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150717213758/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111927&Serv=0&SGr=0| archivedate = ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۱۱ دی ۱۳۹۳، در مسیر [[تهران]] - [[بندر چابهار]] دقایقی پرواز بر اثر نقص فنی در یکی از موتورها مجدداً به فرودگاه مهرآباد بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/282791/Incidents/localincidents| عنوان = هواپیمای مسیر تهران-چابهار پس از پرواز دچار نقص فنی شد | ناشر = همشهری آنلاین}}</ref> * ۱۲ بهمن ۱۳۹۳، پرواز شماره ۳۴۱۳، که از [[تهران]] عازم [[بغداد]] بود در آسمان همدان متوجه آسیب فنی و آسیب دیدن بخشی از بال هواپیما شده و به فرودگاه امام خمینی بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://iranairlinenews.com/gallery-36/| عنوان= فرود اضطراری هواپیما ایران ایر در فرودگاه امام خمینی| ناشر= سایت خبری خطوط هوایی ایران و جهان| accessdate= ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl= https://web.archive.org/web/20150716221733/http://iranairlinenews.com/gallery-36/| archivedate= ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url= yes}}</ref> * در ۳ اسفند ۱۳۹۳، پرواز فوکر۱۰۰ در مسیر [[گرگان]] - [[تهران]]، پس از گذشت ۱۵ دقیقه از پرواز به علت نقص فنی مجبور به بازگشت به گرگان شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://iranairlinenews.com/gallery-300/| عنوان = نقص فنی پرواز گرگان – تهران ایران ایر را از آسمان به مبدأ بازگرداند.| ناشر = سایت خبری خطوط هوایی ایران و جهان| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150716223355/http://iranairlinenews.com/gallery-300/| archivedate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۲۲ اسفند ۱۳۹۴، هواپیمای ایرباس [[ایرباس ای۳۰۰|آ-۳۰۰]] ایران ایر در مسیر تهران - استکهلم دچار نقص فنی شد و در استانبول فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/456859/فرود-اضطراری-ایرباس-ایران-ایر-به-دلیل-نقص-فنی| عنوان = فرود اضطراری ایرباس ایران ایر به دلیل نقص فنی| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۷ خرداد ۱۳۹۵، پرواز [[تهران]] - [[نجف]] پس از تأخیری هفت ساعته عازم نجف شد اما به دلیل نقص فنی پیش از فرود مجدداً به تهران بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/470765/نقص-فنی-مانع-فرود-پرواز-تهران-نجف-شد| عنوان = نقص فنی مانع فرود پرواز تهران- نجف شد| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۹ تیر ۱۳۹۵ ، پرواز مشهد به بیرجند پس از تاخیر ۸ ساعته به سمت بیرجند حرکت کرد ، اما زمانی که هواپیما درحال تیک اف بود ، از پرواز انصراف داد و به پارکینگ برگشت . پس از تاخیر ۱۱ ساعته مسافران با هواپیمای فوکر ۱۰۰ [[هواپیمایی قشم]] ایر به بیرجند رفتند . * در ۲ مرداد ۱۳۹۵، پرواز [[تهران]] - [[بیروت]] ۳۵ دقیقه بعد از آغاز پرواز به دلیل نقص فنی در بخش برق و [[قطع برق]] در بخش‌هایی از هواپیما از جمله بخش مسافران به [[فرودگاه امام]] برگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/481534/نقص-فنی-در-پرواز-تهران-بیروت-بازگشت-هواپیما-به-تهران| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران -بیروت / بازگشت هواپیما به تهران| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۱۸ مرداد ۱۳۹۵، پرواز ایرباس مسیر [[بوشهر]] - [[تهران]] به دلیل نقص فنی در موتور شماره ۲ در فرودگاه شهید بهشتی [[اصفهان]] به‌صورت اضطراری به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/05/18/1152106/معاون-فرودگاه-اصفهان-نقص-فنی-در-موتور-عامل-فرود-اضطراری-مسافران-با-پرواز-فوق-العاده-به-تهران-می-روند| عنوان = معاون فرودگاه اصفهان: "نقص فنی در موتور" عامل فرود اضطراری/مسافران با پرواز فوق‌العاده به تهران می‌روند| ناشر = تسنیم}}</ref> * در ۲۴ مرداد ۱۳۹۵، چرخ دماغه هواپیمای فوکر ۱۰۰ مسیر [[تهران]] - [[بیرجند]] قبل از بلند شدن از باند شکسته شد. در این حادثه به کسی آسیبی نرسید<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/493725/شکسته-شدن-چرخ-فوکر-ایران-ایر-در-فرودگاه-مهرآباد-عکس| عنوان = شکسته شدن چرخ فوکر ایران ایر در فرودگاه مهرآباد| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۲۸ مهر ۱۳۹۵، پرواز فوکر ۱۰۰ این شرکت در مسیر تهران – بیرجند به علت نقص فنی و لرزش موتور در بین راه مجبور به بازگشت به مهرآباد شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mizanonline.ir/fa/news/234542/نقص-فنی-هواپیما-در-پرواز-تهران-–-بیرجند-ایران-ایر-پرواز-فوق-العاده-برای-فردا-صبح| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران بیرجند| ناشر = میزان| بازبینی = ۲۱ اکتبر ۲۰۱۶| archive-date = ۲۱ اکتبر ۲۰۱۶| archive-url = https://web.archive.org/web/20161021204406/http://www.mizanonline.ir/fa/news/234542/%D9%86%D9%82%D8%B5-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%E2%80%93-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%88%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-%D8%B5%D8%A8%D8%AD| dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.mizanonline.ir/fa/news/23454http://www.yjc.ir/fa/news/5825396/حادثه-برای-پرواز-تهران-بیرجندعذرخواهی-ایران-ایر-از-مسافران-و-جایگزینی-هواپیما| عنوان= حادثه برای پرواز تهران - بیرجند/عذرخواهی ایران ایر از مسافران و جایگزینی هواپیما| ناشر= باشگاه خبرنگاران}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> * در ۲۲ آبان ۱۳۹۵، هواپیمای ایرباس در مسیر [[تهران]]-[[نجف]] پس از بلند شدن از [[فرودگاه امام خمینی]] در ساعت ۱۱ [[صبح امروز]] به دلیل بروز نقص فنی در موتور، پس از گذشت نیم ساعت از پرواز دوباره به این فرودگاه برگشت و به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/157804-نقص-فنی-در-پرواز-تهران-نجف-بازگشت-هواپیما| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران-نجف و بازگشت هواپیما| ناشر = اقتصاد آنلاین}}</ref> * در ۶ اسفند ۱۳۹۵، هواپیمای ایرباس ۳۰۰–۶۰۰ هواپیمایی ایران ایر که از [[تهران]] عازم [[پاریس]] بود، بر فراز آسمان [[ترکیه]] دچار نقص فنی شد و به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی بازگشت و به سلامت به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.yjc.ir/fa/news/5992504/نقص-فنی-هواپیمای-ایرباس-300-ایران-ایر-هواپیمای-ایرباس-به-دلیل-نقص-فنی-از-نیمه-راه-بازگشت| عنوان = نقص فنی هواپیمای ایرباس 300 ایران ایر| ناشر = باشگاه خبرنگاران}}</ref> * در ۶ خرداد ۱۳۹۶، پرواز شماره ۷۲۱ هواپیمایی ایران ایر در مسیر [[تهران]] - [[فرانکفورت]]، دقایقی پس از برخاستن به دلیل نقص فنی به [[فرودگاه امام]] بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.mizanonline.ir/fa/news/313393/نقص-فنی-پرواز-فرانکفورت-هواپیمایی-ایران-ایر| عنوان=نقص فنی پرواز فرانکفورت هواپیمایی ایران ایر| ناشر=میزان| بازبینی=۲۴ اوت ۲۰۱۷| archive-date=۲۴ اوت ۲۰۱۷| archive-url=https://web.archive.org/web/20170824180013/http://www.mizanonline.ir/fa/news/313393/%D9%86%D9%82%D8%B5-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1| dead-url=yes}}</ref> * در ۱۸ تیر ۱۳۹۶، خلبان هواپیمای ایرباس [[ایرباس ای۳۰۰|آ-۳۰۰–۶۰۰]] ایران‌ایر با رجیستر EP-IBA، پس از برخاستن از باند فرودگاه امام، متوجه هشدار حریق موتور شماره دو این هواپیما شد و به فرودگاه امام بازگشت، حین فرود نیز چرخ‌های این هواپیما دچار حریق شد که بلافاصله مهار شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.entekhab.ir/fa/news/353829/نقص-فنی-موتور-ایرباس-تهران-آمستردام-هما-چرخ‌ها-هنگام-بازگشت-به-فرودگاه-آتش-گرفت| عنوان = نقص فنی موتور ایرباس تهران-آمستردام هما/ چرخ‌ها هنگام بازگشت به فرودگاه آتش گرفت| ناشر = انتخاب}}</ref> * در ۶ مرداد ۱۳۹۶، پرواز [[نجف]]- [[مشهد]] به دلیل نقص فنی مجبور به فرود اضطراری در [[فرودگاه امام خمینی]] تهران شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.isna.ir/news/96050703711/نقص-فنی-در-پرواز-نجف-مشهد-فرود-اضطراری-در-فرودگاه-امام| عنوان =نقص فنی در پرواز نجف- مشهد/ فرود اضطراری در فرودگاه امام| ناشر = ایسنا}}</ref> * در ۱۴ مرداد ۱۳۹۶، پرواز [[مشهد]]- [[گرگان]] که از نوع [[ای‌تی‌آر ۷۲|آ.ت. اِر-۷۲]] بود و دچار نقص فنی شده بود، با اعلام خلبان و با آمادگی کامل عوامل و نیروهای امدادی فرودگاه گرگان، به سلامت به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.tabnak.ir/fa/news/718883/جزئیات-نقص-فنی-پرواز-مشهد-گرگان| عنوان =جزئیات نقص فنی پرواز مشهد - گرگان| ناشر = تابناک}}</ref> * در ۲۸ اسفند ۱۳۹۷، هواپیمای فوکر ۱۰۰ این شرکت (با کد رجیستر: EP-IDG) از مبدأ قشم عازم تهران بود، به دلیل باز نشدن ارابه فرود راست این هواپیما در باند فرودگاه مهرآباد دچار آتش‌سوزی شد. این هواپیما در هنگام حادثه ۲۴ مسافر داشت، این حادثه هیچ مصدومی نداشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حادثه آتش‌سوزی هواپیما در مهرآباد مصدوم نداشت|نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/83249306/|وبگاه=خبرگزاری جمهوری اسلامی|بازبینی=2019-03-19}}</ref> * در ۱۲ بهمن ۱۳۹۸، یک فروند هواپیما [[ایرباس]] ۲۸۳ از تهران عازم کرمانشاه شده بود که به دلیل مشکلات جوی از باند فرودگاه خارج شد این حادثه تلفاتی نداشت و تمام ۱۰۲ مسافر این هواپیما در سلامت کامل به فرودگاه کرمانشاه منتقل شدند. * در ۱۰ دی ۱۴۰۰، هواپیما بعد از بلند شدن از فرودگاه مهرآباد به مقصد مشهد، دچار افت فشار کابین می‌شود و در میانه راه به فرودگاه مبدأ بازمی‌گردد. * در ۱۳ خرداد ۱۴۰۱، پرواز مشهد - اصفهان قبل از تیک آف به علت نقص فنی دچار حادثه شد و بر اثر آن ۴ سرنشین این پرواز مصدوم شدند. == تحریم == تحریم‌های پی در پی صنعت هوایی و شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، ایران ایر را به کلی از روزهای طلایی خود دور کرد و امکان نوسازی ناوگان و استفاده از ناوگانی مدرن را از این شرکت گرفت، در نتیجه ایران ایر مجبور بود از هواپیماهایی قدیمی خود که قبل از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب]] تهیه کرده بود برای پروازهایش استفاده کند. در همین رابطه در سال ۲۰۱۰ اتحادیه اروپا پرواز هواپیماهای [[بوئینگ ۷۲۷]]، [[بوئینگ ۷۴۷]] ایران ایر را به علت فرسودگی و نا امنی بر فراز اروپا ممنوع اعلام کرد و محدودیت‌هایی برای پروازهای ایران ایر به اروپا به وجود آورد. از جمله این محدودیت‌ها عدم ارائه خدمات فرودگاهی به هواپیماهای ایران ایر به خصوص سوخت‌گیری بود. به همین علت هواپیماهای ایران ایر که عازم غرب اروپا بودند یا باید به مقدار کافی برای رفت و برگشت سوخت همراه می‌داشتند یا در میان مسیر در یکی از کشورهای [[اروپای شرقی]] یا فرودگاهی که شامل تحریم‌ها نمی‌شد برای سوخت‌گیری توقف می‌کردند. دامنه فشارها به ایران ایر به جایی رسید که [[یاتا]]، انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی، تمامی تسویه حساب‌های شرکت‌های هواپیمایی را با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به حالت تعلیق درآورد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/business/2011/12/111222_l23_iranair_plane_history.shtml] ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> محدودیت‌های مختلف ایران ایر برای پروازهای اروپایی تا سال ۲۰۱۲ ادامه داشت. در سال ۲۰۱۲ تحریم‌های ایران ایر مقداری کاهش یافت و اتحادیه اروپا به ایران ایر اجازه سوخت‌گیری در فرودگاه‌های شهرهای همچون [[لیوبلیانا]]، [[بوداپست]]، [[بلگراد]] و [[پراگ]] را داد. به عنوان مثال پروازهای هما به [[سوئد]] به گونه‌ای بود که هواپیماهای این شرکت مجبور بودند در مسیر برگشت به تهران در فرودگاه پراگ توقف کرده و سوخت‌گیری کنند. این تحریم‌ها و توقف‌ها برای سوخت‌گیری ایران ایر را با ضررهای هنگفتی مواجه کرد و باعث شد تعدادهای پروازهای این شرکت به اروپا کاهش یابد اما به جز پروازهای [[ژنو]] پروازهای ایران ایر به هیچ‌کدام از شهرهای اروپایی قطع نشد.<ref>[http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1907535/دشواری+های+ایران+ایر+در+اروپا.html دشواری‌های ایران ایر در اروپا] ''دیپلماسی ایرانی''</ref> با آغاز اجرای [[برجام]] توسط ایران و کشورهای طرف قرارداد در سال ۲۰۱۶ بخش زیادی از تحریم‌های صنعت هوایی ایران لغو شد. این مورد باعث شد که سوخت‌گیری هواپیماهای هما در بیشتر مقاصد اروپایی از سر گرفته شود و ایران ایر امکان این را داشته باشد تا با خرید هواپیماهای نو پروازهای خود به اروپا با کیفیت بهتری انجام دهد این هواپیما ها شامل ایرباس ۳۸۰_۳۵۰_۳۳۰_۳۲۱و بوئینگ ۷۷۷_۷۸۷ بود که با خروج ایلات متحده آمریکا از برجام لغو شد و فقط ۲ مدل ایرباس به ایران ایر تحویل داده شد. هم‌اکنون بیشتر پروازهای ایران ایر به اروپا توسط ایرباس‌های ای ۳۲۱ و ۳۳۰ خریداری شده بعد از برجام انجام می‌ شد که پس از تحریم های اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ لغو شد. === تحریم‌های آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان در سال ۲۰۲۴ === در ۲۰ شهریور ماه ۱۴۰۳ (۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴)، [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[بریتانیا]]، [[آلمان]] و [[فرانسه]] شرکت هواپیمایی ملی ایران یا ایران ایر را در واکنش به ادعاهای مرتبط با ارسال [[:رده:موشک‌های بالستیک در ایران|موشک‌های بالستیک ایرانی]] به [[روسیه]] تحریم کردند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=تحریم‌های آمریکاو بریتانیا علیه ایران ایر و منطقه آزاد انزلی – DW – ۱۴۰۳/۶/۲۰|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%84%DB%8C/a-70183253|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-09-11|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بریتانیا، آلمان و فرانسه هم بعد از آمریکا گفتند ایران‌ایر را تحریم می‌کنند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cvg3277egxmo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-10|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه «ایران‌‌ایر» را تحریم کردند|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%AF/3326694|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2024-09-15}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o.amp|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> [[آنتونی بلینکن]]، [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزیر امور خارجه آمریکا]]، روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک با [[دیوید لمی]]، [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزیر امور خارجه بریتانیا]] در [[لندن]] خبر از وضع تحریم جدید علیه تهران داد. او ضمن تایید گزارش‌های روزنامه‌هایی مانند [[نیویورک تایمز]] در مورد ارسال موشک‌های بالستیک ایرانی به روسیه برای استفاده در [[حمله روسیه به اوکراین|جنگ اوکراین]]، اعلام کرد که روسیه اکنون نیز محموله‌های این موشک‌های بالستیک را دریافت کرده و در جنگ علیه [[اوکراین]] از آن‌ها استفاده خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران ایر به 8 مقصد اروپایی تحریم می‌شود؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D9%86%D9%82%D9%84-50/934665-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> [[فهرست وزرای خارجه آلمان|وزارت امور خارجه آلمان]] به نمایندگی از تروئیکای اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا، طی بیانیه‌ای در دهم سپتامبر اعلام کرد که ایران به ارسال موشک بالستیک به روسیه طی جنگ روسیه و اوکراین متهم بوده و شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را به همین دلیل تحریم می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران ایر به 8 مقصد اروپایی تحریم می‌شود؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D9%86%D9%82%D9%84-50/934665-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> در کنار خبر تحریم شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، این دولت‌ها اعلام کردند که برای لغو قراردادهای دوجانبه خدمات هوایی با ایران، تعیین افراد و اشخاص مهم مرتبط با برنامه موشکی بالستیک ایران و انتقال موشک‌های بالستیک و سایر تسلیحات به روسیه، پیگیری‌های لازم را انجام خواهند داد. این موضوع نشان از محدودیت‌های جدید برای خدمات هوایی ایران دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران ایر از سوی اروپا تحریم شد/ مسئولان خود را به خواب زده اند؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C-17/934699-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B4%D8%AF-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> وزارت امور خارجه بریتانیا درباره تحریم ایران‌ایر به [[بی‌بی‌سی فارسی]] گفت: «براساس رویه‌های بین المللی،‌ برای خاتمه دادن به ترتیبات مربوط به خدمات هوایی باید زمانی برای کاهش خدمات تعیین شود، که یک دوره ۱۲ ماهه امری معمول است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر؛ وزارت خارجه بریتانیا می‌گوید پروازها از ۱۲ ماه دیگر متوقف می‌شود|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c70w39wkg2lo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-14|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر؛ وزارت خارجه بریتانیا می‌گوید پروازها از ۱۲ ماه دیگر متوقف می‌شود|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c70w39wkg2lo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-14|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> حسام قربانعلی سخنگوی ایران ایر در جمع خبرنگاران اظهار داشت: تا کنون گزارش رسمی از کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان به ایران‌ایر ارسال نشده است و پروازهای "هما" امروز و روزهای آینده نیز  طبق برنامه انجام می‌شوند. وی ادامه داد: درصورتی که تغییری در انجام  پروازهای "هما" به اروپا ایجاد شود حتماً به‌صورت رسمی اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرا پرواز «کُلن» ناگهانی لغو شد؟/ پای تحریم به پرواز رسید؟/ سخنگوی ایران‌ایر پاسخ می‌دهد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1956891/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%84%D9%86-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D8%AE%D9%86%DA%AF%D9%88%DB%8C|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-09-12|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=iranair.com|نشانی=https://www.iranair.com/news/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%87%DB%8C%DA%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85|عنوان=ایران‌ایر: هیچ گزارش رسمی از اروپا بابت تحریم جدید نگرفته‌ایم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر رسماً اعلام شد؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2007510/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%8B-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۶/۲۱ - ۱۵:۴۷|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> === تحریم‌های اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ === [[اتحادیه اروپا]] در ۲۳ مهر ۱۴۰۳ (۱۴ اکتبر ۲۰۲۴)، تحریم‌های تازه‌ای را برای ۷ فرد و ۷ نهاد ایرانی، از جمله سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، [[هواپیمایی ماهان|ماهان]] و [[هواپیمایی ساها|ساها (سرویس اطلاعات و ارتباط هوایی ارتش)]] اعلام کرد. در همین حال، بریتانیا نیز ۷ فرد و ۲ نهاد ایرانی را به دلیل به خطر انداختن «امنیت اسرائیل» به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا به دلیل ارسال پهپاد و موشک بالستیک ساخت ایران به روسیه در نظر گرفته شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> در بیانیه اتحادیه اروپا دراین باره آمده است: «تحریم‌های امروز شامل افراد و نهادهایی می‌شوند که مسئول ساخت و انتقال پهپاد، موشک و فناوری‌های مرتبط به روسیه در حمایت از جنگ تجاوزکارانه با اوکراین و گروه‌ها و نهادهای مسلحی هستند که صلح و امنیت در خاورمیانه و دریای سرخ را تضعیف می‌کنند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> وزرای امور خارجه اروپا در نشست روز دوشنبه خود علاوه‌بر تحریم این سه شرکت هواپیمایی چندین مقام از جمله حمزه قلندری، معاون [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزیر دفاع]] به همراه چندین نفر از فرماندهان ارشد [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]، [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء|قرارگاه خاتم الانبیاء]] و [[سازمان صنایع هوافضا|سازمان‌های هوافضای ایران]] نیز در این فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا ایران‌ایر، ماهان و ساها را تحریم کرد|نشانی=https://parsi.euronews.com/2024/10/14/eu-sanctioned-iran-seven-individuals-and-seven-entities|وبگاه=euronews|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> بهار سال گذشته [[شورای اروپا]] تاکید کرده بود که در صورت انتقال موشک‌های بالستیک و فن‌آوری‌های مرتبط از سوی ایران به روسیه برای استفاده علیه اوکراین، اتحادیه اروپا آماده است به سرعت پاسخ دهد و تحریم‌های جدید و قابل توجهی علیه تهران اعمال کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا شرکت‌های هواپیمایی ایران‌ایر، ساها و ماهان را تحریم‌ کرد|نشانی=https://www.iranintl.com/202410142320|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> در بیانیه اتحادیه اروپا ادعا شده است که سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، ماهان‌ایر و هواپیمایی ساها، موشک‌ها و پهپادهای ساخت ایران را به روسیه منتقل کرده‌اند. اتحادیه اروپا مدعی شد: «این تحریم ها هدفمند هستند و به دنبال بازدارندگی از سیاست ها و فعالیت‌های خاص ایران هستند. اتحادیه قصد ندارد به طور کلی ترافیک هوایی یا ارتباطات مردمی بین اتحادیه و ایران را مختل کند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فوری/ تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران/ این 3 شرکت تحریم شدند|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/172890054025443|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15}}</ref> دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفت: «تنها ایرلاینی که در کشورمان به اروپا پرواز داشت، شرکت هواپیمایی ایران ایر بود که با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران‌ایر، پس از این هیچ هواپیمای ایرانی به اروپا پرواز نخواهد داشت».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایان پرواز هواپیماهای ایرانی به اروپا؟ / دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی: به دلیل تحریم‌ها، فرودگاه‌های اروپا به هواپیماهای ایرانی سوخت نمی‌دهند|نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/825598/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۷/۲۴ - ۱۶:۱۶|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir}}</ref> سخنگوی [[سازمان هواپیمایی کشوری]]، جعفر یازرلو اظهار داشت: «پیرو تحریم ناقض مقررات و معاهدات بین‌المللی هوانوردی شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، ماهان و ساها توسط شورای وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در روز دوشنبه (۱۴ اکتبر ۲۰۲۴)، شرکت هواپیمایی ایران‌ایر پروازهای مقاصد اروپایی خود را به دلیل اجتناب از تبعات ناشی از عدم صدور اجازه فرود در فرودگاه‌های کشورهای اروپایی و همچنین جلوگیری از سرگردانی مسافران در فرودگاه‌های داخل و خارج از کشور، ابطال کرد».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران‌ایر به مقاصد اروپایی باطل شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628817/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2024-10-15|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=920}}</ref> == نگارخانه == <gallery> پرونده:IranAirParisFrance.JPG|دفتر شرکت هواپیمایی ایران‌ایر در [[شانزلیزه|خیابان شانزلیزه]] پاریس پرونده:Akasaka Habitation Building -01.jpg|دفتر ایران‌ایر در توکیو پرونده:Iranair.b747.arp.750pix.jpg|بوئینگ ۷۴۷-۱۰۰ ایران ایر برفراز فرودگاه هیترو لندن پرونده:Iran air fokker 100 ahvaz.JPG|[[فوکر ۱۰۰]] ایران ایر در [[فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی|فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی اهواز]] پرونده:Homa a321.jpg|هواپیمای [[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای-۳۲۱]] ایران‌ایر در فرودگاه مهرآباد پرونده:EP-IEE Airbus A320 IranAir (12241071454).jpg|ایرباس ای-۳۲۰ ایران‌ایر پرونده:EP-IBK Airbus A310 IranAir (13040316175).jpg|ایرباس ای-۳۱۰ ایران‌ایر پرونده:Arrival of Iran Air Airbus A321 (EP-IFA) to Mehrabad International Airport (11).jpg|alt=|ایرباس ای-۳۲۱ ایران‌ایر در حال فرود در فرودگاه مهرآباد تهران </gallery> == جستارهای وابسته == * [[سازمان هواپیمایی کشوری]] * [[گردشگری در ایران]] * [[ترابری در ایران]] * [[فهرست شرکت‌های هواپیمایی ایران]] * [[عصر جت]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|Iran Air}} * [https://web.archive.org/web/20110205205918/http://www.iranair.com/ وبگاه رسمی ایران ایر] * [https://web.archive.org/web/20120302043611/http://www.iranaircargo.com/ پایگاه شرکت ایران ایر کارگو] * [http://www.airliners.net/search/photo.search?airlinesearch=Iran%20Air&distinct_entry=true عکس‌های هواپیماهای ایران ایر در وبگاه airliners.net] * [http://www.bbc.com/persian/iran-37619546 تاریخچه هما پس از انقلاب] [[بی‌بی‌سی فارسی]] - ۹ آبان ۱۳۹۴ * [http://www.planepictures.net/netsearch4.cgi?srch=Iran+Air&stype=airline&srng=2 عکس‌های هواپیماهای ایران ایر در وبگاه PLANEPICTURES.NET] *[https://web.archive.org/web/20180630213915/http://parvaznama.com/airline/?id=3 تاخیرهای پروازی ایران ایر] *[https://www.iranair.de/fa/index.html وب سایت رسمی ایران ایر در آلمان] {{دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری}}{{خطوط هواپیمایی ایران}} {{اعضای یاتا}} [[رده:ایران ایر|ایران ایر]] [[رده:برندهای ایران]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۲ (میلادی) در ایران]] [[رده:خطوط هوایی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۲ (میلادی)]] [[رده:خطوط هوایی دولتی]] [[رده:شرکت‌های عضو یاتا]] [[رده:شرکت‌های هواپیمایی ایران]] kmx74smzgy8u1e7xv0462952yjbcn93 42128012 42128010 2025-06-19T06:25:18Z Keivan.f 223907 42128012 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|expiry=1 May 2020|small=yes}} {{Infobox Airline | airline = ایران ایر{{سخ}}هواپیمای جمهوری اسلامی ایران{{سخ}}هُما | image =Iran Air logo.svg | image_size = | IATA = IR | ICAO = IRA | callsign = IRANAIR | founded = ۱۹۴۴ با نام ایرانیَن ایرویز<ref>{{cite web|url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|title=IranAir Portal|publisher=|accessdate=24 April 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> | commenced = ۱۹۶۲ با نام ایران ایر<ref>{{cite web |url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4 |title=IranAir Portal |publisher=Iranair.com |accessdate=2014-02-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4 |archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.iranchamber.com/history/articles/history_iranian_air_transportation_industry.php|title=Iran Chamber Society: History of Iran: The History of Iranian Air Transportation Industry|publisher=|accessdate=24 April 2015}}</ref><ref>[http://www.iranair.com/site/322/default.aspx IranAir<!-- Bot generated title -->] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20090702035549/http://www.iranair.com/site/322/default.aspx |date=July 2, 2009}}</ref> | ceased = | hubs = <div> * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] (داخلی)}} * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] (بین‌المللی)}}</div> | focus_cities = <div> * {{Nowrap|[[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]}} * [[فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز]] * [[فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان]] * [[فرودگاه بین‌المللی شهید مدنی تبریز]]</div> * [[فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی|فرودگاه بین المللی شهید قاسم سلیمانی اهواز]] | frequent_flyer = | lounge = | alliance = | fleet_size =[[#ناوگان|۲۶ فروند]] | destinations = [[#مقصدهای پروازی|۶۱ مقصد]] | parent = {{Nowrap|[[وزارت راه و شهرسازی]] (۶۰٪)}}<ref>{{cite web|url=http://www.mrud.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Person&CategoryID=8436e6dd-8d4b-47de-81a6-38faafb1cfd4&WebPartID=a8c24a56-5a14-4085-977a-9151b92a7021&ID=40e2f337-ca25-4aaa-bd49-f3099056d953|title=وزارت راه و شهرسازی|publisher=|accessdate=25 June 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161002215738/http://www.mrud.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Person&CategoryID=8436e6dd-8d4b-47de-81a6-38faafb1cfd4&WebPartID=a8c24a56-5a14-4085-977a-9151b92a7021&ID=40e2f337-ca25-4aaa-bd49-f3099056d953|archivedate=۲ اکتبر ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mehrnews.com/news/2228696|title=طرح آزادسازی سهام عدالت نهایی شد/ تقاضای خارجی برای خرید ایران ایر|date=4 February 2014|publisher=|accessdate=25 June 2016}}</ref> | company_slogan = رسالت هما، ایمنی شما | revenue = {{increase}} ۴۹۲٫۳۰ میلیون دلار<ref name="IRF">{{cite web|url=https://www.google.com/finance?q=iran%20air&fstype=ii|publisher=Iran Privatization Organization |title=The Airline of the Islamic Republic of Iran (Iran Air) |date=31 June 2017}}</ref> | headquarters = [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]]، [[تهران]]، [[ایران]] | key_people = [[حسین خانلری]]<ref>https://www-irna-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.irna.ir/amp/85700626/?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=17352040095030&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.irna.ir%2Fnews%2F85700626%2F%25D8%25AD%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2586-%25D8%25AE%25D8%25A7%25D9%2586%25D9%2584%25D8%25B1%25DB%258C-%25D9%2585%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25B9%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2584-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%25BE%25DB%258C%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25AC%25D9%2585%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25B4%25D8%25AF</ref>{{سخ}}مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره | operating_income = {{Increase}} ۲۱٫۶۰ میلیون دلار (۲۰۱۷)<ref name="IRF"/> | net_income = {{Decrease}} ۲۱٫۲۰ میلیون دلار (۲۰۱۷)<ref name="IRF"/> | assets = {{Decrease}} ۴۷۷٫۶۲ میلیون دلار <small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | equity = {{decrease}} ۳۴٬۹۷۲ دلار<small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | num_employees = ۱۰٬۶۹۶ نفر<small> (۲۰۱۳)<ref name="IRF"/> | website = [https://iranair.com/ iranair.ir]{{سخ}} [https://instagram.com/IranAirOfficial صفحه اینستاگرام] |شهرهای کانونی=فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی نژاد مشهد فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز|logo=Iran Air logo.svg}} '''ایران ایر''' یا '''[[شرکت هواپیمایی]] [[حامل پرچم|حامل]] [[پرچم ایران]]''' با نام رسمی '''هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران''' است که در ایران از ابتدای تأسیس با نام '''هُما''' ('''هواپیمایی ملی ایران''') شناخته می‌شود. ایران‌ایر که از قدیمی‌ترین شرکت‌های هواپیمایی در [[خاورمیانه]] محسوب می‌شود هم‌اکنون به مقاصد داخلی و بین‌المللی پرواز انجام می‌دهد. دفتر مرکزی ایران‌ایر در [[فرودگاه مهرآباد]] [[تهران]] قرار دارد و پایگاه اصلی پروازی این شرکت که بیشتر پروازهای ایران‌ایر از مبدأ یا به مقصد آن انجام می‌شود برای پروازهای داخلی [[فرودگاه مهرآباد]] و برای پروازهای خارجی [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی|فرودگاه بین المللی امام خمینی]] [[تهران]] است.<ref name="FI">{{cite news |title= Directory: World Airlines |work= [[Flight International]] |page= 94 |date= 2007-04-03}}</ref> بر اساس آمار، ایران ایر سالیانه بیش از ۷ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند.<ref>https://www.thebusinessyear.com/iran-2016/royal-roads/review%7B%7Bپیوند{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} مرده|date=November 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴ [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[بریتانیا]]، [[آلمان]] و [[فرانسه]] و در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ اتحادیه اروپا، ایران ایر را به دلیل ارسال [[موشک بالستیک|موشک‌های بالستیک]] به روسیه تحریم کردند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران ایر و ماهان ایر از سوی اتحادیه اروپا تحریم شدند – DW – ۱۴۰۳/۷/۲۳|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF/a-70488063|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-19|کد زبان=fa}}</ref> == تاریخچه == === [[دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری|باشگاه هواپیمایی]] === در سال ۱۳۱۸ هجری خورشیدی، [[رضاشاه]] دستور داد [[دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری|باشگاه ملی هوانوردی]] برای ارتقا و توسعه هوانوردی تأسیس شود که هزینه آن را مالیات تأمین کند. [[رئیس هیئت مدیره]] باشگاه [[ابراهیم قوام|قوام‌الملک شیرازی]]، [[مدیر عامل اجرایی|مدیرعامل]] آن [[عبدالله یاسایی]] و نائب رئیس هیئت مدیره [[محمدابراهیم علم|شوکت‌الملک علم]] ([[وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزیر پست و تلگراف]]) بودند و دیگر اعضای آن عبارت بودند از [[علی‌اصغر حکمت]] ([[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]])، [[عیسی صدیق|صدیق اعلم]] (رئیس [[فرهنگستان ایران]]) [[مرتضی‌قلی بیات|سهام‌السلطان بیات]] (نایب رئیس [[مجلس شورای ملی]])، [[عباس مسعودی]] ([[نماینده مجلس]] و مدیر [[اطلاعات (روزنامه)|روزنامه اطلاعات]])، [[احمد نخجوان|سرتیپ احمد نخجوان]] (سرپرست [[وزارت جنگ]]) و [[احمد خسروانی|سرتیپ احمد خسروانی]].<ref name=":0">{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه چهاردهم دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هجدهم دی ۱۳۲۰ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-14-صورت-مشروح-مجلس-روز-پنجشنبه-18-دی-ماه-1320 |بازبینی=۲۹ مارس ۲۰۲۱ |archive-date=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210731121321/https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-14-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-18-%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%87-1320 |dead-url=yes}}</ref> با پولی که مستقیماً از مردم جمع‌آوری شد، ۲۵ فروند هواپیما از [[آمریکا]] به بهای مجموعاً ۱۲۸,۱۵۱ دلار و وسائل و تجهیزات لازم برای فرودگاه و قطعات یدکی به بهای ۳,۶۵۴,۷۳۱ ریال خریداری شد. زمین کنونی [[فرودگاه مهرآباد]] به مساحت ۱,۴۰۰,۰۰۰ [[متر مربع]] انتخاب و با هزینه ۵,۶۰۰ تومان تسطیح شد.<ref name=":0"/> حدود هزار نفر برای آموزش [[خلبانی]] ثبت‌نام کردند که از میان آن‌ها چهارصد نفر در پرواز همراه با [[خلبان]] شرکت کردند و تا سال ۱۳۲۰، بیست و شش نفر آموزش دیدند و توانستند به صورت مستقل پرواز کنند. [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم|اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰]]، روند کار باشگاه را متوقف کرد. تا آذر ۱۳۲۰ ۲۷,۶۸۸,۴۵۲ ریال از ایرانیان داخل و ۵۷۵,۳۴۸ ریال از ایرانیان خارج از کشور برای راه‌اندازی باشگاه هواپیمایی پرداخت شده بود. آموزشگاه و آسایشگاه خلبانی در [[فرودگاه مهراباد|فرودگاه مهرآباد]] در حال ساخت بود و تا آذر سال۱۳۲۰، ۲۸۴,۳۰۰ تومان هزینه برداشته بود.<ref name=":0"/> در پایان سال ۱۳۲۱، باشگاه هواپیمایی دوازده [[خلبان]] و هجده مکانیسین داشت و آموزشگاه خلبانی‌اش با دوازده [[هواپیمای آموزشی]] برقرار بود. دوازده هواپیمای دیگر این آموزشگاه در همان زمان به [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزارت پست و تلگراف]] فروخته شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مذاکرات جلسه ۱۳۸ دوره سیزدهم مجلس شورای ملی هجدهم اسفند ۱۳۲۱ |نشانی=https://www.ical.ir/ical/fa/Content/4_artmajles1/جلسه-138-صورت-مشروح-مجلس-روز-شنبه-18-اسفند-ماه-1321}}{{پیوند مرده}}</ref> === ایرانین ایرویز === [[پرونده:Douglas C-47B EP-ACK Iranian Natnl Ringway 24.04.54 edited-2.jpg|پیوند=[[:en:File:Douglas C-47B EP-ACK Iranian Natnl Ringway 24.04.54 edited-2.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند داگلاس دی‌سی-۳ باربری [[شرکت سهامی هواپیمائی ایران|ایرانین ایرویز]] در سال ۱۹۵۴]] دو سرمایه‌دار ایرانی به‌نام‌های [[رضا افشار]] ([[وزیر راه و شهرسازی|وزیر پیشین راه]]) و [[غلامحسین ابتهاج]] (رئیس [[بانک ملی ایران]]) در آذر ماه سال ۱۳۲۳، نخستین شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران را با نام ایرانیان ایرویز تأسیس نمودند.<ref name=ICS>{{cite web |url=http://www.iranchamber.com/history/articles/history_iranian_air_transportation_industry.php |title= The History of Iranian Air Transportation Industry |first=Abbas |last=Atrvash |publisher=Iran Chamber Society |accessdate=24 April 2015}}</ref> این شرکت در ابتدا فقط در مسیر [[تهران]]-[[مشهد]] به جابجایی مسافر و بار می‌پرداخت<ref name="Iranairhistory2">{{cite web|url=http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|title=IranAir Portal|accessdate=24 April 2015|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140328074836/http://www.iranair.com/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=11162545-c3b9-455d-b26d-c8ebe61653f4|archivedate=۲۸ مارس ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> ولی سپس در مسیرهای داخلی تهران-[[اصفهان]]-[[شیراز]]-[[بوشهر]]-[[آبادان]]-[[اهواز]] نیز پروازهایش را ادامه داد و علاوه بر این‌ها بعدا در مسیرهای بین‌المللی به [[تل‌آویو]]، [[قاهره]]، [[بغداد]] و [[پاریس]] نیز فعالیت می‌کرد.<ref name="ICS"/> ناوگان هوایی این شرکت از تعدادی هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۳]] تشکیل شده بود. بعدها تعدادی هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۴]] و پس از آن هواپیماهای [[ویکرز ویسکونت]] نیز به ناوگان ایرانین ایرویز اضافه شد.<ref name="Iranairhistory2"/> در فروردین سال ۱۳۳۳، یک شرکت هواپیمایی خصوصی دیگر به نام ''پارس'' یا پرشین ایرسرویس در تهران تشکیل شد. پارس ابتدا به صورت باربری و با استفاده از هواپیماهای [[آورو یورک]] کار خود را آغاز نمود و پروازهایی را از تهران به [[بیروت]]، [[بریندیزی]] و [[بازل]] از طریق آبادان انجام می‌داد. پس از آن، این شرکت با خرید هواپیمای [[داگلاس دی‌سی-۷|داگلاس دی‌سی-۷سی]] از شرکت بلژیکی سابنا توانست از دو شهر آبادان و تهران به مقاصد پاریس، [[لندن]]، [[بروکسل]] و [[ژنو]] پروازهایی را به صورت مرتب انجام دهد.<ref name="Iranairhistory2"/> === ایران ایر === در روز ۵ اسفند سال ۱۳۴۰، دو شرکت '''[[شرکت سهامی هواپیمایی ایران|ایرانیان ایرویز]]''' و [[شرکت هواپیمایی پارس|'''پرشن ایرسرویس''']] در یکدیگر ادغام شدند و شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما) با نام بین‌المللی ایران ایر (Iran Air) تأسیس گردید. این شرکت ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت و از فروردین ماه سال ۱۳۴۱، فعالیت‌های خود را آغاز کرد.<ref name="Iranairhistory2"/> مدیریت هواپیمایی ملی ایران در این سال به [[علی‌محمد خادمی]] محول شد. با مدیریت خادمی، هواپیمایی ملی ایران در دههٔ ۱۹۷۰ عنوان «رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان» را به خود اختصاص داد. در سال ۱۳۴۱، ایران ایر ۱۳ فروند هواپیمای کوچک و نزدیک به ۷۵۰ کارمند داشت ولی این شمار در سال ۱۳۵۷ به ۳۷ فروند [[بوئینگ]] و بیش از ۱۲,۸۰۰ کارمند رسید.<ref name=BBC Persian">{{cite web|url=https://www.bbc.com/persian/iran-features-46123888|title='قتل مشکوک سپهبد خادمی' نخستین مدیر هما، چند ماه پیش از پیروزی انقلاب ایران|accessdate=5 October 2024|publisher=BBC|archiveurl=https://web.archive.org/web/20230516181854/https://www.bbc.com/persian/iran-features-46123888|dead-url=dead|archive-date=۱۶ مه ۲۰۲۳}}</ref> هما پروازهای خود را با بهره‌گیری از هواپیماهای [[داگلاس دی‌سی-۳]]، [[داگلاس دی‌سی-۶]]، [[ویکرز ویسکونت]] و آورویورک آغاز نمود و در سال ۱۳۴۲ به عضویت کامل [[انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی|یاتا]] درآمد. [[پرونده:Iran Air Boeing 707-300 Manteufel.jpg|پیوند=[[:en:File:Iran Air Boeing 707-300 Manteufel.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۷۰۷–۳۲۰]] ایران ایر در [[فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت|فرودگاه بین‌المللی فرانکفوت]] در سال ۱۹۷۰ میلادی]] اولین پرواز هما با [[هواپیمای جت|هواپیماهای جت]] در سال ۱۳۴۴ با استفاده از یک فروند [[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰]] در مسیر تهران-بیروت انجام شد. پس از آن شرکت تصمیم به تبدیل تمام ناوگان خود به هواپیماهای جت گرفت. با شروع دهه ۱۳۵۰، عصر طلایی هما نیز آغاز گشت. در سال ۱۳۵۰ تعدادی [[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۷۳۷-۱۰۰]] و در سال ۱۳۵۳، تعدادی [[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰]] وارد ناوگان شرکت شد. همچنین تحویل هواپیماهای گران‌قیمت [[بوئینگ ۷۴۷]] از نوع ۱۰۰، ۲۰۰ و [[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی|اس‌پی]] از سال ۱۳۵۴ آغاز گشت. در میانه [[دهه ۱۳۵۰ (خورشیدی)|دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی]]، هما پروازهای بدون توقف بسیاری را به‌طور روزانه به قارهٔ اروپا انجام می‌داد. در این دوره، هواپیمایی ملی ایران تنها در مسیر تهران-لندن بیش از سی پرواز هفتگی انجام می‌داد. خط هوایی تهران به [[فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی|فرودگاه جان اف کندی]] [[نیویورک]] در سال ۱۳۵۴ با بهره‌گیری از [[بوئینگ ۷۰۷]] و با یک توقف در [[فرودگاه هیترو لندن|فرودگاه هیترو]] لندن آغاز شد. با خرید بوئینگ‌های ۷۴۷اس‌پی، هما این هواپیماهای دوربرد را در مسیر تهران-نیویورک به کار گرفت و به این ترتیب طولانی‌ترین خط هوایی بدون توقف جهان را راه‌اندازی کرد. در سال ۱۶ مهر ۱۳۵۱، هما قرارداد خرید ۳ فروند هواپیمای مافوق صوت [[کنکورد (هواپیما)|کنکورد]] را با [[کنسرسیوم]] بریتانیایی-فرانسوی آن به امضا رساند. به این ترتیب هما اولین سفارش‌دهندهٔ قطعی هواپیمای کنکورد در جهان شد و هما در صف مقدم پروازهای مسافربری [[سرعت ابرصوتی|مافوق صوت]] در جهان قرار گرفت.<ref>[https://www.bonhams.com/auctions/26554/lot/8/ CONCORDE INTEREST: A RARE 9 CARAT GOLD MODEL CONCORDE PRESENTED TO BRIAN TRUBSHAW], ''Bonhams''</ref> در سال ۱۳۵۶ هما ۶ فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای-۳۰۰]] را برای به‌کارگیری در مسیرهای محلی از شرکت اروپایی [[ایرباس]] خریداری کرد و نخستین بهره‌بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت. در پایان این سال هما به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از [[پکن]] و [[توکیو]] گرفته تا [[نیویورک]] به‌طور روزانه پرواز می‌کرد و در حال راه‌اندازی خطوط هوایی جدیدی به مقصد [[لس آنجلس]] و [[سیدنی]] بود. در اواسط دهه ۱۳۵۰ هجری خورشیدی، هواپیمایی ملی ایران به‌عنوان یکی از ایمن‌ترین، مدرن‌ترین و پردرآمدترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا نیز به‌شمار می‌رفت. در سال ۱۳۵۵ هما پس از [[کانتاس|شرکت استرالیایی کانتاس]]، ایمن‌ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت چراکه تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، ۳ حادثه هما مربوط به سقوط سه فروند [[داگلاس دی‌سی-۳]]، این شرکت در سال‌های ۱۳۲۹ تا ۱۳۳۱ می‌شد. در آن سال‌ها هما سعی داشت از موقعیت استراتژیک ایران به عنوان نقطه‌ای میان شرق و غرب عالم به نحو احسن استفاده کرده و ایران را به مرکز ترانزیت بار و مسافر در جهان تبدیل کند. === پس از انقلاب ۱۳۵۷ === [[پرونده:Boeing 747 Iran Air London - August 1979.jpg|پیوند=[[:en:File:Boeing 747 Iran Air London - August 1979.jpg]]|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰]] ایران ایر در حال فرود در [[فرودگاه هیترو لندن|فرودگاه هیثرو لندن]] در سال ۱۹۷۹ میلادی]] پس از پیروزی انقلاب، با دگرگون شدن سیاست‌های حکمرانی، انجام برخی پروازهای بین‌المللی هما تغییر نمود و از ۷ اسفند ۱۳۵۷، تعدادی از آن‌ها نظیر تهران-تل آویو به کلی تعطیل شد. همچنین تهران به تنها مرکز انجام پروازهای بین‌المللی شرکت تبدیل شد و قرار شد که [[فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب شیراز|فرودگاه بین‌المللی شیراز]] تنها در موقع لزوم مورد استفاده قرار گیرد؛ بنابراین تمام فرودگاه‌های ایران به جز [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]]، شبکه پروازهای بین‌المللی خود را از دست دادند. با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، ۳ فروند هواپیمای کنکورد سفارشی هما، هرگز به ناوگان هما وارد نشدند چراکه با دگرگون شدن سیاست‌های کشور، این قرارداد توسط دولت انقلابی فسخ شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://flyingwithfish.boardingarea.com/2010/06/18/iran-airs-concorde-what-it-wasnt-what-it-never-will-be/ |عنوان=Iran Air’s Concorde: What It Wasn’t,What It Never Will Be |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210228021215/https://flyingwithfish.boardingarea.com/2010/06/18/iran-airs-concorde-what-it-wasnt-what-it-never-will-be/ |dead-url=yes}}</ref><ref>http://www.concordesst.com/history/orders.html</ref> در دهه ۱۳۶۰ با توجه به [[جنگ ایران و عراق|جنگ هشت ساله ایران و عراق]] و مشکلات ناشی از آن پیشرفت چندانی در هما صورت نگرفت. در این دوران اکثر پروازهای داخلی و بین‌المللی شرکت با لغو یا تأخیرهای مکرر روبرو می‌شد. در آن زمان همچنین تمام پروازهای شرکت به مقصد [[فرودگاه بین‌المللی آیت‌الله جمی آبادان|فرودگاه بین‌المللی آبادان]] تعطیل شد. این روند تا زمان [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت|برقراری آتش‌بس]] در سال ۱۳۶۶ ادامه یافت. نام رسمی شرکت در سال ۱۳۵۹ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت. در این سال هما ۱,۷ میلیون مسافر را جابجا کرد. با آغاز دهه ۱۳۷۰ هجری خورشیدی با وجود افزایش شدید تقاضا برای سفرهای هوایی، به دلیل [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های اعمال شده علیه صنعت هوایی ایران از سوی آمریکا]]، هما تنها توانست که چند فروند هواپیمای کوچک [[فوکر ۱۰۰]] را از [[فوکر|شرکت سازنده هلندی آن]] خریداری کند. [[پرونده:Iran Air Boeing 747SP Lofting-2.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ SP–۷۴۷]] ایران ایر در [[فرودگاه هیترو لندن]] در سال ۲۰۰۷ میلادی.]] از مهم‌ترین اتفاقات دیگر در این دهه برای هما می‌توان به راه‌اندازی شرکت‌های هواپیمایی خصوصی در ایران اشاره کرد. با توجه به سیاست‌های دولت ایران در زمان [[ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی|ریاست جمهوری]] [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] شرکت‌های هواپیمایی مختلفی مانند [[هواپیمایی ماهان]]، [[هواپیمایی کاسپین]] و [[هواپیمایی کیش|کیش ایر]] تأسیس شدند که به انحصار هما در پروازهای داخلی و خارجی پایان بخشیدند. در حال حاضر شرکت هواپیمایی در حال رشد ماهان را می‌توان مهم‌ترین رقیب داخلی هما ارزیابی کرد. در سال‌های پایانی دهه ۱۹۹۰ با توجه به بهبود روابط جمهوری اسلامی ایران با اروپا در دوره [[ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی|ریاست جمهوری]] [[سید محمد خاتمی|سید محمدخاتمی]]، هما توانست قرارداد خرید چند فروند هواپیمای مدرن ایرباس ای-۳۳۰-۲۰۰ را با شرکت اروپایی ایرباس نهایی کند، این قرارداد هم در سال ۲۰۰۱ با توجه به فشارهای [[ایالات متحده آمریکا]] لغو شد. در همان سال شرکت ۵ فروند [[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای-۳۱۰–۲۰۰]] و ۱ فروند ایرباس ای-۳۱۰–۳۰۰ را به صورت کارکرده از [[ترکیه]] خریداری کرد. از جدیدترین اقدامات هما می‌توان به خرید دو فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای-۳۰۰–۶۰۰]] کارکرده از شرکت [[المپیک ایر]] [[یونان]] اشاره کرد. [[پرونده:EP-IEG Airbus A320 Iran Air (7603651578).jpg|بندانگشتی|[[خانواده ایرباس ای۳۲۰|ایرباس۳۲۰]] ایران ایر]] تحریم‌های آمریکا علیه ایران که شامل ممنوعیت فروش هواپیما و قطعات آن می‌شود، مهم‌ترین مانع بر سر رشد هما به‌شمار می‌رود. امروزه به دلیل این تحریم‌ها، هما ناوگانی فرسوده و قدیمی دارد. این شرکت نه تنها جایگاه ممتاز جهانی خود در دهه ۱۳۵۰ را به کلی از دست داده بلکه با سرمایه‌گذاری برخی [[کشورهای عربی خلیج فارس|کشورهای حاشیه خلیج فارس]] مانند [[هواپیمایی امارات|امارات متحده عربی]]، [[هواپیمایی قطر|قطر]] و [[گالف ایر|بحرین]] در صنعت هوایی خود، ایران ایر در [[خاورمیانه]] نیز به عنوان یک شرکت هواپیمایی درجه دو شناخته می‌شود. بسیاری از پروازهای بین‌المللی هما به دلیل کمبودهای این شرکت متوقف شده و شبکه پروازی داخلی این شرکت نیز با وجود افزایش تقاضاها تغییر چندانی نکرده‌است. به دلیل عمر زیاد هواپیماهای این شرکت میزان تأخیر پروازهای آن نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته‌است. بسیاری از هواپیماهای هما به دلیل نقائص فنی جزئی بازنشسته شده‌اند چراکه شرکت قدرت تعمیر و تأمین قطعات یدکی آن‌ها را ندارد. نمونه این هواپیماها را می‌توان در فرودگاه مهرآباد دید. یک بوئینگ ۷۴۷ا‌س‌پی، این شرکت نیز بعد از شکستن [[ارابه فرود]] آن در سال ۲۰۰۴ در [[فرودگاه بین‌المللی پکن]]، بلا استفاده شده‌است. با این حال هما سعی دارد با اجاره یا خرید هواپیماهای کارکرده از کشورهایی مانند ترکیه یا خرید هواپیماهای روسی بخشی از کمبودهای خود را رفع کند.<ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2008/05/22/f2_Homa_EU.htmlm ایران و هواپیماهایی که به مقصد نمی‌رسند]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}''(رادیو فردا، ۵خرداد۱۳۸۷)''</ref> در ژوئن سال ۲۰۰۶ میلادی [[اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل|پنج کشور عضو دائم]] [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] به همراه [[آلمان]]، پیشنهادی به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند که براساس آن به ازای تعلیق [[برنامه هسته‌ای ایران|فعالیت‌های هسته‌ای]] خود، امتیازاتی به ایران تعلق می‌گرفت از جمله این امتیازات لغو تحریم‌های هوایی علیه ایران بود که ایران پاسخ منفی داد. سعید حسامی، مدیرعامل وقت هما در مصاحبه با [[ابرار اقتصادی|روزنامه ابرار اقتصادی]]، پیرامون احتمال قطع پروازهای ایران ایر به اروپا بر اثر تحریم گفت: «[[اتحادیه اروپا]] تصمیم خود را گرفته‌است و به سرعت تلاش می‌کند تا زمینه را برای قطع پروازها فراهم کند». در سال ۱۳۹۴، پس از اجرای توافق هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها، شرکت هواپیمایی ایران ایر توانست در ۲۸ ژانویه، قرار داد ۱۱۸ فروند هواپیما با ایرباس را امضا کند.<ref>[http://zamaaneh.com/news/2008/05/post_5007.html ممنوعیت پرواز ایران ایر در آسمان اروپا] (رادیو زمانه، ۱ خرداد۱۳۸۷)</ref> == خانوادهٔ هما == [[پرونده:Iran Air Cargo Boeing 747-200 KvW.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۲۰۰–۷۴۷ اف]] ایران ایر کارگو در حال برخاستن از [[فرودگاه بین‌المللی دوبی|فرودگاه دبی]].]] [[پرونده:Airbus A300B4-203(F), Iran Air Cargo AN1423425.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۰۰بی۴ اف]] ایران ایر کارگو.]] خانواده هواپیمایی ملی ایران امروزه تنها شامل یک شرکت حمل و نقل هوایی بار با نام ایران ایر کارگو است در صورتی که در گذشته شرکت هواپیمایی [[هواپیمایی ایران ایرتور|ایران ایرتور]] و [[گروه هتل‌های هما]] نیز از شرکت‌های تابعهٔ ایران ایر و از خانواده هما به‌شمار می‌رفتند که هر دو به علت مشکلات مالی فروخته و واگذار شدند. گروه هتل‌های هما به [[سازمان تأمین اجتماعی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://tamin24.ir/fa/news/4012 |عنوان=تامین رفاه بازنشستگان با توسعه خدمات هتلداری |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160201150214/http://tamin24.ir/fa/news/4012 |archivedate=۱ فوریه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> و هواپیمایی ایران ایرتور به [[بخش خصوصی]] فروخته شدند.<ref name="iat.aero">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://iat.aero/fa/page/privatization |عنوان=شرکت هواپیمایی ایران ایرتور به بخش خصوصی واگذار گردید. |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160114004621/http://iat.aero/fa/page/privatization |archivedate=۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> === ایران ایر کارگو === ''ایران ایر کارگو'' که در حال حاضر تنها شرکت زیرمجموعهٔ ایران ایر محسوب می‌شود با ناوگانی متشکل از سه فروند هواپیما وظیفه حمل و نقل بار را برای هُما بر عهده دارد. از میان سه فروند هواپیمای ناوگان این شرکت که همگی فرسوده و دارای عمر بالایی هستند، هم‌اکنون تنها یک فروند بوئینگ ۷۴۷–۲۰۰اف فعال و عملیاتی هست و دو فروند دیگر که شامل دو [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس-ای۳۰۰]] هستند در فرودگاه مهرآباد زمینگیر هستند. === ایران ایرتور === {{اصلی | ایران ایرتور}} ''هواپیمایی ایران ایرتور''، یک شرکت خطوط هوایی است که قطب آن در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد|فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد (MHD)]] قرار دارد. این شرکت با هدف افزایش مسیرهای پروازی ایران ایر در داخل کشور تأسیس شده‌بود ولی در سال ۱۳۹۴ به بخش خصوصی واگذار شد. === گروه هتل‌های هما === {{اصلی|گروه هتل‌های هما}} ''گروه هتل‌های هما''، یکی از شرکت‌های تابعهٔ ایران ایر بود که مالک چندین هتل در شهرهای بزرگ ایران بود. این هتل‌ها در تهران، شیراز، بندرعباس و مشهد (۲ هتل) قرار دارند. این ۵ هتل جمعاً دارای ۸۰۰ اتاق مجهز هستند که ساخت همگی آن‌ها به‌جز هتل هما ۲ مشهد،<ref>https://www.alibaba.ir/hotel/ir-mashhad/mashhad-homa-2</ref> در پیش از سال ۱۳۵۷ صورت گرفته‌است. هتل ۲ مشهد در دههٔ ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ساخته‌شد.<ref name="Homa Hotel">{{cite web |url=http://www.iranair.it/english/profile/homa-hotel-group.shtml |title=Iran Air - Homa Hotel Group |publisher=Iranair.it |accessdate=2014-02-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160407114705/http://www.iranair.it/english/profile/homa-hotel-group.shtml |archivedate=۷ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> در سال ۱۳۹۱، گروه هتل‌های هما به سازمان تأمین اجتماعی فروخته‌شد و اکنون از شرکت‌های تابعهٔ این سازمان است.<ref>[http://www.homahotels.com/PDF/bahman1391.pdf ماهنامه داخلی گروه هتل‌های هما - بهمن ماه ۱۳۹۱] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140331092430/http://homahotels.com/PDF/bahman1391.pdf |date=۳۱ مارس ۲۰۱۴}} (PDF)، گروه هتل‌های هما</ref> == مقصدهای پروازی == {{اصلی|مقصدهای پروازی ایران ایر}} {{مقصدهای پروازی ایران ایر}} ایران ایر در حال حاضر به ۳۶ فرودگاه در ایران و ۱۹ فرودگاه اروپایی و آسیایی پرواز انجام می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب |پیوند=https://www.iranair.com/international|عنوان=پروازهای بین‌المللی "هما" |تاریخ بازبینی=۶ اوت ۲۰۲۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |پیوند=https://www.iranair.com/domestic|عنوان=پروازهای داخلی "هما" |تاریخ بازبینی=۶ اوت ۲۰۲۳}}</ref> === قرارداد نماد مشترک === ایران‌ایر با شرکت‌های هواپیمایی زیر [[قرارداد نماد مشترک]] دارد (ژانویهٔ ۲۰۱۷):<ref>[https://docs.google.com/viewer?pid=explorer&srcid=0B6eA6dSrHUrRZjQ4MDU0ZWYtYWJmNy00NDg2LTgzNWUtNDI4YWI1N2RmNWM4&chrome=false&docid=756a631173de79bdfe73d107073dabb9%7Cf41250d1b354c253aa5683963fec41d2&a=bi&pagenumber=56&w=623 Worldwide Codeshare list Aug 2011]{{پیوند مرده|date=November 2013}}</ref> * [[آئروفلوت]] * [[آستریا ایر]] * [[هواپیمایی آذربایجان]]<ref>https://twitter.com/airlineroute/status/605949452818522112</ref> * [[ترکیش ایرلاینز]] * [[لوفت‌هانزا]] === پروازهای حج === یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های سالیانهٔ هما ، انتقال [[حاجی|حجاج]] [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] به [[عربستان سعودی|عربستان]] و بازگرداندن آن‌ها بوده‌است. این شرکت سالیانه و در کنار انجام پروازهای عادی و برنامه‌ای خود، به صورت چارتر، ده‌ها هزار زائر را در زمان [[حج]] از شهرهای مختلف ایران به عربستان منتقل می‌کرد. با این وجود به علت تعداد زیاد زائران و کمبود هواپیما در ناوگان ایران ایر همه ساله مشکلاتی را برای ایران ایر به وجود می‌آورد تا اینکه عربستان بعدها اعلام کرد که شرکت [[هواپیمایی سعودی|هواپیمایی ملی عربستان سعودی]] باید سهمی از پروازهای حج هر کشور داشته باشد که این باعث شد مشکلات هما تا حدودی مرتفع گردد. تا سال ۱۳۹۴، ۵۰ درصد پروازهای حج ایران توسط ایران ایر و ۵۰ درصد دیگر توسط هواپیمایی سعودی انجام می‌شد. در سال ۱۳۹۵ با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایران و عربستان، پروازهای حج متوقف شد و هیچ‌کدام از دو شرکت پروازی به کشورهای یکدیگر انجام ندادند. در سال ۱۳۹۶ این پروازها از سر گرفته شد اما شرکت هواپیمایی سعودی حاضر به انجام تمام پروازهای خود به ایران نشد و این باعث شد که ۷۵ درصد حجاج از شهرهای مختلف ایران توسط ایران ایر به [[مدینه]] و [[جده]] انتقال یابند. ایران ایر در پروازهای حج ۱۳۹۶، برای تعدادی از پروازها از [[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس‌های ای-۳۳۰]] که بعد از برداشته شدن تحریم‌های صنعت هوایی ایران خریداری کرده بود، استفاده کرد. علاوه بر این، این شرکت برای عملیات بازگشت حجاج به ایران یک فروند بوئینگ بوئینگ ۷۴۷-۴۰۰ نیز اجاره کرد تا برای انجام پروازها دچار مشکلات جدی نشود. == ناوگان == [[پرونده:Arrival of Iran Air Airbus A321 (EP-IFA) to Mehrabad International Airport (25).jpg|بندانگشتی|250px|مراسم استقبال از نخستین هواپیمای تحویلی [[خانواده ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ۳۲۱]] به ایران ایر پس از [[برجام]].]] با توجه به تحریم‌های متعددی که صنایع مختلف ایران را در طی چهل سال گذشته مورد هدف قرار دادند، شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از جمله شرکت‌های هواپیمایی محسوب می‌شوند که دارای فرسوده‌ترین و مسن‌ترین ناوگان هستند که ایران ایر نیز از این قاعده مستثنی نیست. میانگین سنی ناوگان این شرکت در حال حاضر به بیش از ۲۷ سال می‌رسد که از استانداردهای بین‌المللی بسیار بالاتر است. در ۲۶ دی ۱۳۹۴ و به دنبال [[برنامه جامع اقدام مشترک|توافق هسته‌ای ایران با پنج کشور قدرتمند جهان]]، تحریم‌های صنعت هوایی ایران بعد از نزدیک به تقریبا چهل سال برداشته‌شد و این امکان تاریخی برای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی فراهم شد تا ناوگان خود را بازسازی کنند و هواپیمای نو را به‌طور مستقیم از شرکت‌های بزرگ خریداری کنند. در آذرماه سال ۱۳۹۵ و به دنبال سفر [[حسن روحانی|رئیس‌جمهور ایران]] به [[فرانسه]] و [[ایتالیا]]، قرارداد خرید ۱۰۰ فروند هواپیما در انواع مختلف به ارزش ۱۰ میلیارد دلار بین ایران ایر و ایرباس به امضا رسید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۸ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=عصر ایران|نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/511958/ایران-ایر-قرارداد-خرید-100-هواپیمای-ایرباس-نهایی-شد|عنوان=ایران ایر: قرارداد خرید ۱۰۰ هواپیمای ایرباس نهایی شد}}</ref> ایران ایر در همین سال و در قرارداد تاریخی دیگری که بزرگ‌ترین قرارداد تجاری میان [[ایران]] و [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] بعد از انقلاب محسوب می‌شد، سفارش ساخت ۸۰ فروند هواپیما را به بوئینگ داد و با این شرکت به توافق رسید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ آذر ۱۳۹۵|وبگاه=عصر ایران|نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/510775/جزییات-قرارداد-ایران-ایر-و-بوئینگ-اعلام-شدتحویل-6-فروند-در-سال-2017|عنوان=جزییات قرارداد ایران ایر و بوئینگ اعلام شد}}</ref> در سال ۲۰۱۸، مدیرعامل بوئینگ اعلام کرد نخستین بوئینگ شاید در سال ۲۰۱۹ تحویل ایران ایر داده شود. در فوریه سال ۲۰۱۶، ایران ایر قرارداد ساخت ۲۰ فروند هواپیمای دیگر را از نوع [[ای‌تی‌آر ۷۲|ای‌تی‌آر ۷۲-۶۰۰]] با [[ای‌تی‌آر|شرکت فرانسوی-ایتالیایی ای‌تی‌آر]] با حق گزینش ۲۰ فروند دیگر به امضا رساند که اولین سری از این هواپیماها نیز با تحویل ۴ فروند در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ وارد ناوگان این شرکت شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۴ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=ایران ایر|نشانی=http://iranair.com/Portal/home/?news/16279/24197/236478/قرارداد- خرید-۲۰-فرورند-هواپیمای-ATR-توسط-هما-نهایی-شد|عنوان=قرارداد خرید ۲۰ فرورند هواپیمای ATR توسط هما نهایی شد}}{{پیوند مرده|date=ژانویه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> در مهر ماه نیز ۲ فروند از این سری هواپیماها وارد کشور شد تا مجموع ای‌تی‌آر‌های ۷۲-۶۰۰ به ۶ فروند و مجموع هواپیماهای تحویلی به ۹ فروند برسد. در دی ماه ۱۳۹۶ نیز ۲ فروند ای‌تی‌آر ۷۲-۶ در فرودگاه مهرآباد بر زمین نشستند تا مجموع هواپیماهای ای‌تی‌آر‌ تحویل شده به این شرکت به عدد ۸ برسد. تحویل هواپیماهای جدید ایران ایر یک ماه بعد از امضای قرارداد و از دی ۱۳۹۵ (ژانویهٔ ۲۰۱۷ میلادی) با تحویل نخستین فروند از هواپیماهای [[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای-۳۲۱-۲۰۰]] توسط ایرباس آغاز شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۳ دی ۱۳۹۵|وبگاه=تابناک|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/656282/جزئیات-تحویل-اولین-ایرباس-۳۲۱-به-ایران|عنوان=جزئیات تحویل اولین ایرباس ۳۲۱ به ایران}}</ref> ایرباس همچنین در اسفند ۱۳۹۵ و فروردین ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۷ میلادی) نیز دو فروند ایرباس ای ۳۳۰-۲۰۰ به ایران ایر تحویل داد. هواپیماهای تحویلی به ایران ایر به سفارش [[اویانکا|شرکت هواپیمایی اویانکا]] ساخته شده بودند اما به دلیل مشکلات مالی این شرکت تحویل داده نشده بودند و با امضای قرارداد ایران ایر با ایرباس، این هواپیماها بر اساس قرارداد به ایران ایر داده شدند. هر دو هواپیمای ایرباس ای ۳۳۰-۲۰۰ تحویلی به ایران ایر در هنگام ورود به ناوگان ایران ایر تنها پروازهایی آزمایشی جهت تعیین سلامت هواپیما را انجام داده بودند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۷ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=ایران ایر|نشانی=http://www.iranair.com/Portal/home/?news/16279/24197/236175/ایرباس-تازه-وارد-«-نو-»-است|عنوان=ایرباس تازه‌وارد «نو» است}}{{پیوند مرده|date=ژانویه 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ فروردین ۱۳۹۶|وبگاه=تین‌نیوز|نشانی=http://www.tinn.ir/بخش-زیربنایی-14/129208-سنگ-اندازی-در-روند-نوسازی-با-دروغ-هواپیمای-مرجوعی|عنوان=سنگ‌اندازی در روند نوسازی با دروغ «هواپیمای مرجوعی»}}</ref> === ناوگان فعلی === [[پرونده:EP-IJA (37601111042).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۳۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Airbus A320-211 on finals at Mehrabad Airport.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ای ۲۰۰–۳۲۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Airbus A310-304, Iran Air AN1426970.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ۳۰۰–۳۱۰]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Airbus A300-605R; EP-IBD@FRA;06.07.2011 603ks (5915220574).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[ایرباس ای۳۰۰|ایریاس ای ۶۰۰–۳۰۰بی۴ آر]] ایران ایر درسال۲۰۱۱]] [[پرونده:Iran Air at Khorramabad Airport.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[فوکر ۱۰۰]] ایران ایر در [[فرودگاه خرم‌آباد]]]] [[پرونده:Ep-ita.jpg|بندانگشتی|هواپیمای ا[[ای‌تی‌آر ۷۲|ی‌تی‌آر ۷۲]] شرکت هواپیمایی هما]] ناوگان ایران ایر در سال ۱۴۰۳ به شرح زیر است: {| class="wikitable sortable" |+ناوگان فعلی ایران ایر !هواپیما !تعداد !سفارش ها !ظرفیت صندلی !توضیحات |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰–۶۰۰]] |۴ | |۳۶۱ |۱ فروند زمین گیر |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۴–۲۰۰]] |۱ | |۲۷۸ |تنها [[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس۲۰۰–۳۰۰]] فعال ایران ایر (EP-IBG) |- |[[بویینگ ۷۴۷|بویینگ ۷۴۷–۲۰۰سی]] |۱ | |باری |برای جابه‌جایی بار _ بدون صندلی(EP-ICD) |- |[[ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ای۳۲۰-۲۰۰]] |۵ | |۱۸۰ |۱ فروند فعال |- |[[ایرباس ای۳۱۹|ایرباس ای۳۱۹–۱۰۰]] |۳ | |۱۶۷ |۲ فروند فعال |- |[[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای۳۱۰–۳۰۰]] |۲ | |۲۸۰ |۱ فروند موقت برای پرواز های [[حج تمتع]] فعال شد |- |[[ایرباس ای۳۳۰|ایرباس ای۳۳۰–۲۰۰]] |۴ | |۲۳۸ |به صورت نو خریداری شده ؛ دو فروند هم به صورت دسته دوم از چین خریداری شد- فعال مورد استفاده در پروازهای خارجی و حج ایران ایر |- |[[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای۳۲۱-۲۰۰]] |۱ | |۲۳۰ |به صورت نو خریداری شده - غیر فعال(مشکل در پایلون موتور) |- |[[فوکر ۱۰۰]] |۳ | |۱۰۴ |برای پروازهای داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد |- |[[ای‌تی‌آر ۷۲#ای. تی. آر ۶۰۰–۷۲|ای تی آر۷۲–۶۰۰]] |۱۳ | |۶۸ |به صورت نو خریداری شده - ۱۱ فروند از ۱۳ فروند زمینگیر |- |[[هسا سیمرغ]] | |۲ |باری |برای جابه‌جایی بار - بدون صندلی |- |'''تعداد کل''' |۳۵ |۲ |— |— |} === ناوگان قبلی === [[پرونده:EP-IAD (4917340497).jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Boeing 747-200 Kustov.jpg|بندانگشتی|200px|[[بوئینگ ۷۴۷|مدل ۲۰۰–۷۴۷]] متعلق به هواپیمایی ملی ایران (هما)]] [[پرونده:Iran Air Boeing 707-321C Hoppe.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۳۰۰–۷۰۷]] ایران ایر.]] [[پرونده:Iran Air Boeing 737-200 Hoppe.jpg|بندانگشتی|یک فروند [[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۲۰۰–۷۳۷]] ایران ایر.]] ایران ایر پیش‌تر از ناوگان زیر استفاده می‌کرد: {{وسط‌چین}} {| class="wikitable" border="2" cellpadding="2" style="border-collapse:collapse;text-align:center" |- !هواپیما !بازنشستگی !توضیحات |- |[[ایرباس ای۳۱۰|ایرباس ای۳۱۰-۲۰۰]]<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranair.se/en/time_table |title=Iran Air old timetable listing aircraft types operated at that time |accessdate=۲۳ دسامبر ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161221091525/http://www.iranair.se/en/time_table |archivedate=۲۱ دسامبر ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> |۲۰۱۰ | |- |[[ایرباس ای۳۴۰|ایرباس ای۳۴۰-۲۰۰]]<ref name=PSpot/> |اکتبر ۲۰۰۷ |اجاره از شرکت هواپیمایی [[کونویاسا]] |- |[[بوئینگ ۷۰۷|بوئینگ ۷۰۷-۳۰۰]] |حدود ۲۰۰۰ | |- |[[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۱۰۰]] |۲۰۰۶ | |- |[[بوئینگ ۷۲۷|بوئینگ ۷۲۷-۲۰۰ پیشرفته]]<ref name=PSpot/> |۲۰۱۲ | |- |[[بوئینگ ۷۳۷|بوئینگ ۷۳۷-۲۰۰]]<ref name=PSpot>{{cite web |url=http://www.planespotters.net/Airline/Iran-Air |title=Iran Air Fleet Details and History |website=Planespotters |date=14 January 2017 |access-date=15 January 2017 |archive-date=۲۸ مارس ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170328021533/https://www.planespotters.net/airline/Iran-Air |dead-url=yes}} Included in the fleet list are twelve stored Fokker 100s.</ref> |پیش از ۲۰۰۴ | |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۱۰۰بی]]<ref name=PSpot/> |ژانویه ۲۰۱۴ |پنج فروند به [[پان امریکن ورلد ایرویز]] و [[کارگولوکس]] اجاره داده شده بود{{سخ}}ایران ایر اولین اپراتور این مدل بود و آخرین شرکتی بود که این مدل را از سرویس خارج کرد |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰اف]]<ref name=PSpot/> |۲۰۰۴ |EP-ICC در نمایشگاه هوایی تهران زمین گیر شد |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۴-۲۰۰اف]] |۲۰۱۴ | |- |[[بوئینگ ۷۴۷|بوئینگ ۷۴۷-۲۰۰ام]]<ref name=PSpot/> |مه ۲۰۱۶ |اجاره از شرکت هواپیمایی [[کابو ایر]] |- |[[بویینگ ۷۴۷|بویینگ ۷۴۷-۴۰۰]] |۲۶ سپتامبر ۲۰۱۷ |اجاره شده از هواپیمایی [[کابو ایر]] جهت انجام پروازهای حج تمتع ۱۳۹۶ |- |[[بوئینگ ۷۴۷اس‌پی]]<ref name=PSpot/> |۱۱ ژوئن ۲۰۱۶ |ایران ایر آخرین کاربر این مدل در پروازهای مسافربری بود |- |[[مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۰|ام‌دی۸۲]] |۲۰۲۱ |اجاره شده از [[هواپیمایی چابهار]] |- |[[ایرباس ای۳۰۰|ایرباس ای۳۰۰بی۲]] |۲۰۲۱ |ایران ایر آخرین کاربر این مدل در پروازهای مسافربری بود |- |[[فوکر ۲۷|فوکر ۲۷ فرندشیپ]] |۱۹۷۷ |اجاره شده از [[نیروی هوایی ایران]] |- |[[فوکر ۲۸|فوکر ۲۸ فلوشیپ]] |اکتبر ۱۹۷۱ |اجاره شده از [[فوکر]] |- |[[کانویر خانواده سی‌وی-۲۴۰|کانویر ۲۴۰]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۳]] |۱۹۷۲ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۴]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۶]] |۱۹۷۲ | |- |[[داگلاس دی‌سی-۷]] |? | |- |[[داگلاس دی‌سی-۸]]<ref name=PSpot/> |۱۹۷۷ |اجاره شده از [[مارتین ایر (هلند)|مارتین ایر]] |- |[[مک‌دانل داگلاس دی‌سی-۹|مک دانل داگلاس دی‌سی-۹]]<ref name=PSpot/> |۱۹۷۶ |اجاره شده از [[مارتین ایر (هلند)|مارتین ایر]] |- |[[لاکهید ال ۷۴۹ کانستلیشن]] |? | |- |[[ویکرز ویسکونت]] |دههٔ ۱۹۶۰ | |- |} {{پایان}} == آرم و رنگ‌آمیزی == [[پرونده:Homa.JPG|پیوند=[[:en:File:Homa.JPG]]|بندانگشتی|200px|مجسمه [[شیردال]] در [[تخت جمشید]]، منبع الهام لوگوی ایران ایر است.]] [[پرونده:Iranair logo.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|لوگوی هواپیمایی ملی ایران (هما) که [[ادوارد زهرابیان]] آن را طراحی نمود.]] طراحی آرم و لوگوی شرکت هواپیمایی ملی ایران در پاییز ۱۳۴۰ و توسط [[ادوارد زهرابیان]] انجام شد. این طراحی بر گرفته از سرستون [[شیردال]] در [[تخت جمشید]] که دارای سه خصلت متفاوت از سر [[عقاب]]، گوش‌های [[گاو]] و یال‌های [[اسب]] است، بود.<ref>[http://www.rasm.ir/default.asp?Aid=2200 مصاحبه با ادوارد زهرابیان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080519105747/http://www.rasm.ir/default.asp?Aid=2200 |date=۱۹ مه ۲۰۰۸}} ''(سایت رسم، ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷)''</ref> آژانس خبری حمل و نقل هوایی (Skift) در یک گزارش در سال ۲۰۱۳، ۳۰ لوگوی برتر شرکت‌های هوایی دنیا را معرفی کرد که در این بین، لوگوی هواپیمایی ملی ایران یا هما به دلیل جذابیت، سادگی و رسا بودن پیام به عنوان برترین لوگوی شرکت‌های هواپیمایی جهان انتخاب شد.<ref>[http://www.dw.de/طراح-لوگوی-هما-برترین-لوگوی-خطوط-هوایی-جهان-را-بشناسید/a-17262865 طراح لوگوی هما، برترین لوگوی خطوط هوایی جهان را بشناسید] دویچه‌وله فارسی</ref> رنگ آمیزی هواپیماهای هما نیز به گونه‌ای است که بدنه هواپیماها کاملاً سفید است و کلمه ایران ایر به رنگ آبی پررنگ بر روی قسمت جلویی هواپیما نوشته شده‌است. نشان هما هم به رنگ آبی پررنگ بر روی دم هواپیما نقش بسته‌است و خطی با همین رنگ در بالای آن قرار دارد. رنگ آمیزی هواپیماهای هما توسط یک شرکت آلمانی تهیه شده‌است. برند ایران‌ایر در سال ۱۳۹۲ در دهمین [[جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران]] به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/394761/Economy/industry |عنوان=برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند | ناشر =خبرآنلاین |تاریخ =۲۱ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۷ مرداد ۱۳۹۴}}</ref> == سوانح و حوادث == در مجموع تا ماه نوامبر سال ۲۰۱۷، ۲۵ سانحه هوایی برای ایران ایر ثبت شده که تنها در ۱۲ حادثه تعداد ۵۴۸ مسافر جان خود را از دست دادند. === حوادث منجر به مرگ === * در ۱۴ سپتامبر۱۹۵۰ (پنجشنبه، ۲۳ شهریور ۱۳۲۹)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EA-AAG از مبدأ مهرآباد به مقصد عربستان و با ۹ سرنشین بلافاصله پس از بلند شدن از فرودگاه مهراباد سقوط کرد و همه سرنشینان جان باختند. * در ۱ دسامبر ۱۹۵۰(جمعه، ۱۰ آذر ۱۳۲۹)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EA-AAJ از مبدأ تبریز به مقصد مهرآباد و با ۸ سرنشین با کوه برخورد کرد، سقوط کرد و همه سرنشینان جان باختند. * در ۲۵ دسامبر ۱۹۵۲ (پنجشنبه، ۴ دی ۱۳۳۱)، یک فروند هواپیمای [[داگلاس دی سی ۳]] با شماره هواپیما EP-ACJ از مبدأ شیراز به مقصد مهرآباد و با ۲۵ سرنشین در نزدیکی [[تهران]] سقوط کرد، در اثر این حادثه ۲۴ نفر از ۲۵ سرنشین جان باختند.{{همچنین ببینید|سقوط هواپیمای دی‌سی-۳ (۱۳۳۱)}}در ۲۱ ژانویه ۱۹۸۰ (دوشنبه، ۱ بهمن ۱۳۵۸)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRD از مبدأ مشهد به مقصد مهرآباد و با ۱۲۸ سرنشین در حالی که در آستانه فرود در [[فرودگاه مهرآباد]] [[تهران]] قرارداشت بر اثر گرفتار شدن در طوفان در فاصله ۲۹ کیلومتری در شمال تهران با ارتفاعات پوشیده از برف [[البرز]] برخورد کرد. در اثر این حادثه هر هشت خدمه و تمام ۱۲۰ مسافر پرواز جان سپردند. * در ۱۵ اکتبر ۱۹۸۶(چهارشنبه، ۲۳ مهر ۱۳۶۵)، یک فروند [[بوئینگ ۷۳۷|بویینگ ۷۳۷–۲۰۰]] با شماره هواپیمای EP-IRG که در حال آماده‌سازی برای پرواز بود در طی حمله هوایی عراق به فرودگاه شیراز دچار حادثه شد و ۳ نفر از مسافران که جهت فرار از هواپیما خارج شده بودند، جان باختند. * در ۳ ژوئیه ۱۹۸۸ (یکشنبه، ۱۲ تیر ۱۳۶۷)، یک فروند هواپیمای ایر باس ای-۳۰۰بی۲-۲۰۰ با شماره هواپیما EP-IBU از مبدأ [[بندرعباس]] به مقصد [[دبی، امارات|دبی]] با [[پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر|پرواز شماره ۶۵۵ هما]] و با ۲۹۰ سرنشین توسط ناو آمریکایی [[یواس‌اس وینسنس]] بر فراز [[خلیج فارس]] سرنگون شد. بر اثر این حادثه همه ۲۷۴ مسافر و ۱۶ خدمه پرواز جان باختند. مقامات [[نیروی دریایی آمریکا]] ادعا کردند که خدمه ناو، [[ایرباس]] پهن‌پیکر هما را با یک فروند هواپیمای جنگنده [[اف۱۴]] [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] اشتباه گرفته‌اند. * در ۹ ژوئن ۱۹۹۶ (یکشنبه، ۲۰ خرداد ۱۳۷۵)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRU در حال آموزش پرواز در حوالی رشت، پس از انجام ۱۵ بار مانور Touch-and-Go، فرود آمد و بر اثر آتش گرفتن در اثر این حادثه ۴ نفر از ۷ سرنشین جان باختند. * در ۲ فوریه۲۰۰۰ (چهارشنبه، ۱۳ بهمن ۱۳۷۸)، یک فروند هواپیمای [[ایر باس | ایر باس A300B2-200]] با شماره هواپیما EP-IBR در مهرآباد با یک فروند هواپیمای [[لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس]] متعلق به نیروی هوایی ایران که خلبان آن کنترل هواپیما را از دست داد، با هواپیمای ایرباس که توسط یک یدک‌کش کشیده می‌شد برخورد کرد. در اثر این حادثه ۸ سرنشین هواپیمای هرکولس جان باختند. * در ۹ ژانویه ۲۰۱۱ (یکشنبه، ۱۹ دی۱۳۸۹)، یک فروند هواپیمای [[بویینگ ۷۲۷|بویینگ ۷۲۷–۲۸۶]] با شماره هواپیما EP-IRP از مبدأ مهرآباد به مقصد ارومیه و با ۱۰۵ سرنشین در نزدیکی ارومیه در حال فرود در شرایط جوی بد با یک کوه برخورد کرد. در اثر این حادثه ۷۸ نفر از ۱۰۵ سرنشین جان باختند. === حوادث بدون تلفات جانی === * در تاریخ ۲ ژانویه سال ۲۰۰۸ یک فروند هواپیمای [[فوکر ۱۰۰]] هما با شناسه EP-IDB که با ۱۰۰ مسافر در صدد برخاستن از [[فرودگاه مهرآباد]] برای انجام یک پرواز داخلی به مقصد [[شیراز]] بود، پس از آتش گرفتن موتور و بال از باند خارج شد. در جریان این حادثه که زیر بارش سنگین برف رخ داد به هیچ‌کس آسیبی وارد نشد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://afp.google.com/article/ALeqM5iCZFq3IgeJJyAjQSULFgE7WMaVQA |title=AFP: Iran Air plane skids off runway, passengers safe<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ مارس ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080306040837/http://afp.google.com/article/ALeqM5iCZFq3IgeJJyAjQSULFgE7WMaVQA |archivedate=۶ مارس ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> * در ۱۲ دی ۱۳۸۶، هواپیمای فوکر ۱۰۰ در ساعت ۷:۲۰ صبح در یک‌هوای برفی و به هنگام برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد به شدت با زمین برخورد کرد و از باند فرودگاه خارج شد و به دنبال آن آتش‌سوزی در بخش‌هایی از هواپیما آغاز شد که تخلیه به موقع مسافران و خدمه پرواز مانع از وارد آمدن تلفات جانی گردید. این هواپیما به علت شدت خسارات وارده از رده پروازی خارج گشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/328| عنوان = سانحه 1386/10/12 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155620/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/328| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در ۳۰ دی ۱۳۸۷ پرواز ۴۹۸ ایران ایر مسیر [[اردبیل]] - [[تهران]] با فوکر۱۰۰، هنگام فرود در فرودگاه مهرآباد از باند فرودگاه خارج شد. در این سانحه به هیچ‌یک از مسافران آسیبی نرسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/329| عنوان = سانحه 1387/10/30 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155625/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/329| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در ۱۳ مهر ۱۳۸۸ پروازی از تهران به مدینه بعد از ۲۰ دقیقه پرواز به فرودگاه بین‌المللی مهرآباد برگشت. این برگشت به علّت منفجر شدن موتور سمت راست بود. * در ۲۷ آبان ۱۳۸۸ پرواز ۲۲۰ ایران ایر مسیر اصفهان - تهران با فوکر۱۰۰، لحظات کوتاهی پس از برخاستن از فرودگاه شهید بهشتی اصفهان به علت نقص فنی تصمیم به بازگشت به فرودگاه گرفت. پس از فرود در فرودگاه به دلیل شکستگی ارابه فرود، هواپیما از باند خارج شد. در این سانحه به هیچ‌یک از مسافران آسیبی نرسید.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://aviationnews.ir/fa/فهرست-سوانح/جزئیات-سوانح-هوایی-ایران/334| عنوان = سانحه 1388/08/27 ایران ایر| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی صنعت هوایی کشور| accessdate = ۱۴ مه ۲۰۲۰| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200226155624/http://aviationnews.ir/fa/%25D9%2581%25D9%2587%25D8%25B1%25D8%25B3%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD/%25D8%25AC%25D8%25B2%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B3%25D9%2588%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AD-%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C-%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586/334| archivedate = ۲۶ فوریه ۲۰۲۰| dead-url = yes}}</ref> * در تاریخ سه شنبه ۲۶ مهر ۱۳۹۰ یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ ایران ایر در مسیر بازگشت از مسکو به تهران به دلیل نقص فنی در ارابه چرخ جلو وادار به فرود اضطراری در [[فرودگاه مهرآباد]] تهران شد. این حادثه به دلیل مهارت بالای خلبان [[هوشنگ شهبازی]] در فرود، هیچ آسیب جانی در پی نداشت.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1437052 |عنوان=MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۸ اکتبر ۲۰۱۱ |archive-date=۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20111020114648/http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1437052 |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یوتیوب|Xs-PUqNsdn0|فیلم نشستن هواپیما بدون ارابه چرخ جلو}}</ref> * در ۲۴ تیر ۱۳۹۱، پرواز ۳۵۰ تهران-کیش، پس از ۱۵ دقیقه پرواز دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.entekhab.ir/fa/news/69714/نقص-فنی-در-پرواز-تهران-کیش| عنوان =نقص فنی در پرواز تهران - کیش| ناشر = انتخاب}}</ref> * در ۲۱ مرداد ۱۳۹۳، پرواز تهران - بمبئی دقایقی پس از پرواز به علت نقص فنی بازگشته و در فرودگاه [[امام خمینی]] فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111817&Serv=0&SGr=0| عنوان = تأخیر 6 ساعته ایران ایر در راه بمبئی| ناشر = خبرگزاری میراث فرهنگی| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150717213258/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111817&Serv=0&SGr=0| archivedate = ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۲۷ مرداد ۱۳۹۳، پرواز تهران - بوشهر دقایقی پس از پرواز به علت نقص فنی در فرودگاه مهرآباد فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111927&Serv=0&SGr=0| عنوان = فرود اضطراری برای پرواز ایران ایر| ناشر = خبرگزاری میراث فرهنگی| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150717213758/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=111927&Serv=0&SGr=0| archivedate = ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۱۱ دی ۱۳۹۳، در مسیر [[تهران]] - [[بندر چابهار]] دقایقی پرواز بر اثر نقص فنی در یکی از موتورها مجدداً به فرودگاه مهرآباد بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.hamshahrionline.ir/details/282791/Incidents/localincidents| عنوان = هواپیمای مسیر تهران-چابهار پس از پرواز دچار نقص فنی شد | ناشر = همشهری آنلاین}}</ref> * ۱۲ بهمن ۱۳۹۳، پرواز شماره ۳۴۱۳، که از [[تهران]] عازم [[بغداد]] بود در آسمان همدان متوجه آسیب فنی و آسیب دیدن بخشی از بال هواپیما شده و به فرودگاه امام خمینی بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://iranairlinenews.com/gallery-36/| عنوان= فرود اضطراری هواپیما ایران ایر در فرودگاه امام خمینی| ناشر= سایت خبری خطوط هوایی ایران و جهان| accessdate= ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl= https://web.archive.org/web/20150716221733/http://iranairlinenews.com/gallery-36/| archivedate= ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url= yes}}</ref> * در ۳ اسفند ۱۳۹۳، پرواز فوکر۱۰۰ در مسیر [[گرگان]] - [[تهران]]، پس از گذشت ۱۵ دقیقه از پرواز به علت نقص فنی مجبور به بازگشت به گرگان شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://iranairlinenews.com/gallery-300/| عنوان = نقص فنی پرواز گرگان – تهران ایران ایر را از آسمان به مبدأ بازگرداند.| ناشر = سایت خبری خطوط هوایی ایران و جهان| accessdate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| archiveurl = https://web.archive.org/web/20150716223355/http://iranairlinenews.com/gallery-300/| archivedate = ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۵| dead-url = yes}}</ref> * در ۲۲ اسفند ۱۳۹۴، هواپیمای ایرباس [[ایرباس ای۳۰۰|آ-۳۰۰]] ایران ایر در مسیر تهران - استکهلم دچار نقص فنی شد و در استانبول فرود اضطراری کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/456859/فرود-اضطراری-ایرباس-ایران-ایر-به-دلیل-نقص-فنی| عنوان = فرود اضطراری ایرباس ایران ایر به دلیل نقص فنی| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۷ خرداد ۱۳۹۵، پرواز [[تهران]] - [[نجف]] پس از تأخیری هفت ساعته عازم نجف شد اما به دلیل نقص فنی پیش از فرود مجدداً به تهران بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/470765/نقص-فنی-مانع-فرود-پرواز-تهران-نجف-شد| عنوان = نقص فنی مانع فرود پرواز تهران- نجف شد| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۹ تیر ۱۳۹۵ ، پرواز مشهد به بیرجند پس از تاخیر ۸ ساعته به سمت بیرجند حرکت کرد ، اما زمانی که هواپیما درحال تیک اف بود ، از پرواز انصراف داد و به پارکینگ برگشت . پس از تاخیر ۱۱ ساعته مسافران با هواپیمای فوکر ۱۰۰ [[هواپیمایی قشم]] ایر به بیرجند رفتند . * در ۲ مرداد ۱۳۹۵، پرواز [[تهران]] - [[بیروت]] ۳۵ دقیقه بعد از آغاز پرواز به دلیل نقص فنی در بخش برق و [[قطع برق]] در بخش‌هایی از هواپیما از جمله بخش مسافران به [[فرودگاه امام]] برگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/481534/نقص-فنی-در-پرواز-تهران-بیروت-بازگشت-هواپیما-به-تهران| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران -بیروت / بازگشت هواپیما به تهران| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۱۸ مرداد ۱۳۹۵، پرواز ایرباس مسیر [[بوشهر]] - [[تهران]] به دلیل نقص فنی در موتور شماره ۲ در فرودگاه شهید بهشتی [[اصفهان]] به‌صورت اضطراری به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/05/18/1152106/معاون-فرودگاه-اصفهان-نقص-فنی-در-موتور-عامل-فرود-اضطراری-مسافران-با-پرواز-فوق-العاده-به-تهران-می-روند| عنوان = معاون فرودگاه اصفهان: "نقص فنی در موتور" عامل فرود اضطراری/مسافران با پرواز فوق‌العاده به تهران می‌روند| ناشر = تسنیم}}</ref> * در ۲۴ مرداد ۱۳۹۵، چرخ دماغه هواپیمای فوکر ۱۰۰ مسیر [[تهران]] - [[بیرجند]] قبل از بلند شدن از باند شکسته شد. در این حادثه به کسی آسیبی نرسید<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.asriran.com/fa/news/493725/شکسته-شدن-چرخ-فوکر-ایران-ایر-در-فرودگاه-مهرآباد-عکس| عنوان = شکسته شدن چرخ فوکر ایران ایر در فرودگاه مهرآباد| ناشر = عصر ایران}}</ref> * در ۲۸ مهر ۱۳۹۵، پرواز فوکر ۱۰۰ این شرکت در مسیر تهران – بیرجند به علت نقص فنی و لرزش موتور در بین راه مجبور به بازگشت به مهرآباد شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mizanonline.ir/fa/news/234542/نقص-فنی-هواپیما-در-پرواز-تهران-–-بیرجند-ایران-ایر-پرواز-فوق-العاده-برای-فردا-صبح| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران بیرجند| ناشر = میزان| بازبینی = ۲۱ اکتبر ۲۰۱۶| archive-date = ۲۱ اکتبر ۲۰۱۶| archive-url = https://web.archive.org/web/20161021204406/http://www.mizanonline.ir/fa/news/234542/%D9%86%D9%82%D8%B5-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%E2%80%93-%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D9%88%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-%D8%B5%D8%A8%D8%AD| dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.mizanonline.ir/fa/news/23454http://www.yjc.ir/fa/news/5825396/حادثه-برای-پرواز-تهران-بیرجندعذرخواهی-ایران-ایر-از-مسافران-و-جایگزینی-هواپیما| عنوان= حادثه برای پرواز تهران - بیرجند/عذرخواهی ایران ایر از مسافران و جایگزینی هواپیما| ناشر= باشگاه خبرنگاران}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> * در ۲۲ آبان ۱۳۹۵، هواپیمای ایرباس در مسیر [[تهران]]-[[نجف]] پس از بلند شدن از [[فرودگاه امام خمینی]] در ساعت ۱۱ [[صبح امروز]] به دلیل بروز نقص فنی در موتور، پس از گذشت نیم ساعت از پرواز دوباره به این فرودگاه برگشت و به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/157804-نقص-فنی-در-پرواز-تهران-نجف-بازگشت-هواپیما| عنوان = نقص فنی در پرواز تهران-نجف و بازگشت هواپیما| ناشر = اقتصاد آنلاین}}</ref> * در ۶ اسفند ۱۳۹۵، هواپیمای ایرباس ۳۰۰–۶۰۰ هواپیمایی ایران ایر که از [[تهران]] عازم [[پاریس]] بود، بر فراز آسمان [[ترکیه]] دچار نقص فنی شد و به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی بازگشت و به سلامت به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.yjc.ir/fa/news/5992504/نقص-فنی-هواپیمای-ایرباس-300-ایران-ایر-هواپیمای-ایرباس-به-دلیل-نقص-فنی-از-نیمه-راه-بازگشت| عنوان = نقص فنی هواپیمای ایرباس 300 ایران ایر| ناشر = باشگاه خبرنگاران}}</ref> * در ۶ خرداد ۱۳۹۶، پرواز شماره ۷۲۱ هواپیمایی ایران ایر در مسیر [[تهران]] - [[فرانکفورت]]، دقایقی پس از برخاستن به دلیل نقص فنی به [[فرودگاه امام]] بازگشت.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.mizanonline.ir/fa/news/313393/نقص-فنی-پرواز-فرانکفورت-هواپیمایی-ایران-ایر| عنوان=نقص فنی پرواز فرانکفورت هواپیمایی ایران ایر| ناشر=میزان| بازبینی=۲۴ اوت ۲۰۱۷| archive-date=۲۴ اوت ۲۰۱۷| archive-url=https://web.archive.org/web/20170824180013/http://www.mizanonline.ir/fa/news/313393/%D9%86%D9%82%D8%B5-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1| dead-url=yes}}</ref> * در ۱۸ تیر ۱۳۹۶، خلبان هواپیمای ایرباس [[ایرباس ای۳۰۰|آ-۳۰۰–۶۰۰]] ایران‌ایر با رجیستر EP-IBA، پس از برخاستن از باند فرودگاه امام، متوجه هشدار حریق موتور شماره دو این هواپیما شد و به فرودگاه امام بازگشت، حین فرود نیز چرخ‌های این هواپیما دچار حریق شد که بلافاصله مهار شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.entekhab.ir/fa/news/353829/نقص-فنی-موتور-ایرباس-تهران-آمستردام-هما-چرخ‌ها-هنگام-بازگشت-به-فرودگاه-آتش-گرفت| عنوان = نقص فنی موتور ایرباس تهران-آمستردام هما/ چرخ‌ها هنگام بازگشت به فرودگاه آتش گرفت| ناشر = انتخاب}}</ref> * در ۶ مرداد ۱۳۹۶، پرواز [[نجف]]- [[مشهد]] به دلیل نقص فنی مجبور به فرود اضطراری در [[فرودگاه امام خمینی]] تهران شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.isna.ir/news/96050703711/نقص-فنی-در-پرواز-نجف-مشهد-فرود-اضطراری-در-فرودگاه-امام| عنوان =نقص فنی در پرواز نجف- مشهد/ فرود اضطراری در فرودگاه امام| ناشر = ایسنا}}</ref> * در ۱۴ مرداد ۱۳۹۶، پرواز [[مشهد]]- [[گرگان]] که از نوع [[ای‌تی‌آر ۷۲|آ.ت. اِر-۷۲]] بود و دچار نقص فنی شده بود، با اعلام خلبان و با آمادگی کامل عوامل و نیروهای امدادی فرودگاه گرگان، به سلامت به زمین نشست.<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.tabnak.ir/fa/news/718883/جزئیات-نقص-فنی-پرواز-مشهد-گرگان| عنوان =جزئیات نقص فنی پرواز مشهد - گرگان| ناشر = تابناک}}</ref> * در ۲۸ اسفند ۱۳۹۷، هواپیمای فوکر ۱۰۰ این شرکت (با کد رجیستر: EP-IDG) از مبدأ قشم عازم تهران بود، به دلیل باز نشدن ارابه فرود راست این هواپیما در باند فرودگاه مهرآباد دچار آتش‌سوزی شد. این هواپیما در هنگام حادثه ۲۴ مسافر داشت، این حادثه هیچ مصدومی نداشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حادثه آتش‌سوزی هواپیما در مهرآباد مصدوم نداشت|نشانی=http://www.irna.ir/fa/News/83249306/|وبگاه=خبرگزاری جمهوری اسلامی|بازبینی=2019-03-19}}</ref> * در ۱۲ بهمن ۱۳۹۸، یک فروند هواپیما [[ایرباس]] ۲۸۳ از تهران عازم کرمانشاه شده بود که به دلیل مشکلات جوی از باند فرودگاه خارج شد این حادثه تلفاتی نداشت و تمام ۱۰۲ مسافر این هواپیما در سلامت کامل به فرودگاه کرمانشاه منتقل شدند. * در ۱۰ دی ۱۴۰۰، هواپیما بعد از بلند شدن از فرودگاه مهرآباد به مقصد مشهد، دچار افت فشار کابین می‌شود و در میانه راه به فرودگاه مبدأ بازمی‌گردد. * در ۱۳ خرداد ۱۴۰۱، پرواز مشهد - اصفهان قبل از تیک آف به علت نقص فنی دچار حادثه شد و بر اثر آن ۴ سرنشین این پرواز مصدوم شدند. == تحریم == تحریم‌های پی در پی صنعت هوایی و شرکت‌های هواپیمایی ایرانی از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، ایران ایر را به کلی از روزهای طلایی خود دور کرد و امکان نوسازی ناوگان و استفاده از ناوگانی مدرن را از این شرکت گرفت، در نتیجه ایران ایر مجبور بود از هواپیماهایی قدیمی خود که قبل از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب]] تهیه کرده بود برای پروازهایش استفاده کند. در همین رابطه در سال ۲۰۱۰ اتحادیه اروپا پرواز هواپیماهای [[بوئینگ ۷۲۷]]، [[بوئینگ ۷۴۷]] ایران ایر را به علت فرسودگی و نا امنی بر فراز اروپا ممنوع اعلام کرد و محدودیت‌هایی برای پروازهای ایران ایر به اروپا به وجود آورد. از جمله این محدودیت‌ها عدم ارائه خدمات فرودگاهی به هواپیماهای ایران ایر به خصوص سوخت‌گیری بود. به همین علت هواپیماهای ایران ایر که عازم غرب اروپا بودند یا باید به مقدار کافی برای رفت و برگشت سوخت همراه می‌داشتند یا در میان مسیر در یکی از کشورهای [[اروپای شرقی]] یا فرودگاهی که شامل تحریم‌ها نمی‌شد برای سوخت‌گیری توقف می‌کردند. دامنه فشارها به ایران ایر به جایی رسید که [[یاتا]]، انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی، تمامی تسویه حساب‌های شرکت‌های هواپیمایی را با هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به حالت تعلیق درآورد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/business/2011/12/111222_l23_iranair_plane_history.shtml] ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> محدودیت‌های مختلف ایران ایر برای پروازهای اروپایی تا سال ۲۰۱۲ ادامه داشت. در سال ۲۰۱۲ تحریم‌های ایران ایر مقداری کاهش یافت و اتحادیه اروپا به ایران ایر اجازه سوخت‌گیری در فرودگاه‌های شهرهای همچون [[لیوبلیانا]]، [[بوداپست]]، [[بلگراد]] و [[پراگ]] را داد. به عنوان مثال پروازهای هما به [[سوئد]] به گونه‌ای بود که هواپیماهای این شرکت مجبور بودند در مسیر برگشت به تهران در فرودگاه پراگ توقف کرده و سوخت‌گیری کنند. این تحریم‌ها و توقف‌ها برای سوخت‌گیری ایران ایر را با ضررهای هنگفتی مواجه کرد و باعث شد تعدادهای پروازهای این شرکت به اروپا کاهش یابد اما به جز پروازهای [[ژنو]] پروازهای ایران ایر به هیچ‌کدام از شهرهای اروپایی قطع نشد.<ref>[http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1907535/دشواری+های+ایران+ایر+در+اروپا.html دشواری‌های ایران ایر در اروپا] ''دیپلماسی ایرانی''</ref> با آغاز اجرای [[برجام]] توسط ایران و کشورهای طرف قرارداد در سال ۲۰۱۶ بخش زیادی از تحریم‌های صنعت هوایی ایران لغو شد. این مورد باعث شد که سوخت‌گیری هواپیماهای هما در بیشتر مقاصد اروپایی از سر گرفته شود و ایران ایر امکان این را داشته باشد تا با خرید هواپیماهای نو پروازهای خود به اروپا با کیفیت بهتری انجام دهد این هواپیما ها شامل ایرباس ۳۸۰_۳۵۰_۳۳۰_۳۲۱و بوئینگ ۷۷۷_۷۸۷ بود که با خروج ایلات متحده آمریکا از برجام لغو شد و فقط ۲ مدل ایرباس به ایران ایر تحویل داده شد. هم‌اکنون بیشتر پروازهای ایران ایر به اروپا توسط ایرباس‌های ای ۳۲۱ و ۳۳۰ خریداری شده بعد از برجام انجام می‌ شد که پس از تحریم های اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ لغو شد. === تحریم‌های آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان در سال ۲۰۲۴ === در ۲۰ شهریور ماه ۱۴۰۳ (۱۰ سپتامبر ۲۰۲۴)، [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[بریتانیا]]، [[آلمان]] و [[فرانسه]] شرکت هواپیمایی ملی ایران یا ایران ایر را در واکنش به ادعاهای مرتبط با ارسال [[:رده:موشک‌های بالستیک در ایران|موشک‌های بالستیک ایرانی]] به [[روسیه]] تحریم کردند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=تحریم‌های آمریکاو بریتانیا علیه ایران ایر و منطقه آزاد انزلی – DW – ۱۴۰۳/۶/۲۰|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%84%DB%8C/a-70183253|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-09-11|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بریتانیا، آلمان و فرانسه هم بعد از آمریکا گفتند ایران‌ایر را تحریم می‌کنند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cvg3277egxmo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-10|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه «ایران‌‌ایر» را تحریم کردند|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%AF/3326694|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2024-09-15}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o.amp|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> [[آنتونی بلینکن]]، [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزیر امور خارجه آمریکا]]، روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک با [[دیوید لمی]]، [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزیر امور خارجه بریتانیا]] در [[لندن]] خبر از وضع تحریم جدید علیه تهران داد. او ضمن تایید گزارش‌های روزنامه‌هایی مانند [[نیویورک تایمز]] در مورد ارسال موشک‌های بالستیک ایرانی به روسیه برای استفاده در [[حمله روسیه به اوکراین|جنگ اوکراین]]، اعلام کرد که روسیه اکنون نیز محموله‌های این موشک‌های بالستیک را دریافت کرده و در جنگ علیه [[اوکراین]] از آن‌ها استفاده خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران ایر به 8 مقصد اروپایی تحریم می‌شود؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D9%86%D9%82%D9%84-50/934665-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> [[فهرست وزرای خارجه آلمان|وزارت امور خارجه آلمان]] به نمایندگی از تروئیکای اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و بریتانیا، طی بیانیه‌ای در دهم سپتامبر اعلام کرد که ایران به ارسال موشک بالستیک به روسیه طی جنگ روسیه و اوکراین متهم بوده و شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را به همین دلیل تحریم می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران ایر به 8 مقصد اروپایی تحریم می‌شود؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D9%86%D9%82%D9%84-50/934665-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> در کنار خبر تحریم شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، این دولت‌ها اعلام کردند که برای لغو قراردادهای دوجانبه خدمات هوایی با ایران، تعیین افراد و اشخاص مهم مرتبط با برنامه موشکی بالستیک ایران و انتقال موشک‌های بالستیک و سایر تسلیحات به روسیه، پیگیری‌های لازم را انجام خواهند داد. این موضوع نشان از محدودیت‌های جدید برای خدمات هوایی ایران دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران ایر از سوی اروپا تحریم شد/ مسئولان خود را به خواب زده اند؟|نشانی=https://tejaratnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C-17/934699-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B4%D8%AF-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%B2%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF|وبگاه=تجارت نیوز|تاریخ=2024-09-15|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> وزارت امور خارجه بریتانیا درباره تحریم ایران‌ایر به [[بی‌بی‌سی فارسی]] گفت: «براساس رویه‌های بین المللی،‌ برای خاتمه دادن به ترتیبات مربوط به خدمات هوایی باید زمانی برای کاهش خدمات تعیین شود، که یک دوره ۱۲ ماهه امری معمول است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر؛ وزارت خارجه بریتانیا می‌گوید پروازها از ۱۲ ماه دیگر متوقف می‌شود|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c70w39wkg2lo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-14|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر؛ وزارت خارجه بریتانیا می‌گوید پروازها از ۱۲ ماه دیگر متوقف می‌شود|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c70w39wkg2lo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-09-14|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref> حسام قربانعلی سخنگوی ایران ایر در جمع خبرنگاران اظهار داشت: تا کنون گزارش رسمی از کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان به ایران‌ایر ارسال نشده است و پروازهای "هما" امروز و روزهای آینده نیز  طبق برنامه انجام می‌شوند. وی ادامه داد: درصورتی که تغییری در انجام  پروازهای "هما" به اروپا ایجاد شود حتماً به‌صورت رسمی اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرا پرواز «کُلن» ناگهانی لغو شد؟/ پای تحریم به پرواز رسید؟/ سخنگوی ایران‌ایر پاسخ می‌دهد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1956891/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%84%D9%86-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D8%AE%D9%86%DA%AF%D9%88%DB%8C|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-09-12|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=iranair.com|نشانی=https://www.iranair.com/news/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9%87%DB%8C%DA%86-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85|عنوان=ایران‌ایر: هیچ گزارش رسمی از اروپا بابت تحریم جدید نگرفته‌ایم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم ایران‌ایر رسماً اعلام شد؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2007510/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%8B-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۶/۲۱ - ۱۵:۴۷|بازبینی=2024-09-15|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> === تحریم‌های اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ === [[اتحادیه اروپا]] در ۲۳ مهر ۱۴۰۳ (۱۴ اکتبر ۲۰۲۴)، تحریم‌های تازه‌ای را برای ۷ فرد و ۷ نهاد ایرانی، از جمله سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، [[هواپیمایی ماهان|ماهان]] و [[هواپیمایی ساها|ساها (سرویس اطلاعات و ارتباط هوایی ارتش)]] اعلام کرد. در همین حال، بریتانیا نیز ۷ فرد و ۲ نهاد ایرانی را به دلیل به خطر انداختن «امنیت اسرائیل» به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا به دلیل ارسال پهپاد و موشک بالستیک ساخت ایران به روسیه در نظر گرفته شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> در بیانیه اتحادیه اروپا دراین باره آمده است: «تحریم‌های امروز شامل افراد و نهادهایی می‌شوند که مسئول ساخت و انتقال پهپاد، موشک و فناوری‌های مرتبط به روسیه در حمایت از جنگ تجاوزکارانه با اوکراین و گروه‌ها و نهادهای مسلحی هستند که صلح و امنیت در خاورمیانه و دریای سرخ را تضعیف می‌کنند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم اتحادیه اروپا برای شرکت‌های هوایی ایران‌ایر، ماهان و ساها؛ بریتانیا چند فرمانده ارتش و سپاه را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/clyv9ydyr40o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> وزرای امور خارجه اروپا در نشست روز دوشنبه خود علاوه‌بر تحریم این سه شرکت هواپیمایی چندین مقام از جمله حمزه قلندری، معاون [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزیر دفاع]] به همراه چندین نفر از فرماندهان ارشد [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]، [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء|قرارگاه خاتم الانبیاء]] و [[سازمان صنایع هوافضا|سازمان‌های هوافضای ایران]] نیز در این فهرست تحریم‌ها قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا ایران‌ایر، ماهان و ساها را تحریم کرد|نشانی=https://parsi.euronews.com/2024/10/14/eu-sanctioned-iran-seven-individuals-and-seven-entities|وبگاه=euronews|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> بهار سال گذشته [[شورای اروپا]] تاکید کرده بود که در صورت انتقال موشک‌های بالستیک و فن‌آوری‌های مرتبط از سوی ایران به روسیه برای استفاده علیه اوکراین، اتحادیه اروپا آماده است به سرعت پاسخ دهد و تحریم‌های جدید و قابل توجهی علیه تهران اعمال کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا شرکت‌های هواپیمایی ایران‌ایر، ساها و ماهان را تحریم‌ کرد|نشانی=https://www.iranintl.com/202410142320|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> در بیانیه اتحادیه اروپا ادعا شده است که سه شرکت هواپیمایی ایران‌ایر، ماهان‌ایر و هواپیمایی ساها، موشک‌ها و پهپادهای ساخت ایران را به روسیه منتقل کرده‌اند. اتحادیه اروپا مدعی شد: «این تحریم ها هدفمند هستند و به دنبال بازدارندگی از سیاست ها و فعالیت‌های خاص ایران هستند. اتحادیه قصد ندارد به طور کلی ترافیک هوایی یا ارتباطات مردمی بین اتحادیه و ایران را مختل کند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فوری/ تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران/ این 3 شرکت تحریم شدند|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/172890054025443|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-15}}</ref> دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفت: «تنها ایرلاینی که در کشورمان به اروپا پرواز داشت، شرکت هواپیمایی ایران ایر بود که با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران‌ایر، پس از این هیچ هواپیمای ایرانی به اروپا پرواز نخواهد داشت».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایان پرواز هواپیماهای ایرانی به اروپا؟ / دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی: به دلیل تحریم‌ها، فرودگاه‌های اروپا به هواپیماهای ایرانی سوخت نمی‌دهند|نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/825598/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۷/۲۴ - ۱۶:۱۶|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir}}</ref> سخنگوی [[سازمان هواپیمایی کشوری]]، جعفر یازرلو اظهار داشت: «پیرو تحریم ناقض مقررات و معاهدات بین‌المللی هوانوردی شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما)، ماهان و ساها توسط شورای وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در روز دوشنبه (۱۴ اکتبر ۲۰۲۴)، شرکت هواپیمایی ایران‌ایر پروازهای مقاصد اروپایی خود را به دلیل اجتناب از تبعات ناشی از عدم صدور اجازه فرود در فرودگاه‌های کشورهای اروپایی و همچنین جلوگیری از سرگردانی مسافران در فرودگاه‌های داخل و خارج از کشور، ابطال کرد».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پروازهای ایران‌ایر به مقاصد اروپایی باطل شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628817/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%84-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2024-10-15|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=920}}</ref> == نگارخانه == <gallery> پرونده:IranAirParisFrance.JPG|دفتر شرکت هواپیمایی ایران‌ایر در [[شانزلیزه|خیابان شانزلیزه]] پاریس پرونده:Akasaka Habitation Building -01.jpg|دفتر ایران‌ایر در توکیو پرونده:Iranair.b747.arp.750pix.jpg|بوئینگ ۷۴۷-۱۰۰ ایران ایر برفراز فرودگاه هیترو لندن پرونده:Iran air fokker 100 ahvaz.JPG|[[فوکر ۱۰۰]] ایران ایر در [[فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی|فرودگاه بین‌المللی شهید قاسم سلیمانی اهواز]] پرونده:Homa a321.jpg|هواپیمای [[ایرباس ای۳۲۱|ایرباس ای-۳۲۱]] ایران‌ایر در فرودگاه مهرآباد پرونده:EP-IEE Airbus A320 IranAir (12241071454).jpg|ایرباس ای-۳۲۰ ایران‌ایر پرونده:EP-IBK Airbus A310 IranAir (13040316175).jpg|ایرباس ای-۳۱۰ ایران‌ایر پرونده:Arrival of Iran Air Airbus A321 (EP-IFA) to Mehrabad International Airport (11).jpg|alt=|ایرباس ای-۳۲۱ ایران‌ایر در حال فرود در فرودگاه مهرآباد تهران </gallery> == جستارهای وابسته == * [[سازمان هواپیمایی کشوری]] * [[گردشگری در ایران]] * [[ترابری در ایران]] * [[فهرست شرکت‌های هواپیمایی ایران]] * [[عصر جت]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|Iran Air}} * [https://web.archive.org/web/20110205205918/http://www.iranair.com/ وبگاه رسمی ایران ایر] * [https://web.archive.org/web/20120302043611/http://www.iranaircargo.com/ پایگاه شرکت ایران ایر کارگو] * [http://www.airliners.net/search/photo.search?airlinesearch=Iran%20Air&distinct_entry=true عکس‌های هواپیماهای ایران ایر در وبگاه airliners.net] * [http://www.bbc.com/persian/iran-37619546 تاریخچه هما پس از انقلاب] [[بی‌بی‌سی فارسی]] - ۹ آبان ۱۳۹۴ * [http://www.planepictures.net/netsearch4.cgi?srch=Iran+Air&stype=airline&srng=2 عکس‌های هواپیماهای ایران ایر در وبگاه PLANEPICTURES.NET] *[https://web.archive.org/web/20180630213915/http://parvaznama.com/airline/?id=3 تاخیرهای پروازی ایران ایر] *[https://www.iranair.de/fa/index.html وب سایت رسمی ایران ایر در آلمان] {{دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری}}{{خطوط هواپیمایی ایران}} {{اعضای یاتا}} [[رده:ایران ایر|ایران ایر]] [[رده:برندهای ایران]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۲ (میلادی) در ایران]] [[رده:خطوط هوایی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۲ (میلادی)]] [[رده:خطوط هوایی دولتی]] [[رده:شرکت‌های عضو یاتا]] [[رده:شرکت‌های هواپیمایی ایران]] k0uf3q5ce2qd2soibj4wis5pc5ldeg3 0 27813 42127518 42086728 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Tuekmenoghlu انجام داده بود واگردانده شد 41913468 wikitext text/x-wiki {{ویکی‌سازی}} {{منابع بیشتر}} {{جعبه اطلاعات دودمان قدیمی |conventional_long_name =قره‌قویونلوها |native_name = {{native name|az|Qaraqoyunlular}} |image_flag =Flag_of_Kara_Koyunlu_dynasty.png |image_map = File:Qara Qoyunlu Turcomans 1407–1468.png |image_map_caption = قلمرو قره‌قویونلوها در اوج گستره خود در زمان [[جهانشاه]]{{یاد|رنگ آبی روشن نشان دهنده بخش‌هایی از شرق [[عراق]] و مناطق کوچکی از سواحل جنوبی [[خلیج فارس]] در [[شبه‌جزیره عربستان]] است که برای مدت کوتاهی تحت فرمانروایی آنان بوده‌است.}} |capital = [[تبریز]] |national_motto = |national_anthem = |common_languages = [[فارسی]] (زبان رسمی دربار و ادبیات){{سخ}}[[ترکی آذری]] (زبان خاندانی و شعر){{سخ}}[[عربی]] (زبان دینی) |religion = [[اسلام]] (احتمالاً [[شیعه]]) |title_leader = [[سلطان]] |leader1 = [[قرامحمد]] (اولین) |leader2 = [[جهانشاه]] (آخرین) |year_leader1 = ۱۳۸۹–۱۳۸۰ |year_leader2 = ۱۴۶۷–۱۴۳۵ |title_leader = [[سلطان]] |status=[[پادشاهی]] |government_type =[[پادشاهی موروثی]] |era = [[تاریخ میانه ایران]] |year_start = ۱۳۷۸ میلادی |year_end = ۱۴۶۹ میلادی |currency = [[آقچه (سکه)|آقچه]] و [[تنکه]] |p1 = چوپانیان |flag_p1 =Chupanid - Jalayerid dyansty 1337–1432 ad.PNG |image_p1 = |p2 =جلایریان |flag_p2 =Chupanid - Jalayerid dyansty 1337–1432 ad.PNG |p3 = |flag_p3 = |s1 = آق قویونلو |flag_s1 =Flag_of_Ak_Koyunlu.svg |image_s1 = |s2 = تیموریان |flag_s2 = Timurid.svg |today={{پرچم|ایران}}{{سخ}}{{پرچم|ترکیه}}{{سخ}}{{پرچم|جمهوری آذربایجان}}{{سخ}}{{پرچم|ارمنستان}}{{سخ}}{{پرچم|گرجستان}}{{سخ}}{{پرچم|عراق}}{{سخ}}{{پرچم|سوریه}}{{سخ}}{{پرچم|کویت}}{{سخ}}{{پرچم|عربستان}}}} {{تاریخ ایران}} '''قره‌قویونلو''' یا '''قراقویونلو''' {{به ترکی آذربایجانی|Qaraqoyunlular}} دودمانی‌ {{sfn|Arjomand|2016|p=11}} [[ترکمان (اصطلاح قومی)|ترکمان]] و مسلمان بود که نزدیک به صد سال (از ۷۸۰ تا ۸۷۴ ه‍.ق) بر بخش های از [[ایران]]، شرق [[آناتولی]] و [[قفقاز]] حکمرانی کردند.{{sfn|britannica|2024|loc="Kara Koyunlu", ''Encyclopaedia Britannica''}} خانوادهٔ حاکم قراقویونلو از قبیلهٔ [[ییوا]]، به ویژه [[بهارلو|ایل بهارلو]] بودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Peter B. Golden, An Introduction to the History of the Turkic Peoples, p. 367-368.}}</ref> آن‌ها از طوایفی بودند که هنگام حملهٔ مغول مساکن خود را حوالی [[دریاچه آرال|دریاچهٔ خوارزم]] ترک کرده، به کشور ایران آمدند و هر طایفه از آنان در جایی استقرار یافتند. هنگامی که دولت [[ایلخانان]] مغول منقرض شد، ترکمانان هم مانند سایر طوایف ترک از فرصت استفاده کرده صاحب قدرت شدند. این قبیله در شمال‌شرقی [[دریاچه وان|دریاچهٔ وان]] با مرکزیت [[ارچیش]] به قدرت رسیدند. == ریشه‌شناسی نام == [[پرونده:Tour_d'Erivan.jpg|بندانگشتی|200px|نگاره‌ای از [[آرامگاه امیران قراقویونلو]] پیش از تخریب]] '''قراقویونلو''' واژه‌ای [[زبان‌های ترکی]] (مرکب از: قره + قویون + لو) و به معنی «صاحبان گوسفندهای سیاه» است.{{sfn|Bosworth|1996|p=273}} این واژه بسته به لهجهٔ محلی گوینده، قره‌قویونلو یا قاراقویونلو هم تلفظ و نوشته می‌شود. نام قراقویونلوها نخستین‌بار در تاریخ در دورهٔ پیش از [[دودمان صفوی|دودمان صفویان]] مطرح گردیده‌است. قراقویونلوها که ترکمان بودند ابتدا تحت فرمان دودمان مغولی [[آل جلایر|جلایری‌ها]] در [[تبریز]] و [[بغداد]] بودند. اما در سال ۱۳۷۵ [[قره یوسف|قرا یوسف]] رهبر قراقویونلوها در پی شورشی علیه جلایری‌ها استقلال خود را از جلایری‌ها اعلام کرد و کنترل [[آذربایجان]]، [[موصل]] و [[بغداد]] را به دست گرفت. تیموریان در حوالی ۱۴۰۰ قرا یوسف را شکست داده و قرایوسف به [[مصر]] متواری شد. او پس از مدتی و در ۱۴۰۶ با کمک حاکمان وقت مصر([[مملوک]]‌ها)، دوباره کنترل تبریز را به‌دست‌آورد. دولت قراقویونلو در بخش مهمی از سرزمین ایران شامل خوزستان، کرمان، فارس و هرات حضور داشت.<ref>[http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v2f2/v2f2a033.html دانشنامه ایرانیکا، مدخل آق قویونلو.]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> واپسین فرمانروای قره‌قویونلو [[جهانشاه قراقویونلو]] نام داشت که [[اوزون حسن]] از دودمان [[آق‌قویونلو]] او را شکست داد و او را به همراه پسرش کشت. == پیشینه و ظهور == ترکمن‌های قره‌قویونلو در ابتدا از حدود سال ۱۳۷۵ میلادی، زمانی که رهبر قبیله اصلی آنها بر [[موصل]] حکومت می‌کرد، دست‌نشاندگان حکومت جلایریان در بغداد و تبریز بودند. اما بر ضد [[جلایریان]] قیام کردند و با فتح تبریز توسط [[قرا یوسف|قرایوسف]] استقلال خود را از سلسله آل جلایر تأمین کردند. در سال ۱۴۰۰، [[امپراتوری تیموری]] به رهبری [[تیمور|تیمورلنگ]]، قره‌قویونلوها را شکست داد و قرایوسف به مصر گریخت و به [[سلطنت ممالیک]] پناه برد. قره یوسف مورد استقبال شیخ محمود، نایب دمشق، قرار گرفت. اندکی بعد سلطان جلایری [[سلطان احمد جلایر|احمد جلایر]] نیز به دمشق آمد. [[ناصر فرج|الناصر فرج]] که نمی‌خواست روابط با تیمور را بدتر کند، پذیرفت که قرایوسف و احمد جلایر را بگیرد و به او تحویل دهد. این دو رهبر در زندان با هم دوستی خود را تجدید کردند و توافق کردند که احمد جلایر باید بغداد را حفظ کند و قرایوسف آذربایجان را حفظ کند. احمد همچنین [[پیربداق ابوالفتح|پیربوداغ]] پسر قرایوسف را به فرزندی پذیرفت. هنگامی که تیمور در سال ۱۴۰۵ میلادی درگذشت، ناصر فرج هر دو را آزاد کرد. با این حال، به گفته فاروق سومر، آنها به دستور والی شورشی دمشق، شیخ محمود آزاد شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Muir, William (1986). Mameluke Or Slave Dynasty Of Egypt. Nabu Press. ISBN 978-1-142-16286-3.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="KARAKOYUNLULAR - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi (in Turkish). Retrieved 2022-04-07.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Kara Koyunlu {{!}} History, Meaning, & Capital {{!}} Britannica". www.britannica.com. Retrieved 2022-04-07.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Shahmoradi, Seyyed; Moradian, Mostafa; Montazerolghaem, Asghar (2013). "The Religion of the Kara Koyunlu Dynasty: An Analysis". Asian Culture and History. 5 (2). doi:10.5539/ach.v5n2p95.}}</ref> قرایوسف پس از بازگشت از تبعید، عزالدین شیر، فرماندار تیموری [[وان]] را وادار به تسلیم کرد. در حالی که آلتامیش، نایب‌السلطنه دیگری را که تیمور گماشته بود، دستگیر و به [[باروق]] فرستاد. او بعداً به سرزمین‌های آذربایجان رفت. او در ۱۴ مهر ۱۴۰۶ در [[نبرد نخجوان (۱۴۰۶)|جنگ نخجوان]]، ابوبکر تیموری را شکست داد و تبریز را دوباره اشغال کرد. ابوبکر و پدرش [[جلال‌الدین میران‌شاه تیموری|میران‌شاه]] برای بازپس‌گیری آذربایجان تلاش کردند؛ اما در ۲۰ آوریل ۱۴۰۸ قرایوسف در [[جنگ سردرود]] که در آن میران‌شاه کشته شد، شکست قاطعی بر آنها وارد کرد. در پاییز ۱۴۰۹ قرایوسف وارد تبریز شد و گروهی مهاجم به [[شروان]] به ویژه [[شکی]] فرستاد که بی‌نتیجه ماند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Grousset, René (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. RUTGERS UNIV PR. ISBN 0-8135-1304-9.}}</ref> در سال ۱۴۱۰ میلادی، قره‌قویونلوها بغداد را تصرف کردند. استقرار یک خط فرعی قره‌قویونلو در آنجا سقوط [[جلایریان]] را که زمانی به آنها خدمت می‌کردند، تسریع کرد. با وجود جنگ داخلی بین نوادگان قرایوسف پس از مرگ او در سال ۱۴۲۰، دولت قره‌قویونلو پس از قرایوسف فروپاشید. پس از مرگ قرایوسف در دسامبر ۱۴۲۰، [[شاهرخ]] سعی کرد آذربایجان را از اسکندر پسر قرایوسف بگیرد، زیرا هیچ‌یک از پسرانش پدرش را همراهی نمی‌کردند. تیموریان علیرغم شکست اسکندر، دو بار در سال‌های ۱۴۲۰–۱۴۲۱ و ۱۴۲۹، تنها در سومین لشکرکشی شاهرخ میرزا در سال‌های ۱۴۳۴–۳۵ موفق شدند، زمانی که او حکومت را به برادر خود اسکندر، [[جهانشاه]] (۱۴۳۶–۱۴۶۷) به‌عنوان تابع خود سپرد. در سال ۱۴۳۶ میلادی از شاهرخ کمک گرفت تا اسکندر را شکست دهد و تاج و تخت را برای خود تصاحب کند. او همچنین توسط [[گوهرشاد بیگم|گوهرشاد]] پذیرفته شد و در ۱۹ آوریل ۱۴۳۸ تاجگذاری کرد و لقب مظفرالدین را گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Kara Koyunlu". Encyclopaedia Britannica. "Kara Koyunlu, also spelled Qara Qoyunlu, Turkish Karakoyunlular, English Black Sheep, Turkmen tribal federation that ruled Azerbaijan, Armenia, and Iraq from about 1375 to 1468."}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="KARAKOYUNLULAR - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi (in Turkish). Retrieved 2022-04-07.}}</ref> == فروپاشی == در سال ۱۴۱۰ میلادی، ارمنستان تحت کنترل قره قویونلوها قرار گرفت. منابع اصلی ارمنی موجود در این دوره از تاریخ‌نگار توما متسوپتسی و چندین کولوفون گرفته تا نسخه‌های خطی معاصر آمده‌است.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|عنوان=Kouymjian, Dickran (1997), "Armenia from the Fall of the Cilician Kingdom (1375) to the Forced Migration under Shah Abbas (1604)" in The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century, ed. Richard G. Hovannisian, New York: St. Martin's Press, p. 4. ISBN 1-4039-6422-X.}}</ref> به گزارش توما، اگرچه قره‌قویونلوها مالیات‌های سنگینی از ارمنی‌ها می‌گرفتند، اما سال‌های اولیهٔ حکومت آنها نسبتاً آرام بود و شهرها بازسازی شدند. ولی این دورهٔ صلح‌آمیز با ظهور [[قرا اسکندر|قره اسکندر]]، که بنا به گزارش‌ها، «ارمنستان را بیابان کرد» و آن را در معرض «ویرانی، غارت، کشتار و اسارت» قرار داد، از بین رفت.<ref name=":1"/> جنگ‌های اسکندر با تیموریان و شکست نهایی توسط تیموریان باعث ویرانی بیشتر در ارمنستان شد، زیرا بسیاری از ارمنی‌ها به اسارت گرفته شده و به بردگی فروخته شدند و زمین در معرض غارت آشکار قرار گرفت و بسیاری از آنها مجبور به ترک منطقه شدند.<ref name=":1"/> اسکندر با گماشتن ارمنی از خانواده‌ای اصیل به نام رستم به عنوان یکی از مشاوران خود تلاش کرد تا با ارمنی‌ها آشتی کند. هنگامی که تیموریان حملهٔ نهایی خود را به منطقه آغاز کردند، جهانشاه، برادر اسکندر را متقاعد کردند که به برادرش بپردازد. جهانشاه سیاست آزار و اذیت ارمنی‌ها در [[سیونیک (ایالت تاریخی)|سیونیک]] را در پیش گرفت. نوشته‌های خطی ارمنی، غارت کردن [[صومعه تاتو|صومعه تاتف]] توسط نیروهایش را در دست‌نوشته‌ها درج کرده‌است. اما او نیز به دنبال نزدیکی با ارمنی‌ها، به واگذاری زمین به فئودال‌ها، بازسازی کلیساها، و تصویب انتقال مقر [[جاثلیق]] [[کلیسای حواری ارمنی]] به [[کلیسای جامع اچمیادزین]] در سال ۱۴۴۱ میلادی پرداخت و ارمنی‌ها را از اسارت درآورد زیرا کشور شاهد ویرانی‌های بیشتر در سال‌های پایانی مبارزات ناکام جهانشاه با آق‌قویونلوها بود.<ref name=":1"/> [[پرونده:Qara_Qoyunlu._Jahan_Shah._AH_837-872_AD_1434-1467_Countermarked_issue._Dated_AH_871_(AD_1466-7).jpg|بندانگشتی|سکه [[جهانشاه]] که به روش [[روچاپ]] بر سکه تیموری در سال ۸۷۱ هجری تهیه شده.]] جهانشاه با شاهرخ میرزای تیموری صلح کرد. با این حال، این صلح به سرعت از بین رفت. هنگامی که شاهرخ میرزا در سال ۱۴۴۷ درگذشت، ترکمن‌های قره‌قویونلو بخش‌هایی از عراق و سواحل شرقی [[شبه‌جزیره عربستان|شبه‌جزیرهٔ عربستان]] و همچنین غرب ایران را که تحت کنترل تیموریان بود ضمیمه قلمرو خود کردند. اگرچه در دوران حکومت او قلمروهای زیادی به دست آمد؛ اما پادشاهی جهانشاه توسط پسران یاغی و حاکمان تقریباً خودمختار بغداد که در سال ۱۴۶۴ آنها را اخراج کردند، با مشکل مواجه شد. اما، یک شکست فاجعه‌بار بود که منجر به مرگ جهانشاه و فروپاشی کنترل ترکمانان قره‌قویونلو در خاورمیانه شد. در سال ۱۴۶۸ میلادی، آق‌قویونلوها در اوج دوران خود تحت رهبری [[اوزون حسن]] (۱۴۵۲–۱۴۷۸)، قره‌قویونلوها را شکست دادند و تمام عراق، آذربایجان و غرب ایران را فتح کردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Stearns, Peter N. ; Leonard, William (2001). The Encyclopedia of World History. Houghton Muffin Books. p. 122. ISBN 0-395-65237-5.}}</ref> جهانشاه در جنگ موس درگذشت. قره‌قویونلو تقریباً نابود شده بود و این‌بار حسنعلی میرزا به قدرت رسید. او به دست اوزون حسن کشته شد و پادشاهی قره‌قویونلوها نیز فروپاشید.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Orly R. Rahimiyan. "Anjuman-i Markazī-yi Tashkīlat-i Ṣiyyonīt-i Irān". In Norman A. Stillman (ed.). Encyclopedia of Jews in the Islamic World. Brill. doi:10.1163/1878-9781_ejiw_sim_000228.}}</ref> == دولت == تشکیلات دولتی قره قویونلو عمدتاً بر اساس پیشینیان خود، [[جلایریان]] و [[ایلخانان|ایلخانیان]] بود. حاکمان قره قویونلو از زمان به تخت نشستن پیربوداغ توسط قره یوسف از عنوان سلطان استفاده می‌کردند. گاهی هم عنوان بهادر روی ضرب سکه ظاهر می‌شد. از القاب ''خان''، ''خاقان'' و ''پادیشاه'' نیز استفاده می‌کردند. قره‌قویونلوها با حفظ فرهنگ ایرانی<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Roy, Kaushik (2014). Military Transition in Early Modern Asia, 1400-1750. Bloomsbury. Post-Mongol Persia and Iraq were ruled by two tribal confederations: Akkoyunlu (White Sheep) (1378–1507) and Qaraoyunlu (Black Sheep). They were Persianate Turkoman Confederations of Anatolia (Asia Minor) and Azerbaijan.}}</ref> از زبان فارسی برای دیپلماسی، شعر،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Minorsky, V. (1954). "Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry (Turkmenica, 9)". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 16 (2): 271–97. doi:10.1017/s0041977x00105981. JSTOR 609169. S2CID 154352923.}}</ref> و به عنوان زبان درباری استفاده می‌کردند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Arjomand, Saïd Amir (2016). "Unity of the Persianate World under Turko-Mongolian Domination and Divergent Development of Imperial Autocracies in the Sixteenth Century". Journal of Persianate Studies. 9 (1): 11. doi:10.1163/18747167-12341292. The disintegration of Timur's empire into a growing number of Timurid principalities ruled by his sons and grandsons allowed the remarkable rebound of the Ottomans and their westward conquest of Byzantium as well as the rise of rival Turko-Mongolian nomadic empires of the Aq Qoyunlu and Qara Qoyunlu in western Iran, Iraq, and eastern Anatolia. In all of these nomadic empires, however, Persian remained the official court language and the Persianate ideal of kingship prevailed.}}</ref> نامه‌های دیپلماتیک به تیموریان و عثمانی‌ها به زبان فارسی و مکاتبات با سلاطین ممالیک به زبان عربی بود.<ref name=":3">{{یادکرد کتاب|عنوان=Bauden, Frédéric (2019). "Diplomatic Entanglements between Tabriz, Cairo, and Herat: a Reconstructed Qara Qoyunlu Letter Datable to 818/1415". In Bauden, Frédéric; Dekkiche, Malika (eds.). Mamluk Cairo, a Crossroads for Embassies:Studies on Diplomacy and Diplomatics. Brill.}}</ref> اسناد رسمی داخلی (فرمان یا سیورغال) نیز به فارسی نوشته می‌شد.<ref name=":3"/> در تشکیلات ایالتی، ولایات توسط [[شاهزاده]]‌ها و [[بیگ]]‌ها اداره می‌شد که در هر یک از استان‌ها دیوان‌های کوچک‌تری داشتند. حکومت توسط فرمانداران نظامی (بیگ‌ها) عموماً از پدر به پسر منتقل می‌شد. در شهرها مقاماتی به نام [[داروغه]] بودند که به امور مالی و اداری رسیدگی می‌کردند و قدرت سیاسی هم داشتند. شاهزادگان و بیگ‌ها سربازان خود را داشتند که به آنها [[نوکر (نظامی)|نوکر]] می‌گفتند که آموزش دیده و حقوق می‌گرفتند. الگوی [[دیوان‌سالاری]] قراقویونلوها، دیوان‌سالاری دورهٔ [[ایلخانان]] بوده‌است؛{{پنک|شریک امین|۱۳۵۷|ص=۸۲ و ۸۳}} اگرچه جزئیاتی از دیوان‌سالاری آنان در دست نیست. در این دوره از دو دیوان [[تواجی]] به معنای فرماندهی نظامی و [[پروانجی]]، یعنی ریاست خزانه نام برده شده‌است.{{پنک|لمبتون|۱۳۶۳|ص=۱۰۴}} == دین و فرهنگ == {{گسترش بخش}} این حکومت از لحاظ فرهنگی یک حکومت ایرانی به حساب می‌آید. مطابق منابع عصر صفوی، قراقویونلوها پیرو [[مذهب شیعه]] بوده‌اند. در این مورد، اگرچه برخی از اعضای متأخر آن خاندان اسامی شیعی داشتند و گاه افسانه‌های سکه شیعی نیز وجود داشت، به نظر می‌رسد که هیچ مدرک محکمی برای پذیرش گرایش قطعی به تشیع در میان بسیاری از عناصر ترکمان آن زمان وجود ندارد.{{sfn|Bosworth|1996|p=274}} به گفته [[دانشنامه ایرانیکا]]، این موضوع که میان سنی‌گری آق‌قویونلوها و تشیع قره‌قویونلوها و صفویان تضاد بارزی وجود دارد، عمدتاً بر منابع متأخر صفوی استوار است و باید آن را مشکوک دانست. [[مسجد کبود تبریز]] از بناهای ساخته شده در دوران قراقویونلوها است. == فهرست سلاطین قراقویونلو == {{فهرست ناقص}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !ترتیب !نام !تصویر !سلطنت !تاج‌گذاری !تولد !مرگ !یادداشت |- |'''۱''' |[[قرامحمد]] |– |۱۳۸۰ میلادی – ۱۳۸۹ میلادی | | | | |- |'''۲''' |[[قرایوسف]] |– |۱۳۹۰ میلادی – ۱۴۲۰ میلادی | | | | |- |'''۳''' |[[قرااسکندر]] |– |۱۴۲۰ میلادی – ۱۴۳۵ میلادی | | | | |- |'''۴''' |[[جهانشاه]] |– |۱۴۳۵ میلادی – ۱۴۶۷ میلادی | | | | |- |} == یادداشت == {{یادداشت}} == پانویس == {{پانویس}} == منابع == === فارسی === * {{یادکرد کتاب|نام=شمیس|نام خانوادگی=شریک امین|عنوان=فرهنگ اصطلاحات دیوانی دوران مغول|پیوند=|جلد=|فصل=|سری=|سال=۱۳۵۷|ناشر=[[فرهنگستان ادب و هنر ایران]]|مکان=تهران|شابک=}} * {{یادکرد کتاب|نام=آن|نام خانوادگی=لمبتون|پیوند نویسنده=آن لمبتون|عنوان=سیری در تاریخ ایران بعد از اسلام|پیوند=|سری=|سال=۱۳۶۳|ترجمه=[[یعقوب آژند]]|ناشر=انتشارات امیرکبیر|مکان=تهران|شابک=}} === انگلیسی === {{چپ‌چین}} * {{cite book|chapter=Diplomatic Entanglements between Tabriz, Cairo, and Herat: a Reconstructed Qara Qoyunlu Letter Datable to 818/1415 |first=Frédéric|last=Bauden|title=Mamluk Cairo, a Crossroads for Embassies:Studies on Diplomacy and Diplomatics|editor-first1=Frédéric|editor-last1=Bauden|editor-first2=Malika|editor-last2=Dekkiche|publisher=Brill|year=2019}} *{{cite book|first=Clifford E.|last=Bosworth |title=The New Islamic Dynasties|url=https://archive.org/details/newislamicdynast0000bosw|publisher=Columbia University Press|year=1996|language=en}} * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=britannica|عنوان=Kara Koyunlu {{!}} Turkmen tribal federation|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Kara-Koyunlu|دانشنامه=[[Encyclopaedia Britannica]]|سال=2024|بازبینی=2020-12-28|کد زبان=en}} *{{cite book|title=Persian Art: Image-making in Eurasia|first=Yuka|last=Kadoi|publisher=Edinburgh University Press|year=2019|language=en}} *{{cite book|last1=Kouymjian|first1=Dickran|chapter=Armenia from the fall of the Cilician Kingdom (1375) to the forced emigration under Shah Abbas|editor1-last=Hovannisian|editor1-first=Richard G.|title=The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century|url=https://books.google.com/books?id=EeBKxex7QyUC|year=2004|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-4039-6421-2|language=en}} *{{cite encyclopedia |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/kitab-i-diyarbekriyye|encyclopedia=İslâm Ansıklopedısı |title=KİTÂB-ı DİYARBEKRİYYE|first1=Necati |last1=Lugal|first2=Faruk|last2=Sümer|year=2002|language=en}} *{{cite journal|last=Minorsky|first=V.|date=1954 |title=Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry (Turkmenica, 9)|jstor=609169|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies |volume=16|issue=2|pages=271–97 |doi=10.1017/s0041977x00105981|s2cid=154352923|language=en}} *{{cite book |title=Iran's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook |url=https://archive.org/details/iransdiversepeop0000pric |first=Massoume |last=Price |publisher=ABC-CLIO |year=2005|language=en}} *{{Cambridge History of Iran|volume=6|last=Roemer|first=H. R.|chapter=The Turkmen dynasties|lang=en}} *{{cite book|first=Kaushik|last=Roy|title=Military Transition in Early Modern Asia, 1400-1750 |publisher=Bloomsbury|year=2014|quote=''Post-Mongol Persia and Iraq were ruled by two tribal confederations: Akkoyunlu (White Sheep) (1378–1507) and Qaraoyunlu (Black Sheep). They were Persianate Turkoman Confederations of Anatolia (Asia Minor) and Azerbaijan.''|language=en}} *{{cite journal |last=Savory|first=R. M. |year=2009|title=The Struggle for Supremacy in Persia after the death of Tīmūr |journal=Der Islam |volume=40 |publisher=De Gruyter|pages=35–65|doi=10.1515/islm.1964.40.1.35|s2cid=162340735|language=en}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده}} {{تاریخ تشیع در ایران}} {{ایالات در آناتولی قرون وسطی}}{{نوار درگاه|تاریخ|ایران|آدربایجان}} [[رده:آسیا در سده ۱۴ (میلادی)]] [[رده:آسیا در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:ارمنستان در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:ارمنستان قرون وسطی]] [[رده:انحلال‌های ۱۴۶۸ (میلادی) در آسیا]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۳۷۵ (میلادی)]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۴۶۸ (میلادی)]] [[رده:ایران در قرون وسطی]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۳۷۵ (میلادی) در آسیا]] [[رده:پادشاهی‌های پیشین آسیا]] [[رده:پادشاهی‌های پیشین غرب آسیا]] [[رده:سلسله‌های ترک]] [[رده:سلسله‌های شیعه]] [[رده:عراق در قرون وسطی]] [[رده:کشورهای پیشین در خاورمیانه]] [[رده:کشورهای پیشین در غرب آسیا]] 0r1z977fa7cblw85ioc2xpl41kz8pho 0 28570 42127512 42061730 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که FarhadParsi انجام داده بود واگردانده شد 42013101 wikitext text/x-wiki {{Infobox monarch | name = اوزون حسن | title = [[پادشاه ایران]]<ref>H.R. Roemer, "The Safavid Period", in Cambridge History of Iran, Vol. VI, Cambridge University Press 1986, p. 339.</ref>{{سخ}}[[بیگ]] | image = File:Uzun Hasan on horse, 1460s–1470s, Aq Qoyunlu ruler Uzun Hasa hunting (detail).jpg | image_size = 200 | caption = یک مینیاتور از اوزون حسن در حال شکار میان سال‌های ۱۴۶۰ تا ۱۴۷۰ میلادی؛ بخشی از نگارهٔ «[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hunting_Sultan_Uzun_Hasa_diptych,_1467-1473,_Aq_Qoyunlu.jpg#mw-jump-to-license شکار سلطان اوزون حسن]» امروزه در کتابخانه ملی روسیه. | succession = پادشاه [[آق‌قویونلو]] | reign =۱۴۵۳ – ۶ ژانویهٔ ۱۴۷۸ | full name = اوزون حسن بن علی بن قرایولوق عثمان | predecessor =جهانگیر بیگ (نوهٔ [[قره عثمان]]) | successor = [[سلطان خلیل]] | spouse = سلجوق‌شاه بیگم{{سخ}}دولت‌شاه خاتون{{سخ}}[[دسپینا خاتون]] | issue = {{فهرست ناگلوله‌ای|[[سلطان خلیل|خلیل بیگ]]|[[سلطان یعقوب|یعقوب بیگ]]|مقصود بیگ|محمد بیگ|یوسف بیگ|مسیح بیگ|[[حلیمه بیگم]]|زین‌العابدین بیگ}} | royal house = | dynasty = [[آق‌قویونلو]] | father = [[علی بن یولوق عثمان]] | mother = سارا خاتون | birth_date =۱۴۲۳ میلادی | birth_place = | death_date = ۶ ژانویه ۱۴۷۸ میلادی (۵۵ سال) | death_place = [[تبریز]]، [[پادشاهی آق‌قویونلو]] | date of burial = | place of burial = ''[[اوزون حسن#مرگ و میراث|آرامگاه اوزون حسن]]'' | signature_type = [[طغرا]] | signature = Uzun hasan tughra.png }} '''ابوالنصر حسن بیک''' (متولد: ۱۴۲۳ – درگذشته: ۱۴۷۸ میلادی) مشهور به '''سلطان حسن بایندر''' یا '''اوزون حسن'''، دومین و مقتدرترین سلطان دودمان [[ترکمان (اصطلاح قومی)|ترکمان]] [[آق‌قویونلو]] و پایه‌گذار [[امپراتوری]] کوتاه‌مدتی بود که ۲۵ سال بر [[عراق]]، [[ارمنستان]] و [[جمهوری آذربایجان]] شرق [[آناتولی]] و بخش‌هایی از [[ایران]] امروزی حکومت کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=AQ QOYUNLŪ – Encyclopaedia Iranica|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/aq-qoyunlu-confederation|وبگاه=www.iranicaonline.org|بازبینی=2020-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Uzun Ḥasan {{!}} Turkmen ruler|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Uzun-Hasan|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-06-18|کد زبان=en}}</ref> وی پدربزرگ [[شاه اسماعیل یکم]] از طرف مادری بود. == پیش‌زمینه == پس از مرگ [[قره عثمان]] در سال ۸۳۹ ق.‌ هیچ‌کدام از فرزندان به شجاعت و شهامت پدرشان نبودند و چنین می‌نماید که خاندان حاکمه آق‌قویونلو به مدت یک دهه گرفتار آشفتگی و نابسامانی ناشی از منازعات و دسیسه‌های بی‌پایان شدند.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۴}}</ref> اما وقتی جهانگیر فرزند علی‌بیک فرزند قره‌عثمان به قدرت رسید شرایط عوض شد. در زمان حکومت او زمین‌هایی که به دست [[قره‌قویونلوها]] افتاده بود، کمابیش بازپس گرفته شد. وی در منازعات خانوادگی با دو عمویش قاسم بیک که از سوی [[ممالیک مصر]] حمایت می‌شد و شیخ حسن که تحت حمایت قراقویونلوها بود، وارد جنگ شد. از این زمان بود که اوزون حسن توسط برادرش جهانگیر علیه شیخ حسن گسیل شد و این نبرد با شکست شیخ حسن و مرگ وی همراه بود.<ref name=":1">{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۵}}</ref> اما در تابستان ۱۴۵۳ هنگامی که جهانگیر در اردوی تابستانی خود در [[آلاداغ]] به سر می‌برد، اوزون حسن مخفیانه [[دیاربکر]] و کمی بعد [[ماردین]] را تسخیر کرد. سپس نوبت جهانگیر بود که با حمایت [[جهانشاه قراقویونلو]] درصدد بازپس‌گیری قدرتش برآید. این مناقشات چند سالی بین دو برادر ادامه داشت و حتی با دخالت مادرشان، ساره خاتون، مرتفع نشد.<ref name=":2">{{پک|رشد|۱۳۸۵|ک=دانشنامه رشد|ف=اوزون حسن آق‌قویونلو}}</ref> سرانجام جهانگیر به‌رغم تلاش‌های سخت نتوانست موقعیت خویش را برگرداند و تا پایان عمرش در سال ۸۷۴ ق/۱۴۶۹م در ماردین به سر برد.<ref name=":1"/> == ازدواج == وی با تئودورا ([[دسپینا خاتون]]) دختر امپراتور [[ژان چهارم ترابوزان|ژان چهارم]]، [[امپراتوری ترابوزان|امپراتور ترابوزان]]، ازدواج کرد. تئودورا به این شرط با او ازدواج کرد که دین خود را نگاه دارد و تا آخر عمر از آزادی دینی برخوردار باشد. به همین دلیل به همراه خود یک کشیش و چند موعظه‌گر و ندیم مسیحی به ایران آورد و در شهر [[آمد]] یک کلیسا بنا کرد تا یکشنبه‌ها برای عبادت برود. بعدها و با دست یابی اوزون حسن به بخش بزرگ ایران و پایتخت شدن تبریز، تئودورا کلیسای باشکوهی در تبریز ساخت و کشیشان و مبلغان مسیحی را به آن جا آورد. در ارزنجان نیز که بیشتر ارمنی بودند دو کلیسا با نام‌های ''سیمون'' و ''یحیی'' ساخت، البته بنای این کلیساها به ازون حسن نسبت داده شد. بعدها اوزون حسن، دخترش مارتا ([[عالم‌شاه بیگم]]) را به عقد خواهر زاده‌اش، [[شیخ حیدر (صفویه)|شیخ حیدر]] درآورد که حاصل این ازدواج [[شاه اسماعیل یکم]]، نخستین پادشاه صفوی بود. اوزون حسن همچنین خواهرش، خدیجه بیگم را به عقد ازدواج [[شیخ جنید]]، سرکرده جسور [[طریقت صفوی]] در اردبیل درآورد.<ref name=":3">{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۸}}</ref> دلیل تلاش اوزون حسن برای نزدیک شدن به شیخ جنید دست یافتن به منبع مشروعیت برای حکومت خود بود؛ زیرا دشمن وی جهانشاه قراقویونلو به عموی جنید که جعفر نام داشت و بر سر رهبری طریقت صفوی با وی به اختلاف رسیده بود، متحد شده و از آن راه برای خود کسب اعتبار نموده بود.<ref>رضا طاهر خانی، ''تاریخ دوره آق‌قویونلوها: سیاسی، اقتصادی و فرهنگی''، چاپ دوم، ص ۶۸.</ref> == آغاز سلطنت == پس از فراغت از کشمکش‌های خانوادگی که بین سال‌های ۸۶۱–۸۵۸ ق/۱۴۵۷–۱۴۵۴م روی داد، ستارۀ بخت اوزون حسن درخشیدن گرفت به‌طوری‌که نفوذش بر سرزمین‌های مجاور گسترش یافت.<ref name=":2"/> وی دست به لشکرکشی‌های متعددی زد از جمله شکست اعقاب [[ایوبیان]] و فتح [[حصن کیفا]] در ساحل دجله (۸۶۶ ق/۱۴۶۲م) و [[قویولوحصار]] در ساحل [[کلکیت چای|رود کلکیت]] (۸۶۳ ق/۱۴۵۹م)، تسخیر قلعه شابین قراحصار در نخستین لشکرکشی وی به گرجستان (۱۴۵۹م)، اخراج ذوالقدرها از [[خارپوت]] (۸۶۳ ق/۱۴۶۵م)<ref name=":3"/> و در نهایت فتح [[بغداد]] (۸۷۲ ق/۱۴۶۷م) که حاکم وقت آن، پیرمحمد طواشی دست نشانده فرمانروایان [[قره‌قویونلو]] بود.<ref name=":2"/> طبیعی بود که این موفقیت‌ها بدگمانی همسایگان مقتدر او یعنی [[امپراتوری عثمانی]] در غرب، قراقویونلوها در شرق و نیز [[ممالیک مصر]] را در جنوب برانگیزد.<ref name=":3"/> نزدیک‌ترین همسایگان آق‌قویونلو، قراقویونلوها بودند که حتی پیش از قدرت‌گیری اوزون حسن، بین این دو رقیب برخوردهایی صورت گرفته بود. لاجرم در بهار سال ۸۷۱ ق/۱۴۶۷م، یعنی بعد از فتح بغداد، [[جهانشاه]] تصمیم گرفت تا در بین‌النهرین لشکری علیه آق‌قویونلوها راه بیندازد؛ اما بنا به دلایل مختلف این امر را موقتاً وانهاد و اکثر سپاهیان خود را به [[قشلاق]] فرستاد. اوزون حسن که مترصد فرصت بود، هنگامی که جهانشاه در نزدیکی سنجاق در منطقه چپقچور اردو زده بود به او شبیخون زده و موفق شد آنان را غافلگیر کند. جهانشاه کشته شد و دو فرزندش محمدی (ولیعهد جهانشاه) و ابویوسف اسیر شدند که ابویوسف را کور کرده و محمدی را نیز چندی بعد کشتند.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۹}}</ref> با مرگ جهانشاه پادشاهی قراقویونلو در [[خاور نزدیک]] به پایان رسید. چیزی نگذشت که متصرفات آنان به دست اوزون حسن افتاد و ایلات منفردی که با آنان متحد شده بودند، به آق‌قویونلوها پیوستند.<ref name=":4">{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۰}}</ref> == پادشاهی بر ایران == اوزون حسن با پیروزی غیرمنتظره بر جهانشاه در کانون صحنه [[تاریخ ایران]] قرار گرفت. او همچنین هم‌مرز [[تیموریان]] گردید. اگرچه وی و پیشینیانش از متحدان تیموریان به‌شمار می‌رفتند، در این زمان این اتحاد و وفاداری با ظهور او در صحنه در بوته تردید و تعویق افتاده بود. شایان ذکر است که توسعه متصرفات جهانشاه به سمت شرق در بلبشوی پس از مرگ شاهرخ (۸۵۰ ق/۱۴۴۷ م) صورت گرفته بود و حتی موقتاً هرات را نیز دربرگرفته بود؛ لذا استمداد حسنعلی، پسر دیگر جهانشاه، از [[ابوسعید گورکان|ابوسعید]]، بهانه‌ای به او می‌داد تا برای بازپس‌گیری مناطق متصرفه ترکمانان به سمت غرب براند.<ref name=":4"/> مذاکرات برای جلوگیری از پیشرفت ابوسعید نتیجه‌ای نداد اما سرنوشت به روی اوزون حسن لبخند زد. ابوسعید که با سواره‌نظام خود در جلو می‌تاخت بدون توجه به خطوط ارتباطیش و نیز سرمای سخت [[آذربایجان]]، پس از اینکه در [[دشت مغان]] در حاشیه شعب سفلای رود [[ارس]] محاصره شد، در ۱۴ رجب ۸۷۳ ق/۲۸ ژانویه ۱۴۶۹م شکست سختی از اوزون حسن خورد. ابوسعید اسیر شد و پس از ده روز به قتل رسید. پس از سقوط ابوسعید، حاکمیت [[دودمان تیمور]]یان در شرق ایران، افغانستان و [[ترکستان]] تا چند دهه ادامه یافت و اوزون حسن قصد حمله به قلمرو تیموریان پیدا نکرد؛ اما خطری که شایسته نام آنان باشد برای آق‌قویونلوها به‌وجود نیامد و لاجرم آق‌قویونلوها قدرت بلامنازع ایران شدند. در سال ۱۴۷۱‌م اوزون حسن پایتختش را از [[دیاربکر]] به تبریز منتقل کرد. او با این انتخاب اقامتگاهی را برگزید که به‌طور سنتی پایتخت قراقویونلوها و مرکز عملیاتی [[ایلخانان]] و بازماندگانشان [[آل جلایر]] بود.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۱}}</ref> == ارتباط با دولت‌های اروپایی == خبر ظهور شگفت‌انگیز اوزون حسن نه فقط در میان همسایگان شرقی، بلکه در بین قدرت‌های غربی نیز پیچید. پاپ [[نیکلاس پنجم]] که از زمان [[فتح قسطنطنیه]] منافع خود را در شرق مدیترانه در خطر می‌دید، در سال ۱۴۵۴م هیأتی را به ایران گسیل داشت. اوزون حسن در وهله اول برای انعقاد پیمانی علیه [[عثمانیان]] اعلام آمادگی نکرد، ولی چندی بعد در سال ۱۴۶۰م گروهی از سفیران شاهان آناتولی وارد [[رم]] شدند و از آنجا به دربار سایر شاهان اروپایی رفتند که ایلچی ترکمانان نیز در این هیئت بود. سرانجام [[جمهوری ونیز|ونیز]] به عنوان سخنگوی اصلی کشورهای غرب و اوزون حسن هم با موقعیت مشابهی در شرق به سال ۱۴۵۸م به توافق‌های مقدماتی رسیدند که منجر به پیمانی در سال ۱۴۶۴م شد و زمانی که مسئله هیئت سیاسی [[کاترینو زنو]] پیش آمد، این روابط قوت بیشتری یافت. زنو مدت زیادی در تبریز بود و از طریق همسرش که می‌گویند دخترِ برادر [[دسپینا خاتون]] بود با اوزون حسن نسبت داشت. هدف تمام این مذاکرات عملیات نظامی مشترک و یکپارچه برای از بین بردن امپراتوری عثمانی بود. اوزون حسن درخواست مصرانه داشت که ونیز باید او را مجهز به [[توپخانه]] و سایر [[سلاح گرم|اسلحه گرم]] سازد تا بتواند بر عثمانیان که پیشتر به این سلاح دست یافته بودند، برتری یابد. این سلاح‌ها طبق تصمیم مجلس سنا در ۴ فوریه ۱۴۷۳م برای اوزون حسن ارسال شد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۲}}</ref> == نبرد با امپراتوری عثمانی‌ == {{اصلی|نبرد اوتلوق‌بئلی}} خصومت اوزون حسن با [[امپراتوری عثمانی]] بی‌سابقه نبود. در واقع اوزون حسن با ازدواج خود با دسپینا طرف پیمانی شد که [[امپراتوری ترابوزان|حاکمان ترابوزان]]، گرجستان و [[قرامان]] علیه عثمانیان منقعد کرده بودند. اوزون حسن تنها یک سال پس از آن با گسیل هیأتی به باب عالی، از سلطان عثمانی خواسته بود که از باج و خراج سالانه [[طرابزون]] چشم پوشد. در ضمن به سلطان هدایایی را یادآوری کرده بود که باب عالی هر سال ارسال می‌کرد و مدت پنجاه سال بود که قطع شده بود. کمی بعد اوزون حسن بر امارت‌نشین کوچک [[قویلوحصار]] حمله برد که بر راه‌های مرکزی تا شرق [[آناتولی]] و ترابوزان مسلط بود. هنگامی که سلطان [[محمد دوم]] در سال ۸۶۵ ق/۱۴۶۱م آماده حمله به ترابوزان شد، اوزون حسن سپاهیان خویش را گسیل داشت تا بین [[ارزنجان]] و [[کماخ]] با او مواجه شوند؛ گو اینکه او پس از چندین برخورد بی‌حاصل، دریافت که نمی‌تواند اهداف سلطان محمد فاتح را مهار کند و بالاجبار ناظر فتح ترابوزان به دست عثمانیان بود.<ref name=":5">{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۳}}</ref> از دیگر سو اوزون حسن برای حفظ تماس مستقیم با متحدان اروپایی درصدد استیلا بر پاره‌ای از سواحل آناتولی روبروی جزیره [[قبرس]] بود. راهی که از سرزمین قرامان می‌گذشت. هنگامی که در سال ۸۶۸ ق/۱۴۶۴م بین اسحاق و برادرش پیراحمد بر سر جانشینی پدر اختلاف بروز کرد، استمداد اسحاق از اوزون حسن فرصت مقتضی را به دست داد. همه چیز آماده شد و اسحاق به کمک ترکمانان تاج و تخت خود را به دست آورد. اما این وضعیت پایدار نبود و با دخالت باب عالی، در بهار همان سال [[قونیه]]، پایتخت قرامان‌ها، به وضع پیشین بازگشت.<ref name=":5"/> پس از آن اوزون حسن درصدد دخالت و تلاقی برنیامد تا اینکه در سال ۱۴۷۲م نیروی مجهزی را به‌ظاهر علیه [[ذوالقدریان|ذوالقدرها]] در ابولستان، ولی در واقع علیه [[قرامانیان|قرامان‌ها]] گسیل داشت. در ماه اوت، سپاهیان ترکمان [[توقات]] را غارت کردند و از طریق [[سیواس]] به [[قیصریه (ترکیه)|قیصریه]] و قرامان فشار وارد آوردند. البته هدف اصلی اوزون حسن ارتباط با متحدان غربی و در ساحل مدیترانه و تحویل گرفتن اسلحه گرم بود که از ونیز بدانجا وارد می‌شد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۴}}</ref> هنگامی که خبر ویرانی و غارت توقات به سلطان محمد دوم رسید، دریافت که موقع عمل فرا رسیده‌است؛ لذا اردوی شاهی را به ساحل آسیایی [[تنگه بسفر|بسفر]] منتقل کرد تا بتواند در بهار بی هیچ وقفه‌ای به سمت شرق آناتولی رهسپار شود. در نخستین برخورد میان دو نیرو در [[ارزنجان]]، پیروزی ازآن سپاهیان اوزون حسن بود؛ اما در نبرد سرنوشت‌سازی که در ۱۶ ربیع‌الاول ۸۷۸ ق/۱۱ اوت ۱۴۷۳م در نزدیکی روستای باشکنت در [[اوتلوق‌بئلی]] رخ داد و هر دو سلطان حضور داشتند، عثمانیان پیروز شدند. نتیجه این کشمکش پیمان صلحی بود که به وسیله آن رود فرات مرز غربی امپراتوری ترکمانان شد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۵}}</ref> == آخرین کشمکش‌ها == از رویدادهای مهم پس از آن شورش پسران او اوغورلو محمد در شیراز و مقصود در بغداد در سال ۸۷۹ ق/۱۴۷۴م و طغیان برادرش اویس در [[روحاً]] در ۸۸۰ ق/۱۴۷۵م شایسته ذکر هستند که با مهارت نظامی اوزون حسن سرکوب شدند.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۶}}</ref> == مرگ و میراث == [[پرونده:Iran-Aq Qoyunlu Turcomans.jpg|بندانگشتی|240px|مسیر لشکرکشی‌ها و قلمرو اوزون حسن در اوج گستره خود.]] اوزون حسن در بازگشت از پنجمین و آخرین لشکرکشی خود به گرجستان در سال ۸۸۲ ق/۱۴۷۸م، دچار ضعف شدیدی شد و سرانجام در شب [[عید فطر]] این سال و پس از یک دوره بیماری در ۱ شوال/۵ ژانویه درگذشت.<ref>رضا طاهر خانی، ''تاریخ دوره آق‌قویونلوها: سیاسی، اقتصادی و فرهنگی''، چاپ دوم، ص ۱۱۶.</ref> اوزون حسن در [[مسجد حسن پادشاه]] تبریز به خاک سپرده شد.<ref>حافظ حسین کربلایی تبریزی، روضات‌الجنان، ۱۳۸۳: ص ۶۱۳.</ref> محمدکاظم بن محمد تبریزی در کتابش محل دفن وی را [[امامزاده چهارمنار]] ذکر کرده است.<ref>محمدکاظم بن محمد اسرار تبریزی، منظرالاولیا، ص ۲۰۶.</ref> هنگامی که اوزون حسن در سن ۵۳ سالگی آخرین نفس‌هایش را کشید، پشت سر خود [[امپراتوری]] [[ترکمان (اصطلاح قومی)|ترکمانی]] به‌جا گذاشت که بسیار وسیع‌تر از امپراتوری [[جهانشاه قراقویونلو]] در یازده سال پیش بود.<ref name=":6">{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۷}}</ref> اوزون حسن در کنار توانایی‌های نظامی دارای مهارت‌های چشمگیر سیاسی بود. این توانمندی به ویژه در مقطع نهایی سلطنت او (یعنی از سال ۸۷۵ ق/۱۴۷۱م تا ۸۸۲ ق/۱۴۷۸م) آشکار شد. ''[[قانون‌نامه حسن پادشاه]]'' که نوعی [[قانون اساسی]] بود به این دوره تعلق دارد و دربرگیرندهٔ مسائلی‌است پیرامون [[امور مالی دولتی|امور مالی]] بخش‌های متفاوتی از امپراتوری وی که به احتمال فراوان از روزگار کهن در آن‌ها رواج داشته و بیشتر با این هدف تنظیم و گردآوری شده که با عدم اخذ مالیات‌های افزوده بر [[مالیات]] موجود از اجحاف بر مردم جلوگیری کند.<ref name=":6"/> گویا در زمان وی کتاب‌های زیادی به [[زبان ترکی قدیم آناتولی|ترکی قدیم]] ترجمه شد. اوزون حسن حتی دستور داد تا قرآن را به ترکی ترجمه کنند.<ref name=":2"/> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد کتاب|نام=لارنس|نام خانوادگی=لاکهارت|نام۲=پیتر|نام خانوادگی۲=جکسون|عنوان=[[تاریخ ایران کمبریج]]|مترجم=[[یعقوب آژند]]|سال=۱۳۸۷|ناشر=انتشارات مهتاب|مکان=تهران|شابک=۱-۴۹-۵۶۲۰-۹۶۴-۹۷۸|جلد=ششم|فصل=دوره تیموریان|شابک نادرست=بله}} * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=رشد|عنوان=اوزون حسن آق‌‌قویونلو|نشانی=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=اوزون+حسن+آق+قویونلو|دانشنامه=[[دانشنامه رشد]]|سال=۱۳۸۵|ویرایش=پنجم|پیوند بایگانی=https://archive.today/20130430150247/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A7%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86+%D8%AD%D8%B3%D9%86+%D8%A2%D9%82+%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&SSOReturnPage=Check&Rand=0|تاریخ بایگانی=2013-04-30|بازبینی=2011-09-01}} == پیوند به بیرون == {{شاهان آق‌قویونلو}} {{نوار درگاه|زندگی‌نامه|تاریخ|ایران}} [[رده:حکم‌رانان آسیا در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۷۸ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۴۲۳ (میلادی)]] [[رده:حاکمان آق‌قویونلوها]] [[رده:حاکمان ترک]] [[رده:حاکمان سده ۱۵ (میلادی) در خاورمیانه]] [[رده:رهبران به قدرت رسیده از طریق کودتا]] [[رده:شاهنشاهان]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در چهارمنار]] q4u2evtywy59kss4nhrbvgrfmadmf86 0 28574 42127520 42086777 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که FarhadParsi انجام داده بود واگردانده شد 42013082 wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country |conventional_long_name=آق‌قویونلوها |native_name = {{native name|az|Ağqoyunlular}} |image_flag =Flag of Ak Koyunlu.svg |flag_type =[[تمغا]]ی [[ایل بایندر|بایندر]]<ref>{{پک|Potts|2014|ک=Nomadism in Iran|ص=7}}</ref> |image_symbol=Flag of the Aq Qoyunlu.svg |symbol_type=پرچم (در زمان [[اوزون حسن]]) |image_map = {{switcher|[[File:Ag Qoyunlu (greatest extent).svg|250px]]|نمایش نقشه جهانی|[[File:Map Aq Qoyunlu 1478-en.png|250px]]|نمایش نقشه سرزمینی}} |image_map_caption = قلمرو آق‌قویونلو‌ها در اوج گسترۀ خود تحت فرمانروایی [[اوزون حسن]] |capital = {{فهرست ناگلوله‌ای|[[بایبورد]] ([[ییلاق]])<ref name=":1">{{پک|iranica|2011|ک=Encyclopaedia Iranica|ف=AQ QOYUNLŪ}}</ref>|[[پالو (ترکیه)|پالو]]، [[ارگانی]] ([[قشلاق]])<ref name=":1"/>|[[دیاربکر]] (۱۴۰۳–۱۴۶۸)|[[تبریز]] (۱۴۶۸–۱۴۷۸)}} |common_languages=[[فارسی]] ([[زبان رسمی]] دربار و ادبیات){{سخ}}[[ترکی آذربایجانی]] (زبان خاندانی و ارتش) |religion = [[اسلام]] ([[سنی شافعی]]) |status=[[امپراتوری]] |government_type = [[پادشاهی موروثی]] |leader1 = [[قره عثمان]] <Small>(اولین)</Small> |leader2 = [[سلطان مراد]] <Small>(آخرین)</Small> |year_leader1 = ۱۴۳۵–۱۳۷۸ |year_leader2 = ۱۵۰۸–۱۴۹۷ |title_leader = [[پادشاه]] |era = [[تاریخ میانه ایران]] |currency = [[آقچه (سکه)|آقچه]] و [[تنکه]] |year_start = ۱۳۷۸ میلادی |year_end = ۱۵۰۳ میلادی |event1 = مرگ [[قره عثمان]] و آشوب داخلی |date_event1 = ۱۴۳۵ میلادی |event2 = به قدرت رسیدن [[اوزون حسن]] و اوج قدرت |date_event2 = ۱۴۵۳ میلادی |event3 = مرگ [[سلطان یعقوب]] و هرج و مرج دوباره |date_event3 = ۱۴۹۰ میلادی |event4 = [[نبرد شرور]] و [[فتح تبریز]] به دست [[شاه اسماعیل یکم]] |date_event4 = ۱۵۰۱ میلادی |p1 = قراقویونلو |flag_p1 =Flag_of_Kara_Koyunlu_dynasty.png |s1 = ایران صفوی |flag_s1 = Safavid Flag.svg |s2 =امپراتوری عثمانی |flag_s2 =Flag of the Ottoman Empire.svg |footnotes = |today={{فهرست ناگلوله‌ای|{{پرچم|ایران}}|{{پرچم|ترکیه}}|{{پرچم|جمهوری آذربایجان}}|{{پرچم|ارمنستان}}|{{پرچم|عراق}}|{{پرچم|سوریه}}|{{پرچم|کویت}}}}}} {{تاریخ ایران}} '''آق‌قویونلو''' {{به ترکی آذربایجانی|Ağqoyunlular}} دودمانی [[ترکمان (اصطلاح قومی)|ترکمان]] ایرانی‌مآب بودند که از سال ۱۴۶۰ تا ۱۵۰۱ میلادی بر بخش‌هایی [[ایران]]، [[عراق]]، [[آناتولی]] و [[قفقاز]] فرمان راندند. بنیان‌گذار این دودمان [[قره عثمان]] بود که آق‌قویونلو‌ها را به یک قدرت محلی تبدیل کرد و [[اوزون حسن]] آن را به اوج خود رساند. این دودمان در سال ۱۵۱۴ میلادی و پس از مرگ [[سلطان مراد]] از میان رفت. == نام و تبار == آق‌قویونلو تیره‌ای از ایل [[ترکمان (اصطلاح قومی)|ترکمان]] [[بایندر]] بودند. بایندر در فهرست اصلی قبایل بیست و چهارگانهٔ ترکان [[غز|اُغوز]] مندرج در ''[[جامع‌التواریخ]]'' آورده شده‌است. حال آنکه در ''[[کتاب دده قورقود]]'' بایندر نام یکی از حکام [[اغوز]] است.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۵۹}}</ref><ref name=":1"/> بیشترین گزارش و اطلاعات دربارهٔ خاستگاه آق‌قویونلوها را [[ابوبکر طهرانی]]، قاضی و منشی اوزون حسن در کتاب ''[[دیار بکریه]]'' ارائه داده است. او در این کتاب شجره‌نامهٔ طور‌علی بیک را با ۵۱ نسل به [[اُغوزخان]] شخصیت افسانه‌ای ایل اُغوز می‌رساند<ref name=":2">{{پک|رشد|۱۳۸۵|ک=دانشنامه رشد|ف=آق‌قویونلو}}</ref> که البته چندان قابل اعتماد نیست.<ref name=:3>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۶۳}}</ref> وی همچنین بیان می‌کند که آق‌قویونلوها قبیله‌‏ای از اوغوزهای ترکستان بوده‌اند که از آنجا به [[دشت قبچاق]] و سپس [[اران]] کوچ کرده و سرانجام در آن سرزمین ماندگار شده‌اند.<ref name=":2"/> به هر حال نام ایل بایندر در سدهٔ چهاردهم میلادی در آسیای صغیر بر سر زبان‌ها افتاده است. این فرضیه وجود دارد که بایندری‌ها در گشایش [[آسیای صغیر]] به دست [[سلجوقیان]] شرکت داشته‌اند. ایل بایندر پس از سرنگونی آق‌قویونلوها در [[طرابلس]]، [[حلب]] و نیز در جنوب [[سیواس]] اسکان گزیدند. لغت «آق‌قویونلو» به معنای «کسانی که گوسفند سفید دارند» می‌باشد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۵۷ و ۱۶۰}}</ref> == تاریخچه == === پیشینه === مردمان ترکمان از سدهٔ دهم میلادی، مهاجرت خود به ایران‌زمین را آغاز کردند و حتی توانستند دولت‌های نیرومندی چون [[امپراتوری سلجوقی]] را بنیان گذارند. یورش [[چنگیز خان]] و مغولان برای مدتی زیاده‌خواهی‌های ترکمانان را متوقف ساخت؛ ولی پس از ضعف [[ایلخانان مغول]]، مجدداً ترکمانان در نواحی غربی و شمال غربی ایران نیرو گرفتند.<ref name=":2"/> در اواخر دورهٔ ایلخانان در میانه‌های [[سده چهاردهم میلادی]]، ایلات آق‌قویونلو میان چراگاه‌های قشلاقی ارمنستان در شرق بایبورت و مراتع ییلاقی در اطراف [[دیاربکر]]، آمد و شد می‌کردند.<ref name=":1"/> دربارهٔ آغاز سیاسی آق‌قویونلوها اطلاعاتی در دست است. این امر بدون شک بر اثر تهاجمات مکرر آنان بر حاکمان [[امپراتوری ترابوزان]] پس از سال ۱۳۴۰ میلادی بوده است که تاریخ‌دانان [[بیزانس]]ی را واداشت تا بیشتر دربارهٔ آنان بنویسند. در این منابع از طور‌علی بیک (پهلوان) حاکم ترکان آمِد صبحت شده که پیشتر در زمرهٔ امیران [[غازان خان]] بود.<ref name=:4>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۶۲}}</ref> هنگامی که ترکان تحت فرماندهی وی در سال ۱۳۴۹ میلادی در مقابل شهر [[ترابوزان]] ظاهر شدند، نتوانستند شهر را متصرف شوند؛ اما هنگامی که ژان کامنوس جوان که هیچ نوع تجربهٔ نظامی نداشت با عنوان [[آلکسیوس سوم]] بر تخت امپراتوری تکیه زد، متوجه خطری که او را تهدید می‌کرد شد. لذا خواهر خود [[دسپینا خاتون]] را به عقد ''فخرالدین قتلغ بیک'' فرزند طور‌علی بیک درآورد و خطر را از حکومت خود مرتفع ساخت. [[قره عثمان]]، بنیان‌گذار دودمان آق‌قویونلو که در سال ۱۳۸۹ به دنبال برادرش احمدبیک به سرکردگی آق‌قویونلوها رسید، فرزند همین قتلغ بیک بود.<ref name=:4/> دودمان آق‌قویونلوها در دیاربکر با مرکزیت آمِد در سرزمین‌های میان دجله و فرات همراه با [[اورفا]] و [[ماردین]] در جنوب و بایبورت در شمال امتداد داشت.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۶۱}}</ref> آق‌قویونلوها اغلب درگیر منازعات و کشمکش‌های خصومت‌آمیز با حاکمان همسایه و محلی بودند که هدف آن نیز توسعهٔ منطقه‌ای و قلمرو نفوذی ترکان بود.<ref name=:3/> خطرناک‌ترین دشمن آق‌قویونلوها در این راه اتحادیهٔ ترکان [[قره‌قویونلو]] بود؛ بنابراین وقتی [[تیمور لنگ]] وارد صحنه شد و [[قره یوسف]] و دیگر رؤسای قره‌قویونلو با وی از در خصومت درآمدند، قره‌عثمان رهبر آق‌قویونلوها در سال ۱۳۹۹ میلادی به تیمور ملحق شد و به خدمت او درآمد. تیمور با شکست دادن سلطان [[بایزید یکم]] عثمانی که دشمن نیرومندی برای ترکمانان به شمار می‌‏رفت، به آنان فرصتی تازه بخشید تا به ایجاد مراکز قدرت در نواحی شمال غربی ایران بپردازند. به عبارتی، یورش تیمور لنگ به ایران این امکان را به بایندری‌ها داد تا آگاهانه در راه کسب قدرت گام بردارند.<ref name=":2"/> === قره عثمان: بنیان‌گذاری === [[پرونده:Aq Qoyunlu Turkomans (1435).png|بندانگشتی|قلمرو آق‌قویونلوها در آغاز و زمان [[قره عثمان]]]] بهاءالدین قره‌عثمان به عنوان بنیان‌گذار دولت آق‌قویونلو شناخته می‌شود. او زمانی در خدمت پادشاهان محلی ارزنجان و سیواس و حتی فرمانروایان مصر بود.<ref name=":9">{{پک|رشد|۱۳۸۵|ک=دانشنامه رشد|ف=فرمانروایان آق‌قویونلو}}</ref> قره‌عثمان در نخستین لشکرکشی تیمور به آناتولی طلایه‌دار سپاه تیمور بود و در لشکرکشی بعدی تیمور به سوریه و بعدها در [[نبرد آنکارا]] نیز شرکت کرد. تیمور به پاس خدمات رهبر آق‌قویونلوها لقب [[امیر (عنوان)|امیر]] به او بخشید و سرتاسر اراضی دیاربکر را [[تیول (املاک)|تیول]] وی ساخت<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۶۴}}</ref> و به این ترتیب دیاربکر تا هفتاد سال پس از آن مرکز سیاسی آق‌قویونلوها بود.<ref name=":1"/> پس از مرگ تیمور منازعات در سرزمین‌های مصیبت زدهٔ خاور نزدیک ادامه یافت. قره‌عثمان به خاندان تیمور وفادار باقی‌ماند، گو اینکه حمایت شاهرخ سود چندانی برای او نداشت و تا حدودی موجبات فرارسیدن مرگ او را فراهم ساخت. قره‌عثمان در زمان لشکرکشی‌های سه‌گانهٔ شاهرخ به آذربایجان علیه قرایوسف قراقویونلو همیشه در کنار تیموریان جنگید. اگرچه قره‌یوسف در آغاز نخستین لشکرکشی مرد، اما اسکندربیک دومین فرزند و جانشین وی شد و سرانجام این قره‌عثمان بود که پس از سومین لشکرکشی شاهرخ در [[ارزروم]] به‌شدت زخمی شد و بر اثر آن در اوت ۱۴۳۵ و در سن ۸۰ سالگی درگذشت.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۶۵}}</ref> === پس از قره عثمان: هرج و مرج === پس از مرگ قره عثمان، خاندان حاکمهٔ آق‌قویونلوها به مدت یک دهه گرفتار آشفتگی و نابسامانی ناشی از منازعات و دسیسه‌های بی‌پایان شدند. در این مدت دو تن از فرزندان عثمان بیک، نخست علی‌بیک (مرگ: ۱۴۴۰) و سپس حمزه بیک (مرگ: ۱۴۴۴) تلاش کردند میراث پدرشان را حفظ و حراست کنند، لیکن در جلوگیری از تهاجمات [[جهانشاه قراقویونلو]] ناکام ماندند و سرانجام متصرفاتشان به ناحیهٔ میان دیاربکر و [[ارزنجان]] محدود شد.<ref name=:5>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۵}}</ref> پس از آن بر سر جانشینی میان شیخ حسن، فرزند دیگر قره‌عثمان، و برادرزاده‌اش جهانگیر، پسر علی بیک، اختلاف افتاد. جهانگیر که شهر ماردین را به پایتختی خود برگزیده بود با عموی دیگرش قاسم بیگ نیز وارد جنگ شد.<ref name=":9"/> اوضاع پس از مرگ شاهرخ بدتر شد و جهانگیر در جنگ با جهانشاه قراقویونلو شکست خورد؛ اما [[اوزون حسن]] پسر کوچک‌تر علی بیک صلح‌نامه را نپذیرفت و جنگ با جهانشاه را ادامه داد.<ref name=":1"/> === اوزون حسن: اوج قدرت === سرانجام این حسن بود که در تابستان ۱۴۵۳ آمد را متصرف شد و در رأس آق‌قویونلوها قرار گرفت.<ref name=:5/> اوزون حسن توانست قدرت و اعتبار آق‌قویونلوها را بدیشان بازگرداند. وی موفق شد قلمرو حصن کیفا در ساحل دجله و قویونلو حصار در ساحل رود کلکیت را تسخیر کند. در نخستین لشکرکشی به گرجستان قلعۀ شابین قراحصار را تسخیر کرد و ذوالقدرها را از خالپوت اخراج کرد. اوزون حسن در نوامبر ۱۴۶۷ موفق شد در یک شبیخون، جهانشاه قراقویونلو را به همراه فرزندانش محمدی و ابویوسف غافلگیر کرده و اضمحلال امپراتوری آنان را موجب شود.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۷۸ و ۱۷۹}}</ref> پس از آن نوبت ابوسعید تیموری بود که به بهانهٔ نجات حسنعلی فرزند جهانشاه که در جنگ با آق‌قویونلوها از او کمک خواسته بود، لشکر خود را به سمت غرب حرکت داده بود.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۲۴}}</ref> سپاه تیموری به رغم افزونی و توان آن در یک موقعیت بحرانی قرار گرفت. چون از یک سو سرمای سخت زمستان آذربایجان غیرقابل تحمل بود و از سوی دیگر اوزون حسن راه‌های تدارکاتی از خراسان را بسته بود. ابوسعید در دشت مغان محاصره شده و پس از تحمل صدمات سنگین و شدید به اسارت درآمد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۲۵}}</ref> پس از این پیروزی اوزون حسن پایتختش را از دیاربکر به تبریز منتقل کرد. این حرکت به یک مقطع نو و سرازیر شدن موج بزرگ دوم عناصر جمعیتی ترکان از [[آناتولی]] به کوهپایه‌های ایران انجامید که به مدت یک سده پس از آن، نقش قابل اعتنایی در تحول و توسعهٔ ایران ایفا کردند.<ref name=:6>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۱}}</ref> مورخان، شخصیت دادگر و رعیت‌پرور اوزون حسن را ستوده‌‏اند.<ref name=:9/> [[پرونده:Aqqoyunluflag.png|بندانگشتی|140px|پرچم آق‌قویونلو‌ها در زمان [[اوزون حسن]]. امروزه در [[کاخ طوپقاپو]].]] از زمان [[فتح قسطنطنیه]] به دست سلطان [[محمد دوم]]، خطر فزایندهٔ توسعهٔ قدرت [[امپراتوری عثمانی]] برای غرب روشن شد.<ref name=:6/> از آن سو، اوزون حسن بالاجبار در سال ۱۴۶۱م ناظر گشایش ترابوزان به دست عثمانیان بود. در این زمان کوریا، ونیز، ناپل و سایر قدرت‌های اروپایی، هم‌جهت با ترابوزان، گرجستان و سلاطین ترکان بودند. اما هنگامی که ونیز سخنگوی اصلی کشورهای غرب شد، اوزون حسن هم سرانجام موقعیت مشابهی در شرق به دست آورد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۲}}</ref> لاجرم وقتی اوزون حسن در سال ۱۴۷۱ میلادی به [[قرامان]] لشکر کشید، واضح بود که مسئله، مسئلهٔ برتری و سیادت در آناتولی است. لاجرم برخورد میان سپاهیان سلطان محمد دوم و اوزون حسن در ۱۴۷۳ میلادی در نزدیکی روستای باشکنت در [[اوتلوق‌بئلی]] رخ داد و عثمانیان پیروز شدند.<ref name=:7>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۵}}</ref> گفتنی است که اوزون حسن پیش از آن از ونیزی‌ها خواسته بود که ارتش وی را با توپخانه و سلاح گرم تقویت کنند؛ اما این تسلیحات خیلی دیر به دستش رسید.<ref name=":1"/> به موجب پیمان صلحی که پس از آن منعقد شد، رود فرات مرز غربی امپراتوری ترکمانان شد.<ref name=:7/> === پس از اوزون حسن: تزلزل === [[پرونده:Портрет_Ягуб-бека_с_придворными._Альбом_Мехмета_Завоевателя.png|بندانگشتی|260px|نگاره‌ای از سلطان یعقوب و درباریانش]] هنگامی که اوزون حسن در اول شوال ۸۸۲ ق/۵ ژانویهٔ ۱۴۷۸م در سن ۵۳ سالگی درگذشت، امپراتوری آق‌قویونلو از شعب علیایی فرات تا کویر نمک بزرگ و از کرمان تا ماورای قفقاز و میان‌رودان و خلیج فارس کشیده شده بود. پسرش [[سلطان خلیل]] که در زمان اوزون حسن در شیراز حکومت داشت به جای پدرش بر تخت نشست. اما دوران حکومت او کوتاه بود و پس از ۵ ماه به دست پسران شیخ‌علی بیگ مهردار قطعه قطعه شد.<ref name=:9/> برادر جوانش [[سلطان یعقوب|یعقوب]] توانست پس از براندازی وی، امپراتوری را به مدت دوازده سال در آرامش نسبی نگه دارد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۱۸۷}}</ref> مورخان یعقوب را جانشین شایستهٔ اوزون حسن می‏‌دانند.<ref name=:9/> پس از مرگ سلطان یعقوب امپراتوری درگیر یک سلسله نزاع‌های بی‌وقفه قدرت شد. در ۸۹۶ ق/۱۴۹۱م بایسنقر، فرزند هشت سالهٔ یعقوب، تاج‌گذاری کرد و یک سال بعد رستم در ۸۹۷ ق/۱۴۹۲م او را خلع کرد. قبایل پرناک و قجر تحت رهبری ابراهیم بیک بایندر رستم را حمایت می‌کردند. در ۱۴۹۴م، ابراهیم بیک دستور داد که فرزندان [[شیخ حیدر (صفویه)|شیخ حیدر صفوی]] که پیشتر یعقوب پدرشان را کشته بود، به علت فعالیت‌های تهدیدکننده در اردبیل بازداشت شوند. اما در این میان کوچک‌ترین پسر به نام [[شاه اسماعیل یکم|اسماعیل]] فرصت یافت بگریزد و به لاهیجان پناه برد. در ۹۰۲ ق/۱۴۹۷م رستم را پسرعمویش احمد گوده برکنار کرد. احمد به زودی با طغیان امرا به رهبری ابراهیم بیک روبه‌رو شد و در ۹۰۳ ق/۱۴۹۸م در اصفهان شکست خورده و به قتل رسید. پس از آن به‌طور هم‌زمان سه سلطان در نقاط مختلف امپراتوری حکومت می‌کردند: [[سلطان الوند]] در عراق عرب، قاسم در دیاربکر و محمدی در فارس و عراق عجم. سرانجام در پائیز ۹۰۷ ق/۱۵۰۱م اسماعیل صفوی که دو سال پیش از لاهیجان بازگشته بود و با استفاده از نفوذ مذهبی خود توانسته بود عدهٔ بسیاری از جنگجویان ترکمان ([[قزلباشان]]) را به دور خود جمع کند، تبریز پایتخت آق‌قویونلوها را به اشغال خود درآورد. سلطان الوند نیز به دیاربکر گریخت و سه سال بعد در همانجا درگذشت. شاه اسماعیل در تابستان سال بعد کرمان، فارس و عراق عجم و در فاصلهٔ سال‌های ۱۴–۹۱۳ هجری قمری (۸–۱۵۰۷ میلادی) دیاربکر و در پائیز ۹۱۴ ق/۱۵۰۸م [[میان‌رودان]] را تسخیر کرد. واپسین فرمانروای آق‌قویونلو مراد بیگ بود که سعی داشت با کمک عثمانی‌ها تاج و تخت را بازپس گیرد. او در جنگ با [[دورمیش خان شاملو]] سردار شاه اسماعیل شکست خورد و سرش را برای پادشاه صفوی فرستادند. سرانجام با مرگ وی این دودمان منقرض شد.<ref name=":1"/><ref name=:9/> == دولت == آق‌قویونلو‌های بایندر به جای شیوهٔ جنگ‌سالاران، مانند دولت‌مردان رفتار کردند و به همین دلیل از حمایت طبقات بازرگان و اشراف ماوراء قفقاز (ارمنستان، آذربایجان و گرجستان کنونی) برخوردار شدند.<ref>{{پک|Leeuw|2001|ک=Azerbaijan: A Quest of Identity, a Short History|ص=81}}</ref> آق‌قویونلوها و قره‌قویونلوها، آخرین حکومت‌های تاریخ ایران بودند که از نسب چنگیزی برای تثبیت مشروعیت خود استفاده کردند. در زمان سلطان یعقوب بود که پس از قرن‌ها [[یاسا|یاسای چنگیز]] منحل شد. اوزون حسن ساختار [[دیوانسالاری]] گذشته را به همراه منشی‌های آن که متعلق به خاندان‌های فعال در این زمینه برای چندین نسل بودند، حفظ کرد. چهار پست عالی دولتی آق‌قویونلوها همگی توسط ایرانیان اشغال شده بود. این چهار مقام در زمان اوزون حسن عبارت بودند از: [[وزیر (عنوان)|وزیر]] (رهبر [[دیوان (سازمان اداری)|دیوان]])، [[مستوفی]] (حسابدار عالی‌رتبه مالی)، [[مهردار]] (صاحب مهر دولتی) و [[میرآخور]] که بر دربار سلطنتی نظارت می‌کرد.<ref name=":1"/> [[پرونده:Edict of the Aq-Quyunlu ruler Ya'qub, Persia, Dated 19 Jumadi II.jpg|بندانگشتی|یک سند بخشش زمین از سوی [[سلطان یعقوب]]؛ [[تمغا]] و امضای او در بالا و پایین سند نمایان است.]] در حکومت‌هایی نظیر آق‌قویونلوها که به صورت اتحادیهٔ سیاسی قبایل موجودیت داشتند (همچون قراقویونلوها و حتی تیموریان)، با [[سیورغال]]‌های عظیمی از دیدگاه حقوق منطقه‌ای و امتیازات مطلق مواجه می‌شویم. هنگامی که مناطق نو زیر سلطهٔ دولت درمی‌آمد، نواحی پیشین حاکمان محلی به صورت سیورغال به آنان برگشت داده می‌شد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۲۴}}</ref> یعقوب و احمد آق‌قویونلو سیاست تضعیف سیورغال‌ها را در پیش گرفتند. قاضی صفی‌الدین عیسی ساوجی وزیر یعقوب، در تلاش برای جلوگیری از رشد نظام سیورغال، موازین و ضابطه‌های خود را در درجهٔ اول علیه صاحبان سیورغال‌های کوچک و متوسط راه انداخت.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۲۵}}</ref> این تلاش راه به جایی نبرد و پس از مرگ یعقوب، امرای رده بالا قاضی عیسی را به قتل رساندند.<ref name=":1"/> تلاش برای تقویت حاکمیت مرکزی و مبارزه علیه صاحبان سیورغال در زمان احمدبیگ تجدید شد که این عمل خشم اشرافیت مقتدر نظامی را علیه‌اش برانگیخت و او نیز پس از هفت ماه حکومت در نبرد با امیران متمرد کشته شد.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۲۶}}</ref> == اوضاع اجتماعی و اقتصادی == میزان مالیات محصولات کشاورزی مکان به مکان و زمان به زمان فرق می‌کرده‌است. در زمان اوزون حسن در اکثر مناطق مالیات پنج یک یا خمس از محصولات کشاورزی رایج بود.<ref name=:8>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۵۱}}</ref> ''[[قانون‌نامه حسن پادشاه]]'' در زمان اوزون حسن تدوین شد و هدف از آن نظام‌مند ساختن مالیات‌ها بود.<ref name=":1"/> لاجرم با توجه به ستمی که بر روستاییان روا می‌شد، دور از ذهن بود که تنظیمات اوزون حسن مورد پذیرش عموم قرار گیرد و حدود یکصد سال بعد در اکثر مناطق گرفتن خمس یا اندکی کمتر از آن همچنان برقرار بود.<ref name=:8/> در این دوره به تدریج اهمیت ایران در تجارت جهانی بر اثر بازشدن راه دریایی هند از طریق دماغه جنوبی آفریقا و درگیری‌های مداوم نظامی میان تیموریان و دولت‌های ترکان در غرب کمرنگ شد، چه اوضاع متغیر داخلی این دولت‌ها موانعی بر سر راه مفاهیم اقتصاد سیاسی و ملاحظات تجاری فرامنطقه‌ای ایجاد کرده بود.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۴۱}}</ref> شناخت ما از نظام پول رایج دولت آق‌قویونلو دست‌کم در مناطق شرق آناتولی، از گزارش‌هایی است که در زمان سلطان [[سلیم یکم]] در این مناطق ضبط شده‌است: یک آقچه عثمانی در زمان آق‌قویونلوها برابر با سه قراجه آقچه بود که به درهم نیز شهرت داشت. یک تنکه برابر با دو آقچه عثمانی و یک شاه‌روقی (تحریف شده شاهرخی) برابر با شش آقچه عثمانی بود. همچنین نوعی سکه نقره‌ رواج داشت که وزن معیار آن ۴.۶ گرم یا ۵.۲ گرم بود و این سکه نیز تنکه نامیده می‌شد. سکه‌هایی با وزن نیم، یک‌چهارم و یک‌هشتم سکه مذکور نیز موجود بود. در زمان آق‌قویونلوها در کنار چند سکهٔ رایج تنکه، دینار به ویژه دینار تبریزی در جریان بوده‌است. آق‌قویونلوها سکهٔ طلایی به وزن یک مثقال شرعی یعنی حدود ۳.۴ گرم ضرب می‌کردند که به احتمال زیاد برابر با اشرفی مصری بوده‌است.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۲۷۴ و ۲۷۵}}</ref> == فرهنگ و هنر == پس از اضمحلال قراقویونلوها و گشایش ایران، نه تنها تخت‌گاه آق‌قویونلوها به شرق (تبریز) منتقل شد، بلکه فرهنگ ایرانی بر شیوهٔ حکومت و فرهنگ آن‌ها تأثیرات بسزایی گذاشت. زبان رسمی و ادبی آق‌قویونلوها [[فارسی]]<ref>{{cite journal |last=Arjomand|first=Saïd Amir |title=Unity of the Persianate World under Turko-Mongolian Domination and Divergent Development of Imperial Autocracies in the Sixteenth Century |journal=Journal of Persianate Studies |date=2016|language=en|volume=9|issue=1|page=11|doi=10.1163/18747167-12341292 |quote=فروپاشی امپراتوری [[تیمور لنگ]] به تعداد فزاینده‌ای از حکومت‌های تیموری که توسط پسران و نوه های او اداره می‌شد، مسبب بازگشت چشمگیر [[عثمانیان]] به عرصه قدرت و فتح بیزانس و پیشروی به سمت غرب و همچنین، ظهور [[امپراتوری عشایری|امپراتوری‌های عشایری]] رقیب ترک-مغولی آق‌قویونلو و قره‌قویونلو در غرب ایران، یعنی عراق و شرق آناتولی شد. با این حال، در تمام این امپراتوری‌های عشایری، [[زبان فارسی]]، [[زبان رسمی]] دربار باقی ماند و آرمان‌ها ایرانی در پادشاهی غالب بود.}}</ref> و زبان خاندانی آنها [[ترکی آذربایجانی]] بود.<ref>{{cite book |last=Lazzarini|first=Isabella |title=Communication and Conflict: Italian Diplomacy in the Early Renaissance, 1350-1520|date=2015 |publisher= Oxford University Press|isbn=978-0-19-872741-5|page=244|language=en}}</ref> فرمانروایان آق‌قویونلو برای خود از عناوین [[سلطان]] و [[بیگ]] استفاده می‌کردند. آنها خود را وارث شاهان شکوهمند اسطوره‌ای ایران باستان (مانند [[فریدون]]، [[جمشید]] و [[کیکاووس]]) می‌دانستند و [[سلاطین عثمانی]] هم برای آنان همچون [[شاهان صفوی]] از القابی چون: «ملک الملوک ایران»، «سلطان سلاطین ایران»، «شاهنشاه ایران»، «خداوندگار عجم»، «صاحب شکوه جمشید، بصیرت فریدون و حکمت دارا» استفاده می‌کردند.{{نیازمند منبع}} اوزون حسن خود عنوان رسمی «[[پادشاه ایران]]» را داشت؛ عنوانی که بعدها به نوه‌اش شاه اسماعیل یکم صفوی به ارث رسید.<ref>{{cite book|last1=Roemer|first1=H. R.|title=Cambridge History of Iran|url=|year=198y|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|volume=VI|chapter=The Safavid Period|pages=339|language=en|isbn=}}</ref> [[پرونده:Prince mounted on horse; DCBL, T 401, f. 19b.jpg|بندانگشتی|نگاره‌ای که شاهزاده [[سلطان خلیل]] و نگهبانان وی را سوار بر اسب نشان می‌دهد؛ نمونه‌ای از هنر نگارگری دورهٔ آق‌قویونلو از ''[[دیوان هدایت]]'' در سال ۱۴۷۸م.]] تبریز در فاصلهٔ میان سلطنت [[جهانشاه قراقویونلو]] و سلطنت اوزون حسن و پسر او یعقوب آق‌قویونلو از مراکز عمدهٔ هنر کتاب‌آرایی و معماری بود.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۳۸۱}}</ref> از ابنیه دورهٔ اوزون حسن به غیر از مرمت [[مسجد جامع اصفهان]]، چیزی باقی نمانده. یکی از تاجران ونیزی که حدود سال ۱۵۱۰ میلادی از تبریز دیدن کرده، باغ و [[کاخ هشت‌بهشت تبریز|کاخ هشت‌بهشت]] و سایر ابنیهٔ این شهر را توصیف کرده‌است.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۳۷۸}}</ref> ''[[پنج گنج|خمسهٔ نظامی]]'' موجود در [[کاخ طوپقاپو]] و ''[[تاریخ طبری]]'' اثر [[محمد بن جریر طبری]] که در سال ۸۷۴ ق/۱۴۷۰م تحریر شده از آثار تذهیب شده این دوره هستند.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۴۰۰}}</ref> دربار حاکمان ترک در تبریز در روزگاری که [[مکتب هرات]] به دلیل اوضاع آشفتهٔ سیاسی در قلمرو شرقی تیموریان رو به افول گذاشته بود از هنر کتاب آرایی حمایت شایانی به عمل آورد. به عنوان نمونه، یعقوب بیک تا پایان عمر خود دوست‌دار فرهنگ ایران باقی‌ماند.<ref>{{پک|لاکهارت|جکسون|۱۳۸۷|ک=تاریخ ایران کمبریج|ص=۴۰۲}}</ref> == فهرست فرمانروایان آق‌قویونلو == {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ {{وسط|فهرست فرمانروایان آق‌قویونلو}} !ترتیب !! نام !! سکه !! سلطنت !! تاج‌گذاری !! تولد !! مرگ !! توضیحات |- |'''۱''' |'''[[قره عثمان]]''' |– |۱۳۷۸ میلادی – ۱۴۳۵ میلادی |۱۳۸۹ میلادی |۱۳۵۰ میلادی |۱۴۳۵ میلادی |او یکی از فرماندهان [[تیمور لنگ]] بود که توانست زیر سایه او یک حکومت محلی تشکیل دهد. پس از مرگ او دودمان آق‌قویونلو دچار هرج و مرج شد. |- |'''۲''' |'''[[اوزون حسن|ابوالنصر سلطان حسن]]''' |[[پرونده:Coin of Uzun Hasan, minted in Amed (Amid, Diyarbakır). Reverse.jpg|80px]] |۱۴۵۰ – ۶ ژانویه ۱۴۷۸ میلادی<hr>۸۲۸ – ۱۷ دی ۸۵۶ خورشیدی |۱۴۵۰ میلادی<hr>۸۲۹ خورشیدی |۱۴۲۳ میلادی<hr>۸۰۱ خورشیدی |۷ ژانویه ۱۴۷۸ میلادی<hr>۱۷ دی ۸۵۶ خورشیدی |او دومین و بزرگ‌ترین فرمانروای آق‌قویونلو‌ها بود که توانست بر آشوب‌های درون خاندانی چیره شود و [[بیگ‌نشین]] کوچک آنان را به یک [[امپراتوری]] تبدیل کند. او [[جهانشاه قراقویونلو]] را شکست داد و کشت. سپس به نبرد با [[ابوسعید گورکان]] فرمانروای تیموری رفت و با کشتن وی بر سرتاسر ایران به‌جز خراسان چیره شد و با عنوان «[[پادشاه ایران]]» تاج‌گذاری کرد. |- |'''۳''' |'''[[سلطان خلیل|ابوالفتح سلطان خلیل]]''' |– |۷ ژانویه ۱۴۷۸ – ۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ میلادی<hr>۱۷ دی ۸۵۶ – ۲۵ خرداد ۸۵۷ خورشیدی |۸ ژانویه ۱۶۷۸ میلادی<hr>۱۸ دی ۸۵۷ خورشیدی |۱۴۵۶ میلادی<hr>۸۴۵ خورشیدی |۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ میلادی<hr>۲۵ خرداد ۸۵۷ خورشیدی |او پس از پدرش اوزون حسن برتخت نشست؛ اما برادر کوچک‌ترش یعقوب بیگ او را برکنار کرد و کشت. |- |'''۴''' |'''[[سلطان یعقوب|ابوالمظفر سلطان یعقوب]]''' |[[پرونده:Coin of Yaqub bin Uzun Hasan, reverse.jpg|80px]] |۱۵ ژوئن ۱۴۷۸ – ۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ میلادی<hr>۲۵ خرداد ۸۵۷ – ۳ دی ۸۶۹ |۱۶ ژوئن ۱۴۷۸ میلادی<hr>۲۶ خرداد ۸۵۷ خورشیدی |۱۴۶۴ میلادی<hr>۸۴۳ خورشیدی |۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ میلادی<hr>۳ دی ۸۶۹ خورشیدی |وی با برکناری برادرش به سلطنت رسید. دوران سلطنت وی دوران تثبیت حکومت آق‌قویونلوها بود. او توسط همسرش مسموم و کشته شد. |- |'''۵''' |'''[[سلطان بایسنقر|ابوالفتح سلطان بایسنقر]]''' |[[پرونده:Gold coin of the Aq Qoyunlu ruler Baysunghur, Tabriz mint.jpg|80px]] |۲۴ دسامبر ۱۴۹۰ – ۵ ژوئن ۱۴۹۲ میلادی<hr>۳ دی ۸۶۹ – ۱۶ خرداد ۸۷۱ خورشیدی |۲۵ دسامبر ۱۴۹۰ میلادی<hr>۴ دی ۸۶۹ خورشیدی |۱۴۸۰ میلادی<hr>۸۵۹ خورشیدی |۵ ژوئن ۱۴۹۲ میلادی<hr>۱۶ خرداد ۸۷۱ خورشیدی |عموزاده‌اش [[سلطان رستم]] او را از سلطنت خلع کرد و کشت. |- |'''۶''' |'''[[سلطان رستم|ابوالمظفر سلطان رستم]]''' |[[پرونده:Rustam_Bayandur.png|80px]] |۵ ژوئن ۱۴۹۲ – ژوئیه ۱۴۹۷ میلادی<hr>۱۶ خرداد ۸۷۱ – تیر ۸۷۶ خورشیدی |۶ ژوئن ۱۴۹۲ میلادی<hr>۱۷ خرداد ۸۷۱ خورشیدی |– |ژوئیه ۱۴۹۷ میلادی<hr>تیر ۸۷۶ خورشیدی |دوران سلطنت وی دوران ثباتی نسبی بود. عموزاده‌اش احمد بیگ او را کشت. |- |'''۷''' |'''[[سلطان احمد گوده|ابوالنصر سلطان احمد]]''' |[[پرونده:Coin of Sultan Ahmad (Aq Qoyunlu).jpg|80px]] |ژوئیه ۱۴۹۷ – ۱۳ دسامبر ۱۴۹۷ میلادی<hr>تیر ۸۷۶ – ۲۲ آذر ۸۷۶ خورشیدی |ژوئیه ۱۴۹۷ میلادی<hr>تیر ۸۷۶ خورشیدی |۱۴۷۶ میلادی<hr>۸۵۵ خورشیدی |۱۳ دسامبر ۱۴۹۷ میلادی<hr>۲۲ آذر ۸۷۶ خورشیدی |در زمان او قلمرو آق‌قویونلوها میان شاهزادگان تقسیم شد. وی پادشاه آذربایجان بود و در جنگ با آیبه سلطان و فرمانروای فارس کشته شد. |- |'''۸''' |'''[[سلطان الوند|ابوالمظفر سلطان الوند]]''' |[[پرونده:Əlvənd _ Mirzə.jpg|80px]] |۱۴۹۷ – ۱۵۰۱ میلادی<hr>۸۷۶ – ۸۸۰ خورشیدی |۱۴۹۷ میلادی<hr>۸۷۶ خورشیدی |نامشخص |۱۵۰۲ میلادی<hr>۸۸۱ خورشیدی |او به مدت چند سال در دیاربکر و آذربایجان حکومت کرد. او در [[نبرد شرور]] با [[شاه اسماعیل یکم]] شکست خورد و کشته شد. |- |'''۹''' |'''[[سلطان مراد|ابوالمظفر سلطان مراد]]''' |[[پرونده:Coin of Sultan Murad (Aq Qoyunlu).jpg|80px]] |۱۴۹۷ – ۲۰ ژوئن ۱۵۰۳ میلادی<hr>۸۷۶ – ۲۹ خرداد ۸۸۲ خورشیدی |۱۴۹۷ میلادی<hr>۸۷۶ خورشیدی |۱۴۹۰ میلادی<hr>۸۶۹ خورشیدی |۱ ژانویه ۱۵۱۴ میلادی<hr>۱۱ دی ۸۹۲ خورشیدی |او آخرین شاه بایندر بود که در عراقین حکومت کرد و در سال ۱۵۰۳ از شاه اسماعیل شکست خورد. سرانجام، درمیش خان شاملو او را در سال ۱۵۱۴ کشت. |} == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد کتاب|نام=لارنس|نام خانوادگی=لاکهارت|نام۲=پیتر|نام خانوادگی۲=جکسون|عنوان=[[تاریخ ایران کمبریج]]|جلد=ششم|فصل=دوره تیموریان|مترجم=[[یعقوب آژند]]|سال=۱۳۸۷|ناشر=انتشارات مهتاب|مکان=تهران|شابک=۱-۴۹-۵۶۲۰-۹۶۴-۹۷۸|شابک نادرست=بله}} * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=رشد|عنوان=آق‌قویونلو|پیوند=https://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d8%a2%d9%82+%d9%82%d9%88%db%8c%d9%88%d9%86%d9%84%d9%88&SSOReturnPage=Check&Rand=0|دانشنامه=[[دانشنامه رشد]]|سال=۱۳۸۵|ویرایش=ششم|پیوند بایگانی=https://archive.today/20250116070243/https://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%A2%D9%82+%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&SSOReturnPage=Check&Rand=0|تاریخ بایگانی=2024-06-18|بازبینی=2024-06-18}} * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=رشد|عنوان=فرمانروایان آق‌قویونلو|پیوند=https://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%d9%81%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%b1%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86+%d8%a2%d9%82+%d9%82%d9%88%db%8c%d9%88%d9%86%d9%84%d9%88&SSOReturnPage=Check&Rand=0|دانشنامه=[[دانشنامه رشد]]|سال=۱۳۸۵|ویرایش=سیزدهم|پیوند بایگانی=https://archive.today/20250116070558/https://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86+%D8%A2%D9%82+%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&SSOReturnPage=Check&Rand=0|تاریخ بایگانی=2024-06-18|بازبینی=2024-06-18}} {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=iranica|عنوان=AQ QOYUNLŪ|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/aq-qoyunlu-confederation|دانشنامه=[[Encyclopaedia Iranica]]|سال=2011|صفحات=163–168|بازبینی=2020-06-18|کد زبان=en}} * {{cite book|last=Potts|first=Daniel T.|title=Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era|url=https://archive.org/details/nomadisminiranfr0000pott|year=2014|language=en|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199330799}} * {{cite book|last=Leeuw|first=Charles van der|title=Azerbaijan: A Quest of Identity, a Short History|year=2001|url=|publisher=Palgrave Macmillan|language=en|isbn=0-312-21903-2}} * {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{ویکی انبار-رده}} * [https://www.cgie.org.ir/fa/article/240390 «آق‌قویونلو»] در [[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] {{موضوعات آذربایجان}} {{ایالات در آناتولی قرون وسطی}} {{نوار درگاه|تاریخ|ایران|آذربایجان}} [[رده:آذربایجان در قرون وسطی]] [[رده:ارمنستان در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:ارمنستان قرون وسطی]] [[رده:انحلال‌های ۱۵۰۱ (میلادی) در آسیا]] [[رده:انحلال‌های ۱۵۰۳ (میلادی) در آسیا]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۳۷۸ (میلادی)]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۵۰۱ (میلادی)]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۵۰۸ (میلادی)]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۳۷۸ (میلادی) در آسیا]] [[رده:پادشاهی‌های پیشین آسیا]] [[رده:حکومت‌های ایران در سده ۱۴ (میلادی)]] [[رده:حکومت‌های ایران در سده ۱۵ (میلادی)]] [[رده:حکومت‌های ایران در سده ۱۶ (میلادی)]] [[رده:دربارهای فارسی‌زبان]] [[رده:دودمان‌های مسلمان]] [[رده:سلسله‌های ترک]] [[رده:سلسله‌های ملوک‌الطوایفی ایران]] [[رده:کشورهای پیشین در آسیا]] [[رده:گرجستان در قرون وسطی]] [[رده:آق‌قویونلو]] [[رده:آذربایجان ایران در قرون وسطا]] [[رده:عراق در قرون وسطی]] r49ywlfb1ylu91h7dx3t9va502jtuuu 0 30221 42127368 42111464 2025-06-18T13:08:33Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127368 wikitext text/x-wiki {{pp|small=yes|expiry=۲۰۲۴۰۸۲۹۰۸۳۴۵۷}} {{Infobox military person | honorific_prefix = [[امیر (ارتش)|امیر]] | name = علی صیاد شیرازی | image = General Shirazi.jpg | caption = تصویر طراحی‌شده با درجهٔ [[سپهبد]] | birth_date = ۲۳ خرداد {{تاریخ تولد|۱۳۲۳|۳|۲۳|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[دهستان کبودگنبد|کبودگنبد]]، [[شهرستان مشهد|مشهد]]، [[استان نهم]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۱۳۷۸|۱|۲۱|۱۳۲۳|۳|۲۳|گاه‌شمار=خورشیدی}} | death_place = [[تهران]]، [[ایران]] | placeofburial = [[قطعه ۲۹ بهشت زهرا|قطعه ۲۹]]، [[بهشت زهرا]]، [[تهران]] | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[ارتش شاهنشاهی ایران]] {{کوچک|(۱۳۵۷–۱۳۴۳)}}{{-}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] {{کوچک|(۱۳۷۸–۱۳۵۷)}} | serviceyears = ۱۳۷۸–۱۳۴۳ | rank = [[سرلشکر]]{{یاد|پس از ترور، به [[سپهبد]] ترفیع داده‌شد.}} | commands = [[فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی ارتش]] | battles = {{Unbulleted list|[[شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران|شورش ۱۳۵۷ کردها]]|[[جنگ ایران و عراق]]|{{•}} [[عملیات فتح‌المبین]]|{{•}} [[عملیات بیت‌المقدس]]|{{•}} [[عملیات رمضان]]|[[عملیات ظفر ۷]]|{{•}} [[عملیات نصر ۴]]|{{•}} [[عملیات مرصاد]]}} | awards = [[#جایزه‌ها و نشان‌های افتخار|''فهرست کامل'']] | alma_mater = [[دانشگاه افسری امام علی|دانشکده افسری]] |همسر=عفت شجاع (درگذشته سال ۱۴۰۳)}} '''علی صیاد شیرازی''' (۲۳ خرداد ۱۳۲۳ – ۲۱ فروردین ۱۳۷۸) مدرس و عضو [[ارتش شاهنشاهی ایران]] پیش از انقلاب، [[سرلشکر]] [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی ارتش]]، سومین [[فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] از ۶ مهر ۱۳۶۰ تا ۱۲ مرداد ۱۳۶۵ و از فرماندهان [[جنگ ایران و عراق]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه: علی صیاد شیرازی (۱۳۲۳–۱۳۷۸)|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/48124/زندگینامه-علی-صیاد-شیرازی-۱۳۲۳-۱۳۷۸|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2008-04-08|بازبینی=2020-10-06|کد زبان=fa}}</ref> وی پس از استعفا از فرماندهی نیروی زمینی ارتش، عضو [[شورای عالی دفاع ملی]] شد و سپس، جانشینی [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستادکل نیروهای مسلح]] را برعهده گرفت. صیاد شیرازی در ۲۱ فروردین ۱۳۷۸ در [[تهران]] و مقابلِ درِ منزلش، به دست اعضای [[سازمان مجاهدین خلق ایران|سازمان مجاهدین خلق]] ترور شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ناگفته‌های سردار بلندپایه سپاه از عملیات انتقام خون شهید صیاد شیرازی از منافقین|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1375005/ناگفته-های-سردار-بلندپایه-سپاه-از-عملیات-انتقام-خون-شهید-صیاد|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2020-04-10|بازبینی=2020-10-06|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iranian General Is Assassinated in Teheran (Published 1999)|نشانی=https://www.nytimes.com/1999/04/11/world/iranian-general-is-assassinated-in-teheran.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=1999-04-11|تاریخ بازبینی=2020-10-06|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام خانوادگی=Reuters}}</ref> پس از کشته شدن به وی درجه سپهبدی داده شد.<ref>https://defapress.ir/fa/news/607598/امیر-سپهبد-شهید-علی-صیاد-شیرازی</ref> == زندگی == === تولد === علی صیاد شیرازی در ۲۳ خرداد ۱۳۲۳ در روستای [[دهستان کبودگنبد|کبودگنبد]]<ref name="autogenerated2">[http://www.irib.ir/occasions/Sayyad-shirazi\shirazi.htm صیاد شیرازی]</ref> از توابع [[مشهد]] (واقع در [[شهرستان کلات]] [[استان خراسان رضوی]] فعلی) زاده شد.<ref name="autogenerated4">{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/occasion/21farvardin85/index.htm |title=شهادت امیر سرلشکر علی صیاد شیرازی (ایرنا) |accessdate=۱۶ ژوئن ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130925044458/http://www2.irna.ir/occasion/21farvardin85/index.htm |archivedate=۲۵ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref name="autogenerated6">[http://www.hawzah.net/Hawzah/News/NewsView.aspx?LanguageID=1&NewsID=59254 کتابشناسی شهید علی صیاد شیرازی (خبرگزاری hawzah.ne)]</ref><ref>گلعلی بابایی و حسین بهزاد، همپای صاعقه (کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله)، سوره مهر، چ۴، ص۸۰۳</ref> مادرش شهربانو و پدرش زیادخان نام داشت. پدرش، که از [[عشایر]] [[ایل افشار|افشار]] [[کرمان]]<ref name="autogenerated2"/> بود، به استخدام ژاندارمری درآمد و سپس به ارتش منتقل شد. او به همراه پدر و خانواده، مانند دیگر خانواده‌های نظامیان، از شهری به شهری مهاجرت می‌کرد. شهرهای [[مشهد]]، [[گرگان]]، [[شاهرود]]، [[آمل]]، [[گنبد کاووس|گنبد]] و سرانجام [[گرگان]] محلّ پرورش وی شدند.<ref name="autogenerated2"/> مادر وی، شهربانو شجاع، در ۴ مرداد ۱۳۹۵ درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مادر شهید سپهبد صیادشیرازی درگذشت + تصویر|نشانی=https://ana.press/fa/news/19/104830/مادر-شهید-سپهبد-صیادشیرازی-درگذشت-تصویر|وبگاه=ana.press|بازبینی=2020-10-06|کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref> === تحصیلات و ازدواج === علی صیاد شیرازی، در سال ۱۳۴۰ برای ادامه تحصیل به تهران آمد<ref name="autogenerated3">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.sajed.ir/pe/content/view/6478/379/ |عنوان=مردی که نامش در تاریخ زنده ماند |بازبینی=۲۴ مارس ۲۰۰۹ |archive-date=۱۸ نوامبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20091118094023/http://www.sajed.ir/pe/content/view/6478/379 |dead-url=yes}}</ref> و سال ششم متوسطه را در [[تهران]] گذراند و در سال ۱۳۴۲ موفق به اخذ دیپلم گردید.<ref name="autogenerated2"/> در سال ۱۳۴۳ در کنکور [[دانشکده افسری]] شرکت کرد و پذیرفته شد و سرانجام در مهرماه ۱۳۴۶ در رسته [[توپخانه]] دانش‌آموخته شد و با درجه [[ستوان]] دومی وارد ارتش گردید.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated6"/> پس از طی دوره آموزشی در [[شیراز]] و [[اصفهان]] به لشکر [[تبریز]] و سپس لشکر زرهی [[کرمانشاه]] منتقل شد.<ref name="autogenerated2"/> او در سال ۱۳۵۰ برای گذراندن دوره آموزش زبان انگلیسی به تهران منتقل شد و پس از پایان کلاس به موجب تسلط بالایی که به دست آورده بود، از استادان زبان انگلیسی ارتش شد. وی زمانی که تصمیم داشت با دختر عموی خود، عفت شجاع، ازدواج کند، با مخالفت ارتش [[حکومت پهلوی]] روبرو شد. [[حکومت پهلوی]] دلیل مخالفتش را سابقه مبارزاتی پدر عفت شجاع با حکومت مطرح کرد. اما سرانجام در اثر اصرار ستوان شیرازی، ارتش [[حکومت پهلوی]] با این ازدواج موافقت کرد.<ref>[http://khakriz.roshd.ir/Sardaran/View/tabid/137/ArticleId/132/.aspx علی صیادشیرازی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150212223813/http://khakriz.roshd.ir/Sardaran/View/tabid/137/ArticleId/132/.aspx |date=۱۲ فوریه ۲۰۱۵}} رشد (شبکه ملی مدارس)</ref> او در [[انجمن حجتیه]] فعالیت می‌کرد و از افراد مهم آن‌ها بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برگی از تاریخ/ آیت الله خزعلی(2) انجمن حجتیه را بد معرفی کردند |نشانی=https://www.isna.ir/news/8111-03765|وبگاه=ایسنا|تاریخ=۱۶ بهمن ۱۳۸۱ |بازبینی=۲۱ فروردین ۱۴۰۰|کد زبان=fa}}</ref> وی در سال ۱۳۵۲ برای تکمیل تخصص‌های توپخانه از طرف ارتش به [[آمریکا]] اعزام شد<ref>گلعلی بابایی و حسین بهزاد، [[همپای صاعقه]] (کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله)، سوره مهر، چ۴، ص۸۰۳</ref> تا دوره [[هواسنجی]] [[بالستیک]] را بگذراند. او این دوره آموزشی را در شهر [[فورت سیل]] در ایالت [[اوکلاهما]]، در منطقه‌ای نظامی، با موفقیت طی کرد و پس از گذراندن دوره، با تخصصی جدید به [[ایران]] مراجعت کرد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated3"/> ارتش برای استفاده از دانش نظامی [[ستوان]]، او را در سال ۱۳۵۳ به اصفهان (مرکز توپخانه) منتقل کرد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated4"/> == مبارزات سیاسی == پیش از انقلاب صیاد در اصفهان با یافتن دوستان جدید مطالعات مذهبی خود را پی گرفت و شخصیت سیاسی خویش را بارز ساخت و در نامه‌ای که برای محمد مهدی کتیبه، یکی از افسران مذهبی، ارسال کرد این جمله را نوشت: «''در مورد برنامه‌های مذهبی بحمدالله پیش می‌رویم مخصوصاً در آن قسمت که می‌دانید''». این جمله حساسیت ضداطلاعات را برانگیخت و از آن پس وی تحت مراقبت قرار گرفت. آن‌ها پس از تحقیق و مراقبت متوالی، او را «''متعصب مذهبی''» معرفی کردند و مراقبت از وی را شدت بخشیدند.<ref name="autogenerated2"/>{{سخ}}صیاد در اواخر حکومت پهلوی به دلیل این که در بین افسران، ضدیت با حکومت وقت می‌کرد و از مخالفان [[حکومت پهلوی]] بود، ضداطلاعات از قرار دادن جنگ‌افزار در اختیار وی ممانعت کرد و اعلام نمود که از واگذاری مشاغل حساس به او خودداری شود. سرانجام او در ۱۹ بهمن دستگیر و زندانی شد و در آستانه پیروزی انقلاب، در بهمن ۱۳۵۷ آزاد شد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated6"/><ref name="autogenerated3"/> پس از پیروزی انقلاب، صیاد شیرازی با [[رحیم صفوی]] و [[احمد سالک]] آشنا می‌شود و با همکاری یکدیگر از پادگان‌های [[اصفهان]] حفاظت می‌کنند.<ref name="autogenerated6"/> == مسئولیت‌ها == [[پرونده:Ali Sayad Shirazi 6.jpg|بندانگشتی|200px|اعطای سردوشی به سربازان]] [[پرونده:Ali Sayad Shirazi 7.jpg|بندانگشتی|200px|سان دیدن از سربازان]] وی پس از پیروزی [[انقلاب ایران]]، سال ۱۳۵۸ در کردستان، به فرماندهی عملیات شمال غرب کشور برگزیده شد و در نبردهای کردستان به همراه [[مصطفی چمران]] نقش مهمی ایفا نمود.<ref name="autogenerated4"/> پس از حوادث کردستان، صیاد با درجه سرگردی به همراه [[رحیم صفوی]] به غرب اعزام می‌شود و با همکاری ارتش و سپاه، بر [[سنندج]] مسلط می‌شود. این عملیات در [[کردستان]] موجب می‌شود تا او با درجه سرهنگی به فرماندهی عملیات غرب منصوب شود. ولی مدتی بعد به سبب تمرد، این ۲ درجه از او پس گرفته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ازخلع درجه صیادشیرازی تا علت ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/778830/ازخلع-درجه-صیادشیرازی-تا-علت-ادامه-جنگ-پس-از-فتح-خرمشهر|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2018-05-23|بازبینی=2020-12-04|کد زبان=fa}}</ref> در نوشته‌های [[سید ابوالحسن بنی‌صدر]]، رئیس‌جمهور سابق ایران، این‌گونه آورده شده که در سردشت، نیروهای تحت امر سرهنگ صیاد شیرازی تلفات و شکست سختی متحمل شده‌اند. در پاسخ به پرسش فرماندهٔ کل قوا، بنی‌صدر در مورد تلفات، صیاد شیرازی پاسخ می‌دهد آنان به بهشت می‌روند و برای جبران شکست درخواست استفاده از [[بمب ناپالم]] می‌کند که با خشم شدید و مخالفت بنی‌صدر مواجه می‌شود. این اختلافات موجب خلع دو درجه، برکناری و دستور محاکمهٔ نظامی صیاد شیرازی می‌شود.<ref>نامه‌های بنی‌صدر به خمینی و دیگران، ص 157 و 3-321</ref> ولی آنچه توسط خود صیاد شیرازی و همچنین سخنگوی وقت ارتش سرتیپ غلامحسین دربندی نقل شده، این ماجرا با آنچه بنی‌صدر نوشته متفاوت است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ماجرای کسر ۲ درجه از شهید صیاد توسط بنی‌صدر/ من این جلسه را آلوده و ناپاک می‌بینم|نشانی=https://www.mizanonline.ir/fa/news/452973/ماجرای-کسر-۲-درجه-از-شهید-صیاد-توسط-بنی‌صدر-من-این-جلسه-را-آلوده-و-ناپاک-می‌بینم|ناشر=میزان|تاریخ=۳۱ شهریور ۱۳۹۷|بازبینی=۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref> صیاد شیرازی دربارهٔ عزل خود گفته است:<blockquote>به موجب سعایت‌هایی که علیه اینجانب و قرارگاه عملیاتی غرب کشور انجام گرفت، به دستور رئیس‌جمهوری وقت حیطه فرماندهی من به کردستان محدود شد. سپس از مسئولیت خود عزل شدم. در ضمن به درجه قبلی یعنی سرگردی تنزل یافتم. در همین اوان بود که جنگ تحمیلی نیز آغاز گردید.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://maarefjang.ir/contentviewed.aspx?id=5754&AspxAutoDetectCookieSupport=1 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=4 دسامبر 2020 |archive-date=18 سپتامبر 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190918052851/http://maarefjang.ir/contentviewed.aspx?id=5754&AspxAutoDetectCookieSupport=1}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=این چهره نظامی، ارتش و سپاه را بهم نزدیک کرد /ماجرای عزل صیاد شیرازی از سوی بنی صدر +عکس|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1367912/این-چهره-نظامی-ارتش-و-سپاه-را-بهم-نزدیک-کرد-ماجرای-عزل-صیاد|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2020-03-22|بازبینی=2020-12-04|کد زبان=fa}}</ref></blockquote> == بازگشت به ارتش == {{سخ}}پس از خلع بنی‌صدر، با حضور [[محمدعلی رجایی]] در سمت ریاست جمهوری، صیاد شیرازی بار دیگر با دریافت دو درجه، به ارتش بازگشت<ref>گلعلی بابایی و حسین بهزاد، [[همپای صاعقه]] (کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله)، سوره مهر، چ۴، ص۸۰۴</ref> و برای پایان دادن به ناهماهنگی ارتش و سپاه، قرارگاه مشترک عملیاتی سپاه و ارتش تحت عنوان قرارگاه حمزه سیدالشهداء را راه‌اندازی کرد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated4"/><ref name="autogenerated6"/><ref name="autogenerated3"/> صیاد شیرازی درخاطره‌ای نقل می‌کند: <blockquote>نامه‌ای به من ابلاغ شد تا قرار گاه را به‌هم بزنم و بعنوان مشاور فرمانده لشکر کردستان در امرعملیات نامنظم کار کنم؛ یعنی مسئولیت من از فرماندهی منطقه کرمانشاه و کردستان محدود به کرمانشاه شد. حالا می‌بایست یک دفعه تشکیلات را برهم می‌زدیم در حالی که کار تمام نشده بود، چون کار را غیر معقول می‌دیدم؛ غفلت کردم و نامه‌ای تهیه کردم و در آن جملاتی نوشتم که از نظر نظامی حالت طغیان و سرپیچی و تمرد را داشت. مستندترین مدرکی که بنی صدر به تحریک اطرافیانش همه جا بگوید ببینید این همان است که می‌گفتم؛ صیاد طغیان و تمرد کرده است. بنی صدر نامه را مستقیم برده بود خدمت حضرت امام و گفته بود که صیاد شیرازی تمرد کرده. حضرت امام مرا که نمی‌شناخت ایشان هم همان اعتقادی که به اصول دین داشتند دستور داده بودند؛ با ایشان طبق مقررات رفتار کنید و منظور از مقررات نه تنها برکناری با قاطعیت بلکه گرفتن درجه و حتی دادگاهی کردن بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=با ایشان طبق مقررات رفتار کنید!/خاطره|نشانی=http://www.imam-khomeini.ir/fa/c13_21905/خاطرات/خاطرات_شخصیت_ها/با_ایشان_طبق_مقررات_رفتار_کنید!_خاطره|وبگاه=www.imam-khomeini.ir|بازبینی=2020-12-04}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ازخلع درجه صیادشیرازی تا علت ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/778830/ازخلع-درجه-صیادشیرازی-تا-علت-ادامه-جنگ-پس-از-فتح-خرمشهر|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2018-05-23|بازبینی=2020-12-04|کد زبان=fa}}</ref></blockquote> == فرماندهی نیروی زمینی ارتش == پس از کشته شدن [[ولی‌الله فلاحی]] در ۹ مهر ۱۳۶۰، [[قاسمعلی ظهیرنژاد]] (فرماندهٔ وقت نیروی زمینی) به سمت رئیس ستاد مشترک ارتش منصوب شد و صیاد شیرازی (با درجه سرهنگی) به درخواست [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، رئیس [[شورای عالی دفاع]] و با حکم [[سید روح‌الله خمینی]] به عنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش منصوب شد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated4"/><ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://emam.com/posts/view/2795| عنوان = حکم انتصاب آقای علی صیاد شیرازی به سمت فرمانده نیروی زمینی ارتش| ناشر = [[سایت جامع امام خمینی]]}}</ref> او در مقام فرمانده نیروی زمینی ارتش با مشارکت [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، در [[عملیات طریق القدس]]، [[عملیات فتح‌المبین|فتح‌المبین]]، [[عملیات بیت‌المقدس|بیت‌المقدس]]، [[عملیات رمضان|رمضان]]، [[عملیات مسلم‌بن‌عقیل|مسلم‌بن‌عقیل]]، [[عملیات مطلع‌الفجر|مطلع‌الفجر]]، [[عملیات محرم|محرم]]، [[عملیات والفجر ۱|والفجر۱]]، [[عملیات والفجر ۲|۲]]، [[عملیات والفجر ۳|۳]]، [[عملیات والفجر ۴|۴]]، [[عملیات والفجر ۸|۸]]، [[عملیات والفجر ۹|۹]]، [[عملیات خیبر]] و [[عملیات بدر|بدر]] و [[عملیات قادر|قادر]] شرکت نمود و پیروزی‌های بزرگی را برای ایران به ارمغان آورد.<ref name="autogenerated2"/> [[پرونده:Ali Sayad Shirazi & Mohsen Rezaee.jpg|بندانگشتی|200px|علی صیاد شیرازی و [[محسن رضایی]]]] در سال ۱۳۶۴ و بعد از [[عملیات قادر]] صیاد شیرازی ناکامی ارتش در این عملیات را ناشی از عدم همکاری سپاه دانسته<ref>در کمین گل سرخ، ص۳۴۵ به نقل از یادداشت‌های روزانهٔ غلامرضا صالحی، از فرماندهان لشکر ۲۷ سپاه.</ref>و این موضوع اختلافات پیش آمده بین محسن رضایی به عنوان فرمانده کل سپاه و صیاد شیرازی به عنوان فرمانده نیروی زمینی ارتش تا بدانجا رسید که آیت‌الله خمینی در تیر ۱۳۶۵ با آنها در [[جماران]] ملاقات کرد و از آنها خواست «وحدت» را دنبال کنند.<ref name=gary87>{{cite news|last=Sick|first=Gary G.|title=Iran's Quest for Superpower Status|url=http://www.foreignaffairs.com/articles/42020/gary-g-sick/irans-quest-for-superpower-status?page=show|accessdate=28 July 2013|newspaper=Foreign Affairs|date=Spring 1987}}</ref> اما علی صیاد شیرازی در مرداد سال ۱۳۶۵ از فرماندهی نیروی زمینی استعفا داد و با پیشنهاد [[سید علی خامنه‌ای]] و تصویب سید روح‌الله خمینی به سمت «نمایندگی رهبری در شورای عالی دفاع» منصوب شد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated3"/> به گفته رئیس اداره دوم ارتش در دهه ۶۰، سرهنگ [[محمدمهدی کتیبه]] محسن رضایی باعث کنارگذاشتن صیاد شیرازی از فرماندهی نیروی زمینی ارتش بود.<ref>https://www.khabaronline.ir/news/1294719/سرهنگ-کتیبه-صیاد-شیرازی-به-خاطر-اختلاف-با-محسن-رضایی-کنار-گذاشته</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.nedayeazadi.net/1398/05/28597 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲ مارس ۲۰۲۱ |archive-date=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123064253/http://www.nedayeazadi.net/1398/05/28597 |dead-url=yes}}</ref><ref>https://www.mosalasonline.com/بخش-سیاسی-6/45749-صیاد-شیرازی-بخاطر-اختلاف-با-محسن-رضایی-کنار-گذاشته-شد</ref> در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۶۶، وی به درجه [[سرتیپ]]ی ارتقاء یافت. صیاد شیرازی (به همراه [[محسن رضایی]] و [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]) به عنوان "اصلی‌ترین رهبران نظامی ایران و کسانی که به وضوح پس از [[آزادسازی خرمشهر]] طرفدار ادامه جنگ و کشاندن جنگ به داخل عراق بودند، شناخته می‌شد.<ref>{{cite book|title=Vanguard of the Imam: Religion, Politics, and Iran's Revolutionary Guards|url=https://archive.org/details/vanguardofimamre0000osto|p=[https://archive.org/details/vanguardofimamre0000osto/page/254 254]|publisher=Oxford University Press; 1 edition (1 April 2016) |year=2016|author1=Afshon Ostovar|isbn=978-0-19-938789-2}}</ref> [[پرونده:Ali Sayad Shirazi 4.jpg|انگشتی|صیاد شیرازی با درجه [[سرتیپ]]ی]] صیاد شیرازی در سال ۱۳۶۷ در [[عملیات مرصاد]] که میان [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] و [[سازمان مجاهدین خلق]] در پایان جنگ ایران و عراق و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوم تا هفتم مرداد ۱۳۶۷ درگرفت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شبیخون به نفاق؛ روایت‌هایی دست اول از عملیات مرصاد - تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/05/06/3128878/شبیخون-به-نفاق-روایت-هایی-دست-اول-از-عملیات-مرصاد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2025-05-17|کد زبان=fa}}</ref> و در خلال آن مرزهای غربی ایران مورد هجوم [[مجاهدین خلق]] قرار گرفته بود، با طراحی و فرماندهی این عملیات به نیروهای مجاهدین شکست سختی وارد کرد.<ref name="autogenerated2"/> == پس از جنگ == در مهر ۱۳۶۸، بنابه درخواست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، و با موافقت و حکم فرماندهی کل قوا به سمت معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح<ref name="autogenerated6"/> و در [[شهریور]] ۱۳۷۲ به سمت جانشین [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] منصوب شد. او پنج روز قبل از مرگ در ۱۶ فروردین ۱۳۷۸ هم‌زمان با [[عید غدیر]]، از سوی [[آیت‌الله خامنه‌ای|فرمانده کل قوا]] به درجه [[سرلشکر]]ی ارتقاء پیدا کرد که این درجه مجدداً پس از کشته شدن وی به [[سپهبد]]ی ارتقاء یافت.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated6"/> == ترور == [[پرونده:Sayyad newspaper.jpeg|بندانگشتی|خبر کشته‌شدن صیاد شیرازی در نشریه مجاهد]] صیاد شیرازی در بامداد ۲۱ فروردین ۱۳۷۸ به وسیله عوامل مسلح [[سازمان مجاهدین خلق]] در پوشش رفتگر، مقابل در منزل مسکونی‌اش واقع در تهران و در برابر دیدگان فرزندش ترور شد.<ref name="autogenerated2"/><ref name="autogenerated4"/><ref name="autogenerated3"/> طبق گزارشی از خبرگزاری ایسنا، زهره قائمی، به عنوان مسئول عملیات ترور صیاد شیرازی معرفی شد.<ref name=>{{cite web |url= https://www.isna.ir/news/99012111725/فرجام-مسئول-عملیات-ترور-شهید-صیاد-شیرازی-عکس|title=فرجام مسئول عملیات ترور شهید صیاد شیرازی |website=ISNA News|access-date=}}</ref> علی صیاد شیرازی طی مراسمی با حضور [[سید علی خامنه‌ای]] و مقامات لشکری و کشوری و جمعی از دوستدارانش تشییع، و در [[قطعه ۲۹ بهشت زهرا|قطعه ۲۹]] [[بهشت زهرا]] به خاک سپرده شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=15848 |title=همشهری آن لاین |accessdate=۲۹ ژانویه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070427144902/http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=15848 |archivedate=۲۷ آوریل ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.sajed.ir/pe/content/view/6441/379/ |عنوان=شخصیت و نفوذ اجتماعی شهید امیر سپهبد صیاد شیرازی |بازبینی=۲۴ مارس ۲۰۰۹ |archive-date=۱۸ نوامبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20091118093953/http://www.sajed.ir/pe/content/view/6441/379 |dead-url=yes}}</ref> == پس از ترور == [[پرونده:Funeral of General Sayyad Shirazi.jpg|بندانگشتی|حضور مردم در تشییع پیکر صیاد شیرازی]] [[File:Supreme Leader Ali Khamenei - Funeral of Ali Sayad Shirazi (2).jpg|thumb|بوسه [[سید علی خامنه‌ای]] بر تابوت صیاد شیرازی در مراسم تشییع]] [[سید یحیی رحیم‌صفوی|یحیی رحیم صفوی]] فرمانده وقت [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در حاشیه مراسم یازدهمین سالگرد ترور گفت: عملیات تلافی‌جویانه [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در همان سال اول ترور، با شلیک بیش از هزار گلوله توپ و [[موشک]] به مقرهای [[سازمان مجاهدین خلق|مجاهدین خلق]] در داخل خاک عراق انجام شد. [[رحیم صفوی]] تصریح کرد: بدون شک دستور ترور صیاد شیرازی از یک رده بالاتر به [[سازمان مجاهدین خلق|مجاهدین خلق]] داده شد و شخص [[صدام حسین|صدام]] این دستور را به [[سازمان مجاهدین خلق|مجاهدین خلق]] داد.<ref name="autogenerated5">[http://www.farsnews.com/8901190344//عملیات تلافی‌جویانه سپاه با شلیک هزار موشک و گلوله توپ به پایگاه منافقین در عراق]{{پیوند مرده}}</ref> سرلشکر [[رحیم صفوی|صفوی]] افزود: [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] در همان سال اول ترور وی، طی یک طرح عملیاتی از ساعت ۴ تا ۸ صبح تمام مقرهای [[سازمان مجاهدین خلق|مجاهدین خلق]] از پادگان اشرف گرفته تا العماره را با شلیک بیش از هزار موشک و گلوله توپ‌خانه برد بلند، منهدم و تلفات سنگینی را به [[سازمان مجاهدین خلق|مجاهدین خلق]] وارد کرد. به دنبال این عملیات، عراق واکنش شدیدی از خود نشان نداد و تنها به گله مختصری بسنده کرد<ref>.[http://www.asriran.com/fa/news/107232 عصر ایران]</ref> [[احمدرضا پوردستان]] فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی، دلایل و بهانه‌های اصلی ترور صیاد شیرازی توسط [[سازمان مجاهدین خلق ایران|مجاهدین خلق]] را شکست و ضربه‌ای دانست که این گروه در [[عملیات مرصاد]] در اثر تدابیر و فرماندهی صیاد شیرازی متحمل شده بودند. وی افزود صیاد شیرازی با شناخت خوبی که از منطقه و نیروها داشت به پایگاه [[کرمانشاه]] رفت و با بالگرد ۲۱۴ هوانیروز، عملیات شناسایی از منطقه را انجام داد و در نهایت با ساماندهی و تدابیر ویژه خود با کمک و هدایت نیروها، ضربه مهلکی در عملیات مرصاد به مجاهدین خلق وارد و مجاهدین خلق را مجبور به عقب‌نشینی کرد.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81697090/ شکست در مرصاد دلیل ترور شهید صیاد شیرازی بود] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> [[فرض‌الله شاهین‌راد]] در مورد وی می‌گوید «صیاد توانست خرد نظامی را با احساس مردمی ترکیب کند». شاهین راد این کار را خدمت صیاد می‌داند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=|وبگاه=آپارات|نشانی=http://www.aparat.com/v/X3fLo|عنوان=خشت خام / نوبت بیست و نهم / گفتگوی حسین دهباشی با فرض الله شاهین راد|بازبینی=2017-08-04}}</ref> پس از درگذشت علی صیاد شیرازی، [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی به او درجه [[سپهبد|سپهبدی]] اعطا کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار نخستین بار-لحظات منتشرنشده‌ای از اعطای درجه سپهبدی صیاد شیرازی|نشانی=https://mehrnews.com/xV5M2|وبگاه= خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-04-10|بازبینی=2021-08-19|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعطای درجه سپهبدی صیاد شیرازی توسط رهبرانقلاب به فرزند شهید+ فیلم|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/14000121000421|وبگاه= خبرگزاری فارس|تاریخ=2021-04-10|بازبینی=2021-08-19|کد زبان=fa}}</ref> == دیدگاه‌ها == هم‌رزمان و فرماندهان دوران [[جنگ ایران و عراق|دفاع مقدس]] بارها از خصایل برجسته سردار علی صیاد شیرازی سخن گفته‌اند. [[محسن رضایی]]، فرمانده وقت سپاه در جنگ و دبیر فعلی مجمع تشخیص مصلحت، در سالگرد وفات او گفت: «من و صیاد در هشت سال دفاع مقدس کنار هم بودیم و شرایط سختی را پشت سر گذاشتیم… وی پس از جنگ با تیر بغض‌آلود منافقین شهید شد».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محسن رضایی: شهید صیاد شیرازی بین ارتش و سپاه تعامل برقرار کرد|نشانی=https://www.isna.ir/news/91012206672/محسن-رضايي-شهيد-صياد-شيرازي-بين-ارتش-و-سپاه-تعامل-برقرار-كرد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2012-04-10|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> وی همچنین تأکید کرد که شهید شیرازی «توانست تعامل خوبی بین سپاه و ارتش برقرار کند» و یادآور شد که صیاد «فردی شجاع بود؛ به راحتی زیر رگبار توپخانه دشمن جلو می‌رفت و از هیچ چیز نمی‌ترسید، ضمن آنکه فردی مؤمن و با تقوا نیز بود و نماز شب خود را ترک نمی‌کرد».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محسن رضایی: شهید صیاد شیرازی بین ارتش و سپاه تعامل برقرار کرد|نشانی=https://www.isna.ir/news/91012206672/محسن-رضايي-شهيد-صياد-شيرازي-بين-ارتش-و-سپاه-تعامل-برقرار-كرد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2012-04-10|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> از سوی دیگر، سید علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی‌های پس از نبرد او را الگویی مثال‌زدنی می‌پنداشت. در دیداری با ایثارگران در سال ۱۳۸۱، رهبر جمهوری اسلامی ایران به طراحی موفقیت‌آمیز عملیات فتح خرمشهر توسط شهیدان جهان‌آرا و علی صیاد شیرازی اشاره کرد و گفت هیچ‌کس باور نمی‌کرد ایرانی‌ها بتوانند خرمشهر را بازپس بگیرند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3703#:~:text=لینک ثابت|عنوان=جهان آرا و صیادی شیرازی}}</ref> همچنین در نخستین سالگرد شهادت صیاد شیرازی تأکید کرد: «ما یاد شهید سیدعلی صیاد شیرازی را که از روز اول انقلاب تا لحظه وفاتش در هر میدانی که توانست تلاش کرد، فراموش نخواهیم کرد. ملت فراموش نمی‌کند».<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3703#:~:text=لینک ثابت|عنوان=سپهبد صیاد شیرازی}}</ref> این نوع سخنان و اعترافات فرماندهان بلندپایه نشانگر جایگاه بالای او در نگاه دوستان و هم‌رزمان است. == نامگذاری‌ها == تاکنون چندین خیابان، ساختمان و مجتمع نظامی، [[بزرگراه شهید صیاد شیرازی|یک بزرگراه]] و [[ایستگاه متروی شهید صیاد شیرازی|یک ایستگاه مترو]] در [[تهران]] و [[ایستگاه قطار شهری شهید صیاد شیرازی|ایستگاه مترو در خط ۱]] [[قطار شهری شهر مشهد|متروی مشهد]] با نام او نامگذاری شده‌اند. [[پرونده:Sayyad Expressway Tehran 01.jpg|انگشتی|[[بزرگراه شهید صیاد شیرازی]] در تهران]] == جایزه‌ها و نشان‌های افتخار == این بخش شامل [[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نشان‌ها و جایزه‌های رسمی]] امیر صیاد شیرازی است که بر روی [[لباس همسان]] او نصب می‌شود ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را دربر نخواهد گرفت. === آرم‌ها === {{وسط‌چین}} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- | colspan=2|'''آرم‌های سینه''' |- |[[پرونده:Iranian Parachutist 3rd Class.svg|130px]]{{-}}[[چتربازی|چتربازی درجه سه]] |[[پرونده:IRI.Army Chest Badge.svg|60px]]{{-}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران|آجا]] |} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- | colspan=2|'''آرم‌های بازو''' |- |[[File:Iran Chief of Staff of Armed Forces.svg|100px]] {{-}}[[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |[[File:IRI.Ranger Arm Emblem.svg|70px]]{{-}}[[رنجر]] |} {{پایان}} === نوار نشان‌ها === {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- |[[پرونده:Order of Fat'h (1st Class).svg|110px]] |[[پرونده:Order of Fat'h (1st Class).svg|110px]] |} === نام نشان‌ها === {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; margin-top: -1px;" |- |width=160|[[نشان فتح| نشان درجه یک فتح]] |width=160|[[نشان فتح| نشان درجه یک فتح]] |- |} == کتاب‌شناسی == * '''مجموعه مقالات اولین نشست کنفرانس بررسی دفاع مقدس''' / به‌کوشش ذاکر صالحی / دانشگاه امام حسین/ ۱۳۷۱. * '''سونای زعفرانیه''' / علیرضا نوری‌زاده. * '''خاطرات امیر شهید سپهبد صیاد شیرازی''' / مرکز اسناد انقلاب اسلامی / ۱۳۷۸. * '''خاطرات سال‌های نبرد''' / محسن مؤمنی / دفتر ادبیات و هنر مقاومت و نشر شاهد / ۱۳۷۸. * '''صیاد دل‌ها''' / احمد حسینیان / ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی / ۱۳۷۸. * '''ناگفته‌های جنگ''' / تدوین احمد دهقان / دفتر ادبیات وهنر مقاومت / ۱۳۷۸. * '''یادداشت‌های سفر شهید صیاد شیرازی''' / محسن کاظمی / دفتر ادبیات و هنر مقاومت / ۱۳۷۸. * '''عملیات آزادسازی سنندج و گردنه صلوات‌آباد (اردیبهشت ۱۳۵۹)''' / تدوین علی صادقی‌گویا / ایران سبز / ۱۳۷۹. * '''عملیات شیندرا''' /تدوین علی صادقی‌گویا / هیئت معارف جنگ / ۱۳۷۹. * '''اسطوره‌ها''' / به‌کوشش خلیل اسفندیاری / نشر شاهد / ۱۳۸۰. * '''یادداشت‌های ویژه سپهبد علی صیاد شیرازی (۱۳۶۴تا ۱۳۶۸)''' / به‌کوشش سیدحسام هاشمی / ایران سبز / ۱۳۸۰. * '''امیر دلاور''' /گردآورنده امیرحسین انبارداران / نشر شاهد / ۱۳۸۱. * '''گردنه خان تا قله آربابا''' /تدوین علی صادقی‌گویا / ایران سبز / ۱۳۸۱. ـ مسافر صبح / به‌کوشش شورای شعر بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس / مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی نخلستان / ۱۳۸۱. * '''''[[در کمین گل سرخ]]''''' / محسن مؤمنی / سوره مهر / ۱۳۸۲. * '''یادگاران (جلد ۱۱:کتاب صیاد شیرازی)''' / رضا رسولی / روایت فتح / ۱۳۸۲. * '''رفتارشناسی ایثارگران'''(سیری در رفتارشناسی امیر شهید سپهبد علی صیاد شیرازی) / محمودرضا امینی /شعاع / ۱۳۸۳. ـ یاد یار / هیبت‌الله اسدی / دانشگاه افسری امام علی/ ۱۳۸۳. * '''افلاکیان زمین''' (جلد ۱۰: علی صیاد شیرازی) / محمدحسین عباسی ولدی / نشر شاهد / ۱۳۸۴. * '''خدا می‌خواست زنده بمانی''' (کتاب صیاد شیرازی) / فاطمه غفاری /روایت فتح / ۱۳۸۴. * '''سفر به ماوراء''' / کاوه خاتمی / ایران سبز / ۱۳۸۴. * '''هرچند دیر''' / هیبت‌الله اسدی / ایران سبز / ۱۳۸۴. * '''آخرین گلوله صیاد''' / داوود امیریان / نشر صریر / ۱۳۸۵. * '''عاشق‌ترین صیاد'''/ محبوبه معراجی‌پور/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی / ۱۳۸۵. * '''منش فرماندهی''' / احمد نوروزی فرسنگی / عرشان / ۱۳۸۵. * '''پرواز غریبانه''' / مهدی وحیدی صدر / حدیث نینوا (قم) / ۱۳۸۶. * '''جلوه یار''' /احمد حسینیان / ایران سبز / ۱۳۸۶. * '''سخن آشنا''' / علی اعوانی / ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی (نشر آجا) / ۱۳۸۶ == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|۲}} {{رده انبار}} {{ویکی‌گفتاورد}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[سید موسی نامجو]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[دانشگاه افسری امام علی|دانشکده افسری]]|سال‌ها=؟ –۱۳۶۰}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[قاسمعلی ظهیرنژاد]]}} {{S-ttl|عنوان=[[فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی زمینی ارتش]]|سال‌ها=۱۳۶۵–۱۳۶۰}} {{S-aft|بعد=[[حسین حسنی سعدی]]}} {{S-new}} {{S-ttl|عنوان=معاون بازرسی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=۱۳۷۸–۱۳۶۸}} {{S-vac|next=[[هدایت لطفیان]]}} {{S-bef|قبل=[[محمد فروزنده]]}} {{S-ttl|عنوان=جانشین رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=۱۳۷۸–۱۳۷۲}} {{S-vac|next=[[غلامعلی رشید]]}} {{s-gov}} {{s-bef|قبل=[[قاسمعلی ظهیرنژاد]]}} {{s-ttl|عنوان=[[شورای عالی دفاع#اعضا|نماینده ولی فقیه در شورای عالی دفاع]]|سال‌ها=۱۳۶۸–۱۳۶۵|مجاور=[[محسن رفیق‌دوست]]}} {{S-aft|بعد=[[حسن روحانی]]|به عنوان=[[شورای عالی امنیت ملی#نمایندگان رهبر|نماینده ولی فقیه در{{-}}شورای عالی امنیت ملی]]}} {{جعبه پایانی}} {{فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران}} {{سازمان مجاهدین خلق ایران}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:شیرازی، علی صیاد}} [[رده:افسران نیروی زمینی شاهنشاهی ایران]] [[رده:اهالی درگز]] [[رده:ایران در ۱۳۷۸]] [[رده:پرسنل ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق]] [[رده:ترورشدگان توسط سازمان مجاهدین خلق]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در بهشت زهرا]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در قطعه ۲۹ بهشت زهرا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشکده افسری]] [[رده:درگذشتگان ۱۳۷۸]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان فتح]] [[رده:زادگان ۱۳۲۳]] [[رده:زادگان ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:سرلشکرهای ارتش جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:قربانیان تروریسم اهل ایران]] [[رده:قشقایی‌ها]] [[رده:نظامیان اهل ایران که درجه سپهبدی را پس از مرگ دریافت کردند]] [[رده:نظامیان ترورشده]] 9u6g9eo0ksfp9lqcq4r6s2lhaahk9ao 0 30750 42127522 41899434 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Roozitaa انجام داده بود واگردانده شد 41480914 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شاهنشاه هخامنشی | name = اردشیر سوم{{سخ}}اَرْتَخْشَچَ{{سخ}}𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂 | title ={{فهرست پررنگ| * [[شاه بزرگ]] * [[شاه شاهان]] * [[فهرست شاهان ایران|شاه پارس]] * [[فرعون|فرعون مصر]] * [[شاه کشورها]]}} | image = Artaxerxes III on his tomb relief.jpg | caption = نقش‌برجسته اردشیر سوم در [[تخت جمشید]] | succession = [[فهرست شاهنشاهان هخامنشی|یازدهمین شاهنشاه]] [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشی]] | reign = ۳۵۸ – ۳۳۸ پ. م (۲۰ سال) | coronation = ۳۵۹ پ. م<ref>{{یادکرد وب | عنوان =CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 | نشانی =https://iranicaonline.org/pages/chronology-1 | نویسندگان سایر بخش‌ها = | اثر =ENCYCLOPÆDIA IRANICA | پیوند بایگانی =https://archive.today/20220319154113/https://iranicaonline.org/pages/chronology-1 | تاریخ بایگانی =۱۹ مارس ۲۰۲۲ | کد زبان =EN | شاپا =2330-4804 | بازبینی =۱۹ مارس ۲۰۲۲ | dead-url =no}}</ref> | predecessor = [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] | successor = [[اردشیر چهارم]] | succession1 = [[فهرست فرعون‌ها|فرعون مصر]] | reign1 = ۳۴۳ – ۳۳۸ پ. م (۵ سال) | coronation1 = ۳۴۳ پ. م | predecessor1 = [[نکتانبو دوم]] | successor1 = [[اردشیر چهارم]] | birth_name = | birth_date = | birth_place = | death_date = ۳۳۸ پ. م | death_place = | burial_date = | burial_place = [[تخت جمشید]] | spouse = [[آتوسا (دختر اردشیر دوم)|آتوسا]]{{سخ}} دختر [[آخا (دختر اردشیر دوم)|آخا]] (نام نامشخص) | issue = [[اردشیر چهارم|ارشک]]{{سخ}}[[بیستانس (پسر اردشیر سوم)|بیستانس]]{{سخ}}[[پروشات (دختر اردشیر سوم)|پروشات]] | full name = | regnal name = اردشیر سوم{{سخ}}𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂 | house = [[خاندان هخامنشی|هخامنشیان]] | father = [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] | mother = [[استاتیرای یکم|استاتیرا]] | religion = [[مزدیسنا]] }} '''اردشیر سوم''' (به [[زبان پارسی باستان|پارسی باستان]]: 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂) یازدهمین [[فهرست شاهان هخامنشی|شاهنشاه هخامنشی]] از ۳۵۸ تا ۳۳۸ پیش از میلاد و بنیان‌گذار [[دودمان سی و یکم مصر]] بود. نام اصلی وی «اُخس» بود و به احتمال زیاد این نام شکل یونانی شده‌ای از نام پارسی «وهوک» یا «وهوکه» می‌باشد. او پسر [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] و [[استاتیرای یکم|استاتیرا]] بود و برادرانی بزرگتر به نام‌های: [[داریوش (پسر اردشیر دوم)|داریوش]]، [[آریاسپ]] و [[آرشام (پسر اردشیر دوم)|آرشام]] داشت، دو برادر اول مانند خود او زاده اردشیر دوم و ملکه استاتیرا بودند، اما برادر سوم یعنی آرشام از همسر غیررسمی اردشیر دوم متولد شده بود. رقابت بر سر تاج و تخت از همان اوایل میان اُخس و برادران بالا گرفت، در ابتدا شاه بزرگ، داریوش را به عنوان ولیعهد خود برگزید اما پس از مدتی به علت توطئه‌ای که توسط داریوش و برخی درباریان بر ضد شاه انجام شد، داریوش اعدام شد و ولیعهدی به آریاسپ رسید، اما او نیز پس از مدتی خودکشی کرد. در این‌حال با اینکه اُخس فرزند رسمی اردشیر و استاتیرا بود، اما آرشام به عنوان ولیعهد انتخاب شد. بنابراین اُخس و عده‌ای از درباریان با توطئه‌ای او را نیز به قتل رساندند. بدین ترتیب اُخس تنها وارث بر حق تاج و تخت هخامنشی شد. اردشیر دوم پس از مدتی درگذشت و اُخس در سال ۳۵۸ پ. م با نام سلطنتی اردشیر سوم تاجگذاری کرد. اردشیر سوم در همان اوایل سلطنت، عده زیادی از خویشاوندان خود را اعدام کرد تا مبادا در آینده دست به توطئه‌ای علیه وی بزنند. اردشیر سوم در زمانی [[شاهنشاه]] [[ایران هخامنشی]] شد، که بسیاری از ایالات امپراتوری به علت ضعف حکومت مرکزی که در دوران سلطنت [[داریوش دوم]] و [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] ایجاد شده بود، شورش کرده و رؤیای استقلال در ذهن داشتند. اردشیر در ابتدا شورش [[کادوسیان]] که در زمان پدرش نیز اتفاق افتاده بود را با موفقیت سرکوب کرد. سپس شورش [[آرتاباز دوم|آرتاباز]]، ساتراپ [[فریگیه هلسپونت]] را با تهدید و خط و نشان کشیدن برای حامیان وی خاموش ساخت و آرتاباز را به [[مقدونیه باستان|مقدونیه]] تبعید نمود، سپس شخصاً راهی صیدا و قبرس شد تا آنان را نیز فرمانبردار کند، این عملیات هم با موفقیت انجام شد و بعد از ماجرای صیدا، سایر شهرهای فنیقیه و قبرس نیز سر تسلیم فرود آوردند. سپس اردشیر سوم به [[مصر باستان|مصر]] لشکر کشید تا باری دیگر مصر را ضمیمه [[شاهنشاهی هخامنشی]] کند. او در [[پلوزیوم]]، فرعون [[نکتانبو دوم]] را شکست داد و پس از آن، در ۳۴۲ پ. م بر تمامی مصر دست یافت. پس از فتح مصر، دیگر شورش گسترده‌ای علیه حکومت مرکزی رخ نداد و سراسر امپراتوری تحت فرمان شاه بزرگ اداره می‌شد. اردشیر سوم در سال ۳۳۸ پیش از میلاد با دسیسه وزیر خود، [[باگواس خواجه]] مسموم شد و درگذشت. سپس باگواس فرزند او به نام ارشک را با نام سلطنتی [[اردشیر چهارم]] بر تخت نشاند. == نام‌شناسی == نام اصلی او «اُخس»{{efn|{{به یونانی| Ὦχος یا Ôkhos}}}} بود و تصور می‌شود که شکل یونانی شده «وهوک» بوده باشد، اما وی پس از نشستن بر تخت سلطنت خود را «اردشیر» نامید، چنانچه در کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌های [[تخت جمشید]] «ارتَ خْشثَر» نامیده شده، از نویسندگان یونانی [[دیودور سیسیلی]] و [[آریان (مورخ)|آریان]] او را «آرتاکسرک‌سس» و برخی دیگر وی را «آرتاسس‌سس» نامیده‌اند. [[ابوریحان بیرونی]] نیز در ''[[آثار الباقیه عن القرون الخالیه|آثارالباقیه]]'' از این پادشاه به نام‌های «اردشیر ثالث» و «اخس» یاد کرده است.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۵}}</ref> == خانواده == اُخس فرزند رسمی [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] و ملکه [[استاتیرای یکم|استاتیرا]] بود.{{sfn|Schmitt|1986a|pp=۶۵۸–۶۵۹}} مطابق روایات موجود، اردشیر دوم تعداد زیادی همسر و فرزند داشت، به طوری که [[ژوستین (تاریخ‌نگار)|ژوستن]] تعداد فرزندان اردشیر را یکصد و پانزده تن گزارش کرده و همچنین بیان داشته است که بیشتر این فرزندان در زمان حیات پدر مرده بودند. بدین ترتیب تنها نام چهار پسر از او در تاریخ باقی مانده است: سه پسر از همسر رسمی خود استاتیرا به نام‌های [[داریوش (پسر اردشیر دوم)|داریوش]]، [[آریاسپ]]، [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اُخس]] و یک پسر دیگر به نام [[آرشام (پسر اردشیر دوم)|آرشام]] از همسر غیررسمی خود که شاه محبت فوق‌العاده‌ای نیز نسبت به او داشت.<ref>{{پک|زرین کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۹۱}}</ref> == رسیدن به سلطنت == [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] مطابق نوشته‌های [[پلوتارک]] چنانچه به کهولت سن رسید، آگاه شد که رقابتی بین داریوش و اُخس برای رسیدن به تاج و تخت وجود دارد، این رقابت چنانچه معلوم است درباریان را به دو جناح تقسیم کرده بود. گروهی مطابق آداب عقیده داشتند که پس از فوت شاه پسر بزرگتر او یعنی داریوش باید بر تخت بنشیند، همانگونه که پس از درگذشت [[داریوش دوم]] نیز با وجود مخالفت‌های [[پروشات]] و [[کوروش جوان]]، پسر ارشدش با نام اردشیر دوم جانشین او شد. اما گروهی دیگر از درباریان نیز به سختی از جانشینی اُخس حمایت می‌کردند و او را لایق تخت شاهی می‌دانستند. شاه با نظر به اینکه مبادا پس از فوت او واقعه‌ای مانند درگیری‌های خودش و کوروش پیش آید، تصمیم گرفت داریوش را ولیعهد خود کند و حتی بر خلاف آداب و رسوم این اجازه را به او داد که تاج شاهانه بر سر بگذارد و به عبارتی او را شاه قطعی آینده دانست.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۷۹۷، ۷۹۸}}</ref> === توطئه داریوش بر ضد پدر === [[پرونده:Coin minted at the city of Mallus in Cilicia by Tiribazus, Satrap of Lydia. Dated 388-380 BC.jpg|بندانگشتی|چپ|سکه‌ای متعلق به [[تیروز]]، ساتراپ [[ارمنستان هخامنشی|ارمنستان]] و لیدیه، ضرب [[کیلیکیه]]]] در این حال [[تیروز]] که یک سردار پارسی و ساتراپ ارمنستان غربی بود، پیوسته به داریوش می‌گفت: «تاج بر سر داشتن چه فایده دارد درحالی که شخص اقتداری نداشته و صاحب اختیار نباشد، اُخس همواره در پی کسب اعتبار در میان درباریان و بزرگان است درحالی که شما با ذکر چند کلمه از سوی شاه و گذاشتن یک تاج بر سر تصور می‌کنید ولایت عهدی برای شما تضمین شده و بی‌گمان شاه بزرگ بعدی خواهید بود.» بالاخره داریوش تحت تأثیر سخنان تیروز قرار گرفت و از سوی دیگر سلطنت طولانی و مداوم پدر سخت او را نگران و خشمگین کرد، بنابراین تصمیم بر ترتیب دادن کنکاشی (براندازی) گرفت که عده‌ای از درباریان حامی او نیز در آن داخل بودند. قرار بر این شد که آنها شبانه داخل اتاق خواب شاه شده و او را به قتل برسانند.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۷۹۹}}</ref> در این حال یک خواجه از این کنکاش (براندازی) بر ضد شاه آگاه شده و او را از این قضیه آگاه ساخت. اردشیر دید که نه می‌تواند این موضوع را نادیده گیرد، چرا که جانش در خطر بود و نه صحیح است بی‌درنگ این گزارش را باور کند. توطئه گزارش شده از این قرار بود که توطئه‌گران شبانه به خوابگاه شاه درآیند و او را بکشند، پس اردشیر دستور داد تا پشت تخت دری باز کنند و روی آن را با پرده‌ای بپوشانند، در ساعت معهود توطئه‌گران به خوابگاه شاه درآمدند، اردشیر آن‌ها را شناسایی کرد و از در بیرون رفته گارد حفاظت را به یاری طلبید، پس از آن با رسیدن محافظان، داریوش و همراهانش بازداشت شدند. به فرمان شاه، دادگاهی از قضات [[انجمن شاهی]] تشکیل گردید و دادستان‌هایی برگزیده شدند، اردشیر دستور داد تا منشی‌های دادگاه رأی قضات را بنویسند و نزد او آورند. همگی به اعدام شاهزاده کنکاشگر (کودتاچی) رأی دادند، در نتیجه داریوش کشته شد.<ref>{{پک|زرین کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۹۲}}</ref> === اُخس و حذف رقبای تاج و تخت === اُخس پس از کشته شدن داریوش امیدوار شد که به مقصود خود خواهد رسید، به خصوص که حالا اکثر درباریان نیز با او همراه شده بودند. ولی هنوز هم دو مانع بزرگ در پیش داشت: نخست [[آریاسپ]] که پس از داریوش از همه به تخت سلطنت نزدیکتر بود و علاوه بر این مردم نیز وی را از روی خوش خویی و نرمی رفتار بسیار دوست می‌داشتند و مانع دوم [[آرشام (پسر اردشیر دوم)|آرشام]] بود که شاه بسیار وی را دوست می‌داشت اگرچه از همسری غیررسمی زاده شده بود.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۰، ۸۰۱}}</ref><ref>{{پک|زرین کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۹۲}}</ref> اُخس مصمم شد که هردو مانع را از پیش بردارد. بدین ترتیب، در ابتدا به وسیلهٔ درباریان، به آریاسپ چنین القاء کرد که پدر نسبت به او هم بدبین شده و آهنگ آن دارد که او را هم مانند داریوش اعدام کند، در نتیجه آریاسپ برای اینکه خود را از عذاب و شکنجه برهاند، پیش دستی کرده و خودکشی کرد. مرگ او مایهٔ تأثر فوق‌العادهٔ اردشیر شد. سپس شاه تمام محبت خود را متوجه آرشام داشت، اُخس نیز چون دید که او آخرین مانع است، افرادی را مأمور به قتل او کرد و بدین ترتیب آرشام نیز کشته شد.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۰، ۸۰۱}}</ref> === درگذشت اردشیر دوم و تاجگذاری اردشیر سوم === اردشیر دوم پس از ۴۵ سال سلطنت، در سال ۳۵۸ پیش از میلاد درگذشت و اُخس با نام «اردشیر سوم» بر تخت سلطنت نشست و تاج شاهی بر سر نهاد.<ref>{{پک|زرین کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۹۲}}</ref> == دوران سلطنت == {{گاه‌شمار زندگی اردشیر سوم هخامنشی}} === کشتار در خانوادهٔ سلطنتی === هنگامی که اردشیر به پادشاهی رسید مغ‌ها پیشگویی کردند که در دوران سلطنت وی محصولات فراوان می‌شود و از سوی دیگر تعداد زیادی از افراد با بیرحمی تمام اعدام خواهند شد. در مورد فراوانی محصول چیزی نمی‌دانیم، اما در مورد پیشگویی اعدام‌ها این اتفاق افتاد. قبل از هر چیز شاه جدید اکثر خویشاوندان نزدیک خود را اعدام کرد تا مبادا در آینده دست به توطئه‌ای علیه وی بزنند.<ref>{{پک|داندامایف|۱۳۸۹|ک=تاریخ سیاسی هخامنشیان|ص=۴۰۶}}</ref> === خاموش کردن شورشهای داخلی === شاه جدید از همان آغاز کار خویش، اقداماتی انجام داد تا از اغتشاش [[ساتراپ]]‌ها که به‌دلیل ضعف و انحطاط دولت مرکزی مدتی بود به‌دنبال استقلال بودند، جلوگیری کند. ==== شورش کادوسیان ==== [[کادوسیان]] اقوامی بودند که در شمال شرقی آذربایجان و گیلان اقامت داشتند. این مردم در زمان [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] نیز طغیان کرده بودند و اردشیر دوم موفق نشده بود که آنها را کاملاً فرمانبردار کند. اردشیر سوم نخست به سوی این اقوام که بازهم طغیان کرده بودند لشکر کشید. جزئیات این لشکرکشی مشخص نیست و همین‌قدر از منابع یونانی برمی‌آید که کسی که در دفع این طغیان، به وی کمک‌های شایانی کرد و در این جنگ رشادت‌ها از خود نشان داد، یک شاهزادهٔ هخامنشی به نام کدمان بود و به سبب همین رشادت‌ها توسط اردشیر '''«دلیرترین پارسیان»''' نامیده شد و حکومت [[ارمنستان هخامنشی|ارمنستان]] را دریافت نمود. وی بعدها با نام سلطنتی [[داریوش سوم]] بر تخت شاهنشاهی ایران نشست.<ref name="diod_17.6_just_10.3">Diodorus, [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084&query=section%3D%233462&chunk=chapter xvii. 6]; [[Junianus Justinus|Justin]], ''Epitome of Pompeius Trogus'', [http://www.tertullian.org/fathers/justinus_03_books01to10.htm x. 3]</ref> ==== شورش فریگیه ==== [[پرونده:MYSIA, Lampsakos. Artabazos. Satrap of Daskylion, circa 356 BC.jpg|بندانگشتی|چپ|سکه طلای [[آرتاباز دوم]]، ساتراپ [[فریگیه هلسپونت]].]] اردشیر سوم از همه ساتراپ‌های [[آناتولی]] خواست که نیروهای مزدور تحت امر خود را منحل کنند. این کار برای کاهش قدرت ساتراپ‌ها و تحکیم قدرت سلطنت انجام شد. در زمان اردشیر دوم، ساتراپ [[داتامش]] توانسته بود با استفاده از مزدوران خود کم و بیش به صورت مستقل در محدوده خود حکومت کند، همچنین مدتی پیش از آن نیز شاهزاده [[کوروش کوچک|کوروش]] تقریباً موفق شده بود با کمک مزدوران یونانی خود اردشیر دوم را سرنگون کند.{{sfn|Ruzicka|2012|p=۱۵۵}} همه ساتراپ‌ها به فرمان او عمل کردند و مزدوران خود را منحل نمودند. سپس در سال ۳۵۶ پیش از میلاد، اردشیر سوم تلاش کرد تا [[آرتاباز دوم]] را از ساتراپی خود در [[فریگیه هلسپونت]] برکنار کند که منجر به شورش او شد. نسب سلطنتی آرتاباز از طریق مادرش [[آپاما (دختر اردشیر دوم)|آپاما]] که خواهر اردشیر سوم بود، احتمالاً موجب بدگمانی اردشیر نسبت به او شده بود. دو برادر [[آرتاباز دوم|آرتاباز]] به نام‌های اکسیترس و دیبیکتوس نیز در این شورش به او پیوسته بودند.{{sfn|Ruzicka|2012|p=۱۵۵}} اردشیر سوم ساتراپ‌های دیگر آناتولی از جمله [[وادفرداد]] و [[ماسول]] را برای سرکوب شورش آرتاباز مأمور کرد.{{sfn|Ruzicka|2012|pp=۱۵۵–۱۵۶}} اما آرتاباز موفق شد با کمک مزدورانی که از آتن اجیر کرده بود در سال ۳۵۵ پیش از میلاد آنها را شکست دهد. سپس به عمق فریگیه بزرگ نفوذ کرد و منطقه را غارت نمود.{{sfn|Ruzicka|2012|p=۱۵۶}} اردشیر سوم به سرعت و با تهدید به جنگ، آتن را تحت فشار قرار داد تا از حمایت آرتاباز دست بردارد.{{sfn|Ruzicka|2012|pp=۱۵۶–۱۵۷}} در سال ۳۵۴/۳ پیش از میلاد، آرتاباز شورش خود را متوقف کرد و به مقدونیه گریخت و در آنجا نزد [[فیلیپ دوم مقدونی]] پناهنده شد.{{sfn|Ruzicka|2012|pp=157–158}}{{sfn|Briant|2002|p=۶۸۷}} ==== حمله نخست به مصر ==== از آنجایی که در دوره حکومت اردشیر دوم، مصر شورش کرده بود و از کنترل ایران خارج شده‌بود، اردشیر سوم بازپس‌گیری مصر را در اولویت قرار داده بود؛ بنابراین او در حدود سال ۳۵۱ پ. م عملیاتی نظامی را برای بازپس‌گیری مصر ترتیب داد. در همان زمان شورشی در آسیای صغیر برپا شد که توسط [[تبای]] حمایت می‌شد و تهدیدی جدی محسوب می‌شد.<ref name="R1">{{یادکرد وب |عنوان=Artaxerxes III Ochus(358 BC to 338 BC) |نشانی=http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm |بازبینی= |اثر=PersianEmpire.info |تاریخ=March 2, 2008 |نشانی بایگانی=https://archive.today/20220321092343/http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm |تاریخ بایگانی=۲۱ مارس ۲۰۲۲ |کد زبان=EN |dead-url=no}}</ref> اردشیر ارتشی عظیم تدارک دید و به مصر لشکر کشید و با [[نکتانبو دوم]] درگیر شد. پس از یک سال نبرد با فرعون مصر، نکتانبو با حمایت مزدوران یونانی به رهبری ژنرال‌های آتنی و اسپارتی، در نبرد پیروز شد<ref>{{cite book |title=A History of Ancient Israel and Judah |last=Miller |first=James M. |others=John Haralson Hayes (photographer) |year=1986 |publisher=Westminster John Knox Press |isbn=0-664-21262-X |pages=[https://archive.org/details/historyofancient00mill/page/465 465] |url-access=registration |url=https://archive.org/details/historyofancient00mill/page/465}}</ref>{{sfn|Ruzicka|2012|p=161}}<ref>{{پک|داندامایف، محمد ع|۱۳۸۹|ص=۴۰۷|ک=تاریخ سیاسی هخامنشیان|توضیح=}}</ref> و اردشیر ناچار به عقب‌نشینی شد و برنامه‌هایش برای فتح مصر به تعویق افتاد. ==== شورش صیدا و قبرس ==== {{اصلی|شورش فنیقیه و قبرس در زمان اردشیر سوم}} مصر که طغیانش همچنان از سال‌ها قبل ادامه یافته بود، غالباً به طغیان‌های [[آسیای صغیر]] و نواحی مجاور نیز دامن می‌زد. در این زمان اهالی صیدا و سایر بخش‌های فینیقیه چون از احکام ایران ناراضی بودند، شورشی برپا کرده و با مصری‌ها بر علیه شاه همدست شدند. اردشیر در ابتدا اعتنایی به این واقعه نکرد و تنها سردارانی را برای فرونشاندن این شورش فرستاد، ولی آنها موفق نشدند و اردشیر، چون دید که شورش دامنه یافته، قبرس و سایر شهرهای فینیقی نیز با شورشیان همدست شده‌اند و از طرفی مصری‌ها نیز به شورشیان کمک می‌کنند مصمم شد که شخصاً با سپاهی عازم مناطق شورشی شود.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۷}}</ref> [[پرونده:PHOENICIA, Sidon. Tennes. Circa 351-347 BC.jpg|بندانگشتی|راست|سکه متعلق به تنس، پادشاه شورشی صیدا]] وقتی که اخبار نزدیک شدن سپاه عظیم ایران به تنس پادشاه صیدا رسید، دانست که او و شورشیان نخواهند توانست در مقابل شاه بزرگ پافشاری کنند، بنابراین محترم‌ترین سردار خود را نزد اردشیر فرستاده و اظهار کرد که حاضر است صیدا را تسلیم و در سپاه اردشیر که عازم مصر نیز هست خدمت کند، زیرا [[گدار]]<nowiki/>های [[نیل]] را خوب می‌شناسد و می‌تواند خدمات بزرگی برای شاه انجام دهد. تنس، پس از اینکه فرستاده‌اش از نزد اردشیر بازگشت، [[منتور (سردار نظامی)|منتور]]، سردار یونانی‌های اجیر را که از سوی مصر برای کمک به صیدا آمده بودند، خواسته و نقشه خود را مبنی بر خیانت به شورش با او درمیان گذاشت. بدین ترتیب منتور را در شهر گذاشته و خود با عده کمی به بهانه اینکه می‌خواهد به محل اجتماع فینیقی‌ها بروند، صد نفر از بزرگان را برداشت. سپس همین که نزد اردشیر رسید آن صد نفر را به بند کشیده و به شاه تسلیم کرد. اردشیر تنس را مانند یک دوست پذیرفت، اما حکم کرد که آن صد نفر را تیرباران کنند.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۸، ۸۰۹}}</ref> وقتی اهالی صیدا از تسلیم شدن تنس و کشته شدن آن صد نفر آگاه شدند، فهمیدند که چاره‌ای جز مذاکره و تسلیم کردن شهر ندارند. بدین ترتیب پانصد نفر از میان خود انتخاب کرده و در لباس استدعا نزد شاه فرستادند. هنگامی که این نمایندگان به اردوی سپاه ایران رسیدند، اردشیر از تنس پرسید که آیا او می‌تواند شهر را تسلیم کند یا نه؟ تنس جواب مثبت داد. پس از اینکه تنس گفت می‌تواند شهر را تسلیم کند، اردشیر حکم کرد تمام آن پانصد فرستاده را نیز از دم تیغ بگذرانند. سپس تنس به سپاهیان یونانی که از مصر آمده بودند امر کرد که شاه و سپاهیانش را به درون شهر راه دهند و بدین ترتیب شاه و سپاهیان ایران وارد شهر شدند. پس از تسخیر کامل شهر، چون اردشیر دیگر تنس را لازم نداشت امر کرد که او را هم به قتل برسانند. برخی اهالی صیدا نیز همین که از کشته‌شدن تنس و نمایندگانشان آگاه شدند، خانه‌های خود را آتش زده و تصمیم به جنگ گرفتند، اما سپاهیان شاه شهر را کاملاً در اختیار داشتند و کاری از دست شورشیان ساخته نبود، بدین ترتیب عده زیادی کشته شده و عده‌ای نیز طعمه حریق شدند. بعد از ماجرای صیدا، دیگر شهرهای [[فنیقیه]] نیز که از جدیت و خشونت بسیار اردشیر سوم در سرکوب صیدا باخبر شدند، سر تسلیم فرود آوردند.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۹، ۸۱۰}}</ref> === تسخیر مجدد مصر === {{اصلی|فتح دوباره مصر در زمان اردشیر سوم}} [[پرونده:CILICIA, Tarsos. Mazaios. Satrap of Cilicia, 361-0-334 BCE.jpg|بندانگشتی|چپ|سکه‌ای ضرب کیلیکیه که اردشیر سوم را به عنوان فرعون در روی سکه و یک شیر را در پشت سکه نقش کرده است.]] اردشیر پس از آنکه به کارهای خود در فینیقیه پایان داد، با سپاه خود و مزدوران یونانی از راه خشکی عازم مصر شد.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۱۰}}</ref> شاه که بسیار علاقه‌مند بود مصر را از نو تسخیر کند، فرستادگانی به شهرهای یونان فرستاد و آنها را تشویق کرد که در جنگ او مقابل مصر شرکت کنند. بدین ترتیب تبی‌ها هزار نفر سنگین اسلحه به فرماندهی لاکراتس فرستادند، اهالی آرگس سه هزار نفر و یونانی‌های آسیایی هم شش هزار نفر فرستادند. در نتیجه تعداد سپاهیان یونانی فرستاده شده به ده هزار نفر رسید.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۱۱}}</ref> در رویارویی ایرانیان و مصریان [[نکتانبو دوم|نکتانبو]] در [[نبرد پلوزیوم (۳۴۳ پیش از میلاد)|پلوزیوم]] شکست خورد و به [[ممفیس]] بازپس نشست. سپس اردشیر در ۳۴۲ پ. م بر تمامی مصر، از جمله ممفیس دست یافت و نکتانبو به [[نوبه (منطقه)|نوبه]] گریخت. بنابر نوشته‌های منابع یونانی، اردشیر با خشونت با شهرهای مصر رفتار کرد. با این همه، در منابع مصری اردشیر را بنیان‌گذار [[دودمان سی و یکم مصر]] خوانده‌اند. اردشیر در بازگشت مصر را به [[فرنداتیس دوم|فرنداتیس]] سپرد و مِنتور را که با مزدوران یونانی خود سهم بزرگی در تسخیر مصر داشت، به فرماندهی سپاهیان هخامنشی مستقر در غرب آسیای صغیر گماشت. با تسخیر مصر که بزرگ‌ترین دستاورد پادشاهی اردشیر بود، مرزهای شاهنشاهی هخامنشی به گستردگی پیشین آن رسید.<ref>{{پک|قدرت دیزجی|۱۳۸۶|ک=اردشیر سوم هخامنشی|ص=۳۳۵}}</ref> === قدرت گرفتن مِنتور === در بین یونانیانی که در سپاه اردشیر بودند، سردار کاردانی بنام [[منتور (سردار نظامی)|منتور]] بود که در فتح مصر هم به اردشیر کمک‌های شایانی کرد و محبوب اردشیر واقع شد و اردشیر او را بر تمام ایالات یونانی [[آسیای صغیر]] والی کرد. منتور چون شاه او را مأمور کرده بود تا یاغیان را قلع و قمع کند، به قصد [[هرمیاس]] والی [[آتارنئوس]] (شهری باستانی در قسمت شمال غربی ترکیه امروزی) حرکت کرد و به هرمیاس پیغام داد که می‌خواهد میانجیگری کرده، بخشش شاه را برای او درخواست کند. هرمیاس به ملاقات او رفت، اما به امر مِنتور گرفتار شد. پس از آن منتور مهر او را بدست آورد و نامه‌هایی به شهرهای تابع وی نوشت، بدین مضمون که هرمیاس، با وساطت منتور با شاه صلح کرده، سپس این نامه‌ها را به مهر او رسانید و برای شهرها فرستاد. اهالی این شهرها این نامه‌ها را درست دانسته و چون از جنگ خسته شده بودند، با شادی صلح را پذیرفته و تسلیم گردیدند. هنگامی‌که شاه شنید که مِنتور بدون خون‌ریزی همه این شهرها را تابع کرده، بسیار مشعوف شد. منتور در مدت کمی دشمنان دیگر شاه را از پای درآورد و آرامش کاملی را در [[آسیای صغیر]] برپا کرد. === سال‌های آخر سلطنت === [[پرونده:Artaxerxes III Tomb.png|بندانگشتی|چپ|تکه‌ای بزرگ شده از گراوور هولار از گور اردشیر سوم ([[توماس هربرت|هربرت]] ۱۶۷۷)]] پس از فتح مصر، دیگر هیچ شورش گسترده‌ای علیه حکومت رخ نداد. منتور و باگواس نیز که در لشکرکشی به مصر بسیار محبوب شاه شده بودند، به پست‌هایی با بالاترین اهمیت ارتقا یافتند. منتور که فرماندار کل سواحل آسیای صغیر بود، موفق شد بسیاری از فرمانداران را که در جریان مشکلات اخیر علیه حکومت ایران قیام کرده بودند، تحت فرمان خود درآورد و در طی چند سال منتور و نیروهایش توانستند تمام سواحل آسیایی مدیترانه را به تسلیم و وابستگی کامل درآورند. باگواس نیز با اردشیر به پایتخت بازگشت و در آنجا نقش مهمی را در اداره امور داخلی امپراتوری بر عهده گرفت، در شش سال آخر سلطنت اردشیر سوم، امپراتوری ایران توسط حکومتی نیرومند و موفق اداره می‌شد.<ref name="R1"/> === قدرت گرفتن فیلیپ مقدونی در یونان === اگرچه هیچ شورشی در داخل امپراتوری ایران رخ نداد، اما قدرت روزافزون [[فیلیپ دوم مقدونی|فیلیپ دوم]] در مقدونیه، توجه اردشیر را به خود جلب کرد. اردشیر در اقدامی قاطع و هوشمندانه دستور داد که از نفوذ ایران برای کنترل و محدود کردن قدرت رو به رشد پادشاه مقدونی استفاده شود. در سال ۳۴۰ پیش از میلاد، به ساتراپ‌های ایرانی آسیای صغیر دستور داد که به هر نحوی که شده به حکومت تراکیه کمک نمایند. یک گروه از نیروهای ایرانی برای کمک به شاهزاده [[تراکیه]]، به منظور حفظ استقلال خود در مقابل تهاجمات فیلیپ اعزام شد. همچنین کمک‌های مؤثری از سوی ایران به شهر پرینتوس شد، به‌طوری که باعث شد ارتش مجهز فیلیپ که این شهر را به محاصره درآورده بود، مجبور به عقب‌نشینی و ترک محاصره شود.<ref name="R1"/> در آخرین سال حکومت اردشیر، فیلیپ دوم که از مدت‌ها قبل برنامه‌هایی برای لشکرکشی به امپراتوری ایران در نظر گرفته بود، تصمیم به آغاز جنگ گرفت اما از یک سو اکثر دولت‌شهرهای یونان با او متحد نشدند و از سویی دیگر قتل وی توسط [[پاوسانیاس اهل اورستیدوس|پاوسانیاس]] سبب لغو همیشگی ماجراجویی‌های فیلیپ شد.<ref>{{cite web |url=http://historyofmacedonia.org/AncientMacedonia/PhilipofMacedon.html |title= Philip of Macedon Philip II of Macedon Biography |access-date=March 7, 2008| archive-url= https://web.archive.org/web/20080314165325/http://www.historyofmacedonia.org/AncientMacedonia/PhilipofMacedon.html| archive-date= March 14, 2008 <!--DASHBot-->|dead-url = no}}</ref> == درگذشت و آرامگاه == {{وابسته|آرامگاه اردشیر سوم}} [[پرونده:Persepolis - Tomb of Artaxerxes III 01.jpg|بندانگشتی|نمایی از [[آرامگاه اردشیر سوم]] در [[تخت جمشید]]]] اردشیر سوم در اواخر اوت یا سپتامبر سال ۳۳۸ پ. م با دسیسه [[باگواس خواجه]] به‌دست پزشک خود مسموم شد و درگذشت، او را در آرامگاه خود در تخت جمشید به خاک سپردند.{{efn|بر اساس یک لوح بابلی، اردشیر سوم «به سرنوشت خود رفت»، اغلب تصور می‌شود که این عبارت نشان دهنده مرگ طبیعی است. با این حال برای اشاره به مرگ [[خشایارشا]] نیز از همین عبارت استفاده شده درحالی‌که او توسط پسرش ترور شد.{{sfn|Waters|2014|p=198}}}}{{sfn|Waters|2014|p=197}}{{sfn|Dandamaev|1989|p=312}}<ref>{{پک|قدرت دیزجی|۱۳۸۶|ک=اردشیر سوم هخامنشی|ص=۳۳۵}}</ref>{{سخ}}مرگ زودهنگام اردشیر سوم برای شاهنشاهی هخامنشی آغاز یک بحران بود{{sfn|Schmitt|1986a|pp=۶۵۸–۶۵۹}} و احتمالاً در تضعیف کشور نقش داشته است.{{sfn|LeCoq|1986|p=۵۴۸}} بیشتر پسران اردشیر سوم، به استثنای [[اردشیر چهارم|ارشک]] و [[بیستانس]] توسط باگواس به قتل رسیدند.{{sfn|Schmitt|1986a|pp=۶۵۸–۶۵۹}} باگواس که اکنون نقش پادشاه را بر عهده داشت، ارشک جوان را با نام رسمی [[اردشیر چهارم]] بر تخت سلطنت نشاند.{{sfn|Schmitt|1986a|pp=658–659}}{{sfn|LeCoq|1986|p=548}}{{sfn|Briant|2002|p=۶۹۰}} == شخصیت‌شناسی == اردشیر سوم پادشاهی بود که در اوضاعی ناآرام، در یک مملکت وسیع به پادشاهی رسید و از هیچ تلاشی برای سامان دادن به مملکت فروگذار نکرد، منابع یونانی و رومی قتل شماری از اعضای خانواده‌اش را به او نسبت می‌دهند و برخی مورخان نیز او را بسیار ستمکار و بی‌رحم دانسته‌اند و اگر نوشته‌های آنان را صحیح بدانیم باید گفت که کسی از میان [[فهرست شاهان هخامنشی|شاهان هخامنشی]] حتی [[کمبوجیه دوم|کمبوجیه]] به شدت عمل وی نبوده است. با این همه، اردشیر سوم پادشاهی توانا بود که می‌خواست شکوه و عظمت سابق [[شاهنشاهی هخامنشی]] را به آن بازگرداند و تا حد زیادی نیز در این کار موفق بود.<ref>{{پک|پیرنیا|۱۳۹۹|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۸۰۵}}</ref><ref>{{پک|قدرت دیزجی|۱۳۸۶|ک=اردشیر سوم هخامنشی|ص=۳۳۵}}</ref> == میراث == === سیاست‌های دینی === از نظر تاریخی، شاهنشاهان هخامنشی از پیروان [[مزدیسنا]] یا تحت تأثیر شدید ایدئولوژی زرتشتی بودند. دوره سلطنت اردشیر دوم شاهد احیای آیین [[آناهیتا]] و [[میترا]] بود، اردشیر دوم در سنگ‌نوشته‌هایش از علاوه‌بر [[اهورامزدا]] از آناهیتا و میترا نیز نام برد و حتی تندیس‌های آنان را برپا کرد.<ref>{{cite web|url=http://www.vohuman.org/Article/The%20Achaemenians,%20Zoroastrians%20in%20Transition.htm |title=The Achaemenians, Zoroastrians in Transition |access-date=March 5, 2008 |author=J. Varza |author2=Dr. M. Soroushian |archive-url=https://web.archive.org/web/20080326220621/http://www.vohuman.org/Article/The%20Achaemenians%2C%20Zoroastrians%20in%20Transition.htm |archive-date=March 26, 2008 |dead-url = yes|df=mdy-all}}</ref> میترا و آناهیتا تا آن زمان توسط زرتشتیان نادیده گرفته می‌شدند. اما در این دوره از فرمان [[زرتشت]] مبنی بر اینکه خدا باید فقط با نور آتش‌نشان داده‌شود سرپیچی شد.<ref name=EB1911>{{cite EB1911 |wstitle=Artaxerxes |volume=2 |pages=661–663 |first=Eduard |last=Meyer}}</ref> احتمالاً اردشیر سوم آناهیتا را رد کرده و تنها اهورامزدا و میترا را می‌پرستیده است.<ref>{{cite web |url=http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp10/ot_mithra_i_20060114.html |title=i. Mithra In Old Indian And Mithra In Old Iranian |access-date=March 5, 2008 |author=Hans-Peter Schmidt |date=14 January 2006 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080303175737/http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp10/ot_mithra_i_20060114.html |archive-date = March 3, 2008}}</ref> متنی به [[دبیره میخی هخامنشی|خط میخی]] در سنگ‌نوشته‌ای از اردشیر سوم در تخت جمشید نشان می‌دهد که صفات اهورامزدا درحال انتقال به میترا است. عجیب است که اردشیر دستور داده بود تندیس‌های الهه آناهیتا در [[بابل (دولت‌شهر)|بابل]]، دمشق، [[سارد]] و همچنین در [[شوش (شهر باستانی)|شوش]]، [[هگمتانه]] و تخت جمشید برپا شود.<ref>{{cite web |url=http://www.sacred-texts.com/cla/mom/mom04.htm |title=The Origins Of Mithraism |access-date=March 5, 2008| archive-url= https://web.archive.org/web/20080207080309/http://www.sacred-texts.com/cla/mom/mom04.htm| archive-date= February 7, 2008 <!--DASHBot-->|dead-url = no}}</ref> === پروژه‌های ساختمانی === {{وابسته|تخت جمشید}} [[پرونده:Persepolis, Iran 08.jpg|بندانگشتی|نمایی از [[دروازه ناتمام تخت‌جمشید|دروازه ناتمام]] در [[تخت جمشید]]]] شواهدی مبنی بر تجدید فعالیت ساخت و ساز در دوران سلطنت وی در [[تخت جمشید]] وجود دارد، اما بیشتر این ساخت و سازها با مرگ ناگهانی او ناتمام مانده است، از جمله دروازه ناتمام در تخت جمشید که به وی نسبت داده شده است.<ref name="R1"/> اردشیر همچنین در تخت جمشید پلکانی سنگی برآورد که در کتیبه‌اش به آن اشاره می‌کند. وی در این کتیبه پس از ستایش اهورامزدا، نیاکان خود را برمی‌شمرد و از اهورامزدا درخواست می‌کند کشور او را بپاید.<ref>{{پک|قدرت دیزجی|۱۳۸۶|ک=اردشیر سوم هخامنشی|ص=۳۳۵}}</ref> در سال ۳۴۱ پیش از میلاد و پس از بازگشت از مصر به بابل نیز، ظاهراً اردشیر اقدام به ساخت آپادانای بزرگی کرد که تشریح دکوراسیون رنگی این کاخ در آثار دیودور سیسیلی آمده است.<ref>{{پک|داندامایف|1389|ک=تاریخ سیاسی هخامنشیان|ص=۴۱۴}}</ref> کاخ [[نبوکدنصر دوم]] در بابل نیز در دوران سلطنت اردشیر سوم گسترش یافت.<ref name=Babylonpalace>{{cite book |title=The Illustrated Dictionary & Concordance of the Bible |last=Wigoder |first=Geoffrey |year=2006 |publisher=Sterling Publishing Company |isbn=1-4027-2820-4 |pages=131}}</ref> نام اردشیر بر روی سکه‌های نقره (مدل‌های آتنی) که در زمانی که او در مصر بود ضرب شده است و در پشت آن کتیبه‌ای به خط مصری نوشته شده است بدین مضمون: «اردشیر، فرعون بزرگ، زندگی، رفاه، ثروت».<ref>{{cite web |url=http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=1273457&partId=1&searchText=1953,1013.1+HSBC.952&page=1 |title=Silver tetradrachm of Artaxerxes III |access-date=March 24, 2018}}</ref> === در ادبیات === برخی گمان می‌کنند که [[کتاب جودیت]] می‌تواند بر اساس نبردهای اردشیر در فنیقیه باشد، چراکه هولوفرنس نام برادر ساتراپ کاپادوکیه بوده و همچنین باگواس، کسی که هولوفرنس را مرده می‌یابد نیز از فرماندهان ارتش اردشیر هنگام حمله به فنیقیه بوده است.<ref>{{cite web |url=http://www.infidels.org/library/modern/gerald_larue/otll/chap29.html |title=The Period of Jewish Independence |access-date=March 10, 2008 |last=Lare |first=Gerald A. | archive-url= https://web.archive.org/web/20080225022008/http://www.infidels.org/library/modern/gerald_larue/otll/chap29.html| archive-date= February 25, 2008 <!--DASHBot-->|dead-url = no}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.katapi.org.uk/OTApoc/Judith.htm |title=The Book of Judith |access-date=March 10, 2008 |author=Paul Ingram |archive-date=۹ مارس ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120309114631/http://www.katapi.org.uk/OTApoc/Judith.htm |dead-url=yes }}</ref> == یادداشت‌ها == {{notelist}} == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز پانویس|30em}} * {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = پیرنیا | نام = حسن| پیوند نویسنده = حسن پیرنیا| عنوان = [[تاریخ ایران باستان (کتاب پیرنیا)|تاریخ ایران باستان]]| جلد = ۲| سال = ۱۳۹۹|ناشر = انتشارات نیک فرجام|مکان = تهران}} * {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = زرین کوب | نام = عبدالحسین| پیوند نویسنده = عبدالحسین زرین کوب| عنوان = تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام| جلد = ۱| سال = ۱۳۶۴|ناشر = انتشارات امیرکبیر|مکان = تهران}} * {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =بریان| نام = پیر| پیوند نویسنده =پیر بریان|ترجمه=ناهید فروغان|عنوان =[[امپراتوری هخامنشی (کتاب)|امپراتوری هخامنشی]]|سال =۱۳۸۷| جلد =۱ |ناشر =نشر فرزان روز|مکان = تهران|شابک=964-321-078-2}} * {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =داندامایف | نام =محمد ع | پیوند نویسنده =محمد داندامایف | عنوان =[[تاریخ سیاسی هخامنشیان]] | ترجمه =فرید جواهر کلام| جلد = | سال =۱۳۸۹ | ناشر =نشر و پژوهش فرزان روز |مکان =تهران | شابک =978-964-321-310-7}} * {{یادکرد دانشنامه | نام خانوادگی =قدرت دیزجی| نام =مهرداد| پیوند نویسنده =مهرداد قدرت دیزجی| مقاله =اردشیر سوم هخامنشی| دانشنامه =دانشنامه ایران| جلد=۲ | سال =۱۳۸۶| ناشر =بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی| مکان =تهران | شابک =978-964-7025-59-1| صفحه =۳۳۵}} {{چپ‌چین}} * {{cite journal |last=Bigwood|first=Joan M. |year=2009|title=Incestuous' Marriage in Achaemenid Iran: Myths and Realities |journal=Klio |volume=913 |pages=311–341|doi= 10.1524/klio.2009.0015 |s2cid=191672920}} * {{cite book |last=Briant |year=2002 |first=Pierre |title=From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire |translator=Peter T. Daniels |publisher=Eisenbrauns |place=Winona Lake, IN |isbn=1-57506-031-0 |url={{googlebooks|lxQ9W6F1oSYC|plainurl=y}} |authorlink=Pierre Briant }} * {{cite encyclopedia | article = Women i. In Pre-Islamic Persia | last = Brosius | first = Maria | url = http://www.iranicaonline.org/articles/women-i | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol | location = London et al. | year = 2000}} * {{cite book | title = A History of Ancient Persia: The Achaemenid Empire | year = 2020 | publisher = John Wiley & Sons | last = Brosius | first = Maria | pages = 1–288 | isbn = 978-1-119-70254-2 | url = https://books.google.com/books?id=AjMGEAAAQBAJ}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ms30qA6nyMsC|title=A Political History of the Achaemenid Empire|last=Dandamaev|first=Muhammad A.|publisher=Brill|year=1989|isbn=978-9004091726}} * {{cite journal |last=Depuydt |year=2010 |first=Leo |title=New Date for the Second Persian Conquest, End of Pharaonic and Manethonian Egypt: 340/39 B.C.E. |journal=[[Journal of Egyptian History]] |volume=3 |issue=2 |pages=191–230 |doi=10.1163/187416610X541709}} * {{Cambridge History of Iran|volume=3a|last=Frye|first=R. N.|chapter=The political history of Iran under the Sasanians}} * {{cite encyclopedia | title = Arses | last = LeCoq | first = P. | url = http://www.iranicaonline.org/articles/arses-greek-rendering-of-an-old-persian-name-used-as-a-hypocoristic | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 5 | pages = 548 | year = 1986}} * {{cite book |last=Lloyd |year=2019 |first=Alan B. |section=The Defence of Egypt in the Fourth Century BC: Forts and Sundry Failures |title=Brill's Companion to Sieges in the Ancient Mediterranean |editor=Jeremy Armstrong |editor2=Matthew Trundle |pages=111–134 |publisher=Brill |place=Leiden |isbn=978-90-04-37361-7 |name-list-style=amp |url={{googlebooks|vmzDDwAAQBAJ|plainurl=y}} }} * {{cite book | title = Trouble in the West: Egypt and the Persian Empire, 525–332 BC | year = 2012 | publisher = Oxford University Press | last = Ruzicka | first = Stephen | pages = 1–311 | isbn = 978-0-19-976662-8 | url = https://books.google.com/books?id=BKGb6mD_6icC}} * {{cite encyclopedia | title = Artaxerxes III | last = Schmitt | first = R. | url = http://www.iranicaonline.org/articles/artaxerxes-iii-throne-name-of-ochus-gk | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6 | pages = 658–659 | year = 1986a}} * {{cite encyclopedia | title = Artaxerxes | last = Schmitt | first = R. | url = http://www.iranicaonline.org/articles/artaxerxes-throne-name-of-several-persian-kings-of-the-achaemenid-dynasty | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6 | pages = 654–655 | year = 1986b}} * {{cite encyclopedia | title = Artaxerxes II | last = Schmitt | first = R. | url = https://iranicaonline.org/articles/artaxerxes-ii-achaemenid-king | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6 | pages = 656–658| year = 1986c}} * {{cite book | title = Ancient Persia: A Concise History of the Achaemenid Empire, 550–330 BCE | year = 2014 | publisher = Cambridge University Press | last = Waters | first = Matt | pages = 1–272 | isbn = 978-1-107-65272-9 | url = https://books.google.com/books?id=__xGAgAAQBAJ&q=false}} * {{cite encyclopedia | title = Ardašīr I i. History | last = Wiesehöfer | first = Joseph | url = http://www.iranicaonline.org/articles/ardasir-i | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 4 | pages = 371–376 | year = 1986}} {{پایان چپ‌چین}} {{پایان پانویس}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Artaxerxes III}} {{جعبه آغازی}} {{S-hou|[[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشیان]]|۴۰۰|پ.م.|۳۳۸|پ.م.|name='''اردشیر سوم'''{{سخ}}𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂}} {{S-reg}}{{سخ}}[[File:Achaemenid Falcon.svg|34px]] {{S-bef|قبل=[[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]]}} {{S-ttl|عنوان=[[فهرست شاهان هخامنشی|شاهنشاه ایران]]|سال‌ها=۳۵۸ – ۳۳۸ پ.م.}} {{S-aft|ردیف‌ها=۲|بعد=[[اردشیر چهارم]]}} {{S-bef|قبل=[[نکتانبو دوم]]}} {{S-ttl|عنوان=[[دودمان بیست و هفتم مصر|فرعون مصر]]|سال‌ها=۳۴۳ – ۳۳۸ پ.م.}} {{جعبه پایانی}} {{نوار درگاه|تاریخ|هخامنشیان|زندگی‌نامه|ایران}} {{شاهان هخامنشی}} {{فرعون‌ها}} {{حاکمان هخامنشی}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اهالی ایران در سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:پادشاهان ایرانی کشته‌شده]] [[رده:پادشاهان شاهنشاهی ایران]] [[رده:جرم‌های ۳۳۸ (پیش از میلاد)]] [[رده:حاکمان سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:درگذشتگان ۳۳۸ (پیش از میلاد)]] [[رده:دودمان سی و یکم مصر]] [[رده:زادگان ۴۲۵ (پیش از میلاد)]] [[رده:زادگان دهه ۴۲۰ (پیش از میلاد)]] [[رده:سیاستمداران ترورشده اهل ایران]] [[رده:شاهان ایران]] [[رده:شاهان مقتول سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:شاهان هخامنشی]] [[رده:فرعون‌های دودمان هخامنشی در مصر]] [[رده:کشته‌شدگان در اثر مسمومیت]] [[رده:مصر در سده چهارم (پیش از میلاد)]] [[رده:مصر هخامنشی]] r15rhq05xw7i1ui0fegi2xh9crfee8r 0 37389 42127521 42071880 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Mpj7 انجام داده بود واگردانده شد 42045972 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = نظام‌الملک | image = Nizam_Al-Mulk.png | caption = تندیس نظام‌الملک در [[بوستان ملت (مشهد)|بوستان ملت]]، مشهد | office = وزیر [[امپراتوری سلجوقی]] | 1blankname = فرمانروا | 1namedata = [[آلپ ارسلان]]{{سخ}}[[ملکشاه یکم]] | term_start = ۲۹ نوامبر ۱۰۶۴ | term_end = ۱۴ اکتبر ۱۰۹۲ | predecessor = [[عمیدالملک کندری]] | successor = [[تاج‌الملک فارسی]] | birth_date = ۲۱ ذی قعده ۴۰۸ {{سخ}} ۱۶ آوریل ۱۰۱۸ | birth_place = [[توس]]، [[خراسان بزرگ]]، [[غزنویان]] | death_date = ۱۴ اکتبر ۱۰۹۲ (۷۴ سال)<ref>Waterson, James, ''The Ismaili Assassins. A history of medieval murder'' (Yorkshire, 2008) 79</ref><ref>{{Cite book|last=Sebottendorff|first=Baron Rudolf von|url=https://books.google.com/books?id=bV4oDwAAQBAJ|title=Secret Practices of the Sufi Freemasons: The Islamic Teachings at the Heart of Alchemy|date=2013-01-17|publisher=Simon and Schuster|isbn=978-1-62055-001-4|language=en}}</ref> | death_place = [[نهاوند]]، [[امپراتوری سلجوقی]] | spouse = شاهدخت [[باگراتیونی‌ها|باگراتیونی]] ناشناخته{{Sfn|Bosworth|1984|pp=642–643}}{{Sfn|Bosworth|1968|p=۶۲–۶۵}} | children = [[احمد بن نظام‌الملک]]{{سخ}}شمس‌الملک عثمان{{سخ}}ابوالفتح فخرالملک{{سخ}}[[مؤیدالملک]]{{سخ}}جمال‌الملک{{سخ}}[[فخر الملک]]{{سخ}}عزالملک{{سخ}}عمادالملک عبدالقاسم{{سخ}}صفیه خاتون | alma_mater = | profession = | allegiance = | branch = | serviceyears = | rank = | battles = | awards = }} '''ابوعلی حسن بن علی طوسی''' (۱۰ آوریل ۱۰۱۸ – ۱۴ اکتبر ۱۰۹۲) مشهور به '''نظام‌الملک'''، از ۱۰۶۴ تا هنگام ترورش در ۱۰۹۲ میلادی، وزیر ایرانی<ref>Gustave E. Von Grunebaum, Katherine Watson, ''Classical Islam: A History, 600 A.D. to 1258 A.D.'', Translated by Katherine Watson Published by Aldine Transaction, 2005. page 155</ref><ref>{{cite book|first=P. M. |last=Holt|author2=Ann K. S. Lambton |author3=Bernard Lewis |title=The Cambridge History of Islam Volume 1|publisher= Cambridge University Press|year= 1977|page= 150}}</ref> دو تن از فرمانروایان [[امپراتوری سلجوقی]]، [[آلپ ارسلان]] و [[ملکشاه یکم]] بود. او در درون امپراتوری مدارج ترقی را پیمود{{sfn|Yavari|2015}} و به مدت ۲۰ سال پس از ترور [[آلپ ارسلان]] در سال ۱۰۷۲، حاکم [[دفاکتو]]ی امپراتوری شد{{sfn|Bowen|Bosworth|1995|p=۷۰}} و به‌عنوان «وزیر اعظم» منصوب گردید.{{sfn|Yavari|2015}} نظام‌الملک از سوی بسیاری از مورخان، «مهم‌ترین دولتمرد در [[تاریخ اسلام]]» دانسته می‌شود. سیاست‌هایش تا قرن بیستم به‌عنوان پایه اساسی ساختارهای دولتی زمامداری در جهان اسلام باقی ماند.<ref name=":0">{{Cite journal |last=Black |first=Anthony |date=2011-11-14 |title=Islamic and Western political thought: does History have any Lessons? |url=http://dx.doi.org/10.5782/2223-2621.2011.14.3.5 |journal=Khazar Journal of Humanities and Social Sciences |volume=14 |issue=3 |pages=5–12 |doi=10.5782/2223-2621.2011.14.3.5 |hdl=20.500.12323/1366 |issn=2223-2621|hdl-access=free}}</ref> نظام‌الملک سهم بزرگی در بهبود اوضاع امپراتوری پس از مرگ آلپ ارسلان داشت. وی در تکاپو بود تا مذهب سنت عراق و ایران را احیا کند و مذاهب و گسست‌هایی که توسط [[آل بویه]] ایجاد شده و وارد ایران شده‌بود را خنثی کند. در اواخر عصر ملکشاه بود که فدائیان و [[اسماعیلیان الموت|اسماعیلیان]] در چندین ناحیهٔ قلمرو سلجوقی ظهور یافتند و با تصرف دژهای مختلف، روند بازگشت به مذهب سنت را کند کردند و این موارد باعث درگیری طولانی مدت سلجوقیان و اسماعیلیان شد.<ref>{{پک|خلعتبری|۱۳۸۵|ک=رویارویی سیاسی _ نظامی حسن صباح با سلجوقیان|ص=۱۰۲}}</ref><ref>{{پک|بویل|۱۳۸۷|ک=از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان|ص=۵۹–۷۵}}</ref> ملکشاه به توصیهٔ نظام‌الملک در سال ۴۸۵ ه‍.ق / ۱۰۹۲ م، لشکریانی را برای نبرد با اسماعیلیان راهی رودبار و قهستان کرد. اسماعیلیان موفق شدند سلجوقیان را شکست دهند. قبل از این‌که حملهٔ دیگری شکل گیرد، ملکشاه و نظام‌الملک در همان سال به قتل رسیدند.<ref>{{پک|Daftary|2016|ف=Ḥasan-i Ṣabbāḥ|ک=In Encyclopaedia of Islam|ص=|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|جعفریان|۱۳۸۸|ک=تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی|ص=۴۶۲}}</ref><ref>{{پک|بویل|۱۳۸۷|ک=از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی ایلخانان|ص=۴۰۵}}</ref> یکی از مهم‌ترین میراث نظام‌الملک، بنیان‌گذاری مدارس زیادی در امپراتوری برگرفته از نام او، یعنی [[نظامیه]] بود که [[نظامیه بغداد]] مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌رفت.<ref>{{cite book|last=Nizam al-Mulk|title=The Book of Government or Rules for Kings|year=2002|editor1-last=Darke|editor1-first=Hubert|url=https://books.google.com/books?id=IaK4P5E9n7oC|publisher=Persian Heritage Foundation|location=New York|pages=ix-x|isbn=978-1-136-60296-2}}</ref> نظامیه نخستین سیستم آموزشی تحت حمایت دولت در تاریخ و الهام‌بخش سیستم دانشگاهی در اروپای غربی بود.<ref>{{Cite book |last=Makdisi |first=George |date=1984-01-01 |title=The Rise of Colleges |url=http://dx.doi.org/10.1515/9781474470643 |doi=10.1515/9781474470643|isbn=978-1-4744-7064-3 |s2cid=158637840}}</ref> او همچنین دانش‌نامهٔ سیاسی ''[[سیاست‌نامه]]'' را نوشت که از نمونه‌های تاریخی به‌منظور بحث دربارهٔ عدالت، حکومت مؤثر و نقش حکومت در جامعه اسلامی الهام می‌گرفت.<ref name="Meri2005">{{cite book|author=Josef W. Meri|title=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia|url=https://books.google.com/books?id=c1ZsBgAAQBAJ|date=2005-10-31|publisher=Routledge|isbn=978-1-135-45596-5|page=856}}</ref> ''سیاست‌نامه'' الهام بخش آثار [[ابن خلدون]] بود و پیش‌نمون تفکر [[ماکیاولیسم]] در سرتاسر اروپا شد.<ref>{{Cite journal|last1=Parry|first1=Geraint|last2=Day|first2=John|last3=Day|first3=John|last4=Plamenatz|first4=J.|last5=Dowse|first5=Robert E.|last6=Dowse|first6=Robert E.|last7=Warrender|first7=Howard|last8=Bealey|first8=Frank|last9=Pelling|first9=Henry|date=October 1960|title=نقد کتاب: کتاب حکومت یا قوانین برای پادشاهان، لاک و آزادی، تعقیب خوشبختی در عقیده دموکراتیک، دلیل سیاسی ادموند برک، سوسیالیسم و سنت سیمون، 1859، ورود به عصر بحران، هریت مارتینو، الف. رادیکال ویکتوریا، هنری سیدویک و بعدها فلسفه سیاسی سودمند، ناسیونالیسم، مطالعات چارتیست، زندگی و زمانه ارنست بیوین، اتحادیه‌های کارگری و حزب کارگر از سال 1945، وزارت کار و خدمات ملی، مدیریت مالی در دولت محلی، تحرک اجتماعی در جامعه صنعتی، انتخابات خارج از کشور، نظارت پارلمانی بر قوانین تفویضی، مالکیت عمومی و پاسخگویی: تجربه کانادایی، شرکت عمومی در سوئد، حزب کنگره، مطالعه موردی، حزب کمونیست لهستان. طرح کلی تاریخ، براندازی کمونیستی چکسلواکی، 1938-1948. شکست همزیستی، ظهور و توسعه یک دولت توتالیتر، تمرکز بیش از حد در مدیریت اقتصادی: یک تحلیل انتقادی بر اساس تجربه در صنعت سبک مجارستان، دولت، قانون و دادگاه‌ها در اتحاد جماهیر شوروی و اروپای شرقی، نخبگان بوروکراتیک شوروی: مطالعه موردی از دستگاه اوکراین، پنج انتخابات در آفریقا، روسای شرق آفریقا، اتحادیه کارگری غرب آفریقا: مطالعه موردی اتحادیه کارگران شرکت توسعه کامرون و روابط آن با کارفرمایان، سرمایه‌داری خاورمیانه، نه مقاله، سیاست ترکیه. گذار به یک سیستم چند حزبی، سیاست ترکیه. گذار به یک سیستم چند حزبی، اقتصاد مشترک المنافع در آسیای جنوب شرقی، کمونیسم در آسیای جنوب شرقی: یک تحلیل سیاسی، توسعه اقتصادی چین کمونیست 1949-1958، ملی‌گرایی و جناح راست در ژاپن - مطالعه روندهای پس از جنگ، تاریخ مدرن کمبریج جدید: جلد دوازدهم، دوران خشونت، 1898-1945، آلمان دوباره به قدرت‌ها می‌پیوندد، نظم جهانی فرانکلین دی. روزولت، قدرت کشورهای کوچک، کشورهای مشترک المنافع و دفاع منطقه ای، اسناد روابط خارجی آمریکا 1958|url=http://journals.sagepub.com/doi/10.1111/j.1467-9248.1960.tb01148.x|journal=Political Studies|language=en|volume=8|issue=3|pages=306–335|doi=10.1111/j.1467-9248.1960.tb01148.x|issn=0032-3217|last10=Pelling|first10=Henry|last11=Grove|first11=J. W.}}</ref> == زندگی == نام اصلی خواجه نظام‌الملک، ابوعلی حسن و نام پدرش ابوالحسن علی بود و نام پدر او نیز علی بن اسحق بن عباس بود که از دهقان‌زادگان [[بیهق]] بود، علی بن اسحاق که کنیه‌اش ابوالحسن بود در نویسندگی و حسابداری دستی داشت. در دستگاه حکمران خراسان داخل شده بود و خدمت دیوانی می‌کرد. منزل اصلی خاندان او نیز [[بیهق]] بود، ولی ابوالحسن علی را پس از آن‌که در مشاغل دیوانی ترقی کرده بود مأمور ادارهٔ اموال دولتی در ناحیهٔ [[طوس]] کرده بودند‍ و او آن‌جا اقامت کرده و متأهل شده بود و سه پسر او در طوس به دنیا آمده بودند که بزرگ‌ترین آن‌ها همین حسن یعنی نظام‌الملک بعدی بود. مقدمات علوم را از زبان عربی و [[قرآن]] آموخت و از همان ازمنه در مصاحبت اهل علم و صلاح می‌گذرانید. همین‌که در حدود بیست سالگی از تحصیل فقه و حدیث و سایر علوم شرعی و فنون ادبی فارغ شد و فاضلی عالم و دبیری توانا گشت، به اعمال دیوانی مشغول شد.<ref>{{پک|حلبی|۱۳۶۵|ک=تاریخ تمدن اسلام|ص=۴۱۰–۴۱۱}}</ref> گفته‌شده که خواجه در خانهٔ دهقانی نشو و نما یافت. [[خرده‌دهقان‌پیشه|دهقان]] در قاموس سیاسی و برخلاف دوره‌های بعد که غالباً به زارعان بی‌زمین گفته می‌شد، در زمان خواجه و پیش از آن نشانهٔ نسب و بزرگ‌زادگی بومی بود. دهقانان در زمان [[ساسانیان]] مالکان بومی بودند که در سلسله مراتب اجتماعی و اقتصادی و همچنین ایجاد قدرت نقش به‌سزایی داشتند. دهقانان به همین مفهوم به سده‌های ابتدایی اسلام منتقل شده است.<ref>{{پک|قادری|۱۳۹۲|ک=اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران|ص=۱۲۳}}</ref> خواجه در ۲۱ سالگی با انحطاط سلطنت [[غزنویان|غزنوی]] و هجوم ترکمانان سلجوقی به خراسان به خدمت سلجوقیان وارد شد. خواجه بعد از شکست مسعود در دندانقان به سال ۴۳۲ در [[ماوراءالنهر]] به دستگاه [[سلجوقیان]] پیوست اما پس از آزار و اذیت‌هایی که از [[ابن شاذان]] عمید بلخ دید به [[مرو]] رفت و به دستگاه [[چغری‌بیگ]] پیوست و به مدت ۱۰ سال یعنی تا سال ۴۴۴ در خدمت آنان بود. تنها سلجوقیان بودند که با گسترش متصرفات خود، وحدت ملی ایران را ممکن ساختند. [[طغرل‌بیگ]]، [[ری]] را پایتخت خود قرار داد و در میانهٔ سدهٔ پنجم با تصرف [[بغداد]] سلطهٔ خود را تا کانون قدرت معنوی امپراتوری گسترش دادند و دست [[آل‌بویه]] را از خلافت در بغداد کوتاه کردند. سلجوقیان برای ادارهٔ متصرفات وسیع خود از دانش و تجربه بهره‌ای نداشتند و مجبور شدند فرهیختگان و کارگزاران باتجربهٔ ایرانی را به خدمت گیرند که در رأس ایشان خواجه نظام‌الملک قرار داشت که با قبول وزارت دو شاه مقتدر سلجوقی، در عمل و نظر در تمرکز وحدت سیاسی و ملی ایران کوشید.<ref>{{پک|اخوان کاظمی|۱۳۸۰|ک= عدالت و خودکامگی در اندیشهٔ سیاسی خواجه نظام|ص=۸}}</ref> در ده سالی که خواجه در خدمت چغری‌بیگ، برادر [[طغرل بیک|طغرل]] بود؛ طغرل در مناطق مرکزی ایران به لشگرکشی پرداخت و در ۴۵۵ درگذشت و به علت اینکه پسری نداشت، [[آلپ ارسلان]] جانشین او شد. در پادشاهی آلپ ارسلان، نظام‌الملک دستی باز در نظارت بر گردش امپراتوری داشت. از این گذشته، وی وقت زیادی را صرف امور نظامی می‌کرد. «خداوندش را در سفرهای جنگی همراهی می‌نمود و نیز خود در رأس سپاهیان را در جنگ‌ها فرماندهی می‌کرد از جمله سفرهایی به فارس که پیروزی‌هایش در هر دو جنگ بر شهرت و اعتبارش بسیار افزود.»<ref>{{پک|لمبتون|۱۳۸۸|ک=ساختار درونی امپراتوری سلجوقی|ص=۶۱}}</ref> خواجه نظام‌الملک در حدود بیست و نه سال و هفت ماه و کسری وزارت در زیر دست آلپ ارسلان و [[ملکشاه یکم|ملکشاه]] در ادارهٔ امور و فتح بلاد و سرکوبی مخالفان این دو پادشاه چنان کفایت و حسن تدبیر به خرج داد که دولتی وسیع از [[حلب]] تا [[کاشغر]] را تحت امر ایشان آورد و نام و نشان آن دو سلطان را در شرق و غرب عالم معلوم آن زمان جاری کرد تا آنجا که باید قسمت عمدهٔ شهرت و پیشرفتی را که در کارها نصیب آلپ ارسلان و ملکشاه شده از برکت خردمندی و کاردانی خواجه دانست. او حوزهٔ قلمرو حکومت ایران را چنان وسیع کرد که در کلیهٔ این هزار و چهارصد سالهٔ تاریخ اسلام نظیر آن دیده نشده است و در این حوزه جایی نبود که در انجام دادن امر او اندک تأخیری روا دارند.<ref>{{پک|اخوان کاظمی|۱۳۸۰|ک= عدالت و خودکامگی در اندیشهٔ سیاسی خواجه نظام|ص=۷}}</ref> == کارنامه == [[پرونده:Nizam-al-mulk Tomb Stone.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|آرامگاه خواجه نظام‌الملک، [[دارالبطیخ]]، اصفهان]] '''ابوعلی حسن طوسی''' از [[دهقان (زمین‌دار)|دهقانزادگان]] [[بیهق]]([[سبزوار]]) بود. از آن‌جاکه دانش اندوزی‌اش در شهر [[توس]] (طوس) بود ''توسی'' خوانده می‌شد. وی در زمان پادشاهی [[غزنویان]] چشم به جهان گشود؛ و در آغاز از دیوانسالاران و پس از برکناری [[عمیدالملک کندری]] در سال [[۴۵۵ (قمری)]]؛ که با تحریک خود او انجام شد، وزیر [[آلپ ارسلان]] و همچنین آموزگار ولیعهد خردسالش ملکشاه شد و ۲۹ سال (اندکی پیش از مرگ) در این جایگاه بود، با مرگ الب ارسلان، خواجه نظام‌الملک، [[ملکشاه سلجوقی|ملکشاه]] را که بیش از هفده یا هجده سال نداشت به شاهی رساند و خود، کار گرداندن کشور [[ایران]] را که اکنون دچار گرفتاری‌ها و نابسامانی‌های بسیاری بود به دست گرفت. به کوشش او که مرد کاردانی بود گرفتاری‌های بسیاری از دستگاه سلجوقی دور شد و ملکشاه به نیرو و چیرگی بسیاری در کشور رسید. خواجه علاوه بر رتق و فتق امور مملکتی و حل مشکلات عدیده اجتماعی و اخلاقی و سایر مسائل مملکتی دست به ایجاد مدارسی زد که در تاریخ به نام وی به [[مدرسه نظامیه|مدارس نظامیه]] مشهور است و همان مدارس هستند که بعدها سرمشق دانشگاه‌ها شدند؛ که مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از [[نظامیه بغداد|نظامیه‌های بغداد]]، موصل، [[نظامیه نیشابور|نیشابور]]، بلخ، هرات، مرو، آمل، گرگان، بصره، شیراز، اصفهان. نهضتی که نظام‌الملک با ساختن نظامیه‌های متعدد به وجود آورد به‌زودی و با سرعتی شگفت‌آور در سراسر شهرهای ایران و بسیاری دیگر از شهرهای کشورهای اسلامی دنبال شد، به‌طوری‌که در سده‌های پنجم و ششم هیچ شهری نبود که در آن مدارس متعددی وجود نداشت؛ چه کوچک چه بزرگ. امرا و حاکمان نیز به پیروی از وی یا برای نشان دادن علاقه خود به علم، به احداث مراکز تعلیم در شهرهای خود همت گماشتند. در این مدارس درس‌های زیر تدریس می‌شد. فقه، حدیث، تفسیر، علوم ادبی، ریاضیات، طب و حکمت همچنین همه مدارس دارای کتابخانه‌های معتبر بودند. در این مدارس هر دانشجوئی حجره‌ای خاص خود داشت و مقرری ماهیانه می‌گرفت. خوراک و خوابگاه نیز بر عهدهٔ دانشگاه بود. خواجه، نظامیه نیشابور را برای [[امام‌الحرمین جوینی|امام الحرمین ابوالمعالی عبدالملک عبدالله الجوینی]] ساخت. امام‌الحرمین به‌مدت بیست سال در این مدرسه به تدریس اشتغال داشت و شاگردانی همچون [[امام محمد غزالی]] تربیت کرد. همچنین نگارش کتاب [[سیاست‌نامه]] را از آثار خواجه نظام‌الملک می‌دانند. در زمان حکومت سلجوقیان، حدود هزار سال پیش، اصفهان پایتخت امپراتوری بزرگی محسوب می‌شد که از ماوراءالنهر تا سواحل مدیترانه گسترده بود. دوران اوج این امپراتوری، در روزگار سلطنت ملکشاه سلجوقی بود و همه امور آن، در پرتو وزارت مدبرانه خواجه نظام‌الملک توسی، وزیر و باکفایت ترکان سلجوقی به انجام می‌رسید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خنجر درویش و تربت نظام|نشانی=https://esfahanzibaonline.ir/76421/|وبگاه=اصفهان زیبا|تاریخ=|بازبینی=1403-11-16|کد زبان=fa}}</ref> خواجه نظام‌الملک نویسنده کتاب «سیاست‌نامه» و از آن مهم‌تر، بنیانگذار مدارس معروف نظامیه است. نظامیه نام مدارسی است که در آن دوره، برای آموزش علوم وفنون روز در شهرهای بزرگ آن دوره تأسیس شد. بسیاری از بزرگان تاریخ ایران همچون شیخ مصلح الدین سعدی، ابوالنجیب سهروردی، شیخ شهاب‌الدین سهروردی، ابوالفرج جوزی، ابواسحاق شیرازی، امام محمد غزالی، قطب الدین شیرازی و … در آن درس می‌داده یا درس می‌خوانده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خنجر درویش و تربت نظام|نشانی=https://esfahanzibaonline.ir/76421/|وبگاه=اصفهان زیبا|تاریخ=|بازبینی=1403-11-16|کد زبان=fa}}</ref> اکنون در محله احمدآباد شهر اصفهان، مقبره کوچکی متشکل از یک حیاط و ایوان وجود دارد که پیکر خواجه نظام‌الملک و ملکشاه سلجوقی و همسرش و نیز جمعی دیگر از شاهان و شاهزادگان سلجوقی در آن به خاک سپرده شده است. اینجا بازمانده یک محوطه بسیار بزرگ بوده که فقط همین مقدار از آن باقی مانده و از زرق و برق ظاهری هم خالی است؛ اما اگر کسی تاریخ‌شناس باشد و ارزش خواجه نظام‌الملک در تاریخ ایران را بداند، دیدن آرامگاه او و شاهان سلجوقی را از کف نخواهد داد؛ خاکی که امروزه «تربت نظام» می‌خوانندش و در قلب محله باستانی احمدآباد اصفهان، نزدیک به یک هزاره است که در گوش تاریخ، نجواها دارد. آنجا را «دارالبطیخ» نیز می‌گویند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خنجر درویش و تربت نظام|نشانی=https://esfahanzibaonline.ir/76421/|وبگاه=اصفهان زیبا|تاریخ=|بازبینی=1403-11-16|کد زبان=fa}}</ref> اصلاً اگر در نیمه شب دوازدهم رمضان سال ۴۸۵ هجری قمری، در نیمه راه بغداد، نگهبانان اردوگاه سلطنتی ملکشاه، موازین امنیتی را بیشتر رعایت می‌کردند و مانع نزدیک‌شدن مردی در لباس دراویش به وزیر مشهور سلجوقی، خواجه نظام الملک طوسی می‌شدند، تاریخ ایران در مقطع سلجوقیان طور دیگری رقم می‌خورد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خنجر درویش و تربت نظام|نشانی=https://esfahanzibaonline.ir/76421/|وبگاه=اصفهان زیبا|تاریخ=|بازبینی=1403-11-16|کد زبان=fa}}</ref> == ترور توسط پیروان حسن صباح == [[پرونده:Assassination of Nizam al-Mulk.jpg|300px|بندانگشتی|ترور نظام‌الملک توسط [[فدائی‌ها]]. متن «شب آدینه دوازدهم ماه رمضان سنه خمس و ثمانین و اربعمائه (۴۸۵) در حدود نهاوند به مرحلهٔ سحنه، به شکل صوفی پیش محفّهٔ (کجاوه) نظام‌الملک آمد. کی از بارگاه با خرگاه حرم می‌رفت، و او را کارد زد، کی از آن زخم شهید شد؛ و نخستین کسی که فداییان او را بکشتند نظام‌الملک بود و سیدنا، علیه ما یستحق، گفته بود کی «قتل هذا الشیطان اول السعادة». سال عمر او از هشتاد و اند گذشته؛ و سید اجل را…» [[جامع‌التواریخ]]]] در واپسین سال‌های پادشاهی ملکشاه، میان او و خواجه اختلافاتی پیش آمد که سرانجام به کنار گذاشتن او از وزیری و سپس [[ترور|ترورش]] توسط [[حشاشین|اسماعیلیان الموت]] انجامید. بنابر روایتی، وی در [[۱۲ رمضان]] [[۴۸۵ (قمری)|۴۸۵]] ه‍.ق هنگامی که با اردوی شاهی از [[اصفهان]] به [[بغداد]] می‌رفت، در [[بروجرد]] در نزدیکی [[نهاوند]] به دست کسی که رخت [[صوفی]]ان را پوشیده بود با ضرب کارد بر سینه و رگش زخمی شد و یک روز پس از آن درگذشت. در روایات دیگر، مورخینی مانند راوندی و ابن اثیر، محل وقوع این حادثه را نهاوند و حدود آن، بدون تعیین محل دقیق ذکر کرده‌اند؛ خواجه [[رشیدالدین فضل‌الله همدانی]] و ابن خلکان و [[حمدالله مستوفی]] مقتل او را محلی به نام صحنه ثبت کرده‌اند. یاقوت حموی جغرافی‌دان قرن هفتم هجری، فندیسجان از روستاهای نهاوند را مقتل نظام الملک می‌داند. دینوری می‌گوید خواجه نظام الملک در سه فرسخی [[نهاوند]]، جایی که قبور مهاجمان عرب درآنجا قرار دارد، به دست یکی از ملاحده به قتل رسید. علی‌اکبر کیانی مورخ نهاوندی، تأکید می‌کند که نظام‌الملک در نزدیکی سراب گیان، جایی موسوم به قُرُق قنات‌ها به قتل رسیده و روایتی بر این اساس آورده است: شخصی (باطنی) تظاهر می‌کند که اهل روستای قلعه نهاوند است و بین مردم شایعه می‌اندازد که شبانه دزدان تمام گوسفندان او را ربوده‌اند و به جستجوی دزد گوسفندان است. او خنجری بر سر چوبدستی خود می‌بندد و روستا به روستا به جستجوی گوسفندان می‌گردد تا به نشستگاه خواجه نظام الملک می‌رسد و به ظاهر قصد دادخواهی می‌کند که به یکباره به خواجه نظام الملک حمله‌ور می‌شود و با ضربات پی در پی خنجر، او را می‌کشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=کیانی، علی اکبر، کهن دیارگیان/ نهاوند وگیان ازدوره‌های پیش از تاریخ تا امروز، صفحه ۱۴۴،انتشارات سفیراردهال، تهران. ۱۴۰۰}}</ref> کشتن نظام الملک را در آن زمان به [[اسماعیلیان در ایران|اسماعیلیان]] پیوند دادند. سی و پنج روز بعد در ۱۵ شوال پس از مرگ او ملکشاه نیز درگذشت و بر پایه برخی حدس‌وگمان تاریخ‌نویسان به دست هواخواهان خواجه به او زهر خورانده شده بود، و بعضی تاریخ نویسان نیز قتل ملکشاه به‌وسیلهٔ خوراندن زهر به وی را به خلیفه عباسی، [[المقتدی بامرالله|المقتدا بامرالله]] نسبت می‌دهند.{{مدرک}} در کتاب ''[[تجارب السلف]]'' دربارهٔ قتل نظام‌الملک چنین نوشته شده است:{{نقل قول|«آنگاه که سلطان از اصفهان به بغداد رفت، و خواجه در [[بروجرد]] که از شهرهای [[لر کوچک|کوچک لُر]] است (اقامت داشت)، شخصی در لباس صوفیان پیش‌آمد و (چیزی) به دست خواجه داد چون (خواجه) بستد، آن شخص کاردی بر خواجه زد و آن جهان فضائل و مکارم را از پیش برداشت، خروش در لشگرگاه افتاد و مردم به هم برآمدند (چنان‌که) سلطان سوار شد و مردم را ساکت گردانید. این واقعه در "رمضان سنه خمس و ثمانین و اربعمائه " بود و در آن وقت خواجه ۷۷ سال داشت و غلامان و متعلقان خواجه شخص او را به [[اصفهان]] بردند در محلهٔ (کران) در موضعی که جوی آب بزرگ در میان آن مقام می‌رود به‌غایت نزه و خوش دفن کردند و آن مقام را اهل اصفهان تربت نظام گویند».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.roshdmag.ir/fa/article/24565/قتل-خواجه |عنوان =قتل خواجه | ناشر =دفتر انتشارات و فناوری آموزشی |تاریخ =۸ مرداد ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۳}}</ref>}} [[راحةالصدور|کتاب راحةالصدور]]، نوشته محمد بن علیبن سلیمان راوندی صفحه ۱۳۵ خواجه نظام الملک با توطئه ای درباری توسط وزیری با نام [[تاج‌الملک فارسی|تاج الملک]] که به وی حسادت میکرد کشته شد و نقشه بر این اساس بود که پس از کشته شدن خواجه نظام الملک به دست تاج الملک این قتل بر گردن حشاشین بی‌افتد تا هیچکس بویی از واقعیت آن نبرد و به همین دلیل در دوران معاصر دلیل این قتل را انگیزه ای دینی توصیف کردند[[راحةالصدور|[۳۵]]] {{شعر|نستعلیق}} {{ب|عجب مدار که از کشتن نظام‌الملک|سپید روی مروت سیاه‌فام شود}} {{ب|عجب در آن‌که روا داشتند کشتن او|بدان امید ملکشاه بلکه رام شود}} {{ب|بزرگ سهوی کین قاعده ندانستند|که تیغ زنگ برآرد چو بی‌نیام شود}} {{ب|هزار سال بباید که تا خردمندی|میان اهل کفایت نظام نام شود}} {{پایان شعر}} == دیدگاه و روش کشورداری خواجه نظام‌الملک == {{جعبه نقل قول |عنوان= نظریهٔ خواجه نظام‌الملک دربارهٔ اسماعیلیان: |نقل‌قول= هیچ گروهی نیست شوم‌تر و بد دین‌تر و بد فعل‌تر از این قوم… که از پس دیوارهای بدی این مملکت می‌سگالند و فساد دین می‌جویند… |منبع={{پک|کمال‌الدین حلمی|۱۳۹۳|ک=دولت سلجوقیان|ص=۹۹}} |عرض= 250px |اندازه خط= 12px |شکل‌بندی عنوان= font-size:90% |تراز= راست. |تراز نقل‌قول= راست. |تراز منبع= چپ |گیومه نقل‌قول= بله }} خواجه نظام‌الملک در کتاب سیاست‌نامه از الگوی حکومت یکپارچه مانند حکومت دوره [[ساسانی]] و دولت‌های پس از [[اسلام]] که از این دولت الگوبرداری کردند مانند [[بوییان]]، [[سامانیان]] و حتی [[غزنویان]] به عنوان الگوی یک نظام آرمانی دفاع می‌کرد.{{مدرک}} وی دشمن سرسخت جریان فئودالی زمان بود که به دید او به پراکندگی کشور می‌انجامید، اگر چه خود گوی پیشی را در گسترش زمینهایش از بزرگ‌ترین زمینداران زمان خود می‌ربود.{{مدرک}} وی دشمن سرسخت سران [[غزها|غُز]] بود که می‌خواستند برای خویش سرزمینی خودمختار و به دور از دید دولت مرکزی داشته باشند و تا توانست کوشید از نیرومندی خانواده شاهی و ترکان خویشاوند با آن‌ها پیشگیری کند و در سر این راه نیز با فشار همینان از کار کنار گذاشته شد.{{مدرک}} خواجه نظام‌الملک پیرو [[کیش سنی]] و [[شافعی]] بود. مورخان خواجه نظام الملک را جز کسانی می‌دانند که آخرت را بر دنیا ترجیح می‌داده و همیشه در مجالس علمای دینی حضور داشته است. مشهوراست خواجه زمانی که صدای اذان را می‌شنیده مشغول هر کاری بوده از آن دست می‌کشیده و به نماز می‌ایستاده است و اگر مؤذن در اذان گفتن سستی می‌کرده به او تذکر می‌داده است. در زمان خواجه در ایران اوج وفور نعمت بوده طوری‌که یکی از سیاحان{{مدرک}} می‌گوید در ایران نان به فراوانی و با قیمت ارزان یافت می‌شود این در حالی بود که در آن زمان به قول پاپ اوربان مردم اروپا از گرسنگی شکم همدیگر را پاره می‌کردند.{{مدرک}} خواجه جهاد را نیز جدی می‌گرفت به صورتی که حکومت سلجوقیان از جانب شرق به شهر کاشغر در چین امروزی و در غرب تا انتهای بخش آسیایی ترکیه امروزی پیشروی کرده بودند و نیروی دریایی ایشان شهر امپراتوری بیزانس را به‌شدت تهدید می‌کرد.{{مدرک}} == آثار == خواجه یکی از نویسندگان روزگار خود بود او نویسنده کتاب [[سیاست نامه]] (سیر الملوک) است. این اثر با تصحیح هیوبرت دارکت توسط [[بنگاه ترجمه و نشر کتاب]] در سال ۱۳۴۰ در ۳۷۲ صفحه منتشر شده است.<ref>سایت کتابخانهٔ ملی [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1900382&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مشخصات کتاب] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141101235154/http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1900382&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author |date=۱ نوامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>دانلود کتاب [http://www.mediafire.com/download/us18uy97lyufjss/siasatnameh-xaje-nezam-al-molk.rar سیاست‌نامه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141101234559/http://www.mediafire.com/download/us18uy97lyufjss/siasatnameh-xaje-nezam-al-molk.rar |date=1 نوامبر 2014}}</ref> همچنین وی در پردازش [[تقویم جلالی]] با دانشمندانی همچون [[خیام]] همکاری داشت، این تقویم در سال [[۴۵۱ (قمری)|۴۵۱ هجری]] تکمیل شد. همچنین دانشگاه نظامیه بغداد که [[امام محمد غزالی]] از آموزگاران آن بود به دستور او برپا شد. نظامیه‌های مشهور دیگر در [[اصفهان]]، [[نیشابور]] ([[نظامیه نیشابور]])، [[بصره]]، [[موصل]] و [[هرات]] بودند. == لقب‌ها == خواجه نظام‌الملک را در کتاب‌های تاریخی با هفت لقب یاد کرده‌اند:{{مدرک}} # '''وزیر کبیر'''؛ از آنجا که در دستگاه سلجوقیان به بزرگی او وزیری یافت نشده بود. # '''خواجهٔ بزرگ'''؛ برای آموزگاری ملکشاه در زمان ولیعهدی # '''تاج‌الحضرتین'''؛ برای وزیری دو پادشاه # '''قوام‌الدین'''؛ این لقبی مذهبی بود که [[فقیه]]ان زمان بدو داده بودند. # '''نظام‌الملک'''؛ لقبی که عامه بیشتر وی را با این لقب می‌خواندند، پس از وی در دوره‌های پسین تاریخ بسیاری از وزیران معتمد شاهان در ایران و [[هند]] با این لقب خوانده می‌شدند. # '''اتابک'''؛ لقبی که ملکشاه پس از شاهی بدو داده بود. # '''رضی‌امیرالمؤمنین'''؛ لقبی که خلیفه [[المقتدی بامرالله]] در سال [[۴۷۵ (قمری)|۴۷۵ هجری قمری]] بدو داده بود. # '''صدرالاسلام''' همچنین بر روی مُهر نظام‌الملک این جمله نوشته شده بود: {{به عربی|الحمد لله علي نعمه}} == دارایی == آلپ ارسلان منطقه توس را به خواجه نظام‌الملک بخشیده بود. وی در آبادانی این بخش ایران کوشش بسیار نمود تا آنجا که به‌آبادی بسیار رسید و حتی باغ‌های این سرزمین گردشگاه ملکشاه و ترکان خاتون شد. زمین‌های خواجه را در توس با زیباترین باغ‌های تاریخ جهان برابر می‌دانستند. == افسانهٔ سه یار دبستانی == در داستان سه یار دبستانی، که [[ادوارد فیتزجرالد|ادوارد فیتز جرالد]] بر دیباچهٔ ترجمه انگلیسی [[رباعیات خیام]] آورده است، [[خیام]] (۵۱۰–۴۲۷ ه‍.ق)، نظام‌الملک (۴۸۵–۴۰۸ ه‍.ق) و [[حسن صباح]] (۵۱۸–۴۴۵ ه‍.ق)، به هم ارتباط داده‌شده‌اند، اما بر اساس تفاوت سنی آن‌ها، این ماجرا بیشتر شبیه به افسانه است، زیرا در صورت صحت این روایت، حسن و [[خیام]] باید بیش‌از ۱۲۰ سال عمر کرده باشند. همچنین، معاصران خیام نیز هیچ‌کدام به این ماجرا اشاره نکرده‌اند. ماجرا از این قرار است که این سه شخصیت، یاران دبستانی بودند که هم‌قسم شدند که هرکدام زودتر به مقام و منصبی رسید، دیگران را یاری دهد. از این سه، نظام‌الملک پیش از دو تن دیگر، منصب یافت و به وزارت سلجوقی رسید. وی به عهد خود وفا کرد و به این خاطر که خیام مردی دانشمند و اهل علم بود و به مشاغل دولتی علاقه‌ای نداشت، سالی ده هزار دینار به او داد تا به مطالعات خود مشغول شود و به حسن صباح مقام عالی در دستگاه حکومت اعطا کرد. اما دیری نپایید که میان حسن صباح و نظام‌الملک اختلاف افتاد و خواجه سرانجام توانست با نیرنگ، حسن را در چشم سلطان سلجوقی خوار کند. حسن سوگند یاد کرد که انتقام بگیرد و در آخر خواجه نظام‌الملک را کشت. این یکی از افسانه‌هایی است که در ارتباط با [[نزاریه|اسماعیلیان نزاری]] در مشرق زمین شیوع یافت.<ref>{{پک|اعظمی|۱۳۵۱|ک=سکه‌ای یکتا و بی‌همتا از تاریخ الموت|ص=۱۰۰}}</ref><ref>{{پک|Daftary|2003|ف=ḤASAN ṢABBĀḤ|ک=Encyclopaedia Iranica|ص=34-37|زبان=en}}</ref> با توجه به سال تکمیل [[گاه‌شماری جلالی|تقویم جلالی]] (۴۵۱ هجری) نظام الملک ۴۳ سال داشت، [[خیام]] ۲۴ سال و [[حسن صباح]] ۶ ساله بود. == آرامگاه == [[پرونده:Nizam al-Mulk tomb 2.JPG|بندانگشتی|220px|چپ|نمای بیرونی آرامگاه خواجه نظام‌الملک، اصفهان]] [[پرونده:Mahdi Tamizi . PhotoTombstone.Isfahan.M.SafavidEra.jpg|بندانگشتی|<nowiki>سنگ آرامگاه | نظام الملک | دارای نقوش گیاهی (سرو، که در پیکرش گل و گیاه است) و نوشتار (کتیبه) | از کتاب: در سایه سرو (سرو نگاره های سنگ آرامگاه های مردم اصفهان).</nowiki>]] [[آرامگاه خواجه نظام‌الملک]] در بنای دارالبطیخ در محله احمدآباد [[اصفهان]] و در کوچه‌ای به نام خواجه نظام‌الملک واقع است. این بنای کوچک و بی‌پیرایه آرامگاهی سلجوقی است و در آن حدوداً ده قبر وجود دارد که به شاهزادگان و بزرگان سلجوقی نسبت داده می‌شوند. بر روی بیشتر آرامگاه‌ها [[سنگ مرمر|سنگ‌های مرمر]] نفیس قرار گرفته است و بر روی مدفن خواجه نیز سنگ مرمرین بسیار زیبائی قرار دارد که در اطراف آن کتیبه‌ای مزین به آیه الکرسی و کلمات دیگر وجود دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tishineh.com/touritem/816-12/1|عنوان=آرامگاه خواجه نظام الملک، تیشینه|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}}</ref> مشهور است که خواجه نظام‌الملک و [[سلطان ملکشاه]] در این مکان دفن شده‌اند. هرچند که این بنا به شماره ۹۹ در فهرست [[آثار ملی ایران]] ثبت شده است اما در بین آثار تاریخی اصفهان فراموش شده و بی‌رونق باقی مانده است. == پانویس == {{پانویس|۲}}۳۵.[[راحةالصدور]] == منابع == * {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=اخوان کاظمی|نام=بهرام|عنوان=عدالت و خودکامگی در اندیشهٔ سیاسی خواجه نظام‌الملک طوسی|ژورنال=دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)|شماره=۵۴|سال=۱۳۸۰|صفحه=۵–۲۸|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/49148}} * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=حلبی| نام=علی‌اصغر| عنوان= تاریخ تمدن اسلام: بررسی‌هایی چند در فرهنگ و تمدن اسلامی| مکان=تهران| ناشر=چاپ و نشر بنیاد| سال= ۱۳۶۵}} * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=قادری| نام=حاتم|پیوند نویسنده=حاتم قادری| عنوان= اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران| مکان=تهران| ناشر=[[سمت (انتشارات)|سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)]]| سال= ۱۳۹۲}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=لمبتون|نام=آن|پیوند نویسنده=آن لمبتون|کتاب=[[تاریخ ایران کمبریج]]|ترجمه=حسن انوشه|سال=۱۳۸۸|ناشر=مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر| فصل =از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان|جلد=۵|شهر=تهران}} * سِیَرالمُلوک معروف به [[سیاست‌نامه]]: [[خواجه نظام‌الملک]] ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق طوسی، مصحح: عزیزالله علیزاده، تهران: فردوس، ۱۳۸۶، (وزیری، گالینگور)، ۳۳۶ صفحه. شابک: ۸-۴۲۲-۳۲۰-۹۶۴-۹۷۸ * مرتضی راوندی؛ تاریخ اجتماعی ایران، پوشینه دوم * کیانی، علی اکبر، کهن دیارگیان /نهاوند وگیان از دوره‌های پیش از تاریخ تا امروز،انتشارات سفیراردهال، تهران. ۱۴۰۰ * ویکی‌پدیای انگلیسی * پناهی سمنانی؛ حسن صبّاح، چهره شگفت‌انگیز تاریخ {{ادبیات فارسی}} {{اهالی خراسان باستان}} {{مستند کردن}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:نظام‌الملک}} [[رده:اتابک]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:اهالی توس]] [[رده:اهالی سبزوار]] [[رده:ایرانیان قرون وسطی]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۰۹۲ (میلادی)]] [[رده:دهقانان]] [[رده:زادگان ۱۰۱۸ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل مشهد]] [[رده:سیاستمداران ترورشده اهل ایران]] [[رده:شافعیان ایران]] [[رده:فیلسوفان سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:فیلسوفان سیاسی اهل ایران]] [[رده:فیلسوفان فارسی‌زبان قرون وسطی]] [[رده:فیلسوفان فارسی‌زبان]] [[رده:کشتگان تروریسم در ایران]] [[رده:مقامات دولت غزنویان]] [[رده:منتقدان تشیع]] [[رده:وزیران سلجوقیان]] lecsb8yn7fpl6ukgyvatfh195pgyr4d 4 37395 42127455 42125411 2025-06-18T16:44:18Z م.د.حکمتی 1009082 افزودن [[:ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان]]. 42127455 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{برای اقدام مدیران (رده)|رده=نوشتارهای نامزد حذف|۲۰}} <!-- ================================= توجه توجه توجه ================================== | | | پیوندها را به صورت {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/زیر صفحه}} در *پایین* موارد قبلی | | وارد کنید. | | | | در این صفحه مستقیماً بخشی جدید نسازید! | | برای اینکه مقاله‌ای را پیشنهاد حذف کنید، الگوی {{پیشنهاد حذف}} را به بالای آن مقاله | | بیافزایید، س‍پس روی پیوندی که در الگو به رنگ قرمز است کلیک کنید و در زیرصفحهٔ جدیدی | | که باز می‌شود پیشنهاد حذف را به شکل استاندارد و معمول بنویسید. | | | | لطفاً برچسب پایینی (توینکل) و ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ را حذف نکنید! در صورت حذف شدن، این ابزار از کار می‌افتد.| | | ================================================================================= == --> {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/خط شماره ۱ انتقال آب دریای جنوب به فلات مرکزی ایران (به استان کرمان و یزد)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فلز و شیشه}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/آرتابانوس (ساتراپ باکتریا)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/آرتابانوس (ساتراپ باکتریا) (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمد راسخ مهند}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پرونده شرکت کروز}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سپنج}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/میر یزدان‌بخش}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/نارگ موسی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فهرست اسماء الحسنی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فهرست فرق و مذاهب اعتقادی اسلام}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بازار آزاد و دشمنان آن}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:نگار مرتضوی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:قول مردونه}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیشینه صنعت نشر در ایران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ناو شهید ابومهدی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/منطقه ۴ شهرداری کرج}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فوتبالی (رسانه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/طرح آمایش سرزمین ۱۳۵۴ (ستیران)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ملک سلطان محمود کیانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ملک تاج‌الدین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:احمد بخارایی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مسعود کوهستانی نژاد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/عباس بختیاری}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ارابیب}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ساره رشیدی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/نویسنده مرده است}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:امیر علی چگینی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردی چمچمالی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ایل چهاردولی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کلبعلی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/زنان در اقتصاد ایران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردهای قزوین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردهای استان بوشهر}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/جلاء العیون (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمدباقر ویجویه‌ای}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بارانی (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/تاتی عمارلو}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بلوچ‌زهی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/هراتی (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/نوری (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/نورعلی (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمد باقری تاج امیر}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سینما فری}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/رفیق حلمی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ایکس ویژن}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/شهر دور (مجموعه تلویزیونی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:جمعیت احیای انسانی کنگره ۶۰}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/داستان یک شهر ۲}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:ناریا (مجموعه تلویزیونی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ایل تنگسیری}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کاربر:Sedaye adab/صفحه تمرین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/دلارامی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/برخوردار (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/هلن آکونگو}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مؤسسهٔ مطبوعاتی اشرفی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/اصلاحات نیوز}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/تاجیک‌های بامیان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/حسن و حسین روشن‌بخت}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گرگ (طایفه)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/همجنس‌گرایی در دوران پهلوی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/زنان ثروتمند جهان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گنجعلی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گویش تویسرکانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/لری ثلاثی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/خاندان منجمی اصفهان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:پلکان شرقی کاخ آپادانا}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/جلیل توحیدی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/انفجار سوله آوا نار پارسیان اصفهان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بهروز فردوس}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مختوا}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمد علی خان رشوند}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/برادر رهبر و راهنمای انقلاب}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کتیبه‌های خصوصی فارسی میانۀ ساسانی و پساساسانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه عباس کیارستمی (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:بلیط یک‌طرفه (مجموعه نمایش خانگی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/رکوردهای ملی ایران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سازمان چای کشور}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گویش علامرودشتی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ثامن (رادار)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/رقص مادیان‌ها}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بیمارستان امیرالمومنین (بوشهر)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بیمارستان شهید بهبودی (قزوین)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردهای ازبکستان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردهای استرالیا}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کردهای هلند}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/افسانه منتی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بیمارستان امام علی (تبریز)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/منطقه ویژه اقتصادی لامرد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:دانیال جعفری (بازیگر)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/شمس‌الدین محمد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ابوالمعالی علی بن اسد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بوستان نمونه گردشگری پایین‌لموک}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بیمارستان ولیعصر قائم‌شهر}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:گروه هنر معاصر تهران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/منطقه آزاد تجاری-صنعتی اینچه برون}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/منطقه آزاد تجاری-صنعتی قصرشیرین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/زنان در دوران آل بویه}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/زنان در انتخابات ایران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/صابر خدامرادی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/دیدبان ایران (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امارت عمومی حوزه جنوب غرب}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فهرست افتخارات باشگاه فوتبال ملوان انزلی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فهرست مربیان باشگاه فوتبال ملوان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فهرست بازیکنان باشگاه فوتبال ملوان بندر انزلی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گونهٔ سینمایی، لحن و نظام ارزشی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/خزانه بخارایی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گویش شمال فارس}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ابراهیم صفری}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/علی جاسمی (مربی فوتبال)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بامداد خمار (مجموعه نمایش خانگی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/شیخ زکریا شاذلی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/جزر و مد (مجموعه نمایش خانگی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/شهروز سمیعی (فیتنس)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/عیسی حسینی‌بای}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/عرفان جرکنی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بوقچی (مجموعه تلویزیونی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/میرزا ابوالفضل تهرانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مجتمع تجاری میلاد نور (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/اجل معلق (مجموعه نمایش خانگی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمد طادی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ایران در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کارگزاری خلیج فارس}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فرهنگ آثار ایرانی–اسلامی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/شهربانو دامغانی نژاد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/آریا ایزدی مقدم}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیر ولی‌پور}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بنیاد بهره وری آستان قدس رضوی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ایرج عاشوری (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امامشاه}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:اردبیل در عصر مشروطیت}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:آزمون مهارت زبان چینی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:حجت جعفری چمگردانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/نیما ضربی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سیده اسراء هاشمی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گویش‌های لری (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گروه کارخانجات صنایع غذایی درنا}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مرتضی قلی اصانلو}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/رفاعه بن شداد}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/خساک (مستند)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کلیاتی درباره پیشگیری و درمان با واکسن و سرم}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مهندسی خاک و آب}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فیلم‌شناسی جواد عزتی (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/حمیدالله نیازمند}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/محمود رفیعیان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/جبار آذین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/صالح مختومی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/علی کاشانی (بسکتبال)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/قاسم غلامی کفترودی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سید محمد امین خراسانی (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سید علینقی امین}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/کارناوال (مجموعه نمایش خانگی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/حزب مستقل و اعتدال ایران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/عادل تبریزی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/داریوش معمار (دومین نامزدی)}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سیمین ونهری}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/عرفان احتشامی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیشینه باشگاه فوتبال زنان پرسپولیس}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/روحی تونا}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/گویش کوهسرخی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/لهجه محلاتی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/طایفه هلیسادی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقدمه‌ای بر تئوری آنتن‌ها}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/انجمن علمی کامپیوتر دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مهرداد کیانی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/دست‌ها از مردم ایران کوتاه}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مصطفی عمادزاده}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/آذر محمدی}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/تخلیه ۱۴۰۴ تهران}} {{ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان}} <!-- توینکل --> [[رده:پشته مدیریتی]] edovnn7ygcj0sulzy5v9f9uqrv2r6oi 0 43291 42127516 41814802 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 41233420 wikitext text/x-wiki {{WikidataCoord}} {{دیگر کاربردها}} {{جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران | نام = توس | روی‌نقشه = آری | عرض‌جغرافیایی = | طول‌جغرافیایی = | تصویر =پرونده:Tomb-of-Ferdowsi آرامگاه-فردوسی Davoud-Davoudi 1.jpg | اندازه تصویر = 250 | عنوان تصویر = [[آرامگاه فردوسی]] | استان = [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]] | شهرستان = [[شهرستان مشهد|مشهد]] | بخش = [[بخش مرکزی شهرستان مشهد|مرکزی]] | نام محلی = | نام‌های دیگر = | نام‌های قدیمی = | نوع بنا = | سال‌های مرمت = | کاربری = تپه | کاربری کنونی = گردشگری | دیرینگی = | شماره ثبت = ۱۷۵۸ | تاریخ ثبت ملی = {{جلالی حروف|۲۶|۰۸|۱۳۷۵|پیوند=نه}} | دوره ساخت اثر = قرن دو هجری | بانی اثر = | مالک اثر = | مالک فعلی اثر = | شماره ثبت یونسکو = | تاریخ ثبت یونسکو = | امکان بازدید = | شماره تلفن =۰۵۱ | وبگاه = | پانویس = }} [[پرونده:Haruniyeh.JPG|بندانگشتی|[[گنبد هارون|هارونیه]]]] '''توس''' شهری تاریخی در [[استان خراسان رضوی]] که در ۲۰ کیلومتری شمال غربی [[مشهد]] واقع شده است. آثار باستانی این شهر، مخصوصاً کهن دژ، پس از قرن‌ها، هنوز به جا مانده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چرا شجریان به توس می‌رود؟|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-فرهنگ-هنر-6/880642-چرا-شجریان-به-توس-می-رود|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2020-10-09|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=هارونیه توس|نشانی=https://hawzah.net/fa/Article/View/43450/هارونیه-توس|وبگاه=hawzah.net|بازبینی=2020-10-09}}</ref> این شهر یک بار در طی [[حمله مغول به ایران|حملهٔ مغول]]، و بار دیگر توسط [[امپراتوری تیموری|تیموریان]] تخریب، و بسیاری از مردمان‌اش به قتل رسیدند.<ref name=":0"/> توس در تاریخ {{جلالی حروف|۲۶|۰۸|۱۳۷۵|پیوند=نه}} با مجموعه ارگ و برج و بارو با شماره ۱۷۵۸ در فهرست [[آثار ملی ایران]] ثبت شده است. == تاریخچهٔ توس == از نوشته‌های مورخان [[یونانی‌ها|یونانی]] برمی‌آید که در دورهٔ [[هخامنشیان]] شهر توس به نام «سوسیا» (Susia) یاد می‌شد و یکی از پایتخت‌های ایالت پارت در شمال شرقی [[ایران]] و منطبق بر استان خراسان امروزی بوده است:<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.livius.org/su-sz/susia/susia.html |عنوان=Susia (Tus)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۵ دسامبر ۲۰۱۱ |archive-date=۲۲ سپتامبر ۲۰۰۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20080922163630/http://www.livius.org/su-sz/susia/susia.html |dead-url=yes}}</ref><ref>کتاب ۳، فصل ۸، بند ۳</ref> برخی از محققان بر این باورند که سوسیا همان توس امروزی است.<ref>[http://books.google.co.uk/books?id=JJ4K1wFZkrsC&pg=PA27&lpg=PA27&dq=susia+tus&source=bl&ots=JydfNDmi5q&sig=HIxoeA1FWO7auDJMyIvTTxs3OQw&hl=en&ei=zjd0SofFD5bUjAfipeSnBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8#v=onepage&q=susia%20tus&f=false وبگاه کتاب گوگل، کتاب «Who's who in the age of Alexander the Great نوشتهٔ Waldemar Heckel»، ص. ۲۷، سرواژهٔ Anaxippus، بازیابی در ۱ اوت ۲۰۰۹]</ref> تاکنون دربارهٔ نام توس وجه تسمیهٔ دقیقی ابراز نشده، ولی «[[کریستیان بارتولومه|بارتلمه]]» برای واژهٔ ''tusa'' ریشهٔ ''taos'' را پیشنهاد داده است. این ریشه دارای دو معنی «خالی» و «رها» است.<ref>{{پک|Bartholomae|1961|ک=Altiranisches Wörterbuch|ص=}}</ref> این نام هم بر پهلوانی ایرانی و هم بر منطقه‌ای در خراسان گفته می‌شود. توس یکی از شانزده سرزمین مهم و مقدسی بوده که در کتاب دینی ایرانیان [[اوستا]] از آن به نام «اُوروِ» یاد شده است. نام توس تا دورهٔ ساسانی مشخصاً در متون و منابع نیامده و در کتیبه‌های دورهٔ [[هخامنشی]]، شهرهای شمال شرق کشور با نام ایالت [[پرثوه]]، جزئی از قلمرو [[امپراتوری هخامنشی]] آمده است. در دورهٔ [[اشکانی]] نیز نامی از این شهر در دست نیست؛ اما در دورهٔ ساسانی جز چند مورد که حوادثی در این شهر اتفاق می‌افتاده، تاریخ این شهر را باید در لابه‌لای حوادث و تاریخ منطقهٔ [[خراسان]] جستجو کرد.<ref>{{پک|جاماسپ|۱۳۷۱|ک=متون پهلوی|ص=۶۵}}</ref> در یکی از بخش‌های اوستا نام [[توس پسر نوذر|توس، پسر نوذر]] به عنوان یلی جنگجو آمده است که در برابر پسرانِ دلیرِ [[ویسه]] می‌جنگد و از ایزدبانو «[[آناهیتا|اردویسور اناهید]]» تقاضای یاری می‌کند. پس از آن، بیشتر [[فردوسی|فردوسیِ]] توسی است که نام این دیار را بارها در ''[[شاهنامه]]'' گنجانیده، و به گفتهٔ او [[سام پسر نریمان|سام]] نیای [[رستم]] در کنار [[کشف‌رود]] توس با اژدهایی جنگیده و آن را کشته است. [[کیکاووس]] نیز گنجی به نام عروس در توس پنهان داشته که چون نوبت به [[کیخسرو پسر سیاوش|کیخسرو]] رسیده او به [[گودرز]] گفته است تا آن را به پهلوانان ایران، چون [[زال]] و [[گیو]] و خداوند [[رخش]] (رستم) ببخشد. بالاخره [[یزدگرد بزه‌کار|یزدگرد رام‌گر]] یا اثیم ([[یزدگرد یکم]] شاهنشاه [[ساسانی]])، که پدر [[بهرام گور]] بوده، به روایت فردوسی در کنار چشمهٔ سو توس بر اثر جفتهٔ اسبی آبی کشته شده است. اما این همه، پیش از آن که اهمیت تاریخی داشته باشد خبر از اهمیت توس در عهد باستان می‌دهد.<ref>{{پک|سیدی|۱۳۷۸|ک=تاریخ شهر مشهد|ص=۱۴}}</ref> واژهٔ توس در قرن دهم م. به مجموعه‌ای از چندین پارچه‌آبادی و روستاها گفته می‌شد (معجم‌البلدان توس را شامل ده هزار پارچه‌آبادی دانسته است) و کوره (ده) [[شهر نوقان|نوقان]] و کوره (ده) [[تابران]] و روستای [[سناباد]] که امروزه در داخل شهر مشهد واقع شده‌اند جزو منطقه توس به‌شمار می‌آمد که در سال ۸۰۹ م. [[هارون الرشید]] و در سال ۸۱۸ م. [[امام رضا|علی بن موسی الرضا]] پیشوای هشتم شیعیان در آن مدفون گردید، جغرافی‌دانان آن‌جا را ولایت توس می‌نامیدند که همه دشت (فلات) مشهد فعلی را در برمی‌گرفت و روستای توس از همه آن‌ها آبادتر بود. در زمان جغرافیانویسان [[عرب]] شهر توس به واسطهٔ رونق و ترقی [[نیشابور]] اهمیت درخوری نداشت. توس هم مانند نیشابور به دست تولوی پسر [[چنگیزخان]] خراب و در زمان اوغدی (اوکتای) جانشین [[چنگیز]] به تجدید عمارتش پرداختند و از آن به بعد چند مرتبه مقر فرمانروایان [[مغول]] شد. پس از سقوط مغول‌های ایران، توس با [[قوچان]] و [[کلات]] و [[ابیورد]] و [[نسا]] و واحهٔ [[مرو]] در جزو قلمرو دولت کوچکی که امیر [[ارغونشاه]] رئیس طایفهٔ جون غربانی تشکیل داده بود درآمد، پس از [[ارغونشاه]] پسرانش محمدبیگ و علی‌بیگ جانشین پدر شدند. علی‌بیگ در سال ۱۳۸۲ م. مجبور به اطاعت از [[تیمور]] شده بعد وی را به [[فرغانه]] اعزام و در سال بعد کشته ساختند. در سال ۱۳۸۹ م. پس از شورشی، مردم توس را قتل‌عام کردند و در این رویداد حدود ده هزار نفر کشته شدند. بازسازی عمارت قلعهٔ توس پس از فوت [[تیمور]] و در سال ۱۴۰۵ م. انجام گرفت. در دوره‌های بعد، نام توس را با نام مشهد یک‌جا می‌برند، مشهد تدریجاً به واسطهٔ اهمیت مذهبی خود شهر توس را تحت‌الشعاع قرار داده و پایتخت [[خراسان]] گردید. == توس در تقسیمات کشوری == در گذشته توس با نام '''«طابران طوس»''' شناخته می‌شده و بخشی از ولایت توس به‌شمار آمده است، با محو شدن نام توس از پسوند دیگر آبادی‌های منطقه از جمله [[سناباد|سناباد توس]] و [[شهر نوقان|نوگان توس]] و [[تابران|تابران توس]] خود را به عنوان توس به مردم می‌شناسد. توس تا بهمن ماه سال ۱۳۹۱ به عنوان یک روستای تابع مشهد شناخته می‌شد اما با تأیید [[شورای عالی شهرسازی|شورای عالی معماری و شهرسازی]] کشور در تاریخ ۱۳۹۱/۱۱/۲۶ این روستا به عنوان یک محدودهٔ منفصل شهری به [[شهرداری مشهد]] واگذار شد. هم‌اکنون این ناحیه از مشهد، زیر نظر شهرداری منطقه دوازده مشهد، اداره می‌شود.<ref>https://www.magiran.com/article/2734769</ref> == بناهای تاریخی توس == [[پرونده:-Ruins of Tus, Khorasan- MET DP203014.jpg|بندانگشتی|۲۸۰px|چشم‌اندازی از ویرانه‌های باروی توس در سده هجدهم میلادی اثر [[لوئیجی پشه]]]] جهانگردی هندی که معاصر [[نادر شاه]] بود از مهاجرت تدریجی ساکنان توس به [[مشهد]] سخن رانده است و [[صنیع‌الدوله]] وزیر [[ایران]] (که بعدها ملقب به [[اعتمادالسلطنه]] گردید) قول این جهانگرد هندی را در کتاب خود به نام «مطلع‌الشمس» نقل کرده و وضع خرابه‌های توس در آن زمان را مفصلاً در این کتاب شرح داده است. در میان خرابه‌ها هیچ گونه آثاری که دارای تاریخ باشد، دیده نمی‌شود. [[صنیع‌الدوله]] دیوارهای شهر را که یک [[فرسخ]] دور آن است و ارگی را که در قسمت شمال شرقی بوده و عمارت بزرگ آن که در داخل شهر بوده را مسجد می‌انگارد و نیز در همه جا طول و عرض و ارتفاع دیوارها و برجها و خرابه‌های سایر عمارتها را ذکر کرده است. در داخل ارگ قلعهٔ کوچکی بوده که بر روی تپهٔ مصنوعی ساخته بودند در کتاب یاد شده تصویر مسجد نیز ترسیم شده، این عمارت در نزد ایرانیان به نقاره‌خانه معروف است. فرزر در ضمن تعریف توس از منارهٔ کوچکی (در نزدیکی مسجد) و گنبد کوچکی در بالای قبر [[فردوسی]] که در بیرون شهر نزدیکی دروازهٔ جنوب شرقی واقع بوده سخن می‌راند به‌طوری‌که نقل می‌کنند ساختمان این گنبد را به عبیدالله‌خان بخارایی که در قرن شانزدهم م. زمامدار بوده نسبت می‌دهند. در سال ۱۸۵۸ م؛ که خانیک‌اف به این سرزمین به سیاحت آمده بود دیگر آن گنبد نبود و در آن محل، گندم کاشته بودند. [[والنتین ژوکوفسکی]] به سال ۱۸۹۰ م. به محل یاد شده رفته و تنها تپه‌ای دیده بود که در آن کاوش‌هایی شده و این تپه از آجر و نیمه و قطعات کاشی که بدون شک از بنای خراب شده باقی‌مانده بودند تشکیل یافته است و شاید این همان بنایی باشد که فرزر مشاهده کرده بود. به‌طوری‌که دهقانان آن‌جا تعریف کرده بودند. تپهٔ مزبور را [[آصف‌الدوله]] حاکم سابق خراسان کنده و دور محوطه‌ای که تشکیل یافته بود آجر گرفته و دیواری در اطراف تپه کشیده می‌خواست بنایی روی آن بسازد لیک پیش از پایان کار بدرود زندگانی گفت. زمانی بود که آرامگاه‌های احمد غزالی و [[امام محمد غزالی|محمد غزالی]] که دومی مؤلف کتاب شهیر [[احیاء علوم‌الدین]] است در نزدیکی آرامگاه فردوسی بود، آرامگاه [[محمد غزالی]] در قرن چهاردهم م. در ضمن شرح سیاحت [[ابن بطوطه]] بیان گردیده لیک در این زمان از بین رفته و اثری از آن نمانده است. توس در سمت شمالی کشف‌رود واقع است. در نزدیکی دروازهٔ جنوب شرقی توس در سر راه [[مشهد]] پل هشت‌چشمه‌ای از روی رودخانه ساخته بودند، پل یاد شده در این زمان به حال نیمه‌خراب باقی است. فرزر و [[صنیع‌الدوله]] هر یک شرحی در توصیف این پل نگاشته‌اند، مخصوصاً صنیع‌الدوله فاصلهٔ هر یک از چشمه‌ها را هم ذکر کرده، پلی که بر روی کشف‌رود قدری پایین‌تر بر سر راه [[کلات]] و [[مشهد]] (به فاصلهٔ پنج میل از مشهد) ساخته‌اند و دارای یازده چشمه است به وضع بهتر باقی‌مانده ولی نه به‌طوری‌که کاملاً بی‌عیب باشد. پل یاد شده به «پل شاه» معروف است. == مشاهیر توس == توس در قرون گذشته زادگاه چهره‌های مهم فرهنگ و اندیشهٔ ایران‌زمین بود از جمله: '''[[جابر بن حیان]]''' دانشمند قرن نهم میلادی پدر علم شیمی ابداع کننده بسیاری از روش‌ها مانند [[تقطیر]] و ابزارهای اساسی شیمی مانند [[قرع]] و [[انبیق]] و مواد شیمیایی مهم. '''[[دقیقی]]''' از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های آغازین [[شاهنامه]] سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را با ذکر نام نویسنده اصلی در اثر خود گنجانده است. '''[[فردوسی]]''' شاعر حماسه‌سرای ایرانی و سرایندهٔ '''''شاهنامه'''''، حماسهٔ ملی ایران، فردوسی را بزرگ‌ترین سرایندهٔ پارسی‌گو دانسته‌اند. '''[[شیخ توسی]]''' از علمای مشهور شیعه نویسنده دو اثر ''[[الاستبصار]]'' و ''[[تهذیب الاحکام|تهذیب]]'' از [[کتب اربعه]] شیعه [[اسدی‌توسی|'''اسدی توسی''']] از شعرای مهم حماسی و سرایندهٔ اثر حماسی ''[[گرشاسپ‌نامه]]'' '''[[غزالی|محمد غزالی]]''' فیلسوف بزرگ [[دوران طلایی اسلام]] عضو [[بیت‌الحکمه|دارالحکمه]] بغداد و استاد [[نظامیه بغداد]] '''[[خواجه نظام‌الملک توسی]]''' صدر اعظم [[ملکشاه یکم|ملکشاه سلجوقی]] و [[آلپ ارسلان|الپ ارسلان]] و نویسنده اولین اثر [[فلسفه سیاسی]] بنام [[سیاست‌نامه|سیاستنامه]] '''[[خواجه نصیرالدین توسی]]''' سازنده [[رصدخانه مراغه|رصدخانه]] و کتابخانه مراغه و ابداع کننده علم [[مثلثات]] و نظریه [[نظریه خورشیدمرکزی|خورشید مرکزی]] '''[[شرف‌الدین طوسی]]''' ریاضیدان بزرگ قرن ۱۲ میلادی ابداع کننده مفهوم [[تابع (ریاضیات)|تابع ریاضیاتی]] ''f''(''x'') و مخترع روش [[محاسبات عددی]] برای حل معادله درجه سوم === مقبرة الشعرا === در نزدیکی آرامگاه فردوسی، ''[[مقبرةالشعرا|مقبرة الشعرا]]'' قرار دارد که آرامگاه شاعرانی همچون [[احمد گلچین معانی]]، [[عماد خراسانی]]، ذبیح‌الله صاحب کار، [[محمد قهرمان]] و غلامرضا شکوهی است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان= «مقبره الشعرا توس کجاست - شهرستان مشهد، استان خراسان رضوی - توریستگاه». Touristgah. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۰۸.}}</ref> == توس در دانشنامه‌ها و واژه‌نامه‌های فارسی == === حدودالعالم === در کتاب «حدودالعالم» از شهر توس یاد شده است: صاحب [[حدود العالم]] ولایت توس را توصیف کرده و می‌نویسد: {{نقل قول|«توس ناحیتی است و اندر وی شهرکهاست چون [[طابران|توران]]، '''نوقان'''، بروغون، [[رادکان (چناران)|رایکان]]، بنوازه و اندر میان کوه‌هاست و اندر کوه‌های وی معدن پیروزه و معدن مس و سرب و سرمه و شبه و دیگ سنگین و سنگ خان و شلواربند و جوراب خیزد، و به '''نوقان''' مرقد مبارک علی بن موسی الرضاست و آن جا مردمان به زیارت شوند و هم آن جا گور هارون الرشید است و از وی دیگ سنگی خیزد».||}} === نزهةالقلوب === در کتاب «[[نزهةالقلوب]]» از توس چنین یاد شده است: {{نقل قول|«چند شهری است اندر [[ایران]] مرتفع‌تر از همه بهتر و سازنده‌تر از خوشی آب و هوا گنجهٔ پر گنج در [[اران]]، صفاهان در [[عراق]] در [[خراسان]]، [[مرو]] و توس در [[روم]] باشد اقسرا.»}} توس از اقلیم چهارم، طولش از جزایر خالدات «صب لب» و عرض از [[استوا|خط استوا]] «لز». جمشید پیشدادی آن را ساخت، بعد از خرابیش، توس نوذر آن را تجدید عمارتش کرده و به نام خود منسوب گردانید و از مزار [[امام رضا|علی بن موسی]] در دیه (ده) [[سناباد]] به چهار فرسنگی توس است و قبر [[هارون الرشید]]، [[خلافت عباسی|خلیفهٔ عباسی]] در [[مشهد]] آن حضرت است و مشهد توس از مشاهیر مزارات است و آن موضع اکنون شهر چه شده و از [[مشهد]] تا زاوهٔ سنجان پانزده فرسنگ است… و در جانب قبلی توس دروازه‌ای است که سه‌هزار ولی ابوبکر نام در مزارات این دروازه رودبار آسوده‌اند و در جانب شرقی او قبر [[امام محمد غزالی|محمد غزالی]] و [[احمد غزالی]] و [[آرامگاه فردوسی|مزار فردوسی]] و معشوق توسی هم آن‌جا است. مردم توس، نیکو سیرت و پاک اعتقاد و غریب دوست باشند و از میوه‌های آن‌جا انگور و انجیر و بسیار شیرین باشد و در حوالی توس مرغزاری است آن را مرغزار رایکان گویند. گروهی از بزرگان چون [[جابر ابن حیان]]، پدر شیمی، [[فردوسی]]، [[خواجه نظام‌الملک]]، محمد ابن اسلم، [[امام محمد غزالی|محمد غزالی]]، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین توسی]] از آن‌جا باشند. === معجم‌البلدان === [[یاقوت حموی]] در نیمه اول قرن هفتم هجری از توس چنین یاد کرده: {{نقل قول|«توس شهری است در خراسان که فاصله میان آن و نیشابور ده فرسخ می‌باشد و مشتمل است بر دو شهر ([[طابران]] و نوقان)، [[شهر نوقان|نوقان]] یکی از آن دو شهر است که دارالملک توس را تشکیل می‌داده است و برای این دو شهر بیشتر از هزار قریه هست و طوس در زمان [[عثمان بن عفان]] فتح شده و در این شهر است قبر علی بن موسی الرضا و قبر هارون الرشید»||}} === مسعر ابن مهلهل === از شهر توس در کتاب «مسعر ابن مهلهل» چنین یاد شده است: «توس چهار شهر است که دو شهر آن بزرگ و دو کوچک اند و در آن آثار بناهای اسلامی مهمی وجود دارد، همچنین خانهٔ حمید ابن قحطبه در آن شهر است که مساحت آن یک میل در یک میل است و آرامگاه [[علی بن موسی الرضا]] و قبر [[هارون]] در برخی از بوستان‌های آن خانه است و میان توس و [[نیشابور]] قصر با شکوه عظیمی است که آن را بنیانی بس استوار است و من به بلندی دیوارها و استواری بنیان آن قصری ندیده‌ام و در داخل آن کاخ مقصوره‌هایی است که زیبایی آن‌ها مایهٔ حیرت و شگفتی است. همچنین در درون قصر مزبور نوعی عمارت طولانی و دراز و رواقها و گنجینه‌ها و خلوتخانه‌هاست. من از چگونگی آن کاخ پرسیدم و دیدم مردم شهر به اجماع معتقدند که بنای مزبور یادگار یکی از تبابعه است که از [[یمن]] به قصد تسخیر کشور چین حرکت کرده است و چون بدین جایگاه رسیده است بر آن شده است که حرمسرا و گنجینه‌ها و ذخایر خود را در محلی بگذارد و خود سبک‌تر به سیر خود ادامه دهد بدین منظور این کاخ را بنیان نهاده و نهر بزرگی در آن جاری ساخته است که آثار آن نمودار است، آن‌گاه گنج‌ها و ذخایر و [[حرمسرا]]ی خود را در آن‌جا گذارده و خود به چین رهسپار شده و پس از رسیدن به مقصود خود بدین جایگاه بازگشته است و آن‌گاه برخی از ذخایری را که در کاخ به ودیعت سپرده است با خود به یمن برده و بسیاری از آن‌ها را هم در همان کاخ باقی گذارده است ولی جایگاه گنجها و ذخایر مزبور را از نظرها نهان ساخته و صفات مواضع آن‌ها را با آن‌ها نوشته است و در زیر خاک مدفون ساخته است و این وضع بر این کیفیت همچنان باقی بوده است، کاروانها و مسافران بدان کاخ فرود می‌آمده‌اند و از ذخایر و گنجینه‌های نهفته در آن به هیچ رو آگاه نبوده‌اند تا سرانجام این راز آشکار می‌شود و اسعد ابن ابی‌یعفر، صاحب کحلان در روزگار ما این گنجینه‌ها را بیرون می‌آورد، چه وی از صفات گنجینه‌ها آگاه می‌شود و بی‌درنگ گروهی را برای بیرون آوردن آن‌ها بدان سوی گسیل می‌دارد و آن‌ها گنجینه‌ها را به یمن نزد وی می‌برند.» == بازسازی آرامگاه فردوسی در توس == بازسازی نمادهای فرهنگی همچون «آرامگاه [[فردوسی]]» در توس به سال ۱۳۱۳ خورشیدی به وسیله [[انجمن آثار ملی]] در [[ایران]] که اکنون به [[انجمن آثار و مفاخر فرهنگی]] تغییر نام داده است،<ref>{{یادکرد وب |url=http://anjom.ir/index.php |title=به وبگاه انجمن Ø¢Ø «Ø§Ø± Ùˆ م٠اخر ٠رهنگۜ خوش آمدۜø¯<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۶ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160507160555/http://anjom.ir/index.php |archivedate=۷ مه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> انجام گرفت و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسانه نمادهای تاریخی توس در چند دهه پیش‌روی همچون «ارگ توس» و «باره توس» شامل دیواره‌هایی کهن و چهار دروازه [[مرو]]، رزان، [[نوغان]] و ترقیذ و نیز «بقعه هارونیه»، «[[میل اخنگان]]»، «آرامگاه [[امام محمد غزالی|محمد غزالی]]» و «روستای [[پاژ]]» زادگاه حکیم ابوالقاسم [[فردوسی]] توسی را به گردشگران و پژوهشگران معرفی نموده است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=98065&Serv=0&SGr=0 |title=خبرگزاری میراث فرهنگی - توس، قطب خموش گردشگری آسیای میانه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151208120947/http://chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=98065&Serv=0&SGr=0 |archivedate=۸ دسامبر ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> == شورای احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس == برای بازسازی شهر توس در تاریخ ۱۳۷۸/۶/۹ سند ملی آیین‌نامه «شورای احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس» به تصویب [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] ایران رسیده است، [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] وظیفه نظارت عالی بر همه نهادهای فرهنگی در [[ایران]] را بر عهده دارد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranculture.org/fa/default1.aspx |title=:: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ::<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۶ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120615102446/http://iranculture.org/fa/default1.aspx |archivedate=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> در سند ملی آیین‌نامه «شورای احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس» ضمن تأیید ضرورت بازسازی توس بر لزوم تعامل نهادهای [[کارگزار]] فرهنگی ایران با تشویق و مشارکت سرمایه‌های بخش خصوصی تأکید شده تا آن‌که مجموعه توس در خور جایگاه [[فردوسی]] باشد و نیز با معرفی ارزشهای فرهنگی و تاریخی توس به جهانیان به محلی برای تبادل فرهنگی در سطح کشوری و برون‌مرزی تبدیل شود. شورای احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس، شامل هفت نهاد حقوقی در [[ایران]] است و وظایف این شورا بررسی و تعیین سیاست‌های کلی در زمینه احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس و آرامگاه [[فردوسی]]، بررسی، تصویب و تعیین اولویتها و پیشنهادهای ارائه شده از سوی ستاد برنامه‌ریزی و هماهنگی این مجموعه و نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های مصوب می‌باشد. اعضای شورای سیاستگذاری احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس، وزیر [[فرهنگ و ارشاد اسلامی]] به عنوان رئیس شورا، رئیس [[سازمان برنامه و بودجه]] که اکنون به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری تغییر نام داده است،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://tec.mporg.ir/ |عنوان=NezamFani.IR نظام فنی و اجرایی کشور<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |archive-date=۱۴ ژوئن ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120614012706/http://tec.mporg.ir/ |dead-url=yes}}</ref> وزیر مسکن و شهرسازی، استاندار [[خراسان]] که اکنون به [[خراسان رضوی]] تغییر نام داده است،<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.khorasan.ir/ |title=استانداری، خراسان رضوی، مشهد، دولت الکترونیک، خدمات آن لاین، شهرالکترونیک، شهروندالکترونیکی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140831113123/http://www.khorasan.ir/ |archivedate=۳۱ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> قائم مقام تولیت [[آستان قدس رضوی]]، نماینده مجمع نمایندگان استان خراسان رضوی در [[مجلس شورای اسلامی]]، رئیس [[سازمان میراث فرهنگی]] کشور که اکنون به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تغییر نام داده است<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.ichto.ir/ |عنوان=پرتال سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری> خانه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |archive-date=۱۹ ژوئن ۲۰۰۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20080619134921/http://www.ichto.ir/ |dead-url=yes}}</ref> به عنوان دبیر این شورا می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/law/show/100659 |عنوان=مرکز پژوهشها - آئین‌نامه شورای احیای مجموعه فرهنگی - تاریخی توس<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۵ ژوئن ۲۰۱۲ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140405005636/http://rc.majlis.ir/fa/law/show/100659 |dead-url=yes}}</ref> شورای احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس از سال ۱۳۷۸ که به صورت رسمی در [[ایران]] راه‌اندازی شده است، گزارشی واضح، معتبر و دقیق و جامع از فعالیت‌های خود ارائه نداده است. == پیگیری ثبت توس در یونسکو == آرامگاه [[فردوسی]] در [[سازمان میراث فرهنگی و گردشگری]] ایران به ثبت ملی رسیده است و به پیشنهاد [[سازمان میراث فرهنگی]] و [[بنیاد فردوسی]] تلاش شده است پرونده ثبت آرامگاه [[فردوسی]] که در ایران «مجموعه فرهنگی تاریخی توس» نامگذاری شده است در فهرست آثار تاریخی [[یونسکو]] پیگیری شود<ref>{{یادکرد وب |url=http://khorasan.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=21703 |title=دبیرکل بنیاد فردوسی: ثبت جهانی توس، پس از برداشته شدن موانع در حاشیه آرامگاه فردوسی، انجام خواهد شد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۶ ژوئن ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140405000539/http://khorasan.isna.ir/default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=21703 |archivedate=۵ آوریل ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> اما با وجود احداث دکل‌های برق فشار قوی در حریم منظری در پشت این آرامگاه، آماده‌سازی پرونده ثبت جهانی مجموعه فرهنگی تاریخی توس به تعویق افتاده است.<ref>[http://www.mizbanzaer.com/index.php?module=cdk&func=loadmodule&system=cdk&sismodule=user/content_view.php&cnt_id=4309&ctp_id=5&id=687&sisOp=view وعده ارسال پرونده ثبت جهانی توس به یونسکو از شهریور ۹۱ به «سال‌های آینده» موکول<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> == پیشنهاد بنیاد فردوسی برای بازسازی توس == برای همیاری در بازسازی زادگاه و آرامگاه [[فردوسی]] (روستای [[پاژ]] و مجموعه فرهنگی تاریخی توس) در تاریخ ۱۳۸۴/۱۲/۲۷ [[بنیاد فردوسی]] با مجوز رسمی [[سازمان میراث فرهنگی و گردشگری]] به ثبت رسمی در [[ایران]] رسیده است و در بخشی از اساسنامه مصوب این [[سازمان مردم‌نهاد]]، هرگونه فعالیت در راه بازشناسی [[فردوسی]] و یاری‌رساندن به گسترش [[زبان فارسی]] در [[ایران]] و جهان به ویژه راه‌اندازی فرهنگ‌سرای [[فردوسی]]، بوستان‌سرای مفاخر [[ایران]] و نیز کتابخانه تخصصی و مرکز اسناد فرهنگی در روستای [[پاژ]] و مجموعه فرهنگی تاریخی توس و نظارت بر حسن اداره این مجموعه‌ها تأکید گردیده است که ظرفیتی افزون بر سند ملی احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس برای همیاری با نهادهای کارگزار فرهنگی در سطح کشوری و استانی را فراهم آورده است.<ref>[http://bonyadferdowsitous.ir/ :: بنیاد فردوسی شاخه توس ::<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> برای محقق ساختن «طرح ملی احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس» [[بنیاد فردوسی]] نیز طرحی با نام «بازسازی زادگاه و آرامگاه فردوسی» را به نهادهای متولی فرهنگی [[استان خراسان رضوی]] ارائه نموده و آمادگی رسمی برای همیاری با نهادهای استانی در [[خراسان رضوی]] را برای بازسازی شهر توس و روستای [[پاژ]] را اعلام نموده است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://news.khorasan.ir//tabid/36/ctl/NewsDetail/mid/369/NewsPredicateID/36980/Default.aspx |عنوان=پایگاه اطلاع‌رسانی خراسان رضوی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۶ ژوئن ۲۰۱۲ |archive-date=۸ دسامبر ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208083123/http://news.khorasan.ir//tabid/36/ctl/NewsDetail/mid/369/NewsPredicateID/36980/Default.aspx |dead-url=yes}}</ref> == طرح بازسازی زادگاه و آرامگاه فردوسی == برای احیای ریشه‌های کهن زبان [[پارسی دری]] در [[خراسان]] بزرگ، [[بنیاد فردوسی]] پیشنهاد داده است تا با پشتیبانی سازمان‌های کارگزار فرهنگی ایران از جمله [[سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری]]، شهر توس و روستای [[پاژ]] به‌عنوان قطب گردشگری فرهنگی و تاریخی در آسیای میانه طرحی جامع اجرایی شود. حوزهٔ تمدنی [[خراسان]] بزرگ شامل استان‌های سه‌گانهٔ خراسان [[ایران]] و کشورهای [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]]، [[افغانستان]] و [[ترکمنستان]] است که از این منطقه تاریخی مفاخر مشهوری برخاستند که در فرهنگ و ادب زبان پارسی به عنوان مفاخر مشترک شناخته می‌شوند که از آن میان می‌توان به [[فردوسی]]، [[رودکی]]، [[ناصر خسرو قبادیانی]]، [[عطار نیشابوری]]، [[خواجه نصیرالدین طوسی|خواجه نصیرالدین توسی]]، [[مولوی]]، [[خیام]]، [[خوارزمی]]، [[پور سینا]]، [[ابوریحان بیرونی]]، [[عبدالرحمن جامی]]، عبداله انصاری، [[ابوالفضل بیهقی]]، ابن‌یمین، [[امام محمد غزالی|محمد غزالی]]، [[فارابی]] و… اشاره داشت. [[بنیاد فردوسی]] برای راه‌اندازی «طرح ملی زادگاه و آرامگاه حکیم توس» پیشنهاد داده است در شهر توس فرهنگ‌سرا و بوستان‌سرای فردوسی، تالار همایشها، مجتمع فرهنگی ورزشی و نمایشگاه صنایع‌دستی [[ایران]] و [[آسیای میانه]]، موزه، کتابخانه تخصصی، مرکز اسناد فرهنگی، دانشگاه [[ادب پارسی]] و [[ایران‌شناسی]] در کنار آرامگاه [[فردوسی]] تأسیس شود و شهرک پژوهشی و گردشگری [[شاهنامه]] در کنار دهکده نمونه [[پاژ]] برای ایجاد کارگاه‌های هنرهای دستی، کشاورزی و دامداری علمی و تشکیل کلینیک تخصصی پزشکی در زادگاه [[فردوسی]] راه‌اندازی گردد تا شهر توس با توجه به پیشینهٔ تاریخی چند هزار ساله از نظر [[گردشگری]] به قطبی تبدیل گردد. در طرح ملی زادگاه و آرامگاه حکیم توس با تصویرسازی مثلث متساوی‌الاضلاعی که در هر گوشه‌اش یک مرکز جذاب برای [[گردشگری]] زیارتی، تاریخی و فرهنگی ترسیم شده است. در سه گوشه مثلث فرضی یاد شده جذب گردشگر مذهبی، تاریخی و فرهنگی با وجود بارگاه علی بن موسی الرضا، پیشوای هشتم شیعیان در شهر [[مشهد]] و آرامگاه [[فردوسی]] در شهر توس و زادگاه [[فردوسی]] در روستای [[پاژ]] فراهم خواهد آمد و بدین ترتیب یکی از قطبهای [[گردشگری]] جهان اسلام پیش‌بینی شده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/printable.php?nn=13910225000910 Fars News Agency : روستای «پاژ» در انتظار ثبت ملی/ عدم توجه مسئولان به طرح بازسازی زادگاه و آرامگاه فردوسی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> در چند سال اخیر بازسازی فضای بیرونی آرامگاه مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا بازآفرینی جلوخان با پیگیری‌های شهرداری و '''شورای پنجم شهر مشهد''' و پس از امضای تفاهم نامهٔ مشترکی از سوی [[قاسم تقی‌زاده خامسی|قاسم تقی‌زاده]] شهردار سابق مشهد، [[محمدرضا حیدری]]<ref>[https://www.irna.ir/news/82941188/قرارداد-تدوین-طرح-شهرسازی-توس-منعقد-شد قرارداد تدوین طرح شهرسازی توس منعقد شد]</ref> رئیس شورای شهر مشهد و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ آغاز شد. پروژهٔ جلوخان، بازپیرایی فضای حریم آرامگاه فردوسی است که مورد غفلت واقع شده بود. فاز سوم جلوخان در ۱۹ تیرماه ۱۳۹۹ افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خان آخر جلو خان، آخرین فاز از پروژهٔ پیشخوان فردوسی به بهره‌برداری می‌رسد|نشانی=https://shahraranews.ir/0008gi|بازبینی=17 ژوئیه 2020|archive-date=22 آوریل 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210422104021/https://shahraranews.ir/fa/news/33400/%D8%AE%D8%A7%D9%86-%E2%80%8C%D8%A2%D8%AE%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86-%7C-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%87%E2%80%8A%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D8%AF}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[قره‌تپه (مشهد)]] * [[تپه دوین (مشهد)|تپهٔ دِوین (مشهد)]] * [[تپه توپدرخت|تپهٔ توپدرخت]] * [[نوقان (شهر)|نوغان]] * [[تابران|تابَران]] * [[پاژ]] * [[فردوسی]] * [[خراسان]] * [[بنیاد فردوسی]] * [[محمد بن أبی حاتم]] * [[فهرست آثار ملی شهرستان مشهد]] == منابع == {{پانویس|۲}} * کتاب توس نوشته یوسف سادات. * دهکده طوس ثبت یونسکو می‌شود [https://web.archive.org/web/20130616211613/http://www.chn.ir/NSite/FullStory/News/?Id=98077&Serv=0&SGr=0] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Tus}} {{فردوسی}} {{شهرستان مشهد}} {{شهرهای باستانی ایران}} {{خراسان بزرگ}} {{تاریخ نیشابور}} [[رده:توس| ]] [[رده:ربع نیشابور]] [[رده:شهرهای استان خراسان رضوی]] [[رده:شهرهای باستانی ایران]] [[رده:شهرهای راه ابریشم]] [[رده:شهرهای شهرستان مشهد]] [[رده:شهرهای هخامنشی]] [[رده:مناطق مسکونی در شهرستان مشهد]] 3jkjavbzp6lwiht649xjvwscc7eknch 0 45947 42127501 42059749 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Hamim85 انجام داده بود واگردانده شد 41913683 wikitext text/x-wiki فهرست موجود فهرستی از [[پایتخت]]‌های [[ایران]] از ابتدا تا اکنون است: '''فهرست پایتختهای ایران یکپارچه کنونی که از زمان صفویان آغاز شده'''<ref name=":0" /> بعد از سقوط ساسانیان تا قبل از به قدرت رسیدن صفویه ایران بصورت ملوک الطوایفی و با چندین پایتخت در اقصی نقاط کشور اداره میشد و در سال ۱۵۰۱ با به قدرت رسیدن صفویان ایران صاحب پایتخت اصلی با مرکزیت قدرت شد به جز یک دوره خیلی کوتاه که به آن هم میپردازیم ۱.'''تبریز <small>از سال ۱۵۰۱ تا ۱۵۵۵</small>''' <small>صفویان ۵۴سال</small> ۲.'''قزوین <small>از سال۱۵۵۵ تا۱۵۹۸</small>''' <small>صفویان ۴۳سال</small> '''۳.اصفهان <small>از سال ۱۵۹۸تا ۱۷۳۶</small>''' <small>صفویان ۲۳۸سال</small> سال ۱۷۲۲ با هجوم محمود افغان وسقوط شاه سلطان حسین صفوی اصفهان به عنوان پایتخت از رونق افتاد ولی تا سال ۱۷۳۶ بصورت نیمه رسمی مرکز توجه بازماندگان سلسله صفوی باقی ماند '''۴.مشهد <small>از سال ۱۷۳۶تا ۱۷۵۱</small>''' <small>افشاریان ۱۵سال</small> مشهد تا سال ۱۷۹۴ بعنوان مرکز حکومت خراسان با جانشینان نادرشاه باقی ماند و در دوره ای کوتاه بصورت مشترک با شیراز(۱۷۵۱تا۱۷۹۴) و حتی باتهران(۱۷۸۶تا ۱۷۹۴) مورد توجه بود '''۵.شیراز <small>از سال ۱۷۵۱تا ۱۷۹۴</small>''' <small>زندیان ۴۳سال</small> '''۶.تهران <small>از سال ۱۷۸۶ تا ۲۰۲۵</small>''' <small>۲۳۹سال</small> <small>قاجار پهلوی جمهوری اسلامی</small> در چند سال ابتدایی حکومت آغا محمد خان قاجار یعنی سال ۱۷۸۶ تا ۱۷۹۴ و قبل از انحلال کامل سلسله زند و تاجگذاری رسمی شاه قاجار به مدت ۸سال تهران و شیراز و حتی مشهد بصورت مشترک مراکز حکومتی بودند و در سال ۱۷۹۴ بطور رسمی پایتخت اصلی ایران تا به امروز میباشد == فهرست دودمان‌ها و پایتخت‌های آنان == {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |+ !دودمان !پایتخت‌ها !منبع |- |[[تمدن ایلام]] |[[پادشاهی اوان|اَوان]] - [[شوش (شهر باستانی)|شوش]] - [[انشان]] |<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=AWAN – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/awan-name-of-a-place-in-ancient-western-iran-the-nominal-dynastic-seat-of-elamite-rulers-in-the-late-third-millennium-b|وبگاه=www.iranicaonline.org|بازبینی=2021-01-26}}</ref><ref>[http://www.scaruffi.com/politics/persians.html 2700 BC: a first dynasty creates the Elamite kingdom (non Semitic) in western Persia with capital in Susa] scaruffi.com</ref><ref>Elam: surveys of political history and archaeology, Elizabeth Carter and Matthew W. Stolper, University of California Press, 1984, p. 4</ref> |- |[[پادشاهی ماد]] |[[هگمتانه|هگمتانه (همدان امروزی)]] |{{sfn|Brown|1997|pp=۸۰–۸۴}} |- |[[شاهنشاهی هخامنشی]] |[[پاسارگاد]] - [[تخت جمشید|پارسه]] - [[شوش (شهر باستانی)|شوش]] - [[هگمتانه]] - [[بابل (دولت‌شهر)|بابِل]] |<ref name="EY">{{cite book|last=یارشاطر|first=احسان|authorlink=احسان یارشاطر|title=تاریخ ایران (کمبریج), Volume 3|year=1993|publisher=[[انتشارات دانشگاه کمبریج]]|isbn=978-0-521-20092-9|page=482|quote=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://jhr.ui.ac.ir/article_16660.html|عنوان=شوش در دوران هخامنشی}}</ref><ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی= https://www.iketab.com/پاسارگاد-؛-پایتخت-و-آرانگاه-کوروش-هخامنشی-76086 |عنوان= پاسارگاد، پایتخت و آرامگاه کوروش هخامنشی |بازبینی= ۳ آوریل ۲۰۲۱ |archive-date= ۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url= https://web.archive.org/web/20220410002106/https://www.iketab.com/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%9B-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA-%D9%88-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C-76086 |dead-url= yes}}</ref> |- |[[سلوکیان]] |[[سلوکیه]] - [[انطاکیه (شهر باستانی)|انطاکیه]] | |- |[[شاهنشاهی اشکانی]] |[[آساک]] ([[قوچان]]) - [[صددروازه]] - [[تیسپون]] |<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://htybr.faslnameh.org/browse.php?a_id=77&sid=1&slc_lang=fa|عنوان=ربیع‌زاده، علی، قومس:سیر دگردیسی از شهر به ایالت}}</ref><ref name="IP">{{cite book|last=Fattah|first=Hala Mundhir|title=A Brief History Of Iraq|url=https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt|year=2009|publisher=[[Infobase Publishing]]|isbn=978-0-8160-5767-2|page=[https://archive.org/details/briefhistoryofir0000fatt/page/46 46]|quote=One characteristic of the [[Parthia]]ns that the kings themselves maintained was their [[nomad]]ic urge. The kings built or occupied numerous cities as their capitals, the most important being [[Ctesiphon]] on the [[Tigris River]], which they built from the ancient town of [[Opis]].}}</ref> |- |[[الیمائی|الیمایی‌ها]] |[[ایذه]] - [[شهر قدیم دستوا -منطقه ماهی بازان|دستوا]] |<ref name="ensani.ir">{{یادکرد وب |نشانی= http://ensani.ir/file/download/article/20120614193047-7089-27.pdf|عنوان=مهدی رهبر، آرامگاه‌های الیمایی گلالک شوشتر|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی=|ناشر= |تاریخ بازدید=|پیوند مرده=خیر}}</ref><ref name="ensani.ir"/> |- |[[شاهنشاهی ساسانی]] |[[شهر گور|تیسفون (اردشیربابکان)-]] [[بیشاپور|کازرون(شاپور)]]- [[تیسفون|تیسفون(خسروپرویز)- نهاوند(یزدگرد)]] |<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://nbsh.basu.ac.ir/article_1741_7a04ba0c902ff2eb6b75f4b1dc4fd67e.pdf|عنوان= بررسی جایگاه شهر گور در دوره ساسانیان|بازبینی= ۵ آوریل ۲۰۲۱|archive-date= ۱ فوریه ۲۰۲۲|archive-url= https://web.archive.org/web/20220201191832/https://nbsh.basu.ac.ir/article_1741_7a04ba0c902ff2eb6b75f4b1dc4fd67e.pdf|dead-url= yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=92842|عنوان=سازمان فضایی شهر بیشاپور}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://library.sbu.ac.ir/sites/default/files/islandora_book_pdf/094f39ea38cff2db10c12c3c968d5e1e.pdf|عنوان= تیسفون در دوران اشکانیان و ساسانیان}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ شوشتر |نویسنده=علامه محمدمهدی شرف‌الدین|انتشارات=معتبر}}</ref> |- |[[طاهریان|سلسله طاهریان]] |[[مرو (شهر باستانی)|مرو]] - [[نیشابور]] |<ref name="history.bojnourdiau.ac.ir">{{یادکرد وب|نشانی= http://history.bojnourdiau.ac.ir/article_517762_4f05c99e1fd2666bcbaeb60fc89bbb50.pdf|عنوان= طاهری، امیر، قلمرو حکومت طاهریان و اهمیت شهرهای اربعه خراسان|بازبینی= ۵ آوریل ۲۰۲۱|archive-date= ۱۱ آوریل ۲۰۲۱|archive-url= https://web.archive.org/web/20210411194726/http://history.bojnourdiau.ac.ir/article_517762_4f05c99e1fd2666bcbaeb60fc89bbb50.pdf|dead-url= yes}}</ref><ref name="history.bojnourdiau.ac.ir"/> |- |[[صفاریان|سلسله صفاریان]] |[[زرنگ (سیستان)|زرنگ]] - [[شیراز]] |<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://ensani.ir/fa/article/38125/-زرنگ-در-قرون-نخستین-اسلامى|عنوان=مهرآفرین، رضا، زرنگ در قرون نخستین اسلامی}}</ref> |- |[[علویان طبرستان]] |[[چالوس]] - [[آمل]] - [[ساری]] - [[استرآباد]] | |- |[[سامانیان|سلسله سامانیان]] |[[بخارا]] |<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://rms.scu.ac.ir/Files/Articles/Journals/29353_201653114253_.pdf |عنوان=بذرمنش و بحرانی‌پور، جایگاه بردگان و غلامان ترک در حکومت سامانیان}}</ref> |- |[[زیاریان|آل زیار]] |[[اصفهان]] - [[گرگان]] - [[شهر ری|ری]] | |- |[[آل بویه]] |[[شیراز]] - [[همدان]] | |- |[[آل حسنویه]] |[[بیستون]] | |- |[[غزنویان|امپراتوری غزنوی]] |[[غزنین]] - [[لاهور]] | |- |[[بنی عیاران]] |[[حلوان (کرمانشاه)|حُلوان (اران)]] |<ref>{{یادکرد وب|نشانی= https://www.iranicaonline.org/articles/annazids-banu-annaz-a-kurdish-dynasty-r|عنوان=دانشنامه ایرانیکا}}</ref> |- |[[امپراتوری سلجوقی]] |[[نیشابور]] - [[مرو]] - [[اصفهان]] - [[شهر ری|ری]] - [[همدان]] | |- |[[اتابکان آذربایجان]] |[[تبریز]] | |- |[[اتابکان فارس]] |[[شیراز]] | |- |[[اتابکان لر بزرگ]] |[[ایذه]] | |- |[[اتابکان لر کوچک]] |[[خرم‌آباد]] | |- |[[خوارزمشاهیان]] |[[گرگانج]] | |- |[[ایلخانان]] |[[مراغه]] - [[سلطانیه]] - [[تبریز]] | |- |[[کرتیان]] |[[هرات]] | |- |[[قراختاییان کرمان]] |[[کرمان]] | |- |[[ملوک شبانکاره|شبانکارگان]] |[[ایج|ایگ]] | |- |[[مظفریان]] |[[کرمان]] - [[شیراز]] - [[یزد]] | |- |[[سربداران]] |[[سبزوار]] | |- |[[چوپانیان]] |[[تبریز]] | |- |[[جلایریان]] |[[تبریز]] - [[بغداد]] | |- |[[تیموریان|امپراتوری تیموری]] |[[سمرقند]] - [[هرات]] | |- |[[اسماعیلیه]] |[[قزوین]] - [[الموت]] | |- |[[قراقویونلو]]ها | rowspan="2" |[[تبریز]] | |- |[[آق‌قویونلو]]ها | |- |[[ایران صفوی|شاهنشاهی صفوی]] |[[اردبیل]] - [[تبریز]] - [[قزوین]] - [[اصفهان]] | |- |[[افشاریان|امپراتوری افشاری]] |[[مشهد]] | |- |[[زندیان|سلسله زندیه]] |[[تهران]]<ref group="یادداشت">میان سال‌های ۱۱۷۲ تا ۱۱۷۶ ه‍. ق، تهران پایتخت کریم خان زند بود.</ref> - [[شیراز]] - [[اصفهان]] - [[کرمان]] - [[بم]] | |- |[[ایران قاجاری|سلسله قاجاریان]] |[[ساری]] - [[تهران]] | |- |[[ایران پهلوی|شاهنشاهی پهلوی]] | rowspan="2" |[[تهران]] |<ref name=":4">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa-IR|تاریخ=|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20171011194925/http://shahsavanseir.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/|نشانی=http://shahsavanseir.com/تاریخچه-شهر-تهران/|تاریخ بایگانی=۱۱ اکتبر ۲۰۱۷|عنوان=تاریخچه شهر تهران|بازبینی=2018-06-04|وبگاه=shahsavanseir.com|dead-url=yes}}</ref> |- |[[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] | |} == فهرست پایتخت‌ها و دودمان‌های آنان == {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |+ !دودمان !پایتخت‌ها |- |[[اَوان]] | rowspan="2" |[[تمدن ایلام]] |- |[[انشان]] |- |[[شوش (شهر باستانی)|شوش]] |[[تمدن ایلام]] - [[شاهنشاهی هخامنشی]] |- |[[هگمتانه|هگمتانه - همدان و نهاوند امروزی]] |[[پادشاهی ماد]] - [[شاهنشاهی هخامنشی]] - [[آل بویه]] - [[امپراتوری سلجوقی]] |- |[[پاسارگاد]] | rowspan="3" |[[شاهنشاهی هخامنشی]] |- |[[پارسه]] |- |[[بابل (دولت‌شهر)|بابِل]] |- |[[سلوکیه]] یا [[تیسپون]] یا [[تیسفون]] یا [[مدائن]] یا [[بغداد]] |[[امپراتوری سلوکی]] - [[شاهنشاهی اشکانی]] - [[شاهنشاهی ساسانی]] - [[جلایریان]] |- |[[انطاکیه (شهر باستانی)|انطاکیه]] |[[امپراتوری سلوکی]] |- |[[آساک]] یا [[قوچان]] | rowspan="2" |[[شاهنشاهی اشکانی]] |- |[[صددروازه]] یا [[دامغان]] |- |[[ایذه]] |[[الیمائی]] - [[اتابکان لر بزرگ]] |- |[[دستوا]] یا [[شوشتر]] |[[الیمائی]] - [[شاهنشاهی ساسانی]] |- |[[شهر گور|تیسفون - شهرگور یا فیروزآبادامروزی]] | rowspan="2" |[[شاهنشاهی ساسانی]] |- |[[بیشاپور|نهاوند - بیشاپور یا کازرون امروزی]] |- |[[مرو]] | rowspan="2" |[[طاهریان]] - [[امپراتوری سلجوقی]] |- |[[نیشابور]] |- |[[زرنگ (سیستان)|زرنگ]] |[[صفاریان]] |- |[[شیراز]] |[[صفاریان]] - [[آل بویه]] - [[اتابکان فارس]] - [[آل مظفر]] - [[زندیان]] |- |[[چالوس]] | rowspan="3" |[[علویان طبرستان]] |- |[[آمل]] |- |[[ساری]] |- |[[استرآباد]] یا [[گرگان]] |[[علویان طبرستان]] - [[زیاریان]] |- |[[بخارا]] |[[سامانیان]] |- |[[اصفهان]] |[[زیاریان]] - [[امپراتوری سلجوقی]] - [[آل بویه]] - [[ایران صفوی]]- [[زندیان]] |- |[[غزنی|اسکندریه]] یا [[غزنی]] یا [[غزنین]] | rowspan="2" |[[غزنویان]] |- |[[لاهور]] |- |[[حلوان]] |[[بنی عیاران]] |- |[[تبریز]] |[[اتابکان آذربایجان]] - [[ایلخانان]] - [[چوپانیان]] - [[جلایریان]] - [[قره‌قویونلو]] - [[آق‌قویونلو]] - [[ایران صفوی]] |- |[[خرم‌آباد]] |[[اتابکان لر کوچک]] |- |[[گرگانج]] |[[خوارزمشاهیان]] |- |[[مراغه]] | rowspan="2" |[[ایلخانان]] |- |[[سلطانیه]] |- |[[هرات]] |[[کرتیان]] - [[امپراتوری تیموری]] |- |[[کرمان]] |[[قراختاییان کرمان]] - [[آل مظفر]] - [[زندیان]] |- |[[ایج|ایگ]] یا [[ایج]] |[[ملوک شبانکاره]] |- |[[یزد]] |[[آل مظفر]] |- |[[سبزوار]] |[[سربداران]] |- |[[الموت]] |[[اسماعیلیان الموت]] |- |[[اردبیل]] | rowspan="2" |[[ایران صفوی]] |- |[[قزوین]] |- |[[مشهد]] |[[ایران افشاری]] |- |[[ملایر]] | rowspan="2" |[[زندیان]] |- |[[بم]] |- |[[ساوه|تبریز]] |[[ایران قاجاری]] |- |[[ری]] یا [[طهران]] یا [[تهران]] |[[زیاریان]] - [[امپراتوری سلجوقی]] - [[ایران قاجاری]] - [[ایران پهلوی]] - [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] |} == طرح انتقال پایتخت == احمد وحیدی وزیر کشور در اردیبهشت ۱۴۰۳ با بیان اینکه انتقال پایتخت یکصد میلیارد دلار لازم دارد، گفت: موضوع تقسیم استان تهران توسط دولت در دست بررسی است و مصوبه مجلس را لازم دارد که باید توسط مجلس دوازدهم بررسی و تصویب شود.<ref>https://fararu.com/fa/news/730921/وزیر-کشور-انتقال-پایتخت-۱۰۰-میلیارد-دلار-لازم-دارد</ref> == یادداشت == {{پانویس|گروه=یادداشت}} == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد|کتاب=تاریخ معاصر ایران-۲۵۳|نویسنده=عباس جوکار دریسی، علی قائد، دامون زابلی، حمید و اکبر سلطانی|ناشر=شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران|شهر=تهران|صفحه=صص ۱۰ و ۱۱|سال=۱۳۸۶|شابک=964-05-1430-6}} * {{cite encyclopedia | title = Ecbatana | last = Brown | first = Stuart C. | url = http://www.iranicaonline.org/articles/ecbatana | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. VIII, Fasc. 1 | pages = 80–84 | year = 1997}} == جستارهای وابسته == * [[فهرست سلسله‌های ایران]] * [[دودمان‌های ایران]] {{پایتخت‌های ایران}} [[رده:پایتخت‌های ایران]] [[رده:تاریخ ایران باستان]] [[رده:تاریخ ایران]] [[رده:فهرست‌های شهرها]] [[رده:جغرافیای تاریخی ایران]] 9gp0yx5o1bklo5jjl0dvwkg7hspceri 0 49659 42127898 42113664 2025-06-19T03:45:13Z Hakaped 1329422 42127898 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = هزارستان | native_name = | native_name_lang = | settlement_type = [[منطقه]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Hazaristan Flag.svg | flag_caption = | image_size = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map =هزاره جات.jpg | map_alt = | map_caption =محدوده تقریبی و حدودی هزارستان | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | coor_pinpoint = | coordinates_type = | coordinates_display = inline,title | coordinates_footnotes = | coordinates_region = | subdivision_type = [[فهرست کشورهای مستقل|کشورها]] | subdivision_name = [[افغانستان]] | subdivision_type1 = | subdivision_name1 = | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = متریک <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use<ref>tags --> | area_footnotes = | area_urban_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_rural_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_metro_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_magnitude = <!--<ref></ref> --> | area_note = | area_water_percent = | area_rank = | area_blank1_title = | area_blank2_title = <!-- square kilometers --> | area_total_km2 = | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_urban_km2 = | area_rural_km2 = | area_metro_km2 = | area_blank1_km2 = | area_blank2_km2 = <!-- hectares --> | area_total_ha = | area_land_ha = | area_water_ha = | area_urban_ha = | area_rural_ha = | area_metro_ha = | area_blank1_ha = | area_blank2_ha = | length_km = | width_km = | dimensions_footnotes = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = بیشتر از ۱۰ الی ۱۵ میلیون نفر{{مدرک}} | population_as_of = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = | utc_offset1 = | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | iso_code = | blank_name = مناطق | blank_info = [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]] و بخش‌های بزرگی از [[ولایت غور|غور]]، [[ولایت غزنی|غزنی]]، [[ولایت ارزگان|ارزگان]]، [[ولایت پروان|پروان]]، [[ولایت میدان وردک|میدان وردک]]، [[ولایت بلخ|بلخ]]، [[ولایت بغلان|بغلان]]، [[ولایت سمنگان|سمنگان]]، [[ولایت سرپل|سرپل]]، [[ولایت بادغیس|بادغیس]] و…<ref name=NPS>{{یادکرد وب |url=http://www.nps.edu/programs/ccs/Bamyan.html |title=ولایت بامیان |access-date=2012-12-05 |date=2011-11-15 |publisher=مدرسه کارشناسی ارشد نیروی دریایی}}</ref> <!-- demographics (section 1) --> | demographics_type1 = جمعیت‌شناسی | demographics1_footnotes = <!-- for references: use<ref>tags --> | demographics1_title1 = [[اقوام افغانستان|قومیت]] | demographics1_info1 = [[مردمان هزاره]] | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = زبان‌ها | demographics2_info1 = <!-- website, footnotes ----> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | footnotes = }} {{مردم هزاره}} '''هزارستان''' یا '''هزاره‌جات''' با نام تاریخی '''[[غرجستان]]''' ناحیه‌ای وسیع و بیشتر کوهستانی در ارتفاعات مرکزی [[افغانستان]] است که سکونت‌گاه تاریخی [[خاوری ها (هزاره های ایران)|قوم هزاره]] می‌باشد. مرزهای آن، به‌طور تقریب، از حوزه [[بامیان]] به شمال، از سرچشمه [[هیرمند|رودخانه هلمند]] به جنوب، از [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] به غرب، و از [[گذرگاه سالنگ]] به شرق محصور می‌شود. در طول تاریخ مرزهای آن همواره در حال تغییر بوده و به‌طور تقریبی تعیین شده‌است.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/hazara-i دانشنامه ایرانیکا | مقالات<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> بر اساس تقسیمات کشوری کنونی افغانستان، هزارستان بر [[ولایت‌های افغانستان|ولایت‌های]] مرکزی [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]] و بخش‌های بزرگی از [[ولایت غور|غور]]، [[ولایت غزنی|غزنی]]، [[ولایت ارزگان|ارزگان،]] [[ولایت پروان|پروان]]، [[ولایت میدان وردک|میدان وردک]] و غیره منطبق است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.indiana.edu/~afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|عنوان=afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|بازبینی=۲۷ ژوئن ۲۰۲۰|archive-date=۱۳ مارس ۲۰۱۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20100313120733/http://www.indiana.edu/%7Eafghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|url-status=dead}}</ref><ref>Afghanistan ethnolinguistic map, Indiana, 1997.</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.indiana.edu/~afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۵ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100313120733/http://www.indiana.edu/%7Eafghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg |archivedate=۱۳ مارس ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> == نام‌های گذشته == در منابع تاریخی از هزارستان به نام‌های مختلفی یاد شده‌است. بلیومی می‌نویسد که در کتاب مقدس کشوری به نام عرساث نام برده شده‌است که با موطن هزارهای امروزی مطابقت دارد.<ref name="Iranica">{{یادکرد وب |url= http://www.iranicaonline.org/articles/hazara-i |title= هزاره: جغرافیای تاریخی هزاره‌جات |publisher= دانشنامه ایرانیکا |access-date= ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۱ |first= آرش|last= خازنی}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://library.tebyan.net/fa/Viewer/pdf/2863372/804|عنوان=مردم‌شناسی ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۸۱۱}}</ref> این سرزمین از [[کابل]] و [[غزنی|غزنه]] تا [[هرات]] و [[قندهار]] وسعت داشته‌است.<ref name=":0"/> ستاگیدا یکی از نام‌های تاریخی هزارستان است که حدود ۲٬۵۰۰ سال پیش یاد می‌شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://archive.org/details/ADARMTAJELD1/page/n47|عنوان=افغانستان در مسیر تاریخ|نام خانوادگی=غبار|نام=میر غلام محمد|ناشر=|سال=|شابک=|جلد=اول|مکان=|صفحات=۴۰}}</ref> [[بطلمیوس]] هزارستان را با نام پاروپامیزوس یاد کرده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مردم‌شناسی ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه ۶۹}}</ref> قسمت‌های جنوبی هزارستان پیش از اسلام اراکوزیا نام برده می‌شد و پایتخت آن هزاله نام داشت.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|نشانی=http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/225|عنوان=تاریخ هزاره‌ها|نام خانوادگی=یزدانی|نام=حسینعلی|ناشر=|سال=۱۳۶۸|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه ۱۳۸|access-date=۹ ژانویه ۲۰۱۹|archive-date=۳ اوت ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803152203/http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/225|url-status=dead}}</ref> این سرزمین از حدود ارغنداب تا مالستان و جاغوری و تام دای پولاد وسعت داشت.<ref name=":1"/> زاول ([[زابل]])، زاولستان ([[زابلستان]]) منطقهٔ وسیعی بود که از [[تخارستان]] تا جنوب [[غزنی]] و تمام هزارستان را تحت پوشش داشت. این نام جامع‌ترین نام برای هزارستان بود و تا زمان [[امیر تیمور گورکان|تیمور گورکانی]] به این مناطق هزارستان گفته می‌شد.<ref name=":1"/> [[شوان‌زانگ|هیوان‌تسانگ]] در سفرنامهٔ خود اطراف و نواحی غزنی را به نام «تاوکپستوتو» یاد کرده‌است.<ref name=":1"/> غرب هزارستان پیش‌تر به [[زمین‌داور]] یا بلدداور یاد می‌شد.<ref name=":1"/> در دوران اسلامی از شمال غرب هزارستان از حدود [[دایزنگی]] تا [[ولایت بادغیس]] و تمامی [[ولایت غور]] به [[غرجستان]] که به معنی کوهستان در فارسی قدیم است یاد می‌شد. گاهی این نام را دربارهٔ سراسر هزارستان به کار می‌بردند.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره‌ها|نام خانوادگی=دلجو|نام=عباس|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۲۰۲–۲۰۶}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=سالمی‌نژاد|نام=حسین|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/غرجستان|عنوان=معنی غرجستان {{!}} لغت‌نامهٔ دهخدا|بازبینی=2017-04-05}}</ref> مشهورترین نام هزارستان در دوران اسلامی غور و غورستان بود که بعداً به سراسر هزارستان گفته شد اما اکنون محدود به [[ولایت غور]] کنونی شده‌است. غور در لهجهٔ [[هزارگی]] به معنی گودال، شکاف یا دره است. پیش از حملهٔ [[عبدالرحمان خان|عبدالرحمان]] به آنجا، این سرزمین به نام هزارستان یاد می‌شد که کلنل چارلز ادوارد ییت، محمدحیات خان افغان و [[میر محمدعظیم بیگ]] از هزارستان یاد کرده‌اند.<ref name=":1"/> == پیشینه == {{بیشتر|تاریخ افغانستان}} هزارستان پیش از اسلام منطقه [[بودایی]] بوده که امپراطوری‌های متفاوت نظیر [[یونانیان]]، [[ایرانیان]]، [[هند]]یان، کوشانی‌ها - یفتلی‌ها، [[غوریان]]، [[غزنویان]]، [[ایلخانان]]، [[تیموریان]] و [[گورکانیان]] در این منطقه حکمرانی کرده‌اند ویرانه‌های پایتخت باستانی پادشاهی [[بابر]] هنوز هم در [[یکاولنگ]]، ولایت [[ولایت بامیان|بامیان]] موجود است. باستان‌شناسان مدارکی از امپراتوری یونانِ [[باختر (بلخ)|باختر]] و بوداییان در این منطقه کشف کرده‌اند. مایکل ویتزل (Michael Witzel) باستان‌شناس آلمانی معتقد است که هزارستان همان [[ایران‌ویج]] در [[اوستا]] است.<ref>{{یادکرد | url = http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/AryanHome.pdf | format = PDF | publisher = هاروارد | last = ویتزل | first = مایکل | title = خانه آرین}}.</ref>براساس یافته‌های اخیر وی بیوار مناطق [[جاغوری]] و [[ولایت اروزگان|ارزگان]] که از مناطق جنوب هزارستان می‌باشند بخشی از پادشاهی [[زابلستان]] و بعد از آن قلب امپراتوری کوشانیان بوده‌اند.<ref>تاریخ جهان از اولین دوره تا زمان حاضر توسط ایورت ا. دوکینگ</ref> [[پرونده:Ghurid Empire according to Schwartzberg Atlas, p.147.png|جایگزین=قلمرو غوریان در اوج قدرت|بندانگشتی|قلمرو [[غوریان]] در اوج قدرت]] === هزارستان در دوره غوریان === در دوره [[غوریان]] (879-1215 میلادی)، [[هزارستان]] به دلیل موقعیت جغرافیایی خود نقش مهمی در توسعه اقتصادی و فرهنگی منطقه ایفا کرد. غوریان، دودمانی فارسی‌زبان بودند که از منطقه غور در مرکز افغانستان برخاستند و قلمروی گسترده‌ای از خراسان بزرگ تا هند را تحت کنترل داشتند. هزارستان در این دوره یکی از مناطق مهم و استراتژیک محسوب می‌شد که تحت تأثیر حکمرانی غوریان قرار گرفت. ==== توسعه اقتصادی و فرهنگی ==== در دوره غوریان، هزارستان شاهد تحولات اقتصادی قابل توجهی بود. غوریان توجه ویژه‌ای به بهبود زیرساخت‌های کشاورزی و آبیاری داشتند که منجر به افزایش تولیدات کشاورزی و بهبود شرایط زندگی مردم منطقه شد. علاوه بر این، هزارستان به عنوان یکی از مراکز تجاری مهم در مسیر کاروان‌های تجاری قرار داشت و این امر به رونق اقتصادی منطقه کمک کرد. از لحاظ فرهنگی، دوره غوریان شاهد شکوفایی معماری اسلامی در هزارستان بود. بسیاری از مساجد، مدارس و کاروانسراها در این دوره ساخته شدند که برخی از آن‌ها هنوز هم به عنوان آثار تاریخی باقی مانده‌اند. معماری غوریان با استفاده از آجرهای گلی و تزئینات گچبری و کاشیکاری معروف است. ==== شیعه شدن هزاره‌ها در دوره غوریان ==== یکی از تحولات مهم اجتماعی و مذهبی در هزارستان طی دوره غوریان، شیعه شدن هزاره‌ها بود. در این دوره، غوریان به ترویج مذهب شیعه اثناعشری پرداختند و بسیاری از هزاره‌ها این مذهب را پذیرفتند. این تغییر مذهب نقش مهمی در شکل‌گیری هویت فرهنگی و مذهبی هزاره‌ها در طول تاریخ داشته است. حمایت غوریان از مذهب شیعه و تشویق به پیروی از آن باعث تقویت پیوندهای مذهبی و اجتماعی در هزارستان شد. ==== نظریه هزاره بودن غوریان ==== یکی از نظریات مطرح در مورد قومیت غوریان، نظریه هزاره بودن آن‌هاست. بر اساس این نظریه، غوریان از نظر نژادی و قومی به هزاره‌ها تعلق دارند. این نظریه به دلایل مختلفی مورد توجه قرار گرفته است: # '''شباهت‌های زبانی و فرهنگی''': برخی از محققان به شباهت‌های زبانی و فرهنگی میان غوریان و هزاره‌ها اشاره کرده‌اند. این شباهت‌ها شامل سنت‌ها، آداب و رسوم، و حتی برخی واژگان مشترک است. # '''منطقه جغرافیایی''': هزارستان و مناطق تحت کنترل غوریان به لحاظ جغرافیایی همپوشانی دارند. این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است غوریان و هزاره‌ها از یک تبار مشترک باشند یا دست‌کم تعاملات نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. # '''روایات تاریخی''': برخی منابع تاریخی اشاره به ارتباطات نزدیک غوریان با قوم هزاره دارند و حتی در برخی موارد به هزاره بودن آن‌ها اشاره کرده‌اند. این منابع تاریخی به عنوان شواهدی برای این نظریه استفاده شده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افغانستان: سرزمین اقوام و قبایل|سال=۱۳۸۱|نام=ژیلبر|نام خانوادگی=فوشه کور|ناشر=نشر نی}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ هزارستان|سال=1387|نام=محمدکاظم|نام خانوادگی=رنجبر|ناشر=انتشارات عرفان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ و تمدن غوریان|سال=۱۳۹۲|نام=ویلیام بی. هاروی|ناشر=نشر اختران}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افغانستان در مسیر تاریخ|سال=1357|نام=عبدالحی|نام خانوادگی=حبیبی|ناشر=انتشارات انجمن تاریخ افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ترکستان|سال=1367|نام=واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد|ناشر=انتشارات علمی و فرهنگی}}</ref> === قرن نوزدهم === [[File:Hazaras of Afghanistan in 1879-80.jpg|left|thumb|250px|[[امیر (عنوان)|میر]]ها یا [[بیگ]]‌های [[بهسود (هزاره)|بهسودی]] در ۱۸۷۹میلادی]] در دوران حکومت [[دوست‌محمد خان]]، [[میر یزدان‌بخش]]، رهبر [[بهسود (هزاره)|هزاره‌های بهسود]]، بسیاری از ولسوالی‌هایی را که تحت کنترل داشت درهم ادغام کرد و درآمد خود را جمع‌آوری کرد تا از کاروان‌هایی که در مسیر حاجیگک از راه بامیان به کابل یا راه شیخ‌علی و بهسود حرکت می‌کردند، محافظت کند؛ بنابراین یکی‌شدن منطقه هزاره‌جات و ساکنان آن، تهدیدی برای [[امارت افغانستان]] شد.<ref>[https://books.google.com/books?id=og5uAAAAMAAJ&q=Narrative+of+Various+Journeys+in+Balochistan,+Afghanistan,+and+the+Punjab&dq=Narrative+of+Various+Journeys+in+Balochistan,+Afghanistan,+and+the+Punjab&hl=en&ei=Cns1Tt-LJsSx8QOVhrShDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA سی. ماسون، ''روایت سفرهای مختلف در بلوچستان، افغانستان و پنجاب''. لندن، ۱۸۴۲، '''دوم'''، ص. ۲۹۶]</ref> تا اواخر قرن نوزدهم، هزاره‌جات به‌عنوان بخش کوچکی از افغانستان بود و سرداران محلی از دولت مرکزی اطاعت می‌کردند.<ref>دبلیو. بارتهولد، ''جغرافیای تاریخی ایران''، پرینستنون، ۱۹۸۴، صص. ۸۲–۸۳</ref> بعدها در اوایل دهه ۱۸۹۰، [[فهرست قبایل هزاره|قبایل هزاره]] بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. جمعیت آنها بیش از ۶۰۰ هزار خانوار<ref>[[فیض‌محمد کاتب|کاتب، فیض‌محمد]]. ''[http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/215 نژادنامه افغان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220527060058/http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/215 |date=۲۷ مه ۲۰۲۲ }}''. [[قم]]. دریافت شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱</ref> بود و در مناطق مرکزی افغانستان زندگی می‌کردند.<ref>[https://books.google.com/books?id=w1eaQgAACAAJ&dq=the+hazaras+of+afghanistan&hl=en&ei=t281To_KDpO18QPskMGhDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA سید عسکر موسوی، ''هزاره‌های افغانستان''، لندن، ۱۹۹۸، ص. ۹۵]</ref> در طول [[جنگ دوم افغان و انگلیس]]، سرهنگ تی.اچ. هولدیخ از اداره بررسی هند از هزاره‌جات به‌عنوان «ارتفاعات بزرگ ناشناخته» یاد کرد<ref>[https://books.google.com/books?id=RbiPAkZra4EC&printsec=frontcover&dq=The+Indian+Borderland&hl=en&ei=Q3I1To_9DMOv8QO5vf2gDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false تی. اچ هولدیخ. '''سرزمین‌های مرزدار با هند ۱۸۸۰–۱۹۰۰''، لندن، ۱۹۰۱، ص. ۴۱]</ref> و طی چند سال آینده، اداره اطلاعات هند موفق به کسب هیچ اطلاعات موثقی در مسیرهای بین هرات و کابل از طریق هزاره جات نشدند.<ref>[https://books.google.com/books?id=rtmlQwAACAAJ&dq=inauthor:%22A.+C.+Yate%22&hl=en&ei=gnQ1TqHyDNOz8QP4temgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCwQ6AEwAQ ا. سی. ییت، ''سفرها با کمیسیون سرحدی افغانستان''. ادینبورو، ۱۸۸۷. صص. ۱۴۷–۴۸]{{پیوند مرده}}</ref> اعضای مختلف کمیسیون سرحدی افغانستان توانستند اطلاعاتی را جمع‌آوری کنند که جغرافیای مناطق دور افتاده مانند هزاره‌جات را بیشتر تحت نظارت دولت قراردهد. در نوامبر ۱۸۸۴، کمیسیون از گذرگاه چشمه سبز [[کوه بابا]] گذشت. ژنرال پیتر لومسدن و سرگرد سی.ای. ییت، که مسیرهای بین [[هرات]] و [[آمودریا]] را بررسی کردند، از هزاره‌های سنی [[قلعه نو (افغانستان)|قلعه نو]] در محدوده کوهستان [[پاروپامیز]] و منطقه جمشیدی‌های [[ولسوالی کشک|کشک]] دیدن کردند. هر دو با اشاره به شواهد باقی مانده از کشت پله‌ای در گذشته، هر دو هزاره‌های شمالی را نیمه کوچ نشین با گله‌های بزرگ گوسفند و گاو سیاه توصیف کردند. {{نقل‌قول| آنها دارای ذخیره تمام نشدنی چمن بودند، تپه‌های اطراف تا زانو تا حدی از محصول فراوان چاودار خالص پوشیده شده‌بود.<ref>[https://books.google.com/books?id=r4_dQwAACAAJ&dq=inauthor:%22C.+E.+Yate%22&hl=en&ei=EHU1TrPYDcXF8QOcw4ChDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ سی. ای. ییت، افغانستان شمال‌غربی، ادینبورو، ۱۸۸۸، ص. ۹]{{پیوند مرده}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=r4_dQwAACAAJ&dq=inauthor:%22C.+E.+Yate%22&hl=en&ei=EHU1TrPYDcXF8QOcw4ChDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ . ای. ییت، ''افغانستان شمال‌غربی''، ادینبورو، ۱۸۸۸، ص. ۷-۸]{{پیوند مرده}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=7uqfAAAAMAAJ&q=Countries+and+Tribes+bordering+on+the+Koh&dq=Countries+and+Tribes+bordering+on+the+Koh&hl=en&ei=23U1Ttv7DIWo8AOG3uGhDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA پیتر لومسدین، "کشورها و قبیله‌های که در محدوده رشته‌کوه بابا قرار دارند،" مجموعه مقالات انجمن جغرافیایی سلطنتی ۷، ۱۸۸۵، صص. ۵۶۲–۵۶۳]</ref>}} محدوده جغرافیایی اقتدار دولت افغانستان در دوران عبدالرحمان‌خان به هزاره‌جات گسترش یافت. او که بین منافع استراتژیک قدرت‌های خارجی گیر افتاده بود و از مرزبندی [[مرز دیورند|خط دیورند]] در جنوب افغانستان، ناامید شده‌بود، تصمیم گرفت تا مناطق شمالی کشور را محکمتر تحت کنترل خود درآورد. این سیاست برای هزاره‌جات که ساکنان آنها توسط رژیم عبدالرحمان خان متمایز شده بودند، پیامدهای فاجعه بار داشت.<ref>[https://books.google.com/books?id=Gh8PAAAAYAAJ&q=The+Life+of+Abdur+Rahman,+Amir+of+Afghanistan+volume+2&dq=The+Life+of+Abdur+Rahman,+Amir+of+Afghanistan+volume+2&hl=en&ei=VHc1TqKTEIar8QP-9eSgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CCgQ6AEwAA میر منشی، ''زندگی عبدالرحمان، امیر افغانستان''، '''دوم'''، لندن، ۱۹۰۰، ص. ۲۷۶]</ref> === قرن بیستم === در دهه ۱۹۲۰ جاده باستانی [[گذرگاه شیبر]] که از غرب به [[بامیان]] و از شرق به [[دره پنجشیر]] منتهی می‌شد برای مسافران آسفالت شد و تا افتتاح [[تونل سالنگ]] در سال ۱۹۶۴، شلوغ‌ترین جاده عبور از [[هندوکش]] بود. این عبور و مرور برای هزاره‌ها مفید افتاد، آنها به شهرها و کشورهای اطراف مهاجرت کردند و در آنجا کارگر شدند و سخت‌ترین را با کمترین دستمزد انجام دادند.<ref name="Iranica"/> در سال ۱۹۷۹، بنابر گزارش‌های دولتی که روی کردهای سلطه گرایانه قومی هم در انتشار آن‌ها دخیل بود جمعیت هزاره‌ها کمتر از نیم میلیون هزاره در هزاره‌جات و کابل ثبت شده این در حالی است که در بعضی امارها حتی به کمتر از ۵۸ هزار هم اعلام می‌شد، اگرچه هیچ‌گاه سرشماری موثقی در افغانستان انجام نشده بود.<ref>[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، ص. ۲۶]</ref> با تضعیف دولت افغانستان، قیام‌هایی در هزاره‌جات آغاز شد و این منطقه تا تابستان ۱۹۷۹ برای اولین بار پس از مرگ امیر عبدالرحمان خان از حکومت دولتی خارج شده و مستقل شد. برخی از گروه‌های مقاومت هزاره در ایران از جمله نصر و سپاه، برای دفاع از هزاره‌جات ایجاد شدند.<ref>[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، صص. ۱۸۶-۲۲۳]</ref> در طول جنگ با [[جمهوری دموکراتیک افغانستان]]، اکثر هزاره‌جات بدون اشغال و عاری از حضور شوروی یا نیروهای دولتی بودند. این منطقه بار دیگر تحت کنترل رهبران محلی، یا قشر جدیدی از فرماندهان جوان تندرو شیعه قرار گرفت. گزارش شده‌است که اقتصاد هزاره‌جات در طول جنگ کاهش داشته‌است.<ref name="books.google.com">[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، ص. ۲۴۶]</ref> گروهی حاکم بر هزاره‌جات، شورای انقلابی وحدت اسلامی افغانستان یا شورا اتفاق به رهبری سید علی بهشتی بود. طبیعت جغرافیایی منطقه و موقعیت غیر استراتژیک این منطقه به این معنی بود که دولت و شوروی در جنگ با شورشیان در جاهای دیگر از آن چشم پوشی کردند. این امر عملاً به دولت شورا اتفاق اجازه داد تا بر منطقه حکومت کند و به هزاره‌ها خودمختاری دهد. گروه‌های مخالف سیاسی آنها نصر و خان‌ها طرفدار ایران بودند که بیشتر تحصیلکرده، سکولار و چپ بودند.<ref>{{یادکرد ژورنال|last1=ابراهیمی |first1=نعمت‌الله |title=شکست ایجاد یک دولت روحانی: هزاره‌جات ۱۹۷۹–۱۹۸۴ |publisher=مرکز تحقیقات کشورهای بحران|date= ۲۰۰۶|citeseerx=10.1.1.604.3516}}</ref><ref name="Nation 2016">''ملت، قومیت و مناقشه در افغانستان: اسلام سیاسی و ظهور سیاست‌های قومی ۱۹۹۲–۱۹۹۶'' (۲۰۱۶). توسط راگاف شارما.</ref> شورا خواهان بازگشت به وضعیت موجود قرن نوزدهم بود در حالی که نصر خواهان حکومت روحانیون به سبک ایرانی بود. بین سالهای ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۴، یک جنگ داخلی باعث شد که شورا توسط گروه‌های سازمان نصر و سپاه پاسداران سرنگون شود. با این حال رقابت‌های بین جناحی پس از آن ادامه یافت. با ورود [[عبدالعلی مزاری]] در سال ۱۹۸۷، او اکثر گروه‌های حزبی هزاره را متحد کرد و در ۱۹۸۹ [[حزب وحدت]] را تشکیل دادند.<ref name="Nation 2016"/> [[File:Taller Buddha of Bamiyan before and after destruction.jpg|thumb|صلصال، {{convert|55|m|ft|0}} در ۱۹۶۳ و ۲۰۰۸ بعد از تخریب]] [[File:Smaller Buddha before and after destruction.jpg|thumb|شمامه، {{convert|38|m|ft|0}} قبل و بعد از تخریب]] در دوران حکومت طالبان، بار دیگر خشونت در هزاره‌جات رخ داد. در سال ۱۹۹۷، شورشی در میان مردم هزاره در مزارشریف هنگامی رخ داد که آنها از خلع سلاح توسط طالبان امتناع کردند. در جنگ‌های بعدی ۶۰۰ طالب کشته شدند. این طالبان در درگیری با نیروهای نظامی شمال کشته شدند<ref>احمد رشید، طالبان: اسلام مبارز، نفت و بنیادگرایی در آسیای میانه، لندن و نیوهیون، ۲۰۰۰، ص. ۵۸</ref> در تلافی، سیاست‌های نسل‌کشی دوران امیر عبدالرحمان خان توسط طالبان علیه هزاره‌های مزار که طالبان به‌خاطر دلایل مذهبی و قومی با آنها خصومت بیشتر داشتند اتخاذ شد. در سال ۱۹۹۸، بین ۷هزار الی ۱۲ هزار از غیر نظامیان هزاره شهر مزار شریف در شمال به هدف پاکسازی قومی هزاره کشته شدند. دو مجسمه غول پیکر بودایی، بوداهای بامیان، نیز با وجود محکومیت زیاد تخریب شد.<ref>احمد رشید، طالبان: اسلام مبارز، نفت و بنیادگرایی در آسیای میانه، لندن و نیوهیون، ۲۰۰۰، ص. ۵۸</ref> == جغرافیا == [[پرونده:Namioty koczowników - Hazaradżat - 001661s.jpg|thumb|نمایی از چراگاه‌های هزاره‌جات]] [[File:Bamyan collage.jpg|left|thumb|250px|{{وسط‌چین}}'''بامیان معروف'''{{پایان}}{{سخ}}[[شاه فولادی]]، [[پارک ملی بند امیر]]، [[ولسوالی یکاولنگ|یکاولنگ]] و [[تندیس‌های بودا در بامیان|تندیس‌های بودا]]]] هزاره‌جات در دوره دوم عمر زمین همه زیر آب بوده و با عروج کوه‌های هندوکش و بابا از آب در عصر سوم، دیوارهای بزرگ طبیعی با صفحات بلند افقی و عمودی تشکیل گردیده‌است. هزاره‌جات تقریباً ۳۰٪ خاک افغانستان را احتوا می‌کند، سرزمینی درقلب افغانستان؛ آبادی‌ها و شهرهایی در دامنه یا بر فراز کوه‌های هندوکش، از جنوب افغانستان تا مرزهای هرات در غرب و از بلخ تا مرزهای شمالی قندهار موقعیت دارد. هزاره‌جات در ارتفاعات مرکزی افغانستان، در میان [[کوه بابا|کوه‌های بابا]] و انتهای غربی [[هندوکش]] قرار دارد. مرزهای آن از لحاظ تاریخی نامشخص و در حال تغییر بوده‌است. اما مرزهای فیزیکی آن تقریباً با حوضه بامیان در شمال، سرچشمه رودخانه [[هیرمند]] در جنوب، [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] در غرب و [[گذرگاه اونی]] در شرق مشخص شده‌است. نقل‌قول زیر از خاطرات [[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]] دربارهٔ حدود هزاره‌جات است: {{نقل‌قول| این قبیله ([[مردمان هزاره|هزاره‌ها]]) در هزاره‌جات، از [[کابل]] و [[غزنه]] تا [[هرات]] و از [[قندهار]] تا [[بلخ]] ساکن اند.|[[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]]، تاج‌التواریخ<ref>[[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]]. ''[http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/157 تاج‌التواریخ جلد اول و دوم: سوانح عمری، خاطرات و سفرنامه از ۱۷۴۷م تا ۱۹۰۰م] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200129194156/http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/157 |date=۲۹ ژانویه ۲۰۲۰ }}'' (pdf). [[کابل]]. دریافت شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۲</ref>}} این منطقه از کوه‌های سفید کوه و سیاه کوه شرقی تا غربی گسترش دارد، جایی که بلندترین قله‌ها بین ۴٬۶۰۰ متر و ۵٬۲۰۰ متر قرار دارد. هر دو طرف محدوده کوه بابا شامل دره‌های سرسبز می‌شود.<ref name="Iranica"/><ref name="Central Afghanistan 1955, pp. 313">ویلفرید تسایگر. ''هزاره‌ای مرکز افغانستان،'' ژورنال جغرافیایی ۷۱/۳، ۱۹۵۵، ص. ۳۱۳</ref> در قسمت شمال شرقی هزاره‌جات، بامیان باستان واقع شده که مرکز بودیسم و کاروانسرای کلیدی در [[جاده ابریشم]] بود. این شهر در ارتفاع ۲٬۳۰۰ متری واقع شده و توسط هندوکش در شمال و کوه بابا در جنوب احاطه شده‌است.<ref name="Iranica"/> === آب و هوا === هزاره‌جات منطقه کوهستانی است<ref>[https://books.google.com/books?id=XfgLAAAAYAAJ&q=author:+%22Minorsky%22&dq=author:+%22Minorsky%22&hl=en&ei=JHk1TrfEDI2p8QPFzu2gDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CD4Q6AEwAw گمنام، حدودالعالم. مینورسکی، لندن، ۱۹۳۷؛ بازچاپ‌شده، ۱۹۸۲، ص. ۱۰۵]</ref> و شامل یک سلسله گردنه‌های کوهستانی در امتداد لبه شرقی خود است. معروف‌ترین آنها، گذرگاه سالنگ است که شش ماه در سال توسط برف مسدود است. دیگری گذرگاه شیبر با ارتفاع کمتر است که فقط دو ماه در سال مسدود می‌باشد.<ref>[https://books.google.com/books?id=l5JiewAACAAJ&dq=geographie+de+l’Afghanistan&hl=en&ei=eHk1TvSGAois8QOe_7WgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCwQ6AEwAA جوهانس هملوم، جغرافیای افغانستان، کوپن‌هانگ ۱۹۵۹، ص. ۶۴]</ref> بامیان سردترین بخش منطقه با زمستان‌های شدید است.<ref>[[ابن حوقل]]، [[صورة الارض]]، ترجمه. جی.اچ. کرامرز و جی. وییت، پاریس، ۱۹۶۴، ص. ۲۲۷</ref> هزاره‌جات سرچشمه معروف‌ترین رودهای تاریخ است؛ [[دریای کابل]] از شرق آن ([[گذرگاه اونی]]) سرچشمه می‌گیرد، [[رود ارغنداب|ارغنداب]] از جنوب آن ([[سنگ‌ماشه]]) سرچشمه می‌گیرد، [[هیرمند]] از شمال‌شرقی آن ([[غوربند]]) سرچشمه می‌گیرد، [[هریرود]] از غرب آن ([[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]]) سرچشمه می‌گیرد، [[رود مرغاب|مرغاب]] از شمال‌غربی آن سرچشمه می‌گیرد و [[بلخاب]] و کندز از مرکز آن سرچشمه می‌گیرد.<ref>[[حمدالله مستوفی]]، نهضت‌القلوب، لندن ۱۹۱۹، ص. ۲۱۲</ref> هزاره‌جات در ماه‌های بهار و تابستان، برخی از سرسبزترین مراتع را در افغانستان دارد. دریاچه‌های طبیعی، دره‌های سرسبز و غارهای بامیان یافت از مناطق دیدنی آن به‌شمار می‌رود.<ref>[[سید عسکر موسوی|موسوی، سید عسکر]]. ''[[هزاره‌های افغانستان]]''. [[لندن]]، ۱۹۹۸، ص. ۷۱</ref> === گذرگاه‌ها === به دلیل کوهستانی بودن هزاره‌جات، مسیرهای که بدان منتهی می‌شود توسط گذرگاه‌ها به هم می‌پیوندد. معروفترین گذرگاه هزاره‌جات، گذرگاه اونی است، که دروازه شرقی ورد به هزاره‌جات از کابل است و پیشینه تاریخی دارد، گذرگاه‌های هزاره‌جات نظر به مسیرها، قرار زیر هستند:<ref name=":لعلی"/> * '''گذرگاه‌های مسیر [[کابل]] تا [[لعل و سر جنگل|لعل]]:''' # [[گذرگاه اونی]]؛ حد فاصل میان [[بهسود]] و [[سرچشمه (افغانستان)|سرچشمه]] # گذرگاه یعقوب؛ حد فاصل میان بهسود و دره کالو # گذرگاه آق‌ضرات؛ حد فاصل میان آق‌ضرات و تربلاق # گذرگاه گرماب؛ حد فاصل میان گرماب و قزیل # گذرگاه نرگس؛ حد فاصل میان نرگس و سرگودر == مردم == جمعیت هزارستان را اکثراً [[مردم هزاره]] تشکیل می‌دهند و سایر [[اقوام افغانستان|اقوام]] در این منطقه در اقلیت هستند. == ویژگی اخلاقی و اجتماعی == جامعهٔ هزاره یکی از اقوام اصیل و ریشه‌دار افغانستان است که در طول تاریخ، به دور از برخی مفاسد اجتماعی رایج در جوامع دیگر باقی مانده‌اند. بر اساس گزارش‌ها و مشاهدات مستند جهان‌گردان و پژوهشگرانی که دربارهٔ این قوم تحقیق کرده‌اند، پدیده‌هایی چون فحشا، کودک‌آزاری، قمار، مصرف الکل، اعتیاد به مواد مخدر و گدایی، در فرهنگ هزاره‌ها به شکل گسترده وجود نداشته است .برخی پژوهشگران غربی با شگفتی گزارش کرده‌اند که: «اگرچه این مردم در فقر شدید زندگی می‌کنند، اما هرگز به گدایی و دریوزگی تن نمی‌دهند». این ویژگی فرهنگی بیانگر ریشه‌دار بودن کرامت انسانی و عزت نفس در میان هزاره‌هاست.<ref name=":2">پژوهشی در تاریخ هزاره ها حاج کاظم یزدانی جلد 2 صفحه 131</ref> هزاره‌ها در تاریخ افغانستان، همواره نقش برجسته‌ای در مقاومت در برابر نیروهای متجاوز ایفا کرده‌اند. از زمان‌های دور، به‌ویژه در برابر یورش‌های تاریخی همچون حملات کوروش، اسکندر مقدونی، چنگیزخان، تیمور، شیبانی و همایون، هزاره‌ها سدّی استوار در برابر نیروهای خارجی بوده‌اند. در دوره‌های معاصر نیز، در برابر استعمار بریتانیا و سپس تجاوز شوروی سابق، این قوم همواره در صف نخست دفاع از سرزمین افغانستان قرار داشته‌اند. هزاره‌ها دارای استعدادهای علمی، فکری و انسانی قابل توجهی هستند. با این حال، تبعیض‌های ساختاری و نژادی اعمال‌شده از سوی ساختارهای حکومتی در دوره‌های مختلف، مانع شکوفایی کامل این ظرفیت‌ها شده است. بسیاری از اعضای این جامعه از پتانسیل بالای خود آگاه نیستند و در نتیجه، بخشی از سرمایه‌های انسانی آن‌ها به هدر رفته یا بلااستفاده باقی مانده است.<ref name=":2" /> فریزر تیتلر انگلیسی می نویسد که هزاره ها در قرن ۱۹ صد و ده هزار مرد جنگی داشتند. آنان مردمی اند درست کار شجاع نیک طبع و ساده و سرباز درجه یک هستند. <ref>افغان نامه.ج1.ص121</ref> بارتولد خاورشناس روسی می نویسد هزاره در این زمان (۱۰۰ سال قبل) پرجمعیت ترین و مقتدرترین قوم این مملکت (افغانستان) می باشند. خوانین هزاره در حدود سال های ۱۸۳۰ میلادی هرکدام دارای تعداد قابل توجهیافراد مسلح بودند. مثلاً میریزدان بخش بهسودی دوهزار نفر پیاده و سواره در خدمت داشت و در موقع لزوم خیلی بیشتر از آن را می توانست مسلح و بسیج نماید. محمّدخان میر دای زنیات هميشه یک هزار نفر مسلح به همراه داشت. میرصادق بیک سرجنگل ۹۰۰ سوار و ۸۰۰ نفر پیاده مسلح میرطایفه جاغوری در صورت ضرورت می توانست. پنج هزار نفر مسلح نماید. میر سنگ تخت و شیخ میران قادر بود سه هزار نفر را مسلح سازد و هميشه ۴۰۰ نفر سوار مسلح در اختیار داشت.! در دایرالمعارف اسلامیه می نویسد «الهزاره شعب. شجاع مقدام حاذق» هزاره قومی اند شجاع, پیشرو و ماهر . ابواب العینین فهمی مصری می نویسد هزاره به صفات امانت داری شجاعت, قلب پاک متصفند. بهترین و با کفایت ترین کارگران در شهر می باشند. جوانان شان در صفوف ارتش به شجاعت بی مانند و وطن دوستی صادقانه ممتازند. هزاره با فروش گوسفندان و دام های خود در بازار کابل و سایر شهرهای افغانستان به زندگی خود سر و سامان می بخشد و در زمستان ها هنگامی که برف روی زمین را می پوشاند. بعضی شان به رشتن پنبه و پشم و بافتن آن ها به طریق دستی و به گلدوزی روی جامه ها و نقش و نگار روی پوست (پوستین دوزی) مشغول می شوند. در این بین بعضی شان برای کار در شهرها می روند. ریاضی هروی گوید هزاره ها در اعتقاد به دین و مذهب مخلص, مردمی اند باصداقت, در فقر با قناعت و صابر. دور از هرزگی به دور و از عمل شنیم لواط بر» در سردی هوا پرطاقت. به هم مذهبان خود مهربان, در تیراندازی و اسب تازی بی نظیرند. ماست و روغن شان بهترین ماست و روغن دنیا است. اهل صنعت هزاره فولاد را خوب تسویه (تصفیه) و شبکه می سازند و کارهای ممتاز درست می کنند. از معدن سرب استفاده می کنند. ساختن زین و یراق اسب را کسی از آن مردم بهتر نمی تواند تعبیه کند. <ref name=":2" /> در ساختن تیر مهارت دارند. باروت سازی شان کامل است. ظروف چوبی را عالی درست می کنند. با این که فقیرند گدایی در میان شان رواج ندارد. از قواعد مذهبی شان چندان اطلاعی ندارند. از یکی شان پرسیدم بنده کیستی؟ جواب داد «بنده منده پی نمفتم صاف و پاک غلام یا علی یم». سیّد جمال الدین افغانی می نویسد هزاره مانند دیگر برادران نسبی خویش به شجاعت و تیراندازی مشهورند. با اين که تقیه از واجبات مذهب شیعه است» لیکن از ایشان اگر پرسیده شود بی پروا مذهب خود را ظاهر سازند. صنعت برگ بافی هزاره به حدی مترقی است که مثل آن در اروپا هم رخت کم تر پیدا می شود.محمّد حیات خان افغان می نویسد هزاره ها از نظر اخلاق تندمزاج در مهمان نوازی سرامدند.به فال و نجوم معتقدند. به رئیس شان سلطان گویندء هر مرد بالغ همراه خود یک تفنگ دارد. بعضی تیر و کمان دارند. در جنگ نهایت دلیرند. نشانه زنی با تفنگ در میان شان رواج دارد. زنان شان در ساختن برگه قالین جوراب, دستکش, گلیم نمد و رنگ سازی و رنگ ریزی و دوخت و دوز بسیار بااستعدادند. مردم زحمت کش و پرتحمل می باشند. نزدیک قریه هاشان در بالای تیه ای یک برج دفاعی درست می کنند که به آن تاپور گویند. == زبان == زبان مردم هزارستان، که به عنوان یکی از اصیل‌ترین گویش‌های فارسی محسوب می‌شود، در این منطقه از افغانستان تکامل یافته است. این گویش به عنوان قدیمی‌ترین نمونه‌های زبان فارسی محسوب می‌شود و تاثیرات قوی محلی و فرهنگی دارد. زبان مردم هزارستان در طول تاریخ با استفاده از واژگان محلی و نکات تلفظی خود، به شکل منحصر به فرد خود تکامل یافته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زبان و زبانشناسی هزاره‌ها|نام=لوین|نام خانوادگی=سیمین|ناشر=پژوهش های زبان و فرهنگ}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[غرجستان]] * [[دایزنگی]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{موضوعات هزارستان}} {{ویکی‌انبار-رده|Hazarajat}} جمیعت هزاره‌ها در سراسر جهان: https://joshuaproject.net/people_groups/12076/af [[رده:هزارستان| ]] [[رده:تاریخ مردم هزاره]] [[رده:حوزه‌های نفوذ فرهنگی]] [[رده:منطقه‌های افغانستان]] [[رده:هزاره]] nti2yrj4ndqag2p036cbwei1hdy0wd0 42127899 42127898 2025-06-19T03:47:17Z Hakaped 1329422 ابرابزار 42127899 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = هزارستان | native_name = | native_name_lang = | settlement_type = [[منطقه]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Hazaristan Flag.svg | flag_caption = | image_size = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map =هزاره جات.jpg | map_alt = | map_caption =محدوده تقریبی و حدودی هزارستان | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = |latm = |lats = |latNS = | longd = |longm = |longs = |longEW = | coor_pinpoint = | coordinates_type = | coordinates_display = inline,title | coordinates_footnotes = | coordinates_region = | subdivision_type = [[فهرست کشورهای مستقل|کشورها]] | subdivision_name = [[افغانستان]] | subdivision_type1 = | subdivision_name1 = | subdivision_type2 = | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = | leader_name = | unit_pref = متریک <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use<ref>tags --> | area_footnotes = | area_urban_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_rural_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_metro_footnotes = <!--<ref></ref> --> | area_magnitude = <!--<ref></ref> --> | area_note = | area_water_percent = | area_rank = | area_blank1_title = | area_blank2_title = <!-- square kilometers --> | area_total_km2 = | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_urban_km2 = | area_rural_km2 = | area_metro_km2 = | area_blank1_km2 = | area_blank2_km2 = <!-- hectares --> | area_total_ha = | area_land_ha = | area_water_ha = | area_urban_ha = | area_rural_ha = | area_metro_ha = | area_blank1_ha = | area_blank2_ha = | length_km = | width_km = | dimensions_footnotes = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = بیشتر از ۱۰ الی ۱۵ میلیون نفر{{مدرک}} | population_as_of = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = | utc_offset1 = | timezone1_DST = | utc_offset1_DST = | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = | area_code = | iso_code = | blank_name = مناطق | blank_info = [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]] و بخش‌های بزرگی از [[ولایت غور|غور]]، [[ولایت غزنی|غزنی]]، [[ولایت ارزگان|ارزگان]]، [[ولایت پروان|پروان]]، [[ولایت میدان وردک|میدان وردک]] و…<ref name=NPS>{{یادکرد وب |url=http://www.nps.edu/programs/ccs/Bamyan.html |title=ولایت بامیان |access-date=2012-12-05 |date=2011-11-15 |publisher=مدرسه کارشناسی ارشد نیروی دریایی}}</ref> <!-- demographics (section 1) --> | demographics_type1 = جمعیت‌شناسی | demographics1_footnotes = <!-- for references: use<ref>tags --> | demographics1_title1 = [[اقوام افغانستان|قومیت]] | demographics1_info1 = [[مردمان هزاره]] | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = زبان‌ها | demographics2_info1 = <!-- website, footnotes ----> | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | footnotes = }} {{مردم هزاره}} '''هزارستان''' یا '''هزاره‌جات''' با نام تاریخی '''[[غرجستان]]''' ناحیه‌ای وسیع و بیشتر کوهستانی در ارتفاعات مرکزی [[افغانستان]] است که سکونت‌گاه تاریخی [[مردمان هزاره|قوم هزاره]] می‌باشد. مرزهای آن، به‌طور تقریب، از حوزه [[بامیان]] به شمال، از سرچشمه [[هیرمند|رودخانه هلمند]] به جنوب، از [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] به غرب، و از [[گذرگاه سالنگ]] به شرق محصور می‌شود. در طول تاریخ مرزهای آن همواره در حال تغییر بوده و به‌طور تقریبی تعیین شده است.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/hazara-i دانشنامه ایرانیکا | مقالات<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> بر اساس تقسیمات کشوری کنونی افغانستان، هزارستان بر [[ولایت‌های افغانستان|ولایت‌های]] مرکزی [[ولایت بامیان|بامیان]]، [[ولایت دایکندی|دایکندی]] و بخش‌های بزرگی از [[ولایت غور|غور]]، [[ولایت غزنی|غزنی]]، [[ولایت ارزگان|ارزگان،]] [[ولایت پروان|پروان]]، [[ولایت میدان وردک|میدان وردک]] و غیره منطبق است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.indiana.edu/~afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|عنوان=afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|بازبینی=۲۷ ژوئن ۲۰۲۰|archive-date=۱۳ مارس ۲۰۱۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20100313120733/http://www.indiana.edu/%7Eafghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg|url-status=dead}}</ref><ref>Afghanistan ethnolinguistic map, Indiana, 1997.</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.indiana.edu/~afghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۵ نوامبر ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100313120733/http://www.indiana.edu/%7Eafghan/maps/afghanistan_ethnolinguistic_map_1997.jpg |archivedate=۱۳ مارس ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> == نام‌های گذشته == در منابع تاریخی از هزارستان به نام‌های مختلفی یاد شده است. بلیومی می‌نویسد که در کتاب مقدس کشوری به نام عرساث نام برده شده است که با موطن هزارهای امروزی مطابقت دارد.<ref name="Iranica">{{یادکرد وب |url= http://www.iranicaonline.org/articles/hazara-i |title= هزاره: جغرافیای تاریخی هزاره‌جات |publisher= دانشنامه ایرانیکا |access-date= ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۱ |first= آرش|last= خازنی}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد کتاب|نشانی=https://library.tebyan.net/fa/Viewer/pdf/2863372/804|عنوان=مردم‌شناسی ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۸۱۱}}</ref> این سرزمین از [[کابل]] و [[غزنی|غزنه]] تا [[هرات]] و [[قندهار]] وسعت داشته است.<ref name=":0"/> ستاگیدا یکی از نام‌های تاریخی هزارستان است که حدود ۲٬۵۰۰ سال پیش یاد می‌شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://archive.org/details/ADARMTAJELD1/page/n47|عنوان=افغانستان در مسیر تاریخ|نام خانوادگی=غبار|نام=میر غلام محمد|ناشر=|سال=|شابک=|جلد=اول|مکان=|صفحات=۴۰}}</ref> [[بطلمیوس]] هزارستان را با نام پاروپامیزوس یاد کرده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مردم‌شناسی ایران|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=صفحه ۶۹}}</ref> قسمت‌های جنوبی هزارستان پیش از اسلام اراکوزیا نام برده می‌شد و پایتخت آن هزاله نام داشت.<ref name=":1">{{یادکرد کتاب|نشانی=http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/225|عنوان=تاریخ هزاره‌ها|نام خانوادگی=یزدانی|نام=حسینعلی|ناشر=|سال=۱۳۶۸|شابک=|مکان=|صفحات=صفحهٔ ۱۳۸|access-date=۹ ژانویه ۲۰۱۹|archive-date=۳ اوت ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210803152203/http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/225|url-status=dead}}</ref> این سرزمین از حدود ارغنداب تا مالستان و جاغوری و تام دای پولاد وسعت داشت.<ref name=":1"/> زاول ([[زابل]])، زاولستان ([[زابلستان]]) منطقهٔ وسیعی بود که از [[تخارستان]] تا جنوب [[غزنی]] و تمام هزارستان را تحت پوشش داشت. این نام جامع‌ترین نام برای هزارستان بود و تا زمان [[امیر تیمور گورکان|تیمور گورکانی]] به این مناطق هزارستان گفته می‌شد.<ref name=":1"/> [[شوان‌زانگ|هیوان‌تسانگ]] در سفرنامهٔ خود اطراف و نواحی غزنی را به نام «تاوکپستوتو» یاد کرده است.<ref name=":1"/> غرب هزارستان پیش‌تر به [[زمین‌داور]] یا بلدداور یاد می‌شد.<ref name=":1"/> در دوران اسلامی از شمال غرب هزارستان از حدود [[دایزنگی]] تا [[ولایت بادغیس]] و تمامی [[ولایت غور]] به [[غرجستان]] که به معنی کوهستان در فارسی قدیم است یاد می‌شد. گاهی این نام را دربارهٔ سراسر هزارستان به کار می‌بردند.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره‌ها|نام خانوادگی=دلجو|نام=عباس|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=۲۰۲–۲۰۶}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=سالمی‌نژاد|نام=حسین|نشانی=https://www.vajehyab.com/dehkhoda/غرجستان|عنوان=معنی غرجستان {{!}} لغت‌نامهٔ دهخدا|بازبینی=2017-04-05}}</ref> مشهورترین نام هزارستان در دوران اسلامی غور و غورستان بود که بعداً به سراسر هزارستان گفته شد اما اکنون محدود به [[ولایت غور]] کنونی شده است. غور در لهجهٔ [[هزارگی]] به معنی گودال، شکاف یا دره است. پیش از حملهٔ [[عبدالرحمان خان|عبدالرحمان]] به آنجا، این سرزمین به نام هزارستان یاد می‌شد که کلنل چارلز ادوارد ییت، محمدحیات خان افغان و [[میر محمدعظیم بیگ]] از هزارستان یاد کرده‌اند.<ref name=":1"/> == پیشینه == {{بیشتر|تاریخ افغانستان}} هزارستان پیش از اسلام منطقه [[بودایی]] بوده که امپراطوری‌های متفاوت نظیر [[یونانیان]]، [[ایرانیان]]، [[هند]]یان، کوشانی‌ها - یفتلی‌ها، [[غوریان]]، [[غزنویان]]، [[ایلخانان]]، [[تیموریان]] و [[گورکانیان]] در این منطقه حکمرانی کرده‌اند ویرانه‌های پایتخت باستانی پادشاهی [[بابر]] هنوز هم در [[یکاولنگ]]، ولایت [[ولایت بامیان|بامیان]] موجود است. باستان‌شناسان مدارکی از امپراتوری یونانِ [[باختر (بلخ)|باختر]] و بوداییان در این منطقه کشف کرده‌اند. مایکل ویتزل (Michael Witzel) باستان‌شناس آلمانی معتقد است که هزارستان همان [[ایران‌ویج]] در [[اوستا]] است.<ref>{{یادکرد | url = http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/AryanHome.pdf | format = PDF | publisher = هاروارد | last = ویتزل | first = مایکل | title = خانه آرین}}.</ref>براساس یافته‌های اخیر وی بیوار مناطق [[جاغوری]] و [[ولایت اروزگان|ارزگان]] که از مناطق جنوب هزارستان می‌باشند بخشی از پادشاهی [[زابلستان]] و بعد از آن قلب امپراتوری کوشانیان بوده‌اند.<ref>تاریخ جهان از اولین دوره تا زمان حاضر توسط ایورت ا. دوکینگ</ref> [[پرونده:Ghurid Empire according to Schwartzberg Atlas, p.147.png|جایگزین=قلمرو غوریان در اوج قدرت|بندانگشتی|قلمرو [[غوریان]] در اوج قدرت]] === هزارستان در دوره غوریان === در دوره [[غوریان]] (۸۷۹–۱۲۱۵ میلادی)، هزارستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود نقش مهمی در توسعه اقتصادی و فرهنگی منطقه ایفا کرد. غوریان، دودمانی فارسی‌زبان بودند که از منطقه غور در مرکز افغانستان برخاستند و قلمروی گسترده‌ای از خراسان بزرگ تا هند را تحت کنترل داشتند. هزارستان در این دوره یکی از مناطق مهم و استراتژیک محسوب می‌شد که تحت تأثیر حکمرانی غوریان قرار گرفت. ==== توسعه اقتصادی و فرهنگی ==== در دوره غوریان، هزارستان شاهد تحولات اقتصادی قابل توجهی بود. غوریان توجه ویژه‌ای به بهبود زیرساخت‌های کشاورزی و آبیاری داشتند که منجر به افزایش تولیدات کشاورزی و بهبود شرایط زندگی مردم منطقه شد. علاوه بر این، هزارستان به عنوان یکی از مراکز تجاری مهم در مسیر کاروان‌های تجاری قرار داشت و این امر به رونق اقتصادی منطقه کمک کرد. از لحاظ فرهنگی، دوره غوریان شاهد شکوفایی معماری اسلامی در هزارستان بود. بسیاری از مساجد، مدارس و کاروانسراها در این دوره ساخته شدند که برخی از آن‌ها هنوز هم به عنوان آثار تاریخی باقی مانده‌اند. معماری غوریان با استفاده از آجرهای گلی و تزئینات گچبری و کاشیکاری معروف است. ==== شیعه شدن هزاره‌ها در دوره غوریان ==== یکی از تحولات مهم اجتماعی و مذهبی در هزارستان طی دوره غوریان، شیعه شدن هزاره‌ها بود. در این دوره، غوریان به ترویج مذهب شیعه اثناعشری پرداختند و بسیاری از هزاره‌ها این مذهب را پذیرفتند. این تغییر مذهب نقش مهمی در شکل‌گیری هویت فرهنگی و مذهبی هزاره‌ها در طول تاریخ داشته است. حمایت غوریان از مذهب شیعه و تشویق به پیروی از آن باعث تقویت پیوندهای مذهبی و اجتماعی در هزارستان شد. ==== نظریه هزاره بودن غوریان ==== یکی از نظریات مطرح در مورد قومیت غوریان، نظریه هزاره بودن آن‌هاست. بر اساس این نظریه، غوریان از نظر نژادی و قومی به هزاره‌ها تعلق دارند. این نظریه به دلایل مختلفی مورد توجه قرار گرفته است: # '''شباهت‌های زبانی و فرهنگی''': برخی از محققان به شباهت‌های زبانی و فرهنگی میان غوریان و هزاره‌ها اشاره کرده‌اند. این شباهت‌ها شامل سنت‌ها، آداب و رسوم، و حتی برخی واژگان مشترک است. # '''منطقه جغرافیایی''': هزارستان و مناطق تحت کنترل غوریان به لحاظ جغرافیایی همپوشانی دارند. این موضوع نشان می‌دهد که ممکن است غوریان و هزاره‌ها از یک تبار مشترک باشند یا دست‌کم تعاملات نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. # '''روایات تاریخی''': برخی منابع تاریخی اشاره به ارتباطات نزدیک غوریان با قوم هزاره دارند و حتی در برخی موارد به هزاره بودن آن‌ها اشاره کرده‌اند. این منابع تاریخی به عنوان شواهدی برای این نظریه استفاده شده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افغانستان: سرزمین اقوام و قبایل|سال=۱۳۸۱|نام=ژیلبر|نام خانوادگی=فوشه کور|ناشر=نشر نی}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ هزارستان|سال=1387|نام=محمدکاظم|نام خانوادگی=رنجبر|ناشر=انتشارات عرفان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ و تمدن غوریان|سال=۱۳۹۲|نام=ویلیام بی. هاروی|ناشر=نشر اختران}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=افغانستان در مسیر تاریخ|سال=1357|نام=عبدالحی|نام خانوادگی=حبیبی|ناشر=انتشارات انجمن تاریخ افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ترکستان|سال=1367|نام=واسیلی ولادیمیروویچ بارتولد|ناشر=انتشارات علمی و فرهنگی}}</ref> === قرن نوزدهم === [[File:Hazaras of Afghanistan in 1879-80.jpg|left|thumb|250px|[[امیر (عنوان)|میر]]ها یا [[بیگ]]‌های [[بهسود (هزاره)|بهسودی]] در ۱۸۷۹میلادی]] در دوران حکومت [[دوست‌محمد خان]]، [[میر یزدان‌بخش]]، رهبر [[بهسود (هزاره)|هزاره‌های بهسود]]، بسیاری از ولسوالی‌هایی را که تحت کنترل داشت درهم ادغام کرد و درآمد خود را جمع‌آوری کرد تا از کاروان‌هایی که در مسیر حاجیگک از راه بامیان به کابل یا راه شیخ‌علی و بهسود حرکت می‌کردند، محافظت کند؛ بنابراین یکی‌شدن منطقه هزاره‌جات و ساکنان آن، تهدیدی برای [[امارت افغانستان]] شد.<ref>[https://books.google.com/books?id=og5uAAAAMAAJ&q=Narrative+of+Various+Journeys+in+Balochistan,+Afghanistan,+and+the+Punjab&dq=Narrative+of+Various+Journeys+in+Balochistan,+Afghanistan,+and+the+Punjab&hl=en&ei=Cns1Tt-LJsSx8QOVhrShDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA سی. ماسون، ''روایت سفرهای مختلف در بلوچستان، افغانستان و پنجاب''. لندن، ۱۸۴۲، '''دوم'''، ص. ۲۹۶]</ref> تا اواخر قرن نوزدهم، هزاره‌جات به‌عنوان بخش کوچکی از افغانستان بود و سرداران محلی از دولت مرکزی اطاعت می‌کردند.<ref>دبلیو. بارتهولد، ''جغرافیای تاریخی ایران''، پرینستنون، ۱۹۸۴، صص. ۸۲–۸۳</ref> بعدها در اوایل دهه ۱۸۹۰، [[فهرست قبایل هزاره|قبایل هزاره]] بیشتر مورد توجه قرار گرفتند. جمعیت آنها بیش از ۶۰۰ هزار خانوار<ref>[[فیض‌محمد کاتب|کاتب، فیض‌محمد]]. ''[http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/215 نژادنامه افغان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220527060058/http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/215 |date=۲۷ مه ۲۰۲۲}}''. [[قم]]. دریافت شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱</ref> بود و در مناطق مرکزی افغانستان زندگی می‌کردند.<ref>[https://books.google.com/books?id=w1eaQgAACAAJ&dq=the+hazaras+of+afghanistan&hl=en&ei=t281To_KDpO18QPskMGhDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA سید عسکر موسوی، ''هزاره‌های افغانستان''، لندن، ۱۹۹۸، ص. ۹۵]</ref> در طول [[جنگ دوم افغان و انگلیس]]، سرهنگ تی.اچ. هولدیخ از اداره بررسی هند از هزاره‌جات به‌عنوان «ارتفاعات بزرگ ناشناخته» یاد کرد<ref>[https://books.google.com/books?id=RbiPAkZra4EC&printsec=frontcover&dq=The+Indian+Borderland&hl=en&ei=Q3I1To_9DMOv8QO5vf2gDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false تی. اچ هولدیخ. '''سرزمین‌های مرزدار با هند ۱۸۸۰–۱۹۰۰''، لندن، ۱۹۰۱، ص. ۴۱]</ref> و طی چند سال آینده، اداره اطلاعات هند موفق به کسب هیچ اطلاعات موثقی در مسیرهای بین هرات و کابل از طریق هزاره جات نشدند.<ref>[https://books.google.com/books?id=rtmlQwAACAAJ&dq=inauthor:%22A.+C.+Yate%22&hl=en&ei=gnQ1TqHyDNOz8QP4temgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCwQ6AEwAQ ا. سی. ییت، ''سفرها با کمیسیون سرحدی افغانستان''. ادینبورو، ۱۸۸۷. صص. ۱۴۷–۴۸]{{پیوند مرده}}</ref> اعضای مختلف کمیسیون سرحدی افغانستان توانستند اطلاعاتی را جمع‌آوری کنند که جغرافیای مناطق دور افتاده مانند هزاره‌جات را بیشتر تحت نظارت دولت قراردهد. در نوامبر ۱۸۸۴، کمیسیون از گذرگاه چشمه سبز [[کوه بابا]] گذشت. ژنرال پیتر لومسدن و سرگرد سی.ای. ییت، که مسیرهای بین [[هرات]] و [[آمودریا]] را بررسی کردند، از هزاره‌های سنی [[قلعه نو (افغانستان)|قلعه نو]] در محدوده کوهستان [[پاروپامیز]] و منطقه جمشیدی‌های [[ولسوالی کشک|کشک]] دیدن کردند. هر دو با اشاره به شواهد باقی مانده از کشت پله‌ای در گذشته، هر دو هزاره‌های شمالی را نیمه کوچ نشین با گله‌های بزرگ گوسفند و گاو سیاه توصیف کردند. {{نقل‌قول| آنها دارای ذخیره تمام نشدنی چمن بودند، تپه‌های اطراف تا زانو تا حدی از محصول فراوان چاودار خالص پوشیده شده‌بود.<ref>[https://books.google.com/books?id=r4_dQwAACAAJ&dq=inauthor:%22C.+E.+Yate%22&hl=en&ei=EHU1TrPYDcXF8QOcw4ChDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ سی. ای. ییت، افغانستان شمال‌غربی، ادینبورو، ۱۸۸۸، ص. ۹]{{پیوند مرده}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=r4_dQwAACAAJ&dq=inauthor:%22C.+E.+Yate%22&hl=en&ei=EHU1TrPYDcXF8QOcw4ChDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CC0Q6AEwAQ . ای. ییت، ''افغانستان شمال‌غربی''، ادینبورو، ۱۸۸۸، ص. ۷-۸]{{پیوند مرده}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=7uqfAAAAMAAJ&q=Countries+and+Tribes+bordering+on+the+Koh&dq=Countries+and+Tribes+bordering+on+the+Koh&hl=en&ei=23U1Ttv7DIWo8AOG3uGhDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA پیتر لومسدین، "کشورها و قبیله‌های که در محدوده رشته‌کوه بابا قرار دارند،" مجموعه مقالات انجمن جغرافیایی سلطنتی ۷، ۱۸۸۵، صص. ۵۶۲–۵۶۳]</ref>}} محدوده جغرافیایی اقتدار دولت افغانستان در دوران عبدالرحمان‌خان به هزاره‌جات گسترش یافت. او که بین منافع استراتژیک قدرت‌های خارجی گیر افتاده بود و از مرزبندی [[مرز دیورند|خط دیورند]] در جنوب افغانستان، ناامید شده‌بود، تصمیم گرفت تا مناطق شمالی کشور را محکمتر تحت کنترل خود درآورد. این سیاست برای هزاره‌جات که ساکنان آنها توسط رژیم عبدالرحمان خان متمایز شده بودند، پیامدهای فاجعه بار داشت.<ref>[https://books.google.com/books?id=Gh8PAAAAYAAJ&q=The+Life+of+Abdur+Rahman,+Amir+of+Afghanistan+volume+2&dq=The+Life+of+Abdur+Rahman,+Amir+of+Afghanistan+volume+2&hl=en&ei=VHc1TqKTEIar8QP-9eSgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CCgQ6AEwAA میر منشی، ''زندگی عبدالرحمان، امیر افغانستان''، '''دوم'''، لندن، ۱۹۰۰، ص. ۲۷۶]</ref> === قرن بیستم === در دهه ۱۹۲۰ جاده باستانی [[گذرگاه شیبر]] که از غرب به [[بامیان]] و از شرق به [[دره پنجشیر]] منتهی می‌شد برای مسافران آسفالت شد و تا افتتاح [[تونل سالنگ]] در سال ۱۹۶۴، شلوغ‌ترین جاده عبور از [[هندوکش]] بود. این عبور و مرور برای هزاره‌ها مفید افتاد، آنها به شهرها و کشورهای اطراف مهاجرت کردند و در آنجا کارگر شدند و سخت‌ترین را با کمترین دستمزد انجام دادند.<ref name="Iranica"/> در سال ۱۹۷۹، بنابر گزارش‌های دولتی که روی کردهای سلطه گرایانه قومی هم در انتشار آن‌ها دخیل بود جمعیت هزاره‌ها کمتر از نیم میلیون هزاره در هزاره‌جات و کابل ثبت شده این در حالی است که در بعضی امارها حتی به کمتر از ۵۸ هزار هم اعلام می‌شد، اگرچه هیچ‌گاه سرشماری موثقی در افغانستان انجام نشده بود.<ref>[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، ص. ۲۶]</ref> با تضعیف دولت افغانستان، قیام‌هایی در هزاره‌جات آغاز شد و این منطقه تا تابستان ۱۹۷۹ برای اولین بار پس از مرگ امیر عبدالرحمان خان از حکومت دولتی خارج شده و مستقل شد. برخی از گروه‌های مقاومت هزاره در ایران از جمله نصر و سپاه، برای دفاع از هزاره‌جات ایجاد شدند.<ref>[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، صص. ۱۸۶-۲۲۳]</ref> در طول جنگ با [[جمهوری دموکراتیک افغانستان]]، اکثر هزاره‌جات بدون اشغال و عاری از حضور شوروی یا نیروهای دولتی بودند. این منطقه بار دیگر تحت کنترل رهبران محلی، یا قشر جدیدی از فرماندهان جوان تندرو شیعه قرار گرفت. گزارش شده است که اقتصاد هزاره‌جات در طول جنگ کاهش داشته است.<ref name="books.google.com">[https://archive.org/details/fragmentationofa00rubi بارنیت روبین. ''تکه‌تکه شدن افغانستان'' (۲۰۰۲). نیو هاون، ص. ۲۴۶]</ref> گروهی حاکم بر هزاره‌جات، شورای انقلابی وحدت اسلامی افغانستان یا شورا اتفاق به رهبری سید علی بهشتی بود. طبیعت جغرافیایی منطقه و موقعیت غیر استراتژیک این منطقه به این معنی بود که دولت و شوروی در جنگ با شورشیان در جاهای دیگر از آن چشم پوشی کردند. این امر عملاً به دولت شورا اتفاق اجازه داد تا بر منطقه حکومت کند و به هزاره‌ها خودمختاری دهد. گروه‌های مخالف سیاسی آنها نصر و خان‌ها طرفدار ایران بودند که بیشتر تحصیلکرده، سکولار و چپ بودند.<ref>{{یادکرد ژورنال|last1=ابراهیمی |first1=نعمت‌الله |title=شکست ایجاد یک دولت روحانی: هزاره‌جات ۱۹۷۹–۱۹۸۴ |publisher=مرکز تحقیقات کشورهای بحران|date= ۲۰۰۶|citeseerx=10.1.1.604.3516}}</ref><ref name="Nation 2016">''ملت، قومیت و مناقشه در افغانستان: اسلام سیاسی و ظهور سیاست‌های قومی ۱۹۹۲–۱۹۹۶'' (۲۰۱۶). توسط راگاف شارما.</ref> شورا خواهان بازگشت به وضعیت موجود قرن نوزدهم بود در حالی که نصر خواهان حکومت روحانیون به سبک ایرانی بود. بین سالهای ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۴، یک جنگ داخلی باعث شد که شورا توسط گروه‌های سازمان نصر و سپاه پاسداران سرنگون شود. با این حال رقابت‌های بین جناحی پس از آن ادامه یافت. با ورود [[عبدالعلی مزاری]] در سال ۱۹۸۷، او اکثر گروه‌های حزبی هزاره را متحد کرد و در ۱۹۸۹ [[حزب وحدت]] را تشکیل دادند.<ref name="Nation 2016"/> [[File:Taller Buddha of Bamiyan before and after destruction.jpg|thumb|صلصال، {{convert|55|m|ft|0}} در ۱۹۶۳ و ۲۰۰۸ بعد از تخریب]] [[File:Smaller Buddha before and after destruction.jpg|thumb|شمامه، {{convert|38|m|ft|0}} قبل و بعد از تخریب]] در دوران حکومت طالبان، بار دیگر خشونت در هزاره‌جات رخ داد. در سال ۱۹۹۷، شورشی در میان مردم هزاره در مزارشریف هنگامی رخ داد که آنها از خلع سلاح توسط طالبان امتناع کردند. در جنگ‌های بعدی ۶۰۰ طالب کشته شدند. این طالبان در درگیری با نیروهای نظامی شمال کشته شدند<ref>احمد رشید، طالبان: اسلام مبارز، نفت و بنیادگرایی در آسیای میانه، لندن و نیوهیون، ۲۰۰۰، ص. ۵۸</ref> در تلافی، سیاست‌های نسل‌کشی دوران امیر عبدالرحمان خان توسط طالبان علیه هزاره‌های مزار که طالبان به‌خاطر دلایل مذهبی و قومی با آنها خصومت بیشتر داشتند اتخاذ شد. در سال ۱۹۹۸، بین ۷هزار الی ۱۲ هزار از غیر نظامیان هزاره شهر مزار شریف در شمال به هدف پاکسازی قومی هزاره کشته شدند. دو مجسمه غول پیکر بودایی، بوداهای بامیان، نیز با وجود محکومیت زیاد تخریب شد.<ref>احمد رشید، طالبان: اسلام مبارز، نفت و بنیادگرایی در آسیای میانه، لندن و نیوهیون، ۲۰۰۰، ص. ۵۸</ref> == جغرافیا == [[پرونده:Namioty koczowników - Hazaradżat - 001661s.jpg|thumb|نمایی از چراگاه‌های هزاره‌جات]] [[File:Bamyan collage.jpg|left|thumb|250px|{{وسط‌چین}}'''بامیان معروف'''{{پایان}}{{سخ}}[[شاه فولادی]]، [[پارک ملی بند امیر]]، [[ولسوالی یکاولنگ|یکاولنگ]] و [[تندیس‌های بودا در بامیان|تندیس‌های بودا]]]] هزاره‌جات در دوره دوم عمر زمین همه زیر آب بوده و با عروج کوه‌های هندوکش و بابا از آب در عصر سوم، دیوارهای بزرگ طبیعی با صفحات بلند افقی و عمودی تشکیل گردیده است. هزاره‌جات تقریباً ۳۰٪ خاک افغانستان را احتوا می‌کند، سرزمینی درقلب افغانستان؛ آبادی‌ها و شهرهایی در دامنه یا بر فراز کوه‌های هندوکش، از جنوب افغانستان تا مرزهای هرات در غرب و از بلخ تا مرزهای شمالی قندهار موقعیت دارد. هزاره‌جات در ارتفاعات مرکزی افغانستان، در میان [[کوه بابا|کوه‌های بابا]] و انتهای غربی [[هندوکش]] قرار دارد. مرزهای آن از لحاظ تاریخی نامشخص و در حال تغییر بوده است. اما مرزهای فیزیکی آن تقریباً با حوضه بامیان در شمال، سرچشمه رودخانه [[هیرمند]] در جنوب، [[فیروزکوه (غور)|فیروزکوه]] در غرب و [[گذرگاه اونی]] در شرق مشخص شده است. نقل‌قول زیر از خاطرات [[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]] دربارهٔ حدود هزاره‌جات است: {{نقل‌قول| این قبیله ([[مردمان هزاره|هزاره‌ها]]) در هزاره‌جات، از [[کابل]] و [[غزنه]] تا [[هرات]] و از [[قندهار]] تا [[بلخ]] ساکن اند.|[[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]]، تاج‌التواریخ<ref>[[عبدالرحمن‌خان|عبدالرحمان]]. ''[http://afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/157 تاج‌التواریخ جلد اول و دوم: سوانح عمری، خاطرات و سفرنامه از ۱۷۴۷م تا ۱۹۰۰م] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200129194156/http://www.afghandata.org:8080/xmlui/handle/azu/157 |date=۲۹ ژانویه ۲۰۲۰}}'' (pdf). [[کابل]]. دریافت شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۲</ref>}} این منطقه از کوه‌های سفید کوه و سیاه کوه شرقی تا غربی گسترش دارد، جایی که بلندترین قله‌ها بین ۴٬۶۰۰ متر و ۵٬۲۰۰ متر قرار دارد. هر دو طرف محدوده کوه بابا شامل دره‌های سرسبز می‌شود.<ref name="Iranica"/><ref name="Central Afghanistan 1955, pp. 313">ویلفرید تسایگر. ''هزاره‌ای مرکز افغانستان،'' ژورنال جغرافیایی ۷۱/۳، ۱۹۵۵، ص. ۳۱۳</ref> در قسمت شمال شرقی هزاره‌جات، بامیان باستان واقع شده که مرکز بودیسم و کاروانسرای کلیدی در [[جاده ابریشم]] بود. این شهر در ارتفاع ۲٬۳۰۰ متری واقع شده و توسط هندوکش در شمال و کوه بابا در جنوب احاطه شده است.<ref name="Iranica"/> === آب و هوا === هزاره‌جات منطقه کوهستانی است<ref>[https://books.google.com/books?id=XfgLAAAAYAAJ&q=author:+%22Minorsky%22&dq=author:+%22Minorsky%22&hl=en&ei=JHk1TrfEDI2p8QPFzu2gDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CD4Q6AEwAw گمنام، حدودالعالم. مینورسکی، لندن، ۱۹۳۷؛ بازچاپ‌شده، ۱۹۸۲، ص. ۱۰۵]</ref> و شامل یک سلسله گردنه‌های کوهستانی در امتداد لبه شرقی خود است. معروف‌ترین آنها، گذرگاه سالنگ است که شش ماه در سال توسط برف مسدود است. دیگری گذرگاه شیبر با ارتفاع کمتر است که فقط دو ماه در سال مسدود می‌باشد.<ref>[https://books.google.com/books?id=l5JiewAACAAJ&dq=geographie+de+l’Afghanistan&hl=en&ei=eHk1TvSGAois8QOe_7WgDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCwQ6AEwAA جوهانس هملوم، جغرافیای افغانستان، کوپن‌هانگ ۱۹۵۹، ص. ۶۴]</ref> بامیان سردترین بخش منطقه با زمستان‌های شدید است.<ref>[[ابن حوقل]]، [[صورة الارض]]، ترجمه. جی.اچ. کرامرز و جی. وییت، پاریس، ۱۹۶۴، ص. ۲۲۷</ref> هزاره‌جات سرچشمه معروف‌ترین رودهای تاریخ است؛ [[دریای کابل]] از شرق آن ([[گذرگاه اونی]]) سرچشمه می‌گیرد، [[رود ارغنداب|ارغنداب]] از جنوب آن ([[سنگ‌ماشه]]) سرچشمه می‌گیرد، [[هیرمند]] از شمال‌شرقی آن ([[غوربند]]) سرچشمه می‌گیرد، [[هریرود]] از غرب آن ([[ولسوالی لعل و سرجنگل|لعل و سرجنگل]]) سرچشمه می‌گیرد، [[رود مرغاب|مرغاب]] از شمال‌غربی آن سرچشمه می‌گیرد و [[بلخاب]] و کندز از مرکز آن سرچشمه می‌گیرد.<ref>[[حمدالله مستوفی]]، نهضت‌القلوب، لندن ۱۹۱۹، ص. ۲۱۲</ref> هزاره‌جات در ماه‌های بهار و تابستان، برخی از سرسبزترین مراتع را در افغانستان دارد. دریاچه‌های طبیعی، دره‌های سرسبز و غارهای بامیان یافت از مناطق دیدنی آن به‌شمار می‌رود.<ref>[[سید عسکر موسوی|موسوی، سید عسکر]]. ''[[هزاره‌های افغانستان]]''. [[لندن]]، ۱۹۹۸، ص. ۷۱</ref> === گذرگاه‌ها === به دلیل کوهستانی بودن هزاره‌جات، مسیرهای که بدان منتهی می‌شود توسط گذرگاه‌ها به هم می‌پیوندد. معروفترین گذرگاه هزاره‌جات، گذرگاه اونی است، که دروازه شرقی ورد به هزاره‌جات از کابل است و پیشینه تاریخی دارد، گذرگاه‌های هزاره‌جات نظر به مسیرها، قرار زیر هستند:<ref name=":لعلی"/> * '''گذرگاه‌های مسیر [[کابل]] تا [[لعل و سر جنگل|لعل]]:''' # [[گذرگاه اونی]]؛ حد فاصل میان [[بهسود]] و [[سرچشمه (افغانستان)|سرچشمه]] # گذرگاه یعقوب؛ حد فاصل میان بهسود و دره کالو # گذرگاه آق‌ضرات؛ حد فاصل میان آق‌ضرات و تربلاق # گذرگاه گرماب؛ حد فاصل میان گرماب و قزیل # گذرگاه نرگس؛ حد فاصل میان نرگس و سرگودر == مردم == جمعیت هزارستان را اکثراً [[مردم هزاره]] تشکیل می‌دهند و سایر [[اقوام افغانستان|اقوام]] در این منطقه در اقلیت هستند. == ویژگی اخلاقی و اجتماعی == جامعهٔ هزاره یکی از اقوام اصیل و ریشه‌دار افغانستان است که در طول تاریخ، به دور از برخی مفاسد اجتماعی رایج در جوامع دیگر باقی مانده‌اند. بر اساس گزارش‌ها و مشاهدات مستند جهان‌گردان و پژوهشگرانی که دربارهٔ این قوم تحقیق کرده‌اند، پدیده‌هایی چون فحشا، کودک‌آزاری، قمار، مصرف الکل، اعتیاد به مواد مخدر و گدایی، در فرهنگ هزاره‌ها به شکل گسترده وجود نداشته است. برخی پژوهشگران غربی با شگفتی گزارش کرده‌اند که: «اگرچه این مردم در فقر شدید زندگی می‌کنند، اما هرگز به گدایی و دریوزگی تن نمی‌دهند». این ویژگی فرهنگی بیانگر ریشه‌دار بودن کرامت انسانی و عزت نفس در میان هزاره‌هاست.<ref name=":2">پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها حاج کاظم یزدانی جلد 2 صفحه 131</ref> هزاره‌ها در تاریخ افغانستان، همواره نقش برجسته‌ای در مقاومت در برابر نیروهای متجاوز ایفا کرده‌اند. از زمان‌های دور، به‌ویژه در برابر یورش‌های تاریخی همچون حملات کوروش، اسکندر مقدونی، چنگیزخان، تیمور، شیبانی و همایون، هزاره‌ها سدّی استوار در برابر نیروهای خارجی بوده‌اند. در دوره‌های معاصر نیز، در برابر استعمار بریتانیا و سپس تجاوز شوروی سابق، این قوم همواره در صف نخست دفاع از سرزمین افغانستان قرار داشته‌اند. هزاره‌ها دارای استعدادهای علمی، فکری و انسانی قابل توجهی هستند. با این حال، تبعیض‌های ساختاری و نژادی اعمال‌شده از سوی ساختارهای حکومتی در دوره‌های مختلف، مانع شکوفایی کامل این ظرفیت‌ها شده است. بسیاری از اعضای این جامعه از پتانسیل بالای خود آگاه نیستند و در نتیجه، بخشی از سرمایه‌های انسانی آن‌ها به هدر رفته یا بلااستفاده باقی مانده است.<ref name=":2"/> فریزر تیتلر انگلیسی می‌نویسد که هزاره‌ها در قرن ۱۹ صد و ده هزار مرد جنگی داشتند. آنان مردمی اند درست کار شجاع نیک طبع و ساده و سرباز درجه یک هستند.<ref>افغان نامه. ج1. ص121</ref> بارتولد خاورشناس روسی می‌نویسد هزاره در این زمان (۱۰۰ سال قبل) پرجمعیت‌ترین و مقتدرترین قوم این مملکت (افغانستان) می‌باشند. خوانین هزاره در حدود سال‌های ۱۸۳۰ میلادی هرکدام دارای تعداد قابل توجهیافراد مسلح بودند؛ مثلاً میریزدان بخش بهسودی دوهزار نفر پیاده و سواره در خدمت داشت و در موقع لزوم خیلی بیشتر از آن را می‌توانست مسلح و بسیج نماید. محمّدخان میر دای زنیات همیشه یک هزار نفر مسلح به همراه داشت. میرصادق بیک سرجنگل ۹۰۰ سوار و ۸۰۰ نفر پیاده مسلح میرطایفه جاغوری در صورت ضرورت می‌توانست. پنج هزار نفر مسلح نماید. میر سنگ تخت و شیخ میران قادر بود سه هزار نفر را مسلح سازد و همیشه ۴۰۰ نفر سوار مسلح در اختیار داشت. در دایرالمعارف اسلامیه می‌نویسد «الهزاره شعب. شجاع مقدام حاذق» هزاره قومی اند شجاع، پیشرو و ماهر. ابواب العینین فهمی مصری می‌نویسد هزاره به صفات امانت داری شجاعت، قلب پاک متصفند. بهترین و با کفایت‌ترین کارگران در شهر می‌باشند. جوانان شان در صفوف ارتش به شجاعت بی مانند و وطن دوستی صادقانه ممتازند. هزاره با فروش گوسفندان و دام‌های خود در بازار کابل و سایر شهرهای افغانستان به زندگی خود سر و سامان می‌بخشد و در زمستان‌ها هنگامی که برف روی زمین را می‌پوشاند. بعضی شان به رشتن پنبه و پشم و بافتن آن‌ها به طریق دستی و به گلدوزی روی جامه‌ها و نقش و نگار روی پوست (پوستین دوزی) مشغول می‌شوند. در این بین بعضی شان برای کار در شهرها می‌روند. ریاضی هروی گوید هزاره‌ها در اعتقاد به دین و مذهب مخلص، مردمی اند باصداقت، در فقر با قناعت و صابر. دور از هرزگی به دور و از عمل شنیم لواط بر» در سردی هوا پرطاقت. به هم مذهبان خود مهربان، در تیراندازی و اسب تازی بی نظیرند. ماست و روغن شان بهترین ماست و روغن دنیا است. اهل صنعت هزاره فولاد را خوب تسویه (تصفیه) و شبکه می‌سازند و کارهای ممتاز درست می‌کنند. از معدن سرب استفاده می‌کنند. ساختن زین و یراق اسب را کسی از آن مردم بهتر نمی‌تواند تعبیه کند.<ref name=":2"/> در ساختن تیر مهارت دارند. باروت سازی شان کامل است. ظروف چوبی را عالی درست می‌کنند. با این که فقیرند گدایی در میان شان رواج ندارد. از قواعد مذهبی شان چندان اطلاعی ندارند. از یکی شان پرسیدم بنده کیستی؟ جواب داد «بنده منده پی نمفتم صاف و پاک غلام یا علی یم». سیّد جمال الدین افغانی می‌نویسد هزاره مانند دیگر برادران نسبی خویش به شجاعت و تیراندازی مشهورند. با این که تقیه از واجبات مذهب شیعه است» لیکن از ایشان اگر پرسیده شود بی پروا مذهب خود را ظاهر سازند. صنعت برگ بافی هزاره به حدی مترقی است که مثل آن در اروپا هم رخت کم‌تر پیدا می‌شود. محمّد حیات خان افغان می‌نویسد هزاره‌ها از نظر اخلاق تندمزاج در مهمان نوازی سرامدند. به فال و نجوم معتقدند. به رئیس شان سلطان گویندء هر مرد بالغ همراه خود یک تفنگ دارد. بعضی تیر و کمان دارند. در جنگ نهایت دلیرند. نشانه زنی با تفنگ در میان شان رواج دارد. زنان شان در ساختن برگه قالین جوراب، دستکش، گلیم نمد و رنگ سازی و رنگ ریزی و دوخت و دوز بسیار بااستعدادند. مردم زحمت کش و پرتحمل می‌باشند. نزدیک قریه‌هاشان در بالای تیه ای یک برج دفاعی درست می‌کنند که به آن تاپور گویند. == زبان == زبان مردم هزارستان، که به عنوان یکی از اصیل‌ترین گویش‌های فارسی محسوب می‌شود، در این منطقه از افغانستان تکامل یافته است. این گویش به عنوان قدیمی‌ترین نمونه‌های زبان فارسی محسوب می‌شود و تأثیرات قوی محلی و فرهنگی دارد. زبان مردم هزارستان در طول تاریخ با استفاده از واژگان محلی و نکات تلفظی خود، به شکل منحصر به فرد خود تکامل یافته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=زبان و زبانشناسی هزاره‌ها|نام=لوین|نام خانوادگی=سیمین|ناشر=پژوهش‌های زبان و فرهنگ}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[غرجستان]] * [[دایزنگی]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{موضوعات هزارستان}} {{ویکی‌انبار-رده|Hazarajat}} جمیعت هزاره‌ها در سراسر جهان: https://joshuaproject.net/people_groups/12076/af [[رده:هزارستان| ]] [[رده:تاریخ مردم هزاره]] [[رده:حوزه‌های نفوذ فرهنگی]] [[رده:منطقه‌های افغانستان]] [[رده:هزاره]] qek8j8cd8z8zffdlhz0d9fo2ayiaes0 0 55315 42127496 41662652 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که DarafshBot انجام داده بود واگردانده شد 41378052 wikitext text/x-wiki {{Phoenician glyph|letname=ت|previouslink=ش|previousletter=ش|archar=ت‍، ت|sychar= ܬ|hechar= ת|amchar=Taw|gechar=ተ|phchar=taw|grchar=Τ|lachar=T|cychar=Т|ipa=t (also θ, s)|num=۴|gem=۴۰۰}}{{حروف فارسی|ت}} {{کاربردهای دیگر}} '''ت''' حرف چهارم در [[الفبای فارسی]]، سومین حرف [[الفبای عربی]] و بیست و دومین حرف از [[حروف الفبای عبری]] (تاو ת) است. ارزش آن در حساب [[ابجد]] ۴۰۰ است. در کتاب فرهنگ واژه‌های اوستا این حرف یعنی ت جزو واژه‌های اوستای است. [[iarchive:1_20221023_20221023_1515|[۱]]] {{الفبای عربی ۱}} {{زبان و الفبای عربی}} {{زبان عبری}} {{زبان‌شناسی-خرد}} == منابع == https://archive.org/details/1_20221023_20221023_1515 [[رده:الفبای عبری]] [[رده:الفبای فارسی]] [[رده:الفبای فنیقی]] [[رده:حروف عربی]] [[رده:صلیب]] [[رده:نمادهای صلیب]] 4grdzzwwryf4orjy7vmtzas4u6qatni 0 55323 42127495 41662653 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Ardeshir777 انجام داده بود واگردانده شد 40636621 wikitext text/x-wiki [[File:حرف ط.png|thumb|حرف ط]]{{Phoenician glyph|letname=ط|previouslink=ح|previousletter=ح|nextlink=ی|nextletter=ی|archar=ط|sychar=ܛ|hechar=ט|amchar=teth|gechar=ጠ|phchar=teth|grchar=Θ|lachar=-|cychar= Ѳ |ipa=tˤ|num=۹|gem=۹}} {{الفبای فارسی}} '''ط''' حرف نوزدهم در الفبای فارسی، حرف شانزدهم در الفبای عربی (ط - طا) و نهمین حرف از حروف [[الفبای عبری]] است. صدای آن در تلفظ فارسی همانند «ت» است ولی در عربی گونه‌ای «ت» [[لثوی]] تلفظ می‌شود. حرف ط از وات یا واکه های پهلوی ساسانی است ، وات (ط) [[𐬙]] در الفبای پهلوی ساسانی است بنا به نوشته کتاب فرهنگ واژه‌های اوستا این وات یا واکه به شکل (𐬙) در این کتاب آمده است. این واکه پهلوی پس از فرو هشت و سقوط ساسانیان و پس از ساختن الفبا برای زبان عربی از پهلوی پارسی برای الفبای عربی رو برداری شده است.[[iarchive:1_20221023_20221023_1515|[۱]]] == منابع == ۱.https://archive.org/details/1_20221023_20221023_1515<nowiki/>{{الفبای عربی ۱}} {{زبان و الفبای عربی}} {{زبان عبری}} [[رده:الفبای عبری]] [[رده:الفبای فارسی]] [[رده:الفبای فنیقی]] [[رده:حروف عربی]] tcmfa10fyar7kxy4hbh8k0l1gy91gkh 1 56615 42127351 33920115 2025-06-18T12:49:01Z שיפוץ-ניק 1318874 /* درخواست به‌روزرسانی */ بخش جدید 42127351 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=1629|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=400|تعداد بازدید=1202|درجه کیفیت=ضعیف|تاریخ بازدید=۱۸ اوت ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=باوجود حجم بالا دارای الگوی هشدار در مقاله|موضوع جزئی۱=تاریخ نظامی|موضوع کلی=نیروهای مسلح}} {{پتوپ|1={{ویکی‌پروژه اسرائیل|کلاس=|خودکار=بله|اهمیت=متوسط}}}} {{پیشینه انتقال|نتیجه='''کاربران مشارکت‌کننده در این نظرخواهی اعتقاد دارند ارتش اسرائیل [[وپ:نام رایج|نام رایج]] است، در نتیجه به [[ارتش اسرائیل]] منتقل شود.'''|صفحه=نیروهای دفاعی اسرائیل}} با درود. من همینک مشغول نوشتن مقاله "نیروهای دفاعی اسرائیل" هستم. اما نمیدانم چرا موفق به پیاده کردن جعبه الگوی اصلی صفحه انگلیسی نمیشوم. اگر کسی میتواند آن را بسازد لطفا کمک کند. --[[کاربر:Kaaveh Ahangar|Kaaveh Ahangar]] ۰۲:۲۰, ۴ نوامبر ۲۰۰۶ (UTC) == ارتش اسرائیل یا نیروهای دفاعی اسرائیل؟ == قرار نیست چون نام رسمی‌شان این است در هر مقاله‌ای هر جا که قرار است به نظامیان اسرائیل اشاره شود لزوماً از نام «نیروهای دفاعی اسرائیل» استفاده شود. این نام تبلیغاتی است و وقتی در '''هر مقاله‌ای''' آن را دقیقاً به همین شکل به کار می‌بریم، خواننده در تصورش متوجه «ارتش اسرائیل» نمی‌شود. ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۸:۵۹) <!--'''الگو:جلالی/۱۲ ژوئن'''-->۲۲ خرداد ۱۳۸۶ * من هم موافق هستم. غالباً در ترجمه‌ها، IDF را اشتباهاً ترجمه می‌کنند نیروی دفاع شهری اسرائیل. درست است که نامگذاری سازمان جنگی یک کشور می‌تواند " وزارت دفاع " یا " وزارت جنگ " باشد (بنا به مقاصد تبلیغاتی)، اما به هرحال مقصود دانشنامه ویکی‌پدیا دادن اطلاعات به خوانندگان است و نه تبلیغ: چه به نفع و چه به ضرر یک موضوع. '''بازهم می‌پرسم که اگر کسی بین ارتش اسرائیل و نیروی دفاع شهری اسرائیل شک داشته باشد، عنوان فعلی- یعنی (نیروهای دفاعی اسرائیل)، به آن خواننده کمک می‌کند یا به اشتباهش می‌اندازد'''؟ سازمانهای دفاع شهری (ظاهرا پدافند غیرعامل ترجمه اش کرده باشند)، سازمانهای غیرنظامی ای هستند که در هنگام جنگ یا بلایای طبیعی به کمک آسیب دیده‌ها می‌روند. سپاس --[[کاربر:البرزفلاح|البرزفلاح]] ‏۴ مهٔ ۲۰۰۸، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) * چند سال گذشت و کسی پاسخی به من (و ما) نداد. بنظر من درست اینست که عنوان این مقاله به ارتش اسرائیل تغییر مسیر داده شود. لطفاً ویراستارانی که مخالف هستند دلیل خود را بیان کنند. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۰۳ (UTC) :ترجمه درست «ارتش دفاع اسرائیل» است. نام عربی «جیش الدفاع الإسرائیلی‎» است. معادل نیرو در عربی «قوة» است. در انگلیسی معادلی برای ارتش وجود ندارد (Army به معنی نیروی زمینی است. army و navy همیشه از هم جدا بوده‌اند) در بیشتر کشورها از جمله ایران در قانون اساسی نام «نیروهای مسلح» (القوات المسلحة) آمده و شامل نیروهای انتظامی هم می‌شود. حالا تقسیم‌بندی نیروهای انتظامی متفاوت است در برخی کشورها پلیس شهری، ژاندارمری، مرزبانی هرکدام نیروی جداگانه‌ای هستند یا برخی گارد مخصوص حکومتی دارند اما همه آنها زیر نظر ستاد مشترک نیروهای مسلح قرار می‌گیرند؛ ولی گویا اسرائیلی‌ها نیروهای انتظامی را جدا کرده‌اند و به همین دلیل اسم آن را نیروهای مسلح نگذاشته‌اند. --[[کاربر:همان|همان]] ([[بحث کاربر:همان|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۷:۳۹ (UTC) ::خوب، آیا ما در ویکی دنبال ترجمه درست هستیم یا اصطلاح مصطلح؟ مثلاً [[ارتش سوریه]] را که القوات المسلحة العربیة السوریة، همه جا ارتش عربی سوریه باید بکار ببریم؟ --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۳۵ (UTC) :::در ضمن کاربرد عنوان جانبدارانه در ویکی اشکال دارد. اگر مثلاً دو نوع نیروی نظامی در کشور ایکس وجود داشته باشد که یکی نیروی دفاعی باشد و دیگری نیروی تهاجمی، کاربرد ارتش دفاعی و ارتش تهاجمی قابل توجیه است، اما کاربرد فعلی معادل استفاده تبلیغاتی است. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۵۳ (UTC) ::::ارتش اسرائیل دوباره دفاعی شد ؟! این همه بحث کردیم و جلو رفتیم و عقب برگشتیم، رسیدیم جای اول! یاد این می‌افتم که در یک پرسشنامه برای تحصیلات تکمیلی، از مذهب هم سؤال کرده بود و من داشتم می‌نوشتم شیعه اثنی عشری. یک دوست خوب و عزیزم که اهل سنت بود بغل دستم نشسته بود و گفت بنویس شیعه اثنی عشری بر حق جعفری. با دیدن ارتش دفاعی اسرائیل یاد آن دوستم افتادم. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۴ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۵۲ (UTC) == جنگنده آمریکایی یا جنگنده اسرائیلی؟ == نمی‌توان عکس یک جنگنده آمریکایی را در مقاله گذاشت و بعد نوشت جنگنده اسرائیلی! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۱:۰۴) <!--'''الگو:جلالی/۱۴ ژوئن'''-->۲۴ خرداد ۱۳۸۶ :روی بدنه هواپیما آرم نیروی هوایی اسرائیل حک شده است!--[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۰۰:۵۵، ۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) ::پس می‌نویسیم جنگنده‌های اسرائيلی ساخت آمریکا! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۰۳:۱۵) <!--'''الگو:جلالی/۱۵ ژوئن'''-->۲۵ خرداد ۱۳۸۶ ===واگردانی بی‌‌‌علت=== کاربر سندباد. مطالبی را که پس از بحث واگردانی می‌شوند را بدون بحث بازگردانی نفرمایید. ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۸:۱۰) <!--'''الگو:جلالی/۲۲ ژوئن'''-->۱ تیر ۱۳۸۶ ::هرکسی بخواهد ببیند اف شانزده و یا آپاچی ساخت کدام کشور است میتواند به مقاله مربوط به آپاچی و یا اف شانزده رجوع کند! اینجا مکانی برای تبلیغات شما علیه آمریکا و اسرائیل نیست و یک دانشنامه است! آیا شما در صفحات ارتش جمهوری اسلامی هم مینویسید که کدام تجهیزاتشان روسی، کره شمالی و آمریکایی و حتی اسرائیلی است؟ --[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۲۲:۳۷، ۲۲ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) :::این که فلان جنگ‌افزار ساخت کدام کشور است جزئی از اطلاعات مقاله است. از شما که همه جا توضیح واضحات را جایز و لازم می‌دانید بعید است که چنین با نشر اطلاعات مخالفت کنید! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۲۳:۴۱) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئن'''-->۲ تیر ۱۳۸۶{{سرخط}}پ‌ن: راستی اگر کسی بخواهد عکس جنگنده‌های F15 رو هم ببینه می‌تونه به مقاله مربوطه مراجعه کنه، شما چرا عکس رو به این مقاله اضافه کرده‌اید؟! ::::این از آن حرف‌ها بود! [[کاربر:Raamin|Raamin]] ^{[[بحث_کاربر:Raamin|ب]]} ۲۳:۵۰، ۲۳ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) :خب اون کلام «هرکسی بخواهد ببیند اف شانزده و یا آپاچی ساخت کدام کشور است میتواند به مقاله مربوط به آپاچی و یا اف شانزده رجوع کند!» این جواب را هم می‌خواست دیگر. نمی‌خواست؟ ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۲۳:۵۲) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئن'''-->۲ تیر ۱۳۸۶ == در اختیار مردم اسرائیل یا در اشغال دولت اسرائیل؟ == در رابطه با [http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&diff=659119&oldid=659045 این ویرایش]، باید متذکر شوم که نیمی از شهر اورشلیم هنوز و همچنان بنا به اسناد سازمان ملل متحد رسماً متعلق به فلسطینیان و نیم دیگر منطقه بین‌المللی است. این شهر در سال ۱۹۶۷ بوسیله جنگ و با نیروی نظامی و (نه قرارداد و توافق) '''به اشغال اسرائیل درآمد'''. پس نمی‌توان چنین نوشت:<blockquote>تصویری از گروهی از سربازان وظیفه در حال استراحت و گرفتن عکس یادگاری در سالروز '''قرارگرفتن''' [[اورشلیم]] '''در اختیار مردم اسرائیل'''</blockquote> <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۲۱:۱۴) <!--'''الگو:جلالی/۹ ژوئیه'''-->۱۸ تیر ۱۳۸۶</span> == وظیفه تزاحال == وظیفه‌شان همان حمایت از اسرائیل است و دلیلی ندارد عبارات «کیان» و «کشور» به آن اضافه شود. اگر مایلید دقیقاً مطابق آن‌چه در منبع ذکر شده را بنویسید آن را در بلوک‌های گفتاوردی قرار دهید و به جایی به جز ابتدای مقاله منتقل کنید. (این بحث را برای تمام مقالاتی «نیروی فلان اسرائیل» در نظر بگیرید) <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۰۳:۰۳) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئیه'''-->۱ مرداد ۱۳۸۶</span> :تحت پروتوکل نیروهای دفاعی اسرائیل وظیفه شان '''حفظ کیان و کشور اسرائیل''' است. حال اگر با پروتوکل ارتش اسرائیل که مدرک هم دارد مشکل دارید، مشکل خودتان است.--[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۰۳:۰۷، ۲۳ ژوئیه ۲۰۰۷ (UTC) ::تحت پروتکل‌های ارتش اسرائیل و نه تحت پروتکل‌های بین‌المللی! گفتاوردهای نظامی‌های اسرائیلی را نمی‌توانید به عنوان وظیفه آنها به این شکل در مقاله بیاورید. <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۱۵:۱۹) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئیه'''-->۱ مرداد ۱۳۸۶</span> == یوزی == یوزی تنها مسلسل صداخفه کن دار جهان نیست. Gorden Ingram مسلسلی آمریکایی است که دارای صدا خفه کن است. با تشکر از همه ی دوستانم--روح سگ ولگرد ‏۱ مارس ۲۰۱۰، ساعت ۱۷:۳۸ (UTC) :درود. فعلا مدرک دارد که هست. اگر چنین ادعایی دارید، لطف کنید مدرک معتبر در تائید ادعایتان ارایه دهید. با تشکر --[[کاربر:سندباد|سندباد]] ‏۱ مارس ۲۰۱۰، ساعت ۲۰:۲۴ (UTC) ==سرباز زن؟== اون عکسی در زیر نویسش قید شده دختر سرباز اسراییلی که مرد هستش!!!! اگر مقصود این بوده که حتما یکی از زنان سرباز رو نشون بدید لطفا عکس رو عوض کنید. == دلیل واگردانی از ارتش اسرائیل به نیروی دفاعی اسرائیل چیست؟ == "نیروهای دفاعی اسرائیل"، عنوان جانبدارانه است. چرا پس از بحث و تبدیل به " ارتش اسرائیل " دوباره ناگهانی به نیروهای دفاعی اسرائیل برگشت؟ [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۰۷ (UTC) :نام رسمی «نیروهای دفاعی اسرائیل» است. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۲۴ (UTC) ::نام رسمی نمی‌آید. نام مصطلح در فارسی می‌آید. (به اولین پاراگراف همین صفحه مراجعه کنید). --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۰۸ (UTC) :::شاید نام مصطلح فارسی، نامی توهین‌آمیز باشد! هرچند در این مورد نیست. در ایران، «رژیم صهیونیستی»، بسیار مصطلح‌تر از «اسرائیل» در اشاره به [[تمامیت ارضی]] آن کشور است. چنین استدلالی مبنای درستی ندارد. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۱۵ (UTC) ::::مبنای آنرا نه من تعیین کرده‌ام و نه شما. مبنا قانون ویکی است. ارتش اسرائیل هم توهین آمیز نیست. رژیم صهیونیستی هم تنها در اخبار تلویزیون جمهوری اسلامی کاربرد دارد و مصطلح زبان فارسی نیست. در ضمن مگر قرار نیست انتقالها یک روالی داشته باشند و رای گرفته شود؟ یک نفر سلیقه‌ای منتقل کند و دیگر هیچ ؟! این درست است؟! --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC) :::::گرامی، حتی در مقاله عربی، از همین نام رسمی '''جیش الدفاع الإسرائیلی''' استفاده شده. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۱۸ (UTC) ::::::به عربی چکار داریم ؟! در ویکی عربی برای حضرت محمد کلیشه علیه سلام و غیره درست کرده‌اند و بکار می‌برند، ویکی فارسی که ربطی به عربی ندارد. حتی به انگلیسی هم مربوط نیست. وانگهی، بنده عرض کردم که مگر انتقال دادن به یک نام نباید بنا بر یک روال خاص باشد؟ چرا این روال طی نشده است؟ یک کاربر بنا بر سلیقه نامگذاریی را که بحث شده و یک ادمین منتقل کرده را واگردانی نموده است؛ به همین سادگی!--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۶:۱۵ (UTC) :بحث ناتمام ماند . دليل قانع كننده اي هم براي واگرداني به نيروي دفاعي ارائه نشد --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۱۸ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۰۲ (UTC) :: دوستانی که پاسخ نمیدهند گلایه نداشته باشند اگر واگردانی شد [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۸ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۳۸ (UTC) :::وقتی که کسی پاسخی نمی دهد یعنی کسی ارزش برای نظرات غیر قائل نیست . --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۱۳ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۵۷ (UTC) ::::{{پینگ|Alborz Fallah}} خب چرا به [[وپ:نبا|نظرخواهی برای انتقال]] نمی‌برید تا بر اساس اجماع تصمیم‌گیری شود؟ [[کاربر:Wikimostafa|Wikimostafa]] ([[بحث کاربر:Wikimostafa|بحث]]) ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۳۸ (UTC) ::بايد براي انتقال آن نظرخواهي ميشد : بينه بر عهده مدعي ! به هرحال الآن هم شدني است .--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۷:۰۴ (UTC) == بی‌طرفی ویکی‌پدیا == من تا بحال فکر می‌کردم که ویکی‌پدیا طرفدار اسرائیل یا برخی جریان‌های فکری خاص است. اما وضعیت فعلی این مقاله به خودم نشان داد، رعایت معیارهای فنی در ارجاع دهی و تحقیق دست اول و مانند آن در ویکی‌پدیا بیشتر مورد تأکید است تا جانبداری از یکسری انواع خاص تفکر و رفتار. سال نو را پیشاپیش به همه مدیران محترم ویکی‌پدیای فارسی تبریک می‌گویم. انشالله در سال جدید ویکی‌پدیای فارسی در خدمت به نیاز فارس زبانها در بهره‌گیری از یک منبع اطلاعاتی دانش نامه‌ای قوی موفق باشد و ویکی فارسی معتبرترین ویکی کل وب باشد. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۰۴ (UTC) :بی‌طرفی جزو اصول اعلام شده است، اما بعنوان تجربه چندین ساله به شما می‌گویم که یک گروه با اطلاع از مسائل فنی و مصمم می‌تواند جهت گیری ویکی‌پدیا را عوض کند. هیچ توطئه‌ای هم در کار نیست، ولی واضح است که گروهی که با اطلاع تر است، از نقطه نظر خودش بهتر دفاع می‌کند. بعنوان مثال در ویکی انگلیسی، بسیار مشکل است که مقاله‌ای را بر خلاف نقطه نظر اسرائیلی پیش ببرید: باید هم کلی کتاب خوانده باشید و هم کاملاً به انگلیسی در حد وکیل انگلیسی زبان آشنا باشید تا بتوانید پیش ببرید. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۵۰ (UTC) خوب است ویکی نویس‌ها برای رفع مشکل بی‌طرفی قانون بگذارند که ابتدا به ساکن برای رفع بی‌طرفی از افزودن مطالبی که مطالب قبلی را نفی می‌کنند استفاده شود. مثلاً من به جاسوسی فناوری از ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کنم دیگران مطالب بیاورند که نه مثلاً جاسوسی نمی‌کنند و یا اگر می‌کنند تاثیرش آنقدر نیست، اگر نبود، منابع را مورد انتقاد قرار بدهند، اگر منابع اعتبارشان رد شد آنوقت مطالب را حذف کنند. در این مقاله یک کاربر از طریق آی پی بسیاری از مطالب منبع دار را حذف کرد و هیچ‌کدام از مدیران عکس العملی نشان ندادند، به همه اعلام می‌کنم اکر دلتان برای بی‌طرفی می‌سوزد لطفاً دست به کار شوید و از یک طرف از طریق استدلال و به شیوه علمی دفاع کنید. ویکی‌پدیا باید این را شعار اولیه خودش قرار بدهد: قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ و با حذف کننده‌های استدلال به صورت جدی برخورد کند [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۲۰ (UTC) ::واقعیتش اینست که [//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ارتش_اسرائیل&action=historysubmit&type=revision&diff=19954100&oldid=19930576 تغییرهای آی پی] را دیدم، اما از نظر سلیقه من اینکه آی پی اشاره به تجاوز به حریم همسایه‌ها را حذف نمود یا اشاره به نابودی تانک مرکاوا را حذف کرد؛ ضد بی‌طرفی حساب نمی‌شود. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۴۹ (UTC) :::منظورم اینست که من هم با آی پی موافق هستم که آوردن اینکه اسرائیل تمایلی در حذف داعش ندارد، ربطی به این مقاله ندارد. فلان تانکش هم در جنگ با حزب‌الله از بین رفت هم مربوط به زیرنویس عکس و ابتدای مقاله نیست. یعنی ممکن است حتی منبع هم درست باشد اما جای استفاده از آن مطلب آنجا نباشد.--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۵۵ (UTC) از نظر من مطالب مربوط به تجاوز به کشورهای همسایه و قطع نامه ها مطالب تبلیغاتی مربوط به «حفظ کیان و استقلال اسرائیل و عقیم‌کردن تلاش‌های دشمنان آن در مختل‌کردن روال عادی زندگی در داخل اسرائیل» را متعادل می کند و مقاله را از وایت پیپر به مقاله متعادل تبدیل می کند. از نظر من حفظ تعارض و اجازه بیان دیدگاه های متناقض ضامن بی طرفی است.توصیف چگونگی رفتار ارتش این رژیم چیستی این ارتش را بهتر توصیف می کند. از بین رفتن تانک مرکاوا در میدان نبرد واقعیت این تانک است. و درج این مطلب زیر آن واقعیت آن را توصیف می کند. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۲۶ (UTC) با سلام خوب بود قبل از زیر ورو کردن مقاله در بحث نظرتان را مطرح می کردید تا با همکاری یکدیگر نقاظ ضعف را برطرف کنیم. همانطور که در اینجا عرض کردم بی طرفی مقالات نه با سرکوب دیدگاه های دیگر بلکه با تضارب آرا و مقابله نظرات مخالف با یکدیگر به دست می آید. در ویرایش کنونی مقاله به یک بروشور تبلیغاتی تبدیل شده است و همه مطالب قبلی بدون هیچگونه فرصت و اغماض حذف شده اند برای همین توجه شما را به سوال و جواب زیر جلب می کنم. آیا مطالب قبلی بدون منبع بودند؟ پاسخ خیر است. آیا مطالب قبلی اشتباه بودند؟ پاسخ شما باید با ادله کافی باشد. آیا مطالب در جای نامناسبی قرار داشتند؟ مثلا در ویرایش کنونی شما همه جنگ هایی که این ارتش در آن شرکت کرده را فارغ از نتیجه نبرد فهرست کرده اید. در صورتی که در باکس ها همین مطالب آمده است. در ویرایش قبلی جنگ ها به دو دسته ابتدایی و موخر تقسیم شدند و نتیجه نبرد هم بحث شده است. کدام خلاصه تر است و اطلاعات بیشتری می دهند؟ در مورد یک ارتش منشاء قدرت آن مهم است. عناصر قدرت ارتش اسرائیل در قسمت انتهایی ذکر شده بودند دو مورد آن را کاربران قبلی ذکر کرده بودند یکی فناوری و دیگری استفاده و تقویت گروه های تروریستی. از و فناوری ارتش اسرائیل پیشرفته است و اینکه از کجا آن را می آورد در نسخه قبلی تشریح شده بود. و حمایت این ارتش از گروه های تروریستی مثل داعش با ذکر منبع معتبر تشریح شده بود. نسخه فعلی شما خوبیش اینست که تجربه این ارتش را هم ذکر کرده اید. [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]][[کاربر:The_Ocean|The_Ocean]] [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۱۴ (UTC) :درود بر شما. من مقاله را از ویکی انگلیسی ترجمه کردم چون [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&type=revision&diff=19996732&oldid=19132376 ویرایش‌های اخیر] مقاله را همانند یکی از صفحات [[خبرگزاری فارس]] کرده بود. دیدگاه بی‌طرفی در ویکی‌پدیا می‌گوید که مقاله نباید «به صورت یک نوشتار متعصبانه» نوشته‌شود. ([[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف#انصاف و لحن مشفقانه|این را حتما بخوانید]]) حال می‌پردازم به ویرایش‌های شما: این جمله را از ویرایش‌های اخیرتان لطفا توجیح کنید: «اما حملات به خاک کشورهای همسایه و تجاوز به حریم هوایی کشورهای همسایه در این نیروی نظامی امری رایج است(...)» منبعی که برای آن ارائه‌شده فقط به موردی به ورود نیروهای اسرائیل به آسمان لبنان اشاره می‌کند و نه به «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)». این جمله را چگونه توجیح می‌کنید: «استفاده و تقویت گروه های تروریستی»؟ این کاملا نمونهٔ تحقیق دست اول جانبدارانه است. شما یعنی خلاصه نوشتید: ''عدم تمایل اسرائیل به نابودی داعش'' یعنی اینکه ''اسرائیل به تقویت گروه‌های تروریستی می‌پردازد''؟ منبع آن هم چیزی به ''جمله‌ای'' که نوشته‌اید اشاره نمی‌کند. ([[وپ:جعل]] را بخوانید) لطفا سعی‌کنید سیاست‌ها را دقیق‌تر مطالعه کنید. اینکه هرکسی می‌تواند ویکی‌پدیا را ویرایش کند به این معنی نیست که هر کسی می‌تواند هرچیزی که خواست در ویکی‌پدیا بنویسید. در ضمن اینکه [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&type=revision&diff=20023757&oldid=19996732 در تغییرات من] جنگ‌های اصلی ذکر شده‌اند، متوجه منظور شما نمی‌شوم که چرا باید به قول شما «نتیجهٔ» این جنگ‌ها ذکر شود؟ مقاله صرفا درمورد ارتش اسرائیل است. :فرض می‌کنیم شخصی (به صورت شخصی به دلایل عقیدتی و غیره) مشکلی با اسرائیل و یهودیان دارد و مثلا با نظام آن موافق نیست، این دلیل نمی‌شود که به صورت متعصبانه مقاله‌ها را تغییر دهد. این دقیقا برخلاف تمام سیاست‌های ویکی‌پدیا است. [[وپ:دبط]] می‌گوید: «یک دیدگاه بی‌طرف نسبت به موضوع مقاله (و آن‌چه منابع معتبر دربارهٔ موضوع مقاله گفته‌اند) '''نه ابراز علاقه''' می‌کند '''نه بی‌توجهی'''». حالا من از شما یک سوال دارم: اگر من برای مثال بخش‌های جنجالی [[:en:Controversies surrounding Army of the Guardians of the Islamic Revolution|این مقاله]] را ترجمه کرده و در بخش اول مقاله [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] بنویسم، واکنش شما به آن چه خواهد بود؟ آیا جانبدارانه است؟ [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۲۹ (UTC) :در ضمن من مخالف این نیستم که چیزی در مورد «تجاوز به خاک دیگر کشورها» نوشته نشود. نوشته‌های خودتان را ویکی‌سازی و صحیح منبع‌دهی کنید و در بخش خودش بنویسید. باید هدف ما از نوشتن '''تکمیل مقاله''' باشد، '''نه تغییر دیدگاه مقاله''' و '''حمله''' به آن. :)‌ با سپاس. [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۳۷ (UTC) با سلام دوست گرانقدر، پیشنهاد می کنم در مورد مقالات دیگر هر کاری مایل هستید انجام بدهید، از نطر من و همانطور که در بخش بی طرفی در قسمت تعادل آمده است: <p>بیطرفی وزن نقطه‌نظرها را به نسبت شهرت آنها تعیین می‌کند. زمانیکه منابع مشهور با یکدیگر در تناقضند و نسبتاً از نظر شهرت برابرند، روی هر دو رویکرد کار کنید تا تعادل برقرار شود. این شامل شفاف شرح دادن نظریه‌های مخالف هم می‌شود، بوسیله ترسیم اوضاع با استفاده از منابع دست دوم یا سوم که این اختلاف عقیده را از دیدگاهی بیطرف توصیف می‌کنند.</p> وجود و حفظ اختلاف دیدگاه ها است که پویایی را برای یک دانش نامه حفظ می کند. تلاش برای حفط بی طرفی با استفاده از حذف مطالب منبع دار عملا به حذف پویایی می انجامد، تعصب از و متن متعصبانه به این صورت شکل می گیرد که برای توجیح حذف یک دیدگاه به آن برچسب می زنیم که شکل خبرگذاری فارس شده است. در صورتی که سیاست اصلی ویکی پدیا اینست که با استفاده از منابع متنوع تعادل برقرار شود. آیا عادلانه اینست که تنها از مطالب وبگاه رسمی این ارتش برای توصیف آن استفاده شود؟ بقیه مطالب حذف بشوند؟ در مورد دیدگاه شما به ویرایش قبلی مقاله: ۱. این جمله را از ویرایش‌های اخیرتان لطفا توجیح کنید: «اما حملات به خاک کشورهای همسایه و تجاوز به حریم هوایی کشورهای همسایه در این نیروی نظامی امری رایج است(...)» منبعی که برای آن ارائه‌شده فقط به موردی به ورود نیروهای اسرائیل به آسمان لبنان اشاره می‌کند و نه به «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)». اجازه بدهید که مطلب اولیه که حذف کردید را هم بیاوریم: "به طوری که نیروهای حافظ سلح سازمان ملل متحد در لبنان از این موضوع از طریق سازمان ملل متحد شکایت کرده است <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/UN-protests-Israels-violation-of-Lebanon-airspace-312397|عنوان=UN protests Israel's violation of Lebanon airspace}}</ref>و قطعنامه های شماره ۱۱۱ (محکومیت حمله به سوریه)، ۱۱۹ (حمله به مصر)، ۱۱۷ (تایید دوباره قطع نامه شماره ۱۱۱ در محکومیت حمله به سوریه)، ۲۴۲(محکومیت حمله به اردن)، ۲۴۸ (محکومیت رژه نظامی در قدس) از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه اقدامات این ارتش صادر شده است <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.foreignpolicyjournal.com/2010/01/27/rogue-state-israeli-violations-of-u-n-security-council-resolutions/|عنوان=Rogue State: Israeli Violations of U.N. Security Council Resolutions}}</ref>." آنچه شما به عنوان منبع تجاوز هوایی ذکر کردید و متوجه شدید منبع اولیه است در مورد تجاوز هوایی و درست است. اما جمله با این منبع خاتمه پیدا نمی کند و آن قطع نامه ها که پشت سر هم آمده است. «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)» را ذکر کرده است که از حالت مد نظر شما خارجش می کند. شاید لحن جمله مشکل داشت که می توانستید آن را اصلاح کنید. به دلایل فوق من به این نتیجه رسیدم که در این شما مطلب را کامل نخوانید و حذف کردید. ۲. ین جمله را چگونه توجیح می‌کنید: «استفاده و تقویت گروه های تروریستی»؟ این کاملا نمونهٔ تحقیق دست اول جانبدارانه است. شما یعنی خلاصه نوشتید: ''عدم تمایل اسرائیل به نابودی داعش'' یعنی اینکه ''اسرائیل به تقویت گروه‌های تروریستی می‌پردازد''؟ منبع آن هم چیزی به ''جمله‌ای'' که نوشته‌اید اشاره نمی‌کند. این متن اولیه بوده است: یکی دیگر از ابزارهای کسب قدرت نظامی در این ارتش استفاده و تقویت گروه های تروریستی است، به طور نمونه فرمانده اطلاعات این ارتش صراحتا عدم تمایل نظام حاکم بر اسرايیل و ارتش اسرائیل از شکست و نابودی داعش را اعلام کرده است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://news.antiwar.com/2016/06/21/israeli-intel-chief-we-dont-want-isis-defeated-in-syria/|عنوان= Israeli Intel Chief: We Don’t Want ISIS Defeated in Syria}}</ref>. بنده را متهم کردید که متونی که ارجاع می دهم را نمی خوانم.این را در قسمت انتهایی مقاله ای که به عنوان منبع ذگر کردم آوردم: "He then said Israel will do “all we can so as to not find ourselves in such a situation,” suggesting that the Israeli military is looking at direct support for ISIS as a matter of policy, and not just rhetori" همانطور که در متن بالا آمده است. منبع من گفته است که نیروی نظامی اسرائیل یا ارتش اسرائیل که ایشان فرمانده اطلاعات آن است به دنبال حمایت مستقیم از داعش است. ایرادی که به نوشته اولیه وارد بوده است. موردی بودن آن بوده است. نه جعل. تعمیم دادن از سوی من اشتباه بوده است اما منابع دیگری هست که این مشکل را هم مرتفع کند. بنابراین من مطالب را که منبع دار است، با مطالب شما ادغام می کنم تا یک نوشته متعادل به وجود بیاید. در بحث اگر دلایل قانع کننده آوردید می توانیم آنها را بررسی کنیم. از آنجا که آخرین نسخه پایدار همانست که نا گهان با حذف مطالب منبع دار تغییر کرد. فکر می کنم مشلی نباشد چند روزی این مطالب منبع دار تحمل شوند. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۳۹ (UTC) :درود بر شما. در اولین فرصت جواب می‌دهم، فعلا کمی مشغول هستم. در هر صورت لطفا تا پایان این بحث برچسپ بی‌طرفی مقاله را بر ندارید. [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC) == <s>نظرخواهی برای انتقال [[ارتش اسرائیل]] به [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]</s> == <s>{{#if:{{مقاله|ارتش اسرائیل}}| * '''مقاله مبدأ''': {{trim|{{مقاله|ارتش اسرائیل}}}}{{سخ}} }} <s>{{#if:{{مقاله|نیروهای دفاعی اسرائیل}}| * '''مقاله مقصد''': {{trim|{{مقاله|نیروهای دفاعی اسرائیل}}}}{{سخ}} }} </s><s>* '''دلیل''': صفحه بحث مقاله ارتش اسرائیل را ببینید. به طور خلاصه: * «نیروی دفاعی اسرائیل»: :: نام رسمی است. :: استفاده از «ارتش اسرائیل» به جای «نیروی دفاعی اسرائیل» حساسیت جانبدارانه بودن به وجود می‌آورد. :: تقریباً همه ویکی‌های دیگر، من جمله ویکی عربی، از ترجمه «نیروی دفاعی اسرائیل» استفاده کرده‌اند. * «ارتش اسرائیل» :: برای کاربر فارسی‌زبان عبارت مصطلح‌تر است. :: «نیروی دفاعی اسرائیل» عبارتی دقیق نیست و ممکن است با فرماندهی دفاع هوایی اسرائیل ([[en:Israeli Air Defense Command|en]]) یا فرماندهی دفاع شهری اسرائیل ([[en:Home_Front_Command|en]]) اشتباه گرفته شود. :: «نیروی دفاعی اسرائیل» تنها سازمان جنگی اسرائیل است و مثلاً بر خلاف «[[نیروهای دفاع از خود ژاپن|نیروهای دفاعی ژاپن]]» هم کاربرد دفاعی دارد و هم کاربرد تهاجمی؛ بنابراین اصطلاح نیروی دفاعی اسرائیل جانبدارانه است. * «تزاحال» :: کم و بیش برای فارسی‌زبان‌ها شناخته شده است و حساسیت جانبدارانه بودن به وجود نمی‌آورد.</s> [[کاربر:nightdevil|<span style="background-color: #2E2E2E; color: #ffffff;">'''N'''<small><s>ight</s></small></span><strong style="background-color: #ffffff; color: #2E2E2E;">D</strong>]] ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۵۴ (UTC)</s> پیشنهاد می‌کنم اینجا اگر نظرسنجی نیاز است همان نظر [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای انتقال/نیروهای دفاعی اسرائیل]] را باز فعال کنید. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۱۶ (UTC) : خیلی ممنون {{پینگ|Rajabi.abolghasem}} عزیز. به اینکه قبلاً نبا برگزار شده بود دقت نکردم. نظرخواهی فعلی را حذف می‌کنم. [[کاربر:nightdevil|<span style="background-color: #2E2E2E; color: #ffffff;"><strong>N</strong><small><s>ight</s></small></span><strong style="background-color: #ffffff; color: #2E2E2E;">D</strong>]] ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۳۱ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (سپتامبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۲ پیوند خارجی موجود در [[ارتش اسرائیل]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=26998560 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20060430031938/http://www1.idf.il/dover/site/mainpage.asp?sl=EN&id=32 به http://www1.idf.il/DOVER/site/mainpage.asp?sl=EN&id=32 افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20070403093140/http://meria.idc.ac.il/journal/1998/issue2/jv2n2a6.html به http://meria.idc.ac.il/journal/1998/issue2/jv2n2a6.html افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۰۷ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (اکتبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۱ پیوند خارجی موجود در [[ارتش اسرائیل]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27334302 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20070830223148/http://www.israeltrade.org.cn/english/2006/07/16/22.50.24/ به http://www.israeltrade.org.cn/english/2006/07/16/22.50.24/ افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۱۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۰۸ (UTC) == درخواست به‌روزرسانی == [[کاربر:שיפוץ-ניק|שיפוץ-ניק]] ([[بحث کاربر:שיפוץ-ניק|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۹ (UTC)باید در مقدمهٔ مقاله اصلاح شود: رئیس ستاد کل کنونی [[ایال زمیر]] است، نه [[هرتزی هالوی]]. [[کاربر:שיפוץ-ניק|שיפוץ-ניק]] ([[بحث کاربر:שיפוץ-ניק|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۹ (UTC) p2qgbp64doe9hsfb4yhbgtrcbykcxxo 42127353 42127351 2025-06-18T12:49:38Z שיפוץ-ניק 1318874 /* درخواست به‌روزرسانی */ 42127353 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=1629|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=400|تعداد بازدید=1202|درجه کیفیت=ضعیف|تاریخ بازدید=۱۸ اوت ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=باوجود حجم بالا دارای الگوی هشدار در مقاله|موضوع جزئی۱=تاریخ نظامی|موضوع کلی=نیروهای مسلح}} {{پتوپ|1={{ویکی‌پروژه اسرائیل|کلاس=|خودکار=بله|اهمیت=متوسط}}}} {{پیشینه انتقال|نتیجه='''کاربران مشارکت‌کننده در این نظرخواهی اعتقاد دارند ارتش اسرائیل [[وپ:نام رایج|نام رایج]] است، در نتیجه به [[ارتش اسرائیل]] منتقل شود.'''|صفحه=نیروهای دفاعی اسرائیل}} با درود. من همینک مشغول نوشتن مقاله "نیروهای دفاعی اسرائیل" هستم. اما نمیدانم چرا موفق به پیاده کردن جعبه الگوی اصلی صفحه انگلیسی نمیشوم. اگر کسی میتواند آن را بسازد لطفا کمک کند. --[[کاربر:Kaaveh Ahangar|Kaaveh Ahangar]] ۰۲:۲۰, ۴ نوامبر ۲۰۰۶ (UTC) == ارتش اسرائیل یا نیروهای دفاعی اسرائیل؟ == قرار نیست چون نام رسمی‌شان این است در هر مقاله‌ای هر جا که قرار است به نظامیان اسرائیل اشاره شود لزوماً از نام «نیروهای دفاعی اسرائیل» استفاده شود. این نام تبلیغاتی است و وقتی در '''هر مقاله‌ای''' آن را دقیقاً به همین شکل به کار می‌بریم، خواننده در تصورش متوجه «ارتش اسرائیل» نمی‌شود. ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۸:۵۹) <!--'''الگو:جلالی/۱۲ ژوئن'''-->۲۲ خرداد ۱۳۸۶ * من هم موافق هستم. غالباً در ترجمه‌ها، IDF را اشتباهاً ترجمه می‌کنند نیروی دفاع شهری اسرائیل. درست است که نامگذاری سازمان جنگی یک کشور می‌تواند " وزارت دفاع " یا " وزارت جنگ " باشد (بنا به مقاصد تبلیغاتی)، اما به هرحال مقصود دانشنامه ویکی‌پدیا دادن اطلاعات به خوانندگان است و نه تبلیغ: چه به نفع و چه به ضرر یک موضوع. '''بازهم می‌پرسم که اگر کسی بین ارتش اسرائیل و نیروی دفاع شهری اسرائیل شک داشته باشد، عنوان فعلی- یعنی (نیروهای دفاعی اسرائیل)، به آن خواننده کمک می‌کند یا به اشتباهش می‌اندازد'''؟ سازمانهای دفاع شهری (ظاهرا پدافند غیرعامل ترجمه اش کرده باشند)، سازمانهای غیرنظامی ای هستند که در هنگام جنگ یا بلایای طبیعی به کمک آسیب دیده‌ها می‌روند. سپاس --[[کاربر:البرزفلاح|البرزفلاح]] ‏۴ مهٔ ۲۰۰۸، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) * چند سال گذشت و کسی پاسخی به من (و ما) نداد. بنظر من درست اینست که عنوان این مقاله به ارتش اسرائیل تغییر مسیر داده شود. لطفاً ویراستارانی که مخالف هستند دلیل خود را بیان کنند. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۰۳ (UTC) :ترجمه درست «ارتش دفاع اسرائیل» است. نام عربی «جیش الدفاع الإسرائیلی‎» است. معادل نیرو در عربی «قوة» است. در انگلیسی معادلی برای ارتش وجود ندارد (Army به معنی نیروی زمینی است. army و navy همیشه از هم جدا بوده‌اند) در بیشتر کشورها از جمله ایران در قانون اساسی نام «نیروهای مسلح» (القوات المسلحة) آمده و شامل نیروهای انتظامی هم می‌شود. حالا تقسیم‌بندی نیروهای انتظامی متفاوت است در برخی کشورها پلیس شهری، ژاندارمری، مرزبانی هرکدام نیروی جداگانه‌ای هستند یا برخی گارد مخصوص حکومتی دارند اما همه آنها زیر نظر ستاد مشترک نیروهای مسلح قرار می‌گیرند؛ ولی گویا اسرائیلی‌ها نیروهای انتظامی را جدا کرده‌اند و به همین دلیل اسم آن را نیروهای مسلح نگذاشته‌اند. --[[کاربر:همان|همان]] ([[بحث کاربر:همان|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۷:۳۹ (UTC) ::خوب، آیا ما در ویکی دنبال ترجمه درست هستیم یا اصطلاح مصطلح؟ مثلاً [[ارتش سوریه]] را که القوات المسلحة العربیة السوریة، همه جا ارتش عربی سوریه باید بکار ببریم؟ --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۳۵ (UTC) :::در ضمن کاربرد عنوان جانبدارانه در ویکی اشکال دارد. اگر مثلاً دو نوع نیروی نظامی در کشور ایکس وجود داشته باشد که یکی نیروی دفاعی باشد و دیگری نیروی تهاجمی، کاربرد ارتش دفاعی و ارتش تهاجمی قابل توجیه است، اما کاربرد فعلی معادل استفاده تبلیغاتی است. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۰ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۵۳ (UTC) ::::ارتش اسرائیل دوباره دفاعی شد ؟! این همه بحث کردیم و جلو رفتیم و عقب برگشتیم، رسیدیم جای اول! یاد این می‌افتم که در یک پرسشنامه برای تحصیلات تکمیلی، از مذهب هم سؤال کرده بود و من داشتم می‌نوشتم شیعه اثنی عشری. یک دوست خوب و عزیزم که اهل سنت بود بغل دستم نشسته بود و گفت بنویس شیعه اثنی عشری بر حق جعفری. با دیدن ارتش دفاعی اسرائیل یاد آن دوستم افتادم. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۴ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۵۲ (UTC) == جنگنده آمریکایی یا جنگنده اسرائیلی؟ == نمی‌توان عکس یک جنگنده آمریکایی را در مقاله گذاشت و بعد نوشت جنگنده اسرائیلی! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۱:۰۴) <!--'''الگو:جلالی/۱۴ ژوئن'''-->۲۴ خرداد ۱۳۸۶ :روی بدنه هواپیما آرم نیروی هوایی اسرائیل حک شده است!--[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۰۰:۵۵، ۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) ::پس می‌نویسیم جنگنده‌های اسرائيلی ساخت آمریکا! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۰۳:۱۵) <!--'''الگو:جلالی/۱۵ ژوئن'''-->۲۵ خرداد ۱۳۸۶ ===واگردانی بی‌‌‌علت=== کاربر سندباد. مطالبی را که پس از بحث واگردانی می‌شوند را بدون بحث بازگردانی نفرمایید. ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۱۸:۱۰) <!--'''الگو:جلالی/۲۲ ژوئن'''-->۱ تیر ۱۳۸۶ ::هرکسی بخواهد ببیند اف شانزده و یا آپاچی ساخت کدام کشور است میتواند به مقاله مربوط به آپاچی و یا اف شانزده رجوع کند! اینجا مکانی برای تبلیغات شما علیه آمریکا و اسرائیل نیست و یک دانشنامه است! آیا شما در صفحات ارتش جمهوری اسلامی هم مینویسید که کدام تجهیزاتشان روسی، کره شمالی و آمریکایی و حتی اسرائیلی است؟ --[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۲۲:۳۷، ۲۲ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) :::این که فلان جنگ‌افزار ساخت کدام کشور است جزئی از اطلاعات مقاله است. از شما که همه جا توضیح واضحات را جایز و لازم می‌دانید بعید است که چنین با نشر اطلاعات مخالفت کنید! ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۲۳:۴۱) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئن'''-->۲ تیر ۱۳۸۶{{سرخط}}پ‌ن: راستی اگر کسی بخواهد عکس جنگنده‌های F15 رو هم ببینه می‌تونه به مقاله مربوطه مراجعه کنه، شما چرا عکس رو به این مقاله اضافه کرده‌اید؟! ::::این از آن حرف‌ها بود! [[کاربر:Raamin|Raamin]] ^{[[بحث_کاربر:Raamin|ب]]} ۲۳:۵۰، ۲۳ ژوئن ۲۰۰۷ (UTC) :خب اون کلام «هرکسی بخواهد ببیند اف شانزده و یا آپاچی ساخت کدام کشور است میتواند به مقاله مربوط به آپاچی و یا اف شانزده رجوع کند!» این جواب را هم می‌خواست دیگر. نمی‌خواست؟ ◄-- [[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]} (۲۳:۵۲) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئن'''-->۲ تیر ۱۳۸۶ == در اختیار مردم اسرائیل یا در اشغال دولت اسرائیل؟ == در رابطه با [http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&diff=659119&oldid=659045 این ویرایش]، باید متذکر شوم که نیمی از شهر اورشلیم هنوز و همچنان بنا به اسناد سازمان ملل متحد رسماً متعلق به فلسطینیان و نیم دیگر منطقه بین‌المللی است. این شهر در سال ۱۹۶۷ بوسیله جنگ و با نیروی نظامی و (نه قرارداد و توافق) '''به اشغال اسرائیل درآمد'''. پس نمی‌توان چنین نوشت:<blockquote>تصویری از گروهی از سربازان وظیفه در حال استراحت و گرفتن عکس یادگاری در سالروز '''قرارگرفتن''' [[اورشلیم]] '''در اختیار مردم اسرائیل'''</blockquote> <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۲۱:۱۴) <!--'''الگو:جلالی/۹ ژوئیه'''-->۱۸ تیر ۱۳۸۶</span> == وظیفه تزاحال == وظیفه‌شان همان حمایت از اسرائیل است و دلیلی ندارد عبارات «کیان» و «کشور» به آن اضافه شود. اگر مایلید دقیقاً مطابق آن‌چه در منبع ذکر شده را بنویسید آن را در بلوک‌های گفتاوردی قرار دهید و به جایی به جز ابتدای مقاله منتقل کنید. (این بحث را برای تمام مقالاتی «نیروی فلان اسرائیل» در نظر بگیرید) <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۰۳:۰۳) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئیه'''-->۱ مرداد ۱۳۸۶</span> :تحت پروتوکل نیروهای دفاعی اسرائیل وظیفه شان '''حفظ کیان و کشور اسرائیل''' است. حال اگر با پروتوکل ارتش اسرائیل که مدرک هم دارد مشکل دارید، مشکل خودتان است.--[[کاربر:سندباد|سندباد]] ۰۳:۰۷، ۲۳ ژوئیه ۲۰۰۷ (UTC) ::تحت پروتکل‌های ارتش اسرائیل و نه تحت پروتکل‌های بین‌المللی! گفتاوردهای نظامی‌های اسرائیلی را نمی‌توانید به عنوان وظیفه آنها به این شکل در مقاله بیاورید. <span style="color:white;background:Green;">◄-- <b>[[کاربر:Sepehrnoush| سپهرنوش]]/^{[[بحث_کاربر:Sepehrnoush|بحث]]}</b> (۱۵:۱۹) <!--'''الگو:جلالی/۲۳ ژوئیه'''-->۱ مرداد ۱۳۸۶</span> == یوزی == یوزی تنها مسلسل صداخفه کن دار جهان نیست. Gorden Ingram مسلسلی آمریکایی است که دارای صدا خفه کن است. با تشکر از همه ی دوستانم--روح سگ ولگرد ‏۱ مارس ۲۰۱۰، ساعت ۱۷:۳۸ (UTC) :درود. فعلا مدرک دارد که هست. اگر چنین ادعایی دارید، لطف کنید مدرک معتبر در تائید ادعایتان ارایه دهید. با تشکر --[[کاربر:سندباد|سندباد]] ‏۱ مارس ۲۰۱۰، ساعت ۲۰:۲۴ (UTC) ==سرباز زن؟== اون عکسی در زیر نویسش قید شده دختر سرباز اسراییلی که مرد هستش!!!! اگر مقصود این بوده که حتما یکی از زنان سرباز رو نشون بدید لطفا عکس رو عوض کنید. == دلیل واگردانی از ارتش اسرائیل به نیروی دفاعی اسرائیل چیست؟ == "نیروهای دفاعی اسرائیل"، عنوان جانبدارانه است. چرا پس از بحث و تبدیل به " ارتش اسرائیل " دوباره ناگهانی به نیروهای دفاعی اسرائیل برگشت؟ [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۰۷ (UTC) :نام رسمی «نیروهای دفاعی اسرائیل» است. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۲۴ (UTC) ::نام رسمی نمی‌آید. نام مصطلح در فارسی می‌آید. (به اولین پاراگراف همین صفحه مراجعه کنید). --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۰۸ (UTC) :::شاید نام مصطلح فارسی، نامی توهین‌آمیز باشد! هرچند در این مورد نیست. در ایران، «رژیم صهیونیستی»، بسیار مصطلح‌تر از «اسرائیل» در اشاره به [[تمامیت ارضی]] آن کشور است. چنین استدلالی مبنای درستی ندارد. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۱۵ (UTC) ::::مبنای آنرا نه من تعیین کرده‌ام و نه شما. مبنا قانون ویکی است. ارتش اسرائیل هم توهین آمیز نیست. رژیم صهیونیستی هم تنها در اخبار تلویزیون جمهوری اسلامی کاربرد دارد و مصطلح زبان فارسی نیست. در ضمن مگر قرار نیست انتقالها یک روالی داشته باشند و رای گرفته شود؟ یک نفر سلیقه‌ای منتقل کند و دیگر هیچ ؟! این درست است؟! --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC) :::::گرامی، حتی در مقاله عربی، از همین نام رسمی '''جیش الدفاع الإسرائیلی''' استفاده شده. [[کاربر:Gnosis|Gnosis]] ([[بحث کاربر:Gnosis|بحث]]) ‏۲۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۱۸ (UTC) ::::::به عربی چکار داریم ؟! در ویکی عربی برای حضرت محمد کلیشه علیه سلام و غیره درست کرده‌اند و بکار می‌برند، ویکی فارسی که ربطی به عربی ندارد. حتی به انگلیسی هم مربوط نیست. وانگهی، بنده عرض کردم که مگر انتقال دادن به یک نام نباید بنا بر یک روال خاص باشد؟ چرا این روال طی نشده است؟ یک کاربر بنا بر سلیقه نامگذاریی را که بحث شده و یک ادمین منتقل کرده را واگردانی نموده است؛ به همین سادگی!--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۶:۱۵ (UTC) :بحث ناتمام ماند . دليل قانع كننده اي هم براي واگرداني به نيروي دفاعي ارائه نشد --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۱۸ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۰۲ (UTC) :: دوستانی که پاسخ نمیدهند گلایه نداشته باشند اگر واگردانی شد [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۲۸ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۳۸ (UTC) :::وقتی که کسی پاسخی نمی دهد یعنی کسی ارزش برای نظرات غیر قائل نیست . --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۱۳ اکتبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۵۷ (UTC) ::::{{پینگ|Alborz Fallah}} خب چرا به [[وپ:نبا|نظرخواهی برای انتقال]] نمی‌برید تا بر اساس اجماع تصمیم‌گیری شود؟ [[کاربر:Wikimostafa|Wikimostafa]] ([[بحث کاربر:Wikimostafa|بحث]]) ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۳۸ (UTC) ::بايد براي انتقال آن نظرخواهي ميشد : بينه بر عهده مدعي ! به هرحال الآن هم شدني است .--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۷:۰۴ (UTC) == بی‌طرفی ویکی‌پدیا == من تا بحال فکر می‌کردم که ویکی‌پدیا طرفدار اسرائیل یا برخی جریان‌های فکری خاص است. اما وضعیت فعلی این مقاله به خودم نشان داد، رعایت معیارهای فنی در ارجاع دهی و تحقیق دست اول و مانند آن در ویکی‌پدیا بیشتر مورد تأکید است تا جانبداری از یکسری انواع خاص تفکر و رفتار. سال نو را پیشاپیش به همه مدیران محترم ویکی‌پدیای فارسی تبریک می‌گویم. انشالله در سال جدید ویکی‌پدیای فارسی در خدمت به نیاز فارس زبانها در بهره‌گیری از یک منبع اطلاعاتی دانش نامه‌ای قوی موفق باشد و ویکی فارسی معتبرترین ویکی کل وب باشد. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۰۴ (UTC) :بی‌طرفی جزو اصول اعلام شده است، اما بعنوان تجربه چندین ساله به شما می‌گویم که یک گروه با اطلاع از مسائل فنی و مصمم می‌تواند جهت گیری ویکی‌پدیا را عوض کند. هیچ توطئه‌ای هم در کار نیست، ولی واضح است که گروهی که با اطلاع تر است، از نقطه نظر خودش بهتر دفاع می‌کند. بعنوان مثال در ویکی انگلیسی، بسیار مشکل است که مقاله‌ای را بر خلاف نقطه نظر اسرائیلی پیش ببرید: باید هم کلی کتاب خوانده باشید و هم کاملاً به انگلیسی در حد وکیل انگلیسی زبان آشنا باشید تا بتوانید پیش ببرید. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۵۰ (UTC) خوب است ویکی نویس‌ها برای رفع مشکل بی‌طرفی قانون بگذارند که ابتدا به ساکن برای رفع بی‌طرفی از افزودن مطالبی که مطالب قبلی را نفی می‌کنند استفاده شود. مثلاً من به جاسوسی فناوری از ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کنم دیگران مطالب بیاورند که نه مثلاً جاسوسی نمی‌کنند و یا اگر می‌کنند تاثیرش آنقدر نیست، اگر نبود، منابع را مورد انتقاد قرار بدهند، اگر منابع اعتبارشان رد شد آنوقت مطالب را حذف کنند. در این مقاله یک کاربر از طریق آی پی بسیاری از مطالب منبع دار را حذف کرد و هیچ‌کدام از مدیران عکس العملی نشان ندادند، به همه اعلام می‌کنم اکر دلتان برای بی‌طرفی می‌سوزد لطفاً دست به کار شوید و از یک طرف از طریق استدلال و به شیوه علمی دفاع کنید. ویکی‌پدیا باید این را شعار اولیه خودش قرار بدهد: قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ و با حذف کننده‌های استدلال به صورت جدی برخورد کند [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۲۰ (UTC) ::واقعیتش اینست که [//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ارتش_اسرائیل&action=historysubmit&type=revision&diff=19954100&oldid=19930576 تغییرهای آی پی] را دیدم، اما از نظر سلیقه من اینکه آی پی اشاره به تجاوز به حریم همسایه‌ها را حذف نمود یا اشاره به نابودی تانک مرکاوا را حذف کرد؛ ضد بی‌طرفی حساب نمی‌شود. --[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۴۹ (UTC) :::منظورم اینست که من هم با آی پی موافق هستم که آوردن اینکه اسرائیل تمایلی در حذف داعش ندارد، ربطی به این مقاله ندارد. فلان تانکش هم در جنگ با حزب‌الله از بین رفت هم مربوط به زیرنویس عکس و ابتدای مقاله نیست. یعنی ممکن است حتی منبع هم درست باشد اما جای استفاده از آن مطلب آنجا نباشد.--[[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]] ([[بحث کاربر:Alborz Fallah|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۶:۵۵ (UTC) از نظر من مطالب مربوط به تجاوز به کشورهای همسایه و قطع نامه ها مطالب تبلیغاتی مربوط به «حفظ کیان و استقلال اسرائیل و عقیم‌کردن تلاش‌های دشمنان آن در مختل‌کردن روال عادی زندگی در داخل اسرائیل» را متعادل می کند و مقاله را از وایت پیپر به مقاله متعادل تبدیل می کند. از نظر من حفظ تعارض و اجازه بیان دیدگاه های متناقض ضامن بی طرفی است.توصیف چگونگی رفتار ارتش این رژیم چیستی این ارتش را بهتر توصیف می کند. از بین رفتن تانک مرکاوا در میدان نبرد واقعیت این تانک است. و درج این مطلب زیر آن واقعیت آن را توصیف می کند. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۲۶ (UTC) با سلام خوب بود قبل از زیر ورو کردن مقاله در بحث نظرتان را مطرح می کردید تا با همکاری یکدیگر نقاظ ضعف را برطرف کنیم. همانطور که در اینجا عرض کردم بی طرفی مقالات نه با سرکوب دیدگاه های دیگر بلکه با تضارب آرا و مقابله نظرات مخالف با یکدیگر به دست می آید. در ویرایش کنونی مقاله به یک بروشور تبلیغاتی تبدیل شده است و همه مطالب قبلی بدون هیچگونه فرصت و اغماض حذف شده اند برای همین توجه شما را به سوال و جواب زیر جلب می کنم. آیا مطالب قبلی بدون منبع بودند؟ پاسخ خیر است. آیا مطالب قبلی اشتباه بودند؟ پاسخ شما باید با ادله کافی باشد. آیا مطالب در جای نامناسبی قرار داشتند؟ مثلا در ویرایش کنونی شما همه جنگ هایی که این ارتش در آن شرکت کرده را فارغ از نتیجه نبرد فهرست کرده اید. در صورتی که در باکس ها همین مطالب آمده است. در ویرایش قبلی جنگ ها به دو دسته ابتدایی و موخر تقسیم شدند و نتیجه نبرد هم بحث شده است. کدام خلاصه تر است و اطلاعات بیشتری می دهند؟ در مورد یک ارتش منشاء قدرت آن مهم است. عناصر قدرت ارتش اسرائیل در قسمت انتهایی ذکر شده بودند دو مورد آن را کاربران قبلی ذکر کرده بودند یکی فناوری و دیگری استفاده و تقویت گروه های تروریستی. از و فناوری ارتش اسرائیل پیشرفته است و اینکه از کجا آن را می آورد در نسخه قبلی تشریح شده بود. و حمایت این ارتش از گروه های تروریستی مثل داعش با ذکر منبع معتبر تشریح شده بود. نسخه فعلی شما خوبیش اینست که تجربه این ارتش را هم ذکر کرده اید. [[کاربر:Alborz Fallah|Alborz Fallah]][[کاربر:The_Ocean|The_Ocean]] [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۶:۱۴ (UTC) :درود بر شما. من مقاله را از ویکی انگلیسی ترجمه کردم چون [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&type=revision&diff=19996732&oldid=19132376 ویرایش‌های اخیر] مقاله را همانند یکی از صفحات [[خبرگزاری فارس]] کرده بود. دیدگاه بی‌طرفی در ویکی‌پدیا می‌گوید که مقاله نباید «به صورت یک نوشتار متعصبانه» نوشته‌شود. ([[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف#انصاف و لحن مشفقانه|این را حتما بخوانید]]) حال می‌پردازم به ویرایش‌های شما: این جمله را از ویرایش‌های اخیرتان لطفا توجیح کنید: «اما حملات به خاک کشورهای همسایه و تجاوز به حریم هوایی کشورهای همسایه در این نیروی نظامی امری رایج است(...)» منبعی که برای آن ارائه‌شده فقط به موردی به ورود نیروهای اسرائیل به آسمان لبنان اشاره می‌کند و نه به «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)». این جمله را چگونه توجیح می‌کنید: «استفاده و تقویت گروه های تروریستی»؟ این کاملا نمونهٔ تحقیق دست اول جانبدارانه است. شما یعنی خلاصه نوشتید: ''عدم تمایل اسرائیل به نابودی داعش'' یعنی اینکه ''اسرائیل به تقویت گروه‌های تروریستی می‌پردازد''؟ منبع آن هم چیزی به ''جمله‌ای'' که نوشته‌اید اشاره نمی‌کند. ([[وپ:جعل]] را بخوانید) لطفا سعی‌کنید سیاست‌ها را دقیق‌تر مطالعه کنید. اینکه هرکسی می‌تواند ویکی‌پدیا را ویرایش کند به این معنی نیست که هر کسی می‌تواند هرچیزی که خواست در ویکی‌پدیا بنویسید. در ضمن اینکه [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84&type=revision&diff=20023757&oldid=19996732 در تغییرات من] جنگ‌های اصلی ذکر شده‌اند، متوجه منظور شما نمی‌شوم که چرا باید به قول شما «نتیجهٔ» این جنگ‌ها ذکر شود؟ مقاله صرفا درمورد ارتش اسرائیل است. :فرض می‌کنیم شخصی (به صورت شخصی به دلایل عقیدتی و غیره) مشکلی با اسرائیل و یهودیان دارد و مثلا با نظام آن موافق نیست، این دلیل نمی‌شود که به صورت متعصبانه مقاله‌ها را تغییر دهد. این دقیقا برخلاف تمام سیاست‌های ویکی‌پدیا است. [[وپ:دبط]] می‌گوید: «یک دیدگاه بی‌طرف نسبت به موضوع مقاله (و آن‌چه منابع معتبر دربارهٔ موضوع مقاله گفته‌اند) '''نه ابراز علاقه''' می‌کند '''نه بی‌توجهی'''». حالا من از شما یک سوال دارم: اگر من برای مثال بخش‌های جنجالی [[:en:Controversies surrounding Army of the Guardians of the Islamic Revolution|این مقاله]] را ترجمه کرده و در بخش اول مقاله [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] بنویسم، واکنش شما به آن چه خواهد بود؟ آیا جانبدارانه است؟ [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۲۹ (UTC) :در ضمن من مخالف این نیستم که چیزی در مورد «تجاوز به خاک دیگر کشورها» نوشته نشود. نوشته‌های خودتان را ویکی‌سازی و صحیح منبع‌دهی کنید و در بخش خودش بنویسید. باید هدف ما از نوشتن '''تکمیل مقاله''' باشد، '''نه تغییر دیدگاه مقاله''' و '''حمله''' به آن. :)‌ با سپاس. [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۲۲:۳۷ (UTC) با سلام دوست گرانقدر، پیشنهاد می کنم در مورد مقالات دیگر هر کاری مایل هستید انجام بدهید، از نطر من و همانطور که در بخش بی طرفی در قسمت تعادل آمده است: <p>بیطرفی وزن نقطه‌نظرها را به نسبت شهرت آنها تعیین می‌کند. زمانیکه منابع مشهور با یکدیگر در تناقضند و نسبتاً از نظر شهرت برابرند، روی هر دو رویکرد کار کنید تا تعادل برقرار شود. این شامل شفاف شرح دادن نظریه‌های مخالف هم می‌شود، بوسیله ترسیم اوضاع با استفاده از منابع دست دوم یا سوم که این اختلاف عقیده را از دیدگاهی بیطرف توصیف می‌کنند.</p> وجود و حفظ اختلاف دیدگاه ها است که پویایی را برای یک دانش نامه حفظ می کند. تلاش برای حفط بی طرفی با استفاده از حذف مطالب منبع دار عملا به حذف پویایی می انجامد، تعصب از و متن متعصبانه به این صورت شکل می گیرد که برای توجیح حذف یک دیدگاه به آن برچسب می زنیم که شکل خبرگذاری فارس شده است. در صورتی که سیاست اصلی ویکی پدیا اینست که با استفاده از منابع متنوع تعادل برقرار شود. آیا عادلانه اینست که تنها از مطالب وبگاه رسمی این ارتش برای توصیف آن استفاده شود؟ بقیه مطالب حذف بشوند؟ در مورد دیدگاه شما به ویرایش قبلی مقاله: ۱. این جمله را از ویرایش‌های اخیرتان لطفا توجیح کنید: «اما حملات به خاک کشورهای همسایه و تجاوز به حریم هوایی کشورهای همسایه در این نیروی نظامی امری رایج است(...)» منبعی که برای آن ارائه‌شده فقط به موردی به ورود نیروهای اسرائیل به آسمان لبنان اشاره می‌کند و نه به «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)». اجازه بدهید که مطلب اولیه که حذف کردید را هم بیاوریم: "به طوری که نیروهای حافظ سلح سازمان ملل متحد در لبنان از این موضوع از طریق سازمان ملل متحد شکایت کرده است <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/UN-protests-Israels-violation-of-Lebanon-airspace-312397|عنوان=UN protests Israel's violation of Lebanon airspace}}</ref>و قطعنامه های شماره ۱۱۱ (محکومیت حمله به سوریه)، ۱۱۹ (حمله به مصر)، ۱۱۷ (تایید دوباره قطع نامه شماره ۱۱۱ در محکومیت حمله به سوریه)، ۲۴۲(محکومیت حمله به اردن)، ۲۴۸ (محکومیت رژه نظامی در قدس) از سوی شورای امنیت سازمان ملل علیه اقدامات این ارتش صادر شده است <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.foreignpolicyjournal.com/2010/01/27/rogue-state-israeli-violations-of-u-n-security-council-resolutions/|عنوان=Rogue State: Israeli Violations of U.N. Security Council Resolutions}}</ref>." آنچه شما به عنوان منبع تجاوز هوایی ذکر کردید و متوجه شدید منبع اولیه است در مورد تجاوز هوایی و درست است. اما جمله با این منبع خاتمه پیدا نمی کند و آن قطع نامه ها که پشت سر هم آمده است. «(...)خاک کشور های همسایه و تجاوز(...)» را ذکر کرده است که از حالت مد نظر شما خارجش می کند. شاید لحن جمله مشکل داشت که می توانستید آن را اصلاح کنید. به دلایل فوق من به این نتیجه رسیدم که در این شما مطلب را کامل نخوانید و حذف کردید. ۲. ین جمله را چگونه توجیح می‌کنید: «استفاده و تقویت گروه های تروریستی»؟ این کاملا نمونهٔ تحقیق دست اول جانبدارانه است. شما یعنی خلاصه نوشتید: ''عدم تمایل اسرائیل به نابودی داعش'' یعنی اینکه ''اسرائیل به تقویت گروه‌های تروریستی می‌پردازد''؟ منبع آن هم چیزی به ''جمله‌ای'' که نوشته‌اید اشاره نمی‌کند. این متن اولیه بوده است: یکی دیگر از ابزارهای کسب قدرت نظامی در این ارتش استفاده و تقویت گروه های تروریستی است، به طور نمونه فرمانده اطلاعات این ارتش صراحتا عدم تمایل نظام حاکم بر اسرايیل و ارتش اسرائیل از شکست و نابودی داعش را اعلام کرده است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://news.antiwar.com/2016/06/21/israeli-intel-chief-we-dont-want-isis-defeated-in-syria/|عنوان= Israeli Intel Chief: We Don’t Want ISIS Defeated in Syria}}</ref>. بنده را متهم کردید که متونی که ارجاع می دهم را نمی خوانم.این را در قسمت انتهایی مقاله ای که به عنوان منبع ذگر کردم آوردم: "He then said Israel will do “all we can so as to not find ourselves in such a situation,” suggesting that the Israeli military is looking at direct support for ISIS as a matter of policy, and not just rhetori" همانطور که در متن بالا آمده است. منبع من گفته است که نیروی نظامی اسرائیل یا ارتش اسرائیل که ایشان فرمانده اطلاعات آن است به دنبال حمایت مستقیم از داعش است. ایرادی که به نوشته اولیه وارد بوده است. موردی بودن آن بوده است. نه جعل. تعمیم دادن از سوی من اشتباه بوده است اما منابع دیگری هست که این مشکل را هم مرتفع کند. بنابراین من مطالب را که منبع دار است، با مطالب شما ادغام می کنم تا یک نوشته متعادل به وجود بیاید. در بحث اگر دلایل قانع کننده آوردید می توانیم آنها را بررسی کنیم. از آنجا که آخرین نسخه پایدار همانست که نا گهان با حذف مطالب منبع دار تغییر کرد. فکر می کنم مشلی نباشد چند روزی این مطالب منبع دار تحمل شوند. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۳۹ (UTC) :درود بر شما. در اولین فرصت جواب می‌دهم، فعلا کمی مشغول هستم. در هر صورت لطفا تا پایان این بحث برچسپ بی‌طرفی مقاله را بر ندارید. [[کاربر:The Ocean|The Ocean]] ([[بحث کاربر:The Ocean|بحث]]) ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC) == <s>نظرخواهی برای انتقال [[ارتش اسرائیل]] به [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]</s> == <s>{{#if:{{مقاله|ارتش اسرائیل}}| * '''مقاله مبدأ''': {{trim|{{مقاله|ارتش اسرائیل}}}}{{سخ}} }} <s>{{#if:{{مقاله|نیروهای دفاعی اسرائیل}}| * '''مقاله مقصد''': {{trim|{{مقاله|نیروهای دفاعی اسرائیل}}}}{{سخ}} }} </s><s>* '''دلیل''': صفحه بحث مقاله ارتش اسرائیل را ببینید. به طور خلاصه: * «نیروی دفاعی اسرائیل»: :: نام رسمی است. :: استفاده از «ارتش اسرائیل» به جای «نیروی دفاعی اسرائیل» حساسیت جانبدارانه بودن به وجود می‌آورد. :: تقریباً همه ویکی‌های دیگر، من جمله ویکی عربی، از ترجمه «نیروی دفاعی اسرائیل» استفاده کرده‌اند. * «ارتش اسرائیل» :: برای کاربر فارسی‌زبان عبارت مصطلح‌تر است. :: «نیروی دفاعی اسرائیل» عبارتی دقیق نیست و ممکن است با فرماندهی دفاع هوایی اسرائیل ([[en:Israeli Air Defense Command|en]]) یا فرماندهی دفاع شهری اسرائیل ([[en:Home_Front_Command|en]]) اشتباه گرفته شود. :: «نیروی دفاعی اسرائیل» تنها سازمان جنگی اسرائیل است و مثلاً بر خلاف «[[نیروهای دفاع از خود ژاپن|نیروهای دفاعی ژاپن]]» هم کاربرد دفاعی دارد و هم کاربرد تهاجمی؛ بنابراین اصطلاح نیروی دفاعی اسرائیل جانبدارانه است. * «تزاحال» :: کم و بیش برای فارسی‌زبان‌ها شناخته شده است و حساسیت جانبدارانه بودن به وجود نمی‌آورد.</s> [[کاربر:nightdevil|<span style="background-color: #2E2E2E; color: #ffffff;">'''N'''<small><s>ight</s></small></span><strong style="background-color: #ffffff; color: #2E2E2E;">D</strong>]] ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۵۴ (UTC)</s> پیشنهاد می‌کنم اینجا اگر نظرسنجی نیاز است همان نظر [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای انتقال/نیروهای دفاعی اسرائیل]] را باز فعال کنید. [[کاربر:Rajabi.abolghasem|Rajabi.abolghasem]] ([[بحث کاربر:Rajabi.abolghasem|بحث]]) ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۱۶ (UTC) : خیلی ممنون {{پینگ|Rajabi.abolghasem}} عزیز. به اینکه قبلاً نبا برگزار شده بود دقت نکردم. نظرخواهی فعلی را حذف می‌کنم. [[کاربر:nightdevil|<span style="background-color: #2E2E2E; color: #ffffff;"><strong>N</strong><small><s>ight</s></small></span><strong style="background-color: #ffffff; color: #2E2E2E;">D</strong>]] ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۳۱ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (سپتامبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۲ پیوند خارجی موجود در [[ارتش اسرائیل]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=26998560 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20060430031938/http://www1.idf.il/dover/site/mainpage.asp?sl=EN&id=32 به http://www1.idf.il/DOVER/site/mainpage.asp?sl=EN&id=32 افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20070403093140/http://meria.idc.ac.il/journal/1998/issue2/jv2n2a6.html به http://meria.idc.ac.il/journal/1998/issue2/jv2n2a6.html افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۰۷ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (اکتبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۱ پیوند خارجی موجود در [[ارتش اسرائیل]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27334302 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20070830223148/http://www.israeltrade.org.cn/english/2006/07/16/22.50.24/ به http://www.israeltrade.org.cn/english/2006/07/16/22.50.24/ افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۱۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۰۸ (UTC) == درخواست به‌روزرسانی == [[کاربر:שיפוץ-ניק|שיפוץ-ניק]] ([[بحث کاربر:שיפוץ-ניק|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۹ (UTC)باید در مقدمهٔ مقاله اصلاح شود: رئیس ستاد کل کنونی [[ایال زمیر]] است، نه [[هرتزی هالوی]]. [[کاربر:שיפוץ-ניק|שיפוץ-ניק]] ([[بحث کاربر:שיפוץ-ניק|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۹ (UTC) j9q4nfcmeu3ukc9nonk4t4l4rhrl7gk 0 59155 42127402 42107505 2025-06-18T14:30:21Z لوتوس پرینسس 1350347 42127402 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name= AH-1 HueyCobra / Cobra |image= US Army AH-1G archived.jpg |caption = }}{{Infobox aircraft type |type= [[بالگرد جنگنده]] |national origin= ایالات متحده آمریکا |manufacturer= [[بل هلیکوپتر]] |designer= |first flight= ۷ سپتامبر ۱۹۶۵ |introduction= ۱۹۶۷ |retired= ۲۰۰۱ (نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا) |status= در حال خدمت |primary user= [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] <small>(در گذشته)</small> <!--Largest historical user. Please don't remove. Note USMC and Iran use [[Bell AH-1 SuperCobra]].--> |more users= نیروی هوایی ارتش ایران [[نیروی زمینی دفاع‌ازخود ژاپن]] {{سخ}}[[ارتش جمهوری کره]] {{سخ}}[[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] <!--Limit of THREE (3) 'more users' here. Please separate with{{سخ}}. Note USMC and Iran use AH-1 SuperCobra. (Yes, this is noted twice. Probably won't help either! And It didn't! Perhaps we should write it in Farsi?!)) --> |produced= ۱۹۶۷–۲۰۱۹ |number built= ۱٬۱۱۶ |developed from= [[بل یواچ-۱ ایروکوای]] |variants with their own articles= [[بل ای‌اچ-۱ سوپرکبرا]] {{سخ}}[[بل ۳۰۹ کینگ‌کبرا]] }} |} '''بِل اِی‌اِچ-۱ کبرا''' {{به انگلیسی|Bell AH-1 Cobra}} نوعی [[بالگرد جنگنده|هلیکوپتر تهاجمی]] ساخت [[بل هلیکوپتر|شرکت بل]] است که در دهه ۱۹۶۰ بر اساس هلیکوپتر چندمنظوره پرطرفدار [[بل یواچ-۱ ایروکوای|یواچ-۱ ایروکوای]] طراحی شد. این هلیکوپتر اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۵ انجام داده و از سال ۱۹۶۷ وارد [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] شد. این هلیکوپتر در دو نوع اصلی تک‌موتوره و نوع پرقدرت‌تر دوموتوره ساخته شد. تمامی مدل‌های تک موتوره با نام «هیویی کبرا» {{به انگلیسی|Huey Cobra}} شناخته می‌شوند<ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928</ref> [[پرونده:AH-1J-1.jpg|بندانگشتی|هلیکوپتر AH-1T ' سی کبرا ' در حقیقت نمونه پیشرفته تر AH-1J 'سی کبرا ' محسوب می‌شد.]] اولین نمونه‌های دو موتوره این هلیکوپتر با نام‌های '''بِل اِی‌اِچ-۱جی''' {{به انگلیسی|AH-1J}} و '''بِل اِی‌اِچ-۱تی''' {{به انگلیسی| AH-1T}} (نمونه بهبود یافته AH-1J) معروف به '''سی کبرا''' (کبرای دریایی) {{به انگلیسی|Sea Cobra}} مخصوص [[سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] ساخته شد. نمونه صادراتی ای اچ-۱جی به '''سی کبرا بین‌المللی''' {{به انگلیسی|International Sea Cobra}} معروف شد و خود دارای دو مدل با قابلیت شلیک و هدایت موشک‌های ضد تانک هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] معروف به [[تاو کبرا]] {{به انگلیسی|TOW Cobra}} مجهز به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ {{به انگلیسی|M69}}این موشک‌ها در پوزه هلیکوپتر و نمونه بدون قابلیت شلیک و هدایت این موشک‌های ضد تانک، معروف به [[نان تاو]] {{به انگلیسی|Non TOW}} بود.{{سخ}}۱۶۰ فروند از مدل [[نان تاو]] و ۶۲ فروند از مدل [[تاو]] هلیکوپتر ای اچ-۱جی سی کبرا {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} از سال ۱۹۷۴ توسط [[هوانیروز]] ارتش ایران برای پشتیبانی نیروهای زمینی ایران و مقابله با تانک‌ها، زره پوش‌ها و نفربرهای زرهی دشمنان به خدمت گرفته شد که در طول [[جنگ ایران و عراق]] بسیار بکار گرفته شد. ۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=IDF strikes destroy Iran air force attack helicopters, missile launchers {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-858170|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref>{{سخ}}نمونه‌های بعدی دو موتوره به ترتیب '''بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو''' {{به انگلیسی|AH-1W}} معروف به '''سوپر کبرا''' {{به انگلیسی| Super Cobra}} و آخرین و پیشرفته‌ترین نمونه کبرا یعنی '''بِل اِی‌اِچ-۱زِد''' {{به انگلیسی| AH-1Z}} معروف به '''وایپر''' (افعی) {{به انگلیسی| Viper}} هستند. لازم است ذکر شود نمونه '''بِل اِی‌اِچ-۱زد''' با نام زولو کبرا {{به انگلیسی|Zulu Cobra}} نیز شناخته می‌شود.<ref name="en.wikipedia.org"/> [[پرونده:Cobra Front 2.jpg|بندانگشتی|[[بالگرد AH-1W]] سپاه تفنگداران دریایی آمریکا مجهز به هشت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر]] تمامی مدل‌های هلیکوپتر کبرا در [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] از دهه ۱۹۸۰ با هلیکوپتر [[ای‌اچ-۶۴ آپاچی]] جایگزین شد. البته تعدادی از آن‌ها همچون بسیاری از هلیکوپترهای جنگی دیگر آمریکا کاربرد غیرنظامی پیدا کرده و به عنوان هلیکوپتر آتش‌نشان برای اطفای حریق جنگل‌ها استفاده می‌شوند.<ref>[http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html Recycling Helicopters: From Military Service to Public Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120722200718/http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html |date=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲}} Rotor And Wing, 2008</ref> اما مدل‌های ارتقایافته دوموتوره کبرا معروف به ای‌اچ-۱ دبلیو و ای‌اچ-۱ زد همچنان هلیکوپتر جنگنده اصلی تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده هستند. == مدل‌های مختلف بالگرد کبرا == AH-1E: مدل اولیه تهاجمی AH-1F: مدل مجهز به موشک ضد زره تاو TAH-1F: مدل آموزشی اف AH-1G: هیویی کبری مدل اولیه برای تحویل به نیروی زمینی AH-1J: سی کبری، اولین مدل ۲موتوره برای خدمت در نیروی دریایی که ایران از همین مدلهارا داراست. AH-1P: مدل ارتقا یافته و مجهز به موشکهای تاو AH-1S: اصلاح شده مدل جی، با قابلیت شلیک موشک تاو AH-1T: سی کبری اصلاح شده مدل جی با قابلیت پرواز بالاتر TH-1G: مدل آموزشی با فرامین دوگانه AH-1Q: هیویی کبری قابلیت رزم شبانه و قادر به حمل ۸ موشک تاو AH-1S: هیویی کبری TH-1S: مدل آموزشی برای رزم شبانه AH-1W: سوپر کبری، قادر به انجام رزم شبانه AH-1Z: کینگ کبری، مدل بهسازی شده AH-1W سوپرکبری AH-1RO: دراکیولا شبیه مدل W، برای صدور به رومانی {{سخ}}[[پرونده:AH-1 Cobra Operators.png|بندانگشتی|350px|{{legend|#0000ff| کاربران مدل تک‌موتوره}}{{سخ}}{{legend|#00ff00|کاربران مدل دوموتوره}}{{سخ}}{{legend|#6495ed|کاربران هر دو مدل}}{{سخ}}{{legend|#d33| کاربران سابق}}]] == مدل‌های اِی اِچ-۱جِی سی کبرا == [[File:Bell 209.jpg|thumb|بل ۲۰۹]] مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را ندارند،''' نان تاو''' (و یا نان تو) {{به انگلیسی|NON TOW}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA">https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_SuperCobra</ref> مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که به واسطه نصب [[سیستم هدف‌کیری و هدایت اپتیکی ام-۶۹]] در پوزه بالگرد، توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند، '''تاو کبرا''' {{به انگلیسی|Tow Cobra}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA"/> == تسلیحات == [[پرونده:Masada cobra1.jpg|بندانگشتی|AH-1F نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های ضد تانک ای جی ام -۷۱ " تاو"]] تمامی مدل‌ها مجهز به [[توپ چرخان]] بیست میلی‌متری سه‌لول ام-۱۹۷ هستند و تمامی مدل‌های بالگرد کبرا می‌توانند به راکت‌های هدایت ناپذیر هایدرا ۷۰ در لانچرهای هفت تایی ام-۲۶۰ یا نونزده تایی ام-۲۶۱ مجهز بشوند. {{سخ}}تمامی این مدل‌ها توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت [[موشک هدایت‌شونده ضدتانک|موشک ضد تانک]] هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند. البته لازم است ذکر شود اکثر مدل‌های ای اچ-۱جی {{به انگلیسی| AH-1J}} به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ برای هدف‌گیری و هدایت موشک‌های ضد تانک [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] در قسمت پوزه مجهز نیستند و قابلیت حمل و شلیک این موشک‌ها را ندارند و به اختصار آن‌ها را ''نان تاو'' {{به انگلیسی| Non TOW}} می‌خوانند.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_Cobra</ref> {{سخ}}مدل‌های AH-1W و AH-1Z توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک هدایت لیزری ضد تانک [[ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر]] {{به انگلیسی|AGM-114 hellfire}} و موشک‌های هوا به هوای [[ایم-۹ سایدوایندر]] را دارند<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/AGM-114_Hellfire</ref> == کاربران == ;{{AUT}} * یک فروند هلیکوپتر غیرنظامی در فرودگاه سالزبورگ ;{{BHR}} * ۱۰ ای‌اچ-۱ئی، ۶ ای‌اچ-۱پی و ۶ ای‌اچ-۱ پی آموزشی در سال ۲۰۱۰.<ref name=2010_Aero_Source>"World Military Aircraft Inventory". ''2010 Aerospace Source Book''. Aviation Week and Space Technology, January 2010.</ref> ;{{ISR}} * ۵۴ فروند در سال ۲۰۱۰ ;{{IRN}} * ۸۲ فروند فعال است. [[پنها ۲۰۹۱]] مدل بهینه‌سازی‌شده این [[هلیکوپتر تهاجمی|هلیکوپتر]] توسط شرکت [[پنها]] بدون لیسانس سازنده است. ;{{JPN}} * ۸۹ فروند ای‌اچ-۱اس بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۰ در کارخانه صنایع سنگین فوجی تحت لیسانس شرکت بل ساخته شد.<ref>[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2001/2001%20-%203028.html "Apache wins Japan deal"]. Flight International, 4 September 2001.</ref> ;{{JOR}} * ۲۲ ای‌اچ-۱اس و ۹ ای‌اچ-۱اف در سال ۲۰۱۰. ;{{PAK}} ;{{KOR}} ;{{ROC-TW}} ;{{THA}} ;{{TUR}} ;{{USA}} ** === کاربران سابق === ;{{ESP}} * نیروی دریایی [[اسپانیا]] تا سال ۱۹۸۵ ; == منابع == {{پانویس|۲}} * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928 ویکی‌پدیای انگلیسی- ۲۷ نوامبر ۲۰۰۶] {{پاک‌کن}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|AH-1 Cobra|بالگرد کبرا}} * [https://web.archive.org/web/20080214192222/http://www.bellhelicopter.textron.com/en/aircraft/military/bellAH-1Z.cfm صفحهٔ معرفی بالگرد در وبگاه شرکت سازنده] {{بالگردها و هواگردهای بالگردان}} {{هوانورد بل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بالگردها]] [[رده:بالگردهای آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:بالگردهای ایران]] [[رده:بالگردهای تک‌توربین]] [[رده:بالگردهای جنگ سرد]] [[رده:بالگردهای ساخت آمریکا]] [[رده:بالگردهای نظامی]] [[رده:تجهیزات نظامی جنگ ویتنام]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بل]] [[رده:هواگردهای تهاجمی آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای جنگ خلیج‌فارس]] [[رده:هواگردهای جنگ ویتنام]] oylom3ol2ji7dzzk4m51c7jragz2wk3 42127404 42127402 2025-06-18T14:35:58Z لوتوس پرینسس 1350347 /* کاربران */ 42127404 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name= AH-1 HueyCobra / Cobra |image= US Army AH-1G archived.jpg |caption = }}{{Infobox aircraft type |type= [[بالگرد جنگنده]] |national origin= ایالات متحده آمریکا |manufacturer= [[بل هلیکوپتر]] |designer= |first flight= ۷ سپتامبر ۱۹۶۵ |introduction= ۱۹۶۷ |retired= ۲۰۰۱ (نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا) |status= در حال خدمت |primary user= [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] <small>(در گذشته)</small> <!--Largest historical user. Please don't remove. Note USMC and Iran use [[Bell AH-1 SuperCobra]].--> |more users= نیروی هوایی ارتش ایران [[نیروی زمینی دفاع‌ازخود ژاپن]] {{سخ}}[[ارتش جمهوری کره]] {{سخ}}[[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] <!--Limit of THREE (3) 'more users' here. Please separate with{{سخ}}. Note USMC and Iran use AH-1 SuperCobra. (Yes, this is noted twice. Probably won't help either! And It didn't! Perhaps we should write it in Farsi?!)) --> |produced= ۱۹۶۷–۲۰۱۹ |number built= ۱٬۱۱۶ |developed from= [[بل یواچ-۱ ایروکوای]] |variants with their own articles= [[بل ای‌اچ-۱ سوپرکبرا]] {{سخ}}[[بل ۳۰۹ کینگ‌کبرا]] }} |} '''بِل اِی‌اِچ-۱ کبرا''' {{به انگلیسی|Bell AH-1 Cobra}} نوعی [[بالگرد جنگنده|هلیکوپتر تهاجمی]] ساخت [[بل هلیکوپتر|شرکت بل]] است که در دهه ۱۹۶۰ بر اساس هلیکوپتر چندمنظوره پرطرفدار [[بل یواچ-۱ ایروکوای|یواچ-۱ ایروکوای]] طراحی شد. این هلیکوپتر اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۵ انجام داده و از سال ۱۹۶۷ وارد [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] شد. این هلیکوپتر در دو نوع اصلی تک‌موتوره و نوع پرقدرت‌تر دوموتوره ساخته شد. تمامی مدل‌های تک موتوره با نام «هیویی کبرا» {{به انگلیسی|Huey Cobra}} شناخته می‌شوند<ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928</ref> [[پرونده:AH-1J-1.jpg|بندانگشتی|هلیکوپتر AH-1T ' سی کبرا ' در حقیقت نمونه پیشرفته تر AH-1J 'سی کبرا ' محسوب می‌شد.]] اولین نمونه‌های دو موتوره این هلیکوپتر با نام‌های '''بِل اِی‌اِچ-۱جی''' {{به انگلیسی|AH-1J}} و '''بِل اِی‌اِچ-۱تی''' {{به انگلیسی| AH-1T}} (نمونه بهبود یافته AH-1J) معروف به '''سی کبرا''' (کبرای دریایی) {{به انگلیسی|Sea Cobra}} مخصوص [[سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] ساخته شد. نمونه صادراتی ای اچ-۱جی به '''سی کبرا بین‌المللی''' {{به انگلیسی|International Sea Cobra}} معروف شد و خود دارای دو مدل با قابلیت شلیک و هدایت موشک‌های ضد تانک هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] معروف به [[تاو کبرا]] {{به انگلیسی|TOW Cobra}} مجهز به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ {{به انگلیسی|M69}}این موشک‌ها در پوزه هلیکوپتر و نمونه بدون قابلیت شلیک و هدایت این موشک‌های ضد تانک، معروف به [[نان تاو]] {{به انگلیسی|Non TOW}} بود.{{سخ}}۱۶۰ فروند از مدل [[نان تاو]] و ۶۲ فروند از مدل [[تاو]] هلیکوپتر ای اچ-۱جی سی کبرا {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} از سال ۱۹۷۴ توسط [[هوانیروز]] ارتش ایران برای پشتیبانی نیروهای زمینی ایران و مقابله با تانک‌ها، زره پوش‌ها و نفربرهای زرهی دشمنان به خدمت گرفته شد که در طول [[جنگ ایران و عراق]] بسیار بکار گرفته شد. ۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=IDF strikes destroy Iran air force attack helicopters, missile launchers {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-858170|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref>{{سخ}}نمونه‌های بعدی دو موتوره به ترتیب '''بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو''' {{به انگلیسی|AH-1W}} معروف به '''سوپر کبرا''' {{به انگلیسی| Super Cobra}} و آخرین و پیشرفته‌ترین نمونه کبرا یعنی '''بِل اِی‌اِچ-۱زِد''' {{به انگلیسی| AH-1Z}} معروف به '''وایپر''' (افعی) {{به انگلیسی| Viper}} هستند. لازم است ذکر شود نمونه '''بِل اِی‌اِچ-۱زد''' با نام زولو کبرا {{به انگلیسی|Zulu Cobra}} نیز شناخته می‌شود.<ref name="en.wikipedia.org"/> [[پرونده:Cobra Front 2.jpg|بندانگشتی|[[بالگرد AH-1W]] سپاه تفنگداران دریایی آمریکا مجهز به هشت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر]] تمامی مدل‌های هلیکوپتر کبرا در [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] از دهه ۱۹۸۰ با هلیکوپتر [[ای‌اچ-۶۴ آپاچی]] جایگزین شد. البته تعدادی از آن‌ها همچون بسیاری از هلیکوپترهای جنگی دیگر آمریکا کاربرد غیرنظامی پیدا کرده و به عنوان هلیکوپتر آتش‌نشان برای اطفای حریق جنگل‌ها استفاده می‌شوند.<ref>[http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html Recycling Helicopters: From Military Service to Public Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120722200718/http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html |date=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲}} Rotor And Wing, 2008</ref> اما مدل‌های ارتقایافته دوموتوره کبرا معروف به ای‌اچ-۱ دبلیو و ای‌اچ-۱ زد همچنان هلیکوپتر جنگنده اصلی تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده هستند. == مدل‌های مختلف بالگرد کبرا == AH-1E: مدل اولیه تهاجمی AH-1F: مدل مجهز به موشک ضد زره تاو TAH-1F: مدل آموزشی اف AH-1G: هیویی کبری مدل اولیه برای تحویل به نیروی زمینی AH-1J: سی کبری، اولین مدل ۲موتوره برای خدمت در نیروی دریایی که ایران از همین مدلهارا داراست. AH-1P: مدل ارتقا یافته و مجهز به موشکهای تاو AH-1S: اصلاح شده مدل جی، با قابلیت شلیک موشک تاو AH-1T: سی کبری اصلاح شده مدل جی با قابلیت پرواز بالاتر TH-1G: مدل آموزشی با فرامین دوگانه AH-1Q: هیویی کبری قابلیت رزم شبانه و قادر به حمل ۸ موشک تاو AH-1S: هیویی کبری TH-1S: مدل آموزشی برای رزم شبانه AH-1W: سوپر کبری، قادر به انجام رزم شبانه AH-1Z: کینگ کبری، مدل بهسازی شده AH-1W سوپرکبری AH-1RO: دراکیولا شبیه مدل W، برای صدور به رومانی {{سخ}}[[پرونده:AH-1 Cobra Operators.png|بندانگشتی|350px|{{legend|#0000ff| کاربران مدل تک‌موتوره}}{{سخ}}{{legend|#00ff00|کاربران مدل دوموتوره}}{{سخ}}{{legend|#6495ed|کاربران هر دو مدل}}{{سخ}}{{legend|#d33| کاربران سابق}}]] == مدل‌های اِی اِچ-۱جِی سی کبرا == [[File:Bell 209.jpg|thumb|بل ۲۰۹]] مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را ندارند،''' نان تاو''' (و یا نان تو) {{به انگلیسی|NON TOW}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA">https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_SuperCobra</ref> مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که به واسطه نصب [[سیستم هدف‌کیری و هدایت اپتیکی ام-۶۹]] در پوزه بالگرد، توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند، '''تاو کبرا''' {{به انگلیسی|Tow Cobra}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA"/> == تسلیحات == [[پرونده:Masada cobra1.jpg|بندانگشتی|AH-1F نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های ضد تانک ای جی ام -۷۱ " تاو"]] تمامی مدل‌ها مجهز به [[توپ چرخان]] بیست میلی‌متری سه‌لول ام-۱۹۷ هستند و تمامی مدل‌های بالگرد کبرا می‌توانند به راکت‌های هدایت ناپذیر هایدرا ۷۰ در لانچرهای هفت تایی ام-۲۶۰ یا نونزده تایی ام-۲۶۱ مجهز بشوند. {{سخ}}تمامی این مدل‌ها توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت [[موشک هدایت‌شونده ضدتانک|موشک ضد تانک]] هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند. البته لازم است ذکر شود اکثر مدل‌های ای اچ-۱جی {{به انگلیسی| AH-1J}} به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ برای هدف‌گیری و هدایت موشک‌های ضد تانک [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] در قسمت پوزه مجهز نیستند و قابلیت حمل و شلیک این موشک‌ها را ندارند و به اختصار آن‌ها را ''نان تاو'' {{به انگلیسی| Non TOW}} می‌خوانند.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_Cobra</ref> {{سخ}}مدل‌های AH-1W و AH-1Z توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک هدایت لیزری ضد تانک [[ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر]] {{به انگلیسی|AGM-114 hellfire}} و موشک‌های هوا به هوای [[ایم-۹ سایدوایندر]] را دارند<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/AGM-114_Hellfire</ref> == کاربران == ;* '''{{AUT}}''' ;** '''یک فروند هلیکوپتر غیرنظامی در فرودگاه سالزبورگ''' ;* '''{{BHR}}''' ;** '''۱۰ ای‌اچ-۱ئی، ۶ ای‌اچ-۱پی و ۶ ای‌اچ-۱ پی آموزشی در سال ۲۰۱۰.<ref name="2010_Aero_Source">"World Military Aircraft Inventory". ''2010 Aerospace Source Book''. Aviation Week and Space Technology, January 2010.</ref>''' ;* '''{{ISR}}''' ;** '''۵۴ فروند در سال ۲۰۱۰''' ;* '''{{IRN}}''' ;** '''۸۲ فروند فعال است. [[پنها ۲۰۹۱]] مدل بهینه‌سازی‌شده این [[هلیکوپتر تهاجمی|هلیکوپتر]] توسط شرکت [[پنها]] بدون لیسانس سازنده است.''' ;** '''۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0" />''' ;* '''{{JPN}}''' ;** '''۸۹ فروند ای‌اچ-۱اس بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۰ در کارخانه صنایع سنگین فوجی تحت لیسانس شرکت بل ساخته شد.<ref>[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2001/2001%20-%203028.html "Apache wins Japan deal"]. Flight International, 4 September 2001.</ref>''' ;* '''{{JOR}}''' ;** '''۲۲ ای‌اچ-۱اس و ۹ ای‌اچ-۱اف در سال ۲۰۱۰.''' ;* '''{{PAK}}''' ;* '''{{KOR}}''' ;* '''{{ROC-TW}}''' ;* '''{{THA}}''' ;* '''{{TUR}}''' ;* '''{{USA}}''' === '''کاربران سابق''' === ;* '''{{ESP}}''' ;** '''نیروی دریایی [[اسپانیا]] تا سال ۱۹۸۵''' ; == منابع == {{پانویس|۲}} * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928 ویکی‌پدیای انگلیسی- ۲۷ نوامبر ۲۰۰۶] {{پاک‌کن}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|AH-1 Cobra|بالگرد کبرا}} * [https://web.archive.org/web/20080214192222/http://www.bellhelicopter.textron.com/en/aircraft/military/bellAH-1Z.cfm صفحهٔ معرفی بالگرد در وبگاه شرکت سازنده] {{بالگردها و هواگردهای بالگردان}} {{هوانورد بل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بالگردها]] [[رده:بالگردهای آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:بالگردهای ایران]] [[رده:بالگردهای تک‌توربین]] [[رده:بالگردهای جنگ سرد]] [[رده:بالگردهای ساخت آمریکا]] [[رده:بالگردهای نظامی]] [[رده:تجهیزات نظامی جنگ ویتنام]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بل]] [[رده:هواگردهای تهاجمی آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای جنگ خلیج‌فارس]] [[رده:هواگردهای جنگ ویتنام]] bjljhmmfv5rj0hjntra3md49jp55mge 42127407 42127404 2025-06-18T14:37:15Z لوتوس پرینسس 1350347 /* کاربران */ 42127407 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name= AH-1 HueyCobra / Cobra |image= US Army AH-1G archived.jpg |caption = }}{{Infobox aircraft type |type= [[بالگرد جنگنده]] |national origin= ایالات متحده آمریکا |manufacturer= [[بل هلیکوپتر]] |designer= |first flight= ۷ سپتامبر ۱۹۶۵ |introduction= ۱۹۶۷ |retired= ۲۰۰۱ (نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا) |status= در حال خدمت |primary user= [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] <small>(در گذشته)</small> <!--Largest historical user. Please don't remove. Note USMC and Iran use [[Bell AH-1 SuperCobra]].--> |more users= نیروی هوایی ارتش ایران [[نیروی زمینی دفاع‌ازخود ژاپن]] {{سخ}}[[ارتش جمهوری کره]] {{سخ}}[[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] <!--Limit of THREE (3) 'more users' here. Please separate with{{سخ}}. Note USMC and Iran use AH-1 SuperCobra. (Yes, this is noted twice. Probably won't help either! And It didn't! Perhaps we should write it in Farsi?!)) --> |produced= ۱۹۶۷–۲۰۱۹ |number built= ۱٬۱۱۶ |developed from= [[بل یواچ-۱ ایروکوای]] |variants with their own articles= [[بل ای‌اچ-۱ سوپرکبرا]] {{سخ}}[[بل ۳۰۹ کینگ‌کبرا]] }} |} '''بِل اِی‌اِچ-۱ کبرا''' {{به انگلیسی|Bell AH-1 Cobra}} نوعی [[بالگرد جنگنده|هلیکوپتر تهاجمی]] ساخت [[بل هلیکوپتر|شرکت بل]] است که در دهه ۱۹۶۰ بر اساس هلیکوپتر چندمنظوره پرطرفدار [[بل یواچ-۱ ایروکوای|یواچ-۱ ایروکوای]] طراحی شد. این هلیکوپتر اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۵ انجام داده و از سال ۱۹۶۷ وارد [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] شد. این هلیکوپتر در دو نوع اصلی تک‌موتوره و نوع پرقدرت‌تر دوموتوره ساخته شد. تمامی مدل‌های تک موتوره با نام «هیویی کبرا» {{به انگلیسی|Huey Cobra}} شناخته می‌شوند<ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928</ref> [[پرونده:AH-1J-1.jpg|بندانگشتی|هلیکوپتر AH-1T ' سی کبرا ' در حقیقت نمونه پیشرفته تر AH-1J 'سی کبرا ' محسوب می‌شد.]] اولین نمونه‌های دو موتوره این هلیکوپتر با نام‌های '''بِل اِی‌اِچ-۱جی''' {{به انگلیسی|AH-1J}} و '''بِل اِی‌اِچ-۱تی''' {{به انگلیسی| AH-1T}} (نمونه بهبود یافته AH-1J) معروف به '''سی کبرا''' (کبرای دریایی) {{به انگلیسی|Sea Cobra}} مخصوص [[سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] ساخته شد. نمونه صادراتی ای اچ-۱جی به '''سی کبرا بین‌المللی''' {{به انگلیسی|International Sea Cobra}} معروف شد و خود دارای دو مدل با قابلیت شلیک و هدایت موشک‌های ضد تانک هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] معروف به [[تاو کبرا]] {{به انگلیسی|TOW Cobra}} مجهز به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ {{به انگلیسی|M69}}این موشک‌ها در پوزه هلیکوپتر و نمونه بدون قابلیت شلیک و هدایت این موشک‌های ضد تانک، معروف به [[نان تاو]] {{به انگلیسی|Non TOW}} بود.{{سخ}}۱۶۰ فروند از مدل [[نان تاو]] و ۶۲ فروند از مدل [[تاو]] هلیکوپتر ای اچ-۱جی سی کبرا {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} از سال ۱۹۷۴ توسط [[هوانیروز]] ارتش ایران برای پشتیبانی نیروهای زمینی ایران و مقابله با تانک‌ها، زره پوش‌ها و نفربرهای زرهی دشمنان به خدمت گرفته شد که در طول [[جنگ ایران و عراق]] بسیار بکار گرفته شد. ۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=IDF strikes destroy Iran air force attack helicopters, missile launchers {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-858170|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref>{{سخ}}نمونه‌های بعدی دو موتوره به ترتیب '''بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو''' {{به انگلیسی|AH-1W}} معروف به '''سوپر کبرا''' {{به انگلیسی| Super Cobra}} و آخرین و پیشرفته‌ترین نمونه کبرا یعنی '''بِل اِی‌اِچ-۱زِد''' {{به انگلیسی| AH-1Z}} معروف به '''وایپر''' (افعی) {{به انگلیسی| Viper}} هستند. لازم است ذکر شود نمونه '''بِل اِی‌اِچ-۱زد''' با نام زولو کبرا {{به انگلیسی|Zulu Cobra}} نیز شناخته می‌شود.<ref name="en.wikipedia.org"/> [[پرونده:Cobra Front 2.jpg|بندانگشتی|[[بالگرد AH-1W]] سپاه تفنگداران دریایی آمریکا مجهز به هشت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر]] تمامی مدل‌های هلیکوپتر کبرا در [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] از دهه ۱۹۸۰ با هلیکوپتر [[ای‌اچ-۶۴ آپاچی]] جایگزین شد. البته تعدادی از آن‌ها همچون بسیاری از هلیکوپترهای جنگی دیگر آمریکا کاربرد غیرنظامی پیدا کرده و به عنوان هلیکوپتر آتش‌نشان برای اطفای حریق جنگل‌ها استفاده می‌شوند.<ref>[http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html Recycling Helicopters: From Military Service to Public Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120722200718/http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html |date=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲}} Rotor And Wing, 2008</ref> اما مدل‌های ارتقایافته دوموتوره کبرا معروف به ای‌اچ-۱ دبلیو و ای‌اچ-۱ زد همچنان هلیکوپتر جنگنده اصلی تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده هستند. == مدل‌های مختلف بالگرد کبرا == AH-1E: مدل اولیه تهاجمی AH-1F: مدل مجهز به موشک ضد زره تاو TAH-1F: مدل آموزشی اف AH-1G: هیویی کبری مدل اولیه برای تحویل به نیروی زمینی AH-1J: سی کبری، اولین مدل ۲موتوره برای خدمت در نیروی دریایی که ایران از همین مدلهارا داراست. AH-1P: مدل ارتقا یافته و مجهز به موشکهای تاو AH-1S: اصلاح شده مدل جی، با قابلیت شلیک موشک تاو AH-1T: سی کبری اصلاح شده مدل جی با قابلیت پرواز بالاتر TH-1G: مدل آموزشی با فرامین دوگانه AH-1Q: هیویی کبری قابلیت رزم شبانه و قادر به حمل ۸ موشک تاو AH-1S: هیویی کبری TH-1S: مدل آموزشی برای رزم شبانه AH-1W: سوپر کبری، قادر به انجام رزم شبانه AH-1Z: کینگ کبری، مدل بهسازی شده AH-1W سوپرکبری AH-1RO: دراکیولا شبیه مدل W، برای صدور به رومانی {{سخ}}[[پرونده:AH-1 Cobra Operators.png|بندانگشتی|350px|{{legend|#0000ff| کاربران مدل تک‌موتوره}}{{سخ}}{{legend|#00ff00|کاربران مدل دوموتوره}}{{سخ}}{{legend|#6495ed|کاربران هر دو مدل}}{{سخ}}{{legend|#d33| کاربران سابق}}]] == مدل‌های اِی اِچ-۱جِی سی کبرا == [[File:Bell 209.jpg|thumb|بل ۲۰۹]] مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را ندارند،''' نان تاو''' (و یا نان تو) {{به انگلیسی|NON TOW}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA">https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_SuperCobra</ref> مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که به واسطه نصب [[سیستم هدف‌کیری و هدایت اپتیکی ام-۶۹]] در پوزه بالگرد، توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند، '''تاو کبرا''' {{به انگلیسی|Tow Cobra}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA"/> == تسلیحات == [[پرونده:Masada cobra1.jpg|بندانگشتی|AH-1F نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های ضد تانک ای جی ام -۷۱ " تاو"]] تمامی مدل‌ها مجهز به [[توپ چرخان]] بیست میلی‌متری سه‌لول ام-۱۹۷ هستند و تمامی مدل‌های بالگرد کبرا می‌توانند به راکت‌های هدایت ناپذیر هایدرا ۷۰ در لانچرهای هفت تایی ام-۲۶۰ یا نونزده تایی ام-۲۶۱ مجهز بشوند. {{سخ}}تمامی این مدل‌ها توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت [[موشک هدایت‌شونده ضدتانک|موشک ضد تانک]] هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند. البته لازم است ذکر شود اکثر مدل‌های ای اچ-۱جی {{به انگلیسی| AH-1J}} به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ برای هدف‌گیری و هدایت موشک‌های ضد تانک [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] در قسمت پوزه مجهز نیستند و قابلیت حمل و شلیک این موشک‌ها را ندارند و به اختصار آن‌ها را ''نان تاو'' {{به انگلیسی| Non TOW}} می‌خوانند.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_Cobra</ref> {{سخ}}مدل‌های AH-1W و AH-1Z توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک هدایت لیزری ضد تانک [[ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر]] {{به انگلیسی|AGM-114 hellfire}} و موشک‌های هوا به هوای [[ایم-۹ سایدوایندر]] را دارند<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/AGM-114_Hellfire</ref> == کاربران == * '''{{AUT}}''' :* '''یک فروند هلیکوپتر غیرنظامی در فرودگاه سالزبورگ''' * '''{{BHR}}''' :* '''۱۰ ای‌اچ-۱ئی، ۶ ای‌اچ-۱پی و ۶ ای‌اچ-۱ پی آموزشی در سال ۲۰۱۰.<ref name="2010_Aero_Source">"World Military Aircraft Inventory". ''2010 Aerospace Source Book''. Aviation Week and Space Technology, January 2010.</ref>''' * '''{{ISR}}''' :* '''۵۴ فروند در سال ۲۰۱۰''' * '''{{IRN}}''' :* '''۸۲ فروند فعال است. [[پنها ۲۰۹۱]] مدل بهینه‌سازی‌شده این [[هلیکوپتر تهاجمی|هلیکوپتر]] توسط شرکت [[پنها]] بدون لیسانس سازنده است.''' :* '''۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0" />''' * '''{{JPN}}''' :* '''۸۹ فروند ای‌اچ-۱اس بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۰ در کارخانه صنایع سنگین فوجی تحت لیسانس شرکت بل ساخته شد.<ref>[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2001/2001%20-%203028.html "Apache wins Japan deal"]. Flight International, 4 September 2001.</ref>''' * '''{{JOR}}''' :* '''۲۲ ای‌اچ-۱اس و ۹ ای‌اچ-۱اف در سال ۲۰۱۰.''' * '''{{PAK}}''' * '''{{KOR}}''' * '''{{ROC-TW}}''' * '''{{THA}}''' * '''{{TUR}}''' * '''{{USA}}''' === '''کاربران سابق''' === * '''{{ESP}}''' :* '''نیروی دریایی [[اسپانیا]] تا سال ۱۹۸۵''' == منابع == {{پانویس|۲}} * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928 ویکی‌پدیای انگلیسی- ۲۷ نوامبر ۲۰۰۶] {{پاک‌کن}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|AH-1 Cobra|بالگرد کبرا}} * [https://web.archive.org/web/20080214192222/http://www.bellhelicopter.textron.com/en/aircraft/military/bellAH-1Z.cfm صفحهٔ معرفی بالگرد در وبگاه شرکت سازنده] {{بالگردها و هواگردهای بالگردان}} {{هوانورد بل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بالگردها]] [[رده:بالگردهای آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:بالگردهای ایران]] [[رده:بالگردهای تک‌توربین]] [[رده:بالگردهای جنگ سرد]] [[رده:بالگردهای ساخت آمریکا]] [[رده:بالگردهای نظامی]] [[رده:تجهیزات نظامی جنگ ویتنام]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بل]] [[رده:هواگردهای تهاجمی آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای جنگ خلیج‌فارس]] [[رده:هواگردهای جنگ ویتنام]] qztaw90sqjzjs0kfrvmckt48bcn5ukv 42127408 42127407 2025-06-18T14:37:43Z لوتوس پرینسس 1350347 /* کاربران */ 42127408 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name= AH-1 HueyCobra / Cobra |image= US Army AH-1G archived.jpg |caption = }}{{Infobox aircraft type |type= [[بالگرد جنگنده]] |national origin= ایالات متحده آمریکا |manufacturer= [[بل هلیکوپتر]] |designer= |first flight= ۷ سپتامبر ۱۹۶۵ |introduction= ۱۹۶۷ |retired= ۲۰۰۱ (نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا) |status= در حال خدمت |primary user= [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] <small>(در گذشته)</small> <!--Largest historical user. Please don't remove. Note USMC and Iran use [[Bell AH-1 SuperCobra]].--> |more users= نیروی هوایی ارتش ایران [[نیروی زمینی دفاع‌ازخود ژاپن]] {{سخ}}[[ارتش جمهوری کره]] {{سخ}}[[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] <!--Limit of THREE (3) 'more users' here. Please separate with{{سخ}}. Note USMC and Iran use AH-1 SuperCobra. (Yes, this is noted twice. Probably won't help either! And It didn't! Perhaps we should write it in Farsi?!)) --> |produced= ۱۹۶۷–۲۰۱۹ |number built= ۱٬۱۱۶ |developed from= [[بل یواچ-۱ ایروکوای]] |variants with their own articles= [[بل ای‌اچ-۱ سوپرکبرا]] {{سخ}}[[بل ۳۰۹ کینگ‌کبرا]] }} |} '''بِل اِی‌اِچ-۱ کبرا''' {{به انگلیسی|Bell AH-1 Cobra}} نوعی [[بالگرد جنگنده|هلیکوپتر تهاجمی]] ساخت [[بل هلیکوپتر|شرکت بل]] است که در دهه ۱۹۶۰ بر اساس هلیکوپتر چندمنظوره پرطرفدار [[بل یواچ-۱ ایروکوای|یواچ-۱ ایروکوای]] طراحی شد. این هلیکوپتر اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۵ انجام داده و از سال ۱۹۶۷ وارد [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] شد. این هلیکوپتر در دو نوع اصلی تک‌موتوره و نوع پرقدرت‌تر دوموتوره ساخته شد. تمامی مدل‌های تک موتوره با نام «هیویی کبرا» {{به انگلیسی|Huey Cobra}} شناخته می‌شوند<ref name="en.wikipedia.org">https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928</ref> [[پرونده:AH-1J-1.jpg|بندانگشتی|هلیکوپتر AH-1T ' سی کبرا ' در حقیقت نمونه پیشرفته تر AH-1J 'سی کبرا ' محسوب می‌شد.]] اولین نمونه‌های دو موتوره این هلیکوپتر با نام‌های '''بِل اِی‌اِچ-۱جی''' {{به انگلیسی|AH-1J}} و '''بِل اِی‌اِچ-۱تی''' {{به انگلیسی| AH-1T}} (نمونه بهبود یافته AH-1J) معروف به '''سی کبرا''' (کبرای دریایی) {{به انگلیسی|Sea Cobra}} مخصوص [[سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا|نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا]] ساخته شد. نمونه صادراتی ای اچ-۱جی به '''سی کبرا بین‌المللی''' {{به انگلیسی|International Sea Cobra}} معروف شد و خود دارای دو مدل با قابلیت شلیک و هدایت موشک‌های ضد تانک هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] معروف به [[تاو کبرا]] {{به انگلیسی|TOW Cobra}} مجهز به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ {{به انگلیسی|M69}}این موشک‌ها در پوزه هلیکوپتر و نمونه بدون قابلیت شلیک و هدایت این موشک‌های ضد تانک، معروف به [[نان تاو]] {{به انگلیسی|Non TOW}} بود.{{سخ}}۱۶۰ فروند از مدل [[نان تاو]] و ۶۲ فروند از مدل [[تاو]] هلیکوپتر ای اچ-۱جی سی کبرا {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} از سال ۱۹۷۴ توسط [[هوانیروز]] ارتش ایران برای پشتیبانی نیروهای زمینی ایران و مقابله با تانک‌ها، زره پوش‌ها و نفربرهای زرهی دشمنان به خدمت گرفته شد که در طول [[جنگ ایران و عراق]] بسیار بکار گرفته شد. ۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=IDF strikes destroy Iran air force attack helicopters, missile launchers {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-858170|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref>{{سخ}}نمونه‌های بعدی دو موتوره به ترتیب '''بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو''' {{به انگلیسی|AH-1W}} معروف به '''سوپر کبرا''' {{به انگلیسی| Super Cobra}} و آخرین و پیشرفته‌ترین نمونه کبرا یعنی '''بِل اِی‌اِچ-۱زِد''' {{به انگلیسی| AH-1Z}} معروف به '''وایپر''' (افعی) {{به انگلیسی| Viper}} هستند. لازم است ذکر شود نمونه '''بِل اِی‌اِچ-۱زد''' با نام زولو کبرا {{به انگلیسی|Zulu Cobra}} نیز شناخته می‌شود.<ref name="en.wikipedia.org"/> [[پرونده:Cobra Front 2.jpg|بندانگشتی|[[بالگرد AH-1W]] سپاه تفنگداران دریایی آمریکا مجهز به هشت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر]] تمامی مدل‌های هلیکوپتر کبرا در [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] از دهه ۱۹۸۰ با هلیکوپتر [[ای‌اچ-۶۴ آپاچی]] جایگزین شد. البته تعدادی از آن‌ها همچون بسیاری از هلیکوپترهای جنگی دیگر آمریکا کاربرد غیرنظامی پیدا کرده و به عنوان هلیکوپتر آتش‌نشان برای اطفای حریق جنگل‌ها استفاده می‌شوند.<ref>[http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html Recycling Helicopters: From Military Service to Public Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120722200718/http://www.aviationtoday.com/rw/military/attack/Recycling-Helicopters-From-Military-Service-to-Public-Service_27338.html |date=۲۲ ژوئیه ۲۰۱۲}} Rotor And Wing, 2008</ref> اما مدل‌های ارتقایافته دوموتوره کبرا معروف به ای‌اچ-۱ دبلیو و ای‌اچ-۱ زد همچنان هلیکوپتر جنگنده اصلی تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده هستند. == مدل‌های مختلف بالگرد کبرا == AH-1E: مدل اولیه تهاجمی AH-1F: مدل مجهز به موشک ضد زره تاو TAH-1F: مدل آموزشی اف AH-1G: هیویی کبری مدل اولیه برای تحویل به نیروی زمینی AH-1J: سی کبری، اولین مدل ۲موتوره برای خدمت در نیروی دریایی که ایران از همین مدلهارا داراست. AH-1P: مدل ارتقا یافته و مجهز به موشکهای تاو AH-1S: اصلاح شده مدل جی، با قابلیت شلیک موشک تاو AH-1T: سی کبری اصلاح شده مدل جی با قابلیت پرواز بالاتر TH-1G: مدل آموزشی با فرامین دوگانه AH-1Q: هیویی کبری قابلیت رزم شبانه و قادر به حمل ۸ موشک تاو AH-1S: هیویی کبری TH-1S: مدل آموزشی برای رزم شبانه AH-1W: سوپر کبری، قادر به انجام رزم شبانه AH-1Z: کینگ کبری، مدل بهسازی شده AH-1W سوپرکبری AH-1RO: دراکیولا شبیه مدل W، برای صدور به رومانی {{سخ}}[[پرونده:AH-1 Cobra Operators.png|بندانگشتی|350px|{{legend|#0000ff| کاربران مدل تک‌موتوره}}{{سخ}}{{legend|#00ff00|کاربران مدل دوموتوره}}{{سخ}}{{legend|#6495ed|کاربران هر دو مدل}}{{سخ}}{{legend|#d33| کاربران سابق}}]] == مدل‌های اِی اِچ-۱جِی سی کبرا == [[File:Bell 209.jpg|thumb|بل ۲۰۹]] مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را ندارند،''' نان تاو''' (و یا نان تو) {{به انگلیسی|NON TOW}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA">https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_SuperCobra</ref> مدلهایی از بالگرد '''بل ای‌اچ-۱جِی سی کبرا''' {{به انگلیسی|AH-1J Sea Cobra}} که به واسطه نصب [[سیستم هدف‌کیری و هدایت اپتیکی ام-۶۹]] در پوزه بالگرد، توانایی حمل و شلیک موشک ضد زره [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند، '''تاو کبرا''' {{به انگلیسی|Tow Cobra}}خوانده می‌شوند.<ref name="ReferenceA"/> == تسلیحات == [[پرونده:Masada cobra1.jpg|بندانگشتی|AH-1F نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های ضد تانک ای جی ام -۷۱ " تاو"]] تمامی مدل‌ها مجهز به [[توپ چرخان]] بیست میلی‌متری سه‌لول ام-۱۹۷ هستند و تمامی مدل‌های بالگرد کبرا می‌توانند به راکت‌های هدایت ناپذیر هایدرا ۷۰ در لانچرهای هفت تایی ام-۲۶۰ یا نونزده تایی ام-۲۶۱ مجهز بشوند. {{سخ}}تمامی این مدل‌ها توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت [[موشک هدایت‌شونده ضدتانک|موشک ضد تانک]] هدایت سیمی [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] را دارند. البته لازم است ذکر شود اکثر مدل‌های ای اچ-۱جی {{به انگلیسی| AH-1J}} به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ برای هدف‌گیری و هدایت موشک‌های ضد تانک [[بی‌جی‌ام-۷۱ تاو]] در قسمت پوزه مجهز نیستند و قابلیت حمل و شلیک این موشک‌ها را ندارند و به اختصار آن‌ها را ''نان تاو'' {{به انگلیسی| Non TOW}} می‌خوانند.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_Cobra</ref> {{سخ}}مدل‌های AH-1W و AH-1Z توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک هدایت لیزری ضد تانک [[ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر]] {{به انگلیسی|AGM-114 hellfire}} و موشک‌های هوا به هوای [[ایم-۹ سایدوایندر]] را دارند<ref name="en.wikipedia.org"/><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/AGM-114_Hellfire</ref> == کاربران == * {{AUT}} :* یک فروند هلیکوپتر غیرنظامی در فرودگاه سالزبورگ * {{BHR}} :* ۱۰ ای‌اچ-۱ئی، ۶ ای‌اچ-۱پی و ۶ ای‌اچ-۱ پی آموزشی در سال ۲۰۱۰.<ref name="2010_Aero_Source">"World Military Aircraft Inventory". ''2010 Aerospace Source Book''. Aviation Week and Space Technology, January 2010.</ref> * {{ISR}} :* ۵۴ فروند در سال ۲۰۱۰ * {{IRN}} :* ۸۲ فروند فعال است. [[پنها ۲۰۹۱]] مدل بهینه‌سازی‌شده این [[هلیکوپتر تهاجمی|هلیکوپتر]] توسط شرکت [[پنها]] بدون لیسانس سازنده است. :* ۵ هلیکوپتر توسط نیروی هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ سرنگون شدند.<ref name=":0" /> * {{JPN}} :* ۸۹ فروند ای‌اچ-۱اس بین سال‌های ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۰ در کارخانه صنایع سنگین فوجی تحت لیسانس شرکت بل ساخته شد.<ref>[http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/2001/2001%20-%203028.html "Apache wins Japan deal"]. Flight International, 4 September 2001.</ref> * {{JOR}} :* ۲۲ ای‌اچ-۱اس و ۹ ای‌اچ-۱اف در سال ۲۰۱۰. * {{PAK}} * {{KOR}} * {{ROC-TW}} * {{THA}} * {{TUR}} * {{USA}} === کاربران سابق === * {{ESP}} :* نیروی دریایی [[اسپانیا]] تا سال ۱۹۸۵ == منابع == {{پانویس|۲}} * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928 ویکی‌پدیای انگلیسی- ۲۷ نوامبر ۲۰۰۶] {{پاک‌کن}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|AH-1 Cobra|بالگرد کبرا}} * [https://web.archive.org/web/20080214192222/http://www.bellhelicopter.textron.com/en/aircraft/military/bellAH-1Z.cfm صفحهٔ معرفی بالگرد در وبگاه شرکت سازنده] {{بالگردها و هواگردهای بالگردان}} {{هوانورد بل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بالگردها]] [[رده:بالگردهای آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:بالگردهای ایران]] [[رده:بالگردهای تک‌توربین]] [[رده:بالگردهای جنگ سرد]] [[رده:بالگردهای ساخت آمریکا]] [[رده:بالگردهای نظامی]] [[رده:تجهیزات نظامی جنگ ویتنام]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بل]] [[رده:هواگردهای تهاجمی آمریکایی دهه ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای جنگ خلیج‌فارس]] [[رده:هواگردهای جنگ ویتنام]] g2pd8yiolu8ruw9qh91noohb8mcw3dd 0 64617 42128056 42122487 2025-06-19T07:27:07Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[ولایت دایکندی]] 42128056 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ولایت دایکندی]] 5h6klh70efdepuacaj45y8dgqze8ls8 0 67622 42127310 42127303 2025-06-18T12:10:14Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* فرهنگ */ 42127310 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود. این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت ویسیگوت‌ها، یهودیان در شبه‌جزیره ایبری با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت سلطنت اسلامی تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به مسیحیت بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود 200,000 یهودی از اسپانیا [[اخراج یهودیان از اسپانیا|اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند امپراتوری عثمانی، آفریقای شمالی، ایتالیا، هلند و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای کریپتو-یهودیت را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود. تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و [[گمارا]] که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود. این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> است. [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد، و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲، رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند. == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] 88jba053u4ez1wn6rnyl0ajw3y1s45n 42127313 42127310 2025-06-18T12:12:56Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* دین */ 42127313 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود. این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت ویسیگوت‌ها، یهودیان در شبه‌جزیره ایبری با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت سلطنت اسلامی تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به مسیحیت بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود 200,000 یهودی از اسپانیا [[اخراج یهودیان از اسپانیا|اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند امپراتوری عثمانی، آفریقای شمالی، ایتالیا، هلند و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای کریپتو-یهودیت را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و [[گمارا]] که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود. این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> است. [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد، و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲، رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند. == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] p3asj8qyo0xx8g5dbzwuehoxw6drstw 42127393 42127313 2025-06-18T13:58:28Z MohsenAkbarnejad 1306532 زبان‌ها 42127393 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود. این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت ویسیگوت‌ها، یهودیان در شبه‌جزیره ایبری با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت سلطنت اسلامی تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به مسیحیت بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود 200,000 یهودی از اسپانیا [[اخراج یهودیان از اسپانیا|اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند امپراتوری عثمانی، آفریقای شمالی، ایتالیا، هلند و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای کریپتو-یهودیت را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و [[گمارا]] که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود. این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> است. [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد، و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲، رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند. ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی]] (یونانی کوینه) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری [[یونانی]] رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[لدینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند یهودی-فارسی، یهودی-عربی و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور [[صهیونیسم]] در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس [[دولت اسرائیل]] در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، [[ایالات متحده]] بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] g0ysulnt4kw8viw5oblfn7py5e58o5a 42127396 42127393 2025-06-18T14:03:28Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* زبان‌ها */ 42127396 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود. این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت ویسیگوت‌ها، یهودیان در شبه‌جزیره ایبری با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت سلطنت اسلامی تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به مسیحیت بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود 200,000 یهودی از اسپانیا [[اخراج یهودیان از اسپانیا|اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند امپراتوری عثمانی، آفریقای شمالی، ایتالیا، هلند و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای کریپتو-یهودیت را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و [[گمارا]] که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود. این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> است. [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد، و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲، رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند. ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی]] (یونانی کوینه) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری [[یونانی]] رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[لدینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند یهودی-فارسی، یهودی-عربی و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور [[صهیونیسم]] در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس [[دولت اسرائیل]] در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، [[ایالات متحده]] بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] nx5ucdlq7430lrp90my1won7ria36ju 42127400 42127396 2025-06-18T14:07:22Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* زبان‌ها */ 42127400 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود. این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت ویسیگوت‌ها، یهودیان در شبه‌جزیره ایبری با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت سلطنت اسلامی تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به مسیحیت بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود 200,000 یهودی از اسپانیا [[اخراج یهودیان از اسپانیا|اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند امپراتوری عثمانی، آفریقای شمالی، ایتالیا، هلند و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای کریپتو-یهودیت را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و [[گمارا]] که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود. این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> است. [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد، و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲، رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند. ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] 1m6bvpcs1l0jcexb0p2iz9hfmkvucr0 42127474 42127400 2025-06-18T17:00:20Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* ضرب‌المثل‌ها */ 42127474 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند. به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط رومی‌ها فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت هیرودی را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان استان یهودا ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> جنگ‌های یهودی-رومی، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با نابودی اورشلیم و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای فریسی تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی یهودیت ربانی شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در پالستین سوریه (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت رهبری سیاسی مبعوث، که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و [[سورا]] در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها دوره گئونی در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون ساموئل ابن نغریلا، یودا حلیوی و سلیمان ابن جبیل، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری (اوج آن در 1391) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] de66jruoey4mw8nv1s5vua8kdh27dj0 42127527 42127474 2025-06-18T17:18:30Z MohsenAkbarnejad 1306532 42127527 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=2021|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|پیوند نویسنده=Erich S. Gruen|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از جنگ‌های یهودی-رومانی، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[فرانکیا]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] n1s3qxyfq0wteubgllbpofhqt1g9fp4 42127530 42127527 2025-06-18T17:21:57Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* دوران میانه */ 42127530 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=2021|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|پیوند نویسنده=Erich S. Gruen|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] g1s04enfidg8t9v61jyzgfeq63m02b2 42127535 42127530 2025-06-18T17:47:55Z MohsenAkbarnejad 1306532 42127535 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == [[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]] در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}} در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر لاکیش در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=۲۰۲۱|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|نام=Erich S.|نام خانوادگی=Gruen|صفحه=۱۴۶۱|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] rd0tbabxvg6wdufttehi2gx5mk5nqwm 42127536 42127535 2025-06-18T17:49:07Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* تاریخ */ 42127536 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}[[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]]در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر [[تل لاچیش|لاچیش]] در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=۲۰۲۱|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|نام=Erich S.|نام خانوادگی=Gruen|صفحه=۱۴۶۱|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت [[یهودا]] منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه [[گلیل]] به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت کشروت (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شابات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان [[شابات]]، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. سه جشن بزرگ زیارتی زمانی در [[اورشلیم]] هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل پسح (عید پسح) است که خروج یهودیان از مصر را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام سدِر جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از سکوت که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و شاوووت که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، خروج بنی‌اسرائیل از مصر با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] grdynqe21984cjhldtxa6jena1opx63 42127537 42127536 2025-06-18T17:58:40Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* دوره دوم معبد */ 42127537 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}[[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]]در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر [[تل لاچیش|لاچیش]] در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=۲۰۲۱|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|نام=Erich S.|نام خانوادگی=Gruen|صفحه=۱۴۶۱|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت یهودا منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه گلیل به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت [[کشروت]] (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شبات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان شبات، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. [[شالوش رگالیم|سه جشن بزرگ زیارتی]] زمانی در اورشلیم هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل [[پسح]] (عید پسح) است که [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج یهودیان از مصر]] را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام [[سدر پسح|سدِر]] جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از [[سوکوت]] که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و [[شاووعوت]] که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر]] با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] j6u2f5vh8bsq58ia00i093nlhnr7i5u 42128052 42127537 2025-06-19T07:25:31Z MohsenAkbarnejad 1306532 /* ریشهٔ قوم یهود */ 42128052 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. یعقوب که پس از نبرد با فرشته، اسرائیل نامیده شد، دوازده پسر داشت و به دلیل قحطی به [[مصر]] مهاجرت کرد. نسل‌های بعدی او که به [[دوازده قبیله اسرائیل]] تبدیل شدند، توسط [[فرعون]] به بردگی گرفته شدند. پس از نسل‌ها بندگی، [[موسی]] که در دربار مصر بزرگ شده بود، بنی‌اسرائیل را در [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج از مصر]] رهبری کرد. پس از [[عبور از دریای سرخ]]، دریافت شریعت در کوه سینا و چهل سال سرگردانی در بیابان، موسی در آستانه ورود به [[کنعان]] درگذشت. تحت سرپرستی جانشینش، [[یوشع بن نون]]، بنی‌اسرائیل از [[رود اردن]] عبور کرده و کنعان را فتح کردند.<ref>Meyers, Eric M.; Rogerson, John (1997). "The World of the Hebrew Bible". In Chilton, Bruce; Kee, Howard Clark; Meyers, Eric M.; Rogerson, John; Levine, Amy-Jill; Saldarini, Anthony J. (eds.). ''The Cambridge Companion to the Bible''. Cambridge University Press. p. 39. ISBN <bdi>9780521481441</bdi>.</ref> تحقیقات مدرن معمولاً ریشه‌های اسرائیل باستان را به عنوان بخشی از جمعیت بومی کنعان می‌داند. بر اساس این دیدگاه، اسرائیلیان اولیه احتمالاً از عناصر متنوعی تشکیل شده بودند که از جامعه [[عصر برنز]] آخرین دوره گرفته شده بودند، از جمله دهقانان روستایی، مردمان پیشین ساکن، کشاورزان آواره و گروه‌های دامدار. همچنین ممکن است عناصر اضافی شامل بردگان سامی فراری از مصر بوده باشند، که احتمالاً بخشی از جمعیت در حال ظهور اسرائیلیان را تشکیل می‌دادند.<ref>Killebrew, Ann E. (2006). "The Emergence of Ancient Israel: The Social Boundaries of a "Mixed Multitude" in Canaan". In Maeir, Aren M.; de Miroschedji, Pierre (eds.). 'I Will Speak the Riddles of Ancient Times': Archaeological and Historical Studies in Honor of Amihai Mazar on the Occasion of his Sixtieth Birthday. Winona Lake, IN: Eisenbrauns. pp. 571.</ref><ref>Faust, Avraham (2006). Israel's Ethnogenesis: Settlement, Interaction, Expansion and Resistance. London: Equinox. pp. 186–187</ref> مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}[[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]]در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر [[تل لاچیش|لاچیش]] در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=۲۰۲۱|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|نام=Erich S.|نام خانوادگی=Gruen|صفحه=۱۴۶۱|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت یهودا منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه گلیل به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == فرهنگ == === دین === {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت [[کشروت]] (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شبات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان شبات، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. [[شالوش رگالیم|سه جشن بزرگ زیارتی]] زمانی در اورشلیم هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل [[پسح]] (عید پسح) است که [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج یهودیان از مصر]] را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام [[سدر پسح|سدِر]] جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از [[سوکوت]] که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و [[شاووعوت]] که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر]] با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> ===زبان‌ها=== در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|alt=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] rymknz5da6fje22nshjjno0f8k5r55x 42128071 42128052 2025-06-19T08:01:59Z MohsenAkbarnejad 1306532 42128071 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | image = Star of David.svg | caption = [[ستاره داوود]]، نمادی متعلق به یهودیان |group = قوم یهود-بنی إسرائیل |native_name = {{عبری|יהודים}} (یهودیم) |population = '''۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰''' |region1 = {{پرچم|اسرائیل}} |pop1 = ۶٬۰۴۲٬۰۰۰ |ref1 = |region2 = {{پرچم|ایالات متحده}} |pop2 = ۵٬۷۰۰٬۰۰۰ (تاکنون) |ref2 = |region3 = {{پرچم|فرانسه}} |pop3 = ۴۸۰٬۰۰۰ |ref3 = |region4 = {{پرچم|کانادا}} |pop4 = ۳۷۵٬۰۰۰ |ref4 = |region5 = {{Nowrap|{{پرچم|بریتانیا}}}} |pop5 = ۲۹۱٬۰۰۰ |ref5 = |region6 = {{پرچم|روسیه}} |pop6 = ۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ |ref6 = |region7 = {{پرچم|آرژانتین}} |pop7 = ۱۸۲٬۳۰۰ |ref7 = |region8 = {{پرچم|آلمان}} |pop8 = ۱۱۹٬۰۰۰ |ref8 = |region9 = {{پرچم|استرالیا}} |pop9 = ۱۰۷٬۵۰۰ |ref9 = |region10 = {{پرچم|برزیل}} |pop10 = ۹۵٬۳۰۰ |ref10 = |region11 = {{پرچم|آفریقای جنوبی}} |pop11 = ۷۰٬۸۰۰ |ref11 = |region12 = {{پرچم|اوکراین}} |pop12 = ۶۷٬۰۰۰–۲۰۰٬۰۰۰ |ref12 = |region13 = {{پرچم|مجارستان}} |pop13 = ۴۸٬۶۰۰ |ref13 = |region14 = {{پرچم|مکزیک}} |pop14 = ۳۹٬۴۰۰ |ref14 = |region15 = {{پرچم|بلژیک}} |pop15 = ۳۰٬۳۰۰ |ref15 = |region16 = {{پرچم|هلند}} |pop16 = ۳۰٬۰۰۰ |ref16 = |region17 = {{پرچم|ایتالیا}} |pop17 = ۲۸٬۴۰۰ |ref17 = |region18 = {{پرچم|ترکیه}} |pop18 = ۲۶٬۰۰۰ |ref18 = |region19 = {{پرچم|ایران}} |pop19 =۱۵۰۰۰ |ref19 = |region20 = سایر کشورها |pop20 = ۲۵۰٬۲۰۰ |ref20 = |languages = '''زبان‌های گفتاری غالب:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان انگلیسی]]|[[زبان عبری]]|[[زبان روسی]]| [[vernacular]] زبان‌های {{Allow wrap|دیگر کشورها در [[Jewish diaspora|جماعت یهودیان پراکنده]]}}}} '''زبان‌های تاریخی:'''{{سخ}}{{Hlist|[[زبان ییدیش]]|[[زبان لادینو]]|[[Judeo-Arabic languages|Judeo-Arabic]]|[[Jewish languages|others]]}} '''زبان‌های سری:'''{{سخ}}{{Hlist|[[عبری انجیلی]]|[[زبان آرامی]]}} |religions = [[پرونده:Star of David.svg|10px]] [[یهودیت]] |related = سایر [[شام (سرزمین)|اهالی شام]]،<ref>{{Cite news|title=Studies Show Jews’ Genetic Similarity|first= Nicholas|last= Wade|date=June 9, 2010|url=http://www.nytimes.com/2010/06/10/science/10jews.html?_r=0|work=New York Times}}</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1007/s004390000426|url=http://www.ucl.ac.uk/tcga/tcgapdf/Nebel-HG-00-IPArabs.pdf|title=High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews|year=2000|last1=Nebel|first1=Almut|last2=Filon|first2=Dvora|last3=Weiss|first3=Deborah A.|last4=Weale|first4=Michael|last5=Faerman|first5=Marina|last6=Oppenheim|first6=Ariella|last7=Thomas|first7=Mark G.|journal=Human Genetics|volume=107|issue=6|pages=630–41|pmid=11153918 | issn = 0340-6717}}</ref><ref name="evolutsioon">{{Cite journal|pmid=15300852|url=http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|year=2004|last1=Shen|first1=P|last2=Lavi|first2=T|last3=Kivisild|first3=T|last4=Chou|first4=V|last5=Sengun|first5=D|last6=Gefel|first6=D|last7=Shpirer|first7=I|last8=Woolf|first8=E|last9=Hillel|first9=J|display-authors=9|title=Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation|volume=24|issue=3|pages=248–60|doi=10.1002/humu.20077|journal=Human mutation|access-date=۱۰ آوریل ۲۰۱۴|archive-date=۲۶ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200526121008/http://evolutsioon.ut.ee/publications/Shen2004.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="sciencedaily">{{cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2000/05/000509003653.htm |title=Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese |publisher=Sciencedaily.com |date=2000-05-09 |accessdate=2013-04-12}}</ref> [[سامری‌ها]]،<ref name="evolutsioon"/> [[مردم عرب]]،<ref name="evolutsioon"/><ref>{{Cite journal|pmc=3032072|year=2010|last1=Atzmon|first1=G|last2=Hao|first2=L|last3=Pe'Er|first3=I|last4=Velez|first4=C|last5=Pearlman|first5=A|last6=Palamara|first6=PF|last7=Morrow|first7=B|last8=Friedman|first8=E|last9=Oddoux|first9=C|display-authors=9|title=Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry|volume=86|issue=6|pages=850–859|doi=10.1016/j.ajhg.2010.04.015|journal=American Journal of Human Genetics|pmid=20560205}}</ref> [[آشوری‌ها]]<ref name="evolutsioon"/> }} {{نوار یهودیت}} '''یهودیان''' {{به عبری|יהודים}} گروهی قومی-مذهبی نشأت گرفته از [[بنی‌اسرائیل]]، یا عبرانیان [[خاور نزدیک]] باستان است.<ref>* "In the broader sense of the term, a Jew is any person belonging to the worldwide group that constitutes, through descent or conversion, a continuation of the ancient Jewish people, who were themselves descendants of the Hebrews of the Old Testament." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/303358/Jew Jew] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref><ref>"Hebrew, any member of an ancient northern Semitic people that were the ancestors of the Jews." [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/259033/Hebrew Hebrew (People)] at [http://www.britannica.com/ Encyclopedia Britannica]</ref> [[قومیت]]، [[ملیت]] و [[دین]] یهود عمیقاً با یکدیگر در پیوندند و [[یهودیت]] [[ادیان قوم‌باور|آیین سنتی]] ملت یهود است،<ref>{{cite web|url=https://louisville.edu/law/library/special-collections/the-louis-d.-brandeis-collection/the-jewish-problem-how-to-solve-it-by-louis-d.-brandeis|title=The Jewish Problem: How To Solve It|first=Louis|last=Brandeis|authorlink=Louis Brandeis|date=April 25, 1915|publisher=University of Louisville School of Law|accessdate=2012-04-02|quote=Jews are a distinctive nationality of which every Jew, whatever his country, his station or shade of belief, is necessarily a member}}</ref><ref>{{cite book|last1=Palmer|first1=Edward Henry|authorlink1=Edward Henry Palmer|title=A History of the Jewish Nation: From the Earliest Times to the Present Day|url=https://archive.org/details/historyofjewishn00palm|accessdate=2012-04-02|date=October 14, 2002|origyear=First published 1874|publisher=Gorgias Press|isbn=978-1-931956-69-7|oclc=51578088|laysummary=http://www.gorgiaspress.com/bookshop/pc-45-60-palmer-e-history-of-the-jewish-nation.aspx}}</ref><ref>{{cite web|url=http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|title=How I Became a Zionist|first=Albert|last=Einstein|authorlink=Albert Einstein|work=[[Einstein Papers Project]]|quote=The Jewish nation is a living fact|date=June 21, 1921|publisher=[[انتشارات دانشگاه پرینستون|Princeton University Press]]|accessdate=2012-04-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105012335/http://press.princeton.edu/einstein/materials/jewish_nationality.pdf|archivedate=۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> که عمل به مناسک آن از حالت شدید تا عدم عمل، متغیر است. پیروان [[یهودیت]] چه [[نو کیشان]] و چه افرادی که از نژاد [[یهود]] هستند، یهودی خطاب می‌شوند. بر اساس نظر یهودیان، نژاد آن‌ها به شه پدران کتاب مقدس [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] و شه مادران [[سارا]]، [[ربه‌کا (ابهام‌زدایی)|ربه‌کا]]، [[لیه]] و [[راحل|راحیل]] بازمی‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند پس از اینکه توسط [[یوسف]] که وزیر [[مصر باستان|مصر]] بود دعوت شدند. بازماندگان آن‌ها بعداً توسط [[مصریان]] به اسارت گرفته شدند و توسط [[موسی]] از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ پیش از میلاد رخ داده‌است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل [[یهودا]] و [[شمعون]] و کمی از قبیله [[بنیامین]] و [[لاوی]] هستند که همگی با هم [[پادشاهی یهودا]] را تشکیل می‌دادند. از باقی‌مانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست. [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای ارتباط شدیدی بین [[نژاد]]، ملیت و [[دین]] است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند. قوم یهود از زمان نابودی [[هیکل سلیمان|معبد سلیمان]] در سال ۷۰ پس از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور [[اسرائیل]] قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دو بار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. نخستین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله [[طالوت]] و بعد [[داوود]] و [[سلیمان]] و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سال‌های ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد. یهودیان در هر دوره تاریخی مورد تنفر برخی اقوام بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده‌است. دشمنی مسیحیان با یهودیان حتی تا پس از [[قرون وسطی]] و گذر از [[رنسانس]] ادامه یافت مانند [[هولوکاست|قتل‌عام یهودیان]] توسط [[آلمان نازی]]. به دلیل آن دشمنی‌های دیرین طی دوره‌هایی از تاریخ یهودیان زیادی در بین مسلمانان زندگی می‌کردند مانند [[مصر]] و [[ایران]]. تاریخ‌شناسان تشکیل [[صهیونیسم]] را وابسته به ناامید شدن یهودیان از زندگی مسالمت آمیز در بین مسیحیان در گذشته عنوان می‌کنند<!--منبع:مستندی که از بی‌بی‌سی فارسی پخش شد بود--> و دلیل آن، علاوه بر اختلاف نظرهای عقیدتی [[مسیحیت]] و [[یهودیت]]، در دوره‌ای وابسته به بدبینی مسیحیان اروپا به تلاش و ثروت‌اندوزی یهودیان که حتی به پادشاه وام می‌دادند عنوان شده‌است، اما هم‌زمان با رشد [[فراماسونری]] و مفهوم برادری و [[سکولاریسم]] در غرب این بدبینی دیرین مسیحیان به یهودیان کم‌کم از بین رفت.<ref>مستند داستان قوم یهود، [[بی‌بی‌سی فارسی]]</ref> در زمان [[جنگ جهانی دوم]] جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن پس از واقعه [[هولوکاست]] درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی می‌دانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی می‌دانند یهودی نمی‌داند. (ببینید :[[چه کسی یهودی است؟]]) [[عبری]] زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی [[اسرائیل]] است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های [[ییدیش]]، [[لادینو]]، [[گویش بخارائی]]، [[زبان تاتی ایران|تاتی]] دربین برخی یهودیان رایج است.<ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2003, [[:en:en:Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew|Language Contact and Lexical Enrichment in Israeli Hebrew]]'', [https://www.palgrave.com/gp/book/9781403917232 Palgrave Macmillan] (ISBN 978-1-4039-1723-2 / ISBN 978140338695)''</ref><ref>[[گیلعاد زاکرمن|Ghil'ad Zuckermann]], 2014, [https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf ''Jewish Language Contact''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180726055611/https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ijsl.2014.2014.issue-226/ijsl-2014-frontmatter226/ijsl-2014-frontmatter226.pdf |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۱۸}} (=''International Journal of the Sociology of Language'' 226).</ref> در سال ۵۳۹ پیش از میلاد [[کوروش بزرگ|کوروش]] به یهودیان آواره اجازه داد تا به [[اورشلیم]] بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود [[کنیسه]] بسازند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> [[ستاره داوود]] نشان امروزی [[یهودیت]] و [[هویت یهودی]] است<ref>Judaism A-Z Yacov Newman, Gavriel Sivan</ref> که ریشه در [[ادبیات عربی]] قرون وسطی دارد که [[کابالا|کابالیست‌ها]] از آن به عنوان دعای محافظ({{پم|سگولا (کابالا)|عنوان=سگولا|Segula (Kabbalah)}}) در برابر [[طلسم]] استفاده می‌کردند که به [[ستاره داوود|مهر سلیمان]] مشهور است.<ref>Leonora Leet , "The Hexagram and Hebraic Sacred Science" in :''The Secret Doctrine of the Kabbalah'', 1999, [https://books.google.com/books?id=61hpoogearsC&pg=PA212 212-217].</ref><ref>{{یادکرد ژورنال | نشانی=http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140630010849/http://www.erolsadiku.com/DOWNLOAD/FREEMASONRY%20(SLOBODNO%20ZIDARSTVO)/Books-3/Gershom%20Scholem%20-%20The%20Curious%20History%20of%20the%20Six-Pointed%20Star_www.ErolSadiku.com.pdf |date=۳۰ ژوئن ۲۰۱۴}} | عنوان=The Curious History of the Six-Pointed Star. How the "Magen David" Became the Jewish Symbol | نویسنده=[[گرشام شوئلم|Gershom Scholem]] | ژورنال=Commentary | شماره=8 | سال=1949 | صفحات=243–251 (248) | گفتاورد=In the beginning these designs had no special names or terms, and it is only in the Middle Ages that definite names began to be given to some of those most widely used. There is very little doubt that terms like these first became popular among the Arabs, who showed a tremendous interest in all the occult sciences, arranging and ordering them systematically long before the Practical Cabalists thought of doing so.{{سخ}}It is not to be wondered at, therefore, that for a long time both the five-pointed and the six-pointed stars were called by one name, the "Seal of Solomon," and that no distinction was made between them. This name is obviously related to the Jewish legend of Solomon's dominion over the spirits, and of his ring with the Ineffable Name engraved on it. These legends expanded and proliferated in a marked fashion during the Middle Ages, among Jews and Arabs alike, but the name, "Seal of Solomon," apparently originated with the Arabs. This term they did not apply to any one design exclusively; they applied it to an entire series of seven seals to which they attributed extreme potency in putting to flight the forces of the Demon.}}</ref> از نظر تاریخی ریشه نشان [[ماه و ستاره]] نیز به قرن ششم پیش از میلاد مسیح و اطراف [[اسرائیل باستان]] و [[موأب]] برمی‌گردد و در پیکرنگاری [[سومری]] رایج بوده‌است. طی قرن نوزدهم نشان ماه و ستاره به عنوان نشان [[جهان اسلام]] و ستاره داوود به عنوان نشان یهودیت شناخته شدند. این کلمه عربی نیست بلکه عبری است و از یهوه به معنای خدا گرفته شده‌است. بر این پایه یهود به معنای قومی است که یهوه را می‌پرستند.{{مدرک}} == تفاوت یهود و بنی‌اسرائیل == در کتاب مقدس [[یعقوب]] با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او [[بنی‌اسرائیل]] نام دارند. به دلیل اینکه پس از اینکه ده قبیلهٔ شمالی اسرائیل گم شدند، تنها بازماندگان قوم بنی‌اسرائیل از قوم یهودا هستند. امروزه واژهٔ یهود و بنی‌اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی‌اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان [[یعقوب]] و یهودی به معنی بازماندگان [[پادشاهی یهودا]] است. == ریشهٔ قوم یهود == بر اساس [[عهدین|کتاب مقدس]] قوم یهود از بازماندگان [[ابراهیم]]، [[اسحاق]] و [[یعقوب]] هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین [[کنعان (منطقه)|کنعان]] ([[اسرائیل|اسرائیل امروزی]]) مهاجرت کرد. یعقوب که پس از نبرد با فرشته، اسرائیل نامیده شد، دوازده پسر داشت و به دلیل قحطی به [[مصر]] مهاجرت کرد. نسل‌های بعدی او که به [[دوازده قبیله اسرائیل]] تبدیل شدند، توسط [[فرعون]] به بردگی گرفته شدند. پس از نسل‌ها بندگی، [[موسی]] که در دربار مصر بزرگ شده بود، بنی‌اسرائیل را در [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج از مصر]] رهبری کرد. پس از [[عبور از دریای سرخ]]، دریافت شریعت در کوه سینا و چهل سال سرگردانی در بیابان، موسی در آستانه ورود به [[کنعان]] درگذشت. تحت سرپرستی جانشینش، [[یوشع بن نون]]، بنی‌اسرائیل از [[رود اردن]] عبور کرده و کنعان را فتح کردند.<ref>Meyers, Eric M.; Rogerson, John (1997). "The World of the Hebrew Bible". In Chilton, Bruce; Kee, Howard Clark; Meyers, Eric M.; Rogerson, John; Levine, Amy-Jill; Saldarini, Anthony J. (eds.). ''The Cambridge Companion to the Bible''. Cambridge University Press. p. 39. ISBN <bdi>9780521481441</bdi>.</ref> تحقیقات مدرن معمولاً ریشه‌های اسرائیل باستان را به عنوان بخشی از جمعیت بومی کنعان می‌داند. بر اساس این دیدگاه، اسرائیلیان اولیه احتمالاً از عناصر متنوعی تشکیل شده بودند که از جامعه [[عصر برنز]] آخرین دوره گرفته شده بودند، از جمله دهقانان روستایی، مردمان پیشین ساکن، کشاورزان آواره و گروه‌های دامدار. همچنین ممکن است عناصر اضافی شامل بردگان سامی فراری از مصر بوده باشند، که احتمالاً بخشی از جمعیت در حال ظهور اسرائیلیان را تشکیل می‌دادند.<ref>Killebrew, Ann E. (2006). "The Emergence of Ancient Israel: The Social Boundaries of a "Mixed Multitude" in Canaan". In Maeir, Aren M.; de Miroschedji, Pierre (eds.). 'I Will Speak the Riddles of Ancient Times': Archaeological and Historical Studies in Honor of Amihai Mazar on the Occasion of his Sixtieth Birthday. Winona Lake, IN: Eisenbrauns. pp. 571.</ref><ref>Faust, Avraham (2006). Israel's Ethnogenesis: Settlement, Interaction, Expansion and Resistance. London: Equinox. pp. 186–187</ref> مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشهٔ ژنتیکی مشترکی در منطقهٔ [[خاورمیانه]] و [[هلال حاصلخیز]] هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴٬۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشهٔ مشابهی است. == تاریخ == === اسرائیل و یهودا === {{further|تاریخ اسرائیل و یهودای باستان}} اولین شواهد ثبت‌شده از مردمی به نام اسرائیل در ستله مرنپتاح آمده است که به حدود 1200 پیش از میلاد برمی‌گردد. اکثریت پژوهشگران بر این باورند که این متن به [[بنی‌اسرائیل]] اشاره دارد، گروهی که در مناطق مرتفع مرکزی [[کنعان]] سکونت داشتند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در میان قرن‌های 12 تا 10 پیش از میلاد، صدها اسکان اسرائیلی در ارتفاعات در این منطقه ساخته شده است.<ref>McNutt, Paula (1999). Reconstructing the Society of Ancient Israel. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-22265-9. p. 91</ref><ref>{{Cite book|last=Dever|first=William G.|url=https://books.google.com/books?id=6-VxwC5rQtwC&dq=What+did+the+biblical+writers+know&pg=PA102|title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?: What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2001|isbn=978-0-8028-2126-3|language=en}}</ref> بر اساس سنت یهودی، بنی‌اسرائیل پس از ۴۰۰ سال بردگی در مصر تحت رهبری [[موسی]] آزاد شده و به سرزمین موعود رسیدند، رویدادی که در ایام عید [[پسح]] جشن گرفته می‌شود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این عقیده‌اند که بنی‌اسرائیل در حقیقت نسل‌هایی از جمعیت بومی کنعان بودند و احتمالاً با کنعانیانی که از مصر فرار کرده بودند، به آن‌ها پیوستند. اسرائیلی‌ها خود را از دیگر مردمان همسایه با ویژگی‌های مختلف از جمله [[یهوه‌پرستی|ممارست‌های مذهبی]]، ممنوعیت ازدواج با بیگانگان و تأکید بر نسب و تاریخ خانوادگی متمایز می‌کردند.{{sfn|McNutt|1999|p=35}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}{{sfn|Dever|2003|p=206}}[[پرونده:Merneptah_Steli_(cropped).jpg|بندانگشتی|235x235پیکسل|سنگ [[مرنپتاح]]، ساخته شده در حدود 1200 پیش از میلاد، نخستین اشاره به قوم "اسرائیل" را دارد و از نابودی آن‌ها در لشکرکشی به [[کنعان]] توسط پادشاه مرنپتاح سخن می‌گوید]]در قرن دهم پیش از میلاد، دو پادشاهی همسایه اسرائیلی—[[پادشاهی شمالی اسرائیل]] و [[پادشاهی یهودا|پادشاهی جنوبی یهودا]]—به وجود آمدند. بر اساس تورات یهودیان، این دو پادشاهی در ابتدا بخشی از یک [[پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحد)|پادشاهی متحد اسرائیل]] بودند که به ترتیب تحت فرمان شاهان [[شائول]]، [[داوود]] و پسرش [[سلیمان]] قرار داشتند. از زمان تأسیس، این دو پادشاهی ویژگی‌های قومی، فرهنگی، زبان‌شناسی و مذهبی مشترکی داشتند، گرچه روابط پیچیده‌ای نیز داشتند. اسرائیل با پایتختی عمدتاً در سماریا، بزرگ‌تر و ثروتمندتر بود و به زودی به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شد.{{sfn|Finkelstein|Silberman|2002|pp=146–7|ps=به عبارت ساده، در حالی که یهودا هنوز از نظر اقتصادی در موقعیت حاشیه‌ای و عقب‌افتاده بود، اسرائیل در حال شکوفایی بود. [...] در فصل بعد خواهیم دید که چگونه پادشاهی شمالی ناگهان به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه‌ای در صحنه نزدیک شرق باستان ظاهر شد.}} در مقابل، یهودا با پایتختی در [[اورشلیم]] کم‌تر موفق و در منطقه‌ای کوهستانی و کوچکتر قرار داشت. با این حال، در حالی که در اسرائیل جانشینی سلطنتی اغلب از طریق کودتاهای نظامی تعیین می‌شد و منجر به تغییرات متعدد سلسله‌ها می‌شد، ثبات سیاسی در یهودا بسیار بیشتر بود، زیرا این پادشاهی در طول چهار قرن از سوی خاندان داوود حکومت می‌شد.<ref>{{Cite book|last=Lemaire|first=André|url=https://www.worldcat.org/oclc/1017604304|title=The Oxford Illustrated History of the Holy Land|date=2018|others=Robert G. Hoyland, H. G. M. Williamson|isbn=978-0-19-872439-1|edition=1st|pages=61–85|chapter=Israel and Judah|publisher=Oxford University Press|oclc=1017604304}}</ref> پژوهشگران همچنین یهودیان کتاب مقدس را به عنوان یک «[[ملت]]» اولیه، به معنای ملی‌گرایانه مدرن، مشابه با یونانیان کلاسیک، گالی‌ها و سلتی‌های بریتانیا توصیف می‌کنند.<ref name="auto1">{{Cite book|last=Smith|first=Anthony D.|title=National Identity|date=1993|publisher=University of Nevada Press|isbn=978-0-87417-204-1|edition=Reprint|series=Ethnonationalism in comparative perspective|location=Reno Las Vegas|pages=48–50}}</ref><ref name=":23">{{Cite book|last=Goodblatt|first=David|url=https://www.cambridge.org/core/books/elements-of-ancient-jewish-nationalism/68B5269393825257297A43E197C94A12|title=Elements of Ancient Jewish Nationalism|date=2006|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-86202-8|location=Cambridge|pages=11–12|doi=10.1017/cbo9780511499067}}</ref><ref name=":23" /><ref>Tom Garvin, “Ethnic Markers, Modern Nationalisms, and the Nightmare of History,” in Kruger, ed., ¨ Ethnicity and Nationalism, p. 67.</ref><ref name="auto3">{{Cite book|last=Hastings|first=Adrian|title=The Construction of Nationhood: Ethnicity, Religion and Nationalism|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=0-521-59391-3|location=Cambridge|pages=186–187}}</ref> [[پرونده:British_Museum_Lachish_2011.JPG|بندانگشتی|225x225پیکسل|نقش برجسته‌ای از [[نینوا]]، مربوط به حدود 701 پیش از میلاد، که محاصره شهر [[تل لاچیش|لاچیش]] در یهودا (امروزه در مرکز اسرائیل) توسط [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] و اخراج جمعیت یهودی آن به بین‌النهرین را به تصویر می‌کشد.]] در حدود 720 پیش از میلاد، پادشاهی اسرائیل توسط [[امپراتوری آشوری نو]] تسخیر و نابود شد، که به سلطه بر نزدیک شرق باستان رسید.<ref name="Broshi 2001 174" /> طبق سیاست اسکان مجدد آشوری‌ها، بخش بزرگی از جمعیت شمالی پادشاهی اسرائیل به اسارت آشوری به [[بین‌النهرین]] تبعید شدند و جایگزین مهاجرانی از همان منطقه شدند.{{sfn|Tobolowsky|2022|pp=69–70; 73–75}} در همان دوره و تا قرن 7 پیش از میلاد، پادشاهی یهودا، که اکنون تحت حکومت تابع آشوری‌ها بود، شاهد دوره‌ای از شکوفایی بود و جمعیت آن به طور قابل توجهی رشد کرد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2kSovzudhFUC|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0674397316|editor-last=Ben-Sasson|editor-first=Haim Hillel|editor-link=H.H. Ben-Sasson|page=142|quote=Sargon's heir, Sennacherib (705–681), could not deal with Hezekiah's revolt until he gained control of Babylon in 702 BCE.|access-date=12 October 2018}}</ref> این شکوفایی ادامه یافت تا زمانی که [[سرجون]] حمله کرد و [[سناخریب]] به نابودی منطقه یهودا پاسخ داد، که در نهایت در اورشلیم متوقف شد.<ref>Finkelstein, Israel and Mazar, Amihai. ''The Quest for the Historical Israel: Debating Archaeology and the History of Early Israel''. Leiden: Brill, 2007. p. 166.</ref> در همان قرن، آشوری‌ها توسط امپراتوری بابل جدید شکست خوردند و یهودا به تابع آن‌ها درآمد. در 587 پیش از میلاد، پس از شورش در یهودا، شاه بابل [[نبوکدنصر]] اورشلیم را محاصره و معبد سلیمان را تخریب کرد و پایان پادشاهی یهودا را رقم زد. بیشتر ساکنان اورشلیم، از جمله اشراف آن، به بابل تبعید شدند.{{sfn|Lipiński|2020|p=94}}<ref>{{Cite book|last=Lipschits|first=Oded|url=https://www.jstor.org/stable/10.5325/j.ctv1bxh5fd|title=The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule|date=2005|publisher=Penn State University Press|isbn=978-1-57506-297-6|pages=367|doi=10.5325/j.ctv1bxh5fd|jstor=10.5325/j.ctv1bxh5fd}}</ref> === دوره دوم معبد === طبق [[کتاب عزرا]]، [[کوروش بزرگ]] شاهنشاهی [[آشور]] را در 538 پیش از میلاد پایان داد،<ref name="rennert">{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_4.html|title=دوره دوم معبد (538 پیش از میلاد تا 70 میلادی) حکومت پارسی|publisher=Biu.ac.il|access-date=15 مارس 2014}}</ref> سالی که پس از فتح بابل توسط او بود.<ref>''Harper's Bible Dictionary'', ed. by Achtemeier, etc., Harper & Row, San Francisco, 1985, p. 103</ref> در تورات، کتاب مقدس یهودیان، آمده است که چگونه کوروش، یهودیان را به بازگشت از تبعید در بابل به سرزمین اجدادی‌شان دعوت کرد تا شهر اورشلیم و معبد آن را بازسازی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Companion to the Achaemenid Persian Empire|ترجمه عنوان=۲۰۲۱|پیوند=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781119071860.ch99|نام=Erich S.|نام خانوادگی=Gruen|صفحه=۱۴۶۱|فصل=Jewish Perspectives on Persia}}</ref> به دلیل نقش مهم او در تاریخ قوم یهود، او تنها فرد غیر یهودی است که در تورات به عنوان "[[مسیح در یهودیت|مسیح]]" شناخته شده است، در کنار پادشاهان مهمی مانند داوود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Cyrus the Messiah|نشانی=https://library.biblicalarchaeology.org/article/cyrus-the-messiah/|وبگاه=The BAS Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lisbeth S.|نام خانوادگی=Fried}}</ref> این تبعید با بازگشت به رهبری زرُبابل شاهزاده (به دلیل نسب او از خاندان سلطنتی [[داوود]]) و [[یوشع]] کاهن (از نسل کاهنان معبد) و ساخت [[معبد دوم]] در حدود 521–516 پیش از میلاد به پایان رسید.<ref name="rennert" /> به عنوان بخشی از [[امپراتوری هخامنشی|امپراتوری پارسی]]، پادشاهی یهودا به استان یهودا تبدیل شد،<ref>یِهُود (Yehud) معادل آرامی [[یهودا]] است و "مدیناتا" به معنی استان است.</ref> که قلمرو کوچکتری داشت.<ref name="Grabbe355">{{cite book|last=Grabbe|first=Lester L.|url=https://books.google.com/books?id=-MnE5T_0RbMC&q=gave+the+Jews+permission+to+return+to+Yehud+province+and+to+rebuild+the&pg=PA355|title=A History of the Jewish People and Judaism in the Second Temple Period: Yehud – A History of the Persian Province of Judah v. 1|publisher=T & T Clark|year=2004|isbn=978-0-567-08998-4|page=355}}</ref> یهودا تحت سلطه [[امپراتوری هخامنشی]] بود تا زمانی که این امپراتوری در حدود 333 پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] سقوط کرد. پس از چندین قرن تحت سلطه امپراتوری‌های خارجی، قیام مکابی علیه [[امپراتوری سلوکی]] منجر به ایجاد پادشاهی حسمونی مستقل شد که در آن یهودیان دوباره برای مدت زمان بین 110 تا 63 پیش از میلاد استقلال سیاسی یافتند.<ref name="BangScheidel2013">{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=Oxford University Press|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–187|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160404/https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PAPA184|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> تحت سلطنت حسمونی، مرزهای پادشاهی آن‌ها نه تنها سرزمین تاریخی [[پادشاهی یهودا]]، بلکه [[جلیل]] و [[ماورای اردن]] را نیز در بر گرفت.<ref>Stern, Menahem. (2007). "Hasmoneans". In Skolnik, Fred (ed.). Encyclopaedia Judaica Volume 8 Gos–Hep (2nd ed.). Michigan: Thompson Gale. p. 446.</ref> در آغاز این فرایند ادومی‌ها که پس از تخریب [[معبد سلیمان]] به یهودا نفوذ کرده بودند، به طور جمعی به یهودیت گرویدند.<ref name=":22">{{Cite journal|last=Levin|first=Yigal|date=24 September 2020|title=The Religion of Idumea and Its Relationship to Early Judaism|journal=Religions|volume=11|issue=10|pages=487|doi=10.3390/rel11100487|issn=2077-1444|doi-access=free}}</ref><ref>[[Strabo]], ''Geography'' Bk.16.2.34</ref> در 63 پیش از میلاد، یهودا توسط [[امپراتوری روم|رومی‌ها]] فتح شد. از 37 پیش از میلاد تا 6 میلادی، رومی‌ها به یهودیان اجازه دادند که برخی از استقلال خود را حفظ کنند و سلطنت [[هرود بزرگ|هیرودی]] را به عنوان پادشاهان تابع منصوب کردند. اما در نهایت، یهودا تحت سلطه مستقیم روم قرار گرفت و به [[امپراتوری روم]] به عنوان استان [[یهودیه (استان رومی)|استان یهودا]] ملحق شد.<ref>{{cite book|author1=Peter Fibiger Bang|url=https://books.google.com/books?id=GCj09AmtvvwC&pg=PA184|title=The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean|author2=Walter Scheidel|publisher=OUP USA|year=2013|isbn=978-0-19-518831-8|pages=184–87}}</ref><ref name="Malamat1976">{{cite book|author=Abraham Malamat|url={{Google books|2kSovzudhFUC|page=PA223|keywords=|text=|plainurl=yes}}|title=A History of the Jewish People|publisher=Harvard University Press|year=1976|isbn=978-0-674-39731-6|pages=223–239}}</ref> [[جنگ‌های یهود و روم]]، مجموعه‌ای از شورش‌های نافرجام علیه سلطه روم در قرون اول و دوم میلادی، تأثیرات و پیامدهای فاجعه‌بار زیادی برای جمعیت یهودی یهودا داشت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Zissu|first=Boaz|url=https://www.worldcat.org/oclc/988856967|title=Jews and Christians in the First and Second Centuries: The Interbellum 70‒132 CE|date=2018|others=Joshua Schwartz, Peter J. Tomson|isbn=978-90-04-34986-5|pages=19|chapter=Interbellum Judea 70-132 CE: An Archaeological Perspective|publisher=Brill|oclc=988856967}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2005">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|url=https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|title=The Encyclopedia of Christianity|author2=Geoffrey William Bromiley|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|year=2005|isbn=978-0-8028-2416-5|pages=15–|access-date=16 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230409160412/https://books.google.com/books?id=C5V7oyy69zgC&pg=PAPA15|archive-date=9 April 2023|url-status=live}}</ref> [[نخستین جنگ یهود-روم]] (66–73 میلادی) با [[محاصره اورشلیم (۷۰ میلادی)|نابودی اورشلیم]] و معبد دوم به پایان رسید. جمعیت یهودی یهودا که به شدت کاهش یافته بود، دیگر هیچ‌گونه خودمختاری سیاسی نداشت.<ref name="AHJ-GM">{{Cite book|last=Goodman|first=Martin|title=A History of Judaism|date=2018|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-18127-1|location=Princeton Oxford|pages=21, 232}}</ref> چند نسل بعد، [[شورش بارکوخبا]] (132–136 میلادی) به وقوع پیوست، و سرکوب وحشیانه آن توسط رومی‌ها به کاهش شدید جمعیت یهودا منجر شد. پس از قیام، یهودیان از سکونت در اطراف اورشلیم ممنوع شدند و مرکز جمعیتی یهودیان در یهودا به [[جلیل]] منتقل شد.<ref name="Mor, M. 2016. P471">Mor, M. ''The Second Jewish Revolt: The Bar Kokhba War, 132–136 CE''. Brill, 2016. P471/</ref><ref name="raviv2021">{{Cite journal|last1=Raviv|first1=Dvir|last2=Ben David|first2=Chaim|date=27 May 2021|title=Cassius Dio's figures for the demographic consequences of the Bar Kokhba War: Exaggeration or reliable account?|journal=Journal of Roman Archaeology|language=en|volume=34|issue=2|pages=585–607|doi=10.1017/S1047759421000271|issn=1047-7594|doi-access=free|s2cid=236389017}}</ref><ref>Powell, ''The Bar Kokhba War AD 132-136'', Osprey Publishing, Oxford, ç2017, p.80</ref> تحولاتی مشابه در جوامع یهودی در استان‌های شرقی امپراتوری روم در طول شورش‌های دیاسپورا (115–117 میلادی) رخ داد که به نابودی تقریبی جوامع یهودی در لیبی، قبرس و مصر منجر شد،<ref name=":52">{{Citation|last1=Kerkeslager|first1=Allen|title=The Diaspora from 66 to c. 235 ce|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=62–63|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/diaspora-from-66-to-c-235-ce/5AECAD54BE6CA31C7968EED92D6CA36A|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.004|isbn=978-0-521-77248-8|last2=Setzer|first2=Claudia|last3=Trebilco|first3=Paul|last4=Goodblatt|first4=David}}</ref><ref name="Zeev-2006">{{Citation|last=Zeev|first=Miriam Pucci Ben|title=The uprisings in the Jewish Diaspora, 116–117|date=22 June 2006|work=The Cambridge History of Judaism|pages=98|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/CBO9781139055130A007/type/book_part|access-date=8 September 2024|edition=1|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.005|isbn=978-1-139-05513-0}}</ref> که شامل جامعه مهم [[اسکندریه]] می‌شود.<ref name="AHJ-GM" /><ref name=":52" /> [[پرونده:Arch_of_Titus_Menorah.png|بندانگشتی|نقش برجستهٔ [[طاق تیتوس|طاق تیطوس]] در رم که غنایم [[معبد دوم اورشلیم|معبد اورشلیم]] را نشان می‌دهد، غنایم که توسط رومی‌ها پس از پیروزی در [[نخستین جنگ یهود-روم|جنگ اول یهودی-رومانی]] به رم حمل شد.]] نابودی معبد دوم در 70 میلادی تغییرات عمیقی در یهودیت ایجاد کرد. با از دست رفتن جایگاه مرکزی معبد در عبادت یهودیان، عبادت‌ها به نماز، مطالعه تورات (از جمله تورات شفاهی)، و تجمع‌های اجتماعی در [[کنشت|کنشت‌ها]] منتقل شد. یهودیت همچنین بسیاری از ویژگی‌های فرقه‌ای خود را از دست داد.<ref name="Magness">{{cite book|author=Jodi Magness|title=Was 70 CE a Watershed in Jewish History?: On Jews and Judaism before and after the Destruction of the Second Temple|publisher=Brill|year=2011|isbn=978-90-04-21744-7|editor1=Daniel R. Schwartz|chapter=Sectarianism before and after 70 CE|editor2=Zeev Weiss|chapter-url=https://books.google.com/books?id=VecxAQAAQBAJ&q=diaspora+70+ce&pg=PA189}}</ref>{{rp|69}} دو تا از سه فرقه اصلی که در دوره معبد دوم رونق داشتند، یعنی [[صدوقیان]] و [[اسنی‌ها]]، در نهایت ناپدید شدند، در حالی که باورهای [[فریسیان|فریسی]] تبدیل به مبنای پایه‌ای، و آیینی [[یهودیت خاخامی]] شدند، که از آن زمان به عنوان شکل غالب یهودیت در دوران باستان شناخته می‌شود.<ref name=":5">{{Cite book|last=Karesh|first=Sara E.|url=http://worldcat.org/oclc/1162305378|title=Encyclopedia of Judaism|year=2006|publisher=Facts On File|isbn=978-1-78785-171-9|oclc=1162305378|quote=Until the modern period, the destruction of the Temple was the most cataclysmic moment in the history of the Jewish people. Without the Temple, the Sadducees no longer had any claim to authority, and they faded away. The sage Yochanan ben Zakkai, with permission from Rome, set up the outpost of Yavneh to continue development of Pharisaic, or rabbinic, Judaism.}}</ref> === بابل و روم === {{further|تاریخ یهودیان در امپراتوری روم}} دیاسپورای (پراکندگی) یهودی مدت‌ها پیش از تخریب معبد دوم در سال 70 میلادی وجود داشت و برای قرن‌ها ادامه داشت، به‌طوری که این پراکندگی هم به دلیل اخراج‌های اجباری و هم مهاجرت‌های داوطلبانه بود.<ref>[[اریک اس. گرون]]، [https://books.google.com/books?id=t1IR4WtFjGUC&pg=PA3 Diaspora: Jews Amidst Greeks and Romans] [[انتشارات دانشگاه هاروارد]]، 2009، صفحات 3–4، 233–34: «جابجایی اجباری... نمی‌تواند بیشتر از بخشی از دیاسپورا را توضیح دهد. ... اکثریت یهودیانی که در دوره معبد دوم در خارج از فلسطین زندگی می‌کردند، این کار را به‌طور داوطلبانه انجام دادند.» دیاسپورا منتظر سقوط اورشلیم به دست روم و ویرانی آن نماند. پراکندگی یهودیان پیش از آن آغاز شده بود، گاهی از طریق اخراج‌های اجباری، اما به‌طور عمده از طریق مهاجرت‌های داوطلبانه.»</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در بین‌النهرین، گواهی‌هایی از آغاز جامعه یهودی در لوحه‌های جیره یهویاکین که آذوقه‌های تخصیص‌یافته به شاه یهودا و خانواده‌اش توسط [[نبوکدنصر دوم|نبوکدنصر]] دوم را فهرست می‌کند، یافت شده است. همچنین شواهدی از لوحه‌های ال یهودو، مربوط به قرون ششم تا پنجم پیش از میلاد وجود دارد که مربوط به یهودیان تبعیدی از یهودا پس از تخریب [[معبد سلیمان|معبد اول]] هستند،<ref name="us-israel-archaeology" /> گرچه شواهد زیادی از حضور یهودیان در بابل حتی از 626 پیش از میلاد وجود دارد.<ref>زادوک، ر. یهودیان در بابل: به‌روزرسانی پرونده. در U.Gabbay و Sh.Secunda. (ویراستاران). ''دیدار در کنار رودهای بابل: گفتگوهای علمی میان یهودیان، ایرانیان و بابلی‌ها در دوران باستان''، متن‌ها و مطالعات در یهودشناسی باستان 160. توبینگن: موهرسیبک. صفحات 109–110.</ref> در مصر، اسناد از الیفانتین مشکلات جامعه‌ای را نشان می‌دهند که توسط یک گارد یهودی فارسی در دو دژ در مرزها در قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد تأسیس شده بود و به گفته [[یوسفوس]]، جامعه یهودی در اسکندریه از زمان تأسیس شهر در قرن چهارم پیش از میلاد توسط [[اسکندر مقدونی]] وجود داشته است.<ref>یوسفوس فلافیوس، ''مقابل آپیون''. 4.II</ref> تا سال 200 پیش از میلاد، جوامع یهودی مستقر در [[مصر]] و [[بین‌النهرین]] (که در منابع یهودی به آن [[بابل]] گفته می‌شود) وجود داشتند و در دو قرن بعدی، جمعیت‌های یهودی در [[آناطولی|آسیای صغیر]]، [[یونان]]، مقدونیه، سیرنه و از اوایل قرن اول پیش از میلاد، در شهر [[روم]] حضور یافتند.<ref name="Smallwood">{{cite book|author=E. Mary Smallwood|title=The Cambridge History of Judaism: The early Roman period, Volume 3|publisher=Cambridge University Press|year=1984|isbn=978-0521243773|editor1=William David Davies|chapter=The Diaspora in the Roman period before AD 70|editor2=Louis Finkelstein|editor3=William Horbury|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AW2BuWcalXIC&q=Diaspora+before+70&pg=PA168}}</ref><ref name="AHJ-GM2" /> در ادامه، در قرن‌های اول میلادی، به‌دنبال جنگ‌های یهودی-رومی، تعداد زیادی از یهودیان به اسارت گرفته شدند، به بردگی فروخته شدند یا مجبور به فرار از مناطقی شدند که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفتند، که منجر به تشکیل و گسترش جوامع یهودی در سراسر [[امپراتوری روم]] و همچنین در [[شبه‌جزیره عربستان|عربستان]]<ref>{{Cite book|last=Bowersock|first=G. W.|author-link=G. W. Bowersock|title=The Crucible of Islam|date=2017|publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-23772-8|edition=|pages=102}}</ref> و بین‌النهرین شد. پس از قیام بر کوخبا، جمعیت یهودی در یهودا که اکنون به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته بود، تلاش‌هایی برای بازسازی خود پس از آثار ویرانگر قیام انجام داد، اما هرگز به قدرت قبلی خود بازنگشت.<ref name=":12"><nowiki>{{Cite book |last=Ehrlich |first=Michael |title=The Islamization of the Holy Land, 634–1800 |publisher=Arc Humanities Press |year=2022 |isbn=978-1-64189-222-3 |location=Leeds, UK |pages=3–4 |oclc=1302180905 |quote=جامعه یهودی در تلاش بود تا از نتایج فاجعه‌بار قیام بر کوخبا (132–135 میلادی) بهبود یابد. هرچند برخی از این تلاش‌ها نسبتاً موفق بودند، اما یهودیان هرگز به وضعیت پیشین خود بازنگشتند. در دوران روم باستان و بیزانس، بسیاری از یهودیان به مراکز پررونق در دیاسپورا مهاجرت کردند، به‌ویژه به عراق، در حالی که برخی به مسیحیت گرویدند و دیگران همچنان در سرزمین مقدس، به‌ویژه در گلیل و دشت‌های ساحلی زندگی کردند. در دوران بیزانس، سه استان فلسطین شامل بیش از سی شهر بودند، به‌ویژه آنهایی که دارای اسقف‌نشین بودند. پس از فتح مسلمانان در دهه 630، بیشتر این شهرها کاهش یافته و در نهایت ناپدید شدند. بنابراین، در بسیاری از موارد، مدیریت کلیسای محلی تضعیف شد یا به‌طور کلی از بین رفت. در نتیجه، بسیاری از مسیحیان محلی به اسلام گرویدند. بنابراین، تقریباً دوازده قرن بعد، زمانی که ارتش تحت رهبری ناپلئون بناپارت به سرزمین مقدس رسید، بیشتر جمعیت محلی مسلمان بودند.»</nowiki></ref><ref>اوپنهایمر، آ'هارون و اوپنهایمر، نیلی. ''بین روم و بابل: مطالعات در رهبری و جامعه یهودی''. موهر سیبک، 2005، صفحه 2.</ref> در قرون دوم تا چهارم میلادی، منطقه گلیل به عنوان مرکز جدید زندگی یهودی در [[سوریه فلسطین (استان رومی)|پالستین سوریه]] (نام جدیدی که رومی‌ها به استان یهودا به عنوان مجازاتی برای شورش‌های یهودی‌ها دادند) ظاهر شد و شاهد شکوفایی فرهنگی و جمعیتی بود. در این دوره دو متن مهم ربانی، میشناه و تلمود اورشلیم، تدوین شد.<ref name=":03">{{Cite book|last=Leibner|first=Uzi|url=https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/43969|title=Settlement and History in Hellenistic, Roman, and Byzantine Galilee: An Archaeological Survey of the Eastern Galilee|date=2009|publisher=Mohr Siebeck|isbn=978-3-16-151460-9|pages=321–324; 362–371; 396–400; 414–416|hdl=20.500.12657/43969|language=English}}</ref> اما، همانطور که امپراتوری روم توسط امپراتوری بیزانس مسیحی تحت [[کنستانتین کبیر|کنستانتین]] جایگزین شد، یهودیان توسط کلیسا و مقامات تحت آزار قرار گرفتند و بسیاری به جوامع دیاسپورا مهاجرت کردند. در قرن چهارم میلادی، یهودیان اعتقاد دارند که موقعیت خود را به عنوان اکثریت در پالستین سوریه از دست داده‌اند.<ref name="Kessler20102"><nowiki>{{cite book |author=Edward Kessler |url=</nowiki>https://books.google.com/books?id=87Woe7kkPM4C&pg=PA72 |title=An Introduction to Jewish-Christian Relations |publisher=Cambridge University Press |year=2010 |isbn=978-0-521-70562-2 |page=72 |quote=به احتمال زیاد یهودیان تا مدتی بعد از تبدیل [[کنستانتین کبیر]] در قرن چهارم، در فلسطین به‌عنوان اکثریت باقی‌مانده بودند... در بابل، برای قرن‌ها جامعه یهودی وجود داشت که به‌ویژه پس از فرار از تبعات قیام‌های رومی تقویت شد.</ref><ref name=":12" />[[پرونده:Rabbi_Ashi.jpg|بندانگشتی|پس از [[جنگ‌های یهود و روم]]، بسیاری از یهودیان از اسرائیل باستان پراکنده شدند. برخی به [[شاهنشاهی ساسانی]] مهاجرت کردند و در آنجا [[تلمود|تلمود بابلی]]، اثر مرکزی قانون یهود، تدوین شد. تصویر، آکادمی تلمودی سورا را به نمایش می‌گذارد.]]جامعه یهودی دیرینه بابل که تحت سلطه [[امپراتوری پارتی]] و بعدها [[امپراتوری ساسانی]]، در خارج از مرزهای امپراتوری روم زندگی می‌کرد، به یک مرکز مهم مطالعات یهودی تبدیل شد همانطور که جمعیت یهودی در یهودا کاهش یافت.<ref name="Kessler20102" /><ref name=":12" /> برآوردها معمولاً جامعه یهودی بابل در قرون سوم تا هفتم میلادی را حدود یک میلیون نفر می‌دانند، که این جامعه بزرگترین جامعه دیاسپورای یهودی در آن دوره بود.<ref name=":53">{{Citation|last=Gafni|first=Isaiah|title=The Political, Social, and Economic History of Babylonian Jewry, 224–638 CE|date=2006|work=The Cambridge History of Judaism: Volume 4: The Late Roman-Rabbinic Period|volume=4|pages=805|editor-last=Katz|editor-first=Steven T.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-judaism/political-social-and-economic-history-of-babylonian-jewry-224638-ce/A4A6DB049FA37EE462757A705703A62F|access-date=10 September 2024|series=The Cambridge History of Judaism|place=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|doi=10.1017/chol9780521772488.033|isbn=978-0-521-77248-8}}</ref> تحت "[[رأس جالوت]]", که به‌عنوان وارث سلطنتی خاندان داوود شناخته می‌شد، این جامعه وضعیت خودمختار داشت و به‌عنوان مکانی برای پناهندگی یهودیان پالستین سوریه تبدیل شده بود. تعدادی از آکادمی‌های تلمودی مهم مانند آکادمی‌های نهرودا، پومبیدتا و سورا در بین‌النهرین تأسیس شد و بسیاری از امورایم مهم در آنجا فعال بودند. [[تلمود بابلی]] که یکی از متون مهم در قوانین مذهبی یهود است، در قرون سوم تا ششم میلادی در بابل تدوین شد.<ref>{{cite encyclopedia|year=2008|title=Talmud and Midrash (Judaism) :: The making of the Talmuds: 3rd–6th century|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/581644/Talmud-and-Midrash/34869/The-making-of-the-Talmuds-3rd-6th-century#ref=ref24372|access-date=28 October 2013}}</ref> === دوران میانه === جوامع دیاسپورای یهودی عموماً به سه تقسیم‌بندی اصلی قومی بر اساس محل استقرار اجدادشان تقسیم شده‌اند: ''[[یهودیان اشکنازی|اشکنازی‌ها]]'' (در ابتدا در ناحیه راینلند و فرانسه)، ''[[یهودیان سفاردی|سفاردی‌ها]]'' (در ابتدا در [[شبه‌جزیره ایبری]])، و ''مزهرا'' (خاورمیانه و [[آفریقای شمالی]]).<ref>{{Cite book|last=بن-ساسون، حییم هلیل|title=جامعه یهودی در طول اعصار|publisher=انتشارات شوکن|year=1972|editor=اترینگر، ساموئل|oclc=581911264|orig-year=1969}}</ref> یهودیان رومانیوتی، یهودیان تونسی، [[یهودیان یمنی]]، یهودیان مصری، [[یهودیان اتیوپیایی]]، یهودیان بخاری، [[یهودیان کوهستانی]] و گروه‌های دیگر نیز پیش از آمدن دیاسپورای سفاردی حضور داشته‌اند.<ref>{{Cite book|url=https://www.jstor.org/stable/10.7312/simo10796|title=یهودیان خاورمیانه و آفریقای شمالی در دوران مدرن|date=2002|publisher=انتشارات دانشگاه کلمبیا|jstor=10.7312/simo10796}}</ref> با وجود تجربه کردن امواج مکرر آزار و اذیت، یهودیان اشکنازی در اروپای غربی در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کردند و تأثیراتی بر اقتصاد و جوامع خود گذاشتند. به‌عنوان مثال، در [[امپراتوری فرانک]]، شخصیت‌هایی مانند اسحاق یهودی و آرمنتاریوس در موقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی برجسته‌ای قرار داشتند. با این حال، یهودیان به‌طور مکرر هدف قوانین تبعیض‌آمیز، جدا‌سازی‌ها، اتهام قتل خونین و پروگرام‌ها قرار گرفتند که به حوادثی مانند قتل‌عام‌های راینلند (1066) و [[اخراج یهودیان از انگلستان]] (1290) انجامید. به همین دلیل، یهودیان اشکنازی به تدریج به شرق و به [[تاریخ یهودیان در لهستان|لهستان]]، لیتوانی و [[تاریخ یهودیان در روسیه|روس]] رانده شدند.<ref>هارشاف، بنیامین (1999). ''معنای ییدیش''. استنفورد: انتشارات استنفورد. ص. 6. "از قرن چهاردهم و به‌ویژه در قرن شانزدهم، مرکز یهودیان اروپایی به لهستان منتقل شد، که شامل دوک‌نشین بزرگ لیتوانی (از جمله بلاروس امروزی)، پولند تاج، گالیسیا، اوکراین و در مواقعی از دریای بالتیک تا دریای سیاه، از ورودی‌های برلین تا فاصله‌ای کوتاه از مسکو بود."</ref> در همان دوره، جوامع یهودی در خاورمیانه تحت سلطه اسلام شکوفا شدند، به‌ویژه در شهرهایی مانند [[بغداد]]، [[قاهره]] و [[دمشق]]. در بین‌النهرین، از قرن هفتم تا یازدهم، آکادمی پومبیدتا و آکادمی سورا رهبری دنیای عرب و تا حدودی تمام دنیای یهودی را بر عهده داشتند. روسای این آکادمی‌ها و دانشجویان آن‌ها [[گائونیم|دوره گئونی]] در تاریخ یهودیت را تعریف کردند.<ref>{{Cite web|title=گئون – JewishEncyclopedia.com|url=http://www.jewishencyclopedia.com/articles/6511-gaon|access-date=23 ژوئن 2020|website=www.jewishencyclopedia.com}}</ref> پس از این دوره، [[ریشونیم]] که از قرن یازدهم تا پانزدهم میلادی زندگی می‌کردند، آمدند. همانند همتایان اروپایی خود، یهودیان در خاورمیانه و آفریقای شمالی نیز دوره‌هایی از آزار و اذیت و سیاست‌های تبعیض‌آمیز را تجربه کردند، به‌ویژه در دوره خلافت آل‌محت در [[آفریقای شمالی]] و [[شبه‌جزیره ایبری|ایبری]] که فرمان‌هایی برای تغییر دین اجباری صادر کردند، و موجب شد یهودیانی مانند [[ابن میمون|موسی بن مایمون]] به جستجوی پناه در مناطق دیگر بپردازند. [[پرونده:Sinagoga_del_Tránsito_interior2.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اسپانیا]] در قرون وسطی میزبان یکی از بزرگترین جوامع یهودی بود، اما در سال ۱۴۹۲ یهودیانی که از پذیرش مسیحیت به عنوان دین رسمی امتناع کردند، اخراج شدند. تصویر: یک کنیسه در [[تولدو]].]] در ابتدا، تحت سلطنت [[ویزیگوت‌ها|ویسیگوت‌ها]]، یهودیان در [[شبه‌جزیره ایبری]] با آزار و اذیت مواجه بودند، اما شرایط آن‌ها به‌طور چشمگیری تحت [[اندلس (اسلامی)|سلطنت اسلامی]] تغییر کرد. در این دوره، یهودیان در یک دوران طلایی شکوفا شدند و در زمینه‌های مختلفی مانند فلسفه، پزشکی و ادبیات، به‌ویژه توسط شخصیت‌هایی چون [[حسدای بن شپروط]], [[ابن نغریله]]، [[یهودا هلوی]] و [[سلیمان بن گبیرول]]، مشارکت‌های چشمگیری داشتند. اما در قرون دوازدهم تا پانزدهم، شبه‌جزیره ایبری شاهد رشد [[یهودستیزی|یهودی‌ستیزی]] و آزار و اذیت‌ها، قوانین ضدیهودی، قتل‌عام‌ها و تغییر دین اجباری ([[قتل‌عام ۱۳۹۱ میلادی|اوج آن در 1391]]) بود و همین‌طور تأسیس دادگاه تفتیش عقاید اسپانیا در همان سال. پس از اتمام [[بازپس‌گیری]] و صدور فرمان آلمبراجا توسط پادشاهان کاتولیک در سال 1492، یهودیان اسپانیا مجبور شدند یکی از دو انتخاب را داشته باشند: به [[کلیسای کاتولیک|مسیحیت]] بگروند یا اخراج شوند. در نتیجه، حدود [[اخراج یهودی‌ها از اسپانیا|200,000 یهودی از اسپانیا اخراج]] شدند و پناهگاه‌هایی در مکان‌هایی مانند [[امپراتوری عثمانی]]، [[شمال آفریقا|آفریقای شمالی]]، [[ایتالیا]]، [[هلند]] و هند جستجو کردند. سرنوشت مشابهی نیز یهودیان پرتغال چند سال بعد پیدا کردند. برخی از یهودیان تصمیم گرفتند بمانند و ادعا کردند که مسیحیت را عمل می‌کنند. این یهودیان اعضای [[یهودیت مخفی|کریپتو-یهودیت]] را تشکیل دادند.<ref>{{Cite book|last=شلوس|first=چایم|url=https://books.google.com/books?id=OV9jKGJzg3QC|title=2000 سال تاریخ یهودی: از ویرانی معبد دوم تا قرن بیستم|date=2002|publisher=انتشارات فلدهایم|isbn=978-1-58330-214-9|language=en}}</ref> === دوران مدرن === {{further|صهیونیسم|هولوکاست|تاریخ اسرائیل|}} در قرن نوزدهم، زمانی که یهودیان در [[اروپای غربی]] به تدریج برابری در برابر قانون را به دست آوردند، یهودیان در منطقه سکونت با افزایش آزار و اذیت، محدودیت‌های قانونی و برنامه‌های گسترده [[پروگرام]] مواجه شدند. صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم در [[اروپای مرکزی|مرکز]] و [[اروپای شرقی]] به‌عنوان یک حرکت احیای ملی ظاهر شد که هدف آن بازسازی حکومت یهودی در سرزمین اسرائیل بود، تلاشی برای بازگرداندن مردم یهود به سرزمین اجدادی‌شان به‌منظور متوقف کردن مهاجرت‌ها و آزار و اذیت‌هایی که تاریخ آن‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر منجر به امواج مهاجرت یهودیان به فلسطین تحت کنترل عثمانی شد. [[تئودور هرتزل]]، که به‌عنوان پدر صهیونیسم سیاسی شناخته می‌شود،<ref>{{Harvard citation no brackets|Kornberg|1993}} "چگونه تئودور هرتزل، یک ملی‌گرای آلمانی که در دهه 1880 به‌دنبال انصراف از یهودیت بود، به‌طور ناگهانی در دهه 1890 بنیان‌گذار صهیونیسم شد؟"</ref> چشم‌انداز خود را از یک دولت یهودی آینده در کتاب خود "''در دولت یهود"'' در سال 1896 ارائه کرد؛ یک سال بعد، او ریاست اولین کنگره صهیونیستی را بر عهده گرفت.<ref>{{cite web|date=21 ژوئیه 2005|title=فصل اول|url=http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|access-date=21 سپتامبر 2015|website=آژانس یهود برای اسرائیل1|archive-date=10 دسامبر 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210124104/http://www.jewishagency.org/israel/content/23396|url-status=dead}}</ref> یهودی‌ستیزی که به جوامع یهودی در اروپا آسیب می‌رساند، همچنین باعث مهاجرت دسته‌جمعی بیش از دو میلیون یهودی به [[ایالات متحده]] بین سال‌های 1881 و 1924 شد.<ref>{{cite journal|last=لوین|first=رودا جی.|date=1979|title=استریوتیپ و واقعیت در تجربه مهاجرت یهودی‌ها به مینه‌پلیس|url=http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|journal=Minnesota History|volume=46|issue=7|page=259|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721002023/http://collections.mnhs.org/MNHistoryMagazine/articles/46/v46i07p258-273.pdf|archive-date=21 ژوئیه 2020|access-date=10 اوت 2020|url-status=live}}</ref> یهودیان اروپا و ایالات متحده در زمینه‌های علم، فرهنگ و اقتصاد موفق شدند. از جمله کسانی که به‌طور معمول مشهورترین‌ها محسوب می‌شوند [[آلبرت اینشتین]] و [[لودویگ ویتگنشتاین]] بودند. بسیاری از برندگان [[جایزه نوبل]] در این دوره یهودی بودند، همانطور که هنوز هم این‌گونه است.<ref name="Jewish Nobel Prize Winners">{{cite web|title=برندگان جایزه نوبل یهودی|url=http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224211039/http://www.jinfo.org/Nobel_Prizes.html|archive-date=24 دسامبر 2018|access-date=7 اکتبر 2011|publisher=jinfo.org}}</ref> [[پرونده:Selection_on_the_ramp_at_Auschwitz-Birkenau,_1944_(Auschwitz_Album)_1b.jpg|بندانگشتی|"انتخاب" یهودیان (برای اعدام و کار اجباری) توسط سربازان نازی در [[اردوگاه آشویتس|آشوویتس II-بیرکناو]]، ۱۹۴۴]] هنگامی که [[آدولف هیتلر]] و [[نازی‌ها]] در [[آلمان نازی|آلمان]] در سال 1933 به قدرت رسیدند، وضعیت برای یهودیان به سرعت بدتر شد. بسیاری از یهودیان از اروپا به فلسطین تحت قیمومیت, ایالات متحده و [[اتحاد جماهیر شوروی]] گریختند، به‌دلیل قوانین ضدیهودی نژادی، مشکلات اقتصادی و ترس از جنگی قریب‌الوقوع. [[جنگ جهانی دوم]] در سال 1939 آغاز شد و تا سال 1941، هیتلر تقریباً تمام اروپا را اشغال کرده بود. پس از [[عملیات بارباروسا|تهاجم آلمان به اتحاد جماهیر شوروی]] در 1941، [[راه‌حل نهایی]]—تلاش وسیع و سازمان‌یافته با دامنه‌ای بی‌سابقه برای نابودی مردم یهود—آغاز شد و منجر به آزار و قتل یهودیان در اروپا و [[آفریقای شمالی]] گردید. در لهستان، سه میلیون نفر در [[اتاق‌های گاز]] در تمام اردوگاه‌های تمرکز قتل شدند که یک میلیون نفر در مجموعه اردوگاه [[آشویتس]] به قتل رسیدند. [[هولوکاست]] نامی است که به این نسل‌کشی داده شده است، جایی که شش میلیون یهودی به‌طور سیستماتیک کشته شدند. [[پرونده:Declaration_of_State_of_Israel_1948.jpg|بندانگشتی|[[داوید بن گوریون]]، نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، در تل‌آویو اعلام تأسیس کشور اسرائیل را پس از پایان قیمومیت بریتانیا در مه ۱۹۴۸ اعلام کرد.]] قبل و در طول هولوکاست، تعداد زیادی از یهودیان به فلسطین تحت قیمومیت مهاجرت کردند. در تاریخ 14 مه 1948، با پایان یافتن قیمومیت، [[دیوید بن گوریون]] تأسیس [[دولت اسرائیل]]، یک دولت یهودی و دموکراتیک در سرزمین اسرائیل را اعلام کرد. بلافاصله پس از آن، تمامی کشورهای عربی همسایه به اسرائیل حمله کردند، اما [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] که به تازگی تشکیل شده بودند، مقاومت کردند. در سال 1949، جنگ به پایان رسید و اسرائیل شروع به ساخت زیرساخت‌های دولتی و جذب امواج گسترده‌ای از [[علیه]] از سرتاسر جهان کرد. این کشور [[منورا (نیایشگاه)|منوره معبد]] را به‌عنوان نماد ملی خود برگزید و ستاره داوود به همراه [[تالیت|شال نماز یهودی]]، تالیت، را به‌عنوان پرچم رسمی خود انتخاب کرد. سرود ملی آن، "امید"، نمایانگر آرزوی یهودیان برای بازگشت به سرزمین اجدادی‌شان و دوباره به دست آوردن آزادی به‌عنوان یک ملت مستقل است. امروزه اسرائیل خانه حدود 50٪ از جمعیت یهودی جهان است. این کشور یک دموکراسی لیبرال است که بر اساس سیستم جمهوری پارلمانی بنا شده و به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و توسعه‌یافته‌ترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. == چه کسی یهودی است؟ == {{اصلی|چه کسی یهودی است؟}} [[یهودیت]] برخلاف [[اسلام]] و [[مسیحیت]] دارای بُعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد؛ چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بی‌توجه باشد، یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد. ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی ([[هلاخا]]) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و [[سنت شفاهی]] یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمی‌گردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی ([[حاخام|خاخام‌ها]]) از کتاب مقدس ازدواج میان یهودی و غیریهودی ([[جنتیل]]) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیهٔ عزرا ۱۰:۲–۳ گرفته شده‌است که در آن [[عزرا]] مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی ([[جنتیل]]) ازدواج کرده بودند را [[مذمت]] کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند. == حکومت == [[File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_Jérusalem,_Judée,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monnaie_-_Prutah,_bronze,_J%C3%A9rusalem,_Jud%C3%A9e,_Mattathias_Antigonos_-_btv1b8480202s_(1_of_2).jpg|بندانگشتی|140x140پیکسل|یک سکه که [[منورا (نیایشگاه)|منورا معبد]] را نشان می‌دهد، در قرن اول پیش از میلاد توسط پادشاهی [[حشمونیان]] یهودا ضرب شده است؛ پادشاهی که پس از شورش علیه یونانی‌ها، دوره‌ای از استقلال یهودیان را به ارمغان آورد.]] یهودیان سه بار در [[سرزمین اسراییل]] حکومت خودمختار داشتند؛ بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ پیش از میلاد که دربرگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانهٔ [[اسراییل|پادشاهی اسراییل]] و [[یهودیه|پادشاهی یهودیه]] بوده<ref>The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see [[یوسیفوس]]، ''Jewish Antiquities'': [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+12.265]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+14.468]; [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=J.+AJ+16.179]), who is said to have been the great-grandfather of [[Mattathias]], but about whom nothing more is known.</ref> و با ویرانی [[معبد سلیمان]] و حملهٔ آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دورهٔ هاسمونیان یا [[خاندان مکابی]] بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ پیش از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ پیش از میلاد تا ۹۰ میلاد به عنوان دولت دست‌نشاندهٔ رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و [[شورش بارکوخبا]]، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ عغصسضعصثتنبرای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.<ref>Johnson (1987), p. 82.</ref> == دین == {{اصلی|یهودیت}} [[یهودیت]]، دین قوم یهود، یکی از قدیمی‌ترین ادیان یکتاپرستی در جهان است که تاریخچه‌ای بیش از ۳,۰۰۰ سال دارد. در هسته‌ی خود، یهودیت باور به یک خدا است که خالق و حاکم جهان است. متون اساسی یهودیت، کتاب مقدس عبری یا [[تنخ]] (Tanakh) است که شامل [[تورات]] (پنج کتاب اول)، [[نوییم]] (پیامبران)، و [[کتویم]] (کتاب‌ها) می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hebrew Bible - Torah, Prophets, Writings {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hebrew-Bible/Books-of-the-Hebrew-Bible|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> تورات قوانینی را که زندگی یهودیان را هدایت می‌کند، همراه با داستان‌های پدران یهودی، اسارت آن‌ها در مصر، و سفرشان به سرزمین موعود، شرح می‌دهد. هلاخا مجموعه‌ای از قوانین یهودی است که زندگی روزمره و آیین‌ها را تنظیم می‌کند و نه تنها از تورات بلکه از متون بعدی به‌ویژه [[تلمود]] مشتق شده است. یهودیان امروز به سطوح مختلفی از رعایت دینی پایبند هستند، از رعایت کامل و اختصاصی هلاخا در تمام جنبه‌های زندگی روزمره تا کمترین یا هیچ رعایت دینی. [[پرونده:Western_wall_jerusalem_night.jpg|بندانگشتی|یهودیان در حال نماز خواندن در [[دیوار ندبه]]، اورشلیم، یکی از بازمانده‌های معبد دوم]] [[تلمود]] یک متن مرکزی در سنت یهودی است که شامل بحث‌ها، تفسیرها و توضیحات قوانین و تعالیم تورات می‌باشد. این متن از دو بخش تشکیل شده است: [[میشنا]]، که گردآوری مکتوب قوانین شفاهی یهودی است، و گمارا که تفسیر و تجزیه و تحلیل میشنا را شامل می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Talmud and Midrash {{!}} Definition, Books, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Talmud|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-01|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این مجموعه گسترده به یهودیان کمک می‌کند تا بفهمند چگونه می‌توان تعالیم تورات را در زندگی مدرن به کار برد. آیین‌ها و عادات یهودی مانند رعایت [[کشروت]] (قوانین تغذیه‌ای)، رعایت [[شبات]] (روز استراحت) و نمازهای روزانه همگی جزو هلاخا هستند و نقش مهمی در زندگی روحانی و روزمره یهودیان ایفا می‌کنند. طبق سنت، یهودیان سه بار در روز نماز می‌خوانند: شاحریت (نماز صبح)، مینخا (نماز عصر) و [[معاریو]] (نماز شب) و یک نماز اضافی به نام موساف در شابات و جشن‌های دینی. یهودیت غنی از جشن‌های دینی است که ارتباط عمیقی با رویدادهای تاریخی و تعالیم دینی دارد. هر هفته، یهودیان شبات، روز استراحت هفتگی را برگزار می‌کنند که به یاد استراحت خداوند در روز هفتم آفرینش طبق تورات است. [[شالوش رگالیم|سه جشن بزرگ زیارتی]] زمانی در اورشلیم هنگامی که معبد در آنجا وجود داشت، برگزار می‌شد که یهودیان برای زیارت به آنجا می‌رفتند. این جشن‌ها شامل [[پسح]] (عید پسح) است که [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر|خروج یهودیان از مصر]] را به یاد می‌آورد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Passover {{!}} Judaism, Story, Meaning, & Traditions {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Passover|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> امروز، پسح با یک وعده غذایی خاص به نام [[سدر پسح|سدِر]] جشن گرفته می‌شود که در آن داستان خروج بازگو می‌شود و از خوردن نان خمیردار پرهیز می‌شود.<ref name=":0" /> دیگر جشن‌های زیارتی عبارتند از [[سوکوت]] که در آن یهودیان موظف به زندگی در کلبه‌های موقت (سوکا) به مدت هفت روز هستند، و [[شاووعوت]] که همزمان با جشن برداشت محصول است و همچنین یادآور عطای تورات به موسی بر کوه [[سینای]] است. دیگر تعطیلات مهم شامل [[روش هاشانا]] (سال نو یهودی)،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rosh Hashana {{!}} Jewish New Year, High Holidays, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Rosh-Hashana|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[یوم‌کیپور|یوم کیپور]] (روز آمرزش، روزی برای روزه و دعا)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Yom Kippur {{!}} Holiday, Purpose, Meaning, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Yom-Kippur|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[پوریم]] (جشن نجات یهودیان در امپراتوری فارسی همانطور که در [[کتاب استر]] آمده است) است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Purim {{!}} Definition, Story, History, Traditions, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Purim|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-06|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> [[حنوکا|حانوکا]] (جشن نورها) [[شورش مکابی|پیروزی یهودیان بر یونانی‌ها]] و بازسازی معبد اورشلیم را جشن می‌گیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hanukkah {{!}} Celebration, Story, Menorah, Candles, History, Customs, & Food, {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Hanukkah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این جشن با روشن کردن شمع‌ها در یک شمعدان خاص به نام منورا به مدت هشت روز برگزار می‌شود. این تعطیلات با دعاها، آیین‌ها و غذاهای سنتی همراه است و هویت یهودی و رعایت دینی را تقویت می‌کند. [[پرونده:Seder_plate_with_shank_bone_and_roasted_egg.jpg|بندانگشتی|در ایام [[پسح]]، [[خروج بنی‌اسرائیل از مصر]] با یک وعده غذایی جشن‌وار و بازگویی داستان آن یادبود می‌شود. در تصویر، بشقابی حاوی اشیاء نمادین برای این مناسبت به نمایش درآمده است.]] در یهودیت، هر کسی که از مادر یهودی به دنیا آید، به طور خودکار یهودی محسوب می‌شود و جزو قوم یهود است. تبدیل به یهودیت فرآیندی جدی و معنوی است که نیاز به تعهد عمیق به باورها، آداب و قوانین یهودی دارد. فرد متقاضی باید آموزش رسمی در مورد سنت‌های یهودی ببیند و یک مراسم تبدیل به یهودیت زیر نظر یک ربای انجام دهد. برخلاف بسیاری از ادیان دیگر، تبدیل به یهودیت به طور فعال تشویق نمی‌شود. این فرآیند برای اطمینان از این است که فرد واقعاً اهمیت تبدیل را درک کرده و به طور کامل به دین یهودی پایبند است. آداب و رسوم یهودی، مانند [[بریت میلا]] (ختنه) برای پسران در روز هشتم پس از تولد،<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Judaism {{!}} Definition, Origin, History, Beliefs, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Judaism|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> و [[بر میتصوا و بت میتصوا|بار/بت میتسوا]] (مراسم بلوغ دینی) برای پسران در سن ۱۳ و دختران در سن ۱۲،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bar and bat mitzvah {{!}} Judaism, Ceremony, Age, History, & Meaning {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/Bar-Mitzvah|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-05-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> رویدادهای مهمی در زندگی یهودیان هستند. این آیین‌ها تغییرات مهم در مسئولیت‌های دینی و اجتماعی فرد در داخل جامعه یهودی را نشان می‌دهند.<ref name=":2" /> == زبان‌ها == در دوران کتاب مقدس، زبان مردم یهود زبان [[عبری]] بود، که یک زبان سامی از خانواده کنعانی است، و بیشتر کتاب مقدس عبری، از جمله [[تورات]]، به این زبان نوشته شده است. تا قرن پنجم پیش از میلاد، [[آرامی]]، زبان مرتبطی که با عبری شباهت زیادی داشت، به عنوان زبان گفتاری در [[یهودیه]] گسترش یافت.<ref name=Grintz>{{cite journal|doi=10.2307/3264497|title=Hebrew as the Spoken and Written Language in the Last Days of the Second Temple|first=Jehoshua M.|last=Grintz|journal=Journal of Biblical Literature|volume=79|issue=1|date=March 1960|pages=32–47|publisher=The Society of Biblical Literature|jstor=3264497}}</ref> تا قرن سوم پیش از میلاد، برخی از یهودیان دیاسپورا به [[یونانی باستان|یونانی]] ([[زبان یونانی کوینه|یونانی کوینه]]) صحبت می‌کردند.<ref>Feldman (2006), p. 54.</ref> پس از شکست یهودیان [[یهودیه]] در [[شورش بار کوخبا]] (۱۳۲–۱۳۶ میلادی) علیه [[امپراتوری روم]]، که منجر به نابودی و اخراج آنان شد، زبان عبری از استفاده روزمره خارج شد و به جای آن [[آرامی]] و به میزان کمتری یونانی رواج پیدا کرد.<ref>Sáenz-Badillos (1993), p. 171</ref> [[پرونده:Great_Isaiah_Scroll_Ch53.jpg|بندانگشتی|204x204پیکسل|یک طومار دو هزار ساله از [[کتاب اشعیا]] به زبان عبری، از قرون اول پیش از میلاد]] با گذشت زمان، یهودیان زبان‌های محلی مناطق مهاجرتی خود را پذیرفتند و گویش‌های خاصی مانند [[ییدیش]] (زبان یهودی-آلمانی) و [[زبان لادینو|لادینو]] (زبان یهودی-اسپانیایی) و همچنین زبان‌های منحصر به فرد یهودی مانند [[فارسیهود]]، [[زبان یهودی-عربی|یهودی-عربی]] و یهودی-گرجی را توسعه دادند. بسیاری از این زبان‌ها به دلیل رویدادهای تاریخی مانند [[هولوکاست]] و خروج یهودیان از کشورهای عربی به طور گسترده از استفاده افتاده‌اند. عبری در دوران مدرن به عنوان زبان مراسم دینی یهودی، ادبیات ربانی، تجارت درون یهودی و ادبیات شعر یهودی به حیات خود ادامه داد. اولین کتاب چاپ شده به زبان عبری در رجیو کالیابریا (ایتالیا) در سال ۱۴۷۵ توسط ابراهیم گارتون منتشر شد.<ref>{{cite web |title=Abraham Ben Isaac Ben Garton |url=https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221027042028/https://www.encyclopedia.com/religion/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/abraham-ben-isaac-ben-garton |archive-date=27 October 2022 |access-date=27 October 2022 |website=Encyclopedia.com}}</ref> با ظهور صهیونیسم در قرن نوزدهم، زبان عبری به طور کامل به عنوان زبان گفتاری و ادبی احیاء شد. ایجاد نسخه‌ای مدرن از این زبان با رهبری [[الیزر بن-یهودا|الیعزر بن یهودا]] آغاز شد. پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، [[عبری مدرن]] به زبان رسمی این کشور تبدیل شد. برآوردها از استفاده جهانی زبان عبری شامل پنج میلیون سخنگو در سال ۱۹۹۸<ref name="eth" /> و بیش از نه میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ است.<ref name="bhol">{{cite web |title='Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world? |url=http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131104025104/http://www.bhol.co.il/article_en.aspx?id=52405 |archive-date=4 November 2013 |access-date=2 November 2013 |agency=Nachman Gur for Behadrey Haredim}}</ref> پس از اسرائیل، ایالات متحده بزرگترین جمعیت سخنگویان عبری را دارد، با تقریباً ۲۲۰,۰۰۰ سخنگوی مسلط.<ref name="2009survey2">{{Citation |title=Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009 |work=The 2012 Statistical Abstract |url=https://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |access-date=27 December 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071225193634/http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html |archive-date=25 December 2007 |url-status=dead |publisher=U.S. Census Bureau}}</ref> == جمعیت == [[پرونده:Jewish_people_around_the_world.svg|بندانگشتی|301x301پیکسل|نقشه دیاسپورای یهودی:{{Legend|#000000|اسرائیل}}{{Legend|#00216bff|+ 1,000,000}}{{Legend|#0038b8ff|+ 100,000}}{{Legend|#578bffff|+ 10,000}}{{Legend|#b3cbffff|+ 1,000}}]] یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، برابر ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و از این تعداد، ۴۱٪ در [[اسراییل]] و ۴۰٪ در [[آمریکا|ایالات متحده آمریکا]] و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲٬۷۰۰ سال در [[ایران]] زیسته‌اند و اکنون حدود هشت هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.<ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/iranjews.html Jews of Iran<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> == جهود == [[پرونده:Jewish_Children_with_their_Teacher_in_Samarkand.jpg|بندانگشتی|کودکان یهودی همراه با معلم خود در [[سمرقند]] (بین سال‌های ۱۲۸۴ و ۱۲۹۴ هجری شمسی)]] جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی با ریشهٔ [[زبان آرامی|آرامی]] که اشاره به یهود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[فرهنگ سخن]]، ج 3، ص 2244}}</ref> به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |title=رادیو زمانه {{!}} نیلگون {{!}} سیاست {{!}} فرهنگ {{!}} کاریکاتورهای هولوکاست در تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۶ ژوئن ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528090257/http://www.radiozamaneh.com/nilgoon/2006/09/post_11.html |archivedate=۲۸ مه ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === کاربرد در ادبیات قدیم === این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند [[فردوسی]]، [[سعدی]]، [[ناصرخسرو]] و [[نظامی گنجوی|نظامی]] استفاده شده‌است.<ref name="loghatnaameh.com">http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html</ref> {{Quotation|دگر دین موسی که خوانی جهود، که گوید جز این را نشاید ستود|فردوسی}} {{Quotation|بنگر بچه علم و فضل گشته‌ست، یعقوب جهود و تو مسلمان|ناصرخسرو}} {{Quotation|خیالت را پرستش‌ها نمودم، وگر جرمی جز این دارم جهودم|نظامی}} {{Quotation|گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم، لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر|سعدی}} {{Quotation|یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند، چنان‌که خنده گرفت از نزاع ایشانم|سعدی<ref>http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود</ref>}} === ضرب‌المثل‌ها === «جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهود خون دیده».<ref name="loghatnaameh.com"/> == نگارخانه == <gallery> پرونده:Jewish Population by Country (2013).png|یهودیان در جهان پرونده:Aleksander Gierymski, Żydówka z pomarańczami.jpg|جایگزین=|[[پرتقال‌فروش یهودی]]، اثر گیرمسکی پرونده:Amoo Sadegh Shirazi by Kamalolmolk.jpg|فروشندگان لباس دست‌دوم یهودی، نقاشی از [[کمال‌الملک]] </gallery> == جستارهای وابسته == * [[یهودیت]] * [[کلیمی]] * [[چه کسی یهودی است؟]] * [[یهودیان ایرانی]] * [[اشکنازی]] * [[تاریخ یهودیان در ایران]] * [[فهرست یهودیان برنده جایزه نوبل]] * [[هولوکاست]] * [[یهودی‌ستیزی]] * [[صهیون]] * [[صهیونیسم]] * [[جنتیل]] * [[شالوش رگالیم]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] * [http://www.7dorim.com/ Seven Dorim وبسایت بررسی تحلیلی و تاریخی یهودیان ایران] * [http://www.asriran.com/fa/news/371379/قبرستان-کلیمیان-تهران-عکس تصاویری از قبرستان کلیمیان تهران] ''عصر ایران'' * [http://derakhte-zendegi.com/ شبکه تلویزیونی درخت زندگی اولین شبکه فارسی‌زبان یهودی] {{رده انبار|Jews}} {{یهودیان و یهودیت}} {{زندگی یهودی}} [[رده:یهودیان| ]] [[رده:اقوام آسیا]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام خاورمیانه]] [[رده:اقوام در شمال آفریقا]] [[رده:اقوام در جنوب آسیا]] [[رده:اقوام قاره آمریکا]] [[رده:بومیان غرب آسیا]] [[رده:قومیت]] [[رده:مردم سامی]] [[رده:ملت‌ها در عهد عتیق]] [[رده:نام‌های قومی-فرهنگی]] [[رده:هویت دینی]] [[رده:یهودیت]] bdar6l2hdzv49abu62s5rrwctdon9bl 0 93275 42127529 42127263 2025-06-18T17:20:39Z IranEnlightenment 1404918 ترجمه از نسخه انگلیسی همین صفحه 42127529 wikitext text/x-wiki {{شیوه‌های حکومت}}[[پرونده:Democracy Index 2022.svg|بندانگشتی|300x300پیکسل|[[شاخص دموکراسی-دیکتاتوری|شاخص دموکراسی-دیکتاتوری در سال ۲۰۲۲]]]] '''مردم‌سالاری'''<ref>{{یادکرد-فرهنگستان|واژهٔ مصوب= مردم‌سالاری|حوزه= علوم سیاسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف فارسی = دمُکراسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف زبان اصلی = démocratie |زبان واژهٔ غیرفارسی = انگلیسی<!-- اطلاعات منبع -->|دفتر= ششم|بخش= لاتین|تاریخ بازچاپ= |سرواژه= democracy}}</ref> یا '''دِموکراسی''' {{فرانسه|Démocratie}} [[حکومت|حکومتی]] است که در آن قدرت [[سیاست|سیاسی]] در دست [[مردم]] یا جمعیت یک کشور قرار دارد.<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/democracy democracy - Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy {{!}} Definition, History, Meaning, Types, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> بر اساس تعریف حداقلی از دموکراسی، حاکمان از طریق [[انتخابات]] رقابتی انتخاب می‌شوند، در حالی که تعاریف گسترده‌تر یا حداکثری، دموکراسی را با تضمین [[آزادی مدنی|آزادی‌های مدنی]] و [[حقوق بشر]]، علاوه بر انتخابات رقابتی، پیوند می‌دهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Democracy Sourcebook|پیوند=https://books.google.com/books?id=B8THIuSkiqgC|پیوند نویسنده=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, Jose Antonio|ناشر=MIT Press|جلد=31|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Regime Types and Democratic Sequencing|نشانی=https://www.journalofdemocracy.org/articles/regime-types-and-democratic-sequencing/|وبگاه=Journal of Democracy|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> در یک [[دموکراسی مستقیم]]، مردم [[اختیار]] مستقیم برای بحث و تصمیم‌گیری دربارهٔ [[قانون‌گذاری]] دارند. در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی]] [[دموکراسی نیابتی|نیابتی]] (نمایندگی)، مردم از طریق [[انتخابات]]، [[مسئول|مسئولان حکومتی]] را برای انجام این وظیفه انتخاب می‌کنند. تعریف «مردم» و شیوه‌های تقسیم یا واگذاری قدرت میان آن‌ها در طول زمان و در کشورهای مختلف با سرعت‌های متفاوتی تغییر کرده است. ویژگی‌های دموکراسی اغلب شامل موارد زیر است: * [[آزادی اجتماع|آزادی تجمع]] * [[آزادی انجمن]] * مالکیت شخصی * [[آزادی ادیان|آزادی دین]] * [[آزادی بیان]] * تابعیت * [[رضایت حکومت‌شوندگان]] * [[حق رأی]] * آزادی از سلب غیرموجه [[حق زندگی]] و [[آزادی]] توسط دولت * [[حقوق اقلیت‌ها]] مفهوم دموکراسی در طول زمان به‌طور قابل توجهی تکامل یافته است. در سراسر تاریخ، می‌توان شواهدی از دموکراسی مستقیم یافت؛ شکلی از حکومت که در آن تصمیم‌گیری‌ها از طریق [[اجتماع|گردهمایی‌های]] عمومی مردم انجام می‌شده است. امروزه شکل غالب دموکراسی، [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]] است؛ جایی که شهروندان با رأی دادن، نمایندگانی را انتخاب می‌کنند تا به‌جای آن‌ها حکومت کنند، مانند [[نظام پارلمانی|دموکراسی پارلمانی]] یا [[نظام ریاستی|نظام ریاست‌جمهوری]]. در شکل رایج [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی لیبرال]]، قدرت اکثریت در چارچوب یک دموکراسی نمایندگی اعمال می‌شود، اما یک [[قانون اساسی]] و [[دیوان عالی|دادگاه عالی]]، قدرت اکثریت را محدود کرده و از حقوق [[اقلیت]] محافظت می‌کنند — معمولاً از طریق تضمین برخورداری همه افراد از برخی حقوق فردی، مانند آزادی بیان یا [[آزادی انجمن|آزادی]] [[آزادی انجمن|انجمن]].<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=Oxford English Dictionary|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&oldid=1295886499|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7|سال=1970|پیوند نویسنده=Watkins, Frederick|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> این واژه برای نخستین بار در قرن پنجم پیش از میلاد در [[پولیس (یونان)|دولت‌شهرهای یونان]]، به‌ویژه [[آتن باستان|آتن]] [[آتن باستان|باستان]]، ظاهر شد و به معنای «حکومت مردم» به کار رفت؛ در تقابل با واژه [[آریستوکراسی]] (ἀριστοκρατία، aristokratía) که به معنای «حکومت نخبگان» بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of ancient Greece|سال=2006|پیوند نویسنده=Wilson, N.G.|ناشر=New York: Routledge|صفحه=511|شابک=978-0-415-97334-2}}</ref> تقریباً در تمام حکومت‌های دموکراتیک در طول تاریخ باستان و مدرن، شهروندی دموکراتیک در ابتدا محدود به طبقه‌ای ممتاز بود و بعدها به همه بزرگسالان گسترش یافت. در بیشتر دموکراسی‌های مدرن، این گسترش از طریق جنبش‌های [[حق رأی]] در قرن نوزدهم و بیستم محقق شد. دموکراسی در تضاد با اشکالی از حکومت است که در آن [[قدرت]] در دست [[عموم|عموم مردم]] یک کشور نیست، مانند [[اقتدارگرایی|نظام‌های اقتدارگرا]]. دموکراسی در طول تاریخ، شکلی نادر و آسیب‌پذیر از حکومت به‌شمار می‌رفته است، اما از قرن نوزدهم به بعد، به‌ویژه با [[امواج دموکراسی|موج‌های مختلف دموکراتیزه شدن]]، رواج بیشتری یافته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Opinion {{!}} Timeline: Democracy in Recession|نشانی=https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html,%20https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2015-09-15|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond}}</ref> در دنیای مدرن، دموکراسی از مشروعیت قابل توجهی برخوردار است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The End of History and the Last Man|سال=2006|نام=Francis|نام خانوادگی=Fukuyama|ناشر=Simon and Schuster|شابک=978-0-7432-8455-4}}</ref> چرا که افکار عمومی در مناطق مختلف جهان به‌طور گسترده‌ای از نظام‌های دموکراتیک در مقایسه با گزینه‌های دیگر حمایت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=1. Attitudes toward different types of government systems|نشانی=https://www.pewresearch.org/global/2024/02/28/attitudes-toward-different-types-of-government-systems/|وبگاه=Pew Research Center|تاریخ=2024-02-28|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US|نام=Richard Wike, Janell Fetterolf, Maria Smerkovich, Sarah Austin, Sneha Gubbala and Jordan|نام خانوادگی=Lippert}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Anderson|first=Christopher J|last2=Bol|first2=Damien|last3=Ananda|first3=Aurelia|date=2022-01-10|title=Humanity’s Attitudes about Democracy and Political Leaders|url=https://academic.oup.com/poq/article/85/4/957/6444257|journal=Public Opinion Quarterly|language=en|volume=85|issue=4|pages=957–986|doi=10.1093/poq/nfab056|issn=0033-362X|pmc=8754486|pmid=35035302}}</ref> حتی دولت‌های اقتدارگرا نیز تلاش می‌کنند خود را به‌عنوان دموکراتیک معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Pseudo-Democrat's Dilemma: Why Election Observation Became an International Norm|سال=2011|پیوند=https://www.jstor.org/stable/10.7591/j.ctt7z647|نام=Susan D|نام خانوادگی=Hyde|ناشر=Cornell University Press|شابک=978-0-8014-6125-5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century|سال=2022|پیوند=https://books.google.com/books?id=4ThCEAAAQBAJ&pg=PR9|پیوند نویسنده=Guriev, Sergei; Treisman, Daniel|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-22446-6}}</ref> با این حال، بر اساس [[شاخص‌های دموکراسی V-Dem]] و [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی اکونومیست]]، تا سال ۲۰۲۲، کمتر از نیمی از جمعیت جهان در کشورهای دموکراتیک زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|صفحات=6, 13, 18|نقل قول=Dictatorships are on the rise and harbor 70% of the world population – 5.4 billion people.|عنوان=V-Dem Institute DEMOCRACY REPORT 2022: Autocratization Changing Nature?|نشانی=https://www.v-dem.net/documents/19/dr_2022_ipyOpLP.pdf}}</ref><ref>Economic Intelligence Unit Democracy Index, 2022, p. 4: "According to our measure of democracy, less than half (45.7%) of the world's population now live in a democracy of some sort, a significant decline from 2020 (49.4%)."</ref> انواع مختلفی از دموکراسی وجود دارند و [[جامعه بین‌المللی|جامعه بین‌الملل]] نیز شاهد درصد و [[شاخص مردم‌سالاری]] است. میان انواع گوناگون دموکراسی موجود، تفاوت‌های بنیادین هستند. بعضی از آن‌ها نمایندگی و قدرت بیشتری در اختیار شهروندان می‌گذارند. در هر صورت اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از تقسیم نامتعادل قدرت [[جامعه‌شناسی سیاسی|جامعه سیاسی]] (برای مثال [[تفکیک قوا]]) صورت نگیرد، یک شاخهٔ نظام حاکم ممکن است بتواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار گرفته و به آن نظام دموکراتیک لطمه وارد کنند. از «[[حکومت عدد]]» به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبود حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است که حقوق اقلیت‌های جامعه مورد سوء استفاده قرار گیرد. (که در آن صورت به آن [[استبداد اکثریت]] می‌گویند) {{مدرک}} رقابت‌های انتخاباتی عادلانه از اصلی‌ترین روندهای موجود در دموکراسی‌هاست. در دموکراسی نظمِ قوانین حاکم است، درحالی‌که در حکومت‌های استبدادی نظم را به‌زور اسلحه و با اعمال قهرآمیز ایجاد می‌کنند. در این هردو نوع حکومت نظم هست، منتها در یکی از راه احترام به قوانین از سوی شهروندان، و در دیگری از راه ترساندن شهروندان از قدرت دولت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماکیاولی و اندیشه رنسانس|تاریخ=۱۳۷۸|نام=رامین|نام خانوادگی=[[رامین جهانبگلو|جهانبگلو]]|ناشر=[[نشر مرکز]]|صفحه=۸۱-۸۲|مکان=تهران|کوشش=}}</ref> == ویژگی ها == با اینکه دموکراسی عموماً با رأی‌گیری تعریف می‌شود،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7 (Expo '70 hardcover ed.)|نام=Frederick|نام خانوادگی=Watkins|ناشر=William Benton|صفحه‌ها=215–23|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> اما اجماعی بر سر یک تعریف دقیق از دموکراسی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> [[کارل پوپر]] می‌گوید دیدگاه "کلاسیک" درباره دموکراسی، به طور خلاصه، این است که دموکراسی حکومت مردم است و مردم حق دارند حکومت کنند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=The Economist|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Economist&oldid=1295928131|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> یک پژوهش ۲٬۲۳۴ صفت مختلف را که در زبان انگلیسی برای توصیف دموکراسی به‌کار رفته‌اند، شناسایی کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.berghahnjournals.com/view/journals/democratic-theory/5/1/dt050107.xml|وبگاه=www.berghahnjournals.com|بازبینی=2025-06-16}}</ref> اصول دموکراسی یعنی این‌که همه مردمِ واجد شرایط، [[برابری در برابر قانون|در برابر قانون برابرند]] و همه به یک اندازه حق دارند در قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کشور نقش داشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Direct democracy {{!}} Definition, History, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/direct-democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> برای مثال، در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]]، هر رأی (در تئوری) وزن برابری دارد و آزادی شهروندان واجد شرایط از طریق حقوق و آزادی‌های قانونی که معمولاً در [[قانون اساسی]] تضمین شده‌اند، حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The democracy sourcebook.|سال=2003|نام=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, José Antônio|ناشر=Cambridge, Massachusetts: MIT Press|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Public space and democracy.|سال=2001|نام=Hénaff, Marcel; Strong, Tracy B.|ناشر=Minneapolis: University of Minnesota Press.|شابک=978-0-8166-3388-3}}</ref> در نوع دیگری از دموکراسی به نام «[[دموکراسی مستقیم]]»، مردم خودشان مستقیماً درباره مسائل مختلف رأی می‌دهند و تصمیم می‌گیرند. بر اساس تعریف [[سازمان ملل متحد]]، دموکراسی «فضایی فراهم می‌کند که در آن [[حقوق بشر]] و آزادی‌های اساسی محترم شمرده می‌شوند و [[آزادی بیان|اراده آزادانه مردم]] به‌طور عملی اجرا می‌شود.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy|نشانی=https://www.un.org/en/global-issues/democracy|وبگاه=United Nations|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en|نام=United|نام خانوادگی=Nations}}</ref> یک نظریه می‌گوید که دموکراسی بر سه اصل اساسی استوار است: # '''کنترل از پایین به بالا''' (یعنی قدرت و حاکمیت از پایین‌ترین سطح جامعه شروع می‌شود)، # '''[[برابری سیاسی]]''' (همه افراد از نظر سیاسی برابر هستند)، # '''هنجارهای اجتماعی''' که باعث می‌شوند افراد و نهادها فقط رفتارهایی را بپذیرند که با دو اصل اول هماهنگ باشد.<ref>{{Cite journal|date=2025-05-27|title=Scandinavian Political Studies|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Scandinavian_Political_Studies&oldid=1292578093|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> همچنین بسیاری از کارشناسان، [[برابری در برابر قانون]]، [[آزادی سیاسی|آزادی‌های سیاسی]] و [[حاکمیت قانون]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Assessing the Quality of Democracy|سال=2005|پیوند=https://books.google.com/books?id=-eXJMXnraPQC&pg=PA3|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond|ناشر=JHU Press|شابک=978-0-8018-8287-6|نام۲=Leonardo|نام خانوادگی۲=Morlino}}</ref> را از ویژگی‌های مهم و اساسی یک دموکراسی سالم و کارآمد می‌دانند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> در برخی کشورها، به‌ویژه در [[بریتانیا]] (که [[نظام وست‌مینستر]] از آنجا آغاز شده)، اصل غالب [[حاکمیت مجلسی|حاکمیت پارلمان]] است، در حالی‌ که [[استقلال قضایی|استقلال دستگاه قضایی]] نیز حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order|سال=2014|پیوند=https://books.google.com/books?id=L2jwAwAAQBAJ&pg=PA38|نام=Kopstein, Jeffrey; Lichbach, Mark; Hanson, Stephen E.|ناشر=Cambridge University Press|صفحه‌ها=37-39|شابک=978-1-139-99138-4}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Sovereignty|نشانی=https://www.parliament.uk/about/how/sovereignty/|وبگاه=www.parliament.uk|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> در [[هند]]، حاکمیت پارلمان تابع [[قانون اساسی هند]] است که شامل [[بررسی قضایی|نظارت قضایی]] نیز می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=All-party meet vows to uphold Parliament supremacy|نشانی=http://www.newindianexpress.com/nation/All-party-meet-vows-to-uphold-Parliament-supremacy/2013/08/02/article1713808.ece|کوشش=The New Indian Express|تاریخ بازبینی=2025-06-16|زبان=en}}</ref> گرچه واژه «دموکراسی» معمولاً در زمینه حکومت‌های سیاسی به کار می‌رود، اما اصول آن می‌توانند در سازمان‌های خصوصی مانند باشگاه‌ها، انجمن‌ها و [[شرکت|شرکت‌ها]] نیز کاربرد داشته باشند. دموکراسی‌ها ممکن است از روش‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری استفاده کنند، اما [[حکومت اکثریت]] [[حکومت اکثریت|(majority rule)]] رایج‌ترین روش است. با این حال، اگر برای [[اقلیت|اقلیت‌های سیاسی]] حمایت‌های قانونی وجود نداشته باشد، ممکن است اکثریت باعث ظلم به اقلیت شود که به آن «[[استبداد اکثریت]]» گفته می‌شود. حکومت اکثریت معمولاً رقابتی است و برخلاف [[مردم‌سالاری اجماعی|دموکراسی توافقی]] (اجماعی) عمل می‌کند. به همین دلیل، لازم است که [[انتخابات]] و [[ژرف اندیشی|گفت‌وگوهای سیاسی]] هم از نظر محتوا و هم از نظر روش، منصفانه و عادلانه باشند. در برخی کشورها، [[آزادی بیان]]، [[آزادی مطبوعات|آزادی رسانه]] و [[آزادی سیاسی|آزادی ابراز عقیده سیاسی]] بسیار مهم شمرده می‌شوند، تا مردم بتوانند با آگاهی کامل و بر اساس منافع و باورهای خود رأی بدهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Judge in a Democracy|پیوند=https://books.google.com/books?id=3HX7mAbjGOYC&pg=PA27|نام=Aharon|نام خانوادگی=Barak|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-12017-1}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kelsen|first=Hans|date=1955-10|title=Foundations of Democracy|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/291036|journal=Ethics|volume=66|issue=1, Part 2|pages=1–101|doi=10.1086/291036|issn=0014-1704}}</ref> همچنین گفته شده که یکی از ویژگی‌های اساسی دموکراسی این است که همه رأی‌دهندگان بتوانند به صورت آزاد و کامل در زندگی جامعه خود مشارکت داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Women and human development: the capabilities approach.|سال=2000|نام=Martha|نام خانوادگی=Nussbaum|ناشر=Cambridge New York: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-00385-8}}</ref> با توجه به تأکید دموکراسی بر [[قرارداد اجتماعی]] و [[اراده همگانی|اراده جمعی]] رای دهندگان، می‌توان آن را نوعی جمع‌گرایی سیاسی نیز دانست؛ چراکه دموکراسی نوعی حکومت است که در آن همه شهروندان واجد شرایط، به‌طور برابر در [[قانون‌گذاری]] نقش دارند. [[جمهوری|جمهوری‌ها]]، اگرچه اغلب با دموکراسی هم‌معنا پنداشته می‌شوند چون هر دو بر حکومت با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] تأکید دارند، اما لزماً دموکراتیک نیستند؛ چرا که [[جمهوری‌خواهی]] (ریپابلیکانیزم) مشخص نمی‌کند مردم چگونه باید حکومت کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Age of the Democratic Revolution: Political History of Europe and America, 1760–1800|سال=1959|پیوند=https://books.google.com/books?id=YGqYDwAAQBAJ|نام=R. R. Palmer|پیوند نویسنده=https://en.wikipedia.org/wiki/R._R._Palmer}}</ref> در معنای کلاسیک، واژه «جمهوری» هم شامل دموکراسی‌ها می‌شده و هم [[آریستوکراسی|آریستوکراسی‌]]<nowiki/>ها (حکومت نخبگان).<ref>Montesquieu, ''Spirit of Law'', Bk. II, ch. 2–3.</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The end of kings: a history of republics and republicans|سال=2000|پیوند=https://archive.org/details/endofkingshistor00ever|نام=William R|نام خانوادگی=Everdell|ناشر=Chicago: University of Chicago Press|شابک=978-0-226-22482-4}}</ref> اما در معنای امروزی، جمهوری یعنی حکومتی بدون [[پادشاه]]. بنابراین، یک کشور دموکراتیک می‌تواند جمهوری باشد (مثل فرانسه یا هند) یا [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] (مثل بریتانیا) که در آن پادشاه یا ملکه نقش نمادین دارد و قدرت واقعی در اختیار مردم و نمایندگان منتخب است. == تاریخچه == [[پرونده:Discurso funebre pericles.PNG|جایگزین=نقاشی پریکلس در حال ایراد خطابه‌ی تدفینی معروف او در برابر مجمع شهروندان آتنی|بندانگشتی|نقاشی اثر [[فیلیپ فولتز]]، هنرمند آلمانی قرن نوزدهم، [[پریکلس]] در حال ایراد [[خطابه‌ی تدفینی]] معروف او در برابر [[اککلسیا|مجمع شهروندان آتنی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pericles' Funeral Oration - Philipp von Foltz - The Athenaeum|نشانی=http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=131618|وبگاه=www.the-athenaeum.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref>]] [[مجالس دموکراتیک]] قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارند و در طول تاریخ در جوامع مختلف دیده شده‌اند،<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> اما تا قرن نوزدهم، بیشتر چهره‌های سیاسی مهم با دموکراسی مخالف بودند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> نظریه‌پردازان جمهوری‌خواه دموکراسی را مناسب جوامع کوچک می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند هر چه اندازه یک واحد سیاسی بزرگ‌تر شود، احتمال اینکه حکومت به استبداد کشیده شود بیشتر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Small State Foreign Policy"|سال=2017|پیوند=https://osf.io/7mrj9/|ناشر=Oxford Research Encyclopedia of Politics, Oxford University Press|شابک=978-0-19-022863-7}}</ref> در عین حال، واحدهای سیاسی کوچک هم در برابر تهاجم خارجی آسیب‌پذیر بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref> فیلسوف سیاسی «[[مونتسکیو|منتسکیو]]» گفته بود: «اگر یک جمهوری کوچک باشد، توسط نیروهای خارجی نابود می‌شود؛ اگر بزرگ باشد، از درون به دلیل نقص‌های داخلی سقوط می‌کند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Montesquieu: The Spirit of Laws: Book 9|نشانی=https://www.constitution.org/cm/sol_09.htm|تاریخ بازبینی=2025-06-17}}</ref> دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه جان هاپکینز، «دنیل دیودنی» می‌گوید ایالات متحده آمریکا با ایجاد حکومتی بزرگ همراه با نظام کنترل و تعادل (checks and balances)، راه‌حلی برای این دو مشکل (اندازه کوچک و بزرگ) ارائه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democratic Internationalism: An American Grand Strategy for a Post-exceptionalist Era {{!}} Council on Foreign Relations|نشانی=https://www.cfr.org/event/democratic-internationalism-american-grand-strategy-post-exceptionalist-era|وبگاه=www.cfr.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en|نام=C. F. R.|نام خانوادگی=Editors}}</ref> در عین حال، اشکال مختلفی از دموکراسی به‌طور طبیعی در جوامع مختلف جهان شکل گرفته‌اند، حتی در میان جوامعی که هیچ‌گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Iroquois in the American Revolution {{!}} WorldCat.org|نشانی=https://search.worldcat.org/title/194977|وبگاه=search.worldcat.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Dawn of Everything by David Graeber and David Wengrow review – inequality is not the price of civilisation|نشانی=https://www.theguardian.com/books/2021/oct/23/the-dawn-of-everything-by-david-graeber-and-david-wengrow-review-inequality-is-not-the-price-of-civilisation|کوشش=The Guardian|تاریخ=2021-10-23|تاریخ بازبینی=2025-06-17|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=David|نام خانوادگی=Priestland}}</ref>[[پرونده:Cleisthenes.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cleisthenes.jpg|بندانگشتی|280x280پیکسل|[[کلئیستنس]]، پدر [[دموکراسی آتنی]]]] === ریشه‌شناسی === ==== یونان و روم ==== همچنین ببینید: [[دموکراسی آتنی]] واژه دموکراسی نخستین‌بار در اندیشه سیاسی و فلسفی یونان باستان و به‌ویژه در شهر-دولت [[آتن]] در [[اروپای دوران باستان]] به کار رفت.<ref>{{Cite journal|last=Breiner|first=Peter|last2=Dunn|first2=John|date=1993-09|title=Democracy: The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993.|url=https://doi.org/10.2307/2074615|journal=Contemporary Sociology|volume=22|issue=5|pages=680|doi=10.2307/2074615|issn=0094-3061}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> این واژه از دو بخش یونانی تشکیل شده است: * dêmos به معنی «مردم (عادی)» * krátos به معنی «قدرت» یا «نیرو» بنابراین، «دموکراسی» به‌معنای «حکومت مردم» یا «قدرت در دست مردم» است.<ref>{{Cite journal|last=Descendre|first=Romain|date=2005-01-01|title=Diego Quaglioni. La Sovranità. Rome-Bari, Laterza (Biblioteca essenziale Laterza), 2004, 152 p., 10 €|url=https://doi.org/10.4000/laboratoireitalien.445|journal=Laboratoire italien|issue=5|pages=245–247|doi=10.4000/laboratoireitalien.445|issn=1627-9204}}</ref> در سال‌های ۵۰۸–۵۰۷ پیش از میلاد، با اصلاحات سیاسی [[کلئیستنس|کلیستنِس]] (Cleisthenes)، نوعی جدید از نظام حکومتی در آتن پایه‌گذاری شد که امروزه به عنوان اولین نمونه دموکراسی شناخته می‌شود. کلیستنس به همین دلیل به عنوان «پدر [[دموکراسی آتنی]]» شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Making of the West, Peoples and Cultures, A Concise History, Volume I: To 1740|سال=2007|ناشر=Boston and New York: Bedford/St. Martin's}}</ref> نخستین استفاده مستند از واژه «دموکراسی» در آثار نثری دهه ۴۳۰ پیش از میلاد دیده می‌شود، مانند کتاب «[[تاریخ هرودوت|تاریخ‌ها]]» اثر [[هرودوت]]. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که واژه «دموکراسی» از چند دهه قبل رایج بوده است؛ مثلاً دو شهروند آتنی که در دهه ۴۷۰ پیش از میلاد به دنیا آمده بودند، نامشان دموکراتِس (Democrates) بود—که نشان از محبوبیت این اصطلاح سیاسی تازه در آن دوران دارد. نمایشنامه‌نویس معروف، [[آشیل]] (Aeschylus)، نیز در نمایشنامه التماس‌کنندگان ([[The Suppliants]]) که در حدود سال ۴۶۳ پیش از میلاد اجرا شد، به روشنی به مفهوم دموکراسی اشاره کرده و از «دست فرمانروای مردم» (demou kratousa cheir) سخن می‌گوید. پیش از آن، واژه‌ای که برای توصیف نظام سیاسی جدید آتن به کار می‌رفت، احتمالاً ایسونومیا ([[isonomia]]) بود، که به معنی برابری سیاسی است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Origins of Democracy in Ancient Greece|نام=Raaflaub|نام خانوادگی=Kurt A|صفحه‌ها=108, 109}}</ref> دموکراسی در آتن به شکل دموکراسی مستقیم اجرا می‌شد و دو ویژگی اصلی داشت: * انتخاب تصادفی (قرعه‌کشی) شهروندان عادی برای پر کردن مناصب اداری و قضایی (که تعدادشان محدود بود)،<ref>Aristotle Book 6</ref> * وجود مجمع قانون‌گذاری (اکلسیا) که از تمام شهروندان آتنی تشکیل می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Early State, Its Alternatives and Analogues|نشانی=https://www.socionauki.ru/book/early_state_en/|وبگاه=www.socionauki.ru|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در این مجمع، همه شهروندان واجد شرایط، حق داشتند سخنرانی کنند و رأی بدهند، و همین مجمع بود که قوانین شهر-دولت را تعیین می‌کرد. اما شرایط شهروندی در آتن محدودکننده بود و زنان، بردگان، بیگانگان مقیم (μέτοικοι / متویکوی) و جوانانی که به سن خدمت نظامی نرسیده بودند، واجد شرایط نبودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women and Family in Athenian Law|نشانی=http://www.stoa.org/projects/demos/article_women_and_family?page=4|وبگاه=www.stoa.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Davies|first=John K.|date=1977|title=Athenian Citizenship: The Descent Group and the Alternatives|url=https://www.jstor.org/stable/3296866|journal=The Classical Journal|volume=73|issue=2|pages=105–121|issn=0009-8353}}</ref> در نتیجه، فقط حدود ۱ نفر از هر ۴ ساکن آتن، شهروند محسوب می‌شد. نکته جالب این است که مالکیت زمین شرط شهروندی نبود، برخلاف بسیاری از جوامع دیگر در دوران باستان.<ref>{{Cite journal|last=Manville|first=Philip Brook|date=1997-12-31|title=The Origins of Citizenship in Ancient Athens|url=https://doi.org/10.1515/9781400860838|doi=10.1515/9781400860838}}</ref> محدود شدن حق شهروندی به مردان بالغ آزاد، ارتباط نزدیکی با برداشت آن زمان از شهروندی داشت، زیرا در بیشتر جوامع باستان، حقوق شهروندی با تعهد به جنگیدن در ارتش گره خورده بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Reproducing Athens: Menander's Comedy, Democratic Culture, and the Hellenistic City|سال=2009|نام=Susan Lape|ناشر=Princeton University Press|صفحه=4|شابک=978-1-4008-2591-2}}</ref> دموکراسی آتنی نه‌تنها مستقیم بود (از این نظر که تصمیم‌ها مستقیماً توسط مردم در مجمع عمومی گرفته می‌شد)، بلکه از این نظر هم مستقیم‌ترین شکل دموکراسی بود که مردم از طریق مجمع، شورای ۵۰۰ نفره ([[بوله|بولِه]]) و دادگاه‌ها، تمام فرایند سیاسی را در دست داشتند. بخش بزرگی از شهروندان به‌طور دائم در امور عمومی و حکومتی مشارکت فعال داشتند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> با اینکه در آتن مفهومی به‌نام حقوق فردی به سبک مدرن وجود نداشت (یونانیان باستان حتی واژه‌ای معادل «حقوق» نداشتند<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>)، شهروندان آتنی از آزادی‌هایی برخوردار بودند— اما نه از راه مخالفت با حکومت، بلکه به این دلیل که در شهری زندگی می‌کردند که تحت سلطه هیچ قدرت خارجی نبود و خودشان هم تابع یا برده شخص یا حکومت دیگری محسوب نمی‌شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of Democratic Thought|سال=2001|نام=P.|نام خانوادگی=Clarke|ناشر=Taylor & Francis|صفحه‌ها=194–201|شابک=978-0-415-19396-2|نام۲=J.|نام خانوادگی۲=Foweraker}}</ref> در واقع، آزادی در آتن به معنای مشارکت فعال در خودحکومتی بود، نه داشتن حقوق فردی تضمین‌شده به‌مانند دموکراسی‌های مدرن. در [[اسپارت]]، نوعی رأی‌گیری به نام [[رأی‌گیری امتیازی|رأی‌گیری]] [[رأی‌گیری امتیازی|امتیازی]] (دامنه‌ای یا range voting) از حدود ۷۰۰ پیش از میلاد وجود داشت. در اسپارت، مجمع عمومی شهروندان ([[اکلسیا]]) ماهی یک‌بار برگزار می‌شد و تمام مردان بالای ۲۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند. در این مجمع، شهروندان رهبران را انتخاب می‌کردند و با رأی‌گیری صوتی (با فریاد زدن) نظر خود را اعلام می‌کردند. رأی‌گیری این‌گونه انجام می‌شد که هر گروه با صدای بلند حمایت خود را از نامزد مورد نظر فریاد می‌زد و تصمیم نهایی بر اساس شدت صدای جمعیت گرفته می‌شد. [[ارسطو]] این روش را «کودکانه» توصیف کرد و آن را با روش آتنی‌ها که از رأی‌گیری با سنگ‌ریزه (به عنوان رأی مخفی) استفاده می‌کردند، مقایسه نمود. با این حال، اسپارتی‌ها این روش را به دلیل سادگی آن انتخاب کردند و معتقد بودند که این کار از تبعیض، خرید رأی، یا تقلب که در انتخابات اولیه دموکراتیک رایج بود، جلوگیری می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Literacy in Ancient Sparta|سال=1979|نام=Terrence A. Boring|ناشر=Leiden Netherlands|شابک=978-90-04-05971-9}}</ref> [[پرونده:Austria Parlament Athena bw.jpg|جایگزین=تندیس آتنا، الهه نگهبان شهر آتن|بندانگشتی|تندیس [[آتنا]]، الهه نگهبان شهر [[آتن]]، در برابر [[ساختمان پارلمان اتریش]]. از اواخر قرن هجدهم، آتنا به‌طور گسترده به عنوان نمادی جهانی از آزادی و دموکراسی مورد استفاده قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Athena|سال=2008|پیوند=https://books.google.com/books?id=kIiCAgAAQBAJ&q=Athena+and+Ares+Darmon&pg=PA163|نام=Susan|نام خانوادگی=Deacy|ناشر=London and New York: Routledge|صفحه‌ها=145–49|شابک=978-0-415-30066-7}}</ref>]] اگرچه [[جمهوری روم]] نقش مهمی در شکل‌گیری بسیاری از مفاهیم سیاسی دموکراتیک داشت، اما تنها اقلیتی از مردم روم شهروندانی بودند که حق رأی در انتخابات نمایندگان را داشتند. در این نظام، رأی افراد قدرتمند وزن بیشتری داشت، چون از سیستم [[رأی‌گیری وزنی]] استفاده می‌شد. در نتیجه، بیشتر مقامات بلندپایه—از جمله اعضای [[سنای روم|سنا]]—از میان چند خانواده ثروتمند و اشرافی انتخاب می‌شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=>Ancient Romefrom the Earliest Times to 476 A.D.|نشانی=http://annourbis.com/Ancient-Rome/8rome10.html|وبگاه=annourbis.com|بازبینی=2025-06-18}}</ref> [[سرنگونی پادشاهی روم]] و ایجاد جمهوری در قرن ششم پیش از میلاد، اولین نمونه شناخته‌شده در غرب از حکومتی بود که عمداً با هدف جمهوری بودن شکل گرفت، هرچند این [[جمهوری]]، از نظر دموکراسی مردمی بسیار محدود بود. با این حال، مدل حکومتی روم در طول قرون بعدی بر اندیشه‌های سیاسی بسیاری از متفکران تأثیر گذاشت.<ref>{{Cite journal|last=Schlesinger|first=Alfred C.|last2=Livy|date=1961|title=Livy, the Early History of Rome. Books I-V of the History of Rome from Its Foundation|url=https://doi.org/10.2307/4344555|journal=The Classical World|volume=54|issue=6|pages=190|doi=10.2307/4344555|issn=0009-8418}}</ref> ==== هند باستان ==== شهر وایشالی، پایتخت اتحادیه واججیکا (یا [[:en:Mahajanapadas|مهاجنپدها]] وریجی) در [[هند]]، یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده [[جمهوری]] در جهان به شمار می‌رود. این نظام سیاسی در حدود قرن ششم پیش از میلاد شکل گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=India: Lonely planet Guide|سال=2007|پیوند=https://books.google.com/books?id=T7ZHUhSEleYC&q=Vaishali&pg=PA556|نام=Bindloss, Joe; Sarina Singh|صفحه=556|شابک=978-1-74104-308-2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Students' Britannica India, Volumes 1-5|سال=2000|پیوند=https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&q=Vaishali&pg=PA208|نام=Dale|نام خانوادگی=Hoiberg|ناشر=Popular Prakashan|صفحه=208|شابک=978-0-85229-760-5|نام۲=Indu Ramchandani}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A history of India|سال=2004|پیوند=https://books.google.com/books?id=TPVq3ykHyH4C&q=Vaishali&pg=PA57|نام=Hermann|نام خانوادگی=Kulke|ناشر=Routledge|صفحه=57|شابک=978-0-415-32919-4|نام۲=Dietmar Rothermund}}</ref> ==== قاره آمریکا ==== فرهنگ‌های بومی قاره آمریکا نیز پیش از تماس با اروپایی‌ها، اشکالی از جامعه دموکراتیک را توسعه داده بودند. از جمله آن‌ها، کنفدراسیون [[ایروکوا|ایرُکوا]] (Iroquois Confederacy) بود که بین سال‌های ۱۴۵۰ تا ۱۶۶۰ (و برخی منابع می‌گویند حتی در سال ۱۱۴۲ میلادی<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>) شکل گرفته بود. این دموکراسی هنوز هم ادامه دارد و بسیاری آن را قدیمی‌ترین دموکراسی نمایندگی فعال جهان می‌دانند.<ref>{{Cite journal|last=Lightfoot|first=Sheryl R.|date=2021-12-01|title=Decolonizing Self-Determination: Haudenosaunee Passports and Negotiated Sovereignty|url=https://doi.org/10.1177/13540661211024713|journal=European Journal of International Relations|language=EN|volume=27|issue=4|pages=971–994|doi=10.1177/13540661211024713|issn=1354-0661}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Government|نشانی=https://www.haudenosauneeconfederacy.com/government/|وبگاه=Haudenosaunee Confederacy|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Communications}}</ref> ==== آفریقا ==== مقاله اصلی: [[گادا]] ([[:en:Gadaa|Gadaa]]) ==== قرون وسطی ==== در دوران قرون وسطی، بیشتر مناطق [[اروپا]] تحت سلطه [[روحانی|روحانیون]] کلیسا یا اشراف [[ارباب‌رعیتی|فئودال]] بودند. با این حال، در بخش‌هایی از اروپا و دیگر مناطق، شکل‌هایی از مجالس مشورتی یا انتخاباتی وجود داشت—هرچند معمولاً فقط بخش کوچکی از جمعیت در آن‌ها شرکت داشتند. در [[اسکاندیناوی]]، نهادهایی به نام "[[Thing|تینگ]]" ([[:en:Thing_(assembly)|Thing]]) وجود داشتند که از مردان آزاد تشکیل می‌شدند و توسط [[سخنگوی قانون]] (lawspeaker) اداره می‌شدند. این مجالس مسئول رسیدگی به مسائل سیاسی و قانونی بودند و نمونه‌های معروف آن ها شامل [[آلدینگ|آل‌تینگ]] (Althing) در ایسلند و [[لوگ‌تینگ]] (Løgting) در جزایر فارو است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=On Democracy: Second Edition|پیوند=https://books.google.com/books?id=d2osDwAAQBAJ&q=althing+democracy&pg=PR7|نام=Robert A.|نام خانوادگی=Dahl|ناشر=Yale University Press|شابک=978-0-300-23332-2}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Fladmark|first=J.M.|date=2015-11-17|title=Heritage and Identity|url=https://doi.org/10.4324/9781315793689|doi=10.4324/9781315793689}}</ref> در [[اروپای شرقی]]، نهادی مشابه به نام وچه ([[:en:Veche|Veche]]) وجود داشت که عملکردی مشابه "تینگ" داشت. از سال ۱۰۵۹ میلادی، در [[کلیسای کاتولیک]] رومی، [[پاپ]] از طریق [[کنکلاو پاپ|کنکلُاو]] (جلسه انتخاب پاپ) که از کاردینال‌ها تشکیل می‌شود، انتخاب می‌گردد—شکلی از رأی‌گیری در نهاد دینی. نخستین پارلمان مستند در اروپا [[کورتس لئون]] (Cortes of León) در اسپانیا است که در سال ۱۱۸۸ توسط [[آلفونسوی نهم، پادشاه لئون|آلفونسوی نهم]] تأسیس شد. این مجلس در زمینه‌های مالیات، امور خارجی و قانون‌گذاری اختیار داشت—گرچه نقش دقیق آن هنوز مورد بحث است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="The Cortes and Taxation". The Cortes of Castile-León, 1188-1350|سال=1989|نام=Joseph F.|نام خانوادگی=O'Callaghan|ناشر=University of Pennsylvania Press|صفحه‌ها=130-151|شابک=978-1-5128-1957-1}}</ref> [[جمهوری راگوسا|جمهوری راگوزا]] که در سال ۱۳۵۸ تأسیس شد و در اطراف شهر [[دوبروونیک]] متمرکز بود، تنها به اشراف‌زادگان مرد حق نمایندگی و رأی‌دادن می‌داد. دولت‌شهرها و حکومت‌های مختلف ایتالیایی نیز شکل‌هایی از حکومت جمهوری داشتند. برای نمونه، [[جمهوری فلورانس]] که در سال ۱۱۱۵ بنیان‌گذاری شد، توسط نهادی به نام «[[سیگنوریا]]» اداره می‌شد که اعضای آن از طریق [[قرعه‌کشی]] انتخاب می‌شدند. در [[فریزیای]] (Frisia) قرون دهم تا پانزدهم، که جامعه‌ای به‌طور مشخص غیر فئودالی بود، حق رأی در امور محلی و انتخاب مقامات ناحیه‌ای بر اساس اندازه زمین افراد تعیین می‌شد. منشور «[[کوروکان فوگا]]» [[امپراتوری مالی]] را به دودمان‌های حاکم تقسیم می‌کرد که در مجمع بزرگی به نام «گبارا» نماینده داشتند. با این حال، این منشور، امپراتوری مالی را بیشتر شبیه به یک [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] کرده بود تا یک [[جمهوری دموکراتیک]]. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The oldest constitution in the world|نشانی=http://www.jpic-jp.org/a/the-oldest-constitution-in-the-world|وبگاه=www.jpic-jp.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The World Won’t Listen: The Mande “Hunters’ Oath” and Human Rights in Translation|نشانی=https://humanityjournal.org/issue13-2/the-world-wont-listen-the-mande-hunters-oath-and-human-rights-in-translation/|وبگاه=Humanity Journal|تاریخ=2022-09-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref> [[پرونده:Magna Carta (British Library Cotton MS Augustus II.106).jpg|جایگزین=منشور کبیر در سال ۱۲۱۵ میلادی|بندانگشتی|[[منشور کبیر]] در سال ۱۲۱۵ میلادی. به امضای [[جان انگلستان]] رسید و پایه نخستین دموکراسی مدرن بود]] [[مجلس انگلستان|پارلمان انگلستان]] ریشه در محدودیت‌هایی داشت که در [[منشور کبیر]] (مگنا کارتا) در سال ۱۲۱۵ بر قدرت پادشاهان اعمال شد. این منشور به‌طور صریح از برخی حقوق اتباع پادشاه حمایت می‌کرد و به‌طور ضمنی زمینه‌ساز شکل‌گیری حق «[[قرار احضار زندانی|حبس بدنی]]» (habeas corpus) در انگلستان شد؛ قانونی که از آزادی فردی در برابر زندانی شدن غیرقانونی محافظت کرده و حق اعتراض به بازداشت را تضمین می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magna Carta an introduction|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/articles/magna-carta-an-introduction|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> نخستین مجلس ملی نمایندگان در [[انگلستان]]، [[پارلمان سیمون دو مونتفورت]] در سال ۱۲۶۵ بود.<ref>{{Cite journal|last=Ambler|first=Sophie|date=2014-03-20|title=The First English Revolution: Simon de Montfort, Henry III and the Barons’ War, by Adrian Jobson|url=https://doi.org/10.1093/ehr/ceu038|journal=The English Historical Review|volume=129|issue=537|pages=427–429|doi=10.1093/ehr/ceu038|issn=0013-8266}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Simon de Montfort: The turning point for democracy that gets overlooked|نشانی=https://www.bbc.com/news/magazine-30849472|کوشش=BBC News|تاریخ=2015-01-19|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en-GB}}</ref> ظهور روند ارائه [[دادخواست|دادخواست‌ها]]، از نخستین شواهد استفاده از پارلمان به‌عنوان بستری برای بیان نارضایتی‌های عمومی مردم عادی به‌شمار می‌رود. با این حال، قدرت تشکیل پارلمان همچنان در اختیار و صلاحدید پادشاه باقی مانده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> مطالعات، ظهور نهادهای پارلمانی در اروپا در دوران قرون وسطی را با تمرکز جمعیت شهری و شکل‌گیری طبقات جدیدی مانند صنعتگران<ref>{{Cite journal|last=Abramson|first=Scott F.|last2=Boix|first2=Carles|date=2019-10|title=Endogenous Parliaments: The Domestic and International Roots of Long-Term Economic Growth and Executive Constraints in Europe|url=https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/endogenous-parliaments-the-domestic-and-international-roots-of-longterm-economic-growth-and-executive-constraints-in-europe/B63A21E808FB1EAF4FD71832237356C3|journal=International Organization|language=en|volume=73|issue=4|pages=793–837|doi=10.1017/S0020818319000286|issn=0020-8183}}</ref> مرتبط دانسته‌اند، همچنین حضور اشراف و نخبگان مذهبی نیز در این روند مؤثر بوده است.<ref>{{Cite journal|last=Møller|first=Jørgen|date=2014-12|title=Why Europe Avoided Hegemony: A Historical Perspective on the Balance of Power|url=https://academic.oup.com/isq/article-lookup/doi/10.1111/isqu.12153|journal=International Studies Quarterly|language=en|volume=58|issue=4|pages=660–670|doi=10.1111/isqu.12153}}</ref> پژوهشگران همچنین پیدایش حکومت‌های نمایندگی را به پراکندگی سیاسی نسبی اروپا نسبت داده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Gary W.|date=2017-09|title=Political Institutions, Economic Liberty, and the Great Divergence|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/political-institutions-economic-liberty-and-the-great-divergence/BF095246D91A9729C1A575B9A6706C95|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=77|issue=3|pages=724–755|doi=10.1017/S0022050717000729|issn=0022-0507}}</ref> دانشمند علوم سیاسی، [[دیوید استسویج]]، پراکندگی سیاسی اروپا و دموکراتیزه شدن تدریجی آن را به نحوه فروپاشی امپراتوری روم مرتبط می‌داند: سرزمین‌های رومی توسط گروه‌های کوچک و پراکنده قبایل ژرمنی فتح شدند و این امر به ایجاد واحدهای سیاسی کوچک‌تری انجامید که در آن‌ها حاکمان نسبتاً ضعیف بودند و برای مقابله با تهدیدهای خارجی نیازمند رضایت مردمان تحت حکومت خود بودند.<ref>{{Cite journal|last=Stasavage|first=David|date=2016-05-11|title=Representation and Consent: Why They Arose in Europe and Not Elsewhere|url=https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-polisci-043014-105648|journal=Annual Review of Political Science|language=en|volume=19|issue=Volume 19, 2016|pages=145–162|doi=10.1146/annurev-polisci-043014-105648|issn=1094-2939}}</ref> در [[لهستان]]، [[دموکراسی اشرافی]] ([[:en:Golden_Liberty|Golden Liberty]]) با افزایش فعالیت [[شلختا|اشراف]] میانی مشخص می‌شد؛ اشرافی که می‌خواستند سهم بیشتری در اعمال قدرت به دست آورند، حتی به قیمت کاهش نفوذ بزرگان (مگناتها). مگناتها مهم‌ترین مناصب حکومتی (دینی و غیر‌دینی) را در اختیار داشتند و در شورای سلطنتی ــ که بعدها به سنا تبدیل شد ــ حضور می‌یافتند. اهمیت فزاینده اشراف میانی بر شکل‌گیری نهاد «سیمیک» (مجمع محلی) تأثیر گذاشت؛ نهادی که به تدریج حقوق بیشتری به دست آورد. در قرن پانزدهم و نیمه اول قرن شانزدهم، [[سیم (مجلس لهستان)|سیمیک‌ها]] قدرت بیشتری یافتند و به مهم‌ترین نهادهای قدرت محلی تبدیل شدند. در سال ۱۴۵۴، [[کازیمیر چهارم یاگیلون]] در «فرمان‌نامه‌های نیه‌شاوا» ([[:en:Nieszawa_Statutes|Nieszawa Statutes]]) حق تصمیم‌گیری درباره مالیات‌ها و بسیج عمومی را به سیمیک‌ها واگذار کرد. او همچنین تعهد داد که بدون رضایت آن‌ها، قانون جدیدی وضع نکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Poland (3rd ed.)|سال=January 2019|نام=Jerzy|نام خانوادگی=Lukowski|ناشر=Cambridge University Press|شابک=978-1-108-33399-3|نام۲=Hubert|نام خانوادگی۲=Zawadzki}}</ref> == مفهوم دموکراسی == از دیدگاه [[نظریه پردازان سیاسی]] مفاهیم متنوعی برای دموکراسی وجود دارد. * از دیدگاه تقلیل‌گرایی یا مینیمالیسم،<ref>Joseph Schumpeter, (1950). ''Capitalism, Socialism, and Democracy''. Harper Perennial. {{ISBN|0-06-133008-6|en}}.</ref> دموکراسی سیستم حکومتی است که در آن شهروندان به گروهی از رهبران سیاسی حق حکومت را از طریق [[انتخابات]] دوره‌ای اعطا می‌کنند. این نظریه [[حکومت]] چند تنی و [[پلیارشی]] (Polyarchy) نیز نامیده می‌شود. * مفهوم جمعی (Aggregative) دموکراسی<ref>Anthony Downs, (1957). ''An Economic Theory of Democracy''. Harpercollins College. {{ISBN|0-06-041750-1|en}}.</ref> اذعان دارد که [[حکومت]] باید به تدوین [[قوانین]] و سیاست‌هایی بپردازد که بسیار نزدیک به نظرات میانه مردم، یعنی نیمه‌ای در سمت راست و نیمه‌ای در سمت چپ باشد. * [[مردم‌سالاری شورایی]] (Deliberative) بر مبنای این اصل [[استوار]] است که دموکراسی حکومت با بحث می‌باشد. دموکرات‌های [[شورا]]یی ادعا می‌کنند که قوانین و سیاست‌ها می‌باید بر مبنای استدلال‌هایی باشد که تمام [[شهروندی|شهروندان]] بتوانند آن را بپذیرند. پهنه [[سیاست]] باید جایی باشد که رهبران و شهروندان در آن به مباحثه پرداخته، به یکدیگر گوش فراداده و نظرات خود را تغییر می‌دهند. * مفاهیم فوق به دموکراسی از طریق نمایندگان آن‌ها اشاره دارد: [[دموکراسی مستقیم]] (Direct) می‌گوید که شهروندان باید مستقیماً و نه از طریق نمایندگان خود در ایجاد قوانین و سیاست‌ها مشارکت داشته باشند. فعالیت سیاسی به خودی خود ارزشمند بوده، موجب اجتماعی شدن و فرهیختگی شهروندان شده و مشارکت مردمی می‌تواند نخبگان توانمند را ارزیابی کند؛ و از همه مهم‌تر اینکه شهروندان در حقیقت بر خود حکومت نمی‌کنند. مگر آنکه خودشان مستقیماً قوانین و سیاست‌ها را تصمیم‌گیری کرده باشند. * مفهوم دیگر دموکراسی، تساوی سیاسی بین تمام شهروندان است. این مفهوم به جوامعی اشاره دارد که در آن‌ها عرف، روش و الگوهایی وجود دارد که به‌عنوان راهنماهایی به سوی تساوی قدرت سیاسی تلقی می‌شوند. اولین و مهم‌ترین این عرف‌های اجتماعی عبارت از رخداد منظم، آزاد و آشکار انتخابات بوده و به منظور انتخاب نمایندگانی است که پس از انتخاب شدن مدیریت کل یا عمده سیاست‌های عمومی جامعه را عهده‌دار می‌شوند. در این دیدگاه، اشکال دموکراسی این است که اکثریت رای‌دهندگان برای سیاست تصمیم می‌گیرند نه اکثریت مردم و بنابراین راه بحث دربارهٔ اجباری شدن مشارکت سیاسی مثل رأی دادن اجباری را باز می‌نماید؛ و نیز اشخاص با [[پشتوانه مالی]] بیشتر امکان اثرگذاری بیشتری در جامعه در مبارزات انتخاباتی داشته و بنابراین ممکن است قوانینی برای شفاف سازی منابع مالی در اختیار نامزدهای انتخاباتی مورد نیاز باشد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Campaign_finance_reform</ref> == گونه‌های دموکراسی == {{دموکراسی}} * [[دموکراسی جفرسونی]] * [[دموکراسی نمایندگی]] دموکراسی [[نمایندگی]] به این معناست که تصمیمات مربوط به جامعه، نه به‌دست اعضای آن، بلکه توسط افراد ویژه‌ای که مردم برگزیده‌اند؛ گرفته می‌شود. شکل‌های گوناگون دموکراسی نمایندگی در بسیاری از سازمان‌ها هم وجود دارد. * [[نظام چندحزبی|دموکراسی نمایندگی چندحزبی]]: نظام‌های دموکراسی نمایندگی [[چندحزبی]] در هر یک یا همه این سطوح، هنگامی که رأی‌دهندگان بتوانند از میان چند حزب در فرایند سیاسی یکی را گزینش کنند، یافت می‌شود. ملت‌هایی که شیوه دموکراسی چندحزبی را برگزیده‌اند و در آن توده جمعیت بزرگ‌سال از حق رأی در سطوح گوناگون برخوردار است، معمولاً [[لیبرال دموکراسی]] نامیده می‌شوند. [[ایالات متحده آمریکا]]، کشورهای [[اروپای غربی]]، [[ژاپن]]، [[استرالیا]]، [[نیوزیلند]] و [[هند]] در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. * [[نظام تک‌حزبی|دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی]]: بعضی از کشورها مانند [[چین]]، با این که در آن‌ها تنها یک [[حزب]] وجود دارد؛ خود را دموکراسی می‌دانند.{{مدرک|در چین به صورت رسمی چند حزب وجود دارد.}} در این کشورها، در حالی که رأی‌دهندگان امکان انتخاب از میان احزاب گوناگون را ندارند، انتخابات وجود دارد که از راه آن‌ها نمایندگان در سطوح گوناگون محلی و ملی تعیین می‌شوند. این کشورها در دسته «''دموکراسی نمایندگی یک حزبی»'' قرار دارند. اصلی که معمولاً در دموکراسی نمایندگی یک حزبی وجود دارد این است که حزب واحد اراده فراگیر اجتماع را بیان می‌کند. به نظر [[مارکسیسم|مارکسیست‌ها]]، احزاب در دموکراسی‌های لیبرال نماینده منافع [[طبقه اجتماعی|طبقات اجتماعی]] گوناگون هستند. در جوامع [[کمونیسم|کمونیستی]]، تنها یک حزب ضروری شمرده می‌شود؛ بنابراین رأی‌دهندگان، نه از میان احزاب، بلکه از میان نامزدهای انتخاباتی که سیاست‌های گوناگونی دارند؛ نمایندگان خودشان را انتخاب می‌کنند. * [[دموکراسی مشارکتی]]: در دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شد. این نخستین گونه دموکراسی بود که در [[یونان باستان]] یافت می‌شد. [[اقلیت]] کوچکی از جامعه که [[شهروند]] نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به‌طور منظم گرد هم می‌آمدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، که توده مردم از حقوق سیاسی بهره‌مندند و برای همه امکان مشارکت فعالانه نیست؛ بسیار محدود است. برخی جنبه‌های [[دموکراسی مشارکتی]] هنوز هم کاربرد دارند و سازمان‌های زیادی در این‌گونه جوامع از این شیوه استفاده می‌کنند. برگزاری [[همه‌پرسی]] در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است. * [[شبه‌دموکراسی]]: شبه دموکراسی حکومتی است که هرچند در آن مردم حکومت ندارند؛ اما برخی نهادهای دموکراتیک وجود دارند. اگرچه سیاست این‌گونه حکومت‌ها به ظاهر دموکراتیکی است ولی در عمل نهادهای دموکراتیک، خواست مردم را اجرا نمی‌کنند. [[پرونده:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elizabeth_II_greets_NASA_GSFC_employees,_May_8,_2007_edit.jpg|بندانگشتی|298x298پیکسل|[[الیزابت دوم]]، نمونه‌ای از [[پادشاهی مشروطه]]]] == دسته‌بندی نظام‌های دموکراتیک == در [[علوم سیاسی]]، نظام‌های دموکراتیک معمولاً به چهار گروه دسته‌بندی می‌شوند: # [[نظام ریاستی]] # [[نظام پارلمانی]] # [[نظام نیمه‌ریاستی|نظام نیمه ریاستی]] # نظام نیمه پارلمانی تفاوت اصلی بین نظام‌های پارلمانی و ریاستی، در چگونگی توزیع قدرت بین دو نهاد پارلمان و ریاست جمهوری است. تفاوت این چهار نوع نظام سیاسی به شرح جدول زیر است:<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=عمار ملکی-استادیار علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۹۵|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-38899960|عنوان=آیا رئیس‌جمهور آمریکا قدرتمندترین رئیس‌جمهور جهان است؟}}</ref> {| class="wikitable" |'''نوع نظام''' |'''رئیس حکومت''' |'''رئیس دولت''' |'''نمونه''' |- |[[نظام ریاستی|ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |رئیس‌جمهور انتخابی |آمریکا - [[کره جنوبی]] |- |[[نیمه ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |[[نخست‌وزیر]] |[[فرانسه]] - [[اوکراین]] |- |[[پارلمانی]] |[[پادشاهی مشروطه]] یا رئیس‌جمهور انتصابی |نخست‌وزیر |[[بریتانیا]] - [[آلمان]] |- |[[نیمه پارلمانی]] |رئیس‌جمهور انتخابی (مقام تشریفاتی با قدرت محدود) |نخست‌وزیر |[[اتریش]] - [[فنلاند]] |} دسته‌بندی چهارگانه فوق اگر چه برای تشخیص تفاوت‌های اصلی نظام‌های سیاسی مفید است اما نمی‌تواند تفاوت میان کشورها در هر گروه را نشان دهد؛ مثلاً با دسته‌بندی فوق نمی‌توان تفاوت میزان قدرت رئیس‌جمهور در آمریکا و کره جنوبی را تشخیص داد. یا از سوی دیگر نمی‌توان فهمید که قدرت [[مجلس]] در هر یک از کشورهای پارلمانی تا چه میزان متفاوت است.<ref name=":0"/> برای تشخیص توزیع اختیارات و توازن میان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت مجلس، با استفاده از قانون اساسی کشورها، مانند جدول زیر، لیستی از اختیارات شامل قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان، تهیه شده‌است:<ref name=":0"/> {| class="wikitable" |'''قدرت مجلس''' |'''قدرت مشترک''' |'''قدرت رئیس‌جمهور''' |- |عدم وجود رئیس‌جمهور انتخابی | |وجود رئیس‌جمهور انتخابی |- |امکان عزل رئیس‌جمهور توسط مجلس |امکان عزل رئیس‌جمهور بعد از برگزاری رفراندوم عمومی |عدم امکان عزل رئیس‌جمهور |- |تعیین نخست‌وزیر توسط مجلس |تعیین نخست‌وزیر توسط رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |نبود پست نخست‌وزیری یا تعیین آن توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین وزیران توسط مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور |- |امکان [[استیضاح]] وزیران توسط مجلس | |مصونیت کابینه در برابر استیضاح |- |مصونیت مجلس در برابر انحلال | |امکان انحلال مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم وجود حق [[وتو]] در برابر مصوبات مجلس |وجود حق وتو رئیس‌جمهور و امکان خنثی کردن آن با رأی اکثریت مجلس |حق وتو مصوبات مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم اجازه فرمان اضطراری بدون تأیید مجلس |امکان فرمان اضطراری رئیس‌جمهور به‌طور موقت |حق فرمان و قانون‌گذاری اضطراری توسط رئیس‌جمهور |- |حق قانون‌گذاری در تمامی حوزه‌ها توسط مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور |- |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط مجلس |توافق هر دو نهاد برای پیشنهاد اصلاح قانون اساسی |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط رئیس‌جمهور |- |مصونیت قوانین مجلس از بازبینی قضایی |وجود بازبینی قضایی بر قوانین مجلس و دستورها رئیس‌جمهور |مصونیت فرمان‌های رئیس‌جمهور از بازبینی قضایی |- |حق [[اعلان جنگ]] توسط مجلس |حق اعلان جنگ با توافق هر دو نهاد |حق اعلان جنگ توسط رئیس‌جمهور |- |تصویب پیمان‌های بین‌المللی توسط مجلس مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی با دستور رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی بدون نیاز به تأیید مجلس |- |تعیین قضات توسط مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین یا نظارت بر مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین رئیس [[بانک مرکزی]] توسط مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور |} با اندازه‌گیری تعداد اختیارات تعیین شده در قانون اساسی برای هر یک از این نهادها، می‌توان میزان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان را در هر کشور تخمین زد و با دیگر کشورها مقایسه کرد.<ref name=":0"/> بر این اساس، [[رئیس‌جمهور فرانسه]] قدرت بیشتری از [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] دارد؛ زیرا [[مجلس فرانسه]] نمی‌تواند او را عزل کند درحالی‌که او قدرت انحلال مجلس را دارد. همچنین رئیس‌جمهور فرانسه برای تعیین مقامات عالی قضایی و رئیس بانک مرکزی نیازی به تائیدیه مجلس ندارد.<ref name=":0"/> == دیدگاه صاحب‌نظران در مورد دموکراسی == === ماکیاولی === [[نیکولو ماکیاولی]]، فیلسوف سیاسی ایتالیایی، در کتاب [[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس|''گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس'']] دموکراسی را یکی از سه شکل خوب حکومت می‌داند:{{گفتاورد|«بعضی از کسانی که درباره‌ی سیاست مطالبی نوشته‌اند به وجود سه نوع حکومت قائلند: حکومت یک تن ([[مونارشی]])، حکومت اشراف ([[آریستوکراسی]]) و حکومت مردم (دموکراسی)، و معتقدند کسی که می‌خواهد شهری را بنیاد نهد باید یکی از آن اشکال را، که مناسب‌تر از همه می‌داند، انتخاب کند. عده‌ای دیگر از نویسندگان، که خردمندتر از گروه نخستند، برآنند که شش نوع حکومت وجود دارد که سه تا از آن‌ها بسیار بدند و سه تای دیگر ذاتاً نیکند اما چنان در معرض انحطاطند که ممکن است مطلقاً مایه‌ی بدبختی شوند. انواع خوب حکومت همان سه نوعی است که برشمردم، و انواع بد حکومت‌هایی هستند که در نتیجه‌ی انحطاط انواع خوب پدید می‌آیند و هر یک از آن‌ها به نوع اصلی خود به‌قدری شبیه است که انتقال از یکی به دیگری به‌آسانی صورت می‌پذیرد: مونارشی به‌سهولت به حکومت [[تیرانی]] مبدل می‌گردد و آریستوکراسی به [[الیگارشی]] و دموکراسی به [[آنارشی]]. پس اگر بنیادگذار شهر یکی از آن سه نوع خوب را انتخاب کند، آن نوع تنها زمانی کوتاه برقرار می‌ماند و هیچ وسیله‌ای برای ممانعت از تبدیل آن به ضد خود وجود ندارد، زیرا که در این مورد نوع خوب و بد بسیار شبیه همند.»|[[نیکولو ماکیاولی]]|[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]، ترجمه‌ی [[محمد حسن لطفی]]، انتشارات [[انتشارات خوارزمی|خوارزمی]]. کتاب نخست، فصل دوم}}او می‌گوید که با توجه بدین معایب، قانونگذاران خردمند هیچ‌یک از اشکال خوب را به‌تنهایی نپذیرفته‌اند و شکلی مختلط از هر سه نوع را برگزیده و فقط این شکل مختلط را استوار و دوام‌پذیر دانسته‌اند، زیرا که در چنین حکومتی شهریار و اشراف و توده‌ی مردم ناظر رفتار یکدیگرند و اختیارات همدیگر را محدود می‌کنند. او بهترین نمونه‌ی نظام سیاسی را نظامی می‌داند که [[لیکورگوس]] در [[اسپارت]] برقرار ساخت؛ حکومت [[جمهوری روم]] نیز به‌سبب اینکه دارای دو [[کنسول روم|کنسول]] (نماد مونارشی)، یک مجلس [[سنای روم|سنا]] (نماد آریستوکراسی) و [[تریبونوس پلبیس|تریبون‌های مردمی]] (نماد دموکراسی) بود، مخلوطی از سه شکل خوب حکومت بود و، در نتیجه، نظام سیاسی کاملی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]|ناشر=[[انتشارات خوارزمی]]|صفحات=کتاب نخست، فصل ۲|نام خانوادگی۱=[[نیکولو ماکیاولی]]|ترجمه=[[محمد حسن لطفی]]}}</ref>[[پرونده:2016 Freedom House world map.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:2016_Freedom_House_world_map.png|بندانگشتی|290x290پیکسل|دسته‌بندی کشورها بر اساس [[شاخص آزادی]] در سال ۲۰۱۵<ref name="FITW-TG-2016">[https://freedomhouse.org/sites/default/files/FH_FITW_Report_2016.pdf ''Freedom in the World 2016''], Freedom House. Retrieved 28 January 2016.</ref>{{legend inline|#16A983|۸۶ کشور آزاد}} {{legend inline|#E5B63B|۵۹ کشور تا حدودی آزاد}} {{legend inline|#6973A5|۵۰ کشور غیر آزاد}}]] === افلاطون === [[افلاطون]] از [[نقد دموکراسی|منتقدان دموکراسی]] بوده و آن را بدترین نوع حکومت دانسته‌است و بر این اعتقاد بود که دموکراسی حکومت مردم نادان است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=رجا نیوز|نشانی=https://www.rajanews.com/news/122357|عنوان=چرا مرگ بر دموکراسی؟|تاریخ بازبینی=۱۹ اکتبر ۲۰۲۳}}</ref> === ارسطو === [[ارسطو]] با آن که فوایدی برای انواع حکومت قائل بود، مردم سالاری را حکومت تهی‌دستانی می‌دانست که مانند توانگران از فضیلت میانه‌روی و اعتدال برکنارند.<ref>سیاست ارسطو، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم، تهران، کتاب‌های جیبی، 1358، ص156-166</ref> از نظر منتقدان حکومت دموکراتیک، اکثر مردم شایستگی لازم برای تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی را ندارند و دموکراسی مانعی برای برنامه‌ریزی متمرکز و تصمیم‌گیری قاطع است و مسیر پیشرفت را دشوار می‌سازد. اما هواداران دموکراسی باور دارند که این‌گونه حکومت بهترین راه برای مبارزه با تراکم [[قدرت]] است و باعث کنترل سیاسی بهتر برای پیشرفت و توسعه می‌شود. === مونتسکیو === [[مونتسکیو]] برآنست که در حکومت‌های سلطنتی، و خاصه استبدادی، چون پادشاه با مردم فاصله دارد و مقام رفیعی را داراست، کسی خود را همسر و رقیب شاه نمی‌داند تا بدو حسد بَرَد و غبطه بخورد، لذا مردم این کشورها رنج حسد و غبطه را ندارند؛ ولی در حکومت‌هایی که به‌دست اعیان اداره می‌شود و زمام امور در ید بزرگان قوم است، چون تفوق و رفعت مقام سلطنت در بین نیست، مردم همه خود را با زمامداران همسر می‌دانند و زمامداران هم عادتاً با مردم نزدیکند و آمیزش می‌کنند، در اینجاست که حسدها تحریک می‌شود و مقایسه شروع می‌گردد و هرکسی از اینکه حاکم نیست از حاکمان متنفر است. مونتسکیو می‌گوید که این موضوع در تمام ادوار ثابت شده و به‌خوبی مشهود است که مردم بر اعیان و اشرافی که حکومت می‌کنند حسد شدیدی می‌برند، اما در کشورهایی که نظام جمهوری دارند، چون اقتدار در دست مردم است، به‌هرکس که دلشان بخواهند حکومت را می‌سپارند و از هرکس که بخواهند می‌گیرند و در نتیجه مردم بر کسی حسد نمی‌برند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملاحظاتی درباب علل عظمت و انحطاط روم|جلد=|صفحات=۹۲-۹۳ (فصل هشتم)|نام خانوادگی۱=[[مونتسکیو]]|ترجمه=[[علی اکبر مهتدی]]}}</ref> == در ایران == {{شنیدن | نام پرونده = Mohammad Mosaddegh's speech, December 1952.oga | عنوان = سخنرانی محمد مصدق | توصیف = توضیحات مصدق در مورد [[مردم سالاری]] و نقش ایرانیان در [[نهضت ملی شدن صنعت نفت]] }} [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی]] در [[ایران]] ۲٫۳۸ از ۱۰ و شاخص [[تکثرگرایی سیاسی|تکثرگرایی]] صفر است. ایران از حیث دموکراسی در بین ۱۶۷ کشور، در رتبه ۱۵۱ قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=2020|وبگاه=[[اکونومیست]]|نشانی=https://www.in.gr/wp-content/uploads/2020/01/Democracy-Index-2019.pdf|عنوان=Democracy Index 2019, A year of democratic setbacks and popular protest}}</ref> به گفته [[مجید انصاری]] روحانی شیعه و سیاستمدار اصلاح‌طلب، [[سید روح‌الله خمینی]] با عبارت «میزان رأی مردم است» بر جنبه مردم‌سالارانه حکومت اسلامی پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] تأکید داشته‌است. بسیاری از دولت‌مردان کنونی در [[جمهوری اسلامی]] نیز معتقدند «رأی مردم» میزان و پایه حکومت است، و حتی برای آن پایه و اساس فقهی قائل شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | عنوان = میزان رای ملت است یک حکم فقهی است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۱ شهریور ۱۳۸۷ | ناشر = روزنامه مردم‌سالاری | زبان = فارسی | نقل قول = مجید انصاری | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110809144304/http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | archivedate = ۹ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> [[محمود احمدی‌نژاد]] ششمین [[رئیس‌جمهور ایران]]، مردم‌سالاری را یک «امر اصیل» در کشور دانسته<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16912| عنوان = هیچ حزب و گروهی نمی‌تواند ادعا کند که قیم یا حاکم بر مردم است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> و نظام حکومتی ایران را نمونه‌ای از «مردم‌سالاری متکی بر ارزش‌های اخلاقی و الهی» و «[[مردم‌سالاری دینی]]» را نقطه مقابل «[[لیبرال دموکراسی]]» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16905 | عنوان = رأی مردم تابع جریانات و گرایش‌ها نیست | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> از سوی دیگر، منتقدان نظام حاکم بر ایران آن را به نادیده گرفتن مردم‌سالاری متهم می‌کنند<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | عنوان = نامه مهدی کروبی به حسین شریعتمداری: «میزان رأی ملت است» را فراموش کردید | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۰ آذر ۱۳۸۸ | ناشر = سایت پارلمان نیوز | زبان = فارسی | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810163841/http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | archivedate = ۱۰ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> و [[مخالفان جمهوری اسلامی ایران]] آن را دیکتاتوری دینی و نظامی می‌خوانند که دموکراسی در آن وجود ندارد.<ref>Ahmadinejad. K. Naji. California University Press. 2008 {{ISBN|0-520-25663-8|en}} pp.239</ref> == جستارهای وابسته{{درگاه|علوم سیاسی}}== * [[مردم‌سالاری شدن|دموکراتیک شدن]] * [[نظام وستمینستر]] * [[مردم‌سالاری اسلامی]] * [[مردم‌سالاری همرایان]] * [[مردم‌سالاری مهتری]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد|فصل= |کتاب=آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی |نویسنده=فرامرز رفیع پور |ترجمه= |ناشر=انتشارات کاوه |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه= |سال=۱۳۷۷ |شابک=}} * {{یادکرد|فصل= |کتاب=جامعه‌شناسی|نویسنده=آنتونی گیدنز|ترجمه=منوچهر صبوری |ناشر=نشر نی|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۲۳۸ |سال=۱۳۷۶|شابک=}} == پیوند به بیرون == * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1652584| عنوان = اکسیر دموکراسی و توسعه یافتگی | تاریخ = ۱۶ تیر ۱۳۸۷| نویسنده = عبدالحسین نوریان| ناشر = وبگاه بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com|زبان = فارسی}} * [http://www.eabbassi.ir/pdf/article_economics_demmultiresieconAbbassi.pdf مردم سالاری با نقش آفرینی مردم و سیاستگذاری مساعد] {{ویکی گفتاورد}} {{جنبه‌های سرمایه‌داری}} {{عصر روشنگری}} {{فلسفه اجتماعی و سیاسی}} {{جهان‌بینی}} {{سوسیالیسم}} {{جهان غرب}} [[رده:دموکراسی| ]] [[رده:اختراع‌های یونانی]] [[رده:انتخابات]] [[رده:جامعه‌شناسی]] [[رده:سیاست]] [[رده:علوم سیاسی]] [[رده:فرهنگ غربی]] [[رده:شکل‌های حکومت]] [[رده:یونان کلاسیک]] [[رده:انواع دموکراسی]] ttjsvzrrjnw61almcaith66u5d5iz0z 42127534 42127529 2025-06-18T17:38:51Z IranEnlightenment 1404918 ترجمه از نسخه انگلیسی همین صفحه 42127534 wikitext text/x-wiki {{شیوه‌های حکومت}}[[پرونده:Democracy Index 2022.svg|بندانگشتی|300x300پیکسل|[[شاخص دموکراسی-دیکتاتوری|شاخص دموکراسی-دیکتاتوری در سال ۲۰۲۲]]]] '''مردم‌سالاری'''<ref>{{یادکرد-فرهنگستان|واژهٔ مصوب= مردم‌سالاری|حوزه= علوم سیاسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف فارسی = دمُکراسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف زبان اصلی = démocratie |زبان واژهٔ غیرفارسی = انگلیسی<!-- اطلاعات منبع -->|دفتر= ششم|بخش= لاتین|تاریخ بازچاپ= |سرواژه= democracy}}</ref> یا '''دِموکراسی''' {{فرانسه|Démocratie}} [[حکومت|حکومتی]] است که در آن قدرت [[سیاست|سیاسی]] در دست [[مردم]] یا جمعیت یک کشور قرار دارد.<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/democracy democracy - Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy {{!}} Definition, History, Meaning, Types, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> بر اساس تعریف حداقلی از دموکراسی، حاکمان از طریق [[انتخابات]] رقابتی انتخاب می‌شوند، در حالی که تعاریف گسترده‌تر یا حداکثری، دموکراسی را با تضمین [[آزادی مدنی|آزادی‌های مدنی]] و [[حقوق بشر]]، علاوه بر انتخابات رقابتی، پیوند می‌دهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Democracy Sourcebook|پیوند=https://books.google.com/books?id=B8THIuSkiqgC|پیوند نویسنده=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, Jose Antonio|ناشر=MIT Press|جلد=31|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Regime Types and Democratic Sequencing|نشانی=https://www.journalofdemocracy.org/articles/regime-types-and-democratic-sequencing/|وبگاه=Journal of Democracy|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> در یک [[دموکراسی مستقیم]]، مردم [[اختیار]] مستقیم برای بحث و تصمیم‌گیری دربارهٔ [[قانون‌گذاری]] دارند. در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی]] [[دموکراسی نیابتی|نیابتی]] (نمایندگی)، مردم از طریق [[انتخابات]]، [[مسئول|مسئولان حکومتی]] را برای انجام این وظیفه انتخاب می‌کنند. تعریف «مردم» و شیوه‌های تقسیم یا واگذاری قدرت میان آن‌ها در طول زمان و در کشورهای مختلف با سرعت‌های متفاوتی تغییر کرده است. ویژگی‌های دموکراسی اغلب شامل موارد زیر است: * [[آزادی اجتماع|آزادی تجمع]] * [[آزادی انجمن]] * مالکیت شخصی * [[آزادی ادیان|آزادی دین]] * [[آزادی بیان]] * تابعیت * [[رضایت حکومت‌شوندگان]] * [[حق رأی]] * آزادی از سلب غیرموجه [[حق زندگی]] و [[آزادی]] توسط دولت * [[حقوق اقلیت‌ها]] مفهوم دموکراسی در طول زمان به‌طور قابل توجهی تکامل یافته است. در سراسر تاریخ، می‌توان شواهدی از دموکراسی مستقیم یافت؛ شکلی از حکومت که در آن تصمیم‌گیری‌ها از طریق [[اجتماع|گردهمایی‌های]] عمومی مردم انجام می‌شده است. امروزه شکل غالب دموکراسی، [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]] است؛ جایی که شهروندان با رأی دادن، نمایندگانی را انتخاب می‌کنند تا به‌جای آن‌ها حکومت کنند، مانند [[نظام پارلمانی|دموکراسی پارلمانی]] یا [[نظام ریاستی|نظام ریاست‌جمهوری]]. در شکل رایج [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی لیبرال]]، قدرت اکثریت در چارچوب یک دموکراسی نمایندگی اعمال می‌شود، اما یک [[قانون اساسی]] و [[دیوان عالی|دادگاه عالی]]، قدرت اکثریت را محدود کرده و از حقوق [[اقلیت]] محافظت می‌کنند — معمولاً از طریق تضمین برخورداری همه افراد از برخی حقوق فردی، مانند آزادی بیان یا [[آزادی انجمن|آزادی]] [[آزادی انجمن|انجمن]].<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=Oxford English Dictionary|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&oldid=1295886499|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7|سال=1970|پیوند نویسنده=Watkins, Frederick|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> این واژه برای نخستین بار در قرن پنجم پیش از میلاد در [[پولیس (یونان)|دولت‌شهرهای یونان]]، به‌ویژه [[آتن باستان|آتن]] [[آتن باستان|باستان]]، ظاهر شد و به معنای «حکومت مردم» به کار رفت؛ در تقابل با واژه [[آریستوکراسی]] (ἀριστοκρατία، aristokratía) که به معنای «حکومت نخبگان» بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of ancient Greece|سال=2006|پیوند نویسنده=Wilson, N.G.|ناشر=New York: Routledge|صفحه=511|شابک=978-0-415-97334-2}}</ref> تقریباً در تمام حکومت‌های دموکراتیک در طول تاریخ باستان و مدرن، شهروندی دموکراتیک در ابتدا محدود به طبقه‌ای ممتاز بود و بعدها به همه بزرگسالان گسترش یافت. در بیشتر دموکراسی‌های مدرن، این گسترش از طریق جنبش‌های [[حق رأی]] در قرن نوزدهم و بیستم محقق شد. دموکراسی در تضاد با اشکالی از حکومت است که در آن [[قدرت]] در دست [[عموم|عموم مردم]] یک کشور نیست، مانند [[اقتدارگرایی|نظام‌های اقتدارگرا]]. دموکراسی در طول تاریخ، شکلی نادر و آسیب‌پذیر از حکومت به‌شمار می‌رفته است، اما از قرن نوزدهم به بعد، به‌ویژه با [[امواج دموکراسی|موج‌های مختلف دموکراتیزه شدن]]، رواج بیشتری یافته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Opinion {{!}} Timeline: Democracy in Recession|نشانی=https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html,%20https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2015-09-15|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond}}</ref> در دنیای مدرن، دموکراسی از مشروعیت قابل توجهی برخوردار است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The End of History and the Last Man|سال=2006|نام=Francis|نام خانوادگی=Fukuyama|ناشر=Simon and Schuster|شابک=978-0-7432-8455-4}}</ref> چرا که افکار عمومی در مناطق مختلف جهان به‌طور گسترده‌ای از نظام‌های دموکراتیک در مقایسه با گزینه‌های دیگر حمایت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=1. Attitudes toward different types of government systems|نشانی=https://www.pewresearch.org/global/2024/02/28/attitudes-toward-different-types-of-government-systems/|وبگاه=Pew Research Center|تاریخ=2024-02-28|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US|نام=Richard Wike, Janell Fetterolf, Maria Smerkovich, Sarah Austin, Sneha Gubbala and Jordan|نام خانوادگی=Lippert}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Anderson|first=Christopher J|last2=Bol|first2=Damien|last3=Ananda|first3=Aurelia|date=2022-01-10|title=Humanity’s Attitudes about Democracy and Political Leaders|url=https://academic.oup.com/poq/article/85/4/957/6444257|journal=Public Opinion Quarterly|language=en|volume=85|issue=4|pages=957–986|doi=10.1093/poq/nfab056|issn=0033-362X|pmc=8754486|pmid=35035302}}</ref> حتی دولت‌های اقتدارگرا نیز تلاش می‌کنند خود را به‌عنوان دموکراتیک معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Pseudo-Democrat's Dilemma: Why Election Observation Became an International Norm|سال=2011|پیوند=https://www.jstor.org/stable/10.7591/j.ctt7z647|نام=Susan D|نام خانوادگی=Hyde|ناشر=Cornell University Press|شابک=978-0-8014-6125-5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century|سال=2022|پیوند=https://books.google.com/books?id=4ThCEAAAQBAJ&pg=PR9|پیوند نویسنده=Guriev, Sergei; Treisman, Daniel|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-22446-6}}</ref> با این حال، بر اساس [[شاخص‌های دموکراسی V-Dem]] و [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی اکونومیست]]، تا سال ۲۰۲۲، کمتر از نیمی از جمعیت جهان در کشورهای دموکراتیک زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|صفحات=6, 13, 18|نقل قول=Dictatorships are on the rise and harbor 70% of the world population – 5.4 billion people.|عنوان=V-Dem Institute DEMOCRACY REPORT 2022: Autocratization Changing Nature?|نشانی=https://www.v-dem.net/documents/19/dr_2022_ipyOpLP.pdf}}</ref><ref>Economic Intelligence Unit Democracy Index, 2022, p. 4: "According to our measure of democracy, less than half (45.7%) of the world's population now live in a democracy of some sort, a significant decline from 2020 (49.4%)."</ref> انواع مختلفی از دموکراسی وجود دارند و [[جامعه بین‌المللی|جامعه بین‌الملل]] نیز شاهد درصد و [[شاخص مردم‌سالاری]] است. میان انواع گوناگون دموکراسی موجود، تفاوت‌های بنیادین هستند. بعضی از آن‌ها نمایندگی و قدرت بیشتری در اختیار شهروندان می‌گذارند. در هر صورت اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از تقسیم نامتعادل قدرت [[جامعه‌شناسی سیاسی|جامعه سیاسی]] (برای مثال [[تفکیک قوا]]) صورت نگیرد، یک شاخهٔ نظام حاکم ممکن است بتواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار گرفته و به آن نظام دموکراتیک لطمه وارد کنند. از «[[حکومت عدد]]» به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبود حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است که حقوق اقلیت‌های جامعه مورد سوء استفاده قرار گیرد. (که در آن صورت به آن [[استبداد اکثریت]] می‌گویند) {{مدرک}} رقابت‌های انتخاباتی عادلانه از اصلی‌ترین روندهای موجود در دموکراسی‌هاست. در دموکراسی نظمِ قوانین حاکم است، درحالی‌که در حکومت‌های استبدادی نظم را به‌زور اسلحه و با اعمال قهرآمیز ایجاد می‌کنند. در این هردو نوع حکومت نظم هست، منتها در یکی از راه احترام به قوانین از سوی شهروندان، و در دیگری از راه ترساندن شهروندان از قدرت دولت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماکیاولی و اندیشه رنسانس|تاریخ=۱۳۷۸|نام=رامین|نام خانوادگی=[[رامین جهانبگلو|جهانبگلو]]|ناشر=[[نشر مرکز]]|صفحه=۸۱-۸۲|مکان=تهران|کوشش=}}</ref> == ویژگی ها == با اینکه دموکراسی عموماً با رأی‌گیری تعریف می‌شود،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7 (Expo '70 hardcover ed.)|نام=Frederick|نام خانوادگی=Watkins|ناشر=William Benton|صفحه‌ها=215–23|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> اما اجماعی بر سر یک تعریف دقیق از دموکراسی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> [[کارل پوپر]] می‌گوید دیدگاه "کلاسیک" درباره دموکراسی، به طور خلاصه، این است که دموکراسی حکومت مردم است و مردم حق دارند حکومت کنند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=The Economist|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Economist&oldid=1295928131|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> یک پژوهش ۲٬۲۳۴ صفت مختلف را که در زبان انگلیسی برای توصیف دموکراسی به‌کار رفته‌اند، شناسایی کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.berghahnjournals.com/view/journals/democratic-theory/5/1/dt050107.xml|وبگاه=www.berghahnjournals.com|بازبینی=2025-06-16}}</ref> اصول دموکراسی یعنی این‌که همه مردمِ واجد شرایط، [[برابری در برابر قانون|در برابر قانون برابرند]] و همه به یک اندازه حق دارند در قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کشور نقش داشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Direct democracy {{!}} Definition, History, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/direct-democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> برای مثال، در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]]، هر رأی (در تئوری) وزن برابری دارد و آزادی شهروندان واجد شرایط از طریق حقوق و آزادی‌های قانونی که معمولاً در [[قانون اساسی]] تضمین شده‌اند، حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The democracy sourcebook.|سال=2003|نام=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, José Antônio|ناشر=Cambridge, Massachusetts: MIT Press|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Public space and democracy.|سال=2001|نام=Hénaff, Marcel; Strong, Tracy B.|ناشر=Minneapolis: University of Minnesota Press.|شابک=978-0-8166-3388-3}}</ref> در نوع دیگری از دموکراسی به نام «[[دموکراسی مستقیم]]»، مردم خودشان مستقیماً درباره مسائل مختلف رأی می‌دهند و تصمیم می‌گیرند. بر اساس تعریف [[سازمان ملل متحد]]، دموکراسی «فضایی فراهم می‌کند که در آن [[حقوق بشر]] و آزادی‌های اساسی محترم شمرده می‌شوند و [[آزادی بیان|اراده آزادانه مردم]] به‌طور عملی اجرا می‌شود.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy|نشانی=https://www.un.org/en/global-issues/democracy|وبگاه=United Nations|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en|نام=United|نام خانوادگی=Nations}}</ref> یک نظریه می‌گوید که دموکراسی بر سه اصل اساسی استوار است: # '''کنترل از پایین به بالا''' (یعنی قدرت و حاکمیت از پایین‌ترین سطح جامعه شروع می‌شود)، # '''[[برابری سیاسی]]''' (همه افراد از نظر سیاسی برابر هستند)، # '''هنجارهای اجتماعی''' که باعث می‌شوند افراد و نهادها فقط رفتارهایی را بپذیرند که با دو اصل اول هماهنگ باشد.<ref>{{Cite journal|date=2025-05-27|title=Scandinavian Political Studies|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Scandinavian_Political_Studies&oldid=1292578093|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> همچنین بسیاری از کارشناسان، [[برابری در برابر قانون]]، [[آزادی سیاسی|آزادی‌های سیاسی]] و [[حاکمیت قانون]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Assessing the Quality of Democracy|سال=2005|پیوند=https://books.google.com/books?id=-eXJMXnraPQC&pg=PA3|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond|ناشر=JHU Press|شابک=978-0-8018-8287-6|نام۲=Leonardo|نام خانوادگی۲=Morlino}}</ref> را از ویژگی‌های مهم و اساسی یک دموکراسی سالم و کارآمد می‌دانند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> در برخی کشورها، به‌ویژه در [[بریتانیا]] (که [[نظام وست‌مینستر]] از آنجا آغاز شده)، اصل غالب [[حاکمیت مجلسی|حاکمیت پارلمان]] است، در حالی‌ که [[استقلال قضایی|استقلال دستگاه قضایی]] نیز حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order|سال=2014|پیوند=https://books.google.com/books?id=L2jwAwAAQBAJ&pg=PA38|نام=Kopstein, Jeffrey; Lichbach, Mark; Hanson, Stephen E.|ناشر=Cambridge University Press|صفحه‌ها=37-39|شابک=978-1-139-99138-4}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Sovereignty|نشانی=https://www.parliament.uk/about/how/sovereignty/|وبگاه=www.parliament.uk|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> در [[هند]]، حاکمیت پارلمان تابع [[قانون اساسی هند]] است که شامل [[بررسی قضایی|نظارت قضایی]] نیز می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=All-party meet vows to uphold Parliament supremacy|نشانی=http://www.newindianexpress.com/nation/All-party-meet-vows-to-uphold-Parliament-supremacy/2013/08/02/article1713808.ece|کوشش=The New Indian Express|تاریخ بازبینی=2025-06-16|زبان=en}}</ref> گرچه واژه «دموکراسی» معمولاً در زمینه حکومت‌های سیاسی به کار می‌رود، اما اصول آن می‌توانند در سازمان‌های خصوصی مانند باشگاه‌ها، انجمن‌ها و [[شرکت|شرکت‌ها]] نیز کاربرد داشته باشند. دموکراسی‌ها ممکن است از روش‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری استفاده کنند، اما [[حکومت اکثریت]] [[حکومت اکثریت|(majority rule)]] رایج‌ترین روش است. با این حال، اگر برای [[اقلیت|اقلیت‌های سیاسی]] حمایت‌های قانونی وجود نداشته باشد، ممکن است اکثریت باعث ظلم به اقلیت شود که به آن «[[استبداد اکثریت]]» گفته می‌شود. حکومت اکثریت معمولاً رقابتی است و برخلاف [[مردم‌سالاری اجماعی|دموکراسی توافقی]] (اجماعی) عمل می‌کند. به همین دلیل، لازم است که [[انتخابات]] و [[ژرف اندیشی|گفت‌وگوهای سیاسی]] هم از نظر محتوا و هم از نظر روش، منصفانه و عادلانه باشند. در برخی کشورها، [[آزادی بیان]]، [[آزادی مطبوعات|آزادی رسانه]] و [[آزادی سیاسی|آزادی ابراز عقیده سیاسی]] بسیار مهم شمرده می‌شوند، تا مردم بتوانند با آگاهی کامل و بر اساس منافع و باورهای خود رأی بدهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Judge in a Democracy|پیوند=https://books.google.com/books?id=3HX7mAbjGOYC&pg=PA27|نام=Aharon|نام خانوادگی=Barak|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-12017-1}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kelsen|first=Hans|date=1955-10|title=Foundations of Democracy|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/291036|journal=Ethics|volume=66|issue=1, Part 2|pages=1–101|doi=10.1086/291036|issn=0014-1704}}</ref> همچنین گفته شده که یکی از ویژگی‌های اساسی دموکراسی این است که همه رأی‌دهندگان بتوانند به صورت آزاد و کامل در زندگی جامعه خود مشارکت داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Women and human development: the capabilities approach.|سال=2000|نام=Martha|نام خانوادگی=Nussbaum|ناشر=Cambridge New York: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-00385-8}}</ref> با توجه به تأکید دموکراسی بر [[قرارداد اجتماعی]] و [[اراده همگانی|اراده جمعی]] رای دهندگان، می‌توان آن را نوعی جمع‌گرایی سیاسی نیز دانست؛ چراکه دموکراسی نوعی حکومت است که در آن همه شهروندان واجد شرایط، به‌طور برابر در [[قانون‌گذاری]] نقش دارند. [[جمهوری|جمهوری‌ها]]، اگرچه اغلب با دموکراسی هم‌معنا پنداشته می‌شوند چون هر دو بر حکومت با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] تأکید دارند، اما لزماً دموکراتیک نیستند؛ چرا که [[جمهوری‌خواهی]] (ریپابلیکانیزم) مشخص نمی‌کند مردم چگونه باید حکومت کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Age of the Democratic Revolution: Political History of Europe and America, 1760–1800|سال=1959|پیوند=https://books.google.com/books?id=YGqYDwAAQBAJ|نام=R. R. Palmer|پیوند نویسنده=https://en.wikipedia.org/wiki/R._R._Palmer}}</ref> در معنای کلاسیک، واژه «جمهوری» هم شامل دموکراسی‌ها می‌شده و هم [[آریستوکراسی|آریستوکراسی‌]]<nowiki/>ها (حکومت نخبگان).<ref>Montesquieu, ''Spirit of Law'', Bk. II, ch. 2–3.</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The end of kings: a history of republics and republicans|سال=2000|پیوند=https://archive.org/details/endofkingshistor00ever|نام=William R|نام خانوادگی=Everdell|ناشر=Chicago: University of Chicago Press|شابک=978-0-226-22482-4}}</ref> اما در معنای امروزی، جمهوری یعنی حکومتی بدون [[پادشاه]]. بنابراین، یک کشور دموکراتیک می‌تواند جمهوری باشد (مثل فرانسه یا هند) یا [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] (مثل بریتانیا) که در آن پادشاه یا ملکه نقش نمادین دارد و قدرت واقعی در اختیار مردم و نمایندگان منتخب است. == تاریخچه == [[پرونده:Discurso funebre pericles.PNG|جایگزین=نقاشی پریکلس در حال ایراد خطابه‌ی تدفینی معروف او در برابر مجمع شهروندان آتنی|بندانگشتی|نقاشی اثر [[فیلیپ فولتز]]، هنرمند آلمانی قرن نوزدهم، [[پریکلس]] در حال ایراد [[خطابه‌ی تدفینی]] معروف او در برابر [[اککلسیا|مجمع شهروندان آتنی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pericles' Funeral Oration - Philipp von Foltz - The Athenaeum|نشانی=http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=131618|وبگاه=www.the-athenaeum.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref>]] [[مجالس دموکراتیک]] قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارند و در طول تاریخ در جوامع مختلف دیده شده‌اند،<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> اما تا قرن نوزدهم، بیشتر چهره‌های سیاسی مهم با دموکراسی مخالف بودند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> نظریه‌پردازان جمهوری‌خواه دموکراسی را مناسب جوامع کوچک می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند هر چه اندازه یک واحد سیاسی بزرگ‌تر شود، احتمال اینکه حکومت به استبداد کشیده شود بیشتر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Small State Foreign Policy"|سال=2017|پیوند=https://osf.io/7mrj9/|ناشر=Oxford Research Encyclopedia of Politics, Oxford University Press|شابک=978-0-19-022863-7}}</ref> در عین حال، واحدهای سیاسی کوچک هم در برابر تهاجم خارجی آسیب‌پذیر بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref> فیلسوف سیاسی «[[مونتسکیو|منتسکیو]]» گفته بود: «اگر یک جمهوری کوچک باشد، توسط نیروهای خارجی نابود می‌شود؛ اگر بزرگ باشد، از درون به دلیل نقص‌های داخلی سقوط می‌کند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Montesquieu: The Spirit of Laws: Book 9|نشانی=https://www.constitution.org/cm/sol_09.htm|تاریخ بازبینی=2025-06-17}}</ref> دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه جان هاپکینز، «دنیل دیودنی» می‌گوید ایالات متحده آمریکا با ایجاد حکومتی بزرگ همراه با نظام کنترل و تعادل (checks and balances)، راه‌حلی برای این دو مشکل (اندازه کوچک و بزرگ) ارائه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democratic Internationalism: An American Grand Strategy for a Post-exceptionalist Era {{!}} Council on Foreign Relations|نشانی=https://www.cfr.org/event/democratic-internationalism-american-grand-strategy-post-exceptionalist-era|وبگاه=www.cfr.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en|نام=C. F. R.|نام خانوادگی=Editors}}</ref> در عین حال، اشکال مختلفی از دموکراسی به‌طور طبیعی در جوامع مختلف جهان شکل گرفته‌اند، حتی در میان جوامعی که هیچ‌گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Iroquois in the American Revolution {{!}} WorldCat.org|نشانی=https://search.worldcat.org/title/194977|وبگاه=search.worldcat.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Dawn of Everything by David Graeber and David Wengrow review – inequality is not the price of civilisation|نشانی=https://www.theguardian.com/books/2021/oct/23/the-dawn-of-everything-by-david-graeber-and-david-wengrow-review-inequality-is-not-the-price-of-civilisation|کوشش=The Guardian|تاریخ=2021-10-23|تاریخ بازبینی=2025-06-17|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=David|نام خانوادگی=Priestland}}</ref>[[پرونده:Cleisthenes.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cleisthenes.jpg|بندانگشتی|280x280پیکسل|[[کلئیستنس]]، پدر [[دموکراسی آتنی]]]] === ریشه‌شناسی === ==== یونان و روم ==== همچنین ببینید: [[دموکراسی آتنی]] واژه دموکراسی نخستین‌بار در اندیشه سیاسی و فلسفی یونان باستان و به‌ویژه در شهر-دولت [[آتن]] در [[اروپای دوران باستان]] به کار رفت.<ref>{{Cite journal|last=Breiner|first=Peter|last2=Dunn|first2=John|date=1993-09|title=Democracy: The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993.|url=https://doi.org/10.2307/2074615|journal=Contemporary Sociology|volume=22|issue=5|pages=680|doi=10.2307/2074615|issn=0094-3061}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> این واژه از دو بخش یونانی تشکیل شده است: * dêmos به معنی «مردم (عادی)» * krátos به معنی «قدرت» یا «نیرو» بنابراین، «دموکراسی» به‌معنای «حکومت مردم» یا «قدرت در دست مردم» است.<ref>{{Cite journal|last=Descendre|first=Romain|date=2005-01-01|title=Diego Quaglioni. La Sovranità. Rome-Bari, Laterza (Biblioteca essenziale Laterza), 2004, 152 p., 10 €|url=https://doi.org/10.4000/laboratoireitalien.445|journal=Laboratoire italien|issue=5|pages=245–247|doi=10.4000/laboratoireitalien.445|issn=1627-9204}}</ref> در سال‌های ۵۰۸–۵۰۷ پیش از میلاد، با اصلاحات سیاسی [[کلئیستنس|کلیستنِس]] (Cleisthenes)، نوعی جدید از نظام حکومتی در آتن پایه‌گذاری شد که امروزه به عنوان اولین نمونه دموکراسی شناخته می‌شود. کلیستنس به همین دلیل به عنوان «پدر [[دموکراسی آتنی]]» شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Making of the West, Peoples and Cultures, A Concise History, Volume I: To 1740|سال=2007|ناشر=Boston and New York: Bedford/St. Martin's}}</ref> نخستین استفاده مستند از واژه «دموکراسی» در آثار نثری دهه ۴۳۰ پیش از میلاد دیده می‌شود، مانند کتاب «[[تاریخ هرودوت|تاریخ‌ها]]» اثر [[هرودوت]]. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که واژه «دموکراسی» از چند دهه قبل رایج بوده است؛ مثلاً دو شهروند آتنی که در دهه ۴۷۰ پیش از میلاد به دنیا آمده بودند، نامشان دموکراتِس (Democrates) بود—که نشان از محبوبیت این اصطلاح سیاسی تازه در آن دوران دارد. نمایشنامه‌نویس معروف، [[آشیل]] (Aeschylus)، نیز در نمایشنامه التماس‌کنندگان ([[The Suppliants]]) که در حدود سال ۴۶۳ پیش از میلاد اجرا شد، به روشنی به مفهوم دموکراسی اشاره کرده و از «دست فرمانروای مردم» (demou kratousa cheir) سخن می‌گوید. پیش از آن، واژه‌ای که برای توصیف نظام سیاسی جدید آتن به کار می‌رفت، احتمالاً ایسونومیا ([[isonomia]]) بود، که به معنی برابری سیاسی است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Origins of Democracy in Ancient Greece|نام=Raaflaub|نام خانوادگی=Kurt A|صفحه‌ها=108, 109}}</ref> دموکراسی در آتن به شکل دموکراسی مستقیم اجرا می‌شد و دو ویژگی اصلی داشت: * انتخاب تصادفی (قرعه‌کشی) شهروندان عادی برای پر کردن مناصب اداری و قضایی (که تعدادشان محدود بود)،<ref>Aristotle Book 6</ref> * وجود مجمع قانون‌گذاری (اکلسیا) که از تمام شهروندان آتنی تشکیل می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Early State, Its Alternatives and Analogues|نشانی=https://www.socionauki.ru/book/early_state_en/|وبگاه=www.socionauki.ru|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در این مجمع، همه شهروندان واجد شرایط، حق داشتند سخنرانی کنند و رأی بدهند، و همین مجمع بود که قوانین شهر-دولت را تعیین می‌کرد. اما شرایط شهروندی در آتن محدودکننده بود و زنان، بردگان، بیگانگان مقیم (μέτοικοι / متویکوی) و جوانانی که به سن خدمت نظامی نرسیده بودند، واجد شرایط نبودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women and Family in Athenian Law|نشانی=http://www.stoa.org/projects/demos/article_women_and_family?page=4|وبگاه=www.stoa.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Davies|first=John K.|date=1977|title=Athenian Citizenship: The Descent Group and the Alternatives|url=https://www.jstor.org/stable/3296866|journal=The Classical Journal|volume=73|issue=2|pages=105–121|issn=0009-8353}}</ref> در نتیجه، فقط حدود ۱ نفر از هر ۴ ساکن آتن، شهروند محسوب می‌شد. نکته جالب این است که مالکیت زمین شرط شهروندی نبود، برخلاف بسیاری از جوامع دیگر در دوران باستان.<ref>{{Cite journal|last=Manville|first=Philip Brook|date=1997-12-31|title=The Origins of Citizenship in Ancient Athens|url=https://doi.org/10.1515/9781400860838|doi=10.1515/9781400860838}}</ref> محدود شدن حق شهروندی به مردان بالغ آزاد، ارتباط نزدیکی با برداشت آن زمان از شهروندی داشت، زیرا در بیشتر جوامع باستان، حقوق شهروندی با تعهد به جنگیدن در ارتش گره خورده بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Reproducing Athens: Menander's Comedy, Democratic Culture, and the Hellenistic City|سال=2009|نام=Susan Lape|ناشر=Princeton University Press|صفحه=4|شابک=978-1-4008-2591-2}}</ref> دموکراسی آتنی نه‌تنها مستقیم بود (از این نظر که تصمیم‌ها مستقیماً توسط مردم در مجمع عمومی گرفته می‌شد)، بلکه از این نظر هم مستقیم‌ترین شکل دموکراسی بود که مردم از طریق مجمع، شورای ۵۰۰ نفره ([[بوله|بولِه]]) و دادگاه‌ها، تمام فرایند سیاسی را در دست داشتند. بخش بزرگی از شهروندان به‌طور دائم در امور عمومی و حکومتی مشارکت فعال داشتند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> با اینکه در آتن مفهومی به‌نام حقوق فردی به سبک مدرن وجود نداشت (یونانیان باستان حتی واژه‌ای معادل «حقوق» نداشتند<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>)، شهروندان آتنی از آزادی‌هایی برخوردار بودند— اما نه از راه مخالفت با حکومت، بلکه به این دلیل که در شهری زندگی می‌کردند که تحت سلطه هیچ قدرت خارجی نبود و خودشان هم تابع یا برده شخص یا حکومت دیگری محسوب نمی‌شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of Democratic Thought|سال=2001|نام=P.|نام خانوادگی=Clarke|ناشر=Taylor & Francis|صفحه‌ها=194–201|شابک=978-0-415-19396-2|نام۲=J.|نام خانوادگی۲=Foweraker}}</ref> در واقع، آزادی در آتن به معنای مشارکت فعال در خودحکومتی بود، نه داشتن حقوق فردی تضمین‌شده به‌مانند دموکراسی‌های مدرن. در [[اسپارت]]، نوعی رأی‌گیری به نام [[رأی‌گیری امتیازی|رأی‌گیری]] [[رأی‌گیری امتیازی|امتیازی]] (دامنه‌ای یا range voting) از حدود ۷۰۰ پیش از میلاد وجود داشت. در اسپارت، مجمع عمومی شهروندان ([[اکلسیا]]) ماهی یک‌بار برگزار می‌شد و تمام مردان بالای ۲۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند. در این مجمع، شهروندان رهبران را انتخاب می‌کردند و با رأی‌گیری صوتی (با فریاد زدن) نظر خود را اعلام می‌کردند. رأی‌گیری این‌گونه انجام می‌شد که هر گروه با صدای بلند حمایت خود را از نامزد مورد نظر فریاد می‌زد و تصمیم نهایی بر اساس شدت صدای جمعیت گرفته می‌شد. [[ارسطو]] این روش را «کودکانه» توصیف کرد و آن را با روش آتنی‌ها که از رأی‌گیری با سنگ‌ریزه (به عنوان رأی مخفی) استفاده می‌کردند، مقایسه نمود. با این حال، اسپارتی‌ها این روش را به دلیل سادگی آن انتخاب کردند و معتقد بودند که این کار از تبعیض، خرید رأی، یا تقلب که در انتخابات اولیه دموکراتیک رایج بود، جلوگیری می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Literacy in Ancient Sparta|سال=1979|نام=Terrence A. Boring|ناشر=Leiden Netherlands|شابک=978-90-04-05971-9}}</ref> [[پرونده:Austria Parlament Athena bw.jpg|جایگزین=تندیس آتنا، الهه نگهبان شهر آتن|بندانگشتی|تندیس [[آتنا]]، الهه نگهبان شهر [[آتن]]، در برابر [[ساختمان پارلمان اتریش]]. از اواخر قرن هجدهم، آتنا به‌طور گسترده به عنوان نمادی جهانی از آزادی و دموکراسی مورد استفاده قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Athena|سال=2008|پیوند=https://books.google.com/books?id=kIiCAgAAQBAJ&q=Athena+and+Ares+Darmon&pg=PA163|نام=Susan|نام خانوادگی=Deacy|ناشر=London and New York: Routledge|صفحه‌ها=145–49|شابک=978-0-415-30066-7}}</ref>]] اگرچه [[جمهوری روم]] نقش مهمی در شکل‌گیری بسیاری از مفاهیم سیاسی دموکراتیک داشت، اما تنها اقلیتی از مردم روم شهروندانی بودند که حق رأی در انتخابات نمایندگان را داشتند. در این نظام، رأی افراد قدرتمند وزن بیشتری داشت، چون از سیستم [[رأی‌گیری وزنی]] استفاده می‌شد. در نتیجه، بیشتر مقامات بلندپایه—از جمله اعضای [[سنای روم|سنا]]—از میان چند خانواده ثروتمند و اشرافی انتخاب می‌شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=>Ancient Romefrom the Earliest Times to 476 A.D.|نشانی=http://annourbis.com/Ancient-Rome/8rome10.html|وبگاه=annourbis.com|بازبینی=2025-06-18}}</ref> [[سرنگونی پادشاهی روم]] و ایجاد جمهوری در قرن ششم پیش از میلاد، اولین نمونه شناخته‌شده در غرب از حکومتی بود که عمداً با هدف جمهوری بودن شکل گرفت، هرچند این [[جمهوری]]، از نظر دموکراسی مردمی بسیار محدود بود. با این حال، مدل حکومتی روم در طول قرون بعدی بر اندیشه‌های سیاسی بسیاری از متفکران تأثیر گذاشت.<ref>{{Cite journal|last=Schlesinger|first=Alfred C.|last2=Livy|date=1961|title=Livy, the Early History of Rome. Books I-V of the History of Rome from Its Foundation|url=https://doi.org/10.2307/4344555|journal=The Classical World|volume=54|issue=6|pages=190|doi=10.2307/4344555|issn=0009-8418}}</ref> ==== هند باستان ==== شهر وایشالی، پایتخت اتحادیه واججیکا (یا [[:en:Mahajanapadas|مهاجنپدها]] وریجی) در [[هند]]، یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده [[جمهوری]] در جهان به شمار می‌رود. این نظام سیاسی در حدود قرن ششم پیش از میلاد شکل گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=India: Lonely planet Guide|سال=2007|پیوند=https://books.google.com/books?id=T7ZHUhSEleYC&q=Vaishali&pg=PA556|نام=Bindloss, Joe; Sarina Singh|صفحه=556|شابک=978-1-74104-308-2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Students' Britannica India, Volumes 1-5|سال=2000|پیوند=https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&q=Vaishali&pg=PA208|نام=Dale|نام خانوادگی=Hoiberg|ناشر=Popular Prakashan|صفحه=208|شابک=978-0-85229-760-5|نام۲=Indu Ramchandani}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A history of India|سال=2004|پیوند=https://books.google.com/books?id=TPVq3ykHyH4C&q=Vaishali&pg=PA57|نام=Hermann|نام خانوادگی=Kulke|ناشر=Routledge|صفحه=57|شابک=978-0-415-32919-4|نام۲=Dietmar Rothermund}}</ref> ==== قاره آمریکا ==== فرهنگ‌های بومی قاره آمریکا نیز پیش از تماس با اروپایی‌ها، اشکالی از جامعه دموکراتیک را توسعه داده بودند. از جمله آن‌ها، کنفدراسیون [[ایروکوا|ایرُکوا]] (Iroquois Confederacy) بود که بین سال‌های ۱۴۵۰ تا ۱۶۶۰ (و برخی منابع می‌گویند حتی در سال ۱۱۴۲ میلادی<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>) شکل گرفته بود. این دموکراسی هنوز هم ادامه دارد و بسیاری آن را قدیمی‌ترین دموکراسی نمایندگی فعال جهان می‌دانند.<ref>{{Cite journal|last=Lightfoot|first=Sheryl R.|date=2021-12-01|title=Decolonizing Self-Determination: Haudenosaunee Passports and Negotiated Sovereignty|url=https://doi.org/10.1177/13540661211024713|journal=European Journal of International Relations|language=EN|volume=27|issue=4|pages=971–994|doi=10.1177/13540661211024713|issn=1354-0661}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Government|نشانی=https://www.haudenosauneeconfederacy.com/government/|وبگاه=Haudenosaunee Confederacy|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Communications}}</ref> ==== آفریقا ==== مقاله اصلی: [[گادا]] ([[:en:Gadaa|Gadaa]]) ==== قرون وسطی ==== در دوران قرون وسطی، بیشتر مناطق [[اروپا]] تحت سلطه [[روحانی|روحانیون]] کلیسا یا اشراف [[ارباب‌رعیتی|فئودال]] بودند. با این حال، در بخش‌هایی از اروپا و دیگر مناطق، شکل‌هایی از مجالس مشورتی یا انتخاباتی وجود داشت—هرچند معمولاً فقط بخش کوچکی از جمعیت در آن‌ها شرکت داشتند. در [[اسکاندیناوی]]، نهادهایی به نام "[[Thing|تینگ]]" ([[:en:Thing_(assembly)|Thing]]) وجود داشتند که از مردان آزاد تشکیل می‌شدند و توسط [[سخنگوی قانون]] (lawspeaker) اداره می‌شدند. این مجالس مسئول رسیدگی به مسائل سیاسی و قانونی بودند و نمونه‌های معروف آن ها شامل [[آلدینگ|آل‌تینگ]] (Althing) در ایسلند و [[لوگ‌تینگ]] (Løgting) در جزایر فارو است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=On Democracy: Second Edition|پیوند=https://books.google.com/books?id=d2osDwAAQBAJ&q=althing+democracy&pg=PR7|نام=Robert A.|نام خانوادگی=Dahl|ناشر=Yale University Press|شابک=978-0-300-23332-2}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Fladmark|first=J.M.|date=2015-11-17|title=Heritage and Identity|url=https://doi.org/10.4324/9781315793689|doi=10.4324/9781315793689}}</ref> در [[اروپای شرقی]]، نهادی مشابه به نام وچه ([[:en:Veche|Veche]]) وجود داشت که عملکردی مشابه "تینگ" داشت. از سال ۱۰۵۹ میلادی، در [[کلیسای کاتولیک]] رومی، [[پاپ]] از طریق [[کنکلاو پاپ|کنکلُاو]] (جلسه انتخاب پاپ) که از کاردینال‌ها تشکیل می‌شود، انتخاب می‌گردد—شکلی از رأی‌گیری در نهاد دینی. نخستین پارلمان مستند در اروپا [[کورتس لئون]] (Cortes of León) در اسپانیا است که در سال ۱۱۸۸ توسط [[آلفونسوی نهم، پادشاه لئون|آلفونسوی نهم]] تأسیس شد. این مجلس در زمینه‌های مالیات، امور خارجی و قانون‌گذاری اختیار داشت—گرچه نقش دقیق آن هنوز مورد بحث است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="The Cortes and Taxation". The Cortes of Castile-León, 1188-1350|سال=1989|نام=Joseph F.|نام خانوادگی=O'Callaghan|ناشر=University of Pennsylvania Press|صفحه‌ها=130-151|شابک=978-1-5128-1957-1}}</ref> [[جمهوری راگوسا|جمهوری راگوزا]] که در سال ۱۳۵۸ تأسیس شد و در اطراف شهر [[دوبروونیک]] متمرکز بود، تنها به اشراف‌زادگان مرد حق نمایندگی و رأی‌دادن می‌داد. دولت‌شهرها و حکومت‌های مختلف ایتالیایی نیز شکل‌هایی از حکومت جمهوری داشتند. برای نمونه، [[جمهوری فلورانس]] که در سال ۱۱۱۵ بنیان‌گذاری شد، توسط نهادی به نام «[[سیگنوریا]]» اداره می‌شد که اعضای آن از طریق [[قرعه‌کشی]] انتخاب می‌شدند. در [[فریزیای]] (Frisia) قرون دهم تا پانزدهم، که جامعه‌ای به‌طور مشخص غیر فئودالی بود، حق رأی در امور محلی و انتخاب مقامات ناحیه‌ای بر اساس اندازه زمین افراد تعیین می‌شد. منشور «[[کوروکان فوگا]]» [[امپراتوری مالی]] را به دودمان‌های حاکم تقسیم می‌کرد که در مجمع بزرگی به نام «گبارا» نماینده داشتند. با این حال، این منشور، امپراتوری مالی را بیشتر شبیه به یک [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] کرده بود تا یک [[جمهوری دموکراتیک]]. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The oldest constitution in the world|نشانی=http://www.jpic-jp.org/a/the-oldest-constitution-in-the-world|وبگاه=www.jpic-jp.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The World Won’t Listen: The Mande “Hunters’ Oath” and Human Rights in Translation|نشانی=https://humanityjournal.org/issue13-2/the-world-wont-listen-the-mande-hunters-oath-and-human-rights-in-translation/|وبگاه=Humanity Journal|تاریخ=2022-09-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref> [[پرونده:Magna Carta (British Library Cotton MS Augustus II.106).jpg|جایگزین=منشور کبیر در سال ۱۲۱۵ میلادی|بندانگشتی|[[منشور کبیر]] در سال ۱۲۱۵ میلادی. به امضای [[جان انگلستان]] رسید و پایه نخستین دموکراسی مدرن بود]] [[مجلس انگلستان|پارلمان انگلستان]] ریشه در محدودیت‌هایی داشت که در [[منشور کبیر]] (مگنا کارتا) در سال ۱۲۱۵ بر قدرت پادشاهان اعمال شد. این منشور به‌طور صریح از برخی حقوق اتباع پادشاه حمایت می‌کرد و به‌طور ضمنی زمینه‌ساز شکل‌گیری حق «[[قرار احضار زندانی|حبس بدنی]]» (habeas corpus) در انگلستان شد؛ قانونی که از آزادی فردی در برابر زندانی شدن غیرقانونی محافظت کرده و حق اعتراض به بازداشت را تضمین می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magna Carta an introduction|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/articles/magna-carta-an-introduction|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> نخستین مجلس ملی نمایندگان در [[انگلستان]]، [[پارلمان سیمون دو مونتفورت]] در سال ۱۲۶۵ بود.<ref>{{Cite journal|last=Ambler|first=Sophie|date=2014-03-20|title=The First English Revolution: Simon de Montfort, Henry III and the Barons’ War, by Adrian Jobson|url=https://doi.org/10.1093/ehr/ceu038|journal=The English Historical Review|volume=129|issue=537|pages=427–429|doi=10.1093/ehr/ceu038|issn=0013-8266}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Simon de Montfort: The turning point for democracy that gets overlooked|نشانی=https://www.bbc.com/news/magazine-30849472|کوشش=BBC News|تاریخ=2015-01-19|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en-GB}}</ref> ظهور روند ارائه [[دادخواست|دادخواست‌ها]]، از نخستین شواهد استفاده از پارلمان به‌عنوان بستری برای بیان نارضایتی‌های عمومی مردم عادی به‌شمار می‌رود. با این حال، قدرت تشکیل پارلمان همچنان در اختیار و صلاحدید پادشاه باقی مانده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> مطالعات، ظهور نهادهای پارلمانی در اروپا در دوران قرون وسطی را با تمرکز جمعیت شهری و شکل‌گیری طبقات جدیدی مانند صنعتگران<ref>{{Cite journal|last=Abramson|first=Scott F.|last2=Boix|first2=Carles|date=2019-10|title=Endogenous Parliaments: The Domestic and International Roots of Long-Term Economic Growth and Executive Constraints in Europe|url=https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/endogenous-parliaments-the-domestic-and-international-roots-of-longterm-economic-growth-and-executive-constraints-in-europe/B63A21E808FB1EAF4FD71832237356C3|journal=International Organization|language=en|volume=73|issue=4|pages=793–837|doi=10.1017/S0020818319000286|issn=0020-8183}}</ref> مرتبط دانسته‌اند، همچنین حضور اشراف و نخبگان مذهبی نیز در این روند مؤثر بوده است.<ref>{{Cite journal|last=Møller|first=Jørgen|date=2014-12|title=Why Europe Avoided Hegemony: A Historical Perspective on the Balance of Power|url=https://academic.oup.com/isq/article-lookup/doi/10.1111/isqu.12153|journal=International Studies Quarterly|language=en|volume=58|issue=4|pages=660–670|doi=10.1111/isqu.12153}}</ref> پژوهشگران همچنین پیدایش حکومت‌های نمایندگی را به پراکندگی سیاسی نسبی اروپا نسبت داده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Gary W.|date=2017-09|title=Political Institutions, Economic Liberty, and the Great Divergence|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/political-institutions-economic-liberty-and-the-great-divergence/BF095246D91A9729C1A575B9A6706C95|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=77|issue=3|pages=724–755|doi=10.1017/S0022050717000729|issn=0022-0507}}</ref> دانشمند علوم سیاسی، [[دیوید استسویج]]، پراکندگی سیاسی اروپا و دموکراتیزه شدن تدریجی آن را به نحوه فروپاشی امپراتوری روم مرتبط می‌داند: سرزمین‌های رومی توسط گروه‌های کوچک و پراکنده قبایل ژرمنی فتح شدند و این امر به ایجاد واحدهای سیاسی کوچک‌تری انجامید که در آن‌ها حاکمان نسبتاً ضعیف بودند و برای مقابله با تهدیدهای خارجی نیازمند رضایت مردمان تحت حکومت خود بودند.<ref>{{Cite journal|last=Stasavage|first=David|date=2016-05-11|title=Representation and Consent: Why They Arose in Europe and Not Elsewhere|url=https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-polisci-043014-105648|journal=Annual Review of Political Science|language=en|volume=19|issue=Volume 19, 2016|pages=145–162|doi=10.1146/annurev-polisci-043014-105648|issn=1094-2939}}</ref> در [[لهستان]]، [[دموکراسی اشرافی]] ([[:en:Golden_Liberty|Golden Liberty]]) با افزایش فعالیت [[شلختا|اشراف]] میانی مشخص می‌شد؛ اشرافی که می‌خواستند سهم بیشتری در اعمال قدرت به دست آورند، حتی به قیمت کاهش نفوذ بزرگان (مگناتها). مگناتها مهم‌ترین مناصب حکومتی (دینی و غیر‌دینی) را در اختیار داشتند و در شورای سلطنتی ــ که بعدها به سنا تبدیل شد ــ حضور می‌یافتند. اهمیت فزاینده اشراف میانی بر شکل‌گیری نهاد «سیمیک» (مجمع محلی) تأثیر گذاشت؛ نهادی که به تدریج حقوق بیشتری به دست آورد. در قرن پانزدهم و نیمه اول قرن شانزدهم، [[سیم (مجلس لهستان)|سیمیک‌ها]] قدرت بیشتری یافتند و به مهم‌ترین نهادهای قدرت محلی تبدیل شدند. در سال ۱۴۵۴، [[کازیمیر چهارم یاگیلون]] در «فرمان‌نامه‌های نیه‌شاوا» ([[:en:Nieszawa_Statutes|Nieszawa Statutes]]) حق تصمیم‌گیری درباره مالیات‌ها و بسیج عمومی را به سیمیک‌ها واگذار کرد. او همچنین تعهد داد که بدون رضایت آن‌ها، قانون جدیدی وضع نکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Poland (3rd ed.)|سال=January 2019|نام=Jerzy|نام خانوادگی=Lukowski|ناشر=Cambridge University Press|شابک=978-1-108-33399-3|نام۲=Hubert|نام خانوادگی۲=Zawadzki}}</ref> ==== دوران مدرن ==== ===== دوره آغازین مدرن ===== در انگلستان قرن هفدهم، [[:en:Magna_Carta#17th%E2%80%9318th_centuries|توجه تازه‌ای به منشور کبیر]] (مگنا کارتا) جلب شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=From legal document to public myth: Magna Carta in the 17th century|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/videos/from-legal-document-to-public-myth-magna-carta-in-the-17th-century|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پارلمان انگلستان در سال ۱۶۲۸ «دادخواست حقوق» ([[:en:Petition_of_Right|Petition of Right]]) را تصویب کرد که برخی آزادی‌ها را برای شهروندان تضمین می‌کرد. [[جنگ‌های داخلی انگلستان|جنگ داخلی انگلستان]] (۱۶۴۲–۱۶۵۱) میان پادشاه و پارلمانی الیگارشیک اما منتخب رخ داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> در همین دوران، ایده حزب سیاسی شکل گرفت و گروه‌هایی در [[مناظرات پاتنی]] در سال ۱۶۴۷ درباره حق نمایندگی سیاسی به بحث پرداختند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Putney debates|نشانی=https://www.bl.uk/taking-liberties/articles/putney-debates|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پس از آن، دوران [[حکومت محافظه‌کار]] ([[:en:The_Protectorate|The Protectorate]]) (۱۶۵۳–۱۶۵۹) و [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|بازگشت سلطنت]] [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|انگلستان]] در سال ۱۶۶۰ نوعی حاکمیت خودکامه‌تر را بازگرداند، هرچند پارلمان در سال ۱۶۷۹ «قانون حبس بدنی» ([[:en:Habeas_Corpus_Act_1679|Habeas Corpus Act 1679]]) را تصویب کرد که سنت منع بازداشت بدون دلیل یا مدرک کافی را تقویت نمود. پس از [[انقلاب شکوهمند]] ۱۶۸۸، [[اعلامیه حقوق ۱۶۸۹|منشور حقوق ۱۶۸۹]] تصویب شد که برخی حقوق و آزادی‌ها را به‌طور قانونی تثبیت کرد و همچنان معتبر است. این منشور برگزاری انتخابات منظم، آزادی بیان در پارلمان، و محدود کردن قدرت پادشاه را الزامی کرد و تضمین نمود که برخلاف بیشتر نقاط اروپا در آن زمان، [[پادشاهی مطلقه|حکومت مطلقه سلطنتی]] در انگلستان شکل نگیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Britains unwritten constitution|نشانی=http://www.bl.uk/magna-carta/articles/britains-unwritten-constitution|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. GOVERNMENT > Introduction to the U.S. System > Democracy Papers|نشانی=http://www.ait.org.tw/infousa/zhtw/DOCS/Demopaper/dmpaper2.html|وبگاه=www.ait.org.tw|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=En}}</ref> تاریخ‌نگاران اقتصادی، [[داگلاس نورث]] و [[بری وینگست]]، نهادهای ایجادشده پس از انقلاب شکوهمند را موفقیتی چشمگیر در مهار قدرت دولت و تضمین حقوق مالکیت توصیف کرده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=North|first=Douglass C.|last2=Weingast|first2=Barry R.|date=1989-12|title=Constitutions and Commitment: The Evolution of Institutions Governing Public Choice in Seventeenth-Century England|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/abs/constitutions-and-commitment-the-evolution-of-institutions-governing-public-choice-in-seventeenthcentury-england/2E0D2B2D3490BE5C556D836ACB096362|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=49|issue=4|pages=803–832|doi=10.1017/S0022050700009451|issn=1471-6372}}</ref> == مفهوم دموکراسی == از دیدگاه [[نظریه پردازان سیاسی]] مفاهیم متنوعی برای دموکراسی وجود دارد. * از دیدگاه تقلیل‌گرایی یا مینیمالیسم،<ref>Joseph Schumpeter, (1950). ''Capitalism, Socialism, and Democracy''. Harper Perennial. {{ISBN|0-06-133008-6|en}}.</ref> دموکراسی سیستم حکومتی است که در آن شهروندان به گروهی از رهبران سیاسی حق حکومت را از طریق [[انتخابات]] دوره‌ای اعطا می‌کنند. این نظریه [[حکومت]] چند تنی و [[پلیارشی]] (Polyarchy) نیز نامیده می‌شود. * مفهوم جمعی (Aggregative) دموکراسی<ref>Anthony Downs, (1957). ''An Economic Theory of Democracy''. Harpercollins College. {{ISBN|0-06-041750-1|en}}.</ref> اذعان دارد که [[حکومت]] باید به تدوین [[قوانین]] و سیاست‌هایی بپردازد که بسیار نزدیک به نظرات میانه مردم، یعنی نیمه‌ای در سمت راست و نیمه‌ای در سمت چپ باشد. * [[مردم‌سالاری شورایی]] (Deliberative) بر مبنای این اصل [[استوار]] است که دموکراسی حکومت با بحث می‌باشد. دموکرات‌های [[شورا]]یی ادعا می‌کنند که قوانین و سیاست‌ها می‌باید بر مبنای استدلال‌هایی باشد که تمام [[شهروندی|شهروندان]] بتوانند آن را بپذیرند. پهنه [[سیاست]] باید جایی باشد که رهبران و شهروندان در آن به مباحثه پرداخته، به یکدیگر گوش فراداده و نظرات خود را تغییر می‌دهند. * مفاهیم فوق به دموکراسی از طریق نمایندگان آن‌ها اشاره دارد: [[دموکراسی مستقیم]] (Direct) می‌گوید که شهروندان باید مستقیماً و نه از طریق نمایندگان خود در ایجاد قوانین و سیاست‌ها مشارکت داشته باشند. فعالیت سیاسی به خودی خود ارزشمند بوده، موجب اجتماعی شدن و فرهیختگی شهروندان شده و مشارکت مردمی می‌تواند نخبگان توانمند را ارزیابی کند؛ و از همه مهم‌تر اینکه شهروندان در حقیقت بر خود حکومت نمی‌کنند. مگر آنکه خودشان مستقیماً قوانین و سیاست‌ها را تصمیم‌گیری کرده باشند. * مفهوم دیگر دموکراسی، تساوی سیاسی بین تمام شهروندان است. این مفهوم به جوامعی اشاره دارد که در آن‌ها عرف، روش و الگوهایی وجود دارد که به‌عنوان راهنماهایی به سوی تساوی قدرت سیاسی تلقی می‌شوند. اولین و مهم‌ترین این عرف‌های اجتماعی عبارت از رخداد منظم، آزاد و آشکار انتخابات بوده و به منظور انتخاب نمایندگانی است که پس از انتخاب شدن مدیریت کل یا عمده سیاست‌های عمومی جامعه را عهده‌دار می‌شوند. در این دیدگاه، اشکال دموکراسی این است که اکثریت رای‌دهندگان برای سیاست تصمیم می‌گیرند نه اکثریت مردم و بنابراین راه بحث دربارهٔ اجباری شدن مشارکت سیاسی مثل رأی دادن اجباری را باز می‌نماید؛ و نیز اشخاص با [[پشتوانه مالی]] بیشتر امکان اثرگذاری بیشتری در جامعه در مبارزات انتخاباتی داشته و بنابراین ممکن است قوانینی برای شفاف سازی منابع مالی در اختیار نامزدهای انتخاباتی مورد نیاز باشد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Campaign_finance_reform</ref> == گونه‌های دموکراسی == {{دموکراسی}} * [[دموکراسی جفرسونی]] * [[دموکراسی نمایندگی]] دموکراسی [[نمایندگی]] به این معناست که تصمیمات مربوط به جامعه، نه به‌دست اعضای آن، بلکه توسط افراد ویژه‌ای که مردم برگزیده‌اند؛ گرفته می‌شود. شکل‌های گوناگون دموکراسی نمایندگی در بسیاری از سازمان‌ها هم وجود دارد. * [[نظام چندحزبی|دموکراسی نمایندگی چندحزبی]]: نظام‌های دموکراسی نمایندگی [[چندحزبی]] در هر یک یا همه این سطوح، هنگامی که رأی‌دهندگان بتوانند از میان چند حزب در فرایند سیاسی یکی را گزینش کنند، یافت می‌شود. ملت‌هایی که شیوه دموکراسی چندحزبی را برگزیده‌اند و در آن توده جمعیت بزرگ‌سال از حق رأی در سطوح گوناگون برخوردار است، معمولاً [[لیبرال دموکراسی]] نامیده می‌شوند. [[ایالات متحده آمریکا]]، کشورهای [[اروپای غربی]]، [[ژاپن]]، [[استرالیا]]، [[نیوزیلند]] و [[هند]] در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. * [[نظام تک‌حزبی|دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی]]: بعضی از کشورها مانند [[چین]]، با این که در آن‌ها تنها یک [[حزب]] وجود دارد؛ خود را دموکراسی می‌دانند.{{مدرک|در چین به صورت رسمی چند حزب وجود دارد.}} در این کشورها، در حالی که رأی‌دهندگان امکان انتخاب از میان احزاب گوناگون را ندارند، انتخابات وجود دارد که از راه آن‌ها نمایندگان در سطوح گوناگون محلی و ملی تعیین می‌شوند. این کشورها در دسته «''دموکراسی نمایندگی یک حزبی»'' قرار دارند. اصلی که معمولاً در دموکراسی نمایندگی یک حزبی وجود دارد این است که حزب واحد اراده فراگیر اجتماع را بیان می‌کند. به نظر [[مارکسیسم|مارکسیست‌ها]]، احزاب در دموکراسی‌های لیبرال نماینده منافع [[طبقه اجتماعی|طبقات اجتماعی]] گوناگون هستند. در جوامع [[کمونیسم|کمونیستی]]، تنها یک حزب ضروری شمرده می‌شود؛ بنابراین رأی‌دهندگان، نه از میان احزاب، بلکه از میان نامزدهای انتخاباتی که سیاست‌های گوناگونی دارند؛ نمایندگان خودشان را انتخاب می‌کنند. * [[دموکراسی مشارکتی]]: در دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شد. این نخستین گونه دموکراسی بود که در [[یونان باستان]] یافت می‌شد. [[اقلیت]] کوچکی از جامعه که [[شهروند]] نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به‌طور منظم گرد هم می‌آمدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، که توده مردم از حقوق سیاسی بهره‌مندند و برای همه امکان مشارکت فعالانه نیست؛ بسیار محدود است. برخی جنبه‌های [[دموکراسی مشارکتی]] هنوز هم کاربرد دارند و سازمان‌های زیادی در این‌گونه جوامع از این شیوه استفاده می‌کنند. برگزاری [[همه‌پرسی]] در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است. * [[شبه‌دموکراسی]]: شبه دموکراسی حکومتی است که هرچند در آن مردم حکومت ندارند؛ اما برخی نهادهای دموکراتیک وجود دارند. اگرچه سیاست این‌گونه حکومت‌ها به ظاهر دموکراتیکی است ولی در عمل نهادهای دموکراتیک، خواست مردم را اجرا نمی‌کنند. [[پرونده:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elizabeth_II_greets_NASA_GSFC_employees,_May_8,_2007_edit.jpg|بندانگشتی|298x298پیکسل|[[الیزابت دوم]]، نمونه‌ای از [[پادشاهی مشروطه]]]] == دسته‌بندی نظام‌های دموکراتیک == در [[علوم سیاسی]]، نظام‌های دموکراتیک معمولاً به چهار گروه دسته‌بندی می‌شوند: # [[نظام ریاستی]] # [[نظام پارلمانی]] # [[نظام نیمه‌ریاستی|نظام نیمه ریاستی]] # نظام نیمه پارلمانی تفاوت اصلی بین نظام‌های پارلمانی و ریاستی، در چگونگی توزیع قدرت بین دو نهاد پارلمان و ریاست جمهوری است. تفاوت این چهار نوع نظام سیاسی به شرح جدول زیر است:<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=عمار ملکی-استادیار علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۹۵|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-38899960|عنوان=آیا رئیس‌جمهور آمریکا قدرتمندترین رئیس‌جمهور جهان است؟}}</ref> {| class="wikitable" |'''نوع نظام''' |'''رئیس حکومت''' |'''رئیس دولت''' |'''نمونه''' |- |[[نظام ریاستی|ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |رئیس‌جمهور انتخابی |آمریکا - [[کره جنوبی]] |- |[[نیمه ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |[[نخست‌وزیر]] |[[فرانسه]] - [[اوکراین]] |- |[[پارلمانی]] |[[پادشاهی مشروطه]] یا رئیس‌جمهور انتصابی |نخست‌وزیر |[[بریتانیا]] - [[آلمان]] |- |[[نیمه پارلمانی]] |رئیس‌جمهور انتخابی (مقام تشریفاتی با قدرت محدود) |نخست‌وزیر |[[اتریش]] - [[فنلاند]] |} دسته‌بندی چهارگانه فوق اگر چه برای تشخیص تفاوت‌های اصلی نظام‌های سیاسی مفید است اما نمی‌تواند تفاوت میان کشورها در هر گروه را نشان دهد؛ مثلاً با دسته‌بندی فوق نمی‌توان تفاوت میزان قدرت رئیس‌جمهور در آمریکا و کره جنوبی را تشخیص داد. یا از سوی دیگر نمی‌توان فهمید که قدرت [[مجلس]] در هر یک از کشورهای پارلمانی تا چه میزان متفاوت است.<ref name=":0"/> برای تشخیص توزیع اختیارات و توازن میان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت مجلس، با استفاده از قانون اساسی کشورها، مانند جدول زیر، لیستی از اختیارات شامل قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان، تهیه شده‌است:<ref name=":0"/> {| class="wikitable" |'''قدرت مجلس''' |'''قدرت مشترک''' |'''قدرت رئیس‌جمهور''' |- |عدم وجود رئیس‌جمهور انتخابی | |وجود رئیس‌جمهور انتخابی |- |امکان عزل رئیس‌جمهور توسط مجلس |امکان عزل رئیس‌جمهور بعد از برگزاری رفراندوم عمومی |عدم امکان عزل رئیس‌جمهور |- |تعیین نخست‌وزیر توسط مجلس |تعیین نخست‌وزیر توسط رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |نبود پست نخست‌وزیری یا تعیین آن توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین وزیران توسط مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور |- |امکان [[استیضاح]] وزیران توسط مجلس | |مصونیت کابینه در برابر استیضاح |- |مصونیت مجلس در برابر انحلال | |امکان انحلال مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم وجود حق [[وتو]] در برابر مصوبات مجلس |وجود حق وتو رئیس‌جمهور و امکان خنثی کردن آن با رأی اکثریت مجلس |حق وتو مصوبات مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم اجازه فرمان اضطراری بدون تأیید مجلس |امکان فرمان اضطراری رئیس‌جمهور به‌طور موقت |حق فرمان و قانون‌گذاری اضطراری توسط رئیس‌جمهور |- |حق قانون‌گذاری در تمامی حوزه‌ها توسط مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور |- |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط مجلس |توافق هر دو نهاد برای پیشنهاد اصلاح قانون اساسی |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط رئیس‌جمهور |- |مصونیت قوانین مجلس از بازبینی قضایی |وجود بازبینی قضایی بر قوانین مجلس و دستورها رئیس‌جمهور |مصونیت فرمان‌های رئیس‌جمهور از بازبینی قضایی |- |حق [[اعلان جنگ]] توسط مجلس |حق اعلان جنگ با توافق هر دو نهاد |حق اعلان جنگ توسط رئیس‌جمهور |- |تصویب پیمان‌های بین‌المللی توسط مجلس مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی با دستور رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی بدون نیاز به تأیید مجلس |- |تعیین قضات توسط مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین یا نظارت بر مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین رئیس [[بانک مرکزی]] توسط مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور |} با اندازه‌گیری تعداد اختیارات تعیین شده در قانون اساسی برای هر یک از این نهادها، می‌توان میزان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان را در هر کشور تخمین زد و با دیگر کشورها مقایسه کرد.<ref name=":0"/> بر این اساس، [[رئیس‌جمهور فرانسه]] قدرت بیشتری از [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] دارد؛ زیرا [[مجلس فرانسه]] نمی‌تواند او را عزل کند درحالی‌که او قدرت انحلال مجلس را دارد. همچنین رئیس‌جمهور فرانسه برای تعیین مقامات عالی قضایی و رئیس بانک مرکزی نیازی به تائیدیه مجلس ندارد.<ref name=":0"/> == دیدگاه صاحب‌نظران در مورد دموکراسی == === ماکیاولی === [[نیکولو ماکیاولی]]، فیلسوف سیاسی ایتالیایی، در کتاب [[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس|''گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس'']] دموکراسی را یکی از سه شکل خوب حکومت می‌داند:{{گفتاورد|«بعضی از کسانی که درباره‌ی سیاست مطالبی نوشته‌اند به وجود سه نوع حکومت قائلند: حکومت یک تن ([[مونارشی]])، حکومت اشراف ([[آریستوکراسی]]) و حکومت مردم (دموکراسی)، و معتقدند کسی که می‌خواهد شهری را بنیاد نهد باید یکی از آن اشکال را، که مناسب‌تر از همه می‌داند، انتخاب کند. عده‌ای دیگر از نویسندگان، که خردمندتر از گروه نخستند، برآنند که شش نوع حکومت وجود دارد که سه تا از آن‌ها بسیار بدند و سه تای دیگر ذاتاً نیکند اما چنان در معرض انحطاطند که ممکن است مطلقاً مایه‌ی بدبختی شوند. انواع خوب حکومت همان سه نوعی است که برشمردم، و انواع بد حکومت‌هایی هستند که در نتیجه‌ی انحطاط انواع خوب پدید می‌آیند و هر یک از آن‌ها به نوع اصلی خود به‌قدری شبیه است که انتقال از یکی به دیگری به‌آسانی صورت می‌پذیرد: مونارشی به‌سهولت به حکومت [[تیرانی]] مبدل می‌گردد و آریستوکراسی به [[الیگارشی]] و دموکراسی به [[آنارشی]]. پس اگر بنیادگذار شهر یکی از آن سه نوع خوب را انتخاب کند، آن نوع تنها زمانی کوتاه برقرار می‌ماند و هیچ وسیله‌ای برای ممانعت از تبدیل آن به ضد خود وجود ندارد، زیرا که در این مورد نوع خوب و بد بسیار شبیه همند.»|[[نیکولو ماکیاولی]]|[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]، ترجمه‌ی [[محمد حسن لطفی]]، انتشارات [[انتشارات خوارزمی|خوارزمی]]. کتاب نخست، فصل دوم}}او می‌گوید که با توجه بدین معایب، قانونگذاران خردمند هیچ‌یک از اشکال خوب را به‌تنهایی نپذیرفته‌اند و شکلی مختلط از هر سه نوع را برگزیده و فقط این شکل مختلط را استوار و دوام‌پذیر دانسته‌اند، زیرا که در چنین حکومتی شهریار و اشراف و توده‌ی مردم ناظر رفتار یکدیگرند و اختیارات همدیگر را محدود می‌کنند. او بهترین نمونه‌ی نظام سیاسی را نظامی می‌داند که [[لیکورگوس]] در [[اسپارت]] برقرار ساخت؛ حکومت [[جمهوری روم]] نیز به‌سبب اینکه دارای دو [[کنسول روم|کنسول]] (نماد مونارشی)، یک مجلس [[سنای روم|سنا]] (نماد آریستوکراسی) و [[تریبونوس پلبیس|تریبون‌های مردمی]] (نماد دموکراسی) بود، مخلوطی از سه شکل خوب حکومت بود و، در نتیجه، نظام سیاسی کاملی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]|ناشر=[[انتشارات خوارزمی]]|صفحات=کتاب نخست، فصل ۲|نام خانوادگی۱=[[نیکولو ماکیاولی]]|ترجمه=[[محمد حسن لطفی]]}}</ref>[[پرونده:2016 Freedom House world map.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:2016_Freedom_House_world_map.png|بندانگشتی|290x290پیکسل|دسته‌بندی کشورها بر اساس [[شاخص آزادی]] در سال ۲۰۱۵<ref name="FITW-TG-2016">[https://freedomhouse.org/sites/default/files/FH_FITW_Report_2016.pdf ''Freedom in the World 2016''], Freedom House. Retrieved 28 January 2016.</ref>{{legend inline|#16A983|۸۶ کشور آزاد}} {{legend inline|#E5B63B|۵۹ کشور تا حدودی آزاد}} {{legend inline|#6973A5|۵۰ کشور غیر آزاد}}]] === افلاطون === [[افلاطون]] از [[نقد دموکراسی|منتقدان دموکراسی]] بوده و آن را بدترین نوع حکومت دانسته‌است و بر این اعتقاد بود که دموکراسی حکومت مردم نادان است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=رجا نیوز|نشانی=https://www.rajanews.com/news/122357|عنوان=چرا مرگ بر دموکراسی؟|تاریخ بازبینی=۱۹ اکتبر ۲۰۲۳}}</ref> === ارسطو === [[ارسطو]] با آن که فوایدی برای انواع حکومت قائل بود، مردم سالاری را حکومت تهی‌دستانی می‌دانست که مانند توانگران از فضیلت میانه‌روی و اعتدال برکنارند.<ref>سیاست ارسطو، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم، تهران، کتاب‌های جیبی، 1358، ص156-166</ref> از نظر منتقدان حکومت دموکراتیک، اکثر مردم شایستگی لازم برای تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی را ندارند و دموکراسی مانعی برای برنامه‌ریزی متمرکز و تصمیم‌گیری قاطع است و مسیر پیشرفت را دشوار می‌سازد. اما هواداران دموکراسی باور دارند که این‌گونه حکومت بهترین راه برای مبارزه با تراکم [[قدرت]] است و باعث کنترل سیاسی بهتر برای پیشرفت و توسعه می‌شود. === مونتسکیو === [[مونتسکیو]] برآنست که در حکومت‌های سلطنتی، و خاصه استبدادی، چون پادشاه با مردم فاصله دارد و مقام رفیعی را داراست، کسی خود را همسر و رقیب شاه نمی‌داند تا بدو حسد بَرَد و غبطه بخورد، لذا مردم این کشورها رنج حسد و غبطه را ندارند؛ ولی در حکومت‌هایی که به‌دست اعیان اداره می‌شود و زمام امور در ید بزرگان قوم است، چون تفوق و رفعت مقام سلطنت در بین نیست، مردم همه خود را با زمامداران همسر می‌دانند و زمامداران هم عادتاً با مردم نزدیکند و آمیزش می‌کنند، در اینجاست که حسدها تحریک می‌شود و مقایسه شروع می‌گردد و هرکسی از اینکه حاکم نیست از حاکمان متنفر است. مونتسکیو می‌گوید که این موضوع در تمام ادوار ثابت شده و به‌خوبی مشهود است که مردم بر اعیان و اشرافی که حکومت می‌کنند حسد شدیدی می‌برند، اما در کشورهایی که نظام جمهوری دارند، چون اقتدار در دست مردم است، به‌هرکس که دلشان بخواهند حکومت را می‌سپارند و از هرکس که بخواهند می‌گیرند و در نتیجه مردم بر کسی حسد نمی‌برند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملاحظاتی درباب علل عظمت و انحطاط روم|جلد=|صفحات=۹۲-۹۳ (فصل هشتم)|نام خانوادگی۱=[[مونتسکیو]]|ترجمه=[[علی اکبر مهتدی]]}}</ref> == در ایران == {{شنیدن | نام پرونده = Mohammad Mosaddegh's speech, December 1952.oga | عنوان = سخنرانی محمد مصدق | توصیف = توضیحات مصدق در مورد [[مردم سالاری]] و نقش ایرانیان در [[نهضت ملی شدن صنعت نفت]] }} [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی]] در [[ایران]] ۲٫۳۸ از ۱۰ و شاخص [[تکثرگرایی سیاسی|تکثرگرایی]] صفر است. ایران از حیث دموکراسی در بین ۱۶۷ کشور، در رتبه ۱۵۱ قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=2020|وبگاه=[[اکونومیست]]|نشانی=https://www.in.gr/wp-content/uploads/2020/01/Democracy-Index-2019.pdf|عنوان=Democracy Index 2019, A year of democratic setbacks and popular protest}}</ref> به گفته [[مجید انصاری]] روحانی شیعه و سیاستمدار اصلاح‌طلب، [[سید روح‌الله خمینی]] با عبارت «میزان رأی مردم است» بر جنبه مردم‌سالارانه حکومت اسلامی پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] تأکید داشته‌است. بسیاری از دولت‌مردان کنونی در [[جمهوری اسلامی]] نیز معتقدند «رأی مردم» میزان و پایه حکومت است، و حتی برای آن پایه و اساس فقهی قائل شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | عنوان = میزان رای ملت است یک حکم فقهی است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۱ شهریور ۱۳۸۷ | ناشر = روزنامه مردم‌سالاری | زبان = فارسی | نقل قول = مجید انصاری | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110809144304/http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | archivedate = ۹ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> [[محمود احمدی‌نژاد]] ششمین [[رئیس‌جمهور ایران]]، مردم‌سالاری را یک «امر اصیل» در کشور دانسته<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16912| عنوان = هیچ حزب و گروهی نمی‌تواند ادعا کند که قیم یا حاکم بر مردم است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> و نظام حکومتی ایران را نمونه‌ای از «مردم‌سالاری متکی بر ارزش‌های اخلاقی و الهی» و «[[مردم‌سالاری دینی]]» را نقطه مقابل «[[لیبرال دموکراسی]]» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16905 | عنوان = رأی مردم تابع جریانات و گرایش‌ها نیست | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> از سوی دیگر، منتقدان نظام حاکم بر ایران آن را به نادیده گرفتن مردم‌سالاری متهم می‌کنند<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | عنوان = نامه مهدی کروبی به حسین شریعتمداری: «میزان رأی ملت است» را فراموش کردید | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۰ آذر ۱۳۸۸ | ناشر = سایت پارلمان نیوز | زبان = فارسی | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810163841/http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | archivedate = ۱۰ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> و [[مخالفان جمهوری اسلامی ایران]] آن را دیکتاتوری دینی و نظامی می‌خوانند که دموکراسی در آن وجود ندارد.<ref>Ahmadinejad. K. Naji. California University Press. 2008 {{ISBN|0-520-25663-8|en}} pp.239</ref> == جستارهای وابسته{{درگاه|علوم سیاسی}}== * [[مردم‌سالاری شدن|دموکراتیک شدن]] * [[نظام وستمینستر]] * [[مردم‌سالاری اسلامی]] * [[مردم‌سالاری همرایان]] * [[مردم‌سالاری مهتری]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد|فصل= |کتاب=آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی |نویسنده=فرامرز رفیع پور |ترجمه= |ناشر=انتشارات کاوه |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه= |سال=۱۳۷۷ |شابک=}} * {{یادکرد|فصل= |کتاب=جامعه‌شناسی|نویسنده=آنتونی گیدنز|ترجمه=منوچهر صبوری |ناشر=نشر نی|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۲۳۸ |سال=۱۳۷۶|شابک=}} == پیوند به بیرون == * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1652584| عنوان = اکسیر دموکراسی و توسعه یافتگی | تاریخ = ۱۶ تیر ۱۳۸۷| نویسنده = عبدالحسین نوریان| ناشر = وبگاه بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com|زبان = فارسی}} * [http://www.eabbassi.ir/pdf/article_economics_demmultiresieconAbbassi.pdf مردم سالاری با نقش آفرینی مردم و سیاستگذاری مساعد] {{ویکی گفتاورد}} {{جنبه‌های سرمایه‌داری}} {{عصر روشنگری}} {{فلسفه اجتماعی و سیاسی}} {{جهان‌بینی}} {{سوسیالیسم}} {{جهان غرب}} [[رده:دموکراسی| ]] [[رده:اختراع‌های یونانی]] [[رده:انتخابات]] [[رده:جامعه‌شناسی]] [[رده:سیاست]] [[رده:علوم سیاسی]] [[رده:فرهنگ غربی]] [[رده:شکل‌های حکومت]] [[رده:یونان کلاسیک]] [[رده:انواع دموکراسی]] n99gwv5xqnlm6azoidjvt64m18s9r4o 42127541 42127534 2025-06-18T18:07:48Z IranEnlightenment 1404918 ترجمه از نسخه انگلیسی همین صفحه 42127541 wikitext text/x-wiki {{شیوه‌های حکومت}}[[پرونده:Democracy Index 2022.svg|بندانگشتی|300x300پیکسل|[[شاخص دموکراسی-دیکتاتوری|شاخص دموکراسی-دیکتاتوری در سال ۲۰۲۲]]]] '''مردم‌سالاری'''<ref>{{یادکرد-فرهنگستان|واژهٔ مصوب= مردم‌سالاری|حوزه= علوم سیاسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف فارسی = دمُکراسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف زبان اصلی = démocratie |زبان واژهٔ غیرفارسی = انگلیسی<!-- اطلاعات منبع -->|دفتر= ششم|بخش= لاتین|تاریخ بازچاپ= |سرواژه= democracy}}</ref> یا '''دِموکراسی''' {{فرانسه|Démocratie}} [[حکومت|حکومتی]] است که در آن قدرت [[سیاست|سیاسی]] در دست [[مردم]] یا جمعیت یک کشور قرار دارد.<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/democracy democracy - Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy {{!}} Definition, History, Meaning, Types, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> بر اساس تعریف حداقلی از دموکراسی، حاکمان از طریق [[انتخابات]] رقابتی انتخاب می‌شوند، در حالی که تعاریف گسترده‌تر یا حداکثری، دموکراسی را با تضمین [[آزادی مدنی|آزادی‌های مدنی]] و [[حقوق بشر]]، علاوه بر انتخابات رقابتی، پیوند می‌دهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Democracy Sourcebook|پیوند=https://books.google.com/books?id=B8THIuSkiqgC|پیوند نویسنده=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, Jose Antonio|ناشر=MIT Press|جلد=31|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Regime Types and Democratic Sequencing|نشانی=https://www.journalofdemocracy.org/articles/regime-types-and-democratic-sequencing/|وبگاه=Journal of Democracy|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> در یک [[دموکراسی مستقیم]]، مردم [[اختیار]] مستقیم برای بحث و تصمیم‌گیری دربارهٔ [[قانون‌گذاری]] دارند. در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی]] [[دموکراسی نیابتی|نیابتی]] (نمایندگی)، مردم از طریق [[انتخابات]]، [[مسئول|مسئولان حکومتی]] را برای انجام این وظیفه انتخاب می‌کنند. تعریف «مردم» و شیوه‌های تقسیم یا واگذاری قدرت میان آن‌ها در طول زمان و در کشورهای مختلف با سرعت‌های متفاوتی تغییر کرده است. ویژگی‌های دموکراسی اغلب شامل موارد زیر است: * [[آزادی اجتماع|آزادی تجمع]] * [[آزادی انجمن]] * مالکیت شخصی * [[آزادی ادیان|آزادی دین]] * [[آزادی بیان]] * تابعیت * [[رضایت حکومت‌شوندگان]] * [[حق رأی]] * آزادی از سلب غیرموجه [[حق زندگی]] و [[آزادی]] توسط دولت * [[حقوق اقلیت‌ها]] مفهوم دموکراسی در طول زمان به‌طور قابل توجهی تکامل یافته است. در سراسر تاریخ، می‌توان شواهدی از دموکراسی مستقیم یافت؛ شکلی از حکومت که در آن تصمیم‌گیری‌ها از طریق [[اجتماع|گردهمایی‌های]] عمومی مردم انجام می‌شده است. امروزه شکل غالب دموکراسی، [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]] است؛ جایی که شهروندان با رأی دادن، نمایندگانی را انتخاب می‌کنند تا به‌جای آن‌ها حکومت کنند، مانند [[نظام پارلمانی|دموکراسی پارلمانی]] یا [[نظام ریاستی|نظام ریاست‌جمهوری]]. در شکل رایج [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی لیبرال]]، قدرت اکثریت در چارچوب یک دموکراسی نمایندگی اعمال می‌شود، اما یک [[قانون اساسی]] و [[دیوان عالی|دادگاه عالی]]، قدرت اکثریت را محدود کرده و از حقوق [[اقلیت]] محافظت می‌کنند — معمولاً از طریق تضمین برخورداری همه افراد از برخی حقوق فردی، مانند آزادی بیان یا [[آزادی انجمن|آزادی]] [[آزادی انجمن|انجمن]].<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=Oxford English Dictionary|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&oldid=1295886499|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7|سال=1970|پیوند نویسنده=Watkins, Frederick|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> این واژه برای نخستین بار در قرن پنجم پیش از میلاد در [[پولیس (یونان)|دولت‌شهرهای یونان]]، به‌ویژه [[آتن باستان|آتن]] [[آتن باستان|باستان]]، ظاهر شد و به معنای «حکومت مردم» به کار رفت؛ در تقابل با واژه [[آریستوکراسی]] (ἀριστοκρατία، aristokratía) که به معنای «حکومت نخبگان» بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of ancient Greece|سال=2006|پیوند نویسنده=Wilson, N.G.|ناشر=New York: Routledge|صفحه=511|شابک=978-0-415-97334-2}}</ref> تقریباً در تمام حکومت‌های دموکراتیک در طول تاریخ باستان و مدرن، شهروندی دموکراتیک در ابتدا محدود به طبقه‌ای ممتاز بود و بعدها به همه بزرگسالان گسترش یافت. در بیشتر دموکراسی‌های مدرن، این گسترش از طریق جنبش‌های [[حق رأی]] در قرن نوزدهم و بیستم محقق شد. دموکراسی در تضاد با اشکالی از حکومت است که در آن [[قدرت]] در دست [[عموم|عموم مردم]] یک کشور نیست، مانند [[اقتدارگرایی|نظام‌های اقتدارگرا]]. دموکراسی در طول تاریخ، شکلی نادر و آسیب‌پذیر از حکومت به‌شمار می‌رفته است، اما از قرن نوزدهم به بعد، به‌ویژه با [[امواج دموکراسی|موج‌های مختلف دموکراتیزه شدن]]، رواج بیشتری یافته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Opinion {{!}} Timeline: Democracy in Recession|نشانی=https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html,%20https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2015-09-15|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond}}</ref> در دنیای مدرن، دموکراسی از مشروعیت قابل توجهی برخوردار است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The End of History and the Last Man|سال=2006|نام=Francis|نام خانوادگی=Fukuyama|ناشر=Simon and Schuster|شابک=978-0-7432-8455-4}}</ref> چرا که افکار عمومی در مناطق مختلف جهان به‌طور گسترده‌ای از نظام‌های دموکراتیک در مقایسه با گزینه‌های دیگر حمایت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=1. Attitudes toward different types of government systems|نشانی=https://www.pewresearch.org/global/2024/02/28/attitudes-toward-different-types-of-government-systems/|وبگاه=Pew Research Center|تاریخ=2024-02-28|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US|نام=Richard Wike, Janell Fetterolf, Maria Smerkovich, Sarah Austin, Sneha Gubbala and Jordan|نام خانوادگی=Lippert}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Anderson|first=Christopher J|last2=Bol|first2=Damien|last3=Ananda|first3=Aurelia|date=2022-01-10|title=Humanity’s Attitudes about Democracy and Political Leaders|url=https://academic.oup.com/poq/article/85/4/957/6444257|journal=Public Opinion Quarterly|language=en|volume=85|issue=4|pages=957–986|doi=10.1093/poq/nfab056|issn=0033-362X|pmc=8754486|pmid=35035302}}</ref> حتی دولت‌های اقتدارگرا نیز تلاش می‌کنند خود را به‌عنوان دموکراتیک معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Pseudo-Democrat's Dilemma: Why Election Observation Became an International Norm|سال=2011|پیوند=https://www.jstor.org/stable/10.7591/j.ctt7z647|نام=Susan D|نام خانوادگی=Hyde|ناشر=Cornell University Press|شابک=978-0-8014-6125-5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century|سال=2022|پیوند=https://books.google.com/books?id=4ThCEAAAQBAJ&pg=PR9|پیوند نویسنده=Guriev, Sergei; Treisman, Daniel|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-22446-6}}</ref> با این حال، بر اساس [[شاخص‌های دموکراسی V-Dem]] و [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی اکونومیست]]، تا سال ۲۰۲۲، کمتر از نیمی از جمعیت جهان در کشورهای دموکراتیک زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|صفحات=6, 13, 18|نقل قول=Dictatorships are on the rise and harbor 70% of the world population – 5.4 billion people.|عنوان=V-Dem Institute DEMOCRACY REPORT 2022: Autocratization Changing Nature?|نشانی=https://www.v-dem.net/documents/19/dr_2022_ipyOpLP.pdf}}</ref><ref>Economic Intelligence Unit Democracy Index, 2022, p. 4: "According to our measure of democracy, less than half (45.7%) of the world's population now live in a democracy of some sort, a significant decline from 2020 (49.4%)."</ref> انواع مختلفی از دموکراسی وجود دارند و [[جامعه بین‌المللی|جامعه بین‌الملل]] نیز شاهد درصد و [[شاخص مردم‌سالاری]] است. میان انواع گوناگون دموکراسی موجود، تفاوت‌های بنیادین هستند. بعضی از آن‌ها نمایندگی و قدرت بیشتری در اختیار شهروندان می‌گذارند. در هر صورت اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از تقسیم نامتعادل قدرت [[جامعه‌شناسی سیاسی|جامعه سیاسی]] (برای مثال [[تفکیک قوا]]) صورت نگیرد، یک شاخهٔ نظام حاکم ممکن است بتواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار گرفته و به آن نظام دموکراتیک لطمه وارد کنند. از «[[حکومت عدد]]» به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبود حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است که حقوق اقلیت‌های جامعه مورد سوء استفاده قرار گیرد. (که در آن صورت به آن [[استبداد اکثریت]] می‌گویند) {{مدرک}} رقابت‌های انتخاباتی عادلانه از اصلی‌ترین روندهای موجود در دموکراسی‌هاست. در دموکراسی نظمِ قوانین حاکم است، درحالی‌که در حکومت‌های استبدادی نظم را به‌زور اسلحه و با اعمال قهرآمیز ایجاد می‌کنند. در این هردو نوع حکومت نظم هست، منتها در یکی از راه احترام به قوانین از سوی شهروندان، و در دیگری از راه ترساندن شهروندان از قدرت دولت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماکیاولی و اندیشه رنسانس|تاریخ=۱۳۷۸|نام=رامین|نام خانوادگی=[[رامین جهانبگلو|جهانبگلو]]|ناشر=[[نشر مرکز]]|صفحه=۸۱-۸۲|مکان=تهران|کوشش=}}</ref> == ویژگی ها == با اینکه دموکراسی عموماً با رأی‌گیری تعریف می‌شود،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7 (Expo '70 hardcover ed.)|نام=Frederick|نام خانوادگی=Watkins|ناشر=William Benton|صفحه‌ها=215–23|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> اما اجماعی بر سر یک تعریف دقیق از دموکراسی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> [[کارل پوپر]] می‌گوید دیدگاه "کلاسیک" درباره دموکراسی، به طور خلاصه، این است که دموکراسی حکومت مردم است و مردم حق دارند حکومت کنند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=The Economist|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Economist&oldid=1295928131|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> یک پژوهش ۲٬۲۳۴ صفت مختلف را که در زبان انگلیسی برای توصیف دموکراسی به‌کار رفته‌اند، شناسایی کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.berghahnjournals.com/view/journals/democratic-theory/5/1/dt050107.xml|وبگاه=www.berghahnjournals.com|بازبینی=2025-06-16}}</ref> اصول دموکراسی یعنی این‌که همه مردمِ واجد شرایط، [[برابری در برابر قانون|در برابر قانون برابرند]] و همه به یک اندازه حق دارند در قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کشور نقش داشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Direct democracy {{!}} Definition, History, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/direct-democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> برای مثال، در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]]، هر رأی (در تئوری) وزن برابری دارد و آزادی شهروندان واجد شرایط از طریق حقوق و آزادی‌های قانونی که معمولاً در [[قانون اساسی]] تضمین شده‌اند، حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The democracy sourcebook.|سال=2003|نام=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, José Antônio|ناشر=Cambridge, Massachusetts: MIT Press|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Public space and democracy.|سال=2001|نام=Hénaff, Marcel; Strong, Tracy B.|ناشر=Minneapolis: University of Minnesota Press.|شابک=978-0-8166-3388-3}}</ref> در نوع دیگری از دموکراسی به نام «[[دموکراسی مستقیم]]»، مردم خودشان مستقیماً درباره مسائل مختلف رأی می‌دهند و تصمیم می‌گیرند. بر اساس تعریف [[سازمان ملل متحد]]، دموکراسی «فضایی فراهم می‌کند که در آن [[حقوق بشر]] و آزادی‌های اساسی محترم شمرده می‌شوند و [[آزادی بیان|اراده آزادانه مردم]] به‌طور عملی اجرا می‌شود.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy|نشانی=https://www.un.org/en/global-issues/democracy|وبگاه=United Nations|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en|نام=United|نام خانوادگی=Nations}}</ref> یک نظریه می‌گوید که دموکراسی بر سه اصل اساسی استوار است: # '''کنترل از پایین به بالا''' (یعنی قدرت و حاکمیت از پایین‌ترین سطح جامعه شروع می‌شود)، # '''[[برابری سیاسی]]''' (همه افراد از نظر سیاسی برابر هستند)، # '''هنجارهای اجتماعی''' که باعث می‌شوند افراد و نهادها فقط رفتارهایی را بپذیرند که با دو اصل اول هماهنگ باشد.<ref>{{Cite journal|date=2025-05-27|title=Scandinavian Political Studies|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Scandinavian_Political_Studies&oldid=1292578093|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> همچنین بسیاری از کارشناسان، [[برابری در برابر قانون]]، [[آزادی سیاسی|آزادی‌های سیاسی]] و [[حاکمیت قانون]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Assessing the Quality of Democracy|سال=2005|پیوند=https://books.google.com/books?id=-eXJMXnraPQC&pg=PA3|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond|ناشر=JHU Press|شابک=978-0-8018-8287-6|نام۲=Leonardo|نام خانوادگی۲=Morlino}}</ref> را از ویژگی‌های مهم و اساسی یک دموکراسی سالم و کارآمد می‌دانند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> در برخی کشورها، به‌ویژه در [[بریتانیا]] (که [[نظام وست‌مینستر]] از آنجا آغاز شده)، اصل غالب [[حاکمیت مجلسی|حاکمیت پارلمان]] است، در حالی‌ که [[استقلال قضایی|استقلال دستگاه قضایی]] نیز حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order|سال=2014|پیوند=https://books.google.com/books?id=L2jwAwAAQBAJ&pg=PA38|نام=Kopstein, Jeffrey; Lichbach, Mark; Hanson, Stephen E.|ناشر=Cambridge University Press|صفحه‌ها=37-39|شابک=978-1-139-99138-4}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Sovereignty|نشانی=https://www.parliament.uk/about/how/sovereignty/|وبگاه=www.parliament.uk|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> در [[هند]]، حاکمیت پارلمان تابع [[قانون اساسی هند]] است که شامل [[بررسی قضایی|نظارت قضایی]] نیز می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=All-party meet vows to uphold Parliament supremacy|نشانی=http://www.newindianexpress.com/nation/All-party-meet-vows-to-uphold-Parliament-supremacy/2013/08/02/article1713808.ece|کوشش=The New Indian Express|تاریخ بازبینی=2025-06-16|زبان=en}}</ref> گرچه واژه «دموکراسی» معمولاً در زمینه حکومت‌های سیاسی به کار می‌رود، اما اصول آن می‌توانند در سازمان‌های خصوصی مانند باشگاه‌ها، انجمن‌ها و [[شرکت|شرکت‌ها]] نیز کاربرد داشته باشند. دموکراسی‌ها ممکن است از روش‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری استفاده کنند، اما [[حکومت اکثریت]] [[حکومت اکثریت|(majority rule)]] رایج‌ترین روش است. با این حال، اگر برای [[اقلیت|اقلیت‌های سیاسی]] حمایت‌های قانونی وجود نداشته باشد، ممکن است اکثریت باعث ظلم به اقلیت شود که به آن «[[استبداد اکثریت]]» گفته می‌شود. حکومت اکثریت معمولاً رقابتی است و برخلاف [[مردم‌سالاری اجماعی|دموکراسی توافقی]] (اجماعی) عمل می‌کند. به همین دلیل، لازم است که [[انتخابات]] و [[ژرف اندیشی|گفت‌وگوهای سیاسی]] هم از نظر محتوا و هم از نظر روش، منصفانه و عادلانه باشند. در برخی کشورها، [[آزادی بیان]]، [[آزادی مطبوعات|آزادی رسانه]] و [[آزادی سیاسی|آزادی ابراز عقیده سیاسی]] بسیار مهم شمرده می‌شوند، تا مردم بتوانند با آگاهی کامل و بر اساس منافع و باورهای خود رأی بدهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Judge in a Democracy|پیوند=https://books.google.com/books?id=3HX7mAbjGOYC&pg=PA27|نام=Aharon|نام خانوادگی=Barak|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-12017-1}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kelsen|first=Hans|date=1955-10|title=Foundations of Democracy|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/291036|journal=Ethics|volume=66|issue=1, Part 2|pages=1–101|doi=10.1086/291036|issn=0014-1704}}</ref> همچنین گفته شده که یکی از ویژگی‌های اساسی دموکراسی این است که همه رأی‌دهندگان بتوانند به صورت آزاد و کامل در زندگی جامعه خود مشارکت داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Women and human development: the capabilities approach.|سال=2000|نام=Martha|نام خانوادگی=Nussbaum|ناشر=Cambridge New York: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-00385-8}}</ref> با توجه به تأکید دموکراسی بر [[قرارداد اجتماعی]] و [[اراده همگانی|اراده جمعی]] رای دهندگان، می‌توان آن را نوعی جمع‌گرایی سیاسی نیز دانست؛ چراکه دموکراسی نوعی حکومت است که در آن همه شهروندان واجد شرایط، به‌طور برابر در [[قانون‌گذاری]] نقش دارند. [[جمهوری|جمهوری‌ها]]، اگرچه اغلب با دموکراسی هم‌معنا پنداشته می‌شوند چون هر دو بر حکومت با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] تأکید دارند، اما لزماً دموکراتیک نیستند؛ چرا که [[جمهوری‌خواهی]] (ریپابلیکانیزم) مشخص نمی‌کند مردم چگونه باید حکومت کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Age of the Democratic Revolution: Political History of Europe and America, 1760–1800|سال=1959|پیوند=https://books.google.com/books?id=YGqYDwAAQBAJ|نام=R. R. Palmer|پیوند نویسنده=https://en.wikipedia.org/wiki/R._R._Palmer}}</ref> در معنای کلاسیک، واژه «جمهوری» هم شامل دموکراسی‌ها می‌شده و هم [[آریستوکراسی|آریستوکراسی‌]]<nowiki/>ها (حکومت نخبگان).<ref>Montesquieu, ''Spirit of Law'', Bk. II, ch. 2–3.</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The end of kings: a history of republics and republicans|سال=2000|پیوند=https://archive.org/details/endofkingshistor00ever|نام=William R|نام خانوادگی=Everdell|ناشر=Chicago: University of Chicago Press|شابک=978-0-226-22482-4}}</ref> اما در معنای امروزی، جمهوری یعنی حکومتی بدون [[پادشاه]]. بنابراین، یک کشور دموکراتیک می‌تواند جمهوری باشد (مثل فرانسه یا هند) یا [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] (مثل بریتانیا) که در آن پادشاه یا ملکه نقش نمادین دارد و قدرت واقعی در اختیار مردم و نمایندگان منتخب است. == تاریخچه == [[پرونده:Discurso funebre pericles.PNG|جایگزین=نقاشی پریکلس در حال ایراد خطابه‌ی تدفینی معروف او در برابر مجمع شهروندان آتنی|بندانگشتی|نقاشی اثر [[فیلیپ فولتز]]، هنرمند آلمانی قرن نوزدهم، [[پریکلس]] در حال ایراد [[خطابه‌ی تدفینی]] معروف او در برابر [[اککلسیا|مجمع شهروندان آتنی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pericles' Funeral Oration - Philipp von Foltz - The Athenaeum|نشانی=http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=131618|وبگاه=www.the-athenaeum.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref>]] [[مجالس دموکراتیک]] قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارند و در طول تاریخ در جوامع مختلف دیده شده‌اند،<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> اما تا قرن نوزدهم، بیشتر چهره‌های سیاسی مهم با دموکراسی مخالف بودند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> نظریه‌پردازان جمهوری‌خواه دموکراسی را مناسب جوامع کوچک می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند هر چه اندازه یک واحد سیاسی بزرگ‌تر شود، احتمال اینکه حکومت به استبداد کشیده شود بیشتر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Small State Foreign Policy"|سال=2017|پیوند=https://osf.io/7mrj9/|ناشر=Oxford Research Encyclopedia of Politics, Oxford University Press|شابک=978-0-19-022863-7}}</ref> در عین حال، واحدهای سیاسی کوچک هم در برابر تهاجم خارجی آسیب‌پذیر بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref> فیلسوف سیاسی «[[مونتسکیو|منتسکیو]]» گفته بود: «اگر یک جمهوری کوچک باشد، توسط نیروهای خارجی نابود می‌شود؛ اگر بزرگ باشد، از درون به دلیل نقص‌های داخلی سقوط می‌کند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Montesquieu: The Spirit of Laws: Book 9|نشانی=https://www.constitution.org/cm/sol_09.htm|تاریخ بازبینی=2025-06-17}}</ref> دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه جان هاپکینز، «دنیل دیودنی» می‌گوید ایالات متحده آمریکا با ایجاد حکومتی بزرگ همراه با نظام کنترل و تعادل (checks and balances)، راه‌حلی برای این دو مشکل (اندازه کوچک و بزرگ) ارائه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democratic Internationalism: An American Grand Strategy for a Post-exceptionalist Era {{!}} Council on Foreign Relations|نشانی=https://www.cfr.org/event/democratic-internationalism-american-grand-strategy-post-exceptionalist-era|وبگاه=www.cfr.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en|نام=C. F. R.|نام خانوادگی=Editors}}</ref> در عین حال، اشکال مختلفی از دموکراسی به‌طور طبیعی در جوامع مختلف جهان شکل گرفته‌اند، حتی در میان جوامعی که هیچ‌گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Iroquois in the American Revolution {{!}} WorldCat.org|نشانی=https://search.worldcat.org/title/194977|وبگاه=search.worldcat.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Dawn of Everything by David Graeber and David Wengrow review – inequality is not the price of civilisation|نشانی=https://www.theguardian.com/books/2021/oct/23/the-dawn-of-everything-by-david-graeber-and-david-wengrow-review-inequality-is-not-the-price-of-civilisation|کوشش=The Guardian|تاریخ=2021-10-23|تاریخ بازبینی=2025-06-17|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=David|نام خانوادگی=Priestland}}</ref>[[پرونده:Cleisthenes.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cleisthenes.jpg|بندانگشتی|280x280پیکسل|[[کلئیستنس]]، پدر [[دموکراسی آتنی]]]] === ریشه‌شناسی === ==== یونان و روم ==== همچنین ببینید: [[دموکراسی آتنی]] واژه دموکراسی نخستین‌بار در اندیشه سیاسی و فلسفی یونان باستان و به‌ویژه در شهر-دولت [[آتن]] در [[اروپای دوران باستان]] به کار رفت.<ref>{{Cite journal|last=Breiner|first=Peter|last2=Dunn|first2=John|date=1993-09|title=Democracy: The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993.|url=https://doi.org/10.2307/2074615|journal=Contemporary Sociology|volume=22|issue=5|pages=680|doi=10.2307/2074615|issn=0094-3061}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> این واژه از دو بخش یونانی تشکیل شده است: * dêmos به معنی «مردم (عادی)» * krátos به معنی «قدرت» یا «نیرو» بنابراین، «دموکراسی» به‌معنای «حکومت مردم» یا «قدرت در دست مردم» است.<ref>{{Cite journal|last=Descendre|first=Romain|date=2005-01-01|title=Diego Quaglioni. La Sovranità. Rome-Bari, Laterza (Biblioteca essenziale Laterza), 2004, 152 p., 10 €|url=https://doi.org/10.4000/laboratoireitalien.445|journal=Laboratoire italien|issue=5|pages=245–247|doi=10.4000/laboratoireitalien.445|issn=1627-9204}}</ref> در سال‌های ۵۰۸–۵۰۷ پیش از میلاد، با اصلاحات سیاسی [[کلئیستنس|کلیستنِس]] (Cleisthenes)، نوعی جدید از نظام حکومتی در آتن پایه‌گذاری شد که امروزه به عنوان اولین نمونه دموکراسی شناخته می‌شود. کلیستنس به همین دلیل به عنوان «پدر [[دموکراسی آتنی]]» شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Making of the West, Peoples and Cultures, A Concise History, Volume I: To 1740|سال=2007|ناشر=Boston and New York: Bedford/St. Martin's}}</ref> نخستین استفاده مستند از واژه «دموکراسی» در آثار نثری دهه ۴۳۰ پیش از میلاد دیده می‌شود، مانند کتاب «[[تاریخ هرودوت|تاریخ‌ها]]» اثر [[هرودوت]]. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که واژه «دموکراسی» از چند دهه قبل رایج بوده است؛ مثلاً دو شهروند آتنی که در دهه ۴۷۰ پیش از میلاد به دنیا آمده بودند، نامشان دموکراتِس (Democrates) بود—که نشان از محبوبیت این اصطلاح سیاسی تازه در آن دوران دارد. نمایشنامه‌نویس معروف، [[آشیل]] (Aeschylus)، نیز در نمایشنامه التماس‌کنندگان ([[The Suppliants]]) که در حدود سال ۴۶۳ پیش از میلاد اجرا شد، به روشنی به مفهوم دموکراسی اشاره کرده و از «دست فرمانروای مردم» (demou kratousa cheir) سخن می‌گوید. پیش از آن، واژه‌ای که برای توصیف نظام سیاسی جدید آتن به کار می‌رفت، احتمالاً ایسونومیا ([[isonomia]]) بود، که به معنی برابری سیاسی است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Origins of Democracy in Ancient Greece|نام=Raaflaub|نام خانوادگی=Kurt A|صفحه‌ها=108, 109}}</ref> دموکراسی در آتن به شکل دموکراسی مستقیم اجرا می‌شد و دو ویژگی اصلی داشت: * انتخاب تصادفی (قرعه‌کشی) شهروندان عادی برای پر کردن مناصب اداری و قضایی (که تعدادشان محدود بود)،<ref>Aristotle Book 6</ref> * وجود مجمع قانون‌گذاری (اکلسیا) که از تمام شهروندان آتنی تشکیل می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Early State, Its Alternatives and Analogues|نشانی=https://www.socionauki.ru/book/early_state_en/|وبگاه=www.socionauki.ru|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در این مجمع، همه شهروندان واجد شرایط، حق داشتند سخنرانی کنند و رأی بدهند، و همین مجمع بود که قوانین شهر-دولت را تعیین می‌کرد. اما شرایط شهروندی در آتن محدودکننده بود و زنان، بردگان، بیگانگان مقیم (μέτοικοι / متویکوی) و جوانانی که به سن خدمت نظامی نرسیده بودند، واجد شرایط نبودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women and Family in Athenian Law|نشانی=http://www.stoa.org/projects/demos/article_women_and_family?page=4|وبگاه=www.stoa.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Davies|first=John K.|date=1977|title=Athenian Citizenship: The Descent Group and the Alternatives|url=https://www.jstor.org/stable/3296866|journal=The Classical Journal|volume=73|issue=2|pages=105–121|issn=0009-8353}}</ref> در نتیجه، فقط حدود ۱ نفر از هر ۴ ساکن آتن، شهروند محسوب می‌شد. نکته جالب این است که مالکیت زمین شرط شهروندی نبود، برخلاف بسیاری از جوامع دیگر در دوران باستان.<ref>{{Cite journal|last=Manville|first=Philip Brook|date=1997-12-31|title=The Origins of Citizenship in Ancient Athens|url=https://doi.org/10.1515/9781400860838|doi=10.1515/9781400860838}}</ref> محدود شدن حق شهروندی به مردان بالغ آزاد، ارتباط نزدیکی با برداشت آن زمان از شهروندی داشت، زیرا در بیشتر جوامع باستان، حقوق شهروندی با تعهد به جنگیدن در ارتش گره خورده بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Reproducing Athens: Menander's Comedy, Democratic Culture, and the Hellenistic City|سال=2009|نام=Susan Lape|ناشر=Princeton University Press|صفحه=4|شابک=978-1-4008-2591-2}}</ref> دموکراسی آتنی نه‌تنها مستقیم بود (از این نظر که تصمیم‌ها مستقیماً توسط مردم در مجمع عمومی گرفته می‌شد)، بلکه از این نظر هم مستقیم‌ترین شکل دموکراسی بود که مردم از طریق مجمع، شورای ۵۰۰ نفره ([[بوله|بولِه]]) و دادگاه‌ها، تمام فرایند سیاسی را در دست داشتند. بخش بزرگی از شهروندان به‌طور دائم در امور عمومی و حکومتی مشارکت فعال داشتند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> با اینکه در آتن مفهومی به‌نام حقوق فردی به سبک مدرن وجود نداشت (یونانیان باستان حتی واژه‌ای معادل «حقوق» نداشتند<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>)، شهروندان آتنی از آزادی‌هایی برخوردار بودند— اما نه از راه مخالفت با حکومت، بلکه به این دلیل که در شهری زندگی می‌کردند که تحت سلطه هیچ قدرت خارجی نبود و خودشان هم تابع یا برده شخص یا حکومت دیگری محسوب نمی‌شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of Democratic Thought|سال=2001|نام=P.|نام خانوادگی=Clarke|ناشر=Taylor & Francis|صفحه‌ها=194–201|شابک=978-0-415-19396-2|نام۲=J.|نام خانوادگی۲=Foweraker}}</ref> در واقع، آزادی در آتن به معنای مشارکت فعال در خودحکومتی بود، نه داشتن حقوق فردی تضمین‌شده به‌مانند دموکراسی‌های مدرن. در [[اسپارت]]، نوعی رأی‌گیری به نام [[رأی‌گیری امتیازی|رأی‌گیری]] [[رأی‌گیری امتیازی|امتیازی]] (دامنه‌ای یا range voting) از حدود ۷۰۰ پیش از میلاد وجود داشت. در اسپارت، مجمع عمومی شهروندان ([[اکلسیا]]) ماهی یک‌بار برگزار می‌شد و تمام مردان بالای ۲۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند. در این مجمع، شهروندان رهبران را انتخاب می‌کردند و با رأی‌گیری صوتی (با فریاد زدن) نظر خود را اعلام می‌کردند. رأی‌گیری این‌گونه انجام می‌شد که هر گروه با صدای بلند حمایت خود را از نامزد مورد نظر فریاد می‌زد و تصمیم نهایی بر اساس شدت صدای جمعیت گرفته می‌شد. [[ارسطو]] این روش را «کودکانه» توصیف کرد و آن را با روش آتنی‌ها که از رأی‌گیری با سنگ‌ریزه (به عنوان رأی مخفی) استفاده می‌کردند، مقایسه نمود. با این حال، اسپارتی‌ها این روش را به دلیل سادگی آن انتخاب کردند و معتقد بودند که این کار از تبعیض، خرید رأی، یا تقلب که در انتخابات اولیه دموکراتیک رایج بود، جلوگیری می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Literacy in Ancient Sparta|سال=1979|نام=Terrence A. Boring|ناشر=Leiden Netherlands|شابک=978-90-04-05971-9}}</ref> [[پرونده:Austria Parlament Athena bw.jpg|جایگزین=تندیس آتنا، الهه نگهبان شهر آتن|بندانگشتی|تندیس [[آتنا]]، الهه نگهبان شهر [[آتن]]، در برابر [[ساختمان پارلمان اتریش]]. از اواخر قرن هجدهم، آتنا به‌طور گسترده به عنوان نمادی جهانی از آزادی و دموکراسی مورد استفاده قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Athena|سال=2008|پیوند=https://books.google.com/books?id=kIiCAgAAQBAJ&q=Athena+and+Ares+Darmon&pg=PA163|نام=Susan|نام خانوادگی=Deacy|ناشر=London and New York: Routledge|صفحه‌ها=145–49|شابک=978-0-415-30066-7}}</ref>]] اگرچه [[جمهوری روم]] نقش مهمی در شکل‌گیری بسیاری از مفاهیم سیاسی دموکراتیک داشت، اما تنها اقلیتی از مردم روم شهروندانی بودند که حق رأی در انتخابات نمایندگان را داشتند. در این نظام، رأی افراد قدرتمند وزن بیشتری داشت، چون از سیستم [[رأی‌گیری وزنی]] استفاده می‌شد. در نتیجه، بیشتر مقامات بلندپایه—از جمله اعضای [[سنای روم|سنا]]—از میان چند خانواده ثروتمند و اشرافی انتخاب می‌شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=>Ancient Romefrom the Earliest Times to 476 A.D.|نشانی=http://annourbis.com/Ancient-Rome/8rome10.html|وبگاه=annourbis.com|بازبینی=2025-06-18}}</ref> [[سرنگونی پادشاهی روم]] و ایجاد جمهوری در قرن ششم پیش از میلاد، اولین نمونه شناخته‌شده در غرب از حکومتی بود که عمداً با هدف جمهوری بودن شکل گرفت، هرچند این [[جمهوری]]، از نظر دموکراسی مردمی بسیار محدود بود. با این حال، مدل حکومتی روم در طول قرون بعدی بر اندیشه‌های سیاسی بسیاری از متفکران تأثیر گذاشت.<ref>{{Cite journal|last=Schlesinger|first=Alfred C.|last2=Livy|date=1961|title=Livy, the Early History of Rome. Books I-V of the History of Rome from Its Foundation|url=https://doi.org/10.2307/4344555|journal=The Classical World|volume=54|issue=6|pages=190|doi=10.2307/4344555|issn=0009-8418}}</ref> ==== هند باستان ==== شهر وایشالی، پایتخت اتحادیه واججیکا (یا [[:en:Mahajanapadas|مهاجنپدها]] وریجی) در [[هند]]، یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده [[جمهوری]] در جهان به شمار می‌رود. این نظام سیاسی در حدود قرن ششم پیش از میلاد شکل گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=India: Lonely planet Guide|سال=2007|پیوند=https://books.google.com/books?id=T7ZHUhSEleYC&q=Vaishali&pg=PA556|نام=Bindloss, Joe; Sarina Singh|صفحه=556|شابک=978-1-74104-308-2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Students' Britannica India, Volumes 1-5|سال=2000|پیوند=https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&q=Vaishali&pg=PA208|نام=Dale|نام خانوادگی=Hoiberg|ناشر=Popular Prakashan|صفحه=208|شابک=978-0-85229-760-5|نام۲=Indu Ramchandani}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A history of India|سال=2004|پیوند=https://books.google.com/books?id=TPVq3ykHyH4C&q=Vaishali&pg=PA57|نام=Hermann|نام خانوادگی=Kulke|ناشر=Routledge|صفحه=57|شابک=978-0-415-32919-4|نام۲=Dietmar Rothermund}}</ref> ==== قاره آمریکا ==== فرهنگ‌های بومی قاره آمریکا نیز پیش از تماس با اروپایی‌ها، اشکالی از جامعه دموکراتیک را توسعه داده بودند. از جمله آن‌ها، کنفدراسیون [[ایروکوا|ایرُکوا]] (Iroquois Confederacy) بود که بین سال‌های ۱۴۵۰ تا ۱۶۶۰ (و برخی منابع می‌گویند حتی در سال ۱۱۴۲ میلادی<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>) شکل گرفته بود. این دموکراسی هنوز هم ادامه دارد و بسیاری آن را قدیمی‌ترین دموکراسی نمایندگی فعال جهان می‌دانند.<ref>{{Cite journal|last=Lightfoot|first=Sheryl R.|date=2021-12-01|title=Decolonizing Self-Determination: Haudenosaunee Passports and Negotiated Sovereignty|url=https://doi.org/10.1177/13540661211024713|journal=European Journal of International Relations|language=EN|volume=27|issue=4|pages=971–994|doi=10.1177/13540661211024713|issn=1354-0661}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Government|نشانی=https://www.haudenosauneeconfederacy.com/government/|وبگاه=Haudenosaunee Confederacy|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Communications}}</ref> ==== آفریقا ==== مقاله اصلی: [[گادا]] ([[:en:Gadaa|Gadaa]]) ==== قرون وسطی ==== در دوران قرون وسطی، بیشتر مناطق [[اروپا]] تحت سلطه [[روحانی|روحانیون]] کلیسا یا اشراف [[ارباب‌رعیتی|فئودال]] بودند. با این حال، در بخش‌هایی از اروپا و دیگر مناطق، شکل‌هایی از مجالس مشورتی یا انتخاباتی وجود داشت—هرچند معمولاً فقط بخش کوچکی از جمعیت در آن‌ها شرکت داشتند. در [[اسکاندیناوی]]، نهادهایی به نام "[[Thing|تینگ]]" ([[:en:Thing_(assembly)|Thing]]) وجود داشتند که از مردان آزاد تشکیل می‌شدند و توسط [[سخنگوی قانون]] (lawspeaker) اداره می‌شدند. این مجالس مسئول رسیدگی به مسائل سیاسی و قانونی بودند و نمونه‌های معروف آن ها شامل [[آلدینگ|آل‌تینگ]] (Althing) در ایسلند و [[لوگ‌تینگ]] (Løgting) در جزایر فارو است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=On Democracy: Second Edition|پیوند=https://books.google.com/books?id=d2osDwAAQBAJ&q=althing+democracy&pg=PR7|نام=Robert A.|نام خانوادگی=Dahl|ناشر=Yale University Press|شابک=978-0-300-23332-2}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Fladmark|first=J.M.|date=2015-11-17|title=Heritage and Identity|url=https://doi.org/10.4324/9781315793689|doi=10.4324/9781315793689}}</ref> در [[اروپای شرقی]]، نهادی مشابه به نام وچه ([[:en:Veche|Veche]]) وجود داشت که عملکردی مشابه "تینگ" داشت. از سال ۱۰۵۹ میلادی، در [[کلیسای کاتولیک]] رومی، [[پاپ]] از طریق [[کنکلاو پاپ|کنکلُاو]] (جلسه انتخاب پاپ) که از کاردینال‌ها تشکیل می‌شود، انتخاب می‌گردد—شکلی از رأی‌گیری در نهاد دینی. نخستین پارلمان مستند در اروپا [[کورتس لئون]] (Cortes of León) در اسپانیا است که در سال ۱۱۸۸ توسط [[آلفونسوی نهم، پادشاه لئون|آلفونسوی نهم]] تأسیس شد. این مجلس در زمینه‌های مالیات، امور خارجی و قانون‌گذاری اختیار داشت—گرچه نقش دقیق آن هنوز مورد بحث است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="The Cortes and Taxation". The Cortes of Castile-León, 1188-1350|سال=1989|نام=Joseph F.|نام خانوادگی=O'Callaghan|ناشر=University of Pennsylvania Press|صفحه‌ها=130-151|شابک=978-1-5128-1957-1}}</ref> [[جمهوری راگوسا|جمهوری راگوزا]] که در سال ۱۳۵۸ تأسیس شد و در اطراف شهر [[دوبروونیک]] متمرکز بود، تنها به اشراف‌زادگان مرد حق نمایندگی و رأی‌دادن می‌داد. دولت‌شهرها و حکومت‌های مختلف ایتالیایی نیز شکل‌هایی از حکومت جمهوری داشتند. برای نمونه، [[جمهوری فلورانس]] که در سال ۱۱۱۵ بنیان‌گذاری شد، توسط نهادی به نام «[[سیگنوریا]]» اداره می‌شد که اعضای آن از طریق [[قرعه‌کشی]] انتخاب می‌شدند. در [[فریزیای]] (Frisia) قرون دهم تا پانزدهم، که جامعه‌ای به‌طور مشخص غیر فئودالی بود، حق رأی در امور محلی و انتخاب مقامات ناحیه‌ای بر اساس اندازه زمین افراد تعیین می‌شد. منشور «[[کوروکان فوگا]]» [[امپراتوری مالی]] را به دودمان‌های حاکم تقسیم می‌کرد که در مجمع بزرگی به نام «گبارا» نماینده داشتند. با این حال، این منشور، امپراتوری مالی را بیشتر شبیه به یک [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] کرده بود تا یک [[جمهوری دموکراتیک]]. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The oldest constitution in the world|نشانی=http://www.jpic-jp.org/a/the-oldest-constitution-in-the-world|وبگاه=www.jpic-jp.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The World Won’t Listen: The Mande “Hunters’ Oath” and Human Rights in Translation|نشانی=https://humanityjournal.org/issue13-2/the-world-wont-listen-the-mande-hunters-oath-and-human-rights-in-translation/|وبگاه=Humanity Journal|تاریخ=2022-09-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref> [[پرونده:Magna Carta (British Library Cotton MS Augustus II.106).jpg|جایگزین=منشور کبیر در سال ۱۲۱۵ میلادی|بندانگشتی|[[منشور کبیر]] در سال ۱۲۱۵ میلادی. به امضای [[جان انگلستان]] رسید و پایه نخستین دموکراسی مدرن بود]] [[مجلس انگلستان|پارلمان انگلستان]] ریشه در محدودیت‌هایی داشت که در [[منشور کبیر]] (مگنا کارتا) در سال ۱۲۱۵ بر قدرت پادشاهان اعمال شد. این منشور به‌طور صریح از برخی حقوق اتباع پادشاه حمایت می‌کرد و به‌طور ضمنی زمینه‌ساز شکل‌گیری حق «[[قرار احضار زندانی|حبس بدنی]]» (habeas corpus) در انگلستان شد؛ قانونی که از آزادی فردی در برابر زندانی شدن غیرقانونی محافظت کرده و حق اعتراض به بازداشت را تضمین می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magna Carta an introduction|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/articles/magna-carta-an-introduction|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> نخستین مجلس ملی نمایندگان در [[انگلستان]]، [[پارلمان سیمون دو مونتفورت]] در سال ۱۲۶۵ بود.<ref>{{Cite journal|last=Ambler|first=Sophie|date=2014-03-20|title=The First English Revolution: Simon de Montfort, Henry III and the Barons’ War, by Adrian Jobson|url=https://doi.org/10.1093/ehr/ceu038|journal=The English Historical Review|volume=129|issue=537|pages=427–429|doi=10.1093/ehr/ceu038|issn=0013-8266}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Simon de Montfort: The turning point for democracy that gets overlooked|نشانی=https://www.bbc.com/news/magazine-30849472|کوشش=BBC News|تاریخ=2015-01-19|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en-GB}}</ref> ظهور روند ارائه [[دادخواست|دادخواست‌ها]]، از نخستین شواهد استفاده از پارلمان به‌عنوان بستری برای بیان نارضایتی‌های عمومی مردم عادی به‌شمار می‌رود. با این حال، قدرت تشکیل پارلمان همچنان در اختیار و صلاحدید پادشاه باقی مانده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> مطالعات، ظهور نهادهای پارلمانی در اروپا در دوران قرون وسطی را با تمرکز جمعیت شهری و شکل‌گیری طبقات جدیدی مانند صنعتگران<ref>{{Cite journal|last=Abramson|first=Scott F.|last2=Boix|first2=Carles|date=2019-10|title=Endogenous Parliaments: The Domestic and International Roots of Long-Term Economic Growth and Executive Constraints in Europe|url=https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/endogenous-parliaments-the-domestic-and-international-roots-of-longterm-economic-growth-and-executive-constraints-in-europe/B63A21E808FB1EAF4FD71832237356C3|journal=International Organization|language=en|volume=73|issue=4|pages=793–837|doi=10.1017/S0020818319000286|issn=0020-8183}}</ref> مرتبط دانسته‌اند، همچنین حضور اشراف و نخبگان مذهبی نیز در این روند مؤثر بوده است.<ref>{{Cite journal|last=Møller|first=Jørgen|date=2014-12|title=Why Europe Avoided Hegemony: A Historical Perspective on the Balance of Power|url=https://academic.oup.com/isq/article-lookup/doi/10.1111/isqu.12153|journal=International Studies Quarterly|language=en|volume=58|issue=4|pages=660–670|doi=10.1111/isqu.12153}}</ref> پژوهشگران همچنین پیدایش حکومت‌های نمایندگی را به پراکندگی سیاسی نسبی اروپا نسبت داده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Gary W.|date=2017-09|title=Political Institutions, Economic Liberty, and the Great Divergence|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/political-institutions-economic-liberty-and-the-great-divergence/BF095246D91A9729C1A575B9A6706C95|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=77|issue=3|pages=724–755|doi=10.1017/S0022050717000729|issn=0022-0507}}</ref> دانشمند علوم سیاسی، [[دیوید استسویج]]، پراکندگی سیاسی اروپا و دموکراتیزه شدن تدریجی آن را به نحوه فروپاشی امپراتوری روم مرتبط می‌داند: سرزمین‌های رومی توسط گروه‌های کوچک و پراکنده قبایل ژرمنی فتح شدند و این امر به ایجاد واحدهای سیاسی کوچک‌تری انجامید که در آن‌ها حاکمان نسبتاً ضعیف بودند و برای مقابله با تهدیدهای خارجی نیازمند رضایت مردمان تحت حکومت خود بودند.<ref>{{Cite journal|last=Stasavage|first=David|date=2016-05-11|title=Representation and Consent: Why They Arose in Europe and Not Elsewhere|url=https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-polisci-043014-105648|journal=Annual Review of Political Science|language=en|volume=19|issue=Volume 19, 2016|pages=145–162|doi=10.1146/annurev-polisci-043014-105648|issn=1094-2939}}</ref> در [[لهستان]]، [[دموکراسی اشرافی]] ([[:en:Golden_Liberty|Golden Liberty]]) با افزایش فعالیت [[شلختا|اشراف]] میانی مشخص می‌شد؛ اشرافی که می‌خواستند سهم بیشتری در اعمال قدرت به دست آورند، حتی به قیمت کاهش نفوذ بزرگان (مگناتها). مگناتها مهم‌ترین مناصب حکومتی (دینی و غیر‌دینی) را در اختیار داشتند و در شورای سلطنتی ــ که بعدها به سنا تبدیل شد ــ حضور می‌یافتند. اهمیت فزاینده اشراف میانی بر شکل‌گیری نهاد «سیمیک» (مجمع محلی) تأثیر گذاشت؛ نهادی که به تدریج حقوق بیشتری به دست آورد. در قرن پانزدهم و نیمه اول قرن شانزدهم، [[سیم (مجلس لهستان)|سیمیک‌ها]] قدرت بیشتری یافتند و به مهم‌ترین نهادهای قدرت محلی تبدیل شدند. در سال ۱۴۵۴، [[کازیمیر چهارم یاگیلون]] در «فرمان‌نامه‌های نیه‌شاوا» ([[:en:Nieszawa_Statutes|Nieszawa Statutes]]) حق تصمیم‌گیری درباره مالیات‌ها و بسیج عمومی را به سیمیک‌ها واگذار کرد. او همچنین تعهد داد که بدون رضایت آن‌ها، قانون جدیدی وضع نکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Poland (3rd ed.)|سال=January 2019|نام=Jerzy|نام خانوادگی=Lukowski|ناشر=Cambridge University Press|شابک=978-1-108-33399-3|نام۲=Hubert|نام خانوادگی۲=Zawadzki}}</ref> ==== دوران مدرن ==== ===== دوره آغازین مدرن ===== در انگلستان قرن هفدهم، [[:en:Magna_Carta#17th%E2%80%9318th_centuries|توجه تازه‌ای به منشور کبیر]] (مگنا کارتا) جلب شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=From legal document to public myth: Magna Carta in the 17th century|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/videos/from-legal-document-to-public-myth-magna-carta-in-the-17th-century|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پارلمان انگلستان در سال ۱۶۲۸ «دادخواست حقوق» ([[:en:Petition_of_Right|Petition of Right]]) را تصویب کرد که برخی آزادی‌ها را برای شهروندان تضمین می‌کرد. [[جنگ‌های داخلی انگلستان|جنگ داخلی انگلستان]] (۱۶۴۲–۱۶۵۱) میان پادشاه و پارلمانی الیگارشیک اما منتخب رخ داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> در همین دوران، ایده حزب سیاسی شکل گرفت و گروه‌هایی در [[مناظرات پاتنی]] در سال ۱۶۴۷ درباره حق نمایندگی سیاسی به بحث پرداختند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Putney debates|نشانی=https://www.bl.uk/taking-liberties/articles/putney-debates|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پس از آن، دوران [[حکومت محافظه‌کار]] ([[:en:The_Protectorate|The Protectorate]]) (۱۶۵۳–۱۶۵۹) و [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|بازگشت سلطنت]] [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|انگلستان]] در سال ۱۶۶۰ نوعی حاکمیت خودکامه‌تر را بازگرداند، هرچند پارلمان در سال ۱۶۷۹ «قانون حبس بدنی» ([[:en:Habeas_Corpus_Act_1679|Habeas Corpus Act 1679]]) را تصویب کرد که سنت منع بازداشت بدون دلیل یا مدرک کافی را تقویت نمود. پس از [[انقلاب شکوهمند]] ۱۶۸۸، [[اعلامیه حقوق ۱۶۸۹|منشور حقوق ۱۶۸۹]] تصویب شد که برخی حقوق و آزادی‌ها را به‌طور قانونی تثبیت کرد و همچنان معتبر است. این منشور برگزاری انتخابات منظم، آزادی بیان در پارلمان، و محدود کردن قدرت پادشاه را الزامی کرد و تضمین نمود که برخلاف بیشتر نقاط اروپا در آن زمان، [[پادشاهی مطلقه|حکومت مطلقه سلطنتی]] در انگلستان شکل نگیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Britains unwritten constitution|نشانی=http://www.bl.uk/magna-carta/articles/britains-unwritten-constitution|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. GOVERNMENT > Introduction to the U.S. System > Democracy Papers|نشانی=http://www.ait.org.tw/infousa/zhtw/DOCS/Demopaper/dmpaper2.html|وبگاه=www.ait.org.tw|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=En}}</ref> تاریخ‌نگاران اقتصادی، [[داگلاس نورث]] و [[بری وینگست]]، نهادهای ایجادشده پس از انقلاب شکوهمند را موفقیتی چشمگیر در مهار قدرت دولت و تضمین حقوق مالکیت توصیف کرده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=North|first=Douglass C.|last2=Weingast|first2=Barry R.|date=1989-12|title=Constitutions and Commitment: The Evolution of Institutions Governing Public Choice in Seventeenth-Century England|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/abs/constitutions-and-commitment-the-evolution-of-institutions-governing-public-choice-in-seventeenthcentury-england/2E0D2B2D3490BE5C556D836ACB096362|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=49|issue=4|pages=803–832|doi=10.1017/S0022050700009451|issn=1471-6372}}</ref> [[پرونده:John Locke.jpg|جایگزین=جان لاک نظریه قرارداد اجتماعی توماس هابز را گسترش داد و مفاهیمی چون حقوق طبیعی، حق مالکیت خصوصی، و اصل رضایت مردم از حکومت را توسعه داد.|بندانگشتی|[[جان لاک]] [[قرارداد اجتماعی|نظریه قرارداد اجتماعی]] [[توماس هابز]] را گسترش داد و مفاهیمی چون [[حقوق طبیعی و قانونی|حقوق طبیعی]]، [[حق مالکیت|حق مالکیت خصوصی]]، و اصل [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم از حکومت]] را توسعه داد. اندیشه‌های او امروزه پایه‌های ایدئولوژیک [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی‌های لیبرال]] را شکل می‌دهند.]] علاقه‌ی تازه به منشور کبیر، جنگ داخلی انگلستان و انقلاب شکوهمند در قرن هفدهم، زمینه‌ساز رشد [[فلسفه سیاسی]] در جزایر بریتانیا شد. [[توماس هابز]] نخستین فیلسوفی بود که نظریه‌ای دقیق از [[قرارداد اجتماعی]] را مطرح کرد. او در کتاب «[[لویاتان (کتاب)|لویاتان]]» (۱۶۵۱) نظریه‌پردازی کرد که انسان‌ها در [[وضع طبیعی|وضعیت طبیعی]]، زندگی‌هایی «تنها، فقیر، زننده، خشن و کوتاه» دارند و در حال [[جنگ همه علیه همه|جنگ همگان با همگان]] هستند. به باور هابز، برای جلوگیری از این وضعیت آنارشی، انسان‌ها باید حقوق خود را به قدرتی مقتدر و اقتدارگرا واگذار کنند. به بیان دیگر، هابز طرفدار سلطنت مطلقه بود که از دید او بهترین شکل حکومت به‌شمار می‌رفت. مدتی بعد، فیلسوف و پزشک، [[جان لاک]]، تفسیر متفاوتی از نظریه قرارداد اجتماعی ارائه داد. او در کتاب «[[دو رساله درباره حکومت]]» (۱۶۸۹) نوشت که همه انسان‌ها دارای حقوقی طبیعی و غیرقابل سلب هستند؛ از جمله حق زندگی، آزادی و مالکیت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Two Treatises of Government|نام=John|نام خانوادگی=Locke|ناشر=Cambridge, NY: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-35448-6|فصل=87, 123, 209, 222|پیوند فصل=https://archive.org/details/twotreatisesofgo00john/page/}}</ref> از نگاه لاک، انسان‌ها داوطلبانه گرد هم می‌آیند تا دولتی تشکیل دهند که وظیفه‌اش دفاع از این حقوق باشد. لاک به‌ویژه بر حق مالکیت تأکید داشت و آن را هدف اصلی دولت می‌دانست.<ref>Locke, John. ''Two Treatises on Government: a Translation into Modern English''. Quote: "Government has no other end, but the preservation of property. There is no practical alternative to majority political rule %E2%80%93 i.e., to take the consent of the majority as the act of the whole and binding every individual." Google Books</ref> او همچنین باور داشت که [[مشروعیت]] دولت تنها زمانی برقرار است که با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] همراه باشد. به باور لاک، مردم [[حق انقلاب|حق]] [[حق انقلاب|انقلاب]] دارند علیه دولتی که به منافع آنان آسیب می‌زند یا به حکومتی استبدادی تبدیل می‌شود. هرچند آثار لاک در زمان زندگی‌اش چندان مورد توجه قرار نگرفتند، اما امروزه از آن‌ها به‌عنوان اسناد بنیادین اندیشه [[لیبرالیسم|لیبرال]] یاد می‌شود. این آثار تأثیری عمیق بر رهبران [[انقلاب آمریکا]] و بعدها [[انقلاب فرانسه]] گذاشتند.<ref>{{Cite journal|last=Curti|first=Merle|date=1937|title=The Great Mr. Locke: America's Philospher, 1783-1861|url=https://www.jstor.org/stable/3818115|journal=The Huntington Library Bulletin|issue=11|pages=107–151|doi=10.2307/3818115|issn=1935-0708}}</ref> چارچوب لیبرال دموکراتیکی که لاک ترسیم کرد، همچنان رایج‌ترین شکل دموکراسی در جهان به‌شمار می‌رود. در جمهوری‌های قزاقی اوکراین در قرون شانزدهم و هفدهم، از جمله [[دولت قزاقی هتمانات]] (Cossack Hetmanate) و منطقه [[زاپوریژیان سیچ]] (Zaporozhian Sich)، بالاترین مقام یعنی «[[:en:Hetman_of_Zaporizhian_Cossacks|هتمان]]» توسط نمایندگانی از نواحی مختلف کشور انتخاب می‌شد. در آمریکای شمالی، حکومت نمایندگی برای نخستین‌بار در [[جیمزتاون (ویرجینیا)|جیمزتاونِ ویرجینیا]] با برگزاری انتخابات «[[مجلس برگِس‌ها]]» (پیش‌درآمد [[مجمع عمومی ویرجینیا]]) (House of Burgesses) در سال ۱۶۱۹ آغاز شد. [[پیوریتن‌ها|پیوریتن‌های]] انگلیسی که از سال ۱۶۲۰ مهاجرت کردند، مستعمراتی در نیوانگلند بنیان نهادند که اداره محلی آن‌ها به‌شکلی دموکراتیک صورت می‌گرفت.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-01|title=Democracy in America|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy_in_America&oldid=1293359739|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> هرچند قدرت واقعی این مجامع محلی در طول [[تاریخ مستعمراتی ایالات متحده|دوران استعمار]] به‌شدت متغیر بود، اما از نظر رسمی تنها اختیارات محدودی داشتند، چرا که قدرت نهایی در دست تاج‌وتخت و پارلمان بریتانیا بود. پیوریتن‌ها ([[زائران (مستعمره پلیموت)|پدران زائر]])، [[باپتیست|باپتیست‌ها]] و [[کوئیکرها|کوئیکرهایی]] که این مستعمرات را بنیان نهادند، ساختار دموکراتیک جماعت‌های مذهبی خود را به اداره دنیوی جوامع‌شان نیز تعمیم دادند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Story of America: Freedom and Crisis from Settlement to Superpower|سال=2002|نام=Allen Weinstein and David Rubel|ناشر=DK Publishing, Inc., New York|صفحه=61|شابک=978-0-7894-8903-6}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=History of Religion in the United States|سال=1960|نام=Clifton E.|نام خانوادگی=Olmstead|ناشر=Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ|صفحه‌ها=63–65, 74–75, 102–05, 114–15}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Plymouth Colony Legal Structure|نشانی=http://www.histarch.illinois.edu/plymouth/ccflaw.html|وبگاه=www.histarch.illinois.edu|بازبینی=2025-06-18}}</ref> == مفهوم دموکراسی == از دیدگاه [[نظریه پردازان سیاسی]] مفاهیم متنوعی برای دموکراسی وجود دارد. * از دیدگاه تقلیل‌گرایی یا مینیمالیسم،<ref>Joseph Schumpeter, (1950). ''Capitalism, Socialism, and Democracy''. Harper Perennial. {{ISBN|0-06-133008-6|en}}.</ref> دموکراسی سیستم حکومتی است که در آن شهروندان به گروهی از رهبران سیاسی حق حکومت را از طریق [[انتخابات]] دوره‌ای اعطا می‌کنند. این نظریه [[حکومت]] چند تنی و [[پلیارشی]] (Polyarchy) نیز نامیده می‌شود. * مفهوم جمعی (Aggregative) دموکراسی<ref>Anthony Downs, (1957). ''An Economic Theory of Democracy''. Harpercollins College. {{ISBN|0-06-041750-1|en}}.</ref> اذعان دارد که [[حکومت]] باید به تدوین [[قوانین]] و سیاست‌هایی بپردازد که بسیار نزدیک به نظرات میانه مردم، یعنی نیمه‌ای در سمت راست و نیمه‌ای در سمت چپ باشد. * [[مردم‌سالاری شورایی]] (Deliberative) بر مبنای این اصل [[استوار]] است که دموکراسی حکومت با بحث می‌باشد. دموکرات‌های [[شورا]]یی ادعا می‌کنند که قوانین و سیاست‌ها می‌باید بر مبنای استدلال‌هایی باشد که تمام [[شهروندی|شهروندان]] بتوانند آن را بپذیرند. پهنه [[سیاست]] باید جایی باشد که رهبران و شهروندان در آن به مباحثه پرداخته، به یکدیگر گوش فراداده و نظرات خود را تغییر می‌دهند. * مفاهیم فوق به دموکراسی از طریق نمایندگان آن‌ها اشاره دارد: [[دموکراسی مستقیم]] (Direct) می‌گوید که شهروندان باید مستقیماً و نه از طریق نمایندگان خود در ایجاد قوانین و سیاست‌ها مشارکت داشته باشند. فعالیت سیاسی به خودی خود ارزشمند بوده، موجب اجتماعی شدن و فرهیختگی شهروندان شده و مشارکت مردمی می‌تواند نخبگان توانمند را ارزیابی کند؛ و از همه مهم‌تر اینکه شهروندان در حقیقت بر خود حکومت نمی‌کنند. مگر آنکه خودشان مستقیماً قوانین و سیاست‌ها را تصمیم‌گیری کرده باشند. * مفهوم دیگر دموکراسی، تساوی سیاسی بین تمام شهروندان است. این مفهوم به جوامعی اشاره دارد که در آن‌ها عرف، روش و الگوهایی وجود دارد که به‌عنوان راهنماهایی به سوی تساوی قدرت سیاسی تلقی می‌شوند. اولین و مهم‌ترین این عرف‌های اجتماعی عبارت از رخداد منظم، آزاد و آشکار انتخابات بوده و به منظور انتخاب نمایندگانی است که پس از انتخاب شدن مدیریت کل یا عمده سیاست‌های عمومی جامعه را عهده‌دار می‌شوند. در این دیدگاه، اشکال دموکراسی این است که اکثریت رای‌دهندگان برای سیاست تصمیم می‌گیرند نه اکثریت مردم و بنابراین راه بحث دربارهٔ اجباری شدن مشارکت سیاسی مثل رأی دادن اجباری را باز می‌نماید؛ و نیز اشخاص با [[پشتوانه مالی]] بیشتر امکان اثرگذاری بیشتری در جامعه در مبارزات انتخاباتی داشته و بنابراین ممکن است قوانینی برای شفاف سازی منابع مالی در اختیار نامزدهای انتخاباتی مورد نیاز باشد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Campaign_finance_reform</ref> == گونه‌های دموکراسی == {{دموکراسی}} * [[دموکراسی جفرسونی]] * [[دموکراسی نمایندگی]] دموکراسی [[نمایندگی]] به این معناست که تصمیمات مربوط به جامعه، نه به‌دست اعضای آن، بلکه توسط افراد ویژه‌ای که مردم برگزیده‌اند؛ گرفته می‌شود. شکل‌های گوناگون دموکراسی نمایندگی در بسیاری از سازمان‌ها هم وجود دارد. * [[نظام چندحزبی|دموکراسی نمایندگی چندحزبی]]: نظام‌های دموکراسی نمایندگی [[چندحزبی]] در هر یک یا همه این سطوح، هنگامی که رأی‌دهندگان بتوانند از میان چند حزب در فرایند سیاسی یکی را گزینش کنند، یافت می‌شود. ملت‌هایی که شیوه دموکراسی چندحزبی را برگزیده‌اند و در آن توده جمعیت بزرگ‌سال از حق رأی در سطوح گوناگون برخوردار است، معمولاً [[لیبرال دموکراسی]] نامیده می‌شوند. [[ایالات متحده آمریکا]]، کشورهای [[اروپای غربی]]، [[ژاپن]]، [[استرالیا]]، [[نیوزیلند]] و [[هند]] در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. * [[نظام تک‌حزبی|دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی]]: بعضی از کشورها مانند [[چین]]، با این که در آن‌ها تنها یک [[حزب]] وجود دارد؛ خود را دموکراسی می‌دانند.{{مدرک|در چین به صورت رسمی چند حزب وجود دارد.}} در این کشورها، در حالی که رأی‌دهندگان امکان انتخاب از میان احزاب گوناگون را ندارند، انتخابات وجود دارد که از راه آن‌ها نمایندگان در سطوح گوناگون محلی و ملی تعیین می‌شوند. این کشورها در دسته «''دموکراسی نمایندگی یک حزبی»'' قرار دارند. اصلی که معمولاً در دموکراسی نمایندگی یک حزبی وجود دارد این است که حزب واحد اراده فراگیر اجتماع را بیان می‌کند. به نظر [[مارکسیسم|مارکسیست‌ها]]، احزاب در دموکراسی‌های لیبرال نماینده منافع [[طبقه اجتماعی|طبقات اجتماعی]] گوناگون هستند. در جوامع [[کمونیسم|کمونیستی]]، تنها یک حزب ضروری شمرده می‌شود؛ بنابراین رأی‌دهندگان، نه از میان احزاب، بلکه از میان نامزدهای انتخاباتی که سیاست‌های گوناگونی دارند؛ نمایندگان خودشان را انتخاب می‌کنند. * [[دموکراسی مشارکتی]]: در دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شد. این نخستین گونه دموکراسی بود که در [[یونان باستان]] یافت می‌شد. [[اقلیت]] کوچکی از جامعه که [[شهروند]] نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به‌طور منظم گرد هم می‌آمدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، که توده مردم از حقوق سیاسی بهره‌مندند و برای همه امکان مشارکت فعالانه نیست؛ بسیار محدود است. برخی جنبه‌های [[دموکراسی مشارکتی]] هنوز هم کاربرد دارند و سازمان‌های زیادی در این‌گونه جوامع از این شیوه استفاده می‌کنند. برگزاری [[همه‌پرسی]] در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است. * [[شبه‌دموکراسی]]: شبه دموکراسی حکومتی است که هرچند در آن مردم حکومت ندارند؛ اما برخی نهادهای دموکراتیک وجود دارند. اگرچه سیاست این‌گونه حکومت‌ها به ظاهر دموکراتیکی است ولی در عمل نهادهای دموکراتیک، خواست مردم را اجرا نمی‌کنند. [[پرونده:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elizabeth_II_greets_NASA_GSFC_employees,_May_8,_2007_edit.jpg|بندانگشتی|298x298پیکسل|[[الیزابت دوم]]، نمونه‌ای از [[پادشاهی مشروطه]]]] == دسته‌بندی نظام‌های دموکراتیک == در [[علوم سیاسی]]، نظام‌های دموکراتیک معمولاً به چهار گروه دسته‌بندی می‌شوند: # [[نظام ریاستی]] # [[نظام پارلمانی]] # [[نظام نیمه‌ریاستی|نظام نیمه ریاستی]] # نظام نیمه پارلمانی تفاوت اصلی بین نظام‌های پارلمانی و ریاستی، در چگونگی توزیع قدرت بین دو نهاد پارلمان و ریاست جمهوری است. تفاوت این چهار نوع نظام سیاسی به شرح جدول زیر است:<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=عمار ملکی-استادیار علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۹۵|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-38899960|عنوان=آیا رئیس‌جمهور آمریکا قدرتمندترین رئیس‌جمهور جهان است؟}}</ref> {| class="wikitable" |'''نوع نظام''' |'''رئیس حکومت''' |'''رئیس دولت''' |'''نمونه''' |- |[[نظام ریاستی|ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |رئیس‌جمهور انتخابی |آمریکا - [[کره جنوبی]] |- |[[نیمه ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |[[نخست‌وزیر]] |[[فرانسه]] - [[اوکراین]] |- |[[پارلمانی]] |[[پادشاهی مشروطه]] یا رئیس‌جمهور انتصابی |نخست‌وزیر |[[بریتانیا]] - [[آلمان]] |- |[[نیمه پارلمانی]] |رئیس‌جمهور انتخابی (مقام تشریفاتی با قدرت محدود) |نخست‌وزیر |[[اتریش]] - [[فنلاند]] |} دسته‌بندی چهارگانه فوق اگر چه برای تشخیص تفاوت‌های اصلی نظام‌های سیاسی مفید است اما نمی‌تواند تفاوت میان کشورها در هر گروه را نشان دهد؛ مثلاً با دسته‌بندی فوق نمی‌توان تفاوت میزان قدرت رئیس‌جمهور در آمریکا و کره جنوبی را تشخیص داد. یا از سوی دیگر نمی‌توان فهمید که قدرت [[مجلس]] در هر یک از کشورهای پارلمانی تا چه میزان متفاوت است.<ref name=":0"/> برای تشخیص توزیع اختیارات و توازن میان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت مجلس، با استفاده از قانون اساسی کشورها، مانند جدول زیر، لیستی از اختیارات شامل قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان، تهیه شده‌است:<ref name=":0"/> {| class="wikitable" |'''قدرت مجلس''' |'''قدرت مشترک''' |'''قدرت رئیس‌جمهور''' |- |عدم وجود رئیس‌جمهور انتخابی | |وجود رئیس‌جمهور انتخابی |- |امکان عزل رئیس‌جمهور توسط مجلس |امکان عزل رئیس‌جمهور بعد از برگزاری رفراندوم عمومی |عدم امکان عزل رئیس‌جمهور |- |تعیین نخست‌وزیر توسط مجلس |تعیین نخست‌وزیر توسط رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |نبود پست نخست‌وزیری یا تعیین آن توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین وزیران توسط مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور |- |امکان [[استیضاح]] وزیران توسط مجلس | |مصونیت کابینه در برابر استیضاح |- |مصونیت مجلس در برابر انحلال | |امکان انحلال مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم وجود حق [[وتو]] در برابر مصوبات مجلس |وجود حق وتو رئیس‌جمهور و امکان خنثی کردن آن با رأی اکثریت مجلس |حق وتو مصوبات مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم اجازه فرمان اضطراری بدون تأیید مجلس |امکان فرمان اضطراری رئیس‌جمهور به‌طور موقت |حق فرمان و قانون‌گذاری اضطراری توسط رئیس‌جمهور |- |حق قانون‌گذاری در تمامی حوزه‌ها توسط مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور |- |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط مجلس |توافق هر دو نهاد برای پیشنهاد اصلاح قانون اساسی |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط رئیس‌جمهور |- |مصونیت قوانین مجلس از بازبینی قضایی |وجود بازبینی قضایی بر قوانین مجلس و دستورها رئیس‌جمهور |مصونیت فرمان‌های رئیس‌جمهور از بازبینی قضایی |- |حق [[اعلان جنگ]] توسط مجلس |حق اعلان جنگ با توافق هر دو نهاد |حق اعلان جنگ توسط رئیس‌جمهور |- |تصویب پیمان‌های بین‌المللی توسط مجلس مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی با دستور رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی بدون نیاز به تأیید مجلس |- |تعیین قضات توسط مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین یا نظارت بر مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین رئیس [[بانک مرکزی]] توسط مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور |} با اندازه‌گیری تعداد اختیارات تعیین شده در قانون اساسی برای هر یک از این نهادها، می‌توان میزان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان را در هر کشور تخمین زد و با دیگر کشورها مقایسه کرد.<ref name=":0"/> بر این اساس، [[رئیس‌جمهور فرانسه]] قدرت بیشتری از [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] دارد؛ زیرا [[مجلس فرانسه]] نمی‌تواند او را عزل کند درحالی‌که او قدرت انحلال مجلس را دارد. همچنین رئیس‌جمهور فرانسه برای تعیین مقامات عالی قضایی و رئیس بانک مرکزی نیازی به تائیدیه مجلس ندارد.<ref name=":0"/> == دیدگاه صاحب‌نظران در مورد دموکراسی == === ماکیاولی === [[نیکولو ماکیاولی]]، فیلسوف سیاسی ایتالیایی، در کتاب [[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس|''گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس'']] دموکراسی را یکی از سه شکل خوب حکومت می‌داند:{{گفتاورد|«بعضی از کسانی که درباره‌ی سیاست مطالبی نوشته‌اند به وجود سه نوع حکومت قائلند: حکومت یک تن ([[مونارشی]])، حکومت اشراف ([[آریستوکراسی]]) و حکومت مردم (دموکراسی)، و معتقدند کسی که می‌خواهد شهری را بنیاد نهد باید یکی از آن اشکال را، که مناسب‌تر از همه می‌داند، انتخاب کند. عده‌ای دیگر از نویسندگان، که خردمندتر از گروه نخستند، برآنند که شش نوع حکومت وجود دارد که سه تا از آن‌ها بسیار بدند و سه تای دیگر ذاتاً نیکند اما چنان در معرض انحطاطند که ممکن است مطلقاً مایه‌ی بدبختی شوند. انواع خوب حکومت همان سه نوعی است که برشمردم، و انواع بد حکومت‌هایی هستند که در نتیجه‌ی انحطاط انواع خوب پدید می‌آیند و هر یک از آن‌ها به نوع اصلی خود به‌قدری شبیه است که انتقال از یکی به دیگری به‌آسانی صورت می‌پذیرد: مونارشی به‌سهولت به حکومت [[تیرانی]] مبدل می‌گردد و آریستوکراسی به [[الیگارشی]] و دموکراسی به [[آنارشی]]. پس اگر بنیادگذار شهر یکی از آن سه نوع خوب را انتخاب کند، آن نوع تنها زمانی کوتاه برقرار می‌ماند و هیچ وسیله‌ای برای ممانعت از تبدیل آن به ضد خود وجود ندارد، زیرا که در این مورد نوع خوب و بد بسیار شبیه همند.»|[[نیکولو ماکیاولی]]|[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]، ترجمه‌ی [[محمد حسن لطفی]]، انتشارات [[انتشارات خوارزمی|خوارزمی]]. کتاب نخست، فصل دوم}}او می‌گوید که با توجه بدین معایب، قانونگذاران خردمند هیچ‌یک از اشکال خوب را به‌تنهایی نپذیرفته‌اند و شکلی مختلط از هر سه نوع را برگزیده و فقط این شکل مختلط را استوار و دوام‌پذیر دانسته‌اند، زیرا که در چنین حکومتی شهریار و اشراف و توده‌ی مردم ناظر رفتار یکدیگرند و اختیارات همدیگر را محدود می‌کنند. او بهترین نمونه‌ی نظام سیاسی را نظامی می‌داند که [[لیکورگوس]] در [[اسپارت]] برقرار ساخت؛ حکومت [[جمهوری روم]] نیز به‌سبب اینکه دارای دو [[کنسول روم|کنسول]] (نماد مونارشی)، یک مجلس [[سنای روم|سنا]] (نماد آریستوکراسی) و [[تریبونوس پلبیس|تریبون‌های مردمی]] (نماد دموکراسی) بود، مخلوطی از سه شکل خوب حکومت بود و، در نتیجه، نظام سیاسی کاملی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]|ناشر=[[انتشارات خوارزمی]]|صفحات=کتاب نخست، فصل ۲|نام خانوادگی۱=[[نیکولو ماکیاولی]]|ترجمه=[[محمد حسن لطفی]]}}</ref>[[پرونده:2016 Freedom House world map.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:2016_Freedom_House_world_map.png|بندانگشتی|290x290پیکسل|دسته‌بندی کشورها بر اساس [[شاخص آزادی]] در سال ۲۰۱۵<ref name="FITW-TG-2016">[https://freedomhouse.org/sites/default/files/FH_FITW_Report_2016.pdf ''Freedom in the World 2016''], Freedom House. Retrieved 28 January 2016.</ref>{{legend inline|#16A983|۸۶ کشور آزاد}} {{legend inline|#E5B63B|۵۹ کشور تا حدودی آزاد}} {{legend inline|#6973A5|۵۰ کشور غیر آزاد}}]] === افلاطون === [[افلاطون]] از [[نقد دموکراسی|منتقدان دموکراسی]] بوده و آن را بدترین نوع حکومت دانسته‌است و بر این اعتقاد بود که دموکراسی حکومت مردم نادان است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=رجا نیوز|نشانی=https://www.rajanews.com/news/122357|عنوان=چرا مرگ بر دموکراسی؟|تاریخ بازبینی=۱۹ اکتبر ۲۰۲۳}}</ref> === ارسطو === [[ارسطو]] با آن که فوایدی برای انواع حکومت قائل بود، مردم سالاری را حکومت تهی‌دستانی می‌دانست که مانند توانگران از فضیلت میانه‌روی و اعتدال برکنارند.<ref>سیاست ارسطو، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم، تهران، کتاب‌های جیبی، 1358، ص156-166</ref> از نظر منتقدان حکومت دموکراتیک، اکثر مردم شایستگی لازم برای تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی را ندارند و دموکراسی مانعی برای برنامه‌ریزی متمرکز و تصمیم‌گیری قاطع است و مسیر پیشرفت را دشوار می‌سازد. اما هواداران دموکراسی باور دارند که این‌گونه حکومت بهترین راه برای مبارزه با تراکم [[قدرت]] است و باعث کنترل سیاسی بهتر برای پیشرفت و توسعه می‌شود. === مونتسکیو === [[مونتسکیو]] برآنست که در حکومت‌های سلطنتی، و خاصه استبدادی، چون پادشاه با مردم فاصله دارد و مقام رفیعی را داراست، کسی خود را همسر و رقیب شاه نمی‌داند تا بدو حسد بَرَد و غبطه بخورد، لذا مردم این کشورها رنج حسد و غبطه را ندارند؛ ولی در حکومت‌هایی که به‌دست اعیان اداره می‌شود و زمام امور در ید بزرگان قوم است، چون تفوق و رفعت مقام سلطنت در بین نیست، مردم همه خود را با زمامداران همسر می‌دانند و زمامداران هم عادتاً با مردم نزدیکند و آمیزش می‌کنند، در اینجاست که حسدها تحریک می‌شود و مقایسه شروع می‌گردد و هرکسی از اینکه حاکم نیست از حاکمان متنفر است. مونتسکیو می‌گوید که این موضوع در تمام ادوار ثابت شده و به‌خوبی مشهود است که مردم بر اعیان و اشرافی که حکومت می‌کنند حسد شدیدی می‌برند، اما در کشورهایی که نظام جمهوری دارند، چون اقتدار در دست مردم است، به‌هرکس که دلشان بخواهند حکومت را می‌سپارند و از هرکس که بخواهند می‌گیرند و در نتیجه مردم بر کسی حسد نمی‌برند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملاحظاتی درباب علل عظمت و انحطاط روم|جلد=|صفحات=۹۲-۹۳ (فصل هشتم)|نام خانوادگی۱=[[مونتسکیو]]|ترجمه=[[علی اکبر مهتدی]]}}</ref> == در ایران == {{شنیدن | نام پرونده = Mohammad Mosaddegh's speech, December 1952.oga | عنوان = سخنرانی محمد مصدق | توصیف = توضیحات مصدق در مورد [[مردم سالاری]] و نقش ایرانیان در [[نهضت ملی شدن صنعت نفت]] }} [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی]] در [[ایران]] ۲٫۳۸ از ۱۰ و شاخص [[تکثرگرایی سیاسی|تکثرگرایی]] صفر است. ایران از حیث دموکراسی در بین ۱۶۷ کشور، در رتبه ۱۵۱ قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=2020|وبگاه=[[اکونومیست]]|نشانی=https://www.in.gr/wp-content/uploads/2020/01/Democracy-Index-2019.pdf|عنوان=Democracy Index 2019, A year of democratic setbacks and popular protest}}</ref> به گفته [[مجید انصاری]] روحانی شیعه و سیاستمدار اصلاح‌طلب، [[سید روح‌الله خمینی]] با عبارت «میزان رأی مردم است» بر جنبه مردم‌سالارانه حکومت اسلامی پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] تأکید داشته‌است. بسیاری از دولت‌مردان کنونی در [[جمهوری اسلامی]] نیز معتقدند «رأی مردم» میزان و پایه حکومت است، و حتی برای آن پایه و اساس فقهی قائل شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | عنوان = میزان رای ملت است یک حکم فقهی است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۱ شهریور ۱۳۸۷ | ناشر = روزنامه مردم‌سالاری | زبان = فارسی | نقل قول = مجید انصاری | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110809144304/http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | archivedate = ۹ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> [[محمود احمدی‌نژاد]] ششمین [[رئیس‌جمهور ایران]]، مردم‌سالاری را یک «امر اصیل» در کشور دانسته<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16912| عنوان = هیچ حزب و گروهی نمی‌تواند ادعا کند که قیم یا حاکم بر مردم است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> و نظام حکومتی ایران را نمونه‌ای از «مردم‌سالاری متکی بر ارزش‌های اخلاقی و الهی» و «[[مردم‌سالاری دینی]]» را نقطه مقابل «[[لیبرال دموکراسی]]» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16905 | عنوان = رأی مردم تابع جریانات و گرایش‌ها نیست | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> از سوی دیگر، منتقدان نظام حاکم بر ایران آن را به نادیده گرفتن مردم‌سالاری متهم می‌کنند<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | عنوان = نامه مهدی کروبی به حسین شریعتمداری: «میزان رأی ملت است» را فراموش کردید | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۰ آذر ۱۳۸۸ | ناشر = سایت پارلمان نیوز | زبان = فارسی | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810163841/http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | archivedate = ۱۰ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> و [[مخالفان جمهوری اسلامی ایران]] آن را دیکتاتوری دینی و نظامی می‌خوانند که دموکراسی در آن وجود ندارد.<ref>Ahmadinejad. K. Naji. California University Press. 2008 {{ISBN|0-520-25663-8|en}} pp.239</ref> == جستارهای وابسته{{درگاه|علوم سیاسی}}== * [[مردم‌سالاری شدن|دموکراتیک شدن]] * [[نظام وستمینستر]] * [[مردم‌سالاری اسلامی]] * [[مردم‌سالاری همرایان]] * [[مردم‌سالاری مهتری]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد|فصل= |کتاب=آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی |نویسنده=فرامرز رفیع پور |ترجمه= |ناشر=انتشارات کاوه |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه= |سال=۱۳۷۷ |شابک=}} * {{یادکرد|فصل= |کتاب=جامعه‌شناسی|نویسنده=آنتونی گیدنز|ترجمه=منوچهر صبوری |ناشر=نشر نی|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۲۳۸ |سال=۱۳۷۶|شابک=}} == پیوند به بیرون == * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1652584| عنوان = اکسیر دموکراسی و توسعه یافتگی | تاریخ = ۱۶ تیر ۱۳۸۷| نویسنده = عبدالحسین نوریان| ناشر = وبگاه بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com|زبان = فارسی}} * [http://www.eabbassi.ir/pdf/article_economics_demmultiresieconAbbassi.pdf مردم سالاری با نقش آفرینی مردم و سیاستگذاری مساعد] {{ویکی گفتاورد}} {{جنبه‌های سرمایه‌داری}} {{عصر روشنگری}} {{فلسفه اجتماعی و سیاسی}} {{جهان‌بینی}} {{سوسیالیسم}} {{جهان غرب}} [[رده:دموکراسی| ]] [[رده:اختراع‌های یونانی]] [[رده:انتخابات]] [[رده:جامعه‌شناسی]] [[رده:سیاست]] [[رده:علوم سیاسی]] [[رده:فرهنگ غربی]] [[رده:شکل‌های حکومت]] [[رده:یونان کلاسیک]] [[رده:انواع دموکراسی]] tk9nhdb18k1ydkzelh2rjl4b3kowvze 42127755 42127541 2025-06-18T23:18:44Z IranEnlightenment 1404918 /* دوران مدرن */ ترجمه از نسخه انگلیسی همین صفحه 42127755 wikitext text/x-wiki {{شیوه‌های حکومت}}[[پرونده:Democracy Index 2022.svg|بندانگشتی|300x300پیکسل|[[شاخص دموکراسی-دیکتاتوری|شاخص دموکراسی-دیکتاتوری در سال ۲۰۲۲]]]] '''مردم‌سالاری'''<ref>{{یادکرد-فرهنگستان|واژهٔ مصوب= مردم‌سالاری|حوزه= علوم سیاسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف فارسی = دمُکراسی| واژهٔ غیرفارسی با حروف زبان اصلی = démocratie |زبان واژهٔ غیرفارسی = انگلیسی<!-- اطلاعات منبع -->|دفتر= ششم|بخش= لاتین|تاریخ بازچاپ= |سرواژه= democracy}}</ref> یا '''دِموکراسی''' {{فرانسه|Démocratie}} [[حکومت|حکومتی]] است که در آن قدرت [[سیاست|سیاسی]] در دست [[مردم]] یا جمعیت یک کشور قرار دارد.<ref>[http://www.merriam-webster.com/dictionary/democracy democracy - Definition from the Merriam-Webster Online Dictionary<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy {{!}} Definition, History, Meaning, Types, Examples, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> بر اساس تعریف حداقلی از دموکراسی، حاکمان از طریق [[انتخابات]] رقابتی انتخاب می‌شوند، در حالی که تعاریف گسترده‌تر یا حداکثری، دموکراسی را با تضمین [[آزادی مدنی|آزادی‌های مدنی]] و [[حقوق بشر]]، علاوه بر انتخابات رقابتی، پیوند می‌دهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Democracy Sourcebook|پیوند=https://books.google.com/books?id=B8THIuSkiqgC|پیوند نویسنده=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, Jose Antonio|ناشر=MIT Press|جلد=31|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Regime Types and Democratic Sequencing|نشانی=https://www.journalofdemocracy.org/articles/regime-types-and-democratic-sequencing/|وبگاه=Journal of Democracy|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Przeworski|first=Adam|date=2024|title=Who Decides What Is Democratic?|url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/930423|journal=Journal of Democracy|volume=35|issue=3|pages=5–16|issn=1086-3214}}</ref> در یک [[دموکراسی مستقیم]]، مردم [[اختیار]] مستقیم برای بحث و تصمیم‌گیری دربارهٔ [[قانون‌گذاری]] دارند. در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی]] [[دموکراسی نیابتی|نیابتی]] (نمایندگی)، مردم از طریق [[انتخابات]]، [[مسئول|مسئولان حکومتی]] را برای انجام این وظیفه انتخاب می‌کنند. تعریف «مردم» و شیوه‌های تقسیم یا واگذاری قدرت میان آن‌ها در طول زمان و در کشورهای مختلف با سرعت‌های متفاوتی تغییر کرده است. ویژگی‌های دموکراسی اغلب شامل موارد زیر است: * [[آزادی اجتماع|آزادی تجمع]] * [[آزادی انجمن]] * مالکیت شخصی * [[آزادی ادیان|آزادی دین]] * [[آزادی بیان]] * تابعیت * [[رضایت حکومت‌شوندگان]] * [[حق رأی]] * آزادی از سلب غیرموجه [[حق زندگی]] و [[آزادی]] توسط دولت * [[حقوق اقلیت‌ها]] مفهوم دموکراسی در طول زمان به‌طور قابل توجهی تکامل یافته است. در سراسر تاریخ، می‌توان شواهدی از دموکراسی مستقیم یافت؛ شکلی از حکومت که در آن تصمیم‌گیری‌ها از طریق [[اجتماع|گردهمایی‌های]] عمومی مردم انجام می‌شده است. امروزه شکل غالب دموکراسی، [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]] است؛ جایی که شهروندان با رأی دادن، نمایندگانی را انتخاب می‌کنند تا به‌جای آن‌ها حکومت کنند، مانند [[نظام پارلمانی|دموکراسی پارلمانی]] یا [[نظام ریاستی|نظام ریاست‌جمهوری]]. در شکل رایج [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی لیبرال]]، قدرت اکثریت در چارچوب یک دموکراسی نمایندگی اعمال می‌شود، اما یک [[قانون اساسی]] و [[دیوان عالی|دادگاه عالی]]، قدرت اکثریت را محدود کرده و از حقوق [[اقلیت]] محافظت می‌کنند — معمولاً از طریق تضمین برخورداری همه افراد از برخی حقوق فردی، مانند آزادی بیان یا [[آزادی انجمن|آزادی]] [[آزادی انجمن|انجمن]].<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=Oxford English Dictionary|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&oldid=1295886499|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7|سال=1970|پیوند نویسنده=Watkins, Frederick|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> این واژه برای نخستین بار در قرن پنجم پیش از میلاد در [[پولیس (یونان)|دولت‌شهرهای یونان]]، به‌ویژه [[آتن باستان|آتن]] [[آتن باستان|باستان]]، ظاهر شد و به معنای «حکومت مردم» به کار رفت؛ در تقابل با واژه [[آریستوکراسی]] (ἀριστοκρατία، aristokratía) که به معنای «حکومت نخبگان» بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of ancient Greece|سال=2006|پیوند نویسنده=Wilson, N.G.|ناشر=New York: Routledge|صفحه=511|شابک=978-0-415-97334-2}}</ref> تقریباً در تمام حکومت‌های دموکراتیک در طول تاریخ باستان و مدرن، شهروندی دموکراتیک در ابتدا محدود به طبقه‌ای ممتاز بود و بعدها به همه بزرگسالان گسترش یافت. در بیشتر دموکراسی‌های مدرن، این گسترش از طریق جنبش‌های [[حق رأی]] در قرن نوزدهم و بیستم محقق شد. دموکراسی در تضاد با اشکالی از حکومت است که در آن [[قدرت]] در دست [[عموم|عموم مردم]] یک کشور نیست، مانند [[اقتدارگرایی|نظام‌های اقتدارگرا]]. دموکراسی در طول تاریخ، شکلی نادر و آسیب‌پذیر از حکومت به‌شمار می‌رفته است، اما از قرن نوزدهم به بعد، به‌ویژه با [[امواج دموکراسی|موج‌های مختلف دموکراتیزه شدن]]، رواج بیشتری یافته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Opinion {{!}} Timeline: Democracy in Recession|نشانی=https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html,%20https://www.nytimes.com/interactive/2015/09/13/opinion/larry-diamond-democracy-in-recession-timeline.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2015-09-15|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond}}</ref> در دنیای مدرن، دموکراسی از مشروعیت قابل توجهی برخوردار است؛<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The End of History and the Last Man|سال=2006|نام=Francis|نام خانوادگی=Fukuyama|ناشر=Simon and Schuster|شابک=978-0-7432-8455-4}}</ref> چرا که افکار عمومی در مناطق مختلف جهان به‌طور گسترده‌ای از نظام‌های دموکراتیک در مقایسه با گزینه‌های دیگر حمایت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=1. Attitudes toward different types of government systems|نشانی=https://www.pewresearch.org/global/2024/02/28/attitudes-toward-different-types-of-government-systems/|وبگاه=Pew Research Center|تاریخ=2024-02-28|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en-US|نام=Richard Wike, Janell Fetterolf, Maria Smerkovich, Sarah Austin, Sneha Gubbala and Jordan|نام خانوادگی=Lippert}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Anderson|first=Christopher J|last2=Bol|first2=Damien|last3=Ananda|first3=Aurelia|date=2022-01-10|title=Humanity’s Attitudes about Democracy and Political Leaders|url=https://academic.oup.com/poq/article/85/4/957/6444257|journal=Public Opinion Quarterly|language=en|volume=85|issue=4|pages=957–986|doi=10.1093/poq/nfab056|issn=0033-362X|pmc=8754486|pmid=35035302}}</ref> حتی دولت‌های اقتدارگرا نیز تلاش می‌کنند خود را به‌عنوان دموکراتیک معرفی کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Pseudo-Democrat's Dilemma: Why Election Observation Became an International Norm|سال=2011|پیوند=https://www.jstor.org/stable/10.7591/j.ctt7z647|نام=Susan D|نام خانوادگی=Hyde|ناشر=Cornell University Press|شابک=978-0-8014-6125-5}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Spin Dictators: The Changing Face of Tyranny in the 21st Century|سال=2022|پیوند=https://books.google.com/books?id=4ThCEAAAQBAJ&pg=PR9|پیوند نویسنده=Guriev, Sergei; Treisman, Daniel|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-22446-6}}</ref> با این حال، بر اساس [[شاخص‌های دموکراسی V-Dem]] و [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی اکونومیست]]، تا سال ۲۰۲۲، کمتر از نیمی از جمعیت جهان در کشورهای دموکراتیک زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|صفحات=6, 13, 18|نقل قول=Dictatorships are on the rise and harbor 70% of the world population – 5.4 billion people.|عنوان=V-Dem Institute DEMOCRACY REPORT 2022: Autocratization Changing Nature?|نشانی=https://www.v-dem.net/documents/19/dr_2022_ipyOpLP.pdf}}</ref><ref>Economic Intelligence Unit Democracy Index, 2022, p. 4: "According to our measure of democracy, less than half (45.7%) of the world's population now live in a democracy of some sort, a significant decline from 2020 (49.4%)."</ref> انواع مختلفی از دموکراسی وجود دارند و [[جامعه بین‌المللی|جامعه بین‌الملل]] نیز شاهد درصد و [[شاخص مردم‌سالاری]] است. میان انواع گوناگون دموکراسی موجود، تفاوت‌های بنیادین هستند. بعضی از آن‌ها نمایندگی و قدرت بیشتری در اختیار شهروندان می‌گذارند. در هر صورت اگر در یک دموکراسی، قانون‌گذاری دقیق برای جلوگیری از تقسیم نامتعادل قدرت [[جامعه‌شناسی سیاسی|جامعه سیاسی]] (برای مثال [[تفکیک قوا]]) صورت نگیرد، یک شاخهٔ نظام حاکم ممکن است بتواند قدرت و امکانات زیادی را در اختیار گرفته و به آن نظام دموکراتیک لطمه وارد کنند. از «[[حکومت عدد]]» به عنوان خاصیت اصلی و متمایزکننده دموکراسی نام می‌برند. در صورت نبود حاکمیت مسئولیت‌پذیر، ممکن است که حقوق اقلیت‌های جامعه مورد سوء استفاده قرار گیرد. (که در آن صورت به آن [[استبداد اکثریت]] می‌گویند) {{مدرک}} رقابت‌های انتخاباتی عادلانه از اصلی‌ترین روندهای موجود در دموکراسی‌هاست. در دموکراسی نظمِ قوانین حاکم است، درحالی‌که در حکومت‌های استبدادی نظم را به‌زور اسلحه و با اعمال قهرآمیز ایجاد می‌کنند. در این هردو نوع حکومت نظم هست، منتها در یکی از راه احترام به قوانین از سوی شهروندان، و در دیگری از راه ترساندن شهروندان از قدرت دولت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماکیاولی و اندیشه رنسانس|تاریخ=۱۳۷۸|نام=رامین|نام خانوادگی=[[رامین جهانبگلو|جهانبگلو]]|ناشر=[[نشر مرکز]]|صفحه=۸۱-۸۲|مکان=تهران|کوشش=}}</ref> == ویژگی ها == با اینکه دموکراسی عموماً با رأی‌گیری تعریف می‌شود،<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Democracy". Encyclopædia Britannica. Vol. 7 (Expo '70 hardcover ed.)|نام=Frederick|نام خانوادگی=Watkins|ناشر=William Benton|صفحه‌ها=215–23|شابک=978-0-85229-135-1}}</ref> اما اجماعی بر سر یک تعریف دقیق از دموکراسی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> [[کارل پوپر]] می‌گوید دیدگاه "کلاسیک" درباره دموکراسی، به طور خلاصه، این است که دموکراسی حکومت مردم است و مردم حق دارند حکومت کنند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-16|title=The Economist|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Economist&oldid=1295928131|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> یک پژوهش ۲٬۲۳۴ صفت مختلف را که در زبان انگلیسی برای توصیف دموکراسی به‌کار رفته‌اند، شناسایی کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.berghahnjournals.com/view/journals/democratic-theory/5/1/dt050107.xml|وبگاه=www.berghahnjournals.com|بازبینی=2025-06-16}}</ref> اصول دموکراسی یعنی این‌که همه مردمِ واجد شرایط، [[برابری در برابر قانون|در برابر قانون برابرند]] و همه به یک اندازه حق دارند در قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری‌های کشور نقش داشته باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Direct democracy {{!}} Definition, History, & Facts {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/topic/direct-democracy|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2025-06-04|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> برای مثال، در یک [[دموکراسی نیابتی|دموکراسی نمایندگی]]، هر رأی (در تئوری) وزن برابری دارد و آزادی شهروندان واجد شرایط از طریق حقوق و آزادی‌های قانونی که معمولاً در [[قانون اساسی]] تضمین شده‌اند، حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The democracy sourcebook.|سال=2003|نام=Dahl, Robert A.; Shapiro, Ian; Cheibub, José Antônio|ناشر=Cambridge, Massachusetts: MIT Press|شابک=978-0-262-54147-3}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Public space and democracy.|سال=2001|نام=Hénaff, Marcel; Strong, Tracy B.|ناشر=Minneapolis: University of Minnesota Press.|شابک=978-0-8166-3388-3}}</ref> در نوع دیگری از دموکراسی به نام «[[دموکراسی مستقیم]]»، مردم خودشان مستقیماً درباره مسائل مختلف رأی می‌دهند و تصمیم می‌گیرند. بر اساس تعریف [[سازمان ملل متحد]]، دموکراسی «فضایی فراهم می‌کند که در آن [[حقوق بشر]] و آزادی‌های اساسی محترم شمرده می‌شوند و [[آزادی بیان|اراده آزادانه مردم]] به‌طور عملی اجرا می‌شود.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democracy|نشانی=https://www.un.org/en/global-issues/democracy|وبگاه=United Nations|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en|نام=United|نام خانوادگی=Nations}}</ref> یک نظریه می‌گوید که دموکراسی بر سه اصل اساسی استوار است: # '''کنترل از پایین به بالا''' (یعنی قدرت و حاکمیت از پایین‌ترین سطح جامعه شروع می‌شود)، # '''[[برابری سیاسی]]''' (همه افراد از نظر سیاسی برابر هستند)، # '''هنجارهای اجتماعی''' که باعث می‌شوند افراد و نهادها فقط رفتارهایی را بپذیرند که با دو اصل اول هماهنگ باشد.<ref>{{Cite journal|date=2025-05-27|title=Scandinavian Political Studies|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Scandinavian_Political_Studies&oldid=1292578093|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> همچنین بسیاری از کارشناسان، [[برابری در برابر قانون]]، [[آزادی سیاسی|آزادی‌های سیاسی]] و [[حاکمیت قانون]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Assessing the Quality of Democracy|سال=2005|پیوند=https://books.google.com/books?id=-eXJMXnraPQC&pg=PA3|نام=Larry|نام خانوادگی=Diamond|ناشر=JHU Press|شابک=978-0-8018-8287-6|نام۲=Leonardo|نام خانوادگی۲=Morlino}}</ref> را از ویژگی‌های مهم و اساسی یک دموکراسی سالم و کارآمد می‌دانند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Liberty and justice for some|نشانی=https://www.economist.com/news/2007/08/22/liberty-and-justice-for-some|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0013-0613}}</ref> در برخی کشورها، به‌ویژه در [[بریتانیا]] (که [[نظام وست‌مینستر]] از آنجا آغاز شده)، اصل غالب [[حاکمیت مجلسی|حاکمیت پارلمان]] است، در حالی‌ که [[استقلال قضایی|استقلال دستگاه قضایی]] نیز حفظ می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Comparative Politics: Interests, Identities, and Institutions in a Changing Global Order|سال=2014|پیوند=https://books.google.com/books?id=L2jwAwAAQBAJ&pg=PA38|نام=Kopstein, Jeffrey; Lichbach, Mark; Hanson, Stephen E.|ناشر=Cambridge University Press|صفحه‌ها=37-39|شابک=978-1-139-99138-4}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Sovereignty|نشانی=https://www.parliament.uk/about/how/sovereignty/|وبگاه=www.parliament.uk|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=en}}</ref> در [[هند]]، حاکمیت پارلمان تابع [[قانون اساسی هند]] است که شامل [[بررسی قضایی|نظارت قضایی]] نیز می‌شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=All-party meet vows to uphold Parliament supremacy|نشانی=http://www.newindianexpress.com/nation/All-party-meet-vows-to-uphold-Parliament-supremacy/2013/08/02/article1713808.ece|کوشش=The New Indian Express|تاریخ بازبینی=2025-06-16|زبان=en}}</ref> گرچه واژه «دموکراسی» معمولاً در زمینه حکومت‌های سیاسی به کار می‌رود، اما اصول آن می‌توانند در سازمان‌های خصوصی مانند باشگاه‌ها، انجمن‌ها و [[شرکت|شرکت‌ها]] نیز کاربرد داشته باشند. دموکراسی‌ها ممکن است از روش‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری استفاده کنند، اما [[حکومت اکثریت]] [[حکومت اکثریت|(majority rule)]] رایج‌ترین روش است. با این حال، اگر برای [[اقلیت|اقلیت‌های سیاسی]] حمایت‌های قانونی وجود نداشته باشد، ممکن است اکثریت باعث ظلم به اقلیت شود که به آن «[[استبداد اکثریت]]» گفته می‌شود. حکومت اکثریت معمولاً رقابتی است و برخلاف [[مردم‌سالاری اجماعی|دموکراسی توافقی]] (اجماعی) عمل می‌کند. به همین دلیل، لازم است که [[انتخابات]] و [[ژرف اندیشی|گفت‌وگوهای سیاسی]] هم از نظر محتوا و هم از نظر روش، منصفانه و عادلانه باشند. در برخی کشورها، [[آزادی بیان]]، [[آزادی مطبوعات|آزادی رسانه]] و [[آزادی سیاسی|آزادی ابراز عقیده سیاسی]] بسیار مهم شمرده می‌شوند، تا مردم بتوانند با آگاهی کامل و بر اساس منافع و باورهای خود رأی بدهند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Judge in a Democracy|پیوند=https://books.google.com/books?id=3HX7mAbjGOYC&pg=PA27|نام=Aharon|نام خانوادگی=Barak|ناشر=Princeton University Press|شابک=978-0-691-12017-1}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Kelsen|first=Hans|date=1955-10|title=Foundations of Democracy|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/291036|journal=Ethics|volume=66|issue=1, Part 2|pages=1–101|doi=10.1086/291036|issn=0014-1704}}</ref> همچنین گفته شده که یکی از ویژگی‌های اساسی دموکراسی این است که همه رأی‌دهندگان بتوانند به صورت آزاد و کامل در زندگی جامعه خود مشارکت داشته باشند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Women and human development: the capabilities approach.|سال=2000|نام=Martha|نام خانوادگی=Nussbaum|ناشر=Cambridge New York: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-00385-8}}</ref> با توجه به تأکید دموکراسی بر [[قرارداد اجتماعی]] و [[اراده همگانی|اراده جمعی]] رای دهندگان، می‌توان آن را نوعی جمع‌گرایی سیاسی نیز دانست؛ چراکه دموکراسی نوعی حکومت است که در آن همه شهروندان واجد شرایط، به‌طور برابر در [[قانون‌گذاری]] نقش دارند. [[جمهوری|جمهوری‌ها]]، اگرچه اغلب با دموکراسی هم‌معنا پنداشته می‌شوند چون هر دو بر حکومت با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] تأکید دارند، اما لزماً دموکراتیک نیستند؛ چرا که [[جمهوری‌خواهی]] (ریپابلیکانیزم) مشخص نمی‌کند مردم چگونه باید حکومت کنند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Age of the Democratic Revolution: Political History of Europe and America, 1760–1800|سال=1959|پیوند=https://books.google.com/books?id=YGqYDwAAQBAJ|نام=R. R. Palmer|پیوند نویسنده=https://en.wikipedia.org/wiki/R._R._Palmer}}</ref> در معنای کلاسیک، واژه «جمهوری» هم شامل دموکراسی‌ها می‌شده و هم [[آریستوکراسی|آریستوکراسی‌]]<nowiki/>ها (حکومت نخبگان).<ref>Montesquieu, ''Spirit of Law'', Bk. II, ch. 2–3.</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The end of kings: a history of republics and republicans|سال=2000|پیوند=https://archive.org/details/endofkingshistor00ever|نام=William R|نام خانوادگی=Everdell|ناشر=Chicago: University of Chicago Press|شابک=978-0-226-22482-4}}</ref> اما در معنای امروزی، جمهوری یعنی حکومتی بدون [[پادشاه]]. بنابراین، یک کشور دموکراتیک می‌تواند جمهوری باشد (مثل فرانسه یا هند) یا [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] (مثل بریتانیا) که در آن پادشاه یا ملکه نقش نمادین دارد و قدرت واقعی در اختیار مردم و نمایندگان منتخب است. == تاریخچه == [[پرونده:Discurso funebre pericles.PNG|جایگزین=نقاشی پریکلس در حال ایراد خطابه‌ی تدفینی معروف او در برابر مجمع شهروندان آتنی|بندانگشتی|نقاشی اثر [[فیلیپ فولتز]]، هنرمند آلمانی قرن نوزدهم، [[پریکلس]] در حال ایراد [[خطابه‌ی تدفینی]] معروف او در برابر [[اککلسیا|مجمع شهروندان آتنی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pericles' Funeral Oration - Philipp von Foltz - The Athenaeum|نشانی=http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=131618|وبگاه=www.the-athenaeum.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref>]] [[مجالس دموکراتیک]] قدمتی به اندازه تاریخ بشر دارند و در طول تاریخ در جوامع مختلف دیده شده‌اند،<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> اما تا قرن نوزدهم، بیشتر چهره‌های سیاسی مهم با دموکراسی مخالف بودند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> نظریه‌پردازان جمهوری‌خواه دموکراسی را مناسب جوامع کوچک می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند هر چه اندازه یک واحد سیاسی بزرگ‌تر شود، احتمال اینکه حکومت به استبداد کشیده شود بیشتر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="Small State Foreign Policy"|سال=2017|پیوند=https://osf.io/7mrj9/|ناشر=Oxford Research Encyclopedia of Politics, Oxford University Press|شابک=978-0-19-022863-7}}</ref> در عین حال، واحدهای سیاسی کوچک هم در برابر تهاجم خارجی آسیب‌پذیر بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref> فیلسوف سیاسی «[[مونتسکیو|منتسکیو]]» گفته بود: «اگر یک جمهوری کوچک باشد، توسط نیروهای خارجی نابود می‌شود؛ اگر بزرگ باشد، از درون به دلیل نقص‌های داخلی سقوط می‌کند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Montesquieu: The Spirit of Laws: Book 9|نشانی=https://www.constitution.org/cm/sol_09.htm|تاریخ بازبینی=2025-06-17}}</ref> دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه جان هاپکینز، «دنیل دیودنی» می‌گوید ایالات متحده آمریکا با ایجاد حکومتی بزرگ همراه با نظام کنترل و تعادل (checks and balances)، راه‌حلی برای این دو مشکل (اندازه کوچک و بزرگ) ارائه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Bounding Power {{!}} Princeton University Press|نشانی=https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691138305/bounding-power|وبگاه=press.princeton.edu|تاریخ=2008-11-09|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Democratic Internationalism: An American Grand Strategy for a Post-exceptionalist Era {{!}} Council on Foreign Relations|نشانی=https://www.cfr.org/event/democratic-internationalism-american-grand-strategy-post-exceptionalist-era|وبگاه=www.cfr.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en|نام=C. F. R.|نام خانوادگی=Editors}}</ref> در عین حال، اشکال مختلفی از دموکراسی به‌طور طبیعی در جوامع مختلف جهان شکل گرفته‌اند، حتی در میان جوامعی که هیچ‌گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Iroquois in the American Revolution {{!}} WorldCat.org|نشانی=https://search.worldcat.org/title/194977|وبگاه=search.worldcat.org|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Dawn of Everything by David Graeber and David Wengrow review – inequality is not the price of civilisation|نشانی=https://www.theguardian.com/books/2021/oct/23/the-dawn-of-everything-by-david-graeber-and-david-wengrow-review-inequality-is-not-the-price-of-civilisation|کوشش=The Guardian|تاریخ=2021-10-23|تاریخ بازبینی=2025-06-17|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=David|نام خانوادگی=Priestland}}</ref>[[پرونده:Cleisthenes.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cleisthenes.jpg|بندانگشتی|280x280پیکسل|[[کلئیستنس]]، پدر [[دموکراسی آتنی]]]] === ریشه‌شناسی === ==== یونان و روم ==== همچنین ببینید: [[دموکراسی آتنی]] واژه دموکراسی نخستین‌بار در اندیشه سیاسی و فلسفی یونان باستان و به‌ویژه در شهر-دولت [[آتن]] در [[اروپای دوران باستان]] به کار رفت.<ref>{{Cite journal|last=Breiner|first=Peter|last2=Dunn|first2=John|date=1993-09|title=Democracy: The Unfinished Journey, 508 BC to AD 1993.|url=https://doi.org/10.2307/2074615|journal=Contemporary Sociology|volume=22|issue=5|pages=680|doi=10.2307/2074615|issn=0094-3061}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> این واژه از دو بخش یونانی تشکیل شده است: * dêmos به معنی «مردم (عادی)» * krátos به معنی «قدرت» یا «نیرو» بنابراین، «دموکراسی» به‌معنای «حکومت مردم» یا «قدرت در دست مردم» است.<ref>{{Cite journal|last=Descendre|first=Romain|date=2005-01-01|title=Diego Quaglioni. La Sovranità. Rome-Bari, Laterza (Biblioteca essenziale Laterza), 2004, 152 p., 10 €|url=https://doi.org/10.4000/laboratoireitalien.445|journal=Laboratoire italien|issue=5|pages=245–247|doi=10.4000/laboratoireitalien.445|issn=1627-9204}}</ref> در سال‌های ۵۰۸–۵۰۷ پیش از میلاد، با اصلاحات سیاسی [[کلئیستنس|کلیستنِس]] (Cleisthenes)، نوعی جدید از نظام حکومتی در آتن پایه‌گذاری شد که امروزه به عنوان اولین نمونه دموکراسی شناخته می‌شود. کلیستنس به همین دلیل به عنوان «پدر [[دموکراسی آتنی]]» شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Making of the West, Peoples and Cultures, A Concise History, Volume I: To 1740|سال=2007|ناشر=Boston and New York: Bedford/St. Martin's}}</ref> نخستین استفاده مستند از واژه «دموکراسی» در آثار نثری دهه ۴۳۰ پیش از میلاد دیده می‌شود، مانند کتاب «[[تاریخ هرودوت|تاریخ‌ها]]» اثر [[هرودوت]]. با این حال، نشانه‌هایی وجود دارد که واژه «دموکراسی» از چند دهه قبل رایج بوده است؛ مثلاً دو شهروند آتنی که در دهه ۴۷۰ پیش از میلاد به دنیا آمده بودند، نامشان دموکراتِس (Democrates) بود—که نشان از محبوبیت این اصطلاح سیاسی تازه در آن دوران دارد. نمایشنامه‌نویس معروف، [[آشیل]] (Aeschylus)، نیز در نمایشنامه التماس‌کنندگان ([[The Suppliants]]) که در حدود سال ۴۶۳ پیش از میلاد اجرا شد، به روشنی به مفهوم دموکراسی اشاره کرده و از «دست فرمانروای مردم» (demou kratousa cheir) سخن می‌گوید. پیش از آن، واژه‌ای که برای توصیف نظام سیاسی جدید آتن به کار می‌رفت، احتمالاً ایسونومیا ([[isonomia]]) بود، که به معنی برابری سیاسی است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Origins of Democracy in Ancient Greece|نام=Raaflaub|نام خانوادگی=Kurt A|صفحه‌ها=108, 109}}</ref> دموکراسی در آتن به شکل دموکراسی مستقیم اجرا می‌شد و دو ویژگی اصلی داشت: * انتخاب تصادفی (قرعه‌کشی) شهروندان عادی برای پر کردن مناصب اداری و قضایی (که تعدادشان محدود بود)،<ref>Aristotle Book 6</ref> * وجود مجمع قانون‌گذاری (اکلسیا) که از تمام شهروندان آتنی تشکیل می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Early State, Its Alternatives and Analogues|نشانی=https://www.socionauki.ru/book/early_state_en/|وبگاه=www.socionauki.ru|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در این مجمع، همه شهروندان واجد شرایط، حق داشتند سخنرانی کنند و رأی بدهند، و همین مجمع بود که قوانین شهر-دولت را تعیین می‌کرد. اما شرایط شهروندی در آتن محدودکننده بود و زنان، بردگان، بیگانگان مقیم (μέτοικοι / متویکوی) و جوانانی که به سن خدمت نظامی نرسیده بودند، واجد شرایط نبودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Women and Family in Athenian Law|نشانی=http://www.stoa.org/projects/demos/article_women_and_family?page=4|وبگاه=www.stoa.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Davies|first=John K.|date=1977|title=Athenian Citizenship: The Descent Group and the Alternatives|url=https://www.jstor.org/stable/3296866|journal=The Classical Journal|volume=73|issue=2|pages=105–121|issn=0009-8353}}</ref> در نتیجه، فقط حدود ۱ نفر از هر ۴ ساکن آتن، شهروند محسوب می‌شد. نکته جالب این است که مالکیت زمین شرط شهروندی نبود، برخلاف بسیاری از جوامع دیگر در دوران باستان.<ref>{{Cite journal|last=Manville|first=Philip Brook|date=1997-12-31|title=The Origins of Citizenship in Ancient Athens|url=https://doi.org/10.1515/9781400860838|doi=10.1515/9781400860838}}</ref> محدود شدن حق شهروندی به مردان بالغ آزاد، ارتباط نزدیکی با برداشت آن زمان از شهروندی داشت، زیرا در بیشتر جوامع باستان، حقوق شهروندی با تعهد به جنگیدن در ارتش گره خورده بود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Reproducing Athens: Menander's Comedy, Democratic Culture, and the Hellenistic City|سال=2009|نام=Susan Lape|ناشر=Princeton University Press|صفحه=4|شابک=978-1-4008-2591-2}}</ref> دموکراسی آتنی نه‌تنها مستقیم بود (از این نظر که تصمیم‌ها مستقیماً توسط مردم در مجمع عمومی گرفته می‌شد)، بلکه از این نظر هم مستقیم‌ترین شکل دموکراسی بود که مردم از طریق مجمع، شورای ۵۰۰ نفره ([[بوله|بولِه]]) و دادگاه‌ها، تمام فرایند سیاسی را در دست داشتند. بخش بزرگی از شهروندان به‌طور دائم در امور عمومی و حکومتی مشارکت فعال داشتند.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> با اینکه در آتن مفهومی به‌نام حقوق فردی به سبک مدرن وجود نداشت (یونانیان باستان حتی واژه‌ای معادل «حقوق» نداشتند<ref>{{Cite journal|date=2025-06-18|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1296157598|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>)، شهروندان آتنی از آزادی‌هایی برخوردار بودند— اما نه از راه مخالفت با حکومت، بلکه به این دلیل که در شهری زندگی می‌کردند که تحت سلطه هیچ قدرت خارجی نبود و خودشان هم تابع یا برده شخص یا حکومت دیگری محسوب نمی‌شدند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Encyclopedia of Democratic Thought|سال=2001|نام=P.|نام خانوادگی=Clarke|ناشر=Taylor & Francis|صفحه‌ها=194–201|شابک=978-0-415-19396-2|نام۲=J.|نام خانوادگی۲=Foweraker}}</ref> در واقع، آزادی در آتن به معنای مشارکت فعال در خودحکومتی بود، نه داشتن حقوق فردی تضمین‌شده به‌مانند دموکراسی‌های مدرن. در [[اسپارت]]، نوعی رأی‌گیری به نام [[رأی‌گیری امتیازی|رأی‌گیری]] [[رأی‌گیری امتیازی|امتیازی]] (دامنه‌ای یا range voting) از حدود ۷۰۰ پیش از میلاد وجود داشت. در اسپارت، مجمع عمومی شهروندان ([[اکلسیا]]) ماهی یک‌بار برگزار می‌شد و تمام مردان بالای ۲۰ سال می‌توانستند در آن شرکت کنند. در این مجمع، شهروندان رهبران را انتخاب می‌کردند و با رأی‌گیری صوتی (با فریاد زدن) نظر خود را اعلام می‌کردند. رأی‌گیری این‌گونه انجام می‌شد که هر گروه با صدای بلند حمایت خود را از نامزد مورد نظر فریاد می‌زد و تصمیم نهایی بر اساس شدت صدای جمعیت گرفته می‌شد. [[ارسطو]] این روش را «کودکانه» توصیف کرد و آن را با روش آتنی‌ها که از رأی‌گیری با سنگ‌ریزه (به عنوان رأی مخفی) استفاده می‌کردند، مقایسه نمود. با این حال، اسپارتی‌ها این روش را به دلیل سادگی آن انتخاب کردند و معتقد بودند که این کار از تبعیض، خرید رأی، یا تقلب که در انتخابات اولیه دموکراتیک رایج بود، جلوگیری می‌کند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Literacy in Ancient Sparta|سال=1979|نام=Terrence A. Boring|ناشر=Leiden Netherlands|شابک=978-90-04-05971-9}}</ref> [[پرونده:Austria Parlament Athena bw.jpg|جایگزین=تندیس آتنا، الهه نگهبان شهر آتن|بندانگشتی|تندیس [[آتنا]]، الهه نگهبان شهر [[آتن]]، در برابر [[ساختمان پارلمان اتریش]]. از اواخر قرن هجدهم، آتنا به‌طور گسترده به عنوان نمادی جهانی از آزادی و دموکراسی مورد استفاده قرار گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Athena|سال=2008|پیوند=https://books.google.com/books?id=kIiCAgAAQBAJ&q=Athena+and+Ares+Darmon&pg=PA163|نام=Susan|نام خانوادگی=Deacy|ناشر=London and New York: Routledge|صفحه‌ها=145–49|شابک=978-0-415-30066-7}}</ref>]] اگرچه [[جمهوری روم]] نقش مهمی در شکل‌گیری بسیاری از مفاهیم سیاسی دموکراتیک داشت، اما تنها اقلیتی از مردم روم شهروندانی بودند که حق رأی در انتخابات نمایندگان را داشتند. در این نظام، رأی افراد قدرتمند وزن بیشتری داشت، چون از سیستم [[رأی‌گیری وزنی]] استفاده می‌شد. در نتیجه، بیشتر مقامات بلندپایه—از جمله اعضای [[سنای روم|سنا]]—از میان چند خانواده ثروتمند و اشرافی انتخاب می‌شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=>Ancient Romefrom the Earliest Times to 476 A.D.|نشانی=http://annourbis.com/Ancient-Rome/8rome10.html|وبگاه=annourbis.com|بازبینی=2025-06-18}}</ref> [[سرنگونی پادشاهی روم]] و ایجاد جمهوری در قرن ششم پیش از میلاد، اولین نمونه شناخته‌شده در غرب از حکومتی بود که عمداً با هدف جمهوری بودن شکل گرفت، هرچند این [[جمهوری]]، از نظر دموکراسی مردمی بسیار محدود بود. با این حال، مدل حکومتی روم در طول قرون بعدی بر اندیشه‌های سیاسی بسیاری از متفکران تأثیر گذاشت.<ref>{{Cite journal|last=Schlesinger|first=Alfred C.|last2=Livy|date=1961|title=Livy, the Early History of Rome. Books I-V of the History of Rome from Its Foundation|url=https://doi.org/10.2307/4344555|journal=The Classical World|volume=54|issue=6|pages=190|doi=10.2307/4344555|issn=0009-8418}}</ref> ==== هند باستان ==== شهر وایشالی، پایتخت اتحادیه واججیکا (یا [[:en:Mahajanapadas|مهاجنپدها]] وریجی) در [[هند]]، یکی از نخستین نمونه‌های شناخته‌شده [[جمهوری]] در جهان به شمار می‌رود. این نظام سیاسی در حدود قرن ششم پیش از میلاد شکل گرفت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=India: Lonely planet Guide|سال=2007|پیوند=https://books.google.com/books?id=T7ZHUhSEleYC&q=Vaishali&pg=PA556|نام=Bindloss, Joe; Sarina Singh|صفحه=556|شابک=978-1-74104-308-2}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Students' Britannica India, Volumes 1-5|سال=2000|پیوند=https://books.google.com/books?id=DPP7O3nb3g0C&q=Vaishali&pg=PA208|نام=Dale|نام خانوادگی=Hoiberg|ناشر=Popular Prakashan|صفحه=208|شابک=978-0-85229-760-5|نام۲=Indu Ramchandani}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A history of India|سال=2004|پیوند=https://books.google.com/books?id=TPVq3ykHyH4C&q=Vaishali&pg=PA57|نام=Hermann|نام خانوادگی=Kulke|ناشر=Routledge|صفحه=57|شابک=978-0-415-32919-4|نام۲=Dietmar Rothermund}}</ref> ==== قاره آمریکا ==== فرهنگ‌های بومی قاره آمریکا نیز پیش از تماس با اروپایی‌ها، اشکالی از جامعه دموکراتیک را توسعه داده بودند. از جمله آن‌ها، کنفدراسیون [[ایروکوا|ایرُکوا]] (Iroquois Confederacy) بود که بین سال‌های ۱۴۵۰ تا ۱۶۶۰ (و برخی منابع می‌گویند حتی در سال ۱۱۴۲ میلادی<ref>{{Cite journal|date=2025-06-10|title=Democracy|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy&oldid=1294896971|journal=Wikipedia|language=en}}</ref>) شکل گرفته بود. این دموکراسی هنوز هم ادامه دارد و بسیاری آن را قدیمی‌ترین دموکراسی نمایندگی فعال جهان می‌دانند.<ref>{{Cite journal|last=Lightfoot|first=Sheryl R.|date=2021-12-01|title=Decolonizing Self-Determination: Haudenosaunee Passports and Negotiated Sovereignty|url=https://doi.org/10.1177/13540661211024713|journal=European Journal of International Relations|language=EN|volume=27|issue=4|pages=971–994|doi=10.1177/13540661211024713|issn=1354-0661}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Government|نشانی=https://www.haudenosauneeconfederacy.com/government/|وبگاه=Haudenosaunee Confederacy|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Communications}}</ref> ==== آفریقا ==== مقاله اصلی: [[گادا]] ([[:en:Gadaa|Gadaa]]) ==== قرون وسطی ==== در دوران قرون وسطی، بیشتر مناطق [[اروپا]] تحت سلطه [[روحانی|روحانیون]] کلیسا یا اشراف [[ارباب‌رعیتی|فئودال]] بودند. با این حال، در بخش‌هایی از اروپا و دیگر مناطق، شکل‌هایی از مجالس مشورتی یا انتخاباتی وجود داشت—هرچند معمولاً فقط بخش کوچکی از جمعیت در آن‌ها شرکت داشتند. در [[اسکاندیناوی]]، نهادهایی به نام "[[Thing|تینگ]]" ([[:en:Thing_(assembly)|Thing]]) وجود داشتند که از مردان آزاد تشکیل می‌شدند و توسط [[سخنگوی قانون]] (lawspeaker) اداره می‌شدند. این مجالس مسئول رسیدگی به مسائل سیاسی و قانونی بودند و نمونه‌های معروف آن ها شامل [[آلدینگ|آل‌تینگ]] (Althing) در ایسلند و [[لوگ‌تینگ]] (Løgting) در جزایر فارو است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=On Democracy: Second Edition|پیوند=https://books.google.com/books?id=d2osDwAAQBAJ&q=althing+democracy&pg=PR7|نام=Robert A.|نام خانوادگی=Dahl|ناشر=Yale University Press|شابک=978-0-300-23332-2}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Fladmark|first=J.M.|date=2015-11-17|title=Heritage and Identity|url=https://doi.org/10.4324/9781315793689|doi=10.4324/9781315793689}}</ref> در [[اروپای شرقی]]، نهادی مشابه به نام وچه ([[:en:Veche|Veche]]) وجود داشت که عملکردی مشابه "تینگ" داشت. از سال ۱۰۵۹ میلادی، در [[کلیسای کاتولیک]] رومی، [[پاپ]] از طریق [[کنکلاو پاپ|کنکلُاو]] (جلسه انتخاب پاپ) که از کاردینال‌ها تشکیل می‌شود، انتخاب می‌گردد—شکلی از رأی‌گیری در نهاد دینی. نخستین پارلمان مستند در اروپا [[کورتس لئون]] (Cortes of León) در اسپانیا است که در سال ۱۱۸۸ توسط [[آلفونسوی نهم، پادشاه لئون|آلفونسوی نهم]] تأسیس شد. این مجلس در زمینه‌های مالیات، امور خارجی و قانون‌گذاری اختیار داشت—گرچه نقش دقیق آن هنوز مورد بحث است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان="The Cortes and Taxation". The Cortes of Castile-León, 1188-1350|سال=1989|نام=Joseph F.|نام خانوادگی=O'Callaghan|ناشر=University of Pennsylvania Press|صفحه‌ها=130-151|شابک=978-1-5128-1957-1}}</ref> [[جمهوری راگوسا|جمهوری راگوزا]] که در سال ۱۳۵۸ تأسیس شد و در اطراف شهر [[دوبروونیک]] متمرکز بود، تنها به اشراف‌زادگان مرد حق نمایندگی و رأی‌دادن می‌داد. دولت‌شهرها و حکومت‌های مختلف ایتالیایی نیز شکل‌هایی از حکومت جمهوری داشتند. برای نمونه، [[جمهوری فلورانس]] که در سال ۱۱۱۵ بنیان‌گذاری شد، توسط نهادی به نام «[[سیگنوریا]]» اداره می‌شد که اعضای آن از طریق [[قرعه‌کشی]] انتخاب می‌شدند. در [[فریزیای]] (Frisia) قرون دهم تا پانزدهم، که جامعه‌ای به‌طور مشخص غیر فئودالی بود، حق رأی در امور محلی و انتخاب مقامات ناحیه‌ای بر اساس اندازه زمین افراد تعیین می‌شد. منشور «[[کوروکان فوگا]]» [[امپراتوری مالی]] را به دودمان‌های حاکم تقسیم می‌کرد که در مجمع بزرگی به نام «گبارا» نماینده داشتند. با این حال، این منشور، امپراتوری مالی را بیشتر شبیه به یک [[پادشاهی مشروطه|سلطنت مشروطه]] کرده بود تا یک [[جمهوری دموکراتیک]]. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The oldest constitution in the world|نشانی=http://www.jpic-jp.org/a/the-oldest-constitution-in-the-world|وبگاه=www.jpic-jp.org|بازبینی=2025-06-18}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|عنوان=The World Won’t Listen: The Mande “Hunters’ Oath” and Human Rights in Translation|نشانی=https://humanityjournal.org/issue13-2/the-world-wont-listen-the-mande-hunters-oath-and-human-rights-in-translation/|وبگاه=Humanity Journal|تاریخ=2022-09-27|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref> [[پرونده:Magna Carta (British Library Cotton MS Augustus II.106).jpg|جایگزین=منشور کبیر در سال ۱۲۱۵ میلادی|بندانگشتی|[[منشور کبیر]] در سال ۱۲۱۵ میلادی. به امضای [[جان انگلستان]] رسید و پایه نخستین دموکراسی مدرن بود]] [[مجلس انگلستان|پارلمان انگلستان]] ریشه در محدودیت‌هایی داشت که در [[منشور کبیر]] (مگنا کارتا) در سال ۱۲۱۵ بر قدرت پادشاهان اعمال شد. این منشور به‌طور صریح از برخی حقوق اتباع پادشاه حمایت می‌کرد و به‌طور ضمنی زمینه‌ساز شکل‌گیری حق «[[قرار احضار زندانی|حبس بدنی]]» (habeas corpus) در انگلستان شد؛ قانونی که از آزادی فردی در برابر زندانی شدن غیرقانونی محافظت کرده و حق اعتراض به بازداشت را تضمین می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magna Carta an introduction|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/articles/magna-carta-an-introduction|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> نخستین مجلس ملی نمایندگان در [[انگلستان]]، [[پارلمان سیمون دو مونتفورت]] در سال ۱۲۶۵ بود.<ref>{{Cite journal|last=Ambler|first=Sophie|date=2014-03-20|title=The First English Revolution: Simon de Montfort, Henry III and the Barons’ War, by Adrian Jobson|url=https://doi.org/10.1093/ehr/ceu038|journal=The English Historical Review|volume=129|issue=537|pages=427–429|doi=10.1093/ehr/ceu038|issn=0013-8266}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Simon de Montfort: The turning point for democracy that gets overlooked|نشانی=https://www.bbc.com/news/magazine-30849472|کوشش=BBC News|تاریخ=2015-01-19|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en-GB}}</ref> ظهور روند ارائه [[دادخواست|دادخواست‌ها]]، از نخستین شواهد استفاده از پارلمان به‌عنوان بستری برای بیان نارضایتی‌های عمومی مردم عادی به‌شمار می‌رود. با این حال، قدرت تشکیل پارلمان همچنان در اختیار و صلاحدید پادشاه باقی مانده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> مطالعات، ظهور نهادهای پارلمانی در اروپا در دوران قرون وسطی را با تمرکز جمعیت شهری و شکل‌گیری طبقات جدیدی مانند صنعتگران<ref>{{Cite journal|last=Abramson|first=Scott F.|last2=Boix|first2=Carles|date=2019-10|title=Endogenous Parliaments: The Domestic and International Roots of Long-Term Economic Growth and Executive Constraints in Europe|url=https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/article/abs/endogenous-parliaments-the-domestic-and-international-roots-of-longterm-economic-growth-and-executive-constraints-in-europe/B63A21E808FB1EAF4FD71832237356C3|journal=International Organization|language=en|volume=73|issue=4|pages=793–837|doi=10.1017/S0020818319000286|issn=0020-8183}}</ref> مرتبط دانسته‌اند، همچنین حضور اشراف و نخبگان مذهبی نیز در این روند مؤثر بوده است.<ref>{{Cite journal|last=Møller|first=Jørgen|date=2014-12|title=Why Europe Avoided Hegemony: A Historical Perspective on the Balance of Power|url=https://academic.oup.com/isq/article-lookup/doi/10.1111/isqu.12153|journal=International Studies Quarterly|language=en|volume=58|issue=4|pages=660–670|doi=10.1111/isqu.12153}}</ref> پژوهشگران همچنین پیدایش حکومت‌های نمایندگی را به پراکندگی سیاسی نسبی اروپا نسبت داده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Gary W.|date=2017-09|title=Political Institutions, Economic Liberty, and the Great Divergence|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/political-institutions-economic-liberty-and-the-great-divergence/BF095246D91A9729C1A575B9A6706C95|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=77|issue=3|pages=724–755|doi=10.1017/S0022050717000729|issn=0022-0507}}</ref> دانشمند علوم سیاسی، [[دیوید استسویج]]، پراکندگی سیاسی اروپا و دموکراتیزه شدن تدریجی آن را به نحوه فروپاشی امپراتوری روم مرتبط می‌داند: سرزمین‌های رومی توسط گروه‌های کوچک و پراکنده قبایل ژرمنی فتح شدند و این امر به ایجاد واحدهای سیاسی کوچک‌تری انجامید که در آن‌ها حاکمان نسبتاً ضعیف بودند و برای مقابله با تهدیدهای خارجی نیازمند رضایت مردمان تحت حکومت خود بودند.<ref>{{Cite journal|last=Stasavage|first=David|date=2016-05-11|title=Representation and Consent: Why They Arose in Europe and Not Elsewhere|url=https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-polisci-043014-105648|journal=Annual Review of Political Science|language=en|volume=19|issue=Volume 19, 2016|pages=145–162|doi=10.1146/annurev-polisci-043014-105648|issn=1094-2939}}</ref> در [[لهستان]]، [[دموکراسی اشرافی]] ([[:en:Golden_Liberty|Golden Liberty]]) با افزایش فعالیت [[شلختا|اشراف]] میانی مشخص می‌شد؛ اشرافی که می‌خواستند سهم بیشتری در اعمال قدرت به دست آورند، حتی به قیمت کاهش نفوذ بزرگان (مگناتها). مگناتها مهم‌ترین مناصب حکومتی (دینی و غیر‌دینی) را در اختیار داشتند و در شورای سلطنتی ــ که بعدها به سنا تبدیل شد ــ حضور می‌یافتند. اهمیت فزاینده اشراف میانی بر شکل‌گیری نهاد «سیمیک» (مجمع محلی) تأثیر گذاشت؛ نهادی که به تدریج حقوق بیشتری به دست آورد. در قرن پانزدهم و نیمه اول قرن شانزدهم، [[سیم (مجلس لهستان)|سیمیک‌ها]] قدرت بیشتری یافتند و به مهم‌ترین نهادهای قدرت محلی تبدیل شدند. در سال ۱۴۵۴، [[کازیمیر چهارم یاگیلون]] در «فرمان‌نامه‌های نیه‌شاوا» ([[:en:Nieszawa_Statutes|Nieszawa Statutes]]) حق تصمیم‌گیری درباره مالیات‌ها و بسیج عمومی را به سیمیک‌ها واگذار کرد. او همچنین تعهد داد که بدون رضایت آن‌ها، قانون جدیدی وضع نکند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=A Concise History of Poland (3rd ed.)|سال=January 2019|نام=Jerzy|نام خانوادگی=Lukowski|ناشر=Cambridge University Press|شابک=978-1-108-33399-3|نام۲=Hubert|نام خانوادگی۲=Zawadzki}}</ref> ==== دوران مدرن ==== ===== دوره آغازین مدرن ===== در انگلستان قرن هفدهم، [[:en:Magna_Carta#17th%E2%80%9318th_centuries|توجه تازه‌ای به منشور کبیر]] (مگنا کارتا) جلب شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=From legal document to public myth: Magna Carta in the 17th century|نشانی=https://www.bl.uk/magna-carta/videos/from-legal-document-to-public-myth-magna-carta-in-the-17th-century|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پارلمان انگلستان در سال ۱۶۲۸ «دادخواست حقوق» ([[:en:Petition_of_Right|Petition of Right]]) را تصویب کرد که برخی آزادی‌ها را برای شهروندان تضمین می‌کرد. [[جنگ‌های داخلی انگلستان|جنگ داخلی انگلستان]] (۱۶۴۲–۱۶۵۱) میان پادشاه و پارلمانی الیگارشیک اما منتخب رخ داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> در همین دوران، ایده حزب سیاسی شکل گرفت و گروه‌هایی در [[مناظرات پاتنی]] در سال ۱۶۴۷ درباره حق نمایندگی سیاسی به بحث پرداختند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Putney debates|نشانی=https://www.bl.uk/taking-liberties/articles/putney-debates|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> پس از آن، دوران [[حکومت محافظه‌کار]] ([[:en:The_Protectorate|The Protectorate]]) (۱۶۵۳–۱۶۵۹) و [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|بازگشت سلطنت]] [[بازگردانی پادشاهی انگلستان|انگلستان]] در سال ۱۶۶۰ نوعی حاکمیت خودکامه‌تر را بازگرداند، هرچند پارلمان در سال ۱۶۷۹ «قانون حبس بدنی» ([[:en:Habeas_Corpus_Act_1679|Habeas Corpus Act 1679]]) را تصویب کرد که سنت منع بازداشت بدون دلیل یا مدرک کافی را تقویت نمود. پس از [[انقلاب شکوهمند]] ۱۶۸۸، [[اعلامیه حقوق ۱۶۸۹|منشور حقوق ۱۶۸۹]] تصویب شد که برخی حقوق و آزادی‌ها را به‌طور قانونی تثبیت کرد و همچنان معتبر است. این منشور برگزاری انتخابات منظم، آزادی بیان در پارلمان، و محدود کردن قدرت پادشاه را الزامی کرد و تضمین نمود که برخلاف بیشتر نقاط اروپا در آن زمان، [[پادشاهی مطلقه|حکومت مطلقه سلطنتی]] در انگلستان شکل نگیرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Britains unwritten constitution|نشانی=http://www.bl.uk/magna-carta/articles/britains-unwritten-constitution|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. GOVERNMENT > Introduction to the U.S. System > Democracy Papers|نشانی=http://www.ait.org.tw/infousa/zhtw/DOCS/Demopaper/dmpaper2.html|وبگاه=www.ait.org.tw|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=En}}</ref> تاریخ‌نگاران اقتصادی، [[داگلاس نورث]] و [[بری وینگست]]، نهادهای ایجادشده پس از انقلاب شکوهمند را موفقیتی چشمگیر در مهار قدرت دولت و تضمین حقوق مالکیت توصیف کرده‌اند.<ref>{{Cite journal|last=North|first=Douglass C.|last2=Weingast|first2=Barry R.|date=1989-12|title=Constitutions and Commitment: The Evolution of Institutions Governing Public Choice in Seventeenth-Century England|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-economic-history/article/abs/constitutions-and-commitment-the-evolution-of-institutions-governing-public-choice-in-seventeenthcentury-england/2E0D2B2D3490BE5C556D836ACB096362|journal=The Journal of Economic History|language=en|volume=49|issue=4|pages=803–832|doi=10.1017/S0022050700009451|issn=1471-6372}}</ref> [[پرونده:John Locke.jpg|جایگزین=جان لاک نظریه قرارداد اجتماعی توماس هابز را گسترش داد و مفاهیمی چون حقوق طبیعی، حق مالکیت خصوصی، و اصل رضایت مردم از حکومت را توسعه داد.|بندانگشتی|[[جان لاک]] [[قرارداد اجتماعی|نظریه قرارداد اجتماعی]] [[توماس هابز]] را گسترش داد و مفاهیمی چون [[حقوق طبیعی و قانونی|حقوق طبیعی]]، [[حق مالکیت|حق مالکیت خصوصی]]، و اصل [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم از حکومت]] را توسعه داد. اندیشه‌های او امروزه پایه‌های ایدئولوژیک [[لیبرال دموکراسی|دموکراسی‌های لیبرال]] را شکل می‌دهند.]] علاقه‌ی تازه به منشور کبیر، جنگ داخلی انگلستان و انقلاب شکوهمند در قرن هفدهم، زمینه‌ساز رشد [[فلسفه سیاسی]] در جزایر بریتانیا شد. [[توماس هابز]] نخستین فیلسوفی بود که نظریه‌ای دقیق از [[قرارداد اجتماعی]] را مطرح کرد. او در کتاب «[[لویاتان (کتاب)|لویاتان]]» (۱۶۵۱) نظریه‌پردازی کرد که انسان‌ها در [[وضع طبیعی|وضعیت طبیعی]]، زندگی‌هایی «تنها، فقیر، زننده، خشن و کوتاه» دارند و در حال [[جنگ همه علیه همه|جنگ همگان با همگان]] هستند. به باور هابز، برای جلوگیری از این وضعیت آنارشی، انسان‌ها باید حقوق خود را به قدرتی مقتدر و اقتدارگرا واگذار کنند. به بیان دیگر، هابز طرفدار سلطنت مطلقه بود که از دید او بهترین شکل حکومت به‌شمار می‌رفت. مدتی بعد، فیلسوف و پزشک، [[جان لاک]]، تفسیر متفاوتی از نظریه قرارداد اجتماعی ارائه داد. او در کتاب «[[دو رساله درباره حکومت]]» (۱۶۸۹) نوشت که همه انسان‌ها دارای حقوقی طبیعی و غیرقابل سلب هستند؛ از جمله حق زندگی، آزادی و مالکیت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Two Treatises of Government|نام=John|نام خانوادگی=Locke|ناشر=Cambridge, NY: Cambridge University Press|شابک=978-0-521-35448-6|فصل=87, 123, 209, 222|پیوند فصل=https://archive.org/details/twotreatisesofgo00john/page/}}</ref> از نگاه لاک، انسان‌ها داوطلبانه گرد هم می‌آیند تا دولتی تشکیل دهند که وظیفه‌اش دفاع از این حقوق باشد. لاک به‌ویژه بر حق مالکیت تأکید داشت و آن را هدف اصلی دولت می‌دانست.<ref>Locke, John. ''Two Treatises on Government: a Translation into Modern English''. Quote: "Government has no other end, but the preservation of property. There is no practical alternative to majority political rule %E2%80%93 i.e., to take the consent of the majority as the act of the whole and binding every individual." Google Books</ref> او همچنین باور داشت که [[مشروعیت]] دولت تنها زمانی برقرار است که با [[رضایت حکومت‌شوندگان|رضایت مردم]] همراه باشد. به باور لاک، مردم [[حق انقلاب|حق]] [[حق انقلاب|انقلاب]] دارند علیه دولتی که به منافع آنان آسیب می‌زند یا به حکومتی استبدادی تبدیل می‌شود. هرچند آثار لاک در زمان زندگی‌اش چندان مورد توجه قرار نگرفتند، اما امروزه از آن‌ها به‌عنوان اسناد بنیادین اندیشه [[لیبرالیسم|لیبرال]] یاد می‌شود. این آثار تأثیری عمیق بر رهبران [[انقلاب آمریکا]] و بعدها [[انقلاب فرانسه]] گذاشتند.<ref>{{Cite journal|last=Curti|first=Merle|date=1937|title=The Great Mr. Locke: America's Philospher, 1783-1861|url=https://www.jstor.org/stable/3818115|journal=The Huntington Library Bulletin|issue=11|pages=107–151|doi=10.2307/3818115|issn=1935-0708}}</ref> چارچوب لیبرال دموکراتیکی که لاک ترسیم کرد، همچنان رایج‌ترین شکل دموکراسی در جهان به‌شمار می‌رود. در جمهوری‌های قزاقی اوکراین در قرون شانزدهم و هفدهم، از جمله [[دولت قزاقی هتمانات]] (Cossack Hetmanate) و منطقه [[زاپوریژیان سیچ]] (Zaporozhian Sich)، بالاترین مقام یعنی «[[:en:Hetman_of_Zaporizhian_Cossacks|هتمان]]» توسط نمایندگانی از نواحی مختلف کشور انتخاب می‌شد. در آمریکای شمالی، حکومت نمایندگی برای نخستین‌بار در [[جیمزتاون (ویرجینیا)|جیمزتاونِ ویرجینیا]] با برگزاری انتخابات «[[مجلس برگِس‌ها]]» (پیش‌درآمد [[مجمع عمومی ویرجینیا]]) (House of Burgesses) در سال ۱۶۱۹ آغاز شد. [[پیوریتن‌ها|پیوریتن‌های]] انگلیسی که از سال ۱۶۲۰ مهاجرت کردند، مستعمراتی در نیوانگلند بنیان نهادند که اداره محلی آن‌ها به‌شکلی دموکراتیک صورت می‌گرفت.<ref>{{Cite journal|date=2025-06-01|title=Democracy in America|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Democracy_in_America&oldid=1293359739|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> هرچند قدرت واقعی این مجامع محلی در طول [[تاریخ مستعمراتی ایالات متحده|دوران استعمار]] به‌شدت متغیر بود، اما از نظر رسمی تنها اختیارات محدودی داشتند، چرا که قدرت نهایی در دست تاج‌وتخت و پارلمان بریتانیا بود. پیوریتن‌ها ([[زائران (مستعمره پلیموت)|پدران زائر]])، [[باپتیست|باپتیست‌ها]] و [[کوئیکرها|کوئیکرهایی]] که این مستعمرات را بنیان نهادند، ساختار دموکراتیک جماعت‌های مذهبی خود را به اداره دنیوی جوامع‌شان نیز تعمیم دادند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Story of America: Freedom and Crisis from Settlement to Superpower|سال=2002|نام=Allen Weinstein and David Rubel|ناشر=DK Publishing, Inc., New York|صفحه=61|شابک=978-0-7894-8903-6}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=History of Religion in the United States|سال=1960|نام=Clifton E.|نام خانوادگی=Olmstead|ناشر=Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ|صفحه‌ها=63–65, 74–75, 102–05, 114–15}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Plymouth Colony Legal Structure|نشانی=http://www.histarch.illinois.edu/plymouth/ccflaw.html|وبگاه=www.histarch.illinois.edu|بازبینی=2025-06-18}}</ref> ===== قرن‌های هجدهم و نوزدهم ===== [[:en:First_Parliament_of_Great_Britain|نخستین پارلمان بریتانیای کبیر]] در سال ۱۷۰۷ پس از اتحاد [[پادشاهی انگلستان]] و [[پادشاهی اسکاتلند]] بر اساس [[مصوبه‌های ۱۷۰۷ اتحاد انگلستان و اسکاتلند|قوانین اتحاد]] (Acts of Union) تشکیل شد. دو سند کلیدی از [[قانون اساسی بریتانیا|قانون اساسی نانوشته بریتانیا]]، یعنی «[[اعلامیه حقوق ۱۶۸۹|اعلامیه حقوق]]» انگلستان (۱۶۸۹) ـ که در منشور حقوق همان سال نیز بازنویسی شد ـ و «[[قانون ادعای حق ۱۶۸۹|مطالبه حقوق]]» اسکاتلند (۱۶۸۹)، جایگاه پارلمان را به‌عنوان عالی‌ترین نهاد قانون‌گذاری تثبیت کردند و اعلام داشتند که «انتخاب اعضای پارلمان باید آزادانه انجام شود».<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Democracy's Privileged Few. Legislative Privilege and Democratic Norms in the British and American Constitutions|سال=2007|نام=Josh|نام خانوادگی=Chavetz|ناشر=Yale University Press|صفحه=274}}</ref> با این حال، تنها مردان صاحب‌ملک حق رأی داشتند که در سال ۱۷۸۰ تنها حدود ۳٪ از جمعیت را شامل می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=The National Archives - Homepage|نشانی=https://www.nationalarchives.gov.uk/education/resources/citizenship/|وبگاه=The National Archives|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-GB|نام=The National|نام خانوادگی=Archives}}</ref> نخستین فرد شناخته‌شده بریتانیایی با اصل و نسب [[پراکندگی آفریقایی‌ها|آفریقایی]] که در یک انتخابات عمومی رأی داد، [[ایگنیشس سانچو]] بود که در سال‌های ۱۷۷۴ و ۱۷۸۰ در انتخابات شرکت کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Record of Ignatius Sancho's vote in the general election, October 1774|نشانی=https://www.bl.uk/collection-items/record-of-ignatius-sanchos-vote-in-the-general-election-october-1774|وبگاه=The British Library|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در دوران «[[عصر آزادی]]» در سوئد (۱۷۱۸ تا ۱۷۷۲)، [[حقوق مدنی]] گسترش یافت و قدرت از پادشاه به پارلمان منتقل شد.<ref>{{Cite journal|date=2007-12-01|title=Chisholm, Hugh, (22 Feb. 1866–29 Sept. 1924), Editor of the Encyclopædia Britannica (10th, 11th and 12th editions)|url=https://doi.org/10.1093/ww/9780199540884.013.u194658|journal=Who Was Who|publisher=Oxford University Press}}</ref> دهقانان مالیات‌دهنده در پارلمان نماینده داشتند، هرچند تأثیر آن‌ها اندک بود، اما افراد عادی که مالکیت مشمول مالیات نداشتند، از حق رأی برخوردار نبودند. ایجاد جمهوری کوتاه‌عمر [[جمهوری کورس|کورس]] [[جمهوری کورس|(Corsican Republic)]] در سال ۱۷۵۵ یکی از نخستین تلاش‌ها برای تدوین یک [[قانون اساسی]] دموکراتیک بود؛ بر اساس این قانون، همه مردان و زنان بالای ۲۵ سال حق رأی داشتند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The ungovernable rock: a history of the Anglo-Corsican Kingdom and its role in Britain's Mediterranean strategy during the Revolutionary War, 1793–1797|سال=1985|نام=Gregory|نام خانوادگی=Desmond|ناشر=London: Fairleigh Dickinson University Press|صفحه=31|شابک=978-0-8386-3225-3}}</ref> [[قانون اساسی کورس]] نخستین سندی بود که بر اصول [[عصر روشنگری]] استوار بود و حق رأی زنان را در بر می‌گرفت؛ چیزی که در بسیاری از دموکراسی‌های دیگر تا قرن بیستم محقق نشد. == مفهوم دموکراسی == از دیدگاه [[نظریه پردازان سیاسی]] مفاهیم متنوعی برای دموکراسی وجود دارد. * از دیدگاه تقلیل‌گرایی یا مینیمالیسم،<ref>Joseph Schumpeter, (1950). ''Capitalism, Socialism, and Democracy''. Harper Perennial. {{ISBN|0-06-133008-6|en}}.</ref> دموکراسی سیستم حکومتی است که در آن شهروندان به گروهی از رهبران سیاسی حق حکومت را از طریق [[انتخابات]] دوره‌ای اعطا می‌کنند. این نظریه [[حکومت]] چند تنی و [[پلیارشی]] (Polyarchy) نیز نامیده می‌شود. * مفهوم جمعی (Aggregative) دموکراسی<ref>Anthony Downs, (1957). ''An Economic Theory of Democracy''. Harpercollins College. {{ISBN|0-06-041750-1|en}}.</ref> اذعان دارد که [[حکومت]] باید به تدوین [[قوانین]] و سیاست‌هایی بپردازد که بسیار نزدیک به نظرات میانه مردم، یعنی نیمه‌ای در سمت راست و نیمه‌ای در سمت چپ باشد. * [[مردم‌سالاری شورایی]] (Deliberative) بر مبنای این اصل [[استوار]] است که دموکراسی حکومت با بحث می‌باشد. دموکرات‌های [[شورا]]یی ادعا می‌کنند که قوانین و سیاست‌ها می‌باید بر مبنای استدلال‌هایی باشد که تمام [[شهروندی|شهروندان]] بتوانند آن را بپذیرند. پهنه [[سیاست]] باید جایی باشد که رهبران و شهروندان در آن به مباحثه پرداخته، به یکدیگر گوش فراداده و نظرات خود را تغییر می‌دهند. * مفاهیم فوق به دموکراسی از طریق نمایندگان آن‌ها اشاره دارد: [[دموکراسی مستقیم]] (Direct) می‌گوید که شهروندان باید مستقیماً و نه از طریق نمایندگان خود در ایجاد قوانین و سیاست‌ها مشارکت داشته باشند. فعالیت سیاسی به خودی خود ارزشمند بوده، موجب اجتماعی شدن و فرهیختگی شهروندان شده و مشارکت مردمی می‌تواند نخبگان توانمند را ارزیابی کند؛ و از همه مهم‌تر اینکه شهروندان در حقیقت بر خود حکومت نمی‌کنند. مگر آنکه خودشان مستقیماً قوانین و سیاست‌ها را تصمیم‌گیری کرده باشند. * مفهوم دیگر دموکراسی، تساوی سیاسی بین تمام شهروندان است. این مفهوم به جوامعی اشاره دارد که در آن‌ها عرف، روش و الگوهایی وجود دارد که به‌عنوان راهنماهایی به سوی تساوی قدرت سیاسی تلقی می‌شوند. اولین و مهم‌ترین این عرف‌های اجتماعی عبارت از رخداد منظم، آزاد و آشکار انتخابات بوده و به منظور انتخاب نمایندگانی است که پس از انتخاب شدن مدیریت کل یا عمده سیاست‌های عمومی جامعه را عهده‌دار می‌شوند. در این دیدگاه، اشکال دموکراسی این است که اکثریت رای‌دهندگان برای سیاست تصمیم می‌گیرند نه اکثریت مردم و بنابراین راه بحث دربارهٔ اجباری شدن مشارکت سیاسی مثل رأی دادن اجباری را باز می‌نماید؛ و نیز اشخاص با [[پشتوانه مالی]] بیشتر امکان اثرگذاری بیشتری در جامعه در مبارزات انتخاباتی داشته و بنابراین ممکن است قوانینی برای شفاف سازی منابع مالی در اختیار نامزدهای انتخاباتی مورد نیاز باشد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Campaign_finance_reform</ref> == گونه‌های دموکراسی == {{دموکراسی}} * [[دموکراسی جفرسونی]] * [[دموکراسی نمایندگی]] دموکراسی [[نمایندگی]] به این معناست که تصمیمات مربوط به جامعه، نه به‌دست اعضای آن، بلکه توسط افراد ویژه‌ای که مردم برگزیده‌اند؛ گرفته می‌شود. شکل‌های گوناگون دموکراسی نمایندگی در بسیاری از سازمان‌ها هم وجود دارد. * [[نظام چندحزبی|دموکراسی نمایندگی چندحزبی]]: نظام‌های دموکراسی نمایندگی [[چندحزبی]] در هر یک یا همه این سطوح، هنگامی که رأی‌دهندگان بتوانند از میان چند حزب در فرایند سیاسی یکی را گزینش کنند، یافت می‌شود. ملت‌هایی که شیوه دموکراسی چندحزبی را برگزیده‌اند و در آن توده جمعیت بزرگ‌سال از حق رأی در سطوح گوناگون برخوردار است، معمولاً [[لیبرال دموکراسی]] نامیده می‌شوند. [[ایالات متحده آمریکا]]، کشورهای [[اروپای غربی]]، [[ژاپن]]، [[استرالیا]]، [[نیوزیلند]] و [[هند]] در دسته دموکراسی‌های لیبرال قرار می‌گیرند. * [[نظام تک‌حزبی|دموکراسی نمایندگی تک‌حزبی]]: بعضی از کشورها مانند [[چین]]، با این که در آن‌ها تنها یک [[حزب]] وجود دارد؛ خود را دموکراسی می‌دانند.{{مدرک|در چین به صورت رسمی چند حزب وجود دارد.}} در این کشورها، در حالی که رأی‌دهندگان امکان انتخاب از میان احزاب گوناگون را ندارند، انتخابات وجود دارد که از راه آن‌ها نمایندگان در سطوح گوناگون محلی و ملی تعیین می‌شوند. این کشورها در دسته «''دموکراسی نمایندگی یک حزبی»'' قرار دارند. اصلی که معمولاً در دموکراسی نمایندگی یک حزبی وجود دارد این است که حزب واحد اراده فراگیر اجتماع را بیان می‌کند. به نظر [[مارکسیسم|مارکسیست‌ها]]، احزاب در دموکراسی‌های لیبرال نماینده منافع [[طبقه اجتماعی|طبقات اجتماعی]] گوناگون هستند. در جوامع [[کمونیسم|کمونیستی]]، تنها یک حزب ضروری شمرده می‌شود؛ بنابراین رأی‌دهندگان، نه از میان احزاب، بلکه از میان نامزدهای انتخاباتی که سیاست‌های گوناگونی دارند؛ نمایندگان خودشان را انتخاب می‌کنند. * [[دموکراسی مشارکتی]]: در دموکراسی مشارکتی یا دموکراسی مستقیم، تصمیمات به‌طور جمعی به‌دست افراد گرفته می‌شد. این نخستین گونه دموکراسی بود که در [[یونان باستان]] یافت می‌شد. [[اقلیت]] کوچکی از جامعه که [[شهروند]] نامیده می‌شدند، برای بررسی سیاست‌ها و گرفتن تصمیمات مهم به‌طور منظم گرد هم می‌آمدند. دموکراسی مشارکتی در جوامع امروزی، که توده مردم از حقوق سیاسی بهره‌مندند و برای همه امکان مشارکت فعالانه نیست؛ بسیار محدود است. برخی جنبه‌های [[دموکراسی مشارکتی]] هنوز هم کاربرد دارند و سازمان‌های زیادی در این‌گونه جوامع از این شیوه استفاده می‌کنند. برگزاری [[همه‌پرسی]] در سطح ملی برای مسائل مورد اختلاف؛ نمونه‌ای از دموکراسی مشارکتی است. * [[شبه‌دموکراسی]]: شبه دموکراسی حکومتی است که هرچند در آن مردم حکومت ندارند؛ اما برخی نهادهای دموکراتیک وجود دارند. اگرچه سیاست این‌گونه حکومت‌ها به ظاهر دموکراتیکی است ولی در عمل نهادهای دموکراتیک، خواست مردم را اجرا نمی‌کنند. [[پرونده:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Elizabeth_II_greets_NASA_GSFC_employees,_May_8,_2007_edit.jpg|بندانگشتی|298x298پیکسل|[[الیزابت دوم]]، نمونه‌ای از [[پادشاهی مشروطه]]]] == دسته‌بندی نظام‌های دموکراتیک == در [[علوم سیاسی]]، نظام‌های دموکراتیک معمولاً به چهار گروه دسته‌بندی می‌شوند: # [[نظام ریاستی]] # [[نظام پارلمانی]] # [[نظام نیمه‌ریاستی|نظام نیمه ریاستی]] # نظام نیمه پارلمانی تفاوت اصلی بین نظام‌های پارلمانی و ریاستی، در چگونگی توزیع قدرت بین دو نهاد پارلمان و ریاست جمهوری است. تفاوت این چهار نوع نظام سیاسی به شرح جدول زیر است:<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=عمار ملکی-استادیار علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۹۵|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/blog-viewpoints-38899960|عنوان=آیا رئیس‌جمهور آمریکا قدرتمندترین رئیس‌جمهور جهان است؟}}</ref> {| class="wikitable" |'''نوع نظام''' |'''رئیس حکومت''' |'''رئیس دولت''' |'''نمونه''' |- |[[نظام ریاستی|ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |رئیس‌جمهور انتخابی |آمریکا - [[کره جنوبی]] |- |[[نیمه ریاستی]] |رئیس‌جمهور انتخابی |[[نخست‌وزیر]] |[[فرانسه]] - [[اوکراین]] |- |[[پارلمانی]] |[[پادشاهی مشروطه]] یا رئیس‌جمهور انتصابی |نخست‌وزیر |[[بریتانیا]] - [[آلمان]] |- |[[نیمه پارلمانی]] |رئیس‌جمهور انتخابی (مقام تشریفاتی با قدرت محدود) |نخست‌وزیر |[[اتریش]] - [[فنلاند]] |} دسته‌بندی چهارگانه فوق اگر چه برای تشخیص تفاوت‌های اصلی نظام‌های سیاسی مفید است اما نمی‌تواند تفاوت میان کشورها در هر گروه را نشان دهد؛ مثلاً با دسته‌بندی فوق نمی‌توان تفاوت میزان قدرت رئیس‌جمهور در آمریکا و کره جنوبی را تشخیص داد. یا از سوی دیگر نمی‌توان فهمید که قدرت [[مجلس]] در هر یک از کشورهای پارلمانی تا چه میزان متفاوت است.<ref name=":0"/> برای تشخیص توزیع اختیارات و توازن میان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت مجلس، با استفاده از قانون اساسی کشورها، مانند جدول زیر، لیستی از اختیارات شامل قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان، تهیه شده‌است:<ref name=":0"/> {| class="wikitable" |'''قدرت مجلس''' |'''قدرت مشترک''' |'''قدرت رئیس‌جمهور''' |- |عدم وجود رئیس‌جمهور انتخابی | |وجود رئیس‌جمهور انتخابی |- |امکان عزل رئیس‌جمهور توسط مجلس |امکان عزل رئیس‌جمهور بعد از برگزاری رفراندوم عمومی |عدم امکان عزل رئیس‌جمهور |- |تعیین نخست‌وزیر توسط مجلس |تعیین نخست‌وزیر توسط رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |نبود پست نخست‌وزیری یا تعیین آن توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین وزیران توسط مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین وزیران توسط رئیس‌جمهور |- |امکان [[استیضاح]] وزیران توسط مجلس | |مصونیت کابینه در برابر استیضاح |- |مصونیت مجلس در برابر انحلال | |امکان انحلال مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم وجود حق [[وتو]] در برابر مصوبات مجلس |وجود حق وتو رئیس‌جمهور و امکان خنثی کردن آن با رأی اکثریت مجلس |حق وتو مصوبات مجلس توسط رئیس‌جمهور |- |عدم اجازه فرمان اضطراری بدون تأیید مجلس |امکان فرمان اضطراری رئیس‌جمهور به‌طور موقت |حق فرمان و قانون‌گذاری اضطراری توسط رئیس‌جمهور |- |حق قانون‌گذاری در تمامی حوزه‌ها توسط مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |حق قانون‌گذاری در حوزه‌های خاص توسط رئیس‌جمهور |- |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط مجلس |توافق هر دو نهاد برای پیشنهاد اصلاح قانون اساسی |حق پیشنهاد اصلاح قانون اساسی توسط رئیس‌جمهور |- |مصونیت قوانین مجلس از بازبینی قضایی |وجود بازبینی قضایی بر قوانین مجلس و دستورها رئیس‌جمهور |مصونیت فرمان‌های رئیس‌جمهور از بازبینی قضایی |- |حق [[اعلان جنگ]] توسط مجلس |حق اعلان جنگ با توافق هر دو نهاد |حق اعلان جنگ توسط رئیس‌جمهور |- |تصویب پیمان‌های بین‌المللی توسط مجلس مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی با دستور رئیس‌جمهور و تأیید مجلس |تصویب پیمان‌های بین‌المللی بدون نیاز به تأیید مجلس |- |تعیین قضات توسط مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین قضات توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین یا نظارت بر مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین مقامات عالی نظامی/انتظامی توسط رئیس‌جمهور |- |تعیین رئیس [[بانک مرکزی]] توسط مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور با تأیید مجلس |تعیین رئیس بانک مرکزی توسط رئیس‌جمهور |} با اندازه‌گیری تعداد اختیارات تعیین شده در قانون اساسی برای هر یک از این نهادها، می‌توان میزان قدرت رئیس‌جمهور و قدرت پارلمان را در هر کشور تخمین زد و با دیگر کشورها مقایسه کرد.<ref name=":0"/> بر این اساس، [[رئیس‌جمهور فرانسه]] قدرت بیشتری از [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] دارد؛ زیرا [[مجلس فرانسه]] نمی‌تواند او را عزل کند درحالی‌که او قدرت انحلال مجلس را دارد. همچنین رئیس‌جمهور فرانسه برای تعیین مقامات عالی قضایی و رئیس بانک مرکزی نیازی به تائیدیه مجلس ندارد.<ref name=":0"/> == دیدگاه صاحب‌نظران در مورد دموکراسی == === ماکیاولی === [[نیکولو ماکیاولی]]، فیلسوف سیاسی ایتالیایی، در کتاب [[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس|''گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس'']] دموکراسی را یکی از سه شکل خوب حکومت می‌داند:{{گفتاورد|«بعضی از کسانی که درباره‌ی سیاست مطالبی نوشته‌اند به وجود سه نوع حکومت قائلند: حکومت یک تن ([[مونارشی]])، حکومت اشراف ([[آریستوکراسی]]) و حکومت مردم (دموکراسی)، و معتقدند کسی که می‌خواهد شهری را بنیاد نهد باید یکی از آن اشکال را، که مناسب‌تر از همه می‌داند، انتخاب کند. عده‌ای دیگر از نویسندگان، که خردمندتر از گروه نخستند، برآنند که شش نوع حکومت وجود دارد که سه تا از آن‌ها بسیار بدند و سه تای دیگر ذاتاً نیکند اما چنان در معرض انحطاطند که ممکن است مطلقاً مایه‌ی بدبختی شوند. انواع خوب حکومت همان سه نوعی است که برشمردم، و انواع بد حکومت‌هایی هستند که در نتیجه‌ی انحطاط انواع خوب پدید می‌آیند و هر یک از آن‌ها به نوع اصلی خود به‌قدری شبیه است که انتقال از یکی به دیگری به‌آسانی صورت می‌پذیرد: مونارشی به‌سهولت به حکومت [[تیرانی]] مبدل می‌گردد و آریستوکراسی به [[الیگارشی]] و دموکراسی به [[آنارشی]]. پس اگر بنیادگذار شهر یکی از آن سه نوع خوب را انتخاب کند، آن نوع تنها زمانی کوتاه برقرار می‌ماند و هیچ وسیله‌ای برای ممانعت از تبدیل آن به ضد خود وجود ندارد، زیرا که در این مورد نوع خوب و بد بسیار شبیه همند.»|[[نیکولو ماکیاولی]]|[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]، ترجمه‌ی [[محمد حسن لطفی]]، انتشارات [[انتشارات خوارزمی|خوارزمی]]. کتاب نخست، فصل دوم}}او می‌گوید که با توجه بدین معایب، قانونگذاران خردمند هیچ‌یک از اشکال خوب را به‌تنهایی نپذیرفته‌اند و شکلی مختلط از هر سه نوع را برگزیده و فقط این شکل مختلط را استوار و دوام‌پذیر دانسته‌اند، زیرا که در چنین حکومتی شهریار و اشراف و توده‌ی مردم ناظر رفتار یکدیگرند و اختیارات همدیگر را محدود می‌کنند. او بهترین نمونه‌ی نظام سیاسی را نظامی می‌داند که [[لیکورگوس]] در [[اسپارت]] برقرار ساخت؛ حکومت [[جمهوری روم]] نیز به‌سبب اینکه دارای دو [[کنسول روم|کنسول]] (نماد مونارشی)، یک مجلس [[سنای روم|سنا]] (نماد آریستوکراسی) و [[تریبونوس پلبیس|تریبون‌های مردمی]] (نماد دموکراسی) بود، مخلوطی از سه شکل خوب حکومت بود و، در نتیجه، نظام سیاسی کاملی داشت.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=[[گفتارهایی در باب ده کتاب نخست تیتوس لیویوس]]|ناشر=[[انتشارات خوارزمی]]|صفحات=کتاب نخست، فصل ۲|نام خانوادگی۱=[[نیکولو ماکیاولی]]|ترجمه=[[محمد حسن لطفی]]}}</ref>[[پرونده:2016 Freedom House world map.png|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:2016_Freedom_House_world_map.png|بندانگشتی|290x290پیکسل|دسته‌بندی کشورها بر اساس [[شاخص آزادی]] در سال ۲۰۱۵<ref name="FITW-TG-2016">[https://freedomhouse.org/sites/default/files/FH_FITW_Report_2016.pdf ''Freedom in the World 2016''], Freedom House. Retrieved 28 January 2016.</ref>{{legend inline|#16A983|۸۶ کشور آزاد}} {{legend inline|#E5B63B|۵۹ کشور تا حدودی آزاد}} {{legend inline|#6973A5|۵۰ کشور غیر آزاد}}]] === افلاطون === [[افلاطون]] از [[نقد دموکراسی|منتقدان دموکراسی]] بوده و آن را بدترین نوع حکومت دانسته‌است و بر این اعتقاد بود که دموکراسی حکومت مردم نادان است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|وبگاه=رجا نیوز|نشانی=https://www.rajanews.com/news/122357|عنوان=چرا مرگ بر دموکراسی؟|تاریخ بازبینی=۱۹ اکتبر ۲۰۲۳}}</ref> === ارسطو === [[ارسطو]] با آن که فوایدی برای انواع حکومت قائل بود، مردم سالاری را حکومت تهی‌دستانی می‌دانست که مانند توانگران از فضیلت میانه‌روی و اعتدال برکنارند.<ref>سیاست ارسطو، ترجمه حمید عنایت، چاپ سوم، تهران، کتاب‌های جیبی، 1358، ص156-166</ref> از نظر منتقدان حکومت دموکراتیک، اکثر مردم شایستگی لازم برای تصمیم‌گیری در مسائل سیاسی را ندارند و دموکراسی مانعی برای برنامه‌ریزی متمرکز و تصمیم‌گیری قاطع است و مسیر پیشرفت را دشوار می‌سازد. اما هواداران دموکراسی باور دارند که این‌گونه حکومت بهترین راه برای مبارزه با تراکم [[قدرت]] است و باعث کنترل سیاسی بهتر برای پیشرفت و توسعه می‌شود. === مونتسکیو === [[مونتسکیو]] برآنست که در حکومت‌های سلطنتی، و خاصه استبدادی، چون پادشاه با مردم فاصله دارد و مقام رفیعی را داراست، کسی خود را همسر و رقیب شاه نمی‌داند تا بدو حسد بَرَد و غبطه بخورد، لذا مردم این کشورها رنج حسد و غبطه را ندارند؛ ولی در حکومت‌هایی که به‌دست اعیان اداره می‌شود و زمام امور در ید بزرگان قوم است، چون تفوق و رفعت مقام سلطنت در بین نیست، مردم همه خود را با زمامداران همسر می‌دانند و زمامداران هم عادتاً با مردم نزدیکند و آمیزش می‌کنند، در اینجاست که حسدها تحریک می‌شود و مقایسه شروع می‌گردد و هرکسی از اینکه حاکم نیست از حاکمان متنفر است. مونتسکیو می‌گوید که این موضوع در تمام ادوار ثابت شده و به‌خوبی مشهود است که مردم بر اعیان و اشرافی که حکومت می‌کنند حسد شدیدی می‌برند، اما در کشورهایی که نظام جمهوری دارند، چون اقتدار در دست مردم است، به‌هرکس که دلشان بخواهند حکومت را می‌سپارند و از هرکس که بخواهند می‌گیرند و در نتیجه مردم بر کسی حسد نمی‌برند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ملاحظاتی درباب علل عظمت و انحطاط روم|جلد=|صفحات=۹۲-۹۳ (فصل هشتم)|نام خانوادگی۱=[[مونتسکیو]]|ترجمه=[[علی اکبر مهتدی]]}}</ref> == در ایران == {{شنیدن | نام پرونده = Mohammad Mosaddegh's speech, December 1952.oga | عنوان = سخنرانی محمد مصدق | توصیف = توضیحات مصدق در مورد [[مردم سالاری]] و نقش ایرانیان در [[نهضت ملی شدن صنعت نفت]] }} [[شاخص مردم‌سالاری|شاخص دموکراسی]] در [[ایران]] ۲٫۳۸ از ۱۰ و شاخص [[تکثرگرایی سیاسی|تکثرگرایی]] صفر است. ایران از حیث دموکراسی در بین ۱۶۷ کشور، در رتبه ۱۵۱ قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=2020|وبگاه=[[اکونومیست]]|نشانی=https://www.in.gr/wp-content/uploads/2020/01/Democracy-Index-2019.pdf|عنوان=Democracy Index 2019, A year of democratic setbacks and popular protest}}</ref> به گفته [[مجید انصاری]] روحانی شیعه و سیاستمدار اصلاح‌طلب، [[سید روح‌الله خمینی]] با عبارت «میزان رأی مردم است» بر جنبه مردم‌سالارانه حکومت اسلامی پس از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] تأکید داشته‌است. بسیاری از دولت‌مردان کنونی در [[جمهوری اسلامی]] نیز معتقدند «رأی مردم» میزان و پایه حکومت است، و حتی برای آن پایه و اساس فقهی قائل شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | عنوان = میزان رای ملت است یک حکم فقهی است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۱ شهریور ۱۳۸۷ | ناشر = روزنامه مردم‌سالاری | زبان = فارسی | نقل قول = مجید انصاری | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110809144304/http://www.mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=37125 | archivedate = ۹ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> [[محمود احمدی‌نژاد]] ششمین [[رئیس‌جمهور ایران]]، مردم‌سالاری را یک «امر اصیل» در کشور دانسته<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16912| عنوان = هیچ حزب و گروهی نمی‌تواند ادعا کند که قیم یا حاکم بر مردم است | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> و نظام حکومتی ایران را نمونه‌ای از «مردم‌سالاری متکی بر ارزش‌های اخلاقی و الهی» و «[[مردم‌سالاری دینی]]» را نقطه مقابل «[[لیبرال دموکراسی]]» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.president.ir/fa/?ArtID=16905 | عنوان = رأی مردم تابع جریانات و گرایش‌ها نیست | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۸۸ | ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران | زبان = فارسی}}</ref> از سوی دیگر، منتقدان نظام حاکم بر ایران آن را به نادیده گرفتن مردم‌سالاری متهم می‌کنند<ref>{{یادکرد وب | نشانی = http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | عنوان = نامه مهدی کروبی به حسین شریعتمداری: «میزان رأی ملت است» را فراموش کردید | تاریخ بازدید = ۱۸ دی ۱۳۸۸ | تاریخ = ۱۰ آذر ۱۳۸۸ | ناشر = سایت پارلمان نیوز | زبان = فارسی | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110810163841/http://www.parlemannews.ir/index.aspx?n=5805 | archivedate = ۱۰ اوت ۲۰۱۱ | dead-url = yes}}</ref> و [[مخالفان جمهوری اسلامی ایران]] آن را دیکتاتوری دینی و نظامی می‌خوانند که دموکراسی در آن وجود ندارد.<ref>Ahmadinejad. K. Naji. California University Press. 2008 {{ISBN|0-520-25663-8|en}} pp.239</ref> == جستارهای وابسته{{درگاه|علوم سیاسی}}== * [[مردم‌سالاری شدن|دموکراتیک شدن]] * [[نظام وستمینستر]] * [[مردم‌سالاری اسلامی]] * [[مردم‌سالاری همرایان]] * [[مردم‌سالاری مهتری]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد|فصل= |کتاب=آناتومی جامعه یا سنة الله: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی کاربردی |نویسنده=فرامرز رفیع پور |ترجمه= |ناشر=انتشارات کاوه |شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه= |سال=۱۳۷۷ |شابک=}} * {{یادکرد|فصل= |کتاب=جامعه‌شناسی|نویسنده=آنتونی گیدنز|ترجمه=منوچهر صبوری |ناشر=نشر نی|شهر=تهران |کوشش= |ویرایش= |صفحه=۲۳۸ |سال=۱۳۷۶|شابک=}} == پیوند به بیرون == * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1652584| عنوان = اکسیر دموکراسی و توسعه یافتگی | تاریخ = ۱۶ تیر ۱۳۸۷| نویسنده = عبدالحسین نوریان| ناشر = وبگاه بانک اطلاعات نشریات کشور www.magiran.com|زبان = فارسی}} * [http://www.eabbassi.ir/pdf/article_economics_demmultiresieconAbbassi.pdf مردم سالاری با نقش آفرینی مردم و سیاستگذاری مساعد] {{ویکی گفتاورد}} {{جنبه‌های سرمایه‌داری}} {{عصر روشنگری}} {{فلسفه اجتماعی و سیاسی}} {{جهان‌بینی}} {{سوسیالیسم}} {{جهان غرب}} [[رده:دموکراسی| ]] [[رده:اختراع‌های یونانی]] [[رده:انتخابات]] [[رده:جامعه‌شناسی]] [[رده:سیاست]] [[رده:علوم سیاسی]] [[رده:فرهنگ غربی]] [[رده:شکل‌های حکومت]] [[رده:یونان کلاسیک]] [[رده:انواع دموکراسی]] e8xhferky5qixv6pqsjaxey9sqrsbkp 0 115672 42127439 42122498 2025-06-18T16:12:28Z 5.215.40.209 وعده صادق در زمان جنگ 33 روزه نبوده است ولی احتمالاً بعضی از افراد وابسته به سپاه قدس این مطلب را وارد کرده اند 42127439 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ | درگیری = جنگ ۲۰۰۶ لبنان | بخشی از = [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]]، [[جنگ علیه تروریسم]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lebanon part of 'war on terror', says Bush. 30/07/2006. ABC News Online|نشانی=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2011-04-30|بازبینی=2023-11-20|archive-date=۳۰ آوریل ۲۰۱۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430073214/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=CNN.com - Bush: 'Hezbollah suffered a defeat' - Aug 14, 2006|نشانی=http://www.cnn.com/2006/POLITICS/08/14/bush/index.html|وبگاه=www.cnn.com|بازبینی=2023-11-20}}</ref>{{pp|small=yes}} [[درگیری اسرائیل و اعراب]] | تصویر = [[پرونده:Tyre air strike.jpg|300px]] | توضیح تصویر = <small>دود در شهر [[صور (لبنان)|صور]]، پس از حمله [[هواپیمای جنگنده|جنگنده‌های]] [[نیروی هوایی اسرائیل]] به مواضع [[حزب‌الله لبنان]].</small> | تاریخ = ۱۲ ژوئیه – ۱۴ اوت ۲۰۰۶{{سخ}}<small>محاصره لبنان توسط اسرائیل ۸ سپتامبر به پایان رسید</small><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5330766.stm |عنوان=BBC News Online |تاریخ بازدید=۲۰۰۶-09-09 |تاریخ=9 September 2006 |اثر=Lebanon breathes after the blockade |ناشر=[[یوپی‌سی]] |پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNKhqCG?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5330766.stm |تاریخ بایگانی=14 مه 2012 }}</ref> | مکان = [[لبنان]] و شمال [[اسرائیل]] | علت = گروگان گرفتن سربازان اسرائیل توسط [[حزب‌الله]] طی عملیاتی موسوم به [[عملیات وعده راستین]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html|عنوان=Press Conference with Hasan Nasrallah|تاریخ بازدید=۲۰۰۶-۱۱-۱۳|تاریخ=۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶|اثر=UNDERSTANDING THE PRESENT CRISIS|ناشر=[[یوپی‌سی]]|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061230184520/http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html|تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۰۶|dead-url=yes}}</ref> | نتیجه = بن‌بست نظامی * [[آتش‌بس]] بر اساس [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]] [[سازمان ملل متحد]] * مرزها تغییری نکرد. * [[ارتش لبنان]] در جنوب لبنان و به [[یونیفل]] شناسانده شد. * [[حزب‌الله]] جنگ را یک پیروزی الهی قلمداد کرد. * [[اسرائیل]] جنگ را یک ناکامی و فرصت از دست رفته عنوان کرد. * وزیر دفاع، رئیس ستاد و چندین ژنرال [[ارتش اسرائیل]] بعد از جنگ مجبور به استعفا شدند. | درگیر۱ = <small> {{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]] «با مشارکت جزئی ارتش لبنان»{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Amal Movement.svg}} [[جنبش امل|امل]]<ref name="dailystar">دیلی استار. [http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp «خط-زمان جنگ ژوئیه ۲۰۰۶»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101210085022/http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۰}}. استخراج شده در ۱۷ آوریل، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Lebanese Communist Party.svg}} [[حزب کمونیست لبنان]]<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=هربرت داکنا |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Amid the bombs, unity is forged |پیوند=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HH17Ak02.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=17 August 2007 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180929080356/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HH17Ak02.html |dead-url=yes}}</ref>{{سخ}}{{flagicon image|PFLP-GC Flag.svg}} [[جبهه مردمی برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل]]{{سخ}}<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = PFLP claims losses in IDF strike on Lebanon base | پیوند = http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1154525814854&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull |ژورنال= |نشریه=[[جروزالم پست|Jerusalem Post]] |تاریخ=6 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> {{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Syrian Social Nationalist Party.svg}} [[حزب ملی اجتماعی سوریه]] ---- ''پشتیبانی توسط'': * {{پرچم|ایران}} * {{flagicon|سوریه بعثی}} [[سوریه]] * {{پرچم|لبنان}} * {{پرچم|عراق}} </small> | درگیر۲ = <small> [[پرونده:Flag of Israel.svg|22px]] [[اسرائیل]] </small> | فرمانده۱ = <small> {{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[عماد مغنیه]]<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1153292027420&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull "Arafat's 'fox' running rocket unit»], ''[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]'', ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۶ و ''همچنین ببینید،'' [http://www.asharqalawsat.com/english/news.asp?section=3&id=5964 «Imad Mughniyeh: Hezbollah's Phantom"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927014903/http://www.asharqalawsat.com/english/news.asp?section=3&id=5964 |date=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷}}</ref>{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[سید هاشم صفی‌الدین]]{{سخ}} {{flagdeco|Iran}}[[قاسم سلیمانی]] </small>{{flagicon image|Flag of the Amal Movement.svg}} [[نبیه بری]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Syrian Social Nationalist Party.svg}} [[علی قانصوه]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Lebanese Communist Party.svg}} [[خالد حدادی]]{{سخ}}{{flagicon image|PFLP-GC Flag.svg}} [[احمد جبرئیل]] </small> | فرمانده۲ = <small> {{flagicon|Israel}} [[ایهود اولمرت]] {{small|([[نخست‌وزیر اسرائیل]])}}{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[امیر پرتز]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[دان حالوتس]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[موشه کاپلینسکی]]<ref name="ynetnews">{{چر}}[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3288400,00.html "Two Northern Command chiefs?»]، ''Ynetnews''،{{رچ}} ۸ اوت ۲۰۰۶ و ''همچنین ببینید،'' [http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3288461,00.html "IDF officials: Maj. Gen. Adam must quit post after war»] و [http://www.chron.com/disp/story.mpl/headline/world/4104120.html "Israel swaps commanders»] و [http://www.theaustralian.news.com.au/story/0,20867,20070526-601,00.html "Impatient Israel appoints new battle chief»]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} و [https://web.archive.org/web/20060823000448/http://www.forbes.com/business/services/feeds/ap/2006/08/09/ap2936605.html "New Israeli General Oversees Lebanon »] و [http://www.hindustantimes.com/news/181_1764068,00050004.htm "Israel names new commander to head offensive"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930044326/http://www.hindustantimes.com/news/181_1764068,00050004.htm |date=30 سپتامبر 2007}} و [http://story.malaysiasun.com/p.x/ct/9/cid/b8de8e630faf3631/id/4630dae29ea8cad9/ «Israel changes command structure"]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[یودی آدام]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[الیزر شکدی]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[دیوید بن بشت]] </small> | قوا۱ = <small> نزدیک به ۱۰۰۰ سرباز<ref name="iiss">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iiss.org/whats-new/iiss-in-the-press/july-2006/strength-of-israel-lebanon-and-hezbollah |عنوان=International Institute for Strategic Studies |بازبینی=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۰۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20061213133852/http://www.iiss.org/whats-new/iiss-in-the-press/July-2006/strength-of-israel-lebanon-and-hezbollah |dead-url=yes}}</ref> </small> | قوا۲ = <small> ۱۰٬۰۰۰ [[نیروی زمینی اسرائیل]]{{سخ}}{{چر}}(به علاوه [[نیروی هوایی اسرائیل]] و [[نیروی دریایی اسرائیل]]){{رچ}}<ref name=08-09>{{یادکرد خبر|پیوند=http://asia.news.yahoo.com/060813/3/2of6v.html|عنوان=Some 30,000 Israeli troops in Lebanon - army radio|تاریخ=[[۲۰۰۶-۰۸-۱۳]]|ناشر=[[رویترز]] از طریق [[اخبار یاهو!]] آسیا|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070831102005/http://asia.news.yahoo.com/060813/3/2of6v.html|تاریخ بایگانی=۳۱ اوت ۲۰۰۷|accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> </small> | تلفات۱ = '''[[حزب‌الله لبنان]]:'''{{سخ}} <small> کشته:{{سخ}}~۲۵۰ _{(تخمین حزب‌الله لبنان)}<ref name="250_hezb">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Army chief says Israel may have to confront Hezbollah attempts to re-arm | پیوند = http://www.iht.com/articles/ap/2007/02/21/africa/ME-GEN-Israel-Hezbollah.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد بین‌المللی|International Herald Tribune]] |تاریخ=February 21, 2007 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref>{{سخ}} ≤۴۶۰ _{(تخمین منابع رسمی لبنانی)}<ref name="Leb_est">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Teheran fund pays war compensation to Hizbollah families | پیوند = http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2006/08/04/wmid404.xml |ژورنال= |نشریه=[[تلگراف (نشریه)|daily telegraph]] |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-03-02.</ref>{{سخ}} ~۴۱۰ _{(تخمین منابع رسمی سازمان ملل)}<ref name="UN_est">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Bishop, Patrick|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Peacekeeping force won't disarm Hizbollah | پیوند = http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2006/08/22/wmid122.xml |ژورنال= |نشریه=[[تلگراف (نشریه)|daily telegraph]] |تاریخ=August 22, 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-04-30.</ref>{{سخ}} ~۴۰۰_{(تخمین منابع رسمی اسرائیلی)}<ref name="apstats">{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Lebanon Sees More Than 1,000 War Deaths |پیوند=http://news.usti.net/home/news/cn/?%2Fworld.mideast.misc%2F1%2Fwed%2Fbq%2FAlebanon-war-deaths.RYBR_GDS.html |ژورنال= |نشریه=AP via MyUstinet |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۶ فوریه ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120206055402/http://news.usti.net/home/news/cn/?%2Fworld.mideast.misc%2F1%2Fwed%2Fbq%2FAlebanon-war-deaths.RYBR_GDS.html |dead-url=yes}} «اسرائیل در ابتدا گفت ۸۰۰ عضو حزب‌الله لبنان کشته شده‌اند ولی بعداً این تخمین را تا ۶۰۰ نفر کاهش داد.»</ref>{{سخ}} اسیر: ۱۳<ref name="Wheeler 2006">{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=Wheeler, {{چر}}Caroline |نویسندگان سایر بخش‌ها=مارک مک کنون |ترجمه= |صفحه=A13 |زبان=en |عنوان=Israel begins pullout as ceasefire holds |پیوند=http://www.rbcinvest.theglobeandmail.com/servlet/ArticleNews/PEstory/LAC/20060816/MIDCEASE16/Front/frontpage/frontInternational/3/3/3/ |ژورنال= |نشریه=The Globe and Mail |تاریخ=16 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا= }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۲۲ |bot=InternetArchiveBot}} «مقامات رسمی اسرائیل اعلام کردند ۱۳ نظامی حزب‌الله لبنان را اسیر کردند.»</ref>{{سخ}} '''شبه‌نظامیان حزب کمونیست لبنان:''' کشته: ۱۲{{سخ}} '''شبه‌نظامیان جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل:''' کشته: ۲{{سخ}} '''شبه‌نظامیان جنبش امل:''' کشته: ۱۷{{سخ}} </small> | تلفات۲ = '''[[نیروهای دفاعی اسرائیل]]:'''{{سخ}} <small> کشته: ۱۲۱<ref name="mfa_casualty_details">وزارت امور خارجه اسرائیل. [http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Israel-Hizbullah+conflict-+Victims+of+rocket+attacks+and+IDF+casualties+July-Aug+2006.htm "Israel-Hizbullah conflict: Victims of rocket attacks and IDF casualties»]. بازیابی در ۹ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} زخمی: ۱۲۴۴{{سخ}} اسیر: ۲{{سخ}} </small> | تلفات۳ = '''شهروندان لبنانی:'''{{سخ}}۸۵۰<ref>{{چر}}[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_12/Israel.html "Israel (country)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123083621/http://www.webcitation.org/query?id=1256962021764650 |date=۲۳ ژانویه ۲۰۱۲}}{{رچ}}، دانشنامه آنلاین مایکروسافت ® انکارتا ® ۲۰۰۷</ref>-۱٬۱۹۱<ref name="usaid">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ | عنوان = کمک‌های انسان دوستانه به لبنان | تاریخ بازدید = ۲۰۰۶-۱۱-۱۷ | تاریخ = [[نوامبر ۳]] ۲۰۰۶ | ناشر = [[آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا]] مشاور بحران | پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20120206173444/http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ | تاریخ بایگانی = ۶ فوریه ۲۰۱۲ | dead-url = yes }}</ref> کشته{{سخ}}۴٬۴۰۹ زخمی<ref name="usaid"/>{{سخ}} <small>دولت لبنان اذعان داشت بیشتر کشته شدگان غیرنظامی بودند،<ref>[[اخبار بر خط بی‌بی‌سی]]، [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5396966.stm "UN hails Israel's Lebanon pullout »]. بازیابی در ۲۶ ژانویه، ۲۰۰۷.</ref><ref name="AI_dmg">{{یادکرد وب|نشانی=http://web.amnesty.org/library/index/engmde180072006|عنوان=Deliberate destruction or "collateral damage» ? Israeli attacks on civilian infrastructure|تاریخ=۲۰۰۶-۰۸-۲۳|ناشر=عفو بین‌الملل|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070103095313/http://web.amnesty.org/library/index/engmde180072006|تاریخ بایگانی=۳ ژانویه ۲۰۰۷|accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> ولی بین تعداد کشته شدگان نظامی و غیرنظامی تمایز نداده‌است.<ref name="apstats"/></small> ---- '''غیرنظامیان اسرائیلی:'''{{سخ}} ۴۳ کشته<ref name="BBC_preplanned">[[اخبار بر خط بی‌بی‌سی]] (۸ مارس، ۲۰۰۷). [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6431637.stm "PM 'says Israel pre-planned war'»]. بازیابی در ۹ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} ۱٬۳۸۴ زخمی، ۲٬۷۷۳ نفر نیز دچار شوک و وحشت شدند<ref name="mfa_casualties">وزارت امور خارجه اسرائیل (۱۲ ژوئیه، ۲۰۰۶). [http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Hizbullah+attack+in+northern+Israel+and+Israels+response+12-Jul-2006.htm "Hizbullah attacks northern Israel and Israel's response»]. بازیابی در ۵ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} | پانویس = }} {{تاریخ لبنان}}{{حزب‌الله لبنان}}{{درگیری اسرائیل و لبنان}} '''جنگ ۲۰۰۶ لبنان''' یا '''جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و حزب‌الله''' که در [[ایران]] به آن '''جنگ ۳۳ روزه'''، در [[اسرائیل]] به آن '''جنگ دوم لبنان''' {{به عبری|מלחמת לבנון השנייה}}<ref>תורמי ויקיפדיה, 'מלחמת לבנון השנייה', ויקיפדיה, האנציקלופדיה החופשית, 6 באוגוסט 2009, 19:21 UTC, <http://he.wikipedia.org/w/index.php?title=מלחמת_לבנון_השנייה&oldid=7359154> [אוחזר 21 באוגוסט 2009]</ref> و در [[لبنان]] نیز به آن '''جنگ ژوئیه''' یا '''جنگ تموز''' (''عربی: حرب تموز'')<ref name="dailystar"/> گفته می‌شود، [[جنگ]]ی به مدت ۳۳ یا ۳۴ روز<ref name="JANG">{{یادکرد|کتاب=جنگ ۳۳ روزه:جنگ اسرائیل علیه حزب‌الله در لبنان و تبعات آن|نویسنده=گیلبرت اچکار و مایکل وارشوفسکی|ناشر=Paradigm Publishers (انتشارات پارادایم)|سال=۲۸ فوریه ۲۰۰۷|شابک=978-1-59451-409-8}}</ref><ref name=autogenerated1>{{یادکرد وب |url=http://web.amnesty.org/pages/lbn-020806-action-eng |title=سازمان عفو بین‌الملل |accessdate=۹ اوت ۲۰۰۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060809070158/http://web.amnesty.org/pages/lbn-020806-action-eng |archivedate=۹ اوت ۲۰۰۶ |dead-url=yes}}</ref> بین [[ارتش اسرائیل]] و [[حزب‌الله لبنان]] بود که دامنه آن، شمال [[اسرائیل]] و سراسر [[لبنان]] را دربرگرفت. ربوده شدن دو سرباز به نام اهود گولدوسر (Ehud Goldvaser) و الدد رگو (Eldad Regev) و کشته‌شدن سه نفر از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] ارتش اسرائیل دلیل شروع این جنگ بود. به‌علاوه از حملات حزب‌الله لبنان ۵ نفر از سربازان نیروهای دفاعی کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=2006 Lebanon War {{!}} Summary, Casualties, & Israel {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/event/2006-Lebanon-War|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2024-09-25|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref> این جنگ با [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت|قطعنامه ۱۷۰۱]] [[شورای امنیت سازمان ملل متحد|شورای امنیت سازمان ملل]] در تاریخ ۱۴ اوت ۲۰۰۶ میلادی (۲۳ مرداد ۱۳۸۵) پایان یافت اما دبیر کل حزب‌الله، حسن نصرالله پذیرفته نشد به این که حزب‌الله از خلع از سلاح شود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hezbollah chief rejects call by UN to disarm|نشانی=https://www.aljazeera.com/news/2012/1/15/hezbollah-chief-rejects-call-by-un-to-disarm#main-content-area|وبگاه=Al Jazeera|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref>. مرزی در این جنگ جابه‌جا نشد و دربارهٔ پیروز جنگ هم اختلاف نظرهایی به وجود آمد به‌طوری که هر کدام خود را پیروز می‌خوانند و دیگری را شکست خورده معرفی می‌کنند، حتی در مورد طول جنگ و آغازگر آن نیز هیچ‌کدام از طرفین نظر یکسانی ندارند.<ref>[http://www.opendemocracy.net/conflict-middle_east_politics/lebanon_winner_4003.jsp Lebanon: who won the war?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111216080745/http://www.opendemocracy.net/conflict-middle_east_politics/lebanon_winner_4003.jsp |date=۱۶ دسامبر ۲۰۱۱}} Open Democracy</ref><ref>{{Cite journal|last=Blanton|first=James F.|date=2013-01-01|title=Finding the Balance to Combat a Hybrid Threat|url=https://www.hsdl.org/?abstract&did=760489|journal=|language=en|volume=|pages=|via=}}</ref> == آغاز درگیری == شروع این جنگ از ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶ میلادی (۲۱ تیر ۱۳۸۵) چون که در جریان گشت زدنی نیروهای ارتش اسرائیل، حزب الله خمپاره و موشک به سمت شمال اسرائیل پرتاب کرد که در نتیجه آن ۱۱ سرباز و مردم غیرنظامی اسرائیل زخمی شدند. اندکی پس از آن، حزب‌الله با نفوذ به حصار در منطقه زرایت، به دو خودروی نظامی حمله کرد، سه سرباز را کشت و دو نفر به نام‌های ایهود گلدواسر و الداد رگو را ربود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=As Israel Begins Ground Invasion Of Lebanon, Lessons From 1982, 2006 Wars|نشانی=https://www.ndtv.com/world-news/israel-hezbollah-lebanon-as-israel-begins-ground-invasion-of-lebanon-lessons-from-1982-2006-wars-6690081|وبگاه=www.ndtv.com|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Georgetown University|کد زبان=en|تاریخ=۲۰۱۸|وبگاه=history.com|نشانی=https://www.jstor.org/stable/j.ctv75db9b|عنوان=Israel's Long War with Hezbollah: Military Innovation and Adaptation Under Fire}}</ref>نیروهای [[حزب‌الله لبنان]] در مرز [[لبنان]] و [[اسرائیل]] با وارد شدن به خاک اسرائیل به گروهی از [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] حمله کردند و سه سرباز اسرائیلی را کشتند و دو سرباز اسرائیلی را اسیر گرفته و به خاک لبنان انتقال دادند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/07/060712_he-israel-lebanon.shtml|عنوان=حزب‌الله لبنان دو نظامی اسرائیلی را ربود|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNP9GiH?url=http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/07/060712_he-israel-lebanon.shtml|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|بازبینی=19 اکتبر 2008}}</ref> حزب‌الله این عملیات را «وعده صادق» نام گذاشته بود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html |عنوان=Press Conference with Hasan Nasrallah |تاریخ بازدید=۲۰۰۶-۱۱-۱۳ |تاریخ=۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶ |اثر=UNDERSTANDING THE PRESENT CRISIS |ناشر=[[یوپی‌سی]] |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061230184520/http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html |تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ |dead-url=yes }}</ref><ref name=unreport>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Report of the Secretary-General on the United Nations Interim Force in Lebanon for the period from 21 January 2006 to 18 July 2006 |پیوند=http://domino.un.org/unispal.NSF/fd807e46661e3689852570d00069e918/87e2508779d8ec83852571b6004c761f |ژورنال= |نشریه=[[یونیفل|United Nations Interim Force in Lebanon]] |تاریخ=2006-07-21 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۷ ژانویه ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150107080734/http://domino.un.org/unispal.NSF/fd807e46661e3689852570d00069e918/87e2508779d8ec83852571b6004c761f |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Israel/Lebanon Under fire: Hizbullah’s attacks on northern Israel |پیوند=http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE020252006 |ژورنال= |نشریه=[[عفو بین‌الملل]] |تاریخ=2006-09-14 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۰۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20060919004135/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE020252006 |dead-url=yes}} Retrieved on 2006-09-27.</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel/Lebanon/Hezbollah Conflict in 2006 {{!}} How does law protect in war? - Online casebook|نشانی=https://casebook.icrc.org/case-study/israellebanonhezbollah-conflict-2006|وبگاه=casebook.icrc.org|بازبینی=2024-10-01}}</ref> [[ارتش اسرائیل]] بلافاصله برای نجات جان دو سرباز اسیر گرفته شده، اقدام کرد که در نهایت پنج سرباز دیگر اسرائیلی کشته، پنج سرباز دیگر مجروح و پنج شهروند غیرنظامی نیز مجروح شدند. [[حزب‌الله لبنان]] نام این یورش را «پاسخ عادلانه» گذاشت و [[سید حسن نصرالله|سیدحسن نصرالله]] برای بازپس دادن دو سرباز اسیر اسرائیلی پیش‌شرط آزادی چهار عضو [[حزب‌الله لبنان]] را از زندان‌های اسرائیل خواستار شد. این افراد عبارت بودند از: * [[سمیر قنطار]] * [[نسیم نصر]] * [[یحیی سکاف]] * [[علی فراتن]] در همین حال [[ایهود اولمرت|ایهود المرت]] نخست‌وزیر اسرائیل، عملیات نظامی [[حزب‌الله لبنان]] در خاک اسرائیل را اعلام جنگ لبنان به اسرائیل خواند و اعلام کرد که «لبنان بهای آن را خواهد پرداخت.» اسرائیل دولت لبنان را «مسئول تجاوز نیروهای حزب‌الله لبنان به خاک اسرائیل خواند» و با تفسیر شرکت [[حزب‌الله لبنان]] در دولت قانونی لبنان و استقرار گروه نظامی حزب‌الله در خاک لبنان، این کشور را مسئول تجاوز و حمله نظامی [[حزب‌الله لبنان]] به خاک اسرائیل معرفی کرد. [[فؤاد سینیوره]]، نخست‌وزیر لبنان در واکنش به این موضع اسرائیل، با تشکیل جلسه فوق‌العادهٔ کابینه اعلام کرد که دولت مرکزی لبنان از این عملیات [[حزب‌الله لبنان]] به خاک اسرائیل اطلاعی نداشته و مسئولیت این حمله را به عهده حزب‌الله گذاشت.<ref name=Lebanon2>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Statement by Prime Minister Fouad Siniora |پیوند=http://dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=1&categ_id=2&article_id=74027 |ژورنال= |نشریه=[[Daily Star (Lebanon)]] (registration required) |تاریخ=17 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۵ اکتبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005054901/http://dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=1&categ_id=2&article_id=74027 |dead-url=yes}} Retrieved on 2008-07-13.</ref> [[نیروی هوایی اسرائیل|نیروی هوائی اسرائیل]] به جهت مقابله حملاتی به زیرساخت‌های لبنان یعنی جاده‌ها، پل‌ها و [[فرودگاه بیروت]] انجام داد<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=CHRONOLOGY-Events in Middle East |پیوند=http://english.cri.cn/3126/2006/08/08/266@124092.htm |ژورنال= |نشریه=China Radio International |تاریخ=[[2006-08-08]] |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۸ سپتامبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090908120837/http://english.cri.cn/3126/2006/08/08/266@124092.htm |dead-url=yes}} Retrieved on 2008-05-05.</ref> که در طی آن ۴۴ شهروند لبنانی کشته شدند.<ref>Daily Star. [http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp "Timeline of the July War 2006"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101210085022/http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۰}}</ref> == تلفات دوطرف == [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] نیز طی این ۳۳ یا ۳۴ روز جنگ ۱۲۱ سرباز<ref>[http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Israel-Hizbullah+conflict-+Victims+of+rocket+attacks+and+IDF+casualties+July-Aug+2006.htm www.mfa.gov.il]</ref> خود را از دست داد. به علاوه ۴۴ شهروند اسرائیلی نیز بر اثر برخورد بیش از چهار هزار موشک حزب‌الله لبنان در خاک [[اسرائیل]] کشته شدند.<ref name=bbc1>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2006/08/060824_oh-israelarmy.shtml «اسرائیل به اهداف خود در جنگ با حزب‌الله نرسیده‌است»] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> [[حزب‌الله لبنان]] هیچ‌گاه آمار رسمی از تعداد سربازانش که در جنگ کشته شدند را ارائه نداد. اما تخمین منابع رسمی لبنانی و [[سازمان ملل متحد]] حاکی از کشته شدن حدود ۵۰۰ عضو حزب‌الله است اما حزب‌الله لبنان تعداد کشته شدگان خود را حدود ۵۰ نفر اعلام کرده‌است.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/1525593/Teheran-fund-pays-war-compensation-to-Hizbollah-families.html Teheran fund pays war compensation to Hizbollah families], Telegraph</ref> شمار کشته‌شدگان غیرنظامی لبنان در بین منابع مختلف متفاوت است، به‌طوری‌که [[سازمان بازسازی لبنان]] اعلام کرد در حدود ۱٬۱۹۱ شهروند لبنانی بر اثر بمباران‌های اسرائیل کشته‌شدند.<ref>[http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ کمک‌های انسان دوستانه به لبنان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120206173444/http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ |date=۶ فوریه ۲۰۱۲}} (آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا مشاور بحران)</ref> روزنامه [[آسوشیتد پرس|آسوشیتدپرس]] اعلام کرد که آمار کشته‌شدگان غیرنظامی لبنان ۱٬۰۳۵ نفر بوده‌است<ref name="apstats"/> در فوریه ۲۰۰۷ [[لس آنجلس تایمز]] گزارش داد که ۸۰۰ غیرنظامی در درگیری‌ها کشته شده‌اند<ref name="latimes">Ken Ellingwood, [http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-probe2feb02,1,1213332.story?coll=la-headlines-world "Israeli premier testifies on Hezbollah war"], ''Los Angeles Times'' February 2, 2007: "At least 800 Lebanese and more than 150 Israelis were killed."</ref> و دیگر منابع مقدار آن تا ۸۵۰ نفر گفته‌اند<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Reuters, Associated Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel may have misused cluster bombs in Lebanon, U.S. says | پیوند = http://www.iht.com/articles/2007/01/29/news/israel.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد تریبون|Herald-Tribune]] |تاریخ=2007-01-29 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Associated Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel completes pullout of troops from Lebanon | پیوند = http://www.iht.com/articles/2006/10/01/news/troops.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد تربیون|Herald-Tribune]] |تاریخ=2006-10-01 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> دانشنامه [[دانشنامه انکارتا|انکارتا]] اندازهٔ آن را بین ۸۵۰ تا ۱۲۰۰ نفر گفته‌است<ref>[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_12/Israel.html "Israel (country)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123083621/http://www.webcitation.org/query?id=1256962021764650 |date=۲۳ ژانویه ۲۰۱۲}}, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007</ref> [[یونیسف]] گزارش داد که ۳۰ درصد کشته‌شدگان غیرنظامی کودکان زیر ۱۳ سال بوده‌اند<ref>UNICEF (9 August 2006). [http://www.unicef.org/emerg/index_35274.html "The humanitarian challenge in Lebanon"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314062340/http://www.unicef.org/emerg/index_35274.html |date=14 مارس 2007}}. Retrieved 10 March 2007.</ref> == روزشمار جنگ == روزشمار جنگ:<ref>{{یادکرد ویکی| عنوان = جنگ 2006 لبنان| پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/2006_Lebanon_War| زبان = انگلیسی| بازیابی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67eNQWoSv | تاریخ بایگانی = ۱۴ مه ۲۰۱۲}}</ref> * ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶، حزب‌الله تعدادی راکت به زرئیت، شلومی، شلیک کرد که باعث زخمی‌شدن ۵۰ نفر گردید. نیروهای حزب‌الله با استفاده از [[مواد منفجره]] از پیش کارگذاشته شده و موشک ضد تانک به ۲ خودروی زره‌پوش [[هاموی]] اسرائیل حمله کردند. ۳ سرباز اسرائیلی کشته و ۲ سرباز دیگر زخمی و اسیر شده و به لبنان برده می‌شوند که بر اثر شدت جراحات وارده اولیه جان خود را از دست می‌دهند. ۵۰ سرباز و هفت تانک دیگر اسرائیل در عملیات نجات ([[عملیات پاسخ عادلانه]]) کشته شدند. بعد از این عملیات، مبارزان حزب‌الله تلاش کردند به پاسگاه‌های مرزی اسرائیل حمله کنند که چندین مبارز حزب‌الله کشته و چندین تن نیز زخمی‌شدند اما این حمله‌ها از سوی اسراییل دفع شدند. اسرائیل از هوا و دریا و با استفاده از توپخانه زمینی دست به حملات تلافی‌جویانه در لبنان زد و اهداف حزب‌الله و به همراه آن مسیرهای حمل و نقل را با هدف جلوگیری از انتقال نیرو و سربازان (حزب‌الله) هدف قرار داد. این حملات ساعت‌ها قبل از برگزاری جلسه کابینه اسرائیل به جهت پاسخ به حمله حزب‌الله آغاز شد و ۱ مبارز حزب‌الله و ۴ غیرنظامی لبنانی در این حملات جان باختند. * ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۶، هواپیماهای جنگی اسرائیل فرودگاه بین‌المللی [[رفیق حریری]]، تنها فرودگاه تجاری لبنان را به شدت بمباران کردند. هر سه باند به شدت آسیب دیدند و در نتیجه فرودگاه بسته شد و پروازهای ورودی مجبور به تغییر مسیر و فرود در قبرس شدند. حزب‌الله برای دومین بار بندر حیفا را مورد حمله راکتی قرار داد، یک ماشین کابلی و چند نقطه دیگر مورد اصابت راکت‌ها قرار گرفت که در نتیجه ۶۵ نظامی اسرائیل کشته شدند. * ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروی هوایی اسرائیل دفترها و مرکزهای اداری نصرالله و چند سکوی پرتاب موشک را در بیروت بمباران کرد. نصرالله خطاب به اسرائیل گفت: «شما یک جنگ باز می‌خواهید و ما هم به سمت جنگ باز می‌رویم و برای آن آماده هستیم.» حزب‌الله [[ناوچه ساعر ۵]] نیروی دریایی اسرائیل در ساحل لبنان مورد حمله قرار داد؛ اعتقاد بر این است که حزب‌الله در این حمله از یک [[موشک ضدکشتی|موشک ضد کشتی]] هدایت راداری [[سی-۸۰۲]] استفاده کرده‌است. در این حمله ۴ ملوان کشته و ناوچه نام‌برده به‌طور موقت غیرفعال شد. کشتی سه هفته بعد تعمیر و نقش جنگی خود را در لبنان به عهده گرفت و دوباره به میدان نبرد بازگشت. اسرائیل با حمله به مراکز غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها و مدارس تلفات بسیاری از غیرنظامیان در لبنان را بر جای گذاشت. سه راکت [[کاتیوشا]] به یک پایگاه نظامی اسرائیل در بیرانیت اصابت کرد. * ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروی هوایی اسرائیل مقر حزب‌الله در هرت هریک، و چندین دفتر و پایگاه نظامی و اقامتگاه مقامات ارشد حزب‌الله را نابود کرد. نیروی دفاعی اسرائیل به رادارهای ساحلی لبنان حمله و آن‌ها را نابود کردند. هلیکوپترهای اسرائیلی چندین هدف در بیروت را مورد هدف قرار دادند. کشتی‌های جنگی نیروی دریایی اسرائیل فانوس‌های دریایی و چهار بندر لبنان را گلوله‌باران و به شدت تخریب کردند. وزیر دفاع اسرائیل [[امیر پرز]] در سراسر شمال اسرائیل حکومت نظامی اعلام کرد. اسرائیل چهار سامانهٔ [[موشک پاتریوت]] را در بیرون حیفا مستقر کرد. * ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۶، اسرائیل یک سیستم هشداردهنده موشکی را در حیفا فعال کرد که یک دقیقه قبل از برخورد راکت با زمین آژیر حمله هوایی را به صدا درمی‌آورد و همه را آگاه می‌کرد. [[پرونده:D9N 02.jpg|بندانگشتی|[[بولدوزر زرهی|بولدوزرهای زرهی]] اسرائیل در حال تخریب یک سنگر حزب‌الله.]] * ۱۷ ژوئیه ۲۰۰۶، تعدادی از نیروهای زمینی ارتش اسرائیل بیش از ۱ کیلومتر در خاک لبنان پیشروی کرده و با بولدوزرهای زرهی سنگرها و برج‌های دیده‌بانی حزب‌الله را نابود (مسطح) کردند. در حمله راکتی حزب‌الله، یک انبار تعمیراتی راه‌آهن مورد اصابت قرار گرفته که در نتیجه هشت کارگر کشته شدند. حزب‌الله اظهار داشت در این حمله یک کارخانه بزرگ ذخیره‌سازی سوخت اسرائیل در مجاورت راه‌آهن را هدف قرار داده‌است. [[حیفا]] مکان بسیاری از تأسیسات باارزش و استراتژیک مانند کشتی سازی، پالایشگاه‌های نفت، حمل و نقل و پایگاه‌های نظامی است. * ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۶، حزب‌الله یک بیمارستان در صفد در شمال شهر جلیله هدف قرار داد که در نتیجه ۸ نفر زخمی‌شدند. ۱ مرد اسرائیلی در [[نهاریا]] در حالی که تلاش می‌کرد خود را به پناهگاه برساند بر اثر اصابت راکت کشته شد. * ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروهای دفاعی اسرائیل حمله دیگری به درون خاک لبنان داشتند که به درگیری با نیروهای حزب‌الله منجر شد. ۴ مبارز حزب‌الله کشته شدند. نیروی دفاعی اسرائیل مدعی گردید ۲ سرباز آن‌ها کشته، ۹ نفر دیگر زخمی و یک تانک نیز به وسیله خمپاره آسیب دیده‌است. ۲ کودک عرب-اسرائیلی در حمله راکتی حزب‌الله به ناصریه کشته شدند. جنگنده‌های اسرائیل حملات هوایی علیه ۲۰۰ هدف حزب‌الله از جمله ساختمان‌ها و مراکز اداری، پست‌های فرماندهی، وسایل نقلیه و راکت اندازها انجام دادند. شناورهای جنگی اسرائیل به یک تأسیسات و سایت‌های موشکی حزب‌الله در [[جنوب لبنان]] حمله کردند. * ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۶، ۴ سرباز اسرائیلی کشته و ۶ تن دیگری در درگیری جنوب لبنان زخمی‌شدند. نیروی دفاعی اسرائیل مدعی گردید چندین مبارز حزب‌الله در این درگیری کشته شده‌اند. حزب‌الله مدعی گردید یک تانک اسرائیلی و یک بولدوزر زرهی را نابود کرده‌است. در همین حال، اسرائیل بیش از ۱۵۰ حمله هوایی در لبنان علیه اهداف حزب‌الله از جمله تأسیسات و رادارها، ستادها، انبار مهمات، وسایل نقلیه و راکت‌ها انجام داد. توپخانه اسرائیل نیز پیوسته منطقه مارون الراس را گلوله‌باران کرد. * ۲۱ ژوئیه ۲۰۰۶، اسرائیل حملات هوایی خود را در حالی که به تجمیع نیرو در مرز مشغول بود ادامه داده و پنج گردان از نیروهای ذخیره را به خدمت فرا خواند. اعتقاد بر این است که بین ۳۰ تا ۶۰ سرباز و ۳۰ تانک اسرائیلی از مرز گدشته بودند. دو بالگرد اسرائیلی در منطقه شمالی اسرائیل به یکدیگر برخورد و سقوط کردند که در نتیجه ۱۱ سرباز کشته و ۱۳ سرباز دیگر زخمی‌شدند. == واکنش‌های بین‌المللی == [[پرونده:Lebanese flags at Montreal protest July 22 2006.jpg|بندانگشتی|200 px|تظاهرات ضد جنگ در [[مونترئال]] [[کانادا]]، ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۶]] در جنگ اسرائیل و لبنان در سراسر جهان واکنش‌های متفاوتی به وجود آمد. کشورهای [[ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[دبیر رسانه‌ای کاخ سفید|Office of the Press Secretary]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = President Bush and German Chancellor Merkel Participate in Press Availability | پیوند = http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2006/07/20060713-4.html |ژورنال= |نشریه=[[کاخ سفید|White House]] |تاریخ=[[2006-07-13]] |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13.</ref> [[بریتانیا|پادشاهی متحده]]، [[کانادا]]، [[آلمان]]<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Interview with Federal Foreign Minister Steinmeier on the Middle East | پیوند = http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Infoservice/Presse/Interview/2006/060713SteinmeierNahostIranZDF.html |ژورنال= |نشریه=Foreign Office (Germany) |تاریخ=2006-07-13 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> و [[استرالیا]] از حملات اسرائیل حمایت کردند و آن را دفاع از خود نامیدند. رئیس‌جمهور وقت آمریکا [[جرج دابلیو بوش|جرج دبلیو بوش]] جنگ اسرائیل و لبنان را بخشی از جنگ با [[تروریسم]] نامید.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Lebanon part of 'war on terror', says Bush | پیوند = http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm |ژورنال= |نشریه=ABC News |تاریخ=July 30, 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Bush: 'Hezbollah suffered a defeat' | پیوند = http://www.cnn.com/2006/POLITICS/08/14/bush/index.html |ژورنال= |نشریه=CNN |تاریخ=[[2006-08-14]] |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۶ کنگره آمریکا از اسرائیل حمایت کرد.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Final Vote Results for Roll Call 391 | پیوند = http://clerk.house.gov/evs/2006/roll391.xml |ژورنال= |نشریه=[[Clerk of the United States House of Representatives]] |تاریخ=20 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13</ref> [[ایران]]، [[سوریه]] و [[یمن]] حمایت خود را از حزب‌الله اعلام کردند و [[اتحادیه کشورهای عرب|اتحادیه عرب]]، [[اردن]] و [[مصر]] نیز از پاسخ اسرائیل حمایت کردند.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Fattah, {{چر}}Hassan M. |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Arab League criticizes Hezbollah for attacks | پیوند = http://www.iht.com/articles/2006/07/17/news/arabs.php |ژورنال= |نشریه=[[اینترنشنال هرالد تریبیون]] |تاریخ=17 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13</ref> و مجامع صلح بین‌المللی خواستار آتش‌بس برای جلوگیری از افزایش شمار تلفات غیرنظامی‌شدند. == جنایات جنگی == === حملات به مناطق مسکونی === [[پرونده:Israeli bombing in Baalbek.jpg|بندانگشتی|راست|تصویری از چند منزل مسکونی در [[بعلبک]] که پس از حمله جنگنده‌های [[نیروی هوایی اسرائیل]] به موشک‌اندازهای حزب‌الله لبنان تخریب شدند.]] «کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های قراردادی» (CCW) نیز استفاده غیرقانونی ارتش اسرائیل از بمب‌های فسفری و بمب‌های خوشه‌ای بر شهرها و روستاها را آن هم پس از توافق دولت این کشور با قطعنامه آتش‌بس تأیید کرد. سید حسن نصرالله در مصاحبه با شبکه الاخبار گفت: ساختمان‌ها ویران شده باردیگر ساخته می‌شوند و آوارگان به خانه‌هایشان بازمی‌گردند و این برای ما روشن بود زیرا به پیروزی از جانب خداوند ایمان داریم اما باید بگویم که در جریان جنگ ۳۳ روزه بمباران مجتمع امام حسن (ع) بیش از همه چیز مرا ناراحت و غمگین کرد، اولاً به خاطر تعداد زیاد شهدا، دوم اینکه شایع شد اسراییلی‌ها آن را بخاطر حضور من بمباران کرده‌اند درحالی‌که من اصلاً آنجا نرفته بودم. در طول جنگ ۳۳ روزه اسرائیل بارها مراکز غیرنظامی مانند درمانگاه‌های شهری، مدارس، روستاها، بیمارستان‌ها و حتی راه‌های عبور و مرور عمومی را به شدت بمباران کرد که در اثر این حملات بسیاری از مردم لبنان کشته شدند. همچنین [[نیروی هوایی اسرائیل]] با حمله به راه‌ها، جاده‌ها، مناطق مختلف مسکونی، شهرهای لبنان را مورد هدف بمباران قرار داد که جزء [[جنایت جنگی|جنایات جنگی]] به حساب می‌آیند.<ref name="hrw2">{{یادکرد وب|نشانی=http://hrw.org/persian/docs/2006/08/03/lebano13915.htm|عنوان=اسرائیل/لبنان - حملات هوایی تفکیک نشده به شهروندان غیرنظامی را متوقف کنید!|تاریخ=۳ اوت ۲۰۰۶|تاریخ بازبینی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|نقل قول=برخی حملات اسرائیل مصداق جنایت جنگی است|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070702003409/http://hrw.org/persian/docs/2006/08/03/lebano13915.htm|تاریخ بایگانی=۲ ژوئیه ۲۰۰۷|dead-url=yes}} [https://web.archive.org/web/20060815124114/http://hrw.org/persian/press/2006/israel_lebanon080306pr.pdf نسخه پی‌دی‌اف] نیز موجود است</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] می‌گوید نقاطی را مورد هدف قرار داده که از آن‌ها موشک به خاک و شهرهای اسرائیل شلیک شده یا اینکه نیروهای [[حزب‌الله لبنان]] در آن مستقر بوده و برخورد به غیرنظامیان به‌طور تصادفی رخ داده. با این‌حال تحقیقات در زمینه الگوی حملات در بیش از بیست مورد که توسط تحقیق‌گران [[دیدبان حقوق بشر|سازمان دیده‌بان حقوق بشر]] در لبنان انجام شده‌است، خلاف آن را نشان می‌دهد.<ref name="hrw2"/> در طول جنگ [[سید حسن نصرالله]] از فلسطینیان و مسلمانانی که در شهر حیفا زندگی می‌کنند خواست تا خانه و زندگی خود را ترک کنند تا مورد تهاجم موشک‌های کاتیوشای [[حزب‌الله لبنان]] قرار نگیرند.<ref>[http://www.hamshahri.net/News/?id=2331 همشهری آنلاین<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> در طول حملات موشکی [[حزب‌الله لبنان]] به [[فهرست شهرهای اسرائیل|شهرهای اسرائیل]] تعدادی [[عرب]] ساکن [[حیفا]] نیز به همراه یهودیان اسرائیلی کشته شدند.<ref name="ynetnews"/> === کاربرد جنگ‌افزار نامتعارف === هر دو طرف جنگ از سوی سازمان‌های بین‌المللی متهم به کوتاهی در تمییز اهداف نظامی و غیرنظامی و [[جنایات علیه بشریت|جنایت علیه بشریت]] شدند. طی این جنگ اسرائیل [[بمب فسفر|بمب‌های فسفری]] و [[بمب خوشه‌ای|بمب‌های خوشه‌ای]] نیز به کار برده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف اسراییل به استفاده از بمب فسفری علیه لبنانی‌ها|تاریخ = ۳۰ مهر ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hamshahri.org/News/?id=6858|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNT8J6r?url=http://www.hamshahrionline.ir/|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف تل آویو به کاربرد سلاح شیمیایی علیه حزب‌الله|تاریخ = ۱ آبان ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNVjmin?url=http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=NAZILA FATHI and WILLIAM J. BROAD |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Convention on Conventional Weapons |پیوند=http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm(English) |ژورنال= |نشریه=Human Rights |تاریخ=February 30, 2008 |دوره= |شماره= |شاپا=}}{{پیوند مرده}}Retrieved on 2009-02-13.</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف تل آویو به کاربرد سلاح شیمیایی علیه حزب‌الله|تاریخ = ۱ آبان ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hamshahri.org/News/?id=6925|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNW9SMm?url=http://www.hamshahrionline.ir/|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref> قابل ذکر است اسرائیل [[پروتکل الحاقی کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو|پروتکل‌های الحاقی کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو]] را امضا نکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.icrc.org/ihl.nsf/WebSign?ReadForm&id=470&ps=P|عنوان=لسیت امضا کنندگان پروتکل الحاقی کنوانسون ژنو|تاریخ=۲۰۰۵|ناشر=سازمان جهانی صلیب سرخ|تاریخ بازدید=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNWuwD5?url=http://www.icrc.org/ihl.nsf/WebSign?ReadForm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> این کنوانسیون، حملاتی را که به همه افراد صدمه بزند ممنوع کرده‌است. === کاربرد جنگ‌افزار کنترل نشده === در طول این جنگ به ویژه در ۷۲ ساعت پایانی جنگ و پس از توافق دولت اسرائیل با قطعنامه آتش‌بس [[شورای امنیت]]،<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2007/07/070712_he-lebanon-amnesty.shtml] در خواست رسیدگی به جرایم جنگی در لبنان</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] حجم زیادی از [[بمب خوشه‌ای|بمب‌های خوشه‌ای]] را بر شهرها، روستاها و مراتع مختلف لبنان فروریخت که اصابت نکردن آن‌ها به غیرنظامیان غیرقابل کنترل است و با توجه به نوع بمب‌های استفاده شده باقی‌مانده عمل نکرده بعد از جنگ باعث کشته و زخمی‌شدن تعداد قابل توجهی کودک و افراد غیرنظامی‌شده و خواهد شد.<ref name="hrw3">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/english/docs/2006/08/17/lebano14026.htm|عنوان=Lebanon: Israeli Cluster Munitions Threaten Civilians|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۱۷ اوت ۲۰۰۶|بازیابی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070612194407/http://www.hrw.org/english/docs/2006/08/17/lebano14026.htm|تاریخ بایگانی=۱۲ ژوئن ۲۰۰۷|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref><ref name="hrw4">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/english/docs/2006/10/18/lebano14412.htm|عنوان=Lebanon/Israel: Hezbollah Hit Israel with Cluster Munitions During Conflict|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۱۸ اوت ۲۰۰۶|بازیابی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061020035627/http://www.hrw.org/english/docs/2006/10/18/lebano14412.htm|تاریخ بایگانی=۲۰ اکتبر ۲۰۰۶|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> === رویداد قانا === {{اصلی|بمباران قانا در ۲۰۰۶}} [[پرونده:Qana idf video s.jpg|بندانگشتی|چپ|400px|تصویری که اسرائیل می‌گوید از پرتاب موشک‌های [[حزب‌الله لبنان]] در کنار خانه‌های مسکونی در [[قانا|روستای قانا]] برداشته شده‌است.]] در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۶ در جریان درگیری سال ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان روستای [[قانا]] مورد حمله بمباران نیروهای [[اسرائیل]]ی قرار گرفت. برخورد دو [[بمب خوشه‌ای]] به یک ساختمان مسکونی چهارطبقه در مرکز [[قانا|روستای قانا]] توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] به کشته شدن ۵۴ شهروند غیرنظامی از جمله بیش از ۳۷ کودک و زخمی‌شدن بسیاری انجامید. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] می‌گوید خودروهای پرتابگر [[کاتیوشا]]ی [[حزب‌الله لبنان]] را که در نقاط مسکونی در روستای قانا قرار داشتند<ref name="mfa">{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/2000_2009/2006/Operation+Change+of+Direction+Video+Clips.htm|عنوان=Hizbullah's exploitation of Lebanese population centers and civilians: Photographic evidence|نویسنده=روابط عمومی وزارت امور خارجه اسرائیل|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNafQzX?url=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/2000_2009/2006/Operation+Change+of+Direction+Video+Clips.htm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2007}}</ref> هدف قرار داده بودند ولی سازمان [[دیدبان حقوق بشر]] اسرائیل را مسئول تلفات انسانی حادثه روستای قانا می‌داند.<ref name="hrw5">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/persian/docs/2006/07/30/lebano13906.htm|عنوان=اسرائیل/ لبنان: اسرائیل مسئول حمله به قانا است.|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۳۰ ژوئیه ۲۰۰۶|بازیابی=۲۰ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070929144915/http://hrw.org/persian/docs/2006/07/30/lebano13906.htm|تاریخ بایگانی=۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> === سپر انسانی === مسئولان اسرائیلی همواره [[حزب‌الله لبنان]] را متهم می‌کنند که با استفاده از مناطق پرجمعیت به عنوان [[سپر انسانی]] قصد دارد مقدار تلفات غیرنظامیان را افزایش دهد، همچنین [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] برای اثبات اظهارات خود مبنی بر استفاده [[حزب‌الله لبنان]] از خانه‌ها و [[مسجد|مساجد]] برای اهداف نظامی، تصاویر و فیلم‌هایی را منتشر کردند که ادعا می‌کنند درست قبل از حمله‌های اسرائیل برداشته شده‌است<ref name="mfa"/><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/116953|عنوان=Declassified IDF Photos and Footage Expose Hizbullah Tactics|نویسنده=ازرا هالوی (Ezra HaLevi)|ناشر=شبکه هفت اسرائیل ([[آروتز شوا|Arutz Sheva]])|تاریخ=[[دسامبر ۶]], ۲۰۰۷|بازیابی=2007-04-19|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNdj4ex?url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/116953|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> گزارش‌های سازمان [[عفو بین‌الملل]] نشان می‌دهد که بسیاری از ترس هدف قرار گرفتن خودروهای متحرک از خانه‌های خود خارج نمی‌شوند.<ref>{{یادکرد خبر|ناشر=[[عفو بین‌الملل]]|تاریخ=۲۱ نوامبر، ۲۰۰۶|پیوند=http://news.amnesty.org/index/ENGMDE020352006|عنوان=Israel-Lebanon: Further evidence of grave violations in Israel-Hizbullah conflict underlines urgent need for UN inquiry|بازیابی=۱۸ ژوئیه ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20071113000000/http://news.amnesty.org/index/ENGMDE020352006|تاریخ بایگانی=۱۳ نوامبر ۲۰۰۷|accessdate=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> [[هیم رامون]] وزیر دادگستری اسرائیل در ۵ مرداد ماه اظهار داشت: «اسرائیل به شهروندان عادی و غیرنظامی زمان کافی برای ترک جنوب لبنان را داده‌است و هرکس که باقی مانده‌است می‌تواند به عنوان یک حامی حزب‌الله محسوب شود.» او همچنین بر اساس خبر بی‌بی‌سی گفته‌است: «همه کسانی که درحال حاضر در جنوب لبنان هستند، تروریست محسوب می‌شوند که به نحوی با حزب‌الله مرتبط هستند.»<ref name="hrw5"/> ولی [[دیدبان حقوق بشر]] با تأیید [[عفو بین‌الملل]] می‌گوید «هیچ موردی که نشان دهد حزب‌الله از سپر انسانی استفاده کرده‌است نیافته‌است».<ref name="hrw6">{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۸ اوت ۲۰۰۶|عنوان=Fatal Strikes: Israel’s Indiscriminate Attacks Against Civilians in Lebanon|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNfOe6V?url=http://www.hrw.org/reports/2006/lebanon0806/2.htm|پیوند=http://hrw.org/reports/2006/lebanon0806/2.htm|صفحه=۲|ناشر=[[دیدبان حقوق بشر|دیده‌بان حقوق بشر]]|بازیابی=۲۰ ژوئن ۲۰۰۷|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> رئیس بخش کمک‌های انسان دوستانه سازمان ملل [[جان اگلند]] نیز بعد از تبیین کمک‌های انسان دوستاده به لبنان گفت: «حزب‌الله باید از این عمل خفت بار پنهان شدن در بین زنان و کودکان اجتناب کند» و اضافه کرد: «شنیده‌ام آن‌ها به خود می‌بالند به‌خاطر اینکه مبارزان کمی را از دست داده‌اند، درحالی که غیر نظامیان باید به سوگ مرگ عزیزانشان بنشینند».<ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1153291989232|عنوان=UN humanitarian chief blasts Hizbullah|نویسنده=اسوشیتد پرس|ناشر=[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]|تایخ=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۶|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNfk5fq?url=http://www.jpost.com/|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2007}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.foxnews.com/story/0,2933,205352,00.html|عنوان=U.N. Chief Accuses Hezbollah of 'Cowardly Blending' Among Refugees|نویسنده=آسوشیتد پرس|ناشر=فاکس نیوز|تایخ=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۶|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNjIZpi?url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,205352,00.html|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=8 نوامبر 2008}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5211958.stm|عنوان=UN launches Lebanese aid appeal|ناشر=بی‌بی‌سی|تایخ=Tuesday, 25 July 2006|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNjhMcE?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5211958.stm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=8 نوامبر 2008}}</ref> == تخریب آثار تاریخی و بحران محیط زیست == [[پرونده:Jiyyeh oil spill 2006 NASA ASTER.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|تصویری ماهواره‌ای از لایه‌های نفت که به رنگ آبی تیره قابل رویت هستند. آلودگی ناشی از نشت هزاران تن نفت [[نیروگاه برق جیه]]، بزرگ‌ترین فاجعه زیست‌محیطی در تاریخ [[مدیترانه|دریای مدیترانه]] بوده‌است.<ref name="پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی">[http://seattlepi.nwsource.com/opinion/284404_focussecond10.html پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080904222813/http://seattlepi.nwsource.com/opinion/284404_focussecond10.html |date=۴ سپتامبر ۲۰۰۸}}, Seattle Post-Intelligencer by RICHARD STEINER</ref>]] در طی جنگ اسرائیل و لبنان، به برخی از مراکز تاریخی لبنان که به عنوان [[میراث جهانی یونسکو]] ثبت شده‌اند، خساراتی وارد شد. از آن جمله یک آرامگاه رومی در شهر [[صور (لبنان)|صور]]، برجی تاریخی به [[سده‌های میانه]] در [[جبیل (لبنان)|جبیل]]، بنت جبیل و بَچَس در [[بعلبک]]، در حملات نیروهای هوایی ارتش اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Biblical Archaeology society |پیوند=http://biblicalarchaeology.org/bswbOOnews_warupdate.htmlhttp://web.archive.org/web/20070602142346/http://www.biblicalarchaeology.org/bswbOOnews_warupdate.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=2007-06-02 |دوره= |شماره= |شاپا=}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[آبزرور|The Observer]] |سال=|شابک=|نویسنده=Sharp, {{چر}}Roy |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Bombs shatter Lebanon's Roman legacy | پیوند = http://arts.guardian.co.uk/news/story/0,,1874509,00.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=2006-09-17 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[یونسکو|UNESCO]] |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = UNESCO Mission reports on war damage to cultural heritage in Lebanon | پیوند = http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=34765&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=18 September 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[بلومبرگ ال.پی.|Bloomberg]] |سال=|شابک=|نویسنده=Di Paola, {{چر}}Mike |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel-Hezbollah War Endangers Archaeological Sites, Ecosystems | پیوند = http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601088&sid=aZ.RdJiT_3GY&refer=home |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=15 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> براثر بمباران [[نیروگاه برق جیه]] در ۳۰ کیلومتری جنوب بیروت، در روزهای ۱۳ و ۱۵ ژوئیه، که توسط جنگنده‌های [[نیروی هوایی اسرائیل|نیروی هوایی ارتش اسرائیل]] مورد هدف قرار گرفت، لایه‌ای نفتی به طول ۸۰ کیلومتر، ساحل لبنان در [[مدیترانه|دریای مدیترانه]] را فراگرفت. برخی گروه‌های مدافع محیط زیست، این آلودگی را به عنوان یک «فاجعه زیست‌محیطی» توصیف کردند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/science/story/2006/08/060802_fb_environmental_ebanon.shtml «بحران» محیط زیست در لبنان] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> همچنین پرتاب راکت‌های [[حزب‌الله لبنان]] به [[اسرائیل]]، باعث بروز تعداد زیادی [[آتش‌سوزی]] در [[جنگل]]ها و مراتع در شمال اسرائیل شد. از آن‌جمله می‌توان به آتش‌سوزی‌های گسترده در نزدیکی شهر [[کریات شمونه]] اشاره کرد. بر اثر آتش‌سوزی‌های ایجاد شده توسط موشک‌های حزب‌الله لبنان، بیش از ۶۷ کیلومتر مربع از جنگل‌ها و مراتع اسرائیل نابود شدند. بر طبق برآوردهای [[بنیاد ملی یهود]]، برای ترمیم جنگل‌های سوخته‌شده، بیش از ۵۰ تا ۶۰ سال زمان لازم خواهد بود.<ref name="پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی"/> == رویدادهای پس از آتش‌بس == [[File:Nasrallah Interview about Iran's Help to Hezbollah.webm|thumb|upright=1|خاطرات [[حسن نصرالله]] و اشارهٔ او به کمک‌های «فراوان» [[ایران]] به [[حزب‌الله]] پس از جنگ ۲۰۰۶.]] * [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، رهبر [[حزب‌الله لبنان]]، با آغاز آتش‌بس میان لبنان و اسرائیل در مصاحبه‌ای تلویزیونی با تلویزیون لبنان<ref>{{یادکرد وب|ناشر=سی‌بی‌سی کانادا|عنوان=Hezbollah leader Nasrallah regrets war|تاریخ=۲۸ اوت ۲۰۰۶|تاریخ بازدید=۳ ژوثیه ۲۰۰۷|نشانی=http://www.cbc.ca/world/story/2006/08/27/nasrallah-abduction.html|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNkZ7vC?url=http://www.cbc.ca/news/world/story/2006/08/27/nasrallah-abduction.html|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> با ابراز تاسف در مورد چگونگی آغاز درگیری با [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]]، اعلام کرد که اگر می‌دانست که اسارت گرفتن دو سرباز اسرائیلی به چنین جنگی منجر می‌شود، چنین فرمانی نمی‌داد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2006/08/060827_mv-nasrallah-regret.shtml ابراز تاسف نصرالله از وقوع جنگ با اسرائیل] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref><ref>[http://www.cnn.com/2006/WORLD/meast/08/27/mideast.nasrallah/index.html CNN.com - Nasrallah: Soldiers' abductions a mistake - Aug 27, 2006<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نصرالله: پیروزی مقاومت پیروزی ایران است|ناشر=[[شرق (روزنامه)|روزنامه شرق]]|تاریخ=۷ شهریور ۱۳۸۶|تاریخ بازدید=۳ ژوئیه ۲۰۰۷|نشانی=http://www.sharghnewspaper.ir/850607/html/newssoc.htm#s466812|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20071111132657/http://www.sharghnewspaper.ir/850607/html/newssoc.htm#s466812|تاریخ بایگانی=۱۱ نوامبر ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> * در ۲ مه ۲۰۰۷ [[کمیسیون وینوگراد]]، [[ایهود اولمرت]] را مقصر ناکامی در فرماندهی جنگ با [[حزب‌الله لبنان]] معرفی کرد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/854051.html |title=The main findings of the Winograd partial report on the Second Lebanon War - Haaretz - Israel News<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲ مه ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070502024125/http://www.haaretz.com/hasen/spages/854051.html |archivedate=۲ مه ۲۰۰۷ |dead-url=no}}</ref> این حکم باعث شد ۱۰۰٫۰۰۰ نفر از مردم اسرائیل در تجمعی در [[تل‌آویو]] خواستار استعفای او شوند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://haaretz.com/hasen/spages/855116.html |title=Roughly 100,000 people rally in Tel Aviv to call on PM, Peretz to quit - Haaretz - Israel News<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080724065553/http://haaretz.com/hasen/spages/855116.html |archivedate=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> * [[سید حسن نصرالله]]، رهبر [[حزب‌الله لبنان]] در اولین سالگرد جنگ اسرائیل حزب‌الله لبنان، در مصاحبه اختصاصی با [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صدا و سیمای جمهوری اسلامی]] ایران اعلام کرد که در طول جنگ از «مولایش»، [[سید علی خامنه‌ای|سیدعلی خامنه‌ای]] رهنمود و راهنمایی دریافت می‌کرده است.<ref>[http://www.memritv.org/clip/en/1541.htm مصاحبه سید حسن نصرالله با سیمای جمهوری اسلامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071006183137/http://www.memritv.org/clip/en/1541.htm |date=۶ اکتبر ۲۰۰۷}} ''(ممری تی. وی)''</ref> هم چنین، نصرالله اعلام کرد: <blockquote> «ما حتی یک درصد هم فکر نمی‌کردیم که این اسارت منجر به جنگی در این زمان و با این وسعت شود. من متقاعد و مطمئن هستم که این جنگ از قبل برنامه‌ریزی شده بود و اسارت این گروگان‌ها تنها بهانه‌ای برای آغاز جنگ از پیش برنامه‌ریزی شده‌شان بود، اما اگر در ۱۱ ژوئیه می‌دانستم … که این عملیات منجر به چنین جنگی خواهد شد، آیا آن را انجام می‌دادم؟ می‌گویم نه، مطلقاً نه» - سید حسن نصرالله </blockquote> === تبادل اجساد و سرنوشت اسرا === [[ایهود اولمرت|اهود اولمرت]] نخست‌وزیر، در روز ۲۹ ژوئن ۲۰۰۸ میلادی در جلسه کابینه اسرائیل، به‌طور قطعی اعلام داشت که: «[[الداد رگب]] و [[اهود گولدواسر]]، دو سربازی که در خط مرزی اسرائیل با لبنان ربوده شده بودند، زنده نیستند. با این همه اسرائیل حاضر است برای بازپس گرفتن پیکرهای آنان بهای گزافی بپردازد».<ref name="hamdami.com">[http://www.hamdami.com/MFAFA/NewsAndReports/300608-Soldiers.htm اسرائیل با رها کردن تروریستهای لبنانی و فلسطینی، پیکر دو سربازش را پس می‌گیرد] (''وزارت امور خارجه اسرائیل'')</ref> برخی جناح‌های سیاسی در اسرائیل، معاوضه اجساد دو سرباز کشته‌شده را با ۵ زندانی زنده عضو [[حزب‌الله لبنان]] و [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] را عملی نادرست تلقی می‌کردند، ولی فشار خانواده‌های این دو سرباز و همچنین خانواده [[گیلعاد شلیط]] (سرباز ربوده شده به دست [[حماس]] در [[غزه]]) و موج همبستگی مردمی با این سه خانواده، بالاخره کابینه اسرائیل را ناچار ساخت تا این معامله و مبادله را دو سال پس از پایان جنگ، تصویب و تأیید کند.<ref name="hamdami.com"/> نهایتاً در تاریخ ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۸ میلادی (۲۶ تیر ۱۳۸۷)، جسد دو سرباز ربوده شده [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]، که در پی عملیات چریکی حزب‌الله لبنان موسوم به «وعده راستین» در خط مرزی اسرائیل با لبنان ربوده شده بودند، با پنج زندانی زنده لبنانی از جمله یک شبه‌نظامی عضو [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] به نام [[سمیر قنطار]] که به اتهام قتل یک خانواده [[اسرائیل]]ی به [[حبس ابد|زندان ابد]] محکوم شده بود،<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1215330965865&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull A celebration of evil]، (''[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]'')</ref> به‌علاوه اجساد ۱۹۹ نفر از جنگجویان فلسطینی و لبنانی معاوضه شد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/NewsAndReports/160708-Exchange.htm پیکرهای دو سرباز جان باخته اسرائیلی پس از دو سال، به خاک میهن بازگشت] (''وزارت امور خارجه اسرائیل'')</ref><ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/1002257.html روزنامه هاآرتص] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090304141157/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1002257.html |date=۴ مارس ۲۰۰۹}} ''(Peres pardons Kuntar, says 'no forgiveness in my decision')''</ref> === جاسوسی نماینده پارلمان اسرائیل برای حزب‌الله لبنان === در جریان جنگ اسرائیل و لبنان، [[عزمی بشاره]] که عضو ۱۷امین دوره [[کنست]] (پارلمان اسرائیل) بود، با استفاده از مصونیت سیاسی خود، به گردآوری اطلاعات محرمانه نظامی برای [[حزب‌الله لبنان]] اقدام کرد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/Democracy/050209-Elections رقابت‌های انتخاباتی در اسرائیل به اوج می‌رسد], [[وزارت امور خارجه اسرائیل]]</ref> هنگامی که مشخص شد که وی عملاً به جاسوسی از درون [[موساد|نهادهای اطلاعاتی]] و [[نیروهای دفاعی اسرائیل|نظامی اسرائیل]] به سود حزب‌الله لبنان اقدام کرده است و اطلاعات و مدارکی علیه وی از سوی [[شاباک|سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل]]، گردآوری شده است،<ref>[http://www.terrorism-info.com/node/597 نزاع شدید میان مدیریت شبکه تلویزیونی سازمان حماس؛ القدس]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، مرکز آگاهی‌رسانی و پژوهش‌های ترور</ref> با استفاده از مصونیت سیاسی به خارج از اسرائیل گریخت<ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/848321.html MK Bishara: My three options are exile, martyrdom, or jail] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080908073008/http://www.haaretz.com/hasen/spages/848321.html |date=۸ سپتامبر ۲۰۰۸}}, [[هاآرتص|Haaretz]]</ref> و با حضور در سفارت اسرائیل در قاهره، از عضویت در کنست استعفا داد.<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1176152849116&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull Report: MK Bishara leaves Egypt], [[جروزالم پست|The Jerusalem Post]]</ref> == سیزدهمین سالگرد آغاز جنگ ۳۳ روزه == به مناسبت سیزدهمین سالگرد آغاز جنگ ۳۳ روزه، سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان طی گفتگو با [[شبکه المنار]] گفت اسرائیل نقطه ضعفی در آماده‌سازی جبهه داخلی خود برای جنگ دارد و این امر باعث شده‌است تا حزب‌الله بتواند امروز به شکل بهتری این جبهه را مورد هدف قرار داده تلفات بیشتری را بر آن وارد کند. به گزارش ماکو نیوز اسرائیلی نصرالله هزاران هدف را در اسرائیل بر روی نقشه نشان داد و محل استقرار اهداف راهبردی اسرائیل را از روی آن در معرض دید بینندگان گذاشت. همچنین [[روزنامه هاآرتص]] خبر داد، حزب‌الله تأکید می‌کند قادر است زیان‌های جبران ناپذیری را به اسرائیل وارد کند، زیان‌هایی که بخشی از آن متوجه جبهه داخلی خواهد شد. این گفتگو با بازتاب گسترده رسانه‌های اسرائیل مواجه شده‌است.<ref>{{cite web |title=بازتاب سخنان سید حسن نصرالله در رسانه‌های رژیم صهیونیستی |url=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/22/2053122/بازتاب-سخنان-سید-حسن-نصرالله-در-رسانه-های-رژیم-صهیونیستی |website=tasnimnews}}</ref><ref>{{cite web |title=نصرالله: آمریکا به خوبی می‌داند که جنگ با ایران پرهزینه خواهد بود |url=https://www.farsnews.ir/news/13980421000682/نصرالله-آمریکا-به-خوبی-می‌داند-که-جنگ-با-ایران-پرهزینه-خواهد-بود |website=Fars news}}</ref> == باغ موزه ملیتا در جنوب کشور لبنان است == موزه ملیتا {{وسط‌چین}} <gallery> پرونده:Lebanon89- 080.jpg|میدان هاویه (دوزخ اسرائیل). پرونده:Lebanon89- 083.jpg|مقبره نمادین ارتش اسرائیل. پرونده:Lebanon89- 070.jpg|ضد هوایی غنیمت گرفته شده از اسرائیل. پرونده:Lebanon89- 074.jpg|نمای بیرونی یک سنگر حزب‌الله. پرونده:Lebanon89- 059.jpg|منطقهٔ استتار شده. </gallery> {{پایان}} == جستارهای وابسته == {{درگاه|تاریخ|اسرائیل}} * [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]] * [[کمیسیون وینوگراد|کمیته وینوگراد]] * [[حاکمیت قوم یهود بر سرزمین فلسطین]] * [[ترور سید حسن نصرالله]] * [[روابط ایران و حزب‌الله]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{انبار|2006 Israel-Lebanon conflict}} * [https://web.archive.org/web/20070621100711/http://info.jpost.com/C006/Supplements/Lebanon2/ جنگ از نگاه جورازالم پست] (به انگلیسی) * [https://web.archive.org/web/20080509003615/http://www.rebuildlebanon.gov.lb/english/f/default.asp سایت رسمی بازسازی لبنان] (به انگلیسی) {{مناقشه اسرائیلی‌ها و فلسطینیان}} {{جنگ‌های اسرائیل}} {{درگیری‌های پس از جنگ سرد در آسیا}} [[رده:تجاوزها به لبنان]] [[رده:جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان|درگیری اسرائیل و لبنان]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های حزب‌الله لبنان]] [[رده:درگیری حزب‌الله و اسرائیل]] [[رده:نبردها و عملیات‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:لبنان در ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:لبنان]] [[رده:درگیری اسرائیل و اعراب]] [[رده:جنگ‌های لبنان]] fw7moxq8iaf8646yybcou1ethn7pq1k 42127440 42127439 2025-06-18T16:13:20Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127440 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ | درگیری = جنگ ۲۰۰۶ لبنان | بخشی از = [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]]، [[جنگ علیه تروریسم]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lebanon part of 'war on terror', says Bush. 30/07/2006. ABC News Online|نشانی=http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2011-04-30|بازبینی=2023-11-20|archive-date=۳۰ آوریل ۲۰۱۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20110430073214/http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=CNN.com - Bush: 'Hezbollah suffered a defeat' - Aug 14, 2006|نشانی=http://www.cnn.com/2006/POLITICS/08/14/bush/index.html|وبگاه=www.cnn.com|بازبینی=2023-11-20}}</ref>{{pp|small=yes}} [[درگیری اسرائیل و اعراب]] | تصویر = [[پرونده:Tyre air strike.jpg|300px]] | توضیح تصویر = <small>دود در شهر [[صور (لبنان)|صور]]، پس از حمله [[هواپیمای جنگنده|جنگنده‌های]] [[نیروی هوایی اسرائیل]] به مواضع [[حزب‌الله لبنان]].</small> | تاریخ = ۱۲ ژوئیه – ۱۴ اوت ۲۰۰۶{{سخ}}<small>محاصره لبنان توسط اسرائیل ۸ سپتامبر به پایان رسید</small><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5330766.stm |عنوان=BBC News Online |تاریخ بازدید=۲۰۰۶-09-09 |تاریخ=9 September 2006 |اثر=Lebanon breathes after the blockade |ناشر=[[یوپی‌سی]] |پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNKhqCG?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5330766.stm |تاریخ بایگانی=14 مه 2012 }}</ref> | مکان = [[لبنان]] و شمال [[اسرائیل]] | علت = گروگان گرفتن سربازان اسرائیل توسط [[حزب‌الله]] طی عملیاتی موسوم به [[عملیات وعده راستین]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html|عنوان=Press Conference with Hasan Nasrallah|تاریخ بازدید=۲۰۰۶-۱۱-۱۳|تاریخ=۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶|اثر=UNDERSTANDING THE PRESENT CRISIS|ناشر=[[یوپی‌سی]]|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061230184520/http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html|تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۰۶|dead-url=yes}}</ref> | نتیجه = بن‌بست نظامی * [[آتش‌بس]] بر اساس [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]] [[سازمان ملل متحد]] * مرزها تغییری نکرد. * [[ارتش لبنان]] در جنوب لبنان و به [[یونیفل]] شناسانده شد. * [[حزب‌الله]] جنگ را یک پیروزی الهی قلمداد کرد. * [[اسرائیل]] جنگ را یک ناکامی و فرصت از دست رفته عنوان کرد. * وزیر دفاع، رئیس ستاد و چندین ژنرال [[ارتش اسرائیل]] بعد از جنگ مجبور به استعفا شدند. | درگیر۱ = <small> {{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]] «با مشارکت جزئی ارتش لبنان»{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Amal Movement.svg}} [[جنبش امل|امل]]<ref name="dailystar">دیلی استار. [http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp «خط-زمان جنگ ژوئیه ۲۰۰۶»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101210085022/http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۰}}. استخراج شده در ۱۷ آوریل، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Lebanese Communist Party.svg}} [[حزب کمونیست لبنان]]<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=هربرت داکنا |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Amid the bombs, unity is forged |پیوند=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HH17Ak02.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=17 August 2007 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180929080356/http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/HH17Ak02.html |dead-url=yes}}</ref>{{سخ}}{{flagicon image|PFLP-GC Flag.svg}} [[جبهه مردمی برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل]]{{سخ}}<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = PFLP claims losses in IDF strike on Lebanon base | پیوند = http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1154525814854&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull |ژورنال= |نشریه=[[جروزالم پست|Jerusalem Post]] |تاریخ=6 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> {{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Syrian Social Nationalist Party.svg}} [[حزب ملی اجتماعی سوریه]] ---- ''پشتیبانی توسط'': * {{پرچم|ایران}} * {{flagicon|سوریه بعثی}} [[سوریه]] * {{پرچم|لبنان}} * {{پرچم|عراق}} </small> | درگیر۲ = <small> [[پرونده:Flag of Israel.svg|22px]] [[اسرائیل]] </small> | فرمانده۱ = <small> {{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[عماد مغنیه]]<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1153292027420&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull "Arafat's 'fox' running rocket unit»], ''[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]'', ۲۹ ژوئیه ۲۰۰۶ و ''همچنین ببینید،'' [http://www.asharqalawsat.com/english/news.asp?section=3&id=5964 «Imad Mughniyeh: Hezbollah's Phantom"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927014903/http://www.asharqalawsat.com/english/news.asp?section=3&id=5964 |date=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷}}</ref>{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}}[[سید هاشم صفی‌الدین]]{{سخ}} {{flagdeco|Iran}}[[قاسم سلیمانی]] </small>{{flagicon image|Flag of the Amal Movement.svg}} [[نبیه بری]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Syrian Social Nationalist Party.svg}} [[علی قانصوه]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Lebanese Communist Party.svg}} [[خالد حدادی]]{{سخ}}{{flagicon image|PFLP-GC Flag.svg}} [[احمد جبرئیل]] </small> | فرمانده۲ = <small> {{flagicon|Israel}} [[ایهود اولمرت]] {{small|([[نخست‌وزیر اسرائیل]])}}{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[امیر پرتز]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[دان حالوتس]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[موشه کاپلینسکی]]<ref name="ynetnews">{{چر}}[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3288400,00.html "Two Northern Command chiefs?»]، ''Ynetnews''،{{رچ}} ۸ اوت ۲۰۰۶ و ''همچنین ببینید،'' [http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3288461,00.html "IDF officials: Maj. Gen. Adam must quit post after war»] و [http://www.chron.com/disp/story.mpl/headline/world/4104120.html "Israel swaps commanders»] و [http://www.theaustralian.news.com.au/story/0,20867,20070526-601,00.html "Impatient Israel appoints new battle chief»]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} و [https://web.archive.org/web/20060823000448/http://www.forbes.com/business/services/feeds/ap/2006/08/09/ap2936605.html "New Israeli General Oversees Lebanon »] و [http://www.hindustantimes.com/news/181_1764068,00050004.htm "Israel names new commander to head offensive"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930044326/http://www.hindustantimes.com/news/181_1764068,00050004.htm |date=30 سپتامبر 2007}} و [http://story.malaysiasun.com/p.x/ct/9/cid/b8de8e630faf3631/id/4630dae29ea8cad9/ «Israel changes command structure"]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[یودی آدام]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[الیزر شکدی]]{{سخ}}{{flagicon|Israel}} [[دیوید بن بشت]] </small> | قوا۱ = <small> نزدیک به ۱۰۰۰ سرباز<ref name="iiss">{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iiss.org/whats-new/iiss-in-the-press/july-2006/strength-of-israel-lebanon-and-hezbollah |عنوان=International Institute for Strategic Studies |بازبینی=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۰۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20061213133852/http://www.iiss.org/whats-new/iiss-in-the-press/July-2006/strength-of-israel-lebanon-and-hezbollah |dead-url=yes}}</ref> </small> | قوا۲ = <small> ۱۰٬۰۰۰ [[نیروی زمینی اسرائیل]]{{سخ}}{{چر}}(به علاوه [[نیروی هوایی اسرائیل]] و [[نیروی دریایی اسرائیل]]){{رچ}}<ref name=08-09>{{یادکرد خبر|پیوند=http://asia.news.yahoo.com/060813/3/2of6v.html|عنوان=Some 30,000 Israeli troops in Lebanon - army radio|تاریخ=[[۲۰۰۶-۰۸-۱۳]]|ناشر=[[رویترز]] از طریق [[اخبار یاهو!]] آسیا|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070831102005/http://asia.news.yahoo.com/060813/3/2of6v.html|تاریخ بایگانی=۳۱ اوت ۲۰۰۷|accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> </small> | تلفات۱ = '''[[حزب‌الله لبنان]]:'''{{سخ}} <small> کشته:{{سخ}}~۲۵۰ _{(تخمین حزب‌الله لبنان)}<ref name="250_hezb">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Army chief says Israel may have to confront Hezbollah attempts to re-arm | پیوند = http://www.iht.com/articles/ap/2007/02/21/africa/ME-GEN-Israel-Hezbollah.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد بین‌المللی|International Herald Tribune]] |تاریخ=February 21, 2007 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref>{{سخ}} ≤۴۶۰ _{(تخمین منابع رسمی لبنانی)}<ref name="Leb_est">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Teheran fund pays war compensation to Hizbollah families | پیوند = http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2006/08/04/wmid404.xml |ژورنال= |نشریه=[[تلگراف (نشریه)|daily telegraph]] |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-03-02.</ref>{{سخ}} ~۴۱۰ _{(تخمین منابع رسمی سازمان ملل)}<ref name="UN_est">{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Bishop, Patrick|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Peacekeeping force won't disarm Hizbollah | پیوند = http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2006/08/22/wmid122.xml |ژورنال= |نشریه=[[تلگراف (نشریه)|daily telegraph]] |تاریخ=August 22, 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2007-04-30.</ref>{{سخ}} ~۴۰۰_{(تخمین منابع رسمی اسرائیلی)}<ref name="apstats">{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Lebanon Sees More Than 1,000 War Deaths |پیوند=http://news.usti.net/home/news/cn/?%2Fworld.mideast.misc%2F1%2Fwed%2Fbq%2FAlebanon-war-deaths.RYBR_GDS.html |ژورنال= |نشریه=AP via MyUstinet |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷ |archive-date=۶ فوریه ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120206055402/http://news.usti.net/home/news/cn/?%2Fworld.mideast.misc%2F1%2Fwed%2Fbq%2FAlebanon-war-deaths.RYBR_GDS.html |dead-url=yes}} «اسرائیل در ابتدا گفت ۸۰۰ عضو حزب‌الله لبنان کشته شده‌اند ولی بعداً این تخمین را تا ۶۰۰ نفر کاهش داد.»</ref>{{سخ}} اسیر: ۱۳<ref name="Wheeler 2006">{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=Wheeler, {{چر}}Caroline |نویسندگان سایر بخش‌ها=مارک مک کنون |ترجمه= |صفحه=A13 |زبان=en |عنوان=Israel begins pullout as ceasefire holds |پیوند=http://www.rbcinvest.theglobeandmail.com/servlet/ArticleNews/PEstory/LAC/20060816/MIDCEASE16/Front/frontpage/frontInternational/3/3/3/ |ژورنال= |نشریه=The Globe and Mail |تاریخ=16 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا= }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۲۲ |bot=InternetArchiveBot}} «مقامات رسمی اسرائیل اعلام کردند ۱۳ نظامی حزب‌الله لبنان را اسیر کردند.»</ref>{{سخ}} '''شبه‌نظامیان حزب کمونیست لبنان:''' کشته: ۱۲{{سخ}} '''شبه‌نظامیان جبهه خلق برای آزادی فلسطین - فرماندهی کل:''' کشته: ۲{{سخ}} '''شبه‌نظامیان جنبش امل:''' کشته: ۱۷{{سخ}} </small> | تلفات۲ = '''[[نیروهای دفاعی اسرائیل]]:'''{{سخ}} <small> کشته: ۱۲۱<ref name="mfa_casualty_details">وزارت امور خارجه اسرائیل. [http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Israel-Hizbullah+conflict-+Victims+of+rocket+attacks+and+IDF+casualties+July-Aug+2006.htm "Israel-Hizbullah conflict: Victims of rocket attacks and IDF casualties»]. بازیابی در ۹ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} زخمی: ۱۲۴۴{{سخ}} اسیر: ۲{{سخ}} </small> | تلفات۳ = '''شهروندان لبنانی:'''{{سخ}}۸۵۰<ref>{{چر}}[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_12/Israel.html "Israel (country)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123083621/http://www.webcitation.org/query?id=1256962021764650 |date=۲۳ ژانویه ۲۰۱۲}}{{رچ}}، دانشنامه آنلاین مایکروسافت ® انکارتا ® ۲۰۰۷</ref>-۱٬۱۹۱<ref name="usaid">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ | عنوان = کمک‌های انسان دوستانه به لبنان | تاریخ بازدید = ۲۰۰۶-۱۱-۱۷ | تاریخ = [[نوامبر ۳]] ۲۰۰۶ | ناشر = [[آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا]] مشاور بحران | پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20120206173444/http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ | تاریخ بایگانی = ۶ فوریه ۲۰۱۲ | dead-url = yes }}</ref> کشته{{سخ}}۴٬۴۰۹ زخمی<ref name="usaid"/>{{سخ}} <small>دولت لبنان اذعان داشت بیشتر کشته شدگان غیرنظامی بودند،<ref>[[اخبار بر خط بی‌بی‌سی]]، [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5396966.stm "UN hails Israel's Lebanon pullout »]. بازیابی در ۲۶ ژانویه، ۲۰۰۷.</ref><ref name="AI_dmg">{{یادکرد وب|نشانی=http://web.amnesty.org/library/index/engmde180072006|عنوان=Deliberate destruction or "collateral damage» ? Israeli attacks on civilian infrastructure|تاریخ=۲۰۰۶-۰۸-۲۳|ناشر=عفو بین‌الملل|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070103095313/http://web.amnesty.org/library/index/engmde180072006|تاریخ بایگانی=۳ ژانویه ۲۰۰۷|accessdate=۱۵ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> ولی بین تعداد کشته شدگان نظامی و غیرنظامی تمایز نداده‌است.<ref name="apstats"/></small> ---- '''غیرنظامیان اسرائیلی:'''{{سخ}} ۴۳ کشته<ref name="BBC_preplanned">[[اخبار بر خط بی‌بی‌سی]] (۸ مارس، ۲۰۰۷). [http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6431637.stm "PM 'says Israel pre-planned war'»]. بازیابی در ۹ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} ۱٬۳۸۴ زخمی، ۲٬۷۷۳ نفر نیز دچار شوک و وحشت شدند<ref name="mfa_casualties">وزارت امور خارجه اسرائیل (۱۲ ژوئیه، ۲۰۰۶). [http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Hizbullah+attack+in+northern+Israel+and+Israels+response+12-Jul-2006.htm "Hizbullah attacks northern Israel and Israel's response»]. بازیابی در ۵ مارس، ۲۰۰۷.</ref>{{سخ}} | پانویس = }} {{تاریخ لبنان}}{{حزب‌الله لبنان}}{{درگیری اسرائیل و لبنان}} '''جنگ ۲۰۰۶ لبنان''' یا '''جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و حزب‌الله''' که در [[ایران]] به آن '''جنگ ۳۳ روزه'''، در [[اسرائیل]] به آن '''جنگ دوم لبنان''' {{به عبری|מלחמת לבנון השנייה}}<ref>תורמי ויקיפדיה, 'מלחמת לבנון השנייה', ויקיפדיה, האנציקלופדיה החופשית, 6 באוגוסט 2009, 19:21 UTC, <http://he.wikipedia.org/w/index.php?title=מלחמת_לבנון_השנייה&oldid=7359154> [אוחזר 21 באוגוסט 2009]</ref> و در [[لبنان]] نیز به آن '''جنگ ژوئیه''' یا '''جنگ تموز''' (''عربی: حرب تموز'')<ref name="dailystar"/> گفته می‌شود، [[جنگ]]ی به مدت ۳۳ یا ۳۴ روز<ref name="JANG">{{یادکرد|کتاب=جنگ ۳۳ روزه:جنگ اسرائیل علیه حزب‌الله در لبنان و تبعات آن|نویسنده=گیلبرت اچکار و مایکل وارشوفسکی|ناشر=Paradigm Publishers (انتشارات پارادایم)|سال=۲۸ فوریه ۲۰۰۷|شابک=978-1-59451-409-8}}</ref><ref name=autogenerated1>{{یادکرد وب |url=http://web.amnesty.org/pages/lbn-020806-action-eng |title=سازمان عفو بین‌الملل |accessdate=۹ اوت ۲۰۰۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060809070158/http://web.amnesty.org/pages/lbn-020806-action-eng |archivedate=۹ اوت ۲۰۰۶ |dead-url=yes}}</ref> بین [[ارتش اسرائیل]] و [[حزب‌الله لبنان]] بود که دامنه آن، شمال [[اسرائیل]] و سراسر [[لبنان]] را دربرگرفت. ربوده شدن دو سرباز به نام اهود گولدوسر (Ehud Goldvaser) و الدد رگو (Eldad Regev) و کشته‌شدن سه نفر از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] ارتش اسرائیل دلیل شروع این جنگ بود. به‌علاوه از حملات حزب‌الله لبنان ۵ نفر از سربازان نیروهای دفاعی کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=2006 Lebanon War {{!}} Summary, Casualties, & Israel {{!}} Britannica|نشانی=https://www.britannica.com/event/2006-Lebanon-War|وبگاه=www.britannica.com|تاریخ=2024-09-25|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref> این جنگ با [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت|قطعنامه ۱۷۰۱]] [[شورای امنیت سازمان ملل متحد|شورای امنیت سازمان ملل]] در تاریخ ۱۴ اوت ۲۰۰۶ میلادی (۲۳ مرداد ۱۳۸۵) پایان یافت اما دبیر کل حزب‌الله، حسن نصرالله پذیرفته نشد به این که حزب‌الله از خلع از سلاح شود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hezbollah chief rejects call by UN to disarm|نشانی=https://www.aljazeera.com/news/2012/1/15/hezbollah-chief-rejects-call-by-un-to-disarm#main-content-area|وبگاه=Al Jazeera|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref>. مرزی در این جنگ جابه‌جا نشد و دربارهٔ پیروز جنگ هم اختلاف نظرهایی به وجود آمد به‌طوری که هر کدام خود را پیروز می‌خوانند و دیگری را شکست خورده معرفی می‌کنند، حتی در مورد طول جنگ و آغازگر آن نیز هیچ‌کدام از طرفین نظر یکسانی ندارند.<ref>[http://www.opendemocracy.net/conflict-middle_east_politics/lebanon_winner_4003.jsp Lebanon: who won the war?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111216080745/http://www.opendemocracy.net/conflict-middle_east_politics/lebanon_winner_4003.jsp |date=۱۶ دسامبر ۲۰۱۱}} Open Democracy</ref><ref>{{Cite journal|last=Blanton|first=James F.|date=2013-01-01|title=Finding the Balance to Combat a Hybrid Threat|url=https://www.hsdl.org/?abstract&did=760489|journal=|language=en|volume=|pages=|via=}}</ref> == آغاز درگیری == شروع این جنگ از ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶ میلادی (۲۱ تیر ۱۳۸۵) چون که در جریان گشت زدنی نیروهای ارتش اسرائیل، حزب الله خمپاره و موشک به سمت شمال اسرائیل پرتاب کرد که در نتیجه آن ۱۱ سرباز و مردم غیرنظامی اسرائیل زخمی شدند. اندکی پس از آن، حزب‌الله با نفوذ به حصار در منطقه زرایت، به دو خودروی نظامی حمله کرد، سه سرباز را کشت و دو نفر به نام‌های ایهود گلدواسر و الداد رگو را ربود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=As Israel Begins Ground Invasion Of Lebanon, Lessons From 1982, 2006 Wars|نشانی=https://www.ndtv.com/world-news/israel-hezbollah-lebanon-as-israel-begins-ground-invasion-of-lebanon-lessons-from-1982-2006-wars-6690081|وبگاه=www.ndtv.com|بازبینی=2024-10-01|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Georgetown University|کد زبان=en|تاریخ=۲۰۱۸|وبگاه=history.com|نشانی=https://www.jstor.org/stable/j.ctv75db9b|عنوان=Israel's Long War with Hezbollah: Military Innovation and Adaptation Under Fire}}</ref>نیروهای [[حزب‌الله لبنان]] در مرز [[لبنان]] و [[اسرائیل]] با وارد شدن به خاک اسرائیل به گروهی از [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] حمله کردند و سه سرباز اسرائیلی را کشتند و دو سرباز اسرائیلی را اسیر گرفته و به خاک لبنان انتقال دادند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/07/060712_he-israel-lebanon.shtml|عنوان=حزب‌الله لبنان دو نظامی اسرائیلی را ربود|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNP9GiH?url=http://www.bbc.co.uk/persian/news/story/2006/07/060712_he-israel-lebanon.shtml|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|بازبینی=19 اکتبر 2008}}</ref> حزب‌الله این عملیات را «وعده صادق» نام گذاشته بود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html |عنوان=Press Conference with Hasan Nasrallah |تاریخ بازدید=۲۰۰۶-۱۱-۱۳ |تاریخ=۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶ |اثر=UNDERSTANDING THE PRESENT CRISIS |ناشر=[[یوپی‌سی]] |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061230184520/http://www.upc.org.uk/hasann12jul06.html |تاریخ بایگانی=۳۰ دسامبر ۲۰۰۶ |dead-url=yes }}</ref><ref name=unreport>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Report of the Secretary-General on the United Nations Interim Force in Lebanon for the period from 21 January 2006 to 18 July 2006 |پیوند=http://domino.un.org/unispal.NSF/fd807e46661e3689852570d00069e918/87e2508779d8ec83852571b6004c761f |ژورنال= |نشریه=[[یونیفل|United Nations Interim Force in Lebanon]] |تاریخ=2006-07-21 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۷ ژانویه ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150107080734/http://domino.un.org/unispal.NSF/fd807e46661e3689852570d00069e918/87e2508779d8ec83852571b6004c761f |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Israel/Lebanon Under fire: Hizbullah’s attacks on northern Israel |پیوند=http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE020252006 |ژورنال= |نشریه=[[عفو بین‌الملل]] |تاریخ=2006-09-14 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۰۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20060919004135/http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE020252006 |dead-url=yes}} Retrieved on 2006-09-27.</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel/Lebanon/Hezbollah Conflict in 2006 {{!}} How does law protect in war? - Online casebook|نشانی=https://casebook.icrc.org/case-study/israellebanonhezbollah-conflict-2006|وبگاه=casebook.icrc.org|بازبینی=2024-10-01}}</ref> [[ارتش اسرائیل]] بلافاصله برای نجات جان دو سرباز اسیر گرفته شده، اقدام کرد که در نهایت پنج سرباز دیگر اسرائیلی کشته، پنج سرباز دیگر مجروح و پنج شهروند غیرنظامی نیز مجروح شدند. [[حزب‌الله لبنان]] نام این یورش را «پاسخ عادلانه» گذاشت و [[سید حسن نصرالله|سیدحسن نصرالله]] برای بازپس دادن دو سرباز اسیر اسرائیلی پیش‌شرط آزادی چهار عضو [[حزب‌الله لبنان]] را از زندان‌های اسرائیل خواستار شد. این افراد عبارت بودند از: * [[سمیر قنطار]] * [[نسیم نصر]] * [[یحیی سکاف]] * [[علی فراتن]] در همین حال [[ایهود اولمرت|ایهود المرت]] نخست‌وزیر اسرائیل، عملیات نظامی [[حزب‌الله لبنان]] در خاک اسرائیل را اعلام جنگ لبنان به اسرائیل خواند و اعلام کرد که «لبنان بهای آن را خواهد پرداخت.» اسرائیل دولت لبنان را «مسئول تجاوز نیروهای حزب‌الله لبنان به خاک اسرائیل خواند» و با تفسیر شرکت [[حزب‌الله لبنان]] در دولت قانونی لبنان و استقرار گروه نظامی حزب‌الله در خاک لبنان، این کشور را مسئول تجاوز و حمله نظامی [[حزب‌الله لبنان]] به خاک اسرائیل معرفی کرد. [[فؤاد سینیوره]]، نخست‌وزیر لبنان در واکنش به این موضع اسرائیل، با تشکیل جلسه فوق‌العادهٔ کابینه اعلام کرد که دولت مرکزی لبنان از این عملیات [[حزب‌الله لبنان]] به خاک اسرائیل اطلاعی نداشته و مسئولیت این حمله را به عهده حزب‌الله گذاشت.<ref name=Lebanon2>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Statement by Prime Minister Fouad Siniora |پیوند=http://dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=1&categ_id=2&article_id=74027 |ژورنال= |نشریه=[[Daily Star (Lebanon)]] (registration required) |تاریخ=17 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۵ اکتبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20091005054901/http://dailystar.com.lb/article.asp?edition_id=1&categ_id=2&article_id=74027 |dead-url=yes}} Retrieved on 2008-07-13.</ref> [[نیروی هوایی اسرائیل|نیروی هوائی اسرائیل]] به جهت مقابله حملاتی به زیرساخت‌های لبنان یعنی جاده‌ها، پل‌ها و [[فرودگاه بیروت]] انجام داد<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=CHRONOLOGY-Events in Middle East |پیوند=http://english.cri.cn/3126/2006/08/08/266@124092.htm |ژورنال= |نشریه=China Radio International |تاریخ=[[2006-08-08]] |دوره= |شماره= |شاپا= |access-date=۳۰ ژانویه ۲۰۰۹ |archive-date=۸ سپتامبر ۲۰۰۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20090908120837/http://english.cri.cn/3126/2006/08/08/266@124092.htm |dead-url=yes}} Retrieved on 2008-05-05.</ref> که در طی آن ۴۴ شهروند لبنانی کشته شدند.<ref>Daily Star. [http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp "Timeline of the July War 2006"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101210085022/http://www.dailystar.com.lb/July_War06.asp |date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۰}}</ref> == تلفات دوطرف == [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] نیز طی این ۳۳ یا ۳۴ روز جنگ ۱۲۱ سرباز<ref>[http://www.mfa.gov.il/MFA/Terrorism-+Obstacle+to+Peace/Terrorism+from+Lebanon-+Hizbullah/Israel-Hizbullah+conflict-+Victims+of+rocket+attacks+and+IDF+casualties+July-Aug+2006.htm www.mfa.gov.il]</ref> خود را از دست داد. به علاوه ۴۴ شهروند اسرائیلی نیز بر اثر برخورد بیش از چهار هزار موشک حزب‌الله لبنان در خاک [[اسرائیل]] کشته شدند.<ref name=bbc1>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2006/08/060824_oh-israelarmy.shtml «اسرائیل به اهداف خود در جنگ با حزب‌الله نرسیده‌است»] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> [[حزب‌الله لبنان]] هیچ‌گاه آمار رسمی از تعداد سربازانش که در جنگ کشته شدند را ارائه نداد. اما تخمین منابع رسمی لبنانی و [[سازمان ملل متحد]] حاکی از کشته شدن حدود ۵۰۰ عضو حزب‌الله است اما حزب‌الله لبنان تعداد کشته شدگان خود را حدود ۵۰ نفر اعلام کرده‌است.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/1525593/Teheran-fund-pays-war-compensation-to-Hizbollah-families.html Teheran fund pays war compensation to Hizbollah families], Telegraph</ref> شمار کشته‌شدگان غیرنظامی لبنان در بین منابع مختلف متفاوت است، به‌طوری‌که [[سازمان بازسازی لبنان]] اعلام کرد در حدود ۱٬۱۹۱ شهروند لبنانی بر اثر بمباران‌های اسرائیل کشته‌شدند.<ref>[http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ کمک‌های انسان دوستانه به لبنان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120206173444/http://www.usaid.gov/locations/asia_near_east/middle_east/ |date=۶ فوریه ۲۰۱۲}} (آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا مشاور بحران)</ref> روزنامه [[آسوشیتد پرس|آسوشیتدپرس]] اعلام کرد که آمار کشته‌شدگان غیرنظامی لبنان ۱٬۰۳۵ نفر بوده‌است<ref name="apstats"/> در فوریه ۲۰۰۷ [[لس آنجلس تایمز]] گزارش داد که ۸۰۰ غیرنظامی در درگیری‌ها کشته شده‌اند<ref name="latimes">Ken Ellingwood, [http://www.latimes.com/news/nationworld/world/la-fg-probe2feb02,1,1213332.story?coll=la-headlines-world "Israeli premier testifies on Hezbollah war"], ''Los Angeles Times'' February 2, 2007: "At least 800 Lebanese and more than 150 Israelis were killed."</ref> و دیگر منابع مقدار آن تا ۸۵۰ نفر گفته‌اند<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Reuters, Associated Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel may have misused cluster bombs in Lebanon, U.S. says | پیوند = http://www.iht.com/articles/2007/01/29/news/israel.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد تریبون|Herald-Tribune]] |تاریخ=2007-01-29 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= Associated Press|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel completes pullout of troops from Lebanon | پیوند = http://www.iht.com/articles/2006/10/01/news/troops.php |ژورنال= |نشریه=[[هرالد تربیون|Herald-Tribune]] |تاریخ=2006-10-01 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> دانشنامه [[دانشنامه انکارتا|انکارتا]] اندازهٔ آن را بین ۸۵۰ تا ۱۲۰۰ نفر گفته‌است<ref>[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761575008_12/Israel.html "Israel (country)"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120123083621/http://www.webcitation.org/query?id=1256962021764650 |date=۲۳ ژانویه ۲۰۱۲}}, Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007</ref> [[یونیسف]] گزارش داد که ۳۰ درصد کشته‌شدگان غیرنظامی کودکان زیر ۱۳ سال بوده‌اند<ref>UNICEF (9 August 2006). [http://www.unicef.org/emerg/index_35274.html "The humanitarian challenge in Lebanon"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070314062340/http://www.unicef.org/emerg/index_35274.html |date=14 مارس 2007}}. Retrieved 10 March 2007.</ref> == روزشمار جنگ == روزشمار جنگ:<ref>{{یادکرد ویکی| عنوان = جنگ 2006 لبنان| پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/2006_Lebanon_War| زبان = انگلیسی| بازیابی| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/67eNQWoSv | تاریخ بایگانی = ۱۴ مه ۲۰۱۲}}</ref> * ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۶، حزب‌الله تعدادی راکت به زرئیت، شلومی، شلیک کرد که باعث زخمی‌شدن ۵۰ نفر گردید. نیروهای حزب‌الله با استفاده از [[مواد منفجره]] از پیش کارگذاشته شده و موشک ضد تانک به ۲ خودروی زره‌پوش [[هاموی]] اسرائیل حمله کردند. ۳ سرباز اسرائیلی کشته و ۲ سرباز دیگر زخمی و اسیر شده و به لبنان برده می‌شوند که بر اثر شدت جراحات وارده اولیه جان خود را از دست می‌دهند (عملیات وعده صادق). ۵۰ سرباز و هفت تانک دیگر اسرائیل در عملیات نجات ([[عملیات پاسخ عادلانه]]) کشته شدند. بعد از این عملیات، مبارزان حزب‌الله تلاش کردند به پاسگاه‌های مرزی اسرائیل حمله کنند که چندین مبارز حزب‌الله کشته و چندین تن نیز زخمی‌شدند اما این حمله‌ها از سوی اسراییل دفع شدند. اسرائیل از هوا و دریا و با استفاده از توپخانه زمینی دست به حملات تلافی‌جویانه در لبنان زد و اهداف حزب‌الله و به همراه آن مسیرهای حمل و نقل را با هدف جلوگیری از انتقال نیرو و سربازان (حزب‌الله) هدف قرار داد. این حملات ساعت‌ها قبل از برگزاری جلسه کابینه اسرائیل به جهت پاسخ به حمله حزب‌الله آغاز شد و ۱ مبارز حزب‌الله و ۴ غیرنظامی لبنانی در این حملات جان باختند. * ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۶، هواپیماهای جنگی اسرائیل فرودگاه بین‌المللی [[رفیق حریری]]، تنها فرودگاه تجاری لبنان را به شدت بمباران کردند. هر سه باند به شدت آسیب دیدند و در نتیجه فرودگاه بسته شد و پروازهای ورودی مجبور به تغییر مسیر و فرود در قبرس شدند. حزب‌الله برای دومین بار بندر حیفا را مورد حمله راکتی قرار داد، یک ماشین کابلی و چند نقطه دیگر مورد اصابت راکت‌ها قرار گرفت که در نتیجه ۶۵ نظامی اسرائیل کشته شدند. * ۱۴ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروی هوایی اسرائیل دفترها و مرکزهای اداری نصرالله و چند سکوی پرتاب موشک را در بیروت بمباران کرد. نصرالله خطاب به اسرائیل گفت: «شما یک جنگ باز می‌خواهید و ما هم به سمت جنگ باز می‌رویم و برای آن آماده هستیم.» حزب‌الله [[ناوچه ساعر ۵]] نیروی دریایی اسرائیل در ساحل لبنان مورد حمله قرار داد؛ اعتقاد بر این است که حزب‌الله در این حمله از یک [[موشک ضدکشتی|موشک ضد کشتی]] هدایت راداری [[سی-۸۰۲]] استفاده کرده‌است. در این حمله ۴ ملوان کشته و ناوچه نام‌برده به‌طور موقت غیرفعال شد. کشتی سه هفته بعد تعمیر و نقش جنگی خود را در لبنان به عهده گرفت و دوباره به میدان نبرد بازگشت. اسرائیل با حمله به مراکز غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها و مدارس تلفات بسیاری از غیرنظامیان در لبنان را بر جای گذاشت. سه راکت [[کاتیوشا]] به یک پایگاه نظامی اسرائیل در بیرانیت اصابت کرد. * ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروی هوایی اسرائیل مقر حزب‌الله در هرت هریک، و چندین دفتر و پایگاه نظامی و اقامتگاه مقامات ارشد حزب‌الله را نابود کرد. نیروی دفاعی اسرائیل به رادارهای ساحلی لبنان حمله و آن‌ها را نابود کردند. هلیکوپترهای اسرائیلی چندین هدف در بیروت را مورد هدف قرار دادند. کشتی‌های جنگی نیروی دریایی اسرائیل فانوس‌های دریایی و چهار بندر لبنان را گلوله‌باران و به شدت تخریب کردند. وزیر دفاع اسرائیل [[امیر پرز]] در سراسر شمال اسرائیل حکومت نظامی اعلام کرد. اسرائیل چهار سامانهٔ [[موشک پاتریوت]] را در بیرون حیفا مستقر کرد. * ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۶، اسرائیل یک سیستم هشداردهنده موشکی را در حیفا فعال کرد که یک دقیقه قبل از برخورد راکت با زمین آژیر حمله هوایی را به صدا درمی‌آورد و همه را آگاه می‌کرد. [[پرونده:D9N 02.jpg|بندانگشتی|[[بولدوزر زرهی|بولدوزرهای زرهی]] اسرائیل در حال تخریب یک سنگر حزب‌الله.]] * ۱۷ ژوئیه ۲۰۰۶، تعدادی از نیروهای زمینی ارتش اسرائیل بیش از ۱ کیلومتر در خاک لبنان پیشروی کرده و با بولدوزرهای زرهی سنگرها و برج‌های دیده‌بانی حزب‌الله را نابود (مسطح) کردند. در حمله راکتی حزب‌الله، یک انبار تعمیراتی راه‌آهن مورد اصابت قرار گرفته که در نتیجه هشت کارگر کشته شدند. حزب‌الله اظهار داشت در این حمله یک کارخانه بزرگ ذخیره‌سازی سوخت اسرائیل در مجاورت راه‌آهن را هدف قرار داده‌است. [[حیفا]] مکان بسیاری از تأسیسات باارزش و استراتژیک مانند کشتی سازی، پالایشگاه‌های نفت، حمل و نقل و پایگاه‌های نظامی است. * ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۶، حزب‌الله یک بیمارستان در صفد در شمال شهر جلیله هدف قرار داد که در نتیجه ۸ نفر زخمی‌شدند. ۱ مرد اسرائیلی در [[نهاریا]] در حالی که تلاش می‌کرد خود را به پناهگاه برساند بر اثر اصابت راکت کشته شد. * ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۶، نیروهای دفاعی اسرائیل حمله دیگری به درون خاک لبنان داشتند که به درگیری با نیروهای حزب‌الله منجر شد. ۴ مبارز حزب‌الله کشته شدند. نیروی دفاعی اسرائیل مدعی گردید ۲ سرباز آن‌ها کشته، ۹ نفر دیگر زخمی و یک تانک نیز به وسیله خمپاره آسیب دیده‌است. ۲ کودک عرب-اسرائیلی در حمله راکتی حزب‌الله به ناصریه کشته شدند. جنگنده‌های اسرائیل حملات هوایی علیه ۲۰۰ هدف حزب‌الله از جمله ساختمان‌ها و مراکز اداری، پست‌های فرماندهی، وسایل نقلیه و راکت اندازها انجام دادند. شناورهای جنگی اسرائیل به یک تأسیسات و سایت‌های موشکی حزب‌الله در [[جنوب لبنان]] حمله کردند. * ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۶، ۴ سرباز اسرائیلی کشته و ۶ تن دیگری در درگیری جنوب لبنان زخمی‌شدند. نیروی دفاعی اسرائیل مدعی گردید چندین مبارز حزب‌الله در این درگیری کشته شده‌اند. حزب‌الله مدعی گردید یک تانک اسرائیلی و یک بولدوزر زرهی را نابود کرده‌است. در همین حال، اسرائیل بیش از ۱۵۰ حمله هوایی در لبنان علیه اهداف حزب‌الله از جمله تأسیسات و رادارها، ستادها، انبار مهمات، وسایل نقلیه و راکت‌ها انجام داد. توپخانه اسرائیل نیز پیوسته منطقه مارون الراس را گلوله‌باران کرد. * ۲۱ ژوئیه ۲۰۰۶، اسرائیل حملات هوایی خود را در حالی که به تجمیع نیرو در مرز مشغول بود ادامه داده و پنج گردان از نیروهای ذخیره را به خدمت فرا خواند. اعتقاد بر این است که بین ۳۰ تا ۶۰ سرباز و ۳۰ تانک اسرائیلی از مرز گدشته بودند. دو بالگرد اسرائیلی در منطقه شمالی اسرائیل به یکدیگر برخورد و سقوط کردند که در نتیجه ۱۱ سرباز کشته و ۱۳ سرباز دیگر زخمی‌شدند. == واکنش‌های بین‌المللی == [[پرونده:Lebanese flags at Montreal protest July 22 2006.jpg|بندانگشتی|200 px|تظاهرات ضد جنگ در [[مونترئال]] [[کانادا]]، ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۶]] در جنگ اسرائیل و لبنان در سراسر جهان واکنش‌های متفاوتی به وجود آمد. کشورهای [[ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= [[دبیر رسانه‌ای کاخ سفید|Office of the Press Secretary]]|نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = President Bush and German Chancellor Merkel Participate in Press Availability | پیوند = http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2006/07/20060713-4.html |ژورنال= |نشریه=[[کاخ سفید|White House]] |تاریخ=[[2006-07-13]] |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13.</ref> [[بریتانیا|پادشاهی متحده]]، [[کانادا]]، [[آلمان]]<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Interview with Federal Foreign Minister Steinmeier on the Middle East | پیوند = http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Infoservice/Presse/Interview/2006/060713SteinmeierNahostIranZDF.html |ژورنال= |نشریه=Foreign Office (Germany) |تاریخ=2006-07-13 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> و [[استرالیا]] از حملات اسرائیل حمایت کردند و آن را دفاع از خود نامیدند. رئیس‌جمهور وقت آمریکا [[جرج دابلیو بوش|جرج دبلیو بوش]] جنگ اسرائیل و لبنان را بخشی از جنگ با [[تروریسم]] نامید.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Lebanon part of 'war on terror', says Bush | پیوند = http://www.abc.net.au/news/newsitems/200607/s1700569.htm |ژورنال= |نشریه=ABC News |تاریخ=July 30, 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Bush: 'Hezbollah suffered a defeat' | پیوند = http://www.cnn.com/2006/POLITICS/08/14/bush/index.html |ژورنال= |نشریه=CNN |تاریخ=[[2006-08-14]] |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۶ کنگره آمریکا از اسرائیل حمایت کرد.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Final Vote Results for Roll Call 391 | پیوند = http://clerk.house.gov/evs/2006/roll391.xml |ژورنال= |نشریه=[[Clerk of the United States House of Representatives]] |تاریخ=20 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13</ref> [[ایران]]، [[سوریه]] و [[یمن]] حمایت خود را از حزب‌الله اعلام کردند و [[اتحادیه کشورهای عرب|اتحادیه عرب]]، [[اردن]] و [[مصر]] نیز از پاسخ اسرائیل حمایت کردند.<ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده=Fattah, {{چر}}Hassan M. |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Arab League criticizes Hezbollah for attacks | پیوند = http://www.iht.com/articles/2006/07/17/news/arabs.php |ژورنال= |نشریه=[[اینترنشنال هرالد تریبیون]] |تاریخ=17 July 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}} Retrieved on 2008-07-13</ref> و مجامع صلح بین‌المللی خواستار آتش‌بس برای جلوگیری از افزایش شمار تلفات غیرنظامی‌شدند. == جنایات جنگی == === حملات به مناطق مسکونی === [[پرونده:Israeli bombing in Baalbek.jpg|بندانگشتی|راست|تصویری از چند منزل مسکونی در [[بعلبک]] که پس از حمله جنگنده‌های [[نیروی هوایی اسرائیل]] به موشک‌اندازهای حزب‌الله لبنان تخریب شدند.]] «کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های قراردادی» (CCW) نیز استفاده غیرقانونی ارتش اسرائیل از بمب‌های فسفری و بمب‌های خوشه‌ای بر شهرها و روستاها را آن هم پس از توافق دولت این کشور با قطعنامه آتش‌بس تأیید کرد. سید حسن نصرالله در مصاحبه با شبکه الاخبار گفت: ساختمان‌ها ویران شده باردیگر ساخته می‌شوند و آوارگان به خانه‌هایشان بازمی‌گردند و این برای ما روشن بود زیرا به پیروزی از جانب خداوند ایمان داریم اما باید بگویم که در جریان جنگ ۳۳ روزه بمباران مجتمع امام حسن (ع) بیش از همه چیز مرا ناراحت و غمگین کرد، اولاً به خاطر تعداد زیاد شهدا، دوم اینکه شایع شد اسراییلی‌ها آن را بخاطر حضور من بمباران کرده‌اند درحالی‌که من اصلاً آنجا نرفته بودم. در طول جنگ ۳۳ روزه اسرائیل بارها مراکز غیرنظامی مانند درمانگاه‌های شهری، مدارس، روستاها، بیمارستان‌ها و حتی راه‌های عبور و مرور عمومی را به شدت بمباران کرد که در اثر این حملات بسیاری از مردم لبنان کشته شدند. همچنین [[نیروی هوایی اسرائیل]] با حمله به راه‌ها، جاده‌ها، مناطق مختلف مسکونی، شهرهای لبنان را مورد هدف بمباران قرار داد که جزء [[جنایت جنگی|جنایات جنگی]] به حساب می‌آیند.<ref name="hrw2">{{یادکرد وب|نشانی=http://hrw.org/persian/docs/2006/08/03/lebano13915.htm|عنوان=اسرائیل/لبنان - حملات هوایی تفکیک نشده به شهروندان غیرنظامی را متوقف کنید!|تاریخ=۳ اوت ۲۰۰۶|تاریخ بازبینی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|نقل قول=برخی حملات اسرائیل مصداق جنایت جنگی است|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070702003409/http://hrw.org/persian/docs/2006/08/03/lebano13915.htm|تاریخ بایگانی=۲ ژوئیه ۲۰۰۷|dead-url=yes}} [https://web.archive.org/web/20060815124114/http://hrw.org/persian/press/2006/israel_lebanon080306pr.pdf نسخه پی‌دی‌اف] نیز موجود است</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] می‌گوید نقاطی را مورد هدف قرار داده که از آن‌ها موشک به خاک و شهرهای اسرائیل شلیک شده یا اینکه نیروهای [[حزب‌الله لبنان]] در آن مستقر بوده و برخورد به غیرنظامیان به‌طور تصادفی رخ داده. با این‌حال تحقیقات در زمینه الگوی حملات در بیش از بیست مورد که توسط تحقیق‌گران [[دیدبان حقوق بشر|سازمان دیده‌بان حقوق بشر]] در لبنان انجام شده‌است، خلاف آن را نشان می‌دهد.<ref name="hrw2"/> در طول جنگ [[سید حسن نصرالله]] از فلسطینیان و مسلمانانی که در شهر حیفا زندگی می‌کنند خواست تا خانه و زندگی خود را ترک کنند تا مورد تهاجم موشک‌های کاتیوشای [[حزب‌الله لبنان]] قرار نگیرند.<ref>[http://www.hamshahri.net/News/?id=2331 همشهری آنلاین<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> در طول حملات موشکی [[حزب‌الله لبنان]] به [[فهرست شهرهای اسرائیل|شهرهای اسرائیل]] تعدادی [[عرب]] ساکن [[حیفا]] نیز به همراه یهودیان اسرائیلی کشته شدند.<ref name="ynetnews"/> === کاربرد جنگ‌افزار نامتعارف === هر دو طرف جنگ از سوی سازمان‌های بین‌المللی متهم به کوتاهی در تمییز اهداف نظامی و غیرنظامی و [[جنایات علیه بشریت|جنایت علیه بشریت]] شدند. طی این جنگ اسرائیل [[بمب فسفر|بمب‌های فسفری]] و [[بمب خوشه‌ای|بمب‌های خوشه‌ای]] نیز به کار برده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف اسراییل به استفاده از بمب فسفری علیه لبنانی‌ها|تاریخ = ۳۰ مهر ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hamshahri.org/News/?id=6858|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNT8J6r?url=http://www.hamshahrionline.ir/|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف تل آویو به کاربرد سلاح شیمیایی علیه حزب‌الله|تاریخ = ۱ آبان ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNVjmin?url=http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref><ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده=NAZILA FATHI and WILLIAM J. BROAD |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Convention on Conventional Weapons |پیوند=http://www.hrw.org/legacy/english/docs/2006/08/30/global14155.htm(English) |ژورنال= |نشریه=Human Rights |تاریخ=February 30, 2008 |دوره= |شماره= |شاپا=}}{{پیوند مرده}}Retrieved on 2009-02-13.</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان = جهان> خاورمیانه - همشهری آنلاین: اعتراف تل آویو به کاربرد سلاح شیمیایی علیه حزب‌الله|تاریخ = ۱ آبان ۱۳۸۵|نشانی = http://www.hamshahri.org/News/?id=6925|تاریخ بازدید = ۱۳۸۶/۰۲/۲۳|ناشر = همشهری|پیوند بایگانی = https://www.webcitation.org/67eNW9SMm?url=http://www.hamshahrionline.ir/|تاریخ بایگانی = 14 مه 2012}}</ref> قابل ذکر است اسرائیل [[پروتکل الحاقی کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو|پروتکل‌های الحاقی کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو]] را امضا نکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.icrc.org/ihl.nsf/WebSign?ReadForm&id=470&ps=P|عنوان=لسیت امضا کنندگان پروتکل الحاقی کنوانسون ژنو|تاریخ=۲۰۰۵|ناشر=سازمان جهانی صلیب سرخ|تاریخ بازدید=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNWuwD5?url=http://www.icrc.org/ihl.nsf/WebSign?ReadForm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> این کنوانسیون، حملاتی را که به همه افراد صدمه بزند ممنوع کرده‌است. === کاربرد جنگ‌افزار کنترل نشده === در طول این جنگ به ویژه در ۷۲ ساعت پایانی جنگ و پس از توافق دولت اسرائیل با قطعنامه آتش‌بس [[شورای امنیت]]،<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2007/07/070712_he-lebanon-amnesty.shtml] در خواست رسیدگی به جرایم جنگی در لبنان</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] حجم زیادی از [[بمب خوشه‌ای|بمب‌های خوشه‌ای]] را بر شهرها، روستاها و مراتع مختلف لبنان فروریخت که اصابت نکردن آن‌ها به غیرنظامیان غیرقابل کنترل است و با توجه به نوع بمب‌های استفاده شده باقی‌مانده عمل نکرده بعد از جنگ باعث کشته و زخمی‌شدن تعداد قابل توجهی کودک و افراد غیرنظامی‌شده و خواهد شد.<ref name="hrw3">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/english/docs/2006/08/17/lebano14026.htm|عنوان=Lebanon: Israeli Cluster Munitions Threaten Civilians|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۱۷ اوت ۲۰۰۶|بازیابی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070612194407/http://www.hrw.org/english/docs/2006/08/17/lebano14026.htm|تاریخ بایگانی=۱۲ ژوئن ۲۰۰۷|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref><ref name="hrw4">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/english/docs/2006/10/18/lebano14412.htm|عنوان=Lebanon/Israel: Hezbollah Hit Israel with Cluster Munitions During Conflict|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۱۸ اوت ۲۰۰۶|بازیابی=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20061020035627/http://www.hrw.org/english/docs/2006/10/18/lebano14412.htm|تاریخ بایگانی=۲۰ اکتبر ۲۰۰۶|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> === رویداد قانا === {{اصلی|بمباران قانا در ۲۰۰۶}} [[پرونده:Qana idf video s.jpg|بندانگشتی|چپ|400px|تصویری که اسرائیل می‌گوید از پرتاب موشک‌های [[حزب‌الله لبنان]] در کنار خانه‌های مسکونی در [[قانا|روستای قانا]] برداشته شده‌است.]] در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۶ در جریان درگیری سال ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان روستای [[قانا]] مورد حمله بمباران نیروهای [[اسرائیل]]ی قرار گرفت. برخورد دو [[بمب خوشه‌ای]] به یک ساختمان مسکونی چهارطبقه در مرکز [[قانا|روستای قانا]] توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] به کشته شدن ۵۴ شهروند غیرنظامی از جمله بیش از ۳۷ کودک و زخمی‌شدن بسیاری انجامید. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] می‌گوید خودروهای پرتابگر [[کاتیوشا]]ی [[حزب‌الله لبنان]] را که در نقاط مسکونی در روستای قانا قرار داشتند<ref name="mfa">{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/2000_2009/2006/Operation+Change+of+Direction+Video+Clips.htm|عنوان=Hizbullah's exploitation of Lebanese population centers and civilians: Photographic evidence|نویسنده=روابط عمومی وزارت امور خارجه اسرائیل|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNafQzX?url=http://www.mfa.gov.il/MFA/MFAArchive/2000_2009/2006/Operation+Change+of+Direction+Video+Clips.htm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2007}}</ref> هدف قرار داده بودند ولی سازمان [[دیدبان حقوق بشر]] اسرائیل را مسئول تلفات انسانی حادثه روستای قانا می‌داند.<ref name="hrw5">{{یادکرد خبر|پیوند=http://hrw.org/persian/docs/2006/07/30/lebano13906.htm|عنوان=اسرائیل/ لبنان: اسرائیل مسئول حمله به قانا است.|ناشر=سازمان دیده‌بان حقوق بشر|تاریخ=۳۰ ژوئیه ۲۰۰۶|بازیابی=۲۰ ژوئن ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20070929144915/http://hrw.org/persian/docs/2006/07/30/lebano13906.htm|تاریخ بایگانی=۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷|accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> === سپر انسانی === مسئولان اسرائیلی همواره [[حزب‌الله لبنان]] را متهم می‌کنند که با استفاده از مناطق پرجمعیت به عنوان [[سپر انسانی]] قصد دارد مقدار تلفات غیرنظامیان را افزایش دهد، همچنین [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] برای اثبات اظهارات خود مبنی بر استفاده [[حزب‌الله لبنان]] از خانه‌ها و [[مسجد|مساجد]] برای اهداف نظامی، تصاویر و فیلم‌هایی را منتشر کردند که ادعا می‌کنند درست قبل از حمله‌های اسرائیل برداشته شده‌است<ref name="mfa"/><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/116953|عنوان=Declassified IDF Photos and Footage Expose Hizbullah Tactics|نویسنده=ازرا هالوی (Ezra HaLevi)|ناشر=شبکه هفت اسرائیل ([[آروتز شوا|Arutz Sheva]])|تاریخ=[[دسامبر ۶]], ۲۰۰۷|بازیابی=2007-04-19|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNdj4ex?url=http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/116953|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> گزارش‌های سازمان [[عفو بین‌الملل]] نشان می‌دهد که بسیاری از ترس هدف قرار گرفتن خودروهای متحرک از خانه‌های خود خارج نمی‌شوند.<ref>{{یادکرد خبر|ناشر=[[عفو بین‌الملل]]|تاریخ=۲۱ نوامبر، ۲۰۰۶|پیوند=http://news.amnesty.org/index/ENGMDE020352006|عنوان=Israel-Lebanon: Further evidence of grave violations in Israel-Hizbullah conflict underlines urgent need for UN inquiry|بازیابی=۱۸ ژوئیه ۲۰۰۷|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20071113000000/http://news.amnesty.org/index/ENGMDE020352006|تاریخ بایگانی=۱۳ نوامبر ۲۰۰۷|accessdate=۱۸ ژوئن ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> [[هیم رامون]] وزیر دادگستری اسرائیل در ۵ مرداد ماه اظهار داشت: «اسرائیل به شهروندان عادی و غیرنظامی زمان کافی برای ترک جنوب لبنان را داده‌است و هرکس که باقی مانده‌است می‌تواند به عنوان یک حامی حزب‌الله محسوب شود.» او همچنین بر اساس خبر بی‌بی‌سی گفته‌است: «همه کسانی که درحال حاضر در جنوب لبنان هستند، تروریست محسوب می‌شوند که به نحوی با حزب‌الله مرتبط هستند.»<ref name="hrw5"/> ولی [[دیدبان حقوق بشر]] با تأیید [[عفو بین‌الملل]] می‌گوید «هیچ موردی که نشان دهد حزب‌الله از سپر انسانی استفاده کرده‌است نیافته‌است».<ref name="hrw6">{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۸ اوت ۲۰۰۶|عنوان=Fatal Strikes: Israel’s Indiscriminate Attacks Against Civilians in Lebanon|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNfOe6V?url=http://www.hrw.org/reports/2006/lebanon0806/2.htm|پیوند=http://hrw.org/reports/2006/lebanon0806/2.htm|صفحه=۲|ناشر=[[دیدبان حقوق بشر|دیده‌بان حقوق بشر]]|بازیابی=۲۰ ژوئن ۲۰۰۷|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> رئیس بخش کمک‌های انسان دوستانه سازمان ملل [[جان اگلند]] نیز بعد از تبیین کمک‌های انسان دوستاده به لبنان گفت: «حزب‌الله باید از این عمل خفت بار پنهان شدن در بین زنان و کودکان اجتناب کند» و اضافه کرد: «شنیده‌ام آن‌ها به خود می‌بالند به‌خاطر اینکه مبارزان کمی را از دست داده‌اند، درحالی که غیر نظامیان باید به سوگ مرگ عزیزانشان بنشینند».<ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.jpost.com/servlet/Satellite?pagename=JPost/JPArticle/ShowFull&cid=1153291989232|عنوان=UN humanitarian chief blasts Hizbullah|نویسنده=اسوشیتد پرس|ناشر=[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]|تایخ=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۶|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNfk5fq?url=http://www.jpost.com/|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2007}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://www.foxnews.com/story/0,2933,205352,00.html|عنوان=U.N. Chief Accuses Hezbollah of 'Cowardly Blending' Among Refugees|نویسنده=آسوشیتد پرس|ناشر=فاکس نیوز|تایخ=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۶|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNjIZpi?url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,205352,00.html|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=8 نوامبر 2008}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|پیوند=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5211958.stm|عنوان=UN launches Lebanese aid appeal|ناشر=بی‌بی‌سی|تایخ=Tuesday, 25 July 2006|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNjhMcE?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/5211958.stm|تاریخ بایگانی=14 مه 2012|تاریخ بازبینی=8 نوامبر 2008}}</ref> == تخریب آثار تاریخی و بحران محیط زیست == [[پرونده:Jiyyeh oil spill 2006 NASA ASTER.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|تصویری ماهواره‌ای از لایه‌های نفت که به رنگ آبی تیره قابل رویت هستند. آلودگی ناشی از نشت هزاران تن نفت [[نیروگاه برق جیه]]، بزرگ‌ترین فاجعه زیست‌محیطی در تاریخ [[مدیترانه|دریای مدیترانه]] بوده‌است.<ref name="پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی">[http://seattlepi.nwsource.com/opinion/284404_focussecond10.html پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080904222813/http://seattlepi.nwsource.com/opinion/284404_focussecond10.html |date=۴ سپتامبر ۲۰۰۸}}, Seattle Post-Intelligencer by RICHARD STEINER</ref>]] در طی جنگ اسرائیل و لبنان، به برخی از مراکز تاریخی لبنان که به عنوان [[میراث جهانی یونسکو]] ثبت شده‌اند، خساراتی وارد شد. از آن جمله یک آرامگاه رومی در شهر [[صور (لبنان)|صور]]، برجی تاریخی به [[سده‌های میانه]] در [[جبیل (لبنان)|جبیل]]، بنت جبیل و بَچَس در [[بعلبک]]، در حملات نیروهای هوایی ارتش اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{یادکرد |فصل= |کتاب= |ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال= |شابک= |نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها= |ترجمه= |صفحه= |زبان=en |عنوان=Biblical Archaeology society |پیوند=http://biblicalarchaeology.org/bswbOOnews_warupdate.htmlhttp://web.archive.org/web/20070602142346/http://www.biblicalarchaeology.org/bswbOOnews_warupdate.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=2007-06-02 |دوره= |شماره= |شاپا=}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[آبزرور|The Observer]] |سال=|شابک=|نویسنده=Sharp, {{چر}}Roy |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Bombs shatter Lebanon's Roman legacy | پیوند = http://arts.guardian.co.uk/news/story/0,,1874509,00.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=2006-09-17 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[یونسکو|UNESCO]] |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = UNESCO Mission reports on war damage to cultural heritage in Lebanon | پیوند = http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=34765&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=18 September 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref><ref>{{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= [[بلومبرگ ال.پی.|Bloomberg]] |سال=|شابک=|نویسنده=Di Paola, {{چر}}Mike |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=en |عنوان = Israel-Hezbollah War Endangers Archaeological Sites, Ecosystems | پیوند = http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601088&sid=aZ.RdJiT_3GY&refer=home |ژورنال= |نشریه= |تاریخ=15 August 2006 |دوره= |شماره= |شاپا=}}</ref> براثر بمباران [[نیروگاه برق جیه]] در ۳۰ کیلومتری جنوب بیروت، در روزهای ۱۳ و ۱۵ ژوئیه، که توسط جنگنده‌های [[نیروی هوایی اسرائیل|نیروی هوایی ارتش اسرائیل]] مورد هدف قرار گرفت، لایه‌ای نفتی به طول ۸۰ کیلومتر، ساحل لبنان در [[مدیترانه|دریای مدیترانه]] را فراگرفت. برخی گروه‌های مدافع محیط زیست، این آلودگی را به عنوان یک «فاجعه زیست‌محیطی» توصیف کردند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/science/story/2006/08/060802_fb_environmental_ebanon.shtml «بحران» محیط زیست در لبنان] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> همچنین پرتاب راکت‌های [[حزب‌الله لبنان]] به [[اسرائیل]]، باعث بروز تعداد زیادی [[آتش‌سوزی]] در [[جنگل]]ها و مراتع در شمال اسرائیل شد. از آن‌جمله می‌توان به آتش‌سوزی‌های گسترده در نزدیکی شهر [[کریات شمونه]] اشاره کرد. بر اثر آتش‌سوزی‌های ایجاد شده توسط موشک‌های حزب‌الله لبنان، بیش از ۶۷ کیلومتر مربع از جنگل‌ها و مراتع اسرائیل نابود شدند. بر طبق برآوردهای [[بنیاد ملی یهود]]، برای ترمیم جنگل‌های سوخته‌شده، بیش از ۵۰ تا ۶۰ سال زمان لازم خواهد بود.<ref name="پس از بمباران، مصیبت زیست‌محیطی"/> == رویدادهای پس از آتش‌بس == [[File:Nasrallah Interview about Iran's Help to Hezbollah.webm|thumb|upright=1|خاطرات [[حسن نصرالله]] و اشارهٔ او به کمک‌های «فراوان» [[ایران]] به [[حزب‌الله]] پس از جنگ ۲۰۰۶.]] * [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، رهبر [[حزب‌الله لبنان]]، با آغاز آتش‌بس میان لبنان و اسرائیل در مصاحبه‌ای تلویزیونی با تلویزیون لبنان<ref>{{یادکرد وب|ناشر=سی‌بی‌سی کانادا|عنوان=Hezbollah leader Nasrallah regrets war|تاریخ=۲۸ اوت ۲۰۰۶|تاریخ بازدید=۳ ژوثیه ۲۰۰۷|نشانی=http://www.cbc.ca/world/story/2006/08/27/nasrallah-abduction.html|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/67eNkZ7vC?url=http://www.cbc.ca/news/world/story/2006/08/27/nasrallah-abduction.html|تاریخ بایگانی=14 مه 2012}}</ref> با ابراز تاسف در مورد چگونگی آغاز درگیری با [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]]، اعلام کرد که اگر می‌دانست که اسارت گرفتن دو سرباز اسرائیلی به چنین جنگی منجر می‌شود، چنین فرمانی نمی‌داد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/worldnews/story/2006/08/060827_mv-nasrallah-regret.shtml ابراز تاسف نصرالله از وقوع جنگ با اسرائیل] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref><ref>[http://www.cnn.com/2006/WORLD/meast/08/27/mideast.nasrallah/index.html CNN.com - Nasrallah: Soldiers' abductions a mistake - Aug 27, 2006<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نصرالله: پیروزی مقاومت پیروزی ایران است|ناشر=[[شرق (روزنامه)|روزنامه شرق]]|تاریخ=۷ شهریور ۱۳۸۶|تاریخ بازدید=۳ ژوئیه ۲۰۰۷|نشانی=http://www.sharghnewspaper.ir/850607/html/newssoc.htm#s466812|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20071111132657/http://www.sharghnewspaper.ir/850607/html/newssoc.htm#s466812|تاریخ بایگانی=۱۱ نوامبر ۲۰۰۷|dead-url=yes}}</ref> * در ۲ مه ۲۰۰۷ [[کمیسیون وینوگراد]]، [[ایهود اولمرت]] را مقصر ناکامی در فرماندهی جنگ با [[حزب‌الله لبنان]] معرفی کرد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/854051.html |title=The main findings of the Winograd partial report on the Second Lebanon War - Haaretz - Israel News<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲ مه ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070502024125/http://www.haaretz.com/hasen/spages/854051.html |archivedate=۲ مه ۲۰۰۷ |dead-url=no}}</ref> این حکم باعث شد ۱۰۰٫۰۰۰ نفر از مردم اسرائیل در تجمعی در [[تل‌آویو]] خواستار استعفای او شوند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://haaretz.com/hasen/spages/855116.html |title=Roughly 100,000 people rally in Tel Aviv to call on PM, Peretz to quit - Haaretz - Israel News<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۳ ژوئن ۲۰۰۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080724065553/http://haaretz.com/hasen/spages/855116.html |archivedate=۲۴ ژوئیه ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> * [[سید حسن نصرالله]]، رهبر [[حزب‌الله لبنان]] در اولین سالگرد جنگ اسرائیل حزب‌الله لبنان، در مصاحبه اختصاصی با [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صدا و سیمای جمهوری اسلامی]] ایران اعلام کرد که در طول جنگ از «مولایش»، [[سید علی خامنه‌ای|سیدعلی خامنه‌ای]] رهنمود و راهنمایی دریافت می‌کرده است.<ref>[http://www.memritv.org/clip/en/1541.htm مصاحبه سید حسن نصرالله با سیمای جمهوری اسلامی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071006183137/http://www.memritv.org/clip/en/1541.htm |date=۶ اکتبر ۲۰۰۷}} ''(ممری تی. وی)''</ref> هم چنین، نصرالله اعلام کرد: <blockquote> «ما حتی یک درصد هم فکر نمی‌کردیم که این اسارت منجر به جنگی در این زمان و با این وسعت شود. من متقاعد و مطمئن هستم که این جنگ از قبل برنامه‌ریزی شده بود و اسارت این گروگان‌ها تنها بهانه‌ای برای آغاز جنگ از پیش برنامه‌ریزی شده‌شان بود، اما اگر در ۱۱ ژوئیه می‌دانستم … که این عملیات منجر به چنین جنگی خواهد شد، آیا آن را انجام می‌دادم؟ می‌گویم نه، مطلقاً نه» - سید حسن نصرالله </blockquote> === تبادل اجساد و سرنوشت اسرا === [[ایهود اولمرت|اهود اولمرت]] نخست‌وزیر، در روز ۲۹ ژوئن ۲۰۰۸ میلادی در جلسه کابینه اسرائیل، به‌طور قطعی اعلام داشت که: «[[الداد رگب]] و [[اهود گولدواسر]]، دو سربازی که در خط مرزی اسرائیل با لبنان ربوده شده بودند، زنده نیستند. با این همه اسرائیل حاضر است برای بازپس گرفتن پیکرهای آنان بهای گزافی بپردازد».<ref name="hamdami.com">[http://www.hamdami.com/MFAFA/NewsAndReports/300608-Soldiers.htm اسرائیل با رها کردن تروریستهای لبنانی و فلسطینی، پیکر دو سربازش را پس می‌گیرد] (''وزارت امور خارجه اسرائیل'')</ref> برخی جناح‌های سیاسی در اسرائیل، معاوضه اجساد دو سرباز کشته‌شده را با ۵ زندانی زنده عضو [[حزب‌الله لبنان]] و [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] را عملی نادرست تلقی می‌کردند، ولی فشار خانواده‌های این دو سرباز و همچنین خانواده [[گیلعاد شلیط]] (سرباز ربوده شده به دست [[حماس]] در [[غزه]]) و موج همبستگی مردمی با این سه خانواده، بالاخره کابینه اسرائیل را ناچار ساخت تا این معامله و مبادله را دو سال پس از پایان جنگ، تصویب و تأیید کند.<ref name="hamdami.com"/> نهایتاً در تاریخ ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۸ میلادی (۲۶ تیر ۱۳۸۷)، جسد دو سرباز ربوده شده [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]، که در پی عملیات چریکی حزب‌الله لبنان موسوم به «وعده راستین» در خط مرزی اسرائیل با لبنان ربوده شده بودند، با پنج زندانی زنده لبنانی از جمله یک شبه‌نظامی عضو [[سازمان آزادی‌بخش فلسطین]] به نام [[سمیر قنطار]] که به اتهام قتل یک خانواده [[اسرائیل]]ی به [[حبس ابد|زندان ابد]] محکوم شده بود،<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1215330965865&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull A celebration of evil]، (''[[جروزالم پست|اورشلیم پست]]'')</ref> به‌علاوه اجساد ۱۹۹ نفر از جنگجویان فلسطینی و لبنانی معاوضه شد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/NewsAndReports/160708-Exchange.htm پیکرهای دو سرباز جان باخته اسرائیلی پس از دو سال، به خاک میهن بازگشت] (''وزارت امور خارجه اسرائیل'')</ref><ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/1002257.html روزنامه هاآرتص] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090304141157/http://www.haaretz.com/hasen/spages/1002257.html |date=۴ مارس ۲۰۰۹}} ''(Peres pardons Kuntar, says 'no forgiveness in my decision')''</ref> === جاسوسی نماینده پارلمان اسرائیل برای حزب‌الله لبنان === در جریان جنگ اسرائیل و لبنان، [[عزمی بشاره]] که عضو ۱۷امین دوره [[کنست]] (پارلمان اسرائیل) بود، با استفاده از مصونیت سیاسی خود، به گردآوری اطلاعات محرمانه نظامی برای [[حزب‌الله لبنان]] اقدام کرد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/Democracy/050209-Elections رقابت‌های انتخاباتی در اسرائیل به اوج می‌رسد], [[وزارت امور خارجه اسرائیل]]</ref> هنگامی که مشخص شد که وی عملاً به جاسوسی از درون [[موساد|نهادهای اطلاعاتی]] و [[نیروهای دفاعی اسرائیل|نظامی اسرائیل]] به سود حزب‌الله لبنان اقدام کرده است و اطلاعات و مدارکی علیه وی از سوی [[شاباک|سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل]]، گردآوری شده است،<ref>[http://www.terrorism-info.com/node/597 نزاع شدید میان مدیریت شبکه تلویزیونی سازمان حماس؛ القدس]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، مرکز آگاهی‌رسانی و پژوهش‌های ترور</ref> با استفاده از مصونیت سیاسی به خارج از اسرائیل گریخت<ref>[http://www.haaretz.com/hasen/spages/848321.html MK Bishara: My three options are exile, martyrdom, or jail] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080908073008/http://www.haaretz.com/hasen/spages/848321.html |date=۸ سپتامبر ۲۰۰۸}}, [[هاآرتص|Haaretz]]</ref> و با حضور در سفارت اسرائیل در قاهره، از عضویت در کنست استعفا داد.<ref>[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1176152849116&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull Report: MK Bishara leaves Egypt], [[جروزالم پست|The Jerusalem Post]]</ref> == سیزدهمین سالگرد آغاز جنگ ۳۳ روزه == به مناسبت سیزدهمین سالگرد آغاز جنگ ۳۳ روزه، سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان طی گفتگو با [[شبکه المنار]] گفت اسرائیل نقطه ضعفی در آماده‌سازی جبهه داخلی خود برای جنگ دارد و این امر باعث شده‌است تا حزب‌الله بتواند امروز به شکل بهتری این جبهه را مورد هدف قرار داده تلفات بیشتری را بر آن وارد کند. به گزارش ماکو نیوز اسرائیلی نصرالله هزاران هدف را در اسرائیل بر روی نقشه نشان داد و محل استقرار اهداف راهبردی اسرائیل را از روی آن در معرض دید بینندگان گذاشت. همچنین [[روزنامه هاآرتص]] خبر داد، حزب‌الله تأکید می‌کند قادر است زیان‌های جبران ناپذیری را به اسرائیل وارد کند، زیان‌هایی که بخشی از آن متوجه جبهه داخلی خواهد شد. این گفتگو با بازتاب گسترده رسانه‌های اسرائیل مواجه شده‌است.<ref>{{cite web |title=بازتاب سخنان سید حسن نصرالله در رسانه‌های رژیم صهیونیستی |url=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/22/2053122/بازتاب-سخنان-سید-حسن-نصرالله-در-رسانه-های-رژیم-صهیونیستی |website=tasnimnews}}</ref><ref>{{cite web |title=نصرالله: آمریکا به خوبی می‌داند که جنگ با ایران پرهزینه خواهد بود |url=https://www.farsnews.ir/news/13980421000682/نصرالله-آمریکا-به-خوبی-می‌داند-که-جنگ-با-ایران-پرهزینه-خواهد-بود |website=Fars news}}</ref> == باغ موزه ملیتا در جنوب کشور لبنان است == موزه ملیتا {{وسط‌چین}} <gallery> پرونده:Lebanon89- 080.jpg|میدان هاویه (دوزخ اسرائیل). پرونده:Lebanon89- 083.jpg|مقبره نمادین ارتش اسرائیل. پرونده:Lebanon89- 070.jpg|ضد هوایی غنیمت گرفته شده از اسرائیل. پرونده:Lebanon89- 074.jpg|نمای بیرونی یک سنگر حزب‌الله. پرونده:Lebanon89- 059.jpg|منطقهٔ استتار شده. </gallery> {{پایان}} == جستارهای وابسته == {{درگاه|تاریخ|اسرائیل}} * [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]] * [[کمیسیون وینوگراد|کمیته وینوگراد]] * [[حاکمیت قوم یهود بر سرزمین فلسطین]] * [[ترور سید حسن نصرالله]] * [[روابط ایران و حزب‌الله]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{انبار|2006 Israel-Lebanon conflict}} * [https://web.archive.org/web/20070621100711/http://info.jpost.com/C006/Supplements/Lebanon2/ جنگ از نگاه جورازالم پست] (به انگلیسی) * [https://web.archive.org/web/20080509003615/http://www.rebuildlebanon.gov.lb/english/f/default.asp سایت رسمی بازسازی لبنان] (به انگلیسی) {{مناقشه اسرائیلی‌ها و فلسطینیان}} {{جنگ‌های اسرائیل}} {{درگیری‌های پس از جنگ سرد در آسیا}} [[رده:تجاوزها به لبنان]] [[رده:جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان|درگیری اسرائیل و لبنان]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های حزب‌الله لبنان]] [[رده:درگیری حزب‌الله و اسرائیل]] [[رده:نبردها و عملیات‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:لبنان در ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:لبنان]] [[رده:درگیری اسرائیل و اعراب]] [[رده:جنگ‌های لبنان]] 2qti6gofrg50l9pf2a6i0yt8y68jc54 4 147882 42127471 42126548 2025-06-18T16:58:17Z Tisfoon 107851 حذف ۱۲ ریسه که در [[ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران/ژوئن ۲۰۲۵]] قرار خواهند گرفت (با [[کاربر:Jeeputer/Archiver|ابزار بایگانی عمده]]) 42127471 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == گزارش کاربر 5miusyzm == درود کاربر 5miusyzm برای کمک نیامده است و ویکی‌پدیا را با اینستاگرام اشتباه گرفته است خواهشمند است مسدود شود. [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinblue|Hosseinblue]]: سلام. مدرک؟ پیوند تفاوت؟ نام صفحه؟ پیوندی چیزی؟ <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::ایجاد صفحه [[میوسی]] با متن بی‌محتوای یک دانش آموز که حوصله‌ش سر رفته و از جو کلاسش گفته، درخواست حذف سریع دادم حذف شده [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) == گزارش کاربر خرابکار == درود. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,]] از وقتی پا در دانشنامه گذاشته مدام مشغول خرابکاری است. ویرایش‌هایشان یا خرابکارانه است ([[ویژه:تفاوت/42086246|مثال]]) یا غیرلازم ([[ویژه:تفاوت/42092226|مثال]]) یا حتی اگر ممکن است با نیت خوب باشد، کیفیت بسیار پایینی دارد ([[ویژه:تفاوت/42089247|مثال]]) در مقاله اوزون حسن آمده واژه طغرا را به امضا [[ویژه:تفاوت/42061730|تغییر داده]]. در اینجا ناآگاهی را نمی‌توان بهانه کرد. چون کافی است کاربر روی پیوند مقاله کلیک کند و متوجه شود که طغرا یعنی چه. آیا هدف از چنین ویرایشاتی غیر از خرابکاری است؟ این کاربر تاکنون چندین بار اخطار و تذکر مختلف هم گرفته است ولی کوچک‌ترین تغییری در شیوه‌شان دیده نمی‌شود و حتی پاسخی هم نمی‌دهند. پیشاپیش حدس می‌زنم برای کمک به دانشنامه نیامده‌اند. از آن مهم‌تر با اینهمه خرابکاری‌های ایشان چه کنیم؟ لطفاً رسیدگی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == جعل منابع و ویرایش های نادرست == با درود کاربر @[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]222 که بارها از او به دلایل ویرایش های مخرب و جعل منبع شکایت شده بدون هیچ منبعی و صرفا بر اساس یک ویدئو بدون منبع از فردی بنام سیامک رستمی از شرکت لرها در [[نبرد میوند]] میکند وضاحت بیشتر اینکه ملالی میوند که از طایفه نورزي پشتون بود و در صفحه ویکی پدیای انگلیسی گفته شده را لر می‌خواند عجیب تر و عجیب تر اینکه [[محمد ایوب خان|شاهزاده ایوب خان]] امیر افغانستان که از خاندان بارکزایی بود بود را بختیاری می‌خواند فکر کنم ایشان صرفا بر اساس یک سوتفاهم در حال تغییر منابع هستند لطفا رسیدگی کنید و اگر امکانش هست از صفحاتی مانند روستای میوند و ملالی میوندی و محمد ایوب خان امیر افغانستان و نبرد میوند محافظت کنید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) 5woioeel97ial0hnfw5uilrsh3ynt88 42127485 42127471 2025-06-18T17:07:50Z Tisfoon 107851 /* جعل منابع و ویرایش های نادرست */ جمع‌بندی: ویرایش‌های کاربر را تک‌تک بررسی کردم. کاربر تازه‌کار به‌نظر نمی‌رسد و واضح است برای کمک اینجا نیست و ویکی‌پدیا را با وبلاگ شخصی یا سوشیال مدیا اشتباه گرفته است. 42127485 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == گزارش کاربر 5miusyzm == درود کاربر 5miusyzm برای کمک نیامده است و ویکی‌پدیا را با اینستاگرام اشتباه گرفته است خواهشمند است مسدود شود. [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinblue|Hosseinblue]]: سلام. مدرک؟ پیوند تفاوت؟ نام صفحه؟ پیوندی چیزی؟ <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::ایجاد صفحه [[میوسی]] با متن بی‌محتوای یک دانش آموز که حوصله‌ش سر رفته و از جو کلاسش گفته، درخواست حذف سریع دادم حذف شده [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) == گزارش کاربر خرابکار == درود. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,]] از وقتی پا در دانشنامه گذاشته مدام مشغول خرابکاری است. ویرایش‌هایشان یا خرابکارانه است ([[ویژه:تفاوت/42086246|مثال]]) یا غیرلازم ([[ویژه:تفاوت/42092226|مثال]]) یا حتی اگر ممکن است با نیت خوب باشد، کیفیت بسیار پایینی دارد ([[ویژه:تفاوت/42089247|مثال]]) در مقاله اوزون حسن آمده واژه طغرا را به امضا [[ویژه:تفاوت/42061730|تغییر داده]]. در اینجا ناآگاهی را نمی‌توان بهانه کرد. چون کافی است کاربر روی پیوند مقاله کلیک کند و متوجه شود که طغرا یعنی چه. آیا هدف از چنین ویرایشاتی غیر از خرابکاری است؟ این کاربر تاکنون چندین بار اخطار و تذکر مختلف هم گرفته است ولی کوچک‌ترین تغییری در شیوه‌شان دیده نمی‌شود و حتی پاسخی هم نمی‌دهند. پیشاپیش حدس می‌زنم برای کمک به دانشنامه نیامده‌اند. از آن مهم‌تر با اینهمه خرابکاری‌های ایشان چه کنیم؟ لطفاً رسیدگی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == جعل منابع و ویرایش های نادرست == {{بسته|برچسب زمان=20250618170750}} با درود کاربر @[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]222 که بارها از او به دلایل ویرایش های مخرب و جعل منبع شکایت شده بدون هیچ منبعی و صرفا بر اساس یک ویدئو بدون منبع از فردی بنام سیامک رستمی از شرکت لرها در [[نبرد میوند]] میکند وضاحت بیشتر اینکه ملالی میوند که از طایفه نورزي پشتون بود و در صفحه ویکی پدیای انگلیسی گفته شده را لر می‌خواند عجیب تر و عجیب تر اینکه [[محمد ایوب خان|شاهزاده ایوب خان]] امیر افغانستان که از خاندان بارکزایی بود بود را بختیاری می‌خواند فکر کنم ایشان صرفا بر اساس یک سوتفاهم در حال تغییر منابع هستند لطفا رسیدگی کنید و اگر امکانش هست از صفحاتی مانند روستای میوند و ملالی میوندی و محمد ایوب خان امیر افغانستان و نبرد میوند محافظت کنید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را تک‌تک بررسی کردم. کاربر تازه‌کار به‌نظر نمی‌رسد و واضح است برای کمک اینجا نیست و ویکی‌پدیا را با وبلاگ شخصی یا سوشیال مدیا اشتباه گرفته است. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) dvb4hbuxs3heqpum417428pfrgjhd4z 42127526 42127485 2025-06-18T17:16:52Z Tisfoon 107851 /* گزارش کاربر خرابکار */ جمع‌بندی: ویرایش‌های کاربر را بررسی کردم. علاوه بر مثال‌هایی که در شکایت آمده، کاربر دست به حذف یا دستکاری مطالب منبع‌دار می‌زند ([[ویژه:تفاوت/42086934]]) و طی این مدت کوچکترین توجهی به تذکرهای صفحۀ بحث نکرده است و به کارش ادامه می‌دهد. ادامه حضور ایشان به نفع ویکی‌فا نیست. 42127526 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == گزارش کاربر 5miusyzm == درود کاربر 5miusyzm برای کمک نیامده است و ویکی‌پدیا را با اینستاگرام اشتباه گرفته است خواهشمند است مسدود شود. [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinblue|Hosseinblue]]: سلام. مدرک؟ پیوند تفاوت؟ نام صفحه؟ پیوندی چیزی؟ <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::ایجاد صفحه [[میوسی]] با متن بی‌محتوای یک دانش آموز که حوصله‌ش سر رفته و از جو کلاسش گفته، درخواست حذف سریع دادم حذف شده [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) == گزارش کاربر خرابکار == {{بسته|برچسب زمان=20250618171652}} درود. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,]] از وقتی پا در دانشنامه گذاشته مدام مشغول خرابکاری است. ویرایش‌هایشان یا خرابکارانه است ([[ویژه:تفاوت/42086246|مثال]]) یا غیرلازم ([[ویژه:تفاوت/42092226|مثال]]) یا حتی اگر ممکن است با نیت خوب باشد، کیفیت بسیار پایینی دارد ([[ویژه:تفاوت/42089247|مثال]]) در مقاله اوزون حسن آمده واژه طغرا را به امضا [[ویژه:تفاوت/42061730|تغییر داده]]. در اینجا ناآگاهی را نمی‌توان بهانه کرد. چون کافی است کاربر روی پیوند مقاله کلیک کند و متوجه شود که طغرا یعنی چه. آیا هدف از چنین ویرایشاتی غیر از خرابکاری است؟ این کاربر تاکنون چندین بار اخطار و تذکر مختلف هم گرفته است ولی کوچک‌ترین تغییری در شیوه‌شان دیده نمی‌شود و حتی پاسخی هم نمی‌دهند. پیشاپیش حدس می‌زنم برای کمک به دانشنامه نیامده‌اند. از آن مهم‌تر با اینهمه خرابکاری‌های ایشان چه کنیم؟ لطفاً رسیدگی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را بررسی کردم. علاوه بر مثال‌هایی که در شکایت آمده، کاربر دست به حذف یا دستکاری مطالب منبع‌دار می‌زند ([[ویژه:تفاوت/42086934]]) و طی این مدت کوچکترین توجهی به تذکرهای صفحۀ بحث نکرده است و به کارش ادامه می‌دهد. ادامه حضور ایشان به نفع ویکی‌فا نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == جعل منابع و ویرایش های نادرست == {{بسته|برچسب زمان=20250618170750}} با درود کاربر @[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]222 که بارها از او به دلایل ویرایش های مخرب و جعل منبع شکایت شده بدون هیچ منبعی و صرفا بر اساس یک ویدئو بدون منبع از فردی بنام سیامک رستمی از شرکت لرها در [[نبرد میوند]] میکند وضاحت بیشتر اینکه ملالی میوند که از طایفه نورزي پشتون بود و در صفحه ویکی پدیای انگلیسی گفته شده را لر می‌خواند عجیب تر و عجیب تر اینکه [[محمد ایوب خان|شاهزاده ایوب خان]] امیر افغانستان که از خاندان بارکزایی بود بود را بختیاری می‌خواند فکر کنم ایشان صرفا بر اساس یک سوتفاهم در حال تغییر منابع هستند لطفا رسیدگی کنید و اگر امکانش هست از صفحاتی مانند روستای میوند و ملالی میوندی و محمد ایوب خان امیر افغانستان و نبرد میوند محافظت کنید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را تک‌تک بررسی کردم. کاربر تازه‌کار به‌نظر نمی‌رسد و واضح است برای کمک اینجا نیست و ویکی‌پدیا را با وبلاگ شخصی یا سوشیال مدیا اشتباه گرفته است. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) qc719omph77sgd65vr6dizu9qhmmiox 42127528 42127526 2025-06-18T17:19:25Z Tisfoon 107851 /* گزارش کاربر 5miusyzm */ جمع‌بندی: کاربر احتمالا کم سن و سال و بی‌تجربه است و تنها یک ویرایش داشته که صفحه مورد نظر هم حذف شده است. فعلا اقدام دیگری لازم نیست. 42127528 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == گزارش کاربر 5miusyzm == {{بسته|برچسب زمان=20250618171925|ناموفق=بله}} درود کاربر 5miusyzm برای کمک نیامده است و ویکی‌پدیا را با اینستاگرام اشتباه گرفته است خواهشمند است مسدود شود. [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinblue|Hosseinblue]]: سلام. مدرک؟ پیوند تفاوت؟ نام صفحه؟ پیوندی چیزی؟ <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::ایجاد صفحه [[میوسی]] با متن بی‌محتوای یک دانش آموز که حوصله‌ش سر رفته و از جو کلاسش گفته، درخواست حذف سریع دادم حذف شده [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) :::'''{{نشد}}کاربر احتمالا کم سن و سال و بی‌تجربه است و تنها یک ویرایش داشته که صفحه مورد نظر هم حذف شده است. فعلا اقدام دیگری لازم نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۹ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر خرابکار == {{بسته|برچسب زمان=20250618171652}} درود. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,]] از وقتی پا در دانشنامه گذاشته مدام مشغول خرابکاری است. ویرایش‌هایشان یا خرابکارانه است ([[ویژه:تفاوت/42086246|مثال]]) یا غیرلازم ([[ویژه:تفاوت/42092226|مثال]]) یا حتی اگر ممکن است با نیت خوب باشد، کیفیت بسیار پایینی دارد ([[ویژه:تفاوت/42089247|مثال]]) در مقاله اوزون حسن آمده واژه طغرا را به امضا [[ویژه:تفاوت/42061730|تغییر داده]]. در اینجا ناآگاهی را نمی‌توان بهانه کرد. چون کافی است کاربر روی پیوند مقاله کلیک کند و متوجه شود که طغرا یعنی چه. آیا هدف از چنین ویرایشاتی غیر از خرابکاری است؟ این کاربر تاکنون چندین بار اخطار و تذکر مختلف هم گرفته است ولی کوچک‌ترین تغییری در شیوه‌شان دیده نمی‌شود و حتی پاسخی هم نمی‌دهند. پیشاپیش حدس می‌زنم برای کمک به دانشنامه نیامده‌اند. از آن مهم‌تر با اینهمه خرابکاری‌های ایشان چه کنیم؟ لطفاً رسیدگی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را بررسی کردم. علاوه بر مثال‌هایی که در شکایت آمده، کاربر دست به حذف یا دستکاری مطالب منبع‌دار می‌زند ([[ویژه:تفاوت/42086934]]) و طی این مدت کوچکترین توجهی به تذکرهای صفحۀ بحث نکرده است و به کارش ادامه می‌دهد. ادامه حضور ایشان به نفع ویکی‌فا نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == جعل منابع و ویرایش های نادرست == {{بسته|برچسب زمان=20250618170750}} با درود کاربر @[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]222 که بارها از او به دلایل ویرایش های مخرب و جعل منبع شکایت شده بدون هیچ منبعی و صرفا بر اساس یک ویدئو بدون منبع از فردی بنام سیامک رستمی از شرکت لرها در [[نبرد میوند]] میکند وضاحت بیشتر اینکه ملالی میوند که از طایفه نورزي پشتون بود و در صفحه ویکی پدیای انگلیسی گفته شده را لر می‌خواند عجیب تر و عجیب تر اینکه [[محمد ایوب خان|شاهزاده ایوب خان]] امیر افغانستان که از خاندان بارکزایی بود بود را بختیاری می‌خواند فکر کنم ایشان صرفا بر اساس یک سوتفاهم در حال تغییر منابع هستند لطفا رسیدگی کنید و اگر امکانش هست از صفحاتی مانند روستای میوند و ملالی میوندی و محمد ایوب خان امیر افغانستان و نبرد میوند محافظت کنید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را تک‌تک بررسی کردم. کاربر تازه‌کار به‌نظر نمی‌رسد و واضح است برای کمک اینجا نیست و ویکی‌پدیا را با وبلاگ شخصی یا سوشیال مدیا اشتباه گرفته است. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) 4szl3u1l6hrslk8y7rxfwd80njqs5qw 42127552 42127528 2025-06-18T18:40:20Z Tisfoon 107851 حذف ۳ ریسه که در [[ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران/ژوئن ۲۰۲۵]] قرار خواهند گرفت (با [[کاربر:Jeeputer/Archiver|ابزار بایگانی عمده]]) 42127552 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) omfy1cs9lq9tofuy1rfc0rqdfj6dpan 42127826 42127552 2025-06-19T01:46:11Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 2 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/مه 2025]] 42127826 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) dwrcymxlt56kcf6q7ua7nlallg36fjg 42128032 42127826 2025-06-19T06:51:44Z Dodgebetas 1402470 /* فحاشی */ بخش جدید 42128032 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/%(monthname)s %(year)s |algo = old(30d) |counter = 1968 |archiveheader = <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> }} {{زیرصفحه‌های تام}} == زاپاس‌بازی کاربر مسدود شده == *{{کاربر خرابکار|Saman Shomali}} : زاپاس کاربر مسدود شده *Timsar* است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::من زاپاسی نه داشته ام ، و نه دارم. مدیران عزیز اگر فکر میکنند که زاپاس دارم حساب من را بررسی کنند، ممنون [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) * [https://guc.toolforge.org/?by=date&user=Saman+Shomali پروژه‌های] دیگر...^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) *:چه ارتباطی دارد؟ بنده متوجه نشدم شما به هر شخص که مقاله [[فدایی (رپر)]] را ویرایش کرده یا دفاع کرده تهت زاپاس بودن می‌زنید! همانطور که در بحث فدایی اشاره شد شما خودتان با این کاربر مسدود شده در ویکی انگلیسی موافقت کردید و اما حالا مدام در حال جارزنی برای مدیران محترم هستید که حذفش کنند در ویکی فا در صورتی که چند سری خودتان فدایی رو ایجاد کرده و به نبح فرستاده اید. قطعا مدیران عزیز تا کنون حساب من رو بررسی کرده اند. از کجا معلوم شما خودتان زاپاس این کاربر نباشید؟! [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی کاربر:Sillaaaa == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/Sillaaaa|کاربر:Sillaaaa]] که پیش از این بارها در تام توسط کاربران مختلف از جمله توسط [[کاربر:MJXVI]] در [[ویژه:پیوند دائمی/39358188#دور زدن قطع دسترسی کاربر Sillaaaa (بار چهارم)|در اینجا]] و کاربری دیگر در [[ویژه:پیوند دائمی/41183684#دور زدن قطع دسترسی|اینجا]]، گزارش شده بود، کماکان به دور زدن قطع دسترسی، زاپاس‌بازی و خرابکاری مشغول است: * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ebadollah|کاربر:Ebadollah]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza6y5|کاربر:Reza6y5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Sobhanigd|کاربر:Sobhanigd]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmad-Mohammadi1|کاربر:Ahmad-Mohammadi1]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Moonlight Asgari|کاربر:Moonlight Asgari]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mari_Sadeghi|کاربر:Mari Sadeghi]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Raha364|کاربر:Raha364]] حساب‌های دیگر این کاربر: * [[ویژه:مشارکت‌ها/King Munmu the great|کاربر:King Munmu the great]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim moniya117|کاربر:Kim moniya117]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kim bang woon|کاربر:Kim bang woon]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Empire797|کاربر:Empire797]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/هوارانگ|کاربر:هوارانگ]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mdlsx|کاربر:Mdlsx]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/MousaviO|کاربر:MousaviO]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Mopieoeu|کاربر:Mopieoeu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/HesamReqabat|کاربر:HesamReqabat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Hesam king|کاربر:Hesam king]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kokiyo5|کاربر:Kokiyo5]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kiarash92|کاربر:Kiarash92]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kitreyu|کاربر:Kitreyu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Nhdifo|کاربر:Nhdifo]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Brilliant argu|کاربر:Brilliant argu]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Reza solat|کاربر:Reza solat]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Deer22|کاربر:Deer22]] * [[ویژه:مشارکت‌ها/Kxkxkks|کاربر:Kxkxkks]] با تشکر. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) :موافقم ! همین الان دیدم یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش <nowiki>[[تملق]]</nowiki> کرده، لطفا جلوشو بگیرید. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Huji|Huji]]، [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]]؛ سلام. لطفاً به حساب‌های این کاربر رسیدگی کنید، ممنونم. [[کاربر:Curious Shadow|Curious Shadow]] ([[بحث کاربر:Curious Shadow|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۰ (UTC) == این‌ها می‌توانند حذف شوند == * [[:رده:فیلم‌های هارولدهای رامیس]] * [[دستگیری و محاکمه جعفر پناهی]] پیوندها بهشان را ببینید . . . می‌بینید که می‌توانند حذف شوند. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) : درود بر گرامی [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] نظری در خصوص حذفش ندارم اما تغییر مسیر را به بخش درست اصلاح کردم. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) == خرابکاری == [[کاربر:Farshidra|Farshid]] مدام اقدام به انتقال و ایجاد خرابکاری در مقاله [[پاپ لئون چهاردهم]] می‌کند و به اجماع کاربران در صفحه بحث مفاله مبنی بر تغییر نام مقاله هیچگونه توجهی ندارد. درخواست پیگیری و محدودسازی دسترسی ایشان را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) :آنچه از صفحه بحث این کاربر مشخص است این است که گویا این کاربر سابقه طولانی در خرابکاری مقالات و زیر پا گذاشتن قوانین دارد و به گفته خودش، عامدانه تخطی از قوانین را انجام می‌دهد. ایشان از سابقه ۱۲ ساله خود در ویکیپدیا سوء استفاده می‌کند و ادعا دارد که به این دلیل نباید برخوردی با او بشود. تقاضای برخورد قاطعانه با این کاربر تخطی‌گر را دارم. [[کاربر:KoAh86|KoAh86]] ([[بحث کاربر:KoAh86|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ادغام == [[الگو:زندانیان سیاسی در ایران]] و [[الگو:زندانیان سیاسی جنبش سبز]] اشتراک محتوایی دارند و باید یک‌کاسه شوند. (بماند که به نظر من هیچ کدام وجودشان لازم نیست و برای زندانیان سیاسی بر اساس مملکت یا جنبش الگو ساختن استثنایی است و قاعده کار ویکی‌پدیا نبوده است و تا جایی که دیدم از میان صدها مملکت فقط برای ایران و از میان هزاران جنبش فقط برای جنبش سبز از این الگوها داریم.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :* {{نظر}} فکر می‌کنم نمی‌شود بدون هیچ بحثی تغییرمسیرشان داد. بهتر است برای ادغام یا حتی حذف از نبح استفاده شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) == حملات شخصی کاربر فرات == سلام. لطفا به حملات شخصی کاربر فرات به بنده و @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] در [[بحث کاربر:فرات۱#پیام|این بحث]] رسیدگی شود. ایشان در دو پیام آخرشان من و جناب Hootandolati را متهم به «فساد» (!) کرده اند زیرا معتقدند من تاریخچه مقاله را به نفع ایشان دستکاری کرده ام. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) :: لطفا مدیران به این مشکل رسیدگی کنند. این کاربر ( {{پب|کاربر:فرات۱}} ) به صورت دایمی در هر بار که از بندایش رها می شود. توهین را آغاز می کند من در همان نوشتار به ایشان [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=41419177&oldid=41418815 تذکر] داده ام قبلا هم برای این موارد چندین بار بسته شده اند. در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%B1&diff=next&oldid=41436952 اینحا] دوباره به توهین می پردازد. :به اینها میگویند تبانی کردن و نتیجه ای هم بجز عدم بازدهی و فساد و سقوط ندارد. همواره جوامعی موفق هستند که بدقت حق و ناحق را رعایت میکنند قدر کار واقعی را میدانند و ارتباطات سطحی را به ضوابط ترجیح نمیدهند. [[کاربر:فرات۱|فرات۱]] ([[بحث کاربر:فرات۱#top|بحث]]) ۲۱ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) : :: متاسفانه رفتارهای ایشان با سیاستها و رهنمودهای ویکی همخوانی ندارند. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB برای مثال در مورد صفحه زیر (صفحه ایجاد شده توسط خودش) حتی حذف زماندار را به بهانه ''این مقاله یک فهرست برداری از مطالب ویکیپدیای فارسی است. استفاده از ویکیپدیا برای خود ویکیپدیا مشکلی ندارد و به کپی رایت ربط ندارد'' برداشته اند.] این کاربر علی رغم تلاشش در گسترش متاسفانه در بیشتر موارد باید مشکلاتی که مانند تحلیل شخصی و یا کپی کاری را که انجام می دهند را بقیه کاربران جمع کنند. -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۳ فروردین ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۲ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) * من در بحث کاربر [[ویژه:پیوند دائمی/41949374#توهین و تحقیر|پیامی قرار دادم]] و به ایشان فرصت دادم که آن توهین‌ها و تحقیرها را حذف کنند. اکنون سه هفته است که ویرایشی نداشته‌اند و اگر پس از بازگشت به آن پیام من پاسخ مناسب ندهند، دسترسی‌شان برای مدت طولانی بسته خواهد شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) == سلام و عرض ادب == من کاربر [[کاربر:مهرداد معافی]] هستم و مقالهٔ زندگی‌نامه‌ام را به‌صورت پیش‌نویس با منابع معتبر منتشر کرده‌ام. لطفاً در صورت امکان این مقاله را بررسی و به فضای اصلی منتقل نمایید: [[پیش‌نویس:مهرداد معافی]] با احترام و تشکر [[کاربر:مهرداد معافی]] [[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] ([[بحث کاربر:مهرداد معافی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:مهرداد معافی|مهرداد معافی]] سلام. در صفحه بحثتان پاسخ دادم. لطفا اطلاعات داده شده را به دقت مطالعه فرمائید و اگر درخواستی شده در صورت امکان انجام دهید. ممنون. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) == جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان == من نمیدانم چرا یکی از مدیران پیگیری نمی کند این کار بر در تلاش است. صفحات [[ایل چگنی]] واکنون [[ایل شوهان]] را کرد سازی کند ! وقائده سه برگردان را نیز نقض کرده و ان هم به نسخه خیلی قدیمی که به دلخواه خودش است واگردانی می کند ! اگر به صفحه بحث ایشان هم دقت کنید همواره هشدار گرفته از من و بسیاری از کاربر ها ولی هیچ مدیری رسیدگی نکرد و کاری جز جنگ ویرایشی حذف مطالب منبع دار و زاپاس بازی ندارد ! من تا چند روز می توانم به خرابکاری هایش رسیدگی کنم مدیر قارونی هم فقط مجبور شدن ویرایش هارا در مقالان ایل زنگنه و چگنی به مدیران تغییر دهند ! البته ایشان را مدیر قارونی در گذشته به دلیل جنگ ویرایشی اش نیز بسته بود به مدت ۳ روز ! بنده دیگر به ستوه امده ام هر روز نمی توانم ویرایش های خرابکاری این کاربر را واگردانی کنم ! خواهش می کنم مدیران رسیدگی کنید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] رسیدگی کنید این کاربر را خواهش می کنم. [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۵ (UTC) :این کاربر @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]]، همراه با @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با توجه با توضیات [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این ریسه] همگی خرابکار و زاپاس یک شخص هستند که از تلگرام به ویکیپدیا آمده و سازمان یافته در خرابکاری مقالات ایلات کرد عمل میکنند! همه این سه کاربر در صفحات مشخصی همراه باهم ویرایش‌های خرابکارانه مشابهی انجام میدهند. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) ::امید وارم مدیران خرابکاری هایت را در مقالات ببینند مخصوصا جنگ ویرایشی که در مقاله ایل شوهان راه انداخته ای برای کرد سازی و حذف مطالب منبع دار من تنها ویرایش های خرابکاریت را واگردانی کردم مطمعن باش مدیر برسی کننده حسابت رو اینبار می بنده چون خرابکاری اشکار انجام داده ای در مقاله ایل شوهان [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] شکایت بعدی از شما دو کاربر@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] در اینجا مصادف با محروم شدن همیشگی شما از ویکیپدیای فارسی خواهد بود. تمام مقالات مورد بحث را هم به سالمترین نسخه که مربوط به سالهای اول ساخت مقالات است به تدریج برمیگردانم و در سطح دسترسی مدیران محافظت میکنم.این هم مشکل شما دو کاربر را حل میکند هم زحمت مدیران را کمتر میکند .تمام. :::از سایر مدیران نیز درخواست دارم چنین کنند چون وقت من هم محدود است. با تشکر [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۹ (UTC) == ۵ احیا == '''۱'''. [[مقالاتی درباره نیما یوشیج]] به پیشنهاد من به [[وپ:نبح]] رفته و [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/مقالاتی درباره نیما یوشیج|حذف شده]]. حالا متوجه سرشناسی موضوع (معیار ۱ [[وپ:مسک]]) شدم. درخواستِ احیا دارم. این با نام ''[[آوای مرغ آمین]]'' به فارسی ترجمه و منتشر شده و [[:en:Essays on Nima Yushij]] را هم میان‌ویکی دارد. نام جدید در احیا لحاظ شود. '''۲'''. احیای [[سخنرانی سید روح‌الله خمینی در بهشت زهرا]] را هم، به خاطر سرشناسی بالای موضوع، در [[وپ:احیا]] درخواست دادم، و گفته شد با مدیران مطرح شود، احیایش کار ایشان است. احتمالاً هر دو را باید از {{پینگ|Ladsgroup}} بخواهم که رسیدگی کند. '''۳'''. [[اردبیل در گذرگاه تاریخ]] (نسخهٔ من که منبع‌دار بود، نه نسخه‌های حذف‌شده کاربران دیگر.) '''۴'''. [[ترجیع‌بند در مرثیه سعد بن ابوبکر]] '''۵'''. نسخه‌ای از [[فردوسی و شاهنامه]] که در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/فردوسی و شاهنامه]] حذف شده. (برای استفاده از منابعش در مقاله‌ای که بعداً به همین نام ساخته شده و کاستیِ منبع دارد.) باقی بقا. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == شکایت از کاربر Hosseinronaghi == اینجانب نسبت به برخی اقدامات [[کاربر:Hosseinronaghi]] شکایت دارم که به شرح زیر است: * نقض سیاست «مدیر درگیر»: ایشان در واکنش به [[ویژه:Diff/41979075|این ویرایش]] من، با ارسال پیامی مرا [[ویژه:Diff/41982543|تهدید به قطع دسترسی]] (کنش مدیریتی) کردند. این رفتار ناقض [[وپ:درگیر]] است و ایشان حق ندارند در قبال کاربرانی که با آنها اختلاف محتوایی دارد دست به توسل به اقدامات یا تهدیدات مدیریتی بزنند. * آغاز جنگ ویرایشی: ایشان در واکنش به خنثی‌سازی ویرایش بدون منبع‌شان که اقدامی مبتنی بر [[ویکی‌پدیا:چرخه ویرایش جسورانه، برگرداندن، بحث]] و فاقد هرگونه نشانی از اخلالگری بود اقدام به واگردانی و آغاز چرخه جنگ ویرایشی نمودند. همچنین لازم به یادآوری است که استفاده از اعلان‌های صفحه کاربری نباید به ابزاری برای واکنش احساسی نسبت به ویرایش‌ها تبدیل شود. واژگان بار معنایی دارند و کاربرد غیرمسئولانه این الگوها، در کمترین حالت نقض [[ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی|آداب شهروندی]] مشارکت در پروژه محسوب می‌شود ([[:en:WP:UWS]]). * استفاده نابجا از دسترسی واگردانی: علاوه بر موارد فوق، بنده نسبت به [[ویژه:Diff/prev/41982551|نحوه استفاده ایشان]] از دسترسی واگردانی نیز معترض هستم. بر اساس [[وپ:مجاز]]، ابزار واگردانی فقط و فقط باید برای خرابکاری‌های آشکار و ویرایش‌های غیرمناقشه‌برانگیز به‌کار رود. استفاده از آن در شرایطی مانند اختلافات ویرایشی، سوءاستفاده از این دسترسی تلقی می‌شود. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :: ماهان گرامی درود بر شما، پیش از آن‌که پاسخ بدهم توصیه می‌کنم ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]) و ([[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]]) را مجددا مطالعه کنید. بررسی سابقه ویرایش‌های شما نیز نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر، تقریبا در خصوص موضوع مرتبط با ویرایش اخیر، '''[[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|به‌خاطر جنگ ویرایشی]] و [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص حملهٔ شخصی و نقض وپ:زنده|در خصوص حملهٔ شخصی و نقض]] [[وپ:زنده]]''' از طرف یکی از مدیران تذکری دریافت کرده‌اید. از شما خواهش می‌کنم که به‌خاطر داشته باشیم '''ویکی‌پدیا میدان مبارزه نیست.''' :: اما در خصوص مواردی که مطرح کردید: ::* در ویکی‌پدیا، استفاده از '''اعلان‌ها''' برای کاربرانی که درگیر '''جنگ ویرایشی''' یا '''اخلال‌گری''' هستند تهدید نیست (با توجه به سابقه تذکر در این مورد [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی|از ویرایش‌ها]]) مجاز است، و بخشی از '''روند مستندسازی رفتاری''' کاربران به‌شمار می‌رود و معمولاً گام نخست در برخورد مدیریتی و پیش‌نیاز رسیدگی محسوب می‌شود. استفاده از اعلان توسط مدیر یا کاربر باسابقه، استفاده از ابزارهای اطلاع‌رسانی است. این کار سوءاستفاده یا تهدید محسوب نمی‌شود، مگر این‌که همراه با نقض سیاست‌های رفتاری انجام شده باشد. ::* '''در خصوص واگردانی''' اگر بر اساس سیاست‌های ویکی‌پدیا (مثل بی‌طرفی، قابل تأیید بودن منابع، یا جلوگیری از تخریب محتوا) انجام شود و نه از روی خصومت شخصی، کاملاً مجاز و و طبق سیاست‌های ویدیکی‌پدیا است.اگر یک کاربر حتی کاربر باسابقه مثل شما، اقدام به '''شروع جنگ ویرایشی''' کند و ویرایش او '''برخلاف بی‌طرفی یا بدون منبع معتبر''' باشد، '''واگردانی آن توسط مدیر یا کاربر دیگر مجاز است'''، حتی اگر آن مدیر پیش‌تر در موضوع مشارکت داشته باشد. فکر می‌کنم به‌جای آن، شلوغ‌کاری برای فرار از پاسخ‌گویی یا استفاده ابزاری از اتهام به واگردانی غیرمجاز خودش می‌تواند مصداق رفتار نادرست یا نقض سیاست گفت‌وگو باشد. ::* '''در خصوص [[وپ:درگیر]]''' نیز باید یادآوری کنم اگر مدیری به‌شدت درگیر یک بحث محتوایی یا شخصی با کاربر خاص است، '''بهتر است در اقدامات تنبیهی (مثل مسدودسازی) مداخله نکند''' و تصمیم را به مدیر بی‌طرف دیگری واگذار کند. (در خصوص شما از طریق اعلان تذکر داده شده و هیچ اقدام تنبیهی انجام نشده است.) :: دوبار اقدام به حذف یا اضافه مطلب از طرف شما شده است. از شما درخواست می‌کنم برای تغییر مواردی اختلاف‌برانگیز در صفحه بحث گفتگو کنید. و [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف]] را مد نظر قرار بدهید. :[[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۵۵ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۵ (UTC) ::درود بر شما. متن سیاست‌ها درباره هر سه وجه شکایت به‌روشنی و با جزئیات بیان شده‌اند و جایی برای برداشت و تفسیر شخصی باقی نمی‌گذارند. این‌که نباید درباره مقالات یا کاربرانی که با آن‌ها اختلاف ویرایشی دارید اقدامات دارای ماهیت مدیریتی — حتی بدون استفاده مستقیم از ابزارهای مدیریت — انجام دهید صرفاً یک توصیه نیست بلکه یک الزام صریح است همانطور که عدم آغاز جنگ ویرایشی، عدم استفاده از دسترسی واگردانی خارج از وپ:مجاز، و نیز پرهیز از درج الگوهایی که اتهامات ناموجهی مانند اخلالگری یا خرابکاری را متوجه مشارکت‌های سالم و مشروع کاربران می‌سازند در چارچوب سیاست‌ها الزام‌آور هستند. فکر نمی‌کنم پیگیری چنین مواردی ارتباطی با شلوغ‌کاری یا تلاش برای فرار از پاسخگویی داشته باشد اما نظرتان محترم. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) در خصوص حذف بخشی از مقاله [[یک تصادف ساده]] با توضیح «(واکنش‌ها: حذف مهدی محمودیان به دلیل بی‌ارتباط بودن و فقدان وزن کافی برای اشاره در زیربخش واکنش‌ها)»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=next&oldid=41914625 در این ویرایش]، این حذف به‌روشنی ناقض سیاست بی‌طرفی است، چرا که برخلاف معیارهای پذیرفته‌شده در حذف محتوای مستند صورت گرفته و نام فرد سرشناس مرتبط با موضوع را حذف کرده که در منابع معتبر و رسمی از جمله تیتراژ رسمی فیلم مورد نظر، به‌عنوان یکی از نویسندگان فیلمنامه معرفی شده است [https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7-231/1013583-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C یک] و [https://x.com/Tavaana/status/1926445916086485483 دو] و از سرشناسی لازم برخوردار است. با توجه به اختلافات سیاسی بنده با آقای محمودیان، عمداً از ورود به این مناقشه یا واگردانی آن خودداری کرده‌ام تا شائبه‌ای در بی‌طرفی‌ام و بحث [[ویکی‌پدیا:تعارض منافع]] ایجاد نشود. با این حال، حذف این بخش بدون توجه به منابع معتبر و با وجود سرشناسی ایشان، صرفاً با استناد به «بی‌ربط بودن» یا «فقدان وزن کافی»، نیازمند بازنگری و رسیدگی است. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۲۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۸ (UTC) == دو تغییر مسیر لازم == این دو تغییر مسیر را من بسازم، حساسیت‌های نالازمی برمی‌انگیزد و باز کار به دعوا می‌کشد. خواهش می‌کنم مدیری زحمتِ ساختشان را بکشد، که یکی الآن در ویکی‌پدیای فارسی پیوند قرمز دارد و دیگری هم محتمل است: # [[فتحِ مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] # [[فتح مسلمانان ایران را]] به [[حمله اعراب به ایران]] سپاس. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) == کاربر باسابقه خرابکاری ادامه دار == @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] این کاربر به هیچ عنوان ویرایش مفیدی ایجاد نمی کند و دائما در حال حذف نام لر و کرد و جایگزین کردن ان با نام لک است نمونه خرابکاری هایش در مقاله [[ملاپریشان]] و خرابکاری اش در مقاله [[مور (موسیقی)]] و حتی پیش تر در مقاله [[کریم‌خان زند]] و دیگر مقالات بار چندم است گزارشش می دهم ولی پیگیری نشد خواهش مندم دسترسی ویرایشی اش را قطع کنید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) :صفحه بحث ایشان نیز پر از اخطار است :[[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] :[[بحث کاربر:Mohammadmehdimirzaii]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۳ (UTC) == تحقیق دست اول و ویرایش انبوه مقالات == [[کاربر:Paraw]] طی بیش از ۱٬۵۰۰ ویرایش، هر کجا شهر یا روستای «سراب» یافته را بدون هیچ‌گونه توضیح یا بحث یا کسب اجماع، به «سرآب» تبدیل کرده است. مقالهٔ شهر سراب در استان آذربایجان شرقی به وضعیت [[سرآب (آذربایجان شرقی)]] درآمده است. ایشان پس از درج پیام من در صفحه بحث خود، دلیل این اقدام را برطرف کردن ایراد املایی واژه [[ویژه:پیوند دائمی/42005821#ژوئن ۲۰۲۵|بیان کرد]]. برگردانی دستی تک تک ویرایش‌ها توسط خودم مقدور نبود. لطفاً یکی از مدیران به این حجم وسیع از اِعمال تحقیق دست اول رسیدگی نموده و مقالات را (رباتیکی؟) به وضعیت سابق برگرداند. [[کاربر:Benyamin|بنیامین]] ([[بحث کاربر:Benyamin|بحث]]) ۱۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۲۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) با سلام و احترام، من نیت تحقیق دست اول نداشتم و تنها با اتکا به معنای دو واژۀ سراب (توهم دیداری) و سرآب (سرچشمه و محل جاری شدن آب) و با هدف برطرف نمودن ایرادات املایی پیش رفتم. از راهنمایی بنیامین گرامی سپاسگزارم. اینکه از ابتدا مسئله را به بحث نگذاشتم اشتباه بود و بابت آن متأسفم. امیدوار بودم اشتباه نکرده باشم، اما اینطور که ایشان می‌فرمایند همۀ ویرایش‌ها باید واگردانی شوند. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) == خرابکاری Shahande == *{{کاربر خرابکار|Shahande}} : این کاربر همراه با حساب دیگری با نام [[کاربر:داریوش آذر|داریوش آذر]] صفحه‌ای را به طور متعدد ایجاد کرده‌اند. ایشان چندحساب کاربری دیگر نیز دارند که در آن‌ها نیز اخطار دریافت کرده‌اند و حتی مقاله را چند بار در صفحه کاربری خود منتشر کردند. گمان نمی‌کنم برای کمک به دانشنامه اینجا حضور داشته باشند، خواهشمندم هم حساب‌های کاربری فوق و هم زاپاس‌هایشان مسدود شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) ::با سلام ::کاربر عزیز متوجه نیت شما هستم ::صفحه کاربری ایجاد شده با نام خود هنرمند،اشتباهی بود که صورت گرفت و با راهنمایی کاربران حذف شد. اگر صفحه دیگری برای معرفی این هنرمند ساخته شده به اشتباه نبوده. نام این هنرمند را جستجو کنید تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید. چنین برخوردهای سخت گیرانه تندروی محسوب شده و به جای ایجاد فضایی مناسب برای کاربران محیطی سخت و دلسرد کننده ایجاد میکند. ::با تشکر [[کاربر:Shahande|Shahande]] ([[بحث کاربر:Shahande|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۳ (UTC) == خسرو علیکردی == درود به شما مدیران گرامی در مورد ویکیپدیا خسرو علیکردی وکیل و فعال حقوق بشر بعد از درج منابع با عدم اجازه انتشار به خاطر لینک های هرانا با مشکل روبه رو شدم . منابعی که از گزارشات بازداشت و یا وضعیت خسرو علی کردی وجود دارد بیشتر در وب سایت هرانا میباشد . لطفا در صورت امکان درخواست برای انتشار را برای صفحه آقای خسرو علیکردی اطلاع دهید [[کاربر:Shilanhumanright|Shilanhumanright]] ([[بحث کاربر:Shilanhumanright|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۸ (UTC) == سلام مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد == لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است. [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) == حسن وحدتی شبیری == سلام لطفا از سیاهه حذف برداشته شود چون منبع اضافه شده است [[کاربر:Mohamad1384j|Mohamad1384j]] ([[بحث کاربر:Mohamad1384j|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == اشکالات در کد الگو == {{پینگ|Huji|Gharouni}} این اشکالات کدنویسی را که من متذکر شدم احتمالا سالیان سال در ویکی‌پدیای فارسی باقی خواهند ماند. بدون آنکه کسی متوجه بشود یا شهامت بیان‌اش یا اصلاح‌اش را داشته باشد. * مثل همین الگوی [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] در [[روز ملی نماز]] که امروز ۱۵ خرداد هست، و از زمان گزارش خطا، ۲ هفته است که کسی نه وقت دارد درست اش کند، نه بتواند دلیل این باگ‌ها را متوجه بشود. من هم به دلیل قطع دسترسی در حوزه الگو ۲ هفته هست در ویکی‌پدیا ویرایش نمی‌کنم، تا کی این مشکل باقی بماند را خدا داند. نمی‌دانم ویکی‌پدیای فارسی تا به کی درگیر این مسائل خواهد بود، امیدوارم که روزی درست بشود. به هر حال به قول سعدی: {{شعر}} {{بیت|مراد ما نصیحت بود و گفتیم|حوالت با خدا کردیم و رفتیم}} {{پایان شعر}} لطفا ریسه را هم بایگانی کنید. با تشکر، [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۵ (UTC) :{{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} بخش جدید را جدا کردم. :فرمایش شما صحیح است، اما دلیل نمی‌شود که به کاربری حمله کنید. :اگر راه حل قطعی برایش می‌دانید، با کمک {{الگوی|درخواست ویرایش}} مطرح کنید. :اگر نه، سعی کنید از کاربر سوم (مثل من، اما نه فقط من و نه همیشه من) کمک بگیرید. :این مورد خاص را من الآن بررسی می‌کنم ببینم می‌توانم درستش کنم یا نه. در بررسی اولیه، من به این نتیجه رسیدم که مشکل از [[الگو:مابف]] نیست، بلکه از الگویی است که آن را صدا می‌زند ([[الگو:Infobox holiday]]). :در مجموع هم این قضیه که صفحه‌های ویکی مشکل دارند (چه الگوها، چه متن مقاله‌ها، چه غیر از آن‌ها) جزئی از ماهیت ویکی است. سعی کنید عصبی‌تان نکند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۱ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] با [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHooman_Mallahzadeh&diff=42045380&oldid=42045377 این ویرایش] پروژه ویکی‌پدیای فارسی را بعد از 5 سال «حوالت با خدا کردیم و رفتیم». دیگر نه حمله‌ای هست و نه توهینی! [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC) :::مشکل [[روز ملی نماز]] با ویرایش دو الگوی متفاوت حل شد: هم [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] و هم [[الگو:ماه انگلیسی به فارسی]]. عامل مشکل در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] هم [[ویژه:تفاوت/41855545|این ویرایش از خود شما بود]]. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] جدی می‌فرمایید؟ پس «عامل مشکل» هم خودم بودم. دیروز اعلام بازنشستگی کردم، اما برای پایان فقط به این شعر اکتفا می‌کنم و والسلام. ::::{{شعر}} ::::{{ب|از مکافات عمل غافل مشو|گندم از گندم بروید جو ز جو}} ::::{{پایان شعر}} :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) :::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: سلام. مشکل را به‌صورت ریشه‌ای حل کردم. مشکل اینجا بود که الگوها طوری ویرایش شده بودند که ورودی‌های انگلیسی را هم بپذیرند که مطابق شیوه‌نامه اشتباه است. برای آن دست موارد ردهٔ ردیابی اضافه کردم. در همان مقاله‌ای که اشاره شد، اگر ورودی‌ها فارسی نشوند، جلوی ردیف «تاریخ» عبارت «Second Thursday در May» نمایش داده می‌شود که خلاف شیوه‌نامه است. بنابراین الگوها نباید مقدارهای غیرفارسی را قبول کنند، اما ردیابی‌شان لازم است. از ابتدا هم بحث بر سر همین بود که الگوها نباید برای کنار آمدن با سهل‌انگاری و تصحیح خودکار اشتباهات کاربران (عدم ترجمهٔ کامل محتوا) ویرایش شوند. ممنون از بررسی شما. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۹ (UTC) ::::این را هم ذکر کنم که کاربر اصرار داشت که از اشتباهات شیوه‌نامه‌ای نظیر «می» یا «جولای» هم چشم‌پوشی شود و آن‌ها هم توسط الگو پذیرفته شوند، اما حرف من این بود که الگوها نباید ورودی‌های نامعتبر را بپذیرند. علت اولیهٔ بالا گرفتن مناقشه هم همین بود. بعد که ویرایششان را برگرداندم شروع کردند به ایراد گرفتن از الگوهایی که ساخته‌ام و بعد هم اینجا بحث تخصصی نامرتبط راه انداختند و با توسل به خصوصیات من، کارهایم را در لفافه و در پوشش چند تعریف و تحسین، تحقیرم کردند. در صورتی که اشکالات الگوها حتی بدون نیاز به تخصص و آن‌همه دستورات پیچیده و ناخواندنی (که البته کم ایراد هم نداشتند) هم قابل رفع بوده‌اند، کاری که من بدون هرگونه تخصص دانشگاهی مرتبط، و با دستورات (و نه «کد») بسیار ساده‌تر انجام دادم و مشکلات را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::من الان دیگه بازنشسته هستم. پس امیدوارم حلال کنید، و اگر موردی داشتم ببخشید. امیدوارم خدا هم ببخشد. با تشکر. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من هم موافقم که الگوهای ما نباید اشتباه‌های املایی مثل «می» یا «آگوست» را پذیرا باشند. تغییراتی که دادید اگر چه روشی دیگر (غیر از روشی که من به کار برده بودم) را دنبال می‌کند، اما به خودی خود اشکالی ندارد و من با نسخهٔ فعلی الگو هم موافقم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) ::::::@[[کاربر:Huji|Huji]]: اصل ویرایش‌ها را در زیرالگوهایی نظیر [[الگو:جعبه اطلاعات جشن/تاریخ]] و چند الگوی دیگر انجام دادم تا ورودی‌هایی نظیر «دوشنبه» و «اکتبر» را بپذیرند و خطا ندهند. ممنون از رسیدگی شما. اگر صلاح دانستید ریسه را جمع‌بندی کنید. چون خود کاربر هم یک‌بار جمع‌بندی کرده بودند که من خنثی کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] == سلام. [[ویژه:مشارکت‌ها/ Baran.abs|کاربر:Baran.abs]] زاپاس جدید [[کاربر:Am.al.sh.87]] است. لطفاً اقدامات لازم را انجام دهید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۵۸ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) لطفا هر دو کاربر گزارش دهنده و گزارش شده بالا بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :{{پینگ|Luckie Luke}} ببخشید. اگر ویرایش غلطی داشتم دیگر تکرار نخواهم کرد. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۱۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۶ (UTC) == خرابکاری رضا نن == *{{کاربر خرابکار|رضا نن}} : رفتار کاربر به‌وضوح نشانگر ایجاد حساب تنها برای خرابکاری. ویرایش‌های مشابه در تعداد بسیار زیادی از صفحات که آشکارا در حال تغییر اطلاعات قومیتی بدون ارائهٔ سند و مدرک معتبر است. در مواردی، حذف قابل توجه داشته است. [[کاربر:Ahangarha|Ahangarha]] ([[بحث کاربر:Ahangarha|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == شکایت از همکار == از [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Salarabdolmohamadian&diff=next&oldid=42038183 این ویرایش] شاکی هستم و درخواست دارم به [[کاربر:Luckie Luke|همکارِ قدیمی]] تفهیم شود که ویرایش با آی‌پی آزاد است و همه، از دارایانِ حساب کاربری تا حتی کسانی که اولین بار در زندگی یک صفحهٔ ویکی‌پدیا می‌بینند، تشویق می‌شوند که به دانشنامه کمک کنند، با آی‌پی، با نام کاربری، با کمک مالی، همه جور مشروعی. (نمونه‌اش خودم که در بیست سال اخیر بسیار بیش از آن که با نام کاربری ویرایش کرده باشم بدون ورود با نام کاربری ویرایش کرده‌ام (حتّی تا مدّت‌ها نام کاربری نداشتم). هنوز هم ترجیح می‌دهم وقتی رأی‌گیری یا آغاز مقاله در کار نیست بدون ورود به سامانه ویرایش کنم، که دموکراتیک‌تر است و بازبینی‌هایش جدّی‌تر. سوءاستفاده از سابقه نام کاربری را نمی‌پسندم و ترجیح می‌دهم همه کارمان در روشنا باشد، بازبینی شود.) [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) {{پب|Salarabdolmohamadian}} '''بابت به شما تفهیم شود''' که پشت آی پی هر تغییری دلتان می خواهد روی مقالات اعمال ننماید فکر نمی کنم فحن در ویرایشات شما باشد که با خروج از سامانه روی مقالات با '''اعلام گذاری افراطی''' که اعمال می نماید مقالات دانشنامه را به مشق دبستانی تبدیل می کنید و مقالات واضح را به یک مشق شب یک کلاس اولی تبدیل می کند این پیوند برای نمونه است [[Special:Diff/41318030]] [[Special:Diff/41318032/next]] و تنها مورد از این دست نیست بارها از اینگونه ویرایشات که توسط آی پی های این کاربر روی مقالات مشاهده نمودم آخرش مجبور شدم به وی تذکر بدهم این روند را متوقف نماید طلبکار هم هستند این تنها [[ویژه:مشارکت‌ها/2.191.156.79 |ای پی هم نیست این کاربر]] نیز که با خروج از سامانه به صورت مخفیانه (پنهان) بر مقالات تغیرات اعمال نموده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس:Arsam == درود و احترام پیش‌نویس مقاله‌ای با عنوان «Arsam» که دربارهٔ یک هنرمند موسیقی با همین نام هنری و نام اصلی «معین لعل‌خو» است، در این نشانی ایجاد شده: https://fa.wikipedia.org/wiki/پیش‌نویس:Arsam لطفاً در صورت امکان، یکی از مدیران یا کاربران باسابقه، این پیش‌نویس را از منظر معیارهای سرشناسی و منابع بررسی کند. اطلاعات این هنرمند با استفاده از منابع رسمی، حضور در پلتفرم‌های بین‌المللی (نظیر Spotify و Apple Music) و همکاری با خوانندگان شناخته‌شده تنظیم شده است. در صورتی که نیاز به بهبود یا اصلاحی در مقاله وجود دارد، با کمال میل آماده‌ام موارد لازم را انجام دهم. سپاسگزارم [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]]: سلام. پیوند به آثار یا پلتفرم‌های نشر موسیقی و صفحه‌های شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کمکی به احراز سرشناسی نمی‌کند. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید. از نظر من این شخص سرشناسی کافی ندارد. اما می‌توانید با افزودن منابعی که به احراز سرشناسی کمک می‌کنند، برای تثبیت این مقاله بیشتر تلاش کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) ::درود و سپاس بابت توضیحات شما. ::در راستای اثبات سرشناسی این هنرمند، منابع ثالث و رسمی از پلتفرم‌ها و رسانه‌های معتبر تهیه شده که همگی داخل مقاله نیز اضافه شده‌اند. ::نمونه‌ای از این منابع را در جدول زیر ارائه می‌کنم: :: class="wikitable" ::! شماره !! نام آهنگ !! پلتفرم رسمی (Spotify / Apple / RJ) !! صفحه موسیقی‌ما / خبرگزاری !! لینک ویدیو رسمی ::== منابع == ::* [https://www.musicema.com/node/169337 موسیقی ما | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی (۴ آبان ۱۳۹۱)] ::* [https://www.cinemapress.ir/news/38779/کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی سینما پرس | کنسرت پاپ ارسام در برج آزادی برگزار می‌شود] ::* [https://borna.news/fa/amp/news/587892 خبرگزاری برنا | کنسرت پاپ گروه هست با صدای ارسام] ::* [https://www.yjc.ir/fa/tags/50361/1/ارسام باشگاه خبرنگاران جوان | اخبار مرتبط با ارسام] ::* [https://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-5/21036-کنسرت-پاپ-ارسام-در-برج-آزادی هنرآنلاین | گزارش کنسرت ارسام در برج آزادی] ::* [https://rj.app/m/ZEwRZopv?sid=e0b0aa2c49 رادیو جوان | صفحه رسمی ارسام در Radio Javan] ::در صورت نیاز، منابع تکمیلی بیشتری نیز قابل ارائه است. ::با احترام ::[[کاربر:Moeinlaalkhou]] [[کاربر:Moeinlaalkhou|Moeinlaalkhou]] ([[بحث کاربر:Moeinlaalkhou|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۵ (UTC) == زاپاس بازی های گسترده == درود ضمن عرض خسته نباشید خدمت عزیزان دو کاربر [[کاربر:Khaeko]] و [[کاربر:Mewoinedible]] زاپاس یکدیگر هستند که <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]] همزمان با کاربر دیگر در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&action=history صفحه] سر واگردانی به ویرایش یکدیگر جنگ ویرایشی کرده و کاملا پشتیبانی و الگوی ویرایشی آنها بر همین منوال است <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) <big>'''[[کاربر:Amiyn|𝐀𝐦𝐢𝐧]]'''</big>'''[[بحث کاربر:Amiyn|(گفتگو)]]''' ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) == جلوگیری از حذف == سلام،   من متن "هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی" رو با دقت نوشتم و سعی کردم تمام معیارهای ویکی‌پدیا رو رعایت کنم: - **موضوع سرشناس**: مدیریت هویت دیجیتالی یکی از موضوعات بروز و مهم در حوزه امنیت سایبری، بلاکچین و Web3 است. - **بدون نظر شخصی**: فقط حقایق، بدون هیچ گرایش تبلیغاتی یا عقیده‌محور نوشته شده. - **منبع‌دهی صحیح**: تمامی منابع استفاده‌شده قابل استناد هستند و در انتهای مقاله لیست شده‌اند. - **سبک دانشنامه‌ای**: متن به صورت علمی و بدون تعصب نوشته شده و منطبق با سبک ویکی‌پدیا است. اگر ایرادی وجود دارد، خوشحال می‌شم که نظرتان را بگذارید تا آن را اصلاح کنم.   در ضمن، اگر نیاز به منبع یا توضیح بیشتری دارید، من تمام منابع و مقالات مرتبط رو در اختیارتون قرار می‌دم و می‌تونم مقاله رو گسترش بدم. با تشکر   علیرضا خدادادی [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۵ (UTC) == اخلالگری و نقض بی‌طرفی کاربر:Mahan == با درود،‌ [[کاربر:Mahan]] با اصرار بر استفاده از عنوان «ولیعصد ایران» به‌جای «ولیعهد پیشین ایران» سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا از جمله '''سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' را نقض می‌کنند. براساس تذکر یکی از مدیران ([[کاربر:Jeeputer]]) ایشان سابقه جنگ ویرایشی و اخلالگری در مقاله‌های مرتبط را در [[بحث کاربر:Mahan#تذکر در خصوص جنگ ویرایشی]] دارد. و به هیچ کدام از هشدارها و تذکرها توجه نمی‌کنند. ([[بحث کاربر:Mahan#ویرایش اخلالگرانه]]) و ([[بحث کاربر:Mahan#تذکر]]) تا حد امکان سعی می‌کنم از ارجاع موارد به وپ:تام خودداری کنم اما آنچه رخ می‌دهد نیاز به بررسی و اعلام نظر مدیران دیگر دارد. برای ایشان نوشتم که: استفاده از عنوان «ولیعهد ایران» در زمان حال برای شاهزاده [[رضا پهلوی]] '''با سیاست‌های بی‌طرفی (NPOV)''' و '''تأییدپذیری (WP:VERIFY)''' مغایرت دارد. با توجه به این‌که نظام پادشاهی در ایران از سال ۱۳۵۷ و پس از فتنه اسلامی منحل شده است، عنوان صحیح و رسمی ایشان '''«ولیعهد پیشین ایران»''' است، همان‌طور که در منابع معتبر بین‌المللی نیز ذکر شده است. نوشتن «ولیعهد ایران» به‌صورت حال، نوعی '''بارگذاری دیدگاه سیاسی یک‌طرفه''' (مثلاً طرفداران پادشاهی) به‌حساب می‌آید که با سیاست '''بی‌طرفی''' مغایر است. همچنین در صورتی که منبع معتبری این عنوان را به‌صورت کنونی به کار نبرده باشد، این کار '''تحقیق دست‌اول (OR)''' و '''جعل عنوان غیرمنبع‌دار''' محسوب می‌شود. پیشنهاد بنده این است: * از عباراتی مانند '''«ولیعهد پیشین ایران»''' یا '''«فرزند محمدرضا شاه پهلوی»''' استفاده کنید؛ * در صورت ذکر هر عنوان رسمی، آن را با منبع قابل‌اتکا و بی‌طرف همراه کنید. مقاله‌های اخیر که ایشان اقدام به جنگ ویرایشی در آنها کرده ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%AA%D9%84_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF&diff=next&oldid=42083270 الهه حسین‌نژاد]) و ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41979075 یک تصادف ساده])‌ است. این ادامه [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#شکایت از کاربر Hosseinronaghi]] می‌باشد. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۱۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۰۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) * به مدیر بررسی‌کننده: کسی که مرتکب جعل منبع شده است ایشان هستند نه بنده، همینطور چندین سیاست دیگر همانند جنگ ویرایشی و واگردانی توسط ایشان نقض شده که مستندات آن در ریسه شکایت جاری از وی در بالا موجود است. ظاهرا چیز زیادی هم درباره این که تحقیق دست اول به چه ویرایشی اطلاق می‌شود نمیدانند. * ولیعهدی یک جایگاه سیاسی است که فقط با مرگ یا استعفا سلب می‌شود و هیچ ربطی به حمایت یا مخالفت با شخص ندارد. به کاربر توضیحات لازم داده شد حتی مجبور شدم به ایشان [[Special:Diff/41990095|گوشزد کنم]] در ویکی‌پدیای انگلیسی که سیاست بی‌طرفی ویکی‌فا از آنجا اقتباس شده جایگاه ولیعهدی در خود عنوان مقاله درج شده است و حتی نگذاشته‌اند کار به متن نوشتار بکشد ([[:en:Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran|Reza Pahlavi, Crown Prince of Iran]]) ضمن این که چندین لینک از منابع معتبری مثل پارلمان اروپا برای ایشان قرار داده شد تا شبهه‌ای در تاییدپذیری عنوان ولیعهد باقی نماند. ایشان باید توضیح دهند دقیقا در کجای [[ویژه:تفاوت/42083314|منبعی که به مقاله افزوده]] واژه «پیشین» آمده است؟ در منبع دیگر نیز چنین عبارتی وجود ندارد. عین همین ویرایش را در نوشتار یک تصادف ساده نیز [[ویژه:تفاوت/41949312|مرتکب شده‌اند]]. آیا این چیزی جز یک جعل منبع آشکار است؟ [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == کاربر:MeysamMotaghian2 == سلام. کاربر:MeysamMotaghian2 در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار در صفحهٔ [[سید علی مدنی‌زاده]] است و ویرایش‌های من و [[کاربر:Yekkargar]] را برگردانی می‌کند و با وجود هشدارهای گسترده که ۲ بار من و ۳ بار [[کاربر:Yekkargar]] به او هشدار دادیم، هشدارها را نادیده می‌گیرد و به جنگ ویرایشی ادامه می‌دهد. او همچنین خلاصهٔ ویرایش‌های عجیبی مانند [[ویژه:تفاوت/42090964|حذف اطلاعات سوگیرانه و نادرست]] نیز در تاریخچهٔ صفحه دارد و به نظر می‌رسد ویکی را اشتباه گرفته است. لطفاً او را به صورت موردی از ویرایش در مقالهٔ ذکر شده (سید علی مدنی‌زاده) قطع دسترسی کنید. [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست قطع دسترسی کاربر == :درود بر شما ::در چند روز اخیر، کاربری با نام [[کاربر:Arash560|Arash560]] اقدام به خرابکاری در چندین مقاله چون [[الگو:شهرستان نیک‌شهر|الگوی شهرستان نیک‌شهر]]، [[آبگاه وانان]]، [[کوچینک]]، [[نسفران]]، [[آبگاه (نیک‌شهر)]] و [[فنسان]] کرده بود؛ بنده اخطار و هشدار های لازم را به ایشان دادم اما متأسفانه یه حساب کاربری جدید با نام [[کاربر:Bavar.niki|Bavar.niki]] ایجاد کرده و دوباره اقدام به تغییر مطالب این صفحات کرده و هیچ منبع معتبر و موثقی برای این تغییرات در صفحات مربوطه قرار نمی‌دهد. ::از شما درخواست دارم فعالیت های این دو کاربر بررسی شود و هر دو حساب قطع دسترسی شود. ::با سپاس فراوان :درود دوباره ::لطفا زودتر این کار انجام شود، چون این کاربر دوباره اقدام به خرابکاری در صفحات کرده است. ::با سپاس [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۰ (UTC) == درخواست بررسی یک واگردانی == با سلام درود. کاربری تحت عنوان @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] در صفحه مقاله [[حکومت خودمختار آذربایجان]] اقدام به حذف منابع یاد شده میکند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86&diff=next&oldid=42098574 (در این نسخه]) و اصرار دارد که شهر های سلماس و ارومیه جزو حکومت خودمختار آذربایجان نبوده‌اند. درحالی که این شهر ها در یک بازه زمانی یکسان محل حکومتِ خودمختار آذربایجان و دولت مهاباد بوده. [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درود، همانطور که در صفحه بحث شما نیز عرض کردم، برای ادعای خود مبنی بر حکومت دولت خودمختار آذربایجان بر سلماس و ارومیه سند و منبع معتبر ارائه دهید. در ابتدا برای این مطلب در مقاله یک منبع وجود داشت که جعلی بوده و در آن همچین چیزی وجود نداشت، چند منبعی که شما نیز افزودید در کدام یک به این شهرها اشاره شده است؟! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۳ (UTC) == کاربر خرابکار قوم‌گرا == درود. کاربر {{کاربر|Tuekmenoghlu}} در تمام ویرایش‌های خود بلااستثنا درحال خرابکاری‌های قوم‌گرایانه با گرایش ترکی هستند. (نمونه: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913468 1]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B4&diff=prev&oldid=42079211 2]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AA&diff=prev&oldid=41913537 3]، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88&diff=prev&oldid=41913489 4]) لطفاً هرچه سریع‌تر بی‌پایان بسته شوند و تمام ویرایش‌هایشان هم واگردانی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) == گزارش خرابکاری کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] در مقالات جغرافیایی افغانستان == درود، مدیران گرامی دانشنامه آزاد، کاربر [[کاربر:Kanishka khorasani]] به صورت پیاپی اقدام به خرابکاری محتوایی با انگیزه‌های قومی، تغییرات غیرمستند و مغرضانه در مقالات مرتبط با جغرافیای افغانستان کرده‌است. به‌ویژه در موارد زیر: تغییر نام «[[ولسوالی دره]]» به «دره هزاره» بدون ارائه منبع معتبر: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ولسوالی_دره&diff=42100713&oldid=42045509 پیوند به ویرایش] انتقال مقالهٔ «[[ولسوالی آبشار]]» و تغییر عنوان آن به نام جعلی «[[ولسوالی دره هزاره]]» که حاوی محتوای غیرم ستند و مغایر با واقعیت جغرافیایی و با رویکرد قوم‌گرایانه است: [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=والسوالی_دره_هزاره&diff=42100620&oldid=42092625 پیوند به ویرایش] با وجود اینکه این کاربر تذکر شفاهی در صفحه بحث دریافت کرده، همچنان به ویرایش‌های تحریف‌شده و فاقد منبع معتبر، منبع رسمی و دولتی جغرافیا افغانستان ادامه داده‌است. با توجه به سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ [[وپ:بی‌طرفی]]، [[وپ:خرابکاری]] و [[وپ:تأییدپذیری]]، لطفاً ضمن بررسی و بازگردانی نسخه‌های مغرضانه، محدودیت دسترسی برای کاربر اعمال گردد. با احترام -- [[کاربر:AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) == افزودن این وبگاه ها به فهرست سیاه == با سلام به دلیل تلاش برای تبلیغات و افزودن لینک این وبگاه ها به صفحات ویکی به عنوان منبع لطفا این وبگاه ها را به فهرست سیاه اضافه نمایید. scriptsara[dot]ir jeystock[dot]com man-mitonam[dot]ir {{سخ}} '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۳ (UTC) == افزودن به فهرست سیاه == درود. لطفاً آدرس www.parsi[dot]wiki را در فهرست سیاه قرار دهید. مطابق رهنمودها، ویکی‌ها منبع معتبر نیستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]]: سلام. صرف معتبر نبودن دلیل کافی برای افزودن پیوند به فهرست سیاه نیست. اگر به‌صورت افراطی به مقاله‌ها افزوه شده است، لطفاً پیوند دهید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی پوشش ویرایشات با حساب زاپاس و جعل منبع == دو حساب زیر متعلق به یک فرد است همزمان دارد در مقالات یکسان استفاده می کند و ویرایشاتش را می پوشاند یک مورد اخیرش را در پایین توضیح داده ام لطفا حساب جدید بی پایان بسته شود کنش متناسب بر حساب قدیمی اعمال گردد [[ویژه:مشارکت‌ها/Hamim85 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/Mado76 ]] نمونه اخیرش مقاله مهدی ربانی است هم اقتصادآنلاین و رویداد 24 اسمی از تهران نیاورده است (جعل منبع واضح) ضمنا مطالبی که در جعبه اطلاعات آورده است هیچکدام منبع ندارند نکته آخر پس از کمی بررسی متوجه شدم هر دو حساب فوق زاپاس های این کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Bahman1385 ]] بی پایان بسته شده است لطفا هر دو حساب بی پایان بسته شوند [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۰ (UTC) == اضافه کردن مطلبی مهم به صفحه مهدی ربانی == با درود. سرتبپ پاسدار مهدی ربانی که دو روز پیش توسط اسراییل کشته شد موسس گردان های امنيتی امام علی بود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارند و از عوامل اصلی سرکوب اعتراضات مردمی از سال 88 تا امروز بود که در مقاله مربوط به او ذکر نشده. مقاله قفل است و امکان ویرایش بنده نبود. منبع گفته ام سایت رادیو فرداست: «همچنين از وی به عنوان موسس گردان های امنيتی امام علی نام برده می شود که وظيفه مقابله با شورش های شهری و آشوب های خيابانی را بر عهده دارد. تشکيل اين گردان‌ها محصول تجارب و آزمايش و خطاهای حکومت در برخوردهای دو ساله اخير با اعتراضات مردمی و خيابانی پس از انتخابات رياست جمهوری است و به نوعی نماد آخرين جمع‌بندی‌های امنيتی حکومت در مورد مقابله با قيام‌های شهری است.» https://www.radiofarda.com/a/f4_mehdi_rabbani_new_commander_revolutionary_guards/24448434.html [[کاربر:Mokarapedia|Mokarapedia]] ([[بحث کاربر:Mokarapedia|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) == فحاشی == لطفاً یک نفر به [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82&diff=prev&oldid=42128017 فحاشی] کاربر شاه‌بلخی رسیدگی کند. [[کاربر:Dodgebetas|Dodgebetas]] ([[بحث کاربر:Dodgebetas|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۱ (UTC) t2eobga4zffiwjru2qpb1rz3a53kfii 0 154015 42127515 42051030 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که AKhaleghizadeh انجام داده بود واگردانده شد 41884424 wikitext text/x-wiki {{Infobox prepared food | name = باقلوا | image =Baklava(1).png | caption = | region = | course = [[دسر]] | served = سرد، برابر با درجه حرارت محیط در فصول سرما | main_ingredient = [[خمیر فیلو]]، [[آجیل]]، [[شیرعسلی]] | variations = انواع مدل با طعم‌های متفاوت | calories =ارزش غذای در ۱۰۰ گرم انرژی ۳۱۰ کیلو |complexity=۵ | other = |image_size=280}} '''باقْلَوا''' گونه‌ای شیرینی است که در کشورهای [[ایران]]، [[ترکیه]]، [[جمهوری آذربایجان]] و کشورهای [[آسیای میانه]] و [[قفقاز]]، برخی کشورهای عربی، [[یونان]]، [[قبرس]] و برخی مناطق [[روسیه]] تهیه می‌شود. باقلوا شیرینی نتی مردم آسیای میانه و غربی می باشد. باقلوا در ایران به شکلی کاملاً متفاوت و در انواع مختلف همچون [[لوزی]]، [[مربع|مربعی]] و [[استوانه|لوله‌ای]] و در انواع طعم‌های [[پسته]]<nowiki/>‌ای، گردویی، [[بادام]]ی، [[نارگیل]]ی و کاراملی با مواد اولیه نظیر: [[گلاب]]، [[شکر]]، [[هل]]، [[آرد]]، [[بکینگ پودر]]، زرده [[تخم مرغ]]، خاک [[قند]]، [[شیر (خوراکی)|شیر]]، [[روغن]] تهیه می‌شود. باقلواهای شهر [[غازی عینتاب|غازی عِینتاب]] در ترکیه و باقلوای [[باکو]] (''باکی باکلاواسی'') از مشهورترین باقلواها هستند. در ایران این شیرینی در شهرهای [[یزد]]، و [[قزوین]] تهیه می‌شود.{{مدرک}} == ریشه‌شناسی و تاریخچه == واژه «باقلوا» از ریشه ترکی عثمانی (باقلاوا) گرفته شده است. قدیمی‌ترین شواهد تاریخی مربوط به این شیرینی به: * آشوریان در سده ۸ پیش از میلاد * روم باستان (کتاب De re coquinaria) * دوره سلجوقیان (سده ۱۱م) تعلق دارد. این شیرینی از طریق جاده ابریشم در مناطق مختلف منتشر شد.<ref>{{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Perry|نام=Charles|عنوان=The Taste for Layered Bread among the Nomadic Turks and the Central Asian Origins of Baklava|ژورنال=Gastronomica|سال=1994|جلد=1|شماره=2|صفحه=۴۰-۴۳}}</ref> == در ایران == === باقلوای یزد === معروفترین باقلوا ایران بی شک باقلوا یزدی است. باقلوا قدیمی‌ترین نوع شیرینی در [[یزد]] محسوب می‌شود. گلاب، شکر، هل، آرد، [[بیکینگ پودر]]، زردهٔ تخم‌مرغ، خاک قند، شیر و روغن، مواد اولیه این شیرینی را تشکیل می‌دهند. === باقلوای قزوین === [[پرونده:Qazvin`s baklava.JPG|بندانگشتی|باقلوای پرچمی قزوین]] باقلوای [[قزوین]] از مهم‌ترین سوغاتی‌های این استان است، که به باقلوای لوزینه، باقلوای پیچ و باقلوای پرچمی معروف است. باقلوای قزوین از سه بخش خمیر باقلوا (شامل [[گلاب]]، آب گرم، روغن جامد، آرد الک‌شده)، مواد داخل باقلوا (شامل پودر بادام، پودر پسته، پودر قند، [[زعفران]] حل‌شده در آب و پودر هل) و شربت باقلوا (شامل آب، شکر، [[گلاب]]، پودر قند و هل) تشکیل می‌شود. بعد از پخته شدن باقلوا به وسیلهٔ فر، روی آن شربت باقلوا ریخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://qazvin-baklava.ir/qazvin-baklava/|عنوان=باقلوای قزوین - معرفی باقلوای قزوین|زبان=فارسی|accessdate=۴ اوت ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818234502/http://qazvin-baklava.ir/qazvin-baklava/|archivedate=۱۸ اوت ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://qazvin-baklava.ir/qazvin-baklava/|عنوان=باقلوای قزوین - طرز تهیه|زبان=فارسی|accessdate=۴ اوت ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160818234502/http://qazvin-baklava.ir/qazvin-baklava/|archivedate=۱۸ اوت ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref> === یزد === * استفاده از خاک قند و گلاب فراوان * بافت متراکم‌تر نسبت به انواع دیگر === کاشان === * معروف به «پنج مغز» * ترکیب منحصر به فرد پسته، بادام، فندق، گردو و بادام هندی <ref name="IranCulinary">{{یادکرد کتاب|عنوان=شیرینی‌های سنتی ایران|ناشر=انتشارات فرهنگسرا|سال=۱۳۹۸|صفحه=۷۸-۸۵}}</ref> === باقلوای کاشان === باقلوای پنج مغز [[کاشان]] از مهم‌ترین سوغاتی‌های این شهرستان هفت هزار ساله می‌باشد، که به باقلوای پنج مغز یا باقلوای آجیلی معروف است. باقلوای کاشان از سه بخش خمیر [[زیره]] و رویه (شامل [[گلاب]]، آب، روغن، آرد الک‌شده، تخم مرغ)، مواد داخل باقلوا (شامل [[پسته]]، [[مغز گردو]]، مغز [[بادام]]، مغز [[فندقی (میوه)|فندقی]]، مغز [[بادام هندی]]، [[زعفران]]، [[هل]]) تشکیل می‌شود. بعد از پخته شدن باقلوا به وسیلهٔ فر، روی آن شربت غلیظ [[زعفران]] و [[گلاب]] ریخته می‌شود. === باقلوای اردبیل === مواد اصلی باقلوای [[اردبیل]] شامل عسل، گردو، بادام و شکر هستند.{{مدرک}} === باقلوای یاس === در [[استان گیلان]] به سبب اینکه گل یاس به فراوانی یافت می‌شود، از گل یاس برای خواباندن بادام باقلوا استفاده می‌شود. بدین ترتیب که [[بادام]] بعد از پوست گرفتن و کاملاً خشک کردن، در ظرفی قرار گرفته و روی آن مقداری [[یاس|گل یاس]] ریخته می‌شود و در ظرف بسته می‌شود. روز بعد یاس‌های پلاسیده برداشته شده و به‌جای آن یاس تازه می‌ریزند تا بادام کاملاً طعم و بوی یاس بگیرد. بعد بادام را چرخ می‌کنند و با پودر قند مخلوط می‌نمایند و به مصرف باقلوا می‌رسانند. این باقلوا را باقلوای یاس می‌نامند که بسیار معطر است. در این باقلوا [[هل]] بکار نمی‌رود.<ref>{{پک|خاور (مرعشی)|۱۳۷۶|ف=هنر آشپزی در گیلان |ص=۱۸۷}}</ref> == باقلوا ترکیه == [[پرونده:Baklava(1).png|thumb|200px|باقلوای [[غازی انتپ]]]] مشهورترین باقلواهای دنیا که در ترکیه عرضه می‌شود با نام‌های '' باقلوای استامبولی''، '' باقلوا ترکی''، '' باقلوا بورما''، '' کیک باقلوای ترکی '' و '' باقلوای انتپ ''<ref>[https://www.antepbaklavacisi.com/ باقلوای انتپ]</ref> وجود دارد. باقلوایی که در ترکیه عرضه می‌شود، به‌طور سنتی با پر کردن بخش‌های میانی لایه‌های خمیر با پسته و گردو تهیه می‌شود. این در حالی است که در بخش‌هایی از منطقه [[دریای اژه]] به آن بادام را نیز اضافه می‌کنند. نوع دیگر این باقلوا در منطقه [[دریای سیاه]] عرضه می‌شود که برای پر کردن لایه‌های باقلوا از فندق استفاده می‌کنند.{{مدرک}} باقلوای ترکیه در ایران با نام «باقلوا ترکی» شناخته می‌شود و تفاوت باقلوای ترکی در ایران با باقلوای ترکی استانبولی این است که باقلوای ترکی که در ایران تولید می‌شود با شهد شیر عسل تهیه شده ولی باقلوای ترکی استانبولی با شهد [[شکر]] تهیه می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی = https://takseen-baklava.com/alikentia-as-iran-turkish-baklava-father |عنوان = علی کنتیا، پدر باقلوای ترکی ایران |زبان = فارسی |بازبینی = ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ |archive-date = ۳۰ آوریل ۲۰۲۱ |archive-url = https://web.archive.org/web/20210430112834/https://takseen-baklava.com/alikentia-as-iran-turkish-baklava-father |dead-url = yes }}</ref> '''انواع باقلوا ترکیه‌ای''' # بورما (Burma) # بلبل یواسی (Bülbül yuvası) # کونفه (Künefe) # سوتلو نوریه (Sütlü Nurıye) # فیستیکلی سارما (Fıstıklı Sarma) == باقلوای جمهوری آذربایجانی == [[پرونده:Quba paxlavası.jpg|thumb|200pc|باقلوای [[قبه|قوبا]]]] باقلوای آذربایجانی (به [[زبان ترکی آذربایجانی|ترکی آذربایجانی]]: Paxlavası Azərbaycan) (آذربایجان پاخلاواسی) گونه‌ای از شیرینی باقلوا که در آذربایجان پخت شده و خاص این منطقه می‌باشد، طرز تهیه این شیرینی شامل خمیر مخصوص، [[فندق]]، گردو، آرد، [[هل]]، زعفران و … می‌باشد که با آجیل روی آن را تزئین می‌کنند. == انواع اصلی باقلوا == {| class="wikitable" |+ مقایسه انواع باقلوا در مناطق مختلف |- ! منطقه !! ویژگی‌ها !! مواد اصلی |- | '''ایران''' || لایه‌های ضخیم‌تر، استفاده از گلاب || پسته، بادام، هل |- | '''ترکیه''' || لایه‌های بسیار نازک (۴۰+ لایه) || پسته آنتپ |- | '''یونان''' || طعم دارچین و میخک || گردو، عسل |- | '''آذربایجان''' || شکل الماس، شربت غلیظ || فندق، زعفران |} == ارزش غذایی == در هر ۱۰۰ گرم باقلوا: * انرژی: ۴۵۰-۵۰۰ کیلوکالری * کربوهیدرات: ۶۰-۷۰ گرم * چربی: ۲۰-۳۰ گرم * پروتئین: ۵-۸ گرم {{هشدار|به دلیل قند و چربی بالا، مصرف آن برای بیماران دیابتی و افراد دارای کلسترول بالا باید محدود شود.}} == نگارخانه == <gallery> پرونده:Baklava - Turkish special, 80-ply.JPEG|باقلوای [[ترکیه]] پرونده:Baklava sweets from Aleppo.jpg|باقلوا در [[حلب]]، [[سوریه]] پرونده:Baklava Jerusalem Victor 2011 -1-34.jpg|باقلوا در [[بیت المقدس]] پرونده:باقلوا سنتی کاشان.jpg|بندانگشتی|باقلوا سنتی کاشان </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست انواع شیرینی‌های ایرانی]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=خاور (مرعشی) |نام=زری |کتاب=هنر آشپزی در گیلان|سال=۱۳۷۶ |ناشر=آشیانه کتاب |شهر=تهران |شابک= 964-6350-00-3}} * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=مینایی|نام=اکرم|کتاب=شیرینی‌های خشک سنتی و انواع شکلات|سال=۱۳۸۱|ناشر=انتشارات ساناز و سانیا|شابک=964-92047-7-6}} == پیوند به بیرون == {{کتاب آشپزی|باقلوا}} {{کتاب آشپزی|باقلوای ترکی}} {{ویکی‌انبار-رده|Baklava}} * [http://www.hanifworld.com/Shirini.htm شیرینی و نان‌های ایرانی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071112110353/http://www.hanifworld.com/Shirini.htm |date=۱۲ نوامبر ۲۰۰۷}} {{غذاها، شیرینی‌ها و خوراکی‌های سنتی ایرانی}} {{آشپزی ترکیه}} {{آشپزی لبنانی}} {{آشپزی قبرسی}} {{آشپزی لوانتین}} [[رده:آشپزی آذری]] [[رده:آشپزی آشوری]] [[رده:آشپزی آلبانیایی]] [[رده:آشپزی اردنی]] [[رده:آشپزی ارمنستانی]] [[رده:آشپزی ازبکستانی]] [[رده:آشپزی استان آذربایجان شرقی]] [[رده:آشپزی استان قزوین]] [[رده:آشپزی استان یزد]] [[رده:آشپزی اسرائیلی]] [[رده:آشپزی الجزایری]] [[رده:آشپزی ایرانی]] [[رده:آشپزی بالکان]] [[رده:آشپزی ترکی]] [[رده:آشپزی تونسی]] [[رده:آشپزی خاورمیانه‌ای]] [[رده:آشپزی سوری]] [[رده:آشپزی عثمانی]] [[رده:آشپزی عراقی]] [[رده:آشپزی عربی]] [[رده:آشپزی فلسطینی]] [[رده:آشپزی کردی]] [[رده:آشپزی گرجستانی]] [[رده:آشپزی لبنانی]] [[رده:آشپزی مراکشی]] [[رده:آشپزی مصری]] [[رده:آشپزی یونانی]] [[رده:دسرها]] [[رده:دسرهای ایرانی]] [[رده:دسرهای ترکی]] [[رده:دسرهای یونانی]] [[رده:سوغات یزد]] [[رده:شیرینی]] [[رده:شیرینی‌های ایرانی]] [[رده:صنعت شیرینی‌سازی ایران]] [[رده:غذاهای آجیلی]] [[رده:واژه‌ها و عبارت‌های ترکی]] d7mtyf5duggbtcaw3zrj8gi9in39v6h 0 154346 42128078 42126208 2025-06-19T08:25:27Z AbDaryaee 719350 تکمیل جعبه اطلاعات 42128078 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = ویولتا کامورو | birth_name = ویولتا باریوس د کامورو | image = Violeta Chamorro 1993.jpg | caption = کامورو در ۱۹۹۳ | office1 = چهل و هشتمین [[رئیس‌جمهور]] [[نیکاراگوئه]] | term_start1 = ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ | term_end1 = ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ | predecessor1 = [[دانیل اورتگا]] | successor1 = [[آرنولدو آلمان]] | office2 = | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date = {{تولد|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | birth_place = جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۲۵|۶|۱۴|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | death_place = [[سن خوزه، کاستاریکا]] | nationality = {{پرچم|نیکاراگوئه}} | residence = | alma_mater = | party = | otherparty = | spouse = {{marriage|پدرو خواکین چامورو کاردنال|1950|1978|end=died}} | children = ۵ | occupation =، سیاستمدار | profession = |cabinet = | religion = [[کلیسای کاتولیک]] |signature = |awards = |website = |footnotes = }} '''ویولتا باریوس د کامورو''' ({{lang-es|Violetta Barrios de Chamorro}}) (زاده ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ – درگذشته ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵) در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ در جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه|ریواس]] به دنیا آمد. او چهل و هشتمین رئیس‌جمهور [[نیکاراگوئه]] بود و از ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ تا ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ این مقام را حفظ کرد. ویولتا کامورو در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، در سن ۹۵ سالگی درگذشت.<ref>[https://www.marketscreener.com/news/latest/Nicaragua-s-first-female-president-Chamorro-dies-at-95-50243718/ Nicaragua's first female president Chamorro dies at 95]</ref> == منابع == {{پانویس}} * ویکی‌پدیای انگلیسی {{مستند کردن}} {{رئیس‌جمهورها و رهبران نیکاراگوا}} {{سیاستمدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کامورو، ویولتا}} [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:اهالی نیکاراگوئه]] [[رده:سران کشور زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای نیکاراگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] [[رده:زنان در کسب و کار اهل نیکاراگوئه]] [[رده:زنان نیکاراگوئه‌ای در سیاست]] [[رده:سران دولت زن]] [[رده:سیاستمداران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده بیستم (میلادی)]] [[رده:فعالان دموکراسی اهل نیکاراگوئه]] [[رده:ناشران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:وزیران دفاع زن]] [[رده:فعالان زن اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:افراد انقلاب نیکاراگوئه]] j65n5go4qtgjdi4qd6zqgj5845gawgp 42128086 42128078 2025-06-19T08:39:41Z AbDaryaee 719350 اضافه کردن متن 42128086 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = ویولتا کامورو | birth_name = ویولتا باریوس د کامورو | image = Violeta Chamorro 1993.jpg | caption = کامورو در ۱۹۹۳ | office1 = چهل و هشتمین [[رئیس‌جمهور]] [[نیکاراگوئه]] | term_start1 = ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ | term_end1 = ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ | predecessor1 = [[دانیل اورتگا]] | successor1 = [[آرنولدو آلمان]] | office2 = | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date = {{تولد|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | birth_place = جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۲۵|۶|۱۴|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | death_place = [[سن خوزه، کاستاریکا]] | nationality = {{پرچم|نیکاراگوئه}} | residence = | alma_mater = | party = | otherparty = | spouse = {{marriage|پدرو خواکین چامورو کاردنال|1950|1978|end=died}} | children = ۵ | occupation =، سیاستمدار | profession = |cabinet = | religion = [[کلیسای کاتولیک]] |signature = |awards = |website = |footnotes = }} '''ویولتا باریوس د کامورو''' ({{lang-es|Violetta Barrios de Chamorro}}) (زاده ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ – درگذشته ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵) در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ در جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه|ریواس]] به دنیا آمد. او چهل و هشتمین رئیس‌جمهور [[نیکاراگوئه]] بود و از ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ تا ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ این مقام را حفظ کرد. او اولین رئیس‌جمهور زن این کشور بود. پیش از این، او از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ عضو شورای بازسازی ملی بود. شوهر او، پدرو خواکین چامورو کاردنال، روزنامه‌نگار روزنامه خانوادگی‌شان، لا پرنسا، بود که بعدها آن را به ارث برد. در نتیجه موضع ضد دولتی‌اش، پدرو اغلب زندانی یا تبعید می‌شد و کامورو مجبور شد یک دهه را در خارج از کشور به دنبال او بگذراند یا در زندان به ملاقاتش برود. وقتی او در سال ۱۹۷۸ ترور شد، کامورو مدیریت روزنامه را عهده‌دار شد. قتل پدرو انقلاب نیکاراگوئه را تقویت کرد و تصویر او، که توسط بیوه‌اش به کار گرفته می‌شد، به نمادی قدرتمند برای نیروهای مخالف تبدیل شد. در ابتدا، زمانی که [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا]] بر [[آناستاسیو سوموسا]] پیروز شدند، کامورو کاملاً از آنها حمایت کرد. او موافقت کرد که بخشی از دولت موقت تشکیل شده تحت حکومت بازسازی ملی باشد. با این حال، هنگامی که حکومت نظامی شروع به حرکت در جهت رادیکال‌تر شدن کرد و با اتحاد جماهیر شوروی توافق‌نامه‌هایی امضا نمود، کامورو در ۱۹ آوریل ۱۹۸۰ استعفا داد و به روزنامه بازگشت. لا پرنسا تحت رهبری او، علیرغم تهدیدها و تعطیلی‌های اجباری دولت، به انتقاد از دولت و سیاست‌های آن ادامه داد. هنگامی که رئیس‌جمهور [[دانیل اورتگا]] اعلام کرد که انتخابات در سال ۱۹۹۰ برگزار خواهد شد، کامورو به عنوان نامزد گروه مخالف معروف به اتحادیه ملی مخالفان (UNO) انتخاب شد. این اتحاد ۱۴ حزبی از محافظه‌کاران و لیبرال‌ها گرفته تا کمونیست‌ها را شامل می‌شد و به دلیل اختلافات ایدئولوژیک، در تدوین هرگونه برنامه سیاسی به جز وعده پایان دادن به جنگ داخلی مشکل داشتند. علیرغم اینکه نظرسنجی‌ها حاکی از پیروزی اورتگا، رئیس جمهور وقت ساندینیست‌ها بود، کامورو در ۲۵ فوریه ۱۹۹۰ در انتخابات پیروز شد. انتخاب او به پایان جنگ داخلی از طریق آشتی و خلع سلاح و بسیج عمومی نیروهای متعلق به جناح‌های مخالف کمک کرد. او اولین رئیس دولت زن منتخب در قاره آمریکا بود. او همچنین پس از نخست وزیر اوگنیا چارلز از دومینیکا، دومین زنی بود که به تنهایی به عنوان رئیس دولت در قاره آمریکا انتخاب شد. کامورو در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ در مراسم تحلیف ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. رهبری کامورو شش سال را با درگیری‌های اقتصادی یا ناآرامی‌های اجتماعی سپری کرد، اما او توانست با رقبا سازش کند، یک رژیم مشروطه را حفظ کند، روابط بانکی بین‌المللی را دوباره برقرار کند و به تورم شدیدی که چندین سال کشور را گرفتار کرده بود، پایان دهد. کامورو پس از ترک سمت خود در ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷، روی چندین طرح صلح بین‌المللی کار کرد تا اینکه بیماری او را مجبور به بازنشستگی از زندگی عمومی کرد. ویولتا کامورو در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، در سن ۹۵ سالگی درگذشت.<ref>[https://www.marketscreener.com/news/latest/Nicaragua-s-first-female-president-Chamorro-dies-at-95-50243718/ Nicaragua's first female president Chamorro dies at 95]</ref> == منابع == {{پانویس}} * ویکی‌پدیای انگلیسی {{مستند کردن}} {{رئیس‌جمهورها و رهبران نیکاراگوا}} {{سیاستمدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کامورو، ویولتا}} [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:اهالی نیکاراگوئه]] [[رده:سران کشور زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای نیکاراگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] [[رده:زنان در کسب و کار اهل نیکاراگوئه]] [[رده:زنان نیکاراگوئه‌ای در سیاست]] [[رده:سران دولت زن]] [[رده:سیاستمداران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده بیستم (میلادی)]] [[رده:فعالان دموکراسی اهل نیکاراگوئه]] [[رده:ناشران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:وزیران دفاع زن]] [[رده:فعالان زن اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:افراد انقلاب نیکاراگوئه]] 9tpgfk5f5wbi1o8jws24hzf88r1go4g 42128089 42128086 2025-06-19T08:40:25Z AbDaryaee 719350 تصحیح و ویرایش 42128089 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = ویولتا کامورو | birth_name = ویولتا باریوس د کامورو | image = Violeta Chamorro 1993.jpg | caption = کامورو در ۱۹۹۳ | office1 = چهل و هشتمین [[رئیس‌جمهور]] [[نیکاراگوئه]] | term_start1 = ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ | term_end1 = ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ | predecessor1 = [[دانیل اورتگا]] | successor1 = [[آرنولدو آلمان]] | office2 = | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date = {{تولد|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | birth_place = جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۲۵|۶|۱۴|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | death_place = [[سن خوزه، کاستاریکا]] | nationality = {{پرچم|نیکاراگوئه}} | residence = | alma_mater = | party = | otherparty = | spouse = {{marriage|پدرو خواکین چامورو کاردنال|۱۹۵۰|۱۹۷۸|end=died}} | children = ۵ | occupation =، سیاستمدار | profession = |cabinet = | religion = [[کلیسای کاتولیک]] |signature = |awards = |website = |footnotes = }} '''ویولتا باریوس د کامورو''' ({{lang-es|Violetta Barrios de Chamorro}}) (زاده ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ – درگذشته ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵) در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ در جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه|ریواس]] به دنیا آمد. او چهل و هشتمین رئیس‌جمهور [[نیکاراگوئه]] بود و از ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ تا ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ این مقام را حفظ کرد. او اولین رئیس‌جمهور زن این کشور بود. پیش از این، او از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ عضو شورای بازسازی ملی بود. شوهر او، پدرو خواکین چامورو کاردنال، روزنامه‌نگار روزنامه خانوادگی‌شان، لا پرنسا، بود که بعدها آن را به ارث برد. در نتیجه موضع ضد دولتی‌اش، پدرو اغلب زندانی یا تبعید می‌شد و کامورو مجبور شد یک دهه را در خارج از کشور به دنبال او بگذراند یا در زندان به ملاقاتش برود. وقتی او در سال ۱۹۷۸ ترور شد، کامورو مدیریت روزنامه را عهده‌دار شد. قتل پدرو انقلاب نیکاراگوئه را تقویت کرد و تصویر او، که توسط بیوه‌اش به کار گرفته می‌شد، به نمادی قدرتمند برای نیروهای مخالف تبدیل شد. در ابتدا، زمانی که [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا]] بر [[آناستاسیو سوموسا]] پیروز شدند، کامورو کاملاً از آنها حمایت کرد. او موافقت کرد که بخشی از دولت موقت تشکیل شده تحت حکومت بازسازی ملی باشد. با این حال، هنگامی که حکومت نظامی شروع به حرکت در جهت رادیکال‌تر شدن کرد و با اتحاد جماهیر شوروی توافق‌نامه‌هایی امضا نمود، کامورو در ۱۹ آوریل ۱۹۸۰ استعفا داد و به روزنامه بازگشت. لا پرنسا تحت رهبری او، علیرغم تهدیدها و تعطیلی‌های اجباری دولت، به انتقاد از دولت و سیاست‌های آن ادامه داد. هنگامی که رئیس‌جمهور [[دانیل اورتگا]] اعلام کرد که انتخابات در سال ۱۹۹۰ برگزار خواهد شد، کامورو به عنوان نامزد گروه مخالف معروف به اتحادیه ملی مخالفان (UNO) انتخاب شد. این اتحاد ۱۴ حزبی از محافظه‌کاران و لیبرال‌ها گرفته تا کمونیست‌ها را شامل می‌شد و به دلیل اختلافات ایدئولوژیک، در تدوین هرگونه برنامه سیاسی به جز وعده پایان دادن به جنگ داخلی مشکل داشتند. علیرغم اینکه نظرسنجی‌ها حاکی از پیروزی اورتگا، رئیس‌جمهور وقت ساندینیست‌ها بود، کامورو در ۲۵ فوریه ۱۹۹۰ در انتخابات پیروز شد. انتخاب او به پایان جنگ داخلی از طریق آشتی و خلع سلاح و بسیج عمومی نیروهای متعلق به جناح‌های مخالف کمک کرد. او اولین رئیس دولت زن منتخب در قاره آمریکا بود. او همچنین پس از نخست‌وزیر اوگنیا چارلز از دومینیکا، دومین زنی بود که به تنهایی به عنوان رئیس دولت در قاره آمریکا انتخاب شد. کامورو در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ در مراسم تحلیف ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. رهبری کامورو شش سال را با درگیری‌های اقتصادی یا ناآرامی‌های اجتماعی سپری کرد، اما او توانست با رقبا سازش کند، یک رژیم مشروطه را حفظ کند، روابط بانکی بین‌المللی را دوباره برقرار کند و به تورم شدیدی که چندین سال کشور را گرفتار کرده بود، پایان دهد. کامورو پس از ترک سمت خود در ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷، روی چندین طرح صلح بین‌المللی کار کرد تا اینکه بیماری او را مجبور به بازنشستگی از زندگی عمومی کرد. ویولتا کامورو در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، در سن ۹۵ سالگی درگذشت.<ref>[https://www.marketscreener.com/news/latest/Nicaragua-s-first-female-president-Chamorro-dies-at-95-50243718/ Nicaragua's first female president Chamorro dies at 95]</ref> == منابع == {{پانویس}} * ویکی‌پدیای انگلیسی {{مستند کردن}} {{رئیس‌جمهورها و رهبران نیکاراگوا}} {{سیاستمدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کامورو، ویولتا}} [[رده:افراد انقلاب نیکاراگوئه]] [[رده:اهالی نیکاراگوئه]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رئیس‌جمهورهای زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای نیکاراگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] [[رده:زنان در کسب و کار اهل نیکاراگوئه]] [[رده:زنان نیکاراگوئه‌ای در سیاست]] [[رده:سران دولت زن]] [[رده:سران کشور زن]] [[رده:سیاستمداران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده بیستم (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان دموکراسی اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان زن اهل نیکاراگوئه]] [[رده:ناشران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:وزیران دفاع زن]] pwx54mqvusg4ewit17m5y2i84ekx4cg 42128090 42128089 2025-06-19T08:41:37Z AbDaryaee 719350 ویکی‌سازی 42128090 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = ویولتا کامورو | birth_name = ویولتا باریوس د کامورو | image = Violeta Chamorro 1993.jpg | caption = کامورو در ۱۹۹۳ | office1 = چهل و هشتمین [[رئیس‌جمهور]] [[نیکاراگوئه]] | term_start1 = ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ | term_end1 = ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ | predecessor1 = [[دانیل اورتگا]] | successor1 = [[آرنولدو آلمان]] | office2 = | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date = {{تولد|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | birth_place = جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۲۵|۶|۱۴|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | death_place = [[سن خوزه، کاستاریکا]] | nationality = {{پرچم|نیکاراگوئه}} | residence = | alma_mater = | party = | otherparty = | spouse = {{marriage|پدرو خواکین چامورو کاردنال|۱۹۵۰|۱۹۷۸|end=died}} | children = ۵ | occupation =، سیاستمدار | profession = |cabinet = | religion = [[کلیسای کاتولیک]] |signature = |awards = |website = |footnotes = }} '''ویولتا باریوس د کامورو''' ({{lang-es|Violetta Barrios de Chamorro}}) (زاده ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ – درگذشته ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵) در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ در جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه|ریواس]] به دنیا آمد. او چهل و هشتمین رئیس‌جمهور [[نیکاراگوئه]] بود و از ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ تا ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ این مقام را حفظ کرد. او اولین رئیس‌جمهور زن این کشور بود. پیش از این، او از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ عضو شورای بازسازی ملی بود. شوهر او، پدرو خواکین چامورو کاردنال، روزنامه‌نگار روزنامه خانوادگی‌شان، لا پرنسا، بود که بعدها آن را به ارث برد. در نتیجه موضع ضد دولتی‌اش، پدرو اغلب زندانی یا تبعید می‌شد و کامورو مجبور شد یک دهه را در خارج از کشور به دنبال او بگذراند یا در زندان به ملاقاتش برود. وقتی او در سال ۱۹۷۸ ترور شد، کامورو مدیریت روزنامه را عهده‌دار شد. قتل پدرو انقلاب نیکاراگوئه را تقویت کرد و تصویر او، که توسط بیوه‌اش به کار گرفته می‌شد، به نمادی قدرتمند برای نیروهای مخالف تبدیل شد. در ابتدا، زمانی که [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا]] بر [[آناستاسیو سوموسا]] پیروز شدند، کامورو کاملاً از آنها حمایت کرد. او موافقت کرد که بخشی از دولت موقت تشکیل شده تحت حکومت بازسازی ملی باشد. با این حال، هنگامی که حکومت نظامی شروع به حرکت در جهت رادیکال‌تر شدن کرد و با اتحاد جماهیر شوروی توافق‌نامه‌هایی امضا نمود، کامورو در ۱۹ آوریل ۱۹۸۰ استعفا داد و به روزنامه بازگشت. لا پرنسا تحت رهبری او، علیرغم تهدیدها و تعطیلی‌های اجباری دولت، به انتقاد از دولت و سیاست‌های آن ادامه داد. هنگامی که رئیس‌جمهور [[دانیل اورتگا]] اعلام کرد که انتخابات در سال ۱۹۹۰ برگزار خواهد شد، کامورو به عنوان نامزد گروه مخالف معروف به اتحادیه ملی مخالفان (UNO) انتخاب شد. این اتحاد ۱۴ حزبی از محافظه‌کاران و لیبرال‌ها گرفته تا کمونیست‌ها را شامل می‌شد و به دلیل اختلافات ایدئولوژیک، در تدوین هرگونه برنامه سیاسی به جز وعده پایان دادن به جنگ داخلی مشکل داشتند. علیرغم اینکه نظرسنجی‌ها حاکی از پیروزی اورتگا، رئیس‌جمهور وقت [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا|ساندینیستا]] بود، کامورو در ۲۵ فوریه ۱۹۹۰ در انتخابات پیروز شد. انتخاب او به پایان جنگ داخلی از طریق آشتی و خلع سلاح و بسیج عمومی نیروهای متعلق به جناح‌های مخالف کمک کرد. او اولین رئیس دولت زن منتخب در قاره آمریکا بود. او همچنین پس از نخست‌وزیر اوگنیا چارلز از دومینیکا، دومین زنی بود که به تنهایی به عنوان رئیس دولت در قاره آمریکا انتخاب شد. کامورو در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ در مراسم تحلیف ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. رهبری کامورو شش سال را با درگیری‌های اقتصادی یا ناآرامی‌های اجتماعی سپری کرد، اما او توانست با رقبا سازش کند، یک رژیم مشروطه را حفظ کند، روابط بانکی بین‌المللی را دوباره برقرار کند و به تورم شدیدی که چندین سال کشور را گرفتار کرده بود، پایان دهد. کامورو پس از ترک سمت خود در ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷، روی چندین طرح صلح بین‌المللی کار کرد تا اینکه بیماری او را مجبور به بازنشستگی از زندگی عمومی کرد. ویولتا کامورو در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، در سن ۹۵ سالگی درگذشت.<ref>[https://www.marketscreener.com/news/latest/Nicaragua-s-first-female-president-Chamorro-dies-at-95-50243718/ Nicaragua's first female president Chamorro dies at 95]</ref> == منابع == {{پانویس}} * ویکی‌پدیای انگلیسی {{مستند کردن}} {{رئیس‌جمهورها و رهبران نیکاراگوا}} {{سیاستمدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کامورو، ویولتا}} [[رده:افراد انقلاب نیکاراگوئه]] [[رده:اهالی نیکاراگوئه]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رئیس‌جمهورهای زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای نیکاراگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] [[رده:زنان در کسب و کار اهل نیکاراگوئه]] [[رده:زنان نیکاراگوئه‌ای در سیاست]] [[رده:سران دولت زن]] [[رده:سران کشور زن]] [[رده:سیاستمداران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده بیستم (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان دموکراسی اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان زن اهل نیکاراگوئه]] [[رده:ناشران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:وزیران دفاع زن]] dzdc7ef8b3yw0tpl0qcmv6yokrtozd4 42128091 42128090 2025-06-19T08:44:30Z AbDaryaee 719350 اضافه کردن منبع 42128091 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = ویولتا کامورو | birth_name = ویولتا باریوس د کامورو | image = Violeta Chamorro 1993.jpg | caption = کامورو در ۱۹۹۳ | office1 = چهل و هشتمین [[رئیس‌جمهور]] [[نیکاراگوئه]] | term_start1 = ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ | term_end1 = ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ | predecessor1 = [[دانیل اورتگا]] | successor1 = [[آرنولدو آلمان]] | office2 = | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date = {{تولد|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | birth_place = جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۲۵|۶|۱۴|۱۹۲۹|۱۰|۱۸}} | death_place = [[سن خوزه، کاستاریکا]] | nationality = {{پرچم|نیکاراگوئه}} | residence = | alma_mater = | party = | otherparty = | spouse = {{marriage|پدرو خواکین چامورو کاردنال|۱۹۵۰|۱۹۷۸|end=died}} | children = ۵ | occupation =، سیاستمدار | profession = |cabinet = | religion = [[کلیسای کاتولیک]] |signature = |awards = |website = |footnotes = }} '''ویولتا باریوس د کامورو''' ({{lang-es|Violetta Barrios de Chamorro}}) (زاده ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ – درگذشته ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵) در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۹ در جنوب [[ریواس، نیکاراگوئه|ریواس]] به دنیا آمد. او چهل و هشتمین رئیس‌جمهور [[نیکاراگوئه]] بود و از ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ تا ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷ این مقام را حفظ کرد. او اولین رئیس‌جمهور زن این کشور بود. پیش از این، او از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ عضو شورای بازسازی ملی بود. شوهر او، پدرو خواکین چامورو کاردنال، روزنامه‌نگار روزنامه خانوادگی‌شان، لا پرنسا، بود که بعدها آن را به ارث برد. در نتیجه موضع ضد دولتی‌اش، پدرو اغلب زندانی یا تبعید می‌شد و کامورو مجبور شد یک دهه را در خارج از کشور به دنبال او بگذراند یا در زندان به ملاقاتش برود. وقتی او در سال ۱۹۷۸ ترور شد، کامورو مدیریت روزنامه را عهده‌دار شد. قتل پدرو انقلاب نیکاراگوئه را تقویت کرد و تصویر او، که توسط بیوه‌اش به کار گرفته می‌شد، به نمادی قدرتمند برای نیروهای مخالف تبدیل شد. در ابتدا، زمانی که [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا]] بر [[آناستاسیو سوموسا]] پیروز شدند، کامورو کاملاً از آنها حمایت کرد. او موافقت کرد که بخشی از دولت موقت تشکیل شده تحت حکومت بازسازی ملی باشد. با این حال، هنگامی که حکومت نظامی شروع به حرکت در جهت رادیکال‌تر شدن کرد و با اتحاد جماهیر شوروی توافق‌نامه‌هایی امضا نمود، کامورو در ۱۹ آوریل ۱۹۸۰ استعفا داد و به روزنامه بازگشت. لا پرنسا تحت رهبری او، علیرغم تهدیدها و تعطیلی‌های اجباری دولت، به انتقاد از دولت و سیاست‌های آن ادامه داد. هنگامی که رئیس‌جمهور [[دانیل اورتگا]] اعلام کرد که انتخابات در سال ۱۹۹۰ برگزار خواهد شد، کامورو به عنوان نامزد گروه مخالف معروف به اتحادیه ملی مخالفان (UNO) انتخاب شد. این اتحاد ۱۴ حزبی از محافظه‌کاران و لیبرال‌ها گرفته تا کمونیست‌ها را شامل می‌شد و به دلیل اختلافات ایدئولوژیک، در تدوین هرگونه برنامه سیاسی به جز وعده پایان دادن به جنگ داخلی مشکل داشتند. علیرغم اینکه نظرسنجی‌ها حاکی از پیروزی اورتگا، رئیس‌جمهور وقت [[جبهه آزادی‌بخش ملی ساندینیستا|ساندینیستا]] بود، کامورو در ۲۵ فوریه ۱۹۹۰ در انتخابات پیروز شد. انتخاب او به پایان جنگ داخلی از طریق آشتی و خلع سلاح و بسیج عمومی نیروهای متعلق به جناح‌های مخالف کمک کرد. او اولین رئیس دولت زن منتخب در قاره آمریکا بود. او همچنین پس از نخست‌وزیر اوگنیا چارلز از دومینیکا، دومین زنی بود که به تنهایی به عنوان رئیس دولت در قاره آمریکا انتخاب شد. کامورو در ۲۵ آوریل ۱۹۹۰ در مراسم تحلیف ریاست جمهوری سوگند یاد کرد. رهبری کامورو شش سال را با درگیری‌های اقتصادی یا ناآرامی‌های اجتماعی سپری کرد، اما او توانست با رقبا سازش کند، یک رژیم مشروطه را حفظ کند، روابط بانکی بین‌المللی را دوباره برقرار کند و به تورم شدیدی که چندین سال کشور را گرفتار کرده بود، پایان دهد. کامورو پس از ترک سمت خود در ۱۰ ژانویه ۱۹۹۷، روی چندین طرح صلح بین‌المللی کار کرد تا اینکه بیماری او را مجبور به بازنشستگی از زندگی عمومی کرد. ویولتا کامورو در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، در سن ۹۵ سالگی درگذشت.<ref name=":0">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Fallece expresidenta Violeta Barrios de Chamorro|url=https://www.laprensani.com/2025/06/14/politica/3488012-fallece-expresidenta-violeta-barrios-de-chamorro|access-date=14 June 2025|website=La Prensa|language=es}}</ref><ref>[https://www.marketscreener.com/news/latest/Nicaragua-s-first-female-president-Chamorro-dies-at-95-50243718/ Nicaragua's first female president Chamorro dies at 95]</ref> == منابع == {{پانویس}} * ویکی‌پدیای انگلیسی {{مستند کردن}} {{رئیس‌جمهورها و رهبران نیکاراگوا}} {{سیاستمدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کامورو، ویولتا}} [[رده:افراد انقلاب نیکاراگوئه]] [[رده:اهالی نیکاراگوئه]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رئیس‌جمهورهای زن]] [[رده:رئیس‌جمهورهای نیکاراگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] [[رده:زنان در کسب و کار اهل نیکاراگوئه]] [[رده:زنان نیکاراگوئه‌ای در سیاست]] [[رده:سران دولت زن]] [[رده:سران کشور زن]] [[رده:سیاستمداران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:سیاستمداران زن سده بیستم (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان دموکراسی اهل نیکاراگوئه]] [[رده:فعالان زن اهل نیکاراگوئه]] [[رده:ناشران اهل نیکاراگوئه]] [[رده:وزیران دفاع زن]] n47bzn3pk0dhhsff765qcm031qu8yvx 0 155384 42127879 41465865 2025-06-19T02:54:49Z سنباد فارسی 821291 نوشته جندان واضح نبود انرا به گونه دیگر نوشتم تا واضح باشد منبع همان منبع است 42127879 wikitext text/x-wiki '''پارُپامیز''' (Paropamisadae) یا '''پارپامیزوس''' (Paropamisus) یا '''قفقاز هندوستان''' (Caucasus Indicus). نام [[زبان یونانی|یونانی]] سرزمینی باستانی که در آن رشته‌کوه‌های [[آسیای میانه]]، یعنی کوه‌هائی که [[هندوکش]] را به رشته‌کوه‌های [[خراسان]] پیوند می‌دهد. این کوه‌ها عبارت‌اند از: از [[سفیدکوه]]، [[کوه بابا]] و کوه‌های [[هرات]] یا [[رشته‌کوه برکوت]]. [[افغانستان]] فعلی تقریباً از مجموع این رشته‌کوه‌ها و مناطق کوهستانی آن تشکیل شده‌است. در سنگنویس بیستون نوشته داریوش بزرگ که به سه زبان پارسی و عیلامی و اکدی است در نسخه پارسی نام پاراپامیز به گونه گدارا( گندارا ) امده و در نسخه عیلامی و اکدی مانند دیگر منابع [[اکد|اَکَدی]] و [[عیلامی]]، نام ''[[پاراپامیز]]'' جایگزین نام [[گنداره]] شده (اکدی: pa-ar-ú-pa-ra-e-sa-an-na؛ عیلامی: [par-ru-ba-ra-e]-sa-na). نام دومی در نوشته‌های یونانیان باستان نیز آمده و مقصود کوهپایه‌های جنوب آب‌پخشان [[هندوکش]]، در نزدیکی سرزمین باستانی [[کاپیسا]] و شهر [[کابل]] امروزی بوده‌است. خاستگاه نام پاراپامیز را می‌توان در [[اساطیر ایرانی]] جست، "(سرزمین) آنسوی (سرزمین) بالای عقاب/قوش"، و نشان از نامی دارد که به [[اقوام ایرانی‌تبار|افغان های]] ساکن شمال هندوکش یا همان سرزمین باستانی [[باختر (بلخ)|باختر]] داده می‌شده‌است.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/gandhara- دانشنامهٔ ایرانیکا: GANDHĀRA. نوشتهٔ Willem Vogelsang]</ref> [[اسکندر مقدونی]] در سال ۳۲۸ پیش از میلاد، در مسیر راهش بسوی [[باختر (بلخ)|باختر]]، به خاطر برف‌های بسیار و نبودن آذوقه و خستگی‌ها، به درون این سرزمین راند و لشکر مقدونی دچار قحطی و سرمای سخت و درد و رنج بسیار گردید و عده ٔزیادی از سرما تلف شدند. وی در آنجا شهری بنام خود ''[[اسکندریه قفقاز]] (Alexandria on the Caucasus)'' ساخت که همان [[بگرام]] امروزی در شمال [[کابل]] می‌باشد. == جستارهای وابسته == * [[اسکندریه قفقاز]] * [[هندوکش]] * [[گنداره]] == پانویس == {{پانویس|۱}} == منابع == <div style="font-size:smaller"> * یونانیان در باختر و هند، انتشارات دانشگاه کمبریج </div> [[رده:امپراتوری مقدونی]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سده ۶ (پیش از میلاد)]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در سده ۲ (پیش از میلاد)]] [[رده:تاریخ افغانستان]] [[رده:تاریخ افغانستان پیش از اسلام]] [[رده:تاریخ پاکستان]] [[رده:تاریخ جغرافیایی افغانستان]] [[رده:جغرافیای یونان باستان]] [[رده:ساتراپی‌های هخامنشیان]] [[رده:هزارستان]] mqkpnz83j666xy494135yc8peca7y7k 0 157231 42127349 42127209 2025-06-18T12:45:34Z 86.107.154.25 خوب 42127349 wikitext text/x-wiki {{گسترش از زبان انگلیسی|تاریخ=اکتبر ۲۰۲۴}} {{حص-خرابکاری|کوچک=بله}} {|{{Infobox aircraft begin |name= نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت |image= File:B-2 Spirits on Deployment to Indo-Asia-Pacific.jpg |image_border = yes |caption= }}{{Infobox aircraft type |type= [[هواگرد شناساگریز]] [[بمب‌افکن راهبردی|راهبردی]] [[بمب‌افکن سنگین|سنگین]] |national origin= ایالت متحده آمریکا |manufacturer= [[نورثروپ گرومن]] |first flight= {{Start date and age|1989|07|17|df=yes}} |introduced = ۱ ژانویه ۱۹۹۷<!--Date the aircraft entered or will enter military or revenue service --> |produced= ۲۰۰۰-۱۹۸۷ |primary user= [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا]] |more users= |number built= ۲۱<ref name=Nat_Museum_B-2_factsheet1>[http://www.nationalmuseum.af.mil/factsheets/factsheet.asp?id=2757 "Northrop B-2A Spirit fact sheet."] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080228171308/http://www.nationalmuseum.af.mil/factsheets/factsheet.asp?id=2757 |date=28 February 2008}} ''National Museum of the United States Air Force''. Retrieved: 13 September 2009.</ref><ref name=USAF_Almanac>Mehuron, Tamar A., Assoc. Editor. [http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf "2009 USAF Almanac, Fact and Figures."] ''Air Force Magazine'', May 2009. Retrieved: 13 September 2009.</ref> |status= فعال |program cost= ۴۴/۷۵ میلیارد دلار (تا ۲۰۰۴)<ref name=Gao/> |unit cost=*۷۳۷ میلیون دلار (تقریبا. بُن‏بها ۱۹۹۷)،<ref name=Gao/> (معادل ${{Inflation|US-GDP|0.737|1997|r=2}} میلیارد در {{Inflation-year|US-GDP}}) *۲.۱ میلیارد دلار میانگین بُن‏بها<ref name=Gao/><!-- This is the approximate flyaway cost, which is what is listed for military aircraft per [[WP:Air/PC]] guidelines. --> (معادل {{Inflation|US-GDP|2.1|1997|r=2}} دلار میلیارد در {{Inflation-year|US-GDP}}) |developed from= |variants with their own articles= }} |} '''بی-۲ اسپیریت''' {{به انگلیسی|B-2 Spirit}}(به معنای '''شبح'''<ref name="irna">{{یادکرد وب | عنوان= منبع نظامی یمن: استفاده از بمب‌افکن «بی۲ شبح» برای حمله به صنعا از هراس آمریکا حکایت دارد | وبگاه=ایرنا | پیوند=https://www.irna.ir/news/85630706/منبع-نظامی-یمن-استفاده-از-بمب-افکن-بی۲-شبح-برای-حمله-به-صنعا | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-04-06}}‏</ref>)، نام یک [[بمب‌افکن]] [[هواپیمای رادارگریز|رادارگریز]] چندمنظوره ساخت شرکت [[نورثروپ گرومن]] با کمک شرکت [[بوئینگ]] است که توانایی پرتاب [[جنگ‌افزار هسته‌ای]] و [[جنگ‌افزار متعارف|متعارف]] را دارد. این هواپیما قابلیت حمل ۸۰ بمب هوشمند ۲۳۰ کیلوگرمی [[مهمات تهاجم مستقیم مشترک]] با سیستم [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|جی‌پی‌اس]] یا ۱۶ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] ۱۱۰۰ کیلوگرمی کلاس بی۸۳ را دارد. بی-۲، با سوخت‌گیری اولیه بیش از ۱۱ هزار کیلومتر را طی می‌کند و اگر [[سوخت‌گیری هوایی]] کند، می‌تواند به هر نقطه‌ای از زمین برود. این بمب افکن در ارتفاع ۵۰,۰۰۰ [[پا (یکا)|پایی]] یا ۱۵٫۲۴ کیلومتری از سطح زمین به دور از چشم رادارهای دشمن می‌تواند بمب‌های زیادی را رها کند. هزینه‌های بسیاری بالای این هواپیما موجب شد که پروژه بی-۲ در [[کنگره ایالات متحده آمریکا|کنگره آمریکا]]، [[ستاد مشترک نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ستاد مشترک]] و [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا|وزارت دفاع]] بسیار بحث‌انگیز باشد. در ابتدا سفارش تولید ۱۳۲ فروند از این بمب‌افکن به نورثروپ داده شده‌بود اما با پایان [[جنگ سرد]] و [[فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی|فروپاشی شوروی]] نیاز به این هواپیما را که برای نفوذ به فضای هوایی شوروی و بمباران مراکز حساس آن طراحی شده بود، به‌شدت کاهش داد و در نهایت تنها ۲۱ فروند از این بمب‌افکن تولید شد. [[سانحه هواپیمای B-۲ در سال ۲۰۰۸ پایگاه اندرسن|حادثه پایگاه اندرسن]] در سال ۲۰۰۸ منجر به نابودی یکی از آن‌ها شد و در حال حاضر، ۲۰ فروند دیگر در خدمت [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا|نیروی هوایی آمریکا]] قرار دارند. [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] نخستین بار از این بمب‌افکن در سال ۱۹۹۹ در [[جنگ کوزوو]] استفاده کرد و سپس در [[جنگ در افغانستان|جنگ افغانستان]]، [[جنگ عراق]] و [[مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱)|جنگ ۲۰۱۱ لیبی]] نیز از آن‌ها بهره برد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-12813168 "Libya military operation: Who should command?"] BBC News, 21 March 2011</ref> == ویژگی‌ها == نسل دوم این بمب‌افکن، دارای ویژگی [[رادارگریزی]] بهتری است که می‌تواند در برابر تهدیدهای سیستم‌های ضدهوایی ایمن باشد. بدنهٔ این بمب‌افکن از مواد خاصی ساخته شده که امواج رادار را جذب می‌کند. دودهای حاصل از احتراق موتور بی-۲ قبل از اینکه خارج شوند، کاملاً سرد می‌شوند تا رادارهای حرارتی نتوانند مسیر آن را پیدا کنند. همان‌طور که در تصاویر بی-۲ پیداست، در این بمب‌افکن [[سکان]] عمودی وجود ندارد. به این نوع طراحی، [[بال‌دیس]] می‌گویند که در آن همه تجهیزات و محموله درون بال هواپیما قرار دارد. بی-۲ برای چرخش و غلت زدن، مرکز ثقل خود را تغییر می‌دهد. تمام این ویژگی‌ها سبب شده‌اند که بی-۲ مانند یک شبح با آزادی عمل بالا، آسمان را طی کند. [[پرونده:B-2 Spirit bombing, 1994.jpg|بندانگشتی|چپ]] این بمب افکن در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و تعداد ۲۱ فروند از آن تاکنون ساخته شده‌است. نام مستعاری که برای هر فروند از این ۲۱ فروند انتخاب شده، به صورت ترکیب کلمه ''شبح (spirit)'' به علاوهٔ نام یکی از ایالت‌های آمریکا است (مانند ''شبح نیویورک، شبح اوهایو، شبح پنسیلوانیا و…'').{{سخ}}از میان این ۲۱ فروند، یک فروند به‌نام «شبح کانزاس» در ۲۳ فوریه ۲۰۰۸، مدت کمی پس از برخاستن از باند فرودگاه پایگاه هوایی اندرسن، بر اثر نقص فنی با باند پرواز برخورد کرد و کاملاً نابود شد. دو خلبان این بمب‌افکن، بعد از برخورد بال چپ به زمینِ کنار باند، اقدام به خروج اضطراری (ایجکت) از بمب افکن کردند و از این سانحه جان سالم به در بردند. این حادثه از پرهزینه‌ترین حادثه‌های هوانوردی دنیا به‌شمار می‌آید. هزینه‌های نگهداری این هواپیما هم بسیار زیاد است. هزینه نگهداری هر فروند بی-۲ در هر ماه ۳٫۴ میلیون دلار است و پس از هر ساعت پرواز باید ۶۰ ساعت فعالیت تعمیراتی و نگهداری بر روی آن انجام شود. با توجه به اینکه عملیات‌های بی-۲ معمولاً بیش از ۳۰ ساعت طول می‌کشند، پس از هر مأموریت باید ده‌ها روز فعالیت تعمیراتی بر روی آن‌ها انجام شود.<ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htairfo/articles/20100614.aspx The Gold Plated Hanger Queen Survives] StrategyWorld.com, 14 June 2010</ref> نمونه توسعه یافته این بمب‌افکن با نام [[نورثروپ گرومن بی-۲۱]] ریدر {{به انگلیسی|Northrop Grumman B-21 Raider}} (به معنای ''مهاجم'')، در حال تکمیل، توسعه و گذراندن آزمایش‌ها است. انتظار می‌رود این بمب افکن تا سال ۲۰۲۵ وارد خدمت شود. بی-۲ اسپیریت به دلیل ساختار ترکیبی، مجبور است برای جلوگیری از «[[تخلیه الکترواستاتیکی]] و [[برخورد صاعقه]]» تا فاصلهٔ {{convert|40|mi|km|abbr=out|sigfig=|sp=us}} از [[توفان تندری|توفان‌های تندری]] فاصله بگیرد<ref>{{cite magazine |magazine=[[The Atlantic]] |title=An Extraordinarily Expensive Way to Fight ISIS |archive-url=https://web.archive.org/web/20180627111647/https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/07/william-langewiesche-b-2-stealth-bomber/561719/ |archive-date=27 June 2018 |url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/07/william-langewiesche-b-2-stealth-bomber/561719/ |first=William |last=Langewiesche |date=July 2018}}</ref> == مشخصات == [[پرونده:NORTHROP B-2.png|بزرگ|وسط]] {{Aircraft specs |ref= USAF Fact Sheet,<ref name=B-2_AF_fact_sheet /> Pace,<ref name=Pace_appA>{{harvnb|Pace|1999|loc=Appendix A}}</ref> Spick<ref name=Spick_p340-1 /> |prime units?= imp <!-- General characteristics --> |genhide= |crew= ۲: خلبان (سمت چپ) و فرمانده عملیات (سمت راست) |capacity= |length متر= 21.0 |length ft= 69 |length in= |length note= |span m= 52.4 |span ft= 172 |span in= |span note= |height m= 5.18 |height ft= 17 |height in= |height note= |wing area sqm= 478 |wing area sqft= 5,140 |wing area note= |airfoil= |empty weight kg= 71,700 |empty weight lb= 158,000 |empty weight note= |gross weight kg= 152,200 |gross weight lb= 336,500 |gross weight note= |max takeoff weight kg= 170,600 |max takeoff weight lb= 376,000 |max takeoff weight note= |fuel capacity= ۱۶۷٬۰۰۰ پوند (۷۵٬۷۵۰ کیلوگرم) |more general= <!-- Powerplant --> |eng1 number= ۴ |eng1 name= [[جنرال الکتریک اف۱۱۸]]-جی‌ای-۱۰۰ |eng1 type= [[توربوفن]] بدون پس‌سوز |eng1 kn= ۷۷ |eng1 lbf= ۱۷٬۳۰۰ |eng1 note= |power original= |thrust original= <!-- Performance --> |perfhide= |max speed kmh= ۱٬۰۱۰ |max speed mph= ۶۳۰ |max speed kts= ۵۵۰ |max speed note= در {{cvt|40,000|ft|m}} ارتفاع از سطح دریا |cruise speed kmh= 900 |cruise speed mph= 560 |cruise speed kts= 487 |cruise speed note= در {{cvt|40,000|ft|m}} ارتقاء از سطح دریا |stall speed kmh= |stall speed mph= |stall speed kts= |stall speed note= |never exceed speed kmh= |never exceed speed mph= |never exceed speed kts= |never exceed speed note= |minimum control speed kmh= |minimum control speed mph= |minimum control speed kts= |minimum control speed note= |range km= |range miles= |range nmi= ۶٬۰۰۰ |range note= |combat range km= |combat range miles= |combat range nmi= |combat range note= |ferry range km= |ferry range miles= |ferry range nmi= |ferry range note= |endurance=<!-- if range unknown --> |ceiling m= ۱۵٬۲۰۰ |ceiling ft= ۵۰٬۰۰۰ |ceiling note= |climb rate ms= |climb rate ftmin= |climb rate note= |time to altitude= |sink rate note= |lift to drag= |wing loading kg/m2= ۳۲۹ |wing loading lb/sqft= ۶۷٫۳ |wing loading note= |disk loading kg/m2= |disk loading lb/sqft= |disk loading note= |fuel consumption kg/km= |fuel consumption lb/mi= |power/mass= |thrust/weight= ۰٫۲۰۵ |more performance= <!-- Armament --> |armament=* 2 internal bays for ordnance and payload with an official limit of {{convert|40000|lb|kg|abbr=on}}; maximum estimated limit is {{convert|50000|lb|kg|abbr=on}}<ref name=Spick_p340-1 /> ** 80× {{cvt|500|lb|kg}} class bombs ([[Mark 82 bomb|Mk-82]], [[Joint Direct Attack Munition|GBU-38]]) mounted on Bomb Rack Assembly (BRA) ** 36× {{cvt|750|lb|kg}} CBU class bombs on BRA ** 16× {{cvt|2,000|lb|kg}} class bombs ([[Mark 84 bomb|Mk-84]], [[Joint Direct Attack Munition|GBU-31]]) mounted on Rotary Launcher Assembly (RLA) ** 16× [[B61 nuclear bomb|B61]] or [[B83 nuclear bomb|B83]] nuclear bombs on RLA (strategic mission) ** Standoff weapon: [[AGM-154]] Joint Standoff Weapon (JSOW) and [[AGM-158]] Joint Air-to-Surface Standoff Missile (JASSM)<ref>{{cite web|url=http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2100&tid=300&ct=2|title=The US Navy – Fact File: AGM-154 Joint Standoff Weapon (JSOW)|author=Dan Petty|access-date=7 April 2016|archive-date=2 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402225505/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2100&tid=300&ct=2|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lockheedmartin.com/us/products/jassm.html|title=JASSM|access-date=7 April 2016|archive-date=4 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120604195507/http://www.lockheedmartin.com/us/products/jassm.html|url-status=live}}</ref> ** 2× [[GBU-57]] Massive Ordnance Penetrator<ref name="MOP_capability">{{cite web |url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/28076/new-video-of-b-2-bomber-dropping-mother-of-all-bunker-busters-sends-ominous-message |title=New Video Of B-2 Bomber Dropping Mother Of All Bunker Busters Sends Ominous Message |publisher=The War Zone |date=17 May 2019 |access-date=11 June 2020 |archive-date=29 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200529213910/https://www.thedrive.com/the-war-zone/28076/new-video-of-b-2-bomber-dropping-mother-of-all-bunker-busters-sends-ominous-message |url-status=live }}</ref> }} == مقایسه با سایر بمب‌افکن‌های آمریکایی == این هواپیما در مقایسه با سایر بمب‌افکن‌های آمریکایی مانند [[بی-۵۲]] و [[بی-۱]]، انعطاف‌پذیری بسیاری دارد و کاربردی‌ترین نوع در میان بمب‌افکن‌های سرنشین دار است. [[پرونده:B-2 Spirit Dyess AFB Air Show 2018.tif|بی-۲ اسپیریت در یک نمایشگاه هوایی در سال ۲۰۱۸|وسط|انگشتی]] طبق ادعای سازندگان، مهم‌ترین ویژگی این بمب افکن، [[رادارگریز]]ی آن است که توانایی بی‌نظیری در انهدام مهم‌ترین و ارزش‌مندترین پایگاه‌های دشمن حتی در قلب پدافندهای هوایی بسیار سنگین به این بمب‌افکن می‌دهد. به این ترتیب، این هواپیما می‌تواند بدون ترس از شناسایی توسط [[رادار]] دشمن، در ارتفاعات بالا به عملیات و تجسس پرداخته و آزادی عمل فوق‌العاده‌ای نیز داشته باشد. هرچند به گفتهٔ کارشناسان این توانایی‌های ادعایی هنوز در میدان جنگ واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند. این ویژگی‌ باعث شده‌ که بی-۲ به عنوان تنها بمب افکن رادارگریز [[سده ۲۱ (میلادی)|قرن بیست و یکم]] شناخته شود.علاوه بر رادارگریزی، ویژگی‌های [[آیرودینامیک]]ی و توانایی حمل مقدار زیادی تسلیحات، این بمب‌افکن را از سایر بمب افکن‌های موجود متمایز می‌کند. == هزینه‌ها و قیمت == پروژه ساخت بمب‌افکن بی-۲ در دوران ریاست [[جیمی کارتر]] آغاز شد. این بمب‌افکن همچنان گران‌قیمت‌ترین و پیشرفته‌ترین بمب‌افکنی است که تا به حال ساخته شده و هزینه تولید هر فروند آن بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، حدود ۷۳۷ میلیون دلار بود. هزینه فروش با توجه به قیمت قطعات یدکی، تجهیزات، و پشتیبانی نرم‌افزاری در سال ۱۹۹۷ به ۹۲۹ میلیون دلار می‌رسید. در صورتی که هزینهٔ کل پروژه ساخت این بمب‌افکن شامل تحقیقات، توسعه، مهندسی و آزمایش‌ها هم منظور شود، هر فروند از این هواپیما با هزینه‌ای معادل ۲٫۱ میلیارد دلار (قیمت هنگام ساختن) ساخته شده و هزینه کل پروژه بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، معادل ۴۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار است.<ref>[http://www.fas.org/man/gao/nsiad97181.htm B-2 Bomber: Cost and Operational Issues (Letter Report, 08/14/97, GAO/NSIAD-97-181).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140721195252/http://fas.org/man/gao/nsiad97181.htm |date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۴ }} United States General Accounting Office (GAO).</ref> بمب‌افکن بی-۲ اسپیریت با قیمت تقریبی ۲ میلیارد [[دلار آمریکا]] (با احتساب هزینه‌های پروژه تولید) هم‌اکنون به عنوان گران‌قیمت‌ترین هواپیمای جهان شناخته می‌شود. این قیمت برابر با قیمت یک کشتی جنگی بزرگ آمریکایی است. == مأموریت‌ها == یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های بی-۲، بمباران مراکز نظامی [[صربستان]] در طول جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود. فقط در ۸ پرواز اولیه، بی-۲ ۳۳ درصد اهداف را نابود کرد. در این پروازها، بی-۲ از پایگاه خود در [[ایالت میزوری]] برمی‌خاست، منطقهٔ مورد نظر را در صربستان بمباران می‌کرد و سپس به آشیانهٔ خود بازمی‌گشت، بدون اینکه جایی توقف داشته‌باشد! مأموریت بعدی بی-۲ در [[افغانستان]] بود که ۳ بمب افکن بی-۲ طی ۳ روز اردوگاه‌ها و مناطق مورد اشغال [[طالبان]] را بمباران کردند. آخرین عملیات بی-۲ اسپیریت در [[عراق]] بود، که طی [[سورتی]]‌های ۳۰ ساعته و حتی ۵۰ ساعته، این بمب‌افکن‌ها بیش از ۱٫۵ میلیون پوند [[مهمات]] را در مناطق جنگی رها می‌کردند در آوریل ۲۰۲۵، در پی تشدید حملات ایالات متحده علیه [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] در یمن و افزایش هشدارهای دونالد ترامپ علیه ایران و [[روابط ایران و حوثی ها|حمایت آن از حوثی‌ها]]، که در آن ایران را به انجام حمله نظامی تهدید کرده‌است، تهدیدی که همچنین در واکنش به پیشرفت‌های اخیر در برنامه هسته‌ای ایران مطرح شده, ایالات متحده نیروی قابل توجهی از بمب‌افکن‌های نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت را به جزیره [[جزیره دیه‌گو گارسیا|دیه‌گو گارسیا]] منتقل کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز سایه‌ها به دیگو گارسیا؛ استقرار بمب‌افکنهای رادارگریز B-۲ در اقیانوس هند|نشانی=https://news.mojahedin.org/i/پرواز-سایه-ها-دیگو-گارسیا-استقرار-بمب-افکنهای-رادارگریز-b-۲-اقیانوس-هند|وبگاه=mojahedin.org|بازبینی=2025-04-01|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نشانه‌هایی از انتقال بمب‌افکن‌های B-۲ Spirit آمریکا در جزیره «دیگو گارسیا»|نشانی=https://www.sedayebourse.ir/news/520809/نشانه-هایی-از-انتقال-بمب-افکن-های-B-۲-Spirit-آمریکا-در-جزیره|وبگاه=صدای بورس|تاریخ=2025-03-26|بازبینی=2025-04-01|کد زبان=fa}}</ref> پس از [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|حملات اسرائیل به ایران در ژوئن ۱۴۰۴]] و تسلط آن بر فضای هوایی ایران، بسیاری از متخصصان احتمال می‌دهند که ایالات متحده با استفاده از بمب‌افکن بی-۲ اسپیریت به [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] حمله کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=How Israel Took Control of Iran’s Skies|نشانی=https://time.com/7294919/israel-air-supremacy-tehran-iran/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Nik|نام خانوادگی=Popli}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran’s Best-Protected Nuclear Site Is Deep Underground|نشانی=https://www.nytimes.com/2025/06/16/us/politics/iran-nuclear-site-israel.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-16|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Helene|نام خانوادگی=Cooper|نام۲=Eric|نام خانوادگی۲=Schmitt|نام۳=Samuel|نام خانوادگی۳=Granados}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williams|first=Heather|date=2025-06-17|title=Three Things Will Determine Iran’s Nuclear Future—Fordow Is Just One of Them|url=https://www.csis.org/analysis/three-things-will-determine-irans-nuclear-future-fordow-just-one-them|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Can Israel End Iran's Nuclear Program?|نشانی=https://www.tabletmag.com/sections/news/articles/israel-end-iran-nuclear-program-david-albright|وبگاه=Tablet Magazine|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == نگارخانه == <gallery> پرونده:B-2 Spirit 050413-F-1740G-001a.jpg|خدمه تعمیر و نگهداری در حال سرویس‌دهی به بی-۲ در پایگاه هوایی اندرسن، [[گوام]]. پرونده:B2 bomber initial rollout ceremony 1988.jpg|اولین نمایش عمومی بی-۲ در سال ۱۹۸۸. ستارهٔ جلوی بی-۲، بمب‌افکن را با ۵ نقاشی از این هواپیما نشان می‌دهند پرونده:B-2 first flight 071201-F-9999J-034.jpg|بی-۲ در سال ۱۹۸۹ پرونده:B2 silhouette.JPG|بی-۲ از نمای پایین پرونده:US Air Force 080212-F-2034C-916 Showing Spirit.jpg|بی-۲ پرونده:B-2 bomb bay 050411-F-1740G-005.jpg|بمب ۹۱۰ کیلوگرمی چند منظوره (BDU-56) در حال نصب بر روی لانچر بی-۲ پرونده:82-1068-B-2-Spirit-0349.jpg|شبح نیویورک پرونده:B-2 Spirit 060810-F-6701P-004.jpg|بی-۲ بر فراز [[رود می‌سی‌سی‌پی]] پرونده:B-2 Spirit takes off in Guam.jpg|برخاستن بی-۲ از باند فرودگاه </gallery> == جستارهای وابسته == * [[هورتن هو ۲۲۹]] * [[نورثروپ وای‌بی-۳۵]] * [[نورثروپ وای‌بی-۴۹]] * [[نورثروپ گرامن بی-۲۱ ریدر]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * Wikipedia contributors, "B-۲ Spirit," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=B-2_Spirit&oldid=183474372 (accessed January 13, 2008). == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|B-2_Spirit}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{هواگردهای نورثروپ}} {{نورثروپ گرامن}} [[رده:بمب‌افکن‌های آمریکایی دهه ۱۹۸۰ (میلادی)]] [[رده:بمب‌افکن‌های جنگ سرد]] [[رده:بمب‌افکن‌های راهبردی]] [[رده:پروژه‌های سیاه]] [[رده:جت چهارقلو]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:نورثروپ گرومن]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بدون دم]] [[رده:هواگردهای رادارگریز]] [[رده:هواگردهای نورثروپ گرومن]] [[رده:هواگردهای نورثروپ]] sthx91p9pb2b6jhr1gjhl52rhlazq1d 42127374 42127349 2025-06-18T13:14:12Z لوتوس پرینسس 1350347 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42127349|42127349]] از [[Special:Contributions/86.107.154.25|86.107.154.25]] ([[User talk:86.107.154.25|بحث]]) لغو کردن 42127374 wikitext text/x-wiki {{گسترش از زبان انگلیسی|تاریخ=اکتبر ۲۰۲۴}} {{حص-خرابکاری|کوچک=بله}} {|{{Infobox aircraft begin |name= نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت |image= File:B-2 Spirits on Deployment to Indo-Asia-Pacific.jpg |image_border = yes |caption= }}{{Infobox aircraft type |type= [[هواگرد شناساگریز]] [[بمب‌افکن راهبردی|راهبردی]] [[بمب‌افکن سنگین|سنگین]] |national origin= ایالت متحده آمریکا |manufacturer= [[نورثروپ گرومن]] |first flight= {{Start date and age|1989|07|17|df=yes}} |introduced = ۱ ژانویه ۱۹۹۷<!--Date the aircraft entered or will enter military or revenue service --> |produced= ۲۰۰۰-۱۹۸۷ |primary user= [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا]] |more users= |number built= ۲۱<ref name=Nat_Museum_B-2_factsheet1>[http://www.nationalmuseum.af.mil/factsheets/factsheet.asp?id=2757 "Northrop B-2A Spirit fact sheet."] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080228171308/http://www.nationalmuseum.af.mil/factsheets/factsheet.asp?id=2757 |date=28 February 2008}} ''National Museum of the United States Air Force''. Retrieved: 13 September 2009.</ref><ref name=USAF_Almanac>Mehuron, Tamar A., Assoc. Editor. [http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Magazine%20Documents/2009/May%202009/0509facts_fig.pdf "2009 USAF Almanac, Fact and Figures."] ''Air Force Magazine'', May 2009. Retrieved: 13 September 2009.</ref> |status= فعال |program cost= ۴۴/۷۵ میلیارد دلار (تا ۲۰۰۴)<ref name=Gao/> |unit cost=*۷۳۷ میلیون دلار (تقریبا. بُن‏بها ۱۹۹۷)،<ref name=Gao/> (معادل ${{Inflation|US-GDP|0.737|1997|r=2}} میلیارد در {{Inflation-year|US-GDP}}) *۲.۱ میلیارد دلار میانگین بُن‏بها<ref name=Gao/><!-- This is the approximate flyaway cost, which is what is listed for military aircraft per [[WP:Air/PC]] guidelines. --> (معادل {{Inflation|US-GDP|2.1|1997|r=2}} دلار میلیارد در {{Inflation-year|US-GDP}}) |developed from= |variants with their own articles= }} |} '''بی-۲ اسپیریت''' {{به انگلیسی|B-2 Spirit}}(به معنای '''شبح'''<ref name="irna">{{یادکرد وب | عنوان= منبع نظامی یمن: استفاده از بمب‌افکن «بی۲ شبح» برای حمله به صنعا از هراس آمریکا حکایت دارد | وبگاه=ایرنا | پیوند=https://www.irna.ir/news/85630706/منبع-نظامی-یمن-استفاده-از-بمب-افکن-بی۲-شبح-برای-حمله-به-صنعا | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-04-06}}‏</ref>)، نام یک [[بمب‌افکن]] [[هواپیمای رادارگریز|رادارگریز]] چندمنظوره ساخت شرکت [[نورثروپ گرومن]] با کمک شرکت [[بوئینگ]] است که توانایی پرتاب [[جنگ‌افزار هسته‌ای]] و [[جنگ‌افزار متعارف|متعارف]] را دارد. این هواپیما قابلیت حمل ۸۰ بمب هوشمند ۲۳۰ کیلوگرمی [[مهمات تهاجم مستقیم مشترک]] با سیستم [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|جی‌پی‌اس]] یا ۱۶ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] ۱۱۰۰ کیلوگرمی کلاس بی۸۳ را دارد. بی-۲، با سوخت‌گیری اولیه بیش از ۱۱ هزار کیلومتر را طی می‌کند و اگر [[سوخت‌گیری هوایی]] کند، می‌تواند به هر نقطه‌ای از زمین برود. این بمب افکن در ارتفاع ۵۰,۰۰۰ [[پا (یکا)|پایی]] یا ۱۵٫۲۴ کیلومتری از سطح زمین به دور از چشم رادارهای دشمن می‌تواند بمب‌های زیادی را رها کند. هزینه‌های بسیاری بالای این هواپیما موجب شد که پروژه بی-۲ در [[کنگره ایالات متحده آمریکا|کنگره آمریکا]]، [[ستاد مشترک نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ستاد مشترک]] و [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا|وزارت دفاع]] بسیار بحث‌انگیز باشد. در ابتدا سفارش تولید ۱۳۲ فروند از این بمب‌افکن به نورثروپ داده شده‌بود اما با پایان [[جنگ سرد]] و [[فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی|فروپاشی شوروی]] نیاز به این هواپیما را که برای نفوذ به فضای هوایی شوروی و بمباران مراکز حساس آن طراحی شده بود، به‌شدت کاهش داد و در نهایت تنها ۲۱ فروند از این بمب‌افکن تولید شد. با این حال، [[دونالد ترامپ]] تمایلاتی نسبت به اقدام نظامی علیه [[ایران]] نشان داد. پس از هشدارهای او، زمانی که از [[وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا|وزیر دفاع ایالات متحده]] درباره خطر بالقوه بی-۲ برای ایران سؤال شد، وی در پاسخ گفت: «اجازه می‌دهیم خودشان تصمیم بگیرند».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Are B-2 bombers a message to Iran? 'We'll let them decide,' Pentagon chief says|نشانی=https://www.jpost.com/american-politics/article-849592?utm_source=jpost|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-04-10|بازبینی=2025-04-10|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Phil Stewart|کد زبان=en|تاریخ=10/04/25|وبگاه=Reuters|نشانی=https://www.reuters.com/world/are-b-2-bombers-message-iran-well-let-them-decide-pentagon-chief-says-2025-04-10/|عنوان=Are B-2 bombers a message to Iran? 'We'll let them decide,' Pentagon chief says|تاریخ بازبینی=10/04/25}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Reuters|کد زبان=en|تاریخ=09/04/25|وبگاه=reuters|نشانی=https://www.reuters.com/world/us-issues-new-sanctions-iran-trump-seeks-talks-2025-04-09/|عنوان=US issues new sanctions on Iran as Trump seeks talks}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=US deploys six B-2 bombers to Indian Ocean base ahead of Iran talks|نشانی=https://nypost.com/2025/04/08/world-news/us-deploys-six-b-2-bombers-to-indian-ocean-base-ahead-of-iran-talks/|تاریخ=2025-04-08|بازبینی=2025-04-10|کد زبان=en-US|نام=Caitlin|نام خانوادگی=Doornbos}}</ref> این اقدام بخشی از تلاش‌های دولت دونالد ترامپ برای افزایش فشار بر ایران و بازگرداندن آن به میز [[مذاكرات هسته اي ايران|مذاکرات هسته‌ای]] بود. ترامپ تصریح کرده بود که نمی‌خواهد ایران به [[سلاح هسته‌ای]] دست یابد و در همین راستا، ضمن تشدید تحریم‌ها، گزینهٔ اقدام نظامی را نیز محتمل دانست. بمب‌افکن‌های بی-۲ قابلیت حمل سلاح‌های راهبردی از جمله بمب سنگرشکن [[نفوذگر مهمات انبوه]] را دارند و استقرار آن‌ها در منطقه به‌عنوان نمایش قدرت و هشدار به ایران تلقی شد. [[سانحه هواپیمای B-۲ در سال ۲۰۰۸ پایگاه اندرسن|حادثه پایگاه اندرسن]] در سال ۲۰۰۸ منجر به نابودی یکی از آن‌ها شد و در حال حاضر، ۲۰ فروند دیگر در خدمت [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا|نیروی هوایی آمریکا]] قرار دارند. [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش آمریکا]] نخستین بار از این بمب‌افکن در سال ۱۹۹۹ در [[جنگ کوزوو]] استفاده کرد و سپس در [[جنگ در افغانستان|جنگ افغانستان]]، [[جنگ عراق]] و [[مداخله نظامی در لیبی (۲۰۱۱)|جنگ ۲۰۱۱ لیبی]] نیز از آن‌ها بهره برد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-12813168 "Libya military operation: Who should command?"] BBC News, 21 March 2011</ref> == ویژگی‌ها == نسل دوم این بمب‌افکن، دارای ویژگی [[رادارگریزی]] بهتری است که می‌تواند در برابر تهدیدهای سیستم‌های ضدهوایی ایمن باشد. بدنهٔ این بمب‌افکن از مواد خاصی ساخته شده که امواج رادار را جذب می‌کند. دودهای حاصل از احتراق موتور بی-۲ قبل از اینکه خارج شوند، کاملاً سرد می‌شوند تا رادارهای حرارتی نتوانند مسیر آن را پیدا کنند. همان‌طور که در تصاویر بی-۲ پیداست، در این بمب‌افکن [[سکان]] عمودی وجود ندارد. به این نوع طراحی، [[بال‌دیس]] می‌گویند که در آن همه تجهیزات و محموله درون بال هواپیما قرار دارد. بی-۲ برای چرخش و غلت زدن، مرکز ثقل خود را تغییر می‌دهد. تمام این ویژگی‌ها سبب شده‌اند که بی-۲ مانند یک شبح با آزادی عمل بالا، آسمان را طی کند. [[پرونده:B-2 Spirit bombing, 1994.jpg|بندانگشتی|چپ]] این بمب افکن در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و تعداد ۲۱ فروند از آن تاکنون ساخته شده‌است. نام مستعاری که برای هر فروند از این ۲۱ فروند انتخاب شده، به صورت ترکیب کلمه ''شبح (spirit)'' به علاوهٔ نام یکی از ایالت‌های آمریکا است (مانند ''شبح نیویورک، شبح اوهایو، شبح پنسیلوانیا و…'').{{سخ}}از میان این ۲۱ فروند، یک فروند به‌نام «شبح کانزاس» در ۲۳ فوریه ۲۰۰۸، مدت کمی پس از برخاستن از باند فرودگاه پایگاه هوایی اندرسن، بر اثر نقص فنی با باند پرواز برخورد کرد و کاملاً نابود شد. دو خلبان این بمب‌افکن، بعد از برخورد بال چپ به زمینِ کنار باند، اقدام به خروج اضطراری (ایجکت) از بمب افکن کردند و از این سانحه جان سالم به در بردند. این حادثه از پرهزینه‌ترین حادثه‌های هوانوردی دنیا به‌شمار می‌آید. هزینه‌های نگهداری این هواپیما هم بسیار زیاد است. هزینه نگهداری هر فروند بی-۲ در هر ماه ۳٫۴ میلیون دلار است و پس از هر ساعت پرواز باید ۶۰ ساعت فعالیت تعمیراتی و نگهداری بر روی آن انجام شود. با توجه به اینکه عملیات‌های بی-۲ معمولاً بیش از ۳۰ ساعت طول می‌کشند، پس از هر مأموریت باید ده‌ها روز فعالیت تعمیراتی بر روی آن‌ها انجام شود.<ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htairfo/articles/20100614.aspx The Gold Plated Hanger Queen Survives] StrategyWorld.com, 14 June 2010</ref> نمونه توسعه یافته این بمب‌افکن با نام [[نورثروپ گرومن بی-۲۱]] ریدر {{به انگلیسی|Northrop Grumman B-21 Raider}} (به معنای ''مهاجم'')، در حال تکمیل، توسعه و گذراندن آزمایش‌ها است. انتظار می‌رود این بمب افکن تا سال ۲۰۲۵ وارد خدمت شود. بی-۲ اسپیریت به دلیل ساختار ترکیبی، مجبور است برای جلوگیری از «[[تخلیه الکترواستاتیکی]] و [[برخورد صاعقه]]» تا فاصلهٔ {{convert|40|mi|km|abbr=out|sigfig=|sp=us}} از [[توفان تندری|توفان‌های تندری]] فاصله بگیرد<ref>{{cite magazine |magazine=[[The Atlantic]] |title=An Extraordinarily Expensive Way to Fight ISIS |archive-url=https://web.archive.org/web/20180627111647/https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/07/william-langewiesche-b-2-stealth-bomber/561719/ |archive-date=27 June 2018 |url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2018/07/william-langewiesche-b-2-stealth-bomber/561719/ |first=William |last=Langewiesche |date=July 2018}}</ref> == مشخصات == [[پرونده:NORTHROP B-2.png|بزرگ|وسط]] {{Aircraft specs |ref= USAF Fact Sheet,<ref name=B-2_AF_fact_sheet /> Pace,<ref name=Pace_appA>{{harvnb|Pace|1999|loc=Appendix A}}</ref> Spick<ref name=Spick_p340-1 /> |prime units?= imp <!-- General characteristics --> |genhide= |crew= ۲: خلبان (سمت چپ) و فرمانده عملیات (سمت راست) |capacity= |length متر= 21.0 |length ft= 69 |length in= |length note= |span m= 52.4 |span ft= 172 |span in= |span note= |height m= 5.18 |height ft= 17 |height in= |height note= |wing area sqm= 478 |wing area sqft= 5,140 |wing area note= |airfoil= |empty weight kg= 71,700 |empty weight lb= 158,000 |empty weight note= |gross weight kg= 152,200 |gross weight lb= 336,500 |gross weight note= |max takeoff weight kg= 170,600 |max takeoff weight lb= 376,000 |max takeoff weight note= |fuel capacity= ۱۶۷٬۰۰۰ پوند (۷۵٬۷۵۰ کیلوگرم) |more general= <!-- Powerplant --> |eng1 number= ۴ |eng1 name= [[جنرال الکتریک اف۱۱۸]]-جی‌ای-۱۰۰ |eng1 type= [[توربوفن]] بدون پس‌سوز |eng1 kn= ۷۷ |eng1 lbf= ۱۷٬۳۰۰ |eng1 note= |power original= |thrust original= <!-- Performance --> |perfhide= |max speed kmh= ۱٬۰۱۰ |max speed mph= ۶۳۰ |max speed kts= ۵۵۰ |max speed note= در {{cvt|40,000|ft|m}} ارتفاع از سطح دریا |cruise speed kmh= 900 |cruise speed mph= 560 |cruise speed kts= 487 |cruise speed note= در {{cvt|40,000|ft|m}} ارتقاء از سطح دریا |stall speed kmh= |stall speed mph= |stall speed kts= |stall speed note= |never exceed speed kmh= |never exceed speed mph= |never exceed speed kts= |never exceed speed note= |minimum control speed kmh= |minimum control speed mph= |minimum control speed kts= |minimum control speed note= |range km= |range miles= |range nmi= ۶٬۰۰۰ |range note= |combat range km= |combat range miles= |combat range nmi= |combat range note= |ferry range km= |ferry range miles= |ferry range nmi= |ferry range note= |endurance=<!-- if range unknown --> |ceiling m= ۱۵٬۲۰۰ |ceiling ft= ۵۰٬۰۰۰ |ceiling note= |climb rate ms= |climb rate ftmin= |climb rate note= |time to altitude= |sink rate note= |lift to drag= |wing loading kg/m2= ۳۲۹ |wing loading lb/sqft= ۶۷٫۳ |wing loading note= |disk loading kg/m2= |disk loading lb/sqft= |disk loading note= |fuel consumption kg/km= |fuel consumption lb/mi= |power/mass= |thrust/weight= ۰٫۲۰۵ |more performance= <!-- Armament --> |armament=* 2 internal bays for ordnance and payload with an official limit of {{convert|40000|lb|kg|abbr=on}}; maximum estimated limit is {{convert|50000|lb|kg|abbr=on}}<ref name=Spick_p340-1 /> ** 80× {{cvt|500|lb|kg}} class bombs ([[Mark 82 bomb|Mk-82]], [[Joint Direct Attack Munition|GBU-38]]) mounted on Bomb Rack Assembly (BRA) ** 36× {{cvt|750|lb|kg}} CBU class bombs on BRA ** 16× {{cvt|2,000|lb|kg}} class bombs ([[Mark 84 bomb|Mk-84]], [[Joint Direct Attack Munition|GBU-31]]) mounted on Rotary Launcher Assembly (RLA) ** 16× [[B61 nuclear bomb|B61]] or [[B83 nuclear bomb|B83]] nuclear bombs on RLA (strategic mission) ** Standoff weapon: [[AGM-154]] Joint Standoff Weapon (JSOW) and [[AGM-158]] Joint Air-to-Surface Standoff Missile (JASSM)<ref>{{cite web|url=http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2100&tid=300&ct=2|title=The US Navy – Fact File: AGM-154 Joint Standoff Weapon (JSOW)|author=Dan Petty|access-date=7 April 2016|archive-date=2 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180402225505/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2100&tid=300&ct=2|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.lockheedmartin.com/us/products/jassm.html|title=JASSM|access-date=7 April 2016|archive-date=4 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120604195507/http://www.lockheedmartin.com/us/products/jassm.html|url-status=live}}</ref> ** 2× [[GBU-57]] Massive Ordnance Penetrator<ref name="MOP_capability">{{cite web |url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/28076/new-video-of-b-2-bomber-dropping-mother-of-all-bunker-busters-sends-ominous-message |title=New Video Of B-2 Bomber Dropping Mother Of All Bunker Busters Sends Ominous Message |publisher=The War Zone |date=17 May 2019 |access-date=11 June 2020 |archive-date=29 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200529213910/https://www.thedrive.com/the-war-zone/28076/new-video-of-b-2-bomber-dropping-mother-of-all-bunker-busters-sends-ominous-message |url-status=live }}</ref> }} == مقایسه با سایر بمب‌افکن‌های آمریکایی == این هواپیما در مقایسه با سایر بمب‌افکن‌های آمریکایی مانند [[بی-۵۲]] و [[بی-۱]]، انعطاف‌پذیری بسیاری دارد و کاربردی‌ترین نوع در میان بمب‌افکن‌های سرنشین دار است. [[پرونده:B-2 Spirit Dyess AFB Air Show 2018.tif|بی-۲ اسپیریت در یک نمایشگاه هوایی در سال ۲۰۱۸|وسط|انگشتی]] طبق ادعای سازندگان، مهم‌ترین ویژگی این بمب افکن، [[رادارگریز]]ی آن است که توانایی بی‌نظیری در انهدام مهم‌ترین و ارزش‌مندترین پایگاه‌های دشمن حتی در قلب پدافندهای هوایی بسیار سنگین به این بمب‌افکن می‌دهد. به این ترتیب، این هواپیما می‌تواند بدون ترس از شناسایی توسط [[رادار]] دشمن، در ارتفاعات بالا به عملیات و تجسس پرداخته و آزادی عمل فوق‌العاده‌ای نیز داشته باشد. هرچند به گفتهٔ کارشناسان این توانایی‌های ادعایی هنوز در میدان جنگ واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند. این ویژگی‌ باعث شده‌ که بی-۲ به عنوان تنها بمب افکن رادارگریز [[سده ۲۱ (میلادی)|قرن بیست و یکم]] شناخته شود.علاوه بر رادارگریزی، ویژگی‌های [[آیرودینامیک]]ی و توانایی حمل مقدار زیادی تسلیحات، این بمب‌افکن را از سایر بمب افکن‌های موجود متمایز می‌کند. == هزینه‌ها و قیمت == پروژه ساخت بمب‌افکن بی-۲ در دوران ریاست [[جیمی کارتر]] آغاز شد. این بمب‌افکن همچنان گران‌قیمت‌ترین و پیشرفته‌ترین بمب‌افکنی است که تا به حال ساخته شده و هزینه تولید هر فروند آن بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، حدود ۷۳۷ میلیون دلار بود. هزینه فروش با توجه به قیمت قطعات یدکی، تجهیزات، و پشتیبانی نرم‌افزاری در سال ۱۹۹۷ به ۹۲۹ میلیون دلار می‌رسید. در صورتی که هزینهٔ کل پروژه ساخت این بمب‌افکن شامل تحقیقات، توسعه، مهندسی و آزمایش‌ها هم منظور شود، هر فروند از این هواپیما با هزینه‌ای معادل ۲٫۱ میلیارد دلار (قیمت هنگام ساختن) ساخته شده و هزینه کل پروژه بر اساس قیمت‌های سال ۱۹۹۷، معادل ۴۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار است.<ref>[http://www.fas.org/man/gao/nsiad97181.htm B-2 Bomber: Cost and Operational Issues (Letter Report, 08/14/97, GAO/NSIAD-97-181).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140721195252/http://fas.org/man/gao/nsiad97181.htm |date=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۴ }} United States General Accounting Office (GAO).</ref> بمب‌افکن بی-۲ اسپیریت با قیمت تقریبی ۲ میلیارد [[دلار آمریکا]] (با احتساب هزینه‌های پروژه تولید) هم‌اکنون به عنوان گران‌قیمت‌ترین هواپیمای جهان شناخته می‌شود. این قیمت برابر با قیمت یک کشتی جنگی بزرگ آمریکایی است. == مأموریت‌ها == یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های بی-۲، بمباران مراکز نظامی [[صربستان]] در طول جنگ کوزوو در سال ۱۹۹۹ بود. فقط در ۸ پرواز اولیه، بی-۲ ۳۳ درصد اهداف را نابود کرد. در این پروازها، بی-۲ از پایگاه خود در [[ایالت میزوری]] برمی‌خاست، منطقهٔ مورد نظر را در صربستان بمباران می‌کرد و سپس به آشیانهٔ خود بازمی‌گشت، بدون اینکه جایی توقف داشته‌باشد! مأموریت بعدی بی-۲ در [[افغانستان]] بود که ۳ بمب افکن بی-۲ طی ۳ روز اردوگاه‌ها و مناطق مورد اشغال [[طالبان]] را بمباران کردند. آخرین عملیات بی-۲ اسپیریت در [[عراق]] بود، که طی [[سورتی]]‌های ۳۰ ساعته و حتی ۵۰ ساعته، این بمب‌افکن‌ها بیش از ۱٫۵ میلیون پوند [[مهمات]] را در مناطق جنگی رها می‌کردند در آوریل ۲۰۲۵، در پی تشدید حملات ایالات متحده علیه [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] در یمن و افزایش هشدارهای دونالد ترامپ علیه ایران و [[روابط ایران و حوثی ها|حمایت آن از حوثی‌ها]]، که در آن ایران را به انجام حمله نظامی تهدید کرده‌است، تهدیدی که همچنین در واکنش به پیشرفت‌های اخیر در برنامه هسته‌ای ایران مطرح شده, ایالات متحده نیروی قابل توجهی از بمب‌افکن‌های نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت را به جزیره [[جزیره دیه‌گو گارسیا|دیه‌گو گارسیا]] منتقل کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز سایه‌ها به دیگو گارسیا؛ استقرار بمب‌افکنهای رادارگریز B-۲ در اقیانوس هند|نشانی=https://news.mojahedin.org/i/پرواز-سایه-ها-دیگو-گارسیا-استقرار-بمب-افکنهای-رادارگریز-b-۲-اقیانوس-هند|وبگاه=mojahedin.org|بازبینی=2025-04-01|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نشانه‌هایی از انتقال بمب‌افکن‌های B-۲ Spirit آمریکا در جزیره «دیگو گارسیا»|نشانی=https://www.sedayebourse.ir/news/520809/نشانه-هایی-از-انتقال-بمب-افکن-های-B-۲-Spirit-آمریکا-در-جزیره|وبگاه=صدای بورس|تاریخ=2025-03-26|بازبینی=2025-04-01|کد زبان=fa}}</ref> پس از [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|حملات اسرائیل به ایران در ژوئن ۱۴۰۴]] و تسلط آن بر فضای هوایی ایران، بسیاری از متخصصان احتمال می‌دهند که ایالات متحده با استفاده از بمب‌افکن بی-۲ اسپیریت به [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] حمله کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=How Israel Took Control of Iran’s Skies|نشانی=https://time.com/7294919/israel-air-supremacy-tehran-iran/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Nik|نام خانوادگی=Popli}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran’s Best-Protected Nuclear Site Is Deep Underground|نشانی=https://www.nytimes.com/2025/06/16/us/politics/iran-nuclear-site-israel.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-16|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Helene|نام خانوادگی=Cooper|نام۲=Eric|نام خانوادگی۲=Schmitt|نام۳=Samuel|نام خانوادگی۳=Granados}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Williams|first=Heather|date=2025-06-17|title=Three Things Will Determine Iran’s Nuclear Future—Fordow Is Just One of Them|url=https://www.csis.org/analysis/three-things-will-determine-irans-nuclear-future-fordow-just-one-them|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Can Israel End Iran's Nuclear Program?|نشانی=https://www.tabletmag.com/sections/news/articles/israel-end-iran-nuclear-program-david-albright|وبگاه=Tablet Magazine|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == نگارخانه == <gallery> پرونده:B-2 Spirit 050413-F-1740G-001a.jpg|خدمه تعمیر و نگهداری در حال سرویس‌دهی به بی-۲ در پایگاه هوایی اندرسن، [[گوام]]. پرونده:B2 bomber initial rollout ceremony 1988.jpg|اولین نمایش عمومی بی-۲ در سال ۱۹۸۸. ستارهٔ جلوی بی-۲، بمب‌افکن را با ۵ نقاشی از این هواپیما نشان می‌دهند پرونده:B-2 first flight 071201-F-9999J-034.jpg|بی-۲ در سال ۱۹۸۹ پرونده:B2 silhouette.JPG|بی-۲ از نمای پایین پرونده:US Air Force 080212-F-2034C-916 Showing Spirit.jpg|بی-۲ پرونده:B-2 bomb bay 050411-F-1740G-005.jpg|بمب ۹۱۰ کیلوگرمی چند منظوره (BDU-56) در حال نصب بر روی لانچر بی-۲ پرونده:82-1068-B-2-Spirit-0349.jpg|شبح نیویورک پرونده:B-2 Spirit 060810-F-6701P-004.jpg|بی-۲ بر فراز [[رود می‌سی‌سی‌پی]] پرونده:B-2 Spirit takes off in Guam.jpg|برخاستن بی-۲ از باند فرودگاه </gallery> == جستارهای وابسته == * [[هورتن هو ۲۲۹]] * [[نورثروپ وای‌بی-۳۵]] * [[نورثروپ وای‌بی-۴۹]] * [[نورثروپ گرامن بی-۲۱ ریدر]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * Wikipedia contributors, "B-۲ Spirit," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=B-2_Spirit&oldid=183474372 (accessed January 13, 2008). == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار|B-2_Spirit}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{هواگردهای نورثروپ}} {{نورثروپ گرامن}} [[رده:بمب‌افکن‌های آمریکایی دهه ۱۹۸۰ (میلادی)]] [[رده:بمب‌افکن‌های جنگ سرد]] [[رده:بمب‌افکن‌های راهبردی]] [[رده:پروژه‌های سیاه]] [[رده:جت چهارقلو]] [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:نورثروپ گرومن]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بدون دم]] [[رده:هواگردهای رادارگریز]] [[رده:هواگردهای نورثروپ گرومن]] [[رده:هواگردهای نورثروپ]] nno6vpv16i1ky9vueghz5plcwwju3at 0 158676 42127750 42125913 2025-06-18T22:56:35Z 2003:C9:F1F:93D:6DEF:33F8:C900:5BAD تصیح 42127750 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | نام = مهران رجبی اصل | تصویر = 3- (Actor)-مهران رجبی- بازیگر.jpg | توضیح تصویر = | تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۴۰|۱۰|۱۲|گاه‌شمار=خورشیدی}} | محل تولد = [[کرج]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | دانشگاه = [[دانشگاه تهران]]{{سخ}}[[دانشگاه تربیت مدرس]] | پیشه = بازیگر | سال‌های فعالیت = ۱۳۷۵–اکنون | همسر = افسانه کیا<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.barkhat.news/plus/166815726812/the-first-pictures-of-mehran-rajabi-s-2-stylish-daughters-similarity-to-mr-safar-actor |عنوان = نخستین تصاویر از 2 دختر شیک مهران رجبی! - شباهت به آقای بازیگر صفر! |ناشر = برخط نیوز |تاریخ = ۲۰ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۷ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-date = ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-url = https://web.archive.org/web/20221216203631/https://www.barkhat.news/plus/166815726812/the-first-pictures-of-mehran-rajabi-s-2-stylish-daughters-similarity-to-mr-safar-actor |dead-url = yes}}</ref> | فرزندان = ۳ }} '''مهران رجبی اصل''' (زادهٔ ۱۲ دی ۱۳۴۰_درگذشت؟ ) [[بازیگر]] و [[مجری]] اهل ایران است. او برای بازی در ''[[کودک و سرباز]]'' (۱۳۷۸) نامزد دریافت [[سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر]] شد.<ref name="a">{{یادکرد وب| نام خانوادگی = صمدی|نام= محمدعلی|نشانی =http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13900622001207| عنوان = رزمنده‌ای که بازیگر شد| ناشر =فارس|تاریخ=۸ آبان ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۱۶ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مهران رجبی مجری مسابقه تلویزیونی شد|نشانی=https://aftabnews.ir/fa/news/414126/%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3|وبگاه=آفتاب نیوز|تاریخ=۲۴ آذر ۱۳۹۵|بازبینی=۳۰ شهریور ۱۴۰۳|کد زبان=fa}}</ref> '''مهران رجبی''' در طول دوران هنری‌اش با بسیاری از کارگردانان مهم ایرانی همچون [[کیومرث پوراحمد]]، [[کمال تبریزی]]، [[کیانوش عیاری]]، [[سیدرضا میرکریمی]]، [[همایون اسعدیان]]، [[بهروز افخمی]]، [[فریدون جیرانی]]، [[احمدرضا معتمدی]]، [[بهمن فرمان‌آرا]]، [[نرگس آبیار]]، [[جعفر پناهی]]، [[محمدرضا هنرمند]]، [[محمدحسین لطیفی]] و [[یدالله صمدی]] نیز همکاری کرده است. '''مهران رجبی''' تا به حال با تعداد زیادی از کارگردانان طنزپرداز ایرانی سابقه همکاری داشته است که شاخص‌ترین آنان نیز [[سعید آقاخانی]]، [[برزو نیک‌نژاد]]، [[سروش صحت]]، [[سیدجواد رضویان]]، [[مجید صالحی]]، [[مهدی مظلومی]] و [[شهاب عباسی]] هستند. == زندگی و حرفه == مهران رجبی با نام کامل مهران رجبی اصل در ۱۲ دی ۱۳۴۰ در [[کرج]] به دنیا آمد. او اصالتا اهل [[واریان]] است. پدرش به باغبانی و کشاورزی مشغول بود و در سال ۱۳۶۵ بر اثر افتادن از درخت درگذشت. رجبی فرزند آخر خانواده است و دو برادر بزرگتر از خودش دارد. خواهرش در دو سالگی درگذشت. وی به مدت ۲۰ سال [[معلم]] بود و به‌خاطر بازیگری خود را بازخرید کرد، او در سال ۱۳۶۹ با افسانه کیا کارمند [[آموزش و پرورش]] ازدواج کرد و اکنون دارای دو دختر و یک پسر هستند. رجبی در دوره راهنمایی در مدرسه دکتر مرادیان در کرج شرکت کرد. او علاوه بر تحصیل، عضو تیم ملی نوجوانان زیر ۱۸ سال اسکی روی آب بود. او در زمان [[انقلاب ۱۳۵۷]] در مبارزات ضد [[ایران پهلوی|حکومت پهلوی]] و در [[جنگ ایران و عراق]] نیز به عنوان [[غواص]] داوطلبانه حضور یافت. وی فارغ‌التحصیل دوره کارشناسی رشته [[گرافیک]] از [[دانشگاه تهران]] و [[کارشناسی ارشد]] گرافیک در [[دانشگاه تربیت مدرس]] است. رجبی به وسیله [[سیدرضا میرکریمی]] که همکلاس او در دانشگاه بود به تلویزیون و سینما راه یافت.<ref name="a"/><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۲۲ تیر ۱۴۰۱|وبگاه=صدا و سیما|نشانی=https://www.pririb.ir/portal/newsview/71217/%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DB%B3%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%85|عنوان=مهران رجبی: «بازیگری حرفه‌ای را از ۳۵ سالگی شروع کردم»|تاریخ بازبینی=۲۴ آوریل ۲۰۲۴}}</ref> [[File:مهران_رجبی.jpg|thumb|مهران رجبی در سال ۱۳۹۸]] اولین حضور در جلوی دوربین را در سال ۱۳۷۶ در مجموعه تلویزیونی ''[[بچه‌های مدرسه همت]]'' تجربه کرد. در سال ۱۳۷۸ با بازی در فیلم سینمایی ''[[کودک و سرباز]]'' به کارگردانی [[سیدرضا میرکریمی]] نخستین کار سینمایی را در کارنامه‌اش ثبت کرد. نقش او در این فیلم، کاندیدای جایزه جشنواره فجر شد. با فیلم بعدی میرکریمی یعنی ''[[زیر نور ماه]]'' که رجبی در آن ایفاگر نقش یک روحانی رئیس حوزه بود مورد توجه منتقدان قرار گرفت و پیشنهاد بازی در ''[[خانه‌ای روی آب]]'' و ''[[از کنار هم می‌گذریم]]'' به وی شد. == فیلم‌شناسی == {{منبع|بخش}} === سینما === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان |- !۱۴۰۱ |[[ویلای ساحلی]] |[[کیانوش عیاری]] |- !۱۴۰۰ |[[بازیگوش‌ها]] |[[نادره ترکمانی]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۹ |[[طبقه یک و نیم]] |[[نوید اسماعیلی]] |- |[[کوسه (فیلم ۱۳۹۹)|کوسه]] |[[علی عطشانی]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۸ |[[هزار سال با تو (فیلم)|هزار سال با تو]] |[[حسین طبیب زاده]] |- |[[چند می‌گیری گریه کنی|چند می‌گیری گریه کنی ۲]] |[[علی توکل نیا]] |- |[[بانوی قلعه]] |[[مسعود ژاله گویان]] |- |[[بوی عطر مردانه]] |[[ندا غفاری]] |- !rowspan=9| ۱۳۹۷ |[[مأموریت غیرممکن (فیلم ۱۳۹۷)|مأموریت غیرممکن]] |[[یعقوب غفاری]] |- |[[پاییز (فیلم)|پاییز]] |[[مهدی بوستان پرور]] |- |[[تیغ و ترمه]] |[[کیومرث پوراحمد]] |- |[[سلام علیکم حاج آقا]] |[[حسین تبریزی]] |- |[[سربازخانه خانم‌ها]] |[[محسن کیانی]] |- |[[زنده باد خودم]] |[[سیدمحمدرضا ممتاز]] |- |[[تهران لندن]] |[[مرتضی ذوالفقاری نسب]] |- |[[مهریه (فیلم)|مهریه]] |[[امیرحسین ماکویی]] |- |[[جانان (فیلم)|جانان]] |[[کامران قدکچیان]] |- !۱۳۹۶ |[[ما خیلی باحالیم]] |[[بهمن گودرزی]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۵ |نازلی |[[محمود معظمی]] |- |[[انزوا (فیلم)|انزوا]] |[[مرتضی علی عباس میرزایی]] |- |[[ناردون]] |[[فریدون حسن‌پور]] |- |[[هفت معکوس]] |[[مهدی خسروی]] |- !rowspan=3| ۱۳۹۴ |[[رسوایی ۲]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |- |[[آپارتمان آقای هنرپیشه]] |[[سیدمحمدرضا رئیسی]] |- |[[ثبت با سند برابر است]] |[[بهمن گودرزی]] |- !rowspan=7| ۱۳۹۳ |[[شیپورچی]] |[[سیدوحید حسینی]] |- |[[پارادایس (فیلم)|پارادایس]] |[[علی عطشانی]] |- |[[شرم گفتن]] |[[حسین بابائیان]] |- |[[بلوف ۲۰۱۴]] |[[محسن درمنش]] |- |[[دریاکنار (فیلم)|دریاکنار]] |[[آرش معیریان]] |- |[[گاو زخمی]] |[[سعید دولتخانی]] |- |[[تابو (فیلم)|تابو]] |[[خسرو معصومی]] |- ! rowspan="8" |۱۳۹۲ |[[پاشنه بلند (فیلم)|پاشنه بلند]] |[[علی عطشانی]] |- |[[خانه نشین]] |[[کمال مقدم]] |- |[[مبارزان کوچک]] |[[سیدداوود اطیابی]] |- |[[این یک رویاست]] |محمود غفاری |- |[[عروس و ملوس]] |[[فرید کلهر]] |- |[[انارهای نارس]] |[[مجیدرضا مصطفوی]] |- |[[شهر در امن و امان است]] |[[کمال مقدم]] |- |[[کالسکه (فیلم)|کالسکه]] |[[آرش معیریان]] |- ! rowspan="5" |۱۳۹۱ |[[شاه دزد]] |[[سیدمحسن میرحسینی]] |- |[[جابه‌جا (فیلم)|جابه‌جا]] |[[علی توکل نیا]] |- |[[گهواره ای برای مادر]] |[[پناه بر خدا رضایی]] |- |[[آقای الف]] |[[علی عطشانی]] |- |[[اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند]] |[[نرگس آبیار]] |- !rowspan=7| ۱۳۹۰ |[[ساده دل]] |[[محسن منشی زاده]] |- |[[بچگیتو فراموش نکن]] |[[جلال فاطمی]] |- |[[دوازده صندلی (فیلم ۱۳۹۰)|دوازده صندلی]] |[[اسماعیل براری]] |- |[[یک داستان عاشقانه]] |[[مصطفی کوشکی]] |- |[[مردها دروغ نمی‌گویند]] |[[حسین تبریزی]] |- |[[هفت خط]] |[[سعید آقاخانی]] |- |[[ساعت شلوغی (فیلم ۱۳۹۰)|ساعت شلوغی]] |[[آرش معیریان]] |- ! rowspan="13" |۱۳۸۹ |[[خنده در باران]] |[[داریوش فرهنگ]] |- |[[در امتداد شهر]] |[[علی عطشانی]] |- |[[پرنده باز]] |[[عطاالله سلمانیان]] |- |[[دموکراسی تو روز روشن]] |[[علی عطشانی]] |- |[[آژانس ازدواج]] |[[محمد درمنش]] |- |[[شرط ازدواج]] |[[محسن منشی زاده]] |- |[[مسیر آسمان]] |[[علی عطشانی]] |- |[[ما همه گناهکاریم]] |[[حسن ناظر]] |- |[[دامادی به نام صفر]] |[[فرشاد ارج]] |- |[[ورود زنده‌ها ممنوع]] |[[جواد مزدآبادی]] |- |[[دختر شاه پریون (فیلم ۱۳۸۹)|دختر شاه پریون]] |[[کامران قدکچیان]] |- |[[دیگری (فیلم ۱۳۸۸)|دیگری]] |[[مهدی رحمانی]] |- |[[خانه پدری]] |[[کیانوش عیاری]] |- ! rowspan="12" | ۱۳۸۸ |[[ازدواج در وقت اضافه]] |[[سعید سهیلی]] |- |[[آخرین مجرد]] |[[محمدرضا فاضلی]] |- |[[گور به گور]] |[[بهرنگ توفیقی]] |- |[[دلقک‌ها (فیلم ۱۳۸۸)|دلقک‌ها]] |[[عباس مرادیان]] |- |[[شیر و عسل]] |[[آرش معیریان]] |- |[[حلقه‌های ازدواج]] |[[شاهین باباپور]] |- |[[بعد از ظهر سگی سگی]] |[[مصطفی کیایی]] |- |[[تابستان عزیز]] |[[امیر شهاب رضویان]] |- |[[فراری (فیلم ۱۳۸۸)|فراری]] |[[سعید عالم زاده]] |- |[[پرواز مرغابی‌ها]] |[[علی شاه حاتمی]] |- |[[طلاق به سبک ایرانی]] |[[فربد کلهر]] |- |[[طلا و مس]] |[[همایون اسعدیان]] |- ! rowspan="6" |۱۳۸۷ |[[چارچنگولی]] |[[سعید سهیلی]] |- |[[کلانتری غیرانتفاعی]] |[[یدالله صمدی]] |- |[[پوست موز (فیلم)|پوست موز]] |[[علی عطشانی]] |- |[[دلداده (فیلم ۱۳۸۷)|دلداده]] |[[قدرت‌الله صلح میرزایی]] |- |[[نفوذی (فیلم ۱۳۸۷)|نفوذی]] |[[احمد کاوری]] |- |[[اخراجی‌ها ۲]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۶ |[[همیشه پای یک زن در میان است]] |[[کمال تبریزی]] |- |[[دوشیزه باران]] |[[محمدعلی سلیمان تاش]] |- |[[سفر مرگ]] |[[حسن آقاکریمی]] |- ! rowspan="5" | ۱۳۸۵ |[[کلاهی برای باران]] |[[مسعود نوابی (کارگردان)|مسعود نوابی]] |- |[[قاعده بازی (فیلم ۱۳۸۵)|قاعده بازی]] |[[احمدرضا معتمدی]] |- |[[روز برمی‌آید (فیلم ۱۳۸۵)|روز برمی‌آید]] |[[بیژن میرباقری]] |- |[[سه زن]] |[[منیژه حکمت]] |- |[[مینای شهر خاموش]] |[[امیرشهاب رضویان]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۴ |[[به آهستگی]] |[[مازیار میری]] |- |[[جایی در دوردست]] |[[خسرو معصومی]] |- |[[پیشنهاد ۵۰ میلیونی]] |[[مهدی صباغ‌زاده]] |- !rowspan=2| ۱۳۸۳ |[[شاخه گلی برای عروس]] |[[قدرت‌الله صلح میرزایی]] |- |[[بیدار شو آرزو]] |[[کیانوش عیاری]] |- !۱۳۸۲ |[[مارمولک]] |[[کمال تبریزی]] |- ! rowspan="6" |۱۳۸۱ |[[صورتی (فیلم ۱۳۸۱)|صورتی]] |[[فریدون جیرانی]] |- |[[رسم عاشق کشی]] |[[خسرو معصومی]] |- |[[تهران ساعت ۷ صبح]] |[[امیرشهاب رضویان]] |- |[[دو فرشته]] |[[محمد حقیقت]] |- |[[طلای سرخ]] |[[جعفر پناهی]] |- |[[روز کارنامه]] |[[مسعود کرامتی]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۰ |[[خانه‌ای روی آب]] |[[بهمن فرمان آرا]] |- |[[عزیزم من کوک نیستم]] |[[محمدرضا هنرمند]] |- |[[ایستگاه متروک]] |[[علیرضا رئیسیان]] |- !rowspan=2| ۱۳۷۹ |[[از کنار هم می‌گذریم]] |[[ایرج کریمی]] |- |[[زیر نور ماه]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |- !۱۳۷۸ |[[کودک و سرباز]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |} === تلویزیون === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !شبکه پخش‌کننده |- !۱۳۷۵ |[[بچه‌های مدرسه همت]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |[[شبکه ۲]] |- !۱۳۸۰ |[[دوران سرکشی]] |[[کمال تبریزی]] |[[شبکه تهران]] |- ! rowspan="3" |۱۳۸۲ |[[روزهای به‌یادماندنی]] |[[همایون شهنواز]]{{سخ}}[[تورج منصوری]] |[[شبکه ۱]] |- |[[این راهش نیست]] |رضا میهن‌دوست |[[شبکه ۳]] |- |[[مزرعه آفتابگردان]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=2| ۱۳۸۳ |[[۱۰۱ راه برای ذله کردن پدر و مادرها]] |[[حجت قاسم‌زاده اصل]] |[[شبکه تهران]] |- |[[مزرعه کوچک]] |[[سیروس مقدم]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۵ |[[زیرزمین (مجموعه تلویزیونی)|زیرزمین]] |[[علیرضا افخمی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[صاحبدلان]] |[[محمدحسین لطیفی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[قرارگاه مسکونی]] |[[سیدجواد رضویان]] |[[شبکه تهران]] |- |[[راه بی‌پایان]] |[[همایون اسعدیان]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=5| ۱۳۸۶ |[[یک وجب خاک]] |[[علی عبدالعلی‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[روزگار قریب]] |[[کیانوش عیاری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[دریا در غربت]] |[[سید رحیم حسینی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[یک مشت پر عقاب]] |[[اصغر هاشمی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[سه در چهار]] |[[مجید صالحی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۷ |[[مثل هیچ‌کس]] |[[عبدالحسن برزیده]] |[[شبکه ۲]] |- |[[عملیات ۱۲۵]] |[[بهروز افخمی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[غیرمحرمانه (مجموعه تلویزیونی)|غیرمحرمانه]] |[[مسعود رسام]] |[[شبکه تهران]] |- |[[دیدار (مجموعه تلویزیونی)|دیدار]] |[[سیدجواد هاشمی]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۸ |[[عبور از پاییز]] |[[مسعود شاه محمدی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[محله تهرونی‌ها]] |[[سهیل موفق]] |[[شبکه تهران]] |- |[[لطفاً دور نزنیم]] |[[مهدی مظلومی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[چاردیواری]] |[[سیروس مقدم]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=5| ۱۳۸۹ |[[آسمان همیشه ابری نیست]] |[[سعید عالم‌زاده]] |[[شبکه ۱]] |- |[[خوش‌نشین‌ها]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[خنده بازار]] (فصل اول) |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[قهوه‌خانه بهشت]] |[[محمد تقی انصاری]] |[[شبکه قرآن]] |- |[[از یاد رفته (مجموعه تلویزیونی)|از یاد رفته]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- ! rowspan="5" |۱۳۹۰ |[[سایه روشن]] |[[آرش معیریان]] |[[شبکه ۱]] |- |[[ساختمان پزشکان]] |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- |[[سی امین روز]] |[[جواد افشار]] |[[شبکه ۲]] |- |[[آقای مدیر]] |[[مجید عباسی (کارگردان)|مجید عباسی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[فراموشی (مجموعه تلویزیونی)|فراموشی]] |[[سعید سلطانی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۱ |[[شوق پرواز]] |[[یدالله صمدی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[دزد و پلیس]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[خانه‌ای روی تپه]] |[[داریوش یاری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[هفت سین (مجموعه تلویزیونی)|هفت سین]] |[[یدالله صمدی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۲ |[[بال‌های خیس]] |[[عباس رنجبر]] |[[شبکه ۱]] |- |[[روزهای بد، به‌در]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=6| ۱۳۹۳ |[[گذر از رنج‌ها]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- |[[معراجی‌ها (مجموعه تلویزیونی)|معراجی‌ها]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[لبخند ماهی‌ها]] |[[سعید بصیری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[بین خودمون بمونه]] |[[علی عطشانی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[دردسرهای عظیم]] |[[برزو نیک‌نژاد]] |[[شبکه ۳]] |- |[[پرده‌نشین]] |[[بهروز شعیبی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۴ |[[دردسرهای عظیم ۲]] |[[برزو نیک‌نژاد]] |[[شبکه ۳]] |- |[[غیرعلنی]] |[[مهرداد خوشبخت]] |[[شبکه ۲]] |- ! rowspan="2" |۱۳۹۵ |[[سرزمین مادری (مجموعه تلویزیونی)|سرزمین مادری]] |[[کمال تبریزی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[لیسانسه‌ها]] (فصل اول) |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- ! rowspan="3" |۱۳۹۶ |[[لیسانسه‌ها]] (فصل دوم) |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- |[[افسانه هزارپایان]] |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[بیم و امید]] |[[داوود بیدل]] |[[شبکه ۱]] |- ! rowspan="2" |۱۳۹۷ |[[کوبار]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۲]] |- |[[۸۷ متر]] |[[کیانوش عیاری]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=5| ۱۳۹۸ |[[زوج یا فرد]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[گیله وا (مجموعه تلویزیونی)|گیله وا]] |[[اردلان عاشوری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[سرگذشت]] |[[سید جمال سیدحاتمی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[جلال (مجموعه تلویزیونی)|جلال]] |[[حسن نجفی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[زندگی شگفت‌انگیز است]] |[[مجتبی چراغعلی]] |[[شبکه ۲]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۹ |[[پدر پسری]] |[[محمدرضا حاجی غلامی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[آخر خط]] |[[علیرضا مسعودی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[بیگانه ای با من است (مجموعه تلویزیونی)|بیگانه ای با من است]] (فصل اول) |[[احمد امینی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[جلال ۲]] |[[حسن نجفی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=8| ۱۴۰۰ |[[روزهای آبی]] |[[محمدرضا حاجی غلامی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[بوتیمار (مجموعه تلویزیونی)|بوتیمار]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[صبح آخرین روز]] |[[حسین تبریزی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[دست‌انداز (مجموعه تلویزیونی)|دست‌انداز]] |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه نسیم]] |- |[[وضعیت زرد|وضعیت زرد ۱]] |[[مجید رستگار]] |[[شبکه ۳]] |- |[[در کنار پروانه‌ها]] |[[داریوش یاری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[هم‌سایه (مجموعه تلویزیونی)|هم‌سایه]] |[[محمد حسین غضنفری (کارگردان)|محمدحسین غضنفری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[رعد و برق (مجموعه تلویزیونی)|رعد و برق]] |[[بهروز افخمی]] |[[شبکه ۱]] |- !۱۴۰۱–۱۴۰۰ |[[پلاک ۱۳]] |[[آرش معیریان]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=3| ۱۴۰۱ |[[خوشنام (مجموعه تلویزیونی)|خوشنام]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۱]] |- |[[آزادی مشروط (مجموعه تلویزیونی)|آزادی مشروط]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[وضعیت زرد|وضعیت زرد ۲]] |[[مجید رستگار]] |[[شبکه ۲]] |- !۱۴۰۳–۱۴۰۲ |[[سوجان]] |[[حسین تبریزی]] |[[شبکه ۱]] |- !۱۴۰۴–۱۴۰۳ |[[مشاور (مجموعه تلویزیونی ایرانی)|مشاور]] ۲ |[[محمدحسین امانی]] |[[شبکه افق]] |} === فیلم‌های تلویزیونی === {| class="wikitable" !سال تولید !عنوان !کارگردان !شبکه پخش‌کننده |- |۱۳۸۷ |[[ده رقمی]] |[[همایون اسعدیان]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۳۹۱ |بهشت موازی |[[شاهد احمدلو]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۳۹۲ |[[کلاه تو کلاه]] |[[هادی رحیمی خواص]] |[[شبکه اصفهان]] |- |۱۴۰۱ |دستان فرشته |محسن مختاری |[[شبکه ۲]] |} === شبکه نمایش خانگی === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !پخش |- ! rowspan="2" |۱۴۰۱ |[[اسپینجر]] |[[علیرضا کریم زاده]] |نمافیلم |- |[[شب‌های مافیا|شبهای مافیا]] |[[سعید ابوطالب]] | rowspan="2" |[[فیلیمو]] |- !۱۴۰۰ |[[جوکر (مجموعه نمایش خانگی)|جوکر]] |[[احسان علیخانی]] |- !۱۳۹۹ |[[موچین (مجموعه نمایش خانگی)|موچین]] |[[حسین تبریزی]] |[[روبیکا]] |- !۱۳۹۶ |[[گلشیفته (مجموعه نمایش خانگی)|گلشیفته]] |[[بهروز شعیبی]] |[[فیلیمو]] |- !۱۳۹۴ |[[شام ایرانی]] |[[سروش صحت]] |rowspan=2| [[فیلیمو]]{{سخ}}[[نماوا]] |- !۱۳۹۰ |[[ساخت ایران (مجموعه نمایش خانگی)|ساخت ایران]] |[[محمدحسین لطیفی]] |- |} === برنامه‌های تلویزیونی === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !پخش |- !۱۴۰۳–۱۴۰۱ |[[خودمونی]] | |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=2| ۱۴۰۱ |[[دورهمی (مسابقه تلویزیونی)|دورهمی]] |[[مهران مدیری]] |[[شبکه نسیم]] |- |هاشور |سیداحمد مصطفوی |[[شبکه افق]] |- !rowspan=3| ۱۴۰۰ |[[عصر جدید (مسابقه تلویزیونی)|عصر جدید]] |[[احسان علیخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۴ اینچ |[[امین زندگانی]] |[[شبکه آی فیلم]] |- |[[سلام صبح بخیر]] |سعید پروینی |[[شبکه ۳]] |- !۱۳۹۹ |شب فیروزه ای |[[ابوالفضل آقاخانی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=3| ۱۳۹۸ |[[هزاردستان (برنامه تلویزیونی)|هزاردستان]] |مریم نوابی نژاد |[[شبکه نسیم]] |- |[[چهل تیکه]] |[[الهام حاتمی]] |[[شبکه نسیم]] |- |رخ |مهدی بوستان پرور |[[شبکه مستند]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۶ |یک ماه، یک ستاره |رضا عاطفی |[[شبکه مستند]] |- |صبح خلیج فارس |[[نجمه جودکی]] |[[شبکه شما]] |- !۱۳۹۵–۱۳۹۶ |مهمان ما باشید |معصومه پورحسینی |[[شبکه ۳]] |- !۱۳۹۵ |دوباره زندگی |سیدعلی سجادی |[[شبکه مستند]] |} == دست‌آوردها == {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |سال ! scope="col" |جشنواره ! scope="col" |عنوان جایزه ! scope="col" |نام اثر ! scope="col" |نتیجه |- |[[هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر|۱۳۷۸]] |[[جشنواره فیلم فجر]] |[[سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر]] |[[کودک و سرباز]] |{{nom}} |- |[[پانزدهمین جشن حافظ|۱۳۹۴]] |[[جشن حافظ]] |بهترین بازیگر کمدی مرد |[[معراجی ها (مجموعه تلویزیونی)|معراجی ها]]{{-}} و [[دردسرهای عظیم|دردسرهای عظیم ۱]] | {{yes|برنده}} |} == حواشی == مهران رجبی در جریان [[اعتراضات ۱۴۰۱]] با انتشار ویدیویی از [[نیروی انتظامی]] تشکر کرد وی در این ویدیو گفت:{{نقل‌قول|با سپاس از بچه‌های خوب نیروی انتظامی که با سعه‌صدر و دلاوری زایدالوصفی تونستند آتش رو خاموش کنند آتشی که به بهانه خانم [[مهسا امینی]] رحمه‌الله علیها ایجاد شده بود و بهانه‌ای بود برای شبکه‌های کثیف و معاند روبرو.}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مشرق نیوز |نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1422412/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85 |عنوان= مهران رجبی: از نیروهای انتظامی ممنونیم | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> اظهارات رجبی واکنش‌های فراوانی داشت که تا چند ماه ادامه داشت از حمله کاربران [[فضای مجازی]] تا هنرمندان و ساخت جوک برای او.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هو کردن مهران رجبی توسط دانشجویان: برنامه دیگه‌ای مونده که نرفته باشید اونجا؟|نشانی=https://www.voanews.com/a/actors-iran-students-university-khorasgan/6864926.html|وبگاه=www.voanews.com|بازبینی=2023-10-27}}</ref> مهران رجبی ۲۹ آبان ۱۴۰۱ در یادواره شهدای [[کربلای ۵]]<ref>[https://www.iranintl.com/202301224142 تقدیر از مهران رجبی به عنوان هنرمند انقلابی در مراسم حکومتی] ایران اینترنشنال ۲ بهمن ۱۴۰۱</ref> برای اولین‌بار به این اتفاقات واکنش نشان داد و گفت:{{نقل‌قول|ما خیلی توهین می‌شندیم که کدوم سوراخ موش قائم شدی کجا هستی چرا هیچی نمی‌گی با فحش البته، من میگم ۶۱ سالمه خیلی معدلم الف باشه ۱۹ سال دیگه زیر خاکیم تموم شد خب من باید جواب ماشالا لطفی که کنارم تو بستان شهید شد رو بدم، باید اون محمدحسین ناصری که از کرج اعزام شدیم شهید شد، خب جواب اینا رو کی می‌خواد بده، بعد میگن تو سوراخ موش قائم شدی و یه جایی که باید حرفی می‌زدی ترسیدی، بابا عزت رو خدا میده عزت رو [[اینستاگرام|فالوور]] و [[شبکه من‌وتو|منوتو]] نمیده.<ref>[https://www.voanews.com/amp/iran-protest-mehran-rajabi-iranian-actor-social-media/6923916.html واکنش هنرمند حامی حکومت به انتقادها؛ مهران رجبی لذت می‌برم به من توهین کنند] صدای آمریکا ۲۸ دی ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.balatarin.com/permlink/2022/11/20/5900922 عزت رو فالور نمیده] بالاترین ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1705294/ببینید-اظهارات-جدید-مهران-رجبی-۲-ماهه-سیبل-فضای-مجازی-بودم اظهارات جدید مهران رجبی دوماهه سیبل فضای مجازی بودم اما...] خبرآنلاین۱۹ آذر ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.rouydad24.ir/fa/news/323883 مهران رجبی عزت رو فالورها و من‌وتو نمی‌دهند] رویداد ۲۴، ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.iranintl.com/202307201940 مهران رجبی در ماه‌های اخیر هیچ پیشنهادی برای بازی در فیلم‌های سینمایی نداشتم] ایران اینترنشنال ۲۹ تیر ۱۴۰۲</ref><ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/65046 واکنش مهران رجبی به انتقادات فضای مجازی] تابناک جوان ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref>}} == منابع == {{پانویس|۲}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.iranactor.com/artists/actors/Mehran-Rajabi.htm| عنوان = مهران رجبی | ناشر= ایران‌اکت| accessdate = ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۷ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071002205439/http://www.iranactor.com/artists/actors/Mehran-Rajabi.htm| archivedate = ۲ اکتبر ۲۰۰۷| dead-url = yes|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.sourehcinema.com/People/People.aspx?Id=138112250273| عنوان =مهران رجبی | ناشر= سوره|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.ksabz.net/Fullnews.aspx?id=778f8f4d-bfc8-429b-8c8b-2d14189522eb | عنوان = مصاحبه با «مهران رجبی» بازیگر نقش پدر دکتر قریب: خیلی براق نگاه نکن| اثر = خانواده سبز | accessdate = ۲۰ مه ۲۰۰۸ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080602171835/http://www.ksabz.net/Fullnews.aspx?id=778f8f4d-bfc8-429b-8c8b-2d14189522eb| archivedate = ۲ ژوئن ۲۰۰۸| dead-url = yes|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * {{imdb name|nm0707308}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رجبی، مهران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کرج]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل ایران]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل ایران]] [[رده:تات‌های اهل ایران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تربیت مدرس]] [[رده:داوطلبان بسیجی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:زادگان ۱۳۴۰]] [[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] pjmyobn27ii2cez6vrednqwrh8nzwgr 42127806 42127750 2025-06-19T00:41:30Z ارژنگ 251265 ویرایش [[Special:Contributions/2003:C9:F1F:93D:6DEF:33F8:C900:5BAD|2003:C9:F1F:93D:6DEF:33F8:C900:5BAD]] ([[User talk:2003:C9:F1F:93D:6DEF:33F8:C900:5BAD|بحث]]) به آخرین تغییری که 5.117.25.22 انجام داده بود واگردانده شد 42125913 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | نام = مهران رجبی اصل | تصویر = 3- (Actor)-مهران رجبی- بازیگر.jpg | توضیح تصویر = | تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۴۰|۱۰|۱۲|گاه‌شمار=خورشیدی}} | محل تولد = [[کرج]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | دانشگاه = [[دانشگاه تهران]]{{سخ}}[[دانشگاه تربیت مدرس]] | پیشه = بازیگر | سال‌های فعالیت = ۱۳۷۵–اکنون | همسر = افسانه کیا<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.barkhat.news/plus/166815726812/the-first-pictures-of-mehran-rajabi-s-2-stylish-daughters-similarity-to-mr-safar-actor |عنوان = نخستین تصاویر از 2 دختر شیک مهران رجبی! - شباهت به آقای بازیگر صفر! |ناشر = برخط نیوز |تاریخ = ۲۰ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۷ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-date = ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-url = https://web.archive.org/web/20221216203631/https://www.barkhat.news/plus/166815726812/the-first-pictures-of-mehran-rajabi-s-2-stylish-daughters-similarity-to-mr-safar-actor |dead-url = yes}}</ref> | فرزندان = ۳ }} '''مهران رجبی اصل''' (زادهٔ ۱۲ دی ۱۳۴۰) [[بازیگر]] و [[مجری]] اهل ایران است. او برای بازی در ''[[کودک و سرباز]]'' (۱۳۷۸) نامزد دریافت [[سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر]] شد.<ref name="a">{{یادکرد وب| نام خانوادگی = صمدی|نام= محمدعلی|نشانی =http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13900622001207| عنوان = رزمنده‌ای که بازیگر شد| ناشر =فارس|تاریخ=۸ آبان ۱۳۹۰ |تاریخ بازبینی=۱۶ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مهران رجبی مجری مسابقه تلویزیونی شد|نشانی=https://aftabnews.ir/fa/news/414126/%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3|وبگاه=آفتاب نیوز|تاریخ=۲۴ آذر ۱۳۹۵|بازبینی=۳۰ شهریور ۱۴۰۳|کد زبان=fa}}</ref> '''مهران رجبی''' در طول دوران هنری‌اش با بسیاری از کارگردانان مهم ایرانی همچون [[کیومرث پوراحمد]]، [[کمال تبریزی]]، [[کیانوش عیاری]]، [[سیدرضا میرکریمی]]، [[همایون اسعدیان]]، [[بهروز افخمی]]، [[فریدون جیرانی]]، [[احمدرضا معتمدی]]، [[بهمن فرمان‌آرا]]، [[نرگس آبیار]]، [[جعفر پناهی]]، [[محمدرضا هنرمند]]، [[محمدحسین لطیفی]] و [[یدالله صمدی]] نیز همکاری کرده است. '''مهران رجبی''' تا به حال با تعداد زیادی از کارگردانان طنزپرداز ایرانی سابقه همکاری داشته است که شاخص‌ترین آنان نیز [[سعید آقاخانی]]، [[برزو نیک‌نژاد]]، [[سروش صحت]]، [[سیدجواد رضویان]]، [[مجید صالحی]]، [[مهدی مظلومی]] و [[شهاب عباسی]] هستند. == زندگی و حرفه == مهران رجبی با نام کامل مهران رجبی اصل در ۱۲ دی ۱۳۴۰ در [[کرج]] به دنیا آمد. او اصالتا اهل [[واریان]] است. پدرش به باغبانی و کشاورزی مشغول بود و در سال ۱۳۶۵ بر اثر افتادن از درخت درگذشت. رجبی فرزند آخر خانواده است و دو برادر بزرگتر از خودش دارد. خواهرش در دو سالگی درگذشت. وی به مدت ۲۰ سال [[معلم]] بود و به‌خاطر بازیگری خود را بازخرید کرد، او در سال ۱۳۶۹ با افسانه کیا کارمند [[آموزش و پرورش]] ازدواج کرد و اکنون دارای دو دختر و یک پسر هستند. رجبی در دوره راهنمایی در مدرسه دکتر مرادیان در کرج شرکت کرد. او علاوه بر تحصیل، عضو تیم ملی نوجوانان زیر ۱۸ سال اسکی روی آب بود. او در زمان [[انقلاب ۱۳۵۷]] در مبارزات ضد [[ایران پهلوی|حکومت پهلوی]] و در [[جنگ ایران و عراق]] نیز به عنوان [[غواص]] داوطلبانه حضور یافت. وی فارغ‌التحصیل دوره کارشناسی رشته [[گرافیک]] از [[دانشگاه تهران]] و [[کارشناسی ارشد]] گرافیک در [[دانشگاه تربیت مدرس]] است. رجبی به وسیله [[سیدرضا میرکریمی]] که همکلاس او در دانشگاه بود به تلویزیون و سینما راه یافت.<ref name="a"/><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۲۲ تیر ۱۴۰۱|وبگاه=صدا و سیما|نشانی=https://www.pririb.ir/portal/newsview/71217/%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%DB%B3%DB%B5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%85|عنوان=مهران رجبی: «بازیگری حرفه‌ای را از ۳۵ سالگی شروع کردم»|تاریخ بازبینی=۲۴ آوریل ۲۰۲۴}}</ref> [[File:مهران_رجبی.jpg|thumb|مهران رجبی در سال ۱۳۹۸]] اولین حضور در جلوی دوربین را در سال ۱۳۷۶ در مجموعه تلویزیونی ''[[بچه‌های مدرسه همت]]'' تجربه کرد. در سال ۱۳۷۸ با بازی در فیلم سینمایی ''[[کودک و سرباز]]'' به کارگردانی [[سیدرضا میرکریمی]] نخستین کار سینمایی را در کارنامه‌اش ثبت کرد. نقش او در این فیلم، کاندیدای جایزه جشنواره فجر شد. با فیلم بعدی میرکریمی یعنی ''[[زیر نور ماه]]'' که رجبی در آن ایفاگر نقش یک روحانی رئیس حوزه بود مورد توجه منتقدان قرار گرفت و پیشنهاد بازی در ''[[خانه‌ای روی آب]]'' و ''[[از کنار هم می‌گذریم]]'' به وی شد. == فیلم‌شناسی == {{منبع|بخش}} === سینما === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان |- !۱۴۰۱ |[[ویلای ساحلی]] |[[کیانوش عیاری]] |- !۱۴۰۰ |[[بازیگوش‌ها]] |[[نادره ترکمانی]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۹ |[[طبقه یک و نیم]] |[[نوید اسماعیلی]] |- |[[کوسه (فیلم ۱۳۹۹)|کوسه]] |[[علی عطشانی]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۸ |[[هزار سال با تو (فیلم)|هزار سال با تو]] |[[حسین طبیب زاده]] |- |[[چند می‌گیری گریه کنی|چند می‌گیری گریه کنی ۲]] |[[علی توکل نیا]] |- |[[بانوی قلعه]] |[[مسعود ژاله گویان]] |- |[[بوی عطر مردانه]] |[[ندا غفاری]] |- !rowspan=9| ۱۳۹۷ |[[مأموریت غیرممکن (فیلم ۱۳۹۷)|مأموریت غیرممکن]] |[[یعقوب غفاری]] |- |[[پاییز (فیلم)|پاییز]] |[[مهدی بوستان پرور]] |- |[[تیغ و ترمه]] |[[کیومرث پوراحمد]] |- |[[سلام علیکم حاج آقا]] |[[حسین تبریزی]] |- |[[سربازخانه خانم‌ها]] |[[محسن کیانی]] |- |[[زنده باد خودم]] |[[سیدمحمدرضا ممتاز]] |- |[[تهران لندن]] |[[مرتضی ذوالفقاری نسب]] |- |[[مهریه (فیلم)|مهریه]] |[[امیرحسین ماکویی]] |- |[[جانان (فیلم)|جانان]] |[[کامران قدکچیان]] |- !۱۳۹۶ |[[ما خیلی باحالیم]] |[[بهمن گودرزی]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۵ |نازلی |[[محمود معظمی]] |- |[[انزوا (فیلم)|انزوا]] |[[مرتضی علی عباس میرزایی]] |- |[[ناردون]] |[[فریدون حسن‌پور]] |- |[[هفت معکوس]] |[[مهدی خسروی]] |- !rowspan=3| ۱۳۹۴ |[[رسوایی ۲]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |- |[[آپارتمان آقای هنرپیشه]] |[[سیدمحمدرضا رئیسی]] |- |[[ثبت با سند برابر است]] |[[بهمن گودرزی]] |- !rowspan=7| ۱۳۹۳ |[[شیپورچی]] |[[سیدوحید حسینی]] |- |[[پارادایس (فیلم)|پارادایس]] |[[علی عطشانی]] |- |[[شرم گفتن]] |[[حسین بابائیان]] |- |[[بلوف ۲۰۱۴]] |[[محسن درمنش]] |- |[[دریاکنار (فیلم)|دریاکنار]] |[[آرش معیریان]] |- |[[گاو زخمی]] |[[سعید دولتخانی]] |- |[[تابو (فیلم)|تابو]] |[[خسرو معصومی]] |- ! rowspan="8" |۱۳۹۲ |[[پاشنه بلند (فیلم)|پاشنه بلند]] |[[علی عطشانی]] |- |[[خانه نشین]] |[[کمال مقدم]] |- |[[مبارزان کوچک]] |[[سیدداوود اطیابی]] |- |[[این یک رویاست]] |محمود غفاری |- |[[عروس و ملوس]] |[[فرید کلهر]] |- |[[انارهای نارس]] |[[مجیدرضا مصطفوی]] |- |[[شهر در امن و امان است]] |[[کمال مقدم]] |- |[[کالسکه (فیلم)|کالسکه]] |[[آرش معیریان]] |- ! rowspan="5" |۱۳۹۱ |[[شاه دزد]] |[[سیدمحسن میرحسینی]] |- |[[جابه‌جا (فیلم)|جابه‌جا]] |[[علی توکل نیا]] |- |[[گهواره ای برای مادر]] |[[پناه بر خدا رضایی]] |- |[[آقای الف]] |[[علی عطشانی]] |- |[[اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند]] |[[نرگس آبیار]] |- !rowspan=7| ۱۳۹۰ |[[ساده دل]] |[[محسن منشی زاده]] |- |[[بچگیتو فراموش نکن]] |[[جلال فاطمی]] |- |[[دوازده صندلی (فیلم ۱۳۹۰)|دوازده صندلی]] |[[اسماعیل براری]] |- |[[یک داستان عاشقانه]] |[[مصطفی کوشکی]] |- |[[مردها دروغ نمی‌گویند]] |[[حسین تبریزی]] |- |[[هفت خط]] |[[سعید آقاخانی]] |- |[[ساعت شلوغی (فیلم ۱۳۹۰)|ساعت شلوغی]] |[[آرش معیریان]] |- ! rowspan="13" |۱۳۸۹ |[[خنده در باران]] |[[داریوش فرهنگ]] |- |[[در امتداد شهر]] |[[علی عطشانی]] |- |[[پرنده باز]] |[[عطاالله سلمانیان]] |- |[[دموکراسی تو روز روشن]] |[[علی عطشانی]] |- |[[آژانس ازدواج]] |[[محمد درمنش]] |- |[[شرط ازدواج]] |[[محسن منشی زاده]] |- |[[مسیر آسمان]] |[[علی عطشانی]] |- |[[ما همه گناهکاریم]] |[[حسن ناظر]] |- |[[دامادی به نام صفر]] |[[فرشاد ارج]] |- |[[ورود زنده‌ها ممنوع]] |[[جواد مزدآبادی]] |- |[[دختر شاه پریون (فیلم ۱۳۸۹)|دختر شاه پریون]] |[[کامران قدکچیان]] |- |[[دیگری (فیلم ۱۳۸۸)|دیگری]] |[[مهدی رحمانی]] |- |[[خانه پدری]] |[[کیانوش عیاری]] |- ! rowspan="12" | ۱۳۸۸ |[[ازدواج در وقت اضافه]] |[[سعید سهیلی]] |- |[[آخرین مجرد]] |[[محمدرضا فاضلی]] |- |[[گور به گور]] |[[بهرنگ توفیقی]] |- |[[دلقک‌ها (فیلم ۱۳۸۸)|دلقک‌ها]] |[[عباس مرادیان]] |- |[[شیر و عسل]] |[[آرش معیریان]] |- |[[حلقه‌های ازدواج]] |[[شاهین باباپور]] |- |[[بعد از ظهر سگی سگی]] |[[مصطفی کیایی]] |- |[[تابستان عزیز]] |[[امیر شهاب رضویان]] |- |[[فراری (فیلم ۱۳۸۸)|فراری]] |[[سعید عالم زاده]] |- |[[پرواز مرغابی‌ها]] |[[علی شاه حاتمی]] |- |[[طلاق به سبک ایرانی]] |[[فربد کلهر]] |- |[[طلا و مس]] |[[همایون اسعدیان]] |- ! rowspan="6" |۱۳۸۷ |[[چارچنگولی]] |[[سعید سهیلی]] |- |[[کلانتری غیرانتفاعی]] |[[یدالله صمدی]] |- |[[پوست موز (فیلم)|پوست موز]] |[[علی عطشانی]] |- |[[دلداده (فیلم ۱۳۸۷)|دلداده]] |[[قدرت‌الله صلح میرزایی]] |- |[[نفوذی (فیلم ۱۳۸۷)|نفوذی]] |[[احمد کاوری]] |- |[[اخراجی‌ها ۲]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۶ |[[همیشه پای یک زن در میان است]] |[[کمال تبریزی]] |- |[[دوشیزه باران]] |[[محمدعلی سلیمان تاش]] |- |[[سفر مرگ]] |[[حسن آقاکریمی]] |- ! rowspan="5" | ۱۳۸۵ |[[کلاهی برای باران]] |[[مسعود نوابی (کارگردان)|مسعود نوابی]] |- |[[قاعده بازی (فیلم ۱۳۸۵)|قاعده بازی]] |[[احمدرضا معتمدی]] |- |[[روز برمی‌آید (فیلم ۱۳۸۵)|روز برمی‌آید]] |[[بیژن میرباقری]] |- |[[سه زن]] |[[منیژه حکمت]] |- |[[مینای شهر خاموش]] |[[امیرشهاب رضویان]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۴ |[[به آهستگی]] |[[مازیار میری]] |- |[[جایی در دوردست]] |[[خسرو معصومی]] |- |[[پیشنهاد ۵۰ میلیونی]] |[[مهدی صباغ‌زاده]] |- !rowspan=2| ۱۳۸۳ |[[شاخه گلی برای عروس]] |[[قدرت‌الله صلح میرزایی]] |- |[[بیدار شو آرزو]] |[[کیانوش عیاری]] |- !۱۳۸۲ |[[مارمولک]] |[[کمال تبریزی]] |- ! rowspan="6" |۱۳۸۱ |[[صورتی (فیلم ۱۳۸۱)|صورتی]] |[[فریدون جیرانی]] |- |[[رسم عاشق کشی]] |[[خسرو معصومی]] |- |[[تهران ساعت ۷ صبح]] |[[امیرشهاب رضویان]] |- |[[دو فرشته]] |[[محمد حقیقت]] |- |[[طلای سرخ]] |[[جعفر پناهی]] |- |[[روز کارنامه]] |[[مسعود کرامتی]] |- !rowspan=3| ۱۳۸۰ |[[خانه‌ای روی آب]] |[[بهمن فرمان آرا]] |- |[[عزیزم من کوک نیستم]] |[[محمدرضا هنرمند]] |- |[[ایستگاه متروک]] |[[علیرضا رئیسیان]] |- !rowspan=2| ۱۳۷۹ |[[از کنار هم می‌گذریم]] |[[ایرج کریمی]] |- |[[زیر نور ماه]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |- !۱۳۷۸ |[[کودک و سرباز]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |} === تلویزیون === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !شبکه پخش‌کننده |- !۱۳۷۵ |[[بچه‌های مدرسه همت]] |[[سیدرضا میرکریمی]] |[[شبکه ۲]] |- !۱۳۸۰ |[[دوران سرکشی]] |[[کمال تبریزی]] |[[شبکه تهران]] |- ! rowspan="3" |۱۳۸۲ |[[روزهای به‌یادماندنی]] |[[همایون شهنواز]]{{سخ}}[[تورج منصوری]] |[[شبکه ۱]] |- |[[این راهش نیست]] |رضا میهن‌دوست |[[شبکه ۳]] |- |[[مزرعه آفتابگردان]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=2| ۱۳۸۳ |[[۱۰۱ راه برای ذله کردن پدر و مادرها]] |[[حجت قاسم‌زاده اصل]] |[[شبکه تهران]] |- |[[مزرعه کوچک]] |[[سیروس مقدم]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۵ |[[زیرزمین (مجموعه تلویزیونی)|زیرزمین]] |[[علیرضا افخمی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[صاحبدلان]] |[[محمدحسین لطیفی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[قرارگاه مسکونی]] |[[سیدجواد رضویان]] |[[شبکه تهران]] |- |[[راه بی‌پایان]] |[[همایون اسعدیان]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=5| ۱۳۸۶ |[[یک وجب خاک]] |[[علی عبدالعلی‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[روزگار قریب]] |[[کیانوش عیاری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[دریا در غربت]] |[[سید رحیم حسینی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[یک مشت پر عقاب]] |[[اصغر هاشمی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[سه در چهار]] |[[مجید صالحی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۷ |[[مثل هیچ‌کس]] |[[عبدالحسن برزیده]] |[[شبکه ۲]] |- |[[عملیات ۱۲۵]] |[[بهروز افخمی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[غیرمحرمانه (مجموعه تلویزیونی)|غیرمحرمانه]] |[[مسعود رسام]] |[[شبکه تهران]] |- |[[دیدار (مجموعه تلویزیونی)|دیدار]] |[[سیدجواد هاشمی]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=4| ۱۳۸۸ |[[عبور از پاییز]] |[[مسعود شاه محمدی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[محله تهرونی‌ها]] |[[سهیل موفق]] |[[شبکه تهران]] |- |[[لطفاً دور نزنیم]] |[[مهدی مظلومی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[چاردیواری]] |[[سیروس مقدم]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=5| ۱۳۸۹ |[[آسمان همیشه ابری نیست]] |[[سعید عالم‌زاده]] |[[شبکه ۱]] |- |[[خوش‌نشین‌ها]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[خنده بازار]] (فصل اول) |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[قهوه‌خانه بهشت]] |[[محمد تقی انصاری]] |[[شبکه قرآن]] |- |[[از یاد رفته (مجموعه تلویزیونی)|از یاد رفته]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- ! rowspan="5" |۱۳۹۰ |[[سایه روشن]] |[[آرش معیریان]] |[[شبکه ۱]] |- |[[ساختمان پزشکان]] |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- |[[سی امین روز]] |[[جواد افشار]] |[[شبکه ۲]] |- |[[آقای مدیر]] |[[مجید عباسی (کارگردان)|مجید عباسی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[فراموشی (مجموعه تلویزیونی)|فراموشی]] |[[سعید سلطانی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۱ |[[شوق پرواز]] |[[یدالله صمدی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[دزد و پلیس]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[خانه‌ای روی تپه]] |[[داریوش یاری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[هفت سین (مجموعه تلویزیونی)|هفت سین]] |[[یدالله صمدی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۲ |[[بال‌های خیس]] |[[عباس رنجبر]] |[[شبکه ۱]] |- |[[روزهای بد، به‌در]] |[[سعید آقاخانی]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=6| ۱۳۹۳ |[[گذر از رنج‌ها]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۱]] |- |[[معراجی‌ها (مجموعه تلویزیونی)|معراجی‌ها]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[لبخند ماهی‌ها]] |[[سعید بصیری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[بین خودمون بمونه]] |[[علی عطشانی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[دردسرهای عظیم]] |[[برزو نیک‌نژاد]] |[[شبکه ۳]] |- |[[پرده‌نشین]] |[[بهروز شعیبی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۴ |[[دردسرهای عظیم ۲]] |[[برزو نیک‌نژاد]] |[[شبکه ۳]] |- |[[غیرعلنی]] |[[مهرداد خوشبخت]] |[[شبکه ۲]] |- ! rowspan="2" |۱۳۹۵ |[[سرزمین مادری (مجموعه تلویزیونی)|سرزمین مادری]] |[[کمال تبریزی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[لیسانسه‌ها]] (فصل اول) |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- ! rowspan="3" |۱۳۹۶ |[[لیسانسه‌ها]] (فصل دوم) |[[سروش صحت]] |[[شبکه ۳]] |- |[[افسانه هزارپایان]] |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[بیم و امید]] |[[داوود بیدل]] |[[شبکه ۱]] |- ! rowspan="2" |۱۳۹۷ |[[کوبار]] |[[فریدون حسن‌پور]] |[[شبکه ۲]] |- |[[۸۷ متر]] |[[کیانوش عیاری]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=5| ۱۳۹۸ |[[زوج یا فرد]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[گیله وا (مجموعه تلویزیونی)|گیله وا]] |[[اردلان عاشوری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[سرگذشت]] |[[سید جمال سیدحاتمی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[جلال (مجموعه تلویزیونی)|جلال]] |[[حسن نجفی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[زندگی شگفت‌انگیز است]] |[[مجتبی چراغعلی]] |[[شبکه ۲]] |- !rowspan=4| ۱۳۹۹ |[[پدر پسری]] |[[محمدرضا حاجی غلامی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[آخر خط]] |[[علیرضا مسعودی]] |[[شبکه ۳]] |- |[[بیگانه ای با من است (مجموعه تلویزیونی)|بیگانه ای با من است]] (فصل اول) |[[احمد امینی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[جلال ۲]] |[[حسن نجفی]] |[[شبکه ۱]] |- !rowspan=8| ۱۴۰۰ |[[روزهای آبی]] |[[محمدرضا حاجی غلامی]] |[[شبکه تهران]] |- |[[بوتیمار (مجموعه تلویزیونی)|بوتیمار]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۳]] |- |[[صبح آخرین روز]] |[[حسین تبریزی]] |[[شبکه ۲]] |- |[[دست‌انداز (مجموعه تلویزیونی)|دست‌انداز]] |[[شهاب عباسی]] |[[شبکه نسیم]] |- |[[وضعیت زرد|وضعیت زرد ۱]] |[[مجید رستگار]] |[[شبکه ۳]] |- |[[در کنار پروانه‌ها]] |[[داریوش یاری]] |[[شبکه ۲]] |- |[[هم‌سایه (مجموعه تلویزیونی)|هم‌سایه]] |[[محمد حسین غضنفری (کارگردان)|محمدحسین غضنفری]] |[[شبکه ۳]] |- |[[رعد و برق (مجموعه تلویزیونی)|رعد و برق]] |[[بهروز افخمی]] |[[شبکه ۱]] |- !۱۴۰۱–۱۴۰۰ |[[پلاک ۱۳]] |[[آرش معیریان]] |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=3| ۱۴۰۱ |[[خوشنام (مجموعه تلویزیونی)|خوشنام]] |[[علیرضا نجف‌زاده]] |[[شبکه ۱]] |- |[[آزادی مشروط (مجموعه تلویزیونی)|آزادی مشروط]] |[[مسعود ده‌نمکی]] |[[شبکه ۱]] |- |[[وضعیت زرد|وضعیت زرد ۲]] |[[مجید رستگار]] |[[شبکه ۲]] |- !۱۴۰۳–۱۴۰۲ |[[سوجان]] |[[حسین تبریزی]] |[[شبکه ۱]] |- !۱۴۰۴–۱۴۰۳ |[[مشاور (مجموعه تلویزیونی ایرانی)|مشاور]] ۲ |[[محمدحسین امانی]] |[[شبکه افق]] |} === فیلم‌های تلویزیونی === {| class="wikitable" !سال تولید !عنوان !کارگردان !شبکه پخش‌کننده |- |۱۳۸۷ |[[ده رقمی]] |[[همایون اسعدیان]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۳۹۱ |بهشت موازی |[[شاهد احمدلو]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۳۹۲ |[[کلاه تو کلاه]] |[[هادی رحیمی خواص]] |[[شبکه اصفهان]] |- |۱۴۰۱ |دستان فرشته |محسن مختاری |[[شبکه ۲]] |} === شبکه نمایش خانگی === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !پخش |- ! rowspan="2" |۱۴۰۱ |[[اسپینجر]] |[[علیرضا کریم زاده]] |نمافیلم |- |[[شب‌های مافیا|شبهای مافیا]] |[[سعید ابوطالب]] | rowspan="2" |[[فیلیمو]] |- !۱۴۰۰ |[[جوکر (مجموعه نمایش خانگی)|جوکر]] |[[احسان علیخانی]] |- !۱۳۹۹ |[[موچین (مجموعه نمایش خانگی)|موچین]] |[[حسین تبریزی]] |[[روبیکا]] |- !۱۳۹۶ |[[گلشیفته (مجموعه نمایش خانگی)|گلشیفته]] |[[بهروز شعیبی]] |[[فیلیمو]] |- !۱۳۹۴ |[[شام ایرانی]] |[[سروش صحت]] |rowspan=2| [[فیلیمو]]{{سخ}}[[نماوا]] |- !۱۳۹۰ |[[ساخت ایران (مجموعه نمایش خانگی)|ساخت ایران]] |[[محمدحسین لطیفی]] |- |} === برنامه‌های تلویزیونی === {| class="wikitable" |- !سال تولید !عنوان !کارگردان !پخش |- !۱۴۰۳–۱۴۰۱ |[[خودمونی]] | |[[شبکه ۳]] |- !rowspan=2| ۱۴۰۱ |[[دورهمی (مسابقه تلویزیونی)|دورهمی]] |[[مهران مدیری]] |[[شبکه نسیم]] |- |هاشور |سیداحمد مصطفوی |[[شبکه افق]] |- !rowspan=3| ۱۴۰۰ |[[عصر جدید (مسابقه تلویزیونی)|عصر جدید]] |[[احسان علیخانی]] |[[شبکه ۳]] |- |۱۴ اینچ |[[امین زندگانی]] |[[شبکه آی فیلم]] |- |[[سلام صبح بخیر]] |سعید پروینی |[[شبکه ۳]] |- !۱۳۹۹ |شب فیروزه ای |[[ابوالفضل آقاخانی]] |[[شبکه تهران]] |- !rowspan=3| ۱۳۹۸ |[[هزاردستان (برنامه تلویزیونی)|هزاردستان]] |مریم نوابی نژاد |[[شبکه نسیم]] |- |[[چهل تیکه]] |[[الهام حاتمی]] |[[شبکه نسیم]] |- |رخ |مهدی بوستان پرور |[[شبکه مستند]] |- !rowspan=2| ۱۳۹۶ |یک ماه، یک ستاره |رضا عاطفی |[[شبکه مستند]] |- |صبح خلیج فارس |[[نجمه جودکی]] |[[شبکه شما]] |- !۱۳۹۵–۱۳۹۶ |مهمان ما باشید |معصومه پورحسینی |[[شبکه ۳]] |- !۱۳۹۵ |دوباره زندگی |سیدعلی سجادی |[[شبکه مستند]] |} == دست‌آوردها == {| class="wikitable plainrowheaders" ! scope="col" |سال ! scope="col" |جشنواره ! scope="col" |عنوان جایزه ! scope="col" |نام اثر ! scope="col" |نتیجه |- |[[هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر|۱۳۷۸]] |[[جشنواره فیلم فجر]] |[[سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر]] |[[کودک و سرباز]] |{{nom}} |- |[[پانزدهمین جشن حافظ|۱۳۹۴]] |[[جشن حافظ]] |بهترین بازیگر کمدی مرد |[[معراجی ها (مجموعه تلویزیونی)|معراجی ها]]{{-}} و [[دردسرهای عظیم|دردسرهای عظیم ۱]] | {{yes|برنده}} |} == حواشی == مهران رجبی در جریان [[اعتراضات ۱۴۰۱]] با انتشار ویدیویی از [[نیروی انتظامی]] تشکر کرد وی در این ویدیو گفت:{{نقل‌قول|با سپاس از بچه‌های خوب نیروی انتظامی که با سعه‌صدر و دلاوری زایدالوصفی تونستند آتش رو خاموش کنند آتشی که به بهانه خانم [[مهسا امینی]] رحمه‌الله علیها ایجاد شده بود و بهانه‌ای بود برای شبکه‌های کثیف و معاند روبرو.}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مشرق نیوز |نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1422412/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%AC%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85 |عنوان= مهران رجبی: از نیروهای انتظامی ممنونیم | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> اظهارات رجبی واکنش‌های فراوانی داشت که تا چند ماه ادامه داشت از حمله کاربران [[فضای مجازی]] تا هنرمندان و ساخت جوک برای او.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هو کردن مهران رجبی توسط دانشجویان: برنامه دیگه‌ای مونده که نرفته باشید اونجا؟|نشانی=https://www.voanews.com/a/actors-iran-students-university-khorasgan/6864926.html|وبگاه=www.voanews.com|بازبینی=2023-10-27}}</ref> مهران رجبی ۲۹ آبان ۱۴۰۱ در یادواره شهدای [[کربلای ۵]]<ref>[https://www.iranintl.com/202301224142 تقدیر از مهران رجبی به عنوان هنرمند انقلابی در مراسم حکومتی] ایران اینترنشنال ۲ بهمن ۱۴۰۱</ref> برای اولین‌بار به این اتفاقات واکنش نشان داد و گفت:{{نقل‌قول|ما خیلی توهین می‌شندیم که کدوم سوراخ موش قائم شدی کجا هستی چرا هیچی نمی‌گی با فحش البته، من میگم ۶۱ سالمه خیلی معدلم الف باشه ۱۹ سال دیگه زیر خاکیم تموم شد خب من باید جواب ماشالا لطفی که کنارم تو بستان شهید شد رو بدم، باید اون محمدحسین ناصری که از کرج اعزام شدیم شهید شد، خب جواب اینا رو کی می‌خواد بده، بعد میگن تو سوراخ موش قائم شدی و یه جایی که باید حرفی می‌زدی ترسیدی، بابا عزت رو خدا میده عزت رو [[اینستاگرام|فالوور]] و [[شبکه من‌وتو|منوتو]] نمیده.<ref>[https://www.voanews.com/amp/iran-protest-mehran-rajabi-iranian-actor-social-media/6923916.html واکنش هنرمند حامی حکومت به انتقادها؛ مهران رجبی لذت می‌برم به من توهین کنند] صدای آمریکا ۲۸ دی ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.balatarin.com/permlink/2022/11/20/5900922 عزت رو فالور نمیده] بالاترین ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1705294/ببینید-اظهارات-جدید-مهران-رجبی-۲-ماهه-سیبل-فضای-مجازی-بودم اظهارات جدید مهران رجبی دوماهه سیبل فضای مجازی بودم اما...] خبرآنلاین۱۹ آذر ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.rouydad24.ir/fa/news/323883 مهران رجبی عزت رو فالورها و من‌وتو نمی‌دهند] رویداد ۲۴، ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref><ref>[https://www.iranintl.com/202307201940 مهران رجبی در ماه‌های اخیر هیچ پیشنهادی برای بازی در فیلم‌های سینمایی نداشتم] ایران اینترنشنال ۲۹ تیر ۱۴۰۲</ref><ref>[https://tabnakjavan.com/fa/news/65046 واکنش مهران رجبی به انتقادات فضای مجازی] تابناک جوان ۲۹ آبان ۱۴۰۱</ref>}} == منابع == {{پانویس|۲}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.iranactor.com/artists/actors/Mehran-Rajabi.htm| عنوان = مهران رجبی | ناشر= ایران‌اکت| accessdate = ۳۰ سپتامبر ۲۰۰۷ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071002205439/http://www.iranactor.com/artists/actors/Mehran-Rajabi.htm| archivedate = ۲ اکتبر ۲۰۰۷| dead-url = yes|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.sourehcinema.com/People/People.aspx?Id=138112250273| عنوان =مهران رجبی | ناشر= سوره|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://www.ksabz.net/Fullnews.aspx?id=778f8f4d-bfc8-429b-8c8b-2d14189522eb | عنوان = مصاحبه با «مهران رجبی» بازیگر نقش پدر دکتر قریب: خیلی براق نگاه نکن| اثر = خانواده سبز | accessdate = ۲۰ مه ۲۰۰۸ | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080602171835/http://www.ksabz.net/Fullnews.aspx?id=778f8f4d-bfc8-429b-8c8b-2d14189522eb| archivedate = ۲ ژوئن ۲۰۰۸| dead-url = yes|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * {{imdb name|nm0707308}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رجبی، مهران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کرج]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل ایران]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل ایران]] [[رده:تات‌های اهل ایران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تربیت مدرس]] [[رده:داوطلبان بسیجی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:زادگان ۱۳۴۰]] [[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] hwwx4bw5qkwztjikttlpy8p4wp2g9t2 0 169902 42127920 42001622 2025-06-19T04:48:04Z Dodgebetas 1402470 /* منابع */ 42127920 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 54ol9gb4lkomtf5vfdgrc4jd5hid3lw 42127921 42127920 2025-06-19T04:50:14Z Dodgebetas 1402470 /* پانویس */ 42127921 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 1e1zdxipnnpva2cixl5eu91669gpc7g 42127924 42127921 2025-06-19T05:02:57Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌ها در گسترهٔ تاریخ */ 42127924 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.</ref> == زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی تزتزس ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 8ehe89hs4y8f72aa4brwdbdr90cea9e 42127927 42127924 2025-06-19T05:05:59Z Dodgebetas 1402470 /* زبان گفتاری الان‌ها */ 42127927 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.</ref> == زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] ruq6dilh8qjg2q6sge87k99pmgky6wn 42127932 42127927 2025-06-19T05:10:13Z Dodgebetas 1402470 /* زبان گفتاری الان‌ها */ 42127932 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] bpnbjffipkdgpk1fbludn2yq3uwj99x 42127945 42127932 2025-06-19T05:29:50Z Dodgebetas 1402470 /* تاریخچه و پیدایش */ 42127945 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref>همان.<ref name="ReferenceA"/> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 2xszqwjnulbbvpght3071dayuho7yvd 42127947 42127945 2025-06-19T05:31:04Z Dodgebetas 1402470 /* تاریخچه و پیدایش */ 42127947 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] q71ejv3vwv1y6l140yua921yfcgskqo 42127949 42127947 2025-06-19T05:32:21Z Dodgebetas 1402470 /* ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها */ 42127949 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] ozwg2s22ojwsi1w96xuflaezjl32mna 42127963 42127949 2025-06-19T05:50:40Z Dodgebetas 1402470 /* منابع */ 42127963 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند= |ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی= }} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 531un19sc9t6mgeoies3tj7enxuescq 42127967 42127963 2025-06-19T05:51:21Z Dodgebetas 1402470 /* منابع */ 42127967 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد ژورنال|نویسنده=برجیان، حبیب|عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|ژورنال=مجله ایران شناخت|تاریخ=1382|شاپا=|doi=|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] tf00geoykzsxk44xbf9wrf1p6f7behv 42127973 42127967 2025-06-19T05:53:29Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌ها پس از حملهٔ مغول */ 42127973 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{Citation |last1=Abaev |first1=V. I. |title=ALANS |date=26 August 2020 |url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-iranica-online/alans-COM_5117|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica Online |access-date=16 November 2023 |publisher=Brill |language=en |last2=Bailey |first2=H. W.}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] qpfgharrgmq7esdaeh20ctsym0j0ckd 42127979 42127973 2025-06-19T05:55:34Z Dodgebetas 1402470 42127979 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref name=":1"/> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 23l35g00ucv9zst05pjawunc8udqota 42127980 42127979 2025-06-19T05:56:32Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌ها پس از حملهٔ مغول */ 42127980 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref name=":1"/> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] o063knblloar3he7vaz3u1ctkmj9fkd 42127982 42127980 2025-06-19T05:57:18Z Dodgebetas 1402470 /* تاریخچه و پیدایش */ 42127982 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref name=":1"/> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] ccygytr829f1ui3tybc9rrpdg1ewf7o 42127988 42127982 2025-06-19T05:59:48Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌ها در گسترهٔ تاریخ */ 42127988 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref name=":1">{{یادکرد وب | نشانی = http://www.iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | عنوان = ALANS | تاریخ بازدید = ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰ | نویسنده = V. I. Abaev, H. W. Bailey | ناشر = Encyclopaedia Iranica | archive-date = ۲۵ آوریل ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110425033136/http://iranica.com/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from | dead-url = yes }}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] gt2cwrd1w17nik4w6udo03y0nz2xlyg 42127989 42127988 2025-06-19T06:00:23Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌ها پس از حملهٔ مغول */ 42127989 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref name=autogenerated1/><ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 76xr85rlia7xeb7h5ge8elylq39m0j9 42128027 42127989 2025-06-19T06:46:43Z Dodgebetas 1402470 42128027 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}} آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] 3kbq4dsp0pwruygwt0ze3xrqbkn740a 42128029 42128027 2025-06-19T06:47:36Z Dodgebetas 1402470 42128029 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref> آرتور امانوئل کریستن‌سن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref> بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] iarumbbim83v6nekbld2hdyi66q4nx5 42128093 42128029 2025-06-19T08:55:01Z Dodgebetas 1402470 /* الان‌های قفقازی */ 42128093 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها|آلان}} {{Infobox ethnic group | group = الان‌ها | native_name = | native_name_lang = | image = [[File:Alans.jpg|250px]] | image_caption = نقشه‌ای که مهاجرت الان‌ها را نشان می‌دهد | total = <!-- total population worldwide --> | total_year = <!-- year of total population --> | total_source = <!-- source of total population; may be ''census'' or ''estimate'' --> | total_ref = <!-- references supporting total population --> | genealogy = | regions = قفقاز ، دریای سیاه | languages = [[زبان‌های ایرانی شرقی]] : [[زبان سکایی]] ، زبان [[آلانی]] | philosophies = | religions = | related_groups = [[ماساژت]]‌ها،[[اوستیا]]یی‌ها | footnotes = }} '''اَلان‌ها''' یکی از [[اقوام ایرانی‌تبار]] ساکن [[اروپا]] در [[دوران باستان]] بودند.<ref>آرتور امانوئل کریستنسن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref>{{sfn|Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}<ref name="WM Alans">{{harvnb|Waldman|Mason|2006|pp= 12–14}}</ref><ref name="Osprey10">{{harvnb|Brzezinski|Mielczarek|2002|pp= 10–11}}</ref><ref name="Zadneprovskiy467">{{harvnb|Zadneprovskiy|1994|pp= 467–468}}</ref> نام الان صورتی از واژه [[آریا]] است.<ref> آرتور امانوئل کریستن‌سن، «فراسوی دریای خزر» ، انتشارات طهوری، 1385، ص 44 و 45</ref> بازمانده این قوم که در [[اوستیا]] در مرز [[روسیه]] و [[گرجستان]] زندگی می‌کنند قومیت و زبان خود را [[ایرون]] می‌نامند.<ref>Agustí Alemany, Sources on the Alans Handbook of Oriental Studies, sect. 8, vol 5) (Leiden:Brill) 2000.</ref> [[حماسه نرت]] حماسه ملی مردمان ایرانی‌تبار [[قفقاز شمالی]] و مردمان بازماندۂ الان است.<ref>John Colarusso. [http://muse.jhu.edu/journals/university_of_toronto_quarterly/v074/74.1friedman.html Nart Sagas from the Caucasus: Myths and Legends from the Circassians, Abazas, Abkhaz, and Ubykhs]. Princeton University Press. xxiv, 552.</ref> [[الانان|آلان‌ها]] به یک [[زبان‌های ایرانی شرقی|زبان ایرانی شرقی]] صحبت می‌کردند که از [[زبان سکایی]]-[[سرمتی]] گرفته شده بود و به نوبه خود به [[زبان اوستیایی]] جدید تبدیل شد.{{sfn| Abaev |Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp= 5–7}}<ref> For [[ethnogenesis]], see [[Walter Pohl]], [http://www.kroraina.com/bulgar/pohl_etnicity.html "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies"] in ''Debating the Middle Ages: Issues and Readings'', ed. Lester K. Little and Barbara H. Rosenwein, Blackwell, 1998, pp. 13–24.</ref> نام آلان نمایانگر یک فرم گویشی ایرانی شرقی از اصطلاح ایرانی باستان آریایی است،{{sfn| Golden|2009}}{{sfn|Abaev|Bailey|1985|pages= 801–803}}{{sfn|Alemany|2000|pp=1–5}} و به همین دلیل با نام کشور ایران (از ژن جمع *aryānām) هم خانواده است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == تاریخچه و پیدایش == [[File:Alan kingdom hispania.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها|پادشاهی الان‌ها]] در [[اسپانیا]] (۴۰۹–۴۲۶ بعد از میلاد).]] [[File:Vandal alan kingdom 526.png|thumb|[[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] در [[شمال آفریقا]] (۵۲۶ میلادی).]] الان‌ها گروهی از [[سرم‌ها]] (شاخه‌ای از اقوام [[سکاها]] یا [[اسکیت‌ها]]) بودند که با یکدیگر متحد شده و در سده اول پیش از میلاد در ناحیه [[آزوف]] و مناطق [[قفقاز جنوبی]] ساکن شدند.<ref name=":0"/> از آنجا به [[شبه جزیره]] [[کریمه]] و آسیای کوچک و [[فرا-قفقاز]] ([[قفقاز شمالی]]) تاختند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در آن روزگار، اقتصاد الان‌ها متکی بر گله‌داری بود. در سیر تاریخی اقوام ایرانی زبان شمالی، الان‌ها میان [[سکاها]] و [[سرمتی|سَرمَت]]‌ها دنیای باستان از یک سو، و آس‌های کنونیِ کوهپایه‌های قفقاز از سوی دیگر، جای می‌گیرند و نه تنها از نظر زمانی، بلکه از نظر جغرافیایی، حلقهٔ واسط به‌شمار می‌روند.<ref name=":0">{{یادکرد ژورنال|نویسنده=کاظم‌زاده، محمد|عنوان=اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز|ژورنال=فصلنامه مطالعات ملی|شماره=دو|تاریخ=1388|شاپا=|doi=|پیوند=http://www.ensani.ir/fa/content/156633/default.aspx|تاریخ دسترسی=}}</ref> در سال ۳۷۲ میلادی این قوم مغلوب طایفه [[هون]] شد. یک گروه از آن‌ها (الان‌های اروپایی)، همراه هون‌ها به غرب مهاجرت کردند و از راه گل (فرانسه امروزی) و [[اسپانیا]] به [[شمال آفریقا]] رفتند. گروه دیگر (الان‌های قفقازی)، به سوی کوهپایه‌های قفقاز مهاجرت کردند. در [[قفقاز جنوبی]] اتحادیه‌ای به رهبری الان‌ها و طوایف محلی قفقاز تشکیل یافت. [[مردم آسی|آس‌های]] کنونی از گروه ایرانیانی هستند که، نه در جنوب بلکه در شمال، از آن طوایف جدا شدند. آن‌ها نوادگان الان‌هایی هستند که در تواریخ گرجی از آن‌ها نام برده شده، یا از نوادگان یاسی‌های روسی هستند که هر دو با خود الان‌ها که از سرم‌ها ([[سرمت‌ها]]) به‌شمار می‌آیند، یکی دانسته شده‌اند.<ref name="ReferenceA">بهزادی، رقیه: قوم‌های کهن: الان‌ها (آس‌ها). در: مجله «چیستا» دی ۱۳۶۸ - شماره ۶۴. (از صفحه ۴۷۹ تا ۴۸۴).</ref> نام این سرزمین و قوم در متون ادب فارسی بسیار به کار رفته‌است. در [[حدود العالم]] دربارهٔ الان‌ها چنین آمده‌است: «مشرق و جنوب وی سریر است و مغرب وی روم است و شمال وی [[دریای خزر]] و بخاک خزر است و این ناحیتی است اندر شکستگی‌ها و کوه‌ها و جایی با نعمت و ملکشان ترساست و مردمانی بت‌پرست و مردمان وی گروهی کوهی‌اند و گروهی دشتی، و لشکر ملک اینجا به شهر [[خیلان]]، باشد و بندر [[کاسک]] شهر در الان از این ناحیت است.»<ref name="ReferenceA"/> [[شرفنامه منیری]] الان را ولایتی از ایران و ترکستان یاد می‌کند.<ref name="ReferenceA"/> == پراکندگی و تنوع == آلان‌ها، قبیله‌ای باستانی ایرانی از گروه شمالی (سکایی، سکاها، سرمتی، ماساگت‌ها) هستند که از قرون اولیه پس از میلاد مورد توجه نویسندگان کلاسیک قرار گرفته‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> نام آن‌ها در یونانی به صورت Alanoi و در لاتین به صورت Alani یا Halani آمده است. همین قبایل، یا قبایل وابسته به آن‌ها، با نام‌های آسایی، رُخسولانی، ائورسوی، سیراکوی، و یازایگس نیز ذکر شده‌اند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> در دوران اولیه، بخش اصلی آلان‌ها در شمال دریای خزر و دریای سیاه ساکن بودند. بعدها، آن‌ها کریمه و بخش قابل توجهی از قفقاز شمالی را نیز به تصرف خود درآوردند.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == ریشه‌شناسی و زبان گفتاری الان‌ها == {{اصلی|زبان سکایی باستان|زبان سکایی میانه}} نام «آلان» از واژه ایرانی باستان *آریا-، «آریایی» گرفته شده است و بنابراین هم‌ریشه با «ایران» (از حالت اضافه جمع *آریانام) است. زبان آلان باستان را می‌توان، تا حدی، بر اساس [[زبان آسی|آسی]] مدرن (پس از حذف اضافات ترکی و قفقازی آن) بازسازی کرد. آلان‌ها هیچ خطی ایجاد نکردند، و هیچ متنی به زبان آن‌ها به جز یک کتیبه با حروف یونانی بر روی سنگ قبری از سرچشمه‌های کوبان باقی نمانده است. چند جمله توسط نویسنده بیزانسی [[جان تیتز|تزتزس]] ثبت شده است. نام‌های شخصی، قومی و مکانی مختلفی نیز شناخته شده است. این مطالب حداقل به وضوح نشان‌دهنده ماهیت ایرانی زبان آلان است.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == الان‌ها در گسترهٔ تاریخ == به‌طور کلی تاریخ الان‌ها را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> # از آغاز تا عصر مسیحیت و مهاجرت بزرگ # از پایان دوره پیشین تا حمله مغول # از حمله مغول تا کنون. در دورهٔ اول، الان‌ها قبایلی چادرنشین، دامدار و رزمجو بودند که جنگجویان حرفه‌ای در اختیار [[شاهنشاهی اشکانی]]، [[شاهنشاهی ساسانی]] و امپراتوران رومی قرار می‌دادند. [[سواره نظام]] الان‌ها بسیار پرآوازه بود. همچنان که گفته شد، تاخت و تاز [[هون]]‌ها، الان‌ها را به دو بخش تقسیم کرد، الان‌های اروپایی و الان‌های قفقازی. === الان‌های اروپایی === گروهی از الان‌های اروپایی به صورت مردمانی کوچ‌نشین درآمدند که میان شرق و [[غرب اروپا]] پراکنده شدند و به همراه قبایل آلمانی [[ویزیگوت]] و [[وندال‌ها]] به سمت [[سرزمین گل]] و اسپانیا رهسپار شدند. حتی گروهی از آنان تا شمال آفریقا نیز جلو رفتند. الان‌ها در این کوچ در کنار رومیان در [[نبرد شالون]] در سال ۴۵۱ میلادی با هون‌ها به سرکردگی [[آتیلا]] جنگیدند. پس از مرگ آتیلا، الان‌ها به همراه قبایل آلمانی تلاش کردند که از زیر یوغ هون‌ها خارج شوند. بخش بزرگی از آنان در [[گل (سرزمین)|گل]] و بخشی دیگر در منطقه [[کاتالونیا]] ساکن شدند. نام کاتالونیا تشکیل شده از گوت و الان است و به معنی استان [[گوت‌ها]] و الان‌ها. نام آلن در انگلیسی (Alan) و فرانسوی (Alain) یادگار این قوم است. الان‌ها هم چنین تأثیر عمیقی بر ادبیات فولکلور سِلتی گذاشتند. افسانه [[شاه آرتور]] و سلحشوران میز گرد ریشه در افسانه‌های قبایل الانی اروپا دارد. گروهی از الان‌های اروپایی در سواحل [[دریای سیاه]] و [[شبه‌جزیره کریمه]] باقی‌ماندند. === الان‌های قفقازی === الان‌های قفقازی بخش‌هایی از دشت‌های قفقاز و دامنه‌های کوهساران سرچشمه‌های [[رود کوبان]] را از زلنچوک (Zelenchuk)در غرب تا [[در الان]] در شرق تسخیر کردند. به این صورت آن‌ها یکجانشین شدند و به کشاورزی و دامپروری پرداختند. سپس شهرهایی ایجاد شد و ساختارهای حکومتی پدید آمد. هم چنین مراودات فرهنگی و سیاسی با بیزانسی‌ها، گرجی‌ها، آبخازها، [[خزرها]] و روس‌ها ایجاد شد. از جمله این ارتباطات می‌توان به ازدواج‌های میان خاندان‌های سلطنتی اشاره کرد. از قرن پنجم با تبلیغات مسیحی‌گری به وسیله بیزانسی‌ها و پس از آن گرجی‌ها و آمدن مبلغان مسیحی به سرزمین الانها، ایشان در قرن دهم مسیحیت را پذیرفتند. گاهی ایشان از دروازه الان‌ها وارد [[اران]] شده و پس از آن تا آذربایجان آمده کشتار و غارت می‌کردند. در [[شاهنامه فردوسی]] در مورد جنگ ایشان به سبب حمله به ایران به وسیلهٔ [[خسرو انوشیروان]] نوشته شده‌است. {{شعر}} {{ب|''ز دریا به راه الانان کشید''|''یکی مرز ویران و بیکار دید''}} {{ب|''به آزادگان گفت ننگست این''|''که ویران بود بوم ایران زمین''}} {{ب|''ز لشکر فرستاده‌ای برگزید''|''سخنگوی و دانا چنان چون سزید''}} {{ب|''بدو گفت شبگیر ز ایدر بپوی''|''بدین مرزبانان لشکر بگوی''}} {{ب|''شنیدم ز گفتار کارآگهان''|''سخن هرچ رفت آشکار و نهان''}} {{ب|''که گفتید ما را ز کسری چه باک''|''چه ایران بر ما چه یک مشت خاک''}} {{ب|''کنون ما به نزد شما آمدیم''|''سراپرده و گاه و خیمه زدیم''}} {{ب|''در و غار جای کمین شماست''|''بر و بوم و کوه و زمین شماست''}} {{ب|''فرستاده آمد بگفت این سخن''|''که سالار ایران چه افگند بن''}} {{ب|''سپاه الانی شدند انجمن''|''بزرگان فرزانه و رای زن''}} {{ب|''سپاهی که‌شان تاختن پیشه بود''|''وز آزادمردی کماندیشه بود''}} {{ب|''از ایشان بدی شهر ایران به بیم''|''نماندی بکس جامه و زر و سیم''}} {{ب|''فرستاده پیغام شاه جهان''|''بدیشان بگفت آشکار و نهان''}} {{ب|''رخ نامداران ازان تیره گشت''|''دل از نام نوشینروان خیره گشت''}} {{ب|''بزرگان آن مرز و کنداوران''|''برفتند با باژ و ساو گران''}} {{ب|''از ایشان هر آنکس که پیران بدند''|''سخنگوی و دانشپذیران بدند''}} {{ب|''همه پیش نوشینروان آمدند''|''ز کار گذشته نوان آمدند''}} {{ب|''چو پیش سراپردهی شهریار''|''رسیدند با هدیه و با نثار''}} {{ب|''خروشان و غلتان به خاک اندرون''|''همه دیده پر خاک و دل پر ز خون''}} {{ب|''بر ایشان ببخشود بیدار شاه''|''ببخشید یک سر گذشته گناه''}} {{ب|''بفرمود تا هرچه ویران شدست''|''کنام پلنگان و شیران شدست''}} {{ب|''یکی شارستانی برآرند زود''|''بدو اندرون جای کشت و درود''}} {{پایان شعر}} در سال ۸۷۵ میلادی سرداران خلیفه بغداد به قفقاز تاختند و بنیان کشورهای کرجیها، الان‌ها و آبخازها را برانداختند؛ و سرزمین خزرها را هم ویران کردند. اما الان‌ها کشور و دولت خود را بازسازی کردند. در متون بیزانسی، فارسی و عربی [[سده‌های میانه]] از ایشان نام برده شده‌است. مسعودی نوشته‌است: «پادشاهی الانها از [[داغستان]] تا [[آبخازیا|ابخازستان]] امتداد دارد و شاه الانها سی هزار سوار جنگی در خدمت دارد و روستاها بسیار نزدیک هم می‌باشند». === الان‌ها پس از حملهٔ مغول === هجوم مغول‌ها در قرن سیزدهم و یورش‌های تیمور در قرن چهاردهم ضربه‌ای مرگبار بر کشور و مردم الان داشت. [[عزالدین بن اثیر]] الجزری گزارش داده‌است: «تاتارها به الانها تاختند، ایشان را کشتار کردند و از هیچ هتک حرمت و چپاولی فروگزار نکردند و اسیر بسیار گرفتند و سپس به سوی قبچاق‌ها تاختند». باقی‌مانده الان‌ها به سه گروه تقسیم شدند:<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> یک گروه به سمت کوهپایه‌ها و دره‌های قفقاز مرکزی عقب نشستند و تا به امروز در آن مکان‌ها زندگی می‌کنند و خود را «آس» و «ایرَته» و سرزمینشان را «ایرُستان» می‌نامند. تعداد آن‌ها حدود چهارصد هزار نفر تخمین زده می‌شود. شاخه شرقی این گروه خود را «ایر/Ir» می‌نامد و شاخه غربی خود را «دیگور/Digor». نام الان به صورت «آلون/Allon» هنوز در ادبیاتِ فولکلور آن‌ها باقی مانده‌است. گروه دوم به همراه [[قبچاق‌ها]] (Qipchaqs) به سوی اروپا مهاجرت کردند و در مجارستان ساکن شدند. در نامه‌ها و تاریخنامه‌های مجاری و روسی از ایشان به عنوان «آس» و «یاس» "Yas" نام برده شده‌است. سرزمینی که ایشان اشغال کردند امروزه Jászság نامیده می‌شود که به معنی استان "Yas"ها است. آن‌ها زبان و فرهنگ خود را تا قرن ۱۵ میلادی حفظ کردند ولی پس از آن کم‌کم [[زبان مجاری]] را پذیرفتند و میان ایشان جذب شدند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> گروه سوم به خدمت خاقان‌های مغول درآمدند. بنا به نوشته تاریخنامه‌های چینی، سلحشوری آن‌ها تأثیر فراوان در گسترش و پیشرفت مغول‌ها داشته‌است. یک مبلغ مذهبیِ کاتولیک به نام John de Marignolli که پنج سال را در [[چین]] می‌گذراند، نوشته‌است در آن منطقه که ساکن بوده‌است تعداد الان‌ها به سی هزار نفر می‌رسیده‌است. با گذشت زمان تعداد آن‌ها به دلیل کشته شدن در جنگ‌ها کاسته می‌شود و باقی آن‌ها نیز در جمعیت محلی حل می‌شوند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> آنچه که از تحقیقات و شواهد مکتوب بجا مانده‌است، می‌توان نتیجه گرفت که پس از حملهٔ مغول، لفظ الان رفته رفته متروک شد و آس جایش را گرفت و احتمالاً هر دو نام به یک معنی استفاده می‌شده‌است؛ همان‌طور که اوست‌های کنونی نیز از هر دونام برای خویش استفاده می‌کنند.<ref>{{پک|برجیان|1382|ک=هزاره الان در قفقاز شمالی|ص=}}</ref> الان‌ها خط و نوشتاری به‌وجود نیاوردند و هیچ متنی به زبان آن‌ها باقی نمانده‌است مگر کتیبه‌ای با [[الفبای یونانی]] بر روی سنگ آرامگاهی در سرشاخه رود کوبان.<ref>{{پک|Abaev|Bailey|1985|ک=ENCYCLOPÆDIA IRANICA|ف=ALANS|زبان=en}}</ref> == سال‌شمار == * '''۱۳۳ میلادی''' حمله الانان به غرب آسیا.<ref>[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref> == جستارهای وابسته == * [[آلان قفقاز]] * [[پادشاهی الان‌ها و وندال‌ها]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی =Abaev|نام =V. I |پیوند نویسنده =واسیلی آبایف |نام خانوادگی۲ =Bailey| نام۲ =H. W|پیوند نویسنده۲=هرلد والتر بیلی |عنوان=ALANS |دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]] |نشانی= http://www.iranicaonline.org/articles/alans-an-ancient-iranian-tribe-of-the-northern-scythian-saka-sarmatian-massagete-group-known-to-classical-writers-from |بازبینی=October 10, 2013 |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |تاریخ بازبینی= |جلد=۱ |سال=۱۹۸۵ |ناشر=Bibliotheca Persica Press |مکان=New York |زبان=en |صفحه=۸۰۱–۸۰۳}} {{پایان چپ‌چین}} * {{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=برجیان|نام=حبیب|پیوند نویسنده=حبیب برجیان|سال=۱۳۸۲|تاریخ= |عنوان=هزاره الان در قفقاز شمالی|پیوند=https://www.maxiran.com/file/135141/a23ec3|ژورنال= |دوره= |شماره= |صفحات= |doi= |تاریخ بازبینی=18 ژوئن 2025}} {{سکاها}} [[رده:الان‌ها| ]] [[رده:اروپای شرقی]] [[رده:اسپانیا در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:اقوام تاریخی اروپا]] [[رده:الجزایر قرون وسطی]] [[رده:اوستیا]] [[رده:اینگوش]] [[رده:پرتغال قرون وسطی]] [[رده:تاریخ آفریقای شمالی]] [[رده:تاریخ اروپای شرقی]] [[رده:تاریخ قفقاز شمالی]] [[رده:تونس قرون وسطی]] [[رده:چچن]] [[رده:دوره مهاجرت‌ها]] [[رده:سرمتی]] [[رده:عشایر اوراسیا]] [[رده:فرانسه در سده ۵ (میلادی)]] [[رده:قفقاز شمالی]] [[رده:کوچ‌گردهای ایرانی‌تبار]] [[رده:گل روم (فرانسه)]] [[رده:گوت‌ها]] [[رده:مجارستان در سده ۱۳ (میلادی)]] [[رده:مردمان باستانی ایران]] [[رده:مردمان باستانی روسیه]] [[رده:مردمان قفقاز]] [[رده:وندال‌ها]] l60tlwgjwj6ydva6sq46onboo8lo7kj 0 170006 42127977 40553896 2025-06-19T05:55:15Z Tisfoon 107851 ایساک آلبنیس 42127977 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی | نام = ایساک آلبنیس | تصویر = Isaac Albéniz, 1901.jpg | توضیح_تصویر = آلبنیس در سال ۱۹۰۱ | اندازه_تصویر = | دورنما = | پس‌زمینه = | نام_اصلی = | نام_مستعار = | تولد = ۲۹ مهٔ ۱۸۶۰{{سخ}}[[کامپردن]]، [[کاتالونیا]]، [[اسپانیا]] | مرگ = {{تاریخ مرگ و سن|۱۹۰۹|۰۵|۱۸|۱۸۶۰|۰۵|۲۹}}{{سخ}}[[کامبو-له-بن]]، [[فرانسه]] | ملیت = {{spain}} | ساز = گیتار و پیانو | نوع_صوت = | سبک = [[موسیقی کلاسیک]] | حرفه = آهنگساز{{سخ}}نوازنده | فعالیت = | مدت = | هنرمندان همکار = | تحصیلات = | دانشگاه = | شاگرد = | استاد = | علت معروف‌شدن = | بنیانگذار = | آلبوم معروف = | جایزه = | عضو گروه = | ناشر = | نقش‌های_مرتبط = | وب‌گاه = | imdb_id = ۰۰۱۷۰۹۶ | اعضای_کنونی = | اعضای_پیشین = | سازهای_برجسته = }} '''ایساک آلبنیس''' {{اسپانیایی|Isaac Manuel Francisco Albéniz y Pascual}} [[آهنگساز]] و [[نوازنده|نوازندهٔ]] [[پیانو]] اهل [[کاتالونیا]]ی [[اسپانیا]] بود. او نمادی از تولد دوبارهٔ موسیقی اسپانیا در آغاز [[سده ۲۰ (میلادی)|قرن بیستم میلادی]] در [[اروپا]] به‌شمار می‌رود. == زندگی == در ۲۹ مه ۱۸۶۰ در [[کامپردن]]<ref>Camprodon</ref> به دنیا آمد. خواهر بزرگترش وقتی آیزاک ۳ ساله بود آموزش موسیقی را به او آغاز کرد. آیزاک به واسطه تیزهوش بودن توانست در ۴ سالگی برای اولین بار موسیقی اجرا کند. هفت ساله بود که توانست در آزمون ورودی هنرستان موسیقی [[پاریس]] موفق شود ولی به خاطر سن کم نتوانست مجوز تحصیل در هنرستان را پیدا کند. نوجوان بود که جهانگردی را آغاز کرد و از [[آمریکای جنوبی]] تا [[آمریکای شمالی]] سفر کرد و هر جا که می‌توانست کنسرتی برگزار می‌کرد. در سال ۱۸۸۰ به [[پراگ]]، [[وین]] و [[بوداپست]] سفر کرد. دوران اوج فعالیت حرفه‌ای او بین سال‌های ۱۸۸۹ تا ۱۸۹۲ بود، این در این سال‌ها سرتاسر اروپا کنسرت برگزار کرد و با استقبال بسیار روبرو شد.{{سخ}} آیزاک در سال ۱۸۸۳ با یکی از شاگردانش به نام روزینا یوردانا ازدواج کرد و دارای ۳ فرزند شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.thefamouspeople.com/profiles/isaac-albeniz-485.php |عنوان=زندگینامه آیزاک آلبنیس |ناشر= |زبان=انگلیسی |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150601045209/http://www.thefamouspeople.com/profiles/isaac-albeniz-485.php |archivedate=۱ ژوئن ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> آیزاک آلبنیس در ۱۸ مه ۱۹۰۹ در کمبلوله‌بَن<ref>Cambo-les-Bains</ref> در [[فرانسه]] درگذشت و در بارسلون به خاک سپرده شد.{{سخ}} او به‌ویژه بخاطر آثارش برای پیانو که الهام گرفته از موسیقی محلی اسپانیا است شهرت دارد. همچنین چندین اثر او به خوبی برای [[گیتار]] تنظیم شده که یکی از آنها [[آستریاس]] می‌باشد. تنظیم این قطعه برای گیتار توسط [[فرانسیسکو تارگا]] صورت پذیرفته‌است. == برخی از آثار == {{شنیدن | نام پرونده = Wiki_naxos_8.554311-12_02_04.ogg | عنوان = Suite española Op. 47 – 1. Granada (Serenata) | توصیف = اجرای گیلرمو گونزالز | نوع = موسیقی | مکان قرارگیری = چپ | format = [[Ogg]] | نام پرونده۲ = Isaac Albeniz - suite espanola op. 47 - leyenda.ogg | عنوان۲ = Suite Española, Op. 47 – 5. Asturias (Leyenda)r | توصیف۲ = اجرای گوردون رولند | format2 = [[Ogg]]}} * [[آستریاس]] * ایبریا * چند اپرا * سوییت اسپانیول * سوییت اسپانیول (۲) * ۲ [[کنسرتو]] پیانو * [[پوئم سمفونیک]] «کاتالونیا» == فیلم == فیلمی در مورد زندگی ایزاک با عنوان [[آلبنیس (فیلم)|آلبنیس]] در سال ۱۹۴۷ ساخته شد. این فیلم در [[آرژانتین]] تهیه شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Isaac Albéniz |نشانی=https://en.wikipedia.org/wiki/Isaac_Albéniz |ناشر=en.wikipedia}}</ref> == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Isaac Albéniz}} * {{IMDb name|0017096}} * [http://www.fundacionalbeniz.com/ بنیاد آلبینس] * [https://web.archive.org/web/20071105143646/http://www.imslp.org/index.php?title=Category:Albéniz,_Isaac نت‌نوشت آثار ایساک آلبنیس] * شنیدن آثار ایساک آلبنیس در وبگاه [http://www.youtube.com/results?search_query=Albeniz&search_type=&aq=f youtube] و وبگاه [http://www.deezer.com/en/#music/result/all/albeniz deezer] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * [https://web.archive.org/web/20091111164942/http://www.larousse.fr/encyclopedie/musdico/Albéniz/165758 دانشنامه لاروس] {{رده‌فرد|۱۸۶۰|۱۹۰۹|آلبنیس، ایساک}} {{مستند کردن}} {{ملی‌گرایی موزیکال}} [[رده:آهنگسازان اپرا اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان اپرای مرد]] [[رده:آهنگسازان اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان اهل کاتالان]] [[رده:آهنگسازان پیانو]] [[رده:آهنگسازان رمانتیک]] [[رده:آهنگسازان رمانتیک اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان کلاسیک اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان کلاسیک سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:آهنگسازان کلاسیک مرد]] [[رده:آهنگسازان کلاسیک مرد اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان موسیقی کلاسیک سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:پیانیست‌های کلاسیک مرد]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۰۹ (میلادی)]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل اسپانیا در آلمان]] [[رده:زادگان ۱۸۶۰ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان سده ۱۹ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان کلاسیک اهل کاتالان]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان پیانو اهل اسپانیا]] [[رده:نوازندگان پیانو کلاسیک اهل اسپانیا]] [[رده:نوازندگان پیانو کلاسیک سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان پیانو کلاسیک سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان پیانو مرد]] [[رده:نوازندگان پیانوی اهل کاتالان]] [[رده:شاگردان زالومون یاداسون]] [[رده:شاگردان ونسان دندی]] [[رده:آهنگسازان امپرسیونیست]] [[رده:دور از وطن‌های اهل اسپانیا در فرانسه]] 0sdcti89lkuym6vpab19513c7kd2da9 0 179709 42127503 42045202 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 41489984 wikitext text/x-wiki {{Infobox Treaty | name = پیمان آخال | | [(=https://www.tarafdari.com/node/2083139fr.png | image_width = 180px | border = yes | caption = نقشه تغییرات اراضی [[ایران قاجاری]] در سده نوزدهم میلادی | date_drafted = | date_signed = ۲۱ سپتامبر ۱۸۸۱ میلادی برابر با ۳۰ شهریور ۱۲۶۰ خورشیدی | location_signed = [[تهران]] | date_sealed = | condition_effective = | date_expiration = | signatories ={{Flagicon|Russian Empire}} [[Ivan Davidovich Lazarev|ایوان لازارف]]{{سخ}}{{Flagicon image|Flag of Persia (1910).svg}} [[سعید مؤتمن‌الملک|میرزا سعید خان انصاری (مؤتمن‌الملک)]] |Image_Caption=}} {{قاجار}} '''پیمان آخال''' معاهده‌ای میان [[امپراتوری روسیه]] و [[ایران قاجاری|ایران قاجار]] بود که در ۲۱ سپتامبر ۱۸۸۱ میلادی برابر با ۳۰ شهریور ۱۲۶۰ خورشیدی برای تعیین مرزهای دو کشور در سمت شرق دریای خزر بسته شد. این پیمان از نظر مساحت رکورددار قراردادهای جدایی از ایران است. به موجب این پیمان آسیای میانه، [[خوارزم]]، [[خیوه]]، شرق [[استان مازندران|مازندران]] و [[مرو]]، [[سمرقند]] و [[بخارا]] در زمان [[ناصرالدین‌شاه]] رسماً از [[ایران قاجاری|ایران]] جدا شد و جزئی از کشور [[روسیه]] تزاری شد.<ref name="x091">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=جوان | نام=باشگاه خبرنگاران | عنوان=سلطان تجزیه ایران را بشناسید + تصاویر | وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان | تاریخ=2022-12-18 | پیوند=https://www.yjc.ir/fa/news/8311589/سلطان-تجزیه-ایران-را-بشناسید-تصاویر | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-03-16}}‏</ref> این زمین‌ها شامل سرزمین [[ترکمنستان]] و بخش‌های بزرگی از تاجیکستان، [[ازبکستان]]، [[قرقیزستان]] و [[قزاقستان]] امروزی است و در مجموع بیش از ۱ میلیون و ۲۲۶ هزار کیلومترمربع مساحت دارد. پیمان آخال نتیجه رویارویی مستقیم نظامی میان ایران و روسیه نبود و ایران تحت فشار نظامی روس‌ها قرار نگرفته بود.<ref name="c705">{{یادکرد وب | عنوان=چگونه۱۴۳سال قبل، سمرقند و بخارای ایران به روسیه ضمیمه شد؟ | وبگاه=خبرآنلاین | تاریخ=2024-09-21 | پیوند=https://www.khabaronline.ir/news/1960543/چگونه۱۴۳سال-قبل-سمرقند-و-بخارای-ایران-به-روسیه-ضمیمه-شد | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-03-16}}‏</ref> علت اصلی انعقاد این قرارداد، ضعف ساختار دفاعی و مدیریتی حکومت قاجار بود. این پیمان با امضای مؤتمن‌الملک، وزیر امور خارجه ایران، و ایوان زینوویف، فرستادهٔ روسیه، به تصویب رسید.<ref name="u931">{{یادکرد وب | عنوان=ایران چگونه حاکمیت روسیه بر ماوراءالنهر را پذیرفت؟ | وبگاه=هم‌میهن | تاریخ=2024-07-31 | پیوند=https://hammihanonline.ir/بخش-دیپلماسی-6/18919-ایران-چگونه-حاکمیت-روسیه-بر-ماوراءالنهر-را-پذیرفت | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-03-16}}‏</ref> == تاریخچه == انعقاد این پیمان در شرایطی صورت گرفت که نیروهای روس که تا سال ۱۸۶۳ پیرامون [[دریاچه آرال]] و شهرهای [[سمرقند]] و [[تاشکند]] را تصرف کرده بودند، در سال ۱۸۶۸ [[خانات بخارا]] را شکست داده و حاکمیت خود را بر [[بخارا]] و سمرقند [[ایران]] نیز تثبیت کردند و در سال‌های ۱۸۷۳ تا ۱۸۸۱ به فرماندهی [[Mikhail Skobelev|میخائیل اسکوبلف]]، [[Ivan Davidovich Lazarev|ایوان لازارف]] و [[کنستانتین فن کاوفمن]]، افزون بر اشغال [[خوارزم]] که در کنترل [[خانات خیوه]] ایران بود ایلات ترکمن [[ایران]] را نیز شکست دادند. روس‌ها پس از شکست سال ۱۸۶۰ ایران و نیز با گسترش حضور [[بریتانیا]] در [[مصر]]، به چنین کامیابی‌هایی دست یافتند.<ref name="x091"/>{{سخ}} [[ناصرالدین‌شاه]] برای بستن این قرارداد وزیر خارجه‌اش [[سعید مؤتمن‌الملک]] را به دیدار [[ایوان زینوویف]] فرستاد تا پیمانی را در [[تهران]] امضا کنند. با این پیمان، [[ناصرالدین‌شاه]]، حاکمیت روسیه را بر این سرزمین‌ها به رسمیت شناخت و [[ایران]] و [[روسیه]] برای نخستین‌بار در ناحیهٔ شرق [[دریای خزر]] هم با یکدیگر همسایه شدند.<ref name="x091"/> == متن پیمان == متن کامل عهدنامه آخال به شرح زیر است: چون اعلی حضرت شاهنشاه ایران و اعلی حضرت امپراتور کل ممالک روسیه لازم دیدند که در طرف شرق بحر خزر سرحد ممالک خود را از روی دقت معین کرده، موجبات آسودگی و امنیت آن جاها را فراهم نمایند، چنین صلاح دیدند که برای حصول این مقصود قراردادی منعقد دارند. لهذا وزرای مختار خود را از این قرار معین داشتند: از طرف اعلی‌حضرت شاهنشاه ایران میرزا سعید خان مؤتمن الملک وزیر امور خارجه و از طرف اعلی‌حضرت امپراتور کل ممالک روسیه ایوان ذی‌نوویف وزیر مختار و ایلچی مخصوص در دربار دولت علیه. ورزای مختار مزبور پس از اینکه اختیار نامه‌های خود را مبادله نموده و آن را موافق قاعده و مرتب به ترتیبات شایسته یافتند، در فصول ذیل متفق‌الرأی شدند.<ref name="t093"/> === فصل اول === در طرف شرق بحر خزر سرحد بین ممالک ایران و روس از قرار تفصیل ذیل خواهد بود: از خلیج حسینقلی الی چات سرحد بین الدولتین بحری رود اترک است، از چات خط سرحدی در سمت شمال شرقی قلل سلسله کوه‌های سنگوداغ و ساکریم را متابعت کرده و بعد در سمت شمال به طرف رود چندر متوجه شده و در چقان قلعه به بستر رود مزبور می‌رسد. از اینجا در سمت شمال به قلل کوه‌هایی که فاصل درهٔ چندر و دره سومبار است متوجه شده و در سمت مشرق قلل کوه‌های مزبور را متابعت کرده و بعد به طرف بستر رودخانهٔ سومبار و در ملتقای رود مزبور با نهر آخ آقایان فرود می‌آید. از این نقطهٔ اخیر به طرف شرق بستر رود سومبار خط سرخه محسوب می‌شود الی خرابه‌های مسجد دادیانه و از مسجد دادیانه الی قلل کوپت داغ سرحدی راهی است که به درون ممتد است. پس از آن خط سرحدی در امتداد قلل مزبور، به سوی جنوب شرق حرکت می‌کند ولی نرسیده به انتهای تنگهٔ گرماب به طرف جنوب برگشته و را سرکوه‌هایی که فاصل درهٔ سومبار و سرچشمهٔ گرماب گذشته و بعد متوجه به سوی جنوب شرقی شده. از قلل کوه‌های میزنو و چوب بست عبور و راهی را که از گرماب به رباط می‌رود در محلی ملاقات می‌کند که در یک ورستی شمال رباط است. چون به این محل رسید، خط سرحدی از قلل کوه‌ها الی قلل کوه دالانچه کشیده شده. پس از آن از شمال قلعهٔ خیرآباد گذشته و در سمت شمال شرقی الی حدود گوگ قتبال ممتد شده واز حدود گوگ قتبال به دربند رود فیروزه تقاطع می‌کند و از اینجا در سمت جنوب شرقی متوجه به قلل کوه‌هایی می‌شود که از طرف جنوب وصل به دره است که راه عشق‌آباد و فیروزه از آن عبور می‌کند و پس از آنکه قلل کوه‌های مزبور را الی اقصی نقطهٔ شرقی متابعت نمود، خط سرحدی به شمالی‌ترین قلهٔ کوه اسلم گذشته و در سمت جنوب شرقی قلل این کوه‌ها را طی کرده و بعد شمال قریهٔ کلته چنار را دور زده و به محل اتصال کوه‌های زیرکوه و قزل‌داغ می‌رسد از اینجا خط سرحد در سمت جنوب شرقی از قلل سلسله زیرکوه کشیده می‌شود تا اینکه به درهٔ رود بابا درومز برسد. بعد از وصول به این محل، به طرف شمال حرکت و در راهی که از گاورس الی لطف‌آباد ممتد است به جلگه می‌رسد. به طوری که قلعهٔ بابا درومز در شرق این خط واقع می‌شود.<ref name="t093"/> === فصل دوّم === چون فصل اول این قرارداد نقاط عمدهٔ خط سرحد بین متصرفات ایران و روس معین شده است، طرفین معاهدتین کمیسرهای مخصوص مأمور خواهند نمود که خط سرحد را در محل و به‌طور صحیح ترسیم کرده و علامات را نصب نمایند. زمان و محل ملاقات کمیسرهای مزبور را طرفین معاهدتین بالاتفاق معین خواهند نمود.<ref name="t093"/> === فصل سوم === چون قلعه‌جات گرماب و قلقلاب واقعه در درهٔ رودی که آبش اراضی ماوراءالخزر را مشروب می‌کند در شمال خطی واقع است که به موجب فصل اول سرحد بین متصرفات طرفین است، دولت ایران متعهد می‌شود که قلاع مزبور را ظرف یک سال از تاریخ مبادلهٔ این قرارنامه تخلیه کند. ولی دولت علیه حق خواهد داشت که در ظرف مدت مزبوره سکنه گرماب و قلقلاب را به مملکت خود مهاجرت دهد. از طرف دیگر دولت روس متقبل می‌شود که در نقاط مزبوره استحکامات بنا نکرده و خانوادهٔ ترکمن در آنجا سکنا ندهد.<ref name="t093"/> === فصل چهارم === و چون منبع رود فیروزه و منابع بعضی‌رودها و انهاری که ایالت ماوراء خزر متصلهٔ سرحد ایران را مشروب می‌کند در خاک ایران واقع شده است، دولت علیه متعهد می‌شود که به هیچ وجه نگذارد از منبع الی خروج از خاک ایران در امتداد رودها و انهار مزبوره قراء جدیدی تأسیس شده و به اراضی که بالفعل زراعت می‌شود توسعه داده شود و نیز برای اراضی که فعلاً در خاک ایران مزروع است بیش از آن مقداری که لازم است نگذارد آب استعمال کنند. محض اینکه این شرایط به‌طور صحیح اجرا و بدون تعطیل و تعلل رعایت شود، دولت ایران متقبل می‌شود که به قدر لزوم مأمورین صحیح برای این امر معین کند. به کسانی که از مدلول آن تخلف می‌ورزند سیاست سختی برسد.<ref name="t093"/> === فصل پنجم === محض ترقی و پیشرفت مناسبات تجارتی مابین ایالت ماوراء بحر خزر و ایالت خراسان طرفین معاهدین متقبل می‌شوند که در باب ساختن راه‌های عرابه رو که برای مراودات تجارتی بین ایالات مذکوره مناسب بوده باشد، حتی‌الامکان زودتر فیمابین قراری دهند که مستلزم نفع جانبین بوده باشد.<ref name="t093"/> === فصل ششم === دولت ایران متعهد می‌شود که در تمام سرحد استرآباد و خراسان اخراج هر نوع اسلحه و آلات جنگی را از ممکلت ایران سخت ممنوع دارد و نیز تدبیرات لازمه را به عمل آورده، نگذارند که به تراکمه که در خاک ایران هستند اسلحه برسد. کارگزاران سرحدی دولت علیه دربارهٔ اشخاصی که از طرف روسیه مأموریت منع خروج اسلحه از حدود ایران دارند، کمال مساعدت و همراهی را منظور خواهند داشت.<ref name="t093"/> === فصل هفتم === محض مراقبت اجرای شرایط این قرارداد و برای مواظبت حرکات و رفتار تراکمه مجاور ایران هستند. دولت روس حق خواهد داشت که به نقاط سرحد ایران مأمور معین کند. مأمورین مزبور در مسائلی که راجع به حفظ انتظام و آسودگی صفحات مجاور متصرفات دولتین است واسطهٔ بین کارگزاران طرفین خواهند بود.<ref name="t093"/> === فضل هشتم === تمام تعهدات و شرایط مندرجهٔ عهدنامه‌جات و قرارنامه‌هایی که مابین طرفین منعقد شده است به قوهٔ خود باقی خواهد ماند.<ref name="t093"/> === فصل نهم === این قرارنامه که به دو نسخه نوشته شده و به امضاء و مهر وزرای مختار طرفین رسیده است، به تصویب و تصدیق اعلی حضرت شاهنشاه ایران و اعلی حضرت امپراتور روس خواهد رسید و تصدیق نامه جات در ظرف چهار ماه و حتی‌الامکان زودتر در تهران ما بین وزرای مختار طرفین مبادله خواهد شد. در [[تهران]] -۹ دسامبر ۱۸۸۱ - مطابق ۲۲ محرم ۱۲۹۹ (امضاء) زینوویف (امضاء) [[سعید مؤتمن‌الملک|میرزا سعید خان]]<ref name="t093"/> == تأثیر == پیمان آخال تأثیر دوگانه‌ای بر [[ایران]] داشت. از یک‌سو ایران تا حدی از یورش‌های ترکمن‌ها رهایی می‌یافت؛ و قسمت آسیای میانه، [[خوارزم]]، [[خیوه]]، شرق [[استان مازندران|مازندران]] و [[مرو]]، [[سمرقند]] و [[بخارا]] از خاک [[ایران]] جدا شد. این اراضی شامل سرزمین [[ترکمنستان]] و بخش‌های بزرگی از تاجیکستان، [[ازبکستان]]، [[قرقیزستان]] و [[قزاقستان]] ما این امر به بهای گران از دست رفتن سرزمین‌هایی به دست آمد که ناصرالدین شاه پادشاهی بر آن‌ها را داشت.<ref>گلی، امین. ''تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها''. نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۱۶۴</ref> همچنین خط مرزی کاملاً به سود روس‌ها طراحی شده بود. به گفته [[جرج کرزن|لرد کرزن]] «روس‌ها در ضمن بستن قرارداد مرزی، نخست کوه‌های بلند مرتفع سرحدی را در مرز خودشان انداختند، سپس سرچشمهٔ رودخانه‌ها را نیز جزء خاک روسیه ثبت کردند که هروقت اراده نمایند آب را از آبادی‌های ایرانی قطع کنند و در نتیجه محصول [[خراسان]] را تباه سازند.» گذشته از این، دولت [[ایران]] تعهد کرده بود که اجازه ندهد در راستای رودهایی که وارد خاک روسیه می‌شود، روستای نو ساخته شود یا زمین‌های کشاورزی آن مناطق گسترش یابد یا برای زمین‌های در حال کشت بیش از اندازه آب مصرف شود.<ref name="t093"/> پیمان آخال همچنین به زیان [[ترکمن‌ها]] بود و با مصالح سنتی قوم [[ترکمن‌ها|ترکمن]] همخوانی نداشت. میان آنان مرز کشیده شده، در دو کشور قرار گرفته و یگانگی آنان به هم خورد. [[یموت]]‌های ایران که بر اساس موافقت‌نامه دو دولت، هر سال برای چراندن گله‌های خود به آن سوی مرز کوچ می‌کردند، باید به هر دو دولت [[مالیات]] می‌دادند و این موضوع مقامات روسی و ایرانی را در جمع‌آوری مالیات دچار مشکل کرده بود.<ref>گلی، امین. ''تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها''. نشر علم، ۱۳۶۶، ص ۱۶۸</ref>ینگی قلعه تا دربند شرقی، یک فرسخ مسافت داشته و در این دره تقریباً در تمام مواقع سال زراعت می‌شده است ولی با استناد به تعهد بالا، نماینده روسیه زراعت در ناحیة مهمی از زمینها را که در دست کشاورزان ایرانی بود منع و محدود کرد، زیرا گسترش کشاورزی در این منطقه را باعث کمبود آب در منطقة متعلق به دولت روسیه می‌دانست.<ref name="t093">{{یادکرد وب | عنوان=قرارداد آخال، گونه‌ای حاتم‌بخشی قجری / صفا کاظمینی | وبگاه=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | تاریخ=1881-12-14 | پیوند=https://www.cgie.org.ir/fa/news/127937/قرارداد-آخال،-گونه‌ای-حاتم‌بخشی-قجری---صفا-کاظمینی | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2025-03-16}}‏</ref> موضوع تجاوزات [[ترکمن‌ها|ترکمانان]] به مرزهای ایرانی نیز که همچنان تداوم داشت، در «کلات» چهار رود وجود داشت. این نهرها عبارت بودند از: «[[چهچهه (کلات)|چهچهه]]»، «[[قره تیکان|قراتیکان]]»، «[[کلات]] رود» و «لاین». یک ششم آب این چهار رود به مصرف کشاورزی «[[کلات]]» می‌رسید و بقیه به قلعه‌ها و مزرعه‌های اطراف کلات سرازیر می‌شد.<ref name="t093"/> «اتک [[کلات]]» بر روی [[ترکمن‌ها|ترکمانان]] مروی باز بود، چون آنان در زمانی نه چندان دور تبعه ایران بودند و با سکنه «اتک» پیوندهایی داشتند، از این‌رو به آسانی بیش از چهارصد خانوار ترکمان مروی که در قلعه‌های اتک سکونت داشتند و با آب چهار رودخانه یادشده زراعت می‌کردند، سالی بیست هزار خروار گندم و شلتوک به دست می‌آوردند و یک دهم آن را به عنوان مالیات به حاکم «اتک» می‌دادند که مأمور دولت ایران بود.<ref name="t093"/> در «اتک دره جز» هم چند قلعه معتبر وجود داشت که دهقانان دره‌جزی و کشاورزان [[ولایت آخال|آخالی]] در آنجا به کشت و زرع می‌پرداختند و اینان نیز یک دهم محصول خود را به عنوان مالیات به دولت ایران و حاکم دره‌جز می‌پرداختند، لیک به تدریج کشاورزان [[مرو|مروی]] و آخالی و اتک دره‌جز و اتک کلات، وسیله و آلت فعل تجاوزات ترکمانان به داخل مرزهای ایران شدند و کمیسیون مشترک مرزی که تا سال ۱۳۱۴ق به عنوان ناظر بر امور مرزی و اجرای قرارداد وظیفه خود را انجام می‌داد، نتوانست کشاورزان مروی و [[ولایت آخال|آخالی]] مقیم اتک را به فرمانبرداری کامل دولت ایران درآورد.<ref name="t093"/> به دنبال قتل [[ناصرالدین‌شاه|ناصرالدین شاه]]، اوضاع [[ایران]] رو به وخامت بیشتر نهاد و ضعف حکومت مرکزی بیشتر نمایان شد که این امر خودسری ترکمانان مروی و آخالی مقیم اتک را باعث شد تا آنجا که از فرمانبرداری دولت ایران و پرداخت مالیات سرپیچی کردند.<ref name="t093"/> در سال ۱۳۱۴ق، [[قزاق‌های ایران|قزاقهای]] [[روسیه|روسی]] در «خان کران»، دو فرسنگی «[[سرخس]] ناصری» اقامت گزیده، مجرای آب سرخس ناصری را به سوی سرخس کهنه که در تصرف خودشان بود برگرداندند و سرخس ناصری رو به ویرانی نهاد و این‌گونه ناحیه حاصلخیزی از ایران از مدار و چرخه اقتصادی خارج شد.<ref name="t093"/> == جستارهای وابسته == * [[ایران بزرگ]] * [[جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار]] * [[امتیازات و قراردادها در دوره قاجار]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == <div style="font-size:smaller"> * [//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Treaty_of_Akhal&diff=185175762&oldid=176589566 ویکی‌پدیای انگلیسی] * [https://web.archive.org/web/20100206121105/http://www.turkmenstudents.com/modules/smartsection/item.php?itemid=614 قرارداد آخال ۱۸۸۱م/۱۲۹۹ ه‍ .ق] پایگاه اطلاع‌رسانی دانشجویان و دانش‌آموختگان ترکمن * ش‍م‍ی‍م، ع‍ل‍ی‌اص‍غ‍ر. ''ایران در دوره سلطنت قاجار.'' ت‍ه‍ران: ع‍ل‍م‍ی، ۱۳۷۱، صص ۲۵[۱۵][۱۵]۱–۲۴۹ == پیوند به بیرون == * [http://dl.nlai.ir/UI/3f907f52-a081-4300-9102-2c40692215f9/LRRView.aspx عهدنامه آخال] در وبگاه کتابخانه ملی ایران {{ویکی‌نبشته}} {{امتیازات و قراردادها در دوره قاجار}} {{روابط ایران و روسیه}} [[رده:آسیا در ۱۸۸۱ (میلادی)]] [[رده:ایران در ۱۸۸۱ (میلادی)]] [[رده:تاریخ ترکمنستان]] [[رده:تاریخ خراسان]] [[رده:تاریخ روسیه]] [[رده:ترکمن‌صحرا]] [[رده:ترکمن‌ها]] [[رده:روابط ایران و روسیه]] [[رده:روسیه در ۱۸۸۱ (میلادی)]] [[رده:قاجاریان]] [[رده:معاهده‌های ۱۸۸۱ (میلادی)]] [[رده:معاهده‌های امپراتوری روسیه]] [[رده:معاهده‌های ایران]] [[رده:معاهده‌های دوجانبه]] [[رده:معاهده‌های سلسله قاجاریان]] [[رده:معاهده‌های صلح روسیه]] [[رده:مقاله‌های خرد ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد تاریخ روسیه]] 6yry3n8cw8w3uwwlyiw6tp9v1qfmas0 0 183313 42127487 42004862 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که HADI انجام داده بود واگردانده شد 41177654 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها}} [[File:Women's_prison_punishment_(early_modern_era).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Women's_prison_punishment_(early_modern_era).jpg|بندانگشتی|بیرچینگ (Birching) یک زن در زندان]]'''تازیانه''' یا '''شلاق''' ابزاری است که به صورت سنتی از سوی انسان‌ها به کار گرفته شده تا با ایجاد ترس یا [[درد]] حیوانات یا انسان‌های دیگر را به فرمان خود درآورد. تازیانه دو نوع است، یک نوع آن سخت و محکم است و دیگری کاملاً نرم و انعطاف‌پذیر است که نوع دوم معمولاً بلندتر است. برخی از تازیانه‌های ترکیبی از دو نوع اول اند یعنی دسته‌ای محکم و انتهایی انعطاف‌پذیر دارند مانند تازیانه‌های [[شکار]]. [[پرونده:Affectueuse fessée ecclésiastique.jpg|بندانگشتی|شلاق زدن دردناک [[راهبه]] خطاکار و قانون شکن توسط [[راهب]] راهبگان خطاکار نیز مورد تنبیه قرار میگرند،تنبیه معمولا مخصوص راهبگان زن است.تنبیه راهبان زن به شدت وحشیانه است.تنبیه برای راهبگان معمولا طولانی تر و دردناک تر است.راهبگان برای توهین،قانون شکنی یا کوتاهی تنبیه میشوند،تنبیه راهبگان معمولا توسط راهبان مرد انجام میگرد.]] از دیدگاه اجتماعی کاربرد تازیانه یا کاربرد بیش از حد آن بر روی حیوانات نوعی آزار و اذیت حیوانات دانسته می‌شود و ناپسند است.<ref>Curnutt, Jordan. Animals and the law: a sourcebook. Contemporary Legal Issues. ABC-CLIO. pp. 260–261. {{ISBN|1-57607-147-2|en}}.</ref> == جستارهای وابسته == * [[شلاق‌زنی]] * [[تازیانه نه رشته]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} {{موضوع-خرد}} [[رده:تجهیزات بی‌دی‌اس‌ام]] [[رده:شلاق‌ها]] 45sp856fizc2i8c0w0m8eso9utl2xni 0 187947 42127489 41714466 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که XYZ00ABC انجام داده بود واگردانده شد 41175925 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Bundesarchiv Bild 105-DOA0809, Deutsch-Ostafrika, Einheimische Mädchen.jpg|بندانگشتی|یکی از ایل‌های آفریقا - [[آرشیو فدرال آلمان]]]] '''ایل''' در جامعه [[عشایر]] [[ایران]] عبارت است از اتحادیه‌ای سیاسی متشکل از طوایف [[عشایر]]ی که به اتکای وابستگی‌های خویشاوندی (نسبی، سببی و آرمانی) یا در برهه زمانی خاص، بنا به مصالح و ضرورت‌های سیاسی و اجتماعی با هم متحد شده و تشکیل یک ایل را می‌دهند. معمولاً ایلات دارای سرزمین و قلمرو ایلیِ خاص خود بوده و تحت رهبری و مدیریت شخصی با سمت [[ایلخان]] یا ایل بیگ اداره می‌شدند. از بزرگ‌ترین ایل‌های ایران می‌توان به [[ایل بیرانوند]] و ایل [[سادات]] و [[ایل بختیاری]] و [[قشقایی]] و [[ایل خمسه|ایلات خمسه]] اشاره کرد.<ref>فصلنامه ذخایر انقلاب ناشر سازمان امور عشایر ایران شماره ۳ سال ۱۳۶۹</ref> == تعریف == تعریف مشخص و دقیقی از مفهوم ایل وجود ندارد که بتوان آن را به همهٔ ایل‌ها تعمیم داد. به‌طور کلی ایل به مجموعه‌ای از طوایفی گفته شده که در محدوده‌ای که قلمروی آن ایل به‌شمار می‌آید زندگی می‌کنند. طوایف لزوماً با یکدیگر خویشاوندی ندارند و آداب‌ورسوم و شیوهٔ زندگی آن‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد، هرچند در اغلب موارد خویشاوندی و همگونی در [[آداب]] و [[رسوم (پیشکش)|رسوم]] و شیوهٔ زندگی وجود دارد.<ref name="اسکندری‌نیا ۱">اسکندری‌نیا، ۱۳۶۶: ص ۱۴–۱۳.</ref> == منابع == {{پانویس}} == کتاب‌شناسی == * {{یادکرد|نویسنده =ابراهیم اسکندری‌نیا|ترجمه=|کتاب=ساختار سازمان ایلات و شیوهٔ معیشت عشایر آذربایجان غربی| ناشر =انزلی|شهر=ارومیه|صفحه = ۴۷۸|تاریخ =۱۳۶۶|شابک=}} {{خویشاوندی عشایری}} {{موضوع-خرد}} [[رده:وام‌واژه‌های ترکی]] 2058s61geyhvdwykpg8r1nvqgwb11w2 0 191132 42127315 41409221 2025-06-18T12:14:24Z Gaumat 1398452 /* تأسیس */ 42127315 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{دیگر کاربردها}} [[پرونده:Gasht Ershad.JPG|بندانگشتی|ایستاده|یک واحد '''گشت ارشاد''' در [[بوستان ملت (تهران)|پارک ملت تهران]]]] '''گشت ارشاد''' با نام رسمی '''پلیس امنیت اخلاقی''' یا '''طرح ارتقای امنیت اجتماعی''' برنامه اجرایی [[نیروی انتظامی]] [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است که در راستای مصوبه [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] تحت عنوان [[طرح‌های حجاب و عفاف|طرح جامع عفاف]]، اجرا شده است. این طرح، مورد حمایت [[فهرست مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران|مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی ایران]] قرار گرفت. فرمانده پیشین انتظامی تهران [[احمدرضا رادان]] در سال ۱۳۸۶ این طرح را «مبارزه با بدحجابی و اراذل و اوباش» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب|نام =بیژن |نام خانوادگی = یگانه |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/f4_social_security_operation_park/399365.html |عنوان =ادامه طرح امنیت اجتماعی؛ این بار در پارک‌ها | ناشر = رادیو فردا |تاریخ =۴ تیر ۱۳۸۶ |تاریخ بازدید = ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲}}</ref> این نهاد در طول فعالیت خودش مرتکب بازداشت، خشونت، ضرب و جرح و آزار و اذیت گسترده شهروندان، تیراندازی و دستگیری منجر به قتل شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زوج ورزشکار پس از یک ماه و نیم سکوت ماجرای شلیک مامور گشت ارشاد را افشا کردند|نشانی=https://parsi.euronews.com/2022/06/11/athlete-couple-reveal-the-shooting-of-a-police-after-a-month-and-a-half-of-silence-iran|وبگاه=euronews|تاریخ=2022-06-11|بازبینی=2024-04-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خشونت علیه زنان و دختران بعد از آغاز طرح «نور»|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cyxe8q1x297o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-04-16|بازبینی=2024-04-18|کد زبان=fa}}</ref> از این رو منتقدان، آن را ''گشت کشتار'' لقب داده‌اند. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=چند صحنه از جنایتهای گشت ارشاد که بهتر است گفته شو گشت کشتار|نشانی=https://www.peykeiran.com/Content.aspx?ID=253212|وبگاه=www.peykeiran.com|بازبینی=2023-01-19|archive-date=۱۹ ژانویه ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230119191644/https://www.peykeiran.com/Content.aspx?ID=253212|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=The Crimes of Iran's 'Morality Patrols': A Brief Chronology|نشانی=https://iranwire.com/en/women/107624-scenes-from-morality-patrol-crimes-a-brief-chronology/|وبگاه=iranwire.com|بازبینی=2023-01-19|کد زبان=en}}</ref> == تاریخچه == {{multiple image|perrow=2|total_width=350|image1=گشت ارشاد در میدان ونک 6.jpg|width1=250|height1=|image2=گشت ارشاد در میدان ونک 12.jpg|width2=300|height2=|image3=گشت ارشاد در میدان ونک 2.jpg|width3=300|height3=|image4=گشت ارشاد در میدان ونک 16.jpg|width4=300|height4=|footer=|align=left|caption1=|caption2=|caption3=|caption4=|caption_align=center|header={{Color|white|☫ برخی از تصاویر گرفته شده از گشت ارشاد}}|header_background=green|direction=horizontal|image_gap=1|image5=گشت ارشاد در میدان ونک 19.jpg|caption5=|image6=گشت ارشاد در میدان ونک 3.jpg|caption6=|image7=گشت ارشاد در میدان ونک 9.jpg|caption7=|image8=گشت ارشاد در میدان ونک 13.jpg|caption8=|caption9=|image9=First vice squad of guidance patrol in Tehran (1 8502020677 L600).jpg|image10=}} === پیش‌زمینه === به گفته [[بی‌بی‌سی فارسی|بی‌بی‌سی]]، پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] گشت‌های مختلفی تشکیل شده بودند تا با موضوعات اجتماعی که برای حکومت خط قرمز محسوب می‌شدند، مانند پوشش زنان یا روابط دختران و پسران، برخورد کنند. از جمله این گشت‌ها در دهه شصت، گشت‌های [[کمیته انقلاب اسلامی|کمیته‌ انقلاب اسلامی]] و گشت‌های جندالله [[ژاندارمری ایران|ژاندارمری]]، تا پیش از ادغام هر دو نیرو در نیروی انتظامی، و گشت‌های ثارالله [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه پاسداران]] با همکاری نیروهای [[بسیج]] بودند. در دوره ریاست جمهوری [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] و با ادغام کمیته‌ انقلاب با شهربانی و ژاندارمری، این گشت‌ها در قالب [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] ادامه یافت و در خرداد سال ۱۳۷۵ نیز طرح «مبارزه با بدحجابی» در تهران از سوی وزارت کشور اجرا شد.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=از جندالله به گشت ارشاد؛ ۴۰ سال ابزار اعمال حجاب اجباری در ایران|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c728x75gpz0o|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=2022-09-17|بازبینی=2022-09-21}}</ref> === تأسیس === به گفته [[اسماعیل احمدی مقدم]]، فرمانده سابق نیروی انتظامی، تشکیل گشت ارشاد بر اساس مصوبه‌ای بوده که در آخرین روزهای فعالیت دولت [[سید محمد خاتمی]] در [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] به تصویب رسید و اوایل روی کار آمدن دولت احمدی‌نژاد اجرایی شد. شورای عالی انقلاب فرهنگی چهارم مرداد ۱۳۸۴ «راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف» را تصویب کرد. نیروی انتظامی، [[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]] و [[وزارت اطلاعات]] از جمله نهادهای عضو این کمیته هستند. در این مصوبه به صراحت به موضوع گشت ارشاد اما اشاره نشده و کلیات بیان شده بود. این شورا در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۹۸ مصوباتی را در این زمینه داشته است.<ref name=":1"/> در تابستان سال ۱۳۸۵ مقامات نیروی انتظامی آغاز فعالیت گشت ارشاد را اعلام کردند و گفتند که این گشت‌ها تنها وظیفه تذکر دادن به افراد «بی‌حجاب» را دارند. در ماه‌های بعد اما رویه تغییر کرد و مقامات نیروی انتظامی از بازداشت تعدادی از زنان نیز خبر دادند. پس از آن نیز طرح‌های مختلف «امنیت اجتماعی» در نقاط مختلف از جمله تفرجگاه‌ها اجرا شد.<ref name=":1"/> مراحل نخستین طرح بیشتر بر پوشش زنان تمرکز داشت و در مراحل بعدی ابتدا جمع‌آوری معتادان و سپس جمع‌آوری اراذل و اوباش، بازرسی از کارگاه‌ها و فروشگاه‌های لباس و آرایشگاه‌های مردانه، عکاسی‌ها و.. نیز در دستور کار نیروی انتظامی قرار گرفت. اجرای این طرح واکنش‌های فراوانی به همراه داشته است و در بسیاری موارد با مقاومت شهروندان روبه رو گردیده است.<ref>[http://news.gooya.com/culture/archives/066287.php gooya news :: culture : طرح امنیت اجتماعی و مقابله با فیلم‌های «سانسور نشده»، رادیو فردا<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.autnews.info/archives/1386,12,0007900 |title=bbc world news entrepreneur magazine at autnews.info<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۲۶ مارس ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080319005000/http://www.autnews.info/archives/1386,12,0007900 |archivedate=۱۹ مارس ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> === آغاز گشت‌های بسیج در محلات === فرمانده [[سپاه محمد رسول‌الله]] که در جریان تغییرات سال ۱۳۸۷ و ایجاد ساختار موزاییکی در [[سپاه پاسداران]] یکی از دو نیروی سپاه است که در شرایط بحرانی مسئول کنترل تهران خواهد بود، از آغاز گشت‌های شبانه بسیج برای ارتقای امنیت اجتماعی خبر داد. این گشت‌ها از ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح و در صورت لزوم ۱۰ شب تا ۶ صبح در محلات [[تهران]] انجام می‌شود و نیروها به تجهیزات سبک و نیمه‌سبک از جمله سپر و باتوم مجهز هستند. گشت‌های بسیج در محلات از ابتدای انقلاب و خصوصاً پس از آغاز شورش مسلحانه توسط [[سازمان مجاهدین خلق ایران]] آغاز شد، اما پس از روی کار آمدن [[دولت خاتمی]] تضعیف و تقریباً تعطیل شده بود.<ref>{{یادکرد وب |عنوان =آغاز گشت‌های بسیج در محلات |نشانی =http://www.roozonline.com/archives/2008/11/post_9882.php |ناشر =روزآنلاین |تاریخ =۱۳ آبان ۱۳۸۷ |accessdate =۳ نوامبر ۲۰۰۸ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20081206145601/http://www.roozonline.com/archives/2008/11/post_9882.php |archivedate =۶ دسامبر ۲۰۰۸ |dead-url =yes}}</ref> === دور زدن === مخالف‌ها یک برنامه اپلیکیشن موبایل اندروید برای کمک به دور کردن عمدی مردم از منطقه گشت ارشاد مستقر در شهرهای ایرانی ساخته‌اند و اجرا می‌شود.<ref>https://www.radiozamaneh.com/715785/</ref> === تحریم‌ها === به‌دنبال [[کشته‌شدن مهسا امینی]]، در اکتبر ۲۰۲۲، [[دولت بریتانیا]] گشت ارشاد، محمد رستمی چشمه گچی (رئیس پلیس امنیت اخلاقی) و احمد میرزایی (رئیس پلیس امنیت اخلاقی تهران) را به دلیل سرکوب زنان و دختران و به خاطر خشونت تکان‌دهنده‌ای که علیه مردم ایران تحریم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بریتانیا «گشت ارشاد» و مقامات ارشد امنیتی ایران را تحریم کرد|نشانی=https://www.gov.uk/government/news/uk-sanctions-iranian-morality-police-and-senior-security-officials.fa|وبگاه=GOV.UK|تاریخ=2022-10-10|بازبینی=2023-07-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|نویسنده=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-63200762|عنوان=بریتانیا گشت ارشاد و ۵ مقام نظامی و امنیتی ایران را تحریم کرد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۱۸ مهر ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۱۳ اکتبر ۲۰۲۲}}</ref> ۱۷ اکتبر ۲۰۲۲ [[اتحادیه اروپا]] یازده نفر از مقامات و چهار نهاد جمهوری اسلامی از جمله گشت ارشاد را به دلیل سرکوب اعتراضات و مقابله با آزادی بیان تحریم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیهٔ اروپا گشت ارشاد و ۱۱ تن از مسئولان جمهوری اسلامی را تحریم کرد|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/ایران/20221017-اتحادیۀ-اروپا-گشت-ارشاد-و-۱۱-تن-از-مسئولان-جمهوری-اسلامی-را-تحریم-کرد|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2022-10-17|بازبینی=2023-07-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=https://www.facebook.com/pages/ارافای-RFI-فارسی/103932459643311}}</ref> == ابعاد حقوقی == «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» از ابعاد مختلفی مورد بررسی و انتقاد قرار گرفته است که مهم‌ترین آن جایگاه حقوقی اقدامات پلیس و سایر دستگاه‌های اجراکنندهٔ طرح است. === قانون‌گذاری پیرامون پوشش و آرایش مردم === پلیس در جریان اجرای طرح انواعی مختلفی از پوشش و آرایش‌ها را ممنوع کرد و مانع از تولید، واردات، فروش و استفاده از آن گردید و اقدام به تذکر یا بازداشت و انتقال افراد به مراکز پلیس و پرونده‌سازی برای آنان کرد. این درحالی است که بر اساس قوانین ایران پلیس تنها ضابط قضایی و اجراکننده قوانین است و نمی‌تواند راساً قانون‌گذاری کند. [[اسماعیل احمدی مقدم]] فرماندهٔ وقت نیروی انتظامی پس از بالا گرفتن انتقادات و و خصوصاً پس از آنکه غلامحسین الهام، [[سخنگوی دولت (ایران)|سخنگوی دولت]] احمدی‌نژاد، حمایت دولت از اجرای «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» را انکار کرد گفت:{{نقل قول|تاکنون نخواستیم موضوع بند یکم این طرح را عنوان کنیم، اما به دلیل به وجود آمدن این بحث‌ها باید بگوییم بر اساس بند یکم، تعیین مصادیق حجاب و حد و مرز آن بر عهدهٔ نیروی انتظامی است و صراحتاً به آن اشاره شده، از این رو تنها انجام وظیفه کردیم.}} بنا به تأیید علی خامنه‌ای، [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] (بر خلاف [[قانون اساسی]] که یگانه قانون‌گذار را مجلس می‌داند) حق وضع قانون دارد.<ref>[http://kargozaaran.com/ShowNews.php?12358 اینترنت مجرم بی‌دفاع]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} (محمد سیف‌زاده، حقوقدان برای روشن شدن حدود و وظایف این نهاد [شورای عالی انقلاب فرهنگی] توضیح داد: براساس اصل ۷۱ قانون اساسی، تنها مرجع قانون‌گذاری مجلس است که می‌تواند در عموم مسائل در حدود مقرر در حوزهٔ قانون اساسی، قانون‌گذاری کند، این بدان معنا است که نهادهای دیگر هیچ‌گاه حق تصویب قانون یا ضابطه‌ای را که شرایط زندگی شهروندان را تعیین می‌کند، ندارند. -روزنامه کارگزاران، ۱۷ خرداد ۱۳۸۷)</ref> این شورا نیز در «طرح جامع عفاف» (ابلاغ شده توسط محمود احمدی‌نژاد) اختیار قانون‌گذاری پیرامون پوشش و آرایش مردم را به پلیس داده است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1061462| عنوان = رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا با اشاره به برخی انتقادات: در صورت نیاز، اسناد هماهنگی‌های طرح ارتقاءامنیت اجتماعی را بزودی منتشر می‌کنیم| تاریخ بازدید = ۱۰ دی ۱۳۸۶| تاریخ = ۱۰ دی ۱۳۸۶| ناشر = ایسنا| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20111113030120/http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1061462| archivedate = ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱| dead-url = yes}}</ref> مجری این طرح نیروی انتظامی، سپاه و بسیج می‌باشد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/09/050906_mf_police.shtml BBCPersian.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.roozonline.com/archives/2008/01/post_5521.php احمدی‌نژاد در جریان جزئیات هم قرار داشت] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120214112705/http://www.roozonline.com/archives/2008/01/post_5521.php |date=۱۴ فوریه ۲۰۱۲}} ''(تاکنون نخواستیم موضوع بند یکم این طرح را عنوان کنیم، اما به دلیل به وجود آمدن این بحث‌ها باید بگوییم بر اساس بند یکم، تعیین مصادیق حجاب و حد و مرز آن بر عهدهٔ نیروی انتظامی است و صراحتاً به آن اشاره شده '''-''' روزآنلاین، ۱۳ دی ۱۳۸۶)''</ref><ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8603010258 پورمحمدی(وزیر کشور): از اجرای طرح امنیت اجتماعی توسط ناجا حمایت می‌شود] ''(فارس، ۱ خرداد۱۳۸۶)''</ref><ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2008/01/02/o2_dress_code.html «عقب‌نشینی دولت از طرح امنیت اجتماعی انتخاباتی است»] ''(رادیو فردا، ۱۲ دی ۱۳۸۶)''</ref><ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/12/f4_Boot_confront_Iran_secure.html مقابله با پوشیدن چکمه؛ مبارزه با مد گرایی یا بد پوششی؟] ''(رادیو فردا، ۲۱آذر ۱۳۸۶)''</ref><ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2007/12/01/f3-radan.html پلیس: با چکمه بلند در زمستان برخورد می‌شود] ''(رادیو فردا، ۱۰آذر ۱۳۸۶)''</ref> == مجریان طرح == نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات و بسیج تنها ارگانهایی هستند که به عنوان ضابط قضایی در ایران معرفی شده‌اند. اما رئیس [[پلیس امنیت]] اخلاقی [[خراسان رضوی]] از ارائه برگه‌های جریمهٔ خودروها توسط طلاب [[حوزه‌های علمیه]] و بسیاری ارگان‌های دیگر خبر می‌دهد.{{نقل قول|در این طرح از ارگان‌های زیادی کمک گرفته شده است اما تعداد قبوض محدود است و به‌طور مثال از نیروهای بسیج، حوزه علمیه و دانشگاه هم استفاده شده که همگی این افراد کاملاً قابل وثوق هستند. رئیس پلیس امنیت اخلاقی خراسان رضوی خاطرنشان ساخت: در یک روش دیگر به صورت محسوس و با خودرو در خیابان توقف می‌کنیم.}}<ref>[http://www.example.comhttp://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1162205 رئیس پلیس امنیت اخلاقی خراسان رضوی:از طرح ارتقای امنیت اخلاقی عقب‌نشینی نمی‌کنیم]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} ''(ایسنا، ۲۱ تیر ۱۳۸۷)''</ref> === فرماندهان طرح === * سرتیپ پاسدار [[اسماعیل احمدی مقدم]]: وی اندکی پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد از معاونت فرماندهی بسیج به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد. * سرتیپ پاسدار [[احمدرضا رادان]]:وی از فرماندهی نیروی انتظامی خراسان به فرماندهی نیروی انتظامی [[تهران]] ارتقا یافت و در مهر ۱۳۸۷ ضمن ارتقا درجه به سرتیپ تمامی به معاونت فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان = پاداش طرح امنیت اجتماعی |نشانی = http://www.roozonline.com/archives/2008/10/post_9521.php |تاریخ = ۲۱ مهر ۱۳۸۷ |ناشر = روزآنلاین |accessdate = ۱۵ اکتبر ۲۰۰۸ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081015050714/http://www.roozonline.com/archives/2008/10/post_9521.php |archivedate = ۱۵ اکتبر ۲۰۰۸ |dead-url = yes }}</ref> * سردار [[رضا زارعی]] فرمانده [[پلیس تهران]]، وی اندکی بعد به اتهام روابط نامشروع با زنان بازداشت شد. == بودجه طرح == در تابستان ۱۳۸۷ یکسال پس از آغاز طرح، نیروی انتظامی از اختصاص بودجه ۱۰۳ میلیاردی به این طرح و دائمی شدن آن خبر داد.<ref>[http://www.roozonline.com/archives/2008/06/post_7940.phpm طرح ارتقای امنیت اجتماعی دائمی می‌شود] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120214111943/http://www.roozonline.com/archives/2008/06/post_7940.phpm |date=۱۴ فوریه ۲۰۱۲}} ''(روز، ۲ تیر ۱۳۸۷)''</ref> در سال ۱۴۰۱ بودجه هزار میلیارد تومانی برای آن در نظر برآوردشده است در حالی که بودجه دانشگاه شریف ۶۸۴ میلیارد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۴۵۰ میلیارد تومان، سازمان اورژانس کشور ۳۹۵ میلیارد تومان برآوردشده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://dolatebahar.ir/news/43963/مقایسه-بودجه-گشت-ارشاد-با-سه-ردیف-بودجه-۱۴۰۱ |عنوان =مقایسه بودجه گشت ارشاد با سه ردیف بودجه ۱۴۰۱ | ناشر =دولت بهار |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref> === آثار اقتصادی === کنترل پوشش مردم خصوصاً زنان، حضور گسترده مأموران پلیس در فروشگاه‌های و [[مراکز خرید]]، بازرسی فروشگاه‌ها توسط مأموران و تأکید به جلوگیری از ورود زنانی که به زعم پلیس بد حجاب هستند به فروشگاه‌ها منجر به کاهش فروش و تولید پوشاک در ایران، برگشت خوردن بخشی از تولیدات و وارد آمدن فشار هرچه بیشتر بر صنعت پوشاک ایران شد.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2008/05/080522_bd-social-security-economy.shtml تأثیرات اقتصادی طرح امنیت اجتماعی]''(بی‌بی‌سی فارسی، ۲خرداد۱۳۸۷)</ref>'' == اقدامات پلیس پیرامون پوشش و روابط مردم == === کنترل پوشش و بازداشت‌ها === سردار [[علیرضا اکبرشاهی]] فرمانده انتظامی [[استان تهران]] (نیمه خرداد۱۳۸۷): دستگیری۱۰۹۸ زن به دلیل پوشش و ارسال ۱۱۴ نفر به دادگاه و دستگیری ۸۳ نفر به دلیل برگزاری مراسم جشن و میهمانی.<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8703129504 طرح امنیت اجتماعی بانوان در تهران به اجرا درآمد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180110060525/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8703129504 |date=10 ژانویه 2018}}''(خبرگزاری فارس، ۱۲خرداد۱۳۸۷)''</ref> همچنین اداره ارشاد کرمان نیز استفاده از رنگ‌های سفید و زرد و قرمز را برای زنان در ادارت تابعه ممنوع و آن‌ها را جلف نامید.<ref>[http://tabnak.ir/pages/?cid=17191 رنگ سفید در کرمان ممنوع شد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080904033623/http://www.tabnak.ir/pages/?cid=17191 |date=۴ سپتامبر ۲۰۰۸}} ''(تابناک، ۱۳شهریور ۱۳۸۷)''</ref> === کنترل ظاهر مردم در فرودگاه‌ها === فرماندهٔ پلیس فرودگاه‌ها از جلوگیری از سفر ۱۲۸ نفر، اخذ تعهد کتبی از ۶۷۹۹ نفر و تذکر به ۱۷۱هزار و ۱۵۱ نفر به دلیل آنچه بدحجابی خواند در ۵ ماه اول سال ۱۳۸۷ خبر داد.<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8706090981 پلیس فرودگاه از سفر ۱۲۸ مسافر بدحجاب جلوگیری کرد] ''(فارس ،۹شهریور ۱۳۸۷)''</ref> === بازجویی از مردم پیرامون محل خرید لباس === سال ۸۷ از سوی پلیس به عنوان سال تثبیت طرح ارتقای امنیت اجتماعی نام برده شد. در فاز جدید اقدامات پلیس برای کنترل پوشش مردم، نیروی انتظامی به جز بازداشت افراد به دلیل نوع پوشش، از آنان پیرامون محل خرید لباس تحقیق و سپس نسبت به پلمب فروشگاه‌ها اقدام می‌کرد. این طرح از میدان [[ونک]] [[تهران]] آغاز شد.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=58092 دور جدید طرح ارتقای امنیت اجتماعی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080618231105/http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=58092 |date=۱۸ ژوئن ۲۰۰۸}} ''(همشهری ،۲۸ خرداد ۱۳۸۷)''</ref> === کنترل خریدهای مردم === نیروهای پلیس در ادامه طرح ارشادی خود به کنترل خریدهای زنان در پاساژها پرداخته و آنان را وادار به بازکردن کیف و روئیت لباس‌های خریداری شده می‌کردند. به دلیل کمبود نیروی زن، نیروهای مرد پلیس نیز در کنترل لباس‌های خریداری شده مداخله داشتند.<ref>[http://fararu.com/fa/news/23662/یک-بام-و-دو-هوای-گشت-ارشاد]</ref> === کنترل روابط افراد و «بدحجابی» در شرکت‌ها و کافی‌شاپ‌ها === فرماندهٔ انتظامی تهران بزرگ طرح برخورد با بدحجابی در مراکز و شرکت‌های خصوصی در سال ۱۳۸۷ را بیان کرد: «در راستای اجرای طرح ارتقای طرح امنیت اجتماعی، پلیس پایتخت به زودی طرح برخورد با بدحجابی در شرکت‌های خصوصی و مراکزی نظیر [[کافی شاپ]]ها، [[کافی نت]]ها، تالارها و [[رستوران]]ها را از سر می‌گیرد و با اختلال کنندگان امنیت و قانون شکنان به شدت برخورد می‌کند.»<ref name="sarmaye">{{یادکرد وب| نشانی = http://irwomen.net/spip.php?article5554| عنوان = روابط افراد در شرکت‌ها کنترل می‌شود| تاریخ بازدید = ۲۹ آوریل ۲۰۰۸| تاریخ = ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷| ناشر = روزنامه سرمایه (بازنشر در کانون زنان ایرانی)| زبان = | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080503033517/http://www.irwomen.net/spip.php?article5554| archivedate = ۳ مه ۲۰۰۸| dead-url = yes}}</ref> === پلمپ عکاسی‌ها === در ادامه اجرای طرح، پلیس ضمن بازرسی از عکاسی‌ها ده‌ها واحد صنفی را پلمب و به تعدادی اخطار داد.<ref>[http://www.roozonline.com/archives/2008/07/post_8200.php طرح امنیت اجتماعی؛ هر هفته یک مرحله] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081119152204/http://www.roozonline.com/archives/2008/07/post_8200.php |date=۱۹ نوامبر ۲۰۰۸}} ''(روزآنلاین، ۱۷تیر۱۳۸۷)''</ref> === دادگاه سیار و پرونده‌سازی === عباس پوریانی [[دادستان عمومی]] و انقلاب [[گرگان]] راه‌اندازی دادگاه سیار برای محاکمه زنان را اعلام کرد.<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8704160161 دستور دادستان گرگان برای برخورد جدی با افراد بدحجاب] ''(خبرگزاری فارس، ۱۶تیر۱۳۸۷)''</ref> سردار رادان گفت که در تهران برای افراد به گفته وی بد حجاب پرونده‌سازی خواهد شد و به دادسرا اعزام می‌شود اما امکان استفاده از قاضی سیار در [[تهران]] وجود ندارد.<ref>[http://www.yjc.ir/News/NewsDesc.aspx?newsid=67467 تشکیل پرونده، ویژه افراد بدحجاب است]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} ''(باشگاه خبرنگاران جوان، ۳۱ تیر ۱۳۸۷)''</ref> === کنترل موبایل‌ها === علیرغم انکارهای پلیس روزنامه‌ها گزارش‌های متعددی از کنترل موبایل‌ها توسط نیروی‌های انتظامی منتشر کردند.<ref>[http://www.kargozaaran.com/ShowNews.php?23082 «پلیس موبایل» حقیقت یا کذب؟] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080726112820/http://www.kargozaaran.com/ShowNews.php?23082 |date=۲۶ ژوئیه ۲۰۰۸}} ''(روزنامه کارگزاران، شنبه ۵ مرداد ۱۳۸۷)''</ref> === اقدامات علیه افراد موسوم به اراذل و اوباش === افرادی تحت عنوان اراذل و اوباش دستگیر شدند و به ادعای برخی خانواده‌های آن‌ها بدون طی کردن کامل مراحل قانونی دادرسی، زندانی و شکنجه شدند.<ref name=ToolAutoGenRef3>{{یادکرد وب |url=http://www.schrr.net/spip.php?article302 |title=کمیته گزارشگران حقوق بشر<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100612073006/http://schrr.net/spip.php?article302 |archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۰ |dead-url=yes}}</ref> === ارسال پیامک به رانندگان === {{جعبه گفتاورد|برابر ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی کشف حجاب، جرم مشهود شناخته است. جدا از موازین شرعی که کشف حجاب باعث ناراحتی مردم شده است، عمل غیرقانونی در ملأ عام و منظر عمومی تلقی می‌شود. به همین دلیل پلیس با افرادی که کشف حجاب کنند، برخورد می‌کند و به دستگاه قضایی معرفی خواهند شد. طرح ناظر پلیس نیز در همین راستاست.|تراز=چپ|عرض=270px|منبع= مهدی حاجیان سخنگوی فراجا<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تغییر رویکرد در پیامک‌های کشف حجاب؛ عکس سرنشین و پلاک ماشین ارسال می‌شود |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1632044/تغییر-رویکرد-در-پیامک-های-کشف-حجاب-عکس-سرنشین-و-پلاک-ماشین-ارسال |تاریخ بازبینی=22 نوامبر 2022 |خبرگزاری=خبرآنلاین}}</ref>|تراز منبع=چپ}} از جانب پلیس امنیت اخلاقی برای کسانی که در در خودرو آنان سرنشین بی‌حجاب دیده شود پیامکی تهدید آمیز ارسال می‌شود. در این پیامک‌ها که به شماره‌همراه ثبت شده برای پلاک خودرو ارسال می‌شود، از آن‌ها می‌خواهد که به ساختمان پلیس امنیت اخلاقی در خیابان وزرا برای بررسی موضوع مراجعه کنند. از کسانی که در این زمینه پیامک دریافت کردند، ابتدا تعهد عدم تکرار گرفته می‌شود و برای افرادی که چندین‌بار پیامک دریافت کنند پرونده قضایی تشکیل می‌شود یا وسیله نقلیه آن‌ها توقیف خواهد شد. در صورت عدم مراجعه در هنگام تغییر مالکیت خودرو گفته می‌شود که خودرو شما دارای شکایت است و باید برای رفع آن به این مرکز مراجعه کنید.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=احضار دریافت‌کنندگان پیامک کشف حجاب موجب ازدحام در خیابان وزرا شد |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-48053026 |تاریخ بازبینی=22 نوامبر 2022}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=پیامک‌های کشف حجاب؛ کسب درآمد با نقض حقوق و حریم خصوصی و آسایش و امنیت شهروندان |نشانی=https://kayhan.london/fa/1401/04/01/289126/ |تاریخ بازبینی=22 نوامبر 2022 |خبرگزاری=کیهان لندن}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برای بدحجابی در قانون کد تخلف نداریم |نشانی=http://www.asrekhodro.com/Mobile/News/226891/برای-بدحجابی-در-قانون-کد-جریمه-نداریم |وبگاه=عصر خودرو |تاریخ بازبینی=21 نوامبر 2022}}</ref> == پوشش خبری و واکنش گروه‌ها و افراد == افراد و نهادهای حامی [[حقوق بشر]]، اخبار فراوانی از طرح مذکور ارائه داده‌اند که بسیاری از این خبرها هیچ‌گاه مورد تأیید رسمی [[حکومت ایران]] قرار نگرفته است. از جمله خبرهای منتشره، انتقال افراد بازداشت شده به [[بازداشتگاه کهریزک]] و شکنجه دادن آنان بوده است.<ref name=ToolAutoGenRef4>{{یادکرد وب |url=http://www.schrr.net/spip.php?article302&var_recherche=اوباش |title=کمیته گزارشگران حقوق بشر<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113024602/http://www.schrr.net/spip.php?article302&var_recherche=اوباش |archivedate=۱۳ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> برخی از این افراد بلافاصله و بدون محاکمه قانونی اعدام شدند.<ref name=ToolAutoGenRef4/> پلیس که در ابتدا همه این افراد را مجرمان سابقه دار و اوباش معرفی کرده بود، پس از چند ماه شکنجه عده‌ای را بی سر و صدا آزاد کرد. این افراد پس از آزادی در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کردند در حالی پلیس به بی گناهی آنان اعتراف و آنان را آزاد کرد که مدت‌ها در بازداشتگاه کهریزک تحت شکنجه بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.akhbar-rooz.com/news.jsp?essayId=11743 |title=akhbare-rooz (iranian political Bulletin)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203043954/http://www.akhbar-rooz.com/news.jsp?essayId=11743 |archivedate=۳ دسامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>[http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1414640 روزنامه اعتماد86/3/8: خبر<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> نهادهای حقوق بشری در گزارش‌های متعددی به شرح اتفاقات دردناک صورت گرفته در زندان کهریزک پرداختند. هم چنین این نهادها اعلام کردند که در مرحله اول طرح، نیروهای نقاب دار لبنانی بوده‌اند. بنا به این گزارش‌ها، ۶ نفر از بازداشت شده گان در زندان کهریزک جان باخته‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef3/> درحالی‌که بنا به اصل ۳۸ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]]، شکنجه به هر شکل ممنوع و اعتراف تحت شکنجه فاقد اعتبار است، آزاد شده گان تأکید داشتند که پلیس با شکنجه‌های مختلف از جمله کشیدن ناخن‌ها آنان را وادار می‌کرده است تا به جرایمی که مرتکب نشده بودند اعتراف کنند.{{مدرک}} دو [[زندانی سیاسی]] از [[ایل قشقایی]] که هشت سال قبل به دلیل درگیری با سپاه زندانی شده بودند،<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/367.html |title=اعدام دو تن از زندانیان امنیتی تحت نام اراذل و اوباش<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080315083021/http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/367.html |archivedate=۱۵ مارس ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> در میان اراذل و اوباش اعدام شدند. هم چنین [[میثم لطفی]] که سابقه دستگیری در اعتراضات دانشجویی ۱۸ تیر را داشته است، درحالی که ابتدا به اعدام محکوم شده بود و تا پای چوبه دار هم رفت نهایتاً آزاد گردید.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.chrr.biz/spip.php?article5226 |title=کمیته گزارشگران حقوق بشر - میثم لطفی بازداشت شد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۶ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217215056/http://www.chrr.biz/spip.php?article5226 |archivedate=۱۷ دسامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> اعتراض خانواده‌های بازداشت شدگان در رسانه‌های داخل به هیچ عنوان اجازهٔ انتشار نیافت و گفته شد که اعتراضات و اجتماع آنان در مقابل زندان با برخورد شدید نیروی انتظامی مواجه شده است. هم چنین فقیر بودن اکثر این افراد و ناتوانی <nowiki>در</nowiki> گرفتن وکیل نیز باعث آزادی عمل بیشتر پلیس در برخوردها شد. (مادر میثم لطفی: اگر فرزندم [[حکم اعدام]] گرفته، دیگر چرا شکنجه اش می‌کنند؟ به شدت کتکش زده‌اند. چند بار دستش رو شکسته‌اند. این جوون دیگر برای من جوون نمیشه… من رو هم اگر شکنجه کنند به هرچیزی اعتراف می‌کنم. انسان اگر قاتل هم باشه حق ملاقات دارد، سه‌ماهه ندیدمش. من فقط می‌خواهم بچه‌ام عادلانه محاکمه بشود، وکیل بگیرد، ملاقات داشته باشه.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.voanews.com/real/voa/nenaf/pers/pers1930vbWED.ram |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ ژانویه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090116092407/http://www.voanews.com/real/voa/nenaf/pers/pers1930vbWED.ram |archivedate=۱۶ ژانویه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> علی‌رغم عدم انتشار هرگونه انتقادی از این طرح در رسانه‌های داخلی و عدم انعکاس اعتراضات خانواده بازداشت شدگان، فعالان حقوق بشر و [[حقوق دانان]] ضمن تأکید بر لزوم برخورد با مجرمان به تخلفات گسترده پلیس و بی‌حاصل بودن اقداماتی از این قبیل بدون توجه به ریشه‌های آن که گسترش فقر و تبعیض در ایران پس از انقلاب است تأکید کرده و سوابق این‌گونه برخوردها را که پس از انقلاب کم هم نبوده است یادآوری کردند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/09/050912_ra-society-security.shtml BBCPersian.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> [[عمادالدین باقی]]: «نگارنده می‌تواند حداقل دو تن را نام برد که در میان اهالی محل اشتهار به شرارت نداشته و یکی از آنان [[وبلاگ نویس]] بوده است اما با همین روش بازداشت شده‌اند». منیره برادران: «قصد من تبرئه کسانی نیست که با ارعاب، شرارت و چاقوکشی مزاحم مردم شده یا آسایش عمومی را مختل می‌کنند. بحث بر سر [[حقوق شهروندی]] است و ده‌ها سؤال دیگر. اگر واقعاً پدیده قلدری و چاقوکشی که از ۶۰، ۷۰ سال پیش از محلات رخت بربسته بود، دوباره جان گرفته است، چه کسی مسؤول آن است؟ اگر از مدت‌ها پیش عده‌ای با توسل به خشونت و چاقوکشی، امنیت مردم را مختل می‌کرده‌اند، نقش پلیس در این میان چه بوده و چرا به موقع دخالت نمی‌کرده است؟ و این بار که دخالت کرده، آیا هدف واقعاً «ارتقای امنیت اجتماعی» است یا ایجاد فضای ارعاب؟».<ref>[http://www.radiozamaaneh.com/analysis/2007/05/post_333.html رادیو زمانه | گوی سیاست | حقوق بشر | «ارتقای امنیت اجتماعی» یا نقض حقوق شهروندی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> یکی از افرادی که پس از چند ماه شکنجه، بی‌گناه تشخیص داده شده و آزاد شده است، می‌گوید: «هیچ‌یک از متهمان و اشرار واقعی پشیمان و تنبیه نشده‌اند و از همه متهمان بارها شنیده است که امیدوارند اگر زنده بیرون رفتند انتقام سختی بگیرند و معنی» اوباش «بودن را به پلیس بفهمانند» {{مدرک}} هم‌زمان با انتقاد کارشناسان و نهادهای [[حقوق بشر،]] رسانه‌های دولتی سعی می‌کردند با پخش اعترافاتی که در زندان کهریزک از دستگیرشدگان گرفته شده بود و مصاحبه با قربانیان جرم جنایت و پخش آن احساسات عمومی را برای تأیید نحوه برخورد خود با این موضوع تحریک کنند. === نظر رضا غنی لو در خصوص رسانه ای شدن جرم و جنایت === مدیر عامل باشگاه خبرنگاران پلیس و [[مدرس دانشگاه]] علوم انتظامی گفت:رسانه‌ای کردن بیش از حد سرقت‌های به عنف و خشن، احساس امنیت در جامعه را مخدوش می‌کند و باعث الگوگیری جوانان در آستانه آسیب یا معتادین به [[مواد مخدر]] جدید برای تأمین خرج اعتیاد خود خواهد شد.<ref>{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.roydadnews.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=3&Id=31435|عنوان=نقش رسانه در احساس امنیت در فضای جامعه|اثر=اجتماعی|ناشر=پایگاه خبری تحلیلی رویداد|تاریخ=۶ دی ۱۳۹۱|accessdate=۱۳ ژانویه ۲۰۱۳|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130402155124/http://roydadnews.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=3&Id=31435|archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۳|dead-url=yes|تاریخ بازبینی=|تاریخ بایگانی=|پیوند بایگانی=}}</ref> === واکنش میر حسین موسوی به این طرح === [[میرحسین موسوی]] در اولین [[کنفرانس مطبوعاتی]] پس از اعلام کاندیداتوری خود برای [[انتخابات ریاست جمهوری]] دوره دهم، خود در این زمینه گفت:پروژه امینت اجتماعی اثرات سوء دارد و تأمین‌کننده اهداف نظام ما نمی‌باشد و همه مسایل اجتماعی با تکیه بر مزیت‌های ما در اعتماد به جوانان و زنان باید تهیه شودو به صورت آمرانه و خشن هر نوع برخوردی که داشته باشیم آثار مثبتی نخواهد داشت. وی تأکید کرد: بخشی از برخوردها اساساً موضوعیت ندارد و با سو نیت انجام می‌شود و این به حساب نظام گذاشته شود و من این گشت‌ها را جمع خواهم کرد.{{مدرک}} === انتقادها به طرح === منتقدان، این طرح را دخالت در امور شخصی افراد می‌دانند. [[محمدرضا زائری]] از جمله منتقدان سرشناس این طرح بود. برخی [[جامعه شناسان]] معتقدند این گونه طرح‌ها موجب تشدید [[دورویی]] و [[نفاق]] در [[جامعه]] و ایجاد چند چهرگی و افزایش فاصله میان [[حکومت]] و [[مردم]] می‌شود. همچنین «اطاعت از این طرح‌ها نشانه مشروعیت اجرای چنین طرح‌هایی نیست بلکه ناشی از [[ترس]] است به همین دلیل در افزایش فاصله حکومت و مردم تأثیر می‌گذارد و در پی آن [[ثبات سیاسی]] حکومت را متزلزل‌تر می‌کند. هر حکومتی باید نظام اطلاعاتی درستی داشته باشد تا عکس العمل درستی در برابر هر واقعه‌ای از خود نشان دهد اما اتفاقاتی نظیر طرح برخورد با بدحجابی و رفتن به شرکت‌های خصوصی مانع ورود [[اطلاعات]] درست به حکومت می‌شود؛ بنابراین، این اطلاعات حکومت را شکننده و بی‌ثبات می‌کند.»<ref name="sarmaye"/> === دیدگاه‌های رسمی داخلی === انتشار تصاویر برخوردهای خشن پلیس و انتقادات عمومی به دنبال آن، موجب شد تا بین دادستانی و پلیس بر سر مسئولیت این اقدامات اختلاف افتد و هر یک تلاش کرد تا مسئولیت آن را به گردن دیگری اندازد.<ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد وب |url=http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-926043 |title=ISNA - 05-18-2007 - 86/2/28 - سرویس: / فقه و حقوق - حقوق اجتماعی / شماره خبر: 926043<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۴ آوریل ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113031452/http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-926043 |archivedate=۱۳ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef7>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/10/071011_mf_thugs.shtml BBCPersian.com<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref name=ToolAutoGenRef6>{{یادکرد وب |url=http://www.sharghnewspaper.ir/Released/86-03-03/275.htm#2250 |title=اخبار جامعه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071215062315/http://www.sharghnewspaper.ir/Released/86-03-03/275.htm#2250 |archivedate=۱۵ دسامبر ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref> معاون دادستان تهران ضمن اعتراف به اینکه «در قانون تعریفی از اراذل و اوباش نداریم» از پلیس انتقاد کرد.<ref name=ToolAutoGenRef2/> اما یکی از مقامات پلیس گفت که تحقیر و ضرب و شتم علنی دستگیرشدگان با نظر دادستان تهران و علی‌رغم میل پلیس بوده است.<ref name=ToolAutoGenRef7/><ref name=ToolAutoGenRef6/> در پی انتشار تصاویر برخورد پلیس با متهمان، [[غلامحسین الهام]] سخنگوی دولت، ابراز داشت دولت مخالف برخی برخوردهای انجام‌شده در قالب این طرح است<ref>{{یادکرد وب |url=http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1050811&Lang=P |title=ISNA - 12-14-2007 - 86/9/23 - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: 1050811<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۴ آوریل ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113023034/http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1050811&Lang=P |archivedate=۱۳ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref>؛ اگر چه معاون امنیتی [[وزیر کشور]] از این طرح استقبال کرده بود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.kayhannews.ir/860223/14.htm#other1406 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070916192046/http://www.kayhannews.ir/860223/14.HTM#other1406 |archivedate=۱۶ سپتامبر ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref> [[احمد جنتی]] [[امام جمعه]] تهران دراین‌باره گفت اگر علی بود، بیش از این‌ها اقدام می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.radiozamaneh.org/news/2007/07/post_2025.html |title=رادیو زمانه {{!}} خبر اول {{!}} ایران {{!}} Øنتی: اگر علی بود بیش از اینها اعدام می‌کرد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۴ آوریل ۲۰۰۸ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080427033847/http://www.radiozamaneh.org/news/2007/07/post_2025.html |archivedate=۲۷ آوریل ۲۰۰۸ |dead-url=yes}}</ref> == خشونت‌ها و کشته شدگان == === مشکلات حقوقی === چهل حقوقدان در نامه‌ای به [[کمیسیون اصل نود]] مجلس هفتم از نیروی انتظامی به دلیل ایجاد محدودیت‌ها، ممنوعیت‌ها و وضع و تفسیر قانون و اجرای مجازات نا نوشته، پوشش‌های بعضاً متعارف و مقبول جامعه را با عنوان‌ها مجرمانه بدون مستند قانونی، ممنوع و از مصادیق جرم تلقی کردن و بنابر تشخیص خود اقدام به برخورد با شهروندان کرده، شکایت کردند. حقوقدانان طرح ارتقای امنیت اجتماعی را مغایر با اصل ۳۷ قانون اساسی، که هیچ‌کس را مجرم ندانسته و اصل را بر برائت قرار داده، مگر هنگامی که عمل ارتکابی جرم تعریف و مجازاتش هم در [[قانون مجازات اسلامی]] و جود داشته باشد؛ چرا که در غیر این صورت بر اساس قاعده فقهی قبح عقاب بلا بیان، مجازات عملی که جرم بودن آن اعلام نشده، امری است قبیح و مورد ذم شرع و عقل. همچنین اصل ۵۷ قانون اساسی مبنی بر پذیرش اصل بنیادین [[تفکیک قوا]] در [[نظام جمهوری اسلامی]] ایران، تصریح نموده که امر خطیر قانون‌گذاری در صلاحیت قوه مقننه است برشمردند. این نامه توسط دو نفر از حقوقدانان به کمیسیون تسلیم شد.<ref>[http://www.meydaan.orgshowarticle.aspx?arid=435 متن شکایت چهل حقوقدان از نیروی انتظامی]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}''(میدان زنان، ۲۷دی ۱۳۸۶)''</ref><ref>[http://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,3071902,00.htmlm مصاحبه با بکی از وکلای امضاکننده شکایت از پلیس]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۲۲ |bot=InternetArchiveBot}}''(صدای آلمان)''</ref><ref>[http://www.radiofarda.com/Article/2008/01/16/o2_dresscode.html شکایت حقوق دانان از نیروی انتظامی]''(رادیو فردا، ۲۶دی۱۳۸۶)''</ref> === مرگ یک دختر === گزارش‌هایی حاکی از مرگ دخترانی که به دلیل نوع پوشش توسط پلیس دستگیر و به بازداشتگاه منتقل شده بودند در رسانه‌ها منتشر شد. مادر یک دختر گفته است: {{نقل قول| سارا پرستار کشیک یکی از بیمارستان‌های تهران پس از آن که ساعت کاری‌اش صبح سوم اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ به پایان رسید، در راه بازگشت به خانه دانشجویی خود، با یکی از ماشین‌های گشت ارشاد در [[ده ونک]] برخورد کرد. مأموران گشت به او تذکر داده و از او می‌خواهند تا روسری خود را جلو بکشد. در این لحظه سارا عصبانی شده و به مأمور گشت گفت: «روسری من جلو است، من شب گذشته یک پسر ۲۰ ساله را کد زده‌ام، می دانی کد یعنی چه؟ یعنی مرگ؟ می‌دانی چرا؟ به خاطر مصرف زیاد [[کراک]].» سارا باصدای بلند و تند تند شروع به صحبت با مأموران گشت کرده و روبه آن‌ها ادامه داد: «اگر راست می‌گویید بروید و این جوانان معتاد را از خیابان‌ها جمع کنید.» مادر سارا مدعی شد که با بالا گرفتن درگیری لفظی بین مأموران گشت و سارا، یکی از مأموران مرد او را به داخل ون هدایت کرد، سارا را به منکرات برده و از چهره‌اش عکسی با پلاکارد روی سینه گرفتند. شب سارا به خانه بازگشت و به مادرش تلفن کرد. به گفته مادرش سارا حالت روحی بدی داشته و به او اشاره کرده که قلبش درد گرفته است: «او اسم مأمور گشت را به من داد و گفت مادر فقط این اسم به خاطرت باشد.» مادر سارا با ناراحتی گفت: «می‌دانم همه می‌روند ولی نحوه رفتن است که انسان را می‌سوزاند.»<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شکایت مادر سارا از مأمور گشت ارشاد |نشانی=http://www.sarmayeh.net/ShowNews.php?42776 |تاریخ=۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۸ |ناشر=روزنامه سرمایه |accessdate=۲۳ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090504081847/http://www.sarmayeh.net/ShowNews.php?42776 |archivedate=۴ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref>}} === شکست گشت ارشاد === مرکز پژوهش‌های [[مجلس شورای اسلامی ایران]] طی گزارشی این طرح را ناموفق قلم داد کرد و عامل آن را بی‌توجهی به خواست و مطالبات مردم دانست و نتایج طرح گشت ارشاد را منفی خواند و با کلیات این طرح مخالفت کرد.<ref>{{یادکرد خبر | نشانی=http://www.baharnews.ir/news/90555/ | عنوان=دلیل ناموفق بودن اجرای «گشت ارشاد» | خبرگزاری=بهارنیوز}}</ref> === کتک زدن دختر در پارکی در تهران === در فروردین ۱۳۹۷ فیلمی در [[شبکه‌های اجتماعی]] پخش شد. در این فیلم چند مأمور زن گشت ارشاد به دلیل عدم رعایت شئونات اسلامی از سوی چند دختر به آن‌ها تذکر داده و در این حین با آن‌ها درگیر شده و متعاقب این درگیری ضرب و شتم رخ می‌دهد. به دنبال انتشار این فیلم [[عبدالرضا رحمانی فضلی]] وزیر کشور دستور بررسی جامع و ارائه گزارش ماجرا را صادر کرد. اما پیش از صدور دستور وزیر کشور برای ارائه گزارش از این ماجرا، دفتر سخنگوی ناجا ضمن ابراز تاسف از اتفاق صورت گرفته گفت: پلیس به هیچ وجه چنین رفتارهایی را تأیید نمی‌کند. همچنین پلیس اعلام کرده است که بررسی‌های اولیه حکایت از وقوع این اتفاق در یکی از [[پارک‌های تهران]] دارد که فیلم پخش شده بخشی از کل اتفاق است و در حال حاضر بازرسی پلیس تهران در حال بررسی موضوع است. البته در اطلاعیه ناجا آمده است: انتظار می‌رود همه دختران و بانوان جامعه نیز شئونات اجتماعی را رعایت نمایند.<ref>https://www.tarafdari.com/کاربران/ویدیو/957555/فوری-لحظه-برخورد-جنجالی-مأموران-زن-گشت-ارشاد-با-دختران-بی-حجاب-که-واکنش-وزیر</ref><ref>http://fararu.com/fa/news/356736/دستور-وزیر-کشور-درباره-مأمور-خاطی-گشت-ارشاد</ref> === خشونت و ضرب و جرح === درگیری‌های بسیاری بین مردم و گشت ارشاد در شهرهای مختلف ایران از آغاز این طرح و حضور مأموران گشت ارشاد به وقوع پیوست. این درگیری‌ها با خشونت و دستگیری، ضرب وشتم، زندان و شکنجه جمعی از شهروندان به دلایلی نظیر بدحجابی، نوع پوشش، روابط افراد، آرایش، مدل مو و مدل لباس همراه بود.<ref name=ToolAutoGenRef5/><ref>[http://www.asriran.com/fa/news/52876 دستگیری 9 نفر در درگیری با مأموران گشت ارشاد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>[http://www.daneshjouonline.com/2010-08-01-07-25-39/2010-08-01-07-29-26/5149-2011-07-31-06-59-44.html درگیری جوانان با گشت ارشاد در میدان منیریه<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.chrr.biz/spip.php?article992 |title=کمیته گزارشگران حقوق بشر - درگیری گشت ارشاد با مردم در میدان ولی عصر تهران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131217215118/http://www.chrr.biz/spip.php?article992 |archivedate=۱۷ دسامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.rahana.org/archives/17443 |title=درگیری میان مردم و گشت ارشاد – رشت {{!}} خانه حقوق بشر ایران<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110414184035/http://www.rahana.org/archives/17443 |archivedate=۱۴ آوریل ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.iranpressnews.com/source/103138.htm |title=IranPressNews: ایران پرس نیوز: درگیری با گشت ارشاد؛ شرایط نگران‌کننده دو بازداشتی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721235547/http://www.iranpressnews.com/source/103138.htm |archivedate=۲۱ ژوئیه ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ayenehnashriat.com/Pages/Printable-News-1093.html |title=همه چیز دربارهٔ گذشته و حال گشت‌های ارشاد<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ اوت ۲۰۱۱ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150623003758/http://www.ayenehnashriat.com/Pages/Printable-News-1093.html |archivedate=۲۳ ژوئن ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://enghelabe-eslami.com/حقوق-بشر/13766-2011-07-17-11-51-11.html |عنوان=شرایط نگران‌کننده احمد توکل نیا و نامزدش پس از درگیری با مأموران گشت ارشاد {{!}} انقلاب اسلامی در هجرت<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۱۳ |archive-date=۷ مارس ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140307092237/http://enghelabe-eslami.com/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1/13766-2011-07-17-11-51-11.html |dead-url=yes }}</ref> نیروی انتظامی در موارد متعددی در اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی به خشونت متوسل شده است. در جریان اجرای این برنامه، نیروهای نقاب دار پلیس، در قالب طرح «جمع‌آوری اوباش»، شب هنگام به منازل افراد یورش برده و پس از بیرون کشیدن آنان از منزل، آنان را در مقابل چشم ساکنان مورد ضرب و شتم و [[شکنجه]] علنی قرار می‌دادند.<ref name="ToolAutoGenRef1">{{یادکرد وب|عنوان=رادیو زمانه {{!}} گزارش ویژه {{!}} حقوق بشر {{!}} جشن خشونت|نشانی=https://www.zamaaneh.com/special/2007/05/post_226.html|وبگاه=www.zamaaneh.com|بازبینی=2022-09-21}}</ref> بیشتر این بازداشت شدگان در سوله‌ای در [[کهریزک]] نگهداری می‌شوند ([[سوله کهریزک]]) و زندانیان حق استفاده از هواخوری را نداشته‌اند و تنها یک بار در روز اجازه دستشویی رفتن داشتند و آب و غذای آن‌ها به شدت جیره‌بندی شده بود.<ref name=ToolAutoGenRef3/> [[رفتار خشونت‌آمیز]] [[نیروی انتظامی]] در برخورد با متهمان، توسط رسانه‌ها و نیز مردم عادی تصویربرداری و پخش شده است. صحنه‌هایی مانند یورش به منزل اوباش و [[خرده فروشان]] مواد مخدر، ضرب و شتم آنان و پیکرهای خون آلود متهمان<ref name=ToolAutoGenRef1/> نه تنها از سوی رسانه‌های مخالف حکومت بلکه از سوی رسانه‌های دولتی و صدا و سیما نیز پخش شدند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://isna.ir/ISNA/PicView.aspx?Pic=Pic-926043-1&Lang=P |title=ISNA - PicView<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۴ آوریل ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113025630/http://isna.ir/ISNA/PicView.aspx?Pic=Pic-926043-1&Lang=P |archivedate=۱۳ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> برای اولین بار در ایران، پلیس تصاویر این اقدامات را رسماً از [[صدا و سیما]]، روزنامه هاو خبرگزای‌ها پخش کرد. هم چنین [[خبرگزاری ایسنا]] نیز در گزارشی به دستگیری گسترده و بی‌دلیل جوانان در [[جنوب تهران]]<ref>http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-928497{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> پرداخت که بلافاصله از سایت این خبرگزاری حذف شد.<ref name=ToolAutoGenRef5>[http://www.voanews.com/persian/news/a-31-2008-02-24-voa12-62665182.html مردم تهران با مأموران گشت ارشاد درگیری پیدا کردند | خبرها | فارسی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> ۶ نفر از بازداشت شدگان [[سوله کهریزک]] از شدت جراحت در بازداشتگاه مردند. نیروهای امنیتی خانواده‌های آنان را تهدید کرد که اسامی کشته‌شدگان را اعلام نکنند و برای دادخواهی اقدام نکنند.<ref name=ToolAutoGenRef3/> === عدم همکاری مردم === روز پنج‌شنبه، ۹ مرداد ۱۳۹۹، [[قاسم رضایی (نظامی)|قاسم رضایی]]، جانشین فرمانده [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]]، در دیدار با نماینده [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]] در استان [[اصفهان]] با انتقاد از مراکزی که «در موضوع امنیت اخلاقی» با نیروی انتظامی همکاری نمی‌کنند، گفت: «به‌غیر از [[بسیج]] و نیروهای داوطلب کسی با نیروی انتظامی همراهی نمی‌کند.» و در موضوع امنیت اخلاقی جامعه «این نیرو واقعاً تنهاست.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خبرگزاری تسنیم|کد زبان=|تاریخ=۹ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://tn.ai/2317768|عنوان=نیروی انتظامی در موضوع امنیت اخلاقی تنها است/ آمادگی کامل پلیس برای ماه محرم}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=رادیو فردا|کد زبان=|تاریخ=۱۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/30758683.html|عنوان=گشت امنیت اخلاقی؛ نیروی انتظامی: تنهاییم، استاندار اصفهان: آپارتمان جایزه می‌دهیم}}</ref> همزمان، [[عباس رضایی]]، استاندار [[اصفهان]]، نیز اعلام کرد قصد دارد به ۲۴ آمر به معروف و نهی از منکر برگزیده در این استان، به شرط آن‌که خانه‌ای به نام‌شان نباشد تا سال آینده یک واحد مسکونی بدهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=ایران اینترنشنال|کد زبان=|تاریخ=۱۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://iranintl.com/تازه-چه-خبر/استاندار-اصفهان-به-۲۴-نیروی-برگزیده-امر-به-معروف-و-نهی-از-منکر-واحد-مسکونی-اهدا-می‌کنیم|عنوان=استاندار اصفهان: به ۲۴ نیروی برگزیده امر به معروف و نهی از منکر واحد مسکونی اهدا می‌کنیم}}</ref><ref name=":0"/> === کشته شدن مهسا امینی === {{اصلی|مهسا امینی}} در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، دختری به نام [[مهسا امینی]] در نزدیکی [[ایستگاه متروی شهید حقانی|ایستگاه مترو شهید حقانی]] [[تهران]] توسط مأموران گشت ارشاد، دستگیر و بر اثر ضرب و جرح به‌دست مأموران [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] در خودرو گشت ارشاد، از ناحیهٔ سر مجروح شده و در بازداشتگاه وزرا به [[کما]] رفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرگ مغزی مهسا ۲۲ ساله بر اثر ضربات مأموران گشت ارشاد اسلامی؛ جوّ امنیتی در بیمارستان «کسری» و ممنوعیت ملاقات خانواده، سر انجام در ظهر روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ به بر اثر جراحات شدید درگذشت و کشته شد|نشانی=https://kayhan.london/fa/1401/06/24/298784/|بازبینی=2022-09-15|کد زبان=fa-IR|نام=کیهان|نام خانوادگی=لندن|نام۲=کیهان|نام خانوادگی۲=لندن}}</ref> وی چند روز بعد بر اثر شدت [[زخم|جراحات]] ناشی از ضربات وارده مأموران گشت ارشاد جمهوری اسلامی در بیمارستان کسری تهران درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرگ مهسا امینی، دختر بازداشتی گشت ارشاد در ایران؛ بازتاب‌ها و واکنش‌ها|نشانی=https://per.euronews.com/2022/09/16/iran-22-years-girl-arrested-for-hijab-by-police-died-in-hospital|وبگاه=euronews|تاریخ=2022-09-16|بازبینی=2022-09-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مهسا امینی پس از کما در بازداشت، در بیمارستان «جان باخت»|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c5104yxy1pjo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2022-09-16|بازبینی=2022-09-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سرنوشت پیکر مهسا امینی پس از تأیید فوت در بیمارستان|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/706330/سرنوشت-پیکر-مهسا-امینی-پس-از-تایید-فوت-در-بیمارستان|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2022-09-16|بازبینی=2022-09-18|کد زبان=fa}}</ref> == انتخابات ریاست جمهوری دهم و گشت ارشاد == در شرایطی که با تأیید دولت احمدی‌نژاد نیروی انتظامی اقدام به برخورد گسترده و بازداشت زنان و جوانان به بهانه نوع پوشش، لباس، کفش و … کرده بود [[میرحسین موسوی]] و [[مهدی کروبی]] دو کاندید [[اصلاح طلب]] اعلام کردند که جمع‌آوری این گشت‌ها یکی از اقدامات آنان پس از پیروزی خواهد بود. هم‌زمان گزارشی از ضرب و شتم یک خبرنگار توسط پلیس به بهانه کوتاه بودن مانتوی وی در رسانه‌ها منتشر شد و برخی دیگر از رسانه‌های [[اصلاح طلب]] گزارشی از شکنجه وحشیانه جوانان در مراکز پلیس منتشر ساخت.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «پیروز شوم، گشت ارشاد متوقف می‌شود» |نشانی=http://www.radiozamaneh.com/news/2009/04/post_8585.html |تاریخ=۲۲ فروردین ۱۳۸۸ |ناشر=رادیو زمانه }}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=کروبی در دانشگاه زنجان:اگر گشت ارشاد به اقداماتش پایان ندهد، نزد فرمانده کل قوا خواهم رفت |نشانی=http://yaarinews.com/default.aspx/n/809/ |تاریخ=۲۳ فروردین ١٣٨٨ |ناشر=یاری نیوز }}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=در صورت پیروزی گشت‌های ارشاد را جمع‌آوری می‌کنم |نشانی=http://www.kalemeh.ir/vdch.xnmt23n6vftd2.html |تاریخ=۱۷ فروردین ۱۳۸۸ |ناشر=کلمه |accessdate=۲۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090527083421/http://www.kalemeh.ir/vdch.xnmt23n6vftd2.html |archivedate=۲۷ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=موسوی: تمام خیابان‌ها هم گشت ارشاد شود مشکلی حل نمی‌شود |نشانی=http://www.aftabnews.ir/vdcdxz0j.yt0j96a22y.html |تاریخ= |ناشر=آفتاب نیوز |accessdate=۲۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090507070324/http://www.aftabnews.ir/vdcdxz0j.yt0j96a22y.html |archivedate=۷ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=ضرب و شتم خبرنگار به خاطر چهار انگشت باز بالای زانو |نشانی=http://hammihannews.com/news/3344 |تاریخ= |ناشر=هم میهن به نقل از روزنامه اعتماد |accessdate=۲۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090520150717/http://hammihannews.com/news/3344 |archivedate=۲۰ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref> گرچه هم‌زمان مسئولان نیروی انتظامی ضمن دفاع از عملکرد خود بر اعلام کردند که گشت ارشاد را توسعه خواهند داد و این اقدامات آنان به پشتوانه علی خامنه‌ای ادامه می‌یابد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مسئول عقیدتی سیاسی ناجا: رهبری بر اجرای طرح امنیت اجتماعی تأکید دارند |نشانی=http://www.aftabnews.ir/vdcenz8v.jh8owi9bbj.html |تاریخ=۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ |ناشر=آفتاب نیوز |accessdate=۲۱ مه ۲۰۰۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090520234123/http://www.aftabnews.ir/vdcenz8v.jh8owi9bbj.html |archivedate=۲۰ مه ۲۰۰۹ |dead-url=yes }}</ref> == تعطیلی == به دنبال [[کشته‌شدن مهسا امینی]] در بازداشت گشت ارشاد، [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|خیزشی اعتراضاتی]] در سراسر ایران آغاز شد و زنان در این اعتراضات حجاب اجباری را برداشته و به نشانه اعتراض، روسری‌های خود را در خیابان‌ها و معابر عمومی به آتش کشیدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/ershad--gasht-moral-police/32160444.html |عنوان = دادستان کل کشور: گشت ارشاد تعطیل شد، ربطی به قوه قضاییه نداشت| ناشر = رادیو فردا|تاریخ = ۱۰ بهمن ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳}}</ref> در بحبوحه این خیزش، [[محمدجعفر منتظری]]، [[دادستان کل کشور (ایران)|دادستان جمهوری اسلامی]]، درجریان رویدادی در پاسخ به سؤال یکی از حاضران که پرسید «چرا گشت ارشاد تعطیل شد» گفته «گشت ارشاد ربطی به قوه قضائیه ندارد و از همان جایی که در گذشته تأسیس شد از همان‌جا نیز تعطیل شد.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cv2drlermxyo |عنوان = اظهارات «غیرشفاف و مبهم» دربارهٔ «تعطیلی گشت ارشاد» یا «گردن نگرفتن» مسئولیت اعمال حجاب اجباری در ایران| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳}}</ref> [[علی خان‌محمدی]]، سخنگوی [[ستاد امر به معروف و نهی از منکر]]، نیز گفت «مأموریت گشت‌های امنیت اخلاقی و اجتماعی» به پایان رسیده است اگرچه تأکید کرده است که دربارهٔ عفاف و حجاب باید از «شیوه‌های جدیدتر، به‌روزتر و دقیق‌تر» استفاده شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-63857871 |عنوان = ستاد امر به معروف و نهی از منکر: دربارهٔ گشت ارشاد باید از «شیوه‌های جدیدتر» و «تکنولوژی» استفاده شود| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ آذر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳}}</ref> [[انسیه خزعلی]]، [[معاونت امور زنان و خانواده]] [[سید ابراهیم رئیسی]] در مراسمی در [[دانشگاه صنعتی شریف]] به موضوع گشت ارشاد اشاره کرد و گفت «من نگفتم گشت ارشاد نداریم، من گفتم چیزی به اسم گشت ارشاد نداریم؛ ما پلیس امنیت اخلاقی داریم.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/744379 |عنوان = ستاد امر به معروف می‌گوید مأموریت گشت‌های امنیت اخلاقی تمام شده اما مسئله حجاب جدی‌تر پیگیری می‌شود| ناشر = رادیو زمانه|تاریخ = ۱۴ آذر ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳}}</ref> ۲۰ دی ۱۴۰۱، محمد جعفر منتظری در بخشنامه‌ای مجازات «بی‌حجابی» را ابلاغ کرد. او به نیروی انتظامی دستور داد زنانی که روسری از سر برمی‌دارند را «قاطعانه» دستگیر کند و از رؤسای دادگستری‌ها خواست برخورد با «بی‌حجابی» را با قید فوریت اجرا کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/749007/ |عنوان =ابلاغ رسمی «قانون جدید» حجاب: تهدید زنان به تبعید، منع اشتغال، انفصال از خدمات عمومی و منع خروج از کشور | ناشر = رادیو زمانه|تاریخ = ۲۰ دی ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۳۰ ژانویه ۲۰۲۳}}</ref> === بازگشت دوباره === در روزهای تیرماه ۱۴۰۲ شماری از منابع خبری و فعالان داخل ایران با انتشار عکس‌هایی در شبکه‌های اجتماعی از بازگشت «نامحسوس» ون‌هایی مشابه گشت ارشاد به خیابان‌های تهران خبر داده بودند. در این مدت به ویژه انتشار تصویری از خودروهای ون با پلاک نیروی انتظامی اما با رنگ‌هایی متفاوت از گشت ارشاد جلب توجه کرد. همچنین در ۲۴ تیر ۱۴۰۲ ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر تنش بر سر عدم رعایت حجاب اجباری بین یک زن و فردی که به نظر می‌رسد مأمور پلیس باشد در خیابان گیشا تهران منتشر شد. در این ویدیو صدای زنی که به نظر می‌رسید مأمور پلیس به دنبال بازداشت او است شنیده می‌شود که می‌گوید: «من نمی‌آیم خانم». او در ادامه فریاد «کمک» سر می‌دهد. یک روز پس از این اتفاق، [[سرتیپ دوم|سرتیپ دوم پاسدار]] [[سعید منتظرالمهدی]]، سخنگوی فراجا در ۲۵ تیر ۱۴۰۲ تأیید کرد که گشت‌های خودرویی و پیاده ارشاد بازگشته است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=انصاف نیوز|نشانی=http://www.ensafnews.com/421315/گشت-ارشاد-به-خیابان-ها-بازگشت؟/|عنوان=گشت ارشاد به خیابان‌ها بازگشت؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=فرهاد میرمحمدصادقی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۶ جولای ۲۰۲۳|وبگاه=یورونیوز فارسی|نشانی=https://www.parsi.euronews.com/2023/07/16/morality-police-patrols-were-once-again-deployed-against-unveiled-women|عنوان=برقراری مجدد «گشت ارشاد» در ایران؛ سخنگوی فراجا: با هنجارشکنان برخورد می‌کنیم|بازبینی=۱۶ ژوئیه ۲۰۲۳|archive-date=۱۹ ژوئیه ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230719054122/https://parsi.euronews.com/2023/07/16/morality-police-patrols-were-once-again-deployed-against-unveiled-women|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=خبرگزاری ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/amp/85171118/|عنوان=استقرار گشت‌های پلیس در سراسر کشور/ برخورد با افرادی که بر هنجارشکنی اصرار دارند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی پلیس|نشانی=https://www.news.police.ir/page/news_contents?newsid=100018755|عنوان=استقرار گشت‌های خودرویی و پیاده پلیس در سراسر کشور به منظور تقویت ماموریت‌های پلیسی/ تذکر و برخورد قانونی در صورت عدم تمکین از دستورهای پلیس}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-66172691.amp|عنوان=نیروی انتظامی: گشت‌های پلیس برای مقابله با «پوشش خارج عرف» از امروز مستقر می‌شوند}}</ref> در پاییز ۱۴۰۲ نیز اخباری مبنی بر فعالیت گشت‌ارشاد به صورت چراغ‌خاموش منتشر شد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۳ آبان ۱۴۰۲|عنوان=گشت ارشاد با چراغ خاموش مشغول کار است|پیوند=https://iranwire.com/fa/special-features/121896-گشت-ارشاد-با-چراغ-خاموش-مشغول-کار-است/|ناشر=ایران‌وایر|تاریخ بازدید=October 26, 2023}}</ref> == طرح نور == در واپسین روزهای فروردین ۱۴۰۳ تحرکات جدیدی از سوی فراجا تحت عنوان «طرح نور» برای اجرای حجاب اجباری آغاز شد. هم‌زمان با این طرح که از روز ۲۵ فروردین اجرایی شد، گزارش‌های گسترده‌ای از خشونت پلیس علیه زنان در رسانه‌ها منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طرح «نور» برای برخورد با کشف حجاب آغاز شد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1894499/طرح-نور-برای-برخورد-با-کشف-حجاب-آغاز-شد|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-04-13|بازبینی=2024-04-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=طرح نور و چالش‌های دوباره حجاب|نشانی=https://www.sharghdaily.com/بخش-روزنامه-100/926431-طرح-نور-چالش-های-دوباره-حجاب|وبگاه=شرق|تاریخ=2024-04-17|بازبینی=2024-04-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=طرح «نور» برای اعمال حجاب؛ روایت‌ها از خشونت پلیس و مقاومت زنان|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/cy0lyz2dx1eo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-04-15|بازبینی=2024-04-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ضرب و جرح و بازداشت زنان در خیابان‌ها برای اعمال حجاب اجباری|نشانی=https://www.iranintl.com/202404152825|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-04-17|بازبینی=2024-04-17|کد زبان=fa}}</ref>در حالی که ون‌های گشت ارشاد در سراسر کشور مستقر شدند دختر [[علی شمخانی]]، در هتلی گران‌قیمت در تهران مراسم عروس‌اش را برگزار کرد.علی قلهکی فعال سیاسی، در توییتی گفت: امشب عروسیِ آقازاده‌ی یکی از مسئولانِ سابق کشور در گران‌ترین هتل تهران است؛ فقط خواستم بگویم اگر وَن‌هایِ طرحِ نور (گشتِ ارشادِ سابق!) سَری بزنند به این هتلِ پنج ستاره، دست‌ِخالی بر‌نمی‌گردند.شنیده‌ها و مستندات نشان می‌دهد امشب عروسی ستایش (فاطمه) شمخانی، دختر علی شمخانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در هتل گران‌قیمت اسپیناس پالاس است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=عروسی یک آقازاده‌ مطرح در گران‌ترین هتل ایران! {{!}} ون‌های گشت ارشاد به این هتل پنج ستاره بروند ...|نشانی=https://ruberunews.com/fa/news/5408/%D8%B9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%AA%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%7C-%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%AA%D9%84-%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۱/۳۰ - ۲۲:۵۲|بازبینی=2024-04-19|کد زبان=fa|نام خانوادگی=روبرونیوز|archive-date=۲۷ مه ۲۰۲۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20240527221410/https://ruberunews.com/fa/news/5408/%D8%B9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A2%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%AF%D8%B1-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%AA%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%7C-%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%87%D8%AA%D9%84-%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-|url-status=dead}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران]] * [[خانه هدایت]] * [[کمیته امر به معروف و نهی از منکر عربستان سعودی]] * [[پلیس اسلامی]] * [[وحشیگری نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] * [[حجاب‌بان]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * کتابچه [https://web.archive.org/web/20080703153154/http://www.hra-iran.org/book/kahrizak.pdf پشت پرده امنیت اجتماعی - فعالان حقوق بشر در ایران]، گزارشی از طرح برخورد با اراذل و اوباش * [http://www.farsnews.ir/plarg.php?nn=M334486.jpg تصاویر طرح جدید برخورد با بدحجابی در تهران] (خبرگزاری فارس) * {{یوتیوب|xK9Si7T9dvg|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد در رشت}} * {{یوتیوب|ftP1lotFz24|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد}} * {{یوتیوب|w_uCAn4pfsQ|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد}} * {{یوتیوب|eB9Q3JmnRns|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد}} * {{یوتیوب|DtDXr408T9o|دستگیری و ضرب وشتم یک دختر توسط گشت ارشاد در همدان}} * {{یوتیوب|HJdnFGQn9K0|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد}} * [http://www.facebook.com/video/video.php?v=141283185921026 درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد] * {{یوتیوب|xddSnA5MNMs|درگیری‌ها بین مردم و گشت ارشاد در تبریز}} * {{یوتیوب|YvRozNup-vo|درگیری بین مردم و گشت ارشاد}} {{دربارهٔ محمود احمدی‌نژاد}} {{حجاب در ایران}} [[رده:گشت ارشاد]] [[رده:اجرای قانون در ایران]] [[رده:اسلام و حکومت]] [[رده:اسلام‌گرایی در ایران]] [[رده:ال‌جی‌بی‌تی در ایران]] [[رده:انحلال‌های ۲۰۲۲ (میلادی) در ایران]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۰۵ (میلادی) در ایران]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۲۳ (میلادی) در ایران]] [[رده:پلیس شریعت در ایران]] [[رده:پلیس شریعت]] [[رده:پوشش جنجال‌برانگیز]] [[رده:تبعیض دینی]] [[رده:حقوق بشر در ایران]] [[رده:خیزش ۱۴۰۱ ایران]] [[رده:روحانی‌گرایی در ایران]] [[رده:رویدادهای مرتبط با وزارت اطلاعات]] [[رده:زنان در ایران]] [[رده:سازمان‌های مخالف حقوق ال‌جی‌بی‌تی]] [[رده:قانون جدایی جنسیتی]] [[رده:قوانین ایران]] [[رده:مجریان حجاب اجباری در ایران]] [[رده:مجریان عدالت سرخود ایرانی]] [[رده:محمود احمدی‌نژاد]] [[رده:درگیری‌های مرتبط با اسلام]] [[رده:نقض حقوق بشر در ایران]] [[رده:نهادهای ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]] 64jng11q101le715hyr9cxoc8sh0ijw 0 202505 42127426 40682431 2025-06-18T15:21:32Z Kasra2883 1340407 42127426 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی | نام = علی رهبری | تصویر = Ali Rahbari crop.jpg | توضیح_تصویر = علی رهبری در جشنواره اشپیلبرک، برنو جمهوری چک ۲۰۰۲ | اندازه_تصویر = | دورنما = | پس‌زمینه = non_vocal_instrumentalist | نام_اصلی = | نام_مستعار = الکساندر | تولد = ۵ خرداد ۱۳۲۷ [[تهران]](۷۷ سالگی) | مرگ = | ملیت = ایرانی - اتریشی | ساز = [[ویولن]]، [[پیانو]] | نوع_صوت = | سبک = [[موسیقی کلاسیک]] | فعالیت = [[رهبر ارکستر]] و [[آهنگساز]] | مدت = |تحصیلات = |دانشگاه = آکادمی موسیقی وین |شاگرد = |استاد = [[والودیا تارخانیان|تارخانیان]]، [[رحمت‌الله بدیعی]] و [[حسین دهلوی]] در ایران و در اتریش گوتفرید فون اینم، هانس سواروفسکی، اوسترایشر |علت معروف‌شدن = برنده در ۲ مسابقه جهانی رهبری ارکستر و دستیاری [[هربرت فون کارایان]] |بنیانگذار = |آلبوم معروف =بیش از ۲۵۰ آلبوم در بازار جهانی |جایزه =مدال طلا در مسابقات جهانی رهبری ارکستر در فرانسه (بزانسون) و مدال نقره در ژنو |عضو گروه = | ناشر = | نقش‌های_مرتبط = | وبگاه = {{پیوند وب|alexanderrahbari.com}} | اعضای_کنونی = | اعضای_پیشین = | سازهای_برجسته = |گفتاورد = }} '''علی رهبری''' (زادهٔ ۵ خرداد ۱۳۲۷<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.delnavaz-art.com/اخبارسایت/1329/تولد-استاد-علی-رهبری |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=16 اکتبر 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160505051856/http://www.delnavaz-art.com/اخبارسایت/1329/تولد-استاد-علی-رهبری |archivedate=5 مه 2016 |dead-url=yes}}</ref> در تهران)، [[موسیقی‌دان]] و [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] ایرانی است. او که در اتریش با نام الکساندر مشهور است، با رهبری بیش از ۱۲۰ ارکستر مطرح دنیا و ضبط حدود ۲۵۰ آلبوم اثر موسیقی کلاسیک جهانی با مهم‌ترین ارکسترها و اپراهای دنیا یکی از مطرح‌ترین چهره‌های موسیقی ایران است. == زندگی == === کودکی و نوجوانی === علی رهبری در سال [[۱۳۲۷ (خورشیدی)|۱۳۲۷]] در [[تهران]] زاده شد. پدرش پزشکیار بیمارستان فیروزآبادی شهرری بود.<ref name="magiran.com">[http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2946459&ref=Author گلایه‌ها و پاسخ علی رهبری به اتهام‌ها، روزنامه شرق شماره ۲۰۱۰، ۱۷اردیبهشت ۹۳]</ref> و از کودکی با موسیقی [[روحوضی|مطربی روحوضی]] آشنا شد و برنامه‌هایی را در سینماهای کشور و رویال تهران اجرا کرد.<ref name="ReferenceA">مصاحبه تصویری رهبری با بی‌بی‌سی فارسی</ref> او برای تحصیل در رشته [[موسیقی]] به [[هنرستان موسیقی ملی]] رفت و زیر نظر تارخانیان، [[رحمت‌الله بدیعی]] و [[حسین دهلوی]] موسیقی را به‌طور جدی و علمی پیگیری کرد.<ref name="zamanehdev.redbee.nl">{{یادکرد وب |url=http://zamanehdev.redbee.nl/53778#.VPihKvnF_jA |title=کامیابی‌ها و ناکامی‌های علی رهبری، رادیو زمانه ۹ اسفند ۱۳۹۱ |accessdate=۵ مارس ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402164619/http://zamanehdev.redbee.nl/53778#.VPihKvnF_jA |archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> در ۱۷ سالگی نوازنده ویلن ارکستر صبا شد. رهبری در ۱۸ سالگی برای ادامه تحصیل و با استفاده از بورسیه دولتی به [[اتریش]] عزیمت کرد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.avanama.com/view.asp?id=38&cat=4| عنوان = علی رهبری و ارکستر سمفونیک ایران| تاریخ بازدید =۷ مارس ۲۰۰۷| تاریخ =| ناشر = آوانما| زبان =}}</ref> و دوره [[آهنگسازی]] را در [[آکادمی موسیقی وین]] طی سه سال به اتمام رسانید. پس از فارغ‌التحصیلی آکادمی وین او را به‌عنوان دستیار در رشته آهنگسازی استخدام کرد.<ref name="sharghdaily.ir">{{یادکرد وب |url=http://sharghdaily.ir/News/51482/در-آرزوی-بازگشت-به-ایران-هستم |title=در آرزوی بازگشت به ایران هستم، روزنامه شرق ۹دی ۹۳ |accessdate=۲۴ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304194431/http://www.sharghdaily.ir/News/51482/در-آرزوی-بازگشت-به-ایران-هستم |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> === بازگشت به ایران === ۲۴ ساله بود که به دعوت [[مهرداد پهلبد]] وزیر وقت فرهنگ و هنر به ایران بازگشت و به عنوان جایگزین [[مصطفی پورتراب]] به مدیریت [[هنرستان عالی موسیقی|هنرستان عالی موسیقی و کنسرواتوار ایران]] رسید. وی در این مدت توانست ارکستر هنرجویان هنرستان و پس از آن ارکستر سمفونیک جوانان را تشکیل دهد ولی پس از ۳ سال و با اعتراض به وضع موجود و با انتقاد از شیوه مدیریت اداره وزارت فرهنگ و هنر که به زعم وی بی‌توجهی مسئولان به مسائل پایه‌ای موسیقی و پرداختن به ظواهر بود، استعفاء و ایران را ترک کرد.<ref name="ilna.ir">[http://www.ilna.ir/بخش-موسیقی-هنرهای-تجسمی-60/241935-نامه-سرگشاده-علی-رهبری-به-حسین-شریعتمداری-از-شهر-وین نامه سرگشاده علی رهبری به حسین شریعتمداری از شهر وین، ایلنا، ۲۳ دی ۱۳۹۳]</ref> === همکاری با هربرت فون کارایان === [[پرونده:Ali Rahbari Assisting Von Karajan Salzburg 1980.jpeg|چپ|بندانگشتی|200px|رهبری هنگام دستیاری فون کرایان در سال ۱۹۸۰]] در سال [[۱۹۷۹]] [[هربرت فون کارایان]] [[رهبر ارکستر]] نامدار از رهبری برای پذیرش دستیاری خود در [[ارکستر فیلارمونیک برلین]] و رهبر ذخیره دعوت به عمل آورد. این تعامل و همکاری در سال‌های ۱۹۸۰، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۴ ادامه داشت.<ref name="زندگینامه علی رهبری، وبگاه رسمی">زندگینامه علی رهبری، وبگاه رسمی</ref> در طول بعضی از اجراهای ارکستر فیلارمونیک برلین با هدایت علی رهبری، فون کارایان به عنوان بیننده از ابتدا تا انتهای کنسرت در سالن می‌ماند (رفتاری که معمولاً انجام نمی‌داد).<ref name="magiran.com"/> همکاری با فون کرایان نقطه عطفی در مسیر زندگی حرفه‌ای او بود. پس از این همکاری نام رهبری در محافل موسیقی به عنوان رهبر ارکستری توانمند مطرح شد و این سرآغازی برای همکاری با بخشی از مهم‌ترین ارکسترهای جهان شد.<ref name="ReferenceA"/> === فعالیت در آفریقای جنوبی === در سال ۱۹۸۴ رهبری قطعه‌ای به نام نیمه‌ماه را برای سیاهپوستان آفریقای جنوبی ساخت و در شهر ژوهانسبورگ اجرا کرد. این قطعه در زمان حکومت آپارتاید وقتی که حضور سیاهان در تالارهای اجرای موسیقی محدود و اجرای موسیقی توسط آنها محدود بود، اجرا شد. این قطعه که با ارکستری متشکل از سیاهان و سفیدان اجرا شده بود، به سرعت شهرت یافت و در بسیاری از شهرهای آفریقای جنوبی به روی صحنه رفت.<ref name="ReferenceA"/> === ارکستر فیلارمونیک بین‌المللی ایرانی === علی رهبری در سال ۱۹۹۷ با دعوت از ده‌ها تن از نوازندگان ایرانی مقیم اروپا و آمریکا، ارکستر فیلارمونیک بین‌المللی ایرانی (Persian Int'l Philharmonic) را تشکیل داد و با رهبری این ارکستر آثاری از کورساکف، خاچاتوریان و خودش را اجرا کرد.<ref name="ReferenceA"/> این ارکستر به علت مشکلات مادی نتوانست به فعالیت خود ادامه دهد.<ref name="zamanehdev.redbee.nl"/> === بازگشت مجدد به ایران === در سال ۲۰۰۵ و پس از سال‌ها دوری، علی رهبری به دعوت [[فریدون ناصری]] به [[ایران]] بازگشت و رهبر [[ارکستر سمفونیک تهران]] شد. ارکستر سمفونیک تهران پس از سال‌ها توانست اجرای قابل قبولی تحت رهبری او داشته باشد و کیفیت صدادهی ارکستر هنگام اجرای سمفونی ۹ بتهوون با رهبری او تعریف و تمجید بسیاری از کارشناسان و منتقدان و نوازندگان را به دنبال داشت.<ref>رهبری علی رهبری (در حاشیه کنسرت ارکستر سمفونیک تهران در تالار وحدت)، مقام موسیقایی، آبان ۱۳۸۴ شماره ۴۳</ref> وی پس از چند ماه با نوشتن نامه‌ای سرگشاده به [[محمد حسین صفار هرندی]] [[وزیر ارشاد|وزیر وقت ارشاد]] با انتقادهایی شدید مبنی بر عدم توجه مسئولان به موسیقی و تأکید بر این که با تنگناهایی که در شرایط فعلی برای ارتقاء کیفی ارکستر و [[گروه کر]] وجود دارد (به ویژه از جهت حقوق و وضعیت معیشتی آنان) شرایط لازم برای خدمت مؤثر وجود ندارد، ایران را ترک کرد.<ref>[http://www.harmonytalk.com/id/49 نامه سر گشاده علی رهبری به وزیر فرهنگ و ارشاد]</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۳ آذر ۱۳۸۴|وبگاه=[[گفتگوی هارمونیک]]|نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/49|عنوان=نامه سر گشاده علی رهبری به وزیر فرهنگ و ارشاد}}</ref> === انتقادهارا === [[پرونده:Slovak Philharmonic Orchestra with Persian conductor Ali Alexander Rahbari 2010 - Slovenská filharmónia.jpg|چپ|بندانگشتی|200px|رهبری با ارکستر فیلارمونیک اسلواکی در سال ۲۰۱۰]] پس از انتشار نامه رهبری به وزیر ارشاد، از سوی برخی روزنامه‌ها و وبگاه‌ها انتقادها و اتهاماتی چون تغییر نام از علی به الکساندر، مسیحی شدن، ارتباط همسر اول با دربار پهلوی و وابستگی همسر دوم به رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی و ارتباط با اسرائیل دربارهٔ وی مطرح شد.<ref>[http://kayhan.ir/fa/news/30796/اصرار-مبهم-بر دعوت-فردی-معلوم-الحال اصرار مبهم بر دعوت فردی معلوم‌الحال!، کیهان ۸آذر۱۳۹۳]</ref> وی طی یک [[نامه سرگشاده]] و چند مصاحبه به اتهامات پاسخ گفت.<ref name="ilna.ir"/> === پیشنهاد برگزاری " گرامیداشت موسیقایی " به یاد قاسم سلیمانی === الکساندر رهبری در مصاحبه‌ای با علی سعیدی خبرنگار [[خبرگزاری مهر]] که به تاریخ ۱ دی ماه ۱۳۹۹ شمسی در تارنمای خبرگزاری مهر به چاپ رسید، پیشنهاد برگزاری " گرامیداشت موسیقایی به یاد [[قاسم سلیمانی]] " را به بنیاد رودکی و ارکستر سمفونیک تهران مطرح کرد که با برخورد شدید موسیقیدانهای ایرانی مواجه شد. به دنبال این عکس العمل‌ها نسبت به این پیشنهاد، علی سعیدی به دستور الکساندر رهبری تیتر مقاله درج شده در وبسایت خبرگزاری مهر را تغییر و به " ملاحظاتی در باب تکریم موسیقایی اسطوره‌های ملی مانند سردار سلیمانی " عوض کرد که این بار خود علی سعیدی با برخورد شدید خبرنگاران حوزه موسیقی مواجه شد.{{مدرک}} علی سعیدی در پاسخ به انتقاد همکاران و خبرنگاران حوزه موسیقی اذعان داشت که تیتر مصاحبه و متن آن، سطر به سطر زیر نظر مستقیم خود الکساندر رهبری انجام شده و به دلیل بازخورد شدید اهالی موسیقی و دیگر هنرمندان ایران، به دستور خود الکساندر رهبری تن به تغییر تیتر مصاحبه داده‌است.<ref>https://www.mehrnews.com/news/5101011/ملاحظاتی-در-باب-تکریم-موسیقایی-اسطوره-های-ملی-مانند-سردار-سلیمانی</ref> وی برای اثبات دفاعیات خود تمامی ایمیل‌های رد و بدل شده بین الکساندر رهبری و خود را به خبرنگاران موسیقی ارائه داد. === مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران === در اسفند ۱۳۹۳ علی رهبری با حکم [[علی مرادخانی]]، معاون امور هنری وزیر ارشاد به‌عنوان مدیر هنری [[ارکستر سمفونیک تهران]] منصوب شد.<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/93121307968/مدیر-هنری-ارکستر-سمفونیک-تهران-تعیین-شد مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران تعیین شد]</ref>{{سخ}}رهبری پس از یکسال همکاری پیش از اتمام قراردادش با بنیاد رودکی در اسفند ۱۳۹۴ از سمت مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران استعفا داد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.ilna.ir/بخش-فرهنگ-هنر-6/351898-علی-رهبری-استعفا-داد |عنوان =علی رهبری استعفا داد | ناشر =ایلنا |تاریخ =۱۱ اسفند ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید =}}</ref> که استعفای او توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نوروز ۹۵ پذیرفته نشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.isna.ir/news/95010901867/بازگشت-علی-رهبری-به-ارکستر-سمفونیک-تهران |عنوان=بازگشت علی رهبری به ارکستر سمفونیک تهران | ناشر =ایسنا |تاریخ =۹ فروردین ۱۳۹۵ |تاریخ بازبینی=}}</ref> علی رهبری در نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس‌جمهور وقت [[حسن روحانی]] از مشکلات ارکستر و تعطیل شدن برنامهٔ سالیانهٔ آن موسوم به «مهر تا مهر» پرداخت.<ref>{{یادکرد وب| عنوان=نامه سرگشاده علی رهبری به حسن روحانی | ناشر= ژورنال گفتگوی هارمونیک |نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/15113}}</ref> با خروج علی رهبری از ایران، پروژه ضبط آثار سمفونیک آهنگسازان ایرانی برای [[انتشارات ناکسوس]]<ref>{{یادکرد وب| عنوان=رهبری: از سرنوشت آثار ضبط شده آهنگسازان ایرانی در بنیاد رودکی خبری نیست! | ناشر= ژورنال گفتگوی هارمونیک |نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/24469}}</ref> و پروژهٔ ارکستر سازهای ملی که با همراهی [[سجاد پورقناد]]<ref>{{یادکرد وب| عنوان=ارکستر سازهای ملی ایران به یاد حسین دهلوی نواخت| ناشر= خبرگزاری مهر |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2861412}}</ref>در جریان بود نیز متوقف شد. === دعوت به عنوان رهبر مهمان دائم به اپرای مارینسکی === علی رهبری در سال ۱۴۰۱ به دعوت [[والری گرگیف]]، رهبر ارکستر شهیر روس، به عنوان رهبر مهمان دائم به اپرای مارینسکی شهر [[سن پترزبورگ|سن‌پترزبورگ]] [[روسیه]] پیوست. با توجه به جنگ روسیه و اوکراین، این اقدام او واکنش‌هایی در پی داشت. او در مصاحبه اختصاصی با یورونیوز به انتقادات پاسخ داد. "من فکر می‌کنم از ابتدا با تحریم مخالف بودم. اصولا از هنرمندانی هستم که فکر می‌کنم اگر کسی با شکنجه مخالف است، با تحریم هم، به هر صورت باید مخالف باشد. وقتی حتی مملکتی را تحریم می‌کنید، آن‌هایی که هدف شما هستند تحریم نمی‌شوند، بلکه مشتی انسان بی‌چاره تحریم می‌شوند. الان هم، اولا هیچ دلیلی نمی‌دیدم که نروم، چون آقای گرگیف تحریم نشده‌است. من هم دلیلی نداشته که موزیسین‌های روسیه را تحریم کنم. اصولا بدترین کاری که یک هنرمند می‌تواند بکند، تحریم هنرمند دیگر است. بعد هم همان طور که شنیدید من گفته‌ام به فرض هم اگر ما باید به تحریم احترام می‌گذاشتیم برای کسی بود که کار خلافی کرده‌است، مثل جنایتکار جنگی یا… اگر راستش را بخواهید از ۴۵ سال گذشته باید بسیاری، [[انگلستان|انگلیسی]]، [[آمریکایی‌ها|آمریکایی]] و اصولا [[ناتو]] را که در [[افغانستان]] به روستاهایی حمله کرده‌اند و خدا می‌داند چه تعداد بی‌گناه کشته شده‌اند، به [[بغداد]] بی دلیل حمله کرده‌اند که نه مرزی و نه مشکلی با آن‌ها داشتند، تحریم می‌کردیم. پس به این ترتیب باید همه فیلم‌های [[سینمای آمریکا|هالیوود]] را هم تحریم می‌کردیم":<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=یورونیوز|نشانی=https://per.euronews.com/2022/07/28/1300-mirmohammadsadeghi-farhad-ali-rahbari-mariinsky-valery-gergiev-russia-saint-pete|عنوان=رهبری در گفتگوی اختصاصی با یورونیوز: صلاحیت دخالت در سیاست را ندارم}}</ref> == زندگی شخصی == علی رهبری سه بار ازدواج کرده و پدر ۷ فرزند است. همسر اولش لاله جوادی‌پور نام داشت. همسر دومش از [[آفریقای جنوبی]] بود. او برای سومین بار با یک نوازنده ویلن اهل کشور کرواسی به نام پائولا (بعد از ازدواج [[پائولا رهبری]]) ازدواج کرد.<ref>{{یادکرد وب| عنوان=علی رهبری | ناشر= ریتم آهنگ |نشانی=http://www.ritmahang.com/blog/?blog=167}}</ref> پائولا رهبری، به‌عنوانِ [[تک‌نوازی|تک‌نواز]] ویولن، در قطعهٔ «نوحه خوان» علی رهبری، منتشر شده توسط انتشارات ناکسوس، حضور داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب| عنوان=ناکسوس اولین آلبوم آهنگسازی علی رهبری را منتشر کرد | ناشر= ژورنال گفتگوی هارمونیک |نشانی=http://www.harmonytalk.com/id/24459}}</ref> == آثار == * خون ایرانی روی سُل ۱۹۶۹ * نوحه خوان برای ویلن و ارکستر ۱۹۷۱ * موسیقی برای حقوق بشر * نیمه‌ماه ۱۹۸۴ * بیروت ۱۹۸۵ * باله ایرانی * چنین گفت زرتشت * اپرای غمنامه ایرانیان * مرشد == اجراها و ضبط == رهبری در ایران با ارکسترهای [[انجمن ژونس موزیکال ایران|ژونس موزیکال]]، ارکستر هنرستان عالی موسیقی، [[ارکستر مجلسی]] رادیو و تلویزیون و [[ارکستر سمفونیک تهران]] کنسرت‌هایی را رهبری و برگزار کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.harmonytalk.com/archives/000591.html|عنوان=علی رهبری و موسیقی صلح|تاریخ=۱۷ ژوئیه ۲۰۰۵|ناشر=[[گفتگوی هارمونیک]]|زبان=|archive-date=26 فوریه 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080226071349/http://www.harmonytalk.com/archives/000591.html}}</ref> وی همچنین بیش از ۱۲۰ ارکستر در سراسر جهان از جمله [[ارکستر فیلارمونیک برلین]]، ارکستر ملی فرانسه، ارکستر فیلارمونیک لندن، ارکستر رادیو تلویزیون بلژیک (مدیر هنری) و ارکستر فیلارمونیک زاگرب (مدیر هنری) را رهبری کرده و حدود ۲۰۰ اثر موسیقی کلاسیک جهانی را ضبط کرده‌است.<ref name="sharghdaily.ir"/> قطعه چنین گفت زرتشت برای اولین بار با صدای [[رضا فکری]] همراه با ارکستر فیلارمونیک زاگرب ضبط و اجرا شد و پس از آن دوبار همراه با ارکستر سمفونیک اپرای مارینسکی در روسیه همراه با این خواننده به روی صحنه رفت .<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ZAGREBAČKA FILHARMONIJA: CRVENI CIKLUS ALEXANDER RAHBARI, dirigent REZA FEKRI, tenor|نشانی=https://www.lisinski.hr/hr/dogadanja/zagrebacka-filharmonija-br-crveni-ciklus-br-alexan/|وبگاه=Lisinski|بازبینی=2024-10-21}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rahbari. Also sprach Zarathustra Spitama|نشانی=https://www.mariinsky.ru/en/playbill/playbill/2022/9/29/3_1900/|وبگاه=www.mariinsky.ru|بازبینی=2024-10-21}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Rahbari. Symphonic poems from My Mother Persia|نشانی=https://www.mariinsky.ru/en/playbill/playbill/2024/3/22/3_1900/|وبگاه=www.mariinsky.ru|بازبینی=2024-10-21}}</ref> همچنین اپرای غمنامه ایرانیان همراه با ارکستر خلمینسکی اوکراین با صدای [[رضا فکری]] در نقش خشایارشا برای کمپانی ناکسوس ضبط شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.bultannews.com/fa/news/734074/%D8%BA%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF|عنوان=خبر|تاریخ=|وبگاه=|بازبینی=}}</ref> قطعه مرشد نیز از دیگر آثار علی رهبری است که با صدای [[رضا فکری]] و در کمپانی ناکسوس منشر شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.naxos.com/CatalogueDetail/?id=8.574208|عنوان=آلبوم|تاریخ=|وبگاه=|بازبینی=}}</ref> == جوایز == * مدال طلای حقوق بشر در سال ۱۳۵۴<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.harmonytalk.com/archives/000591.html| عنوان = علی رهبری و موسیقی صلح| تاریخ بازدید = ۷ مارس ۲۰۰۷| تاریخ = ۱۷ ژوئیه، ۲۰۰۵| ناشر = [[گفتگوی هارمونیک]]| زبان = | archive-date = 26 فوریه 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080226071349/http://www.harmonytalk.com/archives/000591.html}}</ref> * نشان طلای مسابقات جهانی بهترین رهبر جوان ارکستر در سال [[۱۹۷۷]] در [[بزانسون]] فرانسه<ref name="زندگینامه علی رهبری، وبگاه رسمی"/> * نشان دورژاک به خاطر همکاری با ارکستر فیلارمونیک چک در سال [[۱۹۸۵]]<ref name="زندگینامه علی رهبری، وبگاه رسمی"/> * جایزه [[شیر طلایی]] آکادمی جهانی هنر، ادبیات و رسانه بوداپست مجارستان در سال [[۲۰۰۶ (میلادی)|۲۰۰۶]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.alexanderrahbari.com/ وبگاه رسمی] * [https://www.youtube.com/watch?v=4ZTGi3TvbfI چه کنیم که او به ایران نیاید... | گفتگو با علی رهبری] (ویدئو) * [https://web.archive.org/web/20160309195904/http://gozareshehonar.ir/دلایل-عدم-تمدید-قرارداد-مدیر-هنری-ارکس/ دلایل عدم تمدید قرارداد مدیر هنری ارکستر سمفونیک تهران] {{ترتیب‌پیش‌فرض:رهبری، علی}} [[رده:آهنگسازان اهل ایران]] [[رده:آهنگسازان کلاسیک اهل ایران]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تهران]] [[رده:برندگان جایزه حقوق بشر]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه موسیقی و هنرهای نمایشی وین]] [[رده:رهبران ارکستر اهل ایران|رهبری]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر مرد اهل ایران]] [[رده:زادگان ۱۳۲۷]] [[رده:زادگان ۱۹۴۸ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل ایران]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان موسیقی سنتی ایرانی]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل تهران]] emyhnphk200zh0pl1kfeq2hguh84w9h 0 207561 42128146 41032526 2025-06-19T11:57:09Z MelikaShokoufandeh 1321450 42128146 wikitext text/x-wiki {{حص-حنب}} {{مقاله خوب}} {{اینترنت}} از آنجا که از دید طراحان [[پروتکل دروازه‌ای مرزی]] اینترنت مجموعه‌ای از سامانه‌های خودگردان است،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Syngress|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://books.google.com/books?id=K65BSbGf4qsC&pg=PA378&lpg=PA378&dq=%22internet+as+a+collection+of+Autonomous+systems%22&source=bl&ots=mHk0n4Znlt&sig=JulDm7ktIUOO_NH25L_tJqDMygU&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjDv5rj7f3RAhWEsxQKHfrLDPMQ6AEIGTAA#v=onepage&q=%22internet%20as%20a%20collection%20of%20Autonomous%20systems%22&f=false|عنوان=Administering Cisco QoS in IP Networks: Including CallManager 3.0, QoS, and uOne|accessdate=۷ فوریه ۲۰۱۷|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170216191600/https://books.google.com/books?id=K65BSbGf4qsC&pg=PA378&lpg=PA378&dq=%22internet+as+a+collection+of+Autonomous+systems%22&source=bl&ots=mHk0n4Znlt&sig=JulDm7ktIUOO_NH25L_tJqDMygU&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjDv5rj7f3RAhWEsxQKHfrLDPMQ6AEIGTAA#v=onepage&q=%22internet%20as%20a%20collection%20of%20Autonomous%20systems%22&f=false|archivedate=۱۶ فوریه ۲۰۱۷|dead-url=no}}</ref> '''اینترنت در ایران''' را از نظر فنی می‌توان مجموعه [[سامانه خودگردان (اینترنت)|سامانه‌های خودگردان]] ایرانی و با مدیریت ایرانی تعریف کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=ابوالقاسم رجبی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://rc.majlis.ir/fa/report/show/1008235|عنوان=زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات (شبکه ملی اطلاعات) در تحویل توانمند محتوا در ایران و کشورهای نمونه|accessdate=۷ فوریه ۲۰۱۷|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170208033353/http://rc.majlis.ir/fa/report/show/1008235|archivedate=۸ فوریه ۲۰۱۷|dead-url=no}}</ref> اما این عبارت در این مقاله به تمام جنبه‌های مرتبط به ایجاد، توسعه و استفاده از شبکه‌های [[رایانه‌ای]] تحت [[مجموعه پروتکل اینترنت]] در ایران که آن را از اینترنت به معنای عام مشخص و متمایز می‌کند و شامل امور فنی، ساختارهای حقوقی و اداری، دسترسی، خدمات، کاربری و نیز آثار و چالش‌های ناشی از آن می‌شود نیز اطلاق می‌گردد. [[تجربه کاربری]] کاربران اینترنت در ایران و وبگاه‌هایی که در ایران پربازدیدتر هستند به صورت متقابل به ساختار و ماهیت اینترنت ایران شکل داده و از آن تأثیر می‌پذیرند. اینترنت در ایران در سطح جامعه اکثراً محدود به وب‌گردی و ارتباطات راه‌دور و در دانشگاه‌ها تحقیقات علمی است و [[تجارت الکترونیک]] به علت نبود زیرساخت‌ها و قوانین لازم در سطح محدودی ارائه می‌گردد. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تجارت الکترونیکی و وبگاه‌های تجاری ایران در سطح منطقه پربازدیدتر از کشورهای همسایه هستند.<ref name=":0"/> برای کارهای دیگری مثل رزرو اینترنتی هتل‌ها، بلیت‌های چارتری و تورها، خانه معلم برای فرهنگیان، بلیت قطارهای نوروزی، بلیت هواپیماها و کشتی‌ها، ثبت نام اینترنتی و استفاده از [[ایمیل]] نیز از اینترنت استفاده می‌شود. در سال ۱۹۹۳ (معادل ۱۳۷۲ هجری خورشیدی)، ایران به اینترنت متصل شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.cyberorient.net/article.do?articleId=6187 |عنوان=رسانه‌های جدید و تغییرات سیاسی اجتماعی در ایران |زبان=انگلیسی |ناشر=سایبر اورینت |تاریخ=۲۰۱۱ |تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120223172147/http://www.cyberorient.net/article.do?articleId=6187 |تاریخ بایگانی=۲۳ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=no}}</ref> از آن زمان، تعداد کاربران اینترنت در ایران روند فزاینده‌ای داشته‌است. اما بر اساس آمار ۲۰۱۸، ایران به لحاظ سرعت اینترنت در دسترسی برای کاربران خانگی، در بین ۲۰۷ کشور در جایگاه ۱۱۸ قرار داشت.<ref name="ookla">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.atlasandboots.com/remote-jobs/countries-with-the-fastest-internet-in-the-world/|عنوان=نمایه سرعت بارگیری اینترنت خانگی|زبان=|ناشر=Atlas and Boots|تاریخ=۲ ژوئیه ۲۰۱۹|تاریخ بازدید=۶ آگوست ۲۰۱۹|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190806133910/https://www.atlasandboots.com/remote-jobs/countries-with-the-fastest-internet-in-the-world/|تاریخ بایگانی=۶ اوت ۲۰۱۹|نویسنده=|کد زبان=|وبگاه=|dead-url=yes}}</ref> طبق آمار اسپیدتست در سال ۲۰۱۹ سرعت اینترنت موبایل ایران در رده ۵۶ و سرعت اینترنت ثابت ایران در رده ۱۳۰ جهان قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's Mobile and Broadband Internet Speeds|نشانی=https://www.speedtest.net/global-index/iran#fixed|وبگاه=Speedtest Global Index|بازبینی=2019-08-06|کد زبان=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190330205851/https://www.speedtest.net/global-index/iran#fixed|archivedate=۳۰ مارس ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref> اینترنت در ایران از [[فیلترینگ]] اعمال‌شده توسط نهادهای دولتی و هم از [[فیلترینگ معکوس]] اعمال‌شده توسط شرکت‌های وابسته به کشورهایی که ایران را [[تحریم‌های علیه ایران|تحریم]] کرده‌اند، دارای تغییراتی است. در [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان ۱۳۹۸]] اینترنت ایران تا چندین روز [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۳۹۸)|به‌طور کامل مسدود شد]] و در [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]] اختلال و فیلترینگ‌های شدیدی بر روی آن [[اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)|اعمال شد]]. == پیشینه == {{گاهشمار اینترنت در ایران}} پیش از ایجاد شبکه اینترنت، نسل قبلی [[شبکه‌های رایانه‌ای]] جهان‌گستر به نام [[بیت‌نت]] در دنیا به کار می‌رفت. به گفتهٔ [[سیاوش شهشهانی]]، قائم‌مقام سابق [[پژوهشگاه دانش‌های بنیادی]]، این مرکز در ایران در سال ۱۳۶۸ ه‍.خ (معادل ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۰) برای اولین بار به شبکهٔ بیت‌نت متصل شد؛ هدف این کار ارتباط علمی و پژوهشی با دانشگاه‌های دنیا بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=75183|عنوان=حکایت ورود اینترنت به ایران|ناشر=تابناک|تاریخ=۹ آذر ۱۳۸۸|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101111638/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=75183|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> شبکهٔ بیت‌نت با شبکهٔ [[اینترنت |اینترنتی]] که امروز استفاده می‌شود تفاوت‌های بسیار داشت. استفادهٔ اصلی که از آن می‌شد دریافت و ارسال نامه‌های الکترونیکی بود. [[سیاوش شهشهانی]]، قائم‌مقام آن زمان پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، در مصاحبه‌ای می‌گوید: «وقتی عضویت ما را تصویب کردند یک بند جدید هم به تعهدات اعضا اضافه کردند و آن این که از شبکه برای تبلیغات مذهبی استفاده نشود.»<ref name="vorood">«داستان ورود اینترنت به ایران، گفتگو با [[سیاوش شهشهانی]]». ''دنیای کامپیوتر و ارتباطات''. شمارهٔ ۴۴، خرداد ۱۳۸۵، صفحهٔ ۳۰</ref> یکی دیگر از تعهدات این بود که هیج عضوی نباید جلوی عبور اطلاعات از کشوری به کشور دیگر را بگیرد. [[محمد جواد لاریجانی]] فردی بود که تعهدات لازم برای برقراری این اتصال را پذیرفت و توافق‌نامه را امضا کرد. مرکز در ابتدا از طریق اتصال با [[شماره‌گیری]] و با استفاده از [[خط تلفن]] به دانشگاهی در [[اتریش]] متصل شد. پس از آن یک [[خطوط استیجاری|خط استیجاری]] با [[دانشگاه وین]] برقرار شد. این اتصال از سال ۱۹۹۳ به شکل رسمی درآمد. اینترنت به صورت عمومی از حدود سال‌های ۱۹۹۳ (معادل ۱۳۷۲ ه‍.خ) برای استفاده‌های دانشگاهی وارد ایران شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ict.gov.ir/article-fa-1.html|عنوان=اینترنت و گزارشی از وضیعت آن در ایران|ناشر=وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|تاریخ=۲۹ بهمن ۱۳۸۴|بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110827095022/http://www.ict.gov.ir/article-fa-1.html|تاریخ بایگانی=۲۷ اوت ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> پژوهشگاه دانش‌های بنیادی اولین مرکزی بود که به سمت استفاده از اینترنت گام برداشت و از طریق [[دانشگاه وین]] به اینترنت متصل شد.<ref name="vorood"/> در ابتدا خدمات اتصال به اینترنت فقط به کاربران دانشگاهی داده می‌شد. استفادهٔ عمومی از اینترنت برای نخستین‌بار توسط شرکت [[ندا رایانه]] فراهم آورد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.ghandchi.com/iranscope/Anthology/gozari.htm|عنوان=گذری کوتاه در تاریخ ایرانیان در اینترنت|ناشر=هفته نامه کاپوچینو|نویسنده=نراقی، هوشیار|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|تاریخ=۴ مارس ۲۰۰۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130508233911/http://www.ghandchi.com/iranscope/Anthology/gozari.htm|تاریخ بایگانی=۸ مه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> === نقش مخابرات === به گفتهٔ [[سیاوش شهشهانی]]، [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]] دولت ایران نیز از مخالفان گسترش شبکه اینترنت در ایران بود. به گفته وی مخابرات اینترنت را موضوعی موقت و مد روز می‌دانست و در پی گسترش [[اکس ۲۵|شبکه X.۲۵]] در ایران بود. این مخالفت‌ها مدت‌ها ادامه یافت و تا حدودی گسترش اینترنت در ایران را در سال‌های اول کند کرد: {{نقل قول|برای اتصال دانشگاه به شبکه، در مرکز تحقیقات ۲ دیدگاه مختلف وجود داشت؛ یکی این که اینترنت را به‌عنوان یک امتیاز ویژه برای مرکز حفظ کنیم. دوم این‌که آن‌ها را در دانشگاه‌ها توزیع کنیم. بالاخره بعد از بحث‌های متوالی، نظریه دوم پیروز شد و دانشگاه‌ها به نوبت به اینترنت وصل شدند. با توجه به این‌که در آغاز اتصال از طریق خط استیجاری بود، به‌طور طبیعی محدودیت‌هایی در دانشگاه‌ها به وجود آمد. برای استفاده از اتصال [[ماهواره|ماهواره‌ای]]، مذاکراتی طولانی با مخابرات را پشت سر گذاشتیم و تا پای عقد قرارداد هم رفتیم؛ ولی تصادفاً در همان روزی که بنا بود قرارداد امضا شود، رئیس مخابرات عوض شد. رئیس بعدی هم از امضای قرارداد خودداری کرد. به همین دلیل حدود ۳ سال طول کشید تا اولین ارتباط ماهواره‌ای با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه از طریق یک شرکت ایتالیایی برقرار شود. پیش از آن به ترتیب [[دانشگاه شریف|دانشگاه‌های صنعتی شریف]] و [[صنعتی اصفهان]]، مرکز تحقیقات ژنتیک و [[مرکز زلزله‌شناسی]] به اینترنت وصل شده بودند. اتصال ۱۲۸ که برقرار شد وضع اینترنت در دانشگاه‌ها کمی بهتر شد. البته ۲ تا ۳ ماه بعد ظرفیت این اتصال به نقطه اشباع رسید برای همین ۸ ماه بعد یعنی اوایل سال ۱۹۹۷ آن را به اتصال ۵۱۲ کیلوبیت در ثانیه ارتقا دادیم.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گفتگو با سیاوش شهشهانی پدر اینترنت ایران، مخابرات از اول هم با اینترنت مخالف بود|نشانی=http://www.telna.ir/fa/content/3391/مخابرات-از-اول-هم-با-اینترنت-مخالف-بود|تاریخ=۱۷ اردیبهشت ۱۳۸۸|ناشر=تلنا|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131105174951/http://www.telna.ir/fa/content/3391/%d9%85%d8%ae%d8%a7%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d8%b2-%d8%a7%d9%88%d9%84-%d9%87%d9%85-%d8%a8%d8%a7-%d8%a7%db%8c%d9%86%d8%aa%d8%b1%d9%86%d8%aa-%d9%85%d8%ae%d8%a7%d9%84%d9%81-%d8%a8%d9%88%d8%af|تاریخ بایگانی=۵ نوامبر ۲۰۱۳|accessdate=۱۴ اکتبر ۲۰۱۹|dead-url=yes}}</ref>}} == ساختار فنی == در ایران بیش از ۶۰۰ شرکت [[رساننده خدمات اینترنتی |ارائه‌کنندهٔ خدمات اینترنت (رسا)]] فعال هستند که دسترسی کاربران به اینترنت را به شکل‌های مختلفی فراهم می‌کنند.<ref name="ISP600">{{یادکرد وب|نشانی=http://aftab.ir/articles/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225280752_adsl_internet_iran_p1.php|ناشر=آفتاب|عنوان=بررسی علل ناکارآمدی اینترنت پرسرعت در ایران|تاریخ=۲۹ اکتبر ۲۰۰۸|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLXW9YJd?url=http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225280752_adsl_internet_iran_p1.php/بررسی-علل-ناکارآمدی-ای%25|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> ارزان‌ترین شکل اینترنت در ایران، اینترنت مبتنی بر [[شماره‌گیری]] (دایل آپ) است. قیمت اینترنت بر اساس سرعت اتصال و پهنای باند متفاوت است. قیمت اینترنت در ایران گران‌ترین قیمت ممکن در دنیا به نسبت سرعت و کیفیت و حجم دانلود است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.rahesabz.net/story/51568/|عنوان=وزیر ارتباطات: از ابتدای شهریور امسال اینترنت ملی جایگزین شبکه اینترنت جهانی خواهد شد|ناشر=جرس|تاریخ=۱۸ فروردین ۱۳۹۱|بازبینی=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120607051247/http://www.rahesabz.net/story/51568/|تاریخ بایگانی=۷ ژوئن ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=63262|عنوان=ایران، گران‌ترین اینترنت جهان|ناشر=تابناک|تاریخ=۱۷ شهریور ۱۳۸۸|بازبینی=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101141956/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=63262|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> === پهنای باند === [[پرونده:Iran Internet Input.svg |انگشتی|350px|مبادی اینترنت ایران، بر اساس داده‌های سال ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵. اعداد نشانگر [[پهنای باند]] هر مبدأ، بر حسب اس‌تی‌ام-۱ هستند؛ هر اس‌تی‌ام-۱ ظرفیتی معادل حدود ۱۵۵ مگابیت در ثانیه دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.gooyait.com/1390/01/27/national-internetwork-vs-the-internet.html|عنوان=به جای واژه غلط اینترنت ملی، بگوییم شبکه ملی اطلاعات|ناشر=گویا آی‌تی|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130201083150/http://www.gooyait.com/1390/01/27/national-internetwork-vs-the-internet.html|تاریخ بایگانی=۱ فوریه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref>]] [[پهنای باند]] ورودی به ایران از طریق [[فیبر نوری]] تأمین می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://hamshahrionline.ir/print/70578|عنوان=ایران حائز رتبه اول قطعی اینترنت منطقه شد|ناشر=همشهری|تاریخ=۲۲ آذر ۱۳۸۷|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101083400/http://hamshahrionline.ir/print/70578|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> تا سال ۱۳۸۴، قسمت عمدهٔ پهنای باند ایران از طریق کابل دریایی بین [[جاسک]] و [[فجیره]] تأمین می‌شد که به علت وابستگی به یک ورودی، قطعی‌های عمده در اینترنت ایران به ویژه در [[ماه دی]] رخ می‌داد.<ref name="fararu">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://fararu.com/fa/news/31992/وضعيت-اينترنت-ايران-درچهار-سال-گذشته|عنوان=وضعیت اینترنت ایران درچهار سال گذشته|ناشر=فرارو|تاریخ=۳۰ شهریور ۱۳۸۸|تاریخ بازدید=۱ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140119095407/http://fararu.com/fa/news/31992/%D9%88%D8%B6%D8%B9%D9%8A%D8%AA-%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%87|تاریخ بایگانی=۱۹ ژانویه ۲۰۱۴|dead-url=no}}</ref> تا سال۱۳۸۸، ایران تعداد مبادی اینترنت خود را به ۹ عدد افزایش داد<ref name="fararue"/> به شکلی که با تمام کشورهای همسایه به جز پاکستان، فیبر ارتباطی داشت؛<ref name="fararue">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://itanalyze.com/news/2009/12/22/11209.php|عنوان=جزئیات قرارداد فالکون|ناشر=آی‌تی آنالیز|تاریخ=۱ دی ۱۳۸۸|تاریخ بازدید=۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101083558/http://itanalyze.com/news/2009/12/22/11209.php|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> به علاوه ایران در این سال خبر از پیوستن به [[شبکه فالکون]] را داد؛ به این ترتیب ظرف پانزده سال بعدی، ایران می‌بایست مستقیماً به [[شبکه فیبرنوری جهانی]] (فلگ) بپیوندد.<ref name="fararue"/> در آبان ۱۳۹۱، مجموع پهنای باند ایران از طریق این ۹ درگاه مختلف برابر با ۴۶۷ اس‌تی‌ام-۱ اعلام شد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://isna.ir/fa/print/91082314234/اینترنت-کشور-از-کجا-می-آید|عنوان=اینترنت کشور از کجا می‌آید|ناشر=ایسنا|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140905030734/http://isna.ir/fa/print/91082314234/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%AC%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%D8%AF|تاریخ بایگانی=۵ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=no}}</ref> که معادل ۷۲٬۶۲۷ مگابیت در ثانیه است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/257682/weblog/khorasani|عنوان=کل اینترنت کشور ۷۲۶۲۷ مگابیت بر ثانیه است|ناشر=خبر آنلاین|تاریخ=۲۴ آبان ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121228034031/http://www.khabaronline.ir/detail/257682/weblog/khorasani|تاریخ بایگانی=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> این ظرفیت تا پایان سال ۱۳۹۴ به ۳۵۰ گیگابیت بر ثانیه افزایش یافت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده۱=حامد قاسمی نراقی|عنوان=پهنای باند اینترنت ایران بیش از ۳۵۰ گیگابیت بر ثانیه شد|نشانی=http://www.zoomit.ir/2016/2/15/126919/iran-internet-bandwidth-over-than-350-bps/|تاریخ بازبینی=2 مارس 2017|تاریخ=۲۵ بهمن ۱۳۹۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170303044005/http://www.zoomit.ir/2016/2/15/126919/iran-internet-bandwidth-over-than-350-bps/|archivedate=۳ مارس ۲۰۱۷|dead-url=no}}</ref> طبق گزارش‌های منتشر شده تا پایان شهریورماه ۱۳۹۵، با نصب ۵۹٬۷۷۳ کیلومتر فیبر نوری بین شهرها، ظرفیت پهنای باند اینترنت ایران به ۶۴۳ گیگابیت بر ثانیه رسید که معادل با ۳۶۰۰ لینک STM1 است.<ref>[http://www.mehrnews.com/news/3830264 ظرفیت پهنای باند به ۶۴۳ گیگابیت رسید/نصب ۶۰ هزار کیلومتر فیبرنوری]</ref> در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۹۵، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از افزایش پهنای باند اینترنت ایران به ۱۰ هزار گیگابیت بر ثانیه تا پایان سال ۱۳۹۵ خبر داد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.irna.ir/khuzestan/fa/News/82303822/ |title=وزیر ارتباطات:پهنای باند اینترنت کشور در حال رسیدن به 10 هزار گیگابیت بر ثانیه است |accessdate=۱۹ آوریل ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170420045526/http://www.irna.ir/khuzestan/fa/News/82303822/ |archivedate=۲۰ آوریل ۲۰۱۷ |dead-url=no}}</ref> ظرفیت IP داخلی ۶۷۰۰ گیگابیت بر ثانیه و تعداد مشترکان اینترنت در ایران نیز ۴۳ میلیون نفر اعلام شد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13960129000656 |title=به تلگرام اجازه ارائه تماس رایگان را دادیم/ تماس صوتی تلگرام با دستور قضایی مسدود شد |accessdate=۱۹ آوریل ۲۰۱۷ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170420045806/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13960129000656 |archivedate=۲۰ آوریل ۲۰۱۷ |dead-url=no}}</ref> پهنای باند ورودی به ایران توسط [[شرکت ارتباطات زیرساخت]] تهیه می‌شود و قیمت فروش آن به شرکت‌های [[توزیع‌کننده خدمات اینترنتی]] یکی از دلایل قیمت بالای دسترسی به اینترنت در ایران دانسته می‌شود.<ref name="bandwidth">{{یادکرد وب|نشانی=http://aftab.ir/articles/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225193398_adsl_internet_internet_p1.php|عنوان=سرعت به روایت اعداد|ناشر=آفتاب|تاریخ=۲۸ اکتبر ۲۰۰۸|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLY8NuAH?url=http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225193398_adsl_internet_internet_p1.php/پهنای-باند-کل-ایران-به-%25|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> در اکتبر ۲۰۰۸ رئیس [[انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران]] اعلام کرد که کل پهنای باند وارد شده به ایران برابر با مجموع پهنای باند دو دانشگاه در سوئد است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/130781|عنوان=اینترنت در ژاپن زلزله‌زده|ناشر=[[همشهری آنلاین]]|تاریخ=۲۴ آبان ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101083621/http://hamshahrionline.ir/details/130781|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> و برخی کارشناسان مشکلات شبکهٔ داخلی در ایران را در حدی می‌دانند که حداکثر سرعت مجاز برای دسترسی خانگی به اینترنت (که توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برابر با ۱۲۸ کیلوبیت در ثانیه معادل ۱۶ کیلوبایت در ثانیه تعیین شده‌است) را در درجهٔ کمتری از اهمیت در مورد [[محدودیت سرعت]] دسترسی قرار می‌دهند. در شش‌ماهه نخست سال ۲۰۱۰ از میان ۱۵۲ کشور بررسی شده، ایران پس از کشورهایی چون [[ونزوئلا]]، [[نیجریه]]، [[بولیوی]]، [[عراق]]، [[پاراگوئه]] و [[جزایر ترک و کایکاس]] با سرعتی برابر ۰٫۶۱ [[مگابیت بر ثانیه]] در رتبه ۱۴۴ قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1188581|عنوان=مقایسه قیمت و سرعت اینترنت در ۸ کشور / قیمتهای اینترنت در ایران|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۸۹|بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110917184822/http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1188581|تاریخ بایگانی=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱|dead-url=no}}</ref> آمار منتشرشده در مرداد ۱۳۹۰ نیز حاکی از آن بود که از نظر متوسط سرعت اتصال کاربران به اینترنت، ایران در بین [[کشورهای جهان]] رتبه پنجم از آخر را داراست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://aftabnews.ir/vdcc1sqss2bq1e8.ala2.html|عنوان=ایران از نظر سرعت اینترنت در ردیف کم‌سرعت‌ترین کشورهای جهان قرار دارد|ناشر=خبرگزاری آفتاب|تاریخ=۸ مرداد ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۳۰ ژوئیه ۲۰۱۱|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110908152015/http://www.aftabnews.ir/vdcc1sqss2bq1e8.ala2.html|تاریخ بایگانی=۸ سپتامبر ۲۰۱۱|dead-url=no}}</ref> بر اساس آمار دی ۱۳۹۱ ایران به لحاظ سرعت اینترنت خانگی، در بین ۱۷۸ کشور در جایگاه ۱۶۳ قرار گرفته‌است.<ref name="ookla"/> گزارش سال ۲۰۱۳ [[خانه آزادی]] دربارهٔ آزادی اینترنت در نقاط مختلف جهان می‌گوید که از میان ۶۰ کشور مورد مطالعه، ایران بدترین رتبه را در یک سال گذشته داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.hra-news.org/51/00/16733-1.html|عنوان=ایران، رتبهٔ آخر آزادی اینرتنت در جهان را دارد|ناشر=هرانا|تاریخ=۱۳ مهر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۱۴ مهر ۱۳۹۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131111095135/http://www.hra-news.org/51/00/16733-1.html|تاریخ بایگانی=۱۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> در بهمن ۱۳۸۹ مخابرات ایران اعلام کرد که از ۲۸ میلیون کاربر اینترنت در کشور، تنها ۷۰۰٬۰۰۰ نفر از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند و مابقی (۹۸٪) از اینترنت با استفاده [[شماره‌گیری]] استفاده می‌کنند.<ref name="mokhaberat2011">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tct.ir/home/fa/search.php?idnews=17081|عنوان=آمار کاربران اینترنت در ایران|ناشر=شرکت مخابرات استان تهران|تاریخ=۲۵ بهمن ۱۳۸۹|تاریخ بازدید=۱۷ فوریه ۲۰۱۱|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110216161555/http://www.tct.ir/home/fa/search.php?idnews=17081|تاریخ بایگانی=۱۶ فوریه ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> همچنین در بهمن ۱۳۸۹ نمایندگان [[مجلس شورای اسلامی]] اعلام کردند که محدودیت سرعت اینترنت برای کاربرد خانگی برداشته نخواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=سراب‌پور، سونیتا|نشانی=http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=243988|عنوان=سرعت اینترنت خانگی همچنان ۱۲۸ کیلوبیت باقی می‌ماند|ناشر=دنیای اقتصاد|تاریخ=۳۰ بهمن ۱۳۸۹|تاریخ بازدید=۱۸ فوریه ۲۰۱۱|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110222191213/http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp?@=243988|تاریخ بایگانی=۲۲ فوریه ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> === شبکه ملی اطلاعات === {{اصلی |اینترانت ملی ایران}} پروژهٔ «اینترانت ملی» یا «شبکه ملی اطلاعات»، پروژه‌ای است که توسط دولت ایران برای انتقال مراکز داده‌ها و میزبانی وبگاه‌های ایرانی به داخل کشور برنامه‌ریزی شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1630325|عنوان=انتقال میزبانی ۹۶ درصد وبگاه‌های دولتی به کشور/ تأمین امنیت اطلاعات|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ=۳۱ خرداد ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120818124428/http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1630325|تاریخ بایگانی=۱۸ اوت ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> به گفته یکی از نمایندگان [[مجلس شورای اسلامی |مجلس ایران]]، اینترانت ملی جایگزینی برای شبکه اینترنت و روشی برای کنترل محتوای اینترنت است و راه‌حل مشکل فیلترینگ و کم کردن سرعت اینترنت خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب| نویسنده = | نشانی = http://www.tabnak.ir/fa/news/220522| عنوان = مدیریت محتوای اینترنت با دو ابزار فیلترینگ و محدودیت سرعت| ناشر = تابناک| تاریخ = ۲۷ دی ۱۳۹۰| تاریخ بازدید = ۳۱ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20131101135319/http://www.tabnak.ir/fa/news/220522| تاریخ بایگانی = ۱ نوامبر ۲۰۱۳| dead-url = no}}</ref> این اظهار نظر، در کنار گفته‌های وزیر ارتباطات وقت که گفته بود «اینترنت ملی جایگزین اینترنت جهانی می‌شود»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://itna.ir/vdcdfk0f.yt05z6a22y.html|عنوان=اینترنت ملی جایگزین اینترنت جهانی می‌شود|ناشر=ایتنا|تاریخ=۱۴ فروردین ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130116110243/http://itna.ir/vdcdfk0f.yt05z6a22y.html|تاریخ بایگانی=۱۶ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> و گفته‌های مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات که مسدود شدن سرویس‌های [[رایانامه]] خارجی نظیر [[جی‌میل]] را فرصتی برای حرکت به سمت «ایمیل ملی» تلقی کرده بود<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=85319|عنوان=مسدود شدن Gmail فرصتی برای ایمیل ملی|ناشر=تابناک|تاریخ=۲۰ بهمن ۱۳۸۸|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121201033736/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=85319|تاریخ بایگانی=۱ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> این شائبه را برانگیخته که دولت ایران به دنبال جداسازی کامل شبکه اینترنت ایران از شبکهٔ جهانی اینترنت است. پیش از ایران، [[میانمار]] و [[کوبا]] نیز اقدام به جداسازی شبکهٔ ملی خود از اینترنت کرده بودند و [[چین]] نیز در حال اجرای این برنامه بود.<ref>{{cite web|نویسنده = |url = http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704889404576277391449002016.html|title = Iran Vows to Unplug Internet|publisher = Wall Street Journal|date = 19 Dec 2011|accessdate = 4 Jan 2013|archiveurl = https://web.archive.org/web/20130105145446/http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704889404576277391449002016.html|archivedate = ۵ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url = no}}</ref> با این حال، دیگر نمایندگان مجلس و [[اشخاص حقوقی]]، وجود برنامه‌ای برای جدا شدن ایران از اینترنت جهانی را تکذیب کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/273986/قطع-اینترنت-جهانی-امکان‌پذیر-نیست|عنوان=قطع اینترنت جهانی امکان‌پذیر نیست|ناشر=تابناک|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLcOWTjD?url=http://www.tabnak.ir/fa/news/273986/قطع-اینترنت-جهانی-امکان‌پذیر-نیست|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|نام=|نام خانوادگی=|همکاران=|پیوند=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2477135|عنوان=اینترنت ملی جایگزین شبکه جهانی نیست|اثر=|ناشر=روزنامه ایران|صفحه=۵|تاریخ=۲۱ فروردین ۱۳۹۱|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101060833/http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2477135|تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|accessdate=۱ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> == کمیت و کیفیت دسترسی و استفاده == === آمار دسترسی === [[پرونده:Iran internet users per 100 person.svg |انگشتی|350px|نمودار رشد کاربران اینترنت ایران، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱؛ نمودار تعداد کاربران اینترنت به ازای هر ۱۰۰ نفر جمعیت ایران را نشان می‌دهد. منبع: بانک جهانی<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://data.worldbank.org/country/iran-islamic-republic|عنوان=داده‌های بانک جهانی در مورد جمهوری اسلامی ایران|زبان=انگلیسی|ناشر=بانک جهانی|تاریخ=|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130620140232/http://data.worldbank.org/country/iran-islamic-republic|تاریخ بایگانی=۲۰ ژوئن ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref>]] در خصوص [[ضریب نفوذ اینترنت]] در ایران اختلاف زیادی بین آمارهای اعلام شده از دستگاه‌های ذی‌ربط وجود دارد. به‌خصوص تناقض میان آمارهای [[مرکز آمار ایران]] به‌عنوان مرجع رسمی اعلام آمارهای کشور در [[برنامهٔ پنجم توسعه]] و [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]] به‌عنوان دستگاه ارائه خدمات اینترنت به کاربران تفاوت فاحش دارد. در سال ۱۳۸۷ با اعلام آمارهای این دو مرجع این تفاوت آشکار شد به‌طوری‌که سازمان آمار ایران ضریب نفوذ اینترنت را ۱۱٫۱ درصد و [[سازمان فناوری اطلاعات]] عدد ۳۴٫۹ درصد اعلام کرد، که این تفاوت به تعریف و فرمول محاسباتی برمی گردد.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی= |نام= |نشانی= http://www.fardanews.com/fa/news/107458/آمارهای-متناقض-از-ضریب-نفوذ-اینترنت-کشور|عنوان= آمارهای متناقض از ضریب نفوذ اینترنت کشور|اثر= |ناشر= fardanews.ir|تاریخ= ۱۸ فروردین ۱۳۸۹|تاریخ بازبینی= ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131228132248/http://www.fardanews.com/fa/news/107458/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6-%D8%A7%D8%B2-%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B0-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1|archivedate= ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url= no}}</ref> بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی وزارت ارتباطات بر اساس محاسبه [[سامانه مدیریت]] ضریب نفوذ اینترنت مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت (متما)، ضریب نفوذ اینترنت در کشور در شش ماه نخست ۱۳۹۲ عدد ۵۴٫۱۸ درصد است که برمبنای سرویس‌های اینترنتی ارائه شده محاسبه شده‌است. در این محاسبه تعداد کاربران اینترنت در شش ماه نخست امسال را ۴۰ میلیون و ۷۱۸ هزار و ۷۴۰ نفر و تعداد کل مشترکان اینترنت در کشور را ۲۶٬۶۷۶٬۹۴۸ نفر اعلام کرده‌است. از این تعداد بالغ بر ۲۱٫۰۳ درصد کاربران از طریق [[سرویس بسته امواج رادیویی|جی‌پی‌آراس]]، حدود ۱۲٫۶۲ درصد از طریق [[ای‌دی‌اس‌ال]] (شمار مشترکان ضربدر ۲٫۵)، ۹٫۲۳ درصد از طریق دایل آپ، حدود ۸ درصد از طریق فیبرنوری (شمار مشترکان ضربدر ۲٫۵) و تعداد ۳٫۱۸ درصد از طریق وایمکس (شمار مشترکان ضربدر ۲٫۵) است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.mehrnews.com/detail/News/2199534|عنوان= آخرین وضعیت استفاده از اینترنت در ایران/ تعداد کاربران اینترنت پرسرعت و کم سرعت|ناشر= mehrnews.com|تاریخ= ۳۰ آذر ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131228175754/http://www.mehrnews.com/detail/News/2199534|archivedate= ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url= no}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://taghato.net/article/4389|عنوان=کاهش هفت درصدی ضریب نفوذ اینترنت در کشور؛ تردید در صحت آمار اعلام‌شده در پایان سال|ناشر=تقاطع|تاریخ=28 آذر 1392|تاریخ بازدید=۲۰ آبان ۱۳۹۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160304115105/http://taghato.net/article/4389|تاریخ بایگانی=۴ مارس ۲۰۱۶|dead-url=no}}</ref> آمار جدیدتر که در سال ۱۳۹۴ منتشر شده نشان می‌دهد که ۳۱٪ [[مردم ایران]] به اینترنت دسترسی دارند و ۶۱٪ ایرانیان به [[تلفن همراه]] دسترسی دارند (که از طریق ان می‌توانند به اینترنت نسل دوم و سوم و چهارم دسترسی پیدا کنند)؛ بالاترین میزان دسترسی به اینترنت در [[استان تهران]] بوده و کمترین دسترسی در استان‌های مرزی از جمله در [[استان سیستان و بلوچستان]] گزارش شده‌است؛ در این آمار هر کسی که ظرف یک مدت ۳ ماهه دست کم یک بار به اینترنت دسترسی پیدا کند کاربر اینترنت شمرده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.com/persian/iran/2015/06/150630_sam_irinternet|عنوان = ایران بیش از بیست و پنج میلیون کاربر اینترنتی دارد|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۴ تیر ۱۳۹۴|تاریخ بازدید = ۷ ژوئیه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150703011111/http://www.bbc.com/persian/iran/2015/06/150630_sam_irinternet|archivedate = ۳ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url = no}}</ref> همچنین علی‌اصغر عمیدیان، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد، مشترکان اینترنت پرسرعت موبایل در ایران از ۳۶۰ هزار نفر در سال ۹۲ به ۲۸ میلیون نفر در سال ۹۵ رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://akharinkhabar.com/Pages/News.aspx?id=3132908|عنوان=تعداد مشترکان اینترنت پر سرعت موبایل در ایران چند نفر است؟|ناشر=آخرین خبر|بازبینی=۷ دسامبر ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220074227/http://akharinkhabar.com/Pages/News.aspx?id=3132908|archivedate=۲۰ دسامبر ۲۰۱۶|dead-url=no}}</ref> برای حل مشکل تفاوت آمار، بناست در سال ۱۳۹۲ طرح آمارگیری ضریب نفوذ اینترنت توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران با همکاری مرکز آمار ایران به‌عنوان متولی اجرای آمارگیری‌های ملی در کشور و با هماهنگی و مشاوره اداره آمار و اطلاعات اتحادیه جهانی مخابرات اجرا شود. به گفته [[علیرضا رضایی]] مدیرکل دفتر صنعت، معدن و زیربنایی مرکز آمار کشور مبنای تعریف این مرکز از کاربران اینترنت، استناد به دستورالعمل توصیه شده و استاندارد توسط [[اتحادیه بین‌المللی مخابرات]] (ITU) است که طبق آن کاربر اینترنت به کسی اطلاق می‌شود که در طول سه ماه گذشته، حداقل یک بار از اینترنت استفاده کرده باشد. وی می‌گوید «مدل مدنظر سازمان فناوری اطلاعات به این صورت است که تعداد مشترکان اینترنت را با استفاده از یک مدل خاص، به کاربر اینترنت تبدیل می‌کنند. به‌عنوان مثال، اگر یک خانوار دارای خط [[ای‌دی‌اس‌ال]] باشد، به‌طور متوسط باید ۳ الی ۴ نفر از آن استفاده کنند که در نهایت با استفاده از این مدل و ضرب کردن خطوط اینترنت در تعداد افراد خانوار، تعداد مشترکان را به تعداد کاربران اینترنت تبدیل می‌کنند که استفاده از این روش، ایراداتی دارد.» و می‌افزاید «مهم‌ترین اختلافی که مرکز آمار ایران با سازمان فناوری اطلاعات داشت که در حال حاضر برطرف شده، این است که آن‌ها می‌گفتند که به تعداد استفاده‌ای که یک نفر از اینترنت در منزل یا محل کار یا دانشگاه می‌کند، یک کاربر جداگانه حساب می‌شود. به‌عنوان مثال، اگر من به‌عنوان کاربر اینترنت در محل کار، منزل و دانشگاه به اینترنت دسترسی داشته باشم، نه یک کاربر بلکه سه کاربر محسوب می‌شوم در صورتی که این تعریف مغایر با تعریف سازمان ITU است. اختلاف دوم به استفاده این سازمان از روش مدل مبنا که بر یک سری از فرض‌ها استوار است، برمی‌گردد. این فرض‌ها ممکن است باعث ایجاد انحراف در نتایج شوند اما در روش مورد استفاده توسط مرکز آمار ایران که مبتنی بر روش مشاهده است، احتمال وجود خطا در آمارگیری صورت گرفته، وجود دارد اما سعی می‌کنیم آن را کنترل کنیم.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://shahrwandan.ir/news/28332|عنوان= مرکز آمار، تنها متولی ارائه ضریب نفوذ اینترنت در کشور|ناشر= shahrwandan.ir|تاریخ= ۲۵ آذر ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131228091619/http://shahrwandan.ir/news/28332|archivedate= ۲۸ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url= yes}}</ref> از سوی دیگر در آبان‌ماه ۱۳۹۲ علی اصغر انصاری (معاون سازمان فناوری اطلاعات) از رشد انتقال میزبانی وبگاه‌های اینترنتی به داخل کشور با رقم ماهانه ۳ تا ۵ درصد خبر داد و اظهار داشت: از میان ۵۰۰ وبگاه اینترنتی که بیشترین بازدید را در میان ایرانی‌ها به خود اختصاص داده‌اند، ۴۳۶ وبگاه ایرانی و مابقی غیرایرانی هستند که از این تعداد بالغ بر ۲۸۷ وبگاه در داخل کشور میزبانی می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://itna.ir/vdchzxni.23n6kdftt2.html|عنوان=محتوای پربازدیدترین سایتها در ایران/ میزبانی نیمی از سایتها در داخل کشور|ناشر=ایتنا|تاریخ=۲۰ آبان ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=20 آبان 1392|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131111113008/http://itna.ir/vdchzxni.23n6kdftt2.html|تاریخ بایگانی=۱۱ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> در دهه ۱۳۸۰ مهم‌ترین روش دسترسی به اینترنت در ایران دسترسی از طریق [[شماره‌گیری|شماره‌گیری تلفنی]] بوده‌است. کاربران می‌توانند از شرکت‌های ارائه‌کنندهٔ خدمات اینترنتی اشتراک مدت‌دار (بر حسب ساعات استفاده از اینترنت یا بر حسب روزهای مجاز برای دسترسی به اینترنت) خریداری کنند، یا این که از [[کارت اینترنت]] استفاده کنند. این کارت‌ها را می‌توان از دکه‌های مطبوعاتی یا [[کافی‌نت]]‌ها خرید.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.doroudonline.com/1390/05/922/قحطی-کارت-اینترنت-در-دورود|عنوان=قحطی کارت اینترنت در دورود|ناشر=دورود آنلاین|تاریخ=|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121203134040/http://www.doroudonline.com/1390/05/922/%D9%82%D8%AD%D8%B7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF|تاریخ بایگانی=۳ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> گونهٔ دیگری از دسترسی با شماره‌گیری در ایران وجود دارد که به [[اینترنت هوشمند]] معروف است. در این روش کاربر با تماس با شماره‌هایی ۱۰ رقمی که همگی با ۹۰۹ آغاز می‌شوند، بدون واردکردن نام کاربری و گذرواژه به اینترنت متصل می‌شود. اینترنت هوشمند جزو خدمات [[شبکه هوشمند مخابرات]] ایران به حساب می‌آید و هزینهٔ ارتباط با اینترنت از این طریق طبق تعرفهٔ مخابرات ایران (دقیقه‌ای ۵۰ ریال<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=410682|عنوان=شرکتهای ارائه دهنده خدمات اینترنت و تلفن از طریق شبکه هوشمند|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|ناشر=شرکت مخابرات تهران|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131105090823/http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=410682|تاریخ بایگانی=۵ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref>) به صورت حساب مشترک خط تلفن افزوده می‌شود. <!--خردادماه سال۱۳۸۴ اولین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی، با هدف گردآوری اطلاعات کشاورزی و روستائی در روستای [[زرکان]] [[شهرستان شهریار]] [[استان تهران]] افتتاح شد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://hamshahrionline.ir/details/41429|عنوان=اینترنت روستایی؛ تحولی نوین در استان تهران|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DMi9h7UM | تاریخ بایگانی = ۲ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> --> از اوایل دههٔ ۱۳۸۰ دسترسی به [[ای‌دی‌اس‌ال]] نیز در ایران فراهم شد، اگرچه استفاده از آن برای همهٔ کاربرها مقدور نبود. به‌طور ویژه، استفاده از تکنولوژی [[پی‌سی‌ام]] که با هدف افزایش ضریب نفوذ [[تلفن در ایران]] انجام شد، باعث شده که عدهٔ قابل توجهی از مشترکان تلفن نتوانند از خط تلفن خود برای ارتباط [[ای‌دی‌اس‌ال]] استفاده کنند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://aftab.ir/lifestyle/view.php?id=113174|عنوان=PCM کابوس کاربران اینترنت پر سرعت|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|ناشر=آفتاب|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLXgfRWP?url=http://www.aftabir.com/lifestyle/view/113174/pcm-کابوس-کاربران-اینترنت-پرسرعت|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> گذشته از این، طبق مصوبات اخیر «کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» در ایران، اشتراک‌گذاری با نسبت ۱ به ۱۰ در ایران عملاً مجاز شناخته شده که باعث افت کیفیت خطوط ای‌دی‌اس‌ال می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.aftab.ir/articles/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225958048_adsl_internet_dail_up_p1.php|عنوان=DIAL UP به جای ADSL|ناشر=آفتاب|تاریخ=۶ نوامبر ۲۰۰۸|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLXhLEZO?url=http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225958048_adsl_internet_dail_up_p1.php/dail-up-به-جای-adsl|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> همچنین برخی شرکت‌های ارائه‌دهندهٔ خدمات اینترنتی اقدام به ارائهٔ خدمات [[اینترنت بی‌سیم]] نظیر [[وای‌مکس]] کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=664921 |عنوان = پیدا و پنهان وایمکس |ناشر = تبیان |تاریخ = ۶ دی ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید = ۳۱ دسامبر ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20131101111208/http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=664921 |تاریخ بایگانی = ۱ نوامبر ۲۰۱۳ |dead-url = no}}</ref> همچنین قرار است که در آینده اتصال منازل به اینترنت با پهنای باند ۲۰ مگابیت در ثانیه از طریق [[فیبر نوری]] میسر شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.citna.ir/news/5077|عنوان=ارائهٔ اینترنت ۲۰ مگابیتی از فروردین ۹۳|ناشر=سیتنا|تاریخ=۱۲ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130104095906/http://www.citna.ir/news/5077|تاریخ بایگانی=۴ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> از سال ۲۰۰۷،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://hamshahrionline.ir/details/30496|عنوان=اینترنت همراه اول تا پایان سال از راه می‌رسد|ناشر=همشهری|تاریخ=۱۲ شهریور ۱۳۸۶|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140903121601/http://hamshahrionline.ir/details/30496|تاریخ بایگانی=۳ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=no}}</ref> سه شرکت [[همراه اول]] و [[ایرانسل]] و [[تالیا]] خدمات اینترنت روی تلفن همراه را نیز ارائه می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hamshahrimags.com/NSite/FullStory/Print/?Id=3310|عنوان=اینترنت موبایل، چند؟|ناشر=همشهری|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۸۹|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140903120108/http://www.hamshahrimags.com/NSite/FullStory/Print/?Id=3310|تاریخ بایگانی=۳ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> این شرکت‌ها اینترنت را به صورت [[جی‌پی‌آراس]] یا [[سرعت داده افزایش یافته برای تحول جی‌اس‌ام]] ارائه می‌کنند و در کنار آن خدمات دیگر مبتنی بر اینترنت (از جمله بانکداری اینترنتی با کمک تلفن همراه) را نیز برای دارندگان تلفن همراه ارائه می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.ictna.ir/id/042963/|عنوان=هم بانک همراه اول کپی برابر اصل خدمات بانکداری همراه ایرانسل|ناشر=ایستنا|تاریخ=۱۲ تیر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130216132340/http://www.ictna.ir/id/042963/|تاریخ بایگانی=۱۶ فوریه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> آخرین گزارش‌ها در سال ۲۰۱۳ وضعیت دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران نشان می‌دهد که تنها چهار درصد جمعیت کشور کاربر اینترنت پرسرعت با فناوری سیمی همچون [[ای دی اس ال]] و حدود ۱/۴درصد با [[فناوری بی‌سیم]] مانند وایمکس و موبایل به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://ebinews.com/news/59978/سرنوشت-اینترنت-پرسرعت-موبایل-در-ایران-و-چند-خبر-دیگر|عنوان=فقط 4 درصد ایرانی‌ها اینترنت پرسرعت دارند|ناشر=ایستنا|تاریخ=۲۴ مهر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۳۱ اکتبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131018082600/http://ebinews.com/news/59978/%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1|تاریخ بایگانی=۱۸ اکتبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> همچنین سامانه مدیریت ضریب نفوذ اینترنت مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت نشان می‌دهد که استان‌های [[مازندران]]، تهران، [[اصفهان]]، [[خوزستان]] و [[سمنان]] به ترتیب دارای بالاترین ضریب نفوذ اینترنت در ایران هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.itna.ir/vdcdx50x.yt0956a22y.html|عنوان=جدیدترین آمار از ضریب نفوذ اینترنت در ایران/ معرفی 5 استان دارای بالاترین کاربر|ناشر=ایتنا|تاریخ=۱۸ تیر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=15 آبان 1392|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130713070436/http://www.itna.ir/vdcdx50x.yt0956a22y.html|تاریخ بایگانی=۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> پس از آغاز ارایهٔ سرویس اینترنت پر سرعت توسط [[شرکت مخابرات ایران]]، این شرکت با وجود خصوصی بودن در ژانویه ۲۰۱۲ اقدام به تبلیغات خدمات اینترنت پرسرعت خود از طریق [[شبکه خبر جمهوری اسلامی ایران]] در [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران |تلویزیون دولتی ایران]] نمود که این موضوع اعتراض شرکت‌های خصوصی رقیب را برانگیخت.<ref>ساره جعفرقلی،[http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=29040 شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت از ادامه فعالیت دلسرد شدند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131031205408/http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=29040 |date=۳۱ اکتبر ۲۰۱۳}}، ایلنا، تاریخ بازیابی ۲۹ آذر ۱۳۹۱</ref><ref>روزنامه اقتصادی آسیا، شماره چهارشنبه ۲۹ آذر ۹۱، «شرکت‌های ارایه‌دهنده اینترنت از ادامه فعالیت دلسرد شدند»</ref> این شرکت‌ها، مخابرات را عامل گرانی اینترنت در ایران می‌دانند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1099190|عنوان=دلیل گرانی اینترنت، مخابرات یا بخش خصوصی؟|ناشر=خبرگزاری موج|تاریخ=۶ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130311025135/http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1099190|تاریخ بایگانی=۱۱ مارس ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> در عین حال بر اساس مصوبه ۱۰۶ [[شورای رقابت]] در مناطقی از کشور که شرکت‌های [[رساننده خدمات اینترنتی#فراهم‌کننده دسترسی |PAP]] آمادگی فعالیت دارند، شرکت مخابرات مجاز به بهره‌برداری بیش از ۱۰ درصد از ظرفیت بازار نیست اما برخی شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات اینترنتی ادعا می‌کنند به علت عدم همکاری مخابرات استان تهران این مصوبه در عمل اجرا نمی‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1163081|عنوان=ضربات سهمگین بی عدالتی‌ها بر بدنه شرکت‌های PAP|ناشر=خبرگزاری موج|تاریخ=۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=14 آبان ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130908065538/http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1163081|تاریخ بایگانی=۸ سپتامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> در سال ۱۳۹۴ [[محمود واعظی]] وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور، اعلام کرد مصرف اینترنت در ایران نسبت به سال ۱۳۹۳ بیش از دو برابر افزایش یافته‌است و علت کندی سرعت اینترنت این میزان افزایش بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.zoomit.ir/it-news/22074-iran-internet-speed|عنوان=وزیر ارتباطات: کندی اینترنت در کشور به دلیل افزایش مصرف است|ناشر=زومیت|تاریخ=۲۱ تیر ۱۳۹۴|تاریخ بازدید=۲۱ تیر ۱۳۹۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713022145/http://www.zoomit.ir/it-news/22074-iran-internet-speed|archivedate=۱۳ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> === مقابله با محتوای غیرمجاز یا مجرمانه === [[پرونده:Filter-IRI-2011-02-14.PNG|بندانگشتی|350px|چپ|صفحه اصلی فیلترینگ موسوم به «[[پیوندها]]»]] {{اصلی|فیلترینگ اینترنت در ایران}} محدودسازی دسترسی به [[نشانی وب|نشانی‌های اینترنتی]] از طریق پالایش یا [[فیلترینگ]] در ایران از سال ۱۳۸۰ با تصویب [[اینترنت در ایران#مقررات شورایعالی انقلاب فرهنگی|مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای]] آغاز می‌شود و مصادیق فعالیت‌های اینترنتی غیرمجاز معین می‌شود.<ref name="rc.majlis.ir">{{یادکرد وب|نویسنده= شورایعالی انقلاب فرهنگی|نشانی= http://rc.majlis.ir/fa/law/show/100746|عنوان= مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای|ناشر= مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۴ دسامبر ۲۰۱۳|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131226222139/http://rc.majlis.ir/fa/law/show/100746|archivedate= ۲۶ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url= no}}</ref> پیرو آن در سال ۱۳۸۱ «کمیته مصادیق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای غیرمجاز» (که گاه «کمیته مصادیق پایگاه‌های غیرمجاز اینترنتی» نیز نامیده شده‌است و بعداً نامش به «کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه» تغییر یافت)، زیر نظر [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] تشکیل شد. [[وزارت اطلاعات]]، [[سازمان صدا و سیما]]، [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]]، نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی و [[سازمان تبلیغات اسلامی]] اعضای ثابت و اصلی کمیته مصادیق پایگاه‌های غیرمجاز اینترنتی بودند و وزارت اطلاعات مسئولیت آن را بر عهده داشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1226742076_filtering_site_p1.php/فیلترینگ-اشتباه-سایت-ها-انگشت-شمار-است|عنوان= فیلترینگ اشتباه سایت‌ها انگشت شمار است|ناشر= aftabir.com|تاریخ= ۲۵ آبان ۱۳۸۷|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20180806145415/http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1226742076_filtering_site_p1.php/%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|archivedate= ۶ اوت ۲۰۱۸|dead-url= no}}</ref> به نوشته رضا باقری اصل، مدیر وقت دفتر فناوری‌های نوین [[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]]، «نقد اساسی که به این کمیته وارد است غیر قضایی بودن جایگاه کمیته و نیز ترکیب اعضاء می‌باشد؛ زیرا فیلتر کردن یک سایت یا رفع فیلتر اساساً یک اقدام قضایی در جهت اعطاء یا سلب حق از یک شخص است و کمیته مذکور با ترکیبی از اعضایی که برشمرده شد چنین جایگاهی را ندارد.»<ref name="aftabir.com">{{یادکرد وب |نویسنده = رضا باقری اصل|نشانی= http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1216705395_filtering_internet_p1.php/سالم-سازی-فضای-سایبر-در-مقابل-راهکار-صرفاً-فنی|عنوان= سالم‌سازی فضای سایبر در مقابل راهکار صرفاً فنی فیلترینگ| ناشر = |تاریخ = ۱ مرداد ۱۳۸۷|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲}}</ref> از سال ۱۳۸۲ در کنار کمیته تعیین مصادیق، «دفتر اینترنت دادستانی» از سوی «دادستانی تهران» تأسیس شد. طبق بند ۵ اصل ۱۵۶ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، مسئولیت پیشگیری از وقوع جرایم به عهده [[قوه قضائیه]] است و از این رو دادستانی برای اعمال مقررات شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی مبادرت به این اقدام مبادرت کرد. در آن زمان دفتر اینترنت دادستانی جهت مسدودسازی وب سایت‌های مستهجن، به ویژه پایگاه‌های فارسی، به ماده ۶۳۹ [[قانون مجازات اسلامی]] مصوب ۱۳۷۵ استناد می‌کردند. همچنین برای رسیدگی به شکایات افراد از وب سایت‌هایی که فعالیت‌هایی از قبیل کلاهبرداری، نشر اطلاعات خصوصی و سایر عناوین مجرمانه را دارند، راً از سوی محاکم تحت پیگرد قرار می‌داد. این دفتر با تشکیل پرونده و ارجاع آن‌ها به شعب اختصاصی پیش‌بینی شده، فرایند کیفری را تسهیل می‌کند و در صورت صدور حکم دادگاه مبنی بر مسدود شدن [[وب سایت]] مربوط، اقدامات مقتضی را با مجریان فیلترینگ به انجام می‌رساند.<ref name="aftabir.com"/> [[شرکت فناوری اطلاعات]]، به‌عنوان متولی اصلی اجرای فیلترینگ کشور، کار خود را از سال ۱۳۸۰ با نرم‌افزار آمریکایی [[وبسنس]] آغاز کرد. در سال ۱۳۸۲ نرم‌افزار اسمارت {{انگلیسی|Smart}} و بعداً نرم‌افزار وب‌واشر {{انگلیسی|Webwasher}} بکارگرفته شد که حق اشتراک آن تا پایان آبان ۱۳۸۵ اعتبار داشت. در این نرم‌افزارها کنترل محیط‌هایی نظیر پست الکترونیکی و محیط‌های گپ وجود ندارد، حال آنکه در صورت به‌کارگیری فیلترینگ روباتیک وب، می‌توان آن را در ابتدای پهنای باند قرار داد تا به صورت خودکار و [[فیلترینگ هوشمند اینترنت|هوشمند]] به جستجو بپردازد و براساس طبقه‌بندی تعریف شده، [[فهرست سیاه]] را تکمیل کند. به همین منظور، ابزاری به نام دلتا گلوبال {{انگلیسی|Delta Global}} خریداری و به کار گرفته شده‌است. ضعف ابزارهای خارجی و هزینهٔ آن‌ها باعث شد مسئولان شرکت به سمت تولیدات داخلی گرایش یابند. در این رابطه، چند شرکت موفق شدند تأییدیه لازم را از شرکت فناوری اطلاعات و قوه قضائیه اخذ کنند. این ابزارها که برای پوشش دهی مسیر ارسال طراحی و تولید شده‌اند، ابتدا جوابگوی ظرفیت شبکه نبودند؛ لذا به آن‌ها اجازه داده شد در لایه‌های بعدی توزیع، یعنی [[ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی]] به کار گرفته شوند. پس از رفع نواقص از اردیبهشت ماه ۸۶ لایهٔ کلاس حامل {{انگلیسی|Carrier Class}} را در اختیار گرفته‌اند. کسب این توفیق باعث شد مجدداً مناقصه خارجی برگزار نشود.<ref name="aftabir.com"/> این مسئولیت پس از تصویب [[قانون جرایم رایانه‌ای|قانون جرائم رایانه‌ای]] در سال ۱۳۸۸ به [[شرکت ارتباطات زیرساخت]] محول شد. با تصویب [[قانون جرائم رایانه‌ای]] و تشکیل «[[کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای]]» در سال ۱۳۸۸ مسئولیت تعیین موارد پالایش به این کارگروه محول شد. طبق حکم ماده ۲۲ این قانون، «قوه قضائیه موظف است ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این قانون کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را در محل دادستانی کل کشور تشکیل دهد. وزیر یا نماینده وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تأیید مجلس شورای اسلامی اعضای کمیته را تشکیل خواهند داد. ریاست کمیته به عهده دادستان کل کشور خواهد بود.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://peyvandha.ir/0-8.htm|عنوان= متن کامل قانون جرائم رایانه‌ای|ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20121226170804/http://peyvandha.ir/0-8.htm|archivedate= ۲۶ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url= yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://internet.ir/aboutus.html|عنوان= دربارهٔ کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای|ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20160313002827/http://internet.ir/aboutus.html|archivedate= ۱۳ مارس ۲۰۱۶|dead-url= yes}}</ref> بنا بر اعلام محمود خسروی مدیرعامل [[شرکت ارتباطات زیرساخت]] «براساس ماده ۲۱ قانون جرایم رایانه‌ای فیلترینگ یکپارچه برای تمامی شرکت‌های اینترنتی تعریف شده‌است و [[ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی]] این اجازه را ندارند که به دلخواه برای سایتی محدودیت و عدم محدودیت اعمال کنند. فیلترینگ یکپارچه در کل کشور و از مسیر [[دروازه (ارتباطات)|«گیت وی»]] انجام می‌شود و تعیین سایتهایی که مشمول این طرح قرار می‌گیرند از سوی [[کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای|کمیته تعیین مصادیق]] خواهد بود و [[شرکت ارتباطات زیرساخت]] آن را اعمال می‌کند. برابر قانون نیز هر سرویس دهنده اینترنت موظف است که این موارد را اجرا کند.»<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی= |نام= |نشانی= http://www.medianews.ir/fa/2010/08/09/filtering.html|عنوان= اعمال فیلترینگ یکپارچه برای سایت‌های اینترنتی|اثر= |ناشر= medianews.ir|تاریخ= ۱۸ مرداد ۱۳۸۹|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20120523120232/http://www.medianews.ir/fa/2010/08/09/filtering.html|archivedate= ۲۳ مه ۲۰۱۲|dead-url= no}}</ref> «کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای» در اجرای حکم ماده ۲۱ قانون جرائم رایانه‌ای و بر اساس قوانین موضوعه از جمله [[قانون مجازات اسلامی]]، [[قانون مطبوعات]] و قانون جرائم رایانه‌ای و نیز مصوبات [[شورای عالی امنیت ملی]] مجموعه‌ای از محتواها را مجرمانه اعلام نمود. این محورها عبارت هستند از: # محتوا علیه عفت و اخلاق عمومی # محتوا علیه مقدسات اسلامی # محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی # محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی # محتوایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌رود (محتوا مرتبط با جرایم رایانه‌ای) # محتوایی که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می‌کند (محتوای مرتبط با سایر جرایم) # محتوا مجرمانه مربوط به امور سمعی و بصری و[[مالکیت معنوی]] # محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس شورای اسلامی # محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای|نشانی= http://internet.ir/crime_index.html|عنوان= فهرست مصادیق محتوای مجرمانه|ناشر= کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای|تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۸ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131203085624/http://internet.ir/CRIME_INDEX.HTML|archivedate= ۳ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url= no}}</ref> به گفتهٔ ''[[گاردین]]'' در سال ۲۰۰۶، ایران از نظر تعداد وبگاه‌هایی که در آن فیلتر شده‌اند، در دنیا پس از چین در رتبهٔ دوم قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.guardian.co.uk/world/2006/apr/14/iran.topstories3|زبان=انگلیسی|ناشر=گاردین|عنوان=در مورد رئیس‌جمهور این یکی را شنیده‌اید؟|تاریخ=۱۴ آوریل ۲۰۰۶|تاریخ بازدید=۱۴ نوامبر ۲۰۰۸|نویسنده=تایت، روبرت|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20091007135932/http://www.guardian.co.uk/world/2006/apr/14/iran.topstories3|تاریخ بایگانی=۷ اکتبر ۲۰۰۹|dead-url=no}}</ref> بعضی از وبگاه‌های مطرح ایران و جهان مانند جستجوگر [[گوگل]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/64863/ |عنوان=گوگل هم فیلتر شد |ناشر=خبر آنلاین |تاریخ=۷ مهر ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120228015722/http://www.khabaronline.ir/detail/64863 |تاریخ بایگانی=۲۸ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> جستجوگر [[بینگ]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.faedu.ir/فیلترینگ-به-جستجوگر-بینگ-هم-رحم-نکرد// |عنوان=فیلترینگ به جستجوگر بینگ هم رحم نکرد |ناشر=وین بتا |تاریخ=۷ دی ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید=۲۳ بهمن ۱۳۹۰ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160315034737/http://www.faedu.ir/%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%85-%D8%B1%D8%AD%D9%85-%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF/ |تاریخ بایگانی=۱۵ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> [[فیس‌بوک]] و [[توییتر]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/8977/ |عنوان=فیس‌بوک و توییتر فیلتر شدند |ناشر=خبر آنلاین |تاریخ=۲ خرداد ۱۳۸۸ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120321231318/http://www.khabaronline.ir/detail/8977/ |تاریخ بایگانی=۲۱ مارس ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> [[جی‌میل]] و سرویس ایمیل [[یاهو]]،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/02/120220_ka_iran_internet_filtering.shtml|عنوان=جی‌میل و یاهو در ایران دوباره قطع شد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۰ فوریه ۲۰۱۲|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120223013619/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/02/120220_ka_iran_internet_filtering.shtml|تاریخ بایگانی=۲۳ فوریه ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> وبگاه [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1499484 |عنوان=دلایل فیلتر شدن سایت هاشمی رفسنجانی/ اتمام دادگاه جاسوس آمریکایی |3=ناشر مهر نیوز |تاریخ=۱۲ دی ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120213040151/http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1499484 |تاریخ بایگانی=۱۳ فوریه ۲۰۱۲ |dead-url=no}}</ref> وبگاه [[سید محمد خاتمی]]،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/11/101104_u03_khatami_website_filtered.shtml|عنوان=ممنوعیت فعالیت سایت خاتمی در ایران|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=|تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120308194110/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/11/101104_u03_khatami_website_filtered.shtml|تاریخ بایگانی=۸ مارس ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/F5_Khatami_website_banned_in_Iran/2211171.html?s=1 |عنوان=ارائه خدمات میزبانی به سایت محمد خاتمی در داخل ایران ممنوع شد |ناشر=رادیو فردا |تاریخ=۱۴ آبان ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131101144624/http://www.radiofarda.com/content/F5_Khatami_website_banned_in_Iran/2211171.html?s=1 |تاریخ بایگانی=۱ نوامبر ۲۰۱۳ |dead-url=no}}</ref> [[سحام نیوز]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8806080245 |عنوان=سحام نیوز فیلتر شد |ناشر=فارس نیوز |تاریخ=۸ شهریور ۱۳۸۸ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131103105430/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8806080245 |تاریخ بایگانی=۳ نوامبر ۲۰۱۳ |dead-url=no}}</ref> [[پرشین بلاگ]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8903301033 |عنوان=پرشین بلاگ فیلتر شد |ناشر=فارس نیوز |تاریخ=۳۰ خرداد ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131103105427/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8903301033 |تاریخ بایگانی=۳ نوامبر ۲۰۱۳ |dead-url=no}}</ref> [[بلاگفا]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8903300921 |عنوان=بلاگفا فیلتر شد |ناشر=فارس نیوز |تاریخ=۳۰ خرداد ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20100826014806/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=8903300921 |تاریخ بایگانی=۲۶ اوت ۲۰۱۰ |dead-url=no}}</ref> [[بلاگر]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://itna.ir/vdcbawb8.rhbf0piuur.html |عنوان=سایت بلاگر فیلتر شد |ناشر=خبرگزاری ایتنا |تاریخ=۶ اردیبهشت ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120822101841/http://itna.ir/vdcbawb8.rhbf0piuur.html |تاریخ بایگانی=۲۲ اوت ۲۰۱۲ |dead-url=no}}</ref> [[وردپرس]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/155914/وردپرس-فیلتر-شد |عنوان=وردپرس فیلتر شد |ناشر=عصر ایران |تاریخ=۲۱ بهمن ۱۳۸۹ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20111103073943/http://www.asriran.com/fa/news/155914/%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3-%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |تاریخ بایگانی=۳ نوامبر ۲۰۱۱ |dead-url=no}}</ref> [[خبر آنلاین]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://alef.ir/vdcb9sb8arhbf5p.uiur.html?135294D8ªØ±-شد |عنوان=خبرآنلاین با دستور مسئولین فیلتر شد |ناشر=وبگاه الف |تاریخ=۳۰ آذر ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6KtlMJaxA?url=http://alef.ir/vdcb9sb8arhbf5p.uiur.html?135294D8%C2ªÃ˜%C2±-Ø%C2´Ã˜%C2¯ |تاریخ بایگانی=5 نوامبر 2013}}</ref> [[عصر ایران]]،<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.aftabnews.ir/vdcb95brh0b8z.html |عنوان=سایت خبری عصر ایران فیلتر شد |ناشر=خبرگزاری آفتاب |تاریخ=۱۴ اسفند ۱۳۸۶ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20091007201407/http://www.aftabnews.ir/vdcb95brh0b8z.html |تاریخ بایگانی=۷ اکتبر ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> و وبگاه سفارت [[کشور انگلستان]] در ایران<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1490656 |عنوان=سایت سفارت انگلیس در ایران فیلتر شد |ناشر=مهر نیوز |تاریخ=۱ دی ۱۳۹۰ |تاریخ بازدید=۱۱ فوریه ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLbbzSNt?url=http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1490656 |تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> به صورت موقت یا دائم فیلتر و از دسترس خارج شده‌اند. برخی انتقادات در خصوص شیوه عملکرد نرم‌افزارهای فیلترینگ وجود دارد. به نوشته رضا باقری اصل «فیلترینگ ارسال ضریب خطای بالایی دارد و علی‌رغم بهره‌گیری از ابزار هوشمند و [[پایگاه داده]] یکپارچه که هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌است نمی‌توان انتظار پالایش ۱۰۰ درصدی را داشت و در نهایت توسعه واژگان و فهرست سیاه سایت‌ها ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی را با مشکل مواجه می‌سازد. استفاده از روش منع جستجوی واژگان غیرمجاز رفتار تولیدکنندگان محتوای غیرمجاز را تغییر می‌دهد به‌طوری‌که با روش‌های تحریک [[موتورهای جستجو]] از واژگان مجاز برای معرفی محتوای غیرمجاز بهره می‌برند؛ بنابراین، اگر بخواهیم کماکان از این روش استفاده کنیم باید فهرست را هر روز طولانی‌تر کرده تا جایی که واژگان مجازی باقی نماند.» و «در خصوص فیلترینگ دریافت یا محتوا نیز مسایلی از قبیل تنوع محتوا، ضریب خطای بالا در تشخیص، تنوع فناوری‌هایی که [[صفحات وب]] ایجاد می‌کنند و بار زیادی که شبکه متحمل می‌شود، موانع اصلی پیاده‌سازی آن بوده‌است. البته این مسئله در مورد کلیدواژه‌ها نیز صادق است و برای احراز آن کافی‌ست به‌عنوان نمونه یک کلمه ممنوعه را در تعداد کلمات موجود در بانک و همچنین تعداد افرادی که در یک لحظه به جستجوی آن می‌پردازند ضرب کنیم.»<ref name="aftabir.com"/> ==== تارنمای پیوندها ==== [[صفحه پیوندها]] که به جای وبگاه‌های محدود شده نمایش می‌یابد،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.fardanews.com/fa/print/197458|عنوان=صفحه "پیوندها" روزبه‌روز شیک‌تر می‌شود|ناشر=|تاریخ=۲۷ فروردین ۱۳۹۱|تاریخ بازبینی=۲۷ فروردین ۱۳۹۱|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150518081649/http://www.fardanews.com/fa/print/197458|archivedate=۱۸ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> حاوی فهرستی از موضوعات مختلف است و بعد از ۱۰ ثانیه به‌طور خودبه‌خود به صفحه‌ای قدیمی‌تر می‌رود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://pendar.net/story/peyvandha|عنوان= در آستانه ربیع‌الاول صفحه پیوندها تغییر شکل داد|ناشر= |تاریخ= ۱۳ دی ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی= ۱۳ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20150503194038/http://pendar.net/story/peyvandha|archivedate= ۳ مه ۲۰۱۵|dead-url= yes}}</ref> === تأثیر تحریم‌های بین‌المللی بر محدودیت دسترسی === از سوی دیگر، کاربران اینترنت در ایران از محدودیت دسترسی [[فیلترینگ معکوس|معکوس]] نیز رنج می‌برند به این معنی که برخی وبگاه‌های اینترنتی به دلیل الزامشان به تبعیت از [[تحریم‌های علیه ایران]] مجبور به محدود کردن خدماتی هستند که به کاربران ایرانی ارائه می‌شود. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به [[گوگل]]، [[نوکیا]] و [[سیمنتک]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://aftab.ir/articles/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225281581_filtering_internet_p1.php|عنوان=شما در منطقه ممنوعه هستید!|ناشر=آفتاب|تاریخ بازدید=۱۳ نوامبر ۲۰۰۸|تاریخ=۱ نوامبر ۲۰۰۸|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DLbdtRPi?url=http://www.aftabir.com/articles/view/computer_internet_infortmation_technology/internet_network/c14c1225281581_filtering_internet_p1.php/شما-در-منطقه-ممنوعه-هست|تاریخ بایگانی=1 ژانویه 2013}}</ref> با این حال، در برخی موارد این محدودیت‌ها فراتر از ضوابط تحریم‌های علیه ایران بوده‌اند؛ به‌عنوان مثال، اگرچه شرکت گوگل تا مدت‌ها دریافت برنامه‌های افزودنی [[گوگل کروم]] از ایران را ممنوع کرده بود، پس از پیگیری آن توسط کاربران ایرانی این محدودیت در اوایل سال ۲۰۱۲ برداشته شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://narenji.ir/4119 |عنوان=در پی پرسش نارنجی: گوگل دانلود برنامه‌های افزودنی کروم را برای ایران آزاد کرد |ناشر=نارنجی |تاریخ=۲۹ فوریه ۲۰۱۲ |تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲ |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130118215516/http://narenji.ir/4119 |تاریخ بایگانی=۱۸ ژانویه ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> شرکت [[اپل]] نیز در اوایل سال ۲۰۱۲ محدودیت‌هایی اعمال‌شده برای ایرانیان در خرید برنامه‌های کاربردی از فروشگاه [[اپل استور (برخط) |اپل استور]] را برداشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://themani.ir/themani/apple-iran/|عنوان=رفع تحریم‌های ایران از جانب اپل|ناشر=مانی|تاریخ=۱۸ اسفند ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130102231851/http://themani.ir/themani/apple-iran/|تاریخ بایگانی=۲ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> به دلایل بالا، کاربران اینترنت در ایران به استفاده از نرم‌افزارهای [[فیلترشکن]] و روش‌های گریز از این محدودیت‌ها روی آورده‌اند. بر اساس آمار منتشرشده در اکتبر ۲۰۱۲ به نقل از [[پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات]] ایران، حدود ۳۰ درصد از کاربران اینترنت در ایران از [[وی‌پی‌ان]] استفاده می‌کنند.<ref name="filtershekan">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/277342/عوارض-خطرناک-استفاده-از-فیلترشکن|عنوان=عوارض خطرناک استفاده از فیلترشکن|ناشر=تابناک|تاریخ=۱۷ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130118022701/http://www.tabnak.ir/fa/news/277342/%D8%B9%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B6-%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%86|تاریخ بایگانی=۱۸ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> این در حالی است که استفاده از فیلترشکن در ایران جرم تلقی می‌شود<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.fardanews.com/fa/news/101254/استفاده-از-فیلتر-شکن-جرم-است-و-زندان-دارد|عنوان=استفاده از فیلتر شکن جرم است و زندان دارد|ناشر=خبرگزاری فردا|تاریخ=۲۹ دی ۱۳۸۸|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130212042830/http://www.fardanews.com/fa/news/101254/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%DA%A9%D9%86-%D8%AC%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF|تاریخ بایگانی=۱۲ فوریه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> و پلیس نسبت به خطرات استفاده از وی‌پی‌ان و نرم‌افزارهای فیلترشکن نیز هشدار می‌دهد.<ref name="filtershekan"/> و بر اساس آمار [[الکسا]] [[صفحهٔ پیوندها]] بین ۵–۷ صفحهٔ پربازدید در ایران تبدیل شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.alexa.com/siteinfo/peyvandha.ir|عنوان=الکسا رتبهٔ صفحه پیوندها|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130705013307/http://www.alexa.com/siteinfo/peyvandha.ir|تاریخ بایگانی=۵ ژوئیه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> یکی دیگر از راه‌های دسترسی به اینترنت در ایران کافی‌نت‌ها هستند. هر روز بر حساسیت استفاده کاربران از اینترنت در کافی‌نت‌ها از سوی نهادهای دولتی و امنیتی افزایش پیدا می‌کند، فرمانده نیروی انتظامی تهران در مردادماه سال ۱۳۹۲ اعلام کرد که مأموران نظارت بر اماکن عمومی [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران |پلیس تهران]] در جریان عملیات تازه سرکشی از ۳۵۲ کافی‌نت بازدید کرده‌اند. طبق آمار از هر ۵ کافی‌نتی که بازدید کرده‌اند یکی را پلمپ کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/archive/2013/july/28/article/-126f73d87d.html|عنوان=از هر پنج کافی نت، یکی تعطیل شد|ناشر=روزآن‌لاین|تاریخ=۶ مرداد ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۱۳ آبان 1392|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150924121621/http://www.roozonline.com/persian/news/newsitem/archive/2013/july/28/article/-126f73d87d.html|تاریخ بایگانی=۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> نیروی انتظامی هدف از این اقدام را "تامین امنیت کاربران و استفاده‌کنندگان از سرویس‌های دفاتر خدمات اینترنت (کافی‌نت‌ها)" اعلام کرده‌است. نیروهای انتظامی همچنین دفاتر خدمات اینترنت را موظف کرده‌اند اطلاعات هویتی کاربران را با دریافت مدارک شناسایی معتبر ثبت و از ارائه خدمات به مراجعه کنندگانی که مدارک شناسایی ارائه نمی‌کنند خودداری کنند. همچنین دفاتر خدمات اینترنت موظفند حداقل دو دوربین در در محوطه دفاتر خود نصب کرده باشند و علاوه بر اطلاعات هویتی کاربران، سایر اطلاعات کاربری شامل روز و ساعت استفاده، [[پروتکل اینترنت|آی‌پی]] اختصاص یافته و سیاههٔ وبگاه‌ها و صفحات رویت شده را ثبت و حداقل تا شش‌ماه نگهداری کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.kurdistanmedia.com/farsi/index.php?besh=dreje&id=6108|عنوان=کافی‌نت‌ها در ایران تحت کنترل شدید امنیتی|ناشر=کردستان مدیا|تاریخ=۱۲ فروردین ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=3 نوامبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131104142733/http://www.kurdistanmedia.com/farsi/index.php?besh=dreje&id=6108|تاریخ بایگانی=۴ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> در مورد آمار تعداد وبگاه‌های فیلتر شده در ایران باید گفت که به‌طور معمول آمار رسمی و دقیقی منتشر نمی‌شود اما یکی از مشاوران [[قوه قضائیه ایران]] تعداد وبگاه‌های فیلتر شده تا آبان ۱۳۸۷ را پنج میلیون برشمرد،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=784979|عنوان=پنج میلیون سایت اینترنتنی در کشور فیلتر شده‌است|ناشر=مهر نیوز|تاریخ=۲۸ آبان ۱۳۸۷|تاریخ بازدید=3 نوامبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6KrSraki7?url=http://old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=784979|تاریخ بایگانی=3 نوامبر 2013}}</ref> همچنین در دی‌ماه سال ۱۳۹۱ عنوان شد که با نگاهی به برخی استان‌ها که آمار فیلترینگ خود را اعلام کرده‌اند، تعداد وبگاه‌های فیلترشده در سه‌ماهه اول این سال بیش از ۱۰۰ وبگاه ایرانی و خارجی است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.isna.ir/fa/news/91102715865/میزان-سایت-های-فیلتر-شده-کاهش-می-یابد|عنوان=میزان سایت‌های فیلتر شده کاهش می‌یابد؟|ناشر=ایسنا|تاریخ=۲۷ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=3 نوامبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130119113247/http://isna.ir/fa/news/91102715865/%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B1-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D9%85%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AF|تاریخ بایگانی=۱۹ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> همچنین در حالی که برخی متولیان اینترنت در ایران می‌گویند، ۹۰ درصد وبگاه‌ها بر اساس درخواست‌های مردمی مسدود می‌شوند<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.isna.ir/fa/news/91043118489/درخواست-مردمي-عامل-فيلترينگ-90-درصد-سايت-ها|عنوان=درخواست مردمی، عامل فیلترینگ 90 درصد سایت‌ها|ناشر=کردستان مدیا|تاریخ=۳۱ تیر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=3 نوامبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140905025631/http://www.isna.ir/fa/news/91043118489/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D9%8A-%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%81%D9%8A%D9%84%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%86%DA%AF-90-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D9%8A%D8%AA-%D9%87%D8%A7|تاریخ بایگانی=۵ سپتامبر ۲۰۱۴|dead-url=no}}</ref> ، مدیر سرویس وبلاگ " [[پرشین‌بلاگ]] " از شش برابر شدن تقاضای مسدودسازی وبلاگ‌ها، در هشت ماه اخیر از سوی [[کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه]] خبر می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.ahmadbatebi.com/فعالیت-ها/فیلترینگ-وبلاگ-امسال-شش-برابر-سال-پیش|عنوان=فیلترینگ وبلاگ امسال شش برابر سال پیش|ناشر=وبگاه احمد باطبی|تاریخ=۲۵ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۱۳ آبان ۱۳۹۲|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6KtjxJenq?url=http://www.ahmadbatebi.com/Ù%C2Ã˜%C2¹Ã˜%C2§Ã™%C2„Û%C2ŒÃ˜%C2ª-Ù%C2‡Ã˜%C2§/Ù%C2Ã›%C2ŒÃ™%C2„Ø%C2ªÃ˜%C2±Ã›%C2ŒÃ™%C2†Ãš%C2¯-Ù%C2ˆÃ˜%C2¨Ã™%C2„Ø%C2§Ãš%C2¯-Ø%C2§Ã™%C2…Ø%C2³Ã˜%C2§Ã™%C2„-Ø%C2´Ã˜%C2´-Ø%C2¨Ã˜%C2±Ã˜%C2§Ã˜%C2¨Ã˜%C2±-Ø%C2³Ã˜%C2§Ã™%C2„-Ù%25|تاریخ بایگانی=5 نوامبر 2013}}</ref> از سوی دیگر سیدمحمدرضا آقامیری عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ماهانه فقط در حدود ۱۵۰۰ وبگاه ضد دینی توسط این کمیته فیلتر می‌شود و آمار دقیقی دربارهٔ فیلترینگ تمام وبگاه‌ها وجود ندارد<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.baharnewspaper.com/News/92/01/29/9152.html|عنوان=1500 سایت ضددینی در ماه فیلتر می‌شود|ناشر=روزنامه بهار|تاریخ=۲۴ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ اکتبر ۲۰۱3|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130424204652/http://www.baharnewspaper.com/News/92/01/29/9152.html|تاریخ بایگانی=۲۴ آوریل ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> === محدودیت در به‌کارگیری === <!-- اطلاعات این بخش غلط است یا دقیق نیست: طبق اعلام کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای «ثبت در ساماندهی اجباری نیست و هیچ تارنمایی صرفاً به دلیل عدم ثبت در ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی ایرانی فیلتر نمی‌شود.»[http://internet.ir/faq.html] سر فرصت بازنویسی‌اش می‌کنم. در ایران، تولیدکنندگان محتوا در اینترنت (از جمله دارندگان [[وبگاه]]‌ها و [[وب‌نوشت]]‌ها) طبق قانون موظفند که اطلاعات شخصی خود از جمله شماره‌های تلفن و نشانی‌های تماس و ویژگی‌های فنی وبگاه خود را در «سایت ساماندهی» ثبت کنند. روند ثبت نام همچنین شامل ارسال عکس، تصویر کارت ملی، تصویر مدرک تحصیلی (ثبت وبگاه تنها برای افراد دارای مدرک [[کارشناسی]] و بالاتر مجاز است) و گواهی عدم سوء پیشینه است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.samandehi.ir/help/website_permission_procedure.pdf |عنوان=دستورالعمل صدور گواهی ثبت پایگاه‌های اینترنتی|ناشر=ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی|تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLblCYwT | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> این اطلاعات توسط [[ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی ایران]] بررسی می‌شود و در صورت تأیید، شناسنامه پایگاه‌های دارای محتوای مجاز به همراه گواهی ثبت صادر می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://hamshahrionline.ir/details/150108 |عنوان=خبرنگاران سایت‌های خبری بیمه می‌شوند|ناشر=همشهری|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۹۰|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLblgse5 | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> همچنین وبگاه‌هایی که در ایران [[فیلترینگ اینترنت در ایران |فیلتر]] شده باشند، برای رفع فیلتر باید روند مشابهی را طی کنند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://samandehi.ir/mainMenuL.html;jsessionid=F68E23C3B5B135C0960CE6D385BC717F?conversationContext=1 |عنوان=نحوه رفع فیلتر|ناشر=ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی|تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLboZorQ | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> این الزام که مصوب [[هیئت وزیران]] دولت ایران است،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://www.samandehi.ir/samHelp/regulation.html |عنوان=متن کامل آیین‌نامه ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی ایرانی |ناشر=ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی |تاریخ=|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLbpwYwx | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> از سال ۲۰۰۷ در ایران وجود داشته‌است و هدف آن «نظارت بر محتوای سایت‌های اینترنتی و وادار کردن گردانندگان سایت‌ها به پاسخگویی» اعلام شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/01/070101_mv-ka-internet-register.shtml |عنوان=مهلت دوماهه وزارت ارشاد برای ثبت نام سایت‌های اینترنتی |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۱ ژانویه ۲۰۰۷|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6KtlyC1A4 | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> سابقهٔ چندین بار [[هک]] شدن سایت ساماندهی<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://webfocus.ir/portal/سایت-ساماندهی-بار-دیگر-هک-شد.html |عنوان=سایت ساماندهی بار دیگر هک شد|ناشر=|تاریخ=۱۵ آبان ۱۳۸۷|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLbrokQz | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/27496 |عنوان=سایت ساماندهی سایت‌ها، هک شد |ناشر=تابناک |تاریخ=۱۱ آذر ۱۳۸۷|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLbt7kMq | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده=ضیایی‌پرور، حمید|نشانی=http://hamshahrionline.ir/details/170436 |عنوان=اطلاعات سایت ساماندهی لو رفت|ناشر=همشهری|تاریخ=۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLby64lh | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> باعث انتقاد فعالان وب در ایران شده‌است. همچنین از اواخر سال ۲۰۱۲ پایگاه‌های خبری و خبرگزاری‌های مبتنی بر اینترنت در ایران مستلزم شدند که وبگاه خود را نزد سامانهٔ «رسانه» ثبت کنند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده=|نشانی=http://rasaneh-gov.ir/help/menuNews.html |عنوان=فراخوان ستاد سامان‌دهی پایگاه‌های خبری اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی|ناشر=ایسنا |تاریخ=۸ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DLbzPQ0n | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}}</ref> --> بسیاری از وبگاه‌های [[شبکه اجتماعی]] که در سطح جهانی فعالیت می‌کنند (نظیر [[فیس‌بوک]] و [[توییتر]]) در ایران فیلتر شده‌اند. اگر چه عضویت در این شبکه‌های اجتماعی به خودی خود جرم تلقی نمی‌شود، اما دور زدن سامانهٔ فیلترینگ برای دسترسی به این شبکه‌ها جرم تلقی می‌گردد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/12/121225_l_khamenei_facebook_reax.shtml|عنوان=واکنش مقام دولتی به حضور آیت‌الله خامنه‌ای در فیسبوک: عضویت جرم نیست|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۶ دسامبر ۲۰۱۲|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121231071140/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/12/121225_l_khamenei_facebook_reax.shtml|تاریخ بایگانی=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> همچنین، فعالیت ایرانیان در این شبکه‌های اجتماعی به شکلی که منجر به [[توهین به مقدسات]] [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] شود (از جمله با انتشار تصاویر بدون [[حجاب]]) جرم تلقی می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.radiofarda.com/content/f12_4_iranians_arrested_for_their_facebook_activities/24753082.html|عنوان=بازداشت چهار کاربر فیس‌بوک در شهر سیرجان|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۷ آبان ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121231231110/http://www.radiofarda.com/content/f12_4_iranians_arrested_for_their_facebook_activities/24753082.html|تاریخ بایگانی=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> ایران اولین کشوری نیست که چنین الزامی را برای تولید محتوا دارد؛ پیش از ایران، [[چین]] نیز کاربران اینترنت را جهت ایجاد وبگاه و وب‌نوشت ملزم به اعلام هویت خود کرده بود. چین در سال ۲۰۱۲ این قوانین را گسترش داد به شکلی که کاربرانی که در اینترنت محتوا تولید نمی‌کنند و تنها برای استفادهٔ محتوا به اینترنت سر می‌زنند هم ملزم به اعلام هویت خود به ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/world/2012/12/121228_l45_china_net_limits.shtml|عنوان=چین قوانین سخت‌تری دربارهٔ اینترنت وضع کرد|ناشر=|تاریخ=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|تاریخ بازدید=۲۸ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121229061528/http://www.bbc.co.uk/persian/world/2012/12/121228_l45_china_net_limits.shtml|تاریخ بایگانی=۲۹ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> ایران پیش از این تلاش کرده بود که با الگو برداری از چین، یک [[موتور جستجو |موتور جستجوی]] داخلی طراحی کند تا از کاربری [[موتور جستجوی گوگل]] توسط کاربران ایرانی کاسته شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://alef.ir/vdcc44qsx2bqei8.ala2.html?168280|عنوان=سابقه عبور از انحصار موتور جستجوی گوگل|ناشر=الف|تاریخ=۲۳ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121016194000/http://alef.ir/vdcc44qsx2bqei8.ala2.html?168280|تاریخ بایگانی=۱۶ اکتبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> [[احراز هویت]] کاربران برای استفاده از خدمات اینترنت به شکل دیگری نیز اعمال می‌شود: برای ثبت [[دامنه‌های اینترنتی]] کاربران باید [[کد ملی]] خود را در اختیار [[ایرنیک]] بگذارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.nic.ir/Frequently_Asked_Questions|عنوان = پرسش‌های متداول|ناشر = ایرنیک|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150502162038/http://www.nic.ir/Frequently_Asked_Questions|archivedate = ۲ مه ۲۰۱۵|dead-url = no}}</ref> === سرعت اینترنت === در سال ۱۳۹۴، خبرگزاری‌ها از [[نت‌ایندکس]] نقل کردند که سرعت دانلود پهن‌باند به‌طور متوسط در جهان ۲۳ مگابیت بر ثانیه است که این رقم برای ایران ۵٫۶ مگابیت بر ثانیه است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=مسعود یوسف‌نژاد|نشانی=http://www.zoomit.ir/it-news/20269-iran-internet-position|عنوان=ایران در جایگاه ۱۴۷ از ۲۰۰ کشور دنیا از نظر سرعت اینترنت|ناشر=مشرق|تاریخ=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴|تاریخ بازدید=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۴|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150509001140/http://www.zoomit.ir/it-news/20269-iran-internet-position|تاریخ بایگانی=۹ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> درحالی‌که براساس اعلام [[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]]، هزینه اینترنت در ایران دو برابر افغانستان و ۳٬۵۰۰ برابر ژاپن است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://irna.ir/fa/News/81300530|عنوان=ایران قعرنشین سرعت اینترنت و صدرنشین هزینه|ناشر=مشرق|تاریخ=۱۴ شهریور ۱۳۹۳|تاریخ بازدید=۱۴ شهریور ۱۳۹۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20170821093120/http://www.irna.ir/fa/News/81300530|تاریخ بایگانی=۲۱ اوت ۲۰۱۷|dead-url=no}}</ref> در سال ۱۳۹۶، مجلهٔ ''[[مجله دانستنیها|دانستنیها]]'' در گزارشی، میانگین سرعت و هزینهٔ اینترنت چند کشور را با ایران مقایسه کرد؛ طبق این گزارش میانگین سرعت اینترنت در نروژ، [[کره جنوبی]]، ژاپن، و [[ایالات متحده]] به ترتیب ۲۳٫۵، ۲۸٫۶، ۲۰٫۲، ۱۸٫۷ مگابیت بر ثانیه بود و متوسط هزینهٔ هر مگابیت بر ثانیه نیز به ترتیب ۷۸۰۰ تومان، ۱۱۵۰ تومان، ۷۵۰ تومان، ۳۲۰۰ تومان بود، و حداکثر سرعت اینترنت نیز بین ۱ تا ۲ گیگابیت در ثانیه بود. در ادامه، همین مجله سرعت و قیمت اینترنت ارائه شده توسط چند شرکت ایرانی (شامل [[شاتل (شرکت)|شاتل]]، [[آسیاتک]]، [[پارس آنلاین]]، [[های‌وب]] و [[ایرانسل]]) را نیز مقایسه کرد؛ این گزارش عددی برای «متوسط» سرعت اینترنت این شرکت‌ها ارائه نکرد اما بیشینهٔ سرعت اینترنت این شرکت‌ها را به ترتیب ۱۶، ۸، ۱۶، ۱۶ و ۴۰ مگابیت بر ثانیه اعلام کرد، که البته معمولاً به صورت «نامحدود» ارائه نمی‌شد (بیشینهٔ سرعت اینترنتی که بدون محدودیت بارگیری ارائه می‌شد معمولاً حدود ۱ تا ۸ مگابیت بر ثانیه بود). این گزارش هزینهٔ هر مگابیت بر ثانیه را برای این شرکت‌ها بسیار متغیر اعلام کرد (از ۱۰۰۰ تومان برای طرح حجمی اینترنت ایرانسل، تا ۴۰۰٬۰۰۰ تومان برای طرح نامحدود شاتل) و به ویژه به تفاوت هزینه‌ها در طرح‌های محدود و نامحدود اشاره کرد.<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = | نام = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | عنوان = بکوش سرعت در کابل تو باشد!| ژورنال = دانستنیها| مکان = | ناشر = | دوره = | شماره = ۱۸۶| سال = ۱۳۹۶| صفحه = ۱۰۶–۱۰۹}}</ref> طبق گزارش [[رادیو فردا]] در سال ۱۳۹۹، سرعت اینترنت ثابت ایران در میان ۱۷۶ کشوری که مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند رتبه ۱۵۳ را دارد. اینترنت همراه ایران نیز در مکان ۷۹ جهان قرار دارد. همچنین براساس گزارش سایت اسپیدتست در زمینه سرعت اینترنت موبایل ایران پایین‌تر از کشوری مانند لائوس و باهاماس و بالای کشورهایی مانند آنگولا و تونس قرار دارد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سرعت اینترنت در جهان؛ ایران کجای فهرست است؟ |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-internet-speedtest/30578361.html |خبرگزاری=رادیو فردا فارسی |تاریخ=۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=16 ژوئن 2020 |archive-date=17 ژوئن 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200617152120/https://www.radiofarda.com/a/iran-internet-speedtest/30578361.html}}</ref> === محتوای مورد مراجعه === آمار دقیقی در مورد محتوای مورد مراجعه بین کاربران ایرانی اینترنت موجود نیست. با این حال در دههٔ ۱۳۹۰ خورشیدی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های کاربردی پیام‌رسان افزایش داشته‌است. مطابق آماری به نقل از خبرگزاری مهر، [[شبکه پیام‌رسان تلگرام]] که در ایران بیش از ۲۰ میلیون کاربر دارد، بالغ بر ۱۲٪ از پهنای باند مصرفی در ایران را به خود اختصاص می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.com/persian/iran/2016/05/160529_l57_telegram_iran_moves_server|عنوان = چرا ایران به دنبال سرور تلگرام است؟|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۹ مه ۲۰۱۶|تاریخ بازدید = ۲۹ مه ۲۰۱۶|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160530164952/http://www.bbc.com/persian/iran/2016/05/160529_l57_telegram_iran_moves_server|archivedate = ۳۰ مه ۲۰۱۶|dead-url = no}}</ref> آمار دیگری از [[خبرگزاری مهر]] که محدود به [[وبگاه]]‌ها است، و سایر موارد استفاده نظیر برنامه‌های کاربردی یا [[رسانه جاری|رسانه‌های جاری]] را شامل نمی‌شود، حاکی از آن است که ۴۳٪ از وبگاه‌هایی که ایرانیان بازدید می‌کنند، وبگاه‌هایی ایرانی هستند (دامنهٔ [[.ir]] دارند).<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.mehrnews.com/news/2968841/معرفی-پربازدیدترین-سایتها-در-ایران-۸۷درصد-سایتها-ایرانی-اند |عنوان = معرفی پربازدیدترین سایتها در ایران/ ۸۷درصد سایتها ایرانی اند |ناشر = خبرگزاری مهر |تاریخ = ۲۶ آبان ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۲۹ مه ۲۰۱۶ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160525034705/http://www.mehrnews.com/news/2968841/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DB%B8%DB%B7%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF |archivedate = ۲۵ مه ۲۰۱۶ |dead-url = no}}</ref> مطابق همین آمار بیشترین بازدید از وبگاه‌های خبری انجام می‌شود و وبگاه‌های بازی و سرگرمی پس از آن در رتبهٔ دوم قرار دارند. == ساختار حقوقی == === سیاست‌های مربوط به اینترنت === ==== در خصوص شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای ==== این سیاست‌ها برای تنظیم خط مشی حاکمیت در خصوص شبکه‌های رایانه‌ای از جمله اینترنت در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۷۷ توسط [[مقام رهبری]]، [[آیت الله]] [[خامنه‌ای]]، مصوب و ابلاغ گردید و در آن بر اموری شامل «ساماندهی و تقویت نظام ملی اطلاع‌رسانی رایانه‌ای»، «توسعة کمی وکیفی شبکه اطلاع‌رسانی ملی»، «ایجاد دسترسی به شبکه‌های اطلاع‌رسانی جهانی صرفاً از طریق نهادها و مؤسسات مجاز»، «حضور فعال و اثرگذار در شبکه‌های جهانی»، «ایجاد و تقویت نظام حقوقی و قضایی متناسب»، «توسعة فناوری اطلاعات (به ویژه حفاظت از اطلاعات) و آینده‌نگری در خصوص آثار تحولات فناوری اطلاعات» و «اقدام مناسب برای دستیابی به میثاق‌ها و مقررات بین‌المللی و ایجاد اتحادیه‌های اطلاع‌رسانی» تأکید شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی= http://maslahat.ir/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/approved%20general%20policy%20%20%2018-08-1372%20of%20%20ettelaresani.aspx |عنوان= سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران درمورد " شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای" |ناشر= مجمع تشخیص مصلحت نظام |تاریخ= |تاریخ بازبینی= ۲۴ دسامبر ۲۰۱۳ |archiveurl= https://web.archive.org/web/20131225175925/http://maslahat.ir/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/approved%20general%20policy%20%20%2018-08-1372%20of%20%20ettelaresani.aspx |archivedate= ۲۵ دسامبر ۲۰۱۳ |dead-url= yes}}</ref> ==== در بخش امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات (افتا) ==== این سیاست‌ها در خصوص [[امنیت فناوری اطلاعات]] و ارتباطات و از جمله اینترنت در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۸۹ توسط [[سید علی خامنه‌ای|رهبر ایران]]، مصوب و ابلاغ گردید. هدف آن عبارت است از «ایجاد نظام جامع و فراگیر در سطح ملی و سازوکار مناسب برای امن‌سازی ساختارهای حیاتی و حساس و مهم در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، و ارتقاء مداوم امنیت شبکه‌های الکترونیکی و [[سامانه‌های اطلاعاتی]] و ارتباطی در کشور به منظور استمرار [[خدمات عمومی]]، پایداری زیرساخت‌های ملی، صیانت از اسرار کشور، حفظ فرهنگ و هویت اسلامی-ایرانی و ارزشهای اخلاقی، و حراست از [[حریم خصوصی]] و آزادیهای مشروع و سرمایه‌های مادی و معنوی.» این هدف از طریق «ارتقاء سطح دانش و ظرفیتهای علمی، پژوهشی، آموزشی و صنعتی کشور برای تولید علم و فناوری» در زمینه افتا و «تکیه بر فناوری بومی و توانمندیهای تخصصی داخلی» در این حوزه پیگیری می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://maslahat.ir/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/policy%20on%20security%20in%20information%20transmission%2029-12-1389.aspx |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ ژانویه ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140106152832/http://maslahat.ir/DocLib2/Approved%20Policies/Offered%20General%20Policies/policy%20on%20security%20in%20information%20transmission%2029-12-1389.aspx |archivedate=۶ ژانویه ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> ==== حکم تأسیس شورایعالی فضای مجازی ==== {{اصلی|مرکز ملی فضای مجازی}} این شورا به تاریخ {{جلالی حروف|۱۷|۱۲|۱۳۹۰}} به فرمان آیت‌الله سید علی خامنه‌ای تشکیل شد و موظف است که [[مرکز ملی فضای مجازی کشور]] را راه اندازد.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی؛ شورای عالی فضای مجازی تشکیل و اعضای حقیقی و حقوقی آن منصوب شدند|نشانی= http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=contentShow&id=9213|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۷ اسفند ۱۳۹۰|ناشر= پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری|نشانی بایگانی= https://web.archive.org/web/20150518084503/http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=contentShow&id=9213|تاریخ بایگانی= ۱۸ مه ۲۰۱۵|کد زبان= fa|dead-url= no}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |عنوان= تشکیل شورای عالی فضای مجازی و انتصاب اعضای حقیقی و حقوقی آن|نشانی= http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=19225|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۷ اسفند ۱۳۹۰|ناشر= پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای|نشانی بایگانی= https://web.archive.org/web/20150516032928/http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=19225|تاریخ بایگانی= ۱۶ مه ۲۰۱۵|کد زبان= fa|dead-url= no}}</ref> در بخشی از فرمان‌نامهٔ وی آمده‌است که {{نقل قول|گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی به‌ویژه [[شبکه جهانی اینترنت|شبکهٔ جهانی اینترنت]] و آثار چشمگیر آن در ابعاد زندگی فردی و اجتماعی و لزوم سرمایه‌گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره‌گیری حداکثری از فرصت‌های ناشی از آن در جهت پیشرفت همه‌جانبهٔ کشور و ارائه خدمات گسترده و مفید به قشرها گوناگون مردم و همچنین ضرورت برنامه‌ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب‌های ناشی از آن اقتضا می‌کند که نقطهٔ کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور به وجود آید. به این مناسبت شورای عالی فضای مجازی کشور با اختیارات کافی به ریاستِ رئیس‌جمهور تشکیل می‌گردد و لازم است به تمام مصوبات آن ترتیب آثار قانونی داده شود.}} در ادامه گفته‌است که شورا وظیفه دارد «مرکز ملی [[فضای مجازی]] کشور» را درست کند تا کامل و به‌روز بر فضای مجازی درونی و بیرونی اشراف داشته و دربارهٔ نحوه رویارویی با آسیب‌های اینترنت تصمیم بگیرد. او همهٔ دستگاه‌های کشور را موظف به همکاری با مرکز کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= دستور رهبر ایران برای تشکیل شورای عالی فضای مجازی|نشانی= http://www.bbc.co.uk/persian/rolling_news/2012/03/120307_008_rln-khamenei-cyberspace.shtml|بازبینی= ۱۹ اسفند ۱۳۹۰|اثر= |تاریخ= ۱۷ اسفند ۱۳۹۰|ناشر= بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان= fa|archiveurl= https://web.archive.org/web/20140414075923/http://www.bbc.co.uk/persian/rolling_news/2012/03/120307_008_rln-khamenei-cyberspace.shtml|archivedate= ۱۴ آوریل ۲۰۱۴|dead-url= no}}</ref> === قوانین مربوط به اینترنت === ==== قانون تجارت الکترونیک ==== {{ویکی‌نبشته|قانون تجارت الکترونیکی}} [[قانون تجارت]] الکترونیک<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://rc.majlis.ir/fa/law/show/93997|عنوان = قانون تجارت الکترونیک|ناشر = مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150518092231/http://rc.majlis.ir/fa/law/show/93997|archivedate = ۱۸ مه ۲۰۱۵|dead-url = no}}</ref> شامل مجموعه اصول و قواعدی است که برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات با استفاده از واسط‌های الکترونیکی و سامانه‌های ارتباطی جدید به کار می‌رود. این قانون در سال ۱۳۸۲ و در دوران [[ریاست جمهوری]] [[محمد خاتمی]] به تصویب رسید. ==== قانون وظایف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ==== این قانون وظایف و اختیارات [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران]] را معین می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ict.gov.ir/fa/bishtar/laws/law/ministrylaw-قانون-وظایف-و-اختیارات-وزارت-ارتباطات-و-فناوری-اطلاعات-|عنوان = قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|ناشر = وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150518065700/https://www.ict.gov.ir/fa/bishtar/laws/law/ministrylaw-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%88%D8%B8%D8%A7%DB%8C%D9%81-%D9%88-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-|archivedate = ۱۸ مه ۲۰۱۵|dead-url = no}}</ref> این وزارتخانه در دورهٔ ریاست جمهوری [[محمود احمدی‌نژاد]] ایجاد شد. ==== قانون جرائم رایانه‌ای ==== {{ویکی‌نبشته|قانون جرایم رایانه‌ای}} قانون جرایم رایانه‌ای<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.cyberpolice.ir/page/2431|عنوان = قانون جرایم رایانه‌ای|ناشر = پلیس فتا|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150207065446/http://www.cyberpolice.ir/page/2431|archivedate = ۷ فوریه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref> مصادیق استفاده‌های غیرمجاز و مجرمانه با استفاده از رایانه را تعیین می‌کند که قسمت قابل توجهی از آن مرتبط با فعالیت‌های مبتنی بر اینترنت است. این قانون که مبنای فعالیت [[کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه]] است، در سال ۱۳۸۸ و در دوران ریاست جمهوری [[محمود احمدی‌نژاد]] تصویب شد. === مقررات اصلی توسعه، اداره و ارائهٔ اینترنت === ==== مقررات شورای عالی انقلاب فرهنگی ==== پیرو تصویب و ابلاغ سیاست‌های کلی شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای از سوی مقام رهبری [[شورای عالی انقلاب فرهنگی]] «مقررات و ضوابط شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای» را طی جلسات ۴۸۲، ۴۸۳، ۴۸۴، ۴۸۵، ۴۸۶ و ۴۸۸ در سال ۱۳۸۰ تصویب کرد. در صدر این مقررات اصول حاکم بر آن بدین شرح بیان شده‌است: # حق [[دسترسی آزاد]] مردم به اطلاعات و دانش. # مسؤولیت مدنی و حقوقی افراد در قبال فعالیت‌های خود. # رعایت [[حقوق اجتماعی]] و صیانت فرهنگی و فنی کشور در این قلمرو. # ایجاد حداکثر سهولت در ارائه خدمات اطلاع‌رسانی و اینترنت به عموم مردم.<ref name="rc.majlis.ir"/> نخستین مورد این مقررات عبارت است از «آیین‌نامه نحوه اخذ مجوز و ضوابط فنی نقطه تماس بین‌المللی»<ref name="mimt.gov.ir">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.mimt.gov.ir/index.php?module=cdk&func=loadmodule&system=cdk&sismodule=user/content_view.php&cnt_id=103281&ctp_id=23&id=18570&sisOp=view|عنوان = آیین‌نامه نحوه اخذ و شوابط فنی نقطه تماس بین‌المللی|ناشر = وزارت صنعت، معدن و تجارت|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archive-date = ۲۱ ژوئن ۲۰۲۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20210621070458/https://www.mimt.gov.ir/index.php?module=cdk&func=loadmodule&system=cdk&sismodule=user/content_view.php&cnt_id=103281&ctp_id=23&id=18570&sisOp=view|dead-url = yes}}</ref> که [[نقطه تماس بین‌المللی]] را در انحصار دولت قرار می‌دهد و صدور مجوز آن به دستگاه‌های اجرایی را به [[شورای عالی اطلاع‌رسانی]] محول می‌کند. این آیین‌نامه تمام ایجاد کنندگان نقطه تماس بین‌المللی را مکلف می‌کند تا اقدام‌های لازم را برای حفاظت و کنترل متمرکز از شبکه‌های مزبور انجام دهند که عبارت است از: * فراهم‌سازی سیستم [[پالایش]] مناسب به منظور ممانعت از دسترسی به پایگاه‌های ممنوع اخلاقی و سیاسی و حذف ورودی‌های غیرمطلوب. همچنین تعیین ضوابط پالایش به کمیسیون راهبردی شورای عالی اطلاع‌رسانی محول می‌شود. * ایجاد سیستم [[دیوار آتش]] مناسب به منظور صیانت شبکه‌ها از تخریب، فریب و سرقت اطلاعات. * دایرکننده نقطه تماس بین‌المللی اینترنتی بانک فعالیت‌های اینترنتی کاربران خود را در دسترس [[وزارت پست و تلگراف و تلفن]] قراردهد تا براساس ضوابط و مصوبات [[شورای عالی امنیت ملی]] با حکم قاضی حسب درخواست در اختیار [[وزارت اطلاعات]] قرار گیرد. * فراهم‌سازی امکان جلوگیری از برقراری ارتباطات غیرمتعارف، نظیر ارتباطات غیرمتقارن و ارتباطات غیرمستقیم در موارد غیرمجاز به علاوه از وزارت وزارت پست و تلگراف و تلفن می‌خواهد تمهیدات لازم برای برقراری ارتباطات بین کاربران در داخل کشور از طریق [[ستون فقرات (شبکه)|شبکه مازه]] داخلی را فراهم سازد.<ref name="rc.majlis.ir"/> مورد دوم «آیین‌نامه واحدهای ارائه‌کننده خدمات اطلاع‌رسانی و اینترنت رسا» است. این آیین‌نامه حدود فعالیت [[ارائه‌کننده خدمات اینترنت]] و شرایط اخذ، نحوه صدور مجوز و نظارت بر فعالیت آن‌ها توسط وزارت پست و تلگراف و تلفن را معین می‌کند. همچنین مسئولیت‌های این شرکت‌ها و کاربران آن‌ها را بیان می‌کند که شامل مسئولیت نسبت به محتوای تولیدی توسط خود اشخاص، رعایت [[حقوق پدیدآورندگان]]، اعمال پالایش، ثبت اطلاعات کاربران و فعالیت‌های اینترنتی آن‌ها و ارائه آن به وزارت مذکور، حفظ حقوق کاربران و جلوگیری از حمله به کامپیوترهای آنها، حفظ حریم اطلاعات خصوصی کاربران و ارائه خدمات با کیفیت می‌شود. به علاوه مصادیق محتوای ممنوع را مشخص می‌سازد.<ref name="rc.majlis.ir"/> مورد سوم آیین‌نامه «دفاتر خدمات حضوری اینترنت» است که شرایط و مراحل اخذ مجوز گردانندگان کافی نت و مقررات حاکم بر فعالیت آن‌ها را بیان می‌کند. طبق این آیین‌نامه این مراکز واحد صنفی هستند و باید از صنف مربوط مجوز بگیرند. از نکات جالب آن توجه به سرویس‌های نوظهور نظیر تلفن اینترنتی یا [[صدا روی پروتکل اینترنت|آوانت]] است.<ref name="rc.majlis.ir"/> شورایعالی انقلاب فرهنگی در بهمن ماه سال ۱۳۸۱ در راستای اجرای مقررات فوق تصویب کرد که «به منظور صیانت از فرهنگ ملی و اسلامی، کمیته‌ای مرکب از نمایندگان [[وزارت اطلاعات]]، [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]] و [[سازمان صدا و سیما]] با مسیولیت نماینده وزارت اطلاعات تشکیل می‌شود. این کمیته مصادیق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای غیرمجاز را تعیین و به [[وزارت پست و تلگراف و تلفن]] ابلاغ خواهد کرد.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://sccr.ir/pages/simpleView.aspx?provID=1280|عنوان= تشکیل کمیته تعیین مصادیق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای غیرمجاز|ناشر= |تاریخ= ۲۹ دی ۱۳۸۱|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131230232522/http://sccr.ir/pages/simpleView.aspx?provID=1280|archivedate= 30 دسامبر 2013|dead-url= yes}}</ref> در سال ۱۳۸۲ در مصوبه دیگری نماینده دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و نماینده [[سازمان تبلیغات اسلامی]] به آن کمیته اضافه شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده= |نشانی= http://sccr.ir/pages/simpleView.aspx?provID=1311|عنوان= انتخاب اعضای جدید کمیته تعیین مصادیق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی غیرمجاز|ناشر= |تاریخ= ۳۰ مهر ۱۳۸۲|تاریخ بازبینی= ۷ دی ۱۳۹۲|archiveurl= https://web.archive.org/web/20131230233915/http://sccr.ir/pages/simpleView.aspx?provID=1311|archivedate= 30 دسامبر 2013|dead-url= yes}}</ref> بدین ترتیب این آیین‌نامه‌ها به فعالیت [[بخش خصوصی]] در ایجاد نقطه تماس بین‌المللی خاتمه می‌دهد. فعالیت بخش خصوصی در حوزه اینترنت را تنظیم و مقررات‌گذاری می‌کند و برای نخستین بار سازوکار رسمی [[پالایش در ایران]] را ایجاد می‌کند. مسئولیت‌های حاکمیتی این حوزه را به شورای عالی اطلاع‌رسانی و وزارت پست و تلگراف و تلفن محول می‌کند. البته طی دهه ۱۳۸۰ با تغییر ساختار این دو نهاد و تغییر قوانین به‌خصوص [[قانون جرائم رایانه‌ای]]، بخش عمده‌ای از این مقررات نسخ ضمنی می‌شود. == ساختار اداری == === شوراهای عالی === ==== شورای عالی انقلاب فرهنگی ==== {{اصلی|شورای عالی انقلاب فرهنگی}} اگر چه اهداف اصلی این شورا مرتبط با مسایل فرهنگی است، اما یکی از مصوبه‌های این شورا در سال ۱۳۸۱ که حداکثر نرخ انتقال اطلاعات برای کاربران خانگی اینترنت را محدود به ۱۲۸ [[کیلوبیت بر ثانیه]] کرد، تأثیر مستقیمی بر اینترنت در ایران داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930824000673|عنوان = واکنش به ابهام قانونی محدودیت اینترنت خانگی|ناشر = خبرگزاری فارس|تاریخ = ۲۴ آبان ۱۳۹۳|تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150518074849/http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930824000673|archivedate = ۱۸ مه ۲۰۱۵|dead-url = no}}</ref> بعدها دلیل اعمال این محدودیت سرعت، نداشتن برنامه‌های مناسب در حوزه فضای مجازی اعلام شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1585152 |عنوان = دلیل سرعت پایین اینترنت، نداشتن قوانین مناسب است/تحولات جدیدی در شورای عالی مجازی صورت می‌گیرد |ناشر = موج نیوز |تاریخ = ۲۳ اسفند ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150518082534/http://www.mojnews.com/fa/Miscellaneous/ViewContents.aspx?Contract=cms_Contents_I_News&r=1585152 |archivedate = ۱۸ مه ۲۰۱۵ |dead-url = yes}}</ref> ==== شورای عالی اطلاع‌رسانی ==== {{اصلی|شورای عالی اطلاع‌رسانی}} شورای عالی اطلاع‌رسانی یکی از نهادهای حکومتی ایران در زمینهٔ [[فناوری اطلاعات و ارتباطات]] است که در سال ۱۳۷۷ به‌منظور سیاستگذاری در امر اطلاع‌رسانی و هدایت شبکه‌ها و مراکز اطلاعاتی و هماهنگی فعالیت آن‌ها و همچنین تدوین برنامه‌های میان مدت و بلند مدت در زمینة تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اطلاع‌رسانی در قالب نظام اطلاع‌رسانی جمهوری اسلامی ایران تصویب و تشکیل شده‌است. ==== شورای عالی فناوری اطلاعات ==== این شورا مسئول تدوین اهداف کلان و راهبردی توسعه فناوری اطلاعات، سیاستگذاری در خصوص به‌کارگیری فناوری اطلاعات در زمینه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، تدوین مقررات و آئین‌نامه‌ها و ضوابط لازم برای قلمرو فناوری اطلاعات و تدوین برنامه‌های همکاری ارتباطات بین‌المللی در قلمرو فناوری اطلاعات است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.ict.gov.ir/fa/companies/highcouncilit-شورای-عالی-فناوری-اطلاعات |عنوان = شورای عالی فناوری اطلاعات |ناشر = وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150327033615/https://www.ict.gov.ir/fa/companies/highcouncilit-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA |archivedate = ۲۷ مارس ۲۰۱۵ |dead-url = yes}}</ref> ==== مرکز ملی فضای مجازی ایران ==== {{اصلی|مرکز ملی فضای مجازی ایران}} مرکزی است که به فرمان [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر [[حکومت جمهوری اسلامی ایران]] توسط ''شورای عالی فضای مجازی'' تشکیل گردید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= تشکیل شورای عالی فضای مجازی به‌دستور رهبر جمهوری اسلامی|نشانی= http://www.radiozamaneh.com/news/iran/2012/03/07/11753|بازبینی= ۱۹ اسفند ۱۳۹۰|اثر= |تاریخ= ۱۷ اسفند ۱۳۹۰|ناشر= رادیو زمانه|کد زبان= fa|archiveurl= https://web.archive.org/web/20121113122922/http://radiozamaneh.com/news/iran/2012/03/07/11753|archivedate= ۱۳ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url= no}}</ref> === دستگاه‌های اجرایی === ==== وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ==== {{اصلی|وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران}} وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران مسؤول برنامه‌ریزی، پشتیبانی و توسعه زیرساختار و توانایی‌های ملی مخابراتی و اطلاعاتی ایران است و در کنار [[سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی]] و [[شرکت ارتباطات زیرساخت]] به‌عنوان یکی از متولیان اصلی داده و اینترنت در ایران فعال است. ===== شرکت ارتباطات زیرساخت ===== {{اصلی|شرکت ارتباطات زیرساخت}} شرکت ارتباطات زیرساخت یکی از شرکت‌های زیرمجموعهٔ [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]] است که به‌عنوان متولی شبکه مادر مخابراتی در کشور و کارگزار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به منظور اعمال حاکمیت، وظیفه اجرای سوئیچینگ و ارتباطات اپراتورهای مخابراتی را در نقاط حضور و شبکه‌های مربوط بر عهده دارد.<ref name="ایتنا">{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۱ نوامبر ۲۰۱۲ | عنوان=اساسنامهٔ شرکت ارتباطات زیرساخت در زیرمجموعهٔ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اصلاح شد | ناشر=ایتنا | تاریخ=۱۰ تیر ۱۳۹۱ | نشانی=http://www.itna.ir/vdcf0vd0.w6d0jagiiw.html | archiveurl=https://web.archive.org/web/20121014155102/http://itna.ir/vdcf0vd0.w6d0jagiiw.html | archivedate=۱۴ اکتبر ۲۰۱۲ | dead-url=no}}</ref> ===== سازمان فناوری اطلاعات ===== {{اصلی|سازمان فناوری اطلاعات}} سازمان فناوری اطلاعات ایران وظیفهٔ تدوین راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌های بلند مدت و میان مدت [[فناوری اطلاعات]]، طراحی، به‌روزرسانی و اصلاح معماری فناوری اطلاعات این کشور، ساماندهی، نظارت و هدایت خدمات اینترنت و اینترانت در این کشور، ایجاد هماهنگی بین پروژه‌های ملی فناوری اطلاعات، و تهیه دستورالعمل‌ها، ضوابط و آیین‌نامه‌های لازم و استانداردهای فنی و تخصصی مورد نیاز برای قلمرو فناوری اطلاعات [[ایران]] را بر عهده دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.itc.ir/|عنوان = سازمان فناوری اطلاعات ایران|ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱ ژوئن ۲۰۱۴|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140517144541/http://itc.ir/|archivedate = ۱۷ مه ۲۰۱۴|dead-url = yes}}</ref> از جمله فعالیت‌های این سازمان می‌توان به مدیریت [[امنیت اطلاعات]]، مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت، گروه‌های مطالعات امنیت، درگاه واحد خدمات الکترونیکی ایران، مرکز مدیریت امداد و هماهنگی عملیات رخدادهای رایانه‌ای (ماهر)، مرکز راهبری فناوری اطلاعات و خدمات سنجش سرعت اینترنت اشاره کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.itc.ir/Default.aspx?tabid=371|عنوان = پرسش‌های متداول|ناشر = وبگاه رسمی سازمان فناوری اطلاعات ایران|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱ ژوئن ۲۰۱۴|archiveurl = https://web.archive.org/web/20140605052013/http://www.itc.ir/Default.aspx?tabid=371|archivedate = ۵ ژوئن ۲۰۱۴|dead-url = yes}}</ref> ===== مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت ===== {{اصلی|مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت}} [[مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت]] در اردیبهشت سال ۱۳۹۱ توسط وزارت وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان مرجع اعلام فهرست ارائه‌دهندگان [[رایانامه]] (ایمیل) با میزبانی داخلی معرفی شد که باید توسط بانک‌ها و بیمه‌ها برای آدرس ایمیل مشتریان قابل قبول باشند. بر این اساس استفاده از آدرس ایمیل‌های نظیر [[جی میل]]، [[یاهو]] و غیره توسط مشتریان بانک‌ها و بیمه‌ها ممنوع شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/211981/ict/internet|عنوان=چرا مشتریان بانک‌ها باید ای‌میل داخلی داشته باشند؟|ناشر=خبرآن لاین|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121118230854/http://khabaronline.ir/detail/211981/ict/internet|تاریخ بایگانی=۱۸ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> این مرکز همچنین مسئول تخصیص نشانی‌های اینترنتی و دامنهٔ {{چر}}.ir است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.matma.ir/matma/about-me/ahdaf.html|عنوان=دربارهٔ ما|ناشر=خبرآن لاین|تاریخ=۲۵ دی ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130115002113/http://matma.ir/matma/about-me/ahdaf.html|تاریخ بایگانی=۱۵ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> ==== سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ==== {{اصلی|سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی}} سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یک نهاد مستقل قانونگذار و نظارتی است که نقش آن رقابتی کردن بازار ارائه خدمات مخابراتی و بالا رفتن کیفیت خدمات آنهاست. این سازمان همچنین مسئول تعیین جدول ملی فرکانس، و صدور پروانهٔ بهره‌برداری برای هر گونه خدمات مخابراتی است. یکی از ادارات کل تحت پوشش معاونت نظارت با سه گروه هماهنگی و نظارت بر سرویس‌های فناوری اطلاعات، تهیه و بازنگری طرح‌های نظارت بر سرویس‌های فناوری اطلاعات، تدوین و بازنگری آئین‌نامه‌ها و ضوابط بر سرویس‌های فناوری اطلاعات است که وظیفه سیاست گذاری، مدیریت، هدایت و ایجاد هماهنگی جهت نظارت و اعمال مقررات در سطح کشور را در حوزه سرویس‌های فناوری اطلاعات بر عهده دارد. در حال حاضر دارندگان پروانه سرویس‌های فناوری اطلاعات شامل [[رساننده خدمات اینترنتی|شرکت‌های رسا]]، شرکت [[مخابرات]] ایران و شبکهٔ علمی کشور می‌باشند<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.cra.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=cc546bac-f078-450c-ae15-adbe9a4b7b81&ObjectId=d5f20d43-78b5-462f-aa86-8945c8d03437&WebpartId=eac22be5-e32e-4b9f-ba96-1ac8ae3747d5|عنوان=معرفی دفتر و اپراتورها|تاریخ بازبینی=۱ ژانویهٔ ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131224095026/http://www.cra.ir/Portal/View/Page.aspx?PageId=cc546bac-f078-450c-ae15-adbe9a4b7b81&ObjectId=d5f20d43-78b5-462f-aa86-8945c8d03437&WebpartId=eac22be5-e32e-4b9f-ba96-1ac8ae3747d5|تاریخ بایگانی=۲۴ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> ==== وزارت صنعت، معدن و تجارت ==== {{اصلی|وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران}} از جمله نقش‌های [[وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران]] در اینترنت می‌توان به اعمال «آیین‌نامهٔ نحوهٔ اخذ مجوز و ضوابط فنی نقطهٔ تماس بین‌المللی»<ref name="mimt.gov.ir"/> و نیز ارائه [[نماد اعتماد الکترونیکی]] برای کسب و کارهای اینترنتی اشاره کرد. ==== وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ==== از جمله نقش‌آفرینی‌های [[وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی]] در خصوص اینترنت در ایران می‌توان به [[ستاد ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی ایران]] اشاره کرد که مسئولیت تأیید محتوای وبگاه‌های ایرانی در اینترنت را بر عهده دارد. === دستگاه‌های انتظامی و قضایی === ==== پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران ==== {{اصلی|پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات ایران}} این واحد تخصصی [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] که با نام اختصاری «پلیس فتا» شناخته می‌شود، مسئول مقابله با [[فیشینگ]] (کلاهبرداری اینترنتی) و جعل، سرقت اینترنتی، [[هک]] و نفوذ، جرائم سازمان یافته رایانه‌ای، [[هرزه نگاری]] (موارد سوء اخلاقی) و تجاوز به حریم خصوصی افراد است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://alef.ir/vdcd5k0f9yt0xk6.2a2y.html?125576|عنوان=پلیس «فتا» به جنگ مجرمان اینترنتی می‌آید|ناشر=الف|تاریخ=۱۸ مهر ۱۳۹۵|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131224114333/http://alef.ir/vdcd5k0f9yt0xk6.2a2y.html?125576|تاریخ بایگانی=۲۴ دسامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> تشکیل [[پلیس فتا]] به دستور فرمانده [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] و با هدف ایجاد نیروی ویژه مبارزه با جرائم رایانه‌ای انجام شد. رئیس پلیس سایبری کشور به فعالیت پلیس فتا در ۳۳ استان کشور و نیز راه‌اندازی این پلیس در۵۶ شهرستان بالای بیش از۲۰۰ هزار نفر اشاره کرد و اعلام کرد تا [[آذر ماه]] ۱۳۹۲ ده [[مرکز استان]] کشور مجهز به آزمایشگاه کالبدشکافی دیجیتال است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.csri.ac.ir/home/-/tagged_content/pkoV/id/311577/پلیس+فتا:+۴۵+میلیون+کاربر+اینترنت+در+ایران+وجود+دارد|عنوان=پلیس فتا: ۴۵ میلیون کاربر اینترنت در ایران وجود دارد|ناشر=تابناک|تاریخ=۹ آذر ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=۳۰ آذر ۱۳۹۲|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6M2NJhFbq?url=http://www.csri.ac.ir/home/-/tagged_content/pkoV/id/311577/پلیس+فتا%3A+۴۵+میلیون+کاربر+اینترنت+در+ای|تاریخ بایگانی=21 دسامبر 2013}}</ref> ==== کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای ==== {{اصلی|کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای}} این کمیته مسئول تبیین مصداق‌های [[قانون جرایم رایانه‌ای]] است و اعضای آن شامل وزیر یا نمایندهٔ وزارتخانه‌های [[آموزش و پرورش]]، ارتباطات و [[فناوری اطلاعات]]، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، [[فرهنگ و ارشاد اسلامی]]، رئیس [[سازمان تبلیغات اسلامی]]، رئیس سازمان صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در [[فناوری اطلاعات و ارتباطات]] به انتخاب [[کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی]] و یک نفر نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تأیید مجلس شورای اسلامی می‌شود و ریاست کمیته به عهدهٔ [[دادستان کل کشور]] است. ==== دادسرای ویژه جرائم رایانه‌ای ==== پس‌از تصویب یک فوریت برای ''طرح تشدید مجازات اخلال در امنیت روانی جامعه''، در ۱۲ تیرماه سال ۱۳۸۷ توسط مجلس شورای اسلامی، کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در مردادماه همان سال، کمیته‌ای را مسئول بررسی این طرح کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «تشکیل دادسرای جرایم رایانه‌ای خلاف قانون است» - ایران - 2 فروردین 2008 | وبگاه=DW.DE | تاریخ=2008-12-02 | سال=2008 | پیوند=http://www.dw.de/تشکیل-دادسرای-جرایم-رایانه‌ای-خلاف-قانون-است/a-3843285 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-05-16}}</ref> مادهٔ ۵ این طرح مقرر کرده‌است که رسیدگی به جرایم موضوع این قانون در تمام مراحل رسیدگی، خارج از نوبت بوده و در شعب ویژه که توسط رئیس قوهٔ قضاییه تعیین خواهد شد، انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=متن طرح تشدید مجازات اخلال در امنیت روانی جامعه | وبگاه=کمیته گزارشگران حقوق بشر | پیوند=http://chrr.biz/spip.php?article1747 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-05-16 | archive-date=18 سپتامبر 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160918162719/http://chrr.biz/spip.php?article1747}}</ref> متعاقب این مصوبه، محمود سالارکیا معاون دادستان تهران از راه‌اندازی دادسراهای ویژهٔ جرایم رایانه‌ای و اینترنتی خبر داد.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=خبر اول - ایران - تشکیل دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای در ایران | وبگاه=رادیو زمانه | تاریخ=2008-12-01 | سال=2008 | پیوند=http://zamaaneh.com/news/2008/12/post_7197.html | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-05-16 | archive-date=8 نوامبر 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121108091241/http://zamaaneh.com/news/2008/12/post_7197.html}}</ref> دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۷ تشکیل و مسئولیت آن به دادسرای عمومی و انقلاب تهران محول شد. دادسرای ناحیه ۳۱ به همین منظور تأسیس شد و آغاز به کار کرد و سرپرستی آن بر عهدهٔ رضا جعفری معاون دادستان تهران بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://alef.ir/vdcgqz9t.ak9t74prra.html?44081 |عنوان = <!--ابر-->هشدار دادسرا به کاربران سایت‏های مستهجن<!--/ابر--> | ناشر = الف|تاریخ =۳۰ فروردین ۱۳۸۸ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵}}</ref> از ۱۲ آذر ماه ۱۳۹۰ [[محمد حسن‌زاده]]، دادستان سابق خرمشهر، به‌عنوان سرپرست آن منصوب شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.mehrnews.com/news/1575845/سرپرست-دادسرای-ویژه-جرایم-رایانه-ای-منصوب-شد |عنوان = سرپرست دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای منصوب شد| ناشر = |تاریخ = ۲۵ فروردین ۱۳۹۱ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان= رضا جعفری به دادسرای انتظامی قضات بازگشت | وبگاه=Google | تاریخ=2015-05-01 | سال=2015 | پیوند=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:894DP-qYRLIJ:www.jamejamonline.ir/newstext?newsnum=100861301812+&cd=4&hl=fa&ct=clnk&gl=ir | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-05-16}}</ref> === بخش خصوصی و غیردولتی === {{اصلی|رساننده‌های خدمات اینترنتی}} در ایران بیش از ۶۰۰ شرکت [[رساننده خدمات اینترنتی]] (رسا) فعال هستند که دسترسی کاربران به اینترنت را به شکل‌های مختلفی فراهم می‌کنند.<ref name="ISP600"/> [[شرکت مخابرات]] که متولی ارائه اینترنت به شرکت‌های رسا است، خود نیز به‌عنوان یک شرکت رسا فعالیت می‌کند. کمیسیون [[سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی]] در سال ۱۳۸۳ پروانهٔ انتقال داده‌ها را برای ۱۲ شرکت خصوصی [[رساننده خدمات اینترنتی]] به مدت ۱۰ سال صادر کرد، که یکی از آن‌ها شرکت مخابرات ایران است. با توجه به این که هزینهٔ نهایی خدمات اینترنتی ارائه توسط شرکت‌های غیردولتی رسا، وابسته به نرخی است که برای خرید اینترنت از شرکت مخابرات می‌پردازند، شرکت‌های رسا در موارد متعددی از بالا بودن نرخ تعرفه‌های اینترنت شرکت مخابرات گلایه کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://itiran.com/d/67253 |عنوان = انتقاد شاتل از عدم کاهش قیمت اینترنت مخابرات |ناشر = آی‌تی ایران |تاریخ = ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150120083537/http://itiran.com/d/67253 |archivedate = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۵ |dead-url = yes}}</ref> بقیه شرکت‌های خصوصی معروف به [[رساننده خدمات اینترنتی#فراهم‌کننده دسترسی|ندا]] در حال حاضر نیمی از بازار اینترنت پرسرعت در بستر کابل مسی را در اختیار دارند و نیم دیگر این بازار در اختیار شرکت مخابرات ایران است. این در حالی است که بر اساس مصوبات [[شورای رقابت|«شورا و مرکز ملی رقابت»]]، سهم مخابرات از کاربران هر استان باید ۱۰ درصد یا کمتر باشد اما در عمل مخابرات ۵۰ درصد تعدادی و ۷۰ درصد درآمدی را در اختیار دارد. مجموع مشترکان شرکت‌های ندا در ایران حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار مشترک سراسر ایران است.<ref name="jam">جام جم آنلاین،[http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100831663450 ایران ارزان‌ترین اینترنت دنیا را دارد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101042218/http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100831663450 |date=۱ ژانویه ۲۰۱۳}}، تاریخ بازیابی: ۱۰ دی ۹۱</ref> == خدمات بر بستر اینترنت == === تجارت الکترونیک === طبق تبصره ۲۶ قانون دوم برنامه پنج ساله [[توسعه اقتصادی]] کشور (۱۳۷۴{{چر}}-۱۳۷۸)، وزارت بازرگانی موظف به ایجاد و راه‌اندازی تجارت الکترونیکی در سطح ملی و بین‌المللی با کمک تمام نهادها و ارگان‌های دولتی بوده‌است. به همین دلیل [[وزارت بازرگانی ایران]] در سال ۱۳۷۴ به‌عنوان ناظر در چهاردهمین هیئت [[تبادل الکترونیک اطلاعات برای امور اداری، تجاری و ترابری]] شروع به فعالیت کرد و در مرداد ۱۳۷۵ با همکاری و مشارکت سازمان‌های دیگر مانند گمرک، [[وزارت راه و ترابری]]، وزارت پست و تلگراف و [[بانک مرکزی]] هیئتی مشابه در ایران تشکیل شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://dpea.moc.gov.ir/Documents/Congress/PastCongress/4/05.pdf|عنوان=مشکلات و موانع گسترش تجارت الکترونیکی در ایران|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120131115226/http://dpea.moc.gov.ir/Documents/Congress/PastCongress/4/05.pdf|تاریخ بایگانی=۳۱ ژانویه ۲۰۱۲|dead-url=yes}}</ref> در حال حاضر تجارت الکترونیک در ایران با استفاده از کارت‌های بانکی چندین بانک عضو شبکهٔ [[شتاب (بانکداری) |شتاب]] قابل انجام است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://bankha.ir|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳|عنوان=بانک‌های عضو شتاب|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121206115415/http://bankha.ir/|تاریخ بایگانی=۶ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> همچنین خدمات [[بانکداری الکترونیکی]] نظیر دریافت موجودی و صورت‌حساب، انتقال وجه، و پرداخت قبوض آب، برق، گاز، [[تلفن ثابت]] و تلفن همراه توسط بانک‌ها در ایران ارائه می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.tejaratbank.ir/portal/default-423.aspx|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳|عنوان=سرویس بانکداری اینترنتی|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130128044716/http://www.tejaratbank.ir/portal/default-423.aspx|تاریخ بایگانی=۲۸ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> علاوه بر این رزرو اینترنتی هتل‌ها، بلیت‌های چارتری و تورها،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://kosargasht.ir/charter.html|تاریخ بازبینی=۹ می ۲۰۱۵|عنوان=کوثر گشت|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150509225458/http://kosargasht.ir/Charter.html|تاریخ بایگانی=۹ مه ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> خانه معلم برای فرهنگیان،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.edudavid.ir/cat-43.aspx|تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۴|عنوان=آموزش و پرورش ایران و جهان|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150510102341/http://www.edudavid.ir/cat-43.aspx|تاریخ بایگانی=۱۰ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> بلیت قطارهای نوروزی،<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://farsnews.ir/newstext.php?nn=13931104000161|تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۳|عنوان=آغاز فروش اینترنتی بلیت قطارهای نوروزی از ساعت ۱۹ امروز/ پیش‌فروش مسیر مشهد از ۶ بهمن‌ماه|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150518075350/http://farsnews.ir/newstext.php?nn=13931104000161|تاریخ بایگانی=۱۸ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> بلیت هواپیماها<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.mahan.aero/fa/|تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۴|عنوان=هواپیمایی ماهان|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150509194223/http://www.mahan.aero/fa|تاریخ بایگانی=۹ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> و کشتی‌ها<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://asaltour.ir/?part=page&id=1|تاریخ بازبینی=۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۴|عنوان=عسل تور|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150512165441/http://asaltour.ir/?part=page&id=1|تاریخ بایگانی=۱۲ مه ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> در ایران انجام می‌شود. فروشگاه‌های اینترنتی نیز از زمان رواج اینترنت در ایران، روند رو به رشدی داشته‌اند و در حال حاضر چندین [[فروشگاه اینترنتی]] نظیر [[دیجی کالا]]، [[بامیلو]]، تک سبد، ایران جنس، چاره، زنبیل، موزاندو، فینال، و ۵۰۴۰ هر روز کسب و کارشان در حال رونق گرفتن است و مشتریان بیشتری را به سمت خود جلب می‌کنند. به گفتهٔ رضا الفت نسب، دبیر انجمن کسب و کارهای اینترنتی «صرفاً سال ۱۳۹۳ مردم نزدیک به ۵۰ هزار میلیارد تومان [[خرید اینترنتی]] داشته‌اند»؛ او همچنین پیش‌بینی کرد که این روند تقریباً سالانه نزدیک به ۶۰ درصد افزایش یابد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://iranwire.com/blogs/6283/7317/|عنوان=رقابت فروشگاه‌های اینترنتی با حجره‌های بازار|تاریخ بازبینی=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۵|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150929020144/http://iranwire.com/blogs/6283/7317/|تاریخ بایگانی=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=no}}</ref> === دولت الکترونیک === در ده‌های اخیر خدمات [[دولت الکترونیک]] در ایران ابتدا به صورت ملی و بعداً به صورت استانی مورد بحث بوده.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ict.gov.ir/fa/news/4331/قائم-مقام-معاونت-توسعه-مدیریت-خبر-داد-پیگیری-تحقق-رویه-های-دولت-الکترونیکی|عنوان = قائم مقام معاونت توسعه مدیریت خبر داد: پیگیری تحقق رویه‌های دولت الکترونیکی|ناشر = وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۳۸۸|تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archive-date = ۱۹ ژوئن ۲۰۲۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20210619223325/https://www.ict.gov.ir/fa/news/4331/%D9%82%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%DB%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%82%D9%82-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C|dead-url = yes}}</ref> از جمله مواردی از دولت الکترونیک که تا کنون محقق شده می‌توان به [[پلیس+۱۰]] اشاره کرد. در سال ۱۳۹۴ برخی استان‌ها نظیر [[گیلان]] و [[یزد]] خبر از استقرار دولت الکترونیک در آن استان دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://gilan.ict.gov.ir/fa/news/13804/مدیرکل-ICT-استان-گیلان-خبر-داد-استقرار-دولت-الکترونیک-در-استان-گیلان-عملیاتی-می-شود |عنوان = مدیرکل ICT استان گیلان خبر داد: استقرار دولت الکترونیک در استان گیلان عملیاتی می‌شود |ناشر = وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات |تاریخ = ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archive-date = ۲۰ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url = https://web.archive.org/web/20210620032019/https://gilan.ict.gov.ir/fa/news/13804/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%84-ICT-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.yazdfarda.com/news/1394/02/103387.html |عنوان = همراهی تمام دستگاه‌های اجرایی برای توسعه دولت الکترونیک در استان |ناشر = یزد فردا |تاریخ = ۱ اردیبهشت ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20160304134231/http://www.yazdfarda.com/news/1394/02/103387.html |archivedate = ۴ مارس ۲۰۱۶ |dead-url = no}}</ref> === سلامت الکترونیک === علاوه بر این که بخشی از فعالیت‌های دولت در حوزهٔ سلامت (نظیر بیمه سلامت ایران، وابسته به [[وزارت تعاون]]، کار و رفاه اجتماعی) در غالب [[دولت الکترونیکی]] از طریق اینترنت قابل دسترسی است،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bimehsalamat.ir/salamat/Omid.html|عنوان = سامانه ثبت نام الکترونیکی بیمه پایه همگانی سلامت|ناشر = وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150509172224/http://www.bimehsalamat.ir/salamat/Omid.html|archivedate = ۹ مه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref> در سال‌های اخیر طرح جایگزین کردن دفترچه‌های [[بیمه تأمین اجتماعی]] با یک کارت الکترونیکی نیز مطرح شده‌است. در خرداد ۱۳۹۳ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خبر از این جایگزینی ظرف سه ماه داد<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.khabaronline.ir/detail/358202/society/health |عنوان = وزیر رفاه: کارت الکترونیک تا سه ماه دیگر جایگزین دفترچه‌های بیمه تأمین اجتماعی می‌شود |ناشر = خبر آنلاین |تاریخ = ۱۲ خرداد ۱۳۹۳ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150518080331/http://www.khabaronline.ir/detail/358202/society/health |archivedate = ۱۸ مه ۲۰۱۵ |dead-url = no}}</ref> اما تا سال ۱۳۹۴ این پروژه هنوز اجرایی نشده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://www.irinn.ir/news/86777/کارت-های-الکترونیکی-جایگزین-دفترچه‌های-بیمه |عنوان = کارت‌های الکترونیکی جایگزین دفترچه‌های بیمه |ناشر = شبکه خبر |تاریخ = ۲۰ فروردین ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20150516184454/http://irinn.ir/news/86777/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D9%87 |archivedate = ۱۶ مه ۲۰۱۵ |dead-url = no}}</ref> در سال ۱۳۹۴ خبر مشابهی در خصوص بیمه درمانی [[نیروهای مسلح]] نیز مطرح شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://tangestannama.ir/module/news/26392/-کارت-الکترونیکی-جایگزین-دفترچه-بیمه-نیروهای-مسلح-بوشهر-شد-|عنوان = کارت الکترونیکی جایگزین دفترچه بیمه نیروهای مسلح بوشهر شد|ناشر = تنگستان نما|تاریخ = ۲۰ فروردین ۱۳۹۴|تاریخ بازدید = ۸ مه ۲۰۱۵|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150519091649/http://tangestannama.ir/module/news/26392/-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD-%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B4%D8%AF-|archivedate = ۱۹ مه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref> == دولت و اینترنت == با آغاز به کار دولت [[حسن روحانی]] در سال ۱۳۹۲، خبرهایی در مورد استفادهٔ برخی از مقامات [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] از [[رسانه‌های اجتماعی]] انتشار یافت و میزان دسترسی جامعه ایرانی به اینترنت آزاد بحث داغ روز شد. در همین ارتباط، روحانی در پاسخ به خبرنگار [[ان‌بی‌سی (شبکه)|ان‌بی‌سی]] که از وی در مورد [[فیلترینگ اینترنت در ایران|سانسور اینترنت در ایران]] سؤال کرد، گفت که «ما می‌خواهیم مردم در زندگی خصوصی خود کاملاً آزاد باشند. در جهان امروز، دسترسی به اطلاعات و حق گفت‌وشنود آزاد، و حق تفکر آزاد، حق تمام ملت‌ها از جمله مردم ایران است.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.kaleme.com/1392/06/29/klm-158857/?theme=fast|عنوان=روحانی: مردم باید در زندگی خصوصی کاملاً آزاد باشند|ناشر=کلمه|تاریخ=۲۸ شهریور ۱۳۹۲|تاریخ بازدید=1 نوامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131104204936/http://www.kaleme.com/1392/06/29/klm-158857/?theme=fast|تاریخ بایگانی=۴ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> همچنین [[جک دورسی]] رئیس و یکی از بنیان‌گذاران [[توییتر]] در یکی از توییت‌های اخیر خود، روحانی را خطاب قرار داد و نوشت: «آیا شهروندان ایران می‌توانند توییت‌های شما را بخوانند؟» و توییتر روحانی در پاسخ غیرمستقیم به دورسی نوشت: «همان‌طور که به [[کریستین امانپور]] هم گفتم تلاش می‌کنم تا مردم کشورم بتوانند به راحتی به تمام اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند، چون این حق آنهاست.»<ref name="x">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/10/131002_l26_twitter_rouhani_jack_dorsey.shtml|عنوان=مکالمه توییتری رئیس‌جمهور ایران و رئیس توییتر|تاریخ بازبینی=۱ نوامبر ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131003223608/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/10/131002_l26_twitter_rouhani_jack_dorsey.shtml|تاریخ بایگانی=۳ اکتبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> در [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران]]، به‌دستور [[شورای عالی امنیت ملی]] و توسط [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]] اینترنت بین‌المللی قطع و به [[اینترانت ملی]] تبدیل شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/698879/اینترنت-زغالی-در-روزهای-بنزینی|ناشر=عصر ایران|بازبینی=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|تاریخ=۲۸ آبان ۱۳۹۸|عنوان= «اینترنت زغالی» در روزهای بنزینی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191123015013/https://www.asriran.com/fa/news/698879/اینترنت-زغالی-در-روزهای-بنزینی|archivedate=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref> به گفتهٔ [[محسن جلال‌پور]]، خسارت این قطعی بر اقتصاد ۱/۵ میلیارد دلار تخمین زده‌شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جلال پور: قطع اینترنت ۱٫۵ میلیارد دلار به اقتصاد ضرر زد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1323822/جلال-پور-قطع-اینترنت-۱-۵-میلیارد-دلار-به-اقتصاد-ضرر-زد|ناشر=خبرآنلاین|تاریخ=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|بازبینی=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|کد زبان=fa|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191128073842/https://www.khabaronline.ir/news/1323822/جلال-پور-قطع-اینترنت-۱-۵-میلیارد-دلار-به-اقتصاد-ضرر-زد|archivedate=۲۸ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref> [[محمدجواد آذری جهرمی]]، وزیر ارتباطات وقت، به دلیل این قطعی از سوی [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]] تحریم شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=قطعی اینترنت؛ آمریکا آذری جهرمی را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50519318|تاریخ=۲۲ نوامبر ۲۰۱۹|تاریخ بازبینی=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191123135955/https://www.bbc.com/persian/iran-50519318|archivedate=۲۳ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url=no}}</ref> در جریان [[اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات سراسری ۱۴۰۱]] که در دولت [[سید ابراهیم رئیسی]] اتفاق افتاد، اینترنت ایران دچار اختلالات گسترده‌ای شد و تعداد زیادی از رسانه‌های اجتماعی و نرم‌افزارها فیلتر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/iran-internet-disruption-netblocks/32141663.html |عنوان =کاهش اینترنت ایران در سطح ملی به «۲۵ درصد»؛ پیام‌رسان‌های داخلی هم دچار اختلال شدند | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۳۰ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> بیش از ۱٫۲۰۰ نفر از مدیران در زمینهٔ کسب‌وکارهای فناوری اطلاعات با ارسال نامه‌ای مشترک خواهان توقف محدودیت‌های اینترنتی شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/request-to-remove-internet-restrictions-in-iran-in-a-letter-to-ebrahim-raisi/32120291.html |عنوان =نامه به رئیسی؛ بیش از ۱۲۰۰ مدیر صنف آی‌تی خواستار رفع محدودیت‌های اینترنت شدند | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۱۷ آبان ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> [[عیسی زارع‌پور]]، وزیر ارتباطات، نیز به این دلیل از سوی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا و [[اتحادیه اروپا]] تحریم شد.<ref>{{یادکرد خبر|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/us-designates-iranian-officials-over-crackdown-on-protesters-internet-shutdown/32068735.html |عنوان =آمریکا مقامات امنیتی و وزیران ارتباطات و کشور ایران را به‌دلیل سرکوب اعتراضات تحریم کرد | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۱۴ مهر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.independentpersian.com/node/276596/سیاسی-و-اجتماعی/اتحادیه-اروپا-۱۱-فرد-و-چهار-نهاد-ایرانی-را-به-دلیل-سرکوب-معترضان-تحریم |عنوان =اتحادیه اروپا ۱۱ فرد و چهار نهاد ایرانی را به دلیل سرکوب معترضان تحریم کرد | روزنامه=[[ایندیپندنت فارسی]] |تاریخ =۲۵ مهر ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> == چالش‌ها == === جرایم === [[پرونده:Flamt's influence.svg |چپ|بندانگشتی|200px|درصد تأثیر [[بدافزار شعله]] بر روی رایانه‌ها<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/09/120918_l13_flame_vid.shtml |عنوان=فلیم، بدافزاری که جاسوسی موفق است |تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲ |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120920015656/http://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/09/120918_l13_flame_vid.shtml |تاریخ بایگانی=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۲ |dead-url=no}}</ref>]] [[پرونده:Stuxnet-influence.svg |چپ|بندانگشتی|200px|تاثیر [[استاکس‌نت]] بر کشورها<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.symantec.com/security_response/writeup.jsp?docid=2010-071400-3123-99|عنوان=W32.Stuxnet|زبان=انگلیسی|ناشر=[[سیمنتک|Symantec]]|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|تاریخ=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120104215049/http://www.symantec.com/security_response/writeup.jsp?docid=2010-071400-3123-99|تاریخ بایگانی=۴ ژانویه ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref>]] با افزایش [[دسترسی به اینترنت]] در ایران، جرایم اینترنتی نیز گسترش یافت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/98458/افزایش-جرایم-رایانه‌ای-در-ایران|عنوان=افزایش جرایم رایانه‌ای در ایران|ناشر=تابناک|تاریخ=۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۹|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160304120337/http://www.tabnak.ir/fa/news/98458/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%85-%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|تاریخ بایگانی=۴ مارس ۲۰۱۶|dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://irna.ir/fa/News/337971/علمی/تنوع_جرایم_رایانه_ای__رو_به_افزایش_است|عنوان=تنوع جرایم رایانه‌ای، رو به افزایش است|ناشر=ایرنا|تاریخ=۱ شهریور ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://www.webcitation.org/6DPv0qzyJ?url=http://irna.ir/fa/News/337971/علمی/تنوع_جرایم_رایانه_ای__رو_به_افزایش_است|تاریخ بایگانی=4 ژانویه 2013}}</ref> در ژانویه ۲۰۱۱ پلیس ایران در واکنش به این شرایط اقدام به تشکیل [[پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات]] در ایران کرد. فعالیت‌های این نهاد چندان بی‌حاشیه هم نبود و در آبان ۱۳۹۱ [[ستار بهشتی]]، کارگر ساده و وبلاگ‌نویس ۳۵ ساله، که توسط پلیس فتا بازداشت شده بود در هنگام بازجویی درگذشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/11/121108_l21_majilis_webloger_prison.shtml|عنوان=وبلاگ‌نویس درگذشته در زندان، در رباط‌کریم دفن شد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۱۸ آبان ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121109000200/http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/11/121108_l21_majilis_webloger_prison.shtml|تاریخ بایگانی=۹ نوامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> در پی این تخلف، به دستور [[اسماعیل احمدی‌مقدم]]، سرهنگ محمدحسن شکریان، رئیس پلیس فتای تهران در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۹۱ برکنار شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mehrnews.com/detail/News/1755319|عنوان=رئیس پلیس فتا تهران بزرگ برکنار شد|ناشر=مهر|تاریخ=۱۱ آذر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130312174323/http://www.mehrnews.com/detail/News/1755319|تاریخ بایگانی=۱۲ مارس ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> فرمانده نیروی انتظامی ایران در بهمن ۱۳۸۹ اعلام کرد که ۸۴ درصد جرایم در فضای سایبری جرایم مالی است<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/126496|عنوان=آغاز به کار پلیس فتا در ایران|ناشر=همشهری آنلاین|تاریخ=۳ بهمن ۱۳۸۹|تاریخ بازدید=۲ ژانویه ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120925064219/http://hamshahrionline.ir/details/126496|تاریخ بایگانی=۲۵ سپتامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> === امنیت === ==== رخنه‌گران اینترنتی ==== فضای اینترنت در ایران هم میزبان فعالیت‌های [[هکر]]ها بوده و هم مورد حملهٔ هکرها قرار گرفته‌است. برخی گروه‌های هکر ایرانی، در زمان‌های مختلف اقدام به هک وبگاه‌های وابسته به کشور [[اسرائیل]] کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1702177|عنوان=۳۷۰ سایت صهیونیستی از مدار خارج شد/ هک سایتهای امنیتی، اقتصادی اسرائیل|ناشر=خبرگزاری مهر|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۱|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121226235930/http://www.mehrnews.com/fa/newsdetail.aspx?NewsID=1702177|تاریخ بایگانی=۲۶ دسامبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> همچنین گروه هکرهای [[رخنه‌گر#هکرهای کلاه‌سفید |کلاه‌سفید]] ایرانی «آشیانه» تا کنون هم در پاسخ به هک شدن وبگاه‌های ایرانی، اقدام به هک وبگاه‌های خارجی کرده<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hawzah.net/fa/news/newsview/71572|عنوان=جزئیات چگونگی هک ۳۰۰ وب سایت مهم وهابی بررسی شد|ناشر=پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه|تاریخ=۶ مهر ۱۳۸۷|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20131102215123/http://www.hawzah.net/fa/news/newsview/71572|تاریخ بایگانی=۲ نوامبر ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> و هم وبگاه‌های رسمی دولتی و نهادهای مذهبی ایرانی را مورد حمله قرار داده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://itna.ir/vdce.p8ebjh8wz9bij.html|عنوان=حمله هکرهای کلاه‌سفید به گروه بزرگی از سایت‌های دولتی و مذهبی ایران|ناشر=ایتنا|تاریخ=۳ اردیبهشت ۱۳۸۵|تاریخ بازدید=۳۱ دسامبر ۲۰۱۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130130124535/http://itna.ir/vdce.p8ebjh8wz9bij.html|تاریخ بایگانی=۳۰ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=no}}</ref> وبگاه‌های اینترنتی دولتی در ایران تا کنون چندین بار مورد حمله [[هکر]]ها قرار گرفته‌است. به‌عنوان نمونه در سپتامبر ۲۰۱۰ وبگاه رسمی [[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] مورد حمله هکرها قرار گرفت و به مدت نیم ساعت پیامی علیه [[محمود احمدی‌نژاد]] رئیس‌جمهور وقت ایران جایگزین متن اصلی این وبگاه شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.radiofarda.com/Article/2007/09/20/f2_irib_tv_hack.html|عنوان=سایت رسمی تلویزیون دولتی ایران هک شد|تاریخ بازدید=۹ شهریور ۱۳۸۷|تاریخ=۲۹ شهریور ۱۳۸۶|ناشر=وبگاه برخط رادیوفردا|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20080829135008/http://www.radiofarda.com/Article/2007/09/20/f2_irib_tv_hack.html|تاریخ بایگانی=۲۹ اوت ۲۰۰۸|dead-url=no}}</ref> پیش از آن نیز وبگاه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و وبگاه [[شبکه ۴ سیمای جمهوری اسلامی ایران]] در مارس ۲۰۱۰ و وبگاه [[وزارت علوم، تحقیقات و فناوری]] در اوت ۲۰۰۹ مورد حمله هکرها قرار گرفته بودند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ictna.ir/security/archives/008876.html| عنوان = اعتراض به فیلترینگ با هک کردن سایت وزارت ICT!| تاریخ بازدید = ۹ شهریور ۱۳۸۷| تاریخ = ۱۸ فروردین ۱۳۸۶| ناشر = وبگاه برخط ایستنا| پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20080922211541/http://www.ictna.ir/security/archives/008876.html| تاریخ بایگانی = ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۸| dead-url = no}}</ref> ==== بدافزارها ==== {{اصلی |بدافزار شعله|استاکس‌نت|استارس}} چندین بار حملات سایبری برای مقابله با [[برنامه هسته‌ای ایران]] توسط [[بدافزار|بدافزارهایی]] مانند [[بدافزار شعله]]، [[استاکس‌نت]] و [[استارس]] انجام شد که به گفته کارشناسان رایانه‌ای بیشترین تأثیرشان را بر روی رایانه‌های ایران گذاشته‌اند.<ref name="Badafzar">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/09/120918_l13_flame_vid.shtml|عنوان=فلیم، بدافزاری که جاسوسی موفق است|تاریخ بازبینی=۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20121025150250/http://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/09/120918_l13_flame_vid.shtml|تاریخ بایگانی=۲۵ اکتبر ۲۰۱۲|dead-url=no}}</ref> {{-}} == جستارهای وابسته == * [[ارتباطات در ایران]] * [[طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی]] * [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۴۰۴)]] == منابع == {{پانویس |۲}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر |ویکی‌نسک=no |ویکی‌گفتاورد=no |ویکی‌انبار=Internet in Iran |ویکی‌خبر= no |ویکی‌واژه= no |ویکی‌نبشته=قانون جرایم رایانه‌ای }} * [https://web.archive.org/web/20190815114735/http://isp.ir/ انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران] * [http://www.ict.gov.ir/ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110923174718/http://www.ict.gov.ir/ |date=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱}} * [http://www.ictna.ir/ خبرگزاری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران] {{اینترنت در ایران}}{{ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران}}{{موضوع آسیا|اینترنت در}} [[رده:ارتباطات در آسیا]] [[رده:ارتباطات در ایران]] [[رده:اقتصاد ایران]] [[رده:اینترنت بر پایه کشور]] [[رده:اینترنت در آسیا]] [[رده:اینترنت در ایران|اینترنت در ایران]] [[رده:رسانه‌های ایرانی]] [[رده:سرویس‌دهندگان خدمات اینترنتی ایران]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] ei23yi8ngk4b96686it9f7xdle1c30n 0 211720 42127329 42108857 2025-06-18T12:25:18Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 42127329 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه | اندازه جعبه = | نام = میهن بهرامی | تصویر = Mihan Bahrami.jpg | اندازه تصویر = | عنوان تصویر = | زادروز = ۱۱ تیر ۱۳۲۶ | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران]] | تاریخ مرگ = ۳ اردیبهشتِ ۱۳۹۶ ({{سن|۱۹۴۷|۰۷|۰۳|۲۰۱۷|۰۴|۲۳}}) | مکان مرگ = [[تهران]]، [[ایران]] | علت مرگ = [[سرطان ریه]] | محل زندگی = |مدفن = [[قطعه هنرمندان بهشت زهرا]] | ملیت = [[مردم ایران|ایرانی]] | تحصیلات = [[فلسفه]]، [[جامعه‌شناسی]]، [[روان‌شناسی اجتماعی]] | دانشگاه = [[دانشگاه تهران]]{{سخ}}[[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] | پیشه = داستان‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، روان‌شناس | سال‌های فعالیت = ۱۳۴۳ - تابستان ۱۳۹۵ | شناخته‌شده برای = | نقش‌های برجسته = | سبک = | تأثیرگذاران = | تأثیرپذیرفتگان = | آثار = ''زنبق ناچین'' (۱۳۴۱)، ''حیوان'' (۱۳۶۴) و ''هفت شاخهٔ سرخ'' (۱۳۷۹) | همسر = [[محمّد متوسّلانی]] | جوایز = | امضا = | اندازه امضا = | وبگاه = | پانویس = }} '''میهن بهرامی''' (۱۱ تیرِ ۱۳۲۶ – ۳ اردیبهشتِ ۱۳۹۶) [[روان‌شناس]]، [[داستان‌نویس]]، [[فیلم‌نامه‌نویس]] و ناقدِ سینماییِ [[ایرانی]] بود که به [[نقاشی]] نیز پرداخت. بهرامی تحصیلات خود را تا مرحلهٔ دکتری فلسفه در [[دانشگاه تهران]] ادامه داد؛ چندی نیز در آمریکا به مطالعهٔ [[مجسمه‌سازی]] و نقّاشی پرداخت. چند کتاب برای کودکان نوشت و نقدها‌ی ادبی و سینماییش در مجلات چاپ شد. چند فیلم‌نامه و آثاری دربارهٔ بهداشت روانی کارنامهٔ نوشتاری او را غنی‌تر کرد. از او مجموعه‌های [[داستان کوتاه]] با مایه‌های خاطره‌ای و نوستالژیک چاپ شده‌است: ''زنبق ناچین'' (۱۳۴۱)، ''حیوان'' (۱۳۶۴) و ''هفت شاخهٔ سرخ'' (۱۳۷۹). بنا به دیدگاه [[حسن میرعابدینی]]، بهرامی یا از دوران کودکی نوشته یا به جلوه‌های رقت‌انگیز وقایعی می‌پردازد که در زندگی خانواده‌های مرفه و سنتی تهران قدیم روی می‌دهد. عابدینی همچنین یاد می‌کند که قهرمانان اغلب داستان‌های بهرامی زنانی‌اند که در قید و بند سلسله‌مراتب اجتماعی و سنت‌های دست و پاگیر گرفتار شده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = میرعابدینی|نام = حسن| پیوند نویسنده = | عنوان = فرهنگ داستان‌نویسان ایران، از آغاز تا امروز| فصل =بهرامی، میهن| ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۶ | ناشر = [[نشر چشمه|چشمه]]|مکان =تهران | شابک =978-964-3623-62-3 | صفحه = ۶۰| پیوند = | بازیابی =}}</ref> == زندگی و آثار == در ۱۱ تیر ۱۳۲۶ در [[تهران]] متولد شد.<ref name="irna.ir">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/82505029/پیكر-میهن-بهرامی-فردا-از-مقابل-خانه-هنرمندان-تشییع-می-شود |عنوان =پیکر میهن بهرامی فردا از مقابل خانه هنرمندان تشییع می‌شود | ناشر = ایرنا|تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref> فوق لیسانس [[جامعه‌شناسی]] و [[فلسفه]] را از [[دانشگاه تهران]] گرفت و در رشته [[روان‌شناسی اجتماعی]] در دانشگاه [[یو سی ال ای|UCLA]] ادامه تحصیل داد.<ref name="irna.ir"/> میهن بهرامی از سیزده‌سالگی زیر نظر [[جعفر پتگر]] به نقاشی پرداخت و رونوشت‌های گویا و عمیقی از آثار هنرمندان بزرگ کلاسیک پدیدآورد. توجه و علاقهٔ خاص او به نقاشی گل و منظره باعث شد سبکی نو - کلاسیک با ویژگی‌های خاص خود در این زمینه پدیدآورد که بعدها در لندن مورد تحسین کارشناسان هنر قرار گرفت. او نخستین رمان خود، ''زنبق ناچین''، را در هفده‌سالگی منتشر کرد. نثر ادبی پربار، شورانگیز، امپرسیونیستی، و ژرف‌اندیشانهٔ او واژگان زیادی از زبان محاورهٔ سنتی شهری را وارد زبان ادبی کرد و نیز واژگان برساختهٔ نو به [[زبان فارسی]] آورد. از این لحاظ، می‌توان کار او را قابل مقایسه با شکسپیر در زبان انگلیسی و دانته در [[زبان ایتالیایی]] دانست. شور و دلنشینی نوشته‌های او، در کنار ویژگی‌های دیگر، موجب شد از همان آغاز وارد همکاری با نشریه‌های ادبی والای روز همچون ''[[فردوسی (مجله)|فردوسی]]''، ''سخن'' و ''نگین'' شود. ''قصهٔ ماه خانوم، سفر کوچک به فضا''، و بازنویسی دو قصهٔ قدیمی ''کدو'' و ''کدو قلقله زن''، که در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به صورت کتاب قصه و [[نوار کاست]] همراه تهیه شدند، بدنهٔ فعالیت‌های او در زمینهٔ ادبیات کودک و نوجوان را تشکیل می‌دهند. او در زمینهٔ نوشتن طرح و قصه برای فیلم‌نامه، فیلم‌نامه‌نویسی فعالیت‌های گسترده داشت و مجموعهٔ عظیمی از نقد فیلم، تئاتر، و سایر هنرهای دراماتیک پدیدآورد. فعالیت‌های او در حوزهٔ روان‌شناسی و روان کاوی شامل ترجمه و تألیف آثار پژوهشی و نیز مشاوره‌های روان درمانی بود. در زمینه [[ادبیات داستانی]] دو مجموعه داستان «حیوان - ۱۳۶۴» و «هفت شاخه سرخ - ۱۳۷۹» از او منتشر شده‌است. سالِ ۱۴۰۳ مجموعهٔ نوشته‌های بهرامی به کوششِ همسر و دخترش در شش جلد منتشر شد. == زندگیِ شخصی == میهن بهرامی در سال ۱۳۴۵ همسر فیلم‌ساز ایرانی، [[محمّد متوسّلانی]]، شد. === مرگ === وی در روز ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ بر اثرِ [[سرطان ریه]] درگذشت.<ref name="irna.ir"/><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.khabaronline.ir/detail/657953/culture/literature|عنوان=میهن بهرامی درگذشت | ناشر =خبرانلاین |تاریخ = ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۲۳ آوریل ۲۰۱۷}}</ref> [[محمّد متوسّلانی]]، شوهرش، با اعلام خبر درگذشت او گفت: «ایشان در تابستان سال گذشته به صورت ناگهانی متوجه سرطان ریه شدند. همان زمان پزشکان گفتند عارضه قلبی هم دارد. مدتی در بیمارستان بستری بود و بعد به منزل آمد. اسفندماه نیز دچار شکستگی پا شد وقتی او را به بیمارستان انتقال دادیم، پزشکان پس از نمونه‌برداری از ریه به ما گفتند تمام ریه او را لکه‌های سیاه فراگرفته‌است. آن‌ها صلاح ندیدند که در این وضعیت عمل شود؛ بنابراین او را به خانه منتقل کردیم تا این‌که دو سه روز پیش حالش وخیم شد. او را به بیمارستان دی منتقل کردیم، اما متأسفانه بعدازظهر امروز (یکشنبه، سوم اردیبهشت) ساعت ۱۶ از دنیا رفت.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۴ اردیبهشت ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/live/39691050|عنوان=ایستگاه خبر؛ دوشنبه ۴ اردیبهشت/میهن بهرامی نویسنده ایرانی درگذشت}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * [https://web.archive.org/web/20080409025957/http://www.sokhan.com/80years.asp?id=23026 میهن بهرامی] سخت * [https://web.archive.org/web/20070607214112/http://farkhondehaghaei.com/article.aspx?id=236 در جدال با خو کردن - نقد میهن بهرامی در سایت سخن] * [https://images.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830830/world/artw.htm مرد مشکوک در نیاوران] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * {{OL author|id=OL5533037A|cname=میهن بهرامی}} {{محمد متوسلانی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بهرامی، میهن}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در قطعه هنرمندان بهشت زهرا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تهران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] [[رده:درگذشتگان ۱۳۹۵]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان ریه]] [[رده:روان‌شناسان اهل ایران]] [[رده:زادگان ۱۳۲۶]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مترجمان اهل ایران]] [[رده:منتقدان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان داستان کوتاه زن اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن اهل ایران]] [[رده:مترجمان زن اهل ایران]] qefuesspsqvcscrgc5p4isdojziu8l0 42127330 42127329 2025-06-18T12:25:28Z Golpeti 1375916 ابرابزار 42127330 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه | اندازه جعبه = | نام = میهن بهرامی | تصویر = Mihan Bahrami.jpg | اندازه تصویر = | عنوان تصویر = | زادروز = ۱۱ تیر ۱۳۲۶ | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران]] | تاریخ مرگ = ۳ اردیبهشتِ ۱۳۹۶ ({{سن|۱۹۴۷|۰۷|۰۳|۲۰۱۷|۰۴|۲۳}}) | مکان مرگ = [[تهران]]، [[ایران]] | علت مرگ = [[سرطان ریه]] | محل زندگی = |مدفن = [[قطعه هنرمندان بهشت زهرا]] | ملیت = [[مردم ایران|ایرانی]] | تحصیلات = [[فلسفه]]، [[جامعه‌شناسی]]، [[روان‌شناسی اجتماعی]] | دانشگاه = [[دانشگاه تهران]]{{سخ}}[[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] | پیشه = داستان‌نویس، فیلم‌نامه‌نویس، روان‌شناس | سال‌های فعالیت = ۱۳۴۳ - تابستان ۱۳۹۵ | شناخته‌شده برای = | نقش‌های برجسته = | سبک = | تأثیرگذاران = | تأثیرپذیرفتگان = | آثار = ''زنبق ناچین'' (۱۳۴۱)، ''حیوان'' (۱۳۶۴) و ''هفت شاخهٔ سرخ'' (۱۳۷۹) | همسر = [[محمّد متوسّلانی]] | جوایز = | امضا = | اندازه امضا = | وبگاه = | پانویس = }} '''میهن بهرامی''' (۱۱ تیرِ ۱۳۲۶ – ۳ اردیبهشتِ ۱۳۹۶) [[روان‌شناس]]، [[داستان‌نویس]]، [[فیلم‌نامه‌نویس]] و ناقدِ سینماییِ [[ایرانی]] بود که به [[نقاشی]] نیز پرداخت. بهرامی تحصیلات خود را تا مرحلهٔ دکتری فلسفه در [[دانشگاه تهران]] ادامه داد؛ چندی نیز در آمریکا به مطالعهٔ [[مجسمه‌سازی]] و نقّاشی پرداخت. چند کتاب برای کودکان نوشت و نقدهای ادبی و سینماییش در مجلات چاپ شد. چند فیلم‌نامه و آثاری دربارهٔ بهداشت روانی کارنامهٔ نوشتاری او را غنی‌تر کرد. از او مجموعه‌های [[داستان کوتاه]] با مایه‌های خاطره‌ای و نوستالژیک چاپ شده است: ''زنبق ناچین'' (۱۳۴۱)، ''حیوان'' (۱۳۶۴) و ''هفت شاخهٔ سرخ'' (۱۳۷۹). بنا به دیدگاه [[حسن میرعابدینی]]، بهرامی یا از دوران کودکی نوشته یا به جلوه‌های رقت‌انگیز وقایعی می‌پردازد که در زندگی خانواده‌های مرفه و سنتی تهران قدیم روی می‌دهد. عابدینی همچنین یاد می‌کند که قهرمانان اغلب داستان‌های بهرامی زنانی‌اند که در قید و بند سلسله‌مراتب اجتماعی و سنت‌های دست و پاگیر گرفتار شده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی = میرعابدینی|نام = حسن| پیوند نویسنده = | عنوان = فرهنگ داستان‌نویسان ایران، از آغاز تا امروز| فصل =بهرامی، میهن| ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۸۶ | ناشر = [[نشر چشمه|چشمه]]|مکان =تهران | شابک =978-964-3623-62-3 | صفحه = ۶۰| پیوند = | بازیابی =}}</ref> == زندگی و آثار == در ۱۱ تیر ۱۳۲۶ در [[تهران]] متولد شد.<ref name="irna.ir">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/82505029/پیكر-میهن-بهرامی-فردا-از-مقابل-خانه-هنرمندان-تشییع-می-شود |عنوان =پیکر میهن بهرامی فردا از مقابل خانه هنرمندان تشییع می‌شود | ناشر = ایرنا|تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref> فوق لیسانس [[جامعه‌شناسی]] و [[فلسفه]] را از [[دانشگاه تهران]] گرفت و در رشته [[روان‌شناسی اجتماعی]] در دانشگاه [[یو سی ال ای|UCLA]] ادامه تحصیل داد.<ref name="irna.ir"/> میهن بهرامی از سیزده‌سالگی زیر نظر [[جعفر پتگر]] به نقاشی پرداخت و رونوشت‌های گویا و عمیقی از آثار هنرمندان بزرگ کلاسیک پدیدآورد. توجه و علاقهٔ خاص او به نقاشی گل و منظره باعث شد سبکی نو - کلاسیک با ویژگی‌های خاص خود در این زمینه پدیدآورد که بعدها در لندن مورد تحسین کارشناسان هنر قرار گرفت. او نخستین رمان خود، ''زنبق ناچین''، را در هفده‌سالگی منتشر کرد. نثر ادبی پربار، شورانگیز، امپرسیونیستی، و ژرف‌اندیشانهٔ او واژگان زیادی از زبان محاورهٔ سنتی شهری را وارد زبان ادبی کرد و نیز واژگان برساختهٔ نو به [[زبان فارسی]] آورد. از این لحاظ، می‌توان کار او را قابل مقایسه با شکسپیر در زبان انگلیسی و دانته در [[زبان ایتالیایی]] دانست. شور و دلنشینی نوشته‌های او، در کنار ویژگی‌های دیگر، موجب شد از همان آغاز وارد همکاری با نشریه‌های ادبی والای روز همچون ''[[فردوسی (مجله)|فردوسی]]''، ''سخن'' و ''نگین'' شود. ''قصهٔ ماه خانوم، سفر کوچک به فضا''، و بازنویسی دو قصهٔ قدیمی ''کدو'' و ''کدو قلقله زن''، که در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ به صورت کتاب قصه و [[نوار کاست]] همراه تهیه شدند، بدنهٔ فعالیت‌های او در زمینهٔ ادبیات کودک و نوجوان را تشکیل می‌دهند. او در زمینهٔ نوشتن طرح و قصه برای فیلم‌نامه، فیلم‌نامه‌نویسی فعالیت‌های گسترده داشت و مجموعهٔ عظیمی از نقد فیلم، تئاتر، و سایر هنرهای دراماتیک پدیدآورد. فعالیت‌های او در حوزهٔ روان‌شناسی و روان کاوی شامل ترجمه و تألیف آثار پژوهشی و نیز مشاوره‌های روان درمانی بود. در زمینه [[ادبیات داستانی]] دو مجموعه داستان «حیوان - ۱۳۶۴» و «هفت شاخه سرخ - ۱۳۷۹» از او منتشر شده است. سالِ ۱۴۰۳ مجموعهٔ نوشته‌های بهرامی به کوششِ همسر و دخترش در شش جلد منتشر شد. == زندگیِ شخصی == میهن بهرامی در سال ۱۳۴۵ همسر فیلم‌ساز ایرانی، [[محمّد متوسّلانی]]، شد. === مرگ === وی در روز ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ بر اثرِ [[سرطان ریه]] درگذشت.<ref name="irna.ir"/><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.khabaronline.ir/detail/657953/culture/literature|عنوان=میهن بهرامی درگذشت | ناشر =خبرانلاین |تاریخ = ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶|تاریخ بازبینی=۲۳ آوریل ۲۰۱۷}}</ref> [[محمّد متوسّلانی]]، شوهرش، با اعلام خبر درگذشت او گفت: «ایشان در تابستان سال گذشته به صورت ناگهانی متوجه سرطان ریه شدند. همان زمان پزشکان گفتند عارضه قلبی هم دارد. مدتی در بیمارستان بستری بود و بعد به منزل آمد. اسفندماه نیز دچار شکستگی پا شد وقتی او را به بیمارستان انتقال دادیم، پزشکان پس از نمونه‌برداری از ریه به ما گفتند تمام ریه او را لکه‌های سیاه فراگرفته است. آن‌ها صلاح ندیدند که در این وضعیت عمل شود؛ بنابراین او را به خانه منتقل کردیم تا این‌که دو سه روز پیش حالش وخیم شد. او را به بیمارستان دی منتقل کردیم، اما متأسفانه بعدازظهر امروز (یکشنبه، سوم اردیبهشت) ساعت ۱۶ از دنیا رفت.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۴ اردیبهشت ۱۳۹۶|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/live/39691050|عنوان=ایستگاه خبر؛ دوشنبه ۴ اردیبهشت/میهن بهرامی نویسنده ایرانی درگذشت}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * [https://web.archive.org/web/20080409025957/http://www.sokhan.com/80years.asp?id=23026 میهن بهرامی] سخت * [https://web.archive.org/web/20070607214112/http://farkhondehaghaei.com/article.aspx?id=236 در جدال با خو کردن - نقد میهن بهرامی در سایت سخن] * [https://images.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830830/world/artw.htm مرد مشکوک در نیاوران] == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * {{OL author|id=OL5533037A|cname=میهن بهرامی}} {{محمد متوسلانی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بهرامی، میهن}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در قطعه هنرمندان بهشت زهرا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تهران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] [[رده:درگذشتگان ۱۳۹۵]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان ریه]] [[رده:روان‌شناسان اهل ایران]] [[رده:زادگان ۱۳۲۶]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مترجمان اهل ایران]] [[رده:مترجمان زن اهل ایران]] [[رده:منتقدان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان داستان کوتاه زن اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن اهل ایران]] amlmoi09oq24wif1lz5k7xh626gcyoo 0 215676 42127355 41261792 2025-06-18T12:51:40Z Mohafezatkar 591080 به روزرسانی جعبه اطلاعات 42127355 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | coa_pic = United Nations Human Rights Council Logo.svg | coa_res = 150px | coa_alt = لوگوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد | coa_caption = [[نشان|نشان شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد]] | name = شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد | leader1_type = President | leader1 = {{flagdeco|Switzerland}} [[یورگ لاوبر]] | foundation = {{start date and age|2006|03|15|df=yes}} | affiliations = [[United Nations]] | subsidiaries = | structure1 = File:United Nations Human Rights Council Membership.svg | structure1_res = 250px | seats = <div style="float:left;">{{legend|#0000ff|کشورهای آفریقایی (۱۳)}}</div><br /> <div style="float:left;">{{legend|#339900|کشورهای آسیا و اقیانوسیه (۱۳)}}</div><br /> <div style="float:left;">{{legend|#cc0000|کشورهای اروپای شرقی (۶)}}</div><br /> <div style="float:left;">{{legend|#cc3399|کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (۸)}}</div><br /> <div style="float:left;">{{legend|#cc9900|کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها (۷)}}</div><br /> | session_room = File:UN Geneva Human Rights and Alliance of Civilizations Room.jpg | session_alt = United Nations Human Rights Council | meeting_place = اتاق حقوق بشر و اتحاد تمدن‌ها، اتاق جلسات شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، در [[کاخ ملل]] در [[ژنو]]، [[سوئیس]] است. | website = [https://www.ohchr.org/en/hrbodies/hrc/home HRC at the ohchr.org] }} '''شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد''' {{انگلیسی|United Nations Human Rights Council}} یکی از نهادهای [[سازمان ملل متحد]] و از ارکان فرعی [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] است که وظیفه آن نشان دادن موارد نقض [[حقوق بشر]] می‌باشد. این شورا هم‌زمان با انحلال نهاد سلفش یعنی [[کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد]] ایجاد شده است. در ۱۵ مارس ۲۰۰۶، [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد|مجمع عمومی]] قطع نامه مهمی برای ایجاد شورای حقوق بشر به منظور جایگزینی با کمیسیون حقوق بشر تصویب کرد. == ساختار == === '''فعلی''' === {| class="wikitable" !دوره‌ها !کشورهای آسیایی و اقیانوسیه (۱۳) !کشورهای آفریقایی (۱۳) !کشورهای اروپای شرقی (۶) !کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (۸) !کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها (۷) |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#f7f7c7" !'''۲۰۲۵-۲۰۲۷''' <ref>{{cite web|title=UN Human Rights Council Elections for 2025-2027 and the Responsibility to Protect|url=https://www.globalr2p.org/publications/hrc-elections-2025-2027/|publisher=Global Centre for the Responsibility to Protect|access-date=2 January 2025|date=9 October 2024}}</ref> |{{flag|Cyprus}} {{flag|Marshall Islands}} {{flag|Qatar}} {{flag|South Korea}} {{flag|Thailand}} |{{flag|Benin}} {{flag|DR Congo}} {{flag|Ethiopia}} {{flag|Gambia}} {{flag|Kenya}} |{{flag|Czechia}} {{flag|North Macedonia}} |{{flag|Bolivia}} {{flag|Colombia}} {{flag|Mexico}} |{{flag|Iceland}} {{flag|Spain}} {{flag|Switzerland}} |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#ddeeee" !'''۲۰۲۴-۲۰۲۶''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/78/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council|author=<!--Not stated-->|date=|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=1 January 2024}}</ref> |{{flagcountry|China}} {{flagcountry|Indonesia}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Kuwait}} |{{flagcountry|Burundi}} {{flagcountry|Ivory Coast}} {{flagcountry|Ghana}} {{flagcountry|Malawi}} |{{flagcountry|Albania}} {{flagcountry|Bulgaria}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Cuba}} {{flagcountry|Dominican Republic}} |{{flagcountry|France}} {{flagcountry|Netherlands}} |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#eeffee" !'''۲۰۲۳-۲۰۲۵''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/77/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (11 October 2022)|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=1 January 2023}}</ref> |{{flagcountry|Bangladesh}} {{flagcountry|Kyrgyzstan}} {{flagcountry|Maldives}} {{flagcountry|Vietnam}} |{{flagcountry|Algeria}} {{flagcountry|Morocco}} {{flagcountry|South Africa}} {{flagcountry|Sudan}} |{{flagcountry|Georgia}} {{flagcountry|Romania}} |{{flagcountry|Chile}} {{flagcountry|Costa Rica}} |{{flagcountry|Belgium}} {{flagcountry|Germany}} |} === '''قبلی''' === {| class="wikitable" !دوره‌ها !کشورهای آفریقایی !کشورهای آسیایی و اقیانوسیه !کشورهای اروپای شرقی !کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب !کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها |- !'''۲۰۲۲–۲۰۲۴''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/76/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (14 October 2021)|author=<!--Not stated-->|date=14 October 2021|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=7 January 2021}}</ref> |{{flag|Benin}} {{flag|Cameroon}} {{flag|Eritrea}} {{flag|Gambia|name=The Gambia}} {{flag|Somalia}} |{{flag|India}} {{flag|Kazakhstan}} {{flag|Malaysia}} {{flag|Qatar}} {{flag|United Arab Emirates}} |{{flag|Lithuania}} {{flag|Montenegro}} |{{flag|Argentina}} {{flag|Honduras}} {{flag|Paraguay}} |{{flag|Finland}} {{flag|Luxembourg}} {{flag|United States}} |- !'''۲۰۲۱–۲۰۲۳''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/75/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (13 October 2020)|author=<!--Not stated-->|date=13 October 2020|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=7 January 2021}}</ref> |{{flag|Ivory Coast|name=Côte d'Ivoire}} {{flag|Gabon}} {{flag|Malawi}} {{flag|Senegal}} |{{flag|China}} {{flag|Nepal}} {{flag|Pakistan}} {{flag|Uzbekistan}} |''{{flag|Russia|name=<s>Russia</s>}}''{{efn|Membership suspended from the Council by [[Eleventh emergency special session of the United Nations General Assembly|UN General Assembly]] [[United Nations General Assembly Resolution ES-11/3|Resolution ES-11/3]] following the [[2022 Russian invasion of Ukraine]].}} {{flag|Ukraine}} {{flag|Czech Republic}} |{{flag|Bolivia|name=Bolivia}} {{flag|Cuba}} {{flag|Mexico}} |{{flag|France}} {{flag|United Kingdom}} |- !'''۲۰۲۰–۲۰۲۲''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/74/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (17 October 2019)|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=17 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191017184504/https://www.un.org/en/ga/74/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=17 October 2019|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Libya}} {{flagcountry|Mauritania}} {{flagcountry|Sudan}} {{flagcountry|Namibia}} |{{flagcountry|Indonesia}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Marshall Islands}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|South Korea]] |{{flagcountry|Armenia}} {{flagcountry|Poland}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Venezuela}} |{{flagcountry|Germany}} {{flagcountry|Netherlands}} |- !'''۲۰۱۹–۲۰۲۱''' <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/73/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 October 2018)|author=<!--Not stated-->|date=12 October 2018|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20181125143237/http://www.un.org/en/ga/73/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=25 November 2018|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Burkina Faso}} {{flagcountry|Cameroon}} {{flagcountry|Eritrea}} {{flagcountry|Somalia}} {{flagcountry|Togo}} |{{flagcountry|Bahrain}} {{flagcountry|Bangladesh}} {{flagcountry|Fiji}} {{flagcountry|India}} {{flagcountry|Philippines}} |{{flagcountry|Bulgaria}} {{flagcountry|Czech Republic}} |{{flagcountry|Argentina}} {{flagcountry|Bahamas}} {{flagcountry|Uruguay}} |{{flagcountry|Austria}} {{flagcountry|Denmark}} {{flagcountry|Italy}} |- !'''۲۰۱۸–۲۰۲۰''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/72/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (16 October 2017)|author=<!--Not stated-->|date=16 October 2017|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> |{{flagcountry|Angola}} {{flagcountry|DRC}} {{flagcountry|Nigeria}} {{flagcountry|Senegal}} |{{flagcountry|Afghanistan|2013}} {{flagcountry|Nepal}} {{flagcountry|Qatar}} {{flagcountry|Pakistan}} |{{flagcountry|Slovakia}} {{flagcountry|Ukraine}} |{{flagcountry|Chile}} {{flagcountry|Mexico}} {{flagcountry|Peru}} |{{flagcountry|Australia}} {{flagcountry|Spain}} |- |'''۲۰۱۷–۲۰۱۹''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/71/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (28 October 2016)|author=<!--Not stated-->|date=28 October 2016|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=17 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190829092703/https://www.un.org/en/ga/71/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=29 August 2019|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Egypt}} {{flagcountry|Rwanda}} {{flagcountry|South Africa}} {{flagcountry|Tunisia}} |{{flagcountry|China}} {{flagcountry|Iraq}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Saudi Arabia}} |{{flagcountry|Croatia}} {{flagcountry|Hungary}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Cuba}} |{{flagcountry|United Kingdom}} {{flagcountry|United States}} <small>(left in June 2018)</small> {{flagcountry|Iceland}} <small>(from 13 July 2018)</small> |- |'''۲۰۱۶–۲۰۱۸''' <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/70/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (28 October 2015)|author=<!--Not stated-->|date=28 October 2015|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BDI}} {{flagcountry|Ivory Coast|name=Côte D'Ivoire}} {{ETH}} {{KEN}} {{TOG}} |{{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] {{KGZ}} {{MGL}} {{PHI}} {{UAE}} |{{GEO}} {{SLO}} |{{ECU}} {{PAN}} {{flagcountry|Venezuela|name=Venezuela}} |{{BEL}} {{GER}} {{SWI}} |- |'''۲۰۱۵–۲۰۱۷''' <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/69/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (21 October 2014)|author=<!--Not stated-->|date=21 October 2014|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BWA}} {{flagcountry|Congo}} {{GHA}} {{NGA}} |{{BGD}} {{IND}} {{IDN}} {{QAT}} |{{ALB}} {{LVA}} |{{flagcountry|Bolivia|name=Bolivia}} {{SLV}} {{PRY}} |{{NLD}} {{PRT}} |- |'''۲۰۱۴–۲۰۱۶''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 November 2013)|author=<!--Not stated-->|date=12 November 2013|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{DZA}} {{MAR}} {{NAM}} {{ZAF}} |{{CHN}} {{MDV}} {{SAU}} {{VIE}} |{{flagcountry|North Macedonia|name=Former Yugoslav Republic of Macedonia}}{{Efn|Now as the Republic of North Macedonia}} {{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} |{{CUB}} {{MEX}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۱۳–۲۰۱۵''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/67/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 November 2012)|author=<!--Not stated-->|date=12 November 2012|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{ETH}} {{flagcountry|Ivory Coast|name=Côte D'Ivoire}} {{GAB}} {{KEN}} {{SLE}} |{{JPN}} {{KAZ}} {{PAK}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] {{ARE}} |{{EST}} {{MNE}} |{{ARG}} {{BRA}} {{flagcountry|Venezuela}} |{{DEU}} {{IRL}} {{flagcountry|United States}} |- |'''۲۰۱۲–۲۰۱۴''' <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/65/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (20 May 2011)|author=<!--Not stated-->|date=20 May 2011|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BEN}} {{BOT}} {{BUR}} {{flagcountry|Congo}} |{{IND}} {{INA}} {{KUW}} {{PHI}} |{{ROM}} {{CZE}} |{{CHI}} {{CRC}} {{PER}} |{{ITA}} {{AUT}} |- |'''۲۰۱۱–۲۰۱۳''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/64/elections/hrc/index.shtml|title=Election of the Human Rights Council (13 May 2010)|author=<!--Not stated-->|date=13 May 2010|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20100726110016/http://www.un.org/ga/64/elections/hrc/index.shtml|archive-date=26 July 2010|url-status=dead}}</ref> |{{AGO}} {{LBY|1977}} {{MTN}} {{UGA}} |{{QAT}} {{MAS}} {{MDV}} {{THA}} |{{MDA}} {{POL}} |{{ECU}} {{GUA}} |{{CHE}} {{ESP}} |- |'''۲۰۱۰–۲۰۱۲''' <ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/63/elections/hrc_elections.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 May 2009)|author=<!--Not stated-->|date=12 May 2009|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{DJI}} {{CMR}} {{MUS}} {{NGA}} {{SEN}} |{{BGD}} {{CHN}} {{JOR}} {{KGZ}} {{SAU}} |{{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} {{HUN}} |{{CUB}} {{MEX}} {{URY}} |{{BEL}} {{NOR}} {{flagcountry|United States}} |- |'''2009–2011''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/62/elections/hrc_elections.shtml|title=Election of the Human Rights Council (21 May 2008)|author=<!--Not stated-->|date=21 May 2008|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20081114214133/https://www.un.org/ga/62/elections/hrc_elections.shtml|archive-date=14 November 2008|url-status=dead}}</ref> |{{BFA}} {{GAB}} {{GHA}} {{ZAM}} |{{BHR}} {{JPN}} {{PAK}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] |{{SVK}} {{UKR}} |{{ARG}} {{BRA}} {{CHL}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۰۸–۲۰۱۰''' <ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/61/elect/hrc/|title=Election of the Human Rights Council (17 May 2007)|author=<!--Not stated-->|date=17 May 2007|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190110031542/http://www.un.org/ga/61/elect/hrc/|archive-date=10 January 2019|url-status=dead}}</ref> |{{EGY}} {{AGO}} {{MAD}} {{RSA}} |{{IND}} {{INA}} {{QAT}} {{PHI}} |{{BIH}} {{SVN}} |{{flagcountry|Bolivia|name=Bolivia}} {{NIC}} |{{NLD}} {{ITA}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۹''' <ref name="First Election">{{cite web|url=https://www.un.org/press/en/2006/ga10459.doc.htm|title=General Assembly Elects 47 Members of New Human Rights Council; Marks 'New Beginning' for Human Rights Promotion, Protection|author=<!--Not stated-->|date=12 October 2018|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20180921124506/https://www.un.org/press/en/2006/ga10459.doc.htm|archive-date=21 September 2018|url-status=live}}</ref> |{{DJI}} {{CMR}} {{MRI}} {{NGR}} {{SEN}} |{{BGD}} {{CHN}} {{JOR}} {{MAS}} {{KSA}} |{{AZE}} {{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} |{{CUB}} {{MEX}} {{URU}} |{{DEU}} {{CAN}} {{CHE}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۸''' <ref name="First Election" /> |{{GAB}} {{GHA}} {{MLI}} {{ZAM}} |{{JPN}} {{PAK}} {{SRI}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] |{{ROU}} {{UKR}} |{{BRA}} {{GUA}} {{PER}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۷''' <ref name="First Election" /> |{{DZA}} {{MAR}} {{RSA}} {{TUN}} |{{BHR}} {{IND}} {{INA}} {{PHI}} |{{POL}} {{CZE}} |{{ARG}} {{ECU}} |{{FIN}} {{NLD}} |} == سایر مسائل خاص == === واکنش به بحران‌ها === ==== نوامبر ۲۰۲۲: ایران ==== در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، شورا جلسه ویژه‌ای در مورد وضعیت رو به وخامت حقوق بشر در ایران، به ویژه در رابطه با زنان و کودکان، برگزار کرد.<ref>{{cite web|title=35th special session of the Human Rights Council on the deteriorating situation of human rights in the Islamic Republic of Iran, especially with respect to women and children - 24 November 2022|website=OHCHR|date=24 November 2022|url=https://www.ohchr.org/en/hr-bodies/hrc/special-sessions/session35/35-special-session|access-date=25 November 2022}}</ref> ==== آوریل ۲۰۲۴: اسرائیل ==== در ۵ آوریل ۲۰۲۴، شورا جلسه ویژه‌ای در مورد وخامت جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در نوار غزه، به ویژه در رابطه با نسل‌کشی در غزه، برگزار کرد. شورا به توقف فروش هرگونه سلاح به اسرائیل رأی مثبت داد.<ref>{{cite web | title=UN rights council demands halt of arms sales to Israel | website=[[France 24]] | date=5 April 2024 | url=https://www.france24.com/en/live-news/20240405-un-rights-council-demands-halt-to-arms-sales-to-israel | access-date=}}</ref><ref>{{cite web | title=UN rights body demands Israel be held accountable for possible ‘war crimes’ | website=Al Jazeera English | date= 5 April 2024 | url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/un-rights-body-demands-israel-be-held-accountable-for-possible-war-crimes | access-date=}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} [[پایگاه اینترنتی]] شورای حقوق بشر [http://www.unic-ir.org/Humanrights.htm شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120108194837/http://www.unic-ir.org/Humanrights.htm |date=۸ ژانویه ۲۰۱۲}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری}} [[رده:ارکان فرعی مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] [[رده:بخش‌های سازمان ملل متحد]] [[رده:حقوق بشر]] [[رده:سازمان‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:سازمان‌های بین دولتی حقوق بشر]] [[رده:سازمان‌های ژنو]] [[رده:شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد|شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد]] [[رده:فلسطین، اسرائیل و سازمان ملل متحد]] gp30hbl7o32ym8d2h15g3i794odwauu 42127358 42127355 2025-06-18T12:52:36Z Mohafezatkar 591080 ابرابزار 42127358 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature | coa_pic = United Nations Human Rights Council Logo.svg | coa_res = 150px | coa_alt = لوگوی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد | coa_caption = [[نشان|نشان شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد]] | name = شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد | leader1_type = President | leader1 = {{flagdeco|Switzerland}} [[یورگ لاوبر]] | foundation = {{start date and age|2006|03|15|df=yes}} | affiliations = [[United Nations]] | subsidiaries = | structure1 = File:United Nations Human Rights Council Membership.svg | structure1_res = 250px | seats = <div style="float:left;">{{legend|#0000ff|کشورهای آفریقایی (۱۳)}}</div>{{سخ}} <div style="float:left;">{{legend|#339900|کشورهای آسیا و اقیانوسیه (۱۳)}}</div>{{سخ}} <div style="float:left;">{{legend|#cc0000|کشورهای اروپای شرقی (۶)}}</div>{{سخ}} <div style="float:left;">{{legend|#cc3399|کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (۸)}}</div>{{سخ}} <div style="float:left;">{{legend|#cc9900|کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها (۷)}}</div>{{سخ}} | session_room = File:UN Geneva Human Rights and Alliance of Civilizations Room.jpg | session_alt = United Nations Human Rights Council | meeting_place = اتاق حقوق بشر و اتحاد تمدن‌ها، اتاق جلسات شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، در [[کاخ ملل]] در [[ژنو]]، [[سوئیس]] است. | website = [https://www.ohchr.org/en/hrbodies/hrc/home HRC at the ohchr.org] }} '''شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد''' {{انگلیسی|United Nations Human Rights Council}} یکی از نهادهای [[سازمان ملل متحد]] و از ارکان فرعی [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] است که وظیفه آن نشان دادن موارد نقض [[حقوق بشر]] می‌باشد. این شورا هم‌زمان با انحلال نهاد سلفش یعنی [[کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد]] ایجاد شده است. در ۱۵ مارس ۲۰۰۶، [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد|مجمع عمومی]] قطع نامه مهمی برای ایجاد شورای حقوق بشر به منظور جایگزینی با کمیسیون حقوق بشر تصویب کرد. == ساختار == === فعلی === {| class="wikitable" !دوره‌ها !کشورهای آسیایی و اقیانوسیه (۱۳) !کشورهای آفریقایی (۱۳) !کشورهای اروپای شرقی (۶) !کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (۸) !کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها (۷) |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#f7f7c7" !'''۲۰۲۵–۲۰۲۷'''<ref>{{cite web|title=UN Human Rights Council Elections for 2025-2027 and the Responsibility to Protect|url=https://www.globalr2p.org/publications/hrc-elections-2025-2027/|publisher=Global Centre for the Responsibility to Protect|access-date=2 January 2025|date=9 October 2024}}</ref> |{{flag|Cyprus}} {{flag|Marshall Islands}} {{flag|Qatar}} {{flag|South Korea}} {{flag|Thailand}} |{{flag|Benin}} {{flag|DR Congo}} {{flag|Ethiopia}} {{flag|Gambia}} {{flag|Kenya}} |{{flag|Czechia}} {{flag|North Macedonia}} |{{flag|Bolivia}} {{flag|Colombia}} {{flag|Mexico}} |{{flag|Iceland}} {{flag|Spain}} {{flag|Switzerland}} |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#ddeeee" !'''۲۰۲۴–۲۰۲۶'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/78/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council|author=<!--Not stated-->|date=|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=1 January 2024}}</ref> |{{flagcountry|China}} {{flagcountry|Indonesia}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Kuwait}} |{{flagcountry|Burundi}} {{flagcountry|Ivory Coast}} {{flagcountry|Ghana}} {{flagcountry|Malawi}} |{{flagcountry|Albania}} {{flagcountry|Bulgaria}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Cuba}} {{flagcountry|Dominican Republic}} |{{flagcountry|France}} {{flagcountry|Netherlands}} |- style="border-top: 2px solid #000000;background:#eeffee" !'''۲۰۲۳–۲۰۲۵'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/77/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (11 October 2022)|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=1 January 2023}}</ref> |{{flagcountry|Bangladesh}} {{flagcountry|Kyrgyzstan}} {{flagcountry|Maldives}} {{flagcountry|Vietnam}} |{{flagcountry|Algeria}} {{flagcountry|Morocco}} {{flagcountry|South Africa}} {{flagcountry|Sudan}} |{{flagcountry|Georgia}} {{flagcountry|Romania}} |{{flagcountry|Chile}} {{flagcountry|Costa Rica}} |{{flagcountry|Belgium}} {{flagcountry|Germany}} |} === قبلی === {| class="wikitable" !دوره‌ها !کشورهای آفریقایی !کشورهای آسیایی و اقیانوسیه !کشورهای اروپای شرقی !کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب !کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها |- !'''۲۰۲۲–۲۰۲۴'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/76/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (14 October 2021)|author=<!--Not stated-->|date=14 October 2021|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=7 January 2021}}</ref> |{{flag|Benin}} {{flag|Cameroon}} {{flag|Eritrea}} {{flag|Gambia|name=The Gambia}} {{flag|Somalia}} |{{flag|India}} {{flag|Kazakhstan}} {{flag|Malaysia}} {{flag|Qatar}} {{flag|United Arab Emirates}} |{{flag|Lithuania}} {{flag|Montenegro}} |{{flag|Argentina}} {{flag|Honduras}} {{flag|Paraguay}} |{{flag|Finland}} {{flag|Luxembourg}} {{flag|United States}} |- !'''۲۰۲۱–۲۰۲۳'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/75/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (13 October 2020)|author=<!--Not stated-->|date=13 October 2020|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=7 January 2021}}</ref> |{{flag|Ivory Coast|name=Côte d'Ivoire}} {{flag|Gabon}} {{flag|Malawi}} {{flag|Senegal}} |{{flag|China}} {{flag|Nepal}} {{flag|Pakistan}} {{flag|Uzbekistan}} |''{{flag|Russia|name=<s>Russia</s>}}''{{efn|Membership suspended from the Council by [[Eleventh emergency special session of the United Nations General Assembly|UN General Assembly]] [[United Nations General Assembly Resolution ES-11/3|Resolution ES-11/3]] following the [[2022 Russian invasion of Ukraine]].}} {{flag|Ukraine}} {{flag|Czech Republic}} |{{flag|Bolivia|name=Bolivia}} {{flag|Cuba}} {{flag|Mexico}} |{{flag|France}} {{flag|United Kingdom}} |- !'''۲۰۲۰–۲۰۲۲'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/74/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (17 October 2019)|author=<!--Not stated-->|date=17 October 2019|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=17 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191017184504/https://www.un.org/en/ga/74/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=17 October 2019|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Libya}} {{flagcountry|Mauritania}} {{flagcountry|Sudan}} {{flagcountry|Namibia}} |{{flagcountry|Indonesia}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Marshall Islands}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|South Korea]] |{{flagcountry|Armenia}} {{flagcountry|Poland}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Venezuela}} |{{flagcountry|Germany}} {{flagcountry|Netherlands}} |- !'''۲۰۱۹–۲۰۲۱'''<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/73/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 October 2018)|author=<!--Not stated-->|date=12 October 2018|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20181125143237/http://www.un.org/en/ga/73/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=25 November 2018|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Burkina Faso}} {{flagcountry|Cameroon}} {{flagcountry|Eritrea}} {{flagcountry|Somalia}} {{flagcountry|Togo}} |{{flagcountry|Bahrain}} {{flagcountry|Bangladesh}} {{flagcountry|Fiji}} {{flagcountry|India}} {{flagcountry|Philippines}} |{{flagcountry|Bulgaria}} {{flagcountry|Czech Republic}} |{{flagcountry|Argentina}} {{flagcountry|Bahamas}} {{flagcountry|Uruguay}} |{{flagcountry|Austria}} {{flagcountry|Denmark}} {{flagcountry|Italy}} |- !'''۲۰۱۸–۲۰۲۰'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/72/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (16 October 2017)|author=<!--Not stated-->|date=16 October 2017|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019}}</ref> |{{flagcountry|Angola}} {{flagcountry|DRC}} {{flagcountry|Nigeria}} {{flagcountry|Senegal}} |{{flagcountry|Afghanistan|2013}} {{flagcountry|Nepal}} {{flagcountry|Qatar}} {{flagcountry|Pakistan}} |{{flagcountry|Slovakia}} {{flagcountry|Ukraine}} |{{flagcountry|Chile}} {{flagcountry|Mexico}} {{flagcountry|Peru}} |{{flagcountry|Australia}} {{flagcountry|Spain}} |- |'''۲۰۱۷–۲۰۱۹'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/71/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (28 October 2016)|author=<!--Not stated-->|date=28 October 2016|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=17 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190829092703/https://www.un.org/en/ga/71/meetings/elections/hrc.shtml|archive-date=29 August 2019|url-status=live}}</ref> |{{flagcountry|Egypt}} {{flagcountry|Rwanda}} {{flagcountry|South Africa}} {{flagcountry|Tunisia}} |{{flagcountry|China}} {{flagcountry|Iraq}} {{flagcountry|Japan}} {{flagcountry|Saudi Arabia}} |{{flagcountry|Croatia}} {{flagcountry|Hungary}} |{{flagcountry|Brazil}} {{flagcountry|Cuba}} |{{flagcountry|United Kingdom}} {{flagcountry|United States}} <small>(left in June 2018)</small> {{flagcountry|Iceland}} <small>(from 1۳ ژوئیه ۲۰۱۸)</small> |- |'''۲۰۱۶–۲۰۱۸'''<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/70/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (28 October 2015)|author=<!--Not stated-->|date=28 October 2015|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BDI}} {{flagcountry|Ivory Coast|name=Côte D'Ivoire}} {{ETH}} {{KEN}} {{TOG}} |{{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] {{KGZ}} {{MGL}} {{PHI}} {{UAE}} |{{GEO}} {{SLO}} |{{ECU}} {{PAN}} {{flagcountry|Venezuela|name=Venezuela}} |{{BEL}} {{GER}} {{SWI}} |- |'''۲۰۱۵–۲۰۱۷'''<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/69/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (21 October 2014)|author=<!--Not stated-->|date=21 October 2014|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BWA}} {{flagcountry|Congo}} {{GHA}} {{NGA}} |{{BGD}} {{IND}} {{IDN}} {{QAT}} |{{ALB}} {{LVA}} |{{flagcountry|Bolivia|name=Bolivia}} {{SLV}} {{PRY}} |{{NLD}} {{PRT}} |- |'''۲۰۱۴–۲۰۱۶'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/68/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 November 2013)|author=<!--Not stated-->|date=12 November 2013|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{DZA}} {{MAR}} {{NAM}} {{ZAF}} |{{CHN}} {{MDV}} {{SAU}} {{VIE}} |{{flagcountry|North Macedonia|name=Former Yugoslav Republic of Macedonia}}{{Efn|Now as the Republic of North Macedonia}} {{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} |{{CUB}} {{MEX}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۱۳–۲۰۱۵'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/ga/67/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 November 2012)|author=<!--Not stated-->|date=12 November 2012|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{ETH}} {{flagcountry|Ivory Coast|name=Côte D'Ivoire}} {{GAB}} {{KEN}} {{SLE}} |{{JPN}} {{KAZ}} {{PAK}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] {{ARE}} |{{EST}} {{MNE}} |{{ARG}} {{BRA}} {{flagcountry|Venezuela}} |{{DEU}} {{IRL}} {{flagcountry|United States}} |- |'''۲۰۱۲–۲۰۱۴'''<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/65/meetings/elections/hrc.shtml|title=Election of the Human Rights Council (20 May 2011)|author=<!--Not stated-->|date=20 May 2011|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{BEN}} {{BOT}} {{BUR}} {{flagcountry|Congo}} |{{IND}} {{INA}} {{KUW}} {{PHI}} |{{ROM}} {{CZE}} |{{CHI}} {{CRC}} {{PER}} |{{ITA}} {{AUT}} |- |'''۲۰۱۱–۲۰۱۳'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/64/elections/hrc/index.shtml|title=Election of the Human Rights Council (13 May 2010)|author=<!--Not stated-->|date=13 May 2010|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20100726110016/http://www.un.org/ga/64/elections/hrc/index.shtml|archive-date=26 July 2010|url-status=dead}}</ref> |{{AGO}} {{LBY|1977}} {{MTN}} {{UGA}} |{{QAT}} {{MAS}} {{MDV}} {{THA}} |{{MDA}} {{POL}} |{{ECU}} {{GUA}} |{{CHE}} {{ESP}} |- |'''۲۰۱۰–۲۰۱۲'''<ref>{{cite web|url=http://www.un.org/en/ga/63/elections/hrc_elections.shtml|title=Election of the Human Rights Council (12 May 2009)|author=<!--Not stated-->|date=12 May 2009|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019}}</ref> |{{DJI}} {{CMR}} {{MUS}} {{NGA}} {{SEN}} |{{BGD}} {{CHN}} {{JOR}} {{KGZ}} {{SAU}} |{{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} {{HUN}} |{{CUB}} {{MEX}} {{URY}} |{{BEL}} {{NOR}} {{flagcountry|United States}} |- |'''۲۰۰۹–۲۰۱۱'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/62/elections/hrc_elections.shtml|title=Election of the Human Rights Council (21 May 2008)|author=<!--Not stated-->|date=21 May 2008|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20081114214133/https://www.un.org/ga/62/elections/hrc_elections.shtml|archive-date=14 November 2008|url-status=dead}}</ref> |{{BFA}} {{GAB}} {{GHA}} {{ZAM}} |{{BHR}} {{JPN}} {{PAK}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] |{{SVK}} {{UKR}} |{{ARG}} {{BRA}} {{CHL}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۰۸–۲۰۱۰'''<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/61/elect/hrc/|title=Election of the Human Rights Council (17 May 2007)|author=<!--Not stated-->|date=17 May 2007|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=27 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190110031542/http://www.un.org/ga/61/elect/hrc/|archive-date=10 January 2019|url-status=dead}}</ref> |{{EGY}} {{AGO}} {{MAD}} {{RSA}} |{{IND}} {{INA}} {{QAT}} {{PHI}} |{{BIH}} {{SVN}} |{{flagcountry|Bolivia|name=Bolivia}} {{NIC}} |{{NLD}} {{ITA}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۹'''<ref name="First Election">{{cite web|url=https://www.un.org/press/en/2006/ga10459.doc.htm|title=General Assembly Elects 47 Members of New Human Rights Council; Marks 'New Beginning' for Human Rights Promotion, Protection|author=<!--Not stated-->|date=12 October 2018|website=United Nations General Assembly|publisher=United Nations|access-date=26 February 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20180921124506/https://www.un.org/press/en/2006/ga10459.doc.htm|archive-date=21 September 2018|url-status=live}}</ref> |{{DJI}} {{CMR}} {{MRI}} {{NGR}} {{SEN}} |{{BGD}} {{CHN}} {{JOR}} {{MAS}} {{KSA}} |{{AZE}} {{flagcountry|Russia|name=Russian Federation}} |{{CUB}} {{MEX}} {{URU}} |{{DEU}} {{CAN}} {{CHE}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۸'''<ref name="First Election"/> |{{GAB}} {{GHA}} {{MLI}} {{ZAM}} |{{JPN}} {{PAK}} {{SRI}} {{flagdeco|South Korea}} [[:en:South_Korea|Republic of Korea]] |{{ROU}} {{UKR}} |{{BRA}} {{GUA}} {{PER}} |{{FRA}} {{flagcountry|United Kingdom}} |- |'''۲۰۰۶–۲۰۰۷'''<ref name="First Election"/> |{{DZA}} {{MAR}} {{RSA}} {{TUN}} |{{BHR}} {{IND}} {{INA}} {{PHI}} |{{POL}} {{CZE}} |{{ARG}} {{ECU}} |{{FIN}} {{NLD}} |} == سایر مسائل خاص == === واکنش به بحران‌ها === ==== نوامبر ۲۰۲۲: ایران ==== در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، شورا جلسه ویژه‌ای در مورد وضعیت رو به وخامت حقوق بشر در ایران، به ویژه در رابطه با زنان و کودکان، برگزار کرد.<ref>{{cite web|title=35th special session of the Human Rights Council on the deteriorating situation of human rights in the Islamic Republic of Iran, especially with respect to women and children - 24 November 2022|website=OHCHR|date=24 November 2022|url=https://www.ohchr.org/en/hr-bodies/hrc/special-sessions/session35/35-special-session|access-date=25 November 2022}}</ref> ==== آوریل ۲۰۲۴: اسرائیل ==== در ۵ آوریل ۲۰۲۴، شورا جلسه ویژه‌ای در مورد وخامت جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در نوار غزه، به ویژه در رابطه با نسل‌کشی در غزه، برگزار کرد. شورا به توقف فروش هرگونه سلاح به اسرائیل رأی مثبت داد.<ref>{{cite web | title=UN rights council demands halt of arms sales to Israel | website=[[France 24]] | date=5 April 2024 | url=https://www.france24.com/en/live-news/20240405-un-rights-council-demands-halt-to-arms-sales-to-israel | access-date=}}</ref><ref>{{cite web | title=UN rights body demands Israel be held accountable for possible ‘war crimes’ | website=Al Jazeera English | date= 5 April 2024 | url=https://www.aljazeera.com/news/2024/4/5/un-rights-body-demands-israel-be-held-accountable-for-possible-war-crimes | access-date=}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} [[پایگاه اینترنتی]] شورای حقوق بشر [http://www.unic-ir.org/Humanrights.htm شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120108194837/http://www.unic-ir.org/Humanrights.htm |date=۸ ژانویه ۲۰۱۲}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری}} [[رده:ارکان فرعی مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] [[رده:بخش‌های سازمان ملل متحد]] [[رده:حقوق بشر]] [[رده:سازمان‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:سازمان‌های بین دولتی حقوق بشر]] [[رده:سازمان‌های ژنو]] [[رده:شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد|شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد]] [[رده:فلسطین، اسرائیل و سازمان ملل متحد]] rnmly4orzqlr0cj6kgmocpjn4fj841o 0 216233 42127486 41662658 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Lvova انجام داده بود واگردانده شد 40012571 wikitext text/x-wiki {{درباره|ضمیر شخصی «او» در زبان فارسی|دیگر کاربردها،|او (ابهام‌زدایی)|معادل‌های این ضمیر در زبان انگلیسی|ضمیر شخصی سوم شخص مفرد مذکر در زبان انگلیسی|و|ضمیر شخصی سوم شخص مفرد مؤنث در زبان انگلیسی|و|ضمیر شخصی سوم شخص مفرد خنثی در زبان انگلیسی}} {{یک منبع|date=فوریه ۲۰۲۳}} '''او''' [[ضمیر]] منفصل، سوم شخص مفرد، اوی، وی.<ref>[[محمد معین]]، ''فرهنگ فارسی معین''، مدخل</ref> او و وی در [[زبان فارسی]] [[ضمیر]]های سوم‌شخص مفرد هستند. این دو ضمیر، معادل‌اند و گاهی به‌جای هم به کار می‌روند. در فارسی، برخلاف زبان‌های [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، [[زبان فرانسوی|فرانسوی]]، [[زبان آلمانی|آلمانی]]، [[زبان عربی|عربی]]، و بسیاری زبان‌های دیگر، برای اشاره به جنس [[مرد]] و [[زن]]، از ضمایر یکسان استفاده می‌شود. برخی [[ویراستار]]ان «او» را در مقام [[فاعل (دستور زبان)|فاعلی]]، و «وی» را در جاهایی که نقش غیرفاعلی دارد ـ ازجمله در نقش‌های [[مفعول]]ی و [[اضافه|مضافٌ‌الیهی]] ـ می‌پذیرند و به‌کار می‌برند. == جستارهای وابسته == * [[ضمیر]] * ضمیرهای فارسی: [[من (ضمیر)|من]]، [[تو]]، او، [[ما]]، [[شما]]، [[ایشان]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:ضمیرهای شخصی]] [[رده:گذرایی و ظرفیت]] fo81z5ohi5vw3tas8rxqkv011ypxco2 0 238159 42127813 36234001 2025-06-19T01:15:40Z Kian 1509 ابرابزار 42127813 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Leaf calligraphy Met 1982.120.4.jpg|thumb|220px|left|برگی به خوشنویسی سلطان محمد بن نورالله که با آبرنگ و طلا رنگین شده است.]] '''سلطان محمد بن نورالله''' (زاده ۱۴۷۲ و درگذشته ۱۵۳۶ میلادی<ref>[http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/453167 Sultan Muhammad Nur (ca. 1472–ca. 1536)] metmuseum.org</ref>) معروف به '''سلطان محمد نور''' یکی از [[خوشنویس]]ان اهل هرات افغانستان امروزی است. وی در دربار [[سلطان حسین بایقرا]] به خوشنویسی مشغول بوده است.<ref name="اطلاعات عمومی اشراقی ">شکیباپور ص ۵۳</ref> سلطان محمد نور در خط [[نستعلیق]] از بهترین شاگردان [[سلطان‌علی مشهدی]] بوده است. او اهل [[هرات]] بوده و در دستگاه [[امیرعلی‌شیر نوایی]] (۸۴۴–۹۰۶ه‍.ق) وزیر دانشمند [[سلطان حسین بایقرا]] کاتب و ملازم دربار بوده است.<ref name="یساولی">پیدایش و سیر تحول هنر خط ص ۱۳۷</ref><ref name="اطلس خط">فضایلی ص ۴۷۱–۴۷۳</ref> نسخه ای از کتاب [[ظفرنامه تیموری]] که به خط وی است در کتابخانه [[کاخ گلستان]] تهران محفوظ است. == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * به‌کوشش: یساولی، جواد. ''پیدایش و سیر تحول هنر خط''. انتشارت یساولی، چاپ دوم ۱۳۶۰ش * شکیباپور، عنایت‌الله. ''اطلاعات عمومی''. چاپ هفتم، کتابفروشی اشراقی، ۱۳۴۸ش * فضایلی، حبیب‌الله. ''اطلس خط''. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش. {{خوشنویسی اسلامی}} [[رده:اهالی هرات]] [[رده:تاجیک‌های اهل افغانستان]] [[رده:خوشنویسان اهل خراسان]] [[رده:درگذشتگان ۹۴۰ (قمری)]] ky669bgca0ynt9rvo9sod1u9xj1ddd8 0 250088 42127331 42045885 2025-06-18T12:25:44Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 42127331 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات کتاب | عنوان = تاریخ گزیده | تصویر = Persia, periodo timuride, antologia di iskandar, manoscritto miniato, shiraz, 1410-11, 02.jpg | زیرنویس تصویر = نگاره‌ای با موضوع گلستان‌شدن آتش بر [[ابراهیم]]، از یک نسخهٔ تاریخ گزیده، گنجانده‌شده در منتخبات [[اسکندر سلطان]] به‌سال ۸۱۳ ه‍.ق که امروزه در [[موزهٔ کالوست گلبنکیان]] محفوظ است. | نویسنده = [[حمدالله مستوفی]] | کشور = [[ایران]] | زبان = [[فارسی]] | موضوع = تاریخ [[اسلام]] و ایران، [[تذکره]] | تاریخ نشر = ۷۳۰ ه‍.ق }} '''تاریخ گزیده''' از جمله کتاب‌های [[دورهٔ ایلخانی]] در زمینهٔ تاریخ‌نگاری و شرح حال مشاهیر است که سال ۷۳۰ [[گاه‌شماری هجری قمری|ه‍.ق]] به‌دست [[حمدالله مستوفی]]، از نویسندگان برجستهٔ آن روزگار به‌نگارش درآمده است. اثر نامبرده، توسط نویسنده به [[غیاث‌الدین محمد (وزیر)|غیاث‌الدین محمد]] وزیر [[سلطان ابوسعید بهادرخان]] پیشکش‌شده است. بیشتر مطالب تاریخ گزیده، شامل شرحی فشرده از سرگذشت [[پیامبر اسلام]]، تاریخ [[فهرست خلفا|خلفا]]، [[دوازده امام شیعه]]، و همچنین تاریخ [[شاهان ایران]] از [[کیومرث]] [[پیشدادی]] تا ابوسعید ایلخانی است.<ref name="TZ"/> نخستین تاریخ عمومی به [[زبان فارسی]] در دورهٔ زمامداری ایلخانان را [[ناصرالدین عبدالله بیضاوی]] در سال ۶۷۴ ه‍.ق به‌نگارش درآورد. تاریخ وی گرچه حاوی مطالب تازه‌ای نیست، ولی برروی جریان تاریخ‌نگاری پس از خودش از لحاظ نوع دسته‌بندی مطالب، تأثیرگذار بوده است. تاریخ گزیدهٔ مستوفی به‌مانند [[نظام‌التواریخ]] بیضاوی مشتمل بر چهار باب است، به‌ترتیب در زمینه‌های زندگانی پیامبران پیشااسلام، [[تاریخ ایران]] باستان، تاریخ پیامبر اسلام و جانشینان وی بنابر عقاید [[سنی]] و [[شیعی]] تا زمان نابودی [[خلافت عباسیان]] در [[بغداد]] و در آخر، تاریخ امرا و سلاطین حاکم بر تمام یا بخشی از ایران در دوران پس از اسلام از [[صفاریان]] تا ایلخانان. بااین‌حال، مستوفی دو باب دیگر هم برکار خود افزوده، که به‌ترتیب در زمینه‌های شرح حال بزرگان مذهبی و ادبی، و تاریخ [[شهر قزوین]] هستند و مهم‌ترین بخش‌های تاریخ گزیده، به‌لحاظ داشتن اطلاعات دست اول و منحصربه‌فرد محسوب می‌شوند.<ref name="HI">[[احمد اشرف]]، هویت ایرانی؛ از دوران باستان تا پایان پهلوی، به‌همراه دو مقاله از: [[گراردو نیولی]] و [[شاپور شهبازی]]، گردآوری و ترجمه از [[حمید احمدی (سیاست‌پژوه)|حمید احمدی]]، تهران: نشر نی، ص. ۱۳۸ تا ۱۴۱.</ref><ref name="EB"/> تاریخ گزیده به‌نثری ساده و روان نوشته‌شده و برخلاف برخی از آثار هم‌دوره‌اش، چون [[تاریخ جهانگشای]] و [[تاریخ وصاف]]، در آن [[نثر فنی|تکلف ادبی]] چندانی وجود ندارد. وجود ۹۵ نسخهٔ خطی شناخته‌شده از این کتاب به‌خوبی، محبوبیت قابل‌ملاحظهٔ تاریخ گزیده و رواج نسخه‌برداری از آن را نشان می‌دهد. تاریخ گزیده، از منابع آثاری چون [[روضةالصفا]] اثر [[میرخواند]]، [[حبیب‌السیر]] از [[غیاث‌الدین خواندمیر]] و [[مجالس‌المؤمنین]] از [[قاضی نورالله شوشتری]] بوده است.<ref name="TZ">تاریخ گزیده، تألیف [[حمدالله مستوفی]]، به‌اهتمام [[عبدالحسین نوایی]]، تهران: [[مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر]]، پیشگفتار مصحح و دیباچهٔ نویسنده.</ref><ref name="HI"/> پیرامون اهمیت این کتاب از لحاظ تاریخی، [[ادوارد براون]]، [[خاورشناس]] انگلیسی نوشته است:<ref name="EB"/>{{نقل قول|نظر به‌وسعت مندرجات تاریخ گزیده و نظر به‌حجم متوسط آن (که ۱۷۰ هزار کلمه بیشتر نیست) معلوم می‌شود که این کتاب صورت یک خلاصه و یادداشت تاریخی دارد و هیچگونه شرح و بسط وقایع را از آن نباید انتظار داشت، معذالک کتاب مزبور نسخه‌ای بی‌نهایت مفید است و شامل بسیاری مطالب خاص می‌باشد که در جای دیگر نتوان یافت.}} == منابع تاریخ گزیده == بخشی از مطالب این کتاب که بیشتر در دو باب پایانی نمود یافته، از آگاهی‌های شخصی نویسنده است؛ اما جز این، مستوفی خود تصریح کرده که از ۲۳ کتاب به‌عنوان منبع بهره‌برده است. از جمله کتاب‌هایی که مستوفی به‌عنوان منبع از آن‌ها یادکرده، [[تاریخ الرسل و الملوک]] اثر [[محمد بن جریر طبری]]، [[المعارف]] اثر [[ابن قتیبه دینوری]]، [[تجارب‌الامم]] اثر [[ابوعلی مسکویه]]، [[الکامل فی التاریخ]] اثر [[عزالدین بن اثیر]]، [[شاهنامه]] اثر [[ابوالقاسم فردوسی]]، [[تذکرةالاولیاء]] اثر [[عطار نیشابوری]]، [[سیرالملوک]] اثر [[نظام‌الملک]]، [[جامع‌التواریخ]] اثر [[رشیدالدین فضل‌الله]]، [[رسالهٔ قشیریه]] اثر [[ابوالقاسم قشیری]] و [[سلجوق‌نامه]] اثر [[ظهیری نیشابوری]] هستند.<ref name="TZ"/><ref name="EB">{{یادکرد کتاب|عنوان=از [[سعدی]] تا [[جامی]]؛ تاریخ ادبی ایران از نیمهٔ قرن هفتم تا آخر قرن نهم هجری، عصر استیلای مغول و تاتار|نام خانوادگی=براون|نام=ادوارد|ناشر=کتابخانهٔ ابن سینا|مکان=تهران|صفحه=۱۲۷ تا ۱۳۷|پیوند نویسنده=ادوارد براون|مترجم=[[علی‌اصغر حکمت]]}}</ref> == تصحیح کتاب == نخستین‌بار، [[عبدالحسین نوایی]] با بهره‌گیری از ۶ دست‌نوشته از تاریخ گزیده، به‌تصحیح این اثر اهتمام ورزید. تصحیح انجام‌شده توسط او در سال ۱۳۳۹ به‌وسیلهٔ [[مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر]] به‌چاپ رسید.<ref name="TZ"/> از این اثر تصحیح دیگری به‌دست [[محمد روشن]]، مبتنی بر ۴ دست‌نویس نیز انجام شد که آن را [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]، در دو جلد سال ۱۳۹۴ به‌چاپ رساند. تصحیح روشن شامل ذیلی (دنباله‌ای) است که پسر مستوفی، با نام زین‌الدین به‌کار پدرش افزوده و به‌ذکر وقایع مهم سال‌های ۷۳۶ تا ۷۹۵ ه‍.ق پرداخته است و اطلاعات مهمی دربارهٔ تاریخ حکومت‌های مغولی [[چوپانیان]] و [[جلایریان]] در خود دارد.<ref>تاریخ گزیده، تألیف حمدالله مستوفی قزوینی، به‌تصحیح [[محمد روشن]]، تهران: انتشارات [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]].</ref> تاریخ گزیده دنبالهٔ دیگری نیز دارد از فردی با نام محمود کتبی که در اصل گزیده‌ای از کتاب مواهب‌الالهیه اثر [[معین‌الدین یزدی]] و در تاریخ [[آل مظفر]] است، که با انقراض این دودمان به‌دست [[تیمور گورکانی]]، در سال ۷۹۵ ه‍.ق پایان می‌پذیرد. این ذیل را نوایی به‌صورت مستقل در سال ۱۳۳۴ و با عنوان «تاریخ آل مظفر» به‌تصحیح و انتشار رساند.<ref name="TZ"/> == منابع == {{پانویس}} [[رده:آثار حمدالله مستوفی]] [[رده:تذکره‌های فارسی]] [[رده:رویدادنامه‌ها]] [[رده:فرهنگ‌های اعلام]] [[رده:کتاب‌های تاریخی درباره اسلام]] [[رده:کتاب‌های تاریخی درباره ایران]] [[رده:کتاب‌های تاریخی سده ۱۴ (میلادی)]] [[رده:کتاب‌های تاریخی سده ۸ (قمری)]] [[رده:کتاب‌های زبان فارسی سده ۱۴ (میلادی)]] aq9wavqabfs7fyrspiu7qilbh57em67 0 260071 42127928 41366708 2025-06-19T05:08:56Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127928 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = اسن‌یورت | native_name = | native_name_lang = | settlement_type = [[فهرست شهرهای ترکیه|شهر]] | image_skyline =Istanbul location Büyükçekmece.svg | image_alt = | image_caption = | imagesize = 250px | image_flag = | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = | mapsize = | map_alt = | map_caption = | image_map1 = | mapsize1 = | map_alt1 = | map_caption1 = | pushpin_map = Turkey | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = {{coord|41|02|03.41|N|28|40|48.43|E|display=inline,title}} | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[فهرست کشورهای جهان|کشور]] | subdivision_name = {{TUR}} | subdivision_type1 = [[ناحیه‌های ترکیه|ناحیه]] | subdivision_name1 = [[ناحیه مرمره|مرمره]] | subdivision_type2 = [[فهرست استان‌های ترکیه|استان]] | subdivision_name2 = | subdivision_type3 = | subdivision_name3 = | established_title = | established_date = | founder = | seat_type = | seat = | government_footnotes = | leader_party = [[حزب عدالت و توسعه]] | leader_title = شهردار | leader_name = | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_metro_km2 = | area_urbun_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | elevation_max_footnotes = | elevation_max_m = | elevation_min_footnotes = | elevation_min_m = | population_footnotes = | population_total = | population_metro = | population_urbun = | population_as_of = ۲۰۱۱ | population_density_km2 = | population_demonym = | population_note = | timezone1 = EET | utc_offset1 = ۲+ | timezone1_DST = EEST | utc_offset1_DST = ۳+ | postal_code_type = [[کد پستی]] | postal_code = | area_code_type = | area_code = (۹۰)+ | iso_code = | blank_name_sec1 = کد پلاک | blank_info_sec1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | website = {{URL|}} | footnotes = }} '''اَسَن‌یورت''' یا آسان‌یورد {{به ترکی|Esenyurt}} یکی از مناطق بخش اروپایی شهر [[استانبول]] است<ref>{{cite web|url=https://www.harita.gov.tr/uploads/files-folder/il_ilce_alanlari.xlsx|title=İl ve İlçe Yüz ölçümleri|publisher=General Directorate of Mapping|access-date=12 July 2023}}</ref><ref name="e-icisleri.gov.tr">{{یادکرد وب|عنوان=Untitled Page|نشانی=https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx|وبگاه=www.e-icisleri.gov.tr|بازبینی=2023-12-03|archive-date=۶ مارس ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230306001414/https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx|url-status=dead}}</ref><ref name="tuik">{{Cite web|title=Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2022, Favorite Reports|url=https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=en|access-date=12 July 2023|publisher=[[TÜİK]]|language=en|format=XLS}}</ref> و در نزدیکی ساحل [[دریای مرمره]] واقع شده‌است. نام آن از دو جزء «اسن» به معنی سالم <ref>{{یادکرد وب|عنوان=Kubbealti Lugati - Esen kelimesi anlamı, Esen nedir?|نشانی=http://lugatim.com/s/Esen|وبگاه=lugatim.com|بازبینی=2023-12-03}}</ref>‎ و یورت (از [[یورت|یورد]] ترکی به معنی منزلگاه) تشکیل شده و به معنی «منزلگاه آسایش» است.<ref>{{Cite journal|last=Ahmetbeyzade|first=Cihan|date=2007-09-01|title=Negotiating Silences in the So‐Called Low‐Intensity War: The Making of the Kurdish Diaspora in İstanbul|url=https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/518315|journal=Signs: Journal of Women in Culture and Society|volume=33|issue=1|pages=160|doi=10.1086/518315|issn=0097-9740}}</ref><ref>[https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/03/20080322M1-1.htm Kanun No. 5747], Resmî Gazete, 22 March 2008.</ref><ref>{{Cite web|title=İl İdaresi ve Mülki Bölümler Şube Müdürlüğü İstatistikleri - İl ve İlçe Kuruluş Tarihleri|url=https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/İstatistiki%20Bilgiler/İl%20İdaresi%20ve%20Mülki%20Bölümler/il%20ilce%20kurulus%20tarihleri_2019.pdf|access-date=26 July 2023|page=42|language=tr}}</ref> == تاریخچه == این منطقه عمدتاً در زمینی ساخته شده است که متعلق به اکرام اومر پاشا در قرن 19 است.<ref>{{Cite web|title=Turkey's Largest City in terms of Population: Istanbul|url=http://en.istanbul.gov.tr/turkeys-largest-city-in-terms-of-population-istanbul|access-date=2023-03-22|website=en.istanbul.gov.tr}}</ref> == اسنیورت امروز == اسنیورت یک منطقه مسکونی محبوب به دلیل املاک جدید و قیمت املاک مقرون به صرفه در مقایسه با مرکز استانبول است. دانشگاه اسنیورت استانبول در این منطقه واقع شده است. دانشگاه بیکنت، دانشگاه آرل استانبول، [[دانشگاه استانبول]] و دانشگاه گلیشیم استانبول به این منطقه بسیار نزدیک هستند. مرکز نمایشگاه و کنفرانس TUYAP تنها 5 کیلومتر با مرکز اسنیورت فاصله دارد، در حالی که 26 کیلومتر با فرودگاه آتاتورک استانبول فاصله دارد. امکانات خرید عمدتاً در اطراف مراکز خرید جمع شده اند تا مغازه های فردی در کنار خیابان ها. اسنیورت دارای سه مرکز خرید است که عبارتند از: مرکز خرید Eskule، مرکز خرید توریوم، مرکز خرید Akbatı AVM.<ref name=":1">{{Cite web|title=Bitki Soğuğa ve Sıcağa Dayanıklılık|url=https://www.mgm.gov.tr/tarim/bitki-soguga-ve-sicaga-dayaniklilik.aspx|access-date=2021-04-28|website=www.mgm.gov.tr}}</ref><ref>{{Cite web|title=Normales et records climatologiques à Istanbul|url=https://www.infoclimat.fr/climatologie/normales-records/1981-2010/istanbul-ataturk/valeurs/17060.html}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی کامل منطقه های ارزان استانبول|نشانی=https://rootscapital.ir/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87/|تاریخ=2023-06-02|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{cite web|url=https://nisanyanmap.com/?yer=17140&haritasi=esenyurt|title=Index Anatolicus - Nisanyan Map|author=Sevan Nişanyan|language=tr}}</ref> برپایه سرشماری سال ۲۰۱۹ جمعیت این منطقه حدود ۹۵۴ هزار نفر بوده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=2020|وبگاه=|نشانی=https://www.nufusu.com/ilce/esenyurt_istanbul-nufusu|عنوان=Esenyurt Nüfusu - İstanbul}}</ref> == محلات == 43 محله در ناحیه اسنیورت وجود دارد:<ref name="e-icisleri.gov.tr"/>{{div col|colwidth=12em}} * Akçaburgaz * Akevler * Akşemseddin * Ardıçlı * Aşık Veysel * Atatürk * Bağlarçeşme * Balıkyolu * Barbaros Hayrettin Paşa * Battalgazi * Çınar * Cumhuriyet * Esenkent * Fatih * Gökevler * Güzelyurt * Hürriyet * İncirtepe * İnönü * İstiklal * Koza * Mehmet Akif Ersoy * Mehterçeşme * Mevlana * Namık Kemal * Necip Fazıl Kısakürek * Orhan Gazi * Örnek * Osmangazi * Pınar * Piri Reis * Saadetdere * Şehitler * Selahaddin Eyyubi * Süleymaniye * Sultaniye * Talatpaşa * Turgut Özal * Üçevler * Yenikent * Yeşilkent * Yunus Emre * Zafer {{div col end}} == منابع == {{پانویس}} {{پانویس}} {{شهرهای ترکیه}} {{ترکیه-خرد}} [[رده:اسن یورت]] [[رده:ناحیه‌های استان استانبول]] 8i62lu5hoxwobnx1hibr4hoyj7xkxl9 0 286330 42127559 42120657 2025-06-18T18:44:20Z AMIRMM04 1396870 42127559 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=نامعلوم |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. ایران از این موشک در موج یازدهم وعده صادق ۳ استفاده کرد که با سر جنگی فوق سنگین و دومرحله ای بود و فیلمی که میگویند مربوط به شلیک شدنش است فیلمی عجیب بود که باعث ترس چند قلاده سگ صیونیست شد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] i9qng92pe1mto98g2w52bsowddoskrk 42127564 42127559 2025-06-18T18:47:30Z AMIRMM04 1396870 42127564 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=نامعلوم |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. ایران از این موشک در موج یازدهم وعده صادق ۳ استفاده کرد که با سر جنگی فوق سنگین و دومرحله ای بود و فیلمی که میگویند مربوط به شلیک شدنش است فیلمی عجیب بود که باعث ترس چند قلاده [[صهیونیسم|سگ]] صیونیست شد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] j79k26wvbiavlx4v5dsxo9eob7e068f 42127572 42127564 2025-06-18T18:52:12Z 188.90.23.126 مطلب غیرواقعی نوشته شده بود و حاوی توهین بود. 42127572 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=نامعلوم |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. ایران از این موشک در موج یازدهم وعده صادق ۳ استفاده کرد که با سر جنگی فوق سنگین و دومرحله ای بود و بدون اینکه به جایی آسیب برساند در بیابان سقوط کرد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] c5unnbabo2qv793w1lyupbyb26kjjy7 42127573 42127572 2025-06-18T18:53:03Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127573 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=نامعلوم |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] rilnzzdzex7dktptj4bcjp49d7fi9en 42128049 42127573 2025-06-19T07:23:05Z 194.230.146.122 42128049 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=٢٠٠٠٠٠ |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] pnef8vjvgfk1tv4yevfryzjd8z0gso0 42128050 42128049 2025-06-19T07:24:07Z 194.230.146.122 42128050 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران و رجب علی شونبرگ |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=٢٠٠٠٠٠ |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] j6byi49wdu5t8t1pldca1x5d8zd7upf 42128077 42128050 2025-06-19T08:25:11Z 194.230.146.122 42128077 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=٢٠٠٠٠٠ |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] pnef8vjvgfk1tv4yevfryzjd8z0gso0 42128079 42128077 2025-06-19T08:25:52Z 194.230.146.122 42128079 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران و رجب علی فرمانده جبهه راستشونبرگ |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=٢٠٠٠٠٠ |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] kn8qql5es0hfzo5ildk0a04tzqwnfl8 42128080 42128079 2025-06-19T08:26:22Z 194.230.146.122 42128080 wikitext text/x-wiki {{جعبه جنگ‌افزار |نام= موشک بالستیک سجیل [[File:Sejjil_missile_launch_-_November_2008_(11).jpg|220x124px|thumb|right]] |عنوان= |خاستگاه= {{پرچم|IRN}} |نوع= [[موشک]] [[بالستیک]] میان برد{{سخ}}زمین به زمین [[سوخت جامد]] <!-- انتخاب نوع --> |مواد منفجره است= |پرتابه است= |موشک است= ۱ |است UK= <!-- تاریخچه خدمت --> |خدمت= |استفاده شده توسط= {{پرچم|IRN}} |جنگ‌ها= <!-- تاریخ تولید --> |طراح= [[سازمان صنایع هوافضا]] |تاریخ طراحی= |سازنده= وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران و رجب علی فرمانده جبهه راست شونبرگ |قیمت واحد= ۱۰ میلیون دلار |تاریخ تولید= ۱۳۸۷ |تعداد=٢٠٠٠٠٠ |مدل‌های مختلف= سجیل ۲ <!-- خصوصیات --> |برچسب خصوصیات= |وزن= ۲۳٬۰۰۰ کیلوگرم (۲۳ تن) - ۶۵۰ کیلوگرم سرجنگی |طول= 25 |طول قسمت= |پهنا= |بلندی= |قطر= ۱٫۲ متر |خدمه= <!-- خصوصیات مواد منفجره --> |خرج= |وزن خرج= |انفجار=سجیل 2 به صورت بارانی |قدرت= <!-- خصوصیات موشک/پرتابه --> |زره= |تسلیحات اولیه= |تسلیحات ثانویه = |موتور= سوخت جامد (۲ مرحله‌ای) |قدرت موتور= |نسبت قدرت/وزن= |فرافرستادن= |ظرفیت بار مفید= |آویزش= |ترافیک هوایی= |ظرفیت سوخت= |برد پرتابه= ۱۹۰۰ کیلومتر |سرعت= فاز شیرجه: ۱۱ تا ۱۲ ماخ یا ۳۶۰۰ تا ۴۰۰۰ متر بر ثانیه |هدایت=هدایت اینرسی (بدون بالک هدایت روی کلاهک برای موشک سجیل ۱ و هدایت اینرسی + بالک هدایت شونده برای سجیل ۲) |هدایت استیرینگ= <!-- فقط موشک --> |طول بال= |جلوبرنده=موتور سوخت جامد ۲ مرحله‌ای |سقف پرواز=۴۵۰ تا ۵۰۰ کیلومتر |ارتفاع=25 متر |عمق= |بالابردن اولیه=موتور سوخت جامد مرکب در مرحله ۱ و ۲ |دقت=زیر ۵۰ متر |سکوی پرتاب= سکوی پرتای متحرک - سیلوی زیرزمینی پرتاب |حمل و نقل= |قدرت تخریب= مشخص نیست هدف|گونه‌های مختلف=سجیل بارشی و سجیل هدایت شونده (سجیل ۲)}} '''سجیل''' نسلی از [[موشک بالستیک میان‌برد|موشک‌های بالستیک میان‌برد]] ساخت [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است. این [[موشک زمین‌به‌زمین]] دو مرحله‌ای، دارای 2 موتور سوخت جامد مرکب است و به گفته جمهوری اسلامی 2000 کیلومتر برد دارد. به گفته کارشناسان نظامی ایران، این موشک مسافت بین [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|سایت هسته‌ای نطنز]] که اسرائیل تلاش دارد به آن حمله کند تا [[تل‌آویو|تل آویو]] را در عرض ۷ دقیقه طی می‌نماید.هنوز اطلاعاتی از تعداد ساخته شده از این موشک در دسترس نیست.سجیل یکی از سریع ترین موشک های ایران و جهان است. == سجیل ۲ == در صبح روز چهارشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۸، [[تلویزیون دولتی ایران]]، تصاویر آزمایش موفقیت‌آمیز سجیل را پخش کرد. اداره تبلیغات دفاعی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران]] ابراز داشت که این موشک زمین‌به‌زمین، سوخت جامد و دو مرحله‌ای دارد. براساس این گزارش، موشک سجیل-۲، بهینه شده موشک سجیل است که در مقایسه با موشک سجیل زمان پرتاب کمتر و بنابراین از سرعت عملیاتی بیشتری برخوردار است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/12/091216_he_sajjil_missile.shtml| عنوان = ایران نوع دیگری از موشک سجیل را آزمایش کرد| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی| صفحه = | زبان = فارسی}}</ref> === هدایت موشک === این موشک در بحث هدایت فاقد کلاهک هدایت شونده می‌باشد یعنی این موشک پس از رهایش سرجنگی خود در ارتفاعات بیرون جو توسط مرحله دوم نمی‌تواند خودش را هدایت کند و دارای خطای نسبتاً زیادی است. خطای این موشک با توجه این که کلاهک هدایت شونده نیست بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر خواهد بود. اما در موشک سجیل ۲ کلاهک موشک دستخوش تغییراتی شده از جمله اضافه شدن بالک های هدایت کننده موشک تا لحظه اصابت به هدف هم چون موشک های سری قیام ۲ و عماد و ... که با استفاده از این بالک ها دقت موشک فوق العاده بالا رفته و به زیر ۵۰ متر رسیده نحوه هدایت موشک سجیل ۲ ترکیبی از اینرسی+کلاهک و ژیرسکوپ های دقیق و [[سامانه موقعیت‌یاب جهانی|Gps]] میباشد. == نام‌گذاری == نام سجیل به معنی «گِل پخته» به آیه‌ای از [[قرآن]] اشاره می‌کند که براساس آن خداوند پرندگانی را که با نوک خود سنگ‌هایی از جنس گل پخته حمل می‌کردند، برای دور کردن متجاوزان به شهر [[مکه]] فرستاد و بدین وسیله حتی فیل‌ها زیر تکه‌های گِل مدفون و کشته شدند.[[File:Sejjil-2_missile_test_in_2009_(2).jpg|220x124px|thumb|right|پرتاب موشک سجیل]][[File:Military_equipment_displayed_for_the_44th_Iranian_revolution_anniversary_rally_-_Sejjil_and_Emad_missiles.jpg|220x124px|thumb|right|موشک سجیل در کنار [[برج آزادی]]]][[File:Islamic_Republic_of_Iran_Army_Day,_2010_(12).jpg|220x124px|thumb|right]][[File:En-us-Sejil_from_Iran_pronunciation_(Voice_of_America).ogg|220x124px|thumb|right]]<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah/| عنوان = واکنش‌ها به آزمایش موشک سجیل در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = مردمک| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100106154424/http://www.mardomak.org/news/sejil_missile_test_by_sepah| archivedate = ۶ ژانویه ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد وب| نشانی = http://isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| عنوان = با حضور وزیر دفاع انجام شد:آزمایش موفقیت‌آمیز نسل جدید موشک زمین به زمین «سجیل»| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = ایسنا| صفحه = | زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20081115205137/http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-1233763&Lang=P| archivedate = ۱۵ نوامبر ۲۰۰۸| dead-url = yes}} * {{یادکرد وب| نشانی = http://zamaaneh.com/news/2008/11/post_6983.html| عنوان = آزمایش موشک «سجیل» در ایران| نویسنده = | تاریخ بازدید = ۱۲ نوامبر ۲۰۰۸| تاریخ = | ناشر = رادیو زمانه| صفحه = | زبان = فارسی}} == پیوند به بیرون == * [http://www.khabaronline.ir/news-30773.aspx تصاویر پرتاب موفقیت‌آمیز موشک بهینه‌سازی شده سجیل ۲] * [http://www.kalam.tv/fa/video/5738/ ویدئوی پرتاب موفقیت‌آمیز موشک سجیل ۲] {{موشک‌های ایران}} {{جنگ‌افزارهای ساخت ایران}} {{جنگ‌افزارهای ایران}} [[رده:جنگ‌افزارهای ایران]] [[رده:مقاله‌های خرد جنگ‌افزار]] [[رده:موشک‌های بالستیک برد متوسط]] [[رده:موشک‌های بالستیک در ایران]] [[رده:موشک‌های بالستیک میان‌برد]] [[رده:موشک‌های زمین‌به‌زمین]] o2oti6jtnhmwds6jpqdddhhho6bgxs0 0 303613 42127320 42127097 2025-06-18T12:18:32Z Razgura 327315 بروزرسانی‌ 42127320 wikitext text/x-wiki {{تغییرمسیر|نتانیاهو|افراد دیگری با این نام|نتانیاهو (نام خانوادگی)}} {{حص-نیمه-بی‌پایان|small=yes}} {{Infobox officeholder | name = بنیامین نتانیاهو{{سخ}}בנימין נתניהו | image = Benjamin Netanyahu, February 2023.jpg | alt = Head and shoulders portrait of 60-ish man with gray hair, wearing suit and tie and looking at camera. | caption = پرتره رسمی، ۲۰۲۳ | office = [[فهرست نخست‌وزیران اسرائیل|نهمین]] [[نخست‌وزیر اسرائیل]] | term_start = ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ | term_end = | president = [[اسحاق هرتزوگ]] | predecessor = [[یائیر لاپید]] | term_start1 = ۳۱ مارس ۲۰۰۹ | term_end1 = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ | president1 = [[شیمون پرز]]{{سخ}}[[رووین ریولین]] | predecessor1 = [[ایهود المرت]] | successor1 = [[نفتالی بنت]] | term_start2 = ۱۸ ژوئن ۱۹۹۶ | term_end2 = ۶ ژوئیه ۱۹۹۹ | president2 = [[عزر وایزمن]] | predecessor2 = [[شیمون پرز]] | successor2 = [[ایهود باراک]] | office3 = [[وزارت امور خارجه اسرائیل|وزیر امور خارجه]] | term_start3 = ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲ | term_end3 = ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ | predecessor3 = [[اویگدور لیبرمن]] | successor3 = | term_start4 = ۶ نوامبر ۲۰۰۲ | term_end4 = ۲۸ فوریه ۲۰۰۳ | primeminister4 = [[آریل شارون]] | predecessor4 = [[شیمون پرز]] | successor4 = [[سیلوان شالوم]] | office5 = [[رهبر اپوزیسیون اسرائیل|رهبر اپوزیسیون]] | term_start5 = ۲۸ مارس ۲۰۰۶ | term_end5 = ۳۱ مارس ۲۰۰۹{{سخ}}۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ – ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ | primeminister5 = [[ایهود المرت]] | predecessor5 = [[امیر پرتز]] | successor5 = [[زیپی لیونی]] | office6 = [[وزارت دارایی اسرائیل|وزیر دارایی]] | term_start6 = ۲۸ فوریه ۲۰۰۳ | term_end6 = ۹ اوت ۲۰۰۵ | primeminister6 = [[آریل شارون]] | predecessor6 = [[سیلوان شالوم]] | successor6 = [[ایهود المرت]] | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۹|۱۰|۲۱|df=y}} | birth_place = [[تل‌آویو]]، [[اسرائیل]] | death_date = | death_place = | party = [[لیکود]] | parents = [[بنزیون نتانیاهو]] (پدر){{سخ}}زیلا نتانیاهو (مادر) | spouse = {{فهرست ناگلوله‌ای|{{marriage|میریام وایزمن|۱۹۷۲|۱۹۷۸|reason=divorced}}|{{Marriage|فلور کیتس|۱۹۸۱|۱۹۸۸|reason=divorced}}|{{Marriage|[[سارا نتانیاهو|سارا بن-آرتزی]]|۱۹۹۱}}}} | relatives = {{فهرست ناگلوله‌ای|[[یوناتان نتانیاهو]] (برادر)|[[عیدو نتانیاهو]] (برادر)}} | children = ۳، شامل [[یائیر نتانیاهو|یائیر]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/02/140207_ng_jewish_fear_intermarriage.shtml عشق غیر یهودی پسر نتانیاهو و خشم اسرائیلی‌ها]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> | residence = | alma_mater = [[مؤسسه فناوری ماساچوست]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | religion = [[یهودیت]]<ref>[http://www.newyorker.com/online/blogs/newsdesk/2013/01/bibis-blues.html Bibi’s Blues] January 23, 2013, David Remnick, [[نیویورکر|New Yorker]]</ref> | signature = Benjamin Netanyahu Signature.svg | website = {{official URL}} | nickname = بی‌بی | allegiance = {{پرچم|Israel}} | branch = {{پرچمک|Israel|tsahal}} [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] | serviceyears = ۱۹۶۷–۱۹۷۳ | rank = کاپیتان | unit = [[سایرت متکل]] | battles = [[جنگ فرسایش‌زا]]،{{سخ}}[[جنگ یوم کیپور]] }} '''بنیامین «بی‌بی» نتانیاهو''' {{به عبری|בִּנְיָמִין "ביבי" נְתַנְיָהוּ؛ زادهٔ ۲۱ اکتبر ۱۹۴۹}} سیاستمدار اهل [[اسرائیل]] است که از سال ۲۰۲۲ به عنوان [[فهرست نخست‌وزیران اسرائیل|نخست‌وزیر اسرائیل]] فعالیت می‌کند. او پیش‌تر از ۱۸ ژوئن ۱۹۹۶ تا ۶ ژوئیه ۱۹۹۹ و از ۱ آوریل ۲۰۰۹ تا ۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ نیز عهده‌دار این سمت بود. نتانیاهو رهبر کنونی [[لیکود|حزب لیکود]] است. او با بیش از ۱۷ سال، طولانی‌ترین دورهٔ تصدی را در میان نخست‌وزیران اسرائیل داشته و نخستین نخست‌وزیر تاریخ اسرائیل است که پس از تأسیس این کشور، در آن به دنیا آمده است.<ref name="autogenerated1">{{یادکرد وب|عنوان=شرح حال بنیامین نتانیاهو؛ نخست‌وزیر جدید اسرائیل|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/03/090331_pm_netanyahu_profile|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=2009-03-31|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=Heller|first=Aron|title=Netanyahu makes history as Israel's longest-serving leader|url=https://www.apnews.com/a8a9d3c598954ca6803710e375117156|date=17 July 2019|publisher=[[Associated Press]]|accessdate=17 July 2019|archivedate=17 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717075053/https://www.apnews.com/a8a9d3c598954ca6803710e375117156}}</ref> در اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل هدف [[حمله حماس به اسرائیل|حمله‌ای]] از سوی گروه‌های فلسطینی به رهبری [[حماس]] قرار گرفت که باعث بروز [[جنگ اسرائیل و حماس]] شد. نتانیاهو به خاطر ناکامی در پیش‌بینی این حمله به عنوان رهبر اسرائیل هنگام بزرگ‌ترین شکست اطلاعاتی این کشور در ۵۰ سال گذشته مورد انتقاد قرار گرفته است،<ref name=":1">{{cite news|url=https://www.thetimes.co.uk/article/unthinkable-security-lapse-netanyahu-watch-analysis-israel-palestine-hamas-wxf5dd97f|title=Israel-Gaza conflict: Unthinkable security lapse on Netanyahu's watch|work=The Times|access-date=14 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028183017/https://www.thetimes.co.uk/article/unthinkable-security-lapse-netanyahu-watch-analysis-israel-palestine-hamas-wxf5dd97f|dead-url=no}}</ref><ref name=":2">{{cite news|url=https://www.telegraphindia.com/india/israelis-question-prime-minister-benjamin-netanyahu-on-colossal-failure-on-security-establishment/cid/1972740|title=Israelis question Prime Minister Benjamin Netanyahu on 'colossal failure' on security establishment|work=The Telegraph Online|access-date=14 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028182415/https://www.telegraphindia.com/india/israelis-question-prime-minister-benjamin-netanyahu-on-colossal-failure-on-security-establishment/cid/1972740|dead-url=no}}</ref><ref name=":3">{{cite news|url=https://www.theaustralian.com.au/commentary/shocking-failure-of-israeli-security-a-blow-to-netanyahu/news-story/ba924d39fea487b748b9614e205fa365|title=Netanyahu may end up the highest-ranking casualty of this attack|work=The Australian|access-date=14 October 2023|archive-date=26 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231026211712/https://www.theaustralian.com.au/commentary/shocking-failure-of-israeli-security-a-blow-to-netanyahu/news-story/ba924d39fea487b748b9614e205fa365|dead-url=no}}</ref> و با [[اعتراضات به جنگ اسرائیل و حماس|اعتراضاتی روبه‌رو بوده]] که خواهان برکناری او شده‌اند.<ref name=":4">{{Cite news|title=Thousands Protest Across Israel Against Netanyahu's Government|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2024-01-20/ty-article/.premium/thousands-protest-across-israel-against-netanyahus-government/0000018d-282a-dd75-addd-faeb1faf0000|access-date=2024-01-29|work=Haaretz|language=en|archive-date=29 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240129002825/https://www.haaretz.com/israel-news/2024-01-20/ty-article/.premium/thousands-protest-across-israel-against-netanyahus-government/0000018d-282a-dd75-addd-faeb1faf0000|dead-url=no}}</ref><ref name=":5">{{Cite news|date=20 January 2024|title=Protesters call for change to Netanyahu government|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/protesters-tel-aviv-call-change-netanyahu-government-2024-01-20/|work=Reuters}}</ref> در خرداد ۱۴۰۴ [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|اسرائیل حمله گسترده علیه ایران]] به اهداف نظامی و همچنین علیه تأسیسات هسته‌ای انجام داد.<ref name=":13">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://parsi.euronews.com/2025/06/13/israel-launches-preemptive-strikes-on-iran|عنوان=حملهٔ اسرائیل به ایران؛ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده کل سپاه کشته شدند؛ رهگیری پهپادهای ایرانی|ناشر=یورونیوز فارسی|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در اعلامیه خود به رسانه‌ها در پی این حمله، نتانیاهو به مردم ایران پرداخت و تأکید کرد: «مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست. مبارزه ما علیه رژیم اسلامی قاتل است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. ملت ایران و ملت اسرائیل از زمان [[کوروش بزرگ]] دوست بوده‌اند»<ref name=":14">{{Citation|title=Netanyahu tells people of Iran: "This is your opportunity to stand up"|url=https://www.youtube.com/watch?v=d6y__alEYl8|date=2025-06-13|accessdate=2025-06-15|last=CBS News}}</ref> == زندگی نامه == او که در [[تل‌آویو]] از والدینی [[سکولاریسم یهودی|یهودی سکولار]] متولد شد، در [[اورشلیم]] و [[فیلادلفیا]] در آمریکا بزرگ شد. او در سال ۱۹۶۷ برای پیوستن به [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] به اسرائیل بازگشت. او از رهبران تیمی در نیروهای ویژهٔ [[سایرت متکل]] شد و در مأموریت‌های متعددی شرکت کرد و پیش از بازخرید موفق به دریافت درجهٔ [[درجات نظامی نیروهای دفاعی اسرائیل|سروانی]] شد. او پس از فارغ‌التحصیلی از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]]، مشاور اقتصادی [[گروه مشاوره بوستون|گروه مشاورهٔ بوستون]] شد. او در سال ۱۹۷۸ برای تأسیس [[یوناتان نتانیاهو|مؤسسهٔ ضد ترور یوناتان نتانیاهو]] به اسرائیل بازگشت. از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸، او نمایندهٔ دائم اسرائیل در سازمان ملل متحد بود. او پس از انتخاب به ریاست لیکود و رهبری اپوزیسیون در سال ۱۹۹۳ به شهرت رسید. در انتخابات ۱۹۹۶، نتانیاهو [[شیمون پرز]] را شکست داد و اولین نخست‌وزیر اسرائیل است که مستقیماً با رأی مردم انتخاب می‌شود و جوان‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل شد. نتانیاهو و لیکود در انتخابات سال ۱۹۹۹ شکست سنگینی از ائتلاف [[ایهود باراک]] خوردند؛ و نتانیاهو به کلی از سیاست کناره گرفت و وارد بخش خصوصی شد. او بعدها به سیاست بازگشت و به عنوان [[وزارت امور خارجه اسرائیل|وزیر امور خارجه]] و وزیر دارایی در کابینهٔ [[آریل شارون]] وارد شد. در دورهٔ حضور او در وزارت دارایی او اصلاحاتی را در [[اقتصاد اسرائیل]] شروع کرد که منجر به رشدی شایان توجه شد،<ref>{{cite book|last=Mitchell|first=Thomas G.|title=Likud Leaders|date=2015|publisher=[[McFarland & Company|McFarland]]|isbn=978-0-7864-9713-3|location=Jefferson, North Carolina|page=186}}</ref><ref>{{cite news|title=Netanyahu Gets Tough to Transform Israel's Economy|url=https://www.nytimes.com/2004/10/24/world/middleeast/netanyahu-gets-tough-to-transform-israels-economy.html|newspaper=The New York Times|date=24 October 2004|access-date=4 January 2023}}</ref> و نهایتاً بر سر اختلاف به خاطر [[خروج اسرائیل از نوار غزه]] استعفا داد. نتانیاهو در سال ۲۰۰۵ به رهبری لیکود بازگشت<ref name="xinh">{{Cite news|title=Netanyahu elected as Likud party chairman|url=http://news.xinhuanet.com/english/2005-12/20/content_3944753.htm|publisher=Xinhua News Agency|date=20 December 2005|accessdate=27 July 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060227183818/http://news.xinhuanet.com/english/2005-12/20/content_3944753.htm|archivedate=27 February 2006}}</ref> و بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ رهبر اپوزیسیون بود. پس از [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۰۹)|انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۹]]، نتانیاهو با دیگر احزاب راست، ائتلافی تشکیل داد و دوباره نخست‌وزیر شد.<ref>{{Cite news|first=Gil|last=Hoffman|title=Kadima wins, but rightist bloc biggest|url=http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=132385|work=[[The Jerusalem Post]]|date=10 February 2009|accessdate=17 June 2012|archivedate=27 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130127225603/http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=132385}}</ref><ref name="swornh">{{Cite news|title=Netanyahu sworn in as Israel's prime minister|url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-sworn-in-as-israel-s-prime-minister-1.273265|work=Haaretz|date=31 March 2009|accessdate=10 March 2013|archivedate=22 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121022143957/http://www.haaretz.com/news/netanyahu-sworn-in-as-israel-s-prime-minister-1.273265}}</ref><ref name="swornr">{{Cite news|title=Netanyahu sworn in as Israeli prime minister|first=Jeffrey|last=Heller|url=https://www.reuters.com/article/us-israel-idUSTRE52U4VH20090331|publisher=Reuters|date=31 March 2009|accessdate=10 March 2013|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924141329/http://www.reuters.com/article/2009/03/31/us-israel-idUSTRE52U4VH20090331}}</ref> او لیکود را در انتخابات [[2013 Israeli legislative election|۲۰۱۳]] و [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۱۵)|۲۰۱۵]] به پیروزی رساند.<ref>{{Cite magazine |last=Tobin |first=Amir |last2=Birnbaum |first2=Ben |date=20 March 2015 |title='Is This Ship Sinking?' Inside the Collapse of the Campaign Against Netanyahu |url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/how-israels-left-lost-to-netanyahu |magazine=[[The New Yorker]] |location=New York City |archive-url=https://web.archive.org/web/20150322104203/http://www.newyorker.com/news/news-desk/how-israels-left-lost-to-netanyahu |archive-date=22 March 2015 |access-date=21 March 2015 |dead-url=no}}</ref> نتانیاهو از سال ۲۰۱۶ نزدیکی خود با [[دونالد ترامپ]]، که از دههٔ ۱۹۸۰ دوست شخصی‌اش بود را به محور جذبهٔ سیاسی خود تبدیل کرد.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/biden-israel.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109100810/https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/biden-israel.html|archive-date=9 November 2020|url-access=limited|dead-url=no|title=Biden's Win Means a Demotion for Netanyahu and Less Focus on Israel|first=David M.|last=Halbfinger|newspaper=[[نیویورک تایمز]]|date=9 November 2020}}</ref> در جریان [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]]، آمریکا [[به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل توسط آمریکا|اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت]]، حاکمیت اسرائیل بر [[بلندی‌های جولان]] را به رسمیت شناخت، [[پیمان ابراهیم]] را مذاکره کرد که رشته [[عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل|عادی‌سازی‌هایی در روابط اسرائیل]] و کشورهای گوناگون [[جهان عرب]] بود. نتانیاهو به خاطر سیاست چند دهه‌ای خود به عنوان نخست‌وزیر برای گسترش [[شهرک‌های اسرائیلی]] در [[اشغال کرانه باختری به دست اسرائیل|کرانهٔ باختری اشغال شده به دست اسرائیل]]، که بر اساس قانون‌های بین‌المللی غیرقانونی تلقی می‌شود مورد انتقاد قرار دارد.<ref name="NYT">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/interactive/2015/03/12/world/middleeast/netanyahu-west-bank-settlements-israel-election.html|title=Netanyahu and the Settlements|work=The New York Times|access-date=2 January 2023|date=12 March 2015}}</ref> در سال ۲۰۱۹, در پی یک [[محاکمه بنیامین نتانیاهو|محاکمه برای نتانیاهو]] به اتهام نقض اعتماد، ارتشا و کلاهبرداری کیفرخواستی صادر شد،<ref name="toi21nov">{{cite news|last1=Wootliff|first1=Raoul|title=AG announces Netanyahu to stand trial for bribery, fraud and breach of trust|url=https://www.timesofisrael.com/ag-announces-netanyahu-to-stand-trial-for-bribery-fraud-and-breach-of-trust/|access-date=22 November 2019|work=[[تایمز آو ایزرائل]]|date=21 November 2019}}</ref> که به خاطر آن او به جز منصب نخست‌وزیری همهٔ مناصب وزیری‌اش را رها کرد.<ref name="toinov23">{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-said-set-to-give-up-4-ministry-portfolios-after-charges-announced/|title=Netanyahu said set to give up 4 ministry portfolios after charges announced|work=The Times of Israel|date=23 November 2019|access-date=23 November 2019|author=<!--Not stated-->}}</ref><ref name="toi21nov" /><ref name="haaretznov2322">{{Cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-netanyahu-to-relinquish-ministerial-portfolios-in-coming-days-1.8166032|title=Netanyahu to Relinquish Ministerial Portfolios in Coming Days|first=Chaim|last=Levinson|publisher=Haaretz|date=23 November 2019|accessdate=23 November 2019|archivedate=26 November 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191126001204/https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-netanyahu-to-relinquish-ministerial-portfolios-in-coming-days-1.8166032}}</ref> == اوایل زندگی == [[پرونده:Netanyahu's_military_service_I.jpg|راست|بندانگشتی|تصویر نتانیاهو در سال ۱۹۶۷ از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]]] بنیامین نتانیاهو در سال ۱۹۴۹ میلادی در شهر [[تل‌آویو]] متولد شد. مادر او زیلا و پدر او [[بنزیون نتانیاهو]] است. او در [[اورشلیم]] بزرگ شده است و خانوادهٔ او بین سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸، و دوباره بین ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷، مدتی در ایالات متحدهٔ آمریکا زندگی کردند.<ref name="ynetnewsbio">{{یادکرد خبر|عنوان=Prime Minister Benjamin Netanyahu|نشانی=https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4187902,00.html|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2012-02-10|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=en|نام خانوادگی=Ynetnews}}</ref> در سال ۱۹۶۷ به اسرائیل بازگشت و به عضویت در یگان تکاوری فوق ویژهٔ [[ستاد کل فرماندهی و عملیات ارتش اسرائیل]] به نام یگان [[سایرت متکل]] پیوست. او دوباره در سال ۱۹۷۲ به آمریکا بازگشت و تحصیلات خود را در [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]] آغاز کرد.<ref name="ynetnewsbio"/> هنگامی که [[جنگ یوم کیپور]] در سال ۱۹۷۳ آغاز شد، او به اسرائیل بازگشت و به نیروهای جنگندهٔ [[کانال سوئز]] و [[ارتفاعات جولان]] پیوست. پس از اتمام جنگ، به بوستون بازگشت و کارشناسی خود در رشتهٔ معماری را به پایان رساند، کارشناسی ارشد در رشتهٔ مدیریت اجرایی دریافت کرد و سپس به تحصیل علوم سیاسی در [[دانشگاه هاروارد]] پرداخت.<ref name="ynetnewsbio"/> بنیامین نتانیاهو دارای مدرک کارشناسی در رشتهٔ [[معماری]] و کارشناسی ارشد در [[مدیریت اجرایی]] از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]] (دانشگاه ام‌آی‌تی) است. وی همین‌طور در مقطع دکترا در دانشگاه هاروارد در رشتهٔ [[علوم سیاسی]] تحصیل کرد اما تحصیلات خود را پس از جان باختن [[یوناتان نتانیاهو|برادرش]] در [[عملیات انتبه|حملهٔ انتبه]]<ref name="ball">{{Cite news|title=Professor recalls Netanyahu's intense studies in three fields|first=Charles H.|last=Ball|url=http://web.mit.edu/newsoffice/1996/netanyahu-0605.html|publisher=MIT Tech Talk|date=5 June 1996|accessdate=17 March 2013|archivedate=27 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130327110719/http://web.mit.edu/newsoffice/1996/netanyahu-0605.html}}</ref> به پایان نرسانده و مدرکی از دانشگاه هاروارد کسب نکرد.<ref>[http://www.zionism-israel.com/bio/Benjamin_Nethanyahu.htm Biography of Benjamin Netanyahu<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Benjamin Netanyahu|نشانی=https://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/UsefulNotes/BenjaminNetanyahu|وبگاه=TV Tropes|بازبینی=2024-08-12}}</ref> == اوایل فعالیت == [[پرونده:Flickr_-_Government_Press_Office_(GPO)_-_Benjamin_Netanyahu_and_Sorin_Hershko.jpg|بندانگشتی|نتانیاهو (راست) با سورین هرشکو، یک سرباز مجروح و فلج‌شده در جریان [[عملیات انتبه]]، ۲ ژوئیهٔ ۱۹۸۶]] پس از فارغ‌التحصیلی از هاروارد، به عنوان مشاور اقتصادی در [[گروه مشاوره بوستون|گروه مشاورهٔ بوستون]] در بوستون مشغول به کار شد، و همچنین به فعالیت‌های اطلاعاتی اسرائیل در آمریکا پرداخت.<ref name="ynetnewsbio"/> == رهبری اپوزیسیون (۱۹۹۳–۱۹۹۶) == نتانیاهو پیش از انتخابات پارلمانی ۱۹۸۸ به اسرائیل بازگشت و به حزب [[لیکود]] پیوست. او در انتخابات داخلی لیکود در فهرست حزبی در رتبهٔ پنجم جای گرفت. بعدها او در دورهٔ دوم [[کنست]] به عنوان نماینده انتخاب شد و به عنوان قائم مقام وزیر امور خارجه [[موشه آرنس]] و بعداً [[دیوید لوی (سیاستمدار)|دیوید لوی]] منصوب شد. نتانیاهو و لوی با هم همکاری نمی‌کردند و رقابت بین آن‌ها پس از آن بیشتر هم شد. در جریان [[جنگ خلیج فارس]] در اوایل ۱۹۹۱, نتانیاهوی مسلط به زبان انگلیسی به عنوان سخنگوی اصلی اسرائیل در مصاحبه‌های رسانه‌ای در [[سی‌ان‌ان]] و دیگر رسانه‌های خبری ظهور کرد. در جریان [[کنفرانس ۱۹۹۱ مادرید]] نتانیاهو عضوی از هیئت اسرائیلی به رهبری [[اسحاق شامیر]] بود. پس از کنفرانس مادرید نتانیاهو به‌عنوان وزیر قائم مقام در دفتر نخست‌وزیر منصوب شد.<ref name="netanyahu2">{{Cite web|url=http://www.netanyahu.org/biography.html|publisher=Netanyahu.org|title=Benjamin Netanyahu|accessdate=18 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116144653/http://netanyahu.org/biography.html|archivedate=16 November 2012}}</ref> پس از شکست لیکود در انتخابات ۱۹۹۲ نتانیاهو در انتخابات رهبری این حزب پیروز شد و بنی بگین پسر [[مناخم بگین]]، سیاستمدار کهنه‌کار [[دیوید لوی (سیاستمدار)|دیوید لوی]]<ref>{{cite news|title=Netanyahu wins battle for leadership of Likud|url=https://www.independent.co.uk/news/world/netanyahu-wins-battle-for-leadership-of-likud-1499916.html|work=The Independent|location=London|date=26 March 1993|access-date=11 August 2009|archive-date=26 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120126120627/http://www.independent.co.uk/news/world/netanyahu-wins-battle-for-leadership-of-likud-1499916.html|dead-url=no}}</ref> را شکست داد. شارون نیز مدتی رقابت کرد ولی پس از روشن شدن کم بودن حمایت از او کناره‌گیری کرد. شامیر، اندکی پس از شکست لیکود از سیاست کناره گرفت.<ref>{{cite news|title=Yitzhak Shamir, Former Israeli Prime Minister, Dies at 96|first=Joel|last=Brinkley|author-link=Joel Brinkley|url=https://www.nytimes.com/2012/07/01/world/middleeast/yitzhak-shamir-former-prime-minister-of-israel-dies-at-96.html?pagewanted=all|newspaper=The New York Times|date=30 June 2012|access-date=17 March 2013|archive-date=2 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130402165555/http://www.nytimes.com/2012/07/01/world/middleeast/yitzhak-shamir-former-prime-minister-of-israel-dies-at-96.html?pagewanted=all|dead-url=no}}</ref> در پی ترور [[اسحاق رابین]] در یک راهپیمایی در حمایت از [[پیمان‌های اسلو]]، [[شیمون پرز]] جانشین موقت [[اسحاق رابین]] تصمیم گرفت به منظور کسب مشروعیت برای پیش بردن فرایند صلح، فرمان انتخابات زودهنگام صادر کرد.<ref>{{cite news|title=Israeli elections will test support for peace|first=Jerrold|last=Kessel|url=http://edition.cnn.com/WORLD/9602/israel_elex/02-11/index.html|work=CNN|date=11 February 1996|access-date=10 March 2013|archive-date=5 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131005003749/http://edition.cnn.com/WORLD/9602/israel_elex/02-11/index.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو نامزد لیکود برای نخست‌وزیر در انتخابات ۱۹۹۶ اسرائیل که در ۲۹ مه برگزار شد بود و این اولین باری بود [[اسرائیلی‌ها]] مستقیماً نخست وزیرشان را انتخاب می‌کردند.<ref name="Schmemann-1996">{{Cite news|last=Schmemann|first=Serge|date=30 May 1996|title=THE ISRAELI VOTE: THE OVERVIEW;Election for Prime Minister of Israel Is a Dead Heat|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/05/30/world/israeli-vote-overview-election-for-prime-minister-israel-dead-heat.html|access-date=29 January 2023|issn=0362-4331|archive-date=29 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230129220040/https://www.nytimes.com/1996/05/30/world/israeli-vote-overview-election-for-prime-minister-israel-dead-heat.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو عامل سیاسی [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|حزب جمهوری‌خواه]] آمریکا آرتور فینکلستاین را برای ادارهٔ کمپین خود انتخاب کرد.<ref>{{Cite news|last=Berger|first=Joseph|date=26 May 1996|title=He Had Pataki's Ear; Now It's Netanyahu's|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/05/26/world/he-had-pataki-s-ear-now-it-s-netanyahu-s.html|access-date=29 January 2023|issn=0362-4331|archive-date=29 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230129220040/https://www.nytimes.com/1996/05/26/world/he-had-pataki-s-ear-now-it-s-netanyahu-s.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو این انتخابات را برنده شد و جوان‌ترین فرد در تاریخ این منصب و اولین نخست‌وزیر اسرائیل شد که در کشور اسرائیل به دنیا آمده است. ([[اسحاق رابین]] در اورشلیم در دوران [[قیمومت]] بریتانیا بر فلسطین پیش از تأسیس دولت اسرائیل در ۱۹۴۸ به دنیا آمده بود).<ref name="Schmemann-1996"/> پیروی نتانیاهو بر [[شیمون پرز]] که پیش از انتخابات محتمل‌تر تلقی می‌شد بسیاری را متعجب کرد. == نخست‌وزیری (۱۹۹۶–۱۹۹۹) == === دور اول === [[پرونده:Flickr_-_Government_Press_Office_(GPO)_-_P.M._BENJAMIN_NETANYAHU_SHAKING_HANDS_WITH_PALESTINIAN_AUTHORITY_CHAIRMAN_YASSER_ARAFAT.jpg|بندانگشتی|اولین دیدار نتانیاهو با [[یاسر عرفات]] رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در [[گذرگاه بیت حانون]]، ۴ سپتامبر ۱۹۹۶]] نتانیاهو نخستین بار در ۴ سپتامبر ۱۹۹۶ با [[یاسر عرفات]] رئیس‌جمهور فلسطین دیدار کرد. پیش از این دیدار، رهبران این دو کشور تلفنی گفت‌وگو کرده بودند.<ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9609/04/araf.netan.preview/index.html Arafat, Netanyahu shake hands, begin talks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227063950/http://edition.cnn.com/WORLD/9609/04/araf.netan.preview/index.html|date=27 February 2021}} 4 September 1996, CNN</ref> این جلسات تا پاییز ۱۹۹۶ ادامه خواهد داشت. نتانیاهو در نخستین دیدار خود گفت: «مایلم تأکید کنم که ما باید نیازها و الزامات هر دو طرف را بر پایهٔ تعامل متقابل و تضمین امنیت و رفاه هم اسرائیلی‌ها و هم فلسطینی‌ها در نظر بگیریم.» عرفات نیز گفت: «ما مصمم هستیم با آقای نتانیاهو و دولت او همکاری کنیم.»<ref>[http://mfa.gov.il/MFA/ForeignPolicy/MFADocuments/Yearbook11/Pages/20%20Joint%20press%20conference%20with%20Prime%20Minister%20Neta.aspx Joint press conference with Prime Minister Netanyahu and PA Chairman Arafat, 4 September 1996] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180328103013/http://mfa.gov.il/MFA/ForeignPolicy/MFADocuments/Yearbook11/Pages/20%20Joint%20press%20conference%20with%20Prime%20Minister%20Neta.aspx|date=28 March 2018}} Vol. 16: 1996–1997, Ministry of Foreign Affairs</ref> مذاکرات در ۱۴ ژانویهٔ ۱۹۹۷ با امضای [[پروتکل هبرون|پروتکل الخلیل]] به اوج خود رسید.<ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9701/14/hebron.late Netanyahu, Arafat shake hands on Hebron accord] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200729055654/http://edition.cnn.com/WORLD/9701/14/hebron.late/|date=29 July 2020}} 14 January 1997, CNN</ref> امضای پروتکل الخلیل با [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] منجر به استقرار مجدد نیروهای اسرائیلی در [[الخلیل]] و انتقال قدرت غیرنظامی در بیشتر مناطق به کنترل [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] شد. [[پرونده:Houghton_house_Netanyahu_Albright_Arafat.jpg|بندانگشتی|نشست نتانیاهو با وزیر امور خارجهٔ آمریکا [[مادلین آلبرایت]] و رئیس‌جمهور فلسطین [[یاسر عرفات]] در [[Extended-protected article Wye River Memorandum|یادداشت تفاهم رودخانهٔ وای]]، ۱۹۹۸]] در ادامه اما عدم پیشرفت روند صلح منجر به مذاکرات جدیدی شد که حاصل آن تهیهٔ [[Extended-protected article Wye River Memorandum|یادداشت تفاهم رودخانهٔ وای]] در سال ۱۹۹۸ بود که در آن گام‌هایی را که باید توسط دولت اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین برای اجرای توافق موقت قبلی در سال ۱۹۹۵ برداشته شود، شرح داده شد. این سند توسط نتانیاهو و [[یاسر عرفات]]، رئیس ساف امضا شد و در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۸، پارلمان ۱۲۰ عضوی اسرائیل، [[کنست]]، تفاهم‌نامهٔ رودخانهٔ وای را با ۷۵ رأی موافق در برابر ۱۹ رأی مخالف تصویب کرد. نخست‌وزیر نتانیاهو در اشاره‌ای به [[کنفرانس خارطوم]] در سال ۱۹۶۷، بر سیاست «سه نَه» تأکید کرد: نه به خروج از بلندی‌های جولان، نه به بحث در مورد اورشلیم و نه به مذاکره تحت هیچ‌گونه پیش‌شرطی.<ref>Hawas, Akram T. ''The new alliance: Turkey and Israel {{Cite web|url=http://www.smi.uib.no/pao/hawas.html|title=Turkey and Israel|accessdate=12 December 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110222112048/http://www.smi.uib.no/pao/hawas.html|archivedate=22 February 2011}}''. The fourth Nordic conference on Middle Eastern Studies: The Middle East in globalizing world. Oslo, 13–16 August 1998.</ref> در سال ۱۹۹۷, نتانیاهو اجازهٔ عملیات [[موساد]] برای ترور [[خالد مشعل]] رهبر [[حماس]] در [[اردن]] را، تنها سه سال پس از امضای [[پیمان صلح اسرائیل و اردن]] صادر کرد.<ref name="inc1">{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/9730669/Khaled-Meshaal-How-Mossad-bid-to-assassinate-Hamas-leader-ended-in-fiasco.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/9730669/Khaled-Meshaal-How-Mossad-bid-to-assassinate-Hamas-leader-ended-in-fiasco.html|archive-date=11 January 2022|url-access=subscription|dead-url=no|title=Khaled Meshaal: How Mossad bid to assassinate Hamas leader ended in fiasco|newspaper=The Telegraph|date=7 December 2012|access-date=4 May 2019}}{{Cbignore}}</ref> تیم موساد که تحت پوشش پنج گردشگر کانادایی در ۲۷ سپتامبر ۱۹۹۷ وارد اردن شد در یک خیابان در [[امان]] در گوش مشعل زهر ریخت.<ref name="inc1"/> نقشه برملا شد و دو مأمور از سوی پلیس اردن دستگیر و سه نفر دیگر در سفارت اسرائیل که پس از آن در محاصرهٔ سربازان قرار گرفت پنهان شدند.<ref name="inc1"/> [[ملک حسین]] خشمگین از اسرائیل درخواست کرد پادزهر را بدهد و تهدید کرد پیمان صلح را ملغی می‌کند.<ref name="inc">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DjAyc8Ru7RoC&pg=PA130|title=Negotiating Arab-Israeli Peace, Second Edition: Patterns, Problems, Possibilities|author1=Laura Zittrain Eisenberg|author2=Neil Caplan|page=130|publisher=Indiana University Press|date=2010|access-date=4 May 2019|isbn=978-0-253-00457-4|archive-date=20 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240120164209/https://books.google.com/books?id=DjAyc8Ru7RoC&pg=PA130#v=onepage&q&f=false|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو پس از فشار رئیس‌جمهور [[بیل کلینتون]] در برابر فشارها تسلیم شد و دستور آزادی ۶۱ زندانی اردنی و فلسطینی از جمله [[احمد یاسین]] را صادر کرد.<ref name="inc1"/> این حادثه روابط نوپای اسرائیل و اردن را به پایین‌ترین حد خود رساند.<ref name="inc"/> [[پرونده:Netanyahu_Arafat_Shaath.jpg|چپ|بندانگشتی|280x280پیکسل|بنیامین نتانیاهو، [[یاسر عرفات]] و [[نبیل شعث]] در [[اجلاس داووس]]، سوئیس، ۱۹۹۷]] == نخست‌وزیری (۲۰۲۱–۲۰۰۹) == === دور دوم === [[پرونده:Med-Netan.jpeg|بندانگشتی|نتانیاهو در دیدار با رئیس‌جمهور [[دمیتری مدودف|دیمیتری مدودف]] در روسیه، ۲۴ مارس ۲۰۱۱]] بنیامین در سال ۲۰۰۹ رهبر حزب راست‌گرای لیکود بود و این حزب به رهبری وی در [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۰۹)|انتخابات سراسری ۲۰۰۹ اسرائیل]] موفق به کسب ۲۷ کرسی، از [[کنست|پارلمان]] ۱۲۰ عضوی اسرائیل شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=אין הכרעה בבחירות 2009: קדימה 28, הליכוד 27|نشانی=https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3669898,00.html|کوشش=Ynet|تاریخ=2009-02-10|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=he|نام=כתבי|نام خانوادگی=ynet}}</ref> در تاریخ ۲۰ فوریهٔ ۲۰۰۹ میلادی، [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهوری [[اسرائیل]] از بنیامین نتانیاهو، خواست تا در مقام نخست‌وزیر، دولت جدید اسرائیل را تشکیل دهد.<ref>*[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2009/02/090220_nh_israel_politics.shtml نتانیاهو مأمور تشکیل دولت جدید اسرائیل شد] (''بی‌بی‌سی فارسی'') *[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4045182,00.html نتانیاهو مأمور تشکیل دولت اسرائیل شد] (''دویچه وله فارسی'')</ref> در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۰۹ میلادی، بنیامین نتانیاهو، کابینهٔ جدید خود را به کنست معرفی کرد و با دریافت ۶۹ رأی موافق، ۴۵ رأی مخالف، ۱ رأی ممتنع و ۵ غایب، موفق به گرفتن [[رأی اعتماد]] برای دولت جدید اسرائیل شامل ۳۰ وزارتخانه شد.<ref>*[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4143057,00.html دولت جدید اسرائیل رای اعتماد گرفت] (''دویچه وله فارسی'') *[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3695344,00.html New government sworn in] (''[[یدیعوت اخرونوت]]'')</ref> در دولت بنیامین نتانیاهو، ۲ وزیر زن<ref>{{یادکرد وب|عنوان=‮حذف فتوشاپی وزیران زن اسرائیل از عکس دسته‌جمعی‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/04/090404_an_israel_cabinet_women|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> و ۵ وزیر [[روس]]ی‌الاصل حضور داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قرارداد تسلیحاتی بی‌سابقه میان روسیه و اسرائیل|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قرارداد-تسلیحاتی-بیسابقه-میان-روسیه-و-اسرائیل/a-4174650|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> کابینهٔ اسرائیل در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۸۸ (۵ آوریل ۲۰۰۹)، به پیشنهاد بنیامین نتانیاهو، [[عوزی آراد]] را به سمت رئیس [[شورای عالی امنیت ملی اسرائیل]] منصوب کرد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/Reports2009/060409-DanHarel.htm معاون رئیس ستاد ارتش اسرائیل: ایران، بزرگ‌ترین خطر امنیتی برای اسرائیل] (''[[وزارت امور خارجه اسرائیل]]'')</ref> یک نظرسنجی در ژوئیهٔ ۲۰۰۹ توسط [[هاآرتس|هاآرتص]] نشان داد که بیشتر اسرائیلی‌ها از دولت نتانیاهو حمایت می‌کنند که به او محبوبیت شخصی در حدود ۴۹ درصد می‌دهد.<ref>{{Cite news|title=Poll Gives Netanyahu Positive Marks Despite Rift with US|first=Robert|last=Berger|url=http://www.voanews.com/content/a-13-2009-07-03-voa19-68745072/410252.html|publisher=Voice of America|date=3 July 2009|accessdate=1 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130124193621/http://www.voanews.com/content/a-13-2009-07-03-voa19-68745072/410252.html|archivedate=24 January 2013}}</ref> نتانیاهو ایست‌های بازرسی را در [[کرانه باختری|کرانهٔ باختری]] برداشت که منجر به آزادی رفت‌وآمد و جریان واردات شد. گامی که منجر به رونق اقتصادی در کرانهٔ باختری شد.<ref>{{Cite news|title=Nablus booms as barriers fall in occupied West Bank|first=Leigh|last=Baldwin|url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/Aug/11/Nablus-booms-as-barriers-fall-in-occupied-West-Bank.ashx|work=The Daily Star|location=Lebanon|date=11 August 2009|accessdate=16 March 2013|archivedate=21 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130721213049/http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/Aug/11/Nablus-booms-as-barriers-fall-in-occupied-West-Bank.ashx}}</ref><ref>{{Cite news|last=Thomas Friedman|title=Green Shoots in Palestine II|url=https://www.nytimes.com/2009/08/09/opinion/09friedman.html?_r=1|work=The New York Times|date=9 August 2009|accessdate=9 August 2009|authorlink=Thomas Friedman|archivedate=5 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005011508/http://www.nytimes.com/2009/08/09/opinion/09friedman.html?_r=1}}</ref><ref>{{Cite news|first=Khaled|last=Abu Toameh|title=West Bank boom|url=http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=148995|work=[[The Jerusalem Post]]|date=17 July 2009|accessdate=17 June 2012|archivedate=27 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130127212513/http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=148995}}</ref> در سال ۲۰۰۹، نتانیاهو از [[2002 Arab League summit|ابتکار صلح عربی]] ("ابتکار صلح عربستان سعودی") استقبال کرد و درخواست [[سلمان بن حمد بن عیسی آل خلیفه]] [[ولیعهد]] [[بحرین]] برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را ستود.<ref>{{Cite news|title=Netanyahu supports Arab peace initiative|url=http://www.upi.com/Top_News/2009/07/24/Netanyahu-supports-Arab-peace-initiative/UPI-32111248433108/|publisher=United Press International|date=24 July 2009|accessdate=9 August 2009|archivedate=28 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110128030318/http://www.upi.com/Top_News/2009/07/24/Netanyahu-supports-Arab-peace-initiative/UPI-32111248433108/}}</ref><ref>{{Cite news|title=Netanyahu to Arabs: Saudi plan can help bring peace|first=Barak|last=Ravid|url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-to-arabs-saudi-plan-can-help-bring-peace-1.280615|work=Haaretz|date=23 July 2009|accessdate=16 March 2013|archivedate=12 May 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130512045053/http://www.haaretz.com/news/netanyahu-to-arabs-saudi-plan-can-help-bring-peace-1.280615}}</ref> === دور سوم === [[پرونده:Visita_a_Israel_para_el_Funeral_de_Estado_de_Shimon_Peres_(30022263895).jpg|بندانگشتی|نتانیاهو، [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]]، [[باراک اوباما]] و رئیس‌جمهور اسرائیل [[رووین ریولین]] در مراسم تشییع جنازهٔ [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهور پیشین اسرائیل در [[اورشلیم]]، ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۶]] پس از انتخابات سال ۲۰۱۳ [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهور اسرائیل، نتانیاهو را به‌عنوان رهبر بزرگ‌ترین جناح حاضر در کنست، مأمور تشکیل [[دولت سی و سوم اسرائیل]] کرد. ائتلاف جدید شامل احزاب [[یش عتید]]، [[خانه یهودی|خانهٔ یهودی]] و [[هاتنوعا]] بود و با اصرار یش عتید و خانهٔ یهودی، احزاب افراطی ارتدوکس از ائتلاف حذف شدند. در آوریل ۲۰۱۴ و بار دیگر در ژوئن، نتانیاهو از نگرانی‌های عمیق خود در مورد توافق حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین و سپس تشکیل دولت وحدت سخن گفت و به‌شدت از تصمیم ایالات متحده و دولت‌های اروپایی برای همکاری با دولت ائتلافی فلسطین انتقاد کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel condemns US for backing Palestinian unity government|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2014/jun/03/israel-us-palestinian-unity-government-netanyahu|کوشش=The Guardian|تاریخ=2014-06-03|تاریخ بازبینی=2024-08-12|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Peter|نام خانوادگی=Beaumont}}</ref> او حماس را مسئول [[ربایش و قتل سه نوجوان اسرائیلی]] در ژوئن ۲۰۱۴ دانست<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/06/16/world/middleeast/netanyahu-blames-hamas-in-kidnapping-of-israeli-youths.html?_r=0|title=Netanyahu Says Three Were Taken by Hamas|last=Jodi Rudoren|date=15 June 2014|work=The New York Times|accessdate=24 February 2015|archivedate=24 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150224105047/http://www.nytimes.com/2014/06/16/world/middleeast/netanyahu-blames-hamas-in-kidnapping-of-israeli-youths.html?_r=0}}</ref> و عملیات جست‌وجو و دستگیری گسترده‌ای را در کرانه باختری آغاز کرد و به‌طور ویژه بر اعضای حماس تمرکز کرد و طی هفته‌های بعد ۶۰ هدف را در غزه مورد هدف قرار داد.<ref name="Leas">James Marc Leas, [http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs "Attack First, Kill First and Claim Self-Defense: Palestine Subcommittee Submission to UN Independent Commission of Inquiry on the 2014 Gaza Conflict"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150214210857/http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs|date=14 February 2015}}. [[شورای منافع ملی|Council for the National Interest]]. (21 January 2015).</ref> تبادل حملات [[موشک|موشکی]] و [[راکت|راکتی]] بین ستیزه‌جویان غزه و ارتش اسرائیل پس از یافتن پیکر نوجوانان کشته شده، در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۴ افزایش یافت.<ref>{{Cite news|url=http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.602189|title=Teens' bodies found|work=Haaretz|date=1 July 2014|accessdate=24 February 2015|archivedate=24 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150224181422/http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.602189}}</ref> پس از کشته شدن چند تن از عوامل [[حماس]]، در پی یک انفجار و در اثر بمباران اسرائیل، حماس رسماً اعلام کرد که از غزه به سمت اسرائیل راکت پرتاب خواهد کرد<ref name="Leas">James Marc Leas, [http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs "Attack First, Kill First and Claim Self-Defense: Palestine Subcommittee Submission to UN Independent Commission of Inquiry on the 2014 Gaza Conflict"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150214210857/http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs|date=14 February 2015}}. [[شورای منافع ملی|Council for the National Interest]]. (21 January 2015).</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-palestinians-israel-idUSKBN0F521P20140701|title=Israel mourns teenagers, strikes Hamas in Gaza|date=1 July 2014|last=Ori Lewis|publisher=Reuters|accessdate=24 February 2015|archivedate=26 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150326063556/http://www.reuters.com/article/2014/07/01/us-palestinians-israel-idUSKBN0F521P20140701}}</ref> و اسرائیل نیز [[نبرد ۲۰۱۴ اسرائیل و غزه|عملیات لبهٔ حفاظتی]] در [[نوار غزه]] را آغاز کرد و به‌طور رسمی به توافقنامهٔ آتش‌بس نوامبر ۲۰۱۲ پایان داد.<ref>{{Cite news|url=http://www.jewishpress.com/news/breaking-news/idfs-operation-protective-edge-begins-against-gaza/2014/07/08/|title=IDF's Operation 'Protective Edge' Begins Against Gaza|work=The Jewish Press|accessdate=8 July 2014|archivedate=10 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140710004714/http://www.jewishpress.com/news/breaking-news/idfs-operation-protective-edge-begins-against-gaza/2014/07/08/}}</ref> نخست‌وزیر نتانیاهو یک دور برنامهٔ تلویزیونی را در ایالات متحده انجام داد و اعضای حماس را در مصاحبه‌ای با [[سی‌ان‌ان]] «تروریست‌های نسل‌کش» توصیف کرد.<ref name="IsraelPM">{{Cite news|title=Hamas genocidal terrorists says Netanyahu|date=21 July 2014|url=http://www.israelnews.net/news/223948551/hamas-genocidal-terrorists-says-netanyahu|publisher=Israel News.Net|accessdate=19 July 2014|archivedate=19 January 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170119110216/http://www.israelnews.net/news/223948551/hamas-genocidal-terrorists-says-netanyahu}}</ref> هنگامی که از نتانیاهو پرسیده شد که آیا تلفات در غزه بر اثر انجام این عملیات ممکن است جرقهٔ آغاز «انتفاضهٔ سوم» شود، نتانیاهو پاسخ داد که حماس برای رسیدن به همین هدف تلاش می‌کند.<ref>{{Cite news|url=http://www.defenseone.com/threats/2014/07/why-benjamin-netanyahu-should-be-very-very-worried/89897/|title=Why Benjamin Netanyahu Should Be Very, Very Worried|last=Fournier|first=Ron|date=28 July 2014|work=Defense One|publisher=National Journal|accessdate=29 July 2014|archivedate=29 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729161153/http://www.defenseone.com/threats/2014/07/why-benjamin-netanyahu-should-be-very-very-worried/89897/}}</ref> در ۲ دسامبر ۲۰۱۴، نتانیاهو دو تن از وزرای خود، [[یائیر لاپید]] وزیر دارایی، که ریاست حزب میانه‌روی [[یش عتید]] را بر عهده داشت و [[تسیپی لیونی]]، وزیر دادگستری که ریاست [[هاتنوعا]] را بر عهده داشت، برکنار کرد. این تغییرات منجر به انحلال دولت شد.<ref>{{Cite news|title=Knesset votes to dissolve, sets new elections for March 17|date=8 December 2014|work=The Times of Israel|url=http://www.timesofisrael.com/knesset-votes-unanimously-to-dissolve-ushering-in-new-elections/|accessdate=10 December 2014|archivedate=16 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210516081133/https://www.timesofisrael.com/knesset-votes-unanimously-to-dissolve-ushering-in-new-elections/}}</ref> در ژانویهٔ ۲۰۱۵، نتانیاهو برای سخنرانی در [[کنگره ایالات متحده آمریکا|کنگرهٔ آمریکا]] دعوت شد. این سخنرانی سومین سخنرانی نتانیاهو در جلسهٔ مشترک کنگره بود.<ref>{{Cite news|title=Netanyahu to address US Congress in February|url=http://www.jpost.com/Israel-News/Politics-And-Diplomacy/Netanyahu-invited-to-speak-to-joint-session-of-US-Congress-in-midst-of-election-campaign-388468|work=The Jerusalem Post|first=Herb|last=Keinon|date=1 January 2015|accessdate=23 January 2015|archivedate=23 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150123194118/http://www.jpost.com/Israel-News/Politics-And-Diplomacy/Netanyahu-invited-to-speak-to-joint-session-of-US-Congress-in-midst-of-election-campaign-388468}}</ref> با نزدیک شدن به روز انتخابات ۲۰۱۵ اسرائیل، نتانیاهو در پاسخ به یک سؤال تأکید کرد که در دورهٔ مسؤولیت او، کشور فلسطینی ایجاد نخواهد شد. وی گفت: حمایت از یک کشور فلسطینی به منزلهٔ واگذاری اراضی به تروریست‌های اسلامگرای تندرو برای حمله به اسرائیل است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu says no Palestinian state if he remains PM|نشانی=https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4637673,00.html|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2015-03-16|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=en|نام=Moran|نام خانوادگی=Azulay}}</ref> با این حال، نتانیاهو افزود: «من راه‌حل تک‌دولتی نمی‌خواهم. من یک راه‌حل صلح‌آمیز و پایدار [[چاره دو کشوری|دو دولتی]] می‌خواهم. من سیاستم را تغییر نداده‌ام.»<ref>{{Cite web|url=https://news.vice.com/article/us-says-it-will-re-evaluate-approach-to-israeli-palestinian-conflict-after-netanyahu-election-win|title=Netanyahu Backtracks on Election Pledge to Refuse a Two-State Solution After Sharp Words from the US|publisher=Vice News|first=Harriet|last=Salem|date=19 March 2015|accessdate=9 June 2015|archivedate=13 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713152617/https://news.vice.com/article/us-says-it-will-re-evaluate-approach-to-israeli-palestinian-conflict-after-netanyahu-election-win}}</ref> == نخست‌وزیر (۲۰۲۲–اکنون) == === دور ششم === [[پرونده:המחאה_נגד_ההפיכה_המשפטית,_קפלן_פינת_מנחם_בגין,_4_במרץ_2023.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اعتراضات ضداصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل|اعتراضات]] علیه [[اصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل]] در مارس ۲۰۲۳]] پس از انتخابات ۲۰۲۲، نتانیاهو بار دیگر به عنوان رهبر یک ائتلاف تندرو به عنوان نخست‌وزیر سوگند خورد.<ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-resumes-role-as-pm-as-israels-most-hardline-government-ever-takes-office/|title=Netanyahu returns as PM, wins Knesset support for Israel's most hardline government|work=The Times of Israel|date=29 December 2022|access-date=29 December 2022|archive-date=22 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230222115339/https://www.timesofisrael.com/netanyahu-resumes-role-as-pm-as-israels-most-hardline-government-ever-takes-office/|dead-url=no}}</ref> او در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ رسماً ششمین دوره صدارت خود را آغاز کرد.<ref>{{Cite web|title=Benjamin Netanyahu sworn in as leader of Israel's likely most right-wing government ever|url=https://www.cnn.com/2022/12/29/middleeast/israel-benjamin-netanyahu-swearing-in-intl/index.html|access-date=30 December 2022|website=CNN|date=29 December 2022|language=en|archive-date=28 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230228233951/https://www.cnn.com/2022/12/29/middleeast/israel-benjamin-netanyahu-swearing-in-intl/index.html|dead-url=no}}</ref> ماه‌های اول ششمین دوره نخست‌وزیری او شاهد [[اصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل]] بود که انتقادات گسترده‌ای را برانگیخت. منتقدان اثرات منفی ای که این اصلاحات بر تفکیک قوا،<ref>{{Cite web|title=Home|url= |access-date=9 February 2023|website=Professors Democracy|language=en|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209083251/https://lawprofsforum.wixsite.com/english|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Override Clause Explainer|url=https://en.idi.org.il/articles/46387|access-date=11 February 2023|website=en.idi.org.il|date=November 2022|language=he|archive-date=31 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230131005142/https://en.idi.org.il/articles/46387|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Test of reasonableness|language=en-US|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/Opinion/Test-of-reasonableness-592489|access-date=11 February 2023|archive-date=11 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230211191434/https://www.jpost.com/Opinion/Test-of-reasonableness-592489|dead-url=no}}</ref> منصب دادستان کل،<ref>{{Cite web|last1=Bachner|first1=Michael|last2=Staff|first2=ToI|title=AG censures 'harmful' proposal to let ministers appoint own legal advisers|url=https://www.timesofisrael.com/ag-censures-harmful-proposal-to-let-ministers-appoint-own-legal-advisers/|access-date=12 February 2023|website=The Times of Israel|language=en-US|archive-date=26 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626234006/https://www.timesofisrael.com/ag-censures-harmful-proposal-to-let-ministers-appoint-own-legal-advisers/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|last=Stern|first=Yedidia Z.|title=The attack on legal oversight threatens us all|url=http://blogs.timesofisrael.com/the-attack-on-legal-oversight-endangers-us-all/|access-date=12 February 2023|website=blogs.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=13 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230213014148/https://blogs.timesofisrael.com/the-attack-on-legal-oversight-endangers-us-all/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Coalition Agreements of Israel's 37th Government: The Appointment of Legal Advisors in Government Ministries|url=https://en.idi.org.il/articles/47681|access-date=12 February 2023|website=en.idi.org.il|date=January 2023|language=he|archive-date=12 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230212112357/https://en.idi.org.il/articles/47681|dead-url=no}}</ref> اقتصاد،<ref>{{Cite news|date=22 January 2023|title=Two Former Governors of the Israeli Central Bank Warn of Economic Consequences of Government's Plans for the Judiciary|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-01-22/ty-article/.premium/former-bank-of-israel-heads-warn-judicial-overhaul-may-deal-severe-blow-to-economy/00000185-d97d-d1d2-a3c7-fb7fa0560000|access-date=9 February 2023|archive-date=28 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230328095538/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-01-22/ty-article/.premium/former-bank-of-israel-heads-warn-judicial-overhaul-may-deal-severe-blow-to-economy/00000185-d97d-d1d2-a3c7-fb7fa0560000|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|date=26 January 2023|title=Kahneman: The judicial reform is a disaster|language=en|work=Globes|url=https://en.globes.co.il/en/article-kahneman-the-judicial-reform-is-a-disaster-1001436559|access-date=11 February 2023|archive-date=4 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230404062308/https://en.globes.co.il/en/article-kahneman-the-judicial-reform-is-a-disaster-1001436559|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|last1=זרחיה|first1=צבי|last2=טייטלבאום|first2=שלמה|date=23 February 2023|title=הנגיד והכלכלנית הראשית: שינויי המשטר עלולים ליצור פגיעה קשה בכלכלה|url=https://www.calcalist.co.il/local_news/article/ryow8mbri|access-date=28 February 2023|website=כלכליסט|language=he|archive-date=27 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230227214726/https://www.calcalist.co.il/local_news/article/ryow8mbri|dead-url=no}}</ref> بهداشت عمومی،<ref name="איזק-2023">{{Cite news|last=איזק|first=רתם|date=18 February 2023|title=צפו פגיעה, זו מתקפה ישירה על נשים: ההיבט המגדרי של המהפכה המשפטית|language=he|work=Ynet|url=https://www.ynet.co.il/news/article/rkc8syjpi|access-date=26 February 2023|archive-date=26 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230226184501/https://www.ynet.co.il/news/article/rkc8syjpi|dead-url=no}}</ref><ref name="ברנע-2023">{{Cite news|last=ברנע|first=רני|date=1 March 2023|title=הסיוט של מערכת המשפט יהיה האסון של מערכת הבריאות|language=he|work=הארץ|url=https://www.haaretz.co.il/health/2023-03-01/ty-article/.premium/00000186-98d9-d038-a3f6-bbf95dba0000|access-date=1 March 2023|archive-date=4 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230304105309/https://www.haaretz.co.il/health/2023-03-01/ty-article/.premium/00000186-98d9-d038-a3f6-bbf95dba0000|dead-url=no}}</ref> زنان و اقلیت‌ها،<ref name="איזק-2023"/><ref name="ברנע-2023"/><ref>{{Cite news|last=Maltz|first=Judy|date=25 February 2023|title=U.S. Reform Movement Leader to Israelis: Your Diaspora Siblings Stand in Solidarity With You|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-25/ty-article/.premium/u-s-reform-movement-leader-to-israelis-your-diaspora-siblings-are-in-solidarity-with-you/00000186-899c-d5bf-adb6-af9e93100000|access-date=25 February 2023|archive-date=25 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230225192325/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-25/ty-article/.premium/u-s-reform-movement-leader-to-israelis-your-diaspora-siblings-are-in-solidarity-with-you/00000186-899c-d5bf-adb6-af9e93100000|dead-url=no}}</ref> حقوق کارگران،<ref>{{Cite news|last1=Weingarten|first1=Randi|last2=Appelbaum|first2=Stuart|date=20 February 2023|title=As U.S. Jews and Union Leaders, We See the Dangers of Israel's Democratic Crisis|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/opinion/2023-02-20/ty-article-opinion/.premium/as-u-s-jews-and-union-leaders-we-see-the-dangers-of-israels-democratic-crisis/00000186-6f51-d7c1-a1ee-6f7fa8b50000|access-date=21 February 2023|archive-date=7 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307222738/https://www.haaretz.com/opinion/2023-02-20/ty-article-opinion/.premium/as-u-s-jews-and-union-leaders-we-see-the-dangers-of-israels-democratic-crisis/00000186-6f51-d7c1-a1ee-6f7fa8b50000|dead-url=no}}</ref> پژوهش علمی،<ref name="ברנע-2023"/><ref>{{Cite news|date=19 February 2023|title=200 U.S. Jewish Scientists Call on Netanyahu Gov't to Halt Judicial Overhaul Plan|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/200-u-s-jewish-scientists-call-on-netanyahu-govt-to-halt-judicial-overhaul-plan/00000186-6955-d772-a387-6f5db4ea0000|access-date=20 February 2023|archive-date=19 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230219141207/https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/200-u-s-jewish-scientists-call-on-netanyahu-govt-to-halt-judicial-overhaul-plan/00000186-6955-d772-a387-6f5db4ea0000|dead-url=no}}</ref> استحکام کلی دموکراسی اسرائیل<ref>{{Cite web|title=In petition, leading academics warn judicial shakeup will harm Israel's security|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/in-petition-leading-academics-warn-judicial-shakeup-will-harm-israels-security/|access-date=9 February 2023|website=The Times of Israel|language=en-US|archive-date=20 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230320133352/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/in-petition-leading-academics-warn-judicial-shakeup-will-harm-israels-security/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|last=Shani|first=Ayelett|date=10 February 2023|title='Israel's Government Has neo-Nazi Ministers. It Really Does Recall Germany in 1933'|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-10/ty-article-magazine/.highlight/israels-government-has-neo-nazi-ministers-it-really-does-recall-germany-in-1933/00000186-3a49-d80f-abff-7ac9c7ff0000|access-date=12 February 2023|archive-date=7 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307222553/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-10/ty-article-magazine/.highlight/israels-government-has-neo-nazi-ministers-it-really-does-recall-germany-in-1933/00000186-3a49-d80f-abff-7ac9c7ff0000?utm_source=App_Share&utm_medium=iOS_Native|dead-url=no}}</ref>و روابط خارجی آن می‌گذارد را برجسته کردند.<ref>{{Cite news|last=Samuels|first=Ben|date=19 February 2023|title=Equating Israeli and Iranian Protests, U.S. Lawmakers Slam Netanyahu's Judicial Overhaul|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/equating-israeli-and-iranian-protests-u-s-lawmakers-slam-netanyahus-judicial-overhaul/00000186-6976-d7c4-a187-f976d4e70000|access-date=19 February 2023|archive-date=19 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230219234122/https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/equating-israeli-and-iranian-protests-u-s-lawmakers-slam-netanyahus-judicial-overhaul/00000186-6976-d7c4-a187-f976d4e70000|dead-url=no}}</ref> پس از هفته‌ها [[اعتراضات ضداصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل|اعتراض]]، که شمار فزاینده ای از [[نیروی ذخیره نظامی|نیروهای ذخیره نظامی]] به آن پیوستند، وزیر دفاع [[یوآف گالانت]] در ۲۵ مارس علیه آن سخن گفت و خواهان توقف فرایند قانونگذاری «برای امنیت اسرائیل» شد.<ref>{{Cite news|issn=0190-8286|last=Hendrix|first=Steve|title=Israeli defense minister calls on Netanyahu to halt overhaul of courts|newspaper=Washington Post|access-date=27 March 2023|date=25 March 2023|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/25/israel-defense-minister-yoav-gallant-netanyahu/|archive-date=26 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326153125/https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/25/israel-defense-minister-yoav-gallant-netanyahu/|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو یک روز بعد اعلام کرد قصد دارد گالانت را از سمتش برکنار کند، که اعتراضات انبوه دیگری را در سراسر اسرائیل برانگیخت و نهایتاً باعث شد نتانیاهو بپذیرد این طرح را یک ماه به تعویق بیندازد.<ref>{{Cite news|issn=0190-8286|last1=Hendrix|first1=Steve|last2=Rubin|first2=Shira|title=Netanyahu fires defense minister who called for halt to judicial overhaul|newspaper=Washington Post|access-date=27 March 2023|date=27 March 2023|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/26/israel-netanyahu-gallant-defense-minister/|archive-date=8 June 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230608195623/https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/26/israel-netanyahu-gallant-defense-minister/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|last=McKernan|first=Bethan|date=27 March 2023|title=Israel: Netanyahu announces delay to judicial overhaul plan|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2023/mar/27/israel-netanyahu-judiciary-plans-halt|access-date=28 March 2023|issn=0261-3077|archive-date=28 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230328030213/https://www.theguardian.com/world/2023/mar/27/israel-netanyahu-judiciary-plans-halt|dead-url=no}}</ref> در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، پس از این که ستیزه‌جویان فلسطینی [[حمله ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]] را از غزه انجام دادند، نتانیاهو اعلام کرد اسرائیل علیه [[حماس]] وارد وضعیت جنگی خواهد شد.<ref>{{cite news|title=Netanyahu says Israel is 'at war' as Palestinian militants launch surprise air and ground attack from Gaza|url=https://www.cnn.com/2023/10/07/middleeast/sirens-israel-rocket-attack-gaza-intl-hnk/index.html|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=7 October 2023|access-date=7 October 2023|archive-date=8 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231008010528/https://www.cnn.com/2023/10/07/middleeast/sirens-israel-rocket-attack-gaza-intl-hnk/index.html|dead-url=no}}</ref> او تهدید کرد «همه مکان‌هایی که حماس در آن سازمان یافته و پنهان شده است را به شهرهایی از خرابه تبدیل خواهد کرد» و [[غزه (شهر)|غزه]] را "شهر شر " خواند، و به ساکنانش اصرار کرد «حالا آن را ترک کنند.»<ref>{{cite news|title=Netanyahu: We will turn places where Hamas is hiding into 'cities of ruins'|url=https://www.ynetnews.com/article/skforn1za|work=Ynetnews|date=7 October 2023|access-date=15 October 2023|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015164027/https://www.ynetnews.com/article/skforn1za|dead-url=no}}</ref> او بعدها پس از این که لاپید رهبر اپوزیسیون به نتانیاهو اصرار کرد «تفاوت‌هایمان را کنار بگذاریم و یک دولت حرفه ای اضطراری محدود تشکیل دهیم»<ref>{{Cite web|last=Keller-Lynn|first=Carrie|title=Lapid urges emergency government, says PM can't manage war with extreme cabinet|url=https://www.timesofisrael.com/lapid-urges-emergency-government-says-pm-cant-manage-war-with-extreme-cabinet/|access-date=7 October 2023|website=www.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=7 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231007182954/https://www.timesofisrael.com/lapid-urges-emergency-government-says-pm-cant-manage-war-with-extreme-cabinet/|dead-url=no}}</ref> پیشنهاد کرد حزب‌های اپوزیسیون یش عتید و وحدت ملی در میانه این درگیری وارد [[کابینه جنگی اسرائیل]] شوند.<ref>{{Cite web|title=Netanyahu offers Lapid, Gantz to join him in emergency unity government|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-offers-lapid-gantz-to-join-him-in-emergency-unity-government/|access-date=7 October 2023|website=www.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=7 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231007182953/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-offers-lapid-gantz-to-join-him-in-emergency-unity-government/|dead-url=no}}</ref> شروع جنگ منجر به مخالفت فزاینده شهروندان اسرائیلی با نتانیاهو و حکومت به دلیل ناکامی در پیش‌بینی حمله به رهبری حماس و فراخوان‌های فزاینده برای استعفای نتانیاهو شد.<ref>{{cite news|title=Israelis blame gov't for Hamas massacre, say Netanyahu must resign|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-767880|access-date=14 October 2023|work=[[جروزالم پست]]|date=12 October 2023|archive-date=22 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231022103941/https://www.jpost.com/israel-news/article-767880|dead-url=no}}</ref> نظرسنجی ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد ۵۶٪ از اسرائیلی‌ها معتقد بودند نتانیاهو باید پس از جنگ استعفا دهد، و ۸۶٪ از پاسخ دهندگان رهبری کشور را مسئول ناکامی‌های امنیتی ای دانستند که منجر به حمله شد.<ref>{{cite news|url=https://www.wionews.com/world/majority-israelis-blame-govt-for-hamas-attack-believe-netanyahu-must-resign-poll-646303|title=Many Israelis blame govt for Hamas attack, believe Netanyahu must resign: Poll|publisher=WION|access-date=15 October 2023|archive-date=19 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231019211159/https://www.wionews.com/world/majority-israelis-blame-govt-for-hamas-attack-believe-netanyahu-must-resign-poll-646303|dead-url=no}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.middleeastmonitor.com/20231012-56-israelis-believe-netanyahu-should-resign-at-end-of-conflict-with-palestine-poll/|title=56% Israelis believe Netanyahu should resign at end of conflict with Palestine: Poll|publisher=Middle East Monitor|access-date=15 October 2023|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015191954/https://www.middleeastmonitor.com/20231012-56-israelis-believe-netanyahu-should-resign-at-end-of-conflict-with-palestine-poll/|dead-url=no}}</ref> در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۳، مقایسه نتانیاهو بین حماس و [[عمالیق]]، که گفت: «باید آنچه عمالیق با شما کرده را آن طور که کتاب مقدس ما می‌گوید به یاد بیاورید. و ما به یاد می‌آوریم» باعث شد او به استفاده از «لفاظی خطرناک» متهم شود.<ref>{{cite news|title=The Dangerous History Behind Netanyahu's Amalek Rhetoric|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/11/benjamin-netanyahu-amalek-israel-palestine-gaza-saul-samuel-old-testament/|work=The Mother Jones|date=3 November 2023|access-date=31 December 2023|archive-date=24 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231124213319/https://www.motherjones.com/politics/2023/11/benjamin-netanyahu-amalek-israel-palestine-gaza-saul-samuel-old-testament/|dead-url=no}}</ref> در ۲۹ اکتبر نتانیاهو سران امنیتی اسرائیل را در یک پس در اکس (توئیتر سابق) به خاطر حمله حماس سرزنش کرد؛ و پس از انتقادات آن را پاک کرد.<ref>{{Cite news|last=Kershner|first=Isabel|date=2023-10-29|title=Netanyahu Apologizes After Blaming Security Chiefs for Failure in Hamas Attack|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2023/10/29/world/middleeast/netanyahu-apologizes-hamas-attack.html|access-date=2023-10-29|issn=0362-4331|archive-date=29 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029135606/https://www.nytimes.com/2023/10/29/world/middleeast/netanyahu-apologizes-hamas-attack.html|dead-url=no}}</ref> در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳, او آتش‌بس در جنگ را رد کرد و تهدید کرد اسرائیل «اگر ضروری باشد در برابر جهان خواهد ایستاد.» او گفت [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] «تا هر زمان ضروری باشد» در غزه خواهد ماند و اسرائیل از بازگشت [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] به غزه جلوگیری خواهد کرد.<ref>{{cite news|title=Netanyahu: We'll defy the world if needed to defeat Hamas; PA can't run Gaza after war|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-vows-to-defeat-hamas-even-if-israel-has-to-stand-firm-against-the-world/|work=The Times of Israel|date=12 November 2023|access-date=13 November 2023|archive-date=13 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113120544/https://www.timesofisrael.com/netanyahu-vows-to-defeat-hamas-even-if-israel-has-to-stand-firm-against-the-world/|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو اتهامات به اسرائیل که قانون بین‌الملل را شکسته را «مهمل» خواند و فلسطینیان [[تلفات جنگ اسرائیل و حماس|کشته شده در جنگ اسرائیل و حماس]] را «تلفات جانبی» خواند.<ref>{{cite news|title=Netanyahu Calls Palestinians 'Collateral Damage' As Israel Destroys Gaza|url=https://www.huffpost.com/entry/benjamin-netanyahu-israel-gaza-collateral-damage_n_655119bfe4b0373d70b28a56|work=HuffPost|date=12 November 2023|access-date=13 November 2023|archive-date=13 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113115405/https://www.huffpost.com/entry/benjamin-netanyahu-israel-gaza-collateral-damage_n_655119bfe4b0373d70b28a56|dead-url=no}}</ref> در ۵ دسامبر ۲۰۲۳, او در جلسه ای با [[گروگان‌گیری در طول جنگ اسرائیل و حماس|گروگان‌های آزاده شده از دست حماس]] مورد انتقاد قرار گرفت. یکی از گروگان‌ها او را متهم کرد به سیاست بر «بالاتر از بازگشت گروگان‌ها» اولویت داده.<ref>{{cite news|title=Leaked audio of heated meeting reveals hostages' fury at Netanyahu|url=https://edition.cnn.com/2023/12/06/middleeast/leaked-audio-of-heated-meeting-reveals-hostages-fury-at-netanyahu/index.html|work=CNN|date=6 December 2023|access-date=7 December 2023|archive-date=7 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231207212505/https://edition.cnn.com/2023/12/06/middleeast/leaked-audio-of-heated-meeting-reveals-hostages-fury-at-netanyahu/index.html|dead-url=no}}</ref> در دسامبر ۲۰۲۳, نتانیاهو گفت اسرائیل از «مهاجرت داوطلبانه» فلسطینیان از غزه حمایت می‌کند.<ref>{{cite news|title=Israeli MK: Countries in South America, Africa Offered to Accept Refugees From Gaza, in Exchange for Payment|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-12-26/ty-article/israeli-mk-israel-has-received-inquiries-from-countries-to-accept-refugees-from-gaza/0000018c-a50e-d408-a99f-ed5ec4f00000|work=Haaretz|date=26 December 2023|access-date=30 December 2023|archive-date=26 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231226092458/http://www.haaretz.com/israel-news/2023-12-26/ty-article/israeli-mk-israel-has-received-inquiries-from-countries-to-accept-refugees-from-gaza/0000018c-a50e-d408-a99f-ed5ec4f00000|dead-url=no}}</ref> در ۲۰ مه ۲۰۲۴, [[کریم احمد خان]]، دادستان دیوان بین‌المللی کیفری اعلام کرد قصد داد برای نتانیاهو به خاطر فقره‌های متعدد [[جنایت جنگی|جنایات جنگی]] و [[جنایت علیه بشریت]] درخواست حکم بازداشت کند.<ref name="ICCAW2"/><ref name="ICCAW CNN2"/> در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، دیوان کیفری بین‌المللی حکم بازداشت نتانیاهو، [[یوآف گالانت]] و [[محمد ضیف]] را به اتهام جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت صادر کرد.<ref name=":12">{{Cite web|title=World reacts to ICC arrest warrants for Israel's Netanyahu, Gallant|url=https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20241122020907/https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|archive-date=2024-11-22|access-date=2024-11-23|website=[[Al_Jazeera_Media_Network|Al Jazeera]]|language=en}}</ref><ref name=":62">{{cite web|last=Eghbariah|first=Rabea|date=21 November 2023|title=The Harvard Law Review Refused to Run This Piece About genocide in Gaza|url=https://www.thenation.com/article/archive/harvard-law-review-gaza-israel-genocide/|archive-url=https://web.archive.org/web/20231206163957/https://www.thenation.com/article/archive/harvard-law-review-gaza-israel-genocide/|archive-date=6 December 2023|access-date=21 March 2024|work=The Nation|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":72">{{cite web|date=16 November 2023|title=Gaza: UN experts call on international community to prevent genocide against the Palestinian people|url=https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/11/gaza-un-experts-call-international-community-prevent-genocide-against|access-date=21 March 2024|work=UN|archive-date=24 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231224050530/https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/11/gaza-un-experts-call-international-community-prevent-genocide-against|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":82">{{cite magazine |last=Burga |first=Solcyre |date=14 November 2023 |title=Is What's Happening in Gaza a Genocide? Experts Weigh In |url=https://time.com/6334409/is-whats-happening-gaza-genocide-experts/ |url-status=bot: unknown |magazine=Time |archive-url=https://web.archive.org/web/20231125022352/https://time.com/6334409/is-whats-happening-gaza-genocide-experts/ |archive-date=25 November 2023 |access-date=21 March 2024}}</ref><ref name=":92">{{cite web|last=Powell|first=Anita|date=4 January 2024|title=South Africa to take Israel to Top UN Court on Genocide Claim in Gaza|url=https://www.voanews.com/a/south-africa-to-take-israel-to-top-un-court-on-genocide-claim-in-gaza-/7427539.html|access-date=21 March 2024|work=Voice of America|archive-date=6 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106225145/https://www.voanews.com/a/south-africa-to-take-israel-to-top-un-court-on-genocide-claim-in-gaza-/7427539.html|dead-url=no}}</ref><ref name=":102">{{cite report|url=https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/192/192-20231228-app-01-00-en.pdf|title=Proceedings instituted by South Africa against the State of Israel on 29 December 2023|date=29 December 2023|access-date=21 March 2024|work=International Court of Justice|archive-date=5 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240105144115/https://www.icj-cij.org/index.php/node/203394|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو این حکم را «دروغ‌های مسخره و نادرست» توصیف کرد و این تصمیم را «یهودستیزانه» خواند.<ref>{{cite news|last1=Belam|first1=Martin|title=Netanyahu says ICC warrant for his arrest over alleged war crimes is 'antisemitic' and 'absurd' – Middle East live|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/nov/21/international-criminal-court-icc-arrest-warrant-benjamin-netanyahu-yoav-gallant-mohamed-deif-israel-gaza-war-crimes|work=the Guardian|date=21 November 2024}}</ref> نمایندگان دولت [[استرالیا]]،<ref name="Guardian_AU_respects_ICCs">{{Cite Q|Q126039035}}</ref> [[فرانسه]]، [[اسپانیا]]، [[ایرلند]]، [[بلژیک]]، [[سوئیس]]، [[اتریش]]، [[اسلوونی]]، [[دانمارک]]، [[نروژ]]، [[شیلی]]، [[کانادا]]، [[آفریقای جنوبی]]، [[مالدیو]]، [[عمان]] و [[اردن]] از استقلال دیوان بین‌المللی کیفری حمایت کردند.<ref name=":112">{{Cite web|last=Ray|first=Siladitya|date=2024-05-20|title=ICC Seeks Arrest Warrants For Benjamin Netanyahu And Hamas Leader Yahya Sinwar|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/05/20/icc-seeks-arrest-warrants-for-benjamin-netanyahu-and-hamas-leader-yahya-sinwar/|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20240522012326/https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/05/20/icc-seeks-arrest-warrants-for-benjamin-netanyahu-and-hamas-leader-yahya-sinwar/?sh=7675a4ec5815|archive-date=2024-05-20|access-date=2024-05-22|website=[[فوربز]]|language=en}}</ref><ref name="AnadoluA_West_divided">{{Cite news|title=West divided over ICC arrest warrants for Netanyahu, Gallant|url=https://www.aa.com.tr/en/europe/west-divided-over-icc-arrest-warrants-for-netanyahu-gallant/3227073|work=[[Anadolu Agency]]|date=22 May 2024|archiveurl=https://archive.today/20240522182620/https://www.aa.com.tr/en/europe/west-divided-over-icc-arrest-warrants-for-netanyahu-gallant/3227073|archivedate=2024-05-22}}</ref><ref name="ICCAW3">{{cite web|last=Khan|first=Karim A.A.|title=Statement of ICC Prosecutor Karim A.A. Khan KC: Applications for arrest warrants in the situation in the State of Palestine|url=https://www.icc-cpi.int/news/statement-icc-prosecutor-karim-aa-khan-kc-applications-arrest-warrants-situation-state|website=icc-cpi.int|publisher=International Criminal Court|access-date=20 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520105912/https://www.icc-cpi.int/news/statement-icc-prosecutor-karim-aa-khan-kc-applications-arrest-warrants-situation-state|archive-date=20 May 2024|date=20 May 2024|dead-url=no}}</ref> <ref name="ICCAW CNN3">{{Cite web|last=Kottasová|first=Ivana|date=2024-05-20|title=EXCLUSIVE: ICC seeks arrest warrants against Sinwar and Netanyahu for war crimes over October 7 attack and Gaza war|url=https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html|access-date=2024-05-20|website=CNN|language=en|archive-date=20 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520113208/https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html|dead-url=no}}</ref> در میان متحدان غربی اسرائیل، رهبران اروپایی به جز آلمان و مجارستان، پایبندی خود را به این حکم بازداشت اعلام کرده‌اند و به این ترتیب امکان بازداشت نتانیاهو در صورت سفر به این کشورها وجود دارد.<ref name=":122">{{Cite web|title=World reacts to ICC arrest warrants for Israel's Netanyahu, Gallant|url=https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20241122020907/https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|archive-date=2024-11-22|access-date=2024-11-23|website=[[Al_Jazeera_Media_Network|Al Jazeera]]|language=en}}</ref> در این میان بسیاری از سیاستمداران اروپایی و غیراروپایی از جمله نخست‌وزیر بریتانیا، وزارت خارجه [[چین]]، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سیاستمدارانی از کشورهای هلند، [[کانادا]]، سوئیس، ایتالیا، ایرلند و اسپانیا به پایبندی به این حکم و امکان بازداشت نتانیاهو در صورت سفر به این کشورها، تصریح کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش رهبران جهان به حکم جلب نخست‌وزیر اسرائیل؛ چه کشورهایی ممکن است نتانیاهو را بازداشت کنند؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c748yym73k4o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-11-22|بازبینی=2024-11-26|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=Rosenberg|first=David E.|date=2024-05-22|title=Is the War in Gaza Turning Israel Into a Pariah State?|url=https://foreignpolicy.com/2024/05/21/is-the-war-in-gaza-turning-israel-into-a-pariah-state/|access-date=2024-05-22|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cave|first=Damien|date=2024-05-11|title=Isolated and Defiant, Israel Vows to ‘Stand Alone’ in War on Hamas|url=https://www.nytimes.com/2024/05/11/world/middleeast/isolated-israel-war-hamas.html|access-date=2024-05-22|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Rachman|first=Gideon|date=May 20, 2024|title=A crushing blow for Israel and a massive gamble by the ICC|url=https://www.ft.com/content/24bd4d5a-2451-4695-a7d1-5b0df92064a6|access-date=May 21, 2024|website=[[فایننشال تایمز]]}}</ref> در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، نتانیاهو عملیات "شیر در حال برخاستن" را آغاز کرد، یک کمپین نظامی پیش‌دستانه گسترده که زیرساخت‌های هسته‌ای و نظامی زراعتی ایران را هدف قرار داد و [[جنگ ایران و اسرائیل]] را آغاز کرد. هدف این عملیات از بین بردن توانایی‌های هسته‌ای ایران بود که نتانیاهو آن را "خطر واضح و حاضر برای بقای اسرائیل" توصیف کرد. او تأکید کرد که اقدامات رژیم جمهوری اسلامی ایران، از جمله تلاش برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای و برنامه موشکی بالستیک آن، شامل حملات موشکی به اسرائیل و حمایت از تروریسم، تهدیداتی نه تنها برای اسرائیل بلکه برای امنیت جهانی به شمار می‌آید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=“A clear and present danger to Israel’s very survival”|نشانی=https://wng.org/opinions/a-clear-and-present-danger-to-israels-very-survival-1749787679|وبگاه=WORLD|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu says regime change in Iran could be result of Israel's attacks|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/netanyahu-says-regime-change-iran-could-be-result-israels-attacks-2025-06-15/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Michael|نام خانوادگی=Martina|نام۲=Katharine|نام خانوادگی۲=Jackson}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu attacked Iran to avert an ‘existential threat’. He may have made it worse|نشانی=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/13/benjamin-netanyahu-attack-iran-israel-us-nuclear|کوشش=The Guardian|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Jonathan|نام خانوادگی=Freedland}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's threat to global security will persist until regime falls, congressman says {{!}} Fox Business Video|نشانی=https://www.foxbusiness.com/video/6374353779112|وبگاه=Fox Business|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran conflict: Netanyahu says eliminating Khamenei would end crisis, 'We are fighting your enemy'|نشانی=https://timesofindia.indiatimes.com/world/us/israel-iran-war-netanyahu-says-taking-out-khamenei-would-end-crisis-we-are-fighting-your-enemy/articleshow/121892388.cms|کوشش=The Times of India|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0971-8257}}</ref> نتانیاهو گزارش داد که نیروهای اسرائیل در طول عملیات، شخصیت‌های نظامی کلیدی ایران، تیم هسته‌ای و سایت‌های تولید موشک‌های بالستیک را از بین بردند. علاوه بر این، او تأکید کرد که عملیات "شیر در حال برخاستن" "تا هر مدت زمانی که لازم باشد" ادامه خواهد داشت تا اهداف خود را محقق کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu Says Operation ‘Rising Lion’ Will Last ‘as Many Days as It Takes’|نشانی=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw|وبگاه=WSJ|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.gov.il/en/pages/fm-sa-ar-s-statement-at-the-beginning-of-the-foreign-affairs-and-defense-committee-meeting-17-jun-2025?|عنوان=FM Sa’ar’s statement at the beginning of the Foreign Affairs and Defense Committee meeting}}</ref> اهداف این عملیات فراتر از اهداف نظامی بود. نتانیاهو این کمپین را فرصتی برای تغییر رژیم و جایگزینی جمهوری اسلامی با حمایت از فراخوان شاهزاده‌ی تاج‌وتخت تبعید شده، [[رضا پهلوی]]، برای شورش ملی ترسیم کرد. نتانیاهو خطاب به مردم ایران گفت: "جنگ اسرائیل علیه مردم ایران نیست. جنگ ما علیه رژیم اسلامی جنایتکاری است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. مردم ایران و مردم اسرائیل از زمان [[کوروش بزرگ|کوروش]] بزرگ دوستان یکدیگر بوده‌اند."<ref name=":14" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian crown prince urges uprising against ‘collapsing’ regime|نشانی=https://www.jns.org/iranian-crown-prince-urges-uprising-against-collapsing-regime/|وبگاه=JNS.org|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=J. N. S.|نام خانوادگی=Staff}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu suggests killing Iran’s supreme leader would ‘end conflict’|نشانی=https://www.scmp.com/news/world/middle-east/article/3314665/netanyahu-suggests-killing-irans-supreme-leader-would-end-conflict|وبگاه=South China Morning Post|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در تاریخ ۱۶ ژوئن، نتانیاهو در بیانیه‌ای دیگر گفت: "این دیکتاتورها در ایران، مطمئناً از ما می‌ترسند، اما از شما، مردم ایران، حتی بیشتر می‌ترسند" و به این نکته اشاره کرد که ۸۰ درصد ایرانی‌ها خواهان سرنگونی رژیم هستند.<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu says Israeli attacks pave way for Iran regime change|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506163799|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> نتانیاهو از مردم ایران خواست که در برابر رژیم سرکوبگر خود "بلند شوند" و آسیب‌پذیری رژیم را در میان فشارهای خارجی مورد توجه قرار داد. در تاریخ ۱۶ ژوئن، نتانیاهو به خبرنگار [[ایران اینترنشنال]]، [[پوریا زراعتی]] گفت: "یک نور روشن شده است، آن را به آزادی برسانید." او ایمان و احترام خود را به مردم ایران ابراز کرد و گفت: "من می‌دانم که ایران می‌تواند دوباره عظمت پیدا کند." او تاریخ و تمدن غنی ایران را تحسین کرد و آن را با اقدامات رژیم کنونی مقایسه کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu calls on Iranian citizens to seize 'opportunity' for regime change|نشانی=https://www.foxnews.com/world/netanyahu-calls-iranian-citizens-seize-opportunity-regime-change|وبگاه=Fox News|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Caitlin|نام خانوادگی=McFall}}</ref> نتانیاهو اعلام کرد: "این یک مبارزه بین خوبی و بدی است و وقت آن رسیده است که مردم خوب با مردم خوب ایران و دیگران در سراسر جهان علیه جنون تحمیل شده توسط این رژیم رادیکال متحد شوند. این به زودی به پایان خواهد رسید."<ref name=":6" /> او تفاوت‌های استراتژی‌های نظامی اسرائیل و ایران را توضیح داد و گفت: "هدف این است که اطمینان حاصل شود که غیرنظامیان از خطرات دور هستند. این تفاوت اصلی بین یک رژیم تروریستی است که عمداً غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد و یک [[دموکراسی]] مانند اسرائیل است."<ref name=":6" /> == مواضع == === مواضع نسبت به اختلاف اسرائیل و فلسطین === بنیامین نتانیاهو، وعده‌های انتخاباتی متعددی را در راستای [[انتخابات سراسری اسرائیل (۲۰۰۹)]] داد. از آن‌جمله، وی در دیدار از شهر [[اشکلون]] وعده داد که در صورت دستیابی به مقام نخست‌وزیری اسرائیل، حکومت [[حماس]] در [[نوار غزه]] را سرنگون خواهد کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=‮وعده‌های انتخاباتی نتانیاهو؛ به نفع یا به زیان حماس؟ ‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/02/090203_an_az_netanyahu_hamas|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> ==== شهرک‌های یهودی‌نشین ==== بنیامین نتانیاهو همچنین وعده داده است تا «رشد طبیعی [[شهرک‌های یهودی‌نشین]] در [[کرانه باختری رود اردن|کرانهٔ باختری رود اردن]] را ادامه دهد، با برچیدن شهرک‌ها مخالفت کند، از دادن امتیاز دربارهٔ تقسیم [[اورشلیم]] به فلسطینی‌ها خودداری ورزد و سرانجام این‌که به توافقات پشت‌پردهٔ دولت‌مردان سابق اسرائیل با [[حکومت خودگردان فلسطین]] تعهدی نداشته باشد».<ref name=":0"/> ==== اظهار نظر دربارهٔ امکان بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ ==== در ویدئویی که از نتانیاهو در سال ۲۰۰۱ بدون آگاهی خودش ضبط شده است، او دربارهٔ [[پیمان اسلو]] می‌گوید: «قبل از انتخابات از من پرسیدند که آیا به معاهدات اسلو پایبند خواهم بود. من گفتم که خواهم بود، ولی … معاهدات را طوری تفسیر خواهیم کرد که از پیش‌تازی به سمت مرزهای ۶۷ جلوگیری کنم.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu In 2001: 'America Is A Thing You Can Move Very Easily'|نشانی=https://www.huffpost.com/entry/netanyahu-in-2001-america_n_649427|وبگاه=HuffPost|تاریخ=2010-07-16|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=en}}</ref> در سال ۲۰۱۱ در سخنرانی که دربارهٔ کنگره آمریکا انجام داد، نتانیاهو بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ را رد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نتانیاهو بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ را رد کرد|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/نتانیاهو-بازگشت-به-مرزهای-۱۹۶۷-را-رد-کرد/a-15105013|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> او آمادگی اسرائیل را برای «سازش‌هایی دردناک» جهت دستیابی به صلح با فلسطینیان اعلام کرد. نتانیاهو همچنین با تقسیم اورشلیم (بیت‌المقدس) و حق بازگشت آوارگان فلسطینی و خانواده‌هایشان مخالفت کرد. نتانیاهو گفت که اسرائیل آماده است شماری از آبادی‌های مناقشه‌برانگیز یهودی‌نشین در کرانهٔ باختری رود اردن را واگذار کند، ولی چند آبادی نیز به خاک اسرائیل منضم خواهند شد. ==== کشور مستقل فلسطینی ==== در تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۰۹ میلادی، بنیامین نتانیاهو، در سخنرانی در [[دانشگاه تل‌آویو]] برای اولین بار با تشکیل کشور مستقل فلسطینی به‌طور مشروط موافقت کرد. او بازگشت [[آوارگان فلسطینی]] را منتفی و [[اورشلیم]] را پایتخت واحد و ابدی اسرائیل دانست و غیرنظامی‌شدن مناطق فلسطینی و به رسمیت‌شناختن اسرائیل، به عنوان یک دولت یهودی از سوی فلسطینی‌ها را پیش‌شرط موافقت با تشکیل کشور فلسطینی دانست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=موافقت مشروط نخست‌وزیر اسرائیل با کشور مستقل فلسطینی|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/موافقت-مشروط-نخستوزیر-اسراییل-با-کشور-مستقل-فلسطینی/a-4325822|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> ==== خروج از یونسکو ==== با اتمام سال ۲۰۱۸ و همزمان با آغاز سال جدید میلادی، اسرائیل خروج این کشور از سازمان [[یونسکو]] را به‌طور رسمی اجرایی ساخت.<ref name="ایسنا2">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.isna.ir/news/97101106056/آمریکا-و-اسرائیل-رسماً-از-یونسکو-خارج-شدند|عنوان=آمریکا و اسرائیل رسماً از یونسکو خارج شدند|ناشر=[[ایسنا]]|تاریخ=۱۱ دی ۱۳۹۷|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref><ref name="یونسکو1">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/politics/201812314314438-یونسکو-آمریکا-اسرائیل/|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)]]|تاریخ=۳۱ دسامبر ۲۰۱۸|بازبینی=۲ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref><ref name="تی">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/02/wkhnsh-zryf-bh-khrwj-amrykh-z-ywnskhw-1117446|عنوان=واکنش ظریف به خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه]]|تاریخ=2 ژانویه 2019|بازبینی=2 ژانویه 2019}}</ref> [[وزارت خارجه آمریکا]] در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۷ با متهم ساختن یونسکو به «رویکردهای ضد اسرائیلی» اعلام کرده بود که از این سازمان خارج خواهد شد. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل نیز در همان روز به وزارت خارجهٔ کشورش دستور داد مقدمات خروج اسرائیل از یونسکو را فراهم کند.<ref name="تی"/> او همچنین در سپتامبر ۲۰۱۸ دعوت برای شرکت در یک کنفرانس با موضوع [[یهودستیزی]] را که یونسکو در حاشیهٔ مجمع عمومی برگزار کرد، نپذیرفت.<ref name="ایسنا2"/> تصمیم آمریکا و اسرائیل برای خروج از یونسکو در اکتبر ۲۰۱۷ که طبق اساسنامهٔ این سازمان باید در پایان سال بعد به مرحلهٔ اجرا می‌رسید، در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۸ اجرایی شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/news/427183/آمریکا-و-اسرائیل-رسماً-از-یونسکو-خارج-شدند|عنوان=آمریکا و اسرائیل رسماً از یونسکو خارج شدند|ناشر=[[همشهری آنلاین]]|تاریخ=۱۱ دی ۱۳۹۷|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref> === ایران === بنیامین نتانیاهو از مخالفان سرسخت دستیابی جمهوری اسلامی به [[سلاح هسته‌ای]] است و آن را مهم‌ترین تهدید برای موجودیت و امنیت اسرائیل قلمداد می‌کند.<ref>* [http://archive.newsmax.com/archives/ic/2006/11/14/133625.shtml "Netanyahu: Iran Preparing Another Holocaust"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090408065617/http://archive.newsmax.com/archives/ic/2006/11/14/133625.shtml|date=۸ آوریل ۲۰۰۹}} Newsmax.com, 16 November 2006. Accessed 1 November 2007 * [http://www.liveleak.com/view?i=41a_1190055525 Iran the next Nazi Germany] Video of 13 November 2006 address in Los Angeles. Accessed 1 November 2007</ref> در پی [[پیامدهای اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)|اعتراضات مردمی جنبش سبز]] نسبت به نتایج اعلام‌شده در [[دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران|دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران]]، بنیامین نتانیاهو «شجاعت باورنکردنی» هواداران اپوزیسیون در ایران را مورد ستایش قرار داد و تصریح کرد که مردم دلیر ایران، چهرهٔ واقعی ایران را به نمایش گذاشته‌اند.<ref>* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4412376,00.html تقاضای کمک از سفارتخانه‌های خارجی در ایران]، دویچه وله فارسی * [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4419659,00.html نتانیاهو: «دلیری ایرانیان تحسین همگان را برانگیخته است»]، دویچه وله فارسی</ref> ==== سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۲ ==== محور اصلی سخنان نتانیاهو در [[مجمع عمومی سازمان ملل]] در سال ۲۰۱۲ ایران و [[برنامه هسته‌ای ایران|برنامهٔ هسته‌ای ایران]] بود. در این سخنان او گفت: «برای فهمیدن این‌که دنیا در صورت مسلح شدن ایران به [[انرژی هسته‌ای]] چه وضعی خواهد داشت، تنها وضع دنیا را در صورت مسلح شدن [[القاعده]] به انرژی هسته‌ای تصور کنید».<ref>[http://www.algemeiner.com/2012/09/27/full-transcript-prime-minister-netanyahu-speech-to-united-nations-general-assembly-2012-video/ متن کامل سخنان بنیامین نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل سال ۲۰۱۲]</ref> در ادامه سخنی از [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] را نقل قول کرد و گفت «به حرف‌های آیت‌الله رفسنجانی گوش بدهید من نقل قول می‌کنم ایشان گفته است که استفاده از یک بمب اتم علیه اسرائیل همه چیز اسرائیل را ازبین می‌برد ولی فقط به دنیای اسلام ضربه خواهد زد. رفسنجانی گفت: فکر کردن به چنین چشم‌اندازی غیر منطقی نیست. این مطلب از طرف یکی از میانه‌روهای ایرانی عنوان شده است. آدم شوکه می‌شود».<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://jamnews.ir/detail/News/117257|عنوان=نتانیاهو: هاشمی هم به دنبال نابودی اسرائیل است|بازبینی=8 اکتبر 2013|archive-date=11 اکتبر 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131011122800/http://jamnews.ir/detail/News/117257}}</ref> او سپس خط قرمزی برای برنامهٔ هسته‌ای ایران تعیین کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=‮نتانیاهو: باید برای برنامهٔ هسته‌ای ایران خط قرمز تعیین کرد‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2012/09/120927_u06_netanyahu_iran_un|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> نتانیاهو تصویری از یک بمب فرضی را به حاضران نشان داد و گفت که ساختن بمب اتم سه مرحله دارد. مرحلهٔ اول که هفتاد درصد راه است ایجاد [[اورانیوم]] غنی‌سازی شده با درصد کم، به مقدار کافی است؛ که ایران این مرحله را تمام کرده است. مرحلهٔ دوم که پایان آن نود درصد راه است ایجاد اورانیوم غنی‌سازی شده با درصد بالا، به مقدار کافی است. سپس او با ماژیک، خط قرمزی را در بخش نود درصد کشید و گفت اینجا خط قرمز ماست. او گفت خط قرمزها از جنگ جلوگیری می‌کنند. ==== مصاحبه بی‌بی‌سی فارسی با نتانیاهو ==== در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ (۱۳ مهر ۱۳۹۲) نتانیاهو مصاحبه‌ای با [[بخش فارسی بی‌بی‌سی]] انجام داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مصاحبه بی‌بی‌سی فارسی با نتانیاهو|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2013/10/131005_l45_netanyahu_bbcpersian_interview|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2013-10-05|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> در این گفتگو دربارهٔ وضعیت آزادی در ایران گفت «اگر مردم ایران واقعاً اختیاری داشتند، روحانی را به ریاست‌جمهوری انتخاب نمی‌کردند. شما ۷۰۰ کاندیدا داشتید. آن‌ها ۷۰۰ کاندیدا را رد صلاحیت کردند و فقط یک درصد از آن تعداد را باقی گذاشتند که رقابت کنند». سپس در ادامه گفت: «من فکر می‌کنم اگر مردم ایران آزاد بودند، شلوار جین می‌پوشیدند، به موسیقی غربی گوش می‌دادند و انتخاباتی آزاد می‌داشتند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Taking a Jab at Netanyahu, Iranians Model Their Jeans on Twitter|نشانی=https://world.time.com/2013/10/07/taking-a-jab-at-netanyahu-iranians-model-their-jeans-on-twitter/|کوشش=Time|تاریخ=2013-10-07|تاریخ بازبینی=2024-08-12|شاپا=0040-781X|زبان=en-US|نام=Dan|نام خانوادگی=Kedmey}}</ref> ==== سخنرانی در کنگرهٔ آمریکا ==== ==== مقایسهٔ جمهوری اسلامی با آلمان نازی ==== نتانیاهو که به شدت مخالف تلاش‌های [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]] برای دست‌یابی به [[غنی‌سازی اورانیوم]] است عقیده دارد: «هم‌اکنون سال ۱۹۳۸ است و ایران همان آلمان است که به سرعت تلاش دارد خودش را به بمب‌های اتمی مسلح کند».<ref>{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.haaretz.com/hasen/spages/787766.html|نام=Peter|نام خانوادگی=Hirschberg|عنوان=Netanyahu: It's 1938 and Iran is Germany; Ahmadinejad is preparing another Holocaust|ناشر=[[هاآرتص|Haaretz]]|تاریخ=14 November 2006|بازبینی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nPeMnKz?url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-it-s-1938-and-iran-is-germany-ahmadinejad-is-preparing-another-holocaust-1.205137|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.huffingtonpost.com/blake-fleetwood/ahmadinejad-is-preparing-_b_34144.html|نام=Blake|نام خانوادگی=Fleetwood|عنوان=Ahmadinejad Is Preparing Another Holocaust For Israel|ناشر=The Huffington Post|تاریخ=15 November 2006|بازبینی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nPs5Oz1?url=http://www.huffingtonpost.com/blake-fleetwood/ahmadinejad-is-preparing-_b_34144.html|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref> نتانیاهو در کنفرانسی خبری در آوریل ۲۰۰۸ اظهار کرد که تنها یک تفاوت بین آلمان نازی و [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] وجود دارد و آن این است که اولی ابتدا وارد یک درگیری جهانی شد و سپس به دنبال تسلیحات اتمی رفت، درحالی‌که دومی در ابتدا به دنبال تسلیحات اتمی است و هنگامی که بدان دست یابد، جنگی جهانی را آغاز خواهد کرد.<ref name="Haaretz16042008">{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.haaretz.com/hasen/spages/975574.html|عنوان=Report: Netanyahu says 9/11 terror attacks good for Israel|ناشر=[[هاآرتص|Haaretz]]|تاریخ=16 April 2008|بازیابی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nQcl1gX?url=http://www.haaretz.com/news/report-netanyahu-says-9-11-terror-attacks-good-for-israel-1.244044|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref> ==== خطاب مستقیم به مردم ایران ==== در طول دوران نخست‌وزیری اسرائیل، نتانیاهو چندین بار مستقیماً به مردم ایران پرداخت و بارها تأکید کرد که مبارزه اسرائیل علیه رژیم جمهوری اسلامی است و نه علیه مردم ایران.در خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|حمله گسترده علیه ایران]] به اهداف نظامی و همچنین علیه تأسیسات هسته‌ای انجام داد.<ref name=":13" /> در اظهارات خود به رسانه‌ها در پی حمله، نتانیاهو مستقیماً به مردم ایران پرداخت و تأکید کرد که مبارزه با مردم ایران نیست:<ref>{{Citation|title=خبر فوری: پیام ویدئویی بی‌بی نتانیاهو درباره آغاز عملیات اسرائیل علیه جمهوری اسلامی {{!}} دوبله فارسی|url=https://www.youtube.com/watch?v=Cq6JaU7yUMA|date=2025-06-12|accessdate=2025-06-15|last=Unika}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's retaliatory strike impacts Israeli civilians; 'our fight is not with you,' Netanyahu reacts|نشانی=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/irans-retaliatory-strike-impacts-israels-civilian-areas-fight-not-with-you-netanyahu-reacts/videoshow/121847796.cms|وبگاه=The Economic Times|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en|نام=E. T.|نام خانوادگی=Online {{!}}}}</ref>‏ {{نقل قول|«نبرد ما با شما نیست. نبرد ما با دیکتاتوریِ بی‌رحمی‌ست که ۴۶ سال است شما را سرکوب کرده است. من باور دارم که روز رهایی شما نزدیک است، و آن‌گاه دوستی بزرگ میان دو ملت کهن ما بار دیگر شکوفا خواهد شد.»}} در اظهارات دوم خود به رسانه‌ها روز بعد، نتانیاهو دوباره تأکید کرد که مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست و آنها را برای رسیدن به آزادی تشویق کرد: <ref name=":14" /> {{نقل قول|«همان‌طور که ما به هدف خود می‌رسیم، مسیر را برای دستیابی شما به آزادی‌تان نیز هموار می‌کنیم... مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست. مبارزه ما علیه رژیم اسلامی قاتل است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. ملت ایران و ملت اسرائیل از زمان کوروش بزرگ دوست بوده‌اند»}} == اتهامات فساد مالی == {{اصلی|محاکمه بنیامین نتانیاهو}} در سال ۲۰۱۷ نتانیاهو به همراه تعدادی از وزراء، بازرگانان و روزنامه‌نگاران اسرائیلی متهم به فساد مالی شد که تظاهرات صدها نفری را در اسرائیل رقم زد. برخی معترضان این اعتراضات را «تظاهرات ننگ» نامیدند و در خیابان‌های تل‌آویو تظاهرات کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Thousands join anti-corruption protests in Tel Aviv for sixth week|ناشر=|اثر=|وبگاه=haaretz|نشانی=https://www.haaretz.com/israel-news/1.833374}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.newsweek.com/thousands-israelis-protest-tel-aviv-after-corruption-allegations-levelled-743569 | عنوان=THOUSANDS OF ISRAELIS PROTEST IN TEL AVIV AS CORRUPTION ALLEGATIONS LEVELED AT PRIME MINISTER BENJAMIN NETANYAHU | ناشر=newsweek}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.presstv.com/Detail/2017/12/03/544293/Israel-Tel-Aviv-Netanyahu-Case-1000-2000 | عنوان=Tens of thousands hold 'March of Shame' against Netanyahu | ناشر=presstv | بازبینی=۱۵ ژانویه ۲۰۱۸ | archive-date=۱۶ ژانویه ۲۰۱۸ | archive-url=https://web.archive.org/web/20180116004218/http://www.presstv.com/Detail/2017/12/03/544293/Israel-Tel-Aviv-Netanyahu-Case-1000-2000 | dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.rt.com/news/411764-netanyahu-protest-thousands-corruption/ | عنوان=20,000 join Tel Aviv ‘March of Shame’ to protest bill aimed at protecting Netanyahu (VIDEO) | ناشر=rt}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.telegraph.co.uk/news/2017/12/09/thousands-march-tel-aviv-protest-against-corruption-netanyahu/ | عنوان=Thousands march in Tel Aviv to protest against corruption and Netanyahu government | ناشر=telegraph}}</ref> نتانیاهو دربارهٔ موضوع اتهام رشوه‌خواری در معاملهٔ زیردریایی با آلمان مورد سؤال قرار خواهد گرفت اگر چه در حال حاضر [[وزارت دادگستری]] چندین تن از نزدیک‌ترین دستیاران وی را در این قضیه دخیل می‌داند و هنوز خود نتانیاهو را متهم نکرده است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-to-be-questioned-in-subamarine-affair-report/| عنوان= Netanyahu to be questioned in submarine affair |}}</ref> دادستانی کل اسرائیل همچنین بنیامین نتانیاهو را به مشارکت در یک پروندهٔ فساد تازه متهم کرده است. یودیت تیروش از دفتر دادستانی کل اسرائیل در دادگاهی در تل‌آویو گفته است، نتانیاهو مظنون است که به یک شرکت مخابراتی وعده داده در صورت باز کردن «یک صفحهٔ اینترنتی و گزارش‌دهی بهتر» می‌تواند از طریق وزارت ارتباطات، مزایای حقوقی دریافت کند. دادستانی کل اسرائیل مورد جدید اتهامی نتانیاهو را از «موارد بسیار سنگین» در زمینهٔ «رشوه و رشوه‌خواری» نامیده است. گفته می‌شود، تسهیلاتی که شرکت مخابراتی بِزِک دریافت کرده به یک میلیارد شِکِل (حدود ۲۳۳ میلیون یورو) می‌رسد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.dw.com/fa-ir/اتهام-تازه-فساد-و-خلافکاری-علیه-بنیامین-نتانیاهو/a-42763185/| عنوان=اتهام تازه فساد و خلافکاری علیه بنیامین نتانیاهو| 3=| بازبینی=۱۲ مارس ۲۰۱۸| archive-date=۴ مارس ۲۰۱۸| archive-url=https://web.archive.org/web/20180304174315/http://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88/a-42763185| dead-url=yes}}</ref> به گزارش رسانه‌های اسرائیل، پلیس این کشور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر را به رشوه‌خواری متهم کرده است و می‌گوید شواهد کافی برای طرح این اتهام‌ها در دادگاه در دست دارد؛ بنابراین گزارش‌ها، پلیس در همین رابطه با نتانیاهو رو در رو گفتگو کرده و از او سؤالاتی پرسیده است. به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اکنون پلیس می‌گوید شواهد و مدارک کافی برای طرح دو پروندهٔ جداگانه در دادگاه در دست دارد هر چند تصریح کرده: «فعلاً اتفاقی نخواهد افتاد چون هنوز چیزی به اثبات نرسیده». در اتهام نخست، گفته شده آقای نتانیاهو از یک انتشارات اسرائیلی خواسته از او جانب‌داری کند و در برابر به این انتشارات در رقابت با ناشر رقیبش کمک کرده است. در اتهام دوم هم نخست‌وزیر اسرائیل متهم است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون از آرنون میلشان، از نام‌های بزرگ صنعت [[سینمای هالیوود]] و دیگر حامیان خودش، در قالب هدیه حدود ۱۰۰ هزار دلار دریافت کرده است. آقای میلشان هم‌اکنون ممکن است به اتهام پرداخت رشوه به دادگاه احضار شود. روزنامه اسرائیلی هاآرتص می‌گوید آقای نتانیاهو پس از دریافت این هدایا که در قالب اقلامی چون شراب یا سیگار گران‌قیمت بوده به تصویب قانونی که آقای میلشان خواستار آن بوده توجه کرده است؛ قانونی که به موجب آن یهودیانی که برای اقامت به اسرائیل بازمی‌گردند را برای ۱۰ سال از پرداخت مالیات معاف می‌کند. این مصوبه اکنون به «قانون میلشان» در اسرائیل شهرت یافته است. آقای نتانیاهو هر دو اتهام را رد کرده و می‌گوید بی‌گناه است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=پلیس اسرائیل نتانیاهو را به 'رشوه‌خواری متهم کرد'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-43052100|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=fa}}</ref> بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل هفت بار به اتهام فساد مالی تحت بازجویی قرار گرفت. سارا نتانیاهو، همسر نخست‌وزیر اسرائیل نیز متهم است از خزانهٔ دولت برای مقاصد خصوصی بهره‌برداری کرده است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/mntqh/2018/02/12/rwnd-prwndh-thqyqt-fsd-mly-bnymyn-ntnyhw-908953/| عنوان=پروند پرونده تحقیقات فساد مالی بنیامین نتانیاهو| 3=}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> == زندگی شخصی == نتانیاهو طی سال‌هایی که در بوستون تحصیل می‌کرد، با همسر اولش میریام ملاقات کرد و با او ازدواج کرد و فرزند اول خود به نام «نوا» را به دنیا آوردند. وی از همسر دومش سارا دو فرزند به نام‌های اونر و یائیر دارد. [[یوناتان نتانیاهو]]، برادرش که از فرماندهان عملیاتی یگان ویژهٔ [[سایرت متکل]] بود، در تاریخ ۴ ژوئیهٔ ۱۹۷۶ میلادی و در جریان [[عملیات عنتبی|عملیات آزادسازی]] مسافران اسرائیلی [[ایر فرانس|هواپیمایی فرانسه]] که توسط چریک‌های فلسطینی به گروگان گرفته شده و به [[اوگاندا]] منتقل شده بودند، کشته شد. وی از قهرمانان ملی در اسرائیل به‌شمار می‌رود.<ref name="autogenerated1"/> == تألیفات == * (۱۹۸۱) [[ویژه:Booksources/9780878558940|تروریسم بین‌المللی: چالش‌ها و پاسخ]] * (۱۹۸۷) [[ویژه:Booksources/9780380703210|تروریسم: غرب چگونه می‌تواند پیروز شود]] * (۱۹۹۵) [[ویژه:Booksources/9780374154929|جنگ با تروریسم: چگونه دموکراسی‌ها می‌توانند بر تروریسم داخلی و بین‌المللی پیروز شوند]] * (۱۹۹۹) [[ویژه:Booksources/9780446523066|صلح پایدار: اسرائیل و جایگاه آن در بین ملل]] == نگارخانه == <gallery> File:Clinton_Netanyahu_Abbas_15_Sep_2010_(cropped).jpg|نتانیاهو میان [[محمود عباس]] [[رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین]] و [[هیلاری کلینتون]] File:The_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi_and_the_Prime_Minister_of_Israel,_Mr._Benjamin_Netanyahu_at_the_Danziger_Flower_Farm-_a_leading_facility_for_R&D_in_plant_varieties,_in_Tel_Aviv,_Israel_on_July_04,_2017_(2).jpg|نتانیاهو و [[نارندرا مودی]]، [[نخست‌وزیر هند]] File:Benyamin_Netanyahu_visit_to_Azerbaijan,_2016_1.jpg|نتانیاهو و [[الهام علی‌اف]] [[رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان]] File:President_Trump_and_The_First_Lady_Participate_in_an_Abraham_Accords_Signing_Ceremony_(50346393946).jpg|نتانیاهو در [[پیمان ابراهیم]] File:Vladimir_Putin_and_Benjamin_Netanyahu_(2020-01-30)_01.jpg|گل دادن [[ولادیمیر پوتین]] به [[سارا نتانیاهو]] </gallery> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر|auto=yes|d=yes}} * {{وبگاه رسمی}} * {{MKlink|id=۹۰}} * {{بریتانیکا|۴۰۹۹۲۲}} * {{IMDb name|1386592}} * {{C-SPAN|19242}} * [https://www.jpost.com/tags/benjamin-netanyahu بنیامین نتانیاهو] در ''[[جروزالم پست]]'' * [https://www.haaretz.com/ty-tag/benjamin-netanyahu-0000017f-da33-d938-a17f-fe3ba7590000 بنیامین نتانیاهو] در ''[[هاآرتس]]'' * {{Curlie|Regional/Middle_East/Israel/Society_and_Culture/History/Prime_Ministers/Netanyahu,_Binyamin}} {{الگوهای ناوبری |title=سمت‌ها و منصب‌ها |list= {{S-start}} {{S-ppo}} {{S-bef|before=[[اسحاق شامیر]]}} {{S-ttl|title=رهبر [[لیکود]]|years=۱۹۹۳–۱۹۹۹}} {{S-aft|after=[[آریل شارون]]}} {{S-bef|before=[[آریل شارون]]}} {{S-ttl|title=رهبر [[لیکود]]|years=۲۰۰۵–اکنون}} {{S-inc}} {{S-off}} {{S-bef|before=[[اسحاق شامیر]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۱۹۹۳–۱۹۹۶}} {{S-aft|after=[[شیمون پرز]]}} {{S-bef|before=[[شیمون پرز]]}} {{S-ttl|title=[[نخست‌وزیر اسرائیل]]|years=۱۹۹۶–۱۹۹۹}} {{S-aft|after=[[ایهود باراک]]}} {{S-bef|before=[[آریل شارون]]}} {{S-ttl|title=[[وزارت امور خارجه اسرائیل]]|years=۲۰۰۲–۲۰۰۳}} {{S-aft|after=[[سیلوان شالوم]]}} {{S-bef|before=[[سیلوان شالوم]]}} {{S-ttl|title=[[Ministry of Finance (Israel)|وزیر دارایی]]|years=۲۰۰۳–۲۰۰۵}} {{S-aft|after=[[ایهود اولمرت]]}} {{S-bef|before=[[امیر پرتز]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۲۰۰۶–۲۰۰۹}} {{S-aft|after=[[تسیپی لیونی]]}} {{S-bef|before=[[ایهود اولمرت]]}} {{S-ttl|title=[[نخست‌وزیر اسرائیل]]|years=۲۰۰۹–۲۰۲۱}} {{S-aft|after=[[نفتالی بنت]]}} {{S-bef|before=[[یائیر لاپید]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۲۰۲۱–اکنون}} {{S-inc}} {{S-end}} }} {{نخست وزیران اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:نتانیاهو، بنیامین}} [[رده:اسرائیلی‌های لهستانی-یهودی‌تبار]] [[رده:اسرائیلی‌های لیتوانی‌تبار یهودی]] [[رده:اعضای بیست و دومین دوره کنست (۲۰۲۰–۲۰۱۹)]] [[رده:اعضای بیست و سومین دوره کنست (–۲۰۲۰)]] [[رده:اعضای بیست و یکمین دوره کنست (–۲۰۱۹)]] [[رده:اعضای بیستمین دوره کنست (۱۹–۲۰۱۵)]] [[رده:اعضای پانزدهمین دوره کنست (۱۹۹۹–۲۰۰۳)]] [[رده:اعضای چهاردهمین دوره کنست (۱۹۹۶–۹۹)]] [[رده:اعضای حزب لیکود]] [[رده:اعضای دوازدهمین دوره کنست (۱۹۸۸–۹۲)]] [[رده:اعضای سیزدهمین دوره کنست (۱۹۹۲–۹۶)]] [[رده:اعضای شانزدهمین دوره کنست (۲۰۰۳–۰۶)]] [[رده:اعضای نوزدهمین دوره کنست (۲۰۱۳–۲۰۱۵)]] [[رده:اعضای هجدهمین دوره کنست (۲۰۰۹–۱۳)]] [[رده:اعضای هفدهمین دوره کنست (۲۰۰۶–۰۹)]] [[رده:افراد اسرائیلی بلاروس-یهودی‌تبار]] [[رده:افراد جنگ یوم کیپور اهل اسرائیل]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد گروه مشاوره بوستون]] [[رده:خانواده نتانیاهو]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشکده معماری و برنامه‌ریزی مؤسسه فناوری ماساچوست]] [[رده:دور از وطن‌های اهل اسرائیل در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دیپلمات‌های سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:دیپلمات‌های سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران حزب‌ها در اسرائیل]] [[رده:زادگان ۱۹۴۹ (میلادی)]] [[رده:سربازان اهل اسرائیل]] [[رده:سیاستمداران یهودی اهل اسرائیل]] [[رده:مدیران ارشد اهل اسرائیل]] [[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]] [[رده:نخست‌وزیران اسرائیل]] [[رده:نظامیان یهودی]] [[رده:نویسندگان درباره صهیونیسم]] [[رده:نویسندگان سیاسی اهل اسرائیل]] [[رده:نویسندگان غیرداستانی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:وزیران ارتباطات (اسرائیل)]] [[رده:وزیران امور خارجه اسرائیل]] [[رده:وزیران بهداشت اسرائیل]] [[رده:وزیران دادگستری اسرائیل]] [[رده:وزیران دارایی اسرائیل]] t74hehch3tctpur8xm7hsw1iizcd5el 42127336 42127320 2025-06-18T12:31:30Z Razgura 327315 پیشگفتار 42127336 wikitext text/x-wiki {{تغییرمسیر|نتانیاهو|افراد دیگری با این نام|نتانیاهو (نام خانوادگی)}} {{حص-نیمه-بی‌پایان|small=yes}} {{Infobox officeholder | name = بنیامین نتانیاهو{{سخ}}בנימין נתניהו | image = Benjamin Netanyahu, February 2023.jpg | alt = Head and shoulders portrait of 60-ish man with gray hair, wearing suit and tie and looking at camera. | caption = پرتره رسمی، ۲۰۲۳ | office = [[فهرست نخست‌وزیران اسرائیل|نهمین]] [[نخست‌وزیر اسرائیل]] | term_start = ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ | term_end = | president = [[اسحاق هرتزوگ]] | predecessor = [[یائیر لاپید]] | term_start1 = ۳۱ مارس ۲۰۰۹ | term_end1 = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ | president1 = [[شیمون پرز]]{{سخ}}[[رووین ریولین]] | predecessor1 = [[ایهود المرت]] | successor1 = [[نفتالی بنت]] | term_start2 = ۱۸ ژوئن ۱۹۹۶ | term_end2 = ۶ ژوئیه ۱۹۹۹ | president2 = [[عزر وایزمن]] | predecessor2 = [[شیمون پرز]] | successor2 = [[ایهود باراک]] | office3 = [[وزارت امور خارجه اسرائیل|وزیر امور خارجه]] | term_start3 = ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲ | term_end3 = ۱۱ نوامبر ۲۰۱۳ | predecessor3 = [[اویگدور لیبرمن]] | successor3 = | term_start4 = ۶ نوامبر ۲۰۰۲ | term_end4 = ۲۸ فوریه ۲۰۰۳ | primeminister4 = [[آریل شارون]] | predecessor4 = [[شیمون پرز]] | successor4 = [[سیلوان شالوم]] | office5 = [[رهبر اپوزیسیون اسرائیل|رهبر اپوزیسیون]] | term_start5 = ۲۸ مارس ۲۰۰۶ | term_end5 = ۳۱ مارس ۲۰۰۹{{سخ}}۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ – ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ | primeminister5 = [[ایهود المرت]] | predecessor5 = [[امیر پرتز]] | successor5 = [[زیپی لیونی]] | office6 = [[وزارت دارایی اسرائیل|وزیر دارایی]] | term_start6 = ۲۸ فوریه ۲۰۰۳ | term_end6 = ۹ اوت ۲۰۰۵ | primeminister6 = [[آریل شارون]] | predecessor6 = [[سیلوان شالوم]] | successor6 = [[ایهود المرت]] | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۹|۱۰|۲۱|df=y}} | birth_place = [[تل‌آویو]]، [[اسرائیل]] | death_date = | death_place = | party = [[لیکود]] | parents = [[بنزیون نتانیاهو]] (پدر){{سخ}}زیلا نتانیاهو (مادر) | spouse = {{فهرست ناگلوله‌ای|{{marriage|میریام وایزمن|۱۹۷۲|۱۹۷۸|reason=divorced}}|{{Marriage|فلور کیتس|۱۹۸۱|۱۹۸۸|reason=divorced}}|{{Marriage|[[سارا نتانیاهو|سارا بن-آرتزی]]|۱۹۹۱}}}} | relatives = {{فهرست ناگلوله‌ای|[[یوناتان نتانیاهو]] (برادر)|[[عیدو نتانیاهو]] (برادر)}} | children = ۳، شامل [[یائیر نتانیاهو|یائیر]]<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/02/140207_ng_jewish_fear_intermarriage.shtml عشق غیر یهودی پسر نتانیاهو و خشم اسرائیلی‌ها]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> | residence = | alma_mater = [[مؤسسه فناوری ماساچوست]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | religion = [[یهودیت]]<ref>[http://www.newyorker.com/online/blogs/newsdesk/2013/01/bibis-blues.html Bibi’s Blues] January 23, 2013, David Remnick, [[نیویورکر|New Yorker]]</ref> | signature = Benjamin Netanyahu Signature.svg | website = {{official URL}} | nickname = بی‌بی | allegiance = {{پرچم|Israel}} | branch = {{پرچمک|Israel|tsahal}} [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] | serviceyears = ۱۹۶۷–۱۹۷۳ | rank = کاپیتان | unit = [[سایرت متکل]] | battles = [[جنگ فرسایش‌زا]]،{{سخ}}[[جنگ یوم کیپور]] }} '''بنیامین «بی‌بی» نتانیاهو''' {{به عبری|בִּנְיָמִין "ביבי" נְתַנְיָהוּ؛ زادهٔ ۲۱ اکتبر ۱۹۴۹}} سیاستمدار اهل [[اسرائیل]] است که از سال ۲۰۲۲ به عنوان [[فهرست نخست‌وزیران اسرائیل|نخست‌وزیر اسرائیل]] فعالیت می‌کند. او پیش‌تر از ۱۸ ژوئن ۱۹۹۶ تا ۶ ژوئیه ۱۹۹۹ و از ۱ آوریل ۲۰۰۹ تا ۱۳ ژوئن ۲۰۲۱ نیز عهده‌دار این سمت بود. نتانیاهو رهبر کنونی [[لیکود|حزب لیکود]] است. او با بیش از ۱۷ سال، طولانی‌ترین دورهٔ تصدی را در میان نخست‌وزیران اسرائیل داشته و نخستین نخست‌وزیر تاریخ اسرائیل است که پس از تأسیس این کشور، در آن به دنیا آمده است.<ref name="autogenerated1">{{یادکرد وب|عنوان=شرح حال بنیامین نتانیاهو؛ نخست‌وزیر جدید اسرائیل|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/03/090331_pm_netanyahu_profile|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=2009-03-31|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=Heller|first=Aron|title=Netanyahu makes history as Israel's longest-serving leader|url=https://www.apnews.com/a8a9d3c598954ca6803710e375117156|date=17 July 2019|publisher=[[Associated Press]]|accessdate=17 July 2019|archivedate=17 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190717075053/https://www.apnews.com/a8a9d3c598954ca6803710e375117156}}</ref> در اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل هدف [[حمله حماس به اسرائیل|حمله‌ای]] از سوی گروه‌های فلسطینی به رهبری [[حماس]] قرار گرفت که باعث بروز [[جنگ اسرائیل و حماس]] شد. نتانیاهو به خاطر ناکامی در پیش‌بینی این حمله به عنوان رهبر اسرائیل هنگام بزرگ‌ترین شکست اطلاعاتی این کشور در ۵۰ سال گذشته مورد انتقاد قرار گرفته است،<ref name=":1">{{cite news|url=https://www.thetimes.co.uk/article/unthinkable-security-lapse-netanyahu-watch-analysis-israel-palestine-hamas-wxf5dd97f|title=Israel-Gaza conflict: Unthinkable security lapse on Netanyahu's watch|work=The Times|access-date=14 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028183017/https://www.thetimes.co.uk/article/unthinkable-security-lapse-netanyahu-watch-analysis-israel-palestine-hamas-wxf5dd97f|dead-url=no}}</ref><ref name=":2">{{cite news|url=https://www.telegraphindia.com/india/israelis-question-prime-minister-benjamin-netanyahu-on-colossal-failure-on-security-establishment/cid/1972740|title=Israelis question Prime Minister Benjamin Netanyahu on 'colossal failure' on security establishment|work=The Telegraph Online|access-date=14 October 2023|archive-date=28 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231028182415/https://www.telegraphindia.com/india/israelis-question-prime-minister-benjamin-netanyahu-on-colossal-failure-on-security-establishment/cid/1972740|dead-url=no}}</ref><ref name=":3">{{cite news|url=https://www.theaustralian.com.au/commentary/shocking-failure-of-israeli-security-a-blow-to-netanyahu/news-story/ba924d39fea487b748b9614e205fa365|title=Netanyahu may end up the highest-ranking casualty of this attack|work=The Australian|access-date=14 October 2023|archive-date=26 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231026211712/https://www.theaustralian.com.au/commentary/shocking-failure-of-israeli-security-a-blow-to-netanyahu/news-story/ba924d39fea487b748b9614e205fa365|dead-url=no}}</ref> و با [[اعتراضات به جنگ اسرائیل و حماس|اعتراضاتی روبه‌رو بوده]] که خواهان برکناری او شده‌اند.<ref name=":4">{{Cite news|title=Thousands Protest Across Israel Against Netanyahu's Government|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2024-01-20/ty-article/.premium/thousands-protest-across-israel-against-netanyahus-government/0000018d-282a-dd75-addd-faeb1faf0000|access-date=2024-01-29|work=Haaretz|language=en|archive-date=29 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240129002825/https://www.haaretz.com/israel-news/2024-01-20/ty-article/.premium/thousands-protest-across-israel-against-netanyahus-government/0000018d-282a-dd75-addd-faeb1faf0000|dead-url=no}}</ref><ref name=":5">{{Cite news|date=20 January 2024|title=Protesters call for change to Netanyahu government|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/protesters-tel-aviv-call-change-netanyahu-government-2024-01-20/|work=Reuters}}</ref> در خرداد ۱۴۰۴ [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|اسرائیل حمله گسترده علیه ایران]] به اهداف نظامی و همچنین علیه تأسیسات هسته‌ای انجام داد.<ref name=":13">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://parsi.euronews.com/2025/06/13/israel-launches-preemptive-strikes-on-iran|عنوان=حملهٔ اسرائیل به ایران؛ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده کل سپاه کشته شدند؛ رهگیری پهپادهای ایرانی|ناشر=یورونیوز فارسی|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در اعلامیه خود به رسانه‌ها در پی این حمله، نتانیاهو به مردم ایران پرداخت و تأکید کرد: «مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست. مبارزه ما علیه رژیم اسلامی قاتل است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. ملت ایران و ملت اسرائیل از زمان [[کوروش بزرگ]] دوست بوده‌اند»<ref name=":14">{{Citation|title=Netanyahu tells people of Iran: "This is your opportunity to stand up"|url=https://www.youtube.com/watch?v=d6y__alEYl8|date=2025-06-13|accessdate=2025-06-15|last=CBS News}}</ref> در تاریخ ۱۶ ژوئن، نتانیاهو گفت: "یک نور روشن شده است، آن را به آزادی برسانید." او ایمان و احترام خود را به مردم ایران ابراز کرد و گفت: "من می‌دانم که ایران می‌تواند دوباره عظمت پیدا کند." او تاریخ و تمدن غنی ایران را تحسین کرد و آن را با اقدامات رژیم کنونی مقایسه کرد.<ref name=":7" /><ref name=":6" /> == زندگی نامه == او که در [[تل‌آویو]] از والدینی [[سکولاریسم یهودی|یهودی سکولار]] متولد شد، در [[اورشلیم]] و [[فیلادلفیا]] در آمریکا بزرگ شد. او در سال ۱۹۶۷ برای پیوستن به [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] به اسرائیل بازگشت. او از رهبران تیمی در نیروهای ویژهٔ [[سایرت متکل]] شد و در مأموریت‌های متعددی شرکت کرد و پیش از بازخرید موفق به دریافت درجهٔ [[درجات نظامی نیروهای دفاعی اسرائیل|سروانی]] شد. او پس از فارغ‌التحصیلی از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]]، مشاور اقتصادی [[گروه مشاوره بوستون|گروه مشاورهٔ بوستون]] شد. او در سال ۱۹۷۸ برای تأسیس [[یوناتان نتانیاهو|مؤسسهٔ ضد ترور یوناتان نتانیاهو]] به اسرائیل بازگشت. از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۸، او نمایندهٔ دائم اسرائیل در سازمان ملل متحد بود. او پس از انتخاب به ریاست لیکود و رهبری اپوزیسیون در سال ۱۹۹۳ به شهرت رسید. در انتخابات ۱۹۹۶، نتانیاهو [[شیمون پرز]] را شکست داد و اولین نخست‌وزیر اسرائیل است که مستقیماً با رأی مردم انتخاب می‌شود و جوان‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل شد. نتانیاهو و لیکود در انتخابات سال ۱۹۹۹ شکست سنگینی از ائتلاف [[ایهود باراک]] خوردند؛ و نتانیاهو به کلی از سیاست کناره گرفت و وارد بخش خصوصی شد. او بعدها به سیاست بازگشت و به عنوان [[وزارت امور خارجه اسرائیل|وزیر امور خارجه]] و وزیر دارایی در کابینهٔ [[آریل شارون]] وارد شد. در دورهٔ حضور او در وزارت دارایی او اصلاحاتی را در [[اقتصاد اسرائیل]] شروع کرد که منجر به رشدی شایان توجه شد،<ref>{{cite book|last=Mitchell|first=Thomas G.|title=Likud Leaders|date=2015|publisher=[[McFarland & Company|McFarland]]|isbn=978-0-7864-9713-3|location=Jefferson, North Carolina|page=186}}</ref><ref>{{cite news|title=Netanyahu Gets Tough to Transform Israel's Economy|url=https://www.nytimes.com/2004/10/24/world/middleeast/netanyahu-gets-tough-to-transform-israels-economy.html|newspaper=The New York Times|date=24 October 2004|access-date=4 January 2023}}</ref> و نهایتاً بر سر اختلاف به خاطر [[خروج اسرائیل از نوار غزه]] استعفا داد. نتانیاهو در سال ۲۰۰۵ به رهبری لیکود بازگشت<ref name="xinh">{{Cite news|title=Netanyahu elected as Likud party chairman|url=http://news.xinhuanet.com/english/2005-12/20/content_3944753.htm|publisher=Xinhua News Agency|date=20 December 2005|accessdate=27 July 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060227183818/http://news.xinhuanet.com/english/2005-12/20/content_3944753.htm|archivedate=27 February 2006}}</ref> و بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ رهبر اپوزیسیون بود. پس از [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۰۹)|انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۹]]، نتانیاهو با دیگر احزاب راست، ائتلافی تشکیل داد و دوباره نخست‌وزیر شد.<ref>{{Cite news|first=Gil|last=Hoffman|title=Kadima wins, but rightist bloc biggest|url=http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=132385|work=[[The Jerusalem Post]]|date=10 February 2009|accessdate=17 June 2012|archivedate=27 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130127225603/http://www.jpost.com/Israel/Article.aspx?id=132385}}</ref><ref name="swornh">{{Cite news|title=Netanyahu sworn in as Israel's prime minister|url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-sworn-in-as-israel-s-prime-minister-1.273265|work=Haaretz|date=31 March 2009|accessdate=10 March 2013|archivedate=22 October 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121022143957/http://www.haaretz.com/news/netanyahu-sworn-in-as-israel-s-prime-minister-1.273265}}</ref><ref name="swornr">{{Cite news|title=Netanyahu sworn in as Israeli prime minister|first=Jeffrey|last=Heller|url=https://www.reuters.com/article/us-israel-idUSTRE52U4VH20090331|publisher=Reuters|date=31 March 2009|accessdate=10 March 2013|archivedate=24 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150924141329/http://www.reuters.com/article/2009/03/31/us-israel-idUSTRE52U4VH20090331}}</ref> او لیکود را در انتخابات [[2013 Israeli legislative election|۲۰۱۳]] و [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۱۵)|۲۰۱۵]] به پیروزی رساند.<ref>{{Cite magazine |last=Tobin |first=Amir |last2=Birnbaum |first2=Ben |date=20 March 2015 |title='Is This Ship Sinking?' Inside the Collapse of the Campaign Against Netanyahu |url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/how-israels-left-lost-to-netanyahu |magazine=[[The New Yorker]] |location=New York City |archive-url=https://web.archive.org/web/20150322104203/http://www.newyorker.com/news/news-desk/how-israels-left-lost-to-netanyahu |archive-date=22 March 2015 |access-date=21 March 2015 |dead-url=no}}</ref> نتانیاهو از سال ۲۰۱۶ نزدیکی خود با [[دونالد ترامپ]]، که از دههٔ ۱۹۸۰ دوست شخصی‌اش بود را به محور جذبهٔ سیاسی خود تبدیل کرد.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/biden-israel.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109100810/https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/biden-israel.html|archive-date=9 November 2020|url-access=limited|dead-url=no|title=Biden's Win Means a Demotion for Netanyahu and Less Focus on Israel|first=David M.|last=Halbfinger|newspaper=[[نیویورک تایمز]]|date=9 November 2020}}</ref> در جریان [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]]، آمریکا [[به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل توسط آمریکا|اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت]]، حاکمیت اسرائیل بر [[بلندی‌های جولان]] را به رسمیت شناخت، [[پیمان ابراهیم]] را مذاکره کرد که رشته [[عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل|عادی‌سازی‌هایی در روابط اسرائیل]] و کشورهای گوناگون [[جهان عرب]] بود. نتانیاهو به خاطر سیاست چند دهه‌ای خود به عنوان نخست‌وزیر برای گسترش [[شهرک‌های اسرائیلی]] در [[اشغال کرانه باختری به دست اسرائیل|کرانهٔ باختری اشغال شده به دست اسرائیل]]، که بر اساس قانون‌های بین‌المللی غیرقانونی تلقی می‌شود مورد انتقاد قرار دارد.<ref name="NYT">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/interactive/2015/03/12/world/middleeast/netanyahu-west-bank-settlements-israel-election.html|title=Netanyahu and the Settlements|work=The New York Times|access-date=2 January 2023|date=12 March 2015}}</ref> در سال ۲۰۱۹, در پی یک [[محاکمه بنیامین نتانیاهو|محاکمه برای نتانیاهو]] به اتهام نقض اعتماد، ارتشا و کلاهبرداری کیفرخواستی صادر شد،<ref name="toi21nov">{{cite news|last1=Wootliff|first1=Raoul|title=AG announces Netanyahu to stand trial for bribery, fraud and breach of trust|url=https://www.timesofisrael.com/ag-announces-netanyahu-to-stand-trial-for-bribery-fraud-and-breach-of-trust/|access-date=22 November 2019|work=[[تایمز آو ایزرائل]]|date=21 November 2019}}</ref> که به خاطر آن او به جز منصب نخست‌وزیری همهٔ مناصب وزیری‌اش را رها کرد.<ref name="toinov23">{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-said-set-to-give-up-4-ministry-portfolios-after-charges-announced/|title=Netanyahu said set to give up 4 ministry portfolios after charges announced|work=The Times of Israel|date=23 November 2019|access-date=23 November 2019|author=<!--Not stated-->}}</ref><ref name="toi21nov" /><ref name="haaretznov2322">{{Cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-netanyahu-to-relinquish-ministerial-portfolios-in-coming-days-1.8166032|title=Netanyahu to Relinquish Ministerial Portfolios in Coming Days|first=Chaim|last=Levinson|publisher=Haaretz|date=23 November 2019|accessdate=23 November 2019|archivedate=26 November 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191126001204/https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-netanyahu-to-relinquish-ministerial-portfolios-in-coming-days-1.8166032}}</ref> == اوایل زندگی == [[پرونده:Netanyahu's_military_service_I.jpg|راست|بندانگشتی|تصویر نتانیاهو در سال ۱۹۶۷ از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]]]] بنیامین نتانیاهو در سال ۱۹۴۹ میلادی در شهر [[تل‌آویو]] متولد شد. مادر او زیلا و پدر او [[بنزیون نتانیاهو]] است. او در [[اورشلیم]] بزرگ شده است و خانوادهٔ او بین سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸، و دوباره بین ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۷، مدتی در ایالات متحدهٔ آمریکا زندگی کردند.<ref name="ynetnewsbio">{{یادکرد خبر|عنوان=Prime Minister Benjamin Netanyahu|نشانی=https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4187902,00.html|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2012-02-10|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=en|نام خانوادگی=Ynetnews}}</ref> در سال ۱۹۶۷ به اسرائیل بازگشت و به عضویت در یگان تکاوری فوق ویژهٔ [[ستاد کل فرماندهی و عملیات ارتش اسرائیل]] به نام یگان [[سایرت متکل]] پیوست. او دوباره در سال ۱۹۷۲ به آمریکا بازگشت و تحصیلات خود را در [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]] آغاز کرد.<ref name="ynetnewsbio"/> هنگامی که [[جنگ یوم کیپور]] در سال ۱۹۷۳ آغاز شد، او به اسرائیل بازگشت و به نیروهای جنگندهٔ [[کانال سوئز]] و [[ارتفاعات جولان]] پیوست. پس از اتمام جنگ، به بوستون بازگشت و کارشناسی خود در رشتهٔ معماری را به پایان رساند، کارشناسی ارشد در رشتهٔ مدیریت اجرایی دریافت کرد و سپس به تحصیل علوم سیاسی در [[دانشگاه هاروارد]] پرداخت.<ref name="ynetnewsbio"/> بنیامین نتانیاهو دارای مدرک کارشناسی در رشتهٔ [[معماری]] و کارشناسی ارشد در [[مدیریت اجرایی]] از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]] (دانشگاه ام‌آی‌تی) است. وی همین‌طور در مقطع دکترا در دانشگاه هاروارد در رشتهٔ [[علوم سیاسی]] تحصیل کرد اما تحصیلات خود را پس از جان باختن [[یوناتان نتانیاهو|برادرش]] در [[عملیات انتبه|حملهٔ انتبه]]<ref name="ball">{{Cite news|title=Professor recalls Netanyahu's intense studies in three fields|first=Charles H.|last=Ball|url=http://web.mit.edu/newsoffice/1996/netanyahu-0605.html|publisher=MIT Tech Talk|date=5 June 1996|accessdate=17 March 2013|archivedate=27 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130327110719/http://web.mit.edu/newsoffice/1996/netanyahu-0605.html}}</ref> به پایان نرسانده و مدرکی از دانشگاه هاروارد کسب نکرد.<ref>[http://www.zionism-israel.com/bio/Benjamin_Nethanyahu.htm Biography of Benjamin Netanyahu<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Benjamin Netanyahu|نشانی=https://tvtropes.org/pmwiki/pmwiki.php/UsefulNotes/BenjaminNetanyahu|وبگاه=TV Tropes|بازبینی=2024-08-12}}</ref> == اوایل فعالیت == [[پرونده:Flickr_-_Government_Press_Office_(GPO)_-_Benjamin_Netanyahu_and_Sorin_Hershko.jpg|بندانگشتی|نتانیاهو (راست) با سورین هرشکو، یک سرباز مجروح و فلج‌شده در جریان [[عملیات انتبه]]، ۲ ژوئیهٔ ۱۹۸۶]] پس از فارغ‌التحصیلی از هاروارد، به عنوان مشاور اقتصادی در [[گروه مشاوره بوستون|گروه مشاورهٔ بوستون]] در بوستون مشغول به کار شد، و همچنین به فعالیت‌های اطلاعاتی اسرائیل در آمریکا پرداخت.<ref name="ynetnewsbio"/> == رهبری اپوزیسیون (۱۹۹۳–۱۹۹۶) == نتانیاهو پیش از انتخابات پارلمانی ۱۹۸۸ به اسرائیل بازگشت و به حزب [[لیکود]] پیوست. او در انتخابات داخلی لیکود در فهرست حزبی در رتبهٔ پنجم جای گرفت. بعدها او در دورهٔ دوم [[کنست]] به عنوان نماینده انتخاب شد و به عنوان قائم مقام وزیر امور خارجه [[موشه آرنس]] و بعداً [[دیوید لوی (سیاستمدار)|دیوید لوی]] منصوب شد. نتانیاهو و لوی با هم همکاری نمی‌کردند و رقابت بین آن‌ها پس از آن بیشتر هم شد. در جریان [[جنگ خلیج فارس]] در اوایل ۱۹۹۱, نتانیاهوی مسلط به زبان انگلیسی به عنوان سخنگوی اصلی اسرائیل در مصاحبه‌های رسانه‌ای در [[سی‌ان‌ان]] و دیگر رسانه‌های خبری ظهور کرد. در جریان [[کنفرانس ۱۹۹۱ مادرید]] نتانیاهو عضوی از هیئت اسرائیلی به رهبری [[اسحاق شامیر]] بود. پس از کنفرانس مادرید نتانیاهو به‌عنوان وزیر قائم مقام در دفتر نخست‌وزیر منصوب شد.<ref name="netanyahu2">{{Cite web|url=http://www.netanyahu.org/biography.html|publisher=Netanyahu.org|title=Benjamin Netanyahu|accessdate=18 November 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121116144653/http://netanyahu.org/biography.html|archivedate=16 November 2012}}</ref> پس از شکست لیکود در انتخابات ۱۹۹۲ نتانیاهو در انتخابات رهبری این حزب پیروز شد و بنی بگین پسر [[مناخم بگین]]، سیاستمدار کهنه‌کار [[دیوید لوی (سیاستمدار)|دیوید لوی]]<ref>{{cite news|title=Netanyahu wins battle for leadership of Likud|url=https://www.independent.co.uk/news/world/netanyahu-wins-battle-for-leadership-of-likud-1499916.html|work=The Independent|location=London|date=26 March 1993|access-date=11 August 2009|archive-date=26 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120126120627/http://www.independent.co.uk/news/world/netanyahu-wins-battle-for-leadership-of-likud-1499916.html|dead-url=no}}</ref> را شکست داد. شارون نیز مدتی رقابت کرد ولی پس از روشن شدن کم بودن حمایت از او کناره‌گیری کرد. شامیر، اندکی پس از شکست لیکود از سیاست کناره گرفت.<ref>{{cite news|title=Yitzhak Shamir, Former Israeli Prime Minister, Dies at 96|first=Joel|last=Brinkley|author-link=Joel Brinkley|url=https://www.nytimes.com/2012/07/01/world/middleeast/yitzhak-shamir-former-prime-minister-of-israel-dies-at-96.html?pagewanted=all|newspaper=The New York Times|date=30 June 2012|access-date=17 March 2013|archive-date=2 April 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130402165555/http://www.nytimes.com/2012/07/01/world/middleeast/yitzhak-shamir-former-prime-minister-of-israel-dies-at-96.html?pagewanted=all|dead-url=no}}</ref> در پی ترور [[اسحاق رابین]] در یک راهپیمایی در حمایت از [[پیمان‌های اسلو]]، [[شیمون پرز]] جانشین موقت [[اسحاق رابین]] تصمیم گرفت به منظور کسب مشروعیت برای پیش بردن فرایند صلح، فرمان انتخابات زودهنگام صادر کرد.<ref>{{cite news|title=Israeli elections will test support for peace|first=Jerrold|last=Kessel|url=http://edition.cnn.com/WORLD/9602/israel_elex/02-11/index.html|work=CNN|date=11 February 1996|access-date=10 March 2013|archive-date=5 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131005003749/http://edition.cnn.com/WORLD/9602/israel_elex/02-11/index.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو نامزد لیکود برای نخست‌وزیر در انتخابات ۱۹۹۶ اسرائیل که در ۲۹ مه برگزار شد بود و این اولین باری بود [[اسرائیلی‌ها]] مستقیماً نخست وزیرشان را انتخاب می‌کردند.<ref name="Schmemann-1996">{{Cite news|last=Schmemann|first=Serge|date=30 May 1996|title=THE ISRAELI VOTE: THE OVERVIEW;Election for Prime Minister of Israel Is a Dead Heat|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/05/30/world/israeli-vote-overview-election-for-prime-minister-israel-dead-heat.html|access-date=29 January 2023|issn=0362-4331|archive-date=29 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230129220040/https://www.nytimes.com/1996/05/30/world/israeli-vote-overview-election-for-prime-minister-israel-dead-heat.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو عامل سیاسی [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|حزب جمهوری‌خواه]] آمریکا آرتور فینکلستاین را برای ادارهٔ کمپین خود انتخاب کرد.<ref>{{Cite news|last=Berger|first=Joseph|date=26 May 1996|title=He Had Pataki's Ear; Now It's Netanyahu's|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1996/05/26/world/he-had-pataki-s-ear-now-it-s-netanyahu-s.html|access-date=29 January 2023|issn=0362-4331|archive-date=29 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230129220040/https://www.nytimes.com/1996/05/26/world/he-had-pataki-s-ear-now-it-s-netanyahu-s.html|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو این انتخابات را برنده شد و جوان‌ترین فرد در تاریخ این منصب و اولین نخست‌وزیر اسرائیل شد که در کشور اسرائیل به دنیا آمده است. ([[اسحاق رابین]] در اورشلیم در دوران [[قیمومت]] بریتانیا بر فلسطین پیش از تأسیس دولت اسرائیل در ۱۹۴۸ به دنیا آمده بود).<ref name="Schmemann-1996"/> پیروی نتانیاهو بر [[شیمون پرز]] که پیش از انتخابات محتمل‌تر تلقی می‌شد بسیاری را متعجب کرد. == نخست‌وزیری (۱۹۹۶–۱۹۹۹) == === دور اول === [[پرونده:Flickr_-_Government_Press_Office_(GPO)_-_P.M._BENJAMIN_NETANYAHU_SHAKING_HANDS_WITH_PALESTINIAN_AUTHORITY_CHAIRMAN_YASSER_ARAFAT.jpg|بندانگشتی|اولین دیدار نتانیاهو با [[یاسر عرفات]] رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در [[گذرگاه بیت حانون]]، ۴ سپتامبر ۱۹۹۶]] نتانیاهو نخستین بار در ۴ سپتامبر ۱۹۹۶ با [[یاسر عرفات]] رئیس‌جمهور فلسطین دیدار کرد. پیش از این دیدار، رهبران این دو کشور تلفنی گفت‌وگو کرده بودند.<ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9609/04/araf.netan.preview/index.html Arafat, Netanyahu shake hands, begin talks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210227063950/http://edition.cnn.com/WORLD/9609/04/araf.netan.preview/index.html|date=27 February 2021}} 4 September 1996, CNN</ref> این جلسات تا پاییز ۱۹۹۶ ادامه خواهد داشت. نتانیاهو در نخستین دیدار خود گفت: «مایلم تأکید کنم که ما باید نیازها و الزامات هر دو طرف را بر پایهٔ تعامل متقابل و تضمین امنیت و رفاه هم اسرائیلی‌ها و هم فلسطینی‌ها در نظر بگیریم.» عرفات نیز گفت: «ما مصمم هستیم با آقای نتانیاهو و دولت او همکاری کنیم.»<ref>[http://mfa.gov.il/MFA/ForeignPolicy/MFADocuments/Yearbook11/Pages/20%20Joint%20press%20conference%20with%20Prime%20Minister%20Neta.aspx Joint press conference with Prime Minister Netanyahu and PA Chairman Arafat, 4 September 1996] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180328103013/http://mfa.gov.il/MFA/ForeignPolicy/MFADocuments/Yearbook11/Pages/20%20Joint%20press%20conference%20with%20Prime%20Minister%20Neta.aspx|date=28 March 2018}} Vol. 16: 1996–1997, Ministry of Foreign Affairs</ref> مذاکرات در ۱۴ ژانویهٔ ۱۹۹۷ با امضای [[پروتکل هبرون|پروتکل الخلیل]] به اوج خود رسید.<ref>[http://edition.cnn.com/WORLD/9701/14/hebron.late Netanyahu, Arafat shake hands on Hebron accord] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200729055654/http://edition.cnn.com/WORLD/9701/14/hebron.late/|date=29 July 2020}} 14 January 1997, CNN</ref> امضای پروتکل الخلیل با [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] منجر به استقرار مجدد نیروهای اسرائیلی در [[الخلیل]] و انتقال قدرت غیرنظامی در بیشتر مناطق به کنترل [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] شد. [[پرونده:Houghton_house_Netanyahu_Albright_Arafat.jpg|بندانگشتی|نشست نتانیاهو با وزیر امور خارجهٔ آمریکا [[مادلین آلبرایت]] و رئیس‌جمهور فلسطین [[یاسر عرفات]] در [[Extended-protected article Wye River Memorandum|یادداشت تفاهم رودخانهٔ وای]]، ۱۹۹۸]] در ادامه اما عدم پیشرفت روند صلح منجر به مذاکرات جدیدی شد که حاصل آن تهیهٔ [[Extended-protected article Wye River Memorandum|یادداشت تفاهم رودخانهٔ وای]] در سال ۱۹۹۸ بود که در آن گام‌هایی را که باید توسط دولت اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطین برای اجرای توافق موقت قبلی در سال ۱۹۹۵ برداشته شود، شرح داده شد. این سند توسط نتانیاهو و [[یاسر عرفات]]، رئیس ساف امضا شد و در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۸، پارلمان ۱۲۰ عضوی اسرائیل، [[کنست]]، تفاهم‌نامهٔ رودخانهٔ وای را با ۷۵ رأی موافق در برابر ۱۹ رأی مخالف تصویب کرد. نخست‌وزیر نتانیاهو در اشاره‌ای به [[کنفرانس خارطوم]] در سال ۱۹۶۷، بر سیاست «سه نَه» تأکید کرد: نه به خروج از بلندی‌های جولان، نه به بحث در مورد اورشلیم و نه به مذاکره تحت هیچ‌گونه پیش‌شرطی.<ref>Hawas, Akram T. ''The new alliance: Turkey and Israel {{Cite web|url=http://www.smi.uib.no/pao/hawas.html|title=Turkey and Israel|accessdate=12 December 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110222112048/http://www.smi.uib.no/pao/hawas.html|archivedate=22 February 2011}}''. The fourth Nordic conference on Middle Eastern Studies: The Middle East in globalizing world. Oslo, 13–16 August 1998.</ref> در سال ۱۹۹۷, نتانیاهو اجازهٔ عملیات [[موساد]] برای ترور [[خالد مشعل]] رهبر [[حماس]] در [[اردن]] را، تنها سه سال پس از امضای [[پیمان صلح اسرائیل و اردن]] صادر کرد.<ref name="inc1">{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/9730669/Khaled-Meshaal-How-Mossad-bid-to-assassinate-Hamas-leader-ended-in-fiasco.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/palestinianauthority/9730669/Khaled-Meshaal-How-Mossad-bid-to-assassinate-Hamas-leader-ended-in-fiasco.html|archive-date=11 January 2022|url-access=subscription|dead-url=no|title=Khaled Meshaal: How Mossad bid to assassinate Hamas leader ended in fiasco|newspaper=The Telegraph|date=7 December 2012|access-date=4 May 2019}}{{Cbignore}}</ref> تیم موساد که تحت پوشش پنج گردشگر کانادایی در ۲۷ سپتامبر ۱۹۹۷ وارد اردن شد در یک خیابان در [[امان]] در گوش مشعل زهر ریخت.<ref name="inc1"/> نقشه برملا شد و دو مأمور از سوی پلیس اردن دستگیر و سه نفر دیگر در سفارت اسرائیل که پس از آن در محاصرهٔ سربازان قرار گرفت پنهان شدند.<ref name="inc1"/> [[ملک حسین]] خشمگین از اسرائیل درخواست کرد پادزهر را بدهد و تهدید کرد پیمان صلح را ملغی می‌کند.<ref name="inc">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=DjAyc8Ru7RoC&pg=PA130|title=Negotiating Arab-Israeli Peace, Second Edition: Patterns, Problems, Possibilities|author1=Laura Zittrain Eisenberg|author2=Neil Caplan|page=130|publisher=Indiana University Press|date=2010|access-date=4 May 2019|isbn=978-0-253-00457-4|archive-date=20 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240120164209/https://books.google.com/books?id=DjAyc8Ru7RoC&pg=PA130#v=onepage&q&f=false|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو پس از فشار رئیس‌جمهور [[بیل کلینتون]] در برابر فشارها تسلیم شد و دستور آزادی ۶۱ زندانی اردنی و فلسطینی از جمله [[احمد یاسین]] را صادر کرد.<ref name="inc1"/> این حادثه روابط نوپای اسرائیل و اردن را به پایین‌ترین حد خود رساند.<ref name="inc"/> [[پرونده:Netanyahu_Arafat_Shaath.jpg|چپ|بندانگشتی|280x280پیکسل|بنیامین نتانیاهو، [[یاسر عرفات]] و [[نبیل شعث]] در [[اجلاس داووس]]، سوئیس، ۱۹۹۷]] == نخست‌وزیری (۲۰۲۱–۲۰۰۹) == === دور دوم === [[پرونده:Med-Netan.jpeg|بندانگشتی|نتانیاهو در دیدار با رئیس‌جمهور [[دمیتری مدودف|دیمیتری مدودف]] در روسیه، ۲۴ مارس ۲۰۱۱]] بنیامین در سال ۲۰۰۹ رهبر حزب راست‌گرای لیکود بود و این حزب به رهبری وی در [[انتخابات پارلمانی اسرائیل (۲۰۰۹)|انتخابات سراسری ۲۰۰۹ اسرائیل]] موفق به کسب ۲۷ کرسی، از [[کنست|پارلمان]] ۱۲۰ عضوی اسرائیل شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=אין הכרעה בבחירות 2009: קדימה 28, הליכוד 27|نشانی=https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3669898,00.html|کوشش=Ynet|تاریخ=2009-02-10|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=he|نام=כתבי|نام خانوادگی=ynet}}</ref> در تاریخ ۲۰ فوریهٔ ۲۰۰۹ میلادی، [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهوری [[اسرائیل]] از بنیامین نتانیاهو، خواست تا در مقام نخست‌وزیر، دولت جدید اسرائیل را تشکیل دهد.<ref>*[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2009/02/090220_nh_israel_politics.shtml نتانیاهو مأمور تشکیل دولت جدید اسرائیل شد] (''بی‌بی‌سی فارسی'') *[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4045182,00.html نتانیاهو مأمور تشکیل دولت اسرائیل شد] (''دویچه وله فارسی'')</ref> در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۰۹ میلادی، بنیامین نتانیاهو، کابینهٔ جدید خود را به کنست معرفی کرد و با دریافت ۶۹ رأی موافق، ۴۵ رأی مخالف، ۱ رأی ممتنع و ۵ غایب، موفق به گرفتن [[رأی اعتماد]] برای دولت جدید اسرائیل شامل ۳۰ وزارتخانه شد.<ref>*[http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4143057,00.html دولت جدید اسرائیل رای اعتماد گرفت] (''دویچه وله فارسی'') *[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3695344,00.html New government sworn in] (''[[یدیعوت اخرونوت]]'')</ref> در دولت بنیامین نتانیاهو، ۲ وزیر زن<ref>{{یادکرد وب|عنوان=‮حذف فتوشاپی وزیران زن اسرائیل از عکس دسته‌جمعی‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/04/090404_an_israel_cabinet_women|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> و ۵ وزیر [[روس]]ی‌الاصل حضور داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قرارداد تسلیحاتی بی‌سابقه میان روسیه و اسرائیل|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قرارداد-تسلیحاتی-بیسابقه-میان-روسیه-و-اسرائیل/a-4174650|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> کابینهٔ اسرائیل در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۸۸ (۵ آوریل ۲۰۰۹)، به پیشنهاد بنیامین نتانیاهو، [[عوزی آراد]] را به سمت رئیس [[شورای عالی امنیت ملی اسرائیل]] منصوب کرد.<ref>[http://www.hamdami.com/MFAFA/Reports2009/060409-DanHarel.htm معاون رئیس ستاد ارتش اسرائیل: ایران، بزرگ‌ترین خطر امنیتی برای اسرائیل] (''[[وزارت امور خارجه اسرائیل]]'')</ref> یک نظرسنجی در ژوئیهٔ ۲۰۰۹ توسط [[هاآرتس|هاآرتص]] نشان داد که بیشتر اسرائیلی‌ها از دولت نتانیاهو حمایت می‌کنند که به او محبوبیت شخصی در حدود ۴۹ درصد می‌دهد.<ref>{{Cite news|title=Poll Gives Netanyahu Positive Marks Despite Rift with US|first=Robert|last=Berger|url=http://www.voanews.com/content/a-13-2009-07-03-voa19-68745072/410252.html|publisher=Voice of America|date=3 July 2009|accessdate=1 March 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130124193621/http://www.voanews.com/content/a-13-2009-07-03-voa19-68745072/410252.html|archivedate=24 January 2013}}</ref> نتانیاهو ایست‌های بازرسی را در [[کرانه باختری|کرانهٔ باختری]] برداشت که منجر به آزادی رفت‌وآمد و جریان واردات شد. گامی که منجر به رونق اقتصادی در کرانهٔ باختری شد.<ref>{{Cite news|title=Nablus booms as barriers fall in occupied West Bank|first=Leigh|last=Baldwin|url=http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/Aug/11/Nablus-booms-as-barriers-fall-in-occupied-West-Bank.ashx|work=The Daily Star|location=Lebanon|date=11 August 2009|accessdate=16 March 2013|archivedate=21 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130721213049/http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/Aug/11/Nablus-booms-as-barriers-fall-in-occupied-West-Bank.ashx}}</ref><ref>{{Cite news|last=Thomas Friedman|title=Green Shoots in Palestine II|url=https://www.nytimes.com/2009/08/09/opinion/09friedman.html?_r=1|work=The New York Times|date=9 August 2009|accessdate=9 August 2009|authorlink=Thomas Friedman|archivedate=5 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131005011508/http://www.nytimes.com/2009/08/09/opinion/09friedman.html?_r=1}}</ref><ref>{{Cite news|first=Khaled|last=Abu Toameh|title=West Bank boom|url=http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=148995|work=[[The Jerusalem Post]]|date=17 July 2009|accessdate=17 June 2012|archivedate=27 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130127212513/http://www.jpost.com/MiddleEast/Article.aspx?id=148995}}</ref> در سال ۲۰۰۹، نتانیاهو از [[2002 Arab League summit|ابتکار صلح عربی]] ("ابتکار صلح عربستان سعودی") استقبال کرد و درخواست [[سلمان بن حمد بن عیسی آل خلیفه]] [[ولیعهد]] [[بحرین]] برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را ستود.<ref>{{Cite news|title=Netanyahu supports Arab peace initiative|url=http://www.upi.com/Top_News/2009/07/24/Netanyahu-supports-Arab-peace-initiative/UPI-32111248433108/|publisher=United Press International|date=24 July 2009|accessdate=9 August 2009|archivedate=28 January 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110128030318/http://www.upi.com/Top_News/2009/07/24/Netanyahu-supports-Arab-peace-initiative/UPI-32111248433108/}}</ref><ref>{{Cite news|title=Netanyahu to Arabs: Saudi plan can help bring peace|first=Barak|last=Ravid|url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-to-arabs-saudi-plan-can-help-bring-peace-1.280615|work=Haaretz|date=23 July 2009|accessdate=16 March 2013|archivedate=12 May 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130512045053/http://www.haaretz.com/news/netanyahu-to-arabs-saudi-plan-can-help-bring-peace-1.280615}}</ref> === دور سوم === [[پرونده:Visita_a_Israel_para_el_Funeral_de_Estado_de_Shimon_Peres_(30022263895).jpg|بندانگشتی|نتانیاهو، [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]]، [[باراک اوباما]] و رئیس‌جمهور اسرائیل [[رووین ریولین]] در مراسم تشییع جنازهٔ [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهور پیشین اسرائیل در [[اورشلیم]]، ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۶]] پس از انتخابات سال ۲۰۱۳ [[شیمون پرز]]، رئیس‌جمهور اسرائیل، نتانیاهو را به‌عنوان رهبر بزرگ‌ترین جناح حاضر در کنست، مأمور تشکیل [[دولت سی و سوم اسرائیل]] کرد. ائتلاف جدید شامل احزاب [[یش عتید]]، [[خانه یهودی|خانهٔ یهودی]] و [[هاتنوعا]] بود و با اصرار یش عتید و خانهٔ یهودی، احزاب افراطی ارتدوکس از ائتلاف حذف شدند. در آوریل ۲۰۱۴ و بار دیگر در ژوئن، نتانیاهو از نگرانی‌های عمیق خود در مورد توافق حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین و سپس تشکیل دولت وحدت سخن گفت و به‌شدت از تصمیم ایالات متحده و دولت‌های اروپایی برای همکاری با دولت ائتلافی فلسطین انتقاد کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel condemns US for backing Palestinian unity government|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2014/jun/03/israel-us-palestinian-unity-government-netanyahu|کوشش=The Guardian|تاریخ=2014-06-03|تاریخ بازبینی=2024-08-12|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Peter|نام خانوادگی=Beaumont}}</ref> او حماس را مسئول [[ربایش و قتل سه نوجوان اسرائیلی]] در ژوئن ۲۰۱۴ دانست<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/06/16/world/middleeast/netanyahu-blames-hamas-in-kidnapping-of-israeli-youths.html?_r=0|title=Netanyahu Says Three Were Taken by Hamas|last=Jodi Rudoren|date=15 June 2014|work=The New York Times|accessdate=24 February 2015|archivedate=24 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150224105047/http://www.nytimes.com/2014/06/16/world/middleeast/netanyahu-blames-hamas-in-kidnapping-of-israeli-youths.html?_r=0}}</ref> و عملیات جست‌وجو و دستگیری گسترده‌ای را در کرانه باختری آغاز کرد و به‌طور ویژه بر اعضای حماس تمرکز کرد و طی هفته‌های بعد ۶۰ هدف را در غزه مورد هدف قرار داد.<ref name="Leas">James Marc Leas, [http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs "Attack First, Kill First and Claim Self-Defense: Palestine Subcommittee Submission to UN Independent Commission of Inquiry on the 2014 Gaza Conflict"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150214210857/http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs|date=14 February 2015}}. [[شورای منافع ملی|Council for the National Interest]]. (21 January 2015).</ref> تبادل حملات [[موشک|موشکی]] و [[راکت|راکتی]] بین ستیزه‌جویان غزه و ارتش اسرائیل پس از یافتن پیکر نوجوانان کشته شده، در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۴ افزایش یافت.<ref>{{Cite news|url=http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.602189|title=Teens' bodies found|work=Haaretz|date=1 July 2014|accessdate=24 February 2015|archivedate=24 February 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150224181422/http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.602189}}</ref> پس از کشته شدن چند تن از عوامل [[حماس]]، در پی یک انفجار و در اثر بمباران اسرائیل، حماس رسماً اعلام کرد که از غزه به سمت اسرائیل راکت پرتاب خواهد کرد<ref name="Leas">James Marc Leas, [http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs "Attack First, Kill First and Claim Self-Defense: Palestine Subcommittee Submission to UN Independent Commission of Inquiry on the 2014 Gaza Conflict"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150214210857/http://www.councilforthenationalinterest.org/new/attack-first-kill-first-and-claim-self-defense/#.VN9NFE05Dcs|date=14 February 2015}}. [[شورای منافع ملی|Council for the National Interest]]. (21 January 2015).</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-palestinians-israel-idUSKBN0F521P20140701|title=Israel mourns teenagers, strikes Hamas in Gaza|date=1 July 2014|last=Ori Lewis|publisher=Reuters|accessdate=24 February 2015|archivedate=26 March 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150326063556/http://www.reuters.com/article/2014/07/01/us-palestinians-israel-idUSKBN0F521P20140701}}</ref> و اسرائیل نیز [[نبرد ۲۰۱۴ اسرائیل و غزه|عملیات لبهٔ حفاظتی]] در [[نوار غزه]] را آغاز کرد و به‌طور رسمی به توافقنامهٔ آتش‌بس نوامبر ۲۰۱۲ پایان داد.<ref>{{Cite news|url=http://www.jewishpress.com/news/breaking-news/idfs-operation-protective-edge-begins-against-gaza/2014/07/08/|title=IDF's Operation 'Protective Edge' Begins Against Gaza|work=The Jewish Press|accessdate=8 July 2014|archivedate=10 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140710004714/http://www.jewishpress.com/news/breaking-news/idfs-operation-protective-edge-begins-against-gaza/2014/07/08/}}</ref> نخست‌وزیر نتانیاهو یک دور برنامهٔ تلویزیونی را در ایالات متحده انجام داد و اعضای حماس را در مصاحبه‌ای با [[سی‌ان‌ان]] «تروریست‌های نسل‌کش» توصیف کرد.<ref name="IsraelPM">{{Cite news|title=Hamas genocidal terrorists says Netanyahu|date=21 July 2014|url=http://www.israelnews.net/news/223948551/hamas-genocidal-terrorists-says-netanyahu|publisher=Israel News.Net|accessdate=19 July 2014|archivedate=19 January 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170119110216/http://www.israelnews.net/news/223948551/hamas-genocidal-terrorists-says-netanyahu}}</ref> هنگامی که از نتانیاهو پرسیده شد که آیا تلفات در غزه بر اثر انجام این عملیات ممکن است جرقهٔ آغاز «انتفاضهٔ سوم» شود، نتانیاهو پاسخ داد که حماس برای رسیدن به همین هدف تلاش می‌کند.<ref>{{Cite news|url=http://www.defenseone.com/threats/2014/07/why-benjamin-netanyahu-should-be-very-very-worried/89897/|title=Why Benjamin Netanyahu Should Be Very, Very Worried|last=Fournier|first=Ron|date=28 July 2014|work=Defense One|publisher=National Journal|accessdate=29 July 2014|archivedate=29 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729161153/http://www.defenseone.com/threats/2014/07/why-benjamin-netanyahu-should-be-very-very-worried/89897/}}</ref> در ۲ دسامبر ۲۰۱۴، نتانیاهو دو تن از وزرای خود، [[یائیر لاپید]] وزیر دارایی، که ریاست حزب میانه‌روی [[یش عتید]] را بر عهده داشت و [[تسیپی لیونی]]، وزیر دادگستری که ریاست [[هاتنوعا]] را بر عهده داشت، برکنار کرد. این تغییرات منجر به انحلال دولت شد.<ref>{{Cite news|title=Knesset votes to dissolve, sets new elections for March 17|date=8 December 2014|work=The Times of Israel|url=http://www.timesofisrael.com/knesset-votes-unanimously-to-dissolve-ushering-in-new-elections/|accessdate=10 December 2014|archivedate=16 May 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210516081133/https://www.timesofisrael.com/knesset-votes-unanimously-to-dissolve-ushering-in-new-elections/}}</ref> در ژانویهٔ ۲۰۱۵، نتانیاهو برای سخنرانی در [[کنگره ایالات متحده آمریکا|کنگرهٔ آمریکا]] دعوت شد. این سخنرانی سومین سخنرانی نتانیاهو در جلسهٔ مشترک کنگره بود.<ref>{{Cite news|title=Netanyahu to address US Congress in February|url=http://www.jpost.com/Israel-News/Politics-And-Diplomacy/Netanyahu-invited-to-speak-to-joint-session-of-US-Congress-in-midst-of-election-campaign-388468|work=The Jerusalem Post|first=Herb|last=Keinon|date=1 January 2015|accessdate=23 January 2015|archivedate=23 January 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150123194118/http://www.jpost.com/Israel-News/Politics-And-Diplomacy/Netanyahu-invited-to-speak-to-joint-session-of-US-Congress-in-midst-of-election-campaign-388468}}</ref> با نزدیک شدن به روز انتخابات ۲۰۱۵ اسرائیل، نتانیاهو در پاسخ به یک سؤال تأکید کرد که در دورهٔ مسؤولیت او، کشور فلسطینی ایجاد نخواهد شد. وی گفت: حمایت از یک کشور فلسطینی به منزلهٔ واگذاری اراضی به تروریست‌های اسلامگرای تندرو برای حمله به اسرائیل است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu says no Palestinian state if he remains PM|نشانی=https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4637673,00.html|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2015-03-16|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=en|نام=Moran|نام خانوادگی=Azulay}}</ref> با این حال، نتانیاهو افزود: «من راه‌حل تک‌دولتی نمی‌خواهم. من یک راه‌حل صلح‌آمیز و پایدار [[چاره دو کشوری|دو دولتی]] می‌خواهم. من سیاستم را تغییر نداده‌ام.»<ref>{{Cite web|url=https://news.vice.com/article/us-says-it-will-re-evaluate-approach-to-israeli-palestinian-conflict-after-netanyahu-election-win|title=Netanyahu Backtracks on Election Pledge to Refuse a Two-State Solution After Sharp Words from the US|publisher=Vice News|first=Harriet|last=Salem|date=19 March 2015|accessdate=9 June 2015|archivedate=13 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150713152617/https://news.vice.com/article/us-says-it-will-re-evaluate-approach-to-israeli-palestinian-conflict-after-netanyahu-election-win}}</ref> == نخست‌وزیر (۲۰۲۲–اکنون) == === دور ششم === [[پرونده:המחאה_נגד_ההפיכה_המשפטית,_קפלן_פינת_מנחם_בגין,_4_במרץ_2023.jpg|بندانگشتی|220x220پیکسل|[[اعتراضات ضداصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل|اعتراضات]] علیه [[اصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل]] در مارس ۲۰۲۳]] پس از انتخابات ۲۰۲۲، نتانیاهو بار دیگر به عنوان رهبر یک ائتلاف تندرو به عنوان نخست‌وزیر سوگند خورد.<ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-resumes-role-as-pm-as-israels-most-hardline-government-ever-takes-office/|title=Netanyahu returns as PM, wins Knesset support for Israel's most hardline government|work=The Times of Israel|date=29 December 2022|access-date=29 December 2022|archive-date=22 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230222115339/https://www.timesofisrael.com/netanyahu-resumes-role-as-pm-as-israels-most-hardline-government-ever-takes-office/|dead-url=no}}</ref> او در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲ رسماً ششمین دوره صدارت خود را آغاز کرد.<ref>{{Cite web|title=Benjamin Netanyahu sworn in as leader of Israel's likely most right-wing government ever|url=https://www.cnn.com/2022/12/29/middleeast/israel-benjamin-netanyahu-swearing-in-intl/index.html|access-date=30 December 2022|website=CNN|date=29 December 2022|language=en|archive-date=28 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230228233951/https://www.cnn.com/2022/12/29/middleeast/israel-benjamin-netanyahu-swearing-in-intl/index.html|dead-url=no}}</ref> ماه‌های اول ششمین دوره نخست‌وزیری او شاهد [[اصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل]] بود که انتقادات گسترده‌ای را برانگیخت. منتقدان اثرات منفی ای که این اصلاحات بر تفکیک قوا،<ref>{{Cite web|title=Home|url= |access-date=9 February 2023|website=Professors Democracy|language=en|archive-date=9 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230209083251/https://lawprofsforum.wixsite.com/english|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Override Clause Explainer|url=https://en.idi.org.il/articles/46387|access-date=11 February 2023|website=en.idi.org.il|date=November 2022|language=he|archive-date=31 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230131005142/https://en.idi.org.il/articles/46387|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Test of reasonableness|language=en-US|work=The Jerusalem Post|url=https://www.jpost.com/Opinion/Test-of-reasonableness-592489|access-date=11 February 2023|archive-date=11 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230211191434/https://www.jpost.com/Opinion/Test-of-reasonableness-592489|dead-url=no}}</ref> منصب دادستان کل،<ref>{{Cite web|last1=Bachner|first1=Michael|last2=Staff|first2=ToI|title=AG censures 'harmful' proposal to let ministers appoint own legal advisers|url=https://www.timesofisrael.com/ag-censures-harmful-proposal-to-let-ministers-appoint-own-legal-advisers/|access-date=12 February 2023|website=The Times of Israel|language=en-US|archive-date=26 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626234006/https://www.timesofisrael.com/ag-censures-harmful-proposal-to-let-ministers-appoint-own-legal-advisers/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|last=Stern|first=Yedidia Z.|title=The attack on legal oversight threatens us all|url=http://blogs.timesofisrael.com/the-attack-on-legal-oversight-endangers-us-all/|access-date=12 February 2023|website=blogs.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=13 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230213014148/https://blogs.timesofisrael.com/the-attack-on-legal-oversight-endangers-us-all/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|title=The Coalition Agreements of Israel's 37th Government: The Appointment of Legal Advisors in Government Ministries|url=https://en.idi.org.il/articles/47681|access-date=12 February 2023|website=en.idi.org.il|date=January 2023|language=he|archive-date=12 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230212112357/https://en.idi.org.il/articles/47681|dead-url=no}}</ref> اقتصاد،<ref>{{Cite news|date=22 January 2023|title=Two Former Governors of the Israeli Central Bank Warn of Economic Consequences of Government's Plans for the Judiciary|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-01-22/ty-article/.premium/former-bank-of-israel-heads-warn-judicial-overhaul-may-deal-severe-blow-to-economy/00000185-d97d-d1d2-a3c7-fb7fa0560000|access-date=9 February 2023|archive-date=28 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230328095538/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-01-22/ty-article/.premium/former-bank-of-israel-heads-warn-judicial-overhaul-may-deal-severe-blow-to-economy/00000185-d97d-d1d2-a3c7-fb7fa0560000|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|date=26 January 2023|title=Kahneman: The judicial reform is a disaster|language=en|work=Globes|url=https://en.globes.co.il/en/article-kahneman-the-judicial-reform-is-a-disaster-1001436559|access-date=11 February 2023|archive-date=4 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230404062308/https://en.globes.co.il/en/article-kahneman-the-judicial-reform-is-a-disaster-1001436559|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite web|last1=זרחיה|first1=צבי|last2=טייטלבאום|first2=שלמה|date=23 February 2023|title=הנגיד והכלכלנית הראשית: שינויי המשטר עלולים ליצור פגיעה קשה בכלכלה|url=https://www.calcalist.co.il/local_news/article/ryow8mbri|access-date=28 February 2023|website=כלכליסט|language=he|archive-date=27 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230227214726/https://www.calcalist.co.il/local_news/article/ryow8mbri|dead-url=no}}</ref> بهداشت عمومی،<ref name="איזק-2023">{{Cite news|last=איזק|first=רתם|date=18 February 2023|title=צפו פגיעה, זו מתקפה ישירה על נשים: ההיבט המגדרי של המהפכה המשפטית|language=he|work=Ynet|url=https://www.ynet.co.il/news/article/rkc8syjpi|access-date=26 February 2023|archive-date=26 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230226184501/https://www.ynet.co.il/news/article/rkc8syjpi|dead-url=no}}</ref><ref name="ברנע-2023">{{Cite news|last=ברנע|first=רני|date=1 March 2023|title=הסיוט של מערכת המשפט יהיה האסון של מערכת הבריאות|language=he|work=הארץ|url=https://www.haaretz.co.il/health/2023-03-01/ty-article/.premium/00000186-98d9-d038-a3f6-bbf95dba0000|access-date=1 March 2023|archive-date=4 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230304105309/https://www.haaretz.co.il/health/2023-03-01/ty-article/.premium/00000186-98d9-d038-a3f6-bbf95dba0000|dead-url=no}}</ref> زنان و اقلیت‌ها،<ref name="איזק-2023"/><ref name="ברנע-2023"/><ref>{{Cite news|last=Maltz|first=Judy|date=25 February 2023|title=U.S. Reform Movement Leader to Israelis: Your Diaspora Siblings Stand in Solidarity With You|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-25/ty-article/.premium/u-s-reform-movement-leader-to-israelis-your-diaspora-siblings-are-in-solidarity-with-you/00000186-899c-d5bf-adb6-af9e93100000|access-date=25 February 2023|archive-date=25 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230225192325/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-25/ty-article/.premium/u-s-reform-movement-leader-to-israelis-your-diaspora-siblings-are-in-solidarity-with-you/00000186-899c-d5bf-adb6-af9e93100000|dead-url=no}}</ref> حقوق کارگران،<ref>{{Cite news|last1=Weingarten|first1=Randi|last2=Appelbaum|first2=Stuart|date=20 February 2023|title=As U.S. Jews and Union Leaders, We See the Dangers of Israel's Democratic Crisis|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/opinion/2023-02-20/ty-article-opinion/.premium/as-u-s-jews-and-union-leaders-we-see-the-dangers-of-israels-democratic-crisis/00000186-6f51-d7c1-a1ee-6f7fa8b50000|access-date=21 February 2023|archive-date=7 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307222738/https://www.haaretz.com/opinion/2023-02-20/ty-article-opinion/.premium/as-u-s-jews-and-union-leaders-we-see-the-dangers-of-israels-democratic-crisis/00000186-6f51-d7c1-a1ee-6f7fa8b50000|dead-url=no}}</ref> پژوهش علمی،<ref name="ברנע-2023"/><ref>{{Cite news|date=19 February 2023|title=200 U.S. Jewish Scientists Call on Netanyahu Gov't to Halt Judicial Overhaul Plan|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/200-u-s-jewish-scientists-call-on-netanyahu-govt-to-halt-judicial-overhaul-plan/00000186-6955-d772-a387-6f5db4ea0000|access-date=20 February 2023|archive-date=19 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230219141207/https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/200-u-s-jewish-scientists-call-on-netanyahu-govt-to-halt-judicial-overhaul-plan/00000186-6955-d772-a387-6f5db4ea0000|dead-url=no}}</ref> استحکام کلی دموکراسی اسرائیل<ref>{{Cite web|title=In petition, leading academics warn judicial shakeup will harm Israel's security|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/in-petition-leading-academics-warn-judicial-shakeup-will-harm-israels-security/|access-date=9 February 2023|website=The Times of Israel|language=en-US|archive-date=20 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230320133352/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/in-petition-leading-academics-warn-judicial-shakeup-will-harm-israels-security/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|last=Shani|first=Ayelett|date=10 February 2023|title='Israel's Government Has neo-Nazi Ministers. It Really Does Recall Germany in 1933'|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-10/ty-article-magazine/.highlight/israels-government-has-neo-nazi-ministers-it-really-does-recall-germany-in-1933/00000186-3a49-d80f-abff-7ac9c7ff0000|access-date=12 February 2023|archive-date=7 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230307222553/https://www.haaretz.com/israel-news/2023-02-10/ty-article-magazine/.highlight/israels-government-has-neo-nazi-ministers-it-really-does-recall-germany-in-1933/00000186-3a49-d80f-abff-7ac9c7ff0000?utm_source=App_Share&utm_medium=iOS_Native|dead-url=no}}</ref>و روابط خارجی آن می‌گذارد را برجسته کردند.<ref>{{Cite news|last=Samuels|first=Ben|date=19 February 2023|title=Equating Israeli and Iranian Protests, U.S. Lawmakers Slam Netanyahu's Judicial Overhaul|language=en|work=[[هاآرتس]]|url=https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/equating-israeli-and-iranian-protests-u-s-lawmakers-slam-netanyahus-judicial-overhaul/00000186-6976-d7c4-a187-f976d4e70000|access-date=19 February 2023|archive-date=19 February 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230219234122/https://www.haaretz.com/us-news/2023-02-19/ty-article/.premium/equating-israeli-and-iranian-protests-u-s-lawmakers-slam-netanyahus-judicial-overhaul/00000186-6976-d7c4-a187-f976d4e70000|dead-url=no}}</ref> پس از هفته‌ها [[اعتراضات ضداصلاحات قضایی ۲۰۲۳ اسرائیل|اعتراض]]، که شمار فزاینده ای از [[نیروی ذخیره نظامی|نیروهای ذخیره نظامی]] به آن پیوستند، وزیر دفاع [[یوآف گالانت]] در ۲۵ مارس علیه آن سخن گفت و خواهان توقف فرایند قانونگذاری «برای امنیت اسرائیل» شد.<ref>{{Cite news|issn=0190-8286|last=Hendrix|first=Steve|title=Israeli defense minister calls on Netanyahu to halt overhaul of courts|newspaper=Washington Post|access-date=27 March 2023|date=25 March 2023|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/25/israel-defense-minister-yoav-gallant-netanyahu/|archive-date=26 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230326153125/https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/25/israel-defense-minister-yoav-gallant-netanyahu/|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو یک روز بعد اعلام کرد قصد دارد گالانت را از سمتش برکنار کند، که اعتراضات انبوه دیگری را در سراسر اسرائیل برانگیخت و نهایتاً باعث شد نتانیاهو بپذیرد این طرح را یک ماه به تعویق بیندازد.<ref>{{Cite news|issn=0190-8286|last1=Hendrix|first1=Steve|last2=Rubin|first2=Shira|title=Netanyahu fires defense minister who called for halt to judicial overhaul|newspaper=Washington Post|access-date=27 March 2023|date=27 March 2023|url=https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/26/israel-netanyahu-gallant-defense-minister/|archive-date=8 June 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230608195623/https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/26/israel-netanyahu-gallant-defense-minister/|dead-url=no}}</ref><ref>{{Cite news|last=McKernan|first=Bethan|date=27 March 2023|title=Israel: Netanyahu announces delay to judicial overhaul plan|language=en-GB|work=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/world/2023/mar/27/israel-netanyahu-judiciary-plans-halt|access-date=28 March 2023|issn=0261-3077|archive-date=28 March 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230328030213/https://www.theguardian.com/world/2023/mar/27/israel-netanyahu-judiciary-plans-halt|dead-url=no}}</ref> در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، پس از این که ستیزه‌جویان فلسطینی [[حمله ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]] را از غزه انجام دادند، نتانیاهو اعلام کرد اسرائیل علیه [[حماس]] وارد وضعیت جنگی خواهد شد.<ref>{{cite news|title=Netanyahu says Israel is 'at war' as Palestinian militants launch surprise air and ground attack from Gaza|url=https://www.cnn.com/2023/10/07/middleeast/sirens-israel-rocket-attack-gaza-intl-hnk/index.html|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=7 October 2023|access-date=7 October 2023|archive-date=8 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231008010528/https://www.cnn.com/2023/10/07/middleeast/sirens-israel-rocket-attack-gaza-intl-hnk/index.html|dead-url=no}}</ref> او تهدید کرد «همه مکان‌هایی که حماس در آن سازمان یافته و پنهان شده است را به شهرهایی از خرابه تبدیل خواهد کرد» و [[غزه (شهر)|غزه]] را "شهر شر " خواند، و به ساکنانش اصرار کرد «حالا آن را ترک کنند.»<ref>{{cite news|title=Netanyahu: We will turn places where Hamas is hiding into 'cities of ruins'|url=https://www.ynetnews.com/article/skforn1za|work=Ynetnews|date=7 October 2023|access-date=15 October 2023|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015164027/https://www.ynetnews.com/article/skforn1za|dead-url=no}}</ref> او بعدها پس از این که لاپید رهبر اپوزیسیون به نتانیاهو اصرار کرد «تفاوت‌هایمان را کنار بگذاریم و یک دولت حرفه ای اضطراری محدود تشکیل دهیم»<ref>{{Cite web|last=Keller-Lynn|first=Carrie|title=Lapid urges emergency government, says PM can't manage war with extreme cabinet|url=https://www.timesofisrael.com/lapid-urges-emergency-government-says-pm-cant-manage-war-with-extreme-cabinet/|access-date=7 October 2023|website=www.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=7 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231007182954/https://www.timesofisrael.com/lapid-urges-emergency-government-says-pm-cant-manage-war-with-extreme-cabinet/|dead-url=no}}</ref> پیشنهاد کرد حزب‌های اپوزیسیون یش عتید و وحدت ملی در میانه این درگیری وارد [[کابینه جنگی اسرائیل]] شوند.<ref>{{Cite web|title=Netanyahu offers Lapid, Gantz to join him in emergency unity government|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-offers-lapid-gantz-to-join-him-in-emergency-unity-government/|access-date=7 October 2023|website=www.timesofisrael.com|language=en-US|archive-date=7 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231007182953/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-offers-lapid-gantz-to-join-him-in-emergency-unity-government/|dead-url=no}}</ref> شروع جنگ منجر به مخالفت فزاینده شهروندان اسرائیلی با نتانیاهو و حکومت به دلیل ناکامی در پیش‌بینی حمله به رهبری حماس و فراخوان‌های فزاینده برای استعفای نتانیاهو شد.<ref>{{cite news|title=Israelis blame gov't for Hamas massacre, say Netanyahu must resign|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-767880|access-date=14 October 2023|work=[[جروزالم پست]]|date=12 October 2023|archive-date=22 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231022103941/https://www.jpost.com/israel-news/article-767880|dead-url=no}}</ref> نظرسنجی ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد ۵۶٪ از اسرائیلی‌ها معتقد بودند نتانیاهو باید پس از جنگ استعفا دهد، و ۸۶٪ از پاسخ دهندگان رهبری کشور را مسئول ناکامی‌های امنیتی ای دانستند که منجر به حمله شد.<ref>{{cite news|url=https://www.wionews.com/world/majority-israelis-blame-govt-for-hamas-attack-believe-netanyahu-must-resign-poll-646303|title=Many Israelis blame govt for Hamas attack, believe Netanyahu must resign: Poll|publisher=WION|access-date=15 October 2023|archive-date=19 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231019211159/https://www.wionews.com/world/majority-israelis-blame-govt-for-hamas-attack-believe-netanyahu-must-resign-poll-646303|dead-url=no}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.middleeastmonitor.com/20231012-56-israelis-believe-netanyahu-should-resign-at-end-of-conflict-with-palestine-poll/|title=56% Israelis believe Netanyahu should resign at end of conflict with Palestine: Poll|publisher=Middle East Monitor|access-date=15 October 2023|archive-date=15 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015191954/https://www.middleeastmonitor.com/20231012-56-israelis-believe-netanyahu-should-resign-at-end-of-conflict-with-palestine-poll/|dead-url=no}}</ref> در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۳، مقایسه نتانیاهو بین حماس و [[عمالیق]]، که گفت: «باید آنچه عمالیق با شما کرده را آن طور که کتاب مقدس ما می‌گوید به یاد بیاورید. و ما به یاد می‌آوریم» باعث شد او به استفاده از «لفاظی خطرناک» متهم شود.<ref>{{cite news|title=The Dangerous History Behind Netanyahu's Amalek Rhetoric|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/11/benjamin-netanyahu-amalek-israel-palestine-gaza-saul-samuel-old-testament/|work=The Mother Jones|date=3 November 2023|access-date=31 December 2023|archive-date=24 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231124213319/https://www.motherjones.com/politics/2023/11/benjamin-netanyahu-amalek-israel-palestine-gaza-saul-samuel-old-testament/|dead-url=no}}</ref> در ۲۹ اکتبر نتانیاهو سران امنیتی اسرائیل را در یک پس در اکس (توئیتر سابق) به خاطر حمله حماس سرزنش کرد؛ و پس از انتقادات آن را پاک کرد.<ref>{{Cite news|last=Kershner|first=Isabel|date=2023-10-29|title=Netanyahu Apologizes After Blaming Security Chiefs for Failure in Hamas Attack|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2023/10/29/world/middleeast/netanyahu-apologizes-hamas-attack.html|access-date=2023-10-29|issn=0362-4331|archive-date=29 October 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029135606/https://www.nytimes.com/2023/10/29/world/middleeast/netanyahu-apologizes-hamas-attack.html|dead-url=no}}</ref> در ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳, او آتش‌بس در جنگ را رد کرد و تهدید کرد اسرائیل «اگر ضروری باشد در برابر جهان خواهد ایستاد.» او گفت [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] «تا هر زمان ضروری باشد» در غزه خواهد ماند و اسرائیل از بازگشت [[تشکیلات خودگردان فلسطین]] به غزه جلوگیری خواهد کرد.<ref>{{cite news|title=Netanyahu: We'll defy the world if needed to defeat Hamas; PA can't run Gaza after war|url=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-vows-to-defeat-hamas-even-if-israel-has-to-stand-firm-against-the-world/|work=The Times of Israel|date=12 November 2023|access-date=13 November 2023|archive-date=13 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113120544/https://www.timesofisrael.com/netanyahu-vows-to-defeat-hamas-even-if-israel-has-to-stand-firm-against-the-world/|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو اتهامات به اسرائیل که قانون بین‌الملل را شکسته را «مهمل» خواند و فلسطینیان [[تلفات جنگ اسرائیل و حماس|کشته شده در جنگ اسرائیل و حماس]] را «تلفات جانبی» خواند.<ref>{{cite news|title=Netanyahu Calls Palestinians 'Collateral Damage' As Israel Destroys Gaza|url=https://www.huffpost.com/entry/benjamin-netanyahu-israel-gaza-collateral-damage_n_655119bfe4b0373d70b28a56|work=HuffPost|date=12 November 2023|access-date=13 November 2023|archive-date=13 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113115405/https://www.huffpost.com/entry/benjamin-netanyahu-israel-gaza-collateral-damage_n_655119bfe4b0373d70b28a56|dead-url=no}}</ref> در ۵ دسامبر ۲۰۲۳, او در جلسه ای با [[گروگان‌گیری در طول جنگ اسرائیل و حماس|گروگان‌های آزاده شده از دست حماس]] مورد انتقاد قرار گرفت. یکی از گروگان‌ها او را متهم کرد به سیاست بر «بالاتر از بازگشت گروگان‌ها» اولویت داده.<ref>{{cite news|title=Leaked audio of heated meeting reveals hostages' fury at Netanyahu|url=https://edition.cnn.com/2023/12/06/middleeast/leaked-audio-of-heated-meeting-reveals-hostages-fury-at-netanyahu/index.html|work=CNN|date=6 December 2023|access-date=7 December 2023|archive-date=7 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231207212505/https://edition.cnn.com/2023/12/06/middleeast/leaked-audio-of-heated-meeting-reveals-hostages-fury-at-netanyahu/index.html|dead-url=no}}</ref> در دسامبر ۲۰۲۳, نتانیاهو گفت اسرائیل از «مهاجرت داوطلبانه» فلسطینیان از غزه حمایت می‌کند.<ref>{{cite news|title=Israeli MK: Countries in South America, Africa Offered to Accept Refugees From Gaza, in Exchange for Payment|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2023-12-26/ty-article/israeli-mk-israel-has-received-inquiries-from-countries-to-accept-refugees-from-gaza/0000018c-a50e-d408-a99f-ed5ec4f00000|work=Haaretz|date=26 December 2023|access-date=30 December 2023|archive-date=26 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231226092458/http://www.haaretz.com/israel-news/2023-12-26/ty-article/israeli-mk-israel-has-received-inquiries-from-countries-to-accept-refugees-from-gaza/0000018c-a50e-d408-a99f-ed5ec4f00000|dead-url=no}}</ref> در ۲۰ مه ۲۰۲۴, [[کریم احمد خان]]، دادستان دیوان بین‌المللی کیفری اعلام کرد قصد داد برای نتانیاهو به خاطر فقره‌های متعدد [[جنایت جنگی|جنایات جنگی]] و [[جنایت علیه بشریت]] درخواست حکم بازداشت کند.<ref name="ICCAW2"/><ref name="ICCAW CNN2"/> در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۴، دیوان کیفری بین‌المللی حکم بازداشت نتانیاهو، [[یوآف گالانت]] و [[محمد ضیف]] را به اتهام جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت صادر کرد.<ref name=":12">{{Cite web|title=World reacts to ICC arrest warrants for Israel's Netanyahu, Gallant|url=https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20241122020907/https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|archive-date=2024-11-22|access-date=2024-11-23|website=[[Al_Jazeera_Media_Network|Al Jazeera]]|language=en}}</ref><ref name=":62">{{cite web|last=Eghbariah|first=Rabea|date=21 November 2023|title=The Harvard Law Review Refused to Run This Piece About genocide in Gaza|url=https://www.thenation.com/article/archive/harvard-law-review-gaza-israel-genocide/|archive-url=https://web.archive.org/web/20231206163957/https://www.thenation.com/article/archive/harvard-law-review-gaza-israel-genocide/|archive-date=6 December 2023|access-date=21 March 2024|work=The Nation|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":72">{{cite web|date=16 November 2023|title=Gaza: UN experts call on international community to prevent genocide against the Palestinian people|url=https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/11/gaza-un-experts-call-international-community-prevent-genocide-against|access-date=21 March 2024|work=UN|archive-date=24 December 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231224050530/https://www.ohchr.org/en/press-releases/2023/11/gaza-un-experts-call-international-community-prevent-genocide-against|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name=":82">{{cite magazine |last=Burga |first=Solcyre |date=14 November 2023 |title=Is What's Happening in Gaza a Genocide? Experts Weigh In |url=https://time.com/6334409/is-whats-happening-gaza-genocide-experts/ |url-status=bot: unknown |magazine=Time |archive-url=https://web.archive.org/web/20231125022352/https://time.com/6334409/is-whats-happening-gaza-genocide-experts/ |archive-date=25 November 2023 |access-date=21 March 2024}}</ref><ref name=":92">{{cite web|last=Powell|first=Anita|date=4 January 2024|title=South Africa to take Israel to Top UN Court on Genocide Claim in Gaza|url=https://www.voanews.com/a/south-africa-to-take-israel-to-top-un-court-on-genocide-claim-in-gaza-/7427539.html|access-date=21 March 2024|work=Voice of America|archive-date=6 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106225145/https://www.voanews.com/a/south-africa-to-take-israel-to-top-un-court-on-genocide-claim-in-gaza-/7427539.html|dead-url=no}}</ref><ref name=":102">{{cite report|url=https://www.icj-cij.org/sites/default/files/case-related/192/192-20231228-app-01-00-en.pdf|title=Proceedings instituted by South Africa against the State of Israel on 29 December 2023|date=29 December 2023|access-date=21 March 2024|work=International Court of Justice|archive-date=5 January 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240105144115/https://www.icj-cij.org/index.php/node/203394|dead-url=no}}</ref> نتانیاهو این حکم را «دروغ‌های مسخره و نادرست» توصیف کرد و این تصمیم را «یهودستیزانه» خواند.<ref>{{cite news|last1=Belam|first1=Martin|title=Netanyahu says ICC warrant for his arrest over alleged war crimes is 'antisemitic' and 'absurd' – Middle East live|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/nov/21/international-criminal-court-icc-arrest-warrant-benjamin-netanyahu-yoav-gallant-mohamed-deif-israel-gaza-war-crimes|work=the Guardian|date=21 November 2024}}</ref> نمایندگان دولت [[استرالیا]]،<ref name="Guardian_AU_respects_ICCs">{{Cite Q|Q126039035}}</ref> [[فرانسه]]، [[اسپانیا]]، [[ایرلند]]، [[بلژیک]]، [[سوئیس]]، [[اتریش]]، [[اسلوونی]]، [[دانمارک]]، [[نروژ]]، [[شیلی]]، [[کانادا]]، [[آفریقای جنوبی]]، [[مالدیو]]، [[عمان]] و [[اردن]] از استقلال دیوان بین‌المللی کیفری حمایت کردند.<ref name=":112">{{Cite web|last=Ray|first=Siladitya|date=2024-05-20|title=ICC Seeks Arrest Warrants For Benjamin Netanyahu And Hamas Leader Yahya Sinwar|url=https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/05/20/icc-seeks-arrest-warrants-for-benjamin-netanyahu-and-hamas-leader-yahya-sinwar/|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20240522012326/https://www.forbes.com/sites/siladityaray/2024/05/20/icc-seeks-arrest-warrants-for-benjamin-netanyahu-and-hamas-leader-yahya-sinwar/?sh=7675a4ec5815|archive-date=2024-05-20|access-date=2024-05-22|website=[[فوربز]]|language=en}}</ref><ref name="AnadoluA_West_divided">{{Cite news|title=West divided over ICC arrest warrants for Netanyahu, Gallant|url=https://www.aa.com.tr/en/europe/west-divided-over-icc-arrest-warrants-for-netanyahu-gallant/3227073|work=[[Anadolu Agency]]|date=22 May 2024|archiveurl=https://archive.today/20240522182620/https://www.aa.com.tr/en/europe/west-divided-over-icc-arrest-warrants-for-netanyahu-gallant/3227073|archivedate=2024-05-22}}</ref><ref name="ICCAW3">{{cite web|last=Khan|first=Karim A.A.|title=Statement of ICC Prosecutor Karim A.A. Khan KC: Applications for arrest warrants in the situation in the State of Palestine|url=https://www.icc-cpi.int/news/statement-icc-prosecutor-karim-aa-khan-kc-applications-arrest-warrants-situation-state|website=icc-cpi.int|publisher=International Criminal Court|access-date=20 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520105912/https://www.icc-cpi.int/news/statement-icc-prosecutor-karim-aa-khan-kc-applications-arrest-warrants-situation-state|archive-date=20 May 2024|date=20 May 2024|dead-url=no}}</ref> <ref name="ICCAW CNN3">{{Cite web|last=Kottasová|first=Ivana|date=2024-05-20|title=EXCLUSIVE: ICC seeks arrest warrants against Sinwar and Netanyahu for war crimes over October 7 attack and Gaza war|url=https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html|access-date=2024-05-20|website=CNN|language=en|archive-date=20 May 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240520113208/https://www.cnn.com/2024/05/20/middleeast/icc-israel-hamas-arrest-warrant-war-crimes-intl/index.html|dead-url=no}}</ref> در میان متحدان غربی اسرائیل، رهبران اروپایی به جز آلمان و مجارستان، پایبندی خود را به این حکم بازداشت اعلام کرده‌اند و به این ترتیب امکان بازداشت نتانیاهو در صورت سفر به این کشورها وجود دارد.<ref name=":122">{{Cite web|title=World reacts to ICC arrest warrants for Israel's Netanyahu, Gallant|url=https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|dead-url=no|archive-url=https://archive.today/20241122020907/https://www.aljazeera.com/news/2024/11/21/world-reacts-to-icc-arrest-warrants-for-israels-netanyahu-gallant|archive-date=2024-11-22|access-date=2024-11-23|website=[[Al_Jazeera_Media_Network|Al Jazeera]]|language=en}}</ref> در این میان بسیاری از سیاستمداران اروپایی و غیراروپایی از جمله نخست‌وزیر بریتانیا، وزارت خارجه [[چین]]، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سیاستمدارانی از کشورهای هلند، [[کانادا]]، سوئیس، ایتالیا، ایرلند و اسپانیا به پایبندی به این حکم و امکان بازداشت نتانیاهو در صورت سفر به این کشورها، تصریح کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش رهبران جهان به حکم جلب نخست‌وزیر اسرائیل؛ چه کشورهایی ممکن است نتانیاهو را بازداشت کنند؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c748yym73k4o|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2024-11-22|بازبینی=2024-11-26|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=Rosenberg|first=David E.|date=2024-05-22|title=Is the War in Gaza Turning Israel Into a Pariah State?|url=https://foreignpolicy.com/2024/05/21/is-the-war-in-gaza-turning-israel-into-a-pariah-state/|access-date=2024-05-22|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|last=Cave|first=Damien|date=2024-05-11|title=Isolated and Defiant, Israel Vows to ‘Stand Alone’ in War on Hamas|url=https://www.nytimes.com/2024/05/11/world/middleeast/isolated-israel-war-hamas.html|access-date=2024-05-22|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Rachman|first=Gideon|date=May 20, 2024|title=A crushing blow for Israel and a massive gamble by the ICC|url=https://www.ft.com/content/24bd4d5a-2451-4695-a7d1-5b0df92064a6|access-date=May 21, 2024|website=[[فایننشال تایمز]]}}</ref> در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، نتانیاهو عملیات "شیر در حال برخاستن" را آغاز کرد، یک کمپین نظامی پیش‌دستانه گسترده که زیرساخت‌های هسته‌ای و نظامی زراعتی ایران را هدف قرار داد و [[جنگ ایران و اسرائیل]] را آغاز کرد. هدف این عملیات از بین بردن توانایی‌های هسته‌ای ایران بود که نتانیاهو آن را "خطر واضح و حاضر برای بقای اسرائیل" توصیف کرد. او تأکید کرد که اقدامات رژیم جمهوری اسلامی ایران، از جمله تلاش برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای و برنامه موشکی بالستیک آن، شامل حملات موشکی به اسرائیل و حمایت از تروریسم، تهدیداتی نه تنها برای اسرائیل بلکه برای امنیت جهانی به شمار می‌آید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=“A clear and present danger to Israel’s very survival”|نشانی=https://wng.org/opinions/a-clear-and-present-danger-to-israels-very-survival-1749787679|وبگاه=WORLD|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu says regime change in Iran could be result of Israel's attacks|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/netanyahu-says-regime-change-iran-could-be-result-israels-attacks-2025-06-15/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Michael|نام خانوادگی=Martina|نام۲=Katharine|نام خانوادگی۲=Jackson}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Netanyahu attacked Iran to avert an ‘existential threat’. He may have made it worse|نشانی=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/13/benjamin-netanyahu-attack-iran-israel-us-nuclear|کوشش=The Guardian|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Jonathan|نام خانوادگی=Freedland}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's threat to global security will persist until regime falls, congressman says {{!}} Fox Business Video|نشانی=https://www.foxbusiness.com/video/6374353779112|وبگاه=Fox Business|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran conflict: Netanyahu says eliminating Khamenei would end crisis, 'We are fighting your enemy'|نشانی=https://timesofindia.indiatimes.com/world/us/israel-iran-war-netanyahu-says-taking-out-khamenei-would-end-crisis-we-are-fighting-your-enemy/articleshow/121892388.cms|کوشش=The Times of India|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0971-8257}}</ref> نتانیاهو گزارش داد که نیروهای اسرائیل در طول عملیات، شخصیت‌های نظامی کلیدی ایران، تیم هسته‌ای و سایت‌های تولید موشک‌های بالستیک را از بین بردند. علاوه بر این، او تأکید کرد که عملیات "شیر در حال برخاستن" "تا هر مدت زمانی که لازم باشد" ادامه خواهد داشت تا اهداف خود را محقق کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu Says Operation ‘Rising Lion’ Will Last ‘as Many Days as It Takes’|نشانی=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw|وبگاه=WSJ|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.gov.il/en/pages/fm-sa-ar-s-statement-at-the-beginning-of-the-foreign-affairs-and-defense-committee-meeting-17-jun-2025?|عنوان=FM Sa’ar’s statement at the beginning of the Foreign Affairs and Defense Committee meeting}}</ref> اهداف این عملیات فراتر از اهداف نظامی بود. نتانیاهو این کمپین را فرصتی برای تغییر رژیم و جایگزینی جمهوری اسلامی با حمایت از فراخوان شاهزاده‌ی تاج‌وتخت تبعید شده، [[رضا پهلوی]]، برای شورش ملی ترسیم کرد. نتانیاهو خطاب به مردم ایران گفت: "جنگ اسرائیل علیه مردم ایران نیست. جنگ ما علیه رژیم اسلامی جنایتکاری است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. مردم ایران و مردم اسرائیل از زمان [[کوروش بزرگ|کوروش]] بزرگ دوستان یکدیگر بوده‌اند."<ref name=":14" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian crown prince urges uprising against ‘collapsing’ regime|نشانی=https://www.jns.org/iranian-crown-prince-urges-uprising-against-collapsing-regime/|وبگاه=JNS.org|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=J. N. S.|نام خانوادگی=Staff}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu suggests killing Iran’s supreme leader would ‘end conflict’|نشانی=https://www.scmp.com/news/world/middle-east/article/3314665/netanyahu-suggests-killing-irans-supreme-leader-would-end-conflict|وبگاه=South China Morning Post|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در تاریخ ۱۶ ژوئن، نتانیاهو در بیانیه‌ای دیگر گفت: "این دیکتاتورها در ایران، مطمئناً از ما می‌ترسند، اما از شما، مردم ایران، حتی بیشتر می‌ترسند" و به این نکته اشاره کرد که ۸۰ درصد ایرانی‌ها خواهان سرنگونی رژیم هستند.<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu says Israeli attacks pave way for Iran regime change|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506163799|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> نتانیاهو از مردم ایران خواست که در برابر رژیم سرکوبگر خود "بلند شوند" و آسیب‌پذیری رژیم را در میان فشارهای خارجی مورد توجه قرار داد. در تاریخ ۱۶ ژوئن، نتانیاهو به خبرنگار [[ایران اینترنشنال]]، [[پوریا زراعتی]] گفت: "یک نور روشن شده است، آن را به آزادی برسانید." او ایمان و احترام خود را به مردم ایران ابراز کرد و گفت: "من می‌دانم که ایران می‌تواند دوباره عظمت پیدا کند." او تاریخ و تمدن غنی ایران را تحسین کرد و آن را با اقدامات رژیم کنونی مقایسه کرد.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu calls on Iranian citizens to seize 'opportunity' for regime change|نشانی=https://www.foxnews.com/world/netanyahu-calls-iranian-citizens-seize-opportunity-regime-change|وبگاه=Fox News|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Caitlin|نام خانوادگی=McFall}}</ref> نتانیاهو اعلام کرد: "این یک مبارزه بین خوبی و بدی است و وقت آن رسیده است که مردم خوب با مردم خوب ایران و دیگران در سراسر جهان علیه جنون تحمیل شده توسط این رژیم رادیکال متحد شوند. این به زودی به پایان خواهد رسید."<ref name=":6" /> او تفاوت‌های استراتژی‌های نظامی اسرائیل و ایران را توضیح داد و گفت: "هدف این است که اطمینان حاصل شود که غیرنظامیان از خطرات دور هستند. این تفاوت اصلی بین یک رژیم تروریستی است که عمداً غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهد و یک [[دموکراسی]] مانند اسرائیل است."<ref name=":6" /> == مواضع == === مواضع نسبت به اختلاف اسرائیل و فلسطین === بنیامین نتانیاهو، وعده‌های انتخاباتی متعددی را در راستای [[انتخابات سراسری اسرائیل (۲۰۰۹)]] داد. از آن‌جمله، وی در دیدار از شهر [[اشکلون]] وعده داد که در صورت دستیابی به مقام نخست‌وزیری اسرائیل، حکومت [[حماس]] در [[نوار غزه]] را سرنگون خواهد کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=‮وعده‌های انتخاباتی نتانیاهو؛ به نفع یا به زیان حماس؟ ‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2009/02/090203_an_az_netanyahu_hamas|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> ==== شهرک‌های یهودی‌نشین ==== بنیامین نتانیاهو همچنین وعده داده است تا «رشد طبیعی [[شهرک‌های یهودی‌نشین]] در [[کرانه باختری رود اردن|کرانهٔ باختری رود اردن]] را ادامه دهد، با برچیدن شهرک‌ها مخالفت کند، از دادن امتیاز دربارهٔ تقسیم [[اورشلیم]] به فلسطینی‌ها خودداری ورزد و سرانجام این‌که به توافقات پشت‌پردهٔ دولت‌مردان سابق اسرائیل با [[حکومت خودگردان فلسطین]] تعهدی نداشته باشد».<ref name=":0"/> ==== اظهار نظر دربارهٔ امکان بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ ==== در ویدئویی که از نتانیاهو در سال ۲۰۰۱ بدون آگاهی خودش ضبط شده است، او دربارهٔ [[پیمان اسلو]] می‌گوید: «قبل از انتخابات از من پرسیدند که آیا به معاهدات اسلو پایبند خواهم بود. من گفتم که خواهم بود، ولی … معاهدات را طوری تفسیر خواهیم کرد که از پیش‌تازی به سمت مرزهای ۶۷ جلوگیری کنم.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu In 2001: 'America Is A Thing You Can Move Very Easily'|نشانی=https://www.huffpost.com/entry/netanyahu-in-2001-america_n_649427|وبگاه=HuffPost|تاریخ=2010-07-16|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=en}}</ref> در سال ۲۰۱۱ در سخنرانی که دربارهٔ کنگره آمریکا انجام داد، نتانیاهو بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ را رد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نتانیاهو بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ را رد کرد|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/نتانیاهو-بازگشت-به-مرزهای-۱۹۶۷-را-رد-کرد/a-15105013|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> او آمادگی اسرائیل را برای «سازش‌هایی دردناک» جهت دستیابی به صلح با فلسطینیان اعلام کرد. نتانیاهو همچنین با تقسیم اورشلیم (بیت‌المقدس) و حق بازگشت آوارگان فلسطینی و خانواده‌هایشان مخالفت کرد. نتانیاهو گفت که اسرائیل آماده است شماری از آبادی‌های مناقشه‌برانگیز یهودی‌نشین در کرانهٔ باختری رود اردن را واگذار کند، ولی چند آبادی نیز به خاک اسرائیل منضم خواهند شد. ==== کشور مستقل فلسطینی ==== در تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۰۹ میلادی، بنیامین نتانیاهو، در سخنرانی در [[دانشگاه تل‌آویو]] برای اولین بار با تشکیل کشور مستقل فلسطینی به‌طور مشروط موافقت کرد. او بازگشت [[آوارگان فلسطینی]] را منتفی و [[اورشلیم]] را پایتخت واحد و ابدی اسرائیل دانست و غیرنظامی‌شدن مناطق فلسطینی و به رسمیت‌شناختن اسرائیل، به عنوان یک دولت یهودی از سوی فلسطینی‌ها را پیش‌شرط موافقت با تشکیل کشور فلسطینی دانست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=موافقت مشروط نخست‌وزیر اسرائیل با کشور مستقل فلسطینی|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/موافقت-مشروط-نخستوزیر-اسراییل-با-کشور-مستقل-فلسطینی/a-4325822|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> ==== خروج از یونسکو ==== با اتمام سال ۲۰۱۸ و همزمان با آغاز سال جدید میلادی، اسرائیل خروج این کشور از سازمان [[یونسکو]] را به‌طور رسمی اجرایی ساخت.<ref name="ایسنا2">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.isna.ir/news/97101106056/آمریکا-و-اسرائیل-رسماً-از-یونسکو-خارج-شدند|عنوان=آمریکا و اسرائیل رسماً از یونسکو خارج شدند|ناشر=[[ایسنا]]|تاریخ=۱۱ دی ۱۳۹۷|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref><ref name="یونسکو1">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/politics/201812314314438-یونسکو-آمریکا-اسرائیل/|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)]]|تاریخ=۳۱ دسامبر ۲۰۱۸|بازبینی=۲ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref><ref name="تی">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/02/wkhnsh-zryf-bh-khrwj-amrykh-z-ywnskhw-1117446|عنوان=واکنش ظریف به خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه]]|تاریخ=2 ژانویه 2019|بازبینی=2 ژانویه 2019}}</ref> [[وزارت خارجه آمریکا]] در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۷ با متهم ساختن یونسکو به «رویکردهای ضد اسرائیلی» اعلام کرده بود که از این سازمان خارج خواهد شد. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل نیز در همان روز به وزارت خارجهٔ کشورش دستور داد مقدمات خروج اسرائیل از یونسکو را فراهم کند.<ref name="تی"/> او همچنین در سپتامبر ۲۰۱۸ دعوت برای شرکت در یک کنفرانس با موضوع [[یهودستیزی]] را که یونسکو در حاشیهٔ مجمع عمومی برگزار کرد، نپذیرفت.<ref name="ایسنا2"/> تصمیم آمریکا و اسرائیل برای خروج از یونسکو در اکتبر ۲۰۱۷ که طبق اساسنامهٔ این سازمان باید در پایان سال بعد به مرحلهٔ اجرا می‌رسید، در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۸ اجرایی شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/news/427183/آمریکا-و-اسرائیل-رسماً-از-یونسکو-خارج-شدند|عنوان=آمریکا و اسرائیل رسماً از یونسکو خارج شدند|ناشر=[[همشهری آنلاین]]|تاریخ=۱۱ دی ۱۳۹۷|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref> === ایران === بنیامین نتانیاهو از مخالفان سرسخت دستیابی جمهوری اسلامی به [[سلاح هسته‌ای]] است و آن را مهم‌ترین تهدید برای موجودیت و امنیت اسرائیل قلمداد می‌کند.<ref>* [http://archive.newsmax.com/archives/ic/2006/11/14/133625.shtml "Netanyahu: Iran Preparing Another Holocaust"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090408065617/http://archive.newsmax.com/archives/ic/2006/11/14/133625.shtml|date=۸ آوریل ۲۰۰۹}} Newsmax.com, 16 November 2006. Accessed 1 November 2007 * [http://www.liveleak.com/view?i=41a_1190055525 Iran the next Nazi Germany] Video of 13 November 2006 address in Los Angeles. Accessed 1 November 2007</ref> در پی [[پیامدهای اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)|اعتراضات مردمی جنبش سبز]] نسبت به نتایج اعلام‌شده در [[دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران|دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران]]، بنیامین نتانیاهو «شجاعت باورنکردنی» هواداران اپوزیسیون در ایران را مورد ستایش قرار داد و تصریح کرد که مردم دلیر ایران، چهرهٔ واقعی ایران را به نمایش گذاشته‌اند.<ref>* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4412376,00.html تقاضای کمک از سفارتخانه‌های خارجی در ایران]، دویچه وله فارسی * [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,4419659,00.html نتانیاهو: «دلیری ایرانیان تحسین همگان را برانگیخته است»]، دویچه وله فارسی</ref> ==== سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۲ ==== محور اصلی سخنان نتانیاهو در [[مجمع عمومی سازمان ملل]] در سال ۲۰۱۲ ایران و [[برنامه هسته‌ای ایران|برنامهٔ هسته‌ای ایران]] بود. در این سخنان او گفت: «برای فهمیدن این‌که دنیا در صورت مسلح شدن ایران به [[انرژی هسته‌ای]] چه وضعی خواهد داشت، تنها وضع دنیا را در صورت مسلح شدن [[القاعده]] به انرژی هسته‌ای تصور کنید».<ref>[http://www.algemeiner.com/2012/09/27/full-transcript-prime-minister-netanyahu-speech-to-united-nations-general-assembly-2012-video/ متن کامل سخنان بنیامین نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل سال ۲۰۱۲]</ref> در ادامه سخنی از [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] را نقل قول کرد و گفت «به حرف‌های آیت‌الله رفسنجانی گوش بدهید من نقل قول می‌کنم ایشان گفته است که استفاده از یک بمب اتم علیه اسرائیل همه چیز اسرائیل را ازبین می‌برد ولی فقط به دنیای اسلام ضربه خواهد زد. رفسنجانی گفت: فکر کردن به چنین چشم‌اندازی غیر منطقی نیست. این مطلب از طرف یکی از میانه‌روهای ایرانی عنوان شده است. آدم شوکه می‌شود».<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://jamnews.ir/detail/News/117257|عنوان=نتانیاهو: هاشمی هم به دنبال نابودی اسرائیل است|بازبینی=8 اکتبر 2013|archive-date=11 اکتبر 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131011122800/http://jamnews.ir/detail/News/117257}}</ref> او سپس خط قرمزی برای برنامهٔ هسته‌ای ایران تعیین کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=‮نتانیاهو: باید برای برنامهٔ هسته‌ای ایران خط قرمز تعیین کرد‬|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2012/09/120927_u06_netanyahu_iran_un|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> نتانیاهو تصویری از یک بمب فرضی را به حاضران نشان داد و گفت که ساختن بمب اتم سه مرحله دارد. مرحلهٔ اول که هفتاد درصد راه است ایجاد [[اورانیوم]] غنی‌سازی شده با درصد کم، به مقدار کافی است؛ که ایران این مرحله را تمام کرده است. مرحلهٔ دوم که پایان آن نود درصد راه است ایجاد اورانیوم غنی‌سازی شده با درصد بالا، به مقدار کافی است. سپس او با ماژیک، خط قرمزی را در بخش نود درصد کشید و گفت اینجا خط قرمز ماست. او گفت خط قرمزها از جنگ جلوگیری می‌کنند. ==== مصاحبه بی‌بی‌سی فارسی با نتانیاهو ==== در ۵ اکتبر ۲۰۱۳ (۱۳ مهر ۱۳۹۲) نتانیاهو مصاحبه‌ای با [[بخش فارسی بی‌بی‌سی]] انجام داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مصاحبه بی‌بی‌سی فارسی با نتانیاهو|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world/2013/10/131005_l45_netanyahu_bbcpersian_interview|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2013-10-05|بازبینی=2024-08-12|کد زبان=fa}}</ref> در این گفتگو دربارهٔ وضعیت آزادی در ایران گفت «اگر مردم ایران واقعاً اختیاری داشتند، روحانی را به ریاست‌جمهوری انتخاب نمی‌کردند. شما ۷۰۰ کاندیدا داشتید. آن‌ها ۷۰۰ کاندیدا را رد صلاحیت کردند و فقط یک درصد از آن تعداد را باقی گذاشتند که رقابت کنند». سپس در ادامه گفت: «من فکر می‌کنم اگر مردم ایران آزاد بودند، شلوار جین می‌پوشیدند، به موسیقی غربی گوش می‌دادند و انتخاباتی آزاد می‌داشتند.»<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Taking a Jab at Netanyahu, Iranians Model Their Jeans on Twitter|نشانی=https://world.time.com/2013/10/07/taking-a-jab-at-netanyahu-iranians-model-their-jeans-on-twitter/|کوشش=Time|تاریخ=2013-10-07|تاریخ بازبینی=2024-08-12|شاپا=0040-781X|زبان=en-US|نام=Dan|نام خانوادگی=Kedmey}}</ref> ==== سخنرانی در کنگرهٔ آمریکا ==== ==== مقایسهٔ جمهوری اسلامی با آلمان نازی ==== نتانیاهو که به شدت مخالف تلاش‌های [[نظام جمهوری اسلامی ایران|حکومت جمهوری اسلامی]] برای دست‌یابی به [[غنی‌سازی اورانیوم]] است عقیده دارد: «هم‌اکنون سال ۱۹۳۸ است و ایران همان آلمان است که به سرعت تلاش دارد خودش را به بمب‌های اتمی مسلح کند».<ref>{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.haaretz.com/hasen/spages/787766.html|نام=Peter|نام خانوادگی=Hirschberg|عنوان=Netanyahu: It's 1938 and Iran is Germany; Ahmadinejad is preparing another Holocaust|ناشر=[[هاآرتص|Haaretz]]|تاریخ=14 November 2006|بازبینی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nPeMnKz?url=http://www.haaretz.com/news/netanyahu-it-s-1938-and-iran-is-germany-ahmadinejad-is-preparing-another-holocaust-1.205137|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.huffingtonpost.com/blake-fleetwood/ahmadinejad-is-preparing-_b_34144.html|نام=Blake|نام خانوادگی=Fleetwood|عنوان=Ahmadinejad Is Preparing Another Holocaust For Israel|ناشر=The Huffington Post|تاریخ=15 November 2006|بازبینی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nPs5Oz1?url=http://www.huffingtonpost.com/blake-fleetwood/ahmadinejad-is-preparing-_b_34144.html|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref> نتانیاهو در کنفرانسی خبری در آوریل ۲۰۰۸ اظهار کرد که تنها یک تفاوت بین آلمان نازی و [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] وجود دارد و آن این است که اولی ابتدا وارد یک درگیری جهانی شد و سپس به دنبال تسلیحات اتمی رفت، درحالی‌که دومی در ابتدا به دنبال تسلیحات اتمی است و هنگامی که بدان دست یابد، جنگی جهانی را آغاز خواهد کرد.<ref name="Haaretz16042008">{{یادکرد خبر|نشانی=http://www.haaretz.com/hasen/spages/975574.html|عنوان=Report: Netanyahu says 9/11 terror attacks good for Israel|ناشر=[[هاآرتص|Haaretz]]|تاریخ=16 April 2008|بازیابی=9 April 2012|نشانی بایگانی=https://www.webcitation.org/66nQcl1gX?url=http://www.haaretz.com/news/report-netanyahu-says-9-11-terror-attacks-good-for-israel-1.244044|تاریخ بایگانی=9 آوریل 2012|کد زبان=en}}</ref> ==== خطاب مستقیم به مردم ایران ==== در طول دوران نخست‌وزیری اسرائیل، نتانیاهو چندین بار مستقیماً به مردم ایران پرداخت و بارها تأکید کرد که مبارزه اسرائیل علیه رژیم جمهوری اسلامی است و نه علیه مردم ایران.در خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|حمله گسترده علیه ایران]] به اهداف نظامی و همچنین علیه تأسیسات هسته‌ای انجام داد.<ref name=":13" /> در اظهارات خود به رسانه‌ها در پی حمله، نتانیاهو مستقیماً به مردم ایران پرداخت و تأکید کرد که مبارزه با مردم ایران نیست:<ref>{{Citation|title=خبر فوری: پیام ویدئویی بی‌بی نتانیاهو درباره آغاز عملیات اسرائیل علیه جمهوری اسلامی {{!}} دوبله فارسی|url=https://www.youtube.com/watch?v=Cq6JaU7yUMA|date=2025-06-12|accessdate=2025-06-15|last=Unika}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran's retaliatory strike impacts Israeli civilians; 'our fight is not with you,' Netanyahu reacts|نشانی=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/irans-retaliatory-strike-impacts-israels-civilian-areas-fight-not-with-you-netanyahu-reacts/videoshow/121847796.cms|وبگاه=The Economic Times|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en|نام=E. T.|نام خانوادگی=Online {{!}}}}</ref>‏ {{نقل قول|«نبرد ما با شما نیست. نبرد ما با دیکتاتوریِ بی‌رحمی‌ست که ۴۶ سال است شما را سرکوب کرده است. من باور دارم که روز رهایی شما نزدیک است، و آن‌گاه دوستی بزرگ میان دو ملت کهن ما بار دیگر شکوفا خواهد شد.»}} در اظهارات دوم خود به رسانه‌ها روز بعد، نتانیاهو دوباره تأکید کرد که مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست و آنها را برای رسیدن به آزادی تشویق کرد: <ref name=":14" /> {{نقل قول|«همان‌طور که ما به هدف خود می‌رسیم، مسیر را برای دستیابی شما به آزادی‌تان نیز هموار می‌کنیم... مبارزه اسرائیل علیه مردم ایران نیست. مبارزه ما علیه رژیم اسلامی قاتل است که شما را سرکوب و فقیر می‌کند. ملت ایران و ملت اسرائیل از زمان کوروش بزرگ دوست بوده‌اند»}} == اتهامات فساد مالی == {{اصلی|محاکمه بنیامین نتانیاهو}} در سال ۲۰۱۷ نتانیاهو به همراه تعدادی از وزراء، بازرگانان و روزنامه‌نگاران اسرائیلی متهم به فساد مالی شد که تظاهرات صدها نفری را در اسرائیل رقم زد. برخی معترضان این اعتراضات را «تظاهرات ننگ» نامیدند و در خیابان‌های تل‌آویو تظاهرات کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Thousands join anti-corruption protests in Tel Aviv for sixth week|ناشر=|اثر=|وبگاه=haaretz|نشانی=https://www.haaretz.com/israel-news/1.833374}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.newsweek.com/thousands-israelis-protest-tel-aviv-after-corruption-allegations-levelled-743569 | عنوان=THOUSANDS OF ISRAELIS PROTEST IN TEL AVIV AS CORRUPTION ALLEGATIONS LEVELED AT PRIME MINISTER BENJAMIN NETANYAHU | ناشر=newsweek}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.presstv.com/Detail/2017/12/03/544293/Israel-Tel-Aviv-Netanyahu-Case-1000-2000 | عنوان=Tens of thousands hold 'March of Shame' against Netanyahu | ناشر=presstv | بازبینی=۱۵ ژانویه ۲۰۱۸ | archive-date=۱۶ ژانویه ۲۰۱۸ | archive-url=https://web.archive.org/web/20180116004218/http://www.presstv.com/Detail/2017/12/03/544293/Israel-Tel-Aviv-Netanyahu-Case-1000-2000 | dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.rt.com/news/411764-netanyahu-protest-thousands-corruption/ | عنوان=20,000 join Tel Aviv ‘March of Shame’ to protest bill aimed at protecting Netanyahu (VIDEO) | ناشر=rt}}</ref><ref>{{یادکرد وب | نشانی=http://www.telegraph.co.uk/news/2017/12/09/thousands-march-tel-aviv-protest-against-corruption-netanyahu/ | عنوان=Thousands march in Tel Aviv to protest against corruption and Netanyahu government | ناشر=telegraph}}</ref> نتانیاهو دربارهٔ موضوع اتهام رشوه‌خواری در معاملهٔ زیردریایی با آلمان مورد سؤال قرار خواهد گرفت اگر چه در حال حاضر [[وزارت دادگستری]] چندین تن از نزدیک‌ترین دستیاران وی را در این قضیه دخیل می‌داند و هنوز خود نتانیاهو را متهم نکرده است.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.timesofisrael.com/netanyahu-to-be-questioned-in-subamarine-affair-report/| عنوان= Netanyahu to be questioned in submarine affair |}}</ref> دادستانی کل اسرائیل همچنین بنیامین نتانیاهو را به مشارکت در یک پروندهٔ فساد تازه متهم کرده است. یودیت تیروش از دفتر دادستانی کل اسرائیل در دادگاهی در تل‌آویو گفته است، نتانیاهو مظنون است که به یک شرکت مخابراتی وعده داده در صورت باز کردن «یک صفحهٔ اینترنتی و گزارش‌دهی بهتر» می‌تواند از طریق وزارت ارتباطات، مزایای حقوقی دریافت کند. دادستانی کل اسرائیل مورد جدید اتهامی نتانیاهو را از «موارد بسیار سنگین» در زمینهٔ «رشوه و رشوه‌خواری» نامیده است. گفته می‌شود، تسهیلاتی که شرکت مخابراتی بِزِک دریافت کرده به یک میلیارد شِکِل (حدود ۲۳۳ میلیون یورو) می‌رسد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.dw.com/fa-ir/اتهام-تازه-فساد-و-خلافکاری-علیه-بنیامین-نتانیاهو/a-42763185/| عنوان=اتهام تازه فساد و خلافکاری علیه بنیامین نتانیاهو| 3=| بازبینی=۱۲ مارس ۲۰۱۸| archive-date=۴ مارس ۲۰۱۸| archive-url=https://web.archive.org/web/20180304174315/http://www.dw.com/fa-ir/%D8%A7%D8%AA%D9%87%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D9%81%D8%B3%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88/a-42763185| dead-url=yes}}</ref> به گزارش رسانه‌های اسرائیل، پلیس این کشور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر را به رشوه‌خواری متهم کرده است و می‌گوید شواهد کافی برای طرح این اتهام‌ها در دادگاه در دست دارد؛ بنابراین گزارش‌ها، پلیس در همین رابطه با نتانیاهو رو در رو گفتگو کرده و از او سؤالاتی پرسیده است. به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اکنون پلیس می‌گوید شواهد و مدارک کافی برای طرح دو پروندهٔ جداگانه در دادگاه در دست دارد هر چند تصریح کرده: «فعلاً اتفاقی نخواهد افتاد چون هنوز چیزی به اثبات نرسیده». در اتهام نخست، گفته شده آقای نتانیاهو از یک انتشارات اسرائیلی خواسته از او جانب‌داری کند و در برابر به این انتشارات در رقابت با ناشر رقیبش کمک کرده است. در اتهام دوم هم نخست‌وزیر اسرائیل متهم است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون از آرنون میلشان، از نام‌های بزرگ صنعت [[سینمای هالیوود]] و دیگر حامیان خودش، در قالب هدیه حدود ۱۰۰ هزار دلار دریافت کرده است. آقای میلشان هم‌اکنون ممکن است به اتهام پرداخت رشوه به دادگاه احضار شود. روزنامه اسرائیلی هاآرتص می‌گوید آقای نتانیاهو پس از دریافت این هدایا که در قالب اقلامی چون شراب یا سیگار گران‌قیمت بوده به تصویب قانونی که آقای میلشان خواستار آن بوده توجه کرده است؛ قانونی که به موجب آن یهودیانی که برای اقامت به اسرائیل بازمی‌گردند را برای ۱۰ سال از پرداخت مالیات معاف می‌کند. این مصوبه اکنون به «قانون میلشان» در اسرائیل شهرت یافته است. آقای نتانیاهو هر دو اتهام را رد کرده و می‌گوید بی‌گناه است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=پلیس اسرائیل نتانیاهو را به 'رشوه‌خواری متهم کرد'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-43052100|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2024-08-12|زبان=fa}}</ref> بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل هفت بار به اتهام فساد مالی تحت بازجویی قرار گرفت. سارا نتانیاهو، همسر نخست‌وزیر اسرائیل نیز متهم است از خزانهٔ دولت برای مقاصد خصوصی بهره‌برداری کرده است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/mntqh/2018/02/12/rwnd-prwndh-thqyqt-fsd-mly-bnymyn-ntnyhw-908953/| عنوان=پروند پرونده تحقیقات فساد مالی بنیامین نتانیاهو| 3=}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> == زندگی شخصی == نتانیاهو طی سال‌هایی که در بوستون تحصیل می‌کرد، با همسر اولش میریام ملاقات کرد و با او ازدواج کرد و فرزند اول خود به نام «نوا» را به دنیا آوردند. وی از همسر دومش سارا دو فرزند به نام‌های اونر و یائیر دارد. [[یوناتان نتانیاهو]]، برادرش که از فرماندهان عملیاتی یگان ویژهٔ [[سایرت متکل]] بود، در تاریخ ۴ ژوئیهٔ ۱۹۷۶ میلادی و در جریان [[عملیات عنتبی|عملیات آزادسازی]] مسافران اسرائیلی [[ایر فرانس|هواپیمایی فرانسه]] که توسط چریک‌های فلسطینی به گروگان گرفته شده و به [[اوگاندا]] منتقل شده بودند، کشته شد. وی از قهرمانان ملی در اسرائیل به‌شمار می‌رود.<ref name="autogenerated1"/> == تألیفات == * (۱۹۸۱) [[ویژه:Booksources/9780878558940|تروریسم بین‌المللی: چالش‌ها و پاسخ]] * (۱۹۸۷) [[ویژه:Booksources/9780380703210|تروریسم: غرب چگونه می‌تواند پیروز شود]] * (۱۹۹۵) [[ویژه:Booksources/9780374154929|جنگ با تروریسم: چگونه دموکراسی‌ها می‌توانند بر تروریسم داخلی و بین‌المللی پیروز شوند]] * (۱۹۹۹) [[ویژه:Booksources/9780446523066|صلح پایدار: اسرائیل و جایگاه آن در بین ملل]] == نگارخانه == <gallery> File:Clinton_Netanyahu_Abbas_15_Sep_2010_(cropped).jpg|نتانیاهو میان [[محمود عباس]] [[رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین]] و [[هیلاری کلینتون]] File:The_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi_and_the_Prime_Minister_of_Israel,_Mr._Benjamin_Netanyahu_at_the_Danziger_Flower_Farm-_a_leading_facility_for_R&D_in_plant_varieties,_in_Tel_Aviv,_Israel_on_July_04,_2017_(2).jpg|نتانیاهو و [[نارندرا مودی]]، [[نخست‌وزیر هند]] File:Benyamin_Netanyahu_visit_to_Azerbaijan,_2016_1.jpg|نتانیاهو و [[الهام علی‌اف]] [[رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان]] File:President_Trump_and_The_First_Lady_Participate_in_an_Abraham_Accords_Signing_Ceremony_(50346393946).jpg|نتانیاهو در [[پیمان ابراهیم]] File:Vladimir_Putin_and_Benjamin_Netanyahu_(2020-01-30)_01.jpg|گل دادن [[ولادیمیر پوتین]] به [[سارا نتانیاهو]] </gallery> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر|auto=yes|d=yes}} * {{وبگاه رسمی}} * {{MKlink|id=۹۰}} * {{بریتانیکا|۴۰۹۹۲۲}} * {{IMDb name|1386592}} * {{C-SPAN|19242}} * [https://www.jpost.com/tags/benjamin-netanyahu بنیامین نتانیاهو] در ''[[جروزالم پست]]'' * [https://www.haaretz.com/ty-tag/benjamin-netanyahu-0000017f-da33-d938-a17f-fe3ba7590000 بنیامین نتانیاهو] در ''[[هاآرتس]]'' * {{Curlie|Regional/Middle_East/Israel/Society_and_Culture/History/Prime_Ministers/Netanyahu,_Binyamin}} {{الگوهای ناوبری |title=سمت‌ها و منصب‌ها |list= {{S-start}} {{S-ppo}} {{S-bef|before=[[اسحاق شامیر]]}} {{S-ttl|title=رهبر [[لیکود]]|years=۱۹۹۳–۱۹۹۹}} {{S-aft|after=[[آریل شارون]]}} {{S-bef|before=[[آریل شارون]]}} {{S-ttl|title=رهبر [[لیکود]]|years=۲۰۰۵–اکنون}} {{S-inc}} {{S-off}} {{S-bef|before=[[اسحاق شامیر]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۱۹۹۳–۱۹۹۶}} {{S-aft|after=[[شیمون پرز]]}} {{S-bef|before=[[شیمون پرز]]}} {{S-ttl|title=[[نخست‌وزیر اسرائیل]]|years=۱۹۹۶–۱۹۹۹}} {{S-aft|after=[[ایهود باراک]]}} {{S-bef|before=[[آریل شارون]]}} {{S-ttl|title=[[وزارت امور خارجه اسرائیل]]|years=۲۰۰۲–۲۰۰۳}} {{S-aft|after=[[سیلوان شالوم]]}} {{S-bef|before=[[سیلوان شالوم]]}} {{S-ttl|title=[[Ministry of Finance (Israel)|وزیر دارایی]]|years=۲۰۰۳–۲۰۰۵}} {{S-aft|after=[[ایهود اولمرت]]}} {{S-bef|before=[[امیر پرتز]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۲۰۰۶–۲۰۰۹}} {{S-aft|after=[[تسیپی لیونی]]}} {{S-bef|before=[[ایهود اولمرت]]}} {{S-ttl|title=[[نخست‌وزیر اسرائیل]]|years=۲۰۰۹–۲۰۲۱}} {{S-aft|after=[[نفتالی بنت]]}} {{S-bef|before=[[یائیر لاپید]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Israel)|رهبر اپوزیسیون]]|years=۲۰۲۱–اکنون}} {{S-inc}} {{S-end}} }} {{نخست وزیران اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:نتانیاهو، بنیامین}} [[رده:اسرائیلی‌های لهستانی-یهودی‌تبار]] [[رده:اسرائیلی‌های لیتوانی‌تبار یهودی]] [[رده:اعضای بیست و دومین دوره کنست (۲۰۲۰–۲۰۱۹)]] [[رده:اعضای بیست و سومین دوره کنست (–۲۰۲۰)]] [[رده:اعضای بیست و یکمین دوره کنست (–۲۰۱۹)]] [[رده:اعضای بیستمین دوره کنست (۱۹–۲۰۱۵)]] [[رده:اعضای پانزدهمین دوره کنست (۱۹۹۹–۲۰۰۳)]] [[رده:اعضای چهاردهمین دوره کنست (۱۹۹۶–۹۹)]] [[رده:اعضای حزب لیکود]] [[رده:اعضای دوازدهمین دوره کنست (۱۹۸۸–۹۲)]] [[رده:اعضای سیزدهمین دوره کنست (۱۹۹۲–۹۶)]] [[رده:اعضای شانزدهمین دوره کنست (۲۰۰۳–۰۶)]] [[رده:اعضای نوزدهمین دوره کنست (۲۰۱۳–۲۰۱۵)]] [[رده:اعضای هجدهمین دوره کنست (۲۰۰۹–۱۳)]] [[رده:اعضای هفدهمین دوره کنست (۲۰۰۶–۰۹)]] [[رده:افراد اسرائیلی بلاروس-یهودی‌تبار]] [[رده:افراد جنگ یوم کیپور اهل اسرائیل]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد گروه مشاوره بوستون]] [[رده:خانواده نتانیاهو]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشکده معماری و برنامه‌ریزی مؤسسه فناوری ماساچوست]] [[رده:دور از وطن‌های اهل اسرائیل در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دیپلمات‌های سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:دیپلمات‌های سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران حزب‌ها در اسرائیل]] [[رده:زادگان ۱۹۴۹ (میلادی)]] [[رده:سربازان اهل اسرائیل]] [[رده:سیاستمداران یهودی اهل اسرائیل]] [[رده:مدیران ارشد اهل اسرائیل]] [[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]] [[رده:نخست‌وزیران اسرائیل]] [[رده:نظامیان یهودی]] [[رده:نویسندگان درباره صهیونیسم]] [[رده:نویسندگان سیاسی اهل اسرائیل]] [[رده:نویسندگان غیرداستانی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:وزیران ارتباطات (اسرائیل)]] [[رده:وزیران امور خارجه اسرائیل]] [[رده:وزیران بهداشت اسرائیل]] [[رده:وزیران دادگستری اسرائیل]] [[رده:وزیران دارایی اسرائیل]] 9dr933w9un5cuc0lcmo8lhiugdzsj6g 0 319786 42127514 42052638 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Fgp100 انجام داده بود واگردانده شد 42036131 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name = فارسی ایران |altname = پارسی، فارسی، زبان پارسی، زبان فارسی ایران |states = [[ایران]]، [[افغانستان]]([[هرات]]) |region = [[آسیای غربی]] |speakers = ۷۷٬۳ میلیون (کل){{سخ}}۵۶٫۳ میلیون (مادری) |date=۲۰۱۵ |ref=e18 |familycolor = Indo-European |fam2 = [[زبان‌های هندوایرانی|هندوایرانی]] |fam3 = [[زبان‌های ایرانی|ایرانی]] |fam4 = [[زبان‌های ایرانی غربی|غربی]] |fam5 = [[زبان‌های ایرانی غربی|جنوب غربی]] |fam6 = [[فارسی نو|پارسی نو]] |script = [[الفبای فارسی]] |nation = {{پرچم|Iran}} |agency = [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] |iso3 = pes |glotto=west2369 |glottorefname=Western Parsi |notice = IPA |image=Parsi.png|fam7=[[زبان فارسی|فارسی]]|fam8=}} '''فارسی ایرانی''' یکی از گونه‌های زبان فارسی است. این زبان، زبان رسمی [[ایران خودرو|ایران]] است و توسط اقلیت‌های بزرگی در [[ایرانیان عراق|عراق]] و [[کشورهای عربی خلیج فارس]]، به ویژه [[ایرانیان بحرین|بحرین]]، گفتگو می‌شود.<ref name=UC>{{cite web|title=Persian|url=http://www.langcen.cam.ac.uk/resources/persian/persian.php|publisher=[[دانشگاه کمبریج]]|access-date=16 July 2013|archive-date=18 سپتامبر 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120918060805/http://www.langcen.cam.ac.uk/resources/persian/persian.php}}</ref> == تاریخچه == روندهای اصلی تحول زبان فارسی نو، تغییرات سیاسی و اجتماعی مانند جابه‌جایی‌های جمعیتی، پیشرفت مناطق خاص و ظهور جریان‌های ایدئولوژیک بوده است. در ایران، به ویژه [[دوره صفوی]]، آغازگر مجموعه‌ای از تغییرات اجتماعی-زبانی بود که زبان ملی کشور را تحت تأثیر قرار داد و بازتابی از جدایی سیاسی و ایدئولوژیک ایران از آسیای میانه و افغانستان به شمار می‌رفت. احتمالاً جابه‌جایی‌های مکرر [[پایتخت ایران|فهرست پایتخت‌های ایران]] نیز در شکل‌گیری گونه‌ای متمایز از فارسی شهری نقش داشته که بعدها بر گویش‌های فارسی سراسر کشور اثر گذاشت.<ref name="Perry">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=qpPtAAAAMAAJ |title=Safavid Persia: The History and Politics of an Islamic Society |chapter=Persian during the Safavid Period: Sketch for an Etat de Langue |publisher=I.B. Tauris |publication-date=31 December 1996 |editor-first=C. |editor-last=Melville |author-first=John R. |author-last=Perry |date=31 December 1996 |isbn=9781860640230}}</ref> در اواخر قرن دوازدهم و همچنین در اواخر قرن پانزدهم یا اوایل قرن هفدهم میلادی در ایران، نظام واکه‌ای زبان فارسی دچار کاهش شد و تعدادی از همخوان‌ها نیز در بیشتر گویش‌های فارسی غربی ایران تغییر یافتند؛ در حالی که این ویژگی‌ها عمدتاً در گویش‌های شرقی، یعنی دری و تاجیکی، تا به امروز حفظ شده‌اند.<ref name="Perry"/> از آغاز یورش‌های ترکان و مغولان تا دوران صفویان و سلسله‌های بعدی ترک‌زبان، واژگان متعددی از زبان ترکی وارد فارسی شد؛ هرچند این میزان هرگز به اندازه وام‌گیری از عربی نبود. با این حال، در مقایسه با گویش‌های تاجیکی آسیای میانه که به شدت تحت تأثیر زبان‌های ترکی قرار گرفته‌اند، فارسی در ایران این وام‌گیری‌های ترکی را تا حد زیادی کاهش داده و در خود جذب کرده است. این روند همچنین بازتابی از واقعیت‌های سیاسی در دوره‌های صفوی، قاجار و پهلوی به شمار می‌رود.<ref name="Perry"/> به طور کلی، به نظر می‌رسد گویش‌های فارسی غربی ایران در واژگان و آواشناسی سریع‌تر از گویش‌های فارسی شرقی افغانستان و آسیای میانه دچار تغییر شده‌اند.<ref name="Perry"/> == پراکندگی جغرافیایی == بر پایهٔ نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵ [[مرکز آمار ایران]] دربارهٔ ترکیب و چیدمان قومی و تباری مردم ایران، جمعیت و آمار فارسی‌زبان‌ها نزدیک به ۴۸ درصد جمعیت ایران است. طی پژوهشی که به سفارش [[شورای فرهنگ عمومی]] در سال ۱۳۹۱ انجام شد، فارسی‌زبانان بیشینه جمعیت را در ۱۳ استان [[استان تهران|تهران]]، [[استان البرز|البرز]]، [[استان اصفهان|اصفهان]]، [[استان یزد|یزد]]، [[استان سمنان|سمنان]]، [[استان قم|قم]]، [[استان بوشهر|بوشهر]]، [[استان فارس|فارس]]، [[استان مرکزی|مرکزی]]، [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]]، [[استان کرمان|کرمان]]، [[استان هرمزگان|هرمزگان]] و [[استان خراسان جنوبی|خراسان جنوبی]] می‌سازند و در ۹ استان [[استان گلستان|گلستان]]، [[استان قزوین|قزوین]]، [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]]، [[استان سیستان و بلوچستان|سیستان و بلوچستان]]، [[استان خوزستان|خوزستان]]، [[استان خراسان شمالی|خراسان شمالی]]، [[استان همدان|همدان]] ، [[لرستان]] و [[استان چهارمحال و بختیاری|چهارمحال و بختیاری]] نیز در اقلیت به‌شمار می‌روند.<ref>منبع: شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۵۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی)/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس - وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱</ref><ref name=":32">{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://en.tehran.ir/Default.aspx?tabid=98|عنوان=Tehran - Political Situation|بازبینی=2018-06-19|وبگاه=en.tehran.ir|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130921094245/http://en.tehran.ir/Default.aspx?tabid=98|archivedate=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی= |نام= |نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/133668/چند-درصد-تهرانی‌ها-در-تهران-به-دنیا-آمده‌اند|عنوان=چند درصد تهرانی‌ها در تهران به دنیا آمده‌اند؟|بازبینی=2018-06-19|وبگاه=سایت خبری تحلیلی تابناک{{!}}اخبار ایران و جهان{{!}}TABNAK}}</ref><ref>فهرست نویسی پیش از انتشار کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران * شماره کتاب شناسه ملّی:۲۸۹۰۶۹۰ *عنوان و نام پدیدآورنده:طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها وکلان شهرها/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس *بهاء:۱۰۰۰۰۰ ریال-شابک:۷-۶۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-مؤسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)*یادداشت:عنوان دیگر:طرح و بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی) سال ۱۳۸۹ *توصیفگر:شاخص‌های غیرثبتی+شاخص‌های فرهنگی+گزارش‌های پیشرفت طرح‌ها و کلان‌شهرها *توصیفگر:ایران ۳۸۶۲۸۹ *تهران۱۹۹۰۶۶ /مشهد۲۹۲۳۴۱ /اصفهان ۱۷۰۰۱۷/تبریز۱۸۴۸۱/کرج ۲۷۸۲۵۲/شیراز۲۵۱۷۰۳/اهواز۱۷۶۴۰۳/قم۲۷۰۸۷۷ *شناسنامه افزوده:واعظی، منصور، ۱۳۳۳–۷۳۵۰۶۸ *شناسنامه افزوده:شرکت پژوهشگران خبره پارس /شورای فرهنگ عمومی *مرکز پخش:خیابان ولیعصر، زرتشت غربی، خیابان کامبیز، بخش طباطبایی رفیعی، پلاک۱۸، تلفن:۷–۸۸۹۷۸۴۱۵ *لیتوگرافی، چاپ و صحافی:سازمان چاپ و انتشارات اوقاف</ref><ref>{{cite web|title=All urban agglomerations of the world with a population of 1 million inhabitants or more|url=http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html|website=www.citypopulation.de|publisher=Citypopulation|date=1 April 2015|accessdate=26 June 2015}}</ref> فارسی ایرانی از دیرباز در [[کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس|کشورهای عربی پیرامون خلیج فارس]] به عنوان یک زبان اقلیت رایج بوده است. [[بحرین]] در بر گیرنده بزرگ‌ترین اقلیت فارسی‌زبان (از نطر نسبت) این کشورهاست و میان ۱۴۴<ref name="Ethnologue - PES">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.ethnologue.com/language/PES |عنوان=Persian, Iranian | ناشر = [[اتنولوگ]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> تا ۲۲۰ هزار نفر (۱۴٪)<ref>{{cite web|title=Persian in Bahrain|url=https://joshuaproject.net/people_groups/14371/BA|publisher=[[Joshua Project]]|accessdate=24 January 2021}}</ref> از جمعیت این کشور فارسی‌زبان بومی هستند. فارسی‌زبانان پس از عرب‌ها دومین گروه قومی بزرگ بحرین هستند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://kcm.co.kr/bethany_eng/p_code1/932.html |عنوان=The Persians of Bahrain |زبان=انگلیسی |اثر=Bethany World Prayer Center |}}</ref> افزون بر این، نام بسیاری از شهرها و مناطق بحرین، از جمله [[منامه]]، دارای ریشه فارسی است.<ref name=Tajer>{{cite book|last=Al-Tajer|first=Mahdi Abdulla|title=Language & Linguistic Origins In Bahrain|year=1982|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-7103-0024-9|pages=134, 135|url=https://books.google.com/books?id=BNs9AAAAIAAJ&q=bahrain+village+persian+name&pg=PA134}}</ref> در چند دهه کنونی نیز فارسی‌زبان بسیاری به کشورهای مختلفی در سراسر جهان مهاجرت کرده و زبان فارسی را در این کشورها گسترانده‌اند.<ref name="SBS-IRNA"/>بزرگ‌ترین جوامع غیربومی فارسی‌زبان در آمریکا (۲ میلیون)،<ref name="Mehr News Agency">{{cite news|title=The number of Iranians who live outside was announced/ 7 countries which have the largest number of Iraninas|url=http://www.mehrnews.com/news/1689883/آخرین-آمار-ایرانیان-خارج-از-کشور-اعلام-شد-7-کشوری-که-بیشترین|access-date=11 April 2017|agency=[[Mehr News Agency]]|date=7 September 2012|ref=1689883|language=fa}}</ref><ref name="Radio Farda">{{cite news|title=Iranian National Organization for Civil Registration: More than 2 million Iranians live in the U.S.A and the U.A.E|url=http://www.radiofarda.com/a/f10-iranian-officials-say-more-than-2-mln-iranians-live-in-usa-and-uae/24700947.html|access-date=11 April 2017|agency=[[Radio Farda]]|date=7 September 2012|language=fa}}</ref> ترکیه (۸۰۰ هزار)،<ref name="farsinet">{{cite web|title=The Persian Diaspora|url=http://www.farsinet.com/pwo/diaspora.html|publisher=www.farsinet.com|accessdate=24 January 2021}}</ref> امارات (۸۰۰ هزار)،<ref>{{cite web|title=The Persian Diaspora|url=https://www.pilotguides.com/study-guides/persian-diaspora/|publisher=Pilot Guides - Travel, Explore, Learn|accessdate=24 January 2021|archive-date=۲۵ ژانویه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125065411/https://www.pilotguides.com/study-guides/persian-diaspora/|url-status=dead}}</ref> عراق (۵۰۰ هزار)،<ref name="farsinet"/> قطر (۲۸۰ هزار)،<ref>{{cite web|title=Qatar – People Groups|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=QA|publisher=[[Joshua Project]]|accessdate=21 September 2011}}</ref> کانادا (۲۵۰ هزار)،<ref name="Census Profile, 2016 Census 2017">{{cite web | title=Census Profile, 2016 Census | work=Statistics Canada | date=February 8, 2017 | url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=PR&Code1=01&Geo2=PR&Code2=01&Data=Count&SearchText=canada&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&TABID=1 | access-date=November 4, 2019}}</ref> عربستان (۲۴۰ هزار)،<ref>{{cite web|title=Saudi Arabia – People Groups|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=SA|publisher=[[Joshua Project]]|accessdate=21 September 2011}}</ref> آلمان (۱۲۵ هزار)،<ref>{{cite web|title=Germany – People Groups|url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=GM|publisher=[[Joshua Project]]|accessdate=21 September 2011}}</ref> و استرالیا (۱۱۰ هزار)<ref>{{cite web |title=Language spoken at home |url=https://profile.id.com.au/australia/language |publisher=www.profile.id.com.au |accessdate=24 January 2021 |archive-date=۲۶ دسامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226071838/https://profile.id.com.au/australia/language |url-status=dead }}</ref> ساکن هستند که بیشتر به فارسی ایرانی گفتگو می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مسعود مطلبی |نشانی=https://psri.ir/?id=ktl0gr47 |عنوان=جغرافیای سیاسی اقوام ایرانی | ناشر =مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی ایران |تاریخ =۲۶ فروردین ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۵ بهمن ۱۳۹۹}}</ref><ref name="SBS-IRNA">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/81983832/اس-بی-اس-زبان-فارسی-بیش-از-حد-تصور-در-جهان-گسترده-است |عنوان=اس. بی. اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است | ناشر =[[ایرنا]] |تاریخ =۱۰ اسفند ۱۳۹۴ |تاریخ بازبینی=}}[[اتنولوگ]] جمعیت فارسی‌زبانان ایران در سال ۲۰۱۶ را ۴۰٬۴۰۰٬۰۰ نفر یعنی ۴۷ درصد از جمعیت کشور می‌داند </ref><ref name="ethnologue.com">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.ethnologue.com/country/IR/languages |عنوان=Iran - Languages | ناشر =[[اتنولوگ]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۵ بهمن ۱۳۹۹}}</ref><ref name="Western Persian">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.ethnologue.com/language/pes |عنوان=Western Persian | ناشر =[[اتنولوگ]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۵ بهمن ۱۳۹۹}}</ref> == تفاوت با دیگر گونه‌های فارسی == بین گویش‌های فارسی در ایران و سایر مناطق، تفاوت‌های آوایی (واج‌شناختی)، واژگانی<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=prs |title=Ethnologue report for language code: prs |publisher=Ethnologue.com |access-date=26 August 2012}}</ref> و صرفی<ref name="iranchamber.com">{{cite web|author=UCLA, Language Materials Projects |url=http://www.iranchamber.com/literature/articles/persian_language.php |title=Persian Language |publisher=Iranchamber.com |access-date=26 August 2012}}</ref> وجود دارد. در شکل نوشتاری فارسی معیار ایران و دری معیار افغانستان، به جز برخی اصطلاحات محلی، تفاوت قابل توجهی دیده نمی‌شود. با این حال، فارسی گفتاری رایج در ایران از نظر تلفظ و برخی ویژگی‌های نحوی تفاوت چشمگیری با گویش‌های رایج در افغانستان و آسیای میانه دارد.<ref name="kaboli">{{cite encyclopedia |url=https://www.iranicaonline.org/articles/kaboli-colloquial-persian |encyclopedia=Encyclopædia Iranica |title=KĀBOLI |first1=Rawan |last1=Farhadi |first2=J. R. |last2=Perry |volume=XV |pages=276–280 |publication-date=12 February 2013 |access-date=25 February 2021}}</ref> گویش‌های دری که در شمال، مرکز و شرق افغانستان، برای مثال در [[کابل]]، [[مزارشریف]] و [[بدخشان]]، صحبت می‌شوند، ویژگی‌های متمایزی نسبت به فارسی معیار ایران دارند. با این حال، گویش دری در غرب افغانستان حالتی میان دری و فارسی ایرانی دارد؛ برای نمونه، گویش هراتی از نظر واژگان و واج‌شناسی با هر دو نوع دری و فارسی ایرانی اشتراکاتی دارد. به همین ترتیب، فارسی رایج در شرق ایران، مثلاً در [[مشهد]]، شباهت زیادی به گویش هراتی افغانستان دارد. [[لهجه کابلی|گویش کابلی]] به عنوان الگوی معیار دری در افغانستان پذیرفته شده است، همان‌طور که [[گویش تهرانی]] به عنوان مدل معیار فارسی در ایران شناخته می‌شود. === واج‌شناسی === تفاوت‌های اصلی واج‌شناختی بین فارسی رایج ایران و گویش‌های فارسی در افغانستان و تاجیکستان (دری و تاجیکی)، همچنین فارسی کلاسیک، به شرح زیر است: * بیشتر گویش‌های فارسی که امروزه در ایران صحبت می‌شوند، فاقد واکه‌های معروف به "مجهول" هستند.<ref name="Perry"/> واکه‌های "مجهول" /eː, iː/ و /oː, uː/ در فارسی معیار ایران به ترتیب با /iː/ و /uː/ ترکیب شده‌اند، در حالی که در دری و تاجیکی این واکه‌ها به عنوان واحدهای جداگانه حفظ شده‌اند. برای مثال، کلماتی مانند "شیر" و "شیر" که به طور مشابه در الفبای فارسی-عربی نوشته می‌شوند و به ترتیب در تاجیکی به صورت "шер" و "шир" نوشته می‌شوند، در فارسی معیار ایران هر دو به صورت /ʃiːr/ تلفظ می‌شوند، در حالی که در دری "شیر" به صورت /ʃeːr/ و "شیر" به صورت /ʃiːr/ و در تاجیکی "شیر" به صورت /ʃer/ و "شیر" به صورت /ʃir/ تلفظ می‌شود. واکه بلند در "زود" به معنی "سریع" و "زور" به معنی "قوی" در فارسی معیار ایران به صورت /uː/ تلفظ می‌شود، در حالی که این کلمات در دری به ترتیب به صورت /zuːd/ و /zoːr/ تلفظ می‌شوند. * [[واکه مرکب|واکه‌های مرکب]] فارسی کلاسیک اولیه "aw" (مانند "ow" در کلمۀ انگلیسی "cow") و "ay" (مانند "i" در کلمۀ انگلیسی "ice") در فارسی معیار ایران به ترتیب به صورت [ow] (مانند "low" در انگلیسی) و [ej] (مانند "day" در انگلیسی) تلفظ می‌شوند. در حالی که دری و تاجیکی فرم‌های اولیه را حفظ کرده‌اند. برای مثال، کلمۀ نوروز (Наврӯз در تاجیکی) در فارسی معیار ایران به صورت /nowruːz/ تلفظ می‌شود و در فارسی معیار دری به صورت /nawroːz/ تلفظ می‌شود. همچنین کلمۀ "نخیر" به معنی "نه" در فارسی معیار ایران به صورت /naχejr/ و در فارسی معیار دری به صورت /naχajr/ تلفظ می‌شود. علاوه بر این، [ow] در گفتار معمولی ایرانی به [o] ساده می‌شود و با واکۀ کوتاه /u/ ادغام می‌شود. این اتفاق در دری یا تاجیکی نمی‌افتد. * واکه‌های کوتاه بلند /i/ و /u/ در فارسی معیار ایران تمایل دارند که به [e] و [o] تغییر کنند، در حالی که در دری و تاجیکی این واکه‌ها ممکن است هم با انواع بلند و هم با انواع پایین‌تر تلفظ شوند. * تلفظ همخوان لبانه‌ای [w] در فارسی معیار ایران و فارسی تاجیکی معیار تاجیکستان به صورت [v] ([[سایشی لبی‌دندانی واک‌دار]]) انجام می‌شود، در حالی که در فارسی معیار افغانستان (دری)، تلفظ (کلاسیک) بی‌لابیالی [w] حفظ شده است. در دری، [v] به عنوان یک آلوسان از /f/ در مقابل همخوان‌های صوتی و همچنین به عنوان تغییرات /b/ در برخی موارد و همراه با [[سایشی دولبی واک‌دار|[β]]] یافت می‌شود. * در فارسی معیار ایران و همچنین گویش‌های شمالی و غربی ایران، دو همخوان {{آوا|/ɣ/}} (غ) و {{آوا|/ɢ/}} (ق) با یکدیگر ادغام شده‌اند (احتمالاً تحت تأثیر زبان‌های ترکی)<ref>A. Pisowicz, ''Origins of the New and Middle Persian phonological systems'' (Cracow 1985), p. 112–114, 117.</ref> و گویشوران آن‌ها در تلفظ آن‌ها تفاوتی قائل نمی‌شوند. در گویش‌های جنوبی و شرقی فارسی ایرانی این دو همخوان هنوز متمایز هستند.<ref name="ipa_handbook">{{cite book|title=Handbook of the International Phonetic Association: A guide to the use of the International Phonetic Alphabet|url=https://archive.org/details/handbookofintern0000inte|author=International Phonetic Association|publisher=Cambridge University Press|year=1999|isbn=978-0-521-63751-0|location=Cambridge|pages=[https://archive.org/details/handbookofintern0000inte/page/124 124]–125}}</ref><ref name="jahani2005">{{cite book|title=Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case studies from Iranian, Semitic and Turkic|last=Jahani|first=Carina|publisher=RoutledgeCurzon|year=2005|isbn=0-415-30804-6|editor=Éva Ágnes Csató|location=London|pages=79–96|chapter=The Glottal Plosive: A Phoneme in Spoken Modern Persian or Not?|editor2=Bo Isaksson|editor3=Carina Jahani}}</ref><ref name="thackston1993_phonology">{{Cite book|title=An Introduction to Persian|last=Thackston|first=W. M.|date=1 May 1993|publisher=Ibex Publishers|isbn=0-936347-29-5|edition=3rd Rev|page=xvii|chapter=The Phonology of Persian|chapter-url=https://archive.org/details/introductiontope00thac|url=https://archive.org/details/introductiontope00thac}}</ref> * واکه‌ی کوتاه پایانی "a" (ه-) معمولاً در فارسی معیار ایران به صورت [e] تلفظ می‌شود، به جز در کلمه‌ی "نه".<ref name="kaboli"/> این بدین معناست که [a] و [e] در موقعیت‌های پایانی کلمات در دری جداگانه تلفظ می‌شوند، اما در فارسی معیار ایران، جایی که [e] آلوسان پایانی /æ/ در تقریباً تمام موارد است، این تفاوت وجود ندارد. * در برخی از گویش‌های ایران واج {{آوا|/ʒ/}} (ژ) در {{آوا|/d͡ʒ/}} (ج) ادغام شده است.<ref name="امیری">بررسی مقابله‌ای نظام‌های واجی و معنایی گویش باصری فارس با زبان فارسی معیار. مهرداد امیری. مجله زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، شماره ۳۲، پائیز ۱۳۹۸.</ref> جدول‌های زیر واکه‌ها و همخوان‌های [[لهجه تهرانی]] فارسی ایرانی را نشان می‌دهند.<ref>کمالی‌پناه (پزش)، غلامرضا: «تأملی در واج» در: مجلهٔ ''رشد آموزش زبان و ادب فارسی''، شمارهٔ ۶۷، پاییز ۱۳۸۲، صص۵۸–۶۰).</ref> ==== واکه‌ها ==== {| class="wikitable" style="text-align:center" ! ![[واکه پیشین|پیشین]] ![[واکه پسین|پسین]] |- align="center" ![[واکه بسته|بسته]] |ی ([[معروف و مجهول|معروف]]){{سخ}}{{آوا|/i/}} |و ([[معروف و مجهول|معروف]]){{سخ}}{{آوا|/u/}} |- align="center" ![[واکه میانی|میانی]] | ِ ([[معروف و مجهول|مجهول]]){{سخ}}{{آوا|/e̞/}} | ُ ([[معروف و مجهول|مجهول]]){{سخ}}{{آوا|/o̞/}} |- align="center" ! [[واکه باز|باز]] | َ{{سخ}}{{آوا|/æ/}} |ا{{سخ}}{{آوا|/ɒ/}} |- |} ==== همخوان‌ها ==== {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! colspan=2 | ! [[همخوان لبی|لبی]] ! [[لثوی]] ! [[همخوان کامی|پساکامی]] ! [[همخوان کامی|کامی]] ! [[همخوان نرم‌کامی|نرم‌کامی]] ! [[همخوان زبانکی|زبانکی]] ! [[همخوان چاکنایی|چاکنایی]] |- align="center" ! colspan=2 |[[همخوان خیشومی|خیشومی]] | م{{سخ}}{{آوا|/m/}} || ن{{سخ}}{{آوا|/n/}} || || || || || |- align="center" ! rowspan=2 |[[انسدادی]] ![[واک|واک‌دار]] | ب{{سخ}}{{آوا|/b/}} || د{{سخ}}{{آوا|/d/}} || || || گ{{سخ}}{{آوا|/ɡ/}} || ق{{سخ}}{{آوا|/ɢ/}} || |- align="center" ![[بی‌واک]] | پ{{سخ}}{{آوا|/p/}} || ت-ط{{سخ}}{{آوا|/t/}} || || || ک{{سخ}}{{آوا|/k/}} || || ء-ع{{سخ}}{{آوا|/ʔ/}} |- align="center" ! rowspan=2 |[[انسایشی]] ![[واک|واک‌دار]] | || || ج{{سخ}}{{آوا|/d͡ʒ/}} || || || || |- align="center" ![[بی‌واک]] | || || چ{{سخ}}{{آوا|/t͡ʃ/}} || || || || |- align="center" ! rowspan=2 |[[سایشی]] ![[واک|واک‌دار]] | و{{سخ}}{{آوا|/v/}} || ز-ذ-ض-ظ{{سخ}}{{آوا|/z/}} || ژ{{سخ}}{{آوا|/ʒ/}} || || غ{{سخ}}{{آوا|/ɣ/}} || || |- align="center" ![[بی‌واک]] | ف{{سخ}}{{آوا|/f/}} || س-ص-ث{{سخ}}{{آوا|/s/}} || ش{{سخ}}{{آوا|/ʃ/}} || || خ{{سخ}}{{آوا|/x/}} || || ه-ح{{سخ}}{{آوا|/h/}} |- align="center" ! colspan=2 |[[لرزشی]] | || ر{{سخ}}{{آوا|/ɾ/}} || || || || || |- align="center" ! colspan=2 |[[ناسوده]] | || ل{{سخ}}{{آوا|/l/}} || || ی{{سخ}}{{آوا|/j/}} || || || |} === دستور زبان === فارسی ایرانی دارای برخی ویژگی‌های نوین در دستور زبان است. یکی از این وِیژگی‌ها داشتن دو زمان فعلی گذشته مستمر (دنباله‌دار) و حال ملموس (دریافتنی) است که به کمک فعل کمکی ''داشتن'' ساخته می‌شود. این دو زمان به این روش به کار برده می‌شوند. * گذشته مستمر=داشتم می‌رفتم-داشتی می‌رفتی-داشت می‌رفت-داشتیم می‌رفتیم-داشتید می‌رفتید-داشتند می‌رفتند * حال ملموس=-دارم می‌روم-داری می‌روی-دارد می‌رود-داریم می‌رویم-دارید می‌روید-دارند می‌روند این زمان در دیگر گویش‌های خاوری فارسی کمتر دیده می‌شود. گذشته ملموس و حال مستمر در [[گویش هراتی]] نیز با کاربست از واژهٔ هِی به گونه زیر وجود دارد: * گذشته مستمر=هی می‌رفتم-هی می‌رفتی-هی می‌رفت-هی می‌رفتیم-هی می‌رفتید-هی می‌رفتند * حال ملموس=-هی می‌روم-هی می‌روی-هی می‌رود-هی می‌رویم-هی می‌روید-هی می‌روند === تأثیر فرانسوی === فارسی ایران نسبت به فارسی افغانستان میزان بیشتری وام‌واژه فرانسوی دارد. با این حال واژه‌های فرانسوی‌ای مانند «فاکولته» هستند که پس از وارد شدن به فارسی، در فارسی افغانستان باقی‌مانده‌اند اما در فارسی ایران عمدتاً فراموش شده و جای خود را به معادل اصیل‌تر، در این مورد «دانشکده» داده‌اند. برخی فقط در فارسی افغانستان وجود دارند مانند «لیسه»، «شارژ دافیر» به ترتیب به معنی «دبیرستان» و «کاردار» در فارسی ایران. برخی نیز مانند «گالری» در فارسی ایران هم، هنوز کاربرد بیشتری نسبت به معادل خود، «نگارخانه» دارند. == نوشتار == [[پرونده:Nasta'liq calligraphy style - Mir Emad Hassani 04.png|بندانگشتی|چپ|نمونه‌ای از خط [[نستعلیق]] اثر [[میرعماد حسنی|میرعماد]]]] {{اصلی|الفبای فارسی}} فارسی در ایران همانند افغانستان به [[الفبای فارسی]] نوشته می‌شود که یک گونه اصلاح‌شده از [[الفبای عربی]] و دارای چند حرف اضافی است. الفبای فارسی دارای ۳۲ حرف (۳۳ با در نظر گرفتن [[همزه]]<ref>{{یادکرد |کتاب=لغت‌نامه دهخدا جلد۴۹ شماره مسلسل۱۱۶|نویسنده = دهخدا، علی‌اکبر| ناشر =دانشگاه تهران، سازمان لغت‌نامه| شهر=تهران| کوشش=زیر نظر دکتر محمد معین|سال=۱۳۳۴}}</ref>) است. حروف الفبای فارسی به شرح زیر می‌باشند: {{وسط‌چین}} {{بزرگ|[[ا]] [[ب]] [[پ]] [[ت]] [[ث]] [[ج]] [[چ]] [[ح]] [[خ]] [[د]] [[ذ]] [[ر]] [[ز]] [[ژ]] [[س]] [[ش]] [[ص]] [[ض]] [[ط]] [[ظ]] [[ع]] [[غ]] [[ف]] [[ق]] [[ک]] [[گ]] [[ل]] [[م]] [[ن]] [[و]] [[ه]] [[ی]]}} {{پایان وسط‌چین}} فارسی ایرانی به صورت غیررسمی به الفبای لاتین نیز نوشته می‌شود که به [[فینگلیش]] معروف است و در برنامه‌های [[چت]]، [[شبکه اجتماعی|شبکه‌های اجتماعی]] و [[پیامک]]‌ها کاربرد دارد که معیار نیست و قوانین آن در میان افراد و حتی رسانه‌های مختلف متفاوت است.<ref>Lambert, James. 2018. A multitude of 'lishes': The nomenclature of hybridity. ''English World-wide'', 39(1): 10. DOI: 10.1075/eww.38.3.04lam</ref> == گویش‌ها == {{همچنین ببینید|گویش‌های فارسی}} * [[لهجه تهرانی|گویش تهرانی]] * [[لهجه شیرازی|گویش شیرازی]] * [[گویش بوشهری]] ** [[فارسی بحرین|گویش بحرینی]] ** [[فارسی کویتی|گویش کویتی]] == جستارهای وابسته == * [[فارسی بحرین]] * [[فارسی کویتی]] * [[زبان و ادب فارسی در هند]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * هارون نجفی زاده، [http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/story/2006/06/060629_s-afghan-dari.shtml زبانی که نه پارسی است و نه دری]، ۲۱ بهمن ۱۳۸۶ بی‌بی‌سی فارسی * [http://persianspeakers.blogfa.com/ پارسی‌گویان: درباره پارسی ایرانی، پارسی دری و پارسی تاجیکی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200223092744/http://persianspeakers.blogfa.com/ |date=۲۳ فوریه ۲۰۲۰}} {{زبان فارسی}} {{گویش و لهجه فارسی}} {{زبان‌های ایران}} [[رده:جغرافیای زبان فارسی|ایران]] [[رده:زبان‌های ایران]] [[رده:زبان‌های عراق]] [[رده:گویش‌های زبان فارسی]] [[رده:لهجه‌های زبان فارسی]] 9ct16lbx6hxzhet6r4v4ndwwqxfs7c3 0 320850 42127506 41796515 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Darafsh انجام داده بود واگردانده شد 40690181 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Persian marzipan rosewater.jpg|بندانگشتی|لوزینه]] '''لوزینه''' یک نوع شیرینی بر پایهٔ [[بادام]] است. این شیرینی که به‌عنوان «غذای پادشاهان» و «قاضی‌القضات همهٔ شیرینی‌ها» توصیف شده است، در قرن سیزدهم میلادی از طریق تأثیرات [[اندلس (اسلامی)|اندلسی]]، بازگشت [[جنگ‌های صلیبی|صلیبیون]] و ترجمه‌های لاتین کتاب‌های آشپزی از فرهنگ خاورمیانه به [[خوراک‌های قرون وسطی]] در اروپا راه یافت.<ref name=":1">{{Cite book|last=Nasrallah|first=Nawal|title=The Oxford Companion to Sugar and Sweets|publisher=Oxford University Press|year=2015|isbn=978-0-19-931361-7|editor-last=Goldstein|editor-first=Darra|editor-link=Darra Goldstein|location=|page=395|language=en}}</ref> == تاریخچه == اشارات زیادی به [[قنادی (حرفه)|قنادی]] در [[ادبیات عربی]] وجود دارد. این شیرینی در آثار شاعر قرن دهم [[المأمونی]] و [[ابن سحنون]] که به‌عنوان یک ''[[قاضی (شریعت)|قاضی]]'' به یکی از شاگردانش توصیه می‌کند که پاداش ساعت‌ها مطالعهٔ حقوق، امکان کسب ثروتی است که به خوردن ''لوزینهٔ'' پر شده با [[پسته]] منجر شود، ذکر شده است.<ref name=":2">{{cite book|last3=Elias|first3=Leila Salloum|last2=Salloum|first2=Muna|last1=Salloum|first1=Habeeb|title=Sweet Delights from A Thousand and One Nights: the Story of Tradition Arab Sweets|date=2013|publisher=Bloomsbury|pages=45–48}}</ref> دو نوع از این خوراک در متون قرون وسطایی شناخته شده‌اند:<ref name=":1"/> # ''لوزینهٔ مغرق'' یا «لوزینهٔ غرق‌شده»، که برخی از پژوهشگران این خوراک را نسخهٔ اولیهٔ ''[[باقلوا]]'' می‌دانند (هرچند [[چارلز پری]] نوشته است که «خیلی شبیه باقلوا نبود»). این خوراک با پر کردن خمیر نازک با مخلوطی از بادام آسیاب‌شده (و گاهی دیگر مغزها مانند [[پسته]] یا [[گردو]])، [[گلاب]] و گاهی طعم‌دهنده‌های لوکس مانند [[مصطکی]]، [[عنبر]] یا [[مشک]] تهیه می‌شد. # ''لوزینهٔ یابس'' که با بادام آسیاب‌شده که در [[عسل]] یا [[شکر]] جوشانده شده تا به حالت [[تفی (آبنبات)|تافی]] برسد، تهیه می‌شد. نسخهٔ خام‌تر که به [[خمیر بادام]] شباهت داشت، با ترکیب بادام با شکر و طعم‌دهنده‌هایی مانند [[کافور]]، مشک و گلاب تهیه می‌شد. این شیرینی به شکل حیوانات یا اشکال دیگر قالب‌گیری یا به مربع و مثلث بریده می‌شد. == طرز تهیه == یکی از دستورهای تاریخی قرن دهم میلادی نحوهٔ تهیهٔ ''لوزینه'' را با مخلوط کردن شکر آسیاب‌شده و بادام با گلاب و پیچیدن آن در خمیر نازک، مشابه خمیر ''[[سمبوسه]]''، اما نازک‌تر توصیف می‌کند. [[ابن رومی]] خمیر را به بال‌های ملخ تشبیه کرده است.<ref>{{cite book|last=Perry|first=Charles|title=Jüdhābah and Lauzinaj: or, what to order in 9th century Baghdad|date=1992|page=232|publisher=Oxford Symposium|isbn=978-0-907325-47-5|url=https://books.google.com/books?id=FrWgDRkS90EC&dq=lauzinaj&pg=PA232}}</ref> شیرینی تمام‌شده در [[شربت اینورت]] معطر به گلاب غرق و با پستهٔ خردشده تزئین می‌شد.<ref name=":2"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{غذاها، شیرینی‌ها و خوراکی‌های سنتی ایرانی}} [[رده:شیرینی‌های ایرانی]] [[رده:آشپزی عربی]] [[رده:قنادی]] [[رده:خوراک‌های قرون وسطی]] [[رده:دسرهای عربی]] qi4vn37ldadw8mi5fhtjs4ts7fl5fs6 0 341646 42128054 42122481 2025-06-19T07:26:27Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[ولایت دایکندی]] 42128054 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ولایت دایکندی]] 5h6klh70efdepuacaj45y8dgqze8ls8 0 347437 42127387 41801920 2025-06-18T13:39:00Z Sr. Rinoseronte 1148893 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: تحریم⟸تحریم اقتصادی، سرکوب⟸سرکوب سیاسی 42127387 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{Infobox government agency |agency_name = وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران |nativename = واجا |nativename_a = |nativename_r = |logo = Flag of the Ministry of Intelligence (Iran).svg |logo_width = 200px |logo_caption = [[پرچم]] رسمی وزارت اطلاعات |seal = Ministry of Intelligence of Iran Logo.svg |seal_width =150 |seal_caption = |formed = {{جح|۲۷|۵|۱۳۶۲}}<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90795 |عنوان=قانون تأسیس وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی |ناشر=[[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]] |تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۶۲ |بازبینی=۲۶ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210412152437/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90795 |dead-url=yes}}</ref> |preceding1 = [[دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری]] |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[ایران]] (به‌طور نیابتی در [[خاورمیانه]] یا حتی سرتاسر [[جهان]]) |headquarters = [[خیابان]] هیرمند، [[تهران]]، [[ایران]] (منطقه [[گلستان هفتم]]) |employees = [[اطلاعات طبقه‌بندی‌شده|طبقه‌بندی‌شده]]{{سخ}}(۳۰٬۰۰۰ نفر از تخمین مگنوس رانستورپ)<ref>{{Cite web|url=https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2008/0620/p07s04-wome.html|title=How Iran would retaliate if it comes to war|date=20 June 2008|via=Christian Science Monitor}}</ref> |budget = ۲۲ هزار و ۵۹۹ میلیارد تومان<ref>{{یادکرد وب | عنوان=بودجه نهادهای امنیتی و مذهبی پس از شروع اعتراضات سراسری چقدر اضافه شده است؟ | وبگاه=رادیو فردا | تاریخ=2023-05-29 | نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/the-government-s-budget-for-security-and-religious-institutions-in-iran-after-the-protests-began/32432666.html | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2023-12-22}}</ref> |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |chief1_name = [[سید اسماعیل خطیب]] |chief1_position = وزیر |chief2_name = |chief2_position = |parent_agency = |child1_agency =[[سازمان حراست کل کشور]] |child2_agency =[[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] |child3_agency = [[سازمان اطلاعات، امنیت خارجی و نهضت‌ها]] |child4_agency = سازمان اطلاعات استان تهران |website = [http://vaja.ir/ vaja.ir] |footnotes = مأموران این [[وزارتخانه]] گاهی با عنوان حکومتی «سربازان گمنام [[امام زمان]]» یاد می‌شوند. |سازمان بالادست=[[نهاد ریاست جمهوری]]|گونهٔ سازمان=سرویس اطلاعاتی و امنیتی|پیشین۲=[[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]]}} '''وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران''' (به‌اختصار: '''واجا''')، از [[وزارتخانه‌های ایران|وزارت‌خانه‌های]] [[نظام جمهوری اسلامی ایران|دولت جمهوری اسلامی ایران]] است که مسئولیت گردآوری و پردازش اطلاعات امنیتی داخلی و خارجی، فعالیت‌های جاسوسی/ضدجاسوسی و مقابله با سازمان‌های اطلاعاتی خارجی و همچنین مبارزه با سازمان‌های سیاسی مخالف [[نظام جمهوری اسلامی]] برعهده دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.bbc.com/persian/amp/iran-46906435&ved=2ahUKEwje2cjd2fjkAhVGxoUKHdSXAbQQFjAXegQIAhAB&usg=AOvVaw2D6UhoTlM0Ws14Z4ZA86Yk&ampcf=1 |عنوان=در وزارت اطلاعات ایران چه می‌گذرد؟ |ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=ژوئن 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=قانون تأسیس وزارت سواک جمهوری اسلامی | ناشر=وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران | نشانی=http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c14d3d50-7790-466e-aebd-86d57472e724&WebPartID=82616be2-7162-4d5d-8cc4-bcf3cbdeeb44&ID=82c90dfb-3edf-4589-a3d2-72293a767af6 | تاریخ بازدید=۲۸ آذر ۱۳۹۴ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20151120154828/http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c14d3d50-7790-466e-aebd-86d57472e724&WebPartID=82616be2-7162-4d5d-8cc4-bcf3cbdeeb44&ID=82c90dfb-3edf-4589-a3d2-72293a767af6 | archivedate=۲۰ نوامبر ۲۰۱۵ | dead-url=yes }}</ref> از سال ۱۴۰۰ در [[دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران|دولت سیزدهم]]، [[سید اسماعیل خطیب]] به‌عنوان وزیر اطلاعات فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «خطیب» وزیر اطلاعات شد|نشانی=https://www.isna.ir/amp/1400060302586/|وبگاه= ایسنا|تاریخ=2021-08-25|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=عصر امروز انجام شد؛ آغاز به کار حجت‌الاسلام خطیب در وزارت اطلاعات|نشانی=https://mehrnews.com/xVYgb|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-05-26|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحه آخر:اسماعیل خطیب وزیر اطلاعات دولت رئیسی را بهتر بشناسیم|نشانی=https://www.ir.voanews.com/amp/6232906.html|وبگاه= صدای آمریکا|تاریخ=2021-05-28|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref>همچنین در دولت چهاردهم مسعود پزشکیان؛ خطیب در این مقام ابقاء شده. این وزارت‌خانه از سوی [[ایالات متحده آمریکا]] و [[اتحادیه اروپا]] به اتهام حمایت از [[تروریسم]]، نقض [[حقوق]] [[شهروند]]ان [[ایرانی]] و فعالیت‌های [[تروریستی]] مورد [[تحریم اقتصادی]] واقع شده است. از جمله [[سرکوب سیاسی]] [[پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران]] در سال ۱۳۸۸ و [[آبان خونین ۱۳۹۸]].<ref>https://www.radiofarda.com/a/24486832.html</ref><ref name="aa.com.tr">https://www.aa.com.tr/fa/ایران/موافقت-اتحادیه-اروپا-با-تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-/1359005</ref><ref>https://www.tabnak.ir/fa/news/868264/واکنش-وزارت-خارجه-به-تحریم-وزارت-اطلاعات</ref> وزارت اطلاعات طی ۴۰ سال گذشته تعداد زیادی از منتقدان و مخالفان [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] را در داخل و خارج [[ایران]] به شیوه‌های مختلف ربوده، [[ترور]] کرده یا به قتل رسانده است. از جمله پرونده [[قتل‌های زنجیره ای]] دهه ۷۰ هجری شمسی که طی آن غالباً [[متفکر]]ان، [[روشنفکر]]ان و [[ادیب]]ان به قتل رسیدند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سازمان‌های اطلاعاتی ایران و سرکوب برون‌مرزی |نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/fa/policy-analysis/sazmanhay-atlaaty-ayran-w-srkwb-brwnmrzy |خبرگزاری=Washington Institute}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ترورها و توطئه‌های جمهوری اسلامی در خاک آمریکا؛ از علی‌اکبر طباطبایی تا مسیح علی‌نژاد |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Iran-efforts-against-its-opponents-in-USA-soil/31368570.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۲۹ تیر ۱۴۰۰}}</ref> == نیروی انسانی == [[پرونده:Ministry of Intelligence (Iran) in 2018.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|دیدار مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات با [[سید علی خامنه‌ای]] در فروردین ۱۳۹۷ هرگونه عکس دربارهٔ وزارت اطلاعات با کیفیت پایین و بدون نشان دادن چهره کسی منتشر می‌شود]] تاکنون هیچ‌گونه آمار رسمی از تعداد کارمندان، افسران اطلاعاتی و پرسنل شاغل در وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران منتشر نشده است، با این حال، [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا|وزارت دفاع آمریکا]]، در ژانویه ۲۰۱۳ میلادی، گزارشی ۶۴ صفحه‌ای دربارهٔ وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران منتشر نمود، که در این گزارش، به نقل از شخصی بنام مگنوس رانستورپ، تعداد پرسنل این وزارت‌خانه در حدود ۳۰ هزار نفر اعلام گردید.<ref>[http://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2008/0620/p07s04-wome.html How Iran would retaliate if it comes to war]</ref><ref>[http://www.persian.rfi.fr/گزارش-پنتاگون-دربارهٔ-وزارت-اطلاعات-ایران-20130104/ایران گزارش پنتاگون دربارهٔ وزارت اطلاعات ایران]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، رادیو بین‌المللی فرانسه</ref><ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/04/258642.html پنتاگون: اطلاعات ایران ۳۰ هزار کارمند دارد که بسیاری در عملیات خارجی شرکت دارند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130511092100/http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/04/258642.html |date=۱۱ مه ۲۰۱۳}}، العربیه فارسی</ref> گرچه بخش اعظم از شمار کارکنان منتسب به وزارت اطلاعات، مربوط به آمار کارکنان سازمان حراست کل کشور می‌باشد، که از نیروهای حراست ادارات سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی محسوب می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/amp/news/4234529&ved=2ahUKEwje2cjd2fjkAhVGxoUKHdSXAbQQFjAZegQIChAB&usg=AOvVaw1zTgjJigbwmjYtD0Emq0hM&ampcf=1 |عنوان=شرایط استخدام در وزارت اطلاعات چیست؟ |ناشر=[[باشگاه خبرنگاران جوان]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> اعضای فعال این وزارتخانه در ادبیات رهبران جمهوری اسلامی، با لقب «سربازان گمنام امام زمان» شناخته می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=جانیان با نام و نشان از صف سرباز | ناشر=پیک نت | نشانی=http://peiknet.net/04-10/g_b_n_n_az_s_s_g_s_d_a.htm | تاریخ بازدید= | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120612192926/http://peiknet.net/04-10/g_b_n_n_az_s_s_g_s_d_a.htm | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۲ | dead-url=yes }}</ref> == دفتر پیگیری وزارت اطلاعات == دفتر پیگیری وزارت اطلاعات (واقع در [[تهران]])<ref name="jail">{{یادکرد وب | عنوان=تعدای از دانشجویان دستگیر شده در تجمع دانشگاه تهران، همچنان در بازداشت می‌باشند | ناشر=خبرنامهٔ امیرکبیر | نشانی=http://www.autnews.ws/archives/1386,09,0006339 | تاریخ= ۱۵ آذر ۱۳۸۶ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}</ref> یکی از زیرمجموعه‌های وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران است. در سال‌های اخیر گزارش‌های زیادی مبنی بر احضار و بازجویی فعالان سیاسی، دانشجویان<ref>{{یادکرد وب | عنوان=گفتگو با مجید توکلی: در ایران دانشجویان هیچ حقوقی ندارند | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=440:874&catid=156:47&Itemid=343 | تاریخ=۱۵ بهمن ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}{{پیوند مرده|date=فوریه ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار یک فعال دانشجویی به دفتر پیگیری وزارت اطلاعات | ناشر=کمیتهٔ گزارش‌گران حقوق بشر | نشانی=http://www.schrr.net/spip.php?article793 | تاریخ=۲۲ آبان ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100612155719/http://schrr.net/spip.php?article793 | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۰ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=گزارش سالانه وضعیت دانشجویان در ایران | ناشر=کمیتهٔ گزارش‌گران حقوق بشر | نشانی=http://www.schrr.net/spip.php?article4458 | تاریخ=۱۸ تیر ۱۳۸۸ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100612211716/http://schrr.net/spip.php?article4458 | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۰ | dead-url=yes }}</ref> و خانوادهٔ زندانیان سیاسی<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار همسر و اعلام فقدان امنیت مهندس طبرزدی | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=701:254&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090317024538/http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=701:254&catid=103:107&Itemid=261 | archivedate=۱۷ مارس ۲۰۰۹ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار خانواده دانشجویان دانشگاه تهران به دفتر پیگیری وزارت اطلاعات | ناشر=خبرنامهٔ امیرکبیر | نشانی=http://www.autnews.ws/archives/1387,10,00015285 | تاریخ= ۸ دی ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}</ref> توسط این نهاد اطلاعاتی وجود داشته است. همچنین از این محل برای نگه‌داری و بازجویی برخی از بازداشت‌شدگان استفاده می‌شود.<ref name=jail/> == دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی == {{اصلی|دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی}} وزارت اطلاعات دارای واحد آموزشی مستقل بنام؛ [[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] است، که در سال ۱۳۶۵ به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از وزارت اطلاعات و با نام [[دانشگاه امام باقر]] فعالیت خود را آغاز نمود. این دانشگاه در سال ۱۳۹۵ به [[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] تغییر نام داد.<ref>[http://iusnews.ir/fa/news-details/176768/شرایط-قبولی-در-دانشکده-وزارت-اطلاعات%7C-جزئیاتی-درباره-نام-مستعار-و-چک-سفید-امضای-مامورین-وزارت/ شرایط قبولی در دانشگاه وزارت اطلاعات - وبگاه دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]</ref> این دانشگاه در شمال شرقی تهران، منطقه ازگل، خیابان مینی سیتی قرار دارد. جایی که در انتهای خیابان مقر فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز وجود دارد. == زندان‌های پنهانی وزارت اطلاعات == فهرست برخی از زندان‌ها و بازداشتگاه‌های وزارت اطلاعات (واجا):<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://ir.voanews.com/a/iran-human-rights-prisoner-/6295728.html?nocache=1|عنوان= گزارش شبکه حقوق بشر کردستان از بازداشتگاه‌های مخفی سپاه و اطلاعات در سه شهر ایران| ناشر = voanews|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> # بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه # بازداشتگاه اداره اطلاعات سنندج # بازداشتگاه اداره اطلاعات کرمانشاه [[قوه قضائیه ایران|قوه قضائیه]] از سال ۱۳۸۵ مجوز ایجاد و مالکیت بازداشتگاهی مستقل را در اختیار وزارت اطلاعات قرار داده است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/10/141022_l10_l30_iran_intelligence_ministery_anniverssary دورنمای تحولات در وزارت اطلاعات ایران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> == قتل‌های زنجیره‌ای ایران == {{اصلی|قتل‌های زنجیره‌ای ایران|گاه‌شمار قتل‌های زنجیره‌ای ایران}} {{همچنین|نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان در جمهوری اسلامی ایران}} <!-- کاربرد تصویر حذف شده پنهان شد: [[پرونده:Ghorbaneyan-ghatlzanjirei.jpg|بندانگشتی|450px|چپ|از راست: [[محمدجعفر پوینده]] (پژوهشگر و نویسنده)، [[محمد مختاری (نویسنده)]]،{{سخ}}[[پروانه اسکندری]] و [[داریوش فروهر]] (رهبر [[حزب ملت ایران]]) از جمله قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای هستند.]] --> قتل‌های زنجیره‌ای، به کشتار برخی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعیِ منتقد نظام جمهوری اسلامی، در داخل و خارج از ایران، گفته می‌شود که به دست پرسنل وزارت اطلاعات در زمان وزارت [[علی فلاحیان]] و قربانعلی دری نجف‌آبادی انجام شد.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1378/780813/siasi.htm#siasi10 محاکمه [[عبدالله نوری]] وزیر کشور در دوران قتل‌ها و مدیر مسئول [[روزنامه]] [[اصلاح طلب]] خرداد ''(آنچه روزنامه خرداد در خصوص پرونده قتل‌ها مطرح کرده پاسخگویی وزیر اطلاعات وقت است که هم قدرت داشته و هم ظاهراً [[فتوا]] صادر کرده، از نظر ما وزیر اطلاعات وقت باید بخاطر قتل‌ها پاسخگو باشد چون امنیت ملی را به خطر انداخته…'''-''' روزنامه همشهری، ۱۱ آبان ۱۳۷۸)''</ref><ref name="ایران ۲۱۶۸">[http://www.iran-newspaper.com/1381/810410/html/file.htm قتل‌های زنجیره‌ای پرونده ناتمام ـ بخش اول] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111220032933/http://www.iran-newspaper.com/1381/810410/html/file.htm |date=۲۰ دسامبر ۲۰۱۱}} در وبگاه روزنامه ایران (شماره ۲۱۶۸ - سال هشتم - دوشنبه ۱۰ تیر ۱۳۸۱)</ref><ref name="BBC1">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/07/050720_mf_dori.shtml روایت دادستان کل ایران از ارتباط یکی از عاملان قتلهای زنجیره‌ای با اصلاح طلبان] در وبگاه ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> در جریان این کشتارها شخصیت‌هایی همچون [[داریوش فروهر]] (رهبر حزب ملت ایران)، همسرش [[پروانه اسکندری]]،<ref name="زخم باز پرونده قتل‌های زنجیره‌ای">[http://www.dw.de/زخم-باز-پرونده-قتلهای-زنجیرهای/a-17265915 زخم باز پرونده قتل‌های زنجیره‌ای]، دویچه وله فارسی</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ نوامبر ۲۰۱۳|وبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-ir/قتلهای-زنجیرهای-۱۵-سال-دادخواهی-و-اصرار-بر-حفظ-خاطره-جمعی/a-17238134|عنوان=قتل‌های زنجیره‌ای؛ ۱۵ سال دادخواهی و اصرار بر حفظ خاطره جمعی}}</ref> [[محمدجعفر پوینده]] (پژوهشگر و نویسنده)،<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/01/140104_l44_pouyandeh_serial_murders_77.shtml هیجدهم آذرماه، روزی که پوینده به خانه بازنگشت]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> [[محمد مختاری]] (نویسنده)،<ref name="پیوند آرشیو">[http://www.radiozamaneh.org/radiocity/2007/03/post_169.html پنجمین جشنوارهٔ سینمای ایران در تبعید - پاریس] ([http://web.archive.org/web/20070514225806/http://www.radiozamaneh.org/radiocity/2007/03/post_169.html پیوند آرشیو])، [[ایرج ادیب زاده]]، رادیو زمانه ۲ فروردین ۱۳۸۶</ref> [[کاظم سامی]] رهبر [[جنبش انقلابی مردم ایران]] (جاما)(۲ آذر ۱۳۶۷)<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲۵ آذر ۱۳۶۷، مصاحبه مطبوعاتی سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، وزیر کشور وقت</ref> و … جان خود را از دست دادند. پس از تحقیقات در خصوص قتل‌های چهارگانه مشخص شد که [[سعید امامی]] [[مشاور]] وزارت و [[معاون]] سابق امنیت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی (در زمان تصدی فلاحیان)، [[مصطفی کاظمی]] معاون امنیت وزارت اطلاعات در زمان انجام قتل‌ها و [[اکبر خوش‌کوش]] رئیس گروه ضربت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در این قتل‌ها دست داشتند، و به دنبال آن [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] [[وزیر اطلاعات]] وقت از سمت خود استعفا داد.<ref>{{یادکرد خبر |نام خانوادگی۱=شهاب نیکزاد روزنامه‌نگار |عنوان=بازخوانی پرونده قتل‌های زنجیره ای |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2009/11/091123_ag_shn_chain_assassinations.shtml |خبرگزاری=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ=۲ آذر ۱۳۸۸}}</ref> === ترور در خارج از ایران === {{همچنین ببینید|قتل‌های زنجیره‌ای}} به موازات انجام قتل‌های زنجیره‌ای در داخل ایران در خارج از ایران نیز یکسری ترورها توسط عوامل وزارت اطلاعات ایران انجام شد، در دوره وزارت فلاحیان برخی چهره‌های سیاسی و سرشناس مخالف جمهوری اسلامی همچون [[شاپور بختیار]]، [[عبدالرحمان برومند]]، [[فریدون فرخزاد]]، [[عبدالرحمان قاسملو]]، [[صادق شرفکندی]]، [[کاظم رجوی]]، [[محمد حسین نقدی]] و [[رضا مظلومان]] در کشورهای مختلف و به شیوه‌های متفاوت کشته شده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=جمهوری اسلامی ۳۶۰ عملیات تروریستی در ۴۰ کشور اجرا کرده است |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/60916/جمهوری-اسلامی-۳۶۰-عملیات-تروریستی-در-۴۰-کشور-اجرا-کرده-است |خبرگزاری=INDEPENDENT |تاریخ=۲۳ مه ۲۰۲۰}}</ref> برخی از ترورهای انجام شده توسط وزارت اطلاعات ذیلاً آمده است: * ترور [[رضا مظلومان]] در حوالی [[پاریس]] * [[محمدحسین نقدی]] (۵ [[فروردین]] ۱۳۳۰–۲۵ [[اسفند]] ۱۳۷۱) عضو و نماینده [[شورای ملی مقاومت]] در [[ایتالیا]] در ساعت ۹٫۳۰ روز ۲۵ اسفند ۱۳۷۱ در حالی‌که عازم محل کارش بود در [[میدان]] البا [[شهر رم]] توسط دو نفر که سوار بر یک [[موتور]] بودند مورد حمله قرار گرفت و ترور شد * [[ترور]] [[عبدالرحمان قاسملو]]: وی که [[دبیرکل]] [[حزب دموکرات کردستان ایران]] بود در [[تاریخ]] ۲۲ تیر ۱۳۶۸ در [[شهر وین]] درحالی که با نمایندگان [[حکومت جمهوری اسلامی]] بر سر میز [[مذاکره]] بود توسط آنان به [[قتل]] رسید،<ref name="bbc.com">{{یادکرد خبر |عنوان=صداهای ناشنیده از آخرین لحظات ترور رهبران کرد در وین |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-49007137 |خبرگزاری=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ=۱۶ ژوئیه ۲۰۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=چگونه هاشمی، قاسملو را به مذاکره دعوت کرد، اما جوخه ترور را به محل ملاقات فرستاد! |نشانی=https://news.gooya.com/politics/archives/027869.php |خبرگزاری=gooyanews |تاریخ=۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۴}}</ref> از جمله افرادی که به عنوان عامل ترور قاسملو یاد می‌شود فردی به نام [[محمد جعفری صحرارودی]] است.<ref name="bbc.com"/><ref>{{یادکرد خبر |عنوان= «یکی از عوامل ترور قاسملو در بین بازداشت شدگان اربیل؟» |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/o1_standard_ghasemlou_arbil/372660.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۲۷ دی ۱۳۸۵}}</ref> * ترور [[سعید کریمیان]] در ترکیه * ترور [[مسعود مولوی]] در ترکیه == عملیات‌ها == === عملیات موفق === * ربایش [[عبدالمالک ریگی]] در یک پرواز هوایی مسافری حین عبور از آسمان ایران * ربایش [[جمشید شارمهد]] در [[امارات متحده عربی]] * ربایش [[حبیب اسیود]] در [[ترکیه]] * دستگیری [[علیرضا اکبری]] * آزادسازی [[حشمت‌الله عطارزاده]] در [[پاکستان]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۸ مرداد ۱۳۹۲|وبگاه=خبرگزاری تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/05/08/107384/مروری-بر-6-عملیات-بزرگ-وزارت-اطلاعات-در-دولت-دهم-از-شکار-آسمانی-تا-الماس-فریب/amp|عنوان=مروری بر ۶ عملیات بزرگ وزارت اطلاعات در دولت دهم/ از "شکار آسمانی" تا "الماس فریب"}}</ref> * آزادسازی ایرانیان اسیر شده توسط [[دزدان دریایی سومالی]] (این عملیات با همکاری [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]] و [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] انجام شد)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/13990530000761|عنوان=آزادی سه ایرانی اسیر دزدان دریایی سومالی توسط وزارت اطلاعات و نیروی قدس}}</ref> === اتهامات === * [[ناپدید شدن قهری|ربودن]] [[فرود فولادوند]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=فرهنگ قویمی|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ خرداد ۱۳۸۷|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/o2_fouladvand_missing/452353.html|عنوان=پسر فرود فولادوند: پدرم در زندان جمهوری اسلامی است}}</ref> * [[ترور]] [[فریدون فرخ‌زاد]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۲ آذر ۱۴۰۰|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/investigative-report-on-Tehran-foot-print-on-farrokhzad-murder/31595972.html|عنوان=رازگشایی از یک جنایت مرموز؛ ردپای جمهوری اسلامی در قتل فریدون فرخزاد|نویسندگان=|نویسنده=هومن عسکری، شهریار صیامی شال، کارل شرک}}</ref> * [[ترور]] [[کاظم رجوی]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ مهر ۱۴۰۰|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/iran-kazemrajavi/31480666.html|عنوان=حکم دادگاه فدرال سوئیس: پرونده ترور کاظم رجوی مختومه نیست}}</ref> == تحریم == {{همچنین|متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران}} * روز پنجشنبه ۱۶ فوریه ۲۰۱۲ آمریکا، وزارت اطلاعات ایران را به اتهام سرکوب مخالفان در سوریه و همچنین نقض حقوق شهروندان ایرانی تحریم کرد، با این تصمیم دارایی‌های وزارت اطلاعات ایران توقیف می‌شود و کلیه اعضای وزارت اطلاعات نیز واجد شرایط دریافت روادید از وزارت امور خارجه نیستند. دیوید اس. کوهن، معاون وزیر تروریسم و اطلاعات مالی، گفت: «علاوه بر این، ما وزارت اطلاعات را برای حمایت از گروه‌های تروریستی، از جمله القاعده، القاعده در عراق، حزب‌الله و حماس، تعیین می‌کنیم.» در بیانیه آمده است وزارت اطلاعات، تردد عوامل القاعده در ایران را تسهیل کرده و مدارک، کارت شناسایی و گذرنامه را در اختیار آنها قرار داده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Treasury Designates Iranian Ministry of Intellligence and Security for Human Rights Abuses and Support for Terrorism |نشانی=https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1424.aspx |وبگاه=U.S. DEPARTMENT OF THE TREASURY |تاریخ=۱۶ فوریه ۲۰۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم وزارت اطلاعات ایران از سوی آمریکا |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-از-سوی-آمریکا/a-15747509 |خبرگزاری=دویچه وله فارسی |تاریخ=۱۷ فوریه ۲۰۱۷}}</ref> * در مارس ۲۰۱۹ اتحادیه اروپا در پی درخواست [[دانمارک]] برای تحریم وزارت اطلاعات ایران به اتهام تلاش برای ترور مخالفان خود با این موضوع موافقت کرد. دانمارک در سال ۲۰۱۸ فردی را در ارتباط با ترور یکی از اعضای گروه تجزیه طلب جنبش مبارزهٔ عرب برای آزادی اهواز در خاک خود دستگیر کرده بود که با وزارت اطلاعات ایران در ارتباط بود.<ref name="aa.com.tr"/><ref name="aa.com.tr"/><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم وزارت اطلاعات ایران در اروپا |نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/ایران/تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-در-اروپا/1359927 |خبرگزاری=www.aa.com |تاریخ=۱ سپتامبر ۲۰۱۹}}</ref> * در طی سالهای اخیر وزیران اطلاعات ایران و معاونان و کارمندان این وزارت‌خانه به اتهام نقش داشتن در سرکوب مردم و نقض گسترده حقوق بشر در ایران توسط اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا تحریم شده‌اند. از این افراد می‌توان به [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]]، [[حیدر مصلحی]]، [[محمود علوی]] اشاره کرد که مورد این تحریم‌ها واقع گشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://justice4iran.org/persian/publication/documents/english-list-of-natural-and-legal-persons-entities-and-bodies-referred-to-in-eu-council-implementing-decision-2011670cfsp-of-10-october-2011/ | عنوان = فهرست دوم تحریمهای حقوق بشری اتحادیه اروپا علیه مقامات ایرانی | تاریخ بازدید = ۵ مرداد ۱۳۹۴| تاریخ = 22 اسفند 1391| ناشر = [[عدالت برای ایران]]}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.radiofarda.com/a/F5_US_sanctioned_right_iranian_officials_/2172047.html|عنوان=آمریکا هشت مقام دولتی و حکومتی ایران را به دلیل نقض حقوق بشر تحریم کرد| ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۸ مهر ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۸ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>https://www.bbc.com/persian/iran-54973416</ref> * وزارت خزانه‌داری ایالات متحده روز دوشنبه ۲۴ آذر، محمد باصری و احمد خزایی از مقام‌های وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی که متهم به دست داشتن در ناپدید شدن رابرت لوینسون، مأمور سابق اف‌بی‌آی هستند را در فهرست سیاه تحریم قرار داد. در نتیجه این تحریم، تمام دارایی‌های این دو فرد در حوزه صلاحیت ایالات متحده مسدود می‌شود و اتباع آمریکایی به‌طور کلی از تعامل با این دو فرد منع می‌شوند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمریکا دو مقام ایرانی را در ارتباط با پرونده لوینسون در فهرست سیاه قرار داد |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/u-s-imposes-iran-related-sanctions-on-two-individuals--treasury-website/31000411.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran-related Designations |نشانی=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20201214 |وبگاه=U.S. DEPARTMENT OF THE TREASURY |تاریخ=۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم دو مقام اطلاعاتی ایران از سوی آمریکا در ارتباط با ناپدیدی لوینسون |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/106056/سیاسی-و-اجتماعی/تحریم-دو-مقام-اطلاعاتی-ایران-از-سوی-آمریکا-در-ارتباط-با-ناپدیدی-لوینسون |خبرگزاری=ایندیپندنت فارسی |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref> * روز جمعه ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، اوفک، وزارت اطلاعات ایران و اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، را به دلیل اقدامات سایبری علیه آمریکا و متحدانش تحریم کرد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمریکا وزیر و وزارت اطلاعات ایران را به دلیل «اقدامات مخرب سایبری» تحریم کرد |نشانی=https://ir.voanews.com/a/treasury-sanctions-iranian-ministry-of-intelligence--minister-malign-cyber-activities/6738201.html |تاریخ بازبینی=10 سپتامبر 2022 |خبرگزاری=رادیو صدای آمریکا |تاریخ=۱۸ شهریور ۱۴۰۱}}</ref> == ستاد خبری == ستاد خبری وزارت اطلاعات [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] زیرمجموعهٔ وزارت اطلاعات است. این ستاد به منظور کسب خبر از طیف مخالفین نظام [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] فعالیت می‌کند. شماره تلفن این ستاد ۱۱۳ است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=f59187c4-11ad-4f35-88a5-3b948cb1203d&WebPartID=857ebdf6-dbec-4ae3-921b-4acff8978683&CategoryID=62e298d0-80e7-47ab-b895-00ac16702719 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۷ ژوئن ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130605070739/http://vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=f59187c4-11ad-4f35-88a5-3b948cb1203d&WebPartID=857ebdf6-dbec-4ae3-921b-4acff8978683&CategoryID=62e298d0-80e7-47ab-b895-00ac16702719 |archivedate=۵ ژوئن ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> در سال‌های اخیر بسیاری از طیف آزادیخواهان و فعالان سیاسی چپ،<ref name="jail"/><ref>{{یادکرد وب | عنوان=سرنوشت نامعلوم بهرام آبتین پس از احضار به وزارت اطلاعات | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/699.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080923225030/http://www.hra-iran.org/Archive_87/699.html | archivedate=۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=ممانعت از برگزاری یک همایش در خوزستان | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=693:54&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ= ۲۳ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=سرنوشت نامعلوم یک شهروند مهابادی | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/971.html | تاریخ=۲۶ مرداد ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080927074811/http://www.hra-iran.org/Archive_87/971.html | archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت یک فعال کارگری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=582:54&catid=30:107&Itemid=166 | تاریخ= ۶ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref> دانشجویان،<ref name="election">{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت دو تن از دانشجویان دانشگاه زنجان | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1268:4t54&catid=22:107&Itemid=156 | تاریخ= ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=گفتگو با سید محمد محسن موسوی دانشجوی دانشگاه شیراز در رابطه با اتفاقات اخیر در این دانشگاه | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=327:46&catid=156:47&Itemid=343 | تاریخ= ۲۷ دی ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref> وبلاگ‌نویسان،<ref>{{یادکرد وب | عنوان=مهدی جلیل‌خانی وبلاگ‌نویس زنجانی، به ادارهٔ اطلاعات احضار شد | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=878:354&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> خانوادهٔ زندانیان سیاسی<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار همسر یکی از زندانیان سیاسی به ستاد خبری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/1210.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=شکنجه شش فعال مدنی در اداره اطلاعات شهر سنندج | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/927.html | تاریخ=۱۲ مرداد ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080823181313/http://www.hra-iran.org/Archive_87/927.html | archivedate=۲۳ اوت ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref> و برخی از [[بهایی|بهاییان]]<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار سه شهروند بهایی به وزارت اطلاعات | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:45435&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار ده شهروند بهائی در مشهد به ستاد خبری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=880:54&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref name="ghaem">{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت یکی از مسئولان جامعه بهایی در شهر قائمشهر | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=503:51&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> به دفاتر ستاد خبری وزارت اطلاعات احضار شده و مورد بازجویی قرار گرفته و در مواردی بازداشت<ref name="jail"/><ref name="election"/><ref name="ghaem"/><ref name="abedini">{{یادکرد وب | عنوان=بیوگرافی ابوالفضل عابدینی نصر | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/535.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907191502/http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/535.html | archivedate=۷ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref> شده‌اند. همچنین گزارش‌هایی مبنی بر نگه‌داری برخی از بازداشت‌شدگان در زندان‌های داخل ستادهای خبری شهرستان‌ها وجود دارد.<ref name="jail"/><ref>{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت‌های گسترده در قزوین | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=711:2541&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ= ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> == وزیران == {{اصلی|وزیر اطلاعات}} اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی؛ [[محمد ری‌شهری]] بود، که به همراه [[سعید حجاریان]] به‌عنوان پایه‌گذاران این وزارتخانه شناخته می‌شوند. وی بعدها منصب خود را در زمان دولت اول [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] به [[علی فلاحیان]] تحویل داد. در این دوره فعالیت‌های وزارت اطلاعات، در داخل و خارج کشور گسترش پیدا کرد. در دولت [[سیدمحمد خاتمی]]؛ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] جای فلاحیان را گرفت. در این دوره از حیات وزارت اطلاعات [[قتل‌های زنجیره‌ای]] اتفاق افتاد، به گونه‌ای که دری نجف‌آبادی ناگزیر به استعفا گردید. با رفتن دری نجف‌آبادی، [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]] رئیس وقت [[سازمان قضایی نیروهای مسلح]] پست وزارت اطلاعات را بر عهده گرفت. وی در اولین اقدام، فعالیت‌های اقتصادی وزارت اطلاعات، که در قالب بیش از ۱۰۰ شرکت و مؤسسه تجاری انجام می‌گرفت را متوقف نمود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/277718/چرافعاليت-اقتصادي-وزارت-اطلاعات-تعطیل-شد چرا فعالیت اقتصادی وزارت اطلاعات تعطیل شد؟] تابناک</ref> یونسی در این باره می‌گوید<ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.ebrat.ir/fa_default.asp?RP=M_content.asp&P1N=ContentID&P1V=1837 |عنوان = یونسی وزیر اطلاعات سابق فاش کرد: طرح مسئله هولوکاست به شدت به نفع اسرائیل تمام شد |ناشر = عبرت نیوز |تاریخ = ۹ آذر ۱۳۸۷ |accessdate = ۳۰ نوامبر ۲۰۰۸ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081203092938/http://www.ebrat.ir/fa_default.asp?RP=M_content.asp&P1N=ContentID&P1V=1837 |archivedate = ۳ دسامبر ۲۰۰۸ |dead-url = yes }}</ref>:{{گفتاورد|وقتی وزیر اطلاعات شدم، آقای هاشمی ۲ بار با من بحث کردند و گفتند؛ «شیوه‌ای که شما در وزارت اطلاعات در پیش گرفته‌اید، این وزارتخانه را به شهرداری و تشکیلات بی‌خاصیت تبدیل کرده است، که هیچ‌کس نمی‌ترسد» و من هم به ایشان یادآور شدم که در همه جای دنیا به این روش می‌گویند؛ سرویس اطلاعاتی و ما هم باید به دنبال این موضوع برویم، که وزارت اطلاعات در خدمت مردم باشد.}} با روی کار آمدن دولت [[محمود احمدی‌نژاد]]، [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]] که در قوه قضائیه، قاضی ویژه وزارت اطلاعات بود، به این سمت منصوب گردید. پس از برکناری اژه‌ای، مدتی [[محمود احمدی‌نژاد]] سرپرست وزارت اطلاعات شد و در دولت بعد [[حیدر مصلحی]] به عنوان وزیر اطلاعات از مجلس رأی اعتماد گرفت. وزارت مصلحی با وجودی که وی یک بار استعفا داده بود و رئیس‌جمهور وقت، [[محمود احمدی‌نژاد]] نیز با استعفای وی موافقت کرده بود، با حمایت [[سیدعلی خامنه‌ای]] تا پایان فعالیت دولت دهم ادامه پیدا کرد. در دوران وزارت مصلحی برخی از کارکنان اصلاح‌طلب وزارت اطلاعات بازنشسته شدند (اما برخی از ان‌ها در زمان دولت یازدهم به سرکار برگشتند) این وزارتخانه رویکردی مانند زمان دولت اصلاحات ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=افکارنیوز|نشانی=https://www.afkarnews.com/بخش-سیاسی-3/604711-اظهارات-عجیب-فعال-اصلاح-طلب-درباره-وزارت-اطلاعات|عنوان=اظهارات عجیب فعال اصلاح طلب دربارهٔ وزارت اطلاعات!}}</ref> سید [[محمود علوی]] به‌عنوان وزیر اطلاعات در دولت [[حسن روحانی]]، در انتهای مراسم تحلیف ریاست جمهوری حسن روحانی، طی نامه‌ای به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد شد و توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.[۱۱]همچنین مجدد در دولت دوازدهم به مجلس معرفی و رای اعتماد گرفت. با آغاز به‌کار دولت [[سید ابراهیم رئیسی|سیدابراهیم رئیسی]]، وی [[سید اسماعیل خطیب]] را به مجلس معرفی نمود. هم‌اکنون سید اسماعیل خطیب به عنوان هشتمین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، تصدی این وزارتخانه را برعهده دارد. == تولیدات سینمایی == در بهمن ۱۳۹۹، [[سید محمود علوی|محمود علوی]]، وزیر وقت وزارت اطلاعات، در جریان گفتگو با [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]]، به محصولات نمایشی تولید شده توسط وزارت اطلاعات اشاره و برای نخستین بار به صورت رسمی نام آنها را اعلام کرد. او تأیید کرد که فیلم‌های «[[روباه (فیلم ۱۳۹۳)|روباه]]»، «[[ماجرای نیمروز (فیلم ۱۳۹۵)|ماجرای نیمروز]]»، «[[شبی که ماه کامل شد]]»، «[[سیانور (فیلم)|سیانور]]»، «[[امکان مینا]]»، «[[روز صفر (فیلم ۱۳۹۸)|روز صفر]]» و مجموعه‌های «[[گاندو (مجموعه تلویزیونی)|گاندو]]»، «[[گاندو (مجموعه تلویزیونی)|گاندو ۲]]»، «باران»، «[[پازل (فیلم تلویزیونی)|پازل]]»، «[[سارق روح (مجموعه تلویزیونی)|سارق روح]]»، «[[تعبیر وارونه یک رؤیا]]» و «[[خانه امن (مجموعه تلویزیونی)|خانه امن]]» محصول وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی هستند. در بیشتر فیلم‌ها و سریال‌هایی که علوی نام برد، [[مرتضی قبه]]، مقام امنیتی وزارت اطلاعات ایران با نام مستعار [[مرتضی اصفهانی]] به عنوان نویسنده و مشاور تولید همکاری کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرده‌برداری محمود علوی از نام تولیدات سینمایی و تلویزیونی وزارت اطلاعات|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31094421.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-02-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=وزارت اطلاعات ایران و سینما؛ از جنگ 'تن به تن' با تروریست‌ها در دهه ۷۰ تا نفوذ به قلب تل‌آویو در دهه۹۰|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts-56013690|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-02-11|زبان=fa}}</ref> [[رادیو فردا]] در ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ برای نخستین بار گزارش داد که فیلم «[[روز صفر (فیلم ۱۳۹۸)|روز صفر]]» به کارگردانی [[سعید ملکان]] و با فیلمنامه [[بهرام توکلی]] محصول وزارت اطلاعات است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چطور وزارت اطلاعات در قلب اروپا فیلم ساخت؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Unveiling-of-security-agent-who-appears-as-screenwriter-in-Iranian-movies/30443184.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-02-09|کد زبان=fa}}</ref> == [[مدرسه حقانی]] == تعدادی از وزرای اطلاعات و نیز بسیاری از معاونین وزیر و مقامات ارشد وزارت اطلاعات، همچون [[محمد محمدی ری شهری]]، [[علی فلاحیان]]، [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]]، [[مصطفی پورمحمدی]]، [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]] و [[روح‌الله حسینیان]] از [[مدرسه حقانی]] فارغ‌التحصیل شده‌اند. == اعضای شناخته‌شده == * [[سید یحیی حسینی پنجکی]] با نام مستعار «یحیی حمیدی»، معاون امنیت داخلی وزارت اطلاعات و رئیس «میز [[اسرائیل]]» در دوره [[سید اسماعیل خطیب]]<ref name="iranintl.com"/> * [[حسین صفدری]]، از معاونان وزارت اطلاعات در دورهٔ [[سید اسماعیل خطیب]]<ref>[https://www.iranintl.com/202502048174 جلسه فوق‌العاده سران قوا درباره خطر اعتراضات و سرنگونی]، ''ایران اینترنشنال''</ref> * [[ابوالقاسم مصباحی]] معروف به «شاهد c»، از مدیران ارشد وزارت اطلاعات در زمان وزارت [[علی فلاحیان]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/361855.html شهادت مأمور پیشین وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی درباره سازماندهی انفجار مرکز یهودیان بوئنوس آیرس]، ''رادیو فردا''</ref> * [[مصطفی پورمحمدی]]، قائم‌مقام وزیر اطلاعات (۱۳۷۸–۱۳۷۶) * [[علی ربیعی]] با نام مستعار «عباد»، معاون حقوقی وزارت اطلاعات در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی * [[حسام‌الدین آشنا]]، قائم‌مقام وزیر اطلاعات در دورهٔ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] * [[سید رضا صالحی امیری]] با نام مستعار «برادر فلاح»، معاون ویژه وزیر اطلاعات در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی * [[محمدجواد آذری جهرمی]]، کارشناس بخش معاونت فنی وزارت اطلاعات (۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸) * [[جواد آزاده]]، معاون امنیت وزارت اطلاعات در دورهٔ آخر [[علی فلاحیان]] * [[امیر تهرانی]]، از معاونان وزارت اطلاعات * [[ناصر سرمدی پارسا]]، با نام مستعار «برادر حمید»، معاون امنیت وزارت اطلاعات در زمان وقوع [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اسفندیار رحیم مشایی]]، مسئول بخش کردها و مناطق بحرانی کشور * [[مرتضی قبه]]، از کارشناسان وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اکبر خوش‌کوش]]، معروف به «فرنگی‌کار»، رئیس گروه ضربت و مشاور عملیات وزارت اطلاعات و متهم به فرماندهی تیم ترور وزارت اطلاعات در خارج از ایران * [[سعید امامی]] با نام مستعار «سعید اسلامی»، معاون امنیت وزارت اطلاعات در دورهٔ [[علی فلاحیان]]، رئیس گروه مشاوران وزیر در دورهٔ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[مصطفی کاظمی (قتل‌های زنجیره‌ای)|مصطفی کاظمی]]، با اسامی مستعار «موسوی و هاشمی»، جانشین معاونت امنیت وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[مهرداد عالیخانی]]، با اسم مستعار «صادق مهدوی»، مدیرکل اداره چپ نو در وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اسدالله اسدی]]، افسر اطلاعاتی<ref>[https://www.rfi.fr/fa/دو-ایرانی-متهم-به-تروریسم-در-فرانسه-کیستند؟-20181002/سیاست دو ایرانی متهم به تروریسم در فرانسه کیستند؟]، ''رادیو بین‌المللی فرانسه''</ref> * [[سعید هاشمی مقدم]]، معاون امنیت داخلی وزارت اطلاعات<ref name="iranintl.com">[https://www.iranintl.com/video/ott_136c5d4e4f6c4cc9b39459736e339303 گزارش اختصاصی از فرد شماره دو وزارت اطلاعات؛ مرد پشت پرده ترور ایرانیان خارج از کشور کیست؟]، ''ایران اینترنشنال''</ref><ref>[https://www.radiofarda.com/a/france-iran-freezing-assets/29521069.html فرانسه دارایی‌های متعلق به وزارت اطلاعات ایران را مسدود کرد]، ''رادیو فردا''</ref> * [[علی‌اکبر حسینی محراب]]، مدیر کل اطلاعات خوزستان و معاون اقتصادی و مبارزه با فساد وزارت اطلاعات در زمان [[محسنی اژه ای]] * [[کاظم کاظمی]]، قائم مقام وزیر اطلاعات در ابتدای تأسیس وزارت اطلاعات * [[سعید حجاریان]]، قائم مقام و معاون امنیتی وزارت اطلاعات در زمان [[ری شهری]] * [[عبدالله شهبازی]]، تاریخ پژوه مرتبط با وزارت اطلاعات * [[غلامرضا مکعیان]] با نام مستعار رضا ملک، معاون تحقیق و بررسی وزارت اطلاعات در زمان [[علی فلاحیان]] * [[احمد پورنجاتی]]، مدیر کل فرهنگی وزارت اطلاعات در زمان [[ری شهری]] * [[حبیب‌الله حقیقی]]، معاون فرهنگی وزارت اطلاعات در زمان [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]] * [[مجید علوی]]، معاون خارجی و قائم مقام وزارت اطلاعات در زمان [[حیدر مصلحی]] * [[روح‌الله حسینیان]]، جانشین نماینده دادگاه انقلاب در وزارت اطلاعات * [[محمد باصری]]، تحت تعقیب [[پلیس فدرال آمریکا]] برای ربودن [[رابرت لوینسون]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/fbi-seeking-information-for-two-senior-iranian-intelligence-officers-involved-in-the-abduction-of-robert-a-levinson/33303175.html اف‌بی‌آی برای اطلاعات درباره رابرت لوینسون و دو مأمور اطلاعاتی ایران پاداش تعیین کرد]، ''رادیو فردا''</ref> * [[احمد خزایی]]، تحت تعقیب [[پلیس فدرال آمریکا]] برای ربودن [[رابرت لوینسون]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/fbi-seeking-information-for-two-senior-iranian-intelligence-officers-involved-in-the-abduction-of-robert-a-levinson/33303175.html اف‌بی‌آی برای اطلاعات درباره رابرت لوینسون و دو مأمور اطلاعاتی ایران پاداش تعیین کرد]، ''رادیو فردا''</ref> == جستارهای وابسته == * [[شورای هماهنگی اطلاعات]] * [[سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران]] * [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] * [[ستاد خبری وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران]] * [[پلیس سیاسی (ایران)]] * [[ساواک]] == منابع == {{پانویس|اندازع=ریز|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار|Ministry of Intelligence and National Security of Iran}} {{ویکی‌نبشته|قانون تأسیس وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی}} * [http://www.vaja.ir/Portal/Home/ وبگاه رسمی] *[https://www.bbc.com/persian/iran-features-53636391 نقش 'ساواک' و 'کا گ ب' در تولد نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران] *[https://www.bbc.com/persian/arts-56013690 وزارت اطلاعات ایران و سینما؛ از جنگ 'تن به تن' با تروریست‌ها در دهه ۷۰ تا نفوذ به قلب تل‌آویو در دهه۹۰] {{وزارت‌خانه‌های ایران}} {{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}} {{سازمان‌های اطلاعاتی ایران}} [[رده:وزارت اطلاعات| ]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۳ (میلادی) در ایران]] [[رده:پلیس مخفی]] [[رده:حقوق بشر در ایران]] [[رده:سازمان‌های اطلاعاتی ایران]] [[رده:سازمان‌های اطلاعاتی]] [[رده:سازمان‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:نقض حقوق بشر در ایران]] [[رده:وزارت‌خانه‌های اطلاعات]] [[رده:وزارت‌خانه‌های ایران]] [[رده:وزارت‌خانه‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۳ (میلادی)]] ga95xgps4e43ko8nx264s81ib0e7th0 42127388 42127387 2025-06-18T13:39:46Z KiranBOT 1397349 حذف ردیابی AMP از URLها ([[:m:User:KiranBOT/AMP|جزئیات]]) ([[User talk:Usernamekiran|گزارش خطا]]) v2.2.7r 42127388 wikitext text/x-wiki {{pp-vandalism|small=yes}} {{Infobox government agency |agency_name = وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران |nativename = واجا |nativename_a = |nativename_r = |logo = Flag of the Ministry of Intelligence (Iran).svg |logo_width = 200px |logo_caption = [[پرچم]] رسمی وزارت اطلاعات |seal = Ministry of Intelligence of Iran Logo.svg |seal_width =150 |seal_caption = |formed = {{جح|۲۷|۵|۱۳۶۲}}<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90795 |عنوان=قانون تأسیس وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی |ناشر=[[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]] |تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۶۲ |بازبینی=۲۶ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210412152437/https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90795 |dead-url=yes}}</ref> |preceding1 = [[دفتر اطلاعات و تحقیقات نخست‌وزیری]] |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[ایران]] (به‌طور نیابتی در [[خاورمیانه]] یا حتی سرتاسر [[جهان]]) |headquarters = [[خیابان]] هیرمند، [[تهران]]، [[ایران]] (منطقه [[گلستان هفتم]]) |employees = [[اطلاعات طبقه‌بندی‌شده|طبقه‌بندی‌شده]]{{سخ}}(۳۰٬۰۰۰ نفر از تخمین مگنوس رانستورپ)<ref>{{Cite web|url=https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2008/0620/p07s04-wome.html|title=How Iran would retaliate if it comes to war|date=20 June 2008|via=Christian Science Monitor}}</ref> |budget = ۲۲ هزار و ۵۹۹ میلیارد تومان<ref>{{یادکرد وب | عنوان=بودجه نهادهای امنیتی و مذهبی پس از شروع اعتراضات سراسری چقدر اضافه شده است؟ | وبگاه=رادیو فردا | تاریخ=2023-05-29 | نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/the-government-s-budget-for-security-and-religious-institutions-in-iran-after-the-protests-began/32432666.html | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2023-12-22}}</ref> |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |chief1_name = [[سید اسماعیل خطیب]] |chief1_position = وزیر |chief2_name = |chief2_position = |parent_agency = |child1_agency =[[سازمان حراست کل کشور]] |child2_agency =[[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] |child3_agency = [[سازمان اطلاعات، امنیت خارجی و نهضت‌ها]] |child4_agency = سازمان اطلاعات استان تهران |website = [http://vaja.ir/ vaja.ir] |footnotes = مأموران این [[وزارتخانه]] گاهی با عنوان حکومتی «سربازان گمنام [[امام زمان]]» یاد می‌شوند. |سازمان بالادست=[[نهاد ریاست جمهوری]]|گونهٔ سازمان=سرویس اطلاعاتی و امنیتی|پیشین۲=[[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]]}} '''وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران''' (به‌اختصار: '''واجا''')، از [[وزارتخانه‌های ایران|وزارت‌خانه‌های]] [[نظام جمهوری اسلامی ایران|دولت جمهوری اسلامی ایران]] است که مسئولیت گردآوری و پردازش اطلاعات امنیتی داخلی و خارجی، فعالیت‌های جاسوسی/ضدجاسوسی و مقابله با سازمان‌های اطلاعاتی خارجی و همچنین مبارزه با سازمان‌های سیاسی مخالف [[نظام جمهوری اسلامی]] برعهده دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.bbc.com/persian/amp/iran-46906435&ved=2ahUKEwje2cjd2fjkAhVGxoUKHdSXAbQQFjAXegQIAhAB&usg=AOvVaw2D6UhoTlM0Ws14Z4ZA86Yk&ampcf=1 |عنوان=در وزارت اطلاعات ایران چه می‌گذرد؟ |ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=ژوئن 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=قانون تأسیس وزارت سواک جمهوری اسلامی | ناشر=وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران | نشانی=http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c14d3d50-7790-466e-aebd-86d57472e724&WebPartID=82616be2-7162-4d5d-8cc4-bcf3cbdeeb44&ID=82c90dfb-3edf-4589-a3d2-72293a767af6 | تاریخ بازدید=۲۸ آذر ۱۳۹۴ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20151120154828/http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=c14d3d50-7790-466e-aebd-86d57472e724&WebPartID=82616be2-7162-4d5d-8cc4-bcf3cbdeeb44&ID=82c90dfb-3edf-4589-a3d2-72293a767af6 | archivedate=۲۰ نوامبر ۲۰۱۵ | dead-url=yes }}</ref> از سال ۱۴۰۰ در [[دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران|دولت سیزدهم]]، [[سید اسماعیل خطیب]] به‌عنوان وزیر اطلاعات فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «خطیب» وزیر اطلاعات شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400060302586/%D8%AE%D8%B7%DB%8C%D8%A8-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%AF/|وبگاه= ایسنا|تاریخ=2021-08-25|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=عصر امروز انجام شد؛ آغاز به کار حجت‌الاسلام خطیب در وزارت اطلاعات|نشانی=https://mehrnews.com/xVYgb|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-05-26|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحه آخر:اسماعیل خطیب وزیر اطلاعات دولت رئیسی را بهتر بشناسیم|نشانی=https://ir.voanews.com/a/6232906.html|وبگاه= صدای آمریکا|تاریخ=2021-05-28|بازبینی=2021-12-09|کد زبان=fa}}</ref>همچنین در دولت چهاردهم مسعود پزشکیان؛ خطیب در این مقام ابقاء شده. این وزارت‌خانه از سوی [[ایالات متحده آمریکا]] و [[اتحادیه اروپا]] به اتهام حمایت از [[تروریسم]]، نقض [[حقوق]] [[شهروند]]ان [[ایرانی]] و فعالیت‌های [[تروریستی]] مورد [[تحریم اقتصادی]] واقع شده است. از جمله [[سرکوب سیاسی]] [[پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم ایران]] در سال ۱۳۸۸ و [[آبان خونین ۱۳۹۸]].<ref>https://www.radiofarda.com/a/24486832.html</ref><ref name="aa.com.tr">https://www.aa.com.tr/fa/ایران/موافقت-اتحادیه-اروپا-با-تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-/1359005</ref><ref>https://www.tabnak.ir/fa/news/868264/واکنش-وزارت-خارجه-به-تحریم-وزارت-اطلاعات</ref> وزارت اطلاعات طی ۴۰ سال گذشته تعداد زیادی از منتقدان و مخالفان [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی]] را در داخل و خارج [[ایران]] به شیوه‌های مختلف ربوده، [[ترور]] کرده یا به قتل رسانده است. از جمله پرونده [[قتل‌های زنجیره ای]] دهه ۷۰ هجری شمسی که طی آن غالباً [[متفکر]]ان، [[روشنفکر]]ان و [[ادیب]]ان به قتل رسیدند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سازمان‌های اطلاعاتی ایران و سرکوب برون‌مرزی |نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/fa/policy-analysis/sazmanhay-atlaaty-ayran-w-srkwb-brwnmrzy |خبرگزاری=Washington Institute}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ترورها و توطئه‌های جمهوری اسلامی در خاک آمریکا؛ از علی‌اکبر طباطبایی تا مسیح علی‌نژاد |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Iran-efforts-against-its-opponents-in-USA-soil/31368570.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۲۹ تیر ۱۴۰۰}}</ref> == نیروی انسانی == [[پرونده:Ministry of Intelligence (Iran) in 2018.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|دیدار مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات با [[سید علی خامنه‌ای]] در فروردین ۱۳۹۷ هرگونه عکس دربارهٔ وزارت اطلاعات با کیفیت پایین و بدون نشان دادن چهره کسی منتشر می‌شود]] تاکنون هیچ‌گونه آمار رسمی از تعداد کارمندان، افسران اطلاعاتی و پرسنل شاغل در وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران منتشر نشده است، با این حال، [[وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا|وزارت دفاع آمریکا]]، در ژانویه ۲۰۱۳ میلادی، گزارشی ۶۴ صفحه‌ای دربارهٔ وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران منتشر نمود، که در این گزارش، به نقل از شخصی بنام مگنوس رانستورپ، تعداد پرسنل این وزارت‌خانه در حدود ۳۰ هزار نفر اعلام گردید.<ref>[http://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2008/0620/p07s04-wome.html How Iran would retaliate if it comes to war]</ref><ref>[http://www.persian.rfi.fr/گزارش-پنتاگون-دربارهٔ-وزارت-اطلاعات-ایران-20130104/ایران گزارش پنتاگون دربارهٔ وزارت اطلاعات ایران]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}، رادیو بین‌المللی فرانسه</ref><ref>[http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/04/258642.html پنتاگون: اطلاعات ایران ۳۰ هزار کارمند دارد که بسیاری در عملیات خارجی شرکت دارند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130511092100/http://www.alarabiya.net/articles/2013/01/04/258642.html |date=۱۱ مه ۲۰۱۳}}، العربیه فارسی</ref> گرچه بخش اعظم از شمار کارکنان منتسب به وزارت اطلاعات، مربوط به آمار کارکنان سازمان حراست کل کشور می‌باشد، که از نیروهای حراست ادارات سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی محسوب می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/amp/news/4234529&ved=2ahUKEwje2cjd2fjkAhVGxoUKHdSXAbQQFjAZegQIChAB&usg=AOvVaw1zTgjJigbwmjYtD0Emq0hM&ampcf=1 |عنوان=شرایط استخدام در وزارت اطلاعات چیست؟ |ناشر=[[باشگاه خبرنگاران جوان]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=نوامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> اعضای فعال این وزارتخانه در ادبیات رهبران جمهوری اسلامی، با لقب «سربازان گمنام امام زمان» شناخته می‌شوند.<ref>{{یادکرد وب | عنوان=جانیان با نام و نشان از صف سرباز | ناشر=پیک نت | نشانی=http://peiknet.net/04-10/g_b_n_n_az_s_s_g_s_d_a.htm | تاریخ بازدید= | archiveurl=https://web.archive.org/web/20120612192926/http://peiknet.net/04-10/g_b_n_n_az_s_s_g_s_d_a.htm | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۲ | dead-url=yes }}</ref> == دفتر پیگیری وزارت اطلاعات == دفتر پیگیری وزارت اطلاعات (واقع در [[تهران]])<ref name="jail">{{یادکرد وب | عنوان=تعدای از دانشجویان دستگیر شده در تجمع دانشگاه تهران، همچنان در بازداشت می‌باشند | ناشر=خبرنامهٔ امیرکبیر | نشانی=http://www.autnews.ws/archives/1386,09,0006339 | تاریخ= ۱۵ آذر ۱۳۸۶ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}</ref> یکی از زیرمجموعه‌های وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران است. در سال‌های اخیر گزارش‌های زیادی مبنی بر احضار و بازجویی فعالان سیاسی، دانشجویان<ref>{{یادکرد وب | عنوان=گفتگو با مجید توکلی: در ایران دانشجویان هیچ حقوقی ندارند | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=440:874&catid=156:47&Itemid=343 | تاریخ=۱۵ بهمن ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}{{پیوند مرده|date=فوریه ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار یک فعال دانشجویی به دفتر پیگیری وزارت اطلاعات | ناشر=کمیتهٔ گزارش‌گران حقوق بشر | نشانی=http://www.schrr.net/spip.php?article793 | تاریخ=۲۲ آبان ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100612155719/http://schrr.net/spip.php?article793 | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۰ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=گزارش سالانه وضعیت دانشجویان در ایران | ناشر=کمیتهٔ گزارش‌گران حقوق بشر | نشانی=http://www.schrr.net/spip.php?article4458 | تاریخ=۱۸ تیر ۱۳۸۸ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100612211716/http://schrr.net/spip.php?article4458 | archivedate=۱۲ ژوئن ۲۰۱۰ | dead-url=yes }}</ref> و خانوادهٔ زندانیان سیاسی<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار همسر و اعلام فقدان امنیت مهندس طبرزدی | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=701:254&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ=۲۵ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090317024538/http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=701:254&catid=103:107&Itemid=261 | archivedate=۱۷ مارس ۲۰۰۹ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار خانواده دانشجویان دانشگاه تهران به دفتر پیگیری وزارت اطلاعات | ناشر=خبرنامهٔ امیرکبیر | نشانی=http://www.autnews.ws/archives/1387,10,00015285 | تاریخ= ۸ دی ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ }}</ref> توسط این نهاد اطلاعاتی وجود داشته است. همچنین از این محل برای نگه‌داری و بازجویی برخی از بازداشت‌شدگان استفاده می‌شود.<ref name=jail/> == دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی == {{اصلی|دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی}} وزارت اطلاعات دارای واحد آموزشی مستقل بنام؛ [[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] است، که در سال ۱۳۶۵ به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از وزارت اطلاعات و با نام [[دانشگاه امام باقر]] فعالیت خود را آغاز نمود. این دانشگاه در سال ۱۳۹۵ به [[دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]] تغییر نام داد.<ref>[http://iusnews.ir/fa/news-details/176768/شرایط-قبولی-در-دانشکده-وزارت-اطلاعات%7C-جزئیاتی-درباره-نام-مستعار-و-چک-سفید-امضای-مامورین-وزارت/ شرایط قبولی در دانشگاه وزارت اطلاعات - وبگاه دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی]</ref> این دانشگاه در شمال شرقی تهران، منطقه ازگل، خیابان مینی سیتی قرار دارد. جایی که در انتهای خیابان مقر فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز وجود دارد. == زندان‌های پنهانی وزارت اطلاعات == فهرست برخی از زندان‌ها و بازداشتگاه‌های وزارت اطلاعات (واجا):<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://ir.voanews.com/a/iran-human-rights-prisoner-/6295728.html?nocache=1|عنوان= گزارش شبکه حقوق بشر کردستان از بازداشتگاه‌های مخفی سپاه و اطلاعات در سه شهر ایران| ناشر = voanews|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> # بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه # بازداشتگاه اداره اطلاعات سنندج # بازداشتگاه اداره اطلاعات کرمانشاه [[قوه قضائیه ایران|قوه قضائیه]] از سال ۱۳۸۵ مجوز ایجاد و مالکیت بازداشتگاهی مستقل را در اختیار وزارت اطلاعات قرار داده است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/10/141022_l10_l30_iran_intelligence_ministery_anniverssary دورنمای تحولات در وزارت اطلاعات ایران]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> == قتل‌های زنجیره‌ای ایران == {{اصلی|قتل‌های زنجیره‌ای ایران|گاه‌شمار قتل‌های زنجیره‌ای ایران}} {{همچنین|نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان در جمهوری اسلامی ایران}} <!-- کاربرد تصویر حذف شده پنهان شد: [[پرونده:Ghorbaneyan-ghatlzanjirei.jpg|بندانگشتی|450px|چپ|از راست: [[محمدجعفر پوینده]] (پژوهشگر و نویسنده)، [[محمد مختاری (نویسنده)]]،{{سخ}}[[پروانه اسکندری]] و [[داریوش فروهر]] (رهبر [[حزب ملت ایران]]) از جمله قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای هستند.]] --> قتل‌های زنجیره‌ای، به کشتار برخی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعیِ منتقد نظام جمهوری اسلامی، در داخل و خارج از ایران، گفته می‌شود که به دست پرسنل وزارت اطلاعات در زمان وزارت [[علی فلاحیان]] و قربانعلی دری نجف‌آبادی انجام شد.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1378/780813/siasi.htm#siasi10 محاکمه [[عبدالله نوری]] وزیر کشور در دوران قتل‌ها و مدیر مسئول [[روزنامه]] [[اصلاح طلب]] خرداد ''(آنچه روزنامه خرداد در خصوص پرونده قتل‌ها مطرح کرده پاسخگویی وزیر اطلاعات وقت است که هم قدرت داشته و هم ظاهراً [[فتوا]] صادر کرده، از نظر ما وزیر اطلاعات وقت باید بخاطر قتل‌ها پاسخگو باشد چون امنیت ملی را به خطر انداخته…'''-''' روزنامه همشهری، ۱۱ آبان ۱۳۷۸)''</ref><ref name="ایران ۲۱۶۸">[http://www.iran-newspaper.com/1381/810410/html/file.htm قتل‌های زنجیره‌ای پرونده ناتمام ـ بخش اول] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111220032933/http://www.iran-newspaper.com/1381/810410/html/file.htm |date=۲۰ دسامبر ۲۰۱۱}} در وبگاه روزنامه ایران (شماره ۲۱۶۸ - سال هشتم - دوشنبه ۱۰ تیر ۱۳۸۱)</ref><ref name="BBC1">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2005/07/050720_mf_dori.shtml روایت دادستان کل ایران از ارتباط یکی از عاملان قتلهای زنجیره‌ای با اصلاح طلبان] در وبگاه ''بی‌بی‌سی فارسی''</ref> در جریان این کشتارها شخصیت‌هایی همچون [[داریوش فروهر]] (رهبر حزب ملت ایران)، همسرش [[پروانه اسکندری]]،<ref name="زخم باز پرونده قتل‌های زنجیره‌ای">[http://www.dw.de/زخم-باز-پرونده-قتلهای-زنجیرهای/a-17265915 زخم باز پرونده قتل‌های زنجیره‌ای]، دویچه وله فارسی</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ نوامبر ۲۰۱۳|وبگاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-ir/قتلهای-زنجیرهای-۱۵-سال-دادخواهی-و-اصرار-بر-حفظ-خاطره-جمعی/a-17238134|عنوان=قتل‌های زنجیره‌ای؛ ۱۵ سال دادخواهی و اصرار بر حفظ خاطره جمعی}}</ref> [[محمدجعفر پوینده]] (پژوهشگر و نویسنده)،<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/01/140104_l44_pouyandeh_serial_murders_77.shtml هیجدهم آذرماه، روزی که پوینده به خانه بازنگشت]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> [[محمد مختاری]] (نویسنده)،<ref name="پیوند آرشیو">[http://www.radiozamaneh.org/radiocity/2007/03/post_169.html پنجمین جشنوارهٔ سینمای ایران در تبعید - پاریس] ([http://web.archive.org/web/20070514225806/http://www.radiozamaneh.org/radiocity/2007/03/post_169.html پیوند آرشیو])، [[ایرج ادیب زاده]]، رادیو زمانه ۲ فروردین ۱۳۸۶</ref> [[کاظم سامی]] رهبر [[جنبش انقلابی مردم ایران]] (جاما)(۲ آذر ۱۳۶۷)<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲۵ آذر ۱۳۶۷، مصاحبه مطبوعاتی سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، وزیر کشور وقت</ref> و … جان خود را از دست دادند. پس از تحقیقات در خصوص قتل‌های چهارگانه مشخص شد که [[سعید امامی]] [[مشاور]] وزارت و [[معاون]] سابق امنیت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی (در زمان تصدی فلاحیان)، [[مصطفی کاظمی]] معاون امنیت وزارت اطلاعات در زمان انجام قتل‌ها و [[اکبر خوش‌کوش]] رئیس گروه ضربت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در این قتل‌ها دست داشتند، و به دنبال آن [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] [[وزیر اطلاعات]] وقت از سمت خود استعفا داد.<ref>{{یادکرد خبر |نام خانوادگی۱=شهاب نیکزاد روزنامه‌نگار |عنوان=بازخوانی پرونده قتل‌های زنجیره ای |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran/2009/11/091123_ag_shn_chain_assassinations.shtml |خبرگزاری=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ=۲ آذر ۱۳۸۸}}</ref> === ترور در خارج از ایران === {{همچنین ببینید|قتل‌های زنجیره‌ای}} به موازات انجام قتل‌های زنجیره‌ای در داخل ایران در خارج از ایران نیز یکسری ترورها توسط عوامل وزارت اطلاعات ایران انجام شد، در دوره وزارت فلاحیان برخی چهره‌های سیاسی و سرشناس مخالف جمهوری اسلامی همچون [[شاپور بختیار]]، [[عبدالرحمان برومند]]، [[فریدون فرخزاد]]، [[عبدالرحمان قاسملو]]، [[صادق شرفکندی]]، [[کاظم رجوی]]، [[محمد حسین نقدی]] و [[رضا مظلومان]] در کشورهای مختلف و به شیوه‌های متفاوت کشته شده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=جمهوری اسلامی ۳۶۰ عملیات تروریستی در ۴۰ کشور اجرا کرده است |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/60916/جمهوری-اسلامی-۳۶۰-عملیات-تروریستی-در-۴۰-کشور-اجرا-کرده-است |خبرگزاری=INDEPENDENT |تاریخ=۲۳ مه ۲۰۲۰}}</ref> برخی از ترورهای انجام شده توسط وزارت اطلاعات ذیلاً آمده است: * ترور [[رضا مظلومان]] در حوالی [[پاریس]] * [[محمدحسین نقدی]] (۵ [[فروردین]] ۱۳۳۰–۲۵ [[اسفند]] ۱۳۷۱) عضو و نماینده [[شورای ملی مقاومت]] در [[ایتالیا]] در ساعت ۹٫۳۰ روز ۲۵ اسفند ۱۳۷۱ در حالی‌که عازم محل کارش بود در [[میدان]] البا [[شهر رم]] توسط دو نفر که سوار بر یک [[موتور]] بودند مورد حمله قرار گرفت و ترور شد * [[ترور]] [[عبدالرحمان قاسملو]]: وی که [[دبیرکل]] [[حزب دموکرات کردستان ایران]] بود در [[تاریخ]] ۲۲ تیر ۱۳۶۸ در [[شهر وین]] درحالی که با نمایندگان [[حکومت جمهوری اسلامی]] بر سر میز [[مذاکره]] بود توسط آنان به [[قتل]] رسید،<ref name="bbc.com">{{یادکرد خبر |عنوان=صداهای ناشنیده از آخرین لحظات ترور رهبران کرد در وین |نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-49007137 |خبرگزاری=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ=۱۶ ژوئیه ۲۰۱۹}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=چگونه هاشمی، قاسملو را به مذاکره دعوت کرد، اما جوخه ترور را به محل ملاقات فرستاد! |نشانی=https://news.gooya.com/politics/archives/027869.php |خبرگزاری=gooyanews |تاریخ=۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۴}}</ref> از جمله افرادی که به عنوان عامل ترور قاسملو یاد می‌شود فردی به نام [[محمد جعفری صحرارودی]] است.<ref name="bbc.com"/><ref>{{یادکرد خبر |عنوان= «یکی از عوامل ترور قاسملو در بین بازداشت شدگان اربیل؟» |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/o1_standard_ghasemlou_arbil/372660.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۲۷ دی ۱۳۸۵}}</ref> * ترور [[سعید کریمیان]] در ترکیه * ترور [[مسعود مولوی]] در ترکیه == عملیات‌ها == === عملیات موفق === * ربایش [[عبدالمالک ریگی]] در یک پرواز هوایی مسافری حین عبور از آسمان ایران * ربایش [[جمشید شارمهد]] در [[امارات متحده عربی]] * ربایش [[حبیب اسیود]] در [[ترکیه]] * دستگیری [[علیرضا اکبری]] * آزادسازی [[حشمت‌الله عطارزاده]] در [[پاکستان]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۸ مرداد ۱۳۹۲|وبگاه=خبرگزاری تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/05/08/107384/مروری-بر-6-عملیات-بزرگ-وزارت-اطلاعات-در-دولت-دهم-از-شکار-آسمانی-تا-الماس-فریب/amp|عنوان=مروری بر ۶ عملیات بزرگ وزارت اطلاعات در دولت دهم/ از "شکار آسمانی" تا "الماس فریب"}}</ref> * آزادسازی ایرانیان اسیر شده توسط [[دزدان دریایی سومالی]] (این عملیات با همکاری [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]] و [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] انجام شد)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/13990530000761|عنوان=آزادی سه ایرانی اسیر دزدان دریایی سومالی توسط وزارت اطلاعات و نیروی قدس}}</ref> === اتهامات === * [[ناپدید شدن قهری|ربودن]] [[فرود فولادوند]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=فرهنگ قویمی|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ خرداد ۱۳۸۷|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/o2_fouladvand_missing/452353.html|عنوان=پسر فرود فولادوند: پدرم در زندان جمهوری اسلامی است}}</ref> * [[ترور]] [[فریدون فرخ‌زاد]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۲ آذر ۱۴۰۰|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/investigative-report-on-Tehran-foot-print-on-farrokhzad-murder/31595972.html|عنوان=رازگشایی از یک جنایت مرموز؛ ردپای جمهوری اسلامی در قتل فریدون فرخزاد|نویسندگان=|نویسنده=هومن عسکری، شهریار صیامی شال، کارل شرک}}</ref> * [[ترور]] [[کاظم رجوی]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ مهر ۱۴۰۰|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/iran-kazemrajavi/31480666.html|عنوان=حکم دادگاه فدرال سوئیس: پرونده ترور کاظم رجوی مختومه نیست}}</ref> == تحریم == {{همچنین|متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران}} * روز پنجشنبه ۱۶ فوریه ۲۰۱۲ آمریکا، وزارت اطلاعات ایران را به اتهام سرکوب مخالفان در سوریه و همچنین نقض حقوق شهروندان ایرانی تحریم کرد، با این تصمیم دارایی‌های وزارت اطلاعات ایران توقیف می‌شود و کلیه اعضای وزارت اطلاعات نیز واجد شرایط دریافت روادید از وزارت امور خارجه نیستند. دیوید اس. کوهن، معاون وزیر تروریسم و اطلاعات مالی، گفت: «علاوه بر این، ما وزارت اطلاعات را برای حمایت از گروه‌های تروریستی، از جمله القاعده، القاعده در عراق، حزب‌الله و حماس، تعیین می‌کنیم.» در بیانیه آمده است وزارت اطلاعات، تردد عوامل القاعده در ایران را تسهیل کرده و مدارک، کارت شناسایی و گذرنامه را در اختیار آنها قرار داده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Treasury Designates Iranian Ministry of Intellligence and Security for Human Rights Abuses and Support for Terrorism |نشانی=https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/tg1424.aspx |وبگاه=U.S. DEPARTMENT OF THE TREASURY |تاریخ=۱۶ فوریه ۲۰۱۲}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم وزارت اطلاعات ایران از سوی آمریکا |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-از-سوی-آمریکا/a-15747509 |خبرگزاری=دویچه وله فارسی |تاریخ=۱۷ فوریه ۲۰۱۷}}</ref> * در مارس ۲۰۱۹ اتحادیه اروپا در پی درخواست [[دانمارک]] برای تحریم وزارت اطلاعات ایران به اتهام تلاش برای ترور مخالفان خود با این موضوع موافقت کرد. دانمارک در سال ۲۰۱۸ فردی را در ارتباط با ترور یکی از اعضای گروه تجزیه طلب جنبش مبارزهٔ عرب برای آزادی اهواز در خاک خود دستگیر کرده بود که با وزارت اطلاعات ایران در ارتباط بود.<ref name="aa.com.tr"/><ref name="aa.com.tr"/><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم وزارت اطلاعات ایران در اروپا |نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/ایران/تحریم-وزارت-اطلاعات-ایران-در-اروپا/1359927 |خبرگزاری=www.aa.com |تاریخ=۱ سپتامبر ۲۰۱۹}}</ref> * در طی سالهای اخیر وزیران اطلاعات ایران و معاونان و کارمندان این وزارت‌خانه به اتهام نقش داشتن در سرکوب مردم و نقض گسترده حقوق بشر در ایران توسط اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا تحریم شده‌اند. از این افراد می‌توان به [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]]، [[حیدر مصلحی]]، [[محمود علوی]] اشاره کرد که مورد این تحریم‌ها واقع گشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://justice4iran.org/persian/publication/documents/english-list-of-natural-and-legal-persons-entities-and-bodies-referred-to-in-eu-council-implementing-decision-2011670cfsp-of-10-october-2011/ | عنوان = فهرست دوم تحریمهای حقوق بشری اتحادیه اروپا علیه مقامات ایرانی | تاریخ بازدید = ۵ مرداد ۱۳۹۴| تاریخ = 22 اسفند 1391| ناشر = [[عدالت برای ایران]]}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.radiofarda.com/a/F5_US_sanctioned_right_iranian_officials_/2172047.html|عنوان=آمریکا هشت مقام دولتی و حکومتی ایران را به دلیل نقض حقوق بشر تحریم کرد| ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۸ مهر ۱۳۸۹ |تاریخ بازبینی=۸ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>https://www.bbc.com/persian/iran-54973416</ref> * وزارت خزانه‌داری ایالات متحده روز دوشنبه ۲۴ آذر، محمد باصری و احمد خزایی از مقام‌های وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی که متهم به دست داشتن در ناپدید شدن رابرت لوینسون، مأمور سابق اف‌بی‌آی هستند را در فهرست سیاه تحریم قرار داد. در نتیجه این تحریم، تمام دارایی‌های این دو فرد در حوزه صلاحیت ایالات متحده مسدود می‌شود و اتباع آمریکایی به‌طور کلی از تعامل با این دو فرد منع می‌شوند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمریکا دو مقام ایرانی را در ارتباط با پرونده لوینسون در فهرست سیاه قرار داد |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/u-s-imposes-iran-related-sanctions-on-two-individuals--treasury-website/31000411.html |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran-related Designations |نشانی=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20201214 |وبگاه=U.S. DEPARTMENT OF THE TREASURY |تاریخ=۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تحریم دو مقام اطلاعاتی ایران از سوی آمریکا در ارتباط با ناپدیدی لوینسون |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/106056/سیاسی-و-اجتماعی/تحریم-دو-مقام-اطلاعاتی-ایران-از-سوی-آمریکا-در-ارتباط-با-ناپدیدی-لوینسون |خبرگزاری=ایندیپندنت فارسی |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۰}}</ref> * روز جمعه ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، اوفک، وزارت اطلاعات ایران و اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، را به دلیل اقدامات سایبری علیه آمریکا و متحدانش تحریم کرد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمریکا وزیر و وزارت اطلاعات ایران را به دلیل «اقدامات مخرب سایبری» تحریم کرد |نشانی=https://ir.voanews.com/a/treasury-sanctions-iranian-ministry-of-intelligence--minister-malign-cyber-activities/6738201.html |تاریخ بازبینی=10 سپتامبر 2022 |خبرگزاری=رادیو صدای آمریکا |تاریخ=۱۸ شهریور ۱۴۰۱}}</ref> == ستاد خبری == ستاد خبری وزارت اطلاعات [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] زیرمجموعهٔ وزارت اطلاعات است. این ستاد به منظور کسب خبر از طیف مخالفین نظام [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] فعالیت می‌کند. شماره تلفن این ستاد ۱۱۳ است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=f59187c4-11ad-4f35-88a5-3b948cb1203d&WebPartID=857ebdf6-dbec-4ae3-921b-4acff8978683&CategoryID=62e298d0-80e7-47ab-b895-00ac16702719 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۷ ژوئن ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130605070739/http://vaja.ir/Public/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&ID=f59187c4-11ad-4f35-88a5-3b948cb1203d&WebPartID=857ebdf6-dbec-4ae3-921b-4acff8978683&CategoryID=62e298d0-80e7-47ab-b895-00ac16702719 |archivedate=۵ ژوئن ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> در سال‌های اخیر بسیاری از طیف آزادیخواهان و فعالان سیاسی چپ،<ref name="jail"/><ref>{{یادکرد وب | عنوان=سرنوشت نامعلوم بهرام آبتین پس از احضار به وزارت اطلاعات | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/699.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080923225030/http://www.hra-iran.org/Archive_87/699.html | archivedate=۲۳ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=ممانعت از برگزاری یک همایش در خوزستان | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=693:54&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ= ۲۳ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=سرنوشت نامعلوم یک شهروند مهابادی | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/971.html | تاریخ=۲۶ مرداد ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080927074811/http://www.hra-iran.org/Archive_87/971.html | archivedate=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت یک فعال کارگری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=582:54&catid=30:107&Itemid=166 | تاریخ= ۶ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref> دانشجویان،<ref name="election">{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت دو تن از دانشجویان دانشگاه زنجان | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1268:4t54&catid=22:107&Itemid=156 | تاریخ= ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=گفتگو با سید محمد محسن موسوی دانشجوی دانشگاه شیراز در رابطه با اتفاقات اخیر در این دانشگاه | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=327:46&catid=156:47&Itemid=343 | تاریخ= ۲۷ دی ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸}}</ref> وبلاگ‌نویسان،<ref>{{یادکرد وب | عنوان=مهدی جلیل‌خانی وبلاگ‌نویس زنجانی، به ادارهٔ اطلاعات احضار شد | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=878:354&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> خانوادهٔ زندانیان سیاسی<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار همسر یکی از زندانیان سیاسی به ستاد خبری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/1210.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=شکنجه شش فعال مدنی در اداره اطلاعات شهر سنندج | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Archive_87/927.html | تاریخ=۱۲ مرداد ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۸ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080823181313/http://www.hra-iran.org/Archive_87/927.html | archivedate=۲۳ اوت ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref> و برخی از [[بهایی|بهاییان]]<ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار سه شهروند بهایی به وزارت اطلاعات | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:45435&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب | عنوان=احضار ده شهروند بهائی در مشهد به ستاد خبری | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=880:54&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref><ref name="ghaem">{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت یکی از مسئولان جامعه بهایی در شهر قائمشهر | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=503:51&catid=84:502&Itemid=219 | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> به دفاتر ستاد خبری وزارت اطلاعات احضار شده و مورد بازجویی قرار گرفته و در مواردی بازداشت<ref name="jail"/><ref name="election"/><ref name="ghaem"/><ref name="abedini">{{یادکرد وب | عنوان=بیوگرافی ابوالفضل عابدینی نصر | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/535.html | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080907191502/http://www.hra-iran.org/Arshiv_86/535.html | archivedate=۷ سپتامبر ۲۰۰۸ | dead-url=yes }}</ref> شده‌اند. همچنین گزارش‌هایی مبنی بر نگه‌داری برخی از بازداشت‌شدگان در زندان‌های داخل ستادهای خبری شهرستان‌ها وجود دارد.<ref name="jail"/><ref>{{یادکرد وب | عنوان=بازداشت‌های گسترده در قزوین | ناشر=مجموعهٔ فعّالان حقوق بشر در ایران | نشانی=http://www.hra-iran.org/index.php?option=com_content&view=article&id=711:2541&catid=103:107&Itemid=261 | تاریخ= ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ | تاریخ بازدید=۲۷ تیر ۱۳۸۸}}</ref> == وزیران == {{اصلی|وزیر اطلاعات}} اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی؛ [[محمد ری‌شهری]] بود، که به همراه [[سعید حجاریان]] به‌عنوان پایه‌گذاران این وزارتخانه شناخته می‌شوند. وی بعدها منصب خود را در زمان دولت اول [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] به [[علی فلاحیان]] تحویل داد. در این دوره فعالیت‌های وزارت اطلاعات، در داخل و خارج کشور گسترش پیدا کرد. در دولت [[سیدمحمد خاتمی]]؛ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] جای فلاحیان را گرفت. در این دوره از حیات وزارت اطلاعات [[قتل‌های زنجیره‌ای]] اتفاق افتاد، به گونه‌ای که دری نجف‌آبادی ناگزیر به استعفا گردید. با رفتن دری نجف‌آبادی، [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]] رئیس وقت [[سازمان قضایی نیروهای مسلح]] پست وزارت اطلاعات را بر عهده گرفت. وی در اولین اقدام، فعالیت‌های اقتصادی وزارت اطلاعات، که در قالب بیش از ۱۰۰ شرکت و مؤسسه تجاری انجام می‌گرفت را متوقف نمود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/277718/چرافعاليت-اقتصادي-وزارت-اطلاعات-تعطیل-شد چرا فعالیت اقتصادی وزارت اطلاعات تعطیل شد؟] تابناک</ref> یونسی در این باره می‌گوید<ref>{{یادکرد وب |نشانی = http://www.ebrat.ir/fa_default.asp?RP=M_content.asp&P1N=ContentID&P1V=1837 |عنوان = یونسی وزیر اطلاعات سابق فاش کرد: طرح مسئله هولوکاست به شدت به نفع اسرائیل تمام شد |ناشر = عبرت نیوز |تاریخ = ۹ آذر ۱۳۸۷ |accessdate = ۳۰ نوامبر ۲۰۰۸ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20081203092938/http://www.ebrat.ir/fa_default.asp?RP=M_content.asp&P1N=ContentID&P1V=1837 |archivedate = ۳ دسامبر ۲۰۰۸ |dead-url = yes }}</ref>:{{گفتاورد|وقتی وزیر اطلاعات شدم، آقای هاشمی ۲ بار با من بحث کردند و گفتند؛ «شیوه‌ای که شما در وزارت اطلاعات در پیش گرفته‌اید، این وزارتخانه را به شهرداری و تشکیلات بی‌خاصیت تبدیل کرده است، که هیچ‌کس نمی‌ترسد» و من هم به ایشان یادآور شدم که در همه جای دنیا به این روش می‌گویند؛ سرویس اطلاعاتی و ما هم باید به دنبال این موضوع برویم، که وزارت اطلاعات در خدمت مردم باشد.}} با روی کار آمدن دولت [[محمود احمدی‌نژاد]]، [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]] که در قوه قضائیه، قاضی ویژه وزارت اطلاعات بود، به این سمت منصوب گردید. پس از برکناری اژه‌ای، مدتی [[محمود احمدی‌نژاد]] سرپرست وزارت اطلاعات شد و در دولت بعد [[حیدر مصلحی]] به عنوان وزیر اطلاعات از مجلس رأی اعتماد گرفت. وزارت مصلحی با وجودی که وی یک بار استعفا داده بود و رئیس‌جمهور وقت، [[محمود احمدی‌نژاد]] نیز با استعفای وی موافقت کرده بود، با حمایت [[سیدعلی خامنه‌ای]] تا پایان فعالیت دولت دهم ادامه پیدا کرد. در دوران وزارت مصلحی برخی از کارکنان اصلاح‌طلب وزارت اطلاعات بازنشسته شدند (اما برخی از ان‌ها در زمان دولت یازدهم به سرکار برگشتند) این وزارتخانه رویکردی مانند زمان دولت اصلاحات ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=افکارنیوز|نشانی=https://www.afkarnews.com/بخش-سیاسی-3/604711-اظهارات-عجیب-فعال-اصلاح-طلب-درباره-وزارت-اطلاعات|عنوان=اظهارات عجیب فعال اصلاح طلب دربارهٔ وزارت اطلاعات!}}</ref> سید [[محمود علوی]] به‌عنوان وزیر اطلاعات در دولت [[حسن روحانی]]، در انتهای مراسم تحلیف ریاست جمهوری حسن روحانی، طی نامه‌ای به مجلس شورای اسلامی پیشنهاد شد و توانست از مجلس رأی اعتماد بگیرد.[۱۱]همچنین مجدد در دولت دوازدهم به مجلس معرفی و رای اعتماد گرفت. با آغاز به‌کار دولت [[سید ابراهیم رئیسی|سیدابراهیم رئیسی]]، وی [[سید اسماعیل خطیب]] را به مجلس معرفی نمود. هم‌اکنون سید اسماعیل خطیب به عنوان هشتمین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، تصدی این وزارتخانه را برعهده دارد. == تولیدات سینمایی == در بهمن ۱۳۹۹، [[سید محمود علوی|محمود علوی]]، وزیر وقت وزارت اطلاعات، در جریان گفتگو با [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]]، به محصولات نمایشی تولید شده توسط وزارت اطلاعات اشاره و برای نخستین بار به صورت رسمی نام آنها را اعلام کرد. او تأیید کرد که فیلم‌های «[[روباه (فیلم ۱۳۹۳)|روباه]]»، «[[ماجرای نیمروز (فیلم ۱۳۹۵)|ماجرای نیمروز]]»، «[[شبی که ماه کامل شد]]»، «[[سیانور (فیلم)|سیانور]]»، «[[امکان مینا]]»، «[[روز صفر (فیلم ۱۳۹۸)|روز صفر]]» و مجموعه‌های «[[گاندو (مجموعه تلویزیونی)|گاندو]]»، «[[گاندو (مجموعه تلویزیونی)|گاندو ۲]]»، «باران»، «[[پازل (فیلم تلویزیونی)|پازل]]»، «[[سارق روح (مجموعه تلویزیونی)|سارق روح]]»، «[[تعبیر وارونه یک رؤیا]]» و «[[خانه امن (مجموعه تلویزیونی)|خانه امن]]» محصول وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی هستند. در بیشتر فیلم‌ها و سریال‌هایی که علوی نام برد، [[مرتضی قبه]]، مقام امنیتی وزارت اطلاعات ایران با نام مستعار [[مرتضی اصفهانی]] به عنوان نویسنده و مشاور تولید همکاری کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرده‌برداری محمود علوی از نام تولیدات سینمایی و تلویزیونی وزارت اطلاعات|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31094421.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-02-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=وزارت اطلاعات ایران و سینما؛ از جنگ 'تن به تن' با تروریست‌ها در دهه ۷۰ تا نفوذ به قلب تل‌آویو در دهه۹۰|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts-56013690|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-02-11|زبان=fa}}</ref> [[رادیو فردا]] در ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ برای نخستین بار گزارش داد که فیلم «[[روز صفر (فیلم ۱۳۹۸)|روز صفر]]» به کارگردانی [[سعید ملکان]] و با فیلمنامه [[بهرام توکلی]] محصول وزارت اطلاعات است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چطور وزارت اطلاعات در قلب اروپا فیلم ساخت؟|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Unveiling-of-security-agent-who-appears-as-screenwriter-in-Iranian-movies/30443184.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-02-09|کد زبان=fa}}</ref> == [[مدرسه حقانی]] == تعدادی از وزرای اطلاعات و نیز بسیاری از معاونین وزیر و مقامات ارشد وزارت اطلاعات، همچون [[محمد محمدی ری شهری]]، [[علی فلاحیان]]، [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]]، [[مصطفی پورمحمدی]]، [[غلامحسین محسنی اژه‌ای]] و [[روح‌الله حسینیان]] از [[مدرسه حقانی]] فارغ‌التحصیل شده‌اند. == اعضای شناخته‌شده == * [[سید یحیی حسینی پنجکی]] با نام مستعار «یحیی حمیدی»، معاون امنیت داخلی وزارت اطلاعات و رئیس «میز [[اسرائیل]]» در دوره [[سید اسماعیل خطیب]]<ref name="iranintl.com"/> * [[حسین صفدری]]، از معاونان وزارت اطلاعات در دورهٔ [[سید اسماعیل خطیب]]<ref>[https://www.iranintl.com/202502048174 جلسه فوق‌العاده سران قوا درباره خطر اعتراضات و سرنگونی]، ''ایران اینترنشنال''</ref> * [[ابوالقاسم مصباحی]] معروف به «شاهد c»، از مدیران ارشد وزارت اطلاعات در زمان وزارت [[علی فلاحیان]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/361855.html شهادت مأمور پیشین وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی درباره سازماندهی انفجار مرکز یهودیان بوئنوس آیرس]، ''رادیو فردا''</ref> * [[مصطفی پورمحمدی]]، قائم‌مقام وزیر اطلاعات (۱۳۷۸–۱۳۷۶) * [[علی ربیعی]] با نام مستعار «عباد»، معاون حقوقی وزارت اطلاعات در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی * [[حسام‌الدین آشنا]]، قائم‌مقام وزیر اطلاعات در دورهٔ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] * [[سید رضا صالحی امیری]] با نام مستعار «برادر فلاح»، معاون ویژه وزیر اطلاعات در دهه ۶۰ و ۷۰ خورشیدی * [[محمدجواد آذری جهرمی]]، کارشناس بخش معاونت فنی وزارت اطلاعات (۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸) * [[جواد آزاده]]، معاون امنیت وزارت اطلاعات در دورهٔ آخر [[علی فلاحیان]] * [[امیر تهرانی]]، از معاونان وزارت اطلاعات * [[ناصر سرمدی پارسا]]، با نام مستعار «برادر حمید»، معاون امنیت وزارت اطلاعات در زمان وقوع [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اسفندیار رحیم مشایی]]، مسئول بخش کردها و مناطق بحرانی کشور * [[مرتضی قبه]]، از کارشناسان وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اکبر خوش‌کوش]]، معروف به «فرنگی‌کار»، رئیس گروه ضربت و مشاور عملیات وزارت اطلاعات و متهم به فرماندهی تیم ترور وزارت اطلاعات در خارج از ایران * [[سعید امامی]] با نام مستعار «سعید اسلامی»، معاون امنیت وزارت اطلاعات در دورهٔ [[علی فلاحیان]]، رئیس گروه مشاوران وزیر در دورهٔ [[قربانعلی دری نجف‌آبادی]] و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[مصطفی کاظمی (قتل‌های زنجیره‌ای)|مصطفی کاظمی]]، با اسامی مستعار «موسوی و هاشمی»، جانشین معاونت امنیت وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[مهرداد عالیخانی]]، با اسم مستعار «صادق مهدوی»، مدیرکل اداره چپ نو در وزارت اطلاعات و از متهمان [[قتل‌های زنجیره‌ای]] * [[اسدالله اسدی]]، افسر اطلاعاتی<ref>[https://www.rfi.fr/fa/دو-ایرانی-متهم-به-تروریسم-در-فرانسه-کیستند؟-20181002/سیاست دو ایرانی متهم به تروریسم در فرانسه کیستند؟]، ''رادیو بین‌المللی فرانسه''</ref> * [[سعید هاشمی مقدم]]، معاون امنیت داخلی وزارت اطلاعات<ref name="iranintl.com">[https://www.iranintl.com/video/ott_136c5d4e4f6c4cc9b39459736e339303 گزارش اختصاصی از فرد شماره دو وزارت اطلاعات؛ مرد پشت پرده ترور ایرانیان خارج از کشور کیست؟]، ''ایران اینترنشنال''</ref><ref>[https://www.radiofarda.com/a/france-iran-freezing-assets/29521069.html فرانسه دارایی‌های متعلق به وزارت اطلاعات ایران را مسدود کرد]، ''رادیو فردا''</ref> * [[علی‌اکبر حسینی محراب]]، مدیر کل اطلاعات خوزستان و معاون اقتصادی و مبارزه با فساد وزارت اطلاعات در زمان [[محسنی اژه ای]] * [[کاظم کاظمی]]، قائم مقام وزیر اطلاعات در ابتدای تأسیس وزارت اطلاعات * [[سعید حجاریان]]، قائم مقام و معاون امنیتی وزارت اطلاعات در زمان [[ری شهری]] * [[عبدالله شهبازی]]، تاریخ پژوه مرتبط با وزارت اطلاعات * [[غلامرضا مکعیان]] با نام مستعار رضا ملک، معاون تحقیق و بررسی وزارت اطلاعات در زمان [[علی فلاحیان]] * [[احمد پورنجاتی]]، مدیر کل فرهنگی وزارت اطلاعات در زمان [[ری شهری]] * [[حبیب‌الله حقیقی]]، معاون فرهنگی وزارت اطلاعات در زمان [[علی یونسی (سیاستمدار)|علی یونسی]] * [[مجید علوی]]، معاون خارجی و قائم مقام وزارت اطلاعات در زمان [[حیدر مصلحی]] * [[روح‌الله حسینیان]]، جانشین نماینده دادگاه انقلاب در وزارت اطلاعات * [[محمد باصری]]، تحت تعقیب [[پلیس فدرال آمریکا]] برای ربودن [[رابرت لوینسون]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/fbi-seeking-information-for-two-senior-iranian-intelligence-officers-involved-in-the-abduction-of-robert-a-levinson/33303175.html اف‌بی‌آی برای اطلاعات درباره رابرت لوینسون و دو مأمور اطلاعاتی ایران پاداش تعیین کرد]، ''رادیو فردا''</ref> * [[احمد خزایی]]، تحت تعقیب [[پلیس فدرال آمریکا]] برای ربودن [[رابرت لوینسون]]<ref>[https://www.radiofarda.com/a/fbi-seeking-information-for-two-senior-iranian-intelligence-officers-involved-in-the-abduction-of-robert-a-levinson/33303175.html اف‌بی‌آی برای اطلاعات درباره رابرت لوینسون و دو مأمور اطلاعاتی ایران پاداش تعیین کرد]، ''رادیو فردا''</ref> == جستارهای وابسته == * [[شورای هماهنگی اطلاعات]] * [[سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران]] * [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] * [[ستاد خبری وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران]] * [[پلیس سیاسی (ایران)]] * [[ساواک]] == منابع == {{پانویس|اندازع=ریز|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار|Ministry of Intelligence and National Security of Iran}} {{ویکی‌نبشته|قانون تأسیس وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی}} * [http://www.vaja.ir/Portal/Home/ وبگاه رسمی] *[https://www.bbc.com/persian/iran-features-53636391 نقش 'ساواک' و 'کا گ ب' در تولد نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران] *[https://www.bbc.com/persian/arts-56013690 وزارت اطلاعات ایران و سینما؛ از جنگ 'تن به تن' با تروریست‌ها در دهه ۷۰ تا نفوذ به قلب تل‌آویو در دهه۹۰] {{وزارت‌خانه‌های ایران}} {{سازمان‌های اطلاعاتی جهان}} {{سازمان‌های اطلاعاتی ایران}} [[رده:وزارت اطلاعات| ]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۸۳ (میلادی) در ایران]] [[رده:پلیس مخفی]] [[رده:حقوق بشر در ایران]] [[رده:سازمان‌های اطلاعاتی ایران]] [[رده:سازمان‌های اطلاعاتی]] [[رده:سازمان‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:نقض حقوق بشر در ایران]] [[رده:وزارت‌خانه‌های اطلاعات]] [[رده:وزارت‌خانه‌های ایران]] [[رده:وزارت‌خانه‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۳ (میلادی)]] 9tkar68k4zzokmx69e46ysz8uqulnwv 0 384399 42127623 42120512 2025-06-18T19:38:31Z Sr. Rinoseronte 1148893 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: حاظر⟸حاضر، مخاطبین⟸مخاطبان 42127623 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه | عنوان = | نام = کامبیز حسینی | تصویر = Kambiz Hosseini - PopTech 2011 - Camden Maine USA.jpg | اندازه تصویر = 220px | عنوان تصویر = | زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۵۴|۵|۱۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | زادگاه = [[رشت]]، [[ایران]] | محل زندگی = [[نیویورک]]، [[آمریکا]] | ملیت = ایرانی-آمریکایی | تابعیت = آمریکا | دانشگاه = | سبک = [[طنز]] [[کمدی]] [[فعال حقوق‌بشر]] | تلویزیون = پارازیت [[صدای آمریکا]] پولتیک [[رادیوفردا]] پارادوکس [[رادیوفردا]] | آثار = | خویشاوندان سرشناس = [[کیوان حسینی]] (برادر) | جوایز = مدال برنز در جشنواره فیلم و تلویزیون نیویورک برای برنامه پارازیت جایزه نقره‌ای برای برنامه پنج در عصر در جشنواره‌های رادیویی نیویورک | امضا = }} '''کامبیز حسینی''' (۱۰ مرداد ۱۳۵۴ در [[رشت]])، [[بازیگر]]، [[طنزپرداز]]، [[نویسنده]] و [[مجری رادیو]] و [[مجری تلویزیون|تلویزیون]] اهل [[ایران]] ساکن [[آمریکا]] است. عمده شهرت او به دلیل اجرای برنامه تلویزیونی'' [[پارازیت (برنامه تلویزیونی)|پارازیت]]'' بود که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ میلادی از بخش فارسی [[صدای آمریکا]] پخش می‌شد. از کارهای دیگر او می‌توان به اجرای برنامهٔ ''[[پولتیک]]''، ''[[در ساعت ۵ عصر]]''<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=Karami|نام=Arash|عنوان=Announcement of the Campaign's new weekly podcast, Five in the Afternoon, by Kambiz Hosseini'|پیوند=http://www.iranhumanrights.org/2013/01/podcast_campaign/|تاریخ بازبینی=June 5, 2011|تاریخ=January 27, 2013|کد زبان=en}}</ref> و ''پارادوکس'' (پادکست هفتگی) نام برد که هر دو از [[رادیو فردا]] پخش می شدند. او در حال حاضر مشغول به اجرای یک برنامه به نام ''برنامه'' است که از [[ایران اینترنشنال]] پخش می‌شود. == زندگی شخصی == کامبیز حسینی روز دهم مرداد سال ۱۳۵۴ در شهر [[رشت]] متولد شد و در همان شهر و [[مشهد]] بزرگ شد. او در ده سالگی به‌مدت سه سال در برنامهٔ رادیویی ''غنچه‌های انقلاب اسلامی'' حضور داشت. وی تحصیلاتش را در رشتهٔ [[تئاتر]] و بازیگری در ایران و ایالات متحدهٔ آمریکا ادامه داد. او اکنون به بازیگری، نویسندگی و کارگردانی در تئاتر و رادیو و تلویزیون مشغول است.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=Karami|نام=Arash|عنوان=Meet the Duo behind Iran's 'Daily Show'|پیوند=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2010/08/parazits-sharp-cuts.html|تاریخ بازبینی=September 28, 2011|newspaper=PBS|تاریخ=August 13, 2010|کد زبان=en}}</ref> برادر او [[کیوان حسینی]]، هم‌اکنون به عنوان [[روزنامه‌نگار]] در [[بی بی سی فارسی]] مشغول فعالیت است.<ref>[http://www.radiofarda.com/author/22851.html کیوان حسینی - درباره نویسنده - رادیو فردا]</ref> حسینی در سال ۲۰۰۰ میلادی به ایالات متحدهٔ آمریکا مهاجرت کرد و در [[رادیو اروپای آزاد]] مشغول به‌کار شد و هم‌زمان به‌عنوان کارشناس و منتقد هنری با [[صدای آمریکا]] همکاری کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=To Iran's Dismay, TV Satire is a Hit|پیوند=http://www.bendbulletin.com/article/20110101/NEWS0107/101010370/|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en|archive-date=۳ دسامبر ۲۰۱۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203042205/http://www.bendbulletin.com/article/20110101/NEWS0107/101010370/|dead-url=yes}}</ref> او در [[بخش فارسی صدای آمریکا]] به عنوان کارشناس هنری و مجری برنامهٔ [[برنامه شباهنگ]] حضور یافت و سپس به عنوان نویسنده و مجری در برنامهٔ پارازیت مشغول به کار شد.<ref>{{یادکرد خبر|نام =Tara |نام خانوادگی =Bahrampour |پیوند =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/01/21/AR2011012103880.html?sid=ST2011012103765 |عنوان =Iranian Daily Show, Meet 'The Daily Show | ناشر =[[واشینگتن پست|The Washington Post]] |تاریخ = January 21, 2011 |بازیابی = ۲۸ June ۲۰۱۳|کد زبان=en}}</ref> == فعالیت‌های حرفه‌ای == === پارازیت === [[پرونده:Kambiz Hosseini, Saman Arbabi - PopTech 2011 - Camden Maine USA 4.jpg|بندانگشتی|200px|کامبیز حسینی و [[سامان اربابی]]، از تولیدکنندگان پارازیت]] {{اصلی|پارازیت (برنامه تلویزیونی)}} '''پارازیت''' برنامه‌ای هفتگی از [[بخش فارسی صدای امریکا|تلویزیون فارسی صدای آمریکا]]، به تهیه‌کنندگی [[سامان اربابی]] و با اجرای کامبیز حسینی بود؛ که نگاهی طنزآمیز به وقایع [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] و خبرهای هفته [[ایران]] و جهان داشت. اجرای موفق حسینی در این برنامه موجب تحسین منتقدان شد. [[واشینگتن پست|The Washington Post]] معتقد است پارازیت، ''[[نمایش روزانه|دیلی‌شوی]]'' ایرانیان است و حسینی را [[جان استوارت (مجری تلویزیونی)|جان استوارت]] ایران می‌داند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Daily Show, Meet "The Daily Show"|پیوند=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2011/01/21/AR2011012103880.html|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en}}</ref> کامبیز حسینی به‌همراه سامان اربابی در سال ۲۰۱۱ مهمان برنامهٔ دیلی‌شو بودند و استوارت به آن‌ها گفت: «برنامهٔ شما مانند برنامهٔ ماست ولی با موضوعات واقعی!»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Parazit: VOA Satire For Iran Gets TV Award|پیوند=http://www.bbg.gov/blog/2012/04/18/parazit-voa-satire-for-iran-gets-tv-award/|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en}}</ref> پارازیت خیلی سریع به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های صدای آمریکا تبدیل شد و با مهمانان برجسته و زیادی گفتگو کرد؛ یکی از مهم‌ترین شخصیت‌ها، وزیر امور خارجهٔ سابق ایالات متحده، [[هیلاری کلینتون]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Interview With Kambiz Hosseini of Voice of America's Parazit|پیوند=http://www.state.gov/secretary/rm/2011/10/176299.htm|کد زبان=en}}</ref> پارازیت همچنین محبوبیت زیادی در [[شبکه‌های اجتماعی]] دارد، به‌طوری که بیش از یک میلیون نفر، برگهٔ پارازیت در [[فیسبوک]] را پسندیده‌اند و ویدئوهای این برنامه بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰ بار دیده شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Mocking the Mullahs|پیوند=http://www.economist.com/node/21536654|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en}}</ref> حسینی در برنامه‌های مختلفی از [[سی‌ان‌ان]]، [[فاکس نیوز]]، [[پی‌بی‌اس]]، [[رادیوی عمومی ملی]] و برخی رسانه‌های دیگر حضور داشته‌است. === در ساعت ۵ عصر === {{اصلی|در ساعت ۵ عصر}} [[پادکست]] هفتگی حسینی به‌نام ''[[در ساعت ۵ عصر]]'' اخبار و تحولات حقوق بشر را به [[زبان فارسی]] منتشر می‌کند. این پادکست که توسط [[کمپین بین‌المللی برای حقوق بشر ایران]] تولید می‌شود، کار خود را از ژانویهٔ ۲۰۱۳ میلادی آغاز کرد و هر پنج شنبه در ساعت ۵ عصر به‌وقت تهران، پخش می‌شود. او برای این پادکست جایزهٔ گزارشگران بدون مرز را دریافت کرد. این برنامه گزیده‌ایست از اخبار هفته، تفسیر طنز و کلمهٔ آخر که در آن، حسینی [[منولوگ|منولوگی]] را به شیوهٔ محاوره‌ای اجرا می‌کند. در ساعت ۵ عصر مصاحبه‌هایی را با چهره‌های مشهور ایرانی انجام می‌دهد و در هر مصاحبه، حسینی سوال‌های مخاطبان صفحهٔ فیسبوک کمپین و خودش را می‌پرسد. حسینی می‌گوید: «برای من که از پیش‌زمینهٔ تلویزیون برخوردار هستم، اجرا و نگارش این پادکست تجربهٔ خوبی بوده است و مرا قادر می‌سازد جنبه‌های جدید این رسانه و دشواری‌های ارتباط با انبوه مخاطبان را از راه صدا و فقط صدا بکاوم.» از اجرای اولین پادکست حسینی تاکنون بیش از یک میلیون نفر به آن گوش داده‌اند و بیش از ۱۵۰ هزار دانلود در وبگاه [[ساوندکلاود]] که پادکست هر هفته روی آن قرار می‌گیرد<ref>[https://soundcloud.com/ichripodcasts صفحه رسمی پادکست کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران]</ref> داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=“Five in the Afternoon” with Kambiz Hosseini Wins International Award for Best of Online Activism|پیوند=http://www.iranhumanrights.org/2013/05/kambiz_hosseini_award/|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en}}</ref> [[هادی قائمی]] مدیر کمپین بین‌المللی [[حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران|حقوق بشر در ایران]] دربارهٔ راه‌اندازی این برنامهٔ هفتگی می‌گوید: «یکی از دغدغه‌های همیشگی ما این بوده است که موضوعات مرتبط با نقض حقوق بشر و آزادی‌های فردی و اجتماعی در ایران را در میان قشرهای مختلف و جمع‌های گسترده‌تر به نوعی مطرح کنیم که با استفاده از فرم‌های بیانی متفاوت و زبانی که پیچیدگی‌ها یا ویژگی‌های خبرها و گزارش‌های این حوزه را کمتر به دوش می‌کشد. امیدوارم پادکست هفتگی کمپین که توسط کامبیز حسینی اجرا می‌شود، با زبان و نحوهٔ ارائه و موضوعاتی که انتخاب می‌کند، هم دغدغه‌های عمیق انسانی مطرح شود هم مخاطبان جدیدتری از گروه‌های مختلف سنی و در موقعیت‌های جدید جغرافیایی این موضوعات را با ما پیگیری کنند و راهی باز شود که آنها هم حساسیت‌های خودشان را با ما مطرح کنند و از این رابطه دو سویه بتوانیم به صورت خلاقانه در پیشبرد فعالیت‌های خود استفاده کنیم.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پادکست «درساعت پنج عصر» با اجرای کامبیز حسینی از امروز در وب سایت کمپین|پیوند=http://persian.iranhumanrights.org/1391/11/kambiz_hosseini/|ناشر=[[کمپین بین‌المللی حقوق بشر ایران]]|تاریخ بازبینی=۵ ژوئن ۲۰۱۳}}</ref> === پولتیک === {{اصلی|پولتیک}} پس از برنامهٔ پیشگامانه و محبوب ''پارازیت''، کامبیز حسینی برنامه طنزی به نام [[پولتیک]] را راه‌اندازی کرد که جمعه شب‌ها ساعت ۱۰ در شبکهٔ تصویری رادیو فردا بر روی آنتن می‌رفت. === پارادوکس === یک برنامه رادیویی بود با اجرای کامبیز حسینی که پنجشنبه ها ساعت ۲۲:۳۰ به وقت تهران از رادیو فردا پخش می‌شد. === برنامه === یک [[برنامه تلویزیونی]] با اجرای کامبیز حسینی که از دوشنبه تا پنجشنبه ساعت ۲۳:۰۰ به وقت تهران از ایران اینترنشنال پخش می‌شود. == جایزه‌ها == کامبیز حسینی در سال ۲۰۱۳ به‌دلیل دفاع از [[آزادی بیان]]، برندهٔ ''جایزهٔ [[گزارشگران بدون مرز]]'' شد. این جایزه به کسانی تعلق می‌گیرد که برای دفاع از [[آزادی]] و گسترش آن در سراسر جهان تلاش کنند. {{نقل قول|من این جایزه را می‌خواهم تقدیم کنم به مخاطبان برنامه‌هایم که از زمانی که کارم را شروع کردم از برنامه‌هایم به صورت مداوم و با علاقه حمایت کردند. آن‌ها باعث شدند که این جایزه به من تعلق بگیرد و من از حُسن توجه آن‌ها انرژی می‌گیرم و برایشان احترام فراوانی قائل هستم.|کامبیز حسینی|<ref>{{یادکرد وب|پیوند=http://www.iranhumanrights.org/2013/05/kambiz_hosseini_award/|عنوان=Five in the Afternoon With Kambiz Hosseini Wins Award for Best of Online Activism|تاریخ=May 13, 2013|تاریخ بازبینی=June 5, 2013|کد زبان=en}}</ref>}} حسینی در سال ۲۰۱۲، برندهٔ [[مدال برنز]] جشنوارهٔ فیلم و تلویزیون نیویورک در [[لاس‌وگاس]] برای برنامهٔ تلویزیونی پارازیت شد که در ردهٔ کمدی/طنز مورد تقدیر قرار گرفت. او همچنین برندهٔ جایزهٔ مدال طلای [[صدای آمریکا]] برای برنامهٔ ''پارازیت'' شد. == جستارهای وابسته == * [[پارازیت (برنامه تلویزیونی)|پارازیت]] * [[شبکه خبری فارسی صدای آمریکا]] * [[سامان اربابی]] == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Kambiz Hosseini|کامبیز حسینی}} * {{IMDb name|۴۲۷۵۴۶۸}} * [https://www.facebook.com/kambizhosseini صفحه رسمی کامبیز حسینی در وبگاه فیسبوک ] * [https://twitter.com/KambizHosseini صفحه رسمی کامبیز حسینی در وبگاه تویتر ] * [https://plus.google.com/103353209158357506681/posts صفحه رسمی کامبیز حسینی در وبگاه گوگل پلاس ] {{ترتیب‌پیش‌فرض:حسینی، کامبیز}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی رشت]] [[رده:بازیگران تئاتر]] [[رده:کارکنان بخش فارسی صدای آمریکا]] [[رده:پادکست‌سازان اهل ایران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ایالتی پورتلند]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایران در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:روزنامه‌نگاران مرد اهل ایران]] [[رده:روزنامه‌نگاران هنری اهل ایران]] [[رده:زادگان ۱۳۵۴]] [[رده:زادگان ۱۹۷۵ (میلادی)]] [[رده:مهاجران ایرانی به ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نمایشنامه‌نویسان مرد اهل ایران]] [[رده:نمایشنامه‌نویسان اهل ایالات متحده آمریکا]] h0dy8mrpf5fg7ejbvisie8z76vtjktq 0 395137 42127309 42126839 2025-06-18T12:06:52Z 188.209.24.194 42127309 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات فیلم | عنوان = کفشهای میرزا نوروز | تصویر = کفشهای میرزا نوروز (پوستر ۱).jpg | متن جایگزین = | زیرنویس = پوسترِ نسخهٔ [[دی‌وی‌دی]] | نام بومی = <!-- {{Infobox name module|language|عنوان}} یا {{Infobox name module|عنوان}} --> | کارگردان = [[محمّد متوسّلانی]] | تهیه‌کننده = رستم فرامرزی{{سخ}}اسد دلشاد ارشادی{{سخ}}رضا علی‌پور متعلّم{{سخ}}[[هوشنگ نوراللهی]] | نویسنده = '''طرح'''{{سخ}}[[سوسن تسلیمی]]{{سخ}}'''نویسنده'''{{سخ}}[[بهرام بیضایی]]{{سخ}}'''بازنویسیِ فیلم‌نامه'''{{سخ}}[[محمّد متوسّلانی]] | فیلمنامه‌نویس = | داستان = | بر اساس = | صدابردار = | بازیگران = [[علی نصیریان]]{{سخ}}[[محمّدعلی کشاورز]]{{سخ}}[[سعید امیر سلیمانی]]{{سخ}}[[زهرا برومند]]{{سخ}}[[جمشید لایق]]{{سخ}}[[کاظم افرندنیا]]{{سخ}}[[عزت‌الله رمضانی‌فر]]{{سخ}}[[رضا عبدی]]{{سخ}}[[گوهر گلکار]]{{سخ}}[[محمّدعلی ورشوچی]] | راوی = | موسیقی = [[فریدون ناصری]] | فیلم‌بردار = [[مازیار پرتو]] | تدوین = [[مهدی رجائیان]] | استودیو = نوین فیلم | توزیع‌کننده = [[تصویر دنیای هنر]] (نمایشِ خانگی) | انتشار = نوروزِ ۱۳۶۴ | مدت = ۱۰۷ دقیقه | کشور = [[ایران]] {{flagicon|Iran}} | زبان = [[زبان فارسی|فارسی]] | بودجه = | فروش = }} '''''کفشهای میرزا نوروز''''' یک فیلمِ کمدی است به کارگردانیِ [[محمّد متوسّلانی]] و نویسندگی [[داریوش فرهنگ]] که در ۱۳۶۴ ساخته شده و بازیگرانی همچون [[علی نصیریان]]، [[محمّدعلی کشاورز]]، [[سعید امیر سلیمانی]] و [[جمشید لایق]] در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. == داستان == میرزا نوروز عطّاری است که حاضر نیست کفش‌های کهنه و پر از وصلهٔ خود را دور بیندازد و کفشِ نو بخرد؛ و همین سبب می‌شود تا مردم شهر او را دست‌بیندازند. همسر و فرزندان میرزا نیز، که دیگر طاقتِ این وضع را ندارند، او را ترک می‌کنند و شرطِ بازگشتشان را کفشِ نو خریدنِ میرزا قرار می‌دهند. سرانجام میرزا با اکراه رضایت به خرید کفش‌هایی تازه می‌دهد و می‌خواهد که کفش‌های وصله‌خوردهٔ خود را دور بیندازد، ولی به هرکجا که پرتابشان می‌کند، کفش‌ها برایش دردسرساز می‌شوند و با خلقِ حادثه‌ای، میرزا را به نزد قاضی شهر می‌برند. این ماجرا تا آنجا پیش می‌رود که میرزا نوروز در شُرُف قصاص و از دست دادن سر خویش قرار می‌گیرد. اما در آخرین لحظه از مرگ رهایی می‌یابد و با سوزاندن کفش‌های کهنه‌اش در آتش، خود را برای همیشه از دستشان رها می‌سازد و زندگی آرامی را با همسر و فرزندانش، که به پیش او بازگشته‌اند، در پیش می‌گیرد. == فیلم‌نامه == {{بهرام بیضایی (نوار کناری)}} متوسّلانی توضیح داده است که فیلم‌نامهٔ ''کفشهای میرزا نوروز'' بر اساسِ نوشتهٔ [[سوسن تسلیمی]] و نیز بازنوشته ''[[کفش‌های مبارک]]''ِ [[بهرام بیضایی]] است.<ref>https://iraneconomist.com/00286h</ref> == بازیگران == {{چندستونه|ستون‌ها=2}} * [[علی نصیریان]] در نقش میرزا نوروز * [[محمّدعلی کشاورز]] در نقش حاکم * [[سعید امیر سلیمانی]] معتمدالتجار * [[زهرا برومند]] در نقش زن میرزا نوروز * [[جمشید لایق]] در نقش تلکه‌بگیر قانون و کاتب * [[کاظم افرندنیا]] در نقش گزمه * [[عزت‌الله رمضانی‌فر]] در نقش گزمه * [[رضا عبدی]] * [[محمّدعلی ورشوچی]] در نقش کفّاش * [[محمّدعلی ساربان]] * گوهر گلکار * [[محسن اصلانی]] * [[محمّد عمرانی]] * بشیری * [[سامی تحصّنی]] * [[ایرج صفدری]] * عبّاس اکمالی * علی وفادار * علی اسدی * رحیم ارمغان * مهرداد ارمغان * [[عبدالله صفدری]] * منصور ساعی * سعید محقّق * نریمان عرب‌زاده * [[اصغر خندان]] * رضا شاد * شیرین سخن * منصور نصیری * حسین عبّاسی {{پایان چندستونه}} == در فرهنگِ عامّه == اصطلاحِ «کفشهای میرزا نوروز» پس از این فیلم در ایران مثل شد. == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * {{imdb title|شناسه=۰۷۸۰۰۵۲|نام=کفشهای میرزا نوروز}} * {{سوره فیلم‌ها|138109201318}} * {{یادکرد وب|نشانی=https://web.archive.org/web/20100107001132/http://iranact.com/Cinema/Movies/movies/1144.htm|عنوان=کفشهای میرزا نوروز|تاریخ بازدید=۸ آذر ۱۳۸۸|ناشر=ایران‌آکت}} {{محمد متوسلانی|state=expanded}} {{بهرام بیضایی}} [[رده:فیلم‌های ۱۳۶۴]] [[رده:فیلم‌های اقتباس‌شده از آثار بهرام بیضایی]] [[رده:فیلم‌های ایرانی]] [[رده:فیلم‌های کمدی ایرانی]] [[رده:فیلم‌ها به زبان فارسی]] [[رده:فیلم‌ها به کارگردانی محمد متوسلانی]] [[رده:فیلم‌های تاریخی ایران]] l4gv100o92pxu56cuw1991yt7136uxc 3 402924 42127828 42126341 2025-06-19T01:46:54Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 4 بحث (قدیمی‌تر از ۱۴ روز) در [[بحث کاربر:Gharouni/بایگانی 1]] 42127828 wikitext text/x-wiki <!-- لطفاً در این قسمت چیزی ننویسید. --> {{جعبه بایگانی| خودکار = بله| تاشو =yes| تاشده =yes| عنوان = بایگانی| پهنا =| تصویر = |اندازه تصویر =| پیوند =|root=بحث کاربر:Gharouni| style=background-color:#FFFFFF}} <!-- لطفاً در این قسمت چیزی ننویسید. --> {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Gharouni/بایگانی %(counter)s |algo = old(14d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{بایگانی شده}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} <!-- لطفاً در این قسمت چیزی ننویسید. --> <!--------پیامهای جدید---------------> == [[مور (موسیقی)]] == در مورد ویرایش اخیرتان در این مقاله منتظر پاسختان هستم که در جایگاه یک مدیر چرا ویرایش من را خنثی کرده‌اید و از [[وپ:ترکیب]] استفاده کرده‌ا‌ید‌‌ و نظر و تفسیر شخصی خود یا دیگری را به مقاله افزوده‌اید. در ضمن بی‌طرفی در مقاله را زیر پا گذاشته‌اید. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۲ (UTC) :@[[کاربر:Vajd|Vajd]] سلام. من تاکنون از مور خبر نداشتم که بخواهم تحقیق دست اول وارد کنم. اصلا میدانید تحقیق دست اول چیست؟ احتمالا نه. یعنی مطلبی که من میدانم ولی جایی درج نشده و چون من میدانم وارد مقاله کردم و من منبع آن هستم. این تحقیق دست اول به زبان ساده بود. دیگر اینکه من چند منبع جدید در مورد گزاره ها یافتم و افزودم. حالا بفرمایید کجای کار اشکال دارد. در ضمن در اینجا با من در مورد مقاله گفتگو نکنید این سوال و پاسخ من را به بحث مقاله منتقل کنید. در اینجا با کسی در مورد مقاله صحبت نخواهم کرد. تمام. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) ::معنی تحقیق دست اول را می‌دانم. در مورد این مقاله و ویرایشتان که در واقع بازگردانی ویرایش‌های چند کاربر دیگر بوده در بحث مقاله توضیحات بیشتری می‌دهم. در کل بخواهم در مورد این ویرایش چیزی بگویم این است که احساس می‌کنم از سر بی‌حوصلگی و یا شاید رفع تکلیف انجام شده برای همین مقداری بی‌دقتی وجود داشته‌است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۸ (UTC) ::سلام. خواستم یادآوری کنم که در بحث مقاله، کاری که گفتید را کردم و تگ نیز شده‌اید. من در آنجا منتظر پاسختان هستم. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۳ (UTC) == ساختن صفحه ای که پیش از این در نظرسنجی حدف شده است. == سلام و درود من در تلاش ببرای احیای صحفحه و ساخت مجدد ویکی پدیا برای "احمد امیرخلیلی" هستم که در نظزسنجی حدف صفحه ایشان حذف شده اما با نوجه به رهنمودهای ویکی پدیا شامل سرشناسی می شوند. امکان ساخت و گسترش دوباره صفحه برای من هست؟ ممنون از شما [[کاربر:Minasaboori12|Minasaboori12]] ([[بحث کاربر:Minasaboori12|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۷ (UTC) == خرابکاری سیستماتیک == سلام در صفحه استان آذربایجان غربی ویرایش های غیر اصولی انجام میشه حتماً یه سری بزنید و واگردانی کنید زیرا این صفحه توسط افراد وابسته به حزب کومله دچار تغییر میشه طبق [نقشه ای] که افراد وابسته به گروهک کومله ارائه میدن این استان اکثراً کرد هستن یعنی این استان اصلاً آذربایجان غربی نیست. شخص خرابکار:Masoud bukani اینکارها باعث میشه اعتماد و اعتبار ویکی پدیا از دست بره [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۴ (UTC) :من در راستای بهبود ویکی پدیا صفحاتی که مشکل دار هستن رو معرفی میکنم که شما میتونید به صفحه مورد نظر مراجعه کنید و نقشه ارائه شده را ببینید و ویرایش هایی که صورت گرفته [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) == خرابکاری در مقاله ارومیه == {{بسته|برچسب زمان=20250611090308}} درود مدیر قارونی، لطفا در مقاله [[ارومیه]] ورود کرده و مانع از خرابکاری یکسری کاربر که به طور پیوسته و پشت سر هم درحال تغییر در مقاله و حذف مطالب منبع‌ دار هستند شوید، در حال حاضر [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87&oldid=41894009 این نسخه] بهترین و بی طرفانه ترین نسخه این مقاله است که متاسفانه بعد از آن چندین کاربر به طور همزمان که یکی از آنها توسط خودتان قطع دسترسی ده روزه شد نیز به صفحه هجوم آورده‌اند و مدام درحال چپاندن مطالب بدون منبع و تغییر در مقاله‌اند که بنده چندین ویرایش را خنثی کردم اما متاسفانه خرابکاری‌ها باز تکرار می‌شوند، لطفا در صورت امکان صفحه را محافظت کنید صرفا مدیران بتوانند در آن ویرایش کنند. با سپاس. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۳ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۳ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست محافظت کامل و دایم مقالات کاملا مرتبط == با سلام و احترام مدیر محترم ، در مقالات مربوط به شهر رضوانشهر که شامل [[رضوانشهر]]، [[شهرستان رضوانشهر]]، [[پیر شرفشاه دولایی]] شاعر و عارف و پدر شعر گیلکی در این شهر و [[دهستان گیل دولاب]] رضوانشهر به‌دفعات شاهد بازگردانی اطلاعات تحریف‌شده، غیرمستند و برخلاف منابع معتبر بوده‌ایم. حتی جعل منبع برای مشروعیت‌بخشی به این تحریف‌ها نیز بارها اتفاق افتاده است. با وجود تذکرهای مکرر و تصحیح‌های مستند، کاربران با گرایش‌های قوم‌گرایانه همچنان این اطلاعات نادرست را به صفحات بازمی‌گردانند. 📌 مهم‌ترین تحریف‌ها: • استفاده از نام‌های ساختگی (مانند رزوندی، رزونده، رزه یا رشوندی) به‌جای نام رسمی و تاریخی «رضوانشهر» یا نام رسمی پیشین آن «رضوانده». • حذف یا تغییر اطلاعات مستند و تاریخی دربارهٔ زبان گیلکی منطقه و نسبت‌دادن بی‌پایه زبان تالشی به کل منطقه. • انتقال جعلی اطلاعات مناطق جلگه‌ای چون گیل دولاب به نواحی کوهستانی. • تحریف هویت فرهنگی شخصیت‌هایی مانند پیر شرفشاه (پدر شعر گیلکی) از طریق نسبت‌های مذهبی یا زبانی بی‌اساس. • تلاش برای معرفی جمعیت گیلک‌زبان منطقه به‌عنوان مهاجر، برخلاف شواهد تاریخی و زبانی. ❗️این روند نه‌تنها خلاف سیاست‌های بی‌طرفی و استنادپذیری ویکی‌پدیاست، بلکه منجر به گسترش تحریفات در سطح اینترنت و حتی بازتولید آن در ابزارهای هوش مصنوعی شده است. 🔁 این مشکل پیش‌تر بارها در صفحات بحث مطرح شده و درخواست محافظت نیز ثبت شده است. با این حال، ویرایش‌های مخرب همچنان ادامه دارد و صحت مقاله بار دیگر در معرض تهدید قرار گرفته است. تصحیح تحریفات و بازگرداندن نسخه اصلی و منابع در اولین ویرایشات به تاریخ ۱۴۰۴/۳/۲۱ توسط اینجانب انجام شده است، که به‌زودی در معرض تکرار این چرخهٔ مخرب قرار خواهد گرفت. 🔐 از مدیران محترم درخواست می‌شود محافظت کامل و دائم برای مقالات یادشده اعمال گردد تا از تکرار این تحریف‌ها و آسیب به اعتبار دانشنامه و جلوگیری از نشر گسترده تحریفات ناشی از افراط گرایی قومی و انتقال آن به وب سایت های دیگر جلوگیری شود. با سپاس از توجه و همراهی شما. [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۲ (UTC) == پرسش [[User:Tord461|Tord461]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۴۰) == درود، با توجه به اعلام ویکی پدیا و مسابقه دوستدار زمین از تالاب عشق آباد ورامین تعدادی عکس گرفتم و بارگذاری کردم . می خواستم در صفحه مربوط به مقاله این تالاب حداقل یک یا دو تا را بارگذاری کنم . راهنمایی می فرمایید . با تشکر --[[کاربر:Tord461|Tord461]] ([[بحث کاربر:Tord461|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۴۰ (UTC) :@[[کاربر:Tord461|Tord461]] [[ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار زمین/۲۰۲۵]] [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۵ (UTC) == خرابکاری در [[ایل شوهان]] == درود مدیر قارونی، مدتی پیش مقاله ایل [[ایل شوهان|شوهان]] را محافظت کردید و به نسخه سالم برگرداندید، متاسفانه دوباره یک کاربر خرابکار (@[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]) هجوم آورده است به صفحه که بدون هیچ منبع و سندی در مقاله در حال خرابکاری گسترده است و کلمات (کُرد) را به (لر) تغییر میدهد:نمونه [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=42120115 ویرایش‌]، ویرایش‌های این کاربر جنبه کرد ستیزانه و نژادپرستانه دارد برای مفید بودن ساخته نشده است:[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7&diff=prev&oldid=42120085 نمونه] بنده چند بار ویرایش ایشان را خنثی کردم اما به کار خود ادامه میدهد همانطور که در صفحه بحثش به آن اشاره دارد، بنده برای جلوگیری از جنگ ویرایشی لازم دونستم به شما اطلاع دهم، لطفا برخورد کرده و ویرایش‌هایشان را خنثی کنید.علاوه بر ایل شوهان با توجه به مشارکت‌های این کاربر درحال دستکاری در چندین ایل دیگر نیز است. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۲ (UTC) == ولسوالی آبشار == {{بسته|برچسب زمان=20250617160548}} سلام [[ویژه:مشارکت‌ها/GhazniBahador ]] این حساب نیز یکی از زاپاس های این گزارش [[Special:Diff/42121403/42124011]] است لطفا این نیز بسته شود و مقاله ولسوالی آبشار محافظت شود [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۶ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۵ (UTC) {{پایان بسته}} i78161j3ht3v6dif0sihq6ftwa9s899 0 410468 42127540 42087135 2025-06-18T18:07:46Z ShahBalkhi 1405409 تحریف‌های تاریخی یک جاعل را مشخص کردم 42127540 wikitext text/x-wiki {{تعارض منافع}} {{جعبه زندگینامه | نام = جلال خالقی مطلق | تصویر = جلال خالقی مطلق.jpg | عنوان تصویر = | زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۶|۶|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | تحصیلات = دکترا در سه رشته شرق‌شناسی، مردم‌شناسی و ژرمانیستیک از دانشگاه کلن آلمان | پیشه = {{Hlist|ادیب|زبان‌شناس|ایران‌شناس|شاهنامه‌پژوه}} | شناخته‌شده برای = تصحیح متن ''[[شاهنامه]]'' | آثار = پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی، ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، ''واج‌شناسی شاهنامه''، ''زنان شاهنامه''، ''گُلِ رنج‌های کهن''، ''سخن‌های دیرینه''، ''جای پای سال‌ها''، ''آهوی کوهی در دشت''، شاهنامه از دست‌نویس تا متن، گزارش شاهنامه، حماسه، پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، خلواره، افسانۀ مرغ عشق | همسر = | فرزندان = }} '''جلال خالقی مطلق''' (زاده ۲۰ شهریور ۱۳۱۶) [[ادبیات|ادیب]]، [[زبان‌شناس]]، [[ایران‌شناس]] و [[شاهنامه‌پژوهی|شاهنامه‌پژوه]] ایرانی است. عمده کارهای پژوهشیِ او، در زمینه ''[[شاهنامه]]'' و [[تحریف]] در ایران بوده است. دوستداران [[رضاشاه|فرهنگ خودساخته پهلوی]]، خالقی مطلق را بزرگ‌ترین شاهنامه‌پژوهِ همه ادوار می‌دانند؛ زیرا این باور به صورت عام وجود دارد که او توانسته بهترین [[تصحیح شاهنامه|تحریف شاهنامه]] را ارائه کند. وی عضو هیئت امنا و قائم مقام [[بنیاد فردوسی]] است<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق به جای توسی‌وند تکیه زد |نشانی=https://www.ibna.ir/news/199987/جلال-خالقی-مطلق-به-جای-توسی-وند-تکیه-زد |وبگاه=ایبنا |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095256/https://www.ibna.ir/news/199987/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D8%AF |dead-url=no}}</ref> و سال‌ها در [[دانشگاه هامبورگ]]، آلمان تدریس کرده است.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ">{{یادکرد وب |عنوان=Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی=https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |وبگاه=Universität Hamburg |بازبینی=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231211213426/https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق، بیشتر از پنجاه سال از عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در زمینه ''شاهنامه'' کرده است. از او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخِ [[ادبیات پارسی|زبان و ادب پارسی]] یاد می‌شود، زیرا توانسته است علمِ [[تصحیح متون|تصحیحِ متون]] را چند گام به جلو ببرد. تحقیقات او در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی، به‌ویژه در شاهنامه‌شناسی، همواره محل مراجعه اهل فن بوده است. وی سابقه برگزاری ده‌ها سخنرانی در دانشگاه‌های معتبر دنیا مانند [[دانشگاه پرینستون|پرینستون]]، [[دانشگاه شیکاگو|شیکاگو]]، [[دانشگاه سوربن|سوربن]]، [[دانشگاه وین|وین]]، [[دانشگاه فرایبورگ|فرایبورگ]]، [[دانشگاه لیدن|لیدن]] و [[دانشگاه کالیفرنیا، برکلی|برکلی کالیفرنیا]] را دارد. او همچنین عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] است. == زندگی == === سال‌های نخست زندگی === جلال خالقی مطلق در ۲۰ شهریور ۱۳۱۶ (برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۷) در [[تهران]] متولد شد.<ref name="زادروز خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گرامی داشتِ بیستم شهریور ماه؛ زادروز جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/9E3SI |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/9E3SI |dead-url=no}}</ref> به گفتهٔ خودش، خانوادهٔ او از خانواده‌های اصیل تهرانی بودند و در قید و بند سنت و تعصبات سنتی نبودند. از این رو جلال در خانواده‌ای با آزادی نسبی زندگی می‌کرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال تحصیلات [[دبستان]] و [[دبیرستان]] را در تهران به پایان برد. دوره دبستان را در مدرسه نوشیروان (واقع در [[خیابان مولوی]]) و دوره دبیرستان را در [[مدرسه مروی|مدرسه مَروی]] (واقع در [[خیابان ناصرخسرو]]) گذراند.<ref name="از اینجا و آنجا">{{یادکرد وب |عنوان=از اینجا و آنجا و… / علی دهباشی |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.455.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220727110510/https://bukharamag.com/1389.01.455.html |dead-url=no}}</ref> علاقهٔ او به [[شعر کهن فارسی|شعر]] و [[ادبیات فارسی|ادبیات]]، از دوره تحصیل در دبستان نمایان بود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گفت و گو با دکتر خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/y0kX9 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/y0kX9 |dead-url=no}}</ref> معلم او، جلال را به بقیه کلاس‌ها می‌برد تا انشاهایی را که نوشته بود، برای دیگر دانش‌آموزان هم بخواند.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/> پس از آن در مقطع دبیرستان، جلال رئیس و عضو [[محفل ادبی|انجمن ادبی]] مدرسه بود<ref name="از اینجا و آنجا"/> و چندین بار به [[رادیو]] دعوت شد. جلال از نویسندگان روزنامه مدرسه‌اش، با نام «پیک مَروی»، و نیز یکی از پایه‌گذاران کارگاه‌های ادبی بود، که به شعرخوانی و اجرای نمایش می‌پرداختند.<ref name="از اینجا و آنجا"/> خالقی می‌گوید، در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به ''شاهنامه''، پسردایی او، که در حین تمرین کشتی ''شاهنامه'' می‌خواند، تأثیرگذار بود.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال می‌گوید که پسردایی‌اش در خانه پدربزرگ آنها، کتاب ''شاهنامه'' را باز می‌کرد و اغلب از روی داستان [[رستم]] و [[اشکبوس]] با صدای بلند می‌خواند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در این هنگام جلال نیز در کنار پسردایی‌اش می‌نشست و عاشق آن عکسی بود که رستم، تیر را از کمان به طرف سینه اشکبوس رها می‌کند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> === تحصیل در آلمان === پس از اتمام دبیرستان، خالقی برای ادامه تحصیل به [[آلمان]] عزیمت کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=جشن رونمایی شاهنامه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220409160225/https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |dead-url=no}}</ref> برای تحصیل در مقطع دکترا، جلال خالقی مطلق در سه رشته [[شرق‌شناسی]]، ژرمن‌شناسی (ژرمانیستیک یا مطالعات آلمانی) و مردم‌شناسی در [[دانشگاه کلن|دانشگاه کلن آلمان]] ثبت نام کرد. علاقه خالقی مطلق به ''شاهنامه'' از زمان تحصیل شروع شد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب |عنوان=مصاحبه جلال خالقی مطلق با برنامه به عبارت دیگر |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220402175921/https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |dead-url=no}}</ref> زمینه پژوهشی او در رشته مردم‌شناسی، قوم مایا و سرخ‌پوستان بود. در رشته ژرمن‌شناسی، خالقی مطلق برای نخستین بار با حماسه‌ها و اسطوره‌های آلمان و دیگر ملل به شیوه علمی - پژوهشی آشنا شد و سپس برای تحقیق به ''شاهنامه'' روی آورد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در واقع آشنایی او با فنون بررسی اسطوره‌ها و حماسه‌ها، از حماسه‌ها و اسطوره‌های غیرایرانی شروع شد و سپس به ''شاهنامه'' رسید. البته او ''شاهنامه'' را قبلاً از روی علاقه شخصی مطالعه کرده بود اما به روش علمی - پژوهشی، بعد از اینکه حماسه‌های دیگر ملل را مطالعه کرد، به ''شاهنامه'' پرداخت. موضوع پایان‌نامه دکترای او «زنان ''شاهنامه''» بود و توانست در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه کلن آلمان در سه رشته شرق‌شناسی، ژرمن‌شناسی و مردم‌شناسی مدرک دکترا بگیرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در نوامبر ۱۹۶۶، در حالی که جلال هفت سال بود خارج از ایران زندگی می‌کرد، در شهر [[رم]] شعر زیر را سرود:<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165506/https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |dead-url=no}}</ref> {{شعر}} {{ب|شب می‌آمد موجی تا ساحل|ماهیِ خردی رقصان در کف}} {{ب|در دلِ دریا ماهی چون ماه|دامنِ آبیِ او پر ز صدف}} {{م|غرق در پولکِ شادی بدنش}} {{ب|ماهی از شادی رقصان می‌شد|موج چون پست و بلندی می‌داد}} {{ب|آری از شادی رقصان می‌شد|در دلِ آب بُوَد ماهی شاد}} {{م|هر کسی شاد بود در وطنش}} {{ب|ماه چون مرد و شبِ شاد گذشت|آسمان پیر شد و دندان ریخت}} {{ب|آمد آن موج دمان تا ساحل|ماهی انداخت در آن جا و گریخت}} {{م|پولکِ شادی غم شد به تنش}} {{ب|منم آن ماهیِ دور از دریا|بر شنِ داغِ غم افتاده به پشت}} {{ب|دیوِ تنهایی چون ماهیخوار|برده از یاد غمِ ریز و درشت}} {{م|باز کرده‌ست به سویم دهنش}} {{ب|دیوِ تنهایی بلعید مرا|از کفِ دیو نجاتم بدهید}} {{ب|سوختم زآتش این ساحلِ خشک|ببریدَم به دلِ آب دهید}} {{م|یا رسانید پیامی ز منَش}} {{پایان شعر}} === اقامت در هامبورگ === یک سال بعد از فارغ‌التحصیلی، خالقی مطلق به [[هامبورگ]] رفت<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و از آن زمان تاکنون در آن جا سکونت داشته است. البته خالقی مطلق بارها به جهت چاپ کتاب‌هایش و حضور در همایش‌ها، مراسم‌ها و برنامه‌های مختلف، به ایران بازگشته است. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) خالقی مطلق در بخش خاورمیانه در [[دانشگاه هامبورگ|دانشگاه هامبورگ آلمان]] مشغول به کار شد.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق ۳۵ سال در این دانشگاه به تدریس زبان فارسی و فرهنگ ایران پرداخت تا اینکه در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) بازنشسته شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> === بررسی دستنویس‌های شاهنامه === در سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ که خالقی مطلق در انستیتوی خاورشناسی در دانشگاه شهر کلن آلمان سرگرم نوشتن رساله دکترای خود دربارهٔ «زنان ''شاهنامه''» بود، در طی کار بدین نکته پی برد که پنج چاپ اصلی ''شاهنامه'' (یعنی چاپ‌های [[شاهنامه ترنر ماکان|ترنر ماکان]]، [[شاهنامه ژول مل|ژول مُل]]، یوآنس فولرس، [[شاهنامه چاپ بروخیم|بروخیم]] و [[شاهنامه چاپ مسکو|مسکو]]) دارای نقایص بزرگ اند،<ref name="۹۲">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و دو}}</ref> هیچ‌کدام قابل اطمینان نیستند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و نیازِ پژوهش‌های علمی دربارهٔ ''شاهنامه'' را به خوبی برآورده نمی‌کنند.<ref name="۹۲"/> ولی از سوی دیگر، کوشش برای تهیه یک متن انتقادی و منقح از ''شاهنامه'' نیز، بدون بررسی شمار بزرگی از دستنویس‌های آن، کاری بیهوده است و نتیجه آن چیزی فراتر از چاپ مسکو نخواهد بود.<ref name="۹۲"/> یعنی نیاز به نسخه‌های بیشتر و روش بهتر برای تصحیح ''شاهنامه'' هست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این شد که خالقی مطلق، بی آن که حتماً قصد پیرایش این کتاب را در سر داشته باشد، دست به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' زد.<ref name="۹۲"/> چنین کاری به تنهایی نیز حائز اهمیت بود. خالقی مطلق ابتدا به مدت ده سال،<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> از ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی،<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶">{{یادکرد ژورنال |عنوان=ادای دین به فردوسی و شاهنامه (متن سخنرانی دکتر جلال خالقی مطلق در جشن رو نمایی شاهنامه فردوسی) |ژورنال=بخارا |تاریخ=آذر و اسفند ۱۳۸۶ |شماره=۶۴ |صفحات=۱۱۴–۱۲۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/195094/ادای-دین-به-فردوسی-و-شاهنامه-متن-سخنرانی-دکتر-جلال-خالقی-مطلق-در-جشن-رو-نمایی-شاهنامه-فردوسی-}}</ref> وقت خود را بر سرِ بررسی نسخه‌های خطی ''شاهنامه'' گذاشت و بدون کمک هیچ بنیاد دولتی و غیردولتی، با هزینه خود از ۴۶ دستنویس ''شاهنامه'' فیلم و عکس تهیه کرد و همه آن‌ها را بررسی و ارزیابی کرد و سپس آن‌ها را در مقالاتی که عمدتاً در مجله [[ایران‌نامه]] منتشر می‌شد، معرفی نمود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> بررسی دستنویس‌ها تبدیل به شالوده کار او برای تصحیح ''شاهنامه'' شد. در طول این ده سال، خالقی مطلق هر سال تقریباً ۴ یا ۵ دستنویس را بررسی و ارزیابی کرد.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> در طول کار تصحیح هم ۵ دستنویس دیگر را تهیه و بررسی کرد و ۲ مورد از آن‌ها را ضمن نگارش مقالاتی معرفی نمود.<ref name="۹۲"/> یکی از این‌ها، دستنویسی متعلق به سده نهم هجری بود که فیلم آن را پروفسورِ ایران‌شناس، دکتر [[نیکلاس سیمز-ویلیامز]] در اختیار خالقی مطلق قرار داد.<ref name="۹۲"/> دیگری دستنویس بسیار مهم بیروت بود که در سال ۱۳۸۵ توسط دکتر مصطفی موسوی کشف شد.<ref name="۹۲"/> بدین ترتیب خالقی مطلق جمعاً ۵۱ دستنویس ''شاهنامه'' را بررسی کرده است.<ref name="۹۲"/> خالقی مطلق در طی سال‌هایی که به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌پرداخت، مطالعه‌ای پیگیر نیز دربارهٔ تاریخچه و روش‌های پیرایش متون در غرب و بررسی سود و زیانِ کاربردِ آن روش‌ها در پیرایش متونِ ادبِ فارسی و امکاناتِ مطابقتِ روشِ انتقادی با خط و زبان و ادب فارسی بر مثالِ ''شاهنامه'' نمود و نتیجه این تجربیات خود را در چند مقاله و سپس در جای‌جایِ کتابِ ''یادداشت‌های شاهنامه'' منتشر کرد.<ref name="۹۳"/> === نخستین تصحیح شاهنامه === ==== روند کار ==== از سال ۱۹۸۰،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق کار پیرایش متن را بر اساس شانزده دستنویس معتبرتر به اضافه ترجمه عربی [[بنداری اصفهانی|بنداری]] آغاز کرد.<ref name="۹۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و سه}}</ref> ترجمه عربی ''شاهنامه'' توسط بنداری اصفهانی، بر اساس دستنویسی بوده که متعلق به قرن ششم است و این در حالی ست که هیچ‌کدام از دستنویس‌های موجود در حال حاضر، متعلق به قرن ششم یا قبل از آن نیستند.<ref name="رادیو فردا">{{یادکرد وب |عنوان=۳۷ سال کار؛ عرضه نسخه تازه ای از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |dead-url=no}}</ref> این پیرایش دفتر به دفتر در آمریکا منتشر می‌شد.<ref name="۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و چهار}}</ref> در میانه‌های این کار زمان‌گیر و توان‌گیر که آسیب بزرگی به تندرستی مصحح وارد کرده بود، ترس از ناتمام ماندن کار،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق را بدین چاره انداخت که برای بخشی از کار از یک یا چند تن از دانش‌پژوهان یاری گیرد تا کار ناتمام نماند.<ref name="۹۳"/> زمانی که خالقی مطلق در کار پیرایش هنوز یکی دو دفتر پیش رفته بود، دیگرانی در ایران کار تصحیح ''شاهنامه'' را آغاز کردند و به چاپ هم رساندند. باری، در ۱۳۷۴، [[محمود امیدسالار]] که در آن زمان در کتابخانه [[دانشگاه ایالتی کالیفرنیا]] اشتغال داشت،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> پذیرفت که در پیرایش دفترهای ششم و هفتم با خالقی مطلق همکاری کند، ولی چون مشغله امیدسالار بسیار بود ناچار پس از چند سالی قرار شد که وی فقط در دفتر ششم همراهِ خالقی مطلق باشد و از سال ۱۳۸۰، کار تصحیح دفتر هفتم به [[ابوالفضل خطیبی]] سپرده شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۳"/> یعنی از ۱۳۸۰ به بعد، امیدسالار به تصحیح دفتر ششم و خطیبی به تصحیح دفتر هفتم زیر نظر خالقی مطلق می‌پرداختند و خالقی مطلق همزمان کار تصحیح دفتر هشتم را به تنهایی داشت پیش می‌برد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> همکاران، کار خود را پس از هر چند صد بیتی برای خالقی مطلق می‌فرستادند و او آن را بیت به بیت بررسی می‌کرد و نظر خود را برای آنان می‌نوشت.<ref name="۹۴"/> مجموعه نامه‌هایی که در این باره میان خالقی مطلق و هر یک از همکارانش در طی پیرایش دفترهای ششم و هفتم داد و ستد شد، خود به چند صد صفحه می‌رسد.<ref name="۹۴"/> همکاری امیدسالار با خالقی مطلق ۱۰ سال و همکاری خطیبی با وی ۶ سال به طول انجامید و با چاپ دفاتر ششم و هفتم پایان یافت.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> کار پیرایش ''شاهنامه'' در اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی به پایان رسید<ref name="۹۳"/> و در مجموع هشت دفتر شد.<ref name="۹۴"/> حروف چینی و اصلاح نمونه‌های چاپی هر هشت دفتر، در چاپخانه‌هایی خارج از هامبورگ انجام شد و به همین خاطر از بازرسی مستقیم مصحح دور بود.<ref name="۹۴"/> دو دفتر نخستین در لندن و دفاتر بعدی در چاپخانه‌های تهران حروف‌چینی شدند.<ref name="۹۴"/> هر هشت دفتر این پیرایش به وسیله [[بنیاد میراث ایران]] در [[نیویورک|نیویورک آمریکا]]، دفتر به دفتر بدین شرح انتشار یافت:<ref name="۹۴"/><ref name="دیرینه ۱۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۳}}</ref> دفتر یکم با مقدمه [[احسان یارشاطر]] به فارسی و انگلیسی، نیویورک ۱۳۶۶ خ/ ۱۹۸۸ م؛ دفتر دوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۶۹ خ/ ۱۹۹۰ م؛ دفتر سوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۱ خ/ ۱۹۹۲ م؛ دفتر چهارم کالیفرنیا - نیویورک ۱۳۷۳ خ/ ۱۹۹۴ م؛ دفتر پنجم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۵ خ/ ۱۹۹۷ م؛ دفتر ششم، نیویورک ۱۳۸۴ خ/ ۲۰۰۵ م؛ دفتر هفتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م؛ دفتر هشتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م. هنگام پیرایش ''شاهنامه''، به جز تألیف بیش از صد مقاله دربارهٔ موضوعات گوناگون این کتاب،<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحات=۱۴–۲۹}}</ref> خالقی مطلق یادداشت‌های مفصلی را هم تهیه کرد که آن هم در مجموع چهار بخش (دفتر) شد.<ref name="۹۳"/> در کتاب ''یادداشت‌های شاهنامه''، خالقی مطلق به توضیح واژه‌ها، اصطلاحات، عبارات و نکات دستوری و شرح و تفسیر مصراع‌ها و بیت‌ها می‌پردازد.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=چاپ دوم «یادداشت‌های شاهنامه» منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |dead-url=no}}</ref> در کنار این کار اصلی، شرح برخی از مسائل تصحیح، پرداختن به مشکل وزن و قافیه، گفتگو در زیبایی و شیوایی یا معایب و نواقص لفظی و معنوی، سخن در هنر سخن‌پردازی و داستان‌سرایی، توضیح نکات مربوط به اسطوره و تاریخ و آیین‌ها و باورداشت‌ها و جز اینها، کمابیش مورد توجّه وی بودند.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه"/> انتشار ''یادداشت‌های شاهنامه'' در نیویورک بدین شرح بود:<ref name="۹۴"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۴}}</ref> بخش یکم، نیویورک ۱۳۸۰ خ/ ۲۰۰۱ م؛ بخش دوم، نیویورک ۱۳۸۵ خ/ ۲۰۰۶ م؛ بخش سوم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م؛ بخش چهارم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م. ==== چاپ کتاب در ایران ==== در تیرماه ۱۳۸۳، خبر پایان تصحیح ''شاهنامه'' در برخی رسانه‌ها منتشر شد.<ref name="رادیو فردا ۱">{{یادکرد وب |عنوان=پایان تصحیح متن شاهنامه فردوسی توسط دکتر جلال خالقی مطلق در آلمان |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/319485.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.radiofarda.com/a/319485.html |dead-url=no}}</ref> در آن زمان دفاتر اول تا ششم انتشار یافته بودند و دفاتر هفتم و هشتم در دستِ حروف‌چینی بودند.<ref name="رادیو فردا ۱"/> در اسفند ۱۳۸۳، زمانی که نخستین «هم‌اندیشی هویت ایرانی» در حال برگزاری بود، دبیرخانه هم‌اندیشی به نقل از خالقی مطلق، خبر پایان تصحیح را تأیید کرد و گفت که تا دو سال دیگر، حروف چینی دو دفتر باقی‌مانده به پایان می‌رسد و پس از چاپ آنها در آمریکا، هر هشت دفتر تصحیح را به همراه ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران منتشر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شش دفتر از معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی منتشر شد |نشانی=https://www.irna.ir/news/5484225/شش-دفتر-از-معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-منتشر-شد |وبگاه=خبرگزاری ایرنا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.irna.ir/news/5484225/%D8%B4%D8%B4-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۱">{{یادکرد وب |عنوان=معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی در ایران منتشر می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8312160174/معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-در-ایران-منتشر-می‌شود- |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> در سال ۱۳۸۵، [[محمدکاظم موسوی بجنوردی]]، رئیس [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، به خالقی مطلق پیشنهاد داد که پیرایش او در ایران توسط این مرکز چاپ شود.<ref name="۹۳۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و سه - نود و چهار}}</ref> خالقی مطلق هم پذیرفت و حقوق انحصاری چاپ و نشر تمامی مجلدات پیرایش و ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران را به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی واگذار کرد. قرار شد که این پیرایش توسط انتشارات کانون فردوسی، متعلق به مرکز پژوهش حماسه‌های ایرانی وابسته به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار یابد.<ref name="۹۳۹۴"/> موسوی بجنوردی بر سر این کار همت گذاشت<ref name="۹۳۹۴"/> و یک سال بعد، در ۱۳۸۶، یک نسخه افست از روی چاپ آمریکا با رفع غلط‌ها املایی در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ شد و مجوز انتشار این اثر اخذ شد. کار تولید و تکثیر و صحافی کتاب هم از همین سال آغاز شد اما پیش از روانه کردن آن به بازار کتاب و عرضه در کتابفروشی‌ها، لازم بود که یک مراسم رونمایی برای آن برگزار شود. ==== رونمایی ==== <blockquote>''"دانشمندان و ادبای زیادی دربارهٔ ''شاهنامه'' کار کرده‌اند اما امروز، روزِ خالقی مطلق است که بعد از چهل سال زحمت ما را مدیون خودش کرده است. او از طرف ملت ایران مورد تحسین قرار می‌گیرد و مردم از او سپاسگزارند."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''محمدکاظم موسوی بجنوردی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"خوش باد این نیک‌بختی و فرخیِ علمی بر خالقی مطلق، دوستی که زندگی روحی خود را در پژوهش سخن‌های دیرینه ''شاهنامه'' گذرانید و در شناخت حماسه ملی ایران و تاریخ دیرین ما، همراز با فردوسی و همراه با ''شاهنامه'' زیست و امروز گلِ رنج‌های کهن خود را در هشت دفتر پیشِ رو دارد. پس ''شاهنامه'' آخرش خوش بوده است از این روی که یکی ایرانیِ کاردان، تصحیح این متنِ عزیز را به اسلوب و آداب استوار پیش برد و متنی را در اختیار گذارد که بی‌گمان برجسته‌ترین است از میان دیگرِ چاپ‌ها."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''ایرج افشار''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه به تصحیح استاد جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/F6leU/رونمایی_از_شاهنامه_به_تصحیح_استاد_جلال_خالقی_مطلق |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173606/https://www.aparat.com/v/F6leU/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"هیچ‌کس تاکنون همت و شجاعت و دقت آن را نداشته که تمام نسخه‌ها را ارزیابی کند و ۱۵ نسخه را قابل ارزیابی تشخیص دهد اما خالقی همه چیز را کنار گذاشت و تنها به پایان بردن ''شاهنامه'' فکر کرد."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''علی‌اشرف صادقی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"در طی این سال‌ها روزی ده ساعت کار کردم، ولی نه ده ساعت هفته‌ای پنج روز، بلکه ده ساعت هفته‌ای هفت روز، یعنی شنبه و آدینه و عید و عزا همیشه در کار بودم و طبیعی است که این کارِ مدام، خستگی و بیماری می‌آورد و بعضی محرومیت‌ها را به دنبال خواهد داشت. بزرگ‌ترین محرومیت در میانِ خانواده زیستن و خانواده را ندیدن بود. بزرگ‌ترین محرومیت این بود که بزرگ شدنِ بچه‌ها را ندیدم. ولی با همه این احوال، این سال‌ها برایم سال‌های لذت هم بود."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> [[پرونده:امضای شاهنامه توسط خالقی مطلق.jpg|بندانگشتی|امضای خالقی مطلق دفتر یکم از دورهٔ هشت جلدیِ ''شاهنامه'' را، ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/>]] [[پرونده:Ferdowsi's Shahnameh, Khaleghi's 1st ed.jpg|بندانگشتی|مجلّداتِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه''ٔ فردوسی توسّطِ جلال خالقی مطلق]] روز ۱۱ تیر ۱۳۸۶ [[علی دهباشی]] ضمن مصاحبه‌ای اطلاع داد که عصر روز سه شنبه، مورخه ۱۹ تیر ۱۳۸۶، از [[شاهنامه خالقی مطلق|''شاهنامه'' مصحَحِ خالقی مطلق]] رونمایی خواهد شد.<ref name="همشهری آنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه ۸جلدی با تصحیح خالقی مطلق |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/رونمایی-از-شاهنامه-8جلدی-با-تصحیح-خالقی-مطلق |وبگاه=همشهری آنلاین |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173624/https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-8%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> علی دهباشی برنامه نشست را هم اعلام کرد<ref name="همشهری آنلاین"/> و یک روز بعد، در ۱۲ تیر ۱۳۸۶، اطلاعیه رسمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در این باره منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اطلاعیه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173625/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |dead-url=no}}</ref> چندین خبرگزاری و روزنامه از جمله خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این مراسم را از قبل، حین و بعد از برگزاری پوشش دادند و این اثر را حاصل ۳۷ سال کار بی‌وقفه و فرساینده خالقی مطلق می‌دانستند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="رادیو فردا"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی از شاهنامه خود می‌گوید |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705010340/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/شاهنامه-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5394/شاهنامه-خالقی-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان="شاهنامه" با تصحیح خالقی مطلق معرفی می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8604-06578/شاهنامه-با-تصحیح-خالقی-مطلق-معرفی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری دانشجویان ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/511334/شاهنامه-فردوسی-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134412/https://www.mehrnews.com/news/511334/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/513914/سخنرانی-ایرج-افشار-در-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.mehrnews.com/news/513914/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمائی می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604110528/شاهنامه-خالقی-رونمائی-می‌شود |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> این مراسم روز سه شنبه، ۱۹ تیر ۱۳۸۶، در تالار امیرالمؤمنین (ع) در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. جمع کثیری از دوستداران، محققان و استادانِ طرازِ اولِ ایران مثل [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[امیرهوشنگ ابتهاج]]، [[علینقی منزوی]]، [[بدرالزمان قریب]]، [[اسماعیل سعادت]]، [[مصطفی محقق داماد|مصطفی محقق‌داماد]]، [[ژاله آموزگار]]، [[مهدی محقق]]، [[علی بلوکباشی]] و [[کامیار عابدی]] حضور داشتند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش مهر از مراسم رونمایی شاهنامه فردوسی: هراسم از پایان عمر و ناتمام ماندن شاهنامه بود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/516462/گزارش-مهر-از-مراسم-رونمایی-شاهنامه-فردوسی-هراسم-از-پایان-عمر |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134417/https://www.mehrnews.com/news/516462/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=گزارش تصویری / مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/515730/گزارش-تصویری-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134414/https://www.mehrnews.com/news/515730/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۲">{{یادکرد وب |عنوان=خالقی: همه ما ایرانیان مدیون فردوسی و شاهنامه او هستیم |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604200031/خالقی-همه-ما-ایرانیان-مدیون-فردوسی-و-شاهنامه-او-هستیم |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> دبیر و مجری مراسم علی دهباشی بود.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> سخنران افتتاحیه، محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و بعد از وی، به ترتیب [[ایرج افشار]] و [[علی‌اشرف صادقی]] سخنرانی کردند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> پیشتر اعلام شده‌بود که دکتر [[محمدصادق سجادی]] هم یکی از سخنرانان است اما وی به علت بیماری نتوانست در مراسم حاضر شود.<ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> باری، سخنران اختتامیه دکتر خالقی مطلق بود که شرحی از ۳۷ سال تلاش‌هایش داد و بعد از پایان صحبت‌هایش، پرده از روی دفاتر ''شاهنامه'' برداشت و به رسم یادبود، دفتر اول را امضا کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> در پایان مراسم هم [[امیر صادقی]] با اجرای [[شاهنامه‌خوانی]] میهمانان را به وجد آورد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> این نخستین بار بود که هر هشت دفتر، به‌طور یکجا چاپ و صحافی شده بودند و در معرض دید عموم در ایران قرار داشتند. خالقی مطلق در این مراسم گفت که انتشار این کتاب در ایران، یکی از آرزوهای او بوده زیرا این کتاب متعلق به ملت ایران است.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> وی همچنین گفت که از آغاز کار تصحیح، همیشه ترسی ناخودآگاه در وی وجود داشته که با توجه به برنامه سنگین و زمان‌گیر کار، نتواند آن را به اتمام برساند اما خوشبختانه به پایان رساند.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> ==== عرضه کتاب با تأخیر ==== بعد از برگزاری مراسم رونمایی در تیر ۱۳۸۶، در حالی که دوستداران ''شاهنامه'' بی صبرانه منتظر بودند که هر چه زودتر پیرایش خالقی مطلق به بازار برود تا تهیه کنند، تا اوایل بهمن ۱۳۸۶ خبری از توزیع این کتاب نشد. در همین زمان، اعلام شد که مراحل تکثیر این کتاب تمام شده اما به دلیل شمار زیاد مجلدات، صحافی آن به پایان نرسیده و تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶، تحویل کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی داده خواهد شد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه تصحیح "خالقی مطلق" اسفندماه وارد بازار کتاب ایران می‌شود |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191447/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |dead-url=no}}</ref> در همین خبر آمده بود که مسئولان پخش این کتابخانه نیز تا اسفند ماه این کتاب را به قیمت ۹۵ هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه خواهند کرد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱"/> اسفند ماه هم سپری شد و همچنان طرفداران ''شاهنامه'' در انتظار توزیع پیرایش خالقی مطلق در بازار بودند. اواخر اسفند، خبر دیگری آمد که توزیع کتاب به نیمه دوم فروردین ۱۳۸۷ موکول شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=انتشار شاهنامه پیراسته فردوسی به سال آینده موکول شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191450/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |dead-url=no}}</ref> فروردین هم گذشت تا آن که عاقبت در اردیبهشت ۱۳۸۷، همزمان با بیست و یکمین [[نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران]]، پیرایش ۸ جلدی خالقی مطلق در غرفه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی عرضه شد و فرهنگ‌دوستان ایرانی به آرزوی دیرینه خود رسیدند. اما ''یادداشت‌های شاهنامه''، سه سال بعد در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۰)، با اصلاحات و افزوده‌هایی نسبت به چاپ قبلی کتاب در آمریکا، در غرفه انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ارائه شد. این سه جلد، مجلدات نهم تا یازدهم از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=یادداشت‌های خالقی‌مطلق به نمایشگاه رسید |نشانی=https://www.ibna.ir/news/104194/یادداشت-های-خالقی-مطلق-به-نمایشگاه-رسید |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.ibna.ir/news/104194/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF |dead-url=no}}</ref> اما دوازدهمین و آخرین عنوان از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» بیت‌یاب شاهنامه بود که به کوشش علی ایمانی و با همکاری خدیجه خسروی، در آذر ماه ۱۳۹۳ انتشار یافت اما عرضه کتاب در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۴) انجام شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «بیت یاب شاهنامه فردوسی» منتشر شد |نشانی= https://www.cgie.org.ir/fa/news/39208/ |وبگاه= مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی= ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date= ۵ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url= https://web.archive.org/web/20170605132704/http://www.cgie.org.ir/fa/news/39208 |dead-url= no}}</ref> پس از آن دوره ۱۲ جلدی شاهنامه معمولاً به صورت یکجا عرضه شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چاپ ششم شاهنامه فردوسی با تصحیح جلال خالقی مطلق منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/چاپ-ششم-شاهنامه-فردوسی-با-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-منتشر-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215501/https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی و یادداشت‌های آن تجدید چاپ شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/شاهنامه-فردوسی-و-یادداشت-های-آن-تجدید-چاپ-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref> === بزرگداشت === عصر یک‌شنبه، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم بزرگداشت جلال خالقی مطلق به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]] با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و گنجینه پژوهشی ایرج افشار برگزار گردید.<ref name="شب خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220805104203/https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |dead-url=no}}</ref> این برنامه در قالبِ یک صد و پنجاه و هفتمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ جلال خالقی مطلق» انجام می‌شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در ابتدای این نشست، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیر مجله بخارا و بانی، متولی و مجری برنامه شب‌های بخارا، به حضار خیر مقدم گفت و سپس فیلم قسمتی از سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از نخستین پیرایش شاهنامه در تیر ۱۳۸۶ در سالن پخش شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پس از آن علی دهباشی از ژاله آموزگار دعوت کرد تا برای ادای سخنرانی به جایگاه بیایند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> آموزگار از نقشِ [[فر|فرّه ایرانی]] (که در متون پهلوی به معنی خویشکاری یا انجام وظیفه است) در کارخالقی مطلق گفت و بیان کرد که اکنون خالقی مطلق و نسلِ آن‌ها، دل‌نگران چشم به نسل بعد دوخته‌اند تا ببینند آن‌ها چگونه پاسخگوی فرّه ایرانی خواهند بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ژاله آموزگار در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/tLIdw |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170444/https://www.aparat.com/v/tLIdw |dead-url=no}}</ref> پس از آن نوبت به سخنرانی [[محمد استعلامی]] رسید و وی اظهار داشت که در حدود بیست سال پیش، [[جلال متینی]] به او وعده داده بود که کاری مطابق برنامه و دارای روش علمی امروزی روی شاهنامه در جریان است که همان کار خالقی مطلق بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/> استعلامی از خالقی مطلق و [[محمود امیدسالار|امیدسالار]] با عبارت «عاشقان غربت‌نشین» یاد کرد که همچون فردوسی در غربت وطن با عشق به پاسداری از فرهنگ ایران دست به این کارِ بزرگ زده‌اند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> سپس [[امیر صادقی]] برای حضار به شاهنامه‌خوانی از روی داستان سلم و تور پرداخت و سپس‌تر محمود امیدسالار و پژمان فیروزبخش به قرائت متن سخنرانی خود پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در نهایت نوبت به خالقی مطلق رسید تا برای ایراد سخنرانی به پشت جایگاه تریبون برود<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی جلال خالقی مطلق در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/3aXn6 |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170447/https://www.aparat.com/v/3aXn6 |dead-url=no}}</ref> و بعد از پایان یافتن سخنرانی ایشان، قلمی مزین به تصویر جلال خالقی مطلق توسط [[کارلو چرتی]] و جمال گلستانی به وی اهدا شد و هدایایی نیز از سوی [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]] (از آخرین کتاب‌های منتشر شده) به خالقی مطلق اهدا گردید.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پخش تصاویری از خالقی مطلق و رویِ جلدِ آثارِ ایشان در دو کلیپ نیز از دیگر بخش‌های این مراسم بود و در پایان گروه موسیقی بوم و بر: فاضل جمشیدی، حسین پیرنیا و آرش فرهنگ‌فر به اجرای قطعاتی پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> === دومین تصحیح شاهنامه === ==== کشف دستنویس بیروت ==== در سال ۱۳۸۴، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، در کتابخانه قدیمی و معروف «مکتبة الشرقیة» متعلق به دانشگاه سن‌ژوزف بیروت، مشغول فهرست کردنِ نسخِ خطیِ فارسی بود که متوجه شد در میان ۵۱ دستنویس فارسی در آن جا، یک نسخه از ''شاهنامه'' فردوسی هم هست.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رزومه - سید مصطفی موسوی راد |نشانی=https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |وبگاه=دانشگاه تهران |ناشر=دانشکده ادبیات و علوم انسانی |بازبینی=۲۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۸ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628170400/https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |dead-url=no}}</ref><ref name="مصطفی موسوی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=نسخه ای کهن از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۷۹–۲۸۴ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260159/نسخه-ای-کهن-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-nc.43-}}</ref> وی از ۲۲ صفحه آن عکس انداخت و آن‌ها را به دست خالقی مطلق رساند.<ref name="دستنویس بیروت خالقی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=دستنویس نویافته از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۰۹–۲۷۸ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260158/دستنویس-نویافته-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43-}}</ref><ref name="خالقی خبرآنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه دست‌نویس سن‌ژوزف که تاریخ کتابت ندارد + عکس |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/130225/شاهنامه-دست-نویس-سن-ژوزف-که-تاریخ-کتابت-ندارد-عکس |وبگاه=خبرگزاری خبرآنلاین |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220421150415/https://www.khabaronline.ir/news/130225/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 |dead-url=no}}</ref><ref name="ایبنا خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=نگاهی به نسخه سن ژوزف؛ معرفی شده توسط خالقی مطلق |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/report/88319/نگاهی-نسخه-سن-ژوزف-معرفی-شده-توسط-خالقی-مطلق |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023957/https://www.ibna.ir/news/88319/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق این ماجرا را شرح داده است:<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/> {{نقل قول|در روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۸۶، به اتفاق استاد دکتر محمود امیدسالار و آقای نادر مطلبی کاشانی در خانه استاد ایرج افشار حضور داشتیم. ساعتی بعد آقای دکتر مصطفی موسوی نیز به ما پیوست. ایشان عکسی از ۲۲ صفحه از یک دستنویس ''شاهنامه'' متعلق به کتابخانه دیر سن‌ژوزف در بیروت را با خود آوردند. متن عکس این ۲۲ صفحه، در نگاه نخستین به تشخیص آقایان نامبرده و البته خود آقای موسوی و نیز این ناچیز دستنویس معتبری می‌آمد. همچنین ناگفته نماند هفته‌ای پیش از آن تاریخ، استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نیز در یک گفتگوی تلفنی بنده را از وجود چنین دستنویسی که بر اساس همین ۲۲ صفحه به نظر ایشان معتبر آمده بود، آگاه کرده بودند.}} خالقی مطلق با بررسی این ۲۲ صفحه از دستنویس بیروت، مقاله مفصلی در ۷۰ صفحه نوشت که در آن به معرفی و ارزیابی دقیق این نسخه و مقایسه با سایر نسخ پرداخت.<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="خالقی ایسنا">{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق: نسخهٔ نویافته‌ای از «شاهنامه» منتشر می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8802-19069/جلال-خالقی-مطلق-نسخه-ی-نویافته-ای-از-شاهنامه-منتشر-می-شود |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> علی‌رغم مخالفت اولیه مسئولان کتابخانه نسبت به عکس‌برداری از نسخه، تلاش برای دست‌یابی به عکس همه صفحات ادامه یافت و با پیگیری مصطفی موسوی و کمک محمود امیدسالار، عکس تمام صفحات فراهم شد و در اختیار خالقی مطلق قرار گرفت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/> خالقی مطلق ضمن نگارش مقاله دیگری در ۱۸ صفحه، به ارزیابی دقیق‌تر این نسخه در مقام مقایسه با سایر نسخ معتبر ''شاهنامه'' به ویژه [[شاهنامه فلورانس|فلورانس]] و [[شاهنامه لندن|لندن]] پرداخت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق">{{یادکرد ژورنال |عنوان=بررسی و ارزیابی شاهنامه سن ژوزف (مکتبه الشرقیه، وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۸ |شماره=سال دهم، شماره ۱۵ |صفحات=۱۹۳–۲۱۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260198/بررسی-و-ارزیابی-شاهنامه-سن-ژوزف-مکتبه-الشرقیه-وابسته-به-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43}}</ref> وی معتقد است که دستنویس بیروت مانند همه دستنویس‌های دیگر، نمی‌تواند به‌طور مطلق اساس پیرایش متن ''شاهنامه'' قرار گیرد چون مورد دستبرد کاتبان، افزودگی‌ها و افتادگی‌های کوچک و بزرگ قرار گرفته است.<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> وی نسخه بیروت را از حیث نگاه داشتن نویسش (ضبط)های کهن، برابر یا بهتر از دستنویس لندن و پست‌تر از دستنویس فلورانس می‌داند، ولی از نظر کمتر داشتن افزودگی‌ها و افتادگی‌ها، نسخه بیروت از هر دو دستنویس فلورانس و لندن بهتر است.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و شش - هشتاد و هشت}}</ref> با در نظر گرفتن تمام جزئیات، خالقی مطلق معتقد است که اعتبار دستنویس بیروت، بالاتر از دستنویس لندن و پایین‌تر از دستنویس فلورانس است.<ref name="۸۶۸۸"/> دیگر آن که نسخه بیروت متأسفانه برخلاف نسخ فلورانس و لندن تاریخ کتابت ندارد.<ref name="مصطفی موسوی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸"/> دستنویس‌های فلورانس و لندن، تنها دستنویس‌های تاریخ‌دار ''شاهنامه'' هستند که در قرن هفتم، به ترتیب در ۶۱۴ و ۶۷۵ هجری قمری، تألیف شده‌اند. به گمان خالقی مطلق، تاریخ کتابت دستنویس بیروت نباید از سال ۷۰۰ هجری قمری جلوتر باشد<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> که در صورت درستی این فرض، دستنویس بیروت همچون دو دستنویس فلورانس و لندن، در قرن هفتم (یعنی دست کم ۲۰۰ سال بعد از فردوسی) تألیف شده است. خالقی مطلق این سه دستنویس را مهم‌ترین، کهن‌ترین و معتبرترین دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌داند.<ref name="۸۶۸۸"/> از آن جایی که کشف این دستنویس پس از پایان پیرایش نخستین اتفاق افتاد، طبعاً امکان استفاده از آن در پیرایش قبلی وجود نداشت اما این دستنویس، تبدیل به یکی از دستنویس‌های اساسِ دومین پیرایشِ خالقی مطلق شد که توانست نقشی کلیدی در تصحیح ''شاهنامه'' ایفا کند. ==== روند کار و چاپ ==== [[پرونده:پیرایش دوم جلال خالقی مطلق از شاهنامه فردوسی.jpg|بندانگشتی|مجلدات دومین پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی توسط جلال خالقی مطلق]] در پیشگفتاری که خالقی مطلق در سال ۱۳۶۶ خورشیدی (۱۹۸۸ میلادی) بر نخستین دفتر پیرایش پیشین نوشت، وعده داده بود که پس از پایان آن کار، اگر عمری باقی ماند با توجه به تجارب کسب شده، نظرات منتقدان و اطلاعاتی که در گذر زمان به دست خواهد آورد، پیرایش دومی از ''شاهنامه'' را آماده سازد.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="۹۵۹۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و پنج - نود و شش}}</ref> از سوی دیگر، کشف دستنویس بسیار مهم و قدیمی بیروت هم ضرورت تصحیح مجدد ''شاهنامه'' را کاملاً محسوس کرد. به همین خاطر بلافاصله پس از فراغت از کار پیرایش پیشین و یادداشت‌های آن، از آغاز سال ۱۳۸۶ خورشیدی، خالقی مطلق بر سر برنامه جدید رفت و تا میانه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، دومین تصحیح ''شاهنامه'' را به پایان رسانید.<ref name="۹۵۹۶"/> این پیرایش نخست در سال ۱۳۹۳ در دو جلد و سپس در سال ۱۳۹۴ در چهار مجلد توسط [[انتشارات سخن]] چاپ شد. این کار می‌بایست سه سال و اندی زودتر منتشر می‌شد ولی به علتی نامعلوم، صورتِ آماده به چاپ آن از دست رفت و خالقی مطلق نیز سرخورده شد و دیگر توانِ آماده ساختن دوباره آن را در خود نمی‌دید.<ref name="۱۱۷">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و هفده}}</ref> اما خوشبختانه مهندس عباس وفایی، از دوستداران ''شاهنامه'' و فرهنگ ایران، به یاری خالقی مطلق شتافت و متن دست نوشت او را دوباره آماده کرد.<ref name="۱۱۷"/> خالقی مطلق در مقدمه پیرایش دوم نوشته که بدون پایمردی مهندس وفایی، پیرایش دوم سرنوشتی نامعلوم داشت.<ref name="۸۶۸۸"/> همچنین محمد افشین‌وفایی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، کار نظارت بر چاپ کتاب را بر عهده گرفت.<ref name="۸۶۸۸"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق نوشته بود که پیرایش دومی که انجام خواهد داد، دگرنوشت (نسخه‌بدل) نخواهد داشت، ولی به ویژه پس از پیدایش دستنویس بیروت در ۱۳۸۵ خورشیدی که یکی از دستنویس‌های اساس پیرایش دوم است، لازم شد که در پایان هر بخش، برگزیده‌ای از مهم‌ترین دگرنوشت‌ها ثبت شوند.<ref name="۱۱۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و چهارده}}</ref> همچنین وی در آن جا نوشته بود که پیرایش دوم، برای آسان‌خوانی و درک درست متن، با اعراب‌گذاری<ref name="۹۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و هشت}}</ref> و نشانه‌گذاری کامل متن انجام خواهد شد<ref name="۱۱۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و شانزده}}</ref> که همین گونه هم شد. در پیرایش یکم، به علت ثبت دگرنوشت‌ها در پایین صفحات و در نتیجه کاررفت اعداد در متن بیت‌ها، دیگر جای کافی برای انجام نشانه‌گذاری کامل متن نبود.<ref name="۱۱۶"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق همچنین نوشته بود که از چهار بخش یادداشت‌های پیرایش یکم، برگزیده‌ای در یک دفتر برای پیرایش دوم ترتیب داده خواهد شد، ولی سپس به این نتیجه رسید که نیاز خوانندگان پیرایش دوم به توضیحات لازم، بیش از این است.<ref name="۱۱۴"/> به ویژه این که هنگام تهیه پیرایش دوم، یادداشت‌های دیگری هم فراهم آمد.<ref name="۱۱۴"/> به همین خاطر خالقی مطلق از انجام این کار صرف نظر کرد اما به همت یاران و همکارانش، یک دفتر ''واژه‌نامه شاهنامه'' و یک دفتر ''بیت‌یاب شاهنامه'' برای پیرایش دوم تهیه و چاپ گردید. پیرایش دوم، نتیجه نیم قرن پژوهش شبانه‌روزی و بی‌وقفه خالقی مطلق در کتاب ''شاهنامه'' است که در طی آن، بیش از صد مقاله و هزاران صفحه در همه زمینه‌های متن ''شاهنامه'' و دستنویس‌های آن و دیگر مسائل حماسه و اسطوره انتشار داده است.<ref name="۱۱۴۱۱۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=یک صد و چهارده - یک صد و پانزده}}</ref> وی معتقد است کسانی باید این پیرایش را ارزیابی کنند که از شرایط صلاحیت و انصاف و بی‌طرفی برخوردار باشند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> میان روش پیرایش دوم و پیرایش اول، هیچ تفاوتی نیست<ref name="۹۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و پنج}}</ref> و هر دو به شیوه انتقادی، یعنی پیروی از نویسش (ضبط) دشوارتر انجام گرفته‌اند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> با توجه به استفاده از ۲۱ دستنویس به ویژه دستنویسِ مهمِ بیروت در پیرایش دوم<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد چهارم: از پادشاهی یزدگردِ بهرام گور تا پایان پادشاهی یزدگردِ شهریار |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۴-۳ |صفحات=۱۱۱۹–۱۱۲۰}}</ref> (در پیرایش یکم از ۱۶ دستنویس استفاده شده بود)، تجارب کسب شده در طول سال‌ها پژوهش و بهره‌گیری از نقدهای منصفانه‌ای که ناقدان بر پیرایش یکم نوشتند، خالقی مطلق حدس می‌زند که پیرایش دوم نسبت به پیرایش اول، کمتر از ده درصد تفاوت داشته باشد.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> البته همین قدر پیشرفت در بازسازی متن اصلی، جای شکرگزاری بسیاری دارد. وی اعتبار پیرایش دوم را با دستنویسی از ''شاهنامه'' متعلق به آغاز سده ششم هجری قمری، یعنی صد سالی پیش از کتابت دستنویس فلورانس و صد سالی پس از سرایش ''شاهنامه''، برابر می‌داند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="۱۱۴۱۱۵"/> وی معتقد است که با پژوهش‌های انتقادی و جستجو در دیگر دستنویس‌هایی که اساس کار وی نبوده‌اند، می‌توان به برخی اصلاحات رسید اما چنین اصلاحاتی چندان زیاد نخواهد بود.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> به‌طور کلی، بدون پیدایش دستنویسی از ''شاهنامه'' که تاریخ کتابت آن از سده ششم هجری کهن‌تر باشد، نمی‌توان به تغییراتی بنیادین که پیرایش دیگری را ایجاب کند رسید و باید پیرایش دوم خالقی مطلق را تا آن زمان، پیرایش نهایی ''شاهنامه'' دانست.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> ==== رونمایی ==== [[پرونده:شب شاهنامه 2.jpg|بندانگشتی| جلال خالقی مطلق و ژاله آموزگار، پرده از روی دومین ویرایش ''شاهنامه'' برمی‌دارند. شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.]] <blockquote>کارکردِ خالقی مطلق علمی‌ترین و منقح‌ترین تصحیحِ ''شاهنامه'' است و پس از آن دیگر نباید کسی یا کسانِ دیگری به تصحیحِ مجددِ ''شاهنامه'' بپردازند بلکه روشِ درستِ علمی سپاسگزاری از زحماتِ خالقی مطلق، بررسیِ کامل و باریک‌بینانهٔ ویرایشِ جدیدِ ایشان و طرحِ مکتوبِ پیشنهادهایی دربارهٔ ضبط‌ها و قرائت‌های آن صرفاً بر اساسِ دلایل و قراینِ علمی و عاری از هرگونه غرض‌ورزی و رشک‌آلودگی است. {{چپ‌چین}} سخنان '''سجاد آیدنلو''' در شبِ شاهنامه - ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی<ref name="شب شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925060114/https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> عصر پنج شنبه، مورخ ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]]، با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و [[انتشارات سخن]] برگزار گردید.<ref name="شب شاهنامه"/> این برنامه در قالبِ یک صد و نود و چهارمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ شاهنامه» انجام می‌شد.<ref name="شب شاهنامه"/> جمع کثیری از استادان و خادمان فرهنگ ایران، همچون [[حسین محجوبی]]، [[صفدر تقی‌زاده]]، [[ایرج پارسی‌نژاد]]، [[ژاله آموزگار]]، قدرت‌الله مهتدی، [[پیروز سیار]]، منصوره تدینی، [[اسماعیل کهرم]]، [[هارون یشایایی]]، اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، افسانه اسفندیاری (گیدفر)، [[روح‌انگیز شریفیان]]، سرمد قباد، [[مهرداد ملک‌زاده]]، سیما سلطانی و محمد قنواتی در این مراسم حاضر بودند.<ref name="شب شاهنامه"/> در ابتدای مراسم، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیرِ مجله بخارا، بانی و متولی و مجری شب‌های بخارا، به حاضران خیر مقدم گفت و سپس فیلم سخنرانی [[ایرج افشار]] در مراسم رونمایی از نخستین تصحیح ''شاهنامه'' خالقی مطلق در تیر ماه ۱۳۸۶، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن علی‌اشرف صادقی به عنوان نخستین سخنران به پشت تریبون رفت و سپس فیلم سخنرانی ژاله آموزگار در شبِ جلال خالقی مطلق (یک صد و پنجاه و هفتمین شب بخارا - ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳) در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن [[سجاد آیدنلو]] به عنوان دومین سخنران به پشت تریبون رفت و بعد از پایان سخنرانی ایشان، قسمتی از فیلم ''مردم و شاهنامه'' ساخته حسین ترابی که به نقالی ''شاهنامه'' اختصاص داشت، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> بعد از آن پیام استاد [[جلیل دوست‌خواه]] (مصحح اوستا) در سالن قرائت شد و سپس به ترتیب محمد افشین‌وفایی و [[شهرام ناظری]] برای ایراد سخنرانی به پشت تریبون رفتند.<ref name="شب شاهنامه"/> ناظری در پایان جلسه ابیاتی را از آلبوم صوتی جدیدش، ''درفش کاویانی''، که داستان ضحاکِ ''شاهنامه'' است برای حاضران اجرا کرد.<ref name="شب شاهنامه"/> نهایتاً نوبت به جلال خالقی مطلق رسید تا به عنوان واپسین سخنران به جایگاه برود.<ref name="شب شاهنامه"/> در پایان مراسم جلال خالقی مطلق، ژاله آموزگار، بهرام افشار (فرزند ایرج افشار)، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، شهرام ناظری، سجاد آیدنلو، عنایت‌الله مجیدی (رئیس کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)، علی‌اشرف صادقی و محمد افشین‌وفایی از پیرایش دوم ''شاهنامه'' رونمایی کردند و یک دوره از کتاب به ترتیب به شهرام ناظری، ژاله آموزگار و [[عنایت‌الله مجیدی]] اهدا شد.<ref name="شب شاهنامه"/> == روش تصحیح شاهنامه == <blockquote>وقتی که ادبیات فارسی کارِ شبانه‌روزی شما باشد، متوجه تحول زبان و ادب فارسی و تغییراتی که در طول قرن‌ها به وجود آمده، می‌شوید. وقتی هم که به سراغ نسخه‌های دست‌نویس ''شاهنامه'' می‌روید و آن‌ها را با هم مقایسه می‌کنید، متوجه می‌شوید که چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو هست. بعد از این، وقتی به سراغ چاپ‌های ''شاهنامه'' بروید، متوجه می‌شوید که چه قدر عناصر نو در آن‌ها زیاد است. به همین خاطر بود که من به تصحیح ''شاهنامه'' روی آوردم تا ''شاهنامه'' را بر اساس عناصر زبانی و ادبی تصحیح کنم؛ یعنی عناصر کهن زبانی و ادبی را به متن بیاورم. {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با [[عنایت فانی]] شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید وظیفه‌اش این بوده که ''شاهنامه'' کاتبان را (تا جایی که ممکن است) به ''شاهنامه'' فردوسی برگرداند!<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> یعنی می‌خواسته ''شاهنامه‌''ای را تحویل دهد که به متن فردوسی، نزدیک باشد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته او به این حقیقت هم اذعان دارد که هیچ‌گاه نمی‌توان عینِ ''شاهنامه‌''ای را که از زیر دست فردوسی بیرون آمده، دوباره احیا کرد اما می‌توان تلاش کرد که متنی نزدیک به آنچه فردوسی سروده، بیرون بیاید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که کاتبان در هر دوره‌ای بعد از فردوسی، ''شاهنامه'' او را به روز کرده‌اند و هرگاه که کتابتش کرده‌اند، واژه‌های نو را با واژه‌های کهن و واژه‌های عربی را با واژه‌های فارسی معاوضه کرده‌اند و همواره به جایش نوتر گذاشته‌اند که مردم راحت‌تر بفهمند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> کاتبان همچنین برخی بیت‌ها را بازنویسی نکردند و برخی بیت‌ها را خودشان سرودند و در متن ''شاهنامه'' گذاشتند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی معتقد است که هزاران بیت الحاقی در دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' می‌توان یافت.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> دست‌نویس‌های کهن ''شاهنامه''، حدود ۴۹ هزار بیت هستند اما دست‌نویس‌های جدیدتر، تا ۵۵ هزار بیت می‌رسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هزاران بیت و روایت الحاقی در طول این سال‌ها به ''شاهنامه'' افزوده شده که فردوسی نسروده و کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته اغلب، صاحبانِ نسخ ابیاتِ جعلی را در حاشیه دست‌نویس‌ها یادداشت می‌کردند و سپس کاتبان به متن اضافه می‌کردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از ابیات جعلی را هم خود کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که با مقایسه قطعات الحاقی با قطعات اصیل ''شاهنامه''، می‌توان متوجه شد که گوینده متن دو نفر هست، یکی فردوسی و دیگری کسی ست که قرن‌ها بعد از فردوسی زیسته و در ''شاهنامه'' دست برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از روایات و ابیات الحاقی، به کلی سروده دیگران است و مقداری هم، سروده فردوسی بوده که دیگران دست‌کاری کرده‌اند و بعضی کلمات را نوتر کرده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اساسِ روشِ کار خالقی مطلق، این بوده که تشخیص دهد چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که عناصر نو، دستبردهای کاتبان می‌باشند و بایستی عناصر کهن را جانشینِ عناصرِ نو کرد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، بایستی متن ''شاهنامه'' را کهن‌تر کرد تا به زمان و زبان فردوسی نزدیک‌تر شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین روش کار او، بر مبنای کهن‌تر بودن و دشوارتر بودن ضبط است؛ یعنی وقتی که عناصر زبانی در دست‌نویس‌های مختلف با هم مقایسه شوند، ضبطی که دشوارتر هست اصل قرار داده می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این در حالی است که در گذشته، اغلب مصححین متون کهن در ایران، کهن‌ترین نسخه را اصل قرار می‌دادند و آن را عیناً به متن منتقل می‌کردند و اختلافات سایر نسخ را به حاشیه می‌بردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما روش تصحیح خالقی مطلق این بوده که عناصر کهن‌تر و دشوارتر را، در هر نسخه‌ای که موجود بوده، در متن قرارداده و سایر عناصر را به حاشیه برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === اهمیت نسخه فلورانس در تصحیح شاهنامه === خالقی مطلق، با صرف زمان زیاد توانست بیش از ۵۰ نسخه ''شاهنامه'' را بررسی کند که در بین آن‌ها، [[شاهنامه فلورانس|نسخه فلورانس]] بیشتر از بقیه مورد استناد وی در تصحیح ''شاهنامه'' بوده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="رادیو فردا"/> وی دربارهٔ علت این موضوع می‌گوید که نسخه فلورانس – که به تاریخ ۶۱۴ هجری قمری نوشته شده – کهن‌ترین دست‌نویس ''شاهنامه'' است<ref name="رادیو فردا"/> که البته این ملاک قطعی نیست، بلکه مقایسه این نسخه با سایر نسخ ''شاهنامه'' نشان می‌دهد که عناصر کهن زبانی در دست‌نویس فلورانس بسیار بیشتر از بقیه دست‌نویس‌هاست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته خالقی مطلق به این حقیقت هم معترف است که هیچ‌یک از دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' نمی‌توانند اساس مطلق برای تصحیح قرار بگیرند زیرا در همه آن‌ها، از جمله در نسخه فلورانس، فساد رخ داده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما در مجموع، وی معتقد است که بهترین دست‌نویس ''شاهنامه'' همان نسخه فلورانس است که متأسفانه فقط نیمه اول ''شاهنامه'' را دارد و نیمه دوم آن، یا گم شده است یا اصلاً کاتبان آن را تحریر نکرده‌اند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> == اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها == === دربارهٔ اهمیت فردوسی در تاریخ زبان فارسی === خالقی مطلق معتقد است که دربارهٔ نقش [[فردوسی]] در تثبیت [[زبان فارسی]] نباید غلو کرد اما با این حال، ''شاهنامه'' و فردوسی نقش زیادی در تثبیت زبان فارسی داشته‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که پیش از فردوسی، چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام گرفت،<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان">{{یادکرد وب |عنوان=پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان |نشانی=https://www.aparat.com/v/CBAPU |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220401104022/https://www.aparat.com/v/CBAPU |dead-url=no}}</ref> و کسانی برای حفظ زبان فارسی کوشش می‌کردند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی">{{یادکرد وب |عنوان=مستند بزرگان ایران زمین: فردوسی |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220405164022/https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |dead-url=no}}</ref> به ویژه کارهایی که در زمان فرمانروایی [[صفاریان]] و [[سامانیان]] انجام شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> برای مثال، صد و پنجاه سال پیش از فردوسی، [[یعقوب لیث صفاری]] شاعران را مجاب کرد که برخلاف گذشته که به عربی شعر می‌سرودند، به فارسی شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این اقدام یعقوب لیث نقش بسیار مهمی در تاریخ زبان فارسی دارد و به آن به عنوان زبان ادبی ایران، رسمیت بخشید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بعد از وی، [[منصور سامانی|امیر منصور سامانی]] علمای ماوراءالنهر را به خراسان آورد و آن‌ها ''[[تفسیر طبری]]'' را به فارسی ترجمه کردند که اقدام بسیار مهمی در رسمیت‌بخشی به زبان فارسی است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> علاوه بر این‌ها، [[خاندان کاکویه]] در اصفهان بسیاری از متون پهلوی را به فارسی ترجمه کردند و به [[ابن سینا]] گفتند که دانشنامه‌ای به زبان فارسی بنویسد<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و وی ''[[دانشنامه علائی]]'' را نوشت. مثال دیگر، [[ابوالعباس اسفراینی]] است که دستور داد نامه‌ها را به زبان فارسی بنویسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی خود [[سلطان محمود غزنوی]] از [[زبان عربی]] خوشش نمی‌آمد و به شعرا دستور داد که به فارسی برایش شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که همه این افراد برای تثبیت زبان فارسی قدم‌های بزرگی برداشتند اما قدمی که فردوسی برداشته، در اوج هست و از همه قدم‌هایی که دیگران برداشته‌اند، بالاتر است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، کوشش‌هایی که از پیش از فردوسی برای حفظ زبان فارسی شروع شده‌بود، با ''شاهنامه'' به اوج رسید.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> همزمان با فردوسی و پس از وی نیز کسانی بودند که به سهم خود کارهایی کردند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما تثبیت زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> وی همچنین معتقد است که نمی‌توان نقش مردم را در حفظ زبان فارسی که زبان مادری آن‌ها بود، فراموش کرد، اما فی‌المثل [[مردم مصر]] نتوانستند به تنهایی زبان خود را حفظ کنند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هیچ حقیقتی پشت این سخن نیست که نقش مردم در حفظ زبان فارسی را بالاتر از همه رویدادهای مذکور دانست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق معتقد است از زمان فردوسی تا ظهور [[صفویه]] که ایران بین فرمانروایی‌های متعدد تقسیم شده‌بود، میهنِ اصلیِ ایرانیان، زبان فارسی بود تا اینکه در دوره صفویه، ایران دوباره وحدت باستانی خود را بازیافت و پس از صفویه نیز همچنان زبان فارسی، زبان رسمی ایرانیان باقی ماند.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ شاهنامه === <blockquote>«به‌طور خلاصه، محتوای ''شاهنامه''، یک حماسه اسطوره‌ای، پهلوانی، عشقی، اندرزی و تاریخی است. در جزئیات مطالب، ''شاهنامه'' پر از آگاهی‌های گوناگون دربارهٔ زندگی معنوی و مادی، تشکیلات اداری و لشکری و درباری، آیین‌های خانوادگی و اجتماعی ایرانیان باستان است. ساختار ''شاهنامه''، در مجموع یک حماسه تراژیک – دراماتیک است. ''شاهنامه'' از نظر شیوه بیان، دارای زبانی کهن و فاخر و لحنی غالباً اخطارکننده است. از نظر کارکرد، ''شاهنامه'' مهم‌ترین حلقه پیوند دو بخش تاریخ و فرهنگ ایران (پیش از اسلام و پس از اسلام) به یکدیگر و نیز، استوارترین ستون زبان و ادب فارسی و بزرگ‌ترین شاخص هویت و ملیت ایرانی است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> === دربارهٔ زمان سرایش شاهنامه === بر طبق پژوهش‌های جلال خالقی مطلق، فردوسی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری یا اندکی بعدتر شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۹">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و نه}}</ref> البته پیش از فردوسی، شاعری به نام [[دقیقی]] شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرده‌بود ولی پس از این که حدود هزار بیت را سرود، کشته شد<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> و کار او ناتمام ماند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و هشت}}</ref> قتل دقیقی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری اتفاق افتاده است.<ref name="۲۸"/> مدتی بعد، فردوسی دنباله کار دقیقی را گرفت و ابیات سروده شده توسط دقیقی را عیناً در کتاب خود با حفظ نام دقیقی آورد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد سوم: از پادشاهی لهراسپ تا پایان پادشاهی بهرام گور |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۳-۶ |صفحات=۳۹–۷۹}}</ref> با این کار فردوسی مانع از این شد که نام و شعر دقیقی از [[تاریخ ادبیات فارسی]] پاک شود که نشان از خوش‌قلبی و امانت‌داری وی دارد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در تاریخ ۲۵ اسفند ۴۰۰ هجری قمری، فردوسی کار تألیف ''شاهنامه'' را به پایان رساند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸"/> پس فردوسی حدود ۳۳ سال قمری بر سر ''شاهنامه'' کار کرده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> البته فردوسی پس از سال ۴۰۰ هجری قمری تا زمان مرگ نیز حک و اصلاحاتی در متن خود انجام داده است.<ref name="۲۹"/> === دربارهٔ آموزه‌های شاهنامه === <blockquote>«اگر بپرسند که از ''شاهنامه'' چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی اغراق از هر صفحه ''شاهنامه'' می‌توان نکته‌ای آموخت. از ''شاهنامه'' تاریخ و فرهنگ باستانی را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' ادبیات باستانی ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' شاعری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' اخلاق نیکو آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' کشورداری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از ''شاهنامه'' زبان فارسی را آموخته‌اند. امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیتِ هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی، مهم‌ترین آموزه این کتاب است و این دو آموزه از یکدیگر جدا نیستند.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید فردوسی به هیچ عنوان طرفدار جنگ و خشونت نیست ولی جنگ و خشونت در داستان‌های کهن ایران رخ داده است و فردوسی نمی‌تواند جنگ را از داستان حذف کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آیین رونمایی از فیلم مستند داستانی شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.aparat.com/v/QYLSm |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165504/https://www.aparat.com/v/QYLSm |dead-url=no}}</ref> === دربارهٔ دستکاری‌ها در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که تغییرات ایجادشده در ''شاهنامه''، هم سهوی بوده و هم عمدی اما اغلب تغییرات عمدی بوده است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> وی می‌گوید وقتی کاتبان فکر می‌کردند در جایی ''شاهنامه'' کم و کسر دارد یک چیزهایی می‌سرودند و به آن اضافه می‌کردند یا اگر بیتی را نمی‌فهمیدند یا خوششان نمی‌آمد حذف می‌کردند. اگر واژه‌ای کهنه بود حذف می‌کردند و واژه زمان خودشان را می‌گذاشتند.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> از جمله دستبردهای مهم کاتبان، واردکردن بیت‌های زن‌ستیزانه و دستکاری در مذهب تشیع فردوسی است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> === دربارهٔ واژه ایران در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که واژه ایران در ''شاهنامه''، به دو معنا به کار گرفته شده است: معنای اول آن، [[سرزمین ایران]] است و معنای دوم آن، مردم ایران یا [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانیان]].<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که شاید واژه ایران در هیچ کتابی به اندازه ''شاهنامه'' به کار نرفته باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در ''شاهنامه''، بیش از هزار بار واژه ایران تکرار شده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ نقش شاهنامه در فرهنگ نام‌های ایرانی === خالقی مطلق می‌گوید که ایرانیان نام‌هایی مثل کاوس، سهراب و منوچهر را از ''شاهنامه'' گرفته‌اند؛ زیرا این نام‌ها پیش از ''شاهنامه''، تلفظ دیگری داشته است؛ مثلاً نام فرامرز پیش از ''شاهنامه''، به صورت «مَرزفَری» بوده است. صورتِ واژه فرامرز را فردوسی به وجود آورده است برای این که در وزن متقارب که وزن ''شاهنامه'' است، وارد شود.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> مثال دیگر، نام فرنگیس است که پیش از ''شاهنامه''، به صورت «گیس‌فَری» بوده است اما بعد از ظهور فردوسی، این نام از بین رفت و با فرنگیس جایگزین شد؛ بنابراین منشأ بسیاری از نام‌های ایرانی که امروزه بر روی کودکان ایران گذاشته می‌شوند، به ''شاهنامه'' بازمی‌گردد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ اهمیت شاهنامه در حفظ اساطیر ایران === خالقی مطلق معتقد است که اگر ''شاهنامه'' نمی‌بود، امروز ایرانیان به اسطوره‌ها و داستان‌های کهن خود دسترسی نداشتند، به جز آن مقدار که در [[اوستا]] و دیگر کتب آمده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که در کتاب‌های تاریخیِ نوشته شده پیرامون اساطیر ایران، به [[اسطوره‌های ایرانی]] صورت تاریخی داده شده و آن‌ها ذات و سرشت اسطوره‌ای خود را از دست داده‌اند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> اتفاقی که در ''شاهنامه'' نیفتاده است. === دربارهٔ مقام شاهنامه در ادبیات فارسی === خالقی مطلق معتقد است که ''شاهنامه''، پدرِ آثارِ ادبیِ فارسی است و در همه اشعاری که بعد از فردوسی سروده شده‌اند، می‌توان تأثیر ''شاهنامه'' را دید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که یک مسئله مهم در این قضیه، مسئله زمان است؛<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> زیرا ''شاهنامه'' در آغاز ادبیات فارسی قرار گرفته<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> و آثاری که پیش از ''شاهنامه'' سروده شده، تا حد زیادی از بین رفته‌اند؛ بنابراین اگر تمام دیوان [[رودکی]] امروز موجود می‌بود، دیگر کسی نمی‌توانست مشخص کند که پدر شعر فارسی، فردوسی است یا رودکی.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما چون کهن‌ترین و بزرگ‌ترین (از نظر حجم) اثری که امروزه در دست است، ''شاهنامه'' است، این بر سرتاسر ادب فارسی اثر گذاشته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> به عبارت واضح‌تر، هر شاعر معروف زبان فارسی مثل [[مولوی]]، [[حافظ]]، [[سعدی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خیام]]، ''شاهنامه'' را خوانده و از آن اثر پذیرفته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که بی اغراق، ''شاهنامه'' پراهمیت‌ترین اثر ایرانی ست زیرا در ''شاهنامه'' تمام تاریخ و گذشته ایران، تمام فرهنگ ایران و تمام آداب و رسوم ایرانیان، از کهن‌ترین زمان تا زمان فردوسی موجود هست.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> شاید هیچ اثری در ادبیات جهان، این چنین نقشی را در سرنوشت و فرهنگ یک ملت ایفا نکرده باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> گذشته از این، در تاریخ اسلامی ایران هیچ اثر فارسی به اندازه ''شاهنامه'' کتابت نشده است.<ref name="۸۶۸۸"/> === دربارهٔ چاپ‌های شاهنامه === خالقی مطلق می‌گوید هیچ‌یک از چاپ‌های ''شاهنامه'' تا چاپ مسکو و پس از آن که در ایران یا کشورهای دیگر از تمام ''شاهنامه'' یا بخش‌هایی از آن تهیه شده‌اند، پیرایش انتقادی نیستند - اگرچه چنین نامیده شده باشند - و اصولاً هیچ‌یک از پیرایشگران این چاپ‌ها با روش انتقادی پیرایش متن آشنا نبوده‌اند یا دست کم بدان باور نداشته‌اند و آن را با روش التقاطی - ذوقی یکسان پنداشته‌اند.<ref name="۸۸۹۱">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و هشت - نود و یک}}</ref> بهترین روش این پیرایشگران، همان روش پیروی از اقدم یا اصحِ نسخ است که در سده نوزدهم در غرب رایج بود و دانشمندان ایرانی در آن زمان آن را از ایران‌شناسان غربی آموختند و در ایران کم‌کم جای روش ذوقی کاتبان گذشته را گرفت و نسبت به کار آنها، گامی مثبت در پیرایش متون بود.<ref name="۸۸۹۱"/> امروزه این روش منسوخ شده است.<ref name="۸۸۹۱"/> === دربارهٔ پیرایش خود === خالقی مطلق پیرایش خود را علمی - تحقیقی - انتقادی می‌داند.<ref name="۹۵"/> نخست علمی، بدین مناسبت که پیش از آغاز کار پیرایش، شمار بزرگی از دستنویس‌های ''شاهنامه'' بررسی و معرفی شده‌اند، دگرنوشت‌ها در پیرایش اول، در زیر صفحات با صرف وقت بسیار به شیوه مثبت، یعنی هم قید ناهمخوانی‌ها و هم قید همخوانی‌ها، ثبت شده‌اند و در این کار به جای توضیحات عریض و طویل، از نشانه‌گذاری و کوتاه‌نویسی کمک گرفته شده است.<ref name="۹۵"/> دیگر رعایت ثبت حروف کم‌نقطه و بی‌نقطه در موارد ضروری و ثبت املاء دستنویس‌ها و کاربست هر شگرد دیگری که وضعیت دستنویس‌ها را دقیق‌تر و قابل فهم‌تر نشان دهد و کار را بر خواننده و منقّد آسان نماید.<ref name="۹۵"/> دوم انتقادی، بدین مناسبت که در این پیرایش اساس کار بر گزینش «نویسش (ضبط) دشوارتر» گذاشته شده است و نه پیروی تعبدی از «اقدم یا اصح نسخ».<ref name="۹۵"/> سوم تحقیقی، بدین مناسبت که همراه متنِ پیرایش، یادداشت‌های توضیحی در ۱۹۴۵۰ نکته ریز و درشت دربارهٔ مسائل مربوط به متنِ پیرایش آمده است و در موارد بسیاری در توجیه نویسشِ برگزیده و متن‌شناسی کتاب گفتگو شده است.<ref name="۹۵"/> === دربارهٔ تأثیر فردوسی بر شاعرانِ پس از خود === خالقی مطلق معتقد است که شاعرانِ پس از فردوسی را، می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول، حماسه‌سرایان هستند که شدیداً از زبان فردوسی، متأثر شده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حماسه‌سرایان، یکی از موضوعات حماسی را برمی‌گزیدند و به سبک فردوسی، در وزن متقارب و با به‌کارگیری گسترده اصطلاحات فردوسی، شعر سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی سراینده منظومه حماسیِ ''[[علی‌نامه]]'' که فردوسی را نکوهش می‌کند هم از نفوذ زبان و سبک ''شاهنامه'' برکنار نمانده است.<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، دفتر اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و پنج}}</ref> گروه دوم، شاعرانی هستند که حماسه‌سرا نیستند اما آن‌ها هم تحت تأثیر شگرف فردوسی هستند؛ مثلاً قانعی طوسی، شاعری‌ست که ''[[کلیله و دمنه]]'' را به وزن متقارب سروده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی شدیداً تحت تأثیر ''شاهنامه'' بوده و گاه حتی مصرع‌های ''شاهنامه'' را در شعر خود [[تضمین]] کرده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مثال دیگر، [[بوستان سعدی|''بوستان'' سعدی]] است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> با این که ''بوستان'' یک اثر اخلاقی است اما سعدی متأثر از سبک ''شاهنامه'' است و از فردوسی در کتابش یاد می‌کند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> دیگر شاعران، به اندازه این دو گروه متأثر نشدند بلکه بیشتر از روایات حماسی و اساطیری فردوسی متأثر شدند و آن‌ها را به کار بردند؛ مثلاً مولوی بارها از [[رستم]] سخن می‌گوید یا حافظ در دیوانش اشاره به [[کیخسرو]]، [[سیاوش]]، [[افراسیاب]] و دیگر حماسه‌های ''شاهنامه'' دارد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> خیام هم در رباعیات خود شدیداً متأثر از فردوسی است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در نتیجه تمام شاعران بعد از فردوسی، از وی تأثیر گرفته‌اند و در طیفی از تاثیرپذیری (از کم تا خیلی زیاد) می‌توان آن‌ها را جای داد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === دربارهٔ جایگاه فردوسی در بین شاعران بزرگ ایرانی === <blockquote>فرض کنید که شما صاحب یک باغچه هستید که خیلی زیباست. شما با یک نگاه می‌توانید زیبایی این باغچه را درک کنید. درست مثل ''رباعیات خیام''. اما گاهی اوقات شما صاحب یک باغ هستید که دیگر با یک نگاه نمی‌توانید زیبایی آن را درک کنید. باید چند روزی در این باغ وقت صرف کنید تا زیبایی باغ را درک کنید. درست مثل ''غزلیات حافظ''، ''بوستان''، ''گلستان'' و ''غزلیات سعدی''، ''خسرو و شیرین''، ''لیلی و مجنون'' و ''هفت پیکر''. ''شاهنامه''، جنگلی است که همیشه بر شما تسلط دارد و سال‌ها باید در این جنگل حرکت کنید و مطالعه کنید تا بر روی آن مسلط شوید. حتی سال‌های اول در این جنگل گم می‌شوید. این تفاوت بین آثار ادب فارسی با یکدیگر است؛ بنابراین یکی باغچه‌بان است، یکی باغبان‌است و یکی جنگلبان است و من بیشتر از ۵۰ سال است که جنگلبانی می‌کنم! {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با عنایت فانی شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق معتقد است که ایران پنج شاعر نابغه داشته است که عبارت اند از: [[فردوسی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[مولوی]]، [[سعدی]] و [[حافظ]].<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که این شاعران متعلق به همه زمان‌ها و همه ملت‌ها هستند اما تفاوت ''شاهنامه''، این است که پیش از بقیه این آثار سروده شده است.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ اهمیت زبان فارسی در هویت ایرانی === خالقی مطلق معتقد است که [[هویت ایرانی]] با [[زبان فارسی]] یکسان است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، اگر ایرانیان فارسی صحبت نمی‌کردند و بالفرض زبانشان عربی شده‌بود، به آن‌ها «عرب یا عرب ایرانی» گفته می‌شد، هم چنان‌که امروزه به مصریان «عرب مصری» گفته می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که ایرانیان، ملیت خود را مدیونِ زبان فارسی هستند و زبان فارسی را تا اندازه زیادی مدیونِ ''شاهنامه'' هستند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> == مسئولیت‌های علمی == * تدریس در [[دانشگاه هامبورگ]]، دانشکده علوم انسانی، انیستیتو آسیا و آفریقا، واحد خاورمیانه، استخدام: ۱۹۷۱، بازنشستگی: ۲۰۰۶، به مدت ۳۵ سال.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/> * عضو شورای عالی علمی [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/جلال-خالقی-مطلق |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212507/https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> * عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=http://mahmoudafshar.ir/bookselection/جلال-خالقی‌مطلق/ |وبگاه=بنیاد دکتر محمود افشار |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212508/http://mahmoudafshar.ir/bookselection/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ |dead-url=no}}</ref> * عضو افتخاری [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] از دی ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و پنجاه و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://old.apll.ir/1395/10/22/چهارصد-و-پنجاه-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215457/https://old.apll.ir/1395/10/22/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و هفتاد و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://apll.ir/1398/10/04/چهارصد-و-هفتاد-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213220959/https://apll.ir/1398/10/04/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> == فعالیت‌های دیگر == === همکاری در تألیف دانشنامه ایرانیکا === جلال خالقی مطلق، یکی از نویسندگان ''[[دانشنامه ایرانیکا]]'' به‌شمار می‌آید و در این زمینه با [[احسان یارشاطر]] همکاری گسترده‌ای داشته است. ''دانشنامه ایرانیکا''، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه [[ایران‌شناسی]] در طول تاریخ است که ۶۵ مقاله (مدخل) آن را خالقی مطلق نوشته است. مقالات خالقی مطلق در ''ایرانیکا'' به زبان انگلیسی تألیف شده‌اند و طیف وسیعی از شاخه‌های ایران‌شناسی را در بر می‌گیرند. فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، مجموعه مقالات خالقی مطلق در ''دانشنامه ایرانیکا'' را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و آن‌ها را در کتابی به نام ''شاهنامه و فرهنگ ایران'' منتشر ساخته‌اند. === شعرسرایی و فیلمنامه‌نویسی === خالقی مطلق به صورت تفننی شعر می‌سراید<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و یک کتاب ترانه از او با نام ''آهوی کوهی در دشت'' منتشر شده است. وی در برخی محافل پاره‌ای از اشعار خود را هم خوانده است.<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/yLoBT |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165505/https://www.aparat.com/v/yLoBT |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از سه جلد کتاب دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بنیاد فردوسی شاخه توس |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408111226/https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |dead-url=no}}</ref> همچنین از وی فیلمنامه‌ای به نام ''زال و رودابه'' منتشر شده که اقتباسی از داستان [[زال و رودابه]] ''شاهنامه'' است. ==== نمونه اشعار ==== {{شعر}} {{ب|ایران غمِ تو چو بر دلم رای کند|کارِ دمِ نی‌نواز با نای کند}} {{ب|هر گوشه تو که اجنبی جای کند|صد گوشه جسم و جانِ من وای کند<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/>}} {{پایان شعر}} == گفتارهای ماندگار == <blockquote>«''شاهنامه'' یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«هر کشتی، نیاز به ساحل و لنگر دارد و گرنه، در اقیانوس مدتی سرگردان می‌راند تا به دست طوفانی نابود گردد. ملت‌ها نیز در اقیانوس حوادث مانند کشتی‌اند. دیر زمانیست که تنها ساحل هویت ملت ایران، زبان و ادب فارسی بوده و لنگر او، ''شاهنامه'' است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«''شاهنامه'' چشمه درخت ملیت است و ریشه درخت ملیت ما از این چشمه آب می‌خورد، آبی شیرین و گوارا.» {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیر ۱۳۸۶ خورشیدی<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> == میراث == [[امامعلی رحمان]]، رئیس‌جمهور [[تاجیکستان]]، در سال ۲۰۲۳ میلادی دستور اجرای طرح اهدای یک نسخه شاهنامه به‌طور رایگان به هر خانواده در تاجیکستان را صادر کرد. شاهنامه اهدایی، بر اساس تصحیح خالقی مطلق و در ۹ جلد به خط سیریلیک می‌باشد. با توجه به جمعیت ده میلیون نفری تاجیکستان، دست کم یک میلیون نسخه از این کتاب باید چاپ و توزیع بشود و پیش‌بینی شده این فرایند یک سال طول بکشد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تعامل هرچه بیشتر ایران و تاجیکستان برای گسترش زبان فارسی/ اهدای شاهنامه به خانواده‌ها تا یک سال دیگر |نشانی=https://www.ibna.ir/news/502340/تعامل-هرچه-بیشتر-ایران-و-تاجیکستان-برای-گسترش-زبان-فارسی-اهدای |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095258/https://www.ibna.ir/news/502340/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D8%B1%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C |dead-url=no}}</ref> [[ابوالفضل خطیبی]]، ایران‌شناس و شاهنامه‌پژوه، معتقد است که اگر شاهنامه‌شناسی به دو بخش تصحیح متن و پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی تقسیم شود، هر دو شامل دو دوره خواهد بود؛ یکی از آغاز تا پیش از خالقی مطلق و دوم از زمان خالقی مطلق تا امروز.<ref name="ابوالفضل خطیبی">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش دیدار و گفتگو با ابوالفضل خطیبی/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1396.03.18072.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۴ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220604002108/http://bukharamag.com/1396.03.18072.html |dead-url=no}}</ref> وی که افتخارِ همکاری با دکتر خالقی مطلق در تصحیح دفترِ هفتمِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه'' را داشت، به صراحت می‌گوید که در زمینه شاهنامه‌شناسی هر چه دارد از خالقی مطلق دارد.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> وی ظهور خالقی مطلق در عرصه پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی و تصحیح متن را یک نقطه عطف چشمگیر می‌داند.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> [[محمد گلبن]]، فهرست‌نگار و مولفِ کتابِ فردوسی‌نامه بهار، می‌گوید که تحقیقات خالقی مطلق دربارهٔ فردوسی، خواننده را هر روز شیفته‌تر به فردوسی و شاهنامه‌اش می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی و نیم قرن با شاهنامه زیستن/ محمد گلبن |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.367.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221001120045/https://bukharamag.com/1389.01.367.html |dead-url=no}}</ref> == جوایز == * شایسته تقدیر در دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۹) در بخش رسائل و مقالات، برای بررسی و ارزیابی ''شاهنامه'' سن‌ژوزف (به صورت مشترک با حمیدرضا مستفید و داود غلام‌زاده)<ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد ژورنال |عنوان=دهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی |ژورنال=کتاب ماه |تاریخ=دی ۱۳۸۹ |شماره=سال چهاردهم، شماره ۱ |صفحات=۱۱۸–۱۲۱ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/download/203343}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.ibna.ir/news/88251/برگزيدگان-دهمين-آيين-بزرگداشت-حاميان-نسخ-خطي-معرفي-شدند |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213953/https://www.ibna.ir/news/88251/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%87%D9%85%D9%8A%D9%86-%D8%A2%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D8%AE-%D8%AE%D8%B7%D9%8A-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%8A-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |dead-url=no}}</ref> * اثر برگزیده در نهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۸) در بخش ادبیات، برای تصحیح ''شاهنامه'' فردوسی با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی<ref>{{یادکرد وب |عنوان=در آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی عنوان شد: توجه به نسخه‌های خطی، توجه به ملیت و هویت ایرانی است |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08904/در-آیین-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-عنوان-شد-توجه-به-نسخه-های-خطی |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08901/برگزیدگان-همایش-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-معرفی-شدند |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> == فهرست آثار<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بانک اطلاعات کتاب و ناشران |نشانی=https://db.ketab.ir/ |وبگاه=خانه کتاب و ادبیات ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406022818/https://db.ketab.ir/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=https://www.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۶ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626180939/https://www.nlai.ir/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شبکه کتابخانه‌های کشور |نشانی=https://libs.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۴ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220424063225/https://libs.nlai.ir/ |dead-url=yes}}</ref> == === آثار مکتوب مستقل و نیمه مستقل === ==== شاهنامه پژوهی ==== * نخستین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۱۲ دفتر، دفتر ۱–۸: متن ''شاهنامه''، دفتر ۹–۱۱: ''یادداشت‌های شاهنامه''، دفتر ۱۲: ''بیت یاب شاهنامه''، انتشارات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (با همکاری ابوالفضل خطیبی و محمود امیدسالار) * دومین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۶ دفتر، دفتر ۱–۴: متن ''شاهنامه''، دفتر ۵: ''واژه‌نامه شاهنامه'' به سرپرستی فاطمه مهری، دفتر ۶: ''بیت یاب شاهنامه'' به کوشش فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر سخن * ''واج‌شناسی شاهنامه''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''[[زن در شاهنامه]]''، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر نگاه معاصر/ احمد بی نظیر، نشر مروارید / ترجمه از اصلِ آلمانی. بنیاد موقوفات افشار و انتشارات سخن * ''شاهنامه از دستنویس تا متن (جستارهایی در معرفی و ارزیابی دست‌نویس‌های شاهنامه و روش تصحیح انتقادی متن)''، مؤسسه نشر میراث مکتوب * ''رستم و سهراب''، به اهتمام محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش، نشر سخن ==== مجموعه جستارها ==== * ''جای پای سال‌ها''، شامل ۲۰ جستار، به کوشش هومن عباسپور و مهناز مقدسی، نشر همیشه * ''گلِ رنج‌های کهن''، شامل ۱۲ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''سخن‌های دیرینه''، شامل ۳۰ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، شامل ۶۵ جستار، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن ==== سایر ==== * ''نظامی گنجه‌ای''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''صد افسانه؛ برگزیده‌ای از افسانه‌های کهن یونانی - لاتینی''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ترجمه ''[[فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی]]''، نویسندگان: پاول هرن و هاینریش هوبشمان، نشر مهرافروز * ''حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی)''، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ترجمه ''ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان''، نویسنده: آثنایوس ناوکراتیس، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ''آهوی کوهی در دشت (مجموعه ترانه‌ها)''، نشر همیشه * فیلم‌نامه ''زال و رودابه''، نشر همیشه * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر مروارید === آثار مکتوب گروهی === * کتاب ''[[دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی]]''، با همکاری ۴۲۰ مؤلف به سرپرستی [[اسماعیل سعادت]]، در ۱۲ جلد از سوی انتشارات سخن چاپ شده است. در جلد پنجم این مجموعه، چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فرهنگنامه زنان ایران و جهان''، با همکاری بیش از ۲۰۰ مؤلف و مترجم و ویراستار، به سرویراستاری محمدرضا سهرابی با مدیریت علمی مهناز مقدسی، در ۲ جلد از سوی انتشارات ارتباط نوین (پیام عدالت) چاپ شده است که در آن مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * در کتاب ''[[ایران در گذر روزگاران]]''، مسعود لقمان با ۷ ایران‌شناس به گفت و گو می‌پردازد و متن تمام گفت و گوها در این کتاب چاپ می‌شود. یکی از این افراد، دکتر جلال خالقی مطلق است. این کتاب توسط انتشارات شورآفرین منتشر شده است. * کتاب ''ادب پ‍ه‍ل‍وان‍ی (م‍طال‍ع‍ه‌ای در ت‍اری‍خ ادب دی‍ری‍ن‍ه ای‍ران‍ی از زرت‍ش‍ت ت‍ا اش‍ک‍ان‍ی‍ان)''، نوشته محمدمهدی مؤذن جامی، از سوی انتشارات قطره در ۱۳۷۹ منتشر شد. مقاله‌ای از جلال خالقی مطلق در این کتاب موجود هست. * کتاب ''تن پهلوان و روان خردمند (پژوهش‌هایی تازه در شاهنامه)''، به سرویراستاری [[شاهرخ مسکوب]]، بار نخست در ۱۳۸۱ توسط انتشارات طرح نو و بار دوم در ۱۳۹۴ توسط انتشارات فرهنگ جاوید، چاپ شده است و شامل مقالاتی در زمینه ''شاهنامه'' می‌باشد. چند مقاله در این کتاب، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * کتاب ''رازهای شاهنامه (جستارهایی در یابود هزاره جهانی شاهنامه)''، به کوشش یاسر موحدفرد، به وسیله نشر پازینه متعلق به [[بنیاد فردوسی]] در سال ۱۳۹۰ چاپ شد. در این کتاب، مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فردوسی و شاهنامه سرایی''، از سوی انتشارات [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. این کتاب، مقالاتی دربارهٔ فردوسی و ''شاهنامه'' دارد که قبلاً در کتاب ''[[دانشنامه زبان و ادب فارسی]]'' چاپ شده‌اند. بخشی از این مقالات، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * در سال ۱۳۹۰، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل که سرپرستی آن را [[مهدی محقق]] بر عهده دارد، ''شاهنامه'' نفیس که به خط میرزامحمد حسین‌خان عمادالکتاب سیفی قزوینی خوشنویسی شده بود، منتشر کرد. ناشر این کتاب، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران است. در این کتاب نیز چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود است. == نگارخانه == <gallery> پرونده:خالقی مطلق و دهباشی.jpg|جلال خالقی مطلق و [[علی دهباشی]] در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۶.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دکتر جلال خالقی مطلق و علی دهباشی در مراسم رونمایی از شاهنامه در تهران ـ سه شنبه 19 تیر 1386 |نشانی=http://bukharamag.com/0080-2 |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023924/http://bukharamag.com/0080-2 |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان">{{یادکرد وب |عنوان=بزرگداشت فردوسی در کانون زرتشتیان / سحر کریمی مهر |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220504103244/https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی 2.jpg|از راست؛ شهین سراج، جلال خالقی مطلق، [[صادق صبا]] و [[علی دهباشی]]، مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان"/> پرونده:دکتر خالقی مطلق.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در گردهمایی دوستداران فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی، شنبه ۲۱ آذر ۱۳۸۸.<ref name="از اینجا و آنجا"/> پرونده:شب نجف دریابندری.jpg|جلال خالقی مطلق و [[نجف دریابندری]]، شبِ نجف دریابندری (یک صد و پنجاه و ششمین شبِ بخارا)، چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شب نجف دریابندری با حضور تقوایی، موحد، شایگان، باطنی و مصطفی ملکیان برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱۴ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814163918/https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در شب شاهنامه.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 1.jpg|ردیفِ جلو از چپ؛ [[اسماعیل کهرم]]، ناشناس، [[سجاد آیدنلو]]، جلال خالقی مطلق، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، [[شهرام ناظری]]، [[حسین محجوبی]] و [[ژاله آموزگار]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:رونمایی از شاهنامه دوم خالقی.jpg|رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' در دو جلد با قاب. از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، [[شهرام ناظری]]، جلال خالقی مطلق (مصحح کتاب)، محمد افشین‌وفایی، [[علی‌اشرف صادقی]]، [[ژاله آموزگار]]، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن و ناشر کتاب)، [[عنایت‌الله مجیدی]] و بهرام افشار (فرزند [[ایرج افشار]])، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 4.jpg|دکتر جلال خالقی مطلق، یک دوره دو جلدی با قاب از دومین ویرایش ''شاهنامه'' را به استاد [[شهرام ناظری]] اهدا می‌کند. دیگر نفرات حاضر در عکس، به ترتیب از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، محمد افشین وفایی و [[علی‌اشرف صادقی]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:بازدید دکتر خالقی مطلق از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.jpg|بازدید جلال خالقی مطلق (نفر دوم از راست) از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷. پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 1.jpg|جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک">{{یادکرد وب |عنوان=شب شاهنامه کودک و نوجوان برگزار شد/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925050658/https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 3.jpg|از راست؛ [[علی دهباشی]]، جلال خالقی مطلق، [[نوش‌آفرین انصاری]]، محمدناصر مودودی و شهرداد میرزایی، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 4.jpg|اهدای لوح تقدیر از سوی گروه شاهنامه کودک بامداد به دکتر جلال خالقی مطلق، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب خالقی مطلق 1.jpg|از راست؛ بهرام افشار، جلال خالقی مطلق و [[ایرج افشار]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> پرونده:شب خالقی مطلق 2.jpg|ایستاده از راست؛ [[بهرام بیضایی]]، [[ایرج افشار]]، جلال خالقی مطلق و [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]. نشسته از راست؛ دکتر [[بهروز برومند]]، [[پرویز مشکاتیان]] و [[امیرهوشنگ ابتهاج]]. خانه [[ایرج پارسی‌نژاد]]. پرونده:شب خالقی مطلق 5.jpg|از راست؛ جلال خالقی مطلق، [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[ایرج افشار]] و دکتر حسین میرمجلسی، نقاشی روی دیوار اثر استاد [[پرویز کلانتری]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست ایران‌شناسان]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، تهران: مروارید، ۱۳۹۷. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره چهار جلدی، تهران: سخن، ۱۳۹۴. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره هشت جلدی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۶. == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار}} * {{OL author|id=OL3644379A|cname=جلال خالقی مطلق}} * [https://www.aparat.com/v/CBAPU پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان] * [https://web.archive.org/web/20110626051036/http://iranshahr.org/?p=2378 مصاحبه انجمن پژوهشی ایرانشهر با جلال خالقی مطلق] * [https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=10 مصاحبه BBC با جلال خالقی مطلق] * [https://web.archive.org/web/20160405025928/http://shahnamehpajohan.ir/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%81%D8%B1%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B5/ نبرد رستم فرخزاد با سعد وقاص - جستاری از جلال خالقی مطلق] {{فردوسی}} {{بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خالقی مطلق، جلال}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:ایران‌شناسان اهل ایران]] [[رده:ایران‌شناسان]] [[رده:ریشه‌شناسان]] [[رده:زادگان ۱۳۱۶]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۱۵ (قمری)]] [[رده:شاهنامه‌پژوهان]] [[رده:فردوسی‌پژوهان]] [[رده:فرهنگ‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مصححان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] [[رده:نویسندگان دانشنامه ایرانیکا]] [[رده:نویسندگان دانشنامه جهان اسلام]] pyk8odhatg808f6s0blor9tjzu6pv9l 42127651 42127540 2025-06-18T20:18:56Z Mpj7 451039 ویرایش [[Special:Contributions/ShahBalkhi|ShahBalkhi]] ([[User talk:ShahBalkhi|بحث]]) به آخرین تغییری که 2A02:3100:88A0:D100:8D0:76F:4928:F08A انجام داده بود واگردانده شد 42087135 wikitext text/x-wiki {{تعارض منافع}} {{جعبه زندگینامه | نام = جلال خالقی مطلق | تصویر = جلال خالقی مطلق.jpg | عنوان تصویر = | زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۶|۶|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | تحصیلات = دکترا در سه رشته شرق‌شناسی، مردم‌شناسی و ژرمانیستیک از دانشگاه کلن آلمان | پیشه = {{Hlist|ادیب|زبان‌شناس|ایران‌شناس|شاهنامه‌پژوه}} | شناخته‌شده برای = تصحیح متن ''[[شاهنامه]]'' | آثار = پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی، ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، ''واج‌شناسی شاهنامه''، ''زنان شاهنامه''، ''گُلِ رنج‌های کهن''، ''سخن‌های دیرینه''، ''جای پای سال‌ها''، ''آهوی کوهی در دشت''، شاهنامه از دست‌نویس تا متن، گزارش شاهنامه، حماسه، پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، خلواره، افسانۀ مرغ عشق | همسر = | فرزندان = }} '''جلال خالقی مطلق''' (زاده ۲۰ شهریور ۱۳۱۶) [[ادبیات|ادیب]]، [[زبان‌شناس]]، [[ایران‌شناس]] و [[شاهنامه‌پژوهی|شاهنامه‌پژوه]] ایرانی است. عمده کارهای پژوهشیِ او، در زمینه ''[[شاهنامه]]'' و [[حماسه|حماسه‌سرایی]] در ایران بوده است. دوستداران [[فرهنگ ایرانی|فرهنگ ایران]]، خالقی مطلق را بزرگ‌ترین شاهنامه‌پژوهِ همه ادوار می‌دانند؛ زیرا این باور به صورت عام وجود دارد که او توانسته بهترین [[تصحیح شاهنامه|تصحیحِ ''شاهنامه'']] را ارائه کند. وی عضو هیئت امنا و قائم مقام [[بنیاد فردوسی]] است<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق به جای توسی‌وند تکیه زد |نشانی=https://www.ibna.ir/news/199987/جلال-خالقی-مطلق-به-جای-توسی-وند-تکیه-زد |وبگاه=ایبنا |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095256/https://www.ibna.ir/news/199987/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D8%AF |dead-url=no}}</ref> و سال‌ها در [[دانشگاه هامبورگ]]، آلمان تدریس کرده است.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ">{{یادکرد وب |عنوان=Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی=https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |وبگاه=Universität Hamburg |بازبینی=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231211213426/https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق، بیشتر از پنجاه سال از عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در زمینه ''شاهنامه'' کرده است. از او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخِ [[ادبیات پارسی|زبان و ادب پارسی]] یاد می‌شود، زیرا توانسته است علمِ [[تصحیح متون|تصحیحِ متون]] را چند گام به جلو ببرد. تحقیقات او در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی، به‌ویژه در شاهنامه‌شناسی، همواره محل مراجعه اهل فن بوده است. وی سابقه برگزاری ده‌ها سخنرانی در دانشگاه‌های معتبر دنیا مانند [[دانشگاه پرینستون|پرینستون]]، [[دانشگاه شیکاگو|شیکاگو]]، [[دانشگاه سوربن|سوربن]]، [[دانشگاه وین|وین]]، [[دانشگاه فرایبورگ|فرایبورگ]]، [[دانشگاه لیدن|لیدن]] و [[دانشگاه کالیفرنیا، برکلی|برکلی کالیفرنیا]] را دارد. او همچنین عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] است. == زندگی == === سال‌های نخست زندگی === جلال خالقی مطلق در ۲۰ شهریور ۱۳۱۶ (برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۷) در [[تهران]] متولد شد.<ref name="زادروز خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گرامی داشتِ بیستم شهریور ماه؛ زادروز جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/9E3SI |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/9E3SI |dead-url=no}}</ref> به گفتهٔ خودش، خانوادهٔ او از خانواده‌های اصیل تهرانی بودند و در قید و بند سنت و تعصبات سنتی نبودند. از این رو جلال در خانواده‌ای با آزادی نسبی زندگی می‌کرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال تحصیلات [[دبستان]] و [[دبیرستان]] را در تهران به پایان برد. دوره دبستان را در مدرسه نوشیروان (واقع در [[خیابان مولوی]]) و دوره دبیرستان را در [[مدرسه مروی|مدرسه مَروی]] (واقع در [[خیابان ناصرخسرو]]) گذراند.<ref name="از اینجا و آنجا">{{یادکرد وب |عنوان=از اینجا و آنجا و… / علی دهباشی |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.455.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220727110510/https://bukharamag.com/1389.01.455.html |dead-url=no}}</ref> علاقهٔ او به [[شعر کهن فارسی|شعر]] و [[ادبیات فارسی|ادبیات]]، از دوره تحصیل در دبستان نمایان بود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گفت و گو با دکتر خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/y0kX9 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/y0kX9 |dead-url=no}}</ref> معلم او، جلال را به بقیه کلاس‌ها می‌برد تا انشاهایی را که نوشته بود، برای دیگر دانش‌آموزان هم بخواند.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/> پس از آن در مقطع دبیرستان، جلال رئیس و عضو [[محفل ادبی|انجمن ادبی]] مدرسه بود<ref name="از اینجا و آنجا"/> و چندین بار به [[رادیو]] دعوت شد. جلال از نویسندگان روزنامه مدرسه‌اش، با نام «پیک مَروی»، و نیز یکی از پایه‌گذاران کارگاه‌های ادبی بود، که به شعرخوانی و اجرای نمایش می‌پرداختند.<ref name="از اینجا و آنجا"/> خالقی می‌گوید، در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به ''شاهنامه''، پسردایی او، که در حین تمرین کشتی ''شاهنامه'' می‌خواند، تأثیرگذار بود.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال می‌گوید که پسردایی‌اش در خانه پدربزرگ آنها، کتاب ''شاهنامه'' را باز می‌کرد و اغلب از روی داستان [[رستم]] و [[اشکبوس]] با صدای بلند می‌خواند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در این هنگام جلال نیز در کنار پسردایی‌اش می‌نشست و عاشق آن عکسی بود که رستم، تیر را از کمان به طرف سینه اشکبوس رها می‌کند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> === تحصیل در آلمان === پس از اتمام دبیرستان، خالقی برای ادامه تحصیل به [[آلمان]] عزیمت کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=جشن رونمایی شاهنامه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220409160225/https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |dead-url=no}}</ref> برای تحصیل در مقطع دکترا، جلال خالقی مطلق در سه رشته [[شرق‌شناسی]]، ژرمن‌شناسی (ژرمانیستیک یا مطالعات آلمانی) و مردم‌شناسی در [[دانشگاه کلن|دانشگاه کلن آلمان]] ثبت نام کرد. علاقه خالقی مطلق به ''شاهنامه'' از زمان تحصیل شروع شد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب |عنوان=مصاحبه جلال خالقی مطلق با برنامه به عبارت دیگر |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220402175921/https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |dead-url=no}}</ref> زمینه پژوهشی او در رشته مردم‌شناسی، قوم مایا و سرخ‌پوستان بود. در رشته ژرمن‌شناسی، خالقی مطلق برای نخستین بار با حماسه‌ها و اسطوره‌های آلمان و دیگر ملل به شیوه علمی - پژوهشی آشنا شد و سپس برای تحقیق به ''شاهنامه'' روی آورد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در واقع آشنایی او با فنون بررسی اسطوره‌ها و حماسه‌ها، از حماسه‌ها و اسطوره‌های غیرایرانی شروع شد و سپس به ''شاهنامه'' رسید. البته او ''شاهنامه'' را قبلاً از روی علاقه شخصی مطالعه کرده بود اما به روش علمی - پژوهشی، بعد از اینکه حماسه‌های دیگر ملل را مطالعه کرد، به ''شاهنامه'' پرداخت. موضوع پایان‌نامه دکترای او «زنان ''شاهنامه''» بود و توانست در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه کلن آلمان در سه رشته شرق‌شناسی، ژرمن‌شناسی و مردم‌شناسی مدرک دکترا بگیرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در نوامبر ۱۹۶۶، در حالی که جلال هفت سال بود خارج از ایران زندگی می‌کرد، در شهر [[رم]] شعر زیر را سرود:<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165506/https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |dead-url=no}}</ref> {{شعر}} {{ب|شب می‌آمد موجی تا ساحل|ماهیِ خردی رقصان در کف}} {{ب|در دلِ دریا ماهی چون ماه|دامنِ آبیِ او پر ز صدف}} {{م|غرق در پولکِ شادی بدنش}} {{ب|ماهی از شادی رقصان می‌شد|موج چون پست و بلندی می‌داد}} {{ب|آری از شادی رقصان می‌شد|در دلِ آب بُوَد ماهی شاد}} {{م|هر کسی شاد بود در وطنش}} {{ب|ماه چون مرد و شبِ شاد گذشت|آسمان پیر شد و دندان ریخت}} {{ب|آمد آن موج دمان تا ساحل|ماهی انداخت در آن جا و گریخت}} {{م|پولکِ شادی غم شد به تنش}} {{ب|منم آن ماهیِ دور از دریا|بر شنِ داغِ غم افتاده به پشت}} {{ب|دیوِ تنهایی چون ماهیخوار|برده از یاد غمِ ریز و درشت}} {{م|باز کرده‌ست به سویم دهنش}} {{ب|دیوِ تنهایی بلعید مرا|از کفِ دیو نجاتم بدهید}} {{ب|سوختم زآتش این ساحلِ خشک|ببریدَم به دلِ آب دهید}} {{م|یا رسانید پیامی ز منَش}} {{پایان شعر}} === اقامت در هامبورگ === یک سال بعد از فارغ‌التحصیلی، خالقی مطلق به [[هامبورگ]] رفت<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و از آن زمان تاکنون در آن جا سکونت داشته است. البته خالقی مطلق بارها به جهت چاپ کتاب‌هایش و حضور در همایش‌ها، مراسم‌ها و برنامه‌های مختلف، به ایران بازگشته است. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) خالقی مطلق در بخش خاورمیانه در [[دانشگاه هامبورگ|دانشگاه هامبورگ آلمان]] مشغول به کار شد.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق ۳۵ سال در این دانشگاه به تدریس زبان فارسی و فرهنگ ایران پرداخت تا اینکه در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) بازنشسته شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> === بررسی دستنویس‌های شاهنامه === در سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ که خالقی مطلق در انستیتوی خاورشناسی در دانشگاه شهر کلن آلمان سرگرم نوشتن رساله دکترای خود دربارهٔ «زنان ''شاهنامه''» بود، در طی کار بدین نکته پی برد که پنج چاپ اصلی ''شاهنامه'' (یعنی چاپ‌های [[شاهنامه ترنر ماکان|ترنر ماکان]]، [[شاهنامه ژول مل|ژول مُل]]، یوآنس فولرس، [[شاهنامه چاپ بروخیم|بروخیم]] و [[شاهنامه چاپ مسکو|مسکو]]) دارای نقایص بزرگ اند،<ref name="۹۲">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و دو}}</ref> هیچ‌کدام قابل اطمینان نیستند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و نیازِ پژوهش‌های علمی دربارهٔ ''شاهنامه'' را به خوبی برآورده نمی‌کنند.<ref name="۹۲"/> ولی از سوی دیگر، کوشش برای تهیه یک متن انتقادی و منقح از ''شاهنامه'' نیز، بدون بررسی شمار بزرگی از دستنویس‌های آن، کاری بیهوده است و نتیجه آن چیزی فراتر از چاپ مسکو نخواهد بود.<ref name="۹۲"/> یعنی نیاز به نسخه‌های بیشتر و روش بهتر برای تصحیح ''شاهنامه'' هست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این شد که خالقی مطلق، بی آن که حتماً قصد پیرایش این کتاب را در سر داشته باشد، دست به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' زد.<ref name="۹۲"/> چنین کاری به تنهایی نیز حائز اهمیت بود. خالقی مطلق ابتدا به مدت ده سال،<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> از ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی،<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶">{{یادکرد ژورنال |عنوان=ادای دین به فردوسی و شاهنامه (متن سخنرانی دکتر جلال خالقی مطلق در جشن رو نمایی شاهنامه فردوسی) |ژورنال=بخارا |تاریخ=آذر و اسفند ۱۳۸۶ |شماره=۶۴ |صفحات=۱۱۴–۱۲۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/195094/ادای-دین-به-فردوسی-و-شاهنامه-متن-سخنرانی-دکتر-جلال-خالقی-مطلق-در-جشن-رو-نمایی-شاهنامه-فردوسی-}}</ref> وقت خود را بر سرِ بررسی نسخه‌های خطی ''شاهنامه'' گذاشت و بدون کمک هیچ بنیاد دولتی و غیردولتی، با هزینه خود از ۴۶ دستنویس ''شاهنامه'' فیلم و عکس تهیه کرد و همه آن‌ها را بررسی و ارزیابی کرد و سپس آن‌ها را در مقالاتی که عمدتاً در مجله [[ایران‌نامه]] منتشر می‌شد، معرفی نمود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> بررسی دستنویس‌ها تبدیل به شالوده کار او برای تصحیح ''شاهنامه'' شد. در طول این ده سال، خالقی مطلق هر سال تقریباً ۴ یا ۵ دستنویس را بررسی و ارزیابی کرد.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> در طول کار تصحیح هم ۵ دستنویس دیگر را تهیه و بررسی کرد و ۲ مورد از آن‌ها را ضمن نگارش مقالاتی معرفی نمود.<ref name="۹۲"/> یکی از این‌ها، دستنویسی متعلق به سده نهم هجری بود که فیلم آن را پروفسورِ ایران‌شناس، دکتر [[نیکلاس سیمز-ویلیامز]] در اختیار خالقی مطلق قرار داد.<ref name="۹۲"/> دیگری دستنویس بسیار مهم بیروت بود که در سال ۱۳۸۵ توسط دکتر مصطفی موسوی کشف شد.<ref name="۹۲"/> بدین ترتیب خالقی مطلق جمعاً ۵۱ دستنویس ''شاهنامه'' را بررسی کرده است.<ref name="۹۲"/> خالقی مطلق در طی سال‌هایی که به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌پرداخت، مطالعه‌ای پیگیر نیز دربارهٔ تاریخچه و روش‌های پیرایش متون در غرب و بررسی سود و زیانِ کاربردِ آن روش‌ها در پیرایش متونِ ادبِ فارسی و امکاناتِ مطابقتِ روشِ انتقادی با خط و زبان و ادب فارسی بر مثالِ ''شاهنامه'' نمود و نتیجه این تجربیات خود را در چند مقاله و سپس در جای‌جایِ کتابِ ''یادداشت‌های شاهنامه'' منتشر کرد.<ref name="۹۳"/> === نخستین تصحیح شاهنامه === ==== روند کار ==== از سال ۱۹۸۰،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق کار پیرایش متن را بر اساس شانزده دستنویس معتبرتر به اضافه ترجمه عربی [[بنداری اصفهانی|بنداری]] آغاز کرد.<ref name="۹۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و سه}}</ref> ترجمه عربی ''شاهنامه'' توسط بنداری اصفهانی، بر اساس دستنویسی بوده که متعلق به قرن ششم است و این در حالی ست که هیچ‌کدام از دستنویس‌های موجود در حال حاضر، متعلق به قرن ششم یا قبل از آن نیستند.<ref name="رادیو فردا">{{یادکرد وب |عنوان=۳۷ سال کار؛ عرضه نسخه تازه ای از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |dead-url=no}}</ref> این پیرایش دفتر به دفتر در آمریکا منتشر می‌شد.<ref name="۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و چهار}}</ref> در میانه‌های این کار زمان‌گیر و توان‌گیر که آسیب بزرگی به تندرستی مصحح وارد کرده بود، ترس از ناتمام ماندن کار،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق را بدین چاره انداخت که برای بخشی از کار از یک یا چند تن از دانش‌پژوهان یاری گیرد تا کار ناتمام نماند.<ref name="۹۳"/> زمانی که خالقی مطلق در کار پیرایش هنوز یکی دو دفتر پیش رفته بود، دیگرانی در ایران کار تصحیح ''شاهنامه'' را آغاز کردند و به چاپ هم رساندند. باری، در ۱۳۷۴، [[محمود امیدسالار]] که در آن زمان در کتابخانه [[دانشگاه ایالتی کالیفرنیا]] اشتغال داشت،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> پذیرفت که در پیرایش دفترهای ششم و هفتم با خالقی مطلق همکاری کند، ولی چون مشغله امیدسالار بسیار بود ناچار پس از چند سالی قرار شد که وی فقط در دفتر ششم همراهِ خالقی مطلق باشد و از سال ۱۳۸۰، کار تصحیح دفتر هفتم به [[ابوالفضل خطیبی]] سپرده شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۳"/> یعنی از ۱۳۸۰ به بعد، امیدسالار به تصحیح دفتر ششم و خطیبی به تصحیح دفتر هفتم زیر نظر خالقی مطلق می‌پرداختند و خالقی مطلق همزمان کار تصحیح دفتر هشتم را به تنهایی داشت پیش می‌برد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> همکاران، کار خود را پس از هر چند صد بیتی برای خالقی مطلق می‌فرستادند و او آن را بیت به بیت بررسی می‌کرد و نظر خود را برای آنان می‌نوشت.<ref name="۹۴"/> مجموعه نامه‌هایی که در این باره میان خالقی مطلق و هر یک از همکارانش در طی پیرایش دفترهای ششم و هفتم داد و ستد شد، خود به چند صد صفحه می‌رسد.<ref name="۹۴"/> همکاری امیدسالار با خالقی مطلق ۱۰ سال و همکاری خطیبی با وی ۶ سال به طول انجامید و با چاپ دفاتر ششم و هفتم پایان یافت.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> کار پیرایش ''شاهنامه'' در اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی به پایان رسید<ref name="۹۳"/> و در مجموع هشت دفتر شد.<ref name="۹۴"/> حروف چینی و اصلاح نمونه‌های چاپی هر هشت دفتر، در چاپخانه‌هایی خارج از هامبورگ انجام شد و به همین خاطر از بازرسی مستقیم مصحح دور بود.<ref name="۹۴"/> دو دفتر نخستین در لندن و دفاتر بعدی در چاپخانه‌های تهران حروف‌چینی شدند.<ref name="۹۴"/> هر هشت دفتر این پیرایش به وسیله [[بنیاد میراث ایران]] در [[نیویورک|نیویورک آمریکا]]، دفتر به دفتر بدین شرح انتشار یافت:<ref name="۹۴"/><ref name="دیرینه ۱۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۳}}</ref> دفتر یکم با مقدمه [[احسان یارشاطر]] به فارسی و انگلیسی، نیویورک ۱۳۶۶ خ/ ۱۹۸۸ م؛ دفتر دوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۶۹ خ/ ۱۹۹۰ م؛ دفتر سوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۱ خ/ ۱۹۹۲ م؛ دفتر چهارم کالیفرنیا - نیویورک ۱۳۷۳ خ/ ۱۹۹۴ م؛ دفتر پنجم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۵ خ/ ۱۹۹۷ م؛ دفتر ششم، نیویورک ۱۳۸۴ خ/ ۲۰۰۵ م؛ دفتر هفتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م؛ دفتر هشتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م. هنگام پیرایش ''شاهنامه''، به جز تألیف بیش از صد مقاله دربارهٔ موضوعات گوناگون این کتاب،<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحات=۱۴–۲۹}}</ref> خالقی مطلق یادداشت‌های مفصلی را هم تهیه کرد که آن هم در مجموع چهار بخش (دفتر) شد.<ref name="۹۳"/> در کتاب ''یادداشت‌های شاهنامه''، خالقی مطلق به توضیح واژه‌ها، اصطلاحات، عبارات و نکات دستوری و شرح و تفسیر مصراع‌ها و بیت‌ها می‌پردازد.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=چاپ دوم «یادداشت‌های شاهنامه» منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |dead-url=no}}</ref> در کنار این کار اصلی، شرح برخی از مسائل تصحیح، پرداختن به مشکل وزن و قافیه، گفتگو در زیبایی و شیوایی یا معایب و نواقص لفظی و معنوی، سخن در هنر سخن‌پردازی و داستان‌سرایی، توضیح نکات مربوط به اسطوره و تاریخ و آیین‌ها و باورداشت‌ها و جز اینها، کمابیش مورد توجّه وی بودند.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه"/> انتشار ''یادداشت‌های شاهنامه'' در نیویورک بدین شرح بود:<ref name="۹۴"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۴}}</ref> بخش یکم، نیویورک ۱۳۸۰ خ/ ۲۰۰۱ م؛ بخش دوم، نیویورک ۱۳۸۵ خ/ ۲۰۰۶ م؛ بخش سوم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م؛ بخش چهارم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م. ==== چاپ کتاب در ایران ==== در تیرماه ۱۳۸۳، خبر پایان تصحیح ''شاهنامه'' در برخی رسانه‌ها منتشر شد.<ref name="رادیو فردا ۱">{{یادکرد وب |عنوان=پایان تصحیح متن شاهنامه فردوسی توسط دکتر جلال خالقی مطلق در آلمان |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/319485.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.radiofarda.com/a/319485.html |dead-url=no}}</ref> در آن زمان دفاتر اول تا ششم انتشار یافته بودند و دفاتر هفتم و هشتم در دستِ حروف‌چینی بودند.<ref name="رادیو فردا ۱"/> در اسفند ۱۳۸۳، زمانی که نخستین «هم‌اندیشی هویت ایرانی» در حال برگزاری بود، دبیرخانه هم‌اندیشی به نقل از خالقی مطلق، خبر پایان تصحیح را تأیید کرد و گفت که تا دو سال دیگر، حروف چینی دو دفتر باقی‌مانده به پایان می‌رسد و پس از چاپ آنها در آمریکا، هر هشت دفتر تصحیح را به همراه ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران منتشر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شش دفتر از معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی منتشر شد |نشانی=https://www.irna.ir/news/5484225/شش-دفتر-از-معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-منتشر-شد |وبگاه=خبرگزاری ایرنا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.irna.ir/news/5484225/%D8%B4%D8%B4-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۱">{{یادکرد وب |عنوان=معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی در ایران منتشر می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8312160174/معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-در-ایران-منتشر-می‌شود- |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> در سال ۱۳۸۵، [[محمدکاظم موسوی بجنوردی]]، رئیس [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، به خالقی مطلق پیشنهاد داد که پیرایش او در ایران توسط این مرکز چاپ شود.<ref name="۹۳۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و سه - نود و چهار}}</ref> خالقی مطلق هم پذیرفت و حقوق انحصاری چاپ و نشر تمامی مجلدات پیرایش و ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران را به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی واگذار کرد. قرار شد که این پیرایش توسط انتشارات کانون فردوسی، متعلق به مرکز پژوهش حماسه‌های ایرانی وابسته به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار یابد.<ref name="۹۳۹۴"/> موسوی بجنوردی بر سر این کار همت گذاشت<ref name="۹۳۹۴"/> و یک سال بعد، در ۱۳۸۶، یک نسخه افست از روی چاپ آمریکا با رفع غلط‌ها املایی در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ شد و مجوز انتشار این اثر اخذ شد. کار تولید و تکثیر و صحافی کتاب هم از همین سال آغاز شد اما پیش از روانه کردن آن به بازار کتاب و عرضه در کتابفروشی‌ها، لازم بود که یک مراسم رونمایی برای آن برگزار شود. ==== رونمایی ==== <blockquote>''"دانشمندان و ادبای زیادی دربارهٔ ''شاهنامه'' کار کرده‌اند اما امروز، روزِ خالقی مطلق است که بعد از چهل سال زحمت ما را مدیون خودش کرده است. او از طرف ملت ایران مورد تحسین قرار می‌گیرد و مردم از او سپاسگزارند."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''محمدکاظم موسوی بجنوردی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"خوش باد این نیک‌بختی و فرخیِ علمی بر خالقی مطلق، دوستی که زندگی روحی خود را در پژوهش سخن‌های دیرینه ''شاهنامه'' گذرانید و در شناخت حماسه ملی ایران و تاریخ دیرین ما، همراز با فردوسی و همراه با ''شاهنامه'' زیست و امروز گلِ رنج‌های کهن خود را در هشت دفتر پیشِ رو دارد. پس ''شاهنامه'' آخرش خوش بوده است از این روی که یکی ایرانیِ کاردان، تصحیح این متنِ عزیز را به اسلوب و آداب استوار پیش برد و متنی را در اختیار گذارد که بی‌گمان برجسته‌ترین است از میان دیگرِ چاپ‌ها."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''ایرج افشار''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه به تصحیح استاد جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/F6leU/رونمایی_از_شاهنامه_به_تصحیح_استاد_جلال_خالقی_مطلق |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173606/https://www.aparat.com/v/F6leU/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"هیچ‌کس تاکنون همت و شجاعت و دقت آن را نداشته که تمام نسخه‌ها را ارزیابی کند و ۱۵ نسخه را قابل ارزیابی تشخیص دهد اما خالقی همه چیز را کنار گذاشت و تنها به پایان بردن ''شاهنامه'' فکر کرد."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''علی‌اشرف صادقی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"در طی این سال‌ها روزی ده ساعت کار کردم، ولی نه ده ساعت هفته‌ای پنج روز، بلکه ده ساعت هفته‌ای هفت روز، یعنی شنبه و آدینه و عید و عزا همیشه در کار بودم و طبیعی است که این کارِ مدام، خستگی و بیماری می‌آورد و بعضی محرومیت‌ها را به دنبال خواهد داشت. بزرگ‌ترین محرومیت در میانِ خانواده زیستن و خانواده را ندیدن بود. بزرگ‌ترین محرومیت این بود که بزرگ شدنِ بچه‌ها را ندیدم. ولی با همه این احوال، این سال‌ها برایم سال‌های لذت هم بود."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> [[پرونده:امضای شاهنامه توسط خالقی مطلق.jpg|بندانگشتی|امضای خالقی مطلق دفتر یکم از دورهٔ هشت جلدیِ ''شاهنامه'' را، ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/>]] [[پرونده:Ferdowsi's Shahnameh, Khaleghi's 1st ed.jpg|بندانگشتی|مجلّداتِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه''ٔ فردوسی توسّطِ جلال خالقی مطلق]] روز ۱۱ تیر ۱۳۸۶ [[علی دهباشی]] ضمن مصاحبه‌ای اطلاع داد که عصر روز سه شنبه، مورخه ۱۹ تیر ۱۳۸۶، از [[شاهنامه خالقی مطلق|''شاهنامه'' مصحَحِ خالقی مطلق]] رونمایی خواهد شد.<ref name="همشهری آنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه ۸جلدی با تصحیح خالقی مطلق |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/رونمایی-از-شاهنامه-8جلدی-با-تصحیح-خالقی-مطلق |وبگاه=همشهری آنلاین |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173624/https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-8%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> علی دهباشی برنامه نشست را هم اعلام کرد<ref name="همشهری آنلاین"/> و یک روز بعد، در ۱۲ تیر ۱۳۸۶، اطلاعیه رسمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در این باره منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اطلاعیه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173625/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |dead-url=no}}</ref> چندین خبرگزاری و روزنامه از جمله خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این مراسم را از قبل، حین و بعد از برگزاری پوشش دادند و این اثر را حاصل ۳۷ سال کار بی‌وقفه و فرساینده خالقی مطلق می‌دانستند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="رادیو فردا"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی از شاهنامه خود می‌گوید |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705010340/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/شاهنامه-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5394/شاهنامه-خالقی-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان="شاهنامه" با تصحیح خالقی مطلق معرفی می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8604-06578/شاهنامه-با-تصحیح-خالقی-مطلق-معرفی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری دانشجویان ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/511334/شاهنامه-فردوسی-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134412/https://www.mehrnews.com/news/511334/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/513914/سخنرانی-ایرج-افشار-در-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.mehrnews.com/news/513914/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمائی می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604110528/شاهنامه-خالقی-رونمائی-می‌شود |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> این مراسم روز سه شنبه، ۱۹ تیر ۱۳۸۶، در تالار امیرالمؤمنین (ع) در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. جمع کثیری از دوستداران، محققان و استادانِ طرازِ اولِ ایران مثل [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[امیرهوشنگ ابتهاج]]، [[علینقی منزوی]]، [[بدرالزمان قریب]]، [[اسماعیل سعادت]]، [[مصطفی محقق داماد|مصطفی محقق‌داماد]]، [[ژاله آموزگار]]، [[مهدی محقق]]، [[علی بلوکباشی]] و [[کامیار عابدی]] حضور داشتند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش مهر از مراسم رونمایی شاهنامه فردوسی: هراسم از پایان عمر و ناتمام ماندن شاهنامه بود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/516462/گزارش-مهر-از-مراسم-رونمایی-شاهنامه-فردوسی-هراسم-از-پایان-عمر |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134417/https://www.mehrnews.com/news/516462/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=گزارش تصویری / مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/515730/گزارش-تصویری-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134414/https://www.mehrnews.com/news/515730/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۲">{{یادکرد وب |عنوان=خالقی: همه ما ایرانیان مدیون فردوسی و شاهنامه او هستیم |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604200031/خالقی-همه-ما-ایرانیان-مدیون-فردوسی-و-شاهنامه-او-هستیم |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> دبیر و مجری مراسم علی دهباشی بود.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> سخنران افتتاحیه، محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و بعد از وی، به ترتیب [[ایرج افشار]] و [[علی‌اشرف صادقی]] سخنرانی کردند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> پیشتر اعلام شده‌بود که دکتر [[محمدصادق سجادی]] هم یکی از سخنرانان است اما وی به علت بیماری نتوانست در مراسم حاضر شود.<ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> باری، سخنران اختتامیه دکتر خالقی مطلق بود که شرحی از ۳۷ سال تلاش‌هایش داد و بعد از پایان صحبت‌هایش، پرده از روی دفاتر ''شاهنامه'' برداشت و به رسم یادبود، دفتر اول را امضا کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> در پایان مراسم هم [[امیر صادقی]] با اجرای [[شاهنامه‌خوانی]] میهمانان را به وجد آورد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> این نخستین بار بود که هر هشت دفتر، به‌طور یکجا چاپ و صحافی شده بودند و در معرض دید عموم در ایران قرار داشتند. خالقی مطلق در این مراسم گفت که انتشار این کتاب در ایران، یکی از آرزوهای او بوده زیرا این کتاب متعلق به ملت ایران است.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> وی همچنین گفت که از آغاز کار تصحیح، همیشه ترسی ناخودآگاه در وی وجود داشته که با توجه به برنامه سنگین و زمان‌گیر کار، نتواند آن را به اتمام برساند اما خوشبختانه به پایان رساند.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> ==== عرضه کتاب با تأخیر ==== بعد از برگزاری مراسم رونمایی در تیر ۱۳۸۶، در حالی که دوستداران ''شاهنامه'' بی صبرانه منتظر بودند که هر چه زودتر پیرایش خالقی مطلق به بازار برود تا تهیه کنند، تا اوایل بهمن ۱۳۸۶ خبری از توزیع این کتاب نشد. در همین زمان، اعلام شد که مراحل تکثیر این کتاب تمام شده اما به دلیل شمار زیاد مجلدات، صحافی آن به پایان نرسیده و تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶، تحویل کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی داده خواهد شد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه تصحیح "خالقی مطلق" اسفندماه وارد بازار کتاب ایران می‌شود |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191447/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |dead-url=no}}</ref> در همین خبر آمده بود که مسئولان پخش این کتابخانه نیز تا اسفند ماه این کتاب را به قیمت ۹۵ هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه خواهند کرد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱"/> اسفند ماه هم سپری شد و همچنان طرفداران ''شاهنامه'' در انتظار توزیع پیرایش خالقی مطلق در بازار بودند. اواخر اسفند، خبر دیگری آمد که توزیع کتاب به نیمه دوم فروردین ۱۳۸۷ موکول شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=انتشار شاهنامه پیراسته فردوسی به سال آینده موکول شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191450/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |dead-url=no}}</ref> فروردین هم گذشت تا آن که عاقبت در اردیبهشت ۱۳۸۷، همزمان با بیست و یکمین [[نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران]]، پیرایش ۸ جلدی خالقی مطلق در غرفه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی عرضه شد و فرهنگ‌دوستان ایرانی به آرزوی دیرینه خود رسیدند. اما ''یادداشت‌های شاهنامه''، سه سال بعد در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۰)، با اصلاحات و افزوده‌هایی نسبت به چاپ قبلی کتاب در آمریکا، در غرفه انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ارائه شد. این سه جلد، مجلدات نهم تا یازدهم از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=یادداشت‌های خالقی‌مطلق به نمایشگاه رسید |نشانی=https://www.ibna.ir/news/104194/یادداشت-های-خالقی-مطلق-به-نمایشگاه-رسید |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.ibna.ir/news/104194/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF |dead-url=no}}</ref> اما دوازدهمین و آخرین عنوان از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» بیت‌یاب شاهنامه بود که به کوشش علی ایمانی و با همکاری خدیجه خسروی، در آذر ماه ۱۳۹۳ انتشار یافت اما عرضه کتاب در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۴) انجام شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «بیت یاب شاهنامه فردوسی» منتشر شد |نشانی= https://www.cgie.org.ir/fa/news/39208/ |وبگاه= مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی= ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date= ۵ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url= https://web.archive.org/web/20170605132704/http://www.cgie.org.ir/fa/news/39208 |dead-url= no}}</ref> پس از آن دوره ۱۲ جلدی شاهنامه معمولاً به صورت یکجا عرضه شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چاپ ششم شاهنامه فردوسی با تصحیح جلال خالقی مطلق منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/چاپ-ششم-شاهنامه-فردوسی-با-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-منتشر-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215501/https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی و یادداشت‌های آن تجدید چاپ شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/شاهنامه-فردوسی-و-یادداشت-های-آن-تجدید-چاپ-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref> === بزرگداشت === عصر یک‌شنبه، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم بزرگداشت جلال خالقی مطلق به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]] با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و گنجینه پژوهشی ایرج افشار برگزار گردید.<ref name="شب خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220805104203/https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |dead-url=no}}</ref> این برنامه در قالبِ یک صد و پنجاه و هفتمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ جلال خالقی مطلق» انجام می‌شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در ابتدای این نشست، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیر مجله بخارا و بانی، متولی و مجری برنامه شب‌های بخارا، به حضار خیر مقدم گفت و سپس فیلم قسمتی از سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از نخستین پیرایش شاهنامه در تیر ۱۳۸۶ در سالن پخش شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پس از آن علی دهباشی از ژاله آموزگار دعوت کرد تا برای ادای سخنرانی به جایگاه بیایند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> آموزگار از نقشِ [[فر|فرّه ایرانی]] (که در متون پهلوی به معنی خویشکاری یا انجام وظیفه است) در کارخالقی مطلق گفت و بیان کرد که اکنون خالقی مطلق و نسلِ آن‌ها، دل‌نگران چشم به نسل بعد دوخته‌اند تا ببینند آن‌ها چگونه پاسخگوی فرّه ایرانی خواهند بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ژاله آموزگار در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/tLIdw |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170444/https://www.aparat.com/v/tLIdw |dead-url=no}}</ref> پس از آن نوبت به سخنرانی [[محمد استعلامی]] رسید و وی اظهار داشت که در حدود بیست سال پیش، [[جلال متینی]] به او وعده داده بود که کاری مطابق برنامه و دارای روش علمی امروزی روی شاهنامه در جریان است که همان کار خالقی مطلق بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/> استعلامی از خالقی مطلق و [[محمود امیدسالار|امیدسالار]] با عبارت «عاشقان غربت‌نشین» یاد کرد که همچون فردوسی در غربت وطن با عشق به پاسداری از فرهنگ ایران دست به این کارِ بزرگ زده‌اند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> سپس [[امیر صادقی]] برای حضار به شاهنامه‌خوانی از روی داستان سلم و تور پرداخت و سپس‌تر محمود امیدسالار و پژمان فیروزبخش به قرائت متن سخنرانی خود پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در نهایت نوبت به خالقی مطلق رسید تا برای ایراد سخنرانی به پشت جایگاه تریبون برود<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی جلال خالقی مطلق در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/3aXn6 |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170447/https://www.aparat.com/v/3aXn6 |dead-url=no}}</ref> و بعد از پایان یافتن سخنرانی ایشان، قلمی مزین به تصویر جلال خالقی مطلق توسط [[کارلو چرتی]] و جمال گلستانی به وی اهدا شد و هدایایی نیز از سوی [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]] (از آخرین کتاب‌های منتشر شده) به خالقی مطلق اهدا گردید.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پخش تصاویری از خالقی مطلق و رویِ جلدِ آثارِ ایشان در دو کلیپ نیز از دیگر بخش‌های این مراسم بود و در پایان گروه موسیقی بوم و بر: فاضل جمشیدی، حسین پیرنیا و آرش فرهنگ‌فر به اجرای قطعاتی پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> === دومین تصحیح شاهنامه === ==== کشف دستنویس بیروت ==== در سال ۱۳۸۴، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، در کتابخانه قدیمی و معروف «مکتبة الشرقیة» متعلق به دانشگاه سن‌ژوزف بیروت، مشغول فهرست کردنِ نسخِ خطیِ فارسی بود که متوجه شد در میان ۵۱ دستنویس فارسی در آن جا، یک نسخه از ''شاهنامه'' فردوسی هم هست.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رزومه - سید مصطفی موسوی راد |نشانی=https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |وبگاه=دانشگاه تهران |ناشر=دانشکده ادبیات و علوم انسانی |بازبینی=۲۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۸ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628170400/https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |dead-url=no}}</ref><ref name="مصطفی موسوی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=نسخه ای کهن از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۷۹–۲۸۴ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260159/نسخه-ای-کهن-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-nc.43-}}</ref> وی از ۲۲ صفحه آن عکس انداخت و آن‌ها را به دست خالقی مطلق رساند.<ref name="دستنویس بیروت خالقی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=دستنویس نویافته از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۰۹–۲۷۸ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260158/دستنویس-نویافته-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43-}}</ref><ref name="خالقی خبرآنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه دست‌نویس سن‌ژوزف که تاریخ کتابت ندارد + عکس |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/130225/شاهنامه-دست-نویس-سن-ژوزف-که-تاریخ-کتابت-ندارد-عکس |وبگاه=خبرگزاری خبرآنلاین |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220421150415/https://www.khabaronline.ir/news/130225/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 |dead-url=no}}</ref><ref name="ایبنا خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=نگاهی به نسخه سن ژوزف؛ معرفی شده توسط خالقی مطلق |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/report/88319/نگاهی-نسخه-سن-ژوزف-معرفی-شده-توسط-خالقی-مطلق |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023957/https://www.ibna.ir/news/88319/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق این ماجرا را شرح داده است:<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/> {{نقل قول|در روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۸۶، به اتفاق استاد دکتر محمود امیدسالار و آقای نادر مطلبی کاشانی در خانه استاد ایرج افشار حضور داشتیم. ساعتی بعد آقای دکتر مصطفی موسوی نیز به ما پیوست. ایشان عکسی از ۲۲ صفحه از یک دستنویس ''شاهنامه'' متعلق به کتابخانه دیر سن‌ژوزف در بیروت را با خود آوردند. متن عکس این ۲۲ صفحه، در نگاه نخستین به تشخیص آقایان نامبرده و البته خود آقای موسوی و نیز این ناچیز دستنویس معتبری می‌آمد. همچنین ناگفته نماند هفته‌ای پیش از آن تاریخ، استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نیز در یک گفتگوی تلفنی بنده را از وجود چنین دستنویسی که بر اساس همین ۲۲ صفحه به نظر ایشان معتبر آمده بود، آگاه کرده بودند.}} خالقی مطلق با بررسی این ۲۲ صفحه از دستنویس بیروت، مقاله مفصلی در ۷۰ صفحه نوشت که در آن به معرفی و ارزیابی دقیق این نسخه و مقایسه با سایر نسخ پرداخت.<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="خالقی ایسنا">{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق: نسخهٔ نویافته‌ای از «شاهنامه» منتشر می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8802-19069/جلال-خالقی-مطلق-نسخه-ی-نویافته-ای-از-شاهنامه-منتشر-می-شود |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> علی‌رغم مخالفت اولیه مسئولان کتابخانه نسبت به عکس‌برداری از نسخه، تلاش برای دست‌یابی به عکس همه صفحات ادامه یافت و با پیگیری مصطفی موسوی و کمک محمود امیدسالار، عکس تمام صفحات فراهم شد و در اختیار خالقی مطلق قرار گرفت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/> خالقی مطلق ضمن نگارش مقاله دیگری در ۱۸ صفحه، به ارزیابی دقیق‌تر این نسخه در مقام مقایسه با سایر نسخ معتبر ''شاهنامه'' به ویژه [[شاهنامه فلورانس|فلورانس]] و [[شاهنامه لندن|لندن]] پرداخت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق">{{یادکرد ژورنال |عنوان=بررسی و ارزیابی شاهنامه سن ژوزف (مکتبه الشرقیه، وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۸ |شماره=سال دهم، شماره ۱۵ |صفحات=۱۹۳–۲۱۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260198/بررسی-و-ارزیابی-شاهنامه-سن-ژوزف-مکتبه-الشرقیه-وابسته-به-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43}}</ref> وی معتقد است که دستنویس بیروت مانند همه دستنویس‌های دیگر، نمی‌تواند به‌طور مطلق اساس پیرایش متن ''شاهنامه'' قرار گیرد چون مورد دستبرد کاتبان، افزودگی‌ها و افتادگی‌های کوچک و بزرگ قرار گرفته است.<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> وی نسخه بیروت را از حیث نگاه داشتن نویسش (ضبط)های کهن، برابر یا بهتر از دستنویس لندن و پست‌تر از دستنویس فلورانس می‌داند، ولی از نظر کمتر داشتن افزودگی‌ها و افتادگی‌ها، نسخه بیروت از هر دو دستنویس فلورانس و لندن بهتر است.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و شش - هشتاد و هشت}}</ref> با در نظر گرفتن تمام جزئیات، خالقی مطلق معتقد است که اعتبار دستنویس بیروت، بالاتر از دستنویس لندن و پایین‌تر از دستنویس فلورانس است.<ref name="۸۶۸۸"/> دیگر آن که نسخه بیروت متأسفانه برخلاف نسخ فلورانس و لندن تاریخ کتابت ندارد.<ref name="مصطفی موسوی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸"/> دستنویس‌های فلورانس و لندن، تنها دستنویس‌های تاریخ‌دار ''شاهنامه'' هستند که در قرن هفتم، به ترتیب در ۶۱۴ و ۶۷۵ هجری قمری، تألیف شده‌اند. به گمان خالقی مطلق، تاریخ کتابت دستنویس بیروت نباید از سال ۷۰۰ هجری قمری جلوتر باشد<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> که در صورت درستی این فرض، دستنویس بیروت همچون دو دستنویس فلورانس و لندن، در قرن هفتم (یعنی دست کم ۲۰۰ سال بعد از فردوسی) تألیف شده است. خالقی مطلق این سه دستنویس را مهم‌ترین، کهن‌ترین و معتبرترین دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌داند.<ref name="۸۶۸۸"/> از آن جایی که کشف این دستنویس پس از پایان پیرایش نخستین اتفاق افتاد، طبعاً امکان استفاده از آن در پیرایش قبلی وجود نداشت اما این دستنویس، تبدیل به یکی از دستنویس‌های اساسِ دومین پیرایشِ خالقی مطلق شد که توانست نقشی کلیدی در تصحیح ''شاهنامه'' ایفا کند. ==== روند کار و چاپ ==== [[پرونده:پیرایش دوم جلال خالقی مطلق از شاهنامه فردوسی.jpg|بندانگشتی|مجلدات دومین پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی توسط جلال خالقی مطلق]] در پیشگفتاری که خالقی مطلق در سال ۱۳۶۶ خورشیدی (۱۹۸۸ میلادی) بر نخستین دفتر پیرایش پیشین نوشت، وعده داده بود که پس از پایان آن کار، اگر عمری باقی ماند با توجه به تجارب کسب شده، نظرات منتقدان و اطلاعاتی که در گذر زمان به دست خواهد آورد، پیرایش دومی از ''شاهنامه'' را آماده سازد.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="۹۵۹۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و پنج - نود و شش}}</ref> از سوی دیگر، کشف دستنویس بسیار مهم و قدیمی بیروت هم ضرورت تصحیح مجدد ''شاهنامه'' را کاملاً محسوس کرد. به همین خاطر بلافاصله پس از فراغت از کار پیرایش پیشین و یادداشت‌های آن، از آغاز سال ۱۳۸۶ خورشیدی، خالقی مطلق بر سر برنامه جدید رفت و تا میانه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، دومین تصحیح ''شاهنامه'' را به پایان رسانید.<ref name="۹۵۹۶"/> این پیرایش نخست در سال ۱۳۹۳ در دو جلد و سپس در سال ۱۳۹۴ در چهار مجلد توسط [[انتشارات سخن]] چاپ شد. این کار می‌بایست سه سال و اندی زودتر منتشر می‌شد ولی به علتی نامعلوم، صورتِ آماده به چاپ آن از دست رفت و خالقی مطلق نیز سرخورده شد و دیگر توانِ آماده ساختن دوباره آن را در خود نمی‌دید.<ref name="۱۱۷">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و هفده}}</ref> اما خوشبختانه مهندس عباس وفایی، از دوستداران ''شاهنامه'' و فرهنگ ایران، به یاری خالقی مطلق شتافت و متن دست نوشت او را دوباره آماده کرد.<ref name="۱۱۷"/> خالقی مطلق در مقدمه پیرایش دوم نوشته که بدون پایمردی مهندس وفایی، پیرایش دوم سرنوشتی نامعلوم داشت.<ref name="۸۶۸۸"/> همچنین محمد افشین‌وفایی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، کار نظارت بر چاپ کتاب را بر عهده گرفت.<ref name="۸۶۸۸"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق نوشته بود که پیرایش دومی که انجام خواهد داد، دگرنوشت (نسخه‌بدل) نخواهد داشت، ولی به ویژه پس از پیدایش دستنویس بیروت در ۱۳۸۵ خورشیدی که یکی از دستنویس‌های اساس پیرایش دوم است، لازم شد که در پایان هر بخش، برگزیده‌ای از مهم‌ترین دگرنوشت‌ها ثبت شوند.<ref name="۱۱۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و چهارده}}</ref> همچنین وی در آن جا نوشته بود که پیرایش دوم، برای آسان‌خوانی و درک درست متن، با اعراب‌گذاری<ref name="۹۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و هشت}}</ref> و نشانه‌گذاری کامل متن انجام خواهد شد<ref name="۱۱۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و شانزده}}</ref> که همین گونه هم شد. در پیرایش یکم، به علت ثبت دگرنوشت‌ها در پایین صفحات و در نتیجه کاررفت اعداد در متن بیت‌ها، دیگر جای کافی برای انجام نشانه‌گذاری کامل متن نبود.<ref name="۱۱۶"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق همچنین نوشته بود که از چهار بخش یادداشت‌های پیرایش یکم، برگزیده‌ای در یک دفتر برای پیرایش دوم ترتیب داده خواهد شد، ولی سپس به این نتیجه رسید که نیاز خوانندگان پیرایش دوم به توضیحات لازم، بیش از این است.<ref name="۱۱۴"/> به ویژه این که هنگام تهیه پیرایش دوم، یادداشت‌های دیگری هم فراهم آمد.<ref name="۱۱۴"/> به همین خاطر خالقی مطلق از انجام این کار صرف نظر کرد اما به همت یاران و همکارانش، یک دفتر ''واژه‌نامه شاهنامه'' و یک دفتر ''بیت‌یاب شاهنامه'' برای پیرایش دوم تهیه و چاپ گردید. پیرایش دوم، نتیجه نیم قرن پژوهش شبانه‌روزی و بی‌وقفه خالقی مطلق در کتاب ''شاهنامه'' است که در طی آن، بیش از صد مقاله و هزاران صفحه در همه زمینه‌های متن ''شاهنامه'' و دستنویس‌های آن و دیگر مسائل حماسه و اسطوره انتشار داده است.<ref name="۱۱۴۱۱۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=یک صد و چهارده - یک صد و پانزده}}</ref> وی معتقد است کسانی باید این پیرایش را ارزیابی کنند که از شرایط صلاحیت و انصاف و بی‌طرفی برخوردار باشند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> میان روش پیرایش دوم و پیرایش اول، هیچ تفاوتی نیست<ref name="۹۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و پنج}}</ref> و هر دو به شیوه انتقادی، یعنی پیروی از نویسش (ضبط) دشوارتر انجام گرفته‌اند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> با توجه به استفاده از ۲۱ دستنویس به ویژه دستنویسِ مهمِ بیروت در پیرایش دوم<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد چهارم: از پادشاهی یزدگردِ بهرام گور تا پایان پادشاهی یزدگردِ شهریار |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۴-۳ |صفحات=۱۱۱۹–۱۱۲۰}}</ref> (در پیرایش یکم از ۱۶ دستنویس استفاده شده بود)، تجارب کسب شده در طول سال‌ها پژوهش و بهره‌گیری از نقدهای منصفانه‌ای که ناقدان بر پیرایش یکم نوشتند، خالقی مطلق حدس می‌زند که پیرایش دوم نسبت به پیرایش اول، کمتر از ده درصد تفاوت داشته باشد.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> البته همین قدر پیشرفت در بازسازی متن اصلی، جای شکرگزاری بسیاری دارد. وی اعتبار پیرایش دوم را با دستنویسی از ''شاهنامه'' متعلق به آغاز سده ششم هجری قمری، یعنی صد سالی پیش از کتابت دستنویس فلورانس و صد سالی پس از سرایش ''شاهنامه''، برابر می‌داند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="۱۱۴۱۱۵"/> وی معتقد است که با پژوهش‌های انتقادی و جستجو در دیگر دستنویس‌هایی که اساس کار وی نبوده‌اند، می‌توان به برخی اصلاحات رسید اما چنین اصلاحاتی چندان زیاد نخواهد بود.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> به‌طور کلی، بدون پیدایش دستنویسی از ''شاهنامه'' که تاریخ کتابت آن از سده ششم هجری کهن‌تر باشد، نمی‌توان به تغییراتی بنیادین که پیرایش دیگری را ایجاب کند رسید و باید پیرایش دوم خالقی مطلق را تا آن زمان، پیرایش نهایی ''شاهنامه'' دانست.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> ==== رونمایی ==== [[پرونده:شب شاهنامه 2.jpg|بندانگشتی| جلال خالقی مطلق و ژاله آموزگار، پرده از روی دومین ویرایش ''شاهنامه'' برمی‌دارند. شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.]] <blockquote>کارکردِ خالقی مطلق علمی‌ترین و منقح‌ترین تصحیحِ ''شاهنامه'' است و پس از آن دیگر نباید کسی یا کسانِ دیگری به تصحیحِ مجددِ ''شاهنامه'' بپردازند بلکه روشِ درستِ علمی سپاسگزاری از زحماتِ خالقی مطلق، بررسیِ کامل و باریک‌بینانهٔ ویرایشِ جدیدِ ایشان و طرحِ مکتوبِ پیشنهادهایی دربارهٔ ضبط‌ها و قرائت‌های آن صرفاً بر اساسِ دلایل و قراینِ علمی و عاری از هرگونه غرض‌ورزی و رشک‌آلودگی است. {{چپ‌چین}} سخنان '''سجاد آیدنلو''' در شبِ شاهنامه - ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی<ref name="شب شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925060114/https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> عصر پنج شنبه، مورخ ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]]، با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و [[انتشارات سخن]] برگزار گردید.<ref name="شب شاهنامه"/> این برنامه در قالبِ یک صد و نود و چهارمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ شاهنامه» انجام می‌شد.<ref name="شب شاهنامه"/> جمع کثیری از استادان و خادمان فرهنگ ایران، همچون [[حسین محجوبی]]، [[صفدر تقی‌زاده]]، [[ایرج پارسی‌نژاد]]، [[ژاله آموزگار]]، قدرت‌الله مهتدی، [[پیروز سیار]]، منصوره تدینی، [[اسماعیل کهرم]]، [[هارون یشایایی]]، اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، افسانه اسفندیاری (گیدفر)، [[روح‌انگیز شریفیان]]، سرمد قباد، [[مهرداد ملک‌زاده]]، سیما سلطانی و محمد قنواتی در این مراسم حاضر بودند.<ref name="شب شاهنامه"/> در ابتدای مراسم، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیرِ مجله بخارا، بانی و متولی و مجری شب‌های بخارا، به حاضران خیر مقدم گفت و سپس فیلم سخنرانی [[ایرج افشار]] در مراسم رونمایی از نخستین تصحیح ''شاهنامه'' خالقی مطلق در تیر ماه ۱۳۸۶، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن علی‌اشرف صادقی به عنوان نخستین سخنران به پشت تریبون رفت و سپس فیلم سخنرانی ژاله آموزگار در شبِ جلال خالقی مطلق (یک صد و پنجاه و هفتمین شب بخارا - ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳) در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن [[سجاد آیدنلو]] به عنوان دومین سخنران به پشت تریبون رفت و بعد از پایان سخنرانی ایشان، قسمتی از فیلم ''مردم و شاهنامه'' ساخته حسین ترابی که به نقالی ''شاهنامه'' اختصاص داشت، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> بعد از آن پیام استاد [[جلیل دوست‌خواه]] (مصحح اوستا) در سالن قرائت شد و سپس به ترتیب محمد افشین‌وفایی و [[شهرام ناظری]] برای ایراد سخنرانی به پشت تریبون رفتند.<ref name="شب شاهنامه"/> ناظری در پایان جلسه ابیاتی را از آلبوم صوتی جدیدش، ''درفش کاویانی''، که داستان ضحاکِ ''شاهنامه'' است برای حاضران اجرا کرد.<ref name="شب شاهنامه"/> نهایتاً نوبت به جلال خالقی مطلق رسید تا به عنوان واپسین سخنران به جایگاه برود.<ref name="شب شاهنامه"/> در پایان مراسم جلال خالقی مطلق، ژاله آموزگار، بهرام افشار (فرزند ایرج افشار)، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، شهرام ناظری، سجاد آیدنلو، عنایت‌الله مجیدی (رئیس کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)، علی‌اشرف صادقی و محمد افشین‌وفایی از پیرایش دوم ''شاهنامه'' رونمایی کردند و یک دوره از کتاب به ترتیب به شهرام ناظری، ژاله آموزگار و [[عنایت‌الله مجیدی]] اهدا شد.<ref name="شب شاهنامه"/> == روش تصحیح شاهنامه == <blockquote>وقتی که ادبیات فارسی کارِ شبانه‌روزی شما باشد، متوجه تحول زبان و ادب فارسی و تغییراتی که در طول قرن‌ها به وجود آمده، می‌شوید. وقتی هم که به سراغ نسخه‌های دست‌نویس ''شاهنامه'' می‌روید و آن‌ها را با هم مقایسه می‌کنید، متوجه می‌شوید که چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو هست. بعد از این، وقتی به سراغ چاپ‌های ''شاهنامه'' بروید، متوجه می‌شوید که چه قدر عناصر نو در آن‌ها زیاد است. به همین خاطر بود که من به تصحیح ''شاهنامه'' روی آوردم تا ''شاهنامه'' را بر اساس عناصر زبانی و ادبی تصحیح کنم؛ یعنی عناصر کهن زبانی و ادبی را به متن بیاورم. {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با [[عنایت فانی]] شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید وظیفه‌اش این بوده که ''شاهنامه'' کاتبان را (تا جایی که ممکن است) به ''شاهنامه'' فردوسی برگرداند!<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> یعنی می‌خواسته ''شاهنامه‌''ای را تحویل دهد که به متن فردوسی، نزدیک باشد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته او به این حقیقت هم اذعان دارد که هیچ‌گاه نمی‌توان عینِ ''شاهنامه‌''ای را که از زیر دست فردوسی بیرون آمده، دوباره احیا کرد اما می‌توان تلاش کرد که متنی نزدیک به آنچه فردوسی سروده، بیرون بیاید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که کاتبان در هر دوره‌ای بعد از فردوسی، ''شاهنامه'' او را به روز کرده‌اند و هرگاه که کتابتش کرده‌اند، واژه‌های نو را با واژه‌های کهن و واژه‌های عربی را با واژه‌های فارسی معاوضه کرده‌اند و همواره به جایش نوتر گذاشته‌اند که مردم راحت‌تر بفهمند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> کاتبان همچنین برخی بیت‌ها را بازنویسی نکردند و برخی بیت‌ها را خودشان سرودند و در متن ''شاهنامه'' گذاشتند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی معتقد است که هزاران بیت الحاقی در دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' می‌توان یافت.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> دست‌نویس‌های کهن ''شاهنامه''، حدود ۴۹ هزار بیت هستند اما دست‌نویس‌های جدیدتر، تا ۵۵ هزار بیت می‌رسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هزاران بیت و روایت الحاقی در طول این سال‌ها به ''شاهنامه'' افزوده شده که فردوسی نسروده و کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته اغلب، صاحبانِ نسخ ابیاتِ جعلی را در حاشیه دست‌نویس‌ها یادداشت می‌کردند و سپس کاتبان به متن اضافه می‌کردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از ابیات جعلی را هم خود کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که با مقایسه قطعات الحاقی با قطعات اصیل ''شاهنامه''، می‌توان متوجه شد که گوینده متن دو نفر هست، یکی فردوسی و دیگری کسی ست که قرن‌ها بعد از فردوسی زیسته و در ''شاهنامه'' دست برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از روایات و ابیات الحاقی، به کلی سروده دیگران است و مقداری هم، سروده فردوسی بوده که دیگران دست‌کاری کرده‌اند و بعضی کلمات را نوتر کرده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اساسِ روشِ کار خالقی مطلق، این بوده که تشخیص دهد چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که عناصر نو، دستبردهای کاتبان می‌باشند و بایستی عناصر کهن را جانشینِ عناصرِ نو کرد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، بایستی متن ''شاهنامه'' را کهن‌تر کرد تا به زمان و زبان فردوسی نزدیک‌تر شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین روش کار او، بر مبنای کهن‌تر بودن و دشوارتر بودن ضبط است؛ یعنی وقتی که عناصر زبانی در دست‌نویس‌های مختلف با هم مقایسه شوند، ضبطی که دشوارتر هست اصل قرار داده می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این در حالی است که در گذشته، اغلب مصححین متون کهن در ایران، کهن‌ترین نسخه را اصل قرار می‌دادند و آن را عیناً به متن منتقل می‌کردند و اختلافات سایر نسخ را به حاشیه می‌بردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما روش تصحیح خالقی مطلق این بوده که عناصر کهن‌تر و دشوارتر را، در هر نسخه‌ای که موجود بوده، در متن قرارداده و سایر عناصر را به حاشیه برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === اهمیت نسخه فلورانس در تصحیح شاهنامه === خالقی مطلق، با صرف زمان زیاد توانست بیش از ۵۰ نسخه ''شاهنامه'' را بررسی کند که در بین آن‌ها، [[شاهنامه فلورانس|نسخه فلورانس]] بیشتر از بقیه مورد استناد وی در تصحیح ''شاهنامه'' بوده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="رادیو فردا"/> وی دربارهٔ علت این موضوع می‌گوید که نسخه فلورانس – که به تاریخ ۶۱۴ هجری قمری نوشته شده – کهن‌ترین دست‌نویس ''شاهنامه'' است<ref name="رادیو فردا"/> که البته این ملاک قطعی نیست، بلکه مقایسه این نسخه با سایر نسخ ''شاهنامه'' نشان می‌دهد که عناصر کهن زبانی در دست‌نویس فلورانس بسیار بیشتر از بقیه دست‌نویس‌هاست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته خالقی مطلق به این حقیقت هم معترف است که هیچ‌یک از دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' نمی‌توانند اساس مطلق برای تصحیح قرار بگیرند زیرا در همه آن‌ها، از جمله در نسخه فلورانس، فساد رخ داده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما در مجموع، وی معتقد است که بهترین دست‌نویس ''شاهنامه'' همان نسخه فلورانس است که متأسفانه فقط نیمه اول ''شاهنامه'' را دارد و نیمه دوم آن، یا گم شده است یا اصلاً کاتبان آن را تحریر نکرده‌اند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> == اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها == === دربارهٔ اهمیت فردوسی در تاریخ زبان فارسی === خالقی مطلق معتقد است که دربارهٔ نقش [[فردوسی]] در تثبیت [[زبان فارسی]] نباید غلو کرد اما با این حال، ''شاهنامه'' و فردوسی نقش زیادی در تثبیت زبان فارسی داشته‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که پیش از فردوسی، چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام گرفت،<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان">{{یادکرد وب |عنوان=پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان |نشانی=https://www.aparat.com/v/CBAPU |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220401104022/https://www.aparat.com/v/CBAPU |dead-url=no}}</ref> و کسانی برای حفظ زبان فارسی کوشش می‌کردند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی">{{یادکرد وب |عنوان=مستند بزرگان ایران زمین: فردوسی |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220405164022/https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |dead-url=no}}</ref> به ویژه کارهایی که در زمان فرمانروایی [[صفاریان]] و [[سامانیان]] انجام شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> برای مثال، صد و پنجاه سال پیش از فردوسی، [[یعقوب لیث صفاری]] شاعران را مجاب کرد که برخلاف گذشته که به عربی شعر می‌سرودند، به فارسی شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این اقدام یعقوب لیث نقش بسیار مهمی در تاریخ زبان فارسی دارد و به آن به عنوان زبان ادبی ایران، رسمیت بخشید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بعد از وی، [[منصور سامانی|امیر منصور سامانی]] علمای ماوراءالنهر را به خراسان آورد و آن‌ها ''[[تفسیر طبری]]'' را به فارسی ترجمه کردند که اقدام بسیار مهمی در رسمیت‌بخشی به زبان فارسی است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> علاوه بر این‌ها، [[خاندان کاکویه]] در اصفهان بسیاری از متون پهلوی را به فارسی ترجمه کردند و به [[ابن سینا]] گفتند که دانشنامه‌ای به زبان فارسی بنویسد<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و وی ''[[دانشنامه علائی]]'' را نوشت. مثال دیگر، [[ابوالعباس اسفراینی]] است که دستور داد نامه‌ها را به زبان فارسی بنویسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی خود [[سلطان محمود غزنوی]] از [[زبان عربی]] خوشش نمی‌آمد و به شعرا دستور داد که به فارسی برایش شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که همه این افراد برای تثبیت زبان فارسی قدم‌های بزرگی برداشتند اما قدمی که فردوسی برداشته، در اوج هست و از همه قدم‌هایی که دیگران برداشته‌اند، بالاتر است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، کوشش‌هایی که از پیش از فردوسی برای حفظ زبان فارسی شروع شده‌بود، با ''شاهنامه'' به اوج رسید.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> همزمان با فردوسی و پس از وی نیز کسانی بودند که به سهم خود کارهایی کردند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما تثبیت زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> وی همچنین معتقد است که نمی‌توان نقش مردم را در حفظ زبان فارسی که زبان مادری آن‌ها بود، فراموش کرد، اما فی‌المثل [[مردم مصر]] نتوانستند به تنهایی زبان خود را حفظ کنند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هیچ حقیقتی پشت این سخن نیست که نقش مردم در حفظ زبان فارسی را بالاتر از همه رویدادهای مذکور دانست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق معتقد است از زمان فردوسی تا ظهور [[صفویه]] که ایران بین فرمانروایی‌های متعدد تقسیم شده‌بود، میهنِ اصلیِ ایرانیان، زبان فارسی بود تا اینکه در دوره صفویه، ایران دوباره وحدت باستانی خود را بازیافت و پس از صفویه نیز همچنان زبان فارسی، زبان رسمی ایرانیان باقی ماند.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ شاهنامه === <blockquote>«به‌طور خلاصه، محتوای ''شاهنامه''، یک حماسه اسطوره‌ای، پهلوانی، عشقی، اندرزی و تاریخی است. در جزئیات مطالب، ''شاهنامه'' پر از آگاهی‌های گوناگون دربارهٔ زندگی معنوی و مادی، تشکیلات اداری و لشکری و درباری، آیین‌های خانوادگی و اجتماعی ایرانیان باستان است. ساختار ''شاهنامه''، در مجموع یک حماسه تراژیک – دراماتیک است. ''شاهنامه'' از نظر شیوه بیان، دارای زبانی کهن و فاخر و لحنی غالباً اخطارکننده است. از نظر کارکرد، ''شاهنامه'' مهم‌ترین حلقه پیوند دو بخش تاریخ و فرهنگ ایران (پیش از اسلام و پس از اسلام) به یکدیگر و نیز، استوارترین ستون زبان و ادب فارسی و بزرگ‌ترین شاخص هویت و ملیت ایرانی است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> === دربارهٔ زمان سرایش شاهنامه === بر طبق پژوهش‌های جلال خالقی مطلق، فردوسی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری یا اندکی بعدتر شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۹">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و نه}}</ref> البته پیش از فردوسی، شاعری به نام [[دقیقی]] شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرده‌بود ولی پس از این که حدود هزار بیت را سرود، کشته شد<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> و کار او ناتمام ماند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و هشت}}</ref> قتل دقیقی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری اتفاق افتاده است.<ref name="۲۸"/> مدتی بعد، فردوسی دنباله کار دقیقی را گرفت و ابیات سروده شده توسط دقیقی را عیناً در کتاب خود با حفظ نام دقیقی آورد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد سوم: از پادشاهی لهراسپ تا پایان پادشاهی بهرام گور |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۳-۶ |صفحات=۳۹–۷۹}}</ref> با این کار فردوسی مانع از این شد که نام و شعر دقیقی از [[تاریخ ادبیات فارسی]] پاک شود که نشان از خوش‌قلبی و امانت‌داری وی دارد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در تاریخ ۲۵ اسفند ۴۰۰ هجری قمری، فردوسی کار تألیف ''شاهنامه'' را به پایان رساند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸"/> پس فردوسی حدود ۳۳ سال قمری بر سر ''شاهنامه'' کار کرده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> البته فردوسی پس از سال ۴۰۰ هجری قمری تا زمان مرگ نیز حک و اصلاحاتی در متن خود انجام داده است.<ref name="۲۹"/> === دربارهٔ آموزه‌های شاهنامه === <blockquote>«اگر بپرسند که از ''شاهنامه'' چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی اغراق از هر صفحه ''شاهنامه'' می‌توان نکته‌ای آموخت. از ''شاهنامه'' تاریخ و فرهنگ باستانی را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' ادبیات باستانی ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' شاعری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' اخلاق نیکو آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' کشورداری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از ''شاهنامه'' زبان فارسی را آموخته‌اند. امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیتِ هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی، مهم‌ترین آموزه این کتاب است و این دو آموزه از یکدیگر جدا نیستند.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید فردوسی به هیچ عنوان طرفدار جنگ و خشونت نیست ولی جنگ و خشونت در داستان‌های کهن ایران رخ داده است و فردوسی نمی‌تواند جنگ را از داستان حذف کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آیین رونمایی از فیلم مستند داستانی شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.aparat.com/v/QYLSm |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165504/https://www.aparat.com/v/QYLSm |dead-url=no}}</ref> === دربارهٔ دستکاری‌ها در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که تغییرات ایجادشده در ''شاهنامه''، هم سهوی بوده و هم عمدی اما اغلب تغییرات عمدی بوده است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> وی می‌گوید وقتی کاتبان فکر می‌کردند در جایی ''شاهنامه'' کم و کسر دارد یک چیزهایی می‌سرودند و به آن اضافه می‌کردند یا اگر بیتی را نمی‌فهمیدند یا خوششان نمی‌آمد حذف می‌کردند. اگر واژه‌ای کهنه بود حذف می‌کردند و واژه زمان خودشان را می‌گذاشتند.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> از جمله دستبردهای مهم کاتبان، واردکردن بیت‌های زن‌ستیزانه و دستکاری در مذهب تشیع فردوسی است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> === دربارهٔ واژه ایران در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که واژه ایران در ''شاهنامه''، به دو معنا به کار گرفته شده است: معنای اول آن، [[سرزمین ایران]] است و معنای دوم آن، مردم ایران یا [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانیان]].<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که شاید واژه ایران در هیچ کتابی به اندازه ''شاهنامه'' به کار نرفته باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در ''شاهنامه''، بیش از هزار بار واژه ایران تکرار شده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ نقش شاهنامه در فرهنگ نام‌های ایرانی === خالقی مطلق می‌گوید که ایرانیان نام‌هایی مثل کاوس، سهراب و منوچهر را از ''شاهنامه'' گرفته‌اند؛ زیرا این نام‌ها پیش از ''شاهنامه''، تلفظ دیگری داشته است؛ مثلاً نام فرامرز پیش از ''شاهنامه''، به صورت «مَرزفَری» بوده است. صورتِ واژه فرامرز را فردوسی به وجود آورده است برای این که در وزن متقارب که وزن ''شاهنامه'' است، وارد شود.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> مثال دیگر، نام فرنگیس است که پیش از ''شاهنامه''، به صورت «گیس‌فَری» بوده است اما بعد از ظهور فردوسی، این نام از بین رفت و با فرنگیس جایگزین شد؛ بنابراین منشأ بسیاری از نام‌های ایرانی که امروزه بر روی کودکان ایران گذاشته می‌شوند، به ''شاهنامه'' بازمی‌گردد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ اهمیت شاهنامه در حفظ اساطیر ایران === خالقی مطلق معتقد است که اگر ''شاهنامه'' نمی‌بود، امروز ایرانیان به اسطوره‌ها و داستان‌های کهن خود دسترسی نداشتند، به جز آن مقدار که در [[اوستا]] و دیگر کتب آمده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که در کتاب‌های تاریخیِ نوشته شده پیرامون اساطیر ایران، به [[اسطوره‌های ایرانی]] صورت تاریخی داده شده و آن‌ها ذات و سرشت اسطوره‌ای خود را از دست داده‌اند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> اتفاقی که در ''شاهنامه'' نیفتاده است. === دربارهٔ مقام شاهنامه در ادبیات فارسی === خالقی مطلق معتقد است که ''شاهنامه''، پدرِ آثارِ ادبیِ فارسی است و در همه اشعاری که بعد از فردوسی سروده شده‌اند، می‌توان تأثیر ''شاهنامه'' را دید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که یک مسئله مهم در این قضیه، مسئله زمان است؛<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> زیرا ''شاهنامه'' در آغاز ادبیات فارسی قرار گرفته<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> و آثاری که پیش از ''شاهنامه'' سروده شده، تا حد زیادی از بین رفته‌اند؛ بنابراین اگر تمام دیوان [[رودکی]] امروز موجود می‌بود، دیگر کسی نمی‌توانست مشخص کند که پدر شعر فارسی، فردوسی است یا رودکی.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما چون کهن‌ترین و بزرگ‌ترین (از نظر حجم) اثری که امروزه در دست است، ''شاهنامه'' است، این بر سرتاسر ادب فارسی اثر گذاشته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> به عبارت واضح‌تر، هر شاعر معروف زبان فارسی مثل [[مولوی]]، [[حافظ]]، [[سعدی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خیام]]، ''شاهنامه'' را خوانده و از آن اثر پذیرفته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که بی اغراق، ''شاهنامه'' پراهمیت‌ترین اثر ایرانی ست زیرا در ''شاهنامه'' تمام تاریخ و گذشته ایران، تمام فرهنگ ایران و تمام آداب و رسوم ایرانیان، از کهن‌ترین زمان تا زمان فردوسی موجود هست.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> شاید هیچ اثری در ادبیات جهان، این چنین نقشی را در سرنوشت و فرهنگ یک ملت ایفا نکرده باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> گذشته از این، در تاریخ اسلامی ایران هیچ اثر فارسی به اندازه ''شاهنامه'' کتابت نشده است.<ref name="۸۶۸۸"/> === دربارهٔ چاپ‌های شاهنامه === خالقی مطلق می‌گوید هیچ‌یک از چاپ‌های ''شاهنامه'' تا چاپ مسکو و پس از آن که در ایران یا کشورهای دیگر از تمام ''شاهنامه'' یا بخش‌هایی از آن تهیه شده‌اند، پیرایش انتقادی نیستند - اگرچه چنین نامیده شده باشند - و اصولاً هیچ‌یک از پیرایشگران این چاپ‌ها با روش انتقادی پیرایش متن آشنا نبوده‌اند یا دست کم بدان باور نداشته‌اند و آن را با روش التقاطی - ذوقی یکسان پنداشته‌اند.<ref name="۸۸۹۱">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و هشت - نود و یک}}</ref> بهترین روش این پیرایشگران، همان روش پیروی از اقدم یا اصحِ نسخ است که در سده نوزدهم در غرب رایج بود و دانشمندان ایرانی در آن زمان آن را از ایران‌شناسان غربی آموختند و در ایران کم‌کم جای روش ذوقی کاتبان گذشته را گرفت و نسبت به کار آنها، گامی مثبت در پیرایش متون بود.<ref name="۸۸۹۱"/> امروزه این روش منسوخ شده است.<ref name="۸۸۹۱"/> === دربارهٔ پیرایش خود === خالقی مطلق پیرایش خود را علمی - تحقیقی - انتقادی می‌داند.<ref name="۹۵"/> نخست علمی، بدین مناسبت که پیش از آغاز کار پیرایش، شمار بزرگی از دستنویس‌های ''شاهنامه'' بررسی و معرفی شده‌اند، دگرنوشت‌ها در پیرایش اول، در زیر صفحات با صرف وقت بسیار به شیوه مثبت، یعنی هم قید ناهمخوانی‌ها و هم قید همخوانی‌ها، ثبت شده‌اند و در این کار به جای توضیحات عریض و طویل، از نشانه‌گذاری و کوتاه‌نویسی کمک گرفته شده است.<ref name="۹۵"/> دیگر رعایت ثبت حروف کم‌نقطه و بی‌نقطه در موارد ضروری و ثبت املاء دستنویس‌ها و کاربست هر شگرد دیگری که وضعیت دستنویس‌ها را دقیق‌تر و قابل فهم‌تر نشان دهد و کار را بر خواننده و منقّد آسان نماید.<ref name="۹۵"/> دوم انتقادی، بدین مناسبت که در این پیرایش اساس کار بر گزینش «نویسش (ضبط) دشوارتر» گذاشته شده است و نه پیروی تعبدی از «اقدم یا اصح نسخ».<ref name="۹۵"/> سوم تحقیقی، بدین مناسبت که همراه متنِ پیرایش، یادداشت‌های توضیحی در ۱۹۴۵۰ نکته ریز و درشت دربارهٔ مسائل مربوط به متنِ پیرایش آمده است و در موارد بسیاری در توجیه نویسشِ برگزیده و متن‌شناسی کتاب گفتگو شده است.<ref name="۹۵"/> === دربارهٔ تأثیر فردوسی بر شاعرانِ پس از خود === خالقی مطلق معتقد است که شاعرانِ پس از فردوسی را، می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول، حماسه‌سرایان هستند که شدیداً از زبان فردوسی، متأثر شده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حماسه‌سرایان، یکی از موضوعات حماسی را برمی‌گزیدند و به سبک فردوسی، در وزن متقارب و با به‌کارگیری گسترده اصطلاحات فردوسی، شعر سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی سراینده منظومه حماسیِ ''[[علی‌نامه]]'' که فردوسی را نکوهش می‌کند هم از نفوذ زبان و سبک ''شاهنامه'' برکنار نمانده است.<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، دفتر اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و پنج}}</ref> گروه دوم، شاعرانی هستند که حماسه‌سرا نیستند اما آن‌ها هم تحت تأثیر شگرف فردوسی هستند؛ مثلاً قانعی طوسی، شاعری‌ست که ''[[کلیله و دمنه]]'' را به وزن متقارب سروده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی شدیداً تحت تأثیر ''شاهنامه'' بوده و گاه حتی مصرع‌های ''شاهنامه'' را در شعر خود [[تضمین]] کرده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مثال دیگر، [[بوستان سعدی|''بوستان'' سعدی]] است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> با این که ''بوستان'' یک اثر اخلاقی است اما سعدی متأثر از سبک ''شاهنامه'' است و از فردوسی در کتابش یاد می‌کند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> دیگر شاعران، به اندازه این دو گروه متأثر نشدند بلکه بیشتر از روایات حماسی و اساطیری فردوسی متأثر شدند و آن‌ها را به کار بردند؛ مثلاً مولوی بارها از [[رستم]] سخن می‌گوید یا حافظ در دیوانش اشاره به [[کیخسرو]]، [[سیاوش]]، [[افراسیاب]] و دیگر حماسه‌های ''شاهنامه'' دارد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> خیام هم در رباعیات خود شدیداً متأثر از فردوسی است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در نتیجه تمام شاعران بعد از فردوسی، از وی تأثیر گرفته‌اند و در طیفی از تاثیرپذیری (از کم تا خیلی زیاد) می‌توان آن‌ها را جای داد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === دربارهٔ جایگاه فردوسی در بین شاعران بزرگ ایرانی === <blockquote>فرض کنید که شما صاحب یک باغچه هستید که خیلی زیباست. شما با یک نگاه می‌توانید زیبایی این باغچه را درک کنید. درست مثل ''رباعیات خیام''. اما گاهی اوقات شما صاحب یک باغ هستید که دیگر با یک نگاه نمی‌توانید زیبایی آن را درک کنید. باید چند روزی در این باغ وقت صرف کنید تا زیبایی باغ را درک کنید. درست مثل ''غزلیات حافظ''، ''بوستان''، ''گلستان'' و ''غزلیات سعدی''، ''خسرو و شیرین''، ''لیلی و مجنون'' و ''هفت پیکر''. ''شاهنامه''، جنگلی است که همیشه بر شما تسلط دارد و سال‌ها باید در این جنگل حرکت کنید و مطالعه کنید تا بر روی آن مسلط شوید. حتی سال‌های اول در این جنگل گم می‌شوید. این تفاوت بین آثار ادب فارسی با یکدیگر است؛ بنابراین یکی باغچه‌بان است، یکی باغبان‌است و یکی جنگلبان است و من بیشتر از ۵۰ سال است که جنگلبانی می‌کنم! {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با عنایت فانی شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق معتقد است که ایران پنج شاعر نابغه داشته است که عبارت اند از: [[فردوسی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[مولوی]]، [[سعدی]] و [[حافظ]].<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که این شاعران متعلق به همه زمان‌ها و همه ملت‌ها هستند اما تفاوت ''شاهنامه''، این است که پیش از بقیه این آثار سروده شده است.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ اهمیت زبان فارسی در هویت ایرانی === خالقی مطلق معتقد است که [[هویت ایرانی]] با [[زبان فارسی]] یکسان است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، اگر ایرانیان فارسی صحبت نمی‌کردند و بالفرض زبانشان عربی شده‌بود، به آن‌ها «عرب یا عرب ایرانی» گفته می‌شد، هم چنان‌که امروزه به مصریان «عرب مصری» گفته می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که ایرانیان، ملیت خود را مدیونِ زبان فارسی هستند و زبان فارسی را تا اندازه زیادی مدیونِ ''شاهنامه'' هستند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> == مسئولیت‌های علمی == * تدریس در [[دانشگاه هامبورگ]]، دانشکده علوم انسانی، انیستیتو آسیا و آفریقا، واحد خاورمیانه، استخدام: ۱۹۷۱، بازنشستگی: ۲۰۰۶، به مدت ۳۵ سال.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/> * عضو شورای عالی علمی [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/جلال-خالقی-مطلق |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212507/https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> * عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=http://mahmoudafshar.ir/bookselection/جلال-خالقی‌مطلق/ |وبگاه=بنیاد دکتر محمود افشار |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212508/http://mahmoudafshar.ir/bookselection/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ |dead-url=no}}</ref> * عضو افتخاری [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] از دی ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و پنجاه و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://old.apll.ir/1395/10/22/چهارصد-و-پنجاه-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215457/https://old.apll.ir/1395/10/22/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و هفتاد و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://apll.ir/1398/10/04/چهارصد-و-هفتاد-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213220959/https://apll.ir/1398/10/04/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> == فعالیت‌های دیگر == === همکاری در تألیف دانشنامه ایرانیکا === جلال خالقی مطلق، یکی از نویسندگان ''[[دانشنامه ایرانیکا]]'' به‌شمار می‌آید و در این زمینه با [[احسان یارشاطر]] همکاری گسترده‌ای داشته است. ''دانشنامه ایرانیکا''، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه [[ایران‌شناسی]] در طول تاریخ است که ۶۵ مقاله (مدخل) آن را خالقی مطلق نوشته است. مقالات خالقی مطلق در ''ایرانیکا'' به زبان انگلیسی تألیف شده‌اند و طیف وسیعی از شاخه‌های ایران‌شناسی را در بر می‌گیرند. فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، مجموعه مقالات خالقی مطلق در ''دانشنامه ایرانیکا'' را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و آن‌ها را در کتابی به نام ''شاهنامه و فرهنگ ایران'' منتشر ساخته‌اند. === شعرسرایی و فیلمنامه‌نویسی === خالقی مطلق به صورت تفننی شعر می‌سراید<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و یک کتاب ترانه از او با نام ''آهوی کوهی در دشت'' منتشر شده است. وی در برخی محافل پاره‌ای از اشعار خود را هم خوانده است.<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/yLoBT |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165505/https://www.aparat.com/v/yLoBT |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از سه جلد کتاب دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بنیاد فردوسی شاخه توس |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408111226/https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |dead-url=no}}</ref> همچنین از وی فیلمنامه‌ای به نام ''زال و رودابه'' منتشر شده که اقتباسی از داستان [[زال و رودابه]] ''شاهنامه'' است. ==== نمونه اشعار ==== {{شعر}} {{ب|ایران غمِ تو چو بر دلم رای کند|کارِ دمِ نی‌نواز با نای کند}} {{ب|هر گوشه تو که اجنبی جای کند|صد گوشه جسم و جانِ من وای کند<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/>}} {{پایان شعر}} == گفتارهای ماندگار == <blockquote>«''شاهنامه'' یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«هر کشتی، نیاز به ساحل و لنگر دارد و گرنه، در اقیانوس مدتی سرگردان می‌راند تا به دست طوفانی نابود گردد. ملت‌ها نیز در اقیانوس حوادث مانند کشتی‌اند. دیر زمانیست که تنها ساحل هویت ملت ایران، زبان و ادب فارسی بوده و لنگر او، ''شاهنامه'' است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«''شاهنامه'' چشمه درخت ملیت است و ریشه درخت ملیت ما از این چشمه آب می‌خورد، آبی شیرین و گوارا.» {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیر ۱۳۸۶ خورشیدی<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> == میراث == [[امامعلی رحمان]]، رئیس‌جمهور [[تاجیکستان]]، در سال ۲۰۲۳ میلادی دستور اجرای طرح اهدای یک نسخه شاهنامه به‌طور رایگان به هر خانواده در تاجیکستان را صادر کرد. شاهنامه اهدایی، بر اساس تصحیح خالقی مطلق و در ۹ جلد به خط سیریلیک می‌باشد. با توجه به جمعیت ده میلیون نفری تاجیکستان، دست کم یک میلیون نسخه از این کتاب باید چاپ و توزیع بشود و پیش‌بینی شده این فرایند یک سال طول بکشد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تعامل هرچه بیشتر ایران و تاجیکستان برای گسترش زبان فارسی/ اهدای شاهنامه به خانواده‌ها تا یک سال دیگر |نشانی=https://www.ibna.ir/news/502340/تعامل-هرچه-بیشتر-ایران-و-تاجیکستان-برای-گسترش-زبان-فارسی-اهدای |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095258/https://www.ibna.ir/news/502340/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D8%B1%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C |dead-url=no}}</ref> [[ابوالفضل خطیبی]]، ایران‌شناس و شاهنامه‌پژوه، معتقد است که اگر شاهنامه‌شناسی به دو بخش تصحیح متن و پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی تقسیم شود، هر دو شامل دو دوره خواهد بود؛ یکی از آغاز تا پیش از خالقی مطلق و دوم از زمان خالقی مطلق تا امروز.<ref name="ابوالفضل خطیبی">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش دیدار و گفتگو با ابوالفضل خطیبی/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1396.03.18072.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۴ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220604002108/http://bukharamag.com/1396.03.18072.html |dead-url=no}}</ref> وی که افتخارِ همکاری با دکتر خالقی مطلق در تصحیح دفترِ هفتمِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه'' را داشت، به صراحت می‌گوید که در زمینه شاهنامه‌شناسی هر چه دارد از خالقی مطلق دارد.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> وی ظهور خالقی مطلق در عرصه پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی و تصحیح متن را یک نقطه عطف چشمگیر می‌داند.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> [[محمد گلبن]]، فهرست‌نگار و مولفِ کتابِ فردوسی‌نامه بهار، می‌گوید که تحقیقات خالقی مطلق دربارهٔ فردوسی، خواننده را هر روز شیفته‌تر به فردوسی و شاهنامه‌اش می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی و نیم قرن با شاهنامه زیستن/ محمد گلبن |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.367.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221001120045/https://bukharamag.com/1389.01.367.html |dead-url=no}}</ref> == جوایز == * شایسته تقدیر در دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۹) در بخش رسائل و مقالات، برای بررسی و ارزیابی ''شاهنامه'' سن‌ژوزف (به صورت مشترک با حمیدرضا مستفید و داود غلام‌زاده)<ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد ژورنال |عنوان=دهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی |ژورنال=کتاب ماه |تاریخ=دی ۱۳۸۹ |شماره=سال چهاردهم، شماره ۱ |صفحات=۱۱۸–۱۲۱ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/download/203343}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.ibna.ir/news/88251/برگزيدگان-دهمين-آيين-بزرگداشت-حاميان-نسخ-خطي-معرفي-شدند |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213953/https://www.ibna.ir/news/88251/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%87%D9%85%D9%8A%D9%86-%D8%A2%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D8%AE-%D8%AE%D8%B7%D9%8A-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%8A-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |dead-url=no}}</ref> * اثر برگزیده در نهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۸) در بخش ادبیات، برای تصحیح ''شاهنامه'' فردوسی با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی<ref>{{یادکرد وب |عنوان=در آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی عنوان شد: توجه به نسخه‌های خطی، توجه به ملیت و هویت ایرانی است |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08904/در-آیین-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-عنوان-شد-توجه-به-نسخه-های-خطی |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08901/برگزیدگان-همایش-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-معرفی-شدند |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> == فهرست آثار<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بانک اطلاعات کتاب و ناشران |نشانی=https://db.ketab.ir/ |وبگاه=خانه کتاب و ادبیات ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406022818/https://db.ketab.ir/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=https://www.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۶ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626180939/https://www.nlai.ir/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شبکه کتابخانه‌های کشور |نشانی=https://libs.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۴ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220424063225/https://libs.nlai.ir/ |dead-url=yes}}</ref> == === آثار مکتوب مستقل و نیمه مستقل === ==== شاهنامه پژوهی ==== * نخستین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۱۲ دفتر، دفتر ۱–۸: متن ''شاهنامه''، دفتر ۹–۱۱: ''یادداشت‌های شاهنامه''، دفتر ۱۲: ''بیت یاب شاهنامه''، انتشارات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (با همکاری ابوالفضل خطیبی و محمود امیدسالار) * دومین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۶ دفتر، دفتر ۱–۴: متن ''شاهنامه''، دفتر ۵: ''واژه‌نامه شاهنامه'' به سرپرستی فاطمه مهری، دفتر ۶: ''بیت یاب شاهنامه'' به کوشش فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر سخن * ''واج‌شناسی شاهنامه''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''[[زن در شاهنامه]]''، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر نگاه معاصر/ احمد بی نظیر، نشر مروارید / ترجمه از اصلِ آلمانی. بنیاد موقوفات افشار و انتشارات سخن * ''شاهنامه از دستنویس تا متن (جستارهایی در معرفی و ارزیابی دست‌نویس‌های شاهنامه و روش تصحیح انتقادی متن)''، مؤسسه نشر میراث مکتوب * ''رستم و سهراب''، به اهتمام محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش، نشر سخن ==== مجموعه جستارها ==== * ''جای پای سال‌ها''، شامل ۲۰ جستار، به کوشش هومن عباسپور و مهناز مقدسی، نشر همیشه * ''گلِ رنج‌های کهن''، شامل ۱۲ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''سخن‌های دیرینه''، شامل ۳۰ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، شامل ۶۵ جستار، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن ==== سایر ==== * ''نظامی گنجه‌ای''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''صد افسانه؛ برگزیده‌ای از افسانه‌های کهن یونانی - لاتینی''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ترجمه ''[[فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی]]''، نویسندگان: پاول هرن و هاینریش هوبشمان، نشر مهرافروز * ''حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی)''، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ترجمه ''ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان''، نویسنده: آثنایوس ناوکراتیس، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ''آهوی کوهی در دشت (مجموعه ترانه‌ها)''، نشر همیشه * فیلم‌نامه ''زال و رودابه''، نشر همیشه * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر مروارید === آثار مکتوب گروهی === * کتاب ''[[دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی]]''، با همکاری ۴۲۰ مؤلف به سرپرستی [[اسماعیل سعادت]]، در ۱۲ جلد از سوی انتشارات سخن چاپ شده است. در جلد پنجم این مجموعه، چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فرهنگنامه زنان ایران و جهان''، با همکاری بیش از ۲۰۰ مؤلف و مترجم و ویراستار، به سرویراستاری محمدرضا سهرابی با مدیریت علمی مهناز مقدسی، در ۲ جلد از سوی انتشارات ارتباط نوین (پیام عدالت) چاپ شده است که در آن مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * در کتاب ''[[ایران در گذر روزگاران]]''، مسعود لقمان با ۷ ایران‌شناس به گفت و گو می‌پردازد و متن تمام گفت و گوها در این کتاب چاپ می‌شود. یکی از این افراد، دکتر جلال خالقی مطلق است. این کتاب توسط انتشارات شورآفرین منتشر شده است. * کتاب ''ادب پ‍ه‍ل‍وان‍ی (م‍طال‍ع‍ه‌ای در ت‍اری‍خ ادب دی‍ری‍ن‍ه ای‍ران‍ی از زرت‍ش‍ت ت‍ا اش‍ک‍ان‍ی‍ان)''، نوشته محمدمهدی مؤذن جامی، از سوی انتشارات قطره در ۱۳۷۹ منتشر شد. مقاله‌ای از جلال خالقی مطلق در این کتاب موجود هست. * کتاب ''تن پهلوان و روان خردمند (پژوهش‌هایی تازه در شاهنامه)''، به سرویراستاری [[شاهرخ مسکوب]]، بار نخست در ۱۳۸۱ توسط انتشارات طرح نو و بار دوم در ۱۳۹۴ توسط انتشارات فرهنگ جاوید، چاپ شده است و شامل مقالاتی در زمینه ''شاهنامه'' می‌باشد. چند مقاله در این کتاب، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * کتاب ''رازهای شاهنامه (جستارهایی در یابود هزاره جهانی شاهنامه)''، به کوشش یاسر موحدفرد، به وسیله نشر پازینه متعلق به [[بنیاد فردوسی]] در سال ۱۳۹۰ چاپ شد. در این کتاب، مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فردوسی و شاهنامه سرایی''، از سوی انتشارات [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. این کتاب، مقالاتی دربارهٔ فردوسی و ''شاهنامه'' دارد که قبلاً در کتاب ''[[دانشنامه زبان و ادب فارسی]]'' چاپ شده‌اند. بخشی از این مقالات، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * در سال ۱۳۹۰، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل که سرپرستی آن را [[مهدی محقق]] بر عهده دارد، ''شاهنامه'' نفیس که به خط میرزامحمد حسین‌خان عمادالکتاب سیفی قزوینی خوشنویسی شده بود، منتشر کرد. ناشر این کتاب، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران است. در این کتاب نیز چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود است. == نگارخانه == <gallery> پرونده:خالقی مطلق و دهباشی.jpg|جلال خالقی مطلق و [[علی دهباشی]] در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۶.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دکتر جلال خالقی مطلق و علی دهباشی در مراسم رونمایی از شاهنامه در تهران ـ سه شنبه 19 تیر 1386 |نشانی=http://bukharamag.com/0080-2 |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023924/http://bukharamag.com/0080-2 |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان">{{یادکرد وب |عنوان=بزرگداشت فردوسی در کانون زرتشتیان / سحر کریمی مهر |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220504103244/https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی 2.jpg|از راست؛ شهین سراج، جلال خالقی مطلق، [[صادق صبا]] و [[علی دهباشی]]، مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان"/> پرونده:دکتر خالقی مطلق.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در گردهمایی دوستداران فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی، شنبه ۲۱ آذر ۱۳۸۸.<ref name="از اینجا و آنجا"/> پرونده:شب نجف دریابندری.jpg|جلال خالقی مطلق و [[نجف دریابندری]]، شبِ نجف دریابندری (یک صد و پنجاه و ششمین شبِ بخارا)، چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شب نجف دریابندری با حضور تقوایی، موحد، شایگان، باطنی و مصطفی ملکیان برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱۴ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814163918/https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در شب شاهنامه.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 1.jpg|ردیفِ جلو از چپ؛ [[اسماعیل کهرم]]، ناشناس، [[سجاد آیدنلو]]، جلال خالقی مطلق، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، [[شهرام ناظری]]، [[حسین محجوبی]] و [[ژاله آموزگار]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:رونمایی از شاهنامه دوم خالقی.jpg|رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' در دو جلد با قاب. از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، [[شهرام ناظری]]، جلال خالقی مطلق (مصحح کتاب)، محمد افشین‌وفایی، [[علی‌اشرف صادقی]]، [[ژاله آموزگار]]، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن و ناشر کتاب)، [[عنایت‌الله مجیدی]] و بهرام افشار (فرزند [[ایرج افشار]])، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 4.jpg|دکتر جلال خالقی مطلق، یک دوره دو جلدی با قاب از دومین ویرایش ''شاهنامه'' را به استاد [[شهرام ناظری]] اهدا می‌کند. دیگر نفرات حاضر در عکس، به ترتیب از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، محمد افشین وفایی و [[علی‌اشرف صادقی]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:بازدید دکتر خالقی مطلق از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.jpg|بازدید جلال خالقی مطلق (نفر دوم از راست) از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷. پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 1.jpg|جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک">{{یادکرد وب |عنوان=شب شاهنامه کودک و نوجوان برگزار شد/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925050658/https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 3.jpg|از راست؛ [[علی دهباشی]]، جلال خالقی مطلق، [[نوش‌آفرین انصاری]]، محمدناصر مودودی و شهرداد میرزایی، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 4.jpg|اهدای لوح تقدیر از سوی گروه شاهنامه کودک بامداد به دکتر جلال خالقی مطلق، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب خالقی مطلق 1.jpg|از راست؛ بهرام افشار، جلال خالقی مطلق و [[ایرج افشار]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> پرونده:شب خالقی مطلق 2.jpg|ایستاده از راست؛ [[بهرام بیضایی]]، [[ایرج افشار]]، جلال خالقی مطلق و [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]. نشسته از راست؛ دکتر [[بهروز برومند]]، [[پرویز مشکاتیان]] و [[امیرهوشنگ ابتهاج]]. خانه [[ایرج پارسی‌نژاد]]. پرونده:شب خالقی مطلق 5.jpg|از راست؛ جلال خالقی مطلق، [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[ایرج افشار]] و دکتر حسین میرمجلسی، نقاشی روی دیوار اثر استاد [[پرویز کلانتری]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست ایران‌شناسان]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، تهران: مروارید، ۱۳۹۷. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره چهار جلدی، تهران: سخن، ۱۳۹۴. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره هشت جلدی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۶. == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار}} * {{OL author|id=OL3644379A|cname=جلال خالقی مطلق}} * [https://www.aparat.com/v/CBAPU پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان] * [https://web.archive.org/web/20110626051036/http://iranshahr.org/?p=2378 مصاحبه انجمن پژوهشی ایرانشهر با جلال خالقی مطلق] * [https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=10 مصاحبه BBC با جلال خالقی مطلق] * [https://web.archive.org/web/20160405025928/http://shahnamehpajohan.ir/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%81%D8%B1%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B5/ نبرد رستم فرخزاد با سعد وقاص - جستاری از جلال خالقی مطلق] {{فردوسی}} {{بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خالقی مطلق، جلال}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:ایران‌شناسان اهل ایران]] [[رده:ایران‌شناسان]] [[رده:ریشه‌شناسان]] [[رده:زادگان ۱۳۱۶]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۱۵ (قمری)]] [[رده:شاهنامه‌پژوهان]] [[رده:فردوسی‌پژوهان]] [[رده:فرهنگ‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مصححان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] [[رده:نویسندگان دانشنامه ایرانیکا]] [[رده:نویسندگان دانشنامه جهان اسلام]] 2zdpwvdzgza4m1ayn2xm53y0wmsbdes 42128017 42127651 2025-06-19T06:30:51Z ShahBalkhi 1405409 توضیحاتی در مورد جعل‌های خالقی 42128017 wikitext text/x-wiki {{تعارض منافع}} {{جعبه زندگینامه | نام = جلال خالقی مطلق | تصویر = جلال خالقی مطلق.jpg | عنوان تصویر = | زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۶|۶|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | تحصیلات = دکترا در سه رشته شرق‌شناسی، مردم‌شناسی و ژرمانیستیک از دانشگاه کلن آلمان | پیشه = {{Hlist|ادیب|زبان‌شناس|ایران‌شناس|شاهنامه‌پژوه}} | شناخته‌شده برای = تصحیح متن ''[[شاهنامه]]'' | آثار = پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی، ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، ''واج‌شناسی شاهنامه''، ''زنان شاهنامه''، ''گُلِ رنج‌های کهن''، ''سخن‌های دیرینه''، ''جای پای سال‌ها''، ''آهوی کوهی در دشت''، شاهنامه از دست‌نویس تا متن، گزارش شاهنامه، حماسه، پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، خلواره، افسانۀ مرغ عشق | همسر = | فرزندان = }} '''جلال خالقی مطلق''' (زاده ۲۰ شهریور ۱۳۱۶) [[ادبیات|ادیب]]، [[زبان‌شناس]]، [[ایران‌شناس]] و [[شاهنامه‌پژوهی|شاهنامه‌پژوه]] ایرانی است. عمده کارهای پژوهشیِ او، در زمینه ''[[شاهنامه]]'' و [[حماسه|حماسه‌سرایی]] در ایران بوده است. دوستداران [[فرهنگ ایرانی|فرهنگ ایران]]، خالقی مطلق را بزرگ‌ترین شاهنامه‌پژوهِ همه ادوار می‌دانند؛ زیرا این باور به صورت عام وجود دارد که او توانسته بهترین [[تصحیح شاهنامه|تصحیحِ ''شاهنامه'']] را ارائه کند. وی عضو هیئت امنا و قائم مقام [[بنیاد فردوسی]] است<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق به جای توسی‌وند تکیه زد |نشانی=https://www.ibna.ir/news/199987/جلال-خالقی-مطلق-به-جای-توسی-وند-تکیه-زد |وبگاه=ایبنا |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095256/https://www.ibna.ir/news/199987/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D8%AF |dead-url=no}}</ref> و سال‌ها در [[دانشگاه هامبورگ]]، آلمان تدریس کرده است.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ">{{یادکرد وب |عنوان=Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی=https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |وبگاه=Universität Hamburg |بازبینی=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231211213426/https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق، بیشتر از پنجاه سال زندگی خود را صرف جعل شاهنامه و آثار شعرای پارسی‌گوی کرد. یکی از نمونه‌های جعل او انتقال مکان به دنیا آمدن دقیقی بلخی از بلخ به طوس است. او این‌کار را به منظور هویت‌بخشی به مرزهای ایران کنونی کرده است. اما غافل از اینکه با دست‌کاری تاریخ به بیگانگان یاری رسانده و خود یکی از دلایل بروز اختلاف‌های تاریخی گردیده است. جناب خالقی اگر خود تازی نمی‌بود جعل پیشه نمی‌کرد و نهال حقیقت را آبیاری می‌کرد. == زندگی == === سال‌های نخست زندگی === جلال خالقی مطلق در ۲۰ شهریور ۱۳۱۶ (برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۷) در [[تهران]] متولد شد.<ref name="زادروز خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گرامی داشتِ بیستم شهریور ماه؛ زادروز جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/9E3SI |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/9E3SI |dead-url=no}}</ref> به گفتهٔ خودش، خانوادهٔ او از خانواده‌های اصیل تهرانی بودند و در قید و بند سنت و تعصبات سنتی نبودند. از این رو جلال در خانواده‌ای با آزادی نسبی زندگی می‌کرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال تحصیلات [[دبستان]] و [[دبیرستان]] را در تهران به پایان برد. دوره دبستان را در مدرسه نوشیروان (واقع در [[خیابان مولوی]]) و دوره دبیرستان را در [[مدرسه مروی|مدرسه مَروی]] (واقع در [[خیابان ناصرخسرو]]) گذراند.<ref name="از اینجا و آنجا">{{یادکرد وب |عنوان=از اینجا و آنجا و… / علی دهباشی |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.455.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220727110510/https://bukharamag.com/1389.01.455.html |dead-url=no}}</ref> علاقهٔ او به [[شعر کهن فارسی|شعر]] و [[ادبیات فارسی|ادبیات]]، از دوره تحصیل در دبستان نمایان بود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گفت و گو با دکتر خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/y0kX9 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/y0kX9 |dead-url=no}}</ref> معلم او، جلال را به بقیه کلاس‌ها می‌برد تا انشاهایی را که نوشته بود، برای دیگر دانش‌آموزان هم بخواند.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/> پس از آن در مقطع دبیرستان، جلال رئیس و عضو [[محفل ادبی|انجمن ادبی]] مدرسه بود<ref name="از اینجا و آنجا"/> و چندین بار به [[رادیو]] دعوت شد. جلال از نویسندگان روزنامه مدرسه‌اش، با نام «پیک مَروی»، و نیز یکی از پایه‌گذاران کارگاه‌های ادبی بود، که به شعرخوانی و اجرای نمایش می‌پرداختند.<ref name="از اینجا و آنجا"/> خالقی می‌گوید، در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به ''شاهنامه''، پسردایی او، که در حین تمرین کشتی ''شاهنامه'' می‌خواند، تأثیرگذار بود.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال می‌گوید که پسردایی‌اش در خانه پدربزرگ آنها، کتاب ''شاهنامه'' را باز می‌کرد و اغلب از روی داستان [[رستم]] و [[اشکبوس]] با صدای بلند می‌خواند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در این هنگام جلال نیز در کنار پسردایی‌اش می‌نشست و عاشق آن عکسی بود که رستم، تیر را از کمان به طرف سینه اشکبوس رها می‌کند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> === تحصیل در آلمان === پس از اتمام دبیرستان، خالقی برای ادامه تحصیل به [[آلمان]] عزیمت کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=جشن رونمایی شاهنامه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220409160225/https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |dead-url=no}}</ref> برای تحصیل در مقطع دکترا، جلال خالقی مطلق در سه رشته [[شرق‌شناسی]]، ژرمن‌شناسی (ژرمانیستیک یا مطالعات آلمانی) و مردم‌شناسی در [[دانشگاه کلن|دانشگاه کلن آلمان]] ثبت نام کرد. علاقه خالقی مطلق به ''شاهنامه'' از زمان تحصیل شروع شد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب |عنوان=مصاحبه جلال خالقی مطلق با برنامه به عبارت دیگر |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220402175921/https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |dead-url=no}}</ref> زمینه پژوهشی او در رشته مردم‌شناسی، قوم مایا و سرخ‌پوستان بود. در رشته ژرمن‌شناسی، خالقی مطلق برای نخستین بار با حماسه‌ها و اسطوره‌های آلمان و دیگر ملل به شیوه علمی - پژوهشی آشنا شد و سپس برای تحقیق به ''شاهنامه'' روی آورد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در واقع آشنایی او با فنون بررسی اسطوره‌ها و حماسه‌ها، از حماسه‌ها و اسطوره‌های غیرایرانی شروع شد و سپس به ''شاهنامه'' رسید. البته او ''شاهنامه'' را قبلاً از روی علاقه شخصی مطالعه کرده بود اما به روش علمی - پژوهشی، بعد از اینکه حماسه‌های دیگر ملل را مطالعه کرد، به ''شاهنامه'' پرداخت. موضوع پایان‌نامه دکترای او «زنان ''شاهنامه''» بود و توانست در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه کلن آلمان در سه رشته شرق‌شناسی، ژرمن‌شناسی و مردم‌شناسی مدرک دکترا بگیرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در نوامبر ۱۹۶۶، در حالی که جلال هفت سال بود خارج از ایران زندگی می‌کرد، در شهر [[رم]] شعر زیر را سرود:<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165506/https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |dead-url=no}}</ref> {{شعر}} {{ب|شب می‌آمد موجی تا ساحل|ماهیِ خردی رقصان در کف}} {{ب|در دلِ دریا ماهی چون ماه|دامنِ آبیِ او پر ز صدف}} {{م|غرق در پولکِ شادی بدنش}} {{ب|ماهی از شادی رقصان می‌شد|موج چون پست و بلندی می‌داد}} {{ب|آری از شادی رقصان می‌شد|در دلِ آب بُوَد ماهی شاد}} {{م|هر کسی شاد بود در وطنش}} {{ب|ماه چون مرد و شبِ شاد گذشت|آسمان پیر شد و دندان ریخت}} {{ب|آمد آن موج دمان تا ساحل|ماهی انداخت در آن جا و گریخت}} {{م|پولکِ شادی غم شد به تنش}} {{ب|منم آن ماهیِ دور از دریا|بر شنِ داغِ غم افتاده به پشت}} {{ب|دیوِ تنهایی چون ماهیخوار|برده از یاد غمِ ریز و درشت}} {{م|باز کرده‌ست به سویم دهنش}} {{ب|دیوِ تنهایی بلعید مرا|از کفِ دیو نجاتم بدهید}} {{ب|سوختم زآتش این ساحلِ خشک|ببریدَم به دلِ آب دهید}} {{م|یا رسانید پیامی ز منَش}} {{پایان شعر}} === اقامت در هامبورگ === یک سال بعد از فارغ‌التحصیلی، خالقی مطلق به [[هامبورگ]] رفت<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و از آن زمان تاکنون در آن جا سکونت داشته است. البته خالقی مطلق بارها به جهت چاپ کتاب‌هایش و حضور در همایش‌ها، مراسم‌ها و برنامه‌های مختلف، به ایران بازگشته است. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) خالقی مطلق در بخش خاورمیانه در [[دانشگاه هامبورگ|دانشگاه هامبورگ آلمان]] مشغول به کار شد.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق ۳۵ سال در این دانشگاه به تدریس زبان فارسی و فرهنگ ایران پرداخت تا اینکه در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) بازنشسته شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> === بررسی دستنویس‌های شاهنامه === در سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ که خالقی مطلق در انستیتوی خاورشناسی در دانشگاه شهر کلن آلمان سرگرم نوشتن رساله دکترای خود دربارهٔ «زنان ''شاهنامه''» بود، در طی کار بدین نکته پی برد که پنج چاپ اصلی ''شاهنامه'' (یعنی چاپ‌های [[شاهنامه ترنر ماکان|ترنر ماکان]]، [[شاهنامه ژول مل|ژول مُل]]، یوآنس فولرس، [[شاهنامه چاپ بروخیم|بروخیم]] و [[شاهنامه چاپ مسکو|مسکو]]) دارای نقایص بزرگ اند،<ref name="۹۲">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و دو}}</ref> هیچ‌کدام قابل اطمینان نیستند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و نیازِ پژوهش‌های علمی دربارهٔ ''شاهنامه'' را به خوبی برآورده نمی‌کنند.<ref name="۹۲"/> ولی از سوی دیگر، کوشش برای تهیه یک متن انتقادی و منقح از ''شاهنامه'' نیز، بدون بررسی شمار بزرگی از دستنویس‌های آن، کاری بیهوده است و نتیجه آن چیزی فراتر از چاپ مسکو نخواهد بود.<ref name="۹۲"/> یعنی نیاز به نسخه‌های بیشتر و روش بهتر برای تصحیح ''شاهنامه'' هست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این شد که خالقی مطلق، بی آن که حتماً قصد پیرایش این کتاب را در سر داشته باشد، دست به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' زد.<ref name="۹۲"/> چنین کاری به تنهایی نیز حائز اهمیت بود. خالقی مطلق ابتدا به مدت ده سال،<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> از ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی،<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶">{{یادکرد ژورنال |عنوان=ادای دین به فردوسی و شاهنامه (متن سخنرانی دکتر جلال خالقی مطلق در جشن رو نمایی شاهنامه فردوسی) |ژورنال=بخارا |تاریخ=آذر و اسفند ۱۳۸۶ |شماره=۶۴ |صفحات=۱۱۴–۱۲۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/195094/ادای-دین-به-فردوسی-و-شاهنامه-متن-سخنرانی-دکتر-جلال-خالقی-مطلق-در-جشن-رو-نمایی-شاهنامه-فردوسی-}}</ref> وقت خود را بر سرِ بررسی نسخه‌های خطی ''شاهنامه'' گذاشت و بدون کمک هیچ بنیاد دولتی و غیردولتی، با هزینه خود از ۴۶ دستنویس ''شاهنامه'' فیلم و عکس تهیه کرد و همه آن‌ها را بررسی و ارزیابی کرد و سپس آن‌ها را در مقالاتی که عمدتاً در مجله [[ایران‌نامه]] منتشر می‌شد، معرفی نمود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> بررسی دستنویس‌ها تبدیل به شالوده کار او برای تصحیح ''شاهنامه'' شد. در طول این ده سال، خالقی مطلق هر سال تقریباً ۴ یا ۵ دستنویس را بررسی و ارزیابی کرد.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> در طول کار تصحیح هم ۵ دستنویس دیگر را تهیه و بررسی کرد و ۲ مورد از آن‌ها را ضمن نگارش مقالاتی معرفی نمود.<ref name="۹۲"/> یکی از این‌ها، دستنویسی متعلق به سده نهم هجری بود که فیلم آن را پروفسورِ ایران‌شناس، دکتر [[نیکلاس سیمز-ویلیامز]] در اختیار خالقی مطلق قرار داد.<ref name="۹۲"/> دیگری دستنویس بسیار مهم بیروت بود که در سال ۱۳۸۵ توسط دکتر مصطفی موسوی کشف شد.<ref name="۹۲"/> بدین ترتیب خالقی مطلق جمعاً ۵۱ دستنویس ''شاهنامه'' را بررسی کرده است.<ref name="۹۲"/> خالقی مطلق در طی سال‌هایی که به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌پرداخت، مطالعه‌ای پیگیر نیز دربارهٔ تاریخچه و روش‌های پیرایش متون در غرب و بررسی سود و زیانِ کاربردِ آن روش‌ها در پیرایش متونِ ادبِ فارسی و امکاناتِ مطابقتِ روشِ انتقادی با خط و زبان و ادب فارسی بر مثالِ ''شاهنامه'' نمود و نتیجه این تجربیات خود را در چند مقاله و سپس در جای‌جایِ کتابِ ''یادداشت‌های شاهنامه'' منتشر کرد.<ref name="۹۳"/> === نخستین تصحیح شاهنامه === ==== روند کار ==== از سال ۱۹۸۰،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق کار پیرایش متن را بر اساس شانزده دستنویس معتبرتر به اضافه ترجمه عربی [[بنداری اصفهانی|بنداری]] آغاز کرد.<ref name="۹۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و سه}}</ref> ترجمه عربی ''شاهنامه'' توسط بنداری اصفهانی، بر اساس دستنویسی بوده که متعلق به قرن ششم است و این در حالی ست که هیچ‌کدام از دستنویس‌های موجود در حال حاضر، متعلق به قرن ششم یا قبل از آن نیستند.<ref name="رادیو فردا">{{یادکرد وب |عنوان=۳۷ سال کار؛ عرضه نسخه تازه ای از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |dead-url=no}}</ref> این پیرایش دفتر به دفتر در آمریکا منتشر می‌شد.<ref name="۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و چهار}}</ref> در میانه‌های این کار زمان‌گیر و توان‌گیر که آسیب بزرگی به تندرستی مصحح وارد کرده بود، ترس از ناتمام ماندن کار،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق را بدین چاره انداخت که برای بخشی از کار از یک یا چند تن از دانش‌پژوهان یاری گیرد تا کار ناتمام نماند.<ref name="۹۳"/> زمانی که خالقی مطلق در کار پیرایش هنوز یکی دو دفتر پیش رفته بود، دیگرانی در ایران کار تصحیح ''شاهنامه'' را آغاز کردند و به چاپ هم رساندند. باری، در ۱۳۷۴، [[محمود امیدسالار]] که در آن زمان در کتابخانه [[دانشگاه ایالتی کالیفرنیا]] اشتغال داشت،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> پذیرفت که در پیرایش دفترهای ششم و هفتم با خالقی مطلق همکاری کند، ولی چون مشغله امیدسالار بسیار بود ناچار پس از چند سالی قرار شد که وی فقط در دفتر ششم همراهِ خالقی مطلق باشد و از سال ۱۳۸۰، کار تصحیح دفتر هفتم به [[ابوالفضل خطیبی]] سپرده شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۳"/> یعنی از ۱۳۸۰ به بعد، امیدسالار به تصحیح دفتر ششم و خطیبی به تصحیح دفتر هفتم زیر نظر خالقی مطلق می‌پرداختند و خالقی مطلق همزمان کار تصحیح دفتر هشتم را به تنهایی داشت پیش می‌برد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> همکاران، کار خود را پس از هر چند صد بیتی برای خالقی مطلق می‌فرستادند و او آن را بیت به بیت بررسی می‌کرد و نظر خود را برای آنان می‌نوشت.<ref name="۹۴"/> مجموعه نامه‌هایی که در این باره میان خالقی مطلق و هر یک از همکارانش در طی پیرایش دفترهای ششم و هفتم داد و ستد شد، خود به چند صد صفحه می‌رسد.<ref name="۹۴"/> همکاری امیدسالار با خالقی مطلق ۱۰ سال و همکاری خطیبی با وی ۶ سال به طول انجامید و با چاپ دفاتر ششم و هفتم پایان یافت.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> کار پیرایش ''شاهنامه'' در اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی به پایان رسید<ref name="۹۳"/> و در مجموع هشت دفتر شد.<ref name="۹۴"/> حروف چینی و اصلاح نمونه‌های چاپی هر هشت دفتر، در چاپخانه‌هایی خارج از هامبورگ انجام شد و به همین خاطر از بازرسی مستقیم مصحح دور بود.<ref name="۹۴"/> دو دفتر نخستین در لندن و دفاتر بعدی در چاپخانه‌های تهران حروف‌چینی شدند.<ref name="۹۴"/> هر هشت دفتر این پیرایش به وسیله [[بنیاد میراث ایران]] در [[نیویورک|نیویورک آمریکا]]، دفتر به دفتر بدین شرح انتشار یافت:<ref name="۹۴"/><ref name="دیرینه ۱۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۳}}</ref> دفتر یکم با مقدمه [[احسان یارشاطر]] به فارسی و انگلیسی، نیویورک ۱۳۶۶ خ/ ۱۹۸۸ م؛ دفتر دوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۶۹ خ/ ۱۹۹۰ م؛ دفتر سوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۱ خ/ ۱۹۹۲ م؛ دفتر چهارم کالیفرنیا - نیویورک ۱۳۷۳ خ/ ۱۹۹۴ م؛ دفتر پنجم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۵ خ/ ۱۹۹۷ م؛ دفتر ششم، نیویورک ۱۳۸۴ خ/ ۲۰۰۵ م؛ دفتر هفتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م؛ دفتر هشتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م. هنگام پیرایش ''شاهنامه''، به جز تألیف بیش از صد مقاله دربارهٔ موضوعات گوناگون این کتاب،<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحات=۱۴–۲۹}}</ref> خالقی مطلق یادداشت‌های مفصلی را هم تهیه کرد که آن هم در مجموع چهار بخش (دفتر) شد.<ref name="۹۳"/> در کتاب ''یادداشت‌های شاهنامه''، خالقی مطلق به توضیح واژه‌ها، اصطلاحات، عبارات و نکات دستوری و شرح و تفسیر مصراع‌ها و بیت‌ها می‌پردازد.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=چاپ دوم «یادداشت‌های شاهنامه» منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |dead-url=no}}</ref> در کنار این کار اصلی، شرح برخی از مسائل تصحیح، پرداختن به مشکل وزن و قافیه، گفتگو در زیبایی و شیوایی یا معایب و نواقص لفظی و معنوی، سخن در هنر سخن‌پردازی و داستان‌سرایی، توضیح نکات مربوط به اسطوره و تاریخ و آیین‌ها و باورداشت‌ها و جز اینها، کمابیش مورد توجّه وی بودند.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه"/> انتشار ''یادداشت‌های شاهنامه'' در نیویورک بدین شرح بود:<ref name="۹۴"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۴}}</ref> بخش یکم، نیویورک ۱۳۸۰ خ/ ۲۰۰۱ م؛ بخش دوم، نیویورک ۱۳۸۵ خ/ ۲۰۰۶ م؛ بخش سوم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م؛ بخش چهارم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م. ==== چاپ کتاب در ایران ==== در تیرماه ۱۳۸۳، خبر پایان تصحیح ''شاهنامه'' در برخی رسانه‌ها منتشر شد.<ref name="رادیو فردا ۱">{{یادکرد وب |عنوان=پایان تصحیح متن شاهنامه فردوسی توسط دکتر جلال خالقی مطلق در آلمان |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/319485.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.radiofarda.com/a/319485.html |dead-url=no}}</ref> در آن زمان دفاتر اول تا ششم انتشار یافته بودند و دفاتر هفتم و هشتم در دستِ حروف‌چینی بودند.<ref name="رادیو فردا ۱"/> در اسفند ۱۳۸۳، زمانی که نخستین «هم‌اندیشی هویت ایرانی» در حال برگزاری بود، دبیرخانه هم‌اندیشی به نقل از خالقی مطلق، خبر پایان تصحیح را تأیید کرد و گفت که تا دو سال دیگر، حروف چینی دو دفتر باقی‌مانده به پایان می‌رسد و پس از چاپ آنها در آمریکا، هر هشت دفتر تصحیح را به همراه ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران منتشر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شش دفتر از معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی منتشر شد |نشانی=https://www.irna.ir/news/5484225/شش-دفتر-از-معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-منتشر-شد |وبگاه=خبرگزاری ایرنا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.irna.ir/news/5484225/%D8%B4%D8%B4-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۱">{{یادکرد وب |عنوان=معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی در ایران منتشر می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8312160174/معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-در-ایران-منتشر-می‌شود- |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> در سال ۱۳۸۵، [[محمدکاظم موسوی بجنوردی]]، رئیس [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، به خالقی مطلق پیشنهاد داد که پیرایش او در ایران توسط این مرکز چاپ شود.<ref name="۹۳۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و سه - نود و چهار}}</ref> خالقی مطلق هم پذیرفت و حقوق انحصاری چاپ و نشر تمامی مجلدات پیرایش و ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران را به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی واگذار کرد. قرار شد که این پیرایش توسط انتشارات کانون فردوسی، متعلق به مرکز پژوهش حماسه‌های ایرانی وابسته به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار یابد.<ref name="۹۳۹۴"/> موسوی بجنوردی بر سر این کار همت گذاشت<ref name="۹۳۹۴"/> و یک سال بعد، در ۱۳۸۶، یک نسخه افست از روی چاپ آمریکا با رفع غلط‌ها املایی در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ شد و مجوز انتشار این اثر اخذ شد. کار تولید و تکثیر و صحافی کتاب هم از همین سال آغاز شد اما پیش از روانه کردن آن به بازار کتاب و عرضه در کتابفروشی‌ها، لازم بود که یک مراسم رونمایی برای آن برگزار شود. ==== رونمایی ==== <blockquote>''"دانشمندان و ادبای زیادی دربارهٔ ''شاهنامه'' کار کرده‌اند اما امروز، روزِ خالقی مطلق است که بعد از چهل سال زحمت ما را مدیون خودش کرده است. او از طرف ملت ایران مورد تحسین قرار می‌گیرد و مردم از او سپاسگزارند."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''محمدکاظم موسوی بجنوردی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"خوش باد این نیک‌بختی و فرخیِ علمی بر خالقی مطلق، دوستی که زندگی روحی خود را در پژوهش سخن‌های دیرینه ''شاهنامه'' گذرانید و در شناخت حماسه ملی ایران و تاریخ دیرین ما، همراز با فردوسی و همراه با ''شاهنامه'' زیست و امروز گلِ رنج‌های کهن خود را در هشت دفتر پیشِ رو دارد. پس ''شاهنامه'' آخرش خوش بوده است از این روی که یکی ایرانیِ کاردان، تصحیح این متنِ عزیز را به اسلوب و آداب استوار پیش برد و متنی را در اختیار گذارد که بی‌گمان برجسته‌ترین است از میان دیگرِ چاپ‌ها."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''ایرج افشار''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه به تصحیح استاد جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/F6leU/رونمایی_از_شاهنامه_به_تصحیح_استاد_جلال_خالقی_مطلق |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173606/https://www.aparat.com/v/F6leU/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"هیچ‌کس تاکنون همت و شجاعت و دقت آن را نداشته که تمام نسخه‌ها را ارزیابی کند و ۱۵ نسخه را قابل ارزیابی تشخیص دهد اما خالقی همه چیز را کنار گذاشت و تنها به پایان بردن ''شاهنامه'' فکر کرد."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''علی‌اشرف صادقی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"در طی این سال‌ها روزی ده ساعت کار کردم، ولی نه ده ساعت هفته‌ای پنج روز، بلکه ده ساعت هفته‌ای هفت روز، یعنی شنبه و آدینه و عید و عزا همیشه در کار بودم و طبیعی است که این کارِ مدام، خستگی و بیماری می‌آورد و بعضی محرومیت‌ها را به دنبال خواهد داشت. بزرگ‌ترین محرومیت در میانِ خانواده زیستن و خانواده را ندیدن بود. بزرگ‌ترین محرومیت این بود که بزرگ شدنِ بچه‌ها را ندیدم. ولی با همه این احوال، این سال‌ها برایم سال‌های لذت هم بود."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> [[پرونده:امضای شاهنامه توسط خالقی مطلق.jpg|بندانگشتی|امضای خالقی مطلق دفتر یکم از دورهٔ هشت جلدیِ ''شاهنامه'' را، ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/>]] [[پرونده:Ferdowsi's Shahnameh, Khaleghi's 1st ed.jpg|بندانگشتی|مجلّداتِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه''ٔ فردوسی توسّطِ جلال خالقی مطلق]] روز ۱۱ تیر ۱۳۸۶ [[علی دهباشی]] ضمن مصاحبه‌ای اطلاع داد که عصر روز سه شنبه، مورخه ۱۹ تیر ۱۳۸۶، از [[شاهنامه خالقی مطلق|''شاهنامه'' مصحَحِ خالقی مطلق]] رونمایی خواهد شد.<ref name="همشهری آنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه ۸جلدی با تصحیح خالقی مطلق |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/رونمایی-از-شاهنامه-8جلدی-با-تصحیح-خالقی-مطلق |وبگاه=همشهری آنلاین |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173624/https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-8%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> علی دهباشی برنامه نشست را هم اعلام کرد<ref name="همشهری آنلاین"/> و یک روز بعد، در ۱۲ تیر ۱۳۸۶، اطلاعیه رسمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در این باره منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اطلاعیه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173625/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |dead-url=no}}</ref> چندین خبرگزاری و روزنامه از جمله خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این مراسم را از قبل، حین و بعد از برگزاری پوشش دادند و این اثر را حاصل ۳۷ سال کار بی‌وقفه و فرساینده خالقی مطلق می‌دانستند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="رادیو فردا"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی از شاهنامه خود می‌گوید |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705010340/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/شاهنامه-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5394/شاهنامه-خالقی-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان="شاهنامه" با تصحیح خالقی مطلق معرفی می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8604-06578/شاهنامه-با-تصحیح-خالقی-مطلق-معرفی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری دانشجویان ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/511334/شاهنامه-فردوسی-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134412/https://www.mehrnews.com/news/511334/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/513914/سخنرانی-ایرج-افشار-در-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.mehrnews.com/news/513914/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمائی می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604110528/شاهنامه-خالقی-رونمائی-می‌شود |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> این مراسم روز سه شنبه، ۱۹ تیر ۱۳۸۶، در تالار امیرالمؤمنین (ع) در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. جمع کثیری از دوستداران، محققان و استادانِ طرازِ اولِ ایران مثل [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[امیرهوشنگ ابتهاج]]، [[علینقی منزوی]]، [[بدرالزمان قریب]]، [[اسماعیل سعادت]]، [[مصطفی محقق داماد|مصطفی محقق‌داماد]]، [[ژاله آموزگار]]، [[مهدی محقق]]، [[علی بلوکباشی]] و [[کامیار عابدی]] حضور داشتند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش مهر از مراسم رونمایی شاهنامه فردوسی: هراسم از پایان عمر و ناتمام ماندن شاهنامه بود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/516462/گزارش-مهر-از-مراسم-رونمایی-شاهنامه-فردوسی-هراسم-از-پایان-عمر |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134417/https://www.mehrnews.com/news/516462/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=گزارش تصویری / مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/515730/گزارش-تصویری-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134414/https://www.mehrnews.com/news/515730/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۲">{{یادکرد وب |عنوان=خالقی: همه ما ایرانیان مدیون فردوسی و شاهنامه او هستیم |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604200031/خالقی-همه-ما-ایرانیان-مدیون-فردوسی-و-شاهنامه-او-هستیم |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> دبیر و مجری مراسم علی دهباشی بود.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> سخنران افتتاحیه، محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و بعد از وی، به ترتیب [[ایرج افشار]] و [[علی‌اشرف صادقی]] سخنرانی کردند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> پیشتر اعلام شده‌بود که دکتر [[محمدصادق سجادی]] هم یکی از سخنرانان است اما وی به علت بیماری نتوانست در مراسم حاضر شود.<ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> باری، سخنران اختتامیه دکتر خالقی مطلق بود که شرحی از ۳۷ سال تلاش‌هایش داد و بعد از پایان صحبت‌هایش، پرده از روی دفاتر ''شاهنامه'' برداشت و به رسم یادبود، دفتر اول را امضا کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> در پایان مراسم هم [[امیر صادقی]] با اجرای [[شاهنامه‌خوانی]] میهمانان را به وجد آورد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> این نخستین بار بود که هر هشت دفتر، به‌طور یکجا چاپ و صحافی شده بودند و در معرض دید عموم در ایران قرار داشتند. خالقی مطلق در این مراسم گفت که انتشار این کتاب در ایران، یکی از آرزوهای او بوده زیرا این کتاب متعلق به ملت ایران است.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> وی همچنین گفت که از آغاز کار تصحیح، همیشه ترسی ناخودآگاه در وی وجود داشته که با توجه به برنامه سنگین و زمان‌گیر کار، نتواند آن را به اتمام برساند اما خوشبختانه به پایان رساند.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> ==== عرضه کتاب با تأخیر ==== بعد از برگزاری مراسم رونمایی در تیر ۱۳۸۶، در حالی که دوستداران ''شاهنامه'' بی صبرانه منتظر بودند که هر چه زودتر پیرایش خالقی مطلق به بازار برود تا تهیه کنند، تا اوایل بهمن ۱۳۸۶ خبری از توزیع این کتاب نشد. در همین زمان، اعلام شد که مراحل تکثیر این کتاب تمام شده اما به دلیل شمار زیاد مجلدات، صحافی آن به پایان نرسیده و تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶، تحویل کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی داده خواهد شد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه تصحیح "خالقی مطلق" اسفندماه وارد بازار کتاب ایران می‌شود |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191447/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |dead-url=no}}</ref> در همین خبر آمده بود که مسئولان پخش این کتابخانه نیز تا اسفند ماه این کتاب را به قیمت ۹۵ هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه خواهند کرد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱"/> اسفند ماه هم سپری شد و همچنان طرفداران ''شاهنامه'' در انتظار توزیع پیرایش خالقی مطلق در بازار بودند. اواخر اسفند، خبر دیگری آمد که توزیع کتاب به نیمه دوم فروردین ۱۳۸۷ موکول شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=انتشار شاهنامه پیراسته فردوسی به سال آینده موکول شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191450/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |dead-url=no}}</ref> فروردین هم گذشت تا آن که عاقبت در اردیبهشت ۱۳۸۷، همزمان با بیست و یکمین [[نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران]]، پیرایش ۸ جلدی خالقی مطلق در غرفه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی عرضه شد و فرهنگ‌دوستان ایرانی به آرزوی دیرینه خود رسیدند. اما ''یادداشت‌های شاهنامه''، سه سال بعد در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۰)، با اصلاحات و افزوده‌هایی نسبت به چاپ قبلی کتاب در آمریکا، در غرفه انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ارائه شد. این سه جلد، مجلدات نهم تا یازدهم از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=یادداشت‌های خالقی‌مطلق به نمایشگاه رسید |نشانی=https://www.ibna.ir/news/104194/یادداشت-های-خالقی-مطلق-به-نمایشگاه-رسید |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.ibna.ir/news/104194/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF |dead-url=no}}</ref> اما دوازدهمین و آخرین عنوان از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» بیت‌یاب شاهنامه بود که به کوشش علی ایمانی و با همکاری خدیجه خسروی، در آذر ماه ۱۳۹۳ انتشار یافت اما عرضه کتاب در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۴) انجام شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «بیت یاب شاهنامه فردوسی» منتشر شد |نشانی= https://www.cgie.org.ir/fa/news/39208/ |وبگاه= مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی= ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date= ۵ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url= https://web.archive.org/web/20170605132704/http://www.cgie.org.ir/fa/news/39208 |dead-url= no}}</ref> پس از آن دوره ۱۲ جلدی شاهنامه معمولاً به صورت یکجا عرضه شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چاپ ششم شاهنامه فردوسی با تصحیح جلال خالقی مطلق منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/چاپ-ششم-شاهنامه-فردوسی-با-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-منتشر-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215501/https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی و یادداشت‌های آن تجدید چاپ شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/شاهنامه-فردوسی-و-یادداشت-های-آن-تجدید-چاپ-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref> === بزرگداشت === عصر یک‌شنبه، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم بزرگداشت جلال خالقی مطلق به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]] با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و گنجینه پژوهشی ایرج افشار برگزار گردید.<ref name="شب خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220805104203/https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |dead-url=no}}</ref> این برنامه در قالبِ یک صد و پنجاه و هفتمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ جلال خالقی مطلق» انجام می‌شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در ابتدای این نشست، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیر مجله بخارا و بانی، متولی و مجری برنامه شب‌های بخارا، به حضار خیر مقدم گفت و سپس فیلم قسمتی از سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از نخستین پیرایش شاهنامه در تیر ۱۳۸۶ در سالن پخش شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پس از آن علی دهباشی از ژاله آموزگار دعوت کرد تا برای ادای سخنرانی به جایگاه بیایند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> آموزگار از نقشِ [[فر|فرّه ایرانی]] (که در متون پهلوی به معنی خویشکاری یا انجام وظیفه است) در کارخالقی مطلق گفت و بیان کرد که اکنون خالقی مطلق و نسلِ آن‌ها، دل‌نگران چشم به نسل بعد دوخته‌اند تا ببینند آن‌ها چگونه پاسخگوی فرّه ایرانی خواهند بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ژاله آموزگار در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/tLIdw |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170444/https://www.aparat.com/v/tLIdw |dead-url=no}}</ref> پس از آن نوبت به سخنرانی [[محمد استعلامی]] رسید و وی اظهار داشت که در حدود بیست سال پیش، [[جلال متینی]] به او وعده داده بود که کاری مطابق برنامه و دارای روش علمی امروزی روی شاهنامه در جریان است که همان کار خالقی مطلق بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/> استعلامی از خالقی مطلق و [[محمود امیدسالار|امیدسالار]] با عبارت «عاشقان غربت‌نشین» یاد کرد که همچون فردوسی در غربت وطن با عشق به پاسداری از فرهنگ ایران دست به این کارِ بزرگ زده‌اند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> سپس [[امیر صادقی]] برای حضار به شاهنامه‌خوانی از روی داستان سلم و تور پرداخت و سپس‌تر محمود امیدسالار و پژمان فیروزبخش به قرائت متن سخنرانی خود پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در نهایت نوبت به خالقی مطلق رسید تا برای ایراد سخنرانی به پشت جایگاه تریبون برود<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی جلال خالقی مطلق در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/3aXn6 |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170447/https://www.aparat.com/v/3aXn6 |dead-url=no}}</ref> و بعد از پایان یافتن سخنرانی ایشان، قلمی مزین به تصویر جلال خالقی مطلق توسط [[کارلو چرتی]] و جمال گلستانی به وی اهدا شد و هدایایی نیز از سوی [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]] (از آخرین کتاب‌های منتشر شده) به خالقی مطلق اهدا گردید.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پخش تصاویری از خالقی مطلق و رویِ جلدِ آثارِ ایشان در دو کلیپ نیز از دیگر بخش‌های این مراسم بود و در پایان گروه موسیقی بوم و بر: فاضل جمشیدی، حسین پیرنیا و آرش فرهنگ‌فر به اجرای قطعاتی پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> === دومین تصحیح شاهنامه === ==== کشف دستنویس بیروت ==== در سال ۱۳۸۴، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، در کتابخانه قدیمی و معروف «مکتبة الشرقیة» متعلق به دانشگاه سن‌ژوزف بیروت، مشغول فهرست کردنِ نسخِ خطیِ فارسی بود که متوجه شد در میان ۵۱ دستنویس فارسی در آن جا، یک نسخه از ''شاهنامه'' فردوسی هم هست.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رزومه - سید مصطفی موسوی راد |نشانی=https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |وبگاه=دانشگاه تهران |ناشر=دانشکده ادبیات و علوم انسانی |بازبینی=۲۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۸ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628170400/https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |dead-url=no}}</ref><ref name="مصطفی موسوی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=نسخه ای کهن از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۷۹–۲۸۴ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260159/نسخه-ای-کهن-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-nc.43-}}</ref> وی از ۲۲ صفحه آن عکس انداخت و آن‌ها را به دست خالقی مطلق رساند.<ref name="دستنویس بیروت خالقی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=دستنویس نویافته از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۰۹–۲۷۸ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260158/دستنویس-نویافته-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43-}}</ref><ref name="خالقی خبرآنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه دست‌نویس سن‌ژوزف که تاریخ کتابت ندارد + عکس |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/130225/شاهنامه-دست-نویس-سن-ژوزف-که-تاریخ-کتابت-ندارد-عکس |وبگاه=خبرگزاری خبرآنلاین |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220421150415/https://www.khabaronline.ir/news/130225/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 |dead-url=no}}</ref><ref name="ایبنا خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=نگاهی به نسخه سن ژوزف؛ معرفی شده توسط خالقی مطلق |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/report/88319/نگاهی-نسخه-سن-ژوزف-معرفی-شده-توسط-خالقی-مطلق |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023957/https://www.ibna.ir/news/88319/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق این ماجرا را شرح داده است:<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/> {{نقل قول|در روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۸۶، به اتفاق استاد دکتر محمود امیدسالار و آقای نادر مطلبی کاشانی در خانه استاد ایرج افشار حضور داشتیم. ساعتی بعد آقای دکتر مصطفی موسوی نیز به ما پیوست. ایشان عکسی از ۲۲ صفحه از یک دستنویس ''شاهنامه'' متعلق به کتابخانه دیر سن‌ژوزف در بیروت را با خود آوردند. متن عکس این ۲۲ صفحه، در نگاه نخستین به تشخیص آقایان نامبرده و البته خود آقای موسوی و نیز این ناچیز دستنویس معتبری می‌آمد. همچنین ناگفته نماند هفته‌ای پیش از آن تاریخ، استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نیز در یک گفتگوی تلفنی بنده را از وجود چنین دستنویسی که بر اساس همین ۲۲ صفحه به نظر ایشان معتبر آمده بود، آگاه کرده بودند.}} خالقی مطلق با بررسی این ۲۲ صفحه از دستنویس بیروت، مقاله مفصلی در ۷۰ صفحه نوشت که در آن به معرفی و ارزیابی دقیق این نسخه و مقایسه با سایر نسخ پرداخت.<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="خالقی ایسنا">{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق: نسخهٔ نویافته‌ای از «شاهنامه» منتشر می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8802-19069/جلال-خالقی-مطلق-نسخه-ی-نویافته-ای-از-شاهنامه-منتشر-می-شود |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> علی‌رغم مخالفت اولیه مسئولان کتابخانه نسبت به عکس‌برداری از نسخه، تلاش برای دست‌یابی به عکس همه صفحات ادامه یافت و با پیگیری مصطفی موسوی و کمک محمود امیدسالار، عکس تمام صفحات فراهم شد و در اختیار خالقی مطلق قرار گرفت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/> خالقی مطلق ضمن نگارش مقاله دیگری در ۱۸ صفحه، به ارزیابی دقیق‌تر این نسخه در مقام مقایسه با سایر نسخ معتبر ''شاهنامه'' به ویژه [[شاهنامه فلورانس|فلورانس]] و [[شاهنامه لندن|لندن]] پرداخت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق">{{یادکرد ژورنال |عنوان=بررسی و ارزیابی شاهنامه سن ژوزف (مکتبه الشرقیه، وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۸ |شماره=سال دهم، شماره ۱۵ |صفحات=۱۹۳–۲۱۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260198/بررسی-و-ارزیابی-شاهنامه-سن-ژوزف-مکتبه-الشرقیه-وابسته-به-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43}}</ref> وی معتقد است که دستنویس بیروت مانند همه دستنویس‌های دیگر، نمی‌تواند به‌طور مطلق اساس پیرایش متن ''شاهنامه'' قرار گیرد چون مورد دستبرد کاتبان، افزودگی‌ها و افتادگی‌های کوچک و بزرگ قرار گرفته است.<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> وی نسخه بیروت را از حیث نگاه داشتن نویسش (ضبط)های کهن، برابر یا بهتر از دستنویس لندن و پست‌تر از دستنویس فلورانس می‌داند، ولی از نظر کمتر داشتن افزودگی‌ها و افتادگی‌ها، نسخه بیروت از هر دو دستنویس فلورانس و لندن بهتر است.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و شش - هشتاد و هشت}}</ref> با در نظر گرفتن تمام جزئیات، خالقی مطلق معتقد است که اعتبار دستنویس بیروت، بالاتر از دستنویس لندن و پایین‌تر از دستنویس فلورانس است.<ref name="۸۶۸۸"/> دیگر آن که نسخه بیروت متأسفانه برخلاف نسخ فلورانس و لندن تاریخ کتابت ندارد.<ref name="مصطفی موسوی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸"/> دستنویس‌های فلورانس و لندن، تنها دستنویس‌های تاریخ‌دار ''شاهنامه'' هستند که در قرن هفتم، به ترتیب در ۶۱۴ و ۶۷۵ هجری قمری، تألیف شده‌اند. به گمان خالقی مطلق، تاریخ کتابت دستنویس بیروت نباید از سال ۷۰۰ هجری قمری جلوتر باشد<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> که در صورت درستی این فرض، دستنویس بیروت همچون دو دستنویس فلورانس و لندن، در قرن هفتم (یعنی دست کم ۲۰۰ سال بعد از فردوسی) تألیف شده است. خالقی مطلق این سه دستنویس را مهم‌ترین، کهن‌ترین و معتبرترین دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌داند.<ref name="۸۶۸۸"/> از آن جایی که کشف این دستنویس پس از پایان پیرایش نخستین اتفاق افتاد، طبعاً امکان استفاده از آن در پیرایش قبلی وجود نداشت اما این دستنویس، تبدیل به یکی از دستنویس‌های اساسِ دومین پیرایشِ خالقی مطلق شد که توانست نقشی کلیدی در تصحیح ''شاهنامه'' ایفا کند. ==== روند کار و چاپ ==== [[پرونده:پیرایش دوم جلال خالقی مطلق از شاهنامه فردوسی.jpg|بندانگشتی|مجلدات دومین پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی توسط جلال خالقی مطلق]] در پیشگفتاری که خالقی مطلق در سال ۱۳۶۶ خورشیدی (۱۹۸۸ میلادی) بر نخستین دفتر پیرایش پیشین نوشت، وعده داده بود که پس از پایان آن کار، اگر عمری باقی ماند با توجه به تجارب کسب شده، نظرات منتقدان و اطلاعاتی که در گذر زمان به دست خواهد آورد، پیرایش دومی از ''شاهنامه'' را آماده سازد.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="۹۵۹۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و پنج - نود و شش}}</ref> از سوی دیگر، کشف دستنویس بسیار مهم و قدیمی بیروت هم ضرورت تصحیح مجدد ''شاهنامه'' را کاملاً محسوس کرد. به همین خاطر بلافاصله پس از فراغت از کار پیرایش پیشین و یادداشت‌های آن، از آغاز سال ۱۳۸۶ خورشیدی، خالقی مطلق بر سر برنامه جدید رفت و تا میانه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، دومین تصحیح ''شاهنامه'' را به پایان رسانید.<ref name="۹۵۹۶"/> این پیرایش نخست در سال ۱۳۹۳ در دو جلد و سپس در سال ۱۳۹۴ در چهار مجلد توسط [[انتشارات سخن]] چاپ شد. این کار می‌بایست سه سال و اندی زودتر منتشر می‌شد ولی به علتی نامعلوم، صورتِ آماده به چاپ آن از دست رفت و خالقی مطلق نیز سرخورده شد و دیگر توانِ آماده ساختن دوباره آن را در خود نمی‌دید.<ref name="۱۱۷">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و هفده}}</ref> اما خوشبختانه مهندس عباس وفایی، از دوستداران ''شاهنامه'' و فرهنگ ایران، به یاری خالقی مطلق شتافت و متن دست نوشت او را دوباره آماده کرد.<ref name="۱۱۷"/> خالقی مطلق در مقدمه پیرایش دوم نوشته که بدون پایمردی مهندس وفایی، پیرایش دوم سرنوشتی نامعلوم داشت.<ref name="۸۶۸۸"/> همچنین محمد افشین‌وفایی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، کار نظارت بر چاپ کتاب را بر عهده گرفت.<ref name="۸۶۸۸"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق نوشته بود که پیرایش دومی که انجام خواهد داد، دگرنوشت (نسخه‌بدل) نخواهد داشت، ولی به ویژه پس از پیدایش دستنویس بیروت در ۱۳۸۵ خورشیدی که یکی از دستنویس‌های اساس پیرایش دوم است، لازم شد که در پایان هر بخش، برگزیده‌ای از مهم‌ترین دگرنوشت‌ها ثبت شوند.<ref name="۱۱۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و چهارده}}</ref> همچنین وی در آن جا نوشته بود که پیرایش دوم، برای آسان‌خوانی و درک درست متن، با اعراب‌گذاری<ref name="۹۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و هشت}}</ref> و نشانه‌گذاری کامل متن انجام خواهد شد<ref name="۱۱۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و شانزده}}</ref> که همین گونه هم شد. در پیرایش یکم، به علت ثبت دگرنوشت‌ها در پایین صفحات و در نتیجه کاررفت اعداد در متن بیت‌ها، دیگر جای کافی برای انجام نشانه‌گذاری کامل متن نبود.<ref name="۱۱۶"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق همچنین نوشته بود که از چهار بخش یادداشت‌های پیرایش یکم، برگزیده‌ای در یک دفتر برای پیرایش دوم ترتیب داده خواهد شد، ولی سپس به این نتیجه رسید که نیاز خوانندگان پیرایش دوم به توضیحات لازم، بیش از این است.<ref name="۱۱۴"/> به ویژه این که هنگام تهیه پیرایش دوم، یادداشت‌های دیگری هم فراهم آمد.<ref name="۱۱۴"/> به همین خاطر خالقی مطلق از انجام این کار صرف نظر کرد اما به همت یاران و همکارانش، یک دفتر ''واژه‌نامه شاهنامه'' و یک دفتر ''بیت‌یاب شاهنامه'' برای پیرایش دوم تهیه و چاپ گردید. پیرایش دوم، نتیجه نیم قرن پژوهش شبانه‌روزی و بی‌وقفه خالقی مطلق در کتاب ''شاهنامه'' است که در طی آن، بیش از صد مقاله و هزاران صفحه در همه زمینه‌های متن ''شاهنامه'' و دستنویس‌های آن و دیگر مسائل حماسه و اسطوره انتشار داده است.<ref name="۱۱۴۱۱۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=یک صد و چهارده - یک صد و پانزده}}</ref> وی معتقد است کسانی باید این پیرایش را ارزیابی کنند که از شرایط صلاحیت و انصاف و بی‌طرفی برخوردار باشند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> میان روش پیرایش دوم و پیرایش اول، هیچ تفاوتی نیست<ref name="۹۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و پنج}}</ref> و هر دو به شیوه انتقادی، یعنی پیروی از نویسش (ضبط) دشوارتر انجام گرفته‌اند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> با توجه به استفاده از ۲۱ دستنویس به ویژه دستنویسِ مهمِ بیروت در پیرایش دوم<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد چهارم: از پادشاهی یزدگردِ بهرام گور تا پایان پادشاهی یزدگردِ شهریار |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۴-۳ |صفحات=۱۱۱۹–۱۱۲۰}}</ref> (در پیرایش یکم از ۱۶ دستنویس استفاده شده بود)، تجارب کسب شده در طول سال‌ها پژوهش و بهره‌گیری از نقدهای منصفانه‌ای که ناقدان بر پیرایش یکم نوشتند، خالقی مطلق حدس می‌زند که پیرایش دوم نسبت به پیرایش اول، کمتر از ده درصد تفاوت داشته باشد.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> البته همین قدر پیشرفت در بازسازی متن اصلی، جای شکرگزاری بسیاری دارد. وی اعتبار پیرایش دوم را با دستنویسی از ''شاهنامه'' متعلق به آغاز سده ششم هجری قمری، یعنی صد سالی پیش از کتابت دستنویس فلورانس و صد سالی پس از سرایش ''شاهنامه''، برابر می‌داند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="۱۱۴۱۱۵"/> وی معتقد است که با پژوهش‌های انتقادی و جستجو در دیگر دستنویس‌هایی که اساس کار وی نبوده‌اند، می‌توان به برخی اصلاحات رسید اما چنین اصلاحاتی چندان زیاد نخواهد بود.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> به‌طور کلی، بدون پیدایش دستنویسی از ''شاهنامه'' که تاریخ کتابت آن از سده ششم هجری کهن‌تر باشد، نمی‌توان به تغییراتی بنیادین که پیرایش دیگری را ایجاب کند رسید و باید پیرایش دوم خالقی مطلق را تا آن زمان، پیرایش نهایی ''شاهنامه'' دانست.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> ==== رونمایی ==== [[پرونده:شب شاهنامه 2.jpg|بندانگشتی| جلال خالقی مطلق و ژاله آموزگار، پرده از روی دومین ویرایش ''شاهنامه'' برمی‌دارند. شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.]] <blockquote>کارکردِ خالقی مطلق علمی‌ترین و منقح‌ترین تصحیحِ ''شاهنامه'' است و پس از آن دیگر نباید کسی یا کسانِ دیگری به تصحیحِ مجددِ ''شاهنامه'' بپردازند بلکه روشِ درستِ علمی سپاسگزاری از زحماتِ خالقی مطلق، بررسیِ کامل و باریک‌بینانهٔ ویرایشِ جدیدِ ایشان و طرحِ مکتوبِ پیشنهادهایی دربارهٔ ضبط‌ها و قرائت‌های آن صرفاً بر اساسِ دلایل و قراینِ علمی و عاری از هرگونه غرض‌ورزی و رشک‌آلودگی است. {{چپ‌چین}} سخنان '''سجاد آیدنلو''' در شبِ شاهنامه - ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی<ref name="شب شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925060114/https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> عصر پنج شنبه، مورخ ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]]، با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و [[انتشارات سخن]] برگزار گردید.<ref name="شب شاهنامه"/> این برنامه در قالبِ یک صد و نود و چهارمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ شاهنامه» انجام می‌شد.<ref name="شب شاهنامه"/> جمع کثیری از استادان و خادمان فرهنگ ایران، همچون [[حسین محجوبی]]، [[صفدر تقی‌زاده]]، [[ایرج پارسی‌نژاد]]، [[ژاله آموزگار]]، قدرت‌الله مهتدی، [[پیروز سیار]]، منصوره تدینی، [[اسماعیل کهرم]]، [[هارون یشایایی]]، اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، افسانه اسفندیاری (گیدفر)، [[روح‌انگیز شریفیان]]، سرمد قباد، [[مهرداد ملک‌زاده]]، سیما سلطانی و محمد قنواتی در این مراسم حاضر بودند.<ref name="شب شاهنامه"/> در ابتدای مراسم، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیرِ مجله بخارا، بانی و متولی و مجری شب‌های بخارا، به حاضران خیر مقدم گفت و سپس فیلم سخنرانی [[ایرج افشار]] در مراسم رونمایی از نخستین تصحیح ''شاهنامه'' خالقی مطلق در تیر ماه ۱۳۸۶، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن علی‌اشرف صادقی به عنوان نخستین سخنران به پشت تریبون رفت و سپس فیلم سخنرانی ژاله آموزگار در شبِ جلال خالقی مطلق (یک صد و پنجاه و هفتمین شب بخارا - ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳) در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن [[سجاد آیدنلو]] به عنوان دومین سخنران به پشت تریبون رفت و بعد از پایان سخنرانی ایشان، قسمتی از فیلم ''مردم و شاهنامه'' ساخته حسین ترابی که به نقالی ''شاهنامه'' اختصاص داشت، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> بعد از آن پیام استاد [[جلیل دوست‌خواه]] (مصحح اوستا) در سالن قرائت شد و سپس به ترتیب محمد افشین‌وفایی و [[شهرام ناظری]] برای ایراد سخنرانی به پشت تریبون رفتند.<ref name="شب شاهنامه"/> ناظری در پایان جلسه ابیاتی را از آلبوم صوتی جدیدش، ''درفش کاویانی''، که داستان ضحاکِ ''شاهنامه'' است برای حاضران اجرا کرد.<ref name="شب شاهنامه"/> نهایتاً نوبت به جلال خالقی مطلق رسید تا به عنوان واپسین سخنران به جایگاه برود.<ref name="شب شاهنامه"/> در پایان مراسم جلال خالقی مطلق، ژاله آموزگار، بهرام افشار (فرزند ایرج افشار)، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، شهرام ناظری، سجاد آیدنلو، عنایت‌الله مجیدی (رئیس کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)، علی‌اشرف صادقی و محمد افشین‌وفایی از پیرایش دوم ''شاهنامه'' رونمایی کردند و یک دوره از کتاب به ترتیب به شهرام ناظری، ژاله آموزگار و [[عنایت‌الله مجیدی]] اهدا شد.<ref name="شب شاهنامه"/> == روش تصحیح شاهنامه == <blockquote>وقتی که ادبیات فارسی کارِ شبانه‌روزی شما باشد، متوجه تحول زبان و ادب فارسی و تغییراتی که در طول قرن‌ها به وجود آمده، می‌شوید. وقتی هم که به سراغ نسخه‌های دست‌نویس ''شاهنامه'' می‌روید و آن‌ها را با هم مقایسه می‌کنید، متوجه می‌شوید که چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو هست. بعد از این، وقتی به سراغ چاپ‌های ''شاهنامه'' بروید، متوجه می‌شوید که چه قدر عناصر نو در آن‌ها زیاد است. به همین خاطر بود که من به تصحیح ''شاهنامه'' روی آوردم تا ''شاهنامه'' را بر اساس عناصر زبانی و ادبی تصحیح کنم؛ یعنی عناصر کهن زبانی و ادبی را به متن بیاورم. {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با [[عنایت فانی]] شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید وظیفه‌اش این بوده که ''شاهنامه'' کاتبان را (تا جایی که ممکن است) به ''شاهنامه'' فردوسی برگرداند!<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> یعنی می‌خواسته ''شاهنامه‌''ای را تحویل دهد که به متن فردوسی، نزدیک باشد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته او به این حقیقت هم اذعان دارد که هیچ‌گاه نمی‌توان عینِ ''شاهنامه‌''ای را که از زیر دست فردوسی بیرون آمده، دوباره احیا کرد اما می‌توان تلاش کرد که متنی نزدیک به آنچه فردوسی سروده، بیرون بیاید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که کاتبان در هر دوره‌ای بعد از فردوسی، ''شاهنامه'' او را به روز کرده‌اند و هرگاه که کتابتش کرده‌اند، واژه‌های نو را با واژه‌های کهن و واژه‌های عربی را با واژه‌های فارسی معاوضه کرده‌اند و همواره به جایش نوتر گذاشته‌اند که مردم راحت‌تر بفهمند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> کاتبان همچنین برخی بیت‌ها را بازنویسی نکردند و برخی بیت‌ها را خودشان سرودند و در متن ''شاهنامه'' گذاشتند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی معتقد است که هزاران بیت الحاقی در دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' می‌توان یافت.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> دست‌نویس‌های کهن ''شاهنامه''، حدود ۴۹ هزار بیت هستند اما دست‌نویس‌های جدیدتر، تا ۵۵ هزار بیت می‌رسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هزاران بیت و روایت الحاقی در طول این سال‌ها به ''شاهنامه'' افزوده شده که فردوسی نسروده و کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته اغلب، صاحبانِ نسخ ابیاتِ جعلی را در حاشیه دست‌نویس‌ها یادداشت می‌کردند و سپس کاتبان به متن اضافه می‌کردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از ابیات جعلی را هم خود کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که با مقایسه قطعات الحاقی با قطعات اصیل ''شاهنامه''، می‌توان متوجه شد که گوینده متن دو نفر هست، یکی فردوسی و دیگری کسی ست که قرن‌ها بعد از فردوسی زیسته و در ''شاهنامه'' دست برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از روایات و ابیات الحاقی، به کلی سروده دیگران است و مقداری هم، سروده فردوسی بوده که دیگران دست‌کاری کرده‌اند و بعضی کلمات را نوتر کرده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اساسِ روشِ کار خالقی مطلق، این بوده که تشخیص دهد چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که عناصر نو، دستبردهای کاتبان می‌باشند و بایستی عناصر کهن را جانشینِ عناصرِ نو کرد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، بایستی متن ''شاهنامه'' را کهن‌تر کرد تا به زمان و زبان فردوسی نزدیک‌تر شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین روش کار او، بر مبنای کهن‌تر بودن و دشوارتر بودن ضبط است؛ یعنی وقتی که عناصر زبانی در دست‌نویس‌های مختلف با هم مقایسه شوند، ضبطی که دشوارتر هست اصل قرار داده می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این در حالی است که در گذشته، اغلب مصححین متون کهن در ایران، کهن‌ترین نسخه را اصل قرار می‌دادند و آن را عیناً به متن منتقل می‌کردند و اختلافات سایر نسخ را به حاشیه می‌بردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما روش تصحیح خالقی مطلق این بوده که عناصر کهن‌تر و دشوارتر را، در هر نسخه‌ای که موجود بوده، در متن قرارداده و سایر عناصر را به حاشیه برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === اهمیت نسخه فلورانس در تصحیح شاهنامه === خالقی مطلق، با صرف زمان زیاد توانست بیش از ۵۰ نسخه ''شاهنامه'' را بررسی کند که در بین آن‌ها، [[شاهنامه فلورانس|نسخه فلورانس]] بیشتر از بقیه مورد استناد وی در تصحیح ''شاهنامه'' بوده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="رادیو فردا"/> وی دربارهٔ علت این موضوع می‌گوید که نسخه فلورانس – که به تاریخ ۶۱۴ هجری قمری نوشته شده – کهن‌ترین دست‌نویس ''شاهنامه'' است<ref name="رادیو فردا"/> که البته این ملاک قطعی نیست، بلکه مقایسه این نسخه با سایر نسخ ''شاهنامه'' نشان می‌دهد که عناصر کهن زبانی در دست‌نویس فلورانس بسیار بیشتر از بقیه دست‌نویس‌هاست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته خالقی مطلق به این حقیقت هم معترف است که هیچ‌یک از دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' نمی‌توانند اساس مطلق برای تصحیح قرار بگیرند زیرا در همه آن‌ها، از جمله در نسخه فلورانس، فساد رخ داده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما در مجموع، وی معتقد است که بهترین دست‌نویس ''شاهنامه'' همان نسخه فلورانس است که متأسفانه فقط نیمه اول ''شاهنامه'' را دارد و نیمه دوم آن، یا گم شده است یا اصلاً کاتبان آن را تحریر نکرده‌اند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> == اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها == === دربارهٔ اهمیت فردوسی در تاریخ زبان فارسی === خالقی مطلق معتقد است که دربارهٔ نقش [[فردوسی]] در تثبیت [[زبان فارسی]] نباید غلو کرد اما با این حال، ''شاهنامه'' و فردوسی نقش زیادی در تثبیت زبان فارسی داشته‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که پیش از فردوسی، چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام گرفت،<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان">{{یادکرد وب |عنوان=پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان |نشانی=https://www.aparat.com/v/CBAPU |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220401104022/https://www.aparat.com/v/CBAPU |dead-url=no}}</ref> و کسانی برای حفظ زبان فارسی کوشش می‌کردند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی">{{یادکرد وب |عنوان=مستند بزرگان ایران زمین: فردوسی |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220405164022/https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |dead-url=no}}</ref> به ویژه کارهایی که در زمان فرمانروایی [[صفاریان]] و [[سامانیان]] انجام شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> برای مثال، صد و پنجاه سال پیش از فردوسی، [[یعقوب لیث صفاری]] شاعران را مجاب کرد که برخلاف گذشته که به عربی شعر می‌سرودند، به فارسی شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این اقدام یعقوب لیث نقش بسیار مهمی در تاریخ زبان فارسی دارد و به آن به عنوان زبان ادبی ایران، رسمیت بخشید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بعد از وی، [[منصور سامانی|امیر منصور سامانی]] علمای ماوراءالنهر را به خراسان آورد و آن‌ها ''[[تفسیر طبری]]'' را به فارسی ترجمه کردند که اقدام بسیار مهمی در رسمیت‌بخشی به زبان فارسی است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> علاوه بر این‌ها، [[خاندان کاکویه]] در اصفهان بسیاری از متون پهلوی را به فارسی ترجمه کردند و به [[ابن سینا]] گفتند که دانشنامه‌ای به زبان فارسی بنویسد<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و وی ''[[دانشنامه علائی]]'' را نوشت. مثال دیگر، [[ابوالعباس اسفراینی]] است که دستور داد نامه‌ها را به زبان فارسی بنویسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی خود [[سلطان محمود غزنوی]] از [[زبان عربی]] خوشش نمی‌آمد و به شعرا دستور داد که به فارسی برایش شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که همه این افراد برای تثبیت زبان فارسی قدم‌های بزرگی برداشتند اما قدمی که فردوسی برداشته، در اوج هست و از همه قدم‌هایی که دیگران برداشته‌اند، بالاتر است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، کوشش‌هایی که از پیش از فردوسی برای حفظ زبان فارسی شروع شده‌بود، با ''شاهنامه'' به اوج رسید.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> همزمان با فردوسی و پس از وی نیز کسانی بودند که به سهم خود کارهایی کردند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما تثبیت زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> وی همچنین معتقد است که نمی‌توان نقش مردم را در حفظ زبان فارسی که زبان مادری آن‌ها بود، فراموش کرد، اما فی‌المثل [[مردم مصر]] نتوانستند به تنهایی زبان خود را حفظ کنند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هیچ حقیقتی پشت این سخن نیست که نقش مردم در حفظ زبان فارسی را بالاتر از همه رویدادهای مذکور دانست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق معتقد است از زمان فردوسی تا ظهور [[صفویه]] که ایران بین فرمانروایی‌های متعدد تقسیم شده‌بود، میهنِ اصلیِ ایرانیان، زبان فارسی بود تا اینکه در دوره صفویه، ایران دوباره وحدت باستانی خود را بازیافت و پس از صفویه نیز همچنان زبان فارسی، زبان رسمی ایرانیان باقی ماند.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ شاهنامه === <blockquote>«به‌طور خلاصه، محتوای ''شاهنامه''، یک حماسه اسطوره‌ای، پهلوانی، عشقی، اندرزی و تاریخی است. در جزئیات مطالب، ''شاهنامه'' پر از آگاهی‌های گوناگون دربارهٔ زندگی معنوی و مادی، تشکیلات اداری و لشکری و درباری، آیین‌های خانوادگی و اجتماعی ایرانیان باستان است. ساختار ''شاهنامه''، در مجموع یک حماسه تراژیک – دراماتیک است. ''شاهنامه'' از نظر شیوه بیان، دارای زبانی کهن و فاخر و لحنی غالباً اخطارکننده است. از نظر کارکرد، ''شاهنامه'' مهم‌ترین حلقه پیوند دو بخش تاریخ و فرهنگ ایران (پیش از اسلام و پس از اسلام) به یکدیگر و نیز، استوارترین ستون زبان و ادب فارسی و بزرگ‌ترین شاخص هویت و ملیت ایرانی است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> === دربارهٔ زمان سرایش شاهنامه === بر طبق پژوهش‌های جلال خالقی مطلق، فردوسی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری یا اندکی بعدتر شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۹">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و نه}}</ref> البته پیش از فردوسی، شاعری به نام [[دقیقی]] شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرده‌بود ولی پس از این که حدود هزار بیت را سرود، کشته شد<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> و کار او ناتمام ماند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و هشت}}</ref> قتل دقیقی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری اتفاق افتاده است.<ref name="۲۸"/> مدتی بعد، فردوسی دنباله کار دقیقی را گرفت و ابیات سروده شده توسط دقیقی را عیناً در کتاب خود با حفظ نام دقیقی آورد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد سوم: از پادشاهی لهراسپ تا پایان پادشاهی بهرام گور |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۳-۶ |صفحات=۳۹–۷۹}}</ref> با این کار فردوسی مانع از این شد که نام و شعر دقیقی از [[تاریخ ادبیات فارسی]] پاک شود که نشان از خوش‌قلبی و امانت‌داری وی دارد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در تاریخ ۲۵ اسفند ۴۰۰ هجری قمری، فردوسی کار تألیف ''شاهنامه'' را به پایان رساند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸"/> پس فردوسی حدود ۳۳ سال قمری بر سر ''شاهنامه'' کار کرده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> البته فردوسی پس از سال ۴۰۰ هجری قمری تا زمان مرگ نیز حک و اصلاحاتی در متن خود انجام داده است.<ref name="۲۹"/> === دربارهٔ آموزه‌های شاهنامه === <blockquote>«اگر بپرسند که از ''شاهنامه'' چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی اغراق از هر صفحه ''شاهنامه'' می‌توان نکته‌ای آموخت. از ''شاهنامه'' تاریخ و فرهنگ باستانی را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' ادبیات باستانی ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' شاعری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' اخلاق نیکو آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' کشورداری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از ''شاهنامه'' زبان فارسی را آموخته‌اند. امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیتِ هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی، مهم‌ترین آموزه این کتاب است و این دو آموزه از یکدیگر جدا نیستند.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید فردوسی به هیچ عنوان طرفدار جنگ و خشونت نیست ولی جنگ و خشونت در داستان‌های کهن ایران رخ داده است و فردوسی نمی‌تواند جنگ را از داستان حذف کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آیین رونمایی از فیلم مستند داستانی شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.aparat.com/v/QYLSm |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165504/https://www.aparat.com/v/QYLSm |dead-url=no}}</ref> === دربارهٔ دستکاری‌ها در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که تغییرات ایجادشده در ''شاهنامه''، هم سهوی بوده و هم عمدی اما اغلب تغییرات عمدی بوده است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> وی می‌گوید وقتی کاتبان فکر می‌کردند در جایی ''شاهنامه'' کم و کسر دارد یک چیزهایی می‌سرودند و به آن اضافه می‌کردند یا اگر بیتی را نمی‌فهمیدند یا خوششان نمی‌آمد حذف می‌کردند. اگر واژه‌ای کهنه بود حذف می‌کردند و واژه زمان خودشان را می‌گذاشتند.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> از جمله دستبردهای مهم کاتبان، واردکردن بیت‌های زن‌ستیزانه و دستکاری در مذهب تشیع فردوسی است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> === دربارهٔ واژه ایران در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که واژه ایران در ''شاهنامه''، به دو معنا به کار گرفته شده است: معنای اول آن، [[سرزمین ایران]] است و معنای دوم آن، مردم ایران یا [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانیان]].<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که شاید واژه ایران در هیچ کتابی به اندازه ''شاهنامه'' به کار نرفته باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در ''شاهنامه''، بیش از هزار بار واژه ایران تکرار شده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ نقش شاهنامه در فرهنگ نام‌های ایرانی === خالقی مطلق می‌گوید که ایرانیان نام‌هایی مثل کاوس، سهراب و منوچهر را از ''شاهنامه'' گرفته‌اند؛ زیرا این نام‌ها پیش از ''شاهنامه''، تلفظ دیگری داشته است؛ مثلاً نام فرامرز پیش از ''شاهنامه''، به صورت «مَرزفَری» بوده است. صورتِ واژه فرامرز را فردوسی به وجود آورده است برای این که در وزن متقارب که وزن ''شاهنامه'' است، وارد شود.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> مثال دیگر، نام فرنگیس است که پیش از ''شاهنامه''، به صورت «گیس‌فَری» بوده است اما بعد از ظهور فردوسی، این نام از بین رفت و با فرنگیس جایگزین شد؛ بنابراین منشأ بسیاری از نام‌های ایرانی که امروزه بر روی کودکان ایران گذاشته می‌شوند، به ''شاهنامه'' بازمی‌گردد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ اهمیت شاهنامه در حفظ اساطیر ایران === خالقی مطلق معتقد است که اگر ''شاهنامه'' نمی‌بود، امروز ایرانیان به اسطوره‌ها و داستان‌های کهن خود دسترسی نداشتند، به جز آن مقدار که در [[اوستا]] و دیگر کتب آمده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که در کتاب‌های تاریخیِ نوشته شده پیرامون اساطیر ایران، به [[اسطوره‌های ایرانی]] صورت تاریخی داده شده و آن‌ها ذات و سرشت اسطوره‌ای خود را از دست داده‌اند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> اتفاقی که در ''شاهنامه'' نیفتاده است. === دربارهٔ مقام شاهنامه در ادبیات فارسی === خالقی مطلق معتقد است که ''شاهنامه''، پدرِ آثارِ ادبیِ فارسی است و در همه اشعاری که بعد از فردوسی سروده شده‌اند، می‌توان تأثیر ''شاهنامه'' را دید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که یک مسئله مهم در این قضیه، مسئله زمان است؛<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> زیرا ''شاهنامه'' در آغاز ادبیات فارسی قرار گرفته<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> و آثاری که پیش از ''شاهنامه'' سروده شده، تا حد زیادی از بین رفته‌اند؛ بنابراین اگر تمام دیوان [[رودکی]] امروز موجود می‌بود، دیگر کسی نمی‌توانست مشخص کند که پدر شعر فارسی، فردوسی است یا رودکی.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما چون کهن‌ترین و بزرگ‌ترین (از نظر حجم) اثری که امروزه در دست است، ''شاهنامه'' است، این بر سرتاسر ادب فارسی اثر گذاشته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> به عبارت واضح‌تر، هر شاعر معروف زبان فارسی مثل [[مولوی]]، [[حافظ]]، [[سعدی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خیام]]، ''شاهنامه'' را خوانده و از آن اثر پذیرفته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که بی اغراق، ''شاهنامه'' پراهمیت‌ترین اثر ایرانی ست زیرا در ''شاهنامه'' تمام تاریخ و گذشته ایران، تمام فرهنگ ایران و تمام آداب و رسوم ایرانیان، از کهن‌ترین زمان تا زمان فردوسی موجود هست.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> شاید هیچ اثری در ادبیات جهان، این چنین نقشی را در سرنوشت و فرهنگ یک ملت ایفا نکرده باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> گذشته از این، در تاریخ اسلامی ایران هیچ اثر فارسی به اندازه ''شاهنامه'' کتابت نشده است.<ref name="۸۶۸۸"/> === دربارهٔ چاپ‌های شاهنامه === خالقی مطلق می‌گوید هیچ‌یک از چاپ‌های ''شاهنامه'' تا چاپ مسکو و پس از آن که در ایران یا کشورهای دیگر از تمام ''شاهنامه'' یا بخش‌هایی از آن تهیه شده‌اند، پیرایش انتقادی نیستند - اگرچه چنین نامیده شده باشند - و اصولاً هیچ‌یک از پیرایشگران این چاپ‌ها با روش انتقادی پیرایش متن آشنا نبوده‌اند یا دست کم بدان باور نداشته‌اند و آن را با روش التقاطی - ذوقی یکسان پنداشته‌اند.<ref name="۸۸۹۱">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و هشت - نود و یک}}</ref> بهترین روش این پیرایشگران، همان روش پیروی از اقدم یا اصحِ نسخ است که در سده نوزدهم در غرب رایج بود و دانشمندان ایرانی در آن زمان آن را از ایران‌شناسان غربی آموختند و در ایران کم‌کم جای روش ذوقی کاتبان گذشته را گرفت و نسبت به کار آنها، گامی مثبت در پیرایش متون بود.<ref name="۸۸۹۱"/> امروزه این روش منسوخ شده است.<ref name="۸۸۹۱"/> === دربارهٔ پیرایش خود === خالقی مطلق پیرایش خود را علمی - تحقیقی - انتقادی می‌داند.<ref name="۹۵"/> نخست علمی، بدین مناسبت که پیش از آغاز کار پیرایش، شمار بزرگی از دستنویس‌های ''شاهنامه'' بررسی و معرفی شده‌اند، دگرنوشت‌ها در پیرایش اول، در زیر صفحات با صرف وقت بسیار به شیوه مثبت، یعنی هم قید ناهمخوانی‌ها و هم قید همخوانی‌ها، ثبت شده‌اند و در این کار به جای توضیحات عریض و طویل، از نشانه‌گذاری و کوتاه‌نویسی کمک گرفته شده است.<ref name="۹۵"/> دیگر رعایت ثبت حروف کم‌نقطه و بی‌نقطه در موارد ضروری و ثبت املاء دستنویس‌ها و کاربست هر شگرد دیگری که وضعیت دستنویس‌ها را دقیق‌تر و قابل فهم‌تر نشان دهد و کار را بر خواننده و منقّد آسان نماید.<ref name="۹۵"/> دوم انتقادی، بدین مناسبت که در این پیرایش اساس کار بر گزینش «نویسش (ضبط) دشوارتر» گذاشته شده است و نه پیروی تعبدی از «اقدم یا اصح نسخ».<ref name="۹۵"/> سوم تحقیقی، بدین مناسبت که همراه متنِ پیرایش، یادداشت‌های توضیحی در ۱۹۴۵۰ نکته ریز و درشت دربارهٔ مسائل مربوط به متنِ پیرایش آمده است و در موارد بسیاری در توجیه نویسشِ برگزیده و متن‌شناسی کتاب گفتگو شده است.<ref name="۹۵"/> === دربارهٔ تأثیر فردوسی بر شاعرانِ پس از خود === خالقی مطلق معتقد است که شاعرانِ پس از فردوسی را، می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول، حماسه‌سرایان هستند که شدیداً از زبان فردوسی، متأثر شده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حماسه‌سرایان، یکی از موضوعات حماسی را برمی‌گزیدند و به سبک فردوسی، در وزن متقارب و با به‌کارگیری گسترده اصطلاحات فردوسی، شعر سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی سراینده منظومه حماسیِ ''[[علی‌نامه]]'' که فردوسی را نکوهش می‌کند هم از نفوذ زبان و سبک ''شاهنامه'' برکنار نمانده است.<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، دفتر اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و پنج}}</ref> گروه دوم، شاعرانی هستند که حماسه‌سرا نیستند اما آن‌ها هم تحت تأثیر شگرف فردوسی هستند؛ مثلاً قانعی طوسی، شاعری‌ست که ''[[کلیله و دمنه]]'' را به وزن متقارب سروده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی شدیداً تحت تأثیر ''شاهنامه'' بوده و گاه حتی مصرع‌های ''شاهنامه'' را در شعر خود [[تضمین]] کرده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مثال دیگر، [[بوستان سعدی|''بوستان'' سعدی]] است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> با این که ''بوستان'' یک اثر اخلاقی است اما سعدی متأثر از سبک ''شاهنامه'' است و از فردوسی در کتابش یاد می‌کند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> دیگر شاعران، به اندازه این دو گروه متأثر نشدند بلکه بیشتر از روایات حماسی و اساطیری فردوسی متأثر شدند و آن‌ها را به کار بردند؛ مثلاً مولوی بارها از [[رستم]] سخن می‌گوید یا حافظ در دیوانش اشاره به [[کیخسرو]]، [[سیاوش]]، [[افراسیاب]] و دیگر حماسه‌های ''شاهنامه'' دارد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> خیام هم در رباعیات خود شدیداً متأثر از فردوسی است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در نتیجه تمام شاعران بعد از فردوسی، از وی تأثیر گرفته‌اند و در طیفی از تاثیرپذیری (از کم تا خیلی زیاد) می‌توان آن‌ها را جای داد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === دربارهٔ جایگاه فردوسی در بین شاعران بزرگ ایرانی === <blockquote>فرض کنید که شما صاحب یک باغچه هستید که خیلی زیباست. شما با یک نگاه می‌توانید زیبایی این باغچه را درک کنید. درست مثل ''رباعیات خیام''. اما گاهی اوقات شما صاحب یک باغ هستید که دیگر با یک نگاه نمی‌توانید زیبایی آن را درک کنید. باید چند روزی در این باغ وقت صرف کنید تا زیبایی باغ را درک کنید. درست مثل ''غزلیات حافظ''، ''بوستان''، ''گلستان'' و ''غزلیات سعدی''، ''خسرو و شیرین''، ''لیلی و مجنون'' و ''هفت پیکر''. ''شاهنامه''، جنگلی است که همیشه بر شما تسلط دارد و سال‌ها باید در این جنگل حرکت کنید و مطالعه کنید تا بر روی آن مسلط شوید. حتی سال‌های اول در این جنگل گم می‌شوید. این تفاوت بین آثار ادب فارسی با یکدیگر است؛ بنابراین یکی باغچه‌بان است، یکی باغبان‌است و یکی جنگلبان است و من بیشتر از ۵۰ سال است که جنگلبانی می‌کنم! {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با عنایت فانی شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق معتقد است که ایران پنج شاعر نابغه داشته است که عبارت اند از: [[فردوسی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[مولوی]]، [[سعدی]] و [[حافظ]].<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که این شاعران متعلق به همه زمان‌ها و همه ملت‌ها هستند اما تفاوت ''شاهنامه''، این است که پیش از بقیه این آثار سروده شده است.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ اهمیت زبان فارسی در هویت ایرانی === خالقی مطلق معتقد است که [[هویت ایرانی]] با [[زبان فارسی]] یکسان است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، اگر ایرانیان فارسی صحبت نمی‌کردند و بالفرض زبانشان عربی شده‌بود، به آن‌ها «عرب یا عرب ایرانی» گفته می‌شد، هم چنان‌که امروزه به مصریان «عرب مصری» گفته می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که ایرانیان، ملیت خود را مدیونِ زبان فارسی هستند و زبان فارسی را تا اندازه زیادی مدیونِ ''شاهنامه'' هستند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> == مسئولیت‌های علمی == * تدریس در [[دانشگاه هامبورگ]]، دانشکده علوم انسانی، انیستیتو آسیا و آفریقا، واحد خاورمیانه، استخدام: ۱۹۷۱، بازنشستگی: ۲۰۰۶، به مدت ۳۵ سال.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/> * عضو شورای عالی علمی [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/جلال-خالقی-مطلق |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212507/https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> * عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=http://mahmoudafshar.ir/bookselection/جلال-خالقی‌مطلق/ |وبگاه=بنیاد دکتر محمود افشار |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212508/http://mahmoudafshar.ir/bookselection/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ |dead-url=no}}</ref> * عضو افتخاری [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] از دی ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و پنجاه و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://old.apll.ir/1395/10/22/چهارصد-و-پنجاه-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215457/https://old.apll.ir/1395/10/22/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و هفتاد و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://apll.ir/1398/10/04/چهارصد-و-هفتاد-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213220959/https://apll.ir/1398/10/04/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> == فعالیت‌های دیگر == === همکاری در تألیف دانشنامه ایرانیکا === جلال خالقی مطلق، یکی از نویسندگان ''[[دانشنامه ایرانیکا]]'' به‌شمار می‌آید و در این زمینه با [[احسان یارشاطر]] همکاری گسترده‌ای داشته است. ''دانشنامه ایرانیکا''، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه [[ایران‌شناسی]] در طول تاریخ است که ۶۵ مقاله (مدخل) آن را خالقی مطلق نوشته است. مقالات خالقی مطلق در ''ایرانیکا'' به زبان انگلیسی تألیف شده‌اند و طیف وسیعی از شاخه‌های ایران‌شناسی را در بر می‌گیرند. فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، مجموعه مقالات خالقی مطلق در ''دانشنامه ایرانیکا'' را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و آن‌ها را در کتابی به نام ''شاهنامه و فرهنگ ایران'' منتشر ساخته‌اند. === شعرسرایی و فیلمنامه‌نویسی === خالقی مطلق به صورت تفننی شعر می‌سراید<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و یک کتاب ترانه از او با نام ''آهوی کوهی در دشت'' منتشر شده است. وی در برخی محافل پاره‌ای از اشعار خود را هم خوانده است.<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/yLoBT |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165505/https://www.aparat.com/v/yLoBT |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از سه جلد کتاب دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بنیاد فردوسی شاخه توس |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408111226/https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |dead-url=no}}</ref> همچنین از وی فیلمنامه‌ای به نام ''زال و رودابه'' منتشر شده که اقتباسی از داستان [[زال و رودابه]] ''شاهنامه'' است. ==== نمونه اشعار ==== {{شعر}} {{ب|ایران غمِ تو چو بر دلم رای کند|کارِ دمِ نی‌نواز با نای کند}} {{ب|هر گوشه تو که اجنبی جای کند|صد گوشه جسم و جانِ من وای کند<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/>}} {{پایان شعر}} == گفتارهای ماندگار == <blockquote>«''شاهنامه'' یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«هر کشتی، نیاز به ساحل و لنگر دارد و گرنه، در اقیانوس مدتی سرگردان می‌راند تا به دست طوفانی نابود گردد. ملت‌ها نیز در اقیانوس حوادث مانند کشتی‌اند. دیر زمانیست که تنها ساحل هویت ملت ایران، زبان و ادب فارسی بوده و لنگر او، ''شاهنامه'' است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«''شاهنامه'' چشمه درخت ملیت است و ریشه درخت ملیت ما از این چشمه آب می‌خورد، آبی شیرین و گوارا.» {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیر ۱۳۸۶ خورشیدی<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> == میراث == [[امامعلی رحمان]]، رئیس‌جمهور [[تاجیکستان]]، در سال ۲۰۲۳ میلادی دستور اجرای طرح اهدای یک نسخه شاهنامه به‌طور رایگان به هر خانواده در تاجیکستان را صادر کرد. شاهنامه اهدایی، بر اساس تصحیح خالقی مطلق و در ۹ جلد به خط سیریلیک می‌باشد. با توجه به جمعیت ده میلیون نفری تاجیکستان، دست کم یک میلیون نسخه از این کتاب باید چاپ و توزیع بشود و پیش‌بینی شده این فرایند یک سال طول بکشد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تعامل هرچه بیشتر ایران و تاجیکستان برای گسترش زبان فارسی/ اهدای شاهنامه به خانواده‌ها تا یک سال دیگر |نشانی=https://www.ibna.ir/news/502340/تعامل-هرچه-بیشتر-ایران-و-تاجیکستان-برای-گسترش-زبان-فارسی-اهدای |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095258/https://www.ibna.ir/news/502340/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D8%B1%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C |dead-url=no}}</ref> [[ابوالفضل خطیبی]]، ایران‌شناس و شاهنامه‌پژوه، معتقد است که اگر شاهنامه‌شناسی به دو بخش تصحیح متن و پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی تقسیم شود، هر دو شامل دو دوره خواهد بود؛ یکی از آغاز تا پیش از خالقی مطلق و دوم از زمان خالقی مطلق تا امروز.<ref name="ابوالفضل خطیبی">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش دیدار و گفتگو با ابوالفضل خطیبی/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1396.03.18072.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۴ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220604002108/http://bukharamag.com/1396.03.18072.html |dead-url=no}}</ref> وی که افتخارِ همکاری با دکتر خالقی مطلق در تصحیح دفترِ هفتمِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه'' را داشت، به صراحت می‌گوید که در زمینه شاهنامه‌شناسی هر چه دارد از خالقی مطلق دارد.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> وی ظهور خالقی مطلق در عرصه پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی و تصحیح متن را یک نقطه عطف چشمگیر می‌داند.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> [[محمد گلبن]]، فهرست‌نگار و مولفِ کتابِ فردوسی‌نامه بهار، می‌گوید که تحقیقات خالقی مطلق دربارهٔ فردوسی، خواننده را هر روز شیفته‌تر به فردوسی و شاهنامه‌اش می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی و نیم قرن با شاهنامه زیستن/ محمد گلبن |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.367.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221001120045/https://bukharamag.com/1389.01.367.html |dead-url=no}}</ref> == جوایز == * شایسته تقدیر در دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۹) در بخش رسائل و مقالات، برای بررسی و ارزیابی ''شاهنامه'' سن‌ژوزف (به صورت مشترک با حمیدرضا مستفید و داود غلام‌زاده)<ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد ژورنال |عنوان=دهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی |ژورنال=کتاب ماه |تاریخ=دی ۱۳۸۹ |شماره=سال چهاردهم، شماره ۱ |صفحات=۱۱۸–۱۲۱ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/download/203343}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.ibna.ir/news/88251/برگزيدگان-دهمين-آيين-بزرگداشت-حاميان-نسخ-خطي-معرفي-شدند |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213953/https://www.ibna.ir/news/88251/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%87%D9%85%D9%8A%D9%86-%D8%A2%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D8%AE-%D8%AE%D8%B7%D9%8A-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%8A-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |dead-url=no}}</ref> * اثر برگزیده در نهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۸) در بخش ادبیات، برای تصحیح ''شاهنامه'' فردوسی با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی<ref>{{یادکرد وب |عنوان=در آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی عنوان شد: توجه به نسخه‌های خطی، توجه به ملیت و هویت ایرانی است |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08904/در-آیین-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-عنوان-شد-توجه-به-نسخه-های-خطی |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08901/برگزیدگان-همایش-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-معرفی-شدند |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> == فهرست آثار<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بانک اطلاعات کتاب و ناشران |نشانی=https://db.ketab.ir/ |وبگاه=خانه کتاب و ادبیات ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406022818/https://db.ketab.ir/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=https://www.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۶ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626180939/https://www.nlai.ir/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شبکه کتابخانه‌های کشور |نشانی=https://libs.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۴ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220424063225/https://libs.nlai.ir/ |dead-url=yes}}</ref> == === آثار مکتوب مستقل و نیمه مستقل === ==== شاهنامه پژوهی ==== * نخستین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۱۲ دفتر، دفتر ۱–۸: متن ''شاهنامه''، دفتر ۹–۱۱: ''یادداشت‌های شاهنامه''، دفتر ۱۲: ''بیت یاب شاهنامه''، انتشارات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (با همکاری ابوالفضل خطیبی و محمود امیدسالار) * دومین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۶ دفتر، دفتر ۱–۴: متن ''شاهنامه''، دفتر ۵: ''واژه‌نامه شاهنامه'' به سرپرستی فاطمه مهری، دفتر ۶: ''بیت یاب شاهنامه'' به کوشش فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر سخن * ''واج‌شناسی شاهنامه''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''[[زن در شاهنامه]]''، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر نگاه معاصر/ احمد بی نظیر، نشر مروارید / ترجمه از اصلِ آلمانی. بنیاد موقوفات افشار و انتشارات سخن * ''شاهنامه از دستنویس تا متن (جستارهایی در معرفی و ارزیابی دست‌نویس‌های شاهنامه و روش تصحیح انتقادی متن)''، مؤسسه نشر میراث مکتوب * ''رستم و سهراب''، به اهتمام محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش، نشر سخن ==== مجموعه جستارها ==== * ''جای پای سال‌ها''، شامل ۲۰ جستار، به کوشش هومن عباسپور و مهناز مقدسی، نشر همیشه * ''گلِ رنج‌های کهن''، شامل ۱۲ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''سخن‌های دیرینه''، شامل ۳۰ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، شامل ۶۵ جستار، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن ==== سایر ==== * ''نظامی گنجه‌ای''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''صد افسانه؛ برگزیده‌ای از افسانه‌های کهن یونانی - لاتینی''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ترجمه ''[[فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی]]''، نویسندگان: پاول هرن و هاینریش هوبشمان، نشر مهرافروز * ''حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی)''، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ترجمه ''ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان''، نویسنده: آثنایوس ناوکراتیس، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ''آهوی کوهی در دشت (مجموعه ترانه‌ها)''، نشر همیشه * فیلم‌نامه ''زال و رودابه''، نشر همیشه * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر مروارید === آثار مکتوب گروهی === * کتاب ''[[دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی]]''، با همکاری ۴۲۰ مؤلف به سرپرستی [[اسماعیل سعادت]]، در ۱۲ جلد از سوی انتشارات سخن چاپ شده است. در جلد پنجم این مجموعه، چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فرهنگنامه زنان ایران و جهان''، با همکاری بیش از ۲۰۰ مؤلف و مترجم و ویراستار، به سرویراستاری محمدرضا سهرابی با مدیریت علمی مهناز مقدسی، در ۲ جلد از سوی انتشارات ارتباط نوین (پیام عدالت) چاپ شده است که در آن مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * در کتاب ''[[ایران در گذر روزگاران]]''، مسعود لقمان با ۷ ایران‌شناس به گفت و گو می‌پردازد و متن تمام گفت و گوها در این کتاب چاپ می‌شود. یکی از این افراد، دکتر جلال خالقی مطلق است. این کتاب توسط انتشارات شورآفرین منتشر شده است. * کتاب ''ادب پ‍ه‍ل‍وان‍ی (م‍طال‍ع‍ه‌ای در ت‍اری‍خ ادب دی‍ری‍ن‍ه ای‍ران‍ی از زرت‍ش‍ت ت‍ا اش‍ک‍ان‍ی‍ان)''، نوشته محمدمهدی مؤذن جامی، از سوی انتشارات قطره در ۱۳۷۹ منتشر شد. مقاله‌ای از جلال خالقی مطلق در این کتاب موجود هست. * کتاب ''تن پهلوان و روان خردمند (پژوهش‌هایی تازه در شاهنامه)''، به سرویراستاری [[شاهرخ مسکوب]]، بار نخست در ۱۳۸۱ توسط انتشارات طرح نو و بار دوم در ۱۳۹۴ توسط انتشارات فرهنگ جاوید، چاپ شده است و شامل مقالاتی در زمینه ''شاهنامه'' می‌باشد. چند مقاله در این کتاب، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * کتاب ''رازهای شاهنامه (جستارهایی در یابود هزاره جهانی شاهنامه)''، به کوشش یاسر موحدفرد، به وسیله نشر پازینه متعلق به [[بنیاد فردوسی]] در سال ۱۳۹۰ چاپ شد. در این کتاب، مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فردوسی و شاهنامه سرایی''، از سوی انتشارات [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. این کتاب، مقالاتی دربارهٔ فردوسی و ''شاهنامه'' دارد که قبلاً در کتاب ''[[دانشنامه زبان و ادب فارسی]]'' چاپ شده‌اند. بخشی از این مقالات، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * در سال ۱۳۹۰، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل که سرپرستی آن را [[مهدی محقق]] بر عهده دارد، ''شاهنامه'' نفیس که به خط میرزامحمد حسین‌خان عمادالکتاب سیفی قزوینی خوشنویسی شده بود، منتشر کرد. ناشر این کتاب، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران است. در این کتاب نیز چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود است. == نگارخانه == <gallery> پرونده:خالقی مطلق و دهباشی.jpg|جلال خالقی مطلق و [[علی دهباشی]] در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۶.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دکتر جلال خالقی مطلق و علی دهباشی در مراسم رونمایی از شاهنامه در تهران ـ سه شنبه 19 تیر 1386 |نشانی=http://bukharamag.com/0080-2 |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023924/http://bukharamag.com/0080-2 |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان">{{یادکرد وب |عنوان=بزرگداشت فردوسی در کانون زرتشتیان / سحر کریمی مهر |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220504103244/https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی 2.jpg|از راست؛ شهین سراج، جلال خالقی مطلق، [[صادق صبا]] و [[علی دهباشی]]، مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان"/> پرونده:دکتر خالقی مطلق.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در گردهمایی دوستداران فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی، شنبه ۲۱ آذر ۱۳۸۸.<ref name="از اینجا و آنجا"/> پرونده:شب نجف دریابندری.jpg|جلال خالقی مطلق و [[نجف دریابندری]]، شبِ نجف دریابندری (یک صد و پنجاه و ششمین شبِ بخارا)، چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شب نجف دریابندری با حضور تقوایی، موحد، شایگان، باطنی و مصطفی ملکیان برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱۴ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814163918/https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در شب شاهنامه.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 1.jpg|ردیفِ جلو از چپ؛ [[اسماعیل کهرم]]، ناشناس، [[سجاد آیدنلو]]، جلال خالقی مطلق، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، [[شهرام ناظری]]، [[حسین محجوبی]] و [[ژاله آموزگار]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:رونمایی از شاهنامه دوم خالقی.jpg|رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' در دو جلد با قاب. از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، [[شهرام ناظری]]، جلال خالقی مطلق (مصحح کتاب)، محمد افشین‌وفایی، [[علی‌اشرف صادقی]]، [[ژاله آموزگار]]، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن و ناشر کتاب)، [[عنایت‌الله مجیدی]] و بهرام افشار (فرزند [[ایرج افشار]])، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 4.jpg|دکتر جلال خالقی مطلق، یک دوره دو جلدی با قاب از دومین ویرایش ''شاهنامه'' را به استاد [[شهرام ناظری]] اهدا می‌کند. دیگر نفرات حاضر در عکس، به ترتیب از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، محمد افشین وفایی و [[علی‌اشرف صادقی]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:بازدید دکتر خالقی مطلق از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.jpg|بازدید جلال خالقی مطلق (نفر دوم از راست) از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷. پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 1.jpg|جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک">{{یادکرد وب |عنوان=شب شاهنامه کودک و نوجوان برگزار شد/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925050658/https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 3.jpg|از راست؛ [[علی دهباشی]]، جلال خالقی مطلق، [[نوش‌آفرین انصاری]]، محمدناصر مودودی و شهرداد میرزایی، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 4.jpg|اهدای لوح تقدیر از سوی گروه شاهنامه کودک بامداد به دکتر جلال خالقی مطلق، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب خالقی مطلق 1.jpg|از راست؛ بهرام افشار، جلال خالقی مطلق و [[ایرج افشار]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> پرونده:شب خالقی مطلق 2.jpg|ایستاده از راست؛ [[بهرام بیضایی]]، [[ایرج افشار]]، جلال خالقی مطلق و [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]. نشسته از راست؛ دکتر [[بهروز برومند]]، [[پرویز مشکاتیان]] و [[امیرهوشنگ ابتهاج]]. خانه [[ایرج پارسی‌نژاد]]. پرونده:شب خالقی مطلق 5.jpg|از راست؛ جلال خالقی مطلق، [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[ایرج افشار]] و دکتر حسین میرمجلسی، نقاشی روی دیوار اثر استاد [[پرویز کلانتری]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست ایران‌شناسان]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، تهران: مروارید، ۱۳۹۷. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره چهار جلدی، تهران: سخن، ۱۳۹۴. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره هشت جلدی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۶. == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار}} * {{OL author|id=OL3644379A|cname=جلال خالقی مطلق}} * [https://www.aparat.com/v/CBAPU پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان] * [https://web.archive.org/web/20110626051036/http://iranshahr.org/?p=2378 مصاحبه انجمن پژوهشی ایرانشهر با جلال خالقی مطلق] * [https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=10 مصاحبه BBC با جلال خالقی مطلق] * [https://web.archive.org/web/20160405025928/http://shahnamehpajohan.ir/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%81%D8%B1%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B5/ نبرد رستم فرخزاد با سعد وقاص - جستاری از جلال خالقی مطلق] {{فردوسی}} {{بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خالقی مطلق، جلال}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:ایران‌شناسان اهل ایران]] [[رده:ایران‌شناسان]] [[رده:ریشه‌شناسان]] [[رده:زادگان ۱۳۱۶]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۱۵ (قمری)]] [[رده:شاهنامه‌پژوهان]] [[رده:فردوسی‌پژوهان]] [[رده:فرهنگ‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مصححان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] [[رده:نویسندگان دانشنامه ایرانیکا]] [[رده:نویسندگان دانشنامه جهان اسلام]] stqbt74izyrwhfu644xnwmwv7n996a9 42128030 42128017 2025-06-19T06:49:07Z Dodgebetas 1402470 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42128017|42128017]] از [[Special:Contributions/ShahBalkhi|ShahBalkhi]] ([[User talk:ShahBalkhi|بحث]]) 42128030 wikitext text/x-wiki {{تعارض منافع}} {{جعبه زندگینامه | نام = جلال خالقی مطلق | تصویر = جلال خالقی مطلق.jpg | عنوان تصویر = | زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۱۶|۶|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | زادگاه = [[تهران]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | تحصیلات = دکترا در سه رشته شرق‌شناسی، مردم‌شناسی و ژرمانیستیک از دانشگاه کلن آلمان | پیشه = {{Hlist|ادیب|زبان‌شناس|ایران‌شناس|شاهنامه‌پژوه}} | شناخته‌شده برای = تصحیح متن ''[[شاهنامه]]'' | آثار = پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی، ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، ''واج‌شناسی شاهنامه''، ''زنان شاهنامه''، ''گُلِ رنج‌های کهن''، ''سخن‌های دیرینه''، ''جای پای سال‌ها''، ''آهوی کوهی در دشت''، شاهنامه از دست‌نویس تا متن، گزارش شاهنامه، حماسه، پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی، خلواره، افسانۀ مرغ عشق | همسر = | فرزندان = }} '''جلال خالقی مطلق''' (زاده ۲۰ شهریور ۱۳۱۶) [[ادبیات|ادیب]]، [[زبان‌شناس]]، [[ایران‌شناس]] و [[شاهنامه‌پژوهی|شاهنامه‌پژوه]] ایرانی است. عمده کارهای پژوهشیِ او، در زمینه ''[[شاهنامه]]'' و [[حماسه|حماسه‌سرایی]] در ایران بوده است. دوستداران [[فرهنگ ایرانی|فرهنگ ایران]]، خالقی مطلق را بزرگ‌ترین شاهنامه‌پژوهِ همه ادوار می‌دانند؛ زیرا این باور به صورت عام وجود دارد که او توانسته بهترین [[تصحیح شاهنامه|تصحیحِ ''شاهنامه'']] را ارائه کند. وی عضو هیئت امنا و قائم مقام [[بنیاد فردوسی]] است<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق به جای توسی‌وند تکیه زد |نشانی=https://www.ibna.ir/news/199987/جلال-خالقی-مطلق-به-جای-توسی-وند-تکیه-زد |وبگاه=ایبنا |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095256/https://www.ibna.ir/news/199987/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%B2%D8%AF |dead-url=no}}</ref> و سال‌ها در [[دانشگاه هامبورگ]]، آلمان تدریس کرده است.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ">{{یادکرد وب |عنوان=Djalal Khaleghi-Motlagh |نشانی=https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |وبگاه=Universität Hamburg |بازبینی=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231211213426/https://www.aai.uni-hamburg.de/en/voror/personen/khaleghi-motlagh.html |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق، بیشتر از پنجاه سال از عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در زمینه ''شاهنامه'' کرده است. از او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخِ [[ادبیات پارسی|زبان و ادب پارسی]] یاد می‌شود، زیرا توانسته است علمِ [[تصحیح متون|تصحیحِ متون]] را چند گام به جلو ببرد. تحقیقات او در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی، به‌ویژه در شاهنامه‌شناسی، همواره محل مراجعه اهل فن بوده است. وی سابقه برگزاری ده‌ها سخنرانی در دانشگاه‌های معتبر دنیا مانند [[دانشگاه پرینستون|پرینستون]]، [[دانشگاه شیکاگو|شیکاگو]]، [[دانشگاه سوربن|سوربن]]، [[دانشگاه وین|وین]]، [[دانشگاه فرایبورگ|فرایبورگ]]، [[دانشگاه لیدن|لیدن]] و [[دانشگاه کالیفرنیا، برکلی|برکلی کالیفرنیا]] را دارد. او همچنین عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] است. == زندگی == === سال‌های نخست زندگی === جلال خالقی مطلق در ۲۰ شهریور ۱۳۱۶ (برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۷) در [[تهران]] متولد شد.<ref name="زادروز خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گرامی داشتِ بیستم شهریور ماه؛ زادروز جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/9E3SI |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/9E3SI |dead-url=no}}</ref> به گفتهٔ خودش، خانوادهٔ او از خانواده‌های اصیل تهرانی بودند و در قید و بند سنت و تعصبات سنتی نبودند. از این رو جلال در خانواده‌ای با آزادی نسبی زندگی می‌کرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال تحصیلات [[دبستان]] و [[دبیرستان]] را در تهران به پایان برد. دوره دبستان را در مدرسه نوشیروان (واقع در [[خیابان مولوی]]) و دوره دبیرستان را در [[مدرسه مروی|مدرسه مَروی]] (واقع در [[خیابان ناصرخسرو]]) گذراند.<ref name="از اینجا و آنجا">{{یادکرد وب |عنوان=از اینجا و آنجا و… / علی دهباشی |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.455.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۷ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220727110510/https://bukharamag.com/1389.01.455.html |dead-url=no}}</ref> علاقهٔ او به [[شعر کهن فارسی|شعر]] و [[ادبیات فارسی|ادبیات]]، از دوره تحصیل در دبستان نمایان بود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=گفت و گو با دکتر خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/y0kX9 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165503/https://www.aparat.com/v/y0kX9 |dead-url=no}}</ref> معلم او، جلال را به بقیه کلاس‌ها می‌برد تا انشاهایی را که نوشته بود، برای دیگر دانش‌آموزان هم بخواند.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/> پس از آن در مقطع دبیرستان، جلال رئیس و عضو [[محفل ادبی|انجمن ادبی]] مدرسه بود<ref name="از اینجا و آنجا"/> و چندین بار به [[رادیو]] دعوت شد. جلال از نویسندگان روزنامه مدرسه‌اش، با نام «پیک مَروی»، و نیز یکی از پایه‌گذاران کارگاه‌های ادبی بود، که به شعرخوانی و اجرای نمایش می‌پرداختند.<ref name="از اینجا و آنجا"/> خالقی می‌گوید، در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به ''شاهنامه''، پسردایی او، که در حین تمرین کشتی ''شاهنامه'' می‌خواند، تأثیرگذار بود.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> جلال می‌گوید که پسردایی‌اش در خانه پدربزرگ آنها، کتاب ''شاهنامه'' را باز می‌کرد و اغلب از روی داستان [[رستم]] و [[اشکبوس]] با صدای بلند می‌خواند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در این هنگام جلال نیز در کنار پسردایی‌اش می‌نشست و عاشق آن عکسی بود که رستم، تیر را از کمان به طرف سینه اشکبوس رها می‌کند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> === تحصیل در آلمان === پس از اتمام دبیرستان، خالقی برای ادامه تحصیل به [[آلمان]] عزیمت کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=جشن رونمایی شاهنامه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220409160225/https://www.cgie.org.ir/fa/news/2412 |dead-url=no}}</ref> برای تحصیل در مقطع دکترا، جلال خالقی مطلق در سه رشته [[شرق‌شناسی]]، ژرمن‌شناسی (ژرمانیستیک یا مطالعات آلمانی) و مردم‌شناسی در [[دانشگاه کلن|دانشگاه کلن آلمان]] ثبت نام کرد. علاقه خالقی مطلق به ''شاهنامه'' از زمان تحصیل شروع شد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب |عنوان=مصاحبه جلال خالقی مطلق با برنامه به عبارت دیگر |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220402175921/https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=11 |dead-url=no}}</ref> زمینه پژوهشی او در رشته مردم‌شناسی، قوم مایا و سرخ‌پوستان بود. در رشته ژرمن‌شناسی، خالقی مطلق برای نخستین بار با حماسه‌ها و اسطوره‌های آلمان و دیگر ملل به شیوه علمی - پژوهشی آشنا شد و سپس برای تحقیق به ''شاهنامه'' روی آورد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در واقع آشنایی او با فنون بررسی اسطوره‌ها و حماسه‌ها، از حماسه‌ها و اسطوره‌های غیرایرانی شروع شد و سپس به ''شاهنامه'' رسید. البته او ''شاهنامه'' را قبلاً از روی علاقه شخصی مطالعه کرده بود اما به روش علمی - پژوهشی، بعد از اینکه حماسه‌های دیگر ملل را مطالعه کرد، به ''شاهنامه'' پرداخت. موضوع پایان‌نامه دکترای او «زنان ''شاهنامه''» بود و توانست در سال ۱۳۴۹ (۱۹۷۰ میلادی) از دانشگاه کلن آلمان در سه رشته شرق‌شناسی، ژرمن‌شناسی و مردم‌شناسی مدرک دکترا بگیرد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> در نوامبر ۱۹۶۶، در حالی که جلال هفت سال بود خارج از ایران زندگی می‌کرد، در شهر [[رم]] شعر زیر را سرود:<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165506/https://www.aparat.com/v/O5Xm3 |dead-url=no}}</ref> {{شعر}} {{ب|شب می‌آمد موجی تا ساحل|ماهیِ خردی رقصان در کف}} {{ب|در دلِ دریا ماهی چون ماه|دامنِ آبیِ او پر ز صدف}} {{م|غرق در پولکِ شادی بدنش}} {{ب|ماهی از شادی رقصان می‌شد|موج چون پست و بلندی می‌داد}} {{ب|آری از شادی رقصان می‌شد|در دلِ آب بُوَد ماهی شاد}} {{م|هر کسی شاد بود در وطنش}} {{ب|ماه چون مرد و شبِ شاد گذشت|آسمان پیر شد و دندان ریخت}} {{ب|آمد آن موج دمان تا ساحل|ماهی انداخت در آن جا و گریخت}} {{م|پولکِ شادی غم شد به تنش}} {{ب|منم آن ماهیِ دور از دریا|بر شنِ داغِ غم افتاده به پشت}} {{ب|دیوِ تنهایی چون ماهیخوار|برده از یاد غمِ ریز و درشت}} {{م|باز کرده‌ست به سویم دهنش}} {{ب|دیوِ تنهایی بلعید مرا|از کفِ دیو نجاتم بدهید}} {{ب|سوختم زآتش این ساحلِ خشک|ببریدَم به دلِ آب دهید}} {{م|یا رسانید پیامی ز منَش}} {{پایان شعر}} === اقامت در هامبورگ === یک سال بعد از فارغ‌التحصیلی، خالقی مطلق به [[هامبورگ]] رفت<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و از آن زمان تاکنون در آن جا سکونت داشته است. البته خالقی مطلق بارها به جهت چاپ کتاب‌هایش و حضور در همایش‌ها، مراسم‌ها و برنامه‌های مختلف، به ایران بازگشته است. در سال ۱۳۵۰ (۱۹۷۱) خالقی مطلق در بخش خاورمیانه در [[دانشگاه هامبورگ|دانشگاه هامبورگ آلمان]] مشغول به کار شد.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/><ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق ۳۵ سال در این دانشگاه به تدریس زبان فارسی و فرهنگ ایران پرداخت تا اینکه در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶ میلادی) بازنشسته شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> === بررسی دستنویس‌های شاهنامه === در سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۰ که خالقی مطلق در انستیتوی خاورشناسی در دانشگاه شهر کلن آلمان سرگرم نوشتن رساله دکترای خود دربارهٔ «زنان ''شاهنامه''» بود، در طی کار بدین نکته پی برد که پنج چاپ اصلی ''شاهنامه'' (یعنی چاپ‌های [[شاهنامه ترنر ماکان|ترنر ماکان]]، [[شاهنامه ژول مل|ژول مُل]]، یوآنس فولرس، [[شاهنامه چاپ بروخیم|بروخیم]] و [[شاهنامه چاپ مسکو|مسکو]]) دارای نقایص بزرگ اند،<ref name="۹۲">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و دو}}</ref> هیچ‌کدام قابل اطمینان نیستند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و نیازِ پژوهش‌های علمی دربارهٔ ''شاهنامه'' را به خوبی برآورده نمی‌کنند.<ref name="۹۲"/> ولی از سوی دیگر، کوشش برای تهیه یک متن انتقادی و منقح از ''شاهنامه'' نیز، بدون بررسی شمار بزرگی از دستنویس‌های آن، کاری بیهوده است و نتیجه آن چیزی فراتر از چاپ مسکو نخواهد بود.<ref name="۹۲"/> یعنی نیاز به نسخه‌های بیشتر و روش بهتر برای تصحیح ''شاهنامه'' هست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این شد که خالقی مطلق، بی آن که حتماً قصد پیرایش این کتاب را در سر داشته باشد، دست به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' زد.<ref name="۹۲"/> چنین کاری به تنهایی نیز حائز اهمیت بود. خالقی مطلق ابتدا به مدت ده سال،<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> از ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ میلادی،<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶">{{یادکرد ژورنال |عنوان=ادای دین به فردوسی و شاهنامه (متن سخنرانی دکتر جلال خالقی مطلق در جشن رو نمایی شاهنامه فردوسی) |ژورنال=بخارا |تاریخ=آذر و اسفند ۱۳۸۶ |شماره=۶۴ |صفحات=۱۱۴–۱۲۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/195094/ادای-دین-به-فردوسی-و-شاهنامه-متن-سخنرانی-دکتر-جلال-خالقی-مطلق-در-جشن-رو-نمایی-شاهنامه-فردوسی-}}</ref> وقت خود را بر سرِ بررسی نسخه‌های خطی ''شاهنامه'' گذاشت و بدون کمک هیچ بنیاد دولتی و غیردولتی، با هزینه خود از ۴۶ دستنویس ''شاهنامه'' فیلم و عکس تهیه کرد و همه آن‌ها را بررسی و ارزیابی کرد و سپس آن‌ها را در مقالاتی که عمدتاً در مجله [[ایران‌نامه]] منتشر می‌شد، معرفی نمود.<ref name="گفت و گو با خالقی مطلق"/><ref name="۹۲"/> بررسی دستنویس‌ها تبدیل به شالوده کار او برای تصحیح ''شاهنامه'' شد. در طول این ده سال، خالقی مطلق هر سال تقریباً ۴ یا ۵ دستنویس را بررسی و ارزیابی کرد.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> در طول کار تصحیح هم ۵ دستنویس دیگر را تهیه و بررسی کرد و ۲ مورد از آن‌ها را ضمن نگارش مقالاتی معرفی نمود.<ref name="۹۲"/> یکی از این‌ها، دستنویسی متعلق به سده نهم هجری بود که فیلم آن را پروفسورِ ایران‌شناس، دکتر [[نیکلاس سیمز-ویلیامز]] در اختیار خالقی مطلق قرار داد.<ref name="۹۲"/> دیگری دستنویس بسیار مهم بیروت بود که در سال ۱۳۸۵ توسط دکتر مصطفی موسوی کشف شد.<ref name="۹۲"/> بدین ترتیب خالقی مطلق جمعاً ۵۱ دستنویس ''شاهنامه'' را بررسی کرده است.<ref name="۹۲"/> خالقی مطلق در طی سال‌هایی که به بررسی دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌پرداخت، مطالعه‌ای پیگیر نیز دربارهٔ تاریخچه و روش‌های پیرایش متون در غرب و بررسی سود و زیانِ کاربردِ آن روش‌ها در پیرایش متونِ ادبِ فارسی و امکاناتِ مطابقتِ روشِ انتقادی با خط و زبان و ادب فارسی بر مثالِ ''شاهنامه'' نمود و نتیجه این تجربیات خود را در چند مقاله و سپس در جای‌جایِ کتابِ ''یادداشت‌های شاهنامه'' منتشر کرد.<ref name="۹۳"/> === نخستین تصحیح شاهنامه === ==== روند کار ==== از سال ۱۹۸۰،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق کار پیرایش متن را بر اساس شانزده دستنویس معتبرتر به اضافه ترجمه عربی [[بنداری اصفهانی|بنداری]] آغاز کرد.<ref name="۹۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و سه}}</ref> ترجمه عربی ''شاهنامه'' توسط بنداری اصفهانی، بر اساس دستنویسی بوده که متعلق به قرن ششم است و این در حالی ست که هیچ‌کدام از دستنویس‌های موجود در حال حاضر، متعلق به قرن ششم یا قبل از آن نیستند.<ref name="رادیو فردا">{{یادکرد وب |عنوان=۳۷ سال کار؛ عرضه نسخه تازه ای از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.radiofarda.com/a/f4_Shahnameh_new_edit_version/401340.html |dead-url=no}}</ref> این پیرایش دفتر به دفتر در آمریکا منتشر می‌شد.<ref name="۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و چهار}}</ref> در میانه‌های این کار زمان‌گیر و توان‌گیر که آسیب بزرگی به تندرستی مصحح وارد کرده بود، ترس از ناتمام ماندن کار،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> خالقی مطلق را بدین چاره انداخت که برای بخشی از کار از یک یا چند تن از دانش‌پژوهان یاری گیرد تا کار ناتمام نماند.<ref name="۹۳"/> زمانی که خالقی مطلق در کار پیرایش هنوز یکی دو دفتر پیش رفته بود، دیگرانی در ایران کار تصحیح ''شاهنامه'' را آغاز کردند و به چاپ هم رساندند. باری، در ۱۳۷۴، [[محمود امیدسالار]] که در آن زمان در کتابخانه [[دانشگاه ایالتی کالیفرنیا]] اشتغال داشت،<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> پذیرفت که در پیرایش دفترهای ششم و هفتم با خالقی مطلق همکاری کند، ولی چون مشغله امیدسالار بسیار بود ناچار پس از چند سالی قرار شد که وی فقط در دفتر ششم همراهِ خالقی مطلق باشد و از سال ۱۳۸۰، کار تصحیح دفتر هفتم به [[ابوالفضل خطیبی]] سپرده شد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="۹۳"/> یعنی از ۱۳۸۰ به بعد، امیدسالار به تصحیح دفتر ششم و خطیبی به تصحیح دفتر هفتم زیر نظر خالقی مطلق می‌پرداختند و خالقی مطلق همزمان کار تصحیح دفتر هشتم را به تنهایی داشت پیش می‌برد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> همکاران، کار خود را پس از هر چند صد بیتی برای خالقی مطلق می‌فرستادند و او آن را بیت به بیت بررسی می‌کرد و نظر خود را برای آنان می‌نوشت.<ref name="۹۴"/> مجموعه نامه‌هایی که در این باره میان خالقی مطلق و هر یک از همکارانش در طی پیرایش دفترهای ششم و هفتم داد و ستد شد، خود به چند صد صفحه می‌رسد.<ref name="۹۴"/> همکاری امیدسالار با خالقی مطلق ۱۰ سال و همکاری خطیبی با وی ۶ سال به طول انجامید و با چاپ دفاتر ششم و هفتم پایان یافت.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/> کار پیرایش ''شاهنامه'' در اواخر سال ۲۰۰۵ میلادی به پایان رسید<ref name="۹۳"/> و در مجموع هشت دفتر شد.<ref name="۹۴"/> حروف چینی و اصلاح نمونه‌های چاپی هر هشت دفتر، در چاپخانه‌هایی خارج از هامبورگ انجام شد و به همین خاطر از بازرسی مستقیم مصحح دور بود.<ref name="۹۴"/> دو دفتر نخستین در لندن و دفاتر بعدی در چاپخانه‌های تهران حروف‌چینی شدند.<ref name="۹۴"/> هر هشت دفتر این پیرایش به وسیله [[بنیاد میراث ایران]] در [[نیویورک|نیویورک آمریکا]]، دفتر به دفتر بدین شرح انتشار یافت:<ref name="۹۴"/><ref name="دیرینه ۱۳">{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۳}}</ref> دفتر یکم با مقدمه [[احسان یارشاطر]] به فارسی و انگلیسی، نیویورک ۱۳۶۶ خ/ ۱۹۸۸ م؛ دفتر دوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۶۹ خ/ ۱۹۹۰ م؛ دفتر سوم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۱ خ/ ۱۹۹۲ م؛ دفتر چهارم کالیفرنیا - نیویورک ۱۳۷۳ خ/ ۱۹۹۴ م؛ دفتر پنجم، کالیفرنیا – نیویورک ۱۳۷۵ خ/ ۱۹۹۷ م؛ دفتر ششم، نیویورک ۱۳۸۴ خ/ ۲۰۰۵ م؛ دفتر هفتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م؛ دفتر هشتم، نیویورک ۱۳۸۶ خ/ ۲۰۰۷ م. هنگام پیرایش ''شاهنامه''، به جز تألیف بیش از صد مقاله دربارهٔ موضوعات گوناگون این کتاب،<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحات=۱۴–۲۹}}</ref> خالقی مطلق یادداشت‌های مفصلی را هم تهیه کرد که آن هم در مجموع چهار بخش (دفتر) شد.<ref name="۹۳"/> در کتاب ''یادداشت‌های شاهنامه''، خالقی مطلق به توضیح واژه‌ها، اصطلاحات، عبارات و نکات دستوری و شرح و تفسیر مصراع‌ها و بیت‌ها می‌پردازد.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=چاپ دوم «یادداشت‌های شاهنامه» منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.cgie.org.ir/fa/news/3184 |dead-url=no}}</ref> در کنار این کار اصلی، شرح برخی از مسائل تصحیح، پرداختن به مشکل وزن و قافیه، گفتگو در زیبایی و شیوایی یا معایب و نواقص لفظی و معنوی، سخن در هنر سخن‌پردازی و داستان‌سرایی، توضیح نکات مربوط به اسطوره و تاریخ و آیین‌ها و باورداشت‌ها و جز اینها، کمابیش مورد توجّه وی بودند.<ref name="یادداشت‌های شاهنامه"/> انتشار ''یادداشت‌های شاهنامه'' در نیویورک بدین شرح بود:<ref name="۹۴"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارهٔ فردوسی و شاهنامه) |ناشر=تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری انتشارات سخن، ۱۳۹۷ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۵۹۴۲-۹۴-۱ |صفحه=۱۴}}</ref> بخش یکم، نیویورک ۱۳۸۰ خ/ ۲۰۰۱ م؛ بخش دوم، نیویورک ۱۳۸۵ خ/ ۲۰۰۶ م؛ بخش سوم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م؛ بخش چهارم، نیویورک ۱۳۸۷ خ/ ۲۰۰۹ م. ==== چاپ کتاب در ایران ==== در تیرماه ۱۳۸۳، خبر پایان تصحیح ''شاهنامه'' در برخی رسانه‌ها منتشر شد.<ref name="رادیو فردا ۱">{{یادکرد وب |عنوان=پایان تصحیح متن شاهنامه فردوسی توسط دکتر جلال خالقی مطلق در آلمان |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/319485.html |وبگاه=رادیو فردا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.radiofarda.com/a/319485.html |dead-url=no}}</ref> در آن زمان دفاتر اول تا ششم انتشار یافته بودند و دفاتر هفتم و هشتم در دستِ حروف‌چینی بودند.<ref name="رادیو فردا ۱"/> در اسفند ۱۳۸۳، زمانی که نخستین «هم‌اندیشی هویت ایرانی» در حال برگزاری بود، دبیرخانه هم‌اندیشی به نقل از خالقی مطلق، خبر پایان تصحیح را تأیید کرد و گفت که تا دو سال دیگر، حروف چینی دو دفتر باقی‌مانده به پایان می‌رسد و پس از چاپ آنها در آمریکا، هر هشت دفتر تصحیح را به همراه ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران منتشر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شش دفتر از معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی منتشر شد |نشانی=https://www.irna.ir/news/5484225/شش-دفتر-از-معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-منتشر-شد |وبگاه=خبرگزاری ایرنا |بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۲ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220412195833/https://www.irna.ir/news/5484225/%D8%B4%D8%B4-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۱">{{یادکرد وب |عنوان=معتبرترین تصحیح شاهنامه فردوسی در ایران منتشر می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8312160174/معتبرترین-تصحیح-شاهنامه-فردوسی-در-ایران-منتشر-می‌شود- |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> در سال ۱۳۸۵، [[محمدکاظم موسوی بجنوردی]]، رئیس [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، به خالقی مطلق پیشنهاد داد که پیرایش او در ایران توسط این مرکز چاپ شود.<ref name="۹۳۹۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و سه - نود و چهار}}</ref> خالقی مطلق هم پذیرفت و حقوق انحصاری چاپ و نشر تمامی مجلدات پیرایش و ''یادداشت‌های شاهنامه'' در ایران را به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی واگذار کرد. قرار شد که این پیرایش توسط انتشارات کانون فردوسی، متعلق به مرکز پژوهش حماسه‌های ایرانی وابسته به مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، انتشار یابد.<ref name="۹۳۹۴"/> موسوی بجنوردی بر سر این کار همت گذاشت<ref name="۹۳۹۴"/> و یک سال بعد، در ۱۳۸۶، یک نسخه افست از روی چاپ آمریکا با رفع غلط‌ها املایی در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ شد و مجوز انتشار این اثر اخذ شد. کار تولید و تکثیر و صحافی کتاب هم از همین سال آغاز شد اما پیش از روانه کردن آن به بازار کتاب و عرضه در کتابفروشی‌ها، لازم بود که یک مراسم رونمایی برای آن برگزار شود. ==== رونمایی ==== <blockquote>''"دانشمندان و ادبای زیادی دربارهٔ ''شاهنامه'' کار کرده‌اند اما امروز، روزِ خالقی مطلق است که بعد از چهل سال زحمت ما را مدیون خودش کرده است. او از طرف ملت ایران مورد تحسین قرار می‌گیرد و مردم از او سپاسگزارند."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''محمدکاظم موسوی بجنوردی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"خوش باد این نیک‌بختی و فرخیِ علمی بر خالقی مطلق، دوستی که زندگی روحی خود را در پژوهش سخن‌های دیرینه ''شاهنامه'' گذرانید و در شناخت حماسه ملی ایران و تاریخ دیرین ما، همراز با فردوسی و همراه با ''شاهنامه'' زیست و امروز گلِ رنج‌های کهن خود را در هشت دفتر پیشِ رو دارد. پس ''شاهنامه'' آخرش خوش بوده است از این روی که یکی ایرانیِ کاردان، تصحیح این متنِ عزیز را به اسلوب و آداب استوار پیش برد و متنی را در اختیار گذارد که بی‌گمان برجسته‌ترین است از میان دیگرِ چاپ‌ها."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''ایرج افشار''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه به تصحیح استاد جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/F6leU/رونمایی_از_شاهنامه_به_تصحیح_استاد_جلال_خالقی_مطلق |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173606/https://www.aparat.com/v/F6leU/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"هیچ‌کس تاکنون همت و شجاعت و دقت آن را نداشته که تمام نسخه‌ها را ارزیابی کند و ۱۵ نسخه را قابل ارزیابی تشخیص دهد اما خالقی همه چیز را کنار گذاشت و تنها به پایان بردن ''شاهنامه'' فکر کرد."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''علی‌اشرف صادقی''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>''"در طی این سال‌ها روزی ده ساعت کار کردم، ولی نه ده ساعت هفته‌ای پنج روز، بلکه ده ساعت هفته‌ای هفت روز، یعنی شنبه و آدینه و عید و عزا همیشه در کار بودم و طبیعی است که این کارِ مدام، خستگی و بیماری می‌آورد و بعضی محرومیت‌ها را به دنبال خواهد داشت. بزرگ‌ترین محرومیت در میانِ خانواده زیستن و خانواده را ندیدن بود. بزرگ‌ترین محرومیت این بود که بزرگ شدنِ بچه‌ها را ندیدم. ولی با همه این احوال، این سال‌ها برایم سال‌های لذت هم بود."'' {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> [[پرونده:امضای شاهنامه توسط خالقی مطلق.jpg|بندانگشتی|امضای خالقی مطلق دفتر یکم از دورهٔ هشت جلدیِ ''شاهنامه'' را، ۱۹ تیرِ ۱۳۸۶، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی<ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/>]] [[پرونده:Ferdowsi's Shahnameh, Khaleghi's 1st ed.jpg|بندانگشتی|مجلّداتِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه''ٔ فردوسی توسّطِ جلال خالقی مطلق]] روز ۱۱ تیر ۱۳۸۶ [[علی دهباشی]] ضمن مصاحبه‌ای اطلاع داد که عصر روز سه شنبه، مورخه ۱۹ تیر ۱۳۸۶، از [[شاهنامه خالقی مطلق|''شاهنامه'' مصحَحِ خالقی مطلق]] رونمایی خواهد شد.<ref name="همشهری آنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از شاهنامه ۸جلدی با تصحیح خالقی مطلق |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/رونمایی-از-شاهنامه-8جلدی-با-تصحیح-خالقی-مطلق |وبگاه=همشهری آنلاین |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173624/https://www.hamshahrionline.ir/news/25630/%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-8%D8%AC%D9%84%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> علی دهباشی برنامه نشست را هم اعلام کرد<ref name="همشهری آنلاین"/> و یک روز بعد، در ۱۲ تیر ۱۳۸۶، اطلاعیه رسمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در این باره منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اطلاعیه |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408173625/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1268 |dead-url=no}}</ref> چندین خبرگزاری و روزنامه از جمله خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، این مراسم را از قبل، حین و بعد از برگزاری پوشش دادند و این اثر را حاصل ۳۷ سال کار بی‌وقفه و فرساینده خالقی مطلق می‌دانستند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="رادیو فردا"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی از شاهنامه خود می‌گوید |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220705010340/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1280 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/شاهنامه-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.ibna.ir/fa/naghli/5106/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/naghli/5394/شاهنامه-خالقی-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان="شاهنامه" با تصحیح خالقی مطلق معرفی می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8604-06578/شاهنامه-با-تصحیح-خالقی-مطلق-معرفی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری دانشجویان ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی تصحیح جلال خالقی مطلق رونمایی می‌شود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/511334/شاهنامه-فردوسی-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-رونمایی-می-شود |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134412/https://www.mehrnews.com/news/511334/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/513914/سخنرانی-ایرج-افشار-در-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134409/https://www.mehrnews.com/news/513914/%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه خالقی رونمائی می‌شود |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604110528/شاهنامه-خالقی-رونمائی-می‌شود |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> این مراسم روز سه شنبه، ۱۹ تیر ۱۳۸۶، در تالار امیرالمؤمنین (ع) در مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی برگزار شد. جمع کثیری از دوستداران، محققان و استادانِ طرازِ اولِ ایران مثل [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[امیرهوشنگ ابتهاج]]، [[علینقی منزوی]]، [[بدرالزمان قریب]]، [[اسماعیل سعادت]]، [[مصطفی محقق داماد|مصطفی محقق‌داماد]]، [[ژاله آموزگار]]، [[مهدی محقق]]، [[علی بلوکباشی]] و [[کامیار عابدی]] حضور داشتند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش مهر از مراسم رونمایی شاهنامه فردوسی: هراسم از پایان عمر و ناتمام ماندن شاهنامه بود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/516462/گزارش-مهر-از-مراسم-رونمایی-شاهنامه-فردوسی-هراسم-از-پایان-عمر |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134417/https://www.mehrnews.com/news/516462/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%85%D8%B1 |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=گزارش تصویری / مراسم رونمایی از شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/515730/گزارش-تصویری-مراسم-رونمایی-از-شاهنامه-فردوسی |وبگاه=خبرگزاری مهر |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410134414/https://www.mehrnews.com/news/515730/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C |dead-url=no}}</ref><ref name="خبرگزاری فارس ۲">{{یادکرد وب |عنوان=خالقی: همه ما ایرانیان مدیون فردوسی و شاهنامه او هستیم |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/8604200031/خالقی-همه-ما-ایرانیان-مدیون-فردوسی-و-شاهنامه-او-هستیم |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> دبیر و مجری مراسم علی دهباشی بود.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> سخنران افتتاحیه، محمدکاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و بعد از وی، به ترتیب [[ایرج افشار]] و [[علی‌اشرف صادقی]] سخنرانی کردند.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> پیشتر اعلام شده‌بود که دکتر [[محمدصادق سجادی]] هم یکی از سخنرانان است اما وی به علت بیماری نتوانست در مراسم حاضر شود.<ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> باری، سخنران اختتامیه دکتر خالقی مطلق بود که شرحی از ۳۷ سال تلاش‌هایش داد و بعد از پایان صحبت‌هایش، پرده از روی دفاتر ''شاهنامه'' برداشت و به رسم یادبود، دفتر اول را امضا کرد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> در پایان مراسم هم [[امیر صادقی]] با اجرای [[شاهنامه‌خوانی]] میهمانان را به وجد آورد.<ref name="جشن رونمایی شاهنامه به تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/><ref name="خبرگزاری فارس ۲"/> این نخستین بار بود که هر هشت دفتر، به‌طور یکجا چاپ و صحافی شده بودند و در معرض دید عموم در ایران قرار داشتند. خالقی مطلق در این مراسم گفت که انتشار این کتاب در ایران، یکی از آرزوهای او بوده زیرا این کتاب متعلق به ملت ایران است.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> وی همچنین گفت که از آغاز کار تصحیح، همیشه ترسی ناخودآگاه در وی وجود داشته که با توجه به برنامه سنگین و زمان‌گیر کار، نتواند آن را به اتمام برساند اما خوشبختانه به پایان رساند.<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="خبرگزاری مهر رونمایی شاهنامه"/> ==== عرضه کتاب با تأخیر ==== بعد از برگزاری مراسم رونمایی در تیر ۱۳۸۶، در حالی که دوستداران ''شاهنامه'' بی صبرانه منتظر بودند که هر چه زودتر پیرایش خالقی مطلق به بازار برود تا تهیه کنند، تا اوایل بهمن ۱۳۸۶ خبری از توزیع این کتاب نشد. در همین زمان، اعلام شد که مراحل تکثیر این کتاب تمام شده اما به دلیل شمار زیاد مجلدات، صحافی آن به پایان نرسیده و تا ۱۷ بهمن ۱۳۸۶، تحویل کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی داده خواهد شد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه تصحیح "خالقی مطلق" اسفندماه وارد بازار کتاب ایران می‌شود |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191447/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1541 |dead-url=no}}</ref> در همین خبر آمده بود که مسئولان پخش این کتابخانه نیز تا اسفند ماه این کتاب را به قیمت ۹۵ هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه خواهند کرد.<ref name="عرضه شاهنامه خالقی ۱"/> اسفند ماه هم سپری شد و همچنان طرفداران ''شاهنامه'' در انتظار توزیع پیرایش خالقی مطلق در بازار بودند. اواخر اسفند، خبر دیگری آمد که توزیع کتاب به نیمه دوم فروردین ۱۳۸۷ موکول شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=انتشار شاهنامه پیراسته فردوسی به سال آینده موکول شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220410191450/https://www.cgie.org.ir/fa/news/1603 |dead-url=no}}</ref> فروردین هم گذشت تا آن که عاقبت در اردیبهشت ۱۳۸۷، همزمان با بیست و یکمین [[نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران]]، پیرایش ۸ جلدی خالقی مطلق در غرفه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی عرضه شد و فرهنگ‌دوستان ایرانی به آرزوی دیرینه خود رسیدند. اما ''یادداشت‌های شاهنامه''، سه سال بعد در بیست و چهارمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۰)، با اصلاحات و افزوده‌هایی نسبت به چاپ قبلی کتاب در آمریکا، در غرفه انتشارات مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی ارائه شد. این سه جلد، مجلدات نهم تا یازدهم از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=یادداشت‌های خالقی‌مطلق به نمایشگاه رسید |نشانی=https://www.ibna.ir/news/104194/یادداشت-های-خالقی-مطلق-به-نمایشگاه-رسید |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.ibna.ir/news/104194/%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF |dead-url=no}}</ref> اما دوازدهمین و آخرین عنوان از مجموعه «شاهنامه خالقی مطلق» بیت‌یاب شاهنامه بود که به کوشش علی ایمانی و با همکاری خدیجه خسروی، در آذر ماه ۱۳۹۳ انتشار یافت اما عرضه کتاب در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه کتاب تهران (اردیبهشت ۱۳۹۴) انجام شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= «بیت یاب شاهنامه فردوسی» منتشر شد |نشانی= https://www.cgie.org.ir/fa/news/39208/ |وبگاه= مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی= ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date= ۵ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url= https://web.archive.org/web/20170605132704/http://www.cgie.org.ir/fa/news/39208 |dead-url= no}}</ref> پس از آن دوره ۱۲ جلدی شاهنامه معمولاً به صورت یکجا عرضه شده است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چاپ ششم شاهنامه فردوسی با تصحیح جلال خالقی مطلق منتشر شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/چاپ-ششم-شاهنامه-فردوسی-با-تصحیح-جلال-خالقی-مطلق-منتشر-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215501/https://www.cgie.org.ir/fa/news/213671/%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%B4%D9%85-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه فردوسی و یادداشت‌های آن تجدید چاپ شد |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/شاهنامه-فردوسی-و-یادداشت-های-آن-تجدید-چاپ-شد |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213955/https://www.cgie.org.ir/fa/news/39258/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%86%D8%A7%D9%BE-%D8%B4%D8%AF |dead-url=no}}</ref> === بزرگداشت === عصر یک‌شنبه، ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم بزرگداشت جلال خالقی مطلق به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]] با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و گنجینه پژوهشی ایرج افشار برگزار گردید.<ref name="شب خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220805104203/https://bukharamag.com/1393.02.5478.html |dead-url=no}}</ref> این برنامه در قالبِ یک صد و پنجاه و هفتمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ جلال خالقی مطلق» انجام می‌شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در ابتدای این نشست، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیر مجله بخارا و بانی، متولی و مجری برنامه شب‌های بخارا، به حضار خیر مقدم گفت و سپس فیلم قسمتی از سخنرانی ایرج افشار در مراسم رونمایی از نخستین پیرایش شاهنامه در تیر ۱۳۸۶ در سالن پخش شد.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پس از آن علی دهباشی از ژاله آموزگار دعوت کرد تا برای ادای سخنرانی به جایگاه بیایند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> آموزگار از نقشِ [[فر|فرّه ایرانی]] (که در متون پهلوی به معنی خویشکاری یا انجام وظیفه است) در کارخالقی مطلق گفت و بیان کرد که اکنون خالقی مطلق و نسلِ آن‌ها، دل‌نگران چشم به نسل بعد دوخته‌اند تا ببینند آن‌ها چگونه پاسخگوی فرّه ایرانی خواهند بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی ژاله آموزگار در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/tLIdw |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170444/https://www.aparat.com/v/tLIdw |dead-url=no}}</ref> پس از آن نوبت به سخنرانی [[محمد استعلامی]] رسید و وی اظهار داشت که در حدود بیست سال پیش، [[جلال متینی]] به او وعده داده بود که کاری مطابق برنامه و دارای روش علمی امروزی روی شاهنامه در جریان است که همان کار خالقی مطلق بود.<ref name="شب خالقی مطلق"/> استعلامی از خالقی مطلق و [[محمود امیدسالار|امیدسالار]] با عبارت «عاشقان غربت‌نشین» یاد کرد که همچون فردوسی در غربت وطن با عشق به پاسداری از فرهنگ ایران دست به این کارِ بزرگ زده‌اند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> سپس [[امیر صادقی]] برای حضار به شاهنامه‌خوانی از روی داستان سلم و تور پرداخت و سپس‌تر محمود امیدسالار و پژمان فیروزبخش به قرائت متن سخنرانی خود پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> در نهایت نوبت به خالقی مطلق رسید تا برای ایراد سخنرانی به پشت جایگاه تریبون برود<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سخنرانی جلال خالقی مطلق در شب جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/3aXn6 |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-date=۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031170447/https://www.aparat.com/v/3aXn6 |dead-url=no}}</ref> و بعد از پایان یافتن سخنرانی ایشان، قلمی مزین به تصویر جلال خالقی مطلق توسط [[کارلو چرتی]] و جمال گلستانی به وی اهدا شد و هدایایی نیز از سوی [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]] (از آخرین کتاب‌های منتشر شده) به خالقی مطلق اهدا گردید.<ref name="شب خالقی مطلق"/> پخش تصاویری از خالقی مطلق و رویِ جلدِ آثارِ ایشان در دو کلیپ نیز از دیگر بخش‌های این مراسم بود و در پایان گروه موسیقی بوم و بر: فاضل جمشیدی، حسین پیرنیا و آرش فرهنگ‌فر به اجرای قطعاتی پرداختند.<ref name="شب خالقی مطلق"/> === دومین تصحیح شاهنامه === ==== کشف دستنویس بیروت ==== در سال ۱۳۸۴، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، در کتابخانه قدیمی و معروف «مکتبة الشرقیة» متعلق به دانشگاه سن‌ژوزف بیروت، مشغول فهرست کردنِ نسخِ خطیِ فارسی بود که متوجه شد در میان ۵۱ دستنویس فارسی در آن جا، یک نسخه از ''شاهنامه'' فردوسی هم هست.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رزومه - سید مصطفی موسوی راد |نشانی=https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |وبگاه=دانشگاه تهران |ناشر=دانشکده ادبیات و علوم انسانی |بازبینی=۲۰ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۸ ژوئن ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628170400/https://rtis2.ut.ac.ir/cv/mmusavi/?lang=fa-ir |dead-url=no}}</ref><ref name="مصطفی موسوی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=نسخه ای کهن از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۷۹–۲۸۴ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260159/نسخه-ای-کهن-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-nc.43-}}</ref> وی از ۲۲ صفحه آن عکس انداخت و آن‌ها را به دست خالقی مطلق رساند.<ref name="دستنویس بیروت خالقی">{{یادکرد ژورنال |عنوان=دستنویس نویافته از شاهنامه فردوسی (کتابخانه شرقی دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۶–۱۳۸۷ |شماره=سال هشتم و نهم، شماره ۱۳ و ۱۴ |صفحات=۲۰۹–۲۷۸ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260158/دستنویس-نویافته-از-شاهنامه-فردوسی-کتابخانه-شرقی-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43-}}</ref><ref name="خالقی خبرآنلاین">{{یادکرد وب |عنوان=شاهنامه دست‌نویس سن‌ژوزف که تاریخ کتابت ندارد + عکس |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/130225/شاهنامه-دست-نویس-سن-ژوزف-که-تاریخ-کتابت-ندارد-عکس |وبگاه=خبرگزاری خبرآنلاین |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220421150415/https://www.khabaronline.ir/news/130225/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 |dead-url=no}}</ref><ref name="ایبنا خالقی مطلق">{{یادکرد وب |عنوان=نگاهی به نسخه سن ژوزف؛ معرفی شده توسط خالقی مطلق |نشانی=https://www.ibna.ir/fa/report/88319/نگاهی-نسخه-سن-ژوزف-معرفی-شده-توسط-خالقی-مطلق |وبگاه=خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۲۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023957/https://www.ibna.ir/news/88319/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%B3%D9%86-%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> خالقی مطلق این ماجرا را شرح داده است:<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/> {{نقل قول|در روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۸۶، به اتفاق استاد دکتر محمود امیدسالار و آقای نادر مطلبی کاشانی در خانه استاد ایرج افشار حضور داشتیم. ساعتی بعد آقای دکتر مصطفی موسوی نیز به ما پیوست. ایشان عکسی از ۲۲ صفحه از یک دستنویس ''شاهنامه'' متعلق به کتابخانه دیر سن‌ژوزف در بیروت را با خود آوردند. متن عکس این ۲۲ صفحه، در نگاه نخستین به تشخیص آقایان نامبرده و البته خود آقای موسوی و نیز این ناچیز دستنویس معتبری می‌آمد. همچنین ناگفته نماند هفته‌ای پیش از آن تاریخ، استاد دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نیز در یک گفتگوی تلفنی بنده را از وجود چنین دستنویسی که بر اساس همین ۲۲ صفحه به نظر ایشان معتبر آمده بود، آگاه کرده بودند.}} خالقی مطلق با بررسی این ۲۲ صفحه از دستنویس بیروت، مقاله مفصلی در ۷۰ صفحه نوشت که در آن به معرفی و ارزیابی دقیق این نسخه و مقایسه با سایر نسخ پرداخت.<ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="خالقی ایسنا">{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق: نسخهٔ نویافته‌ای از «شاهنامه» منتشر می‌شود |نشانی=https://www.isna.ir/news/8802-19069/جلال-خالقی-مطلق-نسخه-ی-نویافته-ای-از-شاهنامه-منتشر-می-شود |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> علی‌رغم مخالفت اولیه مسئولان کتابخانه نسبت به عکس‌برداری از نسخه، تلاش برای دست‌یابی به عکس همه صفحات ادامه یافت و با پیگیری مصطفی موسوی و کمک محمود امیدسالار، عکس تمام صفحات فراهم شد و در اختیار خالقی مطلق قرار گرفت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/> خالقی مطلق ضمن نگارش مقاله دیگری در ۱۸ صفحه، به ارزیابی دقیق‌تر این نسخه در مقام مقایسه با سایر نسخ معتبر ''شاهنامه'' به ویژه [[شاهنامه فلورانس|فلورانس]] و [[شاهنامه لندن|لندن]] پرداخت.<ref name="خالقی خبرآنلاین"/><ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق">{{یادکرد ژورنال |عنوان=بررسی و ارزیابی شاهنامه سن ژوزف (مکتبه الشرقیه، وابسته به دانشگاه سن ژوزف بیروت، ش NC.43) |ژورنال=نامه بهارستان |تاریخ=۱۳۸۸ |شماره=سال دهم، شماره ۱۵ |صفحات=۱۹۳–۲۱۰ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/260198/بررسی-و-ارزیابی-شاهنامه-سن-ژوزف-مکتبه-الشرقیه-وابسته-به-دانشگاه-سن-ژوزف-بیروت-ش-nc.43}}</ref> وی معتقد است که دستنویس بیروت مانند همه دستنویس‌های دیگر، نمی‌تواند به‌طور مطلق اساس پیرایش متن ''شاهنامه'' قرار گیرد چون مورد دستبرد کاتبان، افزودگی‌ها و افتادگی‌های کوچک و بزرگ قرار گرفته است.<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> وی نسخه بیروت را از حیث نگاه داشتن نویسش (ضبط)های کهن، برابر یا بهتر از دستنویس لندن و پست‌تر از دستنویس فلورانس می‌داند، ولی از نظر کمتر داشتن افزودگی‌ها و افتادگی‌ها، نسخه بیروت از هر دو دستنویس فلورانس و لندن بهتر است.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و شش - هشتاد و هشت}}</ref> با در نظر گرفتن تمام جزئیات، خالقی مطلق معتقد است که اعتبار دستنویس بیروت، بالاتر از دستنویس لندن و پایین‌تر از دستنویس فلورانس است.<ref name="۸۶۸۸"/> دیگر آن که نسخه بیروت متأسفانه برخلاف نسخ فلورانس و لندن تاریخ کتابت ندارد.<ref name="مصطفی موسوی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی"/><ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/><ref name="۸۶۸۸"/> دستنویس‌های فلورانس و لندن، تنها دستنویس‌های تاریخ‌دار ''شاهنامه'' هستند که در قرن هفتم، به ترتیب در ۶۱۴ و ۶۷۵ هجری قمری، تألیف شده‌اند. به گمان خالقی مطلق، تاریخ کتابت دستنویس بیروت نباید از سال ۷۰۰ هجری قمری جلوتر باشد<ref name="دستنویس بیروت خالقی مطلق"/> که در صورت درستی این فرض، دستنویس بیروت همچون دو دستنویس فلورانس و لندن، در قرن هفتم (یعنی دست کم ۲۰۰ سال بعد از فردوسی) تألیف شده است. خالقی مطلق این سه دستنویس را مهم‌ترین، کهن‌ترین و معتبرترین دستنویس‌های ''شاهنامه'' می‌داند.<ref name="۸۶۸۸"/> از آن جایی که کشف این دستنویس پس از پایان پیرایش نخستین اتفاق افتاد، طبعاً امکان استفاده از آن در پیرایش قبلی وجود نداشت اما این دستنویس، تبدیل به یکی از دستنویس‌های اساسِ دومین پیرایشِ خالقی مطلق شد که توانست نقشی کلیدی در تصحیح ''شاهنامه'' ایفا کند. ==== روند کار و چاپ ==== [[پرونده:پیرایش دوم جلال خالقی مطلق از شاهنامه فردوسی.jpg|بندانگشتی|مجلدات دومین پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی توسط جلال خالقی مطلق]] در پیشگفتاری که خالقی مطلق در سال ۱۳۶۶ خورشیدی (۱۹۸۸ میلادی) بر نخستین دفتر پیرایش پیشین نوشت، وعده داده بود که پس از پایان آن کار، اگر عمری باقی ماند با توجه به تجارب کسب شده، نظرات منتقدان و اطلاعاتی که در گذر زمان به دست خواهد آورد، پیرایش دومی از ''شاهنامه'' را آماده سازد.<ref name="خالقی ایسنا"/><ref name="۹۵۹۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=نود و پنج - نود و شش}}</ref> از سوی دیگر، کشف دستنویس بسیار مهم و قدیمی بیروت هم ضرورت تصحیح مجدد ''شاهنامه'' را کاملاً محسوس کرد. به همین خاطر بلافاصله پس از فراغت از کار پیرایش پیشین و یادداشت‌های آن، از آغاز سال ۱۳۸۶ خورشیدی، خالقی مطلق بر سر برنامه جدید رفت و تا میانه سال ۱۳۹۳ خورشیدی، دومین تصحیح ''شاهنامه'' را به پایان رسانید.<ref name="۹۵۹۶"/> این پیرایش نخست در سال ۱۳۹۳ در دو جلد و سپس در سال ۱۳۹۴ در چهار مجلد توسط [[انتشارات سخن]] چاپ شد. این کار می‌بایست سه سال و اندی زودتر منتشر می‌شد ولی به علتی نامعلوم، صورتِ آماده به چاپ آن از دست رفت و خالقی مطلق نیز سرخورده شد و دیگر توانِ آماده ساختن دوباره آن را در خود نمی‌دید.<ref name="۱۱۷">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و هفده}}</ref> اما خوشبختانه مهندس عباس وفایی، از دوستداران ''شاهنامه'' و فرهنگ ایران، به یاری خالقی مطلق شتافت و متن دست نوشت او را دوباره آماده کرد.<ref name="۱۱۷"/> خالقی مطلق در مقدمه پیرایش دوم نوشته که بدون پایمردی مهندس وفایی، پیرایش دوم سرنوشتی نامعلوم داشت.<ref name="۸۶۸۸"/> همچنین محمد افشین‌وفایی، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، کار نظارت بر چاپ کتاب را بر عهده گرفت.<ref name="۸۶۸۸"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق نوشته بود که پیرایش دومی که انجام خواهد داد، دگرنوشت (نسخه‌بدل) نخواهد داشت، ولی به ویژه پس از پیدایش دستنویس بیروت در ۱۳۸۵ خورشیدی که یکی از دستنویس‌های اساس پیرایش دوم است، لازم شد که در پایان هر بخش، برگزیده‌ای از مهم‌ترین دگرنوشت‌ها ثبت شوند.<ref name="۱۱۴">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و چهارده}}</ref> همچنین وی در آن جا نوشته بود که پیرایش دوم، برای آسان‌خوانی و درک درست متن، با اعراب‌گذاری<ref name="۹۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و هشت}}</ref> و نشانه‌گذاری کامل متن انجام خواهد شد<ref name="۱۱۶">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=یک صد و شانزده}}</ref> که همین گونه هم شد. در پیرایش یکم، به علت ثبت دگرنوشت‌ها در پایین صفحات و در نتیجه کاررفت اعداد در متن بیت‌ها، دیگر جای کافی برای انجام نشانه‌گذاری کامل متن نبود.<ref name="۱۱۶"/> در پیشگفتار پیرایش پیشین، خالقی مطلق همچنین نوشته بود که از چهار بخش یادداشت‌های پیرایش یکم، برگزیده‌ای در یک دفتر برای پیرایش دوم ترتیب داده خواهد شد، ولی سپس به این نتیجه رسید که نیاز خوانندگان پیرایش دوم به توضیحات لازم، بیش از این است.<ref name="۱۱۴"/> به ویژه این که هنگام تهیه پیرایش دوم، یادداشت‌های دیگری هم فراهم آمد.<ref name="۱۱۴"/> به همین خاطر خالقی مطلق از انجام این کار صرف نظر کرد اما به همت یاران و همکارانش، یک دفتر ''واژه‌نامه شاهنامه'' و یک دفتر ''بیت‌یاب شاهنامه'' برای پیرایش دوم تهیه و چاپ گردید. پیرایش دوم، نتیجه نیم قرن پژوهش شبانه‌روزی و بی‌وقفه خالقی مطلق در کتاب ''شاهنامه'' است که در طی آن، بیش از صد مقاله و هزاران صفحه در همه زمینه‌های متن ''شاهنامه'' و دستنویس‌های آن و دیگر مسائل حماسه و اسطوره انتشار داده است.<ref name="۱۱۴۱۱۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=یک صد و چهارده - یک صد و پانزده}}</ref> وی معتقد است کسانی باید این پیرایش را ارزیابی کنند که از شرایط صلاحیت و انصاف و بی‌طرفی برخوردار باشند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> میان روش پیرایش دوم و پیرایش اول، هیچ تفاوتی نیست<ref name="۹۵">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=نود و پنج}}</ref> و هر دو به شیوه انتقادی، یعنی پیروی از نویسش (ضبط) دشوارتر انجام گرفته‌اند.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> با توجه به استفاده از ۲۱ دستنویس به ویژه دستنویسِ مهمِ بیروت در پیرایش دوم<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد چهارم: از پادشاهی یزدگردِ بهرام گور تا پایان پادشاهی یزدگردِ شهریار |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۴-۳ |صفحات=۱۱۱۹–۱۱۲۰}}</ref> (در پیرایش یکم از ۱۶ دستنویس استفاده شده بود)، تجارب کسب شده در طول سال‌ها پژوهش و بهره‌گیری از نقدهای منصفانه‌ای که ناقدان بر پیرایش یکم نوشتند، خالقی مطلق حدس می‌زند که پیرایش دوم نسبت به پیرایش اول، کمتر از ده درصد تفاوت داشته باشد.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> البته همین قدر پیشرفت در بازسازی متن اصلی، جای شکرگزاری بسیاری دارد. وی اعتبار پیرایش دوم را با دستنویسی از ''شاهنامه'' متعلق به آغاز سده ششم هجری قمری، یعنی صد سالی پیش از کتابت دستنویس فلورانس و صد سالی پس از سرایش ''شاهنامه''، برابر می‌داند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="۱۱۴۱۱۵"/> وی معتقد است که با پژوهش‌های انتقادی و جستجو در دیگر دستنویس‌هایی که اساس کار وی نبوده‌اند، می‌توان به برخی اصلاحات رسید اما چنین اصلاحاتی چندان زیاد نخواهد بود.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> به‌طور کلی، بدون پیدایش دستنویسی از ''شاهنامه'' که تاریخ کتابت آن از سده ششم هجری کهن‌تر باشد، نمی‌توان به تغییراتی بنیادین که پیرایش دیگری را ایجاب کند رسید و باید پیرایش دوم خالقی مطلق را تا آن زمان، پیرایش نهایی ''شاهنامه'' دانست.<ref name="۱۱۴۱۱۵"/> ==== رونمایی ==== [[پرونده:شب شاهنامه 2.jpg|بندانگشتی| جلال خالقی مطلق و ژاله آموزگار، پرده از روی دومین ویرایش ''شاهنامه'' برمی‌دارند. شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.]] <blockquote>کارکردِ خالقی مطلق علمی‌ترین و منقح‌ترین تصحیحِ ''شاهنامه'' است و پس از آن دیگر نباید کسی یا کسانِ دیگری به تصحیحِ مجددِ ''شاهنامه'' بپردازند بلکه روشِ درستِ علمی سپاسگزاری از زحماتِ خالقی مطلق، بررسیِ کامل و باریک‌بینانهٔ ویرایشِ جدیدِ ایشان و طرحِ مکتوبِ پیشنهادهایی دربارهٔ ضبط‌ها و قرائت‌های آن صرفاً بر اساسِ دلایل و قراینِ علمی و عاری از هرگونه غرض‌ورزی و رشک‌آلودگی است. {{چپ‌چین}} سخنان '''سجاد آیدنلو''' در شبِ شاهنامه - ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی<ref name="شب شاهنامه">{{یادکرد وب |عنوان=شب جلال خالقی مطلق برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |وبگاه=مجله فرهنگی و هنری بخارا |بازبینی=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925060114/https://bukharamag.com/1393.12.7565.html |dead-url=no}}</ref> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> عصر پنج شنبه، مورخ ۲۱ اسفند ۱۳۹۳ خورشیدی، مراسم رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' به همت [[بخارا (مجله)|مجله بخارا]]، با همکاری بنیاد فرهنگی و اجتماعی ملت، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]، [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی]]، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و [[انتشارات سخن]] برگزار گردید.<ref name="شب شاهنامه"/> این برنامه در قالبِ یک صد و نود و چهارمین شب از سلسله شب‌های بخارا با نام «شبِ شاهنامه» انجام می‌شد.<ref name="شب شاهنامه"/> جمع کثیری از استادان و خادمان فرهنگ ایران، همچون [[حسین محجوبی]]، [[صفدر تقی‌زاده]]، [[ایرج پارسی‌نژاد]]، [[ژاله آموزگار]]، قدرت‌الله مهتدی، [[پیروز سیار]]، منصوره تدینی، [[اسماعیل کهرم]]، [[هارون یشایایی]]، اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، افسانه اسفندیاری (گیدفر)، [[روح‌انگیز شریفیان]]، سرمد قباد، [[مهرداد ملک‌زاده]]، سیما سلطانی و محمد قنواتی در این مراسم حاضر بودند.<ref name="شب شاهنامه"/> در ابتدای مراسم، [[علی دهباشی]] به عنوان سردبیرِ مجله بخارا، بانی و متولی و مجری شب‌های بخارا، به حاضران خیر مقدم گفت و سپس فیلم سخنرانی [[ایرج افشار]] در مراسم رونمایی از نخستین تصحیح ''شاهنامه'' خالقی مطلق در تیر ماه ۱۳۸۶، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن علی‌اشرف صادقی به عنوان نخستین سخنران به پشت تریبون رفت و سپس فیلم سخنرانی ژاله آموزگار در شبِ جلال خالقی مطلق (یک صد و پنجاه و هفتمین شب بخارا - ۷ اردیبهشت ۱۳۹۳) در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> پس از آن [[سجاد آیدنلو]] به عنوان دومین سخنران به پشت تریبون رفت و بعد از پایان سخنرانی ایشان، قسمتی از فیلم ''مردم و شاهنامه'' ساخته حسین ترابی که به نقالی ''شاهنامه'' اختصاص داشت، در سالن پخش شد.<ref name="شب شاهنامه"/> بعد از آن پیام استاد [[جلیل دوست‌خواه]] (مصحح اوستا) در سالن قرائت شد و سپس به ترتیب محمد افشین‌وفایی و [[شهرام ناظری]] برای ایراد سخنرانی به پشت تریبون رفتند.<ref name="شب شاهنامه"/> ناظری در پایان جلسه ابیاتی را از آلبوم صوتی جدیدش، ''درفش کاویانی''، که داستان ضحاکِ ''شاهنامه'' است برای حاضران اجرا کرد.<ref name="شب شاهنامه"/> نهایتاً نوبت به جلال خالقی مطلق رسید تا به عنوان واپسین سخنران به جایگاه برود.<ref name="شب شاهنامه"/> در پایان مراسم جلال خالقی مطلق، ژاله آموزگار، بهرام افشار (فرزند ایرج افشار)، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، شهرام ناظری، سجاد آیدنلو، عنایت‌الله مجیدی (رئیس کتابخانه دایرةالمعارف بزرگ اسلامی)، علی‌اشرف صادقی و محمد افشین‌وفایی از پیرایش دوم ''شاهنامه'' رونمایی کردند و یک دوره از کتاب به ترتیب به شهرام ناظری، ژاله آموزگار و [[عنایت‌الله مجیدی]] اهدا شد.<ref name="شب شاهنامه"/> == روش تصحیح شاهنامه == <blockquote>وقتی که ادبیات فارسی کارِ شبانه‌روزی شما باشد، متوجه تحول زبان و ادب فارسی و تغییراتی که در طول قرن‌ها به وجود آمده، می‌شوید. وقتی هم که به سراغ نسخه‌های دست‌نویس ''شاهنامه'' می‌روید و آن‌ها را با هم مقایسه می‌کنید، متوجه می‌شوید که چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو هست. بعد از این، وقتی به سراغ چاپ‌های ''شاهنامه'' بروید، متوجه می‌شوید که چه قدر عناصر نو در آن‌ها زیاد است. به همین خاطر بود که من به تصحیح ''شاهنامه'' روی آوردم تا ''شاهنامه'' را بر اساس عناصر زبانی و ادبی تصحیح کنم؛ یعنی عناصر کهن زبانی و ادبی را به متن بیاورم. {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با [[عنایت فانی]] شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید وظیفه‌اش این بوده که ''شاهنامه'' کاتبان را (تا جایی که ممکن است) به ''شاهنامه'' فردوسی برگرداند!<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> یعنی می‌خواسته ''شاهنامه‌''ای را تحویل دهد که به متن فردوسی، نزدیک باشد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته او به این حقیقت هم اذعان دارد که هیچ‌گاه نمی‌توان عینِ ''شاهنامه‌''ای را که از زیر دست فردوسی بیرون آمده، دوباره احیا کرد اما می‌توان تلاش کرد که متنی نزدیک به آنچه فردوسی سروده، بیرون بیاید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که کاتبان در هر دوره‌ای بعد از فردوسی، ''شاهنامه'' او را به روز کرده‌اند و هرگاه که کتابتش کرده‌اند، واژه‌های نو را با واژه‌های کهن و واژه‌های عربی را با واژه‌های فارسی معاوضه کرده‌اند و همواره به جایش نوتر گذاشته‌اند که مردم راحت‌تر بفهمند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> کاتبان همچنین برخی بیت‌ها را بازنویسی نکردند و برخی بیت‌ها را خودشان سرودند و در متن ''شاهنامه'' گذاشتند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی معتقد است که هزاران بیت الحاقی در دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' می‌توان یافت.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> دست‌نویس‌های کهن ''شاهنامه''، حدود ۴۹ هزار بیت هستند اما دست‌نویس‌های جدیدتر، تا ۵۵ هزار بیت می‌رسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هزاران بیت و روایت الحاقی در طول این سال‌ها به ''شاهنامه'' افزوده شده که فردوسی نسروده و کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته اغلب، صاحبانِ نسخ ابیاتِ جعلی را در حاشیه دست‌نویس‌ها یادداشت می‌کردند و سپس کاتبان به متن اضافه می‌کردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از ابیات جعلی را هم خود کاتبان سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که با مقایسه قطعات الحاقی با قطعات اصیل ''شاهنامه''، می‌توان متوجه شد که گوینده متن دو نفر هست، یکی فردوسی و دیگری کسی ست که قرن‌ها بعد از فردوسی زیسته و در ''شاهنامه'' دست برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مقداری از روایات و ابیات الحاقی، به کلی سروده دیگران است و مقداری هم، سروده فردوسی بوده که دیگران دست‌کاری کرده‌اند و بعضی کلمات را نوتر کرده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اساسِ روشِ کار خالقی مطلق، این بوده که تشخیص دهد چه عناصری کهن هست و چه عناصری نو است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که عناصر نو، دستبردهای کاتبان می‌باشند و بایستی عناصر کهن را جانشینِ عناصرِ نو کرد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، بایستی متن ''شاهنامه'' را کهن‌تر کرد تا به زمان و زبان فردوسی نزدیک‌تر شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین روش کار او، بر مبنای کهن‌تر بودن و دشوارتر بودن ضبط است؛ یعنی وقتی که عناصر زبانی در دست‌نویس‌های مختلف با هم مقایسه شوند، ضبطی که دشوارتر هست اصل قرار داده می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این در حالی است که در گذشته، اغلب مصححین متون کهن در ایران، کهن‌ترین نسخه را اصل قرار می‌دادند و آن را عیناً به متن منتقل می‌کردند و اختلافات سایر نسخ را به حاشیه می‌بردند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما روش تصحیح خالقی مطلق این بوده که عناصر کهن‌تر و دشوارتر را، در هر نسخه‌ای که موجود بوده، در متن قرارداده و سایر عناصر را به حاشیه برده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === اهمیت نسخه فلورانس در تصحیح شاهنامه === خالقی مطلق، با صرف زمان زیاد توانست بیش از ۵۰ نسخه ''شاهنامه'' را بررسی کند که در بین آن‌ها، [[شاهنامه فلورانس|نسخه فلورانس]] بیشتر از بقیه مورد استناد وی در تصحیح ''شاهنامه'' بوده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="رادیو فردا"/> وی دربارهٔ علت این موضوع می‌گوید که نسخه فلورانس – که به تاریخ ۶۱۴ هجری قمری نوشته شده – کهن‌ترین دست‌نویس ''شاهنامه'' است<ref name="رادیو فردا"/> که البته این ملاک قطعی نیست، بلکه مقایسه این نسخه با سایر نسخ ''شاهنامه'' نشان می‌دهد که عناصر کهن زبانی در دست‌نویس فلورانس بسیار بیشتر از بقیه دست‌نویس‌هاست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> البته خالقی مطلق به این حقیقت هم معترف است که هیچ‌یک از دست‌نویس‌های ''شاهنامه'' نمی‌توانند اساس مطلق برای تصحیح قرار بگیرند زیرا در همه آن‌ها، از جمله در نسخه فلورانس، فساد رخ داده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما در مجموع، وی معتقد است که بهترین دست‌نویس ''شاهنامه'' همان نسخه فلورانس است که متأسفانه فقط نیمه اول ''شاهنامه'' را دارد و نیمه دوم آن، یا گم شده است یا اصلاً کاتبان آن را تحریر نکرده‌اند.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> == اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها == === دربارهٔ اهمیت فردوسی در تاریخ زبان فارسی === خالقی مطلق معتقد است که دربارهٔ نقش [[فردوسی]] در تثبیت [[زبان فارسی]] نباید غلو کرد اما با این حال، ''شاهنامه'' و فردوسی نقش زیادی در تثبیت زبان فارسی داشته‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که پیش از فردوسی، چندین رویداد برای برقراری و گسترش زبان فارسی انجام گرفت،<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان">{{یادکرد وب |عنوان=پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان |نشانی=https://www.aparat.com/v/CBAPU |وبگاه=آپارات |ناشر=باشگاه شاهنامه پژوهان |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220401104022/https://www.aparat.com/v/CBAPU |dead-url=no}}</ref> و کسانی برای حفظ زبان فارسی کوشش می‌کردند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی">{{یادکرد وب |عنوان=مستند بزرگان ایران زمین: فردوسی |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بی‌بی‌سی |بازبینی=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220405164022/https://www.youtube.com/watch?v=-S46ApEG31c |dead-url=no}}</ref> به ویژه کارهایی که در زمان فرمانروایی [[صفاریان]] و [[سامانیان]] انجام شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> برای مثال، صد و پنجاه سال پیش از فردوسی، [[یعقوب لیث صفاری]] شاعران را مجاب کرد که برخلاف گذشته که به عربی شعر می‌سرودند، به فارسی شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> این اقدام یعقوب لیث نقش بسیار مهمی در تاریخ زبان فارسی دارد و به آن به عنوان زبان ادبی ایران، رسمیت بخشید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بعد از وی، [[منصور سامانی|امیر منصور سامانی]] علمای ماوراءالنهر را به خراسان آورد و آن‌ها ''[[تفسیر طبری]]'' را به فارسی ترجمه کردند که اقدام بسیار مهمی در رسمیت‌بخشی به زبان فارسی است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> علاوه بر این‌ها، [[خاندان کاکویه]] در اصفهان بسیاری از متون پهلوی را به فارسی ترجمه کردند و به [[ابن سینا]] گفتند که دانشنامه‌ای به زبان فارسی بنویسد<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و وی ''[[دانشنامه علائی]]'' را نوشت. مثال دیگر، [[ابوالعباس اسفراینی]] است که دستور داد نامه‌ها را به زبان فارسی بنویسند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی خود [[سلطان محمود غزنوی]] از [[زبان عربی]] خوشش نمی‌آمد و به شعرا دستور داد که به فارسی برایش شعر بسرایند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که همه این افراد برای تثبیت زبان فارسی قدم‌های بزرگی برداشتند اما قدمی که فردوسی برداشته، در اوج هست و از همه قدم‌هایی که دیگران برداشته‌اند، بالاتر است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، کوشش‌هایی که از پیش از فردوسی برای حفظ زبان فارسی شروع شده‌بود، با ''شاهنامه'' به اوج رسید.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> همزمان با فردوسی و پس از وی نیز کسانی بودند که به سهم خود کارهایی کردند<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما تثبیت زبان فارسی به دست فردوسی همیشگی شد.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> وی همچنین معتقد است که نمی‌توان نقش مردم را در حفظ زبان فارسی که زبان مادری آن‌ها بود، فراموش کرد، اما فی‌المثل [[مردم مصر]] نتوانستند به تنهایی زبان خود را حفظ کنند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> بنابراین هیچ حقیقتی پشت این سخن نیست که نقش مردم در حفظ زبان فارسی را بالاتر از همه رویدادهای مذکور دانست.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق معتقد است از زمان فردوسی تا ظهور [[صفویه]] که ایران بین فرمانروایی‌های متعدد تقسیم شده‌بود، میهنِ اصلیِ ایرانیان، زبان فارسی بود تا اینکه در دوره صفویه، ایران دوباره وحدت باستانی خود را بازیافت و پس از صفویه نیز همچنان زبان فارسی، زبان رسمی ایرانیان باقی ماند.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ شاهنامه === <blockquote>«به‌طور خلاصه، محتوای ''شاهنامه''، یک حماسه اسطوره‌ای، پهلوانی، عشقی، اندرزی و تاریخی است. در جزئیات مطالب، ''شاهنامه'' پر از آگاهی‌های گوناگون دربارهٔ زندگی معنوی و مادی، تشکیلات اداری و لشکری و درباری، آیین‌های خانوادگی و اجتماعی ایرانیان باستان است. ساختار ''شاهنامه''، در مجموع یک حماسه تراژیک – دراماتیک است. ''شاهنامه'' از نظر شیوه بیان، دارای زبانی کهن و فاخر و لحنی غالباً اخطارکننده است. از نظر کارکرد، ''شاهنامه'' مهم‌ترین حلقه پیوند دو بخش تاریخ و فرهنگ ایران (پیش از اسلام و پس از اسلام) به یکدیگر و نیز، استوارترین ستون زبان و ادب فارسی و بزرگ‌ترین شاخص هویت و ملیت ایرانی است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> === دربارهٔ زمان سرایش شاهنامه === بر طبق پژوهش‌های جلال خالقی مطلق، فردوسی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری یا اندکی بعدتر شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۹">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و نه}}</ref> البته پیش از فردوسی، شاعری به نام [[دقیقی]] شروع به سرایش ''شاهنامه'' کرده‌بود ولی پس از این که حدود هزار بیت را سرود، کشته شد<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> و کار او ناتمام ماند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و هشت}}</ref> قتل دقیقی در حدود سال ۳۶۷ هجری قمری اتفاق افتاده است.<ref name="۲۸"/> مدتی بعد، فردوسی دنباله کار دقیقی را گرفت و ابیات سروده شده توسط دقیقی را عیناً در کتاب خود با حفظ نام دقیقی آورد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد سوم: از پادشاهی لهراسپ تا پایان پادشاهی بهرام گور |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۳-۶ |صفحات=۳۹–۷۹}}</ref> با این کار فردوسی مانع از این شد که نام و شعر دقیقی از [[تاریخ ادبیات فارسی]] پاک شود که نشان از خوش‌قلبی و امانت‌داری وی دارد.<ref name="زادروز خالقی مطلق"/> در تاریخ ۲۵ اسفند ۴۰۰ هجری قمری، فردوسی کار تألیف ''شاهنامه'' را به پایان رساند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/><ref name="۲۸"/> پس فردوسی حدود ۳۳ سال قمری بر سر ''شاهنامه'' کار کرده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> البته فردوسی پس از سال ۴۰۰ هجری قمری تا زمان مرگ نیز حک و اصلاحاتی در متن خود انجام داده است.<ref name="۲۹"/> === دربارهٔ آموزه‌های شاهنامه === <blockquote>«اگر بپرسند که از ''شاهنامه'' چه می‌توان آموخت، پاسخ من این است که بی اغراق از هر صفحه ''شاهنامه'' می‌توان نکته‌ای آموخت. از ''شاهنامه'' تاریخ و فرهنگ باستانی را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' آداب و رسوم و آیین‌های نیاکان ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' ادبیات باستانی ما را آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' شاعری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' اخلاق نیکو آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' کشورداری آموخته‌اند، از ''شاهنامه'' هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی ایرانیان را آموخته‌اند و از ''شاهنامه'' زبان فارسی را آموخته‌اند. امروز اهمیت زبان فارسی در کنار اهمیتِ هویتِ تاریخی، فرهنگی و ملی، مهم‌ترین آموزه این کتاب است و این دو آموزه از یکدیگر جدا نیستند.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق، می‌گوید فردوسی به هیچ عنوان طرفدار جنگ و خشونت نیست ولی جنگ و خشونت در داستان‌های کهن ایران رخ داده است و فردوسی نمی‌تواند جنگ را از داستان حذف کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آیین رونمایی از فیلم مستند داستانی شاهنامه فردوسی |نشانی=https://www.aparat.com/v/QYLSm |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165504/https://www.aparat.com/v/QYLSm |dead-url=no}}</ref> === دربارهٔ دستکاری‌ها در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که تغییرات ایجادشده در ''شاهنامه''، هم سهوی بوده و هم عمدی اما اغلب تغییرات عمدی بوده است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> وی می‌گوید وقتی کاتبان فکر می‌کردند در جایی ''شاهنامه'' کم و کسر دارد یک چیزهایی می‌سرودند و به آن اضافه می‌کردند یا اگر بیتی را نمی‌فهمیدند یا خوششان نمی‌آمد حذف می‌کردند. اگر واژه‌ای کهنه بود حذف می‌کردند و واژه زمان خودشان را می‌گذاشتند.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> از جمله دستبردهای مهم کاتبان، واردکردن بیت‌های زن‌ستیزانه و دستکاری در مذهب تشیع فردوسی است.<ref name="خبرگزاری فارس ۱"/> === دربارهٔ واژه ایران در شاهنامه === خالقی مطلق معتقد است که واژه ایران در ''شاهنامه''، به دو معنا به کار گرفته شده است: معنای اول آن، [[سرزمین ایران]] است و معنای دوم آن، مردم ایران یا [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانیان]].<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که شاید واژه ایران در هیچ کتابی به اندازه ''شاهنامه'' به کار نرفته باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در ''شاهنامه''، بیش از هزار بار واژه ایران تکرار شده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ نقش شاهنامه در فرهنگ نام‌های ایرانی === خالقی مطلق می‌گوید که ایرانیان نام‌هایی مثل کاوس، سهراب و منوچهر را از ''شاهنامه'' گرفته‌اند؛ زیرا این نام‌ها پیش از ''شاهنامه''، تلفظ دیگری داشته است؛ مثلاً نام فرامرز پیش از ''شاهنامه''، به صورت «مَرزفَری» بوده است. صورتِ واژه فرامرز را فردوسی به وجود آورده است برای این که در وزن متقارب که وزن ''شاهنامه'' است، وارد شود.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> مثال دیگر، نام فرنگیس است که پیش از ''شاهنامه''، به صورت «گیس‌فَری» بوده است اما بعد از ظهور فردوسی، این نام از بین رفت و با فرنگیس جایگزین شد؛ بنابراین منشأ بسیاری از نام‌های ایرانی که امروزه بر روی کودکان ایران گذاشته می‌شوند، به ''شاهنامه'' بازمی‌گردد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> === دربارهٔ اهمیت شاهنامه در حفظ اساطیر ایران === خالقی مطلق معتقد است که اگر ''شاهنامه'' نمی‌بود، امروز ایرانیان به اسطوره‌ها و داستان‌های کهن خود دسترسی نداشتند، به جز آن مقدار که در [[اوستا]] و دیگر کتب آمده است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> وی می‌گوید که در کتاب‌های تاریخیِ نوشته شده پیرامون اساطیر ایران، به [[اسطوره‌های ایرانی]] صورت تاریخی داده شده و آن‌ها ذات و سرشت اسطوره‌ای خود را از دست داده‌اند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> اتفاقی که در ''شاهنامه'' نیفتاده است. === دربارهٔ مقام شاهنامه در ادبیات فارسی === خالقی مطلق معتقد است که ''شاهنامه''، پدرِ آثارِ ادبیِ فارسی است و در همه اشعاری که بعد از فردوسی سروده شده‌اند، می‌توان تأثیر ''شاهنامه'' را دید.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که یک مسئله مهم در این قضیه، مسئله زمان است؛<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> زیرا ''شاهنامه'' در آغاز ادبیات فارسی قرار گرفته<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> و آثاری که پیش از ''شاهنامه'' سروده شده، تا حد زیادی از بین رفته‌اند؛ بنابراین اگر تمام دیوان [[رودکی]] امروز موجود می‌بود، دیگر کسی نمی‌توانست مشخص کند که پدر شعر فارسی، فردوسی است یا رودکی.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> اما چون کهن‌ترین و بزرگ‌ترین (از نظر حجم) اثری که امروزه در دست است، ''شاهنامه'' است، این بر سرتاسر ادب فارسی اثر گذاشته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> به عبارت واضح‌تر، هر شاعر معروف زبان فارسی مثل [[مولوی]]، [[حافظ]]، [[سعدی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خیام]]، ''شاهنامه'' را خوانده و از آن اثر پذیرفته است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> خالقی مطلق می‌گوید که بی اغراق، ''شاهنامه'' پراهمیت‌ترین اثر ایرانی ست زیرا در ''شاهنامه'' تمام تاریخ و گذشته ایران، تمام فرهنگ ایران و تمام آداب و رسوم ایرانیان، از کهن‌ترین زمان تا زمان فردوسی موجود هست.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> شاید هیچ اثری در ادبیات جهان، این چنین نقشی را در سرنوشت و فرهنگ یک ملت ایفا نکرده باشد.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> گذشته از این، در تاریخ اسلامی ایران هیچ اثر فارسی به اندازه ''شاهنامه'' کتابت نشده است.<ref name="۸۶۸۸"/> === دربارهٔ چاپ‌های شاهنامه === خالقی مطلق می‌گوید هیچ‌یک از چاپ‌های ''شاهنامه'' تا چاپ مسکو و پس از آن که در ایران یا کشورهای دیگر از تمام ''شاهنامه'' یا بخش‌هایی از آن تهیه شده‌اند، پیرایش انتقادی نیستند - اگرچه چنین نامیده شده باشند - و اصولاً هیچ‌یک از پیرایشگران این چاپ‌ها با روش انتقادی پیرایش متن آشنا نبوده‌اند یا دست کم بدان باور نداشته‌اند و آن را با روش التقاطی - ذوقی یکسان پنداشته‌اند.<ref name="۸۸۹۱">{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، جلد اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحات=هشتاد و هشت - نود و یک}}</ref> بهترین روش این پیرایشگران، همان روش پیروی از اقدم یا اصحِ نسخ است که در سده نوزدهم در غرب رایج بود و دانشمندان ایرانی در آن زمان آن را از ایران‌شناسان غربی آموختند و در ایران کم‌کم جای روش ذوقی کاتبان گذشته را گرفت و نسبت به کار آنها، گامی مثبت در پیرایش متون بود.<ref name="۸۸۹۱"/> امروزه این روش منسوخ شده است.<ref name="۸۸۹۱"/> === دربارهٔ پیرایش خود === خالقی مطلق پیرایش خود را علمی - تحقیقی - انتقادی می‌داند.<ref name="۹۵"/> نخست علمی، بدین مناسبت که پیش از آغاز کار پیرایش، شمار بزرگی از دستنویس‌های ''شاهنامه'' بررسی و معرفی شده‌اند، دگرنوشت‌ها در پیرایش اول، در زیر صفحات با صرف وقت بسیار به شیوه مثبت، یعنی هم قید ناهمخوانی‌ها و هم قید همخوانی‌ها، ثبت شده‌اند و در این کار به جای توضیحات عریض و طویل، از نشانه‌گذاری و کوتاه‌نویسی کمک گرفته شده است.<ref name="۹۵"/> دیگر رعایت ثبت حروف کم‌نقطه و بی‌نقطه در موارد ضروری و ثبت املاء دستنویس‌ها و کاربست هر شگرد دیگری که وضعیت دستنویس‌ها را دقیق‌تر و قابل فهم‌تر نشان دهد و کار را بر خواننده و منقّد آسان نماید.<ref name="۹۵"/> دوم انتقادی، بدین مناسبت که در این پیرایش اساس کار بر گزینش «نویسش (ضبط) دشوارتر» گذاشته شده است و نه پیروی تعبدی از «اقدم یا اصح نسخ».<ref name="۹۵"/> سوم تحقیقی، بدین مناسبت که همراه متنِ پیرایش، یادداشت‌های توضیحی در ۱۹۴۵۰ نکته ریز و درشت دربارهٔ مسائل مربوط به متنِ پیرایش آمده است و در موارد بسیاری در توجیه نویسشِ برگزیده و متن‌شناسی کتاب گفتگو شده است.<ref name="۹۵"/> === دربارهٔ تأثیر فردوسی بر شاعرانِ پس از خود === خالقی مطلق معتقد است که شاعرانِ پس از فردوسی را، می‌توان به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول، حماسه‌سرایان هستند که شدیداً از زبان فردوسی، متأثر شده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حماسه‌سرایان، یکی از موضوعات حماسی را برمی‌گزیدند و به سبک فردوسی، در وزن متقارب و با به‌کارگیری گسترده اصطلاحات فردوسی، شعر سروده‌اند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> حتی سراینده منظومه حماسیِ ''[[علی‌نامه]]'' که فردوسی را نکوهش می‌کند هم از نفوذ زبان و سبک ''شاهنامه'' برکنار نمانده است.<ref>{{یادکرد کتاب |عنوان=شاهنامه، پیرایش جلال خالقی مطلق، دفتر اول: از آغاز تا پایان داستان فرودِ سیاوخش |ناشر=تهران: سخن، ۱۳۹۴ |شابک=۹۷۸-۹۶۴-۳۷۲-۷۵۱-۲ |صفحه=بیست و پنج}}</ref> گروه دوم، شاعرانی هستند که حماسه‌سرا نیستند اما آن‌ها هم تحت تأثیر شگرف فردوسی هستند؛ مثلاً قانعی طوسی، شاعری‌ست که ''[[کلیله و دمنه]]'' را به وزن متقارب سروده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی شدیداً تحت تأثیر ''شاهنامه'' بوده و گاه حتی مصرع‌های ''شاهنامه'' را در شعر خود [[تضمین]] کرده است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> مثال دیگر، [[بوستان سعدی|''بوستان'' سعدی]] است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> با این که ''بوستان'' یک اثر اخلاقی است اما سعدی متأثر از سبک ''شاهنامه'' است و از فردوسی در کتابش یاد می‌کند.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> دیگر شاعران، به اندازه این دو گروه متأثر نشدند بلکه بیشتر از روایات حماسی و اساطیری فردوسی متأثر شدند و آن‌ها را به کار بردند؛ مثلاً مولوی بارها از [[رستم]] سخن می‌گوید یا حافظ در دیوانش اشاره به [[کیخسرو]]، [[سیاوش]]، [[افراسیاب]] و دیگر حماسه‌های ''شاهنامه'' دارد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/><ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> خیام هم در رباعیات خود شدیداً متأثر از فردوسی است.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> در نتیجه تمام شاعران بعد از فردوسی، از وی تأثیر گرفته‌اند و در طیفی از تاثیرپذیری (از کم تا خیلی زیاد) می‌توان آن‌ها را جای داد.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> === دربارهٔ جایگاه فردوسی در بین شاعران بزرگ ایرانی === <blockquote>فرض کنید که شما صاحب یک باغچه هستید که خیلی زیباست. شما با یک نگاه می‌توانید زیبایی این باغچه را درک کنید. درست مثل ''رباعیات خیام''. اما گاهی اوقات شما صاحب یک باغ هستید که دیگر با یک نگاه نمی‌توانید زیبایی آن را درک کنید. باید چند روزی در این باغ وقت صرف کنید تا زیبایی باغ را درک کنید. درست مثل ''غزلیات حافظ''، ''بوستان''، ''گلستان'' و ''غزلیات سعدی''، ''خسرو و شیرین''، ''لیلی و مجنون'' و ''هفت پیکر''. ''شاهنامه''، جنگلی است که همیشه بر شما تسلط دارد و سال‌ها باید در این جنگل حرکت کنید و مطالعه کنید تا بر روی آن مسلط شوید. حتی سال‌های اول در این جنگل گم می‌شوید. این تفاوت بین آثار ادب فارسی با یکدیگر است؛ بنابراین یکی باغچه‌بان است، یکی باغبان‌است و یکی جنگلبان است و من بیشتر از ۵۰ سال است که جنگلبانی می‌کنم! {{چپ‌چین}} مصاحبه '''جلال خالقی مطلق''' با عنایت فانی شبکه بی‌بی‌سی، برنامه به عبارت دیگر، تیر ۱۳۹۶<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> خالقی مطلق معتقد است که ایران پنج شاعر نابغه داشته است که عبارت اند از: [[فردوسی]]، [[نظامی گنجوی|نظامی]]، [[مولوی]]، [[سعدی]] و [[حافظ]].<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که این شاعران متعلق به همه زمان‌ها و همه ملت‌ها هستند اما تفاوت ''شاهنامه''، این است که پیش از بقیه این آثار سروده شده است.<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> === دربارهٔ اهمیت زبان فارسی در هویت ایرانی === خالقی مطلق معتقد است که [[هویت ایرانی]] با [[زبان فارسی]] یکسان است.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> به عبارت دیگر، اگر ایرانیان فارسی صحبت نمی‌کردند و بالفرض زبانشان عربی شده‌بود، به آن‌ها «عرب یا عرب ایرانی» گفته می‌شد، هم چنان‌که امروزه به مصریان «عرب مصری» گفته می‌شود.<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> وی می‌گوید که ایرانیان، ملیت خود را مدیونِ زبان فارسی هستند و زبان فارسی را تا اندازه زیادی مدیونِ ''شاهنامه'' هستند.<ref name="بزرگان ایران زمین: فردوسی"/> == مسئولیت‌های علمی == * تدریس در [[دانشگاه هامبورگ]]، دانشکده علوم انسانی، انیستیتو آسیا و آفریقا، واحد خاورمیانه، استخدام: ۱۹۷۱، بازنشستگی: ۲۰۰۶، به مدت ۳۵ سال.<ref name="پروفایل خالقی در دانشگاه هامبورگ"/> * عضو شورای عالی علمی [[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/جلال-خالقی-مطلق |وبگاه=مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212507/https://www.cgie.org.ir/fa/author/221260/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82 |dead-url=no}}</ref> * عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=جلال خالقی مطلق |نشانی=http://mahmoudafshar.ir/bookselection/جلال-خالقی‌مطلق/ |وبگاه=بنیاد دکتر محمود افشار |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212212508/http://mahmoudafshar.ir/bookselection/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82/ |dead-url=no}}</ref> * عضو افتخاری [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] از دی ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و پنجاه و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://old.apll.ir/1395/10/22/چهارصد-و-پنجاه-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213215457/https://old.apll.ir/1395/10/22/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=چهارصد و هفتاد و چهارمین نشست شورا |نشانی=https://apll.ir/1398/10/04/چهارصد-و-هفتاد-و-چهارمین-نشست-شورا/ |وبگاه=فرهنگستان زبان و ادب فارسی |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213220959/https://apll.ir/1398/10/04/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86-%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> == فعالیت‌های دیگر == === همکاری در تألیف دانشنامه ایرانیکا === جلال خالقی مطلق، یکی از نویسندگان ''[[دانشنامه ایرانیکا]]'' به‌شمار می‌آید و در این زمینه با [[احسان یارشاطر]] همکاری گسترده‌ای داشته است. ''دانشنامه ایرانیکا''، بزرگ‌ترین و جامع‌ترین پروژه [[ایران‌شناسی]] در طول تاریخ است که ۶۵ مقاله (مدخل) آن را خالقی مطلق نوشته است. مقالات خالقی مطلق در ''ایرانیکا'' به زبان انگلیسی تألیف شده‌اند و طیف وسیعی از شاخه‌های ایران‌شناسی را در بر می‌گیرند. فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، مجموعه مقالات خالقی مطلق در ''دانشنامه ایرانیکا'' را به زبان فارسی ترجمه کرده‌اند و آن‌ها را در کتابی به نام ''شاهنامه و فرهنگ ایران'' منتشر ساخته‌اند. === شعرسرایی و فیلمنامه‌نویسی === خالقی مطلق به صورت تفننی شعر می‌سراید<ref name="مصاحبه جلال خالقی مطلق با بی‌بی‌سی"/> و یک کتاب ترانه از او با نام ''آهوی کوهی در دشت'' منتشر شده است. وی در برخی محافل پاره‌ای از اشعار خود را هم خوانده است.<ref name="شعرخوانی خالقی مطلق ۱"/><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شعرخوانی دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.aparat.com/v/yLoBT |وبگاه=آپارات |ناشر=بنیاد فردوسی مشهد |بازبینی=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406165505/https://www.aparat.com/v/yLoBT |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=رونمایی از سه جلد کتاب دکتر جلال خالقی مطلق |نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |وبگاه=یوتیوب |ناشر=بنیاد فردوسی شاخه توس |بازبینی=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۸ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220408111226/https://www.youtube.com/watch?v=dNevWI86zAQ |dead-url=no}}</ref> همچنین از وی فیلمنامه‌ای به نام ''زال و رودابه'' منتشر شده که اقتباسی از داستان [[زال و رودابه]] ''شاهنامه'' است. ==== نمونه اشعار ==== {{شعر}} {{ب|ایران غمِ تو چو بر دلم رای کند|کارِ دمِ نی‌نواز با نای کند}} {{ب|هر گوشه تو که اجنبی جای کند|صد گوشه جسم و جانِ من وای کند<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/>}} {{پایان شعر}} == گفتارهای ماندگار == <blockquote>«''شاهنامه'' یک کتاب نیست بلکه یک کتابخانه است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«هر کشتی، نیاز به ساحل و لنگر دارد و گرنه، در اقیانوس مدتی سرگردان می‌راند تا به دست طوفانی نابود گردد. ملت‌ها نیز در اقیانوس حوادث مانند کشتی‌اند. دیر زمانیست که تنها ساحل هویت ملت ایران، زبان و ادب فارسی بوده و لنگر او، ''شاهنامه'' است.» {{چپ‌چین}} پیام '''جلال خالقی مطلق''' به مناسبت برگزاری نخستین همایش بزرگداشت فردوسی توسط باشگاه شاهنامه‌پژوهان فرهنگ‌سرای خاقانی - ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ خورشیدی<ref name="پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> <blockquote>«''شاهنامه'' چشمه درخت ملیت است و ریشه درخت ملیت ما از این چشمه آب می‌خورد، آبی شیرین و گوارا.» {{چپ‌چین}} سخنان '''جلال خالقی مطلق''' در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی - ۱۹ تیر ۱۳۸۶ خورشیدی<ref name="سخنرانی خالقی مطلق تیر ۸۶"/> {{پایان چپ‌چین}}</blockquote> == میراث == [[امامعلی رحمان]]، رئیس‌جمهور [[تاجیکستان]]، در سال ۲۰۲۳ میلادی دستور اجرای طرح اهدای یک نسخه شاهنامه به‌طور رایگان به هر خانواده در تاجیکستان را صادر کرد. شاهنامه اهدایی، بر اساس تصحیح خالقی مطلق و در ۹ جلد به خط سیریلیک می‌باشد. با توجه به جمعیت ده میلیون نفری تاجیکستان، دست کم یک میلیون نسخه از این کتاب باید چاپ و توزیع بشود و پیش‌بینی شده این فرایند یک سال طول بکشد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تعامل هرچه بیشتر ایران و تاجیکستان برای گسترش زبان فارسی/ اهدای شاهنامه به خانواده‌ها تا یک سال دیگر |نشانی=https://www.ibna.ir/news/502340/تعامل-هرچه-بیشتر-ایران-و-تاجیکستان-برای-گسترش-زبان-فارسی-اهدای |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212095258/https://www.ibna.ir/news/502340/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%87%D8%B1%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C |dead-url=no}}</ref> [[ابوالفضل خطیبی]]، ایران‌شناس و شاهنامه‌پژوه، معتقد است که اگر شاهنامه‌شناسی به دو بخش تصحیح متن و پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی تقسیم شود، هر دو شامل دو دوره خواهد بود؛ یکی از آغاز تا پیش از خالقی مطلق و دوم از زمان خالقی مطلق تا امروز.<ref name="ابوالفضل خطیبی">{{یادکرد وب |عنوان=گزارش دیدار و گفتگو با ابوالفضل خطیبی/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1396.03.18072.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۴ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220604002108/http://bukharamag.com/1396.03.18072.html |dead-url=no}}</ref> وی که افتخارِ همکاری با دکتر خالقی مطلق در تصحیح دفترِ هفتمِ نخستین پیرایشِ ''شاهنامه'' را داشت، به صراحت می‌گوید که در زمینه شاهنامه‌شناسی هر چه دارد از خالقی مطلق دارد.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> وی ظهور خالقی مطلق در عرصه پژوهش‌های شاهنامه‌شناختی و تصحیح متن را یک نقطه عطف چشمگیر می‌داند.<ref name="ابوالفضل خطیبی"/> [[محمد گلبن]]، فهرست‌نگار و مولفِ کتابِ فردوسی‌نامه بهار، می‌گوید که تحقیقات خالقی مطلق دربارهٔ فردوسی، خواننده را هر روز شیفته‌تر به فردوسی و شاهنامه‌اش می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=خالقی و نیم قرن با شاهنامه زیستن/ محمد گلبن |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.367.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۵ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱ اکتبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221001120045/https://bukharamag.com/1389.01.367.html |dead-url=no}}</ref> == جوایز == * شایسته تقدیر در دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۹) در بخش رسائل و مقالات، برای بررسی و ارزیابی ''شاهنامه'' سن‌ژوزف (به صورت مشترک با حمیدرضا مستفید و داود غلام‌زاده)<ref name="ایبنا خالقی مطلق"/><ref>{{یادکرد ژورنال |عنوان=دهمین آئین بزرگداشت حامیان نسخ خطی |ژورنال=کتاب ماه |تاریخ=دی ۱۳۸۹ |شماره=سال چهاردهم، شماره ۱ |صفحات=۱۱۸–۱۲۱ |پیوند=http://ensani.ir/fa/article/download/203343}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان دهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.ibna.ir/news/88251/برگزيدگان-دهمين-آيين-بزرگداشت-حاميان-نسخ-خطي-معرفي-شدند |وبگاه=ایبنا؛ خبرگزاری کتاب ایران |بازبینی=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213213953/https://www.ibna.ir/news/88251/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%87%D9%85%D9%8A%D9%86-%D8%A2%D9%8A%D9%8A%D9%86-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D8%AE-%D8%AE%D8%B7%D9%8A-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D9%8A-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |dead-url=no}}</ref> * اثر برگزیده در نهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی (۱۳۸۸) در بخش ادبیات، برای تصحیح ''شاهنامه'' فردوسی با همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی<ref>{{یادکرد وب |عنوان=در آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی عنوان شد: توجه به نسخه‌های خطی، توجه به ملیت و هویت ایرانی است |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08904/در-آیین-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-عنوان-شد-توجه-به-نسخه-های-خطی |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=برگزیدگان همایش بزرگداشت حامیان نسخ خطی معرفی شدند |نشانی=https://www.isna.ir/news/8805-08901/برگزیدگان-همایش-بزرگداشت-حامیان-نسخ-خطی-معرفی-شدند |وبگاه=خبرگزاری ایسنا}}</ref> == فهرست آثار<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بانک اطلاعات کتاب و ناشران |نشانی=https://db.ketab.ir/ |وبگاه=خانه کتاب و ادبیات ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220406022818/https://db.ketab.ir/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |نشانی=https://www.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۶ ژوئن ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220626180939/https://www.nlai.ir/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=شبکه کتابخانه‌های کشور |نشانی=https://libs.nlai.ir/ |وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران |بازبینی=۱ آوریل ۲۰۲۲ |archive-date=۲۴ آوریل ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220424063225/https://libs.nlai.ir/ |dead-url=yes}}</ref> == === آثار مکتوب مستقل و نیمه مستقل === ==== شاهنامه پژوهی ==== * نخستین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۱۲ دفتر، دفتر ۱–۸: متن ''شاهنامه''، دفتر ۹–۱۱: ''یادداشت‌های شاهنامه''، دفتر ۱۲: ''بیت یاب شاهنامه''، انتشارات دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (با همکاری ابوالفضل خطیبی و محمود امیدسالار) * دومین [[شاهنامه خالقی مطلق|پیرایش ''شاهنامه'' فردوسی]] در ۶ دفتر، دفتر ۱–۴: متن ''شاهنامه''، دفتر ۵: ''واژه‌نامه شاهنامه'' به سرپرستی فاطمه مهری، دفتر ۶: ''بیت یاب شاهنامه'' به کوشش فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر سخن * ''واج‌شناسی شاهنامه''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''[[زن در شاهنامه]]''، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر نگاه معاصر/ احمد بی نظیر، نشر مروارید / ترجمه از اصلِ آلمانی. بنیاد موقوفات افشار و انتشارات سخن * ''شاهنامه از دستنویس تا متن (جستارهایی در معرفی و ارزیابی دست‌نویس‌های شاهنامه و روش تصحیح انتقادی متن)''، مؤسسه نشر میراث مکتوب * ''رستم و سهراب''، به اهتمام محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش، نشر سخن ==== مجموعه جستارها ==== * ''جای پای سال‌ها''، شامل ۲۰ جستار، به کوشش هومن عباسپور و مهناز مقدسی، نشر همیشه * ''گلِ رنج‌های کهن''، شامل ۱۲ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''سخن‌های دیرینه''، شامل ۳۰ جستار، به کوشش علی دهباشی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''شاهنامه و فرهنگ ایران''، شامل ۶۵ جستار، مترجمان: فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن ==== سایر ==== * ''نظامی گنجه‌ای''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ''صد افسانه؛ برگزیده‌ای از افسانه‌های کهن یونانی - لاتینی''، نشر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخن * ترجمه ''[[فرهنگ ریشه‌شناسی فارسی]]''، نویسندگان: پاول هرن و هاینریش هوبشمان، نشر مهرافروز * ''حماسه (پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی)''، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ترجمه ''ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان''، نویسنده: آثنایوس ناوکراتیس، نشر دایرةالمعارف بزرگ اسلامی * ''آهوی کوهی در دشت (مجموعه ترانه‌ها)''، نشر همیشه * فیلم‌نامه ''زال و رودابه''، نشر همیشه * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، نشر مروارید === آثار مکتوب گروهی === * کتاب ''[[دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی]]''، با همکاری ۴۲۰ مؤلف به سرپرستی [[اسماعیل سعادت]]، در ۱۲ جلد از سوی انتشارات سخن چاپ شده است. در جلد پنجم این مجموعه، چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فرهنگنامه زنان ایران و جهان''، با همکاری بیش از ۲۰۰ مؤلف و مترجم و ویراستار، به سرویراستاری محمدرضا سهرابی با مدیریت علمی مهناز مقدسی، در ۲ جلد از سوی انتشارات ارتباط نوین (پیام عدالت) چاپ شده است که در آن مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * در کتاب ''[[ایران در گذر روزگاران]]''، مسعود لقمان با ۷ ایران‌شناس به گفت و گو می‌پردازد و متن تمام گفت و گوها در این کتاب چاپ می‌شود. یکی از این افراد، دکتر جلال خالقی مطلق است. این کتاب توسط انتشارات شورآفرین منتشر شده است. * کتاب ''ادب پ‍ه‍ل‍وان‍ی (م‍طال‍ع‍ه‌ای در ت‍اری‍خ ادب دی‍ری‍ن‍ه ای‍ران‍ی از زرت‍ش‍ت ت‍ا اش‍ک‍ان‍ی‍ان)''، نوشته محمدمهدی مؤذن جامی، از سوی انتشارات قطره در ۱۳۷۹ منتشر شد. مقاله‌ای از جلال خالقی مطلق در این کتاب موجود هست. * کتاب ''تن پهلوان و روان خردمند (پژوهش‌هایی تازه در شاهنامه)''، به سرویراستاری [[شاهرخ مسکوب]]، بار نخست در ۱۳۸۱ توسط انتشارات طرح نو و بار دوم در ۱۳۹۴ توسط انتشارات فرهنگ جاوید، چاپ شده است و شامل مقالاتی در زمینه ''شاهنامه'' می‌باشد. چند مقاله در این کتاب، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * کتاب ''رازهای شاهنامه (جستارهایی در یابود هزاره جهانی شاهنامه)''، به کوشش یاسر موحدفرد، به وسیله نشر پازینه متعلق به [[بنیاد فردوسی]] در سال ۱۳۹۰ چاپ شد. در این کتاب، مقالاتی از جلال خالقی مطلق موجود هست. * کتاب ''فردوسی و شاهنامه سرایی''، از سوی انتشارات [[فرهنگستان زبان و ادب فارسی]] در سال ۱۳۹۰ منتشر شد. این کتاب، مقالاتی دربارهٔ فردوسی و ''شاهنامه'' دارد که قبلاً در کتاب ''[[دانشنامه زبان و ادب فارسی]]'' چاپ شده‌اند. بخشی از این مقالات، نوشته جلال خالقی مطلق هست. * در سال ۱۳۹۰، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران - دانشگاه مک گیل که سرپرستی آن را [[مهدی محقق]] بر عهده دارد، ''شاهنامه'' نفیس که به خط میرزامحمد حسین‌خان عمادالکتاب سیفی قزوینی خوشنویسی شده بود، منتشر کرد. ناشر این کتاب، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران است. در این کتاب نیز چند مقاله از جلال خالقی مطلق موجود است. == نگارخانه == <gallery> پرونده:خالقی مطلق و دهباشی.jpg|جلال خالقی مطلق و [[علی دهباشی]] در مراسم رونمایی از ''شاهنامه'' مصحَح خالقی مطلق، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، سه شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۶.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=دکتر جلال خالقی مطلق و علی دهباشی در مراسم رونمایی از شاهنامه در تهران ـ سه شنبه 19 تیر 1386 |نشانی=http://bukharamag.com/0080-2 |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240409023924/http://bukharamag.com/0080-2 |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان">{{یادکرد وب |عنوان=بزرگداشت فردوسی در کانون زرتشتیان / سحر کریمی مهر |نشانی=https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-date=۴ مه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220504103244/https://bukharamag.com/1389.01.1061.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در بزرگداشت فردوسی 2.jpg|از راست؛ شهین سراج، جلال خالقی مطلق، [[صادق صبا]] و [[علی دهباشی]]، مراسم بزرگداشت فردوسی در کانون دانشجویان زرتشتی، پنج شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.<ref name="کانون زرتشتیان"/> پرونده:دکتر خالقی مطلق.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در گردهمایی دوستداران فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی، شنبه ۲۱ آذر ۱۳۸۸.<ref name="از اینجا و آنجا"/> پرونده:شب نجف دریابندری.jpg|جلال خالقی مطلق و [[نجف دریابندری]]، شبِ نجف دریابندری (یک صد و پنجاه و ششمین شبِ بخارا)، چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۳۹۳.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شب نجف دریابندری با حضور تقوایی، موحد، شایگان، باطنی و مصطفی ملکیان برگزار شد |نشانی=https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۱۴ اوت ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220814163918/https://bukharamag.com/1399.02.5426.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:خالقی مطلق در شب شاهنامه.jpg|سخنرانی جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 1.jpg|ردیفِ جلو از چپ؛ [[اسماعیل کهرم]]، ناشناس، [[سجاد آیدنلو]]، جلال خالقی مطلق، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن)، [[شهرام ناظری]]، [[حسین محجوبی]] و [[ژاله آموزگار]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:رونمایی از شاهنامه دوم خالقی.jpg|رونمایی از دومین تصحیح ''شاهنامه'' در دو جلد با قاب. از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، [[شهرام ناظری]]، جلال خالقی مطلق (مصحح کتاب)، محمد افشین‌وفایی، [[علی‌اشرف صادقی]]، [[ژاله آموزگار]]، علی‌اصغر علمی (مدیر انتشارات سخن و ناشر کتاب)، [[عنایت‌الله مجیدی]] و بهرام افشار (فرزند [[ایرج افشار]])، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:شب شاهنامه 4.jpg|دکتر جلال خالقی مطلق، یک دوره دو جلدی با قاب از دومین ویرایش ''شاهنامه'' را به استاد [[شهرام ناظری]] اهدا می‌کند. دیگر نفرات حاضر در عکس، به ترتیب از راست؛ [[سجاد آیدنلو]]، محمد افشین وفایی و [[علی‌اشرف صادقی]]، شبِ شاهنامه (یک صد و نود و چهارمین شبِ بخارا)، پنج شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۳.<ref name="شب شاهنامه"/> پرونده:بازدید دکتر خالقی مطلق از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.jpg|بازدید جلال خالقی مطلق (نفر دوم از راست) از آرامگاه فردوسی در طوس، دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷. پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 1.jpg|جلال خالقی مطلق در شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک">{{یادکرد وب |عنوان=شب شاهنامه کودک و نوجوان برگزار شد/پریسا احدیان |نشانی=https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |وبگاه=بخارا؛ مجله فرهنگی و هنری |بازبینی=۲ اوت ۲۰۲۲ |archive-date=۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220925050658/https://bukharamag.com/1397.09.24228.html |dead-url=no}}</ref> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 3.jpg|از راست؛ [[علی دهباشی]]، جلال خالقی مطلق، [[نوش‌آفرین انصاری]]، محمدناصر مودودی و شهرداد میرزایی، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب شاهنامه کودک و نوجوان 4.jpg|اهدای لوح تقدیر از سوی گروه شاهنامه کودک بامداد به دکتر جلال خالقی مطلق، شبِ شاهنامه کودک و نوجوان (چهارصد و هفتمین شبِ بخارا)، خانه وارطان، پنج شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۷.<ref name="شب شاهنامه کودک"/> پرونده:شب خالقی مطلق 1.jpg|از راست؛ بهرام افشار، جلال خالقی مطلق و [[ایرج افشار]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> پرونده:شب خالقی مطلق 2.jpg|ایستاده از راست؛ [[بهرام بیضایی]]، [[ایرج افشار]]، جلال خالقی مطلق و [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]. نشسته از راست؛ دکتر [[بهروز برومند]]، [[پرویز مشکاتیان]] و [[امیرهوشنگ ابتهاج]]. خانه [[ایرج پارسی‌نژاد]]. پرونده:شب خالقی مطلق 5.jpg|از راست؛ جلال خالقی مطلق، [[محمدرضا شفیعی کدکنی]]، [[ایرج افشار]] و دکتر حسین میرمجلسی، نقاشی روی دیوار اثر استاد [[پرویز کلانتری]].<ref name="شب خالقی مطلق"/> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست ایران‌شناسان]] == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * ''ارج خرد (جشن‌نامه استاد جلال خالقی مطلق)''، به اهتمام فرهاد اصلانی و معصومه پورتقی، تهران: مروارید، ۱۳۹۷. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره چهار جلدی، تهران: سخن، ۱۳۹۴. * ابوالقاسم فردوسی، ''شاهنامه''، دوره هشت جلدی، تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۶. == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} {{رده انبار}} * {{OL author|id=OL3644379A|cname=جلال خالقی مطلق}} * [https://www.aparat.com/v/CBAPU پیام جلال خالقی مطلق به باشگاه شاهنامه پژوهان] * [https://web.archive.org/web/20110626051036/http://iranshahr.org/?p=2378 مصاحبه انجمن پژوهشی ایرانشهر با جلال خالقی مطلق] * [https://www.youtube.com/watch?v=8hLcKCI3UbA&list=WL&index=10 مصاحبه BBC با جلال خالقی مطلق] * [https://web.archive.org/web/20160405025928/http://shahnamehpajohan.ir/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%81%D8%B1%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B5/ نبرد رستم فرخزاد با سعد وقاص - جستاری از جلال خالقی مطلق] {{فردوسی}} {{بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خالقی مطلق، جلال}} [[رده:اهالی تهران]] [[رده:ایران‌شناسان اهل ایران]] [[رده:ایران‌شناسان]] [[رده:ریشه‌شناسان]] [[رده:زادگان ۱۳۱۶]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۱۵ (قمری)]] [[رده:شاهنامه‌پژوهان]] [[رده:فردوسی‌پژوهان]] [[رده:فرهنگ‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مصححان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] [[رده:نویسندگان دانشنامه ایرانیکا]] [[رده:نویسندگان دانشنامه جهان اسلام]] 2zdpwvdzgza4m1ayn2xm53y0wmsbdes 0 416525 42127953 41724714 2025-06-19T05:42:15Z محمدشاه1 1071261 42127953 wikitext text/x-wiki {{Royal house| |surname = برلاس |native_name = |estate =[[آسیای مرکزی]]، [[ایران بزرگ|ایران]]، [[آسیای مرکزی]]، [[آناتولیا]]، [[قفقاز]] |coat of arms = |country = |parent house =[[بورجیگین]] |titles =[[خان (لقب)|خان]]، [[میرزا]]، [[بیگ]]، [[شاه (عنوان)|شاه]]، [[سردار (عنوان)|سردار]]، [[امیر (عنوان)|امیر]]، [[غازی]]، [[سلطان]] |founder =قارچار برلاس |final ruler = |current head = |founding year = <!-- AD --> |deposition = |nationality =[[ترکی-مغولی]] |cadet branches = }} [[پرونده:Babur.jpg|بندانگشتی|[[بابر]]، بنیانگذار [[امپراتوری گورکانی]]]] '''بَرلاس''' ([[ترکی جغتایی]]: Barlās) یک اتحادیه [[عشایر|کوچ‌رو]] از مردمان [[مردمان ترک|تُرک]] یا [[ترکی-مغولی]] در [[آسیای مرکزی]] و مهم‌ترین ایل [[تیموریان]] بودند که بیش‌تر بر [[آسیای مرکزی]]، [[ایران بزرگ|ایران]] و [[آسیای جنوبی]] حکومت می‌کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی|نشانی=https://rch.ac.ir/|وبگاه=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی|بازبینی=2021-02-21|کد زبان=Persian|نام=رحیم رئیس|نام خانوادگی=نیا /;|archive-date=12 نوامبر 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191112223703/https://rch.ac.ir/}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Timur and the Timurids, Svat Soucek, Princeton University, New Jersey, Publisher Cambridge University Press|صفحه=Timur was born around 1336 in Transoxania near Kesh – later known as Shahrisabz – in the Kashka Darya region of what is today the Republic of Uzbekistan. He was a Turk of the Barlas tribe; this tribe, like many others, boasted a Mongol name and ancestry, but for all practical purposes it was Turkic.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/central-asia-v|وبگاه=|بازبینی=2022-05-31|کد زبان=|نام=|نام خانوادگی=|ص=At the same time the power of certain Turkish clans, the Barlās, Arlat, and Süldüs (Sūldūs), increased substantially, and they were even able to extend their influence over large portions of Afghanistan, to the detriment of the Kartid rulers there}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Cambridge History of Iran, Volume 6 - p - 44|صفحه=In addition to the Turkish language of his tribe he also acquired Persian ,although he did not learn to read or write}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Encyclopaedia of Islam - p-183 NEW EDITION PREPARED BY A NUMBER OF LEADING ORIENTALISTS EDITED BY P. J. BEARMAN, TH. BIANQUIS, C. E. BOSWORTH, E. VAN DONZEL AND W. P. HEINRICHS UNDER THE PATRONAGE OF THE INTERNATIONAL UNION OF ACADEMIES|صفحه=Since the mid 7th/13th century, the region had apparently been occupied by the Barlas tribe of subsequently Turkicised Mongols, from whom Timur sprang and from whom he drived much support in his struggles to achieve power in Transoxania.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Timur {{!}} Biography, Conquests, Empire, & Facts|نشانی=https://www.britannica.com/biography/Timur|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-05-28|کد زبان=en}}</ref><ref>http://books.google.de/books?id=RpiywbMvG5gC&pg=RA1-PA148&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9tWp001dj7GoDBdAjveeJclsQD8</ref> براساس [[تاریخ سری مغولان]]، برلاس نسب مشترکی با [[بورجیگین]] و بقیهٔ طایفه‌های [[مردم مغول|مغول]] داشت. نسب طایفهٔ برلاس به قارچار برلاس، رئیس یکی از هنگ‌های [[جغتای|جغتای خان]] می‌رسد.<ref name="B.F. Manz 1989, p. 28">B.F. Manz, The rise and rule of Tamerlan, Cambridge University Press, Cambridge 1989, p. 28: "... We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas, head of one of Chaghadai's regiments... These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai: the old Mongolian tribes - Barlas, Arlat, Soldus and Jalayir..."</ref> تاریخ سری مغولان -یک حماسه قرن سیزدهم میلادی که در دوران فرمانروایی [[اوگتای خان]] نوشته شده است، می‌گوید قارچار برلاس از نوادگان جنگجوی افسانه‌ای مغول بود.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.mongolianculture.com/TheSecretHist.htm |title=The Secret History Of Themongols<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۸ مارس ۲۰۱۰ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070223125400/http://www.mongolianculture.com/TheSecretHist.htm |archivedate=۲۳ فوریه ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref> به‌دلیل تماس‌های گسترده با جمعیت بومی در آسیای مرکزی این ایل نه تنها دین [[اسلام]] را پذیرفتند<ref name="M.S. Asimov 1998, p. 320">M.S. Asimov & C. E. Bosworth, History of Civilizations of Central Asia, UNESCO Regional Office, 1998, {{ISBN|92-3-103467-7|en}}, p. 320: "… One of his followers was […] Timur of the Barlas tribe. This Mongol tribe had settled […] in the valley of Kashka Darya, intermingling with the Turkish population, adopting their religion (Islam) and gradually giving up its own nomadic ways, like a number of other Mongol tribes in Transoxania …"</ref> بلکه [[زبان جغتایی]] را که یک زبان [[زبان‌های ترکی|ترکی]] از شاخهٔ [[زبان‌های قارلقی|قَرلُق]] بود، نیز پذیرفتند.<ref>[http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v5f4/v5f4a002.html iranicaonline.org<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>بعدها این زبان به [[ازبکی]] مدرن تبدیل شد.<ref>Allworth, Edward (1994). Central Asia: 130 Years of Russian Dominance, a Historical Overview. Duke University Press, 72. {{ISBN|0-8223-1521-1|en}}</ref><ref>Khayrulla Ismatulla, "Modern literary Uzbek", Bloomington, Indiana University Press. 1995</ref> [[تیمور]]، بنیان‌گذار [[امپراتوری تیموری]]، در یک خانوادهٔ اشرافی از طایفهٔ برلاس زاده شد و یکی از نوادگانش، [[ظهیرالدین محمد بابر]]، بعدها [[امپراتوری گورکانی]] را بنیاد نهاد.<ref>http://books.google.de/books?id=CHzGvqRbV_IC&pg=PA409&dq=Barlas+Turkic&hl=tr&sig=Eenkx86afOfm0RKKnq4Y5fDggD8</ref> == جستارهای وابسته == * [[سنت ترکی-مغولی]] * [[دودمان تیمور]] * [[امپراتوری تیموری]] * [[امپراتوری گورکانی]] == منابع == {{چپ}} {{پانویس|۲}} {{پایان}} [[رده:آسیای مرکزی]] [[رده:بارلاس]] [[رده:بورجیگین]] [[رده:تاریخ آسیای مرکزی]] [[رده:ترکستان]] [[رده:کنفدراسیون‌های پیشین]] [[رده:مغول (قوم)]] 6qeij4t2qb89plt8kjl970umltr0bi4 0 420733 42127475 40460911 2025-06-18T17:02:05Z Ocelahald 1405405 مسائل رفتاری و اجتماعی همراه 42127475 wikitext text/x-wiki {{ویکی‌سازی}} [[File:MRI of orbitofrontal cortex.jpg|thumb|200px|[[قشر Orbitofrontal cortex]]، بخشی از قشر پیشانی که تصمیم‌گیری را شکل می‌دهند]] '''تِکانش''' واژه‌ای است که در کتابها و نوشته‌های فارسی روانشناسی، به عنوان معادل '''Impulse''' (ضربه) به‌کار می‌رود. بر همین اساس، روانشناسان اصطلاح '''تکانشگری''' را هم به عنوان معادل '''Impulsivity''' ساخته‌اند و به‌کار می‌برند. '''تکانشگری''' (impulsivity) یکی از حالات شخصیتی انسان است. نمی‌توان تکانشگری را با یک کلمه فارسی یا با یک جمله توضیح داد، بلکه برای ارائه توضیحی هرچه دقیق‌تر، باید چهار جنبه رفتار انسان را در نظر گرفت. جنبه‌هایی که هر یک از آن‌ها مکمل سه جنبه دیگر است: # تصمیمات عجولانه گرفتن. منظور از عجله، [[ناتوانی رشدی|ناتوانی]] در [[ممانعت]] از [[واکنش شیمیایی|واکنش]] غالب یا خودکار است، مخصوصاً در موقعیتهای [[هیجان]]ی مثبت یا منفی، هر چند ممکن است فرد، بعداً، پشیمان شود. # عدم دوراندیشی. ناتوانی در پیش‌بینی پیامدهای مثبت یا منفی یک عمل. # عدم پشتکار. دشواری در تمرکز حواس روی تکالیف، و ناراحت شدن یا پرت شدن دائمی حواس، به علت [[افکار خودکار منفی|افکار]] یا خاطرات مزاحم و ناخواسته. # جستجوی دایمی و غیرارادی احساسات مختلف جدید یا هیجان‌انگیز. بسیاری از نوجوانانی که [[آشفتگی|آشفتگیهای]] هیجانی تجربه می‌کنند، توانایی خود در کنترل خشم، دلسردی و [[مناقشه]] را از دست داده‌اند. آن‌ها معمولاً خیلی زودتر از همسالان خود عصبانی می‌شوند و شدت عصبانیت آن‌ها نیز بیشتر است. تکانشگری در نشان دادن خشم، به خوبی نشان می‌دهد که چیزی باعث ناراحتی مزمن این نوجوانان و بالا رفتن سطح دلسردی و ناامیدی آن‌ها شده‌است. از آن مهمتر، تکانشگری نشان می‌دهد که نوجوان در حال کشمکش است تا سرچشمه‌های خشم را نادیده بگیرد و این کار را با تظاهر به این که منابع خشم اصلاً وجود ندارد؛ انجام می‌دهد. خشم سرکوب شده و نحوه تغییر مکان دادن آن، از عارضه‌های معمولی [[نوجوان]]انی است که، برای یافتن راه حل مشکلات خود، به روش‌های غیرعادی جذب می‌شوند. تکانش گری با پرخاشگری، واکنش پذیری، حاضرجوابی، به هنگام بودن و حتی تصمیم گیری آنی ارتباط دارد.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=2022-04-12|وبگاه=دیجی فایلز|نشانی=https://digifiles.org/store-listing/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B4-%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C/#:~:text=%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B4%20%DA%AF%D8%B1%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%20%D9%BE%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%8C%20%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4,%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%20%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA%D8%A7%D9%8B%20%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA%20%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AA%20%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF.|عنوان=تکانش گری در کارآفرینی}}</ref> == مسائل رفتاری و اجتماعی همراه == تکانشگری هم به‌عنوان جنبه‌ای از شخصیت و هم به‌عنوان مؤلفه‌ای اساسی از اختلالات مختلف، از جمله FASD، ADHD،<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.additudemag.com|نشانی=https://www.additudemag.com/adhd-brain-impulsivity-explained/?srsltid=AfmBOopy4KG0RlJTCDg0Eh39kB7JzG5xOsJ97GzAJMTq3ClFa-LcltDA|عنوان=Impulsivity and the ADHD Brain: Neural Networks, Explained!|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.proofalliance.org|نشانی=https://www.proofalliance.org/wp-content/uploads/2021/11/Understanding-Behaviors-of-FASD.pdf|عنوان=Understanding Behaviors of FASD|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.stuffthatworks.health|نشانی=https://www.stuffthatworks.health/fetal-alcohol-spectrum-disorders-fasd/symptoms/impulsivity|عنوان=Impulsivity as a Symptom of Fetal Alcohol Spectrum Disorders (FASD)|accessdate=2025-06-18}}</ref> اختلالات مرتبط با مصرف مواد مخدر،<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.jsad.com|نشانی=https://www.jsad.com/doi/10.15288/jsad.22-00212|عنوان=The Clinical Relevance of Impulsivity in Substance Use Disorder Treatment: Examining Within-Treatment Changes and Relationship to Psychiatric Symptoms and Cravings in a Large Inpatient Sample: Journal of Studies on Alcohol and Drugs: Vol 84, No 4|accessdate=2025-06-18}}</ref> اختلال دو قطبی، اختلال ضد اجتماعی شخصیت، و اختلال شخصیت مرزی محسوب می‌شود. الگوهای غیرعادی تکانشگری همچنین در موارد آسیب‌های مغزی اکتسابی و بیماری‌های نورودژنراتیو مشاهده شده‌اند. == اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی == اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال چند مؤلفه‌ای است که شامل بی‌توجهی، تکانشگری و بیش‌فعالی است.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.sciencedirect.com|نشانی=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0891422217302329|عنوان=Inattention and hyperactivity/impulsivity among children with attention-deficit/hyperactivity-disorder, autism spectrum disorder, and intellectual disability|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.psychiatry.org|نشانی=https://www.psychiatry.org/patients-families/adhd/what-is-adhd|عنوان=What is ADHD?|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=chadd.org|نشانی=https://chadd.org/about-adhd/overview/|عنوان=About ADHD - Symptoms, Causes and Treatment|accessdate=2025-06-18}}</ref> راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV-TR)<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=img3.reoveme.com|نشانی=https://img3.reoveme.com/m/2ab8dabd068b16a5.pdf|عنوان=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition (DSM-IV)|accessdate=2025-06-18}}</ref> ADHD را بر اساس علائم رفتاری به سه زیرنوع تقسیم می‌کند: نوع عمدتاً بی‌توجه، نوع عمدتاً بیش‌فعال-تکانشی، و نوع ترکیبی. علائم نوع عمدتاً بیش‌فعال-تکانشی ممکن است شامل بی‌قراری و تکان دادن در صندلی، صحبت مداوم، جست و خیر، لمس کردن یا بازی با هر چیزی که در دید است، مشکل در نشستن سر میز شام/مدرسه/خواندن داستان، حرکت مداوم و مشکل در انجام وظایف یا فعالیت‌های آرام باشد. رفتار تکانشی، مانند قطع کردن دیگران، بیان اظهارات نامناسب یا اتخاذ تصمی مات عجولانه، ممکن است هماهنگی اجتماعی را مختل کند. این تکانشگری ممکن است باعث تنش یا رنجش شود، زیرا دیگران ممکن است این اعمال را بی‌توجهانه بدانند.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=pmgcare.com|نشانی=https://pmgcare.com/blog/?p=how-adhd-affects-social-relationships-in-adults|عنوان=How ADHD Affects Social Relationships in Adults|accessdate=2025-06-18}}</ref> شیوع این اختلال در جهان از ۴٪ تا ۱۰٪ برآورد شده است، به طوری که ۲٫۲٪ و ۱۷٫۸٪ گزارش شده است. تفاوت‌ها در فرکانس‌های تشخیص ممکن است به تفاوت‌های بین جمعیت‌ها (مثلاً فرهنگ) و تفاوت‌های در روش‌شناسی‌های تشخیصی مرتبط باشد. شیوع ADHD در زنان کمتر از نیمی از شیوع در مردان است و زنان اغلب بیشتر به زیرنوع بی‌توجه گرایش دارند.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.adhdcentre.co.uk|نشانی=https://www.adhdcentre.co.uk/female-vs-male-adhd/|عنوان=Female vs Male ADHD: Differences & Treatment|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=pmc.ncbi.nlm.nih.gov|نشانی=https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4195638/|عنوان=A Review of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Women and Girls: Uncovering This Hidden Diagnosis|accessdate=2025-06-18}}</ref><ref>{{یادکرد وب|وبگاه=www.adhdawarenessmonth.org|نشانی=https://www.adhdawarenessmonth.org/myth-only-boys-have-adhd/|عنوان=Myth: Only boys have ADHD - ADHDAwarenessMonth 2025|accessdate=2025-06-18}}</ref> == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =موریاتی | نام =آنتونی | پیوند نویسنده = | عنوان =روان‌شناسی ساتانیسم (شیطان‌پرستی) | ترجمه =مهدی گنجی | نام ویراستار =حمزه | نام خانوادگی ویراستار = گنجی | پیوند ویراستار = حمزه گنجی | سال =1389 | ناشر =ساوالان | شابک =978-964-7609-54-8 | پیوند = }} {{اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی}} [[رده:اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی]] [[رده:اختلال‌های توجه]] [[رده:اضطراب]] [[رده:رفتارهای انسان]] [[رده:سایکوپاتی]] [[رده:صفات شخصیتی]] [[رده:نشانه‌ها و علائم بیماری‌های روانی]] 0vdmjqknthcxo1497ikxgs6r11rzb3x 0 421907 42127378 42105560 2025-06-18T13:18:44Z Razgura 327315 پیشگفتار 42127378 wikitext text/x-wiki {{Pp-semi-indef|small=yes}} {{تغییرمسیر|ترامپ}} {{Infobox officeholder | name = دونالد ترامپ | native_name = Donald Trump | native_name_lang = en | image = Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | caption = پرترهٔ رسمی، ۲۰۲۵ | order = چهل و پنجمین و چهل و هفتمین | office = رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا | vicepresident = [[جی‌دی ونس]] | term_start = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ | predecessor = [[جو بایدن]] | term_start2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ | term_end2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ | vicepresident2 = [[مایک پنس]] | predecessor2 = [[باراک اوباما]] | successor2 = جو بایدن | birth_name = دونالد جان ترامپ | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۶|۶|۱۴|mf=yes}} | birth_place = [[کویینز]]، نیویورک سیتی، ایالات متحده | occupation = {{Hlist|[[Political career of Donald Trump|سیاستمدار]]|[[زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|بازرگان]]|[[حرفه رسانه‌ای دونالد ترامپ|شخصیت رسانه‌ای]]}} | salary = | net_worth = | party = [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] (۱۹۸۷–۱۹۹۹، ۲۰۰۹–۲۰۱۱، ۲۰۱۲–اکنون) | otherparty = {{فهرست ساده}} * [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|ریفورم]] (۱۹۹۹–۲۰۰۱)<ref name=swappedparty>{{cite news|work=[[Daily News (New York)|Daily News]]|url=http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|first1=Carson|last1=Griffith|first2=Molly|last2=Fischer|title=President Trump? The Donald swapped party affiliations for potential presidential bid in 2009: doc|date=February 15, 2011|access-date=30 دسامبر 2011|archive-date=18 فوریه 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218045813/http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html}}</ref> * [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]] (۲۰۰۱–۲۰۰۹)<ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | publisher=CNN | title=Jesse The Body Ventura bodyslams national Reform Party | date=March 13, 2000 | accessdate=۳۰ دسامبر ۲۰۱۱ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226160714/http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۱ | dead-url=yes}}</ref> * [[سیاستمدار مستقل|مستقل]] (۲۰۱۱–۲۰۱۲)<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/ |عنوان=Donald Trump switches party affiliation to independent - Political Hotsheet - CBS News<!-- Bot generated title --> |بازبینی=30 دسامبر 2011 |تاریخ بایگانی=29 سپتامبر 2013 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130929043359/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/}}</ref> {{پایان فهرست ساده}} | spouse = {{plainlist| * {{ازدواج|[[ایوانا ترامپ|ایوانا زلینکوا]]|April 9, 1977|December 11, 1990|end=divorced}} * {{ازدواج|[[مارلا میپلز]]|۲۰ دسامبر ۱۹۹۳|۸ ژوئن ۱۹۹۹|end=divorced}} * {{ازدواج|[[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]]|۲۰۰۵}} }} | children = {{فهرست یک‌دست| * [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیور]] * [[ایوانکا ترامپ|ایوانکا]] * [[اریک ترامپ|اریک]] * [[تیفانی ترامپ|تیفانی]] * [[بارون ترامپ|بارون]] }} | parents = {{plainlist| * [[فرد ترامپ]] * [[مری ان مک‌لئود ترامپ]] }} | relatives = [[خانواده دونالد ترامپ|خانواده ترامپ]] | residence = [[کاخ سفید]] (رسمی) | cabinet = {{Hlist | [[کابینه نخست دونالد ترامپ|نخست]] | [[کابینه دوم دونالد ترامپ|دوم]] }} | alma_mater = [[دانشگاه پنسیلوانیا]] ([[کارشناسی علوم]]) | signature = Donald Trump Signature.svg | website = {{فهرست ناگلوله‌ای | {{نشانی وب|donaldjtrump.com| وبگاه کمپین}} | {{نشانی وب|trumplibrary.gov|کتابخانه ریاست‌جمهوری}} | {{نشانی وب|whitehouse.gov|وبگاه کاخ سفید}} | {{نشانی وب|trumpwhitehouse.archives.gov|بایگانی‌های کاخ سفید}} }} | module = {{Listen voice | filename = Donald Trump speaks on declaration of Covid-19 as a Global Pandemic by the World Health Organization.ogg | description = ترامپ دربارهٔ اعلامیه [[سازمان جهانی بهداشت]] در مورد [[دنیاگیری کووید-۱۹]] | recorded = ۱۱ مارس ۲۰۲۰ }} }} {{مجموعه ترامپ}} '''دونالد جان ترامپ''' ({{lang-en|Donald John Trump}}؛ زادهٔ ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶) سیاستمدار، فعال رسانه‌ای و تاجر آمریکایی است که از سال ۲۰۲۵ به عنوان چهل و هفتمین [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]] فعالیت می‌کند. او عضو [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|حزب جمهوری‌خواه]] است و پیش از این از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، چهل و پنجمین [[رئیس‌جمهور]] این کشور بود. ترامپ در شهر نیویورک متولد شد و در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در رشته اقتصاد از [[دانشگاه پنسیلوانیا]] فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۱۹۷۱ ریاست کسب‌وکار املاک خانواده‌اش را بر عهده گرفت، نام آن را به [[سازمان ترامپ]] تغییر داد و شروع به خرید و ساخت آسمان‌خراش‌ها، هتل‌ها، کازینوها و زمین‌های گلف کرد. پس از شش ورشکستگی تجاری در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، او به پروژه‌های جانبی روی آورد. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۵، مجری برنامه تلویزیونی [[تلویزیون واقع‌نما|واقع‌نمای]] [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|''کارآموز'']] (The Apprentice) بود. ترامپ که شخصیتی غیرسیاسی محسوب می‌شد، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶]] در مقابل [[هیلاری کلینتون]]، نامزد دموکرات، به پیروزی رسید. ترامپ در [[اولین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دوره نخست ریاست‌جمهوری]] قانون [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹|ممنوعیت سفر]] برای شهروندان شش کشور با اکثریت مسلمان را اعمال کرد، [[دیوار مرزی آمریکا-مکزیک|دیوار مرزی ایالات متحده و مکزیک]] را گسترش داد و [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ|سیاست جداسازی خانواده‌ها]] را اجرا کرد. او مقررات زیست‌محیطی و تجاری را کاهش داد، [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ|قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل]] سال ۲۰۱۷ را امضا کرد و [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی|سه قاضی به دیوان عالی کشور]] منصوب کرد. در زمینهٔ سیاست خارجی، ترامپ ایالات متحده را از توافق‌نامه‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوا، تجارت و برنامه هسته‌ای ایران خارج کرد، [[جنگ تجاری آمریکا و چین|جنگ تجاری با چین]] را آغاز کرد و با رهبر کره شمالی، [[کیم جونگ اون]]، دیدار کرد اما به توافقی در مورد خلع سلاح هسته‌ای نرسید. در پاسخ به [[دنیاگیری کووید-۱۹ در ایالات متحده آمریکا|همه‌گیری کووید-۱۹]]، او شدت این بیماری را کم‌اهمیت جلوه داد، با توصیه‌های مقامات بهداشتی مخالفت کرد و [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] را امضا کرد. ترامپ در سال ۲۰۱۹ به‌دلیل سوء استفاده از قدرت و ممانعت از کار کنگره و در سال ۲۰۲۱ به‌دلیل تحریک به شورش، استیضاح شد؛ اما سناتورها در هر دو مورد او را تبرئه کردند. پس از شکست در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰]] در مقابل [[جو بایدن]]، ترامپ [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تلاش کرد نتیجه انتخابات را تغییر دهد]]، که اوج آن در [[حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره]] بود. در سال ۲۰۲۳، ترامپ در [[جین کارول در برابر دونالد ترامپ|پرونده‌های مدنی به‌دلیل سوء استفاده جنسی]]، [[پرونده کلاهبرداری تجاری نیویورک علیه سازمان ترامپ|افترا و تقلب در کسب‌وکار]] مسئول شناخته شد. در سال ۲۰۲۴، او به جرم [[کیفرخواست دونالد ترامپ|جعل سوابق تجاری]] مجرم شناخته شد و به این ترتیب اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده شد که به جرم تبه‌کاری محکوم می‌شود. ترامپ از یک [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|سوء قصد]] جان سالم به در برد و در ادامه در سال ۲۰۲۴، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست‌جمهوری]] مقابل [[کامالا هریس]] پیروز شد. ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش با [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو حدود ۱٬۵۰۰]] نفر از کسانی که در شورش ۶ ژانویه شرکت داشتند، شروع کرد و همزمان [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|اخراج گسترده کارکنان دولت فدرال]] را کلید زد. او [[تعرفه‌ها در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ|تعرفه‌های سنگینی]] روی تقریباً همه کشورها، به‌ویژه چین، کانادا و مکزیک، وضع کرد. اقدامات دولتش، مثل تهدید مخالفان سیاسی و گروه‌های مدنی، اخراج مهاجران و استفاده گسترده از دستورهای اجرایی، باعث شده بیش از ۳۰۰ شکایت علیه قانونی بودن این اقدامات مطرح شود. پرونده‌های مهم نشان‌دهنده دیدگاه گسترده او دربارهٔ قدرت اجرایی مطلق است که تنش‌های جدی با دادگاه‌های فدرال ایجاد کرده است. ترامپ چهره اصلی جنبش [[ترامپیسم]] است و جناح او در حزب جمهوری‌خواه غالب است. بسیاری از بیانات و اقدامات او نژادپرستانه یا زن‌ستیزانه توصیف شده‌اند و او به شکلی بی‌سابقه در سیاست آمریکا، اظهارات نادرست و گمراه‌کننده بیان کرده و تئوری‌های توطئه را ترویج داده است. اقدامات او، به‌ویژه در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، اقتدارگرایانه توصیف شده و در عقب‌گرد دموکراسی نقش داشته است. پس از دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، پژوهشگران و تاریخ‌دانان او را یکی از بدترین رؤسای جمهور در تاریخ آمریکا [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی کرده‌اند]]. همکاری نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل در طول ریاست‌جمهوری ترامپ قوی باقی ماند. ایالات متحده به ارائه کمک‌های نظامی قابل توجه به اسرائیل ادامه داد، از جمله سامانه‌های پیشرفته دفاع موشکی مانند [[گنبد آهنین]] که هزاران راکت شلیک شده از غزه را رهگیری کرد. علاوه بر این، دو کشور در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌ویژه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی]] آن همکاری گسترده‌ای داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel and the UAE on Iran: Shared Foe, Different Perspectives {{!}} The Washington Institute|نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-and-uae-iran-shared-foe-different-perspectives|وبگاه=www.washingtoninstitute.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Security Cooperation with Israel|نشانی=https://www.state.gov/u-s-security-cooperation-with-israel/|وبگاه=United States Department of State|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Foreign Aid to Israel: Overview and Developments since October 7, 2023|نشانی=https://www.congress.gov/crs-product/RL33222|وبگاه=www.congress.gov|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در یک تشدید قابل توجه، ترامپ اعلام کرد که او به دنبال "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران است و تأکید کرد که ایالات متحده تنها فعلاً از ترور رهبر عالی‌رتبه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، خودداری کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump to Iran: ‘Surrender’|نشانی=https://time.com/7295400/trump-us-iran-israel-war-khamenei-strike-fordow-unconditional-surrender/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Miranda|نام خانوادگی=Jeyaretnam}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump speaks with Netanyahu and advisers as he weighs strike on Iran|نشانی=https://www.timesofisrael.com/trump-seriously-weighing-strike-on-iran-iran-said-to-prep-hits-on-us-bases/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Jacob|نام خانوادگی=Magid|نام خانوادگی۲=Agencies|نام۳=ToI|نام خانوادگی۳=Staff}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref> ترامپ به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرده که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=If we attacked in any way...: Trump issues a warning for Iran, says US can 'end this bloody conflict'|نشانی=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/global-trends/if-we-attacked-in-any-way-trump-issues-a-warning-for-iran-says-us-can-end-this-bloody-conflict/articleshow/121859069.cms?from=mdr|کوشش=The Economic Times|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0013-0389}}</ref> == زندگی شخصی == === اوایل زندگی === دونالد جان ترامپ<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ir.usembassy.gov/fa/trump_inauguration_text/ |عنوان =سخنرانی مراسم تحلیف پرزیدنت ترامپ | ناشر =سفارت مجازی ایالات متحده در ایران|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷|تاریخ بازدید = ۲۹ ژانویه ۲۰۱۷}}</ref> در ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶ در [[بخش‌های شهر نیویورک|بخش]] [[کویینز]] در [[نیویورک]] به دنیا آمد. او فرزند چهارم از پنج فرزند مری ان و فرد ترامپ است که در سال ۱۹۳۶ ازدواج کردند. خواهر او مرین ترامپ بری، قاضی فدرال ایالات متحده در وضعیت ارشدیت در [[دادگاه استیناف حوزه سوم ایالات متحده آمریکا]] است.<ref name="Horowitz18Aug">{{یادکرد خبر |url = http://www.nytimes.com/2015/08/19/us/politics/familiar-talk-women-from-donald-trump-sister.html |عنوان = Familiar Talk on Women, From an Unfamiliar Trump |first = Jason |last = Horowitz |work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]] |date = August 18, 2015 |accessdate = August 20, 2015}}</ref> مادر ترامپ مهاجری [[مردم اسکاتلندی|اسکاتلندی]]<ref name=Pilon>{{cite news |title=Donald Trump's Immigrant Mother |first=Mary |last=Pilon |authorlink=Mary Pilon |date=June 24, 2016 |work=[[نیویورکر]] |url=https://www.newyorker.com/news/news-desk/donald-trumps-immigrant-mother |accessdate=April 2, 2017}}</ref> بود، که در جزیره لوئیس در ساحل غربی [[اسکاتلند]] متولد شده بود.<ref>[http://www.scottishroots.com/people/donald.php Scottish Genealogy, Scottish Ancestry – Donald Trump] Scottishroots.com. Retrieved February 12, 2014.</ref> === نیاکان === پدربزرگ و مادر بزرگ پدری ترامپ از مهاجرین آلمانی به آمریکا بودند؛<ref>{{cite web|url = http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|title = Ancestry of Donald Trump&nbsp;– Trump Family Tree|publisher = Genealogy.about.com|accessdate = June 18, 2012|archive-date = ۲۷ فوریه ۲۰۱۷|archive-url = https://web.archive.org/web/20170227234239/http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|url-status = dead}}</ref> پدر بزرگ او، فریدریش درومپف، رستوران داری موفق در دوره [[تب طلای کلوندایک]] بود که نام خود را انگلیسی سازی کرده بود.<ref name="Mail8Sept">{{cite news|work = Daily Mail|url = http://www.dailymail.co.uk/news/article-2200169/How-Trumps-struck-Klondike-gold-Donalds-grandfather-gave-birth-familys-glittering-empire-seedy-restaurant-catering-loose-moralled-men-women-seeking-fortune.html|title = How the Trumps struck Klondike gold: Donald's grandfather gave birth to family's glittering empire with seedy restaurant catering to loose-moralled men and women seeking their fortune|date = September 8, 2012|accessdate = August 20, 2015}}</ref> ترامپ در کتاب ''[[ترامپ: هنر معامله]]'' خود که در ۱۹۸۷ منتشر شده، به اشتباه ادعا کرد فریدریش درومپف از تبار [[سوئدی‌ها|سوئدی]] بوده،<ref name="Kaczynski17Aug">{{cite news|url = http://www.buzzfeed.com/andrewkaczynski/trump-mocks-warrens-native-american-heritage-claim-but-false#.pg2L3j3onJ|title = Trump Mocks Warren's Native American Heritage Claim, But Falsely Claimed His Family Was Swedish|work = Buzzfeed|first = Andrew|last = Kaczynski|date = August 17, 2015|accessdate = August 21, 2015}}</ref><ref name="Brenner1990Sept">{{cite news |url=http://www.vanityfair.com/magazine/2015/07/donald-ivana-trump-divorce-prenup-marie-brenner |title=After the Gold Rush |work=Vanity Fair |date=September 1990 |accessdate=August 21, 2015 |first=Marie |last=Brenner}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> حرفی که فرد ترامپ پیشتر سال‌ها زده بود.<ref name="Rozhon26June"/> ترامپ بعداً پذیرفت که تبار آلمانی دارد و در رژه آلمانی آمریکایی اشتویبن در ۱۹۹۹ در نیویورک به عنوان گرند مارشال فعالیت کرد.<ref name="Frates24Aug">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2015/08/24/politics/donald-trump-immigrant-wives/ |title=Donald Trump's immigrant wives |date=August 24, 2015 |accessdate=September 3, 2015 |first=Chris |last=Frates |publisher=CNN}}</ref> {{شجره‌نامه خانواده ترامپ}} === تحصیلات === [[پرونده:Donald Trump NYMA.jpg|ایستاده|بندانگشتی|alt=A black-and-white photograph of Donald Trump as a teenager, smiling and wearing a dark pseudo-military uniform with various badges and a light-colored stripe crossing his right shoulder. This image was taken while Trump was in the New York Military Academy in 1964.|دونالد ترامپ جوان در سال ۱۹۶۴ در یونیفورم آکادمی نظامی نیویورک<!-- 18th birthday was in June 1964; graduation was in May 1964; yearbook photo was even earlier-->{{Sfn|Kranish|Fisher|2017|p=[https://books.google.com/books?id=x2jUDQAAQBAJ&pg=PA45 45]}}<ref>{{cite book |url=http://www.classmates.com/yearbooks/New-York-Military-Academy/32008 |title=The 75th Anniversary Shrapnel |publisher=NYMA |date=Spring 1964 |access-date=January 21, 2017 |page=107}}</ref>]] ترامپ دو سال در [[دانشگاه فوردهام]] در [[برانکس]] تحصیل کرد و سپس به [[مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا|مدرسه وارتون]] [[دانشگاه پنسیلوانیا]]، منتقل شد زیرا وارتون دارای یکی از تنها دانشکده‌های مطالعات املاک در [[دانشگاه‌های آمریکا]] بود.<ref name="Blair2005">{{cite book|author = Gwenda Blair|title = Donald Trump: Master Apprentice|url = https://books.google.com/books?id=AiFeQZhakXQC&pg=PA16|year = 2005|publisher = Simon and Schuster|isbn = 978-0-7432-7510-1|pages = 16–}}</ref> او در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در اقتصاد فارغ‌التحصیل شد.<ref>[http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 Donald Trump Biography]. Biography.com. Retrieved July 10, 2011.</ref> ترامپ دارای شرایط شرکت در بخت‌آزمایی فراخوانی به [[خدمت نظامی|خدمت سربازی]] هنگام [[جنگ ویتنام]] بود.<ref>[http://www.nationalreview.com/corner/265925/donald-and-draft-brian-bolduc The Donald and the Draft]. "National review online" Retrieved July 18, 2016</ref> در سال ۲۰۱۱ او گفت «من خوش شانس بودم زیرا شمارهٔ سربازی خیلی بالایی داشتم.»<ref>[http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-avoided-vietnam-with-deferments-records-show Donald Trump avoided Vietnam with deferments, records show]. "cbsnews.com." Retrieved July 17, 2015.</ref> اسناد خدمت گزینشی به دست آمده توسط سایت ده اسموکینگ گان از [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] نشان می‌دهند که گرچه ترامپ در سال ۱۹۶۹ نهایتاً شمارهٔ [[بخت‌آزمایی|بخت آزمایی]] خدمت گزینشی بالایی داشته، پیش از آن او به دلیل چهار معافیت تحصیلی حین تحصیل در دانشگاه، و پس از آن به دلیل یک معافیت پزشکی که پس از فراغت از تحصیل در ۱۹۶۸ آن را اخذ کرد، پیش از ایجاد بخت آزمایی، به خدمت فراخوانده نشده بود.<ref>[http://www.thesmokinggun.com/documents/celebrity/deferments-helped-trump-dodge-vietnam Deferments Helped Trump Dodge Vietnam]. "Thesmokinggun.com." Retrieved July 18, 2015.</ref> کمی پیش از معافیت تحصیلی او در سال ۱۹۶۸، یک هیئت محلی یک آزمون پزشکی ارتش در سال ۱۹۶۶ ترامپ را مناسب خدمت تشخیص داده بود.<ref name="Whitlock21July">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/questions-linger-about-trumps-draft-deferments-during-vietnam-war/2015/07/21/257677bc-2fdd-11e5-8353-1215475949f4_story.html |title=Questions linger about Trump's draft deferments during Vietnam War |work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]] |date=July 21, 2015 |accessdate=September 8, 2015 |first=Craig |last=Whitlock}}</ref> بنا به گفته یک زندگی‌نامه نویس، ترامپ معافیت پزشکی خود را به «[[خار پاشنه]]» در هر دوی پایش منتسب دانسته است،<ref name=Barbaro8Sept>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/09/09/us/politics/donald-trump-likens-his-schooling-to-military-service-in-book.html |title=Donald Trump Likens His Schooling to Military Service in Book |work=The New York Times |first=Michael |last=Barbaro |date=September 8, 2015 |accessdate=September 8, 2015}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> ولی حین مبارزات انتخاباتی در [[آیووا]] گفت که در یکی از پاهایش خار پاشنه داشته، ولی یادش نمی‌آید کدامیک بوده.<ref name="Whitlock21July"/> === خانواده === {{اصلی|خانواده دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump CAUCUS (24471521350).jpg|بندانگشتی|upright=1.2| در یک سخنرانی انتخاباتی از چپ: داماد [[جرد کوشنر]]، دختر [[ایوانکا ترامپ]]، ترامپ، همسرش [[ملانیا ترامپ]]، عروسش لارا، و پسرش [[اریک ترامپ]]]] ترامپ در سال ۱۹۷۷، با مانکن اهل جمهوری چک [[ایوانا ترامپ]]، در نیویورک ازدواج کرد. این دو با هم سه فرزند دارند: [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیر]]، [[ایوانکا ترامپ]] و [[اریک ترامپ|اریک]]. ایوانا در سال ۱۹۸۸ تابعیت آمریکا را در حالی که ترامپ در کنارش بود، کسب کرد.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1899&dat=19880527&id=LiEgAAAAIBAJ&sjid=YmYFAAAAIBAJ&pg=5053,3823442&hl=en|title=Ivana Trump becomes U.S. citizen|date=May 27, 1988|accessdate=August 21, 2015|agency=Associated Press}}</ref> این زوج در سال ۱۹۹۱ طلاق گرفتند.<ref name="Hylton21March">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1991/03/21/nyregion/trumps-settle-she-gets-14-million-plus.html|title=Trumps Settle; She Gets $14 Million Plus|last=Hylton|first=Richard D.|date=March 21, 1991|work=The New York Times|accessdate=August 21, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۳ دو ماه پس از تولد دخترش به نام تیفانی با هنرپیشه‌ای به نام مارلا میپل، با او ازدواج کرد.<ref>{{cite news|url=http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|title=The Donald Bids Hearts For Marla Trump Wedding Draws 1,100 Friends, But Not Many Stars|date=December 21, 1993|work=Daily News|accessdate=August 21, 2015|location=New York|archive-date=۱ مارس ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160301081524/http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|url-status=dead}}</ref> آن‌ها در سال ۱۹۹۹ طلاق گرفتند.<ref name="Bashir26Feb">{{cite news|url=http://abcnews.go.com/Business/CEOProfiles/story?id=4353821|title=Donald Trump's Business Obsession|last=Bashir|first=Martin|date=February 26, 2009|publisher=ABC News|accessdate=August 23, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۸، با [[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]] مانکن مد اهل اسلوونی دیدار کرد.<ref name="Johnson30April">{{cite news|url=http://nypost.com/2004/04/30/how-trump-iced-the-deal-2-mil-sparkler-for-his-yugo-girl/|title=How Trump Iced the Deal: $2-Mil Sparkler for his Yugo Girl|last=Johnson|first=Richard|date=April 30, 2004|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref name="Charles16Aug">{{cite news|url=http://nypost.com/2015/08/16/melania-trump-would-be-a-first-lady-for-the-ages/|title=Melania Trump would be a first lady for the ages|last=Charles|first=Marissa|date=August 16, 2015|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref> آن‌ها در سال ۲۰۰۵ در [[پام بیچ، فلوریدا|پالم بیچ، فلوریدا]]، ازدواج کردند.<ref name="Gillin21July">{{cite news|url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/jul/21/carlos-curbelo/clintons-really-did-attend-donald-trumps-2005-wedd/|title=The Clintons really did attend Donald Trump's 2005 wedding|last=Gillin|first=Joshua|date=July 21, 2015|work=Politifact (Tampa Bay Times/Miami Herald)|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2079602_2079610_2079647,00.html|title=Top 12 May–December Romances: Donald Trump and Melania Trump & Ivana Trump and Rossano Rubicondi (24 years)|last=Krueger|first=Alyson|date=June 27, 2011|work=Time|accessdate=August 29, 2015}}</ref><ref name="Post52208">{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A40186-2005Jan26.html|title=Donald Trump, Settling Down|date=January 27, 2005|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|accessdate=May 22, 2008|author=Brown, Tina}}</ref> ملانیا در سال ۲۰۰۶ تابعیت آمریکا را دریافت کرد.<ref name="Charles16Aug"/> در همان سال او بارون پنجمین فرزند ترامپ را به دنیا آورد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YEdwW78QWj0C&pg=PA251|title=Money|last2=Choron|first2=Sandy|date=2011|publisher=Chronicle Books|isbn=978-1-4521-0559-8|page=251|last1=Choron|first1=Harry}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2013/07/04/us/donald-trump-fast-facts/|title=Donald Trump Fast Facts|date=March 7, 2014|publisher=CNN|accessdate=March 10, 2015}}</ref> در سال ۲۰۱۱ ملانیا گفت که پسرش به هر دو [[زبان انگلیسی]] و [[زبان اسلوونیایی|اسلوونیایی]] مسلط است.<ref name="Katz3Sept">{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/trump-backs-questioning-jeb-bush-spanish-article-1.2348180|title=Trump still questioning Jeb Bush for using Spanish|last=Katz|first=Celeste|date=September 3, 2015|work=Daily News|accessdate=September 4, 2015|location=New York}}</ref> ترامپ نه نوه دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20038764,00.html|title=Kai Madison|date=May 13, 2007|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20259930,00.html|title=Donald John Trump III|date=February 18, 2009|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|title=Donald Trump, Jr. Welcomes Son Tristan Milos|date=October 3, 2011|accessdate=October 5, 2011|last=Michaud|first=Sarah|work=[[پیپل|People (magazine)]]|archive-date=۶ ژانویه ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170106215935/http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|url-status=dead}}</ref><ref>[http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/ivanka-trump-and-jared-kushner-welcome-baby-girl/story-e6frf7jx-1226096593010 "Ivanka Trump and Jared Kushner welcome baby girl"], ''[[Herald Sun]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/blogs/celebritology/post/ivanka-trump-reveals-baby-name-arabella-rose/2011/07/18/gIQACSx1LI_blog.html "Ivanka Trump tweets birth announcement of 1st child, a daughter born in NYC"], ''[[واشینگتن پست|The Washington Post]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref> === علایق شخصی === دونالد ترامپ به ورزش [[گلف]] علاقه‌مند است و آن را به خوبی بازی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= انتقاد تلویحی کلینتون از ترامپ به خاطر وقت گذراندن در زمین گلف| ناشر= بی‌بی‌سی فارسی| نشانی= http://www.bbc.com/persian/world-39060905| تاریخ=۵ اسفند ۱۳۹۵}}</ref> او به صرف [[استیک]] به‌طور کاملاً پخته علاقه دارد.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= Inside Trump’s fury: The president rages at leaks, setbacks and accusations| ناشر= واشینگتن پست| نشانی= https://www.washingtonpost.com/politics/inside-trumps-fury-the-president-rages-at-leaks-setbacks-and-accusations/2017/03/05/40713af4-01df-11e7-ad5b-d22680e18d10_story.html?hpid=hp_hp-top-table-main_trumptumult-830pm:homepage/story&utm_term=.38b567c0a071| تاریخ= ۵ مارس ۲۰۱۷| تاریخ بازدید=۵ مارس ۲۰۱۷}}</ref> ترامپ پس از مشاهده ''[[الکلیسم]]'' و سپس مرگ برادر بزرگترش (فرد ترامپ) از نوشیدن [[مشروبات الکلی]] اجتناب می‌کند''.<ref name="nytimesalc">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html |title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |last=Horowitz |first=Jason |date=January 2, 2016 |access-date=July 24, 2016}}</ref><ref>{{cite magazine |last=McAfee |first=Tierney |url=https://www.people.com/article/donald-trump-brother-fred-death-alcoholism |title=Donald Trump Opens Up About His Brother's Death from Alcoholism: It Had a "Profound Impact on My Life |magazine=[[پیپل|People (magazine)]] |date=October 8, 2015 |quote=[T]here are a few hard and fast principles that he himself lives by: no drugs, no cigarettes and no alcohol. Trump's abstinence from alcohol was largely shaped by the death of his brother, Fred Jr. , from alcoholism in 1981.}}</ref>'' === ابتلا به بیماری کرونا === {{اصلی|شیوع کووید-۱۹ در کاخ سفید}} در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۰، ترامپ اعلام کرد که آزمایش [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]] او و بانوی اول [[ملانیا ترامپ]] مثبت بوده و بلافاصله قرنطینه می‌شوند.<ref>https://www.nytimes.com/2020/10/02/us/politics/trump-covid.html</ref><ref>https://www.washingtonpost.com/politics/hope-hicks-close-trump-aide-tests-positive-for-coronavirus/2020/10/01/af238f7c-0444-11eb-897d-3a6201d6643f_story.html</ref><ref>https://thehill.com/homenews/administration/519281-trump-first-lady-to-quarantine-after-top-aide-tests-positive-for</ref><ref>https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-usa-hicks-int-idUSKBN26N0FV</ref> به گفته صدای آمریکا، ترامپ در بیمارستان والتر رید بستری شد و اعضای تیم پزشکی او تأکید کردند که حال عمومی او خوب است و هیچ‌گونه تنگی نفس یا مشکلات کبدی یا کلیوی ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|عنوان =تیم پزشکی: روند مداوای رئیس‌جمهوری آمریکا به خوبی پیش می‌رود و او هیچ‌گونه مشکل خاصی ندارد؛ پرزیدنت ترامپ ممکن است دوشنبه از بیمارستان مرخص شود| ناشر =صدای آمریکا |تاریخ =۱۳ مهر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201005191020/https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|archivedate = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |dead-url = no}}</ref> === ماجرای چک‌های ۱۳ سنتی === در سال ۱۹۹۰، [[اسپای (مجله)|مجله اسپای]] آزمایشی را در مورد "میزان خساست و طمع" انجام داد. هدف آن این بود که بفهمند ناخن‌خشک‌ترین میلیاردر کیست؟ یا به عبارت دیگر، "ثروتمندان چقدر طمع‌کار هستند؟" برای تعیین این موضوع، آنها برای افراد ثروتمند مختلف، هر کدام یک چک به قیمت ۱۳ سنت فرستادند و سپس منتظر ماندند تا ببینند چه کسی واقعاً چنین چک کوچکی را نقد می‌کند. دو نفر این کار را کردند: دونالد ترامپ و [[عدنان خاشقجی]]، تاجر [[اسلحه]] اهل [[عربستان]]. آنها مطمئن شدند که چک‌ها را به آدرس خانه افراد ثروتمند ارسال می‌کنند و نه به حسابداران آن‌ها. به‌طوری که گیرنده باید اقدامی برای نقد کردن چک انجام دهد.<ref>https://seriousfacts.com/donald-trump-facts/</ref><ref>https://inshorts.com/en/news/trump-once-encashed-a-13cent-cheque-sent-by-a-magazine-1522851214962</ref><ref>https://theintellectualist.com/trump-and-spy-magazine-when-a-supposed-billionaire-cashed-a-13-cent-check/</ref> == سوابق کاری == {{اصلی|سازمان ترامپ}} ترامپ به گفته خودش پس از تحصیل و فراغت از دانشگاه ثروتی برابر ۲۰۰٬۰۰۰ [[دلار آمریکا]] داشت.<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2015/07/22/a-secret-to-donald-trumps-success-that-you-simply-cant-replicate/ |title=A secret to Donald Trump’s success that you simply can’t replicate |publisher=The Washington Post |date=July 22, 2015 |accessdate=17 January 2016 |author=Max Ehrenfreund}}</ref> او حرفهٔ خود را در شرکت املاک پدرش،<ref name=parade>{{cite news |title=In Step With: Donald Trump |work=[[Parade (magazine)|Parade]] |date=November 14, 2004 |url=http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101014022222/http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-date=October 14, 2010}}</ref> الیزابت ترامپ و پسر،<ref>Trump: the art of the deal, Paperback, {{شابک|۰-۳۵۳۲۵-۴۴۶-۰-۹۷۸|en}}, page 46 "He called his company Elizabeth Trump & Son..."</ref> که بر مسکن اجاری [[طبقهٔ متوسط]] در بخش‌های [[بروکلین، نیویورک]]، کویینز و [[استیتن آیلند]] نیویورک متمرکز بود آغاز کرد. یکی از نخستین پروژه‌های ترامپ در تحصیلات دورهٔ کارشناسی‌اش، احیای مجموعهٔ آپارتمانی مصادره شدهٔ سوییفتن ویلج در [[سینسینتی، اوهایو]]، اهایو، بود که پدرش در سال ۱۹۶۲ به قیمت ۵٫۷ میلیون دلار خریداری کرده بود.<ref>{{cite |title=Donald Trump's Bond Hill connection |publisher=The Enquirer |date=August 12, 2015 rump and Putin agree to hold}}</ref> فِرد و دونالد ترامپ درگیر پروژه شدند و با یک سرمایه‌گذاری ۵۰۰ هزار دلاری، نرخ سکونت این مجتمع ۱۲۰۰ واحدی را از ۳۴٪ به ۱۰۰٪ رساندند. ترامپ بر ۱۴۰۰۰ آپارتمان شرکت در بروکلین، کویینز و استتن آیلند نظارت می‌کرد.<ref>{{cite web |url=http://www.inc.com/larry-kim/21-unusual-facts-about-billionaire-politician-donald-trump.html |title=21 Unusual Facts About Billionaire Politician Donald Trump |publisher=Inc. |accessdate=17 January 2016}}</ref> در سال ۱۹۷۲، سازمان ترامپ سوییفتن ویلج با به بهای ۶٫۷ میلیون دلار فروخت.<ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=Complex was troubled from beginning |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_complex_was_troubled.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=March 6, 2011}}</ref><ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=What happened at Huntington Meadows |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_what_happened_at.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=October 29, 2015}}</ref> در ۱۹۷۱، ترامپ به منهتن نقل مکان کرد، و در آنجا در پروژه‌های ساختمانی بزرگتری درگیر شد، و طراحی معماریی جذاب را به منظور کسب ستایش عموم به کار برد.<ref name="bio">{{cite web |title=Donald (John) Trump biography |publisher=biography.com |url=http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 |accessdate=December 18, 2015}}</ref> ترامپ در آغاز در ۱۹۷۳ وقتی از سوی [[وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا]] به نقض [[لایحه مسکن منصفانه]] حین بهره‌برداری از ۳۹ ساختمان متهم شد، توجه عمومی را به خود جلب کرد. در مقابل، ترامپ [[وزارت دادگستری]] را به هدف قرار دادن شرکتش به دلیل بزرگ بودنش و برای مجبور کردن آن به اجاره دادن به دریافت کنندگان برنامه‌های رفاهی متهم کرد. ترامپ در ۱۹۷۵ در خصوص اتهامات مصالحه کرد و گفت راضیست که توافق «سازمان ترامپ را مجبور نکرده که اشخاص دریافت‌کنندهٔ کمک‌های رفاهی را مادامی که به اندازهٔ دیگر مستاجرین شایسته باشند، بپذیرد.»<ref>[http://www.nytimes.com/times-insider/2015/07/30/1973-meet-donald-trump/ David W. Dunlap – "Meet Donald Trump", Times Insider, July 30, 2015.]. Retrieved August 10, 2015</ref> ترامپ [[اختیار معامله|اختیار]] داشت املاک شرکت [[حمل و نقل]] پن سنترال را هنگام ورشکستگی آن بخرد و برای آن برنامه‌ریزی کرده بود. این از جمله انبار راه‌آهن در کنار رود هادسن و نیز زمینی پیرامون [[ترمینال گراند سنترال]] را شامل می‌شد که ترامپ بابت آن ۶۰ میلیون دلار پرداخت کرد.<ref>{{cite book |last=Trump |first=Donald |title=Think Big and Kick Ass in Business and in Life |year=2007 |publisher=[[انتشارات هارپرکالینز]] |pages=79, 123, 211 |url=https://books.google.com/books?id=LoDsMWnFp7gC |author2=Bill Zanker |accessdate=July 15, 2012 |isbn=978-0-06-154783-6}}</ref> بعدتر او با کمک تخفیف مالیاتی ۴۰ ساله از دولت نیویورک، هتل ورشکستهٔ کومودور در کنار گرند سنترال را به گرندهایت تبدیل کرد<ref name="NYTonWeb">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/books/00/12/03/reviews/001203.03margolt.html |title=The House that Fred Built |accessdate=July 6, 2008 |date=December 3, 2000 |author=David Margolick}}</ref> و [[سازمان ترامپ]] را تأسیس کرد.<ref>{{cite web |url=http://appext9.dos.ny.gov/corp_public/CORPSEARCH.ENTITY_INFORMATION?p_nameid=784411&p_corpid=694908&p_entity_name=trump%20organization&p_name_type=A&p_search_type=CONTAINS&p_srch_results_page=0 |title=Entity Information |publisher=Appext9.dos.ny.gov |date=April 23, 1981 |accessdate=June 18, 2012}}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> ترامپ انبار راه‌آهن پن سنترال در خیابان سی‌ام را به عنوان جایی برای طرح مرکز اجتماعات جیکاب جیویتس نیویورک تبلیغ کرد. ترامپ برآورد کرد شرکتش می‌تواند این پروژه را در ازای ۱۱۰ میلیون دلار<ref name="NYSun">{{cite news |work=[[The New York Sun]] |url=http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526 |title=No Stadium Needed |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160215111633/http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526/ |url-status=dead}}</ref> بسازد، ولی با این که شهرداری مکان او را انتخاب کرد، پیشنهاد او را رد کرد و ترامپ در عوض بابت فروش ملک حق دلالی دریافت کرد. تعمیرات انجام شده بر ولمن رینک در [[پارک مرکزی نیویورک]]، ساخته شده در ۱۹۵۵، در ۱۹۸۰ با چشم‌انداز برنامهٔ ساخت {{تقسیم|۲|۱|۲}} ساله شروع شد، ولی تا ۱۹۸۶ تمام نشد. ترامپ [[مدیریت پروژه]] را بدون این که شهر چیزی بخواهد بپردازد بر عهده گرفت و آن را در عرض سه ماه در ازای ۱٫۹۵ میلیون دلار که ۷۵۰٬۰۰۰ دلار کمتر از بودجهٔ ابتدایی بود، به پایان رساند.<ref name="Philly">{{cite news |work=[[فیلادلفیا اینکوایرر]] |url=http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |title=Faster and cheaper, Trump finishes N.Y.C. ice rink |accessdate=February 27, 2014 |date=November 1, 1986 |archive-date=۲۹ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329080738/http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |url-status=dead}}</ref> ترامپ در ۱۹۸۸ [[قمارخانه]] [[تاج محل]] را در معامله‌ای با مرو گریفین و ریزورتس اینترنشنال در اختیار گرفت،<ref>{{cite news |title=Seven Acquisitive Executives Who Made Business News in 1988: Donald Trump&nbsp;– Trump Organization; The Artist of the Deal Turns Sour into Sweet |last=Cuff |first=Daniel |date=December 18, 1988 |url=http://www.nytimes.com/1988/12/27/business/seven-acquisitive-executives-who-made-business-1988-donald-trump-trump.html |accessdate=May 27, 2011 |work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref> که منجر به افزایش بدهی‌ها شد،<ref name="TimeMag">{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html |title=Trump Trips Up |date=May 6, 1991 |work=[[تایم|Time (magazine)]] |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=13 اوت 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130813093108/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html}}</ref> و تا ۱۹۸۹، ترامپ دیگر قادر به پرداخت وام‌ها نبود. گرچه او وام‌های بیشتری را تضمین کرده و پرداخت سود را به تعویق انداخته بود، بدهی‌های فزاینده تا ۱۹۹۱ ترامپ را به ورشکستگی کشاند.<ref name="TimeMag"/> بانک‌ها و صاحبان [[اوراق قرضه]] صدها میلیون دلار را از دست داده بودند ولی ساختار بدهی را تغییر دادند. تاج محل در ۵ اکتبر ۱۹۹۱ از ورشکستگی خارج شد و ترامپ ۵۰٪ از مالکیت در کازینو را در ازای نرخ‌های سود کمتر بر بدهی و زمان بیشتر برای پرداخت آن به صاحبان اولیهٔ اوراق قرضه واگذار کرد.<ref name="NYTimes">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/1991/10/05/business/company-news-taj-mahal-is-out-of-bankruptcy.html |title=Taj Mahal is out of Bankruptcy |accessdate=May 22, 2008 |date=October 5, 1991}}</ref> او همچنین خط هواپیمایی از نظر مالی دارای مشکل ترامپ شاتل و قایق بزرگ ۲۸۲ فوتی اش، ترامپ پرینسس را فروخت.<ref name=Schneider19May>{{cite news |url=http://www.people.com/people/archive/article/0,,20122177,00.html |title=The Donald Ducks Out |date=May 19, 1997 |accessdate=September 10, 2015 |work=People |first=Karen S. |last=Schneider}}</ref> اواخر دههٔ ۱۹۹۰ شاهد تجدید حیاتی در وضعیت مالی ترامپ بود. وصیت‌نامهٔ پدر ترامپ، که در ۱۹۹۹ درگذشت، عمارتی با قیمت تخمینی ۲۵۰–۳۰۰ میلیون دلار را به‌طور برابر میان چهار فرزند بازمانده‌اش تقسیم کرد.<ref name=Rozhon26June>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1999/06/26/nyregion/fred-c-trump-postwar-master-builder-of-housing-for-middle-class-dies-at-93.html |title=Fred C. Trump, Postwar Master Builder of Housing for Middle Class, Dies at 93 |first=Tracy |last=Rozhon |date=June 26, 1999 |accessdate=August 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref> دونالد ترامپ در ۲۰۰۱ [[برج ترامپ‌ورلد]]، یک برج مسکونی ۷۲ طبقه در همسایگی [[مقر سازمان ملل متحد]] را به پایان رساند.<ref name="Emporis">{{cite web |publisher=[[امپوریس]] |url=http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=100377 |title=Trump World Tower |accessdate=May 22, 2008}}</ref> او آغاز به کار بر روی [[ترامپ پلیس]]، یک مجتمع چند ساختمانی در کنار [[رود هادسون]] کرد. ترامپ مالک فضای تجاری در [[برج و هتل جهانی ترامپ]]، یک برج ۴۴ طبقه با کاربرد چندگانه (هتل و [[آپارتمان]]) در [[میدان کلمبوس]] است. ترامپ مالک چندین میلیون [[فوت مربع]] از بهترین املاک [[منهتن]] است.<ref>{{cite news |work=[[فوربز|Forbes]] |url=http://www.forbes.com/2006/09/20/trump-wealth-biz_06rich400_0921trump.html |title=What is Trump Worth? |accessdate=July 4, 2008 |date=September 21, 2006 |first=Stephane |last=Fitch}}</ref> [[استورمی دنیلز]] بازیگر فیلم‌های پورنوگرافی می‌گوید که او و ترامپ در سال ۲۰۰۶، چند ماه پس از تولد کوچک‌ترین فرزند ترامپ [[رابطهٔ جنسی]] داشته‌اند.<ref>{{cite news |last1=Luckhurst |first1=Toby |title=The Stormy Daniels-Donald Trump story explained |url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-43334326 |publisher=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]] |accessdate=March 11, 2018}}</ref> دنیلز که نام واقعی‌اش استفنی کلیفورد است درست پیش از [[انتخابات ریاست جمهوری]] ۲۰۱۶ در چارچوب یک [[پیمان‌نامه عدم افشا]] از راه یک [[ال ال سی]] برپا شده از سوی مایکل کوئن وکیل ترامپ ۱۳۰۰۰۰ دلار از کوئن دریافت کرده است. کوئن می‌گوید او از پول شخصی خود برای پرداخت استفاده کرده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/02/13/politics/michael-cohen-stormy-daniels-payment/index.html |title=Trump's lawyer says he paid $130,000 to porn star ahead of election |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=Cuomo |first2=Chris |date=February 14, 2018 |work=CNN |accessdate=March 16, 2018}}</ref> دنیلز در فوریه ۲۰۱۸ علیه این ال ال سی اقامه دعوا کرد و خواستار رهایی از پیمان عدم افشا شد تا بتواند روایت خود را تعریف کند. کوئن درخواست [[حکمیت]] خصوصی کرد و از دادگاه حکم گرفت تا بتواند دنیلز را از سخن گفتن دربارهٔ پرونده بازدارد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-lawyer-michael-cohen-tries-silence-stormy-daniels-n854646 |title=Trump lawyer Michael Cohen tries to silence adult-film star Stormy Daniels |last=Fitzpatrick |first=Sarah |date=March 8, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 16, 2018}}</ref> به گفتهٔ [[دبیر مطبوعاتی کاخ سفید]] [[سارا هاکبی سندرز]]، ترامپ اتهامات را رد کرده است.<ref name = Nelson>{{cite news |url=https://www.politico.com/story/2018/03/07/trump-stormy-daniels-payment-444133 |title=White House on Stormy Daniels: Trump 'denied all these allegations' |last=Nelson |first=Louis |date=March 7, 2018 |work=Politico |accessdate=March 16, 2018}}</ref> در ۱۶ مارس کوئن با موافقان ترامپ، درخواست کرد شکایت دنیلز از آنجا که طرفین در ایالت‌های متفاوتی زندگی می‌کنند و مبلغ مورد نظر بیش از ۷۵ هزار دلار است از دادگاه ایالتی به دادگاه فدرال منتقل شود. کوئن گفت که دنیلز ممکن است به خاطر نقض عهد تا ۲۰ میلیون دلار خسارت وارد کرده باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-tries-move-stormy-daniels-lawsuit-federal-court-claims-she-n857491 |title=Trump tries to move Stormy Daniels lawsuit to federal court, claims she owes him $20 million |last1=Fitzpatrick |first1=Sarah |last2=Connor |first2=Tracy |date=March 16, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 17, 2018}}</ref> این درخواست نخستین باری است که ترامپ از راه وکیلش در دادرسی وارد شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/03/16/politics/trump-cohen-federal-court-stormy-daniels/index.html |title=Attorneys for Trump and Cohen file to move Stormy Daniels lawsuit to federal court |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=DiCarlo |first2=Patricia |date=March 17, 2018 |work=CNN |accessdate=March 17, 2018}}</ref> === برج ترامپ === {{اصلی|برج ترامپ (نیویورک)|زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|دارایی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump International Hotel and Tower (Chicago) - DSC09402.JPG|بندانگشتی|200px|ایستاده||برج و [[هتل]] ترامپ در [[شیکاگو]]، [[ایلینوی]]]] برج ترامپ -یک [[آسمان خراش]] با کاربری مختلط ۵۸ طبقه در شماره ۷۲۵ [[خیابان پنجم (منهتن)]] در [[میدتاون منهتن]]، [[نیویورک]]- توسط ترامپ و شرکت اطمینان زندگی منصفانه ساخته شد و توسط [[در اسکات]] معمار شرکت [[سوئنکی هیدن کانل]] طراحی شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2010/03/16/arts/design/16scutt.html |title=Der Scutt, Modernist Architect, Dies at 75 |first=Fred A. |last=Bernstein |date=March 16, 2010 |accessdate=August 23, 2015 |work=The New York Times}}</ref> امروزه ترامپ تنها مالک آن است. خانهٔ وی [[پنت‌هاوس (آپارتمان)|پنت‌هاوس]] و همچنین دفاتر نظارت او در این برج قرار دارند.<ref name=TrumpTowerResidence>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/03/30/us/politics/new-york-primary.html?action=click&contentCollection=nyregion&region=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=2&pgtype=sectionfront&_r=0|title=With the New York Presidential Primary, the Circus Is Coming Home|author=Matt Flegenheimer and Maggie Haberman|newspaper=The New York Times|date=March 29, 2016|accessdate=March 29, 2016}}</ref> همچنین برج‌هایی که در [[باکو]]، [[آذربایجان]] و [[استانبول]] [[ترکیه]] به دست [[سازمان ترامپ]] ساخته شده نیز برج ترامپ نام دارد. برج ترامپ در زمین سابق مغازه بونویت تلر که از لحاظ معماری شایان توجه بود و در ۱۹۸۰ تخریب شد قرار دارد.<ref name=Gray3Oct>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2014/10/05/realestate/fifth-avenue-bonwit-teller-opulence-lost.html |title=The Store That Slipped Through the Cracks |work=The New York Times |date=October 3, 2014 |accessdate=August 22, 2015 |first=Christopher |last=Gray}}</ref><ref name=Leccese1July>{{cite news |work=Preservation News |url=http://prn.library.cornell.edu/cgi-bin/cornell-prn?a=d&d=PRN19800701.2.10&e=----en-20--1--txt-IN---- |title=New York City Trumped: Developer Smashes Panels |first=Michael |last=Leccese |date=July 1, 1980 |accessdate=August 22, 2015}}</ref> ترامپ به دلیل تخریب نقش برجسته‌های [[آرت دکو]] بر سردر آن، که قولش به [[موزه کلان‌شهری هنر]] داده شده بود،<ref name=Gray3Oct/><ref name=Leccese1July/> و استفادهٔ پیمانکار از ۲۰۰ مهاجر غیرقانونی لهستانی در فرایند تعجیل شدهٔ تخریب، که برای شیفت‌های ۱۲ ساعته (اگر چیزی گرفته باشند) فقط ۴ و ۵ دلار در ساعت حقوق گرفته بودند مجادله برانگیخت.<ref name=Baquet13July>{{cite news |work=The New York Times |url=http://www.nytimes.com/1990/07/13/nyregion/trump-says-he-didn-t-know-he-employed-illegal-aliens.html |date=July 13, 1990 |accessdate=August 23, 2015 |title=Trump Says He Didn't Know He Employed Illegal Aliens |first=Dean |last=Baquet}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --><ref name=Daly8July/> ترامپ در ۱۹۹۰ شهادت داد او به ندرت از محل ساخت بازدید کرده و از کارگران غیرقانونی که بعضیشان در آنجا زندگی می‌کردند و به عنوان «بریگاد لهستانی» مشهور بودند بی‌اطلاع بوده. یک شکایت طولانی مدت کارگری در ۱۹۹۹ فیصله داده شد و جزئیات آن مهر و موم شد.<ref name=Baquet13July/><ref name=Daly8July>{{cite news |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2015/07/08/trump-tower-was-built-on-undocumented-immigrants-backs.html |title=Trump Tower Was Built on Undocumented Workers' Backs |date=July 8, 2015 |accessdate=August 24, 2015 |first=Michael |last=Daly |work=The Daily Beast}}</ref> === گلف === [[پرونده:Turnberry Hotel.jpg|بندانگشتی|هتل ترنبری، ایرشر، اسکاتلند]] سازمان ترامپ از زمین‌های گلف بسیاری در آمریکا و جهان بهره‌برداری می‌کند.<ref>Brently Romine (June 16, 2015).[http://golfweek.com/news/2015/jun/16/donald-trump-us-president-2016-gop-golf-courses/ Donald Trump announces he will run for president in 2016]. Golfweek.</ref> === برندینگ و لایسنسینگ ترامپ === ترامپ جدا از کارهای سنتی اش در زمینهٔ املاک، هتلداری و صنایع تفریحی نام و برند ترامپ را در دیگر صنایع و محصولات تثبیت کرده است. ترامپ در بازاریابی نام ترامپ بر شمار زیادی از محصولات از جمله ترامپ فایننشال (در زمینه مرتگج)، فروش و اجاره ترامپ (فروش مسکن)، رستوران‌های ترامپ، بوفه ترامپ، تهیه غذای ترامپ، بستنی پارلر ترامپ، گوترامپ،<ref>{{Wayback|url = http://www.gotrump.com|title = GoTrump}}</ref> مجموعه امضای ترامپ، عطر دونالد ترامپ (۲۰۰۴) گلف ترامپ، مجله ترامپ، شکلات ترامپ، خانه ترامپ، تولیدات ترامپ، مؤسسه ترامپ، [[کارت بازی]] ترامپ، غول املاک ترامپ (بازی شبیه‌سازی کسب و کار)، کتاب‌های ترامپ، مدیریت مانکن ترامپ، شاتل ترامپ، یخ ترامپ، مرتگج ترامپ، ودکای ترامپ و استیک‌های ترامپ. علاوه بر این گزارش شده ترامپ برای هر ارائهٔ یک ساعته دورهٔ آموزشی ۱٫۵ میلیون دلار دریافت می‌کند.<ref>{{cite news |url=http://www.nydailynews.com/archives/news/rich-donald-cash-advice-costs-1-5m-article-1.566980|title=That's rich! The Donald cash advice costs 1.5m|newspaper = [[Daily News (New York)|Daily News]]|accessdate = August 9, 2015|location = New York|date = October 23, 2005}}</ref> فوربز در سال ۲۰۱۱، [[ارزش برند]] ترامپ را ۲۰۰ میلیون دلار برآورد کرد. ترامپ این ارزش گذاری را قبول ندارد و گفت برند او در حدود ۳ میلیارد دلار ارزش دارد.<ref>{{cite news|url = http://blogs.forbes.com/kerenblankfeld/2011/04/28/donald-trump-on-his-brand-value-forbes-numbers-are-ridiculous/|title = Donald Trump On His Brand Value: Forbes' Numbers Are Ridiculous|work = [[فوربز]]|first = Keren|last = Blankfeld}}</ref> بسیاری از ساختمان سازان برای بازاریابی خود نام ترامپ را بر اموالشان می‌گذارند.<ref name="Trump on Trump">{{cite news|last = Frangos|first = Alex|title = Trump on Trump: Testimony Offers Glimpse of How He Values His Empire|url = http://online.wsj.com/article/SB124261067783429043.html|date = May 18, 2009|accessdate = April 14, 2011|work = [[وال استریت ژورنال|The Wall Street Journal]]}}</ref> به این دلیل، ترامپ مالک بسیاری از ساختمان‌هایی که نام وی را بر خود دارند، نیست.<ref name="Trump on Trump"/> [[پرونده:Trump tower.jpg|بندانگشتی|ایستاده|برج ترامپ در خیابان پنجم نیویورک]] === سرمایه‌گذاری === در سال ۲۰۱۱ ترامپ پس از ناامید شدن از بازار املاک آمریکا به بازار بورس نیویورک حمله برد و سهام‌هایی در [[بنک آو آمریکا]]، [[سیتی‌گروپ]]، [[کاترپیلار]]، [[اینتل]]، [[جانسون و جانسون]]، [[پروکتر اند گمبل]]<ref name="Jeff Cox">{{cite news |url = http://www.cnbc.com/id/44102433|title = Trump Changes Gears, Now Buying Bluechip Stocks|publisher = [[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]]|date = August 11, 2011|accessdate = July 9, 2013|author = Jeff Cox}}</ref> و فیسبوک را خرید.<ref>{{cite web |url = http://seekingalpha.com/article/1040381-why-i-would-buy-one-of-donald-trump-s-favorite-stocks-and-sell-the-other|title = Why I Would Buy One Of Donald Trump's Favorite Stocks And Sell The Other|publisher = Seeking Alpha|date = December 3, 2012|accessdate = July 9, 2013|author = Hawkinvest}}</ref> او هنگام فروش سهام در سال ۲۰۱۴، ۲۷ میلیون دلار سود کرد و از ۴۵ سهامی که خرید ۴۰ تایشان سودده بودند.<ref>[http://www.cnbc.com/2015/07/16/looks-like-trump-can-pick-some-stocks.html Looks like Trump can pick some stocks] Eamon Javers, Thursday, July 16, 2015</ref> ظاهراً سال ۱۳۵۷ ترامپ درسفری به ایران قصد سرمایه‌گذاری در شمال را داشته که با ملاحظاتی از جمله تب و تاب انقلاب از این‌کار منصرف شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fararu.com/fa/news/357643/سفر-ترامپ-به-تهران-و-دایر-کردن-کازینو-در-شمال-ایران|عنوان=}}</ref> === ورزش === ترامپ از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ مالک باشگاه فوتبال نیوجرسی جنرالز بود. او همچنین مدتی به عنوان مشاور مالی [[مایک تایسون]] نیز فعالیت کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1988/07/12/sports/sports-of-the-times-trump-promoter-or-adviser.html|title = Sports of The Times; Trump: Promoter Or Adviser?|accessdate = February 11, 2011|date = July 12, 1988|work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]]|author = Anderson, Dave}}</ref> === ملکه‌های زیبایی === ترامپ مالکیت [[مسابقه ملکه زیبایی]] [[دوشیزه جهان]]، دوشیزه تین و [[دوشیزه آمریکا]] را از ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ که آن‌ها را به دابلیوام‌جی/آی‌ام‌جی فروخت دارا بود. شبکه‌های تلویزیونی پخش‌کننده این برنامه‌ها، ان بی سی و یونیویزیون ارتباط تجاری خود را با سازمان دوشیزه جهان پس از سخنرانی اعلان نامزدی ترامپ در ۱۶ ژوئن آن سال قطع کردند. او در آن سخنرانی گفت: {{گفتاورد|وقتی مکزیک مردم خود را می‌فرستد، بهترین‌هایشان را نمی‌فرستد. آن‌ها مردمی را می‌فرستند که مشکلات بسیاری دارند، و آن مشکلات را هم با خودشان می‌آورند، آن‌ها دارند مواد مخدر می‌آورند… آن‌ها جرم می‌آورند. آن‌ها متجاوزین [جنسی]اند؛ و برخیشان، مردم خوبی‌اند؛ ولی من با مرزبانان صحبت می‌کنم و آن‌ها به من می‌گویند ما چه داریم می‌گیریم؛ و این کاملاً معقول است. این کاملاً معقول است. آن‌ها مردم درست را برای ما نمی‌فرستند. این دزدها بیشتر از مکزیک می‌آیند. از همهٔ آمریکای جنوبی و لاتین می‌آیند، و احتمالاً از خاور میانه می‌آیند؛ ولی ما نمی‌دانیم؛ زیرا ما حفاظتی نداریم و کفایت نداریم، ما نمی‌دانیم چه چیزی دارد رخ می‌دهد؛ و این باید متوقف شود و باید سریع متوقف شود}} متعاقب آن ترامپ شکایتی برای اخذ ۵۰۰ میلیون دلار خسارت علیه یونیویزیون به دلیل نقض قرارداد و افتراء ثبت کرد. سپس شبکه کابلی مجله [[پیپل]] حق انحصاری مسابقه دوشیزه آمریکا را دریافت کرد. ترامپ در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵ اعلام کرد سهم ان بی سی در سازمان دوشیزه جهان را خریده و تبدیل به تنها مالک آن شده است و گفت شکایت‌هایش علیه این شبکه فیصله داده شده است. [[او کوتاه]] مدتی بعد سهم خود در این مسابقات را فروخت. === فعالیت رسانه‌ای === در زمینهٔ رسانه‌ای، ترامپ دو بار نامزد [[جایزه امی]] شده و به عنوان نسخه‌ای کاریکاتور گونه از خودش در سریال‌ها و فیلم‌ها (مانند، ''[[تنها در خانه ۲: گم‌شده در نیویورک]]'', ''[[The Nanny (TV series)|دایه]]'', شاهزاده باطراوت بل ار، ''[[روزهای زندگی ما]]'', ''[[وال استریت: پول هرگز نمی‌خوابد]]''<ref>{{cite web|url = http://www.slashfilm.com/2009/11/30/casting-notes-donald-trump-cameos-in-wall-street-2-jeremy-piven-and-kate-walsh-go-to-canada/|title = Casting Notes: Donald Trump Cameos in Wall Street 2; Jeremy Piven and Kate Walsh go to Canada|publisher = Slashfilm.com|date = November 30, 2009|accessdate = April 21, 2011}}</ref>) و به عنوان یک شخصیت (''[[بچه‌های مارمولک]]'') ظاهر شده است. او سوژهٔ کار کمدین‌ها، هنرمندان کارتونی [[ادوبی فلش|فلشی]]، و کاریکاتوریست‌های آنلاین بوده است.<ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|title = He's Hired: Trump Goes National With New Radio Feature|publisher = About.com|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220116/http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|title = "Trumped!" – Donald Trump on Radio|publisher = About.com|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220119/http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite book |url = https://books.google.com/books?id=-YTGDnVDPx4C&pg=PA86|title = Donald Trump: Profile of a Real Estate Tycoon: Easyread Super Large 20pt Edition|accessdate = November 19, 2013|author = Simone Payment|isbn = 978-1-4270-9170-3|date = October 13, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html|title = The Donald to Get New Wife, Radio Show|work = [[پیپل|People (magazine)]]|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Stephen M. Silverman|archive-date = 16 دسامبر 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20131216062730/http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|title = Donald Trump Biography|publisher = trump.com|accessdate = March 17, 2009|archive-url = https://web.archive.org/web/20090317024527/http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|archive-date = March 17, 2009}}</ref> [[پرونده:Trump and Rodman 2009.jpg|بندانگشتی||ترامپ در کنار [[دنیس رادمن]]، به هنگام شرکت او در [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] سلبریتی ۲۰۰۹]] او در مارس ۲۰۱۱، سوژهٔ یک [[کامدی سنترال روست]] بوده است. این برنامه ویژه توسط [[ست مک‌فارلن]] اجرا شد، و روست کنندگان شامل [[لری کینگ]]، [[اسنوپ داگ]]، و [[Anthony Jeselnik|انتونی جسلنیک]] و نیز شرکت کنندگان عادی آن بودند.<ref>{{cite web|work = Getty Images|title = Ivanka Trump and Donald Trump attend the COMEDY CENTRAL Roast of Donald Trump at the Hammerstein Ballroom on March 9, 2011 in New York City|url = http://www.gettyimages.com/detail/news-photo/ivanka-trump-and-donald-trump-attend-the-comedy-central-news-photo/109918849|date = March 9, 2011|accessdate = August 25, 2015}}</ref> در آوریل ۲۰۱۱، ترامپ در شام خبرنگاران کاخ سفید با اجرای [[ست مایرز]] شرکت کرد. رئیس‌جمهور باراک اوباما از این موقعیت برای ارائه جوک‌های از پیش آماده شده در تمسخر ترامپ استفاده کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/video/watch/?id=7364572n|title = Obama mocks Trump at WH correspondents' dinner|publisher = [[سی‌بی‌اس نیوز]]|date = May 1, 2011|accessdate = May 24, 2011}}</ref> ==== [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|برنامه تلویزیونی کارآموز]] ==== برنامه [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] از سال ۲۰۰۴ به میزبانی ترامپ روی آنتن [[کانال تلویزیون|شبکه]] [[ان بی سی]] رفت. در این برنامه برای احراز یک شغل مدیریتی سطح بالا در یکی از سازمان‌های متعلق به ترامپ بین چند نفر مسابقه برگزار می‌شود. هر [[هفته]] در جریان اتفاقات مختلف، ضعیف‌ترین عضو گروه از برنامه اخراج می‌شود و در نهایت آخرین فرد باقی‌مانده شغل را به دست می‌آورد. ==== تفریح کشتی جهانی ==== ترامپ از هواداران شناخته شدهٔ [[دبلیودبلیوئی]] و از دوستان مالک [[دبلیودبلیوئی]] [[وینس مک‌من]] است. او دو رخداد [[رسلمانیا]] را در ترامپ پلازا میزبانی کرده و از شرکت کنندگان فعال در چندین شوی آن بوده است.<ref name="wwebio">{{cite web|url = http://www.wwe.com/superstars/donald-trump|title = Donald Trump bio|publisher = WWE|accessdate = March 14, 2015}}</ref> [[هتل تاج محل]] ترامپ در آ[[آتلانتیک سیتی، نیوجرسی|تلانتیک سیتی]] میزبان مسابقات جهانی بدنسازی ۱۹۹۱ بوده است. ترامپ توسط [[جسی ونتورا]] در [[رسلمانیا ۲۰]] مورد مصاحبه قرار گرفت.<ref>{{cite web|url = http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/Wrestlemania20/2004/03/15/382633.html|title = WrestleMania XX bombs|author = Powell, John|publisher = SLAM! Wrestling|accessdate = March 14, 2015}}</ref> وی خود در جریان [[رسلمانیا ۲۳]] در کنار رینگ حضور یافت. این مسابقه در اصل بین مالک دبلیودبلیوئی وینس مک‌من و ترامپ برگزار شد به‌طوری که هر یک از آن‌ها کشتی‌گیری را انتخاب کردند و این شرط را بستند که برندهٔ مسابقه در پایان موی سر بازنده را کوتاه خواهد کرد. در پایان این مسابقه ترامپ و نماینده‌اش [[بابی لشلی]] توانستند وینس مک‌من و نماینده‌اش اوماگا را شکست دهند و در نتیجه ترامپ و لشلی در انتهای مسابقه موی وینس مک‌من را کوتاه کردند. رسانه‌ها به این مسابقه لقب «نبرد میلیاردرها» را دادند.<ref>{{Cite journal|date=2018-08-01|title=WrestleMania 23|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=WrestleMania_23&oldid=852963157|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Dailystar.co.uk|تاریخ=2018-04-07|عنوان=WrestleMania flashback: The Story Of Donald Trump's ‘Battle of the Billionaires’ WWE match|نشانی=https://www.dailystar.co.uk/news/world-news/694322/wwe-wrestlemania-trump-mcmahon-wrestling-flashback-battle-of-the-billionaires|زبان=en|تاریخ بازبینی=2018-08-15}}</ref> در سال ۲۰۱۳، ترامپ به خاطر مشارکت در ترویج دبلیو دبلیو ئی در بال ستاره‌های [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای|تالار شهرت آن]] در [[مدیسن اسکوئر گاردن]] گنجانده شده است.<ref>{{cite web|url = http://www.wwe.com/classics/wwe-hall-of-fame/donald-trump-announced-for-wwe-hall-of-fame-26090724|title = Donald Trump announced for WWE Hall of Fame|first = Ryan|last = Murphy|publisher = [[دبلیودبلیوئی]]}}</ref> == فعالیت سیاسی == ترامپ در گذر زمان گرایش‌ها و مواضع سیاسی خود را به انحای گوناگون، بعضاً متناقض توصیف کرده است.<ref name="davida.fahrenthold">{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2015/08/17/20-times-donald-trump-has-changed-his-mind-since-june/|title=20 times Donald Trump has changed his mind since June|date=August 17, 2015|author=David A. Fahrenthold|work=Washington Post}}</ref><ref name="thehill.com">{{cite web|url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/presidential-races/247643-meet-the-press-tracks-trumps-flip-flops|title='Meet the Press' tracks Trump's flip-flops|work=TheHill}}</ref><ref name="redstate.com">{{cite web|url=http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|title=The Donald Trump Rule: ‘Flip-Flopping’ to the Right Position Can Be a Very Good Thing|work=RedState|access-date=۳۱ ژانویه ۲۰۱۶|archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160216080716/http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|url-status=dead}}</ref><ref name="real Donald">{{cite web|url=http://www.politico.com/story/2015/07/will-the-real-donald-trump-please-stand-up-120607|title=Will the real Donald Trump please stand up?|work=POLITICO}}</ref> [[پلیتیکو]] مواضع او را «به‌گزینانه، حاضرجوابانه، و غالباً ضدونقیض» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/> او در گذر زمان وضعیت وابستگی حزبی خود را [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]]، [[Independence Party of America|حزب استقلال]]، [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دمکرات]]، و «خودداری از اظهار» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/><ref name="affiliations">{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2015/07/21/why_donald_trump_didnt_run_as_a_democrat_127475.html|title=Why Donald Trump Didn't Run as a Democrat|publisher=}}</ref> او همچنین برای کسب نامزدی [[حزب رفرم]] تلاش کرده است.<ref name="affiliations"/> به‌طور مشخص، او مواضع خود را در خصوص مالیات‌گیری از ثروتمندان، حقوق [[سقط جنین]] و [[مراقبت سلامتی]] تغییر داده است.<ref name="real Donald"/> گزارشی در سال ۲۰۱۱ نشان می‌داد که ترامپ در طول دو دهه از انتخابات در آمریکا به کارزارهای کاندیداهای هر دو حزب دمکرات و جمهوری‌خواه کمک مالی کرده است.<ref name="trumpsdonations">{{cite web|url=http://www.opensecrets.org/news/2011/02/donald-trumps-donations-to-democrats.html|title=Donald Trump's Donations to Democrats, Club for Growth's Busy Day and More in Capital Eye Opener|date=February 17, 2011|publisher=Center for Responsive Politics, OpenSecrets.org|last=Newkirk|first=Zachary}}</ref> ترامپ در فوریهٔ ۲۰۱۲ از [[میت رامنی]] برای ریاست جمهوری آمریکا حمایت کرد.<ref>[http://www.foxnews.com/politics/2012/02/02/trump-plans-to-endorse-romney-sources-say/ Trump endorses Romney, cites tough China position and electability]. Fox News, February 2, 2012.</ref> ترامپ از جمله حامیان اولیهٔ [[رونالد ریگان]] برای ریاست جمهوری آمریکا بود.<ref name="TrumpsupportsReagan">Martosko, David (May 12, 2015).[http://www.dailymail.co.uk/news/article-3077773/Trump-trademarked-slogan-Make-America-Great-just-DAYS-2012-election-says-Ted-Cruz-agreed-not-use-Scott-Walker-booms-TWICE-speech.html EXCLUSIVE: Trump trademarked slogan 'Make America Great Again' just DAYS after the 2012 election and says Ted Cruz has agreed not to use it again after Scott Walker booms it TWICE in speech]. Daily Mail.</ref> به گفته ''[[وال‌استریت جورنال]]''، در ژانویه ۲۰۲۱ دونالد ترامپ پیشنهاد تأسیس '''حزب میهن‌پرست''' را داد تا بتواند بر [[نظام سیاسی در ایالات متحده آمریکا|سیاست ایالات متحده]] تأثیر بگذارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/570781 |عنوان = وال‌استریت‌ژورنال: ترامپ قصد دارد «حزب میهن‌پرستان» ایجاد کند| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://per.euronews.com/2021/01/20/trump-to-form-new-political-party-called-patriot |عنوان = دونالد ترامپ حزب سیاسی «میهن‌پرست» را تشکیل می‌دهد | ناشر = یورونیوزفارسی|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref> ترامپ از مدت‌ها پیش به سیاست ابراز علاقه کرده بود. او در سال ۲۰۰۰ برای کسب نامزدی [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|حزب ریفورم]] در انتخابات ریاست‌جمهوری رقابت کرد و در [[انتخابات مقدماتی]] این حزب در دو ایالت پیروز شد و سپس کنار کشید. او در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶ بار دیگر رسماً نامزدی خود را برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶]]، این بار به‌عنوان یک [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] اعلام کرد. [[کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶|کارزار ترامپ]] پوشش گستردهٔ رسانه‌ای و توجه بین‌المللی را به خود جلب کرد. در مه ۲۰۱۶، پس از پیروزی در بیشترین ایالت‌ها و کسب بیشترین آرای [[رقابت‌های مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه (۲۰۱۶)|رقابت مقدماتی حزب جمهوری‌خواه]]، تنها رقبای باقیماندهٔ او کناره‌گیری کردند و ترامپ در ژوئیه رسماً نامزد حزب جمهوری‌خواه شد. ترامپ در انتخابات سراسری [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|۸ نوامبر ۲۰۱۶]] با پیروزی بر [[هیلاری کلینتون]]، [[کاندیداهای ریاست جمهوری حزب دموکرات، ۲۰۱۶|نامزد]] [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]]، تنها کسی است که بدون هرگونه سابقه تصدی مناصب سیاسی یا نظامی به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده و پنجمین کسی است که با کسب آرای مردمی کمتر از رقیبش به ریاست جمهوری برگزیده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا {{!}} DW {{!}} 09.11.2016|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/پیروزی-دونالد-ترامپ-در-انتخابات-ریاست-جمهوری-آمریکا/a-36319157|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد؛ مروری بر اعلام نتایج انتخابات|نشانی=http://www.rfi.fr/fa/کلینتون-یا-ترامپ-؟-نتایج-انتخابات-آمریکا-را-بصورت-زنده-دنبال-کنید-20161108/آمریکا|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2016-11-08|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> === فعالیت سیاسی تا سال ۲۰۱۵ === ترامپ در سال‌های ۱۹۸۸، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ برای ریاست جمهوری و در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴ برای فرمانداری نیویورک ابراز علاقه کرد که در انتخابات رقابت کند ولی وارد هیچ‌یک از آن رقابت‌ها نشد.<ref>{{cite news|last = Smith|first = Kyle|title = Stop pretending&nbsp;– Donald Trump is not running for president|url = http://nypost.com/2015/05/30/stop-pretending-donald-trump-is-not-running-for-president/|work = New York Post|accessdate = June 7, 2015|date = May 30, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last = Travis|first = Shannon|title = Was he ever serious? How Trump strung the country along, again|url = http://www.cnn.com/2011/POLITICS/05/16/trump.again/|publisher = CNN|accessdate = June 7, 2015|date = May 17, 2011}}</ref> گرچه نظرسنجی از سوی نیویورک تایمز/سی بی اس نشان داد که ۷۰٪ آمریکاییان نظر نامطلوبی نسبت به ترامپ دارند، او برای کسب نامزدی حزب رفرم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ رقابت کرد و انتخابات مقدماتی کالیفرنیا را برنده شد.<ref name="Wadler2Dec">{{cite news|url = https://news.google.com/newspapers?nid=1309&dat=19991202&id=Z_1OAAAAIBAJ&sjid=fRQEAAAAIBAJ&pg=2818,1649658&hl=en|title = A Supermodel at the White House?|first = Joyce|last = Wadler|work = New Straits Times|date = December 2, 1999|accessdate = September 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://ballot-access.org/2011/12/25/donald-trump-ran-for-president-in-2000-in-several-reform-party-presidential-primaries/|title = Ballot Access News&nbsp;– Donald Trump Ran For President in 2000 in Several Reform Party Presidential Primaries|publisher = ballot-access.org|accessdate = July 1, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|title = CA Secretary of State&nbsp;– Primary 2000&nbsp;– Statewide Totals|publisher = ca.gov|accessdate = July 1, 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150719093956/http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|archivedate = ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref><ref>Madison, Lucy (October 4, 2010) [http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-for-president-in-2012/ "Donald Trump for President in 2012?"], CBS News. Retrieved October 4, 2010.</ref><ref>Zwick, Jesse (October 4, 2010) [http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president "Donald Trump for President?"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120718132112/http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president |date=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲}}, ''The Washington Independent''. Retrieved October 4, 2010.</ref> او تأیید کرد که چهرهٔ عمومیش از آن زمان عوض شده: «اتفاقی که افتاد این بود که من برنامهٔ کارآموز را اجرا کردم و موفقیت بزرگی از آب درآمد. کی فکرش را می‌کرد که چنین اتفاقی رخ بدهد؟» او در ۲۰۰۵ به [[لری کینگ]] گفت «هیچ چیزی مثل داشتن یک برنامه جذاب تلویزیونی نیست.»<ref name="King17May">{{cite news|url=http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/0505/17/lkl.01.html|title=Interview with Donald, Melania Trump|date=May 17, 2005 |publisher=CNN|accessdate=September 4, 2015|first = Larry|last = King}}</ref> در سال ۲۰۱۲ که ترامپ در حال فکر در خصوص تلاش برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری بود یک نظرسنجی [[وال استریت]] ژورنال/[[ان‌بی‌سی نیوز]] دریافت که او در مارس ۲۰۱۱، از همهٔ رقبای احتمالیش در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۲)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ ایالات متحده آمریکا جلو است]]، و یک در صد از [[میت رامنی]] جلوتر است.<ref>Haberman, Maggie (March 7, 2011).[http://www.nbcnewyork.com/news/politics/Trump_tops_Romney__Pawlenty-117496043.html Trump tops Romney, Pawlenty]. WNBC. Retrieved March 7, 2011.</ref> نظرسنجی ای در فوریه ۲۰۱۱ نشان داد او فقط چند درصد از اوباما عقب‌تر است، و خیلی از رأی‌دهندگان هنوز تصمیم خود را در خصوص گزینه نهاییشان نگرفته بودند.<ref>{{cite news |title=Obama Hits 50&nbsp;Percent Approval Rating, According to New Newsweek/Daily Beast Poll |url=http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |work=Newsweek / Daily Beast Company LLC |date=February 21, 2011 |accessdate=April 14, 2011 |first=Douglas |last=Schoen |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429024421/http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |archivedate=۲۹ آوریل ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> یک نظرسنجی در آوریل ۲۰۱۱، زمانی که او هنوز در حال سنجش شرکت در انتخابات بود، او را با ۹ درصد پیشتازی نشان داد.<ref>Shadid, Aliyah (April 15, 2011).[http://www.nydailynews.com/news/politics/2011/04/15/2011-04-15_donald_trump_takes_lead_in_gop_primary_poll_beats_romney_huckabee_palin_gingrich.html?r=news/politics "Donald Trump takes lead in GOP primary poll, beats Romney, Huckabee, Palin, Gingrich, Bachmann, Paul"]{{پیوند مرده|date=سپتامبر 2021|bot=InternetArchiveBot}}. ''[[Daily News (New York)|Daily News]]'' (New York). Retrieved April 17, 2011.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.publicpolicypolling.com/pdf/PPP_Release_US_0510925.pdf|title=Public Policy Polling|accessdate=September 25, 2011|format = PDF}}</ref> برخی رسانه‌ها اقدامات او را برای تبلیغ برای برنامهٔ ''[[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]]'' دانستند.<ref name="cnnnotrunning"/><ref>{{cite news |url = http://www.csmonitor.com/USA/Politics/The-Vote/2011/0210/Donald-Trump-says-he-might-run-for-president.-Three-reasons-he-won-t|title = Donald Trump says he might run for president. Three reasons he won't.|work = [[کریستین ساینس مانیتور|The Christian Science Monitor]]|date = February 10, 2011|accessdate = April 21, 2011}}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2011/02/11/donald-trump-cpac-president-act_n_821923.html|title = Donald Trump Brings His 'Pretend To Run For President' Act To CPAC|work = [[هافینگتن پست]]|accessdate = April 21, 2011|first = Jason|last = Linkins|date = February 11, 2011}}</ref> در مه ۲۰۱۱، ترامپ اعلام کرد برای ریاست جمهوری رقابت نخواهد کرد.<ref name="cnnnotrunning">{{cite news|author = CNN Political Unit|title = BREAKING: Trump not running for president|url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|date = May 16, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 16, 2011|archive-date = ۱۹ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110519101948/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|url-status = dead}}</ref> [[پابلیک پالسی پولینگ]] این رشته وقایع را یکی از سریع‌ترین فراز و فرودها در تاریخ سیاست انتخاباتی دانست.<ref>{{cite web |url = http://publicpolicypolling.blogspot.com/2011/05/trump-collapses.html|title = Public Policy Polling&nbsp;– May 10, 2011|publisher = Publicpolicypolling.blogspot.com|date = May 10, 2011|accessdate = September 25, 2011}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۱ ترامپ به عنوان یکی از شش مرد در فهرست تحسین شده‌ترین زنان و مردان زنده در نظرسنجی گالوپ/''[[یواس‌ای تودی]]'' اعلام شد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/12/28/donald-trump-sixth-gallup-most-admired-list_n_1172416.html "Donald Trump Places Sixth On Gallup's 'Most Admired' List"]. ''The Huffington Post'', December 28, 2011.</ref> ترامپ در آوریل ۲۰۱۱، گواهی تابعیت رئیس‌جمهور [[باراک اوباما]] را زیر سؤال برد،<ref name="WashPost4711">{{cite news|title = Trump goes after Obama on US citizenship, says citizenship questions remain unanswered|date = April 7, 2011|agency = [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|work = [[واشینگتن پست|The Washington Post]]}}</ref> و تهمت زد که «مادربزرگ او در کنیا گفت که او در کنیا متولد شده، و او آنجا بوده و تولد را شاهد بوده است.»<ref name="McGraw7Apr">{{cite news|url = http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|title = Trump: I have ‘real doubts’ Obama was born in U.S.|work = Today|first = Seamus|last = McGraw|date = April 7, 2011|accessdate = September 13, 2015|archive-date = ۱۷ فوریه ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160217080853/http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|url-status = dead}}</ref> (ادعای ترامپ ناشی از یک متن گفتگوی تلفنی بین مادربزرگ اوباما بود که بعداً بی‌اعتبار دانسته شد و یک کشیش پنسیلوانیایی مخالف برگزیده شدن اوباما آن را ساخته بود.<ref name="Factcheck2011Apr"/>) ترامپ همچنین این که نمرات اوباما برای ورود به مدرسه حقوق هاروارد به حد کافی بالا بوده را زیر سؤال برد.<ref>Madison, Lisa (April 26, 2011).[http://www.cbsnews.com/news/trump-how-did-obama-get-into-the-ivy-league/ Trump: How did Obama get into the Ivy League?]. CBS News.</ref> ترامپ ادعا کرد تیمی از محققان خصوصی را به [[هاوایی]]، زادگاه ثبت شدهٔ اوباما، فرستاده<ref name="Factcheck2011Apr">{{cite news|url = http://www.factcheck.org/2011/04/donald-youre-fired/|title = Donald, You’re Fired! Trump repeats false claims about Obama's birthplace.|work = Factcheck.org|date = April 9, 2011|accessdate = September 13, 2015}}</ref> و به برنامه ''[[امروز (برنامه کانال ان‌بی‌سی)|امروز]]'' گفت «آنها نمی‌توانند چیزی را که پیدا می‌کنند باور کنند».<ref name="Elliott8Apr">{{cite news|url = http://www.salon.com/2011/04/08/trump_hawaii_investigators/|title = Did Trump really send investigators to Hawaii?|date = April 8, 2011|accessdate = September 13, 2015|first = Justin|last = Elliott|work = Salon}}</ref> ترامپ در ۲۵ آوریل ۲۰۱۱، از اوباما خواست با انتشار فرم کامل گواهی تولدش به مسئلهٔ شهروندی خاتمه دهد.<ref>{{cite news|url = http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|title = Trump claims Obama birth certificate 'missing'|date = April 25, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 14, 2011|archive-date = ۱۷ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110517150554/http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite news |title = Birtherism: Where It All Began|url = http://www.politico.com/news/stories/0411/53563_Page3.html|work = [[پلیتیکو|Politico]]|date = April 22, 2011|accessdate = April 25, 2011}}</ref> دو روز بعدتر اوباما در چارچوب تلاش‌های [[کاخ سفید]] برای پایان دادن به این قضیه بیانیه‌ای حاوی فرم کامل گواهی تولد اوباما را منتشر کرد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/04/27/obama-birth-certificate-r_n_854248.html Obama Birth Certificate Released By White House (PHOTO)].''[[هافینگتن پست]]'' April 27, 2011. Retrieved May 8, 2011.</ref> ترامپ متعاقباً در [[کنفرانس مطبوعاتی]] در خصوص نقشش در انتشار گواهی اوباما ابراز افتخار کرد و گفت امیدوار است که «درست باشد» و «ما باید ببینیم واقعی هست یا نه»<ref name="Madison27April">{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/news/trump-takes-credit-for-obama-birth-certificate-release-but-wonders-is-it-real/|title = Trump takes credit for Obama birth certificate release, but wonders 'is it real?'|first = Lucy|last = Madison|publisher = CBS News|date = April 27, 2011|accessdate = May 9, 2011}}</ref> وقتی از ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۵ در این خصوص که آیا اوباما در آمریکا متولد شده یا نه او گفت: «من واقعاً نمی‌دانم. من نمی‌دانم چرا مدارکش را منتشر نمی‌کند.»<ref name="Lee9July">{{cite news|url = http://www.cnn.com/2015/07/08/politics/donald-trump-illegal-immigrant-workers/|title = Trump says he still doesn't know where Obama was born|date = July 9, 2015|accessdate = August 18, 2015|first = MJ|last = Lee|publisher = CNN}}</ref><ref>[http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/1507/09/acd.01.html Transcript], ''Anderson Cooper 360 Degrees'' (July 9, 2015).</ref> در دسامبر ۲۰۰۸، دسامبر از اولین حامیان برنامهٔ نجات [[صنعت خودروسازی]] آمریکا با حمایت دولت در سال ۲۰۰۹ شد که طبق یک نظرسنجی پیو در سال ۲۰۱۲ مورد حمایت ۵۶ درصد آمریکاییان (۶۳٪ حمایت در میشیگان) بود.<ref name="Koproski1">Gene J. Koprowski (December 10, 2008).[http://www.newsmax.com/finance/StreetTalk/trump-auto-bailout/2008/12/10/id/327036/ Trump: Rescue Big 3, but Then Its Bankruptcy]. News Max.</ref><ref name="Reeve1">Elspeth Reeve (February 23, 2012).[http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106 "Most Americans Now Think Auto Bailout Was a Good Idea"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160601063309/http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106/ |date=۱ ژوئن ۲۰۱۶}}. Thewire.com.</ref> بیانات ترامپ در خصوص بروز اوتیسم به دلیل واکسیناسیون با انتقاد گستردهٔ [[جامعهٔ علمی]] در رسانه‌های گوناگون مواجه شد.<ref>{{cite web |url = http://theness.com/neurologicablog/index.php/donald-trump-anti-vaccine-crank/|title = Donald Trump – Anti-Vaccine Crank|last = Novella|first = Steven|author-link = Steven Novella|website = Neurologica Blog|access-date = July 7, 2015}}</ref><ref>{{cite news |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/08/donald-trump-plays-doctor-on-twitter/|title = Donald Trump Plays Doctor on Twitter|publisher = [[ای‌بی‌سی نیوز|ABC News]]|date = August 23, 2012|accessdate = February 25, 2014|author = Krieg, Gregory J.}}</ref> از او به دلیل اظهارات نفی‌کنندهٔ تغییرات اقلیمی انتقاد شده است چرا که با نظر جامعهٔ علمی ناسازگار است.<ref>{{cite web|last = Mooney|first = Chris|authorlink = Chris Mooney (journalist)|title = Dear Donald Trump: Winter Does Not Disprove Global Warming|url = http://www.huffingtonpost.com/2014/01/03/cold-weather-climate-change_n_4537598.html|website = The Huffington Post|accessdate = July 12, 2015}}</ref> در ژانویه ۲۰۱۳، ترامپ (که چهره نسبتاً محبوبی در [[اسرائیل]] است)<ref>[http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172 Donald Trump, Big In Israel, Endorses Prime Minister Benjamin Netanyahu]. Maya Shwayder, January 15, 2013, ''International Business Times''.</ref><ref>[http://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1000639075 דונלד טראמפ נגד פיקסל סחר: משתמשת בשמי ללא אישור] April 14, 2011, 16:21שלח תגובה במיילצמרת פרנט, [[کره جغرافیایی|Globes]]</ref> با انتشار ویدئویی از [[بنیامین نتانیاهو]] در انتخابات حمایت کرد و گفت یک نخست‌وزیر قوی، یک اسرائیل قوی است.<ref>{{cite news |url = http://www.haaretz.com/blogs/routine-emergencies/you-re-not-fired-donald-trump-endorses-netanyahu.premium-1.494207|title = 'You're not fired!' Donald Trump endorses Netanyahu|work = Haaretz|date = January 16, 2013|accessdate = February 7, 2013|author = Allison Kaplan Sommer}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172|title = January 15, 2013|work = IB Times|date = January 15, 2013|accessdate = August 9, 2013|author = Maya Shwayder}}</ref> ترامپ در سال ۲۰۱۵ [[جایزه آزادی]] را به خاطر کوشش‌های مثبتش در خصوص [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com">[http://www.algemeiner.com/2015/02/05/algemeiner-honors-joan-rivers-donald-trump-yuli-edelstein-at-second-annual-jewish-100-gala/ "Algemeiner Honors Joan Rivers, Donald Trump, Yuli Edelstein at Second Annual 'Jewish 100' Gala"]. ''Algemeiner Journal''. February 5, 2015.</ref> ترامپ گفت «من دوستان زیادی در اسرائیل دارم»."<ref>[http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295 Donald Trump Pledges Loyalty to Israel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710180043/http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295|date=10 ژوئیه 2015}} [[Jewish Voice]] WEDNESDAY, July 1, 2015, BY JACOB KAMARAS</ref> <gallery mode="packed-hover" heights="۲۱۰"> Donald Trump by Gage Skidmore 3.jpg|در حال سخنرانی در کنفرانس سی پک ۲۰۱۵. Donald Trump Laconia Rally, Laconia, NH 4 by Michael Vadon July 16 2015 14.jpg|<small>ترامپ در حال مبارزهٔ انتخاباتی در نیوهمپشایر، ژوئیه ۲۰۱۵</small> </gallery> === کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶ === {{اصلی|کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶}}در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵، ترامپ نامزدی خود برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ را از مقر خود در [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ در نیویورک]] اعلام کرد. ترامپ توجهات را در کارزاری که شدیداً بر شعار «عظمت را به آمریکا برمی‌گردانیم.» تکیه داشته، معطوف به مسائل داخلی ای نظیر [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا]]، [[انتقال به خارج]] مشاغل آمریکایی‌ها، [[بدهی ملی ایالات متحده آمریکا]]، و [[تروریسم اسلامی]] کرد.<ref>{{cite news |url=http://time.com/3923128/donald-trump-announcement-speech/ |title=Here's Donald Trump’s Presidential Announcement Speech |author=TIME Staff |date=June 16, 2015 |work=TIME Magazine}}</ref> ترامپ به عنوان یک [[محافظه‌کاری|محافظه‌کار]] خودخوانده رقابت می‌کند، که به‌طور مشخص آن را به امور [[محافظه‌کاری مالی|مالی]] و [[راست مسیحی|مذهبی]] مرتبط می‌کند. برخی تحلیلگران سیاسی ترامپ را از نظر [[مسائل اجتماعی]] نظیر حقوق [[ال‌جی‌بی‌تی|دگرباشان]]،<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.com/msnbc/donald-trump-2016s-most-lgbt-friendly-republican |title=Is Donald Trump 2016’s most LGBT-friendly Republican? |work=MSNBC}}</ref> و [[سقط جنین]]، میانه‌رو طبقه‌بندی می‌کنند.<ref name="The Christian Science Monitor">{{cite web |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/Decoder/2016/0224/Donald-Trump-is-a-moderate.-That-doesn-t-mean-what-you-think |title=Donald Trump is a moderate. That doesn't mean what you think. |work=The Christian Science Monitor}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/04/trump-abortion-exceptions-gop-platform-222262 |title=Trump vows to put abortion exceptions in GOP platform |work=Politico}}</ref> او بر اساس پلتفرمی مبارزه می‌کند که تأکید بسیاری بر میهن‌پرستی آمریکایی دارد، و نسبت به [[تصحیح سیاسی]] مخالفت شایان توجهی دارد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/270107-trump-defends-himself-from-critics-on-the-right-im-very-conservative |title=Trump defends himself from critics on the right: 'I'm very conservative' |author=Harper Neidig |date=February 19, 2016 |work=The Hill}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/08/18/upshot/donald-trump-moderate-republican.html |title=Donald Trump, Moderate Republican |author=Josh Barro |date=August 14, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/politics/2015/11/donald_trump_is_a_moderate_republican_that_s_why_he_s_winning.html |title=Donald Trump Is Actually a Moderate Republican |author=Jamelle Bouie |date=November 19, 2015 |work=Slate}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsmax.com/FastFeatures/donald-trump-2016-key-political/2014/12/24/id/614808/ |title=Donald Trump 2016: 7 Key Political Positions of GOP Presidential Hopeful |author=Alana Marie Burke |date=December 24, 2014 |work=Newsmax}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/inspired-life/wp/2015/12/09/donald-trump-says-were-all-too-politically-correct-but-is-that-also-a-way-to-limit-speech/ |title=Donald Trump says we’re all too politically correct. But is that also a way to limit speech? |author=ColItkowitz |date=December 9, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/08/06/trump_to_megyn_kelly_i_dont_have_time_for_political_correctness_and_neither_does_this_country.html |title=Trump to Megyn Kelly: I Don't Have Time For Political Correctness and Neither Does This Country |publisher=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2015/10/21/politics/donald-trump-iowa-rally/ |title=Donald Trump's pledge: 'We're gonna be saying Merry Christmas' |author=MJ Lee |date=October 22, 2015 |work=CNN}}</ref>}} او علیه طبقهٔ حاکم حزب جمهوری‌خواه، که به‌طور گسترده با نامزدی او مخالف است و در خصوص شانس او برای بردن [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] شک دارد و می‌ترسد او به چهرهٔ حزب جمهوری‌خواه صدمهٔ زیادی بزند رقابت می‌کند.<ref>* {{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/03/28/us/politics/donald-trump-republican-voters.html |title=How the G.O.P. Elite Lost Its Voters to Donald Trump |author=Nicholas Confessore |date=March 26, 2016 |work=The New York Times}} * {{cite web |url=http://www.thestreet.com/story/13467863/1/donald-trump-nomination-would-forever-change-the-republican-party.html |title=Donald Trump Nomination Would Forever Change the Republican Party |publisher=}} * {{cite web |url=http://www.nationalreview.com/article/425750/gop-establishment-thinks-trump-could-win |title=Donald Trump – the Establishment Now Thinks He Could Win – National Review Online |author=Eliana Johnson |date=October 19, 2015 |work=National Review Online}}</ref> به هر ترتیب، نامزدی ترامپ تا حدی زیادی موفق بوده، بخشی از آن به دلیل پوشش گستردهٔ رسانه‌ای، قابلیت او برای تأمین شخصی بودجهٔ کارزارش و حساب نکردن روی سوپرپک‌ها، و اعلام حمایت چهره‌های مختلف، و این نظر که او و هوادارانش «چیزها را همان‌طور می‌گویند که هستند.»{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://www.cnsnews.com/news/article/susan-jones/jan-brewer-donald-trump-telling-it-it-really-truly |title=Jan Brewer: Donald Trump 'Telling It Like It Really, Truly Is' |work=CNS News}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.breitbart.com/big-government/2015/11/14/telling-like-group-donald-trump-supporters-iowa/ |title=Telling It Like It Is: With A Group of Donald Trump Supporters In Iowa |work=Breitbart}}</ref><ref>{{cite web |url=http://money.cnn.com/2015/08/23/media/donald-trump-campaign-coverage/ |title=Just how much media coverage is Donald Trump getting? |author=Brian Stelter and Lee Alexander |date=August 23, 2015 |work=CNNMoney}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2015/07/20/why-is-trump-surging-blame-the-media/ |title=Why is Trump surging? Blame the media. |author=John Sides |date=July 20, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/07/donald-trumps-so-rich-i-cant-be-bought-120743 |title=Donald Trump's new pitch: I'm so rich I can't be bought |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2015/10/15/donations-to-donald-trumps-campaign-outpace-self-funding/ |title=Donations to Donald Trump’s Campaign Outpace Self-Funding |date=October 15, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2016/01/donald-trump-free-tv-ad-217387 |title=Donald Trump's free media bonanza |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|title=Chris Collins explains his support for Trump’s candidacy|work=www.buffaloNews.com|accessdate=۱۴ مه ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161006230440/http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|archivedate=۶ اکتبر ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/duncan-hunter-endorses-donald-trump-219725?lo=ap_a1|title=Duncan Hunter endorses Donald Trump – POLITICO|work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKCN0VZ2I7|title=Trump wins Christie backing, marches toward Super Tuesday|author=Emily Stephenson|date=February 27, 2016|work=Reuters}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/paul-lepage-donald-trump-endorsement-219880|title=Maine Gov. Paul LePage endorses Donald Trump|work=POLITICO}}</ref>}} ترامپ در خصوص مذهب بیانی قوی به کار گرفته، و شدیداً از گروه‌های مسیحی در آمریکا حمایت کرده، مدعی شده نحوهٔ برخورد نامطلوب مالیاتی را که اجازه نمی‌دهد آن‌ها در صحنهٔ سیاسی خود را ابراز کنند ملغی خواهد کرد و قول داده استفادهٔ گسترده‌تر از عبارت «کریسمس مبارک» به جای «تعطیلات مبارک» در [[فروشگاه‌های زنجیره‌ای]] را احیا کند. دیگر مسایلی که او برجسته‌شان می‌کنند عبارتند از مراقبت از کهنه سربازان، قوی تر کردن ارتش، بمباران شدید گروه [[داعش]]، تحت نظر قرار دادن مساجد خاصی در آمریکا، دستیابی به توافق‌های تجاری که برای کارگران آمریکایی مطلوب تر باشند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1"/><ref>{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/06/18/trump_on_trade_we_dont_have_our_best_and_brightest_negotiating_for_us_were_getting_ripped_off_major_league.html |title=Trump On Trade: "We Don't Have Our Best And Brightest Negotiating For Us... We're Getting Ripped Off Big League" |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/18/opinion/campaign-stops/the-gospel-according-to-trump.html |title=The Gospel According to Trump |date=January 18, 2016 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/gop-primaries/258755-trump-lays-out-plan-to-reform-veterans-affairs |title=Trump lays out plan to reform Veterans Affairs |work=TheHill}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.militarytimes.com/story/military/2015/09/15/trump-speaks-battleship/72311834/ |title=Trump's security speech light on military, veterans |date=September 15, 2015 |work=MilitaryTimes}}</ref><ref>[http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ Trump: Screw The Constitution, I’ll Allow Churches To Play Politics AND Let Them Stay Tax-Exempt (VIDEO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160604054922/http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ |date=۴ ژوئن ۲۰۱۶}})</ref>}}<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database|title=Trump’s plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany|accessdate=23 November 2015|website=MSNBC|last1=Hillyard|first1=Vaughn}}</ref> ترامپ مکرراً بیانات جسورانه و مجادله برانگیزی با دیدگاه منفی در خصوص مهاجران در خصوص مسایلی ابراز کرده که مورد علاقهٔ رأی‌دهندگان [[طبقه کارگر]] محروم است.<ref>See {{cite web|url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/|title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey|date=17 Nov 2015|publisher=Public Religion Research Institute}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm|title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump|date=4 Dec 2015|quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs that Republican frontrunner Trump is capitalising on in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports.|work=Christian Today}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248|title=Trump Rides a Blue-Collar Wave|date=17 Nov 2015|work=Wall Street Journal Column|author=WILLIAM A. GALSTON}}</ref> ==== انتخابات مقدماتی ==== [[پرونده:Donald Trump Signs The Pledge 06.jpg|بندانگشتی|یکی از رخدادهای مبارزاتی انتخاباتی ترامپ، سپتامبر ۲۰۱۵]] این دوره از انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه که از ۱۷ نامزد تشکیل می‌شد، بزرگ‌ترین انتخابات مقدماتی در [[تاریخ آمریکا]] بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/rachel-maddow-show/biggest-field-ever|title=Biggest. Field. Ever.|first=Steve|last=Benen|publisher=MSNBC|date=May 5, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/blogs/the-fix/wp/2015/06/15/the-2016-gop-primary-is-basically-the-most-wide-open-race-ever/|title=The 2016 GOP primary is basically the most wide-open race ever*|first=Aaron|last=Blake|date=June 15, 2015|work=The Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |title = More People Are Running for Presidential Nomination Than Ever |url = http://time.com/3948922/jim-gilmore-virginia-2016/ |website = Time |access-date = February 14, 2016 |date=July 7, 2015|first = Jack |last = Linshi}}</ref> ترامپ کارزار خود را با [[شعار رسمی]] «بیایید عظمت را به آمریکا برگردانیم» و با تعهدی به این شروع کرد که «از لحاظ اشتغال بهترین رئیس‌جمهوری باشد که خدا تا به حال آفریده.»<ref name="Announcementspeech">[http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2015/06/16/full-text-donald-trump-announces-a-presidential-bid/ Full text: Donald Trump announces a presidential bid]. Washington Post, June 16, 2015.</ref> ارزیابیی منتشر شده توسط ''[[اکونومیست]]''/[[یوگاو]] منتشر شده در ۹ ژوئیه، ۲۰۱۵ نخستین نظرسنجی اصلی کشوری شد که نشان داد ترامپ پیشتاز جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری است.<ref name="Cambell1">Colin Campbell (July 9, 2015).[http://www.businessinsider.com/polls-donald-trump-in-first-place-2015-7 Donald Trump has surged to the top of 2 new 2016 polls]. Business Insider.</ref> شعار رسمی کارزار ترامپ «عظمت را به آمریکا برگردانیم.» است.<ref name="TrumpsupportsReagan"/> تا اوایل سال ۲۰۱۶، رقابت بیشتر بر دونالد ترامپ و [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]] [[تد کروز]] متمرکز بود.<ref name="fortune1">{{cite news |url=http://fortune.com/2016/03/06/cruz-trump-republican-race/ |title=Donald Trump, Ted Cruz Angling For One-On-One Republican Race |date=March 6, 2016 |work=Fortune Magazine}}</ref> در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۶، [[سارا پیلین]] فرماندار سابق آلاسکا حمایت خود را از ترامپ در انتخابات اعلام کرد. ترامپ به دلیل مجریگری [[میگن کلی]] در مناظره ریاست جمهوری ۲۸ ژانویه فاکس نیوز، و نیز بیانیه به اعتقاد او توهین آمیز این شبکه، در این مناظره چهار روز پیش از انتخابات مقدماتی اول در ایالت آیووا شرکت نکرد. در انتخابات مقدماتی اولین ایالت، [[آیووا]]، ترامپ با کسب ۲۴ درصد از آرا پس از [[تد کروز]] با ۲۸ درصد دوم شد. در انتخابات مقدماتی [[نیو همپشر]]، وی با کسب ۳۴ درصد آرا در جایگاه اول قرار گرفت. سپس با پیروزی در [[کارولینای جنوبی]] و [[نوادا]] به پیشتازی خود در بین نامزدهای حزب جمهوری‌خواه ادامه داد. در سه شنبه بزرگ، ترامپ بیشتر دلگت‌ها را برنده شد و در سرتاسر دورهٔ انتخابات مقدماتی پیشتاز بود. حمایت از ترامپ در میان رأی‌دهندگان انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواه در سطح کشور تا مارس ۲۰۱۶، به ۵۰٪ رسید و او آمادهٔ برنده شدن نامزدی حزب جمهوری‌خواه شد.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/03/23/why-donald-trump-is-poised-to-win-the-nomination-and-lose-the-general-election-in-one-poll/|title=Why Donald Trump is poised to win the nomination and lose the general election, in one poll|work=The Washington Post}}</ref> پس از یک پیروزی قاطع در ایندیانا، در ۳ مه ۲۰۱۶ که کاندیداهای باقیمانده، [[تد کروز]] و [[جان کیسیک]]، را واداشت کارزار خود را معلق کنند، رینس پریبیس رئیس [[Republican National Committee|RNC]] ترامپ را عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات سراسری دانست.<ref name="politico_priebus">{{cite news|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/05/reince-priebus-donald-trump-is-nominee-222767|title=RNC Chairman: Trump is our nominee|last=Nussbaum|first=Matthew|date=May 3, 2016|publisher=Politico|accessdate=May 4, 2016}}</ref><ref name="priebus_tweet">{{cite tweet |author=Reince Priebus |author-link=Reince Priebus |user=Reince |number=727665447684820992 |date=May 3, 2016 |title=. @realDonaldTrump will be presumptive @GOP nominee, we all need to unite and focus on defeating @HillaryClinton #NeverClinton |access-date=May 3, 2016}}</ref> ===== انتخابات سراسری ===== {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)}} ترامپ پس از این که عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه شد، تمرکز خود را به [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] معطوف کرد، و به رأی‌دهندگان باقیماندهٔ انتخابات مقدماتی «رایشان را برای انتخابات سراسری نگه دارند.» ترامپ به مبارزهٔ انتخاباتی در سطح کشور ادامه داد و شروع به هدف گرفتن [[هیلاری کلینتون]] پیشتاز حزب دمکرات که بنا بر انتظار نامزد حزب دمکرات خواهد شد کرد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://time.com/4320484/donald-trump-west-virginia-primary-stay-home/ |title=Donald Trump Tells West Virginia Primary Voters to Stay Home |work=Time}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dailycaller.com/2016/05/05/trump-to-wv-voters-dont-bother-voting-in-primary-video/ |title=Trump To WV Voters: Don’t Bother Voting In Primary [VIDEO] |work=The Daily Caller}}</ref><ref>{{cite web |url=http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |title=Donald Trump just made his grand entrance into the general election |work=Business Insider |access-date=۱۴ مه ۲۰۱۶ |archive-date=۲ ژوئن ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602143352/http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/apr/5/hillary-clinton-may-lose-wisconsin-shell-win-democ/ |title=Hillary Clinton may lose Wisconsin, but she’ll win the Democratic nomination |work=The Washington Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.hollywoodreporter.com/news/donald-trump-presumptive-gop-nominee-890422 |title=Donald Trump Praises Ted Cruz, Shifts Focus to Clintons |work=The Hollywood Reporter}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2016/05/04/politics/hillary-clinton-donald-trump-poll-general-election/ |title=At the starting gate: Clinton leads Trump by double-digits |work=CNN}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/05/04/hillary-clinton-widens-lead-over-donald-trump-in-poll/ |title=Hillary Clinton Widens Lead Over Donald Trump in Poll |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2016/05/04/hillary-clinton-donald-trump-cnn-poll/83929258/ |title=Looking to November: Clinton leads Trump by double-digits in new poll |work=USA Today}}</ref>}} [[پرونده:Donald Trump RNC July 2016.jpg|بندانگشتی|چپ|ترامپ در حال پذیرفتن نامزدی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی جمهوری‌خواه ژوئیه، ۲۰۱۶]] کلینتون در بیشتر سال ۲۰۱۶ برتری خود بر ترامپ را در نظرسنجی‌ها تثبیت کرده بود. در اوایل ژوئیه، ترامپ پس از اتمام تحقیقات [[اف‌بی‌آی]] در خصوص مجادله ایمیل‌های هیلاری کلینتون در نظرسنجی‌های اصلی با کلینتون برابر شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/amp/poll-clinton-trump-now-tied-gop-convention-kicks-n611936 |title=Poll: Clinton and Trump Now Tied as GOP Convention Kicks Off |publisher=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |date=July 19, 2016}}</ref> [[جیمز کومی]] اداره‌کنندهٔ اف‌بی‌آی نتیجه گرفت که کلینتون در سروکار داشتن با محتوای طبقه‌بندی شدهٔ دولتی «شدیداً بی دقت» و در خصوص جوانب مجادله در چندین مورد ناصادق بوده است.<ref>{{cite news |url=http://www.businessinsider.com/hillary-clinton-polls-trump-2016-7 |date=July 14, 2016 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |title=The polls are swinging against Hillary Clinton because she gave voters reason to distrust her |last=Barro |first=Josh}}</ref> ترامپ در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶، [[مایک پنس]] فرماندار [[ایندیانا]] را به عنوان جفت خود برای رقابت بر سر معاونت ریاست جمهوری برگزید.<ref>{{cite news |url=http://www.cnbc.com/2016/07/15/donald-trump-officially-names-mike-pence-as-his-vp.html |date=July 15, 2016 |publisher=[[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]] |title=Donald Trump officially names Mike Pence for VP |last=Levingston |first=Ivan}}</ref> ترامپ و پنس رسماً در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۶ از سوی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی این حزب نامزد شدند.<ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/07/19/republicans-start-process-to-nominate-trump-for-president.html |date=July 19, 2016 |publisher=[[فاکس نیوز|Fox News Channel]] |title=Trump closes the deal, becomes Republican nominee for president}}</ref> دو روز بعد ترامپ در یک سخنرانی ۷۶ دقیقه‌ای نامزدی حزب را رسماً پذیرفت.<ref>{{cite news |url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/trump-inspired-by-nixon |title=Trump, Inspired by Nixon? |last=Frank |first=Jeffrey |date=July 20, 2016 |work=The New Yorker |accessdate=July 23, 2016}}</ref> این سخنرانی از نظر تاریخی طولانی را ۳۵ میلیون نفر تماشا کردند و بازخوردهای متفاوتی دریافت کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/envelope/cotown/la-et-ct-rnc-ratings-20160722-snap-story.html |title=35 million TV viewers watch Donald Trump's acceptance speech at GOP convention |last=Battaglio |first=Stephen |date=July 22, 2016 |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |accessdate=July 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/07/25/politics/donald-trump-hillary-clinton-poll/index.html |title=Trump bounces into the lead |last=Director |first=Jennifer Agiesta, CNN |publisher=CNN|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |title=For First Time, Trump's Image on Par With Clinton's |last=Inc. |first=Gallup, |access-date=August 3, 2016 |archive-date=۲۹ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160729225225/http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |url-status=dead}}</ref> ترامپ در اواخر ژوئیه بر اثر مراسم مجمع جمهوری‌خواه ۳ تا ۴ درصد از اختلاف خود با کلینتون را در نظرسنجی‌ها کم کرد.<ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-why-our-model-is-bullish-on-trump-for-now/ |title=Election Update: Why Our Model Is Bullish On Trump, For Now |date=July 28, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.latimes.com/politics/la-na-pol-convention-bounce-20160725-snap-story.html |last=Lauter |first=David |title=Trump takes lead over Clinton as GOP convention generates a bounce for its nominee |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |date=July 25, 2016 |accessdate=July 25, 2016}}</ref> در پی ترقی ۷ درصدی کلینتون در نظرسنجی‌ها در پی مجمع ملی دمکرات، کلینتون در آغاز اوت اختلاف خود را با ترامپ بسیار افزایش داد.<ref>{{cite web |url=http://election.princeton.edu/2016/08/01/post-democratic-convention-bounce/ |title=Post-Democratic convention bounce: 7 points for Clinton|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-clintons-bounce-appears-bigger-than-trumps/?ex_cid=538twitter |title=Election Update: Clinton's Bounce Appears Bigger Than Trump's |date=August 1, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref> تا آخر سپتامبر پیشتازی کلینتون کم شد و تقریباً با ترامپ در جایگاه برابری قرار گرفت. ''[[نیویورک تایمز]]'' علت این کاهش را تعدادی از رسوایی‌ها پیرامون کلینتون نظیر اتهامات فساد وارد شده به [[بنیاد کلینتون]] و بدحالی کلینتون بر اثر [[سینه‌پهلو]]، که به دغدغه‌هایی دامن زد دانست.<ref>{{Cite web|url=http://www.nytimes.com/2016/10/05/opinion/why-hillary-clinton-dipped-in-the-polls-before-the-first-debate.html|title=Why Hillary Clinton Dipped in the Polls Before the First Debate|last=Laffoon IV|first=Polk|date=October 4, 2016|website=The New York Times|access-date=October 8, 2016}}</ref> کلینتون در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۶ در اولین مناظره در [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا]] ۲۰۱۶ در [[دانشگاه هوفسترا]] در برابر ترامپ قرار گرفت. این مناظره با حدود ۸۴ میلیون بیننده بیشترین تماشاگر را در تاریخ مناظره‌های ریاست جمهوری در تاریخ آمریکا به خود اختصاص داد.<ref>{{Cite web|url=http://money.cnn.com/2016/09/27/media/debate-ratings-record-viewership/index.html|title=Debate breaks record as most-watched in U.S. history|last=Stelter|first=Brian|date=September 27, 2016|website=CNNMoney|access-date=September 30, 2016}}</ref> اکثر نظرسنجی‌ها دریافتند که کلینتون از ترامپ عملکرد بهتری در مناظره داشته که باعث شد کلینتون دوباره در نظرسنجی‌ها جلو بیفتد.<ref>{{cite web|url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-early-polls-suggest-a-post-debate-bounce-for-clinton/|title=Election Update: Early Polls Suggest A Post-Debate Bounce For Clinton|date=September 28, 2016|work=FiveThirtyEight|language=en-US|access-date=September 28, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/10/03/politics/hillary-clinton-donald-trump-presidential-polls/|title=Post-debate, Clinton takes the lead|date=October 4, 2016|work=CNN|language=en-US|access-date=October 8, 2016}}</ref> ===== مجادله نوار ترامپ-بوش ===== دو روز پیش از [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره دوم]] انتخابات سراسری ویدئویی مربوط به سال ۲۰۰۵ درز شد که در آن ترامپ در گفتگو با بیلی بوش، مجری وقت برنامه هالیوود اکسس، با زبانی که رسانه‌ها آن را «رکیک» خواندند دربارهٔ زنان صحبت می‌کند و از تلاش‌هایش برای اغوا کردن زنی متأهل می‌گوید. این نوار ضبط شده باعث شد ترامپ برای نخستین بار در طول این کارزار به‌طور علنی عذرخواهی کند. جمعی از سیاستمداران ارشد، سناتورها، نمایندگان مجلس و فرمانداران جمهوری‌خواه در پی آن حمایت خود از ترامپ در انتخابات را پس گرفته و از او خواستند از رقابت کنار بکشد.<ref>http://www.nytimes.com/2016/10/08/us/politics/donald-trump-women.html</ref><ref>http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/a-sexual-predator-in-the-republican-partys-midst</ref> از جمله این سیاستمداران [[جان مک کین]] و [[کاندالیزا رایس]] از چهره‌های مطرح [[حزب جمهوری‌خواه]] بودند. ===== اتهامات آزار جنسی ===== در پی درز اظهارات سال ۲۰۰۵ ترامپ چند زن مطالب جدیدی از سو [[رفتار جنسی]] را طرح کردند که منابعی چون ''[[نیویورک تایمز]]'' و ''[[پیپل]]'' به پوشش آن‌ها پرداختند. ترامپ و کارزار او با انکار همهٔ این اتهامات شروع به طرح شکایتی علیه ''[[نیویورک تایمز]]'' به اتهام [[تهمت]] کرده‌اند.<ref>{{cite news |last=Byers |first=Dylan |url=http://money.cnn.com/2016/10/12/media/new-york-times-donald-trump-lawsuit-threat/ |title=Donald Trump threatens to sue New York Times over sexual harassment report |publisher=[[سی‌ان‌ان مانی.کام]] |date=October 12, 2016 |accessdate=October 13, 2016}}</ref><ref name="Fox Trump demands retraction">{{cite news | url=http://www.foxnews.com/politics/2016/10/13/trump-demands-nyt-retracts-libelous-article-about-alleged-assault-as-new-claims-emerge.html | title=Trump demands NYT retracts 'libelous article' about alleged assault as new claims emerge | publisher=[[فاکس نیوز|Fox News]] | date=October 13, 2016 | accessdate=October 13, 2016}}</ref> ترامپ و کارزار او همهٔ این اتهامات را تکذیب کرده و توطئه‌ای دروغین جهت لکه دار کردن شهرت او دانستند. ==== مواضع سیاسی ==== {{اصلی|مواضع سیاسی دونالد ترامپ}} === انتخاب به ریاست جمهوری === ترامپ در ۸ نوامبر ۲۰۱۶ با کسب ۳۰۶ [[مجمع گزینندگان (ایالات متحده آمریکا)|رأی الکتورال]] در برابر ۲۳۲ رأی کلینتون پیروز شد. او رأی مردمی کمتری از کلینتون به دست آورد و پنجمین کسی شد که بدون بردن آرای مردمی رئیس‌جمهور می‌شود.<ref>{{cite news |url=http://www.vox.com/policy-and-politics/2016/11/9/13572112/trump-popular-vote-loss |title=Trump will be the 4th president to win the Electoral College after getting fewer votes than his opponent |publisher=[[واکس (تارنما)|Vox (website)]] |date=November 9, 2016 |first=Alvin |last=Chang |accessdate=November 11, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/key-dates.html|title=2016 Presidential Election |website=National Archives and Records Administration|access-date=November 26, 2016}}</ref> تفاوت آرا در سطح کشور نزدیک ۳ میلیون رأی بود.<ref>{{cite web|title=Clinton's lead in the popular vote surpasses 2 million|url=http://www.politico.com/story/2016/11/clinton-lead-popular-vote-2016-231790|website=POLITICO|accessdate=November 23, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ یک پیروزی سیاسی بسیار خلاف انتظار دانسته شد، چرا که تقریباً همهٔ نظرسنجی‌های کشوری نشان می‌دادند کلینتون به میزان کمی جلوتر از ترامپ است، و نظرسنجی‌های ایالتی نشان می‌دادند او به میزان کمی در آرای الکتورال جلو است.<ref>{{cite news |url=http://www.politico.com/story/2016/11/election-results-2016-clinton-trump-231070 |title=Trump pulls off biggest upset in U.S. history |publisher=[[پلیتیکو|Politico]] |date=November 9, 2016 |first=Maxwell |last=Tani |accessdate=November 9, 2016}}</ref> خطاها در برخی از نظرسنجی‌های ایالتی را بعدتر به تخمین بیش از حد حمایت از کلینتون در میان رأی دهندگان بسیار تحصیلکرده و غیر سفیدپوست، و تخمین کمتر از حد حمایت از ترامپ در میان رأی دهندگان سفیدپوست طبقه کارگری از سوی نظرسنجی کنندگان نسبت دادند.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/10/upshot/why-trump-won-working-class-whites.html |title=Why Trump Won: Working-Class Whites |publisher=The New York Times |date=November 9, 2016 |first=Nate |last=Cohn |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ نخستین باری از بازه سال‌های ۲۰۰۳–۲۰۰۷ شد که جمهوری‌خواهان کاخ سفید و هر دو [[مجلس سنا]] و کنگره را در کنترل خود دارند.<ref>{{cite web |url=http://www.snopes.com/republicans-1928-control/ |title=Republicans Last Controlled in 1928 and Depression Followed? |publisher=[[اسنوپس|Snopes]] |first=Kim |last=LaCapria |accessdate=November 14, 2016}}</ref> ترامپ مسن‌ترین کس و با احتساب [[تورم]]، ثروتمندترین کسی شد که به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-richest-us-president-in-history-2017-1 |title=Donald Trump is officially the richest US president in history |last=Martin |first=Emmie |date=January 23, 2017 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |accessdate=September 9, 2017}}</ref> ترامپ در نخستین ساعات روز ۹ نوامبر ۲۰۱۶ تماسی از کلینتون دریافت کرد که در آن او کسب ریاست جمهوری به وسیلهٔ ترامپ را پذیرفت. ترامپ چند ساعت بعد در هتل هیلتون نیویورک سخنرانی پیروزی خود را در برابر صدها تن از هوادارانش ایراد کرد.<ref>{{cite news |url=http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |title='It's time for us to come together': Trump strikes conciliatory tone in victory speech |publisher=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |date=November 9, 2016 |first=Oliver |last=Darcy |accessdate=November 9, 2016 |archive-date=۹ نوامبر ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20161109104757/http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.yahoo.com/tv/donald-trump-makes-first-speech-080352428.html |title=Donald Trump Makes First Speech as President-Elect, Thanks Hillary Clinton for Her 'Service' — Watch Video |publisher=[[یاهو!|Yahoo!]] |first=Andy |last=Swift |date=November 9, 2016 |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ اعتراضاتی را در سراسر آمریکا برانگیخت. گروه‌هایی در مکان‌های عمومی جمع شدند تا به برخی از سیاست‌ها و سخنان وی در جریان کارزار انتخابات اعتراض کنند.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/11/13/us/protests-elections-trump/index.html |title=Anti-Trump protests move through fifth day |newspaper=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=November 14, 2016 |accessdate=November 14, 2016}}</ref> == نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}}ترامپ در ماه‌های نخست [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|ریاست جمهوری خود]]، شمار زیادی از سیاست‌های [[باراک اوباما]] رئیس‌جمهور قبلی را ملغی کرد، آمریکا را از [[شراکت ترنس-پسیفیک]] و [[توافق پاریس]] خارج کرد، و بخش‌هایی از پیمان گرمی روابط با کوبا را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://fa.euronews.com/2017/08/05/usa-leaves-officially-paris-agreement|عنوان=خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا رسماً از پیمان اقلیمی پاریس خارج می‌شود {{!}} DW {{!}} 05.11.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/آمریکا-رسماً-از-پیمان-اقلیمی-پاریس-خارج-میشود/a-51115254|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> او [[نیل گرساچ]] و [[برت کاوانا]] را به [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا|دیوان عالی]] منصوب کرد. او [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|ممنوعیتی بر ورود]] شهروندان شش کشور با بیشترین مسلمان (از جمله ایران) را اعمال کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ کدام کشورها را به فهرست ممنوعیت سفر به آمریکا اضافه کرد؟|نشانی=https://www.irna.ir/news/83643646/ترامپ-کدام-کشورها-را-به-فهرست-ممنوعیت-سفر-به-آمریکا-اضافه-کرد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-01-22|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2330}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ترامپ ممنوعیت صدور روادید برای یکی ازکشورهای ''ممنوع‌الورود' را لغو کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-43722334|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-04-11|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت‌های جدید سفر به آمریکا برای شهروندان هشت کشور {{!}} DW {{!}} 25.09.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/محدودیتهای-جدید-سفر-به-آمریکا-برای-شهروندان-هشت-کشور/a-40668523|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> از مهم‌ترین رخدادهای دوران ریاست جمهوری وی، باید به خروج آمریکا از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام)،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-44056724|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-05-08|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/tags/خروج_آمریکا_از_برجام|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=euronews - اخبار بین‌المللی در مورد خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://per.euronews.com/tag/us-withdrawal-from-jcpoa|وبگاه=euronews|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> اعمال سیاست «فشار حداکثری» و [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌ها علیه ایران]]،<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=|عنوان=هر هفته یک تحریم؛ ادامه سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران|ناشر=دویچه وله فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://p.dw.com/p/3l2Ig}}</ref> ترور [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] انقلاب اسلامی توسط [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] در خاک [[عراق]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=قاسم سلیمانی در عراق کشته شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50979264|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-03|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قاسم سلیمانی نزدیک فرودگاه بغداد کشته شد {{!}} DW {{!}} 03.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قاسم-سلیمانی-نزدیک-فرودگاه-بغداد-کشته-شد/a-51874335|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارش‌های رسانه‌ای: قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، در یک حمله هوایی کشته شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/5229922.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> کشتن [[ابوبکر بغدادی]] رهبر [[داعش|دولت اسلامی عراق و شام]] (داعش) توسط ارتش آمریکا،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خبرگزاری ایرنا|کد زبان=|تاریخ=۵ آبان ۱۳۹۸|وبگاه=|نشانی=https://www.irna.ir/news/83532160/|عنوان=ابوبکر البغدادی کشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دونالد ترامپ کشته شدن ابوبکر البغدادی رهبر داعش را تأیید کرد {{!}} DW {{!}} 27.10.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-af/دونالد-ترامپ-کشته-شدن-ابوبکر-البغدادی-رهبر-داعش-را-تایید-کرد/a-51008024|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-AF|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: ابوبکر البغدادی کشته شد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/ترامپ-ابوبکر-البغدادی-کشته-شد/1627834|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> دیدار تاریخی او با [[کیم جونگ اون]] رهبر [[کره شمالی]] بدون حصول پیشرفتی برای هسته‌ای‌زدایی،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش‌های جهانی به دیدار ترامپ و رهبر کره شمالی {{!}} DW {{!}} 12.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-جهانی-به-دیدار-ترامپ-و-رهبر-کره-شمالی/a-44188927|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=گالری عکس؛ دیدار دونالد ترامپ و کیم جونگ اون، از توییتر تا خاک کره شمالی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-features-48816087|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-06-30|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبر کره شمالی: دیدار با ترامپ لحظه تاریخی بود|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3542166-رهبر-کره-شمالی-دیدار-با-ترامپ-لحظه-تاریخی-بود|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار تاریخی رئیس‌جمهوری آمریکا با رهبر کره شمالی در مرز دو کره؛ پرزیدنت ترامپ: این یک لحظه تاریخی برای دنیا است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-north-korea-trump/4979391.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> [[جنگ تجاری آمریکا و چین (۲۰۱۸–اکنون)|وقوع جنگ تجاری با چین]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=آمریکا و چین موافقتنامه‌ای برای کاهش شدت جنگ تجاری امضا کردند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/business-51130185|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-15|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=توافق تجاری آمریکا و چین؛ آتش‌بس موقت یا پیمان صلح؟ {{!}} DW {{!}} 16.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/توافق-تجاری-آمریکا-و-چین-آتشبس-موقت-یا-پیمان-صلح/a-52021081|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> اقدام برای کشیدن دیوار بین [[حصار آمریکا-مکزیک|مرز آمریکا و مکزیک]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضای طرح ساخت دیوار بین آمریکا و مکزیک توسط ترامپ|نشانی=https://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i28717|وبگاه=Parstoday|تاریخ=1395-11-07|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=چه مقدار از دیوار ترامپ تا حالا ساخته شده؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-46782567|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-01-09|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa|نام=گروه|نام خانوادگی=راستی‌آزمایی}}</ref> خروج از [[شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد|شورای حقوق بشر سازمان ملل]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل {{!}} DW {{!}} 20.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/خروج-آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل/a-44302317|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا از شورای حقوق بشر خارج شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/97033014191/آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-خارج-شد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2018-06-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل را رسماً اعلام کرد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-خروج-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل-را-رسماً-اعلام-کرد/1179661|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> به رسمیت شناختن [[اورشلیم]] به عنوان پایتخت [[اسرائیل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_trump_recognize_jerusalem_as_israel_capital/28901349.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> و قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در لیست [[تروریسم|گروه‌های تروریستی]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=پرزیدنت دونالد ترامپ رسماً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد|ناشر=صدای آمریکا فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsamerica/us-iran-trump-43}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-47857913}}</ref> پس از این که او [[جیمز کومی]] اداره‌کننده [[اداره تحقیقات فدرال|اف‌بی‌آی]] را اخراج کرد، تحقیق و تفحصی به رهبری [[رابرت مولر]] به عنوان مشاور ویژه حقوقی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار گزارش رابرت مولر و بی پاسخ ماندن سؤالات دربارهٔ اجرای عدالت|نشانی=https://www.isna.ir/news/98013013180/انتشار-گزارش-رابرت-مولر-و-بی-پاسخ-ماندن-سؤالات-درباره-اجرای-عدالت|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-04-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> نتیجه گرفت ترامپ و کمپین او از مداخله [[روسیه]] در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ منتفع شده‌اند، ولی شواهد کافی برای متوجه کردن اتهام [[توطئه (جرم)|توطئه]] یا تبانی با روسیه نیافت. مولر همچنین در مورد کارشکنی در برابر عدالت تحقیق کرد و گزارش نهایی او ترامپ را از این جرم نه تبرئه کرد و نه متهم. ترامپ بعدها پنج نفر از کسانی که در نتیجه تحقیق روسیه محکوم شده بودند را عفو کرد. پس از این که ترامپ از [[اوکراین]] خواست در مورد رقیب سیاسیش [[جو بایدن]] تحقیق کند، [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] او را در دسامبر ۲۰۱۹ به خاطر [[سوء استفاده از قدرت]] و [[تحقیر کنگره|کارشکنی]] در برابر [[کنگره ایالات متحده آمریکا]] [[نخستین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]]. [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]]، پس از خودداری از استماع شهادت شهود او را در فوریه ۲۰۲۰ از هر دو اتهام [[دادگاه استیضاح دونالد ترامپ|تبرئه کرد.]] پس از پایان نخستین دوره ریاست‌جمهوری، محققان و مورخان او را یکی از [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|ضعیف‌ترین روسای جمهور تاریخ آمریکا]] رتبه‌بندی کردند. ترامپ [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰]] را به بایدن واگذار کرد ولی شکست را نپذیرفت. او در خصوص [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تقلب در انتخابات]] اتهاماتی مطرح کرد، مسئولان حکومتی را تحت فشار قرار داد، ده‌ها شکایت بی‌حاصل برای به چالش کشیدن نتیجه انتخابات طرح کرد، و در سر راه انتقال قدرت به بایدن کارشکنی کرد. ترامپ چند ساعت پیش از شمارش تشریفاتی [[کالج انتخاباتی ایالات متحده آمریکا|آرای الکترال]] در ۶ ژانویه ۲۰۲۱، هوادارانش را گرد آورد و آنان را به راهپیمایی به سوی [[کاخ کنگره آمریکا]] تشویق کرد، که منجر به [[حمله به کاخ کنگره ایالات متحده (۲۰۲۱)|حمله به کاخ کنگره ایالات متحده]] شد. کنگره تخلیه شد، و پنج نفر در این آشوب مردند. هفت روز بعد [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا|مجلس نمایندگان]] ترامپ را بابت «تحریک به فتنه» [[دومین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]] که او را بدل به تنها صاحب منصب [[فدرالیسم|فدرال]] در تاریخ کرد که دو بار استیضاح شده است. سنا در ۱۳ فوریه او را برای دومین‌بار تبرئه کرد. === انتقال ریاست جمهوری === [[پرونده:Obama meeting with Trump.jpg|بندانگشتی|راست|رئیس‌جمهور منتخب ترامپ و رئیس‌جمهور اوباما در [[دفتر بیضی]] دیدار می‌کنند، ۱۰ نوامبر، ۲۰۱۶]] {{اصلی| کابینه دونالد ترامپ}} [[رئیس‌جمهور منتخب]] دونالد ترامپ نخستین جلسهٔ خود با رئیس‌جمهور اوباما را در ۱۰ نوامبر به منظور بحث در خصوص برنامه‌های یک انتقال قدرت صلح آمیز برگزار کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/11/us/politics/white-house-transition-obama-trump.html |title=Trump and Obama Hold Cordial 90-Minute Meeting in Oval Office |newspaper=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |first=Julie |last=Davis |date=November 10, 2016 |accessdate=November 10, 2016}}</ref> تیم انتقال ترامپ تا ۱۱ نوامبر ۲۰۱۶ از سوی [[کریس کریستی]] هدایت می‌شد تا این که معاون منتخب رئیس‌جمهور، مایک پنس، اختیار را در دست گرفت.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Politics/donald-trump-replaces-chris-christie-mike-pence-head/story?id=43474352|title=Donald Trump Replaces Chris Christie With Mike Pence as Head of Transition Team|author1=Keneally, Meghan|author2=Santucci, John|author3=Margolin, Josh|publisher=ABC News|date=November 11, 2016|accessdate=November 17, 2016}}</ref> از آن زمان، ترامپ [[راینس پریبس]] رئیس کمیته ملی جمهوری‌خواه را به عنوان رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید،<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/14/us/politics/reince-priebus-chief-of-staff-donald-trump.html|title=Donald Trump Picks Reince Priebus as Chief of Staff|last=Rappeport|first=Michael D. Shear, Alan|date=November 13, 2016|last2=Haberman|first2=Maggie|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=November 13, 2016}}</ref><ref name="WSJ">{{cite news|last1=Bender|first1=Michael C.|title=RNC Chair Priebus Is Named Donald Trump's Chief of Staff|url=http://www.wsj.com/articles/leading-contender-for-donald-trump-s-chief-of-staff-is-rnc-chairman-reince-priebus-1479069597|work=Wall Street Journal|date=November 13, 2016}}</ref> بیزنس‌من و مدیر رسانه‌ای [[استیو بنن]] را به عنوان مشاور رئیس‌جمهور،<ref>{{cite news|title=President-elect Trump names Steve Bannon and Reince Priebus to his senior White House leadership team|url=https://www.yahoo.com/news/president-elect-trumps-choice-for-chief-of-staff-said-to-be-imminent-210448401.html|accessdate=November 13, 2016|publisher=Yahoo News}}</ref> سناتور [[جف سشنز]] را به عنوان [[دادستان کل ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/19/us/politics/jeff-sessions-donald-trump-attorney-general.html|title=Jeff Sessions, as Attorney General, Could Overhaul Department He's Skewered|author=Lichtblau, Eric|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=November 18, 2016|accessdate=November 18, 2016}}</ref> سپهبد [[مایکل تی. فلین]] را به عنوان [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/18/us/politics/michael-flynn-national-security-adviser-donald-trump.html? |title=Trump Is Said to Offer National Security Post to Michael Flynn, Retired General |last1=Rosenberg |first1=Matthew |last2=Haberman |first2=Maggie |date=November 17, 2016 |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |accessdate=November 18, 2016}}</ref> فعال اصلاحات آموزشی [[بتسی دیواس]] را به عنوان [[وزیر آموزش ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|last=Smith|first=David|title=Betsy Devos, billionaire philanthropist, picked as Trump education secretary|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/23/betsy-devos-education-secretary-trump-administration|accessdate=November 23, 2016|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=November 23, 2016}}</ref> فرماندار [[نیکی هیلی]] را به عنوان [[سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد]]،<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/sc-gov-nikki-haley-tapped-to-be-trumps-un-ambassador/2016/11/23/c1395cb6-b144-11e6-8616-52b15787add0_story.html|work=The Washington Post|title=Gov. Nikki Haley tapped to be Trump's U.N. ambassador|date=November 23, 2016|accessdate=November 23, 2016|first=Robert|last=Costa}}</ref> [[ایلین چاو]] وزیر سابق کار را به عنوان [[وزیر ترابری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2016/11/29/politics/trump-picks-elaine-chao-for-transportation-secretary/index.html|title=Trump picks Elaine Chao for transportation secretary|last=CNN|first=Phil Mattingly and David Wright|website=CNN|access-date=2016-11-29}}</ref> نماینده مجلس [[تام پرایس]] را به عنوان [[وزیر بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/11/28/trump-picks-congressman-tom-price-as-health-and-human-services-secretary/|title=Trump picks Congressman Tom Price as health and human services secretary|work=The Washington Post|access-date=2016-11-29}}</ref>[[استیون منوچین]] را به عنوان [[وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-38141686|title=Former US banker Steve Mnuchin confirms he will be US treasury secretary|last=|first=|date=November 30, 2016|website=BBC News|publisher=|access-date=November 30, 2016}}</ref> سرمایه‌گذار میلیاردر [[ویلبر راس]] را به عنوان [[وزیر بازرگانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web |url=http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/11/30/503253374/trump-taps-billionaire-investor-wilbur-ross-for-commerce-secretary |title=Trump Taps Billionaire Investor Wilbur Ross For Commerce Secretary |publisher=NPR |accessdate=November 30, 2016 |date=November 30, 2016 |author=Zarroli, Jim}}</ref> و ژنرال سپاه تفنگداران دریایی [[جیمز متیس]] را به عنوان [[وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا]] انتخاب کرده است.<ref>{{cite news|last=Lamothe |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-has-chosen-retired-marine-gen-james-mattis-for-secretary-of-defense/2016/12/01/6c6b3b74-aff9-11e6-be1c-8cec35b1ad25_story.html |title=Trump has chosen retired Marine Gen. James Mattis for secretary of defense |work=The Washington Post |date= |accessdate=2016-12-01}}</ref> ترامپ در ۲۲ نوامبر برنامهٔ خود را برای ۱۰۰ روز اول پس از به دست‌گیری قدرت اعلام کرد که شامل خروج از[[شراکت ترنس-پسیفیک]] و تقاضا از [[وزارت دفاع]] برای توسعهٔ برنامه‌ای به منظور حفاظت از آمریکا در برابر حمله‌های سایبری بود.<ref>{{cite news |title=Trump outlines plan for first 100 days in YouTube video |date=November 22, 2016 |accessdate=December 1, 2016 |website=[[فاکس نیوز|Fox News]] |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/11/22/trump-outlines-plan-for-first-100-days-in-youtube-video.html}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DK8lVrcIP-0|title=Donald Trump outlines policy plan for first 100 days - Trump's latest Video Update on Transition|first=|last=Real Entertainment Tube|date=November 21, 2016|publisher=|via=YouTube}}</ref> ''[[تایم]]'' در روز ۷ دسامبر، ترامپ را به عنوان «[[شخص سال]]» خود برگزید.<ref name="PersonYear">{{cite news |last1=Gibbs |first1=Nancy |title=Why Donald Trump is TIME's Person of the Year |url=http://time.com/time-person-of-the-year-2016-donald-trump-choice/ |accessdate=December 7, 2016 |work=[[تایم]] |date=December 7, 2016}}</ref> === ۱۰۰ روز اول === [[پرونده:Donald Trump official portrait.jpg|بندانگشتی|پرتره رسمی سال ۲۰۱۷]] [[پرونده:Donald Trump swearing in ceremony.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال سوگند خوردن به عنوان رئیس‌جمهور]][[تحلیف دونالد ترامپ]] به عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ برگزار شد. در اولین ساعت ریاست جمهوری، او فرمان‌های اجرایی متعددی از جمله فرمانی در خصوص به حداقل رسانی «بار اقتصادی» [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]]، یا اوباماکر را امضا کرد.<ref>{{Cite web |url=https://news.vice.com/story/trump-signed-a-stack-of-executive-orders-moments-after-he-became-president|title=Trump signed a stack of executive orders moments after he became president |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.npr.org/2017/01/20/510868508/trump-signs-executive-order-to-ease-the-burdens-of-obamacare-details-still-uncle |title=Trump Signs Executive Order To 'Ease The Burdens Of Obamacare' |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref> در شنبهٔ پس از تحلیف ترامپ تظاهرات‌های گسترده‌ای در اعتراض به او در آمریکا و سراسر جهان از جمله [[راهپیمایی زنان در واشینگتن]] برگزار شدند. ==== فرمان مهاجرتی ==== {{اصلی|فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹}} [[پرونده:Trump signing order January 27.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال امضای [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹]] در [[پنتاگون]]]] در ۲۷ ژانویه، رئیس‌جمهور ترامپ فرمانی اجرایی امضا کرد که پذیرش مهاجران را به مدت ۱۲۰ روز به حال تعلیق درآورد و با اشاره به دغدغه‌های امنیتی در خصوص تروریسم، ورود شهروندان [[عراق]]، [[ایران]]، [[لیبی]]، [[سومالی]]، [[سودان]]، [[سوریه]]، و [[یمن]] را به مدت ۹۰ روز ممنوع کرد. یک روز بعد، هزاران معترض در فرودگاه‌ها و ۹۰ مکان دیگر در سراسر آمریکا تجمع کردند تا به امضای فرمان و بازداشت اتباع خارجی اعتراض کنند.<ref>{{cite news |last=Powell |first=Rebeka |date=January 29, 2017 |title=Protesters descend on US airports rallying against Trump's immigration policies |url=http://www.abc.net.au/news/2017-01-29/protesters-descend-on-us-aiports-to-protest-immigration-policies/8221070 |publisher=[[ABC News (Australia)|ABC News]] |location=Sydney, Australia |accessdate=January 30, 2017}}</ref> مدتی بعد دولت بخشی از فرمان را لغو کرد و در عمل وارد شوندگان دارای [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|کارت سبز]] را از شمول فرمان خارج کرد.<ref>{{cite news|last1=D. Shear|first1=Michael|last2=Cooper|first2=Helene|title=Trump Bars Refugees and Citizens of 7 Muslim Countries|url=https://www.nytimes.com/2017/01/27/us/politics/trump-syrian-refugees.html|accessdate=28 January 2017|work=The New York Times|date=27 January 2017}}</ref><ref name="Shear">Shear, Michael. [https://mobile.nytimes.com/2017/01/29/us/politics/white-house-official-in-reversal-says-green-card-holders-wont-be-barred.html "White House Official, in Reversal, Says Green Card Holders Won’t Be Barred"], [[نیویورک تایمز]] (January 29, 2017).</ref> چندین قاضی فدرال احکامی صادر کردند که بخش‌هایی از فرمان را لغو کرد و از دیپورت واردشوندگانی که تحت تأثیر فرمان قرار گرفته بودند به وسیلهٔ [[حکومت فدرال]] جلوگیری کردند.<ref name="Shear"/> در ۶ مارس، ۲۰۱۷، ترامپ [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|فرمان اجرایی اصلاح شده‌ای]] امضا کرد که نسبت به فرمان اول عراق، دارندگان ویزا و [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|اقامت دائم]] را از منع موقت ورود معاف و تبعیض نسبت به متقاضیان سوری پناهندگی نسبت به دیگر کشورها را حذف کرد<ref name="Chakraborty3/6/17">{{cite web | last1=Chakraborty | first1=Barnini | title=Trump Signs New Immigration Order, Narrows Scope of Travel Ban | url=http://www.foxnews.com/politics/2017/03/06/trump-signs-new-immigration-order-narrows-scope-travel-ban.html | date=March 6, 2017 | publisher=[[فاکس نیوز]] | accessdate=March 6, 2017}}</ref> ==== نامزدی دیوان عالی ==== در ۳۱ ژانویه، ترامپ [[نیل گرساچ]] قاضی دیوان استیناف را برای عضویت در [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا]] در پی مرگ قاضی [[انتونین اسکالیا]] نامزد کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-picks-colo-appeals-court-judge-neil-gorsuch-for-supreme-court/2017/01/31/2b08a226-e55e-11e6-a547-5fb9411d332c_story.html |title=Trump picks Colo. appeals court judge Neil Gorsuch for Supreme Court |last=Barnes |first=Robert |date=January 31, 2017 |work=[[واشینگتن پست]] |accessdate=February 1, 2017}}</ref> که با [[رای اعتماد]] ۵۴–۴۵ سنا در ۷ آوریل همان سال، کار خود را به عنوان قاضی [[دیوان عالی]] شروع کرد. === اخراج رئیس اف‌بی‌آی === [[پرونده:President Trump Meets with Russian Foreign Minister Sergey Lavrov (33754471884).jpg|بندانگشتی|ترامپ در دیدار با لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در [[دفتر بیضی]]]] نهم مه ۲۰۱۷ برابر ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ دونالد ترامپ [[جیمز کومی]] را به‌طور ناگهانی از ریاست [[اف‌بی‌آی]] اخراج کرد با این عنوان که کومی اعتبار خود را نزد هر دو حزب اصلی ایالات متحده از دست داده بود. علت این اخراج ارائه نتایج غیردقیق و دوگانه وی به کنگره دربارهٔ بررسی ایمیل‌های [[هیلاری کلینتون]] پیش از انتخابات عنوان شد.<ref name="bbcComeyControversy">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/39865367 | عنوان=ترامپ رئیس اف‌بی‌آی را اخراج کرد | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref name="bbcComeyControversy2">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-39871629 | عنوان=ترامپ: رئیس اف‌بی‌آی، اعتبارش را از دست داده بود | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ion.ir/News/219193.html| عنوان = ترامپ در دیداربا لاوروف: اخراج این «مرد دیوانه» فشار بزرگی از دوش ما برداشت| ناشر = [[ایران آنلاین]]| زبان = فارسی| تاریخ = ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶| 6 = تاریخ بازبینی ۵ خرداد ۱۳۹۶| accessdate = ۲۶ مه ۲۰۱۷| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170520090521/http://www.ion.ir/News/219193.html| archivedate = ۲۰ مه ۲۰۱۷| dead-url = yes}}</ref> اما این موضوع با شگفتی جنجالی همراه شد زیرا این در حالی بود که ترامپ در روزهای پایانی تبلیغات انتخاباتی خود با وجود نتایج ضدونقیض تحقیقات، کومی را در رابطه با ایمیل‌های کلینتون تمجید کرده بود. از طرف دیگر این اخراج پس از این رخ داد که [[جیمز کومی]] طی هفته‌های گذشته دربارهٔ بررسی ارتباط احتمالی میان ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ و اقدامات دولت روسیه به کنگره اعلام کرد که این تحقیقات شامل «بررسی ماهیت هر رابطه‌ای میان افراد مرتبط با ستاد ترامپ و دولت روسیه می‌شود» و دمکرات‌ها چنین عنوان کرده‌اند که دلیل اخراج کومی اثر گذاشتن بر تحقیقات اف‌بی‌آی روی موضوع «مداخله» روسیه در انتخابات بوده است. [[مارک وارنر]] و [[چاک شومر]] دو [[سناتور]] [[حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا|دموکرات]] اخراج کومی را تصادفی نمی‌دانند و آن را «سوءظن برانگیز» عنوان کردند و طی بیانه‌ای خواستار پیگیری جدی وزارت دادگستری و سنا در این رابطه شدند. این رویداد با اخراج دادستان کل ایالات متحده در زمان ریاست‌جمهوری [[ریچارد نیکسون]] مقایسه شده است که دوره بحرانی‌تری را برای وی رقم زد. ترامپ ادعای ارتباط با روسیه را «اخبار جعلی» عنوان کرده است.<ref name="bbcComeyControversy"/><ref name="bbcComeyControversy2"/> === سیاست داخلی === {| class="wikitable" align="left" style="margin-left:1em; text-align:center" |+ شاخص‌های اقتصادی و مالیه فدرال در دولت‌های اوباما و ترامپ {{سخ}}''$ تریلیون دلار [[Real versus nominal value (economics)|تنظیم نشده آمریکا]] را نشان می‌دهد '' |- ! rowspan="2" |سال ! rowspan="2" |بیکاری<ref>Civilian Unemployment Rate, Bureau of Labor Statistics via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCWW</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی|GDP]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/GDPA|title=Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1929|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی واقعی|RGDP %]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/A191RL1A225NBEA|title=Real Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1930|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> | colspan="4" style="background:honeydew" |داده مالی<ref>Federal receipts, outlays and deficits, Office of Management and Budget via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mr42</ref><ref>Federal Debt Held by the Public, US Treasury via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCXl</ref> |- ! دریافتی ها!! هزینه‌ها !! کسری بودجه‌ها !! بدهی |- style="background:papayawhip" | ''پایان'' || colspan="3" |''۳۱ دسامبر (سال تقویمی)'' || colspan="4" |''۳۰ سپتامبر (سال مالی)''{{Ref|fiscalyear}} |- |- style="background:white" ! ۲۰۱۳* | ۷٫۴٪ | $۱۶٫۷۸۵ | ۱٫۸٪ | $۲٫۷۷۵ | $۳٫۴۵۵ | $ -۰٫۶۸۰ | $۱۲٫۰ |- ! ۲۰۱۴* | ۶٫۲٪ | $۱۷٬۵۲۲ | ۲٫۵٪ | $۳٫۰۲۱ | $۳٫۵۰۶ | - $۰٫۴۸۵ | $۱۲٫۹ |- ! ۲۰۱۵* | ۵٫۳٪ | $۱۸٬۲۱۹ | ۲٫۹٪ | $۳٫۲۵۰ | $۳٫۶۸۸ | $- ۰٫۴۳۸ | $۱۳٫۱ |- ! ۲۰۱۶* | ۴٫۹٪ | $۱۸٫۷۰۷ | ۱٫۶٪ | $۳٫۲۶۸ | $۳٫۸۵۳ | $- ۰٫۵۸۵ | $۱۴٫۲ |- ! ۲۰۱۷ | ۴٫۴٪ | $۱۹٫۴۸۵ | ۲٫۲٪ | $۳٫۳۱۵ | $۳٫۹۸۱ | $- ۰٫۶۶۶ | $۱۴٫۷ |- ! ۲۰۱۸ | ۳٫۹٪ | $۲۰٫۵۰۱ تخمین | ۲٫۹٪ تخمین | $۳٫۳۲۹ | $۴٫۱۰۸ | $- ۰٫۷۹۹ | $۱۵٫۸ |} ==== مسائل اجتماعی ==== ترامپ خود را [[جنبش‌های ضد سقط جنین|حامی حیات]] توصیف می‌کند<ref name="Ontheissues">{{cite web|url=http://www.ontheissues.org/Donald_Trump.htm|title=Political Leaders: Donald Trump On the issues|accessdate=July 6, 2015|publisher=Ontheissues.org}}</ref> و [[سقط جنین]] اواخر بارداری را جز در موارد تجاوز، [[زنای با محارم]] و سلامتی ممنوع می‌خواهد<ref name="Ontheissues"/> او موافق کاستن از کمک دولت فدرال به [[فرزندپروری تنظیم‌شده]] است.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2015/08/04/politics/donald-trump-government-shutdown-planned-parenthood/|title=Trump: I would shut down government over Planned Parenthood|date=August 4, 2015|publisher=CNN|accessdate=August 24, 2015}}</ref> ترامپ حامی [[متمم دوم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] است، به‌طور کلی مخالف کنترل اسلحه است،<ref name="Ontheissues"/><ref name="OWSAR">Official website. [https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights Protecting our Second Amendment rights will make America great again] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160107050849/https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights |date=۷ ژانویه ۲۰۱۶}}. "There has been a national background check system in place since 1998 … Too many states are failing to put criminal and mental health records into the system … What we need to do is fix the system we have and make it work as intended." Retrieved: October 21, 2015.</ref> و دارای مجوز حمل پنهان اسلحه در نیویورک است.<ref>{{cite web|url=http://www.newsmax.com/Headline/trump-concealed-carry-permit/2015/10/03/id/694581/|title=Trump Discloses Concealed Carry Permit in Defending Second Amendment|accessdate=October 11, 2015|website=Newsmax}}</ref> او حامی اصلاح نظام کنترل سو پیشینه فدرال است تا سیاهه‌های مجرمانه و سلامت ذهنی در این نظام لحاظ شود.<ref name="OWSAR"/> در خصوص مراقبت سلامتی، ترامپ موافق جایگزینی [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]] (یا اوباماکر) با یک طرح مبتنی بر بازار آزاد و رقابت به منظور کاستن از هزینه هاست، گرچه در گذشته گفته از نظام تک پرداخت‌کننده حمایت می‌کند.<ref>{{cite web|url=http://www.politifact.com/wisconsin/statements/2015/sep/11/reid-ribble/donald-trump-wants-replace-obamacare-single-payer-/|title=Donald Trump wants to replace Obamacare with a single-payer health care system, GOP congressman says|accessdate=December 5, 2015|publisher=Politifact.com|last1=Kertscher|first1=Tom}}</ref> او خواهان ارتقای خدمات ارائه شده به کهنه سربازان است.<ref name="Veterans Administration Reforms">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|title=Veterans Administration Reforms That Will Make America Great Again|date=October 31, 2015|accessdate=November 1, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151031205644/https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|archivedate=۳۱ اکتبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> ترامپ با قانونی کردن [[ماری جوانا]] برای مقاصد تفریحی مخالف است ولی از قانونی کردن [[ماری‌جوانای طبی]] حمایت می‌کند،<ref name="Cannabis">February 27, 2015. (Excerpt from Donald Trump Remarks at CPAC). [http://www.c-span.org/video/?c4541840/donald-trump-marijuana Donald Trump on Marijuana.] ''C-Span''. Retrieved October 21, 2015.</ref> در عین حال از [[حقوق ایالات]] حمایت می‌کند.<ref name="Cannabis"/> [[پرونده:Bastille Day Parade 170714-D-PB383-004 (35886716836).jpg|بندانگشتی|دونالد ترامپ در دیدار با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در رژه روز باستیل]] ترامپ گفته از ازدواج سنتی حمایت می‌کند. در خصوص تصمیم [[ابرگفل در برابر هاجز]] دیوان عالی در خصوص قانونی سازی سرتاسری ازدواج همجنس، او گفت: «من ترجیح می‌دادم، می‌دانید، ایالت تصمیم بگیرند؛ ولی آن‌ها تصمیم گرفتند… پس، در نقطهٔ معینی شما باید در خصوص آن واقع بین باشید.»<ref name="Ontheissues"/><ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/transcript/2015/07/05/donald-trump-punching-back/|title=Donald Trump punching back|date=July 5, 2015|work=MediaBuzz|publisher=Fox News Channel}}</ref> ==== مهاجرت ==== در خصوص مهاجرت، ترامپ بر امنیت مرزهای آمریکا تأکید کرده است. او طی نخستین گردهمایی انتخاباتی در [[دری، نیوهمپشایر]] مدعی شد در صورت پیروزی در انتخابات، مهاجرین غیرقانونی در روز اول ریاست جمهوری من بیرون می‌شوند و سریع بیرون می‌شوند.<ref name="CBC_August29_2015-1">{{Citation|title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border|date=August 19, 2015|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807|work=CBC|accessdate=29 September 2015}}</ref> ترامپ با شهروندی از طریق تولد مخالف است، و معتقد است که نباید توسط [[متمم چهاردهم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] محافظت شود.<ref name="immigration_reform">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|title=Immigration reform that will make America great again|date=July 6, 2015|accessdate=September 29, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150929153557/https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|archivedate=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.motherjones.com/mojo/2015/08/donald-trump-has-some-thoughts-about-the-constitution|title=Donald Trump: The 14th Amendment is Unconstitutional|date=August 19, 2015|accessdate=November 22, 2015|work=[[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]]}}</ref> گرچه بسیاری از سیاست‌های پیشنهادی ترامپ تا حدی زیادی با اقبال رأی‌دهندگان [[طبقهٔ کارگر]] مواجه شده، کارشناسان سیاسی برخی از آن‌ها را بسیار مجادله برانگیز و غیرواقع بینانه می‌دانند، از آن جمله دیپورت در حدود ۱۱ میلیون [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا|مهاجر غیرقانونی در آمریکا]]، ایجاد یک دیوار بزرگ در [[مرز آمریکا-مکزیک]]، و گسترش استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه است.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1">{{cite web |last1=Hillyard |first1=Vaughn |title=Trump's plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany |url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database |publisher=MSNBC |accessdate=November 23, 2015}}</ref><ref name="CBC_August29_2015">{{Citation|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807 |date=August 19, 2015 |accessdate=September 29, 2015 |title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border |publisher=Canadian Broadcasting Corporation}}</ref><ref>{{cite web |title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey |url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/ |publisher=Public Religion Research Institute |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs on which the Republican front-runner Trump is capitalising in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports. |work=Christian Today |title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump |url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm |date=December 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248 |title=Trump Rides a Blue-Collar Wave |work=Wall Street Journal Column |author=Galston, William A. |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.americanthinker.com/blog/2015/09/how_dr_carsons_shrewdness_could_win_him_the_nomination.html |title=How Dr. Carson's Shrewdness Could Win Him the Nomination |publisher=American Thinker |date=September 12, 2015 |accessdate=January 17, 2016 |author=Hope Jamie A.}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/donald-trump-policy-plans-raise-concerns-critics-argue-1442791682 |title=Donald Trump Policy Plans Raise Concerns, Critics Argue |publisher=The Wall Street Journal|date=September 20, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsday.com/news/nation/donald-trump-controversial-campaign-quotes-1.11206532 |title=Donald Trump controversial campaign quotes |publisher=Newsday|date=March 15, 2016}}</ref>}} شخصیت ترامپ نیز مورد حمله قرار گرفته، و رقبای سیاسی او را «تفرقه انداز»، «غیرجدی» و یک «قلدر» دانسته و حملات شخصی مکرر او به روزنامه‌نگاران، سیاسیون و نامزدهای رقیب را محکوم کرده‌اند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/how-to-handle-donald-trumps-bullying/2015/09/15/6f0baeec-5bcf-11e5-8e9e-dce8a2a2a679_story.html |title=How to handle Donald Trump’s bullying |author=Dana Milbank |date=September 15, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://onpolitics.usatoday.com/2015/07/14/jeb-bush-calls-out-donald-trump-for-rhetoric-of-divisiveness/ |title=Jeb Bush calls out Donald Trump for ‘rhetoric of divisiveness’ |work=OnPolitics}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/john-kasich-donald-trump-hitler-216238 |title=John Kasich slams Donald Trump as divisive and insulting – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/jeb-bush-donald-trump-serious-candidate-216234 |title=Jeb Bush: Donald Trump not a 'serious candidate' – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2015/12/23/donald-trump-is-pushing-journalists-to-their-professional-and-personal-limits/ |title=Donald Trump is pushing journalists to their professional — and personal — limits |author=Callum Borchers |date=December 23, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/07/19/us/politics/trump-belittles-mccains-war-record.html |title=Donald Trump Says John McCain Is No War Hero, Setting Off Another Storm |date=July 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite news |url=http://time.com/3966085/donald-trump-hillary-clinton-jeb-bush-lindsey-graham/ |title=Donald Trump Attacks Jeb Bush, Lindsey Graham, Hillary Clinton, Others |author=Michael Scherer |work=TIME.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://talkingpointsmemo.com/livewire/donald-trump-mitt-romney |title=Trump Goes On Twitter Rant In Response To Romney's Comments |work=TPM}}</ref><ref>{{cite web |url=http://mashable.com/2016/01/16/trump-twitter-rant-cruz/ |title=Donald Trump goes on Twitter rant against Ted Cruz |author=Cameron Joseph |date=January 16, 2016 |work=Mashable}}</ref><ref>{{cite web |url=http://washington.cbslocal.com/2015/08/07/donald-trump-megyn-kelly/ |title=Donald Trump Twitter Rant: ‘Megyn Kelly Bombed Tonight’ «CBS DC |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/29/upshot/introducing-the-upshots-encyclopedia-of-donald-trumps-twitter-insults.html?mtrref=query.nytimes.com&gwh=099155F072E0AB78E9D228FBCF396ED1&gwt=pay |title=Introducing the Upshot's Encyclopedia of Donald Trump's Twitter Insults |date=January 29, 2016}}</ref>}} ترامپ در پاسخ به [[تیراندازی ۲۰۱۵ سن برناردینو]] خواهان منع کامل «ورود مسلمانان به آمریکا تا زمانی شده که مقامات کشورمان بتوانند بفهمند چه چیزی دارد رخ می‌دهد.»<ref>{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|title=DONALD J. TRUMP STATEMENT ON PREVENTING MUSLIM IMMIGRATION|date=7 Dec 2015|website=donaldjtrump.com|format=Press Release|accessdate=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170508054010/https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|archivedate=۸ مه ۲۰۱۷|dead-url=yes}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN0TQ2N320151207|title=Donald Trump urges ban on Muslims entering U.S|date=7 Dec 2015|work=Reuters}}</ref> این [[بیانیه مطبوعاتی]] او انتقادات گسترده‌ای هم در داخل و هم در خارج از آمریکا به خود جلب کرد از جمله [[نخست‌وزیر بریتانیا]] [[دیوید کامرون]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-35037553|title=David Cameron criticises Donald Trump 'Muslim ban' call|work=BBC News}}</ref> نخست‌وزیر فرانسه [[مانوئل والس]]<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/the-world-reacts-to-trumps-proposed-ban-on-muslims-entering-us/2015/12/08/50eea1dc-9d4a-11e5-9ad2-568d814bbf3b_story.html|title=The world reacts to Trump’s proposed ban on Muslims entering the U.S.|date=December 8, 2015|author=Annie Gowen|work=Washington Post}}</ref> و [[وزیر امور خارجه کانادا]] [[استفان دیون]].<ref>{{cite web|url=https://news.yahoo.com/canada-foreign-minister-rebukes-trump-over-anti-muslim-232946392.html|title=Canada foreign minister rebukes Trump over anti-Muslim comments|date=December 8, 2015|work=Yahoo News}}</ref> [[پنتاگون]] در بیانیه‌ای هر چیزی را که روایت داعش در خصوص عناد آمریکا با [[دین اسلام]] را تکرار کند مطمئناً مغایر با ارزش‌ها و [[امنیت ملی]] آمریکا دانست.<ref name="BBC8Dec">{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-35047105|title=Trump’s Muslim ban call 'endangers US security'|date=December 8, 2015|work=BBC|accessdate=December 8, 2015}}</ref> ترامپ در گفتگویی با [[صبح بخیر آمریکا]]، قیاسی بین طرح خود و اقدامات [[فرانکلین دلانو روزولت]] در جریان [[جنگ جهانی دوم]] برقرار کرد.<ref>see also [[Presidential Proclamations 2525, 2526, and 2527]]{{سخ}}{{cite web|url=http://abcnews.go.com/GMA/video/donald-trump-speaks-plan-ban-muslims-35640498|title=Donald Trump Speaks Out on Plan to Ban Muslims|work=Good Morning America}}{{سخ}}{{cite web|url=https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|title=Donald Trump Cites These FDR Policies to Defend Muslim Ban|quote="I mean, take a look at what FDR did many years ago and he's one of the most highly respected presidents. I mean respected by most people. They named highways after him."|work=ABC News|access-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20151210182615/https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Haaretz7Dec">{{cite news|url=http://www.haaretz.com/jewish/news/1.690635?v=464DDF176E0CBE356A81F70F97E21571|title=ADL compares Trump's anti-Muslim proposal to persecution of Jews|date=December 7, 2015|work=Haaretz|accessdate=December 7, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2015/12/03/opinion/campaign-stops/is-donald-trump-a-fascist.html|title=Is Donald Trump a Fascist?|date=December 3, 2015|work=The New York Times}}</ref><ref>http://www.newsweek.com/donald-trump-fascist-354690</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.in/Presidential-candidate-Martin-OMalley-Donald-Trump-is-a-fascist-demagogue/articleshow/50084308.cms|title=Presidential candidate Martin O'Malley: Donald Trump is a 'fascist demagogue'|work=Business Insider}}</ref><ref>{{cite web|url=https://newrepublic.com/minutes/125070/donald-trumps-fascist-ideas-audience|title=Donald Trump’s fascist ideas have an audience.|date=December 4, 2015|author=Jamil Smith|work=New Republic}}</ref> ==== انرژی و اقلیم ==== ترامپ [[گرمایش جهانی]] را «یک حقهٔ کامل» خوانده است.<ref name="MEhren">Ehrenfreund, Max. July 22, 2015. [http://www.washingtonpost.com/news/wonkblog/wp/2015/07/22/heres-what-donald-trump-really-believes/ Here’s what Donald Trump really believes.] ''The Washington Post''.</ref> او همچنین گفته که «مفهوم گرمایش جهانی از سوی چین و برای غیررقابتی کردن تولید در آمریکا ایجاد شده است» گرچه او بعدتر توضیح داد این یک جوک بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/donald-trump-china-created-climate-change-2016-1|title=TRUMP: I was joking when I said the Chinese 'created' the concept of climate change|date=January 18, 2016|author=Campbell, Colin|work=Business Insider}}</ref> او گفته که [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا]] مانعی بر سر رشد و اشتغال است. ترامپ موافق افزایش [[شکست هیدرولیکی]] است و از [[انرژی جایگزین]] [[توان بادی|باد]] انتقاد کرده، گفته «آسیاب‌های بادی هر کشوری را که به آن می‌رسند دارند نابود می‌کنند» و انرژی «غیرقابل اطمینان و افتضاح» تولید می‌کنند.<ref>Koronowski, Ryan. June 16, 2015. [http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ It Snowed Once And Other Things Donald Trump Thinks Prove Global Warming Is A Hoax.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160127141138/http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ |date=۲۷ ژانویه ۲۰۱۶}} ''ThinkProgress''. Retrieved August 22, 2015.</ref> ==== اقتصاد و تجارت ==== {{اصلی|سیاست اقتصادی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Donald Trump in Ypsilanti (33998674940) (cropped2).jpg|بندانگشتی|upright=1.1|ترامپ در گفتگو با کارگران خودروسازی در میشیگان، ۲۰۱۷]] برنامهٔ مالیاتی کارزار ترامپ خواهان رساندن نرخ مالیات بر ابرشرکت‌ها به ۱۵٪، حذف راه‌های فرار و کاهش‌های مالیاتی، و کاستن تعداد از طبقه‌های مالیات بر درآمد بود: بالاترین نرخ آن از ۳۹٬۶ به ۲۵ درصد می‌رسید و یک طبقه بزرگ صفر ایجاد می‌شد [[مالیات بر ارث]] حذف می‌شد.<ref>{{cite web |url=http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |title=Details and Analysis of Donald Trump's Tax Plan |publisher=The Tax Foundation |access-date=July 17, 2016 |archive-date=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160717233957/http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |url-status=dead}}</ref> اظهارات ترامپ دربارهٔ [[حداقل دستمزد]] ضدونقیض بوده‌اند.<ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/may/19/donald-trump/donald-trump-wrong-elizabeth-warren-lied-saying-he/ |title=Elizabeth Warren gets better of Donald Trump on his stance on abolishing federal minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=May 19, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=May 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/26/bernie-s/sanders-trump-would-allow-states-lower-minimum-wag/ |title=Sanders: Trump would allow states to lower the minimum wage |last=Greenberg |first=Jon |date=July 26, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 27, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/28/donald-trump/donald-trump-gets-full-flop-stance-minimum-wage/ |title=Donald Trump gets a Full Flop for stance on minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=July 28, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 30, 2016}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۷ اصلاحات مالیاتی نهایتاً نرخ مالیات ابرشرکت‌ها را به ۲۱٪ کاهش داد، طبقه‌های مالیات شخصی را کم کرد، اعتبار مالیاتی فرزندان را افزایش داد و حد آستانهٔ مالیات بر ارث را دو برابر کرد و به ۱۱٫۲ میلیون دلار رساند.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/interactive/2017/12/15/us/politics/final-republican-tax-bill-cuts.html |title=What's in the Final Republican Tax Bill |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |first1=Wilson |last1=Andrews |first2=Alicia |last2=Parlapiano |date=December 15, 2017 |access-date=December 22, 2017}}</ref> ترامپ خود را از حامیان "[[تجارت آزاد]] " خوانده، ولی می‌گوید تجارت باید به‌طور منطقی‌ای "منصفانه" باشد.<ref name="Haberman">{{cite news |first=Maggie |last=Haberman |authorlink=Maggie Haberman |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |date=January 7, 2016 |website=[[نیویورک تایمز]]&nbsp;– First Draft |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/}}</ref> او اغلب «[[حمایت‌گرایی|حمایت گرا]]» خوانده شده<ref>{{cite news |url=http://business.financialpost.com/fp-comment/lawrence-solomon-donald-trumps-protectionism-fits-right-in-with-republicans |title=Lawrence Solomon: Donald Trump's protectionism fits right in with Republicans |access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/donald-trump-lays-out-protectionist-views-in-trade-speech-1467145538 |title=Donald Trump Lays Out Protectionist Views in Trade Speech |last=Epstein |first=Reid J. |date=June 28, 2016 |last2=Nelson |first2=Colleen McCain |newspaper=The Wall Street Journal |issn=0099-9660|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/03/11/us/politics/-trade-donald-trump-breaks-200-years-economic-orthodoxy-mercantilism.html |title=On Trade, Donald Trump Breaks With 200 Years of Economic Orthodoxy |last=Appelbaum |first=Binyamin |date=March 10, 2016 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=July 22, 2016}}</ref> چرا که از [[قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/news/trump-calls-nafta-a-disaster/ |title=Trump calls NAFTA a "disaster" |date=September 25, 2015 |work=60 Minutes, CBS}}</ref><ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/2016/07/06/news/economy/trump-nafta/ |title=Election 2016: Your money, your vote. Yes, 'President Trump' really could kill NAFTA&nbsp;– but it wouldn't be pretty |date=July 6, 2016 |access-date=September 1, 2016 |publisher=CNN}}</ref> و [[شراکت ترنس-پسیفیک]] (TPP) انتقاد کرده،<ref name="latimes.com">{{cite news |url=http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-japan-trump-president-20160625-snap-story.html |title=President Trump? Among U.S. allies, Japan may be one of the most anxious about that idea |date=June 26, 2016 |newspaper=Los Angeles Times |access-date=July 12, 2016}}</ref> و پیشنهاد داده تعرفه‌ها بر مالیات از چین و مکزیک به‌طور شایان توجهی افزایش یابد.<ref>{{Cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/trumps-contempt-for-the-free-market/2015/10/21/2f61d87c-7815-11e5-bc80-9091021aeb69_story.html |title=Donald Trump's contempt for the free market |last=Lane |first=Charles |date=October 21, 2015 |newspaper=The Washington Post |issn=0190-8286|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/ |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |last=Haberman |first=Maggie |authorlink=Maggie Haberman |date=January 7, 2016 |website=The New York Times&nbsp;– First Draft|access-date=July 22, 2016}}</ref> او همچنین منتقد [[سازمان تجارت جهانی]] بوده، و تهدید کرده اگر تعرفه‌های پیشنهادیش پذیرفته نشوند از آن خارج خواهد شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/storyline/2016-conventions/trump-i-m-running-against-hillary-not-rest-world-n615581 |title=Trump: I'm Running Against Clinton, Not 'Rest of the World' |access-date=July 31, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://thehill.com/policy/finance/289005-trump-suggests-leaving-wto-over-import-tax-proposal |title=Trump suggests leaving WTO over import tax proposal |last=Needham |first=Vicki |date=July 24, 2016 |access-date=July 31, 2016}}</ref> به هر روی ترامپ نسبت به یک قرارداد تجاری «منصفانه» با بریتانیا پس از [[خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا]]<ref>{{cite news |last1=Stelloh |first1=Tim |title=Donald Trump promises post-Brexit Britain a 'fair' trade deal |url=http://www.nbcnews.com/storyline/brexit-referendum/donald-trump-promises-post-brexit-britain-fair-trade-deal-n707176|access-date=May 31, 2017 |publisher=NBC News |date=January 15, 2017}}</ref> که ترامپ می‌گوید برای هر دو طرف خوب خواهد بود بسیار مشتاق بوده است.<ref>{{cite news |last1=Shaw |first1=Adam |title=Trump vows to strike post-Brexit deal with UK, rips EU as 'vehicle for Germany' |url=http://www.foxnews.com/politics/2017/01/16/trump-vows-to-strike-post-brexit-deal-with-uk-rips-eu-as-vehicle-for-germany.html|access-date=May 31, 2017 |publisher=Fox News Channel |date=January 16, 2017}}</ref> ==== آموزش ==== ترامپ از انتخاب مدرسه و کنترل محلی بر مدارس ابتدایی و متوسطه حمایت کرده است.<ref>{{cite web|url=http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|title=Donald Trump on School Choice|accessdate=November 25, 2015|website=American Principles in Action|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151125105242/http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|archivedate=۲۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> او با طرح استاندارهای آموزشی کامن کور برای مدارس مخالف است و کامن کور را فاجعه‌ای خوانده که باید متوقف شود.<ref>{{cite web|url=http://www.breitbart.com/video/2015/07/18/trump-common-core-way-of-taking-care-of-the-people-who-dont-give-a-damn-about-ed/|title=Trump: Common Core 'Way of Taking Care of the People' Who Don't 'Give a Damn' About Ed|work=Breitbart}}</ref> ==== مطبوعات و رسانه‌ها ==== به رویکرد ترامپ در مواجهه با مطبوعات انتقاد شده است. ترامپ خبرنگاران را «دشمن مردم» نامید و از روزنامه‌نگاری مشروع به عنوان «اخبار جعلی» یاد کرد.<ref name="theguardian.com">{{یادکرد خبر|عنوان=How the Guardian will stand up to four more years of Donald Trump|نشانی=https://www.theguardian.com/us-news/2024/nov/06/how-the-guardian-will-stand-up-to-four-more-years-of-donald-trump|کوشش=The Guardian|تاریخ=2024-11-06|تاریخ بازبینی=2024-11-06|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Katharine|نام خانوادگی=Viner}}</ref> مارگارت سالیوان، ستون نویس گاردین اظهار داشت: «ترامپ تهدیدی آشکار برای [[خبرنگار|روزنامه‌نگاران]]، سازمان‌های خبری و آزادی مطبوعات در [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] و سراسر جهان است.»<ref name="theguardian.com"/> === سیاست خارجی === ترامپ حامی [[عدم مداخله]]<ref name="Cassidy">{{cite magazine |url=http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/donald-trump-is-transforming-the-g-o-p-into-a-populist-nativist-party |title=Donald Trump Is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party |last=Cassidy |first=John |work=[[نیویورکر|The New Yorker]] |date=February 29, 2016 |accessdate=March 5, 2016}}</ref><ref name="rucker">Philip Rucker (March 21, 2016). [https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/03/21/donald-trump-reveals-foreign-policy-team-in-meeting-with-the-washington-post/ "Trump questions need for NATO, outlines noninterventionist foreign policy"]. ''The Washington Post''.</ref> و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرا]] توصیف شده است.<ref name="nationalinterest.org">{{cite web |url=http://nationalinterest.org/feature/donald-trump-american-nationalist-14237 |title=Donald Trump, American Nationalist |newspaper=The National Interest |date=November 3, 2015}}</ref> او از افزایش هزینه دفاعی آمریکا حمایت می‌کند،<ref name="nationalinterest.org"/> ولی خواهان کاستن از هزینه کرد آمریکا در [[ناتو]] و منطقه اقیانوس آرام است.<ref>[http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2016/03/aipac-and-foreign-policy "AIPAC and foreign policy"]. ''The Economist''. March 22, 2016.</ref> او می‌گوید نگاه آمریکا باید به درون باشد، از «ملت سازی» دست بردارد، و منابع خود را در راستای نیازهای داخلی جهت دهی کند.<ref name="rucker"/> او این را زیر سؤال برده که به عنوان رئیس‌جمهور تضمین‌های امنیتی را به اعضای ناتو تسری دهد،<ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/21/us/politics/donald-trump-issues.html |title=Donald Trump Sets Conditions for Defending NATO Allies Against Attack |last=Sanger |first=David E. |date=2016-07-20 |last2=Haberman |first2=Maggie |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> و اشاره کرده که شاید ناتو را ترک کند مگر این که در این ائتلاف‌ها تغییری ایجاد شود.<ref>{{cite web |url=http://www.factcheck.org/2016/05/whats-trumps-position-on-nato/ |title=What's Trump's Position on NATO? |website=www.factcheck.org|access-date=2016-07-31}}</ref> ترامپ خواهان آن شده که [[ژاپن]] هزینه‌های سربازان آمریکایی مستقر در آنجا را بپردازد و این که در صورت لزوم [[سلاح هسته‌ای]] بسازد تا از خود در برابر [[کره شمالی]] محافظت کند.<ref name="latimes.com"/><ref>{{cite news |url=http://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |title=Full Rush Transcript: Donald Trump, CNN Milwaukee Republican Presidential Town Hall |publisher=CNN |accessdate=June 26, 2016 |archive-date=۹ ژانویه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210109043530/https://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |url-status=dead}}</ref> [[پرونده:Trump in Ames (24490966335).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[سارا پیلین]]، فرماندار سابق آلاسکا، ژانویه ۲۰۱۶]]در روز جمعه ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ دونالد ترامپ خروج ایالات متحده را از «[[معاهده تجارت تسلیحات]]» که سال ۲۰۱۳ به امضای دولت وقت این کشور رسیده بود، اعلام کرد.<ref name="آناتولی">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-از-پیمان-بین-المللی-تجارت-اسلحه-نیز-خارج-می-شود/1463708|عنوان=آمریکا از «پیمان بین‌المللی تجارت اسلحه» نیز خارج می‌شود|ناشر=[[خبرگزاری آناتولی]]|تاریخ=۲۶ آوریل ۲۰۱۹|بازبینی=۲۷ آوریل ۲۰۱۹}}</ref><ref name="اسپوت">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/us/201904264693002-خروج-ترامپ-معاهده-تجارت-تسلیحات/|عنوان=خروج ترامپ از معاهده بین‌المللی تجارت تسلیحات|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=26 آوریل 2019|بازبینی=27 آوریل 2019}}</ref><ref name="تابنا">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/894711/آمریکا-از-معاهده-تجارت-تسلیحات-هم-خارج-شد|عنوان=آمریکا از «معاهده تجارت تسلیحات» هم خارج شد|ناشر=[[تابناک (وبگاه)|تابناک]]|تاریخ=۶ اردیبهشت ۱۳۹۸|بازبینی=۷ اردیبهشت ۱۳۹۸}}</ref> ترامپ در سخنرانی‌اش در [[انجمن ملی سلاح]] ضمن امضای سندی در رابطه با خروج از این پیمان گفت که دولت او هرگز [[استقلال آمریکا]] را قربانی نخواهد کرد.<ref name="آناتولی"/><ref name="تابنا"/>» همزمان با آغاز سال میلادی ۲۰۱۹، [[ایالات متحده آمریکا]] خروج این کشور از سازمان [[یونسکو]] را به‌طور رسمی اجرایی ساخت.<ref name="یونسکو1">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/politics/201812314314438-یونسکو-آمریکا-اسرائیل/|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=۳۱ دسامبر ۲۰۱۸|بازبینی=۲ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref><ref name="تی">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/02/wkhnsh-zryf-bh-khrwj-amrykh-z-ywnskhw-1117446|عنوان=واکنش ظریف به خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه]]|تاریخ=2 ژانویه 2019|بازبینی=2 ژانویه 2019}}</ref> پس از خروج دولت [[رونالد ریگان]] از سازمان یونسکو در سال ۱۹۸۴ که تا سال ۲۰۰۳ به طول انجامید، این دومین دولت آمریکایی است که چنین اقدامی را انجام داده است.<ref name="یونسکو1"/><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://parstoday.com/dari/news/world-i54731|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو در حمایت از رژیم اسرائیل|ناشر=پارس تودی|تاریخ=۲۰ مهر ۱۳۹۶|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref> ==== داعش، سوریه و افغانستان ==== در خصوص مقابله با [[داعش]]، خواهان فرستادن ۲۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سرباز آمریکایی به منطقه شده،<ref name="davida.fahrenthold"/><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/03/11/politics/donald-trump-30000-troops-isis/ |title=Trump wants 30,000 troops. Would that defeat ISIS? |last=Gaouette |first=Nicole |date=March 11, 2016 |publisher=CNN |accessdate=July 12, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |title=Trump Calls for 20,000–30,000 Troops to Fight ISIS |date=March 10, 2016 |work=The Weekly Standard |accessdate=July 12, 2016 |archive-date=۱۲ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312094146/http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |url-status=dead}}</ref> موضعی که او از آن عقب‌نشینی کرده است.<ref>{{cite news |url=http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |title=The Latest: Trump backtracks on US forces to fight militants |date=March 21, 2016 |work=US News & World Report |author=March 21, 2016, at 9:46 p.m. |accessdate=July 12, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160814153830/http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |archivedate=۱۴ اوت ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> او سپس استدلال کرده که متحدین منطقه‌ای آمریکا، نظیر [[عربستان سعودی]] باید به این نبرد سرباز بفرستند.<ref name="nbcnews.com">{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/full-list-donald-trump-s-rapidly-changing-policy-positions-n547801 |title=A Full List of Donald Trump's Rapidly Changing Policy Positions |last=Timm |first=Jane C. |publisher=NBC News |accessdate=July 12, 2016}}</ref> او همچنین معتقد است که میدان‌های نفتی در کنترل داعش باید بمباران شود.<ref name="nbcnews.com"/> ترامپ در ۷ آوریل ۲۰۱۷ فرمان [[حمله موشکی به پایگاه هوایی الشعیرات]] را صادر کرد.<ref name="bbcnewssyriawartrumpsmissilestrike">{{cite news|title=Syria war: Trump's missile strike attracts US praise - and barbs|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-39529605|accessdate=April 8, 2017|work=BBC News|date=April 7, 2017}}</ref> او از استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه مثل [[القای حس غرق‌شدن]] «و یک عالمه بدتر از آن»، در خصوص تروریست‌ها حمایت کرده است.<ref>{{cite news |last1=McCarthy |first1=Tom |title=Donald Trump: I'd bring back 'a hell of a lot worse than waterboarding' |url=http://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/06/donald-trump-waterboarding-republican-debate-torture |newspaper=The Guardian |accessdate=February 8, 2016}}</ref><ref>{{cite news |title=Ted Cruz, Donald Trump Advocate Bringing Back Waterboarding |url=http://abcnews.go.com/Politics/video/ted-cruz-donald-trump-advocate-bringing-back-waterboarding-36764410 |publisher=ABC News |date=February 6, 2016 |accessdate=February 9, 2016}}</ref> ترامپ پیش از رسیدن به ریاست جمهوری نسبت به مداخله آمریکا در افغانستان بدبین بود با این حال تعداد قشون آمریکا در این کشور در اوایل ریاست جمهوری او از ۸٬۵۰۰ به ۱۴٬۰۰۰افزایش یافت.<ref>{{cite news|last1=Jaffe|first1=Greg|last2=Ryan|first2=Missy|author2link=Missy Ryan|title=Up to 1,000 more U.S. troops could be headed to Afghanistan this spring|url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/up-to-1000-more-us-troops-could-be-headed-to-afghanistan-this-spring/2018/01/21/153930b6-fd1b-11e7-a46b-a3614530bd87_story.html|work=[[واشینگتن پست]]|date=January 21, 2018}}</ref> در دوره ریاست جمهوری او آمریکا وارد مذاکره مستقیم با [[طالبان]] شد تا این که در فوریه ۲۰۲۰ طرفین به یک توافق صلح دست یافتند که در صورت اجرا آمریکا تمام سربازان خود را از این کشور خارج خواهد کرد.<ref name="politico">{{Cite web|last=Seligman|first=Lara|title=All U.S. troops to withdraw from Afghanistan under peace deal|work=POLITICO|accessdate=2020-02-29|url=https://www.politico.com/news/2020/02/29/taliban-peace-deal-afghanistan-118300}}</ref> ==== کره شمالی ==== [[پرونده:Kim and Trump shaking hands at the red carpet during the DPRK–USA Singapore Summit.jpg|بندانگشتی|ملاقات ترامپ و [[کیم جونگ اون]] در [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده]] در اجلاس سنگاپور، ژوئن ۲۰۱۸]] در سال ۲۰۱۷، [[کره شمالی و سلاح‌های کشتار جمعی|سلاح‌های هسته ای کره شمالی]] به عنوان یک تهدید جدی تلقی می‌شد.<ref name="scarier">{{cite news |last1=Taylor |first1=Adam |last2=Meko |first2=Tim |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/12/21/what-made-north-koreas-weapons-programs-so-much-scarier-in-2017/ |title=What made North Korea's weapons programs so much scarier in 2017 |work=[[The Washington Post]] |date=December 21, 2017 |access-date=July 5, 2019}}</ref> در آن سال، ترامپ واکنش خود به این موضوع را افزایش داد و هشدار داد که تجاوز [[کره شمالی]] را با «آتش و خشمی که جهان مانند آن را هرگز ندیده» روبرو خواهد کرد و گفت اگر «مجبور» به دفاع از خود یا متحدان خود شود، ایالات متحده «کره شمالی را کاملاً نابود خواهد کرد».<ref name="Windrem">{{cite news|last1=Windrem|first1=Robert|last2=Siemaszko|first2=Corky|last3=Arkin|first3=Daniel|date=November 30, 2017|title=North Korea crisis: How events have unfolded under Trump|work=[[NBC News]]|url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-crisis-how-events-have-unfolded-under-trump-n753996|access-date=June 8, 2020}}</ref><ref>{{cite news |last=Borger |first=Julian |author-link=Julian Borger |title=Donald Trump threatens to 'totally destroy' North Korea in UN speech |url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/sep/19/donald-trump-threatens-totally-destroy-north-korea-un-speech |access-date=June 8, 2020 |work=[[The Guardian]] |date=September 19, 2017}}</ref> در سپتامبر ۲۰۱۷، ترامپ افزایش تحریم‌های کره شمالی را اعلام کرد و گفت که خواهان «خلع کامل سلاح هسته‌ای» کره شمالی است و با رهبر آن کشور، [[کیم جونگ اون]] تماس تلفنی برقرار کرد.<ref name=Windrem/><ref>{{cite news |last1=McCausland |first1=Phil |title=Kim Jong Un Calls President Trump 'Dotard' and 'Frightened Dog' |url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-s-kim-jong-un-calls-president-trump-frightened-n803631 |access-date=June 8, 2020 |work=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |agency=[[رویترز|Reuters]] |date=September 22, 2017}}</ref> پس از این دوره تنش، ترامپ و کیم حداقل ۲۷ نامه رد و بدل کردند (که ترامپ آنان را «نامه‌های عاشقانه» توصیف کرد)، هر دو این رابطه را یک دوستی شخصی گرم توصیف کردند.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/transcripts-kim-jong-un-letters-trump/index.html |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=September 9, 2020 |title=Transcript: Kim Jong Un's letters to President Trump}}</ref><ref>{{cite news |title='A magical force': New Trump-Kim letters provide window into their 'special friendship' |date=September 9, 2020 |first1=Jamie |last1=Gangel |author1link=Jamie Gangel |first2=Jeremy |last2=Herb |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/kim-jong-un-trump-letters-rage-book/index.html}}</ref> به پیشنهاد کیم جون اون،<ref>{{cite news |work=[[The New York Times]] |date=March 10, 2018 |first1=Peter |last1=Baker |author1link=Peter Baker (journalist) |first2=Choe |last2=Sang-Hun |author2link=Choe Sang-hun |title=With Snap 'Yes' in Oval Office, Trump Gambles on North Korea |url=https://www.nytimes.com/2018/03/10/world/asia/trump-north-korea.html}}</ref> او و ترامپ [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده|در ژوئن ۲۰۱۸ در سنگاپور دیدار کردند]].<ref name=Meixler>{{cite news |last1=Meixler |first1=Eli |title=President Trump and Kim Jong Un Just Agreed to Work Toward Denuclearization. Read the Full Text Here |url=https://time.com/5309425/donald-trump-kim-jong-un-summit-document-full-text/ |access-date=June 8, 2020 |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=June 12, 2018}}</ref> کیم قصد خود برای «خنثی سازی کامل شبه جزیره کره» تأیید کرد،<ref name=Meixler/> اما نشست دوم آنان در [[هانوی]] در فوریه ۲۰۱۹ به‌طور ناگهانی و بدون توافق خاتمه یافت.<ref name=Wong>{{cite news |last=Wong |first=Edward |author-link=Edward Wong |url=https://www.nytimes.com/2019/02/28/world/asia/trump-kim-vietnam-summit.html |title=Trump's Talks With Kim Jong-un Collapse, and Both Sides Point Fingers |website=[[The New York Times]] |date=February 28, 2019 |access-date=March 1, 2019}}</ref> هر دو کشور یکدیگر را مقصر دانستند و گزارشهای مختلفی از مذاکرات ارائه دادند.<ref name=Wong/> در ژوئن ۲۰۱۹، ترامپ، کیم و رئیس‌جمهور کره جنوبی [[مون جه-این]] مذاکرات کوتاهی را در [[منطقه غیرنظامی کره]] انجام دادند و این اولین باری بود که رئیس‌جمهور وقت آمریکا به کره شمالی قدم گذاشت. ترامپ و کیم توافق کردند که مذاکرات را از سر بگیرند.<ref>{{cite news |url=https://www.aljazeera.com/news/2019/06/trump-confirms-meet-kim-dmz-190630050353219.html |title=Trump meets North Korea's Kim at DMZ in landmark visit |work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]] |date=June 30, 2019 |access-date=July 8, 2019}}</ref> گفتگوها در اکتبر ۲۰۱۹ پس از یک روز به شکست انجامید.<ref>{{cite news |url=https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |title=North Korea Says Nuclear Talks Break Down While U.S. Says They Were 'Good' |first1=Jari |last1=Tanner |first2=Matthew |last2=Lee |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=October 5, 2019 |access-date=February 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191007060513/https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |archive-date=October 7, 2019}}</ref> کره شمالی به ساخت زرادخانه سلاح‌های هسته ای و موشک‌های بالستیک خود ادامه داد.<ref>{{cite news|title=Kim Jong Un's Nuclear Weapons Got More Dangerous Under Trump|author=Jon Herskovitz|publisher=Bloomberg L.P.|date=December 28, 2020|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-28/four-ways-kim-jong-un-got-more-dangerous-under-trump-sanctions}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-kim-north-korea-nuclear/2020/09/30/2b7305c8-032b-11eb-b7ed-141dd88560ea_story.html|newspaper=Washington Post|date=September 30, 2020|title=As Kim wooed Trump with 'love letters', he kept building his nuclear capability, intelligence shows|last1=Warrick|first1=Joby|last2=Denyer|first2=Simon}}</ref> ==== روسیه ==== ترامپ در گذشته به رسمیت شناختن [[شبه‌جزیره کریمه|کریمه]] به عنوان بخشی از خاک روسیه و رفع [[تحریم‌ها علیه روسیه]] را مد نظر قرار داده است.<ref>{{Cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/07/31/politics/donald-trump-russia-ukraine-crimea-putin/ |title=Trump says Putin is 'not going to go into Ukraine,' despite Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=CNN}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/29/world/europe/russia-trump-clinton-email-hacking.html |title=Donald Trump's Appeal to Russia Shocks Foreign Policy Experts |last=Fisher |first=Max |date=2016-07-28 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> او افزوده که روسیه می‌تواند به آمریکا در [[مداخله نظامی علیه داعش|جنگ با ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title= Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس|PBS]]}}</ref> ولی در پی استعفای [[مایکل تی. فلین]] از سمت [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]، [[شان اسپایسر]] سخنگوی کاخ سفید گفت ترامپ از روسیه انتظار دارد [[شبه‌جزیره کریمه]] را به اوکراین پس دهد،<ref name="Reuters.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to return Crimea to Ukraine: White House|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-russia-ukraine-idUSKBN15T2IY|accessdate=February 14, 2017|work=Reuters|date=February 14, 2017}}</ref> و تأکید کرد که «کریمه بخشی از اوکراین است. تحریم‌های ما در ارتباط با کریمه تا وقتی روسیه کنترل کریمه را به اوکراین پس بدهد باقی می‌مانند.»<ref name="RT.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to 'return Crimea' – White House|url=https://www.rt.com/usa/377346-spicer-russia-return-crimea/|accessdate=February 14, 2017|work=RT International|date=February 14, 2017}}</ref> او افزود که سفیر منصوب ترامپ به [[سازمان ملل متحد]]، [[نیکی هیلی]]، «قویاً اشغال کریمه از سوی روسیه را محکوم کرد.»<ref name="RT.14Feb"/> ترامپ قول داد نشستی با [[ولادیمیر پوتین]] برگزار کند.<ref>{{cite news|last1=McElroy|first1=Damien|title=Trump and Putin agree to hold summit|url=http://www.thetimes.co.uk/past-six-days/2017-01-29/may-in-america/trump-and-putin-agree-to-hold-summit-7fxnz8x2h|accessdate=February 2, 2017|work=The Sunday Times|date=January 29, 2017}}</ref> او اضافه کرده که روسیه می‌تواند به آمریکا در جنگ با [[مداخله نظامی علیه داعش|ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title=Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس]] |agency=Associated Press |accessdate=February 19, 2017}}</ref> ==== اسرائیل ==== {{See also|پیمان ابراهیم}} ترامپ در خصوص [[منازعه فلسطین-اسراییل]]، بر اهمیت بیطرف بودن آمریکا در مذاکرات احتمالی تأکید کرده و در عین حال گفته «هوادار بزرگ اسرائیل» است.<ref name="consol">Sherman, Amy (March 1, 2016). [http://www.politifact.com/florida/statements/2016/mar/01/conservative-solutions-pac/would-donald-trump-be-neutral-between-israel-and-i/ Would Donald Trump be 'neutral' between Israel and its enemies?] ''Tampa Bay Times''. Retrieved April 10, 2016.</ref> او از [[شهرک یهودی‌نشین]] در [[کرانه غربی]] حمایت می‌کند.<ref>[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4799194,00.html Trump: Israel should 'keep going' with settlements expansions] Orly Azoulay, ynetews</ref>[[پرونده:President Trump visit to Israel May 22-23, 2017 DSC 3982F (34847749905).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل در [[ید وشم]]، مه ۲۰۱۷]]ترامپ از بسیاری از سیاست‌های [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل حمایت کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-how-trump-and-netanyahu-became-each-other-s-most-effective-political-weapon-1.7569757|title=How Trump and Netanyahu Became Each Other's Most Effective Political Weapon|work=[[هاآرتس|Haaretz]]|first=Allison Kaplan|last=Sommer|date=July 25, 2019|access-date=August 2, 2019}}</ref> به دستور ترامپ، ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ [[به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط آمریکا|قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت]] و در ماه مه ۲۰۱۸ سفارت خود را در قدس افتتاح کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.politico.com/story/2017/12/06/trump-move-embassy-jerusalem-israel-reaction-281973|last1=Nelson|first1=Louis|last2=Nussbaum|first2=Matthew|title=Trump says U.S. recognizes Jerusalem as Israel's capital, despite global condemnation|website=[[پلیتیکو|Politico]]|date=December 6, 2017|access-date=December 6, 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Eglash|first=Ruth|title=Under banner of peace, U.S. opens embassy in Jerusalem. Sixty miles away, dozens of Palestinians are killed.|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/jerusalem-gears-up-to-embrace-the-new-us-embassy/2018/05/14/1d6707dc-5558-11e8-a6d4-ca1d035642ce_story.html|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|date=May 14, 2018|access-date=September 26, 2020}}</ref> [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] این اقدام را محکوم کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/ES-10/L.22&Submit=Search&Lang=E|title=Illegal Israeli actions in Occupied East Jerusalem and the rest of the Occupied Palestinian Territory – Turkey and Yemen: draft resolution – Status of Jerusalem|website=[[مجمع عمومی سازمان ملل متحد|United Nations General Assembly]]|date=December 19, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/12/21/world/middleeast/trump-jerusalem-united-nations.html|title=Defying Trump, U.N. General Assembly Condemns U.S. Decree on Jerusalem|first=Rick|last=Gladstone|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=December 21, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref> در مارس ۲۰۱۹، ترامپ با به رسمیت شناختن [[بلندی‌های جولان]] به عنوان خاک اسرائیل، دهه‌ها سیاست ایالات متحده را معکوس کرد،<ref>{{cite news|title='The jungle is back.' With his Golan Heights tweet, Trump emboldens the annexation agendas of the world's strongmen|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-the-jungle-is-back-with-his-golan-heights-tweet-trump-will/|work=[[گلوب اند میل|The Globe and Mail]]|date=March 22, 2019|first=Mark|last=MacKinnon|author-link=Mark MacKinnon}}</ref> اقدامی که [[اتحادیه اروپا]] و [[اتحادیه عرب]] آن را محکوم کردند.<ref>{{cite news|title=Outcry as Trump backs Israeli sovereignty over Golan Heights|url=https://www.euronews.com/2019/03/22/outcry-as-trump-backs-israeli-sovereignty-over-golan-heights|website=[[Euronews]]|date=March 22, 2019|first=Natalie|last=Huet|agency=[[Reuters]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰، دولت ترامپ که طرح صلح خاورمیانه را در ژانویه آن سال منتشر کرده بود، واسطه شد تا [[امارات متحده عربی]]، و [[بحرین]] با اسرائیل [[پیمان صلح اسرائیل و امارات|پیمان صلح]] امضا کنند و روابطشان را عادی کنند.<ref name="wyxsy">{{یادکرد وب | عنوان=Trump announces 'peace deal' between Bahrain and Israel | وبگاه=BBC News | تاریخ=2020-09-11 | پیوند=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54124996 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2020-09-11}}</ref> ==== ایران ==== {{See also|خروج آمریکا از برجام|حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد|بحران خلیج فارس}} ترامپ حکومت موجود در ایران را «حکومت یاغی» خوانده، در عین حال اظهار داشته خواستار تغییر رژیم نیست.<ref>{{cite news |last1=Weiler |first1=Yuram Abdullah |title=What is Basij and how does it function against U.S. and Zionism? |url=http://english.khamenei.ir/news/5306/What-is-Basij-and-how-does-it-function-against-U-S-and-Zionism |website=Khamenei.ir |accessdate=February 6, 2019 |date=December 2, 2017}}</ref><ref>{{cite news |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 27, 2019 |first=Michael |last=Kranish |authorlink=Michael Kranish |title=Trump says he is not seeking 'regime change' in Iran |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-says-he-is-not-seeking-regime-change-in-iran/2019/05/27/94d3053a-808d-11e9-933d-7501070ee669_story.html}}</ref> او مکرراً از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام) که با مذاکره بین ایران، آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر در سال ۲۰۱۵ حاصل شد انتقاد کرده، آن را «افتضاح» خوانده و گفته دولت اوباما «از سر درماندگی» این توافق را مذاکره کرده است.<ref name="KatyTurIranInterview">{{cite news |website=[[ان‌بی‌سی نیوز]] |date=July 14, 2015 |first=Katy |last=Tur |authorlink=Katy Tur |title=Donald Trump Weighs in on Iran Deal |url=https://www.nbcnews.com/politics/2016-election/donald-trump-weighs-iran-deal-n391926}}</ref><ref name="AP180508">{{cite news|url=https://apnews.com/cead755353a1455bbef08ef289448994/Trump-decides-to-exit-nuclear-accord-with-Iran|title=Trump declares US leaving 'horrible' Iran nuclear accord|last=Lederman|first=Josh|date=May 8, 2018|work= AP News |access-date=May 8, 2018}}</ref><ref>{{cite news |first=Igor |last=Bobic |url=https://www.huffingtonpost.com/entry/donald-trump-iran-deal_55d0a844e4b0ab468d9d907e |title=Donald Trump Would Not Rip Up The Iran Deal |work=[[هاف‌پست|HuffPost]] |date=August 16, 2015 |accessdate=August 17, 2019}}</ref> [[پرونده:Trump Withdraw Iran Deal (cropped 2).jpg|بندانگشتی|ترامپ در کاخ سفید کناره‌گیری خود را از برجام اعلام می‌کند.]]در ماه مه ۲۰۱۸، ترامپ [[خروج آمریکا از برجام]] را اعلام کرد.<ref name="AP180508"/> پس از خروج از توافق، دولت ترامپ سیاست «فشار حداکثری» بر ایران از طریق تحریم‌های اقتصادی اعمال کرد، اما سایر طرف‌های معامله برجام از این موضوع حمایت نکردند.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/05/08/world/middleeast/trump-iran-nuclear-deal.html|title=Trump Abandons Iran Nuclear Deal He Long Scorned|first=Mark|last=Landler|author-link=Mark Landler|date=May 8, 2018|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newsweek.com/despite-us-pressure-europeans-remain-united-russia-china-preserve-iran-nuclear-deal-1529024|title=Despite U.S. pressure, Europeans remain "united" with Russia and China to "preserve" Iran nuclear deal, diplomats say|first=Jason|last=Lemon|date=September 1, 2020|website=[[نیوزویک|Newsweek]]}}</ref> وزارت خارجه ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۷ پایبندی ایران به این معامله را تأیید کرد، اما ایران در ماه مه سال ۲۰۲۰ برخی از شرایط خود در برجام عقب‌نشینی کرد و در سپتامبر [[آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای|آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای]] گزارش داد که ایران ده برابر مقدار مجاز، اورانیوم غنی شده تحت برنامه برجام دارد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/07/17/537793465/state-department-certifies-irans-compliance-with-nuclear-deal|title=State Department Certifies Iran's Compliance With Nuclear Deal|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=July 17, 2017|first=Scott|last=Neuman}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-iran-un-sanctions-idUSKCN25F2S4|title=Pompeo warns Russia, China against ignoring move to reimpose U.N. sanctions on Iran|first=Andrea|last=Shalal|date=August 19, 2020|work=[[رویترز|Reuters]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54033441|title=Iran's enriched uranium stockpile '10 times limit'|date=September 5, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰ ایالات متحده در [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] به صورت یک طرفه مکانیسم ماشه را فعال کرد ولی نتوانست مانع رفع تحریم فروش اسلحه توسط ایران به دیگر کشورها شود. فقط [[جمهوری دومینیکن|جمهوری دومنیکن]] با ایالات متحده به تحریم تسلیحاتی ایران رای مثبت داد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/2020/08/20/904475552/pompeo-tries-starting-snapback-clock-to-restore-sanctions-against-iran-by-u-n|title=Pompeo Tries Starting 'Snapback' Clock To Restore Sanctions Against Iran By U.N.|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=August 20, 2020|first=David|last=Welna}}</ref><ref name="bbc.com">{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-53856895|عنوان=آمریکا درخواست فعال شدن 'مکانیسم ماشه' علیه ایران را تسلیم کرد؛ سایر اعضای شورای امنیت علیه آمریکا موضع گرفتند}}</ref><ref name="bbc.com"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-53804440|عنوان=تحریم تسلیحاتی ایران؛ قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای نیاورد، حالا چه خواهد شد؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دویچه وله فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://p.dw.com/p/3hHPX|عنوان=آمریکا فعال کردن "مکانیسم ماشه" را به‌طور رسمی آغاز کرد}}</ref> به دنبال آزمایش‌های موشکی ایران در ژانویه ۲۰۱۷، دولت ترامپ ۲۵ فرد و نهاد ایرانی را تحریم کرد.<ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/01/iran-trump-michael-flynn-on-notice|title=Trump administration 'officially putting Iran on notice', says Michael Flynn|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 2, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump administration tightens Iran sanctions, Tehran hits back|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-usa-idUSKBN15H253|work=[[رویترز|Reuters]]|date=February 3, 2016|last=Torbati|first=Yeganeh}}</ref><ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/feb/03/trump-administration-iran-sanctions|title=Trump administration imposes new sanctions on Iran|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 3, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref> در اوت ۲۰۱۷، ترامپ [[قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها]] را امضاء کرد که [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های بیشتری علیه ایران]]، روسیه و کره شمالی اعمال می‌کند.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-usa-sanctions-idUSKBN1AI2N0|title=Iran says new U.S. sanctions violate nuclear deal, vows 'proportional reaction'|website=[[رویترز|Reuters]]|date=August 2, 2017}}</ref> در ژانویه سال ۲۰۲۰، ترامپ دستور [[حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد]] را صادر کرد که منجر به کشته شدن فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] [[قاسم سلیمانی]]، فرمانده [[حشد شعبی]] [[ابومهدی المهندس]] و هشت نفر دیگر شد.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/02/world/middleeast/qassem-soleimani-iraq-iran-attack.html|title=U.S. Strike in Iraq Kills Qassim Suleimani, Commander of Iranian Forces|last1=Crowley|first1=Michael|author1link=Michael Crowley (journalist)|last2=Hassan|first2=Falih|last3=Schmitt|first3=Eric|author3link=Eric P. Schmitt|date=January 2, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|access-date=January 3, 2020}}</ref> چند روز بعد، ایران با حملات هوایی علیه [[پایگاه هوایی عین الاسد]] در عراق مقابله به مثل کرد.<ref>{{cite news|last1=Zaveri|first1=Mihir|title=More Than 100 Troops Have Brain Injuries From Iran Missile Strike, Pentagon Says|url=https://www.nytimes.com/2020/02/10/world/middleeast/iraq-iran-brain-injuries.html|access-date=June 8, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=February 10, 2020}}</ref> بیش از صد نفر از سربازان آمریکایی دچار [[ضربه مغزی]] شدند. ترامپ علناً تهدید کرد که در صورت مقابله به مثل ایران به اماکن فرهنگی ایران حمله خواهد کرد یا «به طرز نامتناسبی» واکنش نشان خواهد داد.<ref>{{cite news|last1=Swart|first1=Mia|title=Trump, his tweets and international law|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/01/trump-tweets-international-law-200107064935688.html|access-date=June 14, 2020|work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]]|date=January 8, 2020}}</ref> === استیضاح اول === {{اصلی|نخستین استیضاح دونالد ترامپ}} ترامپ در طول دورهٔ ریاست جمهوری خود، دو بار استیضاح شده است. استیضاح اول با رای منفی سنا به نتیجه نرسید و استیضاح دوم هم با رای منفی سنا به نتیجه نرسید. مجلس نمایندگان آمریکا، در تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۹، رای به استیضاح ترامپ داد. مجلس نمایندگان آمریکا، ترامپ را به سوءاستفاده از قدرت و ممانعت از تحقیقات کنگره متهم کرد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/us-house-of-representatives-impeaches-trump-on-two-charges/30333236.html مجلس نمایندگان آمریکا ترامپ را استیضاح کرد]، رادیو فردا.</ref> این دو اتهام در مجلس سنا برای تأیید نهایی استیضاح وی از ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا پیگیری شد و سرانجام مجلس سنا او را از هر دو اتهام تبرئه کرد؛ و او در مقام ریاست جمهوری خود ابقا شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=استیضاح ترامپ؛ سنا رئیس‌جمهور آمریکا را تبرئه کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51394508|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-05|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://farsi.euronews.com/2020/02/05/usa-senate-vote-against-articles-of-impeachment-against-trump|عنوان=تبرئه ترامپ از استیضاح}}</ref> استفانی گریشام سخنگوی کاخ سفید پس از اعلام نتایج نهایی بررسی موارد اتهامی استیضاح در بیانیه‌ای اعلام کرد: امروز، تلاش به استیضاح تقلبی با همنوایی دموکرات‌ها، با تبرئه کامل پرزیدنت دونالد ترامپ پایان یافت. [[پرونده:President Trump Delivers Remarks (49498772251).jpg|بندانگشتی|نمایش صفحه نخست روزنامه ''[[واشینگتن پست]]'' از تبرئه خود توسط سنا]] ترامپ در فردای استیضاح و در یک سخنرانی عمومی گفت «این هیچ وقت نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری روی دهد. این فشارها خیلی سنگین بود و اگر جیمز کومی را [از اف‌بی‌آی] اخراج نکرده بودم، شاید حتی امروز این‌جا نمی‌ایستادم. ما هیچ کار خطایی نکرده بودم و برای ما جهنم درست کردند. می‌خواهم با تشکر از دوستان آغاز کنم چرا که در نبرد و چالش است که آدم دوست‌هایش را پیدا می‌کند. به نظرم با هرچه سر ما آمد، بیشترین موفقیت و دستاوردها را داشته‌ایم. به جای این همه فشاری که برما آوردند، می‌توانستیم خیلی بهتر کار کنیم؛ ولی همین‌طور فشار دادند و من را به استیضاح کشاندند. تلفنی که بسیار عالی بود و هیچ مشکلی نداشت دستمایه کرده و استیضاح را اجرا کردند؛ ولی حالا دیگر تمام شد و واژه خیلی خوبی هم برای آن هست: تبرئه کامل.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرزیدنت ترامپ پس از تبرئه از استیضاح: رفتاری که با من شد نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری آمریکا رخ بدهد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/trump-after-impeachment/5276604.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دونالد ترامپ تبرئه در سنا را جشن گرفت و به مخالفان حمله کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51409498|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-06|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: به این می‌گویند «تبرئه کامل» !|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1349875/ترامپ-به-این-می-گویند-تبرئه-کامل|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=نسخه کامل سخنرانی پرزیدنت ترامپ بعد از تبرئه از استیضاح توسط سوی سنا|url=https://ir.voanews.com/a/us-impeachment/5276875.html|accessdate=2020-05-05|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین سخنرانی ترامپ بعد از تبرئه {{!}} تصویری که به کنایه نشان داد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/482882/اولین-سخنرانی-ترامپ-بعد-از-تبرئه-تصویری-که-به-کنایه-نشان-داد|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref> === انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ === {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)}} دونالد ترامپ که برای دومین دوره ریاست‌جمهوری خود نامزد شده بود،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump hints at re-election bid, vowing 'eight years' of 'great things'|نشانی=https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things|وبگاه=Washington Examiner|تاریخ=2017-01-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 اوت 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815201244/https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things/article/2612632}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump Set To Officially Launch Reelection Bid, But Hasn't He Been Running All Along?|نشانی=https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along|وبگاه=NPR.org|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615204956/https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along}}</ref> بدون مواجه‌شدن با چالش مهمی در انتخابات مقدماتی نامزد نهایی حزب خود شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump campaign touts Republican rule changes aimed at unified 2020 convention|نشانی=https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236|کوشش=Reuters|تاریخ=2019-10-07|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|archive-date=15 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200915150002/https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans Quietly Rigging 2020 Nominating Contest for Trump|نشانی=https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html|وبگاه=Intelligencer|تاریخ=2019-10-08|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-us|نام=Ed|نام خانوادگی=Kilgore|archive-date=1 مارس 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200301095403/https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html}}</ref> کمیته ملی حزب جمهوری‌خواه نیز در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۹ به صورت غیررسمی از نامزدی او حمایت کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=RNC unanimously pledges ‘undivided support’ for Trump, stops short of explicit 2020 endorsement|نشانی=https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/|وبگاه=The Washington Times|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|نویسنده=|تاریخ=|archive-date=24 مه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200524042304/https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/}}</ref> انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواهان در چند ایالت به نشانه حمایت از دونالد ترامپ برگزار نشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans to scrap primaries and caucuses as Trump challengers cry foul|نشانی=https://politi.co/2zVm1s2|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Alex|نام خانوادگی=Isenstadt|archive-date=28 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028194325/https://www.politico.com/story/2019/09/06/republicans-cancel-primaries-trump-challengers-1483126}}</ref> جمهوری‌خواهان در ایالاتی چون [[نیویورک (ایالت)|نیویورک]] و [[هاوایی]] بلافاصله بعد از کنسل کردن برگزاری انتخابات مقدماتی، ترامپ را برنده آرا حزبی خود اعلام کردند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hawaii GOP cancels presidential preference poll, commits delegates to Trump|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to|وبگاه=TheHill|تاریخ=2019-12-12|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Rebecca|نام خانوادگی=Klar|archive-date=12 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200412161151/https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=New York cancels Republican primary after Trump only candidate to qualify|نشانی=https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html|وبگاه=nydailynews.com|بازبینی=2020-09-08|نام=Denis|نام خانوادگی=Slattery|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603231308/https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html}}</ref> و برخی دیگر چون [[نوادا]] برای انجام این کار تا برگزاری کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان صبر کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nevada GOP binds delegates to Trump|نشانی=https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/|وبگاه=Las Vegas Review-Journal|تاریخ=2020-02-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=9 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609172948/https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Kansas GOP won't hold a caucus in 2020|نشانی=https://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020|وبگاه=www.kake.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=9 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209214821/http://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020}}</ref> [[پرونده:Donald Trump (50548265318).jpg|راست|بندانگشتی|ترامپ در [[آریزونا]] در حال برگزاری یک راهپیمایی برای کمپین انتخاباتی خود]] [[کمپین ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۲۰|کمپین انتخاباتی ترامپ]] اساساً بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۶ هم ادامه‌دار بود و صاحب‌نظران تاکتیک او مبنی بر ادامه گردهمایی‌های انتخاباتی در طول دوره ریاست‌جمهوری‌اش را «کمپین بی‌پایان» توصیف کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Road to 2020: Donald Trump's Never-Ending Campaign|نشانی=https://www.thedailybeast.com/articles/2017/02/18/donald-trump-s-never-ending-campaign|کوشش=The Daily Beast|تاریخ=2017-02-19|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|نام=Scott|نام خانوادگی=Bixby}}</ref> ترامپ حتی در ایالاتی نظیر کارولینای جنوبی و نوادا که انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه خود را به نشانه حمایت از او کنسل کرده‌اند هم گردهمایی انتخاباتی برگزار کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump rallies his base to treat coronavirus as a ‘hoax’|نشانی=https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=18 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200618061240/https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Here we go again," Trump says about intel reports of Russian meddling in 2020|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/|وبگاه=www.cbsnews.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=22 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200422191405/https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/}}</ref> دونالد ترامپ همه انتخابات‌های مقدماتی که جمهوری‌خواهان برای این دوره برگزار کردند را برنده شد و در ۱۷ مارس ۲۰۲۰، بعد از اینکه آرای حزبی موردنیاز برای تبدیل‌شدن به نامزد نهایی حزب در کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان را کسب کرد، نامزد مقدر حزب خود شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump becomes presumptive GOP nominee after sweeping primaries|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries|وبگاه=TheHill|تاریخ=2020-03-17|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Zack|نام خانوادگی=Budryk|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603010335/https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries}}</ref> ==== شکست در انتخابات ==== نهایتاً در انتخابات نهایی ۲۰۲۰، ترامپ از رقیب دموکرات خود، جو بایدن، شکست خورد. او در این دوره ۲۱۴ رای الکترال به دست آورد. با این حال ترامپ شکست را نپذیرفت و خواستار گرفته‌شدن تصمیم نهایی در مورد نتیجه انتخابات توسط دیوان عالی شد. دونالد ترامپ در اولین واکنش خود طی بیانیه ای بدون ارائه شواهدی جهت تقلب گفت: «خیلی مانده تا این انتخابات تمام شود» و «ما همه می‌دانیم که جو بایدن عجله دارد که به غلط خود را برنده انتخابات جا بزند و چرا متحدان رسانه‌ای او این قدر سخت در تلاش هستند تا کمکش کنند: نمی‌خواهند واقعیت آشکار شود». او گفت که هفته آینده نتایج انتخابات را در دادگاه عالی زیر سؤال خواهد برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d5c249467302d61cf6fb&بیانیه%20ترامپ:%20بایدن%20علجه%20دارد،%20انتخابات%20هنوز%20تمام%20نشده%20است&2020-11-07T17:15:20.738Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:02a940ca-e6e3-4928-a46c-72808879e1e5&pinned_post_asset_id=5fa6d5c249467302d61cf6fb&pinned_post_type=share|عنوان=بیانیه ترامپ: بایدن علجه دارد، انتخابات هنوز تمام نشده است}}</ref> رودی جولیانی، وکیل دونالد ترامپ گفت که چهار شاهد عینی از وجود تخلف در انتخابات دارد و به ادعای او «دادگاه می‌تواند کل انتخابات را باطل کند یا بعضی از آرای شعب خاص» و اگر آزای مشکل دار حساب نشود، نتیجه تغییر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d9b067645202b6c4dc37&وکیل%20ترامپ:%20می‌توانیم%20%20درخواست%20کنیم%20کل%20انتخابات%20باطل%20شود&2020-11-07T17:36:11.480Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e7440806-25fa-4875-89d9-e9e61b3b820e&pinned_post_asset_id=5fa6d9b067645202b6c4dc37&pinned_post_type=share|عنوان=وکیل ترامپ: می‌توانیم درخواست کنیم کل انتخابات باطل شود}}</ref> ==== بسته شدن حساب توییتر ==== در تاریخ ۸ ژانویه ۲۰۲۱، توییتر حساب رسمی دونالد ترامپ را به دلیل تشویش و ترغیب به خشونت بیشتر از جانب وی، به‌صورت دائمی مسدود کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=برایان فونگ|نشانی=https://www.cnn.com/2021/01/08/tech/trump-twitter-ban/index.html|عنوان=Twitter bans President Trump permanently|ناشر=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently bans Donald Trump over Capitol violence|نشانی=https://www.dw.com/en/twitter-permanently-bans-donald-trump-over-capitol-violence/a-56177210|ناشر=[[دویچه وله|Deutsche Welle]]|تاریخ بازبینی=11 ژانویه 2021}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter bans Trump’s account, citing risk of further violence|نشانی=https://www.washingtonpost.com/technology/2021/01/08/twitter-trump-dorsey/|ناشر=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently suspends Trump's account|نشانی=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-55597840|ناشر=[[بی‌بی‌سی|BBC]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحه توییتر ترامپ برای همیشه بسته شد | نشانی=https://www.isna.ir/news/99102014400/صفحه-توییتر-ترامپ-برای-همیشه-بسته-شد|ناشر=[[ایسنا]]|تاریخ=20 دی 1399|تاریخ بازدید=۲ نوامبر ۲۰۲۱}}</ref> اما بعد از خرید توییتر توسط [[ایلان ماسک]] پس از یک نظرسنجی در این پلتفرم اکانت دونالد ترامپ دوباره فعال شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اکانت توییتر ترامپ را دوباره فعال کرد|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ایلان-ماسک-اکانت-توییتر-ترامپ-را-دوباره-فعال-کرد/a-63823409|وبگاه=DW|تاریخ=2022-08-20|بازبینی=2024-07-21|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|archive-date=|archive-url=}}</ref> === استیضاح دوم === {{اصلی|دومین استیضاح دونالد ترامپ}} مواد استیضاح ترامپ به اتهام تحریک به فتنه علیه حکومت ایالات متحده در ۱۱ ژانویه تقدیم مجلس نمایندگان شد. اکثریت نمایندگان این مجلس با حضور هر دو حزب با رای ۲۳۲ به ۱۹۷ به استیضاح ترامپ رای دادند که او را بدل به نخستین صاحب منصب ایالات متحده کرد که دو بار استیضاح شده است. ده جمهوریخواه به استیضاح او رای موافق دادند که بیشترین تعداد اعضای یک حزب است که به استیضاح یک رئیس‌جمهور از حزب خود رای می‌دهند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump Impeached for Inciting Insurrection|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/01/13/us/politics/trump-impeached.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-01-14|تاریخ بازبینی=2021-01-20|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Nicholas|نام خانوادگی=Fandos}}</ref> == پس از نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|محاکمه دونالد ترامپ}} ترامپ پس از اتمام دوره ریاست جمهوری‌اش برای زندگی به باشگاه [[مار-ئه-لاگو]]ی در [[پام بیچ، فلوریدا]] رفت.<ref>{{cite news |last=Spencer |first=Terry |url=https://www.miamiherald.com/news/article248842049.html |title=Palm Beach considers options as Trump remains at Mar-a-Lago |agency=[[آسوشیتد پرس]] |via=[[میامی هرالد]] |date=January 28, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> آن‌چنان‌که لایحه روسای جمهور سابق در اختیار او قرار می‌دهد، او دفتری برای اداره فعالیت‌های پسا ریاست جمهوریش در آنجا ایجاد کرد.<ref name="safe">{{cite news |last=Wolfe |first=Jan |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-impeachment-benefits-explai-idUSKBN29W238 |title=Explainer: Why Trump's post-presidency perks, like a pension and office, are safe for the rest of his life |work=[[رویترز]] |date=January 27, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ دفتری در مار-ئه-لاگو برای رسیدگی به فعالیت‌های پسا ریاست جمهوری‌اش ایجاد کرد.<ref>{{cite news |last=Quinn |first=Melissa |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-office-former-president-florida/ |title=Trump opens "Office of the Former President" in Florida |work=[[سی‌بی‌اس|CBS]] |date=January 26, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ در ماه‌های پس از ریاست جمهوریش حضور عمومی فعالی نداشته، با دوستان و رهبران حزب دیدار کرده، در مورد آینده‌اش تفکر کرده و گلف بازی کرده است.<ref>{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2021/03/19/trumps-mar-a-lago-partially-closed-due-to-covid-outbreak.html|title=Trump's Mar-a-Lago partially closed due to Covid outbreak|date=March 19, 2021|agency=Associated Press|publisher=CNBC|access-date=28 March 2021}}</ref> ادعاهای دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات ۲۰۲۰ عموماً از سوی رسانه‌ها و منتقدان او «[[دروغ بزرگ]]» نام گرفت. در مه ۲۰۲۱، ترامپ و هوادارانش سعی کردند از این لفظ برای مقصود خویش استفاده کنند، و ازخود انتخابات به این عنوان یاد کردند.<ref>{{cite news |last=Solender |first=Andrew |url=https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2021/05/03/trump-says-hell-appropriate-the-big-lie-to-refer-to-his-election-loss/ |title=Trump Says He'll Appropriate 'The Big Lie' To Refer To His Election Loss |work=[[فوربز]] |date=May 3, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref><ref name="key">{{cite news |last=Wolf |first=Zachary B. |url=https://edition.cnn.com/2021/05/19/politics/donald-trump-big-lie-explainer/index.html |title=The 5 key elements of Trump's Big Lie and how it came to be |work=[[سی‌ان‌ان]] |date=May 19, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref> حزب جمهوریخواه از روایت دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات برای توجیه وضع کردن محدودیت‌ها بر رای دهی به نفع خود استفاده کرد.<ref name="key"/><ref>{{cite news |last=Balz |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-big-lie-elections-impact/2021/05/29/d7992fa2-c07d-11eb-b26e-53663e6be6ff_story.html |title=The GOP push to revisit 2020 has worrisome implications for future elections |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 29, 2021 |access-date=June 18, 2021}}</ref> === تحقیقات اف‌بی‌آی === {{Main|تفتیش اف‌بی‌آی از مار-ئه-لاگو}} [[File:Classified intelligence material found during search of Mar-a-Lago.jpg|thumb|اسناد اطلاعاتی طبقه‌بندی شده که در حین تفتیش از مار-ئه-لاگو پیدا شد.]] پس از ترک از کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۱، ترامپ برخی از اسناد دولتی را به اقامتگاه شخصی خود در [[مار-ئه-لاگو]] برد. در ماه مه ۲۰۲۱، [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] (NARA) که سوابق دولتی را حفظ و نگهداری می‌کند، متوجه شد که اسناد مهمی در پایان دوره ترامپ به آنها تحویل داده نشده و از دفتر ترامپ خواست تا آنها را برگرداند. در ژانویه ۲۰۲۲، دفتر ملی آمریکا ۱۵ جعبه از سوابق کاخ سفید را از مار-ئه-لاگو پیدا کرد و بعداً به وزارت دادگستری اطلاع داد که برخی از اسناد بازیابی شده جزء مواد طبقه‌بندی شده محرمانه بودند.<ref name="cnn-tl">{{cite news|last1=Lybrand|first1=Holmes|last2=Cohen|first2=Marshall|last3=Rabinowitz|first3=Hannah|url=https://cnn.com/2022/08/09/politics/doj-investigation-trump-documents-timeline/|title=Timeline: The Justice Department criminal inquiry into Trump taking classified documents to Mar-a-Lago|work=[[CNN]]|date=August 12, 2022|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در آوریل ۲۰۲۲ تحقیقات در این مورد را آغاز کرد و هیئت منصفه بزرگی را تشکیل داد.<ref>{{cite news|last1=Montague|first1=Zach|last2=McCarthy|first2=Lauren|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/politics/trump-classified-records-timeline.html|title=The Timeline Related to the F.B.I.'s Search of Mar-a-Lago|date=August 9, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در ۱۱ مه احضاریه ای برای ترامپ ارسال کرد تا اطلاعات بیشتری دریافت کند.<ref name="cnn-tl"/> در ۳ ژوئن، مقامات وزارت دادگستری از مار-ئه-لاگو کردند و برخی اسناد طبقه‌بندی شده را از وکلای ترامپ دریافت کردند.<ref name="cnn-tl"/> یکی از وکلا در تعهدی که امضا کرده بود، ادعا کرد که تمام اسناد طبقه‌بندی شده به دولت بازگردانده شده است.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/08/13/us/politics/trump-classified-material-fbi.html|title=Trump Lawyer Told Justice Dept. That Classified Material Had Been Returned|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|date=August 13, 2022|work=The New York Times|access-date=August 14, 2022}}</ref> در اواخر همان ماه یک احضاریه دیگر برای درخواست فیلم‌های نظارتی از مار-ئه-لاگو ارسال شد که فیلم‌ها نیز ارائه شدند.<ref name="cnn-tl"/><ref>{{cite news|last1=Thrush|first1=Glenn|last2=Haberman|first2=Maggie|last3=Protess|first3=Ben|title=Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material|url=https://www.nytimes.com/2022/08/11/us/politics/trump-fbi-subpoena.html|date=August 11, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="nuclear">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=Stein|first3=Perry|last4=Harris|first4=Shane|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/11/garland-trump-mar-a-lago/|title=FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022 |access-date=August 12, 2022}}</ref> در ۸ اوت ۲۰۲۲، مأموران [[اف‌بی‌آی]] اقامتگاه، دفتر و انبارهای ترامپ در مار-ئه-لاگو را تفتیش کردند تا اسناد و مدارک دولتی که ترامپ در هنگام خروج از ریاست جمهوری با خود برده بود را بازیابی کنند.<ref name="bddj0812"/><ref name="NYT-20220812"/> گزارش شده که برخی از اسناد مربوط به سلاح‌های هسته ای بودند.<ref name="nuclear"/> حکم تفتیش، با تأیید مجوز [[مریک گارلند]] دادستان کل آمریکا و تأیید یک قاضی فدرال و فهرست اقلام ضبط شده در ۱۲ اوت منتشر شد. متن حکم تفتیش حاکی از بررسی موارد نقض احتمالی قانون جاسوسی و ممانعت از اجرای قوانین عدالت است.<ref>{{cite news|last1=Swan|first1=Betsy|last2=Cheney|first2=Kyle|last3=Wu|first3=Nicholas|url=https://www.politico.com/news/2022/08/12/search-warrant-shows-trump-under-investigation-for-potential-obstruction-of-justice-espionage-act-violations-00051507|title=FBI search warrant shows Trump under investigation for potential obstruction of justice, Espionage Act violations|work=[[Politico]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref> اسنادی که در جست و جو پیدا شد شامل ۱۱ مجموعه از اسناد طبقه‌بندی شده محرمانه بود که چهار مورد از آنها با عنوان "فوق سری" و یکی با عنوان "فوق سری/SCI" برچسب گذاری شده بودند که بالاترین سطح طبقه‌بندی یک سند در دولت آمریکا است.<ref name="bddj0812">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/12/trump-warrant-release/|title=Agents at Trump's Mar-a-Lago seized 11 sets of classified documents, court filing shows|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="NYT-20220812">{{cite news|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|last3=Savage|first3=Charlie|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/trump-espionage-act-laws-fbi.html|title=Files Seized From Trump Are Part of Espionage Act Inquiry|date=August 12, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 13, 2022}}</ref> === کارزار ریاست جمهوری ۲۰۲۴ === در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۲، ترامپ نامزدی خود برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴]] را اعلام کرد و حسابی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی ایجاد کرد.<ref>{{cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Scherer|first2=Michael|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2022/11/15/trump-2024-announcement-running-president/|title=Trump, who as president fomented an insurrection, says he is running again|work=[[واشینگتن پست]]|date=November 15, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Schouten|first=Fredreka|url=https://www.cnn.com/2022/11/16/politics/donald-trump-war-chest-presidential-campaign/index.html|title=Questions about Donald Trump's campaign money, answered|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=November 16, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref> ==== سیاست‌های مربوط به ایران و تلاش به‌منظور سوءقصد ==== [[File:Final Video.webm|thumb|upright=1|پیش‌بینی [[رهبر جمهوری اسلامی]] ایران در مورد [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا]]، سرنوشت [[ترامپ]] و تهدید [[امیرعلی حاجی‌زاده|حاجی‌زاده]] به ترور وی توسط [[سپاه پاسداران]].]] ترامپ بارها اعلام کرده است که اولویت اصلی او، جلوگیری از دسترسی ایران به بمب اتمی است و با توجه به در نظر گرفتن این موضوع، به خبرنگاران گفته است که آمریکا باید برای توقف برنامه هسته‌ای آن کشور، با ایران به توافق برسد. ضمناً او از حملات کشور اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، ابراز رضایت کرده است.<ref name=":0"/> مایک والتز، مشاور امنیت ملی منصوب شده از طرف ترامپ، خواستار اعمال «حداکثر فشار وارده» بر ایران، از جمله اعمال تحریم صادرات نفت، کشتیرانی و بانکداری بر آن کشور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Report: Incoming Trump officials mulling attack on Iran {{!}} Responsible Statecraft|نشانی=https://responsiblestatecraft.org/trump-attack-plans-iran/|وبگاه=responsiblestatecraft.org|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What can Iran expect from a potential Trump presidency? – DW – 07/19/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/what-can-iran-expect-from-a-potential-trump-presidency/a-69713011|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump plans to intensify 'maximum pressure' campaign against Iran: Report|نشانی=https://www.aa.com.tr/en/americas/trump-plans-to-intensify-maximum-pressure-campaign-against-iran-report/3388739|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2025-01-02}}</ref> علاوه بر این، تیم انتخابی ترامپ برای اجرای انتقال قدرت به او، در حال حاضر به‌طور جدی در حال بررسی گزینه‌های اقدامات نظامی، تحت رهبری ایالات متحده، علیه تأسیسات هسته ای ایران و از جمله، اعمال حملات هوایی است. ترامپ شخصاً از نظر دادن در مورد احتمال وقوع جنگ با ایران امتناع کرده و گفته است که «هر چیزی ممکن است که اتفاق بیافتد» و اضافه کرده است که «در حال حاضر، وضعیت موجود بسیار بی‌ثبات است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump considers airstrikes on Iran's nuclear facilities - WSJ|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202412135525|وبگاه=iranintl.com|تاریخ=2024-12-13|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Read the Transcript of Trump's Person of the Year Interview|نشانی=https://time.com/7201565/person-of-the-year-2024-donald-trump-transcript/|وبگاه=TIME|تاریخ=2024-12-12|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en|نام=TIME|نام خانوادگی=Staff}}</ref> ترامپ در پادکست روز پنجشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۳ خود اعلام کرد که ''"دوست دارد ایران را بسیار موفق ببیند. منتها مشکل در این است که آنها نمی‌توانند و نباید به سلاح هسته ای دستیابی داشته باشند."''<ref name=":0"/> به گزارش «بی‌بی‌سی»، سازمان اطلاعات آمریکا، به دونالد ترامپ دربارهٔ کشف توطئه دولت ایران برای ترور او، «در تلاش و به‌منظور ایجاد هرج و مرج و اغتشاش در ایالات متحده» و نیز احتمالاً برای انتقام‌گیری از حمله پهپادی آمریکا در سال ۲۰۲۰ که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی شد، اطلاع داده است. به‌دنبال این موضوع، ترامپ در پاسخ خود به ایران، تهدید کرد که «ایران را به خاک و خون خواهد کشید».<ref name=":0"/> === کیفرخواست و دستگیری === {{اصلی|کیفرخواست دونالد ترامپ}} در سال ۲۰۲۴ ترامپ در یک دادگاه ایالتی نیویورک به اتهام جعل [[سند تجاری|اسناد تجاری]]، در ارتباط با پرداخت حق‌السکوت به استورمی دنیلز در ۳۴ فقره اتهامی [[کیفرخواست دونالد ترامپ|در نیویورک محکوم شناخته شد]]، که او را بدل به نخستین رئیس‌جمهور سابق آمریکا کرد که به جرمی محکوم شده است. ترامپ در هر این احکام درخواست تجدیدنظر می‌کند. او با ۵۴ فقره جنایی دیگر در سه کیفرخواست دیگر رو به روست: [[تعقیب قضایی فدرال دونالد ترامپ|یک تعقیب قضایی فدرال]] در فلوریدا در رابطه با سو نگهداری از اسناد طبقه‌بندی شده؛ یک کیفرخواست فدرال در واشینگتن دی سی، به اتهام توطئه و کارشکنی در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰؛ و یک کیفرخواست ایالتی در جورجیا به اتهام تبانی برای سودجویی و دیگر جرایم در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ۲۰۲۰ این ایالت. در یک پرونده مدنی در سال ۲۰۲۳، یک هیئت منصفه به این نتیجه رسید که ترامپ بابت سوء استفاده جنسی و افترا به [[جین کارول]] در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ و کلاهبرداری مالی در سال ۲۰۲۴ مسئول است. وی در ژوئیه ۲۰۲۴ در کارزار انتخاباتی در [[باتلر، پنسیلوانیا]] مورد [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|ترور ناموفق]] قرار گرفت. در مارس ۲۰۲۳ یک [[هیئت منصفه]] در نیویورک ترامپ را در ۳۴ فقره جرم جعل کردن در اسناد کسب و کار مورد اتهام قرار داد.<ref>{{cite news|last1=Scannell|first1=Kara|last2=Miller|first2=John|last3=Herb|first3=Jeremy|last4=Cole|first4=Devan|url=https://www.cnn.com/2023/03/30/politics/donald-trump-indictment/index.html|title=Donald Trump indicted by Manhattan grand jury on 34 counts related to fraud|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 31, 2023|access-date=April 1, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Marimow|first=Ann E.|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/04/04/trump-charges-34-counts-felony/|title=Here are the 34 charges against Trump and what they mean|work=[[واشینگتن پست]]|date=April 4, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> در ۴ آوریل، ترامپ خود را تسلیم کرد و دستگیر شد و به محضر دادگاه برده شد؛ او در برابر همه اتهامات ابراز بیگناهی کرد و آزاد شد. قاضی جلسه استماع حضوری بعدی را برای ۴ دسامبر مقرر کرد؛ و مهلتی تا تا ۸ اوت برای ارائه دفاعیات خود به دادگاه تعیین کرد.<ref>{{cite news|last1=Sangal|first1=Aditi|last2=Vales|first2=Leinz|last3=Vogt|first3=Adrienne|url=https://edition.cnn.com/politics/live-news/donald-trump-court-charges-04-05-23/index.html|title=The latest on Trump's historic indictment and felony charges|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=April 5, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> سرانجام در ۳۰ مهٔ ۲۰۲۴ هیئت منصفه او را در تمامی ۳۴ مورد اتهامی مجرم شناخت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دادگاه نیویورک دونالد ترامپ را در پرونده پرداخت «حق‌السکوت» مجرم شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32972949.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2024-05-31|تاریخ بازبینی=2024-05-31|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> === ترور ناموفق === {{اصلی|ترور نافرجام دونالد ترامپ}} دونالد ترامپ در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴ درحین سخنرانی انتخاباتی در ایالت [[پنسیلوانیا]] از یک ترور ناموفق جان سالم به در برد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump sees outpouring of support after assassination attempt at rally stop|نشانی=https://nypost.com/2024/07/13/us-news/trump-sees-outpouring-of-support-after-assassination-attempt-at-rally-stop/|تاریخ=2024-07-13|بازبینی=2024-07-14|کد زبان=en-US|نویسنده=Katherine Donlevy|وبگاه=New York Post}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/85538473/تیراندازی-در-حین-سخنرانی-انتخاباتی-ترامپ|عنوان=تیراندازی درحین سخنرانی انتخاباتی/ترامپ زخمی شد|کد زبان=fa}}</ref> این حادثه که منجر به زخمی شدن ترامپ و جان باختن یکی از حاضران در گردهمایی شد با واکنش‌های گسترده داخلی در ایالات متحده و بین‌المللی همراه شد و بسیاری از چهره‌های سیاسی و رهبران جهان آن را محکوم کردند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://parsi.euronews.com/2024/07/14/international-reactions-to-the-shooting-incident-at-trumps-election-rally|عنوان=واکنش‌ها به تیراندازی به دونالد ترامپ؛ جمهوری‌خواهان دموکرات‌ها را مسئول دانستند}}</ref> == دومین دوره ریاست‌جمهوری (۲۰۲۵–اکنون) == {{اصلی|دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}} ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری خود را هنگام تحلیفش در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ آغاز کرد.<ref>{{Cite news |last1=Morgan |first1=David |last2=Borter |first2=Gabriella |last3=Mason |first3=Jeff |last4=Ax |first4=Joseph |date=January 20, 2025 |title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America |url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/ |access-date=January 20, 2025 |work=[[Reuters]]}}</ref> او مسن‌ترین فردی است که مقام ریاست‌جمهوری آمریکا را بر عهده گرفت<ref>{{Cite news|last=Hussein|first=Mohamed H.|date=January 20, 2025|title=How does Trump's age at inauguration compare with other presidents?|work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/20/how-does-trumps-age-at-inauguration-compare-to-other-presidents|access-date=January 20, 2025}}</ref> و نخستین رئیس‌جمهور آمریکاست که به جرائم جدی محکوم شده است.<ref>{{Cite news |last1=Ogwude|first1=Haadiza|last2=Page|first2=Susan|date=January 20, 2025|title=Is Donald Trump the oldest president sworn into office? A look at his historic feats|work=[[USA Today]]|url=https://www.usatoday.com/story/news/2025/01/20/who-is-the-oldest-president-to-be-sworn-in-donald-trump/77776042007/|access-date=January 20, 2025}}</ref> === اقدامات اولیه === با آغاز دوره ریاست‌جمهوری، ترامپ مجموعه‌ای از [[فهرست دستورهای اجرایی در دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دستورهای اجرایی]] را امضا کرد که حدود اختیارات اجرایی را به چالش کشید. بسیاری از این دستورهای بلافاصله با چالش‌های حقوقی مواجه شدند.<ref>{{cite news |last=Wootson Jr. |first=Cleve R. |date=January 21, 2025 |title=Trump's executive orders already face pushback, legal challenges |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/21/trump-executive-orders-challenges-lawsuits/ |access-date=January 23, 2025}}</ref> او در نخستین روز ریاست‌جمهوری خود بیش از هر رئیس‌جمهور دیگری دستور اجرایی صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Rakich |first=Nathaniel |date=January 21, 2025 |title=No, Trump can't cancel the 2028 election. But he could still weaken democracy. |work=[[FiveThirtyEight]] |url=https://abcnews.go.com/538/trump-cancel-2028-election-weaken-democracy/story?id=117807079 |access-date=January 24, 2025 |quote=He issued more executive orders on Day 1 than any previous president}}</ref> همچنین، او [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو گسترده‌ای برای همه شورشیان ۶ ژانویه]] که محکوم یا متهم شده بودند، از جمله افرادی که به پلیس حمله کرده بودند، صادر کرد و با عفو بیش از ۱٫۵۰۰ نفر و تخفیف مجازات ۱۴ نفر، اقدامی بی‌سابقه انجام داد.<ref name="Reilly2025">{{cite news |last=Reilly |first=Ryan J. |url=https://www.nbcnews.com/politics/justice-department/trump-set-pardon-defendants-stormed-capitol-jan-6-2021-rcna187735 |title=Trump pardons roughly 1,500 criminal defendants charged in the Jan. 6 Capitol attack |work=[[NBC News]] |date=January 21, 2025 |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref name="NPR2025">{{cite news |url=https://www.npr.org/2021/02/09/965472049/the-capitol-siege-the-arrested-and-their-stories |title=The Jan. 6 attack: The cases behind the biggest criminal investigation in U.S. history |work=[[NPR]] |date=March 14, 2025 |access-date=April 14, 2025}}</ref> چهار روز پس از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری، تحلیل مجله ''[[تایم]]'' نشان داد که نزدیک به دو-سوم از [[فهرست اقدامات اجرایی دونالد ترامپ|اقدامات اجرایی او]] «کاملاً یا تا حدی» با پیشنهادهای [[پروژه ۲۰۲۵]] هم‌راستا هستند.<ref>{{cite magazine |last=Popli |first=Nik |date=January 24, 2025 |title=Trump's Early Actions Mirror Project 2025 |url=https://time.com/7209901/donald-trump-executive-actions-project-2025/ |access-date=January 25, 2025 |magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> به گفته حقوق‌دانان آمریکایی، چند اقدام او در هفته‌های اولیه با نقض قوانین فدرال، مقررات و قانون اساسی همراه بوده است.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=February 5, 2025 |title=Trump Brazenly Defies Laws in Escalating Executive Power Grab |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/05/us/trump-federal-law-power.html |url-access=subscription |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Rein |first=Lisa |date=January 29, 2025 |title=How Trump is stretching laws to make the federal government more political |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/29/trump-federal-government-laws-schedule-f/ |url-access=subscription |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Pereira |first=Ivan |date=January 28, 2025 |title=Trump funding freeze a blatant violation of Constitution, federal law: Legal experts |work=[[ABC News (United States)|ABC News]] |url=https://abcnews.go.com/Politics/trump-funding-freeze-blatant-violation-constitution-federal-law/story?id=118183957 |access-date=February 4, 2025}}</ref> او در ماه نخست دولتش، نود دستور اجرایی، یادداشت و بخشنامه صادر کرد.<ref>{{cite news |work=[[The Washington Times]] |url=https://www.washingtontimes.com/news/2025/feb/16/trump-record-breaking-start-rattles-district-rankl/ |title=Trump's record-breaking start rattles Washington, rankles rivals, but earns raves from voters |last=Mordock |first=Jeff |date=February 16, 2025 |access-date=February 17, 2025}}</ref> تا ۷ مارس، دستورها و اقدامات او در زمینه مهاجرت، اخراج بازرسان و ناظران، کاهش نیروی کار فدرال و موارد دیگر با بیش از ۱۰۰ پرونده قضایی در سراسر کشور مواجه شدند.<ref>{{cite news |last1=Juvenal |first1=Justin |last2=Marimow |first2=Ann E. |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/02/07/trump-lawsuits-executive-orders-actions-legal-challenges/ |title=Tracking Trump's wins and losses in court cases over his executive orders |newspaper=[[The Washington Post]] |date=March 7, 2025 |access-date=March 7, 2025}}</ref> اقدامات او علیه [[جامعه مدنی]]، از سوی کارشناسان حقوقی و صدها اندیشمند علوم سیاسی، اقداماتی [[اقتدارگرایانه]] و عاملی برای [[عقب‌گرد دموکراتیک در ایالات متحده|عقب‌گرد دموکراتیک]] توصیف شدند.<ref>{{Cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 1, 2025 |title=Trump's moves test the limits of presidential power and the resilience of US democracy |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-democracy-autocrats-authoritarian-constitution-threat-542ac437a58880e81c052f8f2df1643f |access-date=April 13, 2025|quote="Trump is using the classic elected authoritarian playbook," said Brendan Nyhan of Dartmouth College, who joined more than 800 other political scientists in signing a letter warning that Trump is undermining the rule of law and the basic constitutional principle of checks and balances.}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Leingang |first1=Rachel |last2=Noor |first2=Dharna |date=April 10, 2025 |title=Fear spreads as Trump targets lawyers and non-profits in 'authoritarian' takedown |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/10/trump-administration-authoritarian |access-date=April 13, 2025}}</ref> === اخراج گسترده کارکنان فدرال === ترامپ دستور توقف استخدام در سراسر دولت فدرال را صادر کرد و به کارمندان فدرال دستور داد تا دورکاری را ظرف ۳۰ روز متوقف کنند.<ref>{{cite news |last=Davies |first=Emily |title=On Day 4 of President Trump, telework is on the chopping block |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/23/federal-worker-mandates-resistance-trump/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref name="upend">{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Robertson |first2=Campbell |last3=Scheiber |first3=Noam |author-link3=Noam Scheiber |title=Trump's Moves to Upend Federal Bureaucracy Touch Off Fear and Confusion |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/us/politics/trump-federal-workers.html |website=[[The New York Times]] |date=January 25, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او خواستار بازنگری بسیاری از موقعیت‌های خدمات مدنی شد تا این مشاغل به [[سیاست/انتصاب شغلی|موقعیت‌های بدون تضمین شغلی]] تبدیل شوند.<ref name="upend"/><ref>{{cite news |last=Doyle |first=Michael |title=Trump plan to upend civil service advances under new name |url=https://www.politico.com/news/2025/01/27/trump-plan-civil-service-00200757 |website=[[Politico]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Shalal |first1=Andrea |last2=Spetalnick |first2=Matt |title=Trump accelerates campaign to remake federal bureaucracy |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-attack-diversity-programs-bureaucracy-sends-us-agencies-scrambling-2025-01-23/ |work=[[Reuters]] |date=January 23, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او اخراج گسترده کارکنان فدرال را آغاز کرد،<ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 28, 2025 |title=Trump sets about his retribution agenda with relish |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/28/politics/trump-retribution-agenda-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> که به گفته کارشناسان حقوقی بی‌سابقه یا مغایر با قوانین فدرال بود.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=January 27, 2025 |title=Fired Inspectors General Raise Alarms as Trump Administration Moves to Finalize Purge |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/us/politics/trump-inspectors-general-fired.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> هدف او جایگزینی این کارکنان با افرادی بود که با برنامه‌های او هم‌راستا باشند.<ref>{{cite news |last1=Basu |first1=Zachary |last2=Lawler |first2=Dave |title=Trump's bureaucracy goes to war |url=https://www.axios.com/2025/01/27/trump-federal-eorkers-inspectors-general |website=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> تا اواخر فوریه، دولت او بیش از ۳۰٬۰۰۰ نفر را اخراج کرده بود.<ref>{{cite news |title=DOGE continues to hollow federal workforce after already firing more than 30,000 |date=February 28, 2025 |url=https://www.pbs.org/newshour/show/doge-continues-to-hollow-federal-workforce-after-already-firing-more-than-30000 |last=Desjardins |first=Lisa |author-link=Lisa Desjardins |work=[[PBS Newshour]]}}</ref> برای تسهیل اخراج‌های بیشتر، دولت او تفسیر حقوقی جدیدی را به کار گرفت که دامنه وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی را که به‌عنوان نهادهای مرتبط با امنیت ملی شناخته می‌شوند، به شدت گسترش داد.<ref>{{cite web |last=Wagner |first=Erich |title=Trump order aims to outlaw most government unions on 'national security' grounds |url=https://www.govexec.com/workforce/2025/03/trump-order-aims-outlaw-most-government-unions-national-security-grounds/404113/ |website=[[Government Executive]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=Trump cited a rarely used provision of the [[Civil Service Reform Act of 1978|1978 Civil Service Reform Act]] allowing the president to exclude agencies and agency subcomponents from collective bargaining rules if the rules 'cannot be applied to that agency or subdivision in a manner consistent with national security requirements.'}}</ref><ref>{{cite news |last=Druker |first=Simon |title=Executive order would ban federal employee unionization, collective bargaining |url=https://www.upi.com/Top_News/US/2025/03/28/donald-trump-federal-unionization-collective-bargaining-executive-order/2671743183358/ |website=[[UPI News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024">{{cite news |last=Kanu |first=Hassan Ali |title=Trump administration sues to end some federal workers' union contracts |url=https://www.politico.com/news/2025/03/28/federal-workers-unions-lawsuit-donald-trump-00257991 |website=[[Politico]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=The Trump administration is asking Albright for a reinterpretation of federal law that would permit the agencies to rescind union contracts, rather than alleging any particular legal violations on the unions' part.}}</ref> این تفسیر، اتحادیه‌های کارگری فدرال را «خصمانه» اعلام کرد.<ref name="Davis O'Brien-2025">{{cite news |last=O'Brien |first=Rebecca Davis |title=Trump Order Could Cripple Federal Worker Unions Fighting DOGE Cuts |url=https://www.nytimes.com/2025/03/29/us/politics/federal-worker-unions-doge.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 29, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hsu |first=Andrea |title=Trump signs order ending union bargaining rights for wide swaths of federal employees |url=https://www.npr.org/2025/03/28/nx-s1-5343474/trump-collective-bargaining-unions-federal-employees |website=[[NPR News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> دستوری اجرایی در اواخر مارس، بر اساس این تفسیر، ده‌ها وزارتخانه و سازمان را از [[قانون روابط کار-مدیریت خدمات فدرال|برنامه‌های روابط کار-مدیریت فدرال]] مستثنی کرد و آن‌ها را به طرح دعوی برای ابطال [[توافق جمعی|توافق‌نامه‌های مذاکره جمعی]] خود واداشت.<ref>{{cite news |last=Wiessner |first=Daniel |title=Trump administration sues to invalidate dozens of union contracts |url=https://www.reuters.com/world/us/trump-administration-sues-invalidate-dozens-union-contracts-2025-03-28/ |website=[[Reuters]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024"/> این اقدام می‌تواند حمایت‌های اتحادیه‌ای را از یک میلیون کارمند فدرال حذف کند.<ref name="Davis O'Brien-2025"/><ref>{{cite news |last1=Iyer |first1=Kaanita |last2=Luhby |first2=Tami |title=Trump signs executive order ending collective bargaining rights for many federal workers |url=https://edition.cnn.com/2025/03/28/politics/executive-order-collective-bargaining-national-security/index.html |website=[[CNN]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> او دستور توقف پروژه‌های [[گوناگونی، انصاف و شمول]] (DEI) در دولت فدرال را صادر کرد و کارکنان دفاتر DEI را مرخص کرد. همچنین، او [[دستور اجرایی ۱۱۲۴۶]] را که الزامی‌کننده اقدام جبران بی‌عدالتی نسبت به اقلیت‌ها و سیاست‌های عدم تبعیض برای پیمانکاران فدرال بود را لغو کرد.<ref>{{cite news |last=Reid |first=Tim |title=Trump's rapid changes in US government stun federal workers |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-rapid-changes-us-government-stuns-stirs-anxiety-among-federal-workers-2025-01-24/ |website=[[Reuters]] |date=January 24, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Mark |first1=Julian |last2=Telford |first2=Taylor |last3=Svrluga |first3=Susan |title=In first days, Trump deals 'death blow' to DEI and affirmative action |url=https://www.washingtonpost.com/business/2025/01/23/trump-dei-affirmative-action/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025}}</ref> ترامپ و [[ایلان ماسک]] در [[وزارت کارآمدی دولت]] چندین سازمان فدرال، از جمله [[نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای انکشاف بین‌المللی]] و [[وزارت آموزش ایالات متحده آمریکا|وزارت آموزش]] را عملاً منحل کردند، هزاران کارمند را به‌صورت یک‌جانبه اخراج کردند و وظایف اداری را به حداقل‌های قانونی کاهش دادند.<ref>{{Cite news |last=Brownstein |first=Ronald |author-link=Ron Brownstein |date=March 20, 2025 |title=Trump's moves to hollow out government could be difficult to undo |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/03/20/politics/trump-musk-federal-government-reagan/index.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=Together with Elon Musk and his Department of Government Efficiency, the Trump administration has sought to rapidly deconstruct governmental power through, among other approaches, massive reductions in the federal workforce; the sale of federal buildings; the complete elimination of federal agencies, including the Department of Education, which Trump is expected to begin the process of dismantling on Thursday; and the cancellation of grants that sustain extensive networks of nonprofit humanitarian organizations overseas and sophisticated academic research institutions at home.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Pager |first=Tyler |date=March 15, 2025 |title=Trump Orders Gutting of 7 Agencies, Including Voice of America's Parent |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/15/us/politics/trump-order-voice-of-america.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref><ref>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-musk-usaid-c0c7799be0b2fa7cad4c806565985fe2 |title=Trump and Musk move to dismantle USAID, igniting battle with Democratic lawmakers |date=February 3, 2025 |access-date=February 5, 2025 |first1=Ellen |last1=Knickmeyer |first2=Farnoush |last2=Amiri |first3=Adriana |last3=Gomez Licon |work=[[AP News]]}}</ref> برخی اقدامات، مانند تلاش برای انحلال [[دفتر حمایت از مصرف‌کننده مالی]]، توسط دادگاه‌های فدرال متوقف شدند.<ref>{{Cite news |last=Gillison |first=Douglas |date=March 28, 2025 |title=Federal judge orders halt to Trump administration efforts to dismantle consumer agency |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us/federal-judge-orders-halt-trump-administration-efforts-dismantle-consumer-agency-2025-03-28/ |access-date=April 3, 2025}}</ref> بسیاری از اقدامات او تلاش داشتند تا نهادهای مستقل سنتی را تحت کنترل مستقیم قوه مجریه و در قالب‌های کوچک‌تر قرار دهند.<ref>{{Cite news |last1=Kavi |first1=Aishvarya |last2=Wong |first2=Edward |date=April 2, 2025 |title=Musk's Task Force Begins Shutting Down Foreign Policy Research Center |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/04/02/us/politics/doge-wilson-center.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=The apparent gutting of the Wilson Center would be the latest attempt by the Trump administration to bring federally funded institutions that have historically been independent under executive branch control, and in much diminished forms. Mr. Musk and his task force have helped lead efforts at slashing those institutions and various federal agencies.}}</ref> === سیاست داخلی === ترامپ سیاست اقتصاد تاب‌آور را از دولت بایدن به ارث برد که با رشد اقتصادی فزاینده، نرخ بیکاری پایین و کاهش تورم همراه بود.{{efn|منابع متعدد اقتصاد به ارث رسیده توسط دولت ترامپ را مقاوم و قوی توصیف کرده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Horsley |first1=Scott |author-link1=Scott Horsley |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |title=Trump inherits a strong economy by the numbers. What's his plan to lower prices? |url=https://www.npr.org/2025/01/25/nx-s1-5270829/trump-inherits-a-strong-economy-by-the-numbers-whats-his-plan-to-lower-prices |work=[[NPR News]] |date=January 25, 2025 |quote=[[Mark Zandi]]: The numbers speak for themselves. Growth is strong. Lots of jobs. Unemployment is low. If you take the economy on the whole, it really is about as good as it gets. So President Trump is inheriting a fantastic economy.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Rugaber |first=Christopher |date=January 23, 2025 |title=Trump's inheriting a solid economy, making it harder to lower borrowing costs or inflation |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-economy-inflation-interest-rates-borrowing-6ef86392b080ca963ec633546009409b |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Ryssdal |first1=Kai |last2=Terenzio |first2=Sofia |date=November 6, 2024 |title=Trump inherits a sturdy economy |url=https://www.marketplace.org/2024/11/06/strong-economy-next-president-inflation-employment/ |work=[[Marketplace (radio program)|Marketplace]] |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=December 18, 2024 |title=The Economy Is Finally Stable. Is That About to Change? |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2024/12/18/business/economy/trump-us-economy.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Smart |first=Tim |date=January 9, 2025 |title=Trump Will Inherit a Better Economy Than He Left Behind |work=[[U.S. News & World Report]] |url=https://www.usnews.com/news/u-s-news-decision-points/articles/2025-01-09/trump-to-inherit-a-better-economy-than-he-left-behind |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Baker |first=Peter |date=January 5, 2025 |title=Trump Sees the U.S. as a 'Disaster.' The Numbers Tell a Different Story. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/us/politics/trump-us-disaster-numbers.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref>}} اما به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای او، کاهش چشمگیر اعتماد مصرف‌کننده و افزایش انتظارات برای نرخ‌های تورمی بالاتر در میان مصرف‌کنندگان و اقتصاددانان وال‌استریت رخ داد.<ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2025/03/13/business/sp-500-stocks-market-correction.html |title=Stocks Tumble Into Correction as Investors Sour on Trump |first1=Joe |last1=Rennison |first2=Danielle |last2=Kaye |first3=Karl |last3=Russell |date=March 13, 2025 |access-date=March 13, 2025 |website=[[The New York Times]] |url-access=subscription}}</ref> این امر در نهایت به [[سقوط بازار سهام ۲۰۲۵|سقوط بازار سهام]] در آوریل پس از [[تعرفه‌های روز آزادی|اعلام تعرفه‌های جهانی او]] منجر شد.<ref>{{Cite news |last=Sherter |first=Alain |date=April 5, 2025 |title=Stock market rout deepens as Dow plunges more than 2,200 points and Nasdaq enters bear market |url=https://www.cbsnews.com/news/dow-jones-stocks-today-djia-trump-tariffs/ |access-date=April 10, 2025 |work=[[CBS News]]}}</ref> [[توقف کمک‌های مالی دولت فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|ترامپ کمک‌های مالی فدرال را لغو و متوقف کرد]] و بودجه تحقیقات علمی را به شدت کاهش داد.<ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=March 31, 2025 |title=Trump's Science Policies Pose Long-Term Risk, Economists Warn |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/31/business/economy/trump-research-cutbacks-economy.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref> او لابی‌گران صنعت نفت، گاز و مواد شیمیایی را به [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا|آژانس حفاظت محیط زیست]] منصوب کرد تا مقررات اقلیمی و کنترل آلودگی را لغو کنند.<ref>{{cite news |last1=Friedman |first1=Lisa |last2=Tabuchi |first2=Hiroko |author-link2=Hiroko Tabuchi |last3=Davenport |first3=Coral |date=January 25, 2025 |title=Trump Stocks E.P.A. With Oil, Gas and Chemical Lobbyists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/climate/epa-staff-oil-gas-chemical-industry-lobbyists.html |access-date=January 26, 2025}}</ref> او یک وضعیت اضطراری در انرژی ملی اعلام کرد که به تعلیق مقررات زیست‌محیطی، تسهیل قوانین استخراج سوخت‌های فسیلی و محدود کردن پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر منجر شد.<ref>{{cite news |last=Elliott |first=Rebecca F. |title=Oil Companies Embrace Trump, but Not 'Drill, Baby, Drill' |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/business/energy-environment/oil-trump-drill-baby-drill.html |work=[[The New York Times]] |date=January 27, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Brady |first=Jeff |author-link=Jeff Brady (reporter) |title=Trump's energy emergency is a gift to fossil fuel firms. It's likely headed to court |url=https://www.npr.org/2025/01/22/nx-s1-5269717/trump-energy-emergency-climate |work=[[NPR News]] |date=January 22, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> او دستور بازنگری در «قانونیت و کارایی مسلسل» [[مقررات گازهای گلخانه‌ای تحت قانون هوای پاک#یافته‌های خطر آژانس حفاظت از محیط زیست|حکم خطر آژانس حفاظت از محیط زیست]] را آغاز کرد که پایه اکثر مقررات فدرال در مورد گازهای گلخانه‌ای است.<ref>{{cite news |last1=Zraick |first1=Karen |last2=Friedman |first2=Lisa |title=Inside Trump's Renewed Effort to Undo a Major Climate Rule |url=https://www.nytimes.com/2025/01/28/climate/trump-endangerment-finding-epa.html |work=[[The New York Times]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> همچنین، او بار دیگر ایالات متحده را از [[توافق پاریس]] در مورد تغییرات اقلیمی خارج کرد.<ref>{{cite news |last1=Daly |first1=Matthew |last2=Borenstein |first2=Seth |date=January 20, 2025 |title=Trump signs executive order directing US withdrawal from the Paris climate agreement — again |url=https://apnews.com/article/trump-paris-agreement-climate-change-788907bb89fe307a964be757313cdfb0 |access-date=January 23, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> ترامپ مشکلات جامعه را به [[گوناگونی، انصاف و شمول]] و [[ووک (لفظ)|ووک]] نسبت داد و با مساوی پنداشتن گوناگونی با بی‌کفایتی،<ref>{{cite news |last=Green |first=Erica L. |date=February 3, 2025 |title=As Trump Attacks Diversity, a Racist Undercurrent Surfaces |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/03/us/politics/trump-diversity-racism.html |access-date=February 4, 2025}}</ref> سیاست‌های حامی تنوع و گوناگونی در دولت فدرال را لغو کرد.<ref>{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Aleaziz |first2=Hamed |date=January 22, 2025 |title=Federal Workers Ordered to Report on Colleagues Over D.E.I. Crackdown |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/22/us/politics/trump-order-discrimination-federal-hiring.html |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hurley |first=Lawrence |date=February 3, 2025 |title=Under Trump, conservatives reignite a battle over race and the Constitution |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-conservatives-reignite-battle-race-constitution-rcna189842 |access-date=February 4, 2025}}</ref> دولت او به شدت علیه حقوق افراد [[تراجنسیتی]] و آنچه «[[ایدئولوژی جنسیتی]]» نامید، اقدام کرد.<ref>{{cite news |last=Kurtzleben |first=Danielle |date=February 7, 2025 |url=https://www.npr.org/2025/02/07/g-s1-46893/trump-anti-trans Rights-executive-action-gender-ideology-confusion |title=Trump's executive actions curbing transgender rights focus on 'gender ideology' |work=[[NPR News]] |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |date=February 6, 2025 |last1=Sopelsa |first1=Brooke |last2=Yurcaba |first2=Jo |last3=Lambert |first3=Katrina |title=Trump signs executive order banning trans women from women's sports |url=https://www.nbcnews.com/nbc-out/out-politics-and-policy/trump-executive-order-ban-trans-women-sports-rcna190767 |access-date=February 13, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> او با دستورهای اجرایی تلاش کرد تا جامعه مدنی را مطابق با ترجیحات خود بازسازی کند.<ref name=APfirms>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-law-firms-executive-order-fe8f38a61cf77c5bb6add1315f5f96f1 |title=Trump reaches deals with 5 law firms, allowing them to avoid prospect of punishing executive orders |last=Tucker |first=Eric |date=April 11, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> به بهانه گوناگونی، انصاف و شمول و یهودستیزی، او نهادهای فرهنگی<ref>{{cite news |title=Trump's changes to the Smithsonian are the latest in his takeover of the arts |url=https://www.npr.org/2025/03/29/nx-s1-5333720/trumps-changes-to-the-smithsonian-are-the-latest-in-his-takeover-of-the-arts |last1=Blair |first1=Elizabeth |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |date=March 29, 2025 |work=[[NPR News]]}}</ref> و شصت دانشگاه<ref name=WSJed>{{cite news |url=https://www.wsj.com/us-news/education/anti-semitism-task-force-who-247c234e |title=The Little-Known Bureaucrats Tearing Through American Universities |last1=Whyte |first1=Liz Essley |last2=Belkin |first2=Douglas |last3=Randazzo |first3=Sara |date=April 14, 2025 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> را تهدید کرد و شرکت‌های حقوقی را وادار به تسلیم در برابر برنامه سیاسی خود کرد.<ref name=APfirms/> === مهاجرت === در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری، ترامپ به مأموران گشت مرزی دستور داد تا مهاجران غیرقانونی را به‌صورت فوری اخراج کنند، برنامه [[CBP One]] که برای برنامه‌ریزی عبور از مرز استفاده می‌شد را غیرفعال کرد، سیاست [[در مکزیک بمان]] را از سر گرفت، کارتل‌های مواد مخدر را به‌عنوان گروه‌های تروریستی معرفی کرد و دستور ازسرگیری ساخت دیوار مرزی را صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Bustillo |first=Ximena |title=Trump signs sweeping actions on immigration and border security on Day 1 |url=https://www.npr.org/2025/01/20/g-s1-43650/trump-inauguration-day-one-immigration |work=[[NPR News]] |date=January 20, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref name="Cbsjan28">{{cite news |last=Montoya-Galvez |first=Camilo |title=Trump's sweeping immigration crackdown targets some legal means to enter U.S. , too |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-migrants-crackdown-legal-immigration/ |website=[[CBS News]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> نرخ دستگیری‌ها از هدف تعیین‌شدهٔ [[اعمال مهاجرت و گمرک ایالات متحده آمریکا|اداره مهاجرت و گمرک ایالات متحده]] که روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دستگیری بود، کمتر است.<ref>{{cite news |last1=Miroff |first1=Nick |last2=LeVine |first2=Marianne |date=February 15, 2025 |title=ICE struggles to boost arrest numbers despite infusion of resources |url=https://www.washingtonpost.com/immigration/2025/02/15/ice-arrests-immigration-deportations/ |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> عملیات اخراج ابتدا بر «فهرست‌های هدف» از مجرمان که پیش از دومین دوره ترامپ تهیه شده بودند، متمرکز بود.<ref>{{cite news |last=Hackman |first=Michelle |title=Trump Ramps Up Deportation Effort After Slow Start |url=https://www.wsj.com/politics/policy/trump-ramps-up-deportation-effort-after-slow-start-546d9954 |website=[[The Wall Street Journal]] |date=January 28, 2025}}</ref> سپس دولت او درخواست‌کنندگان پناهندگی که شرایط لازم را نداشتند، حذف کرد،<ref name="AxiosJan20">{{cite news |last1=Contreras |first1=Russell |last2=Gibson |first2=Brittany |title=Trump's orders unleash sweeping limits on immigration, asylum |url=https://www.axios.com/2025/01/20/trump-immigration-executive-orders-deportations |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 20, 2025}}</ref> وضعیت آزادی مشروط مهاجرانی که از طریق CBP One و [[آزادی مشروط برای کوبایی‌ها، هائیتی‌ها، نیکاراگوئه‌ای‌ها و ونزوئلایی‌ها|برنامه آزادی مشروط بشردوستانه CHNV]] وارد ایالات متحده شده بودند را لغو کرد،<ref name="Cbsjan28"/> تلاش کرد تا [[شهروندی از طریق تولد در ایالات متحده|شهروندی از طریق تولد]] را حذف کند،<ref>{{cite news |last=Sneed |first=Tierney |date=January 23, 2025 |title=Judge blocks Trump's 'blatantly unconstitutional' executive order that aims to end birthright citizenship |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/23/politics/birthright-citizenship-lawsuit-hearing-seattle/index.html |access-date=January 23, 2025}}</ref> و [[برنامه پذیرش پناهندگان ایالات متحده|برنامه پذیرش پناهندگان]] را تعلیق کرد.<ref>{{cite news |last=Johnson |first=Gene |date=February 25, 2025 |title=Things to know about the ruling blocking President Trump's refugee ban |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-refugee-seattle-ruling-lawsuit-90d4f5eef5ff751e5b4fd45e5c9d9358}}</ref> در مارس، او با استفاده از [[قانون دشمنان بیگانه]] سال ۱۷۹۸، مهاجران را بدون محاکمه—یکی به دلیل «خطای اداری»<ref>{{cite news |title=US judge presses Trump administration on its refusal to return Kilmar Abrego Garcia |url=https://apnews.com/article/kilmar-abrego-garcia-el-salvador-trump-deported-e537cfb69a9840046b5d3e512509e9a8 |date=April 15, 2025 |first1=Michael |last1=Kunzelman |first2=Ben |last2=Finley |work=[[AP News]]}}</ref> و اکثر آن‌ها بدون سابقه کیفری{{efn|شبکه سی‌بی‌اس هیچ سابقه کیفری برای ۷۵٪ ونزوئلایی‌های بازداشت‌شده پیدا نکرد.<ref>{{cite news |title=U.S. sent 238 migrants to Salvadoran mega-prison; documents indicate most have no apparent criminal records |url=https://www.cbsnews.com/news/what-records-show-about-migrants-sent-to-salvadoran-prison-60-minutes-transcript/ |date=April 6, 2025 |last=Vega |first=Cecilia |work=CBS [[60 Minutes]]}}</ref>}}—در [[مرکز مهار تروریسم]] در السالوادور زندانی کرد.<ref>{{cite news |last1=Renteria |first1=Nelson |last2=O'Boyle |first2=Brendan |last3=Cortes |first3=Raul |date=March 20, 2025 |title=Explainer: What is El Salvador's mega-prison holding Venezuelans deported from the US? |url=https://www.reuters.com/world/americas/what-is-el-salvadors-mega-prison-that-could-take-us-criminals-2025-02-04/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 12, 2025}}</ref> او فعالان، مهاجران قانونی، گردشگران و دانشجویانی با ویزا که انتقاد از سیاست‌های او یا حمایت از فلسطین را ابراز کرده بودند، هدف قرار داد.<ref>{{cite news |last1=Kanno-Youngs |first1=Zolan |author-link1=Zolan Kanno-Youngs |last2=Pager |first2=Tyler |last3=Aleaziz |first3=Hamed |date=March 21, 2025 |title=As Trump Broadens Crackdown, Focus Expands to Legal Immigrants and Tourists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/21/us/politics/trump-immigration-visa-crackdown.html |url-access=subscription |access-date=March 29, 2025}}</ref> در آوریل، دولت او و وزارت کارآمدی دولت حدود ۶٬۳۰۰ مهاجر زنده را در [[فایل اصلی مرگ تأمین اجتماعی|پرونده مرگ تأمین اجتماعی]] به‌عنوان مرده ثبت کردند—با این امید که آن‌ها «خودشان اخراج شوند».{{efn|با ابطال شماره‌های تأمین اجتماعی که به‌صورت قانونی دریافت شده بودند، این افراد از دسترسی به خدمات بانکی و کارت‌های اعتباری محروم شدند.<ref name=NYTdeadfile/>}}<ref name=NYTdeadfile>{{cite news |title=Social Security Lists Thousands of Migrants as Dead to Prompt Them to 'Self-Deport' |url=https://www.nytimes.com/2025/04/10/us/politics/migrants-deport-social-security-doge.html |date=April 10, 2025 |first1=Alexandra |last1=Berzon |first2=Hamed |last2=Aleaziz |first3=Nicholas |last3=Nehamas |first4=Ryan |last4=Mac |first5=Tara Siegel |last5=Bernard |work=[[The New York Times]]}}</ref> === سیاست خارجی === سیاست خارجی دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ به‌گونه‌های مختلفی توصیف شده است: [[امپریالیسم آمریکا|امپریالیستی]]، [[گسترش‌خواهی|گسترش‌طلبانه]]،<ref>{{cite news |last1=Colvin |first1=Jill |last2=Gillies |first2=Rob |date=January 9, 2025 |title=Trump, the 'America First' candidate, has a new preoccupation: Imperialism |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-imperialism-canada-panama-greenland-b4b53445dee97398b498b79eab54d49b |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 8, 2025 |title=Trump's threats to Greenland, Canada and Panama explain everything about America First |work=[[CNN]] |url=https://edition.cnn.com/2025/01/08/politics/trump-greenland-canada-panama-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> [[انزواطلبی|انزواگرایانه]]، و [[خودبسندگی|خودبسندگرایانه]]، که همگی بر پایه ایدئولوژی «[[اول آمریکا]]» استوار هستند.<ref name="Blaxland 2182025">{{cite news |last=Blaxland |first=John |author-link=John Blaxland (historian) |date=February 18, 2025 |title=Trump's view of the world is becoming clear: America's allies come second to its own interests |work=[[The Conversation (website)|The Conversation]] |url=https://theconversation.com/trumps-view-of-the-world-is-becoming-clear-americas-allies-come-second-to-its-own-interests-250144 |access-date=February 28, 2025}}</ref> روابط او با متحدانش ماهیتی معامله‌گرانه داشت و از بی‌تفاوتی تا خصومت متغیر بود، تا جایی که حتی تهدیدهایی برای الحاق سرزمین‌ها مطرح کرد.<ref name="Erlanger 2272025">{{cite news |last=Erlanger |first=Steven |author-link=Steven Erlanger |date=February 27, 2025 |title=Indifference or Hostility? Trump's View of European Allies Raises Alarm |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/world/europe/trump-eu-allies.html |access-date=February 28, 2025}}</ref><ref name="Broadwater 2272025">{{cite news |last=Broadwater |first=Luke |date=February 27, 2025 |title=With Trump, Alliances Come With Strings Attached |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/us/politics/trump-alliances-ukraine-russia.html |access-date=February 28, 2025}}</ref> او دستور داد دولت ایالات متحده تأمین مالی و همکاری با سازمان بهداشت جهانی را متوقف کند و اعلام کرد که آمریکا قصد دارد به‌طور رسمی از این سازمان خارج شود.<ref>{{cite news |last=Maxmen |first=Amy |date=January 24, 2025 |title=What a U.S. exit from the WHO means for global health |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-withdraw-who-global-health/ |work=[[CBS News]] |access-date=January 25, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Faguy |first1=Ana |last2=Hughes |first2=Dominic |title=US exit from WHO could see fifth of budget disappear |url=https://www.bbc.com/news/articles/c391j738rm3o |website=[[BBC News]] |access-date=January 27, 2025 |date=January 21, 2025}}</ref>{{sfn|Trump|2025}} ترامپ و تیم در حال انتقال او، همراه با دولت بایدن، در میانجی‌گری برای برقراری [[آتش‌بس ۲۰۲۵ جنگ غزه|آتش‌بس میان اسرائیل و حماس]] مشارکت کردند که یک روز پیش از مراسم تحلیف او به اجرا درآمد.<ref>{{cite news |last1=Sanger |first1=David E. |author-link1=David E. Sanger |last2=Shear |first2=Michael D. |author-link2=Michael D. Shear |date=January 15, 2025 |title=How the Cease-Fire Push Brought Together Biden and Trump's Teams |url=https://www.nytimes.com/2025/01/15/us/politics/gaza-ceasefire-trump-biden.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Williams |first2=Michael |last3=Carvajal |first3=Nikki |last4=Treene |first4=Alayna |last5=Saenz |first5=Arlette |date=January 15, 2025 |title=How the Biden and Trump teams worked together to get the Gaza ceasefire and hostages deal done |url=https://edition.cnn.com/2025/01/15/politics/biden-trump-gaza-ceasefire-deal/index.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[CNN]]}}</ref><ref name="credit">{{cite news |last=Krauss |first=Joseph |date=March 18, 2025 |title=Why did Netanyahu end the Gaza ceasefire? |url=https://apnews.com/article/israel-palestinians-hamas-war-ceasefire-hostages-netanyahu-ff48f081b069e484955a72bc68261364 |access-date=March 22, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> با این حال، در مارس ۲۰۲۵، اسرائیل این آتش‌بس را نقض کرد.<ref name="credit"/> [[File:President Trump and Ukrainian President Zelenskyy Clash During Meeting in Oval Office, Feb. 28, 2025.jpg|thumb|ترامپ و ونس در دیدار با زلنسکی، فوریه ۲۰۲۵‏]] در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ و معاون رئیس‌جمهور، جِی‌دی ونس، در [[دفتر بیضی]] با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، [[دیدار ترامپ و زلنسکی ۲۰۲۵|دیدار کردند]]. این دیدار که به‌صورت زنده پخش شد، بسیار پرتنش بود و ترامپ و ونس به انتقاد شدید از زلنسکی پرداختند. رسانه‌ها این رویداد را رویارویی بی‌سابقه‌ای میان یک رئیس‌جمهور آمریکا و یک [[رئیس کشور|رئیس دولت]] خارجی توصیف کردند.<ref name="Liptak 20250228">{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Zeleny |first2=Jeff |author-link2=Jeff Zeleny |last3=Maher |first3=Kit |last4=Collins |first4=Kaitlan |author-link4=Kaitlan Collins |date=February 28, 2025 |title=Trump and Vance erupt at Zelensky in tense Oval Office meeting |url=https://www.cnn.com/2025/02/28/politics/trump-zelensky-vance-oval-office/index.html |access-date=March 20, 2025 |work=[[CNN]] |quote=Never before has an American president verbally attacked his visitor like Trump did Zelensky, leading to an almost real-time breakdown in relations between Washington and Kyiv.}}</ref><ref>{{cite news |last1=De Luce |first1=Dan |date=March 1, 2025 |title=Trump-Zelenskyy clash marks a defining turn away from U.S. defense of democracies |url=https://www.nbcnews.com/politics/national-security/trump-zelenskyy-clash-marks-defining-turn-away-us-defense-democracies-rcna193975 |access-date=March 27, 2025 |work=[[NBC News]] |quote=An ugly and unprecedented confrontation in the Oval Office … Previous American presidents have had plenty of tense exchanges with allies, but often in private and never like this.}}</ref> سیاست‌های اقتصادی ترامپ [[حمایت‌گرایی|حمایت‌گرایانه]] توصیف شده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Douglas |first1=Jason |last2=Fairless |first2=Tom |date=March 24, 2025 |title=Trade War Explodes Across World at Pace Not Seen in Decades |url=https://www.wsj.com/economy/trade/trade-war-explodes-across-world-at-pace-not-seen-in-decades-0b6d6513?mod=hp_lead_pos7 |access-date=March 25, 2025 |website=[[The Wall Street Journal]] |quote=Economists and historians say the flurry of recent moves suggest the world could be heading toward the largest, broadest surge in protectionist activity since the U.S. Smoot-Hawley Tariff Act of 1930 touched off a global retreat behind tariff walls that lasted until after World War II.}}</ref> او تعرفه‌هایی را بر اکثر کشورها، از جمله شرکای تجاری بزرگ مانند چین، کانادا و مکزیک، اعمال کرد.<ref>{{cite news |last1=Swanson |first1=Ana |last2=Austen |first2=Ian |last3=Romero |first3=Simon |author-link3=Simon Romero |title=Trump's Tariffs on Canada, Mexico and China Snap Into Effect |url=https://www.nytimes.com/2025/03/04/business/economy/trump-tariffs-canada-mexico-china.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 4, 2025 |date=March 4, 2025}}</ref> همچنین، کمک‌های مالی آمریکا به [[سازمان تجارت جهانی]] را متوقف کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/us-suspends-financial-contributions-wto-trade-sources-say-2025-03-27/ |date=March 28, 2025 |website=[[Reuters]] |title=Exclusive: US pauses financial contributions to WTO, trade sources say |first1=Emma |last1=Farge |access-date=March 28, 2025}}</ref> اقتصاددانان معتقدند که دولت او رابطه بین [[تراز تجاری|کسری تجاری]] و تعرفه‌ها را به‌درستی درک نکرده و از پیش‌فرض‌های نادرستی استفاده کرده است.<ref>{{Cite web |last=Weissmann |first=Jordan |date=April 6, 2025 |title=The White House cited these economists to justify its tariffs. They aren't thrilled. |url=https://finance.yahoo.com/news/the-white-house-cited-these-economists-to-justify-its-tariffs-they-arent-thrilled-193615537.html |website=Yahoo! Finance}}</ref> === پرسنل === ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری، اعضای [[کابینه دوم دونالد ترامپ|کابینه]] خود را از میان افرادی انتخاب کرد که وفاداری شخصی به او داشتند.<ref>{{cite news |last=Griffiths |first=Brent D. |date=November 13, 2024 |title=Trump's early Cabinet picks show how much he values loyalty in his second term |work=[[Business Insider]] |url=https://www.businessinsider.com/trump-cabinet-picks-so-far-loyalty-resumes-11 |access-date=February 23, 2025}}</ref><ref name="focus">{{cite news |last1=Slattery |first1=Gram |last2=Ulmer |first2=Alexander |date=November 11, 2024 |title=As Trump staffs up for second term, only MAGA loyalists need apply |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/default/donald-trump-staffs-up-second-term-only-maga-loyalists-need-apply-2024-11-11/ |access-date=February 23, 2025}}</ref> این انتخاب‌ها نشان‌دهنده «تمرکز بر وفاداری به‌جای تخصص در موضوعات» بود.<ref name="focus"/> در فوریه ۲۰۲۵، کاخ سفید اعلام کرد که [[ایلان ماسک]] به‌عنوان کارمند ویژه دولتی فعالیت می‌کند.<ref name="musk">{{cite news |last=Picchi |first=Aimee |url=https://www.cbsnews.com/news/elon-musk-special-government-employee-what-does-that-mean/ |title=The White House says Elon Musk is a "special government employee." Here's what that means. |work=[[CBS News]] |date=February 4, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref> ترامپ به [[وزارت کارآمدی دولت]] تحت مدیریت ماسک اجازه دسترسی به بسیاری از نهادهای فدرال را داد.<ref name="musk"/> تیم‌های ماسک در ماه نخست دولت جدید، در هجده وزارتخانه و نهاد<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/meet-the-press/meet-press-february-23-2025-n1311564 |title=Meet the Press – February 23, 2025 |date=February 23, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> از جمله در سیستم پرداخت ۵ تریلیون دلاری وزارت خزانه‌داری،<ref>{{cite news |title=Elon Musk's Team Now Has Access to Treasury's Payments System |url=https://www.nytimes.com/2025/02/01/us/politics/elon-musk-doge-federal-payments-system.html |first1=Andrew |last1=Duehren |first2=Maggie |last2=Haberman |author-link2=Maggie Haberman |first3=Theodore |last3=Schleifer |first4=Alan |last4=Rappeport |author-link4=Alan Rappeport |date=February 1, 2025 |access-date=February 2, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref> [[اداره کسب‌وکارهای کوچک]]، [[دفتر مدیریت پرسنل]]، و [[اداره خدمات عمومی]] فعالیت کردند.<ref>{{cite news |first=Nicole |last=Narea |title=Elon Musk's secretive government IT takeover, explained |date=February 5, 2025 |access-date=February 5, 2025 |url=https://www.vox.com/politics/398366/musk-doge-treasury-sba-opm-budget |work=[[Vox (website)|Vox]]}}</ref> === قضایی === پس از ناکامی‌های حقوقی، ترامپ انتقادهای خود از دستگاه قضایی را تشدید کرد و خواستار استیضاح قضات فدرالی شد که علیه او رأی داده بودند.<ref>{{cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 16, 2025 |title=Trump administration ramps up rhetoric targeting the courts amid mounting legal setbacks |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-courts-judges-rule-of-law-85058a5ffcef105d4ea2ce0ef078f084 |access-date=March 20, 2025}}</ref> او تهدیدهایی را مطرح کرد، دستورهای اجرایی امضا نمود و دستور تحقیقات دربارهٔ مخالفان سیاسی، منتقدان و سازمان‌های همسو با حزب دموکرات را صادر کرد.<ref>{{cite news |last1=Vogel |first1=Kenneth P. |author-link1=Kenneth P. Vogel |last2=Goldmacher |first2=Shane |date=March 19, 2025 |title=With Orders, Investigations and Innuendo, Trump and G.O.P. Aim to Cripple the Left |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-republicans-attack-democrats-actblue.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> سرپیچی او از احکام دادگاه و ادعای حق نافرمانی از دادگاه‌ها، نگرانی کارشناسان حقوقی را دربارهٔ بروز بحران در قانون اساسی برانگیخت.<ref>{{cite news |last=Liptak |first=Adam |author-link=Adam Liptak |date=March 19, 2025 |title=Defiance and Threats in Deportation Case Renew Fear of Constitutional Crisis |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-deportations-constitutional-crisis-impeachment.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> او به‌طور بی‌سابقه‌ای شرکت‌های حقوقی و وکلایی را که پیش‌تر مواضعی علیه او اتخاذ کرده بودند، مورد حمله قرار داد.<ref>{{cite episode |last=Lucas |first=Ryan |date=March 19, 2025 |title=Experts say Trump's targeting of law firms is unprecedented |url=https://www.npr.org/2025/03/19/nx-s1-5323890/experts-say-trumps-targeting-of-law-firms-is-unprecedented |series=[[All Things Considered]] |work=[[NPR News]] |access-date=April 13, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Scarcella |first1=Mike |last2=Merken |first2=Sara |last3=Sloan |first3=Karen |date=March 21, 2025 |title=Law firm Paul Weiss defends deal with Trump as lawyers sound alarm |url=https://www.reuters.com/legal/trumps-deal-with-law-firm-paul-weiss-sparks-alarm-among-lawyers-2025-03-21/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 13, 2025 |quote=[...] marked an unprecedented attack on their ability to do business.}}</ref> == دیدگاه عمومی == {{اصلی|دیدگاه عمومی به دونالد ترامپ}} === ارزیابی علمی و برآوردهای مقبولیت عمومی === در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی ریاست جمهوری مورخان۲۰۲۱]] [[سی-سپن]]، مورخان ترامپ را در رتبه چهارمین رئیس‌جمهور بد آمریکا قرار دادند. او در دسته مشخصه‌های رهبری پایین درجه را در اقتدار اخلاقی و مهارت‌های اداری گرفت.<ref>{{cite web|last=Sheehey|first=Maeve|date=June 30, 2021|title=Trump debuts at 41st in C-SPAN presidential rankings|work=[[پلیتیکو]]|url=https://www.politico.com/news/2021/06/30/trump-cspan-president-ranking-497184|access-date=March 31, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Brockell|first=Gillian|title=Historians just ranked the presidents. Trump wasn't last.|url=https://www.washingtonpost.com/history/2021/06/30/presidential-rankings-2021-cspan-historians/|access-date=July 1, 2021|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=June 30, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.c-span.org/presidentsurvey2021/|title=Presidential Historians Survey 2021|work=[[سی-سپن]]|access-date=June 30, 2021}}</ref> برآورد ۲۰۲۲ مؤسسه تحقیقاتی کالج سینا او را در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه]] ۴۳ام در بین ۴۵ رئیس‌جمهور قرار داد. او در همه دسته‌ها به جز بخت، علاقه به ریسک پذیری و رهبری حزبی نزدیک به آخر رتبه‌بندی شد و در دسته‌های متعددی در رتبه آخر قرار گرفت.<ref name="scri_22">{{cite web|url=https://scri.siena.edu/2022/06/22/american-presidents-greatest-and-worst/|title=American Presidents: Greatest and Worst|work=[[Siena College Research Institute]]|date=June 22, 2022|access-date=July 11, 2022}}</ref> در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۴, برآوردهای اعضای [[انجمن علوم سیاسی آمریکا]] ترامپ را در رتبه بدترین رئیس‌جمهور در تاریخ آمریکا قرار دادند.<ref>{{cite news|last1=Rottinghaus|first1=Brandon|last2=Vaughn|first2=Justin S.|date=February 19, 2018|title=Opinion: How Does Trump Stack Up Against the Best—and Worst—Presidents?|url=https://www.nytimes.com/interactive/2018/02/19/opinion/how-does-trump-stack-up-against-the-best-and-worst-presidents.html|access-date=July 13, 2024|work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref><ref>{{Cite news|last=Chappell|first=Bill|date=February 19, 2024|title=In historians' Presidents Day survey, Biden vs. Trump is not a close call|url=https://www.npr.org/2024/02/19/1232447088/historians-presidents-survey-trump-last-biden-14th|work=[[ان‌پی‌آر]]}}</ref> ترامپ تنها رئیس‌جمهوری است که در نظرسنجی گالوپ، که از ۱۹۳۸ انجام می‌شود، هیچگاه به درصد مقبولیت ۵۰ درصد نرسیده است. شکاف حزبی در میزان مقبولیت او بی‌سابقه بود: ۸۸ درصد در میان جمهوریخواهان و ۷ درصد در میان دموکرات‌ها.<ref name="Jones">{{cite web|first=Jeffrey M.|last=Jones|title=Last Trump Job Approval 34%; Average Is Record-Low 41%|url=https://news.gallup.com/poll/328637/last-trump-job-approval-average-record-low.aspx|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=January 18, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> تا سپتامبر ۲۰۲۰، مقبولیت او به طرز نامعمولی پایدار بود، و در اوج خود به ۴۹ درصد و در پایین‌ترین حدش به ۳۵ درصد رسید.<ref>{{cite web|first=Ezra|last=Klein|url=https://www.vox.com/2020/9/2/21409364/trump-approval-rating-2020-election-voters-coronavirus-convention-polls|title=Can anything change Americans' minds about Donald Trump? The eerie stability of Trump's approval rating, explained.|work=[[واکس (وبگاه)]]|date=September 2, 2020|access-date=October 10, 2021}}</ref> ترامپ دوره اش را با میزان مقبولیت بین ۲۹ و ۳۴ درصد به پایان رساند-که پایین‌ترین میزان در میان همه رؤسای جمهور از زمان شروع نظرسنجی‌های مدرن بود- و میانگین آن در سراسر ریاست جمهوری اش میزان بی‌سابقه پایین ۴۱ درصد بود.<ref name="Jones"/><ref>{{cite web|first=Harry|last=Enten|url=https://cnn.com/2021/01/16/politics/trump-approval-analysis/|title=Trump finishes with worst first term approval rating ever|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=January 16, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> در نظرسنجی سالانه گالوپ که از آمریکاییان می‌پرسد شخصی را که بیش از همه تحسین می‌کنند را نام ببرند، ترامپ در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بعد از اوباما دوم بود، در ۲۰۱۹ به همراه اوباما اول، و در سال ۲۰۲۰ اول بود.<ref>{{cite web|url=https://news.gallup.com/poll/1678/most-admired-man-woman.aspx|title=Most Admired Man and Woman|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=December 28, 2006|access-date=October 3, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://thehill.com/homenews/administration/531906-trump-ends-obamas-12-year-run-as-most-admired-man-gallup|title=Trump ends Obama's 12-year run as most admired man: Gallup|last=Budryk|first=Zack|date=December 29, 2020|work=[[هیل (روزنامه)]]|access-date=December 31, 2020}}</ref> از زمانی که [[گالوپ (شرکت)|گالوپ]] در سال ۱۹۴۸ این نظرسنجی را شروع کرد، ترامپ نخستین رئیس‌جمهور منتخبی است که در سال نخست ریاست جمهوریش تحسین شده‌ترین نبوده است.<ref>{{cite web|last=Panetta|first=Grace|work=[[بیزنس اینسایدر]]|url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-barack-obama-tie-2019-most-admired-man-gallup-2019-12|title=Donald Trump and Barack Obama are tied for 2019's most admired man in the US|date=December 30, 2019|access-date=July 24, 2020}}</ref> یک نظرسنجی گالوپ در ۱۳۴ کشور که مقبولیت رهبری آمریکا بین ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ را مقایسه می‌کند دریافت که مقبولیت کار ترامپ تنها در ۲۹ کشور از اوباما بیشتر بود، که بیشترشان کشورهای غیر دموکراسی بودند؛<ref>{{cite web|last=Datta|first=Monti|title=3 countries where Trump is popular|url=http://theconversation.com/3-countries-where-trump-is-popular-120317|date=September 16, 2019|access-date=October 3, 2021|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> مقبولیت رهبری آمریکا در میان همه متحدان و کشورهای گروه هفت سقوط کرد. در مجموع مقبولیت مشابه دو سال پایانی ریاست جمهوری جرج دابلیو بوش بود.<ref>{{cite web|title=Rating World Leaders: 2018 The U.S. vs. Germany, China and Russia|url=https://www.politico.com/f/?id=00000161-0647-da3c-a371-867f6acc0001|work=[[گالوپ (شرکت)]]|access-date=October 3, 2021}} Page 9</ref> تا میانه سال ۲۰۲۰، تنها ۱۶ درصد از پاسخ دهندگان بین‌المللی به نظرسنجی ۱۴ کشوری [[مرکز تحقیقات پیو]] نسبت به ترامپ ابراز اعتماد کردند، که پایین‌تر از [[ولادیمیر پوتین]] روسیه و [[شی جین پینگ]] چین بود.<ref>{{cite web|last1=Wike|first1=Richard|last2=Fetterolf|first2=Janell|last3=Mordecai|first3=Mara|access-date=December 24, 2020|title=U.S. Image Plummets Internationally as Most Say Country Has Handled Coronavirus Badly|work=[[مرکز تحقیقات پیو]]|url=https://www.pewresearch.org/global/2020/09/15/us-image-plummets-internationally-as-most-say-country-has-handled-coronavirus-badly/|date=September 15, 2020}}</ref> در گزارش «سی ان ان» از تهران، بسیاری از ایرانیان، حمایت خود را از دونالد ترامپ اعلام کرده‌اند و اظهار داشته‌اند که ترجیح می‌دهند به جای رقیب سیاسی او یعنی کامالا هریس،<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Why many in Iran want Donald Trump to win the US election – DW – 10/28/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/iran-donald-trump-us-presidential-election-2024-nuclear-deal-israel-conflict-v3/a-70619129|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref> او را در کاخ سفید ببینند. به گفته روزنامه‌نگار «فریبا پژوه»، بسیاری از ایرانیان، به دلیل تشدید بحران شدید اقتصادی موجود در ایران، در آرزوی یک تغییر اساسی و کلی هستند و دونالد ترامپ را فردی می‌یابند که می‌تواند در نهایت امر، نظام سیاسی جمهوری اسلامی را به پایان برساند.<ref name=":0"/> === اظهارات دروغین یا گمراه کننده === [[File:2017- Donald Trump veracity - composite graph.png|thumb|upright=1.5|[[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] ''واشینگت پست'' ,<ref name="database">{{cite news|title=In four years, President Trump made 30,573 false or misleading claims|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Michelle Ye Hee|last4=Lee|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/politics/trump-claims-database/|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=January 20, 2021|access-date=October 11, 2021}}</ref> ''تورنتو استار'' ,<ref>{{cite web|last=Dale|first=Daniel|author-link=Daniel Dale|title=Donald Trump has now said more than 5,000 false things as president|url=https://www.thestar.com/news/world/analysis/2019/06/05/donald-trump-has-now-said-more-than-5000-false-claims-as-president.html|work=[[تورنتو استار]]|date=June 5, 2019|access-date=October 11, 2021}}</ref> و سی ان ان<ref>{{cite news|last1=Dale|first1=Daniel |author-link=Daniel Dale|last2=Subramiam|first2=Tara|url=https://edition.cnn.com/2020/03/09/politics/fact-check-trump-false-claims-february/index.html|title=Fact check: Donald Trump made 115 false claims in the last two weeks of February|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 9, 2020|access-date=November 1, 2023}}</ref> داده‌ها در مورد «ادعاهای دروغین یا گمراه کننده» (پیش زمینه نارنجی), و "ادعاهای دروغین " (پس زمینه بنفش), را جمع‌آوری کرده‌اند.|alt=Chart depicting false or misleading claims made by Trump]] ترامپ به عنوان یک نامزد ریاست جمهوری، به کرات اظهارات دروغینی در بیانات عمومی خود انجام داده است<ref name="finnegan"/><ref name="whoppers"/> تا حدی که در[[سیاست در ایالات متحده آمریکا]] بی‌سابقه بوده‌اند.<ref name="finnegan"/><ref name="glasser">{{cite web|url=https://www.newyorker.com/news/letter-from-trumps-washington/trumps-escalating-war-on-the-truth-is-on-purpose|title=It's True: Trump Is Lying More, and He's Doing It on Purpose|magazine=[[نیویورکر]]|date=August 3, 2018|access-date=January 10, 2019|first=Susan B.|last=Glasser|author-link=Susan Glasser}}</ref><ref name="Konnikova">{{cite web|last=Konnikova|first=Maria|author-link=Maria Konnikova|title=Trump's Lies vs. Your Brain|work=[[پلیتیکو]]|date=January 20, 2017|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/donald-trump-lies-liar-effect-brain-214658|access-date=March 31, 2018}}</ref> دروغ او بخش متمایزی از هویت سیاسی او شدند.<ref name="glasser"/> [[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] اظهارات دروغین و گمراه کننده ترامپ را مستندنگاری کرده‌اند، از جمله در ''واشینگتن پست'' , که ۳۰٬۵۷۳ اظهارات دروغین یا گمراه کننده در دوره چهارساله ترامپ شمارش کرده است.<ref name="database"/> بسامد دروغ‌های ترامپ در طول زمان افزایش پیدا کرده و از حدود شش ادعای دروغ یا گمراه کننده در روز در سال اول ریاست جمهوری او به ۳۹ تا در روز در سال آخر رسید.<ref name="TermUntruth">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/interactive/2021/timeline-trump-claims-as-president/|title=A term of untruths: The longer Trump was president, the more frequently he made false or misleading claims|date=January 23, 2021|access-date=October 11, 2021|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Leslie|last4=Shapiro|first5=Leo|last5=Dominguez|newspaper=[[واشینگتن پست]]}}</ref> برخی از دروغ‌های ترامپ مانند ادعاهای مکرر او که "[[تحلیف دونالد ترامپ|بزرگترین مراسم تحلیف]] " را داشته.<ref>{{cite web|title=Donald Trump had biggest inaugural crowd ever? Metrics don't show it|work=[[پولیتی‌فکت]]|date=January 21, 2017|first=Linda|last=Qiu|url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2017/jan/21/sean-spicer/trump-had-biggest-inaugural-crowd-ever-metrics-don/|access-date=March 30, 2018}}</ref><ref>{{cite news|last=Rein|first=Lisa|title=Here are the photos that show Obama's inauguration crowd was bigger than Trump's|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=March 6, 2017|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2017/03/06/here-are-the-photos-that-show-obamas-inauguration-crowd-was-bigger-than-trumps/|access-date=March 8, 2017}}</ref> سایر آنها اثرات دامنه دارتری داشته، مثلاً ترویج داروهای اثبات نشده ضد مالاریا از سوی او به عنوان درمانی برای کووید-۱۹،<ref>{{cite web|last=Wong|first=Julia Carrie|author-link=Julia Carrie Wong|url=https://www.theguardian.com/world/2020/apr/06/hydroxychloroquine-trump-coronavirus-drug|title=Hydroxychloroquine: how an unproven drug became Trump's coronavirus 'miracle cure'|date=April 7, 2020|work=[[گاردین]] |access-date=June 25, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Spring|first=Marianna|url=https://www.bbc.com/news/stories-52731624|title=Coronavirus: The human cost of virus misinformation|date=May 27, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]] |access-date=June 13, 2020}}</ref> که باعث کمبود این داروها در آمریکا و [[خرید عصبی]] آنها در آفریقا و جنوب آسیا شد.<ref>{{cite news|last=Rowland|first=Christopher|url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/03/20/hospitals-doctors-are-wiping-out-supplies-an-unproven-coronavirus-treatment/|title=As Trump touts an unproven coronavirus treatment, supplies evaporate for patients who need those drugs|date=March 23, 2020|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=March 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Parkinson|first1=Joe|last2=Gauthier-Villars|first2=David|url=https://www.wsj.com/articles/trump-claim-that-malaria-drugs-treat-coronavirus-sparks-warnings-shortages-11584981897|title=Trump Claim That Malaria Drugs Treat Coronavirus Sparks Warnings, Shortages|date=March 23, 2020|work=[[وال‌استریت ژورنال]]|access-date=March 26, 2020|url-access=subscription}}</ref> دیگر اطلاعات غلط او از جمله نسبت دادن اوج‌گیری جرم و جنایت در انگلستان و ویلز به غلط به «پراکنش تروریسم اسلامی رادیکال» در خدمت مقاصد سیاسی داخلی ترامپ بود.<ref>{{cite web|last=Zurcher|first=Anthony|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42171550|title=Trump's anti-Muslim retweet fits a pattern|date=November 29, 2017|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 13, 2020}}</ref> ترامپ از روی عادت بابت دروغ‌هایش عذرخواهی نمی‌کند.<ref>{{cite web|last=Allen|first=Jonathan|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/does-being-president-trump-still-mean-never-having-say-you-n952841|title=Does being President Trump still mean never having to say you're sorry?|date=December 31, 2018|work=[[ان‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 14, 2020}}</ref> تا سال ۲۰۱۸، رسانه‌ها به ندرت مطالب غلط بیان شده از سوی ترامپ، از جمله وقتی او مکرراً اظهارات به وضوح دروغینی را بیان می‌کرد، را دروغ می‌خواندند.<ref>{{cite web|last=Greenberg|first=David|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/the-perils-of-calling-trump-a-liar-214704|title=The Perils of Calling Trump a Liar|date=January 28, 2017|work=[[پلیتیکو]]|access-date=June 13, 2020}}</ref><ref name="DBauder">{{cite web|last=Bauder|first=David|url=https://apnews.com/8d3c7387eff7496abcd0651124caf891|title=News media hesitate to use 'lie' for Trump's misstatements|date=August 29, 2018|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=September 27, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Farhi|first=Paul|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/lies-the-news-media-is-starting-to-describe-trumps-falsehoods-that-way/2019/06/05/413cc2a0-8626-11e9-a491-25df61c78dc4_story.html|title=Lies? The news media is starting to describe Trump's 'falsehoods' that way.|date=June 5, 2019|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=April 11, 2024}}</ref> در سال ۲۰۲۰, ترامپ به‌طور قابل توجهی منشأ اطلاعات غلط دربارهٔ رأی دهی پستی و دنیاگیری کووید-۱۹ شد.<ref name="USAT-Disinfo">{{cite web|last=Guynn|first=Jessica|url=https://usatoday.com/story/tech/2020/10/05/trump-covid-19-coronavirus-disinformation-facebook-twitter-election/3632194001/|title=From COVID-19 to voting: Trump is nation's single largest spreader of disinformation, studies say|date=October 5, 2020|work=[[یواس‌ای تودی]]|access-date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Bergengruen|first1=Vera|last2=Hennigan|first2=W.J.|url=https://time.com/5896709/trump-covid-campaign/|title='You're Gonna Beat It.' How Donald Trump's COVID-19 Battle Has Only Fueled Misinformation|date=October 6, 2020|magazine=[[تایم]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> حملات او به برگه‌های رأی پستی و دیگر فرایندهای انتخاباتی اعتماد عمومی به صحت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ را تضعیف کرد،<ref>{{cite web|url=https://www.politico.com/news/2020/05/25/donald-trump-rigged-election-talk-fears-274477|title=Trump sees a 'rigged election' ahead. Democrats see a constitutional crisis in the making.|last=Siders|first=David|date=May 25, 2020|work=[[پلیتیکو]]|access-date=October 9, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Riccardi|first=Nicholas|url=https://apnews.com/article/virus-outbreak-election-2020-ap-fact-check-elections-voting-fraud-and-irregularities-8c5db90960815f91f39fe115579570b4|title=AP Fact Check: Trump's big distortions on mail-in voting|date=September 17, 2020|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> در حالی که اطلاعات غلط او دربارهٔ دنیاگیری در پاسخ ملی به آن وقفه انداخت و تضعیفش کرد.<ref name="USAT-Disinfo"/><ref name="NYT 4 11 20"/> == جوایز و افتخارات == === دوشیزه جهان === {{اصلی|دوشیزه جهان}} در سال ۱۹۹۶ دونالد ترامپ [[دوشیزه جهان]] را از آی‌تی‌تی خریداری کرد و دفتر مرکزی آن را از [[لس آنجلس]] به [[نیویورک]] منتقل کرد. دونالد ترامپ با [[ان‌بی‌سی]] قراردادی نوشت و دوشیزه جهان را از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ از ان‌بی‌سی پخش کرد؛ ولی پس از کارزار سال ۲۰۱۵ ترامپ علیه [[مهاجرت غیرقانونی]] این برنامه محبوبیت خود را نیز از دست داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Leada Gore|نشانی=https://www.al.com/news/index.ssf/2017/01/does_donald_trump_own_miss_uni.html|عنوان=Does Donald Trump own Miss Universe? President's history with pageant, Alicia Machado|ناشر=al.com|تاریخ=Jan 29, 2017|تاریخ بازبینی=Oct 18, 2018}}</ref> {{تصویر چندگانه|total_width = 230|image1 = Trump MarineCorpsFoundation April22 2015.JPG|width1 = ۲۳۰|height1 = ۲۳۰|caption1 = ترامپ در حال دریافت جایزه سالانهٔ رهبری بنیاد سپاه نیروی دریایی-اجرای قانون سال ۲۰۱۵ به پاس مشارکت‌هایش در زمینه‌های برنامه‌های آموزشی نظامی آمریکا|image2 = Donald Trump star Hollywood Walk of Fame.JPG|width2 = ۲۳۰|height2 = ۲۳۰|caption2 = ستاره ترامپ در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]]}} * [[مدرک افتخاری|دکترای افتخاری]] بازرگانی (Hon. D.B.), ۲۰۱۲، [[دانشگاه لیبرتی]]<ref name="LU1">Mitzi Bible (September 24, 2012).[http://www.liberty.edu/news/index.cfm?PID=18495&MID=65182 Donald Trump addresses largest Convocation crowd, praises Liberty's growth]. Liberty University News Service, September. Liberty University News Service.</ref> * [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای]] (کلاس ۲۰۱۳) * ستاره در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]] * در سال ۲۰۱۵ جایزهٔ آزادی را به خاطر کوشش مثبت در زمینهٔ [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com"/> * [[کلید شهر]] [[دورال، فلوریدا]]، ۲۰۱۵<ref>{{cite news|last=Madan|first=Monique|date=March 4, 2015|title=Donald Trump gets his key to Doral|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708060815/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|archive-date=July 8, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Hidalgo|first=Daniel|date=August 5, 2015|title=Doral lets Donald Trump keep key to city; also gives initial OK to four new developments|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150819164622/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|archive-date=August 19, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref> * «[[شخص سال]]» از سوی [[تایم]] (۲۰۱۶) == جستارهای وابسته == * [[ترامپیسم]] * [[مواضع سیاسی دونالد ترامپ]] * [[برج و هتل بین‌المللی ترامپ (شیکاگو)|برج و هتل بین‌المللی ترامپ]] * [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ]] * [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ]] * [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ]] * [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی]] * [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] * [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵]] * [[پرونده کلاهبرداری تجاری دادستان کل نیویورک علیه سازمان ترامپ]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین = بله}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر |خودکار =بله}} <!-- Please be cautious about adding external links. See Wikipedia:External links and Wikipedia:Spam for details. If there are already suitable links, propose additions or replacements on the article's talk page or submit your link to the relevant category at DMOZ (dmoz.org) and link there using {{Curlie}}. --> * [https://www.thetrumparchive.com/ بایگانی توییت‌های دونالد ترامپ]<!-- DO NOT CHANGE without prior consensus; see [[Talk:Donald Trump#Current consensus]], item 9. --> * {{C-SPAN|20967}} * {{IMDb name|id=۰۸۷۴۳۳۹}} * [https://archive.org/details/trumparchive دونالد ترامپ] در [[بایگانی اینترنت]] * [https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/donald-j-trump/ صفحه دونالد ترامپ در WhiteHouse.gov] {{دونالد ترامپ}} {{رئیس‌جمهورهای آمریکا}} {{الگوهای ناوبری |title = مناصب و امتیازات |list1 = {{S-start}} {{S-ppo}} {{S-bef|before=[[میت رامنی]]}} {{S-ttl|title=[[فهرست نامزدهای حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا|نامزد]] [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] برای ریاست‌جمهوری ایالات متحده|years=[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|۲۰۱۶]]، [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|۲۰۲۰]]}} {{S-non|reason=کنونی}} {{S-off|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]}} {{S-ttl|title=[[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]]|years=۲۰۱۷–۲۰۲۱}} {{S-aft|after=[[جو بایدن]]}} {{S-prec|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]|as=رئیس‌جمهور سابق}} {{S-ttl|title=[[ترتیب اولویت در ایالات متحده آمریکا]]{{سرخط}}''رئیس‌جمهور سابق''|years=}} {{S-aft|after=[[دن کویل]]{{سرخط}}''معاون سابق رئیس‌جمهور''|reason=کنونی}} {{S-bus}} {{S-bef|before=[[فرد ترامپ]]}} {{S-ttl|title=رئیس [[سازمان ترامپ]]|years=۱۹۷۱–۲۰۱۷}} {{S-aft|after=[[دونالد ترامپ جونیور]]{{سخ}}[[اریک ترامپ]]}} {{S-end}} }} {{رسانه ترامپ}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ترامپ، دونالد}} [[رده:دونالد ترامپ| ]] [[رده:افراد آمریکایی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی اسکاتلندی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد متهم تحت مصوبه جاسوسی ۱۹۱۷]] [[رده:پوپولیسم دست راستی در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:ترامپیسم]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیون واقع‌نمای آمریکایی]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل فلوریدا]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:خانواده ترامپ]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه نظامی نیویورک]] [[رده:دانش‌آموختگان مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا]] [[رده:دموکرات‌های اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:رئیس هیئت مدیره شرکت‌های ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای استیضاح شده در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای سده ۲۱ (میلادی) ایالات متحده آمریکا]] [[رده:راه‌یافتگان به تالار مشاهیر دبلیودبلیوئی]] [[رده:زادگان ۱۹۴۶ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا]] [[رده:سیاستمداران مستقل نیویورک (ایالت)]] [[رده:سیاست‌مداران اهل کویینز، نیویورک]] [[رده:شخص سال برگزیده مجله تایم]] [[رده:کارآفرینان در املاک و مستغلات اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان در صنعت کازینو اهل آمریکا]] [[رده:کارآفرینان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارکنان سازمان ترامپ]] [[رده:مجریان تلویزیون اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مدیران و سرپرستان لیگ فوتبال آمریکایی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]] [[رده:ملی‌گرایان اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:میلیاردرهای اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۱۶ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای ریاست‌جمهوری آمریکا از حزب جمهوری‌خواه]] [[رده:نظریه‌پردازان توطئه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:هتل‌داران ایالات متحده آمریکا]] 6im44io0kfhnpgztmp06t9pbi7rk136 42127384 42127378 2025-06-18T13:32:30Z Razgura 327315 اطلاعات در مورد روابط اسرائیل و ترامپ 42127384 wikitext text/x-wiki {{Pp-semi-indef|small=yes}} {{تغییرمسیر|ترامپ}} {{Infobox officeholder | name = دونالد ترامپ | native_name = Donald Trump | native_name_lang = en | image = Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | caption = پرترهٔ رسمی، ۲۰۲۵ | order = چهل و پنجمین و چهل و هفتمین | office = رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا | vicepresident = [[جی‌دی ونس]] | term_start = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ | predecessor = [[جو بایدن]] | term_start2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ | term_end2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ | vicepresident2 = [[مایک پنس]] | predecessor2 = [[باراک اوباما]] | successor2 = جو بایدن | birth_name = دونالد جان ترامپ | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۶|۶|۱۴|mf=yes}} | birth_place = [[کویینز]]، نیویورک سیتی، ایالات متحده | occupation = {{Hlist|[[Political career of Donald Trump|سیاستمدار]]|[[زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|بازرگان]]|[[حرفه رسانه‌ای دونالد ترامپ|شخصیت رسانه‌ای]]}} | salary = | net_worth = | party = [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] (۱۹۸۷–۱۹۹۹، ۲۰۰۹–۲۰۱۱، ۲۰۱۲–اکنون) | otherparty = {{فهرست ساده}} * [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|ریفورم]] (۱۹۹۹–۲۰۰۱)<ref name=swappedparty>{{cite news|work=[[Daily News (New York)|Daily News]]|url=http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|first1=Carson|last1=Griffith|first2=Molly|last2=Fischer|title=President Trump? The Donald swapped party affiliations for potential presidential bid in 2009: doc|date=February 15, 2011|access-date=30 دسامبر 2011|archive-date=18 فوریه 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218045813/http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html}}</ref> * [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]] (۲۰۰۱–۲۰۰۹)<ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | publisher=CNN | title=Jesse The Body Ventura bodyslams national Reform Party | date=March 13, 2000 | accessdate=۳۰ دسامبر ۲۰۱۱ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226160714/http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۱ | dead-url=yes}}</ref> * [[سیاستمدار مستقل|مستقل]] (۲۰۱۱–۲۰۱۲)<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/ |عنوان=Donald Trump switches party affiliation to independent - Political Hotsheet - CBS News<!-- Bot generated title --> |بازبینی=30 دسامبر 2011 |تاریخ بایگانی=29 سپتامبر 2013 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130929043359/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/}}</ref> {{پایان فهرست ساده}} | spouse = {{plainlist| * {{ازدواج|[[ایوانا ترامپ|ایوانا زلینکوا]]|April 9, 1977|December 11, 1990|end=divorced}} * {{ازدواج|[[مارلا میپلز]]|۲۰ دسامبر ۱۹۹۳|۸ ژوئن ۱۹۹۹|end=divorced}} * {{ازدواج|[[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]]|۲۰۰۵}} }} | children = {{فهرست یک‌دست| * [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیور]] * [[ایوانکا ترامپ|ایوانکا]] * [[اریک ترامپ|اریک]] * [[تیفانی ترامپ|تیفانی]] * [[بارون ترامپ|بارون]] }} | parents = {{plainlist| * [[فرد ترامپ]] * [[مری ان مک‌لئود ترامپ]] }} | relatives = [[خانواده دونالد ترامپ|خانواده ترامپ]] | residence = [[کاخ سفید]] (رسمی) | cabinet = {{Hlist | [[کابینه نخست دونالد ترامپ|نخست]] | [[کابینه دوم دونالد ترامپ|دوم]] }} | alma_mater = [[دانشگاه پنسیلوانیا]] ([[کارشناسی علوم]]) | signature = Donald Trump Signature.svg | website = {{فهرست ناگلوله‌ای | {{نشانی وب|donaldjtrump.com| وبگاه کمپین}} | {{نشانی وب|trumplibrary.gov|کتابخانه ریاست‌جمهوری}} | {{نشانی وب|whitehouse.gov|وبگاه کاخ سفید}} | {{نشانی وب|trumpwhitehouse.archives.gov|بایگانی‌های کاخ سفید}} }} | module = {{Listen voice | filename = Donald Trump speaks on declaration of Covid-19 as a Global Pandemic by the World Health Organization.ogg | description = ترامپ دربارهٔ اعلامیه [[سازمان جهانی بهداشت]] در مورد [[دنیاگیری کووید-۱۹]] | recorded = ۱۱ مارس ۲۰۲۰ }} }} {{مجموعه ترامپ}} '''دونالد جان ترامپ''' ({{lang-en|Donald John Trump}}؛ زادهٔ ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶) سیاستمدار، فعال رسانه‌ای و تاجر آمریکایی است که از سال ۲۰۲۵ به عنوان چهل و هفتمین [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]] فعالیت می‌کند. او عضو [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|حزب جمهوری‌خواه]] است و پیش از این از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، چهل و پنجمین [[رئیس‌جمهور]] این کشور بود. ترامپ در شهر نیویورک متولد شد و در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در رشته اقتصاد از [[دانشگاه پنسیلوانیا]] فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۱۹۷۱ ریاست کسب‌وکار املاک خانواده‌اش را بر عهده گرفت، نام آن را به [[سازمان ترامپ]] تغییر داد و شروع به خرید و ساخت آسمان‌خراش‌ها، هتل‌ها، کازینوها و زمین‌های گلف کرد. پس از شش ورشکستگی تجاری در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، او به پروژه‌های جانبی روی آورد. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۵، مجری برنامه تلویزیونی [[تلویزیون واقع‌نما|واقع‌نمای]] [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|''کارآموز'']] (The Apprentice) بود. ترامپ که شخصیتی غیرسیاسی محسوب می‌شد، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶]] در مقابل [[هیلاری کلینتون]]، نامزد دموکرات، به پیروزی رسید. ترامپ در [[اولین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دوره نخست ریاست‌جمهوری]] قانون [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹|ممنوعیت سفر]] برای شهروندان شش کشور با اکثریت مسلمان را اعمال کرد، [[دیوار مرزی آمریکا-مکزیک|دیوار مرزی ایالات متحده و مکزیک]] را گسترش داد و [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ|سیاست جداسازی خانواده‌ها]] را اجرا کرد. او مقررات زیست‌محیطی و تجاری را کاهش داد، [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ|قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل]] سال ۲۰۱۷ را امضا کرد و [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی|سه قاضی به دیوان عالی کشور]] منصوب کرد. در زمینهٔ سیاست خارجی، ترامپ ایالات متحده را از توافق‌نامه‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوا، تجارت و برنامه هسته‌ای ایران خارج کرد، [[جنگ تجاری آمریکا و چین|جنگ تجاری با چین]] را آغاز کرد و با رهبر کره شمالی، [[کیم جونگ اون]]، دیدار کرد اما به توافقی در مورد خلع سلاح هسته‌ای نرسید. در پاسخ به [[دنیاگیری کووید-۱۹ در ایالات متحده آمریکا|همه‌گیری کووید-۱۹]]، او شدت این بیماری را کم‌اهمیت جلوه داد، با توصیه‌های مقامات بهداشتی مخالفت کرد و [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] را امضا کرد. ترامپ در سال ۲۰۱۹ به‌دلیل سوء استفاده از قدرت و ممانعت از کار کنگره و در سال ۲۰۲۱ به‌دلیل تحریک به شورش، استیضاح شد؛ اما سناتورها در هر دو مورد او را تبرئه کردند. پس از شکست در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰]] در مقابل [[جو بایدن]]، ترامپ [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تلاش کرد نتیجه انتخابات را تغییر دهد]]، که اوج آن در [[حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره]] بود. در سال ۲۰۲۳، ترامپ در [[جین کارول در برابر دونالد ترامپ|پرونده‌های مدنی به‌دلیل سوء استفاده جنسی]]، [[پرونده کلاهبرداری تجاری نیویورک علیه سازمان ترامپ|افترا و تقلب در کسب‌وکار]] مسئول شناخته شد. در سال ۲۰۲۴، او به جرم [[کیفرخواست دونالد ترامپ|جعل سوابق تجاری]] مجرم شناخته شد و به این ترتیب اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده شد که به جرم تبه‌کاری محکوم می‌شود. ترامپ از یک [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|سوء قصد]] جان سالم به در برد و در ادامه در سال ۲۰۲۴، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست‌جمهوری]] مقابل [[کامالا هریس]] پیروز شد. ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش با [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو حدود ۱٬۵۰۰]] نفر از کسانی که در شورش ۶ ژانویه شرکت داشتند، شروع کرد و همزمان [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|اخراج گسترده کارکنان دولت فدرال]] را کلید زد. او [[تعرفه‌ها در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ|تعرفه‌های سنگینی]] روی تقریباً همه کشورها، به‌ویژه چین، کانادا و مکزیک، وضع کرد. اقدامات دولتش، مثل تهدید مخالفان سیاسی و گروه‌های مدنی، اخراج مهاجران و استفاده گسترده از دستورهای اجرایی، باعث شده بیش از ۳۰۰ شکایت علیه قانونی بودن این اقدامات مطرح شود. پرونده‌های مهم نشان‌دهنده دیدگاه گسترده او دربارهٔ قدرت اجرایی مطلق است که تنش‌های جدی با دادگاه‌های فدرال ایجاد کرده است. ترامپ چهره اصلی جنبش [[ترامپیسم]] است و جناح او در حزب جمهوری‌خواه غالب است. بسیاری از بیانات و اقدامات او نژادپرستانه یا زن‌ستیزانه توصیف شده‌اند و او به شکلی بی‌سابقه در سیاست آمریکا، اظهارات نادرست و گمراه‌کننده بیان کرده و تئوری‌های توطئه را ترویج داده است. اقدامات او، به‌ویژه در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، اقتدارگرایانه توصیف شده و در عقب‌گرد دموکراسی نقش داشته است. پس از دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، پژوهشگران و تاریخ‌دانان او را یکی از بدترین رؤسای جمهور در تاریخ آمریکا [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی کرده‌اند]]. همکاری نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل در طول ریاست‌جمهوری ترامپ قوی باقی ماند. ایالات متحده به ارائه کمک‌های نظامی قابل توجه به اسرائیل ادامه داد، از جمله سامانه‌های پیشرفته دفاع موشکی مانند [[گنبد آهنین]] که هزاران راکت شلیک شده از غزه را رهگیری کرد. علاوه بر این، دو کشور در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌ویژه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی]] آن همکاری گسترده‌ای داشتند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Israel and the UAE on Iran: Shared Foe, Different Perspectives {{!}} The Washington Institute|نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-and-uae-iran-shared-foe-different-perspectives|وبگاه=www.washingtoninstitute.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Security Cooperation with Israel|نشانی=https://www.state.gov/u-s-security-cooperation-with-israel/|وبگاه=United States Department of State|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Foreign Aid to Israel: Overview and Developments since October 7, 2023|نشانی=https://www.congress.gov/crs-product/RL33222|وبگاه=www.congress.gov|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در یک تشدید قابل توجه، ترامپ اعلام کرد که او به دنبال "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران است و تأکید کرد که ایالات متحده تنها فعلاً از ترور رهبر عالی‌رتبه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، خودداری کرده است.<ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=Trump to Iran: ‘Surrender’|نشانی=https://time.com/7295400/trump-us-iran-israel-war-khamenei-strike-fordow-unconditional-surrender/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Miranda|نام خانوادگی=Jeyaretnam}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=Trump speaks with Netanyahu and advisers as he weighs strike on Iran|نشانی=https://www.timesofisrael.com/trump-seriously-weighing-strike-on-iran-iran-said-to-prep-hits-on-us-bases/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Jacob|نام خانوادگی=Magid|نام خانوادگی۲=Agencies|نام۳=ToI|نام خانوادگی۳=Staff}}</ref><ref name=":6">{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref><ref name=":7">{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref> ترامپ به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرده که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref name=":8">{{یادکرد خبر|عنوان=If we attacked in any way...: Trump issues a warning for Iran, says US can 'end this bloody conflict'|نشانی=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/global-trends/if-we-attacked-in-any-way-trump-issues-a-warning-for-iran-says-us-can-end-this-bloody-conflict/articleshow/121859069.cms?from=mdr|کوشش=The Economic Times|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0013-0389}}</ref> == زندگی شخصی == === اوایل زندگی === دونالد جان ترامپ<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ir.usembassy.gov/fa/trump_inauguration_text/ |عنوان =سخنرانی مراسم تحلیف پرزیدنت ترامپ | ناشر =سفارت مجازی ایالات متحده در ایران|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷|تاریخ بازدید = ۲۹ ژانویه ۲۰۱۷}}</ref> در ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶ در [[بخش‌های شهر نیویورک|بخش]] [[کویینز]] در [[نیویورک]] به دنیا آمد. او فرزند چهارم از پنج فرزند مری ان و فرد ترامپ است که در سال ۱۹۳۶ ازدواج کردند. خواهر او مرین ترامپ بری، قاضی فدرال ایالات متحده در وضعیت ارشدیت در [[دادگاه استیناف حوزه سوم ایالات متحده آمریکا]] است.<ref name="Horowitz18Aug">{{یادکرد خبر |url = http://www.nytimes.com/2015/08/19/us/politics/familiar-talk-women-from-donald-trump-sister.html |عنوان = Familiar Talk on Women, From an Unfamiliar Trump |first = Jason |last = Horowitz |work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]] |date = August 18, 2015 |accessdate = August 20, 2015}}</ref> مادر ترامپ مهاجری [[مردم اسکاتلندی|اسکاتلندی]]<ref name=Pilon>{{cite news |title=Donald Trump's Immigrant Mother |first=Mary |last=Pilon |authorlink=Mary Pilon |date=June 24, 2016 |work=[[نیویورکر]] |url=https://www.newyorker.com/news/news-desk/donald-trumps-immigrant-mother |accessdate=April 2, 2017}}</ref> بود، که در جزیره لوئیس در ساحل غربی [[اسکاتلند]] متولد شده بود.<ref>[http://www.scottishroots.com/people/donald.php Scottish Genealogy, Scottish Ancestry – Donald Trump] Scottishroots.com. Retrieved February 12, 2014.</ref> === نیاکان === پدربزرگ و مادر بزرگ پدری ترامپ از مهاجرین آلمانی به آمریکا بودند؛<ref>{{cite web|url = http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|title = Ancestry of Donald Trump&nbsp;– Trump Family Tree|publisher = Genealogy.about.com|accessdate = June 18, 2012|archive-date = ۲۷ فوریه ۲۰۱۷|archive-url = https://web.archive.org/web/20170227234239/http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|url-status = dead}}</ref> پدر بزرگ او، فریدریش درومپف، رستوران داری موفق در دوره [[تب طلای کلوندایک]] بود که نام خود را انگلیسی سازی کرده بود.<ref name="Mail8Sept">{{cite news|work = Daily Mail|url = http://www.dailymail.co.uk/news/article-2200169/How-Trumps-struck-Klondike-gold-Donalds-grandfather-gave-birth-familys-glittering-empire-seedy-restaurant-catering-loose-moralled-men-women-seeking-fortune.html|title = How the Trumps struck Klondike gold: Donald's grandfather gave birth to family's glittering empire with seedy restaurant catering to loose-moralled men and women seeking their fortune|date = September 8, 2012|accessdate = August 20, 2015}}</ref> ترامپ در کتاب ''[[ترامپ: هنر معامله]]'' خود که در ۱۹۸۷ منتشر شده، به اشتباه ادعا کرد فریدریش درومپف از تبار [[سوئدی‌ها|سوئدی]] بوده،<ref name="Kaczynski17Aug">{{cite news|url = http://www.buzzfeed.com/andrewkaczynski/trump-mocks-warrens-native-american-heritage-claim-but-false#.pg2L3j3onJ|title = Trump Mocks Warren's Native American Heritage Claim, But Falsely Claimed His Family Was Swedish|work = Buzzfeed|first = Andrew|last = Kaczynski|date = August 17, 2015|accessdate = August 21, 2015}}</ref><ref name="Brenner1990Sept">{{cite news |url=http://www.vanityfair.com/magazine/2015/07/donald-ivana-trump-divorce-prenup-marie-brenner |title=After the Gold Rush |work=Vanity Fair |date=September 1990 |accessdate=August 21, 2015 |first=Marie |last=Brenner}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> حرفی که فرد ترامپ پیشتر سال‌ها زده بود.<ref name="Rozhon26June"/> ترامپ بعداً پذیرفت که تبار آلمانی دارد و در رژه آلمانی آمریکایی اشتویبن در ۱۹۹۹ در نیویورک به عنوان گرند مارشال فعالیت کرد.<ref name="Frates24Aug">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2015/08/24/politics/donald-trump-immigrant-wives/ |title=Donald Trump's immigrant wives |date=August 24, 2015 |accessdate=September 3, 2015 |first=Chris |last=Frates |publisher=CNN}}</ref> {{شجره‌نامه خانواده ترامپ}} === تحصیلات === [[پرونده:Donald Trump NYMA.jpg|ایستاده|بندانگشتی|alt=A black-and-white photograph of Donald Trump as a teenager, smiling and wearing a dark pseudo-military uniform with various badges and a light-colored stripe crossing his right shoulder. This image was taken while Trump was in the New York Military Academy in 1964.|دونالد ترامپ جوان در سال ۱۹۶۴ در یونیفورم آکادمی نظامی نیویورک<!-- 18th birthday was in June 1964; graduation was in May 1964; yearbook photo was even earlier-->{{Sfn|Kranish|Fisher|2017|p=[https://books.google.com/books?id=x2jUDQAAQBAJ&pg=PA45 45]}}<ref>{{cite book |url=http://www.classmates.com/yearbooks/New-York-Military-Academy/32008 |title=The 75th Anniversary Shrapnel |publisher=NYMA |date=Spring 1964 |access-date=January 21, 2017 |page=107}}</ref>]] ترامپ دو سال در [[دانشگاه فوردهام]] در [[برانکس]] تحصیل کرد و سپس به [[مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا|مدرسه وارتون]] [[دانشگاه پنسیلوانیا]]، منتقل شد زیرا وارتون دارای یکی از تنها دانشکده‌های مطالعات املاک در [[دانشگاه‌های آمریکا]] بود.<ref name="Blair2005">{{cite book|author = Gwenda Blair|title = Donald Trump: Master Apprentice|url = https://books.google.com/books?id=AiFeQZhakXQC&pg=PA16|year = 2005|publisher = Simon and Schuster|isbn = 978-0-7432-7510-1|pages = 16–}}</ref> او در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در اقتصاد فارغ‌التحصیل شد.<ref>[http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 Donald Trump Biography]. Biography.com. Retrieved July 10, 2011.</ref> ترامپ دارای شرایط شرکت در بخت‌آزمایی فراخوانی به [[خدمت نظامی|خدمت سربازی]] هنگام [[جنگ ویتنام]] بود.<ref>[http://www.nationalreview.com/corner/265925/donald-and-draft-brian-bolduc The Donald and the Draft]. "National review online" Retrieved July 18, 2016</ref> در سال ۲۰۱۱ او گفت «من خوش شانس بودم زیرا شمارهٔ سربازی خیلی بالایی داشتم.»<ref>[http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-avoided-vietnam-with-deferments-records-show Donald Trump avoided Vietnam with deferments, records show]. "cbsnews.com." Retrieved July 17, 2015.</ref> اسناد خدمت گزینشی به دست آمده توسط سایت ده اسموکینگ گان از [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] نشان می‌دهند که گرچه ترامپ در سال ۱۹۶۹ نهایتاً شمارهٔ [[بخت‌آزمایی|بخت آزمایی]] خدمت گزینشی بالایی داشته، پیش از آن او به دلیل چهار معافیت تحصیلی حین تحصیل در دانشگاه، و پس از آن به دلیل یک معافیت پزشکی که پس از فراغت از تحصیل در ۱۹۶۸ آن را اخذ کرد، پیش از ایجاد بخت آزمایی، به خدمت فراخوانده نشده بود.<ref>[http://www.thesmokinggun.com/documents/celebrity/deferments-helped-trump-dodge-vietnam Deferments Helped Trump Dodge Vietnam]. "Thesmokinggun.com." Retrieved July 18, 2015.</ref> کمی پیش از معافیت تحصیلی او در سال ۱۹۶۸، یک هیئت محلی یک آزمون پزشکی ارتش در سال ۱۹۶۶ ترامپ را مناسب خدمت تشخیص داده بود.<ref name="Whitlock21July">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/questions-linger-about-trumps-draft-deferments-during-vietnam-war/2015/07/21/257677bc-2fdd-11e5-8353-1215475949f4_story.html |title=Questions linger about Trump's draft deferments during Vietnam War |work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]] |date=July 21, 2015 |accessdate=September 8, 2015 |first=Craig |last=Whitlock}}</ref> بنا به گفته یک زندگی‌نامه نویس، ترامپ معافیت پزشکی خود را به «[[خار پاشنه]]» در هر دوی پایش منتسب دانسته است،<ref name=Barbaro8Sept>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/09/09/us/politics/donald-trump-likens-his-schooling-to-military-service-in-book.html |title=Donald Trump Likens His Schooling to Military Service in Book |work=The New York Times |first=Michael |last=Barbaro |date=September 8, 2015 |accessdate=September 8, 2015}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> ولی حین مبارزات انتخاباتی در [[آیووا]] گفت که در یکی از پاهایش خار پاشنه داشته، ولی یادش نمی‌آید کدامیک بوده.<ref name="Whitlock21July"/> === خانواده === {{اصلی|خانواده دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump CAUCUS (24471521350).jpg|بندانگشتی|upright=1.2| در یک سخنرانی انتخاباتی از چپ: داماد [[جرد کوشنر]]، دختر [[ایوانکا ترامپ]]، ترامپ، همسرش [[ملانیا ترامپ]]، عروسش لارا، و پسرش [[اریک ترامپ]]]] ترامپ در سال ۱۹۷۷، با مانکن اهل جمهوری چک [[ایوانا ترامپ]]، در نیویورک ازدواج کرد. این دو با هم سه فرزند دارند: [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیر]]، [[ایوانکا ترامپ]] و [[اریک ترامپ|اریک]]. ایوانا در سال ۱۹۸۸ تابعیت آمریکا را در حالی که ترامپ در کنارش بود، کسب کرد.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1899&dat=19880527&id=LiEgAAAAIBAJ&sjid=YmYFAAAAIBAJ&pg=5053,3823442&hl=en|title=Ivana Trump becomes U.S. citizen|date=May 27, 1988|accessdate=August 21, 2015|agency=Associated Press}}</ref> این زوج در سال ۱۹۹۱ طلاق گرفتند.<ref name="Hylton21March">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1991/03/21/nyregion/trumps-settle-she-gets-14-million-plus.html|title=Trumps Settle; She Gets $14 Million Plus|last=Hylton|first=Richard D.|date=March 21, 1991|work=The New York Times|accessdate=August 21, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۳ دو ماه پس از تولد دخترش به نام تیفانی با هنرپیشه‌ای به نام مارلا میپل، با او ازدواج کرد.<ref>{{cite news|url=http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|title=The Donald Bids Hearts For Marla Trump Wedding Draws 1,100 Friends, But Not Many Stars|date=December 21, 1993|work=Daily News|accessdate=August 21, 2015|location=New York|archive-date=۱ مارس ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160301081524/http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|url-status=dead}}</ref> آن‌ها در سال ۱۹۹۹ طلاق گرفتند.<ref name="Bashir26Feb">{{cite news|url=http://abcnews.go.com/Business/CEOProfiles/story?id=4353821|title=Donald Trump's Business Obsession|last=Bashir|first=Martin|date=February 26, 2009|publisher=ABC News|accessdate=August 23, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۸، با [[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]] مانکن مد اهل اسلوونی دیدار کرد.<ref name="Johnson30April">{{cite news|url=http://nypost.com/2004/04/30/how-trump-iced-the-deal-2-mil-sparkler-for-his-yugo-girl/|title=How Trump Iced the Deal: $2-Mil Sparkler for his Yugo Girl|last=Johnson|first=Richard|date=April 30, 2004|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref name="Charles16Aug">{{cite news|url=http://nypost.com/2015/08/16/melania-trump-would-be-a-first-lady-for-the-ages/|title=Melania Trump would be a first lady for the ages|last=Charles|first=Marissa|date=August 16, 2015|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref> آن‌ها در سال ۲۰۰۵ در [[پام بیچ، فلوریدا|پالم بیچ، فلوریدا]]، ازدواج کردند.<ref name="Gillin21July">{{cite news|url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/jul/21/carlos-curbelo/clintons-really-did-attend-donald-trumps-2005-wedd/|title=The Clintons really did attend Donald Trump's 2005 wedding|last=Gillin|first=Joshua|date=July 21, 2015|work=Politifact (Tampa Bay Times/Miami Herald)|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2079602_2079610_2079647,00.html|title=Top 12 May–December Romances: Donald Trump and Melania Trump & Ivana Trump and Rossano Rubicondi (24 years)|last=Krueger|first=Alyson|date=June 27, 2011|work=Time|accessdate=August 29, 2015}}</ref><ref name="Post52208">{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A40186-2005Jan26.html|title=Donald Trump, Settling Down|date=January 27, 2005|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|accessdate=May 22, 2008|author=Brown, Tina}}</ref> ملانیا در سال ۲۰۰۶ تابعیت آمریکا را دریافت کرد.<ref name="Charles16Aug"/> در همان سال او بارون پنجمین فرزند ترامپ را به دنیا آورد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YEdwW78QWj0C&pg=PA251|title=Money|last2=Choron|first2=Sandy|date=2011|publisher=Chronicle Books|isbn=978-1-4521-0559-8|page=251|last1=Choron|first1=Harry}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2013/07/04/us/donald-trump-fast-facts/|title=Donald Trump Fast Facts|date=March 7, 2014|publisher=CNN|accessdate=March 10, 2015}}</ref> در سال ۲۰۱۱ ملانیا گفت که پسرش به هر دو [[زبان انگلیسی]] و [[زبان اسلوونیایی|اسلوونیایی]] مسلط است.<ref name="Katz3Sept">{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/trump-backs-questioning-jeb-bush-spanish-article-1.2348180|title=Trump still questioning Jeb Bush for using Spanish|last=Katz|first=Celeste|date=September 3, 2015|work=Daily News|accessdate=September 4, 2015|location=New York}}</ref> ترامپ نه نوه دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20038764,00.html|title=Kai Madison|date=May 13, 2007|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20259930,00.html|title=Donald John Trump III|date=February 18, 2009|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|title=Donald Trump, Jr. Welcomes Son Tristan Milos|date=October 3, 2011|accessdate=October 5, 2011|last=Michaud|first=Sarah|work=[[پیپل|People (magazine)]]|archive-date=۶ ژانویه ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170106215935/http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|url-status=dead}}</ref><ref>[http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/ivanka-trump-and-jared-kushner-welcome-baby-girl/story-e6frf7jx-1226096593010 "Ivanka Trump and Jared Kushner welcome baby girl"], ''[[Herald Sun]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/blogs/celebritology/post/ivanka-trump-reveals-baby-name-arabella-rose/2011/07/18/gIQACSx1LI_blog.html "Ivanka Trump tweets birth announcement of 1st child, a daughter born in NYC"], ''[[واشینگتن پست|The Washington Post]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref> === علایق شخصی === دونالد ترامپ به ورزش [[گلف]] علاقه‌مند است و آن را به خوبی بازی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= انتقاد تلویحی کلینتون از ترامپ به خاطر وقت گذراندن در زمین گلف| ناشر= بی‌بی‌سی فارسی| نشانی= http://www.bbc.com/persian/world-39060905| تاریخ=۵ اسفند ۱۳۹۵}}</ref> او به صرف [[استیک]] به‌طور کاملاً پخته علاقه دارد.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= Inside Trump’s fury: The president rages at leaks, setbacks and accusations| ناشر= واشینگتن پست| نشانی= https://www.washingtonpost.com/politics/inside-trumps-fury-the-president-rages-at-leaks-setbacks-and-accusations/2017/03/05/40713af4-01df-11e7-ad5b-d22680e18d10_story.html?hpid=hp_hp-top-table-main_trumptumult-830pm:homepage/story&utm_term=.38b567c0a071| تاریخ= ۵ مارس ۲۰۱۷| تاریخ بازدید=۵ مارس ۲۰۱۷}}</ref> ترامپ پس از مشاهده ''[[الکلیسم]]'' و سپس مرگ برادر بزرگترش (فرد ترامپ) از نوشیدن [[مشروبات الکلی]] اجتناب می‌کند''.<ref name="nytimesalc">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html |title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |last=Horowitz |first=Jason |date=January 2, 2016 |access-date=July 24, 2016}}</ref><ref>{{cite magazine |last=McAfee |first=Tierney |url=https://www.people.com/article/donald-trump-brother-fred-death-alcoholism |title=Donald Trump Opens Up About His Brother's Death from Alcoholism: It Had a "Profound Impact on My Life |magazine=[[پیپل|People (magazine)]] |date=October 8, 2015 |quote=[T]here are a few hard and fast principles that he himself lives by: no drugs, no cigarettes and no alcohol. Trump's abstinence from alcohol was largely shaped by the death of his brother, Fred Jr. , from alcoholism in 1981.}}</ref>'' === ابتلا به بیماری کرونا === {{اصلی|شیوع کووید-۱۹ در کاخ سفید}} در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۰، ترامپ اعلام کرد که آزمایش [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]] او و بانوی اول [[ملانیا ترامپ]] مثبت بوده و بلافاصله قرنطینه می‌شوند.<ref>https://www.nytimes.com/2020/10/02/us/politics/trump-covid.html</ref><ref>https://www.washingtonpost.com/politics/hope-hicks-close-trump-aide-tests-positive-for-coronavirus/2020/10/01/af238f7c-0444-11eb-897d-3a6201d6643f_story.html</ref><ref>https://thehill.com/homenews/administration/519281-trump-first-lady-to-quarantine-after-top-aide-tests-positive-for</ref><ref>https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-usa-hicks-int-idUSKBN26N0FV</ref> به گفته صدای آمریکا، ترامپ در بیمارستان والتر رید بستری شد و اعضای تیم پزشکی او تأکید کردند که حال عمومی او خوب است و هیچ‌گونه تنگی نفس یا مشکلات کبدی یا کلیوی ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|عنوان =تیم پزشکی: روند مداوای رئیس‌جمهوری آمریکا به خوبی پیش می‌رود و او هیچ‌گونه مشکل خاصی ندارد؛ پرزیدنت ترامپ ممکن است دوشنبه از بیمارستان مرخص شود| ناشر =صدای آمریکا |تاریخ =۱۳ مهر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201005191020/https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|archivedate = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |dead-url = no}}</ref> === ماجرای چک‌های ۱۳ سنتی === در سال ۱۹۹۰، [[اسپای (مجله)|مجله اسپای]] آزمایشی را در مورد "میزان خساست و طمع" انجام داد. هدف آن این بود که بفهمند ناخن‌خشک‌ترین میلیاردر کیست؟ یا به عبارت دیگر، "ثروتمندان چقدر طمع‌کار هستند؟" برای تعیین این موضوع، آنها برای افراد ثروتمند مختلف، هر کدام یک چک به قیمت ۱۳ سنت فرستادند و سپس منتظر ماندند تا ببینند چه کسی واقعاً چنین چک کوچکی را نقد می‌کند. دو نفر این کار را کردند: دونالد ترامپ و [[عدنان خاشقجی]]، تاجر [[اسلحه]] اهل [[عربستان]]. آنها مطمئن شدند که چک‌ها را به آدرس خانه افراد ثروتمند ارسال می‌کنند و نه به حسابداران آن‌ها. به‌طوری که گیرنده باید اقدامی برای نقد کردن چک انجام دهد.<ref>https://seriousfacts.com/donald-trump-facts/</ref><ref>https://inshorts.com/en/news/trump-once-encashed-a-13cent-cheque-sent-by-a-magazine-1522851214962</ref><ref>https://theintellectualist.com/trump-and-spy-magazine-when-a-supposed-billionaire-cashed-a-13-cent-check/</ref> == سوابق کاری == {{اصلی|سازمان ترامپ}} ترامپ به گفته خودش پس از تحصیل و فراغت از دانشگاه ثروتی برابر ۲۰۰٬۰۰۰ [[دلار آمریکا]] داشت.<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2015/07/22/a-secret-to-donald-trumps-success-that-you-simply-cant-replicate/ |title=A secret to Donald Trump’s success that you simply can’t replicate |publisher=The Washington Post |date=July 22, 2015 |accessdate=17 January 2016 |author=Max Ehrenfreund}}</ref> او حرفهٔ خود را در شرکت املاک پدرش،<ref name=parade>{{cite news |title=In Step With: Donald Trump |work=[[Parade (magazine)|Parade]] |date=November 14, 2004 |url=http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101014022222/http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-date=October 14, 2010}}</ref> الیزابت ترامپ و پسر،<ref>Trump: the art of the deal, Paperback, {{شابک|۰-۳۵۳۲۵-۴۴۶-۰-۹۷۸|en}}, page 46 "He called his company Elizabeth Trump & Son..."</ref> که بر مسکن اجاری [[طبقهٔ متوسط]] در بخش‌های [[بروکلین، نیویورک]]، کویینز و [[استیتن آیلند]] نیویورک متمرکز بود آغاز کرد. یکی از نخستین پروژه‌های ترامپ در تحصیلات دورهٔ کارشناسی‌اش، احیای مجموعهٔ آپارتمانی مصادره شدهٔ سوییفتن ویلج در [[سینسینتی، اوهایو]]، اهایو، بود که پدرش در سال ۱۹۶۲ به قیمت ۵٫۷ میلیون دلار خریداری کرده بود.<ref>{{cite |title=Donald Trump's Bond Hill connection |publisher=The Enquirer |date=August 12, 2015 rump and Putin agree to hold}}</ref> فِرد و دونالد ترامپ درگیر پروژه شدند و با یک سرمایه‌گذاری ۵۰۰ هزار دلاری، نرخ سکونت این مجتمع ۱۲۰۰ واحدی را از ۳۴٪ به ۱۰۰٪ رساندند. ترامپ بر ۱۴۰۰۰ آپارتمان شرکت در بروکلین، کویینز و استتن آیلند نظارت می‌کرد.<ref>{{cite web |url=http://www.inc.com/larry-kim/21-unusual-facts-about-billionaire-politician-donald-trump.html |title=21 Unusual Facts About Billionaire Politician Donald Trump |publisher=Inc. |accessdate=17 January 2016}}</ref> در سال ۱۹۷۲، سازمان ترامپ سوییفتن ویلج با به بهای ۶٫۷ میلیون دلار فروخت.<ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=Complex was troubled from beginning |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_complex_was_troubled.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=March 6, 2011}}</ref><ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=What happened at Huntington Meadows |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_what_happened_at.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=October 29, 2015}}</ref> در ۱۹۷۱، ترامپ به منهتن نقل مکان کرد، و در آنجا در پروژه‌های ساختمانی بزرگتری درگیر شد، و طراحی معماریی جذاب را به منظور کسب ستایش عموم به کار برد.<ref name="bio">{{cite web |title=Donald (John) Trump biography |publisher=biography.com |url=http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 |accessdate=December 18, 2015}}</ref> ترامپ در آغاز در ۱۹۷۳ وقتی از سوی [[وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا]] به نقض [[لایحه مسکن منصفانه]] حین بهره‌برداری از ۳۹ ساختمان متهم شد، توجه عمومی را به خود جلب کرد. در مقابل، ترامپ [[وزارت دادگستری]] را به هدف قرار دادن شرکتش به دلیل بزرگ بودنش و برای مجبور کردن آن به اجاره دادن به دریافت کنندگان برنامه‌های رفاهی متهم کرد. ترامپ در ۱۹۷۵ در خصوص اتهامات مصالحه کرد و گفت راضیست که توافق «سازمان ترامپ را مجبور نکرده که اشخاص دریافت‌کنندهٔ کمک‌های رفاهی را مادامی که به اندازهٔ دیگر مستاجرین شایسته باشند، بپذیرد.»<ref>[http://www.nytimes.com/times-insider/2015/07/30/1973-meet-donald-trump/ David W. Dunlap – "Meet Donald Trump", Times Insider, July 30, 2015.]. Retrieved August 10, 2015</ref> ترامپ [[اختیار معامله|اختیار]] داشت املاک شرکت [[حمل و نقل]] پن سنترال را هنگام ورشکستگی آن بخرد و برای آن برنامه‌ریزی کرده بود. این از جمله انبار راه‌آهن در کنار رود هادسن و نیز زمینی پیرامون [[ترمینال گراند سنترال]] را شامل می‌شد که ترامپ بابت آن ۶۰ میلیون دلار پرداخت کرد.<ref>{{cite book |last=Trump |first=Donald |title=Think Big and Kick Ass in Business and in Life |year=2007 |publisher=[[انتشارات هارپرکالینز]] |pages=79, 123, 211 |url=https://books.google.com/books?id=LoDsMWnFp7gC |author2=Bill Zanker |accessdate=July 15, 2012 |isbn=978-0-06-154783-6}}</ref> بعدتر او با کمک تخفیف مالیاتی ۴۰ ساله از دولت نیویورک، هتل ورشکستهٔ کومودور در کنار گرند سنترال را به گرندهایت تبدیل کرد<ref name="NYTonWeb">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/books/00/12/03/reviews/001203.03margolt.html |title=The House that Fred Built |accessdate=July 6, 2008 |date=December 3, 2000 |author=David Margolick}}</ref> و [[سازمان ترامپ]] را تأسیس کرد.<ref>{{cite web |url=http://appext9.dos.ny.gov/corp_public/CORPSEARCH.ENTITY_INFORMATION?p_nameid=784411&p_corpid=694908&p_entity_name=trump%20organization&p_name_type=A&p_search_type=CONTAINS&p_srch_results_page=0 |title=Entity Information |publisher=Appext9.dos.ny.gov |date=April 23, 1981 |accessdate=June 18, 2012}}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> ترامپ انبار راه‌آهن پن سنترال در خیابان سی‌ام را به عنوان جایی برای طرح مرکز اجتماعات جیکاب جیویتس نیویورک تبلیغ کرد. ترامپ برآورد کرد شرکتش می‌تواند این پروژه را در ازای ۱۱۰ میلیون دلار<ref name="NYSun">{{cite news |work=[[The New York Sun]] |url=http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526 |title=No Stadium Needed |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160215111633/http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526/ |url-status=dead}}</ref> بسازد، ولی با این که شهرداری مکان او را انتخاب کرد، پیشنهاد او را رد کرد و ترامپ در عوض بابت فروش ملک حق دلالی دریافت کرد. تعمیرات انجام شده بر ولمن رینک در [[پارک مرکزی نیویورک]]، ساخته شده در ۱۹۵۵، در ۱۹۸۰ با چشم‌انداز برنامهٔ ساخت {{تقسیم|۲|۱|۲}} ساله شروع شد، ولی تا ۱۹۸۶ تمام نشد. ترامپ [[مدیریت پروژه]] را بدون این که شهر چیزی بخواهد بپردازد بر عهده گرفت و آن را در عرض سه ماه در ازای ۱٫۹۵ میلیون دلار که ۷۵۰٬۰۰۰ دلار کمتر از بودجهٔ ابتدایی بود، به پایان رساند.<ref name="Philly">{{cite news |work=[[فیلادلفیا اینکوایرر]] |url=http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |title=Faster and cheaper, Trump finishes N.Y.C. ice rink |accessdate=February 27, 2014 |date=November 1, 1986 |archive-date=۲۹ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329080738/http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |url-status=dead}}</ref> ترامپ در ۱۹۸۸ [[قمارخانه]] [[تاج محل]] را در معامله‌ای با مرو گریفین و ریزورتس اینترنشنال در اختیار گرفت،<ref>{{cite news |title=Seven Acquisitive Executives Who Made Business News in 1988: Donald Trump&nbsp;– Trump Organization; The Artist of the Deal Turns Sour into Sweet |last=Cuff |first=Daniel |date=December 18, 1988 |url=http://www.nytimes.com/1988/12/27/business/seven-acquisitive-executives-who-made-business-1988-donald-trump-trump.html |accessdate=May 27, 2011 |work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref> که منجر به افزایش بدهی‌ها شد،<ref name="TimeMag">{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html |title=Trump Trips Up |date=May 6, 1991 |work=[[تایم|Time (magazine)]] |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=13 اوت 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130813093108/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html}}</ref> و تا ۱۹۸۹، ترامپ دیگر قادر به پرداخت وام‌ها نبود. گرچه او وام‌های بیشتری را تضمین کرده و پرداخت سود را به تعویق انداخته بود، بدهی‌های فزاینده تا ۱۹۹۱ ترامپ را به ورشکستگی کشاند.<ref name="TimeMag"/> بانک‌ها و صاحبان [[اوراق قرضه]] صدها میلیون دلار را از دست داده بودند ولی ساختار بدهی را تغییر دادند. تاج محل در ۵ اکتبر ۱۹۹۱ از ورشکستگی خارج شد و ترامپ ۵۰٪ از مالکیت در کازینو را در ازای نرخ‌های سود کمتر بر بدهی و زمان بیشتر برای پرداخت آن به صاحبان اولیهٔ اوراق قرضه واگذار کرد.<ref name="NYTimes">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/1991/10/05/business/company-news-taj-mahal-is-out-of-bankruptcy.html |title=Taj Mahal is out of Bankruptcy |accessdate=May 22, 2008 |date=October 5, 1991}}</ref> او همچنین خط هواپیمایی از نظر مالی دارای مشکل ترامپ شاتل و قایق بزرگ ۲۸۲ فوتی اش، ترامپ پرینسس را فروخت.<ref name=Schneider19May>{{cite news |url=http://www.people.com/people/archive/article/0,,20122177,00.html |title=The Donald Ducks Out |date=May 19, 1997 |accessdate=September 10, 2015 |work=People |first=Karen S. |last=Schneider}}</ref> اواخر دههٔ ۱۹۹۰ شاهد تجدید حیاتی در وضعیت مالی ترامپ بود. وصیت‌نامهٔ پدر ترامپ، که در ۱۹۹۹ درگذشت، عمارتی با قیمت تخمینی ۲۵۰–۳۰۰ میلیون دلار را به‌طور برابر میان چهار فرزند بازمانده‌اش تقسیم کرد.<ref name=Rozhon26June>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1999/06/26/nyregion/fred-c-trump-postwar-master-builder-of-housing-for-middle-class-dies-at-93.html |title=Fred C. Trump, Postwar Master Builder of Housing for Middle Class, Dies at 93 |first=Tracy |last=Rozhon |date=June 26, 1999 |accessdate=August 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref> دونالد ترامپ در ۲۰۰۱ [[برج ترامپ‌ورلد]]، یک برج مسکونی ۷۲ طبقه در همسایگی [[مقر سازمان ملل متحد]] را به پایان رساند.<ref name="Emporis">{{cite web |publisher=[[امپوریس]] |url=http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=100377 |title=Trump World Tower |accessdate=May 22, 2008}}</ref> او آغاز به کار بر روی [[ترامپ پلیس]]، یک مجتمع چند ساختمانی در کنار [[رود هادسون]] کرد. ترامپ مالک فضای تجاری در [[برج و هتل جهانی ترامپ]]، یک برج ۴۴ طبقه با کاربرد چندگانه (هتل و [[آپارتمان]]) در [[میدان کلمبوس]] است. ترامپ مالک چندین میلیون [[فوت مربع]] از بهترین املاک [[منهتن]] است.<ref>{{cite news |work=[[فوربز|Forbes]] |url=http://www.forbes.com/2006/09/20/trump-wealth-biz_06rich400_0921trump.html |title=What is Trump Worth? |accessdate=July 4, 2008 |date=September 21, 2006 |first=Stephane |last=Fitch}}</ref> [[استورمی دنیلز]] بازیگر فیلم‌های پورنوگرافی می‌گوید که او و ترامپ در سال ۲۰۰۶، چند ماه پس از تولد کوچک‌ترین فرزند ترامپ [[رابطهٔ جنسی]] داشته‌اند.<ref>{{cite news |last1=Luckhurst |first1=Toby |title=The Stormy Daniels-Donald Trump story explained |url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-43334326 |publisher=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]] |accessdate=March 11, 2018}}</ref> دنیلز که نام واقعی‌اش استفنی کلیفورد است درست پیش از [[انتخابات ریاست جمهوری]] ۲۰۱۶ در چارچوب یک [[پیمان‌نامه عدم افشا]] از راه یک [[ال ال سی]] برپا شده از سوی مایکل کوئن وکیل ترامپ ۱۳۰۰۰۰ دلار از کوئن دریافت کرده است. کوئن می‌گوید او از پول شخصی خود برای پرداخت استفاده کرده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/02/13/politics/michael-cohen-stormy-daniels-payment/index.html |title=Trump's lawyer says he paid $130,000 to porn star ahead of election |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=Cuomo |first2=Chris |date=February 14, 2018 |work=CNN |accessdate=March 16, 2018}}</ref> دنیلز در فوریه ۲۰۱۸ علیه این ال ال سی اقامه دعوا کرد و خواستار رهایی از پیمان عدم افشا شد تا بتواند روایت خود را تعریف کند. کوئن درخواست [[حکمیت]] خصوصی کرد و از دادگاه حکم گرفت تا بتواند دنیلز را از سخن گفتن دربارهٔ پرونده بازدارد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-lawyer-michael-cohen-tries-silence-stormy-daniels-n854646 |title=Trump lawyer Michael Cohen tries to silence adult-film star Stormy Daniels |last=Fitzpatrick |first=Sarah |date=March 8, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 16, 2018}}</ref> به گفتهٔ [[دبیر مطبوعاتی کاخ سفید]] [[سارا هاکبی سندرز]]، ترامپ اتهامات را رد کرده است.<ref name = Nelson>{{cite news |url=https://www.politico.com/story/2018/03/07/trump-stormy-daniels-payment-444133 |title=White House on Stormy Daniels: Trump 'denied all these allegations' |last=Nelson |first=Louis |date=March 7, 2018 |work=Politico |accessdate=March 16, 2018}}</ref> در ۱۶ مارس کوئن با موافقان ترامپ، درخواست کرد شکایت دنیلز از آنجا که طرفین در ایالت‌های متفاوتی زندگی می‌کنند و مبلغ مورد نظر بیش از ۷۵ هزار دلار است از دادگاه ایالتی به دادگاه فدرال منتقل شود. کوئن گفت که دنیلز ممکن است به خاطر نقض عهد تا ۲۰ میلیون دلار خسارت وارد کرده باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-tries-move-stormy-daniels-lawsuit-federal-court-claims-she-n857491 |title=Trump tries to move Stormy Daniels lawsuit to federal court, claims she owes him $20 million |last1=Fitzpatrick |first1=Sarah |last2=Connor |first2=Tracy |date=March 16, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 17, 2018}}</ref> این درخواست نخستین باری است که ترامپ از راه وکیلش در دادرسی وارد شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/03/16/politics/trump-cohen-federal-court-stormy-daniels/index.html |title=Attorneys for Trump and Cohen file to move Stormy Daniels lawsuit to federal court |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=DiCarlo |first2=Patricia |date=March 17, 2018 |work=CNN |accessdate=March 17, 2018}}</ref> === برج ترامپ === {{اصلی|برج ترامپ (نیویورک)|زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|دارایی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump International Hotel and Tower (Chicago) - DSC09402.JPG|بندانگشتی|200px|ایستاده||برج و [[هتل]] ترامپ در [[شیکاگو]]، [[ایلینوی]]]] برج ترامپ -یک [[آسمان خراش]] با کاربری مختلط ۵۸ طبقه در شماره ۷۲۵ [[خیابان پنجم (منهتن)]] در [[میدتاون منهتن]]، [[نیویورک]]- توسط ترامپ و شرکت اطمینان زندگی منصفانه ساخته شد و توسط [[در اسکات]] معمار شرکت [[سوئنکی هیدن کانل]] طراحی شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2010/03/16/arts/design/16scutt.html |title=Der Scutt, Modernist Architect, Dies at 75 |first=Fred A. |last=Bernstein |date=March 16, 2010 |accessdate=August 23, 2015 |work=The New York Times}}</ref> امروزه ترامپ تنها مالک آن است. خانهٔ وی [[پنت‌هاوس (آپارتمان)|پنت‌هاوس]] و همچنین دفاتر نظارت او در این برج قرار دارند.<ref name=TrumpTowerResidence>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/03/30/us/politics/new-york-primary.html?action=click&contentCollection=nyregion&region=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=2&pgtype=sectionfront&_r=0|title=With the New York Presidential Primary, the Circus Is Coming Home|author=Matt Flegenheimer and Maggie Haberman|newspaper=The New York Times|date=March 29, 2016|accessdate=March 29, 2016}}</ref> همچنین برج‌هایی که در [[باکو]]، [[آذربایجان]] و [[استانبول]] [[ترکیه]] به دست [[سازمان ترامپ]] ساخته شده نیز برج ترامپ نام دارد. برج ترامپ در زمین سابق مغازه بونویت تلر که از لحاظ معماری شایان توجه بود و در ۱۹۸۰ تخریب شد قرار دارد.<ref name=Gray3Oct>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2014/10/05/realestate/fifth-avenue-bonwit-teller-opulence-lost.html |title=The Store That Slipped Through the Cracks |work=The New York Times |date=October 3, 2014 |accessdate=August 22, 2015 |first=Christopher |last=Gray}}</ref><ref name=Leccese1July>{{cite news |work=Preservation News |url=http://prn.library.cornell.edu/cgi-bin/cornell-prn?a=d&d=PRN19800701.2.10&e=----en-20--1--txt-IN---- |title=New York City Trumped: Developer Smashes Panels |first=Michael |last=Leccese |date=July 1, 1980 |accessdate=August 22, 2015}}</ref> ترامپ به دلیل تخریب نقش برجسته‌های [[آرت دکو]] بر سردر آن، که قولش به [[موزه کلان‌شهری هنر]] داده شده بود،<ref name=Gray3Oct/><ref name=Leccese1July/> و استفادهٔ پیمانکار از ۲۰۰ مهاجر غیرقانونی لهستانی در فرایند تعجیل شدهٔ تخریب، که برای شیفت‌های ۱۲ ساعته (اگر چیزی گرفته باشند) فقط ۴ و ۵ دلار در ساعت حقوق گرفته بودند مجادله برانگیخت.<ref name=Baquet13July>{{cite news |work=The New York Times |url=http://www.nytimes.com/1990/07/13/nyregion/trump-says-he-didn-t-know-he-employed-illegal-aliens.html |date=July 13, 1990 |accessdate=August 23, 2015 |title=Trump Says He Didn't Know He Employed Illegal Aliens |first=Dean |last=Baquet}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --><ref name=Daly8July/> ترامپ در ۱۹۹۰ شهادت داد او به ندرت از محل ساخت بازدید کرده و از کارگران غیرقانونی که بعضیشان در آنجا زندگی می‌کردند و به عنوان «بریگاد لهستانی» مشهور بودند بی‌اطلاع بوده. یک شکایت طولانی مدت کارگری در ۱۹۹۹ فیصله داده شد و جزئیات آن مهر و موم شد.<ref name=Baquet13July/><ref name=Daly8July>{{cite news |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2015/07/08/trump-tower-was-built-on-undocumented-immigrants-backs.html |title=Trump Tower Was Built on Undocumented Workers' Backs |date=July 8, 2015 |accessdate=August 24, 2015 |first=Michael |last=Daly |work=The Daily Beast}}</ref> === گلف === [[پرونده:Turnberry Hotel.jpg|بندانگشتی|هتل ترنبری، ایرشر، اسکاتلند]] سازمان ترامپ از زمین‌های گلف بسیاری در آمریکا و جهان بهره‌برداری می‌کند.<ref>Brently Romine (June 16, 2015).[http://golfweek.com/news/2015/jun/16/donald-trump-us-president-2016-gop-golf-courses/ Donald Trump announces he will run for president in 2016]. Golfweek.</ref> === برندینگ و لایسنسینگ ترامپ === ترامپ جدا از کارهای سنتی اش در زمینهٔ املاک، هتلداری و صنایع تفریحی نام و برند ترامپ را در دیگر صنایع و محصولات تثبیت کرده است. ترامپ در بازاریابی نام ترامپ بر شمار زیادی از محصولات از جمله ترامپ فایننشال (در زمینه مرتگج)، فروش و اجاره ترامپ (فروش مسکن)، رستوران‌های ترامپ، بوفه ترامپ، تهیه غذای ترامپ، بستنی پارلر ترامپ، گوترامپ،<ref>{{Wayback|url = http://www.gotrump.com|title = GoTrump}}</ref> مجموعه امضای ترامپ، عطر دونالد ترامپ (۲۰۰۴) گلف ترامپ، مجله ترامپ، شکلات ترامپ، خانه ترامپ، تولیدات ترامپ، مؤسسه ترامپ، [[کارت بازی]] ترامپ، غول املاک ترامپ (بازی شبیه‌سازی کسب و کار)، کتاب‌های ترامپ، مدیریت مانکن ترامپ، شاتل ترامپ، یخ ترامپ، مرتگج ترامپ، ودکای ترامپ و استیک‌های ترامپ. علاوه بر این گزارش شده ترامپ برای هر ارائهٔ یک ساعته دورهٔ آموزشی ۱٫۵ میلیون دلار دریافت می‌کند.<ref>{{cite news |url=http://www.nydailynews.com/archives/news/rich-donald-cash-advice-costs-1-5m-article-1.566980|title=That's rich! The Donald cash advice costs 1.5m|newspaper = [[Daily News (New York)|Daily News]]|accessdate = August 9, 2015|location = New York|date = October 23, 2005}}</ref> فوربز در سال ۲۰۱۱، [[ارزش برند]] ترامپ را ۲۰۰ میلیون دلار برآورد کرد. ترامپ این ارزش گذاری را قبول ندارد و گفت برند او در حدود ۳ میلیارد دلار ارزش دارد.<ref>{{cite news|url = http://blogs.forbes.com/kerenblankfeld/2011/04/28/donald-trump-on-his-brand-value-forbes-numbers-are-ridiculous/|title = Donald Trump On His Brand Value: Forbes' Numbers Are Ridiculous|work = [[فوربز]]|first = Keren|last = Blankfeld}}</ref> بسیاری از ساختمان سازان برای بازاریابی خود نام ترامپ را بر اموالشان می‌گذارند.<ref name="Trump on Trump">{{cite news|last = Frangos|first = Alex|title = Trump on Trump: Testimony Offers Glimpse of How He Values His Empire|url = http://online.wsj.com/article/SB124261067783429043.html|date = May 18, 2009|accessdate = April 14, 2011|work = [[وال استریت ژورنال|The Wall Street Journal]]}}</ref> به این دلیل، ترامپ مالک بسیاری از ساختمان‌هایی که نام وی را بر خود دارند، نیست.<ref name="Trump on Trump"/> [[پرونده:Trump tower.jpg|بندانگشتی|ایستاده|برج ترامپ در خیابان پنجم نیویورک]] === سرمایه‌گذاری === در سال ۲۰۱۱ ترامپ پس از ناامید شدن از بازار املاک آمریکا به بازار بورس نیویورک حمله برد و سهام‌هایی در [[بنک آو آمریکا]]، [[سیتی‌گروپ]]، [[کاترپیلار]]، [[اینتل]]، [[جانسون و جانسون]]، [[پروکتر اند گمبل]]<ref name="Jeff Cox">{{cite news |url = http://www.cnbc.com/id/44102433|title = Trump Changes Gears, Now Buying Bluechip Stocks|publisher = [[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]]|date = August 11, 2011|accessdate = July 9, 2013|author = Jeff Cox}}</ref> و فیسبوک را خرید.<ref>{{cite web |url = http://seekingalpha.com/article/1040381-why-i-would-buy-one-of-donald-trump-s-favorite-stocks-and-sell-the-other|title = Why I Would Buy One Of Donald Trump's Favorite Stocks And Sell The Other|publisher = Seeking Alpha|date = December 3, 2012|accessdate = July 9, 2013|author = Hawkinvest}}</ref> او هنگام فروش سهام در سال ۲۰۱۴، ۲۷ میلیون دلار سود کرد و از ۴۵ سهامی که خرید ۴۰ تایشان سودده بودند.<ref>[http://www.cnbc.com/2015/07/16/looks-like-trump-can-pick-some-stocks.html Looks like Trump can pick some stocks] Eamon Javers, Thursday, July 16, 2015</ref> ظاهراً سال ۱۳۵۷ ترامپ درسفری به ایران قصد سرمایه‌گذاری در شمال را داشته که با ملاحظاتی از جمله تب و تاب انقلاب از این‌کار منصرف شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fararu.com/fa/news/357643/سفر-ترامپ-به-تهران-و-دایر-کردن-کازینو-در-شمال-ایران|عنوان=}}</ref> === ورزش === ترامپ از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ مالک باشگاه فوتبال نیوجرسی جنرالز بود. او همچنین مدتی به عنوان مشاور مالی [[مایک تایسون]] نیز فعالیت کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1988/07/12/sports/sports-of-the-times-trump-promoter-or-adviser.html|title = Sports of The Times; Trump: Promoter Or Adviser?|accessdate = February 11, 2011|date = July 12, 1988|work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]]|author = Anderson, Dave}}</ref> === ملکه‌های زیبایی === ترامپ مالکیت [[مسابقه ملکه زیبایی]] [[دوشیزه جهان]]، دوشیزه تین و [[دوشیزه آمریکا]] را از ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ که آن‌ها را به دابلیوام‌جی/آی‌ام‌جی فروخت دارا بود. شبکه‌های تلویزیونی پخش‌کننده این برنامه‌ها، ان بی سی و یونیویزیون ارتباط تجاری خود را با سازمان دوشیزه جهان پس از سخنرانی اعلان نامزدی ترامپ در ۱۶ ژوئن آن سال قطع کردند. او در آن سخنرانی گفت: {{گفتاورد|وقتی مکزیک مردم خود را می‌فرستد، بهترین‌هایشان را نمی‌فرستد. آن‌ها مردمی را می‌فرستند که مشکلات بسیاری دارند، و آن مشکلات را هم با خودشان می‌آورند، آن‌ها دارند مواد مخدر می‌آورند… آن‌ها جرم می‌آورند. آن‌ها متجاوزین [جنسی]اند؛ و برخیشان، مردم خوبی‌اند؛ ولی من با مرزبانان صحبت می‌کنم و آن‌ها به من می‌گویند ما چه داریم می‌گیریم؛ و این کاملاً معقول است. این کاملاً معقول است. آن‌ها مردم درست را برای ما نمی‌فرستند. این دزدها بیشتر از مکزیک می‌آیند. از همهٔ آمریکای جنوبی و لاتین می‌آیند، و احتمالاً از خاور میانه می‌آیند؛ ولی ما نمی‌دانیم؛ زیرا ما حفاظتی نداریم و کفایت نداریم، ما نمی‌دانیم چه چیزی دارد رخ می‌دهد؛ و این باید متوقف شود و باید سریع متوقف شود}} متعاقب آن ترامپ شکایتی برای اخذ ۵۰۰ میلیون دلار خسارت علیه یونیویزیون به دلیل نقض قرارداد و افتراء ثبت کرد. سپس شبکه کابلی مجله [[پیپل]] حق انحصاری مسابقه دوشیزه آمریکا را دریافت کرد. ترامپ در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵ اعلام کرد سهم ان بی سی در سازمان دوشیزه جهان را خریده و تبدیل به تنها مالک آن شده است و گفت شکایت‌هایش علیه این شبکه فیصله داده شده است. [[او کوتاه]] مدتی بعد سهم خود در این مسابقات را فروخت. === فعالیت رسانه‌ای === در زمینهٔ رسانه‌ای، ترامپ دو بار نامزد [[جایزه امی]] شده و به عنوان نسخه‌ای کاریکاتور گونه از خودش در سریال‌ها و فیلم‌ها (مانند، ''[[تنها در خانه ۲: گم‌شده در نیویورک]]'', ''[[The Nanny (TV series)|دایه]]'', شاهزاده باطراوت بل ار، ''[[روزهای زندگی ما]]'', ''[[وال استریت: پول هرگز نمی‌خوابد]]''<ref>{{cite web|url = http://www.slashfilm.com/2009/11/30/casting-notes-donald-trump-cameos-in-wall-street-2-jeremy-piven-and-kate-walsh-go-to-canada/|title = Casting Notes: Donald Trump Cameos in Wall Street 2; Jeremy Piven and Kate Walsh go to Canada|publisher = Slashfilm.com|date = November 30, 2009|accessdate = April 21, 2011}}</ref>) و به عنوان یک شخصیت (''[[بچه‌های مارمولک]]'') ظاهر شده است. او سوژهٔ کار کمدین‌ها، هنرمندان کارتونی [[ادوبی فلش|فلشی]]، و کاریکاتوریست‌های آنلاین بوده است.<ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|title = He's Hired: Trump Goes National With New Radio Feature|publisher = About.com|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220116/http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|title = "Trumped!" – Donald Trump on Radio|publisher = About.com|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220119/http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite book |url = https://books.google.com/books?id=-YTGDnVDPx4C&pg=PA86|title = Donald Trump: Profile of a Real Estate Tycoon: Easyread Super Large 20pt Edition|accessdate = November 19, 2013|author = Simone Payment|isbn = 978-1-4270-9170-3|date = October 13, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html|title = The Donald to Get New Wife, Radio Show|work = [[پیپل|People (magazine)]]|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Stephen M. Silverman|archive-date = 16 دسامبر 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20131216062730/http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|title = Donald Trump Biography|publisher = trump.com|accessdate = March 17, 2009|archive-url = https://web.archive.org/web/20090317024527/http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|archive-date = March 17, 2009}}</ref> [[پرونده:Trump and Rodman 2009.jpg|بندانگشتی||ترامپ در کنار [[دنیس رادمن]]، به هنگام شرکت او در [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] سلبریتی ۲۰۰۹]] او در مارس ۲۰۱۱، سوژهٔ یک [[کامدی سنترال روست]] بوده است. این برنامه ویژه توسط [[ست مک‌فارلن]] اجرا شد، و روست کنندگان شامل [[لری کینگ]]، [[اسنوپ داگ]]، و [[Anthony Jeselnik|انتونی جسلنیک]] و نیز شرکت کنندگان عادی آن بودند.<ref>{{cite web|work = Getty Images|title = Ivanka Trump and Donald Trump attend the COMEDY CENTRAL Roast of Donald Trump at the Hammerstein Ballroom on March 9, 2011 in New York City|url = http://www.gettyimages.com/detail/news-photo/ivanka-trump-and-donald-trump-attend-the-comedy-central-news-photo/109918849|date = March 9, 2011|accessdate = August 25, 2015}}</ref> در آوریل ۲۰۱۱، ترامپ در شام خبرنگاران کاخ سفید با اجرای [[ست مایرز]] شرکت کرد. رئیس‌جمهور باراک اوباما از این موقعیت برای ارائه جوک‌های از پیش آماده شده در تمسخر ترامپ استفاده کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/video/watch/?id=7364572n|title = Obama mocks Trump at WH correspondents' dinner|publisher = [[سی‌بی‌اس نیوز]]|date = May 1, 2011|accessdate = May 24, 2011}}</ref> ==== [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|برنامه تلویزیونی کارآموز]] ==== برنامه [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] از سال ۲۰۰۴ به میزبانی ترامپ روی آنتن [[کانال تلویزیون|شبکه]] [[ان بی سی]] رفت. در این برنامه برای احراز یک شغل مدیریتی سطح بالا در یکی از سازمان‌های متعلق به ترامپ بین چند نفر مسابقه برگزار می‌شود. هر [[هفته]] در جریان اتفاقات مختلف، ضعیف‌ترین عضو گروه از برنامه اخراج می‌شود و در نهایت آخرین فرد باقی‌مانده شغل را به دست می‌آورد. ==== تفریح کشتی جهانی ==== ترامپ از هواداران شناخته شدهٔ [[دبلیودبلیوئی]] و از دوستان مالک [[دبلیودبلیوئی]] [[وینس مک‌من]] است. او دو رخداد [[رسلمانیا]] را در ترامپ پلازا میزبانی کرده و از شرکت کنندگان فعال در چندین شوی آن بوده است.<ref name="wwebio">{{cite web|url = http://www.wwe.com/superstars/donald-trump|title = Donald Trump bio|publisher = WWE|accessdate = March 14, 2015}}</ref> [[هتل تاج محل]] ترامپ در آ[[آتلانتیک سیتی، نیوجرسی|تلانتیک سیتی]] میزبان مسابقات جهانی بدنسازی ۱۹۹۱ بوده است. ترامپ توسط [[جسی ونتورا]] در [[رسلمانیا ۲۰]] مورد مصاحبه قرار گرفت.<ref>{{cite web|url = http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/Wrestlemania20/2004/03/15/382633.html|title = WrestleMania XX bombs|author = Powell, John|publisher = SLAM! Wrestling|accessdate = March 14, 2015}}</ref> وی خود در جریان [[رسلمانیا ۲۳]] در کنار رینگ حضور یافت. این مسابقه در اصل بین مالک دبلیودبلیوئی وینس مک‌من و ترامپ برگزار شد به‌طوری که هر یک از آن‌ها کشتی‌گیری را انتخاب کردند و این شرط را بستند که برندهٔ مسابقه در پایان موی سر بازنده را کوتاه خواهد کرد. در پایان این مسابقه ترامپ و نماینده‌اش [[بابی لشلی]] توانستند وینس مک‌من و نماینده‌اش اوماگا را شکست دهند و در نتیجه ترامپ و لشلی در انتهای مسابقه موی وینس مک‌من را کوتاه کردند. رسانه‌ها به این مسابقه لقب «نبرد میلیاردرها» را دادند.<ref>{{Cite journal|date=2018-08-01|title=WrestleMania 23|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=WrestleMania_23&oldid=852963157|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Dailystar.co.uk|تاریخ=2018-04-07|عنوان=WrestleMania flashback: The Story Of Donald Trump's ‘Battle of the Billionaires’ WWE match|نشانی=https://www.dailystar.co.uk/news/world-news/694322/wwe-wrestlemania-trump-mcmahon-wrestling-flashback-battle-of-the-billionaires|زبان=en|تاریخ بازبینی=2018-08-15}}</ref> در سال ۲۰۱۳، ترامپ به خاطر مشارکت در ترویج دبلیو دبلیو ئی در بال ستاره‌های [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای|تالار شهرت آن]] در [[مدیسن اسکوئر گاردن]] گنجانده شده است.<ref>{{cite web|url = http://www.wwe.com/classics/wwe-hall-of-fame/donald-trump-announced-for-wwe-hall-of-fame-26090724|title = Donald Trump announced for WWE Hall of Fame|first = Ryan|last = Murphy|publisher = [[دبلیودبلیوئی]]}}</ref> == فعالیت سیاسی == ترامپ در گذر زمان گرایش‌ها و مواضع سیاسی خود را به انحای گوناگون، بعضاً متناقض توصیف کرده است.<ref name="davida.fahrenthold">{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2015/08/17/20-times-donald-trump-has-changed-his-mind-since-june/|title=20 times Donald Trump has changed his mind since June|date=August 17, 2015|author=David A. Fahrenthold|work=Washington Post}}</ref><ref name="thehill.com">{{cite web|url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/presidential-races/247643-meet-the-press-tracks-trumps-flip-flops|title='Meet the Press' tracks Trump's flip-flops|work=TheHill}}</ref><ref name="redstate.com">{{cite web|url=http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|title=The Donald Trump Rule: ‘Flip-Flopping’ to the Right Position Can Be a Very Good Thing|work=RedState|access-date=۳۱ ژانویه ۲۰۱۶|archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160216080716/http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|url-status=dead}}</ref><ref name="real Donald">{{cite web|url=http://www.politico.com/story/2015/07/will-the-real-donald-trump-please-stand-up-120607|title=Will the real Donald Trump please stand up?|work=POLITICO}}</ref> [[پلیتیکو]] مواضع او را «به‌گزینانه، حاضرجوابانه، و غالباً ضدونقیض» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/> او در گذر زمان وضعیت وابستگی حزبی خود را [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]]، [[Independence Party of America|حزب استقلال]]، [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دمکرات]]، و «خودداری از اظهار» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/><ref name="affiliations">{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2015/07/21/why_donald_trump_didnt_run_as_a_democrat_127475.html|title=Why Donald Trump Didn't Run as a Democrat|publisher=}}</ref> او همچنین برای کسب نامزدی [[حزب رفرم]] تلاش کرده است.<ref name="affiliations"/> به‌طور مشخص، او مواضع خود را در خصوص مالیات‌گیری از ثروتمندان، حقوق [[سقط جنین]] و [[مراقبت سلامتی]] تغییر داده است.<ref name="real Donald"/> گزارشی در سال ۲۰۱۱ نشان می‌داد که ترامپ در طول دو دهه از انتخابات در آمریکا به کارزارهای کاندیداهای هر دو حزب دمکرات و جمهوری‌خواه کمک مالی کرده است.<ref name="trumpsdonations">{{cite web|url=http://www.opensecrets.org/news/2011/02/donald-trumps-donations-to-democrats.html|title=Donald Trump's Donations to Democrats, Club for Growth's Busy Day and More in Capital Eye Opener|date=February 17, 2011|publisher=Center for Responsive Politics, OpenSecrets.org|last=Newkirk|first=Zachary}}</ref> ترامپ در فوریهٔ ۲۰۱۲ از [[میت رامنی]] برای ریاست جمهوری آمریکا حمایت کرد.<ref>[http://www.foxnews.com/politics/2012/02/02/trump-plans-to-endorse-romney-sources-say/ Trump endorses Romney, cites tough China position and electability]. Fox News, February 2, 2012.</ref> ترامپ از جمله حامیان اولیهٔ [[رونالد ریگان]] برای ریاست جمهوری آمریکا بود.<ref name="TrumpsupportsReagan">Martosko, David (May 12, 2015).[http://www.dailymail.co.uk/news/article-3077773/Trump-trademarked-slogan-Make-America-Great-just-DAYS-2012-election-says-Ted-Cruz-agreed-not-use-Scott-Walker-booms-TWICE-speech.html EXCLUSIVE: Trump trademarked slogan 'Make America Great Again' just DAYS after the 2012 election and says Ted Cruz has agreed not to use it again after Scott Walker booms it TWICE in speech]. Daily Mail.</ref> به گفته ''[[وال‌استریت جورنال]]''، در ژانویه ۲۰۲۱ دونالد ترامپ پیشنهاد تأسیس '''حزب میهن‌پرست''' را داد تا بتواند بر [[نظام سیاسی در ایالات متحده آمریکا|سیاست ایالات متحده]] تأثیر بگذارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/570781 |عنوان = وال‌استریت‌ژورنال: ترامپ قصد دارد «حزب میهن‌پرستان» ایجاد کند| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://per.euronews.com/2021/01/20/trump-to-form-new-political-party-called-patriot |عنوان = دونالد ترامپ حزب سیاسی «میهن‌پرست» را تشکیل می‌دهد | ناشر = یورونیوزفارسی|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref> ترامپ از مدت‌ها پیش به سیاست ابراز علاقه کرده بود. او در سال ۲۰۰۰ برای کسب نامزدی [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|حزب ریفورم]] در انتخابات ریاست‌جمهوری رقابت کرد و در [[انتخابات مقدماتی]] این حزب در دو ایالت پیروز شد و سپس کنار کشید. او در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶ بار دیگر رسماً نامزدی خود را برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶]]، این بار به‌عنوان یک [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] اعلام کرد. [[کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶|کارزار ترامپ]] پوشش گستردهٔ رسانه‌ای و توجه بین‌المللی را به خود جلب کرد. در مه ۲۰۱۶، پس از پیروزی در بیشترین ایالت‌ها و کسب بیشترین آرای [[رقابت‌های مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه (۲۰۱۶)|رقابت مقدماتی حزب جمهوری‌خواه]]، تنها رقبای باقیماندهٔ او کناره‌گیری کردند و ترامپ در ژوئیه رسماً نامزد حزب جمهوری‌خواه شد. ترامپ در انتخابات سراسری [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|۸ نوامبر ۲۰۱۶]] با پیروزی بر [[هیلاری کلینتون]]، [[کاندیداهای ریاست جمهوری حزب دموکرات، ۲۰۱۶|نامزد]] [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]]، تنها کسی است که بدون هرگونه سابقه تصدی مناصب سیاسی یا نظامی به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده و پنجمین کسی است که با کسب آرای مردمی کمتر از رقیبش به ریاست جمهوری برگزیده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا {{!}} DW {{!}} 09.11.2016|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/پیروزی-دونالد-ترامپ-در-انتخابات-ریاست-جمهوری-آمریکا/a-36319157|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد؛ مروری بر اعلام نتایج انتخابات|نشانی=http://www.rfi.fr/fa/کلینتون-یا-ترامپ-؟-نتایج-انتخابات-آمریکا-را-بصورت-زنده-دنبال-کنید-20161108/آمریکا|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2016-11-08|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> === فعالیت سیاسی تا سال ۲۰۱۵ === ترامپ در سال‌های ۱۹۸۸، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ برای ریاست جمهوری و در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴ برای فرمانداری نیویورک ابراز علاقه کرد که در انتخابات رقابت کند ولی وارد هیچ‌یک از آن رقابت‌ها نشد.<ref>{{cite news|last = Smith|first = Kyle|title = Stop pretending&nbsp;– Donald Trump is not running for president|url = http://nypost.com/2015/05/30/stop-pretending-donald-trump-is-not-running-for-president/|work = New York Post|accessdate = June 7, 2015|date = May 30, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last = Travis|first = Shannon|title = Was he ever serious? How Trump strung the country along, again|url = http://www.cnn.com/2011/POLITICS/05/16/trump.again/|publisher = CNN|accessdate = June 7, 2015|date = May 17, 2011}}</ref> گرچه نظرسنجی از سوی نیویورک تایمز/سی بی اس نشان داد که ۷۰٪ آمریکاییان نظر نامطلوبی نسبت به ترامپ دارند، او برای کسب نامزدی حزب رفرم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ رقابت کرد و انتخابات مقدماتی کالیفرنیا را برنده شد.<ref name="Wadler2Dec">{{cite news|url = https://news.google.com/newspapers?nid=1309&dat=19991202&id=Z_1OAAAAIBAJ&sjid=fRQEAAAAIBAJ&pg=2818,1649658&hl=en|title = A Supermodel at the White House?|first = Joyce|last = Wadler|work = New Straits Times|date = December 2, 1999|accessdate = September 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://ballot-access.org/2011/12/25/donald-trump-ran-for-president-in-2000-in-several-reform-party-presidential-primaries/|title = Ballot Access News&nbsp;– Donald Trump Ran For President in 2000 in Several Reform Party Presidential Primaries|publisher = ballot-access.org|accessdate = July 1, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|title = CA Secretary of State&nbsp;– Primary 2000&nbsp;– Statewide Totals|publisher = ca.gov|accessdate = July 1, 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150719093956/http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|archivedate = ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref><ref>Madison, Lucy (October 4, 2010) [http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-for-president-in-2012/ "Donald Trump for President in 2012?"], CBS News. Retrieved October 4, 2010.</ref><ref>Zwick, Jesse (October 4, 2010) [http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president "Donald Trump for President?"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120718132112/http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president |date=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲}}, ''The Washington Independent''. Retrieved October 4, 2010.</ref> او تأیید کرد که چهرهٔ عمومیش از آن زمان عوض شده: «اتفاقی که افتاد این بود که من برنامهٔ کارآموز را اجرا کردم و موفقیت بزرگی از آب درآمد. کی فکرش را می‌کرد که چنین اتفاقی رخ بدهد؟» او در ۲۰۰۵ به [[لری کینگ]] گفت «هیچ چیزی مثل داشتن یک برنامه جذاب تلویزیونی نیست.»<ref name="King17May">{{cite news|url=http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/0505/17/lkl.01.html|title=Interview with Donald, Melania Trump|date=May 17, 2005 |publisher=CNN|accessdate=September 4, 2015|first = Larry|last = King}}</ref> در سال ۲۰۱۲ که ترامپ در حال فکر در خصوص تلاش برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری بود یک نظرسنجی [[وال استریت]] ژورنال/[[ان‌بی‌سی نیوز]] دریافت که او در مارس ۲۰۱۱، از همهٔ رقبای احتمالیش در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۲)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ ایالات متحده آمریکا جلو است]]، و یک در صد از [[میت رامنی]] جلوتر است.<ref>Haberman, Maggie (March 7, 2011).[http://www.nbcnewyork.com/news/politics/Trump_tops_Romney__Pawlenty-117496043.html Trump tops Romney, Pawlenty]. WNBC. Retrieved March 7, 2011.</ref> نظرسنجی ای در فوریه ۲۰۱۱ نشان داد او فقط چند درصد از اوباما عقب‌تر است، و خیلی از رأی‌دهندگان هنوز تصمیم خود را در خصوص گزینه نهاییشان نگرفته بودند.<ref>{{cite news |title=Obama Hits 50&nbsp;Percent Approval Rating, According to New Newsweek/Daily Beast Poll |url=http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |work=Newsweek / Daily Beast Company LLC |date=February 21, 2011 |accessdate=April 14, 2011 |first=Douglas |last=Schoen |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429024421/http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |archivedate=۲۹ آوریل ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> یک نظرسنجی در آوریل ۲۰۱۱، زمانی که او هنوز در حال سنجش شرکت در انتخابات بود، او را با ۹ درصد پیشتازی نشان داد.<ref>Shadid, Aliyah (April 15, 2011).[http://www.nydailynews.com/news/politics/2011/04/15/2011-04-15_donald_trump_takes_lead_in_gop_primary_poll_beats_romney_huckabee_palin_gingrich.html?r=news/politics "Donald Trump takes lead in GOP primary poll, beats Romney, Huckabee, Palin, Gingrich, Bachmann, Paul"]{{پیوند مرده|date=سپتامبر 2021|bot=InternetArchiveBot}}. ''[[Daily News (New York)|Daily News]]'' (New York). Retrieved April 17, 2011.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.publicpolicypolling.com/pdf/PPP_Release_US_0510925.pdf|title=Public Policy Polling|accessdate=September 25, 2011|format = PDF}}</ref> برخی رسانه‌ها اقدامات او را برای تبلیغ برای برنامهٔ ''[[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]]'' دانستند.<ref name="cnnnotrunning"/><ref>{{cite news |url = http://www.csmonitor.com/USA/Politics/The-Vote/2011/0210/Donald-Trump-says-he-might-run-for-president.-Three-reasons-he-won-t|title = Donald Trump says he might run for president. Three reasons he won't.|work = [[کریستین ساینس مانیتور|The Christian Science Monitor]]|date = February 10, 2011|accessdate = April 21, 2011}}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2011/02/11/donald-trump-cpac-president-act_n_821923.html|title = Donald Trump Brings His 'Pretend To Run For President' Act To CPAC|work = [[هافینگتن پست]]|accessdate = April 21, 2011|first = Jason|last = Linkins|date = February 11, 2011}}</ref> در مه ۲۰۱۱، ترامپ اعلام کرد برای ریاست جمهوری رقابت نخواهد کرد.<ref name="cnnnotrunning">{{cite news|author = CNN Political Unit|title = BREAKING: Trump not running for president|url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|date = May 16, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 16, 2011|archive-date = ۱۹ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110519101948/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|url-status = dead}}</ref> [[پابلیک پالسی پولینگ]] این رشته وقایع را یکی از سریع‌ترین فراز و فرودها در تاریخ سیاست انتخاباتی دانست.<ref>{{cite web |url = http://publicpolicypolling.blogspot.com/2011/05/trump-collapses.html|title = Public Policy Polling&nbsp;– May 10, 2011|publisher = Publicpolicypolling.blogspot.com|date = May 10, 2011|accessdate = September 25, 2011}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۱ ترامپ به عنوان یکی از شش مرد در فهرست تحسین شده‌ترین زنان و مردان زنده در نظرسنجی گالوپ/''[[یواس‌ای تودی]]'' اعلام شد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/12/28/donald-trump-sixth-gallup-most-admired-list_n_1172416.html "Donald Trump Places Sixth On Gallup's 'Most Admired' List"]. ''The Huffington Post'', December 28, 2011.</ref> ترامپ در آوریل ۲۰۱۱، گواهی تابعیت رئیس‌جمهور [[باراک اوباما]] را زیر سؤال برد،<ref name="WashPost4711">{{cite news|title = Trump goes after Obama on US citizenship, says citizenship questions remain unanswered|date = April 7, 2011|agency = [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|work = [[واشینگتن پست|The Washington Post]]}}</ref> و تهمت زد که «مادربزرگ او در کنیا گفت که او در کنیا متولد شده، و او آنجا بوده و تولد را شاهد بوده است.»<ref name="McGraw7Apr">{{cite news|url = http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|title = Trump: I have ‘real doubts’ Obama was born in U.S.|work = Today|first = Seamus|last = McGraw|date = April 7, 2011|accessdate = September 13, 2015|archive-date = ۱۷ فوریه ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160217080853/http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|url-status = dead}}</ref> (ادعای ترامپ ناشی از یک متن گفتگوی تلفنی بین مادربزرگ اوباما بود که بعداً بی‌اعتبار دانسته شد و یک کشیش پنسیلوانیایی مخالف برگزیده شدن اوباما آن را ساخته بود.<ref name="Factcheck2011Apr"/>) ترامپ همچنین این که نمرات اوباما برای ورود به مدرسه حقوق هاروارد به حد کافی بالا بوده را زیر سؤال برد.<ref>Madison, Lisa (April 26, 2011).[http://www.cbsnews.com/news/trump-how-did-obama-get-into-the-ivy-league/ Trump: How did Obama get into the Ivy League?]. CBS News.</ref> ترامپ ادعا کرد تیمی از محققان خصوصی را به [[هاوایی]]، زادگاه ثبت شدهٔ اوباما، فرستاده<ref name="Factcheck2011Apr">{{cite news|url = http://www.factcheck.org/2011/04/donald-youre-fired/|title = Donald, You’re Fired! Trump repeats false claims about Obama's birthplace.|work = Factcheck.org|date = April 9, 2011|accessdate = September 13, 2015}}</ref> و به برنامه ''[[امروز (برنامه کانال ان‌بی‌سی)|امروز]]'' گفت «آنها نمی‌توانند چیزی را که پیدا می‌کنند باور کنند».<ref name="Elliott8Apr">{{cite news|url = http://www.salon.com/2011/04/08/trump_hawaii_investigators/|title = Did Trump really send investigators to Hawaii?|date = April 8, 2011|accessdate = September 13, 2015|first = Justin|last = Elliott|work = Salon}}</ref> ترامپ در ۲۵ آوریل ۲۰۱۱، از اوباما خواست با انتشار فرم کامل گواهی تولدش به مسئلهٔ شهروندی خاتمه دهد.<ref>{{cite news|url = http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|title = Trump claims Obama birth certificate 'missing'|date = April 25, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 14, 2011|archive-date = ۱۷ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110517150554/http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite news |title = Birtherism: Where It All Began|url = http://www.politico.com/news/stories/0411/53563_Page3.html|work = [[پلیتیکو|Politico]]|date = April 22, 2011|accessdate = April 25, 2011}}</ref> دو روز بعدتر اوباما در چارچوب تلاش‌های [[کاخ سفید]] برای پایان دادن به این قضیه بیانیه‌ای حاوی فرم کامل گواهی تولد اوباما را منتشر کرد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/04/27/obama-birth-certificate-r_n_854248.html Obama Birth Certificate Released By White House (PHOTO)].''[[هافینگتن پست]]'' April 27, 2011. Retrieved May 8, 2011.</ref> ترامپ متعاقباً در [[کنفرانس مطبوعاتی]] در خصوص نقشش در انتشار گواهی اوباما ابراز افتخار کرد و گفت امیدوار است که «درست باشد» و «ما باید ببینیم واقعی هست یا نه»<ref name="Madison27April">{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/news/trump-takes-credit-for-obama-birth-certificate-release-but-wonders-is-it-real/|title = Trump takes credit for Obama birth certificate release, but wonders 'is it real?'|first = Lucy|last = Madison|publisher = CBS News|date = April 27, 2011|accessdate = May 9, 2011}}</ref> وقتی از ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۵ در این خصوص که آیا اوباما در آمریکا متولد شده یا نه او گفت: «من واقعاً نمی‌دانم. من نمی‌دانم چرا مدارکش را منتشر نمی‌کند.»<ref name="Lee9July">{{cite news|url = http://www.cnn.com/2015/07/08/politics/donald-trump-illegal-immigrant-workers/|title = Trump says he still doesn't know where Obama was born|date = July 9, 2015|accessdate = August 18, 2015|first = MJ|last = Lee|publisher = CNN}}</ref><ref>[http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/1507/09/acd.01.html Transcript], ''Anderson Cooper 360 Degrees'' (July 9, 2015).</ref> در دسامبر ۲۰۰۸، دسامبر از اولین حامیان برنامهٔ نجات [[صنعت خودروسازی]] آمریکا با حمایت دولت در سال ۲۰۰۹ شد که طبق یک نظرسنجی پیو در سال ۲۰۱۲ مورد حمایت ۵۶ درصد آمریکاییان (۶۳٪ حمایت در میشیگان) بود.<ref name="Koproski1">Gene J. Koprowski (December 10, 2008).[http://www.newsmax.com/finance/StreetTalk/trump-auto-bailout/2008/12/10/id/327036/ Trump: Rescue Big 3, but Then Its Bankruptcy]. News Max.</ref><ref name="Reeve1">Elspeth Reeve (February 23, 2012).[http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106 "Most Americans Now Think Auto Bailout Was a Good Idea"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160601063309/http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106/ |date=۱ ژوئن ۲۰۱۶}}. Thewire.com.</ref> بیانات ترامپ در خصوص بروز اوتیسم به دلیل واکسیناسیون با انتقاد گستردهٔ [[جامعهٔ علمی]] در رسانه‌های گوناگون مواجه شد.<ref>{{cite web |url = http://theness.com/neurologicablog/index.php/donald-trump-anti-vaccine-crank/|title = Donald Trump – Anti-Vaccine Crank|last = Novella|first = Steven|author-link = Steven Novella|website = Neurologica Blog|access-date = July 7, 2015}}</ref><ref>{{cite news |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/08/donald-trump-plays-doctor-on-twitter/|title = Donald Trump Plays Doctor on Twitter|publisher = [[ای‌بی‌سی نیوز|ABC News]]|date = August 23, 2012|accessdate = February 25, 2014|author = Krieg, Gregory J.}}</ref> از او به دلیل اظهارات نفی‌کنندهٔ تغییرات اقلیمی انتقاد شده است چرا که با نظر جامعهٔ علمی ناسازگار است.<ref>{{cite web|last = Mooney|first = Chris|authorlink = Chris Mooney (journalist)|title = Dear Donald Trump: Winter Does Not Disprove Global Warming|url = http://www.huffingtonpost.com/2014/01/03/cold-weather-climate-change_n_4537598.html|website = The Huffington Post|accessdate = July 12, 2015}}</ref> در ژانویه ۲۰۱۳، ترامپ (که چهره نسبتاً محبوبی در [[اسرائیل]] است)<ref>[http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172 Donald Trump, Big In Israel, Endorses Prime Minister Benjamin Netanyahu]. Maya Shwayder, January 15, 2013, ''International Business Times''.</ref><ref>[http://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1000639075 דונלד טראמפ נגד פיקסל סחר: משתמשת בשמי ללא אישור] April 14, 2011, 16:21שלח תגובה במיילצמרת פרנט, [[کره جغرافیایی|Globes]]</ref> با انتشار ویدئویی از [[بنیامین نتانیاهو]] در انتخابات حمایت کرد و گفت یک نخست‌وزیر قوی، یک اسرائیل قوی است.<ref>{{cite news |url = http://www.haaretz.com/blogs/routine-emergencies/you-re-not-fired-donald-trump-endorses-netanyahu.premium-1.494207|title = 'You're not fired!' Donald Trump endorses Netanyahu|work = Haaretz|date = January 16, 2013|accessdate = February 7, 2013|author = Allison Kaplan Sommer}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172|title = January 15, 2013|work = IB Times|date = January 15, 2013|accessdate = August 9, 2013|author = Maya Shwayder}}</ref> ترامپ در سال ۲۰۱۵ [[جایزه آزادی]] را به خاطر کوشش‌های مثبتش در خصوص [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com">[http://www.algemeiner.com/2015/02/05/algemeiner-honors-joan-rivers-donald-trump-yuli-edelstein-at-second-annual-jewish-100-gala/ "Algemeiner Honors Joan Rivers, Donald Trump, Yuli Edelstein at Second Annual 'Jewish 100' Gala"]. ''Algemeiner Journal''. February 5, 2015.</ref> ترامپ گفت «من دوستان زیادی در اسرائیل دارم»."<ref>[http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295 Donald Trump Pledges Loyalty to Israel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710180043/http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295|date=10 ژوئیه 2015}} [[Jewish Voice]] WEDNESDAY, July 1, 2015, BY JACOB KAMARAS</ref> <gallery mode="packed-hover" heights="۲۱۰"> Donald Trump by Gage Skidmore 3.jpg|در حال سخنرانی در کنفرانس سی پک ۲۰۱۵. Donald Trump Laconia Rally, Laconia, NH 4 by Michael Vadon July 16 2015 14.jpg|<small>ترامپ در حال مبارزهٔ انتخاباتی در نیوهمپشایر، ژوئیه ۲۰۱۵</small> </gallery> === کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶ === {{اصلی|کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶}}در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵، ترامپ نامزدی خود برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ را از مقر خود در [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ در نیویورک]] اعلام کرد. ترامپ توجهات را در کارزاری که شدیداً بر شعار «عظمت را به آمریکا برمی‌گردانیم.» تکیه داشته، معطوف به مسائل داخلی ای نظیر [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا]]، [[انتقال به خارج]] مشاغل آمریکایی‌ها، [[بدهی ملی ایالات متحده آمریکا]]، و [[تروریسم اسلامی]] کرد.<ref>{{cite news |url=http://time.com/3923128/donald-trump-announcement-speech/ |title=Here's Donald Trump’s Presidential Announcement Speech |author=TIME Staff |date=June 16, 2015 |work=TIME Magazine}}</ref> ترامپ به عنوان یک [[محافظه‌کاری|محافظه‌کار]] خودخوانده رقابت می‌کند، که به‌طور مشخص آن را به امور [[محافظه‌کاری مالی|مالی]] و [[راست مسیحی|مذهبی]] مرتبط می‌کند. برخی تحلیلگران سیاسی ترامپ را از نظر [[مسائل اجتماعی]] نظیر حقوق [[ال‌جی‌بی‌تی|دگرباشان]]،<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.com/msnbc/donald-trump-2016s-most-lgbt-friendly-republican |title=Is Donald Trump 2016’s most LGBT-friendly Republican? |work=MSNBC}}</ref> و [[سقط جنین]]، میانه‌رو طبقه‌بندی می‌کنند.<ref name="The Christian Science Monitor">{{cite web |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/Decoder/2016/0224/Donald-Trump-is-a-moderate.-That-doesn-t-mean-what-you-think |title=Donald Trump is a moderate. That doesn't mean what you think. |work=The Christian Science Monitor}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/04/trump-abortion-exceptions-gop-platform-222262 |title=Trump vows to put abortion exceptions in GOP platform |work=Politico}}</ref> او بر اساس پلتفرمی مبارزه می‌کند که تأکید بسیاری بر میهن‌پرستی آمریکایی دارد، و نسبت به [[تصحیح سیاسی]] مخالفت شایان توجهی دارد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/270107-trump-defends-himself-from-critics-on-the-right-im-very-conservative |title=Trump defends himself from critics on the right: 'I'm very conservative' |author=Harper Neidig |date=February 19, 2016 |work=The Hill}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/08/18/upshot/donald-trump-moderate-republican.html |title=Donald Trump, Moderate Republican |author=Josh Barro |date=August 14, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/politics/2015/11/donald_trump_is_a_moderate_republican_that_s_why_he_s_winning.html |title=Donald Trump Is Actually a Moderate Republican |author=Jamelle Bouie |date=November 19, 2015 |work=Slate}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsmax.com/FastFeatures/donald-trump-2016-key-political/2014/12/24/id/614808/ |title=Donald Trump 2016: 7 Key Political Positions of GOP Presidential Hopeful |author=Alana Marie Burke |date=December 24, 2014 |work=Newsmax}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/inspired-life/wp/2015/12/09/donald-trump-says-were-all-too-politically-correct-but-is-that-also-a-way-to-limit-speech/ |title=Donald Trump says we’re all too politically correct. But is that also a way to limit speech? |author=ColItkowitz |date=December 9, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/08/06/trump_to_megyn_kelly_i_dont_have_time_for_political_correctness_and_neither_does_this_country.html |title=Trump to Megyn Kelly: I Don't Have Time For Political Correctness and Neither Does This Country |publisher=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2015/10/21/politics/donald-trump-iowa-rally/ |title=Donald Trump's pledge: 'We're gonna be saying Merry Christmas' |author=MJ Lee |date=October 22, 2015 |work=CNN}}</ref>}} او علیه طبقهٔ حاکم حزب جمهوری‌خواه، که به‌طور گسترده با نامزدی او مخالف است و در خصوص شانس او برای بردن [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] شک دارد و می‌ترسد او به چهرهٔ حزب جمهوری‌خواه صدمهٔ زیادی بزند رقابت می‌کند.<ref>* {{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/03/28/us/politics/donald-trump-republican-voters.html |title=How the G.O.P. Elite Lost Its Voters to Donald Trump |author=Nicholas Confessore |date=March 26, 2016 |work=The New York Times}} * {{cite web |url=http://www.thestreet.com/story/13467863/1/donald-trump-nomination-would-forever-change-the-republican-party.html |title=Donald Trump Nomination Would Forever Change the Republican Party |publisher=}} * {{cite web |url=http://www.nationalreview.com/article/425750/gop-establishment-thinks-trump-could-win |title=Donald Trump – the Establishment Now Thinks He Could Win – National Review Online |author=Eliana Johnson |date=October 19, 2015 |work=National Review Online}}</ref> به هر ترتیب، نامزدی ترامپ تا حدی زیادی موفق بوده، بخشی از آن به دلیل پوشش گستردهٔ رسانه‌ای، قابلیت او برای تأمین شخصی بودجهٔ کارزارش و حساب نکردن روی سوپرپک‌ها، و اعلام حمایت چهره‌های مختلف، و این نظر که او و هوادارانش «چیزها را همان‌طور می‌گویند که هستند.»{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://www.cnsnews.com/news/article/susan-jones/jan-brewer-donald-trump-telling-it-it-really-truly |title=Jan Brewer: Donald Trump 'Telling It Like It Really, Truly Is' |work=CNS News}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.breitbart.com/big-government/2015/11/14/telling-like-group-donald-trump-supporters-iowa/ |title=Telling It Like It Is: With A Group of Donald Trump Supporters In Iowa |work=Breitbart}}</ref><ref>{{cite web |url=http://money.cnn.com/2015/08/23/media/donald-trump-campaign-coverage/ |title=Just how much media coverage is Donald Trump getting? |author=Brian Stelter and Lee Alexander |date=August 23, 2015 |work=CNNMoney}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2015/07/20/why-is-trump-surging-blame-the-media/ |title=Why is Trump surging? Blame the media. |author=John Sides |date=July 20, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/07/donald-trumps-so-rich-i-cant-be-bought-120743 |title=Donald Trump's new pitch: I'm so rich I can't be bought |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2015/10/15/donations-to-donald-trumps-campaign-outpace-self-funding/ |title=Donations to Donald Trump’s Campaign Outpace Self-Funding |date=October 15, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2016/01/donald-trump-free-tv-ad-217387 |title=Donald Trump's free media bonanza |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|title=Chris Collins explains his support for Trump’s candidacy|work=www.buffaloNews.com|accessdate=۱۴ مه ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161006230440/http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|archivedate=۶ اکتبر ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/duncan-hunter-endorses-donald-trump-219725?lo=ap_a1|title=Duncan Hunter endorses Donald Trump – POLITICO|work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKCN0VZ2I7|title=Trump wins Christie backing, marches toward Super Tuesday|author=Emily Stephenson|date=February 27, 2016|work=Reuters}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/paul-lepage-donald-trump-endorsement-219880|title=Maine Gov. Paul LePage endorses Donald Trump|work=POLITICO}}</ref>}} ترامپ در خصوص مذهب بیانی قوی به کار گرفته، و شدیداً از گروه‌های مسیحی در آمریکا حمایت کرده، مدعی شده نحوهٔ برخورد نامطلوب مالیاتی را که اجازه نمی‌دهد آن‌ها در صحنهٔ سیاسی خود را ابراز کنند ملغی خواهد کرد و قول داده استفادهٔ گسترده‌تر از عبارت «کریسمس مبارک» به جای «تعطیلات مبارک» در [[فروشگاه‌های زنجیره‌ای]] را احیا کند. دیگر مسایلی که او برجسته‌شان می‌کنند عبارتند از مراقبت از کهنه سربازان، قوی تر کردن ارتش، بمباران شدید گروه [[داعش]]، تحت نظر قرار دادن مساجد خاصی در آمریکا، دستیابی به توافق‌های تجاری که برای کارگران آمریکایی مطلوب تر باشند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1"/><ref>{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/06/18/trump_on_trade_we_dont_have_our_best_and_brightest_negotiating_for_us_were_getting_ripped_off_major_league.html |title=Trump On Trade: "We Don't Have Our Best And Brightest Negotiating For Us... We're Getting Ripped Off Big League" |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/18/opinion/campaign-stops/the-gospel-according-to-trump.html |title=The Gospel According to Trump |date=January 18, 2016 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/gop-primaries/258755-trump-lays-out-plan-to-reform-veterans-affairs |title=Trump lays out plan to reform Veterans Affairs |work=TheHill}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.militarytimes.com/story/military/2015/09/15/trump-speaks-battleship/72311834/ |title=Trump's security speech light on military, veterans |date=September 15, 2015 |work=MilitaryTimes}}</ref><ref>[http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ Trump: Screw The Constitution, I’ll Allow Churches To Play Politics AND Let Them Stay Tax-Exempt (VIDEO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160604054922/http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ |date=۴ ژوئن ۲۰۱۶}})</ref>}}<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database|title=Trump’s plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany|accessdate=23 November 2015|website=MSNBC|last1=Hillyard|first1=Vaughn}}</ref> ترامپ مکرراً بیانات جسورانه و مجادله برانگیزی با دیدگاه منفی در خصوص مهاجران در خصوص مسایلی ابراز کرده که مورد علاقهٔ رأی‌دهندگان [[طبقه کارگر]] محروم است.<ref>See {{cite web|url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/|title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey|date=17 Nov 2015|publisher=Public Religion Research Institute}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm|title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump|date=4 Dec 2015|quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs that Republican frontrunner Trump is capitalising on in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports.|work=Christian Today}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248|title=Trump Rides a Blue-Collar Wave|date=17 Nov 2015|work=Wall Street Journal Column|author=WILLIAM A. GALSTON}}</ref> ==== انتخابات مقدماتی ==== [[پرونده:Donald Trump Signs The Pledge 06.jpg|بندانگشتی|یکی از رخدادهای مبارزاتی انتخاباتی ترامپ، سپتامبر ۲۰۱۵]] این دوره از انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه که از ۱۷ نامزد تشکیل می‌شد، بزرگ‌ترین انتخابات مقدماتی در [[تاریخ آمریکا]] بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/rachel-maddow-show/biggest-field-ever|title=Biggest. Field. Ever.|first=Steve|last=Benen|publisher=MSNBC|date=May 5, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/blogs/the-fix/wp/2015/06/15/the-2016-gop-primary-is-basically-the-most-wide-open-race-ever/|title=The 2016 GOP primary is basically the most wide-open race ever*|first=Aaron|last=Blake|date=June 15, 2015|work=The Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |title = More People Are Running for Presidential Nomination Than Ever |url = http://time.com/3948922/jim-gilmore-virginia-2016/ |website = Time |access-date = February 14, 2016 |date=July 7, 2015|first = Jack |last = Linshi}}</ref> ترامپ کارزار خود را با [[شعار رسمی]] «بیایید عظمت را به آمریکا برگردانیم» و با تعهدی به این شروع کرد که «از لحاظ اشتغال بهترین رئیس‌جمهوری باشد که خدا تا به حال آفریده.»<ref name="Announcementspeech">[http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2015/06/16/full-text-donald-trump-announces-a-presidential-bid/ Full text: Donald Trump announces a presidential bid]. Washington Post, June 16, 2015.</ref> ارزیابیی منتشر شده توسط ''[[اکونومیست]]''/[[یوگاو]] منتشر شده در ۹ ژوئیه، ۲۰۱۵ نخستین نظرسنجی اصلی کشوری شد که نشان داد ترامپ پیشتاز جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری است.<ref name="Cambell1">Colin Campbell (July 9, 2015).[http://www.businessinsider.com/polls-donald-trump-in-first-place-2015-7 Donald Trump has surged to the top of 2 new 2016 polls]. Business Insider.</ref> شعار رسمی کارزار ترامپ «عظمت را به آمریکا برگردانیم.» است.<ref name="TrumpsupportsReagan"/> تا اوایل سال ۲۰۱۶، رقابت بیشتر بر دونالد ترامپ و [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]] [[تد کروز]] متمرکز بود.<ref name="fortune1">{{cite news |url=http://fortune.com/2016/03/06/cruz-trump-republican-race/ |title=Donald Trump, Ted Cruz Angling For One-On-One Republican Race |date=March 6, 2016 |work=Fortune Magazine}}</ref> در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۶، [[سارا پیلین]] فرماندار سابق آلاسکا حمایت خود را از ترامپ در انتخابات اعلام کرد. ترامپ به دلیل مجریگری [[میگن کلی]] در مناظره ریاست جمهوری ۲۸ ژانویه فاکس نیوز، و نیز بیانیه به اعتقاد او توهین آمیز این شبکه، در این مناظره چهار روز پیش از انتخابات مقدماتی اول در ایالت آیووا شرکت نکرد. در انتخابات مقدماتی اولین ایالت، [[آیووا]]، ترامپ با کسب ۲۴ درصد از آرا پس از [[تد کروز]] با ۲۸ درصد دوم شد. در انتخابات مقدماتی [[نیو همپشر]]، وی با کسب ۳۴ درصد آرا در جایگاه اول قرار گرفت. سپس با پیروزی در [[کارولینای جنوبی]] و [[نوادا]] به پیشتازی خود در بین نامزدهای حزب جمهوری‌خواه ادامه داد. در سه شنبه بزرگ، ترامپ بیشتر دلگت‌ها را برنده شد و در سرتاسر دورهٔ انتخابات مقدماتی پیشتاز بود. حمایت از ترامپ در میان رأی‌دهندگان انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواه در سطح کشور تا مارس ۲۰۱۶، به ۵۰٪ رسید و او آمادهٔ برنده شدن نامزدی حزب جمهوری‌خواه شد.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/03/23/why-donald-trump-is-poised-to-win-the-nomination-and-lose-the-general-election-in-one-poll/|title=Why Donald Trump is poised to win the nomination and lose the general election, in one poll|work=The Washington Post}}</ref> پس از یک پیروزی قاطع در ایندیانا، در ۳ مه ۲۰۱۶ که کاندیداهای باقیمانده، [[تد کروز]] و [[جان کیسیک]]، را واداشت کارزار خود را معلق کنند، رینس پریبیس رئیس [[Republican National Committee|RNC]] ترامپ را عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات سراسری دانست.<ref name="politico_priebus">{{cite news|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/05/reince-priebus-donald-trump-is-nominee-222767|title=RNC Chairman: Trump is our nominee|last=Nussbaum|first=Matthew|date=May 3, 2016|publisher=Politico|accessdate=May 4, 2016}}</ref><ref name="priebus_tweet">{{cite tweet |author=Reince Priebus |author-link=Reince Priebus |user=Reince |number=727665447684820992 |date=May 3, 2016 |title=. @realDonaldTrump will be presumptive @GOP nominee, we all need to unite and focus on defeating @HillaryClinton #NeverClinton |access-date=May 3, 2016}}</ref> ===== انتخابات سراسری ===== {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)}} ترامپ پس از این که عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه شد، تمرکز خود را به [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] معطوف کرد، و به رأی‌دهندگان باقیماندهٔ انتخابات مقدماتی «رایشان را برای انتخابات سراسری نگه دارند.» ترامپ به مبارزهٔ انتخاباتی در سطح کشور ادامه داد و شروع به هدف گرفتن [[هیلاری کلینتون]] پیشتاز حزب دمکرات که بنا بر انتظار نامزد حزب دمکرات خواهد شد کرد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://time.com/4320484/donald-trump-west-virginia-primary-stay-home/ |title=Donald Trump Tells West Virginia Primary Voters to Stay Home |work=Time}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dailycaller.com/2016/05/05/trump-to-wv-voters-dont-bother-voting-in-primary-video/ |title=Trump To WV Voters: Don’t Bother Voting In Primary [VIDEO] |work=The Daily Caller}}</ref><ref>{{cite web |url=http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |title=Donald Trump just made his grand entrance into the general election |work=Business Insider |access-date=۱۴ مه ۲۰۱۶ |archive-date=۲ ژوئن ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602143352/http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/apr/5/hillary-clinton-may-lose-wisconsin-shell-win-democ/ |title=Hillary Clinton may lose Wisconsin, but she’ll win the Democratic nomination |work=The Washington Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.hollywoodreporter.com/news/donald-trump-presumptive-gop-nominee-890422 |title=Donald Trump Praises Ted Cruz, Shifts Focus to Clintons |work=The Hollywood Reporter}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2016/05/04/politics/hillary-clinton-donald-trump-poll-general-election/ |title=At the starting gate: Clinton leads Trump by double-digits |work=CNN}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/05/04/hillary-clinton-widens-lead-over-donald-trump-in-poll/ |title=Hillary Clinton Widens Lead Over Donald Trump in Poll |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2016/05/04/hillary-clinton-donald-trump-cnn-poll/83929258/ |title=Looking to November: Clinton leads Trump by double-digits in new poll |work=USA Today}}</ref>}} [[پرونده:Donald Trump RNC July 2016.jpg|بندانگشتی|چپ|ترامپ در حال پذیرفتن نامزدی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی جمهوری‌خواه ژوئیه، ۲۰۱۶]] کلینتون در بیشتر سال ۲۰۱۶ برتری خود بر ترامپ را در نظرسنجی‌ها تثبیت کرده بود. در اوایل ژوئیه، ترامپ پس از اتمام تحقیقات [[اف‌بی‌آی]] در خصوص مجادله ایمیل‌های هیلاری کلینتون در نظرسنجی‌های اصلی با کلینتون برابر شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/amp/poll-clinton-trump-now-tied-gop-convention-kicks-n611936 |title=Poll: Clinton and Trump Now Tied as GOP Convention Kicks Off |publisher=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |date=July 19, 2016}}</ref> [[جیمز کومی]] اداره‌کنندهٔ اف‌بی‌آی نتیجه گرفت که کلینتون در سروکار داشتن با محتوای طبقه‌بندی شدهٔ دولتی «شدیداً بی دقت» و در خصوص جوانب مجادله در چندین مورد ناصادق بوده است.<ref>{{cite news |url=http://www.businessinsider.com/hillary-clinton-polls-trump-2016-7 |date=July 14, 2016 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |title=The polls are swinging against Hillary Clinton because she gave voters reason to distrust her |last=Barro |first=Josh}}</ref> ترامپ در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶، [[مایک پنس]] فرماندار [[ایندیانا]] را به عنوان جفت خود برای رقابت بر سر معاونت ریاست جمهوری برگزید.<ref>{{cite news |url=http://www.cnbc.com/2016/07/15/donald-trump-officially-names-mike-pence-as-his-vp.html |date=July 15, 2016 |publisher=[[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]] |title=Donald Trump officially names Mike Pence for VP |last=Levingston |first=Ivan}}</ref> ترامپ و پنس رسماً در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۶ از سوی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی این حزب نامزد شدند.<ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/07/19/republicans-start-process-to-nominate-trump-for-president.html |date=July 19, 2016 |publisher=[[فاکس نیوز|Fox News Channel]] |title=Trump closes the deal, becomes Republican nominee for president}}</ref> دو روز بعد ترامپ در یک سخنرانی ۷۶ دقیقه‌ای نامزدی حزب را رسماً پذیرفت.<ref>{{cite news |url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/trump-inspired-by-nixon |title=Trump, Inspired by Nixon? |last=Frank |first=Jeffrey |date=July 20, 2016 |work=The New Yorker |accessdate=July 23, 2016}}</ref> این سخنرانی از نظر تاریخی طولانی را ۳۵ میلیون نفر تماشا کردند و بازخوردهای متفاوتی دریافت کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/envelope/cotown/la-et-ct-rnc-ratings-20160722-snap-story.html |title=35 million TV viewers watch Donald Trump's acceptance speech at GOP convention |last=Battaglio |first=Stephen |date=July 22, 2016 |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |accessdate=July 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/07/25/politics/donald-trump-hillary-clinton-poll/index.html |title=Trump bounces into the lead |last=Director |first=Jennifer Agiesta, CNN |publisher=CNN|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |title=For First Time, Trump's Image on Par With Clinton's |last=Inc. |first=Gallup, |access-date=August 3, 2016 |archive-date=۲۹ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160729225225/http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |url-status=dead}}</ref> ترامپ در اواخر ژوئیه بر اثر مراسم مجمع جمهوری‌خواه ۳ تا ۴ درصد از اختلاف خود با کلینتون را در نظرسنجی‌ها کم کرد.<ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-why-our-model-is-bullish-on-trump-for-now/ |title=Election Update: Why Our Model Is Bullish On Trump, For Now |date=July 28, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.latimes.com/politics/la-na-pol-convention-bounce-20160725-snap-story.html |last=Lauter |first=David |title=Trump takes lead over Clinton as GOP convention generates a bounce for its nominee |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |date=July 25, 2016 |accessdate=July 25, 2016}}</ref> در پی ترقی ۷ درصدی کلینتون در نظرسنجی‌ها در پی مجمع ملی دمکرات، کلینتون در آغاز اوت اختلاف خود را با ترامپ بسیار افزایش داد.<ref>{{cite web |url=http://election.princeton.edu/2016/08/01/post-democratic-convention-bounce/ |title=Post-Democratic convention bounce: 7 points for Clinton|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-clintons-bounce-appears-bigger-than-trumps/?ex_cid=538twitter |title=Election Update: Clinton's Bounce Appears Bigger Than Trump's |date=August 1, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref> تا آخر سپتامبر پیشتازی کلینتون کم شد و تقریباً با ترامپ در جایگاه برابری قرار گرفت. ''[[نیویورک تایمز]]'' علت این کاهش را تعدادی از رسوایی‌ها پیرامون کلینتون نظیر اتهامات فساد وارد شده به [[بنیاد کلینتون]] و بدحالی کلینتون بر اثر [[سینه‌پهلو]]، که به دغدغه‌هایی دامن زد دانست.<ref>{{Cite web|url=http://www.nytimes.com/2016/10/05/opinion/why-hillary-clinton-dipped-in-the-polls-before-the-first-debate.html|title=Why Hillary Clinton Dipped in the Polls Before the First Debate|last=Laffoon IV|first=Polk|date=October 4, 2016|website=The New York Times|access-date=October 8, 2016}}</ref> کلینتون در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۶ در اولین مناظره در [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا]] ۲۰۱۶ در [[دانشگاه هوفسترا]] در برابر ترامپ قرار گرفت. این مناظره با حدود ۸۴ میلیون بیننده بیشترین تماشاگر را در تاریخ مناظره‌های ریاست جمهوری در تاریخ آمریکا به خود اختصاص داد.<ref>{{Cite web|url=http://money.cnn.com/2016/09/27/media/debate-ratings-record-viewership/index.html|title=Debate breaks record as most-watched in U.S. history|last=Stelter|first=Brian|date=September 27, 2016|website=CNNMoney|access-date=September 30, 2016}}</ref> اکثر نظرسنجی‌ها دریافتند که کلینتون از ترامپ عملکرد بهتری در مناظره داشته که باعث شد کلینتون دوباره در نظرسنجی‌ها جلو بیفتد.<ref>{{cite web|url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-early-polls-suggest-a-post-debate-bounce-for-clinton/|title=Election Update: Early Polls Suggest A Post-Debate Bounce For Clinton|date=September 28, 2016|work=FiveThirtyEight|language=en-US|access-date=September 28, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/10/03/politics/hillary-clinton-donald-trump-presidential-polls/|title=Post-debate, Clinton takes the lead|date=October 4, 2016|work=CNN|language=en-US|access-date=October 8, 2016}}</ref> ===== مجادله نوار ترامپ-بوش ===== دو روز پیش از [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره دوم]] انتخابات سراسری ویدئویی مربوط به سال ۲۰۰۵ درز شد که در آن ترامپ در گفتگو با بیلی بوش، مجری وقت برنامه هالیوود اکسس، با زبانی که رسانه‌ها آن را «رکیک» خواندند دربارهٔ زنان صحبت می‌کند و از تلاش‌هایش برای اغوا کردن زنی متأهل می‌گوید. این نوار ضبط شده باعث شد ترامپ برای نخستین بار در طول این کارزار به‌طور علنی عذرخواهی کند. جمعی از سیاستمداران ارشد، سناتورها، نمایندگان مجلس و فرمانداران جمهوری‌خواه در پی آن حمایت خود از ترامپ در انتخابات را پس گرفته و از او خواستند از رقابت کنار بکشد.<ref>http://www.nytimes.com/2016/10/08/us/politics/donald-trump-women.html</ref><ref>http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/a-sexual-predator-in-the-republican-partys-midst</ref> از جمله این سیاستمداران [[جان مک کین]] و [[کاندالیزا رایس]] از چهره‌های مطرح [[حزب جمهوری‌خواه]] بودند. ===== اتهامات آزار جنسی ===== در پی درز اظهارات سال ۲۰۰۵ ترامپ چند زن مطالب جدیدی از سو [[رفتار جنسی]] را طرح کردند که منابعی چون ''[[نیویورک تایمز]]'' و ''[[پیپل]]'' به پوشش آن‌ها پرداختند. ترامپ و کارزار او با انکار همهٔ این اتهامات شروع به طرح شکایتی علیه ''[[نیویورک تایمز]]'' به اتهام [[تهمت]] کرده‌اند.<ref>{{cite news |last=Byers |first=Dylan |url=http://money.cnn.com/2016/10/12/media/new-york-times-donald-trump-lawsuit-threat/ |title=Donald Trump threatens to sue New York Times over sexual harassment report |publisher=[[سی‌ان‌ان مانی.کام]] |date=October 12, 2016 |accessdate=October 13, 2016}}</ref><ref name="Fox Trump demands retraction">{{cite news | url=http://www.foxnews.com/politics/2016/10/13/trump-demands-nyt-retracts-libelous-article-about-alleged-assault-as-new-claims-emerge.html | title=Trump demands NYT retracts 'libelous article' about alleged assault as new claims emerge | publisher=[[فاکس نیوز|Fox News]] | date=October 13, 2016 | accessdate=October 13, 2016}}</ref> ترامپ و کارزار او همهٔ این اتهامات را تکذیب کرده و توطئه‌ای دروغین جهت لکه دار کردن شهرت او دانستند. ==== مواضع سیاسی ==== {{اصلی|مواضع سیاسی دونالد ترامپ}} === انتخاب به ریاست جمهوری === ترامپ در ۸ نوامبر ۲۰۱۶ با کسب ۳۰۶ [[مجمع گزینندگان (ایالات متحده آمریکا)|رأی الکتورال]] در برابر ۲۳۲ رأی کلینتون پیروز شد. او رأی مردمی کمتری از کلینتون به دست آورد و پنجمین کسی شد که بدون بردن آرای مردمی رئیس‌جمهور می‌شود.<ref>{{cite news |url=http://www.vox.com/policy-and-politics/2016/11/9/13572112/trump-popular-vote-loss |title=Trump will be the 4th president to win the Electoral College after getting fewer votes than his opponent |publisher=[[واکس (تارنما)|Vox (website)]] |date=November 9, 2016 |first=Alvin |last=Chang |accessdate=November 11, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/key-dates.html|title=2016 Presidential Election |website=National Archives and Records Administration|access-date=November 26, 2016}}</ref> تفاوت آرا در سطح کشور نزدیک ۳ میلیون رأی بود.<ref>{{cite web|title=Clinton's lead in the popular vote surpasses 2 million|url=http://www.politico.com/story/2016/11/clinton-lead-popular-vote-2016-231790|website=POLITICO|accessdate=November 23, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ یک پیروزی سیاسی بسیار خلاف انتظار دانسته شد، چرا که تقریباً همهٔ نظرسنجی‌های کشوری نشان می‌دادند کلینتون به میزان کمی جلوتر از ترامپ است، و نظرسنجی‌های ایالتی نشان می‌دادند او به میزان کمی در آرای الکتورال جلو است.<ref>{{cite news |url=http://www.politico.com/story/2016/11/election-results-2016-clinton-trump-231070 |title=Trump pulls off biggest upset in U.S. history |publisher=[[پلیتیکو|Politico]] |date=November 9, 2016 |first=Maxwell |last=Tani |accessdate=November 9, 2016}}</ref> خطاها در برخی از نظرسنجی‌های ایالتی را بعدتر به تخمین بیش از حد حمایت از کلینتون در میان رأی دهندگان بسیار تحصیلکرده و غیر سفیدپوست، و تخمین کمتر از حد حمایت از ترامپ در میان رأی دهندگان سفیدپوست طبقه کارگری از سوی نظرسنجی کنندگان نسبت دادند.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/10/upshot/why-trump-won-working-class-whites.html |title=Why Trump Won: Working-Class Whites |publisher=The New York Times |date=November 9, 2016 |first=Nate |last=Cohn |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ نخستین باری از بازه سال‌های ۲۰۰۳–۲۰۰۷ شد که جمهوری‌خواهان کاخ سفید و هر دو [[مجلس سنا]] و کنگره را در کنترل خود دارند.<ref>{{cite web |url=http://www.snopes.com/republicans-1928-control/ |title=Republicans Last Controlled in 1928 and Depression Followed? |publisher=[[اسنوپس|Snopes]] |first=Kim |last=LaCapria |accessdate=November 14, 2016}}</ref> ترامپ مسن‌ترین کس و با احتساب [[تورم]]، ثروتمندترین کسی شد که به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-richest-us-president-in-history-2017-1 |title=Donald Trump is officially the richest US president in history |last=Martin |first=Emmie |date=January 23, 2017 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |accessdate=September 9, 2017}}</ref> ترامپ در نخستین ساعات روز ۹ نوامبر ۲۰۱۶ تماسی از کلینتون دریافت کرد که در آن او کسب ریاست جمهوری به وسیلهٔ ترامپ را پذیرفت. ترامپ چند ساعت بعد در هتل هیلتون نیویورک سخنرانی پیروزی خود را در برابر صدها تن از هوادارانش ایراد کرد.<ref>{{cite news |url=http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |title='It's time for us to come together': Trump strikes conciliatory tone in victory speech |publisher=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |date=November 9, 2016 |first=Oliver |last=Darcy |accessdate=November 9, 2016 |archive-date=۹ نوامبر ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20161109104757/http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.yahoo.com/tv/donald-trump-makes-first-speech-080352428.html |title=Donald Trump Makes First Speech as President-Elect, Thanks Hillary Clinton for Her 'Service' — Watch Video |publisher=[[یاهو!|Yahoo!]] |first=Andy |last=Swift |date=November 9, 2016 |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ اعتراضاتی را در سراسر آمریکا برانگیخت. گروه‌هایی در مکان‌های عمومی جمع شدند تا به برخی از سیاست‌ها و سخنان وی در جریان کارزار انتخابات اعتراض کنند.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/11/13/us/protests-elections-trump/index.html |title=Anti-Trump protests move through fifth day |newspaper=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=November 14, 2016 |accessdate=November 14, 2016}}</ref> == نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}}ترامپ در ماه‌های نخست [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|ریاست جمهوری خود]]، شمار زیادی از سیاست‌های [[باراک اوباما]] رئیس‌جمهور قبلی را ملغی کرد، آمریکا را از [[شراکت ترنس-پسیفیک]] و [[توافق پاریس]] خارج کرد، و بخش‌هایی از پیمان گرمی روابط با کوبا را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://fa.euronews.com/2017/08/05/usa-leaves-officially-paris-agreement|عنوان=خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا رسماً از پیمان اقلیمی پاریس خارج می‌شود {{!}} DW {{!}} 05.11.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/آمریکا-رسماً-از-پیمان-اقلیمی-پاریس-خارج-میشود/a-51115254|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> او [[نیل گرساچ]] و [[برت کاوانا]] را به [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا|دیوان عالی]] منصوب کرد. او [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|ممنوعیتی بر ورود]] شهروندان شش کشور با بیشترین مسلمان (از جمله ایران) را اعمال کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ کدام کشورها را به فهرست ممنوعیت سفر به آمریکا اضافه کرد؟|نشانی=https://www.irna.ir/news/83643646/ترامپ-کدام-کشورها-را-به-فهرست-ممنوعیت-سفر-به-آمریکا-اضافه-کرد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-01-22|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2330}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ترامپ ممنوعیت صدور روادید برای یکی ازکشورهای ''ممنوع‌الورود' را لغو کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-43722334|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-04-11|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت‌های جدید سفر به آمریکا برای شهروندان هشت کشور {{!}} DW {{!}} 25.09.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/محدودیتهای-جدید-سفر-به-آمریکا-برای-شهروندان-هشت-کشور/a-40668523|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> از مهم‌ترین رخدادهای دوران ریاست جمهوری وی، باید به خروج آمریکا از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام)،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-44056724|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-05-08|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/tags/خروج_آمریکا_از_برجام|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=euronews - اخبار بین‌المللی در مورد خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://per.euronews.com/tag/us-withdrawal-from-jcpoa|وبگاه=euronews|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> اعمال سیاست «فشار حداکثری» و [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌ها علیه ایران]]،<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=|عنوان=هر هفته یک تحریم؛ ادامه سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران|ناشر=دویچه وله فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://p.dw.com/p/3l2Ig}}</ref> ترور [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] انقلاب اسلامی توسط [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] در خاک [[عراق]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=قاسم سلیمانی در عراق کشته شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50979264|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-03|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قاسم سلیمانی نزدیک فرودگاه بغداد کشته شد {{!}} DW {{!}} 03.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قاسم-سلیمانی-نزدیک-فرودگاه-بغداد-کشته-شد/a-51874335|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارش‌های رسانه‌ای: قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، در یک حمله هوایی کشته شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/5229922.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> کشتن [[ابوبکر بغدادی]] رهبر [[داعش|دولت اسلامی عراق و شام]] (داعش) توسط ارتش آمریکا،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خبرگزاری ایرنا|کد زبان=|تاریخ=۵ آبان ۱۳۹۸|وبگاه=|نشانی=https://www.irna.ir/news/83532160/|عنوان=ابوبکر البغدادی کشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دونالد ترامپ کشته شدن ابوبکر البغدادی رهبر داعش را تأیید کرد {{!}} DW {{!}} 27.10.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-af/دونالد-ترامپ-کشته-شدن-ابوبکر-البغدادی-رهبر-داعش-را-تایید-کرد/a-51008024|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-AF|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: ابوبکر البغدادی کشته شد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/ترامپ-ابوبکر-البغدادی-کشته-شد/1627834|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> دیدار تاریخی او با [[کیم جونگ اون]] رهبر [[کره شمالی]] بدون حصول پیشرفتی برای هسته‌ای‌زدایی،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش‌های جهانی به دیدار ترامپ و رهبر کره شمالی {{!}} DW {{!}} 12.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-جهانی-به-دیدار-ترامپ-و-رهبر-کره-شمالی/a-44188927|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=گالری عکس؛ دیدار دونالد ترامپ و کیم جونگ اون، از توییتر تا خاک کره شمالی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-features-48816087|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-06-30|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبر کره شمالی: دیدار با ترامپ لحظه تاریخی بود|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3542166-رهبر-کره-شمالی-دیدار-با-ترامپ-لحظه-تاریخی-بود|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار تاریخی رئیس‌جمهوری آمریکا با رهبر کره شمالی در مرز دو کره؛ پرزیدنت ترامپ: این یک لحظه تاریخی برای دنیا است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-north-korea-trump/4979391.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> [[جنگ تجاری آمریکا و چین (۲۰۱۸–اکنون)|وقوع جنگ تجاری با چین]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=آمریکا و چین موافقتنامه‌ای برای کاهش شدت جنگ تجاری امضا کردند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/business-51130185|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-15|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=توافق تجاری آمریکا و چین؛ آتش‌بس موقت یا پیمان صلح؟ {{!}} DW {{!}} 16.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/توافق-تجاری-آمریکا-و-چین-آتشبس-موقت-یا-پیمان-صلح/a-52021081|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> اقدام برای کشیدن دیوار بین [[حصار آمریکا-مکزیک|مرز آمریکا و مکزیک]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضای طرح ساخت دیوار بین آمریکا و مکزیک توسط ترامپ|نشانی=https://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i28717|وبگاه=Parstoday|تاریخ=1395-11-07|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=چه مقدار از دیوار ترامپ تا حالا ساخته شده؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-46782567|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-01-09|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa|نام=گروه|نام خانوادگی=راستی‌آزمایی}}</ref> خروج از [[شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد|شورای حقوق بشر سازمان ملل]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل {{!}} DW {{!}} 20.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/خروج-آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل/a-44302317|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا از شورای حقوق بشر خارج شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/97033014191/آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-خارج-شد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2018-06-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل را رسماً اعلام کرد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-خروج-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل-را-رسماً-اعلام-کرد/1179661|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> به رسمیت شناختن [[اورشلیم]] به عنوان پایتخت [[اسرائیل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_trump_recognize_jerusalem_as_israel_capital/28901349.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> و قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در لیست [[تروریسم|گروه‌های تروریستی]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=پرزیدنت دونالد ترامپ رسماً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد|ناشر=صدای آمریکا فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsamerica/us-iran-trump-43}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-47857913}}</ref> پس از این که او [[جیمز کومی]] اداره‌کننده [[اداره تحقیقات فدرال|اف‌بی‌آی]] را اخراج کرد، تحقیق و تفحصی به رهبری [[رابرت مولر]] به عنوان مشاور ویژه حقوقی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار گزارش رابرت مولر و بی پاسخ ماندن سؤالات دربارهٔ اجرای عدالت|نشانی=https://www.isna.ir/news/98013013180/انتشار-گزارش-رابرت-مولر-و-بی-پاسخ-ماندن-سؤالات-درباره-اجرای-عدالت|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-04-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> نتیجه گرفت ترامپ و کمپین او از مداخله [[روسیه]] در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ منتفع شده‌اند، ولی شواهد کافی برای متوجه کردن اتهام [[توطئه (جرم)|توطئه]] یا تبانی با روسیه نیافت. مولر همچنین در مورد کارشکنی در برابر عدالت تحقیق کرد و گزارش نهایی او ترامپ را از این جرم نه تبرئه کرد و نه متهم. ترامپ بعدها پنج نفر از کسانی که در نتیجه تحقیق روسیه محکوم شده بودند را عفو کرد. پس از این که ترامپ از [[اوکراین]] خواست در مورد رقیب سیاسیش [[جو بایدن]] تحقیق کند، [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] او را در دسامبر ۲۰۱۹ به خاطر [[سوء استفاده از قدرت]] و [[تحقیر کنگره|کارشکنی]] در برابر [[کنگره ایالات متحده آمریکا]] [[نخستین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]]. [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]]، پس از خودداری از استماع شهادت شهود او را در فوریه ۲۰۲۰ از هر دو اتهام [[دادگاه استیضاح دونالد ترامپ|تبرئه کرد.]] پس از پایان نخستین دوره ریاست‌جمهوری، محققان و مورخان او را یکی از [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|ضعیف‌ترین روسای جمهور تاریخ آمریکا]] رتبه‌بندی کردند. ترامپ [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰]] را به بایدن واگذار کرد ولی شکست را نپذیرفت. او در خصوص [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تقلب در انتخابات]] اتهاماتی مطرح کرد، مسئولان حکومتی را تحت فشار قرار داد، ده‌ها شکایت بی‌حاصل برای به چالش کشیدن نتیجه انتخابات طرح کرد، و در سر راه انتقال قدرت به بایدن کارشکنی کرد. ترامپ چند ساعت پیش از شمارش تشریفاتی [[کالج انتخاباتی ایالات متحده آمریکا|آرای الکترال]] در ۶ ژانویه ۲۰۲۱، هوادارانش را گرد آورد و آنان را به راهپیمایی به سوی [[کاخ کنگره آمریکا]] تشویق کرد، که منجر به [[حمله به کاخ کنگره ایالات متحده (۲۰۲۱)|حمله به کاخ کنگره ایالات متحده]] شد. کنگره تخلیه شد، و پنج نفر در این آشوب مردند. هفت روز بعد [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا|مجلس نمایندگان]] ترامپ را بابت «تحریک به فتنه» [[دومین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]] که او را بدل به تنها صاحب منصب [[فدرالیسم|فدرال]] در تاریخ کرد که دو بار استیضاح شده است. سنا در ۱۳ فوریه او را برای دومین‌بار تبرئه کرد. === انتقال ریاست جمهوری === [[پرونده:Obama meeting with Trump.jpg|بندانگشتی|راست|رئیس‌جمهور منتخب ترامپ و رئیس‌جمهور اوباما در [[دفتر بیضی]] دیدار می‌کنند، ۱۰ نوامبر، ۲۰۱۶]] {{اصلی| کابینه دونالد ترامپ}} [[رئیس‌جمهور منتخب]] دونالد ترامپ نخستین جلسهٔ خود با رئیس‌جمهور اوباما را در ۱۰ نوامبر به منظور بحث در خصوص برنامه‌های یک انتقال قدرت صلح آمیز برگزار کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/11/us/politics/white-house-transition-obama-trump.html |title=Trump and Obama Hold Cordial 90-Minute Meeting in Oval Office |newspaper=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |first=Julie |last=Davis |date=November 10, 2016 |accessdate=November 10, 2016}}</ref> تیم انتقال ترامپ تا ۱۱ نوامبر ۲۰۱۶ از سوی [[کریس کریستی]] هدایت می‌شد تا این که معاون منتخب رئیس‌جمهور، مایک پنس، اختیار را در دست گرفت.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Politics/donald-trump-replaces-chris-christie-mike-pence-head/story?id=43474352|title=Donald Trump Replaces Chris Christie With Mike Pence as Head of Transition Team|author1=Keneally, Meghan|author2=Santucci, John|author3=Margolin, Josh|publisher=ABC News|date=November 11, 2016|accessdate=November 17, 2016}}</ref> از آن زمان، ترامپ [[راینس پریبس]] رئیس کمیته ملی جمهوری‌خواه را به عنوان رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید،<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/14/us/politics/reince-priebus-chief-of-staff-donald-trump.html|title=Donald Trump Picks Reince Priebus as Chief of Staff|last=Rappeport|first=Michael D. Shear, Alan|date=November 13, 2016|last2=Haberman|first2=Maggie|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=November 13, 2016}}</ref><ref name="WSJ">{{cite news|last1=Bender|first1=Michael C.|title=RNC Chair Priebus Is Named Donald Trump's Chief of Staff|url=http://www.wsj.com/articles/leading-contender-for-donald-trump-s-chief-of-staff-is-rnc-chairman-reince-priebus-1479069597|work=Wall Street Journal|date=November 13, 2016}}</ref> بیزنس‌من و مدیر رسانه‌ای [[استیو بنن]] را به عنوان مشاور رئیس‌جمهور،<ref>{{cite news|title=President-elect Trump names Steve Bannon and Reince Priebus to his senior White House leadership team|url=https://www.yahoo.com/news/president-elect-trumps-choice-for-chief-of-staff-said-to-be-imminent-210448401.html|accessdate=November 13, 2016|publisher=Yahoo News}}</ref> سناتور [[جف سشنز]] را به عنوان [[دادستان کل ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/19/us/politics/jeff-sessions-donald-trump-attorney-general.html|title=Jeff Sessions, as Attorney General, Could Overhaul Department He's Skewered|author=Lichtblau, Eric|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=November 18, 2016|accessdate=November 18, 2016}}</ref> سپهبد [[مایکل تی. فلین]] را به عنوان [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/18/us/politics/michael-flynn-national-security-adviser-donald-trump.html? |title=Trump Is Said to Offer National Security Post to Michael Flynn, Retired General |last1=Rosenberg |first1=Matthew |last2=Haberman |first2=Maggie |date=November 17, 2016 |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |accessdate=November 18, 2016}}</ref> فعال اصلاحات آموزشی [[بتسی دیواس]] را به عنوان [[وزیر آموزش ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|last=Smith|first=David|title=Betsy Devos, billionaire philanthropist, picked as Trump education secretary|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/23/betsy-devos-education-secretary-trump-administration|accessdate=November 23, 2016|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=November 23, 2016}}</ref> فرماندار [[نیکی هیلی]] را به عنوان [[سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد]]،<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/sc-gov-nikki-haley-tapped-to-be-trumps-un-ambassador/2016/11/23/c1395cb6-b144-11e6-8616-52b15787add0_story.html|work=The Washington Post|title=Gov. Nikki Haley tapped to be Trump's U.N. ambassador|date=November 23, 2016|accessdate=November 23, 2016|first=Robert|last=Costa}}</ref> [[ایلین چاو]] وزیر سابق کار را به عنوان [[وزیر ترابری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2016/11/29/politics/trump-picks-elaine-chao-for-transportation-secretary/index.html|title=Trump picks Elaine Chao for transportation secretary|last=CNN|first=Phil Mattingly and David Wright|website=CNN|access-date=2016-11-29}}</ref> نماینده مجلس [[تام پرایس]] را به عنوان [[وزیر بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/11/28/trump-picks-congressman-tom-price-as-health-and-human-services-secretary/|title=Trump picks Congressman Tom Price as health and human services secretary|work=The Washington Post|access-date=2016-11-29}}</ref>[[استیون منوچین]] را به عنوان [[وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-38141686|title=Former US banker Steve Mnuchin confirms he will be US treasury secretary|last=|first=|date=November 30, 2016|website=BBC News|publisher=|access-date=November 30, 2016}}</ref> سرمایه‌گذار میلیاردر [[ویلبر راس]] را به عنوان [[وزیر بازرگانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web |url=http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/11/30/503253374/trump-taps-billionaire-investor-wilbur-ross-for-commerce-secretary |title=Trump Taps Billionaire Investor Wilbur Ross For Commerce Secretary |publisher=NPR |accessdate=November 30, 2016 |date=November 30, 2016 |author=Zarroli, Jim}}</ref> و ژنرال سپاه تفنگداران دریایی [[جیمز متیس]] را به عنوان [[وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا]] انتخاب کرده است.<ref>{{cite news|last=Lamothe |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-has-chosen-retired-marine-gen-james-mattis-for-secretary-of-defense/2016/12/01/6c6b3b74-aff9-11e6-be1c-8cec35b1ad25_story.html |title=Trump has chosen retired Marine Gen. James Mattis for secretary of defense |work=The Washington Post |date= |accessdate=2016-12-01}}</ref> ترامپ در ۲۲ نوامبر برنامهٔ خود را برای ۱۰۰ روز اول پس از به دست‌گیری قدرت اعلام کرد که شامل خروج از[[شراکت ترنس-پسیفیک]] و تقاضا از [[وزارت دفاع]] برای توسعهٔ برنامه‌ای به منظور حفاظت از آمریکا در برابر حمله‌های سایبری بود.<ref>{{cite news |title=Trump outlines plan for first 100 days in YouTube video |date=November 22, 2016 |accessdate=December 1, 2016 |website=[[فاکس نیوز|Fox News]] |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/11/22/trump-outlines-plan-for-first-100-days-in-youtube-video.html}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DK8lVrcIP-0|title=Donald Trump outlines policy plan for first 100 days - Trump's latest Video Update on Transition|first=|last=Real Entertainment Tube|date=November 21, 2016|publisher=|via=YouTube}}</ref> ''[[تایم]]'' در روز ۷ دسامبر، ترامپ را به عنوان «[[شخص سال]]» خود برگزید.<ref name="PersonYear">{{cite news |last1=Gibbs |first1=Nancy |title=Why Donald Trump is TIME's Person of the Year |url=http://time.com/time-person-of-the-year-2016-donald-trump-choice/ |accessdate=December 7, 2016 |work=[[تایم]] |date=December 7, 2016}}</ref> === ۱۰۰ روز اول === [[پرونده:Donald Trump official portrait.jpg|بندانگشتی|پرتره رسمی سال ۲۰۱۷]] [[پرونده:Donald Trump swearing in ceremony.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال سوگند خوردن به عنوان رئیس‌جمهور]][[تحلیف دونالد ترامپ]] به عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ برگزار شد. در اولین ساعت ریاست جمهوری، او فرمان‌های اجرایی متعددی از جمله فرمانی در خصوص به حداقل رسانی «بار اقتصادی» [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]]، یا اوباماکر را امضا کرد.<ref>{{Cite web |url=https://news.vice.com/story/trump-signed-a-stack-of-executive-orders-moments-after-he-became-president|title=Trump signed a stack of executive orders moments after he became president |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.npr.org/2017/01/20/510868508/trump-signs-executive-order-to-ease-the-burdens-of-obamacare-details-still-uncle |title=Trump Signs Executive Order To 'Ease The Burdens Of Obamacare' |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref> در شنبهٔ پس از تحلیف ترامپ تظاهرات‌های گسترده‌ای در اعتراض به او در آمریکا و سراسر جهان از جمله [[راهپیمایی زنان در واشینگتن]] برگزار شدند. ==== فرمان مهاجرتی ==== {{اصلی|فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹}} [[پرونده:Trump signing order January 27.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال امضای [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹]] در [[پنتاگون]]]] در ۲۷ ژانویه، رئیس‌جمهور ترامپ فرمانی اجرایی امضا کرد که پذیرش مهاجران را به مدت ۱۲۰ روز به حال تعلیق درآورد و با اشاره به دغدغه‌های امنیتی در خصوص تروریسم، ورود شهروندان [[عراق]]، [[ایران]]، [[لیبی]]، [[سومالی]]، [[سودان]]، [[سوریه]]، و [[یمن]] را به مدت ۹۰ روز ممنوع کرد. یک روز بعد، هزاران معترض در فرودگاه‌ها و ۹۰ مکان دیگر در سراسر آمریکا تجمع کردند تا به امضای فرمان و بازداشت اتباع خارجی اعتراض کنند.<ref>{{cite news |last=Powell |first=Rebeka |date=January 29, 2017 |title=Protesters descend on US airports rallying against Trump's immigration policies |url=http://www.abc.net.au/news/2017-01-29/protesters-descend-on-us-aiports-to-protest-immigration-policies/8221070 |publisher=[[ABC News (Australia)|ABC News]] |location=Sydney, Australia |accessdate=January 30, 2017}}</ref> مدتی بعد دولت بخشی از فرمان را لغو کرد و در عمل وارد شوندگان دارای [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|کارت سبز]] را از شمول فرمان خارج کرد.<ref>{{cite news|last1=D. Shear|first1=Michael|last2=Cooper|first2=Helene|title=Trump Bars Refugees and Citizens of 7 Muslim Countries|url=https://www.nytimes.com/2017/01/27/us/politics/trump-syrian-refugees.html|accessdate=28 January 2017|work=The New York Times|date=27 January 2017}}</ref><ref name="Shear">Shear, Michael. [https://mobile.nytimes.com/2017/01/29/us/politics/white-house-official-in-reversal-says-green-card-holders-wont-be-barred.html "White House Official, in Reversal, Says Green Card Holders Won’t Be Barred"], [[نیویورک تایمز]] (January 29, 2017).</ref> چندین قاضی فدرال احکامی صادر کردند که بخش‌هایی از فرمان را لغو کرد و از دیپورت واردشوندگانی که تحت تأثیر فرمان قرار گرفته بودند به وسیلهٔ [[حکومت فدرال]] جلوگیری کردند.<ref name="Shear"/> در ۶ مارس، ۲۰۱۷، ترامپ [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|فرمان اجرایی اصلاح شده‌ای]] امضا کرد که نسبت به فرمان اول عراق، دارندگان ویزا و [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|اقامت دائم]] را از منع موقت ورود معاف و تبعیض نسبت به متقاضیان سوری پناهندگی نسبت به دیگر کشورها را حذف کرد<ref name="Chakraborty3/6/17">{{cite web | last1=Chakraborty | first1=Barnini | title=Trump Signs New Immigration Order, Narrows Scope of Travel Ban | url=http://www.foxnews.com/politics/2017/03/06/trump-signs-new-immigration-order-narrows-scope-travel-ban.html | date=March 6, 2017 | publisher=[[فاکس نیوز]] | accessdate=March 6, 2017}}</ref> ==== نامزدی دیوان عالی ==== در ۳۱ ژانویه، ترامپ [[نیل گرساچ]] قاضی دیوان استیناف را برای عضویت در [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا]] در پی مرگ قاضی [[انتونین اسکالیا]] نامزد کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-picks-colo-appeals-court-judge-neil-gorsuch-for-supreme-court/2017/01/31/2b08a226-e55e-11e6-a547-5fb9411d332c_story.html |title=Trump picks Colo. appeals court judge Neil Gorsuch for Supreme Court |last=Barnes |first=Robert |date=January 31, 2017 |work=[[واشینگتن پست]] |accessdate=February 1, 2017}}</ref> که با [[رای اعتماد]] ۵۴–۴۵ سنا در ۷ آوریل همان سال، کار خود را به عنوان قاضی [[دیوان عالی]] شروع کرد. === اخراج رئیس اف‌بی‌آی === [[پرونده:President Trump Meets with Russian Foreign Minister Sergey Lavrov (33754471884).jpg|بندانگشتی|ترامپ در دیدار با لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در [[دفتر بیضی]]]] نهم مه ۲۰۱۷ برابر ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ دونالد ترامپ [[جیمز کومی]] را به‌طور ناگهانی از ریاست [[اف‌بی‌آی]] اخراج کرد با این عنوان که کومی اعتبار خود را نزد هر دو حزب اصلی ایالات متحده از دست داده بود. علت این اخراج ارائه نتایج غیردقیق و دوگانه وی به کنگره دربارهٔ بررسی ایمیل‌های [[هیلاری کلینتون]] پیش از انتخابات عنوان شد.<ref name="bbcComeyControversy">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/39865367 | عنوان=ترامپ رئیس اف‌بی‌آی را اخراج کرد | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref name="bbcComeyControversy2">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-39871629 | عنوان=ترامپ: رئیس اف‌بی‌آی، اعتبارش را از دست داده بود | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ion.ir/News/219193.html| عنوان = ترامپ در دیداربا لاوروف: اخراج این «مرد دیوانه» فشار بزرگی از دوش ما برداشت| ناشر = [[ایران آنلاین]]| زبان = فارسی| تاریخ = ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶| 6 = تاریخ بازبینی ۵ خرداد ۱۳۹۶| accessdate = ۲۶ مه ۲۰۱۷| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170520090521/http://www.ion.ir/News/219193.html| archivedate = ۲۰ مه ۲۰۱۷| dead-url = yes}}</ref> اما این موضوع با شگفتی جنجالی همراه شد زیرا این در حالی بود که ترامپ در روزهای پایانی تبلیغات انتخاباتی خود با وجود نتایج ضدونقیض تحقیقات، کومی را در رابطه با ایمیل‌های کلینتون تمجید کرده بود. از طرف دیگر این اخراج پس از این رخ داد که [[جیمز کومی]] طی هفته‌های گذشته دربارهٔ بررسی ارتباط احتمالی میان ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ و اقدامات دولت روسیه به کنگره اعلام کرد که این تحقیقات شامل «بررسی ماهیت هر رابطه‌ای میان افراد مرتبط با ستاد ترامپ و دولت روسیه می‌شود» و دمکرات‌ها چنین عنوان کرده‌اند که دلیل اخراج کومی اثر گذاشتن بر تحقیقات اف‌بی‌آی روی موضوع «مداخله» روسیه در انتخابات بوده است. [[مارک وارنر]] و [[چاک شومر]] دو [[سناتور]] [[حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا|دموکرات]] اخراج کومی را تصادفی نمی‌دانند و آن را «سوءظن برانگیز» عنوان کردند و طی بیانه‌ای خواستار پیگیری جدی وزارت دادگستری و سنا در این رابطه شدند. این رویداد با اخراج دادستان کل ایالات متحده در زمان ریاست‌جمهوری [[ریچارد نیکسون]] مقایسه شده است که دوره بحرانی‌تری را برای وی رقم زد. ترامپ ادعای ارتباط با روسیه را «اخبار جعلی» عنوان کرده است.<ref name="bbcComeyControversy"/><ref name="bbcComeyControversy2"/> === سیاست داخلی === {| class="wikitable" align="left" style="margin-left:1em; text-align:center" |+ شاخص‌های اقتصادی و مالیه فدرال در دولت‌های اوباما و ترامپ {{سخ}}''$ تریلیون دلار [[Real versus nominal value (economics)|تنظیم نشده آمریکا]] را نشان می‌دهد '' |- ! rowspan="2" |سال ! rowspan="2" |بیکاری<ref>Civilian Unemployment Rate, Bureau of Labor Statistics via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCWW</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی|GDP]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/GDPA|title=Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1929|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی واقعی|RGDP %]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/A191RL1A225NBEA|title=Real Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1930|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> | colspan="4" style="background:honeydew" |داده مالی<ref>Federal receipts, outlays and deficits, Office of Management and Budget via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mr42</ref><ref>Federal Debt Held by the Public, US Treasury via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCXl</ref> |- ! دریافتی ها!! هزینه‌ها !! کسری بودجه‌ها !! بدهی |- style="background:papayawhip" | ''پایان'' || colspan="3" |''۳۱ دسامبر (سال تقویمی)'' || colspan="4" |''۳۰ سپتامبر (سال مالی)''{{Ref|fiscalyear}} |- |- style="background:white" ! ۲۰۱۳* | ۷٫۴٪ | $۱۶٫۷۸۵ | ۱٫۸٪ | $۲٫۷۷۵ | $۳٫۴۵۵ | $ -۰٫۶۸۰ | $۱۲٫۰ |- ! ۲۰۱۴* | ۶٫۲٪ | $۱۷٬۵۲۲ | ۲٫۵٪ | $۳٫۰۲۱ | $۳٫۵۰۶ | - $۰٫۴۸۵ | $۱۲٫۹ |- ! ۲۰۱۵* | ۵٫۳٪ | $۱۸٬۲۱۹ | ۲٫۹٪ | $۳٫۲۵۰ | $۳٫۶۸۸ | $- ۰٫۴۳۸ | $۱۳٫۱ |- ! ۲۰۱۶* | ۴٫۹٪ | $۱۸٫۷۰۷ | ۱٫۶٪ | $۳٫۲۶۸ | $۳٫۸۵۳ | $- ۰٫۵۸۵ | $۱۴٫۲ |- ! ۲۰۱۷ | ۴٫۴٪ | $۱۹٫۴۸۵ | ۲٫۲٪ | $۳٫۳۱۵ | $۳٫۹۸۱ | $- ۰٫۶۶۶ | $۱۴٫۷ |- ! ۲۰۱۸ | ۳٫۹٪ | $۲۰٫۵۰۱ تخمین | ۲٫۹٪ تخمین | $۳٫۳۲۹ | $۴٫۱۰۸ | $- ۰٫۷۹۹ | $۱۵٫۸ |} ==== مسائل اجتماعی ==== ترامپ خود را [[جنبش‌های ضد سقط جنین|حامی حیات]] توصیف می‌کند<ref name="Ontheissues">{{cite web|url=http://www.ontheissues.org/Donald_Trump.htm|title=Political Leaders: Donald Trump On the issues|accessdate=July 6, 2015|publisher=Ontheissues.org}}</ref> و [[سقط جنین]] اواخر بارداری را جز در موارد تجاوز، [[زنای با محارم]] و سلامتی ممنوع می‌خواهد<ref name="Ontheissues"/> او موافق کاستن از کمک دولت فدرال به [[فرزندپروری تنظیم‌شده]] است.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2015/08/04/politics/donald-trump-government-shutdown-planned-parenthood/|title=Trump: I would shut down government over Planned Parenthood|date=August 4, 2015|publisher=CNN|accessdate=August 24, 2015}}</ref> ترامپ حامی [[متمم دوم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] است، به‌طور کلی مخالف کنترل اسلحه است،<ref name="Ontheissues"/><ref name="OWSAR">Official website. [https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights Protecting our Second Amendment rights will make America great again] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160107050849/https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights |date=۷ ژانویه ۲۰۱۶}}. "There has been a national background check system in place since 1998 … Too many states are failing to put criminal and mental health records into the system … What we need to do is fix the system we have and make it work as intended." Retrieved: October 21, 2015.</ref> و دارای مجوز حمل پنهان اسلحه در نیویورک است.<ref>{{cite web|url=http://www.newsmax.com/Headline/trump-concealed-carry-permit/2015/10/03/id/694581/|title=Trump Discloses Concealed Carry Permit in Defending Second Amendment|accessdate=October 11, 2015|website=Newsmax}}</ref> او حامی اصلاح نظام کنترل سو پیشینه فدرال است تا سیاهه‌های مجرمانه و سلامت ذهنی در این نظام لحاظ شود.<ref name="OWSAR"/> در خصوص مراقبت سلامتی، ترامپ موافق جایگزینی [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]] (یا اوباماکر) با یک طرح مبتنی بر بازار آزاد و رقابت به منظور کاستن از هزینه هاست، گرچه در گذشته گفته از نظام تک پرداخت‌کننده حمایت می‌کند.<ref>{{cite web|url=http://www.politifact.com/wisconsin/statements/2015/sep/11/reid-ribble/donald-trump-wants-replace-obamacare-single-payer-/|title=Donald Trump wants to replace Obamacare with a single-payer health care system, GOP congressman says|accessdate=December 5, 2015|publisher=Politifact.com|last1=Kertscher|first1=Tom}}</ref> او خواهان ارتقای خدمات ارائه شده به کهنه سربازان است.<ref name="Veterans Administration Reforms">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|title=Veterans Administration Reforms That Will Make America Great Again|date=October 31, 2015|accessdate=November 1, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151031205644/https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|archivedate=۳۱ اکتبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> ترامپ با قانونی کردن [[ماری جوانا]] برای مقاصد تفریحی مخالف است ولی از قانونی کردن [[ماری‌جوانای طبی]] حمایت می‌کند،<ref name="Cannabis">February 27, 2015. (Excerpt from Donald Trump Remarks at CPAC). [http://www.c-span.org/video/?c4541840/donald-trump-marijuana Donald Trump on Marijuana.] ''C-Span''. Retrieved October 21, 2015.</ref> در عین حال از [[حقوق ایالات]] حمایت می‌کند.<ref name="Cannabis"/> [[پرونده:Bastille Day Parade 170714-D-PB383-004 (35886716836).jpg|بندانگشتی|دونالد ترامپ در دیدار با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در رژه روز باستیل]] ترامپ گفته از ازدواج سنتی حمایت می‌کند. در خصوص تصمیم [[ابرگفل در برابر هاجز]] دیوان عالی در خصوص قانونی سازی سرتاسری ازدواج همجنس، او گفت: «من ترجیح می‌دادم، می‌دانید، ایالت تصمیم بگیرند؛ ولی آن‌ها تصمیم گرفتند… پس، در نقطهٔ معینی شما باید در خصوص آن واقع بین باشید.»<ref name="Ontheissues"/><ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/transcript/2015/07/05/donald-trump-punching-back/|title=Donald Trump punching back|date=July 5, 2015|work=MediaBuzz|publisher=Fox News Channel}}</ref> ==== مهاجرت ==== در خصوص مهاجرت، ترامپ بر امنیت مرزهای آمریکا تأکید کرده است. او طی نخستین گردهمایی انتخاباتی در [[دری، نیوهمپشایر]] مدعی شد در صورت پیروزی در انتخابات، مهاجرین غیرقانونی در روز اول ریاست جمهوری من بیرون می‌شوند و سریع بیرون می‌شوند.<ref name="CBC_August29_2015-1">{{Citation|title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border|date=August 19, 2015|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807|work=CBC|accessdate=29 September 2015}}</ref> ترامپ با شهروندی از طریق تولد مخالف است، و معتقد است که نباید توسط [[متمم چهاردهم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] محافظت شود.<ref name="immigration_reform">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|title=Immigration reform that will make America great again|date=July 6, 2015|accessdate=September 29, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150929153557/https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|archivedate=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.motherjones.com/mojo/2015/08/donald-trump-has-some-thoughts-about-the-constitution|title=Donald Trump: The 14th Amendment is Unconstitutional|date=August 19, 2015|accessdate=November 22, 2015|work=[[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]]}}</ref> گرچه بسیاری از سیاست‌های پیشنهادی ترامپ تا حدی زیادی با اقبال رأی‌دهندگان [[طبقهٔ کارگر]] مواجه شده، کارشناسان سیاسی برخی از آن‌ها را بسیار مجادله برانگیز و غیرواقع بینانه می‌دانند، از آن جمله دیپورت در حدود ۱۱ میلیون [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا|مهاجر غیرقانونی در آمریکا]]، ایجاد یک دیوار بزرگ در [[مرز آمریکا-مکزیک]]، و گسترش استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه است.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1">{{cite web |last1=Hillyard |first1=Vaughn |title=Trump's plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany |url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database |publisher=MSNBC |accessdate=November 23, 2015}}</ref><ref name="CBC_August29_2015">{{Citation|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807 |date=August 19, 2015 |accessdate=September 29, 2015 |title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border |publisher=Canadian Broadcasting Corporation}}</ref><ref>{{cite web |title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey |url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/ |publisher=Public Religion Research Institute |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs on which the Republican front-runner Trump is capitalising in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports. |work=Christian Today |title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump |url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm |date=December 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248 |title=Trump Rides a Blue-Collar Wave |work=Wall Street Journal Column |author=Galston, William A. |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.americanthinker.com/blog/2015/09/how_dr_carsons_shrewdness_could_win_him_the_nomination.html |title=How Dr. Carson's Shrewdness Could Win Him the Nomination |publisher=American Thinker |date=September 12, 2015 |accessdate=January 17, 2016 |author=Hope Jamie A.}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/donald-trump-policy-plans-raise-concerns-critics-argue-1442791682 |title=Donald Trump Policy Plans Raise Concerns, Critics Argue |publisher=The Wall Street Journal|date=September 20, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsday.com/news/nation/donald-trump-controversial-campaign-quotes-1.11206532 |title=Donald Trump controversial campaign quotes |publisher=Newsday|date=March 15, 2016}}</ref>}} شخصیت ترامپ نیز مورد حمله قرار گرفته، و رقبای سیاسی او را «تفرقه انداز»، «غیرجدی» و یک «قلدر» دانسته و حملات شخصی مکرر او به روزنامه‌نگاران، سیاسیون و نامزدهای رقیب را محکوم کرده‌اند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/how-to-handle-donald-trumps-bullying/2015/09/15/6f0baeec-5bcf-11e5-8e9e-dce8a2a2a679_story.html |title=How to handle Donald Trump’s bullying |author=Dana Milbank |date=September 15, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://onpolitics.usatoday.com/2015/07/14/jeb-bush-calls-out-donald-trump-for-rhetoric-of-divisiveness/ |title=Jeb Bush calls out Donald Trump for ‘rhetoric of divisiveness’ |work=OnPolitics}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/john-kasich-donald-trump-hitler-216238 |title=John Kasich slams Donald Trump as divisive and insulting – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/jeb-bush-donald-trump-serious-candidate-216234 |title=Jeb Bush: Donald Trump not a 'serious candidate' – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2015/12/23/donald-trump-is-pushing-journalists-to-their-professional-and-personal-limits/ |title=Donald Trump is pushing journalists to their professional — and personal — limits |author=Callum Borchers |date=December 23, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/07/19/us/politics/trump-belittles-mccains-war-record.html |title=Donald Trump Says John McCain Is No War Hero, Setting Off Another Storm |date=July 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite news |url=http://time.com/3966085/donald-trump-hillary-clinton-jeb-bush-lindsey-graham/ |title=Donald Trump Attacks Jeb Bush, Lindsey Graham, Hillary Clinton, Others |author=Michael Scherer |work=TIME.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://talkingpointsmemo.com/livewire/donald-trump-mitt-romney |title=Trump Goes On Twitter Rant In Response To Romney's Comments |work=TPM}}</ref><ref>{{cite web |url=http://mashable.com/2016/01/16/trump-twitter-rant-cruz/ |title=Donald Trump goes on Twitter rant against Ted Cruz |author=Cameron Joseph |date=January 16, 2016 |work=Mashable}}</ref><ref>{{cite web |url=http://washington.cbslocal.com/2015/08/07/donald-trump-megyn-kelly/ |title=Donald Trump Twitter Rant: ‘Megyn Kelly Bombed Tonight’ «CBS DC |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/29/upshot/introducing-the-upshots-encyclopedia-of-donald-trumps-twitter-insults.html?mtrref=query.nytimes.com&gwh=099155F072E0AB78E9D228FBCF396ED1&gwt=pay |title=Introducing the Upshot's Encyclopedia of Donald Trump's Twitter Insults |date=January 29, 2016}}</ref>}} ترامپ در پاسخ به [[تیراندازی ۲۰۱۵ سن برناردینو]] خواهان منع کامل «ورود مسلمانان به آمریکا تا زمانی شده که مقامات کشورمان بتوانند بفهمند چه چیزی دارد رخ می‌دهد.»<ref>{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|title=DONALD J. TRUMP STATEMENT ON PREVENTING MUSLIM IMMIGRATION|date=7 Dec 2015|website=donaldjtrump.com|format=Press Release|accessdate=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170508054010/https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|archivedate=۸ مه ۲۰۱۷|dead-url=yes}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN0TQ2N320151207|title=Donald Trump urges ban on Muslims entering U.S|date=7 Dec 2015|work=Reuters}}</ref> این [[بیانیه مطبوعاتی]] او انتقادات گسترده‌ای هم در داخل و هم در خارج از آمریکا به خود جلب کرد از جمله [[نخست‌وزیر بریتانیا]] [[دیوید کامرون]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-35037553|title=David Cameron criticises Donald Trump 'Muslim ban' call|work=BBC News}}</ref> نخست‌وزیر فرانسه [[مانوئل والس]]<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/the-world-reacts-to-trumps-proposed-ban-on-muslims-entering-us/2015/12/08/50eea1dc-9d4a-11e5-9ad2-568d814bbf3b_story.html|title=The world reacts to Trump’s proposed ban on Muslims entering the U.S.|date=December 8, 2015|author=Annie Gowen|work=Washington Post}}</ref> و [[وزیر امور خارجه کانادا]] [[استفان دیون]].<ref>{{cite web|url=https://news.yahoo.com/canada-foreign-minister-rebukes-trump-over-anti-muslim-232946392.html|title=Canada foreign minister rebukes Trump over anti-Muslim comments|date=December 8, 2015|work=Yahoo News}}</ref> [[پنتاگون]] در بیانیه‌ای هر چیزی را که روایت داعش در خصوص عناد آمریکا با [[دین اسلام]] را تکرار کند مطمئناً مغایر با ارزش‌ها و [[امنیت ملی]] آمریکا دانست.<ref name="BBC8Dec">{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-35047105|title=Trump’s Muslim ban call 'endangers US security'|date=December 8, 2015|work=BBC|accessdate=December 8, 2015}}</ref> ترامپ در گفتگویی با [[صبح بخیر آمریکا]]، قیاسی بین طرح خود و اقدامات [[فرانکلین دلانو روزولت]] در جریان [[جنگ جهانی دوم]] برقرار کرد.<ref>see also [[Presidential Proclamations 2525, 2526, and 2527]]{{سخ}}{{cite web|url=http://abcnews.go.com/GMA/video/donald-trump-speaks-plan-ban-muslims-35640498|title=Donald Trump Speaks Out on Plan to Ban Muslims|work=Good Morning America}}{{سخ}}{{cite web|url=https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|title=Donald Trump Cites These FDR Policies to Defend Muslim Ban|quote="I mean, take a look at what FDR did many years ago and he's one of the most highly respected presidents. I mean respected by most people. They named highways after him."|work=ABC News|access-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20151210182615/https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Haaretz7Dec">{{cite news|url=http://www.haaretz.com/jewish/news/1.690635?v=464DDF176E0CBE356A81F70F97E21571|title=ADL compares Trump's anti-Muslim proposal to persecution of Jews|date=December 7, 2015|work=Haaretz|accessdate=December 7, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2015/12/03/opinion/campaign-stops/is-donald-trump-a-fascist.html|title=Is Donald Trump a Fascist?|date=December 3, 2015|work=The New York Times}}</ref><ref>http://www.newsweek.com/donald-trump-fascist-354690</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.in/Presidential-candidate-Martin-OMalley-Donald-Trump-is-a-fascist-demagogue/articleshow/50084308.cms|title=Presidential candidate Martin O'Malley: Donald Trump is a 'fascist demagogue'|work=Business Insider}}</ref><ref>{{cite web|url=https://newrepublic.com/minutes/125070/donald-trumps-fascist-ideas-audience|title=Donald Trump’s fascist ideas have an audience.|date=December 4, 2015|author=Jamil Smith|work=New Republic}}</ref> ==== انرژی و اقلیم ==== ترامپ [[گرمایش جهانی]] را «یک حقهٔ کامل» خوانده است.<ref name="MEhren">Ehrenfreund, Max. July 22, 2015. [http://www.washingtonpost.com/news/wonkblog/wp/2015/07/22/heres-what-donald-trump-really-believes/ Here’s what Donald Trump really believes.] ''The Washington Post''.</ref> او همچنین گفته که «مفهوم گرمایش جهانی از سوی چین و برای غیررقابتی کردن تولید در آمریکا ایجاد شده است» گرچه او بعدتر توضیح داد این یک جوک بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/donald-trump-china-created-climate-change-2016-1|title=TRUMP: I was joking when I said the Chinese 'created' the concept of climate change|date=January 18, 2016|author=Campbell, Colin|work=Business Insider}}</ref> او گفته که [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا]] مانعی بر سر رشد و اشتغال است. ترامپ موافق افزایش [[شکست هیدرولیکی]] است و از [[انرژی جایگزین]] [[توان بادی|باد]] انتقاد کرده، گفته «آسیاب‌های بادی هر کشوری را که به آن می‌رسند دارند نابود می‌کنند» و انرژی «غیرقابل اطمینان و افتضاح» تولید می‌کنند.<ref>Koronowski, Ryan. June 16, 2015. [http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ It Snowed Once And Other Things Donald Trump Thinks Prove Global Warming Is A Hoax.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160127141138/http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ |date=۲۷ ژانویه ۲۰۱۶}} ''ThinkProgress''. Retrieved August 22, 2015.</ref> ==== اقتصاد و تجارت ==== {{اصلی|سیاست اقتصادی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Donald Trump in Ypsilanti (33998674940) (cropped2).jpg|بندانگشتی|upright=1.1|ترامپ در گفتگو با کارگران خودروسازی در میشیگان، ۲۰۱۷]] برنامهٔ مالیاتی کارزار ترامپ خواهان رساندن نرخ مالیات بر ابرشرکت‌ها به ۱۵٪، حذف راه‌های فرار و کاهش‌های مالیاتی، و کاستن تعداد از طبقه‌های مالیات بر درآمد بود: بالاترین نرخ آن از ۳۹٬۶ به ۲۵ درصد می‌رسید و یک طبقه بزرگ صفر ایجاد می‌شد [[مالیات بر ارث]] حذف می‌شد.<ref>{{cite web |url=http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |title=Details and Analysis of Donald Trump's Tax Plan |publisher=The Tax Foundation |access-date=July 17, 2016 |archive-date=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160717233957/http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |url-status=dead}}</ref> اظهارات ترامپ دربارهٔ [[حداقل دستمزد]] ضدونقیض بوده‌اند.<ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/may/19/donald-trump/donald-trump-wrong-elizabeth-warren-lied-saying-he/ |title=Elizabeth Warren gets better of Donald Trump on his stance on abolishing federal minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=May 19, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=May 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/26/bernie-s/sanders-trump-would-allow-states-lower-minimum-wag/ |title=Sanders: Trump would allow states to lower the minimum wage |last=Greenberg |first=Jon |date=July 26, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 27, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/28/donald-trump/donald-trump-gets-full-flop-stance-minimum-wage/ |title=Donald Trump gets a Full Flop for stance on minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=July 28, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 30, 2016}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۷ اصلاحات مالیاتی نهایتاً نرخ مالیات ابرشرکت‌ها را به ۲۱٪ کاهش داد، طبقه‌های مالیات شخصی را کم کرد، اعتبار مالیاتی فرزندان را افزایش داد و حد آستانهٔ مالیات بر ارث را دو برابر کرد و به ۱۱٫۲ میلیون دلار رساند.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/interactive/2017/12/15/us/politics/final-republican-tax-bill-cuts.html |title=What's in the Final Republican Tax Bill |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |first1=Wilson |last1=Andrews |first2=Alicia |last2=Parlapiano |date=December 15, 2017 |access-date=December 22, 2017}}</ref> ترامپ خود را از حامیان "[[تجارت آزاد]] " خوانده، ولی می‌گوید تجارت باید به‌طور منطقی‌ای "منصفانه" باشد.<ref name="Haberman">{{cite news |first=Maggie |last=Haberman |authorlink=Maggie Haberman |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |date=January 7, 2016 |website=[[نیویورک تایمز]]&nbsp;– First Draft |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/}}</ref> او اغلب «[[حمایت‌گرایی|حمایت گرا]]» خوانده شده<ref>{{cite news |url=http://business.financialpost.com/fp-comment/lawrence-solomon-donald-trumps-protectionism-fits-right-in-with-republicans |title=Lawrence Solomon: Donald Trump's protectionism fits right in with Republicans |access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/donald-trump-lays-out-protectionist-views-in-trade-speech-1467145538 |title=Donald Trump Lays Out Protectionist Views in Trade Speech |last=Epstein |first=Reid J. |date=June 28, 2016 |last2=Nelson |first2=Colleen McCain |newspaper=The Wall Street Journal |issn=0099-9660|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/03/11/us/politics/-trade-donald-trump-breaks-200-years-economic-orthodoxy-mercantilism.html |title=On Trade, Donald Trump Breaks With 200 Years of Economic Orthodoxy |last=Appelbaum |first=Binyamin |date=March 10, 2016 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=July 22, 2016}}</ref> چرا که از [[قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/news/trump-calls-nafta-a-disaster/ |title=Trump calls NAFTA a "disaster" |date=September 25, 2015 |work=60 Minutes, CBS}}</ref><ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/2016/07/06/news/economy/trump-nafta/ |title=Election 2016: Your money, your vote. Yes, 'President Trump' really could kill NAFTA&nbsp;– but it wouldn't be pretty |date=July 6, 2016 |access-date=September 1, 2016 |publisher=CNN}}</ref> و [[شراکت ترنس-پسیفیک]] (TPP) انتقاد کرده،<ref name="latimes.com">{{cite news |url=http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-japan-trump-president-20160625-snap-story.html |title=President Trump? Among U.S. allies, Japan may be one of the most anxious about that idea |date=June 26, 2016 |newspaper=Los Angeles Times |access-date=July 12, 2016}}</ref> و پیشنهاد داده تعرفه‌ها بر مالیات از چین و مکزیک به‌طور شایان توجهی افزایش یابد.<ref>{{Cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/trumps-contempt-for-the-free-market/2015/10/21/2f61d87c-7815-11e5-bc80-9091021aeb69_story.html |title=Donald Trump's contempt for the free market |last=Lane |first=Charles |date=October 21, 2015 |newspaper=The Washington Post |issn=0190-8286|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/ |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |last=Haberman |first=Maggie |authorlink=Maggie Haberman |date=January 7, 2016 |website=The New York Times&nbsp;– First Draft|access-date=July 22, 2016}}</ref> او همچنین منتقد [[سازمان تجارت جهانی]] بوده، و تهدید کرده اگر تعرفه‌های پیشنهادیش پذیرفته نشوند از آن خارج خواهد شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/storyline/2016-conventions/trump-i-m-running-against-hillary-not-rest-world-n615581 |title=Trump: I'm Running Against Clinton, Not 'Rest of the World' |access-date=July 31, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://thehill.com/policy/finance/289005-trump-suggests-leaving-wto-over-import-tax-proposal |title=Trump suggests leaving WTO over import tax proposal |last=Needham |first=Vicki |date=July 24, 2016 |access-date=July 31, 2016}}</ref> به هر روی ترامپ نسبت به یک قرارداد تجاری «منصفانه» با بریتانیا پس از [[خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا]]<ref>{{cite news |last1=Stelloh |first1=Tim |title=Donald Trump promises post-Brexit Britain a 'fair' trade deal |url=http://www.nbcnews.com/storyline/brexit-referendum/donald-trump-promises-post-brexit-britain-fair-trade-deal-n707176|access-date=May 31, 2017 |publisher=NBC News |date=January 15, 2017}}</ref> که ترامپ می‌گوید برای هر دو طرف خوب خواهد بود بسیار مشتاق بوده است.<ref>{{cite news |last1=Shaw |first1=Adam |title=Trump vows to strike post-Brexit deal with UK, rips EU as 'vehicle for Germany' |url=http://www.foxnews.com/politics/2017/01/16/trump-vows-to-strike-post-brexit-deal-with-uk-rips-eu-as-vehicle-for-germany.html|access-date=May 31, 2017 |publisher=Fox News Channel |date=January 16, 2017}}</ref> ==== آموزش ==== ترامپ از انتخاب مدرسه و کنترل محلی بر مدارس ابتدایی و متوسطه حمایت کرده است.<ref>{{cite web|url=http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|title=Donald Trump on School Choice|accessdate=November 25, 2015|website=American Principles in Action|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151125105242/http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|archivedate=۲۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> او با طرح استاندارهای آموزشی کامن کور برای مدارس مخالف است و کامن کور را فاجعه‌ای خوانده که باید متوقف شود.<ref>{{cite web|url=http://www.breitbart.com/video/2015/07/18/trump-common-core-way-of-taking-care-of-the-people-who-dont-give-a-damn-about-ed/|title=Trump: Common Core 'Way of Taking Care of the People' Who Don't 'Give a Damn' About Ed|work=Breitbart}}</ref> ==== مطبوعات و رسانه‌ها ==== به رویکرد ترامپ در مواجهه با مطبوعات انتقاد شده است. ترامپ خبرنگاران را «دشمن مردم» نامید و از روزنامه‌نگاری مشروع به عنوان «اخبار جعلی» یاد کرد.<ref name="theguardian.com">{{یادکرد خبر|عنوان=How the Guardian will stand up to four more years of Donald Trump|نشانی=https://www.theguardian.com/us-news/2024/nov/06/how-the-guardian-will-stand-up-to-four-more-years-of-donald-trump|کوشش=The Guardian|تاریخ=2024-11-06|تاریخ بازبینی=2024-11-06|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Katharine|نام خانوادگی=Viner}}</ref> مارگارت سالیوان، ستون نویس گاردین اظهار داشت: «ترامپ تهدیدی آشکار برای [[خبرنگار|روزنامه‌نگاران]]، سازمان‌های خبری و آزادی مطبوعات در [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] و سراسر جهان است.»<ref name="theguardian.com"/> === سیاست خارجی === ترامپ حامی [[عدم مداخله]]<ref name="Cassidy">{{cite magazine |url=http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/donald-trump-is-transforming-the-g-o-p-into-a-populist-nativist-party |title=Donald Trump Is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party |last=Cassidy |first=John |work=[[نیویورکر|The New Yorker]] |date=February 29, 2016 |accessdate=March 5, 2016}}</ref><ref name="rucker">Philip Rucker (March 21, 2016). [https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/03/21/donald-trump-reveals-foreign-policy-team-in-meeting-with-the-washington-post/ "Trump questions need for NATO, outlines noninterventionist foreign policy"]. ''The Washington Post''.</ref> و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرا]] توصیف شده است.<ref name="nationalinterest.org">{{cite web |url=http://nationalinterest.org/feature/donald-trump-american-nationalist-14237 |title=Donald Trump, American Nationalist |newspaper=The National Interest |date=November 3, 2015}}</ref> او از افزایش هزینه دفاعی آمریکا حمایت می‌کند،<ref name="nationalinterest.org"/> ولی خواهان کاستن از هزینه کرد آمریکا در [[ناتو]] و منطقه اقیانوس آرام است.<ref>[http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2016/03/aipac-and-foreign-policy "AIPAC and foreign policy"]. ''The Economist''. March 22, 2016.</ref> او می‌گوید نگاه آمریکا باید به درون باشد، از «ملت سازی» دست بردارد، و منابع خود را در راستای نیازهای داخلی جهت دهی کند.<ref name="rucker"/> او این را زیر سؤال برده که به عنوان رئیس‌جمهور تضمین‌های امنیتی را به اعضای ناتو تسری دهد،<ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/21/us/politics/donald-trump-issues.html |title=Donald Trump Sets Conditions for Defending NATO Allies Against Attack |last=Sanger |first=David E. |date=2016-07-20 |last2=Haberman |first2=Maggie |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> و اشاره کرده که شاید ناتو را ترک کند مگر این که در این ائتلاف‌ها تغییری ایجاد شود.<ref>{{cite web |url=http://www.factcheck.org/2016/05/whats-trumps-position-on-nato/ |title=What's Trump's Position on NATO? |website=www.factcheck.org|access-date=2016-07-31}}</ref> ترامپ خواهان آن شده که [[ژاپن]] هزینه‌های سربازان آمریکایی مستقر در آنجا را بپردازد و این که در صورت لزوم [[سلاح هسته‌ای]] بسازد تا از خود در برابر [[کره شمالی]] محافظت کند.<ref name="latimes.com"/><ref>{{cite news |url=http://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |title=Full Rush Transcript: Donald Trump, CNN Milwaukee Republican Presidential Town Hall |publisher=CNN |accessdate=June 26, 2016 |archive-date=۹ ژانویه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210109043530/https://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |url-status=dead}}</ref> [[پرونده:Trump in Ames (24490966335).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[سارا پیلین]]، فرماندار سابق آلاسکا، ژانویه ۲۰۱۶]]در روز جمعه ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ دونالد ترامپ خروج ایالات متحده را از «[[معاهده تجارت تسلیحات]]» که سال ۲۰۱۳ به امضای دولت وقت این کشور رسیده بود، اعلام کرد.<ref name="آناتولی">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-از-پیمان-بین-المللی-تجارت-اسلحه-نیز-خارج-می-شود/1463708|عنوان=آمریکا از «پیمان بین‌المللی تجارت اسلحه» نیز خارج می‌شود|ناشر=[[خبرگزاری آناتولی]]|تاریخ=۲۶ آوریل ۲۰۱۹|بازبینی=۲۷ آوریل ۲۰۱۹}}</ref><ref name="اسپوت">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/us/201904264693002-خروج-ترامپ-معاهده-تجارت-تسلیحات/|عنوان=خروج ترامپ از معاهده بین‌المللی تجارت تسلیحات|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=26 آوریل 2019|بازبینی=27 آوریل 2019}}</ref><ref name="تابنا">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/894711/آمریکا-از-معاهده-تجارت-تسلیحات-هم-خارج-شد|عنوان=آمریکا از «معاهده تجارت تسلیحات» هم خارج شد|ناشر=[[تابناک (وبگاه)|تابناک]]|تاریخ=۶ اردیبهشت ۱۳۹۸|بازبینی=۷ اردیبهشت ۱۳۹۸}}</ref> ترامپ در سخنرانی‌اش در [[انجمن ملی سلاح]] ضمن امضای سندی در رابطه با خروج از این پیمان گفت که دولت او هرگز [[استقلال آمریکا]] را قربانی نخواهد کرد.<ref name="آناتولی"/><ref name="تابنا"/>» همزمان با آغاز سال میلادی ۲۰۱۹، [[ایالات متحده آمریکا]] خروج این کشور از سازمان [[یونسکو]] را به‌طور رسمی اجرایی ساخت.<ref name="یونسکو1">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/politics/201812314314438-یونسکو-آمریکا-اسرائیل/|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=۳۱ دسامبر ۲۰۱۸|بازبینی=۲ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref><ref name="تی">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/02/wkhnsh-zryf-bh-khrwj-amrykh-z-ywnskhw-1117446|عنوان=واکنش ظریف به خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه]]|تاریخ=2 ژانویه 2019|بازبینی=2 ژانویه 2019}}</ref> پس از خروج دولت [[رونالد ریگان]] از سازمان یونسکو در سال ۱۹۸۴ که تا سال ۲۰۰۳ به طول انجامید، این دومین دولت آمریکایی است که چنین اقدامی را انجام داده است.<ref name="یونسکو1"/><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://parstoday.com/dari/news/world-i54731|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو در حمایت از رژیم اسرائیل|ناشر=پارس تودی|تاریخ=۲۰ مهر ۱۳۹۶|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref> ==== داعش، سوریه و افغانستان ==== در خصوص مقابله با [[داعش]]، خواهان فرستادن ۲۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سرباز آمریکایی به منطقه شده،<ref name="davida.fahrenthold"/><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/03/11/politics/donald-trump-30000-troops-isis/ |title=Trump wants 30,000 troops. Would that defeat ISIS? |last=Gaouette |first=Nicole |date=March 11, 2016 |publisher=CNN |accessdate=July 12, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |title=Trump Calls for 20,000–30,000 Troops to Fight ISIS |date=March 10, 2016 |work=The Weekly Standard |accessdate=July 12, 2016 |archive-date=۱۲ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312094146/http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |url-status=dead}}</ref> موضعی که او از آن عقب‌نشینی کرده است.<ref>{{cite news |url=http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |title=The Latest: Trump backtracks on US forces to fight militants |date=March 21, 2016 |work=US News & World Report |author=March 21, 2016, at 9:46 p.m. |accessdate=July 12, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160814153830/http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |archivedate=۱۴ اوت ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> او سپس استدلال کرده که متحدین منطقه‌ای آمریکا، نظیر [[عربستان سعودی]] باید به این نبرد سرباز بفرستند.<ref name="nbcnews.com">{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/full-list-donald-trump-s-rapidly-changing-policy-positions-n547801 |title=A Full List of Donald Trump's Rapidly Changing Policy Positions |last=Timm |first=Jane C. |publisher=NBC News |accessdate=July 12, 2016}}</ref> او همچنین معتقد است که میدان‌های نفتی در کنترل داعش باید بمباران شود.<ref name="nbcnews.com"/> ترامپ در ۷ آوریل ۲۰۱۷ فرمان [[حمله موشکی به پایگاه هوایی الشعیرات]] را صادر کرد.<ref name="bbcnewssyriawartrumpsmissilestrike">{{cite news|title=Syria war: Trump's missile strike attracts US praise - and barbs|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-39529605|accessdate=April 8, 2017|work=BBC News|date=April 7, 2017}}</ref> او از استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه مثل [[القای حس غرق‌شدن]] «و یک عالمه بدتر از آن»، در خصوص تروریست‌ها حمایت کرده است.<ref>{{cite news |last1=McCarthy |first1=Tom |title=Donald Trump: I'd bring back 'a hell of a lot worse than waterboarding' |url=http://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/06/donald-trump-waterboarding-republican-debate-torture |newspaper=The Guardian |accessdate=February 8, 2016}}</ref><ref>{{cite news |title=Ted Cruz, Donald Trump Advocate Bringing Back Waterboarding |url=http://abcnews.go.com/Politics/video/ted-cruz-donald-trump-advocate-bringing-back-waterboarding-36764410 |publisher=ABC News |date=February 6, 2016 |accessdate=February 9, 2016}}</ref> ترامپ پیش از رسیدن به ریاست جمهوری نسبت به مداخله آمریکا در افغانستان بدبین بود با این حال تعداد قشون آمریکا در این کشور در اوایل ریاست جمهوری او از ۸٬۵۰۰ به ۱۴٬۰۰۰افزایش یافت.<ref>{{cite news|last1=Jaffe|first1=Greg|last2=Ryan|first2=Missy|author2link=Missy Ryan|title=Up to 1,000 more U.S. troops could be headed to Afghanistan this spring|url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/up-to-1000-more-us-troops-could-be-headed-to-afghanistan-this-spring/2018/01/21/153930b6-fd1b-11e7-a46b-a3614530bd87_story.html|work=[[واشینگتن پست]]|date=January 21, 2018}}</ref> در دوره ریاست جمهوری او آمریکا وارد مذاکره مستقیم با [[طالبان]] شد تا این که در فوریه ۲۰۲۰ طرفین به یک توافق صلح دست یافتند که در صورت اجرا آمریکا تمام سربازان خود را از این کشور خارج خواهد کرد.<ref name="politico">{{Cite web|last=Seligman|first=Lara|title=All U.S. troops to withdraw from Afghanistan under peace deal|work=POLITICO|accessdate=2020-02-29|url=https://www.politico.com/news/2020/02/29/taliban-peace-deal-afghanistan-118300}}</ref> ==== کره شمالی ==== [[پرونده:Kim and Trump shaking hands at the red carpet during the DPRK–USA Singapore Summit.jpg|بندانگشتی|ملاقات ترامپ و [[کیم جونگ اون]] در [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده]] در اجلاس سنگاپور، ژوئن ۲۰۱۸]] در سال ۲۰۱۷، [[کره شمالی و سلاح‌های کشتار جمعی|سلاح‌های هسته ای کره شمالی]] به عنوان یک تهدید جدی تلقی می‌شد.<ref name="scarier">{{cite news |last1=Taylor |first1=Adam |last2=Meko |first2=Tim |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/12/21/what-made-north-koreas-weapons-programs-so-much-scarier-in-2017/ |title=What made North Korea's weapons programs so much scarier in 2017 |work=[[The Washington Post]] |date=December 21, 2017 |access-date=July 5, 2019}}</ref> در آن سال، ترامپ واکنش خود به این موضوع را افزایش داد و هشدار داد که تجاوز [[کره شمالی]] را با «آتش و خشمی که جهان مانند آن را هرگز ندیده» روبرو خواهد کرد و گفت اگر «مجبور» به دفاع از خود یا متحدان خود شود، ایالات متحده «کره شمالی را کاملاً نابود خواهد کرد».<ref name="Windrem">{{cite news|last1=Windrem|first1=Robert|last2=Siemaszko|first2=Corky|last3=Arkin|first3=Daniel|date=November 30, 2017|title=North Korea crisis: How events have unfolded under Trump|work=[[NBC News]]|url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-crisis-how-events-have-unfolded-under-trump-n753996|access-date=June 8, 2020}}</ref><ref>{{cite news |last=Borger |first=Julian |author-link=Julian Borger |title=Donald Trump threatens to 'totally destroy' North Korea in UN speech |url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/sep/19/donald-trump-threatens-totally-destroy-north-korea-un-speech |access-date=June 8, 2020 |work=[[The Guardian]] |date=September 19, 2017}}</ref> در سپتامبر ۲۰۱۷، ترامپ افزایش تحریم‌های کره شمالی را اعلام کرد و گفت که خواهان «خلع کامل سلاح هسته‌ای» کره شمالی است و با رهبر آن کشور، [[کیم جونگ اون]] تماس تلفنی برقرار کرد.<ref name=Windrem/><ref>{{cite news |last1=McCausland |first1=Phil |title=Kim Jong Un Calls President Trump 'Dotard' and 'Frightened Dog' |url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-s-kim-jong-un-calls-president-trump-frightened-n803631 |access-date=June 8, 2020 |work=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |agency=[[رویترز|Reuters]] |date=September 22, 2017}}</ref> پس از این دوره تنش، ترامپ و کیم حداقل ۲۷ نامه رد و بدل کردند (که ترامپ آنان را «نامه‌های عاشقانه» توصیف کرد)، هر دو این رابطه را یک دوستی شخصی گرم توصیف کردند.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/transcripts-kim-jong-un-letters-trump/index.html |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=September 9, 2020 |title=Transcript: Kim Jong Un's letters to President Trump}}</ref><ref>{{cite news |title='A magical force': New Trump-Kim letters provide window into their 'special friendship' |date=September 9, 2020 |first1=Jamie |last1=Gangel |author1link=Jamie Gangel |first2=Jeremy |last2=Herb |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/kim-jong-un-trump-letters-rage-book/index.html}}</ref> به پیشنهاد کیم جون اون،<ref>{{cite news |work=[[The New York Times]] |date=March 10, 2018 |first1=Peter |last1=Baker |author1link=Peter Baker (journalist) |first2=Choe |last2=Sang-Hun |author2link=Choe Sang-hun |title=With Snap 'Yes' in Oval Office, Trump Gambles on North Korea |url=https://www.nytimes.com/2018/03/10/world/asia/trump-north-korea.html}}</ref> او و ترامپ [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده|در ژوئن ۲۰۱۸ در سنگاپور دیدار کردند]].<ref name=Meixler>{{cite news |last1=Meixler |first1=Eli |title=President Trump and Kim Jong Un Just Agreed to Work Toward Denuclearization. Read the Full Text Here |url=https://time.com/5309425/donald-trump-kim-jong-un-summit-document-full-text/ |access-date=June 8, 2020 |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=June 12, 2018}}</ref> کیم قصد خود برای «خنثی سازی کامل شبه جزیره کره» تأیید کرد،<ref name=Meixler/> اما نشست دوم آنان در [[هانوی]] در فوریه ۲۰۱۹ به‌طور ناگهانی و بدون توافق خاتمه یافت.<ref name=Wong>{{cite news |last=Wong |first=Edward |author-link=Edward Wong |url=https://www.nytimes.com/2019/02/28/world/asia/trump-kim-vietnam-summit.html |title=Trump's Talks With Kim Jong-un Collapse, and Both Sides Point Fingers |website=[[The New York Times]] |date=February 28, 2019 |access-date=March 1, 2019}}</ref> هر دو کشور یکدیگر را مقصر دانستند و گزارشهای مختلفی از مذاکرات ارائه دادند.<ref name=Wong/> در ژوئن ۲۰۱۹، ترامپ، کیم و رئیس‌جمهور کره جنوبی [[مون جه-این]] مذاکرات کوتاهی را در [[منطقه غیرنظامی کره]] انجام دادند و این اولین باری بود که رئیس‌جمهور وقت آمریکا به کره شمالی قدم گذاشت. ترامپ و کیم توافق کردند که مذاکرات را از سر بگیرند.<ref>{{cite news |url=https://www.aljazeera.com/news/2019/06/trump-confirms-meet-kim-dmz-190630050353219.html |title=Trump meets North Korea's Kim at DMZ in landmark visit |work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]] |date=June 30, 2019 |access-date=July 8, 2019}}</ref> گفتگوها در اکتبر ۲۰۱۹ پس از یک روز به شکست انجامید.<ref>{{cite news |url=https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |title=North Korea Says Nuclear Talks Break Down While U.S. Says They Were 'Good' |first1=Jari |last1=Tanner |first2=Matthew |last2=Lee |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=October 5, 2019 |access-date=February 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191007060513/https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |archive-date=October 7, 2019}}</ref> کره شمالی به ساخت زرادخانه سلاح‌های هسته ای و موشک‌های بالستیک خود ادامه داد.<ref>{{cite news|title=Kim Jong Un's Nuclear Weapons Got More Dangerous Under Trump|author=Jon Herskovitz|publisher=Bloomberg L.P.|date=December 28, 2020|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-28/four-ways-kim-jong-un-got-more-dangerous-under-trump-sanctions}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-kim-north-korea-nuclear/2020/09/30/2b7305c8-032b-11eb-b7ed-141dd88560ea_story.html|newspaper=Washington Post|date=September 30, 2020|title=As Kim wooed Trump with 'love letters', he kept building his nuclear capability, intelligence shows|last1=Warrick|first1=Joby|last2=Denyer|first2=Simon}}</ref> ==== روسیه ==== ترامپ در گذشته به رسمیت شناختن [[شبه‌جزیره کریمه|کریمه]] به عنوان بخشی از خاک روسیه و رفع [[تحریم‌ها علیه روسیه]] را مد نظر قرار داده است.<ref>{{Cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/07/31/politics/donald-trump-russia-ukraine-crimea-putin/ |title=Trump says Putin is 'not going to go into Ukraine,' despite Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=CNN}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/29/world/europe/russia-trump-clinton-email-hacking.html |title=Donald Trump's Appeal to Russia Shocks Foreign Policy Experts |last=Fisher |first=Max |date=2016-07-28 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> او افزوده که روسیه می‌تواند به آمریکا در [[مداخله نظامی علیه داعش|جنگ با ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title= Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس|PBS]]}}</ref> ولی در پی استعفای [[مایکل تی. فلین]] از سمت [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]، [[شان اسپایسر]] سخنگوی کاخ سفید گفت ترامپ از روسیه انتظار دارد [[شبه‌جزیره کریمه]] را به اوکراین پس دهد،<ref name="Reuters.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to return Crimea to Ukraine: White House|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-russia-ukraine-idUSKBN15T2IY|accessdate=February 14, 2017|work=Reuters|date=February 14, 2017}}</ref> و تأکید کرد که «کریمه بخشی از اوکراین است. تحریم‌های ما در ارتباط با کریمه تا وقتی روسیه کنترل کریمه را به اوکراین پس بدهد باقی می‌مانند.»<ref name="RT.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to 'return Crimea' – White House|url=https://www.rt.com/usa/377346-spicer-russia-return-crimea/|accessdate=February 14, 2017|work=RT International|date=February 14, 2017}}</ref> او افزود که سفیر منصوب ترامپ به [[سازمان ملل متحد]]، [[نیکی هیلی]]، «قویاً اشغال کریمه از سوی روسیه را محکوم کرد.»<ref name="RT.14Feb"/> ترامپ قول داد نشستی با [[ولادیمیر پوتین]] برگزار کند.<ref>{{cite news|last1=McElroy|first1=Damien|title=Trump and Putin agree to hold summit|url=http://www.thetimes.co.uk/past-six-days/2017-01-29/may-in-america/trump-and-putin-agree-to-hold-summit-7fxnz8x2h|accessdate=February 2, 2017|work=The Sunday Times|date=January 29, 2017}}</ref> او اضافه کرده که روسیه می‌تواند به آمریکا در جنگ با [[مداخله نظامی علیه داعش|ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title=Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس]] |agency=Associated Press |accessdate=February 19, 2017}}</ref> ==== اسرائیل ==== {{See also|پیمان ابراهیم}} ترامپ در خصوص [[منازعه فلسطین-اسراییل]]، بر اهمیت بیطرف بودن آمریکا در مذاکرات احتمالی تأکید کرده و در عین حال گفته «هوادار بزرگ اسرائیل» است.<ref name="consol">Sherman, Amy (March 1, 2016). [http://www.politifact.com/florida/statements/2016/mar/01/conservative-solutions-pac/would-donald-trump-be-neutral-between-israel-and-i/ Would Donald Trump be 'neutral' between Israel and its enemies?] ''Tampa Bay Times''. Retrieved April 10, 2016.</ref> او از [[شهرک یهودی‌نشین]] در [[کرانه غربی]] حمایت می‌کند.<ref>[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4799194,00.html Trump: Israel should 'keep going' with settlements expansions] Orly Azoulay, ynetews</ref>[[پرونده:President Trump visit to Israel May 22-23, 2017 DSC 3982F (34847749905).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل در [[ید وشم]]، مه ۲۰۱۷]]ترامپ از بسیاری از سیاست‌های [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل حمایت کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-how-trump-and-netanyahu-became-each-other-s-most-effective-political-weapon-1.7569757|title=How Trump and Netanyahu Became Each Other's Most Effective Political Weapon|work=[[هاآرتس|Haaretz]]|first=Allison Kaplan|last=Sommer|date=July 25, 2019|access-date=August 2, 2019}}</ref> به دستور ترامپ، ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ [[به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط آمریکا|قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت]] و در ماه مه ۲۰۱۸ سفارت خود را در قدس افتتاح کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.politico.com/story/2017/12/06/trump-move-embassy-jerusalem-israel-reaction-281973|last1=Nelson|first1=Louis|last2=Nussbaum|first2=Matthew|title=Trump says U.S. recognizes Jerusalem as Israel's capital, despite global condemnation|website=[[پلیتیکو|Politico]]|date=December 6, 2017|access-date=December 6, 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Eglash|first=Ruth|title=Under banner of peace, U.S. opens embassy in Jerusalem. Sixty miles away, dozens of Palestinians are killed.|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/jerusalem-gears-up-to-embrace-the-new-us-embassy/2018/05/14/1d6707dc-5558-11e8-a6d4-ca1d035642ce_story.html|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|date=May 14, 2018|access-date=September 26, 2020}}</ref> [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] این اقدام را محکوم کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/ES-10/L.22&Submit=Search&Lang=E|title=Illegal Israeli actions in Occupied East Jerusalem and the rest of the Occupied Palestinian Territory – Turkey and Yemen: draft resolution – Status of Jerusalem|website=[[مجمع عمومی سازمان ملل متحد|United Nations General Assembly]]|date=December 19, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/12/21/world/middleeast/trump-jerusalem-united-nations.html|title=Defying Trump, U.N. General Assembly Condemns U.S. Decree on Jerusalem|first=Rick|last=Gladstone|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=December 21, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref> در مارس ۲۰۱۹، ترامپ با به رسمیت شناختن [[بلندی‌های جولان]] به عنوان خاک اسرائیل، دهه‌ها سیاست ایالات متحده را معکوس کرد،<ref>{{cite news|title='The jungle is back.' With his Golan Heights tweet, Trump emboldens the annexation agendas of the world's strongmen|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-the-jungle-is-back-with-his-golan-heights-tweet-trump-will/|work=[[گلوب اند میل|The Globe and Mail]]|date=March 22, 2019|first=Mark|last=MacKinnon|author-link=Mark MacKinnon}}</ref> اقدامی که [[اتحادیه اروپا]] و [[اتحادیه عرب]] آن را محکوم کردند.<ref>{{cite news|title=Outcry as Trump backs Israeli sovereignty over Golan Heights|url=https://www.euronews.com/2019/03/22/outcry-as-trump-backs-israeli-sovereignty-over-golan-heights|website=[[Euronews]]|date=March 22, 2019|first=Natalie|last=Huet|agency=[[Reuters]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰، دولت ترامپ که طرح صلح خاورمیانه را در ژانویه آن سال منتشر کرده بود، واسطه شد تا [[امارات متحده عربی]]، و [[بحرین]] با اسرائیل [[پیمان صلح اسرائیل و امارات|پیمان صلح]] امضا کنند و روابطشان را عادی کنند.<ref name="wyxsy">{{یادکرد وب | عنوان=Trump announces 'peace deal' between Bahrain and Israel | وبگاه=BBC News | تاریخ=2020-09-11 | پیوند=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54124996 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2020-09-11}}</ref> همکاری نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل در طول ریاست‌جمهوری ترامپ قوی باقی ماند. ایالات متحده به ارائه کمک‌های نظامی قابل توجه به اسرائیل ادامه داد، از جمله سامانه‌های پیشرفته دفاع موشکی مانند [[گنبد آهنین]] که هزاران راکت شلیک شده از غزه را رهگیری کرد. علاوه بر این، دو کشور در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌ویژه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی]] آن همکاری گسترده‌ای داشتند.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> پس از عملیات حملات هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ علیه رژیم ایران، ترامپ حمایت قوی خود را از اقدامات نظامی اسرائیل علیه ایران اعلام کرد و آن‌ها را "عالی" و "بسیار موفق" توصیف کرد. او هشدار داد که ایران باید "اکنون" بر سر برنامه هسته‌ای خود توافق کند وگرنه با "اقدامات نظامی ویرانگرتر و مرگبارتر" روبرو خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025|عنوان=une 13: PM meets underground with security chiefs, ministers to discuss response to Iran missile fire}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Harris vs. Trump on the War and Crisis in the Middle East|نشانی=https://mei.edu/publications/harris-vs-trump-war-and-crisis-middle-east|وبگاه=Middle East Institute|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Harris vs. Trump on the War and Crisis in the Middle East|نشانی=https://mei.edu/publications/harris-vs-trump-war-and-crisis-middle-east|وبگاه=Middle East Institute|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در یک تشدید قابل توجه، ترامپ اعلام کرد که او به دنبال "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران است و تأکید کرد که ایالات متحده تنها فعلاً از ترور رهبر عالی‌رتبه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، خودداری کرده است.<ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":6" /><ref name=":7" /> ترامپ به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرده که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref name=":8" /> گزارش‌ها حاکی از آن است که ترامپ در حال بررسی مشارکت مستقیم نظامی ایالات متحده در این درگیری است، از جمله حملات احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran's Khamenei rejects Trump's call for surrender as thousands flee Tehran|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/americas/israel-iran-air-war-enters-sixth-day-trump-calls-irans-unconditional-surrender-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jana|نام خانوادگی۲=Choukeir|نام۳=Crispian|نام خانوادگی۳=Balmer}}</ref> ==== ایران ==== {{See also|خروج آمریکا از برجام|حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد|بحران خلیج فارس}} ترامپ حکومت موجود در ایران را «حکومت یاغی» خوانده، در عین حال اظهار داشته خواستار تغییر رژیم نیست.<ref>{{cite news |last1=Weiler |first1=Yuram Abdullah |title=What is Basij and how does it function against U.S. and Zionism? |url=http://english.khamenei.ir/news/5306/What-is-Basij-and-how-does-it-function-against-U-S-and-Zionism |website=Khamenei.ir |accessdate=February 6, 2019 |date=December 2, 2017}}</ref><ref>{{cite news |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 27, 2019 |first=Michael |last=Kranish |authorlink=Michael Kranish |title=Trump says he is not seeking 'regime change' in Iran |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-says-he-is-not-seeking-regime-change-in-iran/2019/05/27/94d3053a-808d-11e9-933d-7501070ee669_story.html}}</ref> او مکرراً از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام) که با مذاکره بین ایران، آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر در سال ۲۰۱۵ حاصل شد انتقاد کرده، آن را «افتضاح» خوانده و گفته دولت اوباما «از سر درماندگی» این توافق را مذاکره کرده است.<ref name="KatyTurIranInterview">{{cite news |website=[[ان‌بی‌سی نیوز]] |date=July 14, 2015 |first=Katy |last=Tur |authorlink=Katy Tur |title=Donald Trump Weighs in on Iran Deal |url=https://www.nbcnews.com/politics/2016-election/donald-trump-weighs-iran-deal-n391926}}</ref><ref name="AP180508">{{cite news|url=https://apnews.com/cead755353a1455bbef08ef289448994/Trump-decides-to-exit-nuclear-accord-with-Iran|title=Trump declares US leaving 'horrible' Iran nuclear accord|last=Lederman|first=Josh|date=May 8, 2018|work= AP News |access-date=May 8, 2018}}</ref><ref>{{cite news |first=Igor |last=Bobic |url=https://www.huffingtonpost.com/entry/donald-trump-iran-deal_55d0a844e4b0ab468d9d907e |title=Donald Trump Would Not Rip Up The Iran Deal |work=[[هاف‌پست|HuffPost]] |date=August 16, 2015 |accessdate=August 17, 2019}}</ref> [[پرونده:Trump Withdraw Iran Deal (cropped 2).jpg|بندانگشتی|ترامپ در کاخ سفید کناره‌گیری خود را از برجام اعلام می‌کند.]]در ماه مه ۲۰۱۸، ترامپ [[خروج آمریکا از برجام]] را اعلام کرد.<ref name="AP180508"/> پس از خروج از توافق، دولت ترامپ سیاست «فشار حداکثری» بر ایران از طریق تحریم‌های اقتصادی اعمال کرد، اما سایر طرف‌های معامله برجام از این موضوع حمایت نکردند.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/05/08/world/middleeast/trump-iran-nuclear-deal.html|title=Trump Abandons Iran Nuclear Deal He Long Scorned|first=Mark|last=Landler|author-link=Mark Landler|date=May 8, 2018|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newsweek.com/despite-us-pressure-europeans-remain-united-russia-china-preserve-iran-nuclear-deal-1529024|title=Despite U.S. pressure, Europeans remain "united" with Russia and China to "preserve" Iran nuclear deal, diplomats say|first=Jason|last=Lemon|date=September 1, 2020|website=[[نیوزویک|Newsweek]]}}</ref> وزارت خارجه ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۷ پایبندی ایران به این معامله را تأیید کرد، اما ایران در ماه مه سال ۲۰۲۰ برخی از شرایط خود در برجام عقب‌نشینی کرد و در سپتامبر [[آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای|آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای]] گزارش داد که ایران ده برابر مقدار مجاز، اورانیوم غنی شده تحت برنامه برجام دارد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/07/17/537793465/state-department-certifies-irans-compliance-with-nuclear-deal|title=State Department Certifies Iran's Compliance With Nuclear Deal|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=July 17, 2017|first=Scott|last=Neuman}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-iran-un-sanctions-idUSKCN25F2S4|title=Pompeo warns Russia, China against ignoring move to reimpose U.N. sanctions on Iran|first=Andrea|last=Shalal|date=August 19, 2020|work=[[رویترز|Reuters]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54033441|title=Iran's enriched uranium stockpile '10 times limit'|date=September 5, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰ ایالات متحده در [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] به صورت یک طرفه مکانیسم ماشه را فعال کرد ولی نتوانست مانع رفع تحریم فروش اسلحه توسط ایران به دیگر کشورها شود. فقط [[جمهوری دومینیکن|جمهوری دومنیکن]] با ایالات متحده به تحریم تسلیحاتی ایران رای مثبت داد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/2020/08/20/904475552/pompeo-tries-starting-snapback-clock-to-restore-sanctions-against-iran-by-u-n|title=Pompeo Tries Starting 'Snapback' Clock To Restore Sanctions Against Iran By U.N.|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=August 20, 2020|first=David|last=Welna}}</ref><ref name="bbc.com">{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-53856895|عنوان=آمریکا درخواست فعال شدن 'مکانیسم ماشه' علیه ایران را تسلیم کرد؛ سایر اعضای شورای امنیت علیه آمریکا موضع گرفتند}}</ref><ref name="bbc.com"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-53804440|عنوان=تحریم تسلیحاتی ایران؛ قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای نیاورد، حالا چه خواهد شد؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دویچه وله فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://p.dw.com/p/3hHPX|عنوان=آمریکا فعال کردن "مکانیسم ماشه" را به‌طور رسمی آغاز کرد}}</ref> به دنبال آزمایش‌های موشکی ایران در ژانویه ۲۰۱۷، دولت ترامپ ۲۵ فرد و نهاد ایرانی را تحریم کرد.<ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/01/iran-trump-michael-flynn-on-notice|title=Trump administration 'officially putting Iran on notice', says Michael Flynn|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 2, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump administration tightens Iran sanctions, Tehran hits back|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-usa-idUSKBN15H253|work=[[رویترز|Reuters]]|date=February 3, 2016|last=Torbati|first=Yeganeh}}</ref><ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/feb/03/trump-administration-iran-sanctions|title=Trump administration imposes new sanctions on Iran|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 3, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref> در اوت ۲۰۱۷، ترامپ [[قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها]] را امضاء کرد که [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های بیشتری علیه ایران]]، روسیه و کره شمالی اعمال می‌کند.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-usa-sanctions-idUSKBN1AI2N0|title=Iran says new U.S. sanctions violate nuclear deal, vows 'proportional reaction'|website=[[رویترز|Reuters]]|date=August 2, 2017}}</ref> در ژانویه سال ۲۰۲۰، ترامپ دستور [[حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد]] را صادر کرد که منجر به کشته شدن فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] [[قاسم سلیمانی]]، فرمانده [[حشد شعبی]] [[ابومهدی المهندس]] و هشت نفر دیگر شد.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/02/world/middleeast/qassem-soleimani-iraq-iran-attack.html|title=U.S. Strike in Iraq Kills Qassim Suleimani, Commander of Iranian Forces|last1=Crowley|first1=Michael|author1link=Michael Crowley (journalist)|last2=Hassan|first2=Falih|last3=Schmitt|first3=Eric|author3link=Eric P. Schmitt|date=January 2, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|access-date=January 3, 2020}}</ref> چند روز بعد، ایران با حملات هوایی علیه [[پایگاه هوایی عین الاسد]] در عراق مقابله به مثل کرد.<ref>{{cite news|last1=Zaveri|first1=Mihir|title=More Than 100 Troops Have Brain Injuries From Iran Missile Strike, Pentagon Says|url=https://www.nytimes.com/2020/02/10/world/middleeast/iraq-iran-brain-injuries.html|access-date=June 8, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=February 10, 2020}}</ref> بیش از صد نفر از سربازان آمریکایی دچار [[ضربه مغزی]] شدند. ترامپ علناً تهدید کرد که در صورت مقابله به مثل ایران به اماکن فرهنگی ایران حمله خواهد کرد یا «به طرز نامتناسبی» واکنش نشان خواهد داد.<ref>{{cite news|last1=Swart|first1=Mia|title=Trump, his tweets and international law|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/01/trump-tweets-international-law-200107064935688.html|access-date=June 14, 2020|work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]]|date=January 8, 2020}}</ref> === استیضاح اول === {{اصلی|نخستین استیضاح دونالد ترامپ}} ترامپ در طول دورهٔ ریاست جمهوری خود، دو بار استیضاح شده است. استیضاح اول با رای منفی سنا به نتیجه نرسید و استیضاح دوم هم با رای منفی سنا به نتیجه نرسید. مجلس نمایندگان آمریکا، در تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۹، رای به استیضاح ترامپ داد. مجلس نمایندگان آمریکا، ترامپ را به سوءاستفاده از قدرت و ممانعت از تحقیقات کنگره متهم کرد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/us-house-of-representatives-impeaches-trump-on-two-charges/30333236.html مجلس نمایندگان آمریکا ترامپ را استیضاح کرد]، رادیو فردا.</ref> این دو اتهام در مجلس سنا برای تأیید نهایی استیضاح وی از ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا پیگیری شد و سرانجام مجلس سنا او را از هر دو اتهام تبرئه کرد؛ و او در مقام ریاست جمهوری خود ابقا شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=استیضاح ترامپ؛ سنا رئیس‌جمهور آمریکا را تبرئه کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51394508|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-05|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://farsi.euronews.com/2020/02/05/usa-senate-vote-against-articles-of-impeachment-against-trump|عنوان=تبرئه ترامپ از استیضاح}}</ref> استفانی گریشام سخنگوی کاخ سفید پس از اعلام نتایج نهایی بررسی موارد اتهامی استیضاح در بیانیه‌ای اعلام کرد: امروز، تلاش به استیضاح تقلبی با همنوایی دموکرات‌ها، با تبرئه کامل پرزیدنت دونالد ترامپ پایان یافت. [[پرونده:President Trump Delivers Remarks (49498772251).jpg|بندانگشتی|نمایش صفحه نخست روزنامه ''[[واشینگتن پست]]'' از تبرئه خود توسط سنا]] ترامپ در فردای استیضاح و در یک سخنرانی عمومی گفت «این هیچ وقت نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری روی دهد. این فشارها خیلی سنگین بود و اگر جیمز کومی را [از اف‌بی‌آی] اخراج نکرده بودم، شاید حتی امروز این‌جا نمی‌ایستادم. ما هیچ کار خطایی نکرده بودم و برای ما جهنم درست کردند. می‌خواهم با تشکر از دوستان آغاز کنم چرا که در نبرد و چالش است که آدم دوست‌هایش را پیدا می‌کند. به نظرم با هرچه سر ما آمد، بیشترین موفقیت و دستاوردها را داشته‌ایم. به جای این همه فشاری که برما آوردند، می‌توانستیم خیلی بهتر کار کنیم؛ ولی همین‌طور فشار دادند و من را به استیضاح کشاندند. تلفنی که بسیار عالی بود و هیچ مشکلی نداشت دستمایه کرده و استیضاح را اجرا کردند؛ ولی حالا دیگر تمام شد و واژه خیلی خوبی هم برای آن هست: تبرئه کامل.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرزیدنت ترامپ پس از تبرئه از استیضاح: رفتاری که با من شد نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری آمریکا رخ بدهد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/trump-after-impeachment/5276604.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دونالد ترامپ تبرئه در سنا را جشن گرفت و به مخالفان حمله کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51409498|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-06|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: به این می‌گویند «تبرئه کامل» !|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1349875/ترامپ-به-این-می-گویند-تبرئه-کامل|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=نسخه کامل سخنرانی پرزیدنت ترامپ بعد از تبرئه از استیضاح توسط سوی سنا|url=https://ir.voanews.com/a/us-impeachment/5276875.html|accessdate=2020-05-05|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین سخنرانی ترامپ بعد از تبرئه {{!}} تصویری که به کنایه نشان داد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/482882/اولین-سخنرانی-ترامپ-بعد-از-تبرئه-تصویری-که-به-کنایه-نشان-داد|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref> === انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ === {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)}} دونالد ترامپ که برای دومین دوره ریاست‌جمهوری خود نامزد شده بود،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump hints at re-election bid, vowing 'eight years' of 'great things'|نشانی=https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things|وبگاه=Washington Examiner|تاریخ=2017-01-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 اوت 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815201244/https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things/article/2612632}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump Set To Officially Launch Reelection Bid, But Hasn't He Been Running All Along?|نشانی=https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along|وبگاه=NPR.org|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615204956/https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along}}</ref> بدون مواجه‌شدن با چالش مهمی در انتخابات مقدماتی نامزد نهایی حزب خود شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump campaign touts Republican rule changes aimed at unified 2020 convention|نشانی=https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236|کوشش=Reuters|تاریخ=2019-10-07|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|archive-date=15 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200915150002/https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans Quietly Rigging 2020 Nominating Contest for Trump|نشانی=https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html|وبگاه=Intelligencer|تاریخ=2019-10-08|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-us|نام=Ed|نام خانوادگی=Kilgore|archive-date=1 مارس 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200301095403/https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html}}</ref> کمیته ملی حزب جمهوری‌خواه نیز در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۹ به صورت غیررسمی از نامزدی او حمایت کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=RNC unanimously pledges ‘undivided support’ for Trump, stops short of explicit 2020 endorsement|نشانی=https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/|وبگاه=The Washington Times|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|نویسنده=|تاریخ=|archive-date=24 مه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200524042304/https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/}}</ref> انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواهان در چند ایالت به نشانه حمایت از دونالد ترامپ برگزار نشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans to scrap primaries and caucuses as Trump challengers cry foul|نشانی=https://politi.co/2zVm1s2|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Alex|نام خانوادگی=Isenstadt|archive-date=28 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028194325/https://www.politico.com/story/2019/09/06/republicans-cancel-primaries-trump-challengers-1483126}}</ref> جمهوری‌خواهان در ایالاتی چون [[نیویورک (ایالت)|نیویورک]] و [[هاوایی]] بلافاصله بعد از کنسل کردن برگزاری انتخابات مقدماتی، ترامپ را برنده آرا حزبی خود اعلام کردند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hawaii GOP cancels presidential preference poll, commits delegates to Trump|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to|وبگاه=TheHill|تاریخ=2019-12-12|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Rebecca|نام خانوادگی=Klar|archive-date=12 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200412161151/https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=New York cancels Republican primary after Trump only candidate to qualify|نشانی=https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html|وبگاه=nydailynews.com|بازبینی=2020-09-08|نام=Denis|نام خانوادگی=Slattery|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603231308/https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html}}</ref> و برخی دیگر چون [[نوادا]] برای انجام این کار تا برگزاری کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان صبر کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nevada GOP binds delegates to Trump|نشانی=https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/|وبگاه=Las Vegas Review-Journal|تاریخ=2020-02-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=9 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609172948/https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Kansas GOP won't hold a caucus in 2020|نشانی=https://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020|وبگاه=www.kake.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=9 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209214821/http://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020}}</ref> [[پرونده:Donald Trump (50548265318).jpg|راست|بندانگشتی|ترامپ در [[آریزونا]] در حال برگزاری یک راهپیمایی برای کمپین انتخاباتی خود]] [[کمپین ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۲۰|کمپین انتخاباتی ترامپ]] اساساً بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۶ هم ادامه‌دار بود و صاحب‌نظران تاکتیک او مبنی بر ادامه گردهمایی‌های انتخاباتی در طول دوره ریاست‌جمهوری‌اش را «کمپین بی‌پایان» توصیف کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Road to 2020: Donald Trump's Never-Ending Campaign|نشانی=https://www.thedailybeast.com/articles/2017/02/18/donald-trump-s-never-ending-campaign|کوشش=The Daily Beast|تاریخ=2017-02-19|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|نام=Scott|نام خانوادگی=Bixby}}</ref> ترامپ حتی در ایالاتی نظیر کارولینای جنوبی و نوادا که انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه خود را به نشانه حمایت از او کنسل کرده‌اند هم گردهمایی انتخاباتی برگزار کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump rallies his base to treat coronavirus as a ‘hoax’|نشانی=https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=18 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200618061240/https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Here we go again," Trump says about intel reports of Russian meddling in 2020|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/|وبگاه=www.cbsnews.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=22 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200422191405/https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/}}</ref> دونالد ترامپ همه انتخابات‌های مقدماتی که جمهوری‌خواهان برای این دوره برگزار کردند را برنده شد و در ۱۷ مارس ۲۰۲۰، بعد از اینکه آرای حزبی موردنیاز برای تبدیل‌شدن به نامزد نهایی حزب در کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان را کسب کرد، نامزد مقدر حزب خود شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump becomes presumptive GOP nominee after sweeping primaries|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries|وبگاه=TheHill|تاریخ=2020-03-17|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Zack|نام خانوادگی=Budryk|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603010335/https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries}}</ref> ==== شکست در انتخابات ==== نهایتاً در انتخابات نهایی ۲۰۲۰، ترامپ از رقیب دموکرات خود، جو بایدن، شکست خورد. او در این دوره ۲۱۴ رای الکترال به دست آورد. با این حال ترامپ شکست را نپذیرفت و خواستار گرفته‌شدن تصمیم نهایی در مورد نتیجه انتخابات توسط دیوان عالی شد. دونالد ترامپ در اولین واکنش خود طی بیانیه ای بدون ارائه شواهدی جهت تقلب گفت: «خیلی مانده تا این انتخابات تمام شود» و «ما همه می‌دانیم که جو بایدن عجله دارد که به غلط خود را برنده انتخابات جا بزند و چرا متحدان رسانه‌ای او این قدر سخت در تلاش هستند تا کمکش کنند: نمی‌خواهند واقعیت آشکار شود». او گفت که هفته آینده نتایج انتخابات را در دادگاه عالی زیر سؤال خواهد برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d5c249467302d61cf6fb&بیانیه%20ترامپ:%20بایدن%20علجه%20دارد،%20انتخابات%20هنوز%20تمام%20نشده%20است&2020-11-07T17:15:20.738Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:02a940ca-e6e3-4928-a46c-72808879e1e5&pinned_post_asset_id=5fa6d5c249467302d61cf6fb&pinned_post_type=share|عنوان=بیانیه ترامپ: بایدن علجه دارد، انتخابات هنوز تمام نشده است}}</ref> رودی جولیانی، وکیل دونالد ترامپ گفت که چهار شاهد عینی از وجود تخلف در انتخابات دارد و به ادعای او «دادگاه می‌تواند کل انتخابات را باطل کند یا بعضی از آرای شعب خاص» و اگر آزای مشکل دار حساب نشود، نتیجه تغییر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d9b067645202b6c4dc37&وکیل%20ترامپ:%20می‌توانیم%20%20درخواست%20کنیم%20کل%20انتخابات%20باطل%20شود&2020-11-07T17:36:11.480Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e7440806-25fa-4875-89d9-e9e61b3b820e&pinned_post_asset_id=5fa6d9b067645202b6c4dc37&pinned_post_type=share|عنوان=وکیل ترامپ: می‌توانیم درخواست کنیم کل انتخابات باطل شود}}</ref> ==== بسته شدن حساب توییتر ==== در تاریخ ۸ ژانویه ۲۰۲۱، توییتر حساب رسمی دونالد ترامپ را به دلیل تشویش و ترغیب به خشونت بیشتر از جانب وی، به‌صورت دائمی مسدود کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=برایان فونگ|نشانی=https://www.cnn.com/2021/01/08/tech/trump-twitter-ban/index.html|عنوان=Twitter bans President Trump permanently|ناشر=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently bans Donald Trump over Capitol violence|نشانی=https://www.dw.com/en/twitter-permanently-bans-donald-trump-over-capitol-violence/a-56177210|ناشر=[[دویچه وله|Deutsche Welle]]|تاریخ بازبینی=11 ژانویه 2021}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter bans Trump’s account, citing risk of further violence|نشانی=https://www.washingtonpost.com/technology/2021/01/08/twitter-trump-dorsey/|ناشر=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently suspends Trump's account|نشانی=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-55597840|ناشر=[[بی‌بی‌سی|BBC]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحه توییتر ترامپ برای همیشه بسته شد | نشانی=https://www.isna.ir/news/99102014400/صفحه-توییتر-ترامپ-برای-همیشه-بسته-شد|ناشر=[[ایسنا]]|تاریخ=20 دی 1399|تاریخ بازدید=۲ نوامبر ۲۰۲۱}}</ref> اما بعد از خرید توییتر توسط [[ایلان ماسک]] پس از یک نظرسنجی در این پلتفرم اکانت دونالد ترامپ دوباره فعال شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اکانت توییتر ترامپ را دوباره فعال کرد|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ایلان-ماسک-اکانت-توییتر-ترامپ-را-دوباره-فعال-کرد/a-63823409|وبگاه=DW|تاریخ=2022-08-20|بازبینی=2024-07-21|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|archive-date=|archive-url=}}</ref> === استیضاح دوم === {{اصلی|دومین استیضاح دونالد ترامپ}} مواد استیضاح ترامپ به اتهام تحریک به فتنه علیه حکومت ایالات متحده در ۱۱ ژانویه تقدیم مجلس نمایندگان شد. اکثریت نمایندگان این مجلس با حضور هر دو حزب با رای ۲۳۲ به ۱۹۷ به استیضاح ترامپ رای دادند که او را بدل به نخستین صاحب منصب ایالات متحده کرد که دو بار استیضاح شده است. ده جمهوریخواه به استیضاح او رای موافق دادند که بیشترین تعداد اعضای یک حزب است که به استیضاح یک رئیس‌جمهور از حزب خود رای می‌دهند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump Impeached for Inciting Insurrection|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/01/13/us/politics/trump-impeached.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-01-14|تاریخ بازبینی=2021-01-20|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Nicholas|نام خانوادگی=Fandos}}</ref> == پس از نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|محاکمه دونالد ترامپ}} ترامپ پس از اتمام دوره ریاست جمهوری‌اش برای زندگی به باشگاه [[مار-ئه-لاگو]]ی در [[پام بیچ، فلوریدا]] رفت.<ref>{{cite news |last=Spencer |first=Terry |url=https://www.miamiherald.com/news/article248842049.html |title=Palm Beach considers options as Trump remains at Mar-a-Lago |agency=[[آسوشیتد پرس]] |via=[[میامی هرالد]] |date=January 28, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> آن‌چنان‌که لایحه روسای جمهور سابق در اختیار او قرار می‌دهد، او دفتری برای اداره فعالیت‌های پسا ریاست جمهوریش در آنجا ایجاد کرد.<ref name="safe">{{cite news |last=Wolfe |first=Jan |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-impeachment-benefits-explai-idUSKBN29W238 |title=Explainer: Why Trump's post-presidency perks, like a pension and office, are safe for the rest of his life |work=[[رویترز]] |date=January 27, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ دفتری در مار-ئه-لاگو برای رسیدگی به فعالیت‌های پسا ریاست جمهوری‌اش ایجاد کرد.<ref>{{cite news |last=Quinn |first=Melissa |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-office-former-president-florida/ |title=Trump opens "Office of the Former President" in Florida |work=[[سی‌بی‌اس|CBS]] |date=January 26, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ در ماه‌های پس از ریاست جمهوریش حضور عمومی فعالی نداشته، با دوستان و رهبران حزب دیدار کرده، در مورد آینده‌اش تفکر کرده و گلف بازی کرده است.<ref>{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2021/03/19/trumps-mar-a-lago-partially-closed-due-to-covid-outbreak.html|title=Trump's Mar-a-Lago partially closed due to Covid outbreak|date=March 19, 2021|agency=Associated Press|publisher=CNBC|access-date=28 March 2021}}</ref> ادعاهای دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات ۲۰۲۰ عموماً از سوی رسانه‌ها و منتقدان او «[[دروغ بزرگ]]» نام گرفت. در مه ۲۰۲۱، ترامپ و هوادارانش سعی کردند از این لفظ برای مقصود خویش استفاده کنند، و ازخود انتخابات به این عنوان یاد کردند.<ref>{{cite news |last=Solender |first=Andrew |url=https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2021/05/03/trump-says-hell-appropriate-the-big-lie-to-refer-to-his-election-loss/ |title=Trump Says He'll Appropriate 'The Big Lie' To Refer To His Election Loss |work=[[فوربز]] |date=May 3, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref><ref name="key">{{cite news |last=Wolf |first=Zachary B. |url=https://edition.cnn.com/2021/05/19/politics/donald-trump-big-lie-explainer/index.html |title=The 5 key elements of Trump's Big Lie and how it came to be |work=[[سی‌ان‌ان]] |date=May 19, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref> حزب جمهوریخواه از روایت دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات برای توجیه وضع کردن محدودیت‌ها بر رای دهی به نفع خود استفاده کرد.<ref name="key"/><ref>{{cite news |last=Balz |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-big-lie-elections-impact/2021/05/29/d7992fa2-c07d-11eb-b26e-53663e6be6ff_story.html |title=The GOP push to revisit 2020 has worrisome implications for future elections |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 29, 2021 |access-date=June 18, 2021}}</ref> === تحقیقات اف‌بی‌آی === {{Main|تفتیش اف‌بی‌آی از مار-ئه-لاگو}} [[File:Classified intelligence material found during search of Mar-a-Lago.jpg|thumb|اسناد اطلاعاتی طبقه‌بندی شده که در حین تفتیش از مار-ئه-لاگو پیدا شد.]] پس از ترک از کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۱، ترامپ برخی از اسناد دولتی را به اقامتگاه شخصی خود در [[مار-ئه-لاگو]] برد. در ماه مه ۲۰۲۱، [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] (NARA) که سوابق دولتی را حفظ و نگهداری می‌کند، متوجه شد که اسناد مهمی در پایان دوره ترامپ به آنها تحویل داده نشده و از دفتر ترامپ خواست تا آنها را برگرداند. در ژانویه ۲۰۲۲، دفتر ملی آمریکا ۱۵ جعبه از سوابق کاخ سفید را از مار-ئه-لاگو پیدا کرد و بعداً به وزارت دادگستری اطلاع داد که برخی از اسناد بازیابی شده جزء مواد طبقه‌بندی شده محرمانه بودند.<ref name="cnn-tl">{{cite news|last1=Lybrand|first1=Holmes|last2=Cohen|first2=Marshall|last3=Rabinowitz|first3=Hannah|url=https://cnn.com/2022/08/09/politics/doj-investigation-trump-documents-timeline/|title=Timeline: The Justice Department criminal inquiry into Trump taking classified documents to Mar-a-Lago|work=[[CNN]]|date=August 12, 2022|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در آوریل ۲۰۲۲ تحقیقات در این مورد را آغاز کرد و هیئت منصفه بزرگی را تشکیل داد.<ref>{{cite news|last1=Montague|first1=Zach|last2=McCarthy|first2=Lauren|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/politics/trump-classified-records-timeline.html|title=The Timeline Related to the F.B.I.'s Search of Mar-a-Lago|date=August 9, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در ۱۱ مه احضاریه ای برای ترامپ ارسال کرد تا اطلاعات بیشتری دریافت کند.<ref name="cnn-tl"/> در ۳ ژوئن، مقامات وزارت دادگستری از مار-ئه-لاگو کردند و برخی اسناد طبقه‌بندی شده را از وکلای ترامپ دریافت کردند.<ref name="cnn-tl"/> یکی از وکلا در تعهدی که امضا کرده بود، ادعا کرد که تمام اسناد طبقه‌بندی شده به دولت بازگردانده شده است.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/08/13/us/politics/trump-classified-material-fbi.html|title=Trump Lawyer Told Justice Dept. That Classified Material Had Been Returned|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|date=August 13, 2022|work=The New York Times|access-date=August 14, 2022}}</ref> در اواخر همان ماه یک احضاریه دیگر برای درخواست فیلم‌های نظارتی از مار-ئه-لاگو ارسال شد که فیلم‌ها نیز ارائه شدند.<ref name="cnn-tl"/><ref>{{cite news|last1=Thrush|first1=Glenn|last2=Haberman|first2=Maggie|last3=Protess|first3=Ben|title=Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material|url=https://www.nytimes.com/2022/08/11/us/politics/trump-fbi-subpoena.html|date=August 11, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="nuclear">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=Stein|first3=Perry|last4=Harris|first4=Shane|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/11/garland-trump-mar-a-lago/|title=FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022 |access-date=August 12, 2022}}</ref> در ۸ اوت ۲۰۲۲، مأموران [[اف‌بی‌آی]] اقامتگاه، دفتر و انبارهای ترامپ در مار-ئه-لاگو را تفتیش کردند تا اسناد و مدارک دولتی که ترامپ در هنگام خروج از ریاست جمهوری با خود برده بود را بازیابی کنند.<ref name="bddj0812"/><ref name="NYT-20220812"/> گزارش شده که برخی از اسناد مربوط به سلاح‌های هسته ای بودند.<ref name="nuclear"/> حکم تفتیش، با تأیید مجوز [[مریک گارلند]] دادستان کل آمریکا و تأیید یک قاضی فدرال و فهرست اقلام ضبط شده در ۱۲ اوت منتشر شد. متن حکم تفتیش حاکی از بررسی موارد نقض احتمالی قانون جاسوسی و ممانعت از اجرای قوانین عدالت است.<ref>{{cite news|last1=Swan|first1=Betsy|last2=Cheney|first2=Kyle|last3=Wu|first3=Nicholas|url=https://www.politico.com/news/2022/08/12/search-warrant-shows-trump-under-investigation-for-potential-obstruction-of-justice-espionage-act-violations-00051507|title=FBI search warrant shows Trump under investigation for potential obstruction of justice, Espionage Act violations|work=[[Politico]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref> اسنادی که در جست و جو پیدا شد شامل ۱۱ مجموعه از اسناد طبقه‌بندی شده محرمانه بود که چهار مورد از آنها با عنوان "فوق سری" و یکی با عنوان "فوق سری/SCI" برچسب گذاری شده بودند که بالاترین سطح طبقه‌بندی یک سند در دولت آمریکا است.<ref name="bddj0812">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/12/trump-warrant-release/|title=Agents at Trump's Mar-a-Lago seized 11 sets of classified documents, court filing shows|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="NYT-20220812">{{cite news|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|last3=Savage|first3=Charlie|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/trump-espionage-act-laws-fbi.html|title=Files Seized From Trump Are Part of Espionage Act Inquiry|date=August 12, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 13, 2022}}</ref> === کارزار ریاست جمهوری ۲۰۲۴ === در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۲، ترامپ نامزدی خود برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴]] را اعلام کرد و حسابی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی ایجاد کرد.<ref>{{cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Scherer|first2=Michael|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2022/11/15/trump-2024-announcement-running-president/|title=Trump, who as president fomented an insurrection, says he is running again|work=[[واشینگتن پست]]|date=November 15, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Schouten|first=Fredreka|url=https://www.cnn.com/2022/11/16/politics/donald-trump-war-chest-presidential-campaign/index.html|title=Questions about Donald Trump's campaign money, answered|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=November 16, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref> ==== سیاست‌های مربوط به ایران و تلاش به‌منظور سوءقصد ==== [[File:Final Video.webm|thumb|upright=1|پیش‌بینی [[رهبر جمهوری اسلامی]] ایران در مورد [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا]]، سرنوشت [[ترامپ]] و تهدید [[امیرعلی حاجی‌زاده|حاجی‌زاده]] به ترور وی توسط [[سپاه پاسداران]].]] ترامپ بارها اعلام کرده است که اولویت اصلی او، جلوگیری از دسترسی ایران به بمب اتمی است و با توجه به در نظر گرفتن این موضوع، به خبرنگاران گفته است که آمریکا باید برای توقف برنامه هسته‌ای آن کشور، با ایران به توافق برسد. ضمناً او از حملات کشور اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، ابراز رضایت کرده است.<ref name=":0"/> مایک والتز، مشاور امنیت ملی منصوب شده از طرف ترامپ، خواستار اعمال «حداکثر فشار وارده» بر ایران، از جمله اعمال تحریم صادرات نفت، کشتیرانی و بانکداری بر آن کشور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Report: Incoming Trump officials mulling attack on Iran {{!}} Responsible Statecraft|نشانی=https://responsiblestatecraft.org/trump-attack-plans-iran/|وبگاه=responsiblestatecraft.org|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What can Iran expect from a potential Trump presidency? – DW – 07/19/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/what-can-iran-expect-from-a-potential-trump-presidency/a-69713011|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump plans to intensify 'maximum pressure' campaign against Iran: Report|نشانی=https://www.aa.com.tr/en/americas/trump-plans-to-intensify-maximum-pressure-campaign-against-iran-report/3388739|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2025-01-02}}</ref> علاوه بر این، تیم انتخابی ترامپ برای اجرای انتقال قدرت به او، در حال حاضر به‌طور جدی در حال بررسی گزینه‌های اقدامات نظامی، تحت رهبری ایالات متحده، علیه تأسیسات هسته ای ایران و از جمله، اعمال حملات هوایی است. ترامپ شخصاً از نظر دادن در مورد احتمال وقوع جنگ با ایران امتناع کرده و گفته است که «هر چیزی ممکن است که اتفاق بیافتد» و اضافه کرده است که «در حال حاضر، وضعیت موجود بسیار بی‌ثبات است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump considers airstrikes on Iran's nuclear facilities - WSJ|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202412135525|وبگاه=iranintl.com|تاریخ=2024-12-13|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Read the Transcript of Trump's Person of the Year Interview|نشانی=https://time.com/7201565/person-of-the-year-2024-donald-trump-transcript/|وبگاه=TIME|تاریخ=2024-12-12|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en|نام=TIME|نام خانوادگی=Staff}}</ref> ترامپ در پادکست روز پنجشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۳ خود اعلام کرد که ''"دوست دارد ایران را بسیار موفق ببیند. منتها مشکل در این است که آنها نمی‌توانند و نباید به سلاح هسته ای دستیابی داشته باشند."''<ref name=":0"/> به گزارش «بی‌بی‌سی»، سازمان اطلاعات آمریکا، به دونالد ترامپ دربارهٔ کشف توطئه دولت ایران برای ترور او، «در تلاش و به‌منظور ایجاد هرج و مرج و اغتشاش در ایالات متحده» و نیز احتمالاً برای انتقام‌گیری از حمله پهپادی آمریکا در سال ۲۰۲۰ که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی شد، اطلاع داده است. به‌دنبال این موضوع، ترامپ در پاسخ خود به ایران، تهدید کرد که «ایران را به خاک و خون خواهد کشید».<ref name=":0"/> === کیفرخواست و دستگیری === {{اصلی|کیفرخواست دونالد ترامپ}} در سال ۲۰۲۴ ترامپ در یک دادگاه ایالتی نیویورک به اتهام جعل [[سند تجاری|اسناد تجاری]]، در ارتباط با پرداخت حق‌السکوت به استورمی دنیلز در ۳۴ فقره اتهامی [[کیفرخواست دونالد ترامپ|در نیویورک محکوم شناخته شد]]، که او را بدل به نخستین رئیس‌جمهور سابق آمریکا کرد که به جرمی محکوم شده است. ترامپ در هر این احکام درخواست تجدیدنظر می‌کند. او با ۵۴ فقره جنایی دیگر در سه کیفرخواست دیگر رو به روست: [[تعقیب قضایی فدرال دونالد ترامپ|یک تعقیب قضایی فدرال]] در فلوریدا در رابطه با سو نگهداری از اسناد طبقه‌بندی شده؛ یک کیفرخواست فدرال در واشینگتن دی سی، به اتهام توطئه و کارشکنی در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰؛ و یک کیفرخواست ایالتی در جورجیا به اتهام تبانی برای سودجویی و دیگر جرایم در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ۲۰۲۰ این ایالت. در یک پرونده مدنی در سال ۲۰۲۳، یک هیئت منصفه به این نتیجه رسید که ترامپ بابت سوء استفاده جنسی و افترا به [[جین کارول]] در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ و کلاهبرداری مالی در سال ۲۰۲۴ مسئول است. وی در ژوئیه ۲۰۲۴ در کارزار انتخاباتی در [[باتلر، پنسیلوانیا]] مورد [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|ترور ناموفق]] قرار گرفت. در مارس ۲۰۲۳ یک [[هیئت منصفه]] در نیویورک ترامپ را در ۳۴ فقره جرم جعل کردن در اسناد کسب و کار مورد اتهام قرار داد.<ref>{{cite news|last1=Scannell|first1=Kara|last2=Miller|first2=John|last3=Herb|first3=Jeremy|last4=Cole|first4=Devan|url=https://www.cnn.com/2023/03/30/politics/donald-trump-indictment/index.html|title=Donald Trump indicted by Manhattan grand jury on 34 counts related to fraud|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 31, 2023|access-date=April 1, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Marimow|first=Ann E.|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/04/04/trump-charges-34-counts-felony/|title=Here are the 34 charges against Trump and what they mean|work=[[واشینگتن پست]]|date=April 4, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> در ۴ آوریل، ترامپ خود را تسلیم کرد و دستگیر شد و به محضر دادگاه برده شد؛ او در برابر همه اتهامات ابراز بیگناهی کرد و آزاد شد. قاضی جلسه استماع حضوری بعدی را برای ۴ دسامبر مقرر کرد؛ و مهلتی تا تا ۸ اوت برای ارائه دفاعیات خود به دادگاه تعیین کرد.<ref>{{cite news|last1=Sangal|first1=Aditi|last2=Vales|first2=Leinz|last3=Vogt|first3=Adrienne|url=https://edition.cnn.com/politics/live-news/donald-trump-court-charges-04-05-23/index.html|title=The latest on Trump's historic indictment and felony charges|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=April 5, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> سرانجام در ۳۰ مهٔ ۲۰۲۴ هیئت منصفه او را در تمامی ۳۴ مورد اتهامی مجرم شناخت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دادگاه نیویورک دونالد ترامپ را در پرونده پرداخت «حق‌السکوت» مجرم شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32972949.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2024-05-31|تاریخ بازبینی=2024-05-31|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> === ترور ناموفق === {{اصلی|ترور نافرجام دونالد ترامپ}} دونالد ترامپ در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴ درحین سخنرانی انتخاباتی در ایالت [[پنسیلوانیا]] از یک ترور ناموفق جان سالم به در برد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump sees outpouring of support after assassination attempt at rally stop|نشانی=https://nypost.com/2024/07/13/us-news/trump-sees-outpouring-of-support-after-assassination-attempt-at-rally-stop/|تاریخ=2024-07-13|بازبینی=2024-07-14|کد زبان=en-US|نویسنده=Katherine Donlevy|وبگاه=New York Post}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/85538473/تیراندازی-در-حین-سخنرانی-انتخاباتی-ترامپ|عنوان=تیراندازی درحین سخنرانی انتخاباتی/ترامپ زخمی شد|کد زبان=fa}}</ref> این حادثه که منجر به زخمی شدن ترامپ و جان باختن یکی از حاضران در گردهمایی شد با واکنش‌های گسترده داخلی در ایالات متحده و بین‌المللی همراه شد و بسیاری از چهره‌های سیاسی و رهبران جهان آن را محکوم کردند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://parsi.euronews.com/2024/07/14/international-reactions-to-the-shooting-incident-at-trumps-election-rally|عنوان=واکنش‌ها به تیراندازی به دونالد ترامپ؛ جمهوری‌خواهان دموکرات‌ها را مسئول دانستند}}</ref> == دومین دوره ریاست‌جمهوری (۲۰۲۵–اکنون) == {{اصلی|دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}} ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری خود را هنگام تحلیفش در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ آغاز کرد.<ref>{{Cite news |last1=Morgan |first1=David |last2=Borter |first2=Gabriella |last3=Mason |first3=Jeff |last4=Ax |first4=Joseph |date=January 20, 2025 |title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America |url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/ |access-date=January 20, 2025 |work=[[Reuters]]}}</ref> او مسن‌ترین فردی است که مقام ریاست‌جمهوری آمریکا را بر عهده گرفت<ref>{{Cite news|last=Hussein|first=Mohamed H.|date=January 20, 2025|title=How does Trump's age at inauguration compare with other presidents?|work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/20/how-does-trumps-age-at-inauguration-compare-to-other-presidents|access-date=January 20, 2025}}</ref> و نخستین رئیس‌جمهور آمریکاست که به جرائم جدی محکوم شده است.<ref>{{Cite news |last1=Ogwude|first1=Haadiza|last2=Page|first2=Susan|date=January 20, 2025|title=Is Donald Trump the oldest president sworn into office? A look at his historic feats|work=[[USA Today]]|url=https://www.usatoday.com/story/news/2025/01/20/who-is-the-oldest-president-to-be-sworn-in-donald-trump/77776042007/|access-date=January 20, 2025}}</ref> === اقدامات اولیه === با آغاز دوره ریاست‌جمهوری، ترامپ مجموعه‌ای از [[فهرست دستورهای اجرایی در دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دستورهای اجرایی]] را امضا کرد که حدود اختیارات اجرایی را به چالش کشید. بسیاری از این دستورهای بلافاصله با چالش‌های حقوقی مواجه شدند.<ref>{{cite news |last=Wootson Jr. |first=Cleve R. |date=January 21, 2025 |title=Trump's executive orders already face pushback, legal challenges |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/21/trump-executive-orders-challenges-lawsuits/ |access-date=January 23, 2025}}</ref> او در نخستین روز ریاست‌جمهوری خود بیش از هر رئیس‌جمهور دیگری دستور اجرایی صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Rakich |first=Nathaniel |date=January 21, 2025 |title=No, Trump can't cancel the 2028 election. But he could still weaken democracy. |work=[[FiveThirtyEight]] |url=https://abcnews.go.com/538/trump-cancel-2028-election-weaken-democracy/story?id=117807079 |access-date=January 24, 2025 |quote=He issued more executive orders on Day 1 than any previous president}}</ref> همچنین، او [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو گسترده‌ای برای همه شورشیان ۶ ژانویه]] که محکوم یا متهم شده بودند، از جمله افرادی که به پلیس حمله کرده بودند، صادر کرد و با عفو بیش از ۱٫۵۰۰ نفر و تخفیف مجازات ۱۴ نفر، اقدامی بی‌سابقه انجام داد.<ref name="Reilly2025">{{cite news |last=Reilly |first=Ryan J. |url=https://www.nbcnews.com/politics/justice-department/trump-set-pardon-defendants-stormed-capitol-jan-6-2021-rcna187735 |title=Trump pardons roughly 1,500 criminal defendants charged in the Jan. 6 Capitol attack |work=[[NBC News]] |date=January 21, 2025 |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref name="NPR2025">{{cite news |url=https://www.npr.org/2021/02/09/965472049/the-capitol-siege-the-arrested-and-their-stories |title=The Jan. 6 attack: The cases behind the biggest criminal investigation in U.S. history |work=[[NPR]] |date=March 14, 2025 |access-date=April 14, 2025}}</ref> چهار روز پس از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری، تحلیل مجله ''[[تایم]]'' نشان داد که نزدیک به دو-سوم از [[فهرست اقدامات اجرایی دونالد ترامپ|اقدامات اجرایی او]] «کاملاً یا تا حدی» با پیشنهادهای [[پروژه ۲۰۲۵]] هم‌راستا هستند.<ref>{{cite magazine |last=Popli |first=Nik |date=January 24, 2025 |title=Trump's Early Actions Mirror Project 2025 |url=https://time.com/7209901/donald-trump-executive-actions-project-2025/ |access-date=January 25, 2025 |magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> به گفته حقوق‌دانان آمریکایی، چند اقدام او در هفته‌های اولیه با نقض قوانین فدرال، مقررات و قانون اساسی همراه بوده است.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=February 5, 2025 |title=Trump Brazenly Defies Laws in Escalating Executive Power Grab |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/05/us/trump-federal-law-power.html |url-access=subscription |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Rein |first=Lisa |date=January 29, 2025 |title=How Trump is stretching laws to make the federal government more political |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/29/trump-federal-government-laws-schedule-f/ |url-access=subscription |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Pereira |first=Ivan |date=January 28, 2025 |title=Trump funding freeze a blatant violation of Constitution, federal law: Legal experts |work=[[ABC News (United States)|ABC News]] |url=https://abcnews.go.com/Politics/trump-funding-freeze-blatant-violation-constitution-federal-law/story?id=118183957 |access-date=February 4, 2025}}</ref> او در ماه نخست دولتش، نود دستور اجرایی، یادداشت و بخشنامه صادر کرد.<ref>{{cite news |work=[[The Washington Times]] |url=https://www.washingtontimes.com/news/2025/feb/16/trump-record-breaking-start-rattles-district-rankl/ |title=Trump's record-breaking start rattles Washington, rankles rivals, but earns raves from voters |last=Mordock |first=Jeff |date=February 16, 2025 |access-date=February 17, 2025}}</ref> تا ۷ مارس، دستورها و اقدامات او در زمینه مهاجرت، اخراج بازرسان و ناظران، کاهش نیروی کار فدرال و موارد دیگر با بیش از ۱۰۰ پرونده قضایی در سراسر کشور مواجه شدند.<ref>{{cite news |last1=Juvenal |first1=Justin |last2=Marimow |first2=Ann E. |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/02/07/trump-lawsuits-executive-orders-actions-legal-challenges/ |title=Tracking Trump's wins and losses in court cases over his executive orders |newspaper=[[The Washington Post]] |date=March 7, 2025 |access-date=March 7, 2025}}</ref> اقدامات او علیه [[جامعه مدنی]]، از سوی کارشناسان حقوقی و صدها اندیشمند علوم سیاسی، اقداماتی [[اقتدارگرایانه]] و عاملی برای [[عقب‌گرد دموکراتیک در ایالات متحده|عقب‌گرد دموکراتیک]] توصیف شدند.<ref>{{Cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 1, 2025 |title=Trump's moves test the limits of presidential power and the resilience of US democracy |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-democracy-autocrats-authoritarian-constitution-threat-542ac437a58880e81c052f8f2df1643f |access-date=April 13, 2025|quote="Trump is using the classic elected authoritarian playbook," said Brendan Nyhan of Dartmouth College, who joined more than 800 other political scientists in signing a letter warning that Trump is undermining the rule of law and the basic constitutional principle of checks and balances.}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Leingang |first1=Rachel |last2=Noor |first2=Dharna |date=April 10, 2025 |title=Fear spreads as Trump targets lawyers and non-profits in 'authoritarian' takedown |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/10/trump-administration-authoritarian |access-date=April 13, 2025}}</ref> === اخراج گسترده کارکنان فدرال === ترامپ دستور توقف استخدام در سراسر دولت فدرال را صادر کرد و به کارمندان فدرال دستور داد تا دورکاری را ظرف ۳۰ روز متوقف کنند.<ref>{{cite news |last=Davies |first=Emily |title=On Day 4 of President Trump, telework is on the chopping block |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/23/federal-worker-mandates-resistance-trump/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref name="upend">{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Robertson |first2=Campbell |last3=Scheiber |first3=Noam |author-link3=Noam Scheiber |title=Trump's Moves to Upend Federal Bureaucracy Touch Off Fear and Confusion |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/us/politics/trump-federal-workers.html |website=[[The New York Times]] |date=January 25, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او خواستار بازنگری بسیاری از موقعیت‌های خدمات مدنی شد تا این مشاغل به [[سیاست/انتصاب شغلی|موقعیت‌های بدون تضمین شغلی]] تبدیل شوند.<ref name="upend"/><ref>{{cite news |last=Doyle |first=Michael |title=Trump plan to upend civil service advances under new name |url=https://www.politico.com/news/2025/01/27/trump-plan-civil-service-00200757 |website=[[Politico]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Shalal |first1=Andrea |last2=Spetalnick |first2=Matt |title=Trump accelerates campaign to remake federal bureaucracy |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-attack-diversity-programs-bureaucracy-sends-us-agencies-scrambling-2025-01-23/ |work=[[Reuters]] |date=January 23, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او اخراج گسترده کارکنان فدرال را آغاز کرد،<ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 28, 2025 |title=Trump sets about his retribution agenda with relish |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/28/politics/trump-retribution-agenda-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> که به گفته کارشناسان حقوقی بی‌سابقه یا مغایر با قوانین فدرال بود.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=January 27, 2025 |title=Fired Inspectors General Raise Alarms as Trump Administration Moves to Finalize Purge |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/us/politics/trump-inspectors-general-fired.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> هدف او جایگزینی این کارکنان با افرادی بود که با برنامه‌های او هم‌راستا باشند.<ref>{{cite news |last1=Basu |first1=Zachary |last2=Lawler |first2=Dave |title=Trump's bureaucracy goes to war |url=https://www.axios.com/2025/01/27/trump-federal-eorkers-inspectors-general |website=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> تا اواخر فوریه، دولت او بیش از ۳۰٬۰۰۰ نفر را اخراج کرده بود.<ref>{{cite news |title=DOGE continues to hollow federal workforce after already firing more than 30,000 |date=February 28, 2025 |url=https://www.pbs.org/newshour/show/doge-continues-to-hollow-federal-workforce-after-already-firing-more-than-30000 |last=Desjardins |first=Lisa |author-link=Lisa Desjardins |work=[[PBS Newshour]]}}</ref> برای تسهیل اخراج‌های بیشتر، دولت او تفسیر حقوقی جدیدی را به کار گرفت که دامنه وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی را که به‌عنوان نهادهای مرتبط با امنیت ملی شناخته می‌شوند، به شدت گسترش داد.<ref>{{cite web |last=Wagner |first=Erich |title=Trump order aims to outlaw most government unions on 'national security' grounds |url=https://www.govexec.com/workforce/2025/03/trump-order-aims-outlaw-most-government-unions-national-security-grounds/404113/ |website=[[Government Executive]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=Trump cited a rarely used provision of the [[Civil Service Reform Act of 1978|1978 Civil Service Reform Act]] allowing the president to exclude agencies and agency subcomponents from collective bargaining rules if the rules 'cannot be applied to that agency or subdivision in a manner consistent with national security requirements.'}}</ref><ref>{{cite news |last=Druker |first=Simon |title=Executive order would ban federal employee unionization, collective bargaining |url=https://www.upi.com/Top_News/US/2025/03/28/donald-trump-federal-unionization-collective-bargaining-executive-order/2671743183358/ |website=[[UPI News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024">{{cite news |last=Kanu |first=Hassan Ali |title=Trump administration sues to end some federal workers' union contracts |url=https://www.politico.com/news/2025/03/28/federal-workers-unions-lawsuit-donald-trump-00257991 |website=[[Politico]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=The Trump administration is asking Albright for a reinterpretation of federal law that would permit the agencies to rescind union contracts, rather than alleging any particular legal violations on the unions' part.}}</ref> این تفسیر، اتحادیه‌های کارگری فدرال را «خصمانه» اعلام کرد.<ref name="Davis O'Brien-2025">{{cite news |last=O'Brien |first=Rebecca Davis |title=Trump Order Could Cripple Federal Worker Unions Fighting DOGE Cuts |url=https://www.nytimes.com/2025/03/29/us/politics/federal-worker-unions-doge.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 29, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hsu |first=Andrea |title=Trump signs order ending union bargaining rights for wide swaths of federal employees |url=https://www.npr.org/2025/03/28/nx-s1-5343474/trump-collective-bargaining-unions-federal-employees |website=[[NPR News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> دستوری اجرایی در اواخر مارس، بر اساس این تفسیر، ده‌ها وزارتخانه و سازمان را از [[قانون روابط کار-مدیریت خدمات فدرال|برنامه‌های روابط کار-مدیریت فدرال]] مستثنی کرد و آن‌ها را به طرح دعوی برای ابطال [[توافق جمعی|توافق‌نامه‌های مذاکره جمعی]] خود واداشت.<ref>{{cite news |last=Wiessner |first=Daniel |title=Trump administration sues to invalidate dozens of union contracts |url=https://www.reuters.com/world/us/trump-administration-sues-invalidate-dozens-union-contracts-2025-03-28/ |website=[[Reuters]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024"/> این اقدام می‌تواند حمایت‌های اتحادیه‌ای را از یک میلیون کارمند فدرال حذف کند.<ref name="Davis O'Brien-2025"/><ref>{{cite news |last1=Iyer |first1=Kaanita |last2=Luhby |first2=Tami |title=Trump signs executive order ending collective bargaining rights for many federal workers |url=https://edition.cnn.com/2025/03/28/politics/executive-order-collective-bargaining-national-security/index.html |website=[[CNN]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> او دستور توقف پروژه‌های [[گوناگونی، انصاف و شمول]] (DEI) در دولت فدرال را صادر کرد و کارکنان دفاتر DEI را مرخص کرد. همچنین، او [[دستور اجرایی ۱۱۲۴۶]] را که الزامی‌کننده اقدام جبران بی‌عدالتی نسبت به اقلیت‌ها و سیاست‌های عدم تبعیض برای پیمانکاران فدرال بود را لغو کرد.<ref>{{cite news |last=Reid |first=Tim |title=Trump's rapid changes in US government stun federal workers |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-rapid-changes-us-government-stuns-stirs-anxiety-among-federal-workers-2025-01-24/ |website=[[Reuters]] |date=January 24, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Mark |first1=Julian |last2=Telford |first2=Taylor |last3=Svrluga |first3=Susan |title=In first days, Trump deals 'death blow' to DEI and affirmative action |url=https://www.washingtonpost.com/business/2025/01/23/trump-dei-affirmative-action/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025}}</ref> ترامپ و [[ایلان ماسک]] در [[وزارت کارآمدی دولت]] چندین سازمان فدرال، از جمله [[نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای انکشاف بین‌المللی]] و [[وزارت آموزش ایالات متحده آمریکا|وزارت آموزش]] را عملاً منحل کردند، هزاران کارمند را به‌صورت یک‌جانبه اخراج کردند و وظایف اداری را به حداقل‌های قانونی کاهش دادند.<ref>{{Cite news |last=Brownstein |first=Ronald |author-link=Ron Brownstein |date=March 20, 2025 |title=Trump's moves to hollow out government could be difficult to undo |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/03/20/politics/trump-musk-federal-government-reagan/index.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=Together with Elon Musk and his Department of Government Efficiency, the Trump administration has sought to rapidly deconstruct governmental power through, among other approaches, massive reductions in the federal workforce; the sale of federal buildings; the complete elimination of federal agencies, including the Department of Education, which Trump is expected to begin the process of dismantling on Thursday; and the cancellation of grants that sustain extensive networks of nonprofit humanitarian organizations overseas and sophisticated academic research institutions at home.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Pager |first=Tyler |date=March 15, 2025 |title=Trump Orders Gutting of 7 Agencies, Including Voice of America's Parent |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/15/us/politics/trump-order-voice-of-america.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref><ref>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-musk-usaid-c0c7799be0b2fa7cad4c806565985fe2 |title=Trump and Musk move to dismantle USAID, igniting battle with Democratic lawmakers |date=February 3, 2025 |access-date=February 5, 2025 |first1=Ellen |last1=Knickmeyer |first2=Farnoush |last2=Amiri |first3=Adriana |last3=Gomez Licon |work=[[AP News]]}}</ref> برخی اقدامات، مانند تلاش برای انحلال [[دفتر حمایت از مصرف‌کننده مالی]]، توسط دادگاه‌های فدرال متوقف شدند.<ref>{{Cite news |last=Gillison |first=Douglas |date=March 28, 2025 |title=Federal judge orders halt to Trump administration efforts to dismantle consumer agency |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us/federal-judge-orders-halt-trump-administration-efforts-dismantle-consumer-agency-2025-03-28/ |access-date=April 3, 2025}}</ref> بسیاری از اقدامات او تلاش داشتند تا نهادهای مستقل سنتی را تحت کنترل مستقیم قوه مجریه و در قالب‌های کوچک‌تر قرار دهند.<ref>{{Cite news |last1=Kavi |first1=Aishvarya |last2=Wong |first2=Edward |date=April 2, 2025 |title=Musk's Task Force Begins Shutting Down Foreign Policy Research Center |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/04/02/us/politics/doge-wilson-center.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=The apparent gutting of the Wilson Center would be the latest attempt by the Trump administration to bring federally funded institutions that have historically been independent under executive branch control, and in much diminished forms. Mr. Musk and his task force have helped lead efforts at slashing those institutions and various federal agencies.}}</ref> === سیاست داخلی === ترامپ سیاست اقتصاد تاب‌آور را از دولت بایدن به ارث برد که با رشد اقتصادی فزاینده، نرخ بیکاری پایین و کاهش تورم همراه بود.{{efn|منابع متعدد اقتصاد به ارث رسیده توسط دولت ترامپ را مقاوم و قوی توصیف کرده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Horsley |first1=Scott |author-link1=Scott Horsley |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |title=Trump inherits a strong economy by the numbers. What's his plan to lower prices? |url=https://www.npr.org/2025/01/25/nx-s1-5270829/trump-inherits-a-strong-economy-by-the-numbers-whats-his-plan-to-lower-prices |work=[[NPR News]] |date=January 25, 2025 |quote=[[Mark Zandi]]: The numbers speak for themselves. Growth is strong. Lots of jobs. Unemployment is low. If you take the economy on the whole, it really is about as good as it gets. So President Trump is inheriting a fantastic economy.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Rugaber |first=Christopher |date=January 23, 2025 |title=Trump's inheriting a solid economy, making it harder to lower borrowing costs or inflation |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-economy-inflation-interest-rates-borrowing-6ef86392b080ca963ec633546009409b |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Ryssdal |first1=Kai |last2=Terenzio |first2=Sofia |date=November 6, 2024 |title=Trump inherits a sturdy economy |url=https://www.marketplace.org/2024/11/06/strong-economy-next-president-inflation-employment/ |work=[[Marketplace (radio program)|Marketplace]] |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=December 18, 2024 |title=The Economy Is Finally Stable. Is That About to Change? |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2024/12/18/business/economy/trump-us-economy.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Smart |first=Tim |date=January 9, 2025 |title=Trump Will Inherit a Better Economy Than He Left Behind |work=[[U.S. News & World Report]] |url=https://www.usnews.com/news/u-s-news-decision-points/articles/2025-01-09/trump-to-inherit-a-better-economy-than-he-left-behind |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Baker |first=Peter |date=January 5, 2025 |title=Trump Sees the U.S. as a 'Disaster.' The Numbers Tell a Different Story. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/us/politics/trump-us-disaster-numbers.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref>}} اما به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای او، کاهش چشمگیر اعتماد مصرف‌کننده و افزایش انتظارات برای نرخ‌های تورمی بالاتر در میان مصرف‌کنندگان و اقتصاددانان وال‌استریت رخ داد.<ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2025/03/13/business/sp-500-stocks-market-correction.html |title=Stocks Tumble Into Correction as Investors Sour on Trump |first1=Joe |last1=Rennison |first2=Danielle |last2=Kaye |first3=Karl |last3=Russell |date=March 13, 2025 |access-date=March 13, 2025 |website=[[The New York Times]] |url-access=subscription}}</ref> این امر در نهایت به [[سقوط بازار سهام ۲۰۲۵|سقوط بازار سهام]] در آوریل پس از [[تعرفه‌های روز آزادی|اعلام تعرفه‌های جهانی او]] منجر شد.<ref>{{Cite news |last=Sherter |first=Alain |date=April 5, 2025 |title=Stock market rout deepens as Dow plunges more than 2,200 points and Nasdaq enters bear market |url=https://www.cbsnews.com/news/dow-jones-stocks-today-djia-trump-tariffs/ |access-date=April 10, 2025 |work=[[CBS News]]}}</ref> [[توقف کمک‌های مالی دولت فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|ترامپ کمک‌های مالی فدرال را لغو و متوقف کرد]] و بودجه تحقیقات علمی را به شدت کاهش داد.<ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=March 31, 2025 |title=Trump's Science Policies Pose Long-Term Risk, Economists Warn |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/31/business/economy/trump-research-cutbacks-economy.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref> او لابی‌گران صنعت نفت، گاز و مواد شیمیایی را به [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا|آژانس حفاظت محیط زیست]] منصوب کرد تا مقررات اقلیمی و کنترل آلودگی را لغو کنند.<ref>{{cite news |last1=Friedman |first1=Lisa |last2=Tabuchi |first2=Hiroko |author-link2=Hiroko Tabuchi |last3=Davenport |first3=Coral |date=January 25, 2025 |title=Trump Stocks E.P.A. With Oil, Gas and Chemical Lobbyists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/climate/epa-staff-oil-gas-chemical-industry-lobbyists.html |access-date=January 26, 2025}}</ref> او یک وضعیت اضطراری در انرژی ملی اعلام کرد که به تعلیق مقررات زیست‌محیطی، تسهیل قوانین استخراج سوخت‌های فسیلی و محدود کردن پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر منجر شد.<ref>{{cite news |last=Elliott |first=Rebecca F. |title=Oil Companies Embrace Trump, but Not 'Drill, Baby, Drill' |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/business/energy-environment/oil-trump-drill-baby-drill.html |work=[[The New York Times]] |date=January 27, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Brady |first=Jeff |author-link=Jeff Brady (reporter) |title=Trump's energy emergency is a gift to fossil fuel firms. It's likely headed to court |url=https://www.npr.org/2025/01/22/nx-s1-5269717/trump-energy-emergency-climate |work=[[NPR News]] |date=January 22, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> او دستور بازنگری در «قانونیت و کارایی مسلسل» [[مقررات گازهای گلخانه‌ای تحت قانون هوای پاک#یافته‌های خطر آژانس حفاظت از محیط زیست|حکم خطر آژانس حفاظت از محیط زیست]] را آغاز کرد که پایه اکثر مقررات فدرال در مورد گازهای گلخانه‌ای است.<ref>{{cite news |last1=Zraick |first1=Karen |last2=Friedman |first2=Lisa |title=Inside Trump's Renewed Effort to Undo a Major Climate Rule |url=https://www.nytimes.com/2025/01/28/climate/trump-endangerment-finding-epa.html |work=[[The New York Times]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> همچنین، او بار دیگر ایالات متحده را از [[توافق پاریس]] در مورد تغییرات اقلیمی خارج کرد.<ref>{{cite news |last1=Daly |first1=Matthew |last2=Borenstein |first2=Seth |date=January 20, 2025 |title=Trump signs executive order directing US withdrawal from the Paris climate agreement — again |url=https://apnews.com/article/trump-paris-agreement-climate-change-788907bb89fe307a964be757313cdfb0 |access-date=January 23, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> ترامپ مشکلات جامعه را به [[گوناگونی، انصاف و شمول]] و [[ووک (لفظ)|ووک]] نسبت داد و با مساوی پنداشتن گوناگونی با بی‌کفایتی،<ref>{{cite news |last=Green |first=Erica L. |date=February 3, 2025 |title=As Trump Attacks Diversity, a Racist Undercurrent Surfaces |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/03/us/politics/trump-diversity-racism.html |access-date=February 4, 2025}}</ref> سیاست‌های حامی تنوع و گوناگونی در دولت فدرال را لغو کرد.<ref>{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Aleaziz |first2=Hamed |date=January 22, 2025 |title=Federal Workers Ordered to Report on Colleagues Over D.E.I. Crackdown |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/22/us/politics/trump-order-discrimination-federal-hiring.html |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hurley |first=Lawrence |date=February 3, 2025 |title=Under Trump, conservatives reignite a battle over race and the Constitution |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-conservatives-reignite-battle-race-constitution-rcna189842 |access-date=February 4, 2025}}</ref> دولت او به شدت علیه حقوق افراد [[تراجنسیتی]] و آنچه «[[ایدئولوژی جنسیتی]]» نامید، اقدام کرد.<ref>{{cite news |last=Kurtzleben |first=Danielle |date=February 7, 2025 |url=https://www.npr.org/2025/02/07/g-s1-46893/trump-anti-trans Rights-executive-action-gender-ideology-confusion |title=Trump's executive actions curbing transgender rights focus on 'gender ideology' |work=[[NPR News]] |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |date=February 6, 2025 |last1=Sopelsa |first1=Brooke |last2=Yurcaba |first2=Jo |last3=Lambert |first3=Katrina |title=Trump signs executive order banning trans women from women's sports |url=https://www.nbcnews.com/nbc-out/out-politics-and-policy/trump-executive-order-ban-trans-women-sports-rcna190767 |access-date=February 13, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> او با دستورهای اجرایی تلاش کرد تا جامعه مدنی را مطابق با ترجیحات خود بازسازی کند.<ref name=APfirms>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-law-firms-executive-order-fe8f38a61cf77c5bb6add1315f5f96f1 |title=Trump reaches deals with 5 law firms, allowing them to avoid prospect of punishing executive orders |last=Tucker |first=Eric |date=April 11, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> به بهانه گوناگونی، انصاف و شمول و یهودستیزی، او نهادهای فرهنگی<ref>{{cite news |title=Trump's changes to the Smithsonian are the latest in his takeover of the arts |url=https://www.npr.org/2025/03/29/nx-s1-5333720/trumps-changes-to-the-smithsonian-are-the-latest-in-his-takeover-of-the-arts |last1=Blair |first1=Elizabeth |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |date=March 29, 2025 |work=[[NPR News]]}}</ref> و شصت دانشگاه<ref name=WSJed>{{cite news |url=https://www.wsj.com/us-news/education/anti-semitism-task-force-who-247c234e |title=The Little-Known Bureaucrats Tearing Through American Universities |last1=Whyte |first1=Liz Essley |last2=Belkin |first2=Douglas |last3=Randazzo |first3=Sara |date=April 14, 2025 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> را تهدید کرد و شرکت‌های حقوقی را وادار به تسلیم در برابر برنامه سیاسی خود کرد.<ref name=APfirms/> === مهاجرت === در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری، ترامپ به مأموران گشت مرزی دستور داد تا مهاجران غیرقانونی را به‌صورت فوری اخراج کنند، برنامه [[CBP One]] که برای برنامه‌ریزی عبور از مرز استفاده می‌شد را غیرفعال کرد، سیاست [[در مکزیک بمان]] را از سر گرفت، کارتل‌های مواد مخدر را به‌عنوان گروه‌های تروریستی معرفی کرد و دستور ازسرگیری ساخت دیوار مرزی را صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Bustillo |first=Ximena |title=Trump signs sweeping actions on immigration and border security on Day 1 |url=https://www.npr.org/2025/01/20/g-s1-43650/trump-inauguration-day-one-immigration |work=[[NPR News]] |date=January 20, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref name="Cbsjan28">{{cite news |last=Montoya-Galvez |first=Camilo |title=Trump's sweeping immigration crackdown targets some legal means to enter U.S. , too |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-migrants-crackdown-legal-immigration/ |website=[[CBS News]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> نرخ دستگیری‌ها از هدف تعیین‌شدهٔ [[اعمال مهاجرت و گمرک ایالات متحده آمریکا|اداره مهاجرت و گمرک ایالات متحده]] که روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دستگیری بود، کمتر است.<ref>{{cite news |last1=Miroff |first1=Nick |last2=LeVine |first2=Marianne |date=February 15, 2025 |title=ICE struggles to boost arrest numbers despite infusion of resources |url=https://www.washingtonpost.com/immigration/2025/02/15/ice-arrests-immigration-deportations/ |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> عملیات اخراج ابتدا بر «فهرست‌های هدف» از مجرمان که پیش از دومین دوره ترامپ تهیه شده بودند، متمرکز بود.<ref>{{cite news |last=Hackman |first=Michelle |title=Trump Ramps Up Deportation Effort After Slow Start |url=https://www.wsj.com/politics/policy/trump-ramps-up-deportation-effort-after-slow-start-546d9954 |website=[[The Wall Street Journal]] |date=January 28, 2025}}</ref> سپس دولت او درخواست‌کنندگان پناهندگی که شرایط لازم را نداشتند، حذف کرد،<ref name="AxiosJan20">{{cite news |last1=Contreras |first1=Russell |last2=Gibson |first2=Brittany |title=Trump's orders unleash sweeping limits on immigration, asylum |url=https://www.axios.com/2025/01/20/trump-immigration-executive-orders-deportations |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 20, 2025}}</ref> وضعیت آزادی مشروط مهاجرانی که از طریق CBP One و [[آزادی مشروط برای کوبایی‌ها، هائیتی‌ها، نیکاراگوئه‌ای‌ها و ونزوئلایی‌ها|برنامه آزادی مشروط بشردوستانه CHNV]] وارد ایالات متحده شده بودند را لغو کرد،<ref name="Cbsjan28"/> تلاش کرد تا [[شهروندی از طریق تولد در ایالات متحده|شهروندی از طریق تولد]] را حذف کند،<ref>{{cite news |last=Sneed |first=Tierney |date=January 23, 2025 |title=Judge blocks Trump's 'blatantly unconstitutional' executive order that aims to end birthright citizenship |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/23/politics/birthright-citizenship-lawsuit-hearing-seattle/index.html |access-date=January 23, 2025}}</ref> و [[برنامه پذیرش پناهندگان ایالات متحده|برنامه پذیرش پناهندگان]] را تعلیق کرد.<ref>{{cite news |last=Johnson |first=Gene |date=February 25, 2025 |title=Things to know about the ruling blocking President Trump's refugee ban |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-refugee-seattle-ruling-lawsuit-90d4f5eef5ff751e5b4fd45e5c9d9358}}</ref> در مارس، او با استفاده از [[قانون دشمنان بیگانه]] سال ۱۷۹۸، مهاجران را بدون محاکمه—یکی به دلیل «خطای اداری»<ref>{{cite news |title=US judge presses Trump administration on its refusal to return Kilmar Abrego Garcia |url=https://apnews.com/article/kilmar-abrego-garcia-el-salvador-trump-deported-e537cfb69a9840046b5d3e512509e9a8 |date=April 15, 2025 |first1=Michael |last1=Kunzelman |first2=Ben |last2=Finley |work=[[AP News]]}}</ref> و اکثر آن‌ها بدون سابقه کیفری{{efn|شبکه سی‌بی‌اس هیچ سابقه کیفری برای ۷۵٪ ونزوئلایی‌های بازداشت‌شده پیدا نکرد.<ref>{{cite news |title=U.S. sent 238 migrants to Salvadoran mega-prison; documents indicate most have no apparent criminal records |url=https://www.cbsnews.com/news/what-records-show-about-migrants-sent-to-salvadoran-prison-60-minutes-transcript/ |date=April 6, 2025 |last=Vega |first=Cecilia |work=CBS [[60 Minutes]]}}</ref>}}—در [[مرکز مهار تروریسم]] در السالوادور زندانی کرد.<ref>{{cite news |last1=Renteria |first1=Nelson |last2=O'Boyle |first2=Brendan |last3=Cortes |first3=Raul |date=March 20, 2025 |title=Explainer: What is El Salvador's mega-prison holding Venezuelans deported from the US? |url=https://www.reuters.com/world/americas/what-is-el-salvadors-mega-prison-that-could-take-us-criminals-2025-02-04/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 12, 2025}}</ref> او فعالان، مهاجران قانونی، گردشگران و دانشجویانی با ویزا که انتقاد از سیاست‌های او یا حمایت از فلسطین را ابراز کرده بودند، هدف قرار داد.<ref>{{cite news |last1=Kanno-Youngs |first1=Zolan |author-link1=Zolan Kanno-Youngs |last2=Pager |first2=Tyler |last3=Aleaziz |first3=Hamed |date=March 21, 2025 |title=As Trump Broadens Crackdown, Focus Expands to Legal Immigrants and Tourists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/21/us/politics/trump-immigration-visa-crackdown.html |url-access=subscription |access-date=March 29, 2025}}</ref> در آوریل، دولت او و وزارت کارآمدی دولت حدود ۶٬۳۰۰ مهاجر زنده را در [[فایل اصلی مرگ تأمین اجتماعی|پرونده مرگ تأمین اجتماعی]] به‌عنوان مرده ثبت کردند—با این امید که آن‌ها «خودشان اخراج شوند».{{efn|با ابطال شماره‌های تأمین اجتماعی که به‌صورت قانونی دریافت شده بودند، این افراد از دسترسی به خدمات بانکی و کارت‌های اعتباری محروم شدند.<ref name=NYTdeadfile/>}}<ref name=NYTdeadfile>{{cite news |title=Social Security Lists Thousands of Migrants as Dead to Prompt Them to 'Self-Deport' |url=https://www.nytimes.com/2025/04/10/us/politics/migrants-deport-social-security-doge.html |date=April 10, 2025 |first1=Alexandra |last1=Berzon |first2=Hamed |last2=Aleaziz |first3=Nicholas |last3=Nehamas |first4=Ryan |last4=Mac |first5=Tara Siegel |last5=Bernard |work=[[The New York Times]]}}</ref> === سیاست خارجی === سیاست خارجی دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ به‌گونه‌های مختلفی توصیف شده است: [[امپریالیسم آمریکا|امپریالیستی]]، [[گسترش‌خواهی|گسترش‌طلبانه]]،<ref>{{cite news |last1=Colvin |first1=Jill |last2=Gillies |first2=Rob |date=January 9, 2025 |title=Trump, the 'America First' candidate, has a new preoccupation: Imperialism |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-imperialism-canada-panama-greenland-b4b53445dee97398b498b79eab54d49b |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 8, 2025 |title=Trump's threats to Greenland, Canada and Panama explain everything about America First |work=[[CNN]] |url=https://edition.cnn.com/2025/01/08/politics/trump-greenland-canada-panama-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> [[انزواطلبی|انزواگرایانه]]، و [[خودبسندگی|خودبسندگرایانه]]، که همگی بر پایه ایدئولوژی «[[اول آمریکا]]» استوار هستند.<ref name="Blaxland 2182025">{{cite news |last=Blaxland |first=John |author-link=John Blaxland (historian) |date=February 18, 2025 |title=Trump's view of the world is becoming clear: America's allies come second to its own interests |work=[[The Conversation (website)|The Conversation]] |url=https://theconversation.com/trumps-view-of-the-world-is-becoming-clear-americas-allies-come-second-to-its-own-interests-250144 |access-date=February 28, 2025}}</ref> روابط او با متحدانش ماهیتی معامله‌گرانه داشت و از بی‌تفاوتی تا خصومت متغیر بود، تا جایی که حتی تهدیدهایی برای الحاق سرزمین‌ها مطرح کرد.<ref name="Erlanger 2272025">{{cite news |last=Erlanger |first=Steven |author-link=Steven Erlanger |date=February 27, 2025 |title=Indifference or Hostility? Trump's View of European Allies Raises Alarm |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/world/europe/trump-eu-allies.html |access-date=February 28, 2025}}</ref><ref name="Broadwater 2272025">{{cite news |last=Broadwater |first=Luke |date=February 27, 2025 |title=With Trump, Alliances Come With Strings Attached |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/us/politics/trump-alliances-ukraine-russia.html |access-date=February 28, 2025}}</ref> او دستور داد دولت ایالات متحده تأمین مالی و همکاری با سازمان بهداشت جهانی را متوقف کند و اعلام کرد که آمریکا قصد دارد به‌طور رسمی از این سازمان خارج شود.<ref>{{cite news |last=Maxmen |first=Amy |date=January 24, 2025 |title=What a U.S. exit from the WHO means for global health |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-withdraw-who-global-health/ |work=[[CBS News]] |access-date=January 25, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Faguy |first1=Ana |last2=Hughes |first2=Dominic |title=US exit from WHO could see fifth of budget disappear |url=https://www.bbc.com/news/articles/c391j738rm3o |website=[[BBC News]] |access-date=January 27, 2025 |date=January 21, 2025}}</ref>{{sfn|Trump|2025}} ترامپ و تیم در حال انتقال او، همراه با دولت بایدن، در میانجی‌گری برای برقراری [[آتش‌بس ۲۰۲۵ جنگ غزه|آتش‌بس میان اسرائیل و حماس]] مشارکت کردند که یک روز پیش از مراسم تحلیف او به اجرا درآمد.<ref>{{cite news |last1=Sanger |first1=David E. |author-link1=David E. Sanger |last2=Shear |first2=Michael D. |author-link2=Michael D. Shear |date=January 15, 2025 |title=How the Cease-Fire Push Brought Together Biden and Trump's Teams |url=https://www.nytimes.com/2025/01/15/us/politics/gaza-ceasefire-trump-biden.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Williams |first2=Michael |last3=Carvajal |first3=Nikki |last4=Treene |first4=Alayna |last5=Saenz |first5=Arlette |date=January 15, 2025 |title=How the Biden and Trump teams worked together to get the Gaza ceasefire and hostages deal done |url=https://edition.cnn.com/2025/01/15/politics/biden-trump-gaza-ceasefire-deal/index.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[CNN]]}}</ref><ref name="credit">{{cite news |last=Krauss |first=Joseph |date=March 18, 2025 |title=Why did Netanyahu end the Gaza ceasefire? |url=https://apnews.com/article/israel-palestinians-hamas-war-ceasefire-hostages-netanyahu-ff48f081b069e484955a72bc68261364 |access-date=March 22, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> با این حال، در مارس ۲۰۲۵، اسرائیل این آتش‌بس را نقض کرد.<ref name="credit"/> [[File:President Trump and Ukrainian President Zelenskyy Clash During Meeting in Oval Office, Feb. 28, 2025.jpg|thumb|ترامپ و ونس در دیدار با زلنسکی، فوریه ۲۰۲۵‏]] در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ و معاون رئیس‌جمهور، جِی‌دی ونس، در [[دفتر بیضی]] با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، [[دیدار ترامپ و زلنسکی ۲۰۲۵|دیدار کردند]]. این دیدار که به‌صورت زنده پخش شد، بسیار پرتنش بود و ترامپ و ونس به انتقاد شدید از زلنسکی پرداختند. رسانه‌ها این رویداد را رویارویی بی‌سابقه‌ای میان یک رئیس‌جمهور آمریکا و یک [[رئیس کشور|رئیس دولت]] خارجی توصیف کردند.<ref name="Liptak 20250228">{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Zeleny |first2=Jeff |author-link2=Jeff Zeleny |last3=Maher |first3=Kit |last4=Collins |first4=Kaitlan |author-link4=Kaitlan Collins |date=February 28, 2025 |title=Trump and Vance erupt at Zelensky in tense Oval Office meeting |url=https://www.cnn.com/2025/02/28/politics/trump-zelensky-vance-oval-office/index.html |access-date=March 20, 2025 |work=[[CNN]] |quote=Never before has an American president verbally attacked his visitor like Trump did Zelensky, leading to an almost real-time breakdown in relations between Washington and Kyiv.}}</ref><ref>{{cite news |last1=De Luce |first1=Dan |date=March 1, 2025 |title=Trump-Zelenskyy clash marks a defining turn away from U.S. defense of democracies |url=https://www.nbcnews.com/politics/national-security/trump-zelenskyy-clash-marks-defining-turn-away-us-defense-democracies-rcna193975 |access-date=March 27, 2025 |work=[[NBC News]] |quote=An ugly and unprecedented confrontation in the Oval Office … Previous American presidents have had plenty of tense exchanges with allies, but often in private and never like this.}}</ref> سیاست‌های اقتصادی ترامپ [[حمایت‌گرایی|حمایت‌گرایانه]] توصیف شده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Douglas |first1=Jason |last2=Fairless |first2=Tom |date=March 24, 2025 |title=Trade War Explodes Across World at Pace Not Seen in Decades |url=https://www.wsj.com/economy/trade/trade-war-explodes-across-world-at-pace-not-seen-in-decades-0b6d6513?mod=hp_lead_pos7 |access-date=March 25, 2025 |website=[[The Wall Street Journal]] |quote=Economists and historians say the flurry of recent moves suggest the world could be heading toward the largest, broadest surge in protectionist activity since the U.S. Smoot-Hawley Tariff Act of 1930 touched off a global retreat behind tariff walls that lasted until after World War II.}}</ref> او تعرفه‌هایی را بر اکثر کشورها، از جمله شرکای تجاری بزرگ مانند چین، کانادا و مکزیک، اعمال کرد.<ref>{{cite news |last1=Swanson |first1=Ana |last2=Austen |first2=Ian |last3=Romero |first3=Simon |author-link3=Simon Romero |title=Trump's Tariffs on Canada, Mexico and China Snap Into Effect |url=https://www.nytimes.com/2025/03/04/business/economy/trump-tariffs-canada-mexico-china.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 4, 2025 |date=March 4, 2025}}</ref> همچنین، کمک‌های مالی آمریکا به [[سازمان تجارت جهانی]] را متوقف کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/us-suspends-financial-contributions-wto-trade-sources-say-2025-03-27/ |date=March 28, 2025 |website=[[Reuters]] |title=Exclusive: US pauses financial contributions to WTO, trade sources say |first1=Emma |last1=Farge |access-date=March 28, 2025}}</ref> اقتصاددانان معتقدند که دولت او رابطه بین [[تراز تجاری|کسری تجاری]] و تعرفه‌ها را به‌درستی درک نکرده و از پیش‌فرض‌های نادرستی استفاده کرده است.<ref>{{Cite web |last=Weissmann |first=Jordan |date=April 6, 2025 |title=The White House cited these economists to justify its tariffs. They aren't thrilled. |url=https://finance.yahoo.com/news/the-white-house-cited-these-economists-to-justify-its-tariffs-they-arent-thrilled-193615537.html |website=Yahoo! Finance}}</ref> === پرسنل === ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری، اعضای [[کابینه دوم دونالد ترامپ|کابینه]] خود را از میان افرادی انتخاب کرد که وفاداری شخصی به او داشتند.<ref>{{cite news |last=Griffiths |first=Brent D. |date=November 13, 2024 |title=Trump's early Cabinet picks show how much he values loyalty in his second term |work=[[Business Insider]] |url=https://www.businessinsider.com/trump-cabinet-picks-so-far-loyalty-resumes-11 |access-date=February 23, 2025}}</ref><ref name="focus">{{cite news |last1=Slattery |first1=Gram |last2=Ulmer |first2=Alexander |date=November 11, 2024 |title=As Trump staffs up for second term, only MAGA loyalists need apply |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/default/donald-trump-staffs-up-second-term-only-maga-loyalists-need-apply-2024-11-11/ |access-date=February 23, 2025}}</ref> این انتخاب‌ها نشان‌دهنده «تمرکز بر وفاداری به‌جای تخصص در موضوعات» بود.<ref name="focus"/> در فوریه ۲۰۲۵، کاخ سفید اعلام کرد که [[ایلان ماسک]] به‌عنوان کارمند ویژه دولتی فعالیت می‌کند.<ref name="musk">{{cite news |last=Picchi |first=Aimee |url=https://www.cbsnews.com/news/elon-musk-special-government-employee-what-does-that-mean/ |title=The White House says Elon Musk is a "special government employee." Here's what that means. |work=[[CBS News]] |date=February 4, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref> ترامپ به [[وزارت کارآمدی دولت]] تحت مدیریت ماسک اجازه دسترسی به بسیاری از نهادهای فدرال را داد.<ref name="musk"/> تیم‌های ماسک در ماه نخست دولت جدید، در هجده وزارتخانه و نهاد<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/meet-the-press/meet-press-february-23-2025-n1311564 |title=Meet the Press – February 23, 2025 |date=February 23, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> از جمله در سیستم پرداخت ۵ تریلیون دلاری وزارت خزانه‌داری،<ref>{{cite news |title=Elon Musk's Team Now Has Access to Treasury's Payments System |url=https://www.nytimes.com/2025/02/01/us/politics/elon-musk-doge-federal-payments-system.html |first1=Andrew |last1=Duehren |first2=Maggie |last2=Haberman |author-link2=Maggie Haberman |first3=Theodore |last3=Schleifer |first4=Alan |last4=Rappeport |author-link4=Alan Rappeport |date=February 1, 2025 |access-date=February 2, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref> [[اداره کسب‌وکارهای کوچک]]، [[دفتر مدیریت پرسنل]]، و [[اداره خدمات عمومی]] فعالیت کردند.<ref>{{cite news |first=Nicole |last=Narea |title=Elon Musk's secretive government IT takeover, explained |date=February 5, 2025 |access-date=February 5, 2025 |url=https://www.vox.com/politics/398366/musk-doge-treasury-sba-opm-budget |work=[[Vox (website)|Vox]]}}</ref> === قضایی === پس از ناکامی‌های حقوقی، ترامپ انتقادهای خود از دستگاه قضایی را تشدید کرد و خواستار استیضاح قضات فدرالی شد که علیه او رأی داده بودند.<ref>{{cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 16, 2025 |title=Trump administration ramps up rhetoric targeting the courts amid mounting legal setbacks |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-courts-judges-rule-of-law-85058a5ffcef105d4ea2ce0ef078f084 |access-date=March 20, 2025}}</ref> او تهدیدهایی را مطرح کرد، دستورهای اجرایی امضا نمود و دستور تحقیقات دربارهٔ مخالفان سیاسی، منتقدان و سازمان‌های همسو با حزب دموکرات را صادر کرد.<ref>{{cite news |last1=Vogel |first1=Kenneth P. |author-link1=Kenneth P. Vogel |last2=Goldmacher |first2=Shane |date=March 19, 2025 |title=With Orders, Investigations and Innuendo, Trump and G.O.P. Aim to Cripple the Left |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-republicans-attack-democrats-actblue.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> سرپیچی او از احکام دادگاه و ادعای حق نافرمانی از دادگاه‌ها، نگرانی کارشناسان حقوقی را دربارهٔ بروز بحران در قانون اساسی برانگیخت.<ref>{{cite news |last=Liptak |first=Adam |author-link=Adam Liptak |date=March 19, 2025 |title=Defiance and Threats in Deportation Case Renew Fear of Constitutional Crisis |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-deportations-constitutional-crisis-impeachment.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> او به‌طور بی‌سابقه‌ای شرکت‌های حقوقی و وکلایی را که پیش‌تر مواضعی علیه او اتخاذ کرده بودند، مورد حمله قرار داد.<ref>{{cite episode |last=Lucas |first=Ryan |date=March 19, 2025 |title=Experts say Trump's targeting of law firms is unprecedented |url=https://www.npr.org/2025/03/19/nx-s1-5323890/experts-say-trumps-targeting-of-law-firms-is-unprecedented |series=[[All Things Considered]] |work=[[NPR News]] |access-date=April 13, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Scarcella |first1=Mike |last2=Merken |first2=Sara |last3=Sloan |first3=Karen |date=March 21, 2025 |title=Law firm Paul Weiss defends deal with Trump as lawyers sound alarm |url=https://www.reuters.com/legal/trumps-deal-with-law-firm-paul-weiss-sparks-alarm-among-lawyers-2025-03-21/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 13, 2025 |quote=[...] marked an unprecedented attack on their ability to do business.}}</ref> == دیدگاه عمومی == {{اصلی|دیدگاه عمومی به دونالد ترامپ}} === ارزیابی علمی و برآوردهای مقبولیت عمومی === در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی ریاست جمهوری مورخان۲۰۲۱]] [[سی-سپن]]، مورخان ترامپ را در رتبه چهارمین رئیس‌جمهور بد آمریکا قرار دادند. او در دسته مشخصه‌های رهبری پایین درجه را در اقتدار اخلاقی و مهارت‌های اداری گرفت.<ref>{{cite web|last=Sheehey|first=Maeve|date=June 30, 2021|title=Trump debuts at 41st in C-SPAN presidential rankings|work=[[پلیتیکو]]|url=https://www.politico.com/news/2021/06/30/trump-cspan-president-ranking-497184|access-date=March 31, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Brockell|first=Gillian|title=Historians just ranked the presidents. Trump wasn't last.|url=https://www.washingtonpost.com/history/2021/06/30/presidential-rankings-2021-cspan-historians/|access-date=July 1, 2021|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=June 30, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.c-span.org/presidentsurvey2021/|title=Presidential Historians Survey 2021|work=[[سی-سپن]]|access-date=June 30, 2021}}</ref> برآورد ۲۰۲۲ مؤسسه تحقیقاتی کالج سینا او را در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه]] ۴۳ام در بین ۴۵ رئیس‌جمهور قرار داد. او در همه دسته‌ها به جز بخت، علاقه به ریسک پذیری و رهبری حزبی نزدیک به آخر رتبه‌بندی شد و در دسته‌های متعددی در رتبه آخر قرار گرفت.<ref name="scri_22">{{cite web|url=https://scri.siena.edu/2022/06/22/american-presidents-greatest-and-worst/|title=American Presidents: Greatest and Worst|work=[[Siena College Research Institute]]|date=June 22, 2022|access-date=July 11, 2022}}</ref> در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۴, برآوردهای اعضای [[انجمن علوم سیاسی آمریکا]] ترامپ را در رتبه بدترین رئیس‌جمهور در تاریخ آمریکا قرار دادند.<ref>{{cite news|last1=Rottinghaus|first1=Brandon|last2=Vaughn|first2=Justin S.|date=February 19, 2018|title=Opinion: How Does Trump Stack Up Against the Best—and Worst—Presidents?|url=https://www.nytimes.com/interactive/2018/02/19/opinion/how-does-trump-stack-up-against-the-best-and-worst-presidents.html|access-date=July 13, 2024|work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref><ref>{{Cite news|last=Chappell|first=Bill|date=February 19, 2024|title=In historians' Presidents Day survey, Biden vs. Trump is not a close call|url=https://www.npr.org/2024/02/19/1232447088/historians-presidents-survey-trump-last-biden-14th|work=[[ان‌پی‌آر]]}}</ref> ترامپ تنها رئیس‌جمهوری است که در نظرسنجی گالوپ، که از ۱۹۳۸ انجام می‌شود، هیچگاه به درصد مقبولیت ۵۰ درصد نرسیده است. شکاف حزبی در میزان مقبولیت او بی‌سابقه بود: ۸۸ درصد در میان جمهوریخواهان و ۷ درصد در میان دموکرات‌ها.<ref name="Jones">{{cite web|first=Jeffrey M.|last=Jones|title=Last Trump Job Approval 34%; Average Is Record-Low 41%|url=https://news.gallup.com/poll/328637/last-trump-job-approval-average-record-low.aspx|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=January 18, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> تا سپتامبر ۲۰۲۰، مقبولیت او به طرز نامعمولی پایدار بود، و در اوج خود به ۴۹ درصد و در پایین‌ترین حدش به ۳۵ درصد رسید.<ref>{{cite web|first=Ezra|last=Klein|url=https://www.vox.com/2020/9/2/21409364/trump-approval-rating-2020-election-voters-coronavirus-convention-polls|title=Can anything change Americans' minds about Donald Trump? The eerie stability of Trump's approval rating, explained.|work=[[واکس (وبگاه)]]|date=September 2, 2020|access-date=October 10, 2021}}</ref> ترامپ دوره اش را با میزان مقبولیت بین ۲۹ و ۳۴ درصد به پایان رساند-که پایین‌ترین میزان در میان همه رؤسای جمهور از زمان شروع نظرسنجی‌های مدرن بود- و میانگین آن در سراسر ریاست جمهوری اش میزان بی‌سابقه پایین ۴۱ درصد بود.<ref name="Jones"/><ref>{{cite web|first=Harry|last=Enten|url=https://cnn.com/2021/01/16/politics/trump-approval-analysis/|title=Trump finishes with worst first term approval rating ever|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=January 16, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> در نظرسنجی سالانه گالوپ که از آمریکاییان می‌پرسد شخصی را که بیش از همه تحسین می‌کنند را نام ببرند، ترامپ در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بعد از اوباما دوم بود، در ۲۰۱۹ به همراه اوباما اول، و در سال ۲۰۲۰ اول بود.<ref>{{cite web|url=https://news.gallup.com/poll/1678/most-admired-man-woman.aspx|title=Most Admired Man and Woman|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=December 28, 2006|access-date=October 3, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://thehill.com/homenews/administration/531906-trump-ends-obamas-12-year-run-as-most-admired-man-gallup|title=Trump ends Obama's 12-year run as most admired man: Gallup|last=Budryk|first=Zack|date=December 29, 2020|work=[[هیل (روزنامه)]]|access-date=December 31, 2020}}</ref> از زمانی که [[گالوپ (شرکت)|گالوپ]] در سال ۱۹۴۸ این نظرسنجی را شروع کرد، ترامپ نخستین رئیس‌جمهور منتخبی است که در سال نخست ریاست جمهوریش تحسین شده‌ترین نبوده است.<ref>{{cite web|last=Panetta|first=Grace|work=[[بیزنس اینسایدر]]|url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-barack-obama-tie-2019-most-admired-man-gallup-2019-12|title=Donald Trump and Barack Obama are tied for 2019's most admired man in the US|date=December 30, 2019|access-date=July 24, 2020}}</ref> یک نظرسنجی گالوپ در ۱۳۴ کشور که مقبولیت رهبری آمریکا بین ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ را مقایسه می‌کند دریافت که مقبولیت کار ترامپ تنها در ۲۹ کشور از اوباما بیشتر بود، که بیشترشان کشورهای غیر دموکراسی بودند؛<ref>{{cite web|last=Datta|first=Monti|title=3 countries where Trump is popular|url=http://theconversation.com/3-countries-where-trump-is-popular-120317|date=September 16, 2019|access-date=October 3, 2021|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> مقبولیت رهبری آمریکا در میان همه متحدان و کشورهای گروه هفت سقوط کرد. در مجموع مقبولیت مشابه دو سال پایانی ریاست جمهوری جرج دابلیو بوش بود.<ref>{{cite web|title=Rating World Leaders: 2018 The U.S. vs. Germany, China and Russia|url=https://www.politico.com/f/?id=00000161-0647-da3c-a371-867f6acc0001|work=[[گالوپ (شرکت)]]|access-date=October 3, 2021}} Page 9</ref> تا میانه سال ۲۰۲۰، تنها ۱۶ درصد از پاسخ دهندگان بین‌المللی به نظرسنجی ۱۴ کشوری [[مرکز تحقیقات پیو]] نسبت به ترامپ ابراز اعتماد کردند، که پایین‌تر از [[ولادیمیر پوتین]] روسیه و [[شی جین پینگ]] چین بود.<ref>{{cite web|last1=Wike|first1=Richard|last2=Fetterolf|first2=Janell|last3=Mordecai|first3=Mara|access-date=December 24, 2020|title=U.S. Image Plummets Internationally as Most Say Country Has Handled Coronavirus Badly|work=[[مرکز تحقیقات پیو]]|url=https://www.pewresearch.org/global/2020/09/15/us-image-plummets-internationally-as-most-say-country-has-handled-coronavirus-badly/|date=September 15, 2020}}</ref> در گزارش «سی ان ان» از تهران، بسیاری از ایرانیان، حمایت خود را از دونالد ترامپ اعلام کرده‌اند و اظهار داشته‌اند که ترجیح می‌دهند به جای رقیب سیاسی او یعنی کامالا هریس،<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Why many in Iran want Donald Trump to win the US election – DW – 10/28/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/iran-donald-trump-us-presidential-election-2024-nuclear-deal-israel-conflict-v3/a-70619129|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref> او را در کاخ سفید ببینند. به گفته روزنامه‌نگار «فریبا پژوه»، بسیاری از ایرانیان، به دلیل تشدید بحران شدید اقتصادی موجود در ایران، در آرزوی یک تغییر اساسی و کلی هستند و دونالد ترامپ را فردی می‌یابند که می‌تواند در نهایت امر، نظام سیاسی جمهوری اسلامی را به پایان برساند.<ref name=":0"/> === اظهارات دروغین یا گمراه کننده === [[File:2017- Donald Trump veracity - composite graph.png|thumb|upright=1.5|[[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] ''واشینگت پست'' ,<ref name="database">{{cite news|title=In four years, President Trump made 30,573 false or misleading claims|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Michelle Ye Hee|last4=Lee|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/politics/trump-claims-database/|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=January 20, 2021|access-date=October 11, 2021}}</ref> ''تورنتو استار'' ,<ref>{{cite web|last=Dale|first=Daniel|author-link=Daniel Dale|title=Donald Trump has now said more than 5,000 false things as president|url=https://www.thestar.com/news/world/analysis/2019/06/05/donald-trump-has-now-said-more-than-5000-false-claims-as-president.html|work=[[تورنتو استار]]|date=June 5, 2019|access-date=October 11, 2021}}</ref> و سی ان ان<ref>{{cite news|last1=Dale|first1=Daniel |author-link=Daniel Dale|last2=Subramiam|first2=Tara|url=https://edition.cnn.com/2020/03/09/politics/fact-check-trump-false-claims-february/index.html|title=Fact check: Donald Trump made 115 false claims in the last two weeks of February|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 9, 2020|access-date=November 1, 2023}}</ref> داده‌ها در مورد «ادعاهای دروغین یا گمراه کننده» (پیش زمینه نارنجی), و "ادعاهای دروغین " (پس زمینه بنفش), را جمع‌آوری کرده‌اند.|alt=Chart depicting false or misleading claims made by Trump]] ترامپ به عنوان یک نامزد ریاست جمهوری، به کرات اظهارات دروغینی در بیانات عمومی خود انجام داده است<ref name="finnegan"/><ref name="whoppers"/> تا حدی که در[[سیاست در ایالات متحده آمریکا]] بی‌سابقه بوده‌اند.<ref name="finnegan"/><ref name="glasser">{{cite web|url=https://www.newyorker.com/news/letter-from-trumps-washington/trumps-escalating-war-on-the-truth-is-on-purpose|title=It's True: Trump Is Lying More, and He's Doing It on Purpose|magazine=[[نیویورکر]]|date=August 3, 2018|access-date=January 10, 2019|first=Susan B.|last=Glasser|author-link=Susan Glasser}}</ref><ref name="Konnikova">{{cite web|last=Konnikova|first=Maria|author-link=Maria Konnikova|title=Trump's Lies vs. Your Brain|work=[[پلیتیکو]]|date=January 20, 2017|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/donald-trump-lies-liar-effect-brain-214658|access-date=March 31, 2018}}</ref> دروغ او بخش متمایزی از هویت سیاسی او شدند.<ref name="glasser"/> [[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] اظهارات دروغین و گمراه کننده ترامپ را مستندنگاری کرده‌اند، از جمله در ''واشینگتن پست'' , که ۳۰٬۵۷۳ اظهارات دروغین یا گمراه کننده در دوره چهارساله ترامپ شمارش کرده است.<ref name="database"/> بسامد دروغ‌های ترامپ در طول زمان افزایش پیدا کرده و از حدود شش ادعای دروغ یا گمراه کننده در روز در سال اول ریاست جمهوری او به ۳۹ تا در روز در سال آخر رسید.<ref name="TermUntruth">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/interactive/2021/timeline-trump-claims-as-president/|title=A term of untruths: The longer Trump was president, the more frequently he made false or misleading claims|date=January 23, 2021|access-date=October 11, 2021|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Leslie|last4=Shapiro|first5=Leo|last5=Dominguez|newspaper=[[واشینگتن پست]]}}</ref> برخی از دروغ‌های ترامپ مانند ادعاهای مکرر او که "[[تحلیف دونالد ترامپ|بزرگترین مراسم تحلیف]] " را داشته.<ref>{{cite web|title=Donald Trump had biggest inaugural crowd ever? Metrics don't show it|work=[[پولیتی‌فکت]]|date=January 21, 2017|first=Linda|last=Qiu|url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2017/jan/21/sean-spicer/trump-had-biggest-inaugural-crowd-ever-metrics-don/|access-date=March 30, 2018}}</ref><ref>{{cite news|last=Rein|first=Lisa|title=Here are the photos that show Obama's inauguration crowd was bigger than Trump's|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=March 6, 2017|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2017/03/06/here-are-the-photos-that-show-obamas-inauguration-crowd-was-bigger-than-trumps/|access-date=March 8, 2017}}</ref> سایر آنها اثرات دامنه دارتری داشته، مثلاً ترویج داروهای اثبات نشده ضد مالاریا از سوی او به عنوان درمانی برای کووید-۱۹،<ref>{{cite web|last=Wong|first=Julia Carrie|author-link=Julia Carrie Wong|url=https://www.theguardian.com/world/2020/apr/06/hydroxychloroquine-trump-coronavirus-drug|title=Hydroxychloroquine: how an unproven drug became Trump's coronavirus 'miracle cure'|date=April 7, 2020|work=[[گاردین]] |access-date=June 25, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Spring|first=Marianna|url=https://www.bbc.com/news/stories-52731624|title=Coronavirus: The human cost of virus misinformation|date=May 27, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]] |access-date=June 13, 2020}}</ref> که باعث کمبود این داروها در آمریکا و [[خرید عصبی]] آنها در آفریقا و جنوب آسیا شد.<ref>{{cite news|last=Rowland|first=Christopher|url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/03/20/hospitals-doctors-are-wiping-out-supplies-an-unproven-coronavirus-treatment/|title=As Trump touts an unproven coronavirus treatment, supplies evaporate for patients who need those drugs|date=March 23, 2020|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=March 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Parkinson|first1=Joe|last2=Gauthier-Villars|first2=David|url=https://www.wsj.com/articles/trump-claim-that-malaria-drugs-treat-coronavirus-sparks-warnings-shortages-11584981897|title=Trump Claim That Malaria Drugs Treat Coronavirus Sparks Warnings, Shortages|date=March 23, 2020|work=[[وال‌استریت ژورنال]]|access-date=March 26, 2020|url-access=subscription}}</ref> دیگر اطلاعات غلط او از جمله نسبت دادن اوج‌گیری جرم و جنایت در انگلستان و ویلز به غلط به «پراکنش تروریسم اسلامی رادیکال» در خدمت مقاصد سیاسی داخلی ترامپ بود.<ref>{{cite web|last=Zurcher|first=Anthony|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42171550|title=Trump's anti-Muslim retweet fits a pattern|date=November 29, 2017|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 13, 2020}}</ref> ترامپ از روی عادت بابت دروغ‌هایش عذرخواهی نمی‌کند.<ref>{{cite web|last=Allen|first=Jonathan|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/does-being-president-trump-still-mean-never-having-say-you-n952841|title=Does being President Trump still mean never having to say you're sorry?|date=December 31, 2018|work=[[ان‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 14, 2020}}</ref> تا سال ۲۰۱۸، رسانه‌ها به ندرت مطالب غلط بیان شده از سوی ترامپ، از جمله وقتی او مکرراً اظهارات به وضوح دروغینی را بیان می‌کرد، را دروغ می‌خواندند.<ref>{{cite web|last=Greenberg|first=David|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/the-perils-of-calling-trump-a-liar-214704|title=The Perils of Calling Trump a Liar|date=January 28, 2017|work=[[پلیتیکو]]|access-date=June 13, 2020}}</ref><ref name="DBauder">{{cite web|last=Bauder|first=David|url=https://apnews.com/8d3c7387eff7496abcd0651124caf891|title=News media hesitate to use 'lie' for Trump's misstatements|date=August 29, 2018|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=September 27, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Farhi|first=Paul|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/lies-the-news-media-is-starting-to-describe-trumps-falsehoods-that-way/2019/06/05/413cc2a0-8626-11e9-a491-25df61c78dc4_story.html|title=Lies? The news media is starting to describe Trump's 'falsehoods' that way.|date=June 5, 2019|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=April 11, 2024}}</ref> در سال ۲۰۲۰, ترامپ به‌طور قابل توجهی منشأ اطلاعات غلط دربارهٔ رأی دهی پستی و دنیاگیری کووید-۱۹ شد.<ref name="USAT-Disinfo">{{cite web|last=Guynn|first=Jessica|url=https://usatoday.com/story/tech/2020/10/05/trump-covid-19-coronavirus-disinformation-facebook-twitter-election/3632194001/|title=From COVID-19 to voting: Trump is nation's single largest spreader of disinformation, studies say|date=October 5, 2020|work=[[یواس‌ای تودی]]|access-date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Bergengruen|first1=Vera|last2=Hennigan|first2=W.J.|url=https://time.com/5896709/trump-covid-campaign/|title='You're Gonna Beat It.' How Donald Trump's COVID-19 Battle Has Only Fueled Misinformation|date=October 6, 2020|magazine=[[تایم]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> حملات او به برگه‌های رأی پستی و دیگر فرایندهای انتخاباتی اعتماد عمومی به صحت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ را تضعیف کرد،<ref>{{cite web|url=https://www.politico.com/news/2020/05/25/donald-trump-rigged-election-talk-fears-274477|title=Trump sees a 'rigged election' ahead. Democrats see a constitutional crisis in the making.|last=Siders|first=David|date=May 25, 2020|work=[[پلیتیکو]]|access-date=October 9, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Riccardi|first=Nicholas|url=https://apnews.com/article/virus-outbreak-election-2020-ap-fact-check-elections-voting-fraud-and-irregularities-8c5db90960815f91f39fe115579570b4|title=AP Fact Check: Trump's big distortions on mail-in voting|date=September 17, 2020|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> در حالی که اطلاعات غلط او دربارهٔ دنیاگیری در پاسخ ملی به آن وقفه انداخت و تضعیفش کرد.<ref name="USAT-Disinfo"/><ref name="NYT 4 11 20"/> == جوایز و افتخارات == === دوشیزه جهان === {{اصلی|دوشیزه جهان}} در سال ۱۹۹۶ دونالد ترامپ [[دوشیزه جهان]] را از آی‌تی‌تی خریداری کرد و دفتر مرکزی آن را از [[لس آنجلس]] به [[نیویورک]] منتقل کرد. دونالد ترامپ با [[ان‌بی‌سی]] قراردادی نوشت و دوشیزه جهان را از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ از ان‌بی‌سی پخش کرد؛ ولی پس از کارزار سال ۲۰۱۵ ترامپ علیه [[مهاجرت غیرقانونی]] این برنامه محبوبیت خود را نیز از دست داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Leada Gore|نشانی=https://www.al.com/news/index.ssf/2017/01/does_donald_trump_own_miss_uni.html|عنوان=Does Donald Trump own Miss Universe? President's history with pageant, Alicia Machado|ناشر=al.com|تاریخ=Jan 29, 2017|تاریخ بازبینی=Oct 18, 2018}}</ref> {{تصویر چندگانه|total_width = 230|image1 = Trump MarineCorpsFoundation April22 2015.JPG|width1 = ۲۳۰|height1 = ۲۳۰|caption1 = ترامپ در حال دریافت جایزه سالانهٔ رهبری بنیاد سپاه نیروی دریایی-اجرای قانون سال ۲۰۱۵ به پاس مشارکت‌هایش در زمینه‌های برنامه‌های آموزشی نظامی آمریکا|image2 = Donald Trump star Hollywood Walk of Fame.JPG|width2 = ۲۳۰|height2 = ۲۳۰|caption2 = ستاره ترامپ در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]]}} * [[مدرک افتخاری|دکترای افتخاری]] بازرگانی (Hon. D.B.), ۲۰۱۲، [[دانشگاه لیبرتی]]<ref name="LU1">Mitzi Bible (September 24, 2012).[http://www.liberty.edu/news/index.cfm?PID=18495&MID=65182 Donald Trump addresses largest Convocation crowd, praises Liberty's growth]. Liberty University News Service, September. Liberty University News Service.</ref> * [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای]] (کلاس ۲۰۱۳) * ستاره در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]] * در سال ۲۰۱۵ جایزهٔ آزادی را به خاطر کوشش مثبت در زمینهٔ [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com"/> * [[کلید شهر]] [[دورال، فلوریدا]]، ۲۰۱۵<ref>{{cite news|last=Madan|first=Monique|date=March 4, 2015|title=Donald Trump gets his key to Doral|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708060815/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|archive-date=July 8, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Hidalgo|first=Daniel|date=August 5, 2015|title=Doral lets Donald Trump keep key to city; also gives initial OK to four new developments|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150819164622/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|archive-date=August 19, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref> * «[[شخص سال]]» از سوی [[تایم]] (۲۰۱۶) == جستارهای وابسته == * [[ترامپیسم]] * [[مواضع سیاسی دونالد ترامپ]] * [[برج و هتل بین‌المللی ترامپ (شیکاگو)|برج و هتل بین‌المللی ترامپ]] * [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ]] * [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ]] * [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ]] * [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی]] * [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] * [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵]] * [[پرونده کلاهبرداری تجاری دادستان کل نیویورک علیه سازمان ترامپ]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین = بله}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر |خودکار =بله}} <!-- Please be cautious about adding external links. See Wikipedia:External links and Wikipedia:Spam for details. If there are already suitable links, propose additions or replacements on the article's talk page or submit your link to the relevant category at DMOZ (dmoz.org) and link there using {{Curlie}}. --> * [https://www.thetrumparchive.com/ بایگانی توییت‌های دونالد ترامپ]<!-- DO NOT CHANGE without prior consensus; see [[Talk:Donald Trump#Current consensus]], item 9. --> * {{C-SPAN|20967}} * {{IMDb name|id=۰۸۷۴۳۳۹}} * [https://archive.org/details/trumparchive دونالد ترامپ] در [[بایگانی اینترنت]] * [https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/donald-j-trump/ صفحه دونالد ترامپ در WhiteHouse.gov] {{دونالد ترامپ}} {{رئیس‌جمهورهای آمریکا}} {{الگوهای ناوبری |title = مناصب و امتیازات |list1 = {{S-start}} {{S-ppo}} {{S-bef|before=[[میت رامنی]]}} {{S-ttl|title=[[فهرست نامزدهای حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا|نامزد]] [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] برای ریاست‌جمهوری ایالات متحده|years=[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|۲۰۱۶]]، [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|۲۰۲۰]]}} {{S-non|reason=کنونی}} {{S-off|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]}} {{S-ttl|title=[[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]]|years=۲۰۱۷–۲۰۲۱}} {{S-aft|after=[[جو بایدن]]}} {{S-prec|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]|as=رئیس‌جمهور سابق}} {{S-ttl|title=[[ترتیب اولویت در ایالات متحده آمریکا]]{{سرخط}}''رئیس‌جمهور سابق''|years=}} {{S-aft|after=[[دن کویل]]{{سرخط}}''معاون سابق رئیس‌جمهور''|reason=کنونی}} {{S-bus}} {{S-bef|before=[[فرد ترامپ]]}} {{S-ttl|title=رئیس [[سازمان ترامپ]]|years=۱۹۷۱–۲۰۱۷}} {{S-aft|after=[[دونالد ترامپ جونیور]]{{سخ}}[[اریک ترامپ]]}} {{S-end}} }} {{رسانه ترامپ}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ترامپ، دونالد}} [[رده:دونالد ترامپ| ]] [[رده:افراد آمریکایی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی اسکاتلندی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد متهم تحت مصوبه جاسوسی ۱۹۱۷]] [[رده:پوپولیسم دست راستی در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:ترامپیسم]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیون واقع‌نمای آمریکایی]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل فلوریدا]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:خانواده ترامپ]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه نظامی نیویورک]] [[رده:دانش‌آموختگان مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا]] [[رده:دموکرات‌های اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:رئیس هیئت مدیره شرکت‌های ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای استیضاح شده در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای سده ۲۱ (میلادی) ایالات متحده آمریکا]] [[رده:راه‌یافتگان به تالار مشاهیر دبلیودبلیوئی]] [[رده:زادگان ۱۹۴۶ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا]] [[رده:سیاستمداران مستقل نیویورک (ایالت)]] [[رده:سیاست‌مداران اهل کویینز، نیویورک]] [[رده:شخص سال برگزیده مجله تایم]] [[رده:کارآفرینان در املاک و مستغلات اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان در صنعت کازینو اهل آمریکا]] [[رده:کارآفرینان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارکنان سازمان ترامپ]] [[رده:مجریان تلویزیون اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مدیران و سرپرستان لیگ فوتبال آمریکایی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]] [[رده:ملی‌گرایان اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:میلیاردرهای اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۱۶ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای ریاست‌جمهوری آمریکا از حزب جمهوری‌خواه]] [[رده:نظریه‌پردازان توطئه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:هتل‌داران ایالات متحده آمریکا]] 90hv5vvz84sr6pa1yfleyw9s34dv225 42127392 42127384 2025-06-18T13:54:13Z Razgura 327315 اطلاعات در مورد روابط ایران و ترامپ 42127392 wikitext text/x-wiki {{Pp-semi-indef|small=yes}} {{تغییرمسیر|ترامپ}} {{Infobox officeholder | name = دونالد ترامپ | native_name = Donald Trump | native_name_lang = en | image = Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | caption = پرترهٔ رسمی، ۲۰۲۵ | order = چهل و پنجمین و چهل و هفتمین | office = رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا | vicepresident = [[جی‌دی ونس]] | term_start = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ | predecessor = [[جو بایدن]] | term_start2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ | term_end2 = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ | vicepresident2 = [[مایک پنس]] | predecessor2 = [[باراک اوباما]] | successor2 = جو بایدن | birth_name = دونالد جان ترامپ | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۶|۶|۱۴|mf=yes}} | birth_place = [[کویینز]]، نیویورک سیتی، ایالات متحده | occupation = {{Hlist|[[Political career of Donald Trump|سیاستمدار]]|[[زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|بازرگان]]|[[حرفه رسانه‌ای دونالد ترامپ|شخصیت رسانه‌ای]]}} | salary = | net_worth = | party = [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] (۱۹۸۷–۱۹۹۹، ۲۰۰۹–۲۰۱۱، ۲۰۱۲–اکنون) | otherparty = {{فهرست ساده}} * [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|ریفورم]] (۱۹۹۹–۲۰۰۱)<ref name=swappedparty>{{cite news|work=[[Daily News (New York)|Daily News]]|url=http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html|first1=Carson|last1=Griffith|first2=Molly|last2=Fischer|title=President Trump? The Donald swapped party affiliations for potential presidential bid in 2009: doc|date=February 15, 2011|access-date=30 دسامبر 2011|archive-date=18 فوریه 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218045813/http://www.nydailynews.com/gossip/2011/02/15/2011-02-15_president_trump_the_donald_swapped_party_affiliations_for_potential_presidential.html}}</ref> * [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]] (۲۰۰۱–۲۰۰۹)<ref>{{cite news | url=http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | publisher=CNN | title=Jesse The Body Ventura bodyslams national Reform Party | date=March 13, 2000 | accessdate=۳۰ دسامبر ۲۰۱۱ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20111226160714/http://articles.cnn.com/1999-10-25/politics/trump.cnn_1_reform-party-donald-trump-independence-party?_s=PM:ALLPOLITICS | archivedate=۲۶ دسامبر ۲۰۱۱ | dead-url=yes}}</ref> * [[سیاستمدار مستقل|مستقل]] (۲۰۱۱–۲۰۱۲)<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/ |عنوان=Donald Trump switches party affiliation to independent - Political Hotsheet - CBS News<!-- Bot generated title --> |بازبینی=30 دسامبر 2011 |تاریخ بایگانی=29 سپتامبر 2013 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20130929043359/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-57347940-503544/donald-trump-switches-party-affiliation-to-independent/}}</ref> {{پایان فهرست ساده}} | spouse = {{plainlist| * {{ازدواج|[[ایوانا ترامپ|ایوانا زلینکوا]]|April 9, 1977|December 11, 1990|end=divorced}} * {{ازدواج|[[مارلا میپلز]]|۲۰ دسامبر ۱۹۹۳|۸ ژوئن ۱۹۹۹|end=divorced}} * {{ازدواج|[[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]]|۲۰۰۵}} }} | children = {{فهرست یک‌دست| * [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیور]] * [[ایوانکا ترامپ|ایوانکا]] * [[اریک ترامپ|اریک]] * [[تیفانی ترامپ|تیفانی]] * [[بارون ترامپ|بارون]] }} | parents = {{plainlist| * [[فرد ترامپ]] * [[مری ان مک‌لئود ترامپ]] }} | relatives = [[خانواده دونالد ترامپ|خانواده ترامپ]] | residence = [[کاخ سفید]] (رسمی) | cabinet = {{Hlist | [[کابینه نخست دونالد ترامپ|نخست]] | [[کابینه دوم دونالد ترامپ|دوم]] }} | alma_mater = [[دانشگاه پنسیلوانیا]] ([[کارشناسی علوم]]) | signature = Donald Trump Signature.svg | website = {{فهرست ناگلوله‌ای | {{نشانی وب|donaldjtrump.com| وبگاه کمپین}} | {{نشانی وب|trumplibrary.gov|کتابخانه ریاست‌جمهوری}} | {{نشانی وب|whitehouse.gov|وبگاه کاخ سفید}} | {{نشانی وب|trumpwhitehouse.archives.gov|بایگانی‌های کاخ سفید}} }} | module = {{Listen voice | filename = Donald Trump speaks on declaration of Covid-19 as a Global Pandemic by the World Health Organization.ogg | description = ترامپ دربارهٔ اعلامیه [[سازمان جهانی بهداشت]] در مورد [[دنیاگیری کووید-۱۹]] | recorded = ۱۱ مارس ۲۰۲۰ }} }} {{مجموعه ترامپ}} '''دونالد جان ترامپ''' ({{lang-en|Donald John Trump}}؛ زادهٔ ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶) سیاستمدار، فعال رسانه‌ای و تاجر آمریکایی است که از سال ۲۰۲۵ به عنوان چهل و هفتمین [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]] فعالیت می‌کند. او عضو [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|حزب جمهوری‌خواه]] است و پیش از این از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱، چهل و پنجمین [[رئیس‌جمهور]] این کشور بود. ترامپ در شهر نیویورک متولد شد و در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در رشته اقتصاد از [[دانشگاه پنسیلوانیا]] فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۱۹۷۱ ریاست کسب‌وکار املاک خانواده‌اش را بر عهده گرفت، نام آن را به [[سازمان ترامپ]] تغییر داد و شروع به خرید و ساخت آسمان‌خراش‌ها، هتل‌ها، کازینوها و زمین‌های گلف کرد. پس از شش ورشکستگی تجاری در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، او به پروژه‌های جانبی روی آورد. از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۵، مجری برنامه تلویزیونی [[تلویزیون واقع‌نما|واقع‌نمای]] [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|''کارآموز'']] (The Apprentice) بود. ترامپ که شخصیتی غیرسیاسی محسوب می‌شد، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۶]] در مقابل [[هیلاری کلینتون]]، نامزد دموکرات، به پیروزی رسید. ترامپ در [[اولین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دوره نخست ریاست‌جمهوری]] قانون [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹|ممنوعیت سفر]] برای شهروندان شش کشور با اکثریت مسلمان را اعمال کرد، [[دیوار مرزی آمریکا-مکزیک|دیوار مرزی ایالات متحده و مکزیک]] را گسترش داد و [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ|سیاست جداسازی خانواده‌ها]] را اجرا کرد. او مقررات زیست‌محیطی و تجاری را کاهش داد، [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ|قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل]] سال ۲۰۱۷ را امضا کرد و [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی|سه قاضی به دیوان عالی کشور]] منصوب کرد. در زمینهٔ سیاست خارجی، ترامپ ایالات متحده را از توافق‌نامه‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوا، تجارت و برنامه هسته‌ای ایران خارج کرد، [[جنگ تجاری آمریکا و چین|جنگ تجاری با چین]] را آغاز کرد و با رهبر کره شمالی، [[کیم جونگ اون]]، دیدار کرد اما به توافقی در مورد خلع سلاح هسته‌ای نرسید. در پاسخ به [[دنیاگیری کووید-۱۹ در ایالات متحده آمریکا|همه‌گیری کووید-۱۹]]، او شدت این بیماری را کم‌اهمیت جلوه داد، با توصیه‌های مقامات بهداشتی مخالفت کرد و [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] را امضا کرد. ترامپ در سال ۲۰۱۹ به‌دلیل سوء استفاده از قدرت و ممانعت از کار کنگره و در سال ۲۰۲۱ به‌دلیل تحریک به شورش، استیضاح شد؛ اما سناتورها در هر دو مورد او را تبرئه کردند. پس از شکست در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰]] در مقابل [[جو بایدن]]، ترامپ [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تلاش کرد نتیجه انتخابات را تغییر دهد]]، که اوج آن در [[حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره]] بود. در سال ۲۰۲۳، ترامپ در [[جین کارول در برابر دونالد ترامپ|پرونده‌های مدنی به‌دلیل سوء استفاده جنسی]]، [[پرونده کلاهبرداری تجاری نیویورک علیه سازمان ترامپ|افترا و تقلب در کسب‌وکار]] مسئول شناخته شد. در سال ۲۰۲۴، او به جرم [[کیفرخواست دونالد ترامپ|جعل سوابق تجاری]] مجرم شناخته شد و به این ترتیب اولین رئیس‌جمهور ایالات متحده شد که به جرم تبه‌کاری محکوم می‌شود. ترامپ از یک [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|سوء قصد]] جان سالم به در برد و در ادامه در سال ۲۰۲۴، در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست‌جمهوری]] مقابل [[کامالا هریس]] پیروز شد. ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش با [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو حدود ۱٬۵۰۰]] نفر از کسانی که در شورش ۶ ژانویه شرکت داشتند، شروع کرد و همزمان [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|اخراج گسترده کارکنان دولت فدرال]] را کلید زد. او [[تعرفه‌ها در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ|تعرفه‌های سنگینی]] روی تقریباً همه کشورها، به‌ویژه چین، کانادا و مکزیک، وضع کرد. اقدامات دولتش، مثل تهدید مخالفان سیاسی و گروه‌های مدنی، اخراج مهاجران و استفاده گسترده از دستورهای اجرایی، باعث شده بیش از ۳۰۰ شکایت علیه قانونی بودن این اقدامات مطرح شود. پرونده‌های مهم نشان‌دهنده دیدگاه گسترده او دربارهٔ قدرت اجرایی مطلق است که تنش‌های جدی با دادگاه‌های فدرال ایجاد کرده است. ترامپ چهره اصلی جنبش [[ترامپیسم]] است و جناح او در حزب جمهوری‌خواه غالب است. بسیاری از بیانات و اقدامات او نژادپرستانه یا زن‌ستیزانه توصیف شده‌اند و او به شکلی بی‌سابقه در سیاست آمریکا، اظهارات نادرست و گمراه‌کننده بیان کرده و تئوری‌های توطئه را ترویج داده است. اقدامات او، به‌ویژه در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، اقتدارگرایانه توصیف شده و در عقب‌گرد دموکراسی نقش داشته است. پس از دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، پژوهشگران و تاریخ‌دانان او را یکی از بدترین رؤسای جمهور در تاریخ آمریکا [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی کرده‌اند]]. همکاری نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل در طول ریاست‌جمهوری ترامپ قوی باقی ماند. ایالات متحده به ارائه کمک‌های نظامی قابل توجه به اسرائیل ادامه داد، از جمله سامانه‌های پیشرفته دفاع موشکی مانند [[گنبد آهنین]] که هزاران راکت شلیک شده از غزه را رهگیری کرد. علاوه بر این، دو کشور در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌ویژه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی]] آن همکاری گسترده‌ای داشتند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Israel and the UAE on Iran: Shared Foe, Different Perspectives {{!}} The Washington Institute|نشانی=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-and-uae-iran-shared-foe-different-perspectives|وبگاه=www.washingtoninstitute.org|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Security Cooperation with Israel|نشانی=https://www.state.gov/u-s-security-cooperation-with-israel/|وبگاه=United States Department of State|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=U.S. Foreign Aid to Israel: Overview and Developments since October 7, 2023|نشانی=https://www.congress.gov/crs-product/RL33222|وبگاه=www.congress.gov|بازبینی=2025-06-18}}</ref> در یک تشدید قابل توجه، ترامپ اعلام کرد که او به دنبال "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران است و تأکید کرد که ایالات متحده تنها فعلاً از ترور رهبر عالی‌رتبه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، خودداری کرده است.<ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=Trump to Iran: ‘Surrender’|نشانی=https://time.com/7295400/trump-us-iran-israel-war-khamenei-strike-fordow-unconditional-surrender/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Miranda|نام خانوادگی=Jeyaretnam}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=Trump speaks with Netanyahu and advisers as he weighs strike on Iran|نشانی=https://www.timesofisrael.com/trump-seriously-weighing-strike-on-iran-iran-said-to-prep-hits-on-us-bases/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Jacob|نام خانوادگی=Magid|نام خانوادگی۲=Agencies|نام۳=ToI|نام خانوادگی۳=Staff}}</ref><ref name=":6">{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref><ref name=":7">{{یادکرد خبر|عنوان=Trump calls for Iran's 'unconditional surrender' as Israel-Iran air war rages on|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-17|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jaidaa|نام خانوادگی۲=Taha|نام۳=Maayan|نام خانوادگی۳=Lubell}}</ref> ترامپ به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرده که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref name=":8">{{یادکرد خبر|عنوان=If we attacked in any way...: Trump issues a warning for Iran, says US can 'end this bloody conflict'|نشانی=https://economictimes.indiatimes.com/news/international/global-trends/if-we-attacked-in-any-way-trump-issues-a-warning-for-iran-says-us-can-end-this-bloody-conflict/articleshow/121859069.cms?from=mdr|کوشش=The Economic Times|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0013-0389}}</ref> == زندگی شخصی == === اوایل زندگی === دونالد جان ترامپ<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ir.usembassy.gov/fa/trump_inauguration_text/ |عنوان =سخنرانی مراسم تحلیف پرزیدنت ترامپ | ناشر =سفارت مجازی ایالات متحده در ایران|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷|تاریخ بازدید = ۲۹ ژانویه ۲۰۱۷}}</ref> در ۱۴ ژوئن ۱۹۴۶ در [[بخش‌های شهر نیویورک|بخش]] [[کویینز]] در [[نیویورک]] به دنیا آمد. او فرزند چهارم از پنج فرزند مری ان و فرد ترامپ است که در سال ۱۹۳۶ ازدواج کردند. خواهر او مرین ترامپ بری، قاضی فدرال ایالات متحده در وضعیت ارشدیت در [[دادگاه استیناف حوزه سوم ایالات متحده آمریکا]] است.<ref name="Horowitz18Aug">{{یادکرد خبر |url = http://www.nytimes.com/2015/08/19/us/politics/familiar-talk-women-from-donald-trump-sister.html |عنوان = Familiar Talk on Women, From an Unfamiliar Trump |first = Jason |last = Horowitz |work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]] |date = August 18, 2015 |accessdate = August 20, 2015}}</ref> مادر ترامپ مهاجری [[مردم اسکاتلندی|اسکاتلندی]]<ref name=Pilon>{{cite news |title=Donald Trump's Immigrant Mother |first=Mary |last=Pilon |authorlink=Mary Pilon |date=June 24, 2016 |work=[[نیویورکر]] |url=https://www.newyorker.com/news/news-desk/donald-trumps-immigrant-mother |accessdate=April 2, 2017}}</ref> بود، که در جزیره لوئیس در ساحل غربی [[اسکاتلند]] متولد شده بود.<ref>[http://www.scottishroots.com/people/donald.php Scottish Genealogy, Scottish Ancestry – Donald Trump] Scottishroots.com. Retrieved February 12, 2014.</ref> === نیاکان === پدربزرگ و مادر بزرگ پدری ترامپ از مهاجرین آلمانی به آمریکا بودند؛<ref>{{cite web|url = http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|title = Ancestry of Donald Trump&nbsp;– Trump Family Tree|publisher = Genealogy.about.com|accessdate = June 18, 2012|archive-date = ۲۷ فوریه ۲۰۱۷|archive-url = https://web.archive.org/web/20170227234239/http://genealogy.about.com/od/famous_family_trees/p/trump.htm|url-status = dead}}</ref> پدر بزرگ او، فریدریش درومپف، رستوران داری موفق در دوره [[تب طلای کلوندایک]] بود که نام خود را انگلیسی سازی کرده بود.<ref name="Mail8Sept">{{cite news|work = Daily Mail|url = http://www.dailymail.co.uk/news/article-2200169/How-Trumps-struck-Klondike-gold-Donalds-grandfather-gave-birth-familys-glittering-empire-seedy-restaurant-catering-loose-moralled-men-women-seeking-fortune.html|title = How the Trumps struck Klondike gold: Donald's grandfather gave birth to family's glittering empire with seedy restaurant catering to loose-moralled men and women seeking their fortune|date = September 8, 2012|accessdate = August 20, 2015}}</ref> ترامپ در کتاب ''[[ترامپ: هنر معامله]]'' خود که در ۱۹۸۷ منتشر شده، به اشتباه ادعا کرد فریدریش درومپف از تبار [[سوئدی‌ها|سوئدی]] بوده،<ref name="Kaczynski17Aug">{{cite news|url = http://www.buzzfeed.com/andrewkaczynski/trump-mocks-warrens-native-american-heritage-claim-but-false#.pg2L3j3onJ|title = Trump Mocks Warren's Native American Heritage Claim, But Falsely Claimed His Family Was Swedish|work = Buzzfeed|first = Andrew|last = Kaczynski|date = August 17, 2015|accessdate = August 21, 2015}}</ref><ref name="Brenner1990Sept">{{cite news |url=http://www.vanityfair.com/magazine/2015/07/donald-ivana-trump-divorce-prenup-marie-brenner |title=After the Gold Rush |work=Vanity Fair |date=September 1990 |accessdate=August 21, 2015 |first=Marie |last=Brenner}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> حرفی که فرد ترامپ پیشتر سال‌ها زده بود.<ref name="Rozhon26June"/> ترامپ بعداً پذیرفت که تبار آلمانی دارد و در رژه آلمانی آمریکایی اشتویبن در ۱۹۹۹ در نیویورک به عنوان گرند مارشال فعالیت کرد.<ref name="Frates24Aug">{{cite news |url=http://www.cnn.com/2015/08/24/politics/donald-trump-immigrant-wives/ |title=Donald Trump's immigrant wives |date=August 24, 2015 |accessdate=September 3, 2015 |first=Chris |last=Frates |publisher=CNN}}</ref> {{شجره‌نامه خانواده ترامپ}} === تحصیلات === [[پرونده:Donald Trump NYMA.jpg|ایستاده|بندانگشتی|alt=A black-and-white photograph of Donald Trump as a teenager, smiling and wearing a dark pseudo-military uniform with various badges and a light-colored stripe crossing his right shoulder. This image was taken while Trump was in the New York Military Academy in 1964.|دونالد ترامپ جوان در سال ۱۹۶۴ در یونیفورم آکادمی نظامی نیویورک<!-- 18th birthday was in June 1964; graduation was in May 1964; yearbook photo was even earlier-->{{Sfn|Kranish|Fisher|2017|p=[https://books.google.com/books?id=x2jUDQAAQBAJ&pg=PA45 45]}}<ref>{{cite book |url=http://www.classmates.com/yearbooks/New-York-Military-Academy/32008 |title=The 75th Anniversary Shrapnel |publisher=NYMA |date=Spring 1964 |access-date=January 21, 2017 |page=107}}</ref>]] ترامپ دو سال در [[دانشگاه فوردهام]] در [[برانکس]] تحصیل کرد و سپس به [[مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا|مدرسه وارتون]] [[دانشگاه پنسیلوانیا]]، منتقل شد زیرا وارتون دارای یکی از تنها دانشکده‌های مطالعات املاک در [[دانشگاه‌های آمریکا]] بود.<ref name="Blair2005">{{cite book|author = Gwenda Blair|title = Donald Trump: Master Apprentice|url = https://books.google.com/books?id=AiFeQZhakXQC&pg=PA16|year = 2005|publisher = Simon and Schuster|isbn = 978-0-7432-7510-1|pages = 16–}}</ref> او در سال ۱۹۶۸ با مدرک [[کارشناسی]] در اقتصاد فارغ‌التحصیل شد.<ref>[http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 Donald Trump Biography]. Biography.com. Retrieved July 10, 2011.</ref> ترامپ دارای شرایط شرکت در بخت‌آزمایی فراخوانی به [[خدمت نظامی|خدمت سربازی]] هنگام [[جنگ ویتنام]] بود.<ref>[http://www.nationalreview.com/corner/265925/donald-and-draft-brian-bolduc The Donald and the Draft]. "National review online" Retrieved July 18, 2016</ref> در سال ۲۰۱۱ او گفت «من خوش شانس بودم زیرا شمارهٔ سربازی خیلی بالایی داشتم.»<ref>[http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-avoided-vietnam-with-deferments-records-show Donald Trump avoided Vietnam with deferments, records show]. "cbsnews.com." Retrieved July 17, 2015.</ref> اسناد خدمت گزینشی به دست آمده توسط سایت ده اسموکینگ گان از [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] نشان می‌دهند که گرچه ترامپ در سال ۱۹۶۹ نهایتاً شمارهٔ [[بخت‌آزمایی|بخت آزمایی]] خدمت گزینشی بالایی داشته، پیش از آن او به دلیل چهار معافیت تحصیلی حین تحصیل در دانشگاه، و پس از آن به دلیل یک معافیت پزشکی که پس از فراغت از تحصیل در ۱۹۶۸ آن را اخذ کرد، پیش از ایجاد بخت آزمایی، به خدمت فراخوانده نشده بود.<ref>[http://www.thesmokinggun.com/documents/celebrity/deferments-helped-trump-dodge-vietnam Deferments Helped Trump Dodge Vietnam]. "Thesmokinggun.com." Retrieved July 18, 2015.</ref> کمی پیش از معافیت تحصیلی او در سال ۱۹۶۸، یک هیئت محلی یک آزمون پزشکی ارتش در سال ۱۹۶۶ ترامپ را مناسب خدمت تشخیص داده بود.<ref name="Whitlock21July">{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/questions-linger-about-trumps-draft-deferments-during-vietnam-war/2015/07/21/257677bc-2fdd-11e5-8353-1215475949f4_story.html |title=Questions linger about Trump's draft deferments during Vietnam War |work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]] |date=July 21, 2015 |accessdate=September 8, 2015 |first=Craig |last=Whitlock}}</ref> بنا به گفته یک زندگی‌نامه نویس، ترامپ معافیت پزشکی خود را به «[[خار پاشنه]]» در هر دوی پایش منتسب دانسته است،<ref name=Barbaro8Sept>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/09/09/us/politics/donald-trump-likens-his-schooling-to-military-service-in-book.html |title=Donald Trump Likens His Schooling to Military Service in Book |work=The New York Times |first=Michael |last=Barbaro |date=September 8, 2015 |accessdate=September 8, 2015}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --> ولی حین مبارزات انتخاباتی در [[آیووا]] گفت که در یکی از پاهایش خار پاشنه داشته، ولی یادش نمی‌آید کدامیک بوده.<ref name="Whitlock21July"/> === خانواده === {{اصلی|خانواده دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump CAUCUS (24471521350).jpg|بندانگشتی|upright=1.2| در یک سخنرانی انتخاباتی از چپ: داماد [[جرد کوشنر]]، دختر [[ایوانکا ترامپ]]، ترامپ، همسرش [[ملانیا ترامپ]]، عروسش لارا، و پسرش [[اریک ترامپ]]]] ترامپ در سال ۱۹۷۷، با مانکن اهل جمهوری چک [[ایوانا ترامپ]]، در نیویورک ازدواج کرد. این دو با هم سه فرزند دارند: [[دونالد ترامپ جونیور|دونالد جونیر]]، [[ایوانکا ترامپ]] و [[اریک ترامپ|اریک]]. ایوانا در سال ۱۹۸۸ تابعیت آمریکا را در حالی که ترامپ در کنارش بود، کسب کرد.<ref>{{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1899&dat=19880527&id=LiEgAAAAIBAJ&sjid=YmYFAAAAIBAJ&pg=5053,3823442&hl=en|title=Ivana Trump becomes U.S. citizen|date=May 27, 1988|accessdate=August 21, 2015|agency=Associated Press}}</ref> این زوج در سال ۱۹۹۱ طلاق گرفتند.<ref name="Hylton21March">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/1991/03/21/nyregion/trumps-settle-she-gets-14-million-plus.html|title=Trumps Settle; She Gets $14 Million Plus|last=Hylton|first=Richard D.|date=March 21, 1991|work=The New York Times|accessdate=August 21, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۳ دو ماه پس از تولد دخترش به نام تیفانی با هنرپیشه‌ای به نام مارلا میپل، با او ازدواج کرد.<ref>{{cite news|url=http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|title=The Donald Bids Hearts For Marla Trump Wedding Draws 1,100 Friends, But Not Many Stars|date=December 21, 1993|work=Daily News|accessdate=August 21, 2015|location=New York|archive-date=۱ مارس ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160301081524/http://articles.philly.com/1993-12-21/news/25943197_1_trump-wedding-marla-maples-richest-man|url-status=dead}}</ref> آن‌ها در سال ۱۹۹۹ طلاق گرفتند.<ref name="Bashir26Feb">{{cite news|url=http://abcnews.go.com/Business/CEOProfiles/story?id=4353821|title=Donald Trump's Business Obsession|last=Bashir|first=Martin|date=February 26, 2009|publisher=ABC News|accessdate=August 23, 2015}}</ref> ترامپ در سال ۱۹۹۸، با [[ملانیا ترامپ|ملانیا کناوس]] مانکن مد اهل اسلوونی دیدار کرد.<ref name="Johnson30April">{{cite news|url=http://nypost.com/2004/04/30/how-trump-iced-the-deal-2-mil-sparkler-for-his-yugo-girl/|title=How Trump Iced the Deal: $2-Mil Sparkler for his Yugo Girl|last=Johnson|first=Richard|date=April 30, 2004|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref name="Charles16Aug">{{cite news|url=http://nypost.com/2015/08/16/melania-trump-would-be-a-first-lady-for-the-ages/|title=Melania Trump would be a first lady for the ages|last=Charles|first=Marissa|date=August 16, 2015|work=The New York Post|accessdate=August 21, 2015}}</ref> آن‌ها در سال ۲۰۰۵ در [[پام بیچ، فلوریدا|پالم بیچ، فلوریدا]]، ازدواج کردند.<ref name="Gillin21July">{{cite news|url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/jul/21/carlos-curbelo/clintons-really-did-attend-donald-trumps-2005-wedd/|title=The Clintons really did attend Donald Trump's 2005 wedding|last=Gillin|first=Joshua|date=July 21, 2015|work=Politifact (Tampa Bay Times/Miami Herald)|accessdate=August 21, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,2079602_2079610_2079647,00.html|title=Top 12 May–December Romances: Donald Trump and Melania Trump & Ivana Trump and Rossano Rubicondi (24 years)|last=Krueger|first=Alyson|date=June 27, 2011|work=Time|accessdate=August 29, 2015}}</ref><ref name="Post52208">{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A40186-2005Jan26.html|title=Donald Trump, Settling Down|date=January 27, 2005|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|accessdate=May 22, 2008|author=Brown, Tina}}</ref> ملانیا در سال ۲۰۰۶ تابعیت آمریکا را دریافت کرد.<ref name="Charles16Aug"/> در همان سال او بارون پنجمین فرزند ترامپ را به دنیا آورد.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=YEdwW78QWj0C&pg=PA251|title=Money|last2=Choron|first2=Sandy|date=2011|publisher=Chronicle Books|isbn=978-1-4521-0559-8|page=251|last1=Choron|first1=Harry}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2013/07/04/us/donald-trump-fast-facts/|title=Donald Trump Fast Facts|date=March 7, 2014|publisher=CNN|accessdate=March 10, 2015}}</ref> در سال ۲۰۱۱ ملانیا گفت که پسرش به هر دو [[زبان انگلیسی]] و [[زبان اسلوونیایی|اسلوونیایی]] مسلط است.<ref name="Katz3Sept">{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/trump-backs-questioning-jeb-bush-spanish-article-1.2348180|title=Trump still questioning Jeb Bush for using Spanish|last=Katz|first=Celeste|date=September 3, 2015|work=Daily News|accessdate=September 4, 2015|location=New York}}</ref> ترامپ نه نوه دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20038764,00.html|title=Kai Madison|date=May 13, 2007|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20259930,00.html|title=Donald John Trump III|date=February 18, 2009|accessdate=April 21, 2011|last=Dagostino|first=Mark|work=[[پیپل|People (magazine)]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|title=Donald Trump, Jr. Welcomes Son Tristan Milos|date=October 3, 2011|accessdate=October 5, 2011|last=Michaud|first=Sarah|work=[[پیپل|People (magazine)]]|archive-date=۶ ژانویه ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170106215935/http://celebritybabies.people.com/2011/10/03/donald-trump-jr-welcomes-son-tristan-milos/|url-status=dead}}</ref><ref>[http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/ivanka-trump-and-jared-kushner-welcome-baby-girl/story-e6frf7jx-1226096593010 "Ivanka Trump and Jared Kushner welcome baby girl"], ''[[Herald Sun]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/blogs/celebritology/post/ivanka-trump-reveals-baby-name-arabella-rose/2011/07/18/gIQACSx1LI_blog.html "Ivanka Trump tweets birth announcement of 1st child, a daughter born in NYC"], ''[[واشینگتن پست|The Washington Post]]'', July 17, 2011. Retrieved July 17, 2011.</ref> === علایق شخصی === دونالد ترامپ به ورزش [[گلف]] علاقه‌مند است و آن را به خوبی بازی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= انتقاد تلویحی کلینتون از ترامپ به خاطر وقت گذراندن در زمین گلف| ناشر= بی‌بی‌سی فارسی| نشانی= http://www.bbc.com/persian/world-39060905| تاریخ=۵ اسفند ۱۳۹۵}}</ref> او به صرف [[استیک]] به‌طور کاملاً پخته علاقه دارد.<ref>{{یادکرد وب| عنوان= Inside Trump’s fury: The president rages at leaks, setbacks and accusations| ناشر= واشینگتن پست| نشانی= https://www.washingtonpost.com/politics/inside-trumps-fury-the-president-rages-at-leaks-setbacks-and-accusations/2017/03/05/40713af4-01df-11e7-ad5b-d22680e18d10_story.html?hpid=hp_hp-top-table-main_trumptumult-830pm:homepage/story&utm_term=.38b567c0a071| تاریخ= ۵ مارس ۲۰۱۷| تاریخ بازدید=۵ مارس ۲۰۱۷}}</ref> ترامپ پس از مشاهده ''[[الکلیسم]]'' و سپس مرگ برادر بزرگترش (فرد ترامپ) از نوشیدن [[مشروبات الکلی]] اجتناب می‌کند''.<ref name="nytimesalc">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html |title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |last=Horowitz |first=Jason |date=January 2, 2016 |access-date=July 24, 2016}}</ref><ref>{{cite magazine |last=McAfee |first=Tierney |url=https://www.people.com/article/donald-trump-brother-fred-death-alcoholism |title=Donald Trump Opens Up About His Brother's Death from Alcoholism: It Had a "Profound Impact on My Life |magazine=[[پیپل|People (magazine)]] |date=October 8, 2015 |quote=[T]here are a few hard and fast principles that he himself lives by: no drugs, no cigarettes and no alcohol. Trump's abstinence from alcohol was largely shaped by the death of his brother, Fred Jr. , from alcoholism in 1981.}}</ref>'' === ابتلا به بیماری کرونا === {{اصلی|شیوع کووید-۱۹ در کاخ سفید}} در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۰، ترامپ اعلام کرد که آزمایش [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]] او و بانوی اول [[ملانیا ترامپ]] مثبت بوده و بلافاصله قرنطینه می‌شوند.<ref>https://www.nytimes.com/2020/10/02/us/politics/trump-covid.html</ref><ref>https://www.washingtonpost.com/politics/hope-hicks-close-trump-aide-tests-positive-for-coronavirus/2020/10/01/af238f7c-0444-11eb-897d-3a6201d6643f_story.html</ref><ref>https://thehill.com/homenews/administration/519281-trump-first-lady-to-quarantine-after-top-aide-tests-positive-for</ref><ref>https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-usa-hicks-int-idUSKBN26N0FV</ref> به گفته صدای آمریکا، ترامپ در بیمارستان والتر رید بستری شد و اعضای تیم پزشکی او تأکید کردند که حال عمومی او خوب است و هیچ‌گونه تنگی نفس یا مشکلات کبدی یا کلیوی ندارد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|عنوان =تیم پزشکی: روند مداوای رئیس‌جمهوری آمریکا به خوبی پیش می‌رود و او هیچ‌گونه مشکل خاصی ندارد؛ پرزیدنت ترامپ ممکن است دوشنبه از بیمارستان مرخص شود| ناشر =صدای آمریکا |تاریخ =۱۳ مهر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201005191020/https://ir.voanews.com/latestnews/president-trumps-medical-team-sunday-briefing|archivedate = ۳ اکتبر ۲۰۲۰ |dead-url = no}}</ref> === ماجرای چک‌های ۱۳ سنتی === در سال ۱۹۹۰، [[اسپای (مجله)|مجله اسپای]] آزمایشی را در مورد "میزان خساست و طمع" انجام داد. هدف آن این بود که بفهمند ناخن‌خشک‌ترین میلیاردر کیست؟ یا به عبارت دیگر، "ثروتمندان چقدر طمع‌کار هستند؟" برای تعیین این موضوع، آنها برای افراد ثروتمند مختلف، هر کدام یک چک به قیمت ۱۳ سنت فرستادند و سپس منتظر ماندند تا ببینند چه کسی واقعاً چنین چک کوچکی را نقد می‌کند. دو نفر این کار را کردند: دونالد ترامپ و [[عدنان خاشقجی]]، تاجر [[اسلحه]] اهل [[عربستان]]. آنها مطمئن شدند که چک‌ها را به آدرس خانه افراد ثروتمند ارسال می‌کنند و نه به حسابداران آن‌ها. به‌طوری که گیرنده باید اقدامی برای نقد کردن چک انجام دهد.<ref>https://seriousfacts.com/donald-trump-facts/</ref><ref>https://inshorts.com/en/news/trump-once-encashed-a-13cent-cheque-sent-by-a-magazine-1522851214962</ref><ref>https://theintellectualist.com/trump-and-spy-magazine-when-a-supposed-billionaire-cashed-a-13-cent-check/</ref> == سوابق کاری == {{اصلی|سازمان ترامپ}} ترامپ به گفته خودش پس از تحصیل و فراغت از دانشگاه ثروتی برابر ۲۰۰٬۰۰۰ [[دلار آمریکا]] داشت.<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2015/07/22/a-secret-to-donald-trumps-success-that-you-simply-cant-replicate/ |title=A secret to Donald Trump’s success that you simply can’t replicate |publisher=The Washington Post |date=July 22, 2015 |accessdate=17 January 2016 |author=Max Ehrenfreund}}</ref> او حرفهٔ خود را در شرکت املاک پدرش،<ref name=parade>{{cite news |title=In Step With: Donald Trump |work=[[Parade (magazine)|Parade]] |date=November 14, 2004 |url=http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101014022222/http://www.parade.com/articles/editions/2004/edition_11-14-2004/in_step_with_0 |archive-date=October 14, 2010}}</ref> الیزابت ترامپ و پسر،<ref>Trump: the art of the deal, Paperback, {{شابک|۰-۳۵۳۲۵-۴۴۶-۰-۹۷۸|en}}, page 46 "He called his company Elizabeth Trump & Son..."</ref> که بر مسکن اجاری [[طبقهٔ متوسط]] در بخش‌های [[بروکلین، نیویورک]]، کویینز و [[استیتن آیلند]] نیویورک متمرکز بود آغاز کرد. یکی از نخستین پروژه‌های ترامپ در تحصیلات دورهٔ کارشناسی‌اش، احیای مجموعهٔ آپارتمانی مصادره شدهٔ سوییفتن ویلج در [[سینسینتی، اوهایو]]، اهایو، بود که پدرش در سال ۱۹۶۲ به قیمت ۵٫۷ میلیون دلار خریداری کرده بود.<ref>{{cite |title=Donald Trump's Bond Hill connection |publisher=The Enquirer |date=August 12, 2015 rump and Putin agree to hold}}</ref> فِرد و دونالد ترامپ درگیر پروژه شدند و با یک سرمایه‌گذاری ۵۰۰ هزار دلاری، نرخ سکونت این مجتمع ۱۲۰۰ واحدی را از ۳۴٪ به ۱۰۰٪ رساندند. ترامپ بر ۱۴۰۰۰ آپارتمان شرکت در بروکلین، کویینز و استتن آیلند نظارت می‌کرد.<ref>{{cite web |url=http://www.inc.com/larry-kim/21-unusual-facts-about-billionaire-politician-donald-trump.html |title=21 Unusual Facts About Billionaire Politician Donald Trump |publisher=Inc. |accessdate=17 January 2016}}</ref> در سال ۱۹۷۲، سازمان ترامپ سوییفتن ویلج با به بهای ۶٫۷ میلیون دلار فروخت.<ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=Complex was troubled from beginning |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_complex_was_troubled.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=March 6, 2011}}</ref><ref>{{cite news |last=Korte |first=Gregory |title=What happened at Huntington Meadows |url=http://www.enquirer.com/editions/2002/09/01/loc_what_happened_at.html |newspaper=[[Cincinnati Enquirer]] |accessdate=October 29, 2015}}</ref> در ۱۹۷۱، ترامپ به منهتن نقل مکان کرد، و در آنجا در پروژه‌های ساختمانی بزرگتری درگیر شد، و طراحی معماریی جذاب را به منظور کسب ستایش عموم به کار برد.<ref name="bio">{{cite web |title=Donald (John) Trump biography |publisher=biography.com |url=http://www.biography.com/people/donald-trump-9511238 |accessdate=December 18, 2015}}</ref> ترامپ در آغاز در ۱۹۷۳ وقتی از سوی [[وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا]] به نقض [[لایحه مسکن منصفانه]] حین بهره‌برداری از ۳۹ ساختمان متهم شد، توجه عمومی را به خود جلب کرد. در مقابل، ترامپ [[وزارت دادگستری]] را به هدف قرار دادن شرکتش به دلیل بزرگ بودنش و برای مجبور کردن آن به اجاره دادن به دریافت کنندگان برنامه‌های رفاهی متهم کرد. ترامپ در ۱۹۷۵ در خصوص اتهامات مصالحه کرد و گفت راضیست که توافق «سازمان ترامپ را مجبور نکرده که اشخاص دریافت‌کنندهٔ کمک‌های رفاهی را مادامی که به اندازهٔ دیگر مستاجرین شایسته باشند، بپذیرد.»<ref>[http://www.nytimes.com/times-insider/2015/07/30/1973-meet-donald-trump/ David W. Dunlap – "Meet Donald Trump", Times Insider, July 30, 2015.]. Retrieved August 10, 2015</ref> ترامپ [[اختیار معامله|اختیار]] داشت املاک شرکت [[حمل و نقل]] پن سنترال را هنگام ورشکستگی آن بخرد و برای آن برنامه‌ریزی کرده بود. این از جمله انبار راه‌آهن در کنار رود هادسن و نیز زمینی پیرامون [[ترمینال گراند سنترال]] را شامل می‌شد که ترامپ بابت آن ۶۰ میلیون دلار پرداخت کرد.<ref>{{cite book |last=Trump |first=Donald |title=Think Big and Kick Ass in Business and in Life |year=2007 |publisher=[[انتشارات هارپرکالینز]] |pages=79, 123, 211 |url=https://books.google.com/books?id=LoDsMWnFp7gC |author2=Bill Zanker |accessdate=July 15, 2012 |isbn=978-0-06-154783-6}}</ref> بعدتر او با کمک تخفیف مالیاتی ۴۰ ساله از دولت نیویورک، هتل ورشکستهٔ کومودور در کنار گرند سنترال را به گرندهایت تبدیل کرد<ref name="NYTonWeb">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/books/00/12/03/reviews/001203.03margolt.html |title=The House that Fred Built |accessdate=July 6, 2008 |date=December 3, 2000 |author=David Margolick}}</ref> و [[سازمان ترامپ]] را تأسیس کرد.<ref>{{cite web |url=http://appext9.dos.ny.gov/corp_public/CORPSEARCH.ENTITY_INFORMATION?p_nameid=784411&p_corpid=694908&p_entity_name=trump%20organization&p_name_type=A&p_search_type=CONTAINS&p_srch_results_page=0 |title=Entity Information |publisher=Appext9.dos.ny.gov |date=April 23, 1981 |accessdate=June 18, 2012}}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> ترامپ انبار راه‌آهن پن سنترال در خیابان سی‌ام را به عنوان جایی برای طرح مرکز اجتماعات جیکاب جیویتس نیویورک تبلیغ کرد. ترامپ برآورد کرد شرکتش می‌تواند این پروژه را در ازای ۱۱۰ میلیون دلار<ref name="NYSun">{{cite news |work=[[The New York Sun]] |url=http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526 |title=No Stadium Needed |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160215111633/http://www.nysun.com/opinion/no-stadium-needed/11526/ |url-status=dead}}</ref> بسازد، ولی با این که شهرداری مکان او را انتخاب کرد، پیشنهاد او را رد کرد و ترامپ در عوض بابت فروش ملک حق دلالی دریافت کرد. تعمیرات انجام شده بر ولمن رینک در [[پارک مرکزی نیویورک]]، ساخته شده در ۱۹۵۵، در ۱۹۸۰ با چشم‌انداز برنامهٔ ساخت {{تقسیم|۲|۱|۲}} ساله شروع شد، ولی تا ۱۹۸۶ تمام نشد. ترامپ [[مدیریت پروژه]] را بدون این که شهر چیزی بخواهد بپردازد بر عهده گرفت و آن را در عرض سه ماه در ازای ۱٫۹۵ میلیون دلار که ۷۵۰٬۰۰۰ دلار کمتر از بودجهٔ ابتدایی بود، به پایان رساند.<ref name="Philly">{{cite news |work=[[فیلادلفیا اینکوایرر]] |url=http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |title=Faster and cheaper, Trump finishes N.Y.C. ice rink |accessdate=February 27, 2014 |date=November 1, 1986 |archive-date=۲۹ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329080738/http://articles.philly.com/1986-11-01/news/26094092_1_ice-rink-donald-trump-trump-time |url-status=dead}}</ref> ترامپ در ۱۹۸۸ [[قمارخانه]] [[تاج محل]] را در معامله‌ای با مرو گریفین و ریزورتس اینترنشنال در اختیار گرفت،<ref>{{cite news |title=Seven Acquisitive Executives Who Made Business News in 1988: Donald Trump&nbsp;– Trump Organization; The Artist of the Deal Turns Sour into Sweet |last=Cuff |first=Daniel |date=December 18, 1988 |url=http://www.nytimes.com/1988/12/27/business/seven-acquisitive-executives-who-made-business-1988-donald-trump-trump.html |accessdate=May 27, 2011 |work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref> که منجر به افزایش بدهی‌ها شد،<ref name="TimeMag">{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html |title=Trump Trips Up |date=May 6, 1991 |work=[[تایم|Time (magazine)]] |accessdate=May 22, 2008 |archive-date=13 اوت 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130813093108/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972889,00.html}}</ref> و تا ۱۹۸۹، ترامپ دیگر قادر به پرداخت وام‌ها نبود. گرچه او وام‌های بیشتری را تضمین کرده و پرداخت سود را به تعویق انداخته بود، بدهی‌های فزاینده تا ۱۹۹۱ ترامپ را به ورشکستگی کشاند.<ref name="TimeMag"/> بانک‌ها و صاحبان [[اوراق قرضه]] صدها میلیون دلار را از دست داده بودند ولی ساختار بدهی را تغییر دادند. تاج محل در ۵ اکتبر ۱۹۹۱ از ورشکستگی خارج شد و ترامپ ۵۰٪ از مالکیت در کازینو را در ازای نرخ‌های سود کمتر بر بدهی و زمان بیشتر برای پرداخت آن به صاحبان اولیهٔ اوراق قرضه واگذار کرد.<ref name="NYTimes">{{cite news |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |url=http://www.nytimes.com/1991/10/05/business/company-news-taj-mahal-is-out-of-bankruptcy.html |title=Taj Mahal is out of Bankruptcy |accessdate=May 22, 2008 |date=October 5, 1991}}</ref> او همچنین خط هواپیمایی از نظر مالی دارای مشکل ترامپ شاتل و قایق بزرگ ۲۸۲ فوتی اش، ترامپ پرینسس را فروخت.<ref name=Schneider19May>{{cite news |url=http://www.people.com/people/archive/article/0,,20122177,00.html |title=The Donald Ducks Out |date=May 19, 1997 |accessdate=September 10, 2015 |work=People |first=Karen S. |last=Schneider}}</ref> اواخر دههٔ ۱۹۹۰ شاهد تجدید حیاتی در وضعیت مالی ترامپ بود. وصیت‌نامهٔ پدر ترامپ، که در ۱۹۹۹ درگذشت، عمارتی با قیمت تخمینی ۲۵۰–۳۰۰ میلیون دلار را به‌طور برابر میان چهار فرزند بازمانده‌اش تقسیم کرد.<ref name=Rozhon26June>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/1999/06/26/nyregion/fred-c-trump-postwar-master-builder-of-housing-for-middle-class-dies-at-93.html |title=Fred C. Trump, Postwar Master Builder of Housing for Middle Class, Dies at 93 |first=Tracy |last=Rozhon |date=June 26, 1999 |accessdate=August 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref> دونالد ترامپ در ۲۰۰۱ [[برج ترامپ‌ورلد]]، یک برج مسکونی ۷۲ طبقه در همسایگی [[مقر سازمان ملل متحد]] را به پایان رساند.<ref name="Emporis">{{cite web |publisher=[[امپوریس]] |url=http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=100377 |title=Trump World Tower |accessdate=May 22, 2008}}</ref> او آغاز به کار بر روی [[ترامپ پلیس]]، یک مجتمع چند ساختمانی در کنار [[رود هادسون]] کرد. ترامپ مالک فضای تجاری در [[برج و هتل جهانی ترامپ]]، یک برج ۴۴ طبقه با کاربرد چندگانه (هتل و [[آپارتمان]]) در [[میدان کلمبوس]] است. ترامپ مالک چندین میلیون [[فوت مربع]] از بهترین املاک [[منهتن]] است.<ref>{{cite news |work=[[فوربز|Forbes]] |url=http://www.forbes.com/2006/09/20/trump-wealth-biz_06rich400_0921trump.html |title=What is Trump Worth? |accessdate=July 4, 2008 |date=September 21, 2006 |first=Stephane |last=Fitch}}</ref> [[استورمی دنیلز]] بازیگر فیلم‌های پورنوگرافی می‌گوید که او و ترامپ در سال ۲۰۰۶، چند ماه پس از تولد کوچک‌ترین فرزند ترامپ [[رابطهٔ جنسی]] داشته‌اند.<ref>{{cite news |last1=Luckhurst |first1=Toby |title=The Stormy Daniels-Donald Trump story explained |url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-43334326 |publisher=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]] |accessdate=March 11, 2018}}</ref> دنیلز که نام واقعی‌اش استفنی کلیفورد است درست پیش از [[انتخابات ریاست جمهوری]] ۲۰۱۶ در چارچوب یک [[پیمان‌نامه عدم افشا]] از راه یک [[ال ال سی]] برپا شده از سوی مایکل کوئن وکیل ترامپ ۱۳۰۰۰۰ دلار از کوئن دریافت کرده است. کوئن می‌گوید او از پول شخصی خود برای پرداخت استفاده کرده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/02/13/politics/michael-cohen-stormy-daniels-payment/index.html |title=Trump's lawyer says he paid $130,000 to porn star ahead of election |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=Cuomo |first2=Chris |date=February 14, 2018 |work=CNN |accessdate=March 16, 2018}}</ref> دنیلز در فوریه ۲۰۱۸ علیه این ال ال سی اقامه دعوا کرد و خواستار رهایی از پیمان عدم افشا شد تا بتواند روایت خود را تعریف کند. کوئن درخواست [[حکمیت]] خصوصی کرد و از دادگاه حکم گرفت تا بتواند دنیلز را از سخن گفتن دربارهٔ پرونده بازدارد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-lawyer-michael-cohen-tries-silence-stormy-daniels-n854646 |title=Trump lawyer Michael Cohen tries to silence adult-film star Stormy Daniels |last=Fitzpatrick |first=Sarah |date=March 8, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 16, 2018}}</ref> به گفتهٔ [[دبیر مطبوعاتی کاخ سفید]] [[سارا هاکبی سندرز]]، ترامپ اتهامات را رد کرده است.<ref name = Nelson>{{cite news |url=https://www.politico.com/story/2018/03/07/trump-stormy-daniels-payment-444133 |title=White House on Stormy Daniels: Trump 'denied all these allegations' |last=Nelson |first=Louis |date=March 7, 2018 |work=Politico |accessdate=March 16, 2018}}</ref> در ۱۶ مارس کوئن با موافقان ترامپ، درخواست کرد شکایت دنیلز از آنجا که طرفین در ایالت‌های متفاوتی زندگی می‌کنند و مبلغ مورد نظر بیش از ۷۵ هزار دلار است از دادگاه ایالتی به دادگاه فدرال منتقل شود. کوئن گفت که دنیلز ممکن است به خاطر نقض عهد تا ۲۰ میلیون دلار خسارت وارد کرده باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/news/us-news/trump-tries-move-stormy-daniels-lawsuit-federal-court-claims-she-n857491 |title=Trump tries to move Stormy Daniels lawsuit to federal court, claims she owes him $20 million |last1=Fitzpatrick |first1=Sarah |last2=Connor |first2=Tracy |date=March 16, 2018 |work=NBC News |accessdate=March 17, 2018}}</ref> این درخواست نخستین باری است که ترامپ از راه وکیلش در دادرسی وارد شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2018/03/16/politics/trump-cohen-federal-court-stormy-daniels/index.html |title=Attorneys for Trump and Cohen file to move Stormy Daniels lawsuit to federal court |last1=Tatum |first1=Sophie |last2=DiCarlo |first2=Patricia |date=March 17, 2018 |work=CNN |accessdate=March 17, 2018}}</ref> === برج ترامپ === {{اصلی|برج ترامپ (نیویورک)|زندگی اقتصادی دونالد ترامپ|دارایی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Trump International Hotel and Tower (Chicago) - DSC09402.JPG|بندانگشتی|200px|ایستاده||برج و [[هتل]] ترامپ در [[شیکاگو]]، [[ایلینوی]]]] برج ترامپ -یک [[آسمان خراش]] با کاربری مختلط ۵۸ طبقه در شماره ۷۲۵ [[خیابان پنجم (منهتن)]] در [[میدتاون منهتن]]، [[نیویورک]]- توسط ترامپ و شرکت اطمینان زندگی منصفانه ساخته شد و توسط [[در اسکات]] معمار شرکت [[سوئنکی هیدن کانل]] طراحی شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2010/03/16/arts/design/16scutt.html |title=Der Scutt, Modernist Architect, Dies at 75 |first=Fred A. |last=Bernstein |date=March 16, 2010 |accessdate=August 23, 2015 |work=The New York Times}}</ref> امروزه ترامپ تنها مالک آن است. خانهٔ وی [[پنت‌هاوس (آپارتمان)|پنت‌هاوس]] و همچنین دفاتر نظارت او در این برج قرار دارند.<ref name=TrumpTowerResidence>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/03/30/us/politics/new-york-primary.html?action=click&contentCollection=nyregion&region=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=2&pgtype=sectionfront&_r=0|title=With the New York Presidential Primary, the Circus Is Coming Home|author=Matt Flegenheimer and Maggie Haberman|newspaper=The New York Times|date=March 29, 2016|accessdate=March 29, 2016}}</ref> همچنین برج‌هایی که در [[باکو]]، [[آذربایجان]] و [[استانبول]] [[ترکیه]] به دست [[سازمان ترامپ]] ساخته شده نیز برج ترامپ نام دارد. برج ترامپ در زمین سابق مغازه بونویت تلر که از لحاظ معماری شایان توجه بود و در ۱۹۸۰ تخریب شد قرار دارد.<ref name=Gray3Oct>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2014/10/05/realestate/fifth-avenue-bonwit-teller-opulence-lost.html |title=The Store That Slipped Through the Cracks |work=The New York Times |date=October 3, 2014 |accessdate=August 22, 2015 |first=Christopher |last=Gray}}</ref><ref name=Leccese1July>{{cite news |work=Preservation News |url=http://prn.library.cornell.edu/cgi-bin/cornell-prn?a=d&d=PRN19800701.2.10&e=----en-20--1--txt-IN---- |title=New York City Trumped: Developer Smashes Panels |first=Michael |last=Leccese |date=July 1, 1980 |accessdate=August 22, 2015}}</ref> ترامپ به دلیل تخریب نقش برجسته‌های [[آرت دکو]] بر سردر آن، که قولش به [[موزه کلان‌شهری هنر]] داده شده بود،<ref name=Gray3Oct/><ref name=Leccese1July/> و استفادهٔ پیمانکار از ۲۰۰ مهاجر غیرقانونی لهستانی در فرایند تعجیل شدهٔ تخریب، که برای شیفت‌های ۱۲ ساعته (اگر چیزی گرفته باشند) فقط ۴ و ۵ دلار در ساعت حقوق گرفته بودند مجادله برانگیخت.<ref name=Baquet13July>{{cite news |work=The New York Times |url=http://www.nytimes.com/1990/07/13/nyregion/trump-says-he-didn-t-know-he-employed-illegal-aliens.html |date=July 13, 1990 |accessdate=August 23, 2015 |title=Trump Says He Didn't Know He Employed Illegal Aliens |first=Dean |last=Baquet}}</ref><!-- تکمیل یادکرد توسط ربات از ویکی انگلیسی --><ref name=Daly8July/> ترامپ در ۱۹۹۰ شهادت داد او به ندرت از محل ساخت بازدید کرده و از کارگران غیرقانونی که بعضیشان در آنجا زندگی می‌کردند و به عنوان «بریگاد لهستانی» مشهور بودند بی‌اطلاع بوده. یک شکایت طولانی مدت کارگری در ۱۹۹۹ فیصله داده شد و جزئیات آن مهر و موم شد.<ref name=Baquet13July/><ref name=Daly8July>{{cite news |url=http://www.thedailybeast.com/articles/2015/07/08/trump-tower-was-built-on-undocumented-immigrants-backs.html |title=Trump Tower Was Built on Undocumented Workers' Backs |date=July 8, 2015 |accessdate=August 24, 2015 |first=Michael |last=Daly |work=The Daily Beast}}</ref> === گلف === [[پرونده:Turnberry Hotel.jpg|بندانگشتی|هتل ترنبری، ایرشر، اسکاتلند]] سازمان ترامپ از زمین‌های گلف بسیاری در آمریکا و جهان بهره‌برداری می‌کند.<ref>Brently Romine (June 16, 2015).[http://golfweek.com/news/2015/jun/16/donald-trump-us-president-2016-gop-golf-courses/ Donald Trump announces he will run for president in 2016]. Golfweek.</ref> === برندینگ و لایسنسینگ ترامپ === ترامپ جدا از کارهای سنتی اش در زمینهٔ املاک، هتلداری و صنایع تفریحی نام و برند ترامپ را در دیگر صنایع و محصولات تثبیت کرده است. ترامپ در بازاریابی نام ترامپ بر شمار زیادی از محصولات از جمله ترامپ فایننشال (در زمینه مرتگج)، فروش و اجاره ترامپ (فروش مسکن)، رستوران‌های ترامپ، بوفه ترامپ، تهیه غذای ترامپ، بستنی پارلر ترامپ، گوترامپ،<ref>{{Wayback|url = http://www.gotrump.com|title = GoTrump}}</ref> مجموعه امضای ترامپ، عطر دونالد ترامپ (۲۰۰۴) گلف ترامپ، مجله ترامپ، شکلات ترامپ، خانه ترامپ، تولیدات ترامپ، مؤسسه ترامپ، [[کارت بازی]] ترامپ، غول املاک ترامپ (بازی شبیه‌سازی کسب و کار)، کتاب‌های ترامپ، مدیریت مانکن ترامپ، شاتل ترامپ، یخ ترامپ، مرتگج ترامپ، ودکای ترامپ و استیک‌های ترامپ. علاوه بر این گزارش شده ترامپ برای هر ارائهٔ یک ساعته دورهٔ آموزشی ۱٫۵ میلیون دلار دریافت می‌کند.<ref>{{cite news |url=http://www.nydailynews.com/archives/news/rich-donald-cash-advice-costs-1-5m-article-1.566980|title=That's rich! The Donald cash advice costs 1.5m|newspaper = [[Daily News (New York)|Daily News]]|accessdate = August 9, 2015|location = New York|date = October 23, 2005}}</ref> فوربز در سال ۲۰۱۱، [[ارزش برند]] ترامپ را ۲۰۰ میلیون دلار برآورد کرد. ترامپ این ارزش گذاری را قبول ندارد و گفت برند او در حدود ۳ میلیارد دلار ارزش دارد.<ref>{{cite news|url = http://blogs.forbes.com/kerenblankfeld/2011/04/28/donald-trump-on-his-brand-value-forbes-numbers-are-ridiculous/|title = Donald Trump On His Brand Value: Forbes' Numbers Are Ridiculous|work = [[فوربز]]|first = Keren|last = Blankfeld}}</ref> بسیاری از ساختمان سازان برای بازاریابی خود نام ترامپ را بر اموالشان می‌گذارند.<ref name="Trump on Trump">{{cite news|last = Frangos|first = Alex|title = Trump on Trump: Testimony Offers Glimpse of How He Values His Empire|url = http://online.wsj.com/article/SB124261067783429043.html|date = May 18, 2009|accessdate = April 14, 2011|work = [[وال استریت ژورنال|The Wall Street Journal]]}}</ref> به این دلیل، ترامپ مالک بسیاری از ساختمان‌هایی که نام وی را بر خود دارند، نیست.<ref name="Trump on Trump"/> [[پرونده:Trump tower.jpg|بندانگشتی|ایستاده|برج ترامپ در خیابان پنجم نیویورک]] === سرمایه‌گذاری === در سال ۲۰۱۱ ترامپ پس از ناامید شدن از بازار املاک آمریکا به بازار بورس نیویورک حمله برد و سهام‌هایی در [[بنک آو آمریکا]]، [[سیتی‌گروپ]]، [[کاترپیلار]]، [[اینتل]]، [[جانسون و جانسون]]، [[پروکتر اند گمبل]]<ref name="Jeff Cox">{{cite news |url = http://www.cnbc.com/id/44102433|title = Trump Changes Gears, Now Buying Bluechip Stocks|publisher = [[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]]|date = August 11, 2011|accessdate = July 9, 2013|author = Jeff Cox}}</ref> و فیسبوک را خرید.<ref>{{cite web |url = http://seekingalpha.com/article/1040381-why-i-would-buy-one-of-donald-trump-s-favorite-stocks-and-sell-the-other|title = Why I Would Buy One Of Donald Trump's Favorite Stocks And Sell The Other|publisher = Seeking Alpha|date = December 3, 2012|accessdate = July 9, 2013|author = Hawkinvest}}</ref> او هنگام فروش سهام در سال ۲۰۱۴، ۲۷ میلیون دلار سود کرد و از ۴۵ سهامی که خرید ۴۰ تایشان سودده بودند.<ref>[http://www.cnbc.com/2015/07/16/looks-like-trump-can-pick-some-stocks.html Looks like Trump can pick some stocks] Eamon Javers, Thursday, July 16, 2015</ref> ظاهراً سال ۱۳۵۷ ترامپ درسفری به ایران قصد سرمایه‌گذاری در شمال را داشته که با ملاحظاتی از جمله تب و تاب انقلاب از این‌کار منصرف شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://fararu.com/fa/news/357643/سفر-ترامپ-به-تهران-و-دایر-کردن-کازینو-در-شمال-ایران|عنوان=}}</ref> === ورزش === ترامپ از ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۵ مالک باشگاه فوتبال نیوجرسی جنرالز بود. او همچنین مدتی به عنوان مشاور مالی [[مایک تایسون]] نیز فعالیت کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.nytimes.com/1988/07/12/sports/sports-of-the-times-trump-promoter-or-adviser.html|title = Sports of The Times; Trump: Promoter Or Adviser?|accessdate = February 11, 2011|date = July 12, 1988|work = [[نیویورک تایمز|The New York Times]]|author = Anderson, Dave}}</ref> === ملکه‌های زیبایی === ترامپ مالکیت [[مسابقه ملکه زیبایی]] [[دوشیزه جهان]]، دوشیزه تین و [[دوشیزه آمریکا]] را از ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ که آن‌ها را به دابلیوام‌جی/آی‌ام‌جی فروخت دارا بود. شبکه‌های تلویزیونی پخش‌کننده این برنامه‌ها، ان بی سی و یونیویزیون ارتباط تجاری خود را با سازمان دوشیزه جهان پس از سخنرانی اعلان نامزدی ترامپ در ۱۶ ژوئن آن سال قطع کردند. او در آن سخنرانی گفت: {{گفتاورد|وقتی مکزیک مردم خود را می‌فرستد، بهترین‌هایشان را نمی‌فرستد. آن‌ها مردمی را می‌فرستند که مشکلات بسیاری دارند، و آن مشکلات را هم با خودشان می‌آورند، آن‌ها دارند مواد مخدر می‌آورند… آن‌ها جرم می‌آورند. آن‌ها متجاوزین [جنسی]اند؛ و برخیشان، مردم خوبی‌اند؛ ولی من با مرزبانان صحبت می‌کنم و آن‌ها به من می‌گویند ما چه داریم می‌گیریم؛ و این کاملاً معقول است. این کاملاً معقول است. آن‌ها مردم درست را برای ما نمی‌فرستند. این دزدها بیشتر از مکزیک می‌آیند. از همهٔ آمریکای جنوبی و لاتین می‌آیند، و احتمالاً از خاور میانه می‌آیند؛ ولی ما نمی‌دانیم؛ زیرا ما حفاظتی نداریم و کفایت نداریم، ما نمی‌دانیم چه چیزی دارد رخ می‌دهد؛ و این باید متوقف شود و باید سریع متوقف شود}} متعاقب آن ترامپ شکایتی برای اخذ ۵۰۰ میلیون دلار خسارت علیه یونیویزیون به دلیل نقض قرارداد و افتراء ثبت کرد. سپس شبکه کابلی مجله [[پیپل]] حق انحصاری مسابقه دوشیزه آمریکا را دریافت کرد. ترامپ در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۵ اعلام کرد سهم ان بی سی در سازمان دوشیزه جهان را خریده و تبدیل به تنها مالک آن شده است و گفت شکایت‌هایش علیه این شبکه فیصله داده شده است. [[او کوتاه]] مدتی بعد سهم خود در این مسابقات را فروخت. === فعالیت رسانه‌ای === در زمینهٔ رسانه‌ای، ترامپ دو بار نامزد [[جایزه امی]] شده و به عنوان نسخه‌ای کاریکاتور گونه از خودش در سریال‌ها و فیلم‌ها (مانند، ''[[تنها در خانه ۲: گم‌شده در نیویورک]]'', ''[[The Nanny (TV series)|دایه]]'', شاهزاده باطراوت بل ار، ''[[روزهای زندگی ما]]'', ''[[وال استریت: پول هرگز نمی‌خوابد]]''<ref>{{cite web|url = http://www.slashfilm.com/2009/11/30/casting-notes-donald-trump-cameos-in-wall-street-2-jeremy-piven-and-kate-walsh-go-to-canada/|title = Casting Notes: Donald Trump Cameos in Wall Street 2; Jeremy Piven and Kate Walsh go to Canada|publisher = Slashfilm.com|date = November 30, 2009|accessdate = April 21, 2011}}</ref>) و به عنوان یک شخصیت (''[[بچه‌های مارمولک]]'') ظاهر شده است. او سوژهٔ کار کمدین‌ها، هنرمندان کارتونی [[ادوبی فلش|فلشی]]، و کاریکاتوریست‌های آنلاین بوده است.<ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|title = He's Hired: Trump Goes National With New Radio Feature|publisher = About.com|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220116/http://radio.about.com/cs/latestradionews/a/blaa042904a.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite web|url = http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|title = "Trumped!" – Donald Trump on Radio|publisher = About.com|accessdate = November 19, 2013|author = Corey Deitz|archive-date = ۷ آوریل ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160407220119/http://radio.about.com/cs/radioprofiles/qt/bltrumpradio.htm|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite book |url = https://books.google.com/books?id=-YTGDnVDPx4C&pg=PA86|title = Donald Trump: Profile of a Real Estate Tycoon: Easyread Super Large 20pt Edition|accessdate = November 19, 2013|author = Simone Payment|isbn = 978-1-4270-9170-3|date = October 13, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url = http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html|title = The Donald to Get New Wife, Radio Show|work = [[پیپل|People (magazine)]]|date = April 29, 2004|accessdate = November 19, 2013|author = Stephen M. Silverman|archive-date = 16 دسامبر 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20131216062730/http://www.people.com/people/article/0,,632500,00.html}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|title = Donald Trump Biography|publisher = trump.com|accessdate = March 17, 2009|archive-url = https://web.archive.org/web/20090317024527/http://www.trump.com/Donald_J_Trump/Biography.asp|archive-date = March 17, 2009}}</ref> [[پرونده:Trump and Rodman 2009.jpg|بندانگشتی||ترامپ در کنار [[دنیس رادمن]]، به هنگام شرکت او در [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] سلبریتی ۲۰۰۹]] او در مارس ۲۰۱۱، سوژهٔ یک [[کامدی سنترال روست]] بوده است. این برنامه ویژه توسط [[ست مک‌فارلن]] اجرا شد، و روست کنندگان شامل [[لری کینگ]]، [[اسنوپ داگ]]، و [[Anthony Jeselnik|انتونی جسلنیک]] و نیز شرکت کنندگان عادی آن بودند.<ref>{{cite web|work = Getty Images|title = Ivanka Trump and Donald Trump attend the COMEDY CENTRAL Roast of Donald Trump at the Hammerstein Ballroom on March 9, 2011 in New York City|url = http://www.gettyimages.com/detail/news-photo/ivanka-trump-and-donald-trump-attend-the-comedy-central-news-photo/109918849|date = March 9, 2011|accessdate = August 25, 2015}}</ref> در آوریل ۲۰۱۱، ترامپ در شام خبرنگاران کاخ سفید با اجرای [[ست مایرز]] شرکت کرد. رئیس‌جمهور باراک اوباما از این موقعیت برای ارائه جوک‌های از پیش آماده شده در تمسخر ترامپ استفاده کرد.<ref>{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/video/watch/?id=7364572n|title = Obama mocks Trump at WH correspondents' dinner|publisher = [[سی‌بی‌اس نیوز]]|date = May 1, 2011|accessdate = May 24, 2011}}</ref> ==== [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|برنامه تلویزیونی کارآموز]] ==== برنامه [[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]] از سال ۲۰۰۴ به میزبانی ترامپ روی آنتن [[کانال تلویزیون|شبکه]] [[ان بی سی]] رفت. در این برنامه برای احراز یک شغل مدیریتی سطح بالا در یکی از سازمان‌های متعلق به ترامپ بین چند نفر مسابقه برگزار می‌شود. هر [[هفته]] در جریان اتفاقات مختلف، ضعیف‌ترین عضو گروه از برنامه اخراج می‌شود و در نهایت آخرین فرد باقی‌مانده شغل را به دست می‌آورد. ==== تفریح کشتی جهانی ==== ترامپ از هواداران شناخته شدهٔ [[دبلیودبلیوئی]] و از دوستان مالک [[دبلیودبلیوئی]] [[وینس مک‌من]] است. او دو رخداد [[رسلمانیا]] را در ترامپ پلازا میزبانی کرده و از شرکت کنندگان فعال در چندین شوی آن بوده است.<ref name="wwebio">{{cite web|url = http://www.wwe.com/superstars/donald-trump|title = Donald Trump bio|publisher = WWE|accessdate = March 14, 2015}}</ref> [[هتل تاج محل]] ترامپ در آ[[آتلانتیک سیتی، نیوجرسی|تلانتیک سیتی]] میزبان مسابقات جهانی بدنسازی ۱۹۹۱ بوده است. ترامپ توسط [[جسی ونتورا]] در [[رسلمانیا ۲۰]] مورد مصاحبه قرار گرفت.<ref>{{cite web|url = http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/Wrestlemania20/2004/03/15/382633.html|title = WrestleMania XX bombs|author = Powell, John|publisher = SLAM! Wrestling|accessdate = March 14, 2015}}</ref> وی خود در جریان [[رسلمانیا ۲۳]] در کنار رینگ حضور یافت. این مسابقه در اصل بین مالک دبلیودبلیوئی وینس مک‌من و ترامپ برگزار شد به‌طوری که هر یک از آن‌ها کشتی‌گیری را انتخاب کردند و این شرط را بستند که برندهٔ مسابقه در پایان موی سر بازنده را کوتاه خواهد کرد. در پایان این مسابقه ترامپ و نماینده‌اش [[بابی لشلی]] توانستند وینس مک‌من و نماینده‌اش اوماگا را شکست دهند و در نتیجه ترامپ و لشلی در انتهای مسابقه موی وینس مک‌من را کوتاه کردند. رسانه‌ها به این مسابقه لقب «نبرد میلیاردرها» را دادند.<ref>{{Cite journal|date=2018-08-01|title=WrestleMania 23|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=WrestleMania_23&oldid=852963157|journal=Wikipedia|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Dailystar.co.uk|تاریخ=2018-04-07|عنوان=WrestleMania flashback: The Story Of Donald Trump's ‘Battle of the Billionaires’ WWE match|نشانی=https://www.dailystar.co.uk/news/world-news/694322/wwe-wrestlemania-trump-mcmahon-wrestling-flashback-battle-of-the-billionaires|زبان=en|تاریخ بازبینی=2018-08-15}}</ref> در سال ۲۰۱۳، ترامپ به خاطر مشارکت در ترویج دبلیو دبلیو ئی در بال ستاره‌های [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای|تالار شهرت آن]] در [[مدیسن اسکوئر گاردن]] گنجانده شده است.<ref>{{cite web|url = http://www.wwe.com/classics/wwe-hall-of-fame/donald-trump-announced-for-wwe-hall-of-fame-26090724|title = Donald Trump announced for WWE Hall of Fame|first = Ryan|last = Murphy|publisher = [[دبلیودبلیوئی]]}}</ref> == فعالیت سیاسی == ترامپ در گذر زمان گرایش‌ها و مواضع سیاسی خود را به انحای گوناگون، بعضاً متناقض توصیف کرده است.<ref name="davida.fahrenthold">{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2015/08/17/20-times-donald-trump-has-changed-his-mind-since-june/|title=20 times Donald Trump has changed his mind since June|date=August 17, 2015|author=David A. Fahrenthold|work=Washington Post}}</ref><ref name="thehill.com">{{cite web|url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/presidential-races/247643-meet-the-press-tracks-trumps-flip-flops|title='Meet the Press' tracks Trump's flip-flops|work=TheHill}}</ref><ref name="redstate.com">{{cite web|url=http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|title=The Donald Trump Rule: ‘Flip-Flopping’ to the Right Position Can Be a Very Good Thing|work=RedState|access-date=۳۱ ژانویه ۲۰۱۶|archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160216080716/http://www.redstate.com/diary/setonmotley/2015/07/28/donald-trump-rule-flip-flopping-right-position-can-good-thing/|url-status=dead}}</ref><ref name="real Donald">{{cite web|url=http://www.politico.com/story/2015/07/will-the-real-donald-trump-please-stand-up-120607|title=Will the real Donald Trump please stand up?|work=POLITICO}}</ref> [[پلیتیکو]] مواضع او را «به‌گزینانه، حاضرجوابانه، و غالباً ضدونقیض» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/> او در گذر زمان وضعیت وابستگی حزبی خود را [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]]، [[Independence Party of America|حزب استقلال]]، [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دمکرات]]، و «خودداری از اظهار» توصیف کرده است.<ref name="real Donald"/><ref name="affiliations">{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/articles/2015/07/21/why_donald_trump_didnt_run_as_a_democrat_127475.html|title=Why Donald Trump Didn't Run as a Democrat|publisher=}}</ref> او همچنین برای کسب نامزدی [[حزب رفرم]] تلاش کرده است.<ref name="affiliations"/> به‌طور مشخص، او مواضع خود را در خصوص مالیات‌گیری از ثروتمندان، حقوق [[سقط جنین]] و [[مراقبت سلامتی]] تغییر داده است.<ref name="real Donald"/> گزارشی در سال ۲۰۱۱ نشان می‌داد که ترامپ در طول دو دهه از انتخابات در آمریکا به کارزارهای کاندیداهای هر دو حزب دمکرات و جمهوری‌خواه کمک مالی کرده است.<ref name="trumpsdonations">{{cite web|url=http://www.opensecrets.org/news/2011/02/donald-trumps-donations-to-democrats.html|title=Donald Trump's Donations to Democrats, Club for Growth's Busy Day and More in Capital Eye Opener|date=February 17, 2011|publisher=Center for Responsive Politics, OpenSecrets.org|last=Newkirk|first=Zachary}}</ref> ترامپ در فوریهٔ ۲۰۱۲ از [[میت رامنی]] برای ریاست جمهوری آمریکا حمایت کرد.<ref>[http://www.foxnews.com/politics/2012/02/02/trump-plans-to-endorse-romney-sources-say/ Trump endorses Romney, cites tough China position and electability]. Fox News, February 2, 2012.</ref> ترامپ از جمله حامیان اولیهٔ [[رونالد ریگان]] برای ریاست جمهوری آمریکا بود.<ref name="TrumpsupportsReagan">Martosko, David (May 12, 2015).[http://www.dailymail.co.uk/news/article-3077773/Trump-trademarked-slogan-Make-America-Great-just-DAYS-2012-election-says-Ted-Cruz-agreed-not-use-Scott-Walker-booms-TWICE-speech.html EXCLUSIVE: Trump trademarked slogan 'Make America Great Again' just DAYS after the 2012 election and says Ted Cruz has agreed not to use it again after Scott Walker booms it TWICE in speech]. Daily Mail.</ref> به گفته ''[[وال‌استریت جورنال]]''، در ژانویه ۲۰۲۱ دونالد ترامپ پیشنهاد تأسیس '''حزب میهن‌پرست''' را داد تا بتواند بر [[نظام سیاسی در ایالات متحده آمریکا|سیاست ایالات متحده]] تأثیر بگذارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/570781 |عنوان = وال‌استریت‌ژورنال: ترامپ قصد دارد «حزب میهن‌پرستان» ایجاد کند| ناشر = رادیوزمانه|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://per.euronews.com/2021/01/20/trump-to-form-new-political-party-called-patriot |عنوان = دونالد ترامپ حزب سیاسی «میهن‌پرست» را تشکیل می‌دهد | ناشر = یورونیوزفارسی|تاریخ = ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید = ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref> ترامپ از مدت‌ها پیش به سیاست ابراز علاقه کرده بود. او در سال ۲۰۰۰ برای کسب نامزدی [[حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا|حزب ریفورم]] در انتخابات ریاست‌جمهوری رقابت کرد و در [[انتخابات مقدماتی]] این حزب در دو ایالت پیروز شد و سپس کنار کشید. او در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶ بار دیگر رسماً نامزدی خود را برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶]]، این بار به‌عنوان یک [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] اعلام کرد. [[کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶|کارزار ترامپ]] پوشش گستردهٔ رسانه‌ای و توجه بین‌المللی را به خود جلب کرد. در مه ۲۰۱۶، پس از پیروزی در بیشترین ایالت‌ها و کسب بیشترین آرای [[رقابت‌های مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه (۲۰۱۶)|رقابت مقدماتی حزب جمهوری‌خواه]]، تنها رقبای باقیماندهٔ او کناره‌گیری کردند و ترامپ در ژوئیه رسماً نامزد حزب جمهوری‌خواه شد. ترامپ در انتخابات سراسری [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|۸ نوامبر ۲۰۱۶]] با پیروزی بر [[هیلاری کلینتون]]، [[کاندیداهای ریاست جمهوری حزب دموکرات، ۲۰۱۶|نامزد]] [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|دموکرات]]، تنها کسی است که بدون هرگونه سابقه تصدی مناصب سیاسی یا نظامی به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده و پنجمین کسی است که با کسب آرای مردمی کمتر از رقیبش به ریاست جمهوری برگزیده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا {{!}} DW {{!}} 09.11.2016|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/پیروزی-دونالد-ترامپ-در-انتخابات-ریاست-جمهوری-آمریکا/a-36319157|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد؛ مروری بر اعلام نتایج انتخابات|نشانی=http://www.rfi.fr/fa/کلینتون-یا-ترامپ-؟-نتایج-انتخابات-آمریکا-را-بصورت-زنده-دنبال-کنید-20161108/آمریکا|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2016-11-08|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> === فعالیت سیاسی تا سال ۲۰۱۵ === ترامپ در سال‌های ۱۹۸۸، ۲۰۰۴ و ۲۰۱۲ برای ریاست جمهوری و در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴ برای فرمانداری نیویورک ابراز علاقه کرد که در انتخابات رقابت کند ولی وارد هیچ‌یک از آن رقابت‌ها نشد.<ref>{{cite news|last = Smith|first = Kyle|title = Stop pretending&nbsp;– Donald Trump is not running for president|url = http://nypost.com/2015/05/30/stop-pretending-donald-trump-is-not-running-for-president/|work = New York Post|accessdate = June 7, 2015|date = May 30, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last = Travis|first = Shannon|title = Was he ever serious? How Trump strung the country along, again|url = http://www.cnn.com/2011/POLITICS/05/16/trump.again/|publisher = CNN|accessdate = June 7, 2015|date = May 17, 2011}}</ref> گرچه نظرسنجی از سوی نیویورک تایمز/سی بی اس نشان داد که ۷۰٪ آمریکاییان نظر نامطلوبی نسبت به ترامپ دارند، او برای کسب نامزدی حزب رفرم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ رقابت کرد و انتخابات مقدماتی کالیفرنیا را برنده شد.<ref name="Wadler2Dec">{{cite news|url = https://news.google.com/newspapers?nid=1309&dat=19991202&id=Z_1OAAAAIBAJ&sjid=fRQEAAAAIBAJ&pg=2818,1649658&hl=en|title = A Supermodel at the White House?|first = Joyce|last = Wadler|work = New Straits Times|date = December 2, 1999|accessdate = September 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://ballot-access.org/2011/12/25/donald-trump-ran-for-president-in-2000-in-several-reform-party-presidential-primaries/|title = Ballot Access News&nbsp;– Donald Trump Ran For President in 2000 in Several Reform Party Presidential Primaries|publisher = ballot-access.org|accessdate = July 1, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url = http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|title = CA Secretary of State&nbsp;– Primary 2000&nbsp;– Statewide Totals|publisher = ca.gov|accessdate = July 1, 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20150719093956/http://primary2000.sos.ca.gov/returns/pres/00.htm|archivedate = ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۵|dead-url = yes}}</ref><ref>Madison, Lucy (October 4, 2010) [http://www.cbsnews.com/news/donald-trump-for-president-in-2012/ "Donald Trump for President in 2012?"], CBS News. Retrieved October 4, 2010.</ref><ref>Zwick, Jesse (October 4, 2010) [http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president "Donald Trump for President?"] {{Webarchive|url=https://archive.today/20120718132112/http://washingtonindependent.com/99472/donald-trump-for-president |date=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲}}, ''The Washington Independent''. Retrieved October 4, 2010.</ref> او تأیید کرد که چهرهٔ عمومیش از آن زمان عوض شده: «اتفاقی که افتاد این بود که من برنامهٔ کارآموز را اجرا کردم و موفقیت بزرگی از آب درآمد. کی فکرش را می‌کرد که چنین اتفاقی رخ بدهد؟» او در ۲۰۰۵ به [[لری کینگ]] گفت «هیچ چیزی مثل داشتن یک برنامه جذاب تلویزیونی نیست.»<ref name="King17May">{{cite news|url=http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/0505/17/lkl.01.html|title=Interview with Donald, Melania Trump|date=May 17, 2005 |publisher=CNN|accessdate=September 4, 2015|first = Larry|last = King}}</ref> در سال ۲۰۱۲ که ترامپ در حال فکر در خصوص تلاش برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری بود یک نظرسنجی [[وال استریت]] ژورنال/[[ان‌بی‌سی نیوز]] دریافت که او در مارس ۲۰۱۱، از همهٔ رقبای احتمالیش در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۲)|انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ ایالات متحده آمریکا جلو است]]، و یک در صد از [[میت رامنی]] جلوتر است.<ref>Haberman, Maggie (March 7, 2011).[http://www.nbcnewyork.com/news/politics/Trump_tops_Romney__Pawlenty-117496043.html Trump tops Romney, Pawlenty]. WNBC. Retrieved March 7, 2011.</ref> نظرسنجی ای در فوریه ۲۰۱۱ نشان داد او فقط چند درصد از اوباما عقب‌تر است، و خیلی از رأی‌دهندگان هنوز تصمیم خود را در خصوص گزینه نهاییشان نگرفته بودند.<ref>{{cite news |title=Obama Hits 50&nbsp;Percent Approval Rating, According to New Newsweek/Daily Beast Poll |url=http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |work=Newsweek / Daily Beast Company LLC |date=February 21, 2011 |accessdate=April 14, 2011 |first=Douglas |last=Schoen |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429024421/http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2011-02-21/obama-hits-50-percent-approval-rating-according-to-new-newsweekdaily-beast-poll/ |archivedate=۲۹ آوریل ۲۰۱۱ |dead-url=yes}}</ref> یک نظرسنجی در آوریل ۲۰۱۱، زمانی که او هنوز در حال سنجش شرکت در انتخابات بود، او را با ۹ درصد پیشتازی نشان داد.<ref>Shadid, Aliyah (April 15, 2011).[http://www.nydailynews.com/news/politics/2011/04/15/2011-04-15_donald_trump_takes_lead_in_gop_primary_poll_beats_romney_huckabee_palin_gingrich.html?r=news/politics "Donald Trump takes lead in GOP primary poll, beats Romney, Huckabee, Palin, Gingrich, Bachmann, Paul"]{{پیوند مرده|date=سپتامبر 2021|bot=InternetArchiveBot}}. ''[[Daily News (New York)|Daily News]]'' (New York). Retrieved April 17, 2011.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.publicpolicypolling.com/pdf/PPP_Release_US_0510925.pdf|title=Public Policy Polling|accessdate=September 25, 2011|format = PDF}}</ref> برخی رسانه‌ها اقدامات او را برای تبلیغ برای برنامهٔ ''[[کارآموز (برنامه تلویزیونی)|کارآموز]]'' دانستند.<ref name="cnnnotrunning"/><ref>{{cite news |url = http://www.csmonitor.com/USA/Politics/The-Vote/2011/0210/Donald-Trump-says-he-might-run-for-president.-Three-reasons-he-won-t|title = Donald Trump says he might run for president. Three reasons he won't.|work = [[کریستین ساینس مانیتور|The Christian Science Monitor]]|date = February 10, 2011|accessdate = April 21, 2011}}</ref><ref>{{cite news |url = http://www.huffingtonpost.com/2011/02/11/donald-trump-cpac-president-act_n_821923.html|title = Donald Trump Brings His 'Pretend To Run For President' Act To CPAC|work = [[هافینگتن پست]]|accessdate = April 21, 2011|first = Jason|last = Linkins|date = February 11, 2011}}</ref> در مه ۲۰۱۱، ترامپ اعلام کرد برای ریاست جمهوری رقابت نخواهد کرد.<ref name="cnnnotrunning">{{cite news|author = CNN Political Unit|title = BREAKING: Trump not running for president|url = http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|date = May 16, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 16, 2011|archive-date = ۱۹ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110519101948/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2011/05/16/breaking-trump-not-running-for-president/?hpt=T2|url-status = dead}}</ref> [[پابلیک پالسی پولینگ]] این رشته وقایع را یکی از سریع‌ترین فراز و فرودها در تاریخ سیاست انتخاباتی دانست.<ref>{{cite web |url = http://publicpolicypolling.blogspot.com/2011/05/trump-collapses.html|title = Public Policy Polling&nbsp;– May 10, 2011|publisher = Publicpolicypolling.blogspot.com|date = May 10, 2011|accessdate = September 25, 2011}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۱ ترامپ به عنوان یکی از شش مرد در فهرست تحسین شده‌ترین زنان و مردان زنده در نظرسنجی گالوپ/''[[یواس‌ای تودی]]'' اعلام شد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/12/28/donald-trump-sixth-gallup-most-admired-list_n_1172416.html "Donald Trump Places Sixth On Gallup's 'Most Admired' List"]. ''The Huffington Post'', December 28, 2011.</ref> ترامپ در آوریل ۲۰۱۱، گواهی تابعیت رئیس‌جمهور [[باراک اوباما]] را زیر سؤال برد،<ref name="WashPost4711">{{cite news|title = Trump goes after Obama on US citizenship, says citizenship questions remain unanswered|date = April 7, 2011|agency = [[آسوشیتد پرس|Associated Press]]|work = [[واشینگتن پست|The Washington Post]]}}</ref> و تهمت زد که «مادربزرگ او در کنیا گفت که او در کنیا متولد شده، و او آنجا بوده و تولد را شاهد بوده است.»<ref name="McGraw7Apr">{{cite news|url = http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|title = Trump: I have ‘real doubts’ Obama was born in U.S.|work = Today|first = Seamus|last = McGraw|date = April 7, 2011|accessdate = September 13, 2015|archive-date = ۱۷ فوریه ۲۰۱۶|archive-url = https://web.archive.org/web/20160217080853/http://www.today.com/id/42469703/ns/today-today_people/|url-status = dead}}</ref> (ادعای ترامپ ناشی از یک متن گفتگوی تلفنی بین مادربزرگ اوباما بود که بعداً بی‌اعتبار دانسته شد و یک کشیش پنسیلوانیایی مخالف برگزیده شدن اوباما آن را ساخته بود.<ref name="Factcheck2011Apr"/>) ترامپ همچنین این که نمرات اوباما برای ورود به مدرسه حقوق هاروارد به حد کافی بالا بوده را زیر سؤال برد.<ref>Madison, Lisa (April 26, 2011).[http://www.cbsnews.com/news/trump-how-did-obama-get-into-the-ivy-league/ Trump: How did Obama get into the Ivy League?]. CBS News.</ref> ترامپ ادعا کرد تیمی از محققان خصوصی را به [[هاوایی]]، زادگاه ثبت شدهٔ اوباما، فرستاده<ref name="Factcheck2011Apr">{{cite news|url = http://www.factcheck.org/2011/04/donald-youre-fired/|title = Donald, You’re Fired! Trump repeats false claims about Obama's birthplace.|work = Factcheck.org|date = April 9, 2011|accessdate = September 13, 2015}}</ref> و به برنامه ''[[امروز (برنامه کانال ان‌بی‌سی)|امروز]]'' گفت «آنها نمی‌توانند چیزی را که پیدا می‌کنند باور کنند».<ref name="Elliott8Apr">{{cite news|url = http://www.salon.com/2011/04/08/trump_hawaii_investigators/|title = Did Trump really send investigators to Hawaii?|date = April 8, 2011|accessdate = September 13, 2015|first = Justin|last = Elliott|work = Salon}}</ref> ترامپ در ۲۵ آوریل ۲۰۱۱، از اوباما خواست با انتشار فرم کامل گواهی تولدش به مسئلهٔ شهروندی خاتمه دهد.<ref>{{cite news|url = http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|title = Trump claims Obama birth certificate 'missing'|date = April 25, 2011|publisher = CNN|accessdate = May 14, 2011|archive-date = ۱۷ مه ۲۰۱۱|archive-url = https://web.archive.org/web/20110517150554/http://ac360.blogs.cnn.com/2011/04/25/trump-claims-obama-birth-certificate-missing/|url-status = dead}}</ref><ref>{{cite news |title = Birtherism: Where It All Began|url = http://www.politico.com/news/stories/0411/53563_Page3.html|work = [[پلیتیکو|Politico]]|date = April 22, 2011|accessdate = April 25, 2011}}</ref> دو روز بعدتر اوباما در چارچوب تلاش‌های [[کاخ سفید]] برای پایان دادن به این قضیه بیانیه‌ای حاوی فرم کامل گواهی تولد اوباما را منتشر کرد.<ref>[http://www.huffingtonpost.com/2011/04/27/obama-birth-certificate-r_n_854248.html Obama Birth Certificate Released By White House (PHOTO)].''[[هافینگتن پست]]'' April 27, 2011. Retrieved May 8, 2011.</ref> ترامپ متعاقباً در [[کنفرانس مطبوعاتی]] در خصوص نقشش در انتشار گواهی اوباما ابراز افتخار کرد و گفت امیدوار است که «درست باشد» و «ما باید ببینیم واقعی هست یا نه»<ref name="Madison27April">{{cite news|url = http://www.cbsnews.com/news/trump-takes-credit-for-obama-birth-certificate-release-but-wonders-is-it-real/|title = Trump takes credit for Obama birth certificate release, but wonders 'is it real?'|first = Lucy|last = Madison|publisher = CBS News|date = April 27, 2011|accessdate = May 9, 2011}}</ref> وقتی از ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۵ در این خصوص که آیا اوباما در آمریکا متولد شده یا نه او گفت: «من واقعاً نمی‌دانم. من نمی‌دانم چرا مدارکش را منتشر نمی‌کند.»<ref name="Lee9July">{{cite news|url = http://www.cnn.com/2015/07/08/politics/donald-trump-illegal-immigrant-workers/|title = Trump says he still doesn't know where Obama was born|date = July 9, 2015|accessdate = August 18, 2015|first = MJ|last = Lee|publisher = CNN}}</ref><ref>[http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/1507/09/acd.01.html Transcript], ''Anderson Cooper 360 Degrees'' (July 9, 2015).</ref> در دسامبر ۲۰۰۸، دسامبر از اولین حامیان برنامهٔ نجات [[صنعت خودروسازی]] آمریکا با حمایت دولت در سال ۲۰۰۹ شد که طبق یک نظرسنجی پیو در سال ۲۰۱۲ مورد حمایت ۵۶ درصد آمریکاییان (۶۳٪ حمایت در میشیگان) بود.<ref name="Koproski1">Gene J. Koprowski (December 10, 2008).[http://www.newsmax.com/finance/StreetTalk/trump-auto-bailout/2008/12/10/id/327036/ Trump: Rescue Big 3, but Then Its Bankruptcy]. News Max.</ref><ref name="Reeve1">Elspeth Reeve (February 23, 2012).[http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106 "Most Americans Now Think Auto Bailout Was a Good Idea"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160601063309/http://www.thewire.com/politics/2012/02/most-americans-now-think-auto-bailout-was-good-idea/49106/ |date=۱ ژوئن ۲۰۱۶}}. Thewire.com.</ref> بیانات ترامپ در خصوص بروز اوتیسم به دلیل واکسیناسیون با انتقاد گستردهٔ [[جامعهٔ علمی]] در رسانه‌های گوناگون مواجه شد.<ref>{{cite web |url = http://theness.com/neurologicablog/index.php/donald-trump-anti-vaccine-crank/|title = Donald Trump – Anti-Vaccine Crank|last = Novella|first = Steven|author-link = Steven Novella|website = Neurologica Blog|access-date = July 7, 2015}}</ref><ref>{{cite news |url = http://abcnews.go.com/blogs/politics/2012/08/donald-trump-plays-doctor-on-twitter/|title = Donald Trump Plays Doctor on Twitter|publisher = [[ای‌بی‌سی نیوز|ABC News]]|date = August 23, 2012|accessdate = February 25, 2014|author = Krieg, Gregory J.}}</ref> از او به دلیل اظهارات نفی‌کنندهٔ تغییرات اقلیمی انتقاد شده است چرا که با نظر جامعهٔ علمی ناسازگار است.<ref>{{cite web|last = Mooney|first = Chris|authorlink = Chris Mooney (journalist)|title = Dear Donald Trump: Winter Does Not Disprove Global Warming|url = http://www.huffingtonpost.com/2014/01/03/cold-weather-climate-change_n_4537598.html|website = The Huffington Post|accessdate = July 12, 2015}}</ref> در ژانویه ۲۰۱۳، ترامپ (که چهره نسبتاً محبوبی در [[اسرائیل]] است)<ref>[http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172 Donald Trump, Big In Israel, Endorses Prime Minister Benjamin Netanyahu]. Maya Shwayder, January 15, 2013, ''International Business Times''.</ref><ref>[http://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1000639075 דונלד טראמפ נגד פיקסל סחר: משתמשת בשמי ללא אישור] April 14, 2011, 16:21שלח תגובה במיילצמרת פרנט, [[کره جغرافیایی|Globes]]</ref> با انتشار ویدئویی از [[بنیامین نتانیاهو]] در انتخابات حمایت کرد و گفت یک نخست‌وزیر قوی، یک اسرائیل قوی است.<ref>{{cite news |url = http://www.haaretz.com/blogs/routine-emergencies/you-re-not-fired-donald-trump-endorses-netanyahu.premium-1.494207|title = 'You're not fired!' Donald Trump endorses Netanyahu|work = Haaretz|date = January 16, 2013|accessdate = February 7, 2013|author = Allison Kaplan Sommer}}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.ibtimes.com/donald-trump-big-israel-endorses-prime-minister-benjamin-netanyahu-1017172|title = January 15, 2013|work = IB Times|date = January 15, 2013|accessdate = August 9, 2013|author = Maya Shwayder}}</ref> ترامپ در سال ۲۰۱۵ [[جایزه آزادی]] را به خاطر کوشش‌های مثبتش در خصوص [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com">[http://www.algemeiner.com/2015/02/05/algemeiner-honors-joan-rivers-donald-trump-yuli-edelstein-at-second-annual-jewish-100-gala/ "Algemeiner Honors Joan Rivers, Donald Trump, Yuli Edelstein at Second Annual 'Jewish 100' Gala"]. ''Algemeiner Journal''. February 5, 2015.</ref> ترامپ گفت «من دوستان زیادی در اسرائیل دارم»."<ref>[http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295 Donald Trump Pledges Loyalty to Israel] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150710180043/http://www.jewishvoiceny.com/index.php?option=com_content&view=article&id=11494:donald-trump-pledges-loyalty-to-israel&catid=112:new-york&Itemid=295|date=10 ژوئیه 2015}} [[Jewish Voice]] WEDNESDAY, July 1, 2015, BY JACOB KAMARAS</ref> <gallery mode="packed-hover" heights="۲۱۰"> Donald Trump by Gage Skidmore 3.jpg|در حال سخنرانی در کنفرانس سی پک ۲۰۱۵. Donald Trump Laconia Rally, Laconia, NH 4 by Michael Vadon July 16 2015 14.jpg|<small>ترامپ در حال مبارزهٔ انتخاباتی در نیوهمپشایر، ژوئیه ۲۰۱۵</small> </gallery> === کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶ === {{اصلی|کمپین ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۱۶}}در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۵، ترامپ نامزدی خود برای کسب نامزدی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ را از مقر خود در [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ در نیویورک]] اعلام کرد. ترامپ توجهات را در کارزاری که شدیداً بر شعار «عظمت را به آمریکا برمی‌گردانیم.» تکیه داشته، معطوف به مسائل داخلی ای نظیر [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا]]، [[انتقال به خارج]] مشاغل آمریکایی‌ها، [[بدهی ملی ایالات متحده آمریکا]]، و [[تروریسم اسلامی]] کرد.<ref>{{cite news |url=http://time.com/3923128/donald-trump-announcement-speech/ |title=Here's Donald Trump’s Presidential Announcement Speech |author=TIME Staff |date=June 16, 2015 |work=TIME Magazine}}</ref> ترامپ به عنوان یک [[محافظه‌کاری|محافظه‌کار]] خودخوانده رقابت می‌کند، که به‌طور مشخص آن را به امور [[محافظه‌کاری مالی|مالی]] و [[راست مسیحی|مذهبی]] مرتبط می‌کند. برخی تحلیلگران سیاسی ترامپ را از نظر [[مسائل اجتماعی]] نظیر حقوق [[ال‌جی‌بی‌تی|دگرباشان]]،<ref>{{cite web |url=http://www.msnbc.com/msnbc/donald-trump-2016s-most-lgbt-friendly-republican |title=Is Donald Trump 2016’s most LGBT-friendly Republican? |work=MSNBC}}</ref> و [[سقط جنین]]، میانه‌رو طبقه‌بندی می‌کنند.<ref name="The Christian Science Monitor">{{cite web |url=http://www.csmonitor.com/USA/Politics/Decoder/2016/0224/Donald-Trump-is-a-moderate.-That-doesn-t-mean-what-you-think |title=Donald Trump is a moderate. That doesn't mean what you think. |work=The Christian Science Monitor}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/04/trump-abortion-exceptions-gop-platform-222262 |title=Trump vows to put abortion exceptions in GOP platform |work=Politico}}</ref> او بر اساس پلتفرمی مبارزه می‌کند که تأکید بسیاری بر میهن‌پرستی آمریکایی دارد، و نسبت به [[تصحیح سیاسی]] مخالفت شایان توجهی دارد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/270107-trump-defends-himself-from-critics-on-the-right-im-very-conservative |title=Trump defends himself from critics on the right: 'I'm very conservative' |author=Harper Neidig |date=February 19, 2016 |work=The Hill}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/08/18/upshot/donald-trump-moderate-republican.html |title=Donald Trump, Moderate Republican |author=Josh Barro |date=August 14, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/politics/2015/11/donald_trump_is_a_moderate_republican_that_s_why_he_s_winning.html |title=Donald Trump Is Actually a Moderate Republican |author=Jamelle Bouie |date=November 19, 2015 |work=Slate}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsmax.com/FastFeatures/donald-trump-2016-key-political/2014/12/24/id/614808/ |title=Donald Trump 2016: 7 Key Political Positions of GOP Presidential Hopeful |author=Alana Marie Burke |date=December 24, 2014 |work=Newsmax}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/inspired-life/wp/2015/12/09/donald-trump-says-were-all-too-politically-correct-but-is-that-also-a-way-to-limit-speech/ |title=Donald Trump says we’re all too politically correct. But is that also a way to limit speech? |author=ColItkowitz |date=December 9, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/08/06/trump_to_megyn_kelly_i_dont_have_time_for_political_correctness_and_neither_does_this_country.html |title=Trump to Megyn Kelly: I Don't Have Time For Political Correctness and Neither Does This Country |publisher=}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2015/10/21/politics/donald-trump-iowa-rally/ |title=Donald Trump's pledge: 'We're gonna be saying Merry Christmas' |author=MJ Lee |date=October 22, 2015 |work=CNN}}</ref>}} او علیه طبقهٔ حاکم حزب جمهوری‌خواه، که به‌طور گسترده با نامزدی او مخالف است و در خصوص شانس او برای بردن [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] شک دارد و می‌ترسد او به چهرهٔ حزب جمهوری‌خواه صدمهٔ زیادی بزند رقابت می‌کند.<ref>* {{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/03/28/us/politics/donald-trump-republican-voters.html |title=How the G.O.P. Elite Lost Its Voters to Donald Trump |author=Nicholas Confessore |date=March 26, 2016 |work=The New York Times}} * {{cite web |url=http://www.thestreet.com/story/13467863/1/donald-trump-nomination-would-forever-change-the-republican-party.html |title=Donald Trump Nomination Would Forever Change the Republican Party |publisher=}} * {{cite web |url=http://www.nationalreview.com/article/425750/gop-establishment-thinks-trump-could-win |title=Donald Trump – the Establishment Now Thinks He Could Win – National Review Online |author=Eliana Johnson |date=October 19, 2015 |work=National Review Online}}</ref> به هر ترتیب، نامزدی ترامپ تا حدی زیادی موفق بوده، بخشی از آن به دلیل پوشش گستردهٔ رسانه‌ای، قابلیت او برای تأمین شخصی بودجهٔ کارزارش و حساب نکردن روی سوپرپک‌ها، و اعلام حمایت چهره‌های مختلف، و این نظر که او و هوادارانش «چیزها را همان‌طور می‌گویند که هستند.»{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://www.cnsnews.com/news/article/susan-jones/jan-brewer-donald-trump-telling-it-it-really-truly |title=Jan Brewer: Donald Trump 'Telling It Like It Really, Truly Is' |work=CNS News}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.breitbart.com/big-government/2015/11/14/telling-like-group-donald-trump-supporters-iowa/ |title=Telling It Like It Is: With A Group of Donald Trump Supporters In Iowa |work=Breitbart}}</ref><ref>{{cite web |url=http://money.cnn.com/2015/08/23/media/donald-trump-campaign-coverage/ |title=Just how much media coverage is Donald Trump getting? |author=Brian Stelter and Lee Alexander |date=August 23, 2015 |work=CNNMoney}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/blogs/monkey-cage/wp/2015/07/20/why-is-trump-surging-blame-the-media/ |title=Why is Trump surging? Blame the media. |author=John Sides |date=July 20, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/07/donald-trumps-so-rich-i-cant-be-bought-120743 |title=Donald Trump's new pitch: I'm so rich I can't be bought |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2015/10/15/donations-to-donald-trumps-campaign-outpace-self-funding/ |title=Donations to Donald Trump’s Campaign Outpace Self-Funding |date=October 15, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2016/01/donald-trump-free-tv-ad-217387 |title=Donald Trump's free media bonanza |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|title=Chris Collins explains his support for Trump’s candidacy|work=www.buffaloNews.com|accessdate=۱۴ مه ۲۰۱۶|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161006230440/http://www.buffalonews.com/city-region/washington-politics/chris-collins-explains-his-support-for-trumps-candidacy-20160224|archivedate=۶ اکتبر ۲۰۱۶|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/duncan-hunter-endorses-donald-trump-219725?lo=ap_a1|title=Duncan Hunter endorses Donald Trump – POLITICO|work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKCN0VZ2I7|title=Trump wins Christie backing, marches toward Super Tuesday|author=Emily Stephenson|date=February 27, 2016|work=Reuters}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/02/paul-lepage-donald-trump-endorsement-219880|title=Maine Gov. Paul LePage endorses Donald Trump|work=POLITICO}}</ref>}} ترامپ در خصوص مذهب بیانی قوی به کار گرفته، و شدیداً از گروه‌های مسیحی در آمریکا حمایت کرده، مدعی شده نحوهٔ برخورد نامطلوب مالیاتی را که اجازه نمی‌دهد آن‌ها در صحنهٔ سیاسی خود را ابراز کنند ملغی خواهد کرد و قول داده استفادهٔ گسترده‌تر از عبارت «کریسمس مبارک» به جای «تعطیلات مبارک» در [[فروشگاه‌های زنجیره‌ای]] را احیا کند. دیگر مسایلی که او برجسته‌شان می‌کنند عبارتند از مراقبت از کهنه سربازان، قوی تر کردن ارتش، بمباران شدید گروه [[داعش]]، تحت نظر قرار دادن مساجد خاصی در آمریکا، دستیابی به توافق‌های تجاری که برای کارگران آمریکایی مطلوب تر باشند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1"/><ref>{{cite web|url=http://www.realclearpolitics.com/video/2015/06/18/trump_on_trade_we_dont_have_our_best_and_brightest_negotiating_for_us_were_getting_ripped_off_major_league.html |title=Trump On Trade: "We Don't Have Our Best And Brightest Negotiating For Us... We're Getting Ripped Off Big League" |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/18/opinion/campaign-stops/the-gospel-according-to-trump.html |title=The Gospel According to Trump |date=January 18, 2016 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://thehill.com/blogs/ballot-box/gop-primaries/258755-trump-lays-out-plan-to-reform-veterans-affairs |title=Trump lays out plan to reform Veterans Affairs |work=TheHill}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.militarytimes.com/story/military/2015/09/15/trump-speaks-battleship/72311834/ |title=Trump's security speech light on military, veterans |date=September 15, 2015 |work=MilitaryTimes}}</ref><ref>[http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ Trump: Screw The Constitution, I’ll Allow Churches To Play Politics AND Let Them Stay Tax-Exempt (VIDEO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160604054922/http://occupydemocrats.com/2016/02/26/trump-screw-the-constitution-ill-allow-churches-to-play-politics-and-let-them-stay-tax-exempt-video/ |date=۴ ژوئن ۲۰۱۶}})</ref>}}<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database|title=Trump’s plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany|accessdate=23 November 2015|website=MSNBC|last1=Hillyard|first1=Vaughn}}</ref> ترامپ مکرراً بیانات جسورانه و مجادله برانگیزی با دیدگاه منفی در خصوص مهاجران در خصوص مسایلی ابراز کرده که مورد علاقهٔ رأی‌دهندگان [[طبقه کارگر]] محروم است.<ref>See {{cite web|url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/|title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey|date=17 Nov 2015|publisher=Public Religion Research Institute}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm|title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump|date=4 Dec 2015|quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs that Republican frontrunner Trump is capitalising on in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports.|work=Christian Today}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248|title=Trump Rides a Blue-Collar Wave|date=17 Nov 2015|work=Wall Street Journal Column|author=WILLIAM A. GALSTON}}</ref> ==== انتخابات مقدماتی ==== [[پرونده:Donald Trump Signs The Pledge 06.jpg|بندانگشتی|یکی از رخدادهای مبارزاتی انتخاباتی ترامپ، سپتامبر ۲۰۱۵]] این دوره از انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه که از ۱۷ نامزد تشکیل می‌شد، بزرگ‌ترین انتخابات مقدماتی در [[تاریخ آمریکا]] بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.msnbc.com/rachel-maddow-show/biggest-field-ever|title=Biggest. Field. Ever.|first=Steve|last=Benen|publisher=MSNBC|date=May 5, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/blogs/the-fix/wp/2015/06/15/the-2016-gop-primary-is-basically-the-most-wide-open-race-ever/|title=The 2016 GOP primary is basically the most wide-open race ever*|first=Aaron|last=Blake|date=June 15, 2015|work=The Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |title = More People Are Running for Presidential Nomination Than Ever |url = http://time.com/3948922/jim-gilmore-virginia-2016/ |website = Time |access-date = February 14, 2016 |date=July 7, 2015|first = Jack |last = Linshi}}</ref> ترامپ کارزار خود را با [[شعار رسمی]] «بیایید عظمت را به آمریکا برگردانیم» و با تعهدی به این شروع کرد که «از لحاظ اشتغال بهترین رئیس‌جمهوری باشد که خدا تا به حال آفریده.»<ref name="Announcementspeech">[http://www.washingtonpost.com/blogs/post-politics/wp/2015/06/16/full-text-donald-trump-announces-a-presidential-bid/ Full text: Donald Trump announces a presidential bid]. Washington Post, June 16, 2015.</ref> ارزیابیی منتشر شده توسط ''[[اکونومیست]]''/[[یوگاو]] منتشر شده در ۹ ژوئیه، ۲۰۱۵ نخستین نظرسنجی اصلی کشوری شد که نشان داد ترامپ پیشتاز جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری است.<ref name="Cambell1">Colin Campbell (July 9, 2015).[http://www.businessinsider.com/polls-donald-trump-in-first-place-2015-7 Donald Trump has surged to the top of 2 new 2016 polls]. Business Insider.</ref> شعار رسمی کارزار ترامپ «عظمت را به آمریکا برگردانیم.» است.<ref name="TrumpsupportsReagan"/> تا اوایل سال ۲۰۱۶، رقابت بیشتر بر دونالد ترامپ و [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]] [[تد کروز]] متمرکز بود.<ref name="fortune1">{{cite news |url=http://fortune.com/2016/03/06/cruz-trump-republican-race/ |title=Donald Trump, Ted Cruz Angling For One-On-One Republican Race |date=March 6, 2016 |work=Fortune Magazine}}</ref> در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۶، [[سارا پیلین]] فرماندار سابق آلاسکا حمایت خود را از ترامپ در انتخابات اعلام کرد. ترامپ به دلیل مجریگری [[میگن کلی]] در مناظره ریاست جمهوری ۲۸ ژانویه فاکس نیوز، و نیز بیانیه به اعتقاد او توهین آمیز این شبکه، در این مناظره چهار روز پیش از انتخابات مقدماتی اول در ایالت آیووا شرکت نکرد. در انتخابات مقدماتی اولین ایالت، [[آیووا]]، ترامپ با کسب ۲۴ درصد از آرا پس از [[تد کروز]] با ۲۸ درصد دوم شد. در انتخابات مقدماتی [[نیو همپشر]]، وی با کسب ۳۴ درصد آرا در جایگاه اول قرار گرفت. سپس با پیروزی در [[کارولینای جنوبی]] و [[نوادا]] به پیشتازی خود در بین نامزدهای حزب جمهوری‌خواه ادامه داد. در سه شنبه بزرگ، ترامپ بیشتر دلگت‌ها را برنده شد و در سرتاسر دورهٔ انتخابات مقدماتی پیشتاز بود. حمایت از ترامپ در میان رأی‌دهندگان انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواه در سطح کشور تا مارس ۲۰۱۶، به ۵۰٪ رسید و او آمادهٔ برنده شدن نامزدی حزب جمهوری‌خواه شد.<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/03/23/why-donald-trump-is-poised-to-win-the-nomination-and-lose-the-general-election-in-one-poll/|title=Why Donald Trump is poised to win the nomination and lose the general election, in one poll|work=The Washington Post}}</ref> پس از یک پیروزی قاطع در ایندیانا، در ۳ مه ۲۰۱۶ که کاندیداهای باقیمانده، [[تد کروز]] و [[جان کیسیک]]، را واداشت کارزار خود را معلق کنند، رینس پریبیس رئیس [[Republican National Committee|RNC]] ترامپ را عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات سراسری دانست.<ref name="politico_priebus">{{cite news|url=http://www.politico.com/blogs/2016-gop-primary-live-updates-and-results/2016/05/reince-priebus-donald-trump-is-nominee-222767|title=RNC Chairman: Trump is our nominee|last=Nussbaum|first=Matthew|date=May 3, 2016|publisher=Politico|accessdate=May 4, 2016}}</ref><ref name="priebus_tweet">{{cite tweet |author=Reince Priebus |author-link=Reince Priebus |user=Reince |number=727665447684820992 |date=May 3, 2016 |title=. @realDonaldTrump will be presumptive @GOP nominee, we all need to unite and focus on defeating @HillaryClinton #NeverClinton |access-date=May 3, 2016}}</ref> ===== انتخابات سراسری ===== {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)}} ترامپ پس از این که عملاً نامزد احتمالی حزب جمهوری‌خواه شد، تمرکز خود را به [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶ میلادی)|انتخابات سراسری]] معطوف کرد، و به رأی‌دهندگان باقیماندهٔ انتخابات مقدماتی «رایشان را برای انتخابات سراسری نگه دارند.» ترامپ به مبارزهٔ انتخاباتی در سطح کشور ادامه داد و شروع به هدف گرفتن [[هیلاری کلینتون]] پیشتاز حزب دمکرات که بنا بر انتظار نامزد حزب دمکرات خواهد شد کرد.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=http://time.com/4320484/donald-trump-west-virginia-primary-stay-home/ |title=Donald Trump Tells West Virginia Primary Voters to Stay Home |work=Time}}</ref><ref>{{cite web |url=http://dailycaller.com/2016/05/05/trump-to-wv-voters-dont-bother-voting-in-primary-video/ |title=Trump To WV Voters: Don’t Bother Voting In Primary [VIDEO] |work=The Daily Caller}}</ref><ref>{{cite web |url=http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |title=Donald Trump just made his grand entrance into the general election |work=Business Insider |access-date=۱۴ مه ۲۰۱۶ |archive-date=۲ ژوئن ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160602143352/http://uk.businessinsider.com/donald-trump-general-election-hillary-clinton-polls-indiana-2016-5?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.washingtontimes.com/news/2016/apr/5/hillary-clinton-may-lose-wisconsin-shell-win-democ/ |title=Hillary Clinton may lose Wisconsin, but she’ll win the Democratic nomination |work=The Washington Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.hollywoodreporter.com/news/donald-trump-presumptive-gop-nominee-890422 |title=Donald Trump Praises Ted Cruz, Shifts Focus to Clintons |work=The Hollywood Reporter}}</ref><ref>{{cite web |url=http://edition.cnn.com/2016/05/04/politics/hillary-clinton-donald-trump-poll-general-election/ |title=At the starting gate: Clinton leads Trump by double-digits |work=CNN}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/05/04/hillary-clinton-widens-lead-over-donald-trump-in-poll/ |title=Hillary Clinton Widens Lead Over Donald Trump in Poll |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2016/05/04/hillary-clinton-donald-trump-cnn-poll/83929258/ |title=Looking to November: Clinton leads Trump by double-digits in new poll |work=USA Today}}</ref>}} [[پرونده:Donald Trump RNC July 2016.jpg|بندانگشتی|چپ|ترامپ در حال پذیرفتن نامزدی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی جمهوری‌خواه ژوئیه، ۲۰۱۶]] کلینتون در بیشتر سال ۲۰۱۶ برتری خود بر ترامپ را در نظرسنجی‌ها تثبیت کرده بود. در اوایل ژوئیه، ترامپ پس از اتمام تحقیقات [[اف‌بی‌آی]] در خصوص مجادله ایمیل‌های هیلاری کلینتون در نظرسنجی‌های اصلی با کلینتون برابر شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/amp/poll-clinton-trump-now-tied-gop-convention-kicks-n611936 |title=Poll: Clinton and Trump Now Tied as GOP Convention Kicks Off |publisher=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |date=July 19, 2016}}</ref> [[جیمز کومی]] اداره‌کنندهٔ اف‌بی‌آی نتیجه گرفت که کلینتون در سروکار داشتن با محتوای طبقه‌بندی شدهٔ دولتی «شدیداً بی دقت» و در خصوص جوانب مجادله در چندین مورد ناصادق بوده است.<ref>{{cite news |url=http://www.businessinsider.com/hillary-clinton-polls-trump-2016-7 |date=July 14, 2016 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |title=The polls are swinging against Hillary Clinton because she gave voters reason to distrust her |last=Barro |first=Josh}}</ref> ترامپ در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶، [[مایک پنس]] فرماندار [[ایندیانا]] را به عنوان جفت خود برای رقابت بر سر معاونت ریاست جمهوری برگزید.<ref>{{cite news |url=http://www.cnbc.com/2016/07/15/donald-trump-officially-names-mike-pence-as-his-vp.html |date=July 15, 2016 |publisher=[[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]] |title=Donald Trump officially names Mike Pence for VP |last=Levingston |first=Ivan}}</ref> ترامپ و پنس رسماً در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۶ از سوی حزب جمهوری‌خواه در مجمع ملی این حزب نامزد شدند.<ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/07/19/republicans-start-process-to-nominate-trump-for-president.html |date=July 19, 2016 |publisher=[[فاکس نیوز|Fox News Channel]] |title=Trump closes the deal, becomes Republican nominee for president}}</ref> دو روز بعد ترامپ در یک سخنرانی ۷۶ دقیقه‌ای نامزدی حزب را رسماً پذیرفت.<ref>{{cite news |url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/trump-inspired-by-nixon |title=Trump, Inspired by Nixon? |last=Frank |first=Jeffrey |date=July 20, 2016 |work=The New Yorker |accessdate=July 23, 2016}}</ref> این سخنرانی از نظر تاریخی طولانی را ۳۵ میلیون نفر تماشا کردند و بازخوردهای متفاوتی دریافت کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.latimes.com/entertainment/envelope/cotown/la-et-ct-rnc-ratings-20160722-snap-story.html |title=35 million TV viewers watch Donald Trump's acceptance speech at GOP convention |last=Battaglio |first=Stephen |date=July 22, 2016 |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |accessdate=July 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/07/25/politics/donald-trump-hillary-clinton-poll/index.html |title=Trump bounces into the lead |last=Director |first=Jennifer Agiesta, CNN |publisher=CNN|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |title=For First Time, Trump's Image on Par With Clinton's |last=Inc. |first=Gallup, |access-date=August 3, 2016 |archive-date=۲۹ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160729225225/http://www.gallup.com/opinion/polling-matters/194000/first-time-trump-image-par-clinton.aspx |url-status=dead}}</ref> ترامپ در اواخر ژوئیه بر اثر مراسم مجمع جمهوری‌خواه ۳ تا ۴ درصد از اختلاف خود با کلینتون را در نظرسنجی‌ها کم کرد.<ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-why-our-model-is-bullish-on-trump-for-now/ |title=Election Update: Why Our Model Is Bullish On Trump, For Now |date=July 28, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.latimes.com/politics/la-na-pol-convention-bounce-20160725-snap-story.html |last=Lauter |first=David |title=Trump takes lead over Clinton as GOP convention generates a bounce for its nominee |work=[[لس‌آنجلس تایمز|Los Angeles Times]] |date=July 25, 2016 |accessdate=July 25, 2016}}</ref> در پی ترقی ۷ درصدی کلینتون در نظرسنجی‌ها در پی مجمع ملی دمکرات، کلینتون در آغاز اوت اختلاف خود را با ترامپ بسیار افزایش داد.<ref>{{cite web |url=http://election.princeton.edu/2016/08/01/post-democratic-convention-bounce/ |title=Post-Democratic convention bounce: 7 points for Clinton|access-date=August 3, 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-clintons-bounce-appears-bigger-than-trumps/?ex_cid=538twitter |title=Election Update: Clinton's Bounce Appears Bigger Than Trump's |date=August 1, 2016 |language=en-US|access-date=August 3, 2016}}</ref> تا آخر سپتامبر پیشتازی کلینتون کم شد و تقریباً با ترامپ در جایگاه برابری قرار گرفت. ''[[نیویورک تایمز]]'' علت این کاهش را تعدادی از رسوایی‌ها پیرامون کلینتون نظیر اتهامات فساد وارد شده به [[بنیاد کلینتون]] و بدحالی کلینتون بر اثر [[سینه‌پهلو]]، که به دغدغه‌هایی دامن زد دانست.<ref>{{Cite web|url=http://www.nytimes.com/2016/10/05/opinion/why-hillary-clinton-dipped-in-the-polls-before-the-first-debate.html|title=Why Hillary Clinton Dipped in the Polls Before the First Debate|last=Laffoon IV|first=Polk|date=October 4, 2016|website=The New York Times|access-date=October 8, 2016}}</ref> کلینتون در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۶ در اولین مناظره در [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا]] ۲۰۱۶ در [[دانشگاه هوفسترا]] در برابر ترامپ قرار گرفت. این مناظره با حدود ۸۴ میلیون بیننده بیشترین تماشاگر را در تاریخ مناظره‌های ریاست جمهوری در تاریخ آمریکا به خود اختصاص داد.<ref>{{Cite web|url=http://money.cnn.com/2016/09/27/media/debate-ratings-record-viewership/index.html|title=Debate breaks record as most-watched in U.S. history|last=Stelter|first=Brian|date=September 27, 2016|website=CNNMoney|access-date=September 30, 2016}}</ref> اکثر نظرسنجی‌ها دریافتند که کلینتون از ترامپ عملکرد بهتری در مناظره داشته که باعث شد کلینتون دوباره در نظرسنجی‌ها جلو بیفتد.<ref>{{cite web|url=http://fivethirtyeight.com/features/election-update-early-polls-suggest-a-post-debate-bounce-for-clinton/|title=Election Update: Early Polls Suggest A Post-Debate Bounce For Clinton|date=September 28, 2016|work=FiveThirtyEight|language=en-US|access-date=September 28, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/10/03/politics/hillary-clinton-donald-trump-presidential-polls/|title=Post-debate, Clinton takes the lead|date=October 4, 2016|work=CNN|language=en-US|access-date=October 8, 2016}}</ref> ===== مجادله نوار ترامپ-بوش ===== دو روز پیش از [[مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|مناظره دوم]] انتخابات سراسری ویدئویی مربوط به سال ۲۰۰۵ درز شد که در آن ترامپ در گفتگو با بیلی بوش، مجری وقت برنامه هالیوود اکسس، با زبانی که رسانه‌ها آن را «رکیک» خواندند دربارهٔ زنان صحبت می‌کند و از تلاش‌هایش برای اغوا کردن زنی متأهل می‌گوید. این نوار ضبط شده باعث شد ترامپ برای نخستین بار در طول این کارزار به‌طور علنی عذرخواهی کند. جمعی از سیاستمداران ارشد، سناتورها، نمایندگان مجلس و فرمانداران جمهوری‌خواه در پی آن حمایت خود از ترامپ در انتخابات را پس گرفته و از او خواستند از رقابت کنار بکشد.<ref>http://www.nytimes.com/2016/10/08/us/politics/donald-trump-women.html</ref><ref>http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/a-sexual-predator-in-the-republican-partys-midst</ref> از جمله این سیاستمداران [[جان مک کین]] و [[کاندالیزا رایس]] از چهره‌های مطرح [[حزب جمهوری‌خواه]] بودند. ===== اتهامات آزار جنسی ===== در پی درز اظهارات سال ۲۰۰۵ ترامپ چند زن مطالب جدیدی از سو [[رفتار جنسی]] را طرح کردند که منابعی چون ''[[نیویورک تایمز]]'' و ''[[پیپل]]'' به پوشش آن‌ها پرداختند. ترامپ و کارزار او با انکار همهٔ این اتهامات شروع به طرح شکایتی علیه ''[[نیویورک تایمز]]'' به اتهام [[تهمت]] کرده‌اند.<ref>{{cite news |last=Byers |first=Dylan |url=http://money.cnn.com/2016/10/12/media/new-york-times-donald-trump-lawsuit-threat/ |title=Donald Trump threatens to sue New York Times over sexual harassment report |publisher=[[سی‌ان‌ان مانی.کام]] |date=October 12, 2016 |accessdate=October 13, 2016}}</ref><ref name="Fox Trump demands retraction">{{cite news | url=http://www.foxnews.com/politics/2016/10/13/trump-demands-nyt-retracts-libelous-article-about-alleged-assault-as-new-claims-emerge.html | title=Trump demands NYT retracts 'libelous article' about alleged assault as new claims emerge | publisher=[[فاکس نیوز|Fox News]] | date=October 13, 2016 | accessdate=October 13, 2016}}</ref> ترامپ و کارزار او همهٔ این اتهامات را تکذیب کرده و توطئه‌ای دروغین جهت لکه دار کردن شهرت او دانستند. ==== مواضع سیاسی ==== {{اصلی|مواضع سیاسی دونالد ترامپ}} === انتخاب به ریاست جمهوری === ترامپ در ۸ نوامبر ۲۰۱۶ با کسب ۳۰۶ [[مجمع گزینندگان (ایالات متحده آمریکا)|رأی الکتورال]] در برابر ۲۳۲ رأی کلینتون پیروز شد. او رأی مردمی کمتری از کلینتون به دست آورد و پنجمین کسی شد که بدون بردن آرای مردمی رئیس‌جمهور می‌شود.<ref>{{cite news |url=http://www.vox.com/policy-and-politics/2016/11/9/13572112/trump-popular-vote-loss |title=Trump will be the 4th president to win the Electoral College after getting fewer votes than his opponent |publisher=[[واکس (تارنما)|Vox (website)]] |date=November 9, 2016 |first=Alvin |last=Chang |accessdate=November 11, 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.archives.gov/federal-register/electoral-college/key-dates.html|title=2016 Presidential Election |website=National Archives and Records Administration|access-date=November 26, 2016}}</ref> تفاوت آرا در سطح کشور نزدیک ۳ میلیون رأی بود.<ref>{{cite web|title=Clinton's lead in the popular vote surpasses 2 million|url=http://www.politico.com/story/2016/11/clinton-lead-popular-vote-2016-231790|website=POLITICO|accessdate=November 23, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ یک پیروزی سیاسی بسیار خلاف انتظار دانسته شد، چرا که تقریباً همهٔ نظرسنجی‌های کشوری نشان می‌دادند کلینتون به میزان کمی جلوتر از ترامپ است، و نظرسنجی‌های ایالتی نشان می‌دادند او به میزان کمی در آرای الکتورال جلو است.<ref>{{cite news |url=http://www.politico.com/story/2016/11/election-results-2016-clinton-trump-231070 |title=Trump pulls off biggest upset in U.S. history |publisher=[[پلیتیکو|Politico]] |date=November 9, 2016 |first=Maxwell |last=Tani |accessdate=November 9, 2016}}</ref> خطاها در برخی از نظرسنجی‌های ایالتی را بعدتر به تخمین بیش از حد حمایت از کلینتون در میان رأی دهندگان بسیار تحصیلکرده و غیر سفیدپوست، و تخمین کمتر از حد حمایت از ترامپ در میان رأی دهندگان سفیدپوست طبقه کارگری از سوی نظرسنجی کنندگان نسبت دادند.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/10/upshot/why-trump-won-working-class-whites.html |title=Why Trump Won: Working-Class Whites |publisher=The New York Times |date=November 9, 2016 |first=Nate |last=Cohn |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ نخستین باری از بازه سال‌های ۲۰۰۳–۲۰۰۷ شد که جمهوری‌خواهان کاخ سفید و هر دو [[مجلس سنا]] و کنگره را در کنترل خود دارند.<ref>{{cite web |url=http://www.snopes.com/republicans-1928-control/ |title=Republicans Last Controlled in 1928 and Depression Followed? |publisher=[[اسنوپس|Snopes]] |first=Kim |last=LaCapria |accessdate=November 14, 2016}}</ref> ترامپ مسن‌ترین کس و با احتساب [[تورم]]، ثروتمندترین کسی شد که به ریاست جمهوری آمریکا برگزیده شده است.<ref>{{cite news |url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-richest-us-president-in-history-2017-1 |title=Donald Trump is officially the richest US president in history |last=Martin |first=Emmie |date=January 23, 2017 |work=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |accessdate=September 9, 2017}}</ref> ترامپ در نخستین ساعات روز ۹ نوامبر ۲۰۱۶ تماسی از کلینتون دریافت کرد که در آن او کسب ریاست جمهوری به وسیلهٔ ترامپ را پذیرفت. ترامپ چند ساعت بعد در هتل هیلتون نیویورک سخنرانی پیروزی خود را در برابر صدها تن از هوادارانش ایراد کرد.<ref>{{cite news |url=http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |title='It's time for us to come together': Trump strikes conciliatory tone in victory speech |publisher=[[بیزنس اینسایدر|Business Insider]] |date=November 9, 2016 |first=Oliver |last=Darcy |accessdate=November 9, 2016 |archive-date=۹ نوامبر ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20161109104757/http://uk.businessinsider.com/trump-victory-speech-transcript-2016-11?r=US&IR=T |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.yahoo.com/tv/donald-trump-makes-first-speech-080352428.html |title=Donald Trump Makes First Speech as President-Elect, Thanks Hillary Clinton for Her 'Service' — Watch Video |publisher=[[یاهو!|Yahoo!]] |first=Andy |last=Swift |date=November 9, 2016 |accessdate=November 9, 2016}}</ref> پیروزی ترامپ اعتراضاتی را در سراسر آمریکا برانگیخت. گروه‌هایی در مکان‌های عمومی جمع شدند تا به برخی از سیاست‌ها و سخنان وی در جریان کارزار انتخابات اعتراض کنند.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/11/13/us/protests-elections-trump/index.html |title=Anti-Trump protests move through fifth day |newspaper=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=November 14, 2016 |accessdate=November 14, 2016}}</ref> == نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}}ترامپ در ماه‌های نخست [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|ریاست جمهوری خود]]، شمار زیادی از سیاست‌های [[باراک اوباما]] رئیس‌جمهور قبلی را ملغی کرد، آمریکا را از [[شراکت ترنس-پسیفیک]] و [[توافق پاریس]] خارج کرد، و بخش‌هایی از پیمان گرمی روابط با کوبا را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://fa.euronews.com/2017/08/05/usa-leaves-officially-paris-agreement|عنوان=خروج آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا رسماً از پیمان اقلیمی پاریس خارج می‌شود {{!}} DW {{!}} 05.11.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/آمریکا-رسماً-از-پیمان-اقلیمی-پاریس-خارج-میشود/a-51115254|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> او [[نیل گرساچ]] و [[برت کاوانا]] را به [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا|دیوان عالی]] منصوب کرد. او [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|ممنوعیتی بر ورود]] شهروندان شش کشور با بیشترین مسلمان (از جمله ایران) را اعمال کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ کدام کشورها را به فهرست ممنوعیت سفر به آمریکا اضافه کرد؟|نشانی=https://www.irna.ir/news/83643646/ترامپ-کدام-کشورها-را-به-فهرست-ممنوعیت-سفر-به-آمریکا-اضافه-کرد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-01-22|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2330}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ترامپ ممنوعیت صدور روادید برای یکی ازکشورهای ''ممنوع‌الورود' را لغو کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-43722334|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-04-11|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=محدودیت‌های جدید سفر به آمریکا برای شهروندان هشت کشور {{!}} DW {{!}} 25.09.2017|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/محدودیتهای-جدید-سفر-به-آمریکا-برای-شهروندان-هشت-کشور/a-40668523|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> از مهم‌ترین رخدادهای دوران ریاست جمهوری وی، باید به خروج آمریکا از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام)،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-44056724|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-05-08|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/tags/خروج_آمریکا_از_برجام|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=euronews - اخبار بین‌المللی در مورد خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://per.euronews.com/tag/us-withdrawal-from-jcpoa|وبگاه=euronews|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> اعمال سیاست «فشار حداکثری» و [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌ها علیه ایران]]،<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=|عنوان=هر هفته یک تحریم؛ ادامه سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران|ناشر=دویچه وله فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://p.dw.com/p/3l2Ig}}</ref> ترور [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] انقلاب اسلامی توسط [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] در خاک [[عراق]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=قاسم سلیمانی در عراق کشته شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50979264|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-03|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قاسم سلیمانی نزدیک فرودگاه بغداد کشته شد {{!}} DW {{!}} 03.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قاسم-سلیمانی-نزدیک-فرودگاه-بغداد-کشته-شد/a-51874335|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارش‌های رسانه‌ای: قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، در یک حمله هوایی کشته شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/5229922.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> کشتن [[ابوبکر بغدادی]] رهبر [[داعش|دولت اسلامی عراق و شام]] (داعش) توسط ارتش آمریکا،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=خبرگزاری ایرنا|کد زبان=|تاریخ=۵ آبان ۱۳۹۸|وبگاه=|نشانی=https://www.irna.ir/news/83532160/|عنوان=ابوبکر البغدادی کشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دونالد ترامپ کشته شدن ابوبکر البغدادی رهبر داعش را تأیید کرد {{!}} DW {{!}} 27.10.2019|نشانی=https://www.dw.com/fa-af/دونالد-ترامپ-کشته-شدن-ابوبکر-البغدادی-رهبر-داعش-را-تایید-کرد/a-51008024|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-AF|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: ابوبکر البغدادی کشته شد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/ترامپ-ابوبکر-البغدادی-کشته-شد/1627834|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> دیدار تاریخی او با [[کیم جونگ اون]] رهبر [[کره شمالی]] بدون حصول پیشرفتی برای هسته‌ای‌زدایی،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش‌های جهانی به دیدار ترامپ و رهبر کره شمالی {{!}} DW {{!}} 12.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-جهانی-به-دیدار-ترامپ-و-رهبر-کره-شمالی/a-44188927|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=گالری عکس؛ دیدار دونالد ترامپ و کیم جونگ اون، از توییتر تا خاک کره شمالی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-features-48816087|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-06-30|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبر کره شمالی: دیدار با ترامپ لحظه تاریخی بود|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3542166-رهبر-کره-شمالی-دیدار-با-ترامپ-لحظه-تاریخی-بود|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار تاریخی رئیس‌جمهوری آمریکا با رهبر کره شمالی در مرز دو کره؛ پرزیدنت ترامپ: این یک لحظه تاریخی برای دنیا است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-north-korea-trump/4979391.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> [[جنگ تجاری آمریکا و چین (۲۰۱۸–اکنون)|وقوع جنگ تجاری با چین]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=آمریکا و چین موافقتنامه‌ای برای کاهش شدت جنگ تجاری امضا کردند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/business-51130185|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-15|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=توافق تجاری آمریکا و چین؛ آتش‌بس موقت یا پیمان صلح؟ {{!}} DW {{!}} 16.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/توافق-تجاری-آمریکا-و-چین-آتشبس-موقت-یا-پیمان-صلح/a-52021081|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> اقدام برای کشیدن دیوار بین [[حصار آمریکا-مکزیک|مرز آمریکا و مکزیک]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضای طرح ساخت دیوار بین آمریکا و مکزیک توسط ترامپ|نشانی=https://parstoday.com/dari/news/uncategorised-i28717|وبگاه=Parstoday|تاریخ=1395-11-07|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=چه مقدار از دیوار ترامپ تا حالا ساخته شده؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-46782567|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2019-01-09|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa|نام=گروه|نام خانوادگی=راستی‌آزمایی}}</ref> خروج از [[شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد|شورای حقوق بشر سازمان ملل]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از شورای حقوق بشر سازمان ملل {{!}} DW {{!}} 20.06.2018|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/خروج-آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل/a-44302317|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا از شورای حقوق بشر خارج شد|نشانی=https://www.isna.ir/news/97033014191/آمریکا-از-شورای-حقوق-بشر-خارج-شد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2018-06-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل را رسماً اعلام کرد|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-خروج-از-شورای-حقوق-بشر-سازمان-ملل-را-رسماً-اعلام-کرد/1179661|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2020-05-08}}</ref> به رسمیت شناختن [[اورشلیم]] به عنوان پایتخت [[اسرائیل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_trump_recognize_jerusalem_as_israel_capital/28901349.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> و قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در لیست [[تروریسم|گروه‌های تروریستی]] اشاره کرد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=پرزیدنت دونالد ترامپ رسماً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد|ناشر=صدای آمریکا فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsamerica/us-iran-trump-43}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-47857913}}</ref> پس از این که او [[جیمز کومی]] اداره‌کننده [[اداره تحقیقات فدرال|اف‌بی‌آی]] را اخراج کرد، تحقیق و تفحصی به رهبری [[رابرت مولر]] به عنوان مشاور ویژه حقوقی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتشار گزارش رابرت مولر و بی پاسخ ماندن سؤالات دربارهٔ اجرای عدالت|نشانی=https://www.isna.ir/news/98013013180/انتشار-گزارش-رابرت-مولر-و-بی-پاسخ-ماندن-سؤالات-درباره-اجرای-عدالت|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-04-19|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> نتیجه گرفت ترامپ و کمپین او از مداخله [[روسیه]] در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ منتفع شده‌اند، ولی شواهد کافی برای متوجه کردن اتهام [[توطئه (جرم)|توطئه]] یا تبانی با روسیه نیافت. مولر همچنین در مورد کارشکنی در برابر عدالت تحقیق کرد و گزارش نهایی او ترامپ را از این جرم نه تبرئه کرد و نه متهم. ترامپ بعدها پنج نفر از کسانی که در نتیجه تحقیق روسیه محکوم شده بودند را عفو کرد. پس از این که ترامپ از [[اوکراین]] خواست در مورد رقیب سیاسیش [[جو بایدن]] تحقیق کند، [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] او را در دسامبر ۲۰۱۹ به خاطر [[سوء استفاده از قدرت]] و [[تحقیر کنگره|کارشکنی]] در برابر [[کنگره ایالات متحده آمریکا]] [[نخستین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]]. [[مجلس سنای ایالات متحده آمریکا]]، پس از خودداری از استماع شهادت شهود او را در فوریه ۲۰۲۰ از هر دو اتهام [[دادگاه استیضاح دونالد ترامپ|تبرئه کرد.]] پس از پایان نخستین دوره ریاست‌جمهوری، محققان و مورخان او را یکی از [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|ضعیف‌ترین روسای جمهور تاریخ آمریکا]] رتبه‌بندی کردند. ترامپ [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰]] را به بایدن واگذار کرد ولی شکست را نپذیرفت. او در خصوص [[اتهامات تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده آمریکا|تقلب در انتخابات]] اتهاماتی مطرح کرد، مسئولان حکومتی را تحت فشار قرار داد، ده‌ها شکایت بی‌حاصل برای به چالش کشیدن نتیجه انتخابات طرح کرد، و در سر راه انتقال قدرت به بایدن کارشکنی کرد. ترامپ چند ساعت پیش از شمارش تشریفاتی [[کالج انتخاباتی ایالات متحده آمریکا|آرای الکترال]] در ۶ ژانویه ۲۰۲۱، هوادارانش را گرد آورد و آنان را به راهپیمایی به سوی [[کاخ کنگره آمریکا]] تشویق کرد، که منجر به [[حمله به کاخ کنگره ایالات متحده (۲۰۲۱)|حمله به کاخ کنگره ایالات متحده]] شد. کنگره تخلیه شد، و پنج نفر در این آشوب مردند. هفت روز بعد [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا|مجلس نمایندگان]] ترامپ را بابت «تحریک به فتنه» [[دومین استیضاح دونالد ترامپ|استیضاح کرد]] که او را بدل به تنها صاحب منصب [[فدرالیسم|فدرال]] در تاریخ کرد که دو بار استیضاح شده است. سنا در ۱۳ فوریه او را برای دومین‌بار تبرئه کرد. === انتقال ریاست جمهوری === [[پرونده:Obama meeting with Trump.jpg|بندانگشتی|راست|رئیس‌جمهور منتخب ترامپ و رئیس‌جمهور اوباما در [[دفتر بیضی]] دیدار می‌کنند، ۱۰ نوامبر، ۲۰۱۶]] {{اصلی| کابینه دونالد ترامپ}} [[رئیس‌جمهور منتخب]] دونالد ترامپ نخستین جلسهٔ خود با رئیس‌جمهور اوباما را در ۱۰ نوامبر به منظور بحث در خصوص برنامه‌های یک انتقال قدرت صلح آمیز برگزار کرد.<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/11/us/politics/white-house-transition-obama-trump.html |title=Trump and Obama Hold Cordial 90-Minute Meeting in Oval Office |newspaper=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |first=Julie |last=Davis |date=November 10, 2016 |accessdate=November 10, 2016}}</ref> تیم انتقال ترامپ تا ۱۱ نوامبر ۲۰۱۶ از سوی [[کریس کریستی]] هدایت می‌شد تا این که معاون منتخب رئیس‌جمهور، مایک پنس، اختیار را در دست گرفت.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Politics/donald-trump-replaces-chris-christie-mike-pence-head/story?id=43474352|title=Donald Trump Replaces Chris Christie With Mike Pence as Head of Transition Team|author1=Keneally, Meghan|author2=Santucci, John|author3=Margolin, Josh|publisher=ABC News|date=November 11, 2016|accessdate=November 17, 2016}}</ref> از آن زمان، ترامپ [[راینس پریبس]] رئیس کمیته ملی جمهوری‌خواه را به عنوان رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید،<ref>{{Cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/14/us/politics/reince-priebus-chief-of-staff-donald-trump.html|title=Donald Trump Picks Reince Priebus as Chief of Staff|last=Rappeport|first=Michael D. Shear, Alan|date=November 13, 2016|last2=Haberman|first2=Maggie|newspaper=The New York Times|issn=0362-4331|access-date=November 13, 2016}}</ref><ref name="WSJ">{{cite news|last1=Bender|first1=Michael C.|title=RNC Chair Priebus Is Named Donald Trump's Chief of Staff|url=http://www.wsj.com/articles/leading-contender-for-donald-trump-s-chief-of-staff-is-rnc-chairman-reince-priebus-1479069597|work=Wall Street Journal|date=November 13, 2016}}</ref> بیزنس‌من و مدیر رسانه‌ای [[استیو بنن]] را به عنوان مشاور رئیس‌جمهور،<ref>{{cite news|title=President-elect Trump names Steve Bannon and Reince Priebus to his senior White House leadership team|url=https://www.yahoo.com/news/president-elect-trumps-choice-for-chief-of-staff-said-to-be-imminent-210448401.html|accessdate=November 13, 2016|publisher=Yahoo News}}</ref> سناتور [[جف سشنز]] را به عنوان [[دادستان کل ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2016/11/19/us/politics/jeff-sessions-donald-trump-attorney-general.html|title=Jeff Sessions, as Attorney General, Could Overhaul Department He's Skewered|author=Lichtblau, Eric|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=November 18, 2016|accessdate=November 18, 2016}}</ref> سپهبد [[مایکل تی. فلین]] را به عنوان [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/11/18/us/politics/michael-flynn-national-security-adviser-donald-trump.html? |title=Trump Is Said to Offer National Security Post to Michael Flynn, Retired General |last1=Rosenberg |first1=Matthew |last2=Haberman |first2=Maggie |date=November 17, 2016 |work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]] |accessdate=November 18, 2016}}</ref> فعال اصلاحات آموزشی [[بتسی دیواس]] را به عنوان [[وزیر آموزش ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|last=Smith|first=David|title=Betsy Devos, billionaire philanthropist, picked as Trump education secretary|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/23/betsy-devos-education-secretary-trump-administration|accessdate=November 23, 2016|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=November 23, 2016}}</ref> فرماندار [[نیکی هیلی]] را به عنوان [[سفیر ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد]]،<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/sc-gov-nikki-haley-tapped-to-be-trumps-un-ambassador/2016/11/23/c1395cb6-b144-11e6-8616-52b15787add0_story.html|work=The Washington Post|title=Gov. Nikki Haley tapped to be Trump's U.N. ambassador|date=November 23, 2016|accessdate=November 23, 2016|first=Robert|last=Costa}}</ref> [[ایلین چاو]] وزیر سابق کار را به عنوان [[وزیر ترابری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2016/11/29/politics/trump-picks-elaine-chao-for-transportation-secretary/index.html|title=Trump picks Elaine Chao for transportation secretary|last=CNN|first=Phil Mattingly and David Wright|website=CNN|access-date=2016-11-29}}</ref> نماینده مجلس [[تام پرایس]] را به عنوان [[وزیر بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/11/28/trump-picks-congressman-tom-price-as-health-and-human-services-secretary/|title=Trump picks Congressman Tom Price as health and human services secretary|work=The Washington Post|access-date=2016-11-29}}</ref>[[استیون منوچین]] را به عنوان [[وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-38141686|title=Former US banker Steve Mnuchin confirms he will be US treasury secretary|last=|first=|date=November 30, 2016|website=BBC News|publisher=|access-date=November 30, 2016}}</ref> سرمایه‌گذار میلیاردر [[ویلبر راس]] را به عنوان [[وزیر بازرگانی ایالات متحده آمریکا]]،<ref>{{cite web |url=http://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/11/30/503253374/trump-taps-billionaire-investor-wilbur-ross-for-commerce-secretary |title=Trump Taps Billionaire Investor Wilbur Ross For Commerce Secretary |publisher=NPR |accessdate=November 30, 2016 |date=November 30, 2016 |author=Zarroli, Jim}}</ref> و ژنرال سپاه تفنگداران دریایی [[جیمز متیس]] را به عنوان [[وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا]] انتخاب کرده است.<ref>{{cite news|last=Lamothe |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-has-chosen-retired-marine-gen-james-mattis-for-secretary-of-defense/2016/12/01/6c6b3b74-aff9-11e6-be1c-8cec35b1ad25_story.html |title=Trump has chosen retired Marine Gen. James Mattis for secretary of defense |work=The Washington Post |date= |accessdate=2016-12-01}}</ref> ترامپ در ۲۲ نوامبر برنامهٔ خود را برای ۱۰۰ روز اول پس از به دست‌گیری قدرت اعلام کرد که شامل خروج از[[شراکت ترنس-پسیفیک]] و تقاضا از [[وزارت دفاع]] برای توسعهٔ برنامه‌ای به منظور حفاظت از آمریکا در برابر حمله‌های سایبری بود.<ref>{{cite news |title=Trump outlines plan for first 100 days in YouTube video |date=November 22, 2016 |accessdate=December 1, 2016 |website=[[فاکس نیوز|Fox News]] |url=http://www.foxnews.com/politics/2016/11/22/trump-outlines-plan-for-first-100-days-in-youtube-video.html}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=DK8lVrcIP-0|title=Donald Trump outlines policy plan for first 100 days - Trump's latest Video Update on Transition|first=|last=Real Entertainment Tube|date=November 21, 2016|publisher=|via=YouTube}}</ref> ''[[تایم]]'' در روز ۷ دسامبر، ترامپ را به عنوان «[[شخص سال]]» خود برگزید.<ref name="PersonYear">{{cite news |last1=Gibbs |first1=Nancy |title=Why Donald Trump is TIME's Person of the Year |url=http://time.com/time-person-of-the-year-2016-donald-trump-choice/ |accessdate=December 7, 2016 |work=[[تایم]] |date=December 7, 2016}}</ref> === ۱۰۰ روز اول === [[پرونده:Donald Trump official portrait.jpg|بندانگشتی|پرتره رسمی سال ۲۰۱۷]] [[پرونده:Donald Trump swearing in ceremony.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال سوگند خوردن به عنوان رئیس‌جمهور]][[تحلیف دونالد ترامپ]] به عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ برگزار شد. در اولین ساعت ریاست جمهوری، او فرمان‌های اجرایی متعددی از جمله فرمانی در خصوص به حداقل رسانی «بار اقتصادی» [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]]، یا اوباماکر را امضا کرد.<ref>{{Cite web |url=https://news.vice.com/story/trump-signed-a-stack-of-executive-orders-moments-after-he-became-president|title=Trump signed a stack of executive orders moments after he became president |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.npr.org/2017/01/20/510868508/trump-signs-executive-order-to-ease-the-burdens-of-obamacare-details-still-uncle |title=Trump Signs Executive Order To 'Ease The Burdens Of Obamacare' |accessdate=January 20, 2017 |work=Vice.com|date=January 20, 2017}}</ref> در شنبهٔ پس از تحلیف ترامپ تظاهرات‌های گسترده‌ای در اعتراض به او در آمریکا و سراسر جهان از جمله [[راهپیمایی زنان در واشینگتن]] برگزار شدند. ==== فرمان مهاجرتی ==== {{اصلی|فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹}} [[پرونده:Trump signing order January 27.jpg|بندانگشتی|ترامپ در حال امضای [[فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹]] در [[پنتاگون]]]] در ۲۷ ژانویه، رئیس‌جمهور ترامپ فرمانی اجرایی امضا کرد که پذیرش مهاجران را به مدت ۱۲۰ روز به حال تعلیق درآورد و با اشاره به دغدغه‌های امنیتی در خصوص تروریسم، ورود شهروندان [[عراق]]، [[ایران]]، [[لیبی]]، [[سومالی]]، [[سودان]]، [[سوریه]]، و [[یمن]] را به مدت ۹۰ روز ممنوع کرد. یک روز بعد، هزاران معترض در فرودگاه‌ها و ۹۰ مکان دیگر در سراسر آمریکا تجمع کردند تا به امضای فرمان و بازداشت اتباع خارجی اعتراض کنند.<ref>{{cite news |last=Powell |first=Rebeka |date=January 29, 2017 |title=Protesters descend on US airports rallying against Trump's immigration policies |url=http://www.abc.net.au/news/2017-01-29/protesters-descend-on-us-aiports-to-protest-immigration-policies/8221070 |publisher=[[ABC News (Australia)|ABC News]] |location=Sydney, Australia |accessdate=January 30, 2017}}</ref> مدتی بعد دولت بخشی از فرمان را لغو کرد و در عمل وارد شوندگان دارای [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|کارت سبز]] را از شمول فرمان خارج کرد.<ref>{{cite news|last1=D. Shear|first1=Michael|last2=Cooper|first2=Helene|title=Trump Bars Refugees and Citizens of 7 Muslim Countries|url=https://www.nytimes.com/2017/01/27/us/politics/trump-syrian-refugees.html|accessdate=28 January 2017|work=The New York Times|date=27 January 2017}}</ref><ref name="Shear">Shear, Michael. [https://mobile.nytimes.com/2017/01/29/us/politics/white-house-official-in-reversal-says-green-card-holders-wont-be-barred.html "White House Official, in Reversal, Says Green Card Holders Won’t Be Barred"], [[نیویورک تایمز]] (January 29, 2017).</ref> چندین قاضی فدرال احکامی صادر کردند که بخش‌هایی از فرمان را لغو کرد و از دیپورت واردشوندگانی که تحت تأثیر فرمان قرار گرفته بودند به وسیلهٔ [[حکومت فدرال]] جلوگیری کردند.<ref name="Shear"/> در ۶ مارس، ۲۰۱۷، ترامپ [[فرمان اجرایی ۱۳۷۸۰|فرمان اجرایی اصلاح شده‌ای]] امضا کرد که نسبت به فرمان اول عراق، دارندگان ویزا و [[اقامت دائم (ایالات متحده آمریکا)|اقامت دائم]] را از منع موقت ورود معاف و تبعیض نسبت به متقاضیان سوری پناهندگی نسبت به دیگر کشورها را حذف کرد<ref name="Chakraborty3/6/17">{{cite web | last1=Chakraborty | first1=Barnini | title=Trump Signs New Immigration Order, Narrows Scope of Travel Ban | url=http://www.foxnews.com/politics/2017/03/06/trump-signs-new-immigration-order-narrows-scope-travel-ban.html | date=March 6, 2017 | publisher=[[فاکس نیوز]] | accessdate=March 6, 2017}}</ref> ==== نامزدی دیوان عالی ==== در ۳۱ ژانویه، ترامپ [[نیل گرساچ]] قاضی دیوان استیناف را برای عضویت در [[دیوان عالی ایالات متحده آمریکا]] در پی مرگ قاضی [[انتونین اسکالیا]] نامزد کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-picks-colo-appeals-court-judge-neil-gorsuch-for-supreme-court/2017/01/31/2b08a226-e55e-11e6-a547-5fb9411d332c_story.html |title=Trump picks Colo. appeals court judge Neil Gorsuch for Supreme Court |last=Barnes |first=Robert |date=January 31, 2017 |work=[[واشینگتن پست]] |accessdate=February 1, 2017}}</ref> که با [[رای اعتماد]] ۵۴–۴۵ سنا در ۷ آوریل همان سال، کار خود را به عنوان قاضی [[دیوان عالی]] شروع کرد. === اخراج رئیس اف‌بی‌آی === [[پرونده:President Trump Meets with Russian Foreign Minister Sergey Lavrov (33754471884).jpg|بندانگشتی|ترامپ در دیدار با لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در [[دفتر بیضی]]]] نهم مه ۲۰۱۷ برابر ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ دونالد ترامپ [[جیمز کومی]] را به‌طور ناگهانی از ریاست [[اف‌بی‌آی]] اخراج کرد با این عنوان که کومی اعتبار خود را نزد هر دو حزب اصلی ایالات متحده از دست داده بود. علت این اخراج ارائه نتایج غیردقیق و دوگانه وی به کنگره دربارهٔ بررسی ایمیل‌های [[هیلاری کلینتون]] پیش از انتخابات عنوان شد.<ref name="bbcComeyControversy">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/39865367 | عنوان=ترامپ رئیس اف‌بی‌آی را اخراج کرد | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref name="bbcComeyControversy2">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-39871629 | عنوان=ترامپ: رئیس اف‌بی‌آی، اعتبارش را از دست داده بود | ناشر=[[بی‌بی‌سی فارسی]] | تاریخ=10 مه 2017}}</ref><ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.ion.ir/News/219193.html| عنوان = ترامپ در دیداربا لاوروف: اخراج این «مرد دیوانه» فشار بزرگی از دوش ما برداشت| ناشر = [[ایران آنلاین]]| زبان = فارسی| تاریخ = ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۶| 6 = تاریخ بازبینی ۵ خرداد ۱۳۹۶| accessdate = ۲۶ مه ۲۰۱۷| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170520090521/http://www.ion.ir/News/219193.html| archivedate = ۲۰ مه ۲۰۱۷| dead-url = yes}}</ref> اما این موضوع با شگفتی جنجالی همراه شد زیرا این در حالی بود که ترامپ در روزهای پایانی تبلیغات انتخاباتی خود با وجود نتایج ضدونقیض تحقیقات، کومی را در رابطه با ایمیل‌های کلینتون تمجید کرده بود. از طرف دیگر این اخراج پس از این رخ داد که [[جیمز کومی]] طی هفته‌های گذشته دربارهٔ بررسی ارتباط احتمالی میان ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ و اقدامات دولت روسیه به کنگره اعلام کرد که این تحقیقات شامل «بررسی ماهیت هر رابطه‌ای میان افراد مرتبط با ستاد ترامپ و دولت روسیه می‌شود» و دمکرات‌ها چنین عنوان کرده‌اند که دلیل اخراج کومی اثر گذاشتن بر تحقیقات اف‌بی‌آی روی موضوع «مداخله» روسیه در انتخابات بوده است. [[مارک وارنر]] و [[چاک شومر]] دو [[سناتور]] [[حزب دموکرات ایالات متحده آمریکا|دموکرات]] اخراج کومی را تصادفی نمی‌دانند و آن را «سوءظن برانگیز» عنوان کردند و طی بیانه‌ای خواستار پیگیری جدی وزارت دادگستری و سنا در این رابطه شدند. این رویداد با اخراج دادستان کل ایالات متحده در زمان ریاست‌جمهوری [[ریچارد نیکسون]] مقایسه شده است که دوره بحرانی‌تری را برای وی رقم زد. ترامپ ادعای ارتباط با روسیه را «اخبار جعلی» عنوان کرده است.<ref name="bbcComeyControversy"/><ref name="bbcComeyControversy2"/> === سیاست داخلی === {| class="wikitable" align="left" style="margin-left:1em; text-align:center" |+ شاخص‌های اقتصادی و مالیه فدرال در دولت‌های اوباما و ترامپ {{سخ}}''$ تریلیون دلار [[Real versus nominal value (economics)|تنظیم نشده آمریکا]] را نشان می‌دهد '' |- ! rowspan="2" |سال ! rowspan="2" |بیکاری<ref>Civilian Unemployment Rate, Bureau of Labor Statistics via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCWW</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی|GDP]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/GDPA|title=Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1929|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> ! rowspan="2" | [[تولید ناخالص داخلی واقعی|RGDP %]]<ref>{{cite web|url=https://fred.stlouisfed.org/series/A191RL1A225NBEA|title=Real Gross Domestic Product|last=U.S. Bureau of Economic Analysis|date=January 1, 1930|website=FRED, Federal Reserve Bank of St. Louis|access-date=March 4, 2019}}</ref> | colspan="4" style="background:honeydew" |داده مالی<ref>Federal receipts, outlays and deficits, Office of Management and Budget via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mr42</ref><ref>Federal Debt Held by the Public, US Treasury via FRED: https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=mCXl</ref> |- ! دریافتی ها!! هزینه‌ها !! کسری بودجه‌ها !! بدهی |- style="background:papayawhip" | ''پایان'' || colspan="3" |''۳۱ دسامبر (سال تقویمی)'' || colspan="4" |''۳۰ سپتامبر (سال مالی)''{{Ref|fiscalyear}} |- |- style="background:white" ! ۲۰۱۳* | ۷٫۴٪ | $۱۶٫۷۸۵ | ۱٫۸٪ | $۲٫۷۷۵ | $۳٫۴۵۵ | $ -۰٫۶۸۰ | $۱۲٫۰ |- ! ۲۰۱۴* | ۶٫۲٪ | $۱۷٬۵۲۲ | ۲٫۵٪ | $۳٫۰۲۱ | $۳٫۵۰۶ | - $۰٫۴۸۵ | $۱۲٫۹ |- ! ۲۰۱۵* | ۵٫۳٪ | $۱۸٬۲۱۹ | ۲٫۹٪ | $۳٫۲۵۰ | $۳٫۶۸۸ | $- ۰٫۴۳۸ | $۱۳٫۱ |- ! ۲۰۱۶* | ۴٫۹٪ | $۱۸٫۷۰۷ | ۱٫۶٪ | $۳٫۲۶۸ | $۳٫۸۵۳ | $- ۰٫۵۸۵ | $۱۴٫۲ |- ! ۲۰۱۷ | ۴٫۴٪ | $۱۹٫۴۸۵ | ۲٫۲٪ | $۳٫۳۱۵ | $۳٫۹۸۱ | $- ۰٫۶۶۶ | $۱۴٫۷ |- ! ۲۰۱۸ | ۳٫۹٪ | $۲۰٫۵۰۱ تخمین | ۲٫۹٪ تخمین | $۳٫۳۲۹ | $۴٫۱۰۸ | $- ۰٫۷۹۹ | $۱۵٫۸ |} ==== مسائل اجتماعی ==== ترامپ خود را [[جنبش‌های ضد سقط جنین|حامی حیات]] توصیف می‌کند<ref name="Ontheissues">{{cite web|url=http://www.ontheissues.org/Donald_Trump.htm|title=Political Leaders: Donald Trump On the issues|accessdate=July 6, 2015|publisher=Ontheissues.org}}</ref> و [[سقط جنین]] اواخر بارداری را جز در موارد تجاوز، [[زنای با محارم]] و سلامتی ممنوع می‌خواهد<ref name="Ontheissues"/> او موافق کاستن از کمک دولت فدرال به [[فرزندپروری تنظیم‌شده]] است.<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2015/08/04/politics/donald-trump-government-shutdown-planned-parenthood/|title=Trump: I would shut down government over Planned Parenthood|date=August 4, 2015|publisher=CNN|accessdate=August 24, 2015}}</ref> ترامپ حامی [[متمم دوم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] است، به‌طور کلی مخالف کنترل اسلحه است،<ref name="Ontheissues"/><ref name="OWSAR">Official website. [https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights Protecting our Second Amendment rights will make America great again] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160107050849/https://www.donaldjtrump.com/positions/second-amendment-rights |date=۷ ژانویه ۲۰۱۶}}. "There has been a national background check system in place since 1998 … Too many states are failing to put criminal and mental health records into the system … What we need to do is fix the system we have and make it work as intended." Retrieved: October 21, 2015.</ref> و دارای مجوز حمل پنهان اسلحه در نیویورک است.<ref>{{cite web|url=http://www.newsmax.com/Headline/trump-concealed-carry-permit/2015/10/03/id/694581/|title=Trump Discloses Concealed Carry Permit in Defending Second Amendment|accessdate=October 11, 2015|website=Newsmax}}</ref> او حامی اصلاح نظام کنترل سو پیشینه فدرال است تا سیاهه‌های مجرمانه و سلامت ذهنی در این نظام لحاظ شود.<ref name="OWSAR"/> در خصوص مراقبت سلامتی، ترامپ موافق جایگزینی [[لایحه حفاظت از بیمار و مراقبت مقرون به صرفه]] (یا اوباماکر) با یک طرح مبتنی بر بازار آزاد و رقابت به منظور کاستن از هزینه هاست، گرچه در گذشته گفته از نظام تک پرداخت‌کننده حمایت می‌کند.<ref>{{cite web|url=http://www.politifact.com/wisconsin/statements/2015/sep/11/reid-ribble/donald-trump-wants-replace-obamacare-single-payer-/|title=Donald Trump wants to replace Obamacare with a single-payer health care system, GOP congressman says|accessdate=December 5, 2015|publisher=Politifact.com|last1=Kertscher|first1=Tom}}</ref> او خواهان ارتقای خدمات ارائه شده به کهنه سربازان است.<ref name="Veterans Administration Reforms">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|title=Veterans Administration Reforms That Will Make America Great Again|date=October 31, 2015|accessdate=November 1, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151031205644/https://www.donaldjtrump.com/positions/veterans-administration-reforms|archivedate=۳۱ اکتبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> ترامپ با قانونی کردن [[ماری جوانا]] برای مقاصد تفریحی مخالف است ولی از قانونی کردن [[ماری‌جوانای طبی]] حمایت می‌کند،<ref name="Cannabis">February 27, 2015. (Excerpt from Donald Trump Remarks at CPAC). [http://www.c-span.org/video/?c4541840/donald-trump-marijuana Donald Trump on Marijuana.] ''C-Span''. Retrieved October 21, 2015.</ref> در عین حال از [[حقوق ایالات]] حمایت می‌کند.<ref name="Cannabis"/> [[پرونده:Bastille Day Parade 170714-D-PB383-004 (35886716836).jpg|بندانگشتی|دونالد ترامپ در دیدار با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در رژه روز باستیل]] ترامپ گفته از ازدواج سنتی حمایت می‌کند. در خصوص تصمیم [[ابرگفل در برابر هاجز]] دیوان عالی در خصوص قانونی سازی سرتاسری ازدواج همجنس، او گفت: «من ترجیح می‌دادم، می‌دانید، ایالت تصمیم بگیرند؛ ولی آن‌ها تصمیم گرفتند… پس، در نقطهٔ معینی شما باید در خصوص آن واقع بین باشید.»<ref name="Ontheissues"/><ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/transcript/2015/07/05/donald-trump-punching-back/|title=Donald Trump punching back|date=July 5, 2015|work=MediaBuzz|publisher=Fox News Channel}}</ref> ==== مهاجرت ==== در خصوص مهاجرت، ترامپ بر امنیت مرزهای آمریکا تأکید کرده است. او طی نخستین گردهمایی انتخاباتی در [[دری، نیوهمپشایر]] مدعی شد در صورت پیروزی در انتخابات، مهاجرین غیرقانونی در روز اول ریاست جمهوری من بیرون می‌شوند و سریع بیرون می‌شوند.<ref name="CBC_August29_2015-1">{{Citation|title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border|date=August 19, 2015|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807|work=CBC|accessdate=29 September 2015}}</ref> ترامپ با شهروندی از طریق تولد مخالف است، و معتقد است که نباید توسط [[متمم چهاردهم قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] محافظت شود.<ref name="immigration_reform">{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|title=Immigration reform that will make America great again|date=July 6, 2015|accessdate=September 29, 2015|work=Donald J. Trump for President, Inc|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150929153557/https://www.donaldjtrump.com/positions/immigration-reform|archivedate=۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.motherjones.com/mojo/2015/08/donald-trump-has-some-thoughts-about-the-constitution|title=Donald Trump: The 14th Amendment is Unconstitutional|date=August 19, 2015|accessdate=November 22, 2015|work=[[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]]}}</ref> گرچه بسیاری از سیاست‌های پیشنهادی ترامپ تا حدی زیادی با اقبال رأی‌دهندگان [[طبقهٔ کارگر]] مواجه شده، کارشناسان سیاسی برخی از آن‌ها را بسیار مجادله برانگیز و غیرواقع بینانه می‌دانند، از آن جمله دیپورت در حدود ۱۱ میلیون [[مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده آمریکا|مهاجر غیرقانونی در آمریکا]]، ایجاد یک دیوار بزرگ در [[مرز آمریکا-مکزیک]]، و گسترش استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه است.{{پانویس‌های تودرتو|<ref name="msnbc1">{{cite web |last1=Hillyard |first1=Vaughn |title=Trump's plan for a Muslim database draws comparison to Nazi Germany |url=http://www.msnbc.com/msnbc/trump-would-certainly-implement-muslim-database |publisher=MSNBC |accessdate=November 23, 2015}}</ref><ref name="CBC_August29_2015">{{Citation|url=http://www.cbc.ca/news/world/donald-trump-emphasizes-plans-to-build-real-wall-at-mexico-border-1.3196807 |date=August 19, 2015 |accessdate=September 29, 2015 |title=Donald Trump emphasizes plans to build 'real' wall at Mexico border |publisher=Canadian Broadcasting Corporation}}</ref><ref>{{cite web |title=Anxiety, Nostalgia, and Mistrust: Findings from the 2015 American Values Survey |url=http://publicreligion.org/research/2015/11/survey-anxiety-nostalgia-and-mistrust-findings-from-the-2015-american-values-survey/ |publisher=Public Religion Research Institute |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |quote=Half of all Americans now believe the country's best days are behind it, and this belief is particularly strong among white, evangelical Christians. This is one of the beliefs on which the Republican front-runner Trump is capitalising in his campaign and helps explain why he is doing so well. The pessimism about the state of the country is reflected in raised levels of concern about crime, racial tensions and immigration, the survey reports. |work=Christian Today |title=Pessimism of white evangelical Americans is boon for Donald Trump |url=http://www.christiantoday.com/article/pessimism.of.white.evangelical.americans.is.boon.for.donald.trump/72551.htm |date=December 4, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/trump-rides-a-blue-collar-wave-1447803248 |title=Trump Rides a Blue-Collar Wave |work=Wall Street Journal Column |author=Galston, William A. |date=November 17, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.americanthinker.com/blog/2015/09/how_dr_carsons_shrewdness_could_win_him_the_nomination.html |title=How Dr. Carson's Shrewdness Could Win Him the Nomination |publisher=American Thinker |date=September 12, 2015 |accessdate=January 17, 2016 |author=Hope Jamie A.}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.wsj.com/articles/donald-trump-policy-plans-raise-concerns-critics-argue-1442791682 |title=Donald Trump Policy Plans Raise Concerns, Critics Argue |publisher=The Wall Street Journal|date=September 20, 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.newsday.com/news/nation/donald-trump-controversial-campaign-quotes-1.11206532 |title=Donald Trump controversial campaign quotes |publisher=Newsday|date=March 15, 2016}}</ref>}} شخصیت ترامپ نیز مورد حمله قرار گرفته، و رقبای سیاسی او را «تفرقه انداز»، «غیرجدی» و یک «قلدر» دانسته و حملات شخصی مکرر او به روزنامه‌نگاران، سیاسیون و نامزدهای رقیب را محکوم کرده‌اند.{{پانویس‌های تودرتو|<ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/how-to-handle-donald-trumps-bullying/2015/09/15/6f0baeec-5bcf-11e5-8e9e-dce8a2a2a679_story.html |title=How to handle Donald Trump’s bullying |author=Dana Milbank |date=September 15, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite web |url=http://onpolitics.usatoday.com/2015/07/14/jeb-bush-calls-out-donald-trump-for-rhetoric-of-divisiveness/ |title=Jeb Bush calls out Donald Trump for ‘rhetoric of divisiveness’ |work=OnPolitics}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/john-kasich-donald-trump-hitler-216238 |title=John Kasich slams Donald Trump as divisive and insulting – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.politico.com/story/2015/11/jeb-bush-donald-trump-serious-candidate-216234 |title=Jeb Bush: Donald Trump not a 'serious candidate' – POLITICO |work=POLITICO}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2015/12/23/donald-trump-is-pushing-journalists-to-their-professional-and-personal-limits/ |title=Donald Trump is pushing journalists to their professional — and personal — limits |author=Callum Borchers |date=December 23, 2015 |work=Washington Post}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2015/07/19/us/politics/trump-belittles-mccains-war-record.html |title=Donald Trump Says John McCain Is No War Hero, Setting Off Another Storm |date=July 19, 2015 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite news |url=http://time.com/3966085/donald-trump-hillary-clinton-jeb-bush-lindsey-graham/ |title=Donald Trump Attacks Jeb Bush, Lindsey Graham, Hillary Clinton, Others |author=Michael Scherer |work=TIME.com}}</ref><ref>{{cite web |url=http://talkingpointsmemo.com/livewire/donald-trump-mitt-romney |title=Trump Goes On Twitter Rant In Response To Romney's Comments |work=TPM}}</ref><ref>{{cite web |url=http://mashable.com/2016/01/16/trump-twitter-rant-cruz/ |title=Donald Trump goes on Twitter rant against Ted Cruz |author=Cameron Joseph |date=January 16, 2016 |work=Mashable}}</ref><ref>{{cite web |url=http://washington.cbslocal.com/2015/08/07/donald-trump-megyn-kelly/ |title=Donald Trump Twitter Rant: ‘Megyn Kelly Bombed Tonight’ «CBS DC |publisher=}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/01/29/upshot/introducing-the-upshots-encyclopedia-of-donald-trumps-twitter-insults.html?mtrref=query.nytimes.com&gwh=099155F072E0AB78E9D228FBCF396ED1&gwt=pay |title=Introducing the Upshot's Encyclopedia of Donald Trump's Twitter Insults |date=January 29, 2016}}</ref>}} ترامپ در پاسخ به [[تیراندازی ۲۰۱۵ سن برناردینو]] خواهان منع کامل «ورود مسلمانان به آمریکا تا زمانی شده که مقامات کشورمان بتوانند بفهمند چه چیزی دارد رخ می‌دهد.»<ref>{{cite web|url=https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|title=DONALD J. TRUMP STATEMENT ON PREVENTING MUSLIM IMMIGRATION|date=7 Dec 2015|website=donaldjtrump.com|format=Press Release|accessdate=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170508054010/https://www.donaldjtrump.com/press-releases/donald-j.-trump-statement-on-preventing-muslim-immigration|archivedate=۸ مه ۲۰۱۷|dead-url=yes}}{{سخ}}As quoted by{{سخ}}{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN0TQ2N320151207|title=Donald Trump urges ban on Muslims entering U.S|date=7 Dec 2015|work=Reuters}}</ref> این [[بیانیه مطبوعاتی]] او انتقادات گسترده‌ای هم در داخل و هم در خارج از آمریکا به خود جلب کرد از جمله [[نخست‌وزیر بریتانیا]] [[دیوید کامرون]]،<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-politics-35037553|title=David Cameron criticises Donald Trump 'Muslim ban' call|work=BBC News}}</ref> نخست‌وزیر فرانسه [[مانوئل والس]]<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/the-world-reacts-to-trumps-proposed-ban-on-muslims-entering-us/2015/12/08/50eea1dc-9d4a-11e5-9ad2-568d814bbf3b_story.html|title=The world reacts to Trump’s proposed ban on Muslims entering the U.S.|date=December 8, 2015|author=Annie Gowen|work=Washington Post}}</ref> و [[وزیر امور خارجه کانادا]] [[استفان دیون]].<ref>{{cite web|url=https://news.yahoo.com/canada-foreign-minister-rebukes-trump-over-anti-muslim-232946392.html|title=Canada foreign minister rebukes Trump over anti-Muslim comments|date=December 8, 2015|work=Yahoo News}}</ref> [[پنتاگون]] در بیانیه‌ای هر چیزی را که روایت داعش در خصوص عناد آمریکا با [[دین اسلام]] را تکرار کند مطمئناً مغایر با ارزش‌ها و [[امنیت ملی]] آمریکا دانست.<ref name="BBC8Dec">{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-35047105|title=Trump’s Muslim ban call 'endangers US security'|date=December 8, 2015|work=BBC|accessdate=December 8, 2015}}</ref> ترامپ در گفتگویی با [[صبح بخیر آمریکا]]، قیاسی بین طرح خود و اقدامات [[فرانکلین دلانو روزولت]] در جریان [[جنگ جهانی دوم]] برقرار کرد.<ref>see also [[Presidential Proclamations 2525, 2526, and 2527]]{{سخ}}{{cite web|url=http://abcnews.go.com/GMA/video/donald-trump-speaks-plan-ban-muslims-35640498|title=Donald Trump Speaks Out on Plan to Ban Muslims|work=Good Morning America}}{{سخ}}{{cite web|url=https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|title=Donald Trump Cites These FDR Policies to Defend Muslim Ban|quote="I mean, take a look at what FDR did many years ago and he's one of the most highly respected presidents. I mean respected by most people. They named highways after him."|work=ABC News|access-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-date=۱۰ دسامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20151210182615/https://gma.yahoo.com/donald-trump-cites-fdr-policies-defend-muslim-ban-180436247--abc-news-topstories.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Haaretz7Dec">{{cite news|url=http://www.haaretz.com/jewish/news/1.690635?v=464DDF176E0CBE356A81F70F97E21571|title=ADL compares Trump's anti-Muslim proposal to persecution of Jews|date=December 7, 2015|work=Haaretz|accessdate=December 7, 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2015/12/03/opinion/campaign-stops/is-donald-trump-a-fascist.html|title=Is Donald Trump a Fascist?|date=December 3, 2015|work=The New York Times}}</ref><ref>http://www.newsweek.com/donald-trump-fascist-354690</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.in/Presidential-candidate-Martin-OMalley-Donald-Trump-is-a-fascist-demagogue/articleshow/50084308.cms|title=Presidential candidate Martin O'Malley: Donald Trump is a 'fascist demagogue'|work=Business Insider}}</ref><ref>{{cite web|url=https://newrepublic.com/minutes/125070/donald-trumps-fascist-ideas-audience|title=Donald Trump’s fascist ideas have an audience.|date=December 4, 2015|author=Jamil Smith|work=New Republic}}</ref> ==== انرژی و اقلیم ==== ترامپ [[گرمایش جهانی]] را «یک حقهٔ کامل» خوانده است.<ref name="MEhren">Ehrenfreund, Max. July 22, 2015. [http://www.washingtonpost.com/news/wonkblog/wp/2015/07/22/heres-what-donald-trump-really-believes/ Here’s what Donald Trump really believes.] ''The Washington Post''.</ref> او همچنین گفته که «مفهوم گرمایش جهانی از سوی چین و برای غیررقابتی کردن تولید در آمریکا ایجاد شده است» گرچه او بعدتر توضیح داد این یک جوک بوده است.<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/donald-trump-china-created-climate-change-2016-1|title=TRUMP: I was joking when I said the Chinese 'created' the concept of climate change|date=January 18, 2016|author=Campbell, Colin|work=Business Insider}}</ref> او گفته که [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا]] مانعی بر سر رشد و اشتغال است. ترامپ موافق افزایش [[شکست هیدرولیکی]] است و از [[انرژی جایگزین]] [[توان بادی|باد]] انتقاد کرده، گفته «آسیاب‌های بادی هر کشوری را که به آن می‌رسند دارند نابود می‌کنند» و انرژی «غیرقابل اطمینان و افتضاح» تولید می‌کنند.<ref>Koronowski, Ryan. June 16, 2015. [http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ It Snowed Once And Other Things Donald Trump Thinks Prove Global Warming Is A Hoax.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160127141138/http://thinkprogress.org/climate/2015/06/16/3670229/president-trump-climate/ |date=۲۷ ژانویه ۲۰۱۶}} ''ThinkProgress''. Retrieved August 22, 2015.</ref> ==== اقتصاد و تجارت ==== {{اصلی|سیاست اقتصادی دونالد ترامپ}} [[پرونده:Donald Trump in Ypsilanti (33998674940) (cropped2).jpg|بندانگشتی|upright=1.1|ترامپ در گفتگو با کارگران خودروسازی در میشیگان، ۲۰۱۷]] برنامهٔ مالیاتی کارزار ترامپ خواهان رساندن نرخ مالیات بر ابرشرکت‌ها به ۱۵٪، حذف راه‌های فرار و کاهش‌های مالیاتی، و کاستن تعداد از طبقه‌های مالیات بر درآمد بود: بالاترین نرخ آن از ۳۹٬۶ به ۲۵ درصد می‌رسید و یک طبقه بزرگ صفر ایجاد می‌شد [[مالیات بر ارث]] حذف می‌شد.<ref>{{cite web |url=http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |title=Details and Analysis of Donald Trump's Tax Plan |publisher=The Tax Foundation |access-date=July 17, 2016 |archive-date=۱۷ ژوئیه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160717233957/http://taxfoundation.org/article/details-and-analysis-donald-trump-s-tax-plan |url-status=dead}}</ref> اظهارات ترامپ دربارهٔ [[حداقل دستمزد]] ضدونقیض بوده‌اند.<ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/may/19/donald-trump/donald-trump-wrong-elizabeth-warren-lied-saying-he/ |title=Elizabeth Warren gets better of Donald Trump on his stance on abolishing federal minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=May 19, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=May 23, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/26/bernie-s/sanders-trump-would-allow-states-lower-minimum-wag/ |title=Sanders: Trump would allow states to lower the minimum wage |last=Greenberg |first=Jon |date=July 26, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 27, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2016/jul/28/donald-trump/donald-trump-gets-full-flop-stance-minimum-wage/ |title=Donald Trump gets a Full Flop for stance on minimum wage |last=Jacobson |first=Louis |date=July 28, 2016 |publisher=[[پولیتی‌فکت|PolitiFact.com]] |access-date=July 30, 2016}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۷ اصلاحات مالیاتی نهایتاً نرخ مالیات ابرشرکت‌ها را به ۲۱٪ کاهش داد، طبقه‌های مالیات شخصی را کم کرد، اعتبار مالیاتی فرزندان را افزایش داد و حد آستانهٔ مالیات بر ارث را دو برابر کرد و به ۱۱٫۲ میلیون دلار رساند.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/interactive/2017/12/15/us/politics/final-republican-tax-bill-cuts.html |title=What's in the Final Republican Tax Bill |newspaper=[[نیویورک تایمز]] |first1=Wilson |last1=Andrews |first2=Alicia |last2=Parlapiano |date=December 15, 2017 |access-date=December 22, 2017}}</ref> ترامپ خود را از حامیان "[[تجارت آزاد]] " خوانده، ولی می‌گوید تجارت باید به‌طور منطقی‌ای "منصفانه" باشد.<ref name="Haberman">{{cite news |first=Maggie |last=Haberman |authorlink=Maggie Haberman |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |date=January 7, 2016 |website=[[نیویورک تایمز]]&nbsp;– First Draft |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/}}</ref> او اغلب «[[حمایت‌گرایی|حمایت گرا]]» خوانده شده<ref>{{cite news |url=http://business.financialpost.com/fp-comment/lawrence-solomon-donald-trumps-protectionism-fits-right-in-with-republicans |title=Lawrence Solomon: Donald Trump's protectionism fits right in with Republicans |access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.wsj.com/articles/donald-trump-lays-out-protectionist-views-in-trade-speech-1467145538 |title=Donald Trump Lays Out Protectionist Views in Trade Speech |last=Epstein |first=Reid J. |date=June 28, 2016 |last2=Nelson |first2=Colleen McCain |newspaper=The Wall Street Journal |issn=0099-9660|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2016/03/11/us/politics/-trade-donald-trump-breaks-200-years-economic-orthodoxy-mercantilism.html |title=On Trade, Donald Trump Breaks With 200 Years of Economic Orthodoxy |last=Appelbaum |first=Binyamin |date=March 10, 2016 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=July 22, 2016}}</ref> چرا که از [[قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی]]،<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/news/trump-calls-nafta-a-disaster/ |title=Trump calls NAFTA a "disaster" |date=September 25, 2015 |work=60 Minutes, CBS}}</ref><ref>{{cite news |url=http://money.cnn.com/2016/07/06/news/economy/trump-nafta/ |title=Election 2016: Your money, your vote. Yes, 'President Trump' really could kill NAFTA&nbsp;– but it wouldn't be pretty |date=July 6, 2016 |access-date=September 1, 2016 |publisher=CNN}}</ref> و [[شراکت ترنس-پسیفیک]] (TPP) انتقاد کرده،<ref name="latimes.com">{{cite news |url=http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-japan-trump-president-20160625-snap-story.html |title=President Trump? Among U.S. allies, Japan may be one of the most anxious about that idea |date=June 26, 2016 |newspaper=Los Angeles Times |access-date=July 12, 2016}}</ref> و پیشنهاد داده تعرفه‌ها بر مالیات از چین و مکزیک به‌طور شایان توجهی افزایش یابد.<ref>{{Cite news |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/trumps-contempt-for-the-free-market/2015/10/21/2f61d87c-7815-11e5-bc80-9091021aeb69_story.html |title=Donald Trump's contempt for the free market |last=Lane |first=Charles |date=October 21, 2015 |newspaper=The Washington Post |issn=0190-8286|access-date=July 22, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/politics/first-draft/2016/01/07/donald-trump-says-he-favors-big-tariffs-on-chinese-exports/ |title=Donald Trump Says He Favors Big Tariffs on Chinese Exports |last=Haberman |first=Maggie |authorlink=Maggie Haberman |date=January 7, 2016 |website=The New York Times&nbsp;– First Draft|access-date=July 22, 2016}}</ref> او همچنین منتقد [[سازمان تجارت جهانی]] بوده، و تهدید کرده اگر تعرفه‌های پیشنهادیش پذیرفته نشوند از آن خارج خواهد شد.<ref>{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/storyline/2016-conventions/trump-i-m-running-against-hillary-not-rest-world-n615581 |title=Trump: I'm Running Against Clinton, Not 'Rest of the World' |access-date=July 31, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://thehill.com/policy/finance/289005-trump-suggests-leaving-wto-over-import-tax-proposal |title=Trump suggests leaving WTO over import tax proposal |last=Needham |first=Vicki |date=July 24, 2016 |access-date=July 31, 2016}}</ref> به هر روی ترامپ نسبت به یک قرارداد تجاری «منصفانه» با بریتانیا پس از [[خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا]]<ref>{{cite news |last1=Stelloh |first1=Tim |title=Donald Trump promises post-Brexit Britain a 'fair' trade deal |url=http://www.nbcnews.com/storyline/brexit-referendum/donald-trump-promises-post-brexit-britain-fair-trade-deal-n707176|access-date=May 31, 2017 |publisher=NBC News |date=January 15, 2017}}</ref> که ترامپ می‌گوید برای هر دو طرف خوب خواهد بود بسیار مشتاق بوده است.<ref>{{cite news |last1=Shaw |first1=Adam |title=Trump vows to strike post-Brexit deal with UK, rips EU as 'vehicle for Germany' |url=http://www.foxnews.com/politics/2017/01/16/trump-vows-to-strike-post-brexit-deal-with-uk-rips-eu-as-vehicle-for-germany.html|access-date=May 31, 2017 |publisher=Fox News Channel |date=January 16, 2017}}</ref> ==== آموزش ==== ترامپ از انتخاب مدرسه و کنترل محلی بر مدارس ابتدایی و متوسطه حمایت کرده است.<ref>{{cite web|url=http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|title=Donald Trump on School Choice|accessdate=November 25, 2015|website=American Principles in Action|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151125105242/http://www.americanprinciplesinaction.org/apia-education/education/school-choice/donald-trump-on-school-choice/|archivedate=۲۵ نوامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> او با طرح استاندارهای آموزشی کامن کور برای مدارس مخالف است و کامن کور را فاجعه‌ای خوانده که باید متوقف شود.<ref>{{cite web|url=http://www.breitbart.com/video/2015/07/18/trump-common-core-way-of-taking-care-of-the-people-who-dont-give-a-damn-about-ed/|title=Trump: Common Core 'Way of Taking Care of the People' Who Don't 'Give a Damn' About Ed|work=Breitbart}}</ref> ==== مطبوعات و رسانه‌ها ==== به رویکرد ترامپ در مواجهه با مطبوعات انتقاد شده است. ترامپ خبرنگاران را «دشمن مردم» نامید و از روزنامه‌نگاری مشروع به عنوان «اخبار جعلی» یاد کرد.<ref name="theguardian.com">{{یادکرد خبر|عنوان=How the Guardian will stand up to four more years of Donald Trump|نشانی=https://www.theguardian.com/us-news/2024/nov/06/how-the-guardian-will-stand-up-to-four-more-years-of-donald-trump|کوشش=The Guardian|تاریخ=2024-11-06|تاریخ بازبینی=2024-11-06|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Katharine|نام خانوادگی=Viner}}</ref> مارگارت سالیوان، ستون نویس گاردین اظهار داشت: «ترامپ تهدیدی آشکار برای [[خبرنگار|روزنامه‌نگاران]]، سازمان‌های خبری و آزادی مطبوعات در [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] و سراسر جهان است.»<ref name="theguardian.com"/> === سیاست خارجی === ترامپ حامی [[عدم مداخله]]<ref name="Cassidy">{{cite magazine |url=http://www.newyorker.com/news/john-cassidy/donald-trump-is-transforming-the-g-o-p-into-a-populist-nativist-party |title=Donald Trump Is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party |last=Cassidy |first=John |work=[[نیویورکر|The New Yorker]] |date=February 29, 2016 |accessdate=March 5, 2016}}</ref><ref name="rucker">Philip Rucker (March 21, 2016). [https://www.washingtonpost.com/news/post-politics/wp/2016/03/21/donald-trump-reveals-foreign-policy-team-in-meeting-with-the-washington-post/ "Trump questions need for NATO, outlines noninterventionist foreign policy"]. ''The Washington Post''.</ref> و [[ملی‌گرایی|ملی‌گرا]] توصیف شده است.<ref name="nationalinterest.org">{{cite web |url=http://nationalinterest.org/feature/donald-trump-american-nationalist-14237 |title=Donald Trump, American Nationalist |newspaper=The National Interest |date=November 3, 2015}}</ref> او از افزایش هزینه دفاعی آمریکا حمایت می‌کند،<ref name="nationalinterest.org"/> ولی خواهان کاستن از هزینه کرد آمریکا در [[ناتو]] و منطقه اقیانوس آرام است.<ref>[http://www.economist.com/blogs/democracyinamerica/2016/03/aipac-and-foreign-policy "AIPAC and foreign policy"]. ''The Economist''. March 22, 2016.</ref> او می‌گوید نگاه آمریکا باید به درون باشد، از «ملت سازی» دست بردارد، و منابع خود را در راستای نیازهای داخلی جهت دهی کند.<ref name="rucker"/> او این را زیر سؤال برده که به عنوان رئیس‌جمهور تضمین‌های امنیتی را به اعضای ناتو تسری دهد،<ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/21/us/politics/donald-trump-issues.html |title=Donald Trump Sets Conditions for Defending NATO Allies Against Attack |last=Sanger |first=David E. |date=2016-07-20 |last2=Haberman |first2=Maggie |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> و اشاره کرده که شاید ناتو را ترک کند مگر این که در این ائتلاف‌ها تغییری ایجاد شود.<ref>{{cite web |url=http://www.factcheck.org/2016/05/whats-trumps-position-on-nato/ |title=What's Trump's Position on NATO? |website=www.factcheck.org|access-date=2016-07-31}}</ref> ترامپ خواهان آن شده که [[ژاپن]] هزینه‌های سربازان آمریکایی مستقر در آنجا را بپردازد و این که در صورت لزوم [[سلاح هسته‌ای]] بسازد تا از خود در برابر [[کره شمالی]] محافظت کند.<ref name="latimes.com"/><ref>{{cite news |url=http://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |title=Full Rush Transcript: Donald Trump, CNN Milwaukee Republican Presidential Town Hall |publisher=CNN |accessdate=June 26, 2016 |archive-date=۹ ژانویه ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210109043530/https://cnnpressroom.blogs.cnn.com/2016/03/29/full-rush-transcript-donald-trump-cnn-milwaukee-republican-presidential-town-hall/ |url-status=dead}}</ref> [[پرونده:Trump in Ames (24490966335).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[سارا پیلین]]، فرماندار سابق آلاسکا، ژانویه ۲۰۱۶]]در روز جمعه ۲۶ آوریل ۲۰۱۹ دونالد ترامپ خروج ایالات متحده را از «[[معاهده تجارت تسلیحات]]» که سال ۲۰۱۳ به امضای دولت وقت این کشور رسیده بود، اعلام کرد.<ref name="آناتولی">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.aa.com.tr/fa/جهان/آمریکا-از-پیمان-بین-المللی-تجارت-اسلحه-نیز-خارج-می-شود/1463708|عنوان=آمریکا از «پیمان بین‌المللی تجارت اسلحه» نیز خارج می‌شود|ناشر=[[خبرگزاری آناتولی]]|تاریخ=۲۶ آوریل ۲۰۱۹|بازبینی=۲۷ آوریل ۲۰۱۹}}</ref><ref name="اسپوت">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/us/201904264693002-خروج-ترامپ-معاهده-تجارت-تسلیحات/|عنوان=خروج ترامپ از معاهده بین‌المللی تجارت تسلیحات|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=26 آوریل 2019|بازبینی=27 آوریل 2019}}</ref><ref name="تابنا">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/894711/آمریکا-از-معاهده-تجارت-تسلیحات-هم-خارج-شد|عنوان=آمریکا از «معاهده تجارت تسلیحات» هم خارج شد|ناشر=[[تابناک (وبگاه)|تابناک]]|تاریخ=۶ اردیبهشت ۱۳۹۸|بازبینی=۷ اردیبهشت ۱۳۹۸}}</ref> ترامپ در سخنرانی‌اش در [[انجمن ملی سلاح]] ضمن امضای سندی در رابطه با خروج از این پیمان گفت که دولت او هرگز [[استقلال آمریکا]] را قربانی نخواهد کرد.<ref name="آناتولی"/><ref name="تابنا"/>» همزمان با آغاز سال میلادی ۲۰۱۹، [[ایالات متحده آمریکا]] خروج این کشور از سازمان [[یونسکو]] را به‌طور رسمی اجرایی ساخت.<ref name="یونسکو1">{{یادکرد وب|نشانی=https://ir.sputniknews.com/politics/201812314314438-یونسکو-آمریکا-اسرائیل/|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]]|تاریخ=۳۱ دسامبر ۲۰۱۸|بازبینی=۲ ژانویه ۲۰۱۹}}</ref><ref name="تی">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/02/wkhnsh-zryf-bh-khrwj-amrykh-z-ywnskhw-1117446|عنوان=واکنش ظریف به خروج آمریکا از یونسکو|ناشر=[[سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه]]|تاریخ=2 ژانویه 2019|بازبینی=2 ژانویه 2019}}</ref> پس از خروج دولت [[رونالد ریگان]] از سازمان یونسکو در سال ۱۹۸۴ که تا سال ۲۰۰۳ به طول انجامید، این دومین دولت آمریکایی است که چنین اقدامی را انجام داده است.<ref name="یونسکو1"/><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://parstoday.com/dari/news/world-i54731|عنوان=خروج آمریکا از یونسکو در حمایت از رژیم اسرائیل|ناشر=پارس تودی|تاریخ=۲۰ مهر ۱۳۹۶|بازبینی=۱۲ دی ۱۳۹۷}}</ref> ==== داعش، سوریه و افغانستان ==== در خصوص مقابله با [[داعش]]، خواهان فرستادن ۲۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سرباز آمریکایی به منطقه شده،<ref name="davida.fahrenthold"/><ref>{{cite news |url=http://www.cnn.com/2016/03/11/politics/donald-trump-30000-troops-isis/ |title=Trump wants 30,000 troops. Would that defeat ISIS? |last=Gaouette |first=Nicole |date=March 11, 2016 |publisher=CNN |accessdate=July 12, 2016}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |title=Trump Calls for 20,000–30,000 Troops to Fight ISIS |date=March 10, 2016 |work=The Weekly Standard |accessdate=July 12, 2016 |archive-date=۱۲ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312094146/http://www.weeklystandard.com/trump-calls-for-20000-30000-troops-to-fight-isis/article/2001505 |url-status=dead}}</ref> موضعی که او از آن عقب‌نشینی کرده است.<ref>{{cite news |url=http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |title=The Latest: Trump backtracks on US forces to fight militants |date=March 21, 2016 |work=US News & World Report |author=March 21, 2016, at 9:46 p.m. |accessdate=July 12, 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160814153830/http://www.usnews.com/news/politics/articles/2016-03-21/the-latest-early-voting-begins-ahead-of-wisconsin-primary |archivedate=۱۴ اوت ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> او سپس استدلال کرده که متحدین منطقه‌ای آمریکا، نظیر [[عربستان سعودی]] باید به این نبرد سرباز بفرستند.<ref name="nbcnews.com">{{cite news |url=http://www.nbcnews.com/politics/2016-election/full-list-donald-trump-s-rapidly-changing-policy-positions-n547801 |title=A Full List of Donald Trump's Rapidly Changing Policy Positions |last=Timm |first=Jane C. |publisher=NBC News |accessdate=July 12, 2016}}</ref> او همچنین معتقد است که میدان‌های نفتی در کنترل داعش باید بمباران شود.<ref name="nbcnews.com"/> ترامپ در ۷ آوریل ۲۰۱۷ فرمان [[حمله موشکی به پایگاه هوایی الشعیرات]] را صادر کرد.<ref name="bbcnewssyriawartrumpsmissilestrike">{{cite news|title=Syria war: Trump's missile strike attracts US praise - and barbs|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-39529605|accessdate=April 8, 2017|work=BBC News|date=April 7, 2017}}</ref> او از استفاده از روش‌های بازجویی پرخاشگرانه مثل [[القای حس غرق‌شدن]] «و یک عالمه بدتر از آن»، در خصوص تروریست‌ها حمایت کرده است.<ref>{{cite news |last1=McCarthy |first1=Tom |title=Donald Trump: I'd bring back 'a hell of a lot worse than waterboarding' |url=http://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/06/donald-trump-waterboarding-republican-debate-torture |newspaper=The Guardian |accessdate=February 8, 2016}}</ref><ref>{{cite news |title=Ted Cruz, Donald Trump Advocate Bringing Back Waterboarding |url=http://abcnews.go.com/Politics/video/ted-cruz-donald-trump-advocate-bringing-back-waterboarding-36764410 |publisher=ABC News |date=February 6, 2016 |accessdate=February 9, 2016}}</ref> ترامپ پیش از رسیدن به ریاست جمهوری نسبت به مداخله آمریکا در افغانستان بدبین بود با این حال تعداد قشون آمریکا در این کشور در اوایل ریاست جمهوری او از ۸٬۵۰۰ به ۱۴٬۰۰۰افزایش یافت.<ref>{{cite news|last1=Jaffe|first1=Greg|last2=Ryan|first2=Missy|author2link=Missy Ryan|title=Up to 1,000 more U.S. troops could be headed to Afghanistan this spring|url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/up-to-1000-more-us-troops-could-be-headed-to-afghanistan-this-spring/2018/01/21/153930b6-fd1b-11e7-a46b-a3614530bd87_story.html|work=[[واشینگتن پست]]|date=January 21, 2018}}</ref> در دوره ریاست جمهوری او آمریکا وارد مذاکره مستقیم با [[طالبان]] شد تا این که در فوریه ۲۰۲۰ طرفین به یک توافق صلح دست یافتند که در صورت اجرا آمریکا تمام سربازان خود را از این کشور خارج خواهد کرد.<ref name="politico">{{Cite web|last=Seligman|first=Lara|title=All U.S. troops to withdraw from Afghanistan under peace deal|work=POLITICO|accessdate=2020-02-29|url=https://www.politico.com/news/2020/02/29/taliban-peace-deal-afghanistan-118300}}</ref> ==== کره شمالی ==== [[پرونده:Kim and Trump shaking hands at the red carpet during the DPRK–USA Singapore Summit.jpg|بندانگشتی|ملاقات ترامپ و [[کیم جونگ اون]] در [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده]] در اجلاس سنگاپور، ژوئن ۲۰۱۸]] در سال ۲۰۱۷، [[کره شمالی و سلاح‌های کشتار جمعی|سلاح‌های هسته ای کره شمالی]] به عنوان یک تهدید جدی تلقی می‌شد.<ref name="scarier">{{cite news |last1=Taylor |first1=Adam |last2=Meko |first2=Tim |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2017/12/21/what-made-north-koreas-weapons-programs-so-much-scarier-in-2017/ |title=What made North Korea's weapons programs so much scarier in 2017 |work=[[The Washington Post]] |date=December 21, 2017 |access-date=July 5, 2019}}</ref> در آن سال، ترامپ واکنش خود به این موضوع را افزایش داد و هشدار داد که تجاوز [[کره شمالی]] را با «آتش و خشمی که جهان مانند آن را هرگز ندیده» روبرو خواهد کرد و گفت اگر «مجبور» به دفاع از خود یا متحدان خود شود، ایالات متحده «کره شمالی را کاملاً نابود خواهد کرد».<ref name="Windrem">{{cite news|last1=Windrem|first1=Robert|last2=Siemaszko|first2=Corky|last3=Arkin|first3=Daniel|date=November 30, 2017|title=North Korea crisis: How events have unfolded under Trump|work=[[NBC News]]|url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-crisis-how-events-have-unfolded-under-trump-n753996|access-date=June 8, 2020}}</ref><ref>{{cite news |last=Borger |first=Julian |author-link=Julian Borger |title=Donald Trump threatens to 'totally destroy' North Korea in UN speech |url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/sep/19/donald-trump-threatens-totally-destroy-north-korea-un-speech |access-date=June 8, 2020 |work=[[The Guardian]] |date=September 19, 2017}}</ref> در سپتامبر ۲۰۱۷، ترامپ افزایش تحریم‌های کره شمالی را اعلام کرد و گفت که خواهان «خلع کامل سلاح هسته‌ای» کره شمالی است و با رهبر آن کشور، [[کیم جونگ اون]] تماس تلفنی برقرار کرد.<ref name=Windrem/><ref>{{cite news |last1=McCausland |first1=Phil |title=Kim Jong Un Calls President Trump 'Dotard' and 'Frightened Dog' |url=https://www.nbcnews.com/news/world/north-korea-s-kim-jong-un-calls-president-trump-frightened-n803631 |access-date=June 8, 2020 |work=[[ان‌بی‌سی نیوز|NBC News]] |agency=[[رویترز|Reuters]] |date=September 22, 2017}}</ref> پس از این دوره تنش، ترامپ و کیم حداقل ۲۷ نامه رد و بدل کردند (که ترامپ آنان را «نامه‌های عاشقانه» توصیف کرد)، هر دو این رابطه را یک دوستی شخصی گرم توصیف کردند.<ref>{{cite news |url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/transcripts-kim-jong-un-letters-trump/index.html |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]] |date=September 9, 2020 |title=Transcript: Kim Jong Un's letters to President Trump}}</ref><ref>{{cite news |title='A magical force': New Trump-Kim letters provide window into their 'special friendship' |date=September 9, 2020 |first1=Jamie |last1=Gangel |author1link=Jamie Gangel |first2=Jeremy |last2=Herb |work=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|url=https://www.cnn.com/2020/09/09/politics/kim-jong-un-trump-letters-rage-book/index.html}}</ref> به پیشنهاد کیم جون اون،<ref>{{cite news |work=[[The New York Times]] |date=March 10, 2018 |first1=Peter |last1=Baker |author1link=Peter Baker (journalist) |first2=Choe |last2=Sang-Hun |author2link=Choe Sang-hun |title=With Snap 'Yes' in Oval Office, Trump Gambles on North Korea |url=https://www.nytimes.com/2018/03/10/world/asia/trump-north-korea.html}}</ref> او و ترامپ [[نشست ۲۰۱۸ کره شمالی و ایالات متحده|در ژوئن ۲۰۱۸ در سنگاپور دیدار کردند]].<ref name=Meixler>{{cite news |last1=Meixler |first1=Eli |title=President Trump and Kim Jong Un Just Agreed to Work Toward Denuclearization. Read the Full Text Here |url=https://time.com/5309425/donald-trump-kim-jong-un-summit-document-full-text/ |access-date=June 8, 2020 |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=June 12, 2018}}</ref> کیم قصد خود برای «خنثی سازی کامل شبه جزیره کره» تأیید کرد،<ref name=Meixler/> اما نشست دوم آنان در [[هانوی]] در فوریه ۲۰۱۹ به‌طور ناگهانی و بدون توافق خاتمه یافت.<ref name=Wong>{{cite news |last=Wong |first=Edward |author-link=Edward Wong |url=https://www.nytimes.com/2019/02/28/world/asia/trump-kim-vietnam-summit.html |title=Trump's Talks With Kim Jong-un Collapse, and Both Sides Point Fingers |website=[[The New York Times]] |date=February 28, 2019 |access-date=March 1, 2019}}</ref> هر دو کشور یکدیگر را مقصر دانستند و گزارشهای مختلفی از مذاکرات ارائه دادند.<ref name=Wong/> در ژوئن ۲۰۱۹، ترامپ، کیم و رئیس‌جمهور کره جنوبی [[مون جه-این]] مذاکرات کوتاهی را در [[منطقه غیرنظامی کره]] انجام دادند و این اولین باری بود که رئیس‌جمهور وقت آمریکا به کره شمالی قدم گذاشت. ترامپ و کیم توافق کردند که مذاکرات را از سر بگیرند.<ref>{{cite news |url=https://www.aljazeera.com/news/2019/06/trump-confirms-meet-kim-dmz-190630050353219.html |title=Trump meets North Korea's Kim at DMZ in landmark visit |work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]] |date=June 30, 2019 |access-date=July 8, 2019}}</ref> گفتگوها در اکتبر ۲۰۱۹ پس از یک روز به شکست انجامید.<ref>{{cite news |url=https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |title=North Korea Says Nuclear Talks Break Down While U.S. Says They Were 'Good' |first1=Jari |last1=Tanner |first2=Matthew |last2=Lee |work=[[Time (magazine)|Time]] |date=October 5, 2019 |access-date=February 7, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191007060513/https://time.com/5693526/north-korea-us-nuclear-diplomacy-sweden/ |archive-date=October 7, 2019}}</ref> کره شمالی به ساخت زرادخانه سلاح‌های هسته ای و موشک‌های بالستیک خود ادامه داد.<ref>{{cite news|title=Kim Jong Un's Nuclear Weapons Got More Dangerous Under Trump|author=Jon Herskovitz|publisher=Bloomberg L.P.|date=December 28, 2020|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-28/four-ways-kim-jong-un-got-more-dangerous-under-trump-sanctions}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/trump-kim-north-korea-nuclear/2020/09/30/2b7305c8-032b-11eb-b7ed-141dd88560ea_story.html|newspaper=Washington Post|date=September 30, 2020|title=As Kim wooed Trump with 'love letters', he kept building his nuclear capability, intelligence shows|last1=Warrick|first1=Joby|last2=Denyer|first2=Simon}}</ref> ==== روسیه ==== ترامپ در گذشته به رسمیت شناختن [[شبه‌جزیره کریمه|کریمه]] به عنوان بخشی از خاک روسیه و رفع [[تحریم‌ها علیه روسیه]] را مد نظر قرار داده است.<ref>{{Cite news |url=http://edition.cnn.com/2016/07/31/politics/donald-trump-russia-ukraine-crimea-putin/ |title=Trump says Putin is 'not going to go into Ukraine,' despite Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=CNN}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.nytimes.com/2016/07/29/world/europe/russia-trump-clinton-email-hacking.html |title=Donald Trump's Appeal to Russia Shocks Foreign Policy Experts |last=Fisher |first=Max |date=2016-07-28 |newspaper=The New York Times |issn=0362-4331|access-date=2016-07-31}}</ref> او افزوده که روسیه می‌تواند به آمریکا در [[مداخله نظامی علیه داعش|جنگ با ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title= Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس|PBS]]}}</ref> ولی در پی استعفای [[مایکل تی. فلین]] از سمت [[مشاور امنیت ملی (آمریکا)|مشاور امنیت ملی]]، [[شان اسپایسر]] سخنگوی کاخ سفید گفت ترامپ از روسیه انتظار دارد [[شبه‌جزیره کریمه]] را به اوکراین پس دهد،<ref name="Reuters.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to return Crimea to Ukraine: White House|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-russia-ukraine-idUSKBN15T2IY|accessdate=February 14, 2017|work=Reuters|date=February 14, 2017}}</ref> و تأکید کرد که «کریمه بخشی از اوکراین است. تحریم‌های ما در ارتباط با کریمه تا وقتی روسیه کنترل کریمه را به اوکراین پس بدهد باقی می‌مانند.»<ref name="RT.14Feb">{{cite news|title=Trump expects Russia to 'return Crimea' – White House|url=https://www.rt.com/usa/377346-spicer-russia-return-crimea/|accessdate=February 14, 2017|work=RT International|date=February 14, 2017}}</ref> او افزود که سفیر منصوب ترامپ به [[سازمان ملل متحد]]، [[نیکی هیلی]]، «قویاً اشغال کریمه از سوی روسیه را محکوم کرد.»<ref name="RT.14Feb"/> ترامپ قول داد نشستی با [[ولادیمیر پوتین]] برگزار کند.<ref>{{cite news|last1=McElroy|first1=Damien|title=Trump and Putin agree to hold summit|url=http://www.thetimes.co.uk/past-six-days/2017-01-29/may-in-america/trump-and-putin-agree-to-hold-summit-7fxnz8x2h|accessdate=February 2, 2017|work=The Sunday Times|date=January 29, 2017}}</ref> او اضافه کرده که روسیه می‌تواند به آمریکا در جنگ با [[مداخله نظامی علیه داعش|ستیزه‌جویان داعش]] کمک کند.<ref>{{Cite news |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/trump-suggests-us-accept-russias-annexation-crimea/ |title=Trump suggests U.S. accept Russia's annexation of Crimea |date=August 1, 2016 |newspaper=[[پی‌بی‌اس]] |agency=Associated Press |accessdate=February 19, 2017}}</ref> ==== اسرائیل ==== {{See also|پیمان ابراهیم}} ترامپ در خصوص [[منازعه فلسطین-اسراییل]]، بر اهمیت بیطرف بودن آمریکا در مذاکرات احتمالی تأکید کرده و در عین حال گفته «هوادار بزرگ اسرائیل» است.<ref name="consol">Sherman, Amy (March 1, 2016). [http://www.politifact.com/florida/statements/2016/mar/01/conservative-solutions-pac/would-donald-trump-be-neutral-between-israel-and-i/ Would Donald Trump be 'neutral' between Israel and its enemies?] ''Tampa Bay Times''. Retrieved April 10, 2016.</ref> او از [[شهرک یهودی‌نشین]] در [[کرانه غربی]] حمایت می‌کند.<ref>[http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-4799194,00.html Trump: Israel should 'keep going' with settlements expansions] Orly Azoulay, ynetews</ref>[[پرونده:President Trump visit to Israel May 22-23, 2017 DSC 3982F (34847749905).jpg|بندانگشتی|ترامپ و [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل در [[ید وشم]]، مه ۲۰۱۷]]ترامپ از بسیاری از سیاست‌های [[بنیامین نتانیاهو]] نخست‌وزیر اسرائیل حمایت کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/.premium-how-trump-and-netanyahu-became-each-other-s-most-effective-political-weapon-1.7569757|title=How Trump and Netanyahu Became Each Other's Most Effective Political Weapon|work=[[هاآرتس|Haaretz]]|first=Allison Kaplan|last=Sommer|date=July 25, 2019|access-date=August 2, 2019}}</ref> به دستور ترامپ، ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ [[به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط آمریکا|قدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت]] و در ماه مه ۲۰۱۸ سفارت خود را در قدس افتتاح کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.politico.com/story/2017/12/06/trump-move-embassy-jerusalem-israel-reaction-281973|last1=Nelson|first1=Louis|last2=Nussbaum|first2=Matthew|title=Trump says U.S. recognizes Jerusalem as Israel's capital, despite global condemnation|website=[[پلیتیکو|Politico]]|date=December 6, 2017|access-date=December 6, 2017}}</ref><ref>{{cite news|last=Eglash|first=Ruth|title=Under banner of peace, U.S. opens embassy in Jerusalem. Sixty miles away, dozens of Palestinians are killed.|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/jerusalem-gears-up-to-embrace-the-new-us-embassy/2018/05/14/1d6707dc-5558-11e8-a6d4-ca1d035642ce_story.html|work=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|date=May 14, 2018|access-date=September 26, 2020}}</ref> [[مجمع عمومی سازمان ملل متحد]] این اقدام را محکوم کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/ES-10/L.22&Submit=Search&Lang=E|title=Illegal Israeli actions in Occupied East Jerusalem and the rest of the Occupied Palestinian Territory – Turkey and Yemen: draft resolution – Status of Jerusalem|website=[[مجمع عمومی سازمان ملل متحد|United Nations General Assembly]]|date=December 19, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/12/21/world/middleeast/trump-jerusalem-united-nations.html|title=Defying Trump, U.N. General Assembly Condemns U.S. Decree on Jerusalem|first=Rick|last=Gladstone|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=December 21, 2017|access-date=December 21, 2017}}</ref> در مارس ۲۰۱۹، ترامپ با به رسمیت شناختن [[بلندی‌های جولان]] به عنوان خاک اسرائیل، دهه‌ها سیاست ایالات متحده را معکوس کرد،<ref>{{cite news|title='The jungle is back.' With his Golan Heights tweet, Trump emboldens the annexation agendas of the world's strongmen|url=https://www.theglobeandmail.com/world/article-the-jungle-is-back-with-his-golan-heights-tweet-trump-will/|work=[[گلوب اند میل|The Globe and Mail]]|date=March 22, 2019|first=Mark|last=MacKinnon|author-link=Mark MacKinnon}}</ref> اقدامی که [[اتحادیه اروپا]] و [[اتحادیه عرب]] آن را محکوم کردند.<ref>{{cite news|title=Outcry as Trump backs Israeli sovereignty over Golan Heights|url=https://www.euronews.com/2019/03/22/outcry-as-trump-backs-israeli-sovereignty-over-golan-heights|website=[[Euronews]]|date=March 22, 2019|first=Natalie|last=Huet|agency=[[Reuters]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰، دولت ترامپ که طرح صلح خاورمیانه را در ژانویه آن سال منتشر کرده بود، واسطه شد تا [[امارات متحده عربی]]، و [[بحرین]] با اسرائیل [[پیمان صلح اسرائیل و امارات|پیمان صلح]] امضا کنند و روابطشان را عادی کنند.<ref name="wyxsy">{{یادکرد وب | عنوان=Trump announces 'peace deal' between Bahrain and Israel | وبگاه=BBC News | تاریخ=2020-09-11 | پیوند=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54124996 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2020-09-11}}</ref> همکاری نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده و اسرائیل در طول ریاست‌جمهوری ترامپ قوی باقی ماند. ایالات متحده به ارائه کمک‌های نظامی قابل توجه به اسرائیل ادامه داد، از جمله سامانه‌های پیشرفته دفاع موشکی مانند [[گنبد آهنین]] که هزاران راکت شلیک شده از غزه را رهگیری کرد. علاوه بر این، دو کشور در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌ویژه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران و [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی]] آن همکاری گسترده‌ای داشتند.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" /> پس از عملیات حملات هوایی اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ علیه رژیم ایران، ترامپ حمایت قوی خود را از اقدامات نظامی اسرائیل علیه ایران اعلام کرد و آن‌ها را "عالی" و "بسیار موفق" توصیف کرد. او هشدار داد که ایران باید "اکنون" بر سر برنامه هسته‌ای خود توافق کند وگرنه با "اقدامات نظامی ویرانگرتر و مرگبارتر" روبرو خواهد شد.<ref name=":9">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025|عنوان=une 13: PM meets underground with security chiefs, ministers to discuss response to Iran missile fire}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Harris vs. Trump on the War and Crisis in the Middle East|نشانی=https://mei.edu/publications/harris-vs-trump-war-and-crisis-middle-east|وبگاه=Middle East Institute|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Harris vs. Trump on the War and Crisis in the Middle East|نشانی=https://mei.edu/publications/harris-vs-trump-war-and-crisis-middle-east|وبگاه=Middle East Institute|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در یک تشدید قابل توجه، ترامپ اعلام کرد که او به دنبال "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران است و تأکید کرد که ایالات متحده تنها فعلاً از ترور رهبر عالی‌رتبه ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، خودداری کرده است.<ref name=":4" /><ref name=":5" /><ref name=":6" /><ref name=":7" /> ترامپ به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده است که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرده که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref name=":8" /> گزارش‌ها حاکی از آن است که ترامپ در حال بررسی مشارکت مستقیم نظامی ایالات متحده در این درگیری است، از جمله حملات احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran's Khamenei rejects Trump's call for surrender as thousands flee Tehran|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/americas/israel-iran-air-war-enters-sixth-day-trump-calls-irans-unconditional-surrender-2025-06-17/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|نام۲=Jana|نام خانوادگی۲=Choukeir|نام۳=Crispian|نام خانوادگی۳=Balmer}}</ref> ==== ایران ==== {{See also|خروج آمریکا از برجام|حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد|بحران خلیج فارس}} ترامپ حکومت موجود در ایران را «حکومت یاغی» خوانده، در عین حال اظهار داشته خواستار تغییر رژیم نیست.<ref>{{cite news |last1=Weiler |first1=Yuram Abdullah |title=What is Basij and how does it function against U.S. and Zionism? |url=http://english.khamenei.ir/news/5306/What-is-Basij-and-how-does-it-function-against-U-S-and-Zionism |website=Khamenei.ir |accessdate=February 6, 2019 |date=December 2, 2017}}</ref><ref>{{cite news |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 27, 2019 |first=Michael |last=Kranish |authorlink=Michael Kranish |title=Trump says he is not seeking 'regime change' in Iran |url=https://www.washingtonpost.com/world/national-security/trump-says-he-is-not-seeking-regime-change-in-iran/2019/05/27/94d3053a-808d-11e9-933d-7501070ee669_story.html}}</ref> او مکرراً از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام) که با مذاکره بین ایران، آمریکا و پنج قدرت جهانی دیگر در سال ۲۰۱۵ حاصل شد انتقاد کرده، آن را «افتضاح» خوانده و گفته دولت اوباما «از سر درماندگی» این توافق را مذاکره کرده است.<ref name="KatyTurIranInterview">{{cite news |website=[[ان‌بی‌سی نیوز]] |date=July 14, 2015 |first=Katy |last=Tur |authorlink=Katy Tur |title=Donald Trump Weighs in on Iran Deal |url=https://www.nbcnews.com/politics/2016-election/donald-trump-weighs-iran-deal-n391926}}</ref><ref name="AP180508">{{cite news|url=https://apnews.com/cead755353a1455bbef08ef289448994/Trump-decides-to-exit-nuclear-accord-with-Iran|title=Trump declares US leaving 'horrible' Iran nuclear accord|last=Lederman|first=Josh|date=May 8, 2018|work= AP News |access-date=May 8, 2018}}</ref><ref>{{cite news |first=Igor |last=Bobic |url=https://www.huffingtonpost.com/entry/donald-trump-iran-deal_55d0a844e4b0ab468d9d907e |title=Donald Trump Would Not Rip Up The Iran Deal |work=[[هاف‌پست|HuffPost]] |date=August 16, 2015 |accessdate=August 17, 2019}}</ref> [[پرونده:Trump Withdraw Iran Deal (cropped 2).jpg|بندانگشتی|ترامپ در کاخ سفید کناره‌گیری خود را از برجام اعلام می‌کند.]]در ماه مه ۲۰۱۸، ترامپ [[خروج آمریکا از برجام]] را اعلام کرد.<ref name="AP180508"/> پس از خروج از توافق، دولت ترامپ سیاست «فشار حداکثری» بر ایران از طریق تحریم‌های اقتصادی اعمال کرد، اما سایر طرف‌های معامله برجام از این موضوع حمایت نکردند.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2018/05/08/world/middleeast/trump-iran-nuclear-deal.html|title=Trump Abandons Iran Nuclear Deal He Long Scorned|first=Mark|last=Landler|author-link=Mark Landler|date=May 8, 2018|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.newsweek.com/despite-us-pressure-europeans-remain-united-russia-china-preserve-iran-nuclear-deal-1529024|title=Despite U.S. pressure, Europeans remain "united" with Russia and China to "preserve" Iran nuclear deal, diplomats say|first=Jason|last=Lemon|date=September 1, 2020|website=[[نیوزویک|Newsweek]]}}</ref> وزارت خارجه ترامپ در ژوئیه ۲۰۱۷ پایبندی ایران به این معامله را تأیید کرد، اما ایران در ماه مه سال ۲۰۲۰ برخی از شرایط خود در برجام عقب‌نشینی کرد و در سپتامبر [[آژانس بین‌المللی انرژی هسته ای|آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای]] گزارش داد که ایران ده برابر مقدار مجاز، اورانیوم غنی شده تحت برنامه برجام دارد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/07/17/537793465/state-department-certifies-irans-compliance-with-nuclear-deal|title=State Department Certifies Iran's Compliance With Nuclear Deal|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=July 17, 2017|first=Scott|last=Neuman}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-usa-iran-un-sanctions-idUSKCN25F2S4|title=Pompeo warns Russia, China against ignoring move to reimpose U.N. sanctions on Iran|first=Andrea|last=Shalal|date=August 19, 2020|work=[[رویترز|Reuters]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-54033441|title=Iran's enriched uranium stockpile '10 times limit'|date=September 5, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز|BBC News]]}}</ref> در تابستان سال ۲۰۲۰ ایالات متحده در [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] به صورت یک طرفه مکانیسم ماشه را فعال کرد ولی نتوانست مانع رفع تحریم فروش اسلحه توسط ایران به دیگر کشورها شود. فقط [[جمهوری دومینیکن|جمهوری دومنیکن]] با ایالات متحده به تحریم تسلیحاتی ایران رای مثبت داد.<ref>{{cite news|url=https://www.npr.org/2020/08/20/904475552/pompeo-tries-starting-snapback-clock-to-restore-sanctions-against-iran-by-u-n|title=Pompeo Tries Starting 'Snapback' Clock To Restore Sanctions Against Iran By U.N.|website=[[ان‌پی‌آر|NPR]]|date=August 20, 2020|first=David|last=Welna}}</ref><ref name="bbc.com">{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-53856895|عنوان=آمریکا درخواست فعال شدن 'مکانیسم ماشه' علیه ایران را تسلیم کرد؛ سایر اعضای شورای امنیت علیه آمریکا موضع گرفتند}}</ref><ref name="bbc.com"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-53804440|عنوان=تحریم تسلیحاتی ایران؛ قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای نیاورد، حالا چه خواهد شد؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=دویچه وله فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://p.dw.com/p/3hHPX|عنوان=آمریکا فعال کردن "مکانیسم ماشه" را به‌طور رسمی آغاز کرد}}</ref> به دنبال آزمایش‌های موشکی ایران در ژانویه ۲۰۱۷، دولت ترامپ ۲۵ فرد و نهاد ایرانی را تحریم کرد.<ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/world/2017/feb/01/iran-trump-michael-flynn-on-notice|title=Trump administration 'officially putting Iran on notice', says Michael Flynn|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 2, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump administration tightens Iran sanctions, Tehran hits back|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-usa-idUSKBN15H253|work=[[رویترز|Reuters]]|date=February 3, 2016|last=Torbati|first=Yeganeh}}</ref><ref>{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|author1link=Julian Borger|last2=Smith|first2=David|url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/feb/03/trump-administration-iran-sanctions|title=Trump administration imposes new sanctions on Iran|work=[[گاردین|The Guardian]]|date=February 3, 2017|access-date=November 9, 2018}}</ref> در اوت ۲۰۱۷، ترامپ [[قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها]] را امضاء کرد که [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های بیشتری علیه ایران]]، روسیه و کره شمالی اعمال می‌کند.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-usa-sanctions-idUSKBN1AI2N0|title=Iran says new U.S. sanctions violate nuclear deal, vows 'proportional reaction'|website=[[رویترز|Reuters]]|date=August 2, 2017}}</ref> در ژانویه سال ۲۰۲۰، ترامپ دستور [[حمله هوایی به فرودگاه بین‌المللی بغداد]] را صادر کرد که منجر به کشته شدن فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] [[قاسم سلیمانی]]، فرمانده [[حشد شعبی]] [[ابومهدی المهندس]] و هشت نفر دیگر شد.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/01/02/world/middleeast/qassem-soleimani-iraq-iran-attack.html|title=U.S. Strike in Iraq Kills Qassim Suleimani, Commander of Iranian Forces|last1=Crowley|first1=Michael|author1link=Michael Crowley (journalist)|last2=Hassan|first2=Falih|last3=Schmitt|first3=Eric|author3link=Eric P. Schmitt|date=January 2, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|access-date=January 3, 2020}}</ref> چند روز بعد، ایران با حملات هوایی علیه [[پایگاه هوایی عین الاسد]] در عراق مقابله به مثل کرد.<ref>{{cite news|last1=Zaveri|first1=Mihir|title=More Than 100 Troops Have Brain Injuries From Iran Missile Strike, Pentagon Says|url=https://www.nytimes.com/2020/02/10/world/middleeast/iraq-iran-brain-injuries.html|access-date=June 8, 2020|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|date=February 10, 2020}}</ref> بیش از صد نفر از سربازان آمریکایی دچار [[ضربه مغزی]] شدند. ترامپ علناً تهدید کرد که در صورت مقابله به مثل ایران به اماکن فرهنگی ایران حمله خواهد کرد یا «به طرز نامتناسبی» واکنش نشان خواهد داد.<ref>{{cite news|last1=Swart|first1=Mia|title=Trump, his tweets and international law|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/01/trump-tweets-international-law-200107064935688.html|access-date=June 14, 2020|work=[[الجزیره (شبکه خبری)|Al Jazeera]]|date=January 8, 2020}}</ref> در اوایل سال ۲۰۲۵، ترامپ وارد مذاکرات دیپلماتیک مستقیم با ایران در خصوص برنامه هسته‌ای آن شد. در تاریخ ۷ مارس ۲۰۲۵، ترامپ نامه‌ای به رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، ارسال کرد و پیشنهاد مذاکرات جدید هسته‌ای را مطرح کرد و مهلتی ۶۰ روزه برای پاسخ‌دهی جمهوری اسلامی ایران تعیین نمود. در این نامه شرایط یک توافق احتمالی بیان شد، از جمله درخواست‌هایی برای توقف غنی‌سازی اورانیوم و نابودی زیرساخت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، با وعده‌ای برای تسهیل تحریم‌ها و ارائه مشوق‌های اقتصادی در ازای آن. اما مقامات جمهوری اسلامی ایرانی این شرایط را رد کردند و آن‌ها را تحمیلی و غیرقابل قبول دانستند. با گذشت مهلت بدون دستیابی به توافق، ترامپ تأکید کرد که پنجره دیپلماسی بسته شده است، و این تغییر جهت به سمت رویکردی پرخاشگرانه‌تر را نشان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump team holds 'constructive' face-to-face nuclear talks with Iran, will meet again next weekend|نشانی=https://www.foxnews.com/world/trump-team-holds-constructive-nuclear-talks-iran-meet-again-next-weekend|وبگاه=Fox News|تاریخ=2025-04-12|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Jasmine|نام خانوادگی=Baehr}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump warns Iran to agree to a deal ‘before there is nothing left’ {{!}} CNN Politics|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike|وبگاه=CNN|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Betsy Klein, Kylie Atwood, Alayna Treene, Alejandra Jaramillo, Rob Picheta, Dana|نام خانوادگی=Bash}}</ref> پس از حملات هوایی اسرائیل به اهداف جمهوری اسلامی ایرانی در ژوئن ۲۰۲۵، ترامپ حمایت قوی خود را از اقدامات نظامی اسرائیل اعلام کرد و آن‌ها را "عالی" و "بسیار موفق" توصیف کرد. او هشدار داد که جمهوری اسلامی ایران باید "اکنون" بر سر برنامه هسته‌ای خود توافق کند وگرنه با "اقدامات نظامی ویرانگرتر و مرگبارتر" روبرو خواهد شد. موضع ترامپ زمانی تشدید شد که او خواستار "تسلیم بی‌قید و شرط" جمهوری اسلامی ایران شد و اظهار داشت که ایالات متحده مکان رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، را می‌داند و او را "هدف آسانی" می‌داند، اما تأکید کرد که ایالات متحده "فعلاً" اقدامی علیه او نخواهد کرد. همچنین او به جمهوری اسلامی ایران هشدار داد که از حمله به پرسنل یا زیرساخت‌های آمریکایی خودداری کند و اعلام کرد که هرگونه اقدام از این دست، با پاسخی از طرف ارتش ایالات متحده "در سطوحی که قبلاً دیده نشده است" روبرو خواهد شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump demands Iran’s ‘unconditional surrender’ – as it happened|نشانی=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/17/israel-iran-conflict-live-updates-tehran-trump-evacuation-middle-east|کوشش=the Guardian|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Kate|نام خانوادگی=Lamb|نام۲=Tom|نام خانوادگی۲=Ambrose|نام۳=Cecilia|نام خانوادگی۳=Nowell|نام۴=Joe|نام خانوادگی۴=Coughlan|نام۵=Helen|نام خانوادگی۵=Livingstone|نام۶=Kate Lamb (now); Tom|نام خانوادگی۶=Ambrose|نام۷=Helen|نام خانوادگی۷=Livingstone (earlier)}}</ref><ref name=":9" /> === استیضاح اول === {{اصلی|نخستین استیضاح دونالد ترامپ}} ترامپ در طول دورهٔ ریاست جمهوری خود، دو بار استیضاح شده است. استیضاح اول با رای منفی سنا به نتیجه نرسید و استیضاح دوم هم با رای منفی سنا به نتیجه نرسید. مجلس نمایندگان آمریکا، در تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۹، رای به استیضاح ترامپ داد. مجلس نمایندگان آمریکا، ترامپ را به سوءاستفاده از قدرت و ممانعت از تحقیقات کنگره متهم کرد.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/us-house-of-representatives-impeaches-trump-on-two-charges/30333236.html مجلس نمایندگان آمریکا ترامپ را استیضاح کرد]، رادیو فردا.</ref> این دو اتهام در مجلس سنا برای تأیید نهایی استیضاح وی از ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا پیگیری شد و سرانجام مجلس سنا او را از هر دو اتهام تبرئه کرد؛ و او در مقام ریاست جمهوری خود ابقا شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=استیضاح ترامپ؛ سنا رئیس‌جمهور آمریکا را تبرئه کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51394508|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-05|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://farsi.euronews.com/2020/02/05/usa-senate-vote-against-articles-of-impeachment-against-trump|عنوان=تبرئه ترامپ از استیضاح}}</ref> استفانی گریشام سخنگوی کاخ سفید پس از اعلام نتایج نهایی بررسی موارد اتهامی استیضاح در بیانیه‌ای اعلام کرد: امروز، تلاش به استیضاح تقلبی با همنوایی دموکرات‌ها، با تبرئه کامل پرزیدنت دونالد ترامپ پایان یافت. [[پرونده:President Trump Delivers Remarks (49498772251).jpg|بندانگشتی|نمایش صفحه نخست روزنامه ''[[واشینگتن پست]]'' از تبرئه خود توسط سنا]] ترامپ در فردای استیضاح و در یک سخنرانی عمومی گفت «این هیچ وقت نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری روی دهد. این فشارها خیلی سنگین بود و اگر جیمز کومی را [از اف‌بی‌آی] اخراج نکرده بودم، شاید حتی امروز این‌جا نمی‌ایستادم. ما هیچ کار خطایی نکرده بودم و برای ما جهنم درست کردند. می‌خواهم با تشکر از دوستان آغاز کنم چرا که در نبرد و چالش است که آدم دوست‌هایش را پیدا می‌کند. به نظرم با هرچه سر ما آمد، بیشترین موفقیت و دستاوردها را داشته‌ایم. به جای این همه فشاری که برما آوردند، می‌توانستیم خیلی بهتر کار کنیم؛ ولی همین‌طور فشار دادند و من را به استیضاح کشاندند. تلفنی که بسیار عالی بود و هیچ مشکلی نداشت دستمایه کرده و استیضاح را اجرا کردند؛ ولی حالا دیگر تمام شد و واژه خیلی خوبی هم برای آن هست: تبرئه کامل.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرزیدنت ترامپ پس از تبرئه از استیضاح: رفتاری که با من شد نباید برای هیچ رئیس‌جمهوری آمریکا رخ بدهد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/trump-after-impeachment/5276604.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دونالد ترامپ تبرئه در سنا را جشن گرفت و به مخالفان حمله کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51409498|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-02-06|تاریخ بازبینی=2020-05-05|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ترامپ: به این می‌گویند «تبرئه کامل» !|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1349875/ترامپ-به-این-می-گویند-تبرئه-کامل|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=نسخه کامل سخنرانی پرزیدنت ترامپ بعد از تبرئه از استیضاح توسط سوی سنا|url=https://ir.voanews.com/a/us-impeachment/5276875.html|accessdate=2020-05-05|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اولین سخنرانی ترامپ بعد از تبرئه {{!}} تصویری که به کنایه نشان داد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/482882/اولین-سخنرانی-ترامپ-بعد-از-تبرئه-تصویری-که-به-کنایه-نشان-داد|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2020-02-07|بازبینی=2020-05-05|کد زبان=fa}}</ref> === انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ === {{اصلی|انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)}} دونالد ترامپ که برای دومین دوره ریاست‌جمهوری خود نامزد شده بود،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump hints at re-election bid, vowing 'eight years' of 'great things'|نشانی=https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things|وبگاه=Washington Examiner|تاریخ=2017-01-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 اوت 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180815201244/https://www.washingtonexaminer.com/trump-hints-at-re-election-bid-vowing-eight-years-of-great-things/article/2612632}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump Set To Officially Launch Reelection Bid, But Hasn't He Been Running All Along?|نشانی=https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along|وبگاه=NPR.org|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=15 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615204956/https://www.npr.org/2019/06/18/733505037/trump-set-to-officially-launch-reelection-but-hasnt-he-been-running-all-along}}</ref> بدون مواجه‌شدن با چالش مهمی در انتخابات مقدماتی نامزد نهایی حزب خود شد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump campaign touts Republican rule changes aimed at unified 2020 convention|نشانی=https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236|کوشش=Reuters|تاریخ=2019-10-07|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|archive-date=15 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200915150002/https://www.reuters.com/article/us-usa-election-trump-idUSKBN1WM236}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans Quietly Rigging 2020 Nominating Contest for Trump|نشانی=https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html|وبگاه=Intelligencer|تاریخ=2019-10-08|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-us|نام=Ed|نام خانوادگی=Kilgore|archive-date=1 مارس 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200301095403/https://nymag.com/intelligencer/2019/10/republicans-quietly-rig-2020-nominating-contest-for-trump.html}}</ref> کمیته ملی حزب جمهوری‌خواه نیز در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۹ به صورت غیررسمی از نامزدی او حمایت کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=RNC unanimously pledges ‘undivided support’ for Trump, stops short of explicit 2020 endorsement|نشانی=https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/|وبگاه=The Washington Times|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|نویسنده=|تاریخ=|archive-date=24 مه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200524042304/https://www.washingtontimes.com/news/2019/jan/26/rnc-vote-unanimous-support-trump-no-endorse-2020/}}</ref> انتخابات مقدماتی جمهوری‌خواهان در چند ایالت به نشانه حمایت از دونالد ترامپ برگزار نشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Republicans to scrap primaries and caucuses as Trump challengers cry foul|نشانی=https://politi.co/2zVm1s2|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Alex|نام خانوادگی=Isenstadt|archive-date=28 اکتبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201028194325/https://www.politico.com/story/2019/09/06/republicans-cancel-primaries-trump-challengers-1483126}}</ref> جمهوری‌خواهان در ایالاتی چون [[نیویورک (ایالت)|نیویورک]] و [[هاوایی]] بلافاصله بعد از کنسل کردن برگزاری انتخابات مقدماتی، ترامپ را برنده آرا حزبی خود اعلام کردند<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hawaii GOP cancels presidential preference poll, commits delegates to Trump|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to|وبگاه=TheHill|تاریخ=2019-12-12|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Rebecca|نام خانوادگی=Klar|archive-date=12 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200412161151/https://thehill.com/homenews/campaign/474243-hawaii-gop-cancels-presidential-preference-poll-and-commits-delegates-to}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=New York cancels Republican primary after Trump only candidate to qualify|نشانی=https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html|وبگاه=nydailynews.com|بازبینی=2020-09-08|نام=Denis|نام خانوادگی=Slattery|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603231308/https://www.nydailynews.com/news/politics/ny-new-york-cancels-gop-primary-20200303-tra2ex6cnfaz5gs6vbz7oitjxm-story.html}}</ref> و برخی دیگر چون [[نوادا]] برای انجام این کار تا برگزاری کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان صبر کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nevada GOP binds delegates to Trump|نشانی=https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/|وبگاه=Las Vegas Review-Journal|تاریخ=2020-02-22|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=9 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609172948/https://www.reviewjournal.com/news/politics-and-government/nevada/nevada-gop-binds-delegates-to-trump-1963597/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Kansas GOP won't hold a caucus in 2020|نشانی=https://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020|وبگاه=www.kake.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=9 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209214821/http://www.kake.com/story/41015125/kansas-gop-wont-hold-a-caucus-in-2020}}</ref> [[پرونده:Donald Trump (50548265318).jpg|راست|بندانگشتی|ترامپ در [[آریزونا]] در حال برگزاری یک راهپیمایی برای کمپین انتخاباتی خود]] [[کمپین ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ۲۰۲۰|کمپین انتخاباتی ترامپ]] اساساً بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۱۶ هم ادامه‌دار بود و صاحب‌نظران تاکتیک او مبنی بر ادامه گردهمایی‌های انتخاباتی در طول دوره ریاست‌جمهوری‌اش را «کمپین بی‌پایان» توصیف کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=The Road to 2020: Donald Trump's Never-Ending Campaign|نشانی=https://www.thedailybeast.com/articles/2017/02/18/donald-trump-s-never-ending-campaign|کوشش=The Daily Beast|تاریخ=2017-02-19|تاریخ بازبینی=2020-09-08|زبان=en|نام=Scott|نام خانوادگی=Bixby}}</ref> ترامپ حتی در ایالاتی نظیر کارولینای جنوبی و نوادا که انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه خود را به نشانه حمایت از او کنسل کرده‌اند هم گردهمایی انتخاباتی برگزار کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump rallies his base to treat coronavirus as a ‘hoax’|نشانی=https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269|وبگاه=POLITICO|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|archive-date=18 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200618061240/https://www.politico.com/news/2020/02/28/trump-south-carolina-rally-coronavirus-118269}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Here we go again," Trump says about intel reports of Russian meddling in 2020|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/|وبگاه=www.cbsnews.com|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en-US|archive-date=22 آوریل 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200422191405/https://www.cbsnews.com/news/trump-rally-las-vegas-today-2020-campaign-las-vegas-convention-center-live-stream-updates-2020-02-21/}}</ref> دونالد ترامپ همه انتخابات‌های مقدماتی که جمهوری‌خواهان برای این دوره برگزار کردند را برنده شد و در ۱۷ مارس ۲۰۲۰، بعد از اینکه آرای حزبی موردنیاز برای تبدیل‌شدن به نامزد نهایی حزب در کنوانسیون ملی جمهوری‌خواهان را کسب کرد، نامزد مقدر حزب خود شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump becomes presumptive GOP nominee after sweeping primaries|نشانی=https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries|وبگاه=TheHill|تاریخ=2020-03-17|بازبینی=2020-09-08|کد زبان=en|نام=Zack|نام خانوادگی=Budryk|archive-date=3 ژوئن 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200603010335/https://thehill.com/homenews/campaign/488148-trump-becomes-presumptive-gop-nominee-after-sweeping-primaries}}</ref> ==== شکست در انتخابات ==== نهایتاً در انتخابات نهایی ۲۰۲۰، ترامپ از رقیب دموکرات خود، جو بایدن، شکست خورد. او در این دوره ۲۱۴ رای الکترال به دست آورد. با این حال ترامپ شکست را نپذیرفت و خواستار گرفته‌شدن تصمیم نهایی در مورد نتیجه انتخابات توسط دیوان عالی شد. دونالد ترامپ در اولین واکنش خود طی بیانیه ای بدون ارائه شواهدی جهت تقلب گفت: «خیلی مانده تا این انتخابات تمام شود» و «ما همه می‌دانیم که جو بایدن عجله دارد که به غلط خود را برنده انتخابات جا بزند و چرا متحدان رسانه‌ای او این قدر سخت در تلاش هستند تا کمکش کنند: نمی‌خواهند واقعیت آشکار شود». او گفت که هفته آینده نتایج انتخابات را در دادگاه عالی زیر سؤال خواهد برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d5c249467302d61cf6fb&بیانیه%20ترامپ:%20بایدن%20علجه%20دارد،%20انتخابات%20هنوز%20تمام%20نشده%20است&2020-11-07T17:15:20.738Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:02a940ca-e6e3-4928-a46c-72808879e1e5&pinned_post_asset_id=5fa6d5c249467302d61cf6fb&pinned_post_type=share|عنوان=بیانیه ترامپ: بایدن علجه دارد، انتخابات هنوز تمام نشده است}}</ref> رودی جولیانی، وکیل دونالد ترامپ گفت که چهار شاهد عینی از وجود تخلف در انتخابات دارد و به ادعای او «دادگاه می‌تواند کل انتخابات را باطل کند یا بعضی از آرای شعب خاص» و اگر آزای مشکل دار حساب نشود، نتیجه تغییر خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=بی‌بی‌سی فارسی|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/institutional-54843919?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5fa6d9b067645202b6c4dc37&وکیل%20ترامپ:%20می‌توانیم%20%20درخواست%20کنیم%20کل%20انتخابات%20باطل%20شود&2020-11-07T17:36:11.480Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:e7440806-25fa-4875-89d9-e9e61b3b820e&pinned_post_asset_id=5fa6d9b067645202b6c4dc37&pinned_post_type=share|عنوان=وکیل ترامپ: می‌توانیم درخواست کنیم کل انتخابات باطل شود}}</ref> ==== بسته شدن حساب توییتر ==== در تاریخ ۸ ژانویه ۲۰۲۱، توییتر حساب رسمی دونالد ترامپ را به دلیل تشویش و ترغیب به خشونت بیشتر از جانب وی، به‌صورت دائمی مسدود کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=برایان فونگ|نشانی=https://www.cnn.com/2021/01/08/tech/trump-twitter-ban/index.html|عنوان=Twitter bans President Trump permanently|ناشر=[[سی‌ان‌ان|CNN]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently bans Donald Trump over Capitol violence|نشانی=https://www.dw.com/en/twitter-permanently-bans-donald-trump-over-capitol-violence/a-56177210|ناشر=[[دویچه وله|Deutsche Welle]]|تاریخ بازبینی=11 ژانویه 2021}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter bans Trump’s account, citing risk of further violence|نشانی=https://www.washingtonpost.com/technology/2021/01/08/twitter-trump-dorsey/|ناشر=[[واشینگتن پست|The Washington Post]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Twitter permanently suspends Trump's account|نشانی=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-55597840|ناشر=[[بی‌بی‌سی|BBC]]|تاریخ=۹ ژانویه ۲۰۲۱|تاریخ بازدید=۱۱ ژانویه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=صفحه توییتر ترامپ برای همیشه بسته شد | نشانی=https://www.isna.ir/news/99102014400/صفحه-توییتر-ترامپ-برای-همیشه-بسته-شد|ناشر=[[ایسنا]]|تاریخ=20 دی 1399|تاریخ بازدید=۲ نوامبر ۲۰۲۱}}</ref> اما بعد از خرید توییتر توسط [[ایلان ماسک]] پس از یک نظرسنجی در این پلتفرم اکانت دونالد ترامپ دوباره فعال شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اکانت توییتر ترامپ را دوباره فعال کرد|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ایلان-ماسک-اکانت-توییتر-ترامپ-را-دوباره-فعال-کرد/a-63823409|وبگاه=DW|تاریخ=2022-08-20|بازبینی=2024-07-21|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|archive-date=|archive-url=}}</ref> === استیضاح دوم === {{اصلی|دومین استیضاح دونالد ترامپ}} مواد استیضاح ترامپ به اتهام تحریک به فتنه علیه حکومت ایالات متحده در ۱۱ ژانویه تقدیم مجلس نمایندگان شد. اکثریت نمایندگان این مجلس با حضور هر دو حزب با رای ۲۳۲ به ۱۹۷ به استیضاح ترامپ رای دادند که او را بدل به نخستین صاحب منصب ایالات متحده کرد که دو بار استیضاح شده است. ده جمهوریخواه به استیضاح او رای موافق دادند که بیشترین تعداد اعضای یک حزب است که به استیضاح یک رئیس‌جمهور از حزب خود رای می‌دهند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Trump Impeached for Inciting Insurrection|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/01/13/us/politics/trump-impeached.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-01-14|تاریخ بازبینی=2021-01-20|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Nicholas|نام خانوادگی=Fandos}}</ref> == پس از نخستین دوره ریاست‌جمهوری == {{اصلی|محاکمه دونالد ترامپ}} ترامپ پس از اتمام دوره ریاست جمهوری‌اش برای زندگی به باشگاه [[مار-ئه-لاگو]]ی در [[پام بیچ، فلوریدا]] رفت.<ref>{{cite news |last=Spencer |first=Terry |url=https://www.miamiherald.com/news/article248842049.html |title=Palm Beach considers options as Trump remains at Mar-a-Lago |agency=[[آسوشیتد پرس]] |via=[[میامی هرالد]] |date=January 28, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> آن‌چنان‌که لایحه روسای جمهور سابق در اختیار او قرار می‌دهد، او دفتری برای اداره فعالیت‌های پسا ریاست جمهوریش در آنجا ایجاد کرد.<ref name="safe">{{cite news |last=Wolfe |first=Jan |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-impeachment-benefits-explai-idUSKBN29W238 |title=Explainer: Why Trump's post-presidency perks, like a pension and office, are safe for the rest of his life |work=[[رویترز]] |date=January 27, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ دفتری در مار-ئه-لاگو برای رسیدگی به فعالیت‌های پسا ریاست جمهوری‌اش ایجاد کرد.<ref>{{cite news |last=Quinn |first=Melissa |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-office-former-president-florida/ |title=Trump opens "Office of the Former President" in Florida |work=[[سی‌بی‌اس|CBS]] |date=January 26, 2021 |access-date=February 2, 2021}}</ref> ترامپ در ماه‌های پس از ریاست جمهوریش حضور عمومی فعالی نداشته، با دوستان و رهبران حزب دیدار کرده، در مورد آینده‌اش تفکر کرده و گلف بازی کرده است.<ref>{{cite news|url=https://www.cnbc.com/2021/03/19/trumps-mar-a-lago-partially-closed-due-to-covid-outbreak.html|title=Trump's Mar-a-Lago partially closed due to Covid outbreak|date=March 19, 2021|agency=Associated Press|publisher=CNBC|access-date=28 March 2021}}</ref> ادعاهای دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات ۲۰۲۰ عموماً از سوی رسانه‌ها و منتقدان او «[[دروغ بزرگ]]» نام گرفت. در مه ۲۰۲۱، ترامپ و هوادارانش سعی کردند از این لفظ برای مقصود خویش استفاده کنند، و ازخود انتخابات به این عنوان یاد کردند.<ref>{{cite news |last=Solender |first=Andrew |url=https://www.forbes.com/sites/andrewsolender/2021/05/03/trump-says-hell-appropriate-the-big-lie-to-refer-to-his-election-loss/ |title=Trump Says He'll Appropriate 'The Big Lie' To Refer To His Election Loss |work=[[فوربز]] |date=May 3, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref><ref name="key">{{cite news |last=Wolf |first=Zachary B. |url=https://edition.cnn.com/2021/05/19/politics/donald-trump-big-lie-explainer/index.html |title=The 5 key elements of Trump's Big Lie and how it came to be |work=[[سی‌ان‌ان]] |date=May 19, 2021 |access-date=October 10, 2021}}</ref> حزب جمهوریخواه از روایت دروغین ترامپ دربارهٔ انتخابات برای توجیه وضع کردن محدودیت‌ها بر رای دهی به نفع خود استفاده کرد.<ref name="key"/><ref>{{cite news |last=Balz |first=Dan |url=https://www.washingtonpost.com/politics/trump-big-lie-elections-impact/2021/05/29/d7992fa2-c07d-11eb-b26e-53663e6be6ff_story.html |title=The GOP push to revisit 2020 has worrisome implications for future elections |work=[[واشینگتن پست]] |date=May 29, 2021 |access-date=June 18, 2021}}</ref> === تحقیقات اف‌بی‌آی === {{Main|تفتیش اف‌بی‌آی از مار-ئه-لاگو}} [[File:Classified intelligence material found during search of Mar-a-Lago.jpg|thumb|اسناد اطلاعاتی طبقه‌بندی شده که در حین تفتیش از مار-ئه-لاگو پیدا شد.]] پس از ترک از کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۱، ترامپ برخی از اسناد دولتی را به اقامتگاه شخصی خود در [[مار-ئه-لاگو]] برد. در ماه مه ۲۰۲۱، [[دفتر ملی بایگانی و مدارک آمریکا]] (NARA) که سوابق دولتی را حفظ و نگهداری می‌کند، متوجه شد که اسناد مهمی در پایان دوره ترامپ به آنها تحویل داده نشده و از دفتر ترامپ خواست تا آنها را برگرداند. در ژانویه ۲۰۲۲، دفتر ملی آمریکا ۱۵ جعبه از سوابق کاخ سفید را از مار-ئه-لاگو پیدا کرد و بعداً به وزارت دادگستری اطلاع داد که برخی از اسناد بازیابی شده جزء مواد طبقه‌بندی شده محرمانه بودند.<ref name="cnn-tl">{{cite news|last1=Lybrand|first1=Holmes|last2=Cohen|first2=Marshall|last3=Rabinowitz|first3=Hannah|url=https://cnn.com/2022/08/09/politics/doj-investigation-trump-documents-timeline/|title=Timeline: The Justice Department criminal inquiry into Trump taking classified documents to Mar-a-Lago|work=[[CNN]]|date=August 12, 2022|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در آوریل ۲۰۲۲ تحقیقات در این مورد را آغاز کرد و هیئت منصفه بزرگی را تشکیل داد.<ref>{{cite news|last1=Montague|first1=Zach|last2=McCarthy|first2=Lauren|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/politics/trump-classified-records-timeline.html|title=The Timeline Related to the F.B.I.'s Search of Mar-a-Lago|date=August 9, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 14, 2022}}</ref> وزارت دادگستری در ۱۱ مه احضاریه ای برای ترامپ ارسال کرد تا اطلاعات بیشتری دریافت کند.<ref name="cnn-tl"/> در ۳ ژوئن، مقامات وزارت دادگستری از مار-ئه-لاگو کردند و برخی اسناد طبقه‌بندی شده را از وکلای ترامپ دریافت کردند.<ref name="cnn-tl"/> یکی از وکلا در تعهدی که امضا کرده بود، ادعا کرد که تمام اسناد طبقه‌بندی شده به دولت بازگردانده شده است.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/08/13/us/politics/trump-classified-material-fbi.html|title=Trump Lawyer Told Justice Dept. That Classified Material Had Been Returned|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|date=August 13, 2022|work=The New York Times|access-date=August 14, 2022}}</ref> در اواخر همان ماه یک احضاریه دیگر برای درخواست فیلم‌های نظارتی از مار-ئه-لاگو ارسال شد که فیلم‌ها نیز ارائه شدند.<ref name="cnn-tl"/><ref>{{cite news|last1=Thrush|first1=Glenn|last2=Haberman|first2=Maggie|last3=Protess|first3=Ben|title=Trump Search Said to Be Part of Effort to Find Highly Classified Material|url=https://www.nytimes.com/2022/08/11/us/politics/trump-fbi-subpoena.html|date=August 11, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="nuclear">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|last3=Stein|first3=Perry|last4=Harris|first4=Shane|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/11/garland-trump-mar-a-lago/|title=FBI searched Trump's home to look for nuclear documents and other items, sources say|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022 |access-date=August 12, 2022}}</ref> در ۸ اوت ۲۰۲۲، مأموران [[اف‌بی‌آی]] اقامتگاه، دفتر و انبارهای ترامپ در مار-ئه-لاگو را تفتیش کردند تا اسناد و مدارک دولتی که ترامپ در هنگام خروج از ریاست جمهوری با خود برده بود را بازیابی کنند.<ref name="bddj0812"/><ref name="NYT-20220812"/> گزارش شده که برخی از اسناد مربوط به سلاح‌های هسته ای بودند.<ref name="nuclear"/> حکم تفتیش، با تأیید مجوز [[مریک گارلند]] دادستان کل آمریکا و تأیید یک قاضی فدرال و فهرست اقلام ضبط شده در ۱۲ اوت منتشر شد. متن حکم تفتیش حاکی از بررسی موارد نقض احتمالی قانون جاسوسی و ممانعت از اجرای قوانین عدالت است.<ref>{{cite news|last1=Swan|first1=Betsy|last2=Cheney|first2=Kyle|last3=Wu|first3=Nicholas|url=https://www.politico.com/news/2022/08/12/search-warrant-shows-trump-under-investigation-for-potential-obstruction-of-justice-espionage-act-violations-00051507|title=FBI search warrant shows Trump under investigation for potential obstruction of justice, Espionage Act violations|work=[[Politico]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref> اسنادی که در جست و جو پیدا شد شامل ۱۱ مجموعه از اسناد طبقه‌بندی شده محرمانه بود که چهار مورد از آنها با عنوان "فوق سری" و یکی با عنوان "فوق سری/SCI" برچسب گذاری شده بودند که بالاترین سطح طبقه‌بندی یک سند در دولت آمریکا است.<ref name="bddj0812">{{cite news|last1=Barrett|first1=Devlin|last2=Dawsey|first2=Josh|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2022/08/12/trump-warrant-release/|title=Agents at Trump's Mar-a-Lago seized 11 sets of classified documents, court filing shows|work=[[The Washington Post]]|date=August 12, 2022|access-date=August 12, 2022}}</ref><ref name="NYT-20220812">{{cite news|last1=Haberman|first1=Maggie|last2=Thrush|first2=Glenn|last3=Savage|first3=Charlie|url=https://www.nytimes.com/2022/08/12/us/trump-espionage-act-laws-fbi.html|title=Files Seized From Trump Are Part of Espionage Act Inquiry|date=August 12, 2022|work=[[The New York Times]]|access-date=August 13, 2022}}</ref> === کارزار ریاست جمهوری ۲۰۲۴ === در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۲، ترامپ نامزدی خود برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴]] را اعلام کرد و حسابی برای جمع‌آوری کمک‌های مالی ایجاد کرد.<ref>{{cite news|last1=Arnsdorf|first1=Isaac|last2=Scherer|first2=Michael|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2022/11/15/trump-2024-announcement-running-president/|title=Trump, who as president fomented an insurrection, says he is running again|work=[[واشینگتن پست]]|date=November 15, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref><ref>{{cite news|last=Schouten|first=Fredreka|url=https://www.cnn.com/2022/11/16/politics/donald-trump-war-chest-presidential-campaign/index.html|title=Questions about Donald Trump's campaign money, answered|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=November 16, 2022|access-date=December 5, 2022}}</ref> ==== سیاست‌های مربوط به ایران و تلاش به‌منظور سوءقصد ==== [[File:Final Video.webm|thumb|upright=1|پیش‌بینی [[رهبر جمهوری اسلامی]] ایران در مورد [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۴)|انتخابات ۲۰۲۴ آمریکا]]، سرنوشت [[ترامپ]] و تهدید [[امیرعلی حاجی‌زاده|حاجی‌زاده]] به ترور وی توسط [[سپاه پاسداران]].]] ترامپ بارها اعلام کرده است که اولویت اصلی او، جلوگیری از دسترسی ایران به بمب اتمی است و با توجه به در نظر گرفتن این موضوع، به خبرنگاران گفته است که آمریکا باید برای توقف برنامه هسته‌ای آن کشور، با ایران به توافق برسد. ضمناً او از حملات کشور اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، ابراز رضایت کرده است.<ref name=":0"/> مایک والتز، مشاور امنیت ملی منصوب شده از طرف ترامپ، خواستار اعمال «حداکثر فشار وارده» بر ایران، از جمله اعمال تحریم صادرات نفت، کشتیرانی و بانکداری بر آن کشور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Report: Incoming Trump officials mulling attack on Iran {{!}} Responsible Statecraft|نشانی=https://responsiblestatecraft.org/trump-attack-plans-iran/|وبگاه=responsiblestatecraft.org|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What can Iran expect from a potential Trump presidency? – DW – 07/19/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/what-can-iran-expect-from-a-potential-trump-presidency/a-69713011|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump plans to intensify 'maximum pressure' campaign against Iran: Report|نشانی=https://www.aa.com.tr/en/americas/trump-plans-to-intensify-maximum-pressure-campaign-against-iran-report/3388739|وبگاه=www.aa.com.tr|بازبینی=2025-01-02}}</ref> علاوه بر این، تیم انتخابی ترامپ برای اجرای انتقال قدرت به او، در حال حاضر به‌طور جدی در حال بررسی گزینه‌های اقدامات نظامی، تحت رهبری ایالات متحده، علیه تأسیسات هسته ای ایران و از جمله، اعمال حملات هوایی است. ترامپ شخصاً از نظر دادن در مورد احتمال وقوع جنگ با ایران امتناع کرده و گفته است که «هر چیزی ممکن است که اتفاق بیافتد» و اضافه کرده است که «در حال حاضر، وضعیت موجود بسیار بی‌ثبات است».<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump considers airstrikes on Iran's nuclear facilities - WSJ|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202412135525|وبگاه=iranintl.com|تاریخ=2024-12-13|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Read the Transcript of Trump's Person of the Year Interview|نشانی=https://time.com/7201565/person-of-the-year-2024-donald-trump-transcript/|وبگاه=TIME|تاریخ=2024-12-12|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en|نام=TIME|نام خانوادگی=Staff}}</ref> ترامپ در پادکست روز پنجشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۳ خود اعلام کرد که ''"دوست دارد ایران را بسیار موفق ببیند. منتها مشکل در این است که آنها نمی‌توانند و نباید به سلاح هسته ای دستیابی داشته باشند."''<ref name=":0"/> به گزارش «بی‌بی‌سی»، سازمان اطلاعات آمریکا، به دونالد ترامپ دربارهٔ کشف توطئه دولت ایران برای ترور او، «در تلاش و به‌منظور ایجاد هرج و مرج و اغتشاش در ایالات متحده» و نیز احتمالاً برای انتقام‌گیری از حمله پهپادی آمریکا در سال ۲۰۲۰ که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی شد، اطلاع داده است. به‌دنبال این موضوع، ترامپ در پاسخ خود به ایران، تهدید کرد که «ایران را به خاک و خون خواهد کشید».<ref name=":0"/> === کیفرخواست و دستگیری === {{اصلی|کیفرخواست دونالد ترامپ}} در سال ۲۰۲۴ ترامپ در یک دادگاه ایالتی نیویورک به اتهام جعل [[سند تجاری|اسناد تجاری]]، در ارتباط با پرداخت حق‌السکوت به استورمی دنیلز در ۳۴ فقره اتهامی [[کیفرخواست دونالد ترامپ|در نیویورک محکوم شناخته شد]]، که او را بدل به نخستین رئیس‌جمهور سابق آمریکا کرد که به جرمی محکوم شده است. ترامپ در هر این احکام درخواست تجدیدنظر می‌کند. او با ۵۴ فقره جنایی دیگر در سه کیفرخواست دیگر رو به روست: [[تعقیب قضایی فدرال دونالد ترامپ|یک تعقیب قضایی فدرال]] در فلوریدا در رابطه با سو نگهداری از اسناد طبقه‌بندی شده؛ یک کیفرخواست فدرال در واشینگتن دی سی، به اتهام توطئه و کارشکنی در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰؛ و یک کیفرخواست ایالتی در جورجیا به اتهام تبانی برای سودجویی و دیگر جرایم در تلاش برای تغییر نتیجه انتخابات ۲۰۲۰ این ایالت. در یک پرونده مدنی در سال ۲۰۲۳، یک هیئت منصفه به این نتیجه رسید که ترامپ بابت سوء استفاده جنسی و افترا به [[جین کارول]] در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ و کلاهبرداری مالی در سال ۲۰۲۴ مسئول است. وی در ژوئیه ۲۰۲۴ در کارزار انتخاباتی در [[باتلر، پنسیلوانیا]] مورد [[ترور نافرجام دونالد ترامپ|ترور ناموفق]] قرار گرفت. در مارس ۲۰۲۳ یک [[هیئت منصفه]] در نیویورک ترامپ را در ۳۴ فقره جرم جعل کردن در اسناد کسب و کار مورد اتهام قرار داد.<ref>{{cite news|last1=Scannell|first1=Kara|last2=Miller|first2=John|last3=Herb|first3=Jeremy|last4=Cole|first4=Devan|url=https://www.cnn.com/2023/03/30/politics/donald-trump-indictment/index.html|title=Donald Trump indicted by Manhattan grand jury on 34 counts related to fraud|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 31, 2023|access-date=April 1, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Marimow|first=Ann E.|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2023/04/04/trump-charges-34-counts-felony/|title=Here are the 34 charges against Trump and what they mean|work=[[واشینگتن پست]]|date=April 4, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> در ۴ آوریل، ترامپ خود را تسلیم کرد و دستگیر شد و به محضر دادگاه برده شد؛ او در برابر همه اتهامات ابراز بیگناهی کرد و آزاد شد. قاضی جلسه استماع حضوری بعدی را برای ۴ دسامبر مقرر کرد؛ و مهلتی تا تا ۸ اوت برای ارائه دفاعیات خود به دادگاه تعیین کرد.<ref>{{cite news|last1=Sangal|first1=Aditi|last2=Vales|first2=Leinz|last3=Vogt|first3=Adrienne|url=https://edition.cnn.com/politics/live-news/donald-trump-court-charges-04-05-23/index.html|title=The latest on Trump's historic indictment and felony charges|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=April 5, 2023|access-date=April 5, 2023}}</ref> سرانجام در ۳۰ مهٔ ۲۰۲۴ هیئت منصفه او را در تمامی ۳۴ مورد اتهامی مجرم شناخت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دادگاه نیویورک دونالد ترامپ را در پرونده پرداخت «حق‌السکوت» مجرم شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32972949.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2024-05-31|تاریخ بازبینی=2024-05-31|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> === ترور ناموفق === {{اصلی|ترور نافرجام دونالد ترامپ}} دونالد ترامپ در ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۴ درحین سخنرانی انتخاباتی در ایالت [[پنسیلوانیا]] از یک ترور ناموفق جان سالم به در برد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Trump sees outpouring of support after assassination attempt at rally stop|نشانی=https://nypost.com/2024/07/13/us-news/trump-sees-outpouring-of-support-after-assassination-attempt-at-rally-stop/|تاریخ=2024-07-13|بازبینی=2024-07-14|کد زبان=en-US|نویسنده=Katherine Donlevy|وبگاه=New York Post}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/85538473/تیراندازی-در-حین-سخنرانی-انتخاباتی-ترامپ|عنوان=تیراندازی درحین سخنرانی انتخاباتی/ترامپ زخمی شد|کد زبان=fa}}</ref> این حادثه که منجر به زخمی شدن ترامپ و جان باختن یکی از حاضران در گردهمایی شد با واکنش‌های گسترده داخلی در ایالات متحده و بین‌المللی همراه شد و بسیاری از چهره‌های سیاسی و رهبران جهان آن را محکوم کردند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://parsi.euronews.com/2024/07/14/international-reactions-to-the-shooting-incident-at-trumps-election-rally|عنوان=واکنش‌ها به تیراندازی به دونالد ترامپ؛ جمهوری‌خواهان دموکرات‌ها را مسئول دانستند}}</ref> == دومین دوره ریاست‌جمهوری (۲۰۲۵–اکنون) == {{اصلی|دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ}} ترامپ دومین دوره ریاست‌جمهوری خود را هنگام تحلیفش در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ آغاز کرد.<ref>{{Cite news |last1=Morgan |first1=David |last2=Borter |first2=Gabriella |last3=Mason |first3=Jeff |last4=Ax |first4=Joseph |date=January 20, 2025 |title=Trump sworn in a second time, says he was 'saved by God' to rescue America |url=https://www.reuters.com/world/us/triumphant-trump-returns-white-house-launching-new-era-upheaval-2025-01-20/ |access-date=January 20, 2025 |work=[[Reuters]]}}</ref> او مسن‌ترین فردی است که مقام ریاست‌جمهوری آمریکا را بر عهده گرفت<ref>{{Cite news|last=Hussein|first=Mohamed H.|date=January 20, 2025|title=How does Trump's age at inauguration compare with other presidents?|work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]]|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/1/20/how-does-trumps-age-at-inauguration-compare-to-other-presidents|access-date=January 20, 2025}}</ref> و نخستین رئیس‌جمهور آمریکاست که به جرائم جدی محکوم شده است.<ref>{{Cite news |last1=Ogwude|first1=Haadiza|last2=Page|first2=Susan|date=January 20, 2025|title=Is Donald Trump the oldest president sworn into office? A look at his historic feats|work=[[USA Today]]|url=https://www.usatoday.com/story/news/2025/01/20/who-is-the-oldest-president-to-be-sworn-in-donald-trump/77776042007/|access-date=January 20, 2025}}</ref> === اقدامات اولیه === با آغاز دوره ریاست‌جمهوری، ترامپ مجموعه‌ای از [[فهرست دستورهای اجرایی در دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دستورهای اجرایی]] را امضا کرد که حدود اختیارات اجرایی را به چالش کشید. بسیاری از این دستورهای بلافاصله با چالش‌های حقوقی مواجه شدند.<ref>{{cite news |last=Wootson Jr. |first=Cleve R. |date=January 21, 2025 |title=Trump's executive orders already face pushback, legal challenges |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/21/trump-executive-orders-challenges-lawsuits/ |access-date=January 23, 2025}}</ref> او در نخستین روز ریاست‌جمهوری خود بیش از هر رئیس‌جمهور دیگری دستور اجرایی صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Rakich |first=Nathaniel |date=January 21, 2025 |title=No, Trump can't cancel the 2028 election. But he could still weaken democracy. |work=[[FiveThirtyEight]] |url=https://abcnews.go.com/538/trump-cancel-2028-election-weaken-democracy/story?id=117807079 |access-date=January 24, 2025 |quote=He issued more executive orders on Day 1 than any previous president}}</ref> همچنین، او [[عفو شورشیان حمله ۶ ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده آمریکا|عفو گسترده‌ای برای همه شورشیان ۶ ژانویه]] که محکوم یا متهم شده بودند، از جمله افرادی که به پلیس حمله کرده بودند، صادر کرد و با عفو بیش از ۱٫۵۰۰ نفر و تخفیف مجازات ۱۴ نفر، اقدامی بی‌سابقه انجام داد.<ref name="Reilly2025">{{cite news |last=Reilly |first=Ryan J. |url=https://www.nbcnews.com/politics/justice-department/trump-set-pardon-defendants-stormed-capitol-jan-6-2021-rcna187735 |title=Trump pardons roughly 1,500 criminal defendants charged in the Jan. 6 Capitol attack |work=[[NBC News]] |date=January 21, 2025 |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref name="NPR2025">{{cite news |url=https://www.npr.org/2021/02/09/965472049/the-capitol-siege-the-arrested-and-their-stories |title=The Jan. 6 attack: The cases behind the biggest criminal investigation in U.S. history |work=[[NPR]] |date=March 14, 2025 |access-date=April 14, 2025}}</ref> چهار روز پس از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری، تحلیل مجله ''[[تایم]]'' نشان داد که نزدیک به دو-سوم از [[فهرست اقدامات اجرایی دونالد ترامپ|اقدامات اجرایی او]] «کاملاً یا تا حدی» با پیشنهادهای [[پروژه ۲۰۲۵]] هم‌راستا هستند.<ref>{{cite magazine |last=Popli |first=Nik |date=January 24, 2025 |title=Trump's Early Actions Mirror Project 2025 |url=https://time.com/7209901/donald-trump-executive-actions-project-2025/ |access-date=January 25, 2025 |magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}</ref> به گفته حقوق‌دانان آمریکایی، چند اقدام او در هفته‌های اولیه با نقض قوانین فدرال، مقررات و قانون اساسی همراه بوده است.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=February 5, 2025 |title=Trump Brazenly Defies Laws in Escalating Executive Power Grab |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/05/us/trump-federal-law-power.html |url-access=subscription |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Rein |first=Lisa |date=January 29, 2025 |title=How Trump is stretching laws to make the federal government more political |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/29/trump-federal-government-laws-schedule-f/ |url-access=subscription |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Pereira |first=Ivan |date=January 28, 2025 |title=Trump funding freeze a blatant violation of Constitution, federal law: Legal experts |work=[[ABC News (United States)|ABC News]] |url=https://abcnews.go.com/Politics/trump-funding-freeze-blatant-violation-constitution-federal-law/story?id=118183957 |access-date=February 4, 2025}}</ref> او در ماه نخست دولتش، نود دستور اجرایی، یادداشت و بخشنامه صادر کرد.<ref>{{cite news |work=[[The Washington Times]] |url=https://www.washingtontimes.com/news/2025/feb/16/trump-record-breaking-start-rattles-district-rankl/ |title=Trump's record-breaking start rattles Washington, rankles rivals, but earns raves from voters |last=Mordock |first=Jeff |date=February 16, 2025 |access-date=February 17, 2025}}</ref> تا ۷ مارس، دستورها و اقدامات او در زمینه مهاجرت، اخراج بازرسان و ناظران، کاهش نیروی کار فدرال و موارد دیگر با بیش از ۱۰۰ پرونده قضایی در سراسر کشور مواجه شدند.<ref>{{cite news |last1=Juvenal |first1=Justin |last2=Marimow |first2=Ann E. |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/02/07/trump-lawsuits-executive-orders-actions-legal-challenges/ |title=Tracking Trump's wins and losses in court cases over his executive orders |newspaper=[[The Washington Post]] |date=March 7, 2025 |access-date=March 7, 2025}}</ref> اقدامات او علیه [[جامعه مدنی]]، از سوی کارشناسان حقوقی و صدها اندیشمند علوم سیاسی، اقداماتی [[اقتدارگرایانه]] و عاملی برای [[عقب‌گرد دموکراتیک در ایالات متحده|عقب‌گرد دموکراتیک]] توصیف شدند.<ref>{{Cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 1, 2025 |title=Trump's moves test the limits of presidential power and the resilience of US democracy |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-democracy-autocrats-authoritarian-constitution-threat-542ac437a58880e81c052f8f2df1643f |access-date=April 13, 2025|quote="Trump is using the classic elected authoritarian playbook," said Brendan Nyhan of Dartmouth College, who joined more than 800 other political scientists in signing a letter warning that Trump is undermining the rule of law and the basic constitutional principle of checks and balances.}}</ref><ref>{{Cite news |last1=Leingang |first1=Rachel |last2=Noor |first2=Dharna |date=April 10, 2025 |title=Fear spreads as Trump targets lawyers and non-profits in 'authoritarian' takedown |work=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/us-news/2025/apr/10/trump-administration-authoritarian |access-date=April 13, 2025}}</ref> === اخراج گسترده کارکنان فدرال === ترامپ دستور توقف استخدام در سراسر دولت فدرال را صادر کرد و به کارمندان فدرال دستور داد تا دورکاری را ظرف ۳۰ روز متوقف کنند.<ref>{{cite news |last=Davies |first=Emily |title=On Day 4 of President Trump, telework is on the chopping block |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2025/01/23/federal-worker-mandates-resistance-trump/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref><ref name="upend">{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Robertson |first2=Campbell |last3=Scheiber |first3=Noam |author-link3=Noam Scheiber |title=Trump's Moves to Upend Federal Bureaucracy Touch Off Fear and Confusion |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/us/politics/trump-federal-workers.html |website=[[The New York Times]] |date=January 25, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او خواستار بازنگری بسیاری از موقعیت‌های خدمات مدنی شد تا این مشاغل به [[سیاست/انتصاب شغلی|موقعیت‌های بدون تضمین شغلی]] تبدیل شوند.<ref name="upend"/><ref>{{cite news |last=Doyle |first=Michael |title=Trump plan to upend civil service advances under new name |url=https://www.politico.com/news/2025/01/27/trump-plan-civil-service-00200757 |website=[[Politico]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Shalal |first1=Andrea |last2=Spetalnick |first2=Matt |title=Trump accelerates campaign to remake federal bureaucracy |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-attack-diversity-programs-bureaucracy-sends-us-agencies-scrambling-2025-01-23/ |work=[[Reuters]] |date=January 23, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> او اخراج گسترده کارکنان فدرال را آغاز کرد،<ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 28, 2025 |title=Trump sets about his retribution agenda with relish |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/28/politics/trump-retribution-agenda-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> که به گفته کارشناسان حقوقی بی‌سابقه یا مغایر با قوانین فدرال بود.<ref>{{cite news |last=Savage |first=Charlie |author-link=Charlie Savage (author) |date=January 27, 2025 |title=Fired Inspectors General Raise Alarms as Trump Administration Moves to Finalize Purge |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/us/politics/trump-inspectors-general-fired.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> هدف او جایگزینی این کارکنان با افرادی بود که با برنامه‌های او هم‌راستا باشند.<ref>{{cite news |last1=Basu |first1=Zachary |last2=Lawler |first2=Dave |title=Trump's bureaucracy goes to war |url=https://www.axios.com/2025/01/27/trump-federal-eorkers-inspectors-general |website=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 27, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref> تا اواخر فوریه، دولت او بیش از ۳۰٬۰۰۰ نفر را اخراج کرده بود.<ref>{{cite news |title=DOGE continues to hollow federal workforce after already firing more than 30,000 |date=February 28, 2025 |url=https://www.pbs.org/newshour/show/doge-continues-to-hollow-federal-workforce-after-already-firing-more-than-30000 |last=Desjardins |first=Lisa |author-link=Lisa Desjardins |work=[[PBS Newshour]]}}</ref> برای تسهیل اخراج‌های بیشتر، دولت او تفسیر حقوقی جدیدی را به کار گرفت که دامنه وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایی را که به‌عنوان نهادهای مرتبط با امنیت ملی شناخته می‌شوند، به شدت گسترش داد.<ref>{{cite web |last=Wagner |first=Erich |title=Trump order aims to outlaw most government unions on 'national security' grounds |url=https://www.govexec.com/workforce/2025/03/trump-order-aims-outlaw-most-government-unions-national-security-grounds/404113/ |website=[[Government Executive]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=Trump cited a rarely used provision of the [[Civil Service Reform Act of 1978|1978 Civil Service Reform Act]] allowing the president to exclude agencies and agency subcomponents from collective bargaining rules if the rules 'cannot be applied to that agency or subdivision in a manner consistent with national security requirements.'}}</ref><ref>{{cite news |last=Druker |first=Simon |title=Executive order would ban federal employee unionization, collective bargaining |url=https://www.upi.com/Top_News/US/2025/03/28/donald-trump-federal-unionization-collective-bargaining-executive-order/2671743183358/ |website=[[UPI News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024">{{cite news |last=Kanu |first=Hassan Ali |title=Trump administration sues to end some federal workers' union contracts |url=https://www.politico.com/news/2025/03/28/federal-workers-unions-lawsuit-donald-trump-00257991 |website=[[Politico]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025 |quote=The Trump administration is asking Albright for a reinterpretation of federal law that would permit the agencies to rescind union contracts, rather than alleging any particular legal violations on the unions' part.}}</ref> این تفسیر، اتحادیه‌های کارگری فدرال را «خصمانه» اعلام کرد.<ref name="Davis O'Brien-2025">{{cite news |last=O'Brien |first=Rebecca Davis |title=Trump Order Could Cripple Federal Worker Unions Fighting DOGE Cuts |url=https://www.nytimes.com/2025/03/29/us/politics/federal-worker-unions-doge.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 29, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hsu |first=Andrea |title=Trump signs order ending union bargaining rights for wide swaths of federal employees |url=https://www.npr.org/2025/03/28/nx-s1-5343474/trump-collective-bargaining-unions-federal-employees |website=[[NPR News]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> دستوری اجرایی در اواخر مارس، بر اساس این تفسیر، ده‌ها وزارتخانه و سازمان را از [[قانون روابط کار-مدیریت خدمات فدرال|برنامه‌های روابط کار-مدیریت فدرال]] مستثنی کرد و آن‌ها را به طرح دعوی برای ابطال [[توافق جمعی|توافق‌نامه‌های مذاکره جمعی]] خود واداشت.<ref>{{cite news |last=Wiessner |first=Daniel |title=Trump administration sues to invalidate dozens of union contracts |url=https://www.reuters.com/world/us/trump-administration-sues-invalidate-dozens-union-contracts-2025-03-28/ |website=[[Reuters]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref><ref name="Kanu-2024"/> این اقدام می‌تواند حمایت‌های اتحادیه‌ای را از یک میلیون کارمند فدرال حذف کند.<ref name="Davis O'Brien-2025"/><ref>{{cite news |last1=Iyer |first1=Kaanita |last2=Luhby |first2=Tami |title=Trump signs executive order ending collective bargaining rights for many federal workers |url=https://edition.cnn.com/2025/03/28/politics/executive-order-collective-bargaining-national-security/index.html |website=[[CNN]] |access-date=March 31, 2025 |date=March 28, 2025}}</ref> او دستور توقف پروژه‌های [[گوناگونی، انصاف و شمول]] (DEI) در دولت فدرال را صادر کرد و کارکنان دفاتر DEI را مرخص کرد. همچنین، او [[دستور اجرایی ۱۱۲۴۶]] را که الزامی‌کننده اقدام جبران بی‌عدالتی نسبت به اقلیت‌ها و سیاست‌های عدم تبعیض برای پیمانکاران فدرال بود را لغو کرد.<ref>{{cite news |last=Reid |first=Tim |title=Trump's rapid changes in US government stun federal workers |url=https://www.reuters.com/world/us/trumps-rapid-changes-us-government-stuns-stirs-anxiety-among-federal-workers-2025-01-24/ |website=[[Reuters]] |date=January 24, 2025 |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Mark |first1=Julian |last2=Telford |first2=Taylor |last3=Svrluga |first3=Susan |title=In first days, Trump deals 'death blow' to DEI and affirmative action |url=https://www.washingtonpost.com/business/2025/01/23/trump-dei-affirmative-action/ |newspaper=[[The Washington Post]] |date=January 23, 2025}}</ref> ترامپ و [[ایلان ماسک]] در [[وزارت کارآمدی دولت]] چندین سازمان فدرال، از جمله [[نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای انکشاف بین‌المللی]] و [[وزارت آموزش ایالات متحده آمریکا|وزارت آموزش]] را عملاً منحل کردند، هزاران کارمند را به‌صورت یک‌جانبه اخراج کردند و وظایف اداری را به حداقل‌های قانونی کاهش دادند.<ref>{{Cite news |last=Brownstein |first=Ronald |author-link=Ron Brownstein |date=March 20, 2025 |title=Trump's moves to hollow out government could be difficult to undo |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/03/20/politics/trump-musk-federal-government-reagan/index.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=Together with Elon Musk and his Department of Government Efficiency, the Trump administration has sought to rapidly deconstruct governmental power through, among other approaches, massive reductions in the federal workforce; the sale of federal buildings; the complete elimination of federal agencies, including the Department of Education, which Trump is expected to begin the process of dismantling on Thursday; and the cancellation of grants that sustain extensive networks of nonprofit humanitarian organizations overseas and sophisticated academic research institutions at home.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Pager |first=Tyler |date=March 15, 2025 |title=Trump Orders Gutting of 7 Agencies, Including Voice of America's Parent |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/15/us/politics/trump-order-voice-of-america.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref><ref>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-musk-usaid-c0c7799be0b2fa7cad4c806565985fe2 |title=Trump and Musk move to dismantle USAID, igniting battle with Democratic lawmakers |date=February 3, 2025 |access-date=February 5, 2025 |first1=Ellen |last1=Knickmeyer |first2=Farnoush |last2=Amiri |first3=Adriana |last3=Gomez Licon |work=[[AP News]]}}</ref> برخی اقدامات، مانند تلاش برای انحلال [[دفتر حمایت از مصرف‌کننده مالی]]، توسط دادگاه‌های فدرال متوقف شدند.<ref>{{Cite news |last=Gillison |first=Douglas |date=March 28, 2025 |title=Federal judge orders halt to Trump administration efforts to dismantle consumer agency |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/world/us/federal-judge-orders-halt-trump-administration-efforts-dismantle-consumer-agency-2025-03-28/ |access-date=April 3, 2025}}</ref> بسیاری از اقدامات او تلاش داشتند تا نهادهای مستقل سنتی را تحت کنترل مستقیم قوه مجریه و در قالب‌های کوچک‌تر قرار دهند.<ref>{{Cite news |last1=Kavi |first1=Aishvarya |last2=Wong |first2=Edward |date=April 2, 2025 |title=Musk's Task Force Begins Shutting Down Foreign Policy Research Center |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/04/02/us/politics/doge-wilson-center.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025 |quote=The apparent gutting of the Wilson Center would be the latest attempt by the Trump administration to bring federally funded institutions that have historically been independent under executive branch control, and in much diminished forms. Mr. Musk and his task force have helped lead efforts at slashing those institutions and various federal agencies.}}</ref> === سیاست داخلی === ترامپ سیاست اقتصاد تاب‌آور را از دولت بایدن به ارث برد که با رشد اقتصادی فزاینده، نرخ بیکاری پایین و کاهش تورم همراه بود.{{efn|منابع متعدد اقتصاد به ارث رسیده توسط دولت ترامپ را مقاوم و قوی توصیف کرده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Horsley |first1=Scott |author-link1=Scott Horsley |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |title=Trump inherits a strong economy by the numbers. What's his plan to lower prices? |url=https://www.npr.org/2025/01/25/nx-s1-5270829/trump-inherits-a-strong-economy-by-the-numbers-whats-his-plan-to-lower-prices |work=[[NPR News]] |date=January 25, 2025 |quote=[[Mark Zandi]]: The numbers speak for themselves. Growth is strong. Lots of jobs. Unemployment is low. If you take the economy on the whole, it really is about as good as it gets. So President Trump is inheriting a fantastic economy.}}</ref><ref>{{Cite news |last=Rugaber |first=Christopher |date=January 23, 2025 |title=Trump's inheriting a solid economy, making it harder to lower borrowing costs or inflation |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-economy-inflation-interest-rates-borrowing-6ef86392b080ca963ec633546009409b |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Ryssdal |first1=Kai |last2=Terenzio |first2=Sofia |date=November 6, 2024 |title=Trump inherits a sturdy economy |url=https://www.marketplace.org/2024/11/06/strong-economy-next-president-inflation-employment/ |work=[[Marketplace (radio program)|Marketplace]] |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=December 18, 2024 |title=The Economy Is Finally Stable. Is That About to Change? |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2024/12/18/business/economy/trump-us-economy.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Smart |first=Tim |date=January 9, 2025 |title=Trump Will Inherit a Better Economy Than He Left Behind |work=[[U.S. News & World Report]] |url=https://www.usnews.com/news/u-s-news-decision-points/articles/2025-01-09/trump-to-inherit-a-better-economy-than-he-left-behind |access-date=January 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Baker |first=Peter |date=January 5, 2025 |title=Trump Sees the U.S. as a 'Disaster.' The Numbers Tell a Different Story. |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/05/us/politics/trump-us-disaster-numbers.html |url-access=subscription |access-date=January 23, 2025}}</ref>}} اما به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای او، کاهش چشمگیر اعتماد مصرف‌کننده و افزایش انتظارات برای نرخ‌های تورمی بالاتر در میان مصرف‌کنندگان و اقتصاددانان وال‌استریت رخ داد.<ref>{{Cite news |url=https://www.nytimes.com/2025/03/13/business/sp-500-stocks-market-correction.html |title=Stocks Tumble Into Correction as Investors Sour on Trump |first1=Joe |last1=Rennison |first2=Danielle |last2=Kaye |first3=Karl |last3=Russell |date=March 13, 2025 |access-date=March 13, 2025 |website=[[The New York Times]] |url-access=subscription}}</ref> این امر در نهایت به [[سقوط بازار سهام ۲۰۲۵|سقوط بازار سهام]] در آوریل پس از [[تعرفه‌های روز آزادی|اعلام تعرفه‌های جهانی او]] منجر شد.<ref>{{Cite news |last=Sherter |first=Alain |date=April 5, 2025 |title=Stock market rout deepens as Dow plunges more than 2,200 points and Nasdaq enters bear market |url=https://www.cbsnews.com/news/dow-jones-stocks-today-djia-trump-tariffs/ |access-date=April 10, 2025 |work=[[CBS News]]}}</ref> [[توقف کمک‌های مالی دولت فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵|ترامپ کمک‌های مالی فدرال را لغو و متوقف کرد]] و بودجه تحقیقات علمی را به شدت کاهش داد.<ref>{{Cite news |last=Casselman |first=Ben |author-link=Ben Casselman |date=March 31, 2025 |title=Trump's Science Policies Pose Long-Term Risk, Economists Warn |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/31/business/economy/trump-research-cutbacks-economy.html |url-access=subscription |access-date=April 3, 2025}}</ref> او لابی‌گران صنعت نفت، گاز و مواد شیمیایی را به [[آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا|آژانس حفاظت محیط زیست]] منصوب کرد تا مقررات اقلیمی و کنترل آلودگی را لغو کنند.<ref>{{cite news |last1=Friedman |first1=Lisa |last2=Tabuchi |first2=Hiroko |author-link2=Hiroko Tabuchi |last3=Davenport |first3=Coral |date=January 25, 2025 |title=Trump Stocks E.P.A. With Oil, Gas and Chemical Lobbyists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/25/climate/epa-staff-oil-gas-chemical-industry-lobbyists.html |access-date=January 26, 2025}}</ref> او یک وضعیت اضطراری در انرژی ملی اعلام کرد که به تعلیق مقررات زیست‌محیطی، تسهیل قوانین استخراج سوخت‌های فسیلی و محدود کردن پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر منجر شد.<ref>{{cite news |last=Elliott |first=Rebecca F. |title=Oil Companies Embrace Trump, but Not 'Drill, Baby, Drill' |url=https://www.nytimes.com/2025/01/27/business/energy-environment/oil-trump-drill-baby-drill.html |work=[[The New York Times]] |date=January 27, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Brady |first=Jeff |author-link=Jeff Brady (reporter) |title=Trump's energy emergency is a gift to fossil fuel firms. It's likely headed to court |url=https://www.npr.org/2025/01/22/nx-s1-5269717/trump-energy-emergency-climate |work=[[NPR News]] |date=January 22, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> او دستور بازنگری در «قانونیت و کارایی مسلسل» [[مقررات گازهای گلخانه‌ای تحت قانون هوای پاک#یافته‌های خطر آژانس حفاظت از محیط زیست|حکم خطر آژانس حفاظت از محیط زیست]] را آغاز کرد که پایه اکثر مقررات فدرال در مورد گازهای گلخانه‌ای است.<ref>{{cite news |last1=Zraick |first1=Karen |last2=Friedman |first2=Lisa |title=Inside Trump's Renewed Effort to Undo a Major Climate Rule |url=https://www.nytimes.com/2025/01/28/climate/trump-endangerment-finding-epa.html |work=[[The New York Times]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> همچنین، او بار دیگر ایالات متحده را از [[توافق پاریس]] در مورد تغییرات اقلیمی خارج کرد.<ref>{{cite news |last1=Daly |first1=Matthew |last2=Borenstein |first2=Seth |date=January 20, 2025 |title=Trump signs executive order directing US withdrawal from the Paris climate agreement — again |url=https://apnews.com/article/trump-paris-agreement-climate-change-788907bb89fe307a964be757313cdfb0 |access-date=January 23, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> ترامپ مشکلات جامعه را به [[گوناگونی، انصاف و شمول]] و [[ووک (لفظ)|ووک]] نسبت داد و با مساوی پنداشتن گوناگونی با بی‌کفایتی،<ref>{{cite news |last=Green |first=Erica L. |date=February 3, 2025 |title=As Trump Attacks Diversity, a Racist Undercurrent Surfaces |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/03/us/politics/trump-diversity-racism.html |access-date=February 4, 2025}}</ref> سیاست‌های حامی تنوع و گوناگونی در دولت فدرال را لغو کرد.<ref>{{cite news |last1=Green |first1=Erica L. |last2=Aleaziz |first2=Hamed |date=January 22, 2025 |title=Federal Workers Ordered to Report on Colleagues Over D.E.I. Crackdown |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/01/22/us/politics/trump-order-discrimination-federal-hiring.html |access-date=February 4, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Hurley |first=Lawrence |date=February 3, 2025 |title=Under Trump, conservatives reignite a battle over race and the Constitution |work=[[NBC News]] |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-conservatives-reignite-battle-race-constitution-rcna189842 |access-date=February 4, 2025}}</ref> دولت او به شدت علیه حقوق افراد [[تراجنسیتی]] و آنچه «[[ایدئولوژی جنسیتی]]» نامید، اقدام کرد.<ref>{{cite news |last=Kurtzleben |first=Danielle |date=February 7, 2025 |url=https://www.npr.org/2025/02/07/g-s1-46893/trump-anti-trans Rights-executive-action-gender-ideology-confusion |title=Trump's executive actions curbing transgender rights focus on 'gender ideology' |work=[[NPR News]] |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref>{{cite news |date=February 6, 2025 |last1=Sopelsa |first1=Brooke |last2=Yurcaba |first2=Jo |last3=Lambert |first3=Katrina |title=Trump signs executive order banning trans women from women's sports |url=https://www.nbcnews.com/nbc-out/out-politics-and-policy/trump-executive-order-ban-trans-women-sports-rcna190767 |access-date=February 13, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> او با دستورهای اجرایی تلاش کرد تا جامعه مدنی را مطابق با ترجیحات خود بازسازی کند.<ref name=APfirms>{{cite news |url=https://apnews.com/article/trump-law-firms-executive-order-fe8f38a61cf77c5bb6add1315f5f96f1 |title=Trump reaches deals with 5 law firms, allowing them to avoid prospect of punishing executive orders |last=Tucker |first=Eric |date=April 11, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> به بهانه گوناگونی، انصاف و شمول و یهودستیزی، او نهادهای فرهنگی<ref>{{cite news |title=Trump's changes to the Smithsonian are the latest in his takeover of the arts |url=https://www.npr.org/2025/03/29/nx-s1-5333720/trumps-changes-to-the-smithsonian-are-the-latest-in-his-takeover-of-the-arts |last1=Blair |first1=Elizabeth |last2=Simon |first2=Scott |author-link2=Scott Simon |date=March 29, 2025 |work=[[NPR News]]}}</ref> و شصت دانشگاه<ref name=WSJed>{{cite news |url=https://www.wsj.com/us-news/education/anti-semitism-task-force-who-247c234e |title=The Little-Known Bureaucrats Tearing Through American Universities |last1=Whyte |first1=Liz Essley |last2=Belkin |first2=Douglas |last3=Randazzo |first3=Sara |date=April 14, 2025 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> را تهدید کرد و شرکت‌های حقوقی را وادار به تسلیم در برابر برنامه سیاسی خود کرد.<ref name=APfirms/> === مهاجرت === در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری، ترامپ به مأموران گشت مرزی دستور داد تا مهاجران غیرقانونی را به‌صورت فوری اخراج کنند، برنامه [[CBP One]] که برای برنامه‌ریزی عبور از مرز استفاده می‌شد را غیرفعال کرد، سیاست [[در مکزیک بمان]] را از سر گرفت، کارتل‌های مواد مخدر را به‌عنوان گروه‌های تروریستی معرفی کرد و دستور ازسرگیری ساخت دیوار مرزی را صادر کرد.<ref>{{cite news |last=Bustillo |first=Ximena |title=Trump signs sweeping actions on immigration and border security on Day 1 |url=https://www.npr.org/2025/01/20/g-s1-43650/trump-inauguration-day-one-immigration |work=[[NPR News]] |date=January 20, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref><ref name="Cbsjan28">{{cite news |last=Montoya-Galvez |first=Camilo |title=Trump's sweeping immigration crackdown targets some legal means to enter U.S. , too |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-migrants-crackdown-legal-immigration/ |website=[[CBS News]] |date=January 28, 2025 |access-date=February 16, 2025}}</ref> نرخ دستگیری‌ها از هدف تعیین‌شدهٔ [[اعمال مهاجرت و گمرک ایالات متحده آمریکا|اداره مهاجرت و گمرک ایالات متحده]] که روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دستگیری بود، کمتر است.<ref>{{cite news |last1=Miroff |first1=Nick |last2=LeVine |first2=Marianne |date=February 15, 2025 |title=ICE struggles to boost arrest numbers despite infusion of resources |url=https://www.washingtonpost.com/immigration/2025/02/15/ice-arrests-immigration-deportations/ |newspaper=[[The Washington Post]]}}</ref> عملیات اخراج ابتدا بر «فهرست‌های هدف» از مجرمان که پیش از دومین دوره ترامپ تهیه شده بودند، متمرکز بود.<ref>{{cite news |last=Hackman |first=Michelle |title=Trump Ramps Up Deportation Effort After Slow Start |url=https://www.wsj.com/politics/policy/trump-ramps-up-deportation-effort-after-slow-start-546d9954 |website=[[The Wall Street Journal]] |date=January 28, 2025}}</ref> سپس دولت او درخواست‌کنندگان پناهندگی که شرایط لازم را نداشتند، حذف کرد،<ref name="AxiosJan20">{{cite news |last1=Contreras |first1=Russell |last2=Gibson |first2=Brittany |title=Trump's orders unleash sweeping limits on immigration, asylum |url=https://www.axios.com/2025/01/20/trump-immigration-executive-orders-deportations |work=[[Axios (website)|Axios]] |date=January 20, 2025}}</ref> وضعیت آزادی مشروط مهاجرانی که از طریق CBP One و [[آزادی مشروط برای کوبایی‌ها، هائیتی‌ها، نیکاراگوئه‌ای‌ها و ونزوئلایی‌ها|برنامه آزادی مشروط بشردوستانه CHNV]] وارد ایالات متحده شده بودند را لغو کرد،<ref name="Cbsjan28"/> تلاش کرد تا [[شهروندی از طریق تولد در ایالات متحده|شهروندی از طریق تولد]] را حذف کند،<ref>{{cite news |last=Sneed |first=Tierney |date=January 23, 2025 |title=Judge blocks Trump's 'blatantly unconstitutional' executive order that aims to end birthright citizenship |work=[[CNN]] |url=https://www.cnn.com/2025/01/23/politics/birthright-citizenship-lawsuit-hearing-seattle/index.html |access-date=January 23, 2025}}</ref> و [[برنامه پذیرش پناهندگان ایالات متحده|برنامه پذیرش پناهندگان]] را تعلیق کرد.<ref>{{cite news |last=Johnson |first=Gene |date=February 25, 2025 |title=Things to know about the ruling blocking President Trump's refugee ban |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-refugee-seattle-ruling-lawsuit-90d4f5eef5ff751e5b4fd45e5c9d9358}}</ref> در مارس، او با استفاده از [[قانون دشمنان بیگانه]] سال ۱۷۹۸، مهاجران را بدون محاکمه—یکی به دلیل «خطای اداری»<ref>{{cite news |title=US judge presses Trump administration on its refusal to return Kilmar Abrego Garcia |url=https://apnews.com/article/kilmar-abrego-garcia-el-salvador-trump-deported-e537cfb69a9840046b5d3e512509e9a8 |date=April 15, 2025 |first1=Michael |last1=Kunzelman |first2=Ben |last2=Finley |work=[[AP News]]}}</ref> و اکثر آن‌ها بدون سابقه کیفری{{efn|شبکه سی‌بی‌اس هیچ سابقه کیفری برای ۷۵٪ ونزوئلایی‌های بازداشت‌شده پیدا نکرد.<ref>{{cite news |title=U.S. sent 238 migrants to Salvadoran mega-prison; documents indicate most have no apparent criminal records |url=https://www.cbsnews.com/news/what-records-show-about-migrants-sent-to-salvadoran-prison-60-minutes-transcript/ |date=April 6, 2025 |last=Vega |first=Cecilia |work=CBS [[60 Minutes]]}}</ref>}}—در [[مرکز مهار تروریسم]] در السالوادور زندانی کرد.<ref>{{cite news |last1=Renteria |first1=Nelson |last2=O'Boyle |first2=Brendan |last3=Cortes |first3=Raul |date=March 20, 2025 |title=Explainer: What is El Salvador's mega-prison holding Venezuelans deported from the US? |url=https://www.reuters.com/world/americas/what-is-el-salvadors-mega-prison-that-could-take-us-criminals-2025-02-04/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 12, 2025}}</ref> او فعالان، مهاجران قانونی، گردشگران و دانشجویانی با ویزا که انتقاد از سیاست‌های او یا حمایت از فلسطین را ابراز کرده بودند، هدف قرار داد.<ref>{{cite news |last1=Kanno-Youngs |first1=Zolan |author-link1=Zolan Kanno-Youngs |last2=Pager |first2=Tyler |last3=Aleaziz |first3=Hamed |date=March 21, 2025 |title=As Trump Broadens Crackdown, Focus Expands to Legal Immigrants and Tourists |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/21/us/politics/trump-immigration-visa-crackdown.html |url-access=subscription |access-date=March 29, 2025}}</ref> در آوریل، دولت او و وزارت کارآمدی دولت حدود ۶٬۳۰۰ مهاجر زنده را در [[فایل اصلی مرگ تأمین اجتماعی|پرونده مرگ تأمین اجتماعی]] به‌عنوان مرده ثبت کردند—با این امید که آن‌ها «خودشان اخراج شوند».{{efn|با ابطال شماره‌های تأمین اجتماعی که به‌صورت قانونی دریافت شده بودند، این افراد از دسترسی به خدمات بانکی و کارت‌های اعتباری محروم شدند.<ref name=NYTdeadfile/>}}<ref name=NYTdeadfile>{{cite news |title=Social Security Lists Thousands of Migrants as Dead to Prompt Them to 'Self-Deport' |url=https://www.nytimes.com/2025/04/10/us/politics/migrants-deport-social-security-doge.html |date=April 10, 2025 |first1=Alexandra |last1=Berzon |first2=Hamed |last2=Aleaziz |first3=Nicholas |last3=Nehamas |first4=Ryan |last4=Mac |first5=Tara Siegel |last5=Bernard |work=[[The New York Times]]}}</ref> === سیاست خارجی === سیاست خارجی دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ به‌گونه‌های مختلفی توصیف شده است: [[امپریالیسم آمریکا|امپریالیستی]]، [[گسترش‌خواهی|گسترش‌طلبانه]]،<ref>{{cite news |last1=Colvin |first1=Jill |last2=Gillies |first2=Rob |date=January 9, 2025 |title=Trump, the 'America First' candidate, has a new preoccupation: Imperialism |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-imperialism-canada-panama-greenland-b4b53445dee97398b498b79eab54d49b |access-date=January 28, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last=Collinson |first=Stephen |date=January 8, 2025 |title=Trump's threats to Greenland, Canada and Panama explain everything about America First |work=[[CNN]] |url=https://edition.cnn.com/2025/01/08/politics/trump-greenland-canada-panama-analysis/index.html |access-date=January 28, 2025}}</ref> [[انزواطلبی|انزواگرایانه]]، و [[خودبسندگی|خودبسندگرایانه]]، که همگی بر پایه ایدئولوژی «[[اول آمریکا]]» استوار هستند.<ref name="Blaxland 2182025">{{cite news |last=Blaxland |first=John |author-link=John Blaxland (historian) |date=February 18, 2025 |title=Trump's view of the world is becoming clear: America's allies come second to its own interests |work=[[The Conversation (website)|The Conversation]] |url=https://theconversation.com/trumps-view-of-the-world-is-becoming-clear-americas-allies-come-second-to-its-own-interests-250144 |access-date=February 28, 2025}}</ref> روابط او با متحدانش ماهیتی معامله‌گرانه داشت و از بی‌تفاوتی تا خصومت متغیر بود، تا جایی که حتی تهدیدهایی برای الحاق سرزمین‌ها مطرح کرد.<ref name="Erlanger 2272025">{{cite news |last=Erlanger |first=Steven |author-link=Steven Erlanger |date=February 27, 2025 |title=Indifference or Hostility? Trump's View of European Allies Raises Alarm |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/world/europe/trump-eu-allies.html |access-date=February 28, 2025}}</ref><ref name="Broadwater 2272025">{{cite news |last=Broadwater |first=Luke |date=February 27, 2025 |title=With Trump, Alliances Come With Strings Attached |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/02/27/us/politics/trump-alliances-ukraine-russia.html |access-date=February 28, 2025}}</ref> او دستور داد دولت ایالات متحده تأمین مالی و همکاری با سازمان بهداشت جهانی را متوقف کند و اعلام کرد که آمریکا قصد دارد به‌طور رسمی از این سازمان خارج شود.<ref>{{cite news |last=Maxmen |first=Amy |date=January 24, 2025 |title=What a U.S. exit from the WHO means for global health |url=https://www.cbsnews.com/news/trump-withdraw-who-global-health/ |work=[[CBS News]] |access-date=January 25, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Faguy |first1=Ana |last2=Hughes |first2=Dominic |title=US exit from WHO could see fifth of budget disappear |url=https://www.bbc.com/news/articles/c391j738rm3o |website=[[BBC News]] |access-date=January 27, 2025 |date=January 21, 2025}}</ref>{{sfn|Trump|2025}} ترامپ و تیم در حال انتقال او، همراه با دولت بایدن، در میانجی‌گری برای برقراری [[آتش‌بس ۲۰۲۵ جنگ غزه|آتش‌بس میان اسرائیل و حماس]] مشارکت کردند که یک روز پیش از مراسم تحلیف او به اجرا درآمد.<ref>{{cite news |last1=Sanger |first1=David E. |author-link1=David E. Sanger |last2=Shear |first2=Michael D. |author-link2=Michael D. Shear |date=January 15, 2025 |title=How the Cease-Fire Push Brought Together Biden and Trump's Teams |url=https://www.nytimes.com/2025/01/15/us/politics/gaza-ceasefire-trump-biden.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Williams |first2=Michael |last3=Carvajal |first3=Nikki |last4=Treene |first4=Alayna |last5=Saenz |first5=Arlette |date=January 15, 2025 |title=How the Biden and Trump teams worked together to get the Gaza ceasefire and hostages deal done |url=https://edition.cnn.com/2025/01/15/politics/biden-trump-gaza-ceasefire-deal/index.html |access-date=January 20, 2025 |work=[[CNN]]}}</ref><ref name="credit">{{cite news |last=Krauss |first=Joseph |date=March 18, 2025 |title=Why did Netanyahu end the Gaza ceasefire? |url=https://apnews.com/article/israel-palestinians-hamas-war-ceasefire-hostages-netanyahu-ff48f081b069e484955a72bc68261364 |access-date=March 22, 2025 |work=[[AP News]]}}</ref> با این حال، در مارس ۲۰۲۵، اسرائیل این آتش‌بس را نقض کرد.<ref name="credit"/> [[File:President Trump and Ukrainian President Zelenskyy Clash During Meeting in Oval Office, Feb. 28, 2025.jpg|thumb|ترامپ و ونس در دیدار با زلنسکی، فوریه ۲۰۲۵‏]] در فوریه ۲۰۲۵، ترامپ و معاون رئیس‌جمهور، جِی‌دی ونس، در [[دفتر بیضی]] با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، [[دیدار ترامپ و زلنسکی ۲۰۲۵|دیدار کردند]]. این دیدار که به‌صورت زنده پخش شد، بسیار پرتنش بود و ترامپ و ونس به انتقاد شدید از زلنسکی پرداختند. رسانه‌ها این رویداد را رویارویی بی‌سابقه‌ای میان یک رئیس‌جمهور آمریکا و یک [[رئیس کشور|رئیس دولت]] خارجی توصیف کردند.<ref name="Liptak 20250228">{{cite news |last1=Liptak |first1=Kevin |last2=Zeleny |first2=Jeff |author-link2=Jeff Zeleny |last3=Maher |first3=Kit |last4=Collins |first4=Kaitlan |author-link4=Kaitlan Collins |date=February 28, 2025 |title=Trump and Vance erupt at Zelensky in tense Oval Office meeting |url=https://www.cnn.com/2025/02/28/politics/trump-zelensky-vance-oval-office/index.html |access-date=March 20, 2025 |work=[[CNN]] |quote=Never before has an American president verbally attacked his visitor like Trump did Zelensky, leading to an almost real-time breakdown in relations between Washington and Kyiv.}}</ref><ref>{{cite news |last1=De Luce |first1=Dan |date=March 1, 2025 |title=Trump-Zelenskyy clash marks a defining turn away from U.S. defense of democracies |url=https://www.nbcnews.com/politics/national-security/trump-zelenskyy-clash-marks-defining-turn-away-us-defense-democracies-rcna193975 |access-date=March 27, 2025 |work=[[NBC News]] |quote=An ugly and unprecedented confrontation in the Oval Office … Previous American presidents have had plenty of tense exchanges with allies, but often in private and never like this.}}</ref> سیاست‌های اقتصادی ترامپ [[حمایت‌گرایی|حمایت‌گرایانه]] توصیف شده‌اند.<ref>{{cite news |last1=Douglas |first1=Jason |last2=Fairless |first2=Tom |date=March 24, 2025 |title=Trade War Explodes Across World at Pace Not Seen in Decades |url=https://www.wsj.com/economy/trade/trade-war-explodes-across-world-at-pace-not-seen-in-decades-0b6d6513?mod=hp_lead_pos7 |access-date=March 25, 2025 |website=[[The Wall Street Journal]] |quote=Economists and historians say the flurry of recent moves suggest the world could be heading toward the largest, broadest surge in protectionist activity since the U.S. Smoot-Hawley Tariff Act of 1930 touched off a global retreat behind tariff walls that lasted until after World War II.}}</ref> او تعرفه‌هایی را بر اکثر کشورها، از جمله شرکای تجاری بزرگ مانند چین، کانادا و مکزیک، اعمال کرد.<ref>{{cite news |last1=Swanson |first1=Ana |last2=Austen |first2=Ian |last3=Romero |first3=Simon |author-link3=Simon Romero |title=Trump's Tariffs on Canada, Mexico and China Snap Into Effect |url=https://www.nytimes.com/2025/03/04/business/economy/trump-tariffs-canada-mexico-china.html |website=[[The New York Times]] |access-date=March 4, 2025 |date=March 4, 2025}}</ref> همچنین، کمک‌های مالی آمریکا به [[سازمان تجارت جهانی]] را متوقف کرد.<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/world/us-suspends-financial-contributions-wto-trade-sources-say-2025-03-27/ |date=March 28, 2025 |website=[[Reuters]] |title=Exclusive: US pauses financial contributions to WTO, trade sources say |first1=Emma |last1=Farge |access-date=March 28, 2025}}</ref> اقتصاددانان معتقدند که دولت او رابطه بین [[تراز تجاری|کسری تجاری]] و تعرفه‌ها را به‌درستی درک نکرده و از پیش‌فرض‌های نادرستی استفاده کرده است.<ref>{{Cite web |last=Weissmann |first=Jordan |date=April 6, 2025 |title=The White House cited these economists to justify its tariffs. They aren't thrilled. |url=https://finance.yahoo.com/news/the-white-house-cited-these-economists-to-justify-its-tariffs-they-arent-thrilled-193615537.html |website=Yahoo! Finance}}</ref> === پرسنل === ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری، اعضای [[کابینه دوم دونالد ترامپ|کابینه]] خود را از میان افرادی انتخاب کرد که وفاداری شخصی به او داشتند.<ref>{{cite news |last=Griffiths |first=Brent D. |date=November 13, 2024 |title=Trump's early Cabinet picks show how much he values loyalty in his second term |work=[[Business Insider]] |url=https://www.businessinsider.com/trump-cabinet-picks-so-far-loyalty-resumes-11 |access-date=February 23, 2025}}</ref><ref name="focus">{{cite news |last1=Slattery |first1=Gram |last2=Ulmer |first2=Alexander |date=November 11, 2024 |title=As Trump staffs up for second term, only MAGA loyalists need apply |work=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/default/donald-trump-staffs-up-second-term-only-maga-loyalists-need-apply-2024-11-11/ |access-date=February 23, 2025}}</ref> این انتخاب‌ها نشان‌دهنده «تمرکز بر وفاداری به‌جای تخصص در موضوعات» بود.<ref name="focus"/> در فوریه ۲۰۲۵، کاخ سفید اعلام کرد که [[ایلان ماسک]] به‌عنوان کارمند ویژه دولتی فعالیت می‌کند.<ref name="musk">{{cite news |last=Picchi |first=Aimee |url=https://www.cbsnews.com/news/elon-musk-special-government-employee-what-does-that-mean/ |title=The White House says Elon Musk is a "special government employee." Here's what that means. |work=[[CBS News]] |date=February 4, 2025 |access-date=February 5, 2025}}</ref> ترامپ به [[وزارت کارآمدی دولت]] تحت مدیریت ماسک اجازه دسترسی به بسیاری از نهادهای فدرال را داد.<ref name="musk"/> تیم‌های ماسک در ماه نخست دولت جدید، در هجده وزارتخانه و نهاد<ref>{{cite news |url=https://www.nbcnews.com/meet-the-press/meet-press-february-23-2025-n1311564 |title=Meet the Press – February 23, 2025 |date=February 23, 2025 |work=[[NBC News]]}}</ref> از جمله در سیستم پرداخت ۵ تریلیون دلاری وزارت خزانه‌داری،<ref>{{cite news |title=Elon Musk's Team Now Has Access to Treasury's Payments System |url=https://www.nytimes.com/2025/02/01/us/politics/elon-musk-doge-federal-payments-system.html |first1=Andrew |last1=Duehren |first2=Maggie |last2=Haberman |author-link2=Maggie Haberman |first3=Theodore |last3=Schleifer |first4=Alan |last4=Rappeport |author-link4=Alan Rappeport |date=February 1, 2025 |access-date=February 2, 2025 |work=[[The New York Times]]}}</ref> [[اداره کسب‌وکارهای کوچک]]، [[دفتر مدیریت پرسنل]]، و [[اداره خدمات عمومی]] فعالیت کردند.<ref>{{cite news |first=Nicole |last=Narea |title=Elon Musk's secretive government IT takeover, explained |date=February 5, 2025 |access-date=February 5, 2025 |url=https://www.vox.com/politics/398366/musk-doge-treasury-sba-opm-budget |work=[[Vox (website)|Vox]]}}</ref> === قضایی === پس از ناکامی‌های حقوقی، ترامپ انتقادهای خود از دستگاه قضایی را تشدید کرد و خواستار استیضاح قضات فدرالی شد که علیه او رأی داده بودند.<ref>{{cite news |last=Riccardi |first=Nicholas |date=March 16, 2025 |title=Trump administration ramps up rhetoric targeting the courts amid mounting legal setbacks |work=[[AP News]] |url=https://apnews.com/article/trump-courts-judges-rule-of-law-85058a5ffcef105d4ea2ce0ef078f084 |access-date=March 20, 2025}}</ref> او تهدیدهایی را مطرح کرد، دستورهای اجرایی امضا نمود و دستور تحقیقات دربارهٔ مخالفان سیاسی، منتقدان و سازمان‌های همسو با حزب دموکرات را صادر کرد.<ref>{{cite news |last1=Vogel |first1=Kenneth P. |author-link1=Kenneth P. Vogel |last2=Goldmacher |first2=Shane |date=March 19, 2025 |title=With Orders, Investigations and Innuendo, Trump and G.O.P. Aim to Cripple the Left |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-republicans-attack-democrats-actblue.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> سرپیچی او از احکام دادگاه و ادعای حق نافرمانی از دادگاه‌ها، نگرانی کارشناسان حقوقی را دربارهٔ بروز بحران در قانون اساسی برانگیخت.<ref>{{cite news |last=Liptak |first=Adam |author-link=Adam Liptak |date=March 19, 2025 |title=Defiance and Threats in Deportation Case Renew Fear of Constitutional Crisis |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2025/03/19/us/politics/trump-deportations-constitutional-crisis-impeachment.html |url-access=subscription |access-date=March 20, 2025}}</ref> او به‌طور بی‌سابقه‌ای شرکت‌های حقوقی و وکلایی را که پیش‌تر مواضعی علیه او اتخاذ کرده بودند، مورد حمله قرار داد.<ref>{{cite episode |last=Lucas |first=Ryan |date=March 19, 2025 |title=Experts say Trump's targeting of law firms is unprecedented |url=https://www.npr.org/2025/03/19/nx-s1-5323890/experts-say-trumps-targeting-of-law-firms-is-unprecedented |series=[[All Things Considered]] |work=[[NPR News]] |access-date=April 13, 2025}}</ref><ref>{{cite news |last1=Scarcella |first1=Mike |last2=Merken |first2=Sara |last3=Sloan |first3=Karen |date=March 21, 2025 |title=Law firm Paul Weiss defends deal with Trump as lawyers sound alarm |url=https://www.reuters.com/legal/trumps-deal-with-law-firm-paul-weiss-sparks-alarm-among-lawyers-2025-03-21/ |work=[[Reuters]] |access-date=April 13, 2025 |quote=[...] marked an unprecedented attack on their ability to do business.}}</ref> == دیدگاه عمومی == {{اصلی|دیدگاه عمومی به دونالد ترامپ}} === ارزیابی علمی و برآوردهای مقبولیت عمومی === در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه‌بندی ریاست جمهوری مورخان۲۰۲۱]] [[سی-سپن]]، مورخان ترامپ را در رتبه چهارمین رئیس‌جمهور بد آمریکا قرار دادند. او در دسته مشخصه‌های رهبری پایین درجه را در اقتدار اخلاقی و مهارت‌های اداری گرفت.<ref>{{cite web|last=Sheehey|first=Maeve|date=June 30, 2021|title=Trump debuts at 41st in C-SPAN presidential rankings|work=[[پلیتیکو]]|url=https://www.politico.com/news/2021/06/30/trump-cspan-president-ranking-497184|access-date=March 31, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Brockell|first=Gillian|title=Historians just ranked the presidents. Trump wasn't last.|url=https://www.washingtonpost.com/history/2021/06/30/presidential-rankings-2021-cspan-historians/|access-date=July 1, 2021|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=June 30, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.c-span.org/presidentsurvey2021/|title=Presidential Historians Survey 2021|work=[[سی-سپن]]|access-date=June 30, 2021}}</ref> برآورد ۲۰۲۲ مؤسسه تحقیقاتی کالج سینا او را در [[رتبه‌بندی‌های تاریخی رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا|رتبه]] ۴۳ام در بین ۴۵ رئیس‌جمهور قرار داد. او در همه دسته‌ها به جز بخت، علاقه به ریسک پذیری و رهبری حزبی نزدیک به آخر رتبه‌بندی شد و در دسته‌های متعددی در رتبه آخر قرار گرفت.<ref name="scri_22">{{cite web|url=https://scri.siena.edu/2022/06/22/american-presidents-greatest-and-worst/|title=American Presidents: Greatest and Worst|work=[[Siena College Research Institute]]|date=June 22, 2022|access-date=July 11, 2022}}</ref> در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۴, برآوردهای اعضای [[انجمن علوم سیاسی آمریکا]] ترامپ را در رتبه بدترین رئیس‌جمهور در تاریخ آمریکا قرار دادند.<ref>{{cite news|last1=Rottinghaus|first1=Brandon|last2=Vaughn|first2=Justin S.|date=February 19, 2018|title=Opinion: How Does Trump Stack Up Against the Best—and Worst—Presidents?|url=https://www.nytimes.com/interactive/2018/02/19/opinion/how-does-trump-stack-up-against-the-best-and-worst-presidents.html|access-date=July 13, 2024|work=[[نیویورک تایمز]]}}</ref><ref>{{Cite news|last=Chappell|first=Bill|date=February 19, 2024|title=In historians' Presidents Day survey, Biden vs. Trump is not a close call|url=https://www.npr.org/2024/02/19/1232447088/historians-presidents-survey-trump-last-biden-14th|work=[[ان‌پی‌آر]]}}</ref> ترامپ تنها رئیس‌جمهوری است که در نظرسنجی گالوپ، که از ۱۹۳۸ انجام می‌شود، هیچگاه به درصد مقبولیت ۵۰ درصد نرسیده است. شکاف حزبی در میزان مقبولیت او بی‌سابقه بود: ۸۸ درصد در میان جمهوریخواهان و ۷ درصد در میان دموکرات‌ها.<ref name="Jones">{{cite web|first=Jeffrey M.|last=Jones|title=Last Trump Job Approval 34%; Average Is Record-Low 41%|url=https://news.gallup.com/poll/328637/last-trump-job-approval-average-record-low.aspx|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=January 18, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> تا سپتامبر ۲۰۲۰، مقبولیت او به طرز نامعمولی پایدار بود، و در اوج خود به ۴۹ درصد و در پایین‌ترین حدش به ۳۵ درصد رسید.<ref>{{cite web|first=Ezra|last=Klein|url=https://www.vox.com/2020/9/2/21409364/trump-approval-rating-2020-election-voters-coronavirus-convention-polls|title=Can anything change Americans' minds about Donald Trump? The eerie stability of Trump's approval rating, explained.|work=[[واکس (وبگاه)]]|date=September 2, 2020|access-date=October 10, 2021}}</ref> ترامپ دوره اش را با میزان مقبولیت بین ۲۹ و ۳۴ درصد به پایان رساند-که پایین‌ترین میزان در میان همه رؤسای جمهور از زمان شروع نظرسنجی‌های مدرن بود- و میانگین آن در سراسر ریاست جمهوری اش میزان بی‌سابقه پایین ۴۱ درصد بود.<ref name="Jones"/><ref>{{cite web|first=Harry|last=Enten|url=https://cnn.com/2021/01/16/politics/trump-approval-analysis/|title=Trump finishes with worst first term approval rating ever|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=January 16, 2021|access-date=October 3, 2021}}</ref> در نظرسنجی سالانه گالوپ که از آمریکاییان می‌پرسد شخصی را که بیش از همه تحسین می‌کنند را نام ببرند، ترامپ در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ بعد از اوباما دوم بود، در ۲۰۱۹ به همراه اوباما اول، و در سال ۲۰۲۰ اول بود.<ref>{{cite web|url=https://news.gallup.com/poll/1678/most-admired-man-woman.aspx|title=Most Admired Man and Woman|work=[[گالوپ (شرکت)]]|date=December 28, 2006|access-date=October 3, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://thehill.com/homenews/administration/531906-trump-ends-obamas-12-year-run-as-most-admired-man-gallup|title=Trump ends Obama's 12-year run as most admired man: Gallup|last=Budryk|first=Zack|date=December 29, 2020|work=[[هیل (روزنامه)]]|access-date=December 31, 2020}}</ref> از زمانی که [[گالوپ (شرکت)|گالوپ]] در سال ۱۹۴۸ این نظرسنجی را شروع کرد، ترامپ نخستین رئیس‌جمهور منتخبی است که در سال نخست ریاست جمهوریش تحسین شده‌ترین نبوده است.<ref>{{cite web|last=Panetta|first=Grace|work=[[بیزنس اینسایدر]]|url=https://www.businessinsider.com/donald-trump-barack-obama-tie-2019-most-admired-man-gallup-2019-12|title=Donald Trump and Barack Obama are tied for 2019's most admired man in the US|date=December 30, 2019|access-date=July 24, 2020}}</ref> یک نظرسنجی گالوپ در ۱۳۴ کشور که مقبولیت رهبری آمریکا بین ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ را مقایسه می‌کند دریافت که مقبولیت کار ترامپ تنها در ۲۹ کشور از اوباما بیشتر بود، که بیشترشان کشورهای غیر دموکراسی بودند؛<ref>{{cite web|last=Datta|first=Monti|title=3 countries where Trump is popular|url=http://theconversation.com/3-countries-where-trump-is-popular-120317|date=September 16, 2019|access-date=October 3, 2021|work=[[The Conversation (website)|The Conversation]]}}</ref> مقبولیت رهبری آمریکا در میان همه متحدان و کشورهای گروه هفت سقوط کرد. در مجموع مقبولیت مشابه دو سال پایانی ریاست جمهوری جرج دابلیو بوش بود.<ref>{{cite web|title=Rating World Leaders: 2018 The U.S. vs. Germany, China and Russia|url=https://www.politico.com/f/?id=00000161-0647-da3c-a371-867f6acc0001|work=[[گالوپ (شرکت)]]|access-date=October 3, 2021}} Page 9</ref> تا میانه سال ۲۰۲۰، تنها ۱۶ درصد از پاسخ دهندگان بین‌المللی به نظرسنجی ۱۴ کشوری [[مرکز تحقیقات پیو]] نسبت به ترامپ ابراز اعتماد کردند، که پایین‌تر از [[ولادیمیر پوتین]] روسیه و [[شی جین پینگ]] چین بود.<ref>{{cite web|last1=Wike|first1=Richard|last2=Fetterolf|first2=Janell|last3=Mordecai|first3=Mara|access-date=December 24, 2020|title=U.S. Image Plummets Internationally as Most Say Country Has Handled Coronavirus Badly|work=[[مرکز تحقیقات پیو]]|url=https://www.pewresearch.org/global/2020/09/15/us-image-plummets-internationally-as-most-say-country-has-handled-coronavirus-badly/|date=September 15, 2020}}</ref> در گزارش «سی ان ان» از تهران، بسیاری از ایرانیان، حمایت خود را از دونالد ترامپ اعلام کرده‌اند و اظهار داشته‌اند که ترجیح می‌دهند به جای رقیب سیاسی او یعنی کامالا هریس،<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Why many in Iran want Donald Trump to win the US election – DW – 10/28/2024|نشانی=https://www.dw.com/en/iran-donald-trump-us-presidential-election-2024-nuclear-deal-israel-conflict-v3/a-70619129|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-01-02|کد زبان=en}}</ref> او را در کاخ سفید ببینند. به گفته روزنامه‌نگار «فریبا پژوه»، بسیاری از ایرانیان، به دلیل تشدید بحران شدید اقتصادی موجود در ایران، در آرزوی یک تغییر اساسی و کلی هستند و دونالد ترامپ را فردی می‌یابند که می‌تواند در نهایت امر، نظام سیاسی جمهوری اسلامی را به پایان برساند.<ref name=":0"/> === اظهارات دروغین یا گمراه کننده === [[File:2017- Donald Trump veracity - composite graph.png|thumb|upright=1.5|[[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] ''واشینگت پست'' ,<ref name="database">{{cite news|title=In four years, President Trump made 30,573 false or misleading claims|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Michelle Ye Hee|last4=Lee|url=https://www.washingtonpost.com/graphics/politics/trump-claims-database/|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=January 20, 2021|access-date=October 11, 2021}}</ref> ''تورنتو استار'' ,<ref>{{cite web|last=Dale|first=Daniel|author-link=Daniel Dale|title=Donald Trump has now said more than 5,000 false things as president|url=https://www.thestar.com/news/world/analysis/2019/06/05/donald-trump-has-now-said-more-than-5000-false-claims-as-president.html|work=[[تورنتو استار]]|date=June 5, 2019|access-date=October 11, 2021}}</ref> و سی ان ان<ref>{{cite news|last1=Dale|first1=Daniel |author-link=Daniel Dale|last2=Subramiam|first2=Tara|url=https://edition.cnn.com/2020/03/09/politics/fact-check-trump-false-claims-february/index.html|title=Fact check: Donald Trump made 115 false claims in the last two weeks of February|work=[[سی‌ان‌ان]]|date=March 9, 2020|access-date=November 1, 2023}}</ref> داده‌ها در مورد «ادعاهای دروغین یا گمراه کننده» (پیش زمینه نارنجی), و "ادعاهای دروغین " (پس زمینه بنفش), را جمع‌آوری کرده‌اند.|alt=Chart depicting false or misleading claims made by Trump]] ترامپ به عنوان یک نامزد ریاست جمهوری، به کرات اظهارات دروغینی در بیانات عمومی خود انجام داده است<ref name="finnegan"/><ref name="whoppers"/> تا حدی که در[[سیاست در ایالات متحده آمریکا]] بی‌سابقه بوده‌اند.<ref name="finnegan"/><ref name="glasser">{{cite web|url=https://www.newyorker.com/news/letter-from-trumps-washington/trumps-escalating-war-on-the-truth-is-on-purpose|title=It's True: Trump Is Lying More, and He's Doing It on Purpose|magazine=[[نیویورکر]]|date=August 3, 2018|access-date=January 10, 2019|first=Susan B.|last=Glasser|author-link=Susan Glasser}}</ref><ref name="Konnikova">{{cite web|last=Konnikova|first=Maria|author-link=Maria Konnikova|title=Trump's Lies vs. Your Brain|work=[[پلیتیکو]]|date=January 20, 2017|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/donald-trump-lies-liar-effect-brain-214658|access-date=March 31, 2018}}</ref> دروغ او بخش متمایزی از هویت سیاسی او شدند.<ref name="glasser"/> [[راستی‌آزمایی|راستی‌آزمایان]] اظهارات دروغین و گمراه کننده ترامپ را مستندنگاری کرده‌اند، از جمله در ''واشینگتن پست'' , که ۳۰٬۵۷۳ اظهارات دروغین یا گمراه کننده در دوره چهارساله ترامپ شمارش کرده است.<ref name="database"/> بسامد دروغ‌های ترامپ در طول زمان افزایش پیدا کرده و از حدود شش ادعای دروغ یا گمراه کننده در روز در سال اول ریاست جمهوری او به ۳۹ تا در روز در سال آخر رسید.<ref name="TermUntruth">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/interactive/2021/timeline-trump-claims-as-president/|title=A term of untruths: The longer Trump was president, the more frequently he made false or misleading claims|date=January 23, 2021|access-date=October 11, 2021|first1=Glenn|last1=Kessler|first2=Meg|last2=Kelly|first3=Salvador|last3=Rizzo|first4=Leslie|last4=Shapiro|first5=Leo|last5=Dominguez|newspaper=[[واشینگتن پست]]}}</ref> برخی از دروغ‌های ترامپ مانند ادعاهای مکرر او که "[[تحلیف دونالد ترامپ|بزرگترین مراسم تحلیف]] " را داشته.<ref>{{cite web|title=Donald Trump had biggest inaugural crowd ever? Metrics don't show it|work=[[پولیتی‌فکت]]|date=January 21, 2017|first=Linda|last=Qiu|url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/2017/jan/21/sean-spicer/trump-had-biggest-inaugural-crowd-ever-metrics-don/|access-date=March 30, 2018}}</ref><ref>{{cite news|last=Rein|first=Lisa|title=Here are the photos that show Obama's inauguration crowd was bigger than Trump's|newspaper=[[واشینگتن پست]]|date=March 6, 2017|url=https://www.washingtonpost.com/news/powerpost/wp/2017/03/06/here-are-the-photos-that-show-obamas-inauguration-crowd-was-bigger-than-trumps/|access-date=March 8, 2017}}</ref> سایر آنها اثرات دامنه دارتری داشته، مثلاً ترویج داروهای اثبات نشده ضد مالاریا از سوی او به عنوان درمانی برای کووید-۱۹،<ref>{{cite web|last=Wong|first=Julia Carrie|author-link=Julia Carrie Wong|url=https://www.theguardian.com/world/2020/apr/06/hydroxychloroquine-trump-coronavirus-drug|title=Hydroxychloroquine: how an unproven drug became Trump's coronavirus 'miracle cure'|date=April 7, 2020|work=[[گاردین]] |access-date=June 25, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Spring|first=Marianna|url=https://www.bbc.com/news/stories-52731624|title=Coronavirus: The human cost of virus misinformation|date=May 27, 2020|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]] |access-date=June 13, 2020}}</ref> که باعث کمبود این داروها در آمریکا و [[خرید عصبی]] آنها در آفریقا و جنوب آسیا شد.<ref>{{cite news|last=Rowland|first=Christopher|url=https://www.washingtonpost.com/business/2020/03/20/hospitals-doctors-are-wiping-out-supplies-an-unproven-coronavirus-treatment/|title=As Trump touts an unproven coronavirus treatment, supplies evaporate for patients who need those drugs|date=March 23, 2020|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=March 24, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Parkinson|first1=Joe|last2=Gauthier-Villars|first2=David|url=https://www.wsj.com/articles/trump-claim-that-malaria-drugs-treat-coronavirus-sparks-warnings-shortages-11584981897|title=Trump Claim That Malaria Drugs Treat Coronavirus Sparks Warnings, Shortages|date=March 23, 2020|work=[[وال‌استریت ژورنال]]|access-date=March 26, 2020|url-access=subscription}}</ref> دیگر اطلاعات غلط او از جمله نسبت دادن اوج‌گیری جرم و جنایت در انگلستان و ویلز به غلط به «پراکنش تروریسم اسلامی رادیکال» در خدمت مقاصد سیاسی داخلی ترامپ بود.<ref>{{cite web|last=Zurcher|first=Anthony|url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-42171550|title=Trump's anti-Muslim retweet fits a pattern|date=November 29, 2017|work=[[بی‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 13, 2020}}</ref> ترامپ از روی عادت بابت دروغ‌هایش عذرخواهی نمی‌کند.<ref>{{cite web|last=Allen|first=Jonathan|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/does-being-president-trump-still-mean-never-having-say-you-n952841|title=Does being President Trump still mean never having to say you're sorry?|date=December 31, 2018|work=[[ان‌بی‌سی نیوز]]|access-date=June 14, 2020}}</ref> تا سال ۲۰۱۸، رسانه‌ها به ندرت مطالب غلط بیان شده از سوی ترامپ، از جمله وقتی او مکرراً اظهارات به وضوح دروغینی را بیان می‌کرد، را دروغ می‌خواندند.<ref>{{cite web|last=Greenberg|first=David|url=https://www.politico.com/magazine/story/2017/01/the-perils-of-calling-trump-a-liar-214704|title=The Perils of Calling Trump a Liar|date=January 28, 2017|work=[[پلیتیکو]]|access-date=June 13, 2020}}</ref><ref name="DBauder">{{cite web|last=Bauder|first=David|url=https://apnews.com/8d3c7387eff7496abcd0651124caf891|title=News media hesitate to use 'lie' for Trump's misstatements|date=August 29, 2018|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=September 27, 2023}}</ref><ref>{{cite news|last=Farhi|first=Paul|url=https://www.washingtonpost.com/lifestyle/style/lies-the-news-media-is-starting-to-describe-trumps-falsehoods-that-way/2019/06/05/413cc2a0-8626-11e9-a491-25df61c78dc4_story.html|title=Lies? The news media is starting to describe Trump's 'falsehoods' that way.|date=June 5, 2019|newspaper=[[واشینگتن پست]]|access-date=April 11, 2024}}</ref> در سال ۲۰۲۰, ترامپ به‌طور قابل توجهی منشأ اطلاعات غلط دربارهٔ رأی دهی پستی و دنیاگیری کووید-۱۹ شد.<ref name="USAT-Disinfo">{{cite web|last=Guynn|first=Jessica|url=https://usatoday.com/story/tech/2020/10/05/trump-covid-19-coronavirus-disinformation-facebook-twitter-election/3632194001/|title=From COVID-19 to voting: Trump is nation's single largest spreader of disinformation, studies say|date=October 5, 2020|work=[[یواس‌ای تودی]]|access-date=October 7, 2020}}</ref><ref>{{cite web|last1=Bergengruen|first1=Vera|last2=Hennigan|first2=W.J.|url=https://time.com/5896709/trump-covid-campaign/|title='You're Gonna Beat It.' How Donald Trump's COVID-19 Battle Has Only Fueled Misinformation|date=October 6, 2020|magazine=[[تایم]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> حملات او به برگه‌های رأی پستی و دیگر فرایندهای انتخاباتی اعتماد عمومی به صحت انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ را تضعیف کرد،<ref>{{cite web|url=https://www.politico.com/news/2020/05/25/donald-trump-rigged-election-talk-fears-274477|title=Trump sees a 'rigged election' ahead. Democrats see a constitutional crisis in the making.|last=Siders|first=David|date=May 25, 2020|work=[[پلیتیکو]]|access-date=October 9, 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Riccardi|first=Nicholas|url=https://apnews.com/article/virus-outbreak-election-2020-ap-fact-check-elections-voting-fraud-and-irregularities-8c5db90960815f91f39fe115579570b4|title=AP Fact Check: Trump's big distortions on mail-in voting|date=September 17, 2020|work=[[آسوشیتد پرس]]|access-date=October 7, 2020}}</ref> در حالی که اطلاعات غلط او دربارهٔ دنیاگیری در پاسخ ملی به آن وقفه انداخت و تضعیفش کرد.<ref name="USAT-Disinfo"/><ref name="NYT 4 11 20"/> == جوایز و افتخارات == === دوشیزه جهان === {{اصلی|دوشیزه جهان}} در سال ۱۹۹۶ دونالد ترامپ [[دوشیزه جهان]] را از آی‌تی‌تی خریداری کرد و دفتر مرکزی آن را از [[لس آنجلس]] به [[نیویورک]] منتقل کرد. دونالد ترامپ با [[ان‌بی‌سی]] قراردادی نوشت و دوشیزه جهان را از ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ از ان‌بی‌سی پخش کرد؛ ولی پس از کارزار سال ۲۰۱۵ ترامپ علیه [[مهاجرت غیرقانونی]] این برنامه محبوبیت خود را نیز از دست داد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Leada Gore|نشانی=https://www.al.com/news/index.ssf/2017/01/does_donald_trump_own_miss_uni.html|عنوان=Does Donald Trump own Miss Universe? President's history with pageant, Alicia Machado|ناشر=al.com|تاریخ=Jan 29, 2017|تاریخ بازبینی=Oct 18, 2018}}</ref> {{تصویر چندگانه|total_width = 230|image1 = Trump MarineCorpsFoundation April22 2015.JPG|width1 = ۲۳۰|height1 = ۲۳۰|caption1 = ترامپ در حال دریافت جایزه سالانهٔ رهبری بنیاد سپاه نیروی دریایی-اجرای قانون سال ۲۰۱۵ به پاس مشارکت‌هایش در زمینه‌های برنامه‌های آموزشی نظامی آمریکا|image2 = Donald Trump star Hollywood Walk of Fame.JPG|width2 = ۲۳۰|height2 = ۲۳۰|caption2 = ستاره ترامپ در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]]}} * [[مدرک افتخاری|دکترای افتخاری]] بازرگانی (Hon. D.B.), ۲۰۱۲، [[دانشگاه لیبرتی]]<ref name="LU1">Mitzi Bible (September 24, 2012).[http://www.liberty.edu/news/index.cfm?PID=18495&MID=65182 Donald Trump addresses largest Convocation crowd, praises Liberty's growth]. Liberty University News Service, September. Liberty University News Service.</ref> * [[تالار شهرت دبلیو دبلیو ای]] (کلاس ۲۰۱۳) * ستاره در [[پیاده‌روی مشاهیر هالیوود]] * در سال ۲۰۱۵ جایزهٔ آزادی را به خاطر کوشش مثبت در زمینهٔ [[روابط اسرائیل-آمریکا]] دریافت کرد.<ref name="algemeiner.com"/> * [[کلید شهر]] [[دورال، فلوریدا]]، ۲۰۱۵<ref>{{cite news|last=Madan|first=Monique|date=March 4, 2015|title=Donald Trump gets his key to Doral|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708060815/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article12472889.html|archive-date=July 8, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Hidalgo|first=Daniel|date=August 5, 2015|title=Doral lets Donald Trump keep key to city; also gives initial OK to four new developments|url=http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|dead-url=|newspaper=The Miami Herald|location=Miami|archive-url=https://web.archive.org/web/20150819164622/http://www.miamiherald.com/news/local/community/miami-dade/doral/article30331242.html|archive-date=August 19, 2015|access-date=August 19, 2015}}</ref> * «[[شخص سال]]» از سوی [[تایم]] (۲۰۱۶) == جستارهای وابسته == * [[ترامپیسم]] * [[مواضع سیاسی دونالد ترامپ]] * [[برج و هتل بین‌المللی ترامپ (شیکاگو)|برج و هتل بین‌المللی ترامپ]] * [[برج ترامپ (نیویورک)|برج ترامپ]] * [[سیاست جداسازی خانواده‌ها در دولت ترامپ]] * [[قانون کاهش مالیات و ایجاد شغل دولت ترامپ]] * [[نامزدهای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی]] * [[قانون کمک، تسکین و امنیت اقتصادی کروناویروس]] * [[اخراج گسترده کارکنان فدرال ایالات متحده در سال ۲۰۲۵]] * [[پرونده کلاهبرداری تجاری دادستان کل نیویورک علیه سازمان ترامپ]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین = بله}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر |خودکار =بله}} <!-- Please be cautious about adding external links. See Wikipedia:External links and Wikipedia:Spam for details. If there are already suitable links, propose additions or replacements on the article's talk page or submit your link to the relevant category at DMOZ (dmoz.org) and link there using {{Curlie}}. --> * [https://www.thetrumparchive.com/ بایگانی توییت‌های دونالد ترامپ]<!-- DO NOT CHANGE without prior consensus; see [[Talk:Donald Trump#Current consensus]], item 9. --> * {{C-SPAN|20967}} * {{IMDb name|id=۰۸۷۴۳۳۹}} * [https://archive.org/details/trumparchive دونالد ترامپ] در [[بایگانی اینترنت]] * [https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/presidents/donald-j-trump/ صفحه دونالد ترامپ در WhiteHouse.gov] {{دونالد ترامپ}} {{رئیس‌جمهورهای آمریکا}} {{الگوهای ناوبری |title = مناصب و امتیازات |list1 = {{S-start}} {{S-ppo}} {{S-bef|before=[[میت رامنی]]}} {{S-ttl|title=[[فهرست نامزدهای حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا|نامزد]] [[حزب جمهوری‌خواه (ایالات متحده آمریکا)|جمهوری‌خواه]] برای ریاست‌جمهوری ایالات متحده|years=[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۱۶)|۲۰۱۶]]، [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا (۲۰۲۰)|۲۰۲۰]]}} {{S-non|reason=کنونی}} {{S-off|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]}} {{S-ttl|title=[[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]]|years=۲۰۱۷–۲۰۲۱}} {{S-aft|after=[[جو بایدن]]}} {{S-prec|usa}} {{S-bef|before=[[باراک اوباما]]|as=رئیس‌جمهور سابق}} {{S-ttl|title=[[ترتیب اولویت در ایالات متحده آمریکا]]{{سرخط}}''رئیس‌جمهور سابق''|years=}} {{S-aft|after=[[دن کویل]]{{سرخط}}''معاون سابق رئیس‌جمهور''|reason=کنونی}} {{S-bus}} {{S-bef|before=[[فرد ترامپ]]}} {{S-ttl|title=رئیس [[سازمان ترامپ]]|years=۱۹۷۱–۲۰۱۷}} {{S-aft|after=[[دونالد ترامپ جونیور]]{{سخ}}[[اریک ترامپ]]}} {{S-end}} }} {{رسانه ترامپ}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ترامپ، دونالد}} [[رده:دونالد ترامپ| ]] [[رده:افراد آمریکایی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی اسکاتلندی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد متهم تحت مصوبه جاسوسی ۱۹۱۷]] [[رده:پوپولیسم دست راستی در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:ترامپیسم]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیون واقع‌نمای آمریکایی]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل فلوریدا]] [[رده:جمهوری‌خواهان اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:خانواده ترامپ]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه نظامی نیویورک]] [[رده:دانش‌آموختگان مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا]] [[رده:دموکرات‌های اهل نیویورک (ایالت)]] [[رده:رئیس هیئت مدیره شرکت‌های ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای استیضاح شده در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا]] [[رده:رئیس‌جمهورهای سده ۲۱ (میلادی) ایالات متحده آمریکا]] [[رده:راه‌یافتگان به تالار مشاهیر دبلیودبلیوئی]] [[رده:زادگان ۱۹۴۶ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران حزب ریفورم ایالات متحده آمریکا]] [[رده:سیاستمداران مستقل نیویورک (ایالت)]] [[رده:سیاست‌مداران اهل کویینز، نیویورک]] [[رده:شخص سال برگزیده مجله تایم]] [[رده:کارآفرینان در املاک و مستغلات اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان در صنعت کازینو اهل آمریکا]] [[رده:کارآفرینان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارآفرینان سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارکنان سازمان ترامپ]] [[رده:مجریان تلویزیون اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مدیران و سرپرستان لیگ فوتبال آمریکایی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مقاله‌های دارای ویدئو]] [[رده:ملی‌گرایان اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:میلیاردرهای اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۱۶ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:نامزدهای ریاست‌جمهوری آمریکا از حزب جمهوری‌خواه]] [[رده:نظریه‌پردازان توطئه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:هتل‌داران ایالات متحده آمریکا]] 3zhjy6wqqdmoeatmufvfabtuyxs5ust 0 433114 42127817 41664728 2025-06-19T01:29:38Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۰ منبع و علامت‌زدن ۱ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127817 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = اسماعیل خویی | تصویر = Esmail Khoi.jpg | توضیح تصویر = | نام اصلی = | زمینه فعالیت = غزل‌سرایی | ملیت = {{ایرانی}} | تاریخ تولد = {{تاریخ تولد|۱۳۱۷|۴|۹|گاه‌شمار=خورشیدی}} | محل تولد = [[مشهد]]، [[ایران]] | والدین = | تاریخ مرگ = {{تاریخ مرگ و سن|۱۴۰۰|۳|۴|۱۳۱۷|۴|۹|گاه‌شمار=خورشیدی}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31272195.html |عنوان= اسماعیل خویی، شاعر و از بنیانگذاران کانون نویسندگان ایران، درگذشت| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> | محل مرگ = [[لندن]]، [[انگلستان]]، [[بریتانیا]] | علت مرگ = | محل زندگی = [[لندن]] | نام دیگر = |لقب = |بنیانگذار = | پیشه = شاعر، نویسنده، مترجم |سبک نوشتاری = |کتاب‌ها = |مقاله‌ها = |فیلم‌نامه‌ها = |دیوان اشعار = |تخلص = |فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها)= | همسر = فرانکا گالیو ([[ایتالیا]]یی)<ref>https://www.youtube.com/watch?v=FzsCf-lQGLE</ref> {{-}}[[رکسانا صبا]] | فرزندان = سبا، سرایه، آتوسا و هومن |تحصیلات = |دانشگاه = [[دانشسرای عالی]]{{-}}[[دانشگاه لندن]] |شاگرد = |استاد = |علت شهرت = | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = [[مهدی اخوان ثالث]]<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۷ تیر ۱۳۹۴|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/arts/2015/06/150622_jb_khoei|عنوان=شعر همچون خود زندگینامه؛ گفت‌وگویی بلند با اسماعیل خویی}}</ref> | وبگاه = |امضا = }} '''اسماعیل خویی''' ({{تاریخ تولد|۱۳۱۷|۴|۹|گاه‌شمار=خورشیدی}} – {{تاریخ مرگ|۱۴۰۰|۳|۴|گاه‌شمار=خورشیدی}})<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =|نشانی =https://iranintl.com/تازه-چه-خبر/اسماعیل-خویی،-شاعر-سرشناس-ایرانی-درگذشت|عنوان =اسماعیل خویی، شاعر سرشناس ایرانی درگذشت|ناشر =ایران اینترنشنال|5 =}}{{پیوند مرده}}</ref> شاعر معاصر ایرانی<ref name=autogenerated1>خزائل ۱۳۸۴، ص ۱۷۵۱ (=صفحات کتاب در جلد ۳)</ref> و عضو [[کانون نویسندگان ایران]] بود.<ref name=":1">{{یادکرد وب|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۰|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57237855|عنوان=اسماعیل خویی، شاعر و نویسنده ایرانی، در تبعید درگذشت}}</ref> شعرهای اسماعیل خویی به زبان‌های گوناگون از جمله [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، [[زبان روسی|روسی]]، [[زبان فرانسوی|فرانسوی]]، [[زبان آلمانی|آلمانی]]، [[زبان هندی|هندی]] و [[زبان اوکراینی|اوکراینی]] برگردان شده‌اند که ترجمه‌ی مجموعه اشعار او از فارسی به انگلیسی توسط [[لطفعلی خنجی]] انجام شده است. مجموعه‌ی شعرهای [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] اسماعیل خویی ''Voice of Exile'' (صدای تبعید) نام دارد. او نخستین شاعر [[ایران|ایرانی]] است که [[:de:Coburger Rückert-Preis|جایزه‌ی روکرت در کوبُرگ]] را در سال ۲۰۱۰ از آن خود کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعطای جایزه فریدریش روکرت به اسماعیل خویی|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/اعطای-جایزه-فریدریش-روکرت-به-اسماعیل-خویی/a-5580536|وبگاه=دویچه وله فارسی|بازبینی=2019-05-16|نام=|نام خانوادگی=|نویسنده=|تاریخ=}}</ref> == زندگی == خویی در ۹ تیر ۱۳۱۷ در [[مشهد]] زاده شد و دوران [[آموزش ابتدایی]] و [[دوره متوسطه دوم|متوسطه]] را در آنجا گذراند. خویی در سال ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیل به [[تهران]] رفت. پس از دانش‌آموختگی در رشته فلسفه و علوم تربیتی از [[دانشسرای عالی]] با [[بورس تحصیلی]] شاگرد اولی به [[انگلستان]] رفت و از [[دانشگاه لندن]] دکترای [[فلسفه]] گرفت. در سال ۱۳۴۴ پس از بازگشت به ایران مقیم [[تهران]] شد و در دانشسرای عالی تهران که بعدها به [[فهرست دانشگاه‌های ایران|دانشگاه تربیت معلم]] تهران تغییر نام داد به تدریس پرداخت.<ref name=autogenerated1/> اسماعیل خویی از اعضای هیئت مؤسّس کانون نویسندگان ایران است و دو دوره نیز عضو هیئت دبیران کانون بوده است. او که در کنار دیگر آزاداندیشان هم‌فکر خویش در مرکز [[جنبش روشنفکری ایران]] بود پس از اعدام دوستش [[سعید سلطان‌پور]] در سال ۱۳۶۰ پنهانی زندگی می‌کرد<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گفتگو برنامه ای از شهرنوش پارسی پور - گفتگو با دکتر اسماعیل خویی|نشانی=https://www.hipcast.com/podcast/HgjcxZk4|وبگاه=www.hipcast.com|بازبینی=2019-05-16|archive-date=۳۰ اوت ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160830215423/http://www.hipcast.com/podcast/HgjcxZk4|dead-url=yes}}</ref> و پس از چندی از ایران مهاجرت کرد. اسماعیل خویی از سال ۱۳۶۳ در لندن می‌زیست.<ref name=":0"/> اسماعیل خویی صدور فتوای قتل [[سلمان رشدی]] از سوی [[روح‌الله خمینی]] را مانند برخی دیگر از روشنفکران، نویسندگان، و شاعران سرشناس جهان و ایران از جمله [[هارولد پینتر]]، و [[نادر نادرپور]] محکوم کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.radiofarda.com/amp/esmaeil-khoei-died-at-84/31273078.html|عنوان=اسماعیل خویی؛ شاعری که به آفتاب بدل شد|ناشر=رادیو فردا}}</ref>او همچنین از پی‌ریزان [[کانون نویسندگان ایران (در تبعید)|کانون نویسندگان ایران در تبعید]] و از پایه‌گذاران [[انجمن قلم ایران (درتبعید)|انجمن قلم در تبعید]] است. اسماعیل خویی در کنار [[احمد شاملو]] به عنوان یکی از نمایندگان شعر فارسی با زیگفرید اونزلد که به دعوت [[انستیتو گوته]] به ایران آمده بود دیدار کرد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/فرهنگ-و-هنر/20210525-اسماعیل-خویی-شاعر-و-نویسندۀ-سرشناس-ایرانی-درگذشت|عنوان=اسماعیل خویی شاعر و نویسندهٔ سرشناس ایرانی درگذشت|ناشر=ار. اف. آی}}</ref> آثار اسماعیل خویی در شهرها و کشورهایی چند از مشهد و تهران، تا [[سوئد]]، [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]]، [[کانادا]]، [[انگلستان]]، [[کرواسی]]، و [[آلمان]] به چاپ رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://alainpersian.com/article/iran-ismail-khoei-died-exile|عنوان=اسماعیل خویی، شاعر برجسته ایرانی، در تبعید درگذشت|ناشر=العین فارسی}}</ref> == سبک و درون‌مایه شعری == خویی، تعهد اجتماعی خویش را که گاه در زبان خشمگین یک انقلابی به‌ستوه‌آمده از بی‌داد جاری می‌شود با اندیشه‌های فلسفی [[شرایط انسانی]] در بیان انتقادی یک روشنفکر؛ یا با تغزل می‌آمیزد. او زبان تصویری بسیار ظریف و دقیقی را به کار می‌گیرد که از ساده‌ترین چیزهای روزمره گرفته تا نامنتظره‌ترین استعاره‌ها (ایماژها) را در خود جای داده است.{{مدرک}} خویی در دوران [[دودمان پهلوی]] برای مقابله با [[سانسور در ایران|سانسور]] از زبان نمادین ویژه‌ای استفاده می‌کرد. او گنجینهٔ تصاویر جاودان شاعران کهن را بکار می‌گرفت. اما آن را –همانند دیگر نمایندگان مکتب نمادگرایان اجتماعی که او نیز به آن تعلق داشت و خدمت بزرگی به آن کرد– با درونمایه نو و سراپا دیگری پر می‌کرد. به این ترتیب، او یکی از جانشینان جدی آن نسل از شاعران متعهد است که مانند [[نیما یوشیج]] قلمشان سلاحی برای مبارزه علیه سرکوب‌های اجتماعی و سیاسی، و پیش از هر چیز علیه خفه کردن ادبیات و در راستای رسیدن به آزادی اندیشه و بیان بوده است.{{مدرک}} شاید بخواهیم خویی را یک شاعر سیاسی بنامیم. اما این کار موجب فروکاستن گستره و ژرفای آثارش خواهد شد چراکه سرچشمهٔ تعهد اجتماعی او شفقت است. چیزی که در رباعی «همبستگی» مانند دیگر اشعارش بیان شده - و نه فقط در ریخت بلکه در محتوا نیز در سنت کهن [[شعر فارسی]] قرار می‌گیرد؛{{مدرک}} چون سعدی هم ابیاتی با همین مضمون دارد. خویی می‌گوید: ''با یک دل غمگین به جهان شادی نیست{{سخ}}تا یک ده ویران بود، آبادی نیست''{{سخ}}''تا در همهٔ جهان یکی زندان هست''{{سخ}}''در هیچ‌کجای عالم آزادی نیست'' == زندگی شخصی == اسماعیل خویی دو بار ازدواج کرد که هر دو بار از همسر خود جدا شد. نخستین بار با خانمی غیر ایرانی و [[کاتولیک]] و پس از آن با «رکسانا صبا» دختر [[ابوالحسن صبا]]، موسیقی‌دان مطرح، ازدواج کرد که از او دو دختر به نام‌های سبا و سُرایه دارد. سبا خویی کارمند شبکه دیداری [[من و تو]] است و سُرایه در ایران زندگی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.asriran.com/fa/amp/news/785918|عنوان=اسماعیل خویی؛ مرگ شاعری معلق میان امید و نومیدی/ مهرداد خدیر|ناشر=عصر ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tribunezamaneh.com/archives/48650|عنوان=مروری بر زندگی و اشعار اسماعیل خویی|ناشر=تریبون زمانه}}</ref> == باورهای سیاسی == اسماعیل خویی از مخالفان [[نظام جمهوری اسلامی ایران|نظام جمهوری اسلامی]] بود و در تبعید می‌زیست. او در دوران پادشاهی [[محمدرضا پهلوی]] از هواداران [[چریک‌های فدایی خلق]] بود<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2009/01/090131_ir_khoi_anniv.shtml اسماعیل خویی از انقلاب ایران می‌گوید] (''[[تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی]]'')</ref> و با بعضی از رهبران آنها از جمله [[مسعود احمدزاده]] و [[امیرپرویز پویان]] دوستی نزدیک و همکاری داشت.<ref name=":1"/> اسماعیل خویی در ۳۱ ژانویه ۲۰۰۹ در گفتگو با [[تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی]] به مناسبت ۳۰امین سالگرد پیروزی [[انقلاب ۱۳۵۷]] از اینکه مردم، از جمله خود وی، به هشدار [[شاپور بختیار]] مبنی بر خطر ایجاد یک دیکتاتوری مذهبی توجه نکردند ابراز تأسف کرد.<ref name="bbc.co.uk"/> == درگذشت == [[پرونده:Esmail-khoi-memorial.jpg|جایگزین=سنگ یادبود اسماعیل خویی در مرکز آتش‌سپاری گولدرزگرین لندن|بندانگشتی|سنگ یادبود اسماعیل خویی در مرکز آتش‌سپاری گولدرزگرین لندن]] اسماعیل خویی در ۴ خرداد ۱۴۰۰ در شهر [[لندن]] درگذشت.<ref name=":1"/> پیکر او بر پایه وصیتش ۵ تیر ۱۴۰۰ در سالن آتش‌سپاریِ [[گولدرز گرین]] لندن سوزانده شد.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=یوتیوب شبکه تلویزیونی [[ایران اینترنشنال]]|نشانی=https://www.youtube.com/watch?v=omG72MUMC9Q|عنوان=مراسم وداع پایانی با اسماعیل خوئی در لندن}}</ref> == کتاب‌شناسی == === شعر === * بی‌تاب، ۱۳۳۵، نادری، مشهد. * بر خنگ راهوار زمین، ۱۳۴۶، توس، [[تهران]]: چ۴، ۱۳۵۷، جیبی، تهران * بر بام گردباد، ۱۳۴۹، رز، [[تهران]]: چ۳، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. * زان رهروان دریا، ۱۳۴۹، رز، [[تهران]]: چ۳، ۱۳۵۷، جیبی، تهران، * از صدای سخن عشق، ۱۳۴۹، رز، تهران: چ۳، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. * فراتر از شب اکنونیان، ۱۳۵۰، رز، تهران: چ۲، ۱۳۵۷، جاویدان، تهران. * بر ساحل نشستن و هستن، ۱۳۵۲، رز، [[تهران]]: چ۲، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. * ما بودگان، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. * کابوس خون‌سرشتهٔ بیداران، ۱۳۶۳، شما، لندن، ۲ چ. * در نابهنگام، ۱۳۶۳، شما، لندن. * زیرا زمین زمین است، ۱۳۶۳، شما، لندن. * در خوابی از همارهٔ هیچ، ۱۳۶۷، کانون فرهنگی نیما، [[لس آنجلس]]؛ چ۲، ۱۳۶۷، پیام، لندن. * گزارهٔ هزاره، ۱۳۷۰، لندن، چ ۳، ۱۳۷۸، شرکت کتاب، لس آنجلس. * از فراز و فرود جان و جهان، ۱۳۷۰، گستره، [[فرانکفورت]]. * نگاه‌های پریشان به نظم، ۱۳۷۲، لندن. * یک تکه‌ام آسمان آبی بفرست، ارس، لندن، چ ۳، ۱۳۷۸، شرکت کتاب، لس آنجلس. * غزل‌قصیدهٔ آغوش عشق و چهرهٔ زیبای مرگ - ۱۳۷۶، نشر ویژهٔ شعر، لندن، چ ۳، ۱۳۷۸، شرکت کتاب، لس آنجلس. * از میهن آنچه در چمدان دارم، ۱۳۷۶، نشر کتاب، لس آنجلس، چ ۲، ۱۳۷۸، نشر کتاب، لس آنجلس. * غزل‌قصیدهٔ «من» های من، ۱۳۷۷، افرا، [[تورنتو]] * غزل‌قصیدهٔ آغوش عشق و چهرهٔ زیبای مرگ و غزل قصیدهٔ «من» های من (چاپ دوم در یک دفتر)، ۱۳۷۸، نشر هومن، لس آنجلس. * نهنگ در صحرا (بیستمین دفتر شعر)، ۱۳۷۸، نشر هومن، لس آنجلس. * پژواک جان‌سرود دل‌آئینگان، انتشارات گردون، ۱۳۸۷، آ لمان، چ ۲، ۱۳۷۸، نشر کتاب، لس آنجلس. * شاعر خلقم، دهن میهنم (کهنسرودها)، ۱۳۷۸، نشر هومن، لندن، چ ۲، ۱۳۷۸، نشر کتاب، لس آنجلس. * جهان دیگری می‌آفرینم، ۱۳۷۹، آرش [[استکهلم]]. * عشق این خردِ برتر، ۱۳۷۹، یوتاچ، آستین. * تا انفجار گریه، ۱۳۷۹، یوتاچ، آستین. * Voice of Exile، سال ۲۰۰۲، امگا، آتلانتا * مجموعهٔ جهار دفتر (کیهان درد، سنگ بر یخ، از بام آه، جانانهٔ شعر و جان زیبایی) در یک کتاب، ۱۳۸۲، بنیاد اسماعیل خویی، آتلانتا. * زین سایه سار پربرگ، ۱۳۸۴، تهران، آگاه. * قهقاه ناشنیدنی مرگ، ۱۳۹۰، لندن، پرینت تو دی به کوشش دخترش [[سبا خویی]]. * مجموعه رباعیات به زبان انگلیسی، ۱۳۹۳، لندن، ترجمه لطفعلی خونجی، نقاشی روی جلد اثرِ محمد قاسمی زاده، چاپ [[اچ اند اس مدیا]]، لندن. * من با منِ من بگو مگویی دارم (مجموعه رباعی)، ۱۳۹۵، نشر اچ اند اس مدیا، لندن. === نوشته === * [[حافظ]] (ویراستهٔ دو کتاب از [[محمود هومن]])، ۱۳۴۷، توس، [[تهران]]؛ چاپ ۴، جیبی، تهران. * جدال با مدعی، ۱۳۵۰، سپهر، تهران؛ چاپ ۲، ۱۳۵۷، جاویدان، تهران. * از شعر گفتن، ۱۳۵۰، سپهر، تهران. * شعر چیست؟ (بحثی با [[محمود هومن]])، ۱۳۵۵، امیر کبیر، [[تهران]]، چاپ ۲، امیر کبیر، تهران. * آزادی، حق و عدالت (مناظره با [[احسان نراقی]])، ۱۳۵۶، سپهر، [[تهران]]؛ چاپ ۲، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. * شناخت‌نامه، [[اردشیر محصص]]، ۱۳۵۷، جیبی، تهران. === ترجمه === * در پوست شیر، از: شون اوکیسی، ۱۳۵۰، رز، [[تهران]]؛ چاپ ۳، ۱۳۵۷، امیرکبیر، تهران. * [[چنین گفت زرتشت]]، از: [[نیچه]]، کتاب اول (با داریوش آشوری)، ۱۳۵۲، زمان، تهران. * [[هارون و دریای قصه‌ها]]، از: [[سلمان رشدی]]، ترجمه شعرها ،(سینا سلیمی)، کتاب نخست، ۱۳۷۰، باران، استکهلم === کارنامه === * کارنامهٔ اسماعیل خویی، شعر، کتاب نخست، ۱۳۷۰، باران، استکهلم. * کارنامهٔ اسماعیل خویی، شعر، کتاب دوم، ۱۳۷۵، باران، استکهلم. * کارنامهٔ اسماعیل خویی، شعر، کتاب پنجم، ۱۳۸۲، بنیاد خویی، [[آمریکا]]. === گزیدهٔ کارهای خویی توسط دیگران === * گزینه شعرها، ۱۳۵۲، سپهر، [[تهران]]: چاپ ۲، ۱۳۵۷، جیبی، [[تهران]]. * سیاهکل (گزینهٔ شعر)، ۱۳۶۴، انتشارات شما و سازمان دانشجویان ایرانی در انگلستان، [[اسکاتلند]] و [[ولز]]، هوادار [[سچفخا]]، لندن. * Edges of Poetry - گزیدهٔ شعر ترجمه [[احمد کریمی حکاک]] و مایکل بیرد Blue Logos Press، ۱۹۹۵، لس آنجلس. * درون‌دوزخِ بیدرکجا، (برگردان به انگلیسی بهرام بهرامی، افرا، ۱۳۷۵، [[تورنتو]]. * Outlandia - گزیدهٔ شعر ترجمه [[احمد کریمی حکاک]] و مایکل بیرد Nik Publisher، ۱۹۹۹، [[ونکوور]]. === سی‌دی‌ها و نوارها === * در اوج خسته شدن، نوار، با موسیقی شهریار صالح، ۱۳۶۶، [[واشینگتن دی‌سی]] * شعرخوانی در [[برلین]]، دو نوار * شعرخوانی در لس‌آنجلس، دو نوار * آماده می‌شوم، سی دی، ۱۳۷۹، لس آنجلس * بیدرکجا، سی‌دی، ۱۳۷۹، لس آنجلس * گزارهٔ هزاره، سی دی، ۱۳۸۰، [[آتلانتا]] * نوروزانه، سی دی، ۱۳۸۰، آتلانتا == نمونه اشعار == '''نوروزانه'''{{سخ}}وبگاه [[کیهان لندن|روزنامهٔ «کیهان» چاپ لندن]] در انتهای مطلبی که به تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۰ در رثای خویی نوشته بود به نقل کامل یکی از معروف‌ترین اشعار تازه اسماعیل خویی یعنی شعر «نوروزانه» پرداخته بود که پیش‌تر توسط خود شاعر خوانده شده بود و [[داریوش اقبالی]] خواننده مشهور هم آن را به صورت تصنیف اجرا کرده بود.<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۰|وبگاه=اسماعیل خویی شاعر معاصر پس از سه دهه تبعید در لندن درگذشت؛ کام همگان باد روا، کام شما نه!|نشانی=https://kayhan.london/fa/1400/03/04/اسماعیل-خویی-شاعر-معاصر-پس-از-سه-دهه-تبع|عنوان=اسماعیل خویی شاعر معاصر پس از سه دهه تبعید در لندن درگذشت؛ کام همگان باد روا، کام شما نه!}}</ref> شاعر، این سروده را در ایّام نوروز خطاب به قشر آخوندهای حاکم بر ایران می‌خوانَد و آنچه که (به گمانش) از عبوس‌بودن و مرگ‌پرستی این قشر در تناقض با شادخواری و خرّمی ایام نوروز می‌یابد با زبانی شاعرانه و منتقدانه بیان می‌دارد. بخش‌هایی از این شعر: {{شعر}} {{ب|کام همگان باد روا کام شما نه| ایام همه خرم و ایام شما نه‌}} {{ب|زان گونه عبوسید که گویی می نوروز|در جام همه ریزد و در جام شما نه}} {{ب|وان گونه شب‌اندوده که با صبح بهاری|شام همگان می‌گذرد، شام شما نه‌}} {{ب|و انگار که خورشید بهارانهٔ ایران|بر بام همه تابد و بر بام شما نه}} {{ب|ای مرگ‌پرستان، بپژوهیدم و دیدم|هر دین به خدا ره برد، اسلام شما نه}} {{ب|...|...}} {{ب|شادی گوهر ماست که ما جانِ بهاریم|ای ملت گریه به جز انعام شما نه‌}} {{ب|ما هم چو گل از خندهٔ خود سر بدر آریم|بر کام خدا، نه از قِبَل کام شما نه}} {{ب|وینگونه در این عید، روان آهوی امید|رام همهٔ ماست، ولی رام شما نه‌}} {{ب|ای عامِ شما در بدی و دَد صفتی خاص|وی خاصِ شما نیک‌تر از عامِ شما نه‌}} {{ب|پوشید عبا زیرا پوشاک بشر را|اندام همه زیبَد و اندام شما نه‌}} {{پایان شعر}} '''یک پنجره ست شاعر''' یک پنجره ست شاعر شاعر کسی‌ست که می‌ترسد و سخت می‌ترسد و از همین روست که رو به آفتاب می‌نشیند. و هرچه هست، حتّی، آن مخملِ سیاه را نیز بازیچه‌ای به‌دستِ رنگرزِ آفتاب می‌بیند. و، مثلِ آفتاب‌پرستی هشیار، درمخملِ سیاهی شب حل می‌شود: یعنی که، درسپیدهٔ فرجام، به آفتاب بدل می‌شود {{شعر}} {{ب|شیرینی لبان تو فرهادی آورد| دلخواهی آنقدر که غمت شادی آورد}} {{ب|جز عشق دلنشین تو کارام جان ماست|دامی ندیده‌ایم که آزادی آورد}} {{ب|دل را خراب کرد و به گنج هنر رسید|عشق خرابکار تو آبادی آورد}} {{ب|مقبول باد عذر کمند افکنان عشق|چشم غزال رغبت صیادی آورد}} {{ب|گر عشق ورز و مست نمی‌خواهدم خدای|باری چرا جمال پریزادی آورد؟}} {{ب|ای جان سراب نوش نگاهت! بگو دلم|رو با کدام سوی در این وادی آورد؟}} {{ب|کوه غمت به تیشهٔ جان می‌کند دلم|شیرینی لبان تو، فرهادی آورد}} {{پایان شعر}} == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد | کتاب= فرهنگ ادبیات جهان | نویسنده= خزائل، حسن| ناشر= نشر کلبه| شهر=تهران| سال=۱۳۸۴| شابک=964-7525-23-0}} * {{یادکرد | کتاب= زندگی و شعر صد شاعر از رودکی تا امروز | نویسنده= شافعی، خسرو| ناشر= کتاب خورشید| شهر=تهران| سال=۱۳۸۴| شابک=964-7081-05-7}} * نقدواره‌ای بر شعر اسماعیل خویی، پرویز اوصیا، انتشارات شما، ۱۳۶۲، [[لندن]]. * اندیشه در شعر اسماعیل خویی و خاستگاه اجتماعی آن، ملیحه تیره‌گل، ۱۳۷۲ چاپ ۱، ۱۳۷۵ چ ۲، آمریکا. * ویژه‌نامهٔ اسماعیل خویی (نشریه)، به همت علی آیینه، ۱۳۷۶، سوئد. * ویژه‌نامهٔ اسماعیل خویی (نشریه)، نشریه شهروند، ۱۳۷۸، [[کانادا]] و آمریکا.. جانِ دلِ شعر، نگاهی چند به شعر اسماعیل خویی، گزینه و ویراستهٔ صمصام کشفی، ۱۳۸۱، آمریکا. * به رسم «حقیقت» و «زیبایی»: زندگی و شعر اسماعیل خوئی، نویسنده محمود معتقدی، [[نشر ثالث]]، تهران، نوبت چاپ: اول – ۱۳۹۳ == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * {{وبگاه رسمی|https://web.archive.org/web/20100522094936/http://www.esmailkhoi.com/index.htm}} (بایگانی شده) * {{اینستاگرام|esmailkhoi}} * {{فیس‌بوک|Esmail.Khoie}} * {{OL author|id=OL7714599A|cname=اسماعیل خویی}} {{ادبیات فارسی}} {{کانون نویسندگان ایران}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خویی، اسماعیل}} [[رده:استادان دانشگاه اهل ایران]] [[رده:استادان دانشگاه خوارزمی]] [[رده:اعضای هیئت مؤسس کانون نویسندگان ایران]] [[رده:اهالی مشهد]] [[رده:ایرانیان مقیم لندن]] [[رده:ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به بریتانیا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشسرای عالی]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۱ (میلادی)]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایران در بریتانیا]] [[رده:زادگان ۱۳۱۷]] [[رده:زادگان ۱۹۳۸ (میلادی)]] [[رده:شاعران اهل مشهد]] [[رده:شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران سده ۲۱ (میلادی) اهل ایران]] [[رده:شاعران غزل‌سرا]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان اهل ایران]] [[رده:شاعران فارسی‌زبان سده ۱۵ (قمری)]] [[رده:شاعران مرد اهل ایران]] [[رده:مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی اهل ایران]] [[رده:فعالان اجتماعی اهل ایران]] [[رده:فعالان حقوق بشر اهل ایران]] [[رده:فعالان دموکراسی در ایران]] [[رده:فعالان سیاسی اهل ایران]] [[رده:فیلسوفان اهل ایران]] [[رده:مترجمان اهل مشهد]] [[رده:مترجمان فریدریش نیچه]] [[رده:نویسندگان مرد اهل ایران]] ioo3x6frxamrya2uhcxhpo2pes2qez8 0 435783 42127509 41964591 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Mehrjahani انجام داده بود واگردانده شد 41618058 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شخص سلطنتی |نام = آتوسا |عنوان = |تصویر = |اندازه تصویر = |زیرنویس تصویر = |دوران = |دودمان = [[هخامنشیان]] |تاجگذاری = |پیش از = |پس از = |زادروز = |زادگاه = |تاریخ درگذشت = |محل درگذشت = |تاریخ خاک‌سپاری = |آرامگاه = [[تخت جمشید]]،{{سخ}}[[آرامگاه اردشیر سوم]] {{کوچک|(احتمالاً)}} | spouse = {{فهرست یک‌دست| * [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] (مورد تردید است) * [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]] }} |فرزندان = {{فهرست یک‌دست| * [[اردشیر چهارم|ارشک]] * [[بیستانس (پسر اردشیر سوم)|بیستانس]] * [[پروشات (دختر اردشیر سوم)|پروشات]]‌}} |پدر = [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] |مادر = |دین = }} '''آتوسا'''شاهزاده و ملکه [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشی]] تولد حدود ۴۰۰ پیش از میلاد-مرگ ۳۵۸ پیش از میلاد، دختر [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]]، همسر [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]] و مادر [[ارشک (شاه هخامنشی)|ارشک]] یازدهمین شاهنشاه هخامنشی بود. تاریخ‌نویس یونانی [[پلوتارک]] (۴۶ - پس از ۱۱۹ پس از میلاد) به ازدواج او با پدرش اردشیر دوم اشاره کرده است اما [[ماریا بروسیوس]]، تاریخ‌نگار امروزی می‌نویسد: اتهام پلوتارک مبنی بر ازدواج اردشیر دوم با دو دخترش به هیچ وجه قابل تأیید نیست، اما با توجه به تمایل پلوتارک به شایعات درباری، به نظر می‌رسد این ازدواج‌ها بر انحطاط دربار ایران تأکید می‌کند که در به تصویر کشیدن کلیشه ای از زنان ایرانی به‌عنوان تشنهٔ قدرت و مکر چنین انحطاطی نشان داده می‌شود. هیچ فرزندی از این ازدواج‌های ادعایی اردشیر با دخترانش شده ثبت نشده است.<ref name="x470">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=بروسیوس| نام=ماریا|پیوند نویسنده=ماریا بروسیوس | عنوان=WOMEN i. In Pre-Islamic Persia | وبگاه=Encyclopædia Iranica | تاریخ=2000-01-01 | پیوند=https://www.iranicaonline.org/articles/women-i | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-01-29}}‏</ref> برخی از پژوهشگران آتوسا را با [[همای چهرزاد]] [[کیانیان|کیانی]] یکسان می‌دانند. == نام == آتوسا، صورت یونانی Utauθa [[زبان پارسی باستان|فارسی باستان]] و Hutaosā اوستایی است، احتمالاً به معنی «حیله‌گرِ خوب» یا «بخشندهِ خوب» است. ظاهراً آتوسا نامی رایج در دودمان هخامنشی بود. به استناد «شجره‌نامه شاه‌های [[کاپادوکیه]]»، علاوه بر نام خواهر کمبوجیه اول، هم [[آتوسا (دختر اردشیر دوم)|آتوسا]] نام داشت. معادل‌های دیگر این نام، Hutaosā (در پهلوی Hudōs، در پارتی xwdws، در ایلامی ú-du-sa، در [[تاریخ طبری]] خطوس) است که [[والتر هینتس|هینتس]] Hutaosā را «خوش‌فَربه‌ران» (دارای ران‌های زیبا) ترجمه می‌کند؛ که به عقیده او، taosā به معنی «فربه‌ران» است. [[فردیناند یوستی|یوستی]] ارتباط میان هوتوسای [[اوستا]] و آتوسای یونانی را مخالف قوانین آواشناسی دانسته، اما واکرناگل و [[فریدریش کارل آندرئاس|آندره‌آس]] و [[بارتولمه]] نظر او را رد کردند. آتوسا به معنی زبر دست در فرهنگ دهخدا ثبت شده است. == زندگی == پسر بزرگ پروشات ارشک نام داشت و پسر دیگرش [[کوروش کوچک]] که چون در زمان سلطنت [[داریوش دوم]] متولد شده بود، ولیعهدی را حق خود می‌دانست. مادر نیز ظاهراً نسبت به او علاقهٔ بیشتری نشان می‌داد. مرگ [[داریوش دوم]] چون زودتر از آنچه انتظار می‌رفت روی داد و پروشات نتوانست پسر محبوب خود کوروش را به ولیعهدی برساند. شاید شاه نیز با این نقشهٔ پریزاتس موافق نبود. به هر حال با مرگ داریوش دوم در سال ۴۰۴ پیش از میلاد، ارشک با نام [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] به سلطنت رسید.<ref>زرین کوب، ص ۱۸۴</ref> در سال ۴۰۱ پیش از میلاد، کوروش کوچک در طی نبردی به‌دست برادرش اردشیر دوم به قتل رسید. مرگ کوروش کوچک در داخل دربار همان اندازه که مایه اندوه و عزای [[پروشات]] (پریزاتس) مادر وی شد، برای [[استاتیرای یکم]] همسر اردشیر دوم، موجب خرسندی گشت اما استاتیرا جریمهٔ پیروزی و خرسندی خود را یکسال بعد در سال ۴۰۰ [[پیش از میلاد]]،<ref>ویکی‌پدیای انگلیسی، Stateira (wife of Artaxerxes II)</ref> با زهری که مادر اردشیر، پروشات، به او نوشانید، پرداخت.<ref>پیرنیا، ص ۱۴۶</ref> شاه از شدت خشم و تأثر در سوگ استاتیرا فرمان داد که از آن پس پروشات دیگر هرگز پیش چشم او ظاهر نشود اما باز در مواقع ضعف و درماندگی خویش، پی در پی از حضور و راهنمایی مادر کمک جست.<ref>زرین کوب، ص ۱۸۶</ref> == فرضیه ازدواج با اردشیر دوم == [[علیرضا شاپور شهبازی]] نوشته است،{{نقل قول|مادر اردشیر دوم، [[پروشات]] او را واداشت با دختر خود جفت آید و «به قانون و عقاید یونانیان اعتنایی نداشته باشد»، قانون و عقاید یونانی در اینجا اصلاً موردی ندارد یعنی پروشات اصلاً لازم نبوده است خاطرِ پسرش را از «عقاید و قوانین یونان)) آسوده کند. نه یونان در کار اردشیر نفوذی داشت و نه یونانیان زیردست اردشیر بودند که خاطر ایشان را نگه دارد و «کار مردم ناپسند» خود را برایشان توضیح دهد. آنچه در مأخذ پلوتارک آمده بوده است «عقاید و قوانین» بوده است و بس؛ یعنی مادر اردشیر به او می‌گوید: «تو شاهی، هر چه می‌خواهی بکن. دختر خود را هم به زنی بگیر، و به عقاید و قوانین اعتنایی نداشته باش.» این «عقاید و قوانین» عقاید و قوانین ایرانیان بوده است که پروشات هم مثل [[کمبوجیه دوم]] می‌خواهد نادیده بگیرد، و این خود دلیل بزرگی است بر اینکه عقاید و قوانین ایرانی مخالف چنان ازدواج‌هایی بوده است.<ref name="childrenofzoroaster.org">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=شهبازی| نام=شاپور |پیوند نویسنده= علیرضا شاپور شهبازی | عنوان=افسانه ازدواج با محارم در ایران باستان | وبگاه=FreezePage | پیوند=https://www.freezepage.com/1349646078XSICKHJYTQ | تاریخ بازبینی=2025-03-26}}‏</ref>}} اگر به روایات موجود بتوان اعتماد کرد، پس از مرگ [[استاتیرای یکم]]، شاه به اصرار پروشات، آتوسا را بزنی گرفت. از چهار پسری که در زمان حیات [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] باقی‌ماندند سه پسر از بطن استاتیرا بودند، به نام‌های داریوش و آریاسپ و اخوس و پسر دیگر [[آرشام (پسر اردشیر دوم)|آرشام]] نام داشت و شاه محبت فوق‌العاده‌ای نسبت به او داشت. فرزندان استاتیرا نسبت به یکدیگر رقابتی نزدیک به حسادت نشان می‌دادند. اردشیر، پسر بزرگش داریوش را ولیعهد کرد اما اخوس توانست با وعدهٔ ازدواج به خواهر خود آتوسا (که همسر پدرش نیز بود) او را با خود همدست کند و در صدد بود، بهر نحوی هست، داریوش و دیگران را از میدان بدر کند. [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] پس از ۴۶ سال شاهنشاهی و در سال ۳۵۸ پیش از میلاد، در سن ۸۷ سالگی درگذشت و در این رقابت در نهایت اخوس پیروز میدان بود و بعد از پادشاهی نام [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]] را برخود گذاشت.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=زرین‌کوب|نام=عبدالحسین|پیوند نویسنده=عبدالحسین زرین‌کوب|کتاب=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|سال=۱۳۶۴|ناشر=مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر|شهر=تهران|صفحه=۱۹۱}}</ref> [[پلوتارک]] می‌نویسد:آتوسا توسط پدرش، [[اردشیر دوم (هخامنشی)]] به عنوان همسری به [[تیروز]] نجیب وعده داده شده بود. با این حال این خود پادشاه بود که عاشق دختر خود شد و حتی برخلاف تمام قوانین و آداب و رسوم ایرانی با او ازدواج کرد. اردشیر دوم قضات ایرانی را وادار کرد که به او اطمینان دهند که به عنوان پادشاه بزرگ، فراتر از همه قوانین است و اجازه دارد با هر کسی که می‌خواهد، از جمله دختر خودش، ازدواج کند. می‌گویند محبت او به او به حدی بود که حتی زمانی که [[جذام]] داشت با او همخواب بود. این [[زنا با محارم]]، که تا آن زمان بی‌سابقه بود، به‌طور قابل توجهی توسط ملکه مادر پروشات، که امیدوار بود نفوذ فزاینده ای بر پسرش داشته باشد، حمایت شد. بعدها [اردشیر دوم همچنین با دختر دومش [[آماستری (دختر اردشیر دوم)|آماستری]] ازدواج کرد.<ref>[[پلوتارک]]، [https://www.bostonleadershipbuilders.com/plutarch/artaxerxes.htm ''Artoxerxes''] 23-27.</ref> [[پلوتارک]] می‌نویسد:در میان برادرانش، آتوسا از کوچک‌ترین اوخوس (بعداً [[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]])، در صف جانشینی، که گفته می‌شود با او رابطه پنهانی هم داشت، علیه بزرگ‌ترین برادر [[داریوش (پسر اردشیر دوم)|داریوش]] حمایت کرد. برای رسیدن به این هدف، او از رابطه خود با پدرش استفاده کرد تا اطمینان حاصل کند که اوخوس به تاج و تخت می‌رسد.<ref>[[پلوتارک]]، [https://www.bostonleadershipbuilders.com/plutarch/artaxerxes.htm ''Artoxerxes''] 26-30.</ref> اوخوس تاج و تخت را به دست گرفت، اما پس از مرگ او در سال ۳۳۸ قبل از میلاد، آتوسا مانند بسیاری دیگر از اعضای خانواده ترور شد.<ref>[[والریوس ماکسیموس]] 9, 2. Ext. 7.</ref><ref>{{Cite web |date=2023-02-09 |title=5 Powerful Queens of the Persian Empire |url=https://www.thecollector.com/ancient-persian-empire-queens/ |access-date=2024-06-23 |website=TheCollector |language=en}}</ref> === رد فرضیه ازدواج با اردشیر دوم === تاریخ‌نویس یونانی [[دینون]] که حدوداً بین ۳۶۰ و ۳۴۰ قبل از میلا مدتی در دربار هخامنشی اقامت داشته می‌نویسد: [[اردشیر دوم (شاهنشاه هخامنشی)]] عشق پرشوری نسبت به دخترش [[آتوسا (دختر اردشیر دوم)]] داشت و به تشویق همسرش [[پروشات]] با او ازدواج کرد. با این وجود مورخ یونانی [[هراکلیدس از سایم]] می‌نویسد که پادشاه نه تنها با دخترش آتوسا، بلکه با دختر بزرگترش آمستریس نیز ازدواج کرد. [[جوآن ام. بیگوود]] در مقاله ''ازدواج با محارم در ایران هخامنشی: اسطوره‌ها و واقعیت‌ها'' می‌نویسد: اخیراً مطرح شده است که این داستان‌ها می‌تواند نتیجه یک سوء تفاهم از تغییر در وضعیت یک دختر یا هر دو دختر در دربار اردشیر دوم باشد. با این حال، این روایت‌ها همچنین می‌توانند کاملاً تخیلی باشند. اینکه دو نویسنده یعنی [[هراکلیدس از سایم]] و [[دینون]]، باید در مورد اینکه آیا یک ازدواج وجود داشته یا دو با هم اختلاف نظر داشته باشند، مطمئناً شک برانگیز است. یک نظر یا هر دو باید اشتباه باشد. به همان اندازه شک برانگیز است که این داستان شباهت‌هایی با داستان [[هرودوت]] از ازدواج [[کمبوجیه دوم]] با دو خواهرش دارد. در داستان هرودوت ما اشتیاق غیرقانونی پادشاه به یکی از خواهران و نظر قضات سلطنتی دربار را داریم که می‌گویند پادشاه می‌تواند هر کاری را که می‌خواهد انجام دهد (یعنی او منبع قانون است). این در داستان دینون به اشتیاق غیرقانونی پادشاه برای ازدواج به دخترش تبدیل می‌شود و ملکه مادر [[پروشات]] به او یادآوری می‌کند که او از نظر الهی به عنوان منبع قانون منصوب شده است. به نظر می‌رسد دینون اردشیر دوم را به عنوان مبتکر ازدواج پدر و دختر در ایران هخامنشی به تصویر کشیده است، همان‌طور که کمبوجیه در داستان هرودوت مبدع ازدواج‌های برادر و خواهر است. گزارش هراکلیدس نیز، اگرچه ما حتی کمتر از نسخه دینون در مورد آن می‌دانیم، آشکارا ما را به یاد کمبوجیه می‌اندازد، زیرا در اینجا نیز ازدواج دو دختر از خانواده سلطنتی داریم. هیچ گونه مدرکی دال بر ازدواج اردشیر دوم و آمستریس وجود ندارد. [[یوزف ویزه‌هوفر]] (۱۹۹۶) می‌نویسد: ممکن است پس از مرگ همسر اردشیر دوم یعنی [[استاتیرای یکم]]، به دخترش آتوسا، موقعیت بلندپایه‌تری در دربار، تحت عنوان ملکه مادر یا مادر وارث داده شده باشد.<ref name="j943">{{یادکرد وب | عنوان=Full text of "Bigwood 2009 , Incestuous‘ Marriage In Achaemenid Iran Myths And Realities" | وبگاه=Internet Archive | تاریخ=2016-10-23 | پیوند=https://archive.org/stream/Bigwood2009IncestuousMarriageInAchaemenidIranMythsAndRealities/Bigwood%202009%20%2CIncestuous‘%20Marriage%20in%20Achaemenid%20Iran%20Myths%20and%20Realities_djvu.txt | quote= These stories, it has recently been suggested, could be the result of a misunderstand- ing of some change in the status of one daughter or both. 86 However, they could also be wholly fictional. That the two authors should disagree on whether there was one mar- riage or two is certainly troubling. One account or both must be wrong. Equally disquiet- ing, too, however they are to be explained, are the similarities to Herodotus' tale of Cam- byses (discussed above). In Herodotus we have the king's illicit passion for one of his sisters and royal judges who pronounce that the king can do whatever he wishes (i.e. that he is the source of law). This becomes in Deinon the king's illicit passion (para ton no- mon — Art. 27.2) for a daughter, with the queen-mother (Parysatis) reminding him that he has been divinely appointed to be the law. 87 Deinon seems to have depicted Artax- erxes as the originator of father-daughter marriage in Achaemenid Iran, just as the Her- odotean Cambyses is the originator of brother-sister alliances. Heracleides' account, too, although we know even less about it than about Deinon's version, obviously reminds us of Cambyses, for here we have the marriages of two royal daughters. | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-01-25}}‏</ref> == مرگ == [[والریوس ماکسیموس]] نوشته است که او با وجود کمکی که به سلطنت رسیدن اردشیر سوم کرد در سال ۳۵۸ قبل از میلاد، مانند بسیاری از اعضای دیگر خانواده توسط اوخوس/اردشیر سوم به قتل رسید.<ref>[[والریوس ماکسیموس]] 9, 2. Ext. 7.</ref><ref>{{Cite web |date=2023-02-09 |title=5 Powerful Queens of the Persian Empire |url=https://www.thecollector.com/ancient-persian-empire-queens/ |access-date=2024-06-23 |website=TheCollector |language=en}}</ref> == تبارنامه == {{آغاز تبار}} {{تبار | | | | | | | | |دار|~|y|~|پرو| | | | | | | | | |دار= '''[[داریوش دوم]]'''<div class="references-small"> هشتمین شاهنشاه هخامنشی</div>| پرو= '''[[پروشات]]'''<div class="references-small"> ملکه </div>}} {{تبار | | | | | | |,|-|-|-|v|-|^|-|v|-|-|-|.|}} {{تبار |است|~|ارد| |کو| |آ| |او| |هو| | | | | | | | |است= '''[[استاتیرای یکم]]''' <div class="references-small"> ملکه </div>| ارد= '''[[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]]'''<div class="references-small"> نهمین شاهنشاه هخامنشی</div>|کو= [[کوروش کوچک]] <div class="references-small"> مدعی تاج و تخت </div>|آ= آمستریس <div class="references-small"> همسر برادر استیرای یکم </div>|او= [[اوستن (پسر داریوش دوم)|اوستانوس]] <div class="references-small"> پدربزرگ پدری [[داریوش سوم]] </div>|هو=هوخشتره <div class="references-small"> پدر [[سی‌سی‌گامبیس]] پدربزرگ مادری [[داریوش سوم]]</div>}} {{تبار | | | | | |)|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | |}} {{تبار | | | | |آ|y|ارد| |دا| |آری| | آما| |آر| | |آ= [[آتوسا (دختر اردشیر دوم)]] <div class="references-small"> ملکه</div>|ارد= '''[[اردشیر سوم (هخامنشی)|اردشیر سوم]]''' <div class="references-small"> دهمین شاهنشاه هخامنشی</div>|دا= [[داریوش (پسر اردشیر دوم)|داریوش]] <div class="references-small"> شاهزاده </div>| آری= [[آریاسپ]]<div class="references-small"> شاهزاده </div>| آما=[[آماستری (دختر اردشیر دوم)|آماستری]]|آر=[[آرشام (پسر اردشیر دوم)|آرشام]]}} {{تبار | | | | | |,|-|^|-|.| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}} {{تبار | | | | |ار| |پ| | | | | | | | | |ار= '''[[ارشک (شاه هخامنشی)|ارشک]]''' <div class="references-small"> یازدهمین شاهنشاه هخامنشی</div>|پ= [[پروشات (دختر اردشیر سوم)|پروشات]] <div class="references-small"> همسر [[اسکندر]]</div>}} {{پایان تبار}} == فرضیه یکسان بودن با همای چهرزاد == گمان می‌رود که آتوسا دختر اردشیر دوم همان [[همای چهرزاد]] پادشاه کیانی در شاهنامه است. همای دختر بهمن بود که پس از پدرش به پادشاهی رسید. بهمن او را به زنی گرفت و چون در زمان بارداری دخترش جان سپرد، پادشاهی را به همای داد. شباهت‌های شخصیت همای چهرآزاد با آتوسا بسیار نمایان است. همای به همسری پدرش بهمن درآمد. درست همانگونه که آتوسا با اردشیر دوم ازدواج کرد. در شاهنامه در وصف به تخت نشستن همای آمده است:{{شعر}} {{ب|به بیماری اندر بمرد '''اردشیر'''|همی بود بیکار تاج و سریر}} {{ب|'''همای''' آمد و تاج بر سر نهاد|یکی راه و آیین دیگر نهاد<ref>[[شاهنامه]]< جلد ششم. پادشاهی همای چهرزاد، ص ۴۲۴</ref>}} {{پایان شعر}}همانگونه که دیده می‌شود، فردوسی بهمن را با نام اردشیر خوانده است. نکته دیگر این است که بهمن با عنوان کی اردشیرِ درازدست نیز در برخی منابع یاد شده است. حال جالب اینجاست که [[اردشیر یکم (هخامنشی)|اردشیر یکم هخامنشی]] نیز با همان لقب درازدست توسط یونانیان یاد شده و یونانیان به او Makrocheir می‌گفتند و این لقب نه به خاطر دست‌های دراز، بلکه به خاطر نفوذ بسیار زیاد او در سرزمین‌های مختلف به او داده شده است. حتی می‌توان بهمن را اینجا با اردشیر دوم یکی دانست و اینگونه برداشت کرد که واژه منِمون (لقبی که یونانیان به اردشیر دوم داده‌اند، به معنای باهوش) یونانی شده شکل پارسی باستان بهمن یا وهمن باشد.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=electricpulp.com|کد زبان=en|وبگاه=www.iranicaonline.org|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/bahman-son-of-esfandiar|عنوان=BAHMAN (2) SON OF ESFANDĪĀR – Encyclopaedia Iranica|بازبینی=2018-06-24}}</ref><ref>{{Cite journal|date=2017-08-04|title=Kay Bahman|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kay_Bahman&oldid=793883407|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=زرین‌کوب|نام=عبدالحسین|پیوند نویسنده=عبدالحسین زرین‌کوب|کتاب=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|سال=۱۳۶۴|ناشر=مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر|شهر=تهران}} [[رده:زنان شاهنشاهی هخامنشی]] [[رده:ملکه‌های ایران]] 6deiqktiiy5euxw7b5402o36m6x1o3l 0 437577 42128092 41324174 2025-06-19T08:52:22Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128092 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = اسپیس‌اکس | logo = [[پرونده:SpaceX logo black.svg|290px]] | image = Iridium-4 Mission (25557986177).jpg | زیرنویس تصویر = <small> مرکز فرماندهی اسپیس‌اکس هنگام انجام عملیات ایریدیم-۴؛ دسامبر ۲۰۱۷ </small> | type = [[سهامی خاص]] | traded_as = | fate = | predecessor = | successor = | foundation = ۲۰۰۲<!-- {{تاریخ آغاز|YYYY|MM|DD}} --> | founder = [[ایلان ماسک]] | defunct = <!-- {{تاریخ پایان|YYYY|MM|DD}} --> | location_city = [[براونزویل، تگزاس|براونزویل]]، [[تگزاس]] | location_country = ایالات متحده | locations = | area_served = | key_people = [[ایلان ماسک]] <small>(بنیانگذار، [[مدیر عامل اجرایی]] و طراح ارشد)[[تام مولر]]<ref>{{citation|title=SpaceX Tour - Texas Test Site|url=http://www.youtube.com/watch?v=bdvv8qIl_WI#t=20sec|publisher=spacexchannel|date=11 November 2010|accessdate=23 May 2012}}</ref> | industry = [[صنایع هوافضایی]]{{سخ}}[[مخابرات]] | products = | services = [[پرتاب موشک]] [[پرواز فضایی به مدار|مداری]] | revenue = | operating_income = | net_income = | assets = | equity = | owner = | num_employees = ۱۲۰۰۰ نفر (آوریل ۲۰۲۲)<ref>https://www.spaceintelreport.com/blue-origins-older-than-spacex-in-more-ways-than-one/</ref> | parent = | divisions = | subsid = | homepage = [http://www.spacex.com/ SpaceX.com] | footnotes = | intl = |image_size=290px}} '''کورپوریشن فناوری‌های اکتشاف فضایی''' {{به انگلیسی|Space Exploration Technologies Corporation}} یا '''اسپیس‌اکس'''، {{انگلیسی|SpaceX}} یک [[شرکت فناوری]] [[آمریکا|آمریکایی]] است که در زمینه طراحی، [[توسعه فناوری|توسعهٔ فناوری]] و ساخت محصولات [[صنایع هوافضایی]] و همچنین ارائه خدمات [[اکتشاف فضایی]] و [[مخابرات|مخابراتی]] فعالیت می‌کند. این [[کورپوریشن]] در سال ۲۰۰۲ در [[کالیفرنیا]] شکل گرفت و اکنون درحال گسترش است. در ۳۰ مهٔ ۲۰۲۰ فضاپیمای [[کرو دراگون دمو-۲|کرو دراگون دمو ۲]] به فضا پرتاب شد و برای نخستین بار دو فضانورد سازمان هوافضای آمریکا ([[ناسا]]) با یک فضاپیمای خصوصی راهی مدار زمین شدند. این نخستین بار از زمان بازنشستگی ناوگان [[شاتل]] ناسا در سال ۲۰۱۱ است که آمریکا توانسته فضانوردان را از خاک خود به فضا اعزام کند و به همین دلیل این پرتاب توجه بسیاری به خود جلب کرد. همچنین نخستین بار است که ناسا از یک شرکت خصوصی (اسپیس‌اکس) برای انتقال فضانوردان به [[مدار (سیاره)|مدار]] استفاده می‌کند.<ref name="برای اولین بار دو فضانورد با فضاپیمایی خصوصی راهی مدار شدند">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.bbc.com/persian/science-52864446 |عنوان =برای اولین بار دو فضانورد با فضاپیمایی خصوصی راهی مدار شدند | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۱ خرداد ۱۳۹۹}}</ref> در ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ ناسا برای بار دوم با به‌کارگیری فضاپیمایی که اسپیس‌اکس آن را ساخته‌است، سه فضانورد آمریکایی مایکل هاپکینز، ویکتور گلاور و شنون واکر، و یک فضانورد ژاپنی، [[سوئیچی ناگوچی]] را از از [[مرکز فضایی کندی]] در ایالت [[فلوریدا]] برای یک مأموریت شش‌ماهه به سوی [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] فرستاد.<ref>https://www.bbc.com/persian/science-54955921</ref> == تاریخچه == [[پرونده:Entrance to SpaceX headquarters.jpg|بندانگشتی|150px|چپ|دفتر مرکزی پیشین در [[هاوتورن]]]] === تأسیس و رشد === اسپیس‌اکس در ژوئن ۲۰۰۲ توسط [[ایلان ماسک]] بنیانگذار [[پی‌پل]] و [[تسلا موتورز]] تأسیس شد؛ زیرا او قصد داشت کارهایی بیشتر از بازنشستگی و کارهای انسان دوستانه با ثروتش بکند؛ همین‌طور دسترسی ارزان و قابل اعتماد به فضا یک فرصت تجاری بود که می‌توانست در ایالات متحده آمریکا به بهره‌برداری برسد. رؤیای او ساخت یک [[راکت|موشک]] قابل اطمینان نسبتاً ارزان بود که بتواند بارها به فضا برود و قابل به‌کارگیری دوباره باشد. در مارس ۲۰۰۶، ماسک ۱۰۰میلیون دلار از سرمایه خود را روی [[شرکت سرمایه‌گذاری]] کرد.<ref name="NYT Business Report 2006">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2006/02/05/business/yourmoney/05rocket.html|title=A Bold Plan to Go Where Men Have Gone Before|date=2006-02-05|first=Leslie|last=Wayne|work=[[نیویورک تایمز|The New York Times]]|accessdate=2009-10-08}}</ref> در ۴ اوت ۲۰۰۸، اسپیس‌اکس سرمایه ۲۰ میلیون دلاری از طرف «فاندرس فاند» را قبول کرد.<ref>{{cite press|first=Emily|last=Shanklin|publisher=SpaceX|url=http://spacex.com/press.php?page=47|title=SpaceX receives $20 million investment from Founder's Fund|date=2008-08-04|accessdate=2008-08-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080806174218/http://www.spacex.com/press.php?page=47|deadurl=yes|archivedate=۶ اوت ۲۰۰۸}}</ref> در آغاز ۲۰۱۳ حدود دو سوم شرکت متعلق به مؤسس آن بود<ref>{{cite news|publisher=forbes.com|url=http://www.forbes.com/sites/calebmelby/2012/03/12/how-elon-musk-became-a-billionaire-twice-over/|title=How Elon Musk Became A Billionaire Twice Over |date= 3/12/2012|first=Caleb|last=Melby}}</ref> و ۷۰ میلیون سهم آن به ارزش ۸۷۵ میلیون دلار به وسیله [[سهام اختصاصی]] به‌دست آمده بود.<ref>{{cite web|publisher=businessweek.com|url=http://www.businessweek.com/news/2012-02-10/elon-musk-anticipates-third-ipo-in-three-years-with-spacex.html|title=Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX |date=2012-02-10}}</ref> که تقریباً تا فوریه ۲۰۱۲، اسپیس‌اکس ۱٫۳ میلیارد دلار ارزش داشت.<ref>{{cite web |title=Elon Musk on Why SpaceX Has the Right Stuff to Win the Space Race|url=http://www.cnbc.com/id/47207833|publisher=[[سی‌ان‌بی‌سی|CNBC]]|date=27 Apr 2012}}</ref> پس از پرواز دراگون سی۲+ در می ۲۰۱۲، ارزش سهام خصوصی شرکت نزدیک به دو برابر شد به مقدار ۲٬۳ میلیارد دلار رسید.<ref>{{cite web|publisher=Privco|title={{Sic|hide=y|Privately|-}}held SpaceX Worth Nearly $2.4 Billion or $20/Share, Double Its Pre-Mission Secondary Market Value Following Historic Success at the International Space Station|url=http://www.privco.com/privately-held-spacex-worth-nearly-5-billion-or-20-share-double-its-pre-mission-secondary-market-pricing-following-historic-success-at-the-international-space-station|date=June 7, 2012|access-date=۳ اكتبر ۲۰۱۴|archive-date=۶ اوت ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806214559/http://www.privco.com/privately-held-spacex-worth-nearly-5-billion-or-20-share-double-its-pre-mission-secondary-market-pricing-following-historic-success-at-the-international-space-station|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|publisher=[[venturebeat]]|url=http://venturebeat.com/2012/06/07/privco-spacexs-worth-skyrockets-to-4-8-billion-after-successful-mission/|title=SpaceX’s worth skyrockets to $4.8B after successful mission |date=2012-06-10}}</ref> در ۲۰۱۲، یک [[عرضه اولیه سهام]] (IPO) تا پایان ۲۰۱۳ حدی ممکن بود،<ref>{{cite news|publisher=[[بلومبرگ ال.پی.]]|url=http://www.bloomberg.com/news/2012-02-09/musk-sees-good-chance-of-spacex-stock-offering-by-next-year.html|title=Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX |date=2012-02-11}}</ref> اما پس از آن ماسک در ژوئن ۲۰۱۳ اعلام کرد که تصمیم دارد برای برگزاری هرگونه IPO تا پس از ترابری و اسکان بشر در [[مریخ]] و [[پرواز]] به‌طور منظم به آن، دست نگه دارد.<ref name=forbes20130606>{{cite news |last=Schaefer|first=Steve |title=SpaceX IPO Cleared For Launch? Elon Musk Says Hold Your Horses |url=http://www.forbes.com/sites/steveschaefer/2013/06/06/with-tesla-and-solarcity-soaring-elon-musk-talks-down-spacex-ipo-plans/ |accessdate=2013-06-10|newspaper=Forbes |date=2013-06-06}}</ref> شرکت رشد بسیاری از زمان تأسیسش در ۲۰۰۲ کرده‌است، شمار کارمندان آن از ۱۶۰ در نوامبر ۲۰۰۵ به بیش از ۵۰۰ نفر در ژوئیه ۲۰۰۸ و بیش از ۱٬۱۰۰ نفر در ۲۰۱۱،<ref>{{cite news|url=http://www.thespacereview.com/article/497/1|title=Big plans for SpaceX|first=Jeff|last=Foust|date=2005-11-14|publisher=The Space Review}}</ref><ref name=MU>{{cite press|date=2008-07-10|url=http://www.californiaspaceauthority.org/html/government_pages/pr080714-1.html|title=Diane Murphy joins SpaceX as Vice President of Marketing and Communications|publisher=SpaceX|accessdate=۳ اکتبر ۲۰۱۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100713163321/http://www.californiaspaceauthority.org/html/government_pages/pr080714-1.html|archivedate=۱۳ ژوئیه ۲۰۱۰|dead-url=yes}}</ref> ۱۸۰۰ در اوایل ۲۰۱۲،<ref name=sx20120521>{{cite news|first=W.|last=Hennigan|title=SpaceX Again Ready to Blast off After Last-second Launch Abort|url=http://www.spacex.com/company.php|publisher=MSNBC|date=2012-05-21|accessdate=2012-05-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130425020246/http://www.spacex.com/company.php|archivedate=25 آوریل 2013|dead-url=yes}}</ref> و ۳۰۰۰ نفر در اوایل ۲۰۱۳ رسید.<ref name=nasa20130225>{{cite web |title=CRS-2 Press Kit |url=http://www.spacex.com/downloads/crs2-press-kit.pdf |publisher=NASA |date=25 February 2013 |accessdate=25 February 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130304132339/http://www.spacex.com/downloads/crs2-press-kit.pdf |archivedate=۴ مارس ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> در ماه [[اکتبر]] [[سال]] ۲۰۱۳، این [[شرکت]] به ۳۸۰۰ [[کارمند]] و [[پیمان‌کار عمومی|پیمانکار]] رشد کرده بود.<ref name=pa20131016>{{cite news |last=Messier |first=Doug |title=ISPCS Morning Session: Gwynne Shotwell of SpaceX |url=http://www.parabolicarc.com/2013/10/16/ispcs-morning-session-gwynne-shotwell-spacex/ |date=16 October 2013 |accessdate=7 December 2013 |quote=''Gwynne Shotwell says that SpaceX is now up to about 3,800 employees, counting contractors working for the company. … 600 more people to hire in next couple months. Finding good software people the hardest skills to fill.'' |archive-date=۲۱ اكتبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021205910/http://www.parabolicarc.com/2013/10/16/ispcs-morning-session-gwynne-shotwell-spacex/ |url-status=dead }}</ref> در ژانویه ۲۰۰۵، اسپیس‌اکس ۱۰٪ از سهام [[اس‌اس‌تی‌ال]] را خرید.<ref>{{cite press|title=Surrey Satellite Technology Limited sells stake to SpaceX|date=2005-01-12|publisher=SpaceX|url=http://www.spacex.com/press.php?page=13|accessdate=۳ اکتبر ۲۰۱۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130126130553/http://www.spacex.com/press.php?page=13|archivedate=۲۶ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹، اسپیس‌اکس گشایش [[گروه آموزشی|دپارتمان]] ایمنی [[فضانورد]] و تضمین مأموریت را اعلام کرد. شرکت، فضانورد پیشین [[ناسا]]، [[کن باورساکس]] را برای نظارت بر این بخش به‌عنوان [[معاون رئیس]] [[شرکت]] [[استخدام]] کرد.<ref>{{cite press release|title=Former astronaut Bowersox joins SpaceX as Vice President of Astronaut Safety and Mission Assurance|date=2009-06-16|publisher=SpaceX|url=http://www.spacex.com/press.php?page=20090618|accessdate=2009-07-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/641BWqtaW?url=http://www.spacex.com/press.php?page=20090618|archivedate=۱۸ دسامبر ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> اسپیس‌اکس در واقع یک شرکت ترابری فضایی [[شرکت خصوصی|خصوصی]] است.<ref name=st20130301>{{cite news |last=Engel |first=Max |title=Launch Market on Cusp of Change |url=http://www.satellitetoday.com/via/satellitegetspersonal/Launch-Market-on-Cusp-of-Change_40648.html |accessdate=2013-02-15 |newspaper=Satellite Today |date=2013-03-01<!-- this is the PUBLICATION date of the newsstand issue; it came online on the internet by 15 Feb, but its stated date is 1 March 2013 --> |quote=''SpaceX is not the first private company to try to break through the commercial space launch market. The company, however, appears to be the real thing. Privately funded, it had a vehicle before it got money from NASA, and while NASA’s space station resupply funds are a tremendous boost, SpaceX would have existed without it.'' |archive-date=۱۸ فوریه ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130218050904/http://www.satellitetoday.com/via/satellitegetspersonal/Launch-Market-on-Cusp-of-Change_40648.html |url-status=dead }}</ref> === اهداف === [[ایلان ماسک|ماسک]] باور دارد هزینه بالای خدمات فضایی دیگران به دلیل [[بوروکراسی]]<nowiki/>‌های غیرضروری آنان است. او یکی از ۱۰ هدف خود را کاهش هزینه و دسترسی قابل اطمینان به [[فضا]] اعلام کرده‌است.<ref>{{cite web|title=Space Exploration Technologies Corporation - press|url=http://www.spacex.com/press.php?page=20100616|work=spacex.com|publisher=SpaceX|accessdate=15 Dec 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130623215759/http://www.spacex.com/press.php?page=20100616|archivedate=۲۳ ژوئن ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> اسپیس‌اکس در ۸ [[دسامبر]] [[۲۰۱۰]]، پس از بازگشت کپسول دراگون از یک پرواز دو مداری، تبدیل به نخستین [[شرکت سهامی خاص|شرکت خصوصی]] شد که توانسته‌است هر دو عملیات ارسال و دریافت [[فضاپیما|سفینه فضایی]] از [[مدار (سیاره)|مدار]] را با موفقیت پشت سر بگذارد.<ref>{{cite news|first=Irene|last=Klotz|title=SpaceX's Dragon Capsule Returns Safely To Earth|newspaper=Discovery News|publisher=Discovery Communications|location=Silver Spring, Maryland|date=2010-12-08|url=http://news.discovery.com/space/spacexs-dragon-capsule-returns-safely-to-earth.html|accessdate=2010-12-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/63c6KAVeX?url=http://news.discovery.com/space/spacexs-dragon-capsule-returns-safely-to-earth.html|archivedate=1 دسامبر 2011}}</ref> ==== اسکان بشر در مریخ ==== برپایهٔ برنامهٔ اسپیس‌اکس، نخستین گروه از [[انسان]]<nowiki/>‌ها در سال ۲۰۲۴ میلادی به [[مریخ]] فرستاده خواهند شد و در سال ۲۰۲۵ به آن [[سیاره]] خواهند رسید. پیش از آن، تجهیزات لازم برای اسکان [[انسان|بشر]]، هر دو سال یک‌بار به [[مریخ]] فرستاده خواهد شد که نخستین آن در سال [[۲۰۱۸]] میلادی بود. بدین ترتیب پایگاهی برای [[بقا]]<nowiki/>ی [[انسان]]<nowiki/>‌ها در [[مریخ]] ایجاد خواهد شد.<ref name="Hern 2016">{{cite web | last=Hern | first=Alex | title=Elon Musk: 'Chances are we're all living in a simulation' | website=the Guardian | date=2016-06-02 | url=http://www.theguardian.com/technology/2016/jun/02/elon-musk-tesla-space-x-paypal-hyperloop-simulation | accessdate=2016-09-17}}</ref> == فضاپیماها == === پرتابگرهای فضایی فالکون === [[پرونده:Falcon rocket family5.svg|بندانگشتی|300px|چپ|از سمت چپ به راست، [[فالکن ۱|فالکون ۱]], [[فالکن۹ وی۱٫۰|فالکون۹ وی۱٫۰]], سه نگارش از [[فالکن وی۱٫۱|فالکون وی۱٫۱]], و دو نگارش از [[فالکن سنگین|فالکون سنگین]].]] {{اصلی|فالکون ۱}} '''[[فالکن ۱|فالکون ۱]]''' یک موشک کوچک با توانایی قرار دادن چندصد [[کیلوگرم]] در [[مدار نزدیک زمین]] بود.<ref name="Falcon9 overview">{{cite web|url=http://www.spacex.com/falcon9.php|title=Falcon 9 Overview|year=2011|publisher=SpaceX|accessdate=2011-12-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501002858/http://www.spacex.com/falcon9.php|deadurl=yes|archivedate=1 مه 2013}}</ref> فالکون ۱، ۵ پرواز در طی ۲۰۰۶–۲۰۰۹ انجام داد. در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۸، فالکون ۱ پس از چهارمین تلاش، موفق به رسیدن به مدار شد و تبدیل به نخستین موشک با سرمایه خصوصی و سوخت مایع شد که قادر به انجام این کار شده بود.<ref>{{cite press|date=28 September 2008|title=SpaceX Successfully Launches Falcon 1 To Orbit|url=http://www.spacex.com/press.php?page=20080928|publisher=SpaceX|accessdate=2008-09-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130126130419/http://www.spacex.com/press.php?page=20080928|archivedate=۲۶ ژانویه ۲۰۱۳|dead-url=yes}}</ref> فالکون ۱ در ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۹، در پنجمین پروازش موفق به حمل موفقیت‌آمیز نخستین محموله تجاری خود، [[ماهواره]] [[مالزیایی]] «رازک ست» و قرار دادن آن در مدار شد.<ref name="Razaksat">{{cite news|first=Aaron|last=Rowe|date=2009-07-14|title=SpaceX Launch Successfully Delivers Satellite Into Orbit|url=http://www.wired.com/wiredscience/2009/07/spacexlaunch/|publisher=Wired Science|accessdate=2009-09-14}}</ref> {{اصلی|فالکون ۹}} '''فالکون ۹''' قادر به تحویل ۱۰٬۴۵۰ کیلوگرم (۲۳٬۰۰۰ پوند) به مدار است، و برای رقابت با موشک‌های [[دلتا ۴]] و [[اتلس ۵]] در نظر گرفته شده‌است. این موشک برای [[راکت چندمرحله‌ای|مرحله اول]] نه موتور [[مرلین (موتور راکت)|مرلین]] دارد.<ref name="SpaceX Press 2005-09-08">{{cite press release | url = http://www.spacex.com/press.php?page=18 | title = SpaceX announces the Falcon 9 fully reusable heavy lift launch vehicle | date = 2005-09-08 | accessdate = 2009-10-08 | publisher = SpaceX.com | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130326183411/http://www.spacex.com/press.php?page=18 | archivedate = ۲۶ مارس ۲۰۱۳ | dead-url = yes}}</ref> در [[ژوئن]] ۲۰۱۰، موشک [[فالکون ۹]] در نخستین تلاشش موفق به رسیدن به مدار شد.{{اصلی|فالکون هوی}} === دراگن === [[پرونده:ISS-31 SpaceX Dragon commercial cargo craft approaches the ISS - crop.jpg|چپ|بندانگشتی|فضاپیمای دراگن در حال نزدیک شدن به ISS]] {{اصلی|دراگن (فضاپیما)}} در سال ۲۰۰۵، اسپیس‌اکس اعلام کرد که به دنبال یک برنامه فضایی مربوط به انسان تا پایان دهه است.<ref>{{cite news|title=Race for Next Space Prize Ignites|first=Michael |last=Belfiore |date=2005-01-18|url= http://www.wired.com/news/space/0,2697,66308,00.html| publisher=Wired.com}}</ref> [[دراگن (فضاپیما)|فضاپیمای دراگن]] برای حمل ۷ [[فضانورد]] به مدار و فراتر از آن در نظر گرفته شده‌است.<ref name="Spaceref Dragon first 2006">{{cite news |url=http://www.spaceref.com/news/viewnews.html?id=1095 |title=The SpaceX Dragon: America's First Privately Financed Manned Orbital Spacecraft? |date=2006-03-06 |publisher=SpaceRef.com |first=Keith |last=Cowing |access-date=۴ اكتبر ۲۰۱۴ |archive-date=۲۵ آوریل ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230425182242/https://spaceref.com/uncategorized/the-spacex-dragon-americas-first-privately-financed-manned-orbital-spacecraft/ |url-status=dead }}</ref> در سال ۲۰۱۴ فضاپیماهای پشتیبانی گونه «اژدها» (Dragon) به سوی [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] ([[ایستگاه فضایی بین‌المللی|آی‌اس‌اس]]) پرتاب شدند.<ref>[http://www.dw.de/مهمترین-رخدادهای-عرصه-فضانوردی-در-سال-۲۰۱۴/g-18149981 فضاپیماهای پشتیبانی در سال ۲۰۱۴] دویچه‌وله فارسی</ref> == همکاری‌های ناسا == === قراردادهای ترابری تجاری === در ۱۸ اوت ۲۰۰۶، [[ناسا]] اعلام کرد که اسپیس‌اکس برنده یک قرارداد خدمات ترابری تجاری مداری [[ناسا]] (سی‌اُ‌تی‌اس) برای نشان دادن تحویل محموله به [[ایستگاه فضایی بین‌المللی|ISS]] با یک گزینه ممکن برای انتقال خدمه شده‌است.<ref name="SpaceX presser 20060818">{{cite press|title=SpaceX wins NASA COTS contract to demonstrate cargo delivery to Space Station with option for crew transport|publisher=SpaceX|date=2006-08-18|url=http://www.spacex.com/press.php?page=25|accessdate=۵ اکتبر ۲۰۱۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719122617/http://www.spacex.com/press.php?page=25|archivedate=۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> این قرارداد، که توسط ناسا برای ارائه «سرمایه اولیه» برای توسعه تقویت‌کننده‌های جدید طراحی شده بود، ۲۷۸میلیون دلار برای توسعه پرتابگر فالکون ۹ به اسپیس‌اکس پرداخت شد، به همراه پرداخت‌های تشویقی که در سه پرتاب نمایشی به اوج نقاط عطف خود رسید.<ref name="Lindendmover Remarks 20100426">{{cite web|title=Remarks by Alan Lindenmoyer, Manager, NASA Commercial Crew & Cargo Program|url=http://www.nasa.gov/pdf/453605main_Commercial_Space_Minutes_4_26_2010.pdf|work=Minutes of the NAC Commercial Space Committee|publisher=NASA|date=2010-04-26|accessdate=2010-12-01|archive-date=۳ ژوئن ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160603044206/http://www.nasa.gov/pdf/453605main_Commercial_Space_Minutes_4_26_2010.pdf|url-status=dead}}</ref> === عملیات مفهومی «رد دراگن» مریخ === بجز برنامه‌های خصوصی اسپیس‌اکس برای فتح مریخ، در ژوئیه ۲۰۱۱، [[مرکز پژوهشی ایمز]] یک نمونه اولیه از مأموریت مریخ با هزینه پایین را توسعه داد که از [[راکت|موشک]] [[فالکن|فالکون]] هوی به عنوان پرتابگر و فضاپیمای دراگن برای ورود به [[جو مریخ]] استفاده می‌کند. این طرح مفهومی که رد دراگن {{به انگلیسی|Red Dragon}} یا اژدهای سرخ نامیده می‌شود، برای جذب سرمایه به عنوان یک مأموریت اکتشافی [[ناسا]]، برای پرتاب در ۲۰۱۸ و رسیدن به مریخ در چند ماه پس تر، در ۲۰۱۲–۲۰۱۳ مطرح شد. هزینه مأموریت به غیر از هزینه پرتاب آن، ۴۲۵ میلیون دلار پیش‌بینی شده‌است.<ref name=sdc20110731>{{cite news|last=Wall|first=Mike|title='Red Dragon' Mission Mulled as Cheap Search for Mars Life|url=http://www.space.com/12489-nasa-mars-life-private-spaceship-red-dragon.html|accessdate=2011-07-31|newspaper=SPACE.com|date=2011-07-31|archiveurl=https://www.webcitation.org/63bnwPQHZ?url=http://www.space.com/12489-nasa-mars-life-private-spaceship-red-dragon.html|deadurl=no|archivedate=۱ دسامبر ۲۰۱۱}}</ref> === تأمین نیازهای ایستگاه فضایی بین‌المللی === [[پرونده:ISS March 2009.jpg|بندانگشتی|154x154پیکسل]] اسپیس‌اکس در کنار [[اوربیتال ساینسز کورپوریشن]]، نخستین شرکت بخش خصوصی است که نیازهای [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] را تأمین می‌کند.<ref>[http://www.dw.de/مهمترین-رخدادهای-عرصه-فضانوردی-در-سال-۲۰۱۴/g-18149981 مهم‌ترین رخدادهای عرصه فضانوردی در سال ۲۰۱۴] دویچه‌وله فارسی</ref> در سه شنبه ۲۲ مه ۲۰۱۲، اسپیس‌اکس اقلام مورد نیاز [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] را توسط [[فالکن ۹|فالکون ۹]] با موفقیت به فضا پرتاب کرد.<ref>{{یادکرد وب | تاریخ بازبینی=۲۳ مه ۲۰۱۲ | عنوان=اولین 'سفینه حمل و نقل' بخش خصوصی به فضا پرتاب شد | ناشر=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=۲۲ مه ۲۰۱۲ | نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/rolling_news/2012/05/120522_l03_rln_private_spacecraft.shtml}}</ref> در سال ۲۰۱۴ نیز فضاپیماهای پشتیبانی گونه «اژدها» (Dragon) به سوی [[ایستگاه فضایی بین‌المللی]] (آی‌اس‌اس) پرتاب شدند. == موتورهای موشک == از زمان تأسیس اسپیس‌اکس در ۲۰۰۲، این شرکت سه خانواده از [[موتور راکت|موتور موشک]] را توسعه داده‌است — مرلین و کسترل برای شروع نیروی محرکه وسیله و دراگو آرسی‌اس برای کنترل پیشرانه. اسپیس‌اکس در حال توسعه دو موتور موشک دیگر به‌نام سوپردراکو و رَپتور است. مرلین یک خانواده از پیش‌ران‌های توسعه داده شده توسط اسپیس‌اکس برای استفاده در پرتابگرهای فالکون است. موتور مرلین از [[اکسیژن مایع]] و [[:en:RP-1|RP-1]] به عنوان پیش‌ران در یک چرخه انرژی مولد گازی استفاده می‌کند. موتور مرلین در اصل برای بازیابی از طریق دریا و کاربرد دوباره طراحی شده‌است. == جستارهای وابسته == * [[اوربیتال ساینسز کورپوریشن]] * [[فهرست مأموریت‌های فالکون ۹]] * [[فضانوردی]] * [[مرلین (موتور موشک)]] * [[پرواز فضایی در ۲۰۲۲]] == پانویس == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۳}} == پیوند به بیرون == * [http://www.spacex.com/ وبگاه رسمی] {{ویکی‌انبار-رده|SpaceX}} {{اسپیس‌اکس}} {{مارس وان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{پایگاه فضایی}} {{گردشگری فضایی}} [[رده:اسپیس‌اکس| ]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۰۲ (میلادی) در کالیفرنیا]] [[رده:تولیدکنندگان فضاپیما]] [[رده:تولیدکنندگان موتور موشک]] [[رده:شرکت‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۲ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های پرواز فضایی خصوصی]] [[رده:شرکت‌های تولیدی بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۲ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های تولیدی کالیفرنیا]] [[رده:شرکت‌های تولیدی محدوده لس آنجلس بزرگ]] [[رده:شرکت‌های درون لس آنجلس (کالیفرنیا)]] [[رده:شرکت‌های فناوری بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۲ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های فناوری منطقه لس آنجلس بزرگ]] [[رده:شرکت‌های کالیفرنیا]] [[رده:شرکت‌های هوافضای ایالات متحده آمریکا]] [[رده:شرکت‌های هواگردسازی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:علم و فناوری در منطقه لس آنجلس بزرگ]] [[رده:گردشگری فضایی]] [[رده:هاوتورن (کالیفرنیا)]] [[رده:هایپرلوپ]] rak5fnmi8i2twuys7uhtugfeiasgqn0 0 439593 42127425 40805553 2025-06-18T15:20:21Z Kasra2883 1340407 42127425 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات سیاست‌مدار | نام = عبدالحمید آقارحیمی | تصویر = | شرح تصویر = | نام کامل = | معروف به = | نام مستعار = | زادروز = [[۱۳۲۶]](۷۸ سالگی) | شهر تولد = [[شهر بابک]]، [[استان کرمان]] | کشور تولد = ایران | نام همسر = | فرزندان = سمیه یاسر رضا | دین = [[اسلام]] | حزب سیاسی = | سمت ها = نماینده [[دوره اول مجلس شورای اسلامی]] | پست‌های قبلی = | فعالیت‌ها = قائم مقام معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت بازرگانی | قبل از = | بعد از = | وبگاه رسمی = | زیرنویس = }} '''عبدالحمید آقارحیمی شهربابکی''' فرزند عباس در سال [[۱۳۲۶]] در شهرستان [[شهربابک]] استان [[کرمان]] به دنیا آمد. وی فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی در رشته‌ی [[فقه و مبانی حقوق اسلامی]] از [[دانشگاه فردوسی مشهد]] و هم‌چنین دارای درجه‌ی کارشناسی ارشد در رشته‌ی مدیریت دولتی می‌باشد.{{سخ}} آقارحیمی پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به نمایندگی از [[شهرستان شهربابک]] در [[دوره اول مجلس شورای اسلامی|دوره‌ی اوّل مجلس شورای اسلامی]] با کسب ۱۱٫۱۰۷ رای برابر با ۶۰٫۷۰ درصد آراء انتخاب شد.<ref>مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی</ref>{{سخ}} از دیگر مسئولیت‌های او می‌توان به عضویت در اولین دوره‌ی شورای شهر شهربابک، مشاور وزیر کشاورزی و مدیرکل دفتر بازرسی وزارت کشاورزی به مدت ۳ سال، مشاور و مدیرکل امور مجلس ریاست جمهوری به مدت ۳ سال، قائم مقام معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت بازرگانی به مدت ۳ سال، مدیرکل حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید به مدت ۷ سال، سرپرست دفتر قوانین و امور مجلس بازرسی کل کشور، معاونت حقوقی و امور مجلس و مدیرکل دفتر ویژه‌ی دولت در مجلس شورای اسلامی به مدت ۵ سال اشاره کرد. == جستارهای وابسته == * [[فهرست نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی]] * [[فهرست نمایندگان مجلس شورای اسلامی]] == منابع == {{پانویس}} {{نماینده مجلس شورای اسلامی-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی شهربابک]] [[رده:زادگان ۱۳۲۶]] [[رده:نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی]] ooz4ng3r4d5yrupk7f4wf3kdg5luj6t 0 488667 42127436 40436689 2025-06-18T15:50:34Z 138.51.8.155 مکان دیگر اجرای این آلبوم ذکر شد. 42127436 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات آلبوم | نام = فریاد | هنرمند = [[محمدرضا شجریان]] | جلد = فریاد-آلبوم.jpg | پخش = | سبک = [[موسیقی سنتی ایرانی]] | ناشر = [[دل آواز]] }} {{محمدرضا شجریان (نوار کناری)}} '''فریاد''' نام آلبوم [[موسیقی سنتی ایرانی]] است با آهنگسازی کیهان کلهر و حسین علیزاده و صدای [[محمدرضا شجریان]] که در سال ۱۳۸۱ در [[لس آنجلس]] اجرا و در سال ۱۳۸۲ منتشر شده‌است. این آلبوم در دستگاه [[راست پنجگاه]]، [[شور (دستگاه موسیقی)|شور]] و [[همایون (دستگاه موسیقی)|همایون]] اجرا شده‌است. این آلبوم در مراکش هم اجرا شده است. == شرح == === هنرمندان === * [[تار]]: [[حسین علیزاده]] * [[خواننده]]: [[محمدرضا شجریان]] * [[کمانچه]]: [[کیهان کلهر]] * [[تنبک]] و [[آواز]]: [[همایون شجریان]] === فهرست === ;روی الف * مقدمهٔ راست پنجگاه: ''نگارا'' * آواز راست پنجگاه (غزل [[سعدی]]) * ضربی نغمه(ساخته کیهان کلهر ) * ادامهٔ آواز راست پنجگاه * تصنیف ''سمن بویان''(ساخته کیهان کلهر) * ساز و آواز (غزل [[حافظ]]) * [[چهارمضراب]] [[آواز دشتی|دشتی]](ساخته کیهان کلهر ) * تصنیف ''فریاد'' (شعر از [[اخوان ثالث]])(ساخته محمدرضا شجریان ) ;روی ب * ساز و [[آواز ابوعطا]] (غزل حافظ) * تصنیف ''چهره به چهره'' * چهارمضراب [[ابوعطا]] (ساختهٔ حسین علیزاده) * هم آوازی در [[آواز شوشتری|شوشتری]] (غزل سعدی) * تصنیف ''یار دلنواز'' (ساختهٔ حسین علیزاده) * مقدمهٔ ''ترکمن'' * قطعهٔ ترکمن همراه با آواز فریاد (ساختهٔ حسین علیزاده) * فرود به راست پنجگاه * تصنیف ''بوسه‌های باران'' (ساختهٔ حسین علیزاده) == متن شعرها == {{دارای دستگاه موسیقی}} === هر که سودای تو دارد چه غم از هر که جهانش === ''شعر از [[سعدی]]؛ مشخصات عروضی: بر وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن؛ بحر: رمل مثمن مخبون''{{سخ}}{{سخ}} ''([[درآمد راست]])''{{سخ}} هر که سودای تو دارد چه غم از هر دو جهانش ::::::::::نگران تو چه اندیشه و بیم از دگرانش ''(نغمه)''{{سخ}} آن پی مهر تو گیرد که نگیرد پی خویشش ::::::::::وان سر وصل تو دارد که ندارد غم جانش ''(پروانه)''{{سخ}} هر که از یار تحمل نکند یار مگویش ::::::::::هر که در عشق ملامت نکشد مرد مخوانش ''(نغمه)''{{سخ}} به جفایی و قفایی نرود عاشق صادق ::::::::::مژه بر هم نزند گر بزنی تیر و سنانش ''(نغمه)''{{سخ}} گفتم از ورطه عشقت به صبوری به در آیم ::::::::::باز می‌بینم و دریا نه پدید است کرانش ''(عراق)''{{سخ}} عهد ما با تو نه عهدی که تغیر بپذیرد ::::::::::بوستانی است که هرگز نزند باد خزانش ''(بیات عجم)''{{سخ}} گر فلاطون به حکیمی مرض عشق بپوشد ::::::::::عاقبت پرده بر افتد ز سر راز نهانش ''(فرود)''{{سخ}} نرسد نالهٔ سعدی به کسی در همه عالم ::::::::::که نه تصدیق کند که ز سر دردی ست فغانش === سمن بویان === ''شعر از [[حافظ]]؛ مشخصات عروضی: بر وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)''{{سخ}}{{سخ}} {{شعر}} {{ب|سمن بویان غبار غم چو بنشینند بنشانند|پری رویان قرار از دل چو بستیزند بستانند}} {{ب|به فتراک جفا دل‌ها چو بربندند بربندند|ز زلف عنبرین جان‌ها چو بگشایند بفشانند}} {{ب|به عمری یک نفس با ما چو بنشینند برخیزند|نهال شوق در خاطر چو برخیزند بنشانند}} {{ب|سرشک گوشه گیران را چو دریابند در یابند|رخ مهر از سحرخیزان نگردانند اگر دانند}} {{ب|ز چشمم لعل رمانی چو می‌خندند می‌بارند|ز رویم راز پنهانی چو می‌بینند می‌خوانند}} {{ب|دوای درد عاشق را کسی کو سهل پندارد|ز فکر آنان که در تدبیر درمانند در مانند}} {{ب|چو منصور از مراد آنان که بردارند بر دارند|بدین درگاه حافظ را چو می‌خوانند می‌رانند}} {{ب|در این حضرت چو مشتاقان نیاز آرند ناز آرند|که با این درد اگر دربند درمانند درمانند}} {{پایان شعر}} === بیا که رونق این کارخانه کم نشود === ''شعر از [[حافظ]]؛ مشخصات عروضی: بر وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن؛ بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف''{{سخ}}{{سخ}} ''(نیریز)''{{سخ}} بیا که رونق این کارخانه کم نشود ::::::::::به زهد همچو تویی یا به فسق همچو منی ''(نیریز)''{{سخ}} ببین در آینه جام نقش بندی غیب ::::::::::که کس به یاد ندارد چنین عجب ز منی ''(شکسته)''{{سخ}} ز [[تند باد]] حوادث نمی‌توان دیدن ::::::::::در این چمن که گلی بوده‌است یا، سمنی ''(عشاق)''{{سخ}} از این سَموم که بر طرف بوستان بگذشت ::::::::::عجب که بوی گلی هست و رنگ نسترنی ''(عراق اشاره به نهیب و فرود به [[بیات کرد|کرد بیات]])''{{سخ}} به صبر کوش تو ای دل که حق رها نکند ::::::::::چنین عزیز نگینی به دست اهرمنی ''(درآمد دشتی و فرود)''{{سخ}} مزاج دهر تبه شد در این بلا حافظ ::::::::::کجاست فکر حکیمی و رای برهمنی === فریاد === شعراز [[مهدی اخوان ثالث]] خانه ام آتش گرفته‌است، آتشی جانسوز هر طرف می سوزد این آتش پرده‌ها و فرش‌ها را، تارشان با پود من به هر سو می‌دوم گریان در لهیب آتش پر دود وز میان خنده هایم تلخ، و خروش گریه ام ناشاد از درون خستهٔ سوزان، می‌کنم فریاد، ای فریاد خانه ام آتش گرفته‌است، آتشی بی رحم همچنان می سوزد این آتش نقش‌هایی را که من، بستم به خون دل بر سر و چشم در و دیوار در شب رسوای بی ساحل وای بر من، وای بر من سوزد و سوزد غنچه‌هایی را که پروردم به دشواری در دهان گود گلدان ها روزهای سخت بیماری، از فراز بام هاشان شاد دشمنانم موزیانه خنده‌های فتحشان بر لب بر من آتش بجان ناظر در پناه این مشبک شب من به هر سو می‌دوم گریان، از این بیداد میکنم فریاد، ای فریاد وای بر من همچنان می سوزد این آتش آنچه دارم یادگار و دفتر و دیوان و آنچه دارد منظر و ایوان من بدستان پر از تاول این طرف را می‌کنم خاموش وز لهیب آن روم از هوش زان دگر سو شعله برخیزد، بگردش دود تا سحرگاهان که می‌داند که بود من شود نابود خفته‌اند این مهربان همسایگانم شاد در بستر صبح از من مانده بر جا مشت خاکستر وای آیا هیچ سر بر می‌کنند از خواب مهربان همسایگانم از پی امداد سوزدم این آتش بیدادگر بنیاد می کنم فریاد ای فریاد === دلا بسوز که سوز تو کارها بکند === ''شعر از [[حافظ]]؛ مشخصات عروضی: بر وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن؛ بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف''{{سخ}}{{سخ}} ''(جمله اول درآمد ابوعطا)''{{سخ}} دلا بسوز که سوز تو کارها بکند ::::::::::نیاز نیم شبی دفع صد بلا بکند ''(جملهٔ دوم درآمد ابوعطا)''{{سخ}} عتاب یار پری چهره عاشقانه بکش ::::::::::که یک کرشمه تلافیِ صد جفا بکند ''(جامه دران)''{{سخ}} طبیب عشق مسیحا دم است و مشفق لیک ::::::::::چو درد در تو نبیند که را دوا بکند ''(حجاز)''{{سخ}} ز ملک تا ملکوتش حجاب برگیرند ::::::::::هر آنکه خدمت [[جام جهان نما]] بکند ''(حجاز)''{{سخ}} تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار ::::::::::که رحم اگر نکند مدعی، خدا بکند ''(فرود در شور)''{{سخ}} بسوخت حافظ و بویی به زُلفِ یار نبرد ::::::::::مگر دلالَتَ این دولتش صبا بکند === گر به تو افتدم نظر چهره به چهره رو به رو === ''شعر از شاه طاهر (طاهرای) دکنی انجدانی''<ref>محیط طباطبایی، سیدمحمد. «طاهره یا طاهرا». ''مقاله''. ماهنامه گوهر، ۸ آبان ۱۳۵۶. ۵۸۱ تا ۵۸۸. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰</ref>''؛ مشخصات عروضی: بر وزن: مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن؛ بحر: رجل مثمن مطوی مخبون''{{سخ}}{{سخ}} ''(سیخی)''{{سخ}} گر به تو افتدم نظر [[چهره به چهره]] رو به رو ::::::::::شرح دهم غم تو را نکته به نکته مو به مو ''(رامکلی)''{{سخ}} از پی دیدن رخت همچو صبا فتاده‌ام ::::::::::خانه به خانه در به در کوچه به کوچه کو به کو ''(رامکلی)''{{سخ}} مهر تو را دل حزین بافته با قماش جان ::::::::::رشته به رشته نخ به نخ تار به تار و پو به پو ''(رامکلی)''{{سخ}}می‌رود از فراق تو خون دل از دو دیده‌ام ::::::::::دجله به دجله یم به یم چشمه به چشمه جو به جو === تو را سری است که با ما فرو نمی‌آید === ''شعر از [[سعدی]]؛ مشخصات عروضی: بر وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن؛ بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف''{{سخ}}{{سخ}} ''(شوشتری)''{{سخ}} تو را سری است که با ما فرو نمی‌آید ::::::::::مرا دلی که صبوری از او نمی‌آید ''(شوشتری)''{{سخ}} کدام دیده به روی تو باز شد همه عمر ::::::::::که آب دیده به رویش فرو نمی‌آید ''(شوشتری منصوری)''{{سخ}} جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب ::::::::::که مهربانی از آن طبع و خو نمی‌آید ''(نی داود)''{{سخ}} چه عاشق است که فریاد دردناکش نیست ::::::::::چه مجلس است که از اوهای و هو نمی‌آید ''(شوشتری فرود در همایون)''{{سخ}} به شیر بود مگر شور عشق سعدی ::::::::::که پیر گشت و تغیر در او نمی‌آید === آواز فریاد === شعر از [[فریدون مشیری]] مشت می‌کوبم بر در پنجه می‌سایم بر پنجره‌ها من دچار خفقانم، خفقان من به تنگ آمده‌ام از همه چیز بگذارید هواری بزنم آی! با شما هستم این درها را باز کنید من به دنبال فضایی می‌گردم لب بامی سر کوهی دل صحرایی که در آن‌جا نفسی تازه کنم می‌خواهم فریاد بلندی بکشم که صدایم به شما هم برسد من هوارم را سر خواهم داد چاره درد مرا باید این داد کند از شما خفتهٔ چند چه کسی می‌آید با من فریاد کند === بوسه‌های باران === شعر از [[محمدرضا شفیعی کدکنی]] {{شعر}} {{ب|ای مهربان تر از برگ در بوسه‌های باران|بیداری ستاره در چشم جویباران}} {{ب|آیینه ی نگاهت پیوند صبح و ساحل|لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران}} {{ب|بازآ که در هوایت خاموشی جنونم|فریادها برانگیخت از سنگ کوه ساران}} {{ب|ای جویبار جاری! زین سایه برگ مگریز|کاین گونه فرصت از کف دادند بی شماران}} {{ب|گفتی: به روزگاران مهری نشسته گفتم|بیرون نمی توان کرد حتی به روزگاران}} {{ب|بیگانگی ز حد رفت ای آشنا مپرهیز|زین عاشق پشیمان سرخیل شرمساران}} {{ب|پیش از من و تو بسیار بودند و نقش بستند|دیوار زندگی را زین گونه یادگاران}} {{ب|وین نغمه ی محبت بعد از من و تو ماند|تا در زمانه باقی ست آواز باد و باران}} {{پایان شعر}} == منابع == {{پانویس}} * پایگاه مجازی هزار گلخانه آواز استاد محمدرضا شجریان، برگرفته از کتاب هزار گلخانه آواز، نوشته حمید جواهریان. * جلد آلبوم فریاد {{آثار محمدرضا شجریان}} {{آثار همایون شجریان}} {{حسین علیزاده}} {{کیهان کلهر}} [[رده:آلبوم‌های حسین علیزاده]] [[رده:آلبوم‌های کیهان کلهر]] [[رده:آلبوم‌های محمدرضا شجریان]] [[رده:آواز بیات کرد]] [[رده:آواز دشتی]] [[رده:ترانه‌های سنتی ایرانی در دستگاه راست‌پنج‌گاه]] [[رده:ترانه‌های سنتی ایرانی در دستگاه همایون]] [[رده:آلبوم‌های ۱۳۸۳]] dx41rsr56h05d83l2qjw6mkk4jbaqcn 0 499018 42127375 41048391 2025-06-18T13:16:17Z Gaumat 1398452 /* لید */ 42127375 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه |نام_شخص = عبدالرضا سودبخش |نام_تصویر = |عرض_تصویر = |توضیح_تصویر = |نام دیگر = |جوایز دریافتی = |لقب‌ها = |زمینه فعالیت = دانشیار و عضو هیئت علمی [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]] |ملیت = [[ایران]]ی |اهل = |دوره = |سال‌های فعالیت = |محل زندگی = |مذهب = |نهاد = |دستمزد = |همسر = |فرزندان = |والدین = |تاریخ_تولد = {{تاریخ تولد|۱۳۲۸|۱۰|۲۶|گاه‌شمار=خورشیدی}} |محل_تولد = [[بندر انزلی]]، [[ایران پهلوی|ایران]] |تاریخ_مرگ = {{تاریخ مرگ و سن|۱۳۸۹|۶|۳۰|۱۳۲۸|۱۰|۲۶|گاه‌شمار=خورشیدی}} |محل_مرگ = [[تهران]]، [[ایران]] |death_cause = [[ترور]] |امضاء = |گفتاورد = |imdb_id = |Soure_id = }} '''عبدالرضا سودبخش''' (۲۶ دی ۱۳۲۸ در [[بندر انزلی]] - ۳۰ شهریور ۱۳۸۹) [[دانشیار]] و [[هیئت علمی|عضو هیئت علمی]] [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]] بود. وی رئیس بخش عفونی و [[پزشک]] متخصص [[بیماری عفونی|بیماری‌های عفونی]] در [[بیمارستان امام خمینی (تهران)|بیمارستان امام خمینی تهران]] و کارشناس دادگاه‌های [[پزشکی قانونی]] و کارشناس [[سازمان نظام پزشکی|نظام پزشکی]] کشور بود.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=عبدالرضا سودبخش: یک سرگذشت|نشانی=https://www.iranrights.org/fa/memorial/story/-8112/abdolreza-soudbakhsh|وبگاه=بنیاد عبدالرحمن برومند|بازبینی=2020-07-19|کد زبان=fa}}</ref> او در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۸۹ کشته شد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=دانشیار علوم پزشکی دانشگاه تهران به ضرب گلوله کشته شد|نشانی=https://snn.ir/fa/news/90072/دانشيار-علوم-پزشكي-دانشگاه-تهران-به-ضرب-گلوله-كشته-شد|وبگاه=شبکه خبر دانشجو|بازبینی=2020-07-21|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=1389-06-31}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=عبدالرضا سودبخش؛ پزشکی که در مقابل مطبش ترور شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f7-victimes-of-88-abdolreza-soudbakhsh/25061473.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-07-21|کد زبان=fa|نویسنده=مسیح علی‌نژاد|تاریخ=۸ مرداد ۱۳۹۲}}</ref> سودبخش یکی از پزشکان مرتبط با [[بازداشتگاه کهریزک]] بود که به بیماری‌های عفونی در مجاری ادراری و تناسلی بازداشت‌شدگان رسیدگی کرده بود و برای اعلام اینکه آن‌ها [[مننژیت]] گرفته بودند تحت فشار بود.<ref name=jaras>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.rahesabz.net/story/24268| عنوان = دکتر سودبخش دومین قربانی جامعه پزشکی کشور در فاجعه کهریزک| تاریخ بازدید = ۵ مهر ۱۳۸۹| ناشر = جرس| زبان = فارسی| archiveurl = https://web.archive.org/web/20100929191916/http://www.rahesabz.net/story/24268/| archivedate = ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۰| dead-url = yes}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=http://www.kaleme.com/1390/06/03/klm-70588/|عنوان=فرزند دکتر سودبخش: پدرم را کشتند، چون حاضر نشد به دروغ بگوید قربانیان کهریزک بر اثر مننژیت فوت کرده‌اند|تاریخ بازدید=2020-07-21|ناشر=کلمه|زبان=فارسی|نویسنده=|کد زبان=فارسی|تاریخ=۳ شهریور ۱۳۹۰|وبگاه=|archive-date=۷ اكتبر ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20221007115447/https://www.kaleme.com/1390/06/03/klm-70588/|dead-url=yes}}</ref> اما [[اسماعیل احمدی مقدم]] سیاسی بودن [[تروریسم|ترور]] این پزشک را رد نمود و اعلام کرد این پرونده هیچ ارتباطی با کهریزک ندارد.<ref name="aftab2">{{یادکرد وب|نشانی=https://aftabnews.ir/fa/news/109305/فرمانده-كل-نيروی-انتظامی-پزشک-به‌قتل-رسيده-هيچ-رابطه‌ای-با-پرونده-كهريزک-ندارد|عنوان=فرمانده کل نیروی انتظامی: پزشک به‌قتل رسیده هیچ رابطه‌ای با پرونده کهریزک ندارد|تاریخ بازدید=2020-07-21|ناشر=آفتاب‌نیوز|زبان=فارسی|نویسنده=|تاریخ=۷ مهر ۱۳۸۹|وبگاه=}}</ref> == سمت‌های اجرایی == شامل عضویت در کمیته پژوهشی بخش عفونی، ریاست درمانگاه عفونی، ریاست کمیته کنترل عفونت درمانگاهی و اورژانس [[مجتمع بیمارستانی امام خمینی]] و عضویت در کمیته آموزش و پژوهش فدراسیون [[پزشکی ورزشی]] ایران بود.<ref name=":2"/> سودبخش کارشناس دادگاه‌های [[پزشکی قانونی]] نیز بود.<ref name=jaras/> == معاینه دستگیرشدگان کهریزک == فرزند عبدالرضا سودبخش می‌گوید «همه مدارک پدر من هست پرونده‌های پزشکی او ثبت شده برخی از بیمارانی که پدرم داشت کسانی بودند که در زندان به آنها تجاوز شده بود. پدر من پزشک متخصص بیماری‌های عفونی بود. من دقیقاً یادم است مدتی بود به شدت به هم ریخته بود طوری که می‌فهمیدیم اتفاقی افتاده. آن روزها خیلی توی خودش بود. وقتی به او می‌گفتیم چی شده حرفی نمی‌زد اما یکبار گفت چقدر نامرد هستند چگونه توانسته‌اند به یک بچه ۱۸ ساله در حدی تجاوز کنند که فوت کند؟ آخر چطور توانستند اینطور به بچه‌های مردم تجاوز کنند و … پرونده‌های پزشکی پدرم هست و نمی‌توان این مسئله را با انکار تمام کرد.» وی در ادامه می‌افزاید «به او گفته بودند دربارهٔ قربانیان کهریزک رسماً گواهی دهد که تشخیصش مننژیت است. اما پدر من گفته بود باید آنها را ببیند. بعد که دیده بود گفته بود این بچه‌ها زیر شکنجه فوت کرده‌اند و مننژیت نبوده.»<ref name=":0"/> == ترور == او در تاریخ ۳۰ شهریور ۱۳۸۹ در ساعت ۲۱ هنگام خروج از [[مطب]] خود به ضرب گلوله افراد ناشناس با [[سلاح گرم|سلاح]] مجهز به [[صداخفه‌کن (جنگ‌افزار)|صداخفه‌کن]] در [[بلوار کشاورز]] به قتل رسید. سپس ترور کنندگان که چهار نفر و با دو موتور بودند خلاف جهت بلوار کشاورز را حرکت کرده و فرار کرده‌اند. فرزند وی می‌گوید در بررسی‌ها به آنها گفته‌اند که دوربین‌های بلوار کشاورز در آن زمان از کار افتاده‌اند. وی می‌گوید که داروخانه همان‌جا و مطب [[سیستم تصاویر مداربسته|دوربین مدار بسته]] داشته‌اند. فیلم‌ها را بردند اما در مقابل درخواست شناسایی افراد پاسخی ندادند.<ref name=":0"/><ref name=":1"/> وی می‌گوید که بر اساس این که ضاربان نقاب به چهره نداشتند، با شهادت شاهدان عینی از آنها چهره‌نگاری شد، اما [[دادسرا]] و [[وزارت اطلاعات]] هیچ توجهی به این چهره‌نگاری نکردند.<ref name=":1"/> == دربارهٔ عبدالرضا سودبخش == کتاب یادنامه‌ای برای عبدالرضا سودبخش با عنوان ''غروب تلخ خورشید'' توسط مهری سنجابی نگارش و منتشر شده‌است.<ref>س‍ن‍ج‍اب‍ی، م‍ه‍ری، غروب تلخ خورشید: یادها و خاطراتی از دکتر عبدالرضا سودبخش، تهران: نشر نخستین، ۱۳۹۰؛ ۱۲۰ ص. شابک: 978-600-127-040-6</ref> == جستارهای وابسته == * [[رامین پوراندرجانی]] == منابع == {{پانویس|۲}} * مژگان مدرس علوم: ۲۸ شهریور ۱۳۹۱، [https://web.archive.org/web/20120921203501/http://www.rahesabz.net/story/59082 دومین سالگرد ترور دکتر سودبخش؛ پرونده ای بدون متهم]. [[جنبش راه سبز|جرس]] {{ترتیب‌پیش‌فرض:سودبخش، عبدالرضا}} [[رده:استادان دانشگاه تهران]] [[رده:استادان دانشگاه علوم پزشکی تهران]] [[رده:اهالی بندر انزلی]] [[رده:پزشکان اهل ایران]] [[رده:پزشکان سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:پزشکان ایرانی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:پزشکان سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:جرایم ۲۰۱۰ (میلادی) در ایران]] [[رده:درگذشتگان ۱۳۸۹]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۳۲۸]] [[رده:زادگان ۱۹۴۹ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۵۰ (میلادی)]] [[رده:کشته‌شدگان اهل ایران]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:پزشکان ایرانی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی مشهد]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه علوم پزشکی تهران]] 6j7gr6nrudee5tyizs0fsx8jsy8dvca 0 505152 42128138 41456017 2025-06-19T11:43:20Z Д.Ильин 297838 42128138 wikitext text/x-wiki {{short description|شکلی سه بعدی با وجوه چندضلعی، اضلاع صاف و رئوس تیز}} {| class="wikitable" style="border:8px solid white" align=left |+ برخی از چندوجهی‌ها | align=center| [[File:Dodecahedron.gif|120px|Dodecaedro]]{{سخ}}[[دوازده‌وجهی]]{{سخ}}([[جسم افلاطونی]]) | align=center| [[File:SmallStellatedDodecahedron.gif|120px|Small stellated dodecahedron]]{{سخ}}[[دوازده‌وجهی ستاره‌ای کوچک]]{{سخ}}([[چندوجهی کپلر–پوآنسو]]) |- | align=center| [[File:Icosidodecahedron.gif|120px|بیست‌دوازده‌وجهی]] {{سخ}}[[بیست‌دوازده‌وجهی]]{{سخ}}([[جسم ارشمیدسی]]) | align=center| [[File:Pentagonal cupola.png|120px|Pentagonal cupola]]{{سخ}}[[گنبد پنج‌ضلعی]]{{سخ}}([[گنبد (هندسه)|گنبد]]) |- | align=center| [[File:Rhombictriacontahedron.gif|120px|Triacontaedro rombico]]{{سخ}}[[سی لوزوجهی]]{{سخ}}([[جسم کاتالان]]) | align=center| [[File:Pentagonal rotunda.png|120px|Pentagonal rotunda]]{{سخ}}[[گرد پنج‌ضلعی]]{{سخ}}([[اجسام جانسون|جسم جانسون]]) |} '''چندوجهی'''{{یاد|به انگلیسی: Polyhedron که حالت جمع آن Polyhedra است. واژه انگلیسی polyhedron شامل دو بخش یونانی poly به معنی «زیاد» و هندواروپایی hedron به معنای «محل نشستن» یا «قاعده» است.}} یک شیء صلب هندسی در فضای سه بعدی است که وجه‌هایی صاف (هر وجه در یک صفحه) و ضلع‌ها یا یال‌هایی واقع بر خط راست دارد. تا کنون تعریف واحدی برای آن ارائه نشده‌است. چهاروجهی از انواع هرم است و مکعب نمونه‌ای از یک شش وجهی است. چندوجهی می‌تواند محدب یا غیر محدب باشد. چندوجهی‌هایی مثل [[هرم]] و [[منشور (هندسه)|منشور]] را با می‌توان اکستروژن (بیرون کشیدن) [[چندضلعی]]‌های دوبعدی ساخت. تنها تعداد محدودی از چندوجهی‌های محدب با وجوه منتظم و شکل گوشه‌های برابر می‌تواند وجود داشته باشد که شامل [[جسم افلاطونی|اجسام افلاطونی]] و [[جسم ارشمیدسی|اجسام ارشمیدسی]] می‌شود. برخی اجسام ارشمیدسی را می‌توان با بریدن هرم راس اجسام افلاطونی ساخت. به دلیل سادگی ساختن، در غالب آثار [[معماری]] مانند گنبدهای ژئودزیک و اهرام از چندوجهی‌ها استفاده می‌شود. اخیراً نیز به علت استفاده از اشکال علاقه به سطوح چندوجهی افزایش یافته‌است. برخی مولکول‌ها و اتم‌های فشرده، به‌ویژه ساختارهای بلوری و هیدروکربن‌های افلاطونی و همچنین برخی شعاعیان شکلی شبیه اجسام افلاطونی دارند. از اجسام افلاطونی در ساخت تاس نیز استفاده می‌شود. چندوجهی‌ها ویژگی‌ها و انواع گوناگونی دارند و در گروه‌های تقارنی مختلفی جای می‌گیرند. با اعمالی روی هر چندوجهی می‌توان چندوجهی‌های دیگری ساخت. بعضی از آنها با هم روابطی دارند. چندوجهی‌ها از عصر حجر مورد توجه بوده‌اند. == تعاریف == [[File:Great truncated icosahedron naming parts fa.jpg|بندانگشتی|300px|یک چندوجهی]] چندوجهی‌های محدب به خوبی تعریف شده و خوش-تعریف‌اند به طوری که چندین تعریف معادل دارند. با این حال، تعریف صوری ریاضیاتی از چندوجهی‌هایی که لزوماً محدب نیستند مشکل‌ساز بوده‌است. بسیاری از تعاریف چندوجهی‌ها را در چهارچوب‌هایی خاص ارائه نموده‌اند،<ref name="lakatos">{{citation | last = Lakatos | first = Imre | editor2-first = Elie | editor2-last = Zahar | editor1-first = John | editor1-last = Worrall | author-link = Imre Lakatos | doi = 10.1017/CBO9781316286425 | isbn = 978-1-107-53405-6 | location = Cambridge | mr = 3469698 | orig-year = 1976 | page = 16 | publisher = Cambridge University Press | quote = definitions are frequently proposed and argued about | series = Cambridge Philosophy Classics | title = Proofs and Refutations: The logic of mathematical discovery | year = 2015| title-link = Proofs and Refutations }}.</ref> به طوری که برخی از سایرین مستحکم بوده و توافقی جهانی بر سر این که کدام یک را انتخاب کنند وجود ندارد. برخی از این تعاریف، اشکالی را که اغلب دیگران به عنوان چندوجهی برشمرده‌اند را مستثنی می‌کنند (همچون چندوجهی‌های خود-متقاطع) یا شامل اشکالی‌اند که اغلب به عنوان چندوجهیِ معتبر در نظر گرفته نمی‌شوند (همچون جامداتی که مرزهایشان [[منیفلد (هندسه)|منیفلد]] نیستند). چنانچه [[برانکو گرونباوم]] نیز مشاهده نمود: {{گفتاورد|«گناه اصلی{{efn|Original Sin، اشاره به دکترین مسیحیت و داستان خوردن میوه از درخت ممنوعه}} در نظریه چندوجهی‌ها به [[اقلیدس]] بر می‌گردد و از او به [[کپلر]]، [[لویی پوآنسو|پوآنسو]]، [[آگوستین لویی کوشی|کوشی]] و بسیاری دیگر تسری یافت … در هر مرحله … نویسندگان نتوانستند تعریف کنند که چندوجهی‌ها چه چیزهایی‌اند.»{{sfn |Grünbaum | 1994 |p=۴۳}}}} با این وجود برسر این مسئله توافق نظر وجود دارد که «چندوجهی» شکلی در فضای سه‌بعدی است که شامل تعداد محدودی [[وجه (هندسه)|وجه]] تخت، [[ضلع]]ِ راست، و [[رأس (هندسه)|رأس]] است به‌گونه‌ای که در هر ضلع دقیقاً دو وجه به هم برسند و در هر رأس دستکم سه رأس و سه وجه با هم برخورد کنند.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۴}} هرگاه دو وجه در خطی که ضلع هیچ وجهی نیست تقاطع کنند به آن خط «ضلع کاذب» و هرگاه سه ضلع در نقطه‌ای که گوشه هیچ وجهی نیست تقاطع کنند به آن نقطه «رأس کاذب» گویند.<ref>Coxeter, ''Star polytopes and the Schläfli function f(&#x3B1;,&#x3B2;,&#x3B3;)'' p. 121 1. The Kepler–Poinsot polyhedra</ref> معمولاً فضای محصور شده در درون این وجه‌ها ([[حجم]]) نیز جزء چندوجهی به‌شمار می‌رود. از این تعاریف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: * یک تعریف متداول و تا حدودی ساده از چند وجهی این است: شیء جامدی که سطوح بیرونی آن را می‌توان با تعداد زیادی وجه پوشش داد<ref>{{citation|title=Solid Geometry|first=Joseph P.|last=McCormack|publisher=D. Appleton-Century Company|year=1931|page=416}}.</ref><ref>{{citation|title=Computational Geometry: Algorithms and Applications|last1=de Berg|first1=M.|author1-link= Mark de Berg |last2=van Kreveld|first2=M.|author2-link= Marc van Kreveld |last3=Overmars|first3=M.|author3-link=Mark Overmars|last4=Schwarzkopf|first4=O.|author4-link=Otfried Cheong|edition=2nd|publisher=Springer|year=2000|page=64}}.</ref> یا اینکه یک جامد است که به صورت اتحاد چندوجهی‌های محدب شکل گرفته‌است.<ref>{{SpringerEOM|title=Polyhedron, abstract|id=Polyhedron,_abstract&oldid=25452|first=S.V.|last=Matveev}}</ref> ارتقاء طبیعی این تعریف مستلزم این است که جامد مورد بحث کراندار بوده، فضای داخلی آن و احتمالاً مرز آن نیز هم‌بند باشند. وجوه چنین چندوجهی ای را می‌توان به عنوان [[فضای همبند]] قسمت‌های مرز درون هر یک از صفحاتی که آن را پوشانده‌اند، و ضلع‌ها و رئوس آنها را به عنوان بخش‌های خط و نقاطی که وجوه در آنها به هم می‌رسند، تعریف کرد. با این حال، چندوجهی تعریف شده به این روش شامل چندوجهی‌های ستاره‌ای متقاطع نیست که ممکن است وجوه آن را [[چند ضلعی ساده|چندضلعی‌های ساده]] تشکیل ندهند و برخی از ضلع‌های آن متعلق به بیش از دو وجه باشد.<ref>{{citation|title=Adventures Among the Toroids: A study of orientable polyhedra with regular faces|title-link= Adventures Among the Toroids |first=B. M.|last=Stewart|author-link= Bonnie Stewart |edition=2nd|year=1980|page=6}}.</ref> * تعاریف مبتنی بر ایده سطح محدود کننده و نه جامد نیز معمول است.<ref name="cromwell">Cromwell (1997), pp. &nbsp;206–209.</ref> به عنوان مثال، اورورک (۱۹۹۳) چندوجهی را به عنوان اجتماع چندضلعی‌های محدب (وجوه آن) تعریف می‌کند. این چند ضلعی‌ها به گونه‌ای در فضا آرایش یافته‌اند که تقاطع (یا اشتراک) هر دو چندضلعی یک راس یا ضلع مشترک یا [[مجموعه تهی]] است، به طوری که اجتماعشان یک [[منیفلد (هندسه)|منیفلد]] است.<ref>{{citation|title=Computational Geometry in C|journal=Computers in Physics|volume=9|issue=1|first=Joseph|last=O'Rourke|author-link=Joseph O'Rourke (professor)|year=1993|pages=113–116|bibcode=1995ComPh...9...55O|doi=10.1063/1.4823371}}.</ref> اگر یک قسمت مسطح از چنین رویه‌ای خود چندضلعی محدبی نباشد، اورورک این شرط را می‌گذارد که آن قسمت باید به قطعاتی تقسیم‌بندی شوند که هر کدام چندضلعی‌های محدب کوچکتری بوده به گونه‌ای که زوایای دووجهی بینشان تخت باشند. تا حدودی به‌طور کلی تر، برانکو گرونباوم یک چندوجهی را به عنوان مجموعه‌ای از چندضلعی‌های ساده تعریف می‌کند که یک منیفلد تعبیه شده را تشکیل می‌دهند، با هر راس که حداقل سه ضلع به آن می‌رسد و هر دو وجه فقط در راس‌ها و ضلع‌های مشترک هر یک از هم تلاقی می‌کنند.<ref>{{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = Branko Grünbaum | contribution = Acoptic polyhedra | doi = 10.1090/conm/223/03137 | mr = 1661382 | pages = 163–199 | publisher = American Mathematical Society | location = Providence, Rhode Island | series = Contemporary Mathematics | title = Advances in discrete and computational geometry (South Hadley, MA, 1996) | url = https://sites.math.washington.edu/~grunbaum/BG225.Acoptic%20polyhedra.pdf | volume = 223 | year = 1999 | isbn = 978-0-8218-0674-6 | accessdate = ۵ ژوئن ۲۰۲۱ | archive-date = ۳۱ مارس ۲۰۲۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20210331174406/https://sites.math.washington.edu/~grunbaum/BG225.Acoptic%20polyhedra.pdf | dead-url = yes }}.</ref> کتاب چندوجهی‌های کرامول تعریف مشابهی ارائه می‌دهد اما بدون محدودیت حداقل سه ضلع در هر راس. باز هم، این نوع تعریف شامل چندوجهی‌های متقاطع نیست<ref>{{harvtxt|Cromwell|1997}}, p. &nbsp;209.</ref> مفاهیم مشابه اساس تعاریف توپولوژیک از چند وجهی را تشکیل می‌دهند، به عنوان زیرمجموعه‌های یک منیفلد توپولوژیکی به دیسک‌های توپولوژیک (وجه‌ها) که تقاطع‌های دوتایی آنها به صورت نقطه (رئوس)، قوس‌های توپولوژیکی (ضلع‌ها) یا مجموعه تهی است. با این حال، چندوجهی توپولوژیکی (حتی با مثلث‌های تمام وجه) وجود دارد که نمی‌توان آنها را به عنوان چند وجهی هندسی درک کرد.<ref>{{citation | last1 = Bokowski | first1 = J. | last2 = Guedes de Oliveira | first2 = A. | doi = 10.1007/s004540010027 | issue = 2–3 | journal = [[Discrete and Computational Geometry]] | mr = 1756651 | pages = 197–208 | title = On the generation of oriented matroids | volume = 24 | year = 2000| doi-access = free }}.</ref> * تعریف مدرن‌تری مبتنی بر نظریه چندوجهی‌های مجرد نیز رواج دارد. این چندوجهی‌ها را می‌توان به صورت مجموعه‌هایی با [[ترتیب جزئی]] تعریف نمود، به گونه ای که عناصر آنها راس‌ها، ضلع‌ها و وجه‌های یک چندوجهی هستند. هنگامی که راس یا ضلع کوچک‌تر از ضلع یا وجه باشد، یک عنصر راس یا ضلع کم‌تر از عنصر ضلع یا وجه است (به این ترتیب جزئی). علاوه بر این، ممکن است یکی از عناصر زیرین ویژه این ترتیب جزئی (نشان دهنده مجموعه تهی) و یک عنصر بالا نشان دهنده کل چندوجهی باشد. اگر بخشهای ترتیب جزئی بین عناصر سه وجه از هم فاصله داشته باشند (یعنی بین هر وجه و عنصر پایین و بین عنصر بالا و هر راس) ساختار مشابه نمایش انتزاعی یک چند ضلعی را دارند، سپس این مجموعه‌هایی که مرتب شده‌اند دقیقاً همان اطلاعات را با چند وجهی توپولوژیکی حمل می‌کنند. با این حال، این الزامات اغلب سهل‌گیرانه هستند، در عوض فقط به این نیاز است که مقاطع بین عناصر دو وجه از یکدیگر دارای ساختار مشابه نمایش انتزاعی یک بخش خط باشند.<ref name="bursta">{{citation | last1 = Burgiel | first1 = H. | last2 = Stanton | first2 = D. | doi = 10.1007/s004540010030 | issue = 2–3 | journal = [[Discrete and Computational Geometry]] | mr = 1758047 | pages = 241–255 | title = Realizations of regular abstract polyhedra of types {3,6} and {6,3} | volume = 24 | year = 2000| doi-access = free }}.</ref> (این بدان معنی است که هر ضلع شامل دو رأس است و به دو وجه تعلق دارد و هر رأس در یک وجه به دو ضلع آن وجه تعلق دارد) چند وجهی هندسی، که به روش‌های دیگر تعریف شده‌است، می‌تواند به صورت انتزاعی از این طریق توصیف شود، اما همچنین می‌توان از چندوجهی انتزاعی به عنوان اساس تعریف چندوجهی هندسی استفاده کرد. تحقق یک چندوجهی انتزاعی به‌طور کلی به عنوان نگاشتی از رئوس چندوجهی انتزاعی به نقاط هندسی در نظر گرفته می‌شود، بدین ترتیب که نقاط هر وجه به صورت همسطح است. پس می‌توان یک چندوجهی هندسی را به عنوان تحقق چندوجهی انتزاعی تعریف کرد.<ref>{{harvtxt|Grünbaum|2003}}, pp. &nbsp;468–469.</ref> تحققاتی که الزام مسطح بودن را حذف می‌کنند، الزامات اضافی تقارن را تحمیل کرده یا رئوس را به فضاهای ابعاد بالاتر می‌نگارند نیز در نظر گرفته شده‌اند.<ref name="bursta"/> تعریف اخیر، برخلاف تعاریفی که بر مبنای جامدات و رویه‌ها ارائه شده‌اند، برای چندوجهی ستاره‌ای کاملاً مناسب می‌باشد. با این حال، بدون محدودیت‌های اضافی، این تعریف اجازه می‌دهد تا چندوجهی تبهگن یا بی‌وفا (به عنوان مثال، با نگاشت تمام رئوس در یک نقطه واحد) ساخت و این سؤال که: «چگونه تحقق بخشی از این‌ها را محدود کنیم تا از این تبهگنی‌ها جلوگیری شود؟» نیز لاینحل باقی مانده‌است. در همه این تعاریف، یک چندوجهی به عنوان یک نمونه سه بعدی از [[پلیتوپ]] کلی تر در هر تعداد ابعاد قابل درک است. به عنوان مثال، یک چندضلعی جسمی دو بعدی دارد و هیچ وجهی ندارد، در حالی که یک چهار پلیتوپ دارای یک بدنه چهار بعدی و یک مجموعه اضافی از «سلول» های سه بعدی است. با این حال، برخی از متون مربوط به هندسه ابعاد بالاتر از اصطلاح «چندوجهی» برای معنای دیگری استفاده می‌کنند: نه یک پلیتوپ سه بعدی، بلکه شکلی است که به نوعی با یک پلیتوپ متفاوت است. به عنوان مثال، برخی منابع [[چندضلعی‌های کوژ و کاو|چندضلعی محدب]] را به عنوان محل تلاقی بسیاری از نیم‌فضاها و یک پلیتوپ را به صورت چندوجهی کراندار تعریف می‌کنند.<ref name="polytope-bounded-1">{{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = Branko Grünbaum | doi = 10.1007/978-1-4613-0019-9 | edition = 2nd | isbn = 978-0-387-00424-2 | location = New York | mr = 1976856 | page = 26 | publisher = Springer-Verlag | ref = Grünbaum-Convex-Polytopes<!-- Don't interfere with harv links to the other Grünbaum 2003 reference --> | series = Graduate Texts in Mathematics | title = Convex Polytopes | title-link = Convex Polytopes | volume = 221 | year = 2003}}.</ref><ref name="polytope-bounded-2">{{citation | last1 = Bruns | first1 = Winfried | last2 = Gubeladze | first2 = Joseph | contribution = Definition 1.1 | contribution-url = https://books.google.com/books?id=pbgg1pFxW8YC&pg=PA5 | doi = 10.1007/b105283 | isbn = 978-0-387-76355-2 | mr = 2508056 | page = 5 | publisher = Springer | location = Dordrecht | series = Springer Monographs in Mathematics | title = Polytopes, Rings, and ''K''-theory | year = 2009| citeseerx = 10.1.1.693.2630 }}.</ref> در این مقاله تنها به چندوجهی ۳ بعدی پرداخته شده‌است. === زوایا === هر چندوجهی دارای سه نوع زاویه است که عبارتند از: # '''زاویه مسطحه:''' به هر کدام از زوایای گوشه وجوه چندضلعی‌های چندوجهی زاویه مسطحه گویند. # '''[[زاویه فضایی]]:'''به هر کدام از زوایایی که چندوجهی در فضای سه بعدی روی رأس می‌پوشاند زاویه فضایی گویند. هر کدام از این زوایا با سه یا بیشتر از ۳ زاویه زاویه صاف محصور شده‌اند. # '''زاویه دووجهی:'''به هر کدام از زوایایی که بین دو وجه چندوجهی پدید آیند، زاویه دووجهی گویند.<ref>{{harvtxt|Cromwell|1997}}, p. &nbsp;13.</ref> === سطح چندوجهی === «سطح چندوجهی»{{یادچپ|polyhedral surface}} حاصل به‌هم پیوستن تعداد محدودی وجه چندضلعی تخت است و ملزوماً فضایی را محصور نمی‌کند. در سطوح چندوجهی می‌توان اضلاع مرزی و رئوس مرزی (تنها در زمانی که سطح چندوجهی شامل فقط یک وجه باشد) داشت.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۴}} اخیراً به علت استفاده از اشکال علاقه به سطوح چندوجهی در [[معماری]] افزایش یافته‌است.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۲}} == مفاهیم دیگر == === محدب بودن === [[پرونده:Stella octangula.svg|thumb|upright=۰٫۵|یک چندوجهی غیر محدب.]] چندوجهی محدب چندوجهی‌ای است که جسمی محدب را مشخص می‌کند. این شرایط را می‌توان به روشهای مختلف معادل بیان کرد: * برای هر جفت از نقاط جسم، خطی که آنها را به هم وصل می‌کند کاملاً در جسم موجود است (این تعریف معمول [[مجموعه محدب]] در فضا است). * برای هر جفت رأس، خطی که آنها را به وصل می‌کند کاملاً در جسم موجود است. * صفحه حاوی هر وجه، فضا را به دو نیمه تقسیم می‌کند و چند وجهی کاملاً در یکی از این دو نیمه قرار دارد. چند وجهی غیر محدب را گاهی مقعر می‌نامند.<ref name=zieg>{{Citation | last=Ziegler | first=Günter M. | author-link=Günter M. Ziegler | title=Lectures on Polytopes | publisher=[[Springer-Verlag]] | location=Berlin, New York | series=Graduate Texts in Mathematics | year=1995 | volume=152}}.</ref> === اسکلت === [[File:Tetraedro regolare.png|thumb|right|upright=۰٫۶|اسکلت چهاروجهی که روی صفحه نمایش داده شده.]] رئوس و ضلع‌های چندوجهی گرافی را تشکیل می‌دهند که اسکلت چند وجهی نامیده می‌شود. به عنوان مثال، اسکلت چهار وجهی یک [[گراف کامل]] با ۴ راس است. اسکلت چند وجهی محدب یک [[گراف مسطح]] است و به همین دلیل قضیه چندوجهی اویلر (که در ادامه توضیح داده خواهد شد) در آن صدق می‌کند: در واقع می‌توان گراف را از یک نقطه داخلی چندوجهی بر روی هر کره ای که در آن نقطه قرار دارد نمایش داد و سپس با استفاده از [[تصویر کردن استریوگرافیک]] به روی صفحه نمایش داد. گراف یک چندوجهی پیچیده‌تر ممکن است مسطح نباشد.<ref name=Eppstein2013>{{cite web|last=Eppstein|first=David|title=Twenty Proofs of Euler's Formula: V-E+F=2|url=http://www.ics.uci.edu/~eppstein/junkyard/euler/|access-date=3 June 2013}}</ref><ref>[[Imre Lakatos]]: [[Proofs and Refutations]], Cambridge Technology Press, 1976</ref> {{-}} === تور === [[File:Dodecahedron flat.svg|thumb|right|240px|یکی از تورهای دوازده وجهی منتظم.]] {{حل نشده|ریاضیات|آیا هر چندوجهی محدب، توری ساده است؟}} تورِ (Net) یک چند وجهی، شکل مسطحی است که از تعدادی چندضلعی در امتداد برخی طرف‌ها تشکیل شده‌است، که می‌تواند در فضا خم شود تا بسته شود و یک چندوجهی تشکیل دهد. تور ابزاری کاربردی برای ساخت چندوجهی کاغذی است.<ref>{{citation|first=Magnus J.|last=Wenninger|author-link=Magnus Wenninger|title=Polyhedron Models|publisher=Cambridge University Press|year=1971}}</ref> در سال ۱۹۷۵، جی.سی. شپارد پرسید که آیا هر چندوجهی محدب حداقل دارای یک تور ساده است؟<ref>{{citation| last = Shephard | first = G. C. | author-link = Geoffrey Colin Shephard| issue = 3| journal = Mathematical Proceedings of the Cambridge Philosophical Society| mr = 0390915| pages = 389–403| title = Convex polytopes with convex nets| volume = 78| year = 1975 |doi=10.1017/s0305004100051860| bibcode = 1975MPCPS..78..389S}}</ref> این سؤال که به عنوان حدس دورر یا مسئله تور دورر یا حدس شپارد نیز شناخته می‌شود، بی پاسخ مانده‌است.<ref>{{Mathworld|urlname=ShephardsConjecture|title=Shephard's Conjecture|mode=cs2}}</ref><ref>{{citation|url=http://www.openproblemgarden.org/op/d_urers_conjecture|title=Dürer's conjecture|work=Open Problem Garden|first=D. |last=Moskovich|date=June 4, 2012}}</ref><ref>{{citation|last=Ghomi|first=Mohammad|date=2018-01-01|title=Dürer's Unfolding Problem for Convex Polyhedra|journal=Notices of the American Mathematical Society|volume=65|issue=1|pages=25–27|doi=10.1090/noti1609|doi-access=free}}</ref> {{-}} == خواص توپولوژیکی == خصوصیات توپولوژیکی چندوجهی آن ویژگی‌هایی است که فقط شکل جهانی آن را توصیف می‌کند. به عنوان مثال چندوجهی‌های محدب همه دارای فرم توپولوژیکی یکسان هستند: آنها «از نظر توپولوژیکی» برابر با یک کره هستند. این چندوجهی‌ها ساده نامیده می‌شوند. برای چندوجهی‌های ساده فرمول مهمی به نام قضیه چندوجهی اویلر وجود دارد که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد. === توپولوژی رویه === {{تصویر چندگانه|align=left|total_width=400|image1=Great icosahedron.png|image2=Toroidal polyhedron.gif|footer=تصویر راست: بیست وجهی بزرگ دارای ۲۰ وجه مثلثی است که با یکدیگر تلاقی می‌کنند.{{سخ}} تصویر چپ: چندوجهی چنبرواری که از نظر [[توپولوژی|توپولوژیکی]] یک چنبره است.}} [[رویه (توپولوژی)|رویه]] یک چندوجهی اتحاد وجوه آن است. در برخی موارد، مانند بیست وجهی بزرگ نشان داده شده در شکل، این وجوه‌ها می‌توانند تلاقی کنند و در نتیجه شکل پیچیده‌ای را تشکیل می‌دهند. وقتی این اتفاق می‌افتد، ممکن است مشخص نباشد که کدام قسمت جسم از فضا در واقع توسط وجه‌ها «در نظر گرفته شده» است. این پدیده مشابه پدیده‌ای است که در فضای ۲بعدی برای چندضلعی‌های ستاره ای رخ می‌دهد. در بیشتر موارد مورد مطالعه، وجه‌ها با هم تلاقی ندارند و در واقع رویه‌ای را تشکیل می‌دهند که از نقطه نظر توپولوژیک قابل مطالعه است: یعنی شکل جهانی آن توصیف می‌شود، با نادیده گرفتن زوایای تشکیل شده به صورت محلی توسط ضلع‌ها و رئوس مختلف. یک رویه همیشه بخشی از فضا را مشخص می‌کند.{{یاد|این حقیقت گرچه شهودی است، ولی بدیهی نیست: رویه شبیه حالت سه بعدی [[قضیه خم ژوردن]] است. در هر صورت این حقیقت که رویه، اجتماعی از چندضلعی‌ها است اثبات را آسان‌تر می‌کند: بدون این فرض، می‌توان رویه‌هایی چون کره شاخ‌دار اسکندر را ایجاد نمود که رفتار عجیب تری دارد.}} از نظر توپولوژیک، یک سطح در فضا بیش از هر چیز با «تعداد قطعات جدا شده» و «تعداد سوراخ» مشخص می‌شود. وقتی این قطعه از یک قطعه تشکیل شده باشد و هیچ روزنه‌ای نداشته باشد، معادل کره است. قطعات جداگانه و تعداد حفره‌ها در ریاضیات به ترتیب با مفهوم فضای متصل و جنسیت متصل شده رسمی می‌شوند. چندوجهی دارای سوراخ دارای رویه‌ای به شکل [[چنبره]] است.<ref>{{یادکرد کتاب| last=Dedò| first=Maria| year=1999|title=Forme, simmetria e topologia città=Bologna | isbn=88-08-09615-7}}</ref> === طبقه‌بندی توپولوژیکی === برخی از چندوجهی‌ها دارای دو طرف مشخص در سطح خود هستند. به عنوان مثال، می‌توان به داخل و خارج یک مدل کاغذی چندوجهی محدب رنگ متفاوتی داد (اگرچه رنگ داخلی از دید پنهان خواهد شد). این چندوجهی‌ها جهت‌دار هستند. همین امر در مورد چندوجهی‌های غیر محدب و غیر خود-متقاطع نیز صدق می‌کند. برخی از چندوجهی‌های غیر محدب خود-متقاطع می‌توانند به همان شیوه رنگی شوند اما مناطق آنها زیر و رو می‌شود به طوری که هر دو رنگ زده شده در خارج در مکان‌های مختلفی ظاهر می‌شوند. اینها هنوز هم جهت دار در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، برای برخی دیگر از چندوجهی‌های خود-متقاطع با وجه‌های چندضلعی‌های ساده، رنگ آمیزی دو طرف هر وجه با دو رنگ متفاوت به طوری که وجه‌های مجاور دارای رنگ‌های ثابت باشند امکان‌پذیر نیست. در این حالت گفته می‌شود که چندوجهی جهت‌ناپذیر است. برای چندوجهی با وجه‌هایی که از هم عبور می‌کنند، ممکن است مشخص نباشد که وجه‌های مجاور به‌طور یکسان رنگ‌آمیزی می‌شوند، اما برای این چند وجهی‌ها هنوز هم می‌توان با در نظر گرفتن یک مجموعه سلول توپولوژیکی با همان اتفاقات بین رئوس، ضلع‌ها و وجه‌های آن جهت دار بودن یا نبودن چندوجهی را مشخص کرد.<ref>{{harvtxt|Richeson|2008}}, p. &nbsp;157.</ref> === مشخصه اویلر و قضیهٔ چندوجهی اویلر === {{اصلی|مشخصه اویلر}} [[مشخصه اویلر]] مشخصه‌ای است که با حرف یونانی خی (<math>\chi\,</math>) نشان داده شده و در ابتدا برای چندوجهی‌ها و به شکل زیر تعریف شد: {{چپ‌چین}} :<math>\chi=V-E+F \,\!</math> {{پایان چپ‌چین}} که ''V'', ''E'' و ''F'' به‌ترتیب تعداد رأس‌ها، اضلاع و وجه‌های چندوجهی هستند. قضیه چندوجهی اویلر بیان می‌کند همواره مشخصه اویلر چندوجهی‌های محدب برابر ۲ است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Euler Characteristic|نشانی=http://mathworld.wolfram.com/EulerCharacteristic.html|ناشر=MathWorld|تاریخ بازبینی=۱۲ آوریل ۲۰۱۴}}</ref> جدول زیر قضیه چندوجهی اویلر را روی برخی چندوجهی‌های محدب بررسی می‌کند: {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- !نام !تصویر !خانواده !رأس‌ها{{سخ}}''V'' !اضلاع{{سخ}}''E'' !وجه‌ها{{سخ}}''F'' !مشخصهٔ اویلر:{{سخ}}''V'' − ''E'' + ''F'' |- align=center |چهاروجهی منتظم |[[پرونده:tetrahedron.gif|100px]] |اجسام افلاطونی |۴ |۶ |۴ |'''۲''' |- align=center |چهاروجهی بریده شده |[[پرونده:Truncatedtetrahedron.gif|100px]] |اجسام ارشمیدسی |۱۲ |۱۸ |۸ |'''۲''' |- align=center |دوازده‌مثلث وجهی |[[پرونده:Triakistetrahedron.gif|100px]] |اجسام کاتالان |۸ |۱۸ |۱۲ |'''۲''' |} برای اشکال پیچیده‌تر، مشخصه اولر مربوط به تعداد سوراخ‌ها و عوامل دیگر است و کمتر از ۲ خواهد بود.<ref>{{harvtxt|Richeson|2008}}, p. &nbsp;180.</ref> مشخصه اویلر چندوجهی‌های ستاره‌ای متغیر است. جدول زیر مشخصه اویلر برخی چندوجهی‌های ستاره‌ای را بیان می‌کند: {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- !نام !تصویر !خانواده !رأس‌ها{{سخ}}''V'' !اضلاع{{سخ}}''E'' !وجه‌ها{{سخ}}''F'' !مشخصهٔ اویلر:{{سخ}}''V'' − ''E'' + ''F'' |- align=center |دوازده وجهی بزرگ |[[پرونده:GreatDodecahedron.gif|100px]] |ستاره‌ای منتظم (کپلر-پوآنسو) |۱۲ |۳۰ |۱۲ |'''۶-''' |- align=center |بیست دوازده وجهی بزرگ |[[پرونده:Great icosidodecahedron.png|100px]] |ستاره‌ای شبه منتظم |۳۰ |۶۰ |۳۲ |'''۲''' |- align=center |بیست دوازده دوازده وجهی اسناب |[[پرونده:Snub icosidodecadodecahedron.png|100px]] |ستاره‌ای نیمه منتظم |۶۰ |۱۸۰ |۱۰۴ |'''۱۶-''' |} === چندوجهی چنبرواری === [[پرونده:Hexagonal torus.png|150px|بندانگشتی|یک چندوجهی چنبرواری]] چندوجهی چنبرواری نوعی چندوجهی است که علاوه بر چندوجهی بودن یک [[چنبروار]] نیز هست و دارای ۱ یا بیش از یک سوراخ است. چندوجهی چنبرواری به عنوان مجموعه‌هایی از چندضلعی‌ها تعریف می‌شود که در ضلع‌ها و رئوس آن به هم می‌رسند و یک [[منیفولد]] را تشکیل می‌دهند؛ یعنی هر ضلع باید دقیقاً توسط دو چندضلعی احاطه شود و پیوند اجزا در هر راس باید یک چرخه منفرد باشد که بین ضلع‌ها و چندضلعی‌هایی که در آن راس قرار دارند متناوب باشد.<ref>{{harvtxt|Whiteley|1979}}; {{harvtxt|Stewart|1980}}, p. &nbsp;15.</ref> برخی از نویسندگان عبارت «چندوجهی چنبرواری» را به معنای دقیق تر نوعی چندوجهی که از نظر توپولوژیکی معادل [[چنبره]] (با یک سوراخ) است محدود می‌کنند.<ref>{{citation | last=Webber | first=William T. | doi=10.1023/A:1004997029852 | issue=1 | journal=[[Geometriae Dedicata]] | mr=1468859 | pages=31–44 | title=Monohedral idemvalent polyhedra that are toroids | volume=67 | year=1997| s2cid=117884274 }}.</ref> در یک چندوجهی چنبرواری با N سوراخ مشخصه اویلر نامثبت بوده و برابر با ''V'' − ''E'' + ''F'' = ۲ − ۲''N'' می‌باشد.<ref>{{citation | last=Whiteley | first=Walter | authorlink=Walter Whiteley | issue=1 | journal=Structural Topology | mr=621628 | pages=46–58, 73 | title=Realizability of polyhedra | url=http://www.iri.upc.edu/people/ros/StructuralTopology/ST1/st1-07-a4.pdf | year=1979}}.</ref> == ویژگی‌ها و مشخصه‌های دیگر == === تعداد وجوه === چندوجهی‌ها بر اساس تعداد وجوهشان و بر اساس یونانی کلاسیک دسته‌بندی و نام‌گذاری می‌شوند؛ مثلاً tetrahedron ([[چهاروجهی]]) به معنی چندوجهی با چهار وجه، pentahedron ([[پنج‌وجهی]]) به معنی چندوجهی با پنج وجه، hexahedron ([[شش‌وجهی]]) به معنی چندوجهی با شش وجه است و الی آخر به همین شکل نام‌گذاری می‌گردند. === شکل گوشه‌ها === برای هر رأس می‌توان یک شکل گوشه تعریف کرد که شکل چندوجهی را در اطراف رأس مشخص می‌کند. تعاریف دقیق متغیرند، اما می‌توان شکل گوشه را شکلی تعریف کرد که در اثر بریدن راس چندوجهی پدید می‌آید.<ref>Cromwell (1997), pp. 206–209.</ref> اگر چندضلعی حاصل از این فرایند منتظم باشد، رأس منتظم شمرده می‌شود. ==== نماد رأس ==== نماد رأس<ref>Resources for Teaching Discrete Mathematics: Classroom Projects, History, modules, and articles, edited by Brian Hopkins</ref><ref>[http://polyhedra.mathmos.net/entry/vertexsymbol.html Vertex Symbol] Robert Whittaker</ref> یا پیکربندی رأس علامتی اختصاری برای نشان دادن شکل گوشه یک چندوجهی یا [[کاشی‌کاری]] به عنوان دنباله‌ای از وجه‌ها در اطراف یک راس است. برای چندوجهی‌های یکنواخت فقط یک نوع شکل گوشه وجود دارد و بنابراین پیکربندی راس کاملاً چند وجهی را تعریف می‌کند. نماد راس به عنوان دنباله‌ای از اعداد ارائه شده‌است که تعداد اضلاع وجه‌های اطراف راس را نشان می‌دهد. علامت گذاری «a.b.c» یک راس را توصیف می‌کند که دارای ۳ وجه در اطراف آن است که a و b و c ضلع دارند. {| class=wikitable align=right |- valign=top align=center |[[File:Icosidodecahedron.png|200px]]{{سخ}}بیست دوازده وجهی |[[Image:Icosidodecahedron vertfig labeled.png|150px]]{{سخ}}شکل گوشه اش که با نماد رأس به شکل{{سخ}}۳٫۵٫۳٫۵ یا ^۲(۳٫۵) نمایش داده می‌شود. |} برخلاف محل شروع، ترتیب مهم است؛ مثلاً ۳٫۵٫۳٫۵ با ۵٫۳٫۵٫۳ برابر امّا با ۳٫۳٫۵٫۵ متفاوت است. عناصر تکرار شده را می‌توان برای نشان دادن جمع کرد؛ مثلاً ۳٫۵٫۳٫۵ را می‌توان به شکل ^۲(۳٫۵) نمایش داد.<ref>[https://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf Uniform Solution for Uniform Polyhedra] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151127053535/http://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf |date=2015-11-27}} (1993)</ref><ref name=Steurer>[https://books.google.com/books?id=nVx-tu596twC&pg=PA18 Crystallography of Quasicrystals: Concepts, Methods and Structures] by Walter Steurer, Sofia Deloudi, (2009) pp. 18–20 and 51–53</ref> ==== پیکربندی وجه ==== [[Image:Rhombic dodecahedron v3434.png|thumb|150px|پیکربندی وجه دوازده لوزوجهی.]] دوگان‌های یکنواخت که وجه متقارنند، می‌توانند با علامات اختصاری مشابهی با پیکربندی رأس که پیکربندی وجه نامیده می‌شود نشان داده شوند.<ref name=Steurer/> این نمادها با یک V برای اختلاف نشان داده می‌شوند. این نماد به شکل شمارش متوالی تعداد وجوهی که در رئوس اطراف وجه قرار دارند مشخص می‌شوند.<ref>Cundy and Rollett (1952)</ref> مثلاً پیکربندی وجه دوازده لوز وجهی V۳٫۴٫۳٫۴ یا ^۲(۳٫۴)V است. === زاویه داخلی چندوجهی === چندوجهی‌ها از چندضلعی‌های منتظم درست شده اند. چندوجهی‌ها مثل چندضلعی‌ها [[زاویه|زاویه داخلی]] و خارجی دارند. زاویه داخلی چندوجهی‌ها بر اساس تعداد وجوه و اضلاع راس بدست می‌آید. مثلا چهاروجهی چهار تا [[مثلث متساوی‌الاضلاع|مثلث متساوی الاضلاع]] دارد و اندازه زاویه داخلی وجه آن 60 درجه است و مجموع زاویه داخلی آن برابر با180درجه است.ولی چهاروجهی مجموع زاویه داخلی فضایی‌اش برابر با720 درجه است. پس مجموع زاویه داخلی و اندازه زاویه داخلی به ترتیب بر این اساس نوشته می‌گردد.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=ریاضیات پیشرفته/چندوجهی - ویکی‌کتاب|نشانی=https://fa.wikibooks.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%AC%D9%87%DB%8C|وبگاه=fa.wikibooks.org|بازبینی=2022-09-03|کد زبان=fa|archive-date=۳ سپتامبر ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220903095325/https://fa.wikibooks.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%AC%D9%87%DB%8C|dead-url=yes}}</ref> <math block="display"> 180n[(n'-2)] </math> <math block="display"> \frac{180}{n'}n[(n'-2)] </math> === حجم === جامدات چندوجهی دارای یک مقدار مشخص به نام حجم هستند که میزان فضای اشغال شده را اندازه‌گیری می‌کند. خانواده‌های ساده چندوجهی‌ها ممکن است فرمول‌های ساده‌ای برای حجم خود داشته باشند. به عنوان مثال، حجم اهرام، منشورها و موازی‌السطوح‌ها را می‌توان به راحتی بر اساس طول ضلع یا مشخصات دیگر بیان کرد. حجم چندوجهی‌های پیچیده‌تر ممکن است فرمول‌های ساده‌ای نداشته باشند. با تقسیم چندوجهی به قطعات کوچک‌تر، حجم این چندوجهی‌ها محاسبه می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان حجم یک چندوجهی منتظم را با تقسیم آن به هرم‌های برابر محاسبه کرد، به این شکل که که هر هرم دارای یک وجه از چندوجهی به عنوان قاعده و مرکز چندوجهی به عنوان راس آن است. به‌طور کلی، می‌توان از [[قضیه دیورژانس]] استخراج کرد که حجم یک جامد چندوجهی توسط آن داده می‌شود:<math block=display> \frac{1}{3} \left| \sum_F (Q_F \cdot N_F) \operatorname{area}(F) \right|, </math> که در آن مجموع روی وجوه F چندوجهی است، <math>Q_F</math> نقطه‌ای دلخواه روی وجه F بوده، <math>N_F</math> [[بردار واحد]] عمود بر F به سمت بیرون چندوجهی و نقطه ضرب [[ضرب داخلی]] است.<ref>{{citation |last=Goldman |first=Ronald N.|author-link=Ron Goldman (mathematician) |editor-last=Arvo |editor-first=James |title=Graphic Gems Package: Graphics Gems II |publisher=Academic Press |year=1991 |pages=170–171 |chapter=Chapter IV.1: Area of planar polygons and volume of polyhedra}}</ref> === مساحت === جامدات چندوجهی دارای یک مقدار مشخص به نام مساحت هم هستند که میزان سطح رویه وجه های چندوجهی را محاسبه و اندازه‌گیری می‌کند. خانواده‌های ساده چندوجهی‌ها ممکن است فرمول‌های ساده ای برای مساحت خود داشته باشند. به عنوان مثال،مساحت اهرام، منشورها و متوازی السطوح‌ها را می‌توان به راحتی بر اساس طول ضلع یا مشخصات دیگر بیان کرد.اما چندوجهی ها به دلیل انواع زیادشان ممکن است مساحت پیچیده داشته باشند.(مثل مساحت چندضلعی ها) مساحت چندوجهی های منتظم دارای مساحت رویه هستند.وجه‌های چندوجهی منتظم،چندضلعی منتظم است.چندوجهی های ثابت مثل منشور٬هرم٬متوازی‌السطوح مساحت های ثابتی دارند.هرم ها و منشورهای چندوپهلو نیز بر اساس مساحت منشور بدست می‌آید اما چون قاعده منشور٬چندضلعی منتظم می‌باشد٬براساس مجموع مساحت چندضلعی و مساحت جانبی منشور(محیط چندضلعی×ارتفاع)بدست می‌آید. مساحت چندوجهی:<math block="display"> n[\frac{1}{4}n'a^2 cot(\frac{\pi}{n'})] </math>. nدر اینجا تعداد وجه و'nتعداد ضلع چندضلعی است عددπدر اینجا برحسب [[رادیان]] است<ref name=":1" /> === نماد اشلفلی === {{اصلی|نماد اشلفلی}} [[نماد اشلفلی]] نوعی نشانه گذاری برای پلیتوپهای منتظم، از جمله چندوجهی‌های منتظم است. چندوجهی‌های منتظم به شکل {p,q} نشانه گذاری می‌شوند که در آن q نماد اشلفلی شکل گوشه‌ها بوده و p هم نماد اشلفلی چندضلعی هر وجه است. نماد اشلفلی [[چندضلعی منتظم]] محدب به شکل {p} است که در آن p تعداد اضلاع است. نماد اشلفلی چندضلعی منتظم مقعر (ستاره ای) به شکل {p/q} است که در آن p تعداد رئوس و q تعداد اضلاع میان دو رأس در وصل کردن رئوس چندضلعی محدب منتظم برای ساختن آن است. چندوجهی‌هایی که نماد اشلفلی آنها قرینه باشند، دوگان یکدیگرند.<ref name=":0">{{Cite book|title=Regular Polytopes|last=Coxeter|first=H.S.M.|publisher=Dover|year=1973|edition=3rd|location=New York}}</ref> ==== نماد اشلفلی چندوجهی‌های شبه منتظم نیمه منتظم ==== کاکستر با افزودن یک بعد عمودی به نماد اشلفلی، استفاده از نماد اشلفلی را به چندوجهی شبه منتظم گسترش داد.<ref name=":0"/> در اینجا نماد اشلفلی بعضی چندوجهی‌های نیمه منتظم و شبه منتظم دیده می‌شود:{{sfn|Sherk|McMullen|Thompson|Weiss|1995|loc=papers 22,23 and 24}} {| class=wikitable !شکل !colspan=3|نمادهای اشلفلی !تقارن !colspan=2|[[نمودار کاکسیتر-دینکین]] !colspan=3|مثال، {۴٬۳} |- align=center !منتظم |<math>\begin{Bmatrix} p , q \end{Bmatrix}</math> ||{p,q} ||{t₀{p,q |rowspan=7|[p,q]{{سخ}}یا{{سخ}}[(p,q,2)] |colspan=2|{{چپ‌چین}} {{CDD|node_1|p|node|q|node}} {{پایان چپ‌چین}} |[[File:Hexahedron.png|40px]]||مکعب||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|4|node|3|node}} {{پایان چپ‌چین}} |- align=center !بریده شده | <math>t\begin{Bmatrix} p , q \end{Bmatrix}</math> ||{t{p,q ||{t_0,1{p,q |colspan=2|{{چپ‌چین}} {{CDD|node_1|p|node_1|q|node}} {{پایان چپ‌چین}} |[[File:Truncated hexahedron.png|40px]]||مکعب بریده شده||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|4|node_1|3|node}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center !دوبریده{{سخ}}(بریده دوگان) | <math>t\begin{Bmatrix} q , p \end{Bmatrix}</math> ||{2t{p,q ||{t_1,2{p,q |{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|q|node_1|p|node}}{{پایان چپ‌چین}}||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|p|node_1|q|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Truncated octahedron.png|40px]]||هشت وجهی بریده شده||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|4|node_1|3|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center !اصلاح شده {{یاد|به انگلیسی Rectificated}}{{سخ}}(بریده شده تا وسط یال‌ها) | <math>\begin{Bmatrix} p \\ q \end{Bmatrix}</math> ||{r{p,q ||{t₁{p,q ||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|split1-pq|nodes}}{{پایان چپ‌چین}}|| {{چپ‌چین}}{{CDD|node|p|node_1|q|node}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Cuboctahedron.png|40px]]||مکعب هشت وجهی||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|4|node_1|3|node}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center !دو بریده کامل{{سخ}}(دوگان منتظم) |<math>\begin{Bmatrix} q , p \end{Bmatrix}</math> ||{2r{p,q ||{t₂{p,q |{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|q|node|p|node}}{{پایان چپ‌چین}}||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|p|node|q|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Octahedron.png|40px]]||هشت وجهی||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|4|node|3|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center !گسترش داده شده{{سخ}}(اصلاح شده اصلاح شده) | <math>r\begin{Bmatrix} p \\ q \end{Bmatrix}</math> ||{rr{p,q ||{t_0,2{p,q ||{{چپ‌چین}}{{CDD|node|split1-pq|nodes_11}}{{پایان چپ‌چین}}|| {{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|p|node|q|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Small rhombicuboctahedron.png|40px]]||لوز مکعب هشت وجهی||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|4|node|3|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center !همه بریده{{سخ}}(بریده اصلاح شده) | <math>t\begin{Bmatrix} p \\ q \end{Bmatrix}</math> ||{tr{p,q ||{t_0,1,2{p,q ||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|split1-pq|nodes_11}}{{پایان چپ‌چین}}|| {{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|p|node_1|q|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Great rhombicuboctahedron.png|40px]]||مکعب هشت وجهی بریده شده||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_1|4|node_1|3|node_1}}{{پایان چپ‌چین}} |- align=center ! اسناب شده | <math>s\begin{Bmatrix} p \\ q \end{Bmatrix}</math> ||{sr{p,q ||{ht_0,1,2{p,q ||[p,q]⁺ ||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_h|split1-pq|nodes_hh}}{{پایان چپ‌چین}}||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_h|p|node_h|q|node_h}}{{پایان چپ‌چین}} |[[File:Snub hexahedron.png|40px]]||مکعب اسناب||{{چپ‌چین}}{{CDD|node_h|4|node_h|3|node_h}}{{پایان چپ‌چین}} |} === ناوردای دن === [[پرونده:Triangledissection.svg|thumb|تبدیل [[مربع]] به [[مثلث]] (در فضای ۲بعدی) با استفاده از قضیه بولیای - گروین.]] [[پرونده:Cube and prism from two bricks.svg|thumb|تبدیل دو چندوجهی با حجم و ناوردای دن برابر صفر (در فضای ۳بعدی) به هم.]] در دو بعد، قضیه بولیای - گروین می‌گوید که می‌توان هر چندضلعی را با برش دادن آن به قطعات چندضلعی‌های کوچکتر و مرتب‌سازی مجدد آنها، به چندضلعی ای دیگر با همان مساحت تبدیل کرد. سؤالی مشابه برای چندوجهی موضوع سومین [[مسائل هیلبرت|مسئله هیلبرت]] بود. [[ماکس دن]] با نشان دادن اینکه برخلاف مورد ۲بعدی، چندوجهی‌هایی با حجم برابر وجود دارند که نمی‌توان آنها را به چندوجهی‌های کوچکتر تقسیم کرد و دوباره به هم چسباند و به هم تبدیل کرد، این مسئله را حل کرد. برای اثبات این دن مقدار دیگری را که با چندوجهی مرتبط است، به نام [[ناوردا|ناوردای]] دن (Dehn invariant)، کشف کرد، به این ترتیب که دو چندوجهی تنها زمانی قابل تجزیه و تبدیل به هم هستند که دارای حجم یکسان و ناوردای دن ثابت باشند. بعداً توسط سیدلر ثابت شد که تنها مانع تشریح این است: «هر دو چندوجهی ''[[هندسه اقلیدسی|اقلیدسی]]'' با همان حجم و ناوردای دن را می‌توان برش داد و دوباره به یکدیگر مونتاژ کرد.»<ref>{{citation |last=Sydler |first=J. -P. | author-link = Jean-Pierre Sydler |title=Conditions nécessaires et suffisantes pour l'équivalence des polyèdres de l'espace euclidien à trois dimensions |journal=[[Commentarii Mathematici Helvetici|Comment. Math. Helv.]]|language=fr |volume=40 |year=1965 |pages=43–80 |doi= 10.1007/bf02564364| mr = 0192407|s2cid=123317371 | url = https://eudml.org/doc/139296}}</ref> ناوردای دن یک عدد نیست، بلکه یک بردار در یک [[فضای برداری]] بی‌نهایت [[بعد|بعدی]] است.<ref>{{SpringerEOM|first=M.|last=Hazewinkel|title=Dehn invariant|id=Dehn_invariant&oldid=35803}}</ref> یکی دیگر از مسائل هیلبرت - هجدهمین مسئله هیلبرت - مربوط به چندوجهی‌هایی است که فضا را [[مفروش‌سازی|مفروش]] می‌کنند. هر چندوجهی از این دست باید دارای ناوردای دن صفر باشد.<ref>{{citation | last = Debrunner | first = Hans E. | doi = 10.1007/BF01235384 | issue = 6 | journal = [[Archiv der Mathematik]] | language = de | mr = 604258 | pages = 583–587 | title = Über Zerlegungsgleichheit von Pflasterpolyedern mit Würfeln | volume = 35 | year = 1980| s2cid = 121301319 }}.</ref> == تقارن == [[File:Revolução de poliedros 03.webm|thumb|280px|بعضی چندوجهی‌ها در حال چرخش اطراف یک محور تقارنی]] بسیاری از چندوجهی‌های مورد مطالعه بسیار متقارن هستند، یعنی با انعکاس یا چرخش فضا، شکل ظاهری آنها تغییر نمی‌کند. هر یک از این تقارن‌ها ممکن است محل یک راس، وجه یا ضلع معین را تغییر دهد، اما مجموعه تمام رئوس (به همین ترتیب وجوه، اضلاع) بدون تغییر است. مجموعه تقارن‌های چندوجهی را گروه تقارن آن می‌نامند. گفته می‌شود که تمام اجزایی که توسط تقارن‌ها بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند، یک مدار تقارن را تشکیل می‌دهند. به عنوان مثال، تمام وجه‌های مکعب در یک مدار قرار دارند، در حالی که تمام ضلع‌ها در مدار دیگر قرار دارند. اگر تمام اجزا یک بعد معین، مثلاً تمام وجه‌ها، در یک مدار قرار بگیرند، گفته می‌شود که شکل در آن مدار متقارن است. به عنوان مثال، یک مکعب وجه -متقارن است، در حالی که یک مکعب بریده شده دارای دو مدار تقارن وجه است. === گروه‌های تقارنی === بسیاری از تقارن‌ها یا [[گروه نقطه‌ای در سه بعد|گروه‌های نقطه‌ای در سه بعد]] با نام تقارن مرتبط با چند وجهی نامگذاری شده‌اند. این گروه‌های تقارنی شامل: * '''T''' – تقارن چهاروجهی دست‌سان:گروه چرخشی برای چهاروجهی منتظم * '''T_d''' – تقارن چهاروجهی کامل:[[گروه تقارنی]] چهاروجهی منتظم * '''T_h''' – تقارن پیریتووجهی:تقارن یک پیریتووجهی (دوازده وجهی با وجوه پنج ضلعی غیر منتظم) * '''O''' – تقارن هشت وجهی دست‌سان:گروه چرخشی مکعب و هشت وجهی * '''O_h''' – تقارن هشت وجهی کامل:گروه تقارنی مکعب و هشت وجهی * '''I''' – تقارن بیست وجهی دست‌سان:گروه چرخشی بیست وجهی و دوازده وجهی * '''I_h''' – تقارن بیست وجهی کامل:گروه تقارنی بیست وجهی و دوازده وجهی * '''C_nv''' – تقارن هرم n-پهلو * '''D_nh''' – تقارن منشور n-پهلو * '''D_nv''' – تقارن پادمنشور n-پهلو تقارن‌های [[دست‌سانی (هندسه)|دست‌سان]] تقارن انعکاسی ندارند از این رو دارای دو شکل متقارن هستند که بازتابی از یکدیگر هستند.{{sfn|Cromwell|1997|pp=285 to 314}} == دوگانگی == <!--{{اصلی|چندوجهی دوگان}}--> برای هر چندوجهی محدب، دوگانی وجود دارد که: * وجوهش به جای رئوس چندوجهی اولیه است و برعکس. * دارای همان تعداد ضلع است.<ref>{{citation | last1 = Cundy | first1 = H. Martyn | author1-link = Martyn Cundy | last2 = Rollett | first2 = A.P. | edition = 2nd | location = Oxford | mr = 0124167 | publisher = Clarendon Press | title = Mathematical models | title-link = Mathematical Models (Cundy and Rollett) | year = 1961 | contribution = 3.2 Duality | pages = 78–79}}.<!-- Describes only duality by polar reciprocation through the midsphere --></ref> چندوجهی‌های دوگان با هم جفت هستند، به این معنی که دوگان دوگانشان خودشان است. بعضی چندوجهی‌ها خود دوگانند، یعنی اینکه دوگانشان متجانس با خودشان است.<ref>{{citation | last1 = Grünbaum | first1 = B. | author1-link = Branko Grünbaum | last2 = Shephard | first2 = G.C. | author2-link = Geoffrey Colin Shephard | doi = 10.1112/blms/1.3.257 | journal = [[Bulletin of the London Mathematical Society]] | mr = 0250188 | pages = 257–300 | title = Convex polytopes | url = http://www.wias-berlin.de/people/si/course/files/convex_polytopes-survey-Gruenbaum.pdf | volume = 1 | issue = 3 | year = 1969 | access-date = 2017-02-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170222114014/http://www.wias-berlin.de/people/si/course/files/convex_polytopes-survey-Gruenbaum.pdf | archive-date = 2017-02-22 | dead-url = yes }}. See in particular the bottom of page 260.</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:ДуалТетра.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">چهاروجهی دوگان خودش است</div> |[[File:Дуалност хексаедра.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی دوگان مکعب است</div> |[[File:Дуалност октаедра.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب دوگان هشت وجهی است</div> |[[File:Дуалност додекаедра.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">بیست وجهی دوگان دوازده وجهی است</div> |[[File:Дуалност икосаедра.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">دوازده وجهی دوگان بیست وجهی است</div> |} چندوجهی‌های انتزاعی هم دوگان دارند که دارای مشخصه اویلر و جهت‌گیری مشابه با چندوجهی اولیه هستند. با این حال شکل حاصل از دوگانگیشان یک چندوجهی دوگان را توصیف نمی‌کند، بلکه فقط ساختار ترکیبی آن را مشخص می‌کند. برای بعضی تعریف‌ها از چندوجهی‌های انتزاعی هندسی، چندوجهی‌های انتزاعی وجود دارند که دوگانشان یک چندوجهی هندسی نیست. == خانواده‌های مشهور چندوجهی‌ها == === منشوروار === {{اصلی|منشوروار}} چندوجهی‌ای است که همه رئوس آن روی دو صفحه موازی قرار گیرند. وجوه جانبی آن می‌توانند ذوزنقه یا مثلث باشد. خانواده‌های منشوروارها عبارتند از:<ref>William F. Kern, James R Bland, ''Solid Mensuration with proofs'', 1938, p.75</ref> {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" ![[هرم (هندسه)|هرم]] ![[گوه (هندسه)|گوه]] ![[متوازی‌السطوح]] !colspan=1|[[منشور (هندسه)|منشور]] !colspan=3|[[پاد منشور]] ![[گنبد (هندسه)|گنبد]] ![[هرم ناقص]] |- |[[پرونده:Pentagonal pyramid.png|80px]] |[[پرونده:Geometric wedge.png|100px]] |[[پرونده:Parallelepiped 2013-11-29.svg|100px]] |[[پرونده:Pentagonal prism.png|80px]] |[[پرونده:Square antiprism.png|80px]] |[[پرونده:Pentagonal_antiprism.png|80px]] |[[پرونده:Pentagrammic crossed antiprism.png|80px]] |[[پرونده:Pentagonal cupola.png|80px]] |[[پرونده:Pentagonal frustum.svg|80px]] |} حجم منشوروار از رابطه <math>V = \frac{h(A_1 + 4A_2 + A_3)}{6}</math> حاصل می‌شود که در آن V حجم، A₁ و A₃ مساحت دو وجه موازی، A₂ مقطعی از تقاطع منشوروار با وسط صفحه بین دو وجه موازی و h ارتفاع است.<ref>B. E. Meserve, R. E. Pingry: ''Some Notes on the Prismoidal Formula''. The Mathematics Teacher, Vol. 45, No. 4 (April 1952), pp. 257-263</ref> در زیر انواع منشوروارها شرح داده شده. * [[هرم (هندسه)|هرم]]: [[پرونده:Pyramid fa.jpg|بندانگشتی|با اتصال رئوس چند ضلعی B (قاعده) در صفحهٔ P به نقطهٔ v «هرم» تشکیل می‌شود. با برش هرم توسط صفحهٔ E موازی P «بریدهٔ هرمی» ساخته می‌شود. با قرار دادن یک هرم بر روی یک بریدهٔ هرمی، می‌توان [[ابلیسک]] ساخت.]] «هرم» از گونه‌های شناخته‌شدهٔ چندوجهی است. هرم به‌طور کلی از یک قاعدهٔ چندضلعی B واقع در صفحهٔ P تشکیل می‌شود که رئوس آن به‌وسیلهٔ وجه‌های مثلثی‌شکل به نقطهٔ v که روی صفحهٔ P نیست متصل شده‌اند. با این حساب یال M هر هرم، سطحی چندوجهی با وجوه مثلثی خواهد بود.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۵}} برای ساختن یک هرم می‌توان از [[اکستروژن]] مرکزی بهره برد. در اکستروژن مرکزی رئوس چندضلعی B در صفحهٔ p در راستای خطوطی همگرا به سوی یک نقطه (v) کشیده می‌شوند و شکل نهایی هرم به شکل چندضلعی B و جای نقطهٔ v وابسته است.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۶}} :روابط: در هرمی به مساحت قاعده S و ارتفاع h و حجم V همواره رابطه <math>V={1 \over 3}Sh</math> برقرار است.<ref>{{MathWorld |urlname=Pyramid |title=Pyramid}}</ref> * [[گوه (هندسه)|گوه]]: [[پرونده:Geometric_wedge.png|بندانگشتی|گوه]] گُوِه نوعی چندوجهی است که وجوه آن شامل دو [[مثلث]] و سه [[ذوزنقه]] است. گوه دارای ۵ وجه، ۹ ضلع و ۶ رأس است. :روابط: در گوه مقابل با حجم V همواره رابطه <math>V = bh\left(\frac{a}{3}+\frac{c}{6}\right)</math> برقرار است.<ref>Harris, J. W. , & Stocker, H. "Wedge". §4.5.2 in ''Handbook of Mathematics and Computational Science''. New York: Springer, p. 102, 1998. {{isbn|978-0-387-94746-4}}</ref> * [[متوازی‌السطوح]]: [[پرونده:Parallelepiped-v.svg|250px|بندانگشتی|متوازی‌السطوح]] از انواع منشور است که از شش وجه [[متوازی‌الاضلاع]] ساخته شده. دارای ۱۲ رأس و ۸ ضلع است. حجم متوازی‌السطوح مقابل با حجم V به وسیله بردارهای <math>\vec a</math> و <math>\vec b</math> و <math>\vec c</math> شکل زیر محاسبه می‌گردد: :روابط: از آنجا که متوازی‌السطوح منشوری ناقائم با قاعده متوازی‌الاضلاع است، بنابرین حجم برابر با [[حاصل‌ضرب|حاصل ضرب]] مساحت قاعده S در ارتفاع h است. می‌دانیم:<math>S = |\vec a| \cdot |\vec b| \cdot \sin \gamma = |\vec a \times \vec b|~</math> و:<math>h = |\vec c| \cdot |\cos \theta~|~</math> که در اثر یکی شدن:<ref>Coxeter, H. S. M. ''[[Regular Polytopes (book)|Regular Polytopes]]'', 3rd ed. New York: Dover, p. &nbsp;122, 1973.</ref> {{وسط‌چین}} :<math>V = B\cdot h = (|\vec a| |\vec b| \sin \gamma) \cdot |\vec c||\cos \theta~| = |\vec a \times \vec b|~|\vec c|~|\cos \theta~| = |(\vec{a} \times \vec{b}) \cdot \vec{c}|~.</math> {{پایان وسط‌چین}} * [[منشور (هندسه)|منشور]] [[پرونده:Extrusion fa.jpg|بندانگشتی|با اکستروژن (بیرون کشیدن) مرکزی، موازی، و موازی راست می‌توان هرم، منشور، و منشور راست ساخت.]] منشور چندوجهی‌ای است که وجه‌های بالا و پایینش چندضلعی‌های همنهشت (مساوی) باشند که در صفحه‌هایی موازی هم قرار دارند. رئوس وجه‌های بالا و پایین یک منشور با پاره‌خط‌هایی به هم وصل می‌شوند. بااین‌حساب هر یک از وجه‌های جانبی منشور یک [[متوازی‌الاضلاع]] است و یال ایجادشده یک سطح چندوجهی است.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۶}} اگر وجه‌های بالای منشور با خط‌های عمود بر صفحهٔ شامل وجه پایینی آن به وجه پایینی وصل شده باشد، حاصل حالت خاصی از منشور موسوم به «منشور راست» است که در آن همهٔ وجه‌های جانبی [[مستطیل]] هستند. اگر وجوه بالا و پایین یک منشور هم مستطیل باشند منشور راست خاصی به نام [[مکعب مستطیل]] تشکیل می‌شود.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۶}} برای ساختن یک منشور می‌توان از اکستروژن موازی بهره برد. در اکستروژن موازی رئوس چندضلعی B در صفحهٔ p در راستای خطوطی موازی کشیده می‌شوند.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۶}}منشور یکی از خانوادهای منشوروار است. :روابط: در منشور راستی به مساحت قاعده S و ارتفاع h و حجم V و مساحت کل A همواره روابط زیر برقرارند: {{وسط‌چین}} :<math>V = Sh</math> :<math>A = 2S + Ph</math> {{پایان وسط‌چین}} همچنین در منشوری راست با قاعده n-ضلعی منتظم با طول ضلع s و ارتفاع h نیز همواره روابط زیر برقرارند:<ref>William F. Kern, James R. Bland, ''Solid Mensuration with proofs'', 1938, p.81</ref><ref>{{MathWorld |urlname=Prism |title=Prism}}</ref> {{وسط‌چین}} :<math>V = \frac{n}{4}hs^2 \cot\left(\frac{\pi}{n}\right)</math> :<math>A = \frac{n}{2} s^2 \cot{\left(\frac{\pi}{n}\right)} + n s h</math> {{پایان وسط‌چین}} * [[پادمنشور]]: [[پرونده:Hexagonal antiprism.png|150px|بندانگشتی|پادمنشور شش ضلعی]] پادمنشور نوعی چندوجهی است که دارای دو قاعده همنهشت و موازی، اما پیچ خورده بوده که توسط تعدادی مثلث به هم وصل شده‌اند. :روابط: در پاد منشوری با وجوه چندضلعی منتظم و قاعده n-ضلعی و طول ضلع a و حجم V و مساحت کل A همواره روابط زیر برقرارند:<ref>{{cite book | author= Anthony Pugh | year= 1976 | title= Polyhedra: A visual approach | publisher= University of California Press Berkeley | location= California | isbn= 0-520-03056-7}} Chapter 2: Archimedean polyhedra, prisma and antiprisms</ref> {{وسط‌چین}} :<math>V = \frac{n \sqrt{4\cos^2\frac{\pi}{2n}-1}\sin \frac{3\pi}{2n} }{12\sin^2\frac{\pi}{n}}~a^3,</math> :<math>A = \frac{n}{2} \left( \cot{\frac{\pi}{n}} + \sqrt{3}\right) a^2.</math> {{پایان وسط‌چین}} * [[گنبد (هندسه)|گنبد]]: [[پرونده:Triangular cupola.png|150px|بندانگشتی|گنبد مثلثی]] گنبد نوعی چندوجهی است که از اتصال دو چندضلعی که یکی از آنها دو برابر دیگری ضلع دارد که وسیله زنجیره ای از مثلث‌ها و مستطیل‌ها حاصل می‌شود. یک گنبد را می‌توان منشوری دید که در آن تعداد اضلاع یکی از قاعده‌ها با ادغام رأس‌های مجاور نصف شده‌است.<ref>{{cite web|url=http://www.orchidpalms.com/polyhedra/cupolas/cupola1.html|title=cupolas|website=www.orchidpalms.com|access-date=21 April 2018}}</ref> * [[هرم ناقص]]: [[پرونده:Pentagonal frustum.png|150px|بندانگشتی|هرم ناقص پنج‌ضلعی]] یک هرم ناقص {{یادچپ|pyramidal frustums}} یا بریده هرمی به‌طور معمول بخشی از یک مخروط یا هرم است که بین یک یا دو صفحه موازی برش داده می‌شود و از انواع منشوروار است. هرم ناقص قائم، برش موازی هرم قائم یا مخروط قائم است. یک هرم ناقص n-پهلو متشکل از n وجه ذوزنقه و ۲تا وجه n-ضلعی است.<ref>William F. Kern, James R. Bland, ''Solid Mensuration with proofs'', 1938, p. &nbsp;67</ref> پایهٔ [[ابلیسک]] نمونهٔ یک بریدهٔ هرمی است.{{sfn | Pottmann | 2007 | p=۷۵}} :روابط: در هرم ناقصی با مساحت قاعده هرم اولیه B1 و ارتفاع هرم اولیه h1 و مساحت قاعده هرم بریده شده B2 و ارتفاع هرم بریده شده h2 و حجم V همواره رابطه <math>V = \frac{h_1 B_1 - h_2 B_2}{3}</math> برقرار است. همچنین در مخروط ناقص راستی با شعاع دو قاعده r1 و r2 و سهم h مساحت کل از رابطه زیر به دست می‌آید: {{وسط‌چین}} <math>\begin{align}\text{Total surface area}&=\pi\left(\left(r_1+r_2\right)s+r_1^2+r_2^2\right)\\ &=\pi\left(\left(r_1+r_2\right)\sqrt{\left(r_1-r_2\right)^2+h^2}+r_1^2+r_2^2\right)\end{align}</math> {{پایان وسط‌چین}} مساحت کل A هرم ناقصی که قواعدش n-ضلعی‌های منتظم اند از رابطه زیر به دست می‌آید:<ref>{{MathWorld |urlname=PyramidalFrustum |title=Pyramidal Frustum}}</ref><ref>{{cite journal|doi=10.1080/10407782.2017.1372670 |first1=Ahmed T. |last1=Al-Sammarraie |first2=Kambiz |last2=Vafai |date=2017 |title=Heat transfer augmentation through convergence angles in a pipe |journal=Numerical Heat Transfer, Part A: Applications |volume=72 |issue=3 |page=197−214|s2cid=125509773}}</ref> {{وسط‌چین}} :<math>A= \frac{n}{4}\left[\left(a_1^2+a_2^2\right)\cot \frac{\pi}{n} + \sqrt{\left(a_1^2-a_2^2\right)^2\sec^2 \frac{\pi}{n}+4 h^2\left(a_1+a_2\right)^2} \right]</math> {{پایان وسط‌چین}} * [[کره (هندسه)|کره]] [[پرونده:Sphere_wireframe_10deg_6r.svg|چپ|بندانگشتی|نگارهٔ یک کره به صورت توپولوژی]] کره ازنوع احجام‌هندسی است.کره مجموعه‌نقاطی از فضا است که فاصله مرکز کره تا نقاط‌کره را شعاع آن‌گویند.شکل‌فیزیکی یا اسکلتی کره به‌صورت دایره‌ای است که‌درون آن یک‌بیضی قرار دارد.کره از نوع چندوجهی‌ها است ولی‌از نوع منتظم یاد‌ نشده‌است،چون وجه های کره از چندضلعی منتظم نیست و دارای‌انحنا است.کره می‌تواند چندوجهی هارا محاط کند وبر اساس همین محاط‌کردن می‌توانیم حجم چندوجهی ‌هارا محاسبه کرد.اگرچندوجهی در کره محاط شود قطر‌ [[چندوجهی منتظم]] با قطر کره برابر می‌شود. حجم‌کره و مساحت‌کره به این‌صورت است:{{وسط‌چین}}<math>\!V = \frac{4}{3}\pi r^3</math>{{پایان وسط‌چین}}{{وسط‌چین}}<math>\!A ={4}\pi r^2</math>{{پایان وسط‌چین}}رابطه مساحت‌کره و حجم‌کره به این‌صورت است که با مشتق حجم‌کره،مساحت‌کره بدست‌می‌آید ولی با انتگرال‌گیری مساحت‌کره،حجم کره بدست‌می‌آید.<ref>مقاله اصلی:[[کره (هندسه)|کره(هندسه)]]</ref> === چندوجهی منتظم === {{اصلی|چندوجهی منتظم}} چندوجهی که همه وجوه آن چندضلعی‌های منتظم همنهشت بوده و به‌طور یکسان دور هر وجه قرار گرفته‌اند.<ref>{{harvtxt|Cromwell|1997}}, p. &nbsp;77.</ref> در کل ۹ چندوجهی منتظم وجود دارد که شامل ۵ چندوجهی منتظم محدب (اجسام افلاطونی) و ۴ چندوجهی مقعر منتظم (چندوجهی‌های کپلر پوآنسو) هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Regular Polyhedron|نشانی=http://mathworld.wolfram.com/RegularPolyhedron.html|ناشر=MathWorld|تاریخ بازبینی=۱۰ آوریل ۲۰۱۴}}</ref> ==== اجسام افلاطونی ==== {{اصلی|جسم افلاطونی}} چندوجهی‌های منتظم محدب را اجسام افلاطونی گویند. تنها پنج جسم افلاطونی وجود دارد که مشخصاتشان در جدول آورده شده.<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Encyclopedia Britannica}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+مشخصات اجسام افلاطونی !{{Mvar|n}}||جسم افلاطونی||تصویر||شکل وجه و {{سخ}}پیکربندی آن||شکل گوشه و {{سخ}}نماد آن||تعداد وجه||تعداد یال||تعداد رأس||دوگانش||نماد اشلفلی |- !۱ ||[[چهاروجهی]] منتظم||[[پرونده:tetrahedron.png|100px]]||[[پرونده: light blue triangle.jpg|100px]]{{سخ}}V۳٬۳٬۳||[[پرونده: Tetrahedron vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۳٬۳||۴||۶||۴||چهاروجهی منتظم||{۳٬۳} |- !۲ ||[[شش‌وجهی]] منتظم ([[مکعب]])||[[پرونده:hexahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU05 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۳٬۳٬۳||[[پرونده: Cube vertfig.png|100px]]{{سخ}}۴٬۴٬۴||۶||۱۲||۸||هشت‌وجهی منتظم||{۴٬۳} |- !۳ ||[[هشت‌وجهی]] منتظم||[[پرونده:octahedron.png|100px]]||[[پرونده: light blue triangle.jpg|100px]]{{سخ}}V۴٬۴٬۴||[[پرونده: Octahedron vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۳٬۳٬۳||۸||۱۲||۶||مکعب||{۳٬۴} |- !۴ ||[[دوازده‌وجهی]] منتظم||[[پرونده:dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU22 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۳٬۳٬۳٬۳||[[پرونده: Dodecahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۵٬۵٬۵||۱۲||۳۰||۲۰||بیست‌وجهی منتظم||{۵٬۳} |- !۵ ||[[بیست‌وجهی]] منتظم||[[پرونده:icosahedron.png|100px]]||[[پرونده: light blue triangle.jpg|100px]]{{سخ}}V۵٬۵٬۵||[[پرونده: Icosahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۳٬۳٬۳٬۳٬۳||۲۰||۳۰||۱۲||دوازده‌وجهی منتظم||{۳٬۵} |} اجسام افلاطونی ویژگی‌های زیر را دارا می‌باشند:<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Pottmann | Asperl | Hofer | Kilian | 2007 | p=81}}</ref> * همهٔ وجه‌های آن چندضلعی‌های منتظم هم‌نهشت باشند. * که هیچ‌کدام از وجه‌های آن با هم تلاقی نکنند، مگر در اضلاع آن. * تعداد یکسانی از وجه‌ها در هر یک از رأس‌ها به هم برسند. ==== چندوجهی کپلر-پوآنسو ==== {{اصلی|چندوجهی کپلر-پوآنسو}} هر چندوجهی منتظم مقعر را چندوجهی کپلر-پوآنسو گویند. چهار چندوجهی کپلر-پوآنسو وجود دارد که مشخصاتشان در جدول آورده شده.<ref>Coxeter, ''Star polytopes and the Schläfli function f(&alpha;,&beta;,&gamma;)'' p. 121 1. The Kepler–Poinsot polyhedra</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+مشخصات چندوجهی‌های کپلر-پوآنسو !{{Mvar|n}}||چندوجهی کپلر-پوآنسو||تصویر||شکل وجه و{{سخ}}پیکربندی آن||شکل گوشه و{{سخ}}نماد آن||تعداد وجه||تعداد یال||تعداد رأس||دوگانش||نماد اشلفلی |- !۱ ||[[دوازده‌وجهی ستاره‌ای کوچک]]||[[پرونده:small stellated dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU35 facets.png|100px]]{{سخ}}V۵٬۵٬۵٬۵٬۵||[[پرونده: small stellated dodecahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۵/۲٬۵/۲٬۵/۲٬۵/۲٬۵/۲||۱۲||۳۰||۱۲||دوازده‌وجهی بزرگ||{۵/۲٬۵} |- !۲ ||[[دوازده‌وجهی بزرگ]]||[[پرونده:great dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU34 facets.png|100px]]{{سخ}}V۵/۲٬۵/۲٬۵/۲٬۵/۲٬۵/۲||[[پرونده: great dodecahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۵٬۵٬۵٬۵٬۵||۱۲||۳۰||۱۲||دوازده‌وجهی ستاره‌ای کوچک||{۵٬۵/۲} |- !۳ ||[[دوازده‌وجهی ستاره‌ای بزرگ]]||[[پرونده:great stellated dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU53 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۳٬۳٬۳٬۳||[[پرونده: great stellated dodecahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۵/۲٬۵/۲٬۵/۲||۱۲||۳۰||۲۰||بیست‌وجهی بزرگ||{۵/۲٬۳} |- !۴ ||[[بیست‌وجهی بزرگ]]||[[پرونده:great icosahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU52 facets.png|100px]]{{سخ}}V۵/۲٬۵/۲٬۵/۲||[[پرونده: great icosahedron vertfig.png|100px]]{{سخ}}۳٬۳٬۳٬۳٬۳||۲۰||۳۰||۱۲||دوازده‌وجهی ستاره‌ای بزرگ||{۳٬۵/۲} |} === اجسام ارشمیدسی === {{اصلی|اجسام ارشمیدسی}} گروهی از چندوجهی‌های محدبی هستند که وجوه آنها چندضلعی‌های منتظم باشند، هرچند لزوماً از یک نوع نباشند، در رأس به‌طور یکسان به هم برسند و جزء اجسام افلاطونی و منشورها و پادمنشورها نباشند. در کل ۱۳ جسم ارشمیدسی وجود دارد که مشخصاتشان در جدول آورده شده.<ref name="g09">{{harvtxt|Grünbaum|2009}}.</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+مشخصات اجسام ارشمیدسی !{{Mvar|n}}||جسم ارشمیدسی||تصویر||شکل گوشه و {{سخ}}نماد آن||تعداد وجه||تعداد یال||تعداد رأس||دوگانش (جسم کاتالان) |- !۱ ||[[چهاروجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 4a max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 4a vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۶٬۳٬۶||۸||۱۸||۱۲||دوازده‌مثلث وجهی |- !۲ ||[[مکعب بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 6 max.png|100px]]||[[پرونده: Polyhedron truncated 6 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۸٬۳٬۸||۱۴||۳۶||۲۴||بیست‌وچهار مثلث وجهی |- !۳ ||[[مکعب‌هشت‌وجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron great rhombi 6-8 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron great rhombi 6-8 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۶٬۸٬۴||۲۶||۷۲||۴۸||چهل وهشت مثلث وجهی |- !۴ ||[[هشت‌وجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 8 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 8 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۶٬۴٬۶||۱۴||۳۶||۲۴||شش‌وجهی تتراکیس |- !۵ ||[[دوازده‌وجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 12 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 12 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۱۰٬۳٬۱۰||۳۲||۹۰||۶۰||بیست‌وجهی تریاکیس |- !۶ ||[[بیست‌دوازده‌وجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron great rhombi 12-20 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron great rhombi 12-20 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۶٬۱۰٬۴||۶۲||۱۸۰||۱۲۰||صد و بیست‌مثلث وجهی |- !۷ ||[[بیست‌وجهی بریده‌شده]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 20 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron truncated 20 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۶٬۵٬۶||۳۲||۹۰||۶۰||شصت‌مثلث وجهی |- !۸ ||[[مکعب‌هشت‌وجهی]]||[[پرونده:Polyhedron 6-8 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron 6-8 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۴٬۳٬۴||۱۴||۲۴||۱۲||دوازده‌لوزوجهی |- !۹ ||[[بیست‌دوازده‌وجهی]]||[[پرونده:Polyhedron 12-20 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron 12-20 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۵٬۳٬۵||۳۲||۶۰||۳۰||سی لوزوجهی |- !۱۰ ||[[لوزمکعب‌هشت‌وجهی]]||[[پرونده:Polyhedron small rhombi 6-8 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron small rhombi 6-8 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۴٬۴٬۴٬۳||۲۶||۴۸||۲۴||بیست‌وچهار چهار ضلعی وجهی |- !۱۱ ||[[لوزبیست‌دوازده‌وجهی]]||[[پرونده:Polyhedron small rhombi 12-20 max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron small rhombi 12-20 vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۴٬۵٬۴٬۳||۶۲||۱۲۰||۶۰||شصت‌چهار ضلعی وجهی |- !۱۲ ||[[مکعب اسناب]]||[[پرونده:Polyhedron snub 6-8 left max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron snub 6-8 left vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۴٬۳٬۳٬۳||۳۸||۶۰||۲۴||بیست‌وچهار پنج ضلعی وجهی |- !۱۳ ||[[دوازده‌وجهی اسناب]]||[[پرونده:Polyhedron snub 12-20 left max.png|100px]]||[[پرونده:Polyhedron snub 12-20 left vertfig.svg|100px]]{{سخ}}۳٬۵٬۳٬۳٬۳||۹۲||۱۵۰||۶۰||شصت‌پنج ضلعی وجهی |} === اجسام کاتالان === {{اصلی|جسم کاتالان}} اجسام کاتالان یا دوگان‌های ارشمیدسی اجسامی هستند که از دوگان کردن (وصل کردن وسط وجوه مجاور) اجسام ارشمیدسی به دست می‌آیند. به ازای هر جسم ارشمیدسی یک جسم کاتالان وجود دارد که مشخصاتشان در جدول آورده شده.<ref>[[Eugène Catalan]] ''Mémoire sur la Théorie des Polyèdres.'' J. l'École Polytechnique (Paris) 41, 1-71, 1865.</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+ مشخصات اجسام کاتالان !{{Mvar|n}}||جسم کاتالان||تصویر||شکل وجه و {{سخ}}پیکربندی آن||تعداد وجه||تعداد یال||تعداد رأس||دوگانش (جسم ارشمیدسی) |- !۱ ||[[دوازده‌مثلث وجهی]]||[[پرونده:Triakis tetrahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU02 facets.png|100px]]{{سخ}}V۶٬۳٬۶||۱۲||۱۸||۸||چهاروجهی بریده‌شده |- !۲ ||[[بیست‌وچهار مثلث وجهی]]||[[پرونده:Triakis octahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU09 facets.png|100px]]{{سخ}}V۸٬۳٬۸||۲۴||۳۶||۱۴||مکعب بریده‌شده |- !۳ ||[[چهل وهشت مثلث وجهی]]||[[پرونده:Disdyakis dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU11 facets.png|100px]]{{سخ}}V۶٬۸٬۴||۴۸||۷۲||۲۶||مکعب‌هشت‌وجهی بریده‌شده |- !۴ ||[[شش‌وجهی تتراکیس]]||[[پرونده:Tetrakis cube.png|100px]]||[[پرونده:DU08 facets.png|100px]]{{سخ}}V۶٬۴٬۶||۲۴||۳۶||۱۴||هشت‌وجهی بریده‌شده |- !۵ ||[[بیست‌وجهی تریاکیس]]||[[پرونده:Triakis icosahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU26 facets.png|100px]]{{سخ}}V۱۰٬۳٬۱۰||۶۰||۹۰||۳۲||دوازده‌وجهی بریده‌شده |- !۶ ||[[صد و بیست‌مثلث وجهی]]||[[پرونده:Disdyakis triacontahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU28 facets.png|100px]]{{سخ}}V۶٬۱۰٬۴||۱۲۰||۱۸۰||۶۲||بیست‌دوازده‌وجهی بریده‌شده |- !۷ ||[[شصت‌مثلث وجهی]]||[[پرونده:Pentakis dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU25 facets.png|100px]]{{سخ}}V۶٬۵٬۶||۶۰||۹۰||۳۲||بیست‌وجهی بریده‌شده |- !۸ ||[[دوازده‌لوزوجهی]]||[[پرونده:Rhombic dodecahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU07 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۴٬۳٬۴||۱۲||۲۴||۱۴||مکعب‌هشت‌وجهی |- !۹ ||[[سی لوزوجهی]]||[[پرونده:Rhombic triacontahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU24 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۵٬۳٬۵||۳۰||۶۰||۳۲||بیست‌دوازده‌وجهی |- !۱۰ ||[[بیست‌وچهار چهار ضلعی وجهی]]||[[پرونده:Strombic icositetrahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU10 facets.png|100px]]{{سخ}}V۴٬۴٬۴٬۳||۲۴||۴۸||۲۶||لوزمکعب‌هشت‌وجهی |- !۱۱ ||[[شصت‌چهار ضلعی وجهی]]||[[پرونده:Strombic hexecontahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU27 facets.png|100px]]{{سخ}}V۴٬۵٬۴٬۳||۶۰||۱۲۰||۶۲||لوزبیست‌دوازده‌وجهی |- !۱۲ ||[[بیست‌وچهار پنج ضلعی وجهی]]||[[پرونده:Pentagonal icositetrahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU12 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۴٬۳٬۳٬۳||۲۴||۶۰||۳۸||مکعب اسناب |- !۱۳ ||[[شصت‌پنج ضلعی وجهی]]||[[پرونده:Pentagonal hexecontahedron.png|100px]]||[[پرونده:DU29 facets.png|100px]]{{سخ}}V۳٬۵٬۳٬۳٬۳||۶۰||۱۵۰||۹۲||دوازده‌وجهی اسناب |} === چندوجهی یکنواخت === [[File:Snub dodecadodecahedron.png|150px|بندانگشتی|یک چندوجهی یکنواخت مقعر]] چندوجهی یکنواخت (Uniform Polyhedron) دارای چندضلعی‌های منتظم به عنوان وجه است و رأس-متقارن است. از این رو می‌توان گفت که همه رئوس آن با هم همنهشتند. چندوجهی یکنواخت ممکن است منتظم باشد (اگر هم وجه و هم ضلع متقارن باشد)، شبه منتظم باشد (اگر ضلع-متقارن باشد اما وجه-متقارن نباشد) یا نیمه منتظم باشد (اگر نه ضلع-متقارن باشد و نه وجه-متقارن). نیازی به محدب بودن نیست، بنابراین بسیاری از چندوجهی‌های یکنواخت ستاره ای هستند. دو خانواده شامل بی‌نهایت چندوجهی یکنواخت وجود دارد، همراه با ۷۵ چند وجهی دیگر:<ref>[[Max Brückner|Brückner, M.]] ''Vielecke und vielflache. Theorie und geschichte.''. Leipzig, Germany: Teubner, 1900. [http://www.hti.umich.edu/cgi/b/bib/bibperm?q1=ABN8316.0001.001]</ref><ref>{{Cite journal | last1=Coxeter | first1=Harold Scott MacDonald | author1-link=Harold Scott MacDonald Coxeter | last2=Longuet-Higgins | first2=M. S. | author-link2=Michael S. Longuet-Higgins | last3=Miller | first3=J. C. P. | author-link3=J. C. P. Miller| title=Uniform polyhedra | jstor=91532 | mr=0062446 | year=1954 | journal=[[Philosophical Transactions of the Royal Society A]]| issn=0080-4614 | volume=246 |issue=916 | pages=401–450 | doi=10.1098/rsta.1954.0003 |url=http://rsta.royalsocietypublishing.org/content/roypta/246/916/401.full.pdf}}</ref> * دارای بی‌نهایت چندوجهی: ** منشورها، ** پادمنشورها. * استثناهای محدب: ** ۵ جسم افلاطونی:چندوجهی‌های منتظم محدب، ** ۱۳ جسم ارشمیدسی:۲ شبه منتظم و ۱۱ نیمه منتظم. * استثناهای ستاره ای (مقعر): ** ۴ چندوجهی کپلر-پوآنسو:چندوجهی‌های منتظم مقعر، ** ۵۳ چندوجهی ستاره ای یکنواخت دیگر:۵ شبه منتظم و ۴۸ نیمه منتظم. پس تعداد چندوجهی‌های یکنواخت که فقط منشور و پادمنشور نیستند برابر ۷۵=۵+۱۳+۴+۵۳ است. === اجسام جانسون === {{اصلی|اجسام جانسون}} [[پرونده:Triangular hebesphenorotunda.png|120px|بندانگشتی|J92 که آخرین جسم در لیست اجسام جانسون است]] اجسامی محدبی که وجوه آنها چندوجهی‌های منتظم بوده، اما شامل اجسام افلاطونی و اجسام ارشمیدسی و اجسام منشوری و اجسام پادمنشوری نمی‌باشند. اگرچه محدودیتی آشکار وجود ندارد که هر چند ضلعی منظم نمی‌تواند وجه یک جسم جانسون باشد، اما وجه‌های اجسام جانسونی که وجه‌هایشان یکسان نیست، همیشه ۳، ۴، ۵، ۶، ۸ یا ۱۰ ضلعی هستند. در کل ۹۲ جسم جانسون وجود دارد.<ref>{{cite journal | last=Johnson | first=Norman W. | author-link=Norman Johnson (mathematician) | title=Convex Solids with Regular Faces | url=https://archive.org/details/sim_canadian-journal-of-mathematics_1966_18_1/page/169 | journal=Canadian Journal of Mathematics | volume=18 | year=1966 | pages=169–200 | zbl=0132.14603 | issn=0008-414X | doi=10.4153/cjm-1966-021-8}} Contains the original enumeration of the 92 solids and the conjecture that there are no others.</ref> === چندوجهی گلدبرگ === {{اصلی|چندوجهی گلدبرگ}} [[پرونده:Goldberg_polyhedron_5_3.png|150x150px|بندانگشتی|یک چندوجهی گلدبرگ]] چندوجهی‌های محدبی هستند که از وجوه شش ضلعی و پنج ضلعی ساخته شده و توسط مایکل گلدبرگ در سال ۱۹۳۷ توصیف شدند. همه چندوجهی‌های گلدبرگ سه ویژگی زیر را دارا می‌باشند: # هر وجه یا پنج ضلعی است یا شش ضلعی. # دقیقاً سه وجه در هر راس به هم می‌رسند. # دارای تقارن بیست وجهی چرخشی هستند. این نوع چندوجهی‌ها همیشه ۱۲ وجه پنج ضلعی دارند.<ref>{{cite journal | title=A class of multi-symmetric polyhedra | first=Michael | last=Goldberg | journal= [[Tohoku Mathematical Journal]] | year=1937 |url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/tmj1911/43/0/43_0_104/_article}}</ref> === چندوجهی ژئودزیک === {{اصلی|چندوجهی ژئودزیک}} [[پرونده:Geodesic polyhedron 5 2.png|150px|بندانگشتی|یک چندوجهی ژئودزیک]] چندوجهی ژئودزیک نوعی چندوجهی محدب است که وجوه آن مثلثند. از آنجا که این نوع چندوجهی‌ها دوگان چندوجهی‌های گلدبرگ هستند، بنابرین در هر راس ۶ وجه مثلثی به هم می‌رسند، به جز ۱۲ رأس که در آنها ۵ وجه به هم می‌رسند.<ref>Antony Pugh, ''Polyhedra: a visual approach'', 1976, Chapter 6. The Geodesic Polyhedra of R. Buckminster Fuller and Related Polyhedra''</ref> === دلتاوجهی === دلتاوجهی نوعی چندوجهی است که همه وجوهش مثلث متساوی الاضلاع باشند. نام آن از حرف یونانی دلتا (Δ) که شبیه مثلث است گرفته شده. بی شمار دلتاوجهی وجود دارد اما از میان آنها فقط ۸ تا محدب هستند که دارای ۴، ۶، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۶ و ۲۰ وجه هستند و شامل ۳ جسم افلاطونی و ۵ جسم جانسون می‌باشند.<ref>{{citation|last1=Freudenthal|first1=H|last2=van der Waerden|first2=B. L.|authorlink1=Hans Freudenthal | authorlink2=B. L. van der Waerden|title=Over een bewering van Euclides ("On an Assertion of Euclid")|journal=[[Simon Stevin (journal)|Simon Stevin]]|volume=25|pages=115–128|year=1947|language=Dutch}} (آنها نشان دادند که تنها ٨ دلتاوجهی محدب وجود دارد)</ref> اما هیچ دلتاوجهی محدبی با ۱۸ وجه وجود ندارد.<ref>{{citation | last = Trigg | first = Charles W. | issue = 1 | journal = Mathematics Magazine | jstor = 2689647 | pages = 55–57 | title = An Infinite Class of Deltahedra | volume = 51 | year = 1978| doi = 10.1080/0025570X.1978.11976675 }}.</ref> مشخصات دلتاوجهی‌های محدب در جدول زیر آورده شده: {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+مشخصات دلتاوجهی‌های محدب !colspan=6| دلتاوجهی‌های افلاطونی |- ! تصویر || نام || تعداد وجوه || تعداد یال‌ها || تعداد رئوس || نماد رأس |- | [[Image:tetrahedron.jpg|60px]] || چهاروجهی منتظم || ۴ || ۶ || ۴ || ۴ × ۳^۳ |- | [[Image:octahedron.svg|60px]] || هشت وجهی منتظم || ۸ || ۱۲ || ۶ || ۶ × ۳^۴ |- | [[Image:icosahedron.jpg|60px]] ||بیست وجهی منتظم || ۲۰ || ۳۰ || ۱۲ || ۱۲ × ۳^۵ |- !colspan=6|دلتاوجهی‌های جانسون |- ! تصویر || نام || تعداد وجوه || تعداد یال‌ها || تعداد رئوس || نماد رأس |- | [[Image:triangular dipyramid.png|60px]] || دوهرم مثلثی || ۶ || ۹ || ۵ || ۲ × ۳^۳{{سخ}}۳ × ۳^۴ |- | [[Image:pentagonal dipyramid.png|60px]] || دوهرم مخمسی || ۱۰ || ۱۵ || ۷ || ۵ × ۳^۴{{سخ}}۲ × ۳^۵ |- | [[Image:snub disphenoid.png|60px]] || دوازده دلتاوجهی || ۱۲ || ۱۸ || ۸ || ۴ × ۳^۴{{سخ}}۴ × ۳^۵ |- | [[Image:triaugmented triangular prism.png|60px]] ||منشور مثلثی تتراکیس || ۱۴ || ۲۱ || ۹ || ۳ × ۳^۱{{سخ}}۶ × ۳^۵ |- | [[Image:gyroelongated square dipyramid.png|60px]] || پادمنشور مربعی تتراکیس || ۱۶ || ۲۴ || ۱۰ || ۲ × ۳^۴{{سخ}}۸ × ۳^۵ |} === دوهرم‌ها === {{اصلی|دوهرم}} [[پرونده:Decagonal bipyramid.png|thumb|100px|یک دوهرم ده ضلعی.]] یک دوهرم n-ضلعی یک چندوجهی است که از پیوستن دو عدد هرم n-ضلعی به دست می‌آید.<ref name=":2">{{cite web|url=http://www.tulane.edu/~sanelson/eens211/forms_zones_habit.htm|title=Crystal Form, Zones, Crystal Habit|website=Tulane.edu|access-date=16 September 2017}}</ref> یک دوهرم n-ضلعی دارای ۲n وجه مثلثی، ۳n یال و ۲ + n راس است. فقط سه نوع دوهرم می‌توانند یال‌های برابر داشته باشند (که این بدان معناست که همه وجوه مثلث متساوی الاضلاع هستند و بنابراین آن دوهرم‌ها دلتاوجهی هستند): دوهرم‌های مثلثی، مربعی و پنج ضلعی. بی دوهرم مربعی با ضلع‌های یکسان یا هشت وجهی منتظم، در میان اجسام افلاطونی شمرده می‌شود. دوهرم‌های مثلثی و پنج ضلعی با ضلع‌های یکسان در میان اجسام جانسون (J12 و J13) قرار می‌گیرند.{{sfn|Pugh|1976}} === پاددوهرم‌ها === [[پرونده:Decagonal trapezohedron.png|thumb|100px|یک پاددوهرم ده ضلعی.]] یک پاددوهرم n-ضلعی دوگان یک پادمنشور با قاعده n-ضلعی بوده و دارای ۲n وجه همنهشت و متقارن کایت پیچ خورده و ۴n یال و ۲ + ۲n رأس هست. با تقارنی بالاتر وجوه آنها تبدیل به کایت می‌شود. می‌توان پاددوهرمی n-ضلعی را به دو عدد هرم و یک پادمنشور با قاعده n-ضلعی تقسیم کرد. برای ۲=n شکل حاصل به لحاظ هندسی برابر با چهاروجهی بوده و در صورتی که ۳=n باشد وجوه کایت چندوجهی حاصل لوزی است و در نتیجه پاددوهرم مثلثی نوعی [[لوزوجه]] است.{{sfn|Pugh|1976}} === چندوجهی انعطاف‌پذیر === {{اصلی|چندوجهی انعطاف‌پذیر}} [[پرونده:Kaleidocycle with scalene triangles.gif|150px|بندانگشتی|یک چندوجهی انعطاف‌پذیر در حال انعطاف]] چندوجهی انعطاف‌پذیر چندوجهی‌ای بدون هیچ ضلع مرزی است که می‌تواند شکل خود را به‌طور مداوم تغییر داده در حالی که اشکال تمام وجه‌های آن بدون تغییر است. در بعد ۳ چنین چندوجهی‌ای نمی‌تواند محدب باشد (این امر در ابعاد بالاتر نیز برای سایر پلیتوپ‌ها صادق است). «حدس قوی بیلوز» یا (آن طور که پس از اثباتش در سال ۲۰۱۸ نامیده می‌شود) «قضیه قوی بیلوز» بیان می‌کند ناوردای دن هر چندوجهی انعطاف‌پذیر در حال انعطاف ناورداست.{{sfnp|Alexandrov|2010}}{{sfnp|Gaĭfullin|Ignashchenko|2018}} == چندوجهی‌ها در جهان واقعی == === طبیعی === با اینکه اجسام افلاطونی، بر خلاف آرای افلاطون، واحدهای ساختاری هستی نیستند،{{یاد|ساختار هندسی عناصر هستی به گفتهٔ افلاطون:چهاروجهی:[[آتش]]، مکعب:[[خاک]]، هشت‌وجهی:[[هوا]]، دوازده‌وجهی:[[اثیر (عنصر سنتی)|اثیر]] و بیست‌وجهی:[[آب]].}} برخی [[مولکول]]‌ها و [[اتم]]‌های فشرده، به‌ویژه [[ساختار بلوری|ساختارهای بلوری]]، شکلی شبیه اجسام افلاطونی دارند.<ref dir="ltr">{{harvcolnb|French | 2014 | p=96}}</ref> [[سنگ نمک]] گاهی در بلورهای مکعبی شکل می‌گیرد (شکل ۱) و بلورهای [[فلئوریت]] شبیه هشت‌وجهی‌اند (شکل ۲) [[پیریت]] هم در ساختارهای مکعبی، هشت‌وجهی، و دوازده‌وجهی یافت می‌شود (شکل ۳).<ref dir="ltr">{{harvcolnb|French | 2014 | p=96}}</ref> در اوایل قرن بیستم، [[ارنست هکل]] در کتاب ''اشکال هنری در طبیعت''{{یادچپ|Art Forms in Nature}} برخی [[شعاعیان]] را توصیف کرد که اسکلتی شبیه اجسام افلاطونی دارند (شکل ۴).<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Haeckel | 2012 | loc=PLATE 1}}</ref> برخی ویروس‌ها نظیر [[ویروس هرپس سیمپلکس]] (عامل تبخال) شکلی شبیه بیست وجهی دارند (شکل ۵).<ref name="pmid 16814597">{{cite journal |vauthors=Mettenleiter TC, Klupp BG, Granzow H | title = Herpesvirus assembly: a tale of two membranes | journal = Curr. Opin. Microbiol. | volume = 9 | issue = 4 | pages = 423–9 | year = 2006 | pmid = 16814597 | doi = 10.1016/j.mib.2006.06.013}}</ref> [[هیدروکربن افلاطونی]] هیدروکربنی است که ساختار آن با یکی از پنج جسم افلاطونی مطابقت دارد، در این صورت اتمهای کربن جایگزین رئوس آن می‌شوند، پیوندهای کربن - کربن جایگزین ضلع‌های آن می‌شوند و در صورت لزوم اتم‌های هیدروژن نیز وجود دارد (شکل ۶).<ref>Henning Hopf, ''Classics in Hydrocarbon Chemistry'', Wiley VCH, 2000.{{full citation needed|date=February 2016}}</ref> بیست وجهی بریده شده در ساختار [[فولرن باکمینستر]] کاربرد دارد (شکل ۷).<ref name=k364>[[#Katz|Katz]], 364</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" !۱ !۲ !۳ !۴ !۵ !٦ !٧ |- |[[پرونده:HALIT X NaCl Natriumchlorid WÜRFEL KUBUS 50P.jpg|105x105px]] |[[پرونده:Fluorine (Mexique) 4.JPG|113x113px]] |[[پرونده:Pyrite-288990.jpg|113x113px]] |[[پرونده:Circogoniaicosahedra ekw.jpg|100x100px]] |[[پرونده:HSV 2.jpg|130x130px]] |[[پرونده:Dodecahedrane-3D-balls.png|100x100px]] |[[پرونده:Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png|100x100px]] |} موضوع دیگر [[کمپلکس شیمیایی|کمپلکس‌های معدنی]] است. بیشتر ساختارهای آنها از الگوی نقاط روی کره (یا مثل اینکه اتم مرکزی در وسط یک چندوجهی قرار داشته باشد که رأس‌های آن شکل محل [[لیگاند]]‌ها دیگر هستند)، جایی که هم پوشانی مداری (بین اوربیتال‌های لیگاند و فلز) و دافعه‌های لیگاند و لیگاند منجر به هندسه‌های منظم خاصی می‌شوند. بیشترین هندسه‌های مشاهده شده در زیر ذکر شده‌است، اما موارد زیادی وجود دارد که از یک هندسه منظم منحرف می‌شوند، به عنوان مثال به دلیل استفاده از لیگاند از انواع متنوع (که منجر به طول پیوند نامنظم می‌شود؛ اتم‌های هماهنگی از الگوی نقاط روی کره پیروی نمی‌کنند)، به دلیل اندازه لیگاندها یا به دلیل اثرات الکترونیکی:<ref>Wells A.F. (1984) ''Structural Inorganic Chemistry'' 5th edition Oxford Science Publications {{ISBN|0-19-855370-6}}</ref> * [[هندسه مولکولی خطی]] برای ۲ [[عدد هم‌آرایی]] * هندسه مولکولی مثلثی پهن برای ۳ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی مربعی پهن و هندسه مولکولی چهاروجهی (شکل ۱) برای ۴ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی دو هرمی مثلثی (شکل ۲) برای ۵ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی هشت‌وجهی (شکل ۳) برای ۶ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی دو هرمی مخمسی (شکل ۴) برای ۷ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی پادمنشوری چهارگوشه (شکل ۵) برای ۸ عدد هم‌آرایی * هندسه مولکولی منشور مثلثی سه وجه هرمی (شکل ۶) (به شکل پنجاه و یکمین جسم جانسون) برای ۹ عدد هم‌آرایی :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" !۱ !۲ !۳ !۴ !۵ !۶ |- |[[پرونده:Tetrahedral-3D-balls.png|105x105px]] |[[پرونده:Trigonal-bipyramidal-3D-balls.png|105x105px]] |[[پرونده:Octahedral-3D-balls.png|105x105px]] |[[پرونده:Pentagonal-bipyramidal-3D-balls.png|105x105px]] |[[پرونده:Square-antiprismatic-3D-balls.png|105x105px]] |[[پرونده:AX9E0-3D-balls.png|105x105px]] |} === مصنوعی === از هر پنج جسم افلاطونی در بازی‌های شانس به عنوان [[تاس (وسیله بازی)|تاس]] استفاده می‌شود (اشکال ۱و۲).<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Gardner | 1987 | p=17}}</ref> بیست وجهی بریده شده در ساختار توپ فوتبال کاربرد دارد (شکل ۳).<ref>{{Cite journal |title=The Topology and Combinatorics of Soccer Balls |first1=Dieter |author1-link=Dieter Kotschick |last1=Kotschick |journal=American Scientist |year=2006 |volume=94 |issue=4 |pages=350–357 |doi=10.1511/2006.60.350}}</ref> به دلیل سادگی ساختن، در غالب آثار معماری از چندوجهی‌ها استفاده می‌شود؛ مثلاً در [[گنبد ژئودزیک|گنبدهای ژئودزیک]] ژئودزیک‌ها با هم تلاقی می‌کنند و عناصر مثلثی شکل را تشکیل می‌دهند مانند [[چندوجهی ژئودزیک|چندوجهی‌های ژئودزیک]] (اشکال ۴و۵و۶).<ref>[http://www.keu92.org/uploads/Search%20engineering/The%20use%20of%20metallic%20structures%20By%20Bayan.pdf التسلسل التاریخی لاستخدام الحدید فی المبانی | إتحاد مهندسی کوردستان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304222430/http://www.keu92.org/uploads/Search%20engineering/The%20use%20of%20metallic%20structures%20By%20Bayan.pdf |date=04 مارس 2016}}</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" !۱ !۲ !۳ !۴ !٥ !٦ |- |[[پرونده:Spielwürfel (als Modelle Platonischer Körper und Trapezoeder).jpg|150x150px]] |[[پرونده:Roman dice IMG 4367.JPG|100x100px]] |[[پرونده:Comparison of truncated icosahedron and soccer ball.png|160x160px]] |[[پرونده:Epcot07.jpg|133x133px]] |[[پرونده:Mtl. Biosphere in Sept. 2004.jpg|133x133px]] |[[پرونده:Geodesic dome - mth - 1.jpg|133x133px]] |} اهرام در بسیاری از نقاط جهان وجود دارند. به عنوان مثال اهرام مصر بناهایی باستانی واقع در مصر هستند. منابع حداقل ۱۱۸ هرم را در مصر شناسایی می‌کنند.<ref>{{cite news |last=Slackman |first=Michael |date=17 November 2008 |title=In the Shadow of a Long Past, Patiently Awaiting the Future |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/11/17/world/middleeast/17cairo.html |access-date=1 May 2010}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nNVsHwAACAAJ |author=Mark Lehner |title= The Complete Pyramids: Solving the Ancient Mysteries |page= 34|publisher=Thames & Hudson|isbn=978-0-500-28547-3|date=2008}}</ref> در دوره پادشاهی قدیم و میانه بیشتر آنها به عنوان مقبره برای فراعنه کشور و همسایگان آنها ساخته شده‌است.<ref name=shadow>{{cite news |last=Slackman |first=Michael |date=16 November 2007 |title=In the Shadow of a Long Past, Patiently Awaiting the Future |work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/11/17/world/middleeast/17cairo.html |access-date=17 November 2008 |quote=Deep below the Egyptian desert, archaeologists have found evidence of yet another pyramid, this one constructed 4,300 years ago to store the remains of a pharaoh’s mother. That makes 138 pyramids discovered here so far, and officials say they expect to find more.}}</ref><ref name="Ritter2003">{{cite web | first=Michael | last=Ritter | date=2003 | url=http://www.uwsp.edu/geo/faculty/ritter/geog101/textbook/connections/connections_dating_pyramids.html |title=Dating the Pyramids |dead-url=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20080511163647/http://www.uwsp.edu/geo/faculty/ritter/geog101/textbook/connections/connections_dating_pyramids.html |archive-date=11 May 2008| access-date=15 May 2008}}</ref> اهرام ثلاثه (شکل ۱) و [[هرم جوزر]] (شکل۲) از آن دسته اند. ساکنان بین‌النهرین اولیه‌ترین ساختارهای هرمی را به نام [[زیگورات]] ساختند (شکل ۳).<ref>Crawford, page 73</ref> با آنکه نام هرم با مصر گره خورده، ملت سودان ۲۲۰ هرم باقیمانده دارد (شکل ۴).<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3641516.stm | work=BBC News | title=Sudan's past uncovered | date=2004-09-09 | access-date=2010-04-12 | first=Lawrence | last=Pollard}}</ref> تعدادی از فرهنگ‌های آمریکا مرکزی نیز سازه‌هایی به شکل هرم ساخته‌اند. اهرام آمریکا مرکزی معمولاً پله پله می‌شدند و معابد در بالای آن قرار داشتند که بیشتر شبیه زیگورات‌های بین‌النهرین بودند تا اهرام مصر (اشکال ۵و۶).<ref>"[http://www.latinamericanstudies.org/aztecs/sacrifice.htm The Enigma of Aztec Sacrifice]". ''Natural History'', April 1977. Vol. 86, No. 4, pages 46–51.</ref> به جز اینها اهرام در تمدن‌های دیگری نیز ساخته می‌شدند. :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" !۱ !۲ !۳ !۴ !٥ !٦ |- |[[پرونده:All Gizah Pyramids.jpg|150x150px]] |[[پرونده:Egypt.Saqqara.DjosersPyramid.01.jpg|150x150px]] |[[پرونده:Ancient ziggurat at Ali Air Base Iraq 2005.jpg|150x150px]] |[[پرونده:Nubian20pyramids.jpg|133x133px]] |[[پرونده:Piramide Chichen-Itza - panoramio (2).jpg|133x133px]] |[[پرونده:Tikal6.jpg|133x133px]] |} == اعمال روی چندوجهی‌ها == === بریدن === {{اصلی|بریدن (هندسه)}} در چندوجهی‌ها، بریدن عملیاتی که طی آن رئوس چندوجهی قطع شده و به جای هر راس وجه جدیدی ایجاد می‌شود. این اصطلاح از نامهای کپلر برای اجسام ارشمیدسی گرفته شده‌است. نوع خاصی از برش، بریدن یکنواخت است، یک عمل برش که به یک پلیتوپ منتظم (در اینجا چندوجهی منتظم) اعمال شده و یک چندوجهی با وجوه منتظم با طول ضلع‌های مساوی ایجاد می‌کند. درجاتی از آزادی در اندازه بریدن وجود نداشته و این یک هندسه ثابت را نشان می‌دهد، دقیقاً مانند چندوجهی‌های منتظم.<ref>[[Coxeter|Coxeter, H.S.M.]] ''[[Regular Polytopes (book)|Regular Polytopes]]'', (3rd edition, 1973), Dover edition, {{isbn|0-486-61480-8}} (pp. &nbsp;145–154 Chapter 8: Truncation)</ref> شکل زیر نشان می‌دهد چگونه چند عمل بریدن یکنواخت متوالی مکعب را ابتدا به اجسام ارشمیدسی و سپس هشت وجهی تبدیل می‌کند و برعکس: :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:Uniform polyhedron-43-t0.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب</div> |[[File:Uniform polyhedron-43-t01.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب بریده شده</div> |[[File:Uniform polyhedron-43-t1.svg|100px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب هشت وجهی</div> |[[File:Uniform polyhedron-43-t12.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی بریده شده</div> |[[File:Uniform polyhedron-43-t2.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی</div> |} === ستاره ای کردن === ستاره ای کردن عملیاتی است که توسط کپلر در سال ۱۶۱۹ تعریف شده‌است: این کار شامل گسترش برخی از وجه‌های چندوجهی به نقطه ای است که آنها دوباره به هم می‌رسند. با این عملیات، چندوجهی‌های کپلر از دوازده وجهی منتظم ساخته شدند، دو تا از چهار چندوجهی که امروزه به عنوان چندوجهی‌های کپلر-پوآنسو شناخته می‌شوند. هشت وجهی ستاره ای یک ستاره هشت وجهی منتظم و ترکیب دو چهاروجهی منتظم است.{{sfn|Coxter|Du Val|Flather|Petrie|1938|p=3}} در زیر برخی از ستاره‌ها آورده شده‌است: یکی هشت وجهی ستاره ای، و سه مورد دیگر دوازده وجهی‌های ستاره ای منتظم (موارد اول و سوم از چندوجهی‌های کپلرند). مورد آخر چندوجهی حاصل از یک بار ستاره ای کردن بیست وجهی است: :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:First stellation of octahedron.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی ستاره ای</div> |[[File:First stellation of dodecahedron.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">یک بار ستاره ای کردن دوازده وجهی</div> |[[File:Second stellation of dodecahedron.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">دو بار ستاره ای کردن دوازده وجهی</div> |[[File:Third stellation of dodecahedron.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">سه بار ستاره ای کردن دوازده وجهی</div> |[[File:First stellation of icosahedron.png|100px]]{{سخ}}<div align="center">یک بار ستاره ای کردن بیست وجهی</div> |} === مفروش سازی === برخی از چندوجهی‌ها می‌توانند به عنوان آجر برای پر کردن فضا بدون ایجاد سوراخ استفاده شوند، همان چیزی که در کندوها اتفاق می‌افتد: چنین عملیاتی را مفروش سازی می‌نامند. چندوجهی‌ها در یک قالب در امتداد وجه‌هایشان مجاورند. در میان اجسام افلاطونی، تنها چندوجهی ای که قادر به مفروش سازی است مکعب است. در میان اجسام ارشمیدسی، دوازده لوز وجهی و هشت وجهی بریده شده این توانایی را دارند. از هشت وجهی و چهاروجهی منتظم می‌توان به صورت جفت برای مفروش سازی استفاده کرد.<ref>Grünbaum (1994). "Uniform tilings of 3-space". ''Geombinatorics'' 4(2)</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:Partial cubic honeycomb.png|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعبی</div> |[[File:Rhombic dodecahedra.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">دوازده لوزوجهی</div> |[[File:Truncated octahedra.jpg|120px]]{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی بریده شده </div> |[[File:TetraOctaHoneycomb-VertexConfig.svg|120px]]{{سخ}}<div align="center">چهاروجهی و هشت وجهی</div> |} === گسترش === گسترش عملی روی چندوجهی است که در آن وجوه به صورت شعاعی از هم جدا می‌شوند و وجوه جدید در رئوس و اضلاع تشکیل می‌شوند. این عمل را می‌توان با حفظ وجه‌ها در همان موقعیت اما کاهش اندازه آنها تصور کرد. چندوجهی حاصل از گسترش یک چندوجهی، چندوجهی ای است یکنواخت، دارای وجوه آن چندوجهی، وجوه دوگانش و وجوه مربعی جدید در محل ضلع‌های چندوجهی اولیه است. جدول زیر گسترش برخی چندوجهی‌ها را نمایش می‌دهد:<ref>{{mathworld | urlname = Expansion | title = Expansion}}</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:P1-A3-P1.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">چهاروجهی {{سخ}} منتظم</div> |[[File:P2-A5-P3.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب و {{سخ}} هشت وجهی منتظم</div> |[[File:P4-A11-P5.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">بیست وجهی و {{سخ}} دوازده وجهی منتظم </div> |[[File:R1-R3.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب هشت وجهی و {{سخ}} دوازده لوزوجهی</div> |[[File:R2-R4.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">بیست دوازده وجهی و {{سخ}} سی لوزوجهی</div> |} === اسناب === در هندسه، اسناب عملی است که روی چندوجهی اعمال می‌شود. این اصطلاح از نامهای [[یوهانس کپلر]] برای دو جسم ارشمیدسی - مکعب اسناب و دوازده وجهی اسناب - گرفته شده‌است.<ref>[[Kepler]], ''Harmonices Mundi'', 1619</ref> به‌طور کلی، اسناب‌ها دارای تقارن دستسانی (کایرالیتی) با دو شکل هستند: با جهت‌گیری عقربه‌های ساعت یا خلاف جهت عقربه‌های ساعت. با نام‌های کپلر، یک اسناب را می‌توان نوع دیگر گسترش یک چندوجهی منتظم دانست: حرکت دادن وجه‌ها از یکدیگر، چرخاندن آنها در مرکز آنها، افزودن چندضلعی‌های جدید که در راس‌های اصلی قرار دارند و اضافه کردن جفت مثلث‌هایی که بین ضلع‌های اصلی قرار دارند. کاکسیتر این مفهوم را به پلیتوپ‌های یکنواخت گسترش داد.<ref>{{Cite journal | last1=Coxeter | first1=Harold Scott MacDonald | author1-link=Harold Scott MacDonald Coxeter | last2=Longuet-Higgins | first2=M. S. | last3=Miller | first3=J. C. P. | title=Uniform polyhedra | jstor=91532 | mr=0062446 | year=1954 | journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A. Mathematical and Physical Sciences | issn=0080-4614 | volume=246 |issue=916 | pages=401–450 | publisher=The Royal Society | doi=10.1098/rsta.1954.0003 | bibcode=1954RSPTA.246..401C | s2cid=202575183}}</ref> سه تصویر سمت راست عمل اسناب را روی برخی چندوجهی‌ها و دو تصویر سمت چپ ارتباط بین چندوجهی گسترش داده شده و اسناب برخی چندوجهی‌ها را نشان می‌دهند: :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |[[File:P1-P5.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">چهاروجهی {{سخ}} منتظم {{سخ}} حاصل بیست وجهی است</div> |[[File:P2-A7.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب {{سخ}} حاصل {{سخ}} مکعب اسناب است</div> |[[File:P4-A13.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">دوازده وجهی {{سخ}} منتظم {{سخ}} حاصل دوازده وجهی اسناب است</div> |[[File:A5-A7.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">مکعب هشت وجهی و {{سخ}} مکعب اسناب {{سخ}} اسناب و گسترش مکعب </div> |[[File:A11-A13.gif|120px]]{{سخ}}<div align="center">بیست دوازده وجهی و {{سخ}} دوازده وجهی اسناب {{سخ}} اسناب و گسترش دوازده وجهی</div> |} === تناوب === {{اصلی|تناوب (هندسه)}} در چندوجهی‌ها، تناوب که بریدگی جزئی نیز نامیده می‌شود، عملی است که در اثر آن رئوس چندوجهی یکی در میان برداشته می‌شوند. از آنجا که در اثر تناوب تعداد اضلاع نیز همانند رئوس نصف می‌شود، پس فقط می‌تواند روی چندوجهی‌هایی که تعداد اضلاع همه وجوهشان زوج است صورت گیرد. جدول زیر برخی چندوجهی‌ها (راست) و تناوبشان (چپ) را نشان می‌دهد:<ref>Coxeter, Regular polytopes, pp. &nbsp;154–156 8.6 Partial truncation, or alternation</ref> :{| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |{{تصویر چندگانه|align=center|total_width=200|image1=Polyhedron 4-4 dual blue.png|image2=Polyhedron 4b.png}}{{سخ}}<div align="center">مکعب:{{سخ}}چهاروجهی منتظم</div> |{{تصویر چندگانه| align = center | total_width = 200| 6-8 subsolid snub left maxmatch.png| image1 = Polyhedron great rhombi 6-8 max.png| image2 = Polyhedron great rhombi 6-8 subsolid snub right maxmatch.png}}{{سخ}}<div align="center">مکعب هشت وجهی بریده شده:{{سخ}}مکعب اسناب غیر یکنواخت</div> |{{تصویر چندگانه| align = center | total_width = 200| 6-8 subsolid snub left maxmatch.png| image1 = Polyhedron great rhombi 12-20 max.png| image2 = Polyhedron great rhombi 12-20 subsolid snub left max.png}}{{سخ}}<div align="center">بیست دوازده وجهی بریده شده:{{سخ}}دوازده وجهی اسناب غیر یکنواخت</div> |{{تصویر چندگانه| align = center | total_width = 200| 6-8 subsolid snub left maxmatch.png| image1 = Polyhedron truncated 8 max.png| image2 = Pseudoicosahedron-1.png}}{{سخ}}<div align="center">هشت وجهی بریده شده:{{سخ}}بیست وجهی با تقارن پیریتووجهی</div> |} == تاریخچه == === دوران باستان === ==== پیش از تاریخ ==== چندوجهی‌ها در اشکال معماری اولیه مانند مکعب‌ها و مکعب مستطیل‌ها ظاهر شدند. همچنین اولین اهرام مربع القاعده مصر باستان نیز از عصر حجر به جا مانده‌است. [[تمدن اتروسک|اتروسک‌ها]] حداقل در مورد بعضی چندوجهی‌های منتظم پیش از یونانیان آگه بودند که از کشف یک دوازده وجهی اتروسکی ساخته شده از سنگ صابون در مونته لوفا مشهود است. وجه‌های آن که با طرح‌های مختلف مشخص شده بود، به برخی از محققان نشان می‌دهد که ممکن است از آن به عنوان قالب بازی استفاده شده باشد.<ref>{{citation |title=An Etruscan dodecahedron|first=Amelia Carolina|last=Sparavigna|year=2012|arxiv=1205.0706}}</ref> ==== تمدن یونان ==== نخستین مطالعهٔ نظام‌مند دربارهٔ اجسام افلاطونی (چندوجهی‌های منتظم محدب) را [[مکتب فیثاغوری|فیثاغوری‌ها]]ی یونان باستان انجام دادند.<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Gardner | 1987 | p=13}}</ref> اجسام ارشمیدسی نام خود را از [[ارشمیدس]] گرفته‌اند، که در یک اثر از دست رفته دربارهٔ آنها بحث کرد. [[پاپوس اسکندرانی]] به آن اشاره می‌کند، با بیان اینکه ارشمیدس ۱۳ چندوجهی را ذکر کرده‌است.<ref name="g09"/> ==== چین ==== لیو هوی یکی از بزرگترین عوامل کمک به هندسه چندوجهی بود. به عنوان مثال، او دریافت که می‌توان گوه ای با قاعده مستطیل و دو طرف شیب دار را به یک هرم و یک گوه چهاروجهی تقسیم کرد. وی همچنین دریافت که می‌توان یک گوه با قاعده ذوزنقه و دو طرف شیب دار را به دو گوه چهاروجهی جدا کرد که توسط هرم جدا شده‌است.<ref>Needham, Volume 3, 98-99.</ref> ==== تمدن اسلامی ==== [[ابوالوفا محمد بوزجانی]] در مطالعهٔ اجسام افلاطونی به کمک [[دایره بزرگ|دوایر عظیمهٔ]] کره به طرح و ترسیم اجسام افلاطونی پرداخت و به دنبال آن به تجسم و ترسیم آثاری نو دست زد. در برابر پنج جسم افلاطونی، بوزجانی از پنج ترکیب کروی نام می‌برد که از ترکیب چندضلعی‌های منتظم تشکیل شده‌اند. پژوهش‌های بوزجانی غالباً متمرکز بر هندسهٔ ترسیمی بود، که مناسب کار صنعتگران و هنرمندان بود. از جملهٔ مساعی او می‌توان به کتاب {{عبارت عربی|''فیما یحتاج الیه الصانع من الاعمال الهندسه''}}{{یاد|''در باب آنچه صنعتگران از مسائل هندسی نیاز دارند''.}} اشاره کرد که با استفاده از ویژگی‌های اجسام افلاطونی و [[جسم ارشمیدسی|ارشمیدسی]]، روشی برای ترسیم اشکال سادهٔ هندسی به‌صورت ترکیبی (یا [[موزائیک‌کاری|موزاییک‌کاری]]) برای پوشاندن کره به دست می‌دهد که در گنبدها و سقف‌های پیچیده معماری اسلامی به کار می‌رود.<ref>{{پکه| هاشمی | ۱۳۹۱ | p=۲۶–۳۱}}</ref><ref dir="ltr">{{harvcolnb|Sarhangi | 2008 | pp=511–523}}</ref> === رنسانس === هنرمندان دوران [[رنسانس]] به‌منظور بررسی ویژگی‌های پرسپکتیو در آثارشان به‌شکلی گسترده از اجسام افلاطونی بهره می‌بردند،<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Sala |2004}}</ref> که نمونهٔ آن‌ها را می‌توان در موزائیک معروف پائولو آچلو در کلیسای جامع سنت مارکو در [[ونیز]] دید. همچنین [[لئوناردو دا وینچی]] در تصویرسازی‌هایش برای کتاب در باب تناسب الهی اثر لوکا پاچیولی اجسام افلاطونی را ترسیم و ویژگی‌های آنان (مانند [[نسبت طلایی]]) را بررسی کرده‌است.<ref dir="ltr">{{harvcolnb|Sala |2004}}</ref> در دوران رنسانس، هنرمندان و ریاضیدانان ''اشکال خالص'' را با تقارن بالا بها می‌دادند و در حدود سال ۱۶۲۰ یوهانس کپلر کشف مجدد ۱۳ جسم ارشمیدسی را به پایان رسانده بود.<ref>Field J. , Rediscovering the Archimedean Polyhedra: Piero della Francesca, Luca Pacioli, Leonardo da Vinci, Albrecht Dürer, Daniele Barbaro, and Johannes Kepler, ''Archive for History of Exact Sciences'', '''50''', 1997, 227</ref> === چندوجهی ستاره ای منتظم === [[File:Marble floor mosaic Basilica of St Mark Vencice.jpg|thumb|دوازده وجهی ستاره ای کوچک در کف کلیسای سنت مارک]] بیشتر چندوجهی کپلر – پوآنسو، به نوعی قبل از کپلر شناخته شده بودند. یک دوازده وجهی ستاره ای کوچک در تارسیای مرمر (تخته خاتم) در کف کلیسای سنت مارک، ونیز، [[ایتالیا]] وجود دارد. قدمت آن از قرن پانزدهم میلادی است و گاهی اوقات آن را به پائولو اوچلو نسبت می‌دهند.<ref>{{cite book|contribution=Regular and semiregular polyhedra|first=H. S. M.|last=Coxeter|author-link= Harold Scott MacDonald Coxeter|pages=[https://archive.org/details/shapingspaceexpl00sene/page/n48 41]–52|title=Shaping Space: Exploring Polyhedra in Nature, Art, and the Geomtrical Imagination|url=https://archive.org/details/shapingspaceexpl00sene|edition=2nd|editor-first=Marjorie|editor-last=Senechal|editor-link=Marjorie Senechal|publisher=Springer|year=2013}} See in particular p. 42.</ref> دوازده وجهی‌های ستاره ای بزرگ و کوچک که گاهی اوقات آن را چندوجهی‌های کپلر نیز می‌نامند، برای اولین بار توسط یوهانس کپلر در حدود سال ۱۶۱۹ به شکل منتظم مشاهده شدند.{{sfn|Coxter|DuVal|Flather|Petrie|1999|p=11}} در سال ۱۸۰۹، لوئیس پوآنسو با جمع کردن پنج ضلعی‌های ستاره ای در اطراف هر راس، چندوجهی‌های کپلر را دوباره کشف کرد. او همچنین چند ضلعی محدب را در اطراف رئوس ستاره جمع کرد تا دو ستاره منتظم دیگر، بیست وجهی بزرگ و دوازده وجهی بزرگ را کشف کند. برخی از افراد این دو را چند وجهی پوآنسو می‌نامند. پوآنسو نمی‌دانست که آیا همه چندوجهی‌های ستاره ای منتظم را کشف کرده‌است یا خیر.<ref>[[Louis Poinsot]], Memoire sur les polygones et polyèdres. ''J. de l'École Polytechnique'' '''9''', pp. &nbsp;16–48, 1810.</ref> چندوجهی‌های کپلر – پوآنسو را می‌توان از اجسام افلاطونی با فرایندی به نام ستاره‌ای کردن ساخت. بیشتر ستاره‌ها منتظم نیستند. مطالعه ستاره‌های اجسام افلاطونی توسط [[هارولد اسکات مک‌دونالد کاکسیتر]] و دیگران در سال ۱۹۳۸، با مقاله‌ای که اکنون به ۵۹ بیست وجهی مشهور است، شتاب بیشتری گرفت.{{sfn|Coxter|du Val|Flather|Petrie|1938}} === فرمول اویلر و تولد توپولوژی === در سال ۱۷۵۰ [[لئونارد اویلر]] برای اولین بار ضلع‌های یک چند وجهی را در نظر گرفت، به او اجازه داد فرمول چندوجهی خود را که مربوط به تعداد رئوس، ضلع‌ها و وجوه است کشف کند. این نشانه تولد توپولوژی بود. [[هنری پوانکاره]] ایده‌های اصلیش را در اواخر قرن نوزدهم توسعه داد. این امر باعث شد بسیاری از مسائل دیرینه دربارهٔ اینکه چندوجهی چیست، حل و فصل شوند. ماکس بروکنر خلاصه ای از کارهای مربوط به چندوجهی، از جمله بسیاری از یافته‌های خود را در کتاب «Vielecke und Vielflache: Theorie und Geschichte»{{یاد|چندضلعی‌ها و چندوجهی‌ها: نظریه و تاریخ}} در سال ۱۹۰۰ به [[زبان آلمانی]] منتشر کرد، اما کمتر شناخته شد. در همین حال، کشف ابعاد بالاتر منجر به ایده چندوجهی به عنوان یک نمونه سه بعدی از پلیتوپ عمومی تر شد.<ref>Richeson, David S. ; Euler's Gem: The Polyhedron Formula and the Birth of Topology. Princeton University Press 2008.</ref> == پرسش های نمونه == # چندوجهی را تعریف کنید. # سه مورد از زوایای چندوجهی را نام ببرید و هرکدام را توضیح دهید # اجزای های چندوجهی را تعریف کنید. # تقارن چندوجهی ها چگونه است؟ # فرمول های منشوروار،هرم ناقص،متوازی السطوح،کره،پادمنشور،چندوجهی های منتظم چگونه است؟ # چند نمونه چندوجهی نام ببرید # مشخصات و ویژگی های چندوجهی را در پنج مورد نام ببرید و توضیح دهید # فرمول زوایای داخلی چندوجهی منتظم را بنویسید. # نماد اشلفلی را تعریف کنید # چه رابطه ای بین حجم و مساحت کره است. == جستارهای وابسته == {{div col|colwidth=18em}} * [[حجم]] * [[مساحت]] * [[وجه (هندسه)]] * [[ضلع]] * [[رأس (هندسه)]] * [[چندوجهی واترمن]] * [[سوراخ وجهی]] * [[چندضلعی]] * [[پلیتوپ]] * [[گنبد ژئودزیک]] * [[فضای یک بعدی]] * [[فضای دوبعدی]] * [[فضای سه‌بعدی]] * [[فضای چهاربعدی]] * [[فضای پنج‌بعدی]] * [[فضای شش‌بعدی]] * [[فضای هفت‌بعدی]] * [[فضای هشت‌بعدی]] {{div col end}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت|۲}} == پانویس == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == منابع == * '''منابع انگلیسی''' {{کوچک}} {{چپ‌چین}} {{آغاز منابع|2}} <!-- انگلیسی --> * {{cite journal|doi=10.1080/10407782.2017.1372670 |first1=Ahmed T. |last1=Al-Sammarraie |first2=Kambiz |last2=Vafai |date=2017 |title=Heat transfer augmentation through convergence angles in a pipe |journal=Numerical Heat Transfer, Part A: Applications |volume=72 |issue=3 |language = en |page=197−214|s2cid=125509773}} * {{citation | last = Alexandrov | first = Victor | arxiv = 0901.2989 | doi = 10.1007/s00022-011-0061-7 | issue = 1–2 | journal = Journal of Geometry | mr = 2823098 | title = The Dehn invariants of the Bricard octahedra | volume = 99 |language = en | year = 2010}}. * {{cite book | author= Anthony Pugh | year= 1976 | title= Polyhedra: A visual approach | publisher= University of California Press Berkeley |language = en | location= California | isbn= 0-520-03056-7}} Chapter 4: Duals of the Archimedean polyhedra, prisma and antiprisms * {{citation | last1 = Bokowski | first1 = J. | last2 = Guedes de Oliveira | first2 = A. | doi = 10.1007/s004540010027 | issue = 2–3 | journal = Discrete and Computational Geometry | mr = 1756651 | pages = 197–208 | title = On the generation of oriented matroids | volume = 24 | year = 2000| doi-access = free |language = en }}. * {{citation | last1 = Bruns | first1 = Winfried | last2 = Gubeladze | first2 = Joseph | contribution = Definition 1.1 | contribution-url = https://books.google.com/books?id=pbgg1pFxW8YC&pg=PA5 | doi = 10.1007/b105283 | isbn = 978-0-387-76355-2 | mr = 2508056 | page = 5 | publisher = Springer | location = Dordrecht | series = Springer Monographs in Mathematics | title = Polytopes, Rings, and ''K''-theory | year = 2009| citeseerx = 10.1.1.693.2630 | language = en }}. * {{citation | last1 = Burgiel | first1 = H. | last2 = Stanton | first2 = D. | doi = 10.1007/s004540010030 | issue = 2–3 | journal = Discrete and Computational Geometry | mr = 1758047 | pages = 241–255 | title = Realizations of regular abstract polyhedra of types {3,6} and {6,3} | volume = 24 | year = 2000| doi-access = free | language = en }} * {{cite book|contribution=Regular and semiregular polyhedra|first=H. S. M.|last=Coxeter|author-link= هارولد اسکات مک‌دونالد کاکسیتر|title=Shaping Space: Exploring Polyhedra in Nature, Art, and the Geomtrical Imagination|url=https://archive.org/details/shapingspaceexpl00sene|language = en|edition=2nd|editor-first=Marjorie|editor-last=Senechal|publisher=Springer|year=2013}} * {{cite book |editor-first=H. S. M. |editor-last= Coxeter |editor2-first=Patrick |editor2-last=DuVal |editor3-first=H.T. |editor3-last=Flather |editor4-first=J.F. |editor4-last=Petrie |title=''The Fifty-nine Icosahedra'' |publisher=University of Toronto studies, mathematical series 6: 1–26 |year=1938 | language = en|isbn=978-1-899618-32-3}} ** Third edition (1999) Tarquin {{ISBN|978-1-899618-32-3}} {{mr|id=676126}} * {{cite book | last=Coxeter | first=H.S.M. | title=Regular Polytopes | publisher=Dover Publications | series=Dover books on advanced mathematics | year=1973 | isbn=978-0-486-61480-9 | url=https://books.google.com/books?id=iWvXsVInpgMC | ref=harv | access-date=2018-11-25 | language = en| archive-url=https://www.webcitation.org/74iD18fl4?url=https://books.google.com/books?id=iWvXsVInpgMC | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{Cite journal | last1=Coxeter | first1=Harold Scott MacDonald | author1-link=هارولد اسکات مک‌دونالد کاکسیتر | last2=Longuet-Higgins | first2=M. S. | last3=Miller | first3=J. C. P. | language = en| title=Uniform polyhedra | jstor=91532 | mr=0062446 | year=1954 | journal=Philosophical Transactions of the Royal Society A| issn=0080-4614 | volume=246 |issue=916| doi=10.1098/rsta.1954.0003 |url=http://rsta.royalsocietypublishing.org/content/roypta/246/916/401.full.pdf}} * {{Cite book |first=Harriet |last=Crawford|title=Sumer and the Sumerians|language = en|publisher= Cambridge University Press|location=New York|year= 1993|isbn= 0-521-38850-3}} * {{cite book | last=Cromwell | first=P.R. | title=Polyhedra | language = en| publisher=Cambridge University Press | year=1999 | isbn=978-0-521-66405-9 | url=https://books.google.com/books?id=OJowej1QWpoC | ref=harv | access-date=2018-10-22 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCwK5i4?url=https://books.google.com/books?id=OJowej1QWpoC | archive-date=16 دسامبر 2018|mr = 1458063}} * {{cite book | last=Cundy | first=H. Martyn | language = en| title=Mathematical models| publisher=Clarendon Press | year=1961 | mr = 0124167|edition = 2nd|location = Oxford}} * {{citation|title=Computational Geometry: Algorithms and Applications|language = en|last1=de Berg|first1=M.|last2=van Kreveld|first2=M.|last3=Overmars|first3=M.|last4=Schwarzkopf|first4=O.|edition=2nd|publisher=Springer|year=2000}} * {{cite web|last=Eppstein|first=David|language = en|title=Twenty Proofs of Euler's Formula: V-E+F=2|url=http://www.ics.uci.edu/~eppstein/junkyard/euler/|access-date=3 June 2013}} * {{citation | last1 = F. Kern | first1 = William | last2 = R Bland | first2 = James. | title = Solid Mensuration with proofs | year = 1938 |language = en }} * {{citation | last = Field | first =J. | title = Rediscovering the Archimedean Polyhedra: Piero della Francesca, Luca Pacioli, Leonardo da Vinci, Albrecht Dürer, Daniele Barbaro, and Johannes Kepler | journal = Archive for History of Exact Sciences | volume = 50 | year = 1997 | language = en }}. * {{cite book | last=French | first=K.L. | title=The Hidden Geometry of Life: The Science and Spirituality of Nature | publisher=Watkins Media Limited | series=Gateway series | year=2014 | isbn=978-1-78028-845-1 | language = en| url=https://books.google.com/books?id=ixPLCQAAQBAJ&pg=PA96 | ref=harv | access-date=2018-11-12 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD3hZUt?url=https://books.google.com/books?id=ixPLCQAAQBAJ | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{citation | last1 = Gaĭfullin | first1 = A. A. | last2 = Ignashchenko | first2 = L. S. | doi = 10.1134/S0371968518030068 | isbn = 5-7846-0147-4 | issue = Topologiya i Fizika | journal = Trudy Matematicheskogo Instituta Imeni V. A. Steklova | mr = 3894642 | pages = 143–160 | title = Dehn invariant and scissors congruence of flexible polyhedra | volume = 302 |language = en | year = 2018}}. * {{cite book | last=Gardner | first=Martin | chapter=Chapter 1: The Five Platonic Solids| title=The 2nd Scientific American book of mathematical puzzles & diversions | url=https://archive.org/details/2ndscientificame00gard | publisher=University of Chicago Press | publication-place=Chicago | year=1987 | language = en| isbn=0-226-28253-8 | oclc=15550017 | ref=harv}} * {{citation|last=Ghomi|first=Mohammad|date=2018-01-01|title=Dürer's Unfolding Problem for Convex Polyhedra|journal=Notices of the American Mathematical Society|language = en|volume=65|issue=1|pages=25–27|doi=10.1090/noti1609|doi-access=free}} * {{cite journal | title=A class of multi-symmetric polyhedra | language = en| first=Michael | last=Goldberg | journal= Tohoku Mathematical Journal | year=1937 |url=https://www.jstage.jst.go.jp/article/tmj1911/43/0/43_0_104/_article}} * {{citation |last=Goldman |first=Ronald N.|editor-last=Arvo |editor-first=James |title=Graphic Gems Package: Graphics Gems II |publisher=Academic Press |language=en |year=1991 |pages=170–171 |chapter=Chapter IV.1: Area of planar polygons and volume of polyhedra}} * {{citation | last1 = Grünbaum | first1 = B. | author1-link = برانکو گرونباوم | last2 = Shephard | first2 = G.C. | doi = 10.1112/blms/1.3.257 | journal = Bulletin of the London Mathematical Society | mr = 0250188 | pages = 257–300 | title = Convex polytopes | url = http://www.wias-berlin.de/people/si/course/files/convex_polytopes-survey-Gruenbaum.pdf | volume = 1 | issue = 3 | year = 1969 | access-date = 2017-02-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170222114014/http://www.wias-berlin.de/people/si/course/files/convex_polytopes-survey-Gruenbaum.pdf | archive-date = 2017-02-22 | dead-url = yes |language=en }} * {{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = برانکو گرونباوم | editor1-last = Bisztriczky | editor1-first = Tibor | editor2-last = Schneider | editor2-first = Peter McMullen;Rolf | editor3-last = Weiss | editor3-first = A. | contribution = Polyhedra with hollow faces | doi = 10.1007/978-94-011-0924-6_3 | isbn = 978-94-010-4398-4 | location = Dordrecht | mr = 1322057 | pages = 43–70 | publisher = Kluwer Acad. Publ. | title = Proceedings of the NATO Advanced Study Institute on Polytopes: Abstract, Convex and Computational |language=en | year = 1994}}. * {{citation | last = Grünbaum | first = Branko | journal = Geombinatorics 4 | title = Uniform tilings of 3-space | year = 1994 | pages = 49 - 56 | language=en }}. * {{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = برانکو گرونباوم | contribution = Acoptic polyhedra | doi = 10.1090/conm/223/03137 | mr = 1661382 | pages = 163–199 | publisher = American Mathematical Society | location = Providence, Rhode Island | series = Contemporary Mathematics | title = Advances in discrete and computational geometry (South Hadley, MA, 1996) | url = https://sites.math.washington.edu/~grunbaum/BG225.Acoptic%20polyhedra.pdf | volume = 223 | year = 1999| isbn = 978-0-8218-0674-6 | language=en }} * {{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = برانکو گرونباوم | editor1-last = Aronov | editor1-first = Boris | editor2-last = Basu | editor2-first = Saugata | editor3-last = Pach | editor3-first = János | editor4-last = Sharir | editor4-first = Micha | contribution = Are your polyhedra the same as my polyhedra? | contribution-url = http://www.math.washington.edu/~grunbaum/Your%20polyhedra-my%20polyhedra.pdf | doi = 10.1007/978-3-642-55566-4_21 | mr = 2038487 | pages = 461–488 | publisher = Springer|location= Berlin | series = Algorithms and Combinatorics | title = Discrete and Computational Geometry: The Goodman–Pollack Festschrift | volume = 25 | year = 2003| isbn = 978-3-642-62442-1 | citeseerx = 10.1.1.102.755 | language=en }}. * {{citation | last = Grünbaum | first = Branko | author-link = برانکو گرونباوم | doi = 10.1007/978-1-4613-0019-9 | edition = 2nd | isbn = 978-0-387-00424-2 | location = New York | mr = 1976856 | page = 26 | publisher = Springer-Verlag | ref = Grünbaum-Convex-Polytopes<!-- Don't interfere with harv links to the other Grünbaum 2003 reference --> | series = Graduate Texts in Mathematics | title = Convex Polytopes | volume = 221 | language=en | year = 2003}}. *{{citation | last = Grünbaum | first = Branko | doi = 10.4171/EM/120 | issue = 3 | journal = Elemente der Mathematik | mr = 2520469 | pages = 89–101 | title = An enduring error | volume = 64 | year = 2009| doi-access = free |language=en }}. Reprinted in {{citation|title=The Best Writing on Mathematics 2010|editor-first=Mircea|editor-last=Pitici|publisher=Princeton University Press|year=2011|language=en|pages=18–31}}. * {{cite book | last=Haeckel | first=E. | title=Art Forms in Nature | publisher=Dover Publications | series=Dover Pictorial Archive | year=2012 | isbn=978-0-486-15532-6 | url=https://books.google.com/books?id=E1nCAgAAQBAJ | ref=harv | access-date=2018-11-12 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD9CaTh?url=https://books.google.com/books?id=E1nCAgAAQBAJ | archive-date=16 December 2018 | language=en}} * {{citation | last1 = Harris | first1 = J. W. | last2 = Stocker | first2 = H. | isbn = 978-0-387-94746-4 | location = New York |publisher = Springer | title = "Wedge". §4.5.2 in ''Handbook of Mathematics and Computational Science'' |language=en}}. * {{SpringerEOM|first=M.|last=Hazewinkel|title=Dehn invariant|language=en|id=Dehn_invariant&oldid=35803}} * {{cite book | last=Henle | first=M. | title=A Combinatorial Introduction to Topology | publisher=Dover | series=Dover Books on Mathematics Series | year=1994 | isbn=978-0-486-67966-2 | url=https://books.google.com/books?id=S0RJYkBxowEC&pg=PA9 | ref=harv | access-date=2018-10-22 | language=en | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD9tMla?url=https://books.google.com/books?id=S0RJYkBxowEC | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{citation | last = Hopf | first = Henning | title = Classics in Hydrocarbon Chemistry | publisher = Wiley VCH | year = 2000 | language=en }}. * {{citation | last=Hopkins | first=Brian |title= Resources for Teaching Discrete Mathematics: Classroom Projects, History, modules, and articles| language=en}} * {{cite journal | last=Johnson | first=Norman W. | author-link=نورمن جانسون (ریاضی‌دان) | title=Convex Solids with Regular Faces | journal=Canadian Journal of Mathematics | volume=18 | year=1966 | zbl=0132.14603 | issn=0008-414X | doi=10.4153/cjm-1966-021-8| language=en}} * {{cite book|title=Nanostructured materials for solar energy conversion|editor=Sōga, Tetsuo |chapter=Fullerene Thin Films as Photovoltaic Material|author=Katz, E. A.|year=2006 |isbn=978-0-444-52844-5|publisher=Elsevier|pages= 361–443|language=en|chapter-url=https://books.google.com/books?id=GmQR1tuk5IgC&pg=PA361|ref=Katz}} * {{cite book | last=Kotrč | first=Ronald F. | title=THE DODECAHEDRON IN PLATO'S "TIMAEUS" | publisher=J.D. Sauerländers Verlag | journal=Rheinisches Museum für Philologie | language=en | year=1981 | url=https://www.jstor.org/stable/41245051?seq=1#page_scan_tab_contents | ref=harv | access-date=2018-10-22 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD9cVWk?url=https://www.jstor.org/stable/41245051?seq=1#page_scan_tab_contents | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{Cite journal |title=The Topology and Combinatorics of Soccer Balls |first1=Dieter |last1=Kotschick |journal=American Scientist |year=2006 |volume=94 |issue=4 |doi=10.1511/2006.60.350| language=en}} *{{citation | last = Lakatos | first = Imre | editor2-first = Elie | editor2-last = Zahar | editor1-first = John | editor1-last = Worrall | doi = 10.1017/CBO9781316286425 | isbn = 978-1-107-53405-6 | location = Cambridge | mr = 3469698 | orig-year = 1976 | language =en | publisher = Cambridge University Press | series = Cambridge Philosophy Classics | title = Proofs and Refutations: The logic of mathematical discovery | year = 2015}}. * {{cite book | last=Lewars | first=Errol G. | title=Modeling Marvels | publisher=Springer Netherlands | publication-place=Dordrecht | year=2008 | isbn=978-1-4020-6972-7 | doi=10.1007/978-1-4020-6973-4 | ref=harv|language=en}} * {{cite book | last=MacLean | first=K.J.M. | title=A Geometric Analysis of the Platonic Solids and Other Semi-Regular Polyhedra | publisher=Loving Healing Press | series=Geometric explorations series | year=2007 | isbn=978-1-932690-99-6 | url=https://books.google.com/books?id=vINuAwAAQBAJ | ref=harv | access-date=2018-11-10 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCuWAgX?url=https://books.google.com/books?id=vINuAwAAQBAJ | language=en| archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nNVsHwAACAAJ |author=Mark Lehner |title= The Complete Pyramids: Solving the Ancient Mysteries |publisher=Thames & Hudson|isbn=978-0-500-28547-3|date=2008|language=en}} * {{SpringerEOM|title=Polyhedron, abstract|id=Polyhedron,_abstract&oldid=25452|first=S.V.|last=Matvee|language=en}} * {{citation|title=Solid Geometry|first=Joseph P.|last=McCormack|publisher=D. Appleton-Century Company| language=en|year=1931}} * {{citation | last1 = Meserve | first1 = B. E. | last2 = Pingry | first2 = R. E. | title = Some Notes on the Prismoidal Formula |publisher=The Mathematics Teacher | volume = 45 | year = 1952 | language=en}}. * {{cite journal |vauthors=Mettenleiter TC, Klupp BG, Granzow H | title = Herpesvirus assembly: a tale of two membranes | journal = Curr. Opin. Microbiol. | volume = 9 | issue = 4 | year = 2006 | pmid = 16814597 | language=en | doi = 10.1016/j.mib.2006.06.013}} * {{citation|url=http://www.openproblemgarden.org/op/d_urers_conjecture|title=Dürer's conjecture|work=Open Problem Garden|first=D. |last=Moskovich|language=en|date=June 4, 2012}} * {{cite book | last=Nayudu | first=M.V. | title=Plant Viruses | publisher=Tata McGraw-Hill | year=2008 | language=en| isbn=978-0-07-065660-4 | url=https://books.google.com/books?id=w11opH8eqY8C&pg=PA50 | ref=harv | access-date=2018-11-12 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCpOLjD?url=https://books.google.com/books?id=w11opH8eqY8C | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{citation | last = Needham | first = Joseph | title = Science and Civilization in China | location = Taipei | publisher = Caves Books Ltd. | year = 1986 |language=en }} * {{citation|title=Computational Geometry in C|journal=Computers in Physics|volume=9|issue=1|first=Joseph|last=O'Rourke|year=1993|bibcode=1995ComPh...9...55O|doi=10.1063/1.4823371|language=en}} * {{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3641516.stm | work=BBC News | title=Sudan's past uncovered | date=2004-09-09 | access-date=2010-04-12 | first=Lawrence | last=Pollard}} * {{cite book | last=Pottmann | first=Helmut | title=Architectural geometry | url=https://archive.org/details/architecturalgeo0000unse | publisher=Bentley Institute Press | publication-place=Exton, Pa | year=2007 | isbn=978-1-934493-04-5 | oclc=180177477 | language=en| ref=harv}} * {{cite book | last=Pottmann | first=Helmut | last2=Asperl | first2=Andreas | last3=Hofer | first3=Michael | last4=Kilian | first4=Axel | last5=Bentley | first5=Daril | title=Architectural geometry | url=https://archive.org/details/architecturalgeo0000unse | publisher=Bentley Institute Press | year=2007 | isbn=1-934493-04-X | language=en | oclc=180177477 | ref=harv}} * {{citation | last = Richeson | first = David S. | isbn = 978-0-691-12677-7 | location = Princeton, NJ | mr = 2440945 | publisher = Princeton University Press | title = Euler's Gem: The polyhedron formula and the birth of topology | year = 2008 |language=en}}. * {{cite web | first=Michael | last=Ritter | date=2003 | url=http://www.uwsp.edu/geo/faculty/ritter/geog101/textbook/connections/connections_dating_pyramids.html |language=en|title=Dating the Pyramids |dead-url=yes |archive-url=https://web.archive.org/web/20080511163647/http://www.uwsp.edu/geo/faculty/ritter/geog101/textbook/connections/connections_dating_pyramids.html |archive-date=11 May 2008| access-date=15 May 2008}} * {{Cite book |title=Art, Mathematics and Architecture for Humanistic Renaissance: the Platonic Solids|last=Sala|first=Nicoletta |year=2004|publisher=University of Italian Switzerland, Academy of Architecture, Switzerland | language=en| ref=harv | url = http://math.unipa.it/~grim/SiSala2.PDF}} * {{cite journal | last=Sarhangi | first=Reza | title=Illustrating Abu al-Wafā' Būzjānī: Flat Images, Spherical Constructions | journal=Iranian Studies | publisher=Informa UK Limited | volume=41 | issue=4 | year=2008 | issn=0021-0862 | language=en | doi=10.1080/00210860802246184 | pages=511–523 | ref=harv}} * {{cite book | last=Senechal | first=M. | title=Shaping Space: Exploring Polyhedra in Nature, Art, and the Geometrical Imagination | publisher=Springer New York | language=en | series=EBSCOhost ebooks online | year=2013 | isbn=978-0-387-92714-5 | url=https://books.google.com/books?id=kZtCAAAAQBAJ | ref=harv | access-date=2018-11-10 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCm8uGF?url=https://books.google.com/books?id=kZtCAAAAQBAJ | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{citation| last = Shephard | first = G. C. | issue = 3| journal = Mathematical Proceedings of the Cambridge Philosophical Society| mr = 0390915| pages = 389–403| title = Convex polytopes with convex nets| language=en| volume = 78| year = 1975 |doi=10.1017/s0305004100051860| bibcode = 1975MPCPS..78..389S}} * {{cite book |editor-first=F. Arthur |editor-last=Sherk |editor2-first=Peter |editor2-last=McMullen |editor3-first=Anthony C. |editor3-last=Thompson |editor4-first=Asia Ivic |editor4-last=Weiss |title=Kaleidoscopes: Selected Writings of H.S.M. Coxeter |publisher=Wiley |year=1995 |language=en |isbn=978-0-471-01003-6 |url=https://archive.org/details/kaleidoscopessel0000coxe |url-access=registration}} ** (Paper 10) {{cite journal |first=H.S.M. |last=Coxeter |title=Star Polytopes and the Schlafli Function f(α,β,γ) |journal=Elemente der Mathematik |volume=44 |language=en |issue=2 |pages=25–36 |year=1989 |url=https://eudml.org/doc/141447}} ** (Paper 22) [https://books.google.com/books?id=fUm5Mwfx8rAC&pg=PA251 pp. 251–278] {{cite journal |first=H.S.M. |last=Coxeter |title=Regular and Semi Regular Polytopes I |journal=Math. Zeit. |volume=46 |language=en |year=1940 |doi=10.1007/BF01181449 |zbl=0022.38305}} MR 2,10 ** (Paper 23) [https://books.google.com/books?id=fUm5Mwfx8rAC&pg=PA279 pp. 279–312] {{cite journal |author-mask=1 |first=H.S.M. |last=Coxeter |title=Regular and Semi-Regular Polytopes II |journal=Math. Zeit. |volume=188 |issue=4 |year=1985 |doi=10.1007/BF01161657 | language=en| zbl=0547.52005}} ** (Paper 24) [https://books.google.com/books?id=fUm5Mwfx8rAC&pg=PA313 pp. 313–358] {{cite journal |author-mask=1 |first=H.S.M. |last=Coxeter |title=Regular and Semi-Regular Polytopes III |journal=Math. Zeit. |volume=200 |issue=1 |year=1988 |doi=10.1007/BF01161745 | language=en| zbl=0633.52006}} * {{cite news |last=Slackman |first=Michael |date=16 November 2007 |title=In the Shadow of a Long Past, Patiently Awaiting the Future |work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2008/11/17/world/middleeast/17cairo.html |access-date=17 November 2008 |language=en |quote=Deep below the Egyptian desert, archaeologists have found evidence of yet another pyramid, this one constructed 4,300 years ago to store the remains of a pharaoh’s mother. That makes 138 pyramids discovered here so far, and officials say they expect to find more.}} * {{cite news |last=Slackman |first=Michael |language=en |date=17 November 2008 |title=In the Shadow of a Long Past, Patiently Awaiting the Future |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2008/11/17/world/middleeast/17cairo.html |access-date=1 May 2010}} * {{citation |title=An Etruscan dodecahedron|first=Amelia Carolina|last=Sparavigna|year=2012|arxiv=1205.0706}} * {{citation | last1=Steurer | first1=Walter | last2=Deloudi | first2=Sofia | title=Crystallography of Quasicrystals: Concepts, Methods and Structures | year=2009 |url=https://books.google.com/books?id=nVx-tu596twC&pg=PA18 |language=en }} * {{citation|first=B. M.|last=Stewart|title=Adventures Among the Toroids: A Study of Orientable Polyhedra with Regular Faces|edition=2nd|language=en|year=1980|isbn=978-0-686-11936-4|publisher=B. M. Stewart}} * {{cite book | last=Tanna | first=S. | title=Amazing Math: Introduction to Platonic Solids | publisher=CreateSpace Independent Publishing Platform | year=2014 | language=en| isbn=978-1-5030-8485-8 | url=https://books.google.com/books?id=8-nVrQEACAAJ | ref=harv | access-date=2018-09-15 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCq0awA?url=https://books.google.com/books?id=8-nVrQEACAAJ | archive-date=16 دسامبر 2018}} * {{citation | last = Trigg | first = Charles W. | issue = 1 | journal = Mathematics Magazine | jstor = 2689647 | pages = 55–57 | title = An Infinite Class of Deltahedra | volume = 51 | year = 1978| doi = 10.1080/0025570X.1978.11976675 | language=en }}. * {{citation | last=Webber | first=William T. | doi=10.1023/A:1004997029852 | issue=1 | journal=Geometriae Dedicata | mr=1468859 | title=Monohedral idemvalent polyhedra that are toroids | volume=67 | year=1997 | s2cid=117884274 | language=en }} * {{Mathworld|urlname=EulerCharacteristic|title=Euler Characteristic|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=Polyhedron|title=Polyhedron|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=Prism|title=Prism|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=Pyramid|title=Pyramid|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=PyramidalFrustum|title=Pyramidal Frustum|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=RegularPolyhedron|title=Regular Polyhedron|language=en|mode=cs2}} * {{Mathworld|urlname=ShephardsConjecture|title=Shephard's Conjecture|language=en|mode=cs2}} * {{citation | last = Wells | first = A.F. | title = Structural Inorganic Chemistry | edition = 5th |publisher = Oxford Science Publications | isbn = 0-19-855370-6 | year = 1984 |language=en }}. * {{citation|first=Magnus J.|last=Wenninger|title=Polyhedron Models|publisher=Cambridge University Press|language=en|year=1971}} * {{citation | last=Whiteley | first=Walter | issue=1 | journal=Structural Topology | mr=621628 | title=Realizability of polyhedra |language=en | url=http://www.iri.upc.edu/people/ros/StructuralTopology/ST1/st1-07-a4.pdf | year=1979}}. * {{citation | last=Whittaker | first=Robert |title=Vertex Symbol |url=http://polyhedra.mathmos.net/entry/vertexsymbol.html }} * {{Citation | last=Ziegler | first=Günter M. | title=Lectures on Polytopes | publisher=Springer-Verlag | location=Berlin, New York | series=Graduate Texts in Mathematics | language=en | year=1995 | volume=152}} <!-- بدون نام --> * {{cite web | title=Form, Shape, and Space: Teachers' Booklet | date=2008 | url=https://www.ncetm.org.uk/public/files/271019/ULITA+Teachers+booklet.pdf | ref={{sfnref | Form, Shape, and Space: Teachers' Booklet | 2008}} | access-date=2018-10-22 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD6hYpU?url=https://www.ncetm.org.uk/public/files/271019/ULITA+Teachers+booklet.pdf | language=en| archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title=Geometry - mathematics | website=Encyclopedia Britannica | url=https://www.britannica.com/science/geometry | ref={{sfnref | Encyclopedia Britannica - Geometry}} | access-date=2018-09-16 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCmZWN4?url=https://www.britannica.com/science/geometry | language=en| archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title=Phi in Sacred Solids | website=Sacred Geometry | date=2012-11-28 | url=http://www.sacred-geometry.es/?q=en/content/phi-sacred-solids | ref={{sfnref | Sacred Geometry | 2012}} | access-date=2018-11-10 | language=en| archive-url=https://www.webcitation.org/74iCqWJtY?url=http://www.sacred-geometry.es/?q=en%2Fcontent%2Fphi-sacred-solids | archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title="Platonic solid - MATHEMATICS" | website=Encyclopedia Britannica | url=https://www.britannica.com/science/Platonic-solid | ref={{sfnref | Encyclopedia Britannica}} | access-date=2018-09-06 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCuu3ar?url=https://www.britannica.com/science/Platonic-solid | language=en| archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title=Formula Derivations for Polyhedra | website=Whistler Alley Mathematics | date=2016-01-21 | url=http://whistleralley.com/polyhedra/derivations.htm | ref={{sfnref | Whistler Alley Mathematics - Formula Derivations for Polyhedra | 2016}} | access-date=2018-11-24 | language=en | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD1cJGx?url=http://whistleralley.com/polyhedra/derivations.htm | archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title=Platonic Solids | website=Whistler Alley Mathematics | date=2011-12-29 | url=http://whistleralley.com/polyhedra/platonic.htm | ref={{sfnref | Whistler Alley Mathematics | 2011}} | access-date=2018-10-22 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iD4BC54?url=http://whistleralley.com/polyhedra/platonic.htm | language=en| archive-date=16 دسامبر 2018 }} * {{cite web | title=The Nobel Moment: Dan Shechtman | language=en | website=NIST | date=2017-05-02 | url=https://www.nist.gov/content/nist-and-nobel/nobel-moment-dan-shechtman | ref={{sfnref | NIST | 2017}} | access-date=2018-11-12 | archive-url=https://www.webcitation.org/74iCwl4sr?url=https://www.nist.gov/content/nist-and-nobel/nobel-moment-dan-shechtman | archive-date=16 دسامبر 2018 }} * [https://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf Uniform Solution for Uniform Polyhedra]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151127053535/http://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf | language=en| date=2015-11-27}} * {{cite web|url=http://www.orchidpalms.com/polyhedra/cupolas/cupola1.html|title=cupolas|website=www.orchidpalms.com| language=en| access-date=21 April 2018}} * {{Citation |title=The Enigma of Aztec Sacrifice |url=http://www.latinamericanstudies.org/aztecs/sacrifice.htm |journal=Natural History |date=April 1977 |volume=86 |language=en }} {{پایان منابع}} {{پایان چپ‌چین}} {{پایان کوچک}} * '''منابع فارسی''' {{کوچک}} <!-- فارسی --> * {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=افراسیابی | نام=مرضیه | عنوان=نقد و بررسی افلاطون: رساله تیمائوس: تبیین ریاضیاتی افلاطون از عالم طبیعت | ژورنال=کتاب ماه فلسفه | شماره=۳۸ | سال=۱۳۸۹ | صفحه=۳–۱۰ | پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/822283 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2018-09-16|ref=harv| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/74iClV5bx | تاریخ بایگانی = ۱۶ دسامبر ۲۰۱۸}} * {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=مازوچی | نام=هادی | عنوان=این هم مجموعه ای است . . . | ژورنال=کتاب ماه علوم و فنون | شماره=۱۲۰ | سال=۱۳۸۸ | صفحه=۱۲–۲۹ |ref=harv| پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/781157 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=۲۰۱۸-۰۹-۱۶| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/74iCkE7NR | تاریخ بایگانی = ۱۶ دسامبر ۲۰۱۸}} * {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=هاشمی | نام=غلامرضا | عنوان=نظری به جایگه هندسه و نقوش هندسی در آرا متفکران یونانی و مسلمان | ژورنال=کتاب ماه هنر | شماره=۱۶۵ | سال=۱۳۹۱ | صفحه=۲۶–۳۱ | پیوند=https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/997279 | زبان=fa | تاریخ بازبینی=2018-09-16|ref=harv| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/74iCkonGx | تاریخ بایگانی = ۱۶ دسامبر ۲۰۱۸}} {{پایان کوچک}} * '''منابع دیگر''' <!-- عربی --> {{کوچک}} * [http://www.keu92.org/uploads/Search%20engineering/The%20use%20of%20metallic%20structures%20By%20Bayan.pdf التسلسل التاریخی لاستخدام الحدید فی المبانی | إتحاد مهندسی کوردستان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304222430/http://www.keu92.org/uploads/Search%20engineering/The%20use%20of%20metallic%20structures%20By%20Bayan.pdf |date=04 مارس 2016}} {{چپ‌چین}} <!-- فرانسوی --> * {{citation |last=Sydler |first=J. -P. | title=Conditions nécessaires et suffisantes pour l'équivalence des polyèdres de l'espace euclidien à trois dimensions |journal=Comment. Math. Helv.|language=fr |volume=40 |year=1965 |pages=43–80 |doi= 10.1007/bf02564364| mr = 0192407|s2cid=123317371 | url = https://eudml.org/doc/139296}} * {{citation | last = Catalan | first = Eugène | journal = J. l'École Polytechnique | language = fr | location = Paris | title = Mémoire sur la Théorie des Polyèdres | year = 1865 }} * {{citation | last = Poinsot | first = Louis | journal = J. l'École Polytechnique | language = fr | title = Memoire sur les polygones et polyèdres | volume = 9 | year = 1810 }} <!-- آلمانی --> * {{citation | last = Debrunner | first = Hans E. | doi = 10.1007/BF01235384 | issue = 6 | journal = Archiv der Mathematik | language = de | mr = 604258 | title = Über Zerlegungsgleichheit von Pflasterpolyedern mit Würfeln | volume = 35 | year = 1980| s2cid = 121301319 }} * {{citation | last = Brückner | first = M. | language = de | title = ''Vielecke und vielflache. Theorie und geschichte.'' | location = Leipzig, Germany | publisher = Teubner | url = http://www.hti.umich.edu/cgi/b/bib/bibperm?q1=ABN8316.0001.001 | year = 1900 }} * {{citation|last1=Freudenthal|first1=H|last2=van der Waerden|first2=B. L.|title=Over een bewering van Euclides ("On an Assertion of Euclid")|journal=Simon Stevin|volume=25|year=1947|language=de}} <!-- ایتالیایی --> * {{cite book| last=Dedò| first=Maria| year=1999|title=Forme, simmetria e topologia città=Bologna |language=it| isbn=88-08-09615-7}} <!-- لاتین --> * {{cite book | last = Kepler | first = Johannes | language = la | title = Harmonices Mundi | publisher = Linz | year = 1619 }} {{پایان کوچک}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر |ویکی‌واژه=نه |ویکی‌انبار=Category:Polyhedra |ویکی‌داده=Q172937 |ویکی‌خبر=نه |ویکی‌گفتاورد=نه |ویکی‌نبشته=نه |ویکی‌دانشگاه=نه }} === نظریه عمومی === * {{Mathworld | urlname=Polyhedron | title=Polyhedron | mode=cs2}} * [http://www.steelpillow.com/polyhedra/ Polyhedra Pages] * [https://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf Uniform Solution for Uniform Polyhedra by Dr. Zvi Har'El] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170408022656/http://www.math.technion.ac.il/S/rl/docs/uniform.pdf |date=۸ آوریل ۲۰۱۷}} * [https://web.archive.org/web/20170224151555/http://www.uwgb.edu/dutchs/symmetry/symmetry.htm Symmetry, Crystals and Polyhedra] === فهرست‌ها و اطلاعات مقدماتی === * [http://www.georgehart.com/virtual-polyhedra/vp.html Virtual Reality Polyhedra] – دائرة المعارف چندوجهی‌ها * [http://www.eg-models.de/index.html Electronic Geometry Models] – شامل چندوجهی‌های انتخابی با خواص غیرمعمول. * [http://www.orchidpalms.com/polyhedra/index.html Polyhedron Models] – چندوجهی‌های تصویری. * [http://www.polyedergarten.de/ Paper Models of Uniform (and other) Polyhedra] – مدل‌های کاغذی چندوجهی‌های یکنواخت (و سایر چندوجهی‌ها). === نرم‌افزار آزاد === * [https://web.archive.org/web/20170616023727/http://www.uff.br/cdme/pdp/pdp-html/pdp-en.html A Plethora of Polyhedra] – مجموعه تعاملی و آزاد چندوجهی در جاوا. ویژگی‌هایی شامل گسترده‌ها، مقاطع مسطح، دوگان، بریده‌ها و ستاره‌های بیش از ۳۰۰ چندوجهی است. * [http://dogfeathers.com/java/hyperstar.html Hyperspace Star Polytope Slicer] – شامل گزینه‌های مختلفی برای نمایشگر ۳-بعدی است. * [http://www.openscad.org/ openSCAD] – نرم‌افزار کراس پلت فرم آزاد برای برنامه نویسان. چندوجهی‌ها فقط یکی از مواردی است که می‌توان مدل کرد. * [http://www.openvolumemesh.org/ OpenVolumeMesh] – یک کتابخانه ++C کراس پلت فرم منبع باز برای کار با مش‌های چند وجهی. توسعه یافته توسط گروه گرافیک رایانه ای آخن، دانشگاه RWTH آخن. === منابع ساختن مدل‌های فیزیکی === * [http://www.korthalsaltes.com/ Paper Models of Polyhedra] – گسترده‌های آزاد چندوجهی‌ها * [http://ldlewis.com/How-to-Build-Polyhedra/ Simple instructions for building over 30 paper polyhedra] – دستورالعمل‌های ساده برای ساخت بیش از سی چندوجهی. * [http://hbmeyer.de/flechten/indexeng.htm Polyhedra plaited with paper strips] – چندوجهی‌های ساخته شده بدون استفاده از چسب. * [https://www.polytopia.eu/en/ Adopt a Polyhedron] – نمایش تعاملی، گسترده‌ها و داده‌های چاپگر سه بعدی برای همه انواع ترکیبی چندوجهی‌ها. {{چندضلعی محدب |state=collapsed}} {{هندسه}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:چندوجهی‌ها]] id6f0ylx7reful3wnvlaknb6mx8tpk9 1 508669 42127312 42114322 2025-06-18T12:12:51Z 158.58.75.213 /* ساقط کردن ۴ هواپیمای f35 توسط پدافند ایران */ بخش جدید 42127312 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=1692|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=100|تعداد بازدید=2657|درجه کیفیت=متوسط|تاریخ بازدید=۰۶ سپتامبر ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=همهٔ [[وپ:مکنآ|شرایط مقالهٔ متوسط]] ویکی‌پروژه نسخهٔ آفلاین را دارد.|موضوع جزئی۱=هواگرد|موضوع جزئی۲=هوانوردی|موضوع جزئی۳=هوانوردی نظامی|موضوع جزئی۴=تاریخ نظامی|موضوع جزئی۵=جنگ‌افزار|موضوع کلی=خانواده هواگرد}} دوستانی که حرفه ای تر هستند لطفا این صفحه را با اطلاعات موجود در این لینک گسترش دهند: http://www.khabaronline.ir/news-77499.aspx == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (سپتامبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۷ پیوند خارجی موجود در [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27137840 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://www.webcitation.org/6mYVWI6xW?url=http://intercepts.defensenews.com/2014/09/the-current-status-of-the-f-35-in-three-charts/ به http://intercepts.defensenews.com/2014/09/the-current-status-of-the-f-35-in-three-charts/ افزوده شد. *قالب‌بندی/کاربرد برای https://www.af.mil/News/story.asp/ اصلاح شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20080309175212/http://www.dtic.mil/ndia/2006garm/thursday/maher.pdf به http://www.dtic.mil/ndia/2006garm/thursday/maher.pdf افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20140223225115/http://www.gdatp.com/factsheets/A118_GAU-22.pdf به http://www.gdatp.com/factsheets/A118_GAU-22.pdf افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20110723171357/http://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2000/airforce/00jsf.html به http://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2000/airforce/00jsf.html افزوده شد. *برچسب {{tlx|پیوند مرده}} به http://search.janes.com/Search/documentView.do?docId=%2Fcontent1%2Fjanesdata%2Fbinder%2Fjae%2Fjae_1063.htm%40current&pageSelected=allJanes&keyword=F135&backPath=http%3A%2F%2Fsearch.janes.com%2FSearch&Prod_Name=JAE& اضافه شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20120423005912/http://defense-update.com/features/2010/november/02112010_das_missile_track.html به http://defense-update.com/features/2010/november/02112010_das_missile_track.html افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20130613042258/http://www.asiapacificdefencereporter.com/articles/217/Electronic-Warfare به http://www.asiapacificdefencereporter.com/articles/217/Electronic-Warfare افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۲:۱۴ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (اکتبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۱ پیوند خارجی موجود در [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27487570 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20160415075901/http://www.jsf.mil/news/docs/20160324_Fact-Sheet.pdf به http://www.jsf.mil/news/docs/20160324_Fact-Sheet.pdf افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۲۷ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۱:۱۸ (UTC) == بررسی واقع بینانه این جنگنده == البته در ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ ، یک فروند پهباد فوق پیشرفته آمریکایی به نام آرکیو-۴ گلوبال هاوک که از تکنولوژی رادارگریزی که در اف-۳۵ به کاربرده شده بود، بهره می‌برد، بر فراز تنگه هرمز توسط سامانه پدافند هوایی۳خرداد سپاه پاسداران، که نسبت به دیگر پدافند های هوایی ایران خیلی پیشرفته نمی‌باشد، منهدم شد. این رخداد تکنولوژی رادارگریزی این جنگنده را بطور جدی زیر سوال برد. [[کاربر:2858Amirreza|2858Amirreza]] ([[بحث کاربر:2858Amirreza|بحث]]) ‏۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) == ویرایش و بروزرسانی == مقاله به ویرایش چشمگیری نیاز دارد (ویرایش اساسی کمی مبالغه‌آمیز است). در مقایسه با [[لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور]] که خوبیده شده است، ''لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲'' به ویرایش نیاز دارد. برای نمونه: *بخش ''#تسلیحات'' و زیربخش تسلیحات در ''#مشخصات جنگنده اف-۳۵ (مدل ای)'' می‌توانند ادغام شوند. *بخش ''#برنامه بروزرسانی'' حذف یا ویراسته شود. *بخش ''#سفارش‌ها و طرح‌های خرید'' با عنوان ''کاربران'' به‌روز شود. سوال خودم این است که برای موارد مشابه این از چه برچسب یا الگویی در بالای مقاله می‌توان استفاده کرد؟ مثلا آیا {به‌روزرسانی} مناسب است؟ -- [[کاربر:Iri1388|Iri1388]] ^{<small>([[بحث کاربر:Iri1388|بحث]] + [[ویژه:مشارکت‌ها/Iri1388|مشارکت‌ها]])</small>} ‏۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۸ (UTC) == درخواست ویرایش در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ ، ماجرا انهدام f35 توسط پدافند ایران حقیقت دارد == {{ویرایش صفحه نیمه‌حفاظت‌شده|پاسخ=خیر}} <!-- متن درخواست پایین این خط --> <!-- متن درخواست بالای این خط --> [[کاربر:Mparsatalabe2|Mparsatalabe2]] ([[بحث کاربر:Mparsatalabe2|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۱ (UTC) == درخواست ویرایش در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵ == {{ویرایش صفحه نیمه‌حفاظت‌شده|پاسخ=خیر}} <!-- متن درخواست پایین این خط --> در ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن) برای اولین بار ایران توانست ۳ تا ۸ فروند از این جنگنده را منهدم کند، این اتفاق برای اولین بار در جهان ثبت شد. <!-- متن درخواست بالای این خط --> [[ویژه:مشارکت‌ها/5.217.248.135|5.217.248.135]] ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۰ (UTC) == ساقط کردن ۴ هواپیمای f35 توسط پدافند ایران == ساقط کردن ۴ هواپیمای f35 توسط پدافند [[ویژه:مشارکت‌ها/158.58.75.213|158.58.75.213]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۲ (UTC) bkhdba2xn1htnh21cowvo5f8xegvlgc 42127314 42127312 2025-06-18T12:13:22Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127314 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=1692|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=100|تعداد بازدید=2657|درجه کیفیت=متوسط|تاریخ بازدید=۰۶ سپتامبر ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=همهٔ [[وپ:مکنآ|شرایط مقالهٔ متوسط]] ویکی‌پروژه نسخهٔ آفلاین را دارد.|موضوع جزئی۱=هواگرد|موضوع جزئی۲=هوانوردی|موضوع جزئی۳=هوانوردی نظامی|موضوع جزئی۴=تاریخ نظامی|موضوع جزئی۵=جنگ‌افزار|موضوع کلی=خانواده هواگرد}} دوستانی که حرفه ای تر هستند لطفا این صفحه را با اطلاعات موجود در این لینک گسترش دهند: http://www.khabaronline.ir/news-77499.aspx == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (سپتامبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۷ پیوند خارجی موجود در [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27137840 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://www.webcitation.org/6mYVWI6xW?url=http://intercepts.defensenews.com/2014/09/the-current-status-of-the-f-35-in-three-charts/ به http://intercepts.defensenews.com/2014/09/the-current-status-of-the-f-35-in-three-charts/ افزوده شد. *قالب‌بندی/کاربرد برای https://www.af.mil/News/story.asp/ اصلاح شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20080309175212/http://www.dtic.mil/ndia/2006garm/thursday/maher.pdf به http://www.dtic.mil/ndia/2006garm/thursday/maher.pdf افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20140223225115/http://www.gdatp.com/factsheets/A118_GAU-22.pdf به http://www.gdatp.com/factsheets/A118_GAU-22.pdf افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20110723171357/http://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2000/airforce/00jsf.html به http://www.dote.osd.mil/pub/reports/FY2000/airforce/00jsf.html افزوده شد. *برچسب {{tlx|پیوند مرده}} به http://search.janes.com/Search/documentView.do?docId=%2Fcontent1%2Fjanesdata%2Fbinder%2Fjae%2Fjae_1063.htm%40current&pageSelected=allJanes&keyword=F135&backPath=http%3A%2F%2Fsearch.janes.com%2FSearch&Prod_Name=JAE& اضافه شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20120423005912/http://defense-update.com/features/2010/november/02112010_das_missile_track.html به http://defense-update.com/features/2010/november/02112010_das_missile_track.html افزوده شد. *بایگانی https://web.archive.org/web/20130613042258/http://www.asiapacificdefencereporter.com/articles/217/Electronic-Warfare به http://www.asiapacificdefencereporter.com/articles/217/Electronic-Warfare افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۲:۱۴ (UTC) == پیوندهای خارجی اصلاح شدند (اکتبر ۲۰۱۹) == سلام همکاران ویرایشگر. من به‌تازگی ۱ پیوند خارجی موجود در [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] را اصلاح کردم. لطفاً [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=prev&oldid=27487570 ویرایشم] را بازبینی کنید. اگر پرسشی دارید یا می‌خواهید ربات پیوندها یا چند صفحه را نادیده بگیرد، لطفاً [[:m:InternetArchiveBot/FAQ|این راهنمای ساده]] را برای دریافت اطلاعات بیشتر ببینید. من تغییرات زیر را انجام دادم: *بایگانی https://web.archive.org/web/20160415075901/http://www.jsf.mil/news/docs/20160324_Fact-Sheet.pdf به http://www.jsf.mil/news/docs/20160324_Fact-Sheet.pdf افزوده شد. لطفاً برای اصلاح خطاهای ربات به راهنما مراجعه کنید. با احترام.—[[:en:User:InternetArchiveBot|'''<span style="color:darkgrey;font-family:monospace">InternetArchiveBot</span>''']] <span style="color:green;font-family:Rockwell">([[:en:User talk:InternetArchiveBot|گزارش اشکال]])</span> ‏۲۷ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۱:۱۸ (UTC) == بررسی واقع بینانه این جنگنده == البته در ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ ، یک فروند پهباد فوق پیشرفته آمریکایی به نام آرکیو-۴ گلوبال هاوک که از تکنولوژی رادارگریزی که در اف-۳۵ به کاربرده شده بود، بهره می‌برد، بر فراز تنگه هرمز توسط سامانه پدافند هوایی۳خرداد سپاه پاسداران، که نسبت به دیگر پدافند های هوایی ایران خیلی پیشرفته نمی‌باشد، منهدم شد. این رخداد تکنولوژی رادارگریزی این جنگنده را بطور جدی زیر سوال برد. [[کاربر:2858Amirreza|2858Amirreza]] ([[بحث کاربر:2858Amirreza|بحث]]) ‏۳ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) == ویرایش و بروزرسانی == مقاله به ویرایش چشمگیری نیاز دارد (ویرایش اساسی کمی مبالغه‌آمیز است). در مقایسه با [[لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور]] که خوبیده شده است، ''لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲'' به ویرایش نیاز دارد. برای نمونه: *بخش ''#تسلیحات'' و زیربخش تسلیحات در ''#مشخصات جنگنده اف-۳۵ (مدل ای)'' می‌توانند ادغام شوند. *بخش ''#برنامه بروزرسانی'' حذف یا ویراسته شود. *بخش ''#سفارش‌ها و طرح‌های خرید'' با عنوان ''کاربران'' به‌روز شود. سوال خودم این است که برای موارد مشابه این از چه برچسب یا الگویی در بالای مقاله می‌توان استفاده کرد؟ مثلا آیا {به‌روزرسانی} مناسب است؟ -- [[کاربر:Iri1388|Iri1388]] ^{<small>([[بحث کاربر:Iri1388|بحث]] + [[ویژه:مشارکت‌ها/Iri1388|مشارکت‌ها]])</small>} ‏۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۰۸ (UTC) atxw6mynwft3ifoerlwutg207kl7tmb 0 522328 42127523 42109326 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 42020459 wikitext text/x-wiki {{Infobox volleyball biography | name = سعید معروف | image = Mir Saeid Marouf in the match between Iran and China at the Men’s World Olympic Qualification Tournament in Tokyo.jpg | image_size =250 | caption = معروف در انتخابی بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۰ | fullname = میر سعید معروف لَکرانی | birth_date =۲۸ مهر ۱۳۶۴ ({{age|1985|10|20|mf=y}} سال) | birth_place = [[ارومیه]]، [[ایران]] | death_date = | death_place = | hometown = | height = {{بلندی|m=۱٫۸۹}} | weight = {{convert|81|kg|lb|abbr=on}} | spike = ۳٬۳۱ سانتی‌متر | block = ۳٬۱۱ سانتی‌متر | college = [[دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی]] | position = پاسور | currentclub = | currentnumber = | years = ۲۰۰۳–۲۰۰۴{{سخ}}۲۰۰۴–۲۰۰۶{{سخ}}۲۰۰۶–۲۰۰۷{{سخ}}۲۰۰۷–۲۰۱۰{{سخ}}۲۰۱۰–۲۰۱۱{{سخ}}۲۰۱۱–۲۰۱۲{{سخ}}۲۰۱۲–۲۰۱۳{{سخ}}۲۰۱۳–۲۰۱۴{{سخ}}۲۰۱۴{{سخ}}۲۰۱۴–۲۰۱۵{{سخ}}۲۰۱۵–۲۰۱۶{{سخ}}۲۰۱۶–۲۰۱۸{{سخ}}۲۰۱۸–۲۰۱۹{{سخ}}۲۰۱۹–۲۰۲۱{{سخ}}۲۰۲۲{{سخ}}۲۰۲۲{{سخ}}۲۰۲۲–۲۰۲۳{{سخ}}۲۰۲۳- | teams = {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|پگاه ارومیه]]{{-}}{{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال صنام تهران|صنام تهران]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال جواهری گنبد|استقلال گنبد]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال سایپا البرز|سایپا البرز]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[داماش گیلان (باشگاه والیبال)|داماش گیلان]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال کاله مازندران|کاله مازندران]]{{-}}{{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|شهرداری ارومیه]]{{-}}{{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال متین ورامین|متین ورامین]]{{-}}{{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|شهرداری ارومیه]]{{-}} {{flagicon|RUS}} [[باشگاه والیبال زنیت کازان|زنیت کازان]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|شهرداری ارومیه]]{{-}}{{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال پیکان تهران|پیکان تهران]]{{-}} {{flagicon|ITA}} [[اما ویلاس سیه‌نا]]{{-}} {{flagicon|CHN}} [[بایک موتور پکن]] {{-}}{{flagicon|TUR}} [[باشگاه والیبال فنرباغچه|فنرباغچه]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال پیکان تهران]] {{-}}{{flagicon|TUR}} [[باشگاه والیبال فنرباغچه|فنرباغچه]]{{-}} {{flagicon|IRI}} [[باشگاه والیبال شهداب یزد|شهداب یزد]] | nationalyears = ۲۰۰۲–۲۰۰۳{{-}}۲۰۰۳–۲۰۰۵{{-}}۲۰۰۷–۲۰۲۱ | nationalteam = [[تیم ملی والیبال زیر ۱۹ سال مردان ایران|زیر ۱۹ سال ایران]]{{-}}[[تیم ملی والیبال زیر ۲۱ سال مردان ایران|زیر ۲۱ سال ایران]]{{-}}[[تیم ملی والیبال مردان ایران|تیم ملی والیبال ایران]] | medaltemplates = {{MedalCountry | {{IRI}}}} {{MedalSport | [[والیبال]] مردان}} {{MedalCompetition|[[جام بزرگ والیبال قهرمانان جهان|جام بزرگ قهرمانان جهان]]}} {{مدال برنز| [[جام بزرگ والیبال قهرمانان جهان ۲۰۱۷|ژاپن ۲۰۱۷]]|تیمی}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های آسیایی]]}} {{مدال طلا| [[بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴|اینچئون ۲۰۱۴]] | [[والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴|تیمی]]}} {{مدال طلا| [[بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸| جاکارتا ۲۰۱۸]]| [[والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸|تیمی]]}} {{مدال نقره| [[بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰|گوانگ‌ژو ۲۰۱۰]] | [[والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰|تیمی]]}} {{MedalCompetition|[[قهرمانی والیبال آسیا|قهرمانی آسیا]]}} {{مدال طلا|[[مسابقات قهرمانی والیبال مردان آسیا ۲۰۱۳|دبی ۲۰۱۳]]|تیمی}} {{مدال طلا|[[والیبال قهرمانی مردان آسیا ۲۰۱۹|تهران ۲۰۱۹]]|تیمی}} {{مدال نقره|[[والیبال قهرمانی مردان آسیا ۲۰۰۹|مانیل ۲۰۰۹]]|تیمی}} {{MedalCompetition|[[جام کنفدراسیون والیبال آسیا|جام کنفدراسیون آسیا]]}} {{مدال طلا|[[والیبال جام کنفدراسیون آسیا ۲۰۰۸|ناخن راچاسیما ۲۰۰۸]]|تیمی}} {{مدال طلا|[[مسابقات والیبال کاپ آسیا ۲۰۱۰|ارومیه ۲۰۱۰]]|تیمی}} | medaltemplates-expand = | updated = ۶ مه ۲۰۲۲ }} '''میر سعید معروف لَکرانی''' (زادهٔ ۲۸ مهر ۱۳۶۴ در [[ارومیه]]) بازیکن [[والیبال]] اهل ایران است. او کاپیتان و بازیکن سابق [[تیم ملی والیبال مردان ایران|تیم ملی والیبال ایران]] است. وی به‌عنوان یکی از بهترین بازیکنان تاریخ تیم ملی والیبال ایران و یکی از بهترین پاسورهای جهان در نسل خود به‌شمار می‌رود. سعید معروف در [[ارومیه]] به دنیا آمد. معروف توسط کمیته ویس مسابقات انتخابی المپیک ۲۰۰۸ در قاره آسیا و در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۶ در سطح جهانی در پایان رقابت‌ها به عنوان بهترین پاسور انتخاب شد و در [[مسابقات قهرمانی والیبال مردان آسیا ۲۰۱۳|قهرمانی آسیا ۲۰۱۳]] نیز به عنوان بهترین پاسور و [[باارزش‌ترین بازیکن|با ارزش‌ترین بازیکن]] انتخاب شد. او همچنین به عنوان یکی از سه پاسور برتر جهان والیبال شناخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/159658?ref=ghatreh|عنوان=۵ جایزه به ایران رسید| ناشر = خبرگزاری تسنیم |تاریخ =۱۴ مهر ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۲-۰۷-۱۶}}</ref> سعید معروف با عملکرد درخشان خود در [[لیگ جهانی والیبال ۲۰۱۴|لیگ جهانی ۲۰۱۴]] نخستین جایزه معتبر فرا آسیایی خود را به عنوان بهترین پاسور مسابقات دریافت کرد. سعید معروف در [[والیبال قهرمانی مردان جهان ۲۰۱۴|قهرمانی جهان ۲۰۱۴]] نیز عملکرد بسیار خوبی را از خود به نمایش گذاشت و به همراه ایران برای نخستین بار جزو شش تیم برتر قهرمانی جهان قرار گرفت. سعید معروف از جمله ورزشکاران ایرانی، یاور [[سازمان ملل متحد]] می‌باشد. وی در سال ۱۳۹۴ به عنوان اولین سفیر آب ایران انتخاب شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/132879|عنوان=کاپیتان تیم ملی والیبال یاور سازمان ملل متحد شد| ناشر = خبرگزاری انتخاب |تاریخ = ۲۱ مهر ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی= ۲۵ مهر ۱۳۹۲}}</ref> به او لقب بهترین پاسور آسیا را داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100866222137 |title=با سعید معروف، بهترین پاسور آسیا |accessdate=۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150101005509/http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100866222137 |archivedate=۱ ژانویه ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> معروف در مسابقات گزینشی المپیک ریو با عملکرد خوب خود که منجر به صعود ایران پس از ۵۲ سال به المپیک گردید، به عنوان برترین پاسور مسابقات نیز انتخاب شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.isna.ir/news/95031609588/موسوی-معروف-و-عبادی-پور-در-صدر-بهترین-های-انتخابی-المپیک |عنوان = معروف، موسوی و عبادی پور در صدر بهترین‌های انتخابی المپیک}}</ref> == تیم ملی == معروف در سالِ ۱۳۸۰ واردِ تیمِ ملّیِ نوجوانان و از سالِ ۱۳۸۴ هم عضوِ تیمِ ملّیِ بزرگسالان شد. او که از سال ۲۰۰۷ عضو تیم ملی بود، در سال ۲۰۱۱ با توجه به حضور [[امیر حسینی]] به عنوان پاسور اول، ترجیح داد از تیم ملی کناره‌گیری کند، اما سرانجام در سال ۲۰۱۲ به تیم ملی والیبال بازگشت.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13910122000140 |عنوان={{!}} ولاسکو: من موافق جدایی معروف از تیم ملی نبودم |بازبینی=۱۸ اوت ۲۰۱۶ |archive-date=۵ آوریل ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180405091907/http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13910122000140 |dead-url=yes }}</ref> معروف پس از عدم دعوت [[علیرضا نادی]] توسط [[خولیو ولاسکو]]، از سوی کادر فنی و بازیکنان، به عنوان کاپیتان [[تیم ملی والیبال مردان ایران]] انتخاب شد. [[پرونده:Saeid Marouf in Iran training.jpg|چپ|بندانگشتی|معروف در تمرینات تیم ملی با توپ [[مدیسن بال]] ]] == باشگاهی == === ایران === او والیبال باشگاهی را از تیم مقاومت ارومیه شروع کرد و سابقه بازی در تیم‌های پگاه، [[باشگاه والیبال صنام تهران|صنام]]، [[گنبد|استقلال گنبد]]، [[سایپا]]، [[باشگاه والیبال داماش گیلان|داماش]]، [[کاله]] و [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|شهرداری ارومیه]] و [[باشگاه والیبال متین ورامین|متین ورامین]] را دارد. معروف در سال ۱۳۸۳ اولین قهرمانی لیگ خود را با [[باشگاه والیبال صنام تهران|صنام]] تجربه کرد و در فصل ۱۳۹۰ با [[کاله]] برای دومین بار به قهرمانی لیگ دست یافت و این امر برای سومین بار در سال ۱۳۹۲ با متین به تحقق پیوست. او در جام باشگاه‌های آسیا در سال ۲۰۱۳ مانیل با [[باشگاه والیبال متین ورامین|متین ورامین]] به قهرمانی رسید و در سال ۱۳۹۳ با قراردادی دو ساله دوباره به [[باشگاه والیبال شهرداری ارومیه|شهرداری ارومیه]] بازگشت و در نیم فصل قرارداد خود را فسخ کرد و به [[باشگاه والیبال زنیت کازان|زنیت کازان]] پیوست. معروف در لیگ ۱۳۹۴ برای شهرداری ارومیه و در سال ۱۳۹۵ با پیکان تهران برای عقد قرارداد به توافق رسید و برای فصل متوالی برای [[باشگاه والیبال پیکان|پیکان]] به میدان رفت.<ref>[http://www.mizanonline.com/fa/news/189521/معروف-به-پیکان-پیوست معروف به پیکان پیوست]</ref> معروف در سال ۲۰۲۲ برای مسابقات [[والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا]] مجدداً با تیم [[باشگاه والیبال پیکان|پیکان تهران]] به توافق رسید و با بازیکنان بزرگی مثل [[اروین انگاپت]] فرانسوی و [[نیمیر عبدالعزیز]] هلندی هم تیمی شد. در پایان این رقابت‌ها که با قهرمانی تیم پیکان همراه بود معروف به عنوان بهترین پاسور و ارزشمندترین بازیکن مسابقات انتخاب شد. === زنیت کازان === سعید معروف در اواخر سال ۲۰۱۴ با پیشنهاد یک میلیون یورویی [[باشگاه والیبال زنیت کازان|زنیت کازان]] مواجه شد. معروف که به همراه شهرداری ارومیه نیم فصل اول رقابت‌های لیگ برتر را بدون شکست پشت‌سر گذاشته بود خواهان فسخ قرارداد خود شد ولی درخواست او با مخالفت باشگاه شهرداری ارومیه روبرو شد، اما پس از چند روز رضایت‌نامه‌اش صادر و قرارداد زنیت کازان برای او فرستاده شد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931002000309 |عنوان=کامپیوتر ایرانی در تیمی روسی/ سعید با پنجه‌هایی معروف در کازان |بازبینی=۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-date=۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20141228203708/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931002000309 |dead-url=yes}}</ref> قرارداد معروف با اعلام مسئولان باشگاه زنیت کازان در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۴ نهایی شد و معروف رسماً به زنیت کازان روسیه پیوست. پس از انعقاد این قرارداد، سعید معروف به عنوان هفتمین بازیکن پردرآمد والیبال جهان در سال ۱۵–۲۰۱۴ تبدیل شد و با رقم قراردادی بالا به عنوان یکی از لژیونرهای ورزش و والیبال ایران شناخته شد. معروف در اولین سال حضور خود در کازان عملکرد بسیار خوبی داشت و با زنیت به قهرمانی [[لیگ قهرمانان والیبال اروپا ۱۵-۲۰۱۴]] دست یافت.<ref>[http://www.tasnimnews.com/Home/Single/600868 نایب رئیس باشگاه زنیت کازان روسیه گفت: می‌توانیم بگوییم که قرارداد ما با سعید معروف، نهایی شده‌است]</ref> === سری آ === [[لاگاتزتا دلو اسپورت]] در حاشیه لیگ ملت‌های ۲۰۱۸ خبر انعقاد قرارداد سعید معروف با تیم تازه صعود کرده به سری آ ایتالیا را درج کرد. معروف با قراردادی دو ساله به اما ویلاس سیه‌نا پیوست. سیه‌نا در انتهای فصل به همراه تیم کاستلانا به سری آ۲ سقوط کرد.<ref>[http://fararu.com/fa/news/362051/معروف-ایرانی‌ها-در-سرزمین-چکمه کاپیتان تیم‌ملی والیبال راهی سیه‌نای ایتالیا شد / «معروف» ایرانی‌ها در سرزمین چکمه]</ref><ref>[http://www.varzesh3.com/news/1527304/مغز-متفکر-والیبال-ایران-به-سری-آ-کوچ-کرد/مغز متفکر والیبال ایران به سری آ کوچ کرد]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> === بایک موتور === معروف پس از [[لیگ ملت‌های والیبال مردان ۲۰۱۹|لیگ ملت‌های ۲۰۱۹]] به تیم [[گروه خودروسازی پکن|بایک موتور پکن]] پیوست. در ادامه مسابقات سوپرلیگ چین به علت [[دنیاگیری کووید-۱۹ در سرزمین اصلی چین|دنیاگیری کووید-۱۹ در سرزمین اصلی یعنی چین]] به تعویق افتاد و سعید معروف بعد از دوری ۱۴ ماهه از میدان‌ها، یکی از بازیکن‌های مؤثر بایک موتور در راه قهرمانی این تیم در لیگ چین بود. بایک موتور پکن در دومین بازی خود در مرحله فینال سوپرلیگ چین به مصاف شانگهای رفت و موفق شد در سه ست متوالی حریف خود را شکست دهد تا مقتدرانه و بدون شکست، فاتح جام قهرمانی این فصل سی وی‌ال شود. معروف در انتهای مسابقات به عنوان بهترین بازیکن خارجی لیگ معرفی شد.<ref>[https://www.varzesh3.com/news/1745836/مغز-متفکر-والیبال-ایران-بازهم-به-کار-افتاد-عکس مغز متفکر والیبال ایران بازهم به کار افتاد]</ref> === فنرباغچه ترکیه === سعید معرووف برای نیم فصل دوم [[لیگ برتر والیبال ترکیه|لیگ ترکیه]] در سال ۲۰۲۲ به باشگاه [[باشگاه والیبال فنرباغچه|فنرباغچه]] پیوست و موفق شد عملکرد درخشانی از خود نشان دهد. در انتهای فصل معروف به عنوان بهترین پاسور لیگ ترکیه در سال ۲۰۲۱–۲۰۲۲ انتخاب شد. == خداحافظی از بازی‌های ملی == پس از ناکام ماندن [[تیم ملی والیبال ایران]] در رقابت‌های [[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۰|المپیک توکیو]] سعید معروف در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۴۰۰ از بازی‌های ملی خداحافظی کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خداحافظی سعید معروف از تیم ملی والیبال|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400051208669/خداحافظی-سعید-معروف-از-تیم-ملی-والیبال|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-03|بازبینی=2021-08-06|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سعید معروف از والیبال خداحافظی کرد- اخبار والیبال{{!}}بسکتبال{{!}}هندبال - اخبار ورزشی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/05/12/2548612/سعید-معروف-از-والیبال-خداحافظی-کرد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-08-06|کد زبان=fa}}</ref> پس از پایان رقابت‌های [[والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|جام باشگاه‌های آسیا]] در تهران و قهرمانی در مسابقات، کاپیتان تیم ملی خداحافظی خود را در [[سالن دوازده هزار نفری آزادی|سالن ۱۲۰۰۰نفری آزادی]] با زدن دور افتخار در میان تشویق انبوه هواداران رسمی کرد و میدان‌ها ملی را وداع گفت. == افتخارات == [[پرونده:Anderson and Marouf Volleyball IranVsUSA.JPG|300px|بندانگشتی|معروف (سمت راست) و [[مت اندرسون]] (سمت چپ) در آغاز بازی ایران و آمریکا در لیگ جهانی ۲۰۱۴]] === ملی === * مدال برنز [[جام بزرگ والیبال قهرمانان جهان ۲۰۱۷|جام قهرمانان بزرگ جهان ۲۰۱۷]] * مدال طلا [[بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸]] * مدال طلا [[بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴]] * مدال طلا [[والیبال قهرمانی مردان آسیا ۲۰۱۹|قهرمانی آسیا ۲۰۱۹]] * مدال طلا [[قهرمانی والیبال آسیا ۲۰۱۳|قهرمانی آسیا ۲۰۱۳]] * مدال نقره [[قهرمانی والیبال آسیا|قهرمانی آسیا]] ۲۰۰۹ * مدال نقره [[والیبال سالنی در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰|بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰]] * مدال طلا [[والیبال کاپ آسیا ۲۰۱۰|جام ای‌وی‌سی کاپ آسیا ۲۰۱۰]] * مدال طلا [[والیبال جام کنفدراسیون آسیا ۲۰۰۸|جام ای‌وی‌سی کاپ آسیا ۲۰۰۸]] * مدال نقره [[والیبال قهرمانی زیر ۲۰ سال آسیا|قهرمانی زیر ۲۰ سال آسیا]] ۲۰۰۴ * مدال نقره [[والیبال قهرمانی نوجوانان آسیا|قهرمانی نوجوانان آسیا]] ۲۰۰۳ * مدال برنز [[والیبال قهرمانی زیر ۱۹ سال پسران جهان|قهرمانی زیر ۱۹ سال پسران جهان]] ۲۰۰۳ === باشگاهی === * قهرمانی [[مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی باشگاه‌های آسیا ۲۰۲۲]] با [[باشگاه والیبال پیکان|پیکان]] * قهرمانی سوپر لیگ والیبال چین ۲۰۲۱ با [[گروه خودروسازی پکن|بایک موتور]] [[پکن]] * قهرمانی [[لیگ قهرمانان والیبال اروپا]] ۲۰۱۵ با [[باشگاه والیبال زنیت کازان|زنیت کازان]] * قهرمانی [[سوپر لیگ والیبال روسیه]] ۲۰۱۵ با [[باشگاه والیبال زنیت کازان|زنیت کازان]] * قهرمانی [[مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی باشگاه‌های آسیا]] ۲۰۱۴ با [[باشگاه والیبال متین ورامین|متین]] * قهرمانی [[مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی باشگاه‌های آسیا]] ۲۰۰۸ با [[باشگاه والیبال پیکان تهران|پیکان]] * قهرمانی [[لیگ برتر والیبال ایران ۱۳۹۲]] با [[باشگاه والیبال متین ورامین|متین]] * قهرمانی [[لیگ برتر والیبال ایران ۱۳۹۰]] با [[باشگاه والیبال کاله مازندران|کاله]] * قهرمانی [[لیگ برتر والیبال ایران ۱۳۸۳|لیگ برتر والیبال ایران۱۳۸۳با صنام]] === فردی === * بهترین پاسور [[لیگ برتر والیبال ترکیه|لیگ ترکیه]] در فصل ۲۰۲۱–۲۰۲۲ * با ارزشمندترین بازیکن [[مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی باشگاه‌های آسیا ۲۰۲۲]] * بهترین پاسور [[مسابقات والیبال قهرمانی باشگاه‌های آسیا|قهرمانی باشگاه‌های آسیا ۲۰۲۲]] * بهترین بازیکن خارجی سوپر لیگ چین ۲۱–۲۰۲۰ * مرد سال والیبال ایران ۱۳۹۵ - پرتال والیبال ایران<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://volleyballiran.com/bazikon-sal-news/23689-با-انتخاب-کارشناسان؛-برترین-بازیکن،-پدیده-و-بازیکن-اخلاق-سال-95-والیبال-مردان-ایران-مشخص-شدند.html|عنوان = سعید معروف، مرد برتر سال ۹۵ والیبال|accessdae = ۶ آوریل ۲۰۱۷|archiveurl = https://web.archive.org/web/20170407053641/http://volleyballiran.com/bazikon-sal-news/23689-با-انتخاب-کارشناسان؛-برترین-بازیکن،-پدیده-و-بازیکن-اخلاق-سال-95-والیبال-مردان-ایران-مشخص-شدند.html|archivedate = ۷ آوریل ۲۰۱۷|dead-url = yes}}</ref> * جزو تیم ۲۰ ورزشکار برتر آسیا ۲۰۱۶ - [[لوموند]] * بهترین پاسور [[والیبال در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۶ - مسابقات گزینشی مردان|انتخابی المپیک ۲۰۱۶]] - سطح جهانی * ورزشکار سال ایران ۱۳۹۴ - [[صدا و سیما]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.yjc.ir/fa/news/5541999/سعيد-معروف-برترين-ورزشكار-سال-٩٤-شد |عنوان = سعید معروف برترین ورزشکار سال ٩٤ شد}}</ref> * مرد سال والیبال ایران ۱۳۹۴ - پرتال والیبال ایران<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://volleyballiran.com/اخبار/اخبار-دیگر/volleyball-portal/6967-بازیکنان-مرد-برتر-سال-94-والیبال-ایران-به-انتخاب-مردم-مشخص-شدند-نتایج-کامل.html|عنوان = بازیکنان مرد برتر سال 94 والیبال ایران به انتخاب مردم مشخص شدند|accessdate = ۲۱ اکتبر ۲۰۱۹|archiveurl = https://web.archive.org/web/20170705054455/http://volleyballiran.com/اخبار/اخبار-دیگر/volleyball-portal/6967-بازیکنان-مرد-برتر-سال-94-والیبال-ایران-به-انتخاب-مردم-مشخص-شدند-نتایج-کامل.html|archivedate = ۵ ژوئیه ۲۰۱۷|dead-url = yes}}</ref> * بهترین پاسور [[لیگ برتر والیبال ایران]] ۱۳۹۴ - پرتال والیبال ایران<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://volleyballiran.com/mard-sal.html|عنوان = تیم رؤیایی سال 94 والیبال ایران به انتخاب 47 کارشناس مشخص شد|accessdate = ۲۹ مارس ۲۰۱۶|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160401222839/http://volleyballiran.com/mard-sal.html|archivedate = ۱ آوریل ۲۰۱۶|dead-url = yes}}</ref> * ورزشکار سال ایران ۱۳۹۳ - [[ایسنا]]<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://isna.ir/fa/news/93122514559/سعید-معروف-ورزشکار-سال-ایران-از-نگاه-مخاطبان| عنوان=سعید معروف ورزشکار سال ایران}}</ref> * بهترین پاسور [[لیگ جهانی والیبال ۲۰۱۴|لیگ جهانی ۲۰۱۴]] * [[باارزش‌ترین بازیکن]] [[قهرمانی والیبال آسیا ۲۰۱۳|قهرمانی آسیا ۲۰۱۳]] * بهترین پاسور [[قهرمانی والیبال آسیا ۲۰۱۳|قهرمانی آسیا ۲۰۱۳]] * بهترین پاسور [[والیبال قهرمانی مردان آسیا ۲۰۱۹|قهرمانی آسیا ۲۰۱۹]] * بهترین پاسور [[والیبال در المپیک تابستانی ۲۰۱۲ – مسابقات گزینشی مردان|انتخابی المپیک ۲۰۱۲]] - سطح جهانی * بهترین پاسور [[مسابقات والیبال کاپ آسیا ۲۰۱۰|جام کنفدراسیون والیبال آسیا ۲۰۱۰]] * محبوب‌ترین بازیکن [[قهرمانی والیبال آسیا|قهرمانی آسیا]] ۲۰۰۹ * بهترین پاسور [[والیبال در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸|انتخابی المپیک ۲۰۰۸]] - سطح آسیا<ref>[http://www.yjc.ir/fa/print/5083438 سعید معروف را بهتر بشناسیم/مبلغ قرار داد معروف با باشگاه کازان روسیه چقدر خواهد بود؟]</ref> * دومین ورزشکار سال ایران ۱۳۹۱<ref>[http://isna.ir/fa/news/91121610869/حدادی-و-سوریان-برترین-ورزشکار-سال-از-نگاه ورزشکار سال از نگاه مردم و جامعه ورزش]</ref> == فعالیت در رشته‌های دیگر == وی در رشته‌های ورزشی دیگری نیز فعالیت داشته و در برخی از آن‌ها مقام هم آورده‌است. نفر سوم دوی صحرانوردی آذربایجان، قهرمانی بسکتبال و سومی در هندبال مدارس حاصل فعالیت وی در سایر رشته‌ها است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/51888 |عنوان=سعید معروف - نگاه |بازبینی=۹ مه ۲۰۱۵ |archive-date=۵ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305121634/http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/51888 |dead-url=yes}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{Instagram|saeedmaroof4444}} * [https://web.archive.org/web/20131112124620/http://www.enekas.info/?p=94998 سعید معروف از بازی‌های جهانی می‌گوید] * [http://ebinews.com/news/59591/سعید-معروف-یاور-سازمان-ملل-متحد-شد سعید معروف یاور سازمان ملل متحد شد] {{Navboxes |title=ترکیب تیم ملی والیبال |bg= white |fg= red |list1= {{ترکیب تیم ملی والیبال در المپیک تابستانی ۲۰۲۰}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در جام جهانی ۲۰۱۵}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در لیگ جهانی ۲۰۱۵}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴}} {{ترکیب تیم ملی والیبال در قهرمانی جهان ۲۰۱۴}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در لیگ جهانی ۲۰۱۴}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در جام بزرگ قهرمانان جهان ۲۰۱۳}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در لیگ جهانی والیبال ۲۰۱۳}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در قهرمانی والیبال آسیا ۲۰۱۳}} {{ترکیب تیم ملی والیبال ایران در قهرمانی جهان ۲۰۱۰}} }} {{باارزش‌ترین بازیکن آسیا}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:معروف، سعید}} [[رده:افراد ایرانی آذری‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ارومیه]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال پگاه ارومیه]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال داماش گیلان]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال سایپا]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال شهرداری ارومیه]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال صنام]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال کاله]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال متین ورامین]] [[رده:بازیکنان والیبال بازی‌های المپیک ایران]] [[رده:بازیکنان والیبال در المپیک تابستانی ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان والیبال در المپیک تابستانی ۲۰۲۰]] [[رده:بازیکنان والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰]] [[رده:بازیکنان والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴]] [[رده:بازیکنان والیبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸]] [[رده:بازیکنان والیبال دور از وطن اهل ایران]] [[رده:بازیکنان والیبال مرد اهل ایران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی]] [[رده:زادگان ۱۳۶۴]] [[رده:زادگان ۱۹۸۵ (میلادی)]] [[رده:مدال‌آوران بازی‌های آسیایی در والیبال]] [[رده:مدال‌آوران در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰]] [[رده:مدال‌آوران در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۴]] [[رده:مدال‌آوران در بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸]] [[رده:مدال‌آوران طلا بازی‌های آسیایی اهل ایران]] [[رده:مدال‌آوران نقره بازی‌های آسیایی اهل ایران]] [[رده:ورزشکاران آذری اهل ایران]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ایران در ایتالیا]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ایران در چین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ایران در روسیه]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال شهداب یزد]] [[رده:بازیکنان باشگاه والیبال پیکان]] 1orvkrzwcz50jdxgyj30yq4f2czi0k8 0 528030 42128105 42087978 2025-06-19T09:47:07Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore.jpg با Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore_in_2018.jpg 42128105 wikitext text/x-wiki {{منبع زنده|تاریخ=ژوئیه ۲۰۲۴}} {{Infobox person | name = تام هاردی | honorific_suffix = {{Post-nominals|country=GBR|size=100|CBE}} | image = Tom Hardy by Gage Skidmore in 2018.jpg | caption = هاردی در [[کامیک-کان سن دیگو]] ۲۰۱۸ | birth_name = ادوارد توماس هاردی | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۷|۰۹|۱۵}} | birth_place = [[لندن]]، انگلستان | occupation = بازیگر | yearsactive = ۱۹۹۸–اکنون | spouse = {{فهرست ناگلوله‌ای | {{Marriage|سارا وارد|1999|2004|reason=div.}} | {{Marriage|[[شارلوت رایلی]]|۲۰۱۴}} }} | children = ۳ | father = [[Chips Hardy|چیپس هاردی]] }} '''ادوارد توماس هاردی ''' {{post-nominals|country=GBR|CBE}} ({{lang-en|Edward Thomas Hardy}}؛ زادهٔ ۱۵ سپتامبر ۱۹۷۷) بازیگر انگلیسی است. او پس از تحصیل در رشته بازیگری در [[مرکز درام لندن]]، نخستین فعالیت سینمایی خود را در سال ۲۰۰۱ در فیلم ''[[سقوط شاهین سیاه (فیلم)|سقوط شاهین سیاه]]'' ساختهٔ [[ریدلی اسکات]] تجربه کرد. او در طول حرفهٔ خود نامزد دریافت یک جایزهٔ [[جوایز اسکار|اسکار]]، دو جایزهٔ [[جایزه فیلم به انتخاب منتقدان|فیلم به انتخاب منتقدان]] و دو جایزهٔ [[جوایز فیلم بفتا|آکادمی فیلم بریتانیا]] شده‌است. تام هاردی در سال ۲۰۱۱ [[جایزه ستاره نوظهور بفتا]] را دریافت کرد. هاردی در فیلم‌های گوناگونی از جمله ''[[پیشتازان فضا: نمسیس]]'' (۲۰۰۲)، ''[[راکنرولا]]'' (۲۰۰۸)، ''[[برانسون]]'' (۲۰۰۸)، ''[[مبارز (فیلم ۲۰۱۱)|مبارز]]'' (۲۰۱۱)، ''[[بندزن خیاط سرباز جاسوس]]'' (۲۰۱۱)، ''[[بی‌قانون (فیلم ۲۰۱۲)|بی‌قانون]]'' (۲۰۱۲)، ''[[این یعنی جنگ]]'' (۲۰۱۲)، ''[[لاک (فیلم)|لاک]]'' (۲۰۱۳)، ''[[کندو (فیلم ۲۰۱۴)|کندو]]'' (۲۰۱۴) و ''[[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]]'' (۲۰۱۵) ظاهر شده‌است. او برای فیلم ''بازگشته'' نامزد دریافت جایزهٔ [[جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد|اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد]] شد. هاردی در سال ۲۰۱۵ در فیلم‌های ''[[مکس دیوانه: جاده خشم]]'' و ''[[افسانه (فیلم ۲۰۱۵)|افسانه]]'' ایفای نقش کرد. او در سه فیلم هم از [[کریستوفر نولان]] ظاهر شده‌است:'' فیلم[[تلقین]]'' (۲۰۱۰)، نقش [[بین (کمیک)|بین]] در ''[[شوالیه تاریکی برمی‌خیزد]]'' (۲۰۱۲) و نقش خلبان جنگندهٔ [[نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا]] در ''[[دانکرک (فیلم ۲۰۱۷)|دانکرک]]'' (۲۰۱۷). هاردی در سال ۲۰۱۸ نقش [[ادی براک]] / [[ونوم (کمیک)|ونوم]] را در فیلم [[ضدقهرمان]] ''[[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]]'' ایفا کرد. او این نقش را در ''[[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]]'' (۲۰۲۱) دوباره ایفا کرده‌است. هاردی به پاس خدماتش به عرصه نمایش، نشان فرمانده امپراتوری [[بریتانیا]] (CBE) را در سال ۲۰۱۸ دریافت کرده‌ است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-5|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2021-02-24|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-honours-4|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2021-02-24|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =همشهری |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/620592/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D9%85-%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DB%B1%DB%B9%DB%B7%DB%B7 |عنوان=زندگینامه: تام هاردی (۱۹۷۷-) | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> == زندگی‌نامه و آغاز == ادوارد توماس تام هاردی، تنها فرزند انی و ادوارد هاردی، در هَمِراِسمیت لندن و در ۱۵ سپتامبر ۱۹۷۷ به دنیا آمد. مادرش انی نقاش و پدرش ادوارد نویسندهٔ رمان بود. هاردی در سپتامبر ۱۹۹۸ وارد مرکز درام لندن شد. اولین موفقیت رسمی او به سال ۱۹۹۹ برمی‌گردد یعنی وقتی در یک [[مسابقه تلویزیونی]] به‌عنوان سوپر مدل برتر انتخاب شد. سال بعد توانست نقشی در سریال [[جوخه برادران]] به کارگردانی [[استیون اسپیلبرگ]] به‌دست آورد. اولین حضور هاردی در سینما با فیلم [[سقوط شاهین سیاه (فیلم)|سقوط شاهین سیاه]] به کارگردانی [[ریدلی اسکات]] در سال ۲۰۰۱ رقم خورد. == فعالیت و کارنامه == [[پرونده:Lawless Cannes 2012.jpg|بندانگشتی|بازیگران و عوامل فیلم بی قانون در فستیوال کن سال 2012.]] هاردی بعد از سقوط شاهین سیاه در فیلم [[پیشتازان فضا: نمسیس]] بازی کرد و پس از چهار سال و بازی در چهار فیلم در [[کیک لایه‌ای (فیلم)|کیک لایه‌ای]] ابه ایفای نقش پرداخت. سال ۲۰۰۳ برای بازی در نمایش در عربستان همگی شاه خواهیم شد بسیار مورد توجه قرار گرفت. فیلمبرداری راکنرولا هنوز تمام نشده بود که او پروژه دوم خود را در آن سال آغاز کرد و نقش اصلی فیلم تحسین شده [[برانسون]] را عهده‌دار شد. بعد از برانسون، هاردی دوباره راه تلویزیون را پیش گرفت و در سریال تلویزیونی بلندی‌های بادگیر با [[شارلوت رایلی]] همبازی شد. هاردی در اوایل ۲۰۱۰ میلادی در نمایشی به کارگردانی [[فیلیپ سیمور هافمن]] به نام مسیر سرخ دراز حضور یافت و در اواخر همین سال به پروژه عظیم [[علمی تخیلی]] [[کریستوفر نولان]] به نام [[تلقین (فیلم)|تلقین]] پیوست و نقش ایمس را در این فیلم ایفا کرد. این فیلم علاوه بر اینکه فرصت همبازی شدن با بزرگانی چون [[لئوناردو دی کاپریو]] و [[ماریون کوتیار]] را برایش فراهم کرد، بیشتر او را به هالیوود معرفی کرد و از آن پس هر روز با پروژه‌های بهتری روبرو شد. سال بعد یعنی سال ۲۰۱۱ در دو فیلم تحسین‌برانگیز [[بندزن خیاط سرباز جاسوس (فیلم)|بندزن خیاط سرباز جاسوس]] و [[مبارز (فیلم ۲۰۱۱)|مبارز]] بازی کرد و دوباره فرصت همکاری با بزرگان دنیای سینما را به‌دست آورد و برای بازی در نقش تامی ریودن کنلان در فیلم مبارز مورد تحسین قرار گرفت. هاردی در سال ۲۰۱۲ برای دومین بار و برای نقشی مهم‌تر و پر سر و صدا تر روبروی دوربین کریستوفر نولان، این کارگردان صاحب سبک رفت. هاردی در [[شوالیه تاریکی برمی‌خیزد]] در نقش مخالف بتمن یعنی [[بین (کمیک)|بین]] ظاهر شد و مورد تحسین قرار گرفت، نقشی که قبل از او [[هیث لجر]] در نقشی مشابه برای بازی در قسمت پیشین بتمن جلوی دوربین رفته بود. وی در همین سال بازی در فیلم [[این یعنی جنگ]] را به کارنامه خود اضافه کرد. هاردی سال بعد در فیلم [[بی‌قانون (فیلم ۲۰۱۲)|بی‌قانون]] در نقش فارست باندورانت ظاهر شد. هاردی در سال ۲۰۱۳ در فیلم متفاوت [[لاک (فیلم)|لاک]] در نقشی متفاوت جلوی دوربین رفت و همین سال به پروژه [[کندو (فیلم آمریکایی)|کندو]] پیوست. سال ۲۰۱۴ بازگشت وی به تلویزیون با سریال موفق [[پیکی بلایندرز (مجموعه تلویزیونی)|پیکی بلایندرز]] بود. سال ۲۰۱۵ نقطه اوج هاردی در هالیوود با قبول ایفای نقش لئو دمیدوف در فیلم [[کودک ۴۴ (فیلم)|کودک ۴۴]] آغاز برای وی شد. تام هاردی در ژوئن ۲۰۱۰ توسط [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] به عنوان بازیگر نقش مکس فیلم [[مکس دیوانه: جاده خشم]] انتخاب شد. هاردی با بازی در [[مکس دیوانه: جاده خشم]] در کنار [[شارلیز ترون]] مورد تحسین قرار گرفت. [[مکس دیوانه: جاده خشم]] در مجموع ۳۷۴ میلیون دلار فروش داشت که آن را به پرفروش‌ترین فیلم در سری مکس دیوانه تبدیل کرد. [[افسانه (فیلم ۲۰۱۵)|افسانه]] فیلم بعدی تام هاردی در سال ۲۰۱۵ بود. هاردی در این فیلم در نقشی متفاوت و در اصل در دو نقش برادران رجی و رانی ظاهر شد. هاردی در همین سال برای بازی در فیلم [[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]] به کارگردانی [[الخاندرو گونسالس اینیاریتو]] پای میز مذاکره نشست و قرارداد ایفای نقش مکمل [[لئوناردو دی‌کاپریو]] را امضا کرد. هاردی بیش تر از قبل برای ایفای نقش جان فیتزجرالد مورد تحسین قرار گرفت و به عنوان نامزد [[جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد]] انتخاب شد. او پس از بازی در فیلم بازگشته به دعوت [[روبن فلیشر]] در فیلم ضد ابرقهرمانانه [[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]] ایفای نقش کرد که در سال ۲۰۱۸ اکران شد اما با نقد بسیار تند منتقدان مواجه شد. == زندگی شخصی == [[پرونده:TomHardyJuly10.jpg|بندانگشتی|تام هاردی در اکران فیلم [[تلقین (فیلم)|تلقین]] در لندن ، سال ۲۰۱۰|چپ|250x250پیکسل]] تام هاردی برای حضور در سریال جوخه برادران تحصیل در درام سنتر لندن را نیمه ‌کاره رها کرد. هاردی تا اواسط بیست سالگی اش با اعتیاد به کوکائین و الکل مبارزه کرد و در نهایت موفق هم شد و از سال ۲۰۰۳ دیگر به این مواد مخدر نزدیک نشد. از استادانش در درام سنتر لندن می‌توان به [[آنتونی هاپکینز]] اشاره کرد. وی بازیگری را در همین آکادمی به سبک [[بازیگری متد|متد اکتینگ]] فرا گرفت. هاردی در ۲ ژانویه ۱۹۹۹ با همسرش سارا وارد (تهیه‌کننده) پس از سه هفته آشنایی ازدواج کرد و در سال ۲۰۰۴ از هم جدا شدند. او از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ هاردی با [[لیندا پارک|لیندا]] [[لیندا پارک|پارک]] (بازیگر) و از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ با ریچل اسپید (کارگردان) رابطه داشت. هاردی از ریچل اسپید، پسری بنام «لوئیس توماس» (متولد ۲۰۰۸) دارد. او در سال ۲۰۰۹ بعد از حاشیه‌های فراوان با [[شارلوت رایلی]] (بازیگر) همکارش در سریال بلندی‌های بادگیر، رابطهٔ جدید خود را برقرار کرد و در ژوئیه ۲۰۱۴ ازدواج کردند. فرزند آنها در اکتبر سال ۲۰۱۵ به دنیا آمد. == امور خیریه == در سال ۲۰۱۰، هاردی سفیر پرنس تراست، یک مؤسسه خیریه جوانان انگلستان شد که آموزش، رشد شخصی، پشتیبانی از راه اندازی مشاغل، راهنمایی و مشاوره را ارائه می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-65|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2020-12-03|کد زبان=en}}</ref> در سال ۲۰۱۲، او و [[شارلوت رایلی]]، بازیگر و دوست دختر آن زمان هاردی، حامی افراد دارای سرطان روده در انگلیس شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-66|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2020-12-03|کد زبان=en}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۸ هاردی سفیر ارشد برای بنیاد Reorg Brazilian Jiu Jitsu شد که در همکاری با خیریه Royal Marines با مأموریت ایجاد زمینه ای برای خدمت به پرسنل و پیشکسوتان برای یادگیری Jiu Jitsu برزیلی، به عنوان بخشی از مسیر بهبودی آنها و مبارزه با چالش بهداشت روانی و ناتوانی‌های جسمی.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-68|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2020-12-03|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Tom Hardy - Wikipedia|نشانی=https://en.m.wikipedia.org/wiki/Tom_Hardy#cite_note-69|وبگاه=en.m.wikipedia.org|بازبینی=2020-12-03|کد زبان=en}}</ref> == فیلم‌شناسی == === فیلم === {| class="wikitable sortable" |- ! سال ! نام ! نقش ! class="unsortable" | نکته |- | ۲۰۰۱ | ''[[سقوط شاهین سیاه (فیلم)|سقوط شاهین سیاه]]'' | لانس تومبلی | |- | ۲۰۰۲ | ''[[پیشتازان فضا: نمسیس]]'' | شینزون | |- | ۲۰۰۳ | ''فرضی'' | استرو | |- | ۲۰۰۳ | ''نقطه من'' | تام | |- | ۲۰۰۳ | ''متوسط دوز کشنده'' | مت | |- | ۲۰۰۴ | ''[[کیک لایه‌ای (فیلم)|کیک لایه‌ای]]'' | کلارکی | |- | ۲۰۰۶ | ''[[مینوتور (فیلم)|مینوتور]]'' | تئو | |- | ۲۰۰۶ | ''[[ماری آنتوانت (فیلم ۲۰۰۶)|ماری آنتوانت]]'' | رامونت | |- | ۲۰۰۶ | ''[[صحنه‌های یک ماهیت جنسی|صحنه‌هایی با ماهیت جنسی]]'' | نوئل | |- | ۲۰۰۷ | ''[[سیل (فیلم)|سیل]]'' | زاک | |- | ۲۰۰۷ | ''[[دابلیو. دلتا. زد]]'' | پیر جکسون | |- | ۲۰۰۷ | ''[[ارث (فیلم ۲۰۰۷)|وراثت]]'' | پدر | |- | ۲۰۰۸ | ''مشت ناگهانی'' | رودرز | |- | ۲۰۰۸ | ''[[راکنرولا]]'' | باب خوش تیپ | |- | ۲۰۰۸ | ''[[برانسون]]'' | [[چارلی برانسون]] | |- | ۲۰۰۹ | ''دزد ضخیم'' | دت. مایکلز | |- |۲۰۰۹ |قلدرها |Mimi Leder | |- | ۲۰۰۹ | ''کامل'' | دکتر | فیلم کوتاه |- | ۲۰۱۰ | ''[[تلقین (فیلم)|تلقین]]'' | ایمز | |- | ۲۰۱۱ | ''گروهبان کشتار برادر بزرگ من'' | دن | فیلم کوتاه |- | ۲۰۱۱ | ''[[بندزن خیاط سرباز جاسوس (فیلم)|بندزن خیاط سرباز جاسوس]]'' | ریکی تار | |- | ۲۰۱۱ | ''[[مبارز (فیلم ۲۰۱۱)|مبارز]]'' | تامی ریودن کنلان | |- | ۲۰۱۲ | ''[[این یعنی جنگ]]'' | تاک هانسن | |- | ۲۰۱۲ | ''[[شوالیه تاریکی برمی‌خیزد]]'' | [[بین (کمیک)|بین]] | |- | ۲۰۱۲ | ''[[بی‌قانون (فیلم ۲۰۱۲)|بی‌قانون]]'' | فارست باندو رانت | |- | ۲۰۱۳ | ''[[لاک (فیلم)|لاک]]'' | ایوان لاک | |- | ۲۰۱۴ | ''[[کندو (فیلم آمریکایی)|کندو]]'' | باب ساگینوفسکی | |- | ۲۰۱۵ | ''[[کودک ۴۴ (فیلم)|کودک ۴۴]]'' | لئو دمیدوف | |- | ۲۰۱۵ | ''[[مکس دیوانه: جاده خشم]]'' | [[مکس راکاتانسکی]] | |- | ۲۰۱۵ | ''جاده لندن'' | مارک | |- | ۲۰۱۵ | ''[[افسانه (فیلم ۲۰۱۵)|افسانه]]'' | رونالد کری / رجینالد کری | |- | ۲۰۱۵ |''[[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]]'' | جان فیتزجرالد | |- |۲۰۱۷ |''[[دانکرک (فیلم ۲۰۱۷)|دانکرک]]'' |فاریر | |- |۲۰۱۷ |''[[جنگ ستارگان: آخرین جدای]]'' | | |- |۲۰۱۸ |''[[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]]'' | [[ادی براک|ادی براک / ونوم]] | |- |۲۰۱۹ |''[[کاپون]]'' |[[آل کاپون]] | |- | rowspan=3 | ۲۰۲۱ | ''[[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]]'' | rowspan="2" | ادی براک و ونوم | همچنین نویسنده مشترک داستان و تهیه‌کننده |- |''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' | حضور افتخاری در صحنهٔ پس از تیتراژ |- | ''[[رستاخیزهای ماتریکس]]'' | {{ن-م|''نقش دورنما''}} | سیاهی‌لشکر<ref>{{cite web|last=Burt|first=Kayti|date=10 December 2021|title=The Matrix Resurrections: Tom Hardy's Potential Surprise Cameo Revealed|url=https://www.denofgeek.com/movies/the-matrix-resurrections-tom-hardy-cameo/|access-date=10 December 2021|work=Den of Geek|archive-date=10 December 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211210224231/https://www.denofgeek.com/movies/the-matrix-resurrections-tom-hardy-cameo/|url-status=live}}</ref> |- | ۲۰۲۳ | ''[[موتورسواران]]''<ref>{{cite web |last1=Kroll |first1=Justin |last2=Wiseman |first2=Andreas |title=Jodie Comer, Austin Butler & Tom Hardy To Lead Ensemble For Jeff Nichols' ''The Bikeriders'' At New Regency |url=https://deadline.com/2022/08/jodie-comer-austin-butler-tom-hardy-jeff-nichols-new-regency-1235084092/ |website=[[ددلاین هالیوود]] |access-date=4 August 2022 |date=4 August 2022 |archive-date=30 September 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220930013623/https://deadline.com/2022/08/jodie-comer-austin-butler-tom-hardy-jeff-nichols-new-regency-1235084092/ |url-status=live}}</ref> | جانی |<ref>{{cite web |last=Glynn |first=Jennifer |date=8 December 2022 |title=Austin Butler's 'The Bikeriders' Wraps Filming |url=https://collider.com/bikeriders-austin-butler-filming-wrap/ |url-status=live |access-date=2 May 2023 |website=Collider |archive-date=3 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230403231720/https://collider.com/bikeriders-austin-butler-filming-wrap/}}</ref> |- | ۲۰۲۴ | ''[[ونوم: آخرین رقص]]'' | ادی براک و ونوم | همچنین نویسنده مشترک داستان و تهیه‌کننده |- | ۲۰۲۵ | ''[[ویرانی (فیلم ۲۰۲۵)|ویرانی]]'' |واکر |همچنین تهیه‌کننده |} === تلویزیون === {| class="wikitable sortable" |- ! سال ! نام ! نقش ! class="unsortable" | نکته |- | ۲۰۰۱ | ''[[جوخه برادران]]'' | سرباز یکم جان جانووک | در ۲ قسمت |- | ۲۰۰۵ | ''کلدیتز'' | ستوان دوم جک رز | |- | ۲۰۰۵ | ''ملکه'' | رابرت دادلی | در ۳ قسمت |- | ۲۰۰۵ | ''دختر گیدئون'' | آندره | فیلم تلویزیونی |- | ۲۰۰۶ | ''برای آندرومدا'' | جان فلمینگ | فیلم تلویزیونی |- | ۲۰۰۶ | ''سوئینی تاد'' | متی | |- | ۲۰۰۷ | ''شنل خشم'' | جک دانلی | ۵ قسمت |- | ۲۰۰۷ | ''الیور تویست'' | بیل سایکس | |- | ۲۰۰۷ | ''استوارت: زندگی یک عقب مانده'' | استوارت شورتر | فیلم تلویزیونی |- | ۲۰۰۸ | ''بلندی‌های بادگیر'' | | ۲ قسمت |- | ۲۰۰۹ | ''[[گرفتن (سریال)]]'' | فردی | ۴ قسمت |- | ۲۰۱۳ | ''جنگ غیرقانونی'' | خودش | ۲ قسمت / همچنین تهیه‌کننده اجرایی |- | ۲۰۱۴ | ''[[پیکی بلایندرز (مجموعه تلویزیونی)|پیکی بلایندرز]]'' | الفی سولومنس | در ۵ قسمت فصل۲/دو قسمت فصل۳/سه قسمت فصل ۴/یک قسمت فصل ۵ |- |۲۰۱۶ |''[[تابو (مجموعه تلویزیونی)|تابو]]'' |جیمز کزیه دلینی |۸ قسمت / همچنین تهیه‌کننده اجرایی و نویسنده |- |۲۰۲۵ | ''[[ سرزمین اوباش (مجموعه تلویزیونی)|سرزمین اوباش]]'' | هری دا سوزا | نقش اصلی |} == جوایز == {|class="wikitable sortable" |- !سال !کار !جایزه !نتیجه |- |۲۰۰۳ |[[پیشتازان فضا: نمسیس|''پیشتازان فضا: نمسیس'']] |جایزه ساترن برای بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۰۸ |''استوارت: زندگی یک عقب مانده'' |جایزه تلویزیون بریتانیا برای بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۰۹ |''گرفتن'' |جوایز جنایی و هیجان انگیز بهترین بازیگر مکمل مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۰۹ | rowspan="4" |''[[برانسون]]'' |جایزه فیلم مستقل بریتانیا برای بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{برد}} |- |۲۰۱۰ |جوایز ایونینگ استاندارد بریتانیا برای بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۰ |جایزه انجمن منتقدان فیلم لندن - بازیگر مرد سال بریتانیا |{{نامزد}} |- |۲۰۱۰ |جایزه نظرسنجی فیلم‌های ویلیج بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۰ | rowspan="7" |''[[تلقین (فیلم)|تلقین]]'' |جایزه بهترین گروه از انجمن منتقدان واشینگتن، دی. سی |{{نامزد}} |- |۲۰۱۰ |جایزه بهترین بازیگران - انجمن منتقدان فیلم فینیکس |{{نامزد}} |- |۲۰۱۰ |جایزه اسکریم - بهترین برک آوت مرد |{{برد}} |- |۲۰۱۱ |جایزه بهترین ستاره نو ظهور - جوایز بفتا |{{برد}} |- |۲۰۱۱ |[[جایزه سینمایی ام‌تی‌وی]] |{{نامزد}} |- |۲۰۱۱ |[[جایزه برگزیده مردم]] |{{نامزد}} |- |۲۰۱۱ |جایزه ساترین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۱ |''[[بندزن خیاط سرباز جاسوس]]'' |جوایز مستقل فیلم بریتانیا بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۲ | rowspan="3" |''[[مبارز (فیلم ۲۰۱۱)|مبارز]]'' |جایزه فیلم ام‌تی‌وی برای بهترین مبارزه <small>(به همراه [[جوئل اجرتون]])</small> |{{نامزد}} |- |۲۰۱۲ |جایزه ستلایت بهترین بازیگر مرد - فیلم درام |{{نامزد}} |- |۲۰۱۲ |[[جوایز برگزیده نوجوانان]] |{{نامزد}} |- | ۲۰۱۲ | rowspan="3" |''[[شوالیه تاریکی برمی‌خیزد]]'' | [[جوایز برگزیده نوجوانان]] | {{نامزد}} |- |۲۰۱۳ | جایزه ام‌تی‌وی برای بهترین تبه کار | {{نامزد}} |- |۲۰۱۳ |جایزه فیلم ام‌تی‌وی برای بهترین مبارزه <small>(همراه با [[کریستین بیل]])</small> | {{نامزد}} |- |۲۰۱۳ | rowspan="3" |''[[لاک (فیلم)|لاک]]'' |جایزه فیلم مستقل بریتانیا برای بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۴ |جایزه بهترین بازیگر مرد - انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس |{{برد}} |- |۲۰۱۴ |جایزه فیلم اروپا بهترین بازیگر نقش اول مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۶ |''[[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]]'' |جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |{{نامزد}} |- |۲۰۱۶ |''[[مکس دیوانه: جاده خشم]] - [[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]]'' |جایزه بازیگر مرد بریتانیایی/ایرلندی سال انجمن منتقدان فیلم لندن |{{برد}} |- |} == منابع == {{پانویس|۲}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tom_Hardy&oldid=704910663|عنوان = Tom Hardy|زبان = انگلیسی|بازیابی =۱۶ فوریه ۲۰۱۶}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{رده انبار|Tom Hardy}} * {{اینستاگرام|tomhardy}} * {{IMDb name|0362766|تام هاردی}} * {{TCMDb name|569210%7C0|تام هاردی}} * {{Rotten Tomatoes person|tom_hardy_2}} * {{AllMovie name|301932|تام هاردی}} {{جایزه فیلم لندن برای بهترین بازیگر مرد سال}} {{جایزه انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس برای بهترین بازیگر مرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:هاردی، تام}} [[رده:افراد انگلیسی ایرلندی‌تبار]] [[رده:افراد دارای اختلال‌های خلقی]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی همرسمیت]] [[رده:بازیگران تئاتر مرد اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران متد]] [[رده:بازیگران مرد انگلیسی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:بازیگران مرد انگلیسی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:بازیگران مرد اهل لندن]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل انگلستان]] [[رده:دارندگان عنوان رتبه امپراتوری بریتانیا]] [[رده:دانش‌آموختگان مرکز درام لندن]] [[رده:زادگان ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:کارگردانان تئاتر اهل انگلستان]] [[رده:مانکن‌های مرد اهل انگلستان]] [[رده:معتقدان به کلیسای کاتولیک اهل بریتانیا]] [[رده:ورزشکاران جوجیتسو برزیلی اهل انگلستان]] [[رده:مانکن‌های اهل لندن]] hgukrea9f296rallkltf3826z4zntvv 0 729907 42128099 41483558 2025-06-19T09:12:34Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128099 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> <!-- Name and transliteration --> |name=Spijkenisse |settlement_type=Town and former municipality <!-- Images, nickname, motto --> |image_skyline=PicSpijkenisse.jpg |image_alt= |image_caption=Square in Spijkenisse |image_flag=Flag of Spijkenisse.svg |flag_size=100x67px |flag_alt= |image_shield=Coat of arms of Spijkenisse.svg |shield_size=100x80px |shield_alt= <!-- Maps, coordinates --> |image_map=Map - NL - Municipality code 0612 (2009).svg |map_alt=Highlighted position of Spijkenisse in a municipal map of South Holland |map_caption=Location in South Holland | مختصات = {{coord|51|51||N|4|20||E|display=inline,title}} |coordinates_footnotes= <!-- Location, established, seat, subdivisions, government, leaders--> |subdivision_type=[[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=[[استان‌های هلند|استان]] |subdivision_name1=[[هلند جنوبی]] |subdivision_type2=[[فهرست شهرستان‌های هلند]] |subdivision_name2=[[Nissewaard]] <!-- Geographic information --> |unit_pref=Metric <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use <ref> tags --> |area_footnotes= <!-- square kilometers --> |area_total_km2={{Dutch municipality total area|Spijkenisse}} |area_land_km2={{Dutch municipality land area|Spijkenisse}} |area_water_km2={{Dutch municipality water area|Spijkenisse}} |elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 3201EL |trans_title= |language=Dutch |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=24 August 2013 |archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921053543/http://www.ahn.nl/postcodetool |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=−1 |elevation_max_footnotes=<!-- for references: use <ref> tags --> |elevation_max_m= |elevation_min_footnotes=<!-- for references: use <ref> tags --> |elevation_min_m= <!-- Population, demographics --> |population_footnotes= |population_total={{Dutch municipality population|Spijkenisse}} |population_as_of={{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}} |population_density_km2={{Dutch municipality population density|Spijkenisse}} <!-- For automatic calculation: auto--> |population_demonym=Spijkenissenaar <!-- Other information --> |timezone1=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset1=+1 |timezone1_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset1_DST=+2 |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=3200–3209 |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=0181 |website={{URL|1=http://www.spijkenisse.nl}} |footnotes= }} شهر '''اسپیکنیسه''' {{به هلندی|Spijkenisse}} در [[هلند جنوبی]] در کشور [[هلند]] واقع شده‌است. جمعیت این شهر ۷۳٫۱۷۱ نفر <ref>بر پایه سرشماری سال ۲۰۰۸</ref> است. == نگارخانه == <gallery> File:Spijkenisse 1867.png|<!--Historic map of Spijkenisse--> Image:sp kerk.jpg|<!--The medieval village church is the oldest building in Spijkenisse.--> File:Spijkenisse molen Nooitgedacht.jpg|<!--Windmill "Nooitgedacht" in Spijkenisse.--> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[هلند]] * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == * [[:w:de:Spijkenisse|ویکی‌پدیای آلمانی]] {{پانویس}} {{استان‌های هلند}} {{ویکی‌انبار-رده|Spijkenisse}} {{شهرداری‌های هلند جنوبی}} {{هلند-خرد}} [[رده:شهرداری‌های پیشین استان هلند جنوبی]] [[رده:شهرداری‌های هلند جنوبی]] [[رده:مناطق مسکونی در هلند جنوبی]] 7b7ja0vays38h9h2jp54cdytjycydxr 0 729926 42127917 41337729 2025-06-19T04:42:26Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127917 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> <!-- Name and transliteration --> |name=Smallingerland |native_name={{native name|fy|Smellingerlân|icon=no}} |settlement_type=[[فهرست شهرستان‌های هلند]] <!-- Images, nickname, motto --> |image_skyline=Drachten 041.JPG |image_alt= |image_caption=Street in [[دراختن]] |image_flag=Smallingerland flag.svg |flag_size=100x67px |flag_alt= |image_shield=Smallingerland wapen.svg |shield_size=100x80px |shield_alt= <!-- Maps, coordinates --> |image_map=Map - NL - Municipality code 0090 (2009).svg |map_alt=Highlighted position of Smallingerland in a municipal map of Friesland |map_caption=Location in Friesland | مختصات = {{coord|53|6||N|6|6||E|display=inline,title}} |coordinates_footnotes= <!-- Location, established, seat, subdivisions, government, leaders--> |subdivision_type=[[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=[[استان‌های هلند|استان]] |subdivision_name1=[[فریسلاند]] |government_footnotes=<ref name="mayor_now">{{cite web |url=http://www.smallingerland.nl/Tjeerd-van-Bekkum |title=Tjeerd van Bekkum |trans_title= |language=Dutch |author= |date= |work= |publisher=Gemeente Smallingerland |accessdate=25 September 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928074634/http://www.smallingerland.nl/Tjeerd-van-Bekkum |archivedate=۲۸ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref> |governing_body=[[Municipal council (Netherlands)|Municipal council]] |leader_party=[[حزب مردم برای آزادی و دموکراسی]] |leader_title=[[Burgemeester|Mayor]] |leader_name=[[Tjeerd van Bekkum]] <!-- Geographic information --> |unit_pref=Metric <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use <ref> tags --> |area_footnotes= <!-- square kilometers --> |area_total_km2={{Dutch municipality total area|Smallingerland}} |area_land_km2={{Dutch municipality land area|Smallingerland}} |area_water_km2={{Dutch municipality water area|Smallingerland}} |elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 9203RM |trans_title= |language=Dutch |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=25 September 2013 |archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921053543/http://www.ahn.nl/postcodetool |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=1 |elevation_max_footnotes=<!-- for references: use <ref> tags --> |elevation_max_m= |elevation_min_footnotes=<!-- for references: use <ref> tags --> |elevation_min_m= <!-- Population, demographics --> |population_footnotes= |population_total={{Dutch municipality population|Smallingerland}} |population_as_of={{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}} |population_density_km2={{Dutch municipality population density|Smallingerland}} <!-- For automatic calculation: auto--> |population_demonym= <!-- Other information --> |timezone1=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset1=+1 |timezone1_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset1_DST=+2 |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=8497, 9200–9223 |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=0512, 0566 |website={{URL|1=http://www.smallingerland.nl}} |footnotes= }} شهر '''اسمالینگرلاند''' {{به هلندی|Smallingerland}} در [[فریسلانت]] در کشور [[هلند]] واقع شده‌است. جمعیت این شهر ۵۴٫۹۶۲ نفر <ref> بر پایه سرشماری سال ۲۰۰۸</ref> است. == جستارهای وابسته == * [[هلند]] * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == * [[:w:de:Smallingerland|ویکی‌پدیای آلمانی]] {{پانویس}} {{استان‌های هلند}} {{هلند-خرد}} [[رده:اسمالینگرلاند]] [[رده:شهرداری‌های فریسلاند]] cfrybpo044h07daz99yftvycbfg1366 0 752693 42128094 38203301 2025-06-19T08:57:23Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128094 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسپین |مختصات = {{coords|۲۸.۱ |N |۱۰۹.۱|E|globe:moon}} |قطر=۷۵ کیلومتر |عمق=نامعلوم |هم‌درازا=۲۵۱ }} '''اسپین''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]]‌ است. == دهانه‌های اقماری == این دهانه ۱ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Espin !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |E||۲۸.۳° N||۱۱۱.۳° E||۳۵.۰ کیلومتر |} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Espin_(crater)&oldid=310934462 |عنوان = Espin (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۹ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{Craters on the Moon: C–F}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۱۴]] [[رده:دهانه‌های ماه]] spr83laywojrl7cv6mcq5am17ftxha6 0 755539 42127994 38204132 2025-06-19T06:04:20Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127994 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسوان |مختصات = {{coords|۵۲٫۰ |N |۱۱۲٫۷|E|globe:moon}} |قطر=۴۲ کیلومتر |عمق=نامعلوم |هم‌درازا=۲۴۹ }} '''اسوان''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]] است. == دهانه‌های اقماری == این دهانه ۲ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Swann !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |A||۵۲٫۹° N||۱۱۳٫۳° E||۱۵٫۰ کیلومتر |- |C||۵۲٫۸° N||۱۱۴٫۴° E||۱۹٫۰ کیلومتر |} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Swann_(crater)&oldid=310956233 |عنوان = Swann (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۰۶]] [[رده:دهانه‌های ماه]] 8xpzk7qivebltmhg14yjwmv0x8ana65 0 755604 42128013 38204228 2025-06-19T06:25:43Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128013 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسپارر |مختصات = {{coords|۴.۳ |S |۱.۸|E|globe:moon}} |قطر=۲۷ کیلومتر |عمق=۰.۳ کیلومتر |هم‌درازا=۲ }} '''اسپارر''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]]‌ است. ==دهانه‌های اقماری== این دهانه ۱ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Spörer !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |A||۳.۴° S||۲.۱° W||۵.۰ کیلومتر |} ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Spörer_(crater)&oldid=382904404 |عنوان = Spörer (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۲۰]] [[رده:دهانه‌های ماه]] 86qkma455contqcqygj2aab17vzfo5y 0 755606 42128100 38204230 2025-06-19T09:16:10Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128100 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسکات |مختصات = {{coords|۸۱.۹ |S |۴۵.۳|E|globe:moon}} |قطر=۱۰۸ کیلومتر |عمق=نامعلوم |هم‌درازا=۳۲۵ }} '''اسکات''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]]‌ است. ==دهانه‌های اقماری== این دهانه ۲ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Scott !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |M||۸۴.۳° S||۳۹.۷° E||۱۶.۰ کیلومتر |- |E||۸۱.۱° S||۳۵.۵° E||۲۸.۰ کیلومتر |} ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Scott_(crater)&oldid=310954393 |عنوان = Scott (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۳۰]] [[رده:دهانه‌های ماه]] 6ct6ion4trb2lqmeueyw4l9tbqx4sgi 0 755647 42127951 38204278 2025-06-19T05:34:10Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127951 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسنلیوس |مختصات = {{coords|۲۹.۳ |S |۵۵.۷|E|globe:moon}} |قطر=۸۳ کیلومتر |عمق=۳.۵ کیلومتر |هم‌درازا=۳۰۴ }} '''اسنلیوس''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]]‌ است. ==دهانه‌های اقماری== این دهانه ۷ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Snellius !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |A||۲۷.۴° S||۵۳.۸° E||۳۷.۰ کیلومتر |- |C||۲۹.۰° S||۵۱.۵° E||۹.۰ کیلومتر |- |B||۳۰.۱° S||۵۳.۱° E||۲۹.۰ کیلومتر |- |E||۲۸.۰° S||۵۱.۵° E||۱۲.۰ کیلومتر |- |D||۲۸.۷° S||۵۱.۵° E||۹.۰ کیلومتر |- |Y||۲۵.۷° S||۵۲.۲° E||۱۰.۰ کیلومتر |- |X||۲۷.۴° S||۵۵.۱° E||۷.۰ کیلومتر |} ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Snellius_(crater)&oldid=384446208 |عنوان = Snellius (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۲۱]] [[رده:دهانه‌های ماه]] 6hqd4to0l26jhlxnsixd3nkr1t5wzuf 0 755669 42127990 38204302 2025-06-19T06:00:32Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127990 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات دهانه ماه |نام=اسنیدکی |مختصات = {{coords|۲۲.۵ |S |۱۶۸.۹|W|globe:moon}} |قطر=۴۳ کیلومتر |عمق=نامعلوم |هم‌درازا=۱۶۹ }} '''اسنیدکی''' یک [[دهانه برخوردی]] در [[دهانه‌های ماه|ماه]]‌ است. ==دهانه‌های اقماری== این دهانه ۴ دهانه اقماری دارد.<ref>{{cite web|url=http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|title=Lunar Nomenclature|date=2007|accessdate=5 July 2011|archive-date=۲۳ فوریه ۲۰۱۱|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223201438/http://host.planet4589.org/astro/lunar/Craters|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" !width="25%" style="background:#eaecf0;" |Sniadecki !width="25%" style="background:#eaecf0;" |عرض جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |طول جغرافیایی !width="25%" style="background:#eaecf0;" |قطر |- |Q||۲۳.۰° S||۱۷۰.۱° W||۷۷.۰ کیلومتر |- |Y||۲۱.۱° S||۱۶۹.۳° W||۳۵.۰ کیلومتر |- |J||۲۴.۷° S||۱۶۶.۹° W||۲۷.۰ کیلومتر |- |F||۲۲.۴° S||۱۶۶.۹° W||۱۲.۰ کیلومتر |} ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sniadecki_(crater)&oldid=317690403 |عنوان = Sniadecki (crater)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} {{ماه-خرد}} [[رده:چهارگوش ال‌کیو۱۶]] [[رده:دهانه‌های ماه]] i7zpdxl67g83vvc5yct39t6be67dcwr 0 857654 42127499 41743842 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 41105384 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات تلویزیون | name = مدیر کل | image = | image_size = | caption = | alt_name = | genre = [[فیلم کمدی|کمدی]] | creator = | developer = | writer = [[زیاد الریس]] | presenter = | director = [[هشام شربتجی]] | creative_director = | starring = [[ایمن زیدان]]{{سخ}}[[خالد تاجا]]{{سخ}}سعدالدین بقدونس{{سخ}}نادین الخوری{{سخ}}بسام لطفی{{سخ}}ایمن رضا{{سخ}}اندریه سکاف | judges = | voices = | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | andtheme = | country = [[سوریه]] | language = [[زبان عربی|عربی]] | num_seasons = | num_episodes = ۲۶ | list_episodes = | executive_producter = | producter = | editor = خالد عبدالقادر دهنی | location = | cinematography = | animator = | camera = | runtime = | company = | distributor = | network = | picture_format = | audio_format = | first_run = | first_aired = ۱ اکتبر ۱۹۹۵ | last_aired = | preceded_by = | followed_by = | related = | website = | website_title = | pruduction_website = }} '''''مدیر کل''''' با نام اصلی '''''خاطرات مدیر کل''''' {{به عربی|یومیات مدیر عام}} یک مجموعه تلویزیونی [[فیلم کمدی|کمدی]] محصول سال ۱۹۹۵ [[سوریه]] است. نگارش [[فیلم‌نامه]] این مجموعه تلویزیونی از زیاد الریس، مونتاژ آن با خالد دهنی و کارگردانی آن نیز با هشام شربتچی است. == بازیگران و شخصیت‌ها == * [[ایمن زیدان]] در نقش دکتر احمد عبدالحق، مدیر کل * [[خالد تاجا]] در نقش آقای ممدوح، معاون مدیر کل * [[نادین الخوری]] در نقش حمیده، همسر مدیر کل * [[اندریه سکاف]] در نقش طارق، پسر مدیر کل * [[امیه ملص]] در نقش مها، دختر مدیر کل * [[زهیر عبدالکریم]] در نقش وحید، دوست و کارگردان کارهای مدیر کل * [[حسام عبه جی]] در نقش ابو حسام، باجناغ مدیر کل * [[سحر فوزی]] در نقش سمیره، خواهر حمیده * [[سامر المصری]] در نقش حسام، نامزد مها * [[رنده عید]] در نقش خواهر مدیر کل * [[محمد الراشی]] در نقش خواهرزاده مدیر کل * [[سعدالدین بقدونس]] در نقش ابو صالح، آبدارچی مدیر کل * [[توفیق العاشا]] در نقش طلال، رئیس دفتر مدیر کل * [[بسام لطفی]] در نقش ابو شریف، کارمند شرکت * [[صبحی آل الرفاعی]] در نقش ابو ممتاز، کارمند شرکت * [[ایمن رضا]] در نقش سلیم، کارمند شرکت * [[عارف الطویل]] در نقش اکرم * [[حسن عویتی]] در نقش ابو موفق، کارمند شرکت * [[احمد خلیفه]] در نقش عبدالعظیم واویا، کارمند شرکت * [[نزار ابو حجر]] در نقش صابر جابر، کارمند شرکت * [[ریاض شحرور]] در نقش ابو ظاهر، کارمند شرکت * [[مهدی پؤررضا]] در نقش ابو طاهر، کارمند شرکت * [[مأمون الفرخ]] در نقش فرهان، کارمند شرکت == پخش در ایران == سال ۱۳۸۱ این مجموعه تلویزیونی از سوی «امور دوبلاژ [[شبکه ۲|شبکهٔ ۲]]» در ۲۶ قسمت جهت انجام دوبله و صداگذاری به یکی از مدیران دوبلاژ ([[محمود قنبری]]) سپرده شد. در آغاز قرار بر پخش این مجموعه تلویزیونی در رمضان همان سال بود ولی پس از منتفی شدن این زمان، «مدیر کل» در نوروز ۱۳۸۲ به روی آنتن [[شبکه ۲|شبکهٔ ۲]] رفت. این سریال سوری یکی از محبوب‌ترین سریال‌های کمدی مورد علاقه ایرانی هاست، این سریال در زمستان ۱۴۰۱ از شبکه دوم سیما بازپخش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اداره‌ای پر سر و صدا|نشانی=https://jamejamonline.ir/fa/news/171321|ناشر=جام‌جم|accessdate=۱۰ ژوئن ۲۰۱۴|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714202040/http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100936900050|archivedate=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} {{یادکرد-ویکی|پیوند = http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=يوميات_مدير_عام_(مسلسل)&oldid=7391353|عنوان = یومیات مدیر عام (مسلسل)|زبان = عربی|بازیابی = ۱۳ مهر ۱۳۹۰}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|13911128}} * {{یوتیوب|ohpY3qhdMBU|قسمت اول}}در [[یوتیوب]] * {{یوتیوب|5120fD8mGCA|قسمت آخر}}در یوتیوب {{سوریه-خرد}} {{مجموعه تلویزیونی-خرد}} [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی سوری]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی عربی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی خارجی پخش‌شده از صداوسیمای ایران]] 2amdo4amk7eczaobbzi9l8l2k692oj0 0 888308 42127500 42052558 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Ddddfhhjjjnnneeldkdkd انجام داده بود واگردانده شد 41969956 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | type = monarch | name = ترکان خاتون | title =[[شهبانو|شهبانوی ایرانزمین]]{{سخ}}[[ملکه|ملکه امپراتوری سلجوقی]]{{سخ}}[[نایب السلطنه|نائب‌السلطنات]] | more = |image =Greek woman of Thessalonika 1500s (cropped).JPG | caption =پرتره ترکان خاتون حدود ۱۰۷۵ میلادی |succession=[[ملکه همسر]] [[سلجوقی]] |reign=۱۰۷۲–۱۰۹۲ | coronation= ۱۰۸۰ | predecessor = زبیده خاتون | successor =گوهر خاتون | succession1 = [[ملکه مادر]] [[امپراتوری سلجوقی]] |reign1 =۱۰۹۲–۱۰۹۴ | coronation1 = | predecessor1 = صفریه خاتون | successor1 = ندارد |succession3=[[نایب‌السلطنه]] [[امپراتوری سلجوقی]]|reign-type3=حکمرانی|reign3=۱۰۹۲–۱۰۹۴|predecessor3=[[خواجه نظام‌الملک طوسی]]|successor3=ندارد| full name = | house = [[آل افراسیاب|قراخانی]] (با تولد){{سخ}}[[سلجوقی]] (با ازدواج) | همسر ۱=[[ملکشاه سلجوقی]] | issue= •[[محمود بن ملکشاه|محمود یکم]]{{سخ}}•ماه‌ملک خاتون{{سخ}}•احمد شجاع{{سخ}}•داوود{{سخ}}•عصمة خاتون | father = [[تمقاچ خان ابراهیم|عمادالدوله ابوالمظفر ابراهیم طمغاج بن نصر]] | mother = | birth_date = ۱۰۵۳ میلادی | birth_place =[[آل افراسیاب|خانات قراخانی]] |death_date = ۱۰۹۴ میلادی | death_place = [[اصفهان]]، [[امپراتوری سلجوقی]] | place of burial = | religion = [[اسلام]] }} '''ترکان خاتون''' (درگذشته حدود سال ۴۸۷ قمری برابر با ۱۰۹۴ میلادی)، [[ملکه همسر]] و [[ملکه|هم‌نشین]]، [[ملکشاه یکم|ملکشاه سلجوقی]] و [[ملکه مادر]] و [[نایب‌السلطنه]] پسرش [[محمود اول سلجوقی|محمود یکم]] بود. ترکان خاتون شاهدختی از سلسله [[قراخانیان]]{{sfn|Boyle|1968|p=۲۲۰}} و دختر [[تمقاچ خان ابراهیم|تمقاچ خان]] ابراهیم بود.{{sfn|Lambton|1988|p=۱۱}}[[ترکان خاتون]] قدرتمندترین و با نفوذ ترین زن در امپراتوری سلجوقی بود. <ref>Mernissi, Fatima; Mary Jo Lakeland (2003). The forgotten queens of Islam. Oxford University Press. {{ISBN|978-0-19-579868-5}}.</ref> وی در امور سیاسی و نظامی مملکت دخالت کاملاً مستقیم داشت و همراه با ملکشاه امور سیاسی و اقتصادی و تمام مسائل مملکتی را رتق و فتق می‌کرد و در سلطنت با همسرش شریک بود و نیرومندترین بانوی طول تاریخ [[سلجوقیان]] بود.<ref>{{cite book|last=Sinor|first= Denis|year=1990|title=The Cambridge History of Early Inner Asia|publisher= Cambridge University Press|location= [[Cambridge, England|Cambridge]]|url= https://books.google.com/books?id=ST6TRNuWmHsC |page=368|isbn= 0-521-24304-1}}</ref> وی در زمان همسرش عملاً زمام امور مملکتی را در دست داشت. بسیاری از مورخان وی را از مهمترین عوامل برکناری و سپس قتل [[خواجه نظام الملک]] توسی، وزیر ملکشاه، می‌دانند. وی سپس انتصاب [[تاج‌الملک فارسی|تاج الملک]] به مقام وزارت نقش اصلی داشت. دلیل این دشمنی خونین با [[خواجه نظام‌الملک طوسی|خواجه نظام الملک]] این بود که وی مخالف ولایتعهدی [[محمود بن ملکشاه|محمود]] بود و او را برای این منصب با کفایت و شایسته نمی‌دید.<ref>{{cite book |last1=Stone |first1=Norman |title=The Times atlas of world history |date=1989 |publisher=Hammond Incorporated |location=Maplewood, N.J. |isbn=0-7230-0304-1 |page=135 |url=https://books.google.com/books?id=_IYYAQAAMAAJ&pg=PA135}}</ref> == ازدواج == [[آلپ ارسلان]] شاهنشاه سلجوقی که پدر ملکشاه بود دخترش عایشه‌خاتون را به شمس‌الملک ناصر داد که پسر و جانشین سلطان قراخانی [[تمقاچ خان ابراهیم|تمقاچ‌خان ابراهیم]] بود. بعدها در سال ۱۰۶۵ میلاد آلپ ارسلان ترتیب ازدواج پسرش را با ترکان خاتون داد که آن زمان هر دو حدود ۱۲ سال داشتند.{{sfn|Lambton|1988|p=۲۶۳}} این دو صاحب پنج پسر شدند مه داوود، ابو شجاع احمد{{sfn|Boyle|1968|p=۷۷}}، [[محمود اول سلجوقی|محمود]] زادهٔ ۱۰۸۷ میلادی {{sfn|Lambton|1988|pages=۲۲۶–۷}} و ابوالقاسم که در کودکی فوت کرد. یکی از پسران دیگرشان نیز در کودکی فوت نمود و در [[شهر ری]] دفن شد.<ref name="Bosworth">{{cite book | last=Bosworth | first=E. | title=The History of the Seljuq Turks: The Saljuq-nama of Zahir al-Din Nishpuri | publisher=Taylor & Francis | year=2013 | isbn=978-1-136-75258-2 | page=64}}</ref> و یک دختر حاصل این ازدواج بود به اسم ماه‌ملک خاتون،<ref>{{cite book | last=El-Hibri | first=T. | title=The Abbasid Caliphate: A History | publisher=Cambridge University Press | year=2021 | isbn=978-1-107-18324-7 | page=211}}</ref> که با [[خلافت عباسی|خلیفهٔ عباسی]] المقتدی در سال ۱۰۸۲ میلادی ازدواج کرد.<ref name="al-sai">{{cite book | last1=al-Sāʿī | first1=Ibn | last2=Toorawa | first2=Shawkat M. | last3=Bray | first3=Julia | title=کتاب جهات الأئمة الخلفاء من الحرائر والإماء المسمی نساء الخلفاء: Women and the Court of Baghdad | publisher=NYU Press | series=Library of Arabic Literature | year=2017 | page=62, 63 | isbn=978-1-4798-6679-3}}</ref> [[پرونده:Terkan Khatun Tomb Stone.jpg|بندانگشتی|قبر منسوب به ترکان خاتون، [[دارالبطیخ]]، اصفهان]] ترکان خاتون بعد از مرگ ملکشاه به خلیفهٔ [[بغداد]] قول دستگیری جعفر (پسر خلیفه که در اصفهان [[دارالخلافه]] ساخته بود) را داد و برای به سلطنت رساندن پسرش محمود از او سرباز گرفت و به طرف ایران به راه افتاد و در کرمانشاه (قره مسین) نیز به رئیس عشایر آنجا به نام [[فرخ سلطان]] نیز قول مال داد و او را برای سرنگونی [[برکیارق]]، پسر بزرگ [[ملکشاه]]، که در اصفهان به کمک باطنی‌ها به حکومت رسید با خود همراه کرد. وی بعد از بسیج نیروهای خود به اصفهان آمد و چون [[برکیارق]] برای جنگ با [[تتش]] که عموی او بود از اصفهان خارج شده بود بدون [[خون‌ریزی]] شهر اصفهان را به تصرف درآورد و تاج پادشاهی را بر سر پسرش گذاشت. [[برکیارق]] بعد از شکست به اصفهان آمد بدون اینکه اطلاع داشته باشد که حکومت او سرنگون شده‌است. ترکان خاتون او را به اسارت گرفت و چون ترکان خاتون برای ازدواج با فرخ سلطان به وعدهٔ خود عمل نکرد، فرخ سلطان از وی رنجیده شد. ترکان خاتون سپس یک افسر عرب بنام برکت‌القیس<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = پل آمیر |نشانی= 9649345434|عنوان= خداوند الموت| ناشر = بدرقه جاویدان|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> که از بغداد آمده بود را به بهانهٔ ازدواج با او تحریک کرد که فرخ سلطان را بکشد. او در نهایت فرخ سلطان را کشت و خود نیز دستگیر و با توطئهٔ ترکان خاتون اعدام شد. ترکان خاتون سپس به تنش، بردار ملکشاه، که حکومت شام، موصل، آذربایجان و همدان را داشت و می‌خواست اصفهان را نیز تصرف کند و پایتخت حکومت خود نماید قول ازدواج داد.<ref>کتاب خداوند الموت</ref> == جستارهای وابسته == * [[ملک‌شاه یکم]] * [[برکیارق]] == منابع == * [http://www.iranicaonline.org/articles/barkiaroq-rokn-al-din-abul-mozaffar-b BARKĪĀROQ - Encyclopædia Iranica | Articles] * [http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3466 تَرکان خاتون - Encyclopaedia Islamica Foundation] * [https://web.archive.org/web/20120712130444/http://iran.epage.ir/fa/module.content_Page.25-05-02-07.html سلجوقیان] * [http://www.loghatnaameh.org/dehkhodaworddetail-a0f2aae78fe342bba8d776277faf5a4e-fa.html ترکان خاتون | لغت‌نامه دهخدا]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} {{پانویس|۲}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خاتون، ترکان}} [[رده:افراد ترک در سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:حاکمان زن سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۰۹۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۴۸۷ (قمری)]] [[رده:زادگان سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:زن در آسیا]] [[رده:سلجوقیان]] [[رده:شاهدخت‌ها]] [[رده:ملکه‌های ایران]] [[رده:زنان نماینده پادشاه]] [[رده:ملکه‌های همسر]] [[رده:شاهدخت‌های سلجوقی]] qzz1fdcv5vho7eyc3227qhchb4y08wg 0 891630 42127502 41778264 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Vajd انجام داده بود واگردانده شد 41003589 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Chenjeh1.jpg|250px|بندانگشتی|کباب چنجه]] از محبوب‌ترین غذاهای گوشتی است که خاستگاه آن [[خاورمیانه]] است و پس از مدتی در [[آناتولی]] نیز رایج شد، و هم‌اکنون در سراسر جهان یافت می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هفت صبح {{!}} روز جهانی کباب، از این روز و این غذا چه می‌دانید؟|نشانی=https://7sobh.com/content/روز-جهانی-کباب،-از-این-روز-و-این-غذا-چه-م/|وبگاه=هفت صبح|بازبینی=2021-02-28|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1017821/دستور-پخت-کباب-چنجه-اصیل|وبگاه=تابناک|بازبینی=2021-02-28|عنوان=دستور پخت کباب چنجه اصیل}}</ref> مواد لازم برای این نوع [[کباب]] شامل [[گوسفند|گوشت بره]] (از قسمت [[فیله|فیله گوشت گوسفند]] یا گوساله)، [[روغن زیتون]]، [[لیموترش|آب لیمو]]، [[نمک]] و [[فلفل سیاه]] می‌شود. [[گوشت]] در ترکیب مواد مذکور به اصطلاح [[خواباندن (روش پخت)|خوابانده]] شده و معمولاً به مدت یک شب در [[یخچال]] نگهداری می‌شود تا گوشت ترد گردد. چنجه معمولاً با [[پلو]]، [[گوجه فرنگی]] کبابی و [[پیاز]] خام سرو می‌شود. تلفظ چِنجه در [[گویش‌های محلی]] متفاوت است. چینجه کردن گوشت یا هر ماده دیگری به معنی ریز ریز کردن است به همین خاطر کبابی که از قطعات کوچک گوشت درست می‌شود، کباب چینجه یا به تلفظ فارسی چنجه نام دارد. == طرز تهیه == ابتدا گوشت را به اندازه ۲ بند انگشت و به ضخامت ۱ سانتیمتر، خرد کنید. آن‌گاه نمک، فلفل و روغن به آن بیفزایید و مخلوط کنید (بهتر است یک شبانه‌روز گوشت در این موادّ خوابانده شود). سپس گوشت را به سیخ بکشید و روی آتش، کباب کنید. حالا قدری کره رویشان بمالید تا کباب خشک نشود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طرز تهیه کباب چنجه|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/564258/طرز-تهیه-كباب-چنجه|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۶/۰۷/۱۵–۱۰:۳۹|بازبینی=2023-10-07|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[چلوکباب]] == منابع == {{پانویس}} {{یادکرد ویکی|عنوان=Kebab|پیوند=http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Kebab&oldid=463331592|زبان=انگلیسی|بازیابی=۳۰ نوامبر ۲۰۱۱}} {{غذاها، شیرینی‌ها و خوراکی‌های سنتی ایرانی}} {{آشپزی افغانی}} {{آشپزی-خرد}} [[رده:آشپزی آذری]] [[رده:آشپزی پاکستانی]] [[رده:آشپزی ترکی]] [[رده:آشپزی عراقی]] [[رده:آشپزی کردی]] [[رده:آشپزی مصری]] [[رده:غذاها]] [[رده:غذای خیابانی]] [[رده:کباب‌های ایرانی]] [[رده:گوشت]] 65dng0bj7wctu2e98ee3q33bmrjlo68 2 901788 42128106 34837117 2025-06-19T09:47:17Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore.jpg با Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore_in_2018.jpg 42128106 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ {| cellpadding="10" cellspacing="8" style="width: 100%; background-color: #d2e7f7; border: 1px solid #8888aa; vertical-align: top;" | colspan="2" style="padding: 0;" | |- | style="width: 63%; background-color: #EFF8FF; border: 1px solid #8888aa; border-right-width:4px; border-bottom-width:4px; vertical-align: top;" rowspan="3" | </div><div style="font-family: Tahoma,Trebuchet MS, sans-serif; font-size: 9.5pt; text-align: justify;"> {{امروز}} {{خوش آمدید}} <center>''' <big>النَّاسِ نِیَامٌ فَإِذَا مَاتُوا انْتَبَهُوا</big>''' <small>«[[علی بن ابیطالب]]»</small></center> <center>''' <big> مردم در خوابند؛ چون بميرند بيدار مى‌شوند.</big>''' <small>«[[بحارالانوار]]»</small></center> == بازیگران مورد علاقه == <center> <gallery widths="165px" heights="175px" perrow="5"> پرونده:Johnny_Depp_(July_2009)_2.jpg|[[جانی دپ]] پرونده:Daniel_Day_Lewis_26_May_2013.jpg|[[دانیل دی-لوئیس]] پرونده:Daniel_Craig_-_Film_Premiere_"Spectre"_007_-_on_the_Red_Carpet_in_Berlin_(22387409720)_(cropped).jpg|[[دنیل کریگ]] پرونده:Joaquin_Phoenix_in_2018.jpg|[[واکین فینیکس]] پرونده:Amy_Adams_UK_Nocturnal_Animals_Premiere_(cropped).jpg|[[ایمی آدامز]] پرونده:Alicia_Vikander_-_Tokyo_International_Film_Festival_2019_(49013506278)_(cropped).jpg|[[آلیسیا ویکاندر]] پرونده:Léa_Seydoux_Cannes_2016.jpg|[[لئا سیدو]] پرونده:Robert_Downey_Jr_2014_Comic_Con_(cropped).jpg|[[رابرت داونی جونیور]] پرونده:Keanu_Reeves_(crop_and_levels)_(cropped).jpg|[[کیانو ریوز]] پرونده:GeorgeClooneyHWoFJan12_(headshot).jpg|[[جرج کلونی]] پرونده:Tom_Cruise_by_Gage_Skidmore_2.jpg|[[تام کروز]] پرونده:Alexandra_Daddario_Eva_Rinaldi_Photography_(1)_(34571221352).jpg|[[الکساندرا داداریو]] پرونده:Hailee_Steinfeld_by_Gage_Skidmore.jpg|[[هیلی استاینفلد]] پرونده:Yvonne_Strahovski_Comic-Con_2012.jpg|[[ایوان استراهاوسکی]] پرونده:Angelina Jolie.jpg|[[آنجلینا جولی]] پرونده:Tom_Hanks_TIFF_2019.jpg|[[تام هنکس]] پرونده:Leonardo_Dicaprio_Cannes_2019.jpg|[[لئوناردو دی‌کاپریو]] پرونده:Christian_Bale-7837.jpg|[[کریستین بیل]] پرونده:Tom Hardy by Gage Skidmore in 2018.jpg|[[تام هاردی]] پرونده:Logan_Marshall_Green_(7448966622)_(cropped).jpg|[[لوگان مارشال-گرین]] پرونده:World_Premiere_Logan_Berlinale_2017.jpg|[[هیو جکمن]] پرونده:Russell_Crowe_(33994020424).jpg|[[راسل کرو]] پرونده:Jason_Statham_2012.jpg|[[جیسون استاتهام]] </gallery> </center> |} mnzv36hk2w8x140p7telhdu3q7t2qrl 0 917012 42127481 42120000 2025-06-18T17:05:23Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] ([[User talk:Iran ryyf 2|بحث]]) به آخرین تغییری که 5.127.175.22 انجام داده بود واگردانده شد 42052264 wikitext text/x-wiki {{بهبود منبع|نوامبر ۲۰۱۶}} '''عَمَلِه'''، یکی از طایفه های ایل [[قشقایی]] است. == شکل‌گیری == طایفه عمله حدود ۱۵۰ سال پیش توسط مرتضی قلی خان قشقایی، ایل بیگی قشقایی‌ها، به وجود آمد. بدین ترتیب که از میان ۶۰ هزار خانوار قشقایی، دو هزار خانوار را که از نظر مالی بالاتر از دیگران بودند انتخاب کرده و آن‌ها را عمله نامید و از این دو هزار خانوار حدود ۲هزار نفر مسلح، زبده و آماده تدارک دید که «گارد جاویدان قشقایی» نام داشت.<ref>'''کیانی، منوچهر'''. تاریخ مبارزات مردم ایل قشقایی (از صفویه تا پهلوی). انتشارات کیان نشر: ۱۳۸۵.</ref> طایفه عمله برای رسیدگی به امورات جاری ایل نظیر جمع‌آوری حق مالکانه، رسیدگی به امور کشاورزی، گله داری و تنظیم امور ایلی از تیره‌های مختلف ایل قشقایی و سران آن‌ها تشکیل گردید. در دوران اقتدار [[صولت‌الدوله]]، رؤسای برخی از طوایف، بسیار مقتدر و ثروتمند بودند و از او تمکین نمی‌کردند، بنابراین تلاش برای جذب برخی تیره‌ها از این طوایف و تقویت طایفه عمله و پرتوان کردن بازوی نظامی ایلخانی آغاز شد. طایفة عمله در واقع عمال اجرای دستورها و فرمان‌های ایلخانی بزرگ بود. صولت الدوله برای استقرار قدرت خود از این طایفه به صورت نیروی انتظامی و اجرائی استفاده می‌کرد. سپس برای تحلیل قدرت سایر کلانتران ایل‌های قشقائی بعضی از طایفه‌ها یا تیره‌های مختلف را از آن‌ها جدا نموده و وارد این طایفه نمود که به تدریج خود به طایفه بزرگی تبدیل شد که اداره آن نیاز به کلانتر و خان داشت به همین دلیل آن‌ها به صورت یک واحد سیاسی و ایل درآمدند.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نشانی=http://pejman-mefdiso.vcp.ir/?viewpost=7n129f |عنوان=سازمان سیاسی - اجتماعی ایل بزرگ قشقائی<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |بازبینی=16 ژانویه 2012 |archive-date=13 دسامبر 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131213072033/http://pejman-mefdiso.vcp.ir/?viewpost=7n129f }}</ref> ==تیره‌ها== صفی خانی، محمد زمانلو، نفر، اولاد، چگینی، شبانکاره، یلمه ای، جعفر بیگلو، قادرلو، بوربور، مال احمدی، جعفرلو، کرانی، بیات، بهمن بیگلو، بلوردی، توللی، نفر، سهراب خانلو، مختار خانلو، گرائی، نمدی، ایگدر، گله زن، قتلو، آردکپان،سبزواری،موصلو، بهی، بهلولی، جامه بزرگی، قوجابیگلو، طیبی، مهتر خانه، چهارده چریک، دمر چماقلو ،قرقانی … تشکیل شده‌اند که هر یک نیز از تعداد زیادی خانواده تشکیل یافته‌اند. == جمعیت و محدوده اقامت == *گرمسیر: منطقه وسیعی از جنوب و جنوب غرب استان [[استان فارس|فارس]] شامل شهرستان‌های [[لارستان]]، [[شهرستان فیروزآباد|فیروزآباد]]، [[شهرستان فراشبند|فراشبند]]، [[شهرستان جهرم|جهرم]]، [[شهرستان لامرد|لامرد]]، [[شهرستان خنج|خنج]] و [[شهرستان کوار|کوار]] و همچنین بخش‌هایی از جنوب و شرق استان [[استان بوشهر|بوشهر]] شامل شهرستان‌های [[شهرستان جم|جم]]، [[شهرستان کنگان|کنگان]]، [[شهرستان دشتی|دشتی]] و [[شهرستان دشتستان|دشتستان]] است. *سردسیر: بخش کمی در اطراف شهرستان [[شهرستان شیراز|شیراز]] و نیز بعضی از روستاهای اطراف شهر [[آباده]] و بخش بسیاری در بخش [[خسروشیرین]]، شهرستان [[شهرستان اقلید|اقلید]] و بخش [[بخش کامفیروز|کامفیروز]] در شهرستان [[شهرستان مرودشت|مرودشت]] در استان [[استان فارس|فارس]]، شهرستان [[شهرستان سمیرم|سمیرم]] در استان [[استان اصفهان|اصفهان]] و بخشی نیز در شهرستان [[شهرستان بروجن|بروجن]] در استان [[چهارمحال و بختیاری]] می‌باشد. جمعیت طایفه عمله در سال ۱۳۶۰ شمسی ۸۰۱۱ خانوار (۴۲۴۶۱ نفر) بوده‌است؛ و در سال ۱۳۶۶ دارای ۴۷ تیره و ۴۰۳۷ خانوار بوده‌است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=سیه چادرها، منوچهر کیانی، ۱۳۸۴}}</ref> [[پرونده:مناطق کوچ طایفه عمله.jpg|بندانگشتی]] == منابع == http://www.gachsaran.org {{پانویس}} {{ایلات کرد}} [[رده:طایفه‌های ایل قشقایی]] rgmlcqmfmekf9h6atq9u5l16m5gqnz1 0 935042 42127395 41860515 2025-06-18T14:03:15Z 176.30.165.159 42127395 wikitext text/x-wiki {{بی‌طرفی}}{{بهبود منبع}} {{جعبه جنگ | درگیری = عملیات افشار | بخشی از = [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲–۱۹۹۶)|درگیری داخلی افغانستان]] | تصویر = Afshar-Operation.jpg | توضیح تصویر = اجساد قربانیان حادثه افشار | تاریخ = ۱۰–۱۱ فوریه ۱۹۹۳ {{-}}۲۱–۲۲ [[بهمن|دلو]] ۱۳۷۱ | مکان = محلهٔ [[افشار، کابل]] | علت = بدست‌گیری کنترل محله افشار | قلمرو = | نتیجه = پیروزی [[دولت اسلامی افغانستان]] و متحدانش{{سخ}} اشغال مواضع و مقر نیروهای [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{سخ}} پایان خشونت‌ها میان نیروهای دولتی و نیروهای حکمتیار، پس از توافق اسلام‌آباد | درگیر۱ = [[شورای نظار]]{{-}}[[دولت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان]]{{-}}[[حزب حرکت اسلامی افغانستان]] | درگیر۲ = [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[حزب اسلامی افغانستان]] {{-}}[[برهان الدین ربانی]]{{-}}[[عبدالرسول سیاف]] [[سید حسین انوری]] [[سید مصطفی کاظمی]] [[سید محمدعلی جاوید]] [[محمدقسیم فهیم]] | فرمانده۲ = {{-}}[[گلبدین حکمتیار]] [[عبدالعلی مزاری]] | قوا۱ = ؟ نفر | قوا۲ = مردم غیر نظامی | تلفات۱ = تلفات جزئی | تلفات۲ = ۷۰۰ تن کشته و اسیر، تخریب و تاراج ۴۰۰۰ خانه<ref>https://jade-abresham.com/reports/3503/</ref> مرگ ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر یا بیشتر (تخمینی)، تا ۵۰۰ نفر قتل‌عام (از جمله زن و کودک)<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Afshar_Operation</ref> | پانویس = }} {{مردم هزاره}} '''حادثه افشار''' یا '''عملیات افشار''' که از آن با نام '''کشتار افشار''' نیز یاد می‌شود، کشتاری است که در سال ۱۳۷۱<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار کاردار ایران در کابل با عده ای از آوارگان محله افشار|نشانی=https://www.irna.ir/news/5974316/دیدار-کاردار-ایران-در-کابل-با-عده-ای-از-آوارگان-محله-افشار|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۶ بهمن ۱۳۷۱|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> در جریان [[جنگ کابل (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|درگیری‌های داخلی گروه‌های مجاهد در کابل]]، برای کنترل محله [[افشار، کابل|افشار]] و مناطق مشرف به آن رخ داد. این واقعه از [[شامگاه]] بیست و یکم بهمن ماه سال ۱۳۷۱ شروع شد و تا شامگاه بیست و دوم بهمن ماه ادامه داشت. این عملیات، توسط نیروهای [[دولت اسلامی افغانستان]] به فرماندهی [[احمد شاه مسعود]] و همچنین [[برهان‌الدین ربانی]] به همراه متحدان آن‌ها، [[شبه‌نظامی|شبه‌نظامیان]] [[تنظیم دعوت اسلامی افغانستان|حزب دعوت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالرسول سیاف]] علیه نیروهای [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به رهبری [[گلبدین حکمتیار]] و شبه‌نظامیان [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] در منطقهٔ افشار یکی از مناطق پرجمعیت در غرب شهر [[کابل]] صورت گرفت. == پیش‌زمینه == پیش از این عملیات [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت]] به همراه [[پشتون‌ها]] و [[حزب اسلامی افغانستان|حزب اسلامی]] مرتباً اقدام به پرتاب [[راکت]] از مواضع خود در منطقهٔ افشار به‌سوی مناطق پر جمعیت در شمال کابل می‌کردند. این اقدام آن‌ها باعث کشتار هزاران [[غیرنظامی]] شد. این عملیات برای اشغال مواضع و دستگیری رهبران آن‌ها برنامه‌ریزی شده بود.<ref name="Culpability">{{cite report|year=2006|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#3f7630|chapter=IV. Culpability|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> طبق گزارش‌های به دست آمده نیروهای [[عبدالرسول سیاف|سیاف]] دارای عقاید [[وهابیت]] و تحت حمایت [[عربستان سعودی]] بودند. == جزئیات == نیروهای حزب وحدت ملی با همراهی برخی از نیروهای دولتی اقدام به کشتار، تجاوز و شکنجهٔ مردم و تخریب و آتش زدن منازل در افشار کردند.<ref name="bbc_2001">{{cite news|date=2 December 2001 <!-- , 17:56 GMT -->|title=A personal account|publisher=[[BBC News]]|accessdate=2008-04-21|first=Phil|last=Rees|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/correspondent/1682466.stm}}</ref><ref name="Battle for Kabul2">{{cite report|date=July 6, 2005|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#96a8e1|chapter=III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> نیروهای جبههٔ مخالف نیز متقابلاً دست به چنین اعمالی زدند. حداقل دو تن از ۹ فرمانده میدانی نیروهای دولت اسلامی در آن عملیات، به‌نام‌های «انور دنگار» (که بعداً به [[طالبان]] پیوست) و «ملّا عزت»، به صورت مستقیم در این اعمال دست داشتند. گزارش شده که نیروهای سیاف، با شلیک و پرتاب بی‌رویهٔ [[راکت|موشک]]، در غارت، [[سلاخی]] و قتل هزاران غیرنظامی [[مردمان هزاره|هزاره]]، دست داشتند و در یک رویداد، نیروهای دولتی به سوی غیرنظامیان در حال فرار، آتش گشودند. در رویدادی دیگر، نیروهای دولتی یک غیرنظامی زخمی را نجات داده و به محل امن بردند.<ref name="Gutman_Book">{{cite book|last=Gutman|first=Roy|authorlink=Roy Gutman|title=How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban, and the Hijacking of Afghanistan|url=https://books.google.com/books?id=A9eqvc-Ru3cC&pg=PA304|year=2008|publisher=US Institute of Peace Press|isbn=978-1-60127-024-5|page=304}}</ref> همچنین گزارش شد که برخی از فرماندهان میدانی نیروهای دولتی نیز در حال تلاش برای توقف اقدامات خشونت‌آمیز بودند. وزیر دفاع دولت اسلامی، [[احمد شاه مسعود]]، در روز دوم، دستور توقف درگیری‌ها را صادر کرد؛ اما خشونت‌ها، به ویژه اقداماتی چون تخریب منازل و غارت اموال، همچنان ادامه داشت. مسعود سپس برای دادن آرامش و اطمینان به [[شیعه|شیعیان]]، یک فرماندهٔ شیعه با نام [[سید حسین انوری]] را منصوب کرد. مسعود تمامی طرفین درگیری را به آرامش و توقف خشونت فراخواند و پس از آن، کمیته‌ای با حضور مردم افشار برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات انجام شده تشکیل داد.<ref name="Battle for Kabul2"/> این کمیته، دریافت که تعداد زیادی زن طی درگیری‌ها ربوده شدند اما تِعداد کمی از خانواده‌ها این موضوع را اعلام کرده‌ بودند.<ref name="Battle for Kabul2"/> در این عملیات، عده زیادی از [[غیرنظامی|غیرنظامیان]] شیعه از [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[سنی]] از [[پشتون‌ها]]، کشته، بی‌خانمان و آواره شدند؛ ولی هیچگاه آمار دقیقی از تعداد تلفات و خسارات منتشر نشد. این واقعه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وقایع مرتبط با [[فرقه‌گرایی]] در [[تاریخ معاصر]] [[افغانستان]] است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۱ فوریه ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201192914/http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |dead-url=yes}}</ref> هر ساله در سالگرد این کشتار، بازماندگان خواستار محاکمه عاملان این عملیات می‌شدند؛ اما پاسخ مشخصی از طرف دولت و مقامات قضایی وقت [[افغانستان]] دریافت نکردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فعالان مدنی بامیان خواستار محاکمه عاملان کشتار حادثه افشار شدند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2012/02/120211_k02-bamian-afshar|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۹۰|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=برگی از تاریخ؛ احمد شاه مسعود هم نتوانست حکمتیار را از حمله به کابل منصرف کند+ فیلم- اخبار بین‌الملل تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/14/1646648/برگی-از-تاریخ-احمد-شاه-مسعود-هم-نتوانست-حکمتیار-را-از-حمله-به-کابل-منصرف-کند-فیلم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-09-19|کد زبان=fa}}</ref> [[عبدالرسول سیاف|عبدالرسول سیاف،]] مشارکت نیروهای خود در حادثه افشار را همیشه رد کرده است. == شرح حادثه == شامگاه ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ شمسی، برابر با ۱۰ فوریه ۱۹۹۳ میلادی، نیروهای دولت اسلامی [[افغانستان]] به رهبری [[احمد شاه مسعود]] و [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به فرماندهی [[عبدالرسول سیاف]] حملات موشکی گسترده‌ای را بر روی منطقه افشار شروع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل‌عام افشار؛ فجیع‌ترین جنایت یک دولت اسلامی {{!}} جاده ابریشم|نشانی=https://jade-abresham.com/reports/3503/|تاریخ=2021-02-17|بازبینی=2023-09-24|کد زبان=en-US}}</ref> این موشک باران تا صبح روز ۲۲ بهمن ادامه یافت. صبح روز ۲۲ بهمن، یورش نیروهای زمینی به محله افشار شروع شد و این عملیات تبدیل به [[جنگ شهری]] شد. گزارش‌هایی مبنی بر وقوع جنایات بی‌شمار جنگی در طی عملیات روز ۲۲ بهمن گزارش شده است. {{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۱}} تحقیق و گزارش مستقلی از چگونگی این حادثه و عوامل آن منتشر نشده است. در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افشار در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد ۱۱ در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افش در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد یازده فوریه، مؤسسهْ علوم اجتماعی از سه طرف مورد حمله قرار گرفت؛ از غرب توسط نیروهای اتحاد اسلامی سیاف و از شمال و جنوب توسط نیروهای «دولتی» (به کمک خیانت‌کارانی در حزب که قبلاً خریداری شده بودند). آنان تا ۲۴ ساعت بعد به قتل و کشتار، تجاوز و آتش زدن خانه‌ها پرداخته و دختران و پسران جوان را اسیر کردند. خبر این جنایات در همان موقع در کابل و در روزهای بعد در سطح دنیا پخش شد. در این جریان بر اساس برخی برآوردها حدود ۷۰۰ نفر به قتل رسیدند یا ناپدید شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Analysis: The Northern Alliance's gruesome record|نشانی=http://www.theguardian.com/world/2001/nov/16/afghanistan.terrorism2|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2001-11-16|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=en|نام=Micheal|نام خانوادگی=Griffin}}</ref> یک سال بعد که حزب وحدت، این ناحیه را بازپس گرفت، چندین گور دسته‌جمعی کشف کرد که در آن‌ها ۵۸ جسد یافت شد. این قتل‌عام توسط کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر محکوم گردید؛ اما عاملان آن هیچ وقت محاکمه یا دستگیر نشدند. اگرچه شخصاً ربانی قتل‌عام را به عنوان یکی از اشتباهات حکومتش محکوم کرد؛ اما حادثه به گردن سربازانش انداخته شد. آن روز منطقه افشار به یک شهر ارواح شباهت داشت و تمام ساکنان آن، پس از قتل‌عام از آنجا گریختند. با این وجود، خاطرات تلخ آن در حافظه مردم به یادگار باقی مانده و به تشدید اختلافات قومی-مذهبی دامن زده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل و جنایت در افشار چگونه و وسیله کی‌ها صورت گرفت؟|نشانی=http://www.esalat.org/images/hojom_khodsari_kabul_3_ustad_sabah_14102013.htm|وبگاه=www.esalat.org|بازبینی=2021-08-17}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afshar Operation - definition - Encyclo|نشانی=https://www.encyclo.co.uk/meaning-of-Afshar_Operation|وبگاه=www.encyclo.co.uk|بازبینی=2022-02-08}}</ref> == پیامدها == پیامدهای این عملیات به ترتیب:<ref>{{Citation|title=فاجعه افشار سیاف در BBC News|url=https://www.youtube.com/watch?v=G7ZbxoN7_NY|accessdate=2021-08-17|language=fa-IR}}</ref> * حمله با کشتن، فراری دادن و اسیر کردن مردم آغاز شد. * در مرحله دوم، اموال مردم به تاراج رفت. (برای این تاراج اصطلاح غنیمت به کار برده می‌شد). * در مرحله سوم، تخریب تمامی خانه‌ها و اماکن مذهبی شیعیان (اکثراً توسط اسرا_ملکی) آغاز شد. * در مرحله چهارم، جعل اسناد املاک مردم، غصب و فروش برای افراد ثالث با پروسه‌های خاصی صورت گرفت. تا به امروز، هنوز تعدادی از مردم افشار درگیر آن جعل اسناد املاک خود هستند. غاصبان با نفوذی که در حلقه‌های قدرت دارند، همچنان به غصب خود ادامه می‌دهند. * تعدادی از اسرایی که توسط افراد عبدالرسول سیاف زندانی بودند با مرگ تدریجی جان دادند و تعدادی هم با معامله پولی، به شکل نیمه جان آزاد شدند. == جستارهای وابسته == * [[فهرست کشتارها علیه مردم هزاره]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{یوتیوب|C0AJPdvXxjY|جنایت علیه بشریت کشتار هزاره‌ها در افغانستان}} * {{یوتیوب|SO5OpofxsIM|فاجعه افشار}} * [https://www.hrw.org/reports/2005/afghanistan0605/4.htm III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993] {{موضوعات هزارستان}} [[رده:آزار مردمان هزاره]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:تاریخ کابل]] [[رده:جنایت‌های جنگی]] [[رده:جنگ‌های کابل]] [[رده:درگیری افغانستان]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳ در آسیا]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳]] [[رده:کشتارها در افغانستان]] [[رده:کشتارها]] [[رده:کشتارهای هزاره‌ها]] [[رده:نبردهای مردم هزاره]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هزاره]] 68lpgub854ngcl2hsopazy0n5n8qn5l 42127397 42127395 2025-06-18T14:03:30Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127397 wikitext text/x-wiki {{بی‌طرفی}}{{بهبود منبع}} {{جعبه جنگ | درگیری = عملیات افشار | بخشی از = [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲–۱۹۹۶)|درگیری داخلی افغانستان]] | تصویر = Afshar-Operation.jpg | توضیح تصویر = اجساد قربانیان حادثه افشار | تاریخ = ۱۰–۱۱ فوریه ۱۹۹۳ {{-}}۲۱–۲۲ [[بهمن|دلو]] ۱۳۷۱ | مکان = محلهٔ [[افشار، کابل]] | علت = بدست‌گیری کنترل محله افشار | قلمرو = | نتیجه = پیروزی [[دولت اسلامی افغانستان]] و متحدانش{{سخ}} اشغال مواضع و مقر نیروهای [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{سخ}} پایان خشونت‌ها میان نیروهای دولتی و نیروهای حکمتیار، پس از توافق اسلام‌آباد | درگیر۱ = [[شورای نظار]]{{-}}[[دولت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان]]{{-}}[[حزب حرکت اسلامی افغانستان]] | درگیر۲ = [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[حزب اسلامی افغانستان]] {{-}}[[برهان الدین ربانی]]{{-}}[[عبدالرسول سیاف]] [[سید حسین انوری]] [[سید مصطفی کاظمی]] [[سید محمدعلی جاوید]] [[محمدقسیم فهیم]] | فرمانده۲ = {{-}}[[گلبدین حکمتیار]] [[عبدالعلی مزاری]] | قوا۱ = ؟ نفر | قوا۲ = مردم غیر نظامی | تلفات۱ = تلفات جزئی | تلفات۲ = ۷۰۰ تن کشته و اسیر، تخریب و تاراج ۴۰۰۰ خانه<ref>https://jade-abresham.com/reports/3503/</ref> مرگ ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر یا بیشتر (تخمینی)، تا ۵۰۰ نفر قتل‌عام (از جمله زن و کودک)<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Afshar_Operation</ref> | پانویس = }} {{مردم هزاره}} '''حادثه افشار''' یا '''عملیات افشار''' که از آن با نام '''کشتار افشار''' نیز یاد می‌شود، کشتاری است که در سال ۱۳۷۱<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار کاردار ایران در کابل با عده ای از آوارگان محله افشار|نشانی=https://www.irna.ir/news/5974316/دیدار-کاردار-ایران-در-کابل-با-عده-ای-از-آوارگان-محله-افشار|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۶ بهمن ۱۳۷۱|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> در جریان [[جنگ کابل (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|درگیری‌های داخلی گروه‌های مجاهد در کابل]]، برای کنترل محله [[افشار، کابل|افشار]] و مناطق مشرف به آن رخ داد. این واقعه از [[شامگاه]] بیست و یکم بهمن ماه سال ۱۳۷۱ شروع شد و تا شامگاه بیست و دوم بهمن ماه ادامه داشت. این عملیات، توسط نیروهای [[دولت اسلامی افغانستان]] به فرماندهی [[احمد شاه مسعود]] و همچنین [[برهان‌الدین ربانی]] به همراه متحدان آن‌ها، [[شبه‌نظامی|شبه‌نظامیان]] [[تنظیم دعوت اسلامی افغانستان|حزب دعوت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالرسول سیاف]] علیه نیروهای [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به رهبری [[گلبدین حکمتیار]] و شبه‌نظامیان [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] در منطقهٔ افشار یکی از مناطق پرجمعیت در غرب شهر [[کابل]] صورت گرفت. == پیش‌زمینه == پیش از این عملیات [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت]] به همراه [[پشتون‌ها]] و [[حزب اسلامی افغانستان|حزب اسلامی]] مرتباً اقدام به پرتاب [[راکت]] از مواضع خود در منطقهٔ افشار به‌سوی مناطق پر جمعیت در شمال کابل می‌کردند. این اقدام آن‌ها باعث کشتار هزاران [[غیرنظامی]] شد. این عملیات برای اشغال مواضع و دستگیری رهبران آن‌ها برنامه‌ریزی شده بود.<ref name="Culpability">{{cite report|year=2006|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#3f7630|chapter=IV. Culpability|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> طبق گزارش‌های به دست آمده نیروهای [[عبدالرسول سیاف|سیاف]] دارای عقاید [[وهابیت]] و تحت حمایت [[عربستان سعودی]] بودند. == جزئیات == نیروهای سیاف، با همراهی برخی از نیروهای دولتی اقدام به کشتار، تجاوز و شکنجهٔ مردم و تخریب و آتش زدن منازل در افشار کردند.<ref name="bbc_2001">{{cite news|date=2 December 2001 <!-- , 17:56 GMT -->|title=A personal account|publisher=[[BBC News]]|accessdate=2008-04-21|first=Phil|last=Rees|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/correspondent/1682466.stm}}</ref><ref name="Battle for Kabul2">{{cite report|date=July 6, 2005|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#96a8e1|chapter=III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> نیروهای جبههٔ مخالف نیز متقابلاً دست به چنین اعمالی زدند. حداقل دو تن از ۹ فرمانده میدانی نیروهای دولت اسلامی در آن عملیات، به‌نام‌های «انور دنگار» (که بعداً به [[طالبان]] پیوست) و «ملّا عزت»، به صورت مستقیم در این اعمال دست داشتند. گزارش شده که نیروهای سیاف، با شلیک و پرتاب بی‌رویهٔ [[راکت|موشک]]، در غارت، [[سلاخی]] و قتل هزاران غیرنظامی [[مردمان هزاره|هزاره]]، دست داشتند و در یک رویداد، نیروهای دولتی به سوی غیرنظامیان در حال فرار، آتش گشودند. در رویدادی دیگر، نیروهای دولتی یک غیرنظامی زخمی را نجات داده و به محل امن بردند.<ref name="Gutman_Book">{{cite book|last=Gutman|first=Roy|authorlink=Roy Gutman|title=How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban, and the Hijacking of Afghanistan|url=https://books.google.com/books?id=A9eqvc-Ru3cC&pg=PA304|year=2008|publisher=US Institute of Peace Press|isbn=978-1-60127-024-5|page=304}}</ref> همچنین گزارش شد که برخی از فرماندهان میدانی نیروهای دولتی نیز در حال تلاش برای توقف اقدامات خشونت‌آمیز بودند. وزیر دفاع دولت اسلامی، [[احمد شاه مسعود]]، در روز دوم، دستور توقف درگیری‌ها را صادر کرد؛ اما خشونت‌ها، به ویژه اقداماتی چون تخریب منازل و غارت اموال، همچنان ادامه داشت. مسعود سپس برای دادن آرامش و اطمینان به [[شیعه|شیعیان]]، یک فرماندهٔ شیعه با نام [[سید حسین انوری]] را منصوب کرد. مسعود تمامی طرفین درگیری را به آرامش و توقف خشونت فراخواند و پس از آن، کمیته‌ای با حضور مردم افشار برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات انجام شده تشکیل داد.<ref name="Battle for Kabul2"/> این کمیته، دریافت که تعداد زیادی زن طی درگیری‌ها ربوده شدند اما تِعداد کمی از خانواده‌ها این موضوع را اعلام کرده‌ بودند.<ref name="Battle for Kabul2"/> در این عملیات، عده زیادی از [[غیرنظامی|غیرنظامیان]] شیعه از [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[سنی]] از [[پشتون‌ها]]، کشته، بی‌خانمان و آواره شدند؛ ولی هیچگاه آمار دقیقی از تعداد تلفات و خسارات منتشر نشد. این واقعه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وقایع مرتبط با [[فرقه‌گرایی]] در [[تاریخ معاصر]] [[افغانستان]] است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۱ فوریه ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201192914/http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |dead-url=yes}}</ref> هر ساله در سالگرد این کشتار، بازماندگان خواستار محاکمه عاملان این عملیات می‌شدند؛ اما پاسخ مشخصی از طرف دولت و مقامات قضایی وقت [[افغانستان]] دریافت نکردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فعالان مدنی بامیان خواستار محاکمه عاملان کشتار حادثه افشار شدند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2012/02/120211_k02-bamian-afshar|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۹۰|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=برگی از تاریخ؛ احمد شاه مسعود هم نتوانست حکمتیار را از حمله به کابل منصرف کند+ فیلم- اخبار بین‌الملل تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/14/1646648/برگی-از-تاریخ-احمد-شاه-مسعود-هم-نتوانست-حکمتیار-را-از-حمله-به-کابل-منصرف-کند-فیلم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-09-19|کد زبان=fa}}</ref> [[عبدالرسول سیاف|عبدالرسول سیاف،]] مشارکت نیروهای خود در حادثه افشار را همیشه رد کرده است. == شرح حادثه == شامگاه ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ شمسی، برابر با ۱۰ فوریه ۱۹۹۳ میلادی، نیروهای دولت اسلامی [[افغانستان]] به رهبری [[احمد شاه مسعود]] و [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به فرماندهی [[عبدالرسول سیاف]] حملات موشکی گسترده‌ای را بر روی منطقه افشار شروع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل‌عام افشار؛ فجیع‌ترین جنایت یک دولت اسلامی {{!}} جاده ابریشم|نشانی=https://jade-abresham.com/reports/3503/|تاریخ=2021-02-17|بازبینی=2023-09-24|کد زبان=en-US}}</ref> این موشک باران تا صبح روز ۲۲ بهمن ادامه یافت. صبح روز ۲۲ بهمن، یورش نیروهای زمینی به محله افشار شروع شد و این عملیات تبدیل به [[جنگ شهری]] شد. گزارش‌هایی مبنی بر وقوع جنایات بی‌شمار جنگی در طی عملیات روز ۲۲ بهمن گزارش شده است. {{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۱}} تحقیق و گزارش مستقلی از چگونگی این حادثه و عوامل آن منتشر نشده است. در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افشار در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد ۱۱ در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افش در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد یازده فوریه، مؤسسهْ علوم اجتماعی از سه طرف مورد حمله قرار گرفت؛ از غرب توسط نیروهای اتحاد اسلامی سیاف و از شمال و جنوب توسط نیروهای «دولتی» (به کمک خیانت‌کارانی در حزب که قبلاً خریداری شده بودند). آنان تا ۲۴ ساعت بعد به قتل و کشتار، تجاوز و آتش زدن خانه‌ها پرداخته و دختران و پسران جوان را اسیر کردند. خبر این جنایات در همان موقع در کابل و در روزهای بعد در سطح دنیا پخش شد. در این جریان بر اساس برخی برآوردها حدود ۷۰۰ نفر به قتل رسیدند یا ناپدید شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Analysis: The Northern Alliance's gruesome record|نشانی=http://www.theguardian.com/world/2001/nov/16/afghanistan.terrorism2|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2001-11-16|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=en|نام=Micheal|نام خانوادگی=Griffin}}</ref> یک سال بعد که حزب وحدت، این ناحیه را بازپس گرفت، چندین گور دسته‌جمعی کشف کرد که در آن‌ها ۵۸ جسد یافت شد. این قتل‌عام توسط کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر محکوم گردید؛ اما عاملان آن هیچ وقت محاکمه یا دستگیر نشدند. اگرچه شخصاً ربانی قتل‌عام را به عنوان یکی از اشتباهات حکومتش محکوم کرد؛ اما حادثه به گردن سربازانش انداخته شد. آن روز منطقه افشار به یک شهر ارواح شباهت داشت و تمام ساکنان آن، پس از قتل‌عام از آنجا گریختند. با این وجود، خاطرات تلخ آن در حافظه مردم به یادگار باقی مانده و به تشدید اختلافات قومی-مذهبی دامن زده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل و جنایت در افشار چگونه و وسیله کی‌ها صورت گرفت؟|نشانی=http://www.esalat.org/images/hojom_khodsari_kabul_3_ustad_sabah_14102013.htm|وبگاه=www.esalat.org|بازبینی=2021-08-17}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afshar Operation - definition - Encyclo|نشانی=https://www.encyclo.co.uk/meaning-of-Afshar_Operation|وبگاه=www.encyclo.co.uk|بازبینی=2022-02-08}}</ref> == پیامدها == پیامدهای این عملیات به ترتیب:<ref>{{Citation|title=فاجعه افشار سیاف در BBC News|url=https://www.youtube.com/watch?v=G7ZbxoN7_NY|accessdate=2021-08-17|language=fa-IR}}</ref> * حمله با کشتن، فراری دادن و اسیر کردن مردم آغاز شد. * در مرحله دوم، اموال مردم به تاراج رفت. (برای این تاراج اصطلاح غنیمت به کار برده می‌شد). * در مرحله سوم، تخریب تمامی خانه‌ها و اماکن مذهبی شیعیان (اکثراً توسط اسرا_ملکی) آغاز شد. * در مرحله چهارم، جعل اسناد املاک مردم، غصب و فروش برای افراد ثالث با پروسه‌های خاصی صورت گرفت. تا به امروز، هنوز تعدادی از مردم افشار درگیر آن جعل اسناد املاک خود هستند. غاصبان با نفوذی که در حلقه‌های قدرت دارند، همچنان به غصب خود ادامه می‌دهند. * تعدادی از اسرایی که توسط افراد عبدالرسول سیاف زندانی بودند با مرگ تدریجی جان دادند و تعدادی هم با معامله پولی، به شکل نیمه جان آزاد شدند. == جستارهای وابسته == * [[فهرست کشتارها علیه مردم هزاره]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{یوتیوب|C0AJPdvXxjY|جنایت علیه بشریت کشتار هزاره‌ها در افغانستان}} * {{یوتیوب|SO5OpofxsIM|فاجعه افشار}} * [https://www.hrw.org/reports/2005/afghanistan0605/4.htm III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993] {{موضوعات هزارستان}} [[رده:آزار مردمان هزاره]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:تاریخ کابل]] [[رده:جنایت‌های جنگی]] [[رده:جنگ‌های کابل]] [[رده:درگیری افغانستان]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳ در آسیا]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳]] [[رده:کشتارها در افغانستان]] [[رده:کشتارها]] [[رده:کشتارهای هزاره‌ها]] [[رده:نبردهای مردم هزاره]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هزاره]] nnohurktwpwmca0yz3446pnky8m816w 42127398 42127397 2025-06-18T14:06:34Z 176.30.165.159 برخی از دوستان هزاره تبار با دروغ هایشان به نیروهای سیاف و ربانی اتهام خشونت علیه مردم را زده بودند. در واقع اینها خود بودند که بالای مردم کابل خشونت کردند. 42127398 wikitext text/x-wiki {{بی‌طرفی}}{{بهبود منبع}} {{جعبه جنگ | درگیری = عملیات افشار | بخشی از = [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲–۱۹۹۶)|درگیری داخلی افغانستان]] | تصویر = Afshar-Operation.jpg | توضیح تصویر = اجساد قربانیان حادثه افشار | تاریخ = ۱۰–۱۱ فوریه ۱۹۹۳ {{-}}۲۱–۲۲ [[بهمن|دلو]] ۱۳۷۱ | مکان = محلهٔ [[افشار، کابل]] | علت = بدست‌گیری کنترل محله افشار | قلمرو = | نتیجه = پیروزی [[دولت اسلامی افغانستان]] و متحدانش{{سخ}} اشغال مواضع و مقر نیروهای [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{سخ}} پایان خشونت‌ها میان نیروهای دولتی و نیروهای حکمتیار، پس از توافق اسلام‌آباد | درگیر۱ = [[شورای نظار]]{{-}}[[دولت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان]]{{-}}[[حزب حرکت اسلامی افغانستان]] | درگیر۲ = [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[حزب اسلامی افغانستان]] {{-}}[[برهان الدین ربانی]]{{-}}[[عبدالرسول سیاف]] [[سید حسین انوری]] [[سید مصطفی کاظمی]] [[سید محمدعلی جاوید]] [[محمدقسیم فهیم]] | فرمانده۲ = {{-}}[[گلبدین حکمتیار]] [[عبدالعلی مزاری]] | قوا۱ = ؟ نفر | قوا۲ = مردم غیر نظامی | تلفات۱ = تلفات جزئی | تلفات۲ = ۷۰۰ تن کشته و اسیر، تخریب و تاراج ۴۰۰۰ خانه<ref>https://jade-abresham.com/reports/3503/</ref> مرگ ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر یا بیشتر (تخمینی)، تا ۵۰۰ نفر قتل‌عام (از جمله زن و کودک)<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Afshar_Operation</ref> | پانویس = }} {{مردم هزاره}} '''حادثه افشار''' یا '''عملیات افشار''' که از آن با نام '''کشتار افشار''' نیز یاد می‌شود، کشتاری است که در سال ۱۳۷۱<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار کاردار ایران در کابل با عده ای از آوارگان محله افشار|نشانی=https://www.irna.ir/news/5974316/دیدار-کاردار-ایران-در-کابل-با-عده-ای-از-آوارگان-محله-افشار|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۶ بهمن ۱۳۷۱|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> در جریان [[جنگ کابل (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|درگیری‌های داخلی گروه‌های مجاهد در کابل]]، برای کنترل محله [[افشار، کابل|افشار]] و مناطق مشرف به آن رخ داد. این واقعه از [[شامگاه]] بیست و یکم بهمن ماه سال ۱۳۷۱ شروع شد و تا شامگاه بیست و دوم بهمن ماه ادامه داشت. این عملیات، توسط نیروهای [[دولت اسلامی افغانستان]] به فرماندهی [[احمد شاه مسعود]] و همچنین [[برهان‌الدین ربانی]] به همراه متحدان آن‌ها، [[شبه‌نظامی|شبه‌نظامیان]] [[تنظیم دعوت اسلامی افغانستان|حزب دعوت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالرسول سیاف]] علیه نیروهای [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به رهبری [[گلبدین حکمتیار]] و شبه‌نظامیان [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] در منطقهٔ افشار یکی از مناطق پرجمعیت در غرب شهر [[کابل]] صورت گرفت. == پیش‌زمینه == پیش از این عملیات [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت]] به همراه [[پشتون‌ها]] و [[حزب اسلامی افغانستان|حزب اسلامی]] مرتباً اقدام به پرتاب [[راکت]] از مواضع خود در منطقهٔ افشار به‌سوی مناطق پر جمعیت در شمال کابل می‌کردند. این اقدام آن‌ها باعث کشتار هزاران [[غیرنظامی]] شد. این عملیات برای اشغال مواضع و دستگیری رهبران آن‌ها برنامه‌ریزی شده بود.<ref name="Culpability">{{cite report|year=2006|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#3f7630|chapter=IV. Culpability|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> طبق گزارش‌های به دست آمده نیروهای [[عبدالرسول سیاف|سیاف]] دارای عقاید [[وهابیت]] و تحت حمایت [[عربستان سعودی]] بودند. == جزئیات == نیروهای حزب وحدت ملی با همراهی برخی از نیروهای دولتی اقدام به کشتار، تجاوز و شکنجهٔ مردم و تخریب و آتش زدن منازل در افشار کردند.<ref name="bbc_2001">{{cite news|date=2 December 2001 <!-- , 17:56 GMT -->|title=A personal account|publisher=[[BBC News]]|accessdate=2008-04-21|first=Phil|last=Rees|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/correspondent/1682466.stm}}</ref><ref name="Battle for Kabul2">{{cite report|date=July 6, 2005|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#96a8e1|chapter=III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> نیروهای جبههٔ مخالف نیز متقابلاً دست به چنین اعمالی زدند. گزارش شده که نیروهای حزب وحدت ملی با شلیک و پرتاب بی‌رویهٔ [[راکت|موشک]]، در غارت، [[سلاخی]] و قتل هزاران غیرنظامی دست داشتند و در یک رویداد، نیروهای دولتی به سوی غیرنظامیان در حال فرار، آتش گشودند. در رویدادی دیگر، نیروهای دولتی یک غیرنظامی زخمی را نجات داده و به محل امن بردند.<ref name="Gutman_Book">{{cite book|last=Gutman|first=Roy|authorlink=Roy Gutman|title=How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban, and the Hijacking of Afghanistan|url=https://books.google.com/books?id=A9eqvc-Ru3cC&pg=PA304|year=2008|publisher=US Institute of Peace Press|isbn=978-1-60127-024-5|page=304}}</ref> همچنین گزارش شد که برخی از فرماندهان میدانی نیروهای دولتی نیز در حال تلاش برای توقف اقدامات خشونت‌آمیز بودند. وزیر دفاع دولت اسلامی، [[احمد شاه مسعود]]، در روز دوم، دستور توقف درگیری‌ها را صادر کرد؛ اما خشونت‌ها، به ویژه اقداماتی چون تخریب منازل و غارت اموال، همچنان ادامه داشت. مسعود سپس برای دادن آرامش و اطمینان به [[شیعه|شیعیان]]، یک فرماندهٔ شیعه با نام [[سید حسین انوری]] را منصوب کرد. مسعود تمامی طرفین درگیری را به آرامش و توقف خشونت فراخواند و پس از آن، کمیته‌ای با حضور مردم افشار برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات انجام شده تشکیل داد.<ref name="Battle for Kabul2"/> این کمیته، دریافت که تعداد زیادی زن طی درگیری‌ها ربوده شدند اما تِعداد کمی از خانواده‌ها این موضوع را اعلام کرده‌ بودند.<ref name="Battle for Kabul2"/> در این عملیات، عده زیادی از [[غیرنظامی|غیرنظامیان]] شیعه از [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[سنی]] از [[پشتون‌ها]]، کشته، بی‌خانمان و آواره شدند؛ ولی هیچگاه آمار دقیقی از تعداد تلفات و خسارات منتشر نشد. این واقعه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وقایع مرتبط با [[فرقه‌گرایی]] در [[تاریخ معاصر]] [[افغانستان]] است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۱ فوریه ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201192914/http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |dead-url=yes}}</ref> هر ساله در سالگرد این کشتار، بازماندگان خواستار محاکمه عاملان این عملیات می‌شدند؛ اما پاسخ مشخصی از طرف دولت و مقامات قضایی وقت [[افغانستان]] دریافت نکردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فعالان مدنی بامیان خواستار محاکمه عاملان کشتار حادثه افشار شدند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2012/02/120211_k02-bamian-afshar|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۹۰|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=برگی از تاریخ؛ احمد شاه مسعود هم نتوانست حکمتیار را از حمله به کابل منصرف کند+ فیلم- اخبار بین‌الملل تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/14/1646648/برگی-از-تاریخ-احمد-شاه-مسعود-هم-نتوانست-حکمتیار-را-از-حمله-به-کابل-منصرف-کند-فیلم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-09-19|کد زبان=fa}}</ref> [[عبدالرسول سیاف|عبدالرسول سیاف،]] مشارکت نیروهای خود در حادثه افشار را همیشه رد کرده است. == شرح حادثه == شامگاه ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ شمسی، برابر با ۱۰ فوریه ۱۹۹۳ میلادی، نیروهای دولت اسلامی [[افغانستان]] به رهبری [[احمد شاه مسعود]] و [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به فرماندهی [[عبدالرسول سیاف]] حملات موشکی گسترده‌ای را بر روی منطقه افشار شروع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل‌عام افشار؛ فجیع‌ترین جنایت یک دولت اسلامی {{!}} جاده ابریشم|نشانی=https://jade-abresham.com/reports/3503/|تاریخ=2021-02-17|بازبینی=2023-09-24|کد زبان=en-US}}</ref> این موشک باران تا صبح روز ۲۲ بهمن ادامه یافت. صبح روز ۲۲ بهمن، یورش نیروهای زمینی به محله افشار شروع شد و این عملیات تبدیل به [[جنگ شهری]] شد. گزارش‌هایی مبنی بر وقوع جنایات بی‌شمار جنگی در طی عملیات روز ۲۲ بهمن گزارش شده است. {{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۱}} تحقیق و گزارش مستقلی از چگونگی این حادثه و عوامل آن منتشر نشده است. در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افشار در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد ۱۱ در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افش در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد یازده فوریه، مؤسسهْ علوم اجتماعی از سه طرف مورد حمله قرار گرفت؛ از غرب توسط نیروهای اتحاد اسلامی سیاف و از شمال و جنوب توسط نیروهای «دولتی» (به کمک خیانت‌کارانی در حزب که قبلاً خریداری شده بودند). آنان تا ۲۴ ساعت بعد به قتل و کشتار، تجاوز و آتش زدن خانه‌ها پرداخته و دختران و پسران جوان را اسیر کردند. خبر این جنایات در همان موقع در کابل و در روزهای بعد در سطح دنیا پخش شد. در این جریان بر اساس برخی برآوردها حدود ۷۰۰ نفر به قتل رسیدند یا ناپدید شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Analysis: The Northern Alliance's gruesome record|نشانی=http://www.theguardian.com/world/2001/nov/16/afghanistan.terrorism2|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2001-11-16|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=en|نام=Micheal|نام خانوادگی=Griffin}}</ref> یک سال بعد که حزب وحدت، این ناحیه را بازپس گرفت، چندین گور دسته‌جمعی کشف کرد که در آن‌ها ۵۸ جسد یافت شد. این قتل‌عام توسط کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر محکوم گردید؛ اما عاملان آن هیچ وقت محاکمه یا دستگیر نشدند. اگرچه شخصاً ربانی قتل‌عام را به عنوان یکی از اشتباهات حکومتش محکوم کرد؛ اما حادثه به گردن سربازانش انداخته شد. آن روز منطقه افشار به یک شهر ارواح شباهت داشت و تمام ساکنان آن، پس از قتل‌عام از آنجا گریختند. با این وجود، خاطرات تلخ آن در حافظه مردم به یادگار باقی مانده و به تشدید اختلافات قومی-مذهبی دامن زده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل و جنایت در افشار چگونه و وسیله کی‌ها صورت گرفت؟|نشانی=http://www.esalat.org/images/hojom_khodsari_kabul_3_ustad_sabah_14102013.htm|وبگاه=www.esalat.org|بازبینی=2021-08-17}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afshar Operation - definition - Encyclo|نشانی=https://www.encyclo.co.uk/meaning-of-Afshar_Operation|وبگاه=www.encyclo.co.uk|بازبینی=2022-02-08}}</ref> == پیامدها == پیامدهای این عملیات به ترتیب:<ref>{{Citation|title=فاجعه افشار سیاف در BBC News|url=https://www.youtube.com/watch?v=G7ZbxoN7_NY|accessdate=2021-08-17|language=fa-IR}}</ref> * حمله با کشتن، فراری دادن و اسیر کردن مردم آغاز شد. * در مرحله دوم، اموال مردم به تاراج رفت. (برای این تاراج اصطلاح غنیمت به کار برده می‌شد). * در مرحله سوم، تخریب تمامی خانه‌ها و اماکن مذهبی شیعیان (اکثراً توسط اسرا_ملکی) آغاز شد. * در مرحله چهارم، جعل اسناد املاک مردم، غصب و فروش برای افراد ثالث با پروسه‌های خاصی صورت گرفت. تا به امروز، هنوز تعدادی از مردم افشار درگیر آن جعل اسناد املاک خود هستند. غاصبان با نفوذی که در حلقه‌های قدرت دارند، همچنان به غصب خود ادامه می‌دهند. * تعدادی از اسرایی که توسط افراد عبدالرسول سیاف زندانی بودند با مرگ تدریجی جان دادند و تعدادی هم با معامله پولی، به شکل نیمه جان آزاد شدند. == جستارهای وابسته == * [[فهرست کشتارها علیه مردم هزاره]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{یوتیوب|C0AJPdvXxjY|جنایت علیه بشریت کشتار هزاره‌ها در افغانستان}} * {{یوتیوب|SO5OpofxsIM|فاجعه افشار}} * [https://www.hrw.org/reports/2005/afghanistan0605/4.htm III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993] {{موضوعات هزارستان}} [[رده:آزار مردمان هزاره]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:تاریخ کابل]] [[رده:جنایت‌های جنگی]] [[رده:جنگ‌های کابل]] [[رده:درگیری افغانستان]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳ در آسیا]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳]] [[رده:کشتارها در افغانستان]] [[رده:کشتارها]] [[رده:کشتارهای هزاره‌ها]] [[رده:نبردهای مردم هزاره]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هزاره]] 2k49wo0x7m7zvd7mt27ttkut6cadwdg 42127399 42127398 2025-06-18T14:06:44Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127399 wikitext text/x-wiki {{بی‌طرفی}}{{بهبود منبع}} {{جعبه جنگ | درگیری = عملیات افشار | بخشی از = [[جنگ داخلی افغانستان (۱۹۹۲–۱۹۹۶)|درگیری داخلی افغانستان]] | تصویر = Afshar-Operation.jpg | توضیح تصویر = اجساد قربانیان حادثه افشار | تاریخ = ۱۰–۱۱ فوریه ۱۹۹۳ {{-}}۲۱–۲۲ [[بهمن|دلو]] ۱۳۷۱ | مکان = محلهٔ [[افشار، کابل]] | علت = بدست‌گیری کنترل محله افشار | قلمرو = | نتیجه = پیروزی [[دولت اسلامی افغانستان]] و متحدانش{{سخ}} اشغال مواضع و مقر نیروهای [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{سخ}} پایان خشونت‌ها میان نیروهای دولتی و نیروهای حکمتیار، پس از توافق اسلام‌آباد | درگیر۱ = [[شورای نظار]]{{-}}[[دولت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان]]{{-}}[[حزب حرکت اسلامی افغانستان]] | درگیر۲ = [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]]{{-}}[[حزب اسلامی افغانستان]] {{-}}[[برهان الدین ربانی]]{{-}}[[عبدالرسول سیاف]] [[سید حسین انوری]] [[سید مصطفی کاظمی]] [[سید محمدعلی جاوید]] [[محمدقسیم فهیم]] | فرمانده۲ = {{-}}[[گلبدین حکمتیار]] [[عبدالعلی مزاری]] | قوا۱ = ؟ نفر | قوا۲ = مردم غیر نظامی | تلفات۱ = تلفات جزئی | تلفات۲ = ۷۰۰ تن کشته و اسیر، تخریب و تاراج ۴۰۰۰ خانه<ref>https://jade-abresham.com/reports/3503/</ref> مرگ ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر یا بیشتر (تخمینی)، تا ۵۰۰ نفر قتل‌عام (از جمله زن و کودک)<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Afshar_Operation</ref> | پانویس = }} {{مردم هزاره}} '''حادثه افشار''' یا '''عملیات افشار''' که از آن با نام '''کشتار افشار''' نیز یاد می‌شود، کشتاری است که در سال ۱۳۷۱<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دیدار کاردار ایران در کابل با عده ای از آوارگان محله افشار|نشانی=https://www.irna.ir/news/5974316/دیدار-کاردار-ایران-در-کابل-با-عده-ای-از-آوارگان-محله-افشار|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۶ بهمن ۱۳۷۱|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> در جریان [[جنگ کابل (۱۹۹۲-۱۹۹۶)|درگیری‌های داخلی گروه‌های مجاهد در کابل]]، برای کنترل محله [[افشار، کابل|افشار]] و مناطق مشرف به آن رخ داد. این واقعه از [[شامگاه]] بیست و یکم بهمن ماه سال ۱۳۷۱ شروع شد و تا شامگاه بیست و دوم بهمن ماه ادامه داشت. این عملیات، توسط نیروهای [[دولت اسلامی افغانستان]] به فرماندهی [[احمد شاه مسعود]] و همچنین [[برهان‌الدین ربانی]] به همراه متحدان آن‌ها، [[شبه‌نظامی|شبه‌نظامیان]] [[تنظیم دعوت اسلامی افغانستان|حزب دعوت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالرسول سیاف]] علیه نیروهای [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به رهبری [[گلبدین حکمتیار]] و شبه‌نظامیان [[حزب وحدت اسلامی افغانستان]] به رهبری [[عبدالعلی مزاری]] در منطقهٔ افشار یکی از مناطق پرجمعیت در غرب شهر [[کابل]] صورت گرفت. == پیش‌زمینه == پیش از این عملیات [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[حزب وحدت اسلامی افغانستان|حزب وحدت]] به همراه [[پشتون‌ها]] و [[حزب اسلامی افغانستان|حزب اسلامی]] مرتباً اقدام به پرتاب [[راکت]] از مواضع خود در منطقهٔ افشار به‌سوی مناطق پر جمعیت در شمال کابل می‌کردند. این اقدام آن‌ها باعث کشتار هزاران [[غیرنظامی]] شد. این عملیات برای اشغال مواضع و دستگیری رهبران آن‌ها برنامه‌ریزی شده بود.<ref name="Culpability">{{cite report|year=2006|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#3f7630|chapter=IV. Culpability|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> طبق گزارش‌های به دست آمده نیروهای [[عبدالرسول سیاف|سیاف]] دارای عقاید [[وهابیت]] و تحت حمایت [[عربستان سعودی]] بودند. == جزئیات == نیروهای سیاف، با همراهی برخی از نیروهای دولتی اقدام به کشتار، تجاوز و شکنجهٔ مردم و تخریب و آتش زدن منازل در افشار کردند.<ref name="bbc_2001">{{cite news|date=2 December 2001 <!-- , 17:56 GMT -->|title=A personal account|publisher=[[BBC News]]|accessdate=2008-04-21|first=Phil|last=Rees|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/correspondent/1682466.stm}}</ref><ref name="Battle for Kabul2">{{cite report|date=July 6, 2005|chapter-url=https://www.hrw.org/report/2005/07/06/blood-stained-hands/past-atrocities-kabul-and-afghanistans-legacy-impunity#96a8e1|chapter=III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993|title=Blood-Stained Hands: Past Atrocities in Kabul and Afghanistan's Legacy of Impunity|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> نیروهای جبههٔ مخالف نیز متقابلاً دست به چنین اعمالی زدند. حداقل دو تن از ۹ فرمانده میدانی نیروهای دولت اسلامی در آن عملیات، به‌نام‌های «انور دنگار» (که بعداً به [[طالبان]] پیوست) و «ملّا عزت»، به صورت مستقیم در این اعمال دست داشتند. گزارش شده که نیروهای سیاف، با شلیک و پرتاب بی‌رویهٔ [[راکت|موشک]]، در غارت، [[سلاخی]] و قتل هزاران غیرنظامی [[مردمان هزاره|هزاره]]، دست داشتند و در یک رویداد، نیروهای دولتی به سوی غیرنظامیان در حال فرار، آتش گشودند. در رویدادی دیگر، نیروهای دولتی یک غیرنظامی زخمی را نجات داده و به محل امن بردند.<ref name="Gutman_Book">{{cite book|last=Gutman|first=Roy|authorlink=Roy Gutman|title=How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban, and the Hijacking of Afghanistan|url=https://books.google.com/books?id=A9eqvc-Ru3cC&pg=PA304|year=2008|publisher=US Institute of Peace Press|isbn=978-1-60127-024-5|page=304}}</ref> همچنین گزارش شد که برخی از فرماندهان میدانی نیروهای دولتی نیز در حال تلاش برای توقف اقدامات خشونت‌آمیز بودند. وزیر دفاع دولت اسلامی، [[احمد شاه مسعود]]، در روز دوم، دستور توقف درگیری‌ها را صادر کرد؛ اما خشونت‌ها، به ویژه اقداماتی چون تخریب منازل و غارت اموال، همچنان ادامه داشت. مسعود سپس برای دادن آرامش و اطمینان به [[شیعه|شیعیان]]، یک فرماندهٔ شیعه با نام [[سید حسین انوری]] را منصوب کرد. مسعود تمامی طرفین درگیری را به آرامش و توقف خشونت فراخواند و پس از آن، کمیته‌ای با حضور مردم افشار برای بررسی و تحقیق در مورد جنایات انجام شده تشکیل داد.<ref name="Battle for Kabul2"/> این کمیته، دریافت که تعداد زیادی زن طی درگیری‌ها ربوده شدند اما تِعداد کمی از خانواده‌ها این موضوع را اعلام کرده‌ بودند.<ref name="Battle for Kabul2"/> در این عملیات، عده زیادی از [[غیرنظامی|غیرنظامیان]] شیعه از [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[سنی]] از [[پشتون‌ها]]، کشته، بی‌خانمان و آواره شدند؛ ولی هیچگاه آمار دقیقی از تعداد تلفات و خسارات منتشر نشد. این واقعه یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین وقایع مرتبط با [[فرقه‌گرایی]] در [[تاریخ معاصر]] [[افغانستان]] است.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۲ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۱ فوریه ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20180201192914/http://worldhazaracouncil.org/en/home1/ |dead-url=yes}}</ref> هر ساله در سالگرد این کشتار، بازماندگان خواستار محاکمه عاملان این عملیات می‌شدند؛ اما پاسخ مشخصی از طرف دولت و مقامات قضایی وقت [[افغانستان]] دریافت نکردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فعالان مدنی بامیان خواستار محاکمه عاملان کشتار حادثه افشار شدند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/afghanistan/2012/02/120211_k02-bamian-afshar|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=۲۳ بهمن ۱۳۹۰|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=برگی از تاریخ؛ احمد شاه مسعود هم نتوانست حکمتیار را از حمله به کابل منصرف کند+ فیلم- اخبار بین‌الملل تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/14/1646648/برگی-از-تاریخ-احمد-شاه-مسعود-هم-نتوانست-حکمتیار-را-از-حمله-به-کابل-منصرف-کند-فیلم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-09-19|کد زبان=fa}}</ref> [[عبدالرسول سیاف|عبدالرسول سیاف،]] مشارکت نیروهای خود در حادثه افشار را همیشه رد کرده است. == شرح حادثه == شامگاه ۲۱ بهمن ۱۳۷۱ شمسی، برابر با ۱۰ فوریه ۱۹۹۳ میلادی، نیروهای دولت اسلامی [[افغانستان]] به رهبری [[احمد شاه مسعود]] و [[حزب اسلامی گلبدین حکمتیار|حزب اسلامی]] به فرماندهی [[عبدالرسول سیاف]] حملات موشکی گسترده‌ای را بر روی منطقه افشار شروع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل‌عام افشار؛ فجیع‌ترین جنایت یک دولت اسلامی {{!}} جاده ابریشم|نشانی=https://jade-abresham.com/reports/3503/|تاریخ=2021-02-17|بازبینی=2023-09-24|کد زبان=en-US}}</ref> این موشک باران تا صبح روز ۲۲ بهمن ادامه یافت. صبح روز ۲۲ بهمن، یورش نیروهای زمینی به محله افشار شروع شد و این عملیات تبدیل به [[جنگ شهری]] شد. گزارش‌هایی مبنی بر وقوع جنایات بی‌شمار جنگی در طی عملیات روز ۲۲ بهمن گزارش شده است. {{مدرک|date=سپتامبر ۲۰۲۱}} تحقیق و گزارش مستقلی از چگونگی این حادثه و عوامل آن منتشر نشده است. در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افشار در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد ۱۱ در منطقهٔ افشار صدها تن از ساکنان [[شیعه]] توسط نیروهای دولت اسلامی و نیروهای سیاف به قتل رسیدند. ناحیه افش در دامنه کوه‌های افشار قرار دارد و بخش وسیعی از غرب کابل را در برمی‌گیرد. [[پلی‌تخنیک کابل|پلی‌تکنیک کابل]] و مؤسسه علوم اجتماعی، که توسط رهبری حزب وحدت پس از ورود به شهر به عنوان پایگاه فرماندهی انتخاب شده بود نیز، در این منطقه قرار دارد که «کافر کوه» افشار سپر حفاظتی آن به‌شمار می‌آید. ساعت یک بامداد یازده فوریه، مؤسسهْ علوم اجتماعی از سه طرف مورد حمله قرار گرفت؛ از غرب توسط نیروهای اتحاد اسلامی سیاف و از شمال و جنوب توسط نیروهای «دولتی» (به کمک خیانت‌کارانی در حزب که قبلاً خریداری شده بودند). آنان تا ۲۴ ساعت بعد به قتل و کشتار، تجاوز و آتش زدن خانه‌ها پرداخته و دختران و پسران جوان را اسیر کردند. خبر این جنایات در همان موقع در کابل و در روزهای بعد در سطح دنیا پخش شد. در این جریان بر اساس برخی برآوردها حدود ۷۰۰ نفر به قتل رسیدند یا ناپدید شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Analysis: The Northern Alliance's gruesome record|نشانی=http://www.theguardian.com/world/2001/nov/16/afghanistan.terrorism2|وبگاه=the Guardian|تاریخ=2001-11-16|بازبینی=2021-08-17|کد زبان=en|نام=Micheal|نام خانوادگی=Griffin}}</ref> یک سال بعد که حزب وحدت، این ناحیه را بازپس گرفت، چندین گور دسته‌جمعی کشف کرد که در آن‌ها ۵۸ جسد یافت شد. این قتل‌عام توسط کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشر محکوم گردید؛ اما عاملان آن هیچ وقت محاکمه یا دستگیر نشدند. اگرچه شخصاً ربانی قتل‌عام را به عنوان یکی از اشتباهات حکومتش محکوم کرد؛ اما حادثه به گردن سربازانش انداخته شد. آن روز منطقه افشار به یک شهر ارواح شباهت داشت و تمام ساکنان آن، پس از قتل‌عام از آنجا گریختند. با این وجود، خاطرات تلخ آن در حافظه مردم به یادگار باقی مانده و به تشدید اختلافات قومی-مذهبی دامن زده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قتل و جنایت در افشار چگونه و وسیله کی‌ها صورت گرفت؟|نشانی=http://www.esalat.org/images/hojom_khodsari_kabul_3_ustad_sabah_14102013.htm|وبگاه=www.esalat.org|بازبینی=2021-08-17}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afshar Operation - definition - Encyclo|نشانی=https://www.encyclo.co.uk/meaning-of-Afshar_Operation|وبگاه=www.encyclo.co.uk|بازبینی=2022-02-08}}</ref> == پیامدها == پیامدهای این عملیات به ترتیب:<ref>{{Citation|title=فاجعه افشار سیاف در BBC News|url=https://www.youtube.com/watch?v=G7ZbxoN7_NY|accessdate=2021-08-17|language=fa-IR}}</ref> * حمله با کشتن، فراری دادن و اسیر کردن مردم آغاز شد. * در مرحله دوم، اموال مردم به تاراج رفت. (برای این تاراج اصطلاح غنیمت به کار برده می‌شد). * در مرحله سوم، تخریب تمامی خانه‌ها و اماکن مذهبی شیعیان (اکثراً توسط اسرا_ملکی) آغاز شد. * در مرحله چهارم، جعل اسناد املاک مردم، غصب و فروش برای افراد ثالث با پروسه‌های خاصی صورت گرفت. تا به امروز، هنوز تعدادی از مردم افشار درگیر آن جعل اسناد املاک خود هستند. غاصبان با نفوذی که در حلقه‌های قدرت دارند، همچنان به غصب خود ادامه می‌دهند. * تعدادی از اسرایی که توسط افراد عبدالرسول سیاف زندانی بودند با مرگ تدریجی جان دادند و تعدادی هم با معامله پولی، به شکل نیمه جان آزاد شدند. == جستارهای وابسته == * [[فهرست کشتارها علیه مردم هزاره]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{یوتیوب|C0AJPdvXxjY|جنایت علیه بشریت کشتار هزاره‌ها در افغانستان}} * {{یوتیوب|SO5OpofxsIM|فاجعه افشار}} * [https://www.hrw.org/reports/2005/afghanistan0605/4.htm III. The Battle for Kabul: April 1992-March 1993] {{موضوعات هزارستان}} [[رده:آزار مردمان هزاره]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:افغانستان در ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:تاریخ کابل]] [[رده:جنایت‌های جنگی]] [[رده:جنگ‌های کابل]] [[رده:درگیری افغانستان]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳ در آسیا]] [[رده:رویدادهای فوریه ۱۹۹۳]] [[رده:کشتارها در افغانستان]] [[رده:کشتارها]] [[رده:کشتارهای هزاره‌ها]] [[رده:نبردهای مردم هزاره]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هزاره]] nnohurktwpwmca0yz3446pnky8m816w 0 940854 42128070 42104773 2025-06-19T07:55:32Z 116.206.190.217 42128070 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات ولسوالی‌های افغانستان |نام‌رسمی = ولسوالی دره |تصویر =Buildings_in_Panjshir_Province,_Afghanistan.JPG |توضیح =خانه‌ها در جوار رود پنجشیر |برچسب‌تصویر = |اندازه‌تصویر = |نقشه = Panjshir districts FA.png |برچسب‌نقشه = موقعیت ولسوالی در ولایت پنجشیر |اندازه‌نقشه = | عرض‌جغرافیایی = | طول‌جغرافیایی = |نام‌های‌قدیمی = |کشور = افغانستان |ولایت = پنجشیر |مرکز =کرامان |شهرها = |تعداد قریه‌ها = ۶۵ |سال ولسوالی شدن = |ولسوال = محمد سهراب |شورای ولایتی= شورای ولایتی پنجشیر |جمعیت = ۶۱٬۹۴۷ (۱۳۹۹) |پراکندگی = |دین = [[اسلام]] |زبان = [[فارسی افغانستان|فارسی دری]] |مساحت = ۷۱۴ |ارتفاع = ۲۲۲۰ متر |کدپستی = ۱۵۵۴ |وبگاه = |میانگین‌دما = |شمارروزهای‌یخبندان= }} '''ولسوالی دره''' یکی از ولسوالی‌های [[ولایت پنجشیر]]، به مرکزیت کرامان در شمال شرقی [[افغانستان]] است. این ولسوالی از ولسوالی‌های درجه دوم ولایت پنجشیر بوده، پهناوری آن ۷۱۴ کیلومتر مربع است و با ۶۱٬۹۴۷ نفر جمعیت در سال ۱۳۹۹ (خورشیدی)، پرجمعیت‌ترین ولسوالی ولایت پنجشیر می‌باشد<ref name=":جمعیت">{{یادکرد خبر |عنوان=برآورد نفوس کشور:١٣٩٩ |نشانی=https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2020/06/برآورد-نفوس-کشور-۱۳۹۹-نسخۀ-اول.pdf |تاریخ بازبینی=٢٨ می ٢٠٢١ |تاریخ انتشار=٢٨ می ٢٠٢٠ |ناشر=اداراه احصائیه مرکزی افغانستان |archive-date=۳ ژوئیه ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200703171906/https://www.nsia.gov.af:8080/wp-content/uploads/2020/06/%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B9-%D9%86%D8%B3%D8%AE%DB%80-%D8%A7%D9%88%D9%84.pdf |url-status=dead}}</ref> [[ولسوالی آبشار]](دره هزاره) در قبل بخشی از ولسوالی دره بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شورای سراسری هزاره اهل سنت افغانستان|کد زبان=fa|نشانی=https://www.facebook.com/100067837895266/posts/739258433098298/#:~:text=%D8%AF%D8%B1%D9%87%20%D8%A7%DB%8C%20%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%AC%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D8%B1%D9%87%20%DB%8C,%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%20%D9%86%D9%87%20%D8%A8%D9%84%DA%A9%D9%87%20%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%DB%8C%D8%A7%D8%AF%20%D9%85%DB%8C%20%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%AF.|عنوان=هزاره های پنجشیر کی ها اند ؟}}</ref> == جغرافیا == این ولسوالی از شمال با ولسوالی حصه اول، از جنوب غرب با [[ولایت کاپیسا]]، از شرق با [[ولسوالی آبشار]]، از جنوب شرق با [[ولایت لغمان]] و از غرب با ولسوالی‌های [[ولسوالی بازارک|بازارک]] و [[ولسوالی روخه|روخه]]، محدود می‌باشد.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =Darah District|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Darah_District&oldid=427040584 |زبان =انگلیسی | بازیابی = ۹ اسفند ۱۳۹۰ خورشیدی}}</ref> این ولسوالی از انحلال و تقسیم ولسوالی حصه دوم پنجشیر به وجود آمده است.<ref>{{یادکرد ویکی|عنوان =List of splits and creations of districts in Afghanistan|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=List_of_splits_and_creations_of_districts_in_Afghanistan&oldid=429811227 |زبان =انگلیسی | بازیابی = ۹ اسفند ۱۳۹۰ خورشیدی}}</ref> == روستاها == تمبنه، مَلیمه، پوجاوه، دره آسیا، قلعه ترخه، قلعه، نویجه، قلعه نو، پاوی، پخ، اسکیناز، کرامان، سر پر، پسگران، کرامان، میرباش، پرچول، پامیر، دره عبدلله‌خیل، تنخو، کره تاز، سر سپیدار، کنسار، ده پیتاب، منجستو، ارغچ، پشه کتی و خواجه.{{نیازمند منبع|تاریخ=آوریل ۲۰۲۴}} == جستارهای وابسته == * [[ولسوالی‌های افغانستان]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ولسوالی‌های ولایت پنجشیر}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان|دره]] [[رده:ولسوالی‌های ولایت پنجشیر|دره]] sgnsfygrjjcmcub4p7alw9l6wds7tcg 0 941212 42127394 29463135 2025-06-18T14:02:32Z Afg Ahmad Hadid 1405382 معلومات مختصر در مورد یکی از قوم های افغانستان 42127394 wikitext text/x-wiki {{جعبه ولسوالی افغانستان |نام‌رسمی= صبری |تصویر= |اندازه‌تصویر= |برچسب‌تصویر= |ولایت= خوست |مرکز= |نام‌های‌قدیمی= |سال‌ولسوالی‌شدن= |جمعیت = ۸۹٬۷۷۹ |رشدجمعیت= |تراکم‌جمعیت= |زبان= |مذهب= |مساحت= |میانگین‌دما= |میانگین‌بارش‌سالانه= |شمارروزهای‌یخبندان= |ولسوال= |پیش‌شماره= |وب‌گاه= |شهرها= |بخش‌ها= |دهستان‌ها= }} '''قوم صبری''' یکی از اقوام پشتون است که عمدتاً در '''ولایت خوست''' افغانستان زندگی می‌کند. این قوم یکی از گروه‌های قبیله‌ای اصیل و بومی مناطق شرقی افغانستان به‌شمار می‌رود و در ساختار قبیله‌ای پشتون‌ها، جایگاهی مستقل و معتبر دارد. ولسوالی «صبری» در ولایت خوست نام خود را از همین قوم گرفته‌است. '''جغرافیا''' مرکز اصلی قوم صبری، '''ولسوالی صبری''' در ولایت خوست است. این ولسوالی در شمال شرق خوست موقعیت دارد و با ولسوالی‌های موسی‌خیل، علی‌خیل و اسماعیل‌خیل هم‌مرز است. در کنار ولسوالی صبری، جمعیت‌هایی از این قوم در دیگر بخش‌های ولایت خوست و همچنین در برخی ولایت‌های دیگر مانند پکتیا، ننگرهار و لغمان نیز زندگی می‌کنند. همچنین تعداد محدودی از صبری‌ها به‌دلیل مهاجرت یا پیوندهای قبیله‌ای، در مناطق قبایلی پاکستان از جمله در شمال وزیرستان و خیبر پشتونخوا سکونت دارند. '''نژاد و زبان''' صبری‌ها از نظر نژادی به '''شاخهٔ آریاییِ اقوام هندواروپایی''' تعلق دارند و مانند دیگر پشتون‌ها، از نوادگان اقوام هندوارانی (آریایی‌های شرقی) به‌شمار می‌آیند. آن‌ها به زبان '''پشتو''' سخن می‌گویند و لهجه‌ی رایج میان آن‌ها، لهجهٔ شرقی پشتو است که در مناطق جنوب‌شرق افغانستان رایج است. '''ساختار اجتماعی''' قوم صبری دارای ساختاری قبیله‌ای و سنتی است. در این ساختار، بزرگان قوم (مشران)، جرگه‌ها، و ارزش‌های پشتونوالی نقش محوری دارند. مردم این قوم به مهمان‌نوازی، شجاعت، وفاداری به قبیله و استقلال‌طلبی شهرت دارند. دین اکثر افراد این قوم '''اسلام سنی مذهب حنفی''' است و علما و حافظان قرآن در این جامعه جایگاه بالایی دارند. گفته میشود که در سال ۱۳۹۰ نفوس این قوم بیشتر از ۸۹۰۰۰ هزار نفر میرسید '''تاریخ''' هرچند اسناد تاریخی مکتوب دربارهٔ قوم صبری اندک است، اما منابع شفاهی، نسب‌نامه‌های خانوادگی، و شواهد محلی نشان می‌دهد که این قوم سابقه‌ای طولانی در منطقه دارد. برخی منابع محلی آن‌ها را شاخه‌ای از قبایل '''زدران''' یا '''غلجی''' دانسته‌اند، اما در ساختار امروزی، قوم صبری به‌عنوان یک گروه مستقل شناخته می‌شود. در جریان‌های سیاسی و نظامی افغانستان در دهه‌های اخیر، این قوم بیشتر به حفظ سنت‌های محلی و قبیله‌ای خود پرداخته و در امور داخلی ولسوالی خود نقش پررنگی داشته‌اند. '''فرهنگ''' فرهنگ قوم صبری بخشی از فرهنگ گسترده‌تر پشتون است، با ویژگی‌های بومی خاص منطقه خوست. لباس سنتی، موسیقی محلی، و سبک زندگی روستایی و کوهستانی از ویژگی‌های آن‌هاست. مراسم سنتی مانند عروسی، عزا، جرگه و آیین‌های مذهبی در این قوم با حفظ آداب خاص برگزار می‌شود. '''منابع''' در حال حاضر، منابع رسمی و مکتوب اندکی دربارهٔ قوم صبری وجود دارد و اطلاعات موجود بیشتر از طریق '''تاریخ شفاهی'''، '''تحقیقات میدانی'''، و '''نقشه‌ها و آمارهای دولتی افغانستان''' به‌دست می‌آید. با این حال، قوم صبری به‌عنوان بخشی از بافت قبیله‌ای شرق افغانستان در آثار قوم‌نگاران و جغرافی‌دانان مورد توجه قرار گرفته‌است. '''پیوندها''' • ولایت خوست • پشتون‌ها • ساختار قبیله‌ای افغانستان • زبان پشتو • ولسوالی صبری == منبع‌ها == {{پانویس}} * {{یادکرد ویکی|عنوان =Khost Province|پیوند = http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Khost_Province&oldid=479290461 |زبان =انگلیسی | بازیابی = ۴ اسفند ۱۳۹۰ خورشیدی}} {{ولسوالی‌های ولایت خوست}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان|صبری]] [[رده:ولسوالی‌های ولایت خوست|صبری]] ghi7azmurmtqwh735mivo19yiwsbevz 0 962750 42128082 40447510 2025-06-19T08:33:05Z Д.Ильин 297838 42128082 wikitext text/x-wiki {{chembox | Watchedfields = changed | verifiedrevid = 411779533 | Name = Carvacrol<ref name="urlW224502 Carvacrol data sheet from Sigma-Aldrich">{{cite web |url=http://www.sigmaaldrich.com/catalog/search/ProductDetail/ALDRICH/W224502 |title=Carvacrol data sheet from Sigma-Aldrich |format= |work=}}</ref> | ImageFile = Carvacrol acsv.svg | ImageSize = 100px | ImageName = Carvacrol | IUPACName = 5-isopropyl-2-methylphenol {{Citation needed|date=March 2010}} | Section1 = {{Chembox Identifiers | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | ChemSpiderID = 21105867 | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | UNII = 9B1J4V995Q | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | KEGG = C09840 | InChI = 1/C10H14O/c1-7(2)9-5-4-8(3)10(11)6-9/h4-7,11H,1-3H3 | InChIKey = RECUKUPTGUEGMW-UHFFFAOYAI | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 281202 | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/C10H14O/c1-7(2)9-5-4-8(3)10(11)6-9/h4-7,11H,1-3H3 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = RECUKUPTGUEGMW-UHFFFAOYSA-N | CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}} | CASNo = 499-75-2 | PubChem = 10364 | SMILES = Cc1ccc(cc1O)C(C)C }} | Section2 = {{Chembox Properties | Formula = C₁₀H₁₄O | MolarMass = 150.217 g/mol | Density = 0.9772 g/cm³ at 20&nbsp;°C | MeltingPtC = 1 | BoilingPtC = 237.7 | Solubility = insoluble | SolubleOther = soluble in [[اتانول]], [[دی‌اتیل اتر]], [[کربن تتراکلرید]], [[استون]]<ref name="hand"> {{Cite book | last = Lide | first = David R. | author-link = | last2 = | first2 = | author2-link = | publication-date = | date = | year = 1998 | title = Handbook of Chemistry and Physics | edition = 87 | volume = | series = | publication-place = Boca Raton, FL | place = | publisher = CRC Press | id = | isbn = 0-8493-0594-2 | doi = | oclc = | pages = [https://archive.org/details/isbn_9780849305948/page/3 3]–346 | url = https://archive.org/details/isbn_9780849305948 | accessdate = | postscript = <!--None--> }}</ref> }} }} '''کارواکرول''' {{انگلیسی|Carvacrol}} با [[فرمول شیمیایی]] C₁₀H₁₄O یک [[ترکیب شیمیایی]] با [[پاب‌کم|شناسه پاب‌کم]] 10364 است. که [[جرم مولی]] آن 150.217 g/mol می‌باشد. == جستارهای وابسته == *[[ترکیب شیمیایی]] *[[نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی]] == منابع == {{پانویس}} *{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://goldbook.iupac.org/ |عنوان =IUPAC GOLD BOOK | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۸ مارس ۲۰۱۲}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترپنوئیدها}} {{شیمی-خرد}} [[رده:ترکیب‌های ایزوپروپیل]] [[رده:فنول‌های طبیعی]] [[رده:منوترپن‌ها]] [[رده:آلکیل‌فنول‌ها]] mcznitsw1mziydq2ilz9varzgj3549y 0 1095143 42127493 42083358 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که XYZ00ABC انجام داده بود واگردانده شد 41437595 wikitext text/x-wiki {{بهبود منبع|تاریخ=ژوئن ۲۰۱۶}} '''پلیس بین‌الملل فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران''' یکی از زیرمجموعه‌های [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] است که وظیفه روابط بین‌الملل و در ارتباط با [[پلیس بین‌الملل]] فعال است. ریاست پلیس بین‌الملل فراجا در حال حاضر بر عهده [[سرتیپ دوم]] مجید کریمی<ref> https://www.isna.ir/news/1401121309472/ </ref> است. == پیشینه == ایران یکی از اعضای با سابقه [[پلیس بین‌الملل|سازمان بین‌المللی پلیس جنایی]] به‌شمار می‌رود و در [[اینترپل]] از سال ۱۳۱۷ خورشیدی عضو است. اینترپل تهران تنها کانال ارتباطی رسمی مراجع انتظامی و قضایی داخل کشور با خارج از کشور بوده و از طریق سامانه رایانه‌ای اختصاصی به صورت لحظه‌ای با کشورهای عضو و دبیرخانه کل سازمان ارتباط دارد.{{نیازمند منبع}} == مسئولیت‌ها == * بازتاب جرم‌های خارجیان در ایران به کشور مورد نظر * برقرای و تبادل اطلاعات امنیتی با دبیرخانه مرکزی سازمان اینترپل و اینترپل دیگر کشورها در همه موضوعات وابسته با امور انتظامی و پلیسی * همکاری با اینترپل دیگر کشورها در رابطه با مقابله با جرایم سازمان‌یافته جهانی * پیگیری جرایمی که درچند کشور به وقوع پیوسته و به نحوی با منافع یا ایرانیان مرتبط باشد. * صدور گواهی عدم سوءپیشینه به زبان انگلیسی برای ایرانیان مقیم خارج از کشور * استعلام سوابق جرمی خارجیان، با توجه به خواسته مراجع قضایی و پلیسی از کشور آن‌ها * اقدام در رابطه با ردیابی و شناسایی گمشدگان ایرانی در خارج از کشور و خارجیان مفقود در داخل ایران * ایجاد هماهنگی‌های لازم برای شرکت نمایندگان ناجا در کنفرانس‌ها و سمینارهای بین‌المللی * ارتباط با مسئولین قضایی در خصوص بازگرداندن و تحویل خلاف‌کاران * بررسی و پی‌گیری جرم‌های ایرانیان در بیرون از کشور * اعلام مشخصات آثار فرهنگی و هنری دزدی به سایر کشورها و اقدام در رابطه با ردیابی و کشف آثار هنری مسروقه == جستارهای وابسته == * [[اینترپل]] == منابع == {{پانویس}} * [http://www.hamshahrionline.ir/news-148073.aspx همشهری آنلاین] {{فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران}} [[رده:اجرای قانون در ایران]] [[رده:امنیت ملی]] [[رده:امنیت]] [[رده:پیشگیری از جرم]] [[رده:خدمات عمومی]] [[رده:دفاتر مرکزی ملی اینترپل]] [[رده:سیاست خارجی ایران]] [[رده:فرابینی]] [[رده:یگان‌های فراجا]] c7j74dnu03v2p454yitkjry6wq2ic18 0 1100740 42127498 41659554 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که 86.55.107.5 انجام داده بود واگردانده شد 41205236 wikitext text/x-wiki {{جعبه کانال تلویزیون |نام=شبکهٔ خوزستان |لوگو= Ahwaz TV.svg | اندازهٔ لوگو= 200px |توضیحات لوگو= |لوگو۲= |تأسیس=[[۱۳۷۷ (خورشیدی)|۱۳۷۷]] |انحلال= |فرمت تصویر=[[نسبت تصویر|۱۶:۹]] ([[۵۷۶آی]]، [[SDTV]]){{سخ}}[[نسبت تصویر|۱۶:۹]] ([[۱۰۸۰پی]]، [[HDTV]]) |شبکه=خوزستان |صاحب امتیاز=[[صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]](IRIB) |شعار=شبکه همدلی |کشور=[[ایران]] |گسترهٔ پخش= جهان |زبان ها= |شبکه‌های خواهر= [[شبکه آبادان|شبکهٔ آبادان]] |وبگاه= [http://ahwaz.irib.ir/ وبگاه مرکز خوزستان] |سرویس زمینی ۱= |کانال زمینی ۱= |ماهواره ۱ = [[اینتل‌ست ۳۹]] | کانال ماهواره ۱ = ۱۱۰۱۹ عمودی ۲۳۰۰ |ماهواره ۲ = [[بدر ۵]] | کانال ماهواره ۲ = ۱۲۳۰۳ افقی ۳۲۰۰۰ |فراهم کننده کابلی ۱= |کانال کابلی ۱= |فراهم کنندهٔ رادیوی ماهواره‌ای ۱= |کانال رادیوی ماهواره‌ای ۱= |فراهم کنندهٔ ای دی اس ال ۱= |کانال ای دی اس ال ۱= |فراهم کنندهٔ اینترنتی ۱= [[IRIB]] |کانال اینترنتی ۱= [http://www.telewebion.com/fa/live/khoozestan/پخش-زنده-شبکه-خوزستان پخش زنده اینترنتی سیمای مرکز خوزستان] |فراهم کنندهٔ اینترنتی ۲= [[IRIB]] |کانال اینترنت }} '''شبکه خوزستان''' یکی از [[فهرست شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] است که در شهر [[اهواز]] به سه زبان [[فارسی]] و [[عربی]] و [[لری‌|لری‌ بختیاری]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صدا و سیمای مراکز|ناشر=وبگاه معاونت امور مجلس و استان‌ها|نشانی=http://dpp.irib.ir/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=46&id=183&Itemid=162|تاریخ بازدید=۹ ژانویهٔ 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110423131007/http://dpp.irib.ir/index.php?option=com_content&task=category&sectionid=46&id=183&Itemid=162|archivedate=۲۳ آوریل ۲۰۱۱|dead-url=yes}}</ref> پخش برنامه‌های شبکه خوزستان با کیفیت [[HD]] و فرمت HEVC از طریق فرستنده‌های زمینی از بهمن ۱۴۰۳<ref>https://www-iribnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.iribnews.ir/fa/amp/news/4448326?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=17391698456866&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.iribnews.ir%2Ffa%2Fnews%2F4448326%2F%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AD-%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%2585%25DB%258C-%25D8%25B7%25D8%25B1%25D8%25AD-%25D8%25A7%25DA%2586-%25D8%25AF%25DB%258C-%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B2%25DB%258C-%25D8%25B4%25D8%25A8%25DA%25A9%25D9%2587-%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586%25DB%258C-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25B2%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586</ref> آغاز شده‌است.<ref>https://www-iribnews-ir.cdn.ampproject.org/v/s/www.iribnews.ir/fa/amp/news/4445294?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%D8%A7%D8%B2%20%251%24s&aoh=17391675123036&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.iribnews.ir%2Ffa%2Fnews%2F4445294%2F%25D9%25BE%25D8%25AE%25D8%25B4-%25D8%25A2%25D8%25B2%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B4%25DB%258C-%25D8%25B4%25D8%25A8%25DA%25A9%25D9%2587-%25D8%25AE%25D9%2588%25D8%25B2%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A8%25D9%2587-%25D8%25B5%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AA-%25D8%25A7%25DA%2586-%25D8%25AF%25DB%258C</ref> == تاریخچه == '''سیمای مرکز خوزستان''' در ۱۱ آبان ۱۳۷۷ با تولید روزانه ۴ ساعت برنامهٔ محلی و شش ساعت برنامهٔ تأمینی آغاز به کار می‌کند و نقش اساسی در همبستگی اقوام مختلف خوزستانی بر عهده می‌گیرد. بذری که در سال [[۱۳۶۷ (خورشیدی)|۱۳۶۷]] کاشته می‌شود در سال ۱۳۷۷ به صورت تصویری عرضه شده و در ۳ خرداد ۱۳۹۱ با پخش ۲۴ ساعته برنامه‌های جذاب و دیدنی را بر روی آنتن می‌برد. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شبکه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان]] * [[فهرست شبکه‌های تلویزیونی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{صدا و سیما-خرد}} {{صدا و سیما}} [[رده:ایستگاه‌های تلویزیونی فارسی‌زبان]] [[رده:شبکه‌های استانی سیمای جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:مراکز صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران|خوزستان]] mcuoxm8keg9uo6nwdc8cllyw50uktvc 0 1224850 42127618 39661659 2025-06-18T19:36:40Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42127618 wikitext text/x-wiki {{Infobox Japanese film |name =گودزیلا در برابر گیدورا شاه |image =GXKG Poster.jpg |caption =پوستر اصلی ژاپنی فیلم در سینما |director =[[کازوکی اوموری]] |producer =[[تومویوکی تاناکا]]{{سخ}}[[شوگو تومیاما]] |writer =[[کازوکی اوموری]] |starring =[[کوسوکه تویوهارا]]{{سخ}}[[آنا ناکاگاوا]]{{سخ}}[[مگومی اوداکا]]{{سخ}}[[کاتسوهیکو ساساکی]]{{سخ}}[[آکیجی کوبایاشی]]{{سخ}}[[کنت گیلبرت]]{{سخ}}[[چارلز کنت ویلسون]]{{سخ}}[[کنپاچیرو ساتسوما]] در نقش گودزیلا |music =[[آکیرا ایفوکوبه]] |cinematography =[[یوشینوری سکیگوچی]] |editing =[[میچیکو ایکدا]] |distributor =[[توهو]] |released ={{film date|1991|12|14}} <!-- Do not add the US release date here, please; see WP:FILMRELEASE. --> |run time =۱۰۳ دقیقه |country =ژاپن |language =ژاپنی |budget = |}} '''''گودزیلا در برابر گیدورا شاه''''' {{به ژاپنی|ゴジラvsキングギドラ}} فیلمی [[علمی تخیلی]] از سری فیلم‌های ''گودزیلا'' ساخته کمپانی [[توهو]] محصول سال ۱۹۹۱ است. کارگردان آن کازوکی اوموری است.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0101962/ صفحه دروبگاه IMDB]</ref> == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد ویکی|عنوان =Godzilla vs. Biollante |پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Godzilla_vs._King_Ghidorah |زبان =انگلیسی| بازیابی =۱۵مرداد ۱۳۹۱}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|id=0101962|title=گودزیلا علیه گیدورا شاه}} * {{Amg movie|id=1:161864|title=گودزیلا علیه گیدورا شاه}} * {{Rotten-tomatoes|id=Godzilla_vs_king_ghidora|title=گودزیلا علیه گیدورا شاه}} {{گودزیلا}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گودزیلا در برابر گیدورا شاه}} [[رده:فیلم‌ها به آهنگسازی آکیرا ایفوکوبه]] [[رده:فیلم با مضمون سفر در زمان]] [[رده:فیلم با موضوع ربات‌ها]] [[رده:فیلم‌ها به زبان انگلیسی]] [[رده:فیلم‌ها به زبان ژاپنی]] [[رده:فیلم‌های ۱۹۹۱ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ۱۹۹۸ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های تری‌استار پیکچرز]] [[رده:فیلم‌های جنگ جهانی دوم]] [[رده:فیلم‌های درباره اژدهایان]] [[رده:فیلم‌های درباره جنگ اقیانوس آرام]] [[رده:فیلم‌های درباره جنگ و سلاح‌های هسته‌ای]] [[رده:فیلم‌های درباره روبات اندروید]] [[رده:فیلم‌های دنباله]] [[رده:فیلم‌های دنباله‌دار ژاپن]] [[رده:فیلم‌های زیردریایی]] [[رده:فیلم‌های ژاپنی]] [[رده:فیلم‌های سری گودزیلا]] [[رده:فیلم‌های علمی تخیلی ۱۹۹۱ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های علمی تخیلی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های کازوکی اوموری]] [[رده:فیلم‌های کایجو]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در اقیانوس آرام]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در توکیو]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در جزایر خیالی]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در ساپورو]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در سده ۲۳ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در فوکوئوکا]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در هیروشیما]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در یوکایچی، میه]] [[رده:فیلم‌های هیولایی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های هیولایی]] [[رده:فیلم‌های انگلیسی‌زبان دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ژاپنی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ماجراجویی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ماجرایی علمی تخیلی]] 67w5fv0cqtck6049m2mubpv1attrexj 0 1237512 42127802 41639481 2025-06-19T00:34:02Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Talleen_Abu_Hanna.jpg که در ویکی‌انبار به دست IronGargoyle حذف شده بود، به این علت برداشته شد: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Talleen Abu Hanna.jpg|]] 42127802 wikitext text/x-wiki <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> '''''فهرست افراد ترنس''''' {{به انگلیسی|List of transgender people}} این لیست شامل افرادی است که تراجنسیتی هستند. در برخی از جوامع غیرغربی، باستانی یا قرون وسطایی، تراجنسیتی‌ها ممکن است به عنوان یک جنس متفاوت دیده شوند و ممکن است دسته‌بندی جداگانه ای برای آنها وجود داشته باشد که متفاوت از دوتایی «مرد» یا «زن» باشد. این افراد ممکن است در مجموع به عنوان نقش جنسیتی سوم توصیف شوند. این فرهنگ‌ها ممکن است نقش‌های اجتماعی و تشریفاتی سنتی برای افراد جنسیت سوم داشته باشند که با نقش‌ها و فضاهای اجتماعی مردانه یا زنانه متفاوت است. این صفحه حاوی نام افرادی است که تحت عنوان [[تراجنسیتی]] شناخته شده‌اند که می‌تواند شامل افراد [[تراجنسی]]، [[دگرجنس‌پوشی|دگرجنس‌پوش]]، [[مبدل‌پوشی|مبدل‌پوش]] و [[جنسیت غیردودویی|غیردودویی]] شود. {{فهرست فارسی}} == فهرست == {{col-begin}}{{col-break|width=50%}} <!--لطفاً افراد جدید را در پایین این پیغام وارد کنید--> <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> === آ === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[مارجه سیسکو آلتو]] (متولد شده در تاریخ ۲۹ ژوئیه ۱۹۵۴) کشیش کلیسا<ref>http://www.hs.fi/kotimaa/artikkeli/1135241007244</ref> * [[رها آجودانی]] (متولد شده در تاریخ ۹ ژانویه ۲۰۰۵)نویسنده، فعال حقوق بشر و و زندانی سابق سیاسی * [[آدرت (خواننده)|آدرت]] خواننده و رقاص یهودی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.drivebyplanet.com/2008/06/say-no-more-transsexual-israeli-singer.html |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۰ اوت ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120816014705/http://www.drivebyplanet.com/2008/06/say-no-more-transsexual-israeli-singer.html |archivedate=۱۶ اوت ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> * [[نینا آرسنالت]] (۲۰ ژانویه ۱۹۷۴) نویسنده، بازیگر<ref>http://www.eyeweekly.com/article/107817{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> * [[کالپرنیا آدامز]](۲۰ فوریه۱۹۷۱) موسیقی‌دان و بازیگر آمریکایی<ref>http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9902E5DB1E3AF93BA15756C0A9669C8B63</ref> * [[استلا آسمودله]] (۲۲ آوریل۱۹۶۴) مدل، رقاص، موسیقی‌دان، نویسنده و بازیگر<ref>The Daily Mirror (Australia) Newspaper 13 October 1987</ref> * [[آنا گرودزکا]] (۱۹ مارس ۱۹۵۴) دومین تراجنسی راه یافته به مجلس پارلمان در تاریخ اروپا و اولین تراجنسی راه یافته به مجلس در لهستان<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.newpolandexpress.pl/polish_news_story-3634-minorities_make_the_news_.php |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121101145948/http://www.newpolandexpress.pl/polish_news_story-3634-minorities_make_the_news_.php |archivedate=۱ نوامبر ۲۰۱۲ |dead-url=yes}}</ref> === ا === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[الانا استار]] بازیگر، مدل و رقاص<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.eros-london.com/articles/2005-04-12/tvts_allanahstarr0412/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۳ آوریل ۲۰۰۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050413025951/http://www.eros-london.com/articles/2005-04-12/tvts_allanahstarr0412/ |archivedate=۱۳ آوریل ۲۰۰۵ |dead-url=no}}</ref> * [[آوریل اشلی]] (متولد ۲۵ آوریل ۱۹۳۵) اولین تراجنسی شناخته شده انگلیسی<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.telegraph.co.uk/science/6637773/April-Ashley-50-happy-years-for-sex-swap-pioneer.html |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=10 اوت 2012 |archive-date=29 اوت 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120829044600/http://www.telegraph.co.uk/science/6637773/April-Ashley-50-happy-years-for-sex-swap-pioneer.html}}</ref> * [[انزا اندرسون]] فعال سیاسی و رسانه ای<ref>http://www.thestar.com/article/445060</ref> * [[دانا اینترنشنال]] (زاده ۲ فوریه ۱۹۷۲) خواننده اسرائیلی<ref>http://www.youtube.com/watch?v=v4Ebk8AdlDA</ref> === ب === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> [[الکساندرا بلینگ]] (۲۸ مارس ۱۹۶۲) بازیگر آمریکایی<ref>http://www.sfbaytimes.com/index.php?sec=article&article_id=7145</ref> === پ === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[کیم پتراس]] (متولد ۲۷ اوت ۱۹۹۲) خواننده<ref>{{یادکرد وب |url=http://kimpetrasonline.com/about-me/?lang=en |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=11 اوت 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120220144257/http://kimpetrasonline.com/about-me/?lang=en |archivedate=20 فوریه 2012 |dead-url=yes}}</ref> === ت === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[یانا تالاچکووا]] مدل کانادایی و شخصیت تلویزیونی<ref>http://www.thestar.com/living/article/1181138--jenna-talackova-transgendered-miss-universe-canada-contestant-shines-in-spotlight</ref> === ج === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[آندره‌آ جیمز]] (۱۶ ژانویه۱۹۶۷) نویسنده و کارگردان آمریکایی و فعال دگرباشان جنسی<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-5969819/What-s-gay-now-we.html |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۱ اوت ۲۰۱۲ |archive-date=۱۱ آوریل ۲۰۱۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411145406/http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-5969819/What-s-gay-now-we.html |dead-url=yes}}</ref> === ف === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[بیبانا فرناندز]] (۱۳ فوریهٔ ۱۹۵۴) بازیگر، خواننده و مدل اسپانیایی<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://briannaaustin.com/index.php/gallery/the-divas/bibi-fernandez |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=11 اوت 2012 |تاریخ بایگانی=4 اوت 2011 |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20110804151727/http://briannaaustin.com/index.php/gallery/the-divas/bibi-fernandez}}</ref> === ل === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[آماندا لیپوره]] مدل، طراح مد، هنرمند و نوازنده<ref>http://www.smh.com.au/news/entertainment/articles/2010/02/26/1266687151097.html</ref> * [[لیلاه آلکورن]] ترنس زن ۱۷ ساله‌ای که خودکشی او در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت === ک === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[ریوین کانل]] جامعه‌شناس و استاد دانشگاه<ref>http://www.raewynconnell.net/p/about-raewyn_20.html</ref> * [[لین کانوی]] (متولد ۱۰ ژانویه ۱۹۳۸) مهندس علوم رایانه، مهندس برق، مخترع ویک فعال اجتماعی برای تراجنسی‌ها<ref>http://cacm.acm.org/magazines/2010/12/102128-ibms-single-processor-supercomputer-efforts/fulltext</ref> * [[ایسس کینگ]] (متولد ۱ اکتبر ۱۹۸۵) مدل و طراح آمریکایی<ref>http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/discussion/2008/10/03/DI2008100301375.html</ref> * [[کندیس کین]] بازیگر آمریکایی<ref>http://www.metro.co.uk/fame/article.html?in_article_id=117834&in_page_id=7&expand=true</ref> * [[کارولینا کاسی]] (۳۱ اوت ۱۹۵۴) مشهورترین مدل تراجنسی انگلیسی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.genderweb.org/abstract/artcles1.phtml |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۶ دسامبر ۲۰۰۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20041206130604/http://www.genderweb.org/abstract/artcles1.phtml |archivedate=۶ دسامبر ۲۰۰۴ |dead-url=yes}}</ref> === گ === * [[شایا گلدوست]] (زاده ۱۲ فروردین ۱۳۶۵) فعال حقوق بشر، مجری و خبرنگار<ref>{{یادکرد وب |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/my-censored-life-shaya-goldoust/31223936.html}}</ref> === م === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[مریم خاتون ملک‌آرا]] (۱۳۲۹ در آبکنار، بندر انزلی — ۶ فروردین ۱۳۹۱ در تهران) اولین تراجنسی شناخته شده در ایران<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://fa.news.joopea.com/2012/04/03/مریم-خاتون-ملک-آرا-در-گذشت/ |عنوان=مریم خاتون ملک‌آرا درگذشت | ناشر =کارگاه خبریِ ژوپی‌آ}}</ref> * [[میمی مارکس]]<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.windycitytimes.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=18195 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۱۰ اوت ۲۰۱۲ |archive-date=۱۸ نوامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181118035259/http://www.windycitytimes.com/gay/lesbian/news/ARTICLE.php?AID=18195 |dead-url=yes}}</ref> === ن === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[بل نانتیتا]] (زاده ۲۰ دسامبر ۱۹۸۳) خواننده تایلندی<ref>http://bk.asia-city.com/events/article/bell-nunthita-tv-show-thailand’s-got-talent-talks-about-her-own-life</ref> === ه === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[هریسو]] (متولد ۱۷ فوریه۱۹۷۵) بازیگر، خواننده و مدل در کره جنوبی<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.chosun.com/w21data/html/news/200103/200103290413.html |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۱ اوت ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071012204030/http://www.chosun.com/w21data/html/news/200103/200103290413.html |archivedate=۱۲ اکتبر ۲۰۰۷ |dead-url=yes}}</ref> === ی === <!--اگر مایل به اضافه کردن فردی به این فهرست هستید لطفاً منبع را حتماً ذکر کنید، افراد بدون منبع حذف خواهند شد--> * [[کریستینه یورگنسن]] (۳۰ می ۱۹۲۶–۳ می ۱۹۸۹) اولین تراجنسی مرد به زن شناخته شده در آمریکا<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.libarts.ucok.edu/history/faculty/roberson/course/1493/supplements/chp27/27.%20Christine%20Jorgensen.htm |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۱ اوت ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090222002724/http://www.libarts.ucok.edu/history/faculty/roberson/course/1493/supplements/chp27/27.%20Christine%20Jorgensen.htm |archivedate=۲۲ فوریه ۲۰۰۹ |dead-url=yes}}</ref> <!--لطفاً افراد جدید را در بالای این پیغام وارد کنید--> {{col-end}} == زنان ترنس سرشناس == {{بخش بدون منبع|date=آوریل ۲۰۲۴}} {{تمیزکاری نگارخانه}} <gallery> پرونده:MOLK ARA.jpg|[[مریم خاتون ملک‌آرا]] پرونده:[[رها آجودانی]] پرونده:Lili Elbe 1926.jpg|[[لیلی البه]] پرونده:Andrea James, 2014.jpg|[[آندره‌آ جیمز]] پرونده:2018 LBMA STAR 라바우먼 패션쇼 (2).jpg|[[هریسو]] پرونده:Premios Goya 2018 - Bibiana Fernández.jpg|[[بیبیانا فرناندز]] پرونده:Isis King.jpg|[[ایسس کینگ]] پرونده:Calpernia Addams.jpg|[[کالپرنیا آدامز]] پرونده:Lynn Conway July 2006.jpg|[[لین کانوی]] پرونده:Gabbi Tuft Nov 2023.jpg|[[گابی تافت]] پرونده:Erica Andrews Shankbone 2010 NYC.jpg|[[اریکا اندروس]] پرونده:Candis Cayne.jpg|[[کندیس کین]] پرونده:Laverne Cox by Sachyn Mital.jpg|[[لاورن کاکس]] پرونده:Carmen Carrera.jpg|[[کارمن کاررا]] پرونده:Gigi Gorgeous at TDoV SF 20170331-3420 (cropped).jpg|[[جی‌جی گورجس]] پرونده:Jaimekj.png| [[جیمی کلیتون]] پرونده:MJK33409 Daniela Vega (A Fantastic Woman, Berlinale 2017) crop.jpg|[[دانیلا وگا]] پرونده:Florencia de la V (2012).jpg|[[فلورنسیا د لا و]] پرونده:Life Ball 2014 red carpet 020 Yasmine Petty.jpg |[[یاسمین پتی]] پرونده:Stephanie Hirst - No 10.jpg |[[استفانی هیرست]] پرونده:Tona Brown singing.jpg |[[تونا براون]] پرونده:Model Geena Rocero Coming out Transgender (13563189244).jpg| [[جینا روکرو]] پرونده:Caitlyn Jenner.jpeg |[[کیتلین جنر]] پرونده:Our_Lady_J_at_TDoV_SF_-_2.jpg| [[اور لیدی جی]] پرونده:Bailey Jay at AVN Awards 2011 1 (crop).jpg |[[بیلی جی]] پرونده:Paris_Lees_sitting_(cropped).png|[[پاریس لیز]] پرونده:Parada Ponosa Beograd 2017, 37.jpg |[[سونجا ساجزور]] پرونده:Angelica Ross profile.jpg |[[آنجلیکا راس]] پرونده:Allanah Starr 1.jpg| [[الانا استار]] پرونده:VickiRichter.jpg|[[ویکی ریکتر]] پرونده:Brittany CoxXx with flower in hair.jpg|[[بریتانی کوکس]] پرونده:Yasmin_Lee_2009.jpg|[[یاسمین لی]] پرونده:Venus_Lux_2015.jpg|[[ونوس لاکس]] پرونده:Joanna Jet (May 2013).jpg|[[جوانا جت]] پرونده:Kimber James Erotica Los Angeles 2009 (1).jpg|[[کیمبر جیمز]] پرونده:Vaniity 2010.jpg|[[ونیتی]] پرونده:Wendy Williams 3.jpg|[[وندی ویلیامز (بازیگر پورنوگرافی)|وندی ویلیامز]] پرونده:Mia Isabella 2011 AVN.jpg|[[میا ایزابلا]] پرونده:Gia_Darling_2.jpg|[[جیا دارلینگ]] پرونده:Jazz Jennings 2016.jpg|[[جاز جنینگز]] پرونده:Fallon Fox.jpg|[[فالون فاکس]] پرونده:22 - Lea T-001 (17107157436).jpg|[[لئا تی]] پرونده:Saga Becker in 2015.jpg| [[ساگا بکر]] پرونده:Maianne Bagger.JPG|[[میانه باگر]] پرونده:Ivory Aquino at Trans March San Francisco 20170623-6652 (cropped).jpg| [[ایوری آکینو]] پرونده:Stacey Hollywood 2013.jpg |[[استیسی هالیوود]] پرونده:Myo Ko Ko San.jpg |[[میو کو کو سن]] پرونده:EbruYildiz – Leiomy Mizrahi portrait 02.jpg| [[لایمی مالدونادو]] پرونده:Teddy Quinlivan Paris Fashion Week Autumn Winter 2019.jpg |[[تدی کوئینلیوان]] پرونده:Andrej Pejić black and white.jpg |[[آندریا پجیک]] پرونده:Camila Sosa Villada en "LLórame un río".jpg |[[کامیلا سوسا ویادا]] پرونده:MJK30527 Hari Nef (Berlinale 2017) crop.jpg|[[هری نف]] پرونده:Breanna Sinclairé at TDoV SF - 1.jpg |[[برانا سینکلیر]] پرونده:Super Sireyna Worldwide.jpg |[[میس ساهارا]] پرونده:Jenna Talackova - Gay Pride Parade Vancouver (cropped).jpg|[[یانا تالاچکووا]] پرونده:Enza Anderson.jpg |[[انزا اندرسون]] پرونده:Stav Strashko4.jpg |[[استاو استراشکو]] پرونده:ContraPoints (cropped).jpg |[[کونتراپوینتس|ناتالی وین]] پرونده:Dana_International_01.jpg|[[دانا اینترنشنال]] پرونده:Angie2 (3445518954) (cropped).jpg|[[آنجی زاپاتا]] پرونده: Sonique_the_drag_queen.png|[[سونیک (زن‌پوش)|سونیک]] پرونده:Diane rodriguez activista LGBT transexual.jpg|[[دیانا ماری رودریگز زامبانا|دیانا رودریگز]] پرونده:Mia Satya at TDoV SF 20160331-2651.jpg|[[میا ساتیا]] پرونده:Ophelia Pastrana (cropped).png|[[اوفلیا پاستارانا]] پرونده:Sarah McBride portrait photograph.jpg|[[سارا مک‌براید]] پرونده:Kim Petras (42743719761).jpg|[[کیم پتراس]] پرونده:Bell Nuntita at VERY TV (cropped).jpg|[[بل نانتیتا]] پرونده:Nahshon Info Box Photo.jpg|[[ناهشون دیون اندرسون]] پرونده:Nina Arsenault during Pride 2007.jpg|[[نینا آرسنو]] پرونده:Georgie Stone 171208 0229 (27243290099).jpg|[[جورجی استون]] پرونده: Sarah Brown (politician).jpg|[[سارا براون (سیاست‌مدار)|سارا براون]] پرونده:Exxxotica AC 2014 - Eva Lin.jpg|[[اوا لین]] پرونده:Jenna Talackova - Gay Pride Parade Vancouver.jpg|[[یانا تالاچکووا]] پرونده:Coccinelle Jacqueline Charlotte Dufresnoy.jpg|[[کوکسینل]] پرونده:Estelle Asmodelle.jpg|[[استل ازمودل]] پرونده: Alexandra Billings.jpg|[[الکساندرا بلینگ]] پرونده: Anderson teddy-3.jpg|[[تدی گایگر]] پرونده: MJ Rodriguez.png|[[ام‌جی رودریگز]] پرونده: 2018.11.30 World AIDS Day, Washington, DC USA 08638 (32258183348).jpg|[[دومینیک جکسون]] پرونده: Stav Strashko.jpg|[[استاو استراشکو]] پرونده: Abby Stein 20191203-8712 (cropped).jpg|[[ابی استین]] پرونده: Shakina_Nayfack.jpg|[[شاکینا نایفاک]] پرونده: Nyla Rose at New York Comic Con 2019.png|[[نایلا رز]] پرونده: Nikita Dragun at PRIDE 2019.jpg|[[نیکیتا دراگون]] پرونده: Kiwi Carmen 1960.jpg|[[کارمن روپه]] پرونده: Luxuria, Vladimir al Bologna Pride 2012 - 2 - Foto Giovanni Dall'Orto, 9 giugno 2012.jpg|[[ولادیمیر لوکسوریا]] پرونده: Indya Moore.png|[[ایندیا مور]] پرونده: Blaire White.png|[[بلر وایت]] پرونده: Nicole-maines-2019.jpg|[[نیکول مینز]] پرونده: Nongthoomfairtex.jpg|[[پاریانا چاپرونپول]] پرونده: 2007TaiwanAztecCup_520940Girl-03.jpg|[[لی جینگ (مجری تلویزیون)|لی جینگ]] پرونده: Carla_Antonelli_2016_TMEX_(cropped).jpeg|[[کارلا آنتونلی]] پرونده: ¡Digo! Ni Puta Ni Santa. Las memorias de La Veneno, la entrevista.mp4 snapshot 00.05 (2020.03.29 23.08.57).png|[[لا وننو]] پرونده: Amiyah Scott Jun 2019.png|[[آمیا اسکات]] پرونده: Trace Lysette - Close-up (48700120251) (cropped).jpg|[[تریس لیست]] پرونده:JessHerbst (cropped).jpg|[[جس هربست]] پرونده:Gia Gunn at West Hollywood Pride by dvsross (cropped).jpg|[[جیا گان]] پرونده:Gabrielle-diana-photo.jpg|[[گابریل دایانا]] پرونده:Naaz joshi.jpg|[[ناز جوشی]] پرونده:Maria Creveling.jpg|[[ریمیلیا]] پرونده:Mina Caputo – Elbriot 2014 01.jpg|[[مینا کاپوتو]] پرونده:Haruna-Ai in Nagaoka.jpg|[[آی هارونا]] پرونده:AmandaSimpson.jpg|[[آماندا سیمپسون]] پرونده:Topacio Fresh en los reconocimientos 8 de Marzo. Día de la Mujer (2018).jpg|[[توپاسیو فرش]] پرونده:Jin Xing.jpg|[[جین شینگ]] پرونده:¡Muévete por los animales! Las Palmas.jpg|[[آنتونیا سن خوان]] پرونده: Petra de Sutter at ILGA conference 2018 Political Town Hall 06 (cropped).jpg|[[پترا دی ساتر]] پرونده: Actress Alexandra Grey.jpg|[[الکساندرا گری]] پرونده:Endry Cardeño.png|[[ایندری کاردنیو]] پرونده:Emma Ellingsen 2.png|[[اما الینگسن]] پرونده: Treechada Petcharat POEM Autumn-Winter 2019.png|[[تریچادا پتچارت]] پرونده:Loiza Lamers.png|[[لوایزا لامرز]] پرونده:NikkiedeJager2020.jpg|[[نیکی توتوریالز]] پرونده:SOPHIE at LadyLand Festival.png|[[سوفی (موسیقی‌دان)|سوفی]] پرونده:Gov. Wolf, Secretary Levine Provide Updated Guidance, Stress Need for Compliance as Cases Rise (49680934572) (cropped).jpg|[[ریچل لوین]] پرونده:Intervista a Eva Robin's - 32° Lovers Film Festival.jpg|[[اوا رابینز]] پرونده:Portrait of Abigail Thorn.jpg|[[ابیگل ثورن]] پرونده:Domaine Javier - October 2020.jpeg|[[دومین خاویر]] پرونده:2018.11.30 World AIDS Day, Washington, DC USA 08638 (32258183348) (cropped).jpg|[[دومینیک جکسون]] پرونده:Hunter Schafer - Suru Suru video, July 2021.png|[[هانتر شیفر]] پرونده:Hailie Sahar at 2019 Capital Pride (cropped).jpg|[[هیلی سحر]] پرونده:Nikkie_de_Jager_2.jpg|[[نیکی دی جگر]] پرونده:Kylie Sonique Love - Toxic 1-36 screenshot (cropped).png|[[سونیک (زن‌پوش)|کایلی لاو]] پرونده:Camille Cabral pour les Trans.JPG|[[کامیل کابرال]] پرونده:Ivankadas.jpg|[[ایوانکا داس]] پرونده:Inès Rau.jpg|[[اینس رائو]] پرونده:2019-01-14 Tessa Ganserer 4646.JPG|[[تسا گانسرر]] پرونده:Laganja20160806 034227.jpg|[[لاگانجا استرانجا]] پرونده:Lily Hanson in February 2021.jpg|[[لیلی هانسون]] پرونده:Angele Anang on boat.jpg|[[آنجل آنانگ]] پرونده:Portrait photoshoot at Worldcon 75, Helsinki, before the Hugo Awards – Charlie Jane Anders.jpg|[[چارلی جین آندرس]] پرونده:20201209asuka.jpg|[[آسوکا (کشتی‌گیر، متولد ۱۹۹۸)|آسوکا]] پرونده:Cris Miró 1998 3 crop.jpg|[[کریس میرو]] پرونده:Bobrisky cropped.png|[[بابریسکی]] پرونده:HoR Official Portrait Geraldine Roman.jpg|[[جرالدین رومن]] پرونده:Shawn G. Skelly, 2021.jpg|[[شان اسکالی]] پرونده:Jazell Barbie Royale Final Walk Miss International Queen 2020.jpg|[[جازل باربی رویال]] پرونده: Kylie Sonique Love Performs Tyrone 09-12-21.jpg|[[سونیک (زن‌پوش)|کایلی لاو]] پرونده:Kimberly Reed, 2018 Montclair Film Festival.jpg|[[کیمبرلی رید]] پرونده:Chris Crocker.jpg|[[کارا کانینگهام]] پرونده:Lucas.L.Headshot.jpg|[[لوسیا لوکاس]] پرونده:RuPaul DragCon 2022 (52073263131).jpg|[[کری کولبی]] پرونده:RuPaul DragCon 2022 (52073744855).jpg|[[ونسا ون کارتیه]] پرونده:Plowright campaign portrait 1.jpg|[[میستی پلورایت]] پرونده:Foto Lisa van Ginneken 4 (credit Frank Diemel).jpg|[[لیزا ون خینکن]] پرونده:Shon Faye Penguin Studio 2021.jpeg|[[شون فی]] پرونده: Lia Thomas in Boston, Massachusetts.jpg |[[لیا توماس]] پرونده:Daisy Taylor.jpg|[[دیزی تیلور]] پرونده: Natalie Mars.jpg|[[ناتالی مارس]] پرونده:Eva Vortex 1.jpg|[[اوا ورتکس]] پرونده:Jessy Dubai AVN Expo 2015.jpg|[[جسی دوبای]] پرونده:Miss Allanah Starr.jpg|[[الانا استار]] پرونده:Vaniity AVN Awards 2013.jpg|[[ونیتی]] پرونده:Venus Lux at AVN Awards 2016 (26672057135).jpg|[[ونوس لاکس]] پرونده:Isabella Santiago.jpg|[[ایزابلا سانتیاگو]] پرونده:Navya Singh.jpg|[[ناویا سینگ]] پرونده:Lynn bertholet 002-Wikipédia.jpg|[[لین برتولت]] پرونده:Daniela Santiago.jpg|[[دانیلا سانتیاگو]] پرونده:Queen Sruthy Sithara Miss Trans Global 2021 01.jpg|[[سروتی سیتارا]] پرونده:Alejandra Bogue 1.jpg|[[الخاندرا بوگه]] پرونده:Jedet.jpg|[[جدت]] پرونده:Leyna Bloom modeling Chromat Spring-Summer 2018, headshot.jpg|[[لیانا بلوم]] پرونده:Life Ball 2014 red carpet 075 Amanda Lepore.jpg|[[آماندا لیپوره]] پرونده:Geena Rocero for Chromat.jpg|[[جینا روسرو]] پرونده: Tommy Dorfman-1.jpg|[[تامی دورفمن]] پرونده: Linda Brasil - Maio de 2022.jpg |[[لیندا برزیل]] پرونده:Edith Surreal July 2022.jpg|[[ادیت سورئال]] پرونده:Huong Giang in 2015 (cropped).png|[[هونگ جیانگ]] پرونده:Miss International Queen 2020 finalists (cropped).jpg|[[والنتینا فلوچیر]] پرونده: Entrevista a @ElsaRuizComica y la vida trans en España Diagno-Cis 052 2-47 screenshot.png|[[السا روئیز]] پرونده: Nisha Ayub of Malaysia (26050451621).jpg |[[نیشا ایوب]] پرونده:Emma Kinema headshot 2020.jpg|[[اما کینما]] پرونده:Dana Beyer (12712916744).jpg|[[دانا بیر]] پرونده:Jakkaphong Jakrajutatip JKN Miss Universe, 2022.jpg|[[جاکافونگ جاکراجوتاتیپ]] پرونده:Munroe Bergdorf on Proud to be me panel.jpg|[[مونرو برگدورف]] پرونده:Rose Montoya Glam.jpg|[[رز مونتویا]] پرونده:Alexandra_Grey_at_11th_Action_Icon_Awards_in_2022.jpg|[[الکساندرا گری]] پرونده:Trace Lysette at the premier for Hustlers (cropped).jpg|[[تریس لیست]] پرونده:Gabbi Tuft March 2023.tif|[[گابی تافت]] پرونده:Shyraa during Miss Trans Pakistan.jpg|[[شایرا روی]] پرونده:Keffals catgirl (cropped).jpg|[[کلارا سورنتی]] پرونده:Chelsea Manning 2022.jpg|[[چلسی منینگ]] پرونده:2022 Rock im Park - 100 Gecs - Laura Les - by 2eight - 9SC3634.jpg|[[لورا لس]] پرونده: Linn da Quebrada no Humor Multishow.jpg|[[لین دا کبرادا]] پرونده: Alba Rueda en GNetwork360 - 2022.png|[[آلبا روئدا]] پرونده:Kim Petras 2018.jpg|[[کیم پتراس]] پرونده:Caitlyn Jenner Web Summit 2017 (cropped).jpg|[[کیتلین جنر]] پرونده:Erika Hilton 2022.PNG|[[اریکا هیلتون]] پرونده:Rebeckah Loveday.png|ربکا لاودی پرونده:Semakaleng Sma Mothapo, Countess Global 2020.jpg|سماکالنگ موتاپو پرونده:Veso Golden, Marchioness Global 2020-4.jpg|وسو گلدن پرونده:Danielly Drugge, Baroness Global 2020-5.jpg|دنیلی دارو پرونده:Dylan Mulvaney, Day 365 Event 2023.jpg|[[دیلن مولوینی]] پرونده:Lola Rodríguez (cropped).png|[[لولا رودریگز (بازیگر)|لولا رودریگز]] پرونده:Tista Das.jpg|[[تیستا داس]] پرونده:Quaregnon - Le Samyn des Dames & Le Samyn, 2 mars 2016, départ (B143).JPG|[[فمکه ورستیچلن]] پرونده:Deputada federal Erika Hilton (PSOL-SP) na Comissão de Defesa dos Direitos da Mulher (CMULHER) (cropped).jpg|[[اریکا هیلتون]] پرونده:Abril Zamora, XIV Premis Gaudí (2022).jpg|[[آبریل زامورا]] پرونده:Kaldkaren 2023.jpg|[[کالادکارن]] پرونده:Скарлетт-Оскар. Обложка альбома, 2020г.jpg|[[اسکارلت لا کوئین]] پرونده:TEDxAMS Valentijn3.jpg|[[ولنتاین د هینگ]] پرونده:Cast Interviews Hide My Love Paul Morris 1-7 screenshot.png|[[ریکی کوله]] پرونده:Lina Axelsson Kihlblom Porträtt bokomslag Foto Anna-Lena Ahlström.jpg|[[لینا اکسلسون کیلبلوم]] پرونده:Isis King.jpg|[[برایانا تیتون]] پرونده:Zooey Zephyr 20230625-4920 (cropped).jpg|[[زوئی زفیر]] پرونده:Haela Hunt-Hendrix-67791.jpg|[[هیلا هانت-هندریکس]] پرونده:Lena Raine.jpg|[[لینا رین]] پرونده:Alexandra Grey at Outfest 2023.jpg|[[الکساندرا گری]] پرونده:DragCon 2023 @ DVSROSS Photgraphy -66.jpg|[[لاگانجا استرانجا]] پرونده:Kayo Satoh (cropped).jpg|[[کایو ساتو]] پرونده:Roberta Marrero (2020).jpg|[[روبرتا ماررو]] پرونده:Trinetra At Bandstand.jpg|[[ترینترا هالدار گومارجو]] پرونده:Gisele_Shaw_in_2018.jpg|[[جیزل شاو]] پرونده:Emmy Murphy ICM 2018 (43586925205).jpg|[[امی مورفی]] پرونده:Boris April Exhibition.jpg|[[زی فاملو]] پرونده:Ethel Cain at Gunnersbury Park (2023-08-20) 01 (cropped).jpg|[[اتل کین]] پرونده:DANA PHOTO 1.jpg|[[دینا آلیا لوینسون]] پرونده:Chris Korda au papier bulle.png|[[کریس کوردا]] پرونده:Bishesh Huirem in 2022 at the trailer launch of ONENESS.jpg|[[بیشش هیورم]] پرونده:Kataluna.jpg|[[کاتالونا انریکز]] پرونده:Morganna Love.png|[[مورگانا لاو]] پرونده: Jade Jolie 2017.jpg|[[جید جولی]] پرونده:Sarah Ashton-Cirillo.jpg|[[سارا اشتون-سیریلو]] پرونده:VALERIA RETRATO 1.jpg| [[والریا وگاس]] پرونده:4D0A3336.jpg|[[لارا ساخن]] پرونده: Nisha_Rao-1-.jpg|[[نیشا رائو]] پرونده:พาลินี งามพริ้ง.jpg|[[پائولین نارمپرینگ]] پرونده:Nyke Slawik MdB im Gespräch mit der Letzten Generation (cropped and rotated).jpg|[[نایک اسلاویک]] پرونده:Roja Responde 0-4 screenshot (cropped).png|[[اوفلیا پاستارانا]] پرونده:Caroline Farberger september 2019.jpg|[[کرولاین فاربرگر]] پرونده:Olivia CIAPPA.jpg|[[اولیویا سیاپا]] پرونده: Nava Mau 20180321-1026.jpg|[[ناوا مائو]] پرونده: Foto Paca La Piraña.jpg|[[پاکا لا پیرانیا]] پرونده: L Morgan Lee at Paper Magazine Event.jpg|[[ال مورگان لی]] پرونده: DragCon 2023 @ DVSROSS Photgraphy -73.jpg |[[جیگلی کالینته]] پرونده: DragCon2024 @DVSROSS (141) Amanda (cropped).jpg |[[آماندا توری میتینگ]] پرونده: Sophia Barclay.jpg|[[سوفیا بارکلی]] پرونده: Javiera Arnillas (cropped).jpg |[[خاویرا آرنیلاس]] پرونده: Rupaul Dragcon 2018-293 (41377495904) (cropped).png|[[فارا موآن]] پرونده: DragCon 2023 @ DVSROSS Photgraphy -49 (cropped).jpg|[[جاسمین کندی]] پرونده: Bailey Anne Kennedy (54037772523).jpg|[[بیلی آن کندی]] پرونده:Trans Global 2020 Official Shoot.jpg|ملا حابیجان، [[دوشیزه ترنس جهانی]] در سال ۲۰۲۰ پرونده: Trans_Day_of_Visibility_SF_2016.jpg|مراسم [[روز بین‌المللی آشکارسازی تراجنسیتی|روز تراجنسیتی]] </gallery> {{پاک‌کن}} {{چندستونه|cols=۳}} * [[رها آجودانی]] * [[کاساندرا کاس]] * [[آپریل اشلی]] * [[مدی بلاستاین]] * [[ریوین کانل]] * [[کارولینا کاسی]] * [[جورجینا بیر]] * [[کریستینه یورگنسن]] * [[جکی کورتیس]] * [[آماندا لیپوره]] * [[میمی مارکس]] * [[دیردری مک‌کلوسکی]] * [[کیم کوکو ایواموتو]] * [[روبرتا کلوز]] * [[مارجه سیسکو آلتو]] * [[آدرت]] * [[آلکسیس آرکت]] * [[پاتریسیا آرائوژو]] * [[وندی کارلوس]] * [[آنا گرودزکا]] * [[چلسی منینگ]] * [[رنه ریچاردز]] * [[سوفی ویلسون]] * [[خواهران واچوفسکی]] * [[هیمه توسکینو]] * [[جنت ماک]] * [[اوا رابینز]] * [[آمازون ایو]] * [[کلی وندر ور]] * [[جنیفر لیتهام]] * [[ورونیک رنارد]] * [[آتورا ناکامورا]] * [[جنی هیلوداکی]] * [[جنی بیلی]] * [[میریام (شخصیت تلویزیونی)|میریام ریورا]] * [[میکی میزواسا]] * [[پاتریسیا آرائوژو]] * [[میریام (شخصیت تلویزیونی)|میریام]] * [[لوایزا لامرز]] * [[کایو ساتو]] * [[میشلن مونتروی]] * [[آیانا تسوباکی]] * [[تریکسی ماریستلا]] * [[پیادا اینتهوونگ]] * [[لی سی-یئون]] * [[چویی هان-بیت]] * [[آلیسا لئو]] * [[آیتا سوزری]] * [[هیزل تاکر]] * [[آنا گرودزکا]] * [[تریچادا پتچارت]] * [[بولنت ارسوی]] * [[کیتلین جنر]] * [[مدی تیلور]] * [[چن لیلی]] * [[دانیکا روئم]] * [[سایه افضلی]] * [[بابی دارلینگ]] * [[تریس لیست]] * [[بلر وایت]] * [[تی اس مدیسون]] * [[هانی دیجون]] * [[هیلی سحر]] * [[زکری دروکر]] * [[استف سانجاتی]] * [[میلا جم]] * [[هالی وودلان]] * [[آناستازیا میکلسدوتر]] * [[لیانا بلوم]] * [[شاکینا نایفاک]] * [[کامیلا سوسا ویادا]] * [[لیدی (گروه موسیقی)|لیدی]] * [[آنوهنی]] * [[میکی بلانکو]] * [[الیسا کرامپتون]] * [[پاتریسیا ریبرو]] * [[جنسیس پی-اوریدج]] * [[نومی رویز]] * [[گوین راینا روسم]] * [[سونجا ساجزور]] * [[برانا سینکلیر]] * [[یولادا سویانیوت]] * [[رز ونکاتسان]] * [[کارلا آنتونلی]] * [[آنجلیکا راس]] * [[ربکا روت]] * [[ویچی لین]] * [[ایندیا مور]] * [[فیلیپا یورک]] * [[روبرتا کاول]] * [[آجیتا ویلسون]] * [[وندی ویلیامز (بازیگر پورنوگرافی)|وندی ویلیامز]] * [[کرن دیور]] * [[پپرمینت (زن‌پوش)|پپرمینت]] * [[کالکی سوبرامانیام]] * [[چارلی کریستینا مارتین]] * [[کیتلین کیرنان]] * [[الیانا روباشکین]] * [[جولیانا فارفالا]] * [[اسکارلت (بازیکن ویدئو گیم)|اسکارلت]] * [[کیت کریگ-وود]] * [[تسا گانسرر]] * [[لوریل لندن]] * [[اشلی ماری پرستون]] * [[جورجی استون]] * [[سارا براون (سیاست‌مدار)|سارا براون]] * [[لیلی مدیگان]] * [[زوئی تور]] * [[والنتینا سامپایو]] * [[هانتر شیفر]] * [[کندی دارلینگ]] * [[اینس رائو]] * [[ایوان (مدل)|ایوان]] * [[الخاندرا بوگه]] * [[جسیکا آلوز]] * [[آرکا (موسیقی‌دان)|آرکا]] * [[کامیل کابرال]] * [[ناتالی ون گوگ]] * [[مارا کیسلینگ]] * [[پترا دی ساتر]] * [[ویتوریا اسکیزانو]] * [[کارلا سوفیا گاسکون]] * [[دومین خاویر]] * [[پتی هریسون]] * [[جونو داوسون]] * [[میشل هندلی]] * [[رین والدز]] * [[جوزی توتا]] * [[تامی دورفمن]] * [[لورل هوبارد]] * [[لاگانجا استرانجا]] * [[لیلی هانسون]] * [[نایک اسلاویک]] * [[اینس رائو]] * [[ابیگل ثورن]] * [[گابی تافت]] * [[لولا رودریگز (بازیگر)|لولا رودریگز]] * [[سوزی شوک]] * [[کریس میرو]] * [[بابریسکی]] * [[ساندرا فورگه]] * [[کریستین هالکوئیست]] * [[جنیست گوتیرز]] * [[آنجل آنانگ]] * [[جسیکا پلات]] * [[هانده کادر]] * [[جازل باربی رویال]] * [[جرالدین رومن]] * [[شان اسکالی]] * [[برایانا وستبروک]] * [[جنل ژاکیز]] * [[الی ارلیک]] * [[لوسیا لوکاس]] * [[مارا لا توره]] * [[کیمبرلی رید]] * [[مارتین روتبلات]] * [[کارا کانینگهام]] * [[شنل سانتینی]] * [[دومینو پریسلی]] * [[کیسی کیسز]] * [[امبر مک‌لافلین]] * [[اوبری کیت]] * [[کرن دیور]] * [[ژولیت ژاک]] * [[ام.جی. باست]] * [[پویا محسنی]] * [[شایا گلدوست]] * [[امین ماهر]] * [[ربکا آلیسون]] * [[سوزان استرایکر]] * [[ریچل پولاک]] * [[جسی جیمز کایتل]] * [[لیا توماس]] * [[امیلیا شاتز]] * [[امیلیا اشنایدر]] * [[الکساندرا لارسن (نیروی هوایی سوئد)|الکساندرا لارسن]] * [[کارمن گارسیا د مرلو]] * [[آیاکو فوچیگامی]] * [[شون فی]] * [[ایزابلا سانتیاگو]] * [[کاتالونا انریکز]] * [[کریستین برنز]] * [[کلارا سورنتی]] * [[آنجلا پونسه]] * [[جنای کروک]] * [[سلین جیرجی]] * [[ملی بندلی]] * [[تالیسا گارسیا]] * [[علینه خان]] * [[آریل نیکلسون]] * [[آریس وانزر]] * [[شایرا روی]] * [[دیلن مولوینی]] * [[شادی پتوسکی]] * [[چالا آکالین]] * [[رمل علی]] * [[می سایمون لیفشیتز]] * [[اریکا هیلتون]] * [[ازرا فورمن]] * [[تروی موران]] * [[اتل کین]] * [[ال مورگان لی]] * [[اسمرای زینب اوزادیکتی]] * [[آلانا مک‌لافلین]] * [[مونیکا بورلی هیلز]] * [[برایانا تیتون]] * [[تورمالین (فعال)|تورمالین]] * [[کندی دارلینگ]] * [[امیرا د اسپین]] * [[زیون مورنو]] * [[یاسمین فینی]] * [[دایان رودریگز (کنشگر)|دایان رودریگز]] * [[لی‌لا استار (بازیگر)|لیلا استار اسکادا]] * [[لوسینتا لونا]] * [[آیا کامیکاوا]] * [[ایو لیندلی]] * [[کامی سید]] * [[سیری لهلند]] * [[فونگ ترونگ ترن دای]] * [[سولانژ دکر]] * [[فوشیا آن راونا]] * [[کوین بالوت]] * [[ماریا لوپز]] * [[سوفیا هاچینز]] * [[لوکس پاسکال]] * [[نائومی (خواننده رومانیایی)|نائومی]] * [[میسی رادمن]] * [[نوآ-لین ون لوون]] * [[غزال دالیوال]] * [[سیهان آرمان]] * [[بریتنی منسون]] * [[آنیش شث]] * [[کاتالینا مارسانو]] * [[ماتیلدا هوگبرگ]] * [[ادن استرادا]] * [[آدری تانگ]] * [[جولیا سرانو]] * [[جین ریموور]] {{پایان چندستونه}} == مردان ترنس سرشناس == {{بخش بدون منبع|date=آوریل ۲۰۲۴}} {{چندستونه|cols=۳}} * [[جیکوب اندرسن مینشال]] * [[بن برس]] * [[چز بونو]] * [[آلن ال هارت]] * [[برندون تینا]] * [[مورگانا دیویس]] * [[الیا گرین]] * [[کارولین کوماهارا]] * [[الیوت پیج]] * [[جیک زایرس]] * [[کریستین اند د کوئینز]] * [[کارل ام بائر]] * [[سامان ارسطو]] * [[مازیار لرستانی]] * [[امانوئله کریالسه]] * [[شیکی آئوکی]] * [[نانائه کورونه]] * [[مونیکا دل رییل]] * [[پل پرسیادو]] {{پایان چندستونه}} == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:افراد تراجنسی]] [[رده:فهرست‌های افراد تراجنسی]] 9yy3fp7ra4hany1p29d3wwf0bw1j8r2 0 1261385 42128034 42123419 2025-06-19T07:00:14Z Roozitaa 146107 /* چالش‌های انزوا */ ابرابزار 42128034 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Commodore Perry's second fleet.jpg|بندانگشتی|چپ|280px| ناوگان دریایی دریادار متیو پری به هنگام دیدار دوم از ژاپن، ۱۸۵۴]] '''ساکوکو''' {{به ژاپنی|鎖国 Sakoku}} سیاست خارجی ژاپن رایج‌ترین نام برای سیاست خارجی ژاپن است که تحت آن، در طول دوره ادو (از ۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸)، روابط و تجارت بین ژاپن و سایر کشورها به شدت محدود شد و تقریباً ورود همه اتباع خارجی به ژاپن ممنوع شد، در حالی که از خروج مردم عادی ژاپن از کشور جلوگیری می‌شد. این سیاست توسط دولت شوگون‌سالاری (''[[شوگون]]'') تحت [[توکوگاوا ایه‌میتسو]] از طریق تعدادی فرمان و سیاست از سال ۱۶۳۳ تا ۱۶۳۹ وضع شد. اصطلاح {{Transl|ja|sakoku}} از اثر خطی {{نیهونگو||鎖國論|Sakoku-ron}} که توسط ستاره‌شناس و مترجم ژاپنی [[شیزوکی تادائو]] در سال ۱۸۰۱ نوشته شده است، سرچشمه می‌گیرد. شیزوکی این کلمه را هنگام ترجمه آثار مسافر آلمانی قرن هفدهم [[انگلبرت کمپفر]] یعنی کتاب او با عنوان «تاریخ ژاپن» که پس از مرگش در سال ۱۷۲۷ منتشر شد، اختراع کرد.<ref>{{Cite book |last=Gunn |first=Geoffrey C. |url=https://books.google.com/books?id=4gQV2V01Y6UC&pg=PA151 |title=First globalization: the Eurasian exchange, 1500 to 1800 |publisher=Rowman & Littlefield |year=2003 |isbn=978-0-7425-2661-7 |series=World social change |location=Lanham, Md |page=151}}</ref> ژاپن تحت سیاست {{Transl|ja|sakoku}} کاملاً منزوی نبود. {{Transl|ja|Sakoku}} سیستمی بود که در آن مقررات سختگیرانه ای در مورد تجارت و روابط خارجی توسط شوگون‌سالاری و برخی حوزه‌های فئودالی ({{Transl|ja|[[هان (ژاپن)]]}} وضع می‌شد. تجارت گسترده‌ای با [[دودمان چینگ]] از طریق بندر [[ناگاساکی]]، در منتهی الیه غرب ژاپن، با یک منطقه مسکونی برای چینی‌ها وجود داشت. این سیاست بیان می‌کرد که تنها [[اروپا]] نفوذ مجاز [[کمپانی هند شرقی هلند]] [[کارخانه (منطقه بازرگانی)]] در [[دجیما]] در ناکازاکی بود. نوآوری‌های علمی، فنی و پزشکی غربی از طریق {{Transl|ja|[[رانگاکو]]}} ("آموزش هلندی") به ژاپن سرازیر شد. تجارت با [[پادشاهی چوسان]] محدود به [[قلمرو تسوشیما]] (امروز بخشی از [[استان ناگاساکی]]) و [[واکان]] در چوریانگ (بخشی از [[بوسان]] کنونی) بود. همچنین مبادلات دیپلماتیک از طریق [[چوسان تونگسینسا]] از کره انجام شد. تجارت با [[قوم آینو (ژاپن)]] محدود به [[منطقه ماتسومائه، هوکایدو|منطقه ماتسومائه]] در [[هوکایدو]] بود، و تجارت با [[پادشاهی ریوکیو]] در [[قلمرو ساتسوما]] ([[استان کاگوشیما]] کنونی) انجام می‌شد.<ref>{{Cite book |last=Jalal |first=Ibrahim |title=Hokkaido: A History of Japan's Northern Isle and its People |date=2021 |publisher=Earnshaw Books Limited |isbn=978-988-8552-90-0 |pages=43–44 |language=en}}</ref> جدا از این تماس‌های تجاری مستقیم در استان‌های پیرامونی، کشورهای تجاری مأموریت‌های منظمی را به {{Transl|ja|[[شوگون]]}} در [[ادو]] و در [[قلعه اوساکا]] فرستادند. این سیاست پس از ۱۸۵۳ به پایان رسید، زمانی که [[اردوکشی ناخدا پری]] توسط [[متیو سی. پری]] [[اردوکشی ناخدا پری]] را از طریق یک سری [[معاهده نابرابر]] به نام [[عهدنامه کاناگاوا]] به تجارت آمریکایی (و در نتیجه غربی) وادار کرد. ساکوکو به معنی کشور بسته یا در ترجمه واژه به واژه به معنای کشور در زنجیر یا با ارفاق بسیار سیاست درهای بسته، سیاستی بود که در [[ژاپن]] در [[دوره ادو]] از سوی [[استبداد نظامی توکوگاوا]] اعمال می‌شد و هدف آن محدود و ممنوع کردن ارتباط و تجارت مردمان کشور ژاپن با اتباع خارجی بود. دستورها و سیاست‌های ساکوکو از ۱۶۳۳ تا ۱۶۳۹ تعیین شدند. ورود خارجی‌ها و خروج ژاپنی‌ها می‌توانست مجازات مرگ را در پی داشته باشد. با این حال ساکوکو به معنی انزوای مطلق ژاپن نبود. اطلاعات مورد نیاز از طریق [[پادشاهی ریوکیو]] و [[دودمان جوسان]] به کشور وارد می‌شد. از لحاظ اقتصادی نیز علاوه بر دو منبع ذکر شده، ژاپن در جزیره مصنوعی [[دجیما]] واقع در [[ناگاساکی]] با [[هلند]]، در همان [[استان ناگاساکی]] با [[چین]] و [[شبه جزیره کره|کره]] و در [[هوکایدو]] با مردم [[قوم آینو (ژاپن)|آینو]] داد و ستد داشت. == دلیل منطقی == {{ Quote box|width=30em | عنوان = متن فرمان انزوای ۱۶۳۶ | نقل قول = هیچ کشتی ژاپنی… و هیچ بومی ژاپنی حق خروج از کشور را ندارد؛ هر کسی که خلاف این عمل کند، خواهد مرد و کشتی با خدمه و کالاهای داخل آن تا دستورهای بعدی توقیف خواهد شد. همه افرادی که از خارج از کشور بازگردند، اعدام خواهند شد. هر کسی که یک کشیش مسیحی را پیدا کند، ۴۰۰ تا ۵۰۰ ورق نقره پاداش خواهد گرفت و برای هر مسیحی به نسبت آن پاداش داده خواهد شد. همه نانبان‌ها (پرتغالی‌ها و اسپانیایی‌ها) که آموزه‌های کاتولیک‌ها را تبلیغ می‌کنند یا این نام ننگین را دارند، در اونرا (Onra) یا زندان عمومی شهر زندانی می‌شوند. تمام نژاد پرتغالی‌ها به همراه مادران، پرستاران و هر آنچه که متعلق به آنهاست، به ماکائو تبعید می‌شوند. هر که جرئت کند نامه‌ای از خارج بیاورد، یا پس از تبعید بازگردد، با خانواده‌اش خواهد مرد؛ همچنین هر که جرئت کند برای او شفاعت کند، به مرگ محکوم خواهد شد. هیچ اشراف‌زاده یا سربازی نباید از خارجی چیزی بخرد. | source =<ref>{{Cite book |last=Straelen |first=Henry van |url=https://books.google.com/books?id=EDoVAAAAIAAJ |title=Yoshida Shoin Forerunner Of The Meiji Restoration |date=1952 |publisher=Brill Archive |pages=7–8 |language=en}}</ref>}} به‌طور مرسوم، تصور می‌شود که شوگون‌سالاری سیاست ساکوکو را به منظور حذف نفوذ استعماری و مذهبی عمدتاً [[امپراتوری اسپانیا]] و [[پادشاهی پرتغال]]، که تهدیدی برای ثبات شوگون‌سالاری و صلح در [[مجمع‌الجزایر]] تلقی می‌شدند، اعمال و اجرا کرد. افزایش تعداد نوکیشان [[کلیسای کاتولیک]] در جنوب ژاپن (عمدتاً [[کیوشو]]) عنصر مهمی از آن چیزی بود که به‌عنوان یک تهدید تلقی می‌شد. بر اساس کارهایی که مورخان ژاپنی در دهه ۱۹۷۰ انجام دادند، برخی از محققان این دیدگاه را به چالش کشیده‌اند و معتقدند که این تنها توضیحی جزئی از واقعیت سیاسی است. انگیزه‌های تقویت تدریجی ممنوعیت‌های دریایی در اوایل قرن هفدهم را باید در چارچوب دستور کار داخلی توکوگاوا باکوفو در نظر گرفت. یکی از عناصر این دستور کار، کسب کنترل کافی بر سیاست خارجی ژاپن بود تا نه تنها صلح اجتماعی را تضمین کند، بلکه برتری توکوگاوا را بر سایر اربابان قدرتمند در کشور، به ویژه [[دایمیوهای توزاما]] حفظ کند. این [[دایمیو]]ها در طول [[دوره سنگوکو]] از ارتباطات تجاری شرق آسیا برای سودآوری استفاده کرده بودند، که به آنها اجازه می‌داد قدرت نظامی خود را نیز افزایش دهند. با محدود کردن توانایی دایمیو برای تجارت با کشتی‌های خارجی که به ژاپن می‌آمدند یا دنبال کردن فرصت‌های تجاری در خارج از کشور، توکوگاوا باکوفو می‌توانست اطمینان حاصل کند که هیچ‌کدام به اندازه کافی قدرتمند نخواهند شد تا برتری باکوفو را به چالش بکشند. این با منطق مورد توافق عمومی برای اجرای سیستم حضور متناوب یا [[سانکین کوتای]] توسط توکوگاوا سازگار است. هدایت تجارت عمدتاً از طریق [[ناگاساکی]]، که در سال ۱۵۸۷ تحت کنترل [[تویوتومی هیده‌یوشی]] قرار گرفت، باکوفو را قادر می‌سازد، از طریق مالیات و عوارض، خزانه‌داری خود را تقویت کند. این موضوع کوچکی نبود، زیرا فقدان ثروت هم [[شوگون‌سالاری کاماکورا]] قبلی و هم [[شوگون‌سالاری آشیکاگا]] را از راه‌های مهمی محدود کرده بود.<ref name="Hellyer 2009">{{Cite book |last=Hellyer |first=Robert I. |url=https://books.google.com/books?id=phUQvwMAew8C |title=Defining engagement: Japan and global contexts, 1640-1868 |publisher=Harvard University Asia Center: Distributed by Harvard University Press |year=2009 |isbn=978-0-674-03577-5 |series=Harvard East Asian monographs |location=Cambridge, Mass}}</ref> می‌توان گفت تمرکز بر حذف نفوذ غرب و مسیحیت از مجمع‌الجزایر ژاپن به عنوان محرک اصلی {{Transl|ja|kaikin}} تا حدودی خوانشی [[اروپامحوری]] از تاریخ ژاپن است، اگرچه این یک برداشت رایج است.<ref>{{Cite book |last=Laver |first=Michael S. |url=https://books.google.com/books?id=A70rqmKB7ikC |title=The Sakoku edicts and the politics of Tokugawa hegemony |publisher=Cambria Press |year=2011 |isbn=978-1-60497-738-7 |location=Amherst, N.Y}}</ref> با این وجود، مسیحیت و دو قدرت استعماری که بیشترین ارتباط را با آن داشتند، توسط توکوگاوا باکوفو به عنوان تهدیدهای واقعی دیده می‌شدند. هنگامی که بقایای خاندان تویوتومی در سال ۱۶۱۵ شکست خوردند، شوگون [[توکوگاوا هیده‌تادا]] و همچنین پدر بازنشسته اما همچنان بانفوذش، [[توکوگاوا ایه‌یاسو]]، توجه خود را به تنها چالش معتبر باقی مانده برای برتری توکوگاوا معطوف کردند. چالش‌های مذهبی علیه اقتدار مرکزی توسط باکوفو جدی گرفته می‌شد، زیرا چالش‌های کلیسایی توسط راهبان بودایی مسلح در [[دوره سنگوکو]] رایج بود. امپراتریس میشو (حکومت: ۱۶۲۹–۴۳) نیز وقتی شنید که اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها چگونه به جهان جدید حمله و آن را استعمار می‌کنند، دچار تردیدهای شدیدی شد و فکر کرد که ژاپن به زودی به یکی از کشورهای متعدد تحت تصرف آنها تبدیل خواهد شد. [[پرونده:Buddhist statue with hidden cross on back.jpg|upright|thumb|مجسمه بودایی با یک صلیب پنهان در پشت، که توسط [[مسیحیت در ژاپن]] برای پنهان کردن باورهای واقعی خود استفاده می‌شود.]] [[پروتستانتیسم]] [[مردم انگلستان]] و [[مردم هلندی]] این تصور را با متهم کردن مبلغان [[اسپانیایی‌ها]] و [[مردم پرتغال]] به گسترش سیستماتیک دین، به عنوان بخشی از سیاست ادعایی تسلط فرهنگی و استعمار بر کشورهای آسیایی، تقویت کردند. ژاپنی‌ها عموماً هلندی‌ها و انگلیسی‌ها را کشورهایی می‌دانستند که می‌توانند دین و تجارت را از هم جدا کنند، در حالی که همتایان [[شبه‌جزیره ایبری]] آنها با سوء ظن بسیار به آنها نگاه می‌کردند. هلندی‌ها که با اسپانیایی‌ها در جنگ بودند و مشتاق بودند تجارت را از اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها به دست بگیرند، مشکلی برای تقویت این دیدگاه نداشتند. تعداد [[مسیحیان]] در ژاپن به دلیل تلاش‌های مبلغان مذهبی، مانند [[فرانسیسکو خاویر]] و نوکیشان دایمیو به‌طور پیوسته در حال افزایش بود. گفته می‌شود محرک مستقیمی که باعث تحمیل ساکوکو شد، شورش شیمابارا در سال‌های ۱۶۳۷–۱۶۳۸ بود، قیامی با حضور ۴۰٬۰۰۰ دهقان عمدتاً مسیحی. در پی این شورش، شوگون‌سالاری مبلغان مذهبی را به تحریک شورش متهم کرد، آنها را از کشور اخراج کرد و این دین را به شدت ممنوع و مجازات مرگ را برای آنها در نظر گرفت. مسیحیان ژاپنی باقی مانده، که عمدتاً در ناگازاکی بودند، جوامع زیرزمینی تشکیل دادند و [[مسیحیان پنهان]] نامیده شدند. تمام ارتباطات با جهان خارج به شدت توسط شوگون‌سالاری یا توسط حوزه‌های (تسوشیما، ماتسومائه و ساتسوما) که به این وظیفه اختصاص داده شده بودند، تنظیم می‌شد. به بازرگانان هلندی اجازه داده شد تا تنها با موافقت عدم مشارکت در فعالیت‌های تبلیغی، به تجارت در ژاپن ادامه دهند. امروزه، درصد مسیحیان جمعیت (۱٪) در ژاپن بسیار کمتر از سایر کشورهای شرق آسیا مانند چین (۳٪)، ویتنام (۷٪) و کره جنوبی (۲۹٪) است.<ref name="AFP religion">{{Cite web |date=2009-01-31 |title=S. Korea president faces protests from Buddhists |url=http://www.straitstimes.com/Breaking%2BNews/World/Story/STIStory_267202.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080904011914/http://www.straitstimes.com/Breaking%2BNews/World/Story/STIStory_267202.html |archive-date=2008-09-04 |access-date=2009-01-31 |website=[[استریتس تایمز]] |agency=[[خبرگزاری فرانسه]]}}</ref> [[file:Taketomi kusukumui.jpg|thumb|یک چراغ دریایی در [[جزیره تاکه‌تومی]]، یکی از [[برج‌های دیده‌بانی ساکیشیما]] ساخته شده در سال ۱۶۴۴ برای نظارت بر حمل و نقل خارجی<ref>{{cite web |url=http://bunka.nii.ac.jp/SearchDetail.do?heritageId=218439 |script-title=ja:先島諸島火番盛 |trans-title=Sakishima Beacons |language=ja |publisher=[[دفتر امور فرهنگی]] |access-date=11 June 2012|title=Sakishimashotohibammui Cultural Heritage Online}}</ref>]] سیاست ساکوکو همچنین راهی برای کنترل تجارت بین ژاپن و سایر کشورها و همچنین تثبیت جایگاه جدید خود در سلسله مراتب شرق آسیا بود. توکوگاوا قصد داشت سیستم بین‌المللی کوچک خود را ایجاد کند که در آن ژاپن بتواند به تجارت کالاهای اساسی مانند دارو دسترسی داشته باشد و به اطلاعات ضروری در مورد اتفاقات چین دسترسی پیدا کند، در حالی که از پذیرش جایگاه تابع در [[سیستم باج‌گذاری چین]] اجتناب می‌کرد. روابط دیپلماتیک رسمی سازنده ژاپن با [[پادشاهی چوسان]] کره اجازه داد تا سفارتخانه‌های معمولی (''[[چوسان تونگسینسا]]'') توسط کره به ژاپن اعزام شوند. همراه با تجارت سریع بین [[قلمرو تسوشیما]] و کره، و همچنین حضور ژاپنی‌ها در [[بوسان]] [[واکان]]، ژاپن توانست به پیشرفت‌های فرهنگی، فکری و فناوری چین در سراسر [[دوره ادو]] دسترسی پیدا کند. در زمان انتشار سخت‌ترین نسخه‌های ممنوعیت‌های دریایی، [دودمان مینگ] کنترل بسیاری از چین را از دست داده بود و برای ژاپن غیرضروری و شاید نامطلوب بود که روابط دیپلماتیک رسمی با دولت‌های مینگ یا [[دودمان چینگ]] را در حالی که موضوع امپراتوری غیرقانونی بود، دنبال کند. ژاپن می‌توانست کالاهای وارداتی مورد نیاز خود را از طریق تجارت واسطه‌ای با هلندی‌ها و از طریق [[جزایر ریوکیو]] به دست آورد. ژاپنی‌ها در واقع حاکمان [[پادشاهی ریوکیو]] را تشویق می‌کردند که رابطه خراجگزارانه خود را با چین حفظ کنند، اگرچه [[خاندان شیمازو]] مخفیانه نفوذ سیاسی زیادی در جزایر ریوکیو ایجاد کرده بود.<ref name="Hellyer 2009"/> سلسله چینگ پس از شکست وفاداران مینگ در تایوان، بسیار بیشتر پذیرای تجارت شد و بنابراین حاکمان ژاپن نیاز کمتری به برقراری روابط رسمی با چین احساس می‌کردند. چالش‌های آزادسازی ساکوکو از درون نخبگان ژاپن در قرن ۱۸ میلادی آغاز شد، اما به جایی نرسید.<ref>{{Cite book |last=Hall |first=John Whitney |title=Tanuma Okitsugu, 1719-1788: forerunner of modern Japan |date=1982 |publisher=Greenwood Press |isbn=978-0-313-23369-2 |series=Harvard-Yenching Institute monograph series |location=Westport, Conn |pages=105}}</ref> بعدها، سیاست ساکوکو ضامن اصلی در برابر تخلیه کامل منابع معدنی ژاپن - مانند نقره و مس - به جهان خارج بود. با این حال، در حالی که صادرات نقره از طریق ناگازاکی توسط شوگون‌سالاری کنترل می‌شد تا جایی که تمام صادرات متوقف شد، صادرات نقره از طریق کره در مقادیر نسبتاً بالایی ادامه یافت.<ref name="Kazui"/> روشی که ژاپن در این دوره با فناوری غربی آشنا شد، مطالعه متون پزشکی و سایر متون در [[زبان هلندی]] بود که از طریق دجیما به دست آمد. این در اواخر قرن ۱۸ به یک مزرعه شکوفا تبدیل شد که به [[رانگاکو]] (مطالعات هلندی) معروف بود. پس از باز شدن کشور و سقوط سیاست ساکوکو منسوخ شد. پس از آن، بسیاری از دانشجویان ژاپنی (به عنوان مثال، [[کیکوچی دایروکو]]) برای تحصیل به کشورهای خارجی فرستاده شدند، و بسیاری از کارمندان خارجی در ژاپن استخدام شدند (ببینید [[مشاوران خارجی دولت میجی در ژاپن]]). خط‌مشی‌های مرتبط با ساکوکو در پاسخ به درخواست‌های مطرح شده توسط [[متیو سی. پری]] در سال ۱۸۵۴م. در [[عهدنامه کاناگاوا]] پایان یافت. == پایان سیاست ساکوکو == در ژوئیه سال ۱۸۵۳، دریادار [[دریادار متیو پری|متیو پری]] با چهار کشتی جنگی وارد [[خلیج ادو]] شد و نظام سیاسی [[شوگون]]‌ها را دچار آشفتگی کرد. ناخدا پری آماده بود تا در صورت شکست مذاکرات دست به اقدام نظامی بزند. ژاپنی‌ها مجبور شدند که به او اجازه ورود به ساحل داده و نامه رئیس‌جمهور آمریکا را که حاوی دستورهایی برای امضای یک معادله تجاری بود وصول کنند. پری به چین رفت و در بازگشت پاسخ مطلوب خود را از شوگون‌سالاران توکوگاوا دریافت کرد. به این صورت [[عهدنامه کاناگاوا]] امضا شد و راه برای گسترش ارتباط سیاسی و اقتصادی ژاپن با دیگر کشورها هموار گردید. == اصطلاحات == تجارت در دوره {{Transl|ja|sakoku}} رونق داشت و اگرچه روابط و تجارت به بندرهای خاصی محدود شده بود، اما کشور به هیچ وجه بسته نبود. حتی زمانی که شوگون‌سالاری پرتغالی‌ها را اخراج کرد، آنها همزمان با نمایندگان هلندی و کره‌ای وارد بحث شدند تا اطمینان حاصل کنند که حجم کلی تجارت آسیب نبیند.<ref name=Toby/> بنابراین، در دهه‌های اخیر، در تحقیقات به‌طور فزاینده‌ای رایج شده است که به سیاست روابط خارجی این دوره نه به عنوان {{Transl|ja|sakoku}}، که به معنای یک کشور کاملاً منزوی، [[انزواطلبی]] و "بسته" است، بلکه با اصطلاح {{Nihongo3|"ممنوعیت‌های دریایی"|海禁|kaikin}} که در اسناد آن زمان استفاده می‌شد و از مفهوم مشابه چینی {{Transl|zh|[[هایجین]]}} گرفته شده است، اشاره شود.<ref name="TobySakoku">{{Cite journal |last=Toby |first=Ronald P. |date=1977 |title=Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu |journal=Journal of Japanese Studies |volume=3 |issue=2 |pages=323–363 |doi=10.2307/132115 |issn=0095-6848 |jstor=132115}}</ref> == تاریخ == === تجارت در طول دوره === [[پرونده:Dejima-scale-model.jpg|thumb|250px|مدلی از پست تجاری هلند در [[دجیما]] جزیره]] در طول دوره {{Transl|ja|sakoku}}، ژاپن با پنج واحد تجاری از طریق چهار «دروازه» معامله کرد. بزرگ‌ترین تجارت خصوصی چین در ناکازاکی بود (که همچنین با [[پادشاهی ریوکیو]] معامله می‌کرد)، جایی که [[کمپانی هند شرقی هلند]] نیز مجاز به فعالیت بود. دامنه [[خاندان ماتسومائه]] در هوکایدو (در آن زمان [[ازو]] نامیده می‌شد) با [[قوم آینو (ژاپن)]] معامله می‌شد. از طریق [[خاندان سو]] {{Transl|ja|daimyō}} تسوشیما، روابطی با [[پادشاهی چوسان]]-سلسله کره وجود داشت. ریوکیو، پادشاهی نیمه مستقل تقریباً در تمام دوره ادو، تحت کنترل [[خاندان شیمازو]] {{Transl|ja|daimyō}} از [[قلمرو ساتسوما]] بود.<ref name="Kazui"/> تاشیرو کازوی نشان داده است که تجارت بین ژاپن و این نهادها به دو نوع تقسیم می‌شد: گروه الف که او چین و هلند را در آن قرار می‌دهد، «که روابطشان تحت صلاحیت مستقیم {{Transl|ja|[[شوگون]]}} در ناگازاکی قرار داشت» و گروه ب، که توسط پادشاهی کره و پادشاهی ریوکیو نمایندگی می‌شد، «که به ترتیب با قلمروهای تسوشیما (خاندان سو) و ساتسوما (خاندان شیمازو) سروکار داشتند».<ref name="Kazui">{{Cite journal |last1=Kazui |first1=Tashiro |last2=Videen |first2=Susan Downing |date=1982 |title=Foreign Relations during the Edo Period: Sakoku Reexamined |journal=Journal of Japanese Studies |volume=8 |issue=2 |pages=283 |doi=10.2307/132341 |jstor=132341 |issn=0095-6848}}</ref> بسیاری از اقلامی که از ژاپن به کره و پادشاهی ریوکیو تجارت می‌شدند، در نهایت به چین ارسال می‌شدند. در [[جزایر ریوکیو]] و کره، طوایفی که مسئول تجارت بودند، شهرهای تجاری را در خارج از قلمرو ژاپن ساختند که در واقع تجارت در آنها انجام می‌شد.<ref name="Toby">{{Cite book |last=Toby |first=Ronald P. |title=State and diplomacy in early modern Japan: Asia in the development of the Tokugawa Bakufu |url=https://archive.org/details/statediplomacyin0000toby |date=1991 |publisher=Stanford University Press |isbn=978-0-8047-1951-3 |edition=Stanford |series=Studies of the East Asian Institute, Columbia University |location=Stanford, Calif}}</ref> به دلیل ضرورت رفت و آمد اتباع ژاپنی به این پست‌های تجاری، این امر به نوعی تجارت برون‌مرزی شباهت داشت، به طوری که اتباع ژاپنی مرتباً با بازرگانان خارجی در سرزمین‌های فراسرزمینی در تماس بودند.<ref name="walworth 1946">{{Cite book |last=Walworth |first=Arthur |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.75236 |title=Black Ships Off Japan: The Story of Commodore Perry's Expedition |date=1946 |location=New York, NY |pages=5–6}}</ref> تجارت با تاجران چینی و هلندی در ناگازاکی در جزیره‌ای به نام [[دجیما]] انجام می‌شد که توسط یک تنگه باریک از شهر جدا می‌شد؛ خارجی‌ها نمی‌توانستند از دجیما وارد ناگازاکی شوند و شهروندان ژاپنی نیز نمی‌توانستند بدون اجازه یا اختیار ویژه وارد دجیما شوند. برای ساکنان جزیره، شرایط دجیما تحقیرآمیز بود؛ پلیس ناگازاکی می‌توانست به دلخواه آنها را مورد آزار و اذیت قرار دهد و در تمام مدت یک نگهبان قوی ژاپنی بر روی پل باریک منتهی به سرزمین اصلی مستقر بود تا از خروج آنها از جزیره جلوگیری کند.<ref name="walworth 1946"/> === چالش‌های انزوا === تلاش‌های پراکنده بسیاری برای پایان دادن به انزوای ژاپن توسط قدرت‌های غربی در حال گسترش در طول قرن‌های ۱۷، ۱۸ و ۱۹ انجام شد. کشتی‌های آمریکایی، روسی و فرانسوی همگی تلاش کردند تا با ژاپن وارد رابطه شوند اما رد شدند. * در سال ۱۶۴۰، پرتغالی‌ها از [[ماکائوی پرتغال]] فرستادگانی را برای متقاعد کردن شوگون‌سالاری به لغو اخراج و توقف تجارت اخیر خود فرستادند. آنها دستگیر شدند، کشتی آنها سوزانده شد و ۶۱ عضو هیئت به دستور «باکوفو» در ۴ اوت اعدام شدند.<ref>{{Cite book |last=Boxer |first=C. R. |url=https://archive.org/details/THECHRISTIANCENTURYINJAPAN15491650CRBOXER |title=The Christian Century in Japan |publisher=University of California Press |year=1951 |location=Berkeley |pages=384–385}}</ref> * در سال ۱۶۴۷، کشتی‌های جنگی پرتغالی تلاش کردند وارد [[ناگاساکی]] شوند. ژاپنی‌ها برای متوقف کردن کشتی‌ها، محاصره‌ای با تقریباً ۹۰۰ قایق تشکیل دادند. پس از این رویداد، ژاپنی‌ها امنیت بیشتری را به ناگاساکی اضافه کردند، زیرا ترس از این وجود داشت که سایر کشورها سیاست جدید انزوا را به چالش بکشند و سعی کنند از طریق ناگازاکی وارد شوند.<ref>{{Cite book |last=Cullen |first=L. M. |url=https://books.google.com/books?id=ycY_85OInSoC |title=A History of Japan, 1582-1941: Internal and External Worlds |date=2003 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-52918-1 |location=Cambridge, UK; New York, N.Y |pages=39 |language=en}}</ref> * در سال ۱۷۳۸، یک اسکادران دریایی سه کشتی روسی به رهبری [[مارتین اسپانبرگ]] از جزیره [[هونشو]] بازدید کرد. روس‌ها در منطقه‌ای خوش‌منظره که اکنون بخشی از [[پارک ملی سانریکو فوکو]] است، پیاده شدند و گزارش رفتار مدنی را ارائه دادند.<ref name="Barratt">{{Cite book |last=Barratt |first=Glynn |title=Russia in Pacific waters, 1715 - 1825: a survey of the origins of Russia's naval presence in the North and South Pacific |url=https://archive.org/details/trent_0116401316595 |date=1981 |publisher=Univ. of British Columbia Pr |isbn=978-0-7748-0117-1 |series=University of British Columbia Press pacific maritime studies |location=Vancouver |pages=[https://archive.org/details/trent_0116401316595/page/n56 35]–37}}</ref> اسپانبرگ در سال‌های ۱۷۳۹ و ۱۷۴۲ دو سفر دیگر را در آب‌های ژاپن انجام داد و به پیشبرد منافع روسیه در [[جزایر کوریل]] کمک کرد. * در سال ۱۷۷۸، یک تاجر روسی از [[یاکوتسک]] به نام [[پاول لبدف-لاستوچکین]] به عنوان بخشی از یک سفر اکتشافی کوچک به [[هوکایدو]] رسید. او هدایایی تقدیم کرد و مودبانه درخواست تجارت کرد، اما بیهوده بود.<ref>{{Cite book |last=McDougall |first=Walter A. |title=Let the Sea Make a Noise: Four Hundred Years of Cataclysm, Conquest, War and Folly in the North Pacific |url=https://archive.org/details/letseamakenoise00walt |date=1994 |publisher=Avon Books |isbn=978-0-380-72467-3 |language=en}}</ref> * در سال ۱۷۸۷ [[ژان-فرانسوا دی گالوپ، کونت دو لاپیروس]] در آبهای ژاپن دریانوردی کرد. او از [[جزایر ریوکیو]] و [[تنگه سویا]] بین [[هوکایدو]] و [[ساخالین]] بازدید کرد و آن را به نام خود نامید. * در سال ۱۷۹۱، دو کشتی آمریکایی به فرماندهی کاشف آمریکایی [[جان کندریک (کاپیتان نیروی دریایی آمریکا)|جان کندریک]]—کشتی ''[[لیدی واشینگتن]]''،<ref>{{Cite book |last=Dodge |first=Ernest Stanley |url=https://archive.org/details/islandsempireswe0000dodg |title=Islands and empires: Western impact on the Pacific and east Asia |date=1976 |publisher=Minneapolis: University of Minnesota Press |isbn=978-0-8166-0788-4 |pages=302}}</ref> به فرماندهی کاپیتان کندریک، و کشتی «گریس» به فرماندهی کاپیتان [[ویلیام داگلاس (کاپیتان کشتی)|ویلیام داگلاس]] به مدت ۱۱ روز در جزیره [[کی اوشیما]]، در جنوب [[شبه‌جزیره کی]] توقف کردند.<ref name="Ridley2010">{{Cite book |last1=Ridley |first1=Scott |url=https://books.google.com/books?id=s-IKDw_xNO4C&pg=PA221 |title=Morning of fire: John Kendrick's daring American odyssey in the Pacific |last2=Kendrick |first2=John |date=2010 |isbn=978-0-06-170012-5 |edition=1st |location=New York, NY |pages=221–25 |access-date=30 July 2012}}</ref> کندریک اولین آمریکایی شناخته‌شده‌ای بود که از ژاپن بازدید کرد. ظاهراً او پرچم آمریکا را در آنجا نصب کرد و ادعای مالکیت جزایر را مطرح کرد، اگرچه تنها یک روایت انگلیسی از این سفر وجود دارد.<ref>{{Cite book |last=Delano Jr |first=Samuel |url=https://duxburyhistory.org/collection-highlights/logbook-for-brig-grace-1791/ |title=Logbook for Brig "Grace" |date=1971}}</ref> * در سال ۱۷۹۲، سوژه روسی [[آدام لاکسمن]] از جزیره هوکایدو بازدید کرد. * از سال ۱۷۹۷ تا ۱۸۰۹، چندین کشتی آمریکایی در [[ناگاساکی]] تحت پرچم [[هلند]] به درخواست هلندی‌ها که قادر به ارسال کشتی‌های خود به دلیل درگیری با آنها نبودند، تجارت می‌کردند. [[پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند]] در جریان [[جنگ‌های ناپلئونی]]:<ref>{{Cite book |last=Bauer |first=Karl Jack |url=https://archive.org/details/maritimehistoryo00baue |title=A maritime history of the United States: the role of America's seas and waterways |date=1988 |publisher=Columbia, S.C. : University of South Carolina Press |isbn=978-0-87249-519-7 |pages=57}}</ref> در سال ۱۷۹۷ کاپیتان ایالات متحده [[ویلیام رابرت استوارت]]، به سفارش هلندی‌ها از [[جاکارتا]]، کشتی «الیزای نیویورک» را با محموله ای از کالاهای تجاری هلندی به ناگاساکی، ژاپن برد. در سال ۱۸۰۳، ویلیام رابرت استوارت با کشتی‌ای به نام «امپراتور ژاپن» (که اسیر شده و به «الیزای نیویورک» تغییر نام داده شده بود) بازگشت، وارد بندر ناگازاکی شد و بیهوده تلاش کرد تا از طریق منطقه محصور هلندی [[دجیما]] تجارت کند. جان دربی، کاپیتان آمریکایی دیگر از [[سیلم، ماساچوست]]، سوار بر کشتی «مارگارت»، بیهوده تلاش کرد تا ژاپن را به روی تجارت [[تریاک]] باز کند.<ref>{{cite web|last1=John|first1=Derby|title=The Derby Family|url=http://www.pem.org/library/finding_aids/MSS37_DerbyFamilyPapers.pdf|website=Peabody Essex Museum|access-date=15 December 2016|page=3}}</ref> * در سال ۱۸۰۴، اکسپدیشن روسیه در سراسر جهان به رهبری ناخدا [[آدام یوهان فون کروسنسترن]] به [[ناگاساکی]] رسید. فرستاده روسیه [[نیکلای رزنوف]] درخواست مبادلات تجاری کرد. «باکوفو» این درخواست را رد کرد و کشتی‌ها مجبور شدند در بهار ۱۸۰۵ آنجا را ترک کنند. روس‌ها در طی سه سال بعد به [[ساخالین]] و [[جزایر کوریل]] حمله کردند و باکوفوها را وادار به ایجاد دفاع در [[ازو]] کردند. * در سال ۱۸۰۸، انگلیسی‌ها [[ناوچه]] [[اچ‌ام‌اس فائتون (۱۷۸۲)]] که کشتی‌های هلندی را در اقیانوس آرام شکار می‌کردند، پس از اینکه متوجه شدند طعمه‌هایشان قبلاً رفته است، با پرچم هلند به ناگاساکی رفتند. «فایتون» قبل از رسیدن مقام‌های ژاپنی از کیوتو دور شد. * در سال ۱۸۱۱، ستوان نیروی دریایی روسیه [[واسیلی گلوونین]] در جزیره [جزیره کوناشیری] فرود آمد و توسط «باکوفو» دستگیر و به مدت ۲ سال زندانی شد. * در ۲۴ ژوئن ۱۸۲۴ [[حادثه اوتسوهاما]] رخ داد، زمانی که ۱۲ بریتانیایی در ساحل اوتسو (شهر اوتسو امروزی، شهر [[کیتاایباراکی، ایباراکی]]، [[استان ایباراکی]]) در [[قلمرو میتو]] پیاده شدند و پس از بازجویی از آنها، میتو آنها را به کشتی‌هایشان بازگرداند. این یکی از دلایل صدور [[فرمان دفع کشتی‌های خارجی]] در سال ۱۸۲۵ بود * در سال ۱۸۲۵، به دنبال پیشنهاد {{پیوند میان‌زبانی|تاکاهاشی کاگه‌یاسو|ja|高橋景保}}، حکومت شوگون‌سالای [[فرمان دفع کشتی‌های خارجی]] صادر کرد. این شامل دستوری به مقام‌های ساحلی برای دستگیری یا کشتن خارجی‌هایی بود که به ساحل می‌آیند. * در سال ۱۸۳۰، بریگ «قبرس»، یک کشتی متشکل از محکومان بریتانیایی (مقصد مستعمرات در استرالیا) که [[شورش قبرس|با موفقیت علیه اربابان خود شورش کردند]] و به سمت [[گوانگ‌ژوو]] حرکت کردند، وارد ساحل [[شیکوکو]] [[استان توکوشیما]] شد. شورشیان به شدت با کمبود آب، هیزم و آذوقه مواجه بودند، اما توسط ژاپنی‌ها مورد حمله قرار گرفته و اخراج شدند. این اولین باری بود که یک کشتی از جایی که اکنون آب‌های استرالیا است، به ژاپن سفر می‌کرد. * همچنین در سال ۱۸۳۰، [[جزایر اوگاساوارا]]، که ژاپن ادعای مالکیت آن را داشت اما خالی از سکنه بود، توسط [[ناتانیل سیوری]] آمریکایی اسکان داده شد، که در جزیره [[چیچی‌جیما]] پیاده شد و اولین مستعمره را در آنجا تشکیل داد.<ref>{{Cite web |last=Long |first=Daniel |date=2003-02-17 |title=The Bonin (Ogasawara) Islands: A Multilingual, Multiethnic and Multicultural Community in Japan |url=http://www.asjapan.org/Lectures/2003/Lecture/lecture-2003-02.htm |url-status=dead |archive-url=http://web.archive.org/web/20080325005433/http://www.asjapan.org/Lectures/2003/Lecture/lecture-2003-02.htm |archive-date=2008-03-25 |website=The Asiatic Society of Japan}}</ref> * در سال ۱۸۳۷، یک تاجر آمریکایی در [[گوانگ‌ژو]] به نام [[حادثه موریسون]] فرصتی را برای گشایش تجارت دید و تلاش کرد سه ملوان ژاپنی (از جمله [[اوتوکیچی]]) را که چند سال قبل در ساحل [[اورگن]] غرق شده بودند، به ژاپن بازگرداند. او با «موریسون»، یک کشتی تجاری غیرمسلح آمریکایی، به [[کانال اوراگا]] رفت. این کشتی چندین بار مورد اصابت گلوله قرار گرفت و در نهایت بدون موفقیت به ژاپن بازگشت. * در سال ۱۸۴۲، به دنبال خبر شکست چین در [[جنگ نخست تریاک]] و انتقادات داخلی پس از [[حادثه موریسون]]، «باکوفو» با تعلیق دستور اعدام خارجی‌ها و تصویب [[دستور تأمین هیزم و آب]] به درخواست‌های خارجی برای حق سوخت‌گیری در ژاپن پاسخ مثبت داد. * در سال ۱۸۴۴، یک اکسپدیشن نیروی دریایی فرانسه به فرماندهی کاپیتان فورنیر-دوپلان در ۲۸ آوریل ۱۸۴۴ از [[استان اوکیناوا]] بازدید کرد. تجارت ممنوع شد، اما پدر فورکاد با مترجم باقی ماند. * در سال ۱۸۴۵، کشتی شکار نهنگ «[[منهتن (کشتی ۱۸۴۳)|منهتن]]'' ۲۲ ملوان کشتی غرق شده ژاپنی را نجات داد. کاپیتان [[مرکاتور کوپر]] اجازه ورود به خلیج ادو را یافت، جایی که چهار روز در آنجا ماند و با فرماندار ادو و چندین افسر ارشد نماینده [[امپراتور ژاپن]] ملاقات کرد. به آنها چندین هدیه داده شد و اجازه داده شد بدون مزاحمت آنجا را ترک کنند، اما به آنها گفته شد که دیگر هرگز بازنگردند. * در ۲۰ ژوئیه ۱۸۴۶، فرمانده [[جیمز بیدل (ناخدا)|جیمز بیدل]]، که توسط [[حکومت آمریکا]] برای گشایش تجارت فرستاده شده بود، با دو کشتی، از جمله یک کشتی جنگی مسلح به ۷۲ توپ، در [[خلیج توکیو]] لنگر انداخت، اما درخواست‌های او برای توافق تجاری بی‌نتیجه ماند. * در ۲۴ ژوئیه ۱۸۴۶، دریاسالار سسیل فرانسوی به [[ناگاساکی]] رسید، اما در مذاکرات خود شکست خورد و از پیاده شدن او جلوگیری شد. او با دو کشیش که زبان ژاپنی را آموخته بودند، همراه بود.<ref>{{Cite book |last=Polak |first=Christian |title=Soie et lumières: L'âge d'or des échanges franco-japonais (des origines aux années 1950) |date=2001 |publisher=Chambre de Commerce et d'Industrie Française du Japon |pages=19 |language=fr |trans-title=Silk and Lights: the Golden Age of Franco-Japanese Exchanges (From the Origins to the 1950s)}}</ref> * در سال ۱۸۴۸، [[رونالد مکدونالد]] از [[مردم چینوک]] (اسکاتلندی) وانمود کرد که در جزیره [[جزیره ریشیری]] کشتی‌شان غرق شده تا به ژاپن دسترسی پیدا کند. او به [[ناگاساکی]] فرستاده شد، جایی که ۱۰ ماه در آنجا ماند و اولین معلم انگلیسی در ژاپن شد. پس از بازگشت به آمریکا، مک‌دونالد بیانیه‌ای کتبی به [[کنگره ایالات متحده آمریکا]] ارائه داد و توضیح داد که جامعه ژاپن به خوبی تحت نظارت است و مردم ژاپن رفتار خوبی دارند و از بالاترین استاندارد برخوردارند. * همچنین در سال ۱۸۴۸، کاپیتان [[جیمز گلین]] به [[ناگاساکی]] سفر کرد و در نهایت به اولین مذاکره موفقیت‌آمیز یک آمریکایی با ژاپن «کشور بسته» منجر شد. جیمز گلین به [[کنگره ایالات متحده آمریکا]] توصیه کرد که مذاکرات برای گشودن ژاپن باید با نمایش قدرت پشتیبانی شود و بدین ترتیب راه را برای سفر اکتشافی پری هموار کرد. * در سال ۱۸۴۹، [[نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا]] [[اچ‌ام‌اس مارینر]] برای انجام یک نظرسنجی [[توپوگرافی]] وارد [[بندر اوراگا]] شد. در آن کشتی، غریق ژاپنی [[اوتوکیچی]] حضور داشت که به عنوان مترجم عمل می‌کرد. او برای جلوگیری از مشکل با مقام‌های ژاپنی، خود را به شکل چینی درآورد و گفت که ژاپنی را از پدرش که گفته می‌شود تاجری با [[ناگاساکی]] کار می‌کرده، آموخته است. * در سال ۱۸۵۳، سفارت روسیه [[یفیمی پوتیاتین]] وارد ناگاساکی شد (۱۲ اوت ۱۸۵۳). سفارت یک موتور بخار را به نمایش گذاشت که منجر به اولین تلاش‌های ثبت شده برای ساخت موتور بخار در ژاپن توسط [[تاناکا هیساشیگ]] شد. این تلاش‌های تا حد زیادی ناموفق تا ۸ ژوئیه ۱۸۵۳، زمانی که [[متیو سی. پری]] از [[نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا]] با چهار [[کشتی جنگی]]:[[یواس‌اس میسیسیپی (۱۸۴۱)]], [[یواس‌اس پلیموث (۱۸۴۴)]], [[یواس‌اس ساراتوگا (۱۸۴۲)]] و [[یواس‌اس ساسکوهنا (۱۸۵۰)]] در [[ادو]] ([[توکیو]]) و قدرت تهدیدآمیز [[توپ پیخانس]] کشتی‌هایش را به نمایش گذاشت. او خواستار باز شدن ژاپن برای تجارت با ایالات متحده شد. این کشتی‌ها به {{Transl|ja|kurofune}}، [[کشتی سیاه]] معروف شدند. === پایان انزواگرایی === [[پرونده:JapaneseMissionAndNadarSon.JPG|thumb|upright|پسر نادار، عکس گرفته شده با اعضای دومین سفارت ژاپن در اروپا در سال ۱۸۶۳. عکس توسط [[نادار]] گرفته شده است.]] سال بعد، در [[عهدنامه کاناگاوا]] (۳۱ مارس ۱۸۵۴)، پری با هشت کشتی بازگشت و شوگون را مجبور به امضای «[[عهدنامه کاناگاوا]]» کرد و روابط دیپلماتیک رسمی بین ژاپن و ایالات متحده برقرار شد. [[بریتانیا]] [[عهدنامه دوستی آنگلو-ژاپن]] را در پایان سال ۱۸۵۴ امضا کردند. بین سال‌های ۱۸۵۲ و ۱۸۵۵، دریاسالار [[یفیمی پوتیاتین]] از [نیروی دریایی روسیه] تلاش‌های متعددی برای به دست آوردن شرایط تجاری مطلوب از شوگون برای روسیه انجام داد. در ژوئن ۱۸۵۳، او نامه‌ای از وزیر امور خارجه [[کارل نسلرود]] به خلیج ناکازاکی آورد و یک موتور بخار را به [[تاناکا هیساشیگ]] نشان داد، احتمالاً اولین موتوری که در ژاپن دیده شده است. تلاش‌های او با امضای [[عهدنامه شیمودا]] در فوریه ۱۸۵۵ به اوج رسید. در عرض پنج سال، ژاپن معاهدات مشابهی را با سایر کشورهای غربی امضا کرد. [[عهدنامه دوستی و تجارت بین ایالات متحده آمریکا و ژاپن]] در ۲۹ ژوئیه ۱۸۵۸ با ایالات متحده امضا شد. این «[[قراردادهای آنسی]]» به‌طور گسترده توسط روشنفکران ژاپنی به عنوان نابرابر تلقی می‌شد، که از طریق [[دیپلماسی قایق‌های توپدار]] به ژاپن تحمیل شده بود، و به عنوان نشانه‌ای از تمایل غرب برای ادغام ژاپن در [[امپریالیسم]] که قاره را در دست گرفته بود، در نظر گرفته می‌شد. در میان سایر اقدامات، آنها به کشورهای غربی کنترل بی‌چون و چرای تعرفه‌های واردات و حق [[فراسرزمینی]] را به همه اتباع بازدیدکننده خود دادند. این امر تا آغاز قرن بیستم به عنوان یک نقطه اختلاف در روابط ژاپن با غرب باقی ماند. == سیاست‌های مشابه == چین تحت سلسله‌های [[دودمان مینگ]] و [[دودمان چینگ]] و همچنین [[پادشاهی چوسان]] سیاست‌های انزواطلبی را قبل از ژاپن اجرا کرده بود، که با اجرای «[[هایجین]]» از سال ۱۳۷۱ توسط مینگ آغاز شد. غیر از مسیحیت در ژاپن مطالعه شود. چین در پی شکست خود در [[پیمان نانجینگ]] و در معاهدات بعدی مجبور به گشایش در [[پیمان نانجینگ]] شد. چوسان که به عنوان یک [[پادشاهی گوشه‌نشین]] شهرت داشت، توسط ژاپن در [[پیمان ۱۸۷۶ ژاپن و کره]] از انزواطلبی خارج شد و از [[دیپلماسی قایق‌های توپ‌دار]] استفاده کرد که توسط ایالات متحده برای وادار کردن ژاپن به گشایش استفاده شده بود. [[پاراگوئه]] تحت حکومت دیکتاتور [[خوزه گاسپار رودریگز د فرانسیا]] در ۱۸۱۴–۱۸۴۰ نیز سیاست انزواطلبی مشابهی داشت. این امر، هرچند به تدریج، در زمان دولت‌های [[کارلوس آنتونیو لوپز]] و [[فرانسیسکو سولانو لوپز]] پایان یافت. چندین هیئت توسط «باکوفو» به خارج از کشور اعزام شدند تا در مورد تمدن غرب بیاموزند، معاهدات را اصلاح کنند و بازگشایی شهرها و بندرها به روی تجارت خارجی را به تأخیر بیندازند. یک [[هیئت اعزامی ژاپن به ایالات متحده آمریکا]] در سال ۱۸۶۰ در کشتی {{Transl|ja|[[کشتی جنگی ژاپنی کارین مارو]]}} ارسال شد. در سال ۱۸۶۱ [[حادثه تسوشیما]] ناوگان روسی تلاش کرد بندری را که به‌طور رسمی برای تجارت خارجی با کشورهای خارجی باز نشده بود، به زور باز کند، اما با کمک انگلیسی‌ها دفع شد. [[نخستین هیئت اعزامی ژاپن به اروپا (۱۸۶۲)]] در سال ۱۸۶۲ فرستاده شد، و [[دومین هیئت اعزامی ژاپن به اروپا (۱۸۶۳)]] در سال ۱۸۶۳. ژاپن نیز هیئت فرستاد و شرکت کرد در [[نمایشگاه جهانی (۱۸۶۷)]] در پاریس. مأموریت‌های دیگر، متمایز از مأموریت‌های شوگون‌سالاری، مانند [[پنج چوشو]] و مأموریت‌های فیف [[قلمرو ساتسوما]] نیز به اروپا فرستاده شدند. == جستارهای وابسته == * [[تاریخ ژاپن]] * [[توکوگاوا ایه‌یاسو]] * [[باکوماتسو]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == [http://wolfgangmichel.web.fc2.com/serv/eujap/literature.html ژاپن در اروپا] {{روابط خارجی ژاپن}} [[رده:اصطلاحات تاریخی ژاپنی]] [[رده:انزواطلبی]] [[رده:تاریخ روابط خارجی ژاپن]] [[رده:دوره ادو]] [[رده:روابط خارجی شوگون‌سالاری توکوگاوا]] o02kjir8307k89wvwh233liq9jmn8on 0 1272859 42127371 41053300 2025-06-18T13:12:11Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127371 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = محمّد رویانیان | image = Mohammad Rouyanian press conference.jpg | birth_name = انوشیروان رویانیان | birth_date = {{سال تولد و سن|۱۳۴۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[نوشهر]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = | death_place = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[کمیته انقلاب اسلامی]]{{-}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] | serviceyears = ۱۳۹۵<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=مهاجری |نام=محمد |عنوان=رویانیان: چرا ناگهان بعد از احمدی‌نژاد من پرونده‌دار شدم؟ |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1888371/رویانیان-چرا-ناگهان-بعد-از-احمدی-نژاد-من-پرونده-دار-شدم-بخاطر |وبگاه=[[خبرآنلاین]] |تاریخ=۱۱ فروردین ۱۴۰۳}}</ref>–۱۳۵۷ | rank = [[سرتیپ دوم|سرتیپ دوم پاسدار]] | battles = | module = {{Infobox officeholder | embed = yes | office1 = [[مشاور رئیس‌جمهور ایران|مشاور رئیس‌جمهور]] | term_start1 = ۲۲ مرداد ۱۳۸۸ | term_end1 = ۱۱ دی ۱۳۸۹ | president1 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | office2 = [[نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران|نماینده ویژه رئیس‌جمهور]]{{-}}رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت | term_start2 = ۱۱ تیر ۱۳۸۷ | term_end2 = ۱ بهمن ۱۳۹۱ | president2 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | predecessor2 = [[سید مهدی هاشمی (زاده ۱۳۴۲)|سید مهدی هاشمی]] (به عنوان ''رئیس ستاد تبصره ۱۳'') | successor2 = [[سید مجتبی شفیعی]] }} }} '''محمّد رویانیان''' با نام پیشین '''انوشیروان رویانیان'''<ref>[http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48107:2013-06-20-10-41-30&catid=182:iran&Itemid=882 نام قدیم سردار] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130622020311/http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48107:2013-06-20-10-41-30&catid=182:iran&Itemid=882 |date=22 ژوئن 2013}} پرسپولیس نیوز</ref> (زاده ۱۳۴۱ [[نوشهر]]) نظامی بازنشسته ایرانی است. وی فعالیت نظامی را از اواخر سال ۱۳۵۷ در [[کمیته انقلاب اسلامی]] آغاز کرد. او از ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ فرمانده انتظامی [[استان مازندران|مازندران]] بود، از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ به‌عنوان رئیس [[مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰|مرکز فوریت‌های پلیسی کشور]] فعالیت می‌کرد و در فاصله سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ ریاست [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا|پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا]] برعهده داشت. رویانیان از ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ رئیس ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور بود و از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به‌عنوان [[فهرست مدیران باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|مدیرعامل باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس]] فعالیت می‌کرد.<ref>[http://www.goal.com/iran/news/1825/ایران/2011/09/20/2674709/محمد-رویانیان-مدیرعامل-جدید-باشگاه-پرسپولیس-را-بیشتر-بشناسید محمد رویانیان، مدیرعامل جدید باشگاه پرسپولیس را بیشتر بشناسید]</ref> == زندگی == محمّد رویانیان در ۲۳ بهمنِ ۱۳۵۷ واردِ [[کمیته انقلاب اسلامی]] [[تهران]] شد و پس از مدتی به ردهٔ فرماندهی در [[کمیته انقلاب اسلامی]] رسید. وی در ۱۳۶۴ بازرس کمیته مرکز شد و پس از آن معاون کمیته استان [[سمنان]] شد و بعد از مدتی به فرماندهی کمیته [[شاهرود]] رسید. او در ۱۳۶۹ به [[استان مازندران|مازندران]] منتقل شد. پس از اِدغام کمیته و [[شهربانی]] و تشکیل [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]]، در سال ۱۳۷۲ به فرماندهی [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] [[استان مازندران]] و [[استان گلستان|گلستان]] منصوب شد. در دوران فرماندهی [[محمدباقر قالیباف]]، رویانیان به عنوان اولین فرمانده [[پلیس ۱۱۰|مرکز فوریت‌های پلیسی]] یا [[پلیس ۱۱۰]] منصوب شد و تا سال ۱۳۸۰ در این مقام بود.<ref>[http://roozno.com/fa/news/52728/رویانیان-پست-گرفت رویانیان پست گرفت]</ref> پس از آن که [[اسماعیل احمدی مقدم|سردار احمدی مقدم]] فرمانده نیروی انتظامی شد، [[سردار]] رویانیان در سال ۸۳ به عنوان اولین فرمانده پلیس راه مستقل انتخاب شد. رویانیان از اواسط سال ۱۳۸۴ رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا|پلیس راهنمایی رانندگی]] کشور شد که تا سال ۱۳۸۸ در این سمت بود. [[پلیس]] نامحسوس در دوره فرماندهی او در [[پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا|پلیس راهور]] تشکیل شد. رویانیان، از تاریخ ۱۳۸۷/۰۴/۱۱ با حکم [[محمود احمدی‌نژاد]]، رئیس [[ستاد]] مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور و همزمان مدیر عامل شرکت قطارهای شهری کشور شد. علاوه بر آن نیز مشاور ویژه [[محمود احمدی‌نژاد|احمدی‌نژاد]] در حوزه حمل و نقل شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان= |نشانی=http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1650524 |تاریخ= |ناشر=روزنامه ایران }}</ref> وی در حال حاضر از سوی [[سازمان بهزیستی]]، به عنوان سفیر طلایی این سازمان معرفی شده است.<ref>[http://www.varzesh3.com/news.do?itemid=1003400&title=رويانيان_سفير_طلايي_سازمان_بهزيستي_شد رویانیان سفیر طلایی سازمان بهزیستی شد.] ورزش۳</ref> == اظهار نظرات سیاسی == وی در جریان انتخابات [[مجلس]] که به عنوان نامزد نمایندگی از [[تهران]] ثبت نام کرده بود با انتشار یک کلیپ ویدیویی از همکاری‌اش با [[محمود احمدی‌نژاد]] ابراز پشیمانی شدید کرد. وی پس از نامزدی در انتخابات مجلس شورای اسلامی در فرمانداری تهران، در جمع خبرنگاران دربارهٔ حوزه انتخابیه خود، گفت: فعلاً تصمیم قطعی نگرفتم که از تهران کاندیدا شوم یا از شهرستان خودم([[نوشهر]]). وی در برابر این پرسش که «آیا در جریان انتخابات با [[جبهه یکتا]] و [[محمود احمدی‌نژاد]] همکاری خواهید کرد؟» پاسخ داد: من آقای [[محمود احمدی‌نژاد|احمدی‌نژاد]] را بیش از دو سال است که نه دیده‌ام و نه تماسی با او داشته‌ام و حزب ایشان را قبول ندارم و فقط ولایت و [[رهبر جمهوری اسلامی ایران|رهبری]] را قبول دارم.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/440072/رویانیان-بعد-از-ثبت-نام-حزب-احمدی‌نژادی‌ها-را-قبول-ندارم رویانیان بعد از ثبت نام: حزب احمدی‌نژادی‌ها را قبول ندارم]</ref> رویانیان در میان سیاسیون از «[[علی‌اکبر ناطق نوری|ناطق نوری]]» به عنوان یک «رفیق» یاد می‌کند. او روابط نزدیکی با [[محمود احمدی‌نژاد]] داشت و او را «نقد پذیرترین چهره سیاسی» کشور می‌دانست و او در عین حال از «[[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]]» به عنوان «مرد سیاستمدار توانمند» یاد می‌کند.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.footballjournal.ir/reporters/سردار-انوشیروان-رویانیان؛-مصدق-فوتبال؟ |عنوان=سردار انوشیروان رویانیان؛ مصدق فوتبال؟ |ناشر=فوتبال ژورنال |تاریخ=28 دی، 1394 |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170215130817/http://footballjournal.ir/reporters/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%9F |archivedate=۱۵ فوریه ۲۰۱۷ |dead-url=yes}}</ref> او گفته است که «[[نفاق]]» در [[ورزش]] بیشتر از [[سیاست]] است.<ref name=ToolAutoGenRef1/> == دوران مدیر عاملی در باشگاه پرسپولیس == محمد رویانیان در ۲۹ شهریورماه سال ۱۳۹۰ با حکم [[محمد عباسی]] ([[وزارت ورزش و جوانان ایران|وزیر ورزش و جوانان]])، مدیر عامل [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پلیس، زمان را از مجرمان می‌گیرد|نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13900629000332|تاریخ=۲۹ آذر ۱۳۹۰|ناشر=خبرگزاری فارس}}</ref> وی یکی از مدیران مورد اعتماد محمود احمدی‌نژاد بود که با نزدیک شدن پایان دوره احمدی‌نژاد، تلاش کرد پایگاه خود را در آن باشگاه محکم کند.<ref name="tabn1">[http://www.tabnak.ir/fa/news/373239/رویانیان-پرسپولیس-را-بحران‌زده-تحویل-گرفت-و-بحران‌زده-تحویل-داد رویانیان پرسپولیس را بحران‌زده تحویل گرفت و بحران‌زده تحویل داد] تابناک</ref> این در حالی است که وی سابقه حرفه‌ای در [[فوتبال]] نداشت.<ref>[http://khabaronline.ir/detail/198815/sport/sport-management رویانیان از مدیرعاملی پرسپولیس استعفا کرد / به دنیای فوتبال تعلق ندارم] خبرآنلاین، ۲۴ بهمن ۱۳۹۰</ref> و سعی نمود به عنوان یک فرد غیر فوتبالی، جایگاه باثباتی در مدیریت فوتبال ایران پیدا کند.<ref name="tabn1"/> رویانیان در ۲ بهمن ۱۳۹۲ از مدیر عاملی [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] استعفا داد و [[علی پروین]] جایگزین وی شد.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/316290/علی-پروین-سرپرست-موقت-باشگاه-پرسپولیس-شد علی پروین سرپرست موقت باشگاه پرسپولیس شد]</ref> === روش مدیریتی === برخی تحلیل‌ها مبنی بر این است که نحوه مدیریت رویانیان در فوتبال، نوعی مدیریت [[عوام‌گرایی|پوپولیستی]] بوده است.<ref name="asr">[http://www.asriran.com/fa/news/252281 رویانیان شبیه مصدق است] سایت تحلیلی خبری عصر ایران</ref> [[عوام‌گرایی]] نوعی روش سیاسی است که نشان از طرفداری کردن یا طرفداری نشان دادن از حقوق و علایق مردم عامه در برابر گروه [[نخبه]] دارد.<ref>[http://dictionary.reference.com/browse/populism Define Populism at Dictionary.com]</ref> ==== تئوری توطئه ==== رویانیان مدعی بود افرادی علیه [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] [[تئوری توطئه|توطئه]] می‌کنند و معتقد به توطئه برخی افراد و بازیکنان علیه این تیم بود. وی در این راستا گاهی به‌طور غیر مستقیم به [[علی پروین]] اشاره داشت.<ref name="afk">[http://www.afkarnews.ir/prtevf8zvjh8x7i.b9bj.html توهم توطئه در آستانه دربی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131022151728/http://www.afkarnews.ir/prtevf8zvjh8x7i.b9bj.html |date=۲۲ اکتبر ۲۰۱۳}} افکار نیوز</ref> == اقدامات رویانیان در دوران مدیریت باشگاه پرسپولیس == رویانیان مورد حمایت بسیاری از هواداران تیم [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] بود و هواداران در حمایت از رویانیان تجمعاتی را انجام داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://namehnews.ir/News/Item/25955/6/تجمع-هواداران-پرسپولیس-مقابل-فدراسیون-فوتبال-در-حمایت-از-رویانیان-و-اعتراض-به-داوری-ها.html |عنوان=تجمع هواداران پرسپولیس مقابل فدراسیون فوتبال در حمایت از رویانیان و اعتراض به داوری‌ها |بازبینی=1 ژوئیه 2021 |archive-date=1 مارس 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140301015951/http://namehnews.ir/News/Item/25955/6/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7.html}}</ref> در تابستان ۱۳۹۱ رویانیان ستاره‌ها و بازیکنان محبوب و گران‌قیمتی را برای تیم فوتبال [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] به خدمت گرفت. در اوایل مدیریت رویانیان استفاده از انتقاداتی توسط [[محمد مایلی‌کهن]] در خصوص هزینه بودجه دولتی در فوتبال مطرح شد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://shafaf.ir/fa/news/123755/نظر-شما-درباره-اظهارات-مایلی-کهن-علیه-رویانیان-و-باشگاه-پرسپولیس-چیست |عنوان=محمد مایلی کهن طی روزهای اخیر به شدت علیه مدیر عامل باشگاه &#91;&#91;پرسپولیس&#93;&#93; موضع‌گیری کرده است. |بازبینی=۳ فوریه ۲۰۱۴ |archive-date=۷ دسامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131207005605/http://shafaf.ir/fa/news/123755/%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D8%B4%D9%85%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D8%B8%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D9%87%D9%86-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA |dead-url=yes}}</ref> در مورد نحوه هزینه‌ها در [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] معمولاً شفاف‌سازی نمی‌شود، ولی رویانیان اعلام کرده که پولی که در این تیم هزینه می‌کند دولتی نیست. به عقیده رویانیان، هواداران [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] از فوتبال فقط نتیجه و بازی خوب را می‌خواهند و کاری به اینکه پول‌ها از کجا می‌آید، ندارند.<ref name="598ir">[https://www.598.ir/fa/news/124379 هزینه‌های نجومی پرسپولیس 92؛ 10 میلیارد برای 10 بازیکن] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131203023944/http://www.598.ir/fa/pages/?cid=124379|date=3 دسامبر 2013}} پایگاه خبری تحلیلی 598</ref> برخی معتقدند در دوره مدیریت رویانیان، این فوتبال نبوده که چرخ خود را چرخانده؛ بلکه تیم با پول‌هایی که رویانیان همراه خود آورده بود، دوام آورده است و با رفتن این افراد، باشگاه هرگز صاحب [[ریال ایران|ریالی]] از پول‌ها نخواهد شد.<ref>[http://www.rajanews.com/detail.asp?id=148562 هدایتی و رویانیان؛ امروز استعفا می‌دهند، فردا می‌آیند!] رجانیوز</ref> '''ایجاد پورتال باشگاه پرسپولیس''': رویانیان با ایجاد پورتال جامع<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920304001058 سایت مرجعی برای اطلاع‌رسانی یا وبلاگ‌نویسی؟/نمره قبولی برای تعدادی معدود] فارس</ref> برای باشگاه پرسپولیس در بهمن ۱۳۹۰، در آن مقطع ماهیانه حدود ۵۰ میلیون تومان درآمدزایی ایجاد کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.ghatreh.com/news/nn9115766/سایت-جدید-باشگاه-پرسپولیس-راه-اندازی|عنوان=پورتال جدید باشگاه پرسپولیس راه‌اندازی شد|ناشر=وبگاه قطره|تاریخ=۵ بهمن ۱۳۹۰|تاریخ بازبینی=۵ بهمن ۱۳۹۰}}</ref> '''صدور کارت‌های هواداری باشگاه پرسپولیس''': وی با صدور [[کارت‌های هواداری]] اقدام به دریافت کمک‌های مالی از هواداران برای باشگاه کرده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13911212000411 مزایای کارت هواداری قرمزها]</ref> '''تأسیس شرکت‌های خصوصی:''' در ابتدا ۵ [[شرکت سهامی خاص|شرکت خصوصی]] (زیرمجموعه باشگاه پرسپولیس) توسط رویانیان تأسیس شد.<ref name="اقدامات رویانیان">[http://www.arteshesorkh.com/forum/showthread.php?p=349865 اقدامات رویانیان] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140221132743/http://www.arteshesorkh.com/forum/showthread.php?p=349865 |date=۲۱ فوریه ۲۰۱۴}} ارتش سرخ</ref><ref name="havadaresorkh.com">[http://havadaresorkh.com/articles/سردار-رویانیان-محبوب-ترین-مدیر-هوادار/ سردار رویانیان محبوب‌ترین و کارآمدترین مدیر پرسپولیس از دیدگاه هواداران سرخ]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} هوادار سرخ</ref> این شرکت‌ها با دریافت وام‌های بانکی اقدام به خرید خودروهای گران‌قیمت برای جذب بازیکن کردند، برخی از این شرکت‌ها دارای فعالیت [[واردات]] و [[صادرات]] بودند. '''برنامه برای خصوصی‌سازی تیم‌های پرسپولیس و استقلال''' رویانیان پیگیر خصوصی‌سازی پرسپولیس و واگذاری ۴۹ درصد از سهام [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] به پیشکسوتان این تیم بوده است.<ref>[http://90.irib.ir/node/136992 آقایان پرسپولیس آماده فروش است. یک شرکت تجاری و کانون پیشکسوتان برای خرید اعلام آمادگی کردند] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140315133551/http://90.irib.ir/node/136992 |date=۱۵ مارس ۲۰۱۴}} وبسایت برنامه نود</ref> رویانیان اعلام کرد که پرسپولیس آماده خصوصی‌سازی است؛ و مجلس نیز با واگذاری۵۰+۱ درصد سهام پرسپولیس به هر شرکتی که [[وزارت ورزش]] و جوانان ذی‌صلاح تشخیص دهد موافقت کرد. در [[مرداد]] ماه ۱۳۹۱ رویانیان اسباب آزادسازی ۵۰ زندانی طرفدار پرسپولیس در [[زندان اوین]] را فراهم کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=۳۰ زندانی آزاد شدند، ۲۰ نفر دیگر هم آزاد می‌شوند. |نشانی=http://fc-perspolis.com/1391/مرداد/26/20-زندانی-آزاد-شدند،-30-نفر-دیگر-هم-آزاد-می-شوند.aspx?lang=fa |تاریخ=۲۷ مرداد ۱۳۹۱ |ناشر=وب‌سایت رسمی باشگاه پرسپولیس تهران |accessdate=۱۷ اوت ۲۰۱۲ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120819111504/http://fc-perspolis.com/1391/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF/26/20-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF%D8%8C-30-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D9%87%D9%85-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF.aspx?lang=fa |archivedate=۱۹ اوت ۲۰۱۲ |dead-url=yes }}</ref> همچنین در اواخر بهمن ۱۳۹۱ یکی از هواداران پرسپولیس آزاد<ref>[http://isna.ir/fa/news/91113018884/پرسپولیس-با-4-سکه-هوادار-زندانی-را-آزاد پرسپولیس با 4 سکه، هوادار زندانی را آزاد کرد] ایسنا</ref> شد. رویانیان با تشکیل کانون پیشکسوتان باشگاه و شرکت تجاری پیشکسوتان و در نظر گرفتن حقوق و بیمه بازنشستگی و مزایایی برای پیشکسوتان باشگاه پرسپولیس تهران، باعث شد خدماتی به این گروه از پرسپولیسی‌ها ارائه شود؛<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13911023000118 فراهم شدن مقدمات واگذاری سهام باشگاه پرسپولیس به شرکت پیشکسوتان و هواداران] فارس</ref> همچنین وی از ۱۲ ستاره سابق (در قید حیات) باشگاه پرسپولیس تهران تحت عنوان [[چهره‌های ماندگار]] پرسپولیس تقدیر<ref>[http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920127000668 چهره‌های ماندگار پرسپولیس مشخص شد/] فارس</ref> و تندیسی از آن‌ها را به ایشان اهدا کرد.<ref>[http://www.isna.ir/fa/print/92020100400/از-کری-خوانی-رویانیان-و-فتح-الله-زاده-تا از کری‌خوانی رویانیان و فتح‌الله‌زاده تا خاطره خنده‌دار احمدی از داربی 6 - صفر] ایسنا</ref><ref>[http://www.yjc.ir/fa/news/4343866/دیدار-پرسپولیس-و-ملوان-زودتر-برگزار-می-شود-تندیس-چهره-های-ماندگار-پرسپولیس-ساخته-مي-شود تندیس چهره‌های ماندگار پرسپولیس ساخته می‌شود] باشگاه پژوهشگران جوان</ref> رویانیان از ارتباطات خود استفاده کرده و تعدادی [[خودروی لوکس]] را در اختیار بازیکنان پرسپولیس قرار داد، اما در پایان بازیکنان پرسپولیس به دلیل عدم در اختیار داشتن مدارک خودروهای خود، امکان فروش آن‌ها را پیدا نکرده‌اند. === اقدامات در باشگاه پرسپولیس === {|class="prettytable" | ||بازگردانی برند [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] ||۲۲ فروردین ۱۳۹۰|| بازگردانی برند باشگاه پرسپولیس کار نیمه تمامی بود که از زمان مدیریت [[حبیب کاشانی]] شروع شد و در زمان مدیریت رویانیان به اتمام رسید.<ref name="اولین پرسپولیس">[http://www.isna.ir/fa/news/9005-16270/نام-پرسپوليس-به-صاحب-اصلي-اش-رسيد نام «پرسپولیس» به صاحب اصلی‌اش رسید] خبرگزاری ایسنا</ref> درج شدن نام پرسپولیس در مسابقات لیگ برتر، اولین بار در ۲۵ مرداد ۱۳۹۰ و در زمان مدیریت [[حبیب کاشانی]] در دیدار با [[باشگاه فوتبال مس سرچشمه|مس سرچشمه رفسنجان]] اتفاق افتاد.<ref name="سرچشمه">[http://www.irangoals.com/2011/08/16/video-mes-sarcheshmeh-perspolis-tehran/ دیدار تیم‌های مس سرچشمه رفسنجان و پرسپولیس تهران/ هفته چهارم لیگ 91-90] وب سایت ایران گل</ref> پس از بازگردانی برند پرسپولیس، رویانیان از زحمات [[حبیب کاشانی]] در این راستا تشکر و قدردانی کرد.<ref name="برند کاشانی">[http://www.isna.ir/fa/news/91012206651/رويانيان-اگر-نتوانم-دو-امتيازمان-را-برگردانم رویانیان: اگر نتوانم دو امتیازمان را برگردانم، می‌روم] خبرگزاری ایسنا</ref> |- | ||خریداری باشگاه [[شموشک نوشهر]]||۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲|| به منظور استعدادیابی برای تیم‌های پایه پرسپولیس امتیاز این تیم خریداری شد.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/316551/پرسپولیس-امتیاز-شموشک-نوشهر-را-خرید پرسپولیس امتیاز شموشک نوشهر را خرید] تابناک</ref> |- | ||تجهیز و تملک ورزشگاه شهید درفشی‌فر ||۲۳ دی ۱۳۹۱||رویانیان پس از آماده‌سازی چمن، بازسازی ورزشگاه، احداث کلینیک و اتاق آموزش برای مربیان و بازیکنان<ref>[http://www.varzesh3.com/news.do?itemid=998514&title=درفشي‌فر_براي_هميشه_به_پرسپوليس_واگذارشد ورزشگاه شهید درفشی‌فر برای همیشه به پرسپولیس واگذار شد] ورزش۳</ref> در [[ورزشگاه شهید درفشی‌فر]] توانست در ۲۳ دی ۱۳۹۱ با مکاتبات با [[وزارت ورزش و جوانان]] این ورزشگاه را برای همیشه<ref>[http://khabarfarsi.com/ext/4254000 ورزشگاه شهید درفشی‌فر برای همیشه به پرسپولیس واگذار شد] خبر فارسی</ref> ضمیمه باشگاه پرسپولیس کند.<ref>[http://www.arshnews.ir/vdcbzzb5.rhbwwpiuur.html اردیبهشت 92 وعده جدید خصوصی شدن پرسپولیس] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130403032720/http://www.arshnews.ir/vdcbzzb5.rhbwwpiuur.html |date=۳ آوریل ۲۰۱۳}} نود</ref> |- | ||اقدامات دیگر باشگاه پرسپولیس||۱۳۹۱||تشکیل تیم‌های [[کشتی (ورزش)|کشتی]]، دو و میدانی، [[گلبال]]، [[وزنه‌برداری]]، تیم‌ب پرسپولیس (پرسپولیس نوین)، دانشگاه پرسپولیس، کمیته بانوان پرسپولیس، رادیو اینترنتی پرسپولیس، سامانه پیامکی باشگاه پرسپولیس از دیگر اقدامات رویانیان است.<ref name="اقدامات رویانیان"/><ref name="havadaresorkh.com"/><ref name="fc-perspolis.com">{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://fc-perspolis.com/fanclub-news/1391/خرداد/21/باز-هم-سردار،-باز-هم-اقدام-جدید،-رادیو-اینترنتی-پرسپولیس-راه-اندازی-شد.aspx?News=All |عنوان=رادیو اینترنتی پرسپولیس راه‌اندازی شد |ناشر=وبسایت باشگاه پرسپولیس |تاریخ=۲۱ خرداد ۱۳۹۱ |تاریخ بازبینی=۵ مرداد ۱۳۹۱}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref name="irinn.ir">{{یادکرد وب |عنوان=احسان حدادی به پرسپولیس پیوست. |نشانی=http://www.irinn.ir/web/guest/home?p_p_id=101_INSTANCE_GlXN&p_p_lifecycle=0&p_p_state=maximized&p_p_mode=view&p_p_col_id=tabportlet_INSTANCE_XPYF_column-1&p_p_col_pos=4&p_p_col_count=5&_101_INSTANCE_GlXN_struts_action=/tagged_content/view_content&_101_INSTANCE_GlXN_redirect=/web/guest/home&_101_INSTANCE_GlXN_assetId=1579049&_101_INSTANCE_GlXN_title=بهداد+سلیمی+و+احسان+حدادی+به+پرسپولیس+پیوستند |تاریخ=۲۸ مرداد ۱۳۹۱ |ناشر=شبکه خبر جمهوری اسلامی ایران }}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref name="irinn.ir"/> |- | ||هواپیمای اختصاصی||۱۳۹۲||قرارداد برای هواپیمای اختصاصی باشگاه پرسپولیس باعث شد باشگاه پرسپولیس اولین و تنها باشگاه ایرانی باشد که هواپیمای اختصاصی دارد.<ref>[http://khabaronline.ir/detail/299799/sport/premiere-league پرسپولیس هم صاحب هواپیمای اختصاصی شد] خبرآنلاین</ref> |- | ||راه‌اندازی شبکه پرسپولیسTV ||۱۳۹۲||رویانیان نخستین بار برای یک باشگاه ورزشی در ایران شبکه نمایشی راه‌اندازی کرد. این شبکه روی ماهواره هاتبرد، فرکانس ۱۱۳۱۷، سیمبل ریت ۲۷۵۰۰، اف ای سی ۴/۳ قابل دریافت است و در حال حاضر لوگو پرسپولیس نمایان است.<ref>[http://www.varzesh3.com/news.do?itemid=1013523&title=شبکه_پرسپوليس_TV_راه_اندازي_شد شبکه پرسپولیس TV راه‌اندازی شد] ورزش۳</ref> |- | ||نوشابه انرژی‌زا ||تیر ۱۳۹۲||باشگاه پرسپولیس با همکاری شرکت [[دانش بنیادی|دانش‌بنیان]] سیمرغ حکمت ایرانیان تولید ماهانه ۱/۵ میلیون نوشابه انرژی‌زا که درآمد آن برای باشگاه پرسپولیس هزینه می‌گردد را آغاز کرد٬این اولین محصول غیر فوتبالی و اقتصادی باشگاه پرسپولیس تهران می‌باشد<ref>[http://www.varzesh3.com/news.do?itemid=1014643&title=رويانيان:_محصولات_ديگر_پرسپوليس_در_راه_است رویانیان: محصولات دیگر پرسپولیس در راه است] ورزش۳</ref><ref>[http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48923:2013-07-02-12-38-46&catid=38:clubnews&Itemid=841 پرسپولیس نوشابه انرژی‌زا تولید کرد] پرسپولیس نیوز</ref> |- | ||سیم‌کارت پرسپولیس ||مرداد ۱۳۹۲||باشگاه پرسپولیس با همکاری شرکت [[شرکت ارتباطات سیار ایران|همراه اول]] با فروش سیم‌کارت پرسپولیس درآمدزایی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=51527:2013-08-14-20-24-08&catid=38&Itemid=841 |title=سیمکارت پرسپولیس |accessdate=15 اوت 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130817055724/http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=51527:2013-08-14-20-24-08&catid=38&Itemid=841 |archivedate=17 اوت 2013 |dead-url=yes}}</ref> |} === تفاهم‌نامه‌ها و اسناد همکاری === در زمان مدیریت رویانیان در پرسپولیس تهران با برخی مدیران باشگاه‌های جهان و رئیس فدراسیون‌ها سند همکاری امضاء شد. * سند همکاری با باشگاه فوتبال ترافیک [[برزیل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعضای آکادمی ترافیک برزیل در باشگاه پرسپولیس.|نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/259561/|تاریخ= ۱۲ آذر ۱۳۹۱|ناشر=خبرآنلاین}}</ref> * سند همکاری با باشگاه [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]]<ref>[http://farsnews.ir/newstext.php?nn=13911202001567 مسئولان فدراسیون باشگاه رئال مادرید با شرکت فروغ سپهر پاسارگاد برای فعالیت با باشگاه پرسپولیس قرارداد همکاری امضا کردند.] فارس</ref> * سند همکاری با باشگاه فوتبال [[باشگاه فوتبال آ.ث. میلان|آ.ث. میلان]] ایتالیا.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رویانیان در ایتالیا با گالیانی و باره‌سی دیدار می‌کند.|نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13910912000921|تاریخ=۱۲ آذر ۱۳۹۱|ناشر=فارس‌نیوز|نویسنده=|کد زبان=|وبگاه=}}</ref>(همچنین [[فرانکو بارزی]] بازیکن سابق و مدیرعامل وقت [[باشگاه فوتبال آ. ث. میلان|باشگاه فوتبال آ.ث. میلان]] برای تماشای شهرآورد هفتادوششم تهران در بهمن ۱۳۹۱ به دعوت رویانیان به [[تهران]] آمد، این نخستین باری بود که یک فوتبالیست سرشناس خارجی برای تماشای [[شهرآورد تهران]] به ایران می‌آمد) * تفاهم‌نامه با فدراسیون فوتبال [[ایتالیا]]<ref>[http://khabarfarsi.com/ext/4505335 رئیس فدراسیون فوتبال ایتالیا رویانیان را به ایتالیا دعوت کرد] خبر فارسی</ref> * تفاهم‌نامه با رئیس [[کنگره ملی عراق]]<ref>[http://www.mehrnews.com/detail/News/2035100 دیدار رویانیان با رئیس کنگره ملی عراق] مهر</ref> * سند همکاری با [[آکادمی ملی المپیک و پارالمپیک ایران|آکادمی ملی المپیک]]<ref>[http://www.isna.ir/fa/news/92020302236/قرارداد-همکاری-مرکز-علمی-و-کاربردی-پرسپولیس قرارداد همکاری مرکز علمی و کاربردی پرسپولیس با آکادمی ملی المپیک] ایسنا</ref> * قرارداد با [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزارت ارتباطات]] برای در اختیار گرفت باشگاه پیام<ref>[http://www.perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48945:2013-07-02-19-36-32&catid=47&Itemid=861 حاشیه دیدار رویانیان و وزارت ارتباطات] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130705200311/http://perspolisnews.com/index.php?option=com_content&view=article&id=48945:2013-07-02-19-36-32&catid=47&Itemid=861 |date=5 ژوئیه 2013}} پرسپولیس نیوز</ref> === حمایت از استقلال در ورزشگاه آزادی === رویانیان به همراه [[علی پروین]] در بهمن ماه ۱۳۹۰ برای حمایت از تیم [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال ایران]] که میزبان [[باشگاه فوتبال الاتفاق عربستان سعودی|الاتفاق عربستان]] بود، به [[ورزشگاه آزادی]] رفت. این در حالی بود که تا آن زمان هیچگاه مدیران این دو تیم برای حمایت از تیم رقیب، عملی را انجام نداده بودند.<ref>[http://www.asriran.com/fa/news/201614/مظلومی-از-پروین-و-رویانیان-ممنونم مظلومی: از پروین و رویانیان ممنونم] عصرایران</ref> === کمک مالی به استقلال تهران === محمد رویانیان در جریان بازی‌های استقلال تهران در [[لیگ قهرمانان آسیا]]، به این تیم کمک مالی کرد.<ref name="ساپورت استقلال">[http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13911210000158 رویانیان: من استقلال را هم ساپورت کردم/ از فتح‌الله‌زاده فقط یک پیراهن خواستم] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130304080705/http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13911210000158 |date=۴ مارس ۲۰۱۳}} خبرگزاری فارس</ref> وی همچنین نقش زیادی در جذب [[اسپانسر]] برای [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|باشگاه استقلال]] در فصل ۹۲–۹۱ ایفا کرد.<ref name="اسپانسر">[http://www.meydan.ir/content/رسولی-نژاد-اسپانسر-استقلال-را-رویانیان-جذب-کرد-دنیامالی-متهم-است-پرسپولیس-مشکلات-مالی-ندارد رسولی نژاد: اسپانسر استقلال را رویانیان جذب کرد!/ دنیامالی متهم است/ پرسپولیس مشکلات مالی ندارد] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121026023459/http://meydan.ir/content/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%B1%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D8%B0%D8%A8-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%87%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF |date=۲۶ اکتبر ۲۰۱۲}} وب سایت ورزشی میدان (شبکه ورزش)</ref> === استعفا === از آنجا که وزارت ورزش دولت [[حسن روحانی]] به هیچ وجه تمایلی به همکاری با رویانیان نداشت و او نیز از این سیاست باخبر بود، وی در مصاحبه‌ای تند و تیز و بی‌سابقه به [[وزارت ورزش]] و شخص وزیر تاخت و مدعی شد که آن‌ها جرئت برکناری‌اش را ندارند. سپس در نامه‌ای احساسی چهارمین استعفای خود را توسط رسانه‌ها انتشار داد. نشر این استعفا اما با عکس‌العمل حاکی از بی‌تفاوتی وزارتخانه روبه‌رو شد.<ref>[http://www.afkarnews.ir/vdccx1q1i2bqxm8.ala2.html از رد صلاحیت پروین و عابدینی تا غزل خداحافظی فتح‌الله‌زاده] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140126144843/http://www.afkarnews.ir/vdccx1q1i2bqxm8.ala2.html |date=۲۶ ژانویه ۲۰۱۴}} افکارنیوز</ref> === فروش منزل شخصی برای پرداخت مطالبات === دایی در ۲۳ تیر ۱۳۹۰ و پس از اختلاف با سرپرست پرسپولیس، به عنوان سرمربی تیم راه‌آهن منصوب شد. [[علی دایی]] پس از مدتی توسط محمد رویانیان به عنوان سرمربی تیم فوتبال پرسپولیس تهران انتخاب شد. وی در تاریخ ۹۳/۰۶/۱۹ با تصمیم سیاسی رئیس [[هیئت مدیره]] و عدم اطلاع رحیمی، مدیرعامل وقت از سرمربی‌گری پرسپولیس برکنار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زندگینامه علی دایی، اسطوره فوتبال ایران|نشانی=https://dayan.ir/بیوگرافی-علی-دایی،-اسطوره-فوتبال-ایرا/|وبگاه=دایان|بازبینی=2021-08-11|کد زبان=fa-IR}}</ref> در شهریور ۱۳۹۳، محمد رویانیان خبر از فروش منزل شخصی خود برای پرداخت طلب بازیکنان و مربی تیم (علی دایی) داد. رویانیان اظهار کرد که ملک شخصی وی، پیش از [[شهرآورد تهران|شهرآورد هفتاد و هشتم تهران]] در [[رهن]] بانک بوده و در شهریور ۱۳۹۳ نیز تحویل بانک شده است. او ضمن اعلام این خبر، از علی دایی به دلیل عدم تمایل برای دریافت حقوق معوقات خود از درآمد حاصل از این فروش، تشکر ویژه کرد.<ref>[http://www.khabaronline.ir/detail/372789/sport/premiere-league رویانیان:خانه‌ام را به خاطر باشگاه دادم نه بازیکنان/این خانه را با وام و پول طلاهای همسرم خریده بودم] ''خبرآنلاین''</ref> == رئیس بازرسی ویژه معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح == پس از استعفای رویانیان از مدیرعاملی باشگاه پرسپولیس، در ۱۴ بهمن ۱۳۹۲، با موافقت سرلشکر [[سید حسن فیروزآبادی]]، محمد رویانیان رئیس بازرسی ویژه معاونت بازرسی ستاد کل نیروهای مسلح شد.<ref>https://eghtesadshahrvand.com/محمد-رویانیان-کیست-پرسپولیس/30341/</ref> == پس از استعفا == محمد رویانیان در اردیبهشت ۱۳۹۳ به دلیل ابهامات وارد بر او در خصوص باشگاه [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] و بدهی‌های قبلی مدیران سابق این باشگاه مورد سؤال قرار گرفت مدارک هزینه کرد و طلب ۱/۹۰۰/۰۰۰/۰۰۰ میلیون تومانی خود از باشگاه پرسپولیس را به مقامات قضایی و وزارت ورزش ارائه کرد که مورد تأیید [[علیرضا رحیمی]] مدیرعامل وقت پرسپولیس قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.parsine.com/fa/news/178203/خانه-رویانیان-کجاست-و-چقدر-می‌ارزد|عنوان= خانه رویانیان کجاست و چقدر می‌ارزد؟ | ناشر =پارسینه|تاریخ = ۳۰ دی ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=}}</ref> == انتخابات == محمد رویانیان در [[انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۴۰۳–۱۴۰۲)|دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی]] از شهر تهران نامزد شد ولی با کسب ۶۴۲۴۳ رأی توفیقی حاصل نکرد و از ورود به بهارستان بازماند.<ref>https://www.asriran.com/fa/news/949097/</ref> === انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ === وی در روز دوشنبه ۱۴ خرداد ۱۴۰۳ با حضور در [[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]] برای [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۳)|انتخابات ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم]] ثبت‌نام کرد<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۴ خرداد ۱۴۰۳|وبگاه=خبرگزاری ایسنا|نشانی=https://www.isna.ir/news/1403031409538/محمد-رویانیان-داوطلب-نامزدی-انتخابات-ریاست-جمهوری-شد|عنوان=محمد رویانیان نامزد کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری شد.}}</ref> ولی در ۱۹ خرداد و پیش از اعلام اسامی توسط شورای نگهبان به نفع نیروهای انقلاب انصراف داد. == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Mohammad Rouyanian}} {{ویکی گفتاورد}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=سیامک اللهیاری}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده انتظامی [[استان مازندران]]|سال‌ها=۱۳۷۶–۱۳۷۲}} {{S-aft|بعد=[[مرتضی طلائی]]}} {{S-new}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰|مرکز فوریت‌های پلیسی کشور]]|سال‌ها=۱۳۸۳–۱۳۷۹}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[محسن انصاری]]|به عنوان=معاون راهنمایی و رانندگی ناجا}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا|پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا]]|سال‌ها=۱۳۸۸–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=[[اسکندر مؤمنی]]}} {{S-off}} {{S-bef|قبل=[[سید مهدی هاشمی (زاده ۱۳۴۲)|سید مهدی هاشمی]]|به عنوان=رئیس ستاد تبصره ۱۳}} {{S-ttl|عنوان=[[نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران|نماینده ویژه رئیس‌جمهور]]{{-}}رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت|سال‌ها=۱۳۹۱–۱۳۸۷}} {{S-aft|بعد=[[سید مجتبی شفیعی]]}} {{S-sports}} {{S-bef|قبل=[[حبیب کاشانی]]}} {{S-ttl|عنوان=مدیرعامل [[باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس]]|سال‌ها=۱۳۹۲–۱۳۹۰}} {{S-aft|بعد=[[علی پروین]]}} {{جعبه پایانی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رویانیان، محمد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افسران پلیس اهل ایران]] [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:اهالی نوشهر]] [[رده:رئیسان ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت]] [[رده:زادگان ۱۳۳۹]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:فرماندهان پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا]] [[رده:فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:مدیران باشگاه پرسپولیس]] [[رده:مدیران باشگاه فوتبال و سرمایه‌گذاران اهل ایران]] [[رده:مدیران ورزشی اهل ایران]] [[رده:مشاوران رئیس‌جمهور ایران (محمود احمدی‌نژاد)]] rh9fh08m1tem0tltcmgj6sibxk2fw0w 0 1272999 42127748 35497538 2025-06-18T22:52:20Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۰ منبع و علامت‌زدن ۱ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127748 wikitext text/x-wiki {{Infobox video game | title = اسلحه | image =[[پرونده:Gun Coverart.jpg|بی‌قاب|250x250پیکسل]] | developer = نورسافت{{سخ}}ریبلین دیولپمنتس ^{(نسخه پلی‌استیشن همراه)} | publisher = [[اکتیویژن]] | designer = | composer = کریستوفر لنرتز | released = '''پلی‌استیشن ۲، ایکس‌باکس''' ^{[[آمریکای شمالی|آ. ش]]} ۸ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} ^{[[اروپا]]}۱۱ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} '''گیم‌کیوب'''{{سخ}} ^{[[آمریکای شمالی|آ. ش]]}۸ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} ^{[[اروپا]]}۲۵ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} '''مایکروسافت ویندوز'''{{سخ}} ^{[[آمریکای شمالی|آ. ش]]}۹ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} ^{[[اروپا]]}۱۸ [[نوامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} '''ایکس‌باکس ۳۶۰'''{{سخ}} ^{[[آمریکای شمالی|آ. ش]]}۲۲ [[نوامبر]] ۲۰۰۵<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=۱۴ نوامبر ۲۰۰۵|وبگاه=Microsoft|نشانی=https://news.microsoft.com/2005/11/14/microsoft-announces-xbox-360-day-one-launch-lineup-strongest-launch-in-the-history-of-video-game-consoles/|عنوان=Microsoft Announces Xbox 360 Day One Launch Lineup — Strongest Launch in the History of Video Game Consoles}}</ref>{{سخ}} ^{[[اروپا]]}۲ [[دسامبر]] ۲۰۰۵{{سخ}} '''پلی استیشن همراه'''{{سخ}} ^{[[آمریکای شمالی|آ. ش]]}۱۰ [[اکتبر]] ۲۰۰۶{{سخ}} ^{[[اروپا]]}۳ [[نوامبر]] ۲۰۰۶{{سخ}} ^{[[استرالیا]]}۱۵ [[نوامبر]] ۲۰۰۶ | genre = [[بازی اکشن-ماجراجویی|اکشن-ماجراجویی]] | modes = [[بازی ویدئویی تک‌نفره|تک‌نفره]]، [[بازی ویدئویی چندنفره|چندنفره]] | ratings = | platforms = [[نینتندو گیم‌کیوب|گیم‌کیوب]]{{سخ}}[[مایکروسافت ویندوز|ویندوز]]{{سخ}}[[پلی‌استیشن ۲]]{{سخ}}[[ایکس‌باکس]]، [[ایکس‌باکس ۳۶۰]]{{سخ}}[[پلی‌استیشن همراه]] | media = [[سی‌دی-رام]]، [[دی‌وی‌دی]]، دیسک نوری نینتندو }} '''''اسلحه''''' {{به انگلیسی|Gun}} عنوان یک [[بازی ویدئویی]] به سبک [[بازی اکشن-ماجراجویی|اکشن-ماجراجویی]] با تم [[ضد وسترن|وسترن مدرن]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=۸ آگوست ۲۰۰۵|وبگاه=GameSpot|نشانی=https://www.gamespot.com/videos/gun-developer-interview/2300-6130555/|عنوان=Gun Developer Interview}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=۸ نوامبر ۲۰۰۵|وبگاه=Asia GameSpoy|نشانی=http://asia.gamespot.com/gun/videos/gun-video-review-6139450/|عنوان=Gun Video Review|بازبینی=۲۱ ژوئیه ۲۰۲۰|archive-date=۱۱ ژانویه ۲۰۱۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20130111203453/http://asia.gamespot.com/gun/videos/gun-video-review-6139450/|url-status=bot: unknown}}</ref> است که توسط شرکت ''Neversoft'' تولید و در سال [[۲۰۰۵ (میلادی)|۲۰۰۵ میلادی]] به وسیلهٔ اکتیویژن برای پلتفرم‌های [[گیم کیوب]]، [[ایکس‌باکس]]، [[پلی‌استیشن ۲]]، [[ویندوز]] و [[ایکس‌باکس ۳۶۰]] (به عنوان بازی زمان انتشار کنسول) منتشر شد. یک سال بعد نسخهٔ [[پلی‌استیشن همراه]] این بازی با عنوان ''Gun: Showdown'' که دارای مأموریت‌های جانبی بیشتر، قابلیت بازی چندنفره و موارد بیشتری بود، منتشر گردید. در طی ماه اول انتشار بازی، تعداد ۲۲۵٬۰۰۰ نسخه از آن بر روی چهار کنسول به فروش رفت. همچنین تا پایان ماه اکتبر سال ۲۰۰۸، تعداد ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ نسخه از این بازی در [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحدهٔ آمریکا]] به فروش رسید. این عنوان با نقدهای مثبت منتقدان مواجه و جایزه‌های متعددی از جمله بهترین بازی اکشن ایکس‌باکس ۳۶۰ در سال را از وبگاه [[گیم‌اسپای]] دریافت نمود. == گیم پلی == این بازی در یک محیط [[جهان باز]] که شامل مأموریت‌های جانبی نیز می‌باشد، جریان دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=Gun wiki|نشانی=http://gun.software.informer.com/wiki/index.php?title=Programs:Gun_%28video_game%29|عنوان=Gun Gameplay}}{{پیوند مرده}}</ref> گیمر کنترل قهرمان بازی به نام ''کولتون وایت'' (Colton White) را در در دید نمای سوم شخص اختیار دارد. در بسیاری از مواقع هنگام رفتن از یک شهر به شهر دیگر قهرمان بازی مورد حملهٔ [[راهزنی|راهزنان]] قرار می‌گیرد که می‌تواند از دست آن‌ها فرار کرده یا با آن‌ها به مقابله برخیزد. گیمر در این بازی می‌تواند حیوانات مختلفی مانند [[بوفالوی آمریکایی|بوفالو]]، [[اسب وحشی|اسب‌های وحشی]] و [[فهرست حیوانات اهلی|حیوانات اهلی]] را کشته یا باعث ایجاد نزاع و درگیری میان افراد مختلف در مکان‌های گوناگون شود، که اینکار در نهایت باعث افزایش توجه [[کلانتر|کلانترها]] یا [[هفت‌تیرکش|هفت‌تیر کش‌های]] دیگر می شود. این هفت‌تیر کش‌ها اغلب برای به دست آوردن اعتبار یا اجرای عدالت و قانون در مقابل یاغیان، سربازان متمرد و [[آپاچی (قبیله)|آپاچی‌های انتقامجو]] قرار می‌گیرند. در این بازی حالتی وجود دارد به نام ''Town Patience'' که هربار قهرمان اقدام به کشتن افراد بی‌گناه شهر کند، مقدار آن کاهش می‌یابد. هنگامی که این مقدار به صفر برسد، آنگاه افراد محلی کاملاً علیه قهرمان بازی خواهند شد. مینی‌گیم‌های زیادی در بازی وجود دارند که با پیشرفت در بازی، گیمر می‌تواند آن‌ها را انتخاب کرده و با انجام آن‌ها طلا و پول و آپگریدهای متنوعی به دست آورد. این مینی‌گیم‌ها شامل تورنمنت‌های [[پوکر]]، جمع‌آوری گله‌های گاو، کمک به کلانتر و اجرای قانون، کشتن با دستگیر کردن افراد تحت تعقیب و رساندن مرسوله‌های مختلف در مدت زمان محدود، می‌باشند. === مبارزه === گیمر در این بازی می‌تواند از اسلحه‌هایی همچون [[هفت‌تیر]]، انواع تفنگ، [[تفنگ ساچمه‌زنی|شاتگان]]، [[تیراندازی با کمان|تیروکمان]] و مواد محترقه و انفجاری استفاده نماید. تیرهای متنوعی برای استفاده در کمان وجود دارند، از جمله تیرهای عادی، آتشین و انفجاری. نسخه ''Gun Showdown'' دارای یک اسلحهٔ ویژه به نام چاقوی پرتابی نیز است که در نسخهٔ معمولی وجود ندارد. در بازی قابلیتی وجود دارد به نام ''واکنش سریع'' ([[تأخیر گلوله|Quickdraw]]) که با فعال شدن آن، نمای بازی به‌حالت اول شخص رفته و برای مدت محدودی تیرهای گیمر نامحدود شده و با حرکت آهسته، گیمر می‌تواند با دقت بالاتر، تعداد بیشتری از دشمنان خود را مورد هدف قرار دهد. مقدار زمان استفاده از این حالت با یک نوار بر روی صفحهٔ نمایش مشخص می‌گردد و با حمله به دشمنان و کشتن آن‌ها این نوار پر شده و حالت ''Quickdraw'' قابل استفاده می‌شود. گیمر می‌تواند هنگام استفاده از برخی اسلحه‌ها نمای دوربین را از حالت سوم شخص، به نمای اول شخص تغییر بدهد. در این بازی دو اسلحهٔ دستی و منفجره به نام‌های [[دینامیت]] و نوع ویژه‌ای [[کوکتل مولوتف|کوکتل مولوتوف]] به نام ''بمب ویسکی'' وجود دارند. ''بمب‌های ویسکی'' پس از پرتاب و به محض برخورد با زمین عمل کرده و اطراف خود را به آتش می‌کشند، در حالیکه دینامیت پس از پرتاب با مقداری تاخیر عمل کرده و منفجر می‌شود. در نقاط مختلف این بازی بشکه‌های [[باروت]] و جعبه‌های [[تری‌نیتروتولوئن|تی‌ان‌تی]] هم وجود دارند که در برخی از مأموریت‌ها کاربرد حیاتی و ویژه داشته و در درگیری با دشمنان گیمر می‌تواند با شلیک به آن‌ها، همزمان چندین دشمن را نابود نماید. در نسخهٔ پلی‌استیشن همراه این بازی، [[مین|مین‌های زمینی]] نیز وجود دارند. بخش مبارزه‌های تن به تن نیز در این بازی کاربرد فراوانی دارد. گیمر می تواند با استفاده از [[چاقو]]، [[تاماهاوک]] (تبر سنتی سرخپوستان) و شمشیر [[سابر]] که از سواره‌نظام به دست می‌آورد، برای مبارزه‌های از راه نزدیک استفاده نماید. دشمنان توانایی مانور دادن و فرار کردن از تیرها یا حملات گیمر را دارند. آن‌ها همچنین می‌توانند با گروگان گرفتن دیگران، از آن‌ها به عنوان [[سپر انسانی]] برای حفظ جان خود استفاده نمایند. گیمر در این بازی با استفاده از یک چاقوی سلاخی، قادر به کندن پوست دشمنان مردهٔ خود می‌باشد. در برخی از مأموریت‌های اصلی و جانبی بازی، استفاده از اسلحه‌های بی‌صدا یا تیروکمان برای پیشبرد ماموریت به شکل مخفی، کاملاً مورد نیاز است. سبک مبارزه بر روی زین اسب و هنگام اسب سواری نیز یکی دیگر از بخش‌های مهم مبارزاتی داخل بازی می‌باشد و گیمر توانایی شلیک به دشمنان (در حالت سوم شخص و اول شخص) را در هنگام سوارکاری دارد. در هنگام مبارزات گیمر یا دشمنان می توانند با شلیک کردن به اسب و کشتن آن باعث سرنگونی سوارکار آن شوند. == خلاصهٔ داستان == === موقعیت === داستان این بازی در [[غرب وحشی]] و به‌خصوص در مناطق [[آریزونا]]، [[کلرادو]]، [[کانزاس]] و [[نیومکزیکو]] و در سال ۱۸۸۰ میلادی اتفاق می‌افتد. این مناطق شامل شهرها و [[بدبوم|دشت‌های خشک و صخره‌ای]] (موسوم به بدلند) هستند که در جوار شهر [[داج سیتی، کانزاس|داج‌سیتی کانزاس]] قرار دارند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=۳ نوامبر ۲۰۰۵|وبگاه=[[آی‌جی‌ان|IGN]]|نشانی=https://www.ign.com/articles/2005/11/03/gun-dodge-city-4|عنوان=Gun: Dodge City}}</ref> داستان بازی توسط ''راندال یانسن'' (Randall Jahnson) نوشته شده که با هنرمندی صداپیشگان مشهوری همچون [[ران پرلمن]]، [[لانس هنریکسن]]، [[کریس کریستوفرسون]]، [[تام اسکریت]] و [[توماس جین]] به مرحله اجرا درآمده است. === شخصیت‌ها === شخصیت‌های درون بازی براساس افراد و کاراکترهای واقعی در دنیای غرب وحشی نام‌گذاری و ساخته شده‌اند. نام ''الحمرا'' (Alhambra) که بر روی فاحشه‌خانه‌ای در بازی گذاشته شده است، از روی نام کاخ مشهور [[الحمرا]] در [[امارت گرانادا]] اقتباس شده است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=Associate Publisher|نشانی=http://www.associatepublisher.com/e/g/gu/gun.htm|عنوان=GUN: Encyclopedia|بازبینی=۲۹ ژوئیه ۲۰۲۰|archive-date=۱۹ اوت ۲۰۱۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20110819143108/http://www.associatepublisher.com/e/g/gu/gun.htm|url-status=bot: unknown}}</ref> * '''کولتون وایت''' ([[توماس جین]]) - شخصیت قهرمان بازی که اصلیتی از [[آپاچی (قبیله)|قبیلهٔ آپاچی]] دارد، او توسط پدرخواندهٔ خود ''نِد وایت'' (Ned White) بزرگ و آموزش داده شد. ''کولتون'' در جریان داستان بازی با افراد بسیاری برخورد می کند که تعدادی از آن‌ها جزو دوستان و تعدادی نیز از دشمنان او به شمار می‌روند. او یک [[هفت‌تیرکش]] و [[تیراندازی|تیرانداز]] حرفه‌ای و متبحر است که همیشه سعی دارد سمت حقیقت را بگیرد. * '''سوپی جنینگز''' : او که یکی از دوستان قهرمان بازی است، تبحر ویژه‌ای در باز کردن قفل‌ها، [[گاوصندوق|گاوصندوق‌ها]] و تقلب در بازی [[پوکر]] دارد. این شخصیت با صداپیشگی ''دیو ویتنبرگ'' (Dave Wittenberg) و براساس شخصیت واقعی ''سوپی اسمیت'' (Soapy Smith) که در غرب وحشی به کار کلاهبرداری و گوش‌بری مشغول بود، ساخته شده است. * '''توماس مگرودر''' ([[لانس هنریکسن]]) - او شخصیت اصلی منفی‌بازی است که به نوعی مرد قدرتمند غرب محسوب می‌شود. او رئیس یک شرکت توسعهٔ [[ترابری ریلی|راه‌آهن]] می‌باشد که در حال ریل‌گذاری و توسعهٔ راه‌آهن در مناطق بومی‌نشینان قبیلهٔ آپاچی است. او که پیش‌تر یکی از فرماندهان در طی [[جنگ داخلی آمریکا|جنگ‌های داخلی آمریکا]] بوده است سرپرستی دسته‌ای از سربازان را برعهده داشت که در جستجوی ''کویریرا'' (Quivira) شهر گمشدهٔ طلا بودند. با پایان جنگ او تمام توان و وقت خود را برای پیدا کردن ''شهر گمشدهٔ طلا'' صرف کرد و از هیچ کاری برای رسیدن به آن دریغ نکرد. او در پایان و در هنگام ریزش غار، جان خود را از دست می‌دهد. این شخصیت براساس شخصیت واقعی [[جان بی. مگرودر|جان مگرودر]] (John B. Magruder) نظامی مشهور دوران غرب وحشی بازسازی شده‌است. * '''ند وایت''' ([[کریس کریستوفرسون]])‌- پدر ناتنی قهرمان داستان که سال‌ها با تظاهر به اینکه پدر واقعی او است، ''کولتون'' را بزرگ نمود. پیش از مرگش او به پسرش اعتراف می کند که پدر واقعی او نیست و نشانه‌ای به ''کولتون'' می دهد که بتواند به دنبال پدر واقعی خود بگردد. ''نِد وایت'' شخصیتی بود که علاقهٔ شدیدی به زندگی در طبیعت داشت و با شکار و فروش پوست و گوشت حیوانات به قایقرانان [[رود میزوری|رودخانهٔ میسوری]]، امورات خود را می‌گذراند. * '''جوزایا رید''' ([[براد دوریف]]) - یک [[کشیش]] [[سادومازوخیسم|سادیسمی]] و [[زن‌ستیزی|زن‌ستیز]] که برای رئیس شرکت ریل‌گذاری (''توماس مگرودر'') کار می‌کند. او در بخشی از داستان به‌خاطر کشتن ''جنی''، توسط قهرمان داستان (''کولتون وایت'') کشته می‌شود. * '''شهردار هودو براون''' ([[ران پرلمن]]) - [[شهردار]] شهر ''امپایرسیتی'' که به ظاهر مستقل عمل کرده و علاقهٔ شدیدی دارد که شهر خود را گسترش دهد تا بتواند درآمد بیشتری کسب نماید، ولی در واقع او هم از ''توماس مگرودر'' دستور می‌گیرد. او به خاطر اعمال کثیفی که انجام داده، دشمنان بسیاری برای خود تراشیده است، به همین دلیل دو هفت‌تیرکش به نام‌های ''جی.جی وِب''(J.J. Webb) و ''دیو رودابا'' (Dave Rudabaugh) را به عنوان [[محافظ شخصی]] خود استخدام می‌کند. در بخشی از داستان می‌بینیم که شهردار وانمود می‌کند که ''کولتون'' را نیز به استخدام خود درآورده است، ولی در اصل برای کشتن او در یک درگیری نقشه کشیده است. این شخصیت از روی رئیس باند تبهکاران شهر داج‌سیتی به همین نام (نام واقعی Hyman G. Neill) که در دههٔ ۱۸۸۰ میلادی و در غرب وحشی زندگی می‌کرده، طراحی شده‌است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{moby game|id=/gun|name=''Gun''}} * [http://gun.software.informer.com/wiki/index.php?title=Programs:Gun_(video_game)/ Gun Wiki] [[رده:بازی‌های اکتیویژن]] [[رده:بازی‌های اکشن-ماجرایی]] [[رده:بازی‌های ایکس‌باکس]] [[رده:بازی‌های ایکس‌باکس ۳۶۰]] [[رده:بازی‌های پلی‌استیشن ۲]] [[رده:بازی‌های پلی‌استیشن همراه]] [[رده:بازی‌های تولیدشده در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازی‌های تولیدشده در بریتانیا]] [[رده:بازی‌های گیم‌کیوب]] [[رده:بازی‌های مخفی‌کاری]] [[رده:بازی‌های ویدئویی ۲۰۰۵ (میلادی)]] [[رده:بازی‌های ویدئویی با پیش‌زمینه تاریخی]] [[رده:بازی‌های ویدئویی تک‌نفره و چندنفره]] [[رده:بازی‌های ویدئویی جهان باز]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در آریزونا]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در کانزاس]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در کلرادو]] [[رده:بازی‌های ویدئویی واقع‌شده در نیومکزیکو]] [[رده:بازی‌های ویندوز]] [[رده:تیراندازی سوم شخص]] [[رده:داج سیتی، کانزاس]] [[رده:بازی‌های تولیدشده در کانادا]] ld02vhjkb5lta5j4k7ef4hmzf2uhwgt 0 1414313 42128053 42122485 2025-06-19T07:25:47Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[ولایت دایکندی]] 42128053 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ولایت دایکندی]] 5h6klh70efdepuacaj45y8dgqze8ls8 0 1581924 42127372 42112623 2025-06-18T13:12:34Z Gaumat 1398452 42127372 wikitext text/x-wiki '''احمدی''' یک نام خانوادگی‌ست. افراد شاخص با این نام از این قراراند: * [[احمدرضا احمدی]]، شاعر ایرانی * [[بابک احمدی]]، مؤلف، مترجم، منقد هنری و پژوهشگر ایرانی * [[پگاه احمدی]]، شاعر، منتقد ادبی و مترجم شعر ایرانی * [[اسماعیل احمدی مقدم]]، ششمین فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران * [[مرتضی احمدی]]، بازیگرٔ سینما و تلویزیون و گوینده و خواننده ایرانی * [[نوشین احمدی خراسانی]] از بنیان‌گذاران مرکز فرهنگی زنان * [[علیرضا علی‌احمدی]]، یکی از دولت‌مردان ایرانی و وزیر آموزش و پرورش ایران در کابینه اول محمود احمدی نژاد * [[حسن احمدی مقدس]]، همچنین مشهور به [[حسن احمدی مقدس|مسعود احمدی مقدس]]، قاضی ایرانی * [[امیرحسین احمدی]] * [[حمید احمدی]] ( پژوهشگر و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران) * [[مرادعلی احمدی]]، نماینده دوره دوم مجلس شورای اسلامی حوزه انتخابیه کرمانشاه * [[نعمت احمدی]] * [[فرشته احمدی]]، منتقد ادبی و داستان‌نویس * [[حسن احمدی گیوی]]، استاد ادبیات فارسی * [[بهمن احمدی امویی]] * [[محمدحسین احمدی دانش آشتیانی]] * [[میرزا علی احمدی میانجی]] * [[محمدحسن احمدی فقیه یزدی]] * [[احمد امیراحمدی]] * [[هوشنگ امیراحمدی]] * [[احمد احمدی (ابهام‌زدایی)]] نام چند فرد متفاوت * [[علی‌محمد احمدی (ابهام‌زدایی)]] نام چند فرد متفاوت * [[رحمان احمدی]] دروازه بان سابق تیم ملی و حال حاضر [[پارس جنوبی]] {{نام خانوادگی}} [[رده:نام‌های خانوادگی عرب‌زبانان]] [[رده:نام‌های خانوادگی زبان‌های ایرانی]] jge5htqpuk02w8ad76q15pvbdm5x9k6 0 1602493 42127477 42120181 2025-06-18T17:03:14Z Tisfoon 107851 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42120181|42120181]] از [[Special:Contributions/Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] ([[User talk:Iran ryyf 2|بحث]]) منبع؟ 42127477 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات روستای ایران | نام رسمی = کلیوند | عرض جغرافیایی = | طول جغرافیایی = | اندازه تصویر = | استان = لرستان | شهرستان = پل‌دختر | بخش = [[بخش مرکزی شهرستان پل‌دختر|بخش مرکزی]] | دهستان = ملاوئ | نام بومی = | نام دیکر = | نام قدیمی = | تاریخ بنیان‌گذاری = | جمعیت = ۵۴۷ نفر | رشد جمعیت = | تراکم‌جمعیت = | مساحت = | ارتفاع = | کد آماری = ۲۱۹۹۹۱ | پیش‌شماره = | وبگاه = | پانویس = }} '''کلیوند'''، روستایی از توابع [[بخش مرکزی شهرستان پل‌دختر|بخش مرکزی]] [[شهرستان پل‌دختر]] در [[استان لرستان]] [[ایران]] است. این روستا در ضلع غربی رودخانه کشکان واقع شده است. == جمعیت == این روستا در [[دهستان ملاوئ]] قرار دارد و براساس [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری مرکز آمار ایران]] [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۸۵)|در سال ۱۳۸۵]]، جمعیت آن ۵۴۷ نفر (۱۲۱خانوار) بوده‌است. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=553 |عنوان= نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵| ناشر = درگاه ملی آمار ایران|تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۱ ژانویه ۲۰۱۳|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20130101150433/https://www.amar.org.ir/Default.aspx?tabid=553 | تاریخ بایگانی = ۱ ژانویه ۲۰۱۳}} {{شهرستان پلدختر}} {{روستا-خرد}} [[رده:روستاهای شهرستان پلدختر|کلیوند]] [[رده:شهرها و روستاهای شهرستان پلدختر]] h2u173j4n1s793s6e522swnb9nt5h04 0 1611972 42127337 40993862 2025-06-18T12:34:18Z 5.117.4.115 42127337 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات روستای ایران |نام رسمی=بکندی |عرض جغرافیایی=۳۶٫۳۸۹۷۶۹ |طول جغرافیایی=۴۹٫۵۷۴۵۶۹ |تصویر= |اندازه تصویر= |توضیح تصویر= |استان=قزوین |شهرستان=قزوین |بخش= [[بخش کوهین]] |دهستان=ایلات قاقازان غربی |نام بومی= |نام دیکر= |نام قدیمی= |تاریخ بنیان‌گذاری= |جمعیت= ۲،۳۵۱نفر |رشد جمعیت= |تراکم‌جمعیت= |مساحت= |ارتفاع=۱٬۳۱۸ متر |کد آماری =۲۳۳۴۲۲ |پیش‌شماره= |وبگاه= |پانویس= }} '''بکندی'''، روستایی از توابع [[بخش کوهین]] [[شهرستان قزوین]] در [[استان قزوین]] [[ایران]] است. == جمعیت == این روستا در [[دهستان ایلات قاقازان غربی]] قرار دارد و بر اساس [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری مرکز آمار ایران]] [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰)|در سال ۱۳۹۰]]، جمعیت آن ۱٬۱۱۷ نفر (۲۹۶ خانوار) بوده است.<ref>{{سرشماری ۱۳۹۰|26}}</ref>زبان مردم این روستا [[ترکی آذربایجانی]]<ref name="بکندی">[https://seeiran.ir/روستای-بکندی/ سیری در ایران]</ref> است. این روستا در فاصله ۴۲ کیلومتری شهر قزوین واقع شده است. تعزیه خوانی در حسینیه بکندی هر ساله در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی برگزار می‌گردد آب و هوای معتدل و کوهستانی از مزیت‌های این روستا است. یکی از فروشنده های معروف این روستا ممد حرم نام دارد. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد وب | عنوان=پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی | پیوند=http://gndb.ncc.org.ir/Pages/jpgMaps.aspx?end=bdjIFKDiS78= | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=۲۰۱۵-۰۳-۰۳}} {{شهرستان قزوین|بخش کوهین}} {{روستا-خرد}} [[رده:روستاهای شهرستان قزوین|بک کندی]] tss24dfext8w7lee3f6eya2gg73yksi 42127344 42127337 2025-06-18T12:43:16Z 5.117.4.115 42127344 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات روستای ایران |نام رسمی=بکندی |عرض جغرافیایی=۳۶٫۳۸۹۷۶۹ |طول جغرافیایی=۴۹٫۵۷۴۵۶۹ |تصویر= |اندازه تصویر= |توضیح تصویر= |استان=قزوین |شهرستان=قزوین |بخش= [[بخش کوهین]] |دهستان=ایلات قاقازان غربی |نام بومی= |نام دیکر= |نام قدیمی= |تاریخ بنیان‌گذاری= |جمعیت= ۲،۳۵۱نفر |رشد جمعیت= |تراکم‌جمعیت= |مساحت= |ارتفاع=۱٬۳۱۸ متر |کد آماری =۲۳۳۴۲۲ |پیش‌شماره= |وبگاه= |پانویس= }} '''بکندی'''، روستایی از توابع [[بخش کوهین]] [[شهرستان قزوین]] در [[استان قزوین]] [[ایران]] است. == بک کندی == این روستا در [[دهستان ایلات قاقازان غربی]] قرار دارد و بر اساس [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری مرکز آمار ایران]] [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰)|در سال ۱۳۹۰]]، جمعیت آن ۱٬۱۱۷ نفر (۲۹۶ خانوار) بوده است.<ref>{{سرشماری ۱۳۹۰|26}}</ref>زبان مردم این روستا [[ترکی آذربایجانی]]<ref name="بکندی">[https://seeiran.ir/روستای-بکندی/ سیری در ایران]</ref> است. این روستا در فاصله ۴۲ کیلومتری شهر قزوین واقع شده است. تعزیه خوانی در حسینیه بکندی هر ساله در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی برگزار می‌گردد که این کار بر عهده حجت‌الله حسین پور می باشد. آب و هوای معتدل و کوهستانی از مزیت‌های این روستا است. یکی از فروشنده های معروف این روستا ممد حرم نام دارد. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد وب | عنوان=پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی | پیوند=http://gndb.ncc.org.ir/Pages/jpgMaps.aspx?end=bdjIFKDiS78= | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=۲۰۱۵-۰۳-۰۳}} {{شهرستان قزوین|بخش کوهین}} {{روستا-خرد}} [[رده:روستاهای شهرستان قزوین|بک کندی]] en9b5esg9q2c91e7tulp1d5sza9db62 42127348 42127344 2025-06-18T12:45:04Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127348 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات روستای ایران |نام رسمی=بکندی |عرض جغرافیایی=۳۶٫۳۸۹۷۶۹ |طول جغرافیایی=۴۹٫۵۷۴۵۶۹ |تصویر= |اندازه تصویر= |توضیح تصویر= |استان=قزوین |شهرستان=قزوین |بخش= [[بخش کوهین]] |دهستان=ایلات قاقازان غربی |نام بومی= |نام دیکر= |نام قدیمی= |تاریخ بنیان‌گذاری= |جمعیت= ۱٬۱۱۷ نفر |رشد جمعیت= |تراکم‌جمعیت= |مساحت= |ارتفاع=۱٬۳۱۸ متر |کد آماری =۲۳۳۴۲۲ |پیش‌شماره= |وبگاه= |پانویس= }} '''بکندی'''، روستایی از توابع [[بخش کوهین]] [[شهرستان قزوین]] در [[استان قزوین]] [[ایران]] است. == جمعیت == این روستا در [[دهستان ایلات قاقازان غربی]] قرار دارد و بر اساس [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران|سرشماری مرکز آمار ایران]] [[سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۰)|در سال ۱۳۹۰]]، جمعیت آن ۱٬۱۱۷ نفر (۲۹۶ خانوار) بوده است.<ref>{{سرشماری ۱۳۹۰|26}}</ref>زبان مردم این روستا [[ترکی آذربایجانی]]<ref name="بکندی">[https://seeiran.ir/روستای-بکندی/ سیری در ایران]</ref> است. این روستا در فاصله ۴۲ کیلومتری شهر قزوین واقع شده است. تعزیه خوانی در حسینیه بکندی هر ساله در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی برگزار می‌گردد آب و هوای معتدل و کوهستانی از مزیت‌های این روستا است. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد وب | عنوان=پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی | پیوند=http://gndb.ncc.org.ir/Pages/jpgMaps.aspx?end=bdjIFKDiS78= | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=۲۰۱۵-۰۳-۰۳}} {{شهرستان قزوین|بخش کوهین}} {{روستا-خرد}} [[رده:روستاهای شهرستان قزوین|بک کندی]] 4qt1txx0w2o5inbo6isivgob8ajc1th 0 1746164 42127786 42071056 2025-06-19T00:11:29Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[تاکاموری سایگو]] را به [[سایگو تاکاموری]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 37612008 wikitext text/x-wiki {{نام ژاپنی|سایگو}} {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = سایگو تاکاموری | honorific_suffix = | image = Takamori Saigo.jpg | image_upright = | alt = | caption = یک [[کنته]] از تاکاموری، توسط [[ادوارد چیوسونه]]. | native_name = 西郷 隆盛 | native_name_lang = ja | birth_name = سایگو کوکیچی | other_name = سایگو نانچو | nickname = | birth_date = {{تاریخ تولد|۱۸۲۸|۰۱|۲۳}} | birth_place = [[کاگوشیما]]، [[قلمروی ساتسوما]]{{سخ}}{{small|(now [[کاگوشیما]]، ژاپن}}) | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۱۸۷۷|۹|۲۴|۱۸۲۸|۱|۲۳}} | death_place = [[کاگوشیما]]، [[امپراتوری ژاپن]]{{سخ}}{{small|(now [[کاگوشیما]]، ژاپن}}) | placeofburial_label = | placeofburial = [[معبد نانشو]]، [[استان کاگوشیما]]، [[ژاپن]] | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = [[قلمروی ساتسوما]] | branch = | serviceyears = | serviceyears_label = | rank = | rank_label = | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = [[جنگ بوشین]] {{فهرست گلوله‌ای|[[نبرد توبا–فوشیمی]]|}} [[جنگ سینان]] {{فهرست گلوله‌ای|[[محاصره قلعه کوماموتو]]|[[نبرد تاباروزاکا]]|[[نبرد شیرویاما]]{{کشته‌شده در نبرد}}}} | awards = | memorials = | spouse = {{Marriage|سوگا ایجواین |1852|1854|reason=div}}{{سخ}}{{Marriage|اوتوما کانه "آئیکانا"|۱۸۵۹|۱۸۶۲}}{{سخ}}{{Marriage|ایوایاما ایتوکو|۱۸۶۵|۲۴ سپتامبر ۱۸۷۷}} | children = ۳ پسر، ۱ دختر | relations = {{فهرست ناگلوله‌ای| سایگو کیچیبه (پدر)|شیئیهارا ماسا (مادر)|[[سایگو جودو]] (برادر)|سایگو کیچیجیرو (برادر)|سایگو کوبی (برادر)|ایچیکی کاتو (خواهر)|سایگو تاکا (خواهر)|سایگو یاسو (خواهر)}} | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{نشانی وب|example.com}} --> | module = }} '''سایگو تاکاموری''' {{به ژاپنی|西郷隆盛 Saigō Takamori}} یا '''سایگو کوکیچی''' {{به ژاپنی|西郷小吉}} یکی از تأثیرگذارترین [[سامورایی]]ها و یکی از [[سه قهرمان برجسته نوآوری]] در [[تاریخ ژاپن]] است. دوران زندگی او مصادف با اواخر [[دوره ادو]] و [[دوره میجی]] بود. او یکی از مشاوران عالی [[امپراتور میجی]] و یکی از افراد با نفوذ دولت بود. او فرد مصمم و تاریخ سازی بود که جنبش [[اصلاحات میجی]] را طراحی کرد و پیش برد. در آن زمان مقابله با استعمار و نفوذ غربی، یکی از بزرگترین مسائلی بود که ژاپن با آن روبرو بود. سایگو بر آن بود که برای مقابله با غرب ژاپن نیز باید روشی سلطه‌جویانه در پیش بگیرد و پاسخ درست به [[کره (کشور)|کره]] که از داشتن مناسبات سیاسی با ژاپن خودداری داشت، جنگ است. هنگامی‌که طرح او برای جنگ از طرف دولت پذیرفته نشد او که مظهر فضیلت‌های سپاهیگری شناخته می‌شد، با همفکرانش از دولت بیرون رفت. سایگو به [[کاگوشیما]] (جنوب ژاپن) رفت و در آنجا مدرسه‌ای را بنا کرد. [[سامورایی]]هایی که در این دوران در حال از دست دادن قدرت و ناراضی از دولت بودند، دور او جمع شدند و او در جایگاه رهبری [[شورش ساتسوما]] جهت سرنگونی دولت قرار گرفت. تعداد شورشیان سامورایی به ۲۰٬۰۰۰ نفر بالغ می‌شد. آن‌ها قصد داشتند به پایتخت آمده و دولت را سرنگون کنند. این شورش در سال ۱۸۷۷ چندین ماه بطول انجامید اما نتوانست از مرزهای کیوشو فراتر رود و سرانجام توسط نیروهای دولتی سرکوب شد و به کاگوشیما عقب رانده شد. سایگو قبل از دستگیری خودکشی کرد بدین صورت که از دوستش خواست که او را گردن بزند. چند سال بعد در مجمع عمومی اعلام قانون اساسی سایگو از اتهامات وارده مبری دانسته شد. == وضعیت زمانه == در اواخر قرن نوزدهم ژاپن از نظر اقتصادی کشوری کم‌توسعه‌یافته بود که از سال ۱۶۰۰ توسط [[خاندان توکوگاوا]] اداره می‌شد که در سال ۱۶۰۳، لقب [[شوگون]] را برای خود انتخاب کرده بودند. در طول این دوره امپراتوری ژاپن در کناری ایستاده بود و تنها یک نقش تشریفاتی محض داشت. شوگون‌های توکوگاوا از اعضای بسیار بانفوذ طبقه فئودال‌ها بودند که از قلمروهای خود مالیات می‌گرفتند. در کشور سیاست [[ساکوکو]] به معنای سیاست درهای بسته اعمال می‌شد، و هدف آن محدود و ممنوع کردن ارتباط و تجارت مردمان کشور ژاپن با اتباع خارجی بود. در دوره ادو ورود خارجی‌ها و خروج ژاپنی‌ها می‌توانست مجازات مرگ را در پی داشته باشد. شوگون در [[ادو]] مستقر بود و تمام تجارت خارجی را کنترل و در انحصار خود درآورده بود. نهادهای اقتصادی و سیاسی، محدود بودند و ژاپن در فقر به سر می‌برد. مخالفان برعکس این را می‌خواستند. آنان به دنبال آن بودند نهادهای فئودالی قدیم را منسوخ کنند و یک دولت مدرن در ژاپن تشکیل دهند. آنان برای آنکه حامیان خود را افزایش دهند، انگیزه خود را قدرت گرفتن [[امپراتور ژاپن]] در امور کشور عنوان می‌کردند. [[اوکوبو توشیمیچی]] (۱۸۳۰–۱۸۷۸ میلادی)، از سیاستمداران مشهور این دوره ادعا می‌کرد «یک کشور نمی‌تواند دو سلطنت داشته باشد، یک خانه نمی‌تواند دو ارباب داشته باشد، دولت باید تنها به یک حاکم واگذار شود.» اما قصد اصلی آنان تنها حفظ امپراتور بر سریر قدرت نبود بلکه آنان به دنبال تغییر کامل نهادهای اقتصادی و سیاسی بودند. == اوایل زندگی == سایگو تاکاموری در ۲۳ ژانویه، ۱۸۲۸ به عنوان اولین فرزند در یک خانوادهٔ رده پایین [[سامورایی]] در [[قلمروی ساتسوما]] در جنوب ژاپن متولد شد. پدر وی پس از آن صاحب سه پسر و سه دختر دیگر شد و خانواده در فقر شدیدی روزگار می‌گذراند. در سال ۱۸۳۹ شانه سمت راست تاکاموری در هنگام دعوا با همسالانش با شمشیر بریده شد و اعصاب دستش آسیب دید. وی پس از آن قادر به‌کارگیری شمشیر نشد و به جای آموزش‌های رزمی به یادگیری [[رشته (دانشگاهی)|رشتهٔ]] علوم پرداخت. [[اوکوبو توشیمیچی]] ([[سیاستمدار]] مشهور ژاپن) نیز از همان دوران کودکی با وی در یک مدرسه تحصیل می‌کرد و دوستی این دو شخصیت تاریخی به همین علت ریشه عمیقی داشت.<ref dir="ltr">{{پک|歴史研究会|2017|ک=西郷隆盛の生涯|ص=14|کد=ja}}</ref> == اتحاد ساتسوما و چوشو == {{اصلی|اتحاد ساتچو}} [[پرونده:Map of Satsuman and Chōshū Domain.png|300px|بندانگشتی|نقشه قلمروی ساتسوما (قرمز) در جنوب ژاپن و قلمروی چُوشو (نارنجی)، در [[دوره ادو]] ارباب قلمروی ساتسوما [[خاندان شیمازو]] و ارباب قلمروی چُوشو [[خاندان موری]] بود.]] [[قلمروی ساتسوما]] و [[قلمروی چوشو]] هر دو جزو قلمروهای پرقدرت ([[یوهان (ژاپن)|یوهان]]) در دوره [[باکوماتسو]] بودند. در سال ۱۸۶۳ قلمروی ساتسوما با کمک [[آیزو|قلمروی آیزو]] قلمروی چوشو را از دنیای سیاست در پایتخت بیرون رانده بود ([[تغییر سیاسی روز هیجدهم ماه هشت]]) و در سال بعد ۱۸۶۴ با اسلحه گرم ([[حادثه کینمون]]) توانسته بود سربازان قلمروی چوشو را که به کیوتو آمده بودند را شکست دهد و از پایتخت براند. بدین ترتیب رابطه مابین دو قلمرو به دشمنی گرایید. در سال‌های دهه ۱۸۶۰، ساتسوما تمایل داشت موقعیت ممتاز خود را در راستای حفظ وضعیت موجود حفظ کند، در حالی که هدف چوشو به قیام با هدف سرنگونی حکومت تبدیل شده بود. [[ساکاموتو ریوما]] از طریق میانجیگری توانست، رهبران نظامی ساتسوما سایگو تاکاموری و [[اوکوبو توشیمیچی]] و از طرف دیگر [[کیدو تاکایوشی]] (کاتسورا کوگورو) از [[قلمروی چوشو]] را گرد هم بیاورد. اگر چه این دو قلمرو به‌طور سنتی دشمنان شدید یکدیگر بودند، رهبران آن‌ها موافقت کردند که زمان مناسب برای تغییر رسیده‌است و موافقت کردند که در صورت حمله از طرف دیگران به یکدیگر کمک کنند. همچنین قلمروی چوشو به شدت به سلاح‌های مدرن نیاز داشت، اما ارتباطات بسیار محدودی با قدرت‌های غربی داشت. از طرف دیگر، قلمروی ساتسوما، یک تجارت اساسی قابل توجه با [[بریتانیای کبیر]] از طریق [[توماس بلیک گلاور]]، یک اسکاتلندی، وابسته به شرکت [[جاردین ماتسون]] برقرار کرده بود. با پیشنهاد ساکاموتو ریوما، سایگو توافق کرد که سلاح مورد نیاز قلمروی چوشو برای مبارزه با [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] را تأمین کند. این اتحاد برای حمایت از چوشو جهت مقاومت در برابر عملیات تنبیهی [[دومین اردوکشی چوشو]] که در تابستان سال ۱۸۶۶ توسط شوگون‌سالاری انجام شد، بسیار مؤثر بود، و منجر به شکست کامل شوگون‌سالاری در برابر قلمروی چوشو شد. {{-}} == اختلاف با دولت == [[پرونده:초량왜관도 (Choryang Waegwan Landscape).jpg|بندانگشتی|نقشه ای نقاشی شده از [[واکان]] در [[بندر بوسان]] در کٌره]] {{اصلی|بحث در مورد فتح کره}} در سال ۱۸۷۳ میلادی، کشور [[کره (کشور)|کره]] به درخواست ژاپن مبنی بر ایجاد روابط دوستانه مابین دو کشور جواب رد داد و هیأتی که از جانب ژاپن فرستاده شده بود را نپذیرفت. از این رو در هنگام [[هیئت اعزامی ایواکورا|مأموریت ایواکورا]] عده‌ای در کابینهٔ دولت میجی به رهبری سایگو طرحی برای حمله به کشور کره به منظور تنبیه آن کشور آماده کردند که پذیرفته شد. در همان زمان [[ایواکورا تومومی]] عضو برجستهٔ مشاوران دولت از مأموریت [[آمریکا]] و [[اروپا]] به ژاپن برگشت و با طرح مزبور مخالفت کرد. پس از این مخالفت عده‌ای از جمله سایگو، [[اتو شیمپی|اِتُو شیمپِی]]، [[ایتاگاکی تایسوکه]] و [[گوتو شوجیرو|گُوتُو شُوجیرو]] استعفاء کردند و هر یک راهی جداگانه برای مبارزه با دولت در پیش گرفتند.<ref>{{پک|حسنی|۱۳۸۱|ف=تاریخ ژاپن و انقلاب میجی|ص=۴۱}}</ref> [[سانجو سانه‌تومی]] ([[دایجو دایجین|صدرالاعظم ژاپن]]) چنین دید که از هنگام آغاز [[اصلاحات میجی]] ژاپنی‌ها کوشیده بودند که با کره روابط دوستانه و هم جواری داشته باشند اما فقط سرزنش و ناسزا بهره‌شان شده بود. این فکر پیش آمد که شمار محدودی واحدهای زمینی و دریایی که در صورت لزوم با فوج‌های بیش‌تری تقویت شود، به کره فرستاده شود تا از ژاپنی‌های مقیم در پایگاه [[واکان]] در [[بندر بوسان]] حمایت کند.<ref>{{پک|کین|۱۳۹۷|ک=میجی امپراتور ژاپن و دنیای او|ص=106}}</ref> سایگو تاکاموری خواست که یک سفیر فوق‌العاده نزد کره‌ای‌ها فرستاده شود اما اگر گوش شنوا نداشتند و به این سفیر اهانت کردند گناهشان بر همه دنیا آشکار خواهد بود و باید به آنجا لشکر راند. وی خود را برای این سفارت پیشنهاد کرد. پیشنهاد سایگو از سوی اکثر برجستگان دولت حمایت شد هر چند شماری از دیوان سالاران در خارج بودند یا در جلسه‌های شورای دربار حضور نداشتند. در این احوال [[سانجو سانه‌تومی]] تردید و دودلی نشان داد و بهتر دید از تلگرافی از [[ایواکورا تومومی]] (سیاستمدار پرنفوذ بو مشاور امپراتور) خواسته شود که بی‌درنگ از [[مأموریت ایواکورا]] بازگردد و در بحث شرکت جوید، اما سایگو در نامه ای به تاریخ ۳ اوت از سانجو خواست که در اجرای تصمیم‌های شورای دربار قاطع باشد. وی یقین داشت که همین که سفیر ژاپن به کره برسد او را می‌کشند و در این وضع موجه خواهد بود که ژاپن برای مجازات مرتکبان این قتل به آنجا لشکر بفرستد. سایگو آماده بود که خود را به کشتن بدهد تا ژاپن بهانه ای برای حمله به کره پیدا کند. سایگو افزوده بود که نشانه‌هایی از نارضایتی در ژاپن مشهود است که می‌تواند به شورش و ناآرامی بینجامد و مناسب است که پیکان خشم انباشته شده مردم به سوی خارج کره برگردد و با این کار توان و اعتبار ژاپن هم به دنیا نشان داده شود.<ref>{{پک|کین|۱۳۹۷|ک=میجی امپراتور ژاپن و دنیای او|ص=106}}</ref> [[ایواکورا تومومی]] پس از ۲۱ ماه گذراندن در خارج ژاپن و دیدار از دوازده کشور روز ۱۳ سپتامبر ۱۸۷۴ به توکیو بازگشت و پس از اندکی رهبری جناح ضد جنگ را در شورای سلطنتی به دست گرفت.<ref dir="ltr">{{پک|半藤|2010|ک=幕末史|ص=430}}</ref> در ماه اکتبر [[اوکوبو توشیمیچی]] (یکی از پرنفوذترین وزیران کابینه) سخنگوی مخالفان حمله به کره شد و گفت که به موجباتی این کار به مصلحت نیست یکی این که بنیه مالی ژاپن تاب فشار جنگ را ندارد دیگر این که همه منابع ملی باید در کار اصلاحات نهاده شود و دیگر این که جنگ ژاپن و کره فرصت را برای بهره‌برداری قدرت‌های خارجی دیگر فراهم می‌کند و به ضرر ژاپن تمام خواهد شد. سایگو از عزم خود برنگشت اما در برابر فشار مخالفان جنگ کاری از وی برنیامد. [[ایواکورا تومومی]] حمایت [[امپراتور میجی]] را دریافت. این شورا در ماه اکتبر خود رأی داد و فکر لشکرکشی به کره رها شد تا به سازندگی کشور پرداخته شود تا سه سال بعد که سرانجام ژاپنی‌ها کره را گشودند و با این کشور روابط تجاری برقرار کردند.<ref>{{پک|رجب‌زاده|۱۳۹۷|ک=تاریخ تجدد ژاپن|ص=120}}</ref> == نارضایتی سامورایی‌ها == در [[سوگندنامه پنج‌ماده‌ای|سوگندنامه امپراتور میجی]] در ماده چهارم در مورد لغو رسوم ناپسند گذشته و در ماده دوم در مورد ایجاد وحدت و از بین رفتن طبقات اجتماعی سخن رفته بود. اقداماتی که در مورد اجرای چنین موادی به مورد اجرا درآمد و بر سامورایی‌ها تأثیر داشت عبارت بودند از: * تشکیل نیروی دریایی و و زمینی و به اجرا گذاشتن قانون نظام وظیفهٔ عمومی در سال ۱۸۷۲ میلادی. با این قانون تمام افراد توانایی به دست آوردن مهارت جنگ آوری را به دست آوردند و جنگ آوری از انحصار طبقه [[سامورایی]] خارج شد. * تحریم حمل شمشیر و قطع مستمری سامورایی‌ها. تا قبل از این قانون سامورایی‌ها مجاز به حمل دو شمشیر بودند و این امتیاز اعتبار و آبروی اجتماعی ایشان محسوب می‌شد. پس از آن مقرری‌ای که برای آنان قرار داده بودند نیز قطع شد و به اجبار مقرری به بازخرید یا به اوراق بهادار تبدیل شد. تصویب چنین قوانینی اعتبار سامورایی‌ها و تأمین معاش آنان را خدشه‌دار کرد، در نتیجه نارضایتی و شورش آنان را در پی آورد.<ref>{{پک|حسنی|۱۳۸۱|ف=تاریخ ژاپن و انقلاب میجی|ص=۴۱}}</ref> سایگو تاکاموری عقیده داشت که حمله به [[کره (کشور)|کره]] حیثت ملی ژاپن را بالا می‌برد و غنیمتی هم نصیب جامعهٔ سامورایی که به ناامیدی گرفتار آمده بودند خواهند کرد اما کره بندرها خود را بر روی کشتی‌های ژاپنی گشود که یک پیروزی دیپلماتیک برای ژاپن بود و با این پیروزی نیاز به جنگ از بین رفته و همین موضوع باعث نارضایتی جناحی شد که شکست مذاکرات با کره را به عنوان بهانه‌ای برای حمله قرار داده بود.<ref>{{پک|رجب‌زاده| مهر ۱۳۷۸|ف=از چشمه خورشید (یادداشتهایی از ژاپن)|ص=۱۶۳|رف= بخارا}}</ref> == شورش ساتسوما == [[پرونده:Satsuma rebeliion.svg|300px|بندانگشتی|نقشه نبرد]] [[پرونده:SaigoWithOfficers.jpg|300px|چپ|بندانگشتی|سایگو تاکاموری در خلال [[شورش ساتسوما]] ۱۸۷۷ (در حالت نشسته و در یونیفرم غربی)، درحالی‌که افسرانش در آرایش سامورایی گرد او جمع شده‌اند. (مقالهٔ خبری در [[له موند ایلستره]]، ۱۸۷۷)]] سایگو به [[کاگوشیما]] رفت و در آنجا مدرسه‌ای را بنا کرد. [[سامورایی]]هایی که در این دوران در حال از دست دادن قدرت و ناراضی از دولت بودند، دور او جمع شدند و او در جایگاه رهبری [[شورش ساتسوما]] جهت سرنگونی دولت قرار گرفت. وی قصد خود را برای راهپیمایی تا توکیو به جهت گفتگو با [[امپراتور میجی]] و رهایی از سیاستمداران فاسد اعلام کرد. مسیر رفتن به توکیو از طریق [[کوماموتو]]، محل قلعه تاریخی [[قلعه کوماموتو|کوماموتو]] و شهر اصلی استقرار نیروی‌های امپراتوری ژاپن در [[کیوشو]] (جنوب ژاپن) بود. رهبران [[دولت میجی]] می‌دانستند که از دست دادن کوماموتو به این معنی است که تمام [[کیوشو]] به دست نیروهای ساتسوما افتاده‌است و این موضوع باعث شورش در بخش‌های دیگر ژاپن خواهد شد. نیروهای اهل ساتسوما در ۱۴ فوریه به [[کوماموتو]] رسیدند و فرمانده [[قلعه کوماموتو]]، ژنرال [[تانی تاته‌کی]] به فرماندهان ساتسوما پیغام فرستاد که هر گونه تلاشی از سوی سربازان ساتسوما برای عبور از کوماموتو با زور متوقف خواهد شد. در ۱۹ فوریه، اولین گلوله‌ها شلیک شد زیرا مدافعان قلعه کوماموتو به سمت نیروهای ساتسوما که قصد ورود به قلعه را داشتند، آتش گشودند. قلعه کوماموتو، در سال ۴۱۷ میلادی ساخته شده بود، و یکی از مستحکم‌ترین قلعه‌ها در ژاپن بود، سایگو اعتمادبه‌نفس کافی داشت چون نیروهایش آزموده‌تر از دهقانان تازه سرباز شدهٔ [[تانی تاته‌کی]] بودند. در ۲۲ فوریه، ارتش اصلی ساتسوما به محل وارد شد با وجود موفقیت‌های اولیه، ارتش ساتسوما نتوانست قلعه را بگیرد و متوجه شد که ارتش سربازان مزدور دهقان همان‌طور که قبلاً تصور می‌کرد، بی‌اثر نیستند. پس از دو روز حمله بی‌هدف، نیروهای ساتسوما در اطراف قلعه گودال کندند و سعی کردند مدافعان قلعه را توسط [[محاصره نظامی]] گرسنگی بدهند. اوضاع به ویژه برای مدافعان ناامیدکننده بود؛ زیرا مواد غذایی و مهمات تقریباً مدت کوتاهی قبل از حمله به ته رسیده بود. در طول [[محاصره قلعه کوماموتو]]، بسیاری از سامورایی‌های کوماموتو به نیروهای سایگو تاکاموری پیوستند، و تعداد رزمندگان در زیر پرچم سایگو به حدود ۲۰٬۰۰۰ مرد رسید. با این حال، سایگو مجبور شد که نیروهای خود را برای تدارک یک خط دفاعی طولانی از تاباروزاکا تا خلیج [[دریای آری‌آکه]] تقسیم و جدا کند. در [[نبرد تاباروزاکا]]، حدود ۱۵٬۰۰۰ سامورایی خود را با ارتش امپراتوری با بیش از ۹۰٬۰۰۰ نفر مواجه دیدند و مجبور به عقب‌نشینی با تلفات قابل توجهی شدند. علاوه بر این، سایگو قادر به جلوگیری از به خشکی رسیدن سربازان امپراتوری نبود. در شب ۸ آوریل، سربازانی از قلعه کوماموتو، دست به یک حمله زدند و توانستند حلقه محاصره ساتسوما را باز کنند و بدین ترتیب قادر شدند مواد و لوازم مورد نیاز را به قلعه برسانند. ارتش اصلی امپراتوری نیروهای ساتسوما را به شدت تحت فشار قرار داد تا از این ناحیه خارج شوند. در روز ۲۰ مارس، شورشیان مجبور به عقب‌نشینی شدند. پس از شکست سپاهیان سامورایی‌ها، بقایای باقیمانده از سپاه سامورایی‌هایی که هنوز وفادار به سایگو تاکاموری باقی مانده بودند، به سوی [[ولایت ساتسوما|ساتسوما]] بازگشتند و [[کوه شیرویاما (کاگوشیما)|تپه شیرویاما]] را که مشرف به کاگوشیما بود را در ۱ سپتامبر ۱۸۷۷ تصرف کردند. [[نبرد شیرویاما]] آخرین نبرد از [[شورش ساتسوما]] بود. نیروهای ارتش امپراتوری به زودی شروع به ورود به منطقه کردند، و شورشیان را تحت محاصره قرار دادند. پس از تلفات جنگی و فرار سامورایی‌ها، از بیش از ۲۰٬۰۰۰ نفر تنها حدود ۵۰۰ سامورایی در جبهه سایگو تاکاموری باقی مانده بود و این کاهش نیرو تنها در طی شش هفته از شکست [[محاصره قلعه کوماموتو]] رخ داده بود. در این نبرد سامورایی‌ها تحت فرماندهی سایگو تاکاموری درحالی‌که که تعدادشان بسیار کمتر بود، در آخرین موضع خود در برابر [[ارتش امپراتوری ژاپن]] جنگیدند. این نبرد منجر به نابودی ارتش سایگو و همچنین مرگ وی در اثر [[خودکشی]] شد.<ref dir="ltr">{{پک|岸|2008|ک= 手にとるように幕末・維新がわかる本|ص=222}}</ref> سایگون از [[سرخرگ رانی|ران]] و [[معده]] زخمی شده بود و با کمک یکی از هم‌رزمانش سعی کرد به پایین تپه برود تا بتواند مکان دیگری برای پایان دادن به زندگی اش پیدا کند. [[بپو شینسوکه|هم‌رزم]] به عنوان [[کایشاکونین]]، سر سایگو تاکاموری را قطع کرد و سپس سر را مخفی کرد تا دشمن نتواند آن را پیدا کند.<ref dir="ltr">{{cite journal|title=Satsuma Rebellion: Satsuma Clan Samurai Against the Imperial Japanese Army|journal=Military History Magazine|date=12 June 2006|url=http://www.historynet.com/satsuma-rebellion-satsuma-clan-samurai-against-the-imperial-japanese-army.htm}}</ref> == عواقب شورش ساتسوما == از نظر مالی، هزینه سرکوب شورشیان ساتسوما برای [[دولت میجی]] بسیار سنگین بود و ژاپن مجبور شد که از [[استاندارد طلا]] استفاده کند و همین‌طور دولت مجبور به چاپ [[اسکناس]] شد.<ref>{{پک|کین|۱۳۹۷|ک=میجی امپراتور ژاپن|ص=53}}</ref> شکست شورش همچنین به‌طور مؤثری به اهمیت [[طبقه اجتماعی|طبقهٔ اجتماعی]] سامورایی پایان داد، و امپراتوری ژاپن [[خدمت وظیفه عمومی]] را مقرر کرد زیرا ثابت شد که بدون توجه به طبقه اجتماعی ارتش جدید می‌تواند پیروز شود. در تاریخ ۲۲ فوریه ۱۸۸۹ [[امپراتور میجی]]، سایگو تاکاموری را مورد عفو و بخشش قرار داد.دقیقا زمانی که تاکاموری دیگر زنده نبود و چند ماه قبل با انجام هاراگیری (خودکشی به روش سامورایی ها) به زندگی خود پایان داده بود <ref>{{cite book|last=Perkins|first=Dorothy|title=Japan Goes to War: A Chronology of Japanese Military Expansion|publisher=Diane Publishing}}</ref> == آثار == [[پرونده:SaigoTakamori1332.jpg|150px|بندانگشتی|مجسمه سایگو تاکاموری در [[پارک اوئنو]]]] امروزه در [[پارک اوئنو]] مجسمه‌ای از سایگو بر پاست است و مردم با احترام از او یاد کرده و از برابر مجسمهٔ او می‌گذرند. هر چند از نظر سیاسی امروزه به نظر می‌رسد که نظر دیگر تجددخواهان ژاپن که به ستیزه‌جویی سایگو میدان ندادند درست بوده‌است.<ref>{{پک|رجب‌زاده| مهر ۱۳۷۸|ف=از چشمه خورشید (یادداشتهایی از ژاپن)|ص=۱۶۴|رف= بخارا}}</ref> فیلم ''[[آخرین سامورایی]]'' در سال ۲۰۰۳ میلادی، با شرکت [[تام کروز]] و [[کن واتانابه]] (در نقش سایگو) براساس [[شورش ساتسوما]] ساخته شده‌است.<ref dir="ltr">{{پک|永濱|2010|ک= 図解 幕末・明治維新|ص=236}}</ref> == سالشماری رویدادها == {| align="center" class="wikitable" |- align="center" bgcolor="#b0c4de" | '''<span style='color: white'>سال</span>''' || <div style='text-align: center;'>''' <span style='color: white'>رویداد</span>'''</div> || <div style='text-align: center;'>''' <span style='color: white'>یادداشت</span>'''</div> |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۲۷ |تولد به عنوان اولین فرزند سایگو ساچیبئه در [[قلمروی ساتسوما]]<ref dir=ltr>{{پک|青原|2006|ک=西郷隆盛|ص=4|زبان=ja}}</ref> | |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۳۹ |زخمی شدن شانه با شمشیر در راه بازگشت از مدرسه | |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۵۰ | |وقوع [[اویورا سودو|نزاع خانوادگی به سبب جانشینی ارباب قلمروی ساتسوما]] |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! rowspan="2"| ۱۸۵۲ |اولین ازدواج | |- |مرگ پیاپی پدربزرگ و پدر و مادر | |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! ۱۸۵۳ | |۸ ژوئیه، ناخدا [[متیو پری]] آمریکایی با چهار کشتی وارد [[اوراگا، کاناگاوا|خلیج توکیو]] شد و ژاپن را تحت فشار قرار داد تا بندرها خود را بر روی بازرگانان خارجی باز کند. |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! rowspan="2"| ۱۸۵۴ |رفتن به [[ادو]] به عنوان منشی [[شیمازو ناری‌آکیرا]]، ارباب ساتسوما | |- |طلاق از اولین همسر | |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! ۱۸۵۶ |کمک به تدارک ازدواج دخترخوانده ارباب ساتسوما، [[آتسو-هیمه]] با شوگون سیزدهم | |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! ۱۸۵۷ |اقامت در [[ادو]] | |-bgcolor="#f8f9fa" |- ! rowspan="3"| ۱۸۵۸ |فعالیت در [[کیوتو]] در [[جناح هیتوتسوباشی]] و همکاری با راهب بودایی [[کشو (راهب)|کشّو]] |مرگ ناگهانی ارباب ساتسوما |- |شکست [[جناح هیتوتسوباشی]]، [[توکوگاوا ایه‌موچی]] شوگون چهاردهم شد |بسته شدن [[عهدنامه دوستی و تجارت بین ایالات متحده آمریکا و ژاپن]] |- |اقدام به [[جونشی]] (خودکشی پس از مرگ ارباب)، نجات از دریا |آغاز [[تصفیه آنسی]] و دستگیری مخالفان تجارت خارجی |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۵۹ |تبعید به جزیره [[آمامی اوشیما]]، ازدواج با دومین همسرش بنام آئی‌کانا | |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۰ | |[[حادثه ساکورادامون (۱۸۶۰)]]، ترور مشاور ارشد شوگون |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="2"| ۱۸۶۱ |تولد پسر ارشد به نام [[سایگو کیکوجیرو]] | |- |عفو و بازگشت به قلمروی ساتسوما بدون همسر و فرزندش | |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="1"| ۱۸۶۲ |تبعید به جزیره [[اوکینوارابوجیما]] |وقوع [[حادثه ناماموگی]] کشته شدن تاجر انگلیسی توسط همراهان ارباب ساتسوما |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۳ | | [[بمباران کاگوشیما]] (بمباران ساتسوما) توسط انگلستان |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۴ |پایان تبعید، اولین دیدار و گفتگو با [[ساکاموتو ریوما]] در کیوتو |وقوع [[حادثه کینمون]] و درگیری نظامی بین [[قلمروی چوشو]] و [[قلمروی ساتسوما]] در کیوتو |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۵ |ازدواج با سومین همسرش بنام ایتو | |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۶ |برقرار کردن [[اتحاد ساتچو]] مابین [[قلمروی ساتسوما]] و [[قلمروی چوشو]] | [[توکوگاوا یوشی‌نوبو]] به عنوان شوگون پانزدهم منصوب شد |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="3"| ۱۸۶۷ |برقراری [[پیمان ساتسودو]] با همکاری [[ساکاموتو ریوما]] |مرگ [[امپراتور کومی]] و آغاز سلطنت [[امپراتور میجی]] |- | |واگذاری قدرت آخرین شوگون [[توکوگاوا یوشینوبو]] به [[امپراتور میجی]] |- | |ترور [[ساکاموتو ریوما]] |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۸ |مذاکره با [[کاتسو کایشو]] نماینده شوگون، در مورد تسلیم [[قلعه ادو]] به امپراتور میجی |آغاز اولین نبرد از [[جنگ بوشین]] بنام [[نبرد توبا–فوشیمی]] |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۶۹ |دریافت ۲۰۰۰ [[ککو]] به عنوان پاداش از سوی دربار |پایان یافتن [[جنگ بوشین]] پیروزی امپراتور بر نیروهای وفادار به خاندان توکوگاوا |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۷۰ |ترک ادو و بازگشت به ساتسوما | |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۷۱ |برگشت به ادو و شرکت در [[دولت میجی]] |آغاز [[مأموریت ایواکورا]] در ماه دسامبر |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="2"| ۱۸۷۲ |فرستادن پسر ارشد به آمریکا جهت تحصیل | |- |از ماه مه تا ماه ژوئیه همراهی با [[امپراتور میجی]] در سفر داخلی |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="2"| ۱۸۷۳ | طرفداری از حمله به [[کره (کشور)]] در قضیه [[بحث در مورد فتح کره]] |[[تغییر سیاسی سال ششم دوره میجی]] در ماه اوت |- |ماه اکتبر، ترک مشاغل نظامی در دولت به بهانه سردرد و بازگشت به ساتسوما جهت زندگی |پایان [[مأموریت ایواکورا]] و برگشت به ژاپن در ماه سپتامبر |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۷۴ |افتتاح کردن مدارس خصوصی در ساتسوما | |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! ۱۸۷۶ | |صدور [[فرمان هایتو]] و ممنوعیت حمل شمشیر توسط سامورایی‌ها |- |-bgcolor="#f8f9fa" ! rowspan="3"| ۱۸۷۷ |شرکت به عنوان رهبر در [[جنگ سینان]] | |- |مرگ در اثر [[هاراکیری]]<ref dir="ltr">{{پک|新星出版社編集部|2007|ف=徹底図解 幕末・維新|ص=94|کد=ja}}</ref> | |- |} {{-}} == جستارهای وابسته == * [[سگودون]] * [[ساکاموتو ریوما]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کین |نام=دونالد| مترجم = هاشم رجب‌زاده |کتاب=میجی امپراتور ژاپن و دنیای او (۱۹۱۲–۱۸۵۲)|سال=۱۳۹۷|ناشر=جهان کتاب |شهر=تهران|شابک=9786006732923}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رجب‌زاده |نام=هاشم |کتاب=تاریخ تجدد ژاپن|سال=۱۳۹۷|ناشر=جهان کتاب |شهر=تهران|شابک=978-600-6732-91-6}} * {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = حسنی| نام = عطاءالله| عنوان = تاریخ ژاپن و انقلاب میجی| ژورنال =کتاب ماه تاریخ و جغرافیا| شماره = ۵۷–۵۶ | سال = ۱۳۸۱}} * {{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی = رجب‌زاده| نام =هاشم| عنوان =از چشمه خورشید (یادداشتهایی از ژاپن)| ژورنال =بخارا| شماره = ۸ | سال = مهر ۱۳۷۸|ref=بخارا}} {{چپ‌چین}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی ویراستار = 新星出版社編集部 |کتاب= 徹底図解 幕末・維新 |سال=2007|ناشر=[[انتشارات شینسی|新星出版社]]|شابک=978-4405106628|زبان=ja}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی ویراستار = 歴史研究会 |کتاب= 西郷隆盛の生涯 |سال=2017|ناشر=[[شرکت تاکاراجیما|宝島社]]|شابک=978-4800276025|زبان=ja}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= 岸 |نام = 祐二 |کتاب= 手にとるように幕末・維新がわかる本 |سال=2008|ناشر=[[انتشارات کانکی|かんき出版]]|شابک=978-4761265281|زبان=ja}} * {{یادکرد ژورنال | عنوان = 西郷隆盛| ژورنال =[[صد شخصیت ژاپن|日本の100人]]|ناشر= [[د آگوستینی. ژاپن|デアゴスティーニ ジャパン]]| شماره = 011 | سال = 2006 | نام خانوادگی ویراستار = 青原| نام ویراستار =伸一|زبان=ja}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= 永濱 |نام = 眞理子 |کتاب= 図解 幕末・明治維新 |سال=2010|ناشر=西東社|شابک=978-4791617258|زبان=ja}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= 半藤 |نام = 一利 |کتاب= 幕末史 |سال=2010|ناشر=[[شینچوشا|新潮社]]|شابک=978-4101271811|زبان=ja}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Saigo Takamori}} * [http://www.ndl.go.jp/portrait/e/datas/85.html?c=3 Saigo, Takamori] | [http://www.ndl.go.jp/portrait/e/index.html Portraits of Modern Japanese Historical Figures] ([[کتابخانه شورای ملی ژاپن]]) {{اطلاعات شخص | NAME = Saigō Takamori | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = samurai | DATE OF BIRTH = ۲۳ ژانویه ۱۸۲۸ | PLACE OF BIRTH = [[کاگوشیما]]، [[قلمروی ساتسوما]] | DATE OF DEATH = ۲۴ سپتامبر ۱۸۷۷ | PLACE OF DEATH = [[کاگوشیما]] }} {{نوار درگاه|آسیا|ژاپن|تاریخ|جنگ|زندگی‌نامه}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:تاکاموری، سایگو}} [[رده:اصلاحات میجی]] [[رده:افراد ایزدانگاشته اهل ژاپن]] [[رده:افراد جنگ بوشین]] [[رده:افراد دوره میجی ژاپن]] [[رده:انقلابیون اهل ژاپن]] [[رده:اهالی قلمرو ساتسوما]] [[رده:اهالی کاگوشیما]] [[رده:جنگ بوشین]] [[رده:خودکشی بوسیله اجسام برنده در ژاپن]] [[رده:درگذشتگان ۱۸۷۷ (میلادی)]] [[رده:فرماندهان نظامی اهل ژاپن]] [[رده:زادگان ۱۸۲۸ (میلادی)]] [[رده:سامورایی]] [[رده:سیاستمداران اهل ژاپن]] [[رده:شمشیربازان ژاپنی]] [[رده:شورشیان اهل ژاپن]] [[رده:فولکلور ژاپن]] [[رده:مردهای خودکشی‌کرده]] [[رده:نجیب‌زادگی اصلاحات میجی]] 5k8oifs2fjivzlvw1cz4nft8zyu525t 0 1746950 42127823 42072110 2025-06-19T01:42:35Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[سایگو تاکاموری]] 42127823 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[سایگو تاکاموری]] pzubayz14hiy63ql5cfq699a78og5nz 3 1749712 42127323 9576100 2025-06-18T12:21:46Z Cabayi 124777 Cabayi صفحهٔ [[بحث کاربر:6ii9]] را به [[بحث کاربر:Danny 1994]] منتقل کرد: صفحه در ضمن تغییر نام کاربر «[[Special:CentralAuth/6ii9|6ii9]]» به «[[Special:CentralAuth/Danny 1994|Danny 1994]]» به طور خودکار منتقل شد 9576100 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از مشارکت شما سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Nuvola apps edu miscellaneous.svg|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:خودآموز|آموزش پیشرفته]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] {{کوچک}}([[کتاب:خودآموز|کتاب قابل دانلود]]){{پایان کوچک}} |- |[[پرونده:Lifebelt and man icon.svg|25px|راست|پیوند=راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Crystal_Clear_app_kedit.png|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:فارسی‌نویسی|فارسی‌نویسی]]||[[ویکی‌پدیا:فارسی‌نویسی|فارسی‌نویسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:Nuvola apps chat.png|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:Octagon-warning.svg|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن مقاله‌های پرحجم نگاهی به نمونه‌های فهرست‌شده در [[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده]] بیندازید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید. از مطالعهٔ پیوندهای معرفی‌شده غفلت مکنید. امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:میز کمک|میز کمک]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. برای کسب راهنمایی پیرامون موضوعات علمی/دانشنامه‌ای به [[ویکی‌پدیا:میز مرجع|میز مرجع]] بروید. [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. برای جستجوی مطالب می‌توانید از این کادر: <inputbox>type=search</inputbox> و برای ایجاد صفحهٔ جدید از این کادر: <inputbox>type=create</inputbox> نیز استفاده کنید. باز هم خوشامد می‌گویم. [[کاربر:فلورانس|فلورانس]] ([[بحث کاربر:فلورانس|بحث]]) ‏۷ مارس ۲۰۱۳، ساعت ۲۱:۵۳ (UTC) s6l50858zlk01bmiq8u03841jsmmecs 0 1781075 42127864 42124991 2025-06-19T02:08:43Z 142.189.99.91 جنگ ایران و اسرائیل 42127864 wikitext text/x-wiki {{گسترش از زبان |کد زبان= En }} {{تاریخ ایران}} == فهرست == {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |- ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">مناقشه</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">ایران{{سخ}}و متحدانش</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">مخالفان</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" width=355px| <span style="color: #B40404">نتایج</span> |- ! style="background:#FFCC00" colspan="4" | <span style="color: #B40404">'''مادها{{سخ}}(۶۷۸–۵۴۹ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[تهاجم آشور به مادها]]{{سخ}}(اواخر قرن ۷ قبل از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * آشوریان، پادشاهی‌ها و دولت-شهرهای غرب ایران را تصرف کردند. |- |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشور|قیام مادها علیه آشوریان]]{{سخ}}(۶۵۳ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[سکاها]]{{سخ}}[[پارس#قبایل و اقوام|قبایل پارس]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * آشوریان قست اعظم سرزمین ماد را که در تصرف خود داشتند، از دست دادند، اما با کنار کشیدن سکاها، قیام ناتمام ماند.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۴۷}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[فرورتیش|حمله فرورتیش به آشوریان]]{{سخ}}(۶۵۳ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ایران در تصرف آشور ناموفق بود و [[فرورتیش]] پادشاه ماد کشته شد.<ref dir="ltr">{{پک|Randa|1954|ک=Handbuch der Weltgeschichte|ص=278|زبان=en}}</ref> |- | حملهٔ سکاها به ایران{{سخ}}(۶۲۵–۶۵۳ پیش از میلاد) |[[ماد|پادشاهی ماد]] | [[سکاها]] | '''پیروزی''' * سکاها در تصرف ایران ناموفق بودند و [[مادیای سکایی|مادیا]] پادشاه سکاها کشته شد.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۶۶}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[تسخیر امپراتوری آشور توسط پادشاهی ماد و امپراتوری بابل|تسخیر آشور توسط ماد و بابل]]{{سخ}}(۶۰۹–۶۱۶ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]]{{سخ}}[[دودمان بیست و ششم مصر|دولت مصر]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * امپراتوری آشور به‌طور کلی از بین رفت.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۸۰}}</ref><ref dir="ltr">{{پک|Diakonoff|۱۹۹۳|ک=CYAXARES|زبان=en}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[لیدیه|حمله مادها به لیدیه]] |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * سرزمین‌های بالای [[رود هالیس]] تصرف شد. [[پادشاهی ماد]] در بیشترین وسعت خود قرار داشت.<ref>{{پک|علیف|۱۳۸۸|ک=پادشاهی ماد|ص=۳۹۵}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[محاصره حران]]{{سخ}}(۶۰۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]]{{سخ}}[[دودمان بیست و ششم مصر|دولت مصر]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شورش آشوریان شکست خورد و استقلال خود را بازنیافتند.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nhsmDwAAQBAJ&q=a+companion+to+Assyria+assur-uballit+failed+attempt+to+reconquer+Harran&pg=PA192|title=A Companion to Assyria|last=Frahm|first=Eckart|date=2017-06-12|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-4443-3593-4|page=192}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد هالیس]]{{سخ}}(۲۸ می ۵۸۵ ق. م) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''وضع موجود قبل از جنگ''' * جنگ به دلیل خورشیدگرفتگی ناتمام ماند.<ref>''The Histories'', translated by Robin Waterfield, (1998). New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-282425-2|en}}</ref> |- ! style="background:#88FFFF" colspan="4" | <span style="color: #CC0000">'''هخامنشیان{{سخ}}(۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[شورش پارس‌ها]]{{سخ}}(۵۵۲–۵۴۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[پارس#قبایل و اقوام|دوازده قبیله متحد پارس]] |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دولت ماد به‌طور کامل از بین رفت.<ref>{{پک|بریان|۱۳۸۷|ک=امپراتوری هخامنشی|ص=۵۰–۴۹}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[کوروش بزرگ#فروپاشی فرمانروایی لیدیه|فتح لیدیه]]{{سخ}}(۵۴۷ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه|امپراتوری لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * لیدیه توسط ایران ضمیمه شد.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۹۸}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[کوروش بزرگ#فتح بابل|فتح بابل]]{{سخ}}(۵۴۰–۵۳۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دولت بابل بدون جنگ توسط کوروش بزرگ فتح شد.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۱۰۴}}</ref> |- |[[سکاها|جنگ با سکاها]] (۵۲۹–۵۳۷ پیش از میلاد) |[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |[[سکاها|سکاها پادشاهی]] |'''شکست''' * احتمالاً کوروش در جنگ کشته شد.<ref>{{پک|داندامایف|۱۳۸۹|ک=تاریخ سیاسی هخامنشیان|ص=۸۹}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد پلوزیوم|فتح مصر]]{{سخ}}(۵۲۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[دودمان بیست‌وششم مصر|پادشاهی مصر]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * مصر توسط [[کمبوجیه دوم]] ضمیمه ایران شد.<ref>{{پک|بیانی|۱۳۹۰|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۱۰۹}}</ref><ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۱۲۷}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[داریوش بزرگ#شورش استان ها|شورش ساتراپی‌ها]]{{سخ}}(۵۱۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | ساتراپ‌های تابع هخامنشیان | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * داریوش بزرگ طی ۱۹ نبرد شورش را سرکوب کرد.<ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۴۴}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[فتح دره سند به دست هخامنشیان|تهاجم به هند]]{{سخ}}(۵۱۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[ماهاجاناپاداها]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * [[گنداره]] و [[تاکسیلا]] توسط ایران ضمیمه شد.<ref>{{Cite book|last=André-Salvini|first=Béatrice|url=https://books.google.com/books?id=kJnaKu9DdNEC&newbks=0&printsec=frontcover&q&hl=en|title=Forgotten Empire: The World of Ancient Persia|date=2005|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-24731-4|language=en}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[لشکرکشی داریوش به سکاها|حملهٔ ایران به سکاهای اروپا]]{{سخ}}(۵۱۳ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[سکاها]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * سرزمین‌های اطراف [[دریای سیاه]] ضمیمه ایران شد و خطر حمله سکاها به ایران کاهش یافت.<ref>{{cite book |title=DNa - Livius |url=https://www.livius.org/sources/content/achaemenid-royal-inscriptions/dna/? |language=en}}</ref> {{sfn|Boardman|1982|p=۶۷}} |- | style="background:#efefef" | [[شورش ایونیان]]{{سخ}}(۴۹۹–۴۴۹ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[یونان باستان]]{{سخ}}[[ایونیا]]{{سخ}}[[قبرس]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * هخامنشیان کنترل خود را بر مناطق یونانی نشین شورش کرده در آسیای کوچک و قبرس دوباره به‌دست آوردند.<ref name = VI30>Herodotus [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23932;layout=;loc=6.29.1 VI, 30]</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نخستین تهاجم ایرانیان به یونان|نخستین حملهٔ ایران به یونان]]{{سخ}}(۴۹۲–۴۹۰ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[آتن باستان|آتن]] و دیگر [[یونان باستان|دولت‌شهرهای یونانی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * فتح مقدونیه و جزایر سیلکیدز توسط ایران و تثبیت قدرت شاهنشاهی ایران در تراکیه و دریای اژه.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lxQ9W6F1oSYC&q=datis+artaphernes+samos&pg=PA158|title=From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire|last=Briant|first=Pierre|date=2002|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-1-57506-120-7|language=en|page=158}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[دومین تهاجم ایرانیان به یونان|دومین حملهٔ ایران به یونان]]{{سخ}}(۴۸۰–۴۷۹ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" |[[آتن باستان|آتن]]{{سخ}}[[اسپارت]]{{سخ}}سایر [[یونان باستان|دولت‌شهرهای یونانی]] | style="background:#efefef" | '''شکست''' * آتن و اسپارت ضمیمه ایران شدند اما ایران به‌سرعت آنها را از دست داد، همچنین، [[مقدونیه باستان|مقدونیه]]، [[تراکیه]] و [[ایونیا]] دوباره استقلال خود را از ایران به دست آوردند.<ref name="h358"/><ref>Lazenby, p. 247</ref><ref name = IX114>Herodotus [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231570;layout=;loc=9.115.1 IX, 114]</ref> |- | style="background:#efefef" | [[جنگ پلوپونز]]{{سخ}}(۴۳۱–۴۰۴ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |اسپارت و [[اتحادیه پلوپونزی]]{{سخ}}[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] (پشتیبانی) | style="background:#efefef" |آتن و [[اتحادیه دلوس]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * هخامنشیان با کمک‌های پنهانی به دوطرف نبرد و به درازا کشاندن جنگ، موجب ویرانی هرچه بیشتر یونان طی جنگ داخلی یونان شدند. در نهایت اتحادیه پلوپونزی پیروز شد.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ تمدن، ویل دورانت}}</ref><ref name="ReferenceA"/> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد کوناکسا]]{{سخ}}(۴۰۱ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[کوروش کوچک]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] سلطنت خود را تثبیت کرد.<ref>آناباسیس، کتاب اول، فصل هشتم</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبردهای کورنتیان]]{{سخ}}(۳۹۵–۳۸۷ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |آتن و متحدان{{سخ}}[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] (پشتیبانی) | style="background:#efefef" |اسپارت و [[اتحادیه پلوپونزی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * صلح آنتالکیداس توسط ایران به طرفین تحمیل شد. ایونیا ضمیمه ایران شد، اتحادیهٔ بویوتیا منحل شد اتحاد آرگوس و کورینتوس از بین رفت.<ref>Fine, ''The Ancient Greeks'', 556–9</ref> |- | style="background:#efefef" | [[اردوکشی اردشیر دوم علیه کادوسیان]]{{سخ}}(۳۸۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[کادوسیان]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' و موفقیت دیپلماتیک * کادوسیان تسلیم هخامنشیان شدند.<ref name="Rollin59">Rollin 1820, p. 59</ref> |- | style="background:#efefef" | [[شورش ساتراپ‌ها]]{{سخ}}(۳۷۲–۳۶۲ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[ساتراپ|ساتراپ‌های شورشی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * شورش‌ها شکست خوردند.<ref>پیرنیا، ص ۱۴۵</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد پلوزیوم (۳۴۳ پیش از میلاد)|نبرد پلوزیوم]]{{سخ}}(۳۴۳ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[مصر]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * شورش مصر شکست خورد و مصر دوباره ضمیمه ایران شد.<ref name="Persianempire">{{cite web|url=http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm|title=Artaxerxes III Ochus (358 BC to 338 BC)|accessdate=March 2, 2008|archive-date=۳ مارس ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193045/http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm|dead-url=yes}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[حمله اسکندر مقدونی به ایران]]{{سخ}}(۳۵۵–۳۲۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[مقدونیه باستان|مقدونیه]] | style="background:#efefef" | '''شکست''' * ایران توسط ارتش [[اسکندر مقدونی]] فتح شد.<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Cambon, Pierre; Jarrige, Jean-François (2006). Afghanistan, les trésors retrouvés: Collections du Musée national de Kaboul [Afghanistan, the treasures found: collections of the Kabul national museum] (in French). Réunion des musées nationaux. p. 269. ISBN 978-2-7118-5218-5.}}</ref> |- ! style="background:#CC0000" colspan="4" | <span style="color: white">'''اشکانیان{{سخ}}(۲۴۷–۲۲۴ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و سلوکیان]]{{سخ}}(۲۳۸–۱۲۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری سلوکی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * اخراج [[سلوکیان]] از [[ایران]].<ref name="bivar_1983_29 brosius_2006_86 kennedy_1996_74">{{harvnb|Bivar|1983|p=29}}; {{harvnb|Brosius|2006|p=86}}; {{harvnb|Kennedy|1996|p=74}}</ref> |- |[[مهرداد دوم|دومین جنگ مهرداد با سلوکیان (۱۱۷–۱۱۳ سال پ. م)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[امپراتوری سلوکی]] |'''پیروزی''' * تمام متصرفات سلوکی در میانرودان تسخیر می‌شود و ایران برای بار نخست، هم‌مرز دولت روم می‌شود.<ref name="iranicaonline.org"/> |- |[[ارمنستان بزرگ|فتح ارمنستان(۱۱۲ تا ۱۰۹پیش از میلاد)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[ارمنستان بزرگ]] |'''پیروزی''' * تمام ارمنستان اشغال می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ کامل ایران|نویسنده=[[حسن پیرنیا]]|ناشر=موسسه انتشارات نگاه|صفحه=۱۵۱}}</ref> |- |[[سکاها|نبرد با سکاها(۱۰۹ تا ۱۰۷ پیش از میلاد)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[سکاها]] |'''پیروزی''' * سکاها شکست سهمگینی می‌خورند و از سیحون عقب رانده می‌شوند و دولت جدید [[سیستان|سکستان]] وابسته به ایران می‌شود.<ref name="Rene"/> |- |[[روابط ایران و چین#روزگار اشکانیان|حملهٔ امپراتور وو به ایران]]{{سخ}}(۱۰۴–۱۰۲ پ. م) | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[دودمان هان|امپراتوری چین]] |'''پیروزی''' * چینیان شکست خورده و از سغد عقب رانده می‌شوند و با ایران صلح می‌کنند.<ref name="ReferenceB">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =آذری | نام = علاءالدین| پیوند نویسنده = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | پیوند نویسنده۲ = | کوشش = | نام ویراستار = | نام خانوادگی ویراستار = | پیوند ویراستار = | دیگران = | عنوان = تاریخ روابط ایران و چین| پیوند = | پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = | تاریخ = | سال = | ماه = | سال اصلی = | ناشر = انتشارات امیرکبیر| مکان = | زبان = | شابک = | oclc = | doi = | id = | صفحه = | صفحات = | در = | ترجمه عنوان = | فصل = | پیوند فصل = | گفتاورد = | ref = | bibcode = | laysummary = | laydate = | جداکننده = | پی‌نوشت = | lastauthoramp =}}</ref><ref name="ReferenceC">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = رضا| نام = عنایت‌الله| پیوند نویسنده = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | پیوند نویسنده۲ = | کوشش = | نام ویراستار = | نام خانوادگی ویراستار = | پیوند ویراستار = | دیگران = | عنوان = ایران و ترکان در زمان ساسانیان| پیوند = | پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = | تاریخ = | سال = | ماه = | سال اصلی = | ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی| مکان = تهران| زبان = | شابک = | oclc = | doi = | id = | صفحه = | صفحات = | در = | ترجمه عنوان = | فصل = | پیوند فصل = | گفتاورد = | ref = | bibcode = | laysummary = | laydate = | جداکننده = | پی‌نوشت = | lastauthoramp =}}</ref> |- |[[نبرد حران|نبرد حران (کاره) ۵۳ سال پ. م]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[جمهوری روم]] |'''پیروزی''' * نخستین جنگ ایران و روم که به پیروزی قطعی ایران و شکست فاحش رومیان ختم می‌شود.<ref name="iranicaonline.org"/> |- | style="background:#efefef" |[[جنگ پارتی–ارمنی]]{{سخ}}(۸۷–۸۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] | style="background:#efefef" |[[ارمنستان بزرگ]] | style="background:#efefef" |'''شکست''' * گشودن [[اسروئن]] و [[آتورپاتکان]] به‌دست [[تیگران نه دوم]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اشکانیان، دیاکونوف، برگه شصت|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های اشکانیان و رومی‌ها]]{{سخ}}(۶۶ پیش از میلاد-۲۱۷) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]]{{سخ}}[[ارمنستان بزرگ]] |style="background:#efefef"| [[جمهوری روم]]{{سخ}}[[پنتوس]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * شهرهای مرزی چندین بار دست به دست شد.<ref>Bivar (1968), 57</ref> |- |style="background:#efefef"| [[لشکرکشی کاراکالا به ایران|حملهٔ روم به ایران]]{{سخ}}(۲۱۶–۲۱۷ م) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|23px|border]] [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * امپراتوری روم خراج‌گذار ایران شد.<ref>{{cite book |last1=Sampson |first1=Gareth C. |title=The Defeat of Rome: Crassus, Carrhae and the Invasion of the East |url=https://archive.org/details/defeatofromecras0000samp |date=2008 |publisher=Pen & Sword Military |isbn=978-1-84415-676-4 |page=[https://archive.org/details/defeatofromecras0000samp/page/179 179] |language=en}}</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/caracalla-the-roman-emperor-marcus-aurelius-antoninus/ Encyclopaedia Iranica] "In fact, Caracalla does not seem to have reached even as far as Media, which was probably his objective"</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد هرمزدگان]]{{سخ}}(۲۲۴) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| '''''تغییر حکومت''''' * سقوط اشکانیان * ظهور ساسانیان |- ! style="background:#990000" colspan="4" | <span style="color: yellow">'''ساسانیان{{سخ}}(۲۲۴–۶۵۱)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و روم#جنگ‌های ایران و امپراتوری روم|جنگ‌های ایران و روم]]{{سخ}}(۲۳۲–۴۴۰) |style="background:#efefef"|[[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * مرزهای دو امپراتوری چندین بار تغییر کرد. |- |style="background:#efefef"| [[نبرد باربالیسوس]]{{سخ}}(۲۵۳) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * سپاه [[شاپور یکم]] بر سپاه [[والرین]] پیروز شد. |- |style="background:#efefef"| [[نبرد ادسا]]{{سخ}}(۲۶۰) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * [[والرین]] اسیر شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی- پارتی)|نام=سعید|نام خانوادگی=عریان|پیوند نویسنده=سعید عریان|سال=۱۳۸۲|شهر=تهران|انتشارات=سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)|صفحه=۸۰}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ شاپور دوم با اعراب]]{{سخ}}(۳۲۵) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[مردمان عرب|اعراب]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * امپراتوری ساسانی در مناطق عرب نشین جناح‌های متعدد برپا می‌دارد.{{sfn|Daryaee|2009}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و روم شرقی]]{{سخ}}(۵۰۲–۶۲۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * بیزانس در آستانه فروپاشی بود اما با قتل خسروپرویز ایران و روم صلح کردند.<ref name="Norwich 1997 94">{{Harvnb|Norwich|1997|p=94}}</ref><ref name="Oman 1893 212">{{Harvnb|Oman|1893|p=212}}</ref><ref name="Kaegi 2003 178. 189-190">{{Harvnb|Kaegi|2003|pp=178. 189-190}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ آناستازی]]{{سخ}}(۵۰۲–۵۰۶) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * ساسانیان [[ارزروم|تئودوسیوپولیس]] و [[سیلوان|مارتیروپولیس]] را تصرف کردند. امپراتوری روم شرقی ۱۰۰۰ پوند طلا به ساسانیان پرداخت کرد. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایبری]]{{سخ}}(۵۲۶–۵۳۲) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * ساسانیان [[ایبریای قفقاز|ایبری]] و بیزانسی‌ها [[لازستان]] را حفظ کردند. * انعقاد [[صلح همیشگی (۵۳۲)]] و پرداخت ۵۰۰۰ کیلوگرم طلا توسط امپراتوری روم شرقی به ساسانیان |- |style="background:#efefef"| [[جنگ لازستان]]{{سخ}}(۵۴۱–۵۶۲) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * [[پیمان‌نامه صلح پنجاه‌ساله]] |- |style="background:#efefef"| [[نبرد بخارا|جنگ ساسانیان و هپتالیان]]{{سخ}}(۵۵۷) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]]{{سخ}}[[خاقانات گوک‌ترک|گوک‌ترک‌ها]] |style="background:#efefef"| [[هپتالیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * هپتالیان به پادشاهی کوچکی تبدیل شدند و قلمروشان ضمیمه ایران و ترک‌ها شد.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/hephthalites]</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/khosrow-ii]</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و حبشه]]{{سخ}}(۵۷۰–۵۷۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری اکسوم]]{{سخ}}[[امپراتوری روم شرقی|امپراتوری بیزانس]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بیرون راندن امپراتوری اکسوم از [[یمن]] و فتح یمن.<ref>{{Google books |id=0OrCo4VyvGkC |page=100 |title=Muhammad and the Origins of Islam}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روم (۵۹۱–۵۷۲)]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[خسرو پرویز]] تاج و تخت ساسانی را پس گرفت. * [[خسرو پرویز]] بیشتر [[ارمنستان ایران (۱۵۰۲–۱۸۲۸)|ارمنستان ایران]] و نیمه غربی [[پادشاهی ایبری]] را به امپراتوری روم شرقی داد. |- |style="background:#efefef"| [[نخستین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۵۸۸–۵۸۹) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[هپتالیان]]{{سخ}}[[گوک‌ترک‌ها]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ساسانیان، [[بلخ]] و سمرقند را تسخیر نمودند.<ref>رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۱۲۰</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''' * ساسانیان موافقت کردند که از تمام سرزمین‌های اشغالی عقب‌نشینی کنند و [[صلیب راستین]] را بازگردانند. * تهاجم ایرانیان به امپراتوری بیزانس پس از موفقیت‌های اولیه در فتح [[شام(سرزمین)|شام]]، مصر و بسیاری از آناتولی دفع شد. * آغاز [[جنگ داخلی ساسانیان (۶۲۸–۶۳۲)]] * فرسودگی هر دو امپراتوری و آسیب‌پذیری آنها در برابر فتوحات اولیه مسلمانان در دوره [[خلافت راشدین]]. |- |style="background:#efefef"| [[دومین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۶۰۶–۶۰۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[خاقانات غربی ترک]]{{سخ}}[[هپتالیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * حملهٔ ترکان به ایران شکست می‌خورد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Second_Perso-Turkic_War</ref> |- |style="background:#efefef"| [[سومین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۶۲۷–۶۲۹) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[خاقانات غربی ترک]]{{سخ}}[[امپراتوری روم شرقی|امپراتوری بیزانس]]{{سخ}}[[دودمان تانگ]]([[چین]]){{سخ}}[[خزرها]] |style="background:#efefef"| '''بی‌نتیجه''' * ایران در نبرد با خاقانات ترک شکست خورد و [[قفقاز]] را از دست داد.<ref>رضا، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان ص ۴</ref> * پیروزی بر [[خزرها]] و عقب‌نشینی خزرها<ref>Movses 108.</ref> * بازگشت به وضعیت پیش از نبرد در [[جنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)|جنگ با بیزانس]]<ref name="Norwich 1997 94"/><ref name="Oman 1893 212"/><ref name="Kaegi 2003 178. 189-190"/> * سپاهیان چین و ایران رودرو نبرد نکردند اما چینیان [[خاقانات ترک شرقی|متحد ایران]] را از بین بردند.<ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC"/> |- |style="background:#efefef"| [[حمله اعراب به ایران]]{{سخ}}(۶۳۳–۶۴۴) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]]{{سخ}}و [[مسیحیان عرب]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Black flag.svg|size=23px}} [[خلفای راشدین]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[سقوط امپراتوری ساسانی]]<ref name="Frye58"/><ref name="Daniel66"/><ref name="Daryayi5657"/> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''صفاریان{{سخ}}(۸۶۱–۱۰۰۳)'''</span> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''غزنویان{{سخ}}(۹۶۲–۱۱۸۶)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[سومنات|لشکر کشی سلطان محمود غزنوی به هند]]{{سخ}}(۱۰۰۵–۱۰۲۷) |style="background:#efefef"| [[غزنویان]] |style="background:#efefef"| هندوستان |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بخش‌های شمالی هند توسط ایران ضمیمه شد. معبد [[سومنات]] تخریب شد و گنج‌های آن غارت شد.<ref>http://cmpclinic.com/index.php/1389-03-19-04-47-09/1389-05-19-07-50-31/447-1389-05-10-09-41-54/1116-1389-04-28-10-16-14.html{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد دندانقان]]{{سخ}}(۱۱۴۰) |style="background:#efefef"| [[غزنویان]] |style="background:#efefef"| [[سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * ظهور سلجوقیان در ایران<ref>Grousset, Rene, ''The Empire of the Steppes: A History of Central Asia '', (Rutgers University, 2002), 147.</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''سلجوقیان{{سخ}}(۱۰۳۷–۱۱۹۴)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد ملازگرد]]{{سخ}}(۱۰۷۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Byzantine imperial flag, 14th century.svg|23px|border]] [[امپراتوری بیزانس]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایران بیشتر آناتولی را تصرف کرد. این نبرد مقدمه ای برای [[جنگ‌های صلیبی]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Battle of Manzikert {{!}} Summary|نشانی=https://www.britannica.com/event/Battle-of-Manzikert|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-08-29|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Turkish Myth and Muslim Symbol: The Battle of Manzikert: The Battle of Manzikert, By Carole Hillenbrand , Edinburgh University Press}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Battle of Manzikert: The History and Legacy of the Seljuk Turks' Decisive Victory Over the Byzantine Empire Charles River Editors}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Manzikert 1071 The breaking of Byzantium David Nicolle ,On 26 August 1071 a large Byzantine army under Emperor Romanus IV met the Saljuq Turk forces of Sultan Alp Arslan near the town of Manzikert. The battle ended in a decisive defeat for the Byzantine forces, with the Byzantine emperor captured and much of his fabled Varangian guard killed}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ALP ARSLĀN – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/alp-arslan-saljuq-sultan|وبگاه=iranicaonline.org|بازبینی=2020-08-29}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نخستین جنگ صلیبی]]{{سخ}}(۱۰۹۶–۱۰۹۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]]{{سخ}}[[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی|عباسیان]]{{سخ}}[[پرونده:White flag 3 to 2.svg|23px|border]] [[خلافت فاطمیان|فاطمیان]]{{سخ}}[[دانشمندیان]]{{سخ}}[[معنیون]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of England.svg|23px|border]] [[جنگ‌های صلیبی|صلیبیون]]{{سخ}}[[کلیسای ارتدکس شرقی|متحدین شرقی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[اورشلیم]] و سرزمین‌های اطراف آن توسط صلیبیون فتح شد.<ref dir=ltr>{{پک|Asbridge|2004|ک=The First Crusade|ص=۱۱۷–۱۲۰|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|صفوی|۱۳۳۴|ک=جنگ‌های صلیبی|ص=۱۳}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[بغداد|نخستین محاصره بغداد]]{{سخ}}(۱۱۳۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[راشد بالله]] از بغداد به موصل گریخت و در آنجا خلافت را کنار گذاشت. عموی او [[مقتفی]] به خلافت رسید. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صلیبی دوم|جنگ صلیبی دوم (جبهه شرقی)]]{{سخ}}(۱۱۴۷–۱۱۴۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]]{{سخ}}[[سلجوقیان روم]]{{سخ}} [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی|عباسیان]]{{سخ}}[[پرونده:White flag 3 to 2.svg|23px|border]] [[خلافت فاطمیان|فاطمیان]]{{سخ}}[[دودمان زنگیان|زنگیان]]{{سخ}}[[اتابکان دمشق]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of England.svg|23px|border]] [[جنگ‌های صلیبی|صلیبیون]]{{سخ}}[[پایگاه‌های صلیبیون|دولت‌های صلیبی شام]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * صلیبیون در فتح [[ادسا]] ناکام بودند. میان [[امپراتوری بیزانس]] و سلجوقیان روم معاهده صلح وضع شد.<ref dir=ltr>{{پک|Runciman|۱۹۵۲|ص=۲۳۲–۲۳۴, ۲۷۷|ک=The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East|زبان=en}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Runciman|۱۹۵۲|ص=۲۳۲–۲۳۴, ۲۷۷|ک=The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|لوی بیئل|۱۳۸۶|ک=جنگ‌های صلیبی|ص=۱۱۵}}</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''خوارزمشاهیان{{سخ}}(۱۰۷۷–۱۲۳۱)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[حمله مغول به ایران]]{{سخ}}(۱۲۱۸–۱۲۲۱) |style="background:#efefef"| [[خوارزمشاهیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری مغول]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ایران به قلمروی امپراتوری مغول اضافه شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Andrew Lawler|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.smithsonianmag.com/people-places/Irans-Hidden-Jewel.html|عنوان=Isfahan: Iran's Hidden Jewel|پیوند بایگانی=https://archive.today/20120909120150/http://www.smithsonianmag.com/people-places/Irans-Hidden-Jewel.html?c=y&page=2|تاریخ بایگانی=9 September 2012}}</ref> |- ! style="background:black" colspan="4" | <span style="color: #D11600">'''تیموریان{{سخ}}(۱۳۷۰–۱۵۰۷)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[تیموریان#تیمور گورکانی|لشکرکشی تیمور گورکانی]]{{سخ}}(۱۳۸۰–۱۴۰۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] [[تیموریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Golden Horde flag 1339.svg|23px|border]] [[اردوی زرین]]{{سخ}}{{flagicon|امپراتوری عثمانی|1383|size=26px}} [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}[[مظفریان]]{{سخ}}[[جلایریان]]{{سخ}}[[تغلق‌شاهیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ظهور [[تیموریان]] در ایران.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ"/> * '''پیروزی''' * [[نبرد آنکارا]] * امپراتوری عثمانی از امپراتوری تیموریان شکست خورد * [[سلطنت دهلی]] خراجگزار ایران شد.<ref>Peter Jackson (1999), The Delhi Sultanate: A Political and Military History, Cambridge University Press, pp 312–317</ref><ref>{{cite encyclopedia | title=Tīmūr Lang | encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam]] | publisher=[[Brill Publishers|Brill]] | author=Beatrice F. Manz |editor1=P. J. Bearman |editor2=Th. Bianquis |editor3=C. E. Bosworth |editor4=E. van Donzel |editor5=W. P. Heinrichs | year=2000 | volume=10 | edition=2}}</ref> * جنگ داخلی عثمانی شروع شد.<ref>{{cite book|author1=Gábor Ágoston|author2=Bruce Alan Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA363|year=2009|publisher=Infobase Publishing|page=363|isbn=978-1-4381-1025-7}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[تیموریان#نزاع دوباره مدعیان تاج و تخت و افول نهایی|جنگ‌های داخلی تیموریان]]{{سخ}}(۱۴۰۵-~۱۵۰۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] تیموریان |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] طرف‌های ضدّ حکومت |style="background:#efefef"| '''فروپاشی تیموریان''' * ظهور حکومت [[شیعه]] [[صفویان]].<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور"/> |- ! style="background:#088A08" colspan="4" | <span style="color: #FFFF00">'''صفویان{{سخ}}(۱۵۰۱–۱۷۰۹)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[Persian-Uzbek Wars|جنگ‌های ایران و ازبکان]]{{سخ}}(۱۵۰۲–۱۵۱۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Persia 1502-1524.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[شیبانیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * سقوط شیبانیان.<ref>Eraly, Abraham (17 September 2007). Emperors Of The Peacock Throne: The Saga of the Great Moghuls. Penguin Books Limited. p. 25. ISBN 978-93-5118-093-7.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ چالدران]]{{سخ}}(۱۵۱۴) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Persia 1502-1524.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * جدایی بخشی از [[کردستان]] از ایران<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ČĀLDERĀN – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/calderan-battle|وبگاه=iranicaonline.org|بازبینی=2020-08-07|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|ص=When the Ottomans arrived the Safavid army, numbering about 40,000 troops, was waiting in place. Moḥammad Khan Ostājlū and Nūr-ʿAlī Ḵalīfa, two commanders with firsthand knowledge of Ottoman tactics, urged Esmāʿīl to attack at once. They were rudely rebuked by the courtier Dūrmīš Khan Šāmlū and by the shah, who considered it cowardly to engage an unprepared enemy. This mistake, which enabled the Ottomans to prepare their defenses, would prove costly to the Safavids.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Faroqhi, Suraiya (20 January 2018). The Ottoman Empire: A Short History. Markus Wiener Publishers. ISBN 978-1-55876-449-1 – via Google Books.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چالدران، شکست حماسی|نشانی=https://www.imna.ir/news/440016/چالدران-شکست-حماسی|وبگاه=ایمنا|تاریخ=2020-08-21|بازبینی=2020-12-01|کد زبان=fa}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۵۵–۱۵۳۲)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۳۲)]]{{سخ}}(۱۵۳۲–۱۵۵۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * صلح و بستن [[پیمان آماسیه]]<ref>Gábor Ágoston-Bruce Masters:Encyclopaedia of the Ottoman Empire , {{ISBN|978-0-8160-6259-1}}, p.280</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد جام]]{{سخ}}(۱۵۲۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[ازبک‌ها]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست ازبک‌ها و تصرف دوباره [[هرات]] |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۹۰–۱۵۷۸)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۷۸)]]{{سخ}}(۱۵۷۸–۱۵۹۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]]{{سخ}}[[File:Coat of arms of Kartli Georgia.png|22px]] [[کارتلی|پادشاهی کارتلی]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}{{flagicon|Crimea|tatar}} [[خانات کریمه]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[عهدنامه فرهاد پاشا|عهدنامه کنستانتینوپل (۱۵۹۰)]].{{sfn|Sicker|2001|pp=۲–۳}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۶۱۸–۱۶۰۳)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۶۰۳)]]{{سخ}}(۱۶۰۳–۱۶۱۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایرانیان سرتاسر [[قفقاز]]، [[میان‌رودان]]، و [[ناحیه آناتولی شرقی]] را دوباره به‌دست آوردند.<ref>{{cite encyclopedia | article = GANJ-ʿALĪ KHAN | last = Parizi | first = Mohammad-Ebrahim Bastani| url = http://www.iranicaonline.org/articles/ganj-ali-khan | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. X, Fasc. 3 | pages = 284–285 | year = 2000}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[بازپس‌گیری هرمز (۱۶۲۲)|جنگ صفویان و امپراتوری پرتغال]]{{سخ}}(۱۶۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]]{{سخ}}[[پرونده:British East India Company flag.svg|30px]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا]] |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag Portugal (1578).svg|30px]] [[امپراتوری پرتغال]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست امپراتوری پرتغال و پس‌گیری [[جزیره هرمز]]<ref>سمینار بین‌المللی ایران و آفریقا ۱۳۸۱دانشگاه تربیت مدرس- یونسکو- جلد دوم مقاله ایرانیان بلوچ در جنگ ممباسا، دکتر عجم چاپ ۱۳۸۳ دانشگاه تربیت مدرس. و کتاب [[اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان]] صفحه 84-85-204-205</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و گورکانیان (۱۶۲۳–۱۶۲۲)|جنگ ایران و گورکانیان هند]]{{سخ}}(۱۶۲۳–۱۶۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|30px]] [[امپراتوری گورکانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * فتح قندهار به دست صفویان<ref name="Burton162">Burton 1997, p. 162</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۶۳۹–۱۶۲۳)|جنگ ایران و عثمانی (۱۶۲۳)]]{{سخ}}(۱۶۲۳–۱۶۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * عهدنامه ای تحت عنوان مالکیت عثمانی بر [[قفقاز]]; شرق [[گرجستان]] و [[ارمنستان غربی]]، هنگامی‌که [[ارمنستان شرقی]]، [[داغستان]]، شرق و جنوب گرجستان، و [[جمهوری آذربایجان]] برای ایران باقی ماند نوشته شد و همچنین عثمانی حاکمیت ناحیه [[میان‌رودان]] را به دست گرفت.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=yED-aVDCbycC&pg=PA228|title=Genocide and the Modern Age: Etiology and Case Studies of Mass Death|isbn=978-0-8156-2828-6|last1=Wallimann|first1=Isidor|date=March 2000}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روسیه (۱۶۵۱–۱۶۵۳ میلادی)|جنگ ایران و روسیه تزاری]]{{سخ}}(۱۶۵۳–۱۶۵۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of Tzar of Muscovia.svg|30px]] [[روسیه تزاری]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * صفویان قلعه روسیه را در حاشیه [[رود ترک]] تخریب می‌کنند و روس‌ها را از پادگان بیرون می‌کنند.{{sfn|Matthee|2012|page=122}}{{sfn|Matthee|1999|page=۱۶۹}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و گورکانیان (۱۶۵۳–۱۶۴۹)|جنگ ایران و گورکانیان هند]]{{سخ}}(۱۶۵۳–۱۶۴۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|30px]] [[امپراتوری گورکانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بازپس‌گیری قندهار به دست صفویان<ref>{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/safavids|title=SAFAVID DYNASTY – Encyclopaedia Iranica|website=iranicaonline.org|access-date=2019-06-02|quote=Aside from the conflict with the Mughals in 1648-50, during which the shah seized Kandahar from Shah Jahān, no major external wars were fought}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روسیه (۱۷۲۳–۱۷۲۲)]]{{سخ}}(۱۷۲۲–۱۷۲۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}}{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|23px|border]] [[قزاق‌ها]]{{سخ}}[[پرونده:Sakartvelo - drosha.svg|23px|border]] [[گرجستان]]{{سخ}}[[پرونده:Bagratuni flag.svg|23px|border]] [[ارمنستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * انعقاد [[عهدنامه سنت پترزبورگ (۱۷۲۳)]]<ref name="Mikaberidze850">''عهدنامه سنت پترزبورگ (۱۷۲۳)'', [[Alexander Mikaberidze]], '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 850.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[هوتکیان#تأسیس|جنگ صفویان و هوتکیان]]{{سخ}}(۱۷۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * تصرف اصفهان به‌دست افغان‌ها و پایان حکومت صفوی.<ref>رستم التواریخ، محمد هاشم آصف، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ سوم 1357، صفحه98</ref> |- ! style="background:black" colspan="4" | <span style="color: white">'''هوتکیان{{سخ}}(۱۷۰۹–۱۷۳۸)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ خاندان هوتکی و عثمانی|جنگ هوتکیان و عثمانی ۱۷۲۲]]{{سخ}}(۱۷۲۲–۱۷۲۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| {{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * هوتکیان امپراتوری عثمانی را شکست دادند.<ref>همان، صفحهٔ ۳۳۰</ref> |- |style="background:#efefef"| [[هوتکیان#حسین هوتک و پایان حکمرانی هوتکیان|حملهٔ نادر به هوتکیان]]{{سخ}}(دهه ۱۷۲۰–۱۷۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * پایان حکومت [[هوتکیان]] در ایران و ظهور حکومت افشاریان.<ref name="Britannica">{{Cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7798/Afghanistan/21392/Last-Afghan-empire |title= Last Afghan empire |work=[[Louis Dupree (professor)|Louis Dupree]], [[Nancy Hatch Dupree]] and others |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=2010-09-24}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.iranicaonline.org/articles/afghanistan-x-political-history|title=AFGHANISTAN x. Political History|work=D. Balland|publisher=[[Encyclopaedia Iranica]]|accessdate=2010-09-24}}</ref> |- ! style="background:#088A08" colspan="4" | <span style="color: #FFFF00">'''صفویان (دوره دوم){{سخ}}(۱۷۲۹–۱۷۳۶)'''</span> |- | [[بازگرداندن تهماسب دوم به تخت شاهی|بازگشت صفویان]]{{سخ}}(۱۵۰۲–۱۵۱۰) | [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] ([[نادرشاه|نادر]]) | [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]]{{سخ}}{{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} | '''پیروزی''' * تهماسب دوم توسط نادر به تخت پادشاهی بازگردانده شد.<ref>[http://fna.ir/b2l محمد هاشم آصف، رستم التواریخ ص 203]{{پیوند مرده}}</ref><ref>مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱)، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص 131</ref> |- | [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۳۵–۱۷۳۰)|جنگ نادر و عثمانی ۱۷۳۰]]{{سخ}}(۱۷۳۰–۱۷۳۵) | [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] ([[نادرشاه|نادر]]) | {{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} | '''پیروزی''' * افشاریان [[قفقاز]] را تسخیر نمودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه|نام خانوادگی=پیرنیا و اقبال آشتیانی|نام=حسن، عباس|ناشر=خیام|سال=۱۳۸۰|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۷۱۹}}</ref> |- ! style="background:#FFCC00" colspan="4" | <span style="color: #B40404">'''افشاریان{{سخ}}(۱۷۳۶–۱۷۹۶)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[محاصره قندهار (۱۷۳۸–۱۷۳۷)|محاصره قندهار]]{{سخ}}(۱۷۳۷–۱۷۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * نابودی سلسله [[هوتکیان]] |- |style="background:#efefef"| [[نبرد کرنال]]{{سخ}}(۱۷۳۸–۱۷۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Mughal Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * تصرف دهلی و پرداخت غرامت توسط امپراتوری هند به امپراتوری افشاری، افشاریان حکومت گورکانیان را تضعیف کردند.<ref>{{پک|Avery|1991|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=39|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|اکسورثی|۱۳۸۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۱۱–۳۲۳}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[اردوکشی نادرشاه به سند|هجوم به سند]]{{سخ}}(۱۷۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:FlagofKalat.svg|23px]] [[خانات کلات|خانات بلوچ]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * پس از بازگشت از هندوستان، برای منقاد ساختن قلمرویی که از هند گرفته بود (تمام نواحی شرق [[رود سند]]) به‌طور عملی، به خان نشین‌های بلوچ کناره رود سند هجوم برد.<ref>Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant,p. 278. I. B. Tauris</ref> |- |style="background:#efefef"| [[فتوحات نادرشاه در خلیج فارس و عمان|فتح خلیج فارس]]{{سخ}}(۱۷۳۸–۱۷۴۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of Muscat.svg}} [[مسقط و عمان|سلطان‌نشین مسقط]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of The Imamate of Oman.svg}} [[امامت عمان]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of Edward England.svg}} دزدان دریایی عرب |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بیشتر سرزمین‌های جنوب خلیج فارس به ایران ضمیمه شدند |- |style="background:#efefef"| [[لشکرکشی نادرشاه به فرارود]]{{سخ}}(۱۷۳۷–۱۷۴۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Emirate of Bukhara.svg}} [[خانات بخارا]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Khanate of Khiva.svg}} [[خانات خیوه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * افشاریان فرارود، خانات خیوه و خانات بخارا را به خاک خود افزودند.<ref name="ReferenceD">{{پک|اکسورثی|۱۳۸۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۶۷–۳۶۸}}</ref><ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE">{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref name="ReferenceE"/><ref name="ReferenceF">{{پک|Tucker|2006b|ف=Nāder Shah|ک=Iranica|زبان=en}}</ref><ref name="ReferenceF"/> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های نادرشاه در داغستان]]{{سخ}}(۱۷۴۱–۱۷۴۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{تصویر پرچم‌ها|Lezgian flag.svg}} [[لزگیستان]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Khunz Wolf 3b.svg}} [[خانات آوار]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Flag of the Lak People v2.svg}} [[خانات غازی‌قمق|خانات لاک]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Цахурский флаг Tsakhur flag علم تساخور.svg}} [[خانات الیسو]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Flag of Shaki Khanate.svg}} [[خانات شکی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[داغستان]] ضمیمه ایران شد. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۴۶–۱۷۴۳)|جنگ ایران و عثمانی]]{{سخ}}(۱۷۴۳–۱۷۴۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}{{flagicon|Crimea|tatar}} [[خانات کریمه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[عهدنامه گردان]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه|نام خانوادگی=پیرنیا و اقبال آشتیانی|نام=حسن و عباس|ناشر=خیام|سال=۱۳۸۰|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۷۳۰–۷۳۳}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ایران در زمان نادرشاه|نام خانوادگی=مینورسکی|نام=|ناشر=دنیای کتاب|سال=۱۳۷۸|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۴۲|ترجمه=رشید یاسمی}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ داخلی میان افشاریان و قاجاریان]]{{سخ}}(۱۷۸۴–۱۷۹۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[بختیاری‌ها]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * اصفهان، شیراز و بندرهای خلیج فارس توسط [[علیمردان خان بختیاری]] تصرف شد. آخرین شاه افشاریان توسط [[فتحعلی خان قاجار]] کشته شد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شاهرخ+شاه&SSOReturnPage=Check&Rand=0 پادشاهی شاهرخ‌شاه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140505085705/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AE+%D8%B4%D8%A7%D9%87&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=۵ مه ۲۰۱۴}}، دانشنامه رشد. بازبینی‌شده در ۲۸ خرداد ۱۳۹۳.</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''سلسله زندیه{{سخ}}(۱۷۵۱–۱۷۹۴)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۷۶–۱۷۷۵)|نبرد ایران و عثمانی]]{{سخ}}(۱۷۷۶–۱۷۷۵) |style="background:#efefef"| [[زندیان|سلسله زندیه]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg|23px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[بصره]] ضمیمه ایران شد.<ref>'' 'Abd al-Hamid I'', M. Cavid Baysun, '''The Encyclopaedia of Islam''', Vol. I, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Levi-Provencal and J. Schacht, (Brill, 1986), 62.</ref><ref>Dionisius A. Agius, ''In the Wake of the Dhow: The Arabian Gulf and Oman'', (Ithaca Press, 2010), 15.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و هلند]]{{سخ}}(۱۷۶۶) |style="background:#efefef"| [[زندیان|سلسله زندیه]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of the Netherlands.svg|23px]] [[امپراتوری هلند]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایران [[جزیره خارگ]] را از هلند پس گرفت.<ref name="تاریخ ایران- ص۴۵۴"/><ref>تاریخ تحولات سیاسی- ص۱۴۴</ref> |- ! style="background:#B40404" colspan="4" | <span style="color: #F2F5A9">'''قاجاریان{{سخ}}(۱۷۸۵–۱۹۲۵)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد کرتسانیسی]]{{سخ}}(۱۷۹۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Kingdom of Kartli-Kakheti.svg|border|23px|border]] [[پادشاهی کارتلی-کاختی]]{{سخ}}[[File:Late COA of Kingdom Of Imereti-Andrew Andersen.gif|border|23px|border]] [[پادشاهی ایمرتی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * فتح تفلیس توسّط ارتش ایران. * ایرانیان [[قفقاز]] و گرجستان را دوباره فتح نمودند.<ref name="Lang">[[David Marshall Lang|Lang, David Marshall]] (1962), ''A Modern History of Georgia'', p. 38. [[London]]: Weidenfeld and Nicolson.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[اردوکشی ارتش ایران به قفقاز (۱۷۹۶)]]{{سخ}}(۱۷۹۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * روسیه ایران را ترک کرد.<ref>Gen. ''The Caucasian Wars of Russia from the 16th century onward''. Volumes 1-5. SPb, 1885–86, reprinted in 2006. {{ISBN|5-9524-2107-5}}.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[دوره اول جنگ‌های ایران و روسیه|جنگ اول ایران و روسیه (۱۸۰۴)]]{{سخ}}(۱۸۰۴–۱۸۱۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''شکست''' * پیوستن گرجستان، داغستان و بخش‌هایی از آذربایجان به روسیه ([[عهدنامه گلستان]])<ref>{{پک|Ansari|2010|ف=Iran to 1919|ک=History of Islam|ج=5|ص=158–159|زبان=en}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۸۲۳–۱۸۲۱)|جنگ ایران و عثمانی (۱۸۲۱)]]{{سخ}}(۱۸۲۱–۱۸۲۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[عهدنامه ارزروم]]<ref>علی اصغر شمیم، ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: انتشارات مدبر، 1384، چاپ یازدهم. صص118-119</ref><ref>رضا قلی خان هدایت، تاریخ روضه الصفای ناصری. جلد ۱۲. به تصحیح و تحشیه جمشید کیانفر. تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۰، ص7782.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[دوره دوم جنگ‌های ایران و روسیه]] {{سخ}} (۱۸۲۸–۱۸۲۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[عهدنامه ترکمانچای]].<ref name="iranboom.ir">{{یادکرد وب |نشانی=https://www.iranboom.ir/tarikh/tarikh-tajzie/11648-tarikh-tajzie-iran-dr-tale.html |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۲۹ اکتبر ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20201029042006/http://iranboom.ir/tarikh/tarikh-tajzie/11648-tarikh-tajzie-iran-dr-tale.html |dead-url=yes}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبردهای ایران و انگلستان#اولین نبرد|اولین نبرد ایران و انگلستان]]{{سخ}}(۱۸۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Mohammad Shah Qajar Flag.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Afghanistan (1880–1901).svg|23px|border]] [[افغانستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * از دست دادن [[هرات]].<ref>{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/anglo-iranian-relations-ii|title=ANGLO-IRANIAN RELATIONS ii. Qajar period – Encyclopaedia Iranica|website=www.iranicaonline.org|access-date=2019-08-01|quote=Relations between Britain and Iran were further exacerbated by an imbroglio with the British Minister to Iran, Mr. Murray, who left Tehran in high dudgeon. Mīrzā Āqā Khan turned his attention to Herat where (1855) a new opportunity to reestablish Iranian control presented itself. Grasping the opportunity, the Shah sent an army do Afghanistan. In October, 1856, Herat fell to the Iranians. In response Britain began the Anglo-Persian war (q.v.) which resulted in Iran’s quick defeat and the conclusion of the peace treaty of Paris in 1857, by which Iran finally gave up its claim to Afghanistan.}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبردهای ایران و انگلستان#نبرد دوم|دومین نبرد ایران و انگلستان]]{{سخ}}(۱۸۵۶–۱۸۵۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Amir Kabir Flag.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the British East India Company (1801).svg|23px|border]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|کمپانی هند شرقی]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of Afghanistan (1880–1901).svg|23px|border]] [[افغانستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ازدست‌دادن [[افغانستان]].<ref>برگرفته از کتاب اطلاعات عمومی پیام {{شابک|978-964-8481-03-7}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ خوشاب]]{{سخ}}(هشتم فوریه ۱۸۵۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Amir Kabir Flag.svg|23px|border]] [[استان بوشهر|بوشهر]] |style="background:#efefef"| {{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the British East India Company (1801).svg|23px|border]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|کمپانی هند شرقی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * خروج انگلستان از جنوب ایران.{{سخ}}<ref name="auto"/> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''پهلوی{{سخ}}(۱۹۲۵–۱۹۷۹)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم]]{{سخ}}(۱۹۴۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{flagcountry|Soviet Union|1941|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}{{flagcountry|راج بریتانیا|size=23px}}راج بریتانیا |style="background:#efefef"|'''شکست''' * کناره‌گیری [[رضاشاه]]، اشغال ایران توسّط متّفقین جنگ جهانی دوّم.<ref name="autogenerated10">تاریخ بیست سالهٔ ایران، جلد هشتم (ماجراهای اشغال ایران و تحمیلات متفقین),حسین مکی، چاپ دوم پاییز ۶۶,صفحات ۴۳۰تا۴۵۹</ref> |- |style="background:#efefef"| [[غائله آذربایجان]]{{سخ}}(۱۹۴۵–۱۹۴۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Republic of Mahabad.svg|size=23px}} [[جمهوری مهاباد|مهاباد]]{{سخ}}{{flagicon image|Azerbaijan people's government flag.svg|size=23px}} [[حکومت خودمختار آذربایجان|آذربایجان]] {{flag|Soviet Union|1955}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[جمهوری مهاباد]] و [[حکومت خودمختار آذربایجان]] فروپاشیدند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=فرمان استالین: 'فرقهٔ دموکرات آذربایجان' ایجاد شود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/fk-fergheh-e08/27414208.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مقاله ای از عباس جوادی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/tvandradio/2016/03/160302_pargar_artical_azerbaijan_javadi|وبگاه=BBC News فارسی|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref> |- | [[جنگ ظفار]]{{سخ}}(۱۹۶۳–۱۹۷۶) * [[مداخله ایران در جنگ ظفار]] | [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران پهلوی|ایران]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of Oman.svg|link=Oman}} [[عمان]] | {{flagicon image|Flag of the Dhofar Liberation Front.svg}} شورشیان ظفار{{سخ}}{{flag|Soviet Union|1955}}{{سخ}}{{flag|China}}{{سخ}}{{flag|South Yemen}} | '''پیروزی''' * شورشیان شکست خوردند و عمان نوسازی شد.<ref>{{Citation|last1=Paul|first1=Christopher|title=Oman (Dhofar Rebellion), 1965–1975: Case Outcome: COIN Win|date=2013|work=Paths to Victory|series=Detailed Insurgency Case Studies|publisher=RAND Corporation|isbn=978-0-8330-8109-4|last2=Clarke|first2=Colin P.|last3=Grill|first3=Beth|last4=Dunigan|first4=Molly|page=274|jstor=10.7249/j.ctt5hhsjk.34}}</ref><ref name="Omancountrystudies">{{cite web|url=http://countrystudies.us/persian-gulf-states/62.htm|title=The Dhofar Rebellion|website=countrystudies.us|access-date=5 May 2016}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[درگیری‌های ۱۹۷۵–۱۹۷۴ اروندرود]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{پرچمک|عراق|۱۹۶۳}} [[عراق بعثی|عراق]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست عراق و مجبور شدن [[صدام حسین]] به امضای [[عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر|عهدنامه الجزایر]]<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/12/071226_pm-algiers-accord.shtml تأثیر اظهار نظر طالبانی بر روابط ایران و عراق] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''جمهوری اسلامی ایران{{سخ}}(۱۹۷۹–اکنون)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عراق]]{{سخ}}(۱۹۸۰–۱۹۸۸) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon image|Former Flag of KDP.svg|size=23px}} [[حزب دموکرات کردستان (حدک)|حدک]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of PUK.png|size=23px}} [[اتحادیه میهنی کردستان]]{{سخ}}{{flagicon image|Badr Organisation Military flag.svg|size=23px}} [[سازمان بدر]] |style="background:#efefef"| {{Flagicon|Iraq|1963|size=23px}} [[عراق بعثی|عراق]]{{سخ}}{{Flagicon image|Ir mohajedin.gif|size=23px}} [[مجاهدین خلق]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of KDP-I.png|size=23px}} [[حزب دموکرات کردستان ایران]] |style="background:#efefef"| '''آتش‌بس''' * هردو کشور [[ایران]] و [[عراق]]، [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت]] را پذیرفتند. * اوضاع دو کشور به [[وضع موجود قبل از جنگ|وضعیت پیش از جنگ]] بازگشت. (مشاهده شده توسط [[گروه ناظر نظامی سازمان ملل متحد]]) |- |style="background:#efefef"|[[شورش سیستان و بلوچستان]]{{سخ}}(۲۰۰۴–۲۰۰۵) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| [[جندالله]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دستگیری [[عبدالمالک ریگی]] * انحلال [[جندالله]] |- |style="background:#efefef"|[[جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:InfoboxHez.PNG|23px|border]][[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]]{{سخ}}{{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Lebanon|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flag|Israel|size=22px}} |style="background:#efefef"| '''آتش‌بس''' * [[سازمان ملل]] از طریق [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]]، آتش‌بس برقرار کرد. |- |style="background:#efefef"|[[درگیری ایران و پژاک]]{{سخ}}(۲۰۰۴–اکنون) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Drapeau du Parti pour une vie libre au Kurdistan - PJAK.png|size=23px}} [[پژاک]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' ایران توانست با کمک ترکیه و همچنین وجود اختلافات داخلی میان کردها آنها را شکست بدهد و برخی گروه های کرد را خلع سلاح کند |- |style="background:#efefef"| [[جنگ داخلی سوریه]]{{سخ}}(۲۰۱۱–اکنون) |style="background:#efefef"| {{پرچم-کشور|سوریه بعثی}}{{سخ}}[[پرونده:Single Color Flag - FFFF00.svg|23px|border]] [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{Flag|Iran|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Islamic Front (Syria).svg|size=23px}} [[جبهه اسلامی (سوریه)|جبهه اسلامی]] {{flagicon|Syria|size=23px}} [[ارتش آزاد سوریه]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Al-Nusra Front (Variant).svg|size=23px}} [[جبهه النصره]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Islamic State in Iraq.svg|size=23px}} [[داعش]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[سقوط رژیم اسد]] در پی [[حملات ۲۰۲۴ اپوزیسیون سوریه]] * عقب‌نشینی جمهوری اسلامی و تصرف سوریه توسط شورشیان |- |style="background:#efefef"| [[جنگ در عراق (۲۰۱۷–۲۰۱۳)|جنگ در عراق]]{{سخ}}(۲۰۱۳–۲۰۱۷) * [[مداخله ایران در عراق (۲۰۱۴–اکنون)]] * بخشی از [[جنگ با داعش]] |style="background:#efefef"| {{flag|Iraq|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Iraqi Kurdistan|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Iran|size=23px}}{{سخ}}[[عصائب اهل حق]]{{سخ}}{{Flagicon image|Badr Organisation Military flag.svg}} [[سازمان بدر]]{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{flagicon image|Kata'ib Hezbollah flag.svg}} [[کتائب حزب‌الله]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Islamic State in Iraq.svg|size=23px}} [[داعش]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بازپس‌گیری کامل [[قلمروی داعش]] در عراق |- |style="background:#efefef"|[[جنگ داخلی یمن (۲۰۱۴–اکنون)]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg}}[[جنبش حوثی‌ها]]{{سخ}}{{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{پرچم|عراق}}{{سخ}}{{پرچم|کره شمالی}}{{سخ}}{{پرچم-کشور|سوریه بعثی}} |style="background:#efefef"| دولت [[یمن]]{{سخ}}{{پرچم|عربستان}}{{سخ}}{{پرچم|امارات متحده عربی}}{{سخ}}{{پرچم|سنگال}}{{سخ}}{{پرچم|سودان}} (۲۰۱۵–۲۰۱۹){{سخ}}{{پرچم|مراکش}} (۲۰۱۵–۲۰۱۹){{سخ}}{{پرچم|قطر}} (۲۰۱۵–۲۰۱۷) |style="background:#efefef"| '''در جریان''' * [[حوثی‌ها]]، کنترل [[صنعا]]، پایتخت [[یمن]] را به دست گرفتند. * نیروهای ائتلاف به رهبری [[عربستان سعودی]] برای بازگرداندن دولت با رهبری هادی/علیمی در [[یمن]]، مداخله می‌کنند. * رئیس‌جمهور سابق، [[علی عبدالله صالح]] کشته شد. |- |[[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] |{{flag|Iran}}{{سخ}}'''حمایت:'''{{سخ}}{{پرچم-کشور|سوریه بعثی}}{{سخ}}{{flagicon image|Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg}} [[جنبش حوثی‌ها]]{{سخ}}{{flag|حزب‌الله}}{{سخ}}{{flagicon image|Fictional Flag of the Islamic Resistance in Iraq.svg}} [[مقاومت اسلامی عراق]] |{{flag|Israel}}{{سخ}}'''حمایت:'''{{سخ}}{{flag|ایالات متحده آمریکا}}{{سخ}}{{flag|بریتانیا}}{{سخ}}{{flag|فرانسه}} |'''توقف درگیری''' * کاهش تنش به سطح نیابتی |- |[[جنگ ایران و اسرائیل]] |[[ایران]] |[[اسرائیل]] | |} == نگارخانه == <gallery> File:Pre-Achaemenid Era.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[پادشاهی ماد|مادها]] File:Achaemenid Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشیان]] File:Parthian Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی اشکانی|اشکانیان]] File:Sasanian Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانیان]] </gallery> == جستارهای وابسته == {{columns|width=auto |col1 = * [[جنگ‌های ایلام و آشور]] * [[جنگ‌های ایران و یونان]] * [[حمله اسکندر مقدونی به ایران]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های شاهنشاهی ساسانیان و هپتالیان|جنگ‌های ایران و هپتالیان]] * [[جنگ‌های شاهنشاهی ساسانیان و امپراتوری آکسوم|جنگ‌های ایران و امپراتوری آکسوم]] * [[حمله اعراب به ایران]] * [[حمله مغول به ایران]] * [[جنگ‌های ایران و گورکانیان هند]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های ایران و ترکان]] * [[جنگ‌های ایران و ازبکان]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روسیه]] * [[نبردهای ایران و انگلستان]] |col2 = * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی هخامنشی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی اشکانی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی ساسانی]] * [[فهرست نبردهای امپراتوری غزنوی]] * [[فهرست نبردهای سلسله غوریان]] * [[فهرست نبردهای امپراتوری سلجوقی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی صفوی]] }} == پیوند به بیرون == * [http://www.bپیش از میلاد.co.uk/ww2peopleswar/search/index.shtml?scope=ww2peopleswar&q=persia&x=0&y=0 Bپیش از میلاد WW2 People's War - Persia Invaded]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} * [https://web.archive.org/web/20111103065508/http://legacy.wilsoncenter.org/va2/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=home.browse&sort=collection&item=1945%2D46%20Iranian%20Crisis The Document Collection on the 1945–46 Iranian Crisis] at the [[Cold War International History Project]] * [http://www.iranchamber.com/history/mmosaddeq/mohammad_mosaddeq.php Dr. Mohammad Mosaddeq: Symbol of Iranian Nationalism and Struggle Against Imperialism توسط the Iran Chamber Society] * [http://www.globalsecurity.org/military/library/report/1984/CSA.htm GlobalSecurity.org] == منابع == {{پانویس}} {{موضوع آسیا|فهرست جنگ‌های مربوط به|title=فهرست جنگ‌های مربوط به کشورهای آسیایی}} [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:فهرست‌های جنگ‌ها بر پایه کشور]] [[رده:فهرست‌های مربوط به تاریخ ایران]] [[رده:فهرست‌های نظامی ایران]] evxk29tm20cpwcwgc2sqn3v7p7cc8dh 42127865 42127864 2025-06-19T02:09:38Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127865 wikitext text/x-wiki {{گسترش از زبان |کد زبان= En }} {{تاریخ ایران}} == فهرست == {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;" |- ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">مناقشه</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">ایران{{سخ}}و متحدانش</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" | <span style="color: #B40404">مخالفان</span> ! style="background:#FFCC00" rowspan="1" width=355px| <span style="color: #B40404">نتایج</span> |- ! style="background:#FFCC00" colspan="4" | <span style="color: #B40404">'''مادها{{سخ}}(۶۷۸–۵۴۹ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[تهاجم آشور به مادها]]{{سخ}}(اواخر قرن ۷ قبل از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * آشوریان، پادشاهی‌ها و دولت-شهرهای غرب ایران را تصرف کردند. |- |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشور|قیام مادها علیه آشوریان]]{{سخ}}(۶۵۳ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[سکاها]]{{سخ}}[[پارس#قبایل و اقوام|قبایل پارس]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * آشوریان قست اعظم سرزمین ماد را که در تصرف خود داشتند، از دست دادند، اما با کنار کشیدن سکاها، قیام ناتمام ماند.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۴۷}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[فرورتیش|حمله فرورتیش به آشوریان]]{{سخ}}(۶۵۳ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ایران در تصرف آشور ناموفق بود و [[فرورتیش]] پادشاه ماد کشته شد.<ref dir="ltr">{{پک|Randa|1954|ک=Handbuch der Weltgeschichte|ص=278|زبان=en}}</ref> |- | حملهٔ سکاها به ایران{{سخ}}(۶۲۵–۶۵۳ پیش از میلاد) |[[ماد|پادشاهی ماد]] | [[سکاها]] | '''پیروزی''' * سکاها در تصرف ایران ناموفق بودند و [[مادیای سکایی|مادیا]] پادشاه سکاها کشته شد.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۶۶}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[تسخیر امپراتوری آشور توسط پادشاهی ماد و امپراتوری بابل|تسخیر آشور توسط ماد و بابل]]{{سخ}}(۶۰۹–۶۱۶ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]]{{سخ}}[[دودمان بیست و ششم مصر|دولت مصر]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * امپراتوری آشور به‌طور کلی از بین رفت.<ref>{{پک|دیاکونوف|۱۳۸۶|ک=تاریخ ماد|ص=۲۸۰}}</ref><ref dir="ltr">{{پک|Diakonoff|۱۹۹۳|ک=CYAXARES|زبان=en}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[لیدیه|حمله مادها به لیدیه]] |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * سرزمین‌های بالای [[رود هالیس]] تصرف شد. [[پادشاهی ماد]] در بیشترین وسعت خود قرار داشت.<ref>{{پک|علیف|۱۳۸۸|ک=پادشاهی ماد|ص=۳۹۵}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[محاصره حران]]{{سخ}}(۶۰۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]]{{سخ}}[[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری آشوری نو|امپراتوری آشور]]{{سخ}}[[دودمان بیست و ششم مصر|دولت مصر]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شورش آشوریان شکست خورد و استقلال خود را بازنیافتند.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=nhsmDwAAQBAJ&q=a+companion+to+Assyria+assur-uballit+failed+attempt+to+reconquer+Harran&pg=PA192|title=A Companion to Assyria|last=Frahm|first=Eckart|date=2017-06-12|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-4443-3593-4|page=192}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد هالیس]]{{سخ}}(۲۸ می ۵۸۵ ق. م) |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''وضع موجود قبل از جنگ''' * جنگ به دلیل خورشیدگرفتگی ناتمام ماند.<ref>''The Histories'', translated by Robin Waterfield, (1998). New York: Oxford University Press. {{ISBN|0-19-282425-2|en}}</ref> |- ! style="background:#88FFFF" colspan="4" | <span style="color: #CC0000">'''هخامنشیان{{سخ}}(۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[شورش پارس‌ها]]{{سخ}}(۵۵۲–۵۴۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[پارس#قبایل و اقوام|دوازده قبیله متحد پارس]] |style="background:#efefef"| [[ماد|پادشاهی ماد]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دولت ماد به‌طور کامل از بین رفت.<ref>{{پک|بریان|۱۳۸۷|ک=امپراتوری هخامنشی|ص=۵۰–۴۹}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[کوروش بزرگ#فروپاشی فرمانروایی لیدیه|فتح لیدیه]]{{سخ}}(۵۴۷ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |style="background:#efefef"| [[لیدیه|امپراتوری لیدیه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * لیدیه توسط ایران ضمیمه شد.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۹۸}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[کوروش بزرگ#فتح بابل|فتح بابل]]{{سخ}}(۵۴۰–۵۳۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری بابل نو]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دولت بابل بدون جنگ توسط کوروش بزرگ فتح شد.<ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۱۰۴}}</ref> |- |[[سکاها|جنگ با سکاها]] (۵۲۹–۵۳۷ پیش از میلاد) |[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] |[[سکاها|سکاها پادشاهی]] |'''شکست''' * احتمالاً کوروش در جنگ کشته شد.<ref>{{پک|داندامایف|۱۳۸۹|ک=تاریخ سیاسی هخامنشیان|ص=۸۹}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد پلوزیوم|فتح مصر]]{{سخ}}(۵۲۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[دودمان بیست‌وششم مصر|پادشاهی مصر]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * مصر توسط [[کمبوجیه دوم]] ضمیمه ایران شد.<ref>{{پک|بیانی|۱۳۹۰|ک=تاریخ ایران باستان|ص=۱۰۹}}</ref><ref>{{پک|هینتس|۱۳۸۷|ک=داریوش و ایرانیان|ص=۱۲۷}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[داریوش بزرگ#شورش استان ها|شورش ساتراپی‌ها]]{{سخ}}(۵۱۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | ساتراپ‌های تابع هخامنشیان | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * داریوش بزرگ طی ۱۹ نبرد شورش را سرکوب کرد.<ref>{{پک|زرین‌کوب|۱۳۶۴|ک=تاریخ مردم ایران، پیش از اسلام|ص=۱۴۴}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[فتح دره سند به دست هخامنشیان|تهاجم به هند]]{{سخ}}(۵۱۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[ماهاجاناپاداها]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * [[گنداره]] و [[تاکسیلا]] توسط ایران ضمیمه شد.<ref>{{Cite book|last=André-Salvini|first=Béatrice|url=https://books.google.com/books?id=kJnaKu9DdNEC&newbks=0&printsec=frontcover&q&hl=en|title=Forgotten Empire: The World of Ancient Persia|date=2005|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-24731-4|language=en}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[لشکرکشی داریوش به سکاها|حملهٔ ایران به سکاهای اروپا]]{{سخ}}(۵۱۳ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[سکاها]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * سرزمین‌های اطراف [[دریای سیاه]] ضمیمه ایران شد و خطر حمله سکاها به ایران کاهش یافت.<ref>{{cite book |title=DNa - Livius |url=https://www.livius.org/sources/content/achaemenid-royal-inscriptions/dna/? |language=en}}</ref> {{sfn|Boardman|1982|p=۶۷}} |- | style="background:#efefef" | [[شورش ایونیان]]{{سخ}}(۴۹۹–۴۴۹ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[یونان باستان]]{{سخ}}[[ایونیا]]{{سخ}}[[قبرس]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * هخامنشیان کنترل خود را بر مناطق یونانی نشین شورش کرده در آسیای کوچک و قبرس دوباره به‌دست آوردند.<ref name = VI30>Herodotus [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%23932;layout=;loc=6.29.1 VI, 30]</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نخستین تهاجم ایرانیان به یونان|نخستین حملهٔ ایران به یونان]]{{سخ}}(۴۹۲–۴۹۰ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[آتن باستان|آتن]] و دیگر [[یونان باستان|دولت‌شهرهای یونانی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * فتح مقدونیه و جزایر سیلکیدز توسط ایران و تثبیت قدرت شاهنشاهی ایران در تراکیه و دریای اژه.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=lxQ9W6F1oSYC&q=datis+artaphernes+samos&pg=PA158|title=From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire|last=Briant|first=Pierre|date=2002|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-1-57506-120-7|language=en|page=158}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[دومین تهاجم ایرانیان به یونان|دومین حملهٔ ایران به یونان]]{{سخ}}(۴۸۰–۴۷۹ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" |[[آتن باستان|آتن]]{{سخ}}[[اسپارت]]{{سخ}}سایر [[یونان باستان|دولت‌شهرهای یونانی]] | style="background:#efefef" | '''شکست''' * آتن و اسپارت ضمیمه ایران شدند اما ایران به‌سرعت آنها را از دست داد، همچنین، [[مقدونیه باستان|مقدونیه]]، [[تراکیه]] و [[ایونیا]] دوباره استقلال خود را از ایران به دست آوردند.<ref name="h358"/><ref>Lazenby, p. 247</ref><ref name = IX114>Herodotus [https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231570;layout=;loc=9.115.1 IX, 114]</ref> |- | style="background:#efefef" | [[جنگ پلوپونز]]{{سخ}}(۴۳۱–۴۰۴ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |اسپارت و [[اتحادیه پلوپونزی]]{{سخ}}[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] (پشتیبانی) | style="background:#efefef" |آتن و [[اتحادیه دلوس]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * هخامنشیان با کمک‌های پنهانی به دوطرف نبرد و به درازا کشاندن جنگ، موجب ویرانی هرچه بیشتر یونان طی جنگ داخلی یونان شدند. در نهایت اتحادیه پلوپونزی پیروز شد.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ تمدن، ویل دورانت}}</ref><ref name="ReferenceA"/> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد کوناکسا]]{{سخ}}(۴۰۱ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[کوروش کوچک]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * [[اردشیر دوم (هخامنشی)|اردشیر دوم]] سلطنت خود را تثبیت کرد.<ref>آناباسیس، کتاب اول، فصل هشتم</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبردهای کورنتیان]]{{سخ}}(۳۹۵–۳۸۷ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |آتن و متحدان{{سخ}}[[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] (پشتیبانی) | style="background:#efefef" |اسپارت و [[اتحادیه پلوپونزی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * صلح آنتالکیداس توسط ایران به طرفین تحمیل شد. ایونیا ضمیمه ایران شد، اتحادیهٔ بویوتیا منحل شد اتحاد آرگوس و کورینتوس از بین رفت.<ref>Fine, ''The Ancient Greeks'', 556–9</ref> |- | style="background:#efefef" | [[اردوکشی اردشیر دوم علیه کادوسیان]]{{سخ}}(۳۸۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[کادوسیان]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' و موفقیت دیپلماتیک * کادوسیان تسلیم هخامنشیان شدند.<ref name="Rollin59">Rollin 1820, p. 59</ref> |- | style="background:#efefef" | [[شورش ساتراپ‌ها]]{{سخ}}(۳۷۲–۳۶۲ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[ساتراپ|ساتراپ‌های شورشی]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * شورش‌ها شکست خوردند.<ref>پیرنیا، ص ۱۴۵</ref> |- | style="background:#efefef" | [[نبرد پلوزیوم (۳۴۳ پیش از میلاد)|نبرد پلوزیوم]]{{سخ}}(۳۴۳ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[مصر]] | style="background:#efefef" | '''پیروزی''' * شورش مصر شکست خورد و مصر دوباره ضمیمه ایران شد.<ref name="Persianempire">{{cite web|url=http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm|title=Artaxerxes III Ochus (358 BC to 338 BC)|accessdate=March 2, 2008|archive-date=۳ مارس ۲۰۱۶|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303193045/http://persianempire.info/ArtaxerxesIII.htm|dead-url=yes}}</ref> |- | style="background:#efefef" | [[حمله اسکندر مقدونی به ایران]]{{سخ}}(۳۵۵–۳۲۸ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" | [[پرونده:Standard of Cyrus the Great (White).svg|20px|border]] [[شاهنشاهی هخامنشی]] | style="background:#efefef" | [[مقدونیه باستان|مقدونیه]] | style="background:#efefef" | '''شکست''' * ایران توسط ارتش [[اسکندر مقدونی]] فتح شد.<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Cambon, Pierre; Jarrige, Jean-François (2006). Afghanistan, les trésors retrouvés: Collections du Musée national de Kaboul [Afghanistan, the treasures found: collections of the Kabul national museum] (in French). Réunion des musées nationaux. p. 269. ISBN 978-2-7118-5218-5.}}</ref> |- ! style="background:#CC0000" colspan="4" | <span style="color: white">'''اشکانیان{{سخ}}(۲۴۷–۲۲۴ پیش از میلاد)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و سلوکیان]]{{سخ}}(۲۳۸–۱۲۹ پیش از میلاد) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری سلوکی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * اخراج [[سلوکیان]] از [[ایران]].<ref name="bivar_1983_29 brosius_2006_86 kennedy_1996_74">{{harvnb|Bivar|1983|p=29}}; {{harvnb|Brosius|2006|p=86}}; {{harvnb|Kennedy|1996|p=74}}</ref> |- |[[مهرداد دوم|دومین جنگ مهرداد با سلوکیان (۱۱۷–۱۱۳ سال پ. م)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[امپراتوری سلوکی]] |'''پیروزی''' * تمام متصرفات سلوکی در میانرودان تسخیر می‌شود و ایران برای بار نخست، هم‌مرز دولت روم می‌شود.<ref name="iranicaonline.org"/> |- |[[ارمنستان بزرگ|فتح ارمنستان(۱۱۲ تا ۱۰۹پیش از میلاد)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[ارمنستان بزرگ]] |'''پیروزی''' * تمام ارمنستان اشغال می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ کامل ایران|نویسنده=[[حسن پیرنیا]]|ناشر=موسسه انتشارات نگاه|صفحه=۱۵۱}}</ref> |- |[[سکاها|نبرد با سکاها(۱۰۹ تا ۱۰۷ پیش از میلاد)]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[سکاها]] |'''پیروزی''' * سکاها شکست سهمگینی می‌خورند و از سیحون عقب رانده می‌شوند و دولت جدید [[سیستان|سکستان]] وابسته به ایران می‌شود.<ref name="Rene"/> |- |[[روابط ایران و چین#روزگار اشکانیان|حملهٔ امپراتور وو به ایران]]{{سخ}}(۱۰۴–۱۰۲ پ. م) | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[دودمان هان|امپراتوری چین]] |'''پیروزی''' * چینیان شکست خورده و از سغد عقب رانده می‌شوند و با ایران صلح می‌کنند.<ref name="ReferenceB">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =آذری | نام = علاءالدین| پیوند نویسنده = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | پیوند نویسنده۲ = | کوشش = | نام ویراستار = | نام خانوادگی ویراستار = | پیوند ویراستار = | دیگران = | عنوان = تاریخ روابط ایران و چین| پیوند = | پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = | تاریخ = | سال = | ماه = | سال اصلی = | ناشر = انتشارات امیرکبیر| مکان = | زبان = | شابک = | oclc = | doi = | id = | صفحه = | صفحات = | در = | ترجمه عنوان = | فصل = | پیوند فصل = | گفتاورد = | ref = | bibcode = | laysummary = | laydate = | جداکننده = | پی‌نوشت = | lastauthoramp =}}</ref><ref name="ReferenceC">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = رضا| نام = عنایت‌الله| پیوند نویسنده = | نام خانوادگی۲ = | نام۲ = | پیوند نویسنده۲ = | کوشش = | نام ویراستار = | نام خانوادگی ویراستار = | پیوند ویراستار = | دیگران = | عنوان = ایران و ترکان در زمان ساسانیان| پیوند = | پیوند بایگانی = | تاریخ بایگانی = | فرمت = | تاریخ بازبینی = ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ | نوع = | ویرایش = | سری = | جلد = | تاریخ = | سال = | ماه = | سال اصلی = | ناشر = شرکت انتشارات علمی و فرهنگی| مکان = تهران| زبان = | شابک = | oclc = | doi = | id = | صفحه = | صفحات = | در = | ترجمه عنوان = | فصل = | پیوند فصل = | گفتاورد = | ref = | bibcode = | laysummary = | laydate = | جداکننده = | پی‌نوشت = | lastauthoramp =}}</ref> |- |[[نبرد حران|نبرد حران (کاره) ۵۳ سال پ. م]] | [[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |[[جمهوری روم]] |'''پیروزی''' * نخستین جنگ ایران و روم که به پیروزی قطعی ایران و شکست فاحش رومیان ختم می‌شود.<ref name="iranicaonline.org"/> |- | style="background:#efefef" |[[جنگ پارتی–ارمنی]]{{سخ}}(۸۷–۸۵ پیش از میلاد) | style="background:#efefef" |[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] | style="background:#efefef" |[[ارمنستان بزرگ]] | style="background:#efefef" |'''شکست''' * گشودن [[اسروئن]] و [[آتورپاتکان]] به‌دست [[تیگران نه دوم]].<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=اشکانیان، دیاکونوف، برگه شصت|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های اشکانیان و رومی‌ها]]{{سخ}}(۶۶ پیش از میلاد-۲۱۷) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]]{{سخ}}[[ارمنستان بزرگ]] |style="background:#efefef"| [[جمهوری روم]]{{سخ}}[[پنتوس]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * شهرهای مرزی چندین بار دست به دست شد.<ref>Bivar (1968), 57</ref> |- |style="background:#efefef"| [[لشکرکشی کاراکالا به ایران|حملهٔ روم به ایران]]{{سخ}}(۲۱۶–۲۱۷ م) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[File:Vexilloid of the Roman Empire.svg|23px|border]] [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * امپراتوری روم خراج‌گذار ایران شد.<ref>{{cite book |last1=Sampson |first1=Gareth C. |title=The Defeat of Rome: Crassus, Carrhae and the Invasion of the East |url=https://archive.org/details/defeatofromecras0000samp |date=2008 |publisher=Pen & Sword Military |isbn=978-1-84415-676-4 |page=[https://archive.org/details/defeatofromecras0000samp/page/179 179] |language=en}}</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/caracalla-the-roman-emperor-marcus-aurelius-antoninus/ Encyclopaedia Iranica] "In fact, Caracalla does not seem to have reached even as far as Media, which was probably his objective"</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد هرمزدگان]]{{سخ}}(۲۲۴) |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag of Parthian Empire.svg|حاشیه|23x23پیکسل]] [[شاهنشاهی اشکانی]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| '''''تغییر حکومت''''' * سقوط اشکانیان * ظهور ساسانیان |- ! style="background:#990000" colspan="4" | <span style="color: yellow">'''ساسانیان{{سخ}}(۲۲۴–۶۵۱)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و روم#جنگ‌های ایران و امپراتوری روم|جنگ‌های ایران و روم]]{{سخ}}(۲۳۲–۴۴۰) |style="background:#efefef"|[[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * مرزهای دو امپراتوری چندین بار تغییر کرد. |- |style="background:#efefef"| [[نبرد باربالیسوس]]{{سخ}}(۲۵۳) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * سپاه [[شاپور یکم]] بر سپاه [[والرین]] پیروز شد. |- |style="background:#efefef"| [[نبرد ادسا]]{{سخ}}(۲۶۰) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * [[والرین]] اسیر شد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه (پهلوی- پارتی)|نام=سعید|نام خانوادگی=عریان|پیوند نویسنده=سعید عریان|سال=۱۳۸۲|شهر=تهران|انتشارات=سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)|صفحه=۸۰}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ شاپور دوم با اعراب]]{{سخ}}(۳۲۵) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[مردمان عرب|اعراب]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * امپراتوری ساسانی در مناطق عرب نشین جناح‌های متعدد برپا می‌دارد.{{sfn|Daryaee|2009}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و روم شرقی]]{{سخ}}(۵۰۲–۶۲۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''''' * بیزانس در آستانه فروپاشی بود اما با قتل خسروپرویز ایران و روم صلح کردند.<ref name="Norwich 1997 94">{{Harvnb|Norwich|1997|p=94}}</ref><ref name="Oman 1893 212">{{Harvnb|Oman|1893|p=212}}</ref><ref name="Kaegi 2003 178. 189-190">{{Harvnb|Kaegi|2003|pp=178. 189-190}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ آناستازی]]{{سخ}}(۵۰۲–۵۰۶) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * ساسانیان [[ارزروم|تئودوسیوپولیس]] و [[سیلوان|مارتیروپولیس]] را تصرف کردند. امپراتوری روم شرقی ۱۰۰۰ پوند طلا به ساسانیان پرداخت کرد. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایبری]]{{سخ}}(۵۲۶–۵۳۲) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * ساسانیان [[ایبریای قفقاز|ایبری]] و بیزانسی‌ها [[لازستان]] را حفظ کردند. * انعقاد [[صلح همیشگی (۵۳۲)]] و پرداخت ۵۰۰۰ کیلوگرم طلا توسط امپراتوری روم شرقی به ساسانیان |- |style="background:#efefef"| [[جنگ لازستان]]{{سخ}}(۵۴۱–۵۶۲) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''''پیروزی''''' * [[پیمان‌نامه صلح پنجاه‌ساله]] |- |style="background:#efefef"| [[نبرد بخارا|جنگ ساسانیان و هپتالیان]]{{سخ}}(۵۵۷) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]]{{سخ}}[[خاقانات گوک‌ترک|گوک‌ترک‌ها]] |style="background:#efefef"| [[هپتالیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * هپتالیان به پادشاهی کوچکی تبدیل شدند و قلمروشان ضمیمه ایران و ترک‌ها شد.<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/hephthalites]</ref><ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/khosrow-ii]</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های ایران و حبشه]]{{سخ}}(۵۷۰–۵۷۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری اکسوم]]{{سخ}}[[امپراتوری روم شرقی|امپراتوری بیزانس]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بیرون راندن امپراتوری اکسوم از [[یمن]] و فتح یمن.<ref>{{Google books |id=0OrCo4VyvGkC |page=100 |title=Muhammad and the Origins of Islam}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روم (۵۹۱–۵۷۲)]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[خسرو پرویز]] تاج و تخت ساسانی را پس گرفت. * [[خسرو پرویز]] بیشتر [[ارمنستان ایران (۱۵۰۲–۱۸۲۸)|ارمنستان ایران]] و نیمه غربی [[پادشاهی ایبری]] را به امپراتوری روم شرقی داد. |- |style="background:#efefef"| [[نخستین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۵۸۸–۵۸۹) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[هپتالیان]]{{سخ}}[[گوک‌ترک‌ها]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ساسانیان، [[بلخ]] و سمرقند را تسخیر نمودند.<ref>رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۱۲۰</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)]] |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری روم شرقی]] |style="background:#efefef"| '''[[وضع موجود قبل از جنگ]]''' * ساسانیان موافقت کردند که از تمام سرزمین‌های اشغالی عقب‌نشینی کنند و [[صلیب راستین]] را بازگردانند. * تهاجم ایرانیان به امپراتوری بیزانس پس از موفقیت‌های اولیه در فتح [[شام(سرزمین)|شام]]، مصر و بسیاری از آناتولی دفع شد. * آغاز [[جنگ داخلی ساسانیان (۶۲۸–۶۳۲)]] * فرسودگی هر دو امپراتوری و آسیب‌پذیری آنها در برابر فتوحات اولیه مسلمانان در دوره [[خلافت راشدین]]. |- |style="background:#efefef"| [[دومین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۶۰۶–۶۰۸) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[خاقانات غربی ترک]]{{سخ}}[[هپتالیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * حملهٔ ترکان به ایران شکست می‌خورد.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Second_Perso-Turkic_War</ref> |- |style="background:#efefef"| [[سومین جنگ ایران و ترکان]]{{سخ}}(۶۲۷–۶۲۹) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]] |style="background:#efefef"| [[خاقانات غربی ترک]]{{سخ}}[[امپراتوری روم شرقی|امپراتوری بیزانس]]{{سخ}}[[دودمان تانگ]]([[چین]]){{سخ}}[[خزرها]] |style="background:#efefef"| '''بی‌نتیجه''' * ایران در نبرد با خاقانات ترک شکست خورد و [[قفقاز]] را از دست داد.<ref>رضا، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان ص ۴</ref> * پیروزی بر [[خزرها]] و عقب‌نشینی خزرها<ref>Movses 108.</ref> * بازگشت به وضعیت پیش از نبرد در [[جنگ شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس (۶۰۲–۶۲۸)|جنگ با بیزانس]]<ref name="Norwich 1997 94"/><ref name="Oman 1893 212"/><ref name="Kaegi 2003 178. 189-190"/> * سپاهیان چین و ایران رودرو نبرد نکردند اما چینیان [[خاقانات ترک شرقی|متحد ایران]] را از بین بردند.<ref name="ReferenceB"/><ref name="ReferenceC"/> |- |style="background:#efefef"| [[حمله اعراب به ایران]]{{سخ}}(۶۳۳–۶۴۴) |style="background:#efefef"| [[File:Derafsh Kaviani flag of the late Sassanid Empire.svg|25px]] [[ساسانیان]]{{سخ}}و [[مسیحیان عرب]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Black flag.svg|size=23px}} [[خلفای راشدین]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[سقوط امپراتوری ساسانی]]<ref name="Frye58"/><ref name="Daniel66"/><ref name="Daryayi5657"/> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''صفاریان{{سخ}}(۸۶۱–۱۰۰۳)'''</span> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''غزنویان{{سخ}}(۹۶۲–۱۱۸۶)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[سومنات|لشکر کشی سلطان محمود غزنوی به هند]]{{سخ}}(۱۰۰۵–۱۰۲۷) |style="background:#efefef"| [[غزنویان]] |style="background:#efefef"| هندوستان |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بخش‌های شمالی هند توسط ایران ضمیمه شد. معبد [[سومنات]] تخریب شد و گنج‌های آن غارت شد.<ref>http://cmpclinic.com/index.php/1389-03-19-04-47-09/1389-05-19-07-50-31/447-1389-05-10-09-41-54/1116-1389-04-28-10-16-14.html{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد دندانقان]]{{سخ}}(۱۱۴۰) |style="background:#efefef"| [[غزنویان]] |style="background:#efefef"| [[سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * ظهور سلجوقیان در ایران<ref>Grousset, Rene, ''The Empire of the Steppes: A History of Central Asia '', (Rutgers University, 2002), 147.</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''سلجوقیان{{سخ}}(۱۰۳۷–۱۱۹۴)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد ملازگرد]]{{سخ}}(۱۰۷۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Byzantine imperial flag, 14th century.svg|23px|border]] [[امپراتوری بیزانس]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایران بیشتر آناتولی را تصرف کرد. این نبرد مقدمه ای برای [[جنگ‌های صلیبی]] بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Battle of Manzikert {{!}} Summary|نشانی=https://www.britannica.com/event/Battle-of-Manzikert|وبگاه=Encyclopedia Britannica|بازبینی=2020-08-29|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Turkish Myth and Muslim Symbol: The Battle of Manzikert: The Battle of Manzikert, By Carole Hillenbrand , Edinburgh University Press}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=The Battle of Manzikert: The History and Legacy of the Seljuk Turks' Decisive Victory Over the Byzantine Empire Charles River Editors}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Manzikert 1071 The breaking of Byzantium David Nicolle ,On 26 August 1071 a large Byzantine army under Emperor Romanus IV met the Saljuq Turk forces of Sultan Alp Arslan near the town of Manzikert. The battle ended in a decisive defeat for the Byzantine forces, with the Byzantine emperor captured and much of his fabled Varangian guard killed}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ALP ARSLĀN – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/alp-arslan-saljuq-sultan|وبگاه=iranicaonline.org|بازبینی=2020-08-29}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نخستین جنگ صلیبی]]{{سخ}}(۱۰۹۶–۱۰۹۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]]{{سخ}}[[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی|عباسیان]]{{سخ}}[[پرونده:White flag 3 to 2.svg|23px|border]] [[خلافت فاطمیان|فاطمیان]]{{سخ}}[[دانشمندیان]]{{سخ}}[[معنیون]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of England.svg|23px|border]] [[جنگ‌های صلیبی|صلیبیون]]{{سخ}}[[کلیسای ارتدکس شرقی|متحدین شرقی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[اورشلیم]] و سرزمین‌های اطراف آن توسط صلیبیون فتح شد.<ref dir=ltr>{{پک|Asbridge|2004|ک=The First Crusade|ص=۱۱۷–۱۲۰|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|صفوی|۱۳۳۴|ک=جنگ‌های صلیبی|ص=۱۳}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[بغداد|نخستین محاصره بغداد]]{{سخ}}(۱۱۳۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[راشد بالله]] از بغداد به موصل گریخت و در آنجا خلافت را کنار گذاشت. عموی او [[مقتفی]] به خلافت رسید. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صلیبی دوم|جنگ صلیبی دوم (جبهه شرقی)]]{{سخ}}(۱۱۴۷–۱۱۴۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Seljuk Empire.png|23px|border]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقیان]]{{سخ}}[[سلجوقیان روم]]{{سخ}} [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[خلافت عباسی|عباسیان]]{{سخ}}[[پرونده:White flag 3 to 2.svg|23px|border]] [[خلافت فاطمیان|فاطمیان]]{{سخ}}[[دودمان زنگیان|زنگیان]]{{سخ}}[[اتابکان دمشق]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of England.svg|23px|border]] [[جنگ‌های صلیبی|صلیبیون]]{{سخ}}[[پایگاه‌های صلیبیون|دولت‌های صلیبی شام]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * صلیبیون در فتح [[ادسا]] ناکام بودند. میان [[امپراتوری بیزانس]] و سلجوقیان روم معاهده صلح وضع شد.<ref dir=ltr>{{پک|Runciman|۱۹۵۲|ص=۲۳۲–۲۳۴, ۲۷۷|ک=The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East|زبان=en}}</ref><ref dir=ltr>{{پک|Runciman|۱۹۵۲|ص=۲۳۲–۲۳۴, ۲۷۷|ک=The Kingdom of Jerusalem and the Frankish East|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|لوی بیئل|۱۳۸۶|ک=جنگ‌های صلیبی|ص=۱۱۵}}</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''خوارزمشاهیان{{سخ}}(۱۰۷۷–۱۲۳۱)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[حمله مغول به ایران]]{{سخ}}(۱۲۱۸–۱۲۲۱) |style="background:#efefef"| [[خوارزمشاهیان]] |style="background:#efefef"| [[امپراتوری مغول]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ایران به قلمروی امپراتوری مغول اضافه شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Andrew Lawler|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=http://www.smithsonianmag.com/people-places/Irans-Hidden-Jewel.html|عنوان=Isfahan: Iran's Hidden Jewel|پیوند بایگانی=https://archive.today/20120909120150/http://www.smithsonianmag.com/people-places/Irans-Hidden-Jewel.html?c=y&page=2|تاریخ بایگانی=9 September 2012}}</ref> |- ! style="background:black" colspan="4" | <span style="color: #D11600">'''تیموریان{{سخ}}(۱۳۷۰–۱۵۰۷)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[تیموریان#تیمور گورکانی|لشکرکشی تیمور گورکانی]]{{سخ}}(۱۳۸۰–۱۴۰۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] [[تیموریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Golden Horde flag 1339.svg|23px|border]] [[اردوی زرین]]{{سخ}}{{flagicon|امپراتوری عثمانی|1383|size=26px}} [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}[[مظفریان]]{{سخ}}[[جلایریان]]{{سخ}}[[تغلق‌شاهیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ظهور [[تیموریان]] در ایران.<ref name="دانشنامه رشد، تیمور لنگ"/> * '''پیروزی''' * [[نبرد آنکارا]] * امپراتوری عثمانی از امپراتوری تیموریان شکست خورد * [[سلطنت دهلی]] خراجگزار ایران شد.<ref>Peter Jackson (1999), The Delhi Sultanate: A Political and Military History, Cambridge University Press, pp 312–317</ref><ref>{{cite encyclopedia | title=Tīmūr Lang | encyclopedia=[[Encyclopaedia of Islam]] | publisher=[[Brill Publishers|Brill]] | author=Beatrice F. Manz |editor1=P. J. Bearman |editor2=Th. Bianquis |editor3=C. E. Bosworth |editor4=E. van Donzel |editor5=W. P. Heinrichs | year=2000 | volume=10 | edition=2}}</ref> * جنگ داخلی عثمانی شروع شد.<ref>{{cite book|author1=Gábor Ágoston|author2=Bruce Alan Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA363|year=2009|publisher=Infobase Publishing|page=363|isbn=978-1-4381-1025-7}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[تیموریان#نزاع دوباره مدعیان تاج و تخت و افول نهایی|جنگ‌های داخلی تیموریان]]{{سخ}}(۱۴۰۵-~۱۵۰۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] تیموریان |style="background:#efefef"| [[پرونده:Timurid.svg|23px|border]] طرف‌های ضدّ حکومت |style="background:#efefef"| '''فروپاشی تیموریان''' * ظهور حکومت [[شیعه]] [[صفویان]].<ref name="دانشنامه رشد، جانشینان تیمور"/> |- ! style="background:#088A08" colspan="4" | <span style="color: #FFFF00">'''صفویان{{سخ}}(۱۵۰۱–۱۷۰۹)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[Persian-Uzbek Wars|جنگ‌های ایران و ازبکان]]{{سخ}}(۱۵۰۲–۱۵۱۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Persia 1502-1524.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[شیبانیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * سقوط شیبانیان.<ref>Eraly, Abraham (17 September 2007). Emperors Of The Peacock Throne: The Saga of the Great Moghuls. Penguin Books Limited. p. 25. ISBN 978-93-5118-093-7.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ چالدران]]{{سخ}}(۱۵۱۴) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Persia 1502-1524.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * جدایی بخشی از [[کردستان]] از ایران<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ČĀLDERĀN – Encyclopaedia Iranica|نشانی=https://iranicaonline.org/articles/calderan-battle|وبگاه=iranicaonline.org|بازبینی=2020-08-07|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|ص=When the Ottomans arrived the Safavid army, numbering about 40,000 troops, was waiting in place. Moḥammad Khan Ostājlū and Nūr-ʿAlī Ḵalīfa, two commanders with firsthand knowledge of Ottoman tactics, urged Esmāʿīl to attack at once. They were rudely rebuked by the courtier Dūrmīš Khan Šāmlū and by the shah, who considered it cowardly to engage an unprepared enemy. This mistake, which enabled the Ottomans to prepare their defenses, would prove costly to the Safavids.}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Faroqhi, Suraiya (20 January 2018). The Ottoman Empire: A Short History. Markus Wiener Publishers. ISBN 978-1-55876-449-1 – via Google Books.}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چالدران، شکست حماسی|نشانی=https://www.imna.ir/news/440016/چالدران-شکست-حماسی|وبگاه=ایمنا|تاریخ=2020-08-21|بازبینی=2020-12-01|کد زبان=fa}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۵۵–۱۵۳۲)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۳۲)]]{{سخ}}(۱۵۳۲–۱۵۵۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * صلح و بستن [[پیمان آماسیه]]<ref>Gábor Ágoston-Bruce Masters:Encyclopaedia of the Ottoman Empire , {{ISBN|978-0-8160-6259-1}}, p.280</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد جام]]{{سخ}}(۱۵۲۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[ازبک‌ها]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست ازبک‌ها و تصرف دوباره [[هرات]] |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۹۰–۱۵۷۸)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۵۷۸)]]{{سخ}}(۱۵۷۸–۱۵۹۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]]{{سخ}}[[File:Coat of arms of Kartli Georgia.png|22px]] [[کارتلی|پادشاهی کارتلی]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}{{flagicon|Crimea|tatar}} [[خانات کریمه]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[عهدنامه فرهاد پاشا|عهدنامه کنستانتینوپل (۱۵۹۰)]].{{sfn|Sicker|2001|pp=۲–۳}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ صفویان و عثمانی (۱۶۱۸–۱۶۰۳)|جنگ صفویان و عثمانی (۱۶۰۳)]]{{سخ}}(۱۶۰۳–۱۶۱۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایرانیان سرتاسر [[قفقاز]]، [[میان‌رودان]]، و [[ناحیه آناتولی شرقی]] را دوباره به‌دست آوردند.<ref>{{cite encyclopedia | article = GANJ-ʿALĪ KHAN | last = Parizi | first = Mohammad-Ebrahim Bastani| url = http://www.iranicaonline.org/articles/ganj-ali-khan | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. X, Fasc. 3 | pages = 284–285 | year = 2000}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[بازپس‌گیری هرمز (۱۶۲۲)|جنگ صفویان و امپراتوری پرتغال]]{{سخ}}(۱۶۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]]{{سخ}}[[پرونده:British East India Company flag.svg|30px]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا]] |style="background:#efefef"|[[پرونده:Flag Portugal (1578).svg|30px]] [[امپراتوری پرتغال]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست امپراتوری پرتغال و پس‌گیری [[جزیره هرمز]]<ref>سمینار بین‌المللی ایران و آفریقا ۱۳۸۱دانشگاه تربیت مدرس- یونسکو- جلد دوم مقاله ایرانیان بلوچ در جنگ ممباسا، دکتر عجم چاپ ۱۳۸۳ دانشگاه تربیت مدرس. و کتاب [[اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان]] صفحه 84-85-204-205</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و گورکانیان (۱۶۲۳–۱۶۲۲)|جنگ ایران و گورکانیان هند]]{{سخ}}(۱۶۲۳–۱۶۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|30px]] [[امپراتوری گورکانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * فتح قندهار به دست صفویان<ref name="Burton162">Burton 1997, p. 162</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۶۳۹–۱۶۲۳)|جنگ ایران و عثمانی (۱۶۲۳)]]{{سخ}}(۱۶۲۳–۱۶۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * عهدنامه ای تحت عنوان مالکیت عثمانی بر [[قفقاز]]; شرق [[گرجستان]] و [[ارمنستان غربی]]، هنگامی‌که [[ارمنستان شرقی]]، [[داغستان]]، شرق و جنوب گرجستان، و [[جمهوری آذربایجان]] برای ایران باقی ماند نوشته شد و همچنین عثمانی حاکمیت ناحیه [[میان‌رودان]] را به دست گرفت.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=yED-aVDCbycC&pg=PA228|title=Genocide and the Modern Age: Etiology and Case Studies of Mass Death|isbn=978-0-8156-2828-6|last1=Wallimann|first1=Isidor|date=March 2000}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روسیه (۱۶۵۱–۱۶۵۳ میلادی)|جنگ ایران و روسیه تزاری]]{{سخ}}(۱۶۵۳–۱۶۵۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of Tzar of Muscovia.svg|30px]] [[روسیه تزاری]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * صفویان قلعه روسیه را در حاشیه [[رود ترک]] تخریب می‌کنند و روس‌ها را از پادگان بیرون می‌کنند.{{sfn|Matthee|2012|page=122}}{{sfn|Matthee|1999|page=۱۶۹}} |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و گورکانیان (۱۶۵۳–۱۶۴۹)|جنگ ایران و گورکانیان هند]]{{سخ}}(۱۶۵۳–۱۶۴۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"|[[File:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|30px]] [[امپراتوری گورکانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بازپس‌گیری قندهار به دست صفویان<ref>{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/safavids|title=SAFAVID DYNASTY – Encyclopaedia Iranica|website=iranicaonline.org|access-date=2019-06-02|quote=Aside from the conflict with the Mughals in 1648-50, during which the shah seized Kandahar from Shah Jahān, no major external wars were fought}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و روسیه (۱۷۲۳–۱۷۲۲)]]{{سخ}}(۱۷۲۲–۱۷۲۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}}{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|23px|border]] [[قزاق‌ها]]{{سخ}}[[پرونده:Sakartvelo - drosha.svg|23px|border]] [[گرجستان]]{{سخ}}[[پرونده:Bagratuni flag.svg|23px|border]] [[ارمنستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * انعقاد [[عهدنامه سنت پترزبورگ (۱۷۲۳)]]<ref name="Mikaberidze850">''عهدنامه سنت پترزبورگ (۱۷۲۳)'', [[Alexander Mikaberidze]], '''Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia''', Vol. I, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 850.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[هوتکیان#تأسیس|جنگ صفویان و هوتکیان]]{{سخ}}(۱۷۲۲) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * تصرف اصفهان به‌دست افغان‌ها و پایان حکومت صفوی.<ref>رستم التواریخ، محمد هاشم آصف، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ سوم 1357، صفحه98</ref> |- ! style="background:black" colspan="4" | <span style="color: white">'''هوتکیان{{سخ}}(۱۷۰۹–۱۷۳۸)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ خاندان هوتکی و عثمانی|جنگ هوتکیان و عثمانی ۱۷۲۲]]{{سخ}}(۱۷۲۲–۱۷۲۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| {{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * هوتکیان امپراتوری عثمانی را شکست دادند.<ref>همان، صفحهٔ ۳۳۰</ref> |- |style="background:#efefef"| [[هوتکیان#حسین هوتک و پایان حکمرانی هوتکیان|حملهٔ نادر به هوتکیان]]{{سخ}}(دهه ۱۷۲۰–۱۷۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * پایان حکومت [[هوتکیان]] در ایران و ظهور حکومت افشاریان.<ref name="Britannica">{{Cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/7798/Afghanistan/21392/Last-Afghan-empire |title= Last Afghan empire |work=[[Louis Dupree (professor)|Louis Dupree]], [[Nancy Hatch Dupree]] and others |publisher=[[Encyclopædia Britannica]] |accessdate=2010-09-24}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.iranicaonline.org/articles/afghanistan-x-political-history|title=AFGHANISTAN x. Political History|work=D. Balland|publisher=[[Encyclopaedia Iranica]]|accessdate=2010-09-24}}</ref> |- ! style="background:#088A08" colspan="4" | <span style="color: #FFFF00">'''صفویان (دوره دوم){{سخ}}(۱۷۲۹–۱۷۳۶)'''</span> |- | [[بازگرداندن تهماسب دوم به تخت شاهی|بازگشت صفویان]]{{سخ}}(۱۵۰۲–۱۵۱۰) | [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] ([[نادرشاه|نادر]]) | [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]]{{سخ}}{{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} | '''پیروزی''' * تهماسب دوم توسط نادر به تخت پادشاهی بازگردانده شد.<ref>[http://fna.ir/b2l محمد هاشم آصف، رستم التواریخ ص 203]{{پیوند مرده}}</ref><ref>مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱)، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص 131</ref> |- | [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۳۵–۱۷۳۰)|جنگ نادر و عثمانی ۱۷۳۰]]{{سخ}}(۱۷۳۰–۱۷۳۵) | [[پرونده:Flag of Shah Tahmasp I.svg|23px|border]] [[صفویان]] ([[نادرشاه|نادر]]) | {{flag|امپراتوری عثمانی|1453|size=26px}} | '''پیروزی''' * افشاریان [[قفقاز]] را تسخیر نمودند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه|نام خانوادگی=پیرنیا و اقبال آشتیانی|نام=حسن، عباس|ناشر=خیام|سال=۱۳۸۰|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۷۱۹}}</ref> |- ! style="background:#FFCC00" colspan="4" | <span style="color: #B40404">'''افشاریان{{سخ}}(۱۷۳۶–۱۷۹۶)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[محاصره قندهار (۱۷۳۸–۱۷۳۷)|محاصره قندهار]]{{سخ}}(۱۷۳۷–۱۷۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Black flag.svg|23px|border]] [[هوتکیان]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * نابودی سلسله [[هوتکیان]] |- |style="background:#efefef"| [[نبرد کرنال]]{{سخ}}(۱۷۳۸–۱۷۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Mughal Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * تصرف دهلی و پرداخت غرامت توسط امپراتوری هند به امپراتوری افشاری، افشاریان حکومت گورکانیان را تضعیف کردند.<ref>{{پک|Avery|1991|ف=Nādir Shāh|ک=History of Iran|ص=39|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|اکسورثی|۱۳۸۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۱۱–۳۲۳}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[اردوکشی نادرشاه به سند|هجوم به سند]]{{سخ}}(۱۷۳۹) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:FlagofKalat.svg|23px]] [[خانات کلات|خانات بلوچ]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * پس از بازگشت از هندوستان، برای منقاد ساختن قلمرویی که از هند گرفته بود (تمام نواحی شرق [[رود سند]]) به‌طور عملی، به خان نشین‌های بلوچ کناره رود سند هجوم برد.<ref>Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant,p. 278. I. B. Tauris</ref> |- |style="background:#efefef"| [[فتوحات نادرشاه در خلیج فارس و عمان|فتح خلیج فارس]]{{سخ}}(۱۷۳۸–۱۷۴۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of Muscat.svg}} [[مسقط و عمان|سلطان‌نشین مسقط]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of The Imamate of Oman.svg}} [[امامت عمان]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of Edward England.svg}} دزدان دریایی عرب |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بیشتر سرزمین‌های جنوب خلیج فارس به ایران ضمیمه شدند |- |style="background:#efefef"| [[لشکرکشی نادرشاه به فرارود]]{{سخ}}(۱۷۳۷–۱۷۴۰) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Emirate of Bukhara.svg}} [[خانات بخارا]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Khanate of Khiva.svg}} [[خانات خیوه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * افشاریان فرارود، خانات خیوه و خانات بخارا را به خاک خود افزودند.<ref name="ReferenceD">{{پک|اکسورثی|۱۳۸۸|ک=شمشیر ایران|ص=۳۶۷–۳۶۸}}</ref><ref name="ReferenceD"/><ref name="ReferenceE">{{پک|Perry|1993|ف=Nādir Shāh Afshār|ک=Encyclopedia of Islam|زبان=en}}</ref><ref name="ReferenceE"/><ref name="ReferenceF">{{پک|Tucker|2006b|ف=Nāder Shah|ک=Iranica|زبان=en}}</ref><ref name="ReferenceF"/> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ‌های نادرشاه در داغستان]]{{سخ}}(۱۷۴۱–۱۷۴۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| {{تصویر پرچم‌ها|Lezgian flag.svg}} [[لزگیستان]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Khunz Wolf 3b.svg}} [[خانات آوار]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Flag of the Lak People v2.svg}} [[خانات غازی‌قمق|خانات لاک]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Цахурский флаг Tsakhur flag علم تساخور.svg}} [[خانات الیسو]]{{سخ}}{{تصویر پرچم‌ها|Flag of Shaki Khanate.svg}} [[خانات شکی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[داغستان]] ضمیمه ایران شد. |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۴۶–۱۷۴۳)|جنگ ایران و عثمانی]]{{سخ}}(۱۷۴۳–۱۷۴۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]]{{سخ}}{{flagicon|Crimea|tatar}} [[خانات کریمه]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[عهدنامه گردان]]<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه|نام خانوادگی=پیرنیا و اقبال آشتیانی|نام=حسن و عباس|ناشر=خیام|سال=۱۳۸۰|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۷۳۰–۷۳۳}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ایران در زمان نادرشاه|نام خانوادگی=مینورسکی|نام=|ناشر=دنیای کتاب|سال=۱۳۷۸|شابک=|مکان=تهران|صفحات=ص ۴۲|ترجمه=رشید یاسمی}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ داخلی میان افشاریان و قاجاریان]]{{سخ}}(۱۷۸۴–۱۷۹۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Afsharid Imperial Standard (3 Stripes).svg|23px]] [[افشاریان]] |style="background:#efefef"| [[بختیاری‌ها]] |style="background:#efefef"| '''تغییر حکومت''' * اصفهان، شیراز و بندرهای خلیج فارس توسط [[علیمردان خان بختیاری]] تصرف شد. آخرین شاه افشاریان توسط [[فتحعلی خان قاجار]] کشته شد.<ref>[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=شاهرخ+شاه&SSOReturnPage=Check&Rand=0 پادشاهی شاهرخ‌شاه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140505085705/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AE+%D8%B4%D8%A7%D9%87&SSOReturnPage=Check&Rand=0 |date=۵ مه ۲۰۱۴}}، دانشنامه رشد. بازبینی‌شده در ۲۸ خرداد ۱۳۹۳.</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''سلسله زندیه{{سخ}}(۱۷۵۱–۱۷۹۴)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۷۷۶–۱۷۷۵)|نبرد ایران و عثمانی]]{{سخ}}(۱۷۷۶–۱۷۷۵) |style="background:#efefef"| [[زندیان|سلسله زندیه]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg|23px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[بصره]] ضمیمه ایران شد.<ref>'' 'Abd al-Hamid I'', M. Cavid Baysun, '''The Encyclopaedia of Islam''', Vol. I, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Levi-Provencal and J. Schacht, (Brill, 1986), 62.</ref><ref>Dionisius A. Agius, ''In the Wake of the Dhow: The Arabian Gulf and Oman'', (Ithaca Press, 2010), 15.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و هلند]]{{سخ}}(۱۷۶۶) |style="background:#efefef"| [[زندیان|سلسله زندیه]] |style="background:#efefef"|[[File:Flag of the Netherlands.svg|23px]] [[امپراتوری هلند]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * ایران [[جزیره خارگ]] را از هلند پس گرفت.<ref name="تاریخ ایران- ص۴۵۴"/><ref>تاریخ تحولات سیاسی- ص۱۴۴</ref> |- ! style="background:#B40404" colspan="4" | <span style="color: #F2F5A9">'''قاجاریان{{سخ}}(۱۷۸۵–۱۹۲۵)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[نبرد کرتسانیسی]]{{سخ}}(۱۷۹۵) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Kingdom of Kartli-Kakheti.svg|border|23px|border]] [[پادشاهی کارتلی-کاختی]]{{سخ}}[[File:Late COA of Kingdom Of Imereti-Andrew Andersen.gif|border|23px|border]] [[پادشاهی ایمرتی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * فتح تفلیس توسّط ارتش ایران. * ایرانیان [[قفقاز]] و گرجستان را دوباره فتح نمودند.<ref name="Lang">[[David Marshall Lang|Lang, David Marshall]] (1962), ''A Modern History of Georgia'', p. 38. [[London]]: Weidenfeld and Nicolson.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[اردوکشی ارتش ایران به قفقاز (۱۷۹۶)]]{{سخ}}(۱۷۹۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Agha Mohammad Khan.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * روسیه ایران را ترک کرد.<ref>Gen. ''The Caucasian Wars of Russia from the 16th century onward''. Volumes 1-5. SPb, 1885–86, reprinted in 2006. {{ISBN|5-9524-2107-5}}.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[دوره اول جنگ‌های ایران و روسیه|جنگ اول ایران و روسیه (۱۸۰۴)]]{{سخ}}(۱۸۰۴–۱۸۱۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''شکست''' * پیوستن گرجستان، داغستان و بخش‌هایی از آذربایجان به روسیه ([[عهدنامه گلستان]])<ref>{{پک|Ansari|2010|ف=Iran to 1919|ک=History of Islam|ج=5|ص=158–159|زبان=en}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عثمانی (۱۸۲۳–۱۸۲۱)|جنگ ایران و عثمانی (۱۸۲۱)]]{{سخ}}(۱۸۲۱–۱۸۲۳) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[File:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1844).svg|25x25px]] [[امپراتوری عثمانی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[عهدنامه ارزروم]]<ref>علی اصغر شمیم، ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: انتشارات مدبر، 1384، چاپ یازدهم. صص118-119</ref><ref>رضا قلی خان هدایت، تاریخ روضه الصفای ناصری. جلد ۱۲. به تصحیح و تحشیه جمشید کیانفر. تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۸۰، ص7782.</ref> |- |style="background:#efefef"| [[دوره دوم جنگ‌های ایران و روسیه]] {{سخ}} (۱۸۲۸–۱۸۲۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:War Flag of Fath Ali Shah.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flag|Russian Empire|size=23px}} |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[عهدنامه ترکمانچای]].<ref name="iranboom.ir">{{یادکرد وب |نشانی=https://www.iranboom.ir/tarikh/tarikh-tajzie/11648-tarikh-tajzie-iran-dr-tale.html |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۳ نوامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۲۹ اکتبر ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20201029042006/http://iranboom.ir/tarikh/tarikh-tajzie/11648-tarikh-tajzie-iran-dr-tale.html |dead-url=yes}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبردهای ایران و انگلستان#اولین نبرد|اولین نبرد ایران و انگلستان]]{{سخ}}(۱۸۳۸) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Mohammad Shah Qajar Flag.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:Flag of Afghanistan (1880–1901).svg|23px|border]] [[افغانستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * از دست دادن [[هرات]].<ref>{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/anglo-iranian-relations-ii|title=ANGLO-IRANIAN RELATIONS ii. Qajar period – Encyclopaedia Iranica|website=www.iranicaonline.org|access-date=2019-08-01|quote=Relations between Britain and Iran were further exacerbated by an imbroglio with the British Minister to Iran, Mr. Murray, who left Tehran in high dudgeon. Mīrzā Āqā Khan turned his attention to Herat where (1855) a new opportunity to reestablish Iranian control presented itself. Grasping the opportunity, the Shah sent an army do Afghanistan. In October, 1856, Herat fell to the Iranians. In response Britain began the Anglo-Persian war (q.v.) which resulted in Iran’s quick defeat and the conclusion of the peace treaty of Paris in 1857, by which Iran finally gave up its claim to Afghanistan.}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[نبردهای ایران و انگلستان#نبرد دوم|دومین نبرد ایران و انگلستان]]{{سخ}}(۱۸۵۶–۱۸۵۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Amir Kabir Flag.svg|23px|border]] [[قاجاریان]] |style="background:#efefef"| {{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the British East India Company (1801).svg|23px|border]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|کمپانی هند شرقی]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of Afghanistan (1880–1901).svg|23px|border]] [[افغانستان]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * ازدست‌دادن [[افغانستان]].<ref>برگرفته از کتاب اطلاعات عمومی پیام {{شابک|978-964-8481-03-7}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ خوشاب]]{{سخ}}(هشتم فوریه ۱۸۵۷) |style="background:#efefef"| [[پرونده:Amir Kabir Flag.svg|23px|border]] [[استان بوشهر|بوشهر]] |style="background:#efefef"| {{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the British East India Company (1801).svg|23px|border]] [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|کمپانی هند شرقی]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * خروج انگلستان از جنوب ایران.{{سخ}}<ref name="auto"/> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''پهلوی{{سخ}}(۱۹۲۵–۱۹۷۹)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[اشغال ایران در جنگ جهانی دوم]]{{سخ}}(۱۹۴۱) |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{flagcountry|Soviet Union|1941|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon|بریتانیا|1922|size=23px}} [[بریتانیا]]{{سخ}}{{flagcountry|راج بریتانیا|size=23px}}راج بریتانیا |style="background:#efefef"|'''شکست''' * کناره‌گیری [[رضاشاه]]، اشغال ایران توسّط متّفقین جنگ جهانی دوّم.<ref name="autogenerated10">تاریخ بیست سالهٔ ایران، جلد هشتم (ماجراهای اشغال ایران و تحمیلات متفقین),حسین مکی، چاپ دوم پاییز ۶۶,صفحات ۴۳۰تا۴۵۹</ref> |- |style="background:#efefef"| [[غائله آذربایجان]]{{سخ}}(۱۹۴۵–۱۹۴۶) |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Republic of Mahabad.svg|size=23px}} [[جمهوری مهاباد|مهاباد]]{{سخ}}{{flagicon image|Azerbaijan people's government flag.svg|size=23px}} [[حکومت خودمختار آذربایجان|آذربایجان]] {{flag|Soviet Union|1955}} |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * [[جمهوری مهاباد]] و [[حکومت خودمختار آذربایجان]] فروپاشیدند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=فرمان استالین: 'فرقهٔ دموکرات آذربایجان' ایجاد شود|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/fk-fergheh-e08/27414208.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مقاله ای از عباس جوادی|نشانی=https://www.bbc.com/persian/tvandradio/2016/03/160302_pargar_artical_azerbaijan_javadi|وبگاه=BBC News فارسی|بازبینی=2020-04-10|کد زبان=fa}}</ref> |- | [[جنگ ظفار]]{{سخ}}(۱۹۶۳–۱۹۷۶) * [[مداخله ایران در جنگ ظفار]] | [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران پهلوی|ایران]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of Oman.svg|link=Oman}} [[عمان]] | {{flagicon image|Flag of the Dhofar Liberation Front.svg}} شورشیان ظفار{{سخ}}{{flag|Soviet Union|1955}}{{سخ}}{{flag|China}}{{سخ}}{{flag|South Yemen}} | '''پیروزی''' * شورشیان شکست خوردند و عمان نوسازی شد.<ref>{{Citation|last1=Paul|first1=Christopher|title=Oman (Dhofar Rebellion), 1965–1975: Case Outcome: COIN Win|date=2013|work=Paths to Victory|series=Detailed Insurgency Case Studies|publisher=RAND Corporation|isbn=978-0-8330-8109-4|last2=Clarke|first2=Colin P.|last3=Grill|first3=Beth|last4=Dunigan|first4=Molly|page=274|jstor=10.7249/j.ctt5hhsjk.34}}</ref><ref name="Omancountrystudies">{{cite web|url=http://countrystudies.us/persian-gulf-states/62.htm|title=The Dhofar Rebellion|website=countrystudies.us|access-date=5 May 2016}}</ref> |- |style="background:#efefef"| [[درگیری‌های ۱۹۷۵–۱۹۷۴ اروندرود]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:State Flag of Iran (1964-1980).svg|23px|border]] [[ایران]] |style="background:#efefef"| {{پرچمک|عراق|۱۹۶۳}} [[عراق بعثی|عراق]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * شکست عراق و مجبور شدن [[صدام حسین]] به امضای [[عهدنامه ۱۹۷۵ الجزایر|عهدنامه الجزایر]]<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/12/071226_pm-algiers-accord.shtml تأثیر اظهار نظر طالبانی بر روابط ایران و عراق] (''بی‌بی‌سی فارسی'')</ref> |- ! style="background:#009E49" colspan="4" | <span style="color: white">'''جمهوری اسلامی ایران{{سخ}}(۱۹۷۹–اکنون)'''</span> |- |style="background:#efefef"| [[جنگ ایران و عراق]]{{سخ}}(۱۹۸۰–۱۹۸۸) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon image|Former Flag of KDP.svg|size=23px}} [[حزب دموکرات کردستان (حدک)|حدک]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of PUK.png|size=23px}} [[اتحادیه میهنی کردستان]]{{سخ}}{{flagicon image|Badr Organisation Military flag.svg|size=23px}} [[سازمان بدر]] |style="background:#efefef"| {{Flagicon|Iraq|1963|size=23px}} [[عراق بعثی|عراق]]{{سخ}}{{Flagicon image|Ir mohajedin.gif|size=23px}} [[مجاهدین خلق]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of KDP-I.png|size=23px}} [[حزب دموکرات کردستان ایران]] |style="background:#efefef"| '''آتش‌بس''' * هردو کشور [[ایران]] و [[عراق]]، [[قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت]] را پذیرفتند. * اوضاع دو کشور به [[وضع موجود قبل از جنگ|وضعیت پیش از جنگ]] بازگشت. (مشاهده شده توسط [[گروه ناظر نظامی سازمان ملل متحد]]) |- |style="background:#efefef"|[[شورش سیستان و بلوچستان]]{{سخ}}(۲۰۰۴–۲۰۰۵) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| [[جندالله]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * دستگیری [[عبدالمالک ریگی]] * انحلال [[جندالله]] |- |style="background:#efefef"|[[جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان]] |style="background:#efefef"| [[پرونده:InfoboxHez.PNG|23px|border]][[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]]{{سخ}}{{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Lebanon|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flag|Israel|size=22px}} |style="background:#efefef"| '''آتش‌بس''' * [[سازمان ملل]] از طریق [[قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت]]، آتش‌بس برقرار کرد. |- |style="background:#efefef"|[[درگیری ایران و پژاک]]{{سخ}}(۲۰۰۴–اکنون) |style="background:#efefef"| {{flag|Iran|1980|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Drapeau du Parti pour une vie libre au Kurdistan - PJAK.png|size=23px}} [[پژاک]] |style="background:#efefef"| '''در جریان''' |- |style="background:#efefef"| [[جنگ داخلی سوریه]]{{سخ}}(۲۰۱۱–اکنون) |style="background:#efefef"| {{پرچم-کشور|سوریه بعثی}}{{سخ}}[[پرونده:Single Color Flag - FFFF00.svg|23px|border]] [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{Flag|Iran|size=23px}} |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Islamic Front (Syria).svg|size=23px}} [[جبهه اسلامی (سوریه)|جبهه اسلامی]] {{flagicon|Syria|size=23px}} [[ارتش آزاد سوریه]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Al-Nusra Front (Variant).svg|size=23px}} [[جبهه النصره]]{{سخ}}{{flagicon image|Flag of the Islamic State in Iraq.svg|size=23px}} [[داعش]] |style="background:#efefef"| '''شکست''' * [[سقوط رژیم اسد]] در پی [[حملات ۲۰۲۴ اپوزیسیون سوریه]] * عقب‌نشینی جمهوری اسلامی و تصرف سوریه توسط شورشیان |- |style="background:#efefef"| [[جنگ در عراق (۲۰۱۷–۲۰۱۳)|جنگ در عراق]]{{سخ}}(۲۰۱۳–۲۰۱۷) * [[مداخله ایران در عراق (۲۰۱۴–اکنون)]] * بخشی از [[جنگ با داعش]] |style="background:#efefef"| {{flag|Iraq|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Iraqi Kurdistan|size=23px}}{{سخ}}{{flag|Iran|size=23px}}{{سخ}}[[عصائب اهل حق]]{{سخ}}{{Flagicon image|Badr Organisation Military flag.svg}} [[سازمان بدر]]{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{flagicon image|Kata'ib Hezbollah flag.svg}} [[کتائب حزب‌الله]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Flag of the Islamic State in Iraq.svg|size=23px}} [[داعش]] |style="background:#efefef"| '''پیروزی''' * بازپس‌گیری کامل [[قلمروی داعش]] در عراق |- |style="background:#efefef"|[[جنگ داخلی یمن (۲۰۱۴–اکنون)]] |style="background:#efefef"| {{flagicon image|Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg}}[[جنبش حوثی‌ها]]{{سخ}}{{flag|Iran|1980|size=23px}}{{سخ}}{{flagicon image|InfoboxHez.PNG}} [[حزب‌الله لبنان]]{{سخ}}{{پرچم|عراق}}{{سخ}}{{پرچم|کره شمالی}}{{سخ}}{{پرچم-کشور|سوریه بعثی}} |style="background:#efefef"| دولت [[یمن]]{{سخ}}{{پرچم|عربستان}}{{سخ}}{{پرچم|امارات متحده عربی}}{{سخ}}{{پرچم|سنگال}}{{سخ}}{{پرچم|سودان}} (۲۰۱۵–۲۰۱۹){{سخ}}{{پرچم|مراکش}} (۲۰۱۵–۲۰۱۹){{سخ}}{{پرچم|قطر}} (۲۰۱۵–۲۰۱۷) |style="background:#efefef"| '''در جریان''' * [[حوثی‌ها]]، کنترل [[صنعا]]، پایتخت [[یمن]] را به دست گرفتند. * نیروهای ائتلاف به رهبری [[عربستان سعودی]] برای بازگرداندن دولت با رهبری هادی/علیمی در [[یمن]]، مداخله می‌کنند. * رئیس‌جمهور سابق، [[علی عبدالله صالح]] کشته شد. |- |[[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] |{{flag|Iran}}{{سخ}}'''حمایت:'''{{سخ}}{{پرچم-کشور|سوریه بعثی}}{{سخ}}{{flagicon image|Slogan_of_the_Houthi_Movement.svg}} [[جنبش حوثی‌ها]]{{سخ}}{{flag|حزب‌الله}}{{سخ}}{{flagicon image|Fictional Flag of the Islamic Resistance in Iraq.svg}} [[مقاومت اسلامی عراق]] |{{flag|Israel}}{{سخ}}'''حمایت:'''{{سخ}}{{flag|ایالات متحده آمریکا}}{{سخ}}{{flag|بریتانیا}}{{سخ}}{{flag|فرانسه}} |'''توقف درگیری''' * کاهش تنش به سطح نیابتی |} == نگارخانه == <gallery> File:Pre-Achaemenid Era.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[پادشاهی ماد|مادها]] File:Achaemenid Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی هخامنشی|هخامنشیان]] File:Parthian Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی اشکانی|اشکانیان]] File:Sasanian Empire.gif|نبردها و تکامل سرزمینی [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانیان]] </gallery> == جستارهای وابسته == {{columns|width=auto |col1 = * [[جنگ‌های ایلام و آشور]] * [[جنگ‌های ایران و یونان]] * [[حمله اسکندر مقدونی به ایران]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های شاهنشاهی ساسانیان و هپتالیان|جنگ‌های ایران و هپتالیان]] * [[جنگ‌های شاهنشاهی ساسانیان و امپراتوری آکسوم|جنگ‌های ایران و امپراتوری آکسوم]] * [[حمله اعراب به ایران]] * [[حمله مغول به ایران]] * [[جنگ‌های ایران و گورکانیان هند]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های ایران و ترکان]] * [[جنگ‌های ایران و ازبکان]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روسیه]] * [[نبردهای ایران و انگلستان]] |col2 = * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی هخامنشی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی اشکانی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی ساسانی]] * [[فهرست نبردهای امپراتوری غزنوی]] * [[فهرست نبردهای سلسله غوریان]] * [[فهرست نبردهای امپراتوری سلجوقی]] * [[فهرست نبردهای شاهنشاهی صفوی]] }} == پیوند به بیرون == * [http://www.bپیش از میلاد.co.uk/ww2peopleswar/search/index.shtml?scope=ww2peopleswar&q=persia&x=0&y=0 Bپیش از میلاد WW2 People's War - Persia Invaded]{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}} * [https://web.archive.org/web/20111103065508/http://legacy.wilsoncenter.org/va2/index.cfm?topic_id=1409&fuseaction=home.browse&sort=collection&item=1945%2D46%20Iranian%20Crisis The Document Collection on the 1945–46 Iranian Crisis] at the [[Cold War International History Project]] * [http://www.iranchamber.com/history/mmosaddeq/mohammad_mosaddeq.php Dr. Mohammad Mosaddeq: Symbol of Iranian Nationalism and Struggle Against Imperialism توسط the Iran Chamber Society] * [http://www.globalsecurity.org/military/library/report/1984/CSA.htm GlobalSecurity.org] == منابع == {{پانویس}} {{موضوع آسیا|فهرست جنگ‌های مربوط به|title=فهرست جنگ‌های مربوط به کشورهای آسیایی}} [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:فهرست‌های جنگ‌ها بر پایه کشور]] [[رده:فهرست‌های مربوط به تاریخ ایران]] [[رده:فهرست‌های نظامی ایران]] t7muq6ecny5qsdkukn52boxs6gkg7e0 0 1801365 42127488 41964376 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 39064399 wikitext text/x-wiki '''اورونتوباتس''' {{به یونانی|Ὀρoντoβάτης}} داماد ایرانی [[پیکسوداروس]]، [[ساتراپ]] غاصب [[کاریا]]، بود که پس از مرگش از جانب شاهنشاه ایران به جانشینی او گماشته شد. با نزدیک شدن [[اسکندر]] (۳۳۴ پیش از میلاد)، اورونتوباتس و [[ممنون رودسی]] در [[هالیکارناس]] سنگر گرفتند. اما سرانجام، مأیوس از حفظ سنگر، شهر را به آتش کشیدند و زیر زبانه‌های آتش، شهر را ترک کرده، به [[کس (یونان)|کُس]] که پیشتر خزانه‌هایشان را بدانجا منتقل نموده بودند گریختند. اورونتوباتس افزون بر جزیرهٔ کس، کنترل قلعهٔ سالماکیس، و شهرهای [[موندوس]]، کاونوس، [[سانتورینی|ترا]]، کالیپولیس، و تریپیوم را نیز همچنان در دست داشت. سال بعد، اسکندر در سولی [[کیلیکیه]] بود که از شکست اورونتوباتس به توسط [[بطلمیوس یکم|بطلمیوس]] و [[آساندر]] در نبردی سهمگین باخبر شد. دور از واقعیت نیست اگر نتیجه بگیریم که شهرهای تحت کنترل اورونتوباتس، پس از مرگ وی چندان دوام نیاورده و یکی پس از دیگری سقوط کردند. در [[جنگ گوگمل]] (۳۳۱ پیش از میلاد) افسری به نام اورونتوباتس در ارتش [[داریوش سوم]] خدمت می‌کرد و فرمانده سربازانی بود که از سواحل [[خلیج فارس]] فراخوانده شده بودند. اینکه این افسر همان ساتراپ کاریا بوده یا نه بر ما معلوم نیست. همچنین مشخص نیست که اورونتوباتس فقط شکست خورده بود یا افزون بر پذیرش شکست، کشته هم شده بود. == ریشه نام در فارسی باستان == اورونتوباتس، یونانی شده نام ایرانی [//en.wiktionary.org/wiki/Reconstruction:Old_Persian/Arvantapātaʰ Arvantapātaʰ] به معنی (*arvaⁿs) سریع + حفاظت شده (pātaʰ) است. == منابع == {{پانویس}} * Wikipedia contributors, "Orontobates," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Orontobates&oldid=555791150 (accessed May 20, 2013). {{حاکمان هخامنشی}} [[رده:اسکندر مقدونی]] [[رده:اهالی ایران در سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:اهالی سده ۴ (پیش از میلاد)]] [[رده:اهالی کاریا]] [[رده:ساتراپ‌های هخامنشیان در کاریه]] 3ez73d65lo5j4yt191ee4l2nmkc5pwb 0 2005067 42127409 42109785 2025-06-18T14:54:53Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127409 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات نرم‌افزار |name = واتس‌اَپ |logo = WhatsApp.svg | developer = شرکت [[متا پلتفرمز]] | author = [[بریان اکتون]]، [[یان کوم]] | released = {{Start date and age|2009|01}} | ver layout = stacked |programming language =[[ارلنگ]]<ref name="fastcompany">{{cite web|url=https://www.fastcompany.com/3026758/inside-erlang-the-rare-programming-language-behind-whatsapps-success|title=Inside Erlang, The Rare Programming Language Behind WhatsApp's Success|work=fastcompany.com|author=Ainsley O'Connell|date=February 21, 2014|accessdate=December 20, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180202171209/https://www.fastcompany.com/3026758/inside-erlang-the-rare-programming-language-behind-whatsapps-success|archive-date=February 2, 2018|url-status=live}}</ref> |operating system = [[اندروید]]، [[آی‌اواس]]، [[کای‌اواس]] ([[کلاینت]]‌های [[ویندوز]]، [[مک‌اواس]] و [[برنامه کاربردی وب]] که تنها در موقع موجود بودن یک کلاینت برنامه‌کاربردی موبایل متصل کار می‌کنند)، برخی از [[گنو|توزیع‌های گنو]] مانند [[لینوکس]] | size = <bdi>۱۳۲٫۴ [[مگابایت]]</bdi> (آی‌اواس)<ref>{{Cite web|url=https://apps.apple.com/app/id310633997|title=WhatsApp Messenger|website=App Store|language=en-us|access-date=October 28, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191027002555/https://apps.apple.com/app/id310633997|archive-date=October 27, 2019|url-status=live}}</ref>{{Break}} <bdi>۲۸٫۹۲ مگابایت </bdi>(اندروید)<ref>{{Cite web|url=https://www.apkmirror.com/apk/whatsapp-inc/whatsapp/|title=WhatsApp Messenger APKs|website=APKMirror|access-date=October 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190823215348/https://www.apkmirror.com/apk/whatsapp-inc/whatsapp/|archive-date=August 23, 2019|url-status=live}}</ref> |genre = [[پیام‌رسان فوری]] |license = [[نرم‌افزار مالکیتی]] با [[EULA]] }}'''واتس‌اَپ''' (به [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]: WhatsApp) که به آن '''واتساپ''' نیز می‌گویند؛ یک برنامهٔ [[پیام‌رسانی فوری]] عموماً برای [[تلفن هوشمند|تلفن‌های هوشمند]] است که برای دیگر [[سکو]]ها از جمله [[ویندوز]] و [[مک‌بوک]] نیز [[توسعه نرم‌افزار|توسعه]] یافته است. این برنامه توسط [[شرکت سهامی]] واتس‌اپ ساخته شده و مؤسس شرکت و سازندهٔ این برنامه [[یان کوم]] است و درحال حاضر [[متا پلتفرمز|شرکت متا پلتفرمز]] (فیس‌بوک سابق) مالک آن است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=WhatsApp: The Best Facebook Purchase Ever?|نشانی=https://www.investopedia.com/articles/investing/032515/whatsapp-best-facebook-purchase-ever.asp|وبگاه=Investopedia|بازبینی=2021-10-04|کد زبان=en}}</ref> جمهوری اسلامی واتساپ را از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ به دلیل [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] مسدود کرد، اما این پلتفرم پیام‌رسان اکنون دوباره قابل دسترسی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == توضیحات کلی == واتساپ (رسماً واتساپ منیجر یا [[پیام‌رسانی فوری|پیام‌رسان]] واتساپ) یک سرویس پیام فوری(IM) و VoIP (VoIP) است که متعلق به شرکت فناوری متا است. و به کاربران امکان می‌دهد متن، پیام‌های صوتی و پیام‌های ویدیویی ارسال کنند، تماس‌های صوتی و تصویری برقرار کنند و تصاویر، اسناد، مکان‌های کاربر و سایر محتواها را به اشتراک بگذارند. برنامه سرویس گیرنده واتس‌آپ بر روی دستگاه‌های تلفن همراه اجرا می‌شود و می‌توان از طریق رایانه به آن دسترسی داشت. این سرویس برای ثبت نام به شماره تلفن همراه نیاز دارد. در ژانویه ۲۰۱۸، واتس آپ یک برنامه تجاری مستقل به نام واتس‌آپ تجاری یا WhatsApp Business منتشر کرد که می‌توان با مشتری استاندارد واتس آپ که غالباً همان نوع از این برنامه را دارد ارتباط برقرار کرد. این سرویس (واتساپ یا واتس‌آپ) توسط واتس‌اپ، شرکت مونتین ویو، کالیفرنیا ایجاد شد که در فوریه ۲۰۱۴ توسط فیس‌بوک به مبلغ تقریبی ۱۹/۳ میلیارد دلار خریداری شد. این برنامه تا سال ۲۰۱۵ به محبوب‌ترین برنامه پیام‌رسانی جهان تبدیل شد، و تا فوریه ۲۰۲۰ بیش از ۲ میلیارد کاربر در سراسر جهان داشت تعداد کاربرانی به اندازه فیسبوک. تا سال ۲۰۱۶، این نرم‌افزار پیام رسان فوری به وسیله اصلی ارتباط اینترنتی در مناطقی از جمله آمریکای لاتین، شبه قاره هند و بخش‌های بزرگی از اروپا و آفریقا تبدیل شد. عبارت واتس‌آپ در اصل ریشه انگلیسی آمریکایی داشته و اصطلاحی به معنای حالت چطوره؟ یا معادل How Are You می‌باشد. == تاریخچه == === ۲۰۰۹–۲۰۱۴ === واتس‌آپ در فوریه ۲۰۰۹ توسط برایان اکتون و جان کوم، کارمندان سابق یاهو تأسیس شد. یک ماه قبل، پس از اینکه کوم یک آیفون خرید، او و اکتون تصمیم گرفتند یک اپلیکیشن برای اپ استور بسازند. این ایده به‌عنوان برنامه‌ای شروع شد که وضعیت‌ها را در منوی مخاطبان تلفن نشان می‌داد و نشان می‌داد که آیا فردی در محل کار است یا در حال تماس است. گفتگوهای آنها اغلب در خانه الکس فیشمن دوست روسی کوم در غرب سن خوزه انجام می‌شد. آنها متوجه شدند که برای پیشبرد این ایده، به یک توسعه دهنده آیفون نیاز دارند. فیشمن از RentACoder.com بازدید کرد، توسعه دهنده روسی ایگور سولومنیکوف را پیدا کرد و او را به کوم معرفی کرد. کوم نام این اپلیکیشن را واتس آپ گذاشت تا اصطلاحی شبیه «چه خبر» باشد. در ۲۴ فوریه ۲۰۰۹، وی واتس‌آپ کمپانی را در کالیفرنیا تأسیس کرد. با این حال، زمانی که نسخه‌های اولیه واتس‌اپ مدام خراب می‌شدند، کوم به فکر رها کردن این کارها و جستجوی شغل جدید افتاد. اکتون او را ترغیب کرد تا «چند ماه دیگر» صبر کند. در ژوئن ۲۰۰۹، زمانی که برنامه توسط تنها تعداد انگشت شماری از دوستان روسی زبان فیشمن دانلود شده بود، اپل اعلان‌های فشاری را راه‌اندازی کرد که به کاربران اجازه می‌داد حتی در زمانی که از برنامه استفاده نمی‌کردند پینگ شوند. کوم واتس اپ را به روز کرد تا همه افراد در شبکه کاربر در صورت تغییر وضعیت کاربر مطلع شوند. این تسهیلات جدید، در کمال تعجب کوم، توسط کاربران برای پینگ کردن "همدیگر با وضعیت‌های سفارشی جوکی مانند، "دیر از خواب بیدار شدم" یا "من در راه هستم" استفاده شد." فیشمن گفت: "در نقطه ای به نوعی تبدیل به پیام رسانی فوری شد". واتس‌اپ ۲/۰ که در اوت ۲۰۰۹ برای آیفون منتشر شد، دارای یک جزء پیام‌رسانی طراحی شده بود. تعداد کاربران فعال به‌طور ناگهانی به ۲۵۰ هزار کاربر افزایش یافت. اگرچه اکتون روی ایده استارت آپ دیگری کار می‌کرد، تصمیم گرفت به این شرکت بپیوندد. در اکتبر ۲۰۰۹، اکتون پنج دوست سابق خود را در یاهو متقاعد کرد! برای سرمایه‌گذاری ۲۵۰ هزار دلاری به‌عنوان سرمایه‌گذاری اولیه، اکتون یکی از بنیان‌گذاران شد و سهامی بالا به او اعطا شد. او در ۱ نوامبر رسماً به واتس اپ پیوست. کوم سپس یک دوست در لس آنجلس به نام کریس پیفر را برای توسعه نسخه بلک بری استخدام کرد که دو ماه بعد وارد شد. متعاقباً، واتس‌اپ برای سیستم‌عامل سیمبین در ماه مه ۲۰۱۰ و برای سیستم‌عامل اندروید در اوت ۲۰۱۰ اضافه شد. در سال ۲۰۱۰ گوگل چندین پیشنهاد برای خرید واتس اپ ارائه کرد که همگی رد شدند. برای پوشش هزینه ارسال پیامک تأیید به کاربران، واتس اپ از سرویس رایگان به سرویس پولی تغییر یافت. در دسامبر ۲۰۰۹ قابلیت ارسال عکس به نسخه iOS اضافه شد. در اوایل سال ۲۰۱۱، واتساپ یکی از ۲۰ برنامه برتر در فروشگاه اپل اپل([[اپل استور]]) بود. در [[آوریل]] ۲۰۱۱، سکویا کپیتال حدود ۸ میلیون دلار برای بیش از ۱۵٪ از شرکت سرمایه‌گذاری کرد، پس از ماه‌ها مذاکره توسط شریک سکویا، جیم گاتز. تا فوریه ۲۰۱۳، واتس اپ حدود ۲۰۰ میلیون کاربر فعال و ۵۰ کارمند داشت. سکویا ۵۰ میلیون دلار دیگر سرمایه‌گذاری کرد و واتس اپ ۱/۵ میلیارد دلار ارزش داشت. مدتی در سال ۲۰۱۳ واتس‌اپ استارت‌آپی که در منطقه سانتا کلارا قرار داشت اسکای موبیاس، توسعه‌دهندگان ویتاک، یک برنامه تماس ویدیویی و صوتی را خریداری کرد. در یک پست وبلاگ در دسامبر ۲۰۱۳، واتس‌آپ ادعا کرد که ۴۰۰ میلیون کاربر فعال هر ماه از این سرویس استفاده می‌کنند. سال ۲۰۱۳ با ۱۴۸ میلیون دلار هزینه به پایان رسید که ۱۳۸ میلیون دلار آن زیان بود. === ۲۰۱۴–۲۰۱۵ === در ۱۹ فوریه ۲۰۱۴، یک سال پس از دور تأمین مالی سرمایه‌گذاری خطرپذیر با ارزش ۱/۵ میلیارد دلار توسط شرکت فیسبوک. (در حال حاضر شرکت متا پلتفرم) اعلام کرد که واتس‌آپ را به قیمت ۱۹ میلیارد دلار خریداری می‌کند که بزرگ‌ترین خرید آن تا به امروز است. در آن زمان، این بزرگ‌ترین خرید یک شرکت تحت حمایت سرمایه خطرپذیر در تاریخ بود. سکویا کپیتال تقریباً ۵۰۰۰٪ بازدهی سرمایه اولیه خود را دریافت کرد. فیس‌بوک، که توسط '''Allen & Co''' توصیه می‌شد، ۴ میلیارد دلار نقد، ۱۲ میلیارد دلار سهام فیس‌بوک، و با توصیه مورگان استنلی، ۳ میلیارد دلار اضافی در واحدهای سهام محدود به بنیانگذاران واتس‌اپ کوم و اکتون اعطا کرد. قرار بود سهام کارمندان در طی چهار سال پس از بسته شدن تخصیص داده شود. چند روز پس از اعلام این خبر، کاربران واتس‌اپ با از دست دادن خدمات مواجه شدند که منجر به خشم و واکنش‌های گسترده در رسانه‌های اجتماعی شد. این خرید تحت تأثیر داده‌های ارائه شده توسط اوناو، برنامه تحقیقاتی فیس‌بوک برای نظارت بر رقبا و استفاده متداول از فعالیت‌های اجتماعی در تلفن‌های همراه، و همچنین استارت‌آپ‌هایی بود که عملکرد غیرمعمول خوبی داشتند. این اکتساب باعث شد که بسیاری از کاربران خدمات پیام دیگری را امتحان کنند یا به آنها منتقل شوند. تلگرام ادعا کرد که ۸ میلیون کاربر جدید به دست آورده است؛ و لاین، ۲ میلیون کاربر. در یک سخنرانی اصلی در کنگره جهانی موبایل در بارسلونا در فوریه ۲۰۱۴، مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس بوک گفت که خرید واتس اپ توسط فیس بوک ارتباط نزدیکی با چشم‌انداز '''Internet.org''' دارد. یک مقاله تک‌کرانچ در مورد چشم‌انداز زاکربرگ گفت: * '''او گفت که ایده این است که گروهی از خدمات اینترنتی اولیه را توسعه دهیم که استفاده از آنها رایگان باشد - "۹۱۱ برای اینترنت!". اینها می‌توانند یک سرویس شبکه اجتماعی مانند فیس بوک، یک سرویس پیام رسانی، شاید جستجو و چیزهای دیگری مانند آب و هوا باشند. ارائه بسته‌ای از این‌ها به صورت رایگان به کاربران مانند یک داروی دروازه‌ای عمل می‌کند – کاربرانی که ممکن است این روزها بتوانند از پس هزینه‌های خدمات داده و تلفن برآیند، متوجه نمی‌شوند که چرا باید برای آن خدمات داده پرداخت کنند. این مضامین به آنها زمینه ای می‌دهد که چرا آنها مهم هستند، و این موضوع باعث می‌شود آنها برای خدمات بیشتری مانند اینها هزینه بپردازند - حداقل این امید وجود دارد.''' سه روز پس از اعلام خرید فیس بوک، کوم گفت که در حال کار برای معرفی تماس‌های صوتی است. او همچنین گفت که تلفن‌های همراه جدید با نام تجاری واتس‌اپ در آلمان فروخته می‌شوند و هدف نهایی آن‌ها این است که بر روی همه تلفن‌های هوشمند (نرم‌افزار) قرار گیرد. در اوت ۲۰۱۴، واتس‌آپ با بیش از ۶۰۰ میلیون کاربر، محبوب‌ترین برنامه پیام‌رسان در جهان بود. تا اوایل ژانویه ۲۰۱۵، واتس‌اپ ۷۰۰ میلیون کاربر ماهانه و بیش از ۳۰ میلیارد پیام در روز داشت. در آوریل ۲۰۱۵، مجله فوربز پیش‌بینی کرد که بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸، صنعت ارتباطات از راه دور ۳۸۶ میلیارد دلار به دلیل سرویس‌های «بیش از حد (بزرگ)» مانند واتس‌اپ و اسکایپ از دست خواهد داد. در آن ماه، واتساپ بیش از ۸۰۰ میلیون کاربر داشت. تا سپتامبر ۲۰۱۵، به ۹۰۰ میلیون رسید؛ و تا فوریه ۲۰۱۶، یک میلیارد. در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۵، اپراتور واتس‌اپ اندروید، پیوندهای سرویس پیام‌رسان تلگرام را غیرقابل کلیک و غیرقابل کپی کرد. منابع متعدد تأیید کردند که عمدی بوده است، نه یک اشکال، و زمانی که کد منبع اندرویدی که URLهای تلگرام را شناسایی می‌کند، اجرا شده است، (کلمه «تلگرام» در کد واتس اپ ظاهر شد!) برخی آن را اقدامی ضد رقابتی می‌دانستند؛ با این وجود واتس اپ هیچ توضیحی ارائه نکرد. === ۲۰۱۶–۲۰۱۹ === در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۶، یکی از بنیانگذاران واتس اپ، جان کوم، اعلام کرد که دیگر هزینه اشتراک سالانه ۱ دلاری را از کاربران دریافت نمی‌کند تا مانعی را که کاربران بدون کارت پرداخت با آن مواجه هستند، برطرف کند. او همچنین گفت که این برنامه هیچ تبلیغ شخص ثالثی را نمایش نمی‌دهد و ویژگی‌های جدیدی مانند توانایی برقراری ارتباط با مشاغل خواهد داشت. در ۱۸ مه ۲۰۱۷، کمیسیون اروپا اعلام کرد که فیس بوک را به دلیل «ارائه اطلاعات گمراه کننده در مورد تصاحب واتس اپ» در سال ۲۰۱۴ به مبلغ ۱۱۰ میلیون یورو جریمه می‌کند. کمیسیون گفت که در سال ۲۰۱۴ هنگامی که فیس بوک این برنامه پیام رسان را خریداری کرد، «به دروغ ادعا کرد که از نظر فنی بوده است. ترکیب خودکار اطلاعات کاربر از فیس بوک و واتس اپ غیرممکن است.» با این حال، در تابستان سال ۲۰۱۶، واتس‌اپ شروع به اشتراک‌گذاری اطلاعات کاربران با شرکت مادر خود کرده بود و اجازه می‌داد از اطلاعاتی مانند شماره تلفن برای تبلیغات هدفمند فیسبوک استفاده شود. فیس بوک نقض را تصدیق کرد، اما گفت که اشتباهات در پرونده‌های ۲۰۱۴ آنها «عمدی» نبوده است. در سپتامبر ۲۰۱۷، برایان اکتون، یکی از بنیانگذاران واتس‌اپ، شرکت را ترک کرد تا یک گروه غیرانتفاعی راه‌اندازی کند، بعداً به‌عنوان بنیاد سیگنال، که سیگنال رقیبی برای واتس‌اپ شود توسعه داد. او یک سال بعد در مصاحبه ای با فوربز دلایل خود را برای ترک این کشور توضیح داد. واتس‌اپ همچنین یک پلتفرم تجاری آتی را اعلام کرد که شرکت‌ها را قادر می‌سازد خدمات مشتریان را در مقیاسی ارائه دهند، و خطوط هوایی کی‌ال‌ام و آیرومکزیکو مشارکت خود را در این آزمایش اعلام کردند. هر دو شرکت هواپیمایی قبلاً خدمات مشتری/کسب و کار را در پلتفرم فیس بوک مسنجر راه اندازی کرده بودند. در ژانویه ۲۰۱۸، واتس‌اپ، واتس‌آپ بیزینس را برای استفاده در مشاغل کوچک راه‌اندازی کرد. در آوریل ۲۰۱۸، یکی از بنیانگذاران و مدیر عامل واتس اپ، جان کوم، اعلام کرد که شرکت را ترک خواهد کرد. با خروج قبل از نوامبر ۲۰۱۸، به دلیل نگرانی در مورد حفظ حریم خصوصی، تبلیغات، و کسب درآمد توسط فیس بوک، اکتون و کوم ۱/۳ میلیارد دلار از گزینه‌های سهام سرمایه‌گذاری نشده را کنار گذاشتند. فیس بوک بعداً اعلام کرد که جانشین کوم کریس دنیلز خواهد بود. در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹، واتس‌اپ سرمایه‌گذاری ۲۵۰ هزار دلاری را از طریق شراکت با استارتاپی هندی برای ارائه ۵۰۰ استارت‌آپ با اعتبار تبلیغات فیسبوک به مبلغ ۵۰۰ دلار برای هر کدام اعلام کرد. در دسامبر ۲۰۱۹، واتس‌اپ اعلام کرد که به‌روزرسانی جدید، کاربران اپل را که به iOS 9 یا بالاتر به‌روزرسانی نکرده‌اند و کاربران سامسونگ، هوآوی، سونی و گوگل که به نسخه ۴/۰ به‌روزرسانی نکرده‌اند، تا اول فوریه ۲۰۲۰ قفل می‌کند. این شرکت همچنین گزارش داد که سیستم عامل‌های ویندوز فون پس از ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ دیگر پشتیبانی نمی‌شوند. واتس اپ به عنوان سومین اپلیکیشن تلفن همراه با بیشترین دانلود در دهه ۲۰۱۰ اعلام شد. === از ۲۰۲۰ تاکنون === در ماه [[مارس]]، واتس‌آپ با سازمان بهداشت جهانی و یونیسف همکاری کرد تا خطوط تلفن مستقیم پیام‌رسان را برای افراد به منظور دریافت اطلاعات در مورد همه‌گیری کروناویروس ۲۰۱۹ فراهم کند. در همان ماه، واتس‌اپ شروع به آزمایش یک ویژگی کرد تا به کاربران کمک کند اطلاعات و زمینه اطلاعاتی را که برای کمک به مبارزه با اطلاعات نادرست دریافت می‌کنند، بیابند. در ژانویه ۲۰۲۱، واتس اپ یک سیاست حفظ حریم خصوصی جدید بحث‌برانگیز را اعلام کرد که به واتس اپ اجازه می‌دهد داده‌ها را با شرکت مادر خود، فیس بوک، به اشتراک بگذارد. کاربرانی که تا ۸ فوریه ۲۰۲۱ نپذیرفتند، دسترسی به برنامه را از دست خواهند داد. این امر باعث شد بسیاری از کاربران واتس اپ را کنار بگذارند و به خدمات دیگری مانند سیگنال و تلگرام کوچ کنند! با این حال، فیس‌بوک گفت که سیاست واتس‌آپ در اتحادیه اروپا اعمال نخواهد شد، زیرا اصول GDPR را نقض می‌کند. در مواجهه با انتقادات، واتس اپ به روز رسانی را به ۱۵ می ۲۰۲۱ موکول کرد، اما گفت که آنها هیچ برنامه ای برای محدود کردن عملکرد کاربران ندارند، و همچنین از کاربرانی که شرایط جدید را تأیید نکرده بودند، ایرادی نمی‌گیرند. در ۴ اکتبر ۲۰۲۱، فیس‌بوک بدترین قطعی خود را از سال ۲۰۰۸ تجربه کرد، که بر دیگر پلتفرم‌های متعلق به فیس‌بوک مانند اینستاگرام و واتس‌اپ نیز تأثیر گذاشت. در اوت ۲۰۲۲، واتس‌اپ یک ادغام با جیومارت را راه‌اندازی کرد که فقط برای کاربرانی در هند در دسترس است. کاربران محلی می‌توانند برای راه‌اندازی فرایند خرید درون‌برنامه، شماره‌های ویژه‌ای را در برنامه پیامک کنند، جایی که می‌توانند مواد غذایی نیز سفارش دهند. در مارس ۲۰۲۴، متا اعلام کرد که واتس‌آپ به خدمات پیام‌رسانی شخص ثالث اجازه می‌دهد تا قابلیت همکاری با خود واتس‌اپ را فراهم کنند، این الزام قانون بازارهای دیجیتال اتحادیه اروپا (DMA) است. این مهم به کاربران امکان می‌دهد پیام‌هایی را بین سایر برنامه‌های پیام‌رسان و خود واتس‌آپ ارسال کنند و در عین حال رمزگذاری سرتاسری برایشان اعمال و حفظ می‌شود.<ref>[[ویکی‌پدیای انگلیسی]]</ref><ref>بی‌بی‌سی انگلیسی</ref><ref>وب سایت رسمی متا</ref> == امکانات واتس‌آپ == در آوریل ۲۰۲۲، واتس‌اپ برنامه‌های بدون تاریخ خود را برای راه‌اندازی ویژگی Communities(ارتباطات) اعلام کرد که به چندین چت گروهی اجازه می‌دهد در یک فضای مشترک وجود داشته باشند، اعلان‌های یکپارچه دریافت کنند و گروه‌های گفتگوی کوچک‌تری را ایجاد کنند. این شرکت همچنین برنامه‌هایی برای اجرای واکنش‌ها، توانایی مدیران برای حذف پیام‌ها در گروه‌ها و تماس‌های صوتی حداکثر تا ۳۲ شرکت‌کننده را اعلام کرد. در می ۲۰۲۲، محدودیت آپلود فایل از ۱۰۰ مگابایت به ۲ گیگابایت افزایش یافت و حداکثر اندازه گروه به ۵۱۲ عضو افزایش یافت. در آوریل ۲۰۲۳، این برنامه قابلیتی را ارائه کرد که امکان دسترسی به حساب در چندین تلفن را فراهم می‌کرد، در تغییری که آن را بیشتر شبیه به رقبا می‌کرد. پیام‌ها همچنان رمزگذاری می‌شوند. واتس اپ به‌طور رسمی حالت Companion(همراهی) را برای کاربران اندروید عرضه کرد که به شما امکان می‌دهد حداکثر پنج گوشی اندرویدی را به یک حساب کاربری پیوند دهید. در حال حاضر، این ویژگی همچنین در دسترس کاربران iOS قرار گرفته است و به آنها اجازه می‌دهد تا حداکثر چهار آیفون را پیوند دهند. در ماه مه سال ۲۰۲۳، واتس‌اپ به کاربران اجازه داد تا پیام‌ها را ویرایش کنند و خود را با رقبایی مانند تلگرام و سیگنال که قبلاً این ویژگی را ارائه می‌کردند، هماهنگ کرد. به گفته این شرکت، پیام‌ها پس از ارسال در عرض ۱۵ دقیقه قابل ویرایش هستند. پیام‌های ویرایش‌شده به‌عنوان «ادیت شده» برچسب‌گذاری شدند تا به گیرندگان اطلاع دهند که محتوا اصلاح شده است. واتس‌اپ قابلیتی به نام «به‌روزرسانی‌های وضعیت صوتی» را ارائه کرده است که به کاربران امکان می‌دهد یادداشت‌های صوتی را ضبط کرده و آنها را به عنوان وضعیت خود در برنامه به اشتراک بگذارند. در ژوئن ۲۰۲۳، قابلیتی به نام کانال‌های واتس‌اپ راه‌اندازی شد که به سازندگان محتوا، شخصیت‌های عمومی و سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا برنامه‌هایی شبیه به خبرنامه را برای تعداد زیادی از کاربران ارسال کنند. برخلاف پیام‌ها در گروه‌ها یا چت‌های خصوصی، کانال‌ها رمزگذاری‌شده سرتاسر نیستند. کانال‌ها در ابتدا فقط برای کاربران در [[کلمبیا]] و [[سنگاپور]]، سپس [[مصر]]، [[شیلی]]، [[مالزی]]، [[مراکش]]، [[اوکراین]]، [[کنیا]] و [[پرو]] پیش از اینکه در سپتامبر ۲۰۲۳ به‌طور گسترده در دسترس قرار گیرند، در دسترس بودند. در ژوئیه ۲۰۲۳، پیام‌های ویدیویی به واتس اپ اضافه شد. مشابه پیام‌های صوتی، این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد ویدیوهای کوتاه را مستقیماً در یک چت ضبط و ارسال کنند. که به کاربران امکان می‌دهد ویدیوهای خود را سریع‌تر و بدون افزودن چیزی به گالری دستگاه خود به اشتراک بگذارند. در حال حاضر، پیام‌های ویدیویی به ۶۰ ثانیه محدود شده است. در اکتبر ۲۰۲۳، پشتیبانی از ورود به چندین حساب اضافه شد که به کاربران امکان می‌داد بین حساب‌های مختلف واتس‌آپ در یک برنامه جابجا شوند. آنها همچنین پشتیبانی از رمز عبور را معرفی کردند که در آن کاربر می‌تواند ورود خود را با بیومتریک روی دستگاه به جای پیامک تأیید کند. گزینه‌های قالب‌بندی متن مانند بلوک‌های کد، بلوک‌های نقل قول، و فهرست‌های گلوله‌ای‌وار که برای اولین بار در دسترس قرار گرفتند. در نوامبر ۲۰۲۳، واتس‌اپ ویژگی «چت صوتی» را برای گروه‌هایی با بیش از ۳۲ عضو اضافه کرد. برخلاف تماس‌های گروهی ۳۲ نفره، شروع یک چت صوتی مستقیماً با همه اعضای گروه تماس نمی‌گیرد. آنها در عوض یک اعلان برای پیوستن به چت صوتی دریافت می‌کنند. واتس‌اپ همچنین شروع به ارائه پشتیبانی برای ارسال کدهای ورود به یک آدرس ایمیل پیوندی به جای پیامک کرد. در به‌روزرسانی بعدی در ۳۰ نوامبر، واتس‌اپ یک ویژگی '''Secret Code''' را اضافه کرد، که به افرادی که از چت‌های قفل شده استفاده می‌کنند اجازه می‌دهد تا رمز عبور منحصر به فردی را وارد کنند که هنگام باز کردن قفل برنامه، آن چت‌ها را از دید پنهان می‌کند. در دسامبر سال ۲۰۲۳، ویژگی «یک بار مشاهده» واتس‌اپ گسترش یافت و پیام‌های صوتی را نیز دربر گرفت. پیام‌های صوتی ارسال شده به این روش پس از اولین بار شنیدن پیام‌های صوتی توسط گیرنده حذف می‌شوند. == پشتیبانی از پلتفرم‌ها == === تاریخچه پلتفرم === پس از ماه‌ها در مرحله بتا، اولین نسخه رسمی واتس اپ برای iOS در نوامبر ۲۰۰۹ راه اندازی شد. در ژانویه ۲۰۱۰، پشتیبانی از گوشی‌های هوشمند بلک بری اضافه شد. و متعاقباً برای سیستم عامل سیمبین در می ۲۰۱۰، و برای سیستم عامل اندروید در اوت ۲۰۱۰. در اوت ۲۰۱۱، یک نسخه بتا برای سیستم عامل غیرهوشمند سری ۴۰ نوکیا اضافه شد. یک ماه بعد، پشتیبانی از ویندوز فون اضافه شد و به دنبال آن بلک‌بری ۱۰ در مارس ۲۰۱۳ عرضه شد. در آوریل ۲۰۱۵، پشتیبانی از سیستم عامل تایزن سامسونگ اضافه شد. قدیمی‌ترین دستگاهی که قابلیت اجرای واتس اپ را داشت، نوکیا N95 مبتنی بر سیمبین بود که در مارس ۲۰۰۷ منتشر شد، اما پشتیبانی بعداً متوقف شد. در اوت ۲۰۱۴، واتس‌اپ به‌روزرسانی‌ای را منتشر کرد که از ساعت‌های هوشمند '''Android Wear''' پشتیبانی می‌کرد. در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۵، واتس‌آپ وب راه اندازی شد، یک سرویس گیرنده وب مبتنی بر مرورگر که می‌توانست با همگام سازی با اتصال دستگاه تلفن همراه استفاده شود. در ۲۶ فوریه ۲۰۱۶، واتساپ اعلام کرد که پشتیبانی از بلک‌بری (از جمله بلک‌بری ۱۰)، نوکیا سری ۴۰، و سیمبین S60، و همچنین نسخه‌های قدیمی‌تر اندروید(۲/۲)، ویندوز (۷/۰) را متوقف می‌کند. و iOS(۶)، تا پایان سال ۲۰۱۶. پشتیبانی بلک بری، نوکیا سری ۴۰ و سیمبین سپس تا ۳۰ ژوئن ۲۰۱۷ تمدید شد. در ژوئن ۲۰۱۷، پشتیبانی از بلک بری و نوکیا سری ۴۰ یک بار دیگر تا پایان سال ۲۰۱۷ تمدید شد، در حالی که سیمبین حذف شد. پشتیبانی از بلک بری و نسخه‌های قدیمی‌تر (نسخه ۸/۰) ویندوز فون و دستگاه‌های iOS قدیمی‌تر (نسخه ۶) در ۱ ژانویه ۲۰۱۸ حذف شد، اما برای نوکیا سری ۴۰ تا دسامبر ۲۰۱۸ تمدید شد. در ژوئیه ۲۰۱۸، اعلام شد که واتس اپ به زودی برای گوشی‌های ویژگی کای‌اواس در دسترس خواهد بود.<ref>ویکی‌پدیای انگلیسی و فرانسوی</ref> === معرفی مختصر === پیام‌رسان واتس‌اپ، اپلیکیشنی برای [[تلفن هوشمند|گوشی‌های هوشمند]] [[اندروید]] و [[آی‌اواس]] است. این پیام‌رسان از ارتباط [[اینترنت همراه]] یا [[وای-فای]] برای فرستادن پیام استفاده می‌کند. افزون بر توانایی فرستادن متن ساده می‌توان پرونده‌هایی مانند [[پی‌دی‌اف]]، [[نگاره]]، [[آوا]] و [[ویدئو]] را با واتس‌اپ فرستاد.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://artikel.softonic.de/whatsapp-9-praktische-funktionen-fur-profis |عنوان= WhatsApp: 9 praktische Funktionen für Profis| ناشر = SOFTONIC INTERNATIONAL S.L| |تاریخ بازبینی=۲۰ اوت ۲۰۱۳|زبان=آلمانی}}</ref> در ژانویه ۲۰۱۶، این [[پیام‌رسانی فوری|پیام‌رسان]] اعلام کرد که برای همیشه رایگان خواهد بود.<ref name="زومیت 2018">{{cite web | title=واتس‌اَپ برای همیشه رایگان شد | website=زومیت | date=April 17, 2018 | url=https://www.zoomit.ir/2016/1/18/27993/whats-app-free/ | language=fa | access-date=April 17, 2018 | archive-date=۱۳ فوریه ۲۰۱۸ | archive-url=https://web.archive.org/web/20180213195631/https://www.zoomit.ir/2016/1/18/27993/whats-app-free/ | url-status=dead}}</ref> پیش از آن این سرویس پیام‌رسانی تنها سال اول رایگان بود و پس از آن ۰٫۹۹ [[دلار آمریکا]] در سال باید پرداخت می‌شد. همچنین مدیر واتس‌اپ در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۹۵ اعلام کرد که همه پیامها و تماس‌های این پیام‌رسان به‌صورت کامل [[رمزنگاری]] می‌شوند. واتس‌اپ و نرم‌افزارهای شبیه به آن امروزه با گسترش اینترنت همراه، جایگزینی برای [[پیامک]] یا پیام‌های متنی کلاسیک شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://www.ftd.de/it-medien/it-telekommunikation/:sms-ersatz-die-mysterioese-story-von-whatsapp/70027568.html|عنوان= Die mysteriöse Story von Whatsapp|ناشر= Financial Times Deutschland|تاریخ= ۲۰۱۳|تاریخ بازبینی= ۲۰ اوت ۲۰۱۳|زبان= آلمانی|archiveurl= https://web.archive.org/web/20120427072530/http://www.ftd.de/it-medien/it-telekommunikation/:sms-ersatz-die-mysterioese-story-von-whatsapp/70027568.html|archivedate= ۲۷ آوریل ۲۰۱۲|dead-url= yes}}</ref> این نسخه در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ در سیستم [[ویندوز فون]] به کار خود پایان داد. == شمار کاربران == واتس‌اَپ در سال ۲۰۱۳ در سراسر جهان ۳۰۰ میلیون کاربر داشته که دستکم ماهی یکبار [[آنلاین و آفلاین|آنلاین]] بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://allthingsd.com/20130806/the-quiet-mobile-giant-with-300m-active-users-whatsapp-adds-voice/|عنوان=The Quiet Mobile Giant: With 300M Active Users, WhatsApp Adds Voice Messaging|ناشر=Dow Jones & Company Inc.|تاریخ=۲۰۱۳|تاریخ بازبینی=۲۰ اوت ۲۰۱۳|زبان=انگلیسی}}</ref> در ۱ بهمن ۱۳۹۲ اعلام شد این [[اپلیکیشن|برنامه]] ماهانه ۴۳۰ میلیون کاربر دارد که دستکم یک بار در ماه از آن استفاده می‌کنند و روزانه بیش از ۵۴ میلیارد پیامک جابه‌جا می‌کند که با توجه به این آمار رکورد فرستادن پیامک در روز در جهان شکسته شد.<ref name="F. 2014">{{cite web | last=F. | first=Alan | title=WhatsApp handles more than 50 billion messages daily; figure might exceed daily SMS volume | website=Phone Arena | date=January 20, 2014 | url=https://www.phonearena.com/news/WhatsApp-handles-more-than-50-billion-messages-daily-figure-might-exceed-daily-SMS-volume_id51605 | access-date=April 17, 2018}}</ref> در اوایل فوریه ۲۰۱۶ واتس‌اَپ اعلام کرد که شمار کاربرانش از مرز یک میلیارد نفر گذشت. [[متا پلتفرمز|متا]] در جدیدترین گزارش خود شمار کاربران واتس‌اپ را دو میلیارد نفر اعلام نمود (۵۰٪ افرادی که اینترنت دارند از واتس‌اپ استفاده می‌کنند). == خرید توسط فیس‌بوک == در ۱۹ فوریه ۲۰۱۴ شرکت فیس‌بوک (در حال حاضر [[متا پلتفرمز]]) اعلام کرد که واتس‌اَپ را به قیمت ۱۹ میلیارد دلار خریداری کرده است که از این مبلغ ۴ میلیارد دلار به صورت نقدی و ۱۵ میلیارد دلار به شکل [[سهام سرمایه|سهام]] فیس‌بوک به مالکان آن پرداخت شده است.<ref>{{یادکرد وب |url=http://creativehipster.com/tech/facebook-buys-whatsapp-for-16-billion/ |title=creativehipster.com- Facebook Buys Whatsapp for $16 Billion |accessdate=۱۹ فوریه ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140227162535/http://creativehipster.com/tech/facebook-buys-whatsapp-for-16-billion/ |archivedate=۲۷ فوریه ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> در همان سال، مؤسس واتس‌اپ نیز پس از خریداری شرکت وی توسط فیسبوک، به جمع میلیاردرها پیوست.<ref name="Welch 2014">{{cite web | last=Welch | first=Chris | title=Bill Gates is yet again the richest person in the world, according to Forbes | website=The Verge | date=March 3, 2014 | url=https://www.theverge.com/2014/3/3/5466050/bill-gates-again-the-worlds-richest-person-forbes | access-date=April 17, 2018}}</ref> == پشتیبانی از پلتفرم‌های گوناگون == === نسخه وب === واتس اپ به‌طور رسمی برای رایانه‌های شخصی از طریق یک سرویس گیرنده وب، تحت نام ''واتساپ وب''،<ref>{{cite news|first=Ben |last=Woods|title=WhatsApp finally launches on the Web|url=https://thenextweb.com/apps/2015/01/21/whatsapp-finally-launches-web/|access-date=March 16, 2021|work=The Next Web|date=January 21, 2015}}</ref> در اواخر ژانویه ۲۰۱۵ از طریق اطلاعیه ای که توسط کوم در صفحه فیس بوک خود ارائه شده بود، در دسترس قرار گرفت: "مشتری وب ما فقط افزونه تلفن شماست: وب مرورگر مکالمات و پیام‌های دستگاه تلفن همراه شما را آینه می‌کند - این بدان معناست که همه پیام‌های شما هنوز در تلفن شما زنده هستند ". گوشی کاربر واتس اپ هنوز باید به اینترنت متصل باشد تا برنامه مرورگر کار کند. همه مرورگرهای اصلی رومیزی به جز اینترنت اکسپلور پشتیبانی می‌شوند. رابط کاربری واتساپ وب بر اساس اندروید پیش فرض است و از طریق [https://web.whatsapp.com/ این وبگاه] قابل دسترسی است. بعد از اینکه کاربران [[کیوآر کد|کد QR]] شخصی خود را از طریق برنامه تلفن همراه واتس اپ خود اسکن کردند، دسترسی داده می‌شود. از ۲۱ ژانویه ۲۰۱۵، نسخه دسکتاپ فقط برای کاربران [[اندروید]]، [[بلک بری]] و [[ویندوز فون]] در دسترس بود. بعداً، از [[آی او اس]]، نوکیا سری ۴۰ و نوکیا اس۶۰ پشتیبانی کرد.<ref>{{cite news|author1=Kashmira Gander|title=WhatsApp web: messaging client now available on internet browsers|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/whatsapp-now-available-on-web-browsers-9993675.html|access-date=January 23, 2015|work=The Independent|date=January 21, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150122121804/http://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/whatsapp-now-available-on-web-browsers-9993675.html|archive-date=January 22, 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last=Tweedie|first=Steven|title=WhatsApp Is Now Accessible On The Web, But iPhone Users Are Out Of Luck|url=http://www.businessinsider.com/how-to-set-up-whatsapp-web-browser-version-2015-1|website=Business Insider|publisher=Business Insider|access-date=February 2, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150204080223/http://www.businessinsider.com/how-to-set-up-whatsapp-web-browser-version-2015-1|archive-date=February 4, 2015|url-status=live}}</ref> راه حل‌های مشابهی برای [[مک او اس]] وجود دارد، مانند چیت چت منبع باز، که قبلاً به عنوان واتس [[مک]] شناخته می‌شد.<ref>{{cite web|url=https://github.com/stonesam92/ChitChat/|title=Chit Chat A Mac app wrapper around WhatsApp's web client|author=stonesam92|date=October 2, 2018|website=[[GitHub]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160726035049/https://github.com/stonesam92/ChitChat|archive-date=July 26, 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://osxdaily.com/2015/05/25/whatsapp-for-mac-whatsmac-app/|title=WhatsApp for Mac|date=May 25, 2015|website=OSXDaily|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411184504/http://osxdaily.com/2015/05/25/whatsapp-for-mac-whatsmac-app/|archive-date=April 11, 2016|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.macupdate.com/app/mac/54316/chitchat|title=ChitChat for Mac|date=October 5, 2015|website=MacUpdate|archive-url=https://web.archive.org/web/20171018160325/https://www.macupdate.com/app/mac/54316/chitchat|archive-date=October 18, 2017|url-status=live}}</ref> در ژانویه ۲۰۲۱، نسخه محدود بتا اندروید به کاربران اجازه داد بدون نیاز به اتصال برنامه تلفن همراه به اینترنت از واتساپ وب استفاده کنند. در مارس ۲۰۲۱، این ویژگی بتا به کاربران [[آی او اس]] گسترش یافت.<ref>{{cite web |url=https://wabetainfo.com/whatsapp-messenger-beta-for-ios-2-21-60-11-whats-new/ |title=WhatsApp Messenger beta for iOS 2.21.60.11: what's new? |date=March 19, 2021 |access-date=July 5, 2021}}</ref> === ویندوز و مکینتاش === در تاریخ ۱۰ می ۲۰۱۶ سرویس پیام‌رسان واتس‌اپ هم برای [[مایکروسافت ویندوز]] و هم برای [[مکینتاش]] معرفی شد. == ویژگی‌های فنی == === رمزنگاری انتها به انتها === در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۴ شرکت [[اوپن ویسپر سیستمز]] برای تأمین [[رمزگذاری سرتاسر]] با شرکت واتس‌اَپ اعلام همکاری نمود. === پرداخت اینترنتی === واتس‌اَپ در کشور [[هند]] یک ویژگی برای انتقال پول به کار گرفته است که به صورت [[همتابه‌همتا (رایانه)|همتا به همتا]] کار می‌کند. واتس‌اَپ برای اجرای این فناوری از شرکت پرداخت‌های ملی هند مجوز دریافت کرد و در ژوئیه ۲۰۱۷، با چند بانک در این کشور وارد همکاری شد.<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/companies/whatsapp-gets-nod-for-upi-payments-through-multi-bank-partnerships/articleshow/59537607.cms|title=WhatsApp gets nod for UPI payments through multi bank partnerships - Times of India|work=The Times of India|access-date=2017-07-11}}</ref> == در ایران == === مسدودسازی === در شهریور ۱۴۰۱ که [[اعتراضات به جان‌باختن مهسا امینی]] در ایران جریان داشت، دولت ایران اقدام به [[سانسور اینترنت در ایران|مسدودسازی]] پیام‌رسان واتس‌اپ کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=As unrest grows, Iran restricts access to Instagram, WhatsApp|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-restricts-access-instagram-netblocks-2022-09-21/|کوشش=Reuters|تاریخ=2022-09-21|تاریخ بازبینی=2022-09-23}}</ref> واتس‌اپ در ۴ دی ۱۴۰۳ با اجماع مثبت اعضای [[شورای عالی فضای مجازی]] در این کشور رفع [[فیلترینگ|فیلتر]] شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ و گوگل‌پلی رفع فیلتر شدند|نشانی=https://www.isna.ir/news/1403100403104/واتساپ-و-گوگل-پلی-رفع-فیلتر-شدند|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2024-12-24|بازبینی=2024-12-25|کد زبان=fa}}</ref> === اتهام همکاری با دولت === در بحبوحه [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] که [[قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران|دولت جمهوری اسلامی]] سعی در [[سانسور اینترنت]] داشت، دسترسی کاربران ایرانی حتی با استفاده از [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] به واتس‌اپ قطع شد در واقع [[شماره‌های تلفن در ایران|شماره]]‌های مربوط به ایران نمی‌توانستند در آن فعالیت کنند، هرچند که واتس‌اپ نقش داشتن در این اتفاق را رد کرد اما بسیاری بر این باورند که واتس‌اپ با دولت جمهوری اسلامی برای سانسور اینترنت همکاری کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلتر واتس‌اپ در ایران؛ طرح احتمال «همکاری» مِتا با حکومت ایران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32045959.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتس‌اپ: شماره‌های تماس کاربران ایرانی را مسدود نکرده‌ایم|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/meta-iran-disruption-whatsapp/32046640.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-23|کد زبان=fa}}</ref> === جنجال سیاسی === با ورود این شبکه به ایران، موافقان و مخالفان بسیاری اقدام به اظهارنظر در خصوص آن پرداختند. [[قوه قضائیه ایران]] و [[کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه]] دو نهاد حکومتی بودند که با اعتقاد به این امر که [[شبکه اجتماعی|شبکه‌های اجتماعی]] تلفن همراه، دارای محتوای مجرمانه هستند از ضرورت [[سانسور اینترنت|فیلتر اینترنتی]] این قبیل محصولات سخن گفته و [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران|وزارت ارتباطات]] [[دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران|دولت یازدهم]] را به دفعات، مکلف به فراهم‌سازی مسدودسازی این قبیل نرم‌افزارهای ارتباطی نمودند. با این‌حال، [[محمود واعظی]]، [[وزیر ارتباطات ایران|وزیر ارتباطات]] دولت یازدهم، همواره در مقابل این درخواست قوه قضائیه مخالفت کرده و مخالفت صریح [[حسن روحانی]] با فیلترینگ این شبکه اجتماعی را پشتوانه خود در عمل نکردن به درخواست قوه قضائیه دانست.<ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/435917/اما-و-اگرهای-بازگشت-محمود-احمدی‌نژاد-به-میدان-سیاست ضرب الاجل یک‌ماهه اژه‌ای به وزارت ارتباطات برای مسدود کردن وایبر و واتس آپ] ''خبرگزاری تابناک''</ref> با شکل‌گیری و گسترش سریع پیام‌های تمسخرآمیز در خصوص [[سید روح‌الله خمینی]] در تابستان ۱۳۹۳ در واتس‌اَپ و [[وایبر]]، قوه قضائیه ایران در شهریور همان سال تصمیم گرفت مهلت یک‌ماهه‌ای به وزارت ارتباطات در خصوص فیلترینگ این شبکه اجتماعی بدهد که در صورت عدم مسدود سازی آن، برخورد قضائی با وزیر ارتباطات و سایر مسئولان این وزارتخانه، در دستور کار این قوه، قرار داده خواهد شد.<ref>[http://www.shahrekhabar.com/political/1411314720415670 پیش شرط فیلتر نشدن واتس آپ و وایبر] ''شهر خبر''</ref> فرمانده سپاه ناحیه ثارالله شیراز روز یکشنبه ۳۰ شهریور ماه ۱۳۹۳ نیز از بازداشت ۱۱ نفر در این شهر به دلیل «تولید و باز نشر مطالب توهین‌آمیز نسبت به خمینی» خبرداد و گفت این افراد در شبکه اجتماعی واتس‌اَپ، وایبر، [[لاین]]، [[تانگو (نرم‌افزار)|تانگو]] و [[تلگرام]] شناسایی شده‌اند. پس از اعلام این خبر از سوی فرمانده سپاه ناحیه ثارالله شیراز [[اقرار تلویزیونی]] این افراد نیز از شبکه استانی فارس پخش شد.<ref>[http://persian.iranhumanrights.org/1393/07/tohin-be-khomini/ دستگیری ۱۱ نفر به اتهام توهین به خمینی از طریق ارسال پیامک‌های طنز] ''کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران''</ref> === به زبان فارسی === در میانه سال ۱۳۹۴ واتس‌اپ از نسخه فارسی سایت خود رونمایی کرد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.telecomnews.ir/portal/newsview/3285 |title=تلکام نیوز |accessdate=۲ ژانویه ۲۰۱۶ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160131154902/http://www.telecomnews.ir/portal/newsview/3285 |archivedate=۳۱ ژانویه ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref> === اختلال دسترسی به نسخه تحت وب === در ۳۰ شهریور ۱۳۹۹، دسترسی به نسخه تحت وب واتس‌اپ برای بسیاری از کاربران ایرانی غیرممکن شد. نائب‌رئیس هیئت‌مدیرهٔ شرکت ارتباطات زیرساخت ایران در مصاحبه با زومیت گفته است که مشکلی در ارسال و دریافت فایل ایجاد شده؛ و شرکت زیرساخت نقشی در ایجاد مشکل نداشته است.<ref name=":2">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/362944-whatsapp-web-availability-will-fix-iran/|عنوان=اختلال در دسترسی به نسخه تحت وب واتساپ در سراسر کشور|نویسنده=مختاری، فاطمه|کد زبان=fa|تاریخ=۳۱ شهریور ۱۳۹۹|وبگاه=[[زومیت]]}}</ref> همچنین [[محمدجواد آذری جهرمی]]، وزیر ارتباطات نیز در پاسخ به سؤالی در استوری [[اینستاگرام]] خود نوشت: «مشکل نسخهٔ وب و دسکتاپ واتساپ، از سمت سرورهای آن‌هاست و ارتباطی به شبکهٔ ایران ندارد. به‌طور مشخص، ترافیک این نرم‌افزار که از سمت شرکت آمازون ارائه می‌شود، دچار اشکال است. همکارانم درحال پیگیری هستند اما هنوز ازسوی آن‌ها، زمانی برای رفع مشکل اعلام نشده است.»<ref name=":2"/> === رفع فیلتر === در تاریخ ۴ دی ۱۴۰۳، [[خبرگزاری صداوسیما|خبرگزاری صدا و سیما]] اعلام کرد که با اجماع رأی مثبت اعضای [[شورای عالی فضای مجازی]]، سرویس‌های [[واتس‌اپ|واتساپ]] و [[گوگل پلی]] رفع فیلتر شدند. این اقدام به عنوان گام اول طرح رفع محدودیت‌ها و [[سانسور اینترنت|فیلترینگ]] در [[دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران|دولت]] [[دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران|چهاردهم]] شناخته می‌شود. سرویس گوگل پلی پس از ۷۷۲ روز فیلتر بودن، مجدداً دسترسی کاربران ایرانی به این سرویس فعال شد. == امنیت == === رمزنگاری === واتس‌اَپ برای ایجاد ایمنی داد و ستدهای بین کاربران از روش [[رمزنگاری]] سرتاسر استفاده می‌کند. به گفته کارشناسان با این روش و در حالت عادی (یعنی بدون دخالت [[بدافزار]]ها) فقط دو طرف گفتگو می‌توانند آنچه ارسال می‌شود را بخوانند. در این میان، حتی خود شرکت واتس‌اَپ قادر به خواندن آن نیست. این به علت آن است که پیام‌ها با یک قفل نرم‌افزاری محافظت شده‌اند و فقط فرستنده و گیرنده پیام کلید مخصوص بازکردن این قفل و خواندن آنها را دارند. برای حفاظت بیشتر، هر پیامی که فرستاده می‌شود قفل و کلید خودش را دارد. همه اینها به‌طور خودکار اتفاق می‌افتند و نیازی به انجام تنظیمات خاص یا چت مخفی برای امن بودن پیام‌ها نیست.<ref name="WhatsApp.com 1970">{{cite web | title=WhatsApp Security | website=WhatsApp.com | date=January 1, 1970 | url=https://www.whatsapp.com/security/ | access-date=April 17, 2018}}</ref> امکان تأیید هویت دومرحله‌ای نیز از میانه آذر ۱۳۹۵ به واتس‌اَپ اضافه شد. === جاسوسی اسرائیل === در مه ۲۰۱۹، آشکار شد که گروه اِن‌اِس‌اُ {{به انگلیسی|NSO Group}} (یک شرکت امنیتی وابسته به [[ارتش اسرائیل]])<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=دیو لی-خبرنگار فناوری آمریکای شمالی|کد زبان=fa|تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۸|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-48263515|عنوان=کشف حمله با نرم‌افزار تجسسی به 'واتس‌اپ'}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=پل داناهار-بی‌بی‌سی، واشینگتن|کد زبان=fa|تاریخ=۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۸|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/magazine-48284485|عنوان=چرا جاسوسان واتس‌اپ ممکن است ایران را هدف گرفته باشند؟}}</ref> با یک تماس بی‌پاسخ واتس‌اپ روی گوشی، [[جاسوس‌افزار]] نصب می‌کند. نرم‌افزار اصلی این شرکت به نام «پگاسوس»، می‌تواند میکروفن گوشی را روشن کند، پیام‌های رمزدار را از روی تلفن بردارد، یا به عکس‌های خصوصی دسترسی پیدا کند. گروه اِن‌اِس‌اُ می‌گوید نهادهای مجری قانون از محصولات آن گروه برای مقابله با [[تروریسم]] و رفتار مجرمانه استفاده می‌کنند. اما معمولاً از جاسوس‌افزارهای این شرکت برای نظارت بر خبرنگاران، وکلا و فعالان استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=روری کتلان-جونز-خبرنگار فناوری بی‌بی‌سی|کد زبان=fa|تاریخ=۱ خرداد ۱۳۹۸|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/magazine-48363979|عنوان=چه کسی در حال جاسوسی از شما است؟}}</ref><ref name=":1"/> در مدت کوتاهی پس از این حمله، شرکت واتس‌اپ اعلام کرد که با به‌روزرسانی این اپ، جلوی این جاسوس‌افزار گرفته می‌شود.<ref name=":0"/> گروه اِن‌اِس‌اُ به «معامله‌گر سلاح‌های سایبری» شناخته می‌شود.<ref name=":0"/> یک مقام رسمی در سرویس پیام‌رسان واتس‌اپ اعلام کرد که شرکت [[جاسوس‌افزار]] اسرائیلی «پاراگون سولوشنز» (Paragon Solutions) ده‌ها کاربر این پلتفرم، از جمله روزنامه‌نگاران و اعضای [[جامعه مدنی]] را مورد جاسوسی قرار داده است. این مقام اظهار داشت که واتس‌اپ پس از وقوع این حمله سایبری، نامه‌ای رسمی برای توقف فعالیت‌های پاراگون ارسال کرده است. این مقام از توضیح دربارهٔ چگونگی احراز مسئولیت پاراگون در این حمله سایبری خودداری کرد. وی افزود که نهادهای اجرای قانون و شرکای صنعتی در جریان این موضوع قرار گرفته‌اند، اما از ارائه جزئیات بیشتر امتناع ورزید. [[اف‌بی‌آی]] نیز به درخواست اظهار نظر در این باره پاسخ نداد. کارشناسان اعلام کردند که این حمله از نوع «حمله بدون کلیک» (Zero-Click Attack) بوده است، به این معنا که اهداف موردنظر بدون نیاز به کلیک روی هیچ لینک مخربی آلوده شده‌اند. واتس‌اپ از افشای محل استقرار روزنامه‌نگاران و اعضای جامعه مدنی که هدف این حمله قرار گرفته‌اند، از جمله اینکه آیا در ایالات متحده بوده‌اند یا نه، خودداری کرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=WhatsApp says journalists and civil society members were targets of Israeli spyware|نشانی=https://www.theguardian.com/technology/2025/jan/31/whatsapp-israel-spyware|کوشش=The Guardian|تاریخ=2025-01-31|تاریخ بازبینی=2025-02-11|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Stephanie|نام خانوادگی=Kirchgaessner}}</ref> === قطعی === این برنامه به دلیل آپدیت اشتباه سویچ‌های شرکت مادر یعنی [[فیس‌بوک]] در تاریخ ۴ اکتبر ۲۰۲۱ دچار قطعی گردید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Latest updates as Facebook, Instagram and WhatsApp all go down|نشانی=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/facebook-instagram-down-whatsapp-latest-b1932071.html|وبگاه=The Independent|تاریخ=2021-10-04|بازبینی=2021-10-04|کد زبان=en}}</ref> == واتس‌اپ بیزینس == '''واتس اپ بیزینس''' {{به انگلیسی|WhatsApp Business}} نسخهٔ تجاری شرکت [[واتس اپ]] است که در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۹۶ (۲۹ ژانویه ۲۰۱۸ میلادی) توسط شرکت واتس اپ منتشر شد. هدف از انتشار این نسخه کمک به افرادی بود که می‌خواستند علاوه بر استفاده از واتس‌اپ به صورت شخصی برای [[کسب و کار]] تجاری خود هم از آن استفاده کنند. === ویژگی های واتس‌اپ بیزینس === # امکان تعیین نوع بیزینس در پروفایل # امکان تعیین پیام خوش آمد گویی # امکان مشاهده آمار کاربران<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=FA|تاریخ=|وبگاه=whatsapp|نشانی=https://faq.whatsapp.com/fa/android/26000092/?category=5245246|عنوان=دربارهٔ «واتساپ تجاری»|تاریخ بازبینی=2024-12-25}}</ref> # افزودن اطلاعاتی مانند موقعیت فروشگاه و [[وب سایت]] فروشگاه # افزودن ساعت‌ها و روزهای بازبودن و تعطیل بودن فروشگاه # پیام رسانی اتوماتیک در صورت در دسترس نبودن # ایجاد لینک چت مستقیم<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وبگاه=whatsapp|نشانی=https://faq.whatsapp.com/en/android/26000030/?lang=fa|عنوان=How to use click to chat|تاریخ بازبینی=2024-12-25}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست شبکه‌های مجازی دارای بیشترین کاربران فعال]] * [[واتس اپ بیزینس]] * [[سروش (پیام‌رسان)|پیام‌رسان سروش]] * [[اپ موبایل]] * [[پیام‌رسانی فوری]] * [[تلگرام]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|https://www.whatsapp.com}} * {{یادکرد وب | نام خانوادگی=ایران | نام=عصر | عنوان=محبوب‌ترین پیام رسان‌های دنیا به تفکیک کشور/واتس اپ در صدر | وبگاه=عصر ایران | تاریخ=2018-12-26 | سال=2018 | پیوند=http://www.asriran.com/fa/news/602274 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2018-12-26}} {{ویکی‌کتاب|آموزش و واتس آپ/فهرست}} {{ویکی‌انبار-رده|WhatsApp Messenger}} {{پیام‌رسان فوری}} {{نرم‌افزارهای رمزنگاری}} {{وبگاه فیس‌بوک}} [[رده:واتس‌اپ| ]] [[رده:اپلیکیشن‌های تلفن همراه]] [[رده:اکتساب‌های متا پلتفرمز]] [[رده:رسانه‌های اجتماعی]] [[رده:شرکت‌های نرم‌افزاری ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نرم‌افزارهای مرتبط با ویپ]] cqxii12zqqraaperocpo0rpdx8fph6p 0 2040845 42127894 41295251 2025-06-19T03:27:19Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127894 wikitext text/x-wiki {{جعبه فیلم | عنوان= محکومین | تصویر = The Convicts movie poster.jpg | عرض تصویر = | زیرنویس = | کارگردان= [[ناصر محمدی]] | نویسنده= ناصر محمدی | تهیه‌کننده= [[اصغر جلالیان]]{{سخ}}[[علی اکبر پاشاخانلو]] | بازیگران= [[عنایت‌الله بخشی]]{{سخ}}[[نرسی کرکیا]]{{سخ}}[[خسرو امیرصادقی]]{{سخ}}[[رضا کرم رضایی]]{{سخ}}[[جمشید لایق]]{{سخ}}[[شاپور بخشایی]] | موسیقی= [[کامبیز روشن‌روان]] | فیلمبرداری= [[قدرت‌الله احسانی]]{{سخ}} [[مازیار پرتو]] | تدوین= [[داریوش آشوری (تدوین‌گر)|داریوش آشوری]] |استودیو=گروه سینمایی بشارت | انتشار= ۱۳۶۶ | مدت= ۷۷ دقیقه | کشور= ایران | زبان= فارسی }} '''''محکومین''''' فیلمی به کارگردانی و نویسندگی [[ناصر محمدی]] محصول سال ۱۳۶۶ است. == خلاصه داستان == در گرماگرم انقلاب چند مأمور امنیتی فرزند یک جواهر فروش را به قصد اخاذی می‌ربایند و پس از گرفتن مقدار زیادی جواهر او را رها می‌کنند. عباس و پرویز دو تن از ربایندگان، همدستان خود را فریب می‌دهند و با جواهرات می‌گریزند. آنها تصمیم می‌گیرند به کمک یکی از همدستان خود به نام حسن از مرز خارج شوند. در درگیری عباس و پرویز هر دو مجروح می‌شوند و عباس با جواهرات و گذرنامه‌ها به جنگل‌های شمال می‌گریزد. او که زخم سختی برداشته در جنگل بیهوش می‌شود. پیرمرد کوری او را به خانهٔ خود می‌برد و مداوا می‌کند. همسر پیرمرد به عباس مشکوک می‌شود و از طریق برادرش، حسینعلی به مأموران کمیته اطلاع می‌دهد. عباس و به دنبال او حسن و پرویز دستگیر می‌شوند. == بازیگران == * [[عنایت‌الله بخشی]] در نقش عباس * [[خسرو امیرصادقی]] در نقش کامران * [[نرسی کرکیا]] در نقش پرویز * [[رضا کرم‌رضایی]] در نقش حسینعلی * [[اصغر جلالیان]] در نقش رئیس کمیته مردمی * [[جمشید لایق]] در نقش پیرمرد نابینا * [[فرهاد محبت]] در نقش اسد * [[مهری ودادیان]] در نقش همسر پیرمرد * [[ایرج صفدری]] در نقش ساواکی * [[نعمت‌الله گرجی]] در نقش ساواکی * [[مرتضی نیکخواه]] در نقش * [[مجید نوروزی]] در نقش * [[شاپور بخشایی]] در نقش * [[ابراهیم آقاجانی]] در نقش == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد وب |عنوان=محکومین |نشانی= http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109201398 |بازبینی= ۳۰ اوت ۲۰۱۳ |ناشر= [[سوره‌سینما]] |کد زبان= fa}} * {{یادکرد وب |عنوان=لیست کامل عوامل فیلم محکومین |نشانی= http://www.sourehcinema.com/Title/FullCast_Crew.aspx?Id=138109201398 |بازبینی= ۳۰ اوت ۲۰۱۳ |ناشر= [[سوره‌سینما]] |کد زبان= fa}} * [https://web.archive.org/web/20041212165345/http://iranactor.com/FILMS/1367/mahkomin.htm محکومین] در وبگاه ایران‌آکتور {{فیلم-خرد}} [[رده:فیلم‌ها به زبان فارسی]] [[رده:فیلم‌ها به کارگردانی ناصر محمدی]] [[رده:فیلم‌های ۱۳۶۶]] [[رده:فیلم‌های ایرانی]] [[رده:فیلم‌های با موضوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] [[رده:فیلم‌های در مورد آدم‌ربایی]] [[رده:فیلم‌های فیلمبرداری‌شده در استان مازندران]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در جنگل‌ها]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در خانه‌های روستایی]] 5nrepsv0bcgqfckbxl4tmeesevwu617 0 2057863 42127507 41765067 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Delta-light انجام داده بود واگردانده شد 41445512 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات حاکم | نام =عضدالدوله دیلمی | تصویر = Ewer inscribed with name and titles of Abu Mansur Izz al-Amir al-Bakhtiyar ibn Muizz al-Dawla, view 2, Buyid period, Iran, 3rd quarter of 10th century AD, gold - Arthur M. Sackler Gallery - DSC05798.JPG |اندازه تصویر =300px | زیرنویس تصویر =پارچ زرین با نام عزالدوله، [[نگارخانه آرتور سکلر]] | دوران = [[۳۵۶ (قمری)]]/ [[۹۶۷ میلادی]] تا [[۳۶۷ (قمری)]] / [[۹۷۸ میلادی]] | تاجگذاری = | تفویض = | تعمید = | نام کامل ='''[[لقب]]''': عزالدوله{{سخ}}'''[[کنیه]]''': ابومنصور{{سخ}}'''[[نام کوچک]]''': بختیار | لقب = | زادروز = ۳۳۱ یا ۳۳۲ هجری قمری، ۹۴۳ میلادی<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = فراس الطیب |نشانی= http://www.hukam.net/family.php?fam=33|عنوان= البویهیون/بنو بویه/آل بویه/الدیلمیون فی بغداد| ناشر = |تاریخ =۲۰۰۵ |تاریخ بازبینی= ۵ مهر ۱۳۹۲|زبان =ar}}</ref> | زادگاه = [[اهواز]] | تاریخ درگذشت = ۳۶۷ ه‍.ق / ۹۷۸ م | محل درگذشت = | آرامگاه = | پیش از = [[عضدالدوله دیلمی|عضدالدوله]] | پس از = [[معزالدوله دیلمی]] | همسر = دختر [[سبکتگین]] [[غزنوی]] | شهبانو = | همسر ۱ = | همسر ۲ = | همسر ۳ = | کاخ = | دودمان = [[آل‌بویه]] | آواز سلطنتی = | شعار سلطنتی = | پدر = معزالدوله دیلمی | مادر = | فرزندان = مرزبان و سالار<ref name="ربیعی">{{یادکرد دانشنامه|نویسنده= منیژه ربیعی |مقاله = |پیوند مقاله = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=653|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|ناشر=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|شابک=|جلد=|سال=|تاریخ بازبینی= ۵ مهر ۱۳۹۲}}</ref>(ابوالقاسم و ابونصر)<ref name="ارجح">{{یادکرد دانشنامه|نویسنده= مریم ارجح |مقاله = حسن‌بن استاذ هرمز|پیوند مقاله = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=6141|دانشنامه=[[دانشنامه جهان اسلام]]|ناشر=مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی|شابک=|جلد=|سال=|تاریخ بازبینی= ۹ مهر ۱۳۹۲}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=[[ابن اثیر]] |نام= |کتاب=[[الکامل فی التاریخ]] | ناشر= |سال=}}، نسخه بر خط:[http://lib.eshia.ir/22036/9/142/أستاذ جلد : 9 صفحه : 142]</ref> | دین = [[شیعه دوازده‌امامی|مسلمان شیعه دوازده‌امامی]] | امضاء =}} '''بختیار دیلمی''' (فرمانروایی از ۳۵۶ ه‍.ق/ ۹۶۷ م تا ۳۶۷ ه‍.ق / ۹۷۸ م) ملقب به '''عزالدوله''' و مُکَنّیٰ به '''ابومنصور'''، فرزند [[معزالدوله دیلمی]] از فرمانروایان [[آل بویه]] [[عراق]] بوده‌است. در ۳۳۱ یا ۳۳۲ ه‍.ق در [[اهواز]] متولد شد.<ref name="ربیعی"/> در ۳۵۶ ه‍. ق، از خلیفه [[ابوالقاسم فضل مطیع|المطیع لله]] لقب عزالدوله گرفت و در همان سال جانشین پدرش شد و تا سال ۳۶۷ ه‍. ق، بر بیشتر قلمرو پدرش —بجز عمان و کرمان که عضدالدوله دیلمی تصرف کرده بود— حکومت کرد. نواحی حکمرانی او شامل آذربایجان، [[جزیره (میانرودان)|جزیره]]، میانرودان و خوزستان بوده‌است. دوران حکومت او بیشتر یا صرف کشمکش با همسایگان شامل [[حمدانیان]] موصل و حلب، [[فاطمیان]] دمشق و شام، [[بیزانس]] در شمال و عضدالدوله در شرق شد، یا شاهد درگیری قومی - مذهبی در داخل، که شامل ترکان [[سنی]] و [[دیلمیان]] شیعی بود. از مشکلات اصلی عزالدوله می‌توان به ضعف اقتصادی و تهی بودن خزانه اشاره کرد که سبب‌ساز همیشگی شورش سپاهیان می‌شد. عزالدوله از نظر جسمانی قدرتی عجیب داشت ولی سیاستمدار با درایتی نبود. به شکار و بزم بسیار علاقه داشت، در عین حال، به علم و علما و برگزاری مجالس علمی نیز علاقه‌مند بود، به طوری که در زمان وکالت ابن بقیه، سالانه ده هزار درهم به او می‌داد تا نویسندگان را یاری دهد و کتاب تهیه کند.<ref name="ربیعی"/> [[پرونده:IZZ AL-DAWLA gold medallion of five dinars.jpg|بندانگشتی|308x308پیکسل|مدال پنج دیناری عزالدوله بوزن ۲۰/۵۴ گرم؛ ضرب مدینة السلام (بغداد) بسال ۳۶۳ هـ.ق.]] == حکومت == معزالدوله، پدر عزالدوله، هنگام مرگ، وصیت کرد که لقب امیرالامرایی [[بغداد]] را به بختیار دهند و از عزالدوله خواست تا از عمویش [[رکن‌الدوله دیلمی|رکن الدوله]]، که بزرگ خاندان بویه بود، و پسر عمویش، عضدالدوله، اطاعت کند و با ترکان سپاه، خصوصاً فرمانده آنان، [[سبکتگین|سبکتکینِ غزنوی]]، مدارا نماید. به گفته [[ابن مسکویه]]،<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= مسکویه|نام= احمدبن محمد |کتاب=[[تجارب الامم]] جلد دوم | ناشر= آمد روز مصر|سال= ۱۳۳۳}}</ref> پس از درگذشتن معزالدوله، سه روز باران شدیدی بارید، به طوری که رفت‌وآمد دشوار شد و دولتمردان و درباریان نتوانستند خارج شوند و همین امر به بختیار امکان داد که، بدون درگیری، بر تخت نشیند. لقب امیرالامرا به‌خودی‌خود نشان از هیچ برتری نداشت و امتیازی محسوب نمی‌شد، کما اینکه خلیفه این عنوان را به ضعیف‌ترین و جوانترین برادر آل‌بویه داده بود، اما هنگامی که جاه‌طلبی قویترین امیران آل‌بویه برای یکپارچه کردن کل سرزمین تحت فرمان بویه‌ها را در نظر بگیریم، این لقب محملی برای برتری‌جویی سیاسی محسوب می‌شد. در مورد عضدالدوله، که امیری قدرتمند بود، نمود این داستان به صورت ادعای دروغین عضدالدوله درآمد که خلیفه پدرش رکن‌الدوله را امیرالامرا نموده‌است؛ در صورتی که عزالدوله این لقب را داشت.<ref name="ایرانیکا">{{یادکرد دانشنامه|نویسنده=Tilman Nagel|مقاله = {{unicode|BUYIDS}}|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/buyids|دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|ناشر= online edition|سال= ۲۰۱۳|تاریخ بازبینی= ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۳|زبان = en}}</ref> [[اخشیدیان]] مصر وآل بویه (شیعه‌های) عراق، همیشه بر سر حکومت بر [[مکه]] جنگ داشتند؛ به نحوی که یک بار در ۳۴۳ ه‍.ق و دیگربار در ۳۵۶، در حج، امیرحاجیان بویه‌ها، حاجیان مصری را غارت کرد و امیر ایشان را به قتل رساند. در آن تاریخ به نام بختیار در مکّه خطبه خوانده شد و امیری حج بر عهده ابواحمد موسوی پدر [[شریف رضی]] و [[مرتضی علم‌الهدی|علم الهدی]] گذاشته شد و برخلافت المطیع للّه نیز تأکید شد.<ref name="ربیعی"/> در ۳۵۶ ه‍. ق، [[وشمگیر]] به خراسان حمله کرد و رکن الدوله از بختیار کمک خواست. عزالدوله [[سبکتگین|سبکتکین]] را مأمور کمک نمود. بدنبال سرپیچی سبکتکین، بختیار ناچار بَختَکین آزادرویه، یکی از غلامان پدرش را به کمک عمویش فرستاد که البته با مرگ وشمگیر قضیه منتفی شد. در همین زمان، کارگزاران عضدالدوله برای خرید سالانه سپاه به بغداد آمده بودند؛ اما بختیار مانع کار آنان شد و زمینه اختلاف با پسر عمویش را فراهم آورد.<ref name="ربیعی"/> مشکل اقتصادی عزالدوله به او امکان پرداخت حقوق سپاهیان را نمی‌داد. در نتیجه ترکان و دیلمیان سپاه هردو بر او فشار می‌آوردند. کاتب دربار<ref group="یادداشت">ابوالفضل شیرازی، عباس بن حسین بن عبدبن فاخر (۳۰۳–۳۶۲ق/۹۱۵–۹۷۳م)</ref> تقبل کرد که مخارج سپاه را با دریافت خراج از [[اهل ذمه]] و گرفتن اموال و املاک مردم حل کند که به پاداش این کار به وزارت رسید. اما عزالدوله در ۳۵۸ او را عزل و اموال و املاکش را ضبط نمود، و کاتب دیگر<ref group="یادداشت">ابوالفرج محمد بن عباس بن فسانجس</ref> دربار را به جای او برگماشت؛ لیکن پس از مدتی، باردیگر او را به وزارت آورد. در سال ۳۵۷، حبشی برادر عزالدوله که به تحریک اطرافیانش از فرستادن خراج بصره به بغداد سرباز می‌زد، سر به شورش برداشت و وزیر مأمور به دفع او شد. [[ابوالفضل عباس]] وزیر با حیله حبشی را در جنگ شکست داد و او و تمامی افراد خانواده و نزدیکانش را دستگیر و اموال بسیاری از آنان را مصادره کرد. حبشی مدتی در قلعه مهدی، و سپس اهواز و رامهرمز دربند بود؛ اما سرانجام با درخواست رکن الدوله، از زندان آزاد شد و نزد عمو و سپس پسر عمویش عضدالدوله رفت. بختیار نیز پسر هشت ساله خود مرزبان را به جای برادر، امیر بصره کرد.<ref name="ربیعی"/> در همین سال ۳۵۷، محمد فرزند [[ابوالقاسم عبدالله مستکفی|مستکفی]] در بغداد ادعای [[مهدویت]] کرد. او که پیش از این نزد [[کافور اخشیدی]] در مصر، کارش بالا گرفته بود، به بغداد رفت و بین علویان و اهل سنت طرفدارانی جمع کرد. [[سبکتگین غزنوی|سبکتکینِ غزنوی]] ابتدا طرفدار او شد اما هنگامی که فهمید پسر مستکفی است، از طرفداری او منصرف شد. سرانجام عزالدوله او را دستگیر کرده نزد خلیفه فرستاد، و خلیفه او را مجازات نمود.<ref name="ربیعی"/> برآمدن فاطمیان درمصر برای عزالدوله بختیار مشکل‌های جدیدی فراهم نمود. همین باعث شد تا حسین (یا حسن) بن احمدبن ابوسعید جنابی [[قرمطی]] با کمک مالی بختیار و تحریک خلیفه در ۳۵۸ روی به [[دمشق]] نهد و بر آن شهر که در دست جعفربن فلاح، از فرماندهان خلیفه فاطمی، بود مسلط شود.<ref name="ربیعی"/> در زمان عزالدوله، [[عمران بن شاهین]] که بر اثر ارتکاب جنایتی در زمان معزالدوله، به باتلاقهای اطراف [[استان واسط|واسط]] و [[بصره]] پناه برده بود، دوباره سر به شورش برداشت. عزالدوله در ۳۶۰، ناگزیر شد که برای جنگ با وی به نعمانیه برود؛ اما در این جنگ شکست خورد و تقاضای صلح کرد. برای رفع اختلاف میان ترکان و دیلمیان، عزالدوله در ۳۶۰ دختر بختکین را به ازدواج پسر خود مرزبان و دختر بَکتجور، غلام معزالدوله، را به عقد پسر دیگر خود سالار درآورد و همه سپاه برای حفظ دوستی [[سبکتگین|سبکتکین]] و بختیار سوگند خوردند، لیکن این کار ثمری نداشت.<ref name="ربیعی"/> == تهاجم بیزانس == [[پرونده:Gunthertuch.jpg|250px|بندانگشتی|چپ|تصویر دمیس تیکس، امپراتور بیزانس هنگام بازگشت از جنگ. پارچه نقشدار ابریشم بیزانسی.]] در ۳۶۱ه‍.ق (۹۷۲ م)، [[ژان یکم (امپراتور بیزانس)|دمیس‌تیکس]]<ref group="یادداشت">John I Tzimiskes</ref> با سپاه [[روم شرقی]] به جزیره ومیانرودان حمله کرد. جمعی از مسلمانان کشته و اموالشان غارت شد. مردم ربیعه<ref group="یادداشت">قسمت شمالی میانرودان، به سه بخش تقسیم می‌شد که هر بخش را (دیار) می‌گفتند. سه دیار شمالی میانرودان عبارت بودند از: دیار بکر، دیار ربیعه، و دیار مضر، که در واقع از نام سه قبیله‌ای که قبل از ظهور اسلام و در زمان ساسانیان به آن جا کوچ کرده و تحت فرمانروایی ساسانیان درآمدند گرفته شده‌است. شهر (آمد) که در ساحل رود دجله و در جنوب ترکیه قرار داشت مرکز دیاربکر و محل سکونت بکریان بود. (موصل) که در ساحل رود دجله و در شمال عراق قرار داشت بزرگ‌ترین شهر دیار ربیعه و محل سکونت قبیله ربیعه بود، و محل سکونت مضریان، (رقه) بود که در ساحل رود فرات و در شمال سوریه قرار داشت. [http://www.bashgah.net/fa/content/print_version/42802 جغرافیای تاریخی کوفه، باشگاه اندیشه] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150923184329/http://www.bashgah.net/fa/content/print_version/42802 |date=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵}}</ref> و [[دیاربکر]] از خلیفه و عزالدوله که در [[کوفه]] بود، یاری خواستند. بختیار وعده جنگ با رومیان را داد و فرمان جنگ صادر کرد. عده زیادی از غازیان در بغداد جمع شدندو به روم حمله بردند و بسیاری از رومیان را اسیر کردند و جمع زیادی از بطریقان (پاتریسین‌ها) را کشتند و سرهایشان را برای مسلمانان آوردند. بختیار به بهانه جنگ با رومیان، چهارصدهزار درهم از خلیفه گرفت و مسئله جهاد را فراموش کرد، در صورتی که خلیفه برای تأمین این پول، اسباب خانه و لباس خود را فروخته بود. وجود غازیان پرشور در بغداد، شامل سنّیان و شیعیان و جوانان و عیاران، سبب شد تا مردان مسلح بسیاری در بغداد پراکنده شوند و در سال ۳۶۱ اغتشاش به وجود آید. در این سال، عیاران محله‌ها را غارت و به خانه‌ها حمله می‌کردند. محلة کَرْخ که شیعه‌نشین و کانون بازرگانی بود، گرفتار هجوم شد؛ ترکان به هتک ناموس مردم پرداختند و خمار، رئیس پلیس عزالدوله در بغداد، را به بهانه‌ای به قتل رساندند. بختیار برای جلوگیری از گسترش شورش، از خون صاحب شرطه خود گذشت و برای رفع فتنه ترکان از سبکتکین کمک خواست و یکی از حاجبان سبکتکین را صاحب شرطه بغداد کرد.<ref name="ربیعی"/> در شعبان ۳۶۲، زندانبان زندان کرخ مردی عامی از اهل سنت را به قتل رساند. مردم و ترکان شوریدند و زندانبان را کشتند و جسدش را سوزاندند و زندانیان را آزاد ساختند. ابوالفضل عباس (وزیر) که سنی متعصبی بود، حاجب خود، صافی، را که او نیز سنی‌ای متعصب بود، برای کشتار عامه به کرخ فرستاد. صافی کرخ را به آتش کشید، که در آن هفده هزار تن کشته شدند و سیصد دکان و ۳۳ مسجد و بسیاری از اموال مردم در آتش سوخت. در ۳۶۲، ابوالفضل عباس، که در آتش‌سوزی کرخ مؤثر بود، از وزارت عزل شد و پس از او ابن بَقیّه، که آشپز عزالدوله بود، به وزارت رسید و دستور داد تا ابوالفضل عباس را حبس و اموالش را مصادره کنند.<ref name="ربیعی"/> == اختلاف با ترکان سپاه == سپاهیان دیلمی از یکسو و ترکان سپاه که از سوی دیگر بر عزالدوله برای تأمین هزینه سپاه فشار می‌آوردند؛ اما خزانه خالی و درآمد ناکافی حکومت، کفاف هزینه‌های روزافزون سپاه را نمی‌کرد. در ۳۶۳، سپاهیان شورش کردند. عزالدوله اجباراً برای تأمین هزینه سپاهیان، به [[موصل]] که اباتَغْلِب حَمْدانی در آن حکومت می‌کرد حمله نمود. پس از مرگ معزالدوله، اباتغلب قصد داشت به دلیل ناتوانی مالی و ضعف سیاسی بختیار، بغداد را تصرف کند. در ۳۶۲ امیر حمدانی سعی نمود که با نیرنگ [[سبکتگین|سبکتکین]] را به دستگیری خلیفه و عزالوله برانگیزد، لیکن با وساطت وزیر بین عزالدوله و سبکتکین صلح شد و بختیار شرایط سبکتکین را پذیرفت.<ref name="ربیعی"/> [[پرونده:Al-Jazira-ar.svg|300px|بندانگشتی|چپ|ناحیه جزیره در میانرودان، نمایش مناطق سه قبیله بکر، ربیعه و مضر. بیشتر این مناطق تحت تسلط دولت حمدانی موصل بوده‌است.]] عزالدوله از هجومش به موصل، در ۳۶۳، نتیجه‌ای نگرفت و این بار برای به دست آوردن پول، به اهواز که مقر املاک ترکان و خصوصاً [[سبکتگین|سبکتکین]] بود، روی آورد و سبکتکین را در بغداد نهاد. حاکم اهواز، بختکین آزادرویه، با عزالدوله به شایستگی رفتار نمود و دو بار مالیات سالانه را پیشکش کرد، اما بین لشکریان دیلمی و ترک جنگ درگرفت. سران دیلمی از عزالدوله خواستند که ترکان را زندانی کند و در اهواز خون ترکان مباح اعلام شد. عزالدوله قبل از حرکت به سوی اهواز، از اطرافیان خود خواسته بود که شایعه مرگش را در بغداد پخش کنند و هنگامی که [[سبکتگین|سبکتکین]] برای تسلیت آمد، او رادستگیر نمایند. سبکتکین در این دام نیفتادو آشکار شدن این نیرنگ ترکان را شوراند. به حدی که کاخ عزالدوله را محاصره نمودند و به آتش کشیدند. اهل سنت، به طرفداری از ترکان، به محله شیعه‌نشین کرخ حمله کردند و باردیگر آنجا را به آتش کشیدند. سرانجام عزالدوله زندانیان ترک را آزاد و آزادرویه را به جای سبکتکین سپه سالار کرد. چون اختیار بغداد از کف عزالدوله خارج شد، رکن الدوله، عضدالدوله و اباتغلب حمدانی را به کمک طلبید. همچنین با فرستادن هدایایی برای عمران بن شاهین، از او نیز یاری خواست لیکن عمران هدایای او را پس فرستاد و درخواست کمک او را رد کرد. [[سبکتگین|سبکتکین]] در ۳۶۴ به عزالدوله پیشنهاد کرد که بغداد و واسط سرزمین ترک‌ها باشد و بصره و اهواز متعلق به دیلمیان. بعد از آگاهی دیلمیان از پیشنهاد، دگربار میان آنان و ترکان جنگ به راه افتاد. سبکتکین و ترکان به واسط رفتند و [[ابوبکر عبدالکریم طائع|خلیفه الطائع بالله]] و پدر او [[ابوالقاسم فضل مطیع|المطیع]] را که در ۳۶۳ از خلافت عزل کرده بودند، با خود به واسط بردند. در گیرودار سفر، المطیع و سبکتکین درگذشتند و البتکین بر ترکان امارت یافت. بختیار از عضدالدوله کمک خواست، اما عضدالدوله که در انتظار نابودی او بود، کمک را به تأخیر می‌انداخت، تا سرانجام به عزالدوله پیغام داد که از واسط خارج شود. ترکان، واسط را محاصره کرده بودند لیکن هنوز حرمت عزالدوله را نگاه می‌داشتند و او را دستگیر نمی کردند. == سالشمار زندگی عزالدوله == {|style="width:220px; margin: 0.1em; background: #F6F4F4; border: 1px solid #dcdcdc; font-size: 0.80em;" |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۳۱ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |تولد |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FF0000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۴۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |ازدواج با دختر سبکتکینِ غزنوی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #60629F;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۵۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شروع امارت و امیرالامرایی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FFFF00;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۵۷ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |نافرمانی برادرش حبشی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۵۷ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |ادعای مهدویت محمد پسر مستکفی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #60629F;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۵۸ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |عزل ابوالفضل عباس (وزیر) |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FFFF00;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۵۸ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |اشغال دمشق توسط حسین جنابی قرمطی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #60629F;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۰ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شکست در جنگ با عمران بن شاهین |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FFA000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۱ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |حمله دمس تیکوس |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FF0000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۱ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |اختلال در بغداد |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۲ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |تشنج در محله کرخ بغداد |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FF0000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۳ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شورش سپاهیان |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #60629F;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۳ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |لشکرکشی به موصل حمدانی |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FFFF00;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۳ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شورش ترکان سپاه |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۳ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |دخالت عضدالدوله و شکست ترکان |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FF0000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |مرگ رکن‌الدوله و سرپیچی بختیار از عضدالدوله |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size:1em;"|۳۶۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شکست بختیار از عضدالدوله در رامهرمز |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FFA000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |شکست عمران بن شاهین طرفدار بختیار |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size:1em;"|۳۶۶ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |سرکوب قبیله ربیعه در بصره (طرفدار بختیار) |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #FF0000;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size: 0.85em;"|۳۶۷ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |سرکشی دوباره بختیار و سرکوب عضدالدوله |- |style="height: 20px; width: 5px; background: #A2D12E;" | |valign="top" style="font-weight: bold; font-size:1em;"|۳۶۷ |valign="top" align="right" style="border-bottom: 1px solid #dcdcdc;" |اعدام بختیار بدستور عضدالدوله |} == عضدالدوله وارد میشود == سرانجام با اصرار عزالدوله، عضدالدوله به سوی واسط حرکت کرد و وزیر رکن الدوله هم که از ری آمده بود به کمک عزالدوله آمد. در نتیجه [[آلپ‌تگین]] و ترکان به بغداد بازگشتند و اباتغلب حمدانی که در غیاب ترکان وارد بغداد شده بود، بغداد را تخلیه کرد. عضدالدوله بدنبال ترکان شورشی به بغداد حمله کرد و ترکان را شکست داد. او که آرزوی حکومت عراق را در سر می‌پرورد و از گذشته نیز با بختیار اختلاف داشت، پنهانی از سران دیلمی سپاه خواست که بر عزالدوله بشورند و حقوق عقب افتاده را بخواهند، در حالی که خزانه خالی بود و از عزالدوله هم خواست تا برای تهدید سران سپاه، بظاهر از کار کناره‌گیری کند. بختیار خواسته او را پذیرفت و عضدالدوله با این ترفند بختیار و خانواده اش را دستگیر و زندانی کرد. سپس از ترکان استرداد خلیفه الطائع بالله را خواست و او را به بغداد بازگرداند و به او اکرام فراوان نمود، سپس با عمران بن شاهین و اباتغلب صلح کرد.<ref name="ربیعی"/> مرزبان پسر عزالدوله، حاکم بصره، ماجرای دستگیری پدرش را با رکن الدوله در میان نهاد. در همین زمان، عضدالدوله نیز ابوالفتح عمید (وزیر رکن الدوله) را نزد پدر فرستاد تا با وعده سی میلیون دینار خراج سالانه، امارت او را بر عراق بپذیرد و قبول کند که عزالدوله و خانواده اش به ری نزد او بروند. رکن الدوله از دستگیری عزالدوله بسیار ناراحت شد و برفرزند خشم گرفت و دستور داد که به شیراز بازگردد.<ref name="ایرانیکا"/> ابن بقیه در واسط از فرمان عضدالدوله سرپیچی نمود و عمران بن شاهین نیز با او همداستان شد. عضدالدوله برای سرکوب آنان لشکری فرستاد که پیروز نشد. مردم چون از شکست لشکر عضدالدوله آگاهی یافتند، شورش نمودند. در فارس، چون مردم شنیدند که پدر بر او خشم گرفته، جلوی ارسال اموال وی را بستند؛ و مردم بغداد نیز بر شوریدند. عضدالدوله به ناچار عزالدوله را از بند رها کرد و به فارس بازگشت و عزالدوله را، به نیابت از خود در عراق برگماشت. با خروج عضدالدوله از عراق، ابن عمید وزیر رکن الدوله، که در عراق مانده بود، به وزارت بختیار منصوب شد. عزالدوله با [[فخرالدوله دیلمی|فخرالدوله]]،<ref name="ایرانیکاعضد">{{یادکرد دانشنامه|نویسنده=Ch. Bürgel and R. Mottahedeh|مقاله = {{unicode|ʿAŻOD-AL-DAWLA, ABŪ ŠOJĀʾ FANNĀ ḴOSROW}}|نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/azod-al-dawla-abu-soja|دانشنامه=[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]|ناشر= online edition|سال= ۲۰۱۳|تاریخ بازبینی= ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۳|زبان = en}}</ref><ref group="یادداشت">فخرالدوله، یکی از فرزندان رکن‌الدوله است که پدر امیری ناحیه همدان را به او داده بود.</ref> ابن بقیه، حکمران [[آل حسنویه|کرد حسنویه برزیکانی]]،<ref name="ایرانیکاعضد"/> اباتغلب حمدانی، معین الدین، و عمران بن شاهین ضد عضدالدوله همدست شد و نام او را از خطبه برانداخت و در بغداد بدگویی از او را رواج داد. ابن عمید وزیر هم به این اختلاف دامن می‌زد. خلیفه، دختر عزالدوله را به عقد خود درآورد و صاحب شرطه [[سبکتگین|سبکتکین]]، که در [[آتش‌سوزی]] کرخ دست داشت، مجازات شد. با مرگ رکن‌الدوله در۱۸ محرم ۳۶۶–۱۶ سپتامبر ۹۷۶ - تمام تلاش‌های عزالدوله ضد پسرعمویش عضدالدوله بی‌اثر شد زیرا عضدالدوله دیگر نگرانی از مخالف پدرش نداشت و می‌توانست با عزالدوله روبرو شود. در ۱۱ ذیقعده ۳۶۶ - اول ژوئیه ۹۷۷ - عضدالدوله در اهواز به راحتی عزالدوله را شکست داد.<ref name="ایرانیکاعضد"/> حتی با وجود این شکست، باز عضدالدوله به عزالدوله اجازه داد که به سوریه برود و در آنجا برای خودش امارتی تأسیس کند، اما عزالدوله بر پیمان خود با پسرعمویش پایدار نماند و به تحریک اباتغلب حمدانی، باردیگر همراه با حمدانی‌ها به نبرد عضدالدوله نزدیک سامرا رفت که شکست خوردند(۱۸ [[شوال]] ۳۶۷–۲۹ می ۹۷۸) و عزالدوله به دستور عضدالدوله اعدام شد.<ref name="ربیعی"/> == میراث == '''عزالدوله بختیار آل''' بویه فرمانروایی [[استان خوزستان|خوزستان]] و [[عراق]] و دامادبنیان‌گذار حکومت [[سبکتگین|غزنویان سبکتگین غزنوی]] براساس از گفته‌ها [[مردم بختیاری]] از نوادگان '''عزالدوله بختیار''' هستند؛ زیرا پیش از آن نامی از بختیاری وجود ندارد. گروهی از نوادگان عزالدوله بختیار در زمان حکومت آل بویه در منطقه امروزی بختیاری‌ها ساکن شدند وعلی قلی بختیاری، در کتاب خود موسوم به تاریخ بختیاری می‌نویسد:[[تاریخ بختیاری|[۲]]] بعد از تتبع از کتب تاریخ، این ایل جلیل نسبشان به ملوک بویه که [[ساسانیان (شاهنامه)|ساسانیالاصلند]]، می‌رسد و سرسلسله ایشان، عزالدوله بختیار است؛ زیرا قبل از عزالدوله بختیار نامی در کتب نیست. ممکن است در قدرت و سلطنت [[آل بویه]] جماعتی از کسان ایشان که در ایران پراکنده شده‌اند، شعبه‌ای از ایشان به اسم بختیار معروف شده باشند.[[تاریخ بختیاری|[۲]]] == جستار های وابسته == * [[عضدالدوله دیلمی]] * [[آل‌بویه]] == یادداشت ها == <references /> <references group="یادداشت" />۸.https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C tmqcepeqocl8w51vfze6q6tic2qdwcj 0 2062737 42127480 40780832 2025-06-18T17:05:23Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] ([[User talk:Iran ryyf 2|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 36216332 wikitext text/x-wiki '''مکتب نوفیثاغورسی''' (Neopythagoreanism) مکتبی برای احیای آموزه‌های [[مکتب فیثاغوری]] بود که در قرن‌های اول و دوم میلادی برجسته شده بود. این [[مکتب]] تلاشی بود برای معرفی یک عنصر مذهبی به فلسفه یونان، پرستیدن خدا با یک زندگی زاهدانه و نادیده گرفتن لذات جسمانی و تمام انگیزه‌های مبنی بر لذات جسمانی، برای پاک کردن روح.<ref>Calvin J. Roetzel, ''The World That Shaped the New Testament'', 2002, [http://books.google.ch/books?id=mTlUqGjYpeoC&pg=PA68 p. 68].</ref> == جستارهای وابسته == * [[مکتب فیثاغوری]] == پی نوشت‌ها == {{پانویس}} {{جهان‌بینی}} [[رده:مکتب نوفیثاغورسی]] [[رده:عرفان]] [[رده:مکتب‌های فکری درون‌گرایی]] [[رده:مکتب‌های فلسفی یونان باستان]] 6yc0x34qdihyfruzi5btlp52ysn89tk 0 2127111 42128112 40757751 2025-06-19T10:08:31Z Razgura 327315 روزرسانی 42128112 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات نیروگاه |نام = تأسیسات آب سنگین اراک |نام‌تصویر =Arak Heavy Water4.JPG |عرض‌جغرافیایی = ۳۴٫۴۹ |طول‌جغرافیایی =۴۹٫۲۲ |زیرنویس تصویر =نیروگاه آب سنگین اراک |تاریخ شروع احداث = ۱۳۷۷ |تاریخ تأسیس = |تعداد فاز = |نوع نیروگاه = هسته‌ای-راکتور آب سنگین |توان تولیدی کل = ۴۰ مگاوات |مسئول نیروگاه = [[سازمان انرژی اتمی]] |تعداد کارکنان = |کشور = ایران |شهر =خنداب |مالک = |هزینه ساخت = |شرکت سازنده = |شرکت طراح = |حداکثر قدرت = |وب‌سایت = |وابسته به = سازمان انرژی اتمی |مساحت = ۲۰ هکتار | شهرستان = خنداب }} {{انرژی هسته‌ای در ایران}} [[پرونده:Arak Heavy Water5.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|نیروگاه آب سنگین اراک]] '''مجتمع آب سنگین اراک (خنداب)''' معروف به '''IR-40''' یکی از تأسیسات بزرگ هسته‌ای کشور [[ایران]] است که در ۵۵ کیلومتری شمال غرب [[اراک]] و در ۵ کیلومتری شهر [[خنداب]] قرار دارد.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://isna.ir/fa/news/92071711508/آب-سنگین-اراک-بهانه-جویی-جدید-غرب |عنوان=آب سنگین اراک، بهانه‌جویی جدید غرب | ناشر =ایسنا |تاریخ = 17 مهر 1392|تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> نخستین تلاش برای تهیه آب سنگین در ایران در سال ۱۳۶۳ انجام شد و در سال ۱۳۷۷ ساخت این تأسیسات در اراک آغاز و در سال ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید. این تأسیسات در سال ۱۳۹۲ برای مدتی و در راستای [[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]] تعطیل شد اما در ادامه با کاهش تعهدات برجامی ایران مجدد فعالیت خود را آغاز کرد. طرح باز طراحی این راکتور در سال ۱۳۹۸ آغاز شد. ایران سالانه در این تأسیسات ۲۰ تن آب سنگین تولید می‌کند که بخشی از آن را صادر می‌کند. در سال 2025، رآکتور در حمله‌ای اسرائیلی در جریان جنگ ایران و اسرائیل مورد هدف قرار گرفت، پس از آنکه اسرائیل از ساکنان مناطق اطراف، به ویژه اراک و خنداب، خواست تا منطقه را تخلیه کنند.<ref name=":02">{{Cite web|title=Israel Strikes Iran’s Heavy-Water Reactor in Arak|url=https://www.wsj.com/livecoverage/iran-israel-conflict-news/card/israel-strikes-iran-s-heavy-water-reactor-in-arak-tqjqjoWMTsGuw74VePuh|access-date=2025-06-19|website=WSJ|language=en-US}}</ref> == تاریخچه == نخستین تلاش برای تهیه آب سنگین در ایران در سال ۱۳۶۳ به‌طور آزمایشگاهی و با استفاده از روش [[الکترولیز]] انجام شد، اما تلاش‌ها در این زمینه نتیجه‌ای در برنداشت. پس از فراغت [[سازمان انرژی اتمی]] از پروژه‌های نیمه صنعتی افزایش غلظت و تبدیل [[اورانیوم]] بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۷، پیشنهاد اجرای یک پروژه صنعتی آب سنگین به سازمان ارائه و پس از مدتی با ابلاغ شورای معاونان سازمان انرژی اتمی اجرای این طرح آغاز شد؛ اما با توجه به محدودیت‌ها در کسب اطلاعات علمی و فنی از کشورهای خارجی و جذب نشدن نیروهای حرفه‌ای این پروژه تا سال ۱۳۷۷ به تعویق افتاد. در این سال‌ها علاوه بر تهیهٔ دانش فنی، طراحی‌های پایه، مقدماتی، شروع طراحی تفصیلی، مطالعات و عملیات سایت‌یابی انجام شد و در این میان سایت خنداب انتخاب گردید.<ref name=ToolAutoGenRef1/> این پروژه در زمینی به مساحت ۲۰ هکتار در شمال غربی [[خنداب]] ساخته شده‌است. دلیل انتخاب این مکان برای ساخت پروژه تأمین مواد اولیه، زلزله‌خیز بودن، استراتژیک بودن منطقه، بحث‌های سیاسی، پدافندی عنوان شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تنها کارخانه تولید آب سنگین غرب آسیا در اراک که محصولش لیتری هزار دلار ارزش دارد|نشانی=https://www.didbaniran.ir/بخش-سیاسی-3/162289-گزارشی-از-تنها-کارخانه-تولید-آب-سنگین-غرب-آسیا-در-اراک-که-محصولش-لیتری-هزار-دلار-ارزش-دارد|وبگاه=دیدبان ایران|تاریخ=2023-10-14|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> کار ساخت مجتمع از سال ۱۳۷۷ خورشیدی آغاز و تمامی مراحل طراحی و اجرای آن توسط متخصصان ایرانی انجام شد. بهره‌برداری از این نیروگاه در سال ۱۳۸۵ و توسط [[محمود احمدی‌نژاد]] رئیس‌جمهور وقت انجام گردید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=24242 |عنوان=مجتمع تولید آب سنگین اراک افتتاح شد | ناشر =تبیان |تاریخ =4 شهریور 1385 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> این راکتور در نزدیکی نیروگاه ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک قرار دارد تا بتواند آب سنگین مورد نیاز این نیروگاه را تأمین کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بازرسان آژانس به ایران برای بازدید از تأسیسات اراک – DW – ۱۳۹۲/۹/۱۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ورود-بازرسان-آژانس-به-ایران-برای-بازدید-از-تاسیسات-اراک/a-17277801|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> در آبان ۱۳۹۲ [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] در گزارش فصلی خود خبر داد که ایران پس از روی کار آمدن [[حسن روحانی]] توسعه فعالیت‌های هسته‌ای را متوقف کرده‌است. این اولین گزارشی بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از ریاست جمهوری حسن روحانی منتشر کرد. ایران اعلام کرده بود نیروگاه آب سنگین خنداب در سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۴ شروع به کار خواهد کرد اما بعداً آن را به تعویق انداخت. در سال ۱۳۹۸ خبرهایی مبنی بر باز طراحی این راکتور منتشر شد. در باز طراحی این تأسیسات قرار شد تا میزان پلوتونیوم تولید شده در این راکتور، کاهش یابد و در عوض میزان [[نوترون]] آن افزایش چند برابری داشته باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزییات بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/680302/جزییات-بازطراحی-رآکتور-آب-سنگین-اراک|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۸/۰۴/۳۱–۱۵:۱۴|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=رئیس سازمان انرژی اتمی ایران: نوسازی و تکمیل راکتور آب سنگین اراک در حال انجام است|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/ایران/20200408-رئیس-سازمان-انرژی-اتمی-ایران-نوسازی-و-تکمیل-راکتور-آب-سنگین-اراک-در-حال-انجام-است|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2020-04-08|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> قرار است تا این بازطراحی توسط ایران و چین انجام گیرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ایران و چین قرارداد بازطراحی رآکتور اراک را امضا می‌کنند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-39650906|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2023-10-14|زبان=fa}}</ref> == تولیدات و کاربردها == تولیدات نیروگاه شامل [[آب سنگین]] و [[آب سبک]] است که از محصولات جانبی آب سنگین به‌شمار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.hamvatansalam.com/news79554.html |عنوان=مجتمع اراک تا پایان سال آب سبک تولید می‌کند | ناشر =روزنامه هموطن |تاریخ =21 فروردین 1386 |تاریخ بازبینی=}}</ref> این راکتور قادر است تا سالانه ۲۰ تن آب سنگین با غنای ۹۹٫۸۸ درصد تولید نماید. آب سنگین پرمصرف‌ترین ایزوتوپ دنیاست.<ref name=":1"/><ref name=":0"/> آب سنگین تولیدی این نیروگاه در حوزه‌های مختلف از جمله زیست‌شناسی، پزشکی و فیزیک کاربرد دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=24264 |عنوان=آب سنگین چیست؟ | ناشر = تبیان|تاریخ =8 شهریور 1385 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> همچنین از آن به عنوان مادهٔ خنک‌کننده برای نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید [[رادیودارو]] استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/detail/News/2072205|عنوان=عملیات نصب محفظه اصلی و قسمت فوقانی رآکتور آب سنگین اراک آغاز شد | ناشر =خبرگزاری مهر |تاریخ =19 خرداد1392 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> آب سنگین در تولید برق از نیروگاه‌های آب سنگین به‌کار می‌رود. علاوه بر آن در [[پزشکی هسته‌ای]] و تولید رادیوایزوتوپ‌ها و رادیودارو ها نیز مصارف زیادی دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بازرسان آژانس به ایران برای بازدید از تأسیسات اراک – DW – ۱۳۹۲/۹/۱۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ورود-بازرسان-آژانس-به-ایران-برای-بازدید-از-تاسیسات-اراک/a-17277801|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> آب سبک نیز جهت درمان و پیشگیری از [[سرطان]] کاربرد دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hamvatansalam.com/news79554.html|عنوان=مجتمع اراک تا پایان سال آب سبک تولید می‌کند|ناشر=روزنامه هموطن|تاریخ=21 فروردین 1386|تاریخ بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> این مجتمع همچنین اکسیژن ۱۸ را تولید می‌کند که برای تولید [[فلوئور]] ۱۸ لازم و کاربردی است.<ref name=":0"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=راکتور آب سنگین اراک قلب تپنده کویر خنداب|نشانی=https://www.isna.ir/news/93063017665/راکتور-آب-سنگین-اراک-قلب-تپنده-کویر-خنداب|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2014-09-21|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> ایران از نظر تولید آب سنگین در دنیا، در مقام نهم پس از کشورهایی چون همچون آمریکا، روسیه، چین، هند، آرژانتین، [[رومانی]] و [[کانادا]] قرار دارد و آب سنگین تولیدی خود را به کشورهای مختلفی صادر می‌کند.<ref name=":0"/> == بازتاب در جهان == [[پرونده:Arak Heavy Water4.JPG|بندانگشتی|راکتور آب سنگین IR-40 اراک، ایران.]] مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران بارها در تبیین و تشریح دکترین هسته‌ای ایران بر صلح آمیز بودن آن تأکید کرده‌اند و اعلام می‌کنند که تولیدات این مجتمع هسته‌ای نیز در جهت منافع صلح‌آمیز است.<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =حاتمی راد | نام =منصور | عنوان =کجتمع آب سنگین خنداب | ژورنال =پیام | مکان = | ناشر = | دوره = | شماره =82 | سال =1386 | صفحه =162 | پیوند = |کد زبان = fa| تاریخ بازبینی = | doi =}}</ref> اما فعالیت نیروگاه آب سنگین اراک (خنداب) یکی از موارد نگرانی غرب دربارهٔ [[برنامه هسته‌ای ایران]] بوده‌است. مخالفان برنامه هسته‌ای ایران معتقدند این نیروگاه می‌تواند در صورت آغاز و گسترش فعالیت، پلوتونیوم قابل استفاده در ساخت [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] را تولید کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/11/131114_me_iran_halts_nuclear_activities.shtml|عنوان=ایران توسعه فعالیت‌های هسته‌ایش را 'متوقف' کرده‌است|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> ایران هم برای همکاری بیشتر با سازمان‌های بین‌المللی، طرح باز طراحی این راکتور را در دستور کار خود گذاشته‌است تا میزان پلوتونیوم ساخته شده در این راکتور را کاهش دهد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=تاکید اسلامی بر تسریع بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک؛ اعتراض ایران به گزارش آژانس|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-aeo-eslami-stresses-work-in-arak-reactor-gharibabadi/31464645.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2021-09-17|تاریخ بازبینی=2023-10-14|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست نیروگاه‌های ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{انرژی در ایران}} {{نیروگاه‌های ایران}} [[رده:اراک]] [[رده:تأسیسات هسته‌ای در ایران]] [[رده:رآکتورهای آب‌سنگین]] [[رده:سازمان انرژی اتمی ایران]] [[رده:شهرستان خنداب]] e8vwfqw4twj253go94v5fc6vh36quuo 42128114 42128112 2025-06-19T10:14:27Z Razgura 327315 ۱۴۰۴ 42128114 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات نیروگاه |نام = تأسیسات آب سنگین اراک |نام‌تصویر =Arak Heavy Water4.JPG |عرض‌جغرافیایی = ۳۴٫۴۹ |طول‌جغرافیایی =۴۹٫۲۲ |زیرنویس تصویر =نیروگاه آب سنگین اراک |تاریخ شروع احداث = ۱۳۷۷ |تاریخ تأسیس = |تعداد فاز = |نوع نیروگاه = هسته‌ای-راکتور آب سنگین |توان تولیدی کل = ۴۰ مگاوات |مسئول نیروگاه = [[سازمان انرژی اتمی]] |تعداد کارکنان = |کشور = ایران |شهر =خنداب |مالک = |هزینه ساخت = |شرکت سازنده = |شرکت طراح = |حداکثر قدرت = |وب‌سایت = |وابسته به = سازمان انرژی اتمی |مساحت = ۲۰ هکتار | شهرستان = خنداب }} {{انرژی هسته‌ای در ایران}} [[پرونده:Arak Heavy Water5.JPG|بندانگشتی|چپ|250px|نیروگاه آب سنگین اراک]] '''مجتمع آب سنگین اراک (خنداب)''' معروف به '''IR-40''' یکی از تأسیسات بزرگ هسته‌ای کشور [[ایران]] است که در ۵۵ کیلومتری شمال غرب [[اراک]] و در ۵ کیلومتری شهر [[خنداب]] قرار دارد.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://isna.ir/fa/news/92071711508/آب-سنگین-اراک-بهانه-جویی-جدید-غرب |عنوان=آب سنگین اراک، بهانه‌جویی جدید غرب | ناشر =ایسنا |تاریخ = 17 مهر 1392|تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> نخستین تلاش برای تهیه آب سنگین در ایران در سال ۱۳۶۳ انجام شد و در سال ۱۳۷۷ ساخت این تأسیسات در اراک آغاز و در سال ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید. این تأسیسات در سال ۱۳۹۲ برای مدتی و در راستای [[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]] تعطیل شد اما در ادامه با کاهش تعهدات برجامی ایران مجدد فعالیت خود را آغاز کرد. طرح باز طراحی این راکتور در سال ۱۳۹۸ آغاز شد. ایران سالانه در این تأسیسات ۲۰ تن آب سنگین تولید می‌کند که بخشی از آن را صادر می‌کند. در سال ۱۴۰۴، رآکتور در حمله‌ای اسرائیلی در جریان جنگ ایران و اسرائیل مورد هدف قرار گرفت، پس از آنکه اسرائیل از ساکنان مناطق اطراف، به ویژه اراک و خنداب، خواست تا منطقه را تخلیه کنند.<ref name=":02">{{Cite web|title=Israel Strikes Iran’s Heavy-Water Reactor in Arak|url=https://www.wsj.com/livecoverage/iran-israel-conflict-news/card/israel-strikes-iran-s-heavy-water-reactor-in-arak-tqjqjoWMTsGuw74VePuh|access-date=2025-06-19|website=WSJ|language=en-US}}</ref> == تاریخچه == نخستین تلاش برای تهیه آب سنگین در ایران در سال ۱۳۶۳ به‌طور آزمایشگاهی و با استفاده از روش [[الکترولیز]] انجام شد، اما تلاش‌ها در این زمینه نتیجه‌ای در برنداشت. پس از فراغت [[سازمان انرژی اتمی]] از پروژه‌های نیمه صنعتی افزایش غلظت و تبدیل [[اورانیوم]] بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۷، پیشنهاد اجرای یک پروژه صنعتی آب سنگین به سازمان ارائه و پس از مدتی با ابلاغ شورای معاونان سازمان انرژی اتمی اجرای این طرح آغاز شد؛ اما با توجه به محدودیت‌ها در کسب اطلاعات علمی و فنی از کشورهای خارجی و جذب نشدن نیروهای حرفه‌ای این پروژه تا سال ۱۳۷۷ به تعویق افتاد. در این سال‌ها علاوه بر تهیهٔ دانش فنی، طراحی‌های پایه، مقدماتی، شروع طراحی تفصیلی، مطالعات و عملیات سایت‌یابی انجام شد و در این میان سایت خنداب انتخاب گردید.<ref name=ToolAutoGenRef1/> این پروژه در زمینی به مساحت ۲۰ هکتار در شمال غربی [[خنداب]] ساخته شده‌است. دلیل انتخاب این مکان برای ساخت پروژه تأمین مواد اولیه، زلزله‌خیز بودن، استراتژیک بودن منطقه، بحث‌های سیاسی، پدافندی عنوان شده‌است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تنها کارخانه تولید آب سنگین غرب آسیا در اراک که محصولش لیتری هزار دلار ارزش دارد|نشانی=https://www.didbaniran.ir/بخش-سیاسی-3/162289-گزارشی-از-تنها-کارخانه-تولید-آب-سنگین-غرب-آسیا-در-اراک-که-محصولش-لیتری-هزار-دلار-ارزش-دارد|وبگاه=دیدبان ایران|تاریخ=2023-10-14|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> کار ساخت مجتمع از سال ۱۳۷۷ خورشیدی آغاز و تمامی مراحل طراحی و اجرای آن توسط متخصصان ایرانی انجام شد. بهره‌برداری از این نیروگاه در سال ۱۳۸۵ و توسط [[محمود احمدی‌نژاد]] رئیس‌جمهور وقت انجام گردید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=24242 |عنوان=مجتمع تولید آب سنگین اراک افتتاح شد | ناشر =تبیان |تاریخ =4 شهریور 1385 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> این راکتور در نزدیکی نیروگاه ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک قرار دارد تا بتواند آب سنگین مورد نیاز این نیروگاه را تأمین کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بازرسان آژانس به ایران برای بازدید از تأسیسات اراک – DW – ۱۳۹۲/۹/۱۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ورود-بازرسان-آژانس-به-ایران-برای-بازدید-از-تاسیسات-اراک/a-17277801|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> در آبان ۱۳۹۲ [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] در گزارش فصلی خود خبر داد که ایران پس از روی کار آمدن [[حسن روحانی]] توسعه فعالیت‌های هسته‌ای را متوقف کرده‌است. این اولین گزارشی بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از ریاست جمهوری حسن روحانی منتشر کرد. ایران اعلام کرده بود نیروگاه آب سنگین خنداب در سه‌ماهه اول سال ۲۰۱۴ شروع به کار خواهد کرد اما بعداً آن را به تعویق انداخت. در سال ۱۳۹۸ خبرهایی مبنی بر باز طراحی این راکتور منتشر شد. در باز طراحی این تأسیسات قرار شد تا میزان پلوتونیوم تولید شده در این راکتور، کاهش یابد و در عوض میزان [[نوترون]] آن افزایش چند برابری داشته باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزییات بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/680302/جزییات-بازطراحی-رآکتور-آب-سنگین-اراک|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۸/۰۴/۳۱–۱۵:۱۴|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=رئیس سازمان انرژی اتمی ایران: نوسازی و تکمیل راکتور آب سنگین اراک در حال انجام است|نشانی=https://www.rfi.fr/fa/ایران/20200408-رئیس-سازمان-انرژی-اتمی-ایران-نوسازی-و-تکمیل-راکتور-آب-سنگین-اراک-در-حال-انجام-است|وبگاه=ار. اف. ای - RFI|تاریخ=2020-04-08|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> قرار است تا این بازطراحی توسط ایران و چین انجام گیرد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ایران و چین قرارداد بازطراحی رآکتور اراک را امضا می‌کنند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-39650906|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2023-10-14|زبان=fa}}</ref> == تولیدات و کاربردها == تولیدات نیروگاه شامل [[آب سنگین]] و [[آب سبک]] است که از محصولات جانبی آب سنگین به‌شمار می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.hamvatansalam.com/news79554.html |عنوان=مجتمع اراک تا پایان سال آب سبک تولید می‌کند | ناشر =روزنامه هموطن |تاریخ =21 فروردین 1386 |تاریخ بازبینی=}}</ref> این راکتور قادر است تا سالانه ۲۰ تن آب سنگین با غنای ۹۹٫۸۸ درصد تولید نماید. آب سنگین پرمصرف‌ترین ایزوتوپ دنیاست.<ref name=":1"/><ref name=":0"/> آب سنگین تولیدی این نیروگاه در حوزه‌های مختلف از جمله زیست‌شناسی، پزشکی و فیزیک کاربرد دارد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=24264 |عنوان=آب سنگین چیست؟ | ناشر = تبیان|تاریخ =8 شهریور 1385 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> همچنین از آن به عنوان مادهٔ خنک‌کننده برای نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید [[رادیودارو]] استفاده می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.mehrnews.com/detail/News/2072205|عنوان=عملیات نصب محفظه اصلی و قسمت فوقانی رآکتور آب سنگین اراک آغاز شد | ناشر =خبرگزاری مهر |تاریخ =19 خرداد1392 |تاریخ بازبینی= |کد زبان = fa}}</ref> آب سنگین در تولید برق از نیروگاه‌های آب سنگین به‌کار می‌رود. علاوه بر آن در [[پزشکی هسته‌ای]] و تولید رادیوایزوتوپ‌ها و رادیودارو ها نیز مصارف زیادی دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بازرسان آژانس به ایران برای بازدید از تأسیسات اراک – DW – ۱۳۹۲/۹/۱۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ورود-بازرسان-آژانس-به-ایران-برای-بازدید-از-تاسیسات-اراک/a-17277801|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> آب سبک نیز جهت درمان و پیشگیری از [[سرطان]] کاربرد دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.hamvatansalam.com/news79554.html|عنوان=مجتمع اراک تا پایان سال آب سبک تولید می‌کند|ناشر=روزنامه هموطن|تاریخ=21 فروردین 1386|تاریخ بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> این مجتمع همچنین اکسیژن ۱۸ را تولید می‌کند که برای تولید [[فلوئور]] ۱۸ لازم و کاربردی است.<ref name=":0"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=راکتور آب سنگین اراک قلب تپنده کویر خنداب|نشانی=https://www.isna.ir/news/93063017665/راکتور-آب-سنگین-اراک-قلب-تپنده-کویر-خنداب|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2014-09-21|بازبینی=2023-10-14|کد زبان=fa}}</ref> ایران از نظر تولید آب سنگین در دنیا، در مقام نهم پس از کشورهایی چون همچون آمریکا، روسیه، چین، هند، آرژانتین، [[رومانی]] و [[کانادا]] قرار دارد و آب سنگین تولیدی خود را به کشورهای مختلفی صادر می‌کند.<ref name=":0"/> == بازتاب در جهان == [[پرونده:Arak Heavy Water4.JPG|بندانگشتی|راکتور آب سنگین IR-40 اراک، ایران.]] مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران بارها در تبیین و تشریح دکترین هسته‌ای ایران بر صلح آمیز بودن آن تأکید کرده‌اند و اعلام می‌کنند که تولیدات این مجتمع هسته‌ای نیز در جهت منافع صلح‌آمیز است.<ref>{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی =حاتمی راد | نام =منصور | عنوان =کجتمع آب سنگین خنداب | ژورنال =پیام | مکان = | ناشر = | دوره = | شماره =82 | سال =1386 | صفحه =162 | پیوند = |کد زبان = fa| تاریخ بازبینی = | doi =}}</ref> اما فعالیت نیروگاه آب سنگین اراک (خنداب) یکی از موارد نگرانی غرب دربارهٔ [[برنامه هسته‌ای ایران]] بوده‌است. مخالفان برنامه هسته‌ای ایران معتقدند این نیروگاه می‌تواند در صورت آغاز و گسترش فعالیت، پلوتونیوم قابل استفاده در ساخت [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] را تولید کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/11/131114_me_iran_halts_nuclear_activities.shtml|عنوان=ایران توسعه فعالیت‌های هسته‌ایش را 'متوقف' کرده‌است|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۲|تاریخ بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> ایران هم برای همکاری بیشتر با سازمان‌های بین‌المللی، طرح باز طراحی این راکتور را در دستور کار خود گذاشته‌است تا میزان پلوتونیوم ساخته شده در این راکتور را کاهش دهد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=تاکید اسلامی بر تسریع بازطراحی رآکتور آب سنگین اراک؛ اعتراض ایران به گزارش آژانس|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-aeo-eslami-stresses-work-in-arak-reactor-gharibabadi/31464645.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2021-09-17|تاریخ بازبینی=2023-10-14|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست نیروگاه‌های ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{انرژی در ایران}} {{نیروگاه‌های ایران}} [[رده:اراک]] [[رده:تأسیسات هسته‌ای در ایران]] [[رده:رآکتورهای آب‌سنگین]] [[رده:سازمان انرژی اتمی ایران]] [[رده:شهرستان خنداب]] 00z2mikss0fj9y722xdxj1kpgaee5r6 3 2210296 42127831 42123402 2025-06-19T01:47:34Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:Mpnader/بایگانی 1]] 42127831 wikitext text/x-wiki {{جعبه بایگانی}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Mpnader/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{بایگانی شده}} |minthreadsleft = ۰ |minthreadstoarchive = ۱ }} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> 1out2gd8376z4a60tyl4soeluknrxys 0 2441767 42127505 42083449 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Elastin1 انجام داده بود واگردانده شد 42050149 wikitext text/x-wiki {{infobox football biography | name= سعید لطفی | fullname = سعید لطفی | birth_date= ۶ اسفند ۱۳۵۹ ({{age|1981|2|25}} سال) | height = {{convert|1.88|m|ftin|0|abbr=on}} | position = [[مدافع (فوتبال)|مدافع]] | youthclubs1 = [[باشگاه فوتبال پیکان تهران]] | years1 = ۲۰۰۱–۲۰۰۳ | clubs1 = [[باشگاه فوتبال پیکان تهران]] | goals1 = ۱ | years2 = ۲۰۰۳–۲۰۰۸ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران]] | goals2 = ۰ | years3 = ۲۰۰۸–۲۰۱۰ | clubs3 = [[باشگاه فوتبال پیکان تهران]] | caps3 = ۴۳ | goals3 = ۳ | years4 = ۲۰۱۰–۲۰۱۱ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال پاس همدان]] | nationalyears1 = ۲۰۰۱ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال جوانان ایران]] | nationalcaps1 = ۳ | nationalgoals1 = ۰ | nationalyears2 = ۲۰۰۲ | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال امید ایران]] | nationalyears3 = ۲۰۰۲–۲۰۰۶ | nationalteam3 = [[تیم ملی فوتبال ایران]] | nationalcaps3 = ۱۲ | nationalgoals3 = ۱ |manageryears1 = ۲۰۱۷–۲۰۱9 |managerclubs1 = [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان]] (دستیار) |manageryears2 = ۲۰۱۹ |managerclubs2 = [[باشگاه فوتبال خوشه طلایی]] (دستیار) |manageryears3 = ۲۰۲۱-۲۰۲۲ |managerclubs3 = [[باشگاه فوتبال سایپا]] (دستیار) | pcupdate = ۱۹ فوریه ۲۰۱۰ | medaltemplates = {{MedalCountry|{{IRN}}}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های آسیایی]]}} {{MedalGold| [[بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲]] | [[Football at the 2002 Asian Games|Team Competition]]}} |image=Saeid Lotfi, Esteghlal FC vs Saba Battery FC, 13 January 2005.jpg}} <ref>{{یادکرد وب|عنوان=فوری؛ پشت پرده تصمیم به قتل نکونام از سوی سعید لطفی!|نشانی=https://dailytehran.ir/news/%d9%81%d9%88%d8%b1%db%8c%d8%9b-%d9%be%d8%b4%d8%aa-%d9%be%d8%b1%d8%af%d9%87-%d8%aa%d8%b5%d9%85%db%8c%d9%85-%d8%a8%d9%87-%d9%82%d8%aa%d9%84-%d9%86%da%a9%d9%88%d9%86%d8%a7%d9%85-%d8%a7%d8%b2-%d8%b3%d9%88/|تاریخ=2025-06-05|بازبینی=2025-06-06|کد زبان=fa-IR}}</ref> '''سعید لطفی''' (زاده ۶ اسفند ۱۳۵۹) بازیکن سابق [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|تیم استقلال]] و [[مربی (ورزش)|مربی]] [[فوتبال]] اهل [[ایران]] است. وی همچنین در [[تیم ملی فوتبال ایران]] بازی کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خیلی‌ها میهمانی رفتند ولی مجاهد نابود شد|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1475733/خیلی-ها-میهمانی-رفتند-ولی-مجاهد-نابود-شد|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-01-13|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa}}</ref> == فوتبال باشگاهی == فوتبال حرفه‌ای سعید لطفی از تیمی بنام [[متروی تهران]] با هدایت [[سهراب رحیمی]] آغاز شد. او سپس به تیم شهدای طرشت پیوست که در لیگ دسته دو تهران بازی می‌کرد که با این تیم و قهرمانی و صعود به لیگ یک تهران را تجربه کرد. این [[مدافع (فوتبال)|مدافع]] سپس در تیم منتخب تهران و در سن 16-17 سالگی‌ بازی خود را ادامه داد و شاگرد [[علی دوستی‌مهر]] شد که این تیم توانست به مقام قهرمانی جوانان کشور دست پیدا کند و یکسال نیز در [[تیم هما]] و تحت هدایت جمشید پذیرا فعالیت فوتبالی‌اش را ادامه داد، اما حضور سعید لطفی در [[باشگاه فوتبال بانک ملی تهران|تیم بانک ملی]] در سال 76 و دعوت به اردوی [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۰ سال ایران]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران یکی از مدعیان امیدهای آسیا است|نشانی=https://www.varzesh3.com/news/982204/ایران-یکی-از-مدعیان-امیدهای-آسیا-است|وبگاه=ورزش سه|تاریخ=2014-08-03|بازبینی=2022-01-29}}</ref> ، ثمره حضور ‌یکساله او در تیم بانک ملی بود. بازی‌های سعید لطفی در تیم ملی جوانان سبب شد که مورد توجه [[باشگاه فوتبال پیکان|تیم پیکان]] و [[حمید علیدوستی]] در [[لیگ آزادگان (دسته یک)|لیگ آزادگان]] قرار بگیرد و سه فصل از سال 79 تا 82 در [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] برای این باشگاه تهرانی توپ زد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|نشانی=https://www.aparat.com/v/EolFA/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%B7%D9%81%DB%8C|وبگاه=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa}}</ref> عملکرد فوق‌العاده وی در خط دفاعی پیکان سبب شد که لطفی مورد توجه [[امیر قلعه‌نویی]]، [[سرمربی (فوتبال)|سرمربی]] وقت استقلال قرار بگیرد و او پس از پیوستن به [[باشگاه فوتبال استقلال تهران در فصل ۸۳–۱۳۸۲|تیم فوتبال استقلال در فصل 83-1382]] به همراه این تیم، [[باشگاه فوتبال استقلال تهران در فصل ۸۵–۱۳۸۴|قهرمانی در فصل ۸۵–۱۳۸۴]] لیگ برتر و [[باشگاه فوتبال استقلال تهران در فصل ۸۷–۱۳۸۶|قهرمانی در جام حذفی 86-87]] با مربیگری [[امیر قلعه‌نویی|امیر قلعه نوعی]] را تجربه کرد. پس از حواشی که برای سعید لطفی و بازی ندادن وی در تیم استقلال به‌وجود آمد، او در جشن قهرمانی استقلال در جام حذفی از هواداران خداحافظی کرد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|نشانی=https://www.aparat.com/v/EolFA/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%B7%D9%81%DB%8C|وبگاه=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa}}</ref> و به تیم سابق خود [[باشگاه فوتبال پیکان]] بازگشت و در دوسالی که در تیم پیکان سپری نمود 43(سال87 تا 89) بازی و سه گل برای این تیم به ثمر رسانید که یکی از گل‌های او به تیم سابقش استقلال بود. در نیم فصل اول فصل 89-90 به [[باشگاه فوتبال پاس همدان]] پیوست و در 12 مسابقه‌ای که برای این تیم انجام داد، یک گل به ثمر رسانید و این آخرین حضور سعید لطفی به عنوان بازیکن در مستطیل سبز بود. == بازی های ملی == او در [[بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲|بازی‌های آسیایی 2002]] [[بوسان]] که تیم ملی زیر ۲۳ سال تحت هدایت [[برانکو ایوانکوویچ|برانکو ایوانکویچ]] که همزمان مربی تیم بزرگسالان و تیم امید ایران بود، لطفی به همراه این تیم توانست قهرمان این سری از مسابقات آسیایی را به‌دست آورد. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=قهرمانی فوتبال ایران در پوسان 2002|نشانی=http://ffiri.ir/fa/news/6495|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۹/۰۷/۲۱ - ۱۲:۵۰|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa|نام=فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی|نام خانوادگی=ایران}}</ref> == از دست دادن فرصت بازی در اینترمیلان == سعید لطفی بارها در گفت‌وگو با رسانه‌ها از دلخوری‌اش به‌دلیل مصدومیت از ناحیه پا و از دست دادن فرصت حضور در [[باشگاه فوتبال اینتر میلان]] [[ایتالیا]] صحبت کرده است. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=سعید لطفی: نکونام عمدا مرا مصدوم کرد؛ هنگام جدایی از استقلال گریه کردم!|نشانی=https://parsfootball.com/fa/872427/ادعای-جنجالی-بازیکن-پیشین-استقلال-نکو/|وبگاه=پارس فوتبال {{!}} خبرگزاری فوتبال ایران {{!}} ParsFootball|تاریخ=2020-07-01|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa-IR}}</ref> خودش درباره خاطره تلخ مصدومیت و شکسته‌شدن پایش در آستانه پرواز به [[ایتالیا]] و حضور در تست پزشکی باشگاه اینتر میلان می‌گوید: «در بازی دوستانه تیم ملی امید با [[باشگاه فوتبال پاس تهران|پاس تهران]] که همزمان شده بود با [[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتانی]] من در تیم ملی امید و فیکس بودن در تیم بزرگسالان کشورمان، در دقیقه دو یا سه مسابقه، [[جواد نکونام]] با تکلی خشن موجب شکسته شدن پای من شد. البته بابت این مصدومیت دلخور نیستم، اما انگیزه او را متوجه نشدم که بارها گفته بود که به عمد او را زدم. این اتفاق مصادف شده بود با ارسال دعوتنامه باشگاه اینترمیلان و فرستادن بلیت هواپیما برای حضور در تست پزشکی این باشگاه، ولی آن مصدومیت سبب شد که من چهار روز قبل از پرواز به این کشور، به دلیل شکستگی از ناحیه ساق پا نتوانم به این سفر بروم. هنوز ویزا و بلیطی که باشگاه اینتر برایم فرستاده بود، را دارم. در تمرینات تیم ملی فوتبال ایران پیش از مسابقه با [[ایرلند]] در جریان بازی‌های مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ [https://fa.isecosmetic.com/wiki/Michael_Walsh_(footballer,_born_1977) مایکل والش] که ایجنت بود، آمده بود که بازی [[حامد کاویانپور]] و مرحوم [[مهرداد میناوند]] را ببیند و با آنها قرارداد ببندد، اما همان شب با ما قرداد بستند و با هماهنگی [[عباس ترابیان]] سرپرست سابق [[تیم ملی فوتبال ایران]]، قرار شد با اینترمیلان قرارداد امضا کنم. اینگونه بود که یکی از بزرگترین شانس‌های زندگی‌ام را از دست دادم.» == خداحافظی از فوتبال == بعد از پایان قرارداد سعید لطفی با تیم [[باشگاه فوتبال پاس همدان|پاس همدان]]، یکی از مربیان لیگ برتری برای بستن قرارداد با این بازیکن 30 ساله از وی درخواست پول کرده بود و همین امر موجب شد که لطفی، خیلی زود از فوتبال خداحافظی کند. او گفته بود که اگر قرار باشد یک بازیکن معمولی و یک بازیکن ملی‌پوش، هر دو پول بدهند پس بهتر است از فوتبال خداحافظی کنم. یکسال بعد، [[امیر قلعه‌نویی]] با وی تماس گرفت و پیشنهاد بازی به لطفی را داد، اما او آنقدر از این اتفاق ناراحت بود که هیچگاه به میادین فوتبال بازنگشت و به دنبال [[مربیگری فوتبال|مربیگری]] رفت. == دوران مربیگری == دوران مربیگری سعید لطفی در سال 93 - 94 با تیم نوجوانان استقلال و دستیاری [[علی سامره]] آغاز شد. سال بعد که سامره، سرمربی تیم امید‌ استقلال شد، لطفی سرمربیگری تیم نوجوانان استقلال را برعهده گرفت. وی در آن سال مدرک c  مربیگری را نیز اخذ نمود و سپس همکاری وی با [[محمود فکری]] در [[لیگ آزادگان (دسته یک)|لیگ دسته یک]] فوتبال ایران و در [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|تیم نفت مسجد سلیمان]] در فصل 96-95 آغاز شد. در پایان فصل 96-97 لیگ دسته یک، فکری با دستیاری سعید لطفی توانست، این تیم [[خوزستان|خوزستانی]] را با اقتدار به [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] بیاورد و در آن فصل تیم نفت مسجد سلیمان، 34 هفته در صدر جدول قرار داشت. <ref>{{یادکرد وب|عنوان=اختصاصی/ گفتگو با سعید لطفی مربی نفت مسجدسلیمان در حاشیه تمرین امروز|نشانی=https://footballi.net/video/630151/اختصاصی-گفتگو-با-سعید-لطفی-مربی-نفت-مسجدسلیمان-در-حاشیه-تمرین-امروز|وبگاه=فوتبالی|بازبینی=2022-01-29|کد زبان=fa}}</ref> این امر مصادف شد با اخذ مدرک A مربیگری آسیا برای سعید لطفی. در فصل 97-98 او بازهم دستیار [[محمود فکری]] در تیم [[باشگاه فوتبال شاهین بوشهر|شاهین بوشهر]] شد که با قهرمانی این تیم در [[لیگ آزادگان (دسته یک)|لیگ دسته یک]]، به [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] صعود کردند. اواخر همان فصل هدایت پرسپولیس پاکدشت را برعهده گرفت و پس از چند هفته مربیگری در این تیم و در پایانی لیگ، دستیار محسن آشوری در تیم خوشه طلایی شد. در فصل 99-1400 لیگ برتر، او بار دیگر دستیار محمود فکری در تیم نفت مسجد سلیمان شد و پس از جدایی از این تیم، هم اکنون در [[باشگاه فوتبال سایپا|تیم سایپا]] دستیار [[امیدرضا روانخواه|امید روانخواه]]، در لیگ دسته یک فوتبال کشور است. [[پرونده:مدرک مربیگری سعید لطفی.jpg|بندانگشتی|مدرک مربیگری سعید لطفی|وسط]] ==افتخارات== '''[[تیم ملی فوتبال ایران]]''' قهرمان [[بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲]] قهرمان [[جام ال‌جی ۲۰۰۱ (ایران)]] [[استقلال تهران|باشگاه فوتبال استقلال تهران]] قهرمان [[لیگ برتر فوتبال ایران ۸۵–۱۳۸۴]] قهرمان [[جام حذفی فوتبال ایران ۸۷–۱۳۸۶]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Saeed_Lotfi&redirect=no&oldid=557785768|عنوان = Saeed Lotfi|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۷ مارس ۲۰۱۴}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال ایران در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:لطفی، سعید}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تهران]] [[رده:بازیکنان باشگاه استقلال]] [[رده:بازیکنان باشگاه پاس تهران]] [[رده:بازیکنان باشگاه پیکان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل ایران]] [[رده:بازیکنان فوتبال در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر خلیج فارس]] [[رده:زادگان ۱۹۸۱ (میلادی)]] [[رده:مدافعان فوتبال]] [[رده:مدال‌آوران بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲]] [[رده:مدال‌آوران بازی‌های آسیایی در فوتبال]] [[رده:مدال‌آوران طلا بازی‌های آسیایی اهل ایران]] [[رده:مربیان فوتبال اهل ایران]] q9ghd441qe07xr5uojy8eycwkcnsswf 0 2454538 42127845 42064274 2025-06-19T01:51:37Z Roozitaa 146107 /* جستارهای وابسته */ 42127845 wikitext text/x-wiki {{نام ژاپنی|یوشیدا}} {{Infobox person |name = یوشیدا شوئین |native_name = 吉田 松陰 |native_name_lang = ja |image = File:Yoshida Shoin.jpg |alt = |caption = |birth_name = سوگی تورانوسوکه (杉 寅之助) <!-- only use if different from name --> |birth_date = ۲۰ سپتامبر ۱۸۳۰ |birth_place = [[هاگی]]، [[ولایت ناگاتو]] |death_date = ۲۱ نوامبر ۱۸۵۹ (سن ۲۹) |death_place = [[ادو]] |nationality = ژاپنی |other_names = |occupation = |years_active = |known_for = }} '''یوشیدا شوئین''' {{به ژاپنی|吉田 松陰}}؛(زاده {{birth date|1830|09|20}} درگذشته {{death date|1859|11|21}}) معمولاً به نام '''توراجیرو''' {{به ژاپنی|寅 次郎}} شناخته می‌شود، یکی از برجسته‌ترین روشنفکران ژاپن در سال‌های پایانی [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] یا [[باکوماتسو]] بود. او خود را وقف پرورش بسیاری از [[شیشی (ژاپن)|شیشی‌ها]] یا طرفداران شعار حرمت‌گزاری به امپراتور، اخراج اجنبی کرد که به نوبه خود سهم عمده ای در [[اصلاحات میجی]] داشتند. == جستارهای وابسته == * [[گنیوشا]] * [[مکتب میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Yoshida_Shōin&redirect=no&oldid=596406082|عنوان = Yoshida Shōin|زبان =انگلیسی|بازیابی =۴ آوریل ۲۰۱۴}} * {{یادکرد وب| نشانی= http://www.freebase.com/m/01t_3_| عنوان= Yoshida Shōin| بازبینی= ۴ آوریل ۲۰۱۴}}{{پیوند مرده|date=ژانویه ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{افراد-خرد}} [[رده:اصلاحات میجی]] [[رده:اعدام‌شدگان با گردن‌زدن اهل ژاپن]] [[رده:اعدام‌شدگان سده ۱۹ (میلادی) توسط ژاپن]] [[رده:افراد باکوماتسو]] [[رده:اهالی استان یاماگوچی]] [[رده:اهالی قلمرو چوشو]] [[رده:درگذشتگان ۱۸۵۹ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۳۰ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ژاپن]] [[رده:افراد ایزدانگاشته اهل ژاپن]] t6276dvvmmzwhwls0dmqsgdtbokzrcp 0 2470905 42128135 38146754 2025-06-19T11:08:57Z Vysotsky 310985 42128135 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Portret Verschaffelt, Jules Emile 19th-20th century barcode 19e-20e eeuw.jpg|بندانگشتی|نگارهٔ ژول-امیل ورشافلت/ بروکسل - ۱۹۲۷|252x252پیکسل]] ''' ژول-امیل ورشافلت''' ({{lang-en|Jules-Émile Verschaffelt}}؛ زادهٔ {{birth date|1870|01|27}} – درگذشتهٔ {{death date|1955|12|22}}) [[فیزیک‌دان]] اهل [[بلژیک]] بود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jules-Émile_Verschaffelt&redirect=no&oldid=541041575|عنوان = Jules-Émile Verschaffelt|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۷ آوریل ۲۰۱۴}} * {{یادکرد وب| نشانی= http://www.freebase.com/m/027ncdk| عنوان= Jules-Émile Verschaffelt| بازبینی= ۱۷ آوریل ۲۰۱۴}}{{پیوند مرده|date=ژانویه ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot }} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{افراد-خرد}} [[رده:استادان دانشگاه خنت]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۵۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۷۰ (میلادی)]] [[رده:فیزیک‌دانان اهل بلژیک]] 7mxmvv07677fwovhkpn1efvkrvqcpz3 3 2544264 42127833 42123557 2025-06-19T01:48:14Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 2 بحث (قدیمی‌تر از ۴ روز) در [[بحث کاربر:Jeeputer/بایگانی 1]] 42127833 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Jeeputer/بحث بالا}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Jeeputer/بایگانی %(counter)s |algo = old(4d) |counter = 1 |maxarchivesize = 200K |archiveheader = {{ناوبری خودکار بایگانی}} |minthreadsleft = ۰ |minthreadstoarchive = ۱ }} {{/بایگانی‌ها}} == حامد میران == سلام یک پالایه بنویسید به محض این که این اسم در ویکی فارسی وارد میشود ذخیره نشود به عنوان هرزه نامه لحاظ شود [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۰ (UTC) == دو صفحه یکسان == درود جیپیوتر عزیز دو صفحه یکسان با فاصله زمانی کوتاهی برای حادثه ایر ایندیا ساخته شده لطفاً در صورت امکان ادغام و در صورت عدم ادغام صفحه ای که بنده ساختم حذف بشه چون کمی دیرتر از صفحه اصلی ساخته شده، ممنونم. صفحه‌ای که بنده ساختم [[پرواز شماره ۱۷۱ ایر ایندیا]]، صفحه ای که دوست عزیزی قبل از من ساختن [[پرواز ۱۷۱ خطوط هوایی هند]] [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۱ (UTC) == حذف صفحه == با سلام ، صفحه کاربری با نام Anita Abedi توسط شما حذف گردید در حالیکه شخص مورد نظر واقعی بوده و اطلاعات گذاشته شده صحیح و با منبع بودند لطفا صفحه را برگردانید . [[کاربر:Anitsmmm|Anitsmmm]] ([[بحث کاربر:Anitsmmm|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۲ (UTC) :@[[کاربر:Anitsmmm|Anitsmmm]]: سلام. صرفاً صحت داشتن و منبع‌دهی کافی نیست. لطفاً [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را بخوایند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۶ (UTC) ::ممنونم این مطلب رو خوندم معیارهای سرشناسی ایشون بجز فعالیت هنری ، فرزند یکی از سناتورهای برجسته دوران پهلوی هستند که اینجا در تورنتو عده زیادی ایشان را می شناسند . ::لطفا در صورت امکان پیج رو برگرذانید ::ممنونم [[کاربر:Anitsmmm|Anitsmmm]] ([[بحث کاربر:Anitsmmm|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۲۴ (UTC) :::@[[کاربر:Anitsmmm|Anitsmmm]]: متقاعد نشدم که رهنمود سرشناسی را خوانده باشید. این که فرزند یک شخص سرشناس باشند، برای ایشان سرشناسی نمی‌آورد. صرف ''فعالیت'' هنری نیز همین‌طور. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۱ (UTC) == درخواست احیای مقالهٔ منوچهر خوش‌زبان == سلام و وقت به‌خیر مقالهٔ «منوچهر خوش‌زبان» توسط شما حذف شد. من در حال تهیهٔ نسخه‌ای کامل‌تر و مستند با منابع معتبر هستم، که شامل فعالیت‌های هنری ایشان در موسیقی سنتی ایران، برنامه‌های رسمی و کنسرت‌های متعدد داخلی و خارجی است. درخواست دارم مقاله به صورت موقت احیا شود تا با رعایت سیاست‌های ویکی‌پدیا آن را ویرایش و تقویت کنم. ممنون از راهنمایی و همراهی شما. با احترام [[کاربر:Manouchehr khoshzaban|Manouchehr khoshzaban]] ([[بحث کاربر:Manouchehr khoshzaban|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۹ (UTC) == ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۰۹ (UTC) == با درود. ببخشید. بنده دو سه سالی است که در ویکی فعالیت ندارم. قبلا با فشردن دکمه ای می توانستم رباتی را فعال کنم که کیفیت مقاله و رده پیشنهادی را به طور خودکار تعیین میکرد و در صفحه بحث مقاله میگذاشت. اما حالا چنین دکمه ای را نمی یابم. به گمانم قبلا در سمت چپ، بالای صفحه، در قسمت ابزارها وجود داشت. اما حالا پیداش نمیکنم. ممنونم که مرا راهنمایی فرمایید. با احترام «[[User:حسابان|<b style="color:navy;">حسابان</b>]] [[User talk:حسابان|<i style="color:red">«بحث»</i>]] ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۶ (UTC)» == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> kvfn7m1ake81ke95xd7ff7b5hhkgznm 0 2596580 42128083 40236259 2025-06-19T08:35:56Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42128083 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name =ارکیده آدم | status = | status_system = | status_ref = | image = Aceras anthropophorum flowers.jpg | image_caption =ارکیده آدم، ''Aceras anthropophorum'' | fossil_range = | regnum =[[گیاه]]ان | phylum = | classis = | ordo = [[مارچوبه‌سانان]] | familia = [[ثعلبیان]] | genus = | species = '''''Orchis anthropophora''''' | binomial = ''Orchis anthropophora'' | range_map = }} '''ارکیده آدم''' {{علمی|Aceras anthropophorum}} نام یک [[گونه (زیست‌شناسی)|گونه]] از [[تیره (زیست‌شناسی)|تیره]] [[ثعلبیان]] است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Orchis_anthropophora&oldid=614982486|عنوان = Orchis anthropophora|زبان =انگلیسی|بازیابی =۷ اوت ۲۰۱۴}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{زیست‌شناسی-خرد}} [[رده:ارکیده]] [[رده:ارکیده‌های اروپا]] [[رده:گیاگان شمال آفریقا]] [[رده:گیاگان شام]] [[رده:گیاگان مغرب عربی]] [[رده:ارکیده‌های لبنان]] snipbayze8slbsay2zrwzq7qi7l7e3a 4 2596753 42127855 42126366 2025-06-19T01:54:42Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 3 بحث از [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی]] 42127855 wikitext text/x-wiki {{بایگانی برای ویکی‌متن صفحهٔ بحث تبدیل شده|from=ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|date=2016-03-11}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archiveheader = {{بایگانی شده}} |maxarchivesize = 200K |counter = ۱ |minthreadsleft = ۰ |minthreadstoarchive = ۱ |algo = old(15d) |archive = ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی/بایگانی %(counter)s }}{{ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی/پیام}} <!-- این خط را پاک نکنید. --> [[رده:انجمن‌های راهنمایی ویکی‌پدیا]] <!-- شروع پیام‌ها از زیر این خط --> == درخواست == برايم سوال است كه چرا مقاله [[کتابفروشی آموت]] حذف شده؟ كاش دوستاني كه دست به حذفشان خوب است، همت مي كردند و يك بار به منابع آن سر مي زدند كه آيا چنين موضوعي وجود دارد يا خير. با تشكر نمی دونستم باید کجا مطرح کنم پس همین‌جا می‌نویسم. لطفاً منو از ویکی‌پدیا اخراج کنید. چون وقتی می‌بینم که ویکی‌پدیا پر شده از افراد به اصطلاح ساندیس خور که مقالات رو به صورت گسترده و هر جور که دلشون می خواد دستکاری می‌کنند و کسی هم نمی تونه جلوشون رو بگیره، اعصابم خرد میشه. با تشکر. [[کاربر:عارون|عارون]] ([[بحث کاربر:عارون|بحث]]) ‏۲۵ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۰۳ (UTC) :نیاز به اخراج نیست خودتون دیگر نیایید اگر توانایی سر و کله زدن با باورهای گوناگون رو ندارید. [[کاربر:Iroony|Iroony]] ([[بحث کاربر:Iroony|بحث]]) ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۲:۳۲ (UTC) توانایی سر و کله زدن با باورهای قرون وسطایی رو ندارم گرچه از خدا می خوام این توانایی رو بهم بده. [[کاربر:عارون|عارون]] ([[بحث کاربر:عارون|بحث]]) ‏۲۷ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۳۳ (UTC) سلام من حدود چندسال پیش در ویکی پدیا نام نویسی کرده و ویرایش میکردم در ان زمان ویکیپدیا مشخص میکرد که ما چه سمتی داریم مثلا کاربر ویژه هستیم یا مثلا حق نوشتن مقاله داریم و... مثلا اگر در روز اول عضویت یازده ویرایش داشتیم کاربر ویژه میشدیم البته این را از بابت مثال گفتم میخواستم بدانم چگونه میتوانم بفهمم الان چه درجه ای دارم مثلا کاربر ویژه هستم یا عادی و... == افزودن تصویر == سلام و خسته نباشید من یک مقاله ایجاد کردم با عنوان [[پوپه مهدوی نادر]] میخواستم برای مقاله ام عکس بگذارم با توجه به اینکه سایتی وجود داره که گالری عکس های سفر این خانم هست و عکس هایی هم در مصاحبه ها در سایت های خبری از ایشون وجود داره آیا میتونم از اون عکس ها استفاده کنم؟ [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۵۱ (UTC) :{{پب|خورشید.د}}با درود. اگر سایت عکس‌ها را با مجوز [[کرییتیو کامنز|CC]] یا [[پروانه مستندات آزاد گنو|GFDL]] منتشر کرده، اشکالی ندارد. توضیحات مفصلی نیز در [[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|اینجا]] وجود دارد. اگر مطمئن نیستید آدرس سایت را در اینجا قرار دهید تا من یا سایر دوستان بررسی کنیم. --[[User:Arian_Ar|<font color="#000000" size="4" face="Hacked">'''Arian'''</font>]] ^{[[user talk:Arian_Ar|<font color="E11717" size="4" face="IranNastaliq">بحث</font>]]} ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۲۲ (UTC) ::{{پب|Arian_Ar}}درود بر شما ممنونم اگر زحمتی نیست این آدرس سایت گالری عکس هاست [http://aliceartgallery.com/Detail.aspx?PageDesc=MotherM&MID=39&PID=45 گالری هنر بابل] خودم مطمئن نیستم صفحه را هم مطالعه کردم [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۰۲ (UTC)[[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۰۴ (UTC) :::{{پب|خورشید.د}} با درود دوباره. سایت را دیدم ولی اثری از مجوز برای استفاده خارجی در آن نیافتم. اگر فکر می‌کنید وجود تصویر در مقاله مهم است، می‌توانید با مسئول سایت (از طریق صفحه تماس با ما) تماس گرفته و از او درخواست کنید تا تصاویر و مجوز استفاده آن در ویکی‌پدیا را به آدرس ایمیل زیر ارسال کند: info-fa@wikimedia.org با سپاس. --[[User:Arian_Ar|<font color="#000000" size="4" face="Hacked">'''Arian'''</font>]] ^{[[user talk:Arian_Ar|<font color="E11717" size="4" face="IranNastaliq">بحث</font>]]} ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۱۳ (UTC) :::{{پب|Arian_Ar}}بسیار ممنونم ازراهنمایی تان فقط یک مطلب دیگر منابع دیگری هم هستند مثل [http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830510/Irshahr/darsh.htm همشهری آنلاین] آیا استفاده از این ها هم مجازنیست؟پیشاپیش ازشما سپاسگزارم [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۲۲ (UTC) ::::{{پب|خورشید.د}} خیر متأسفانه بیشتر خبرگزاری‌ها اجازه استفاده از عکس هایشان را نمی‌دهند البته استثنائاتی هم وجود دارد. مانند خبرگزاری تسنیم که تمام تصاویرش را برای استفاده آزاد در اختیار مردم گذاشته است.--[[User:Arian_Ar|<font color="#000000" size="4" face="Hacked">'''Arian'''</font>]] ^{[[user talk:Arian_Ar|<font color="E11717" size="4" face="IranNastaliq">بحث</font>]]} ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۲۸ (UTC) :::::ممنون از راهنمایی های سودمندتان خیلی خیلی لطف کردید شاد باشید [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۳۰ (UTC) ::::::در مواردی که مجوز استفاده برای عکسها وجود ندارد لینک دادن به عکسها هیچ مشکلی ندارد و می تواند تا حدودی کمک کننده باشد. [[کاربر:13faz13|13faz13]] ([[بحث کاربر:13faz13|بحث]]) ‏۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۳۲ (UTC) == پیوند به بیرون == سلام یک سوال داشتم در ایجاد مقاله ها عنوان "پیوند به بیرون" با "منابع" چه فرقی دارد آیا میشود برای پیوند به بیرون از وبلاگ های شخصی و یا سایتی که در آن تبلیغات هم وجود داشته باشد استفاده کرد؟ [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۴۷ (UTC) :{{پینگ|خورشید.د}} درود. اصولاً استفاده از وب‌گاه‌های تبلیغی توصیه نمی‌شود. کاربری که تارنمایی را در پیوند به بیرون قرار می‌دهد باید بتواند از اعتبار مطالب آن دفاع کند. پیوند به بیرون برای آن است که مطالبی افزون بر محتوای مقاله را در اختیار بازدیدکننده قرار دهیم که خواندنش برای او سودمند باشد. [[کاربر:MRG90|<span style="color:#000">'''وهاب'''</span>]] <small>([[بحث کاربر:MRG90|<span style="color:#000">گپ</span>]])</small> ‏۲۹ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۴۸ (UTC) ::{{پینگ|MRG90|<span style="color:#000">'''وهاب'''</span>]] <small>(}} بسیار ممنونم از راهنمایی شما کاملا متوجه شدم شاد باشید. [[کاربر:خورشید.د|خورشید.د]] ([[بحث کاربر:خورشید.د|بحث]]) ‏۲۹ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۴۱ (UTC) == درخواست تصویر == با سلام. برای مقالهٔ [[شیدا جاهد]] که خواننده ایرانی هستند و تازه از دنیا رفته‌اند، درخواست قرار دادن عکس دارم. با توجه به اینکه بنده همیشه مشکل برچسب حق تکثیر برای عکس‌ها رو داشتم، ممنون میشم اگه دوستان زحمتش رو بکشند. با تشکر. [[کاربر:عارون|عارون]] ([[بحث کاربر:عارون|بحث]]) ‏۲۹ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۳:۲۱ (UTC) :سلام. فکر نکنم نیازی باشه که برای این عکس به زحمت بیفتیم، هر وقت عکسی بارگذاری شد استفاده خواهیم کرد! ولیکن اگر اصرار دارید میتوانید با صاحب اثر هماهنگ کنید تا یک عکس در اختیارتان بگذارد. [[User:Freshman404|<font color="red">'''Freshman404'''</font>]]^{[[User talk:Freshman404|<font color="green">'''''Talk'''''</font>]]} ‏۳ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۵:۴۶ (UTC) ::چون ایشان درگذشته‌اند، شاید شرایط [[وپ:استفاده منصفانه]] را داشته باشند. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۲۳ (UTC) == قرار دادن چند جدول در کنار هم == سلام خدمت اساتید من میخوام ۵ تا جدول رو کنار هم قرار بدم چطور این کار ممکن هست؟ مثلا میخوام از جدول زیر ۵ تا مشابه بغل هم درست کنم چطور این کار امکان پذیر هست؟ {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ اسامی |- !colspan="3"|لیست خرید مداد |- !شماره!!نام!!خانوادگی |- |rowspan="1"| ۱ |علی |rowspan="1"|نقی |- |rowspan="1"| ۲ |وحید |rowspan="1"|سعید |- |rowspan="1"| ۳ |عباس |rowspan="1"|جهان |- |} [[User:i7-860|<font color="brown" size="4" face="Pristina">'''i7-860'''</font>]] ^{[[user talk:i7-860|<font color="blue" size="2" face="Courier Lucida Console"> '''گفتگو'''</font>]]} ‏ ‏۲ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۱:۰۲ (UTC) :{{پینگ|User:i7-860}} سلام. ببینید جدول زیر به دردتان میخورد؟ البته شاید راه‌های بهتری هم وجود داشته باشند که با انواع و اقسام نمایشگرها (مثلا موبایل) سازگارتر باشند. به نظرم بهتر است این سوال را در [[وپ:فنی|قهوه‌خانه فنی]] بپرسید. پاتوق «اساتید» آنجاست. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۵۷ (UTC) {| class="wikitable" style="border: none; background: none;" |- !colspan="3"|لیست خرید مداد !! style="border: none; background: none;"| !colspan="3"|لیست خرید مداد !! style="border: none; background: none;"| !colspan="3"|لیست خرید مداد !! style="border: none; background: none;"| !colspan="3"|لیست خرید مداد !! style="border: none; background: none;"| !colspan="3"|لیست خرید مداد |- ! شماره !! نام !! خانوادگی !! rowspan="5" style="border: none; background: none;"| ! شماره !! نام !! خانوادگی !! rowspan="5" style="border: none; background: none;"| ! شماره !! نام !! خانوادگی !! rowspan="5" style="border: none; background: none;"| ! شماره !! نام !! خانوادگی !! rowspan="5" style="border: none; background: none;"| ! شماره !! نام !! خانوادگی |- | ۱ || علی || نقی || ۱ || علی || نقی || ۱ || علی || نقی || ۱ || علی || نقی || ۱ || علی || نقی |- | ۲ || وحید || سعید || ۲ || وحید || سعید || ۲ || وحید || سعید || ۲ || وحید || سعید || ۲ || وحید || سعید |- | ۳ || عباس || جهان || ۳ || عباس || جهان || ۳ || عباس || جهان || ۳ || عباس || جهان || ۳ || عباس || جهان |} :{{پینگ|User:4nn1l2}} ممنون از توجه و پاسخگویی شما. خیلی هم خوبه همین مد نظرم بود... ممنون [[User:i7-860|<font color="brown" size="4" face="Pristina">'''i7-860'''</font>]] ^{[[user talk:i7-860|<font color="blue" size="2" face="Courier Lucida Console"> '''گفتگو'''</font>]]} ‏ ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۲۶ (UTC) == نگهداشت مقاله ترانه برومند == با سلام و احترام {{سرخط}}باستحضار می رساند اینجانب مقاله ای به نام ترانه برومند در ویکی پدیا ایجاد کردم. که هم اکنون حذف شده است. با توجه به تمام قوانین ویکی پدیا... اقدام به ویکی سازی کردم و برای تمامی موارد، منابع های موثق ارائه کرده ام... اما با کمال تعجب دیدم که صفحه بدون هیج دلیل مستدلی حذف گردیده... لطفا راهنمایی کنید که به کجا می توانم شکایت کنم. اگر دقت کنید در بسیاری از صفحات ویکی پدیا به ترانه برومند ارجاع داده شده است. در حالی که صفحه ی خود ایشان حذف گردیده. با تجدید احترام ‍[[کاربر:Kh-najme|Kh-najme]] ([[بحث کاربر:Kh-najme|بحث]]) ‏۴ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۲۳ (UTC) :سلام [[کاربر:Kh-najme|خ. نجمه]]. مقاله [[ترانه برومند]] پس از یک نظرخواهی بین کاربران حذف شده است: [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/ترانه برومند]]. اگر می‌توانی مقاله را بهبود دهی و اشکالاتش را رفع کنی از مدیر حذف‌کننده ({{پب|Yamaha5}}) بخواه مقاله را در فضای نام [[وپ:پیش‌نویس|پیش‌نویس]] احیا کند. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۲۰ (UTC) ({{پب|4nn1l2}})بسیار ممنونم از راهنمایی شما.. راستش اصلا برای من توضیح کاملی داده نشده و حتی من خواهش کردم راهنمایی کنن و متاسفانه بر اساس یک اصل بی اعتمادی، دوستان عمل کردند. و من واقعا متحیر ماندم. بدون حتی یک پیغام... و الان نمی دونم از ({{پب|Yamaha5}})چطور باید درخواست احیا کنم... اگر راهنمایی بفرمایین ممنون می شم.[[کاربر:Kh-najme|Kh-najme]] ([[بحث کاربر:Kh-najme|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۵۷ (UTC) :{{پینگ|Kh-najme}} با درود، لطفاً [[وپ:سرشناسی]] و همچنین [[وپ:اولین مقالهٔ شما]] و [[وپ:دستور خط]] را مطالعه فرمایید. برای ماندن یا نماندنش [//fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:نظرخواهی_برای_حذف/ترانه_برومند یک نظرخواهی] برگزار شد؛ کاری که در همهٔ ویکی‌ها بسیار رایج است و البته نرم‌ترین شیوه است. نوشتار شما بر این مبنا حذف شده‌است. موفق باشید. [[کاربر:Hamid Hassani|Hamid Hassani]] ([[بحث کاربر:Hamid Hassani|بحث]]) ‏۶ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۷:۵۶ (UTC) ::نجمه، [[وپ:سرشناسی]] در ویکی‌پدیا به این معنی است که فرد مورد بحث و نقد چندین [[وپ:منبع معتبر|منبع معتبر]] قرار گرفته باشد تا بتوان حداقل چند خطی راجع به او در مقاله‌اش نوشت. دقت کن که اشاره گذرا مفید فایده نیست چون مطلب دندان‌گیری از آن به دست نمی‌آید. من کمی در گوگل سرچ کردم و این‌ها را پیدا کردم: [http://www.shabestan.ir/TextVersionDetail/330335 خبرگزاری شبستان]، [http://www.bornanews.ir/بخش-اخبار-60/155435-نقد-نمایشنامه-زندگی-او برنانیوز]، [http://www.ibna.ir/fa/doc/naghli/190793/نقد-نمایشنامه-زندگی-او-ترانه-برومند-صحنه-کاغذی ایبنا]، [http://akharinkhabar.com/Pages/News.aspx?id=582184 روزنامه خراسان]، [http://isna.ir/fa/news/91122717497/-نیلوفر-مرداب-ترانه-برومند-به-چاپ-رسید ایسنا] و ... به نظرم می‌توانی با همین‌ها یک مقاله خرد بنویسی. اما اگر منابع بیشتر و بهتری پیدا کردی (مثلا مجلات و نشریات تخصصی ادبیات) که اوضاع خیلی بهتر خواهد شد. اگر راهنمایی و کمک بیشتری خواستی، بنده در خدمتم. برای تماس با کاربر:Yamaha5 هم کافی است روی لینک [[بحث کاربر:Yamaha5]] کلیک کنی و سپس از قسمت «افزودن بخش» در بالای صفحه برایش پیام بگذاری. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۶ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۴۶ (UTC) == خطای سطح دسترسی == با سلام وقتی می خواهم تصویری (دارای حق تکثیر، با شرایط استفاده منصفانه) بارگذاری کنم، مثلا جلد کتاب، با این پیام روبه رو می شوم: خطای سطح دسترسی. می خواستم بدانم عضو "کاربران تایید شده" بودن برای بارگذاری چنین تصاویر کافی نیست؟ [[کاربر:Somayeh89|Somayeh89]] ([[بحث کاربر:Somayeh89|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۵:۲۵ (UTC) :{{پینگ|Somayeh89}} سلام سمیه. در مشارکت‌هایت می‌بینم که همین امروز حوالی ساعت ۷ به وقت UTC تصاویری از حرم امام رضا آپلود کرده‌ای. قاعدتا نباید مشکلی برای بارگذاری تصاویر دارای حق تکثیر، با شرایط استفاده منصفانه (جلد کتاب) هم داشته باشی. اگر همچنان مشکلی هست همینجا بگو. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۵ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۱۳ (UTC) با تشکر . بله بعد از چند دقیقه از طریق صفحه ویژه:بارگذاری پرونده وارد شدم و دیدم مشکلی نیست و توانستم چند تا تصویر آزمایشی بارگذاری کنم. بعدش هم دیگر به مشکل نخوردم، ممنون از پاسخگویی شما. [[کاربر:Somayeh89|Somayeh89]] ([[بحث کاربر:Somayeh89|بحث]]) ‏۷ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۵:۲۵ (UTC) == حذف قسمتی از پیشینۀ چهارشنبه سوری در زمان ورود و تسلط عربها بر ایرانیان == ضمن عرض ادب خواستم سئوال کنم که درسالهای قبل در بخش پیشپنۀ چهارشنبه سوری مختصر به این مطلب پرداخته میشد که ایرانیان هفتۀ آخر سال را جشن میگرفتند. بعداز حمله و تصرف عربها این رسم برای مدتی برچیده شد. ولی از آنجاکه خود عربها چهارشنبه را روز "یَومِ اِلرابعه..یا اربعه" میخوانده و آنروز را شوم میدانستند، ایرانیان از این فرصت استفاده و جشن را به روز چهارشنبۀ آخر سال اندختند که مورد رضایت عربها نیز بودکه با عیش و سرور این روز بدیُمن را بدر کنند. چگونه است که این قسمت از تاریخ که سالها در ویکی پدیا قابل دسترس بود بیکباره حذف شد؟ با احترام. ح.الف ::درود. اگر منابع معتبری برای این مطلب دارید، خودتان به مقاله اضافه کنید. چنانچه پرسشی در زمینه منبع‌دهی داشتید از من بپرسید. [[کاربر:مهرنگار|مهرنگار]] ([[بحث کاربر:مهرنگار|بحث]]) ‏۶ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۲۸ (UTC) == قرار گرفتن صفحه در حذف سریع == من صفحه [[فرهاد ویلکیجی]] رو درست کردم بر مبنای تمام اطلاعات موجود. ایشان طراح لباس و صحنه، مدیر هنری و کارگردان هستند. بسیاری از صفحات ویکی پدیا هم به اسم ایشان ارجاع داده شده است و نیاز است صفحه ایشان در دسترس باشد. لطفا کمک و راهنمایی کنید با توجه به منابغ معتبری که صفحه از روی انها ساخته شده است، این اشکال از صفحه حذف بشود. اگر لازم است در صفحه ویرایش خاصی صورت بگیرد لطفا من رو راهنمایی کنید. با تشکر [[کاربر:Safura56|Safura56]] ([[بحث کاربر:Safura56|بحث]]) ‏۶ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۰۸ (UTC) ::درود. صفحه مورد نظر توسط [[کاربر:Modern Sciences]] برچسب حذف خورده‌است. لطفاً با ایشان در میان بگذارید و اگر به نتیجه نرسیدید از کاربر دیگری بخواهید آن را بررسی کند. [[کاربر:مهرنگار|مهرنگار]] ([[بحث کاربر:مهرنگار|بحث]]) ‏۶ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۱۹ (UTC) با تشکر من در بخش بحث مخالفت با حذف توضیحات دادم. من نمیدونم باید با چه کاربری تماس بگیرم. لطفا قسمت بحث رو مطالعه بفرمایید و حذف سریع رو از صفحه ایشان حذف کنید. ممنونم [[کاربر:Safura56|Safura56]] ([[بحث کاربر:Safura56|بحث]]) ‏۷ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۲۱ (UTC) میشه لطفا به این موضوع رسیدگی کنید. ممنون [[کاربر:Safura56|Safura56]] ([[بحث کاربر:Safura56|بحث]]) ‏۹ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۲۷ (UTC) == چرا مقاله امامزاده میر اکبر حدف شده است == مقاله امامزاده میر اکبر یک مقاله منجصر به فرد بود که براساس تحقیقات اینجانب بودو امامزاده هم اکنون موجود است . با احترام مجدد. سیدمحمدجعفر میرجلیلی - دکتری تاریخ [[کاربر:Smjmirjalili|Smjmirjalili]] ([[بحث کاربر:Smjmirjalili|بحث]]) ‏۷ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۴۶ (UTC) : درود. ما نمی‌توانیم نتیجهٔ تحقیقات خودمان را در دانشنامه ثبت کنیم زیرا تحقیق دست اول محسوب می‌شود. مقالاتی که منابع معتبر ثانویه نداشته باشند، حذف خواهند شد. [[کاربر:مهرنگار|مهرنگار]] ([[بحث کاربر:مهرنگار|بحث]]) ‏۷ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۲۱:۵۴ (UTC) :{{پینگ|Smjmirjalili}} همانطور که مهرنگار گفت در ویکی‌پدیا سیاستی به نام [[وپ:تحقیق دست اول ممنوع]] داریم که اجازه نمی‌دهد تحقیقات پژوهشگران برای اولین بار در ویکی‌پدیا ثبت شود ولی اگر همین تحقیقات را اول در جای دیگری (مثلا مجله یا نشریه) چاپ کنید بعدا می‌توانید در ویکی‌پدیا هم به همان مجله یا نشریه ارجاع دهید. [[کاربر:4nn1l2|4nn1l2]] ([[بحث کاربر:4nn1l2|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۵۸ (UTC) * همچنین برای اطلاع از اینکه امامزاده مورد نظرتان می تواند در ویکی مقاله داشته باشد یا نه، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (امامزاده‌ها)]] را بخوانید. [[کاربر:Wikimostafa|Wikimostafa]] ([[بحث کاربر:Wikimostafa|بحث]]) ‏۸ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC) چگونه در ویکی پدیا مقاله مورد نظرم را پیدا کنم؟&&&&&&&&& : نام مقاله چیست؟ [[کاربر:مهرنگار|مهرنگار]] ([[بحث کاربر:مهرنگار|بحث]]) ‏۱۰ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۵۶ (UTC) :نام مورد نظر را در بالای صفحه، سمت چپ (جستجو) تایپ کنید. اگر دیدید که پس از جستجو وارد مقاله مورد نظر نشدید، ۳ معنی دارد ۱. نام را اشتباه تایپ کرده‌اید ۲. مقاله حذف شده‌است ۳. مقاله ایجاد نشده‌است. [[کاربر:مهرنگار|مهرنگار]] ([[بحث کاربر:مهرنگار|بحث]]) ‏۱۰ مارس ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۰۳ (UTC) == درخواست بررسی و انتقال مقاله از صفحه تمرین == {{بسته |{{شد}}}} مقاله [[فاون هال]] در صفحه [[کاربر:اربابی دوم/صفحه تمرین]] از نسخه انگلیسی ترجمه شده و آماده انتشار است. همه منابع عینا از ویکی‌انگلیسی منتقل شده اند. ظاهرا ۲ ارجاع در این مقاله مشکوک است. برای انتشار این مقاله به گشت خودکار نیاز است. لطفا یکی از کاربران دارای گشت خودکار، مقاله را بررسی و در صورت تشخیص سالم بودن مقاله، آن را به فضای مقاله منتقل و یا منتشر کند. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بازبینی و کمک برای پیش‌نویس == سلام لطفاً اگر ممکن است پیش‌نویس مقاله '''«اردلان آشناگر»''' را بازبینی کنید و راهنمایی بدهید که چطور می‌توانم کیفیتش را بهتر کنم و از حذف نجات بدهم. پیوند پیش‌نویس: [[پیش‌نویس:اردلان آشناگر]] سپاس از همراهی شما.[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۳ (UTC) [[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه]] (۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۴) == سلام خوبی بجشیده پول بدارم من شعال --[[کاربر:مهدی حق شناس ادر منابادی|مهدی حق شناس ادر منابادی]] ([[بحث کاربر:مهدی حق شناس ادر منابادی|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۴ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Mohammadrezashahbaninoori|کاربر:Mohammadrezashahbaninoori]] (۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۷) == چطوری در صفحه عکس بزاریم --[[کاربر:Mohammadrezashahbaninoori|Mohammadrezashahbaninoori]] ([[بحث کاربر:Mohammadrezashahbaninoori|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:Mohammadrezashahbaninoori|Mohammadrezashahbaninoori]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۵ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ابوالفضل راهدار|ابوالفضل راهدار]] (۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲) == سلام میخوام صفحه یک ورزشکار رو درست کنم آیا تا الان درست جلو رفتم؟ --[[کاربر:Abolfazl rahdar|Abolfazl rahdar]] ([[بحث کاربر:Abolfazl rahdar|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Abolfazl rahdar|Abolfazl rahdar]] در صفحه بحث شما یک الگوی آموزشی در مورد صفحه تمرین قرار دادم. با ایجاد '''صفحه تمرین خودتان''' و ویرایش در آن، کاربران دیگر می‌توانند حاصل کار شما را دیده و بازخورد دهند. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۴ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:اقتصاد اسلامی|اقتصاد اسلامی]] (۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۳) == سلام بر شما آیاتعدد. بانک ها در خلل اقتصادی وارد بر اقتصادتوسط بانک ها موثر است؟ --[[کاربر:کبری مووسوی|کبری مووسوی]] ([[بحث کاربر:کبری مووسوی|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۳ (UTC) :@[[کاربر:کبری مووسوی|کبری مووسوی]] توجه: میز راهنمایی ویکی‌پدیا برای پاسخ به پرسش‌هایی طراحی شده است که مستقیماً به نحوه کاربری، ساختار، سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا مربوط می‌شوند. برای یافتن اطلاعات عمومی، پیشنهاد می‌شود از خدمات هوش مصنوعی، دانشنامه‌های آنلاین، لغت‌نامه‌های برخط یا دیگر موتورهای جستجو استفاده کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۰ (UTC) == سوال در مورد کپی رایت لوگوی شرکت مخابرات == من متوجه شدم که لوگوی [[شرکت مخابرات ایران]] در جعبه ابزار اطلاعات حذف شده. من یه فایل وکتور از اون ساختم ولی بارگذاری نکردم. میخواستم ببینم آیا مشکل کپی رایت داره یا نه؟ [[کاربر:Sinafe|Sinafe]] ([[بحث کاربر:Sinafe|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۶ (UTC) :@[[کاربر:Sinafe|Sinafe]] ظاهرا کپی رایت دارد. در ویکی انگلیسی با برچسب «استفاده منصفانه» بارگذاری شده است. شما نیز شاید بتوانید با استفاده از برچسب <code><nowiki>{{Non-free logo|image has rationale=yes}}</nowiki></code> آن را بارگذاری کنید. فکر می‌کنم این همان [[الگو:تصویر نماد]] باشد که در فارسی توضیحی برایش نوشته نشده است. اما شما می‌توانید در ویکی‌فارسی از همان الگوی انگلیسی استفاده کنید. برای راحتی کار هم پیشنهاد می‌کنم به نسخه انگلیسی مقاله رجوع کنید. روی Fair use کلیک کرده و با انتخاب گزینه «ویرایش متنی» همان برچسب را کپی کنید و همان توضیحات را ترجمه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۲۹ (UTC) ::ممنون [[کاربر:Sinafe|Sinafe]] ([[بحث کاربر:Sinafe|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:سکزناب|سکزناب]] (۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۸) == چگونه عکس بزاریم --[[کاربر:Ahmad13581358|Ahmad13581358]] ([[بحث کاربر:Ahmad13581358|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۸ (UTC) :@[[کاربر:Ahmad13581358|Ahmad13581358]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۴ (UTC) == درود بر شما == چگونه می توانم برای یک بازیگر صفحه (بیوگرافی ) ایجاد کنم ؟ [[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] ([[بحث کاربر:Kiana negini|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۳ (UTC) :@[[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] احتراماً نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید در ویکی‌پدیا موجود نباشد، مهمتر اینکه [[وپ:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[وپ:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[وپ:منابع|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که ویکی‌پدیا [[وپ:خودزندگینامه|خودزندگینامه]] را تأیید نمی‌کند. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، لطفاً به [[وپ:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. اگر پرسشی داشتید، می‌توانید در همین صفحه مطرح فرمایید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۶ (UTC) ::صفحه ای که نیخواهم ایجاد کنم راجع به یک بازیگر است و من اطلعات او را از سایت های مختلف و همچنین از طریق جیمیل با او ارتباط گرفته و درباره صحت اطلاعات از او پرسیدم ولی حالا که میخواهم صفحه ایجاد کنم سردرگمم [[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] ([[بحث کاربر:Kiana negini|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۳ (UTC) :::@[[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] مقالات '''رده:بازیگران''' را دیده و سرمشق قرار دهید. خواندن [[وپ:مهندسی معکوس]] نیز شاید مفید باشد. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۱ (UTC) ::::منظور شما این است که ساختار بیدگرافی سایر بازیگران در ویکی پدیا را ببینم ؟ ::::اینکه چجوری بنویسم را میدانم ::::اینکه در کدام قسمت ویکی پدیا بروم ::::و اینکه چه شرایطی را در نوشتار خودم رعایت کنم که نوشته هایم حذف نگردد ::::و اینکه چه مدت بعد از ثبت نوشته هایم صفحه برای بازیگر ایجاد خواهد شد [[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] ([[بحث کاربر:Kiana negini|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۵ (UTC) :::::@[[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] در صفحه بحث شما یک الگوی آموزشی در مورد ایجاد و استفاده از''' صفحه تمرین خودتان''' قرار دادم. شروع به ایجاد مقاله در '''صفجه تمرین خودتان''' کنید تا کاربران دیگر بتوانند شما را کمک کنند. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۲ (UTC) == مراحل ایجاد صفحه برای یک بازیگر یا شخص مشهور == چگونه بنویسیم مورد مذیرش قرار میگیره و چطور مطمئن شویم نوشته هایمان ثبت شده آیا بعد از مدت طولانی از نوشتن من صفحه ایجاد میشود؟ [[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] ([[بحث کاربر:Kiana negini|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] در صفحه بحث شما یک الگوی آموزشی در مورد ایجاد و استفاده از '''صفحه تمرین خودتان '''قرار دادم. شروع به ایجاد مقاله در '''صفجه تمرین خودتان '''کنید تا کاربران دیگر بتوانند شما را کمک کنند [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۴ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ابراهیم بن محمد|ابراهیم بن محمد]] (۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۲) == اا --[[کاربر:بتول خاتون|بتول خاتون]] ([[بحث کاربر:بتول خاتون|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه]] (۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۶) == چرا بعضی از ویرایش های ما نمایش داده نمیشود؟ --[[کاربر:Min300qadim|Min300qadim]] ([[بحث کاربر:Min300qadim|بحث]]) ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:آرمین‌ رحیمیان|آرمین‌ رحیمیان]] (۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۱) == درود چه کسی میتواند در ایحاد مقاله برای یک بازیگر که صفحه ای در ویکی پدیا ندارد کمکم کند؟ --[[کاربر:Kiana negini|Kiana negini]] ([[بحث کاربر:Kiana negini|بحث]]) ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۱ (UTC) :احتراماً نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید در ویکی‌پدیا موجود نباشد، مهمتر اینکه [[وپ:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[وپ:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[وپ:منابع|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که ویکی‌پدیا [[وپ:خودزندگینامه|خودزندگینامه]] را تأیید نمی‌کند. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، لطفاً به [[وپ:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. اگر پرسشی داشتید، می‌توانید در همین صفحه مطرح فرمایید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی]] (۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۶) == سلام می خواهم سوابق و تجربه ی خودم را در ویکی پدیا ثبت کنم --[[کاربر:Dr.kambizbozorgmehr|Dr.kambizbozorgmehr]] ([[بحث کاربر:Dr.kambizbozorgmehr|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۶ (UTC) :احتراماً نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید در ویکی‌پدیا موجود نباشد، مهمتر اینکه [[وپ:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[وپ:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[وپ:منابع|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که ویکی‌پدیا [[وپ:خودزندگینامه|خودزندگینامه]] را تأیید نمی‌کند. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، لطفاً به [[وپ:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. اگر پرسشی داشتید، می‌توانید در همین صفحه مطرح فرمایید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۲ (UTC) == یکی از مدیران بی‌دلیل صفحه‌ای کامل با موضوع کاملاً مطابق با قوانین که ایجاد کرده بودم رو حذف کرد! == کاربر «حسین رونقی» بی‌دلیل صفحه‌ی مرتبط به [[زوم اسپورت (رسانه)]] را حذف کرده‌است. این اقدام با توجه به اینکه سایت‌های رقیب این رسانه مانند طرفداری، ورزش سه و... صفحه‌ای در ویکی‌پدیا دارند، با برابری در ویکی‌پدیا مغایرت دارد. درخواست دارم حق حذف از این شخص بازپس‌گرفته شود و صفحه‌ی مربوط به این رسانه‌ی فعال پارسی بازگردد. [[کاربر:سوشیانت2020|soshiyant]] ([[بحث کاربر:سوشیانت2020|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۲ (UTC) :{{mbox | demospace = {{{demospace|}}} | type = content | image = [[file:User-trash-full 2.png|70px]][[file:User-trash-full-question.png|70px]] | textstyle = text-align: center; | text =برای آگاهی از دلیل حذف یک صفحه، ابتدا<span style="-moz-border-radius:5px;margin:3px;border:solid 1px#A50021;background-color:#F5F5F5;"> عنوان آن را جستجو کنید</span>. اگر صفحه مورد نظر وجود نداشته باشد، یک [[پیوند قرمز با همان عنوان]] نمایش داده می‌شود. با کلیک روی این پیوند، صفحه‌ای برای ویرایش باز خواهد شد. اگر این '''صفحه/مقاله''' قبلاً ایجاد و سپس حذف شده باشد، در بالای آن می‌توانید تاریخچهٔ حذف، دلایل و سایر جزئیات مربوط را مشاهده کنید. همچنین برای آگاهی از چرایی و دلایل کلی حذف صفحات، می‌توانید روی این [[file:Mismatch finder link icon SVG.svg|20px]] [[file:Purple arrow left.svg|20px]] '''[[ویکی‌پدیا:چرا صفحه‌ای که ساختم حذف شد؟]]''' کلیک کرده و مطالعه نمایید.}} [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۸ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:پیش‌نویس:یک مشت تمشک نقد و بررسی|پیش‌نویس:یک مشت تمشک نقد و بررسی]] (۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۴) == چگونه سر برگ ایجاد کنم --[[کاربر:Mamdolia|Mamdolia]] ([[بحث کاربر:Mamdolia|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۴ (UTC) :@[[کاربر:Mamdolia|Mamdolia]] خواندن [[ویکی‌پدیا:خودآموز/سربرگ]] و [[وپ:مهندسی معکوس]] می‌تواند مفید باشد. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) == درخواست بررسی پیش نویس == سلام یکی منو راهنمایی میکنه!!؟؟؟ مقاله من دیده نمیشه .!! مرسی [[پیش‌نویس:گروه هنر معاصر تهران]] [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۹ (UTC) == درخواست کمک == دوباره سلام این مقاله استاد منو چرا دارن حذف می کنن؟( [[سیامک فلاحی]] ) من چند ساعت طول کشیده که اینو ساختم. [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۳ (UTC) :[[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] :سلام علت حذف، در خود برچسب نوشته شده است: :۱- عدم [[ویکی‌پدیا:سرشناسی#معیار عمومی سرشناسی|سرشناسی]] - [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|سرشناسی (افراد)]] :و دوم عبارت «مانند رزومه است» اشاره به جانب‌داری یا عدم داشتن [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف|دیدگاه بی‌طرف]] دارد. :با خواندن مورد دوم (یعنی [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف|دیدگاه بی‌طرف]]) میتوان متن را اصلاح کرد ولی برای مورد اول ([[ویکی‌پدیا:سرشناسی#معیار عمومی سرشناسی|سرشناسی]]) فقط میتوانید منابع اضافه کنید و برای این منظور ابتدا باید بدانید چه منابعی موثق است. منابعی مثل youtube یا هر جایی که صرفا همه میتوانند در آن یک ویدئو آپلود کنند موثق نمی‌باشد. [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر]] را مطالعه کنید. :البته لازم به ذکر است این احتمال وجود دارد که با وجود منابع بیشمار مقاله همچنان سرشناس نباشد. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۵ (UTC) ::سلام مرسی از راهنماییت. من باید چیکار کنم که علت حذف ازون بالا پاک بشه، میشه بیشتر راهنماییم کنید که دیگه این اتفاق نیوفته مرسی [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۶ (UTC) :::[[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] مواردی که بنده به آن ها اشاره کردم و دارای لینک هستن ( کلمات با رنگ آبی) رو روی آن ها کلیک کنید و مطالعه کنید و مقاله خودتون را با توجه به آن ها اصلاح کنید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۶ (UTC) ::::خیلی ممنون الان درستش میکنم [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۵ (UTC) == درخواست راهنمایی == سلام من چطوری می تونم این مقاله م رو [[پیش‌نویس:گروه هنر معاصر تهران]] از این شکل پیش نویس خارج کنم هیچ کس نمی بینه اینو. من همه ایراداشو درست کردم. مرسی [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۴ (UTC) :@[[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] می‌توانید در صفحه [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] با کلیک روی گزینه '''«افزودن درخواست تازه»''' و پر کردن الگویی که متعاقبا نمایش داده خواهد شد، درخواست انتقال پیش‌نویس به فضای مقاله را ثبت کنید با آرزوی توفیق 😊[[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۹ (UTC) ::سلام مرسی [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۲ (UTC) ::میشه این مقاله استاد من رو ایرادهاشو بگید؟ چرا دارن حذف میکنن من چند ساعت تغییر دادمش. اینه [[سیامک فلاحی]] . مرسی [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۵ (UTC) == درخواست بررسی پیش‌نویس پیمان علیزاده == == درخواست بررسی پیش‌نویس == سلام وقت‌تون بخیر حدود ۹ روز پیش پیش‌نویس «پیمان علیزاده» (تدوینگر سینما) در ویکی‌پدیا ارسال شده، اما هنوز بررسی نشده. لطفاً اگر ممکنه این پیش‌نویس رو بازبینی بفرمایید یا اگر نیاز به اصلاحاتی داره، راهنمایی‌م کنید تا بتونم سریع‌تر انجام بدم. ممنونم از زحمات‌تون. با احترام [[پیش‌نویس:پیمان علیزاده|کاربر:peymanalizadeh7]] [[کاربر:Peymanalizadeh7|Peymanalizadeh7]] ([[بحث کاربر:Peymanalizadeh7|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۹ (UTC) :درود، شما نخست می‌بایست به [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال|وپ:درخواست انتقال]] بروید و درخواست دهید تا پیش‌نویس شما به صفحه اصلی انتقال پیدا کند. [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:آمیت الور|آمیت الور]] (۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷) == چطور عکس اضافه کنم --[[کاربر:Ashil1414|Ashil1414]] ([[بحث کاربر:Ashil1414|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷ (UTC) :درود به [[راهنما:بارگذاری پرونده]] مراجعه کنید. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۹ (UTC) :همچنین درصورتی که قصد اضافه کردن تصویر به جعبه اطلاعات یا خود مقاله دارید باید از طریق ویرایش جعبه اطلاعات و افزودن نام پرونده به بخش image در جعبه اطلاعات یا برای افزودن عکس از الگوی image استفاده کنید. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۱ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Mahbodkh89|کاربر:Mahbodkh89]] (۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۲) == چگونه عکس بگذارم روی مقاله --[[کاربر:Mahbodkh89|Mahbodkh89]] ([[بحث کاربر:Mahbodkh89|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۲ (UTC) :@[[کاربر:Mahbodkh89|Mahbodkh89]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۹ (UTC) == درخواست راهنمایی (۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۸) == چگونه داخل مقاله عکس بزاریم --[[کاربر:Amir1388amir|Amir1388amir]] ([[بحث کاربر:Amir1388amir|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Amir1388amir|Amir1388amir]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۳ (UTC) :: == درخواست راهنمایی == با درود. تفاوت «ادغام در» با «ادغام با» چیست؟ مثال: مثلا می خواهیم کتابی را که شرایط داشتن مقاله مستقل در ویکی پدیا را ندارد در مقاله نویسنده کتاب ادغام کنیم. کدام گزینه را انتخاب کنیم؟ آیا برچسب ادغام باید فقط به مقاله کتاب زده شود یا مقاله نویسنده کتاب و مقاله کتاب هر دو؟ ممنون میشوم راهنمایی فرمایید. ارادتمند شما [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۵۴ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Bardia mbm|کاربر:Bardia mbm]] (۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۸) == چرا صفحه ای که ساخت درست نشد --[[کاربر:Bardia mbm|Bardia mbm]] ([[بحث کاربر:Bardia mbm|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۸ (UTC) :@[[کاربر:Bardia mbm|Bardia mbm]] لطفا با حوصله و دقت بیشتری سؤال خود را به طور مشخص توضیح دهید. در ضمن پیشنهاد می‌شود [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری]] را مطالعه کنید . زیرا به نظر می‌رسد محتوای صفحه کاربری شما یک [[ویکی‌پدیا:مقاله‌نما|مقاله‌نما]] است. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۱ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:شاهین الفتی|کاربر:شاهین الفتی]] (۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۳) == .میخواهم مقاله ثبت کنم --[[کاربر:شاهین الفتی|شاهین الفتی]] ([[بحث کاربر:شاهین الفتی|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۳ (UTC) :مراجعه شود به [[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله|ایجاد مقاله]]. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:جنگل (راسک)|جنگل (راسک)]] (۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰) == همء دروگ --[[کاربر:عبداللہ اسکانی مقدم|عبداللہ اسکانی مقدم]] ([[بحث کاربر:عبداللہ اسکانی مقدم|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) == ترجمه صفحه جوآنا مالویتز == درود بر شما من صفحه انگلیسی جوآنا مالویتز را ترجمه کرده ام و اکنون به عنوان پیش نویس در ویکی پدیا هست. حال می خواهم این صفحه را به عنوان ترجمه فارسی صفحه انگلیسی متناظر (Joana Mallwitz) انتشار دهم. سپاس گزار خواهم بود اگر راهنمایی کنید. [[کاربر:Kamranmohajeri|Kamranmohajeri]] ([[بحث کاربر:Kamranmohajeri|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۸ (UTC) :[[کاربر:Kamranmohajeri|Kamranmohajeri]] :سلام بنده اصلاحات کوچکی نیز انجام دادم. :اما به طور کلی موارد این‌چنینی می‌بایست در [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] مطرح شود تا پس از بازبینی به [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] مقالات منتقل شود [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۱ (UTC) ::سپاس از اصلاحات انجام شده و راهنمایی شما. در خواست انتقال دادم. [[کاربر:Kamranmohajeri|Kamranmohajeri]] ([[بحث کاربر:Kamranmohajeri|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۸ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:پیش‌نویس:شدو بی جی: شدو بی جی(به انگلیسی:ShadowBG)یکی ازقدیمی تمرین و بهترین بازیکنان بازی بلاک من گو است.|پیش‌نویس:شدو بی جی: شدو بی جی(به انگلیسی:ShadowBG)یکی ازقدیمی تمرین و بهترین بازیکنان بازی بلاک من گو است.]] (۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۸) == چگونه تصویری در مقاله خود بگذارم؟ --[[کاربر:ShadowBG99|ShadowBG99]] ([[بحث کاربر:ShadowBG99|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۸ (UTC) == تغییرمسیرهای مشکل دار == آیا ویکی فارسی راهکاری برای تغییرمسیرهای مشکل دار دارد؟ همانطور که در ویکی انگلیسی این صفجه [[w:en:Wikipedia:Redirects for discussion|Wikipedia:Redirects for discussion]] در نظر گرفته شده است؟ [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۸ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:محسن محمودی|محسن محمودی]] (۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۴۵) == سلام چگونه عکس به مقاله اضافه کنم؟ --[[کاربر:Reygool|Reygool]] ([[بحث کاربر:Reygool|بحث]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۴۵ (UTC) :@[[کاربر:Reygool|Reygool]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۳ (UTC) == درخاست نظر == درود من اولین مقاله ام رو در ویکی پدیا ایجاد کردم لطفا نظر و کنات خودتون رو اعلام کنید و چه جای بهبودی هست که در کنار هم برطرف کنیم https://fa.wikipedia.org/wiki/سندرم_سکل [[کاربر:TheCapitanX|TheCapitanX]] ([[بحث کاربر:TheCapitanX|بحث]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) :[[کاربر:TheCapitanX|TheCapitanX]] :سلام از این که به ویکی‌پدیا کمک میکنید متشکریم. :مقاله را به میان ویکیپیوند دادم (همان طور که میبینید این مقاله از قبل دارای ۱۱ زبان دیگر بود) :شدیدا توصیه میکنیم از [[ویکی‌پدیا:ابزار ترجمه محتوا#:~:text=ابزار ترجمه محتوا به ویرایشگران,به صورت ماشینی ترجمه می‌کند.|ابزار ترجمه محتوا]] ویکیپدیا استفاده کنید چرا که با کمک آن خیلی از کار‌ها خودکار انجام میشود :موارد زیر نیز به شما توصیه می‌شود: :- در انتهای کار خود از گزینه از گزینه ابر ابزار استفاده کنید (البته در صورت استفاده از[[ویکی‌پدیا:ابزار ترجمه محتوا#:~:text=ابزار ترجمه محتوا به ویرایشگران,به صورت ماشینی ترجمه می‌کند.|ابزار ترجمه محتوا]] شاید چندان لازم نشود) :-ترجیحا مقالاتی ایجاد کنید که در آن ها تخصص داشته باشید تا ترجمه شما بهتر و روان تر باشد چرا که تا خود نویسنده معنای متن را نفهمد ترجمه او نیز بسیار اشتباه یا گمراه کننده خواهد بود :- همواره مقاله خود را با یک مقاله هم موضوع اما جامع تر مقایسه کنید و به دنبال اصلاح و شبیه کردن مقاله خود به مقاله مشابه باشید (مثلا اگر راجع به سندرم سکل مینویسید مقاله [[نشانگان داون|سندرم داون]] شبیه و جامع تر است) :- وقتی مقاله ای را ترجمه میکنید عنوان انگلیسی(یا هر زبانی) آن را به این صورت(مثال {{به انگلیسی|evergrey}}) در ابتدای مقاله بیاورید :- اگر هر کلمه ای در فارسی معدل دارد حتما باید معادل آن را قرار دهید و از نوشتن فینگیلیش خود داری کنید :- مقاله شما بسیاری از واژه ها که دارای مقاله هستند را به کلمات مربوطه آن پیوند نداده است یعنی کلمات دارای لینک (آبی رنگ) (به پیوند هایی که من در مقاله شما ایجاد کردم دقت کنید) :نکته های زیاد دیگری هست که خواندن آن مهم است: :* '''قبل از ایجاد مقاله'''، لطفاً [[ویکی‌پدیا:اولین مقاله شما]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی#معیار عمومی سرشناسی|سرشناسی]] و [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف|دیدگاه بی‌طرف]] را بخوانید :* برای آزمایش به [[ویکی‌پدیا:گودال|صفحه تمرین]] بروید. :* هنگامی که می‌خواهید یک مقاله را ایجاد کنید، '''[[ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع]] و [[ویکی‌پدیا:اثبات|ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری]]''' را حتماً بخوانید. :* از اکثر وب‌گاه‌های موجود در اینترنت نمی‌توان کپی کرد (به جز چند وب‌گاه مثلاً [[ویکی‌پدیای انگلیسی]]). در صورت کپی، این مقاله مدتی بعد حذف شده و در صورت تکرار چندباره دسترسی شما بسته خواهد شد. :* [[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] [[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] <small>([[کتاب:خودآموز|کتاب قابل دانلود]])</small> [[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] [[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] :[[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۵ (UTC) == مقاله پل خانقاه == سلام مقاله من رو چرا حذف میکنن میشه یه نگاهی بندازیید به مقاله [[پل خانقاه]] [[کاربر:AliakbarAbdi|AliakbarAbdi]] ([[بحث کاربر:AliakbarAbdi|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۷ (UTC) :[[کاربر:AliakbarAbdi|AliakbarAbdi]] :اضافه کردن منابع کار درستی است که شما انجام دادید از این به بعد باید منتظر قضاوت و اقدام یک [[ویکی‌پدیا:مدیران|مدیران]] بمانید که یکی از این حالت ها می‌باشد: مقاله حذف شود، برچسب حذف برداشته شود، به [[ویکی‌پدیا:پیش‌نویس‌ها|پیش‌نویس‌ها]] منتقل شود تا ایراد آن برطرف شود. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:HOSSINALIDADI6536|کاربر:HOSSINALIDADI6536]] (۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۹) == چگونه عکس بزاریم --[[کاربر:HOSSINALIDADI6536|HOSSINALIDADI6536]] ([[بحث کاربر:HOSSINALIDADI6536|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۹ (UTC) :[[کاربر:HOSSINALIDADI6536|HOSSINALIDADI6536]] :برای راهنمایی افزودن یا آپلود عکس روی این لینک «[[وپ:رت]]» کلیک کرده و مطالعه نمایید. :لازم به ذکر است که صفحه یا لینک مذکور خود تعداد زیادی صفحه برای مطالعه دارد لذا وقت صرف کرده و با دقت، پاسخ سوالات محتمل بعدی خود را از میان آن ها بیابید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۰ (UTC) == بازیابی رمز عبور == سلام. رمز عبورم رو فراموش کردم، ولی برام ایمیل نمی آد. لطفا راهنمایی کنید. اسپم ایمیل و همه رو چک کردم. ایمیلی نرسیده [[ویژه:مشارکت‌ها/77.237.184.193|77.237.184.193]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۲۷ (UTC) == درباره‌ی انتشار صفحه == لطفا اگر هم امکان بازیابی آی دی من نیست، صفحه‌ای که باز کردم و درباره‌ش نوشتم رو منتشر کنید. صفحه‌ای به اسم کامران محمدی، نویسنده باز کردم و توضیحاتی هم نوشتم. اما نتونستم منتشر کنم. [[ویژه:مشارکت‌ها/77.237.184.193|77.237.184.193]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۲۹ (UTC) == ایجاد صفحه == سلام من محسن آوری هستم بازیگر در صفحه فیلم سینمایی صبح اعدام برای ایجاد صفحه روی نام خود به مشکلی خورده ام و صفحه جداگانه ای ایجاد کردم با نام خودم ولی امکان ایجاد پیوند بین این دو را ندارم و ضمنا اطلاعات صفحه ایجادی من نمایش ندارد [[کاربر:محسن آوری|محسن آوری]] ([[بحث کاربر:محسن آوری|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۸ (UTC) :[[کاربر:محسن آوری|محسن آوری]] :سلام صفحه ای که قصد ایجاد آن را دارید سابقاً ۲ بار حذف شده است. :اگر صفحه ای در ویکیپدیا هزار بار ایجاد شود در صورتی که مشکل داشته باشد باز هم حذف خواهد شد. :هنگامی که یک مقاله حذف یا نامزد حذف میشود دلیل آن به صورت کاملا واضح ارائه میشود و میتوانید از علت آن آگاه شوید و آن را اصلاح کرده و اگر چنین نیست از ایجاد مجدد آن حتما خود داری کنید چرا که در آن صورت این اقدام مصداقی از خرابکاری تشخیص داده خواهد شد. همچنین نکات زیر را حتما در نظر بگیرید: :- نوشتن [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خود زندگی‌نامه]] در ویکی‌پدیا به شدت منع می‌گردد و نقض [[وپ:تعارض منافع]] است.حتی اگر شخص دیگری نیز بخواهد راجع به شما بنویسد شما باید ملاک های [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|سرشناسی (افراد)]] را دارا باشید و همچنین متن شما جانبدارانه ([[ویکی‌پدیا:تعارض منافع|تعارض منافع]]) نباشد :- برای آزمایش به [[ویکی‌پدیا:گودال|صفحه تمرین]] بروید. :- هنگامی که می‌خواهید یک مقاله را ایجاد کنید، '''[[ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع]] و [[ویکی‌پدیا:اثبات|ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری]]''' را حتماً بخوانید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کوهدشت|کوهدشت]] (۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۲۷) == اطلاعات شما در مورد دم سرخ لری کاملا اشتباه ، سرخ دم لری همون کوهدشت جنوبی یا دهستان خوشناموند است --[[کاربر:Rezakhoshnam|Rezakhoshnam]] ([[بحث کاربر:Rezakhoshnam|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۲۷ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:تاریخ تفکر اقتصاد کلان|تاریخ تفکر اقتصاد کلان]] (۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۹) == . --[[کاربر:Alimahdi1384|Alimahdi1384]] ([[بحث کاربر:Alimahdi1384|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۹ (UTC) == حذف صفحه بحث == سلام ایا حذف کردن برخی مطالب صفحه بحث مجاز است؟ برخی صفحات بحث بسیار شلوغ است آن هم با برخی مطالب اسپم و هرزنامه و توهین آمیز یا گزارشات بی اهمیت ربات ها. بعضی ها بایگانی می‌کنند اما به نظر من حتی ارزش بایگانی ندارد. ایا میشود حذف یا جابه جایی کرد یا قوانین اجازه نمی‌دهد [[کاربر:Hakimehsasani|Hakimehsasani]] ([[بحث کاربر:Hakimehsasani|بحث]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۷ (UTC) == من به کمک احتیاج دارم == {{سلام، چکار کنم صفحه ی من حذف نشه. قبل حتی در خصوص یکی از فیلمهام صفحه ساخته بودم اونم حذف شد}}<nowiki> سوال مورد نظر شما. ~~~~</nowiki> [[کاربر:Blackdesignir|Blackdesignir]] ([[بحث کاربر:Blackdesignir|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۱ (UTC) :[[کاربر:Blackdesignir|Blackdesignir]] :شما صفحه [[بحث:مریم قجر]] را تقریبا با کیفیت ایجاد کردید و نشان میدهد با انواع ویرایش ها آشنا هستید اما سوال خود را داخل الگو نوشتید و جمللات شما پس و پیش است که واقعا نمیدان چرا . حالا اگر درست منظور شما را متوجه شده باشم باید در پاسخ بگویم که: :- هنگامی که یک مقاله حذف یا نامزد حذف میشود دلیل آن به صورت کاملا واضح ارائه میشود و میتوانید از علت آن آگاه شوید و با مطالعه علت آن مقاله مذکو را اصلاح کرده و اگر قابل اصلاح نیست از ایجاد مجدد آن حتما خود داری کنید چرا که در آن صورت این اقدام مصداقی از خرابکاری تشخیص داده خواهد شد. :- احراز [[ویکی‌پدیا:سرشناسی#معیار عمومی سرشناسی|سرشناسی]] بازیگران در ویکیپدیا کمی دشوار است و سرشناسی نیز با منابع معتبر تعیین میشود و اگر با وجود تمام منابعی که در مقاله تان آورده اید مقاله همچنان سرشناس نباشد کار دیگری نمیتوان کرد :-وقتی برای اولین بار میخواهید مقاله ای ایجاد کنید آن را در [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] پیشنویس ذخیره کرده و از دخیره آن در دیگر فضا ها مانند الگو:، کاربر:، بحث: و... خود داری کنید [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:امید رسولی فرد|امید رسولی فرد]] (۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۷) == لطفاً متن مرا ویرایش کنید --[[کاربر:امیدرسولی فرد|امیدرسولی فرد]] ([[بحث کاربر:امیدرسولی فرد|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۷ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:مجید پارسا|مجید پارسا]] (۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۲) == سلام میخوام صفحه شخصی اینجاد کنم چگونه جدول و اینا درست کنم --[[کاربر:علی پارسا|علی پارسا]] ([[بحث کاربر:علی پارسا|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۲ (UTC) == درخواست بررسی مقاله معین وکیلی فرجاد == سلام وقت بخیر. لطفاً مقالهٔ زیر را بررسی بفرمایید: [[کاربر:Mohammadmoein_vakili_farjad]] این مقاله شامل منابع رسمی از فدراسیون والیبال ایران، گزارش مسابقات CAVA، و ویدیوهای رسمی از مسابقات جهانی نوجوانان در یوتیوب است که حضور من را به عنوان آنالیزور در تیم ملی نوجوانان ایران تأیید می‌کنند. سپاسگزارم 🙏 [[کاربر:Moein vakili farjad|Moein vakili farjad]] ([[بحث کاربر:Moein vakili farjad|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:عبدالمعین بلوچ|کاربر:عبدالمعین بلوچ]] (۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۵) == چطور یک برنامه بسارم --[[کاربر:عبدالمعین بلوچ|عبدالمعین بلوچ]] ([[بحث کاربر:عبدالمعین بلوچ|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۵ (UTC) == جعبه اطلاعات == درود عزیزان به چیزی برخوردم که چگونگی اش برام سوال شده، در صفحه [[ده کهنه هلو سعد]] در جعبه اطلاعات و بخش جمعیت، ۱۴۰۰ نفر درج شده اما این اطلاعات در جعبه اطلاعاتی که در مقاله نمایش داده میشود متفاوت است اگر کسی دلیل این موضوع رو میدونه لطفا توضبح بده باسپاس. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۸ (UTC) :@[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] :نگاه کنید به [[الگو:جعبه اطلاعات روستای ایران]] :«'''کد آماری روستا''' در داده‌های مرکز آمار ایران؛ در صورت درستی این شناسه و وجود داده‌های آماری جمعیت در پودمان جمعیت روستاهای ایران، جمعیت به‌طور خودکار توسط پودمان اضافه خواهد شد و نیاز به پر کردن پارامتر «جمعیت» نیست. اگر خالی بماند، کد آماری (در صورت وجود) از ویکی‌داده استخراج می‌شود.» [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۵ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:مصطفی کشوری|مصطفی کشوری]] (۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۲۹) == H --[[کاربر:Tehran kabar|Tehran kabar]] ([[بحث کاربر:Tehran kabar|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۲۹ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)|سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)]] (۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲) == سلام . محل تولد سید حسین حسینی ، شیراز نیست . او متولد شهرستان ارسنجان در استان فارس ایران است --[[کاربر:Ahooura63|Ahooura63]] ([[بحث کاربر:Ahooura63|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۳ (UTC) :[[کاربر:Ahooura63|Ahooura63]] :سلام، برای این‌ که مطلبی را تغییر دهید میتوانید با اضافه کردن منبع آن را عوض کنید؛ البته بدیهی است که منبع باید معتبر تر و یا در صورتی که اعتبار آن دو یکسان باشد، حد‌اقل پر تعداد تر از منبع اولیه باشد.(منظور از پر تعداد تر این است که مثلا برای زادگاه فلانی یک منبع ذکر شده و شما با ذکر مثلا ۳ منبع میتوانید زادگاه شخص را تغییر دهید البته به شرط آن که اعتبار منابع یکسان باشد) [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۷ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:شمس کلایه|شمس کلایه]] (۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۵) == چجوری جعبه اطلاعات جای‌های تاریخی ایران رو اضافه کنم --[[کاربر:Erfan.abbasi.87|Erfan.abbasi.87]] ([[بحث کاربر:Erfan.abbasi.87|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۵ (UTC) :@[[کاربر:Erfan.abbasi.87|Erfan.abbasi.87]] [[الگو:جعبه اطلاعات اثر باستانی]] و [[وپ:مهندسی معکوس]] [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:انزال زنان|انزال زنان]] (۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۹) == سلام وقت بخیر. این فیلم پورنوگرافی بزرگسالان است و نباید در دانشنامه همگانی ویکی پدیا قرار گیرد. با تشکر --[[کاربر:Irfsm|Irfsm]] ([[بحث کاربر:Irfsm|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۹ (UTC) :[[کاربر:Irfsm|Irfsm]] :سلام، موافقم :گرچه باید همواره در نظر داشته باشیم که دانشنامه باید کاملا بی طرف و به دور از هرگونه اعتقادات معنوی به یک موضوع بپردازد اما به نظرم با توجه به این که در تمام کشور ها برای کودکان بدون در نظر گرفتن دین و هرگونه رسوم و... محدودیت سنی برای دسترسی به سایت های پورن گذاشته شده است شاید بتوان چند تصویر در یک دانشنامه قرار داد اما ویدئو آن هم از چنین چیزی شاید دانشنامه را دچار انحرافاتی کند. :بنده ویدئو را برمیدارم امیدوارم اعتراضی صورت نگیرد :همچنین سعی میکنم این بحث را به صفحه بحث مقاله اضافه کنم. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۶ (UTC) ::تشکر از شما. [[کاربر:Irfsm|Irfsm]] ([[بحث کاربر:Irfsm|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۲۰ (UTC) == چه طوری مقاله ایجادکنم == نمیدونم اینجا چه طوری مقاله بنویسم ازکجاایجادمقاله کنم [[کاربر:Isar56|Isar56]] ([[بحث کاربر:Isar56|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Isar56|Isar56]] احتراماً نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید در ویکی‌پدیا موجود نباشد، مهمتر اینکه [[وپ:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[وپ:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[وپ:منابع|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که ویکی‌پدیا [[وپ:خودزندگینامه|خودزندگینامه]] را تأیید نمی‌کند. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، لطفاً به [[وپ:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. اگر پرسشی داشتید، می‌توانید در همین صفحه مطرح فرمایید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Artmusiccinema|کاربر:Artmusiccinema]] (۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۲) == سلام. چطور یک بیوگرافی ایجاد کنم؟ --[[کاربر:Artmusiccinema|Artmusiccinema]] ([[بحث کاربر:Artmusiccinema|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۲ (UTC) :[[کاربر:Artmusiccinema|Artmusiccinema]] :سلام، نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید از قبل در ویکی‌پدیا نباشد، مهمتر اینکه [[ویکی‌پدیا:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[ویکی‌پدیا:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[ویکی‌پدیا:منابع|منابع معتبر]] و [[ویکی‌پدیا:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که نوشتن [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خود زندگی‌نامه]] در ویکی‌پدیا به شدت منع می‌گردد و نقض [[وپ:تعارض منافع]] است. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، برای ایجاد به [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۹ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:حسن کروبی|حسن کروبی]] (۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۴) == چگونه عکس اضافه کنیم --[[کاربر:تبسم علمیار|تبسم علمیار]] ([[بحث کاربر:تبسم علمیار|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۴ (UTC) :@[[کاربر:تبسم علمیار|تبسم علمیار]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه]] (۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۶) == سلاو ویکی پدیا من خوشحالم له‌‌‌‌ره ئه‌‌‌وینم💌 --[[کاربر:Mahdisalimimardin|Mahdisalimimardin]] ([[بحث کاربر:Mahdisalimimardin|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:مانی غلامی سیاهگل|مانی غلامی سیاهگل]] (۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۰) == ت --[[کاربر:Entegham Gharouni88|Entegham Gharouni88]] ([[بحث کاربر:Entegham Gharouni88|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:مانی غلامی سیاهگل|مانی غلامی سیاهگل]] (۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹) == چگونه مقاله مونinfo box بیاریم؟؟؟ --[[کاربر:Entegham Gharouni88|Entegham Gharouni88]] ([[بحث کاربر:Entegham Gharouni88|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:اولین مقاله شما|ویکی‌پدیا:اولین مقاله شما]] (۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۹) == سلام این مسیر اشتباه است --[[کاربر:Haghiqat|Haghiqat]] ([[بحث کاربر:Haghiqat|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۹ (UTC) :[[کاربر:Haghiqat|Haghiqat]] :سلام، تشکر از گزارش شما :در حال حاضر در صفحه یک تغییر مسیر صحیح قرار داده شد. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۵ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:می‌پرستم|می‌پرستم]] (۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۹) == سلام بعد از تغییرات چگونه می‌توانم اطلاعات را ذخيره کنم --[[کاربر:Vahidyooosefiyan67|Vahidyooosefiyan67]] ([[بحث کاربر:Vahidyooosefiyan67|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۹ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:علیرضا کوشکی|علیرضا کوشکی]] (۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۶) == سلام چطور به یک مقاله نوشته شده عکس اضافه کنیم --[[کاربر:یه بنده خدای استقلالی|یه بنده خدای استقلالی]] ([[بحث کاربر:یه بنده خدای استقلالی|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۶ (UTC) :@[[کاربر:یه بنده خدای استقلالی|یه بنده خدای استقلالی]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۴ (UTC) cpk45mvh1vzvy6n44lztyiw85sf5m1x 0 2620367 42127624 41403744 2025-06-18T19:38:47Z Amirmojiry 677753 42127624 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name= هرمس ۴۵۰ |image= File:Zik Squadron (Hermes 450), (cropped).jpg |caption= }}{{Infobox aircraft type |type=[[Unmanned surveillance and reconnaissance aerial vehicle|پهپاد شناسایی و تجسسی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer= [[البیت سیستمز]] |designer= |first flight= |introduced= ۱۹۹۸ |retired= |unit cost= ۲ میلیون دلار<ref>http://www.isr.umd.edu/~austin/enes489p/projects2011a/BorderSecurity-Air-Team-FinalReport.pdf {{Bare URL PDF|date=March 2022}}</ref> |status= فعال |primary user= [[نیروی هوایی اسرائیل]] |number built= |developed from= |variants with their own articles= [[Thales Watchkeeper WK450|تالس واچ‌کیپر دبلیو‌کی۴۵۰]] |developed into= [[هرمس ۹۰۰]] }} |} [[پرونده:Hermes 450 take off.jpg|بندانگشتی|240px|هرمس ۴۵۰ در حال بلند شدن]] [[پرونده:Hermes 450.jpg|بندانگشتی|240px|هرمس ۴۵۰ گارد حفاظت مرزی آمریکا]] '''هرمس ۴۵۰''' {{به عبری|הרמס 450}}، یک [[پهپاد]] چندمنظورهٔ تاکتیکی سایز متوسط است که جهت پروازهای طولانی در [[البیت سیستمز|شرکت البیت سیستمز]] [[اسرائیل]] طراحی و توسعه یافته‌است. عملیات‌های [[عملیات شناسایی|شناسایی]]، پایش، مراقبت و رله ارتباطی مأموریت‌های اصلی این پهپاد هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Hermes 450 Multi-Role High Performance Tactical UAS|نشانی=https://www.airforce-technology.com/projects/hermes-multirole-high-performance-tactical-uas/|وبگاه=Airforce Technology|بازبینی=2025-03-16|کد زبان=en-US}}</ref> هرمس ۴۵۰ می‌تواند بین ۱۷ تا ۲۰ ساعت پرواز مداوم در ارتفاع ۱۸ هزار پایی داشته باشد و حداکثر برد عملیاتی آن ۳۰۰ کیلومتر است. طول این پهپاد ۶.۱ متر و فاصله بال‌های آن ۱۰.۵ متر است. وزن ناخالص آن ۴۵۰ کیلوگرم است و توانایی حمل یکصد کیلوگرم بار را دارد و می‌تواند با انجام تغییراتی ماهواره‌های ارتباطی را با خود حمل کند. نیروی محرکهٔ آن را یک موتور به قدرت ۵۲ [[اسب بخار]] تأمین می‌کند. حداکثر سرعت هرمس ۴۵۰ به ۱۷۶ کیلومتر در ساعت و [[سرعت کروز]] آن ۱۳۰ [[کیلومتر بر ساعت]] است. [[سقف پروازی]] این پهپاد ۵۴۸۶ متر و [[سرعت صعود]] آن ۴.۶ [[متر بر ثانیه]] است. پهپاد [[هرمس ۹۰۰]] با ارتقای طرح هرمس ۴۵۰ ساخته شده و در سال ۲۰۰۹ برای اولین بار به پرواز درآمد. شرکت [[تیلز]] نیز پهپاد [[واچ‌کیپر ۴۵۰]] را بر اساس هرمس ۴۵۰ برای [[ارتش بریتانیا]] تولید کرده‌است. == شکار توسط ایران == [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در تاریخ یکشنبه ۲۴ آگوست ۲۰۱۴ اعلام کرد که یک فروند [[هواپیمای جاسوسی]] اسرائیل را پیش از ورود به حریم هسته‌ای [[تأسیسات هسته‌ای نطنز|نطنز]] با موشک سرنگون کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://tabnak.ir/fa/news/428729 |عنوان=سپاه یک فروند پهپاد جاسوسی رژیم صهیونیستی را سرنگون کرد | ناشر =''تابناک'' |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> پهپاد سرنگون شده از نوع «هرمس» بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://mehrnews.com/detail/News/2357103 |عنوان=جدیدترین جزئیات پهپاد سرنگون شده اسرائیلی/چه کشورهایی از هرمس استفاده می‌کنند | ناشر =''خبرگزاری مهر'' |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> سپاه پاسداران اعلام کرده برخی قطعات پهپاد سالم است و آن‌ها در حال تحلیل اطلاعات آن هستند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930602001728 |عنوان=برخی قطعات هواپیمای ساقط شده اسرائیلی توسط سپاه سالم است/ در حال تحلیل اطلاعات آن هستیم |ناشر=''خبرگزاری فارس'' |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۶ اوت ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140826115532/http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930602001728 |dead-url=yes }}</ref> یک پایگاه خبری اسرائیلی ادعا کرده پهپاد اسرائیلی از پایگاه هوایی [[نخجوان]] در جمهوری آذربایجان برخاسته و وارد [[حریم هوایی]] ایران شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930605001089 |عنوان=سایت اسراییلی: پهپاد هرمس ۴۵۰ از نخجوان برخاسته بود |ناشر=''خبرگزاری فارس'' |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۸ اوت ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140828042810/http://farsnews.com/newstext.php?nn=13930605001089 |dead-url=yes }}</ref> سپاه تلویحاً این خبر را تأیید کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930605000510 |عنوان=پاسخ ارسال پهپاد جاسوسی را در سرزمین‌های اشغالی خواهیم داد/ ارسال پهپاد اسرائیلی از یکی از کشورهای شمال ایران |ناشر=''خبرگزاری فارس'' |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲۸ اوت ۲۰۱۴ |archive-url=https://web.archive.org/web/20140828042801/http://farsnews.com/newstext.php?nn=13930605000510 |dead-url=yes }}</ref> [[وزارت دفاع جمهوری آذربایجان]]، ارتباط پهپاد اسرائیلی با این کشور را تکذیب کرده‌است. <ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.asriran.com/fa/news/352656 |عنوان=آذربایجان ارتباط پهپاد اسرائیلی با این کشور را تکذیب کرد | ناشر =''عصر ایران'' |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> [[ارتش اسرائیل]] از اظهار نظر دربارهٔ سرنگونی پهپاد اسرائیلی خودداری کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/471896 |عنوان=ارتش اسرائیل از اظهار نظر درباره سرنگونی پهپاد اسرائیلی بر فراز نطنز خودداری کرد | ناشر =''خبرگزاری تسنیم'' |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> در واکنش به این واقعه، [[حسین دهقان]]، [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزیر دفاع ایران]]، در یک [[برنامه تلویزیونی]] گفت که هرگونه تجاوزی «پاسخ کوبنده و تمام کننده دریافت می‌کند».<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://yjc.ir/fa/news/4956516 |عنوان=اجازه بازدید از پارچین را نمی‌دهیم /هر پهپاد متجاوزی را سرنگون می‌کنیم | ناشر =''باشگاه خبرنگاران جوان'' |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> == کاربران == هرمس ۴۵۰ علاوه بر استفاده در ارتش اسرائیل به کشورهای متعدد دیگری از جمله آذربایجان، برزیل، کلمبیا، کرواسی، قبرس، گرجستان، مکزیک، سنگاپور، بریتانیا و آمریکا نیز صادر شده‌است:<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/(S(bhyusyrjhu0kae553r4wmi45))/details/269967/Defence/facilities آشنایی با پهپاد هرمس]</ref> * {{AZE}} - [[جمهوری آذربایجان]] ۱۰ فروند هرمس ۴۵۰ را در سال ۲۰۰۸ خریداری کرد. در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۱ یکی از این پهپادها در آسمان [[جمهوری آرتساخ|جمهوری خودخوانده قره‌باغ]] سرنگون شد.<ref>"[http://www.rferl.org/content/karabakh_says_azerbaijani_drone_shot_down/24328599.html Azerbaijani Drone Reportedly Downed Over Nagorno-Karabakh]." ''[[رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی|Radio Free Europe/Radio Liberty]]''. September 14, 2011. Retrieved September 14, 2011.</ref><ref>Mortimer, Gary. "[http://www.suasnews.com/2011/09/8097/armenian-military-shoot-down-israeli-drone-operated-by-the-azerbaijani-armed-forces/ Armenian military shoot down Israeli made drone operated by Azerbaijani armed forces]." sUAS News. September 15, 2011. Retrieved September 19, 2011.</ref> * {{BOT}} <ref>http://www.flightglobal.com/directory/detail.aspx?aircraftCategory=uav&manufacturerType=uav&navigationItemId=372&aircraftId=3483&manufacturer=21975&keyword=&searchMode=Manufacturer</ref> * {{BRA}} - تا سال ۲۰۱۳ چهار فروند خریداری شده‌است.<ref>[http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/142781/brazil-receives-two-more-hermes-uavs.html FAB Receives Two More Drones] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170917172834/http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/142781/brazil-receives-two-more-hermes-uavs.html |date=۱۷ سپتامبر ۲۰۱۷ }} - Defense-Aerospace.com, February 18, 2013</ref> * {{COL}} - در اوت ۲۰۱۲ قراردادی برای خرید تعدادی هرمس ۴۵۰ و هرمس ۹۰۰ امضا شد.<ref>http://www.flightglobal.com/news/articles/elbit-systems-sells-hermes-uavs-to-colombia-375131/</ref> * {{CRO}} - دو فروند هرمس ۴۵۰ و دو فروند اسکای‌لارک در سال ۲۰۰۷ خریداری شدند.<ref>http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=824</ref> * {{CYP}} - [[نیروی هوایی قبرس]]، یک اسکادران هرمس ۴۵۰ در اختیار دارد. * {{GEO}} - گرجستان از پهپادهای هرمس ۴۵ خود برای مأموریت‌های شناسایی بر فراز [[آبخاز|منطقه مورد مناقشه آبخاز]] استفاده کرده که تعدادی از آن‌ها در سال ۲۰۰۸ سرنگون شدند. * {{MEX}} - [[نیروی هوایی مکزیک]] در سال ۲۰۰۹ تعدادی پهپاد هرمس ۴۵۰ خریداری کرد.<ref>{{cite news | first= | last= | coauthors= | authorlink= | title=Aviones no tripulados de las Fuerzas Armadas contra el crimen | date=August 1, 2009 | publisher=El Golfo.info | url=http://www.elgolfo.info/web/tiemporeal/49965-aviones-no-tripulados-de-las-fuerzas-armadas-contra-el-crimen.html | work= | pages= | accessdate=2009-08-03 | language=Spanish | archiveurl=https://web.archive.org/web/20090804201210/http://www.elgolfo.info/web/tiemporeal/49965-aviones-no-tripulados-de-las-fuerzas-armadas-contra-el-crimen.html | archivedate=۴ اوت ۲۰۰۹ | dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite news| url=http://www.reuters.com/article/idUSTRE67N67320100824 | work=Reuters | title=Mexico buys drones, may use for marijuana search | first=Pablo | last=Garibian | date=2010-08-24}}</ref> * {{SGP}} * {{ISR}} - برخی منابع گزارش داده‌اند که [[نیروی هوایی اسرائیل]] این پهپاد را به دو موشک ضدزره [[ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر]] یا (به گفته برخی منابع دو موشک مشابه ساخت [[سامانه‌های دفاعی پیشرفته رافائل|شرکت رافائل]]) مجهز کرده و از آن در نقش [[هواگرد تهاجمی]] در [[جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان|جنگ لبنان ۲۰۰۶]]، [[جنگ غزه (۲۰۰۸–۲۰۰۹)|جنگ‌های نوار غزه]] و [[حمله هوایی سودان ۲۰۰۹|حملات سال ۲۰۰۹ به سودان]] استفاده کرده‌است. منابع رسمی اسرائیل وجود چنین قابلیتی را تأیید یا تکذیب نکرده‌اند.{{مدرک}} * {{UK}} - توپخانه [[نیروی زمینی بریتانیا|نیروی زمینی ارتش بریتانیا]] از پهپادهای هرمس ۴۵۰ در [[جنگ در افغانستان (۲۰۲۱–۲۰۰۱)|جنگ افغانستان]] استفاده می‌کند و هشت فروند از آن‌ها در جریان این جنگ سرنگون شده‌اند. تا سپتامبر ۲۰۱۳ این پهپادها در مجموع ۷۰ هزار ساعت در افغانستان پرواز داشتند که معادل هشت سال پرواز بی‌وقفه است. هرمس‌های بریتانیایی تنها مدل این پهپاد هستند که به ژیروسکوپ لیزری در سامانه ناوبری اینرسیایی خود مجهز است. بریتانیایی‌ها همچنین مدل اصلاح‌شده‌ای از این پهپاد را با نام واچ‌کیپر ۴۵۰ ساخته‌اند که در شعبهٔ بریتانیایی [[گروه تالس|شرکت فرانسوی تالس]] تولید شده‌است. * {{US}} - [[وزارت دفاع آمریکا]]، پهپادهای هرمس ۴۵۰ را برای برنامه‌های آزمایش و ارزیابی پهپاد استفاده می‌کند. == حوادث == * سه دستگاه هرمس ۴۵۰ در طول جنگ لبنان در سال ۲۰۰۶ گم شدند، دو فروند به دلیل مشکلات فنی و یکی به دلیل خطای اپراتور.<ref name="Israelpraises">{{cite web|url=https://www.flightglobal.com/israel-praises-uav-abilities-during-operation-change-of-direction-anti-hezbollah-lebanon-campaign/69279.article|title=Israel praises UAV abilities during Operation Change of Direction anti-Hezbollah Lebanon campaign|work=Flight Global|first=Arie|last=Egozi|date=29 August 2006}}</ref> * در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۵، یک پهپاد هرمس ۴۵۰ در نزدیکی بندر طرابلس در لبنان سقوط کرد. این پهپاد ۸ متر زیر آب بود و توسط ارتش لبنان بازیابی شد.<ref>{{cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2015/07/11/Second-Israeli-drone-crashes-in-Lebanon-in-three-weeks|title=Israeli drone crashes in Lebanon's Tripoli|work=[[Alarabiyah]]|date=11 July 2015|access-date=3 April 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-lebanon-israel-idUSKCN0PL07H20150711|title=Lebanon says Israeli drone crashes at Tripoli port|work=[[Reuters]]|date=11 July 2015}}</ref> * در ۳۱ مارس ۲۰۱۸، یک پهپاد هرمس ۴۵۰ به دلیل نقص فنی سقوط کرد. یک پهپاد اسراییلی دیگر پهپاد سقوط کرده را بمباران کرد. ارتش لبنان با صدور بیانیه ای اعلام کرد که پهپاد سقوط کرده مجهز به چهار مهمات منفجر نشده است. یک واحد فنی ارتش لبنان آن را منفجر کرد.<ref name="hermes">{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/hezbollah-tv-says-israeli-spy-drone-crashed-in-lebanon/|title=Israeli drone crashes in Lebanon due to malfunction|date=31 March 2018|newspaper=[[The Times of Israel]]}}</ref> * در ۵ نوامبر ۲۰۲۳، در جریان درگیری‌های اسرائیل در لبنان مربوط به جنگ ۲۰۲۳ حماس، حزب‌الله یک پهپاد هرمس ۴۵۰ را که بر فراز نبطیه در جنوب لبنان که در حال پرواز بود، سرنگون کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/hezbollah-shoots-down-israeli-drone-in-nabatieh-region-2341533|title=Hezbollah shoots down Israeli drone in Nabatieh region|date=5 November 2023}}</ref> بقایای هواپیمای بدون سرنشین بر فراز خانه‌هایی در شهرهای زبدین و حروف افتاد.<ref>{{cite web|url=https://www.nidaalwatan.com/article/221505-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D9%88-%D8%AD%D8%B7%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%A9-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%B7%D9%8A%D8%A9|title=بالفيديو: حطام مسيّرة إسرائيلية في النبطية|date=5 November 2023|language=ar|work=Nidaal Watan}}</ref> * در ۲۶ فوریه ۲۰۲۴، حزب الله یک پهپاد هرمس ۴۵۰ را با موشک زمین به هوا سرنگون کرد.<ref>{{Cite web|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/idf-confirms-hezbollah-shot-down-its-drone-over-southern-lebanon/ar-BB1iTlbp|title=IDF confirms Hezbollah shot down its drone over southern Lebanon|work=MSN|date=26 February 2024}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/hezbollah-says-it-downed-israeli-drone-over-lebanese-territory-2024-02-26/|title=Hezbollah says it downed Israeli drone over Lebanese territory|publisher=[[Reuters]]|access-date=26 February 2024}}</ref> در ۱ آوریل ۲۰۲۴، طبق گزارش ها، یک هواپیمای بدون سرنشین هرمس ۴۵۰ حملات موشکی انجام داد که منجر به کشته شدن هفت امدادگر [[آشپزخانه مرکزی جهانی]] در غزه شد.<ref name="haaretz-20240402">{{cite news|url=https://www.haaretz.com/israel-news/2024-04-02/ty-article/.premium/idf-bombed-wck-aid-convoy-3-times-targeting-armed-hamas-member-who-wasnt-there/0000018e-9e75-d764-adff-9eff29360000|title=IDF Drone Bombed World Central Kitchen Aid Convoy Three Times, Targeting Armed Hamas Member Who Wasn't There|last=Kubovich|first=Yaniv|publisher=Haaretz|date=2 April 2024|access-date=7 April 2024}}</ref><ref name="guardian-20240402">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2024/apr/02/charities-halt-gaza-operations-after-israeli-drones-kill-aid-workers|title=Charities halt Gaza aid after drone attack that killed seven workers|last=McKernan|first=Bethan|newspaper=The Guardian|date=2 April 2024|access-date=7 April 2024}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} {{ویکی‌انبار-رده|Elbit Hermes 450}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:پهپادها]] [[رده:پهپادهای رهگیری شده توسط ایران]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] 3pw2rmqfl4bnrzeq1i4r1fx8xrqmqva 0 2622095 42127574 42127037 2025-06-18T18:53:12Z Amirmojiry 677753 لینک صحیح به صفحه پهپاد شناسایی بر اساس ویکی پدیای انگلیسی 42127574 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰۰ |image=File:Elbit Hermes 900s.JPG |caption= }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |designer=البیت سیستمز |first flight= ۹ دسامبر ۲۰۰۹<ref>{{cite web|url=http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|title=Hermes 900 First Flight|access-date=2011-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|archive-date=2017-09-06|url-status=dead}}</ref> |introduced=۲۰۱۲<ref>{{cite web|url=http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=1236|title=Elbit Hermes 900 (Kochav) Medium Altitude, Long Endurance (MALE) Unmanned Aerial Vehicle (UAV) - Israel}}</ref> |retired= |status=در حال خدمت |primary user=[[نیروی هوایی اسرائیل]] |number built= |developed from=[[هرمس ۴۵۰]] |variants with their own articles= }} |} '''هرمس ۹۰۰''' {{به عبری|הרמס 900}} نوعی [[پهپاد]] چندمنظورهٔ سایز متوسط [[اسرائیل|ا]]<nowiki/>با استقامت پروازی بالاست که جهت مأموریت‌های تاکتیکی ارتفاع متوسط در شرکت [[البیت سیستمز]] [[اسرائیل]] طراحی و توسعه یافته است. این پهپاد با ارتقای طرح کلی [[هرمس ۴۵۰]]، پهپاد قدیمی‌تر شرکت البیت ساخته شده است و عملیات‌های [[عملیات شناسایی|شناسایی]]، پایش و مراقبت و [[رله]] ارتباطی از مأموریت‌های اصلی آن هستند. هرمس ۹۰۰ در مقایسه با هرمس ۴۵۰ حدود دوبرابر بزرگتر شده است. مداومت پروازی هرمس ۹۰۰ حدود ۳۶ ساعت است. طول این پهپاد به ۸٫۳ متر و فاصله بال‌های آن به ۱۵ متر می‌رسند. هرمس ۹۰۰ با حداکثر ۱۱۸۰ کیلوگرم وزن برخاست توانایی حمل ۳۵۰ کیلوگرم سوخت و بار را دارد.<ref>[http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 Hermes® 900 - Multi-role, Medium Altitude Long Endurance (MALE)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110705175517/http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 |date=۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} وبگاه رسمی البیت سیتمز</ref> حداکثر سرعت هرمس ۹۰۰ به ۲۲۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد اما [[سرعت کروز]] آن ۱۱۲ [[کیلومتر بر ساعت]] است. [[سقف پروازی]] این پهپاد ۹۱۴۴ متر است و نیروی محرکهّ آن را موتور [[توربوشارژر|توربوشارژ]] چهارزمانه [[اتریش|اتریشی]] [[روتاکس ۹۱۴]] با قدرت ۱۱۰ [[اسب بخار]] تأمین می‌کند.<ref>[http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html First Flight of the Elbit Systems Hermes 900 UAV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html |date=۶ سپتامبر ۲۰۱۷}} Defense Update</ref> == کاربران == * {{ISR}} * {{BRA}} * {{CHI}} * {{COL}} * {{MEX}} * {{SWI}} * {{AZE}} == منابع == {{پانویس}} {{ویکی‌انبار-رده|Elbit Hermes 900}} [[رده:پهپادها]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] l4pz1gi0t5xxon67f21zmmfietarxm5 42127593 42127574 2025-06-18T19:16:27Z Amirmojiry 677753 افزودن عکس از ویکی پدیای انگلیسی 42127593 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰۰ |image=File:Elbit Hermes 900s.JPG |caption= }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |designer=البیت سیستمز |first flight= ۹ دسامبر ۲۰۰۹<ref>{{cite web|url=http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|title=Hermes 900 First Flight|access-date=2011-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|archive-date=2017-09-06|url-status=dead}}</ref> |introduced=۲۰۱۲<ref>{{cite web|url=http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=1236|title=Elbit Hermes 900 (Kochav) Medium Altitude, Long Endurance (MALE) Unmanned Aerial Vehicle (UAV) - Israel}}</ref> |retired= |status=در حال خدمت |primary user=[[نیروی هوایی اسرائیل]] |number built= |developed from=[[هرمس ۴۵۰]] |variants with their own articles= }} |} '''هرمس ۹۰۰''' {{به عبری|הרמס 900}} نوعی [[پهپاد]] چندمنظورهٔ سایز متوسط [[اسرائیل|ا]]<nowiki/>با استقامت پروازی بالاست که جهت مأموریت‌های تاکتیکی ارتفاع متوسط در شرکت [[البیت سیستمز]] [[اسرائیل]] طراحی و توسعه یافته است. این پهپاد با ارتقای طرح کلی [[هرمس ۴۵۰]]، پهپاد قدیمی‌تر شرکت البیت ساخته شده است و عملیات‌های [[عملیات شناسایی|شناسایی]]، پایش و مراقبت و [[رله]] ارتباطی از مأموریت‌های اصلی آن هستند. هرمس ۹۰۰ در مقایسه با هرمس ۴۵۰ حدود دوبرابر بزرگتر شده است. مداومت پروازی هرمس ۹۰۰ حدود ۳۶ ساعت است. طول این پهپاد به ۸٫۳ متر و فاصله بال‌های آن به ۱۵ متر می‌رسند. هرمس ۹۰۰ با حداکثر ۱۱۸۰ کیلوگرم وزن برخاست توانایی حمل ۳۵۰ کیلوگرم سوخت و بار را دارد.<ref>[http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 Hermes® 900 - Multi-role, Medium Altitude Long Endurance (MALE)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110705175517/http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 |date=۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} وبگاه رسمی البیت سیتمز</ref> حداکثر سرعت هرمس ۹۰۰ به ۲۲۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد اما [[سرعت کروز]] آن ۱۱۲ [[کیلومتر بر ساعت]] است. [[سقف پروازی]] این پهپاد ۹۱۴۴ متر است و نیروی محرکهّ آن را موتور [[توربوشارژر|توربوشارژ]] چهارزمانه [[اتریش|اتریشی]] [[روتاکس ۹۱۴]] با قدرت ۱۱۰ [[اسب بخار]] تأمین می‌کند.<ref>[http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html First Flight of the Elbit Systems Hermes 900 UAV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html |date=۶ سپتامبر ۲۰۱۷}} Defense Update</ref> [[File:Elbit Systems 900 take off.jpg|thumb|برخاستن پهپاد البیت هرمس ۹۰۰]] == کاربران == * {{ISR}} * {{BRA}} * {{CHI}} * {{COL}} * {{MEX}} * {{SWI}} * {{AZE}} == منابع == {{پانویس}} {{ویکی‌انبار-رده|Elbit Hermes 900}} [[رده:پهپادها]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] 38ffteonekzo5grqltiepsiyvav3qnf 42127626 42127593 2025-06-18T19:39:43Z Amirmojiry 677753 افزودن الگو 42127626 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰۰ |image=File:Elbit Hermes 900s.JPG |caption= }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |designer=البیت سیستمز |first flight= ۹ دسامبر ۲۰۰۹<ref>{{cite web|url=http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|title=Hermes 900 First Flight|access-date=2011-10-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html|archive-date=2017-09-06|url-status=dead}}</ref> |introduced=۲۰۱۲<ref>{{cite web|url=http://www.militaryfactory.com/aircraft/detail.asp?aircraft_id=1236|title=Elbit Hermes 900 (Kochav) Medium Altitude, Long Endurance (MALE) Unmanned Aerial Vehicle (UAV) - Israel}}</ref> |retired= |status=در حال خدمت |primary user=[[نیروی هوایی اسرائیل]] |number built= |developed from=[[هرمس ۴۵۰]] |variants with their own articles= }} |} '''هرمس ۹۰۰''' {{به عبری|הרמס 900}} نوعی [[پهپاد]] چندمنظورهٔ سایز متوسط [[اسرائیل|ا]]<nowiki/>با استقامت پروازی بالاست که جهت مأموریت‌های تاکتیکی ارتفاع متوسط در شرکت [[البیت سیستمز]] [[اسرائیل]] طراحی و توسعه یافته است. این پهپاد با ارتقای طرح کلی [[هرمس ۴۵۰]]، پهپاد قدیمی‌تر شرکت البیت ساخته شده است و عملیات‌های [[عملیات شناسایی|شناسایی]]، پایش و مراقبت و [[رله]] ارتباطی از مأموریت‌های اصلی آن هستند. هرمس ۹۰۰ در مقایسه با هرمس ۴۵۰ حدود دوبرابر بزرگتر شده است. مداومت پروازی هرمس ۹۰۰ حدود ۳۶ ساعت است. طول این پهپاد به ۸٫۳ متر و فاصله بال‌های آن به ۱۵ متر می‌رسند. هرمس ۹۰۰ با حداکثر ۱۱۸۰ کیلوگرم وزن برخاست توانایی حمل ۳۵۰ کیلوگرم سوخت و بار را دارد.<ref>[http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 Hermes® 900 - Multi-role, Medium Altitude Long Endurance (MALE)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110705175517/http://62.0.44.103/elbitmain/area-in2.asp?parent=3&num=31&num2=31 |date=۵ ژوئیه ۲۰۱۱}} وبگاه رسمی البیت سیتمز</ref> حداکثر سرعت هرمس ۹۰۰ به ۲۲۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد اما [[سرعت کروز]] آن ۱۱۲ [[کیلومتر بر ساعت]] است. [[سقف پروازی]] این پهپاد ۹۱۴۴ متر است و نیروی محرکهّ آن را موتور [[توربوشارژر|توربوشارژ]] چهارزمانه [[اتریش|اتریشی]] [[روتاکس ۹۱۴]] با قدرت ۱۱۰ [[اسب بخار]] تأمین می‌کند.<ref>[http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html First Flight of the Elbit Systems Hermes 900 UAV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170906091557/http://defense-update.com/features/2009/december/hermes900_first_flight_091209.html |date=۶ سپتامبر ۲۰۱۷}} Defense Update</ref> [[File:Elbit Systems 900 take off.jpg|thumb|برخاستن پهپاد البیت هرمس ۹۰۰]] == کاربران == * {{ISR}} * {{BRA}} * {{CHI}} * {{COL}} * {{MEX}} * {{SWI}} * {{AZE}} == منابع == {{پانویس}} {{ویکی‌انبار-رده|Elbit Hermes 900}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:پهپادها]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] tu8jlfk4skmbfqtar9p4q9ywdmg4i0y 0 2656719 42127546 41920472 2025-06-18T18:33:32Z 162.208.242.151 من حقیقت رو نوشتم 42127546 wikitext text/x-wiki {{infobox football biography | name = آنتونیو رودیگر | image = 20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Antonio Rüdiger 850 0711.jpg | image_size = | caption = رودیگر با [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] در سال ۲۰۱۸ | fullname = آنتونیو رودیگر<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/612828 |title=Updated squads for 2017/18 Premier League confirmed |publisher=Premier League |date=2 February 2018 |accessdate=10 February 2018}}</ref> | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۳|۳|۳|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Germany |publisher=FIFA |format=PDF |page=12 |date=15 July 2018 |accessdate=5 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archivedate=۱۹ ژوئن ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref> | birth_place = [[برلین]]، [[آلمان]] | height = {{بلندی|m=۱٫۹۰}}<ref name="Chelsea profile">{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/antonio-ruediger?pageTab=biography |title=Antonio Rudiger |publisher=Chelsea F.C. |accessdate=5 October 2018}}</ref> | currentclub = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | clubnumber = ۲۲ | position = [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] | youthyears1 = ۲۰۰۰–۲۰۰۲ | youthclubs1 = VfB Sperber Neukölln | youthyears2 = ۲۰۰۲–۲۰۰۵ | youthclubs2 = [[SV Tasmania Berlin]] | youthyears3 = ۲۰۰۵–۲۰۰۶ | youthclubs3 = Neuköllner Sportfreunde 1907 | youthyears4 = ۲۰۰۶–۲۰۰۸ | youthclubs4 = [[Hertha Zehlendorf]] | youthyears5 = ۲۰۰۸–۲۰۱۱ | youthclubs5 = [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | youthyears6 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | youthclubs6 = اشتوتگارت بی | years1 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | clubs1 = اشتوتگارت بی | caps1 = ۲۲ | goals1 = ۳ | years2 = ۲۰۱۲–۲۰۱۵ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال اشتوتگارت|اشتوتگارت]] | caps2 = ۶۶ | goals2 = ۲ | years3 = ۲۰۱۵–۲۰۱۶ | clubs3 = ← [[باشگاه فوتبال پرسپولیس]] | caps3 = ۴۸۰۰۰۰۰۰ | goals3 = ۱۰۰۰۰ | years4 = ۲۰۱۶–۲۰۱۷ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال آ.اس. رم|رم]] | caps4 = ۳۵ | goals4 = ۰ | years5 = ۲۰۱۷–۲۰۲۲ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] | caps5 = ۲۰۳ | goals5 = ۹ | years6 = ۲۰۲۲– | clubs6 = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | caps6 = ۱۴۶ | goals6 = ۷ | nationalyears1 = ۲۰۱۰–۲۰۱۱ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۸ سال آلمان]] | nationalcaps1 = ۸ | nationalgoals1 = ۴ | nationalyears2 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۹ سال آلمان]] | nationalcaps2 = ۱۴ | nationalgoals2 = ۱ | nationalyears3 = ۲۰۱۲ | nationalteam3 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۲۰ سال آلمان]] | nationalcaps3 = ۲ | nationalgoals3 = ۰ | nationalyears4 = ۲۰۱۲–۲۰۱۴ | nationalteam4 = [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان|زیر ۲۱ سال آلمان]] | nationalcaps4 = ۱۰ | nationalgoals4 = ۱ | nationalyears5 = ۲۰۱۴– | nationalteam5 = [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] | nationalcaps5 = ۷۹ | nationalgoals5 = ۳ | club-update = ۲ مارس ۲۰۲۴ | nationalteam-update = ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳ | medaltemplates = {{MedalCountry|{{GER}}}} {{MedalCompetition|[[جام کنفدراسیون‌ها]]}} {{Medal|W|[[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]|}} |افتخارات=قهرمانی چمپیونز لیگ(2021)}} '''[[آنتونیو رودیگر|آنتونیو بابا رودیگر]]'''({{Lang-en|Antonio babaRüdiger}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1993|3|3|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[آلمان]] است که در پست [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] برای [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|باشگاه رئال مادرید]] و [[تیم ملی فوتبال آلمان|تیم ملی آلمان]] بازی می‌کند.<ref name="Kirkland 2022">{{cite web | last=Kirkland | first=Alex | title=Rudiger joins Real Madrid on free transfer | website=ESPN.com | date=2 June 2022 | url=https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4650790/chelseas-antonio-rudiger-joins-real-madrid-on-free-transfer | access-date=3 June 2022}}</ref> وی همچنین در [[تیم]] ملی [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] بازی کرده‌است. او در سال ۲۰۱۷ توانست به همراه هم تیمی‌هایش قهرمان جام [[کنفدراسیون فوتبال آسیا|کنفدراسیون‌]]<nowiki/>ها در [[روسیه]] شود. رودیگر در همین رقابت‌ها مورد حملات [[نژادپرستی|نژاد پرستانه]] قرار گرفت؛ و تهدید کرد که انصراف می‌دهد اما سرانجام همراه با آلمان قهرمان شد.{{مدرک|date=ژوئن ۲۰۲۴}} == آمار ملی == === بازی‌های ملی === {{Updated|۲۱ نوامبر ۲۰۲۳}} {|class="wikitable"style=text-align:center !colspan=4|[[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] |- !سال||بازی||گل||پاس گل |- |۲۰۱۴||۵||۰||۰ |- |۲۰۱۵||۲||۰||۰ |- |۲۰۱۶||۴||۰||۰ |- |۲۰۱۷||۱۱||۱||۰ |- |۲۰۱۸||۷||۰||۱ |- |۲۰۱۹||۱||۰||۱ |- |۲۰۲۰||۷||۰||۱ |- |۲۰۲۱||۱۲||۱||۰ |- |۲۰۲۲||۸||۰||۰ |- |۲۰۲۳||۹||۱||۱ |- !مجموع||۶۶||۳||۴ |} === گل‌های ملی === {|class="wikitable"style="font-size:85% |- !شماره !تاریخ !میزبان !بازی ملی !حریف !نتیجه !رقابت |- |{{وسط چین}} ۱ | ۸ اکتبر ۲۰۱۷ |[[کایزرسلاوترن]] |{{وسط چین}} ۲۰ |{{fb|جمهوری آذربایجان}} |{{برد|۵–۱}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸|مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸]] |- |{{وسط چین}} ۲ | ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ |[[ریکیاویک]] |{{وسط چین}} ۴۷ |{{fb|ایسلند}} |{{برد|۴–۰}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲|مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲]] |- |{{وسط چین}} ۳ | ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ |[[فیلادلفیا]] |{{وسط چین}} ۶۴ |{{fb|مکزیک}} |{{مساوی|۲–۲}} |[[بازی دوستانه|دوستانه]] |} == افتخارات == '''چلسی''' * [[جام حذفی فوتبال انگلستان]]: ۱۸–۲۰۱۷<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44091559 |title=Chelsea 1–0 Manchester United |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=19 May 2018 |accessdate=19 May 2018}}</ref> * [[لیگ اروپا]]: [[لیگ اروپا ۱۹–۲۰۱۸|۱۹–۲۰۱۸]]<ref>{{cite news |work=UEFA EUROPA LEAGUE 2018-19 |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406 |title=Chelsea 4–1 Arsenal |first=Chris |last=Bevan |publisher=BBC Sport |date=29 May 2019 |accessdate=29 May 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.legit.ng/1240967-antonio-rudiger-emerson-celebrate-chelsea-europa-league-triumph-olamides-song-wo.html|title=Antonio Rudiger, Emerson celebrate Chelsea Europa League triumph with Olamide's song 'Wo'|publisher=NAIJ|accessdate=1 June 2019|archive-date=۱۱ مه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220511202222/https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406|url-status=dead}}</ref> * [[جام اتحادیه باشگاه‌های انگلستان]] نایب قهرمان: ۱۹–۲۰۱۸<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47268861 |title=Chelsea 0–0 Manchester City |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=24 February 2019 |accessdate=22 April 2019}}</ref> *[[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۱–۲۰۲۰|۲۱–۲۰۲۰]] '''رئال مادرید''' * [[سوپر جام اروپا]]: [[سوپرجام اروپا ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/uefasupercup/news/0278-15d6268709ab-38bef8ec34df-1000--report-real-madrid-win-the-super-cup/ |title=Real Madrid 2–0 Eintracht Frankfurt: Five-star Madrid triumph in Helsinki |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=10 August 2022 |access-date=11 August 2022}}</ref> * [[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۴–۲۰۲۳|۲۴-۲۰۲۳]] * [[کوپا دل ری ۲۳–۲۰۲۲|کوپا دل ری: ۲۳-۲۰۲۲]] * [[لا لیگا|لالیگا]]: ۲۴-۲۰۲۳ * [[سوپرجام فوتبال اسپانیا|سوپرجام اسپانیا]]: ۲۴-۲۰۲۳ '''آلمان''' * [[جام کنفدراسیون‌ها]]: [[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]] '''فردی''' * بهترین بازیکن مسابقه: [[فینال جام حذفی فوتبال انگلستان ۲۰۱۸]]<ref>{{cite news|title=Eden Hazard Penalty Wins Emirated FA Cup for Chelsea|url=http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|accessdate=20 May 2018|publisher=The FA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520062857/http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|archivedate=20 May 2018}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰}} {{ترکیب تیم آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲}} {{تیم سال پی‌اف‌ای لیگ برتر فوتبال انگلستان - فصل ۲۲–۲۰۲۱}} {{مدال فیتس والتر زیر ۱۹ سال}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رودیگر، آنتونیو}} [[رده:آلمانی‌های دور از وطن در انگلستان]] [[رده:افراد آلمانی سیرالئونی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه آ.اس. رم]] [[رده:بازیکنان باشگاه اشتوتگارت]] [[رده:بازیکنان باشگاه چلسی]] [[رده:بازیکنان برنده جام کنفدراسیون‌ها]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ اروپا]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ قهرمانان اروپا]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۱]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۳]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال جوانان آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲]] [[رده:بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰]] [[رده:بازیکنان سری آ]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان فوتبال اهل برلین]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در انگلستان]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد دور از وطن اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال انگلستان]] [[رده:دور از وطن‌های اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:زادگان ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:مدافعان فوتبال]] [[رده:ورزشکاران اهل برلین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در انگلستان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فینال جام حذفی فوتبال انگلستان]] [[رده:بازیکنان باشگاه بروسیا دورتموند]] [[رده:مسلمانان اهل آلمان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در اسپانیا]] [[رده:بازیکنان لا لیگا]] [[رده:بازیکنان باشگاه رئال مادرید]] qp2n3fo5j286t7p5qk8yfni9iotmvs9 42127547 42127546 2025-06-18T18:34:29Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127547 wikitext text/x-wiki {{infobox football biography | name = آنتونیو رودیگر | image = 20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Antonio Rüdiger 850 0711.jpg | image_size = | caption = رودیگر با [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] در سال ۲۰۱۸ | fullname = آنتونیو رودیگر<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/612828 |title=Updated squads for 2017/18 Premier League confirmed |publisher=Premier League |date=2 February 2018 |accessdate=10 February 2018}}</ref> | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۳|۳|۳|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Germany |publisher=FIFA |format=PDF |page=12 |date=15 July 2018 |accessdate=5 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archivedate=۱۹ ژوئن ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref> | birth_place = [[برلین]]، [[آلمان]] | height = {{بلندی|m=۱٫۹۰}}<ref name="Chelsea profile">{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/antonio-ruediger?pageTab=biography |title=Antonio Rudiger |publisher=Chelsea F.C. |accessdate=5 October 2018}}</ref> | currentclub = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | clubnumber = ۲۲ | position = [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] | youthyears1 = ۲۰۰۰–۲۰۰۲ | youthclubs1 = VfB Sperber Neukölln | youthyears2 = ۲۰۰۲–۲۰۰۵ | youthclubs2 = [[SV Tasmania Berlin]] | youthyears3 = ۲۰۰۵–۲۰۰۶ | youthclubs3 = Neuköllner Sportfreunde 1907 | youthyears4 = ۲۰۰۶–۲۰۰۸ | youthclubs4 = [[Hertha Zehlendorf]] | youthyears5 = ۲۰۰۸–۲۰۱۱ | youthclubs5 = [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | youthyears6 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | youthclubs6 = اشتوتگارت بی | years1 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | clubs1 = اشتوتگارت بی | caps1 = ۲۲ | goals1 = ۳ | years2 = ۲۰۱۲–۲۰۱۵ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال اشتوتگارت|اشتوتگارت]] | caps2 = ۶۶ | goals2 = ۲ | years3 = ۲۰۱۵–۲۰۱۶ | clubs3 = ← [[باشگاه فوتبال آ.اس. رم|رم]] (قرضی) | caps3 = ۳۷ | goals3 = ۲ | years4 = ۲۰۱۶–۲۰۱۷ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال آ.اس. رم|رم]] | caps4 = ۳۵ | goals4 = ۰ | years5 = ۲۰۱۷–۲۰۲۲ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] | caps5 = ۲۰۳ | goals5 = ۹ | years6 = ۲۰۲۲– | clubs6 = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | caps6 = ۱۴۶ | goals6 = ۷ | nationalyears1 = ۲۰۱۰–۲۰۱۱ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۸ سال آلمان]] | nationalcaps1 = ۸ | nationalgoals1 = ۴ | nationalyears2 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۹ سال آلمان]] | nationalcaps2 = ۱۴ | nationalgoals2 = ۱ | nationalyears3 = ۲۰۱۲ | nationalteam3 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۲۰ سال آلمان]] | nationalcaps3 = ۲ | nationalgoals3 = ۰ | nationalyears4 = ۲۰۱۲–۲۰۱۴ | nationalteam4 = [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان|زیر ۲۱ سال آلمان]] | nationalcaps4 = ۱۰ | nationalgoals4 = ۱ | nationalyears5 = ۲۰۱۴– | nationalteam5 = [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] | nationalcaps5 = ۷۹ | nationalgoals5 = ۳ | club-update = ۲ مارس ۲۰۲۴ | nationalteam-update = ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳ | medaltemplates = {{MedalCountry|{{GER}}}} {{MedalCompetition|[[جام کنفدراسیون‌ها]]}} {{Medal|W|[[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]|}} |افتخارات=قهرمانی چمپیونز لیگ(2021)}} '''[[آنتونیو رودیگر|آنتونیو بابا رودیگر]]'''({{Lang-en|Antonio babaRüdiger}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1993|3|3|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[آلمان]] است که در پست [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] برای [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|باشگاه رئال مادرید]] و [[تیم ملی فوتبال آلمان|تیم ملی آلمان]] بازی می‌کند.<ref name="Kirkland 2022">{{cite web | last=Kirkland | first=Alex | title=Rudiger joins Real Madrid on free transfer | website=ESPN.com | date=2 June 2022 | url=https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4650790/chelseas-antonio-rudiger-joins-real-madrid-on-free-transfer | access-date=3 June 2022}}</ref> وی همچنین در [[تیم]] ملی [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] بازی کرده‌است. او در سال ۲۰۱۷ توانست به همراه هم تیمی‌هایش قهرمان جام [[کنفدراسیون فوتبال آسیا|کنفدراسیون‌]]<nowiki/>ها در [[روسیه]] شود. رودیگر در همین رقابت‌ها مورد حملات [[نژادپرستی|نژاد پرستانه]] قرار گرفت؛ و تهدید کرد که انصراف می‌دهد اما سرانجام همراه با آلمان قهرمان شد.{{مدرک|date=ژوئن ۲۰۲۴}} == آمار ملی == === بازی‌های ملی === {{Updated|۲۱ نوامبر ۲۰۲۳}} {|class="wikitable"style=text-align:center !colspan=4|[[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] |- !سال||بازی||گل||پاس گل |- |۲۰۱۴||۵||۰||۰ |- |۲۰۱۵||۲||۰||۰ |- |۲۰۱۶||۴||۰||۰ |- |۲۰۱۷||۱۱||۱||۰ |- |۲۰۱۸||۷||۰||۱ |- |۲۰۱۹||۱||۰||۱ |- |۲۰۲۰||۷||۰||۱ |- |۲۰۲۱||۱۲||۱||۰ |- |۲۰۲۲||۸||۰||۰ |- |۲۰۲۳||۹||۱||۱ |- !مجموع||۶۶||۳||۴ |} === گل‌های ملی === {|class="wikitable"style="font-size:85% |- !شماره !تاریخ !میزبان !بازی ملی !حریف !نتیجه !رقابت |- |{{وسط چین}} ۱ | ۸ اکتبر ۲۰۱۷ |[[کایزرسلاوترن]] |{{وسط چین}} ۲۰ |{{fb|جمهوری آذربایجان}} |{{برد|۵–۱}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸|مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸]] |- |{{وسط چین}} ۲ | ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ |[[ریکیاویک]] |{{وسط چین}} ۴۷ |{{fb|ایسلند}} |{{برد|۴–۰}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲|مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲]] |- |{{وسط چین}} ۳ | ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ |[[فیلادلفیا]] |{{وسط چین}} ۶۴ |{{fb|مکزیک}} |{{مساوی|۲–۲}} |[[بازی دوستانه|دوستانه]] |} == افتخارات == '''چلسی''' * [[جام حذفی فوتبال انگلستان]]: ۱۸–۲۰۱۷<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44091559 |title=Chelsea 1–0 Manchester United |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=19 May 2018 |accessdate=19 May 2018}}</ref> * [[لیگ اروپا]]: [[لیگ اروپا ۱۹–۲۰۱۸|۱۹–۲۰۱۸]]<ref>{{cite news |work=UEFA EUROPA LEAGUE 2018-19 |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406 |title=Chelsea 4–1 Arsenal |first=Chris |last=Bevan |publisher=BBC Sport |date=29 May 2019 |accessdate=29 May 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.legit.ng/1240967-antonio-rudiger-emerson-celebrate-chelsea-europa-league-triumph-olamides-song-wo.html|title=Antonio Rudiger, Emerson celebrate Chelsea Europa League triumph with Olamide's song 'Wo'|publisher=NAIJ|accessdate=1 June 2019|archive-date=۱۱ مه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220511202222/https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406|url-status=dead}}</ref> * [[جام اتحادیه باشگاه‌های انگلستان]] نایب قهرمان: ۱۹–۲۰۱۸<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47268861 |title=Chelsea 0–0 Manchester City |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=24 February 2019 |accessdate=22 April 2019}}</ref> *[[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۱–۲۰۲۰|۲۱–۲۰۲۰]] '''رئال مادرید''' * [[سوپر جام اروپا]]: [[سوپرجام اروپا ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/uefasupercup/news/0278-15d6268709ab-38bef8ec34df-1000--report-real-madrid-win-the-super-cup/ |title=Real Madrid 2–0 Eintracht Frankfurt: Five-star Madrid triumph in Helsinki |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=10 August 2022 |access-date=11 August 2022}}</ref> * [[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۴–۲۰۲۳|۲۴-۲۰۲۳]] * [[کوپا دل ری ۲۳–۲۰۲۲|کوپا دل ری: ۲۳-۲۰۲۲]] * [[لا لیگا|لالیگا]]: ۲۴-۲۰۲۳ * [[سوپرجام فوتبال اسپانیا|سوپرجام اسپانیا]]: ۲۴-۲۰۲۳ '''آلمان''' * [[جام کنفدراسیون‌ها]]: [[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]] '''فردی''' * بهترین بازیکن مسابقه: [[فینال جام حذفی فوتبال انگلستان ۲۰۱۸]]<ref>{{cite news|title=Eden Hazard Penalty Wins Emirated FA Cup for Chelsea|url=http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|accessdate=20 May 2018|publisher=The FA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520062857/http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|archivedate=20 May 2018}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰}} {{ترکیب تیم آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲}} {{تیم سال پی‌اف‌ای لیگ برتر فوتبال انگلستان - فصل ۲۲–۲۰۲۱}} {{مدال فیتس والتر زیر ۱۹ سال}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رودیگر، آنتونیو}} [[رده:آلمانی‌های دور از وطن در انگلستان]] [[رده:افراد آلمانی سیرالئونی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه آ.اس. رم]] [[رده:بازیکنان باشگاه اشتوتگارت]] [[رده:بازیکنان باشگاه چلسی]] [[رده:بازیکنان برنده جام کنفدراسیون‌ها]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ اروپا]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ قهرمانان اروپا]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۱]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۳]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال جوانان آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲]] [[رده:بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰]] [[رده:بازیکنان سری آ]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان فوتبال اهل برلین]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در انگلستان]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد دور از وطن اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال انگلستان]] [[رده:دور از وطن‌های اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:زادگان ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:مدافعان فوتبال]] [[رده:ورزشکاران اهل برلین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در انگلستان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فینال جام حذفی فوتبال انگلستان]] [[رده:بازیکنان باشگاه بروسیا دورتموند]] [[رده:مسلمانان اهل آلمان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در اسپانیا]] [[رده:بازیکنان لا لیگا]] [[رده:بازیکنان باشگاه رئال مادرید]] at9vxkot7zfkodkxvynfuv1mg2cnazs 42127551 42127547 2025-06-18T18:39:47Z 162.208.242.151 42127551 wikitext text/x-wiki {{infobox football biography | name = آنتونیو رودیگر | image = 20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Antonio Rüdiger 850 0711.jpg | image_size = | caption = رودیگر با [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] در سال ۲۰۱۸ | fullname = آنتونیو رودیگر<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/612828 |title=Updated squads for 2017/18 Premier League confirmed |publisher=Premier League |date=2 February 2018 |accessdate=10 February 2018}}</ref> | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۳|۳|۳|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Germany |publisher=FIFA |format=PDF |page=12 |date=15 July 2018 |accessdate=5 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archivedate=۱۹ ژوئن ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref> | birth_place = [[برلین]]، [[آلمان]] | height = {{بلندی|m=۱٫۹۰}}<ref name="Chelsea profile">{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/antonio-ruediger?pageTab=biography |title=Antonio Rudiger |publisher=Chelsea F.C. |accessdate=5 October 2018}}</ref> | currentclub = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | clubnumber = ۲۲ | position = [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] | youthyears1 = ۲۰۰۰–۲۰۰۲ | youthclubs1 = VfB Sperber Neukölln | youthyears2 = ۲۰۰۲–۲۰۰۵ | youthclubs2 = [[SV Tasmania Berlin]] | youthyears3 = ۲۰۰۵–۲۰۰۶ | youthclubs3 = Neuköllner Sportfreunde 1907 | youthyears4 = ۲۰۰۶–۲۰۰۸ | youthclubs4 = [[Hertha Zehlendorf]] | youthyears5 = ۲۰۰۸–۲۰۱۱ | youthclubs5 = [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | youthyears6 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | youthclubs6 = اشتوتگارت بی | years1 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | clubs1 = اشتوتگارت بی | caps1 = ۲۲ | goals1 = ۳ | years2 = ۲۰۱۲–۲۰۱۵ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال اشتوتگارت|اشتوتگارت]] | caps2 = ۶۶ | goals2 = ۲ | years3 = ۲۰۱۵–۲۰۱۶ | clubs3 = ← [[باشگاه فوتبال پرسپولیس]] | caps3 = ۳۷ | goals3 = ۴۸۰۰۰۰۰۰ | years4 = ۲۰۱۶–۲۰۱۷ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال شموشک‌ نوشهر]] | caps4 = ۳۵ | goals4 = ۳۰۰۰۰۰۰ | years5 = ۲۰۱۷–۲۰۲۲ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] | caps5 = ۲۰۳ | goals5 = ۹ | years6 = ۲۰۲۲– | clubs6 = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | caps6 = ۱۴۶ | goals6 = ۷ | nationalyears1 = ۲۰۱۰–۲۰۱۱ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۸ سال آلمان]] | nationalcaps1 = ۸ | nationalgoals1 = ۴ | nationalyears2 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۹ سال آلمان]] | nationalcaps2 = ۱۴ | nationalgoals2 = ۱ | nationalyears3 = ۲۰۱۲ | nationalteam3 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۲۰ سال آلمان]] | nationalcaps3 = ۲ | nationalgoals3 = ۰ | nationalyears4 = ۲۰۱۲–۲۰۱۴ | nationalteam4 = [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان|زیر ۲۱ سال آلمان]] | nationalcaps4 = ۱۰ | nationalgoals4 = ۱ | nationalyears5 = ۲۰۱۴– | nationalteam5 = [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] | nationalcaps5 = ۷۹ | nationalgoals5 = ۳ | club-update = ۲ مارس ۲۰۲۴ | nationalteam-update = ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳ | medaltemplates = {{MedalCountry|{{GER}}}} {{MedalCompetition|[[جام کنفدراسیون‌ها]]}} {{Medal|W|[[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]|}} |افتخارات=قهرمانی چمپیونز لیگ(2021)}} '''[[آنتونیو رودیگر|آنتونیو بابا رودیگر]]'''({{Lang-en|Antonio babaRüdiger}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1993|3|3|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[آلمان]] است که در پست [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] برای [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|باشگاه رئال مادرید]] و [[تیم ملی فوتبال آلمان|تیم ملی آلمان]] بازی می‌کند.<ref name="Kirkland 2022">{{cite web | last=Kirkland | first=Alex | title=Rudiger joins Real Madrid on free transfer | website=ESPN.com | date=2 June 2022 | url=https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4650790/chelseas-antonio-rudiger-joins-real-madrid-on-free-transfer | access-date=3 June 2022}}</ref> وی همچنین در [[تیم]] ملی [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] بازی کرده‌است. او در سال ۲۰۱۷ توانست به همراه هم تیمی‌هایش قهرمان جام [[کنفدراسیون فوتبال آسیا|کنفدراسیون‌]]<nowiki/>ها در [[روسیه]] شود. رودیگر در همین رقابت‌ها مورد حملات [[نژادپرستی|نژاد پرستانه]] قرار گرفت؛ و تهدید کرد که انصراف می‌دهد اما سرانجام همراه با آلمان قهرمان شد.{{مدرک|date=ژوئن ۲۰۲۴}} == آمار ملی == === بازی‌های ملی === {{Updated|۲۱ نوامبر ۲۰۲۳}} {|class="wikitable"style=text-align:center !colspan=4|[[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] |- !سال||بازی||گل||پاس گل |- |۲۰۱۴||۵||۰||۰ |- |۲۰۱۵||۲||۰||۰ |- |۲۰۱۶||۴||۰||۰ |- |۲۰۱۷||۱۱||۱||۰ |- |۲۰۱۸||۷||۰||۱ |- |۲۰۱۹||۱||۰||۱ |- |۲۰۲۰||۷||۰||۱ |- |۲۰۲۱||۱۲||۱||۰ |- |۲۰۲۲||۸||۰||۰ |- |۲۰۲۳||۹||۱||۱ |- !مجموع||۶۶||۳||۴ |} === گل‌های ملی === {|class="wikitable"style="font-size:85% |- !شماره !تاریخ !میزبان !بازی ملی !حریف !نتیجه !رقابت |- |{{وسط چین}} ۱ | ۸ اکتبر ۲۰۱۷ |[[کایزرسلاوترن]] |{{وسط چین}} ۲۰ |{{fb|جمهوری آذربایجان}} |{{برد|۵–۱}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸|مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸]] |- |{{وسط چین}} ۲ | ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ |[[ریکیاویک]] |{{وسط چین}} ۴۷ |{{fb|ایسلند}} |{{برد|۴–۰}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲|مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲]] |- |{{وسط چین}} ۳ | ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ |[[فیلادلفیا]] |{{وسط چین}} ۶۴ |{{fb|مکزیک}} |{{مساوی|۲–۲}} |[[بازی دوستانه|دوستانه]] |} == افتخارات == '''چلسی''' * [[جام حذفی فوتبال انگلستان]]: ۱۸–۲۰۱۷<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44091559 |title=Chelsea 1–0 Manchester United |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=19 May 2018 |accessdate=19 May 2018}}</ref> * [[لیگ اروپا]]: [[لیگ اروپا ۱۹–۲۰۱۸|۱۹–۲۰۱۸]]<ref>{{cite news |work=UEFA EUROPA LEAGUE 2018-19 |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406 |title=Chelsea 4–1 Arsenal |first=Chris |last=Bevan |publisher=BBC Sport |date=29 May 2019 |accessdate=29 May 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.legit.ng/1240967-antonio-rudiger-emerson-celebrate-chelsea-europa-league-triumph-olamides-song-wo.html|title=Antonio Rudiger, Emerson celebrate Chelsea Europa League triumph with Olamide's song 'Wo'|publisher=NAIJ|accessdate=1 June 2019|archive-date=۱۱ مه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220511202222/https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406|url-status=dead}}</ref> * [[جام اتحادیه باشگاه‌های انگلستان]] نایب قهرمان: ۱۹–۲۰۱۸<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47268861 |title=Chelsea 0–0 Manchester City |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=24 February 2019 |accessdate=22 April 2019}}</ref> *[[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۱–۲۰۲۰|۲۱–۲۰۲۰]] '''رئال مادرید''' * [[سوپر جام اروپا]]: [[سوپرجام اروپا ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/uefasupercup/news/0278-15d6268709ab-38bef8ec34df-1000--report-real-madrid-win-the-super-cup/ |title=Real Madrid 2–0 Eintracht Frankfurt: Five-star Madrid triumph in Helsinki |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=10 August 2022 |access-date=11 August 2022}}</ref> * [[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۴–۲۰۲۳|۲۴-۲۰۲۳]] * [[کوپا دل ری ۲۳–۲۰۲۲|کوپا دل ری: ۲۳-۲۰۲۲]] * [[لا لیگا|لالیگا]]: ۲۴-۲۰۲۳ * [[سوپرجام فوتبال اسپانیا|سوپرجام اسپانیا]]: ۲۴-۲۰۲۳ '''آلمان''' * [[جام کنفدراسیون‌ها]]: [[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]] '''فردی''' * بهترین بازیکن مسابقه: [[فینال جام حذفی فوتبال انگلستان ۲۰۱۸]]<ref>{{cite news|title=Eden Hazard Penalty Wins Emirated FA Cup for Chelsea|url=http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|accessdate=20 May 2018|publisher=The FA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520062857/http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|archivedate=20 May 2018}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰}} {{ترکیب تیم آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲}} {{تیم سال پی‌اف‌ای لیگ برتر فوتبال انگلستان - فصل ۲۲–۲۰۲۱}} {{مدال فیتس والتر زیر ۱۹ سال}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رودیگر، آنتونیو}} [[رده:آلمانی‌های دور از وطن در انگلستان]] [[رده:افراد آلمانی سیرالئونی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه آ.اس. رم]] [[رده:بازیکنان باشگاه اشتوتگارت]] [[رده:بازیکنان باشگاه چلسی]] [[رده:بازیکنان برنده جام کنفدراسیون‌ها]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ اروپا]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ قهرمانان اروپا]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۱]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۳]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال جوانان آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲]] [[رده:بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰]] [[رده:بازیکنان سری آ]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان فوتبال اهل برلین]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در انگلستان]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد دور از وطن اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال انگلستان]] [[رده:دور از وطن‌های اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:زادگان ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:مدافعان فوتبال]] [[رده:ورزشکاران اهل برلین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در انگلستان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فینال جام حذفی فوتبال انگلستان]] [[رده:بازیکنان باشگاه بروسیا دورتموند]] [[رده:مسلمانان اهل آلمان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در اسپانیا]] [[رده:بازیکنان لا لیگا]] [[رده:بازیکنان باشگاه رئال مادرید]] 5eeso9ukfjeul1nahreveg98p36mnk9 42127554 42127551 2025-06-18T18:40:42Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127554 wikitext text/x-wiki {{infobox football biography | name = آنتونیو رودیگر | image = 20180602 FIFA Friendly Match Austria vs. Germany Antonio Rüdiger 850 0711.jpg | image_size = | caption = رودیگر با [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] در سال ۲۰۱۸ | fullname = آنتونیو رودیگر<ref>{{cite web |url=https://www.premierleague.com/news/612828 |title=Updated squads for 2017/18 Premier League confirmed |publisher=Premier League |date=2 February 2018 |accessdate=10 February 2018}}</ref> | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۳|۳|۳|df=y}}<ref>{{cite web |url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |title=FIFA World Cup Russia 2018: List of players: Germany |publisher=FIFA |format=PDF |page=12 |date=15 July 2018 |accessdate=5 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180619164139/https://tournament.fifadata.com/documents/FWC/2018/pdf/FWC_2018_SQUADLISTS.PDF |archivedate=۱۹ ژوئن ۲۰۱۸ |dead-url=yes}}</ref> | birth_place = [[برلین]]، [[آلمان]] | height = {{بلندی|m=۱٫۹۰}}<ref name="Chelsea profile">{{cite web |url=https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/antonio-ruediger?pageTab=biography |title=Antonio Rudiger |publisher=Chelsea F.C. |accessdate=5 October 2018}}</ref> | currentclub = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | clubnumber = ۲۲ | position = [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] | youthyears1 = ۲۰۰۰–۲۰۰۲ | youthclubs1 = VfB Sperber Neukölln | youthyears2 = ۲۰۰۲–۲۰۰۵ | youthclubs2 = [[SV Tasmania Berlin]] | youthyears3 = ۲۰۰۵–۲۰۰۶ | youthclubs3 = Neuköllner Sportfreunde 1907 | youthyears4 = ۲۰۰۶–۲۰۰۸ | youthclubs4 = [[Hertha Zehlendorf]] | youthyears5 = ۲۰۰۸–۲۰۱۱ | youthclubs5 = [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | youthyears6 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | youthclubs6 = اشتوتگارت بی | years1 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | clubs1 = اشتوتگارت بی | caps1 = ۲۲ | goals1 = ۳ | years2 = ۲۰۱۲–۲۰۱۵ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال اشتوتگارت|اشتوتگارت]] | caps2 = ۶۶ | goals2 = ۲ | years3 = ۲۰۱۵–۲۰۱۶ | clubs3 = ← [[باشگاه فوتبال آ.اس. رم|رم]] (قرضی) | caps3 = ۳۷ | goals3 = ۲ | years4 = ۲۰۱۶–۲۰۱۷ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال آ.اس. رم|رم]] | caps4 = ۳۵ | goals4 = ۰ | years5 = ۲۰۱۷–۲۰۲۲ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] | caps5 = ۲۰۳ | goals5 = ۹ | years6 = ۲۰۲۲– | clubs6 = [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | caps6 = ۱۴۶ | goals6 = ۷ | nationalyears1 = ۲۰۱۰–۲۰۱۱ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۸ سال آلمان]] | nationalcaps1 = ۸ | nationalgoals1 = ۴ | nationalyears2 = ۲۰۱۱–۲۰۱۲ | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۱۹ سال آلمان]] | nationalcaps2 = ۱۴ | nationalgoals2 = ۱ | nationalyears3 = ۲۰۱۲ | nationalteam3 = [[تیم ملی فوتبال جوانان آلمان|زیر ۲۰ سال آلمان]] | nationalcaps3 = ۲ | nationalgoals3 = ۰ | nationalyears4 = ۲۰۱۲–۲۰۱۴ | nationalteam4 = [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان|زیر ۲۱ سال آلمان]] | nationalcaps4 = ۱۰ | nationalgoals4 = ۱ | nationalyears5 = ۲۰۱۴– | nationalteam5 = [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] | nationalcaps5 = ۷۹ | nationalgoals5 = ۳ | club-update = ۲ مارس ۲۰۲۴ | nationalteam-update = ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳ | medaltemplates = {{MedalCountry|{{GER}}}} {{MedalCompetition|[[جام کنفدراسیون‌ها]]}} {{Medal|W|[[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]|}} |افتخارات=قهرمانی چمپیونز لیگ(2021)}} '''[[آنتونیو رودیگر|آنتونیو بابا رودیگر]]'''({{Lang-en|Antonio babaRüdiger}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1993|3|3|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[آلمان]] است که در پست [[مدافع#مدافع میانی|مدافع میانی]] برای [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|باشگاه رئال مادرید]] و [[تیم ملی فوتبال آلمان|تیم ملی آلمان]] بازی می‌کند.<ref name="Kirkland 2022">{{cite web | last=Kirkland | first=Alex | title=Rudiger joins Real Madrid on free transfer | website=ESPN.com | date=2 June 2022 | url=https://www.espn.com/soccer/soccer-transfers/story/4650790/chelseas-antonio-rudiger-joins-real-madrid-on-free-transfer | access-date=3 June 2022}}</ref> وی همچنین در [[تیم]] ملی [[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] بازی کرده‌است. او در سال ۲۰۱۷ توانست به همراه هم تیمی‌هایش قهرمان جام [[کنفدراسیون فوتبال آسیا|کنفدراسیون‌]]<nowiki/>ها در [[روسیه]] شود. رودیگر در همین رقابت‌ها مورد حملات [[نژادپرستی|نژاد پرستانه]] قرار گرفت؛ و تهدید کرد که انصراف می‌دهد اما سرانجام همراه با آلمان قهرمان شد.{{مدرک|date=ژوئن ۲۰۲۴}} == آمار ملی == === بازی‌های ملی === {{Updated|۲۱ نوامبر ۲۰۲۳}} {|class="wikitable"style=text-align:center !colspan=4|[[تیم ملی فوتبال آلمان|آلمان]] |- !سال||بازی||گل||پاس گل |- |۲۰۱۴||۵||۰||۰ |- |۲۰۱۵||۲||۰||۰ |- |۲۰۱۶||۴||۰||۰ |- |۲۰۱۷||۱۱||۱||۰ |- |۲۰۱۸||۷||۰||۱ |- |۲۰۱۹||۱||۰||۱ |- |۲۰۲۰||۷||۰||۱ |- |۲۰۲۱||۱۲||۱||۰ |- |۲۰۲۲||۸||۰||۰ |- |۲۰۲۳||۹||۱||۱ |- !مجموع||۶۶||۳||۴ |} === گل‌های ملی === {|class="wikitable"style="font-size:85% |- !شماره !تاریخ !میزبان !بازی ملی !حریف !نتیجه !رقابت |- |{{وسط چین}} ۱ | ۸ اکتبر ۲۰۱۷ |[[کایزرسلاوترن]] |{{وسط چین}} ۲۰ |{{fb|جمهوری آذربایجان}} |{{برد|۵–۱}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸|مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸]] |- |{{وسط چین}} ۲ | ۸ سپتامبر ۲۰۲۱ |[[ریکیاویک]] |{{وسط چین}} ۴۷ |{{fb|ایسلند}} |{{برد|۴–۰}} |[[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲|مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲]] |- |{{وسط چین}} ۳ | ۱۷ اکتبر ۲۰۲۳ |[[فیلادلفیا]] |{{وسط چین}} ۶۴ |{{fb|مکزیک}} |{{مساوی|۲–۲}} |[[بازی دوستانه|دوستانه]] |} == افتخارات == '''چلسی''' * [[جام حذفی فوتبال انگلستان]]: ۱۸–۲۰۱۷<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/44091559 |title=Chelsea 1–0 Manchester United |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=19 May 2018 |accessdate=19 May 2018}}</ref> * [[لیگ اروپا]]: [[لیگ اروپا ۱۹–۲۰۱۸|۱۹–۲۰۱۸]]<ref>{{cite news |work=UEFA EUROPA LEAGUE 2018-19 |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406 |title=Chelsea 4–1 Arsenal |first=Chris |last=Bevan |publisher=BBC Sport |date=29 May 2019 |accessdate=29 May 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.legit.ng/1240967-antonio-rudiger-emerson-celebrate-chelsea-europa-league-triumph-olamides-song-wo.html|title=Antonio Rudiger, Emerson celebrate Chelsea Europa League triumph with Olamide's song 'Wo'|publisher=NAIJ|accessdate=1 June 2019|archive-date=۱۱ مه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220511202222/https://www.bbc.co.uk/sport/football/48368406|url-status=dead}}</ref> * [[جام اتحادیه باشگاه‌های انگلستان]] نایب قهرمان: ۱۹–۲۰۱۸<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/47268861 |title=Chelsea 0–0 Manchester City |first=Phil |last=McNulty |publisher=BBC Sport |date=24 February 2019 |accessdate=22 April 2019}}</ref> *[[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۱–۲۰۲۰|۲۱–۲۰۲۰]] '''رئال مادرید''' * [[سوپر جام اروپا]]: [[سوپرجام اروپا ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]<ref>{{cite news |url=https://www.uefa.com/uefasupercup/news/0278-15d6268709ab-38bef8ec34df-1000--report-real-madrid-win-the-super-cup/ |title=Real Madrid 2–0 Eintracht Frankfurt: Five-star Madrid triumph in Helsinki |website=UEFA.com |publisher=Union of European Football Associations |date=10 August 2022 |access-date=11 August 2022}}</ref> * [[لیگ قهرمانان اروپا]]: [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۴–۲۰۲۳|۲۴-۲۰۲۳]] * [[کوپا دل ری ۲۳–۲۰۲۲|کوپا دل ری: ۲۳-۲۰۲۲]] * [[لا لیگا|لالیگا]]: ۲۴-۲۰۲۳ * [[سوپرجام فوتبال اسپانیا|سوپرجام اسپانیا]]: ۲۴-۲۰۲۳ '''آلمان''' * [[جام کنفدراسیون‌ها]]: [[جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷|۲۰۱۷]] '''فردی''' * بهترین بازیکن مسابقه: [[فینال جام حذفی فوتبال انگلستان ۲۰۱۸]]<ref>{{cite news|title=Eden Hazard Penalty Wins Emirated FA Cup for Chelsea|url=http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|accessdate=20 May 2018|publisher=The FA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180520062857/http://www.thefa.com/news/2018/may/19/fa-cup-final-chelsea-manchester-united-190518|archivedate=20 May 2018}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸}} {{ترکیب تیم ملی فوتبال آلمان در جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰}} {{ترکیب تیم آلمان در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲}} {{تیم سال پی‌اف‌ای لیگ برتر فوتبال انگلستان - فصل ۲۲–۲۰۲۱}} {{مدال فیتس والتر زیر ۱۹ سال}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رودیگر، آنتونیو}} [[رده:آلمانی‌های دور از وطن در انگلستان]] [[رده:افراد آلمانی سیرالئونی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه آ.اس. رم]] [[رده:بازیکنان باشگاه اشتوتگارت]] [[رده:بازیکنان باشگاه چلسی]] [[رده:بازیکنان برنده جام کنفدراسیون‌ها]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ اروپا]] [[رده:بازیکنان برنده لیگ قهرمانان اروپا]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۱]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۳]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال جوانان آلمان]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال آلمان]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸]] [[رده:بازیکنان جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲]] [[رده:بازیکنان جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۱۷]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان جام ملت‌های اروپا ۲۰۲۰]] [[رده:بازیکنان سری آ]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان فوتبال اهل برلین]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در انگلستان]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد دور از وطن اهل آلمان]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال انگلستان]] [[رده:دور از وطن‌های اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:زادگان ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:مدافعان فوتبال]] [[رده:ورزشکاران اهل برلین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در انگلستان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در ایتالیا]] [[رده:بازیکنان فینال جام حذفی فوتبال انگلستان]] [[رده:بازیکنان باشگاه بروسیا دورتموند]] [[رده:مسلمانان اهل آلمان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل آلمان در اسپانیا]] [[رده:بازیکنان لا لیگا]] [[رده:بازیکنان باشگاه رئال مادرید]] at9vxkot7zfkodkxvynfuv1mg2cnazs 0 2787083 42128107 40964105 2025-06-19T09:47:26Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore.jpg با Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore_in_2018.jpg 42128107 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = مکس دیوانه: جاده خشم | native_name = {{Infobox name module|en|Mad Max: Fury Road}} | image = Max Mad Fury Road Newest Poster.jpg | caption = پوستر اکران فیلم | alt = | director = [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] | producer = {{فهرست ساده| * [[داگ میتچل]] * جرج میلر * پی.جی. ووتن }} | writer = {{فهرست ساده| * جرج میلر * برندن مک‌کارتی * نیکو لاتوریس }} | starring = {{فهرست ساده| * [[تام هاردی]] * [[شارلیز ترون]] * [[نیکولاس هولت]] * هیو کیز-برن * [[رزی هانتینگتون وایتلی]] * [[رایلی کیئو]] * [[زو کراویتز]] * [[ابی لی کرشاو]] * [[کورتنی ایتون]] * [[ریچارد نورتون]] }} | music = [[جانکی ایکس ال]] | cinematography = [[جان سیل]] | editing = مارگارت سیکسل | studio = {{فهرست ساده| * کندی میلر میتچل * رت‌پک-دان انترتینمنت * [[ویلیج رودشو پیکچرز]] }} | distributor = [[وارنر برادرز]] | released = {{تاریخ انتشار فیلم|۲۰۱۵|۰۵|۷|[[تئاتر چینی تی‌سی‌ال]]|۲۰۱۵|۰۵|۱۴|استرالیا|۲۰۱۵|۰۵|۱۵|ایالات متحده|df=y}} | runtime = ۱۲۰ دقیقه<!--Theatrical runtime: 120:03--><ref>{{cite web | url=http://www.bbfc.co.uk/releases/mad-max-fury-road-film-0 | title=''MAD MAX: FURY ROAD'' (15) | work= [[هیئت رده‌بندی سنی فیلم‌های بریتانیا|British Board of Film Classification]] | date=5 May 2015 | accessdate=5 May 2015}}</ref> | country = {{فهرست ساده| * استرالیا * ایالات متحده<ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/movies/movie/439675/Mad-Max-Fury-Road/overview|title=Mad Max: Fury Road (2015)|work=[[نیویورک تایمز|New York Times]]|accessdate=21 June 2015}}</ref> }} | language = انگلیسی | budget = ۱۵۴٫۶–۱۸۵٫۱ میلیون دلار<ref name="Budget">{{Cite news |first=Garry |last=Maddox |url=https://www.smh.com.au/entertainment/movies/bitter-court-battle-over-mad-max-fury-road-blocks-two-new-movies-20180412-p4z98o.html |title=Bitter court battle over Mad Max: Fury Road blocks two new movies |work=[[سیدنی مورنینگ هرالد]] |quote=The production company has claimed ''Fury Road'' cost $US154.6 million; the studio claimed it blew out to $US185.1 million. |date=14 April 2018 |access-date=3 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191103120948/https://www.smh.com.au/entertainment/movies/bitter-court-battle-over-mad-max-fury-road-blocks-two-new-movies-20180412-p4z98o.html |archive-date=3 November 2019 |url-status=live |url-access=limited}}</ref> | gross = ۳۸۰٫۴ میلیون دلار<ref name="BOM">{{cite web| title=Mad Max: Fury Road (2015) |url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=furyroad.htm |publisher=[[باکس آفیس موجو|Box Office Mojo]] |accessdate=5 September 2015}}</ref> }} '''''مکس دیوانه: جادهٔ خشم''''' {{انگلیسی|Mad Max: Fury Road}} یک [[فیلم اکشن]] [[ادبیات داستانی آخرالزمانی و پسا-آخرالزمانی|پسا-آخرالزمانی]] استرالیایی محصول سال [[فیلم در ۲۰۱۵|۲۰۱۵]] به نویسندگی، تهیه‌کنندگی و کارگردانی مشترک [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] است. میلر در فیلمنامه با برندان مک‌کارتی و نیکو لاتوریس همکاری کرد. این فیلم که چهارمین اثر و یک [[بازراه‌اندازی (داستان)|بازراه‌اندازی]]<ref name="Filming1">{{Cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/cannes-how-george-miller-rebooted-794780|title=Cannes: How George Miller Rebooted an Iconic Franchise With 'Mad Max: Fury Road' (Q&A)|first=Gregg|last=Kilday|website=[[هالیوود ریپورتر]]|date=12 May 2015|accessdate=13 May 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150514161858/http://www.hollywoodreporter.com/news/cannes-how-george-miller-rebooted-794780|archivedate=14 May 2015}}</ref> از فرنچایز ''[[مکس دیوانه]]'' است، توسط [[ویلیج رودشو پیکچرز]]، کندی میلر میچل و [[رت‌پک انترتینمنت]] تولید شد و توسط رودشو انترتینمنت در [[استرالیا]] و [[برادران وارنر پیکچرز]] به صورت جهانی توزیع شد. در این فیلم [[تام هاردی]] و [[شارلیز ترون]] به همراه [[نیکلاس هولت]]، [[هیو کیز-برن]]، [[رزی هانتینگتون وایتلی]]، [[رایلی کیئو]]، [[زوئی کراویتز]]، [[ابی لی کرشا]] و [[کورتنی ایتون]] در نقش‌های فرعی بازی می‌کنند. فیلم ''جاده خشم'' در یک زمین بیابانی پسا آخرالزمانی که در آن بنزین و آب کالاهای کمیاب هستند، اتفاق می‌افتد و [[مکس راکاتانسکی]] را دنبال می‌کند که به نیروهای [[امپراتور فیوریوسا]] می‌پیوندد تا با یک کامیون تانکر زرهی از دست رهبر فرقه [[ایمورتان جو]] و ارتشش فرار کند و به یک نبرد جاده‌ای طولانی منجر شود. میلر در سال ۱۹۸۷ ایده فیلم را مطرح کرد. با این حال، این فیلم سال‌ها در جهنم توسعه بود و [[پیش‌تولید]] آن از سال ۱۹۹۸ آغاز شده بود. تلاش برای فیلمبرداری این فیلم در دهه ۲۰۰۰ به دلیل [[حملات ۱۱ سپتامبر]]، [[جنگ عراق]] و جنجال‌هایی که پیرامون ستاره [[مل گیبسون]] وجود داشت، بارها به تعویق افتاد و باعث شد میلر با احترام نقش گیبسون را لغو کند. میلر در سال ۲۰۰۷ پس از اکران پویانمایی کمدی ''[[خوش‌قدم (انیمیشن)|خوش‌قدم]]'' تصمیم گرفت دوباره این فیلم را دنبال کند. او در سال ۲۰۰۹ اعلام کرد که فیلمبرداری از اوایل سال ۲۰۱۱ آغاز خواهد شد. هاردی در ژوئن ۲۰۱۰ برای بازی در نقش مکس انتخاب شد و قرار بود تولید آن در نوامبر همان سال آغاز شود. [[تصویربرداری اصلی]] پیش از شروع در ژوئیه ۲۰۱۲ چندین بار دیگر به تعویق افتاد. این فیلم در دسامبر ۲۰۱۲ به پایان رسید، اگرچه فیلم‌های اضافی در نوامبر ۲۰۱۳ فیلمبرداری شد. ''جادهٔ خشم'' در ۷ مهٔ ۲۰۱۵ در [[لس آنجلس]] به نمایش درآمد و در ۱۴ مه در استرالیا اکران شد. با اینکه ''جاده خشم'' پرفروش‌ترین فیلم فرنچایز ''[[مکس دیوانه]]'' است، اما عملکرد ضعیفی در گیشه داشت و با فروش ۴۱۵٫۲ میلیون دلاری در سراسر جهان در برابر بودجه تولید ۱۵۴٫۶ تا ۱۸۵٫۱ میلیون دلاری خود متحمل ضرر کلی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار شد. با این وجود، فیلم به دلیل کارگردانی میلر، فیلمنامه، سکانس‌های اکشن، موسیقی، فیلمبرداری، تدوین، طراحی صحنه و لباس، [[جلوه‌های بصری]] و اجراهای آن (به ویژه از هاردی و ترون) مورد ستایش منتقدان قرار گرفت. به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های اکشن تمام دوران<ref>{{Cite magazine|last=Fear|first=David|date=11 August 2021|title=50 Best Action Movies of All Time|url=https://www.rollingstone.com/movies/movie-lists/best-action-movies-1183713/mad-max-fury-road-2015-4-1189695/|access-date=30 December 2021|magazine=Rolling Stone|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.menshealth.com/entertainment/g26455274/best-action-movies/|title=These Are the 27 Best Action Movies Ever Made|last=Leitch|first=Will|last2=Grierson|first2=Tim|last3=St. Clair|first3=Josh|date=1 September 2020|website=Men's Health|accessdate=30 December 2021}}</ref> و یکی از بهترین فیلم‌های دهه ۲۰۱۰،<ref>{{Cite web|url=https://www.rogerebert.com/features/the-best-films-of-the-2010s|title=The Best Films of the 2010s|date=4 November 2019|website=RogerEbert.com|accessdate=30 December 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timeout.com/film/the-best-films-of-the-2010s|title=The best films of the 2010s: the 50 movies of the decade|date=10 December 2019|website=Time Out|accessdate=30 December 2021}}</ref> ''جاده خشم'' جوایز متعددی دریافت کرد، با ده نامزدی [[جوایز اسکار]] در [[هشتاد و هشتمین دوره جوایز اسکار]] از جمله [[جایزه اسکار بهترین فیلم|بهترین فیلم]]، [[جایزه اسکار بهترین فیلم|بهترین تصویر]] و [[جایزه اسکار بهترین کارگردانی|بهترین کارگردانی]] و با شش جایزه [[جایزه اسکار بهترین طراحی لباس|بهترین طراحی لباس]]، [[جایزه اسکار بهترین طراحی صحنه|بهترین طراحی صحنه]]، [[جایزه اسکار بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو|بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو]]، [[جایزه اسکار بهترین تدوین|بهترین تدوین]]، [[جایزه اسکار بهترین تدوین صدا|بهترین تدوین صدا]] و [[جایزه اسکار بهترین صداگذاری|بهترین صداگذاری]]، بیشترین جوایز مراسم را از آن خود کرد. ساخت یک دنبالهٔ مستقیم با عنوان کاری «''مکس دیوانه: وِیست‌لَند''» پس از انتشار فیلم اعلام شد<ref>{{cite web|last1=McNary|first1=Dave|title=George Miller Promises 'More Max,' Starting With 'Mad Max: The Wasteland'|url=https://variety.com/2015/film/news/mad-max-george-miller-announces-more-movies-mad-max-the-wasteland-1201499904/|website=[[ورایتی]]|access-date=19 May 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150519013352/http://variety.com/2015/film/news/mad-max-george-miller-announces-more-movies-mad-max-the-wasteland-1201499904/|archive-date=19 May 2015|date=18 May 2015|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.digitalspy.com/movies/news/a673073/mad-max-fury-road-sequel-wont-star-charlize-therons-imperator-furiosa/|title=No Furiosa in Mad Max Fury Road sequel|website=[[دیجیتال اسپای]]|date=12 October 2015|access-date=14 January 2016|archive-date=14 November 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151114210753/http://www.digitalspy.com/movies/news/a673073/mad-max-fury-road-sequel-wont-star-charlize-therons-imperator-furiosa/|url-status=live}}</ref> و در ژانویهٔ ۲۰۱۶ با بازگشت میلر برای کارگردانی تأیید شد.<ref>{{cite web|url=http://collider.com/george-miller-new-mad-max-movies/|title=Crisis Averted: George Miller Will Return for More 'Mad Max'|date=14 January 2016|publisher=Collider|access-date=14 January 2016|archive-date=17 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160117100744/http://collider.com/george-miller-new-mad-max-movies/|url-status=live}}</ref> در ژوئیه ۲۰۱۹ اختلاف دستمزدی بین برادران وارنر و میلر به وجود آمد که تلاش‌های اولیه برای تولید پروژه‌های بعدی را به تعویق انداخت، اما این اختلاف بعداً رفع شد.<ref>{{Cite web|date=2019-07-26|title=There are two new 'Mad Max' movies in the works according to director George Miller|url=https://www.nme.com/news/mad-max-movies-way-according-george-miller-2532933|access-date=2021-03-24|website=NME|language=en-GB|archive-date=25 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210125193510/https://www.nme.com/news/mad-max-movies-way-according-george-miller-2532933|url-status=live}}</ref> فیلم پیش‌درآمدی به نام ''[[فیوریوسا: حماسه مکس دیوانه]]'' در سال ۲۰۲۴ اکران شد. == داستان == با [[آینده زمین|تبدیل‌شدن زمین]] به یک بیابان بی آب و علف (مشهور به Wasteland) و در پی فروپاشی اجتماعی ناشی از جنگ بر سر منابع، بازمانده‌ای به نام [[مکس راکاتانسکی]] (Max Rockatansky؛ ملقب به مکس دیوانه) دستگیر شده و توسط ارتش پسران جنگی به ارگ [[ایمورتان جو]] (Immortan Joe؛ جو جاودانه) برده می‌شود. مکس زندانی می‌شود و به عنوان «کیسه خون» برای پسر جنگی بیمار به نام ناکس (Nux) استفاده می‌شود. در همین حال، [[امپراتور فیوریوسا]]، یکی از ستوان‌های جو، با «ماشین جنگی زرهی» (War Rig؛ وار ریگ) خود برای استخراج بنزین و مهمات فرستاده می‌شود. هنگامی که جو متوجه می‌شود که پنج همسرش همراه با فیوریوسا فرار کرده‌اند، ارتش خود را در تعقیب او رهبری می‌کند و از شهر گاز (Gas Town) و مزرعه گلوله (Bullet Farm) در نزدیکی آن کمک می‌طلبد. ناکس با زنجیره‌کردن مکس به جلوی ماشینش به تعقیب و گریز ملحق می‌شود و نبردی بین وار ریگ و نیروهای جو درمی‌گیرد. فیوریوسا وارد یک [[طوفان شن]] می‌شود و از تعقیب کنندگان خود فرار می‌کند، به جز ناکس که سعی دارد خود را برای نابودی ماشین جنگی [[حمله انتحاری|قربانی کند]]. مکس متعاقباً فرار کرده و ناکس را مهار می‌کند، اما ماشین نابود می‌شود؛ او پس از طوفان فیوریوسا را در حال تعمیر وار ریگ می‌یابد، همراه با همسران: کِیپِبِل (Capable؛ توانا)، چیدو (Cheedo)، تُست (Toast)، دَگ (Dag) و اِسپلندید آنهاراد (Splendid Angharad؛ آنهارادِ باشکوه)، که آخرین آن‌ها به شدت فرزند جو را باردار است. مکس ریگ را می‌دزدد، اما با اکراه موافقت می‌کند که اجازه دهد فیوریوسا و همسران او را همراهی کنند. ناکس سوار ماشین جنگی می‌شود که آن را ترک می‌کند و تلاش می‌کند تا فیوریوسا را بکشد، اما بر او چیره شده و به بیرون پرتاب می‌شود و توسط ارتش جو انتخاب می‌شود. فیوریوسا وارد یک دره تحت کنترل [[باشگاه موتورسواری یاغی]] می‌شود که معامله‌ای را قبلاً برای عبور ایمن انجام داده‌است. در همین حال باند متوجه ارتش جو می‌شوند و در حالی که موتورسواران دیوارهای دره را برای مسدود کردن جو منفجر می‌کنند، فیوریوسا و گروه مجبور به فرار می‌شوند. مکس و فیوریوسا با موتورسواران تعقیب‌کننده مبارزه می‌کنند زیرا ماشین جو از محاصره عبور می‌کند. جو به ماشین جنگی می‌رسد و به ناکس اجازه می‌دهد تا با قصد حملهٔ مجدد به فیوریوسا سوار شود. او با ناامیدی جو شکست می‌خورد. با فرار ریگ، آنهاراد در تلاش برای کمک به مکس سقوط می‌کند و به‌طور مرگباری توسط ماشین جو زیر گرفته می‌شود. فیوریوسا به مکس توضیح می‌دهد که آنها در حال فرار به «مکان سبز» هستند، سرزمینی که از دوران کودکی خود به یاد دارد. ناکس که در وار ریگ پنهان شده‌است، توسط کِیپِبِل پیدا می‌شود که از او دلجویی می‌کند. فیوریوسا و مکس پیشروی نیروهای جو را با استفاده از مین کند می‌کنند، اما متحد جو از مزرعه گلوله، به تعقیب خود ادامه می‌دهد. پس از اینکه فیوریوسا به مزرعه‌دار شلیک می‌کند، مکس برای مقابله با او و افرادش آنها ترک می‌کند و با اسلحه و مهمات برمی‌گردد. ناکس در طول آتش‌سوزی از مخفیگاه خارج می‌شود تا افراد به‌دام‌افتاده را کمک کند و به خدمه می‌پیوندد. پس از راندن ماشین جنگی در طول یک شب در میان باتلاق و صحرا، خدمه با یک زن مرموز روبرو می‌شوند. فیوریوسا به او نزدیک می‌شود و تاریخچه و وابستگی قبیلهٔ خود را بیان می‌کند. زن قبیله متعاقباً زنان ووالینی (Vuvalini) را احضار می‌کند، که فیوریوسا را یکی از خود می‌دانند که در کودکی ربوده شده‌است. فیوریوسا متوجه می‌شود که باتلاقی که آنها از آن عبور کرده‌اند، واقعاً همان مکان سبز بوده که اکنون غیرقابل سکونت است. این گروه سپس قصد دارد به امید یافتن خانه‌ای جدید، راهی [[کویر|نمک‌زارهای]] عظیم شوند. مکس پس از دیدن تصاویر کودکی که او نتوانسته بود نجاتش دهد، آنها را متقاعد می‌کند که به قلعهٔ بی‌دفاع که آب و محصولات زیادی دارد بازگردند و جو و ارتشش را در درهٔ موتورسواران به دام بیندازند. گروه به سمت قلعه بازمی‌گردد و با نیروهای جو درگیر می‌شود؛ در این جنگ بسیاری از نیروهای ووالینی و جو کشته می‌شوند و فیوریوسا به شدت زخمی می‌شود. جو ماشین خود را در مقابل وار ریگ قرار می‌دهد تا سرعت آن را کاهش دهد، در حالی که مکس با ریکتوس ارکتوس، پسر بالغ جو، مبارزه می‌کند. جو توست را اسیر می‌کند، که موفق می‌شود آنقدر حواس او را پرت کند تا فیوریوسا او را بکشد. ناکس با خراب کردن ماشین جنگی، کشتن ریکتوس و مسدود کردن دره، خود را قربانی می‌کند و به گروه اجازه می‌دهد تا با ماشین جو فرار کنند. مکس خون خود را به فیوریوسا تزریق می‌کند و زندگی او را نجات می‌دهد. در سیتادل فیوریوسا جسد مردهٔ ایمورتان جو را به مردم نشان می‌دهد که همه خوشحال می‌شوند و فیوریوسا، همسران و ووالینی‌ها توسط جمعیت تشویق می‌شوند. مکس و فیوریوسا هر دو یک نگاه قدردانی با هم به اشتراک می‌گذارند و مکس مکان را ترک می‌کند. == بازیگران == {{همچنین ببینید|مکس_دیوانه#بازیگران{{!}}فهرست شخصیت‌ها و بازیگران مکس دیوانه}} {{چندستونه}} * [[تام هاردی]] در نقش [[مکس راکاتانسکی]] * [[شارلیز ترون]] در نقش [[امپراتور فیوریوسا|فرمانده فیوریوسا]] * [[نیکولاس هولت]] در نقش ناکس * [[هیو کیز-برن]] در نقش [[ایمورتان جو|جو جاویدان]] * [[ناتان جونز (کشتی‌گیر)|ناتان جونز]] در نقش ریکتوس ارکتوس * [[رزی هانتینگتون وایتلی]] در نقش آنهاراد باشکوه (همسر) * [[رایلی کیئو]] در نقش توانا/کیپبل (همسر) * [[زوئی کراویتز]] در نقش تُست باهوش (همسر) * [[ابی لی کرشاو]] در نقش پولک/د دگ (همسر) * [[کورتنی ایتون]] در نقش چیدو لطیف (همسر) * [[جاش هلمن]] در نقش اسلیت * [[جان هاوارد (بازیگر استرالیایی)|جان هاوارد]] در نقش مردم خوار * [[ریچارد کارتر (بازیگر)|ریچارد کارتر]] در نقش کشاورز گلوله‌ای * [[آنگوس سمپسون]] در نقش مکانیک زیستی * [[آیوتا]] در نقش جنگجوی دوف * [[مگان گیل]] در نقش والکیری * [[ملیسا جفر]] در نقش نگهبان دانه‌ها * [[کوئنتین کنیهان]] در نقش پیکره غول * [[کوکو جک گیلیس]] در نقش گلوری خردسال * [[ریچارد نورتون]] در نقش فرمانده اول {{پایان چندستونه}} == تولید == پیش‌تولید ''جادهٔ خشم'' از سال ۱۹۹۷ آغاز شده بود و سال‌ها در همین مرحله باقی مانده بود. در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳ تلاش‌هایی برای شروع فیلمبرداری آن صورت گرفت، اما به خاطر [[حملات ۱۱ سپتامبر]] و [[جنگ عراق]] به تعویق افتاد. [[مل گیبسون]] که قرار بود نقش خود در فیلم‌های قبلی را تکرار کند، پس از لغو تولید فیلم از پروژه کنار کشید. در سال ۲۰۰۷ و بعد از ساخت ''[[خوش‌قدم (انیمیشن)|خوش‌قدم]]'' میلر تصمیم گرفت تا تلاشش برای تهیهٔ فیلم را دوباره آغاز کند. میلر برای مدت کوتاهی تصمیم گرفته بود تا فیلم را به صورت انیمیشن بسازد، اما بعد نظرش را عوض کرد. در سال ۲۰۰۹، میلر اعلام کرد فیلمبرداری اوایل سال ۲۰۱۱ آغاز خواهد شد. تام هاردی در ژوئن ۲۰۱۰ به عنوان بازیگر نقش مکس انتخاب شد. شروع تولید چند بار دیگر نیز به تعویق افتاد تا این که نهایتاً در ژوئیه ۲۰۱۲ شروع شد. فیلمبرداری در دسامبر ۲۰۱۲ به پایان رسید؛ فیلمبرداری‌های اضافی در نوامبر ۲۰۱۳ انجام پذیرفت. اکثر سکانس‌های تعقیب و گریز این فیلم در [[بیابان نامیب]] واقع در جنوب غرب [[قاره آفریقا]] فیلم‌برداری شده‌است.<ref>{{Citation|title=Mad Max: Fury Road (2015) - IMDb|url=http://www.imdb.com/title/tt1392190/locations|accessdate=2022-01-16}}</ref> == بازخورد == {{تصویر چندگانه|total_width=300 | image1 = Charlize Theron by Gage Skidmore 2.jpg | width1 = ۳۰۰ | height1 = ۴۰۰ | image2 = Tom Hardy by Gage Skidmore in 2018.jpg | width2 = ۳۰۰ | height2 = ۴۰۰ | footer = بازی بازیگران [[شارلیز ترون]] و [[تام هاردی]] با تحسین گسترده منتقدان روبرو شد. }} === فروش گیشه === ''مکس دیوانه: جاده خشم'' در ایالات متحده و [[کانادا]] ۱۵۴٫۱ میلیون دلار و در سایر کشورها ۲۶۱٫۱ میلیون دلار به دست آورد که در کل جهان ۴۱۵٫۲ میلیون دلار،<ref name="BOM"/>در مقابل بودجه تولید ۱۵۴٫۶ تا ۱۸۵٫۱ میلیون دلاری آن را نشان می‌دهد.<ref name="Budget"/> در حالی که فیلم سودآور بود، کاملاً انتظارات آن را برآورده نکرد.<ref name="SequelYesNo">{{cite web |url=https://www.forbes.com/sites/scottmendelson/2015/09/14/box-office-should-mad-max-fury-road-get-a-sequel/ |title=Should 'Mad Max: Fury Road' Get A Sequel? Reviews Say 'Yes,' Box Office, 'No.' |first=Scott |last=Mendelson |work=[[فوربز]] |date=14 September 2016 |access-date=14 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160824214250/http://www.forbes.com/sites/scottmendelson/2015/09/14/box-office-should-mad-max-fury-road-get-a-sequel/ |archive-date=24 August 2016 |url-status=live |url-access=limited}}</ref> ''[[هالیوود ریپورتر]]'' محاسبه کرد که ضرری که این فیلم متحمل شده‌است حدود ۲۰ تا ۴۰ میلیون دلار است.<ref name="McClintock">{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/oscar-profitability-goes-martian-872507 |title=And the Oscar for Profitability Goes to … 'The Martian' |first=Pamela |last=McClintock |work=[[هالیوود ریپورتر]] |date=3 March 2016 |access-date=14 September 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161012024433/http://www.hollywoodreporter.com/news/oscar-profitability-goes-martian-872507 |archive-date=12 October 2016 |url-status=dead <!-- NB Only the archive copy includes the essential image -->}}</ref> === پاسخ انتقادی === بسیاری از منتقدان ''مکس دیوانه: جاده خشم'' را یکی از [[فهرست فیلم‌هایی که برترین انگاشته شده‌اند|بهترین فیلم‌های اکشنی که تاکنون ساخته شده‌است]]، نامیده‌اند.<ref name="GreatestActionFilmsBundle">منابع متعدد؛ برای مثال: * {{cite web |last=Buchanan |first=Kyle |url=https://www.nytimes.com/2020/05/12/movies/mad-max-fury-road-oral-history.html |title='Mad Max: Fury Road': The Oral History of a Modern Action Classic |date=12 May 2020 |work=[[نیویورک تایمز]] |access-date=6 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517072503/https://www.nytimes.com/2020/05/12/movies/mad-max-fury-road-oral-history.html |archive-date=17 May 2020 |url-status=live |url-access=limited}} * {{cite web |last=Roeper |first=Richard |author-link=Richard Roeper |url=https://chicago.suntimes.com/2015/5/14/18421410/mad-max-fury-road-crazy-chases-tough-women-in-one-of-the-best-action-movies-ever |title='Mad Max: Fury Road': Crazy chases, tough women in one of the best action movies ever |work=[[شیکاگو سان-تایمز]] |date=14 May 2015 |access-date=6 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200106233240/https://chicago.suntimes.com/2015/5/14/18421410/mad-max-fury-road-crazy-chases-tough-women-in-one-of-the-best-action-movies-ever |archive-date=6 January 2020 |url-status=live |url-access=subscription}} * {{cite web |title=Top 100 Action & Adventure Movies |url=https://www.rottentomatoes.com/top/bestofrt/top_100_action__adventure_movies |publisher=[[راتن تومیتوز]] |access-date=6 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150818055305/http://www.rottentomatoes.com/top/bestofrt/top_100_action__adventure_movies |archive-date=18 August 2015 |url-status=live}} * {{cite news |last=Shepherd |first=Jack |title=Mad Max: Fury Road: One of the greatest action films of all time? Here are the top 12 according to Metacritic |url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/mad-max-fury-road-one-of-the-greatest-action-films-of-all-time-here-are-the-top-12-according-to-metacritic-10254063.html |newspaper=[[ایندیپندنت]] |date=15 May 2015 |access-date=6 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150722182351/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/mad-max-fury-road-one-of-the-greatest-action-films-of-all-time-here-are-the-top-12-according-to-metacritic-10254063.html |archive-date=22 July 2015 |url-status=live}} * {{cite web |first=Tom |last=Breihan |url=https://www.avclub.com/mad-max-fury-road-might-already-be-the-best-action-mov-1820691831 |title=''Mad Max: Fury Road'' might already be the best action movie ever made |date=1 December 2017 |work=[[ای. وی. کلاب]] |access-date=6 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190222192548/https://www.avclub.com/mad-max-fury-road-might-already-be-the-best-action-mov-1820691831 |archive-date=22 February 2019 |url-status=live}}</ref> {{نثر راتن تومیتوز|۹۷|۸٫۶|۴۳۷|''مکس دیوانه: جاده خشم'' با اکشن هیجان‌انگیز و حجم داستانی شگفت‌انگیز خود، فرانچایز پسا آخرالزمانی جورج میلر را به شدت و با غوغا زنده می‌کند.|منبع=بله|تاریخ بازبینی=۸ ژانویه ۲۰۲۳}} {{نثر فیلم متاکریتیک|۹۰|۵۱|منبع=بله|تاریخ بازبینی=۸ ژانویه ۲۰۲۳}} تماشاگرانی که توسط [[سینماسکور]] نظرسنجی شدند به فیلم نمره متوسط «B+» در مقیاس «A+» تا «F» دادند.<ref name="TN">{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/box-office-pitch-perfect-2-795874 |title=Box Office: 'Pitch Perfect 2' Outsings 'Mad Max: Fury Road' Thursday Night |first=Pamela |last=McClintock |work=[[هالیوود ریپورتر]] |date=15 May 2015 |access-date=15 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150515204739/http://www.hollywoodreporter.com/news/box-office-pitch-perfect-2-795874 |archive-date=15 May 2015 |url-status=live}}</ref> === جوایز و نامزدی‌ها === ''مکس دیوانه: جاده خشم'' در مجموع نامزد ۲۲۵ جایزه و برندهٔ ۱۰۴ جایزه شد. {| class="wikitable plainrowheaders sortable" |- ! scope="col"|جایزه ! scope="col"|تاریخ مراسم ! scope="col"|رده ! scope="col"|دریافت‌کننده(ها) ! scope="col"|نتیجه !scope="col" class="unsortable" | منابع |- ! scope="row" rowspan= 15|[[جوایز اکتا]] |rowspan=12|[[5th AACTA Awards|۹ دسامبر ۲۰۱۵]] |[[AACTA Award for Best Film|بهترین فیلم]] |{{Sort|Mitchell|[[داگ میتچل]]}}، پی‌جی ووتن، و [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan=15|<ref>{{cite web |url=http://www.aacta.org/winners-nominees/5th-aacta-awards.aspx |title=Winners & Nominees |publisher=[[جوایز اکتا]] |access-date=9 August 2014|archive-date=19 November 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151119065801/http://www.aacta.org/winners-nominees/5th-aacta-awards.aspx|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.aacta.org/the-awards/aacta-international-awards/nominees.aspx |title=5th AACTA International Awards Nominees Announced |access-date=9 February 2016 |publisher=AACTA Awards|url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160201132028/http://aacta.org/the-awards/aacta-international-awards/nominees.aspx |archive-date=1 February 2016}}</ref> |- | [[AACTA Award for Best Direction|بهترین کارگردانی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |[[AACTA Award for Best Original Screenplay|بهترین فیلمنامه اصلی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}}, برندان مک‌کارتی و نیکو لاتوریس | {{نامزد}} |- | [[AACTA Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- | [[AACTA Award for Best Editing|بهترین ویرایش]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- |[[AACTA Award for Best Sound|بهترین صدا]] |کریس جنکینز، مارک مانگینی، بن اسمو، وین پشلی، گرگ رادلوف، و دیوید وایت | {{برد}} |- | [[AACTA Award for Best Original Music Score|بهترین موسیقی متن اصلی]] | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{برد}} |- | [[AACTA Award for Best Production Design|بهترین طراحی تولید]] | کالین گیبسون | {{برد}} |- | [[AACTA Award for Best Costume Design|بهترین طراحی لباس]] |{{Sort|Beavan|[[جنی بیون]]}} | {{نامزد}} |- | [[AACTA Award for Best Actress in a Leading Role|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | [[AACTA Award for Best Visual Effects|بهترین جلوه‌های بصری یا انیمیشن]] | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- |جایزه منتخب مردم برای فیلم استرالیایی مورد علاقه |{{Sort|Mitchell|[[داگ میتچل]]}}, پی‌جی ووتن، و [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] | {{نامزد}} |- |rowspan=3|[[5th AACTA International Awards|۳۱ ژانویه ۲۰۱۶]] |[[AACTA International Award for Best Film|بهترین فیلم بین‌المللی]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- | [[AACTA International Award for Best Direction|بهترین کارگردانی بین‌المللی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | [[AACTA International Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن بین‌المللی]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- ! scope="row" rowspan="10"|[[جوایز اسکار]] |rowspan="10"|[[هشتاد و هشتمین دوره جوایز اسکار|۲۸ فوریه ۲۰۱۶]] | [[جایزه اسکار بهترین فیلم|بهترین فیلم]] |{{Sort|Mitchell|[[داگ میتچل]]}} و [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="10" |<ref>{{Cite web |date=28 February 2016 |title=Oscars: The Complete Winners List |url=https://www.hollywoodreporter.com/lists/oscars-winners-list-updated-results-856950/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220509015439/https://www.hollywoodreporter.com/lists/oscars-winners-list-updated-results-856950/ |archive-date=9 May 2022 |access-date=9 May 2022 |website=[[هالیوود ریپورتر]]}}</ref> |- | [[جایزه اسکار بهترین کارگردانی|بهترین کارگردانی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین فیلم‌برداری|بهترین فیلم‌برداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین طراحی لباس|بهترین طراحی لباس]] |{{Sort|Beavan|[[جنی بیون]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین تدوین|بهترین تدوین]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو|هترین چهره‌پردازی و آرایش مو]] |لسلی واندروالت، الکا واردگا و دامیان مارتین | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین طراحی صحنه|بهترین طراحی صحنه]] | کالین گیبسون و لیزا تامپسون | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین تدوین صدا|بهترین تدوین صدا]] |مارک مانگینی و دیوید وایت | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین صداگذاری|بهترین صداگذاری]] | کریس جنکینز، گرگ رادلوف و بن اسمو | {{برد}} |- | [[جایزه اسکار بهترین جلوه‌های تصویری|بهترین جلوه‌های تصویری]] |اندرو جکسون، تام وود، دن الیور و اندی ویلیامز | {{نامزد}} |- !scope="row"|[[ACE Eddie Awards|جوایز ایس ادی]] |۲۹ ژانویه ۲۰۱۶ |[[American Cinema Editors Award for Best Edited Feature Film – Dramatic|بهترین فیلم بلند تدوین شده – دراماتیک]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |last1=Grobar |first1=Matthew |last2=Pedersen |first2=Erik |url=https://deadline.com/2016/01/eddie-award-winners-2016-full-list-american-cinema-editors-1201693210/ |title=ACE Eddie Awards: 'Mad Max' & 'The Big Short' Take Top Prizes; TV Trophies To 'Mad Men', 'Amy Schumer'&nbsp;– Winners List |date=29 January 2016 |publisher=[[ددلاین هالیوود]] |access-date=24 February 2016|archive-date=18 January 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170118132235/http://deadline.com/2016/01/eddie-award-winners-2016-full-list-american-cinema-editors-1201693210/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[African-American Film Critics Association|انجمن منتقدان فیلم آفریقایی-آمریکایی]] |۷ دسامبر ۲۰۱۵ |ده فیلم برتر سال ۲۰۱۵ | rowspan="2" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{مساوی|سوم شد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Ford |first=Rebecca |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/straight-outta-compton-named-top-846276 |title='Straight Outta Compton' Named Top Film by African-American Film Critics Association |work=[[هالیوود ریپورتر]] |date=7 December 2015 |access-date=8 December 2015|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111155/https://www.hollywoodreporter.com/news/straight-outta-compton-named-top-846276|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="6" | [[اتحادیه زنان روزنامه‌نگار سینمایی]] |rowspan="6"|۱۳ ژانویه ۲۰۱۶ | بهترین تصویر | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="6" |<ref>{{cite web |url=http://awfj.org/eda-awards-2/2015-eda-award-nominees/ |title=2015 EDA Award Nominees |publisher=[[اتحادیه زنان روزنامه‌نگار سینمایی]] |access-date=23 February 2016|archive-date=21 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621042817/http://awfj.org/eda-awards-2/2015-eda-award-nominees/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://awfj.org/eda-awards-2/2015-eda-award-winners/ |title=2015 EDA Award Winners |publisher=Alliance of Women Film Journalists |access-date=13 February 2016|archive-date=21 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621073756/http://awfj.org/eda-awards-2/2015-eda-award-winners/|url-status=live}}</ref> |- | بهترین کارگردان | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین موسیقی متن | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | بهترین ستاره اکشن زن |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{برد}} |- !scope="row"|[[انستیتوی فیلم آمریکا]] |[[American Film Institute Awards 2015|۱۶ دسامبر ۲۰۱۵]] |ده فیلم برتر سال | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |last1=Hammond |first1=Pete |last2=Andreeva |first2=Nellie |url=https://deadline.com/2015/12/afi-awards-best-films-television-2015-1201668201/ |title=AFI Awards: Disney & Majors Dominate Film; Rookies Shine On TV Side |publisher=Deadline.com |date=16 December 2015 |access-date=5 May 2016|archive-date=25 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200425134843/https://deadline.com/2015/12/afi-awards-best-films-television-2015-1201668201/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[انجمن فیلم‌برداران آمریکا]] |۱۴ فوریه ۲۰۱۶ |دستاورد برجسته در فیلمبرداری در یک نمایش تئاتر |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} |{{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Tapley |first=Kristopher |url=https://variety.com/2016/film/in-contention/asc-awards-nominations-mad-max-revenant-sicario-1201672842/ |title='Bridge of Spies,' 'Carol,' 'Mad Max,' 'Revenant,' 'Sicario' Nominated for ASC Awards |date=6 January 2016 |work=[[ورایتی]] |access-date=24 February 2016|archive-date=29 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629074353/https://variety.com/2016/film/in-contention/asc-awards-nominations-mad-max-revenant-sicario-1201672842/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[Art Directors Guild|انجمن صنفی مدیران هنری]] |[[Art Directors Guild Awards 2015|۳۱ ژانویه ۲۰۱۶]] |[[Art Directors Guild Award for Excellence in Production Design for a Fantasy Film|برتری در طراحی تولید برای یک فیلم بلند - فیلم فانتزی]] | کالین گیبسون | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |last1=N'Duka |first1=Amanda |last2=Pederson |first2=Erik |url=https://deadline.com/2016/01/adg-award-winners-2016-full-list-art-directors-guild-1201693936/ |title=Art Directors Guild Awards: 'The Martian', 'The Revenant' & 'Mad Max' Take Top Honors&nbsp;– Winners List |publisher=Deadline.com |date=31 January 2016 |access-date=5 May 2016|archive-date=8 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161208232149/http://deadline.com/2016/01/adg-award-winners-2016-full-list-art-directors-guild-1201693936/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="6" | [[Austin Film Critics Association|انجمن منتقدان فیلم آستین]] |rowspan="6" |۲۹ دسامبر ۲۰۱۵ | بهترین تصویر | rowspan="2" |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="6" |<ref>{{cite news |last=Whittaker |first=Richard |url=http://www.austinchronicle.com/daily/screens/2015-12-16/austin-critics-announce-award-nominees/ |title=Austin Critics Announce Award Nominees |date=18 December 2015 |work=[[The Austin Chronicle]] |access-date=25 December 2015|archive-date=19 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151219104246/http://www.austinchronicle.com/daily/screens/2015-12-16/austin-critics-announce-award-nominees/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last=Whittaker |first=Richard |url=http://www.austinchronicle.com/daily/screens/2015-12-29/mad-max-fury-road-tops-austin-film-critics-association-awards/ |title=Mad Max: Fury Road Tops Austin Film Critics Association Awards |work=The Austin Chronicle |date=29 December 2015 |access-date=31 December 2015|archive-date=3 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103013105/http://www.austinchronicle.com/daily/screens/2015-12-29/mad-max-fury-road-tops-austin-film-critics-association-awards/|url-status=live}}</ref> |- | ده فیلم برتر ۲۰۱۵ | {{برد|مقام اول}} |- | بهترین کارگردان | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | بهترین بازیگر زن | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین موسیقی متن | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="4" | [[Australian Film Critics Association|انجمن منتقدان فیلم استرالیا]] |rowspan="4" |۱۶ فوریه ۲۰۱۶ |بهترین بازیگر زن |شارلیز ترون | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan=4|<ref>{{cite web |url=http://www.afca.org.au/afca-2016-film--writing-awards.html |title=Winners Announced: The Australian Film Critics Association Awards 2016 |publisher=[[Australian Film Critics Association]] |access-date=30 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160824211326/http://www.afca.org.au/afca-2016-film--writing-awards.html|archive-date=24 August 2016|url-status=dead}}</ref> |- |بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |هیو کیز-برن |{{نامزد}} |- |بهترین فیلمنامه |جورج میلر، برندان مک‌کارتی و نیکو لاتوریس |{{نامزد}} |- |بهترین فیلمبرداری |جان سیل |{{برد}} |- !scope="row"|[[انجمن منتقدان فیلم بلژیک]] |۱۰ ژانویه ۲۰۱۶ |[[Grand Prix (Belgian Film Critics Association)|گرند پری]] | rowspan="2" |''مکس دیوانه: جاده خشم'' |{{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=http://www.rtbf.be/info/medias/detail_le-fils-de-saul-grand-prix-de-l-union-de-la-critique-de-cinema?id=9181802 |title="Le fils de Saul", Grand Prix de l'Union de la Critique de Cinéma |publisher=[[RTBF]] |date=10 January 2016 |access-date=10 January 2016 |language=French|archive-date=29 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160129122609/http://www.rtbf.be/info/medias/detail_le-fils-de-saul-grand-prix-de-l-union-de-la-critique-de-cinema?id=9181802|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="2" | [[انجمن منتقدان فیلم بوستون]] |rowspan="2"|[[Boston Society of Film Critics Awards 2015|6 دسامبر ۲۰۱۵]] | [[جایزه انجمن منتقدان فیلم بوستون برای بهترین فیلم|بهترین فیلم]] | {{مساوی|مقام دوم}} |style="text-align:center;" rowspan="2"|<ref>{{cite news |last=Tapley |first=Kristopher |url=https://variety.com/2015/film/in-contention/spotlight-named-best-film-of-2015-by-boston-society-of-film-critics-1201655050/ |title='Spotlight' Named Best Film of 2015 by Boston Society of Film Critics |work=Variety |date=6 December 2015 |access-date=6 December 2015|archive-date=11 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411024441/http://variety.com/2015/film/in-contention/spotlight-named-best-film-of-2015-by-boston-society-of-film-critics-1201655050/|url-status=live}}</ref> |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="7" | [[جوایز فیلم بفتا]] |rowspan="7" |[[شصت و نهمین دوره جوایز بفتا]] | [[BAFTA Award for Best Production Design|بهترین طراحی تولید]] | کالین گیبسون و لیزا تامپسون | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="7" |<ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35260399 |title=Bafta Film Awards 2016: Nominations |publisher=BBC News |date=8 January 2016 |access-date=8 January 2016|archive-date=14 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160214053026/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35260399|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35260399 |title=Bafta Film Awards 2016: Winners |publisher=BBC News |access-date=14 February 2016 |date=14 February 2016|archive-date=14 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160214053026/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35260399|url-status=live}}</ref> |- | [[BAFTA Award for Best Costume Design|بهترین طراحی لباس]] |{{Sort|Beavan|[[جنی بیون]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه بفتای بهترین تدوین|بهترین تدوین]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه بفتای بهترین فیلم‌برداری|بهترین فیلم‌برداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | [[BAFTA Award for Best Makeup & Hair|بهترین آرایش و مو]] |لسلی واندروالت و دامیان مارتین | {{برد}} |- | [[BAFTA Award for Best Special Visual Effects|بهترین جلوه‌های ویژه بصری]] |اندرو جکسون، دن الیور، تام وود و اندی ویلیامز | {{نامزد}} |- | [[BAFTA Award for Best Sound|بهترین صدا]] |اسکات هکر، کریس جنکینز، مارک مانگینی، بن اسمو، گرگ رادلوف و دیوید وایت | {{نامزد}} |- !scope="row"|[[کامریمیج]] |۲۱ نوامبر ۲۰۱۵ | قورباغه طلایی برای بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} |{{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |publisher=[[کامریمیج]] |title=Camerimage: 'Carol' Wins Golden Frog |url=http://www.camerimage.pl/en/Main-Competition.html |access-date=24 February 2016|archive-date=16 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160316031447/http://www.camerimage.pl/en/Main-Competition.html|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[Casting Society of America|انجمن بازیگران آمریکا]] |۲۱ ژانویه ۲۰۱۶ |بودجه کلان - درام |رونا کرس و نیکی بارت برای ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Gray |first=Tim |url=https://variety.com/2016/film/awards/2016-casting-society-of-america-nominations-star-wars-1201670993/ |title='Star Wars,' 'The Big Short,' 'Carol' Among Casting Society of America Nominees |work=Variety |date=4 January 2016 |access-date=24 February 2016|archive-date=5 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160105022447/http://variety.com/2016/film/awards/2016-casting-society-of-america-nominations-star-wars-1201670993/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="7"| [[انجمن منتقدان فیلم شیکاگو]] |rowspan="7"|[[Chicago Film Critics Association Awards 2015|16 دسامبر ۲۰۱۵]] | [[Chicago Film Critics Association Award for Best Film|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="7" |<ref>{{cite news |last=Gire |first=Dann |url=http://www.dailyherald.com/article/20151214/entlife/151219446/ |title='Mad Max: Fury Road' leads Chicago film critics nominees |work=[[Daily Herald (Arlington Heights)|Daily Herald]] |date=14 December 2015 |access-date=24 January 2016|archive-date=6 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306091035/http://www.dailyherald.com/article/20151214/entlife/151219446/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last=Gire |first=Dann |url=http://www.dailyherald.com/article/20151216/entlife/151219073/ |title='Mad Max: Fury Road' wins best picture from Chicago Film Critics |work=Daily Herald |date=17 December 2015 |access-date=18 December 2015|archive-date=18 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151218061449/http://www.dailyherald.com/article/20151216/entlife/151219073/|url-status=live}}</ref> |- | [[Chicago Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | [[Chicago Film Critics Association Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین طراحی تولید | کالین گیبسون | {{برد}} |- | [[جایزه انجمن منتقدان فیلم شیکاگو برای بهترین فیلمبرداری|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- |[[Chicago Film Critics Association Award for Best Editing|بهترین ویرایش]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | [[Chicago Film Critics Association Award for Best Original Score|بهترین موسیقی متن]] | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- !scope="row"|[[Cinema Audio Society Awards|جوایز انجمن صوت سینما]] |۲۰ فوریه ۲۰۱۶ | دستاورد برجسته در میکس صدا |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Tapley |first=Kristopher |url=https://variety.com/2016/artisans/awards/cinema-audio-society-nominations-star-wars-hateful-eight-game-of-thrones-walking-dead-1201677428/ |title='Star Wars,' 'Hateful Eight,' 'Game of Thrones,' 'Walking Dead' Score Cinema Audio Society Nominations |date=12 January 2016 |work=Variety |access-date=13 January 2016|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111135/https://variety.com/2016/artisans/awards/cinema-audio-society-nominations-star-wars-hateful-eight-game-of-thrones-walking-dead-1201677428/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[Costume Designers Guild|انجمن صنفی طراحان لباس]] |[[Costume Designers Guild Awards 2015|۲۳ فوریه ۲۰۱۶]] |برتری در فیلم فانتزی |{{Sort|Beavan|[[جنی بیون]]}} | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2016/film/news/2016-costume-designers-guild-nominations-star-wars-1201674236/ |title='Star Wars,' 'Mad Max,' 'Empire' Land Costume Designers Guild Awards Nominations |date=7 January 2016 |last=McNary |first=Dave |work=Variety |access-date=27 January 2016|archive-date=8 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160108064736/http://variety.com/2016/film/news/2016-costume-designers-guild-nominations-star-wars-1201674236/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://deadline.com/2016/02/cdg-award-winners-2016-full-list-costume-designers-guild-1201707438/ |title=Costume Designers Guild Awards: 'Mad Max', 'Danish Girl' & 'Beasts Of No Nation' Take Film Nods&nbsp;– Winners List |publisher=Deadline.com |date=23 February 2016 |access-date=24 February 2016 |last1=Utichi |first1=Joe |last2=Pedersen |first2=Eric|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111202/https://deadline.com/2016/02/cdg-award-winners-2016-full-list-costume-designers-guild-1201707438/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="13"| [[جوایز فیلم به انتخاب منتقدان]] |rowspan="13"|[[21st Critics' Choice Awards|۱۷ ژانویه ۲۰۱۶]] | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین فیلم|بهترین فیلم]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="13" |<ref>{{cite news |last=Gray |first=Tim |url=https://variety.com/2015/film/awards/critics-choice-award-nominations-2016-nominees-full-list-1201660235/ |title=Critics' Choice Award Nominations: Complete List |work=Variety |date=14 December 2015 |access-date=24 February 2016|archive-date=14 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190414030619/https://variety.com/2015/film/awards/critics-choice-award-nominations-2016-nominees-full-list-1201660235/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite magazine |last=Rosen |first=Christopher |url=https://www.ew.com/article/2016/01/17/critics-choice-awards-2016-winners-list |title=Critics' Choice Awards 2016 winners: Spotlight, Mad Max, Leonardo DiCaprio, and more |magazine=[[انترتینمنت ویکلی]] |date=17 January 2016 |access-date=17 February 2016|archive-date=18 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160118122332/http://www.ew.com/article/2016/01/17/critics-choice-awards-2016-winners-list|url-status=live}}</ref> |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین کارگردانی|بهترین کارگردانی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین بازیگر زن|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین کارگردانی هنری|بهترین کارگردانی هنری]] | کالین گیبسون | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین طراحی صحنه و لباس|بهترین طراحی صحنه و لباس]] |{{Sort|Beavan|[[جنی بیون]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین گریم|بهترین گریم]] | rowspan="3" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین جلوه‌های بصری|بهترین جلوه‌های بصری]] | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین فیلم اکشن|بهترین فیلم اکشن]] | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین بازیگر مرد فیلم اکشن|بهترین بازیگر مرد فیلم اکشن]] | {{Sort|Hardy|[[تام هاردی]]}} | {{برد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین بازیگر زن فیلم اکشن|بهترین بازیگر زن فیلم اکشن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{برد}} |- | بهترین فیلم علمی تخیلی/ترسناک | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |- | [[Critics' Choice Movie Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | [[جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین تدوین|بهترین تدوین]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="3" | [[انجمن منتقدان فیلم دالاس‌فورت وورث]] |rowspan="3"|[[Dallas–Fort Worth Film Critics Association Awards 2015|۱۴ دسامبر ۲۰۱۵]] |[[Dallas–Fort Worth Film Critics Association: Top 10 Films|ده فیلم برتر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{مساوی|پنجم شد}} |style="text-align:center;" rowspan="3" |<ref>{{cite web |date=14 December 2015 |url=http://www.dfwcritics.com/dallas-fort-worth-film-critics-name-spotlight-best-picture-of-2015/ |title=Dallas-Fort Worth Film Critics Name 'Spotlight' Best Picture of 2015 |publisher=[[انجمن منتقدان فیلم دالاس‌فورت وورث]] |access-date=24 February 2016|archive-date=21 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151221173418/http://www.dfwcritics.com/dallas-fort-worth-film-critics-name-spotlight-best-picture-of-2015/|url-status=live}}</ref> |- | [[Dallas–Fort Worth Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{مساوی|سوم شد}} |- | [[Dallas–Fort Worth Film Critics Association Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{مساوی|پنجم شد}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[جامعه منتقدان فیلم دیترویت]] |rowspan="2"|۱۴ دسامبر ۲۰۱۵ |[[Detroit Film Critics Society Award for Best Film|بهترین تصویر]] | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="2"|<ref>{{cite web |access-date=5 May 2016 |url=http://detroitfilmcritics.com/the-2015-detroit-film-critics-society-awards-nominations/ |title=The 2015 Detroit Film Critics Society Awards Nominations |date=10 December 2015 |publisher=[[جامعه منتقدان فیلم دیترویت]]|archive-date=16 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416101803/http://detroitfilmcritics.com/the-2015-detroit-film-critics-society-awards-nominations/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |access-date=5 May 2016 |url=http://detroit.cbslocal.com/2015/12/14/detroit-film-critics-announce-best-of-2015-winners/ |title=Detroit Film Critics Announce Best Of 2015 Winners |publisher=[[سی‌بی‌اس]] |date=14 December 2015|archive-date=6 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306025538/http://detroit.cbslocal.com/2015/12/14/detroit-film-critics-announce-best-of-2015-winners/|url-status=live}}</ref> |- |[[Detroit Film Critics Society Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | rowspan="2" | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- !scope="row"|[[جایزه انجمن کارگردانان آمریکا]] |[[68th Directors Guild of America Awards|۶ فوریه ۲۰۱۶]] |[[Directors Guild of America Award for Outstanding Directing – Feature Film|دستاورد برجسته کارگردانی در فیلم بلند]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=http://www.dga.org/News/PressReleases/2016/160112-Awards-Feature-Film-Noms.aspx |title=DGA Announces Nominees for Outstanding Directorial Achievement in Feature Film for 2015 |publisher=[[انجمن صنفی کارگردانان آمریکا]] |date=12 January 2016 |access-date=12 January 2016|archive-date=14 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160114234649/http://www.dga.org/News/PressReleases/2016/160112-Awards-Feature-Film-Noms.aspx|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="3"| [[جوایز دوریان]] |rowspan="3"|۱۹ ژانویه ۲۰۱۶ | فیلم سال | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="3"|<ref>{{cite news |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/carol-earns-multiple-mentions-as-855069 |title='Carol' Earns Multiple Mentions as Dorian Award Nominees Are Unveiled |date=16 January 2016 |last=Kilday |first=Gregg |work=The Hollywood Reporter |access-date=5 May 2016|archive-date=13 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160113095416/https://www.hollywoodreporter.com/news/carol-earns-multiple-mentions-as-855069|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.galeca.com/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160122172851/http://www.galeca.com/ |title=Home of the Dorian Awards |publisher=[[جوایز دوریان]] |archive-date=22 January 2016 |access-date=27 January 2016}}</ref> |- | کارگردان سال | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | فیلم برجسته سال | rowspan="2" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[Dublin Film Critics Circle|حلقه منتقدان فیلم دوبلین]] |rowspan="2"|۲۲ دسامبر ۲۰۱۵ | بهترین فیلم | {{مساوی|دوم شد}} |style="text-align:center;" rowspan="2"|<ref>{{cite web |title=2015 Dublin Film Critics Circle Awards Announced |url=http://www.irishexaminer.com/technow/movies/inside-out-is-the-dublin-film-critics-circles-best-film-of-2015-373012.html |work=[[Irish Examiner]] |date=23 December 2015 |access-date=24 February 2016}}</ref> |- | بهترین بازیگر زن | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{مساوی|چهارم شد}} |- ! scope="row" rowspan="10"|[[جوایز امپایر]] |rowspan="10"|[[21st Empire Awards|۲۰ مارس ۲۰۱۶]] | [[جایزه امپایر بهترین فیلم]] | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="10" |<ref>{{cite news |url=https://www.empireonline.com/movies/news/star-wars-mad-max-empire-awards-2016-nominations-2/ |title=Jameson Empire Awards 2016: Star Wars and Mad Max lead the nominations |last=Nugent |first=John |work=[[امپایر (مجله)|]] |date=18 February 2016 |access-date=15 March 2016|archive-date=25 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425142107/https://www.empireonline.com/movies/news/star-wars-mad-max-empire-awards-2016-nominations-2/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.empireonline.com/movies/star-wars-force-awakens/empire-award-2016-winners-star-wars-mad-max/ |title=Star Wars and Mad Max win big at the 2016 Jameson Empire Awards |work=Empire |date=23 March 2016 |access-date=23 March 2016 |last=Nugent |first=John|archive-date=24 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160424100625/http://www.empireonline.com/movies/star-wars-force-awakens/empire-award-2016-winners-star-wars-mad-max/|url-status=live}}</ref> |- | [[Empire Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | [[Empire Award for Best Actor|بهترین بازیگر مرد]] | {{Sort|Hardy|[[تام هاردی]]}} {{small|(همچنین برای ''[[افسانه (فیلم ۲۰۱۵)|افسانه]]'')}} | {{نامزد}} |- | [[Empire Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | [[Empire Award for Best Sci-Fi/Fantasy|بهترین علمی تخیلی/فانتزی]] | rowspan="8" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |- | [[Empire Award for Best Soundtrack|بهترین موسیقی متن]] | {{برد}} |- | بهترین طراحی تولید | {{برد}} |- | بهترین طراحی لباس | {{برد}} |- | بهترین آرایش و آرایش مو | {{برد}} |- | بهترین جلوه‌های بصری | {{نامزد}} |- !scope="row"| [[جوایز زیست‌محیطی رسانه]] | ۲۴ اکتبر ۲۰۱۵ | فیلم بلند | {{نامزد}} |style="text-align:center;" |<ref>{{cite web |last=Kenneally |first=Tim |url=https://www.thewrap.com/john-oliver-mad-max-fury-road-nominated-for-environmental-media-awards/ |title=John Oliver, 'Mad Max: Fury Road' Nominated for Environmental Media Awards |publisher=[[درپ]] |access-date=9 September 2015|archive-date=24 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160224025150/https://www.thewrap.com/john-oliver-mad-max-fury-road-nominated-for-environmental-media-awards/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="7" | [[حلقه منتقدان فیلم فلوریدا]] |rowspan="7" | [[Florida Film Critics Circle Awards 2015|۲۳ دسامبر ۲۰۱۵]] | [[Florida Film Critics Circle Award for Best Film|بهترین فیلم]] | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="7" |<ref>{{cite web |url=http://www.floridafilmcritics.com/2015/12/21/carol-leads-2015-florida-film-critics-awards-nominations/ |publisher=[[حلقه منتقدان فیلم فلوریدا]] |title='Carol' leads 2015 Florida Film Critics awards nominations |date=21 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151222115744/http://www.floridafilmcritics.com/2015/12/21/carol-leads-2015-florida-film-critics-awards-nominations/ |archive-date=22 December 2015}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.floridafilmcritics.com/2015/12/23/mad-max-fury-road-dominates-2015-florida-film-critics-awards/ |title=2015 FFCC Award Winners |publisher=Florida Film Critics Circle |date=23 December 2015|access-date=25 February 2016|archive-date=1 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160101191009/http://www.floridafilmcritics.com/2015/12/23/mad-max-fury-road-dominates-2015-florida-film-critics-awards/|url-status=live}}</ref> |- | [[Florida Film Critics Circle Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | [[Florida Film Critics Circle Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین موسیقی متن | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | [[Florida Film Critics Circle Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] | {{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- | بهترین طراحی تولید | کالین گیبسون | {{مساوی|مقام دوم}} |- | بهترین جلوه‌های بصری | rowspan="2" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="2" |[[جوایز گلدن گلوب]] |rowspan="2"|[[هفتاد و سومین مراسم گلدن گلوب|۱۰ ژانویه ۲۰۱۶]] | [[جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم – درام|بهترین فیلم – درام]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/entertainment/envelope/la-et-mn-golden-globes-2016-nominees-winners-list-story.html |title=Golden Globes 2016: Complete list of nominees |work=[[لس آنجلس تایمز]] |access-date=10 December 2015|archive-date=2 December 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161202175445/http://www.latimes.com/entertainment/envelope/la-et-mn-golden-globes-2016-nominees-winners-list-story.html|url-status=live}}</ref> |- | [[جایزه گلدن گلوب بهترین کارگردانی|بهترین کارگردانی]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- ! rowspan="13" scope="row" |[[جایزه تریلر طلایی]] |rowspan="6" |۶ مه ۲۰۱۵ |بهترین تریلر بلاک‌باستر تابستانی |«مَد» | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="6" |<ref>{{cite news |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/golden-trailer-awards-nominees-announced-787741 |title=Golden Trailer Awards Nominees Announced |work=The Hollywood Reporter |date=10 April 2015 |access-date=15 May 2016 |last=Ford |first=Rebecca|archive-date=27 April 2018|archive-url=https://archive.today/20180427025059/https://www.hollywoodreporter.com/news/golden-trailer-awards-nominees-announced-787741|url-status=live}}</ref><ref>{{cite magazine |last=Smith |first=C. Molly |url=https://www.ew.com/article/2015/05/06/golden-trailer-awards-2015-winners-list |title=Golden Trailer Awards 2015: The winners list |magazine=Entertainment Weekly |access-date=9 August 2014 |date=7 May 2015|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111136/https://ew.com/article/2015/05/06/golden-trailer-awards-2015-winners-list/|url-status=live}}</ref> |- | اصلی‌ترین تریلر |«مَد» | {{برد}} |- | بهترین تدوین صدا |«تحت شکار» | {{نامزد}} |- |بهترین اسپات تلویزیونی اکشن | «مَد» |{{نامزد}} |- |بهترین برنامه تلویزیونی موسیقی |«مَد» |{{نامزد}} |- |اصلی‌ترین اسپات تلویزیونی |«مَد» |{{نامزد}} |- |rowspan="7"|۴ مه ۲۰۱۶ |بهترین اکشن |«بقا» |{{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="7"|<ref>{{cite web |title=GTA17 Nominees |url=http://www.goldentrailer.com/gta17_nominees/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160515112453/http://www.goldentrailer.com/gta17_nominees/ |archive-date=15 May 2016 |publisher=[[جایزه تریلر طلایی]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://variety.com/2016/film/awards/golden-trailer-awards-2016-nominations-batman-v-superman-deadpool-1201749278/ |title='Batman v Superman,' 'Deadpool,' 'Mad Max' Top Golden Trailer Award Nominations |work=Variety |date=8 April 2016 |access-date=15 May 2016 |last=McClendon |first=Lamarco|archive-date=5 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160505040944/http://variety.com/2016/film/awards/golden-trailer-awards-2016-nominations-batman-v-superman-deadpool-1201749278/|url-status=live}}</ref> |- |بهترین گرافیک موشن |«تلافی» |{{نامزد}} |- |rowspan=2|بهترین تدوین صدا |«تلافی» |{{نامزد}} |- | «بقا» |{{نامزد}} |- |بهترین اسپات تلویزیونی اکشن |«60TV Redemption» |{{نامزد}} |- |بهترین گرافیک در یک اسپات تلویزیونی |«مَد ۶۰» |{{نامزد}} |- |بهترین تدوین صدا در یک اسپات تلویزیونی |«آینده» |{{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[جوایز فیلم هالیوود]] |rowspan="2"|۱ نوامبر ۲۰۱۵ | جایزه آرایش و مدل موی هالیوود | لسلی واندروالت | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite news |url=https://www.hollywoodreporter.com/race/hollywood-film-awards-honors-going-829267 |title=Hollywood Film Awards: Honors Going to 'Furious 7,' 'Amy,' More (Exclusive) |last=Feinberg |first=Scott |work=The Hollywood Reporter |date=5 October 2015 |access-date=14 November 2015|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111200/https://www.hollywoodreporter.com/race/hollywood-film-awards-honors-going-829267|url-status=live}}</ref> |- | جایزه طراحی تولید هالیوود | کالین گیبسون | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="7" | [[جامعه منتقدان فیلم هیوستون]] |rowspan="7" |[[Houston Film Critics Society Awards 2015|۹ ژانویه ۲۰۱۶]] | بهترین فیلم | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="7" |<ref>{{cite web |last=Dietz |first=Jason |date=1 December 2015 |url=https://www.metacritic.com/feature/2015-film-awards-and-nominations-scorecard |title=Best of 2015: Film Awards & Nominations Scorecard |access-date=22 February 2016 |publisher=[[متاکریتیک]]|archive-date=3 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160503070108/http://www.metacritic.com/feature/2015-film-awards-and-nominations-scorecard|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |access-date=9 January 2016 |last=Dansby |first=Andrew |url=https://www.chron.com/entertainment/movies/article/Houston-Film-Critics-award-Spotlight-Revenant-6745813.php |title=Houston Film Critics award 'Spotlight,' 'Revenant' |work=[[Houston Chronicle]] |date=9 January 2016|archive-date=11 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411034757/http://www.chron.com/entertainment/movies/article/Houston-Film-Critics-award-Spotlight-Revenant-6745813.php|url-status=live}}</ref> |- | بهترین کارگردان | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین بازیگر زن |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین موسیقی متن | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین پوستر | rowspan="4" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- | دستاورد فنی | {{برد}} |- !scope="row"|[[فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم]] |۱ سپتامبر ۲۰۱۵ | بهترین فیلم | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Roxborough |first=Scott |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/international-film-critics-vote-mad-819271 |title=International Film Critics Vote 'Mad Max: Fury Road' Year's Best Film |work=The Hollywood Reporter |access-date=9 August 2014|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111306/https://www.hollywoodreporter.com/race/netflix-january-2021-new-releases-movies-tv|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="2"|[[کینما جونپو]] |rowspan="2"|۷ ژانویه ۲۰۱۶ | بهترین فیلم خارجی | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="2"|<ref>{{cite news |access-date=7 January 2016 |last=Schilling |first=Mark |url=https://variety.com/2016/film/asia/love-tops-kinema-junpo-japanese-critics-poll-1201674113/ |title='Love' Tops Kinema Junpo Japanese Critics Poll |work=Variety |date=7 January 2016|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111135/https://variety.com/2016/film/asia/love-tops-kinema-junpo-japanese-critics-poll-1201674113/|url-status=live}}</ref> |- | بهترین کارگردان خارجی | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="5" | [[حلقه منتقدان فیلم لندن]] |rowspan="5" |[[London Film Critics Circle Awards 2015|۱۷ ژانویه ۲۰۱۶]] |فیلم سال |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="5" |<ref>{{cite web |url=http://www.criticscircle.org.uk/film/?ID=470 |title=Carol leads the nominations for the 36th London Critics' Circle Film Awards |publisher=[[حلقه منتقدان فیلم لندن]] |access-date=15 December 2015 |date=15 December 2015|archive-date=19 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151219221153/http://www.criticscircle.org.uk/film/?ID=470|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.criticscircle.org.uk/film/?ID=479&PID=4 |title=Mad Max: Fury Road and 45 Years take top honours at the 36th Critics' Circle Film Awards |access-date=17 January 2016 |publisher=London Film Critics' Circle |date=17 January 2016|archive-date=6 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306172054/http://criticscircle.org.uk/film/?ID=479&PID=4|url-status=live}}</ref> |- |کارگردان سال | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |بازیگر بریتانیایی یا ایرلندی سال | {{Sort|Hardy|[[تام هاردی]]}} {{small|(همچنین برای ''[[افسانه (فیلم ۲۰۱۵)|افسانه]]''، ''[[London Road (film)|جاده لندن]]''، و ''[[بازگشته (فیلم ۲۰۱۵)|بازگشته]]'')}} | {{برد}} |- | دستاورد فنی سال |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} {{small|(فیلم‌برداری)}} | {{نامزد}} |- | دستاورد فنی سال | کالین گیبسون {{small|(طراحی تولید)}} | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="5" | [[انجمن منتقدان فیلم لس آنجلس]] |rowspan="5"|۶ دسامبر ۲۰۱۵ |[[Los Angeles Film Critics Association Award for Best Film|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{مساوی|مقام دوم}} |style="text-align:center;" rowspan="5" |<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2015/film/in-contention/los-angeles-film-critics-association-winners-in-progress-1201655037/ |title=Los Angeles Film Critics Name 'Spotlight' Best Film of the Year |last=Tapley |first=Kristopher |work=Variety |date=6 December 2015 |access-date=7 December 2015|archive-date=8 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208215145/http://variety.com/2015/film/in-contention/los-angeles-film-critics-association-winners-in-progress-1201655037/|url-status=live}}</ref> |- |[[Los Angeles Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |[[Los Angeles Film Critics Association Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{مساوی|مقام دوم}} |- | بهترین طراحی تولید | کالین گیبسون | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="3" |[[ویرایشگرهای صدای تصویر متحرک]] |rowspan="3"|۲۷ فوریه ۲۰۱۶ |فیلم بلند – جلوه‌های صوتی و فولی | rowspan="2" |مارک مانگینی و اسکات هکر |{{برد}} |style="text-align:center;" rowspan=3|<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2016/artisans/in-contention/revenant-star-wars-game-of-thrones-golden-reel-nominations-1201689530/ |title='Game of Thrones,' 'Revenant,' 'Star Wars' Lead MPSE's Golden Reel Nominations |work=Variety |date=26 January 2016 |access-date=31 July 2016 |last=Tapley |first=Kristopher|archive-date=25 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160925173042/http://variety.com/2016/artisans/in-contention/revenant-star-wars-game-of-thrones-golden-reel-nominations-1201689530/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://deadline.com/2016/02/golden-reel-award-2016-the-revenant-fury-road-full-winners-1201710420/ |title='The Revenant' & 'Mad Max: Fury Road' Tie At 2016 Golden Reel Awards: MPSE Winners List |publisher=Deadline.com |last=Lincoln |first=Ross |date=27 February 2016 |access-date=31 July 2016|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111155/https://deadline.com/2016/02/golden-reel-award-2016-the-revenant-fury-road-full-winners-1201710420/|url-status=live}}</ref> |- |فیلم بلند - گفتگو |{{نامزد}} |- |فیلم بلند – آهنگ موسیقی |باب بادامی |{{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="4" |[[جایزه سینمایی و تلویزیونی ام‌تی‌وی]] |rowspan="4"|[[2016 MTV Movie Awards|۱۰ آوریل ۲۰۱۶]] | [[جایزه سینمایی ام‌تی‌وی برای بهترین بازیگر در یک فیلم|بهترین بازیگر در یک فیلم]] | rowspan="2" |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="4"|<ref>{{cite web |last=Bell |first=Crystal |url=http://www.mtv.com/news/2750915/mtv-movie-awards-nominations-2016/ |title=Here Are Your 2016 MTV Movie Awards Nominees |publisher=[[ام‌تی‌وی]] |date=8 March 2016 |access-date=8 March 2016|archive-date=12 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160312140854/http://www.mtv.com/news/2750915/mtv-movie-awards-nominations-2016/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.vanityfair.com/hollywood/2016/04/mtv-movie-awards-2016-winners-list |title=MTV Movie Awards Winners List and Highlights, Spoilers and All |work=[[ونتی فر]] |date=10 April 2016 |access-date=10 April 2016 |last=Bramesco |first=Charles|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111202/https://www.vanityfair.com/hollywood/2016/04/mtv-movie-awards-2016-winners-list|url-status=live}}</ref> |- | [[جایزه سینمایی ام‌تی‌وی برای بهترین قهرمان|بهترین قهرمان]] | {{نامزد}} |- | [[MTV Movie Award for Best Fight|بهترین مبارزه]] |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} در برابر [[تام هاردی]] | {{نامزد}} |- | [[جایزه سینمایی ام‌تی‌وی بهترین نقش منفی|بهترین نقش منفی]] |{{Sort|Keays-Byrne|[[هیو کیز-برن]]}} | {{نامزد}} |- !scope="row"|[[هیئت ملی بازبینی فیلم]] |[[National Board of Review Awards 2015|۱ دسامبر ۲۰۱۵]] | [[جایزه هیئت ملی بازبینی برای بهترین فیلم|بهترین فیلم]] | rowspan="2" |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite news |last=Setoodeh |first=Ramin |url=https://variety.com/2015/film/in-contention/national-board-of-review-winners-2015-best-film-1201650879/ |title='Mad Max: Fury Road' Named Best Film by National Board of Review |work=Variety |date=1 December 2015 |access-date=1 December 2015|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111201/https://variety.com/2015/film/in-contention/national-board-of-review-winners-2015-best-film-1201650879/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="3" |[[انجمن ملی منتقدان فیلم]] |rowspan="3"|۳ ژانویه ۲۰۱۶ |[[National Society of Film Critics Award for Best Film|بهترین تصویر]] | {{مساوی|سوم شد}} |style="text-align:center;" rowspan="3" |<ref>{{cite news |access-date=25 May 2016 |last=Cox |first=Gordon |url=https://variety.com/2016/film/news/national-society-of-film-critics-awards-2016-full-list-1201670781/ |title='Spotlight' Named Best Picture by National Society of Film Critics |work=Variety |date=3 January 2016|archive-date=4 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160104164728/http://variety.com/2016/film/news/national-society-of-film-critics-awards-2016-full-list-1201670781/|url-status=live}}</ref> |- |[[جایزه انجمن ملی منتقدان فیلم برای بهترین کارگردان|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{مساوی|سوم شد}} |- |[[جایزه انجمن ملی منتقدان فیلم برای بهترین فیلمبرداری|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{مساوی|سوم شد}} |- !scope="row" rowspan="2" |[[New York Film Critics Online|منتقدان فیلم نیویورک آنلاین]] |rowspan="2" |۶ دسامبر ۲۰۱۵ | ده فیلم برتر |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite web |url=https://variety.com/2015/film/news/new-york-film-critics-online-winners-list-spotlight-1201655190/ |title=New York Film Critics Online Name 'Spotlight' Best Film of the Year |work=Variety |date=6 December 2015 |access-date=7 December 2015|archive-date=8 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208193915/http://variety.com/2015/film/news/new-york-film-critics-online-winners-list-spotlight-1201655190/|url-status=live}}</ref> |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="5" |[[جامعه آنلاین منتقدان فیلم]] |rowspan="5"|[[Online Film Critics Society Awards 2015|۱۳ دسامبر ۲۰۱۵]] |[[Online Film Critics Society Award for Best Picture|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="5" |<ref>{{cite web |url=http://www.ofcs.org/carol-and-sicario-lead-the-19th-ofcs-nominations/ |title="Carol" and "Sicario" Lead the 19th OFCS Nominations |publisher=Online Film Critics Society |date=7 December 2015|access-date=14 December 2015|archive-date=9 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161109031651/http://www.ofcs.org/carol-and-sicario-lead-the-19th-ofcs-nominations/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://variety.com/2015/film/news/online-film-critics-society-winners-mad-max-1201660197/ |title='Mad Max: Fury Road' Wins Best Picture of 2015 From Online Film Critics Society |work=Variety |access-date=14 December 2015 |date=13 December 2015|archive-date=1 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190301013404/https://variety.com/2015/film/news/online-film-critics-society-winners-mad-max-1201660197/|url-status=live}}</ref> |- |[[Online Film Critics Society Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |[[Online Film Critics Society Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- |[[Online Film Critics Society Award for Best Editing|بهترین ویرایش]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- |[[Online Film Critics Society Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- !scope="row"|[[جایزه انجمن تهیه‌کنندگان آمریکا]] |[[Producers Guild of America Awards 2015|۲۳ ژانویه ۲۰۱۶]] |[[جایزه انجمن تهیه‌کنندگان آمریکا برای بهترین فیلم|بهترین فیلم]] |{{Sort|Mitchell|[[داگ میتچل]]}} و [[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |access-date=18 January 2016 |url=https://www.hollywoodreporter.com/lists/2016-pga-nominations-complete-list-856980 |title=Producers Guild Nominees: Complete List |date=18 January 2016 |work=The Hollywood Reporter|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111223/https://www.hollywoodreporter.com/lists/2016-pga-nominations-complete-list-856980|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="9"|[[انجمن منتقدان فیلم سن دیگو]] |rowspan="9"|۱۴ دسامبر ۲۰۱۵ |[[San Diego Film Critics Society Award for Best Film|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="9" |<ref>{{cite web |url=http://www.sdfcs.org/2015-san-diego-film-critics-society-award-nominations/ |title=2015 San Diego Film Critics Society's Award Nominations |access-date=12 December 2015 |date=11 December 2015 |publisher=[[انجمن منتقدان فیلم سن دیگو]]|archive-date=11 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411031753/http://www.sdfcs.org/2015-san-diego-film-critics-society-award-nominations/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.sdfcs.org/2015-sdfcs-award-winners/ |title=2015 San Diego Film Critics Society Award Winners |publisher=San Diego Film Critics Society |access-date=14 January 2016 |date=14 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160107131032/http://www.sdfcs.org/2015-sdfcs-award-winners/|archive-date=7 January 2016|url-status=dead}}</ref> |- |[[San Diego Film Critics Society Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |[[San Diego Film Critics Society Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{مساوی|مقام دوم}} |- |[[San Diego Film Critics Society Award for Best Editing|بهترین ویرایش]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- |[[San Diego Film Critics Society Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین طراحی تولید | کالین گیبسون | {{مساوی|مقام دوم}} |- | بهترین صدا | rowspan="4" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- | بهترین جلوه‌های بصری | {{مساوی|مقام دوم}} |- | بهترین استفاده از موسیقی در یک فیلم | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="5" | [[حلقه منتقدان فیلم سان‌فرانسیسکو]] |rowspan="5" |[[San Francisco Film Critics Circle Awards 2015|۱۳ دسامبر ۲۰۱۵]] |[[San Francisco Film Critics Circle Award for Best Film|بهترین تصویر]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="5" |<ref>{{cite web |access-date=15 December 2015 |url=http://sffcc.org/2015/12/2015-san-francisco-film-critics-circle-awards/ |title=2015 San Francisco Film Critics Circle Awards |publisher=[[حلقه منتقدان فیلم سان‌فرانسیسکو]] |date=13 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160324135919/http://sffcc.org/2015/12/2015-san-francisco-film-critics-circle-awards/|archive-date=24 March 2016|url-status=dead}}</ref> |- |[[San Francisco Film Critics Circle Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | بهترین طراحی تولید |کالین گیبسون | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="4" |[[جایزه ستلایت]] |rowspan="4"|[[20th Satellite Awards|۲۱ فوریه ۲۰۱۶]] |[[Satellite Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{برد}} |style="text-align:center;" rowspan="4"|<ref>{{cite web |url=http://www.pressacademy.com/award_cat/current-nominees/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160215211238/http://www.pressacademy.com/award_cat/current-nominees/ |publisher=[[جایزه ستلایت]] |title=Current Nominees |archive-date=15 February 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.pressacademy.com/award_cat/2015/ |title=2015 |publisher=Satellite Awards |access-date=22 February 2016|archive-date=20 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160320045213/http://www.pressacademy.com/award_cat/2015/|url-status=live}}</ref> |- |[[Satellite Award for Best Art Direction and Production Design|بهترین کارگردانی هنری و طراحی تولید]] |کالین گیبسون | {{نامزد}} |- |[[Satellite Award for Best Visual Effects|بهترین جلوه‌های بصری]] | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |- |[[Satellite Award for Best Sound|بهترین صدا]] |کریس جنکینز، مارک مانگینی، بن اسمو، وین پشلی، گرگ رادلوف، و دیوید وایت | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="10" | [[جوایز ساترن]] |rowspan="9" |[[42nd Saturn Awards|۲۲ ژوئن ۲۰۱۶]] | [[جایزه ساترن بهترین فیلم علمی-تخیلی|بهترین فیلم علمی-تخیلی]] | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="9"|<ref>{{cite news |url=https://variety.com/2016/film/news/saturn-awards-nominations-2016-star-wars-mad-max-1201713942/ |title='Star Wars,' 'Mad Max,' 'Walking Dead' Lead Saturn Awards Nominations |work=Variety |date=24 February 2016 |access-date=25 February 2016 |last=Bryant |first=Jacob|archive-date=9 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180109063727/https://variety.com/2016/film/news/saturn-awards-nominations-2016-star-wars-mad-max-1201713942/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://variety.com/2016/film/news/saturn-awards-winners-2016-star-wars-crimson-peak-walking-dead-hannibal-william-shatner-bruce-campbell-1201802152/ |title='The Force Awakens' Rings Up Eight Saturn Awards |work=Variety |date=23 June 2016 |access-date=23 June 2016 |last=Cohen |first=David|archive-date=24 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624104104/http://variety.com/2016/film/news/saturn-awards-winners-2016-star-wars-crimson-peak-walking-dead-hannibal-william-shatner-bruce-campbell-1201802152/|url-status=live}}</ref> |- | [[Saturn Award for Best Director|بهترین کارگردان]] |{{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | [[Saturn Award for Best Writing|بهترین نویسندگی]] |{{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}}, برندن مک‌کارتی، و نیکو لاتوریس | {{نامزد}} |- | [[جایزه ساترن بهترین بازیگر نقش اول زن|بهترین بازیگر نقش اول زن]] |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{برد}} |- | [[Saturn Award for Best Music|بهترین موسیقی]] |[[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | [[Saturn Award for Best Editing|بهترین ویرایش]] |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{نامزد}} |- | [[Saturn Award for Best Production Design|بهترین طراحی تولید]] |کالین گیبسون | {{نامزد}} |- | [[Saturn Award for Best Make-up|بهترین آرایش]] |دامیان مارتین و نادین پریگ | {{نامزد}} |- | [[Saturn Award for Best Special Effects|بهترین جلوه‌های ویژه]] | اندرو جکسون، دن الیور، اندی ویلیامز، و تام وود | {{نامزد}} |- | |[[43rd Saturn Awards|۲۸ ژوئن ۲۰۱۷]] | [[Saturn Award for Best DVD or Blu-ray Special Edition Release|بهترین نسخه ویژه دی‌وی‌دی یا بلوری]] | نسخه خانگی سیاه و کروم | {{نامزد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=https://www.bleedingcool.com/2017/03/02/43rd-annual-saturn-award-nominations-announced/ |publisher=[[Bleeding Cool]] |date=2 March 2017 |last=Watters |first=Bill |title=The 43rd Annual Saturn Award Nominations Have Been Announced!|access-date=18 November 2017|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111140/https://bleedingcool.com/movies/43rd-annual-saturn-award-nominations-announced/|url-status=live}}</ref> |- !scope="row"|[[جوایز انجمن بازیگران فیلم]] |[[بیست و دومین مراسم جایزه انجمن بازیگران فیلم|۳۰ ژانویه ۲۰۱۶]] |[[Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by a Stunt Ensemble in a Motion Picture|عملکرد اکشن بدل برجسته]] | rowspan="2" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |style="text-align:center;"|<ref>{{cite web |url=http://www.sagawards.org/awards/nominees-and-recipients/22nd-annual-screen-actors-guild-awards |title=The 22nd Annual Screen Actors Guild Awards |publisher=[[جوایز انجمن بازیگران فیلم]] |access-date=9 February 2016|archive-date=22 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151222190025/http://www.sagawards.org/awards/nominees-and-recipients/22nd-annual-screen-actors-guild-awards|url-status=live}}</ref> |- !scope="row" rowspan="9" | [[انجمن منتقدان فیلم سنت لوئیس]] |rowspan="9"|[[St. Louis Gateway Film Critics Association Awards 2015|21 دسامبر ۲۰۱۵]] | [[St. Louis Gateway Film Critics Association Award for Best Picture|بهترین تصویر]] | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="9" |<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160504082034/http://www.stlfilmcritics.org/awards |archive-date=4 May 2016 |access-date=5 May 2016 |url=http://www.stlfilmcritics.org/awards/ |title=Annual StLFCA Awards |publisher=[[انجمن منتقدان فیلم سنت لوئیس]] |date=21 December 2015}}</ref> |- | [[St. Louis Gateway Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{نامزد}} |- | [[St. Louis Gateway Film Critics Association Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- | بهترین فیلمبرداری |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین کارگردانی هنری |کالین گیبسون | {{برد}} |- | بهترین امتیاز | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | بهترین جلوه‌های بصری | rowspan="3" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد}} |- | شناسایی ویژه | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="2" |[[جوایز برگزیده نوجوانان]] |rowspan="2"|[[2015 Teen Choice Awards|۱۶ اوت ۲۰۱۵]] |انتخاب فیلم: علمی تخیلی/فانتزی | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160414154711/http://www.teenchoice.com/article/wave-1-nominees |archive-date=14 April 2016 |url=http://www.teenchoice.com/article/wave-1-nominees |title=Wave 1 Nominees! |publisher=[[جوایز برگزیده نوجوانان]]}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.teenchoice.com/article/wave-2-nominees |archive-date=11 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160411172500/http://www.teenchoice.com/article/wave-2-nominees |title=Wave 2 Nominees! |publisher=Teen Choice Awards}}</ref> |- |فیلم منتخب: دزد صحنه |{{Sort|Hoult|[[نیکلاس هولت]]}} | {{نامزد}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[انجمن منتقدان فیلم تورنتو]] |rowspan="2"|[[Toronto Film Critics Association Awards 2015|۱۴ دسامبر ۲۰۱۵]] |[[Toronto Film Critics Association Award for Best Film|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{مساوی|مقام دوم}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite web |url=http://torontofilmcritics.com/features/and-the-winners-are-2/ |title=The Toronto Film Critics Association names Todd Haynes' Carol the Best Film of the Year |date=14 December 2015 |publisher=[[انجمن منتقدان فیلم تورنتو]] |access-date=15 December 2015|archive-date=11 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411030651/http://torontofilmcritics.com/features/and-the-winners-are-2/|url-status=live}}</ref> |- |[[Toronto Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{مساوی|مقام دوم}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[حلقه منتقدان فیلم ونکوور]] |rowspan="2"|۲۱ دسامبر ۲۰۱۵ |[[Vancouver Film Critics Circle Award for Best Film|بهترین فیلم]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite web |url=http://vancouverfilmcritics.com/2015/12/14/2016-nominees-announced/ |title=2016 Nominees Announced |date=14 December 2015 |access-date=14 December 2015 |publisher=[[حلقه منتقدان فیلم ونکوور]]|archive-date=23 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151223203123/http://vancouverfilmcritics.com/2015/12/14/2016-nominees-announced/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=http://vancouverfilmcritics.com/2015/12/21/spotlight-named-best-film-by-vfcc/ |title=Spotlight named Best Film by VFCC |date=21 December 2015 |publisher=Vancouver Film Critics Circle |access-date=26 December 2015|archive-date=3 January 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160103061708/http://vancouverfilmcritics.com/2015/12/21/spotlight-named-best-film-by-vfcc/|url-status=live}}</ref> |- |[[Vancouver Film Critics Circle Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="2" | [[Village Voice Film Poll|نظرسنجی فیلم ویلج وویس]] |rowspan="2"|۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ | بهترین تصویر |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{برد|مقام اول}} |style="text-align:center;" rowspan="2" |<ref>{{cite web |date=15 December 2015 |access-date=5 May 2016 |url=http://www.villagevoice.com/film/mad-max-charlotte-rampling-and-kristen-stewart-dominate-village-voice-critics-poll-8019645 |title='Mad Max,' Charlotte Rampling, and Kristen Stewart Dominate Village Voice Critics Poll |publisher=[[Village Voice Film Poll]] |archive-date=۱۵ مه ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160515173925/http://www.villagevoice.com/film/mad-max-charlotte-rampling-and-kristen-stewart-dominate-village-voice-critics-poll-8019645 |url-status=dead }}</ref> |- | بهترین کارگردان | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="3" | [[انجمن جلوه‌های بصری]] |rowspan="3"|[[Visual Effects Society Awards 2015|2 فوریه ۲۰۱۶]] |جلوه‌های بصری برجسته در یک ویژگی «Photoreal» | rowspan="2" |''مکس دیوانه: جاده خشم'' |{{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="3" |<ref>{{cite news |access-date=13 January 2016 |last=Lenker |first=Margaret |url=https://variety.com/2016/film/awards/star-wars-the-force-awakens-game-of-thrones-peanuts-movie-visual-effects-society-award-nominations-1201677466/ |work=Variety |date=12 January 2016 |title='Star Wars,' 'Game of Thrones,' 'The Peanuts Movie' Lead Visual Effects Society Nominations|archive-date=6 January 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210106111205/https://variety.com/2016/film/awards/star-wars-the-force-awakens-game-of-thrones-peanuts-movie-visual-effects-society-award-nominations-1201677466/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.visualeffectssociety.com/14th-annual-ves-awards-winners |title=14th Annual VES Awards Winners |publisher=[[انجمن جلوه‌های بصری]] |date=2 February 2016 |access-date=7 February 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160204003412/https://www.visualeffectssociety.com/14th-annual-ves-awards-winners|archive-date=4 February 2016|url-status=dead}}</ref> |- | ترکیب بندی برجسته در یک ویژگی «Photoreal» |{{نامزد}} |- | شبیه‌سازی جلوه‌های برجسته در یک ویژگی «Photoreal» |«طوفان سمی» |{{برد}} |- !scope="row" rowspan="7" | [[انجمن منتقدان فیلم منطقه واشینگتن، دی.سی.]] |rowspan="7" |۷ دسامبر ۲۰۱۵ |[[Washington D.C. Area Film Critics Association Award for Best Film|بهترین تصویر]] |''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="7" |<ref>{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20160118200725/http://www.wafca.com/awards/index.htm |archive-date=18 January 2016 |url=http://www.wafca.com/awards/index.htm |title=D.C. Film Critics Shine a 'Spotlight' on Award Winners |publisher=[[انجمن منتقدان فیلم منطقه واشینگتن، دی.سی.]] |access-date=12 February 2016}}</ref> |- |[[Washington D.C. Area Film Critics Association Award for Best Director|بهترین کارگردان]] | {{Sort|Miller|[[جرج میلر (کارگردان)|جرج میلر]]}} | {{برد}} |- |[[Washington D.C. Area Film Critics Association Award for Best Actress|بهترین بازیگر زن]] |{{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{نامزد}} |- | بهترین طراحی تولید |کالین گیبسون | {{برد}} |- |[[Washington D.C. Area Film Critics Association Award for Best Cinematography|بهترین فیلمبرداری]] |{{Sort|Seale|[[جان سیل]]}} | {{نامزد}} |- |[[Washington D.C. Area Film Critics Association Award for Best Score|بهترین موسیقی متن]] | [[جانکی ایکس‌ال]] | {{نامزد}} |- | بهترین ویرایش |{{Sort|Sixel|[[مارگارت سیکسل]]}} | {{برد}} |- !scope="row" rowspan="3" | [[حلقه زنان منتقد فیلم]] |rowspan="3"|۱۷ دسامبر ۲۰۱۵ | بهترین تصاویر زن در یک فیلم | rowspan="2" | ''مکس دیوانه: جاده خشم'' | {{نامزد}} |style="text-align:center;" rowspan="3"|<ref>{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/news/women-film-critics-salute-suffragette-849853 |title=Women Film Critics Salute 'Suffragette' and 'Mad Max', Slam 'Jurassic World' and 'Steve Jobs' |work=The Hollywood Reporter |last=Lee |first=Ashley |access-date=17 December 2015 |date=17 December 2015|archive-date=21 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161121001822/https://wfcc.wordpress.com/women-film-critics-circle-awards-2013/|url-status=live}}</ref> |- | بهترین برابری جنسیت | {{برد}} |- | بهترین ستاره اکشن زن | {{Sort|Theron|[[شارلیز ترون]]}} | {{برد}} |- |} == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.madmaxmovie.com// وبگاه رسمی] * {{IMDb title|شناسه=۱۳۹۲۱۹۰}} * [http://www.rottentomatoes.com/m/mad_max_fury_road/ ''مکس دیوانه: جاده خشم''] در وبگاه [[راتن تومیتوز]] {{مکس دیوانه}} {{جورج میلر}} {{الگوهای ناوبری |title = [[List of accolades received by Mad Max: Fury Road|جوایز ''مکس دیوانه: جاده خشم'']] |list1 = <!--{{AACTA Award Best Film}} {{AACTA International Award for Best Film}} {{AACTA Award Best Music Score}}--> {{جایزه روبان آبی بهترین فیلم خارجی‌زبان}} <!--{{Chicago Film Critics Association Award for Best Film}}--> {{جایزه سینمایی انتخاب منتقدان برای بهترین فیلم اکشن}} <!--{{Florida Film Critics Circle Award for Best Film}} {{London Film Critics Circle Award for Film of the Year}}--> {{جایزه هیئت ملی بازبینی برای بهترین فیلم}} {{جایزه نبولا برای بهترین فیلمنامه/جایزه ری بردبری}} <!--{{Online Film Critics Society Award for Best Picture}} {{San Diego Film Critics Society Award for Best Film}}--> {{جایزه انجمن بازیگران فیلم برای دستاورد برجسته گروه بدلکار در یک فیلم}} }} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:دلاوران و سربازان زن تخیلی]] [[رده:فیلم‌ها به زبان انگلیسی]] [[رده:فیلم‌ها به کارگردانی جرج میلر]] [[رده:فیلم‌ها درباره زنان]] [[رده:فیلم‌های ۲۰۱۵ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های آی‌مکس]] [[رده:فیلم‌های استرالیایی علمی–تخیلی]] [[رده:فیلم‌های اکشن استرالیا]] [[رده:فیلم‌های اکشن دلهره‌آور دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اکشن دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اکشن علمی تخیلی ۲۰۱۵ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اکشن علمی تخیلی آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های اکشن علمی تخیلی استرالیایی]] [[رده:فیلم‌های اکشن علمی تخیلی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اکشن علمی تخیلی]] [[رده:فیلم‌های اکشن مهیج آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های اکشن-ماجراجویی آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های ایالات متحده آمریکا]] [[رده:فیلم‌های ریبوت]] [[رده:فیلم‌های برادران وارنر]] [[رده:فیلم‌های برنده اسکار بهترین کارگردانی هنری]] [[رده:فیلم‌های برنده جایزه اسکار بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو]] [[رده:فیلم‌های برنده جایزه اسکار بهترین طراحی لباس]] [[رده:فیلم‌های برنده جایزه اسکار بهترین ویرایش صدا]] [[رده:فیلم‌های برنده جایزه بفتا]] [[رده:فیلم‌های پسارستاخیزی]] [[رده:فیلم‌های تجاوز و انتقام]] [[رده:فیلم‌های تعقیب و گریزی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های تعقیب و گریزی]] [[رده:فیلم‌های جاده‌ای آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های جاده‌ای دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های جاده‌ای]] [[رده:فیلم‌های دارای جایزه اسکار بهترین تدوین]] [[رده:فیلم‌های درباره انتقام]] [[رده:فیلم‌های درباره تروریسم]] [[رده:فیلم‌های دنباله آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های دنباله دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های دنباله]] [[رده:فیلم‌های دنباله‌دار استرالیا]] [[رده:فیلم‌های رت‌پک انترتینمنت]] [[رده:فیلم‌های سه‌بعدی ۲۰۱۵ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های علمی تخیلی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های فمینیستی دهه ۲۰۱۰]] [[رده:فیلم‌های فمینیستی]] [[رده:فیلم‌های فیلم‌برداری شده در آفریقای جنوبی]] [[رده:فیلم‌های فیلم‌برداری‌شده در سیدنی]] [[رده:فیلم‌های فیلم‌برداری شده در نامیبیا]] [[رده:فیلم‌های مورد اقتباس در بازی‌های ویدئویی]] [[رده:فیلم‌های مورد اقتباس در کمیک‌ها]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در بیابان‌ها]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در دهه ۲۰۶۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ویلیج رودشو پیکچرز]] [[رده:فیلم‌هایی که جایزه اسکار بهترین میکس صدا را گرفته‌اند]] [[رده:کمبود آب در ادبیات داستانی]] [[رده:مکس دیوانه]] k2yzoetwpexl2z61o2zbbwukjztyi1q 0 2795450 42127923 42103146 2025-06-19T04:53:55Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127923 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | show_name = اسمش را فریحا گذاشتم | image = Adını Feriha Koydum.jpg | caption = پوستر رسمی مجموعه تلویزیونی | show_name_2 = | genre = [[درام (فیلم و تلویزیون)|درام]]{{سخ}}[[فیلم رمانتیک|عاشقانه]] | format = <!-- گونه --> | creator = <!-- سازنده --> | developer = <!-- توسعه‌دهنده --> | writer = [[ملیس جیولک]]{{سخ}}سیرما یانیک | director = باریش یوش | creative_director = <!-- کارگردان هنری (کارگردان خلاق) --> | presenter = <!-- مجری --> | starring = [[وحیده پرچین]]{{سخ}}[[هازل کایا]]{{سخ}}[[چاعاتای اولوسوی]]{{سخ}}[[متین چکمز]]{{سخ}}[[دنیز اوگور]]{{سخ}}یوسف اکگون{{سخ}}[[جیدا آتش]]{{سخ}}[[باریش کیلیچ]] | judges = <!-- داوران --> | voices = <!-- صداپیشگان --> | narrated = <!-- راوی --> | theme_music_composer = [[نایل یورتسور]] | opentheme = <!-- آهنگ شروع --> | endtheme = <!-- آهنگ پایان --> | composer = [[جم تونجر]] | country = [[ترکیه]] | language = [[ترکی استانبولی]] | num_seasons = <!-- or num_series --> ۳ | num_episodes = ۸۰ | list_episodes = <!-- فهرست قسمت‌ها --> | executive_producer = <!-- تهیه‌کننده اجرایی --> | producer = فاتیح اکسوی | editor = انگین ازتورک | location = <!-- مکان‌ها --> | cinematography = <!-- فیلمبرداری --> | camera = <!-- دوربین --> | runtime = ۱۲۰ دقیقه | company = مد یاپیم | distributor = <!-- توزیع‌کننده --> | channel = [[شو تی‌وی]] | picture_format = <!-- فرمت تصویر --> | audio_format = <!-- فرمت صدا --> | first_run = <!-- اولین نمایش در --> | first_aired = {{Start date|2011|01|14}} | last_aired = {{End date|2012|06|29}} | preceded_by = <!-- قبل از --> | followed_by = <!-- بعد از -->''اسمش را فریحا گذاشتم: راه امیر'' | related = | website = <!-- وبگاه --> | website_title = | production_website = }} '''اسمش را فریحا گذاشتم''' {{ترکی استانبولی|Adını Feriha Koydum}} یکی از [[سریال‌های تلویزیونی ترکیه]] است که پخش از ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ از شبکه [[شو تی‌وی]]، شروع و در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۲ بعد از ۳ فصل به پایان رسید. این سریال دربارهٔ زندگی فریحا ییلماز ([[هازل کایا|هازال کایا]])، است که به همراه مادر و پدرش که سرایدار آپارتمان هستند، در یک خانه مجلل زندگی می‌کند. فریحا که در شرایط مالی سختی بزرگ شده، با ورود به دانشگاه رؤیای زندگی بهتری را در سر می‌پروراند. فریحا با شروع دانشگاه، هویت واقعی خود را در میان دوستان ثروتمند و معتبرش پنهان می‌کند و خود را دختر یک خانواده ثروتمند معرفی می‌کند، با امیر صراف‌اوغلو ([[چاعاتای اولوسوی|چاعاتای اولوسوی]]) آشنا می‌شود و داستان عاشقانه‌ای بین آنها آغاز می‌شود. با این حال، زندگی جدید فریحا که بر پایه دروغ بنا شده، به مرور زمان مشکلات بزرگی را ایجاد خواهد کرد. این مجموعه تلویزیونی در بین بینندگان جوان بسیار محبوب بود و نمادی از اضطراب طبقاتی در ترکیه است. دو فصل اول در مجموع ۶۷ قسمت دارد و در سراسر جهان بسیار موفق بود اما فصل سوم و آخر که با عنوان «اسمش را فریحا گذاشتم: راه امیر» از ۷ سپتامبر تا ۱۴ دسامبر ۲۰۱۲ پخش شد که چندان موفق نبود و پس از ۱۳ قسمت به پایان رسید. این سریال به بیش از ۷۰ کشور صادر شده است. == نمای کلی == {| class="wikitable" ! colspan=2 | فصل<ref name="u475">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum | وبگاه=DBpedia | تاریخ=2011-01-14 | پیوند=https://dbpedia.org/page/Adını_Feriha_Koydum | کد زبان=ar | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> ! | قسمت‌ها<ref>{{Cite web|title=Adını Feriha Koydum - Episode List {{!}} TVmaze|url=https://www.tvmaze.com/shows/18954/adini-feriha-koydum/episodes|access-date=2021-07-18|website=www.tvmaze.com}}</ref> ! | اولین بار پخش شد ! | آخرین بار پخش شد ! | تعداد قسمت‌ها<ref>{{cite web |title=The Girl Named Feriha |url=https://calinosentertainment.com/content/the-girl-named-feriha/ |website=calinosentertainment.com |access-date=25 October 2023}}</ref> ! | شبکه تلویزیونی |- |bgcolor="DarkOrange" height="10px"| |align="center"| '''۱''' |align="center"| ۲۴ |align="center"| {{start date|2011|1|14|df=y}} |align="center"| {{start date|2011|6|24|df=y}} |align="center"| ۲۴–۱ |align="center"| [[شو تی‌وی]] |- |bgcolor="DarkGreen" height="10px"| |align="center"| '''۲''' |align="center"| ۴۳ |align="center"| {{start date|2011|9|9|df=y}} |align="center"|{{start date|2012|6|29|df=y}} |align="center"| ۶۷–۲۵ |align="center"| [[شو تی‌وی]] |- |bgcolor="DarkGreen" height="10px"| |align="center"| '''۳''' |align="center"| ۱۳ |align="center"| {{start date|2012|09|07|df=y}} |align="center"| {{start date|2012|12|14|df=y}} |align="center"| ۸۰–۶۸ |align="center"| [[شو تی‌وی]] |} === فصل اول === فریحا ییلماز ([[هازل کایا]]) دختری جذاب، زیبا، با استعداد و جاه‌طلب از خانواده ای بسیار فقیر است. پدرش، رضا ییلماز ([[متین چکمز]])، سرایدار ساختمانی در [[اتیلر]]، محله ای اعیان‌نشین در [[استانبول]] است. مادرش زهرا ییلماز ([[وحیده پرچین]])، یک خانه‌دار است که از نظافت کردن خانه‌های اعیانی نیز پول درمی‌آورد. به دلیل هوشی که به فریحا دارد، یک [[بورس تحصیلی]] کامل برای حضور در یک [[دانشگاه خصوصی]] اعطا می‌شود. او لباس‌های گران‌قیمت جانسو، همسایه اش را در دانشگاه می‌پوشد و سعی می‌کند تا ثروتمند به نظر برسد. او در دانشگاه با مرد جوان خوش‌تیپ و ثروتمندی به نام امیر صراف‌اوغلو ([[چاعاتای اولوسوی]]) آشنا می‌شود که به زن‌بازی معروف است. فریحا به دلیل ترس از طرد شدن در دانشگاه در مورد زندگی خود دروغ می‌گوید. او و امیر با گذشت زمان و شرایط مساعد عاشق یکدیگر می‌شوند. با این حال، همان‌طور که این عشق رشد می‌کند، او در دام دروغ‌های خودش گرفتار می‌شود. === فصل دوم === دوست دوران کودکی امیر، هانده ([[جیدا آتش]]) عاشق امیر است، در حالی که دوست نزدیک امیر، کورای اونات، عاشق هانده است. فریحا متوجه می‌شود که یکی از دوستان دانشگاهش به نام غنچه از کورای باردار است و تصمیم می‌گیرد با کمک در هنگام سقط جنین به آنها کمک کند. هانده عکسی از کورای و فریحا که همدیگر را بغل کرده‌اند را در مجله منتشر می‌کند. امیر ابتدا احساس می‌کند که فریحا کار خطایی انجام داده، اما بعداً او را باور می‌کند. فریحا از همسایه‌اش جانسو که از طرفداران قدیمی امیر است، لباس‌های فانتزی قرض می‌گیرد. جانسو به فریحا حسادت می‌کند و عکس‌های مجله را به پدر فریحا نشان می‌دهد و غیرت آنها را تحریک می‌کند. این عمل او موجب می‌شود که فریحا با اصرار پدرش به نامزدی خلیل درآید. بعد از مدتی فریحا به اشتباه بودن نامزدی بیش از پیش پی می‌برد و حلقه نامزدی را پس می‌دهد. پس لز مدتی امیر با او ازدواج می‌کند. هر دو خانواده ییلماز و صراف اوغلو از این ازدواج عصبانی می‌شوند و روابط خود را با آنها قطع می‌کنند. امیر می‌خواهد از دوست دختر قبلی اش ایجه در برابر یاووز سانجاکتار محافظت کند. فریحا از طمع و جاه‌طلیی امیر و اینکه او تمام شب را کار می‌کند ناراحت است و از او می‌خواهد که بین او و کار یکی را انتخاب کند. بر اثر یک سوء تفاهم، فریحا از امیر جدا می‌شود و از امیر طلاق می‌گیرد و به مدت ۳ سال با «لونت» به [[آمریکا]] نقل مکان می‌کند. امیر با ایجه نامزد می‌کند تا با ایجاد این وصلت از او در برابر دوست پسر قبلی‌اش یاووز سانجاکتار محافظت کند. وقتی سوء تفاهم به وجود آمده بین فریحا و امیر برطرف می‌شود آنها دوباره ازدواج می‌کنند. با این حال دو گلوله توسط خلیل شلیک می‌شود و فریحا در آغوش امیر می‌میرد. مادر فریحا زهرا نیز با گلوله دوم مورد اصابت گلوله قرار گرفته و او هم می‌میرد که این موضوع در فصل سوم توضیح داده می‌شود. === فصل سوم راه امیر === در ''راه امیر'' معلوم می‌شود فریحا و مادرش توسط نامزد قبلی او خلیل که به نحوی توانسته از [[بیمارستان روان‌پزشکی|بیمارستان روانی]] فرار کند، کشته شده‌اند. امیر ([[چاعاتای اولوسوی]]) از مرگ فریحا به شدت غمگین است. دختر عموی زیبای فریحا زلال ییلماز عاشق امیر می‌شود. بعداً گونش خواهر یاووز سانچاکتر نیز عاشق امیر می‌شود. در آخر قسمت ساخته شده مادر امیر با صنم خانم بحث می‌کند و سیلی به صنم می‌زند صنم خانم قطع نخاع و فلج می‌شود و یاووز او را به حال خودش رها می‌کند. بعد از باخبر شدن یاووز از رابطه امیر و گونش به فکر انتقام هست و متوجه می‌شود که خواهرش گونش از امیر باردار شده است. انگین به صورت غافلگیرانه امیر را می‌کشد و امیر کنار قبر فریحا خاک می‌شود. کلثوم که تعادل روانی ندارد راهی آسایشگاه روانی می‌شود و پینار و کورای برخلاف انتظار همه با هم ازدواج می‌کنند. گونش هم پس از ۹ ماه فرزند امیر را به دنیا می‌آورد و سریال راه امیر با پایانی غمگین به اتمام می‌رسد. == بازیگران و شخصیت‌ها == * [[هازل کایا]] در نقش فریحا ییلماز شخصیت اصلی: فریحا به عنوان شخصیتی که مرتباً دروغ می‌گوید و مشکل کنترل خشم دارد در تاریخ سریال‌های تلویزیونی ترکیه ثبت شده است.<ref name="j237"/> «فریحا» وقتی وارد محیط‌هایی می‌شود که با [[سبک زندگی]] اش همخوانی ندارد، دروغ را به عنوان راه فرار انتخاب می‌کند. این شخصیت که به یک دانشگاه نخبه رفت و دروغ را راه حلی برای جا افتادن در آنجا پیدا کرد. «فریحا» احساس شرمندگی می‌کند زیرا سطح اقتصادی خانواده‌اش پایین است و آنها به عنوان سرایدار و نظافتچی مشغول به کار هستند که در بین مردم به عنوان جایگاه پایینی دیده می‌شود. شرمی که تجربه می‌کند و نیاز به پنهان کردن آن نشان می‌دهد که او [[عقده حقارت]] دارد. او از زندگی که در آن بزرگ شده، سطح اقتصادی و محیط خانوادگی خود احساس شرمندگی می‌کند. این وضعیت او را به دروغ گفتن سوق می‌دهد. «فریحا» در سازگاری با محیط جدید مشکل دارد و دروغ را به عنوان [[سازوکار دفاعی|مکانیزم دفاعی فرار]] توسعه می‌دهد. دروغ‌هایی که او می‌گوید اساساً در مورد ساختار خانواده، نظم خانواده و سطح اقتصادی است که ممکن است به این معنی باشد که او در مورد مسائل ذکر شده عقده حقارت دارد. وی خانواده خود را افرادی با منزلت و سطح اقتصادی بالا معرفی می‌کند. دروغ‌هایی که او می‌گوید در طول سریال بزرگتر و بزرگتر می‌شود و او یک «خود جدید» یا اسطوره‌ای از خود ایجاد می‌کند. بر همین پایه می‌توان فریحا را به عنوان یک شخصیت مبتلا به [[دروغ‌گویی بیمارگونه]] (شیدایی اسطوره‌ای Mitomani) در نظر گرفت.<ref name="m615">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Yazıcı | نام=Zeynep | عنوان=Mitomani (Yalan Söyleme Hastalığı): Adını Feriha Koydum “Feriha” Karakteri | وبگاه=Matta Etkisi | تاریخ=2024-11-27 | پیوند=https://mattaetkisi.com/mitomani-yalan-soyleme-hastaligi-adini-feriha-koydum-feriha-karakteri/ | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-18}}‏</ref> از طرفی دیگر عنوان می‌شود که شاید عنوان [[دروغ‌گویی بیمارگونه]] برای توصیف شخصیت او درست نباشد زیرا فریحا در دنیای فانتزی زندگی نمی‌کند و شخصیتی است که از دروغ گفتن خود آگاه است. در واقع دروغ‌هایی که او می‌گوید هیچ تفاوتی با یک واکنش زنجیره‌ای ندارد. علاوه بر این، رفتار نادرست شخصیت‌های دیگر سریال و اینکه اطرافیان این شخصیت مدام به او این احساس را می‌دهند که باید از خود دفاع کند، باعث شده فریحا چیزهایی را پنهان کند یا واقعیت‌ها را تغییر دهد.<ref name="j237"/> چون خانواده فریحا به دخترشان فرصت زندگی شخصی را نمی‌دهند، فریحا از تصمیم‌گیری خود می‌ترسد و وقتی جرئت این کار را پیدا می‌کند، خانواده اش به او پشت می‌کنند. فریحا فقط دوست پسرش امیر را دارد که اصلاً او را نمی‌شناسد و در شرایط بسیار متفاوتی با او بزرگ شده است. او در اوایل ازدواجش و پس از جدایی از خانواده اش بسیار تنها شده و به فردی افسرده و ناراضی تبدیل می‌شود. از آنجایی که امیر و فریحا هر دو در خانواده‌های سالم بزرگ نشدند، نمی‌توانند رابطه بسیار شادی داشته باشند زیرا هر دو مستعد دعوا و افرادی متهم‌کننده هستند. پس از سال‌ها سوءتفاهم، زمانی که هر دو به بلوغ لازم می‌رسند، تصمیم به ازدواج مجدد با یکدیگر می‌گیرند.<ref name="j237"/> * [[چاعاتای اولوسوی]] در نقش امیر صراف‌اوغلو شخصیت اصلی:امیر معشوق فریحا شخصیتی است که عموماً در حفظ تعادلش دچار مشکل است، او آرام به نظر می‌رسد اما در هنگام عصبانیت تصمیم‌های اشتباه می‌گیرد و متهم‌کننده و قضاوت‌کننده است. با وجود اینکه پیوند بین او و فریحا قوی است، اما اختلافات زندگی آنها هر از گاهی آنها را از یکدیگر دور می‌کند و این پیوند با دروغ سست شده است.<ref name="j237"/> * [[وحیده پرچین]] در نقش زهرا ییلماز مادر فریحا: وحیده پرچین بازیگر نقش زهرا ییلماز، مادر فریحا که در اواسط فصل دوم به [[سرطان]] مبتلا شد. از آنجایی که او یکی از بازیگران اصلی سریال محسوب می‌شد، سناریو باید طوری پیش می‌رفت که خارج شدن او از سریال، در روند داستان تغییری ایجاد نکند بنابراین در داستان سریال او به همراه پسر کوچکش «عمر» به روستا رفت و این‌گونه از سریال جدا شد و برای درمان اقدام کرد و دیگر هرگز در ادامه سریال حضور نیافت.<ref name="g750">{{یادکرد وب | عنوان=Ünlü Oyuncuya Kanser Şoku | وبگاه= Sinemalar | تاریخ=2011-10-05 | پیوند=https://www.sinemalar.com/haber/2145/unlu-oyuncuya-kanser-soku | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-19}}‏</ref> اگرچه مادر زهرا تا حدی از دخترش برای رسیدن به زندگی مورد نظرش حمایت می‌کند، اما او فردی است که در ساختار خانواده سنتی بزرگ شده است و می‌توان او را منفعل دانست. او اغلب به دخترش یادآوری می‌کند که از او در برابر پدر و برادر دوقلویش محمد محافظت می‌کند. اما با توجه به ساختار کلی خانواده، رفتار زهرا به اندازه پدرش بر فریحا تأثیر منفی ندارد، اما موضع‌گیری خیرخواهانه اما نامناسب زهرا نیز آسیب زیادی به فریحا وارد کرد. زهرا را می‌توان شخصیتی توصیف کرد که سعی می‌کند تا آنجا که می‌تواند از دخترش محافظت کند اما گاهی دخترش را در حین انجام این کارها مجبور می‌کند که بیشتر دروغ بگوید.<ref name="j237">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Çağal | نام=Elif Nur | عنوان=Adımı 'Feriha' Koymanı Ben İstemedim! | وبگاه=Psikoloji Ağı | تاریخ=2022-11-01 | پیوند=https://www.psikolojiagi.com/adimi-feriha-koymani-ben-istemedim/ | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-19}}‏</ref> شخصیت زهرا که نقش زن دربان را در سریال نامش را فریحا بازی می‌کند، در برخی جنبه‌ها منفی و در برخی جنبه‌ها مثبت یا خنثی بازنمایی می‌شود. در حالی که این شخصیت بی سواد، جاه طلب و شایعه پراکن به عنوان ویژگی‌های منفی منعکس می‌شود. ارادت او به خانواده به عنوان یک ویژگی مثبت گزارش شده است. زهرا بیان می‌کند که از زندگی خود و [[طبقه اجتماعی]] که به آن تعلق دارد راضی نیست.<ref name="h030"/> * [[متین چکمز]] در نقش رضا ییلماز پدر فریحا:شخصیت بابا رضا به عنوان شخصیتی ظاهر می‌شود که اقتدارش در خانه به شدت احساس می‌شود، که می‌خواهد هر چه می‌گوید انجام شود، به زنان خانه احترام نمی‌گذارد و به این که آنها نیز شخصیتی هستند بی اعتنایی می‌کند. او هم خشونت روانی و هم جسمی بر فریحا اعمال می‌کند و سعی می‌کند با شبانه رفتن به سراغ فریحا و نوازش موهای فریحا یا سکوت، پشیمانی خود را بپوشاند. رفتار پدرش، فریحا را در یک موقعیت پیچیده عاطفی قرار می‌دهد. شخصیت پدر نقش بسیار منفی در زندگی دخترش داشته است.<ref name="j237"/> رضا در سریال نقش سرایدار را بازی می‌کند، به‌صورت منفی به‌عنوان بی‌سواد، عصبانی، مردسالار، محافظه‌کار، سرکوبگر و مستعد خشونت معرفی می‌شود، در حالی که صداقت او بازنمایی مثبتی از شخصیت اوست.<ref name="h030"/> * [[صدف شاهین]] در نقش جانسو دوست دوران کودکی و همسایه فریحا: [[صدف شاهین]] در این سریال نقش شخصیتی به نام «جانسو» را بازی می‌کند که از [[اختلال شخصیت مرزی]] در رنج است. صدف شاهین در مورد نقش خود می‌گوید: {{نقل قول|من شروع به تحقیق در مورد [[اختلال شخصیت مرزی]] و بازی بر اساس آن کردم و خطوط کاراکتر شروع به جا افتادن کردند. زمانی که سریال را شروع کردم، خلق شخصیت جانسو در دستان من بود، اما پس از چسباندن برچسب، مجبور شدم نقش جانسو را بازی کنم، زیرا کاری که بازیگر می‌تواند انجام دهد توسط شناخت آن بیماری محدود می‌شود. من از بازی در نقش جانسو بسیار خوشحالم زیرا هر بازیگری نمی‌تواند یک ضدقهرمان بسازد. بسیاری از بینندگان با من همذات پنداری کردند و گفتند که با وجود همه بدی‌های جانسو او را دوست داشتند.<ref name="k968">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum'un psikopat Halil'iydi...Son halini görünce çok şaşıracaksınız! | وبگاه=Sabah | تاریخ=2024-10-12 | پیوند=https://www.sabah.com.tr/galeri/magazin/adini-feriha-koydumun-psikopat-haliliydison-halini-gorunce-cok-sasiracaksiniz/38 | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-19}}‏</ref> }} * [[دنیز اوغور]] در نقش صنم نامادری جانسو: صنم به عنوان ساکن ثروتمند و با ابهت آپارتمانی که پدر فریحا در آن کار می‌کند، ظاهر می‌شود. بازی اوغور با موفقیت ماهیت پیچیده و دسیسه‌چین شخصیت این سریال را آشکار می‌کند. در ابتدا امیر تصور می‌کند صنم مادر فریحا است. او به شوهرش خیانت می‌کند و پس از مرگ شوهرش قصد دارد با دسیسه‌چینی ارث دخترخوانده‌اش جانسو را تصاحب کند.<ref name="s102"/> * [[جیدا آتش]] در نقش هانده دوست امیر و کورای: دختری از طبقه ثروتمند، دوست امیر و کورای. او امیر را دوست دارد و از فریحا متنفر است و مدام برای او مشکل ایجاد می‌کند. با این حال، پس از ناامید شدن از جذب علاقه امیر به طرف خود، تغییر رویه می‌دهد و سعی می‌کند به آنها کمک کند تا دوباره به هم برسند، زیرا به این نتیجه رسیده است که امیر تا زمانی که با فریحا نباشد، روحیهٔ خوبی ندارد و او می‌خواهد که امیر خوشحال باشد. * یوسف اکگون در نقش کورای:دوست امیر و هانده که هانده را دوست دارد، اما هانده عاشق امیر است. او فریحا را گرامی می‌دارد، زیرا فریحا بسیار به او کمک می‌کند و در نهایت مجبور می‌شود با دختر عمه فریحا، کلثوم ازدواج کند. * ملیح سلچوک در نقش محمد، برادر دوقلوی فریحا: محمد/مهمت، پدرش را به عنوان الگو انتخاب کرده است. محمد اشتباهات زیادی مرتکب می‌شود، اما نیازی به قبول مسئولیت عواقب آن اشتباهات ندارد. در عین حال به خواهرش که در دانشگاه درس می‌خواند حسادت می‌کند و حتی این موضوع را کتمان نمی‌کند.<ref name="j237"/> شخصیت مهمت در سریال بی‌سواد، جنگ‌طلب و متمایل به کسب درآمد از راه آسان است. او را به عنوان یک زورگو معرفی می‌شود که به خواهرش فشار می‌آورد و عامیانه صحبت می‌کند.<ref name="h030">{{یادکرد وب | عنوان=TV Dizilerinde Alt Gelir Grubunun Temsili | پیوند=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2196359 | تاریخ بازبینی=2025-04-19}}‏</ref> * [[اوفوک تان آلتون کایا]] در نقش خلیل نامزد فریحا: او در مورد شخصیت خود در این سریال می‌گوید: {{نقل قول|در واقع فکر نمی‌کنم به یک شخصیت بد جان داده‌ام. چون وقتی نگاه می‌کنم اصلاً خلیل شخصیت بدی نیست. خلیل قبل از اینکه تعادل روانی خود را از دست بدهد، فردی باهوش، شایسته، پاک و بی‌گناه بود. پس از آن در اثر عشق، تأثیر حوادث و محیط، سلامت روانی او آسیب دید. ما نمی‌توانیم بگوییم که هر فردی که از نظر روانی ناپایدار است بد است اما البته او تبدیل به یک شخصیت منفور شد زیرا بین عشق بین فریحا و امیر قرار گرفت.<ref name="d974">{{یادکرد وب | عنوان=Ekranların yeni yüzü: Ufuk Tan Altunkaya | وبگاه=MODA HABER Haberleri | تاریخ=2012-03-28 | پیوند=https://www.harpersbazaar.com.tr/ekranlarin-yeni-yuzu-ufuk-tan-altunkaya-2-h?sayfa=2 | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-26}}‏</ref>}} * آهو سونگور در نقش آیسون: آیسون مادر امیر است که در کودکی او از پدر امیر طلاق گرفته است. در تحقیقی که در مورد نقش مادری در این سریال انجام شد، بینندگان اظهار داشتند که مادر امیر نمونه یک مادر مدرن از طبقات بالا است که فکر می‌کنند با پول دادن به فرزندان خود آنها می‌توانند تمام مشکلاتش را حل کنند. او مانند مادران هم سطح خود یعنی مادر کورای و مادر هانده از فرزندش دست کشیده است و فقط وقتی در کار او دخالت می‌کند که احساس می‌کند او با شخص اشتباهی در رابطه است. <ref name="q221">{{یادکرد وب | عنوان=Televizyon dramalarında annelik temsilinin izleyici tarafından alımlanması: Adını Feriha Koydum | وبگاه=AVESİS | پیوند=https://avesis.istanbul.edu.tr/yonetilen-tez/50aede46-5b4d-4143-a9f8-a72eb03185cb/televizyon-dramalarinda-annelik-temsilinin-izleyici-tarafindan-alimlanmasi-adini-feriha-koydum | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-05-31}}‏</ref>{{صا|118}} * آرای اوزبای (فصل اول) و مراد اونوک (فصل دوم) در نقش اونال صراف‌اوغلو: پدر امیر در کودکی پسرش، به مادر امیر، آیسون خیانت می‌کند. او چندان به امیر توجه نشان نمی‌دهد و آیسون همیشه به همین علت او را سرزنش می‌کند.<ref name="s102"/> * * [[باریش کیلیچ]] ابتدا در نقش لونت، کاپیتان قایق سپس استاد دانشگاه فریحا که جایگاه مهمی در زندگی فریحا دارد.<ref name="s102">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum hangi yıl çekildi? Adını Feriha Koydum dizisi nerede ve ne zaman çekildi, konusu ne? | وبگاه=Habertürk | تاریخ=2024-06-13 | پیوند=https://www.haberturk.com/adini-feriha-koydum-hangi-yil-cekildi-adini-feriha-koydum-dizisi-nerede-ve-ne-zaman-cekildi-konusu-n-3694788?page=2 | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-29}}‏</ref> == تولید == === طرح سریال === یکی از دو فیلمنامه‌نویس این سریال [[ملیس جیولک]] مادر [[فیضا جیولک]] است که نقش دختر جوانی به نام «لارا» را در فیلم بازی کرده است. فیضا جیولک گفته است که داستان فریحا در واقع داستان یکی از دوستان خود او بوده و مادرش از موضوع دروغ گفتن این دوست الهام گرفته و سریال را نوشته است اما موضوع‌های مربوط به عشق به دوست او ارتباطی ندارد.<ref name="d052">{{یادکرد وب | عنوان=Survivor Yunus Emre'nin acı kaybı: Baba olacağını öğrenmişti... | ناشر=Elele | تاریخ=2024-03-15 | پیوند=https://www.elele.com.tr/magazin/survivor-yunus-emrenin-aci-kaybi-baba-olacagini-ogrenmisti | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-22}}‏</ref> در این فیلم [[هازل کایا]]، بازیگر نقش فریحا، و [[جیدا آتش]] در نقش هانده حضور دارند. این دو بازیگر زن تعهدات دیگری پیدا کردند که پرداخت بهتری داشتند و به تهیه‌کنندگان «اسمش را فریحا گذاشتم» گفتند که می‌خواهند در آخرین فصل از این سریال موفق ظاهر نشوند. به همین دلیل است که فیلمنامه‌نویسان مجبور به «کشتن» شخصیت اصلی می‌شوند؛ بنابراین، به فریحا درست در مقابل محراب عروسی، پس از گفتن «بله» به مرد زندگی خود - امیر - تیراندازی می‌شود. پس از آن، فیلمبرداری فصل سوم این سریال آغاز شد، اما با عنوانی متفاوت ''راه امیر'' اما پس از پخش اولین قسمت‌های آن به دلیل رتبه بسیار پایین از روی آنتن ترکیه حذف شد.<ref name="a499">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Pernik1 | نام=добавена от | عنوان=Ето каква е истината за смъртта на Фериа в „Огледален свят” | وبگاه=Pernik1.com | تاریخ=2013-11-22 | پیوند=https://www.pernik1.com/ето-каква-е-истината-за-смъртта-на-фери.html | کد زبان=bg | تاریخ بازبینی=2025-04-23}}‏</ref> دلیل تیراندازی و مرگ فریحا در پایان فصل دوم مشخص نبود و تماشاگران بیش از حد ناامید شدند اما معلوم شد که تمام جزئیات مربوط به مرگ، تشییع جنازه و از دست دادن فریحا در ادامه سریال «راه امیر» فاش خواهد شد. در ''راه امیر'' معلوم می‌شود زن جوان توسط نامزد قبلی خلیل کشته شده است که به نحوی توانسته از بیمارستان روانی فرار کند.<ref name="s301">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Pernik1 | نام=добавена от | عنوان=Финалът на “Огледален свят” бе подменен! Ето го погребението на Ферия! (ВИДЕО) | وبگاه=Pernik1.com | تاریخ=2014-01-16 | پیوند=https://www.pernik1.com/финалът-на-огледален-свят-бе-под.html | کد زبان=bg | تاریخ بازبینی=2025-04-23}}‏</ref> [[عایشه‌گل جیداملی]]، بازیگر نقش «خدیجه» در سریال، در یک برنامه تلویزیونی اظهار داشت که همبازی سابقش، هازل کایا، به دلیل ناراحتی از فیلمنامه این پروژه جدا شد و نقطه اوج ناراحتی هازل درج انجام معاینه بکارت در فیلمنامه بود.<ref name="t102">{{یادکرد وب | عنوان=Karaman'da otomobilin ezdiği 6 yaşındaki çocuk öldü | وبگاه=Ensonhaber | تاریخ=2025-05-03 | پیوند=https://www.ensonhaber.com/3-sayfa/karamanda-otomobilin-ezdigi-6-yasindaki-cocuk-oldu | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-05-03}}‏</ref> هازل با گفتن اینکه «من دیگر در این نقش بازی نمی‌کنم، اینجا به زنان به دیده تحقیر نگاه می‌شود» با فیلمبرداری این صحنه از فیلمنامه مخالفت کرد. او حتی با گفتن «عایشه گل، دارند من را برای معاینه بکارت می‌برند، دیگر بس است؟» به من اعتراض کرد. به او گفتم «دخترم، فریحا، تو کسی نیستی که برای معاینه بکارت می‌رود. نقش خودت را با واقعیت قاطی نکن.» اما او گوش نداد. هازل دیگر هرگز نتوانست اوضاع را درست کند که در نهایت منجر به ترک سریال توسط او شد.<ref name="c725">{{یادکرد وب | عنوان=MSN | وبگاه=MSN | تاریخ=2025-05-03 | پیوند=https://www.msn.com/tr-tr/haber/other/hazal-kaya-dan-eski-rol-arkadaşına-tokat-gibi-cevap-bekaret-sahnesinin-perde-arkasını-anlattı/ar-AA1snb2K | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-05-03}}‏</ref> [[صدف شاهین]] بازیگر نقش جانسو در مورد عدم موفقیت و خاتمهٔ زودرس ''راه امیر'' می‌گوید: {{نقل قول|ما در آغاز به موفقیت پروژه ''راه امیر'' اعتقاد داشتیم و به همین دلیل درگیر این پروژه شدیم. فاتیح اکسوی تهیه‌کنندهٔ سریال از قبل سریال را برای دو فصل برنامه‌ریزی کرده بود، اما مطالبات زیادی برای ادامه سریال وجود داشت و داستان‌هایی بود که معتقد بودیم هنوز تمام نشده است؛ بنابراین تصمیم به ادامه سریال در فصل سوم گرفتیم. بعد متوجه شدیم که مخاطبان در واقع عشق فریحا و امیر را دوست داشتند. به همین دلیل است که ''راه امیر'' ادامه پیدا نمی‌کند. تماشاگران نتوانستند دختر دیگری را به جایگزینی فریحا بپذیرند. شما بدون تلاش از نتیجه چیزی آگاه نیستید، بنابراین ما تلاش کردیم، اشتباه کردیم و کارمان به زودی خاتمه پیدا کرد.<ref name="m648">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum'un Halil'i ağızları açık bıraktı! "Beğenmediğin Halil şimdi fena Feriha" | وبگاه=Sabah | تاریخ=2024-11-26 | پیوند=https://www.sabah.com.tr/trend/galeri/magazin/begenmedigin-halil-simdi-fena-feriha-adini-feriha-koydumun-halili-agizlari-acik-birakti/37 | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-24}}‏</ref>}} === فیلم‌برداری === سریال ''اسمش را فریحا گذاشتم'' عمدتاً در [[استانبول]] فیلمبرداری شده است. مکان‌های اصلی فیلمبرداری این سریال شامل مناطقی مانند [[اتیلر]]، [[ببک (بشیکتاش)|ببک]]، [[ساری‌یر]]، [[آرناووت‌کوی]] و [[دانشکده بیکنت]] می‌شود که از مناطق اعیانی استانبول هستند. علاوه بر این، برخی از صحنه‌های این سریال در مناطق و استودیوهای مختلف استانبول فیلمبرداری شده است<ref name="s102"/><ref name="m122">{{یادکرد وب | عنوان=Advanced search | وبگاه=IMDb | تاریخ=2025-05-03 | پیوند=https://www.imdb.com/search/title/?locations=beykent%20university@@@%20sariyer@@@%20istanbul@@@%20turkey | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-03}}‏</ref> === موسیقی === موسیقی متن فیلم توسط [[جم تونجر]] ساخته شده است که در تاریخ ۶ ژوئیه، در ۳۹ قطعه منتشر شد.<ref name="b511">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum (Orijinal Film Müziği) by Cem Tuncer & Nail Yurtsever on Apple Music | وبگاه=Apple Music - Web Player | تاریخ=2014-07-06 | پیوند=https://music.apple.com/us/album/adını-feriha-koydum-orijinal-film-müziği/896872835 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> موسیقی این سریال برنده بهترین موسیقی سریال تلویزیونی در سی و نهمین دوره [[جوایز پروانه طلایی]] شده است. یکی از ترانه‌های متن این سریال به نام ''فراموشم نکن'' (Beni Unutma) است که محبوبیت و شهرت زیادی دارد. متن شعر این ترانه توسط [[نیل یورتسور]] و [[جم تونجر]] نوشته و توسط ایلم آکتاش اجرا شده است.<ref name="o673">{{یادکرد وب | عنوان=Beni Unutma (feat. Eylem Aktaş) lyrics | وبگاه=Musixmatch | تاریخ=2023-02-03 | پیوند=https://www.musixmatch.com/lyrics/Cem-Tuncer-feat-Nail-Yurtsever-Eylem-Aktaş/Beni-Unutma-2 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> نام قطعه‌ها و زمان هر قطعه در جدول زیر آمده است:<ref name="j779">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum (Orijinal Film Müziği) | وبگاه=Spotify | تاریخ=2012-01-01 | پیوند=https://open.spotify.com/album/1zdTzo4RZGTIIMtvl0Hhks | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-06}}‏</ref> {| class="wikitable" ! شماره !! نام قطعه !! مدت زمان |- | ۱. || ''اسمش را فریحا گذاشتم'' || ۱:۴۱ |- | ۲. || ''فراموشم نکن'' (ترانه با صدای ایلم آکتاش)<ref name="v945">{{یادکرد وب | عنوان=- YouTube | وبگاه=YouTube | تاریخ=2024-03-06 | پیوند=https://www.youtube.com/watch?v=qsFNHUScMzc | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> || ۳:۵۳ |- | ۳. || ''سرنوشت'' || ۲:۱۶ |- | ۴ || ''این همان چیزی است که اسارت است'' || ۲:۱۲ |- | ۵ || ''تم عشق'' || ۲:۱۴ |- | ۶ || ''کفش‌های قرمز'' || ۱:۴۲ |- | ۷ || ''شرق'' || ۱:۴۲ |- | ۸ || ''اسمش را فریحا گذاشتم '' (دراماتیک) || ۲:۲۳ |- | ۹ || ''فراموشم نکن'' (موسیقی بی‌کلام)|| ۳:۳۴ |- | ۱۰ || ''یک شب در استانبول'' || ۱:۲۵ |- | ۱۱ || ''قالب زهرا - فریحا'' || ۱:۵۲ |- | ۱۲ || ''عشق'' (هیجان انگیز) || ۰:۴۹ |- | ۱۳ || ''کودکانه'' || ۲:۱۸ |- | ۱۴ || ''منتظر'' || ۱:۵۴ |- | ۱۵ || ''من اسمشو گذاشتم فریحا'' (آهسته) || ۱:۵۲ |- | ۱۶ || ''فریحا - امیر'' (با موضوع جدایی) || ۲:۰۴ |- | ۱۷ || ''منتظر زمان'' || ۲:۱۱ |- | ۱۸ || ''قالب تعمیرکار مهمت/محمد'' || ۱:۱۳ |- | ۱۹ || ''بیچاره'' || ۱:۴۶ |- | ۲۰ || ''احساسی'' (گیتار) || ۰:۵۵ |- | ۲۱ || ''شادی'' || ۰:۵۶ |- | ۲۲ || ''کلثوم - کورای'' (با تم عاشقانه) || ۱:۰۳ |- | ۲۳ || تم ''خانواده شاد'' || ۲:۱۲ |- | ۲۴ || ''کفش‌های قرمز'' (پیانو) || ۱:۴۱ |- | ۲۵ || ''تم دوران کودکی فریحا'' || ۱:۵۸ |- | ۲۶ || ''اسمش را فریحا گذاشتم'' (نسخه مهیج) || ۱:۲۹ |- | ۲۷ || ''عشق نابهنگام'' || ۱:۵۴ |- | ۲۸ || ''دسیسه'' || ۱:۱۱ |- | ۲۹ || ''عشق جدید'' || ۳:۴۱ |- | ۳۰ || ''بی‌زمان'' || ۲:۳۱ |- | ۳۱ || ''جاده'' || ۳:۱۶ |- | ۳۲ || ''زهرا - رضا'' (با تم عاشقانه) || ۲:۰۰ |- | ۳۳ || ''جادو'' || ۲:۲۷ |- | ۳۴ || ''روزی روزگاری'' || ۰:۳۸ |- | ۳۵ || ''پیانوی زمان‌دار'' || ۱:۲۵ |- | ۳۶ || ''امید'' || ۲:۲۲ |- | ۳۷ || ''دروغ'' || ۰:۴۳ |- | ۳۸ || ''گیتار خسته'' || ۰:۵۴ |} == نقد و بازخورد == ''اسمش را فریحا گذاشتم'' برداشتی ترکی از داستان کلاسیک [[سیندرلا]] است اما از داستان عشق امیر و فریحا برای پرداختن کاملاً جدی به موضوع‌های اساسی مانند [[نابرابری اجتماعی]]، [[سنت]] در مقابل [[مدرنیته]] و [[خشونت خانگی]] استفاده می‌کند. این سریال علاوه بر یک درام جذاب و اجراهای برجسته، یک [[موسیقی فیلم|موسیقی متن]] قابل توجه را نیز به نمایش می‌گذارد.<ref name="w534">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum | وبگاه=cagatayulusoyinternational.com | تاریخ=2021-01-09 | پیوند=https://cagatayulusoyinternational.com/adini-feriha-koydum/ | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-04-25}}‏</ref> هازل کایا برای بازی در نقش «فریحا» برندهٔ «دومین دوره جوایز رسانه‌ای کریستال موس» برای بهترین بازیگر زن شد.<ref name="g242">{{یادکرد وب | عنوان=Hazal Kaya Wiki, Age, Biography, Height, Husband, Family, Images, And More | وبگاه=Infosaurs | تاریخ=1990-10-01 | پیوند=https://infosaurs.com/blog-details/Hazal-Kaya-Wiki,-Age,-Biography,-Height,-Husband,-Family,-Images,-And-More/1910 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-07}}‏</ref> مشکلات اجتماعی و تعارضات خانوادگی که فریحا تجربه کرد، این سریال را قادر ساخت تا از طریق مضامین اجتماعی برای مخاطبان وسیعی جذب شود. بینندگان خود را در بخش‌هایی از زندگی روزمره فریحا یافتند و علاقه خود را به سریال افزایش دادند. روابط پیچیده و درگیری‌های شخصیت‌های اصلی باعث می‌شود مخاطب احساس کند در سریال حضور دارد. احساسات عمیق شخصیت‌ها و تراژدی‌هایی که تجربه می‌کنند تأثیر عمیقی بر مخاطب می‌گذارد. به همین دلیل سریال ''اسمش را فریحا گذاشتم'' همچنان به لطف هویت شخصیت‌های اصلی خود موفق به جذب بینندگان می‌شود.<ref name="g210">{{یادکرد وب | عنوان=Adını Feriha Koydum Dizisi Hala Neden Bu Kadar Çok İzleniyor? | وبگاه=Baykuş Haber - Son Dakika Haber - Spor, Magazin, Borsa Haberleri | تاریخ=2024-07-30 | پیوند=https://www.baykushaber.com.tr/makale/adini-feriha-koydum-dizisi-hala-neden-bu-kadar-cok-izleniyor-3065 | کد زبان=tr | تاریخ بازبینی=2025-04-19}}‏</ref> فصل اول و دوم این سریال یکی از موفق‌ترین درام در تاریخ [[سینمای ترکیه]] بود، اما دلیل تیراندازی و مرگ فریحا ادر پایان فصل دوم مشخص نبود و تماشاگران بیش از حد از چنین پایانی ناراضی شدند.<ref name="a499"/> با وجود اینکه معلوم شد که تمام جزئیات مربوط به مرگ، تشییع جنازه و از دست دادن فریحا در ادامه سریال ''راه امیر'' فاش خواهد شد، دنبالهٔ آن ''راه امیر'' مورد علاقه بینندگان قرار نگرفت.<ref name="s301"/> رتبه‌بندی این فیلم در [[بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها]] ۵٫۷ امتیاز از ۱۰ امتیاز اعلام شده است.<ref name="r718">{{یادکرد وب | عنوان=Adini Feriha Koydum (TV Series 2011–2012) ⭐ 5.7 | وبگاه=IMDb | تاریخ=2011-01-14 | پیوند=https://www.imdb.com/title/tt1826071/?ref_=fn_all_ttl_1 | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-30}}‏</ref> == پخش بین‌المللی == این سریال در میان موفق‌ترین سریال‌های تلویزیونی ترکی که در سرتاسر جهان نمایش داده می‌شود، قرار دارد که به ویژه در [[بلغارستان]] محبوب بود.<ref name="Pembecioğlu">{{cite book |last=Pembecioğlu |first=Nilüfer |url=https://books.google.com/books?id=GEAIBgAAQBAJ&pg=PA31 |title=Narratives Through Turkish Perspective: Transmedia Storytelling And Intertextuality Examples In The Postnetwork Era |date=27 February 2014 |publisher=Argonaut |isbn=9789731094632 |location=Cluj-Napoca |pages=31–32, 424}}</ref> این سریال به بیش از ۷۰ کشور صادر شده است.<ref name="u475"/> او در کشورهای [[روسیه]]،<ref>{{cite book |last1=Özdal |first1=Habibe |url=https://books.google.com/books?id=EUO_AgAAQBAJ&pg=PT66 |title=Turkish-Russian Relations in The Post-Cold War Period: Current Dynamics, Future Prospects |last2=Özertem |first2=Hasan Selim |last3=Has |first3=Kerim |last4=Demirtepe |first4=M. Turgut |publisher=International Strategic Research Organization (USAK) |year=2013 |isbn=9786054030798 |page=66}}</ref> [[بنگلادش]]، [[هند]] و پاکستان. در [[پاکستان]] در [[اردو ۱]] دوبله در [[زبان اردو]]، [[زبان ملی]] پاکستان پخش شده است. در هند به [[زبان هندی]] دوبله شده و در [[زندگی (کانال تلویزیونی)|کانال تلویزیونی زندگی]]، متعلق به [[شرکت سرگرمی زی]] نیز پخش شده است.<ref>{{cite web |last=Khurana |first=Mehak |date=15 January 2016 |title=Here's Why Zindagi's Feriha Has Taken Over Indian Television! |url=http://www.desimartini.com/news/bollywood/Adini-Feriha-Koydum-Zindagi-TV/article28987.htm |access-date=11 February 2016 |publisher=Desimartini.com |archive-date=۶ ژوئن ۲۰۱۶ |archive-url=https://archive.today/20160606041659/http://www.desimartini.com/news/bollywood/Adini-Feriha-Koydum-Zindagi-TV/article28987.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |last=Kulsum |first=Rizvi |date=21 October 2015 |title=Turkish Feriha on Zindagi channel gives India a fresh drama and storyline |url=http://www.adelhi.com/turkish-feriha-on-zindagi-channel-gives-india-a-fresh-drama-and-storyline/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224022650/http://www.adelhi.com/turkish-feriha-on-zindagi-channel-gives-india-a-fresh-drama-and-storyline/ |archive-date=24 February 2016 |access-date=11 February 2016 |publisher=ADelhi.com}}</ref> همچنین در [[بنگلادش]] در [[زبان بنگالی]] دوبله شده و از ۱۳ نوامبر ۲۰۲۰ در [[دیپتو تی‌وی]] پخش شده است.<ref>{{cite web | url=https://banglatribune.com/650546/তুর্কি-মা-মেয়ের-গল্প-‘ফেরিহা’ | title=তুর্কি মা-মেয়ের গল্প 'ফেরিহা'}}</ref> به دلیل تقاضا، این برنامه از ۱۲ مه ۲۰۱۶ در همان شبکه تکرار شده است. فصل سوم و پایانی، «اسمش را فریحا گذاشتم: راه امیر»، برای اولین بار از ۱۶ نوامبر تا ۱۵ دسامبر با عنوان ''فریحا:فصل جدید'' توسط [[زندگی (کانال تلویزیونی)|انال تلویزیونی زندگی]] پخش شد.<ref>{{Citation|last=ZINDAGI Channel |title=Feriha - New Season Promo |date=31 October 2016 |url=https://m.youtube.com/watch?v=0HhKc6CpTuU&itct=CC0QpDAiEwjXk8PNlofQAhUBnZwKHc0sADcyC2M0LXZpZGVvcy11WhhVQ0liSk1YMl9pa00yMlVjbWFJVkNrRnc=&hl=en&gl=IN&client=mv-google |access-date=1 November 2016}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:left;" |- {| class="wikitable" style="text-align:left;" |- ! کشور ! نمایش نام ! کانال تلویزیونی ! تاریخ اکران |- | [[بنگلادش]] | ফেরিহা فریحا | [[دیپتو تی‌وی]] | ۱۳ نوامبر ۲۰۲۰ |- | جهان عرب | أسمیتها فریحة | [[ابوظبی تی‌وی]] | ۳ نوامبر ۲۰۱۲ |- | [[بلغارستان]] | Огледален свят{{سخ}}Ogledalen svyat | exclusive on Voyo.bg-bTV<ref name="d928">{{یادکرد وب | عنوان=Огледален свят | وبگاه=btv.bg | تاریخ=2015-03-13 | پیوند=https://www.btv.bg/seriali/ogledalen-sviat/about/ | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20140913120734/https://www.btv.bg/seriali/ogledalen-sviat/about/ | تاریخ بایگانی=2014-09-13 | پیوند مرده=نه | کد زبان=bg | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۲ ژوئیه ۲۰۱۲ |- |- | [[پاکستان]] | فریحه{{سخ}}فریحا | [[اردو ۱]]<ref name="h296">{{یادکرد وب | عنوان=Fariha | وبگاه=urdu1.tv | تاریخ=2015-12-14 | پیوند=https://www.urdu1.tv/fariha/ | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160816095312/https://www.urdu1.tv/fariha/ | تاریخ بایگانی=2016-08-16 | پیوند مرده=نه | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۲۷ آوریل ۲۰۱۳ |- | [[رومانی]] | فریحا | [[کانال دی (رومانی)]] | ۱۹ اکتبر ۲۰۱۳ |- | [[اتیوپی]] |فریحا |[[کانا تی‌وی]] |۷ فوریه ۲۰۱۸ |- | [[کرواسی]] | Djevojka imena Feriha | [[نوا تی‌وی (کرواسی)]] | ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۳ |- | [[بوسنی و هرزگوین]] | Djevojka imena Feriha | [[اوبی‌ان]] | ۷ اکتبر ۲۰۱۳ |- | [[افغانستان]] | فریحه{{سخ}} فریحا | [[تلویزیون طلوع]]<ref name="k313">{{یادکرد وب | عنوان=Fariha | وبگاه=تلویزیون طلوع | تاریخ=2016-06-22 | پیوند=https://tolo.tv/fa/fariha-1 | کد زبان=ar | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۲۰۱۴ |- |[[اسلواکی]] | فریحا | [[دوما تی‌وی]]<ref name="i660">{{یادکرد وب | عنوان=TV Markíza | وبگاه=TV Markíza | پیوند=https://www.markiza.sk/tema/28584-feriha-epizody | کد زبان=sk | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۱۸ اوت ۲۰۱۴ |- | ایران | فریحا | [[فارسی۱]]<ref name="r199">{{یادکرد وب | عنوان=turk_diziler (@turk_diziler): @turkdiziler _ instagram post download | وبگاه=imginn.com | تاریخ=2020-07-31 | پیوند=https://imginn.com/p/CDU4PaIj0uP/ | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۲۳ اوت ۲۰۱۴ |- | [[اوکراین]] | Сила кохання Феріхи | [[۱+۱ (شبکه تلویزیونی)]]<ref name="s562">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=Редакция | نام=1+1 | عنوان=На сайті &quot;1+1&quot; з&#039;явилося відео продовження серіалу &quot;Сила кохання Феріхи&quot; | وبگاه=Офіційний сайт каналу 1+1 | تاریخ=2015-07-16 | پیوند=https://1plus1.ua/novyny/na-sayti-1-1-z-yavilosya-video-prodovzhennya-serialu-sila-kohannya-ferihi | کد زبان=uk | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۲۶ ژانویه ۲۰۱۵ |- | [[قزاقستان]] | Ферихa - فریحا | [[آستانا تی‌وی]]<ref name="r752">{{یادکرد وب | عنوان=Фериха | وبگاه=astanatv.kz | تاریخ=2016-07-04 | پیوند=https://astanatv.kz/program/index/id/798.html | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160521144117/https://astanatv.kz/program/index/id/798.html | تاریخ بایگانی=2016-05-21 | پیوند مرده=نه | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۴ فوریه ۲۰۱۵ |- | [[صربستان]] | Zvala se Feriha | [[اولین تلویزیون صربستان]]<ref name="i553">{{یادکرد وب | عنوان=Zvala se Feriha | وبگاه=prva.rs | تاریخ=2015-06-28 | پیوند=http://www.prva.rs/program/serija/zvala_se_feriha.html | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150527230233/http://www.prva.rs/program/serija/zvala_se_feriha.html | تاریخ بایگانی=2015-05-27 | پیوند مرده=نه | کد زبان=sr | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۳۱ مه ۲۰۱۵ |- | [[مونته‌نگرو]] | Zvala se Feriha | [[اولین تلویزیون صربستان]] | ۸ ژوئن ۲۰۱۵ |- | [[هند]] | فریحا | [[زندگی (کانال تلویزیونی)]]<ref name="c511">{{یادکرد وب | عنوان=Feriha | وبگاه=zindagitv.in | تاریخ=2015-10-13 | پیوند=http://www.zindagitv.in/shows/feriha/ | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20150909164114/http://www.zindagitv.in/shows/feriha/ | تاریخ بایگانی=2015-09-09 | پیوند مرده=نه | کد زبان=en | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۵ |- | [[پرو]] | El Secreto de Feriha | [[تلویزیون لاتین]]<ref name="d707">{{یادکرد وب | عنوان=Entretenimiento | وبگاه=latina.pe | تاریخ=2016-02-04 | پیوند=http://www.latina.pe/entretenimiento/programa/el-secreto-de-feriha/ | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20151218003414/http://www.latina.pe/entretenimiento/programa/el-secreto-de-feriha/ | تاریخ بایگانی=2015-12-18 | پیوند مرده=نه | کد زبان=es | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۷ دسامبر ۲۰۱۵ |- |[[اروگوئه]] | El Secreto de Feriha | [[کانال ۴ (کانال تلویزیونی اروگوئه)]]<ref name="d707"/> | ۵ ژانویه ۲۰۱۶ |- | [[کلمبیا]] | El Secreto de Feriha | [[کاراکول تلویزیون]]<ref name="b028">{{یادکرد وب | عنوان=Entretenimiento y lo mejor de Caracol Televisión | وبگاه=caracoltv.com | تاریخ=2016-04-19 | پیوند=http://www.caracoltv.com/el-secreto-de-feriha | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160316134221/http://www.caracoltv.com/el-secreto-de-feriha | تاریخ بایگانی=2016-03-16 | پیوند مرده=نه | کد زبان=es | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۱۴ مارس ۲۰۱۶ |- |[[لیتوانی]] |Turtuolé vargšė |LNK<ref name="r128">{{یادکرد وب | عنوان=Serialas – Turtuolė vargšė – LNK | وبگاه=lnk.alfa.lt | تاریخ=2016-08-06 | پیوند=https://lnk.alfa.lt/serialas/7814/turtuole-vargse | پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20160701123349/https://lnk.alfa.lt/serialas/7814/turtuole-vargse | تاریخ بایگانی=2016-07-01 | پیوند مرده=نه | کد زبان=lt | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶ |- | [[شیلی]] |El Secreto de Feriha |[[مگا (شبکه تلویزیونی شیلی)]] | ۷ نوامبر ۲۰۱۶ |- |[[پورتوریکو]] |El Secreto de Feriha |[[واپا تی‌وی]]<ref name="o889">{{یادکرد وب | نویسنده=Publicada por | عنوان=WAPA TV adquirió los derechos de transmisión de teleserie turca "El secreto de Feriha" | وبگاه=TVboricuaUSA | تاریخ=2016-07-03 | پیوند=https://www.tvboricuausa.com/2016/07/wapa-tv-emitira-en-puerto-rico-teleserie-turca-el-secreto-de-feriha.html?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter | کد زبان=es | تاریخ بازبینی=2025-05-02}}‏</ref> | ۷ نوامبر ۲۰۱۶ |- | [[آرژانتین]] |El Secreto de Feriha |[[تلفه]] | ۱۲ دسامبر ۲۰۱۶ |- | [[اسلوونی]] |Dekle z imenom Feriha |[[پاپ (کانال تلویزیونی اسلوونی)]] | ۲۰۱۹ |- | [[آفریقای جنوبی]] | The Girl Named Feriha | [[ایی‌بلا]] | ۲۰۱۹ |- |[[سری لانکا]] | රූමා /Rooma | [[هیرو تی‌وی]] | ۲۰۲۱ |- | [[موزامبیک]] |Uma Rapariga chamada Feriha |[[جادوی مانینگ]] | ۲۰۲۲ |} |} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|1826071}} * [https://www.youtube.com/watch?v=z8jwIsV7LTY آهنگ فراموشم نکن در یوتیوب] [[رده:آثار درباره تبعیض طبقاتی]] [[رده:برنامه‌های اصلی شو تی‌وی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پخش‌شده از شبکه فارسی۱]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ترکی آغازشده در ۲۰۱۱ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ترکی پایان‌یافته در ۲۰۱۲ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی درام ترکیه]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ساخته‌شده در استانبول]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی واقع‌شده در دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:نمایش‌های تلویزیونی واقع‌شده در استانبول]] aw2it33phtysp0bnt4cj5raj5kuhhwl 4 2798320 42127406 42125125 2025-06-18T14:37:05Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127406 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۷ (UTC) ejosp5bru3gcjdf34hti2c4fofguxj5 1 2923310 42127788 42071058 2025-06-19T00:11:30Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بحث:تاکاموری سایگو]] را به [[بحث:سایگو تاکاموری]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 20775290 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=1221|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=300|تعداد بازدید=78|درجه کیفیت=ضعیف|تاریخ بازدید=۳۱ اوت ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=همهٔ [[وپ:مکنآ|شرایط مقالهٔ ضعیف]] ویکی‌پروژه نسخهٔ آفلاین را دارد.|موضوع جزئی۱=زندگی‌نامه|موضوع جزئی۲=تاریخ نظامی|موضوع کلی=انسان}} 7qv4tki54r7rndipm6jwwj1le4vqg9l 0 3186780 42127934 40648692 2025-06-19T05:11:58Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Alexa_davalos_2016_1.jpg که در ویکی‌انبار به دست Krd حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No permission since 11 June 2025 42127934 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام =الکسا داوالُس |تصویر = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زمینه فعالیت = [[سینما]] |ملیت ={{usa}} |تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|1982|05|28}} |محل تولد =[[پاریس]]، [[فرانسه]] |تاریخ مرگ = |مکان مرگ = |محل زندگی = |مختصات محل زندگی = |مدفن = |لقب = |پیشه = [[بازیگر]] |سال‌های فعالیت = |همسر = |شریک زندگی = |فرزندان = |والدین = [[الیسا داوالس]] |تأثیرات = |تأثیرپذیرفته = |وبگاه = |imdb_id =۱۱۱۱۹۶۸ |جوایز اسکار = |جوایز آفی = |جایزه اریل = |جوایز بافتا = |جوایز سزار = |جوایز امی = |جوایز = }} '''الکسا داوالُس''' {{انگلیسی|Alexa Davalos}} (زاده [[۲۸ می]] [[۱۹۸۲ (میلادی)|۱۹۸۲]]) [[بازیگر]] [[آمریکا]]یی است. از فیلم‌های معروف او می‌توان به بازی در فیلم [[برخورد تایتان‌ها (فیلم ۲۰۱۰)|''برخورد تایتان‌ها'']] اشاره کرد. == فیلم‌شناسی == فهرست برخی از فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی که '''داوالُس''' در آنها به ایفای نقش پرداخته‌است: * [[آنجل (مجموعه تلویزیونی ۱۹۹۹)|''آنجل'']] * [[مه (فیلم ۲۰۰۷)|''مه'']] * ''[[سرگذشت ریدیک]]'' * [[مقاومت ۲۰۰۸ یا دعوت به جنگ]] * [[برخورد تایتان‌ها (فیلم ۲۰۱۰)|''برخورد تایتان‌ها'']] * [[ساکن برج بلند (مجموعه تلویزیونی)|''ساکن برج بلند'' (مجموعه تلویزیونی)]] == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Alexa_Davalos&oldid=625477862|عنوان =Alexa Davalos|زبان = انگلیسی|بازیابی =۲۱ دسامبر ۲۰۱۴}} == پیوند به بیرون == * {{imdb name|1111968}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{افراد-خرد}} {{بازیگر-خرد}} [[رده:افراد آمریکایی اسپانیایی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی فلیپینی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی فنلاندی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی لیتوانیایی یهودی‌تبار]] [[رده:افراد آمریکایی هلندی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی آمریکا از تبار روس و یهودی]] [[رده:بازیگران تلویزیون زن اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران زن اهل نیویورک]] [[رده:بازیگران زن روسی‌تبار]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران زن فنلاندی‌تبار]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران زن فیلیپینی‌تبار اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران زن یهودی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایالات متحده آمریکا در ایتالیا]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایالات متحده آمریکا در فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۸۲ (میلادی)]] [[رده:یهودیان آمریکایی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:بازیگران زن اهل پاریس]] tuii5j9y18o4z5f6avscpafeo1ng72h 4 3219649 42128022 42125166 2025-06-19T06:39:09Z DbBot 264911 [[User:DbBot/12|ربات]]: بایگانی‌کردن بحث‌های قدیمی یا انجام‌شده در [[ویکی‌پدیا:درخواست محافظت صفحه/بایگانی ۳۸]] 42128022 wikitext text/x-wiki {{/بالا}} <!-- برای از کار انداختن بایگانی رباتیک الگوی زیر را از صفحه حذف کنید. --> {{کاربر:DbBot/تنظیمات بایگانی دمص | درخواست‌ها پس از این تعداد روز بایگانی شوند = ۳۰ | درخواست‌های انجام‌شده پس از این تعداد روز بایگانی شوند = ۱ | بایگانی فعال = ۳۸ | حجم بایگانی بر حسب کیلوبایت = ۲۰۰ | سرایند بایگانی‌های جدید = {{بایگانی}} }} <!--لطفا بخش‌های درخواست‌های رفع محافظت و درخواست‌های محافظت را تغییر ندهید توینکل به مشکل برمی‌خورد--> <!-- به این سطر و بالاتر از آن دست نزنید --> == درخواست‌های محافظت == === [[:نقد رهبر جمهوری اسلامی ایران]] === * {{پیوندهای دمص|1=نقد رهبر جمهوری اسلامی ایران}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده&nbsp;– ویرایش خرابکارانه و حذف مقادیر زیادی از محتوا توسط کاربران ناشناس (ای پی). [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۲ (UTC) === [[روز قدس]] === * {{پیوندهای دمص|روز قدس}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت [[وپ:خ|خرابکاری]] شدید IPها.به مدت یک سال. [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) === [[:باباحیدر]] === * {{پیوندهای دمص|1=باباحیدر}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – به علت خرابکاری ادامه دار و زاپاس بازی لطفا حفاظت شود. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۷ (UTC) === [[:بخش باباحیدر]] === * {{پیوندهای دمص|1=بخش باباحیدر}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:زاپاس|زاپاس‌بازی]] گسترده – خرابکاری ادامه دار و زاپاس بازی. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۸ (UTC) === [[:بحث ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار زمین/۲۰۲۵]] === * {{پیوندهای دمص|1=بحث ویکی‌پدیا:ویکی دوستدار زمین/۲۰۲۵}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – مطرح کردن اتهاماتی مثل جاسوسی از اماکن نظامی توسط آی‌پی‌ها که ظاهراً به طور هدفمند صورت می‌گیرد میتواند برای شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان همایه نگران‌کننده و مشکل‌ساز باشد. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۴ (UTC) === [[:ترکمن صحرا]] === * {{پیوندهای دمص|1=ترکمن صحرا}} '''نیمه‌حفاظت ویژه'''. صفحه به‌طور مکرر توسط کاربران ناشناس (IP)و برخی حساب‌های کاربری از جمله (5.200.126.93 و 5.200.164.104 و Mahdisvoo و Dr sepehri ) بدون ارائه هیچ‌گونه مدرک یا منبع معتبر ویرایش شده و دچار تغییرات مغرضانه و دارای جهت‌گیری نژادی شده است. لطفاً برای جلوگیری از تکرار این مسئله، صفحه به‌صورت بی پایان .نیمه‌حفاظت ویژه شود با سپاس. [[کاربر:Sst aboo|Sst aboo]] ([[بحث کاربر:Sst aboo|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۲ (UTC) === [[ارومیه]] === * {{پیوندهای دمص|ارومیه}} صفحه توسط یک عده خرابکاری می‌شود. مطالب منبع‌دار را حذف و به جایش مطالب بی‌منبع می‌گذارند. مخصوصاً کاربر پایینی که من وقتی مطالب منبع‌دار را بر‌می‌گردانم ، او باز هم خرابکاری می‌کند. '''نیمه‌محافظت ویژه'''. خرابکاری شدید در مقاله. [[کاربر:Pr M 2010|Pr M 2010]] ([[بحث کاربر:Pr M 2010|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۲ (UTC) === [[:کاظم غریب‌آبادی]] === * {{پیوندهای دمص|1=کاظم غریب‌آبادی}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۱ (UTC) === [[:۲۳ خرداد]] === * {{پیوندهای دمص|1=۲۳ خرداد}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت موقت. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۷ (UTC) === [[:برنامه هسته‌ای ایران]] === * {{پیوندهای دمص|1=برنامه هسته‌ای ایران}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۶ (UTC) === [[:فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] === * {{پیوندهای دمص|1=فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۱ (UTC) === [[:ایل شوهان]] === * {{پیوندهای دمص|1=ایل شوهان}} '''حفاظت کامل:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – بی فایده بودن محافظت حتی در سطح مدیران برای کوتاه مدت/ادامه دار بودن خرابکاری/جعل منبع/جنگ ویرایشی/زاپاس بازی/کشاندن محتوای مقاله به منازعات قومی با جعل منبع و تحقیقات دسته اول و ... و خلاصه اینکه این نوع مقالات علاجی جز محافظت های در سطح کلان ندارند. ارادتمند همگی. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۶ (UTC) === [[:والسوالی آبشار]] === * {{پیوندهای دمص|1=والسوالی آبشار}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – لطفا بی پایان در سطح مدیران در برابر انتقال محافظت شود (اخلالگری پی در پی) [[Special:Diff/42121403/42124011]]. [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۷ (UTC) == درخواست‌های خروج از محافظت == === محمدباقر مجلسی === * {{پیوندهای دمص|محمدباقر مجلسی}} '''خروج از محافظت'''. نیاز به ویرایش. [[کاربر:SonOfIran1|SonOfIran1]] ([[بحث کاربر:SonOfIran1|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۱ (UTC) === نعیمه نظام دوست === * {{پیوندهای دمص|نعیمه نظام دوست}} '''خروج از محافظت'''. ویرایش درست آثار فیلم و سریال. [[کاربر:Fatemezahra.m|Fatemezahra.m]] ([[بحث کاربر:Fatemezahra.m|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۳ (UTC) 4653w8bc27nyvjessfzdezwi1q3nlpw 0 3228404 42128108 41409956 2025-06-19T09:47:38Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore.jpg با Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore_in_2018.jpg 42128108 wikitext text/x-wiki {{تصویر چندگانه | perrow = 2 | total_width = 500 | image1 = Spider-Man actors.jpg | width1 = <!-- displayed width of image; overridden by "width" above --> <!--image 2-->| image2 = Shameik Moore Photo Op GalaxyCon Raleigh 2023.jpg | width2 = <!-- disaplayed width of image; overridden by "width" above --> <!-- Footer -->| footer = بازیگران ایفاگر مرد عنکبوتی در فیلم‌های مدرن (از راست به چپ): [[تام هالند]] در فیلم‌های [[دنیای سینمایی مارول]] به کارگردانی [[جان واتس]] (و بعدها [[دستین دنیل کرتون]])، [[اندرو گارفیلد]] در فیلم‌های [[مارک وب]] و [[توبی مگوایر]] در فیلم‌های [[سم ریمی]]؛ در حالی که [[شامیک مور]] صداپیشهٔ [[مرد عنکبوتی (مایلز مورالز)|مایلز مورالز]] در فیلم‌های [[#انیمیشن دنیای عنکبوتی|پویانمایی ''دنیای عنکبوتی'']] است. }} [[مرد عنکبوتی]] از زمان [[مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۷)|فیلم تلویزیونی سال ۱۹۷۷]] که در شبکهٔ [[سی‌بی‌اس]] پخش شد، در سینما حضور یافته است. حق ساخت فیلم مرد عنکبوتی تا سال ۱۹۹۹ به [[مارول انترتینمنت]] تعلق داشت که [[سونی پیکچرز]] حق انتشار آن را به قیمت ۷ میلیون دلار خرید<ref>{{Cite web |last=Pallotta |first=Frank |date=2014-10-08 |title=Here's why Sony, and not Marvel Studios, owns the rights to Spider-Man |url=https://money.cnn.com/2014/10/08/media/spiderman-rights-marvel-sony/index.html |access-date=2023-10-08 |website=CNNMoney}}</ref> و نخستین [[فیلم بلند]] از مرد عنکبوتی را تولید کرد. مرد عنکبوتی از آن زمان موفق‌ترین شخصیت [[مارول کامیکس|مارول]] در صنعت [[سینمای آمریکا]] بوده است. [[نیکولاس هاموند]] اولین بار در نقش [[مرد عنکبوتی|پیتر پارکر / مرد عنکبوتی]] در فیلم ''[[مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۷)|مرد عنکبوتی]]'' ساخته شده برای تلویزیون در سال ۱۹۷۷ بازی کرد و دو بار دیگر نیز در نقش این شخصیت ظاهر شد. در سال ۱۹۷۸، [[شرکت توئی]] یک اسپین آف تئاتری از [[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (مجموعه تلویزیونی)|مجموعه تلویزیونی ''مرد عنکبوتی'']] را با بازی [[شینجی تودو]] در نقش [[تاکویا یاماشیرو / مرد عنکبوتی]] ایجاد کرد. تا سال ۱۹۹۹، [[گروه سینمایی سونی پیکچرز|سونی پیکچرز انترتینمنت]] حقوق فیلم این شخصیت را به دست آورد و تا سال ۲۰۱۴ دو مجموعه فیلم ساخت که عبارت اند از: [[مرد عنکبوتی (مجموعه فیلم سم ریمی)|سه‌گانه فیلم‌های ''مرد عنکبوتی'' سم ریمی (۲۰۰۲–۲۰۰۷)]] با بازی [[توبی مگوایر]] و فیلم‌های [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|''مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز'' مارک وب (۲۰۱۲–۲۰۱۴)]] با بازی [[اندرو گارفیلد]]. در فوریه ۲۰۱۵، [[دیزنی]]، [[مارول استودیوز]] و [[سونی]] قراردادی را برای به اشتراک گذاشتن حقوق فیلم مرد عنکبوتی منعقد کردند که منجر به معرفی و ادغام نسخه جدیدی از مرد عنکبوتی در [[دنیای سینمایی مارول]] شد. این قرارداد به [[سونی پیکچرز]] اجازه داد تا به مالکیت، تأمین مالی، توزیع و کنترل خلاقانه نهایی فیلم‌های مرد عنکبوتی ادامه دهد، و [[والت دیزنی پیکچرز|استودیو والت دیزنی موشن پیکچرز]] این فیلم‌ها را با دیگر بازیگران او توزیع کرد. [[تام هالند]] این نسخه از مرد عنکبوتی را به تصویر می‌کشد و تا به امروز در شش فیلم از جمله ''[[کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی]]'' (۲۰۱۶) تا ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' (۲۰۲۱) ظاهر شده است. در سپتامبر ۲۰۱۹، پس از یک بن‌بست کوتاه که منجر به فسخ قرارداد قدیمی شد، دیزنی و سونی از اعتراض طرفداران تسلیم شدند و به توافق جدیدی دست یافتند که نسخه هالند حداقل دو حضور دیگر داشته باشد: در یک فیلم انفرادی دیگر، ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' (۲۰۲۱) و یک فیلم تیمی دیگر. برنامه‌های یک انیمیشن سینمایی مرد عنکبوتی در آوریل ۲۰۱۵ به‌طور رسمی توسط سونی اعلام شد که در نهایت به ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' (۲۰۱۸) از [[سونی پیکچرز انیمیشن]] تبدیل شد. [[شامیک مور]] صداپیشگی [[مایلز مورالز|مایلز مورالز / مرد عنکبوتی]] را در این فیلم بر عهده دارد، همراه با نسخه‌های مختلف دیگر از پیتر پارکر و نسخه‌های جایگزین مرد عنکبوتی از چند جهان نیز ظاهر می‌شوند. برای این انیمبشن دنباله‌ها و اسپین آف‌هایی نیز برنامه‌ریزی شده است. فیلم‌های مرد عنکبوتی عموماً با استقبال خوبی مواجه شده‌اند. آنها در مجموع بیش از ۱۰٫۲ میلیارد دلار در گیشه فروش جهانی کسب کرده‌اند و ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست|راهی به خانه نیست]]'' اولین فیلم مرد عنکبوتی است که بیش از ۱ میلیارد دلار در سراسر جهان فروخته است و همچنین پرفروش‌ترین فیلم سونی در تاریخ است. علاوه بر این، ''مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی'' برنده [[جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی]] شد. == فیلم‌های تلویزیونی اولیه == === مجموعه مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (۱۹۷۷–۱۹۸۱) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (مجموعه تلویزیونی)}} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۷)|مرد عنکبوتی]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|1977|09|14}} | rowspan="3"|[[نیکولاس هاموند]] | [[ئی. دابلیو. سوئکهمر|ئی دابلیو]] | آلوین بورتز | چارلز دبلیو فریس، دانیل آر گودمن، ادوارد ج. مونتنی |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی ضربه متقابل می‌زند]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|1978|05|08}} | rowspan=2|ران ساتلوف | colspan="2"| رابرت جینز |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: چالش اژدها]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|1981|05|9}} | colspan="2"| لیونل ای سیگل |} ==== مرد عنکبوتی (۱۹۷۷) ==== {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۷)}} [[File:Nicholas Hammond Amazing Spider-Man 1977.JPG|thumb|180px|[[نیکولاس هاموند]] در نقش [[مرد عنکبوتی]].]] در سال ۱۹۷۷، [[قسمت آزمایشی]] مجموعه تلویزیونی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز توسط [[کلمبیا پیکچرز]] به عنوان مرد عنکبوتی در خارج از ایالات متحده منتشر شد. کارگردانی آن را [[ئی. دابلیو. سوئکهمر|ئی دابلیو]]، نویسندگی آلوین بورتز و نیکلاس هاموند به عنوان شخصیت اصلی، دیوید وایت در نقش جی. جونا جیمسون و جف دانل در نقش می پارکر ساخته شده است. این فیلم در ۱۴ سپتامبر ۱۹۷۷ از شبکه CBS پخش شد و در سال ۱۹۸۰ نسخه VHS را دریافت کرد. ==== مرد عنکبوتی ضربه متقابل می‌زند (۱۹۷۸) ==== {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی ضربه متقابل می‌زند}} [[File:Nicholas Hammond 1977.JPG|100px|thumb|right|[[نیکولاس هاموند]] در نقش [[پیتر پارکر]] در مجموعه تلویزیونی [[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (مجموعه تلویزیونی)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]].]] در سال ۱۹۷۸، قسمت دو قسمتی «گرد و غبار مرگبار» از مجموعه تلویزیونی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز دوباره ویرایش شد و در خارج از ایالات متحده به عنوان یک فیلم داستانی، مرد عنکبوتی ضربه می‌زند، منتشر شد. نیکلاس هاموند دوباره در نقش پیتر پارکر / مرد عنکبوتی بازی می‌کند و رابرت اف سایمون جایگزین دیوید وایت در نقش جی جونا جیمسون می‌شود. این فیلم در ۸ مه ۱۹۷۸ در سینما اکران شد. ==== مرد عنکبوتی: چالش اژدها (۱۹۸۱) ==== {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: چالش اژدها}} در سال ۱۹۸۱، فیلمی ساخته شده از آخرین سریال تلویزیونی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز «وب چینی»، با استفاده از همان روشی که برای ساخت مرد عنکبوتی به کار گرفته شد، با عنوان مرد عنکبوتی: چالش اژدها در سرزمین‌های اروپایی منتشر شد. نیکلاس هاموند و رابرت اف سایمون به ترتیب در نقش پیتر پارکر / مرد عنکبوتی و جی. جونا جیمسون بازی می‌کنند. کارگردانی آن را ران ساتلوف و نویسندگی رابرت جینز بر عهده داشت. از دیگر بازیگران می‌توان به روزالیند چائو، بنسون فونگ و الن برای اشاره کرد. == فیلم ژاپنی == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۸)|مرد عنکبوتی]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|1978|07|22}} | [[شینجی تودو]] | کویچی تاکموتو | سوسومو تاکاکو | سابورو یاتسوده | سوسومو یوشیکاوا |} [[File:Japanese Spider-Man.png|thumb|لوگوی ژاپنی.]] === مرد عنکبوتی (۱۹۷۸) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی (فیلم ۱۹۷۸)}} در ۲۲ ژوئیه ۱۹۷۸، [[شرکت توئی]] اسپین آف تئاتری از [[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (مجموعه تلویزیونی)|مجموعه تلویزیونی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]] را در جشنواره کارتون توئی منتشر کرد. کارگردانی این فیلم بر عهده کویچی تاکموتو بوده که هشت قسمت از این مجموعه تلویزیونی را نیز کارگردانی کرده است. یک هفته پس از اکران فیلم، شخصیت معرفی شده در فیلم به نام جوزو مامیا (با بازی نوبورو ناکایا) در قسمت‌هایی از سریال تلویزیونی ظاهر شد. مانند بقیه سری، این فیلم برای پخش در وب سایت رسمی مارول در سال ۲۰۰۹ در دسترس قرار گرفت. == فیلم‌های سم ریمی (۲۰۰۲–۲۰۰۷) == {{مقاله اصلی|پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)}} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی (فیلم)|مرد عنکبوتی]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2002|05|3}} | rowspan="3"|[[توبی مگوایر]] | rowspan="3"|[[سم ریمی]] | colspan="2"|[[دیوید کپ]] | [[دیوید کپ]] و [[یان برایس]] |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی ۲]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2004|06|30}} | [[آلوین سارجنت]] | [[آلفرد گاف]]، [[مایلز میلار]] و [[مایکل چابن]] | [[لورا زیسکین]] و [[آوی آراد]] |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی ۳]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2007|05|4}} | سم ریمی، [[ایوان ریمی]] و آلوین سارجنت | سم ریمی و ایوان ریمی | لورا زیسکین، آوی آراد و [[گرنت کرتیس]] |} [[File:Spider-Man-Logo.svg|thumb|400px|لوگوی مجموعه فیلم سم ریمی که از ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷ استفاده شد.]] === مرد عنکبوتی (۲۰۰۲) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی (فیلم)}} مرد عنکبوتی پیتر پارکر (توبی مگوایر)، یک دبیرستانی یتیم را دنبال می‌کند که به دنبال دختر محبوب همسایه مری جین واتسون (کرستن دانست) می‌رود. در حین سفر علمی در دانشگاه کلمبیا، یک «عنکبوت فوق‌العاده» با مهندسی ژنتیک پیتر را گاز می‌گیرد. در نتیجه، پیتر توانایی‌های مافوق بشری، از جمله افزایش قدرت، سرعت، و توانایی در مقیاس‌بندی دیوارها و تولید تارهای ارگانیک را به دست می‌آورد. پس از اینکه عموی محبوبش بن (کلیف رابرتسون) به قتل می‌رسد، نوجوان متوجه می‌شود که باید از توانایی‌های جدید خود برای محافظت از شهر نیویورک استفاده کند. در همین حال، نورمن آزبورن (ویلم دفو) صنعتگر ثروتمند، پدر بهترین دوست پیتر، هری آزبورن (جیمز فرانکو)، خود را در معرض یک سرم آزمایشی تقویت‌کننده عملکرد قرار می‌دهد که شخصیتی دوپاره روان‌پریشی و قاتل ایجاد می‌کند. نورمن با پوشیدن لباس جنگی نظامی، تبدیل به یک «گرین گابلین» عجیب و غریب می‌شود که شروع به ایجاد وحشت در شهر می‌کند. پیتر، به عنوان مرد عنکبوتی، اکنون باید با گابلین بجنگد، در حالی که با موقعیت‌های شخصی در زندگی خانگی و زندگی عاشقانه خود سروکار دارد. === مرد عنکبوتی ۲ (۲۰۰۴) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی ۲}} [[File:Toby-maguire-Spider-Man.jpg|thumb|[[توبی مگوایر]] در نقش [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|مرد عنکبوتی]].]] دو سال پس از وقایع فیلم اول، پیتر تلاش می‌کند تا بین ابرقهرمانی و زندگی خصوصی خود تعادل ایجاد کند و هنوز هم به دنبال مری جین واتسون است که اکنون نامزد کرده است. هری آزبورن همچنان معتقد است که مرد عنکبوتی مسئول مرگ پدرش نورمن آزبورن است. مرد عنکبوتی با دانشمندی به نام اتو اکتاویوس (آلفرد مولینا) که با نام دکتر اختاپوس نیز شناخته می‌شود، مبارزه می‌کند، که در ابتدا به آموزش آلتر-ایگوی خود می‌پردازد و چهار شاخک مکانیکی دارد که به دنبال یک آزمایش ناموفق مبتنی بر همجوشی به ستون فقراتش جوش می‌خورد و قصد دارد همان را بازسازی کند. می‌تواند بسیاری از شهر نیویورک را نابود کند. === مرد عنکبوتی ۳ (۲۰۰۷) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی ۳}} [[File:Tobey Maguire 2006.jpg|thumb|right|[[توبی مگوایر|مگوایر]] در [[کامیک-کان سن دیگو|کامیک-کان سن دیگو ۲۰۰۶]].]] مرد عنکبوتی ۳ یک سال پس از اتفاقات فیلم دوم شروع می‌شود. پیتر هنوز با مری جین واتسون است، در حالی که هری آزبورن جانشین پدرش به عنوان گرین گابلین جدید (معتبر به عنوان گابلین جدید) است. ادی براک (توفر گریس)، که مانند پیتر، عکاس دیلی باگل است، قصد دارد مرد عنکبوتی را بدنام کند و او را متهم کند. در همین حال، فلینت مارکو (کلیسای توماس هادن)، یک محکوم فراری، در یک شتاب‌دهنده ذرات می‌افتد و تبدیل به یک هیولای شنی تغییر شکل می‌شود که به نام Sandman شناخته می‌شود. پیتر بعداً متوجه می‌شود که مارکو کسی است که عمو بن را کشته و باعث رشد نیات تاریک خود پیتر شده است. این انتقام با ظاهر ماده همزیست بیگانه اسرارآمیز سیاه که به پیتر پیوند می‌زند، تقویت می‌شود و در نتیجه یک لباس سیاه جدید شکل می‌گیرد. هنگامی که پیتر خود را از بیگانه جدا می‌کند، میزبان جدیدی به شکل براک پیدا می‌کند که در نتیجه ونوم ساخته می‌شود و پیتر پارکر باید در پایان با شرورها مبارزه کند. == فیلم‌های مارک وب (۲۰۱۲–۲۰۱۴) == {{مقاله اصلی|پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)}} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (فیلم ۲۰۱۲)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2012|07|3}} | rowspan="2"|[[اندرو گارفیلد]] | rowspan="2"| [[مارک وب]] | [[جیمز وندربیلت]]، آلوین سارجنت و [[استیو کلاوز]] | جیمز وندربیلت | لورا زیسکین، آوی آراد و [[مت تالمچ]] |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2014|05|2}} | [[الکس کورتزمن]]، [[روبرتو ارسی]] و [[جف پینکر]] | الکس کورتزمن، روبرتو ارسی و جف پینکر | آوی آراد و مت تالمچ |} [[File:The amazing Spider-Man.svg|thumbnail|400px|لوگوی مجموعه فیلم مارک وب از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ استفاده شد.]] پس از لغو بازی Spider-Man 4، سونی اعلام کرد که این فرنچایز با یک کارگردان جدید و بازیگران جدید راه اندازی مجدد خواهد شد. مارک وب هر دو فیلم مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز را کارگردانی کرد. === مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (۲۰۱۲) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (فیلم ۲۰۱۲)}} [[پرونده:2013 San Diego Comic Con - The Amazing Spider-Man 2.jpg|بندانگشتی|چپ|350px|[[اندرو گارفیلد]] در لباس [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]].]] این فیلم بر روی پیتر پارکر (اندرو گارفیلد) تمرکز دارد که توانایی‌های خود را در دبیرستان و رابطه اش با گوئن استیسی (اما استون) توسعه می‌دهد. او با مارمولک، شکل هیولایی دکتر کرت کانرز (ریس ایفانس)، شریک سابق پدرش و دانشمند در Oscorp مبارزه می‌کند. === مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ (۲۰۱۲) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲}} [[File:Andrew_Garfield_by_Gage_Skidmore_(cropped).jpg|175px|thumb|right|[[اندرو گارفیلد]] نقش [[مرد عنکبوتی|پیتر پارکر/مرد عنکبوتی]] را در [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|مجموعه فیلم‌های مارک وب]] بازی کرد.]] داستان فیلم دو سال پس از اتفاقات فیلم اول می‌گذرد. پیتر پارکر از دبیرستان فارغ‌التحصیل می‌شود، به وظایف مبارزه با جرم و جنایت خود به عنوان مرد عنکبوتی ادامه می‌دهد، در حالی که با الکترو دستکاری کننده الکتریسیته (جیمی فاکس) مبارزه می‌کند، رابطه خود را با گوئن استیسی احیا می‌کند و با دوست قدیمی خود هری آزبورن (دین دی هان) روبرو می‌شود. کم‌کم بر اثر یک بیماری ژنتیکی می‌میرد. === کمپین #MakeTASM3 === پس از حضور او در [[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست|راهی به خانه نیست]]، یک کمپین بزرگ از طرفداران در توییتر با ۸۶ هزار توییت در آخر هفته افتتاحیه فیلم تحت نام #MakeTASM3 ترند شد و از سونی خواست تا سومین فیلم از سری مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز را با بازی اندرو گارفیلد بسازد. همان‌طور که نام او نیز در آن آخر هفته با بیش از ۵۰۰ هزار توییت در ترند بود.<ref>{{cite news|author=Brad Lang|title=Andrew Garfield Spider-Man Fans Rally for a Third Movie|publisher=CBR|date=December 20, 2021|url=https://www.cbr.com/andrew-garfield-spider-man-fans-rally-third-movie/|access-date=December 20, 2021|website=CBR}}</ref><ref>{{cite news|author=RorMachine|title=#MakeTASM3 Trends On Twitter As Fans Campaign For Andrew Garfield's SPIDER-MAN Return - SPOILERS|publisher=ComicBookMovie.com|date=December 20, 2021|url=https://www.comicbookmovie.com/spider-man/no_way_home/maketasm3-trends-on-twitter-as-fans-campaign-for-andrew-garfields-spider-man-return-spoilers-a190382#gs.jy4ny1|access-date=December 20, 2021|website=ComicBookMovie.com}}</ref><ref>{{cite tweet|number=1473050839535206407|title=Now that Tom Holland’s Spider-Man trilogy has concluded, fans are calling for Sony to bring back Andrew Garfield for a third Amazing Spider-Man film, with Amazing Spider-Man 3 trending over the weekend.|user=IGN|author=IGN|date=December 20, 2021|access-date=December 20, 2021}}</ref> برخی پیشنهاد کرده‌اند که تکرار گارفیلد از مرد عنکبوتی می‌تواند برای مبارزه با ونوم در دنیای مرد عنکبوتی سونی باشد.<ref>{{cite news|author=Paul Tassi|title=Could Andrew Garfield Work As The Venom Universe’s Spider-Man?|publisher=Forbes|date=December 20, 2021|url=https://www.forbes.com/sites/paultassi/2021/12/20/so-andrew-garfield-as-the-venom-universes-spider-man/?sh=1159b3364cd0|access-date=December 20, 2021|website=Forbes}}</ref> == قرارداد با مارول استودیو == {{بیشتر|دنیای سینمایی مارول}} {{مقاله اصلی|پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)}} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left"| ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' | style="text-align:left"| {{Start date|2017|07|7}} | rowspan="2"|[[تام هالند]] | rowspan=3|[[جان واتس]] | جاناتان گلدستاین، [[جان فرانسیس دالی]]، جان واتس، کریستوفر فورد، [[کریس مک‌کنا]] و اریک سامرز | جاناتان گلدستاین و جان فرانسیس دالی | rowspan="3" | [[کوین فایگی]] و [[ایمی پاسکال]] |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: دور از خانه]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2019|07|2}} | colspan="2" rowspan="2"| کریس مک‌کنا و اریک سامرز |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2021|12|17}} | [[تام هالند]]، [[اندرو گارفیلد]] و [[توبی مگوایر]] |} [[پرونده:Tom Holland as Spider-Man.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|[[تام هالند]] در نقش [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|مرد عنکبوتی]].]] مجوز سال ۱۹۹۸ سونی که تمامی فیلم‌های مرد عنکبوتی (شامل ۹۰۰ شخصیت مربوط به مرد عنکبوتی) را پوشش می‌دهد، دائمی است، مشروط بر اینکه سونی حداقل هر ۵٫۷۵ سال یک بار یک فیلم جدید از مرد عنکبوتی منتشر کند.<ref>{{Cite news|url=https://www.businessinsider.com/sonys-spider-man-deal-with-disney-and-marvel-studios-explained-2019-8|title=Spider-Man's movie adventures have been a headache for Sony for over a decade, but the character is too valuable to compromise on|last=Clark|first=Travis|website=Business Insider|access-date=2019-09-27}}</ref> زمانی در سال ۲۰۱۴، قبل از اکران مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲، بحث‌های غیررسمی بین امی پاسکال و کوین فایگی، رئیس استودیو مارول در مورد اینکه آیا جهان و شخصیت‌های فیلم‌های مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (از جمله نسخه اسپایدر اندرو گارفیلد) در جریان بود. می‌توانست به‌طور عطف به ماسبق در دنیای سینمایی مارول (MCU) ادغام شود، اما بحث‌ها به نتیجه نرسید. پاسکال و آوی آراد قبل از این بحث‌ها تلاش کرده بودند تا این دو فرنچایز را به هم متصل کنند، و این دو نشان دادند که قصد دارند مجوز طراحی برج اسکورت را از مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (۲۰۱۲) صادر کنند تا بتواند در نیویورک ظاهر شود. خط افق شهری فیلم [[انتقام‌جویان (فیلم ۲۰۱۲)|انتقام‌جویان]] (۲۰۱۲) که وجود مرد عنکبوتی و عناصر مرتبط را در MCU نشان می‌دهد. به دلیل اینکه طراحی ساختمان خیلی دیر در مراحل پس از تولید فیلم دوم نهایی شد، هرگز محقق نشد.<ref>{{Citation|last=am|first=Scott ColluraPosted: 15 Jun 2012 12:13|title=A Spider-Man/Avengers Crossover Almost Happened - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2012/06/15/a-spider-manavengers-crossover-almost-happened|language=en|access-date=2021-11-25}}</ref> سونی همچنین ایده ساخت یک فیلم متقاطع بین فیلم‌های مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز و فیلم‌های سام ریمی با بازی گارفیلد و توبی مگوایر در حال بازی نسخه‌های مرد عنکبوتی خود را مطرح کرد و گفته می‌شود که ریمی کارگردانی آن را در نظر گرفته بود، اما این هرگز محقق نشد.<ref>{{cite web |last1=Iacobucci |first1=Jordan |title=10 Facts About The Canceled Amazing Spider-Man 3 Film |url=https://screenrant.com/amazing-spider-man-3-canceled-facts/ |website=Screen Rant |publisher=Screen Rant |access-date=17 November 2021}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۴، پس از هک کردن رایانه‌های سونی پیکچرز، سونی و مارول استودیوز مشخص شدند که در مورد اجازه دادن به مرد عنکبوتی برای حضور در فیلم [[کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی]] (۲۰۱۶) بحث و گفتگو کرده‌اند در حالی که کنترل حقوق فیلم باقی مانده است. با سونی مذاکرات بین استودیوها سپس شکست خورد. در عوض، سونی به بازگشت ریمی برای کارگردانی یک سه‌گانه جدید فکر کرده بود.<ref>{{cite news |last=Fritz |first=Ben |date=December 9, 2014 |url=https://blogs.wsj.com/speakeasy/2014/12/09/sony-marvel-discussed-spider-man-movie-crossover/ |title=Sony, Marvel Discussed Spider-Man Movie Crossover |work=[[The Wall Street Journal]] |access-date=December 18, 2014}}</ref> [[File:Spider-Man (Marvel Cinematic Universe) film logo.png|thumb|400px|لوگوی سری [[مارول استودیوز]] که از سال ۲۰۱۷ استفاده شده است.]] در ۹ فوریه ۲۰۱۵، سونی پیکچرز و مارول استودیو اعلام کردند که مرد عنکبوتی در MCU ظاهر می‌شود، با حضور این شخصیت در یک فیلم MCU، سونی فیلم مرد عنکبوتی را به تهیه کنندگی مشترک فایگی و پاسکال منتشر می‌کند. سونی پیکچرز به مالکیت، تأمین مالی، توزیع و اعمال کنترل خلاقانه نهایی بر روی فیلم‌های مرد عنکبوتی ادامه خواهد داد.<ref name="SpideyMCU">{{cite web|url=http://marvel.com/news/movies/24062/sony_pictures_entertainment_brings_marvel_studios_into_the_amazing_world_of_spider-man |title=Sony Pictures Entertainment Brings Marvel Studios Into The Amazing World Of Spider-Man |publisher=[[Marvel Comics|Marvel.com]] |date=February 9, 2015 |access-date=February 10, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6WEIuzniG?url=http://marvel.com/news/movies/24062/sony_pictures_entertainment_brings_marvel_studios_into_the_amazing_world_of_spider-man |archive-date=February 10, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> فایگی اظهار داشت که مارول حداقل از اکتبر ۲۰۱۴ در حال کار برای اضافه کردن مرد عنکبوتی به MCU بوده است.<ref>{{cite web |last=Bibbiani |first=William |title=Exclusive: Marvel's Spider-Man Reboot is NOT an Origin Story |url=http://www.craveonline.com/film/articles/845723 |publisher=[[CraveOnline.com]] |date=April 11, 2015 |access-date=April 11, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6XiwwjBIX?url=http://www.craveonline.com/film/articles/845723 |archive-date=April 12, 2015 |url-status=dead |df=mdy}}</ref> ماه بعد، جو کوئسادا، مدیر اجرایی مارول اینترتینمنت، نشان داد که از نسخه پیتر پارکر این شخصیت استفاده خواهد شد.<ref>{{cite web|url=http://joequesada.tumblr.com/post/114234745898/have-you-seen-any-visual-concepts-early-designs|title=Have you seen any visual concepts/early designs|last=Quesada|first=Joe|publisher=[[Tumblr]]|date=March 22, 2015|access-date=March 22, 2015|quote=The trick to making any incarnation of Spider-Man great, whether comics, animation or film is Peter Parker. Get Peter's character right and the rest falls into place.}}</ref> که فایگی در آوریل تأیید کرد.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/next-spider-man-will-still-be-peter-parker-kevin-feige-confirms-1201470816/|title='Spider-Man': New Movie Stars Teen Peter Parker |first=Maane|last= Khatchatourian|work=Variety|date=April 11, 2015 |access-date=May 15, 2015}}</ref> در ژوئن سال بعد، فایگی توضیح داد که قرارداد اولیه سونی به این شخصیت اجازه حضور در هیچ‌یک از مجموعه‌های تلویزیونی MCU را نمی‌داد، زیرا «بسیار خاص بود… با مقدار معینی رفت و برگشت مجاز».<ref>{{cite web|url=http://birthmoviesdeath.com/2015/06/28/kevin-feige-next-spider-man-will-have-new-villains-john-hughes-vibe |title=Kevin Feige: Next Spider-Man Will Have New Villains, John Hughes Vibe |last1=Faraci |first1=Devin |work=Birth. Movies. Death. |date=June 28, 2015 |access-date=June 28, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ZdalUMim?url=http://birthmoviesdeath.com/2015/06/28/kevin-feige-next-spider-man-will-have-new-villains-john-hughes-vibe |archive-date=June 29, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> [[تام هالند]]، بازیگر نقش [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|پیتر پارکر / مرد عنکبوتی]] در MCU، در نوامبر ۲۰۱۶ فاش کرد که برای «سه فیلم مرد عنکبوتی و سه فیلم انفرادی» قرارداد بسته است.<ref name="HollandContract">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/tom-holland-his-spider-man-incarnation-time-see-kid-945320 |title=Tom Holland Learned He Got His 'Spider-Man: Homecoming' Role From a Marvel Instagram Post |last=Siegel |first=Tatiana |work=[[The Hollywood Reporter]] |date=November 9, 2016 |access-date=November 9, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ltc4QDS6?url=http://www.hollywoodreporter.com/news/tom-holland-his-spider-man-incarnation-time-see-kid-945320 |archive-date=November 9, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref> در ژوئن ۲۰۱۷، هالند، فایگی و جان واتس، کارگردان فیلم‌های مرد عنکبوتی MCU، تأیید کردند که کودکی (با بازی مکس فاورو) با ماسک مرد آهنی که تونی استارک او را از پهپاد در Iron Man 2 (2010) نجات می‌دهد. یک پیتر پارکر جوان بود که به‌طور عطف به ماسبق آن را به معرفی شخصیت به MCU تبدیل کرد.<ref name="MaxSpidey">{{cite web|url=https://www.huffingtonpost.com/entry/tom-holland-officially-confirms-spider-man-was-in-iron-man-2_us_59508ea4e4b0da2c731c7080|title=Tom Holland Confirms Popular Fan Theory: Spider-Man Was In 'Iron Man 2'|last=Bradley|first=Bill|work=[[HuffPost]]|date=June 26, 2017|access-date=June 26, 2017|archive-url=https://www.webcitation.org/6rVzoB543?url=http://www.huffingtonpost.com/entry/tom-holland-officially-confirms-spider-man-was-in-iron-man-2_us_59508ea4e4b0da2c731c7080|archive-date=June 26, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref><ref name="IMSpidey2">{{cite web|url=http://uproxx.com/movies/peter-parker-iron-man-2-jon-watts/|title='Spider-Man: Homecoming' Director Jon Watts Explains Real Story Behind Peter Parker's 'Iron Man 2' Cameo|last=Ryan|first=Mark|work=[[Uproxx]]|date=June 27, 2017|access-date=June 27, 2017|archive-url=https://www.webcitation.org/6rXDt2Exj?url=http://uproxx.com/movies/peter-parker-iron-man-2-jon-watts/|archive-date=June 27, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> در اوت ۲۰۱۹، دیزنی و سونی نتوانستند به توافق جدیدی در مورد فیلم‌های مرد عنکبوتی دست یابند، زیرا استودیو مارول و فایگی گفته بودند دیگر در هیچ فیلم بعدی دخالتی ندارند. ددلاین هالیوود خاطرنشان کرد که دیزنی امیدوار بود فیلم‌های آینده «توافق ۵۰/۵۰ تأمین مالی مشترک بین استودیوها» باشد، با امکان تمدید قرارداد به دیگر فیلم‌های مرتبط با مرد عنکبوتی، پیشنهادی که سونی رد کرد و با آن مخالفت نکرد. در عوض، سونی امیدوار بود که شرایط قرارداد قبلی را حفظ کند، که در آن مارول ۵ درصد از درآمد اولیه فیلم را دریافت می‌کرد، اما دیزنی امتناع کرد.<ref name="NoNewSonyDealAug2019">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/08/kevin-feige-spider-man-franchise-exit-disney-sony-dispute-avengers-endgame-captain-america-winter-soldier-tom-rothman-bob-iger-1202672545/|title=Disney-Sony Standoff Ends Marvel Studios & Kevin Feige's Involvement In 'Spider-Man'|last=Fleming|first=Mike Jr.|work=[[Deadline Hollywood]]|date=August 20, 2019|access-date=August 20, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190820201532/https://deadline.com/2019/08/kevin-feige-spider-man-franchise-exit-disney-sony-dispute-avengers-endgame-captain-america-winter-soldier-tom-rothman-bob-iger-1202672545/|archive-date=August 20, 2019|url-status=live}}</ref> هالیوود ریپورتر اضافه کرد که عدم توافق جدید منجر به پایان کار مرد عنکبوتی تام هالند در MCU خواهد شد.<ref name="NoNewSonyDealAug2019THR">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-marvel-split-future-spider-man-releases-1233383|title=Sony, Marvel to Split on Future 'Spider-Man' Releases|last1=Kit|first1=Borys|last2=McMillian|first2=Graeme|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=August 20, 2019|access-date=August 20, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190820215052/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-marvel-split-future-spider-man-releases-1233383|archive-date=August 20, 2019|url-status=live}}</ref> ورایتی به نقل از منابع ناشناس مدعی شد که مذاکرات «به بن‌بست رسیده» و هنوز می‌توان به توافق جدیدی دست یافت.<ref name="NoNewSonyDealAug2019Variety">{{cite web|url=https://variety.com/2019/film/news/spider-man-mcu-sony-disney-agreement-1203308069/|title=Spider-Man Could Leave MCU if Disney, Sony Can't Reach Financing Deal|last=McNary|first=Dave|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=August 20, 2019|access-date=August 20, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190820214857/https://variety.com/2019/film/news/spider-man-mcu-sony-disney-agreement-1203308069/|archive-date=August 20, 2019|url-status=live}}</ref> در ۲۴ اوت، فایگی در نمایشگاه D23 دیزنی اظهار داشت: "ما باید پنج فیلم در MCU با مرد عنکبوتی بسازیم: دو [[فیلم مستقل]] و سه فیلم با انتقام‌جویان. این رویایی بود که هرگز فکر نمی‌کردم اتفاق بیفتد. هرگز نشد. ما می‌دانستیم که زمان محدودی وجود دارد که می‌توانیم این کار را انجام دهیم، و داستانی را که می‌خواستیم تعریف کنیم، گفتیم و من همیشه برای آن سپاسگزار خواهم بود.»<ref name="Coggan">{{cite news|last1=Coggan|first1=Devan|title=Tom Holland opens up about Spider-Man's future in wake of Disney-Sony rift|url=https://ew.com/movies/2019/08/24/tom-holland-spider-man-future-disney-sony/|access-date=26 August 2019|work=Entertainment Weekly|date=24 August 2019}}</ref> ماه بعد، دیزنی و سونی به قرارداد جدیدی دست یافتند که شامل سومین فیلم مرد عنکبوتی و همچنین یک فیلم دیگر می‌شود که هر دو در MCU اتفاق می‌افتند.<ref name="DisneySonySpidey3">{{Cite web |url=https://variety.com/2019/film/news/sony-marvel-tom-holland-spider-man-1203351489/ |title=Sony, Marvel Make Up: Companies Will Produce Third 'Spider-Man' Film |last=Lang |first=Brent |work=[[Variety (magazine)|Variety]] |date=September 27, 2019 |access-date=September 27, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190927160452/https://variety.com/2019/film/news/sony-marvel-tom-holland-spider-man-1203351489/ |archive-date=September 27, 2019 |url-status=live}}</ref> در آن زمان، واتس برای بازگشت به عنوان کارگردان وارد مذاکرات نهایی شد.<ref name="WattsNegotiations">{{cite web|url=https://deadline.com/2019/09/jon-watts-in-final-talks-to-return-as-director-of-third-spider-man-homecoming-movie-1202746782/|title=Jon Watts In Final Talks To Return As Director Of Third 'Spider-Man: Homecoming' Movie|last=D'Alessandro|first=Anthony|work=[[Deadline Hollywood]]|date=September 27, 2019|access-date=September 27, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190927200813/https://deadline.com/2019/09/jon-watts-in-final-talks-to-return-as-director-of-third-spider-man-homecoming-movie-1202746782/|archive-date=September 27, 2019|url-status=live}}</ref> در نوامبر ۲۰۲۱، پاسکال در مصاحبه‌ای فاش کرد که سونی و مارول استودیوز قرار است به همکاری برای سه‌گانه دیگری از فیلم‌هایی که در MCU اتفاق می‌افتند ادامه دهند.<ref name="PascalInterview">{{Cite web|url=https://www.fandango.com/movie-news/spider-man-no-way-home-producer-amy-pascal-reveals-more-about-the-historic-film-and-confirms-tom-hollands-future-as-spider-man-754461|title='Spider-Man: No Way Home' Producer Amy Pascal Reveals More About the Historic Film and Confirms Tom Holland's Future as Spider-Man|last=Davis|first=Eric|date=November 29, 2021|access-date=2021-11-29|website=Fandango|language=en}}</ref> === کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی (۲۰۱۶) === {{مقاله اصلی|کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی}} [[File:Tom Holland by Gage Skidmore.jpg|thumb|upright|[[تام هالند]] نقش مرد عنکبوتی را در [[کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی|جنگ داخلی]] پس از تست‌های نمایشی با [[رابرت داونی جونیور]] و [[کریس ایوانز]] بازی کرد که او آنها را بازیگران مورد علاقه اش می‌دانست.]] گزارش‌ها حاکی از آن بود که اولین فیلم MCU که مرد عنکبوتی به عنوان بخشی از قرارداد در آن ظاهر می‌شود، کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی خواهد بود.<ref>{{cite web|url=https://www.wsj.com/articles/marvel-and-sony-reach-deal-on-spider-man-movie-production-1423546677|title=Marvel and Sony Reach Deal on Spider-Man Movie Production|first=Ben|last=Fritz|date=February 10, 2015|work=The Wall Street Journal|access-date=February 9, 2015}}</ref><ref name="Spider-Man-Civil-War">{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/russo-brothers-sign-first-look-deal-with-sony-1201445430/ |title=Russo Brothers Sign First-Look Deal with Sony |last=McNary |first=David |work=[[Variety (magazine)|Variety]] |date=March 3, 2015 |access-date=March 3, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6WlIW7oaA?url=http://variety.com/2015/film/news/russo-brothers-sign-first-look-deal-with-sony-1201445430/ |archive-date=March 3, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> کارگردانان جو و آنتونی روسو ماه‌ها برای گنجاندن این شخصیت در آن فیلم لابی کرده بودند.<ref>{{cite web|url=https://collider.com/captain-america-civil-war-avengers-3-infinity-war-updates-russo-brothers/ |title='Captain America: Civil War' Directors on Landing Spider-Man, 'Infinity War' Shooting Schedule |last=Cabin |first=Chris |publisher=[[Collider (website)|Collider]] |date=January 14, 2016 |access-date=January 14, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6eXBPJg81?url=http://collider.com/captain-america-civil-war-avengers-3-infinity-war-updates-russo-brothers/ |archive-date=January 14, 2016 |url-status=live}}</ref> آنتونی روسو اظهار داشت که علیرغم اینکه مارول به آنها گفته است که در صورت شکست معامله با سونی "طرح B" داشته باشند، روسها هرگز آن را ایجاد نکردند زیرا "برای ما بسیار مهم بود که مرد عنکبوتی را دوباره در فیلم معرفی کنیم." و افزود: "ما فقط فیلم با مرد عنکبوتی را تصور کرده‌ام."<ref>{{cite web|url=http://www.comicbookresources.com/article/anthony-russo-reveals-spider-man-was-always-plan-a-for-captain-america-civil-war |title=Anthony Russo Reveals Spider-Man Was Always "Plan A" For "Captain America: Civil War" |last=Damore |first=Meagan |publisher=[[Comic Book Resources]] |date=December 7, 2015 |access-date=December 8, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6dcGdQYIa?url=http://www.comicbookresources.com/article/anthony-russo-reveals-spider-man-was-always-plan-a-for-captain-america-civil-war |archive-date=December 8, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> تا پایان ماه مه ۲۰۱۵، آسا باترفیلد، تام هالند، جودا لوئیس، متیو لینتز، [[چارلی پلامر]] و [[چارلی رو]] برای نقش اصلی در مقابل رابرت داونی جونیور، که تونی استارک / مرد آهنین را به تصویر می‌کشد، برای شیمی آزمایش کردند.<ref name="SpideyCastingCall">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-hopefuls-screen-test-798995|title=Spider-Man Hopefuls Screen-Test in Atlanta as Marvel Decision Nears (Exclusive)|last=Kit|first=Borys|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=May 30, 2015|access-date=May 30, 2015|archive-date= June 23, 2015 | archive-url= https://web.archive.org/web/20150623143635/http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-hopefuls-screen-test-798995 | url-status=live}}</ref><ref name="THRCastingSecrets">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-new-spider-man-team-804569 |title=Robert Downey Jr. and Secret Screen-Tests: How the New 'Spider-Man' Team Was Chosen |last1=Kit |first1=Borys |last2=Siegel |first2=Tatiana |work=[[The Hollywood Reporter]] |date=June 23, 2015 |access-date=June 25, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ZXachmg2?url=http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-new-spider-man-team-804569 |archive-date=June 25, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> این شش نفر از میان جستجوی بیش از ۱۵۰۰ بازیگر برای آزمایش در مقابل فایگه، پاسکال و [[برادران روسو]] انتخاب شدند.<ref name="SpideyCastingCall"/> در ماه ژوئن، فایگه و پاسکال بازیگران در نظر گرفته شده را به هالند و رو محدود کردند. هر دو صفحه دوباره با داونی آزمایش شدند، و هالند نیز با کریس ایوانز که نقش استیو راجرز/کاپیتان آمریکا را به تصویر می‌کشد، آزمایش کرد و به عنوان فیلم مورد علاقه ظاهر شد.<ref name="THRCastingSecrets"/> هالند در نهایت در ماه ژوئن برای بازی در نقش مرد عنکبوتی انتخاب شد.<ref name=MarvelSonyJune23>{{cite press release| url = http://marvel.com/news/movies/24758/sony_pictures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director| title=Sony Pictures and Marvel Studios Find Their 'Spider-Man' Star and Director|date= June 23, 2015| access-date= June 24, 2015| publisher=Marvel.com}}</ref> ماه بعد، ماریسا تومی در حال مذاکره برای نقش می پارکر<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/marisa-tomei-spider-man-1201536080/ |title=Marisa Tomei to Play Aunt May in New 'Spider-Man' Movie (EXCLUSIVE) |last=Kroll |first=Justin |work=[[Variety (magazine)|Variety]] |date=July 8, 2015 |access-date=July 8, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ZsGWfvj2?url=http://variety.com/2015/film/news/marisa-tomei-spider-man-1201536080/ |archive-date=July 8, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> بود که بعداً در جنگ داخلی ظاهر شد.<ref name="TomeiCW">{{cite web|url=https://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/04/13/captain-america-civil-war-premiere/82970758/ |title='Captain America: Civil War' premiere: 5 things we learned |last=Mallenbaum |first=Carly |work=[[USA Today]] |date=April 13, 2016 |access-date=April 13, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6gk1MmSNp?url=http://www.usatoday.com/story/life/entertainthis/2016/04/13/captain-america-civil-war-premiere/82970758/ |archive-date=April 13, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref> در این فیلم، پارکر که شش ماه گذشته را به عنوان یک جنایتکار با لباس محلی به نام مرد عنکبوتی گذرانده است، توسط استارک استخدام می‌شود تا به تیم اونجرز ملحق شود تا جلوی راجرز و جناح سرکش او انتقام جویان را بگیرد که با توافقات سوکوویا مخالف هستند. فرار با [[باکی بارنز]] فراری در طول مبارزه با راجرز و تیمش، پارکر، با استفاده از نسخه ارتقا یافته استارک از کت و شلوار اولیه خود، ثابت می‌کند که یک حریف قدرتمند است و تاکتیکی را اجرا می‌کند که با آن او و ویژن اسکات لنگ / مرد مورچه ای را در غول خود غیرفعال می‌کنند. فرم اندازه پس از بازگشت به خانه، پارکر برخی از ویژگی‌های StarkTech کت و شلواری را که استارک به او داده بود، کشف می‌کند. === مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه (۲۰۱۷) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه}} [[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]] در ۷ ژوئیه ۲۰۱۷ منتشر شد.<ref>{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2016/04/12/marvel-and-sonys-spider-man-reboot-is-officially-spider-man-/ |title=Marvel and Sony's Spider-Man Reboot is Officially Spider-Man: Homecoming |last=Siegel |first=Lucas |publisher=Comicbook.com |date=April 13, 2016 |access-date=April 13, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6gjNRWLr6?url=http://comicbook.com/marvel/2016/04/12/marvel-and-sonys-spider-man-reboot-is-officially-spider-man-/ |archive-date=April 13, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref><ref>{{cite web|last=Ford |first=Rebecca |date=January 20, 2016 |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/jumanji-release-date-pushed-spider-857644 |title='Jumanji' Release Date Pushed, 'Spider-Man' Shifts Up |work=[[The Hollywood Reporter]] |access-date=January 20, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ega8ptzY?url=http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/jumanji-release-date-pushed-spider-857644 |archive-date=January 20, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref> این فیلم توسط جان واتس کارگردانی شده است.<ref>{{cite web|url=http://marvel.com/news/movies/24758/sony_pictures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director |title=Sony Pictures and Marvel Studios Find Their 'Spider-Man' Star and Director |publisher=[[Marvel Comics|Marvel.com]] |date=June 23, 2015 |access-date=June 23, 2015 |archive-url=https://www.webcitation.org/6ZWEoSWCY?url=http://marvel.com/news/movies/24758/sony_pictures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director |archive-date=June 24, 2015 |url-status=live |df=mdy}}</ref> بر اساس فیلمنامه ای از جاناتان ام. گلدشتاین و جان فرانسیس دیلی و واتس و کریستوفر فورد و کریس مک کنا و اریک سامرز.<ref name="SDCC2016">{{cite web|url=http://marvel.com/news/movies/26510/sdcc_2016_spider-man_homecoming_introduces_its_villain|title=SDCC 2016: 'Spider-Man: Homecoming' Introduces Its Villain|last=Strom|first=Marc|publisher=[[Marvel Comics|Marvel.com]]|date=July 23, 2016|access-date=July 23, 2016|archive-url=https://archive.today/20160724125157/http://marvel.com/news/movies/26510/sdcc_2016_spider-man_homecoming_introduces_its_villain|archive-date=July 24, 2016|url-status=live}}</ref> هالند، تومی و داونی به ترتیب در نقش‌های پیتر پارکر، می پارکر و استارک بازی می‌کنند.<ref name="DowneySMH">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/robert-downey-jr-joins-spider-885829 |title=Robert Downey Jr. Joins 'Spider-Man: Homecoming' |last=Kit |first=Borys |work=[[The Hollywood Reporter]] |date=April 21, 2016 |access-date=April 21, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6gwJpLINa?url=http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/robert-downey-jr-joins-spider-885829 |archive-date=April 21, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref> و مایکل کیتون در نقش آدریان تومز / کرکس، زندایا در نقش ام جی، [[جیکوب باتالون]] در نقش ند لیدز، لورا هریر در نقش لیز، تونی رولوری در نقش فلش تامپسون، و [[بوکیم وودبین]] در نقش هرمان شولتز / شوکر که در نقش یک شرور کوچک ظاهر می‌شود، به آنها ملحق می‌شوند. [[جان فاورو]] همچنین در نقش هوگان شاد ظاهر می‌شود و دوباره نقش خود را در فیلم‌های مرد آهنی بازی می‌کند.<ref name="SDCC2016"/><ref>{{cite web|url=https://www.usatoday.com/story/life/movies/2016/12/08/exclusive-sneak-peek-spider-man-homecoming-first-look-new-photo/95058230/ |title=Exclusive photo: Spider-Man Tom Holland unmasked in 'Homecoming' |last=Truitt |first=Brian |work=[[USA Today]] |date=December 8, 2016 |access-date=December 8, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161221010824/http://www.usatoday.com/story/life/movies/2016/12/08/exclusive-sneak-peek-spider-man-homecoming-first-look-new-photo/95058230/?hootPostID=c358745e046dd8ff38fd40a756a92130 |archive-date=December 21, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref> تولید در ژوئن ۲۰۱۶ در آتلانتا، جورجیا آغاز شد و در اکتبر به پایان رسید.<ref>{{cite web|url=https://www.ew.com/article/2016/06/20/chris-pratt-tom-holland-james-gunn-spider-man-homecoming |title=Chris Pratt, Tom Holland cross paths as Spider-Man: Homecoming starts filming |last=Coggan |first=Devan |work=[[Entertainment Weekly]] |date=June 20, 2016 |access-date=June 20, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6iQA0y96p?url=http://www.ew.com/article/2016/06/20/chris-pratt-tom-holland-james-gunn-spider-man-homecoming |archive-date=June 21, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.11alive.com/news/captain-america-civil-war-shot-in-around-atlanta/170019060 |title="Captain America: Civil War" was shot in, around Atlanta |last=Leslie |first=Jennifer |publisher=[[WXIA-TV]] |date=May 5, 2016 |access-date=May 5, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6hHGU1Due?url=http://www.11alive.com/news/captain-america-civil-war-shot-in-around-atlanta/170019060 |archive-date=May 5, 2016 |url-status=live |df=mdy}}</ref><ref name="FilmingWrap">{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2016/10/02/tom-holland-shares-photo-from-spider-man-homecomings-last-day-of/ |title=Tom Holland Shares Photo From Spider-Man: Homecoming's Last Day Of Filming |last=Peters |first=Megan |publisher=Comicbook.com |date=October 2, 2016 |access-date=October 2, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6kyNCNvSz?url=http://comicbook.com/marvel/2016/10/02/tom-holland-shares-photo-from-spider-man-homecomings-last-day-of/ |archive-date=October 3, 2016 |url-status=dead |df=mdy}}</ref> این فیلم پارکر را دو ماه پس از وقایع جنگ داخلی می‌بیند که او مشتاقانه منتظر مأموریت بعدی خود از استارک است و به‌طور همزمان زندگی خود را در Midtown High و زندگی هوشیارانه‌اش به عنوان مرد عنکبوتی متعادل می‌کند. تحقیقات او در مورد یک سری سرقت‌های بسیار مسلحانه، او را به قاچاقچی اسلحه اسرارآمیز آدریان تومز هدایت می‌کند، که معلوم می‌شود پدر لیز دوست دبیرستانی اش است. === انتقام‌جویان: جنگ ابدیت (۲۰۱۸) === {{مقاله اصلی|انتقام‌جویان: جنگ ابدیت}} در اکتبر ۲۰۱۶، هالند گفت که احتمال حضور او در [[انتقام‌جویان: جنگ ابدیت]] «همه چیز در هوا» است، اما «نوعی توافق با سونی در حال انجام است» برای حضور او.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2016/film/markets-festivals/tom-holland-spiderman-homecoming-1201890427/|title=Tom Holland Dishes on 'Spider-Man: Homecoming'|last=Lang|first=Brett|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=October 16, 2016|access-date=October 16, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161018010518/http://variety.com/2016/film/markets-festivals/tom-holland-spiderman-homecoming-1201890427/|archive-date=October 18, 2016|url-status=live}}</ref> سرانجام حضور هالند در این فیلم به کارگردانی برادران روسو به عنوان بخشی از گروه بازیگران در فوریه ۲۰۱۷ تأیید شد.<ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/avengers-infinity-war-featurette-shows-first-footage-set-974673|title='Avengers: Infinity War' Featurette Shows Off First Footage From Set|last=Couch|first=Aaron|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=February 10, 2017|access-date=February 10, 2017|archive-url=https://www.webcitation.org/6oCaBQLT8?url=http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/avengers-infinity-war-featurette-shows-first-footage-set-974673|archive-date=February 11, 2017|url-status=live}}</ref> پارکر به مرد آهنی، دکتر استرنج و نگهبانان کهکشان در نبرد با تانوس در ویرانه‌های سیارهٔ خود، تیتان، می‌پیوندد. با این حال، پارکر از جمله قهرمانانی است که پس از اینکه تانوس انگشتانش را با یک دستکش بی‌نهایت کامل می‌کوبد، نابود می‌شود، که نیمی از تمام زندگی در جهان را از بین می‌برد. === انتقام‌جویان: پایان بازی (۲۰۱۹) === {{مقاله اصلی|انتقام‌جویان: پایان بازی}} در آوریل ۲۰۱۷ تأیید شد که هالند بخشی از فیلم Avengers: Endgame به کارگردانی برادران روسو است.<ref name="HollandAvengers4">{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvels-kevin-feige-why-studio-wont-make-r-movies-guardians-2-joss-whedons-dc-move-99507|title=Marvel's Kevin Feige on Why the Studio Won't Make R-Rated Movies, 'Guardians 2' and Joss Whedon's DC Move|last1=Kit|first1=Borys|last2=Couch|first2=Aaron |work=[[The Hollywood Reporter]]|date=April 18, 2017|access-date=April 18, 2017|archive-url=https://www.webcitation.org/6poyzHP7x?url=http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvels-kevin-feige-why-studio-wont-make-r-movies-guardians-2-joss-whedons-dc-move-99507|archive-date=April 18, 2017|url-status=live}}</ref> پس از مرگ در پایان جنگ بی‌نهایت، پارکر توسط بروس بنر احیا می‌شود و به انتقام جویان و متحدان آنها در درگیری علیه تانوس و ارتشش در شمال نیویورک می‌پیوندد. در پایان نبرد، پارکر قبل از بازگشت به دبیرستان برای پیوستن به بهترین دوستش، ند، برای مرگ استارک سوگواری می‌کند و همراه با می در مراسم تشییع جنازه استارک شرکت می‌کند. === مرد عنکبوتی: دور از خانه (۲۰۱۹) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: دور از خانه}} در دسامبر ۲۰۱۶، سونی پیکچرز دنباله ای برای Spider-Man: Homecoming را برای اکران در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹ اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2016/12/spider-man-homecoming-2-bad-boys-4-1201867983/ |title='Spider-Man: Homecoming 2' Shoots Web Around Independence Day 2019 Frame; 'Bad Boys 4' Moves To Memorial Day |last=D'Alessandro |first=Anthony |website=Deadline Hollywood |date=December 9, 2016 |access-date=December 9, 2016 |archive-url=https://www.webcitation.org/6mdjvwDz3?url=http://deadline.com/2016/12/spider-man-homecoming-2-bad-boys-4-1201867983/ |archive-date=December 10, 2016 |url-status=dead |df=mdy}}</ref> در ژوئن ۲۰۱۷، فایگی اظهار داشت که عنوان فیلم به سبک بازگشت به خانه، با استفاده از یک زیرنویس، خواهد بود و شماره ای در عنوان نخواهد داشت.<ref>{{cite web|url=https://collider.com/spider-man-2-filming-title/|title='Spider-Man: Homecoming 2' Filming Dates, Title Details Revealed|last=Chitwood|first=Adam|publisher=[[Collider (website)|Collider]]|date=June 26, 2017|access-date=June 26, 2017|archive-url=https://www.webcitation.org/6rVyunSU9?url=http://collider.com/spider-man-2-filming-title/|archive-date=June 26, 2017|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> یک سال بعد، هالند عنوان فیلم را با عنوان Spider-Man: Far From Home فاش کرد.<ref name="FarFromHome">{{cite web|url=https://www.polygon.com/2018/6/23/17498072/spider-man-2-far-from-home-title|title=Tom Holland just revealed the full title of Spider-man 2|last=Patches|first=Matt|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=June 23, 2018|access-date=June 23, 2018|archive-url=https://www.webcitation.org/70P7wPWEy?url=https://www.polygon.com/2018/6/23/17498072/spider-man-2-far-from-home-title|archive-date=June 24, 2018|url-status=live}}</ref> واتس برای کارگردانی بازگشت و هلند، زندایا، فاورو، باتالون، تومی و رولوری نقش‌های خود را در فیلم بازگشت به خانه تکرار کردند و جیک جیلنهال در نقش کوئنتین بک / میستریو پیوست. همانند فیلم Homecoming، شخصیت‌های دیگری از قسمت‌های MCU دوباره نقش‌های خود را بازی می‌کنند و ساموئل ال جکسون و [[کوبی اسمالدرز]] به ترتیب در نقش نیک فیوری و ماریا هیل ظاهر می‌شوند. در آوریل ۲۰۱۹، Sony Pictures تاریخ انتشار را به ۲ ژوئیه ۲۰۱۹ منتقل کرد.<ref>{{cite web|url=https://screenrant.com/spider-man-far-from-home-release-date/|title=Spider-Man: Far From Home Release Date Moves Up 3 Days|website=[[Screen Rant]]|last=Schaefer|first=Sandy|date=April 17, 2019|access-date=April 17, 2019|archive-url=https://www.webcitation.org/77huvYBJG?url=https://screenrant.com/spider-man-far-from-home-release-date/|archive-date=April 17, 2019|url-status=live}}</ref> داستان فیلم پس از وقایع پایان بازی، پارکر و دوستانش را نشان می‌دهد که برای تعطیلات تابستانی به اروپا می‌روند، جایی که پارکر زمانی که مجبور می‌شود با فیوری و میستریو در نبرد با عنصرها متحد شود، به سمت ابرقهرمان‌ها کشیده می‌شود. === مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست (۲۰۲۱) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست}} در سپتامبر ۲۰۱۹، استودیو مارول و سونی پیکچرز پس از بن‌بست بین دو شرکت در جریان مذاکرات، اعلام کردند که فیلم سومی را تولید خواهند کرد.<ref name="DisneySonySpidey3"/> واتس به کارگردانی بازگشت،<ref name="Foxx">{{Cite web |last=Kit |first=Borys |date=October 1, 2020 |title='Spider-Man 3' Jolt: Jamie Foxx Returning as Electro (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-3-jolt-jamie-foxx-returning-as-electro-exclusive |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201006025949/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-3-jolt-jamie-foxx-returning-as-electro-exclusive |archive-date=October 6, 2020 |access-date=October 8, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> از فیلمنامه ای از مک کنا و سامرز.<ref name="WattsDeadlineAug2019">{{Cite web |last=Fleming |first=Mike Jr. |date=August 23, 2019 |title=Next Post-'Spider-Man' Skirmish For Sony & Disney: A Tug Of War Over 'Spider-Man' Helmer Jon Watts? |url=https://deadline.com/2019/08/spider-man-disney-marvel-sony-director-jon-watts-next-film-courtship-1202702851/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190824000254/https://deadline.com/2019/08/spider-man-disney-marvel-sony-director-jon-watts-next-film-courtship-1202702851/ |archive-date=August 24, 2019 |access-date=August 24, 2019 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> هالند، زندایا، فاورو، باتالون، تومی و رولوری دوباره نقش‌های خود را بازی می‌کنند.<ref>{{Cite news|title='Spider-Man: No Way Home' trailer: Here's what's revealed and what we still don't know|language=en-US|work=Washington Post|url=https://www.washingtonpost.com/arts-entertainment/2021/08/24/spider-man-no-way-home-trailer/|access-date=2021-08-27|issn=0190-8286}}</ref> و [[بندیکت کامبربچ]] و [[بندیکت وانگ]] به ترتیب در نقش‌های استفن استرنج و وانگ در MCU به آن‌ها ملحق می‌شوند و وقایع این فیلم به فیلم انفرادی آینده استرنج، دکتر استرنج در چند جهان جنون (۲۰۲۲) گره می‌خورد.<ref name="Cumberbatch">{{Cite web |last=Borys |first=Kit |date=October 8, 2020 |title=Benedict Cumberbatch Joins 'Spider-Man 3' as Doctor Strange (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/benedict-cumberbatch-joins-spider-man-3-as-doctor-strange-exclusive |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201008181433/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/benedict-cumberbatch-joins-spider-man-3-as-doctor-strange-exclusive |archive-date=October 8, 2020 |access-date=October 8, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> در این فیلم ویلم دفو در نقش نورمن آزبورن / گرین گابلین، آلفرد مولینا در نقش اتو اکتاویوس / دکتر اختاپوس و توماس هدن چرچ در نقش فلینت مارکو / سندمن از سه‌گانه مرد عنکبوتی سم ریمی به همراه ریس ایفانس در نقش کرت کانرز / مارمولک و جیمی فاکس حضور دارند. در نقش مکس دیلون / الکترو از فیلم‌های مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز مارک وب.<ref name="NWHPastVillains">{{Cite web |last=Coggan |first=Devan |date=November 16, 2021 |title=New ''Spider-Man: No Way Home'' trailer swings headfirst into the multiverse |url=https://ew.com/movies/spider-man-no-way-home-new-trailer/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211117024812/https://ew.com/movies/spider-man-no-way-home-new-trailer/ |archive-date=November 17, 2021 |access-date=November 16, 2021 |website=[[Entertainment Weekly]]}}</ref> گارفیلد و مگوایر نقش‌های مربوط خود را به عنوان نسخه‌های مرد عنکبوتی بازی می‌کنند. [[چارلی کاکس]] نقش خود را در نقش مت مرداک از سریال [[نتفلیکس]] [[تلویزیون مارول]] بازی می‌کند، در حالی که تام هاردی، بدون اعتبار، در نقش ادی براک ظاهر می‌شود و دوباره نقش خود را در دنیای مرد عنکبوتی سونی بازی می‌کند. پس از اینکه Mysterio هویت پارکر به عنوان مرد عنکبوتی را در دور از خانه در معرض دید جهانیان قرار داد، پارکر از استرنج می‌خواهد تا با جادو دوباره آن را به یک راز تبدیل کند، اما این امر چندجهانی را باز می‌کند و به ابرشرورها از واقعیت‌های جایگزین اجازه می‌دهد تا وارد دنیای پارکر شوند. === آینده === ایمی پاسکال ساخت دنباله‌ای برای ''مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست'' را تأیید کرد، علاوه بر برنامه‌ریزی برای سه‌گانه دوم فیلم‌هایی که در نوامبر ۲۰۲۱ و پیش از اکران راهی به خانه نیست در MCU اتفاق می‌افتند، با کوین فایگی که توسعه فعال چهارمین فیلم را تأیید کرد. فیلم MCU مرد عنکبوتی علاوه بر حضور مکمل بعدی او در فرنچایز در ماه بعد. استودیوی مارول برای تهیه‌کنندگی فیلم با سونی پیکچرز و پاسکال پیکچرز بازخواهد گشت و انتظار می‌رود تام هالند دوباره نقش خود را بازی کند و پس از اینکه جهان در پایان راهی به خانه نیست شناخت شخصیت غیرنظامی او را از دست داد، به عنوان یک بازنشانی نرم برای این شخصیت عمل خواهد کرد.<ref>{{Cite web|title='Spider-Man: No Way Home' Producer Amy Pascal Reveals More About the Historic Film and Confirms Tom Holland's Future as Spider-Man|url=https://www.fandango.com/movie-news/spider-man-no-way-home-producer-amy-pascal-reveals-more-about-the-historic-film-and-confirms-tom-hollands-future-as-spider-man-754461|access-date=2021-12-21|website=Fandango|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last=Barnes|first=Brooks|date=2021-12-17|title=Kevin Feige and Amy Pascal on the Future of ‘Spider-Man’ and the M.C.U.|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/12/17/movies/kevin-feige-amy-pascal-spider-man-no-way-home.html |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20211228/https://www.nytimes.com/2021/12/17/movies/kevin-feige-amy-pascal-spider-man-no-way-home.html |archive-date=2021-12-28 |url-access=limited|access-date=2021-12-21|issn=0362-4331}}{{cbignore}}</ref> == انیمیشن دنیای عنکبوتی == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | صدا پیشه اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی|به درون دنیای عنکبوتی]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2018|12|14}} | rowspan="3"|[[شامیک مور]] | [[باب پرسیچتی]]، پیتر رمزی و رادنی روتمن | پیتر رمزی و رادنی روتمن | فیل لرد | آوی آراد، امی پاسکال، فیل لرد، کریستوفر میلر و کریستینا استاینبرگ |-فیل لرد و رادنی روتمن ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی|در میان دنیای عنکبوتی]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2022|10|7}}<ref name="theverge.com">{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/11/1/20944354/spider-man-into-the-spider-verse-sequel-april-2022-release-date-miles-morales|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse sequel arrives April 2022|first=Julia|last=Alexander|date=November 1, 2019|website=The Verge}}</ref> | rowspan="2" | خواکیم دوس سانتوس، کمپ پاورز و جاستین کی تامپسون | colspan="2" rowspan="2" | دیوید کالاهام، فیل لرد و کریستوفر میلر |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[مرد عنکبوتی: فراتر از دنیای عنکبوتی|فراتر از دنیای عنکبوتی]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2023}}<ref name=":0">{{Cite web|last=December 04|first=Devan Coggan|last2=EST|first2=2021 at 07:48 PM|title=Get a first look at 'Spider-Man: Across the Spider-Verse (Part One)'|url=https://ew.com/movies/spider-man-across-the-spider-verse-first-look/|access-date=2021-12-05|website=EW.com|language=en}}</ref> |} [[File:Spider-Man ITSV.png|thumb|لوگو سری.]] === مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی (۲۰۱۸) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی}} در آوریل ۲۰۱۵، سونی اعلام کرد که [[فیل لرد و کریستوفر میلر]] در حال نوشتن و تولید یک انیمیشن کمدی مرد عنکبوتی در حال توسعه در Sony Pictures Animation هستند. همان‌طور که یک سال قبل از افشای ایمیل فاش شد، سونی قبلاً از این دو خواسته شده بود تا بخش انیمیشن استودیو را در اختیار بگیرد. در ابتدا قرار بود در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۸ عرضه شود، سونی تاریخ را یک هفته زودتر در ۱۴ دسامبر تغییر داد.<ref>{{cite news|last=McNary|first=Dave|title=Spider-Man Animated Movie Pushed Back to December 2018|url=https://variety.com/2015/film/news/spider-man-animated-movie-release-date-moved-back-1201667429/|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=December 23, 2015|access-date=December 23, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Freeman|first=Molly|title=Animated Spider-Man Movie Release Date Moved Up a Week|url=https://screenrant.com/spider-man-animated-movie-release-date-2018-december/|work=[[Screen Rant]]|date=April 26, 2017|access-date=April 27, 2017}}</ref> کریستین بلسون، رئیس انیمیشن سونی پیکچرز، از لوگوی فیلم با عنوان کاری Animated Spider-Man در CinemaCon 2016 پرده برداری کرد و اعلام کرد که «از نظر مفهومی و بصری، [فیلم] زمینه جدیدی را برای ژانر ابرقهرمانی خواهد گشود.»<ref>{{cite news|last=Sciretta|first=Peter|title=Sony Says Animated Spider-Man Movie Will Visually Break New Ground for the Superhero Genre (CinemaCon 2016)|url=https://www.slashfilm.com/animated-spiderman-movie/|work=SlashFilm|date=April 13, 2016|access-date=April 23, 2016}}</ref> باب پرسیچتی این انیمیشن را کارگردانی خواهد کرد،<ref>{{cite news|last=Kit|first=Borys|title=Sony Unveils Plans for Animated 'Spider-Man' and 'Emojimovie: Express Yourself'|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-unveils-plans-animated-spider-904574|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=June 20, 2016|access-date=June 20, 2016}}</ref> با پیتر رمزی و رادنی راثمن به عنوان کارگردانان و مایلز مورالس به عنوان قهرمان فیلم.<ref>{{cite news|last=Mendelson|first=Scott|title=Sony's Animated 'Spider-Man' Movie To Star Miles Morales|url=https://www.forbes.com/sites/scottmendelson/2017/01/18/confirmed-sonys-animated-spider-man-movie-to-star-miles-morales/#2003487e3fcb|website=[[Forbes (magazine)|Forbes]]|date=January 18, 2017|access-date=February 7, 2017}}</ref> === اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون (۲۰۱۹) === {{مقاله اصلی|اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون}} نوشتار اصلی: اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون فیل لرد و کریستوفر میلر، تهیه‌کنندگان [[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]، علاقه خود را به ساخت انیمیشن‌های کوتاه با بازی اسپایدر-هام ابراز کردند.<ref name="SpiderHamShorts">{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2018/12/01/spider-verse-spider-ham-spin-off/|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Producers Want Spider-Ham Spinoffs|last=Barnhardt|first=Adam|website=ComicBook.com|date=December 1, 2018|access-date=December 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202160336/https://comicbook.com/marvel/2018/12/01/spider-verse-spider-ham-spin-off/|archive-date=December 2, 2018|url-status=live}}</ref> فیلم کوتاه اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون در تاریخ ۲۶ فوریه ۲۰۱۹ همراه با اکران دیجیتالی [[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]] منتشر شد.<ref>{{cite news |last1=Coogan |first1=Devan |title=Exclusive: Watch a clip from Spider-Ham's new 'Spider-Verse' short |url=https://ew.com/movies/2019/02/18/spider-man-into-the-spider-verse-home-release-spider-ham-short/ |access-date=February 18, 2019 |work=[[Entertainment Weekly]] |date=February 18, 2019 |language=en}}</ref> === مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (۲۰۲۲) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی}} در نوامبر ۲۰۱۸، فاش شد که Into the Spider-Verse وارد ساخت دنباله شده است.<ref name="Nov2018Plans3">{{cite web|url=https://variety.com/2018/film/news/sony-spider-man-into-the-spiderverse-sequels-spinoffs-1203037792/|title=Sony Developing 'Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel and Spinoff|last=McNary|first=Dave|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=November 27, 2018|access-date=November 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181128000434/https://variety.com/2018/film/news/sony-spider-man-into-the-spiderverse-sequels-spinoffs-1203037792/|archive-date=November 28, 2018|url-status=live}}</ref> دنباله ای که داستان مورالس را ادامه می‌دهد و عاشقانه ای با گوئن استیسی / عنکبوت گوئن،<ref name="Spider-VerseSequelPlans">{{cite web|url=https://www.superherohype.com/movies/430257-amy-pascal-teases-into-the-spider-verse-sequel-plans-new-characters |title=Amy Pascal Teases Into the Spider-Verse Sequel Plans, New Characters |last=Abbate |first=Jake |publisher=SuperHeroHype |date=December 14, 2018 |access-date=December 15, 2018}}</ref> به کارگردانی خواکیم دوس سانتوس و نویسندگی دیوید کالاهام.<ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spider-verse-sequel-spinoff-works-sony-1164210|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel and All-Female Spinoff in the Works From Sony (Exclusive)|website=The Hollywood Reporter|date=November 27, 2018}}</ref> در فوریه ۲۰۲۱، کریستوفر میلر فاش کرد که هم او و هم فیل لرد در حال نوشتن فیلمنامه با کالاهام هستند و پیتر رمزی پس از کارگردانی فیلم اول، به عنوان تهیه‌کننده اجرایی کار خواهد کرد.<ref>{{Cite tweet|date=2021-02-25|title=Actually not true. Phil and I are writing with Dave Callaham. Phil is currently working on the script this very second. Peter is an EP and is totally involved. Plus there are some other creative team announcements coming soon.|number=1365036017942585345|user=chrizmillr}}</ref> تا آوریل، کمپ پاورز و جاستین کی تامپسون (که دومی قبلاً به عنوان طراح تولید فیلم اول خدمت کرده بود) اعلام شد که فیلم را با دوس سانتوس کارگردانی می‌کنند.<ref name="theverge.com"/><ref>{{Cite web|last=Vary|first=Adam B.|date=2021-04-19|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel Snares New Directing Trio (EXCLUSIVE)|url=https://variety.com/2021/film/news/spider-man-into-the-spider-verse-2-directors-1234951631/|access-date=2021-04-19|website=Variety|language=en-US}}</ref> برای اکران در ۷ اکتبر ۲۰۲۲ برنامه‌ریزی شده است. === مرد عنکبوتی: فراتر از دنیای عنکبوتی === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: فراتر از دنیای عنکبوتی}} در دسامبر ۲۰۲۱، لرد و میلر فاش کردند که فیلم پس از نوشتن داستانی که می‌خواستند برای قسمت دوم بگویند و متوجه شدند که برای یک فیلم خیلی زیاد است، به دو قسمت تقسیم می‌شود. کار روی هر دو بخش به‌طور همزمان در حال انجام بود.<ref name=":0"/> === پروژه‌های بالقوه === همراه با اعلام یک دنباله، یک اسپین آف با تمرکز بر شخصیت‌های زن عنکبوتی در حال ساخت است و لورن مونتگومری در حال مذاکره برای کارگردانی فیلم است، در حالی که بک اسمیت قرار است نویسندگی آن را بر عهده بگیرد.<ref name="Nov2018Plans3"/> اسپین آف با بازی [[زن عنکبوتی (گوئن استیسی)|زن عنکبوتی / اسپایدر گوئن]]، و قرار است شخصیت‌های [[سیلک (کمیک)|سیندی مون / سیلک]] و [[اسپایدر وومن|جسیکا درو / اسپایدر وومن]] را ایفا کند.<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> ایمی پاسکال تهیه‌کننده احساس کرد که «خیلی خوب است که ما می‌توانیم فیلم‌هایی دربارهٔ ابرقهرمانان زن در این قلمرو تعریف کنیم» زیرا او معتقد است «شخصیت‌هایی وجود خواهند داشت که واقعاً برای مردم طنین انداز می‌شوند».<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> پاسکال در مورد نحوه اتصال فیلم اسپین آف به ''در سراسر دنیای عنکبوتی'' گفت که این فیلم به عنوان «سکوی پرتاب» برای اسپین آف عمل خواهد کرد.<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> هایلی استاینفلد ابراز علاقه کرد که در این فیلم نقش اسپایدر گوئن را دوباره بازی کند.<ref>{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2018/12/22/spider-man-into-the-spider-verse-spinoff-spider-gwen-hailee-steinfeld/|title=Hailee Steinfeld Addresses Spider-Gwen's 'Into the Spider-Verse' Spinoff Movie|website=Marvel}}</ref> جان مولانی به یک فیلم اسپین آف با بازی اسپایدرهام ابراز علاقه کرد، با طرح احتمالی داستانی شبیه به واترگیت که می‌تواند بر حرفه کاراکتر به عنوان یک گزارشگر تمرکز کند.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2018/film/news/spiderham-spiderman-john-mulaney-1203092130/|title=John Mulaney's Pitch for 'Spider-Ham' Film: ''Spotlight' … but Family Friendly'|first=Matt|last=Donnelly|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=December 18, 2018}}</ref> == دنیای مرد عنکبوتی سونی == {{مقاله اصلی|دنیای مرد عنکبوتی سونی}} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2018|10|1}} | rowspan="2"|[[تام هاردی]] | [[روبن فلیشر]]<ref name="HardyFleischerDeadline">{{Cite web |last=Busch |first=Anita |date=May 19, 2017 |title=Tom Hardy Is 'Venom' In New Sony Marvel Film To Be Directed By Ruben Fleischer |url=https://deadline.com/2017/05/venom-movie-tom-hardy-eddie-brock-sony-marvel-film-1202098343/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbObmUOO?url=https://deadline.com/2017/05/venom-movie-tom-hardy-eddie-brock-sony-marvel-film-1202098343/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> | جف پینکنر، اسکات روزنبرگ و کلی مارسل<ref name="RevivedMar2016Sony">{{Cite web |last=Hood |first=Cooper |date=March 16, 2017 |title=Venom Movie Reportedly Set by Sony for 2018 Release [Updated] |url=https://screenrant.com/venom-spinoff-movie-spider-man-sony-2018-release/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOKqHRm?url=https://screenrant.com/venom-spinoff-movie-spider-man-sony-2018-release/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Screen Rant]]}}</ref><ref name="Marcel">{{Cite tweet |number=915377377592487936 |user=krolljvar |title=Venom update: Kelly Marcel (50 Shades of Grey) penning latest draft of script |date=October 3, 2017 |access-date=October 4, 2017 |archive-url=https://www.webcitation.org/6tx4Sc9HI?url=https://twitter.com/krolljvar/status/915377377592487936 |archive-date=October 4, 2017 |url-status=dead |last=Kroll |first=Justin}}</ref> | جف پینکنر و اسکات روزنبرگ | [[آوی آراد]]، [[ایمی پاسکال]] و مت تولماخ<ref name="HardyFleischerDeadline"/> |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2021|10|1}} | [[اندی سرکیس]] | کلی مارسل | [[تام هاردی]]{{سخ}}کلی مارسل | [[آوی آراد]]، مت تولماخ، [[ایمی پاسکال]] کلی مارسل، تام هاردی و هاچ پارکر |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[موربیوس (فیلم)|موربیوس]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2022|01|28}} | [[جرد لتو]]<ref name="MorbiusRelease">{{Cite web |last=D'Alessandro |first=Anthony |date=April 30, 2021 |title=Sony Marvel Movie 'Morbius' Shifts A Week Later Next Winter |url=https://deadline.com/2021/01/sony-marvel-movie-morbius-moves-to-the-fall-1234671526/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210430213550/https://deadline.com/2021/04/sony-marvel-movie-morbius-moves-to-the-fall-1234671526/ |archive-date=May 1, 2021 |access-date=May 1, 2021 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref><ref name="LetoEspinosa">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=June 27, 2017 |title=Jared Leto to Star in 'Spider-Man' Spinoff 'Morbius' From Director Daniel Espinosa |url=https://variety.com/2018/film/news/jared-leto-spider-man-spinoff-morbius-1202799820/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Uxlcv7A?url=https://variety.com/2018/film/news/jared-leto-spider-man-spinoff-morbius-1202799820/ |archive-date=June 27, 2018 |access-date=June 28, 2017 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> | [[دنیل اسپینوزا]] | مت سازما و بارک شارپلس | موربیوس اثر [[روی توماس]] و گیل کین | [[آوی آراد]]، مت تولماچ و لوکاس فاستر |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[کریون شکارچی (فیلم)|کریون شکارچی]]'' | style="text-align:right" | {{start date|2023|1|13}}<ref name="TaylorJohnsonKraven">{{Cite web |last=Verhoeven |first=Beatrice |date=May 26, 2021 |title=Aaron Taylor-Johnson to Play Spider-Man Villain Kraven the Hunter in Solo Movie |url=https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210526215047/https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |archive-date=May 26, 2021 |access-date=May 26, 2021 |website=[[TheWrap]]}}</ref> | [[آرون تایلر-جانسون]]<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> | [[جی. سی. چاندور]]<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> | آرت مارکوم و مت هالووی و ریچارد ونک | | آوی آراد و مت تولماچ |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[مادام وب (فیلم)|مادام وب]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2023|07|07}} | [[داکوتا جانسون]] | [[اس. جی. کلارکسون]] | مت سازاما و برک شارپلس{{سخ}}کرم سانگا | کرم سانگا | [[آوی آراد]] |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''ال مورتو'' | style="text-align:right" | {{Start date|2024|01|12}} | [[بد بانی]] | _ | _ | _ | [[آوی آراد]] |} [[File:Venom SSU appearance.jpg|thumb|280px|[[ونوم]] که توسط [[تام هاردی]] در فیلم [[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]] به تصویر کشیده شده است.]] کار بر روی یک جهان گسترش یافته با استفاده از شخصیت‌های فرعی فیلم‌های مرد عنکبوتی تا دسامبر ۲۰۱۳ آغاز شد. پس از شکست نسبی انتقادی و مالی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲، این برنامه‌ها کنار گذاشته شد و در فوریه ۲۰۱۵، سونی قرارداد همکاری با استودیو مارول در فیلم‌های آینده مرد عنکبوتی و ادغام این شخصیت در دنیای سینمایی مارول (MCU). این رابطه باعث تولید [[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]، [[مرد عنکبوتی: دور از خانه]] و [[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]] شد، در حالی که سونی به‌طور جداگانه [[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]] را به عنوان یک فیلم مستقل که جهان خودش را آغاز می‌کند، بازسازی کرد. صحنه میانی فیلم [[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]] [[ادی براک]] و [[ونوم]] را می‌بیند که از هتلشان به مکانی ناآشنا منتقل می‌شوند و شاهد نسخه MCU از جی جونا جیمسون است که هویت مرد عنکبوتی به عنوان پیتر پارکر را فاش می‌کند. این در صحنه میانی فیلم [[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]] ادامه می‌یابد، جایی که براک و ونوم به جهان اصلی‌اش بازگردانده می‌شوند و قطعه کوچکی از [[ونوم]] را پشت سر می‌گذارند. علاوه بر این، [[مایکل کیتون]] نقش [[کرکس (کمیک)|آدریان تومز]] که در فیلم [[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]] بازی کرده بود را در [[موربیوس (فیلم)|موربیوس]] دوباره بازی خواهد کرد، که همچنین به پایان فیلم [[مرد عنکبوتی: دور از خانه]] اشاره می‌کند که در آن مرد عنکبوتی به قتل رسیده است. === ونوم (۲۰۱۸) === {{مقاله اصلی|ونوم (فیلم ۲۰۱۸)}} [[File:Tom Hardy by Gage Skidmore in 2018.jpg|thumb|upright=۰٫۶۰|تام هاردی، ستاره فیلم‌های ''ونوم'' و ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'']] به دنبال یک رسوایی، روزنامه‌نگار [[ادی براک]] تلاش می‌کند تا با تحقیق در بنیاد زندگی حرفه خود را احیا کند، اما با [[سیمبیوت]] بیگانه ونوم که با براک پیوند برقرار می‌کند و به او قدرت‌های فوق‌العاده می‌دهد، در تماس است.<ref name="EWComicConVenom"/> فیلم ''ونوم'' که مدت‌ها در حال توسعه بود، توسط سونی در مارس ۲۰۱۶ به عنوان شروع جهان مشترک جدید احیا شد.<ref name="RevivedMar2016">{{Cite web |last=Kit |first=Boris |date=March 4, 2016 |title='Spider-Man' Spinoff 'Venom' Revived at Sony (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-venom-revived-872844 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOGLeva?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-venom-revived-872844 |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref><ref name="RevivedMar2016Collider">{{Cite web |last=Trumbore |first=Dave |date=March 27, 2017 |title=Exclusive: Sony Developing 'Venom' as R-Rated Start to Their Own Marvel Universe |url=https://collider.com/venom-movie-rating-r/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOPitqI?url=https://collider.com/venom-movie-rating-r/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Collider.com]]}}</ref> یک سال بعد، اسکات روزنبرگ و جف پینکنر مشغول نوشتن فیلمنامه بودند.<ref name="RevivedMar2016Sony"/> در ماه مه ۲۰۱۷، سونی اعلام کرد که [[تام هاردی]] در نقش [[ادی براک|ادی براک / ونوم]] در ونوم بازی خواهد کرد که توسط [[روبن فلیشر]] کارگردانی خواهد شد. کلی مارسل بعداً به عنوان یک نویسنده دیگر پیوست.<ref name="Marcel"/> فیلمبرداری از اکتبر ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۱۸،<ref name="VFilmingStart"/><ref name="VHardyWrapped"/> در [[آتلانتا]]، [[نیویورک]] و [[سان فرانسیسکو]] انجام شد.<ref name="VOctoberFilming"/><ref name="VSFFilming"/> این فیلم در ۵ اکتبر ۲۰۱۸ در ایالات متحده اکران شد.<ref name="HardyFleischerDeadline"/> تهیه‌کنندگان می‌خواستند به جای معرفی فرصت‌های متقاطع برای فیلم‌های آینده، بر روایت داستانی مستقل با ونوم تمرکز کنند.<ref name="CrossoverSyfyAug2018">{{Cite web |last=Long |first=Christian |date=August 8, 2018 |title=Venom Will Have 'Key Points of Intersection' to Other Spider-Verse Films |url=https://www.syfy.com/syfywire/venom-will-have-key-points-of-intersection-to-other-spider-verse-films |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71Z4bje4l?url=https://www.syfy.com/syfywire/venom-will-have-key-points-of-intersection-to-other-spider-verse-films |archive-date=August 10, 2018 |access-date=August 10, 2018 |website=[[Syfy Wire]]}}</ref><ref name="TolmachStandaloneSep2018">{{Cite web |last=McDonald |first=Seth |date=September 28, 2018 |title=LRM Exclusive: Venom Producer On Whether Or Not Venom's World Is The MCU |url=https://lrmonline.com/news/lrm-exclusive-venom-producer-on-whether-or-not-venoms-world-is-the-mcu/ |access-date=October 7, 2018 |website=Latino Movie Review}}</ref> با این حال، این فیلم شامل یک صحنه پس از اعتبارسنجی است که شامل کلیپی از ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' (۲۰۱۸) است که نشان می‌دهد جهان ونوم بخشی از دنیای عنکبوتی است، یک چندجهانی مشترک.<ref name="VenomPostCredits"/> این به این دلیل اضافه شد که سونی و تولیدکنندگان ونوم از امکان تقابل بین فیلم‌های اکشن زنده و انیمیشن پس از دیدن کیفیت ''مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی'' هیجان‌زده شدند.<ref name="AradTolmachOct2018ColliderAll"/> === ونوم: بگذارید کارنیج بیاید (۲۰۲۱) === {{مقاله اصلی|ونوم: بگذارید کارنیج بیاید}} ادی براک با مصاحبه با قاتل زنجیره ای [[کلتوس کسدی]]، که میزبان [[کارنیج (کمیک)|کارنیج]] می‌شود و پس از یک اعدام ناموفق از زندان می‌گریزد، به بازسازی حرفه خود ادامه می‌دهد.<ref name="SerkisV2Trailer"/> وودی هارلسون در نقش Cletus Kasady / Carnage در پایان Venom به‌عنوان مجموعه‌ای برای دنباله احتمالی ظاهر شد،<ref name="FleischerOct2018ColliderSpoilers"/> که در ژانویه ۲۰۱۹ تأیید شد که مارسل نویسنده و ستاره هاردی بازگشتند. فلیشر به دلیل تعهد به ''[[سرزمین زامبی‌ها: شلیک نهایی]]'' (۲۰۱۹) این کار را انجام نداد؛<ref name="MarcelV2"/> [[اندی سرکیس]] به عنوان کارگردان در اوت ۲۰۱۹ استخدام شد.<ref name="SerkisVenom2"/> فیلمبرداری در انگلستان از نوامبر ۲۰۱۹ تا فوریه ۲۰۲۰،<ref name="HardyFilmingStart"/><ref name="LeavesdenFilming"/><ref name="EnglandWrap"/> با فیلمبرداری اضافی در سانفرانسیسکو انجام شد.<ref name="EnglandWrap"/> ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'' در ۱ اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد.<ref name="V2Release"/> سرکیس گفت ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'' در دنیای خودش اتفاق می‌افتد و شخصیت‌هایش از قهرمان‌های دیگر مانند مرد عنکبوتی بی‌اطلاع بودند، اگرچه فیلم به دنیای گسترده‌تر مارول اشاره دارد. اینها شامل روزنامه ''[[دیلی بیوگل]]'' است که همان عنوانی را در فیلم دارد که در [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|مجموعه فیلم مرد عنکبوتی سم ریمی]] انجام داد.[۷۸] صحنه اواسط تیتراژ، براک و ونوم را به دلیل طلسم [[استیون استرنج (دنیای سینمایی مارول)|دکتر استرنج]] در فیلم ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' (۲۰۲۱) به [[دنیای سینمایی مارول]] منتقل می‌کند. فیلمی از [[تام هالند]] در نقش [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|پیتر پارکر / مرد عنکبوتی]] و [[جی. کی. سیمونز]] در نقش [[جیمز جونا جیمسون]] از MCU در صحنه نشان داده شده است.<<ref name="HardyNWH">{{Cite web |last=Sandwell |first=Ian |date=December 15, 2021 |title=Spider-Man: No Way Home credits scene explained |url=https://www.digitalspy.com/movies/a38512270/spider-man-no-way-home-venom-eddie-brock-explained-credits-scene/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211216051600/https://www.digitalspy.com/movies/a38512270/spider-man-no-way-home-venom-eddie-brock-explained-credits-scene/ |archive-date=December 16, 2021 |access-date=December 18, 2021 |website=[[Digital Spy]]}}</ref> === موربیوس (۲۰۲۲) === {{مقاله اصلی|موربیوس (فیلم)}} [[موربیوس، خون‌آشام زنده|مایکل موربیوس]] که از یک بیماری خونی نادر رنج می‌برد، یک درمان خطرناک را امتحان می‌کند که او را به نوعی [[خون‌آشام]] مبتلا می‌کند.<ref name="MorbiusSynopsis"/><ref name="LetoEspinosa2"/> مت سازاما و برک شارپلس پس از یک «فرایند توسعه مخفی» در سونی، فیلمنامه ای را برای فیلمی بر اساس [[موربیوس، خون‌آشام زنده]] نوشتند.<<ref name="MorbiusNov2017">{{Cite web |last=Kit |first=Borys |date=November 13, 2017 |title='Spider-Man' Spinoff: Morbius the Living Vampire Movie in the Works With 'Power Rangers' Writers |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-morbius-living-vampire-movie-works-power-rangers-writers-1056702 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6uxjBJNM3?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-morbius-living-vampire-movie-works-power-rangers-writers-1056702 |archive-date=November 14, 2017 |access-date=November 14, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> در ژوئن ۲۰۱۸، [[جرد لتو]] قرار بود به عنوان شخصیت اصلی بازی کند و [[دنیل اسپینوزا]]ا کارگردانی فیلم را بر عهده داشت.<ref name="LetoEspinosa"/> فیلمبرداری در پایان فوریه ۲۰۱۹، در [[لندن]]،<ref name="LetoFilmingBegin"/><ref name="LetoLondon"/> آغاز شد و تأیید شد که تا ژوئن به پایان رسیده است.<ref name="PascalMorbiusWrapped"/> ''موربیوس'' قرار است در ۱ آوریل ۲۰۲۲ منتشر شود.<ref name="MorbiusRelease"/> [[مایکل کیتون]] دوباره نقش خود را به عنوان [[کرکس (کمیک)|آدریان تومز / کرکس]] از فیلم MCU ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' (۲۰۱۷) در ''موربیوس''،<ref name="KeatonM"/><ref name="KeatonMConfirmed"/> که به مرد عنکبوتی نیز اشاره دارد، بازی می‌کند.<ref name="MorbiusSpiderMan"/> علی‌رغم این ارتباطات، تهیه‌کنندگان قصد داشتند مانند ونوم، داستانی مستقل برای موربیوس تعریف کنند.<ref name="LetoTrailerM"/> === کراون شکارچی (۲۰۲۳) === {{مقاله اصلی|کریون شکارچی (فیلم)}} ریچارد ونک برای نوشتن فیلمنامه ای بر اساس [[کراون شکارچی]] در اوت ۲۰۱۸ استخدام شد.<ref name="WenkKtH"/> آرت مارکوم و مت هالووی فیلمنامه را تا اوت ۲۰۲۰ بازنویسی کرده بودند و [[جی. سی. چاندور]] برای کارگردانی وارد مذاکره شد؛<ref name="ChandorKravenTalks"/> او در می ۲۰۲۱ زمانی که [[آرون تایلر-جانسون]] برای نقش اصلی انتخاب شد تأیید شد. ''کراون شکارچی'' قرار است در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۳ منتشر شود.<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> === فیلم‌های در حال توسعه === سونی تاریخ‌های اکران فیلم‌های نامشخص را در ۲۳ ژوئن و ۶ اکتبر ۲۰۲۳ برنامه‌ریزی کرده است.<ref name="2023Dates"/> در زیر لیستی از پروژه‌های شناخته شده در حال توسعه آورده شده است. * '''''شش خبیث''''': برنامه‌های سونی در دسامبر ۲۰۱۳ برای دنیای مشترک مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز شامل فیلمی بر اساس گروه شرور مرد عنکبوتی [[شش خبیث]] بود که [[درو گادرد]] به نوشتن پیوست.<<ref name="UniverseAnnouncement">{{Cite web |last=Patten |first=Dominic |date=December 13, 2013 |title=Sony Sets Spider-Man Spinoffs 'Venom,' 'Sinister Six' With New "Franchise Brain Trust" |url=https://deadline.com/2013/12/spider-man-spinoffs-sony-marc-webb-alex-kurtzman-roberto-orci-jeff-pinkner-ed-solomon-drew-goddard-651848/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbLBkyiG?url=https://deadline.com/2013/12/spider-man-spinoffs-sony-marc-webb-alex-kurtzman-roberto-orci-jeff-pinkner-ed-solomon-drew-goddard-651848/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 20, 2017 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> او همچنین در آوریل ۲۰۱۴ کارگردانی این فیلم را تأیید کرد،<ref name="GoddardSS"/> اما اعتقاد بر این بود که تا نوامبر ۲۰۱۵ زمانی که سونی روی راه‌اندازی مجدد جدید خود با مارول تمرکز می‌کرد، این فیلم لغو شد.<<ref name="SpinoffsNotOn">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=November 10, 2015 |title=17 Movies Shaken by Sony Hack, From 'The Interview' to 'Spectre' to 'Steve Jobs' |url=https://www.thewrap.com/17-movies-shaken-sony-hack-interview-spectre-steve-jobs/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbLeIO5s?url=https://www.thewrap.com/17-movies-shaken-sony-hack-interview-spectre-steve-jobs/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 20, 2017 |website=[[TheWrap]]}}</ref> پاسکال گفت که این فیلم در دسامبر ۲۰۱۸ پس از موفقیت ''ونوم'' دوباره «زنده» شد، و او منتظر بود تا گودارد آماده کارگردانی آن قبل از ادامه پروژه باشد.<<ref name="PascalDec2018">{{Cite web |last=Robinson |first=Joanna |date=December 14, 2018 |title=Sony Finally Untangles Its Spider Web |url=https://www.vanityfair.com/hollywood/2018/12/sony-spider-man-future-amy-pascal-phil-lord-interview |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181214201718/https://www.vanityfair.com/hollywood/2018/12/sony-spider-man-future-amy-pascal-phil-lord-interview |archive-date=December 14, 2018 |access-date=December 15, 2018 |website=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]}}</ref> * '''''نگهبان شب''''': تا سپتامبر ۲۰۱۷، سونی به‌طور فعال در حال توسعه فیلمی بر اساس شخصیت ''[[نگهبان شب(کمیک)|نگهبان شب]]'' با فیلمنامه ای از ادوارد ریکورت بود. سونی می‌خواست [[اسپایک لی]] کارگردانی این فیلم را بر عهده بگیرد،<ref name="NightwatchSneiderScoop"/> و علاقه‌مندی او به این پروژه در مارس ۲۰۱۸ تأیید شد، و چئو هوداری کوکر فیلمنامه را دوباره می‌نویسد.<ref name="NightwatchLeeCoker"/> لی دیگر در اکتبر درگیر نبود.<ref name="NightwatchNoLee"/> * '''''سومین فیلم ''ونوم'' بدون عنوان''''': هاردی در اوت ۲۰۱۸ تأیید کرد که برای بازی در سه فیلم ''ونوم'' قرارداد امضا کرده است.<ref name="HardyTrilogy"/> اندی سرکیس ابراز علاقه کرد که در سپتامبر ۲۰۲۱ برای کارگردانی فیلم دیگری از ''ونوم'' بازگردد،<ref name="SerkisFutureSR"/> و در آن دسامبر، پاسکال گفت که آنها در «مراحل برنامه‌ریزی» ''ونوم ۳'' هستند.<ref name="PascalPlanningV3"/> * '''''جک‌پات''''': تا اوت ۲۰۱۸، سونی فیلمی با محوریت شخصیت جک‌پات را در نظر گرفت و فعالانه به دنبال نویسنده‌ای بود.<<ref name="VarietyUniverseAug2018">{{Cite web |last1=Lang |first1=Brent |last2=Kroll |first2=Justin |date=August 9, 2018 |title=What's Next for the Spider-Man Universe After 'Venom' (Exclusive) |url=https://variety.com/2018/film/news/whats-next-for-the-spider-man-universe-after-venom-exclusive-1202900203/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71YHDaAlp?url=https://variety.com/2018/film/news/whats-next-for-the-spider-man-universe-after-venom-exclusive-1202900203/ |archive-date=August 9, 2018 |access-date=August 10, 2018 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref>[[مارک گوگنهایم]]، نویسنده کتاب‌های کمیک جک‌پات، در ماه می ۲۰۲۰ مشخص شد که در حال نوشتن فیلمنامه جک‌پات است،<ref name="GuggenheimMay2020"/> اگرچه او تا آن زمان دو سال روی این فیلم کار می‌کرد.<ref name="GuggenheimJackpotTwoYears"/> * '''''مادام وب''''': پس از کار آنها بر روی موربیوس، سونی مت سازما و بورک شارپلس را در سپتامبر ۲۰۱۹ استخدام کرد تا فیلمنامه ای را با محوریت [[مادام وب]] بنویسند.<ref name="MadameWeb"/> در می ۲۰۲۰، [[اس جی کلارکسون]] برای توسعه و کارگردانی اولین فیلم مارول با محوریت زن سونی استخدام شد، که گزارش شده بود که فیلم مادام وب بود.<ref name="GuggenheimMay2020"/><ref name="ClarksonMay2020"/> استودیو به دنبال پیوستن یک بازیگر برجسته مانند [[شارلیز ترون]] یا [[ایمی آدامز]] به پروژه بود، قبل از استخدام یک نویسنده جدید برای ساخت فیلم با در نظر گرفتن یک بازیگر.<ref name="ClarksonMay2020"/> * '''پروژه روبرتو اورچی بدون عنوان''': در مارس ۲۰۲۰، سونی، [[روبرتو ارسی]]، نویسنده مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ را برای نوشتن فیلمنامه یک فیلم بدون عنوان مارول که در دنیای مشترک سونی می‌گذرد، استخدام کرد. طرح داستان بر اساس ویژگی «گوشه ای از جهان مارول است که سونی به آن دسترسی دارد» به جای شخصیتی مانند سایر فیلم‌های مارول سونی که به مرد عنکبوتی وابسته است.<ref name="OrciMar2020"/> * '''پروژه بدون عنوان اولیویا وایلد''': در اوت ۲۰۲۰، [[اولیویا وایلد]] برای توسعه و کارگردانی یک فیلم زن محور مارول برای سونی با شریک نویسندگی خود، [[کیتی سیلبرمن]]، قراردادی را امضا کرد. این پروژه از اوایل سال ۲۰۲۰ در اولویت بالایی در استودیو قرار داشت و اعتقاد بر این بود که شخصیت زن عنکبوتی را در خود دارد.<ref name="WildeAug2020"/> * '''پروژه‌های دیگر''': سونی در نظر داشت تا ژوئن ۲۰۱۷ فیلمی با محوریت ''[[میستریو]]'' بسازد،<ref name="SonyMarvelTHRJun2017">{{Cite web |last1=Siegel |first1=Tatiana |last2=Kit |first2=Borys |date=June 21, 2017 |title=How Sony Learned to Cede Control to Marvel on 'Spider-Man: Homecoming' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-homecoming-how-sony-learned-cede-control-marvel-1015408 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6rOD7vFFM?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-homecoming-how-sony-learned-cede-control-marvel-1015408 |archive-date=June 21, 2017 |access-date=June 21, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> که [[جیک جیلنهال]] در نقش دور از خانه بازی کرد.<ref name="GyllenhaalMysterio"/> در دسامبر ۲۰۱۸، یک فیلم اسپین آف از فیلم‌های مرد عنکبوتی MCU یا فیلم‌های انیمیشن ''دنیای عنکبوتی'' با بازی [[زن‌عمو می]] مرد عنکبوتی پیشنهاد شد، مفهومی که سونی قبلاً از آن به عنوان «احمقانه» یاد می‌کرد.<ref name="PascalDec2018"/> === مجموعه‌های تلویزیونی === {{Series overview | released = y | infoA = [[شورانر]] | infoB = وضعیت | width = 99% | multiseries = y | dontclose = y }} {{Series overview | series = ''[[#سیلک|سیلک]]'' | infoA = y | infoB = y | color1 = #69564E | episodes1 = {{TableTBA}} | start1 = {{TableTBA}} | end1 = {{TableTBA}} | infoA1 = [[تام اسپزیالی]]<ref name="SilkSpezialy"/> | infoB1 = پیش تولید }} {{End|Series overview|html=y}} ==== سیلک ==== تا پایان ژوئن ۲۰۱۸، سونی و ایمی پاسکال ساخت فیلمی را با محوریت شخصیت [[سیلک (کمیک)|سیندی مون / سیلک]] با بازی [[تیفانی اسپنسن]] در [[دنیای سینمایی مارول]] آغاز کردند<ref name="SilkJun2018"/> که با نسخه‌ای که در انیمیشن ''زنان عنکبوتی''<ref name="PascalDec2018"/> سونی ظاهر می‌شود متمایز بود. فیلم در اواخر سال ۲۰۱۹، ''سیلک'' به عنوان یک نامزد خوب برای یک سریال تلویزیونی شناخته شد و توسعه نسخه سریال با ماندن پاسکال به عنوان تهیه‌کننده آغاز شد.<ref name="AmazonTV">{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=September 3, 2020 |title=Amazon In Talks For Sony's Suite Of TV Series Featuring Marvel Characters, Led By 'Silk' |url=https://deadline.com/2020/09/amazon-sony-suite-tv-series-marvel-characters-silk-1234570370/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200904005829/https://deadline.com/2020/09/amazon-sony-suite-tv-series-marvel-characters-silk-1234570370/ |archive-date=September 4, 2020 |access-date=September 12, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> لورن مون این سریال را توسعه داد و نوشت<ref name="SilkMoon"/> و در کنار تام اسپزیالی، مجری برنامه، تهیه کنندگی اجرایی را بر عهده داشت.<ref name="SilkSpezialy"/> ==== سری در حال توسعه ==== {{مقاله اصلی|نقره ای و سیاه (فیلم تولید نشده)}} * '''''نقره‌ای و سیاه''''': سونی فیلم تیم‌آپ زنانه ''نقره‌ای و سیاه'' را در اوت ۲۰۱۸ لغو کرد و قصد داشت آن را به‌عنوان دو فیلم جداگانه با تمرکز بر هر یک از شخصیت‌های عنوان یعنی [[گربه سیاه (کمیک)|گربه سیاه]] و [[سمور نقره‌ای (کمیک)|سمور نقره‌ای]] بازسازی کند. انتظار می‌رفت که جینا پرینس-بایتوود، کارگردان ''نقره‌ای و سیاه'' همچنان به عنوان تهیه‌کننده درگیر باشد.<ref name="VarietyUniverseAug2018"/> تا ژانویه ۲۰۲۰، این پروژه دوباره به عنوان یک سریال تلویزیونی توسعه یافت،<ref name="S&BTVRumor"/> که پرنس-بایتوود در آوریل آن را تأیید کرد. او پیشنهاد کرد که می‌تواند یک سریال محدود باشد.<ref name="PrinceBythewoodApr2020"/> == فیلم‌های دیگر == === ابر قهرمانان مارول ۴بعدی (۲۰۱۰) === {{مقاله اصلی|ابر قهرمانان مارول ۴بعدی}} در ۳۱ مه ۲۰۱۰، یک فیلم انیمیشن ۴ بعدی، با عنوان '''ابر قهرمانان مارول ۴بعدی'''، در مادام توسو لندن اکران شد که در آن مرد عنکبوتی و مرد آهنی، انتقام‌جویان را علیه دکتر دووم را رهبری می‌کنند.<ref>{{cite web |url=http://www.madametussauds.com/London/NewsAndEvents/MarvelSuperHeroes4Dannounce/Default.aspx |title=New Marvel Super Heroes 4D at Madame Tussauds |publisher=Madame Tussauds |access-date=2012-08-22 |archive-date=۲۰ اوت ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120820142616/http://www.madametussauds.com/London/NewsAndEvents/MarvelSuperHeroes4Dannounce/Default.aspx |url-status=dead}}</ref> در ۲۶ آوریل ۲۰۱۲، نسخه به روز شده این فیلم با طرحی متفاوت، با حضور مرد عنکبوتی با ظرفیت کم، در موزه مادام توسو نیویورک افتتاح شد.<ref>{{cite web |url=http://geek-news.mtv.com/2012/04/20/madame-tussauds-marvel/ |title=MTV Geek – Marvel's Avengers Come To Life At New Madame Tussauds New York Exhibit |publisher=MTV Geek |date=2012-04-20 |access-date=2012-08-22 |archive-date=۲۲ آوریل ۲۰۱۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120422170039/http://geek-news.mtv.com/2012/04/20/madame-tussauds-marvel/ |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.comicsalliance.com/2012/04/20/madame-tussauds-ny-marvel-superheroes-exhibit-4d/ |title=Madame Tussauds New York Teases '4D' Marvel Super-Heroes Exhibit |publisher=Comics Alliance |access-date=2012-08-22 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120604011558/http://www.comicsalliance.com/2012/04/20/madame-tussauds-ny-marvel-superheroes-exhibit-4d |archive-date=2012-06-04}}</ref><ref>{{cite web |url=http://entertainmentdesigner.com/news/experiences/madame-tussauds-and-marvel-team-up-to-bring-superheroes-to-life-in-4d/ |title=Madame Tussauds and Marvel Team Up to Bring Superheroes to Life in 4D |publisher=Entertainment Designer |date=2013-12-16 |access-date=2016-05-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170406102329/http://entertainmentdesigner.com/news/experiences/madame-tussauds-and-marvel-team-up-to-bring-superheroes-to-life-in-4d/ |archive-date=April 6, 2017 |url-status=dead}}</ref> در این فیلم تام کنی به عنوان صدای پیتر پارکر / مرد عنکبوتی حضور دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.behindthevoiceactors.com/rides-attractions/Marvel-Super-Heroes-4D/|title=Marvel Super Heroes 4D|website=Behind The Voice Actors}}</ref> === فینیاس و فرب: مأموریت مارول (۲۰۱۳) === {{مقاله اصلی|فینیاس و فرب: مأموریت مارول}} در کامیک کان ۲۰۱۳، دن باکلی، رئیس شرکت [[مارول کامیکس]] ساخت یک فیلم تلویزیونی متقاطع از سری انیمیشن فینیاس و فرب را اعلام کرد که شخصیت‌هایی از [[مارول انترتینمنت]] را نمایش می‌دهد.<ref name="LP">{{cite web|url=http://www.laughingplace.com/News-ID10050780.asp |title=Phineas and Ferb and Marvel Team Up For Phineas and Ferb: Mission Marvel |publisher=LaughingPlace.com |date=July 17, 2012 |access-date=May 30, 2013}}</ref> این فیلم بین ۱۶ تا ۲۵ اوت ۲۰۱۳ از کانال دیزنی و دیزنی ایکس دی پخش شد.<ref name="Wired">{{cite magazine|last=Blum |first=Matt |url=https://www.wired.com/geekdad/2012/07/disney-marvel-phineas-ferb-crossover/ |title=First Animated Disney – Marvel Crossover Announced – And It's Phineas and Ferb! &#124; GeekDad |magazine=Wired |date=July 14, 2012 |access-date=May 30, 2013}}</ref><ref name="IGN">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2013/06/28/phineas-and-ferb-mission-marvel-debut-date-announced?abthid=51cdb3238aab219813000007|title=Phineas and Ferb: Mission Marvel Debut Date Announced|work=IGN|date=June 28, 2013|access-date=June 28, 2013}}</ref> با حضور دریک بل که نقش خود را در فیلم مرد عنکبوتی نهایی و تجمع انتقام جویان در نقش پیتر پارکر / مرد عنکبوتی، در کنار دنی ترجو در نقش [[سیمبیوت|سیمبیوت ونوم]] بازی می‌کند.<ref>{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2013/06/28/phineas-and-ferb-mission-marvel-debut-date-announced|title=Phineas and Ferb: Mission Marvel Debut Date Announced|first=Eric|last=Goldman|date=June 28, 2013}}</ref> == بازیگران و شخصیت‌های تکراری == <!-- سری فیلم‌های ۱۹۷۷-۱۹۸۱ را حذف نکنید.--> {{همچنین ببینید|لیست دشمنان مرد عنکبوتی در رسانه‌های دیگر}} {| class="wikitable" style="text-align:center; width:99%;" |- ! style="width:12.25%;" | شخصیت ! [[مرد عنکبوتی در فیلم#فیلم‌های تلویزیونی اولیه|''مجموعه فیلم اولیه'']]{{سخ}}<small>(1977–1981)</small> ! [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|''مجموعه فیلم سم ریمی'']]{{سخ}}<small>(2002–2007)</small> ! [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|''مجموعه فیلم مارک وب'']]{{سخ}}<small>(2012–2014)</small> ! [[دنیای سینمایی مارول]]{{سخ}}<small>(2016–اکنون)</small> ! [[دنیای مرد عنکبوتی سونی]]{{سخ}}<small>(2018–اکنون)</small> ! [[مرد عنکبوتی در فیلم#سری فیلم‌های دنیاهای عنکبوتی|''مجموعه انیمیشن دنیاهای عنکبوتی'']]{{سخ}}<small>(2018–اکنون)</small> |- ! [[مرد عنکبوتی]] | [[نیکولاس هاموند]] | [[توبی مگوایر]] | [[اندرو گارفیلد]]{{Efn|Additionally, [[ماکس چارلز]] portrays a young Peter Parker in both films.}} | [[تام هالند]]{{Efn|Additionally, Max Favreau plays a young Peter Parker in ''[[مرد آهنی ۲]]''.}}<hr> توبی مگوایر{{Efn|Appears alongside Holland and Garfield in ''Spider-Man: No Way Home''.}}{{سخ}}اندرو گارفیلد{{Efn|Appears alongside Holland and Maguire in ''Spider-Man: No Way Home''.}} | تام هالند{{Ref|uncredited|U}} | جیک جانسون{{Efn|This Spider-Man is known as "Peter B. Parker".<ref name="SpiderList">{{cite web|url=https://www.thisisinsider.com/spider-man-into-the-spider-verse-actors-in-real-life-2018-11|title=There are 7 versions of Spider-Man in 'Into the Spider-Verse' — here are the actors behind each one|last=Acuna|first=Kirsten|website=[[Insider Inc.#Insider|Insider]]|access-date=November 30, 2018|archive-url=https://www.webcitation.org/74JUdICjN?url=https://www.thisisinsider.com/spider-man-into-the-spider-verse-actors-in-real-life-2018-11|archive-date=November 30, 2018| url-status = live}}</ref>}}<hr>[[نیکلاس کیج]]{{Efn|This Peter Parker is known as [[Spider-Man Noir]].<ref name="Cage">{{cite web|url=https://collider.com/spider-man-into-the-spider-verse-adds-nicolas-cage/|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse': Nicolas Cage Confirmed to Play Another Spider-Man|last=Goldberg|first=Matt|website=[[کلایدر (وبگاه)]]|date=July 5, 2018|access-date=July 6, 2018|archive-url=https://www.webcitation.org/70h4xKrxH?url=http://collider.com/spider-man-into-the-spider-verse-adds-nicolas-cage/|archive-date=July 5, 2018| url-status = live}}</ref>}}<hr>[[کریس پاین]]{{Efn|This Spider-Man is known as "Peter Parker".<ref name="SpiderList"/>}}<hr>[[جورما تاکونی]]{{Efn|This Spider-Man, stated to be Peter Parker, is credited as "Last Dude".<ref name="SurpriseVoices">{{cite web|url=https://www.ign.com/articles/2018/11/30/spider-man-into-the-spider-verse-official-credits-reveal-surprise-voice-actor-cameos|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse Official Credits Reveal Surprise Voice Actor Cameos|last=Vejvoda|first=Jim|website=[[آی‌جی‌ان]]|date=November 29, 2018|access-date=December 2, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181130210649/https://www.ign.com/articles/2018/11/30/spider-man-into-the-spider-verse-official-credits-reveal-surprise-voice-actor-cameos|archive-date=November 30, 2018| url-status = live}}</ref>}} |- ! [[زن‌عمو می]] | [[جف دانل]] | [[رزماری هریس]] | [[سالی فیلد]] | [[مریسا تومی]] | {{CEmpty}} | [[لی‌لی تاملین]] |- ! [[جیمز جونا جیمسون]] | [[دیوید وایت]]<hr>[[رابرت اف سیمون]] | [[جی. کی. سیمونز]] | {{CEmpty}} | جی.کی. سیمونز{{Efn|name=Simmons|Despite being portrayed by the same actor, this is a different version of the character than the one seen in the Raimi films.}} | جی.کی. سیمونز{{Ref|uncredited|U}}{{Efn|name=Simmons}} | ادام براون{{Ref|uncredited|U}} |- ! [[رابی رابرتسون (کمیک)|جوزف "رابی" رابرتسون]] | [[هیلی هیکس]] | [[بیل نان]] | colspan="4" {{CEmpty}} |- ! [[مری جین واتسون]] | {{CEmpty}} | [[کیرستن دانست]] | colspan="3" {{CEmpty}} | [[زوئی کراویتز]] |- ! [[نورمن آزبورن]] | {{CEmpty}} | [[ویلم دفو]]{{Efn|name=GreenGoblin|This version of the character uses the alias of the [[گرین گابلین]].}} | [[کریس کوپر (بازیگر)]] | ویلم دفو{{Efn|name=GreenGoblin}}<ref name="NWHPastVillains"/> | {{CEmpty}} | جورما تاکونی{{Efn|name=GreenGoblin}} |- ! [[عمو بن]] | {{CEmpty}} | [[کلیف رابرتسون]] | [[مارتین شین]] | colspan="2" {{CEmpty}} | کلیف رابرتسون {{Ref|archive|A}} |- ! [[هری آزبورن]] | {{CEmpty}} | [[جیمز فرانکو]]{{Efn|Despite his alter ego being marketed and noted on the credits as the New Goblin in ''[[مرد عنکبوتی ۳]]'', the character never uses such alias in the film.}} | [[دین دی‌هان]]{{Efn|name=GreenGoblin}} | colspan="3" {{CEmpty}} |- ! [[فلش تامپسون]] | {{CEmpty}} | [[جو منگنیلو]] | [[کریس زیلکا]] | [[تونی ریوولوری]] | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[سارق]] | {{CEmpty}} | [[مایکل پاپاجان]]{{Efn|This version of the Burglar is named Dennis Carradine.}} | لیف گانتوورت | colspan="3" {{CEmpty}} |- ! [[بتی برانت]] | {{CEmpty}} | [[الیزابت بنکس]] | {{CEmpty}} | [[انگوری رایس]] | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[لیز آلن]] | {{CEmpty}} | سالی لیوینگستون | {{CEmpty}} | [[لورا هری‌یر]] | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[دکتر اختاپوس]] | {{CEmpty}} | [[آلفرد مولینا]]{{Efn|name=DocOck|This version of the character is Otto Octavius as appeared in the source material.}} | {{CEmpty}} | آلفرد مولینا{{Efn|name=DocOck}}<ref name="NWHPastVillains"/> | {{CEmpty}} | [[کاترین هان]]{{Efn|This version of the character is female and named Olivia Octavius.<ref name="HahnSpiderVerse">{{Cite web |url=https://www.indiewire.com/2019/02/spider-man-into-the-spider-verse-making-doc-ock-olivia-the-subversive-secret-weapon-1202045170/ |title='Spider-Man: Into the Spider-Verse': Making Doc Ock Olivia the Subversive Secret Weapon |last=Desowtiz |first=Bill |website=[[ایندی‌وایر]] |date=February 19, 2019 |access-date=May 28, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190220134652/https://www.indiewire.com/2019/02/spider-man-into-the-spider-verse-making-doc-ock-olivia-the-subversive-secret-weapon-1202045170/ |archive-date=February 20, 2019 |url-status=live}}</ref>}} |- ! [[مارمولک (کمیک)|لیزارد]] | {{CEmpty}} | [[دیلن بیکر]] | colspan="2" | [[ریس ایفانز]]{{Efn|This version of the character has the Lizard alter ego.}}<ref name="NWHPastVillains"/> | {{CEmpty}} | {{نامعلوم}} |- ! [[جان جیمسون]] | {{CEmpty}} | [[دنیل گیلیز]] | colspan="2" {{CEmpty}} | کریس اوهارا | {{CEmpty}} |- ! [[مرد شنی (کمیک)|راینو]] | {{CEmpty}} | [[توماس هیدن چرچ]] | {{CEmpty}} | توماس هیدن چرچ<ref name="NWHPastVillains"/> | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[ادی براک]]{{سخ}}{{small|[[ونوم (کمیک)|ونوم]]}} | {{CEmpty}} | [[توفر گریس]] | {{CEmpty}} | [[تام هاردی]]{{Ref|cameo|U}} | تام هاردی | {{CEmpty}} |- ! [[گوئن استیسی]] | {{CEmpty}} | [[برایس دالاس هاوارد]]{{Efn|Additionally, a student in Peter Parker's university class in ''[[مرد عنکبوتی ۲]]'', portrayed by [[بریانا براون]]، is identified as Gwen Stacy in the film's novelization.}} | [[اما استون]] | colspan="2" {{CEmpty}} | [[هیلی استاینفلد]]{{Efn|This version of the character is known as [[زن عنکبوتی (گوئن استیسی)]].}} |- ! [[جورج استیسی]] | {{CEmpty}} | [[جیمز کرامول]] | [[دنیس لری]] | colspan="2" {{CEmpty}} | {{نامعلوم}} |- ! [[سالی آوریل]] | colspan="2" {{CEmpty}} | [[کلسی چو]] | [[ایزابلا آمارا]] | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[الکترو (مارول کمیکس)|الکترو]] | colspan="2" {{CEmpty}} | colspan="2" | [[جیمی فاکس]]<ref name="NWHPastVillains"/> | colspan="2" {{CEmpty}} |- ! [[کرکس (کمیک)|کرکس / آدرین تومز]] | colspan="3" {{CEmpty}} | colspan="2" | [[مایکل کیتون]] | {{CEmpty}} |- ! [[پرولر (کمیک)|پرولر]] | colspan="3" {{CEmpty}} | [[دونالد گلاور]] | {{نامعلوم}}{{Ref|archive|A}} | [[ماهرشالا علی]]{{Efn|This version of the characters uses the alias of Prowler.}} |- ! [[مک گارگان]] | colspan="3" {{CEmpty}} | [[مایکل ماندو]] | {{CEmpty}} | [[خواکین کوسیو]]{{Efn|This version of the character uses the alias of [[عقرب (مارول کامیکس)]].}} |-<!-- ! [[Matt Murdock (Marvel Cinematic Universe)|Matt Murdock]] | colspan="3" {{CEmpty}} | [[چارلی کاکس]]{{Ref|cameo|C}} | {{CEmpty}} | {{نامعلوم}}{{Ref|cameo|C}}{{Efn|In ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' (2018), a younger version of Matt Murdock briefly appears as an alternate [[کینگ‌پین]]'s son amongst numerous alternate reality versions of his deceased family during the film's climax.<ref>{{cite web|url=https://www.cbr.com/spider-man-spider-verse-daredevil-easter-egg/|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse Has a Hidden Daredevil Easter Egg|first=Noah|last=Dominguez|website=[[کامیک بوک ریسورسز]]}}</ref>}} |---> ! [[مایلز مورالز]] | colspan="4" {{CEmpty}} | [[شامیک مور]]{{Ref|archive|A}} | شامیک مور |} [[استن لی]] و [[بروس کمپبل]] هر دو در فیلم‌های کوتاه ظاهر شده‌اند. لی، یکی از سازندگان مرد عنکبوتی، در همه فیلم‌ها به جز فیلم ۱۹۷۷ ظاهر شده است. در مرد عنکبوتی، او یکی از تماشاچیان بود که در جریان نبرد بین مرد عنکبوتی و گرین گابلین در میدان تایمز، یک دختر جوان را از آوارهای در حال سقوط گرفت. برای مرد عنکبوتی ۲، او یک بار دیگر به عنوان یک تماشاگر ظاهر می‌شود، این بار یک زن را از سقوط آوار در طول نبرد بین مرد عنکبوتی و دکتر اختاپوس نجات می‌دهد، در حالی که در مرد عنکبوتی ۳، او مردی در خیابان بود که با پیتر پارکر صحبت می‌کرد.<ref>{{cite web|url=http://nypost.com/2013/11/04/stan-lees-mighty-marvel-cameos/|title=Stan Lee’s mighty Marvel cameos|last=Tucker|first=Reed|work=The New York Post|date=November 4, 2013|accessdate=April 24, 2014}}</ref> در سری وب، لی به عنوان یک کتابدار در مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ظاهر می‌شود که با هدفون به موسیقی گوش می‌دهد در حالی که کتاب‌ها را مهر می‌کند، غافل از نبرد در حال انجام،<ref>{{cite web|url=http://splashpage.mtv.com/2011/05/24/amazing-spider-man-stan-lee-cameo/|title=Stan Lee reveals his cameo|publisher=MTV|date=May 24, 2011|accessdate=May 27, 2011|first=Rick|last=Marshall|archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20150919225340/http://splashpage.mtv.com/2011/05/24/amazing-spider-man-stan-lee-cameo/|url-status=dead}}</ref> و مهمان فارغ‌التحصیلی در مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ است.<ref>{{cite web|url=http://www.superherohype.com/news/articles/177263-photos-of-stan-lee-filming-his-amazing-spider-man-2-cameo|title=Photos of Stan Lee Filming His Amazing Spider-Man 2 Cameo|publisher=SuperHeroHype.com|date=June 3, 2013|accessdate=June 3, 2013}}</ref> کمپبل، همکار قدیمی سام ریمی، در هر سه فیلم او حضور داشت. در مرد عنکبوتی، او گوینده رینگ کشتی پیتر بود و به جای نام «مرد عنکبوتی» که پیتر می‌خواست به عنوان آن معرفی شود، نام «مرد عنکبوتی» را به او می‌دهد. در مرد عنکبوتی ۲، او راهبری بود که به پیتر اجازه ورود به [[تئاتر]] برای نمایش مری جین را نمی‌داد، وقتی دیر می‌رسید. برای مرد عنکبوتی ۳، کمپبل به عنوان یک مرد فرانسوی ظاهر می‌شود.<ref>{{cite web|url=http://www.rottentomatoes.com/m/spiderman_3/news/1648712/campbell_explains_quotspider-man_3quot_cameos_to_maguire/|title=Campbell Explains "Spider-Man 3" Cameos to Maguire|publisher=[[Rotten Tomatoes]]|last=Topel|first=Fred|date=May 1, 2007}}</ref> {{یادداشت|۲}} == عوامل فیلم == {|class="wikitable" style="text-align:center; width:99%;" |- ! width=10% rowspan="3" | فیلم‌ها ! colspan="8" | لایو-اکشن ! colspan="2" | انیمیشن |- ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی (فیلم)|مرد عنکبوتی]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی ۲]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی ۳]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (فیلم)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی: دور از خانه]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' ! width:10%;" | ''[[مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (بخش اول)]]'' |- ! ۲۰۰۲ ! ۲۰۰۴ ! ۲۰۰۷ ! ۲۰۱۲ ! ۲۰۱۴ ! ۲۰۱۷ ! ۲۰۱۹ ! ۲۰۲۱ ! ۲۰۱۸ ! ۲۰۲۲ |- ! تهیه‌کنندگان{{سخ}}اجرایی | آوی آراد{{سخ}}[[استن لی]] | colspan="2" | استن لی{{سخ}}کوین فایگی{{سخ}}جوزف ام. کاراکیولو | استن لی{{سخ}}کوین فیگی{{سخ}}مایکل گریلو | ای. بنت والش{{سخ}}استن لی{{سخ}}[[الکس کورتزمن]]{{سخ}}[[روبرتو ارسی]] | [[مارول استودیوز]]{{سخ}}ویکتوریا آلونسو{{سخ}}پاتریشیا ویچر{{سخ}}جرمی لچام{{سخ}}آوی آراد{{سخ}}مت تولماچ{{سخ}}استن لی | لوئیس دیسپوزیتو{{سخ}}ویکتوریا آلونسو{{سخ}}توماس ام. هامل{{سخ}}اریک هاوزرمن کارول{{سخ}}راشل اوکانر{{سخ}}استن لی{{سخ}}آوی آراد{{سخ}}مت تولماچ | لوئیس دیسپوزیتو{{سخ}}ویکتوریا آلونسو{{سخ}}جوآن پریتانو{{سخ}}راشل اوکانر{{سخ}}آوی آراد{{سخ}}مت تولماچ | ویل آلگرا{{سخ}}برایان مایکل بندیس{{سخ}}استن لی | [[پیتر رمزی]]{{سخ}}آدیتیا سود<ref>{{Cite web|url=https://variety.com/2021/film/news/spider-man-into-the-spider-verse-2-directors-1234951631/|title = 'Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel Snares New Directing Trio (EXCLUSIVE)|date = April 19, 2021}}</ref> |- ! آهنگساز | colspan="2" | [[دنی الفمن]] | [[کریستوفر یانگ]] | [[جیمز هورنر]] | [[هانس زیمر]]{{سخ}}شش با شکوه{{Efn|The one-time supergroup includes [[فارل ویلیامز]]، [[جانی مار]]، [[Mike Einziger]], [[جانکی ایکس‌ال]]، Steve Mazzaro, and Andrew Kawczynski.}} | colspan="3" | [[مایکل جاکینو]] | colspan="2" | [[دانیل پمبرتن]] |- ! مدیر فیلمبرداری | [[دان برجس (فیلم‌بردار)]] | colspan="2" |[[بیل پوپ]] | [[جان شواتزمن]] | [[دن میندل]] | [[سالواتوره توتینو]] | متیو جی. لوید | [[مائورو فیوره]] | {{ن-م}} | {{ن-م}} |- ! تدوین گر | [[باب مورافسکی]]{{سخ}}آرتور کوبرن | colspan="2" |باب موراوسکی | آلن ادوارد بل{{سخ}}[[مایکل مک کاسکر]]{{سخ}}[[پیترو اسکالیا]] | پیترو اسکالیا | دن لبنتال{{سخ}}دبی برمن | دن لبنتال{{سخ}}لی فولسوم-بوید | جفری فورد{{سخ}}لی فولسوم بوید | رابرت فیشر جونیور | {{نامعلوم}} |} {{یادداشت‌ها}} == بازخورد == === گیشه === {{سرنویس|هر فیلم به بخش "گیشه" مقاله خود پیوند داده شده است.}} {| class="wikitable" |- ! rowspan="2" | فیلم ! colspan="2" | تاریخ انتشار ! colspan="3" | درآمد ناخالص باکس آفیس ! colspan="2" text="wrap" | رتبه‌بندی باکس آفیس ! rowspan="2" | بودجه ! rowspan="2"| {{Abbr|ارجاع|References}} |- ! ایالات متحده ! خارج از{{سخ}}ایالات متحده ! آمریکای شمالی ! خارج از{{سخ}}آمریکای شمالی ! در سراسر جهان ! همه زمان ها{{سخ}}آمریکای شمالی ! تمام وقت{{سخ}}در سراسر جهان |- ! colspan="10" style="background:#ccf;"| [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|مجموعه فیلم سم ریمی]] |- |''[[مرد عنکبوتی (فیلم)|مرد عنکبوتی]]'' | colspan="2" style="text-align:center;"| ۳ مه ۲۰۰۲ | style="text-align:center;"| $۴۰۷٬۰۲۲٬۸۶۰ | style="text-align:center;"| $۴۱۸٬۰۰۲٬۱۷۶ | style="text-align:center;"| $۸۲۵٬۰۲۵٬۰۳۶ | style="text-align:center;"| ۳۵ | style="text-align:center;"| ۸۲ | style="text-align:center;"| $139 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=spiderman.htm|title=Spider-Man (2002)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- |''[[مرد عنکبوتی ۲]]'' | colspan="2" style="text-align:center;"| ۳۰ ژوئن ۲۰۰۴ | style="text-align:center;"| $۳۷۳٬۵۸۵٬۸۲۵ | style="text-align:center;"| $۴۱۵٬۳۹۰٬۶۲۸ | style="text-align:center;"| $۷۸۸٬۹۷۶٬۴۵۳ | style="text-align:center;"| ۴۶ | style="text-align:center;"| ۹۵ | style="text-align:center;"| $200 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=spiderman2.htm|title=Spider-Man 2 (2004)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- |''[[مرد عنکبوتی ۳]]'' | style="text-align:center;"| ۴ مه ۲۰۰۷ | style="text-align:center;"| ۱ مه ۲۰۰۷ | style="text-align:center;"| $۳۳۶٬۵۳۰٬۳۰۳ | style="text-align:center;"| $۵۵۸٬۴۵۳٬۰۷۰ | style="text-align:center;"| $۸۹۴٬۹۸۳٬۳۷۳ | style="text-align:center;"| ۶۰ | style="text-align:center;"| ۶۴ | style="text-align:center;"| $258 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=spiderman3.htm|title=Spider-Man 3 (2007)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- ! colspan="10" style="background:#ccf;"| [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|مجموعه فیلم مارک وب]] |- |''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (فیلم)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]]'' | style="text-align:center;"| ۳ ژوئیه ۲۰۱۲ | style="text-align:center;"| ۲۷ ژوئن ۲۰۱۲ | style="text-align:center;"| $۲۶۲٬۰۳۰٬۶۶۳ | style="text-align:center;"| $۴۹۵٬۹۰۰٬۰۰۰ | style="text-align:center;"| $۷۵۷٬۹۳۰٬۶۶۳ | style="text-align:center;"| ۱۱۵ | style="text-align:center;"| ۱۰۴ | style="text-align:center;"| $230 million | style="text-align:center;"|<ref name="BoxOffice">{{cite web|title=The Amazing Spider-Man (2012)|url=https://boxofficemojo.com/movies/?id=spiderman4.htm|work=Box Office Mojo|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- |''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲]]'' | style="text-align:center;"| ۲ مه ۲۰۱۴ | style="text-align:center;"| ۱۶ آوریل ۲۰۱۴ | style="text-align:center;"| $۲۰۲٬۸۵۳٬۹۳۳ | style="text-align:center;"| $۵۰۶٬۱۲۸٬۳۹۰ | style="text-align:center;"| $۷۰۸٬۹۸۲٬۳۲۳ | style="text-align:center;"| ۲۰۸ | style="text-align:center;"| ۱۲۱ | style="text-align:center;"| $250 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=amazingspiderman2.htm|title=The Amazing Spider-Man 2 (2014)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- ! colspan="10" style="background:#ccf;"| [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|دنیای سینمایی مارول]] |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' | style="text-align:center;"| ۷ ژوئیه ۲۰۱۷ | style="text-align:center;"| ۵ ژوئیه ۲۰۱۷ | style="text-align:center;"| $۳۳۴٬۲۰۱٬۱۴۰ | style="text-align:center;"| $۵۴۵٬۹۶۵٬۷۸۴ | style="text-align:center;"| $۸۸۰٬۱۶۶٬۹۲۴ | style="text-align:center;"| ۶۴ | style="text-align:center;"| ۶۸ | style="text-align:center;"| $175 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=spiderman2017.htm|title=Spider-Man: Homecoming (2017)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: دور از خانه]]'' | style="text-align:center;"| ۲ ژوئیه ۲۰۱۹ | style="text-align:center;"| ۲۸ ژوئن ۲۰۱۹ | style="text-align:center;"| $۳۹۰٬۵۳۲٬۰۸۵ | style="text-align:center;"| $۷۴۱٬۳۹۵٬۹۱۱ | style="text-align:center;"| $۱٬۱۳۱٬۹۲۷٬۹۹۶ | style="text-align:center;"| ۴۰ | style="text-align:center;"| ۲۵ | style="text-align:center;"| $160 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/release/rl3791750657/|title=Spider-Man: Far from Home|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- | scope="row | ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' | style="text-align:center;"| ۱۷ دسامبر ۲۰۲۱ | style="text-align:center;"| ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱ | style="text-align:center;"| $۴۶۷٬۳۳۱٬۸۵۵ | style="text-align:center;"| $۵۸۷٬۱۰۰٬۰۰۰ | style="text-align:center;"| $۱٬۰۵۴٬۴۳۱٬۸۵۵ | style="text-align:center;"| ۱۹ | style="text-align:center;"| ۳۷ | style="text-align:center;"| $200 million | style="text-align:center;"| |- ! colspan="10" style="background:#ccf;"| انیمیشن دنیای عنکبوتی |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' | style="text-align:center;"| ۱۴ دسامبر ۲۰۱۸ | style="text-align:center;"| ۱۲ دسامبر ۲۰۱۸ | style="text-align:center;"| $۱۹۰٬۲۴۱٬۳۱۰ | style="text-align:center;"| $۱۸۵٬۲۹۹٬۵۲۱ | style="text-align:center;"| $۳۷۵٬۵۴۰٬۸۳۱ | style="text-align:center;"| ۲۳۲ | style="text-align:center;"| ۳۳۵ | style="text-align:center;"| $90 million | style="text-align:center;"|<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/movies/?id=animatedspider-man.htm|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse (2018)|work=[[Box Office Mojo]]|access-date=August 2, 2020}}</ref> |- ! colspan="3"| جمع ! ${{formatnum:2964329974}} ! $۴٬۴۵۳٬۶۳۵٬۴۸۰ ! $۷٬۴۱۷٬۹۶۵٬۴۵۴ ! ۶ ! ۶ ! $1.702 billion !<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/franchises/chart/?id=spiderman.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20051126045513/http://www.boxofficemojo.com/franchises/chart/?id=spiderman.htm|url-status=dead|archive-date=November 26, 2005|title=Spider-Man Movies at the Box Office|publisher=Box Office Mojo|access-date=November 26, 2019}}</ref>{{سخ}}<ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/franchises/?order=DESC&p=.htm&sort=sumgross&view=Franchise.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20181216073834/https://www.boxofficemojo.com/franchises/?order=DESC&p=.htm&sort=sumgross&view=Franchise.htm|url-status=dead|archive-date=December 16, 2018|title=Movie Franchises and Brands Index|publisher=Box Office Mojo|access-date=July 24, 2019}}</ref> |} سه فیلم اول «مرد عنکبوتی» در آخر هفته افتتاحیه خود رکوردهای روز افتتاحیه جدیدی را در آمریکای شمالی ثبت کردند.<ref>{{cite web | url=http://www.boxofficemojo.com/briefing/spiderman.htm | title=برفینگ ویژه مرد عنکبوتی | work=[[موجو باکس آفیس]] | accessdate=22 مه 2007}}</ref> این فیلم‌ها در میان رتبه‌بندی‌های آمریکای شمالی [[فهرست فیلم‌ها بر پایه نشریات مارول کامیکس]] با «[[مرد عنکبوتی]]» قرار دارند. رتبه دوم، "[[مرد عنکبوتی ۲]]" رتبه سوم، و "[[مرد عنکبوتی ۳]]" رتبه چهارم.<ref>{{cite web | url=http://www.boxofficemojo.com/franchises/chart/?id=marvelcomics.htm | عنوان=فیلم‌های کمیک مارول | work=[[موجو باکس آفیس]] | accessdate=15 می 2007}}</ref> در آمریکای شمالی، «[[مرد عنکبوتی]]»، «[[مرد عنکبوتی ۲]]» و «[[مرد عنکبوتی ۳]]» در رتبه‌های سوم، چهارم و پنجم قرار دارند. همه [[فیلم ابرقهرمانی]]، با سومین فیلم در رتبه پنجم جهانی فیلم‌های ابرقهرمانی (پس از ''[[انتقام‌جویان (فیلم ۲۰۱۲)|انتقام‌جویان]]''، ''[[مرد آهنی ۳]]''، ''[[شوالیه تاریکی (فیلم)|شوالیه تاریکی]]'' و ''[[شوالیه تاریکی برمی‌خیزد]]'').<ref>{{cite web | url=http://www.boxofficemojo.com/genres/chart/?id=superhero.htm | عنوان=فیلم‌های ابرقهرمانی | work=[[موجو باکس آفیس]] | accessdate=15 می 2007}}</ref> ''[[مرد عنکبوتی]]''، ''[[مرد عنکبوتی ۲]]'' و ''[[مرد عنکبوتی ۳]]'' موفق‌ترین فیلم‌های تولید شده توسط [[سونی پیکچرز]] در آمریکای شمالی.<ref>{{cite web | url=http://www.boxofficemojo.com/studio/chart/?studio=sony.htm | عنوان=نتایج باکس آفیس تمام وقت سونی / کلمبیا | work=[[موجو باکس آفیس]] | accessdate=17 می 2007}}</ref> === نظرات انتقادی و عمومی === {{سرنویس|هر فیلم به بخش "پاسخ انتقادی" مقاله خود پیوند داده شده است.}} {| class="wikitable sortable" |- ! فیلم ! [[راتن تومیتوز]] ! [[متاکریتیک]] ! [[سینماسکور]] |- ! colspan="4" style="background:#ccf;" | [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|مجموعه فیلم سم ریمی]] |- |''[[مرد عنکبوتی (فیلم)]]'' | ۹۰٪ (۲۴۵ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man (2002)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spiderman|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=May 19, 2020}}</ref> | ۷۳ (۳۸ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man|title=Spider-Man Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=May 15, 2007}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A−}}<ref name="CinemaScore">{{cite web |url= https://www.cinemascore.com/publicsearch/index/title/ |title= Cinemascore |url-status= dead |archive-url= https://web.archive.org/web/20181220122629/https://www.cinemascore.com/publicsearch/index/title/ |archive-date= 2018-12-20}}</ref> |- |''[[مرد عنکبوتی ۲]]'' | ۹۳٪ (۲۷۶ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man 2 (2004)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spiderman_2|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=May 19, 2020}}</ref> | ۸۳ (۴۱ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man-2|title=Spider-Man 2 Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=May 15, 2007}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A−}}<ref name="CinemaScore"/> |- |''[[مرد عنکبوتی ۳]]'' | ۶۳٪ (۲۶۳ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man 3 (2007)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spiderman_3|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۵۹ (۴۰ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man-3|title=Spider-Man 3 Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=May 15, 2007}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|B+}}<ref name="CinemaScore"/> |- ! colspan="4" style="background:#ccf;" | [[پیتر پارکر (مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز)|مجموعه فیلم مارک وب]] |- |''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (فیلم)|مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز]]'' | ۷۲٪ (۳۳۶ بررسی)<ref>{{cite web|title=The Amazing Spider-Man (2012)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_amazing_spider_man|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۶۶ (۴۲ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/the-amazing-spider-man|title=The Amazing Spider-Man Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=July 8, 2012}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A−}}<ref name="CinemaScore"/> |- |''[[مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲]]'' | ۵۲٪ (۳۱۲ بررسی)<ref>{{cite web|title=The Amazing Spider-Man 2 (2014)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/the_amazing_spider_man_2|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۵۳ (۵۰ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/the-amazing-spider-man-2|title=The Amazing Spider-Man 2 Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=September 6, 2018}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|B+}}<ref name="CinemaScore"/> |- ! colspan="4" style="background:#ccf;" | [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|دنیای سینمایی مارول]] |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' | ۹۲٪ (۳۹۵ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man: Homecoming (2017)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spider_man_homecoming|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۷۳ (۵۱ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man-homecoming|title=Spider-Man: Homecoming Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=July 8, 2017}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A}}<ref name="CinemaScore"/> |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: دور از خانه]]'' | ۹۰٪ (۴۵۳ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man: Far From Home (2019)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spider_man_far_from_home|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۶۹ (۵۵ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man-far-from-home|title=Spider-Man: Far from Home Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=July 10, 2019}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A}}<ref name="CinemaScore"/> |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' | ۹۳٪ (۳۷۸ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man: No Way Home Home (2021)|url= https://www.rottentomatoes.com/m/spider_man_no_way_home|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=January 1, 2022}}</ref> | ۷۱ (۵۸ بررسی)<ref>{{cite web|url= https://www.metacritic.com/movie/spider-man-no-way-home|title=Spider-Man: No Way Home Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=January 1, 2022}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A+}}<ref name="CinemaScore"/> |- ! colspan="4" style="background:#ccf;" | انیمیشن دنیای عنکبوتی |- | scope="row" | ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' | ۹۷٪ (۳۹۳ بررسی)<ref>{{cite web|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse (2018)|url=https://www.rottentomatoes.com/m/spider_man_into_the_spider_verse|work=[[راتن تومیتوز]]|access-date=September 4, 2020}}</ref> | ۸۷ (۵۰ بررسی)<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/spider-man-into-the-spider-verse|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse Reviews|work=[[متاکریتیک]]|access-date=January 4, 2019}}</ref> | style="text-align:center;"| {{Sort grade|A+}}<ref name="CinemaScore"/> |} == جستارهای وابسته == * [[مرد عنکبوتی]] * [[فهرست فیلم‌های بر پایه مارول کامیکس]] * [[مرد عنکبوتی (مجموعه فیلم سم ریمی)]] * [[مرد عنکبوتی (مجموعه فیلم مارک وب)]] * [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|مرد عنکبوتی (مجموعه فیلم جان واتس)]] == منابع == {{پانویس|۲|refs= <!-- ونوم --> <ref name="EWComicConVenom">{{Cite web |last=Coggan |first=Devan |date=July 13, 2018 |title=Venom: How Tom Hardy transformed himself into a sharp-toothed, slobbering symbiote |url=https://ew.com/movies/2018/07/13/venom-tom-hardy-comic-con-preview/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70uzFMPv9?url=https://ew.com/movies/2018/07/13/venom-tom-hardy-comic-con-preview/ |archive-date=July 15, 2018 |access-date=July 15, 2018 |website=[[Entertainment Weekly]]}}</ref> <ref name="VFilmingStart">{{Cite tweet |number=922650329828663296 |user=VenomMovie |title=Day 1. #Venom |author=Venom Movie |author-link=Venom (2018 film) |date=October 23, 2017 |access-date=October 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171024032456/https://twitter.com/VenomMovie/status/922650329828663296/ |archive-date=October 24, 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="VHardyWrapped">{{Cite instagram |last=Hardy |first=Tom |author-link=Tom Hardy |user=tomhardy |postid=BecrXARhIxP |date=January 27, 2018 |title=Wrapped. Life back. Bye 👋 |access-date=February 9, 2018 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6x5Rc1Ll8?url=https://www.instagram.com/p/BecrXARhIxP/ |archive-date=February 8, 2018}}</ref> <ref name="VOctoberFilming">{{Cite web |last=Marc |first=Christopher |date=September 9, 2017 |title=Update: 'Venom' Production Start Delayed Until Late October |url=https://omegaunderground.com/2017/09/09/update-venom-production-start-delayed-late-october/ |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/6tMThSZus?url=https://omegaunderground.com/2017/09/09/update-venom-production-start-delayed-late-october/ |archive-date=September 10, 2017 |access-date=September 10, 2017 |website=Omega Underground}}</ref> <ref name="VSFFilming">{{Cite web |last=Pereira |first=Alyssa |date=January 11, 2018 |title=Marvel movie 'Venom' starring Tom Hardy and Michelle Williams to film in San Francisco |url=https://www.sfgate.com/movies/article/Marvel-movie-Venom-Tom-Hardy-san-francisco-12492098.php |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6wmNRdxOt?url=https://www.sfgate.com/movies/article/Marvel-movie-Venom-Tom-Hardy-san-francisco-12492098.php |archive-date=January 27, 2018 |access-date=January 27, 2018 |website=[[San Francisco Chronicle]]}}</ref> <ref name="VenomPostCredits">{{Cite web |last=Lussier |first=Germain |date=December 6, 2018 |title=For Spider-Man: Into the Spider-Verse, Every Cool Surprise You Can Imagine Was Considered |url=https://io9.gizmodo.com/for-spider-man-into-the-spider-verse-every-cool-surpr-1830893467 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181207053842/https://io9.gizmodo.com/for-spider-man-into-the-spider-verse-every-cool-surpr-1830893467 |archive-date=December 7, 2018 |access-date=December 12, 2018 |website=[[io9]] |quote='Meanwhile in another universe.' Those four words at the end of ''Venom'' may have changed everything when it comes to ''Spider-Man'' movies. By shifting out of ''Venom''{{'}}s universe and showing a scene from ''Spider-Man: Into the Spider-Verse'', the filmmakers and studio made it abundantly clear that ''Venom'' and ''Into the Spider-Verse'' are both happening in the same multiverse.}}</ref> <ref name="AradTolmachOct2018ColliderAll">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=October 16, 2018 |title='Venom' Producers on Carnage, 'Morbius', & Why 'Spider-Man: Into the Spiderverse' Is "Mindblowing" |url=https://collider.com/venom-spoilers-interview-avi-arad-matt-tolmach/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/73DpjOWqP?url=https://collider.com/venom-spoilers-interview-avi-arad-matt-tolmach/ |archive-date=October 16, 2018 |access-date=October 17, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <!-- ونوم: بگذارید کارنیج بیاید --> <ref name="SerkisV2Trailer">{{Cite web |last=Schedeen |first=Jesse |date=May 10, 2021 |title=Venom: Let There Be Carnage – Exclusive Trailer Breakdown with Director Andy Serkis |url=https://www.ign.com/articles/venom-let-there-be-carnage-exclusive-trailer-breakdown-with-director-andy-serkis |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510131610/https://www.ign.com/articles/venom-let-there-be-carnage-exclusive-trailer-breakdown-with-director-andy-serkis |archive-date=May 10, 2021 |access-date=May 10, 2021 |website=[[IGN]]}}</ref> <ref name="FleischerOct2018ColliderSpoilers">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=October 12, 2018 |title=Director Ruben Fleischer on 'Venom', Carnage, and Tom Hardy's Insane Performance |url=https://collider.com/ruben-fleischer-interview-venom-spoilers/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/73DoqFq3L?url=https://collider.com/ruben-fleischer-interview-venom-spoilers/ |archive-date=October 16, 2018 |access-date=October 17, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="MarcelV2">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=January 7, 2019 |title='Venom' Sequel in Works With Kelly Marcel Returning to Pen Script (Exclusive) |url=https://variety.com/2019/film/news/venom-sequel-sony-tom-hardy-1203098558/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190108050614/https://variety.com/2019/film/news/venom-sequel-sony-tom-hardy-1203098558/ |archive-date=January 8, 2019 |access-date=January 8, 2019 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref name="SerkisVenom2">{{Cite web |last=Kit |first=Borys |date=August 5, 2019 |title=Andy Serkis Closes Deal to Direct 'Venom 2' (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/venom-2-andy-serkis-direct-1228724 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190805213441/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/venom-2-andy-serkis-direct-1228724 |archive-date=August 5, 2019 |access-date=August 5, 2019 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="HardyFilmingStart">{{Cite web |last=Ridgley |first=Charlie |date=November 15, 2019 |title=Venom 2 Starts Production Today |url=https://comicbook.com/marvel/2019/11/15/venom-2-filming-tom-hardy-post-sony/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115190358/https://comicbook.com/marvel/2019/11/15/venom-2-filming-tom-hardy-post-sony/ |archive-date=November 15, 2019 |access-date=November 16, 2019 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="LeavesdenFilming">{{Cite web |last=Marc |first=Christopher |date=September 8, 2019 |title=Exclusive: Tom Hardy's 'Venom 2' Will Shoot At Warner Bros. Studios Leavesden |url=https://hnentertainment.co/exclusive-tom-hardys-venom-2-will-shoot-at-warner-bros-studios-leavesden/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115011835/https://hnentertainment.co/exclusive-tom-hardys-venom-2-will-shoot-at-warner-bros-studios-leavesden/ |archive-date=November 15, 2019 |access-date=November 16, 2019 |website=HNEntertainment}}</ref> <ref name="EnglandWrap">{{Cite web |last=Perine |first=Aaron |date=February 8, 2020 |title=Venom 2 Production Celebrates Production Wrap in London |url=https://comicbook.com/marvel/2020/02/09/venom-2-production-celebrates-production-wrap--london/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200209141548/https://comicbook.com/marvel/2020/02/09/venom-2-production-celebrates-production-wrap--london/ |archive-date=February 9, 2020 |access-date=February 10, 2020 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="V2Release">{{Cite web |last=Couch |first=Aaron |date=September 6, 2021 |title='Venom: Let There Be Carnage' Moves Up 2 Weeks |url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/venom-let-there-be-carnage-release-date-1235008962/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210906162034/https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/venom-let-there-be-carnage-release-date-1235008962/ |archive-date=September 6, 2021 |access-date=September 6, 2021 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- موربیوس --> <ref name="MorbiusSynopsis">{{Cite web |last=Ramirez II |first=Hector |date=January 14, 2020 |title=Morbius: Sony Releases Spider-Verse Vampire Film's Official Summary |url=https://www.cbr.com/morbius-sony-spider-verse-synopsis/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115143400/https://www.cbr.com/morbius-sony-spider-verse-synopsis/ |archive-date=January 15, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[Comic Book Resources]]}}</ref> <ref name="LetoEspinosa2">{{Cite web |last=Fleming |first=Mike Jr. |date=June 27, 2018 |title=Jared Leto, Daniel Espinosa Team For Sony's 'Morbius' Spider-Man Spinoff |url=https://deadline.com/2018/06/jared-leto-daniel-espinosa-team-morbius-spider-man-spinoff-sony-pictures-1202418275/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Uxper4Q?url=https://deadline.com/2018/06/jared-leto-daniel-espinosa-team-morbius-spider-man-spinoff-sony-pictures-1202418275/ |archive-date=June 27, 2018 |access-date=June 28, 2018 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="LetoFilmingBegin">{{Cite tweet |number=1102983179659628544 |user=JaredLeto |title=1 week down...11 to go... Get Ready 💪 #MORBIUS @MorbiusMovie |author-link=Jared Leto |date=March 5, 2019 |access-date=March 10, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306083458/https://twitter.com/JaredLeto/status/1102983179659628544 |archive-date=March 6, 2019 |url-status=live |last=Leto |first=Jared}}</ref> <ref name="LetoLondon">{{Cite web |last=Zinski |first=Dan |date=February 11, 2019 |title=Morbius Star Jared Leto Teases Start Of Filming In London |url=https://screenrant.com/morbius-movie-jared-leto-filming-start/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190212030807/https://screenrant.com/morbius-movie-jared-leto-filming-start/ |archive-date=February 12, 2019 |access-date=February 24, 2019 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="PascalMorbiusWrapped">{{Cite web |last=Dumaraog |first=Ana |date=June 22, 2019 |title=Future Spider-Man Spinoff Movies Will Stand On Their Own |url=https://screenrant.com/spider-man-spinoff-movies-standalone-future/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190622224853/https://screenrant.com/spider-man-spinoff-movies-standalone-future/ |archive-date=June 22, 2019 |access-date=September 27, 2019 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="KeatonM">{{Cite web |last=Boucher |first=Geoff |date=January 13, 2020 |title='Morbius' Teaser: Jared Leto Sinks Teeth Into Marvel Vampire Role |url=https://deadline.com/video/morbius-trailer-jared-leto-sinks-teeth-into-marvel-comics-vampire-role/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200114041940/https://deadline.com/video/morbius-trailer-jared-leto-sinks-teeth-into-marvel-comics-vampire-role/ |archive-date=January 14, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="KeatonMConfirmed">{{Cite web |last=Keegan |first=Rebecca |date=August 18, 2021 |title=Michael Keaton on Reviving Batman and the Power of Saying No to Hollywood |url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-features/michael-keaton-on-reviving-batman-the-protege-worth-dopestick-1234998480/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210818180118/https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-features/michael-keaton-on-reviving-batman-the-protege-worth-dopestick-1234998480/ |archive-date=August 18, 2021 |access-date=August 18, 2021 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="MorbiusSpiderMan">{{Cite web |last=Newby |first=Richard |date=January 13, 2020 |title=How 'Morbius' Can Build to a Spider-Man Crossover Movie |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-morbius-can-build-a-spider-man-venom-crossover-movie-1269150 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200113232006/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-morbius-can-build-a-spider-man-venom-crossover-movie-1269150 |archive-date=January 13, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="LetoTrailerM">{{Cite web |last=Yehl |first=Joshua |date=January 14, 2020 |title=Morbius Trailer First Look: Jared Leto Talks Debut as the Iconic Marvel Monster |url=https://www.ign.com/articles/morbius-trailer-jared-leto-first-interview-exclusive |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115230522/https://www.ign.com/articles/morbius-trailer-jared-leto-first-interview-exclusive |archive-date=January 15, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[IGN]]}}</ref> <!-- کراون شکارچی --> <ref name="TaylorJohnsonKraven"/> <ref name="WenkKtH">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=August 2, 2018 |title=Exclusive: 'Kraven the Hunter' Movie Lands 'Equalizer' Writer Richard Wenk |url=https://collider.com/kraven-the-hunter-movie-richard-wenk/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71PmO5TRp?url=https://collider.com/kraven-the-hunter-movie-richard-wenk/ |archive-date=August 4, 2018 |access-date=August 4, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="ChandorKravenTalks">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=August 20, 2020 |title=Marvel's 'Kraven The Hunter' Movie At Sony Eyes 'Triple Frontier's J.C. Chandor As Director |url=https://deadline.com/2020/08/kraven-the-hunter-movie-jc-chandor-director-sony-marvel-1203012135/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200820224354/https://deadline.com/2020/08/kraven-the-hunter-movie-jc-chandor-director-sony-marvel-1203012135/ |archive-date=August 20, 2020 |access-date=August 20, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <!-- فیلم‌های در حال توسعه --> <ref name="NightwatchSneiderScoop">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=2XGYj4IheCM |title=Meet the Movie Press for September 1st, 2017 |date=September 1, 2017 |last=Popcorn Talk |access-date=September 3, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904215530/https://www.youtube.com/watch?v=2XGYj4IheCM |archive-date=September 4, 2017 |url-status=live |website=[[YouTube]]}}</ref> <ref name="NightwatchLeeCoker">{{Cite web |last1=Couch |first1=Aaron |last2=McMillan |first2=Graeme |date=March 14, 2018 |title=Spike Lee Circling Sony Superhero Movie 'Nightwatch' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/nightwatch-spike-lee-circling-sony-superhero-movie-1094433 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6xvIGKVPs?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/nightwatch-spike-lee-circling-sony-superhero-movie-1094433 |archive-date=March 14, 2018 |access-date=March 15, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="NightwatchNoLee">{{Cite web |last=Schaefer |first=Sandy |date=October 25, 2018 |title=Spike Lee is Not Making Sony Marvel's Nightwatch Movie |url=https://screenrant.com/spike-lee-sony-marvel-nightwatch-not-directing/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181025193303/https://screenrant.com/spike-lee-sony-marvel-nightwatch-not-directing/ |archive-date=October 25, 2018 |access-date=October 26, 2018 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <!-- شش خبیث --> <ref name="GoddardSS">{{Cite web |last1=Kit |first1=Borys |last2=Ford |first2=Rebecca |date=April 7, 2014 |title=Spider-Man Spinoff 'Sinister Six' Names Director |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-sinister-six-694345 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71Pmk6HZu?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-sinister-six-694345 |archive-date=August 4, 2018 |access-date=August 4, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- مادام وب --> <ref name="MadameWeb">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=September 26, 2019 |title=Exclusive: Sony Taps 'Morbius' Writers for 'Madame Web' Movie Set in Spider-Man Universe |url=https://collider.com/madame-web-movie-sets-morbius-writers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190927095626/https://collider.com/madame-web-movie-sets-morbius-writers/ |archive-date=September 27, 2019 |access-date=September 26, 2019 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="ClarksonMay2020">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=May 20, 2020 |title=Secret Marvel Movie From Sony in the Works With Director S.J. Clarkson (Exclusive) |url=https://variety.com/2020/film/news/sj-clarkson-marvel-universe-sony-1234612107/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200520214910/https://variety.com/2020/film/news/sj-clarkson-marvel-universe-sony-1234612107/ |archive-date=May 21, 2020 |access-date=May 20, 2020 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <!-- اورچی --> <ref name="OrciMar2020">{{Cite web |last=Gonzalez |first=Umberto |date=March 10, 2020 |title=Roberto Orci to Write Untitled 'Spider-Man' Spin-Off (Exclusive) |url=https://www.thewrap.com/roberto-orci-untitled-spider-man-spin-off/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200313234133/https://www.thewrap.com/roberto-orci-untitled-spider-man-spin-off/ |archive-date=March 13, 2020 |access-date=March 10, 2020 |website=[[TheWrap]]}}</ref> <!-- جک‌پات --> <ref name="GuggenheimMay2020">{{Cite web |last=Fleming |first=Mike Jr. |date=May 21, 2020 |title=Marc Guggenheim Scripting Spider-Man Universe Heroine 'Jackpot' Movie For Sony Pictures |url=https://deadline.com/2020/05/marc-guggenheim-scripting-spider-man-universe-heroine-jackpot-movie-for-sony-pictures-1202940719/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200521175205/https://deadline.com/2020/05/marc-guggenheim-scripting-spider-man-universe-heroine-jackpot-movie-for-sony-pictures-1202940719/ |archive-date=May 21, 2020 |access-date=May 21, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="GuggenheimJackpotTwoYears">{{Cite web |last=Burlingame |first=Russ |date=May 25, 2020 |title=Marc Guggenheim Has Been Working on Jackpot Way Longer Than You Think |url=https://comicbook.com/movies/news/marc-guggenheim-working-on-jackpot-movie-two-years/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200526061532/https://comicbook.com/movies/news/marc-guggenheim-working-on-jackpot-movie-two-years/ |archive-date=May 26, 2020 |access-date=May 26, 2020 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <!-- وایلد --> <ref name="WildeAug2020">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=August 19, 2020 |title=Olivia Wilde Tapped To Direct Untitled Female-Centered Marvel Movie At Sony |url=https://deadline.com/2020/08/olivia-wilde-spider-woman-director-secret-marvel-movie-sony-1203017798/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819221633/https://deadline.com/2020/08/olivia-wilde-spider-woman-director-secret-marvel-movie-sony-1203017798/ |archive-date=August 19, 2020 |access-date=August 19, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <!-- ونوم ۳ --> <ref name="HardyTrilogy">{{Cite web |last=Outlaw |first=Kofi |date=August 24, 2018 |title=Tom Hardy Is Already Signed for 'Venom' Movie Trilogy |url=https://comicbook.com/marvel/2018/08/24/tom-hardy-venom-movie-trilogy/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/724JSiJVe?url=https://comicbook.com/marvel/2018/08/24/tom-hardy-venom-movie-trilogy/ |archive-date=August 30, 2018 |access-date=August 31, 2018 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="SerkisFutureSR">{{Cite web |last=Crossman |first=Ash |date=September 28, 2021 |title=Andy Serkis Interview: Venom 2 |url=https://screenrant.com/venom-2-carnage-andy-serkis-interview/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210930223943/https://screenrant.com/venom-2-carnage-andy-serkis-interview/ |archive-date=September 30, 2021 |access-date=September 30, 2021 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="PascalPlanningV3">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=December 6, 2021 |title=Producer Amy Pascal on 'Spider-Man: No Way Home' and the Status of 'Venom 3' |url=https://collider.com/venom-3-update-amy-pascal-spider-man-no-way-home-comments/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211206224916/https://collider.com/venom-3-update-amy-pascal-spider-man-no-way-home-comments/ |archive-date=December 6, 2021 |access-date=December 30, 2021 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <!-- فیلم‌های دیگر --> <ref name="GyllenhaalMysterio">{{Cite web |last=Couch |first=Aaron |date=June 23, 2018 |title=Tom Holland Reveals Next 'Spider-Man' Movie Is Called 'Far From Home' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-far-home-tom-holland-reveals-title-next-movie-1122904 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Pob3QSQ?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-far-home-tom-holland-reveals-title-next-movie-1122904 |archive-date=June 24, 2018 |access-date=June 24, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- سیلک --> <ref name="2023Dates">{{Cite web |last=Barnhardt |first=Adam |date=October 22, 2021 |title=Sony Announces Two New Marvel Movies for 2023 |url=https://comicbook.com/marvel/news/sony-two-new-marvel-movies-for-2023/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211022220906/https://comicbook.com/marvel/news/sony-two-new-marvel-movies-for-2023/ |archive-date=October 22, 2021 |access-date=October 23, 2021 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="SilkSpezialy">{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=June 18, 2021 |title=Tom Spezialy Inks Overall Deal With Amazon Studios, Joins Marvel Series 'Silk' As Showrunner |url=https://deadline.com/2021/06/tom-spezialy-overall-deal-amazon-studios-silk-marvel-series-showrunner-spinderman-spinoff-1234777807/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210618212303/https://deadline.com/2021/06/tom-spezialy-overall-deal-amazon-studios-silk-marvel-series-showrunner-spinderman-spinoff-1234777807/ |archive-date=June 18, 2021 |access-date=June 18, 2021 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="SilkJun2018">{{Cite web |last=N'Duka |first=Amanda |date=June 22, 2018 |title=Sony & Amy Pascal Developing Marvel Comic 'Silk', About Korean-American Superhero |url=https://deadline.com/2018/06/silk-marvel-comic-movie-korean-american-superhero-1202415165/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70ON6koNU?url=https://deadline.com/2018/06/silk-marvel-comic-movie-korean-american-superhero-1202415165/ |archive-date=June 23, 2018 |access-date=June 24, 2018 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="SilkMoon">{{Cite web |last=Otterson |first=Joe |date=September 3, 2020 |title=Silk Live-Action Marvel Series in the Works at Sony Pictures Television |url=https://variety.com/2020/tv/news/silk-marvel-tv-series-live-action-1234758434/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200903211406/https://variety.com/2020/tv/news/silk-marvel-tv-series-live-action-1234758434/ |archive-date=September 3, 2020 |access-date=September 3, 2020 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <!-- نقره ای و مشکی --> <ref name="S&BTVRumor">{{Cite web |last=Troughton |first=James |date=January 15, 2020 |title=Exclusive: Silver & Black TV Show In Development |url=https://fandomwire.com/2020/01/14/exclusive-silver-black-tv-show-in-development |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115135249/https://fandomwire.com/2020/01/14/exclusive-silver-black-tv-show-in-development |archive-date=January 15, 2020 |access-date=April 25, 2020 |website=FandomWire}}</ref> <ref name="PrinceBythewoodApr2020">{{Cite web |last=Davids |first=Brian |date=April 21, 2020 |title='Love & Basketball' at 20: Gina Prince-Bythewood on Wanting to Make a Black 'When Harry Met Sally' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/love-basketball-gina-prince-bythewood-wanting-make-a-black-harry-met-sally-1291248 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200422170436/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/love-basketball-gina-prince-bythewood-wanting-make-a-black-harry-met-sally-1291248 |archive-date=April 22, 2020 |access-date=April 25, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> }} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|0078308|مرد عنکبوتی}} {{فیلم‌های مرد عنکبوتی}} {{دنیای مرد عنکبوتی سونی}} {{دنیای سینمایی مارول}} {{فیلم‌های کمیک مارول}} {{فیلم‌های پویانمایی سینمایی سونی}} [[رده:فرانشیزهای مارول انترتینمنت]] [[رده:فیلم‌های مرد عنکبوتی]] [[رده:مرد عنکبوتی]] peo1ivxsv6q7kgzcn79zdm9azluswnq 0 3280024 42127758 41030353 2025-06-18T23:23:49Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127758 wikitext text/x-wiki {{Infobox ethnic group | group = اسلوونیایی‌ها{{سخ}}Slovenci | population = '''[[Circa|حدود]] ۲–۲٫۵ میلیون'''<ref name="Glasgow">{{cite web |url=http://zgs.zrc-sazu.si/Portals/8/Slo_Geo_Over/16.pdf |title=Ethnic Structure of Slovenia and Slovenes in Neighbouring Countries |work=Slovenia: a geographical overview |first=Jernej |last=Zupančič |publisher=Association of the Geographic Societies of Slovenia |date=August 2004 |accessdate=10 April 2008|format=PDF}}</ref> | popplace = {{Flag icon|Slovenia}} [[اسلوونی]] ۱٬۶۳۱٬۳۶۳<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati/rezultati_red.asp?ter=REG&st=17 |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۸ مارس ۲۰۱۵ |archive-date=۱ ژوئن ۲۰۱۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170601143931/http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati/rezultati_red.asp?ter=REG&st=17 |dead-url=yes }}</ref> | region1 = {{flag|USA}} | ref1 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-geo_id=D&-ds_name=D&-_lang=en&-redoLog=false&-mt_name=ACS_2002_EST_G2000_PCT026 2002 |title=Community Survey |year=2002 |accessdate=13 October 2013 |archiveurl=https://archive.today/20200212052112/http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-geo_id=D&-ds_name=D&-_lang=en&-redoLog=false&-mt_name=ACS_2002_EST_G2000_PCT026 |archivedate=۱۲ فوریه ۲۰۲۰ |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |title=Ancestry: 2000 (Census 2000 Brief) |author=Angela Brittingham |coauthors=G. Patrizia de la Cruz |work=United States Census 2000 |publisher=U.S. Census Bureau |date=June 2006 |accessdate=1 June 2008 |format=PDF |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20041101224147/http://www.census.gov/prod/2004pubs/c2kbr-35.pdf |archivedate=۱ نوامبر ۲۰۰۴}}</ref><ref>{{cite web |url=http://cleveland.konzulat.si/index.php?id=841 |title=Slovenska skupnost v ZDA |accessdate=13 October 2013}}</ref>}} | region6 = {{flag|Argentina}} | ref6 = {{lower|<ref name="Glasgow"/><ref name="atlas"/>}} | region2 = {{flag|Italy}} | ref2 = {{lower|<ref name="Glasgow"/><ref name="atlas">Zupančič, Jernej (author), Orožen Adamič, Milan (photographer), Filipič, Hanzi (photographer): ''Slovenci po svetu''. In publication: ''Nacionalni atlas Slovenije'' (Kartografsko gradivo) / Inštitut za geografijo, Geografski inštitut Antona Melika. Ljubljana: Rokus, 2001.{{COBISS|ID=18593837}}{{sl icon}}</ref>}} | region3 = {{flag|Germany}} | ref3 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region5 = {{flag|Canada}} | ref5 = {{lower|<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www12.statcan.ca/english/census06/data/topics/RetrieveProductTable.cfm?ALEVEL=3&APATH=3&CATNO=&DETAIL=0&DIM=&DS=99&FL=0&FREE=0&GAL=0&GC=99&GK=NA&GRP=1&IPS=&METH=0&ORDER=1&PID=92333&PTYPE=88971&RL=0&S=1&ShowAll=No&StartRow=1&SUB=801&Temporal=2006&Theme=80&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= |عنوان=Ethnic Origin (247), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3) and Sex (3) for the Population of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2006 Census – 20% Sample Data |بازبینی=۸ مارس ۲۰۱۵ |archive-date=۲۵ دسامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181225044404/https://www12.statcan.gc.ca/english/census06/data/topics/RetrieveProductTable.cfm?ALEVEL=3&APATH=3&CATNO=&DETAIL=0&DIM=&DS=99&FL=0&FREE=0&GAL=0&GC=99&GK=NA&GRP=1&IPS=&METH=0&ORDER=1&PID=92333&PTYPE=88971&RL=0&S=1&ShowAll=No&StartRow=1&SUB=801&Temporal=2006&Theme=80&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=%20 |dead-url=yes }}</ref>}} | region8 = {{flag|Australia}} | ref8 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://www.demokracija.si/index.php?sekcija=clanki&clanek=1580 |title=Zavest o slovenskih koreninah |work=Spletna Demokracija |author=Lucija Horvat |date=6 February 2008 |accessdate=10 April 2008 |language=Slovenian}}</ref>}} | region7 = {{flag|Austria}} | ref7 = {{lower|<ref name="statistik">{{cite web |url=ftp://www.statistik.at/pub/neuerscheinungen/vzaustriaweb.pdf |title=Tabelle 5: Bevölkerung nach Umgangssprache und Staatsangehörigkeit |work=Volkszählung 2001: Hauptergebnisse I – Österreich |publisher=Statistik Austria |year=2002 |accessdate=2 June 2008 |language=German |format=PDF}}{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>}} | region11 = {{flag|France}} | ref11 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}}{{lower|<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/pays-zones-geo_833/slovenie_231/presentation-slovenie_1432/donnees-generales_1086.html |عنوان=Présentation de la Slovénie – Données générales -Ministère des Affaires étrangères |بازبینی=8 مارس 2015 |archive-date=26 اكتبر 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141026124613/http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/pays-zones-geo_833/slovenie_231/presentation-slovenie_1432/donnees-generales_1086.html }}</ref>}} | region9 = {{flag|Croatia}} | ref9 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://www.dzs.hr/Eng/censuses/Census2001/Popis/E01_02_02/E01_02_02.html |title=Population by ethnicity, by towns/municipalities |work=Republic of Croatia: Census 2001 |publisher=Croatian Bureau of Statistics |accessdate=1 June 2008 |archive-date=۲۷ دسامبر ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20151227072834/http://www.dzs.hr/Eng/censuses/Census2001/Popis/E01_02_02/E01_02_02.html |url-status=dead }}</ref>}} | region10 = {{flag|Serbia}} | ref10 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/ReportResultView.aspx?rptId=1255&fOrder=23*Column |title=Population by ethnicity |publisher=Republic Statistical Office of Serbia |accessdate=24 February 2013 |archive-date=29 مارس 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200329095318/http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/ReportResultView.aspx?rptId=1255&fOrder=23*Column }}</ref>}} | region12 = {{flag|Sweden}} | ref12 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region13 = {{flag|Hungary}} | ref13 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://www.nepszamlalas.hu/eng/volumes/18/tables/prnt1_28.html |title=Population by mother tongue and main age groups, 1910–1941, 1970–2001 |work=Population Census 2001 |year=2004 |publisher=Hungarian Central Statistical Office |accessdate=1 June 2008 |archive-date=۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927225858/http://www.nepszamlalas.hu/eng/volumes/18/tables/prnt1_28.html |dead-url=yes }}</ref>}} | region15 = {{flag|Uruguay}} | ref15 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region14 = {{flag|Switzerland}} | ref14 = {{lower|<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/22/publ.Document.88215.pdf |title=Bericht 2006 |accessdate=۸ مارس ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303193114/http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/22/publ.Document.88215.pdf |archivedate=۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>}} | region16 = {{flag|Bosnia and Herzegovina}} | ref16 = {{lower|<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.uni-koeln.de/jur-fak/ostrecht/minderheitenschutz/Vortraege/BiH/BiH_Marko_Railic.pdf |title=Numbers in 1991 |accessdate=۸ مارس ۲۰۱۵ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303183909/http://www.uni-koeln.de/jur-fak/ostrecht/minderheitenschutz/Vortraege/BiH/BiH_Marko_Railic.pdf |archivedate=۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes}}</ref>}} | region19 = {{flag|Netherlands}} | ref19 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://www.justitie.nl/Images/Etnische_Groeperingen_tcm74-31515.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050607211706/http://www.justitie.nl/Images/Etnische_Groeperingen_tcm74-31515.pdf |archivedate=2005-06-07 |title=Etnische groepen uit Bosnië & Herzegovina, Kroatië, Macedonië, Servië & Montenegro en Slovenië in Nederland |language=Dutch}}</ref>}} | region17 = {{flag|Belgium}} | ref17 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region18 = {{flag|Brazil}} | ref18 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region20 = {{flag|Venezuela}} | ref20 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region21 = {{flag|Spain}} | ref21 = {{lower|<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.ine.es/inebase/cgi/axi?AXIS_PATH=/inebase/temas/t20/e245/p04/provi/l0/&FILE_AXIS=00000008.px&CGI_DEFAULT=/inebase/temas/cgi.opt&COMANDO=SELECCION&CGI_URL=/inebase/cgi/ |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060505225605/http://www.ine.es/inebase/cgi/axi?AXIS_PATH=/inebase/temas/t20/e245/p04/provi/l0/&FILE_AXIS=00000008.px&CGI_DEFAULT=/inebase/temas/cgi.opt&COMANDO=SELECCION&CGI_URL=/inebase/cgi/ |archivedate=۵ مه ۲۰۰۶ |dead-url=yes}}</ref>}}{{Dead link|date=June 2008}} | region22 = {{flag|Montenegro}} | ref22 = {{lower|<ref>[http://www.monstat.org/Popis/Popis01a.zip Montenegrin 2003 census -]{{پیوند مرده|date=سپتامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>}} | region23 = {{flag|Macedonia}} | ref23 = {{lower|<ref name="zbornik">Trebše-Štolfa, Milica, ed. , Klemenčič, Matjaž, resp. ed. : ''Slovensko izseljenstvo: zbornik ob 50-letnici Slovenske izseljenske matice''. Ljubljana: Združenje Slovenska izseljenska matica, 2001.{{COBISS|ID=115722752}}</ref>}} | region24 = {{flag|Norway}} | ref24 = {{lower|<ref>[http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2009-04-30-05-en.html Statistics Norway – 2009 Census]</ref>}} | region25 = {{flag|Poland}} | ref25 = {{lower|<ref name="stat">''[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf Ludność. Stan i struktura demograficzno=społeczna]''. {{Retrieved|accessdate=2013-04-14}}</ref>}} | region26 = {{flag|Slovakia}} | region27 = {{flag|Chile}} | ref27 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | region28 = {{flag|Ireland}} | ref28 = {{lower|<ref>{{cite web |url=http://www.cso.ie/en/statistics/population/personsusuallyresidentandpresentinthestateoncensusnightclassifiedbynationalityandagegroup/ |title=Persons usually resident and present in the State on Census Night, classified by nationality and age group |accessdate=28 June 2021 |publisher=Central Statistics Office |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180630190050/https://www.cso.ie/en/statistics/population/personsusuallyresidentandpresentinthestateoncensusnightclassifiedbynationalityandagegroup/ |archivedate=۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ |dead-url=yes }}</ref>}} | region29 = {{flag|South Africa}} | ref29 = {{lower|<ref name="zbornik"/>}} | languages = [[زبان اسلوونیایی]] | religions = [[کلیسای کاتولیک]]، [[لوتریانیسم]] | related = سایر [[اسلاوها]]، بخصوص سایر [[اسلاوهای جنوبی]]{{سخ}}{{small|[[کرووات]]، [[صرب‌ها]]، [[مردم بوسنیایی]] و [[Montenegrins (ethnic group)|مونتنه‌گرویی‌ها]] نزدیک‌ترین هستند.}}<ref>{{cite web | url = http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=373-16 | title= اسلوونی‌ها | publisher = ethnologue.com | accessdate = 8 February 2011 }}</ref> }} '''اسلوونیایی‌ها''' ({{lang-sl|Slovenci}}) مردمانی از نژاد [[اسلاوها|اسلاو]] در [[اروپا]] هستند که در کشور [[اسلوونی]] زندگی می‌کنند. زبان این مردم [[زبان اسلوونیایی]] است. اکثر اسلوونی‌ها در کشور اسلوونی زندگی می‌کنند اما اقلیت‌هایی از آنها در [[آمریکا]]، [[کانادا]]، [[آلمان]]، [[ایتالیا]] و [[آرژانتین]] نیز وجود دارند. حدود ۲ تا ۲٫۵ میلیون اسلوونیایی در دنیا زندگی می‌کنند. {{-}} == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Slovenes&redirect=no&oldid=646137942|عنوان = Slovenes|زبان =انگلیسی|بازیابی =۸ مارس ۲۰۱۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{اسلاوها}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{مسیحیان ارتدکس شرقی و ارتدوکسی مشرقی}} [[رده:اسلاوهای جنوبی]] [[رده:اقوام اروپا]] [[رده:اقوام اسلاو]] [[رده:اقوام در اسلوونی]] [[رده:اهالی اسلوونی]] ag1s25yuj1u5okjcfcddbeun44v456d 0 3288151 42127497 42089275 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Jeepubot انجام داده بود واگردانده شد 41072542 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت | native_name = | image = [[پرونده:IRI Naval Specialties Training Center Seal.svg|150px]]{{سخ}}[[پرونده:Flag of the Islamic Republic of Iran Naval Specialties Training Center.svg|200px]] | caption = نشان و پرچم رسمی | dates = | country = {{flag|ایران}} | allegiance = [[رهبر جمهوری اسلامی]] | branch = [[نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی دریایی ارتش ایران]] | type = [[دانشگاه نظامی]] | role = آموزش تخصصی{{سخ}}آموزش رزم مقدماتی | size = | command_structure = [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] | garrison = [[رشت]] | motto = راه ما راه حسین است. | current_commander = دریادار دوم منصور لشنی<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/5941626/ |عنوان=برگزاری آیین تکریم و معارفه فرمانده نیروی دریایی رشت | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> | notable_commanders = [[حبیب‌الله سیاری]]{{سخ}}[[تورج حسنی مقدم]]{{سخ}}[[آریا شفقت رودسری]] }} [[پرونده:Rasht Navy.jpg|بندانگشتی|300px|چپ|صبحگاه مشترک در مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت]] '''مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت''' [[دانشگاه نظامی]] متعلق به [[نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] است، که در شهر [[رشت]] مستقر می‌باشد. این مرکز، آموزش درجه‌داران جهت بکارگیری در مناطق ۴ گانه نداجا و ستاد نیروی دریایی را برعهده دارد، همچنین وظیفه آموزش رزم مقدماتی به سربازان، درجه‌داران و افسران وظیفه نیروی دریایی را انجام می‌دهد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.aja.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=bf54aa16-66cb-4f67-abb6-ddbaa7168531 |عنوان=آشنایی با مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت |ناشر=وبسایت رسمی نیروی دریایی ارتش |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۲ آوریل ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402131340/http://www.aja.ir/portal/Home/Default.aspx?CategoryID=bf54aa16-66cb-4f67-abb6-ddbaa7168531 |dead-url=yes}}</ref> فرماندهی این مرکز هم‌اکنون برعهده دریادار دوم منصور لشنی می‌باشد. == تاریخچه == مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت پیش از این جز [[منطقه چهارم دریایی امام رضا نداجا|منطقه چهارم نداجا]] بود، که با تغییر ساختار نداجا به‌طور مستقیم تحت فرماندهی نیروی دریایی ارتش قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://gilan.farsnews.ir/news/13951029001179 |عنوان=مرکز آموزش نیروی دریایی رشت |ناشر= |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170118215353/http://gilan.farsnews.ir/news/13951029001179 |archivedate=۱۸ ژانویه ۲۰۱۷ |dead-url=yes}}</ref> امیر [[دریادار]] [[حبیب‌الله سیاری]]، فرمانده نداجا از فرماندهان پیشین این مرکز بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4298988/ژنرال-سپیدپوش-دریاهای-ایران-كيست |عنوان=ژنرال سپیدپوش دریاهای ایران کیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> پس از انتخاب القاب برای مناطق و مراکز نیروی دریایی ارتش این دانشگاه، به مرکز آموزش‌های تخصص‌های دریایی باقرالعلوم رشت تغییر نام داد. == آموزش‌ها == === آموزش‌های تخصصی === فرماندهی آموزش تخصص‌های نیروی دریایی رشت مسئولیت آموزش ۷۰ درصد از کارکنان نیروی دریایی ارتش را بر عهده دارد. پس از آموزش‌های رزم مقدماتی در مجتمع آموزشی شهید نامجو، آموزش‌های آکادمیک پرسنل [[پایور]] در این مرکز در ۲۱ تخصص و در ۱۷ مرکز آموزش انجام می‌شود. رشته‌های برق و الکترونیک، مکانیک، عرشه، آماد، جنگال، مخابرات، زیرسطحی، هوادریا، غواصی، رایانه، توپخانه ملوان، موزیک، زبان خارجه، کنترل صدمات و … از جمله رشته‌های آموزشی در این مرکز است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920907000561 |عنوان=70 درصد بدنه نیروی دریایی در مرکز آموزش تخصصی رشت آموزش می‌بینند | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920808001320 |عنوان=بازدید فرمانده نیروی دریایی قزاقستان از مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/366766 |عنوان=آموزش ۲۱ تخصص به کارکنان نیروی دریایی ارتش در رشت | ناشر =خبرگزاری تسنیم |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> === آموزش رزم مقدماتی === ==== مجتمع آموزشی شهید نامجو ==== آموزش رزم مقدماتی دانش آموزان در مرکز آموزش جوادالائمه(۰۶) نزاجا به صورت مشترک و در مجتمع آموزشی شهید نامجو (پادگان حسن‌رود) واقع در روستای [[حسن‌رود]] کیلومتر ۲۰ جاده رشت به انزلی به صورت اختصاصی انجام می‌پذیرد. دانش آموزان پس گذراندن موفقیت دوره رزم مقدماتی وارد پادگان رشت خواهند شد و پس از گذراندن دوره‌های تخصصی با درجه [[مهناوی|مهناوی یکم]] پس از ۱۴ ماه آموزش به استخدام نیروی دریایی درآمده و در مناطق تابعه و یگان‌های ستادی مشغول انجام وظیفه خواهند شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/439151 |عنوان=دریادار سیاری از مرکز آموزش تخصص‌های دریایی رشت بازدید کرد | ناشر =خبرگزاری تسنیم |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> آموزش رزم مقدماتی سربازان و دانشجویان وظیفه نیز در مجتمع آموزشی شهید نامجو صورت می‌گیرد و پس از دو ماه آموزش سربازان، درجه‌داران و افسران وظیفه به یگان‌های نداجا در سراسر کشور اعزام خواهند شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920808001479 |عنوان=برنامه آموزشی ایران در نیروی دریایی قزاقستان استفاده می‌شود | ناشر =خبرگزاری فارس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> === دوره‌های بازآموزی و ارتقا === دوره‌های بازآموزی و به‌روزآوری دانش و ارتقا [[درجه نظامی]] جهت کارکنان پایور شاغل نداجا نیز در این مرکز انجام می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.tasnimnews.com/Home/Single/686995 |عنوان=نرم‌افزار شبیه‌ساز ناوبری به‌زودی از سوی نداجا رونمایی می‌شود | ناشر =خبرگزاری تسنیم |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> == واحدهای زیر مجموعه == * مجتمع آموزشی شهید نامجو - پادگان آموزشی رزم مقدماتی (پادگان حسن رود) واقع در روستای [[حسن‌رود]] * [[بیمارستان ولیعصر رشت|بیمارستان تخصصی ولیعصر رشت]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=http://www.gums.ac.ir/darman/default-2543.aspx |عنوان=بیمارستان ولیعصر (عج) نیروی دریایی ارتش |ناشر=دانشگاه علوم پزشکی رشت |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150402123035/http://www.gums.ac.ir/darman/default-2543.aspx |archivedate=۲ آوریل ۲۰۱۵ |dead-url=yes}}</ref> * مرکز آموزش غواصی * [[باشگاه فوتبال ملوان جوان رشت|باشگاه و مجموعه ورزشی ملوان جوان رشت]] * دژبان آموزش تخصص‌های دریایی رشت == جستارهای وابسته == * [[باشگاه فوتبال ملوان جوان رشت]] == منابع == {{پانویس|۲}}https://www.iribnews.ir/00EWe5<nowiki/>{{نیروی دریایی ارتش ایران}} [[رده:رشت]] [[رده:نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] mwrb758t2af9m8ichf8qzvvtet1bv58 0 3314124 42127952 42123826 2025-06-19T05:42:10Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127952 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شرکت | نام شرکت = اسنوا (ارکان ساختار نوین ایرانیان) | تصویر = Snowa-logo.png | اندازه تصویر = 240px | نوع = [[سهامی خاص]] | تأسیس = ۱۳۸۴ (اصفهان) | دفتر مرکزی =[[اصفهان]]، [[ایران]] | مالک = [[انتخاب الکترونیک]] | محدودهٔ فعالیت = [[ایران]] | مدیر عامل =محمد رضا دیانی<ref name="u8911">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=| نام=| عنوان= آشنایی با شرکت اسنوا| وبگاه=سیماران چند | تاریخ=2023-11-13 | پیوند=https://www.simaranchand.com/Blog/ShowContent/2152 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2024-02-12}}‏</ref> | محصولات = [[لوازم خانگی]]{{سخ}}[[تلویزیون]]{{سخ}}[[یخچال]]{{سخ}}[[ماشین لباس‌شویی|لباس‌شویی]]{{سخ}}[[ماشین ظرفشویی|ظرفشویی]]{{سخ}}[[کولر]]{{سخ}}[[جاروبرقی]]{{سخ}}[[لوازم توکار]]{{سخ}}[[لوازم خانگی کوچک]] | وب گاه = {{پیوند وب|snowa.ir}} | اینستاگرام = {{پیوند وب|instagram.com/snowa_co}} | شعار = روی ما حساب کنید |صنعت=[[صنعت الکترونیک]] }} '''اسنوا''' یک شرکت ایرانی تولیدکنندهٔ [[لوازم خانگی]] است. اسنوا در سال ۱۳۸۴ آغاز به کار کرده است و اولین محصولات آن [[اجاق گاز]] و [[کولر آبی]] بوده است و اکنون دامنه محصولات تولیدی آن به [[ماشین لباسشویی]]، [[تلویزیون]] و [[یخچال]] [[فریزر]] گسترش یافته است و در حیطه نرم‌افزار توانسته سیستم عامل جدید خود را نیز معرفی کند.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=https://digiato.com/article/2022/06/06/snowa-new-operating-system|عنوان=آنچه در مورد سیستم عامل جدید اسنوا می‌دانیم}}</ref> اسنوا یک برند ایرانی است که محصولات آن در کارخانجات انتخاب الکترونیک تولید می‌شود. انتخاب الکترونیک برندهای دیگری نیز دارد و هر برند با خط مشی و انتظارات مخاطبان خودش، طراحی، تولید و پشتیبانی می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://entekhabgroup.org/home/snowa.php |عنوان=نسخه آرشیو شده |بازبینی=۲۲ مارس ۲۰۱۵ |archive-date=۶ آوریل ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150406065127/http://entekhabgroup.org/home/snowa.php |url-status=dead }}</ref> == اسنوا == نام اسنوا در واقع سرواژهٔ عبارت «ارکان ساختار نوین ایرانیان» است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa-IR|نشانی=http://ha.entekhabgroup.ir/v5/category/manufacturer/snowa|عنوان=گروه صنعتی انتخاب – ارکان ساختار نوین ایرانیان|بازبینی=2017-02-20|archive-date=۲۱ فوریه ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170221010045/http://ha.entekhabgroup.ir/v5/category/manufacturer/snowa|dead-url=yes}}</ref> === نشان تجاری === در ۱۳۹۳، گروه انتخاب تصمیم می‌گیرد تا '''اسنوا''' را بازآفرینی کرده و در روند، [[نماد بازرگانی|نشان تجاری]] آن نیز تغییر می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=امیر سورنای|کد زبان=|تاریخ=6 اسفند 1393|وبگاه=محیطی|نشانی=http://mohiti.com/کمپین-تبلیغاتی-اسنوا/|عنوان=کمپین تبلیغاتی اسنوا|accessdate=۲۰ فوریه ۲۰۱۷|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170221005758/http://mohiti.com/%DA%A9%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%86-%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7/|archivedate=۲۱ فوریه ۲۰۱۷|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=26 دی 1393|وبگاه=خبرگزاری ایسنا|نشانی=http://www.isna.ir/news/93102614069/گردهمایی-کارکنان-گروه-صنعتی-انتخاب-برگزار-می-شود|عنوان=گردهمایی کارکنان گروه صنعتی انتخاب برگزار می‌شود}}</ref> علامت تجاری و رنگ سازمانی اسنوا پیش از این قرمز بود اما از سال ۱۳۹۳ تاکنون آبی و سبز است و فرم آن، تداعی کننده تعادل در حرکت است. همچنین شعار آن «روی ما حساب کنید» اعلام می‌شود. دو شخصیت تخیلی به همین رنگ‌های آبی و سبز این لوگو را همراهی می‌کنند. در روند بازآفرینی برند اسنوا، [[حسن نمکدوست تهرانی]] و [[یونس شکرخواه]] و [[عبدالله گیویان]] همکاری کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=معرفی برند اسنوا|نشانی=https://televishop.com/snowa-brands/|وبگاه=|تاریخ=2023-09-23|بازبینی=2023-11-02|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/details/29797|عنوان=زندگینامه: عبدالله گیویان (۱۳۳۹-)|بازبینی=2017-02-20}}</ref> === برند اسنوا === برند اسنوا در سال ۱۳۹۲ در دهمین [[جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران]] به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/394761/Economy/industry |عنوان=برندهای ارزشمند ایران معرفی شدند | ناشر =خبرآنلاین |تاریخ =۲۱ دی ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=۷ مرداد ۱۳۹۴}}</ref> === اسنواتک === اسنوا مرکز فناوری و کارخانه نوآوری خود را در فروردین ۱۴۰۰ در دانشگاه اصفهان با نام snowa tec را راه اندازی کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=راه‌اندازی واحد فناوری‌های پزشکی و سلامت اسنواتک بستری برای تبادل ایده‌ها|نشانی=https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-133/1033099-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AA%DA%A9-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%A7|وبگاه=رکنا|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=«اسنواتک» در دانشگاه اصفهان افتتاح شد / فضایی برای تزریق فناوری‌های دانش‌بنیان به صنعت لوازم خانگی|نشانی=http://snn.ir/fa/news/936053/%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AA%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD-%D8%B4%D8%AF-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%82-%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۰/۰۳/۰۱ - ۱۴:۳۱|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری دانشجو {{!}}|نام خانوادگی=SNN.IR}}</ref> علیرضا حاتمی مدیر [[روابط عمومی]] اسنوا گفته است که این مرکز جدید اسنوا را قادر می‌سازد تا در روابط با نخبگان و پژوهشگران، سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را شکل داده و سرمایه‌گذاری‌های موجود را در مسیر جدید قرار دهد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/369905-snowa-new-innovation-center-isfahan/|عنوان=اسنوا مرکز فناوری و کارخانه نوآوری جدیدی در دانشگاه اصفهان تأسیس می‌کند|بازبینی=}}</ref> == گواهینامه‌ها == * گواهینامه سیستم مدیریت یکپارچه IMS شامل گواهی نامه‌های بین‌المللی: (ISO 9001:2008 ،ISO 14001:2004 ،OHSAS 18001:2007)<ref name=":0">{{یادکرد وب|کد زبان=fa|نشانی=http://sell.ir/article/224/اسنوا،-برند-شناخته‌شده-لوازم‌خانگی-یک-برند-ملی-و-اصیل-ایرانی|عنوان=اسنوا، برند شناخته‌شده لوازم‌خانگی یک برند ملی و اصیل ایرانی|بازبینی=2017-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170207195643/http://sell.ir/article/224/%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C|archivedate=۷ فوریه ۲۰۱۷|dead-url=yes}}</ref> * گواهینامه CE Marking در سال ۲۰۱۱ به منظور صادرات اجاق گاز به [[اروپا]].<ref name=":0"/> * گواهینامه B.V برای صادرات اجاق گاز به عراق و دیگر کشورهای منطقه.<ref name=":0"/> == جوایز و افتخارات == * پرافتخارترین برند محبوب ایرانی از نظر مصرف‌کنندگان در سال ۱۴۰۱<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://irantopbrands.org/برند_محبوب_1401|عنوان=اعلام نتایج نظرسنجی برند محبوب سال ۱۴۰۱|بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1660901/شرکت-اسنوا-به-عنوان-پرافتخارترین-برند-ایرانی-انتخاب-شد|عنوان=شرکت اسنوا به عنوان پرافتخارترین برند ایرانی انتخاب شد|بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نمایندگی تعمیرات اسنوا در اصفهان|نشانی=https://snowa-isfahan.ir/|وبگاه=|بازبینی=|کد زبان=fa-IR|نویسنده=پرافتخارترین برند ایرانی|تاریخ=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://womenlo.com/article/snowa-is-the-most-proud-iranian-brand-of-1401-from-the-point-of-view-of-consumers|عنوان=اسنوا پرافتخارترین برند ایرانی ۱۴۰۱ از نگاه مصرف‌کنندگان|بازبینی=|archive-date=۲۰ نوامبر ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20221120053546/https://womenlo.com/article/snowa-is-the-most-proud-iranian-brand-of-1401-from-the-point-of-view-of-consumers|dead-url=yes}}</ref> * دریافت جایزه Reddot ۲۰۲۱ برای ماشین ظرف‌شویی الگانت<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.red-dot.org/project/elegant-54101|عنوان=Red Dot Design Award: Elegant|بازبینی=}}</ref> * دریافت جایزه IF AWARD 2022 برای کنترل تلویزیون‌های هوشمند اسنوا<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://ifdesign.com/en/winner-ranking/project/loop-smart-tv-remote-control/348460|عنوان=Loop Smart TV Remote Control|بازبینی=}}</ref> * دریافت جایزه IF AWARD 2022 برای دستگاه تصفیه هوای خانگی اسنوا<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://womenlo.com/article/snowa-is-one-of-the-award-winners-for-its-4-designs-in-the-if-2022-international-competition|عنوان=Vita|بازبینی=|archive-date=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220731133432/http://womenlo.com/article/snowa-is-one-of-the-award-winners-for-its-4-designs-in-the-if-2022-international-competition|dead-url=yes}}</ref> * دریافت جایزه IF AWARD 2022 برای استند فلزی تلویزیون‌های اسنوا<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://ifdesign.com/en/winner-ranking/project/arta-tv-stand/346407|عنوان= Arta TV Stand|بازبینی=}}</ref> * دریافت جایزه IF AWARD 2022 برای ماشین لباسشویی‌های سری U اسنوا<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://ifdesign.com/en/winner-ranking/project/snowa-u/344285|عنوان= Snowa U|بازبینی=}}</ref> * جزو 100 برند برتر [[ایران]]، در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران در سال ۱۳۹۲ * جزو شرکت‌های برگزارکننده جشنواره‌های خرید برای مشتریان و مصرف‌کننده کالاهای خود در زمینه تمامی کالاهای تولید از جمله یخچال و فریزر و تلویزیون و لباسشویی * دریافت نشان و تندیس [[جشنواره برندهای برتر محبوب مصرف‌کنندگان]]<ref name=":1">{{یادکرد وب|تاریخ=1392|وبگاه=irantopbrands|نشانی=http://www.irantopbrands.org/ShowPage/22/اعلام-نتایج-نظرسنجی-برند-محبوب|عنوان=اعلام نتایج نظرسنجی برند محبوب سال 92|accessdate=۲۰ فوریه ۲۰۱۷|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170425110845/http://www.irantopbrands.org/ShowPage/22/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D8%A8%D9%88%D8%A8|archivedate=۲۵ آوریل ۲۰۱۷|dead-url=yes}}</ref> در دو گروه یخچال فریزر و [[تلویزیون]] در سال ۱۳۹۲ == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:برندهای ایران]] [[رده:برندهای لوازم خانگی]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۰۵ (میلادی) در ایران]] [[رده:تولیدکنندگان لوازم خانگی]] [[رده:شرکت‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های تولیدی ایران]] [[رده:کارخانه‌های لوازم الکترونیکی مصرفی ایران]] cvf6ssv4qxkg1g6esvj4f0w797yz6xm 2 3333138 42127577 15137464 2025-06-18T18:53:53Z Tisfoon 107851 42127577 wikitext text/x-wiki <span id="edittools_main">'''درج:''' <span title="سه‌چهارم خط"><charinsert>–</charinsert></span> <span title="تمام‌خط"><charinsert>—</charinsert></span> <charinsert>… ° ≈ ≠ ± ≤ ≥ − × ÷ √ ٪ → ← ↔ ↑ ↓ #</charinsert></span>&nbsp;&#32;<span id="edittools_name">'''امضا:''' <charinsert>~~~~</charinsert></span> ---- <p class="specialbasic" id="پیش‌فرض"> <span id="edittools_wikimarkup"> <small>'''نشان‌های ویکی:'''</small> <charinsert><nowiki>{{</nowiki>+<nowiki>}}</nowiki> </charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{{</nowiki>+<nowiki>}}}</nowiki> </charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>|</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert>[+]</charinsert> &nbsp; <charinsert>[[|+]]</charinsert> &nbsp; <charinsert>[[+]]</charinsert> &nbsp; <charinsert>[[رده:+]]</charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>#تغییرمسیر [[+]]</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert>{{پانویس}}</charinsert><br /> &lrm;<charinsert><s>+</s></charinsert> &nbsp; <charinsert>⁺</charinsert> &nbsp; <charinsert>₊</charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{چپ‌چین}}+{{پایان چپ‌چین}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{کوچک}}+{{پایان کوچک}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><code>+</code></charinsert> &nbsp; <charinsert><pre>+</pre></charinsert> &nbsp; <charinsert><math>+</math></charinsert> &nbsp; <charinsert><blockquote>+</blockquote></charinsert> &nbsp; <charinsert>&lt;nowiki>+</nowiki></charinsert> &nbsp; </br> <charinsert><includeonly>+</includeonly></charinsert> &nbsp; <charinsert><noinclude>+</noinclude></charinsert> &nbsp; <charinsert><ref>+</ref></charinsert>&lrm; </br> <charinsert><nowiki>{{پاک‌کن}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{سر خط}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{بک}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{جا:امضانشده|+}}</nowiki></charinsert> &nbsp; </span> </p> <p class="specialbasic" id="یادکردها و منابع"> <small>'''درون مقاله''':</small> <charinsert><ref>+</ref></charinsert>&nbsp; <charinsert><nowiki><ref name="">+</ref></nowiki></charinsert>&nbsp; <charinsert><nowiki><ref name="+" /></nowiki></charinsert>&nbsp; <charinsert><nowiki><ref group="">+</ref></nowiki></charinsert>&nbsp; </br> <small>'''یادکردها:'''</small> <charinsert><nowiki><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= |نام= |کتاب=+ | ناشر= |سال=}}</ref></nowiki></charinsert>&nbsp; </br> <charinsert><nowiki><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=+ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref></nowiki></charinsert>&nbsp; </br> <small>'''پایین بخش منابع:'''</small> <charinsert><nowiki>{{پانویس}}</nowiki></charinsert>&nbsp; <charinsert><nowiki>{{پانویس|۲}}</nowiki></charinsert>&nbsp; <charinsert><nowiki>{{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}}</nowiki></charinsert>&nbsp; <br/> <p class="specialbasic" id="نگاره"> <small>'''نگارخانه:'''</small> <charinsert><gallery>+</gallery></charinsert> <br/> <p class="specialbasic" id="عبارت‌های خاص"> <small>'''زیربخش:'''</small> <charinsert>__NOTOC__</charinsert>&nbsp; <charinsert>__TOC__</charinsert>&nbsp; <charinsert>__NOEDITSECTION__</charinsert>&nbsp; <charinsert>__NOGALLERY__</charinsert>&nbsp; <br/> <small>'''اعداد:'''</small> <charinsert><nowiki>{{formatnum:+}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{formatnum:+|R}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <br/> <small>'''دسته‌بندی:'''</small> <charinsert><nowiki>{{آغاز تاشو|عنوان|width=600px}}+{{پایان تاشو}}</nowiki></charinsert> &nbsp; <charinsert><nowiki>{{Div col|cols=3}}+{{Div col end}}</nowiki></charinsert> &nbsp; </p> <small>'''نویسه‌های ویژه:'''</small> &nbsp; گیومه: <charinsert>«+»</charinsert> &nbsp; ممیّز فارسی: <charinsert>٫</charinsert> &nbsp; جداکنندهٔ هزارگان: <charinsert>٬</charinsert> &nbsp; ارقام فارسی: <charinsert>۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۰</charinsert> نقطه‌گذاری: <charinsert>، ؛</charinsert> </small> lduvj9ibz43mnur35cfx6dd7fcdayzi 0 3388348 42127482 40780485 2025-06-18T17:05:23Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] ([[User talk:Iran ryyf 2|بحث]]) به آخرین تغییری که HujiBot انجام داده بود واگردانده شد 33921712 wikitext text/x-wiki {{infobox writer | image=Neel Mukherjee.jpg | birth_date= ۱۹۷۰ | birth_place = [[بنگال غربی]]، [[هند]] | occupation= [[نویسنده]] | language = انگلیسی | nationality= [[هند]] | alma_mater = [[دانشگاه جاداوپور]]{{سخ}}[[دانشگاه هند شرقی]] | notableworks = زندگی دیگران | awards =نامزد دریافت [[جایزه بوکر]] | website = www.neelmukherjee.com }} '''نیل موکرجی''' ({{lang-en|Neel Mukherjee}}؛ زادهٔ ۱۹۷۰) یک [[نویسنده]] اهل [[هند]] است. اولین رمان او در سال ۲۰۰۸ به نام گذشته استمراری در هند چاپ شد. نسخه بریتانیایی این رمان با نام یک زندگی گسیخته در سال ۲۰۱۰ منتشر شد و برنده جایزه انجمن نویسندگان بریتانیا برای بهترین داستان شد. رمان ''زندگی دیگران'' نامزد دریافت [[جایزه بوکر]] سال ۲۰۱۴ بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/f2-world-literature-booker-2014-flanagan-australia-deep-north/26638476.html|عنوان =عاشقانه نویسنده استرالیایی از جنگ، برنده جایزه «بوکر ۲۰۱۴» | ناشر = رادیو فردا|تاریخ = |تاریخ بازدید = ۴ ژوئیه ۲۰۱۵}}</ref> او در حال حاضر در لندن زندگی می‌کند و نوشته‌های او در نشریاتی مانند ابزرور، دیلی تلگراف، بوستون ریویو و دیلی تلگراف چاپ می‌شود. == کتاب‌شناسی == * گذشته استمراری * یک زندگی گسیخته (نسخه بریتانیایی گذشته استمراری) * زندگی دیگران == پانویس == {{پانویس}} == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Neel_Mukherjee_(writer)&oldid=668368457|عنوان = Neel Mukherjee (writer)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۴ ژوئیه ۲۰۱۵}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.neelmukherjee.com/}} {{نویسنده-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:موکرجی، نیل}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کلکته]] [[رده:دانشوران رودس اهل هند]] [[رده:رمان‌نویسان اهل بنگال غربی]] [[رده:رمان‌نویسان اهل هند]] [[رده:رمان‌نویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل هند]] [[رده:رمان‌نویسان مرد اهل هند]] [[رده:زادگان ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:مردم بنگالی]] [[رده:نویسندگان انگلیسی‌زبان اهل هند]] [[رده:نویسندگان اهل کلکته]] [[رده:نویسندگان اهل هند]] [[رده:نویسندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:هندوهای بنگالی]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه جاداوپور]] jig4iiw1lp5z2v6f4qola9hg15pwq16 3 3413863 42127835 42092713 2025-06-19T01:48:57Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس/بایگانی 1]] 42127835 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:سپهراد آمیتیس/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |minthreadstoarchive = ۱ |minthreadsleft = ۰ |archiveheader = {{بایگانی}} }} {{/بایگانی‌ها}} == درخواست == سلام لطفاً صفحه [[شهرک سوم (خرمشهر)]] ببینید معتقدم نباید حذف شود شما اگر ممکنه بررسی و برچسب حذف بردارید [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۸ (UTC) kwlkh2dqqkls1twsjuumdkv5irtashx 0 3435934 42128066 36256285 2025-06-19T07:36:40Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128066 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |name = اسپلش و بوتس |image = Splash_N_Boots_Logo.png |caption = لوگوی برنامۀ تلویزیونی «اسپلش و بوتس»{{سخ}}{{کوچک}}طراحی شده توسط «کِـیتی لوسی لایل»{{پایان کوچک}} |origin = [[کانادا]] |genre = [[موسیقی کودکان]] |years_active = {{Start date|۲۰۰۳}} تا کنون |background = group_or_band |label = مستقل |website = {{URL|splashnboots.com}} |current_members = نیک آدامز (اسپلش){{سخ}}تَس لِویت (بوتس) }} '''اسپلش و بوتس''' ({{lang-en|Splash'N Boots}}) نام یک گروه دونفره موسیقی کانادایی ویژهٔ کودکان است. اعضاء گروه مشتمل بر «نیک آدامز» (اسپلش) و «تَس لِویت» (بوتس) است<ref>{{cite web |url=http://www.southwesternontario.ca/community/juno-nominees-to-hit-pyramid-centre-stage/ |title=Juno Nominees To Hit Pyramid Centre Stage |accessdate=20 May 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140521111732/http://www.southwesternontario.ca/community/juno-nominees-to-hit-pyramid-centre-stage/ |archivedate=۲۱ مه ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref><ref> {{cite web |url=http://www.kingstonthisweek.com/2013/05/28/splash-n-boots-have-come-a-long-way-from-queens-roots/ |title=Splash'N Boots Have Come A Long Way From Queens Roots |accessdate=20 May 2014}}</ref> و ایندو، این گروه موسیقی را در سال ۲۰۰۳ میلادی و حین تحصیل در «[[دانشگاه کویینز]]» در «[[کینگستون، انتاریو]]» به عنوان یک پروژه دانشجویی به راه انداختند.<ref>{{cite web|title=Alumni Spotlights - Splash'N Boots|url=http://educ.queensu.ca/alumni/spotlights/splash-n-boots|publisher=Queen's University, Faculty of Education|access-date=۱۹ اوت ۲۰۱۵|archive-date=۲۶ آوریل ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20150426191933/http://educ.queensu.ca/alumni/spotlights/splash-n-boots|url-status=dead}}</ref> در سال ۲۰۱۴ میلادی، «اسپلش و بوتس»، نامزد دریافت «[[جایزه جونو]]» در شاخهٔ «آلبوم سال برای موسیقی کودکان» شدند. نام آلبوم آنها، «بچه‌ها، لنگهٔ پدر مادرهاشون هستند.» بود.<ref>{{cite web |url=http://junoawards.ca/nominees-2014/ |title=2014 Nominees &amp; Winners - The JUNO Awards |accessdate=20 May 2014 |archive-date=۱۵ ژوئن ۲۰۱۵ |archive-url=https://web.archive.org/web/20150615021240/http://junoawards.ca/nominees-2014/ |url-status=dead }}</ref> در سال‌های ۲۰۰۷، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴، این گروه موسیقی برندهٔ «جایزهٔ مستقل موسیقیِ سایروس ایکس‌اِم برای هنرمند/گروه موسیقی دونفره کودکان» شدند.<ref> {{cite web |url=http://www.theglobeandmail.com/globe-drive/car-life/splash-n-boots-go-on-with-the-show-in-a-honda-pilot/article556221/ |title=Splash'N Boots go on with the show in a Honda Pilot |accessdate=20 May 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://indies.ca/nominees_winners/2012-nominees/ |title=2012 SiriusXM Indies Award Winners/Nominees |accessdate=20 May 2014 |archive-date=۱۷ اكتبر ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20201017011438/http://indies.ca/nominees_winners/2012-nominees/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://indies.ca/2014-nominees-winners// |title=2014 SiriusXM Indies Award Winners |accessdate=20 May 2014}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Splash'N_Boots&oldid=618239958|عنوان = Splash'N Boots|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۹ اوت ۲۰۱۵}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://splashnboots.com}} *{{myspace|iHeartLindaWang}} *{{facebook|id=facebook.com/splashnboots|name=اسپلش و بوتس}} * {{twitter|Splashnboots}} * {{Instagram|Splashnboots}} * [https://www.youtube.com/user/splashnboots اسپلش و بوتس در یوتیوب] {{ترتیب‌پیش‌فرض:اسپلش و بوتس}} [[رده:زوج‌های موسیقی اهل کانادا]] [[رده:برندگان جایزه جونو برای آلبوم کودکانه سال]] a14bwq5y5309ayyesi4kcl0ibjuju2k 0 3441036 42127978 40725476 2025-06-19T05:55:33Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127978 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = تِـرِسا برگانسا | image = Teresa Berganza 1957.jpg | image_size = | landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank --> | alt = | caption = {{کوچک}}تره‌سا برگانسا در سال ۱۹۵۷ میلادی{{پایان کوچک}} | background = solo_singer | birth_name = تِره‌سا برگانسا بارگاس | native_name = | native_name_lang = | alias = | birth_date = {{birth date|۱۹۳۳|۰۳|۱۶}} | birth_place =[[مادرید]]، [[اسپانیا]] | origin = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیایی | death_date = {{death date and age|2022|5|13|1933|3|16|df=y}} | death_place = [[سن لورنزو د ال اسکوریال]]، [[اسپانیا]] | genre = [[موسیقی کلاسیک]]، [[اپرا]] | occupation = [[خواننده]] [[اپرا]] ([[متزو سوپرانو]]){{سخ}}[[هنرپیشه]] | instrument = [[صدای انسان|صدا]]{{سخ}}[[پیانو]] | years_active = ۱۹۵۵–۲۰۲۲ | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''تِـرِسا بـِرگانسا''' ({{lang-es|Teresa Berganza}}؛ زادهٔ {{birth date|۱۹۳۳|۰۳|۱۶}} – ۱۳ مهٔ ۲۰۲۲) یک [[خواننده]] [[متزو سوپرانو]] [[اپرا]] و [[هنرپیشه]] اهل [[اسپانیا]] بود. وی بیشتر به سبب اجرای نقش‌هایی در اپراهای [[جواکینو روسینی]]، [[ولفگانگ آمادئوس موتسارت]] و [[ژرژ بیزه]] مشهور است و وی را، به‌خاطرِ مهارت‌های فنیِ خوانندگی، نبوغ موسیقی، اجراهای جذاب و حضورِ مفتون‌کننده‌اش بر روی صحنه ستوده‌اند. == زندگی‌نامهٔ هنری == [[پرونده:TeresaBerganza.jpg|بندانگشتی|تِـرِسا بـِرگانسا مه 2009]] برگانسا دانش‌آموختهٔ «هنرستان سلطنتی مادرید» در رشته آواز و پیانوست و در همین مرکز آموزشی در سال ۱۹۵۴، برندهٔ جایزهٔ اول خوانندگی شد و یک‌سال پس از آن، به‌طور رسمی، شروع به خوانندگی در کنسرت‌ها نمود. نخستین اجرای اپرایی وی، اپرای «[[همه زن‌ها اینگونه‌اند|کوزی فان توته]]» در یک جشنوارهٔ موسیقی در [[اکس-آن-پروانس]] در سال ۱۹۵۷ میلادی بود و در همان سال، برای نخستین بار در «[[لا اسکالا]]» برنامه اجرا کرد. در سال ۱۹۵۹ میلادی، او در نقش «رُزینا» در اپرای «[[آرایشگر شهر سویل]]» در «کاخ سلطنتی اپرا» در [[کاونت گاردن]] [[لندن]] هنرنمایی کرد که مبدل به یکی از نقش‌های به‌یادماندنی‌اش گردید. سرانجام، در سال ۱۹۶۷، برای نخستین بار در «[[تالار اپرای متروپولیتن نیویورک]]» در نقش «کروبینو» در اپرای «[[ازدواج فیگارو]]» بر روی صحنه رفت. او در زمینه نوازندگی پیانو نیز شهرت دارد و نخستین اجرای [[تک‌نوازی|تکنوازی]] خود را در «[[تالار کارنگی]]» در سال ۱۹۶۴ انجام داد. وی در سال ۱۹۹۱ برندهٔ «[[جوایز شاهزاده آستوریاس|جایزهٔ شاهزادهٔ آستوریاس]]» شد. [[فرهنگستان هنرهای زیبای فرانسه]] نیز به او، «جایزهٔ بزرگ موسیقی روسینی» را اهدا کرده است.<ref>{{cite book |title=International who's who in music and musicians' directory|author=Cummings, David M.|page=52|year=2000}}</ref> در سال ۱۹۹۲ میلادی، برگانسا در مراسم افتتاحیهٔ «[[نمایشگاه جهانی]] اکسپو ۹۲» در شهر [[سویا (شهر)|سِویّا]] و نیز در مراسم افتتاحیهٔ «[[بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۹۲]]» در [[بارسلون]]، به اجرای برنامه پرداخت. او نخستین زنی بود که در سال ۱۹۹۴ میلادی به عنوان هیأت علمی «[[آکادمی سلطنتی هنر|آکادمی سلطنتی]] سن‌فرناندو برای هنرهای زیبا» منسوب شد. در سال ۱۹۹۶ میلادی، برگانسا، برندهٔ «جایزهٔ ملی موسیقی اسپانیا» شد. هم‌اکنون او در «کالج موسیقی کوئین سوفیا» در [[مادرید]]، به تدریس آواز مشغول است.<ref name=mcu>[http://www.mcu.es/artesEscenicas/CE/Premios/MusicaPremiados.html List of national music prize winners], Spanish Ministry of Culture. Retrieved 9 April 2011.</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است می‌توان به «[[دون ژوان (فیلم ۱۹۷۹)|دون ژوان]]» به کارگردانی [[جوزف لوزی]] اشاره کرد. == مرگ == ترسا برگانسا در ۱۳مه ۲۰۲۲ در [[سن لورنزو د ال اسکوریال]]، در سن ۸۹ سالگی درگذشت. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} * [http://www.teresaberganza.com/ وبگاه رسمی] * [http://www.operadis-opera-discography.org.uk/CLSIBERG.HTM آلبوم‌شناسی] * {{IMDb name|۰۰۷۳۹۷۹}} * [https://musicbrainz.org/artist/5ad2e7ff-2d19-44c1-a2e1-bdeca63e57b3 فهرست آثار تره‌سا برگانسا] در [[موزیک‌برینز]] {{خواننده-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:برگانسا، ترسا}} [[رده:آموزگاران صدا]] [[رده:اعضای افتخاری آکادمی سلطنتی موسیقی]] [[رده:خوانندگان اپرای اهل اسپانیا]] [[رده:خوانندگان اهل مادرید]] [[رده:خوانندگان زن اهل اسپانیا]] [[رده:خوانندگان متزو-سوپرانوی اپرا]] [[رده:خوانندگان متزو-سوپرانوی اهل اسپانیا]] [[رده:زادگان ۱۹۳۳ (میلادی)]] [[رده:زنان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۲ (میلادی)]] bozupymbi8godgpe8epye685h7ugaxj 0 3495013 42127542 42126612 2025-06-18T18:11:53Z Luckie Luke 573979 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42126612|42126612]] از [[Special:Contributions/ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[User talk:ریچارد واگنر|بحث]]) 42127542 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[امیر (ارتش)|امیر]] | name = سید عبدالرحیم موسوی | image = Abdolrahim Mousavi 1399080713592870121518684.jpg | caption = موسوی در ۱۳۹۹ | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۳۸|||گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[قم]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = | death_place = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] | serviceyears = اکنون–۱۳۵۸ | unit = [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی ارتش]] | rank = [[سرلشکر]] | commands = [[قرارگاه منطقه‌ای شمال‌شرق نزاجا]]{{-}}[[دانشگاه افسری امام علی]]{{-}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران]]{{-}}[[قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا]] | battles = [[جنگ ایران و عراق]] | awards = [[#جایزه‌ها و نشان‌های افتخار|''فهرست کامل'']] | alma_mater = [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی|دانشگاه عالی دفاع ملی]] }} '''سید عبدالرحیم موسوی''' (زادهٔ ۱۳۳۸) [[سرلشکر]] [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] است که از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ پس از ترور سرلشکر [[محمد باقری]] توسط [[اسرائیل]]، به‌عنوان [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] فعالیت می‌کند. همچنین وی در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۴ [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران]] بود. او عضو [[هیئت علمی]] [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی|دانشگاه عالی دفاع ملی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.isna.ir/news/96060401548/فرمانده-جدید-کل-ارتش-معارفه-شد|عنوان=فرمانده جدید کل ارتش معارفه شد |ناشر=[[خبرگزاری ایسنا]] |بازبینی= ۴ شهریور ۱۳۹۶}}</ref> موسوی دانش‌آموخته دکتری مدیریت دفاعی از [[دانشگاه عالی دفاع ملی]] و آموزش‌دیده [[دانشگاه افسری امام علی|دانشکده افسری نیروی زمینی ارتش]] است<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://fa.alalamtv.net/news/3033241/سوابق-امیر-موسوی-فرمانده-جدید-ارتش |عنوان=سوابق امیر موسوی فرمانده جدید ارتش |ناشر=[[شبکه العالم]] |تاریخ=۳۰ خرداد ۱۳۹۶ |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=اوت 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> و در طول [[جنگ ایران و عراق]] به‌عنوان یکی از اعضای ارتش در رسته توپخانه حضور داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/379975/زندگینامه-سید-عبدالرحیم-موسوی-۱۳۳۹ |عنوان= زندگینامه: سید عبدالرحیم موسوی (۱۳۳۹-)| ناشر = [[همشهری آنلاین]] |تاریخ = ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ |تاریخ بازبینی=}}</ref> او از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۷ [[رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران|ریاست ستاد مشترک ارتش]] را برعهده داشت و در فاصله سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۵ به‌عنوان جانشین [[ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]] فعالیت می‌کرد. موسوی از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ جانشین [[ستاد کل نیروهای مسلح|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://basirat.ir/fa/news/304759/امیر-سرلشکر-سید-عبدالرحیم-موسوی |عنوان= فرماندهان جوان جنگ؛ امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی | ناشر = خبرگزاری بصیرت |تاریخ =۳ مهر ۱۳۹۶ |تاریخ بازبینی=}}</ref> == زندگی و تحصیلات == سید عبدالرحیم موسوی در سال ۱۳۳۸ در شهر [[قم]] زاده شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.tabnak.ir/fa/tags/55092/1/سید-عبدالرحیم-موسوی |عنوان =در مورد سید عبدالرحیم موسوی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید | ناشر =تابناک |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۴ اکتبر ۲۰۲۲}}</ref> پدرش صاحب کارگاه ریسندگی بود و او از شش سالگی در آنجا کار کرده است. موسوی در ۲۳ سالگی ازدواج کرد و دو فرزند پسر دارد. او گفته که مدرک داوری فوتبال و تجربه مربی‌گری دارد، اما به دلیل «استرس شدید» نمی‌تواند بازی‌های تیم ملی فوتبال را تماشا کند.<ref name="BBC">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cvg529ypzjwo |عنوان =فرماندهان نظامی جدید ایران چه کسانی هستند؟ | ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۱۴ ژوئن ۲۰۲۵ |تاریخ بازدید = ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> وی در سال ۱۳۵۸ به عضویت [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] درآمد و از همان سال تحصیل در [[دانشگاه افسری امام علی|دانشکده افسری نیروی زمینی ارتش]] را آغاز کرد. او پس از پایان جنگ و در سال ۱۳۷۶ دوره [[دافوس]] را طی نمود و دوره نظری دکتری مدیریت دفاعی را نیز در [[دانشگاه عالی دفاع ملی]] به پایان رساند. وی از شهریور ۱۳۸۴ تا تیر ۱۳۹۵ جانشین فرمانده کل ارتش بود و با حفظ سِمَت، ریاست مرکز مطالعات راهبردی آجا را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|ناشر=[[خبرگزاری فارس]]|نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13950415000146|عنوان=سرلشکر باقری رسماً هدایت ستاد کل نیروهای مسلح را در دست گرفت/ سرلشکر رشید فرمانده قرارگاه خاتم شد/ ۲ انتصاب جدید در ستاد کل}}</ref> او همچنین تا پیش از سال ۱۳۸۴ معاونت طرح و برنامه و نیز معاونت آموزش [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی ارتش]] را در سوابق خود داراست.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.aftabir.com/news/view/2005/oct/22/c1c1129987303_politics_iran.php/زندگی-نامه-فرماندهان-جدید-ارتش|عنوان=زندگی‌نامه فرماندهان جدید ارتش|بازبینی=2016-09-27}}</ref> موسوی در سال ۱۳۹۵ به [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] منتقل شد و تا سال ۱۳۹۶ برای مدت بیش از یک سال، جانشینی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح را برعهده داشت. == فعالیت نظامی == === جنگ ایران و عراق === موسوی در [[جنگ ایران و عراق]] ابتدا به منطقه [[کردستان]] اعزام شد و در [[لشکر ۲۸ کردستان]]، در جبهه‌های جنگ غرب حضور پیدا کرد، سپس به گروه ۳۳ توپخانه نیروی زمینی ارتش پیوست و در جبهه‌های خوزستان فعالیت نمود. وی در [[عملیات والفجر ۴|عملیات‌های والفجر ۴]]، [[عملیات والفجر ۹|والفجر ۹]]، [[عملیات بیت‌المقدس|بیت‌المقدس ۵]]، [[عملیات قادر|قادر]]، [[عملیات نصر|نصر]] و چندین عملیات دیگر حضور داشت. او از [[جانباز|جانبازان]] جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود و در مجموع سابقه ۹۶ ماه فعالیت در جنگ ایران و عراق را در سوابق خود داراست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|ناشر=[[خبرگزاری فارس]]|نشانی=http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13950414001466|عنوان=امیر سید عبدالرحیم موسوی جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح شد+سوابق}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/254509/فیلم-سوابق-سرلشکر-موسوی-فرمانده-جدید-ارتش |عنوان= فیلم/ سوابق سرلشکر «موسوی» فرمانده جدید ارتش | ناشر = خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> === فرماندهی کل ارتش === موسوی طی حکمی از سوی [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، در ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ با ارتقاء از [[سرتیپ|درجه سرتیپی]] به [[سرلشکر|سرلشکری]]، به سمت [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران]] منصوب و جایگزین [[عطاءالله صالحی]] شد.<ref>{{یادکرد خبر |نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = http://www.leader.ir/fa/content/19049/leader.ir |عنوان = فرمانده کل ارتش و جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح منصوب شدند |اثر = |ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی رهبر جمهوری اسلامی ایران |تاریخ = ۳۰ مرداد ۱۳۹۶ |بازیابی = ۲۳ مه ۲۰۱۸ |archive-date = ۴ ژوئن ۲۰۱۸ |archive-url = https://web.archive.org/web/20180604001702/http://www.leader.ir/fa/content/19049/leader.ir |dead-url = yes}}</ref> وی پیش از فرماندهی کل ارتش، به مدت حدود یک‌سال جانشینی ریاست [[ستاد کل نیروهای مسلح]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = http://www.mizanonline.com/fa/news/194002/تغییرات-در-ستاد-کل-نیروهای-مسلح-ایران-جانشین-فرماندهی-کل-ارتش-جانشین-رئیس-ستاد-کل-نیروهای-مسلح-شد |عنوان = تغییرات در ستاد کل نیروهای مسلح ایران/ جانشین فرماندهی کل ارتش "جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح" شد | ناشر = [[خبرگزاری میزان]]|صفحه = |تاریخ = ۱۵ تیر ۱۳۹۵ |بازیابی = ۲۳ مه ۲۰۱۸}}</ref> در ۷ خرداد ۱۳۹۸، خامنه‌ای موسوی را با حفظ سمت فرماندهی کل ارتش، به عنوان فرمانده [[قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا]] منصوب کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.farsi.khamenei.ir/amp-content%3fid=42680 |عنوان=انتصاب فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء و فرمانده پدافند هوایی ارتش |ناشر=دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای |تاریخ=۷ خرداد ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی= |archive-date=۶ ژوئیه ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200706091406/https://farsi.khamenei.ir/amp-content?id=42680 |dead-url=yes}}</ref> در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ پس از ترور سرلشکر [[محمد باقری]] توسط [[اسرائیل]]، موسوی به‌عنوان [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] انتخاب شد.<ref>{{یادکرد خبر |نام خانوادگی= امامی|نام= سیده آزاده|عنوان= سرلشکر موسوی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح شد|نشانی= https://www.irna.ir/news/85861382/سرلشکر-موسوی-رئیس-ستاد-کل-نیروهای-مسلح-شد|خبرگزاری= [[ایرنا]]|تاریخ بازبینی= |تاریخ انتشار= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> این جایگاه همواره در اختیار فرماندهان سپاه بود، اما برای نخستین بار به یک فرمانده ارتش واگذار شد. [[امیر حاتمی]] جانشین او به‌عنوان فرمانده کل ارتش شد.<ref name="BBC"/> == مواضع سیاسی == موسوی در مصاحبه‌ای با [[شبکه خبر جمهوری اسلامی ایران]] و در برنامه ''بدون تعارف'' بیان کرد که بزرگ‌ترین آرمان و آرزویش که شب و روز به آن می‌اندیشد، نابودی [[اسرائیل]] است.<ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = https://www.mehrnews.com/news/4276218/بزرگترین-آرمان-و-آرزویم-محو-و-نابودی-رژیم-صهیونیستی-است |عنوان = بزرگ‌ترین آرمان و آرزویم محو و نابودی رژیم صهیونیستی است|اثر = | ناشر = [[خبرگزاری مهر]]|صفحه = |تاریخ = ۳۱ فروردین ۱۳۹۷|بازیابی = ۱۴ ژوئن ۲۰۱۸}}</ref> وی همچنین در فرودین ۱۳۹۷ در جایگاه فرماندهی کل ارتش، در ستاد مرکزی راهیان نور، سخنانی بر ضد اسرائیل و [[ایالات متحده آمریکا]] بیان کرد: {{نقل قول|ما خواهیم توانست با قدرت دوران دفاع مقدس و اقبالی که مردم به راهیان نور و مناطق دوران دفاع مقدس و آموزه‌های دفاع مقدس دارند، آمریکا را در اریکه قدرتش سرکوب کنیم و عمر رژیم صهیونیستی را ان‌شاءالله کمتر از ۲۵ سال تمام خواهیم کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.mashreghnews.ir/news/841791/عمر-رژیم-صهیونیستی-را-کمتر-از-۲۵-سال-به-پایان-می-رسانیم|عنوان=عمر رژیم صهیونیستی را کمتر از ۲۵ سال به پایان می‌رسانیم | ناشر =[[خبرگزاری مشرق]] |تاریخ = ۴ فروردین ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=}}</ref>}} == سوابق == [[پرونده:Unveiling of three new military systems of Iranian Navy (02).jpg|بندانگشتی|موسوی و [[حبیب‌الله سیاری]] در رونمایی از سامانه‌های [[نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران]]، آذر ۱۳۹۳]] * فرمانده [[دانشگاه افسری امام علی]] * فرمانده [[قرارگاه منطقه‌ای شمال‌شرق نزاجا]] * معاون آموزش [[نیروی زمینی ارتش]] * معاون طرح و برنامه نیروی زمینی ارتش * رئیس اداره عملیات ارتش * رئیس [[ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران]] * جانشین [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]] * رئیس مرکز مطالعات راهبردی آجا * جانشین [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروی‌های مسلح]] * [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]] == جایزه‌ها و نشان‌های افتخار == {{بخش بدون منبع}} این بخش شامل [[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نشان‌ها و جایزه‌های رسمی]] عبدالرحیم موسوی است، که بر روی [[لباس همسان]] او نصب می‌شود، ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را در برنخواهد داشت. === آرم‌ها === {{وسط‌چین}} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" | colspan=2|'''آرم‌های سینه''' |- |[[پرونده:IRI.Army Chest Badge.svg|60px]]{{-}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران|آجا]] |[[پرونده:Iranian Parachutist 3rd Class.svg|80px]]{{-}}[[چتربازی]] درجه سه |- |[[پرونده:IRIA CGSU Badge.svg|50px]]{{-}}[[دافوس|دانشگاه فرماندهی و ستاد]] |[[پرونده:IRI.SNDU Chest Badge.svg|60px]]{{-}}[[دانشگاه عالی دفاع ملی]] |- |[[File:Fadakari badge (cropped).jpg |90px]]{{-}}نشان فداکاری ارتش |} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" | colspan=2|'''آرم‌های بازو''' |- |width=160| [[File:Seal of the Joint Staff of the Islamic Republic of Iran Army.svg|80px]]{{-}}[[ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران|ستاد مشترک ارتش]] |width=100| [[File:IRI.Ranger Arm Emblem.svg|70px]]{{-}}رنجر |} {{پایان}} === نوار نشان‌ها === {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- |[[پرونده:IRIA Jihad Ribbon.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Merit Ribbon.svg|110px]] |[[پرونده:Order of Fat'h (1st Class).svg|110px]] |- |[[پرونده:IRIA Sport Ribbon.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Altruism Ribbon.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Knowledge Ribbon.svg|110px]] |- |[[پرونده:IRIA Military University 3rd Year Ribbon Bar.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA DAFOOS Ribbon.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Strategic Sciences Ribbon.svg|110px]] |- |[[پرونده:IRIA Military University Ribbon Bar.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Preliminary Course Ribbon Bar.svg|110px]] |[[پرونده:IRIA Supreme University Ribbon.svg|110px]] |} === نام نشان‌ها === {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; margin-top: -1px;" |- |width=160|نشان جهاد |width=160|نشان وفاداری |width=160|[[نشان فتح|نشان فتح درجه یک]] |- |نشان ورزش |نشان ایثار |نشان دانش |- |دوره سوم دانشگاه افسری |دوره دافوس |دوره علوم استراتژیک |- |دوره دوم دانشگاه افسری |دوره مقدماتی |دوره عالی |} == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Abdolrahim Mousavi}} {{ویکی‌گفتاورد|سید عبدالرحیم موسوی}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[عطاءالله صالحی]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[دانشگاه افسری امام علی]]|سال‌ها=۱۳۸۴–۱۳۸۰}} {{S-aft|بعد=[[احمدرضا پوردستان]]}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=معاون طرح و برنامه و بودجه [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی ارتش]]|سال‌ها=۱۳۸۴– ؟}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[عبدالعلی پورشاسب]]}} {{S-ttl|عنوان=[[رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد مشترک ارتش]]|سال‌ها=۱۳۸۷–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=[[محمدحسین دادرس]]|به عنوان=معاون هماهنگ‌کننده}} {{S-new}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[مرکز مطالعات راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران|مرکز مطالعات راهبردی ارتش]]|سال‌ها=۱۳۹۵–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=داوود آقامحمدی}} {{S-bef|قبل=[[محمدرضا قرایی آشتیانی]]}} {{S-ttl|عنوان=جانشین [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]]|سال‌ها=۱۳۹۵–۱۳۸۷}} {{S-aft|بعد=[[احمدرضا پوردستان]]}} {{S-bef|قبل=[[غلامعلی رشید]]}} {{S-ttl|عنوان=جانشین رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=۱۳۹۶–۱۳۹۵}} {{S-aft|بعد=[[عطاءالله صالحی]]}} {{S-bef|قبل=[[عطاءالله صالحی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]]|سال‌ها=۱۴۰۴–۱۳۹۶}} {{S-aft|بعد=[[امیر حاتمی]]}} {{S-bef|قبل=[[علیرضا صباحی‌فرد]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا]]|سال‌ها=۱۴۰۰–۱۳۹۸}} {{S-aft|بعد=[[قادر رحیم‌زاده]]}} {{S-bef|قبل=[[محمد باقری]]}} {{S-ttl|عنوان=[[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=اکنون–۱۴۰۴}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}} {{رؤسای ستاد مشترک ارتش ایران}} {{فرماندهان کل ارتش جمهوری اسلامی ایران}} {{فرماندهان قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا}} {{رؤسای ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران}} {{فرماندهان فعلی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:موسوی، سید عبدالرحیم}} [[رده:استادان دانشگاه اهل ایران]] [[رده:افراد ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:پرسنل ارتش جمهوری اسلامی ایران در جنگ ایران و عراق]] [[رده:خاندان موسوی]] [[رده:دانش‌آموختگان دافوس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشکده افسری]] [[رده:زادروز نامشخص (افراد زنده)]] [[رده:زادگان ۱۳۳۸]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:سرلشکرهای ارتش جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان ارتش جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء]] [[رده:نظامیان اهل قم]] mtfebh118nvnwr0m0lqpatvysm1l6hn 10 3537313 42128075 42126739 2025-06-19T08:21:51Z AbDaryaee 719350 به‌روز رسانی صفحه رویدادها (مرگ‌های اخیر) 42128075 wikitext text/x-wiki <!--بخشِ عکس --> {{در خبرها/تصویر | image = The Israel 2025 attack on some areas in Tehran 17 Tasnim.jpg | width = <!--پهنا به‌طور خودکار تعیین می‌شود. فقط از این پارامتر برای نادیده گرفتن اندازه خودکار استفاده کنید.--> | caption = خسارت حملات اسراییل به ایران | title = | alt = | link = | border = no }} * <!--۱۳ ژوئن--> [[اسرائیل]] در '''[[حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به ایران|مجموعه‌ای از حملات هوایی]]''' ''(خسارات در تصویر)'' پایگاه‌های هسته‌ای و برخی شخصیت‌های نظامی و هسته‌ای ایران را هدف قرار داد. * <!--۳ ژوئن--> [[لی جه میونگ]] به عنوان [[رئیس‌جمهور کره جنوبی]] '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری کره جنوبی (۲۰۲۵)|انتخاب شد]]'''. * <!--۱ ژوئن--> [[کارول ناوروتسکی]] به عنوان [[رئیس‌جمهور لهستان]] '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری لهستان (۲۰۲۵)|انتخاب شد]]'''. * <!--۳۱ مه--> در '''[[فینال لیگ قهرمانان اروپا ۲۰۲۵|فینال لیگ قهرمانان اروپا]]'''، [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] برای نخستین‌بار در تاریخ این باشگاه، با برد ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]]، قهرمان اروپا شد. * <!--۲۸ مه--> '''[[نگوگی وا تیونگو]]''' نویسنده و فعال کنیایی در ۸۷ سالگی درگذشت. {{در خبرها/پایین |nocurrenteventslink = {{{nocurrenteventslink|}}} |currentevents = * [[جنگ غزه]] * [[حمله روسیه به اوکراین|حملهٔ روسیه به اوکراین]] |recentdeaths = <!--بخشِ مرگ‌های اخیر: --> * [[ویولتا کامورو]]<!-- ۱۴ ژوئن--> * [[فرنتزو گرنده استیونس]]<!-- ۱۳ ژوئن--> * [[برایان ویلسون]]<!-- ۱۱ ژوئن--> * [[اسلای استون]]<!-- ۹ ژوئن--> * [[فردریک فورسایت]]<!-- ۹ ژوئن--> * [[یوریا رنی]]<!-- ۷ ژوئن--> }} fngee6q4iqus1ssa8f0s4tmnc6r5ks5 0 3549716 42128137 41941313 2025-06-19T11:36:27Z 91.190.31.81 بهیهنه سازی نوشته. 42128137 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه | نام = بهمن دارالشفایی | تصویر = | اندازه تصویر = | عنوان تصویر = بهمن دارالشفایی روزنامه‌نگار، مترجم و مستندساز [[ایرانی]] | زادروز = ۱۳۵۹ خورشیدی | زادگاه = | محل زندگی = [[تهران]] | ملیت = {{ایرانی}} | نژاد = | تابعیت = | تحصیلات = [[مهندسی صنایع]]{{سخ}}علوم سیاسی | دانشگاه = [[دانشگاه صنعتی شریف]] | پیشه = روزنامه‌نگار، مترجم و مستندساز | سال‌های فعالیت = | کارفرما = | نهاد = | نماینده = | شناخته‌شده برای = | نقش‌های برجسته = | سبک = | تأثیرگذاران = | تأثیرپذیرفتگان = | شهر خانگی = | تلویزیون = | لقب = | حزب = | جنبش = | مخالفان = | هیئت = | دین = | مذهب = | منصب = | مکتب = | آثار = | خویشاوندان سرشناس = | جوایز = | امضاء = | اندازه امضاء = | وبگاه = | پانویس = }} '''بهمن دارالشفایی''' (زادهٔ ۱۳۵۹، [[تهران]]) [[روزنامه‌نگار]]، مترجم و مستندساز ایرانی است. == زندگی‌نامه == بهمن دارالشفایی (یک مزدور کثیف جمهوری اسلامی است و بشدت ضد ایران) در سال ۱۳۷۷ در رشته مهندسی صنایع [[دانشگاه صنعتی شریف]] شروع به تحصیل کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://www.kaleme.com/1388/09/01/klm-3716/ |عنوان =اعتراض ۱۶۹ فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف به بازداشت حجت شریفی |ناشر =وبگاه کلمه |تاریخ =۱ آذر ۱۳۸۸ |بازبینی =۴ فوریه ۲۰۱۶ |archive-date =۱۳ مه ۲۰۱۸ |archive-url =https://web.archive.org/web/20180513021720/http://www.kaleme.com/1388/09/01/klm-3716/ |dead-url =yes }}</ref> وی در مرداد ۱۳۸۱ وبلاگ آق بهمن را راه‌اندازی کرد،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.dw.com/fa-ir/بازداشت-بهمن-دارالشفایی-روزنامهنگار-و-مترجم-در-ایران/a-19025748 |عنوان =بازداشت بهمن دارالشفایی، روزنامه‌نگار و مترجم در ایران | ناشر =دویچه‌وله فارسی |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۴ فوریه ۲۰۱۶}}</ref> این وبلاگ بعدها و پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ به عنوان یکی از منابع بازتاب اخبار بسیار پرخواننده بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.radiozamaneh.com/259295 |عنوان =بهمن دارالشفایی، روزنامه‌نگار بازداشت شد | ناشر =رادیو زمانه |تاریخ =۱۴ بهمن ۱۳۹۴}}</ref> دارالشفایی در سال ۱۳۸۲ فعالیت مطبوعاتی خود را با همکاری با ضمیمه [[روزنامه همشهری]] به نام ''همشهری جهان'' که تحت سردبیری [[محمد قوچانی]] منتشر می‌شد، آغاز کرد و در آنجا به ترجمه مقاله پرداخت.<ref name="media">{{یادکرد وب | نشانی=http://www.iranmediaresearch.org/research/audiofile/1174 | عنوان=تاریخ شفاهی رسانه: بهمن دارالشفایی | ناشر=وبگاه ایران مدیا | تاریخ=۲۳ اکتبر ۲۰۱۲ | بازبینی=۴ فوریه ۲۰۱۶ | archive-date=۳ سپتامبر ۲۰۱۳ | archive-url=https://web.archive.org/web/20130903040619/http://www.iranmediaresearch.org/research/audiofile/1174 | dead-url=yes }}</ref> پس از تأسیس [[روزنامه شرق]] به گروه بین‌الملل این روزنامه پیوست، وی هم‌چنین سابقه همکاری با [[روزنامه اعتماد ملی]] و [[مجله چلچراغ]] را در کارنامه دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی=http://www.radiofarda.com/content/b22_bahman_daroalshafaei_arrested_iran_journalist/27530473.html |عنوان =بهمن دارالشفایی، روزنامه‌نگار و مترجم ایرانی، بازداشت شد | ناشر =رادیو فردا |تاریخ =۱۴ بهمن ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید = ۴ فوریه ۲۰۱۶}}</ref> دارالشفایی پس از آن به [[بی‌بی‌سی فارسی]] پیوست و مدتی در قسمت وبگاه و رادیو بی‌بی‌سی فعالیت کرد.<ref name="media" /> وی پس از استعفا از کار در بی‌بی‌سی فارسی به ایران بازگشت و به کار ترجمه و ادبیات پرداخت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.theguardian.com/world/2016/feb/03/iran-former-bbc-journalist-arrested-foreign-minister-zarif-uk-visit?CMP=share_btn_tw |عنوان =Ex-BBC journalist jailed in Iran before foreign minister's UK visit | ناشر =روزنامه گاردین |زبان=انگلیسی|تاریخ ۳ فوریه ۲۰۱۶= |تاریخ بازدید =}}</ref> == دستگیری == دارالشفایی در بامداد روز چهارشنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۴ بازداشت شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.nytimes.com/2016/02/04/world/middleeast/iran-former-bbc-journalist-is-arrested.html |عنوان =Iran: Former BBC Journalist Is Arrested |ناشر =نیویورک تایمز |زبان=انگلیسی|تاریخ = ۳ فوریه ۲۰۱۶ |تاریخ بازدید =}}</ref> وی در منزل مسکونی خود در تهران و با حکم شعبه ۲ دادسرای مقدس (اوین) دستگیر شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.bbc.com/persian/iran/2016/02/160203_bahman_darolshafa_arrest |عنوان = بهمن دارالشفایی بازداشت شد| ناشر =بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ =۱۴ بهمن ۱۳۹۴ |تاریخ بازدید =}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = http://kaleme.com/1394/11/14/klm-236588/ |عنوان = بهمن دارالشفایی، مترجم و روزنامه‌نگار بازداشت شد |ناشر = وبگاه کلمه |تاریخ = ۱۴ بهمن ۱۳۹۴ |بازبینی = ۴ فوریه ۲۰۱۶ |archive-date = ۴ فوریه ۲۰۱۶ |archive-url = https://web.archive.org/web/20160204090713/http://www.kaleme.com/1394/11/14/klm-236588/ |dead-url = yes }}</ref> [[محمدجواد ظریف]]، وزیر امور خارجه ایران که در کنفرانس بین‌المللی کمک به آسیب دیدگان جنگ سوریه در [[لندن]] به سر می‌برد، در مورد دلایل بازداشت دارالشفایی اظهار بی اطلاعی کرد.<ref>{{Cite web|url = http://ir.voanews.com/content/iran-journalists-arrested/3176509.html|title = ابراز بی‌اطلاعی جواد ظریف از دلایل بازداشت بهمن دارالشفایی|date = |accessdate = |website = |publisher = وبگاه صدای آمریکا|last = |first =}}</ref> وی در ۴ اسفند ۱۳۹۴ آزاد شد. == آثار == === کتاب‌شناسی === *''سیاست'' ، نوشته کِنِت میناگ<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://nashremahi.com/node/298 |عنوان =سیاست |ناشر =وبگاه نشر ماهی |شابک =978-964-9971-29-2 |تاریخ بازدید =۱۵ بهمن ۱۳۹۴ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20160409010402/http://nashremahi.com/node/298 |archivedate =۹ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url =yes }}</ref> *''فلسفه‌ی سیاسی'' ، نوشته دیوید میلر<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =http://nashremahi.com/node/296 |عنوان =فلسفهٔ سیاسی |ناشر =وبگاه نشر ماهی |شابک =978-964-9971-44-5 |تاریخ بازدید =۱۵ بهمن ۱۳۹۴ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20160409044720/http://nashremahi.com/node/296 |archivedate =۹ آوریل ۲۰۱۶ |dead-url =yes }}</ref> *''[[صبحانه در تیفانی (رمان کوتاه)|صبحانه در تیفانی]]'' ، نوشته [[ترومن کاپوتی]] *''[[آس و پاس‌ها در پاریس و لندن|آس‌وپاس در پاریس و لندن]]'' ، نوشته [[جورج اورول]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =[[جورج اورول]] |نشانی =http://nashremahi.com/node/769 |عنوان =آس‌وپاس در پاریس و لندن |ناشر =وبگاه نشر ماهی |شابک = |تاریخ بازدید =۱۵ بهمن ۱۳۹۴ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20160501032956/http://nashremahi.com/node/769 |archivedate =۱ مه ۲۰۱۶ |dead-url =yes }}</ref> *''بیوه‌ها''، نوشته آریل دورفمان *''گیرنده شناخته نشد'' ، نوشته [[کاترین تیلور|کاترین کرسمن تیلور]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =کاترین کرسمن تیلور |نشانی http://nashremahi.com/node/659 |عنوان =گیرنده شناخته نشد | ناشر =وبگاه نشر ماهی |شابک =978-964-7948-52-4 |تاریخ بازدید =۱۵ بهمن ۱۳۹۴}}</ref> *''چیزی برای از دست دادن ندارید، جز جان‌هایتان'' ، نوشته سعاد العامری *''خرسی به نام پدینگتون'' ، نوشته [[مایکل باند]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مایکل باند |نشانی =http://nashremahi.com/node/723 |عنوان =خرسی به نام پدینگتون |ناشر =وبگاه نشر ماهی |شابک =978-964-209-227-7 |تاریخ بازدید =۱۵ بهمن ۱۳۹۴ |archiveurl =https://web.archive.org/web/20160207053025/http://nashremahi.com/node/723 |archivedate =۷ فوریه ۲۰۱۶ |dead-url =yes }}</ref> * ''باز هم پدینگتون'' ، نوشته [[مایکل باند]] * ''پدینگتون کمک می‌کند'' ، نوشته [[مایکل باند]] *''فیزلبرت استامپ ۱ ؛ پسری که از سیرک فرار کرد (و عضو کتابخانه شد)'' ، نوشته ای.اف. هَرولد *''فیزلبرت استامپ ۲ ؛ و پسر ریشو'' ، نوشته ای.اف. هَرولد *''فیزلبرت استامپ ۳ ؛ پسری که فریاد کشید: «ماهی» '' ، نوشته ای. اف. هَرولد === فیلم‌شناسی === * ''جمعه‌های فرهاد''، مستندی دربارهٔ فرهاد مهراد خواننده ایرانی<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://www.bbc.com/persian/arts/2012/12/121222_farhad_fridays_tamasha |عنوان =جمعه‌های فرهاد؛ مستندی دربارهٔ فرهاد مهراد | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ =۲۴ دسامبر ۲۰۱۲}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * مستند [https://www.youtube.com/watch?v=z2BiYXj5hZY جمعه‌های فرهاد] ساخته بهمن دارالشفایی * {{یادکرد وب|نویسنده = بهمن دارالشفایی |نشانی =http://www.ensani.ir/fa/content/257600/default.aspx |عنوان =بلکه برعکس (از دموکراسی به لیبرالیسم؟)| ناشر =خردنامه همشهری شماره ۱ |تاریخ = اسفند ۱۳۸۴ |تاریخ بازدید =}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف]] [[رده:روزنامه‌نگاران مرد اهل ایران]] [[رده:کارکنان بخش فارسی بی‌بی‌سی]] [[رده:مترجمان اهل ایران]] [[رده:فیلم‌سازان مستند اهل ایران]] [[رده:مهندسان صنایع اهل ایران]] [[رده:وبلاگ‌نویسان اهل ایران]] [[رده:مترجمان سده ۲۱ (میلادی)]] tfhy4yr3qryxxpraeh9g9ccrb12agfh 0 3567811 42127615 41176904 2025-06-18T19:32:49Z Amirmojiry 677753 42127615 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=البیت اسکای‌لرک |image= |caption= }}{{Infobox aircraft type |type=[[Miniature UAV]] |national origin=[[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |designer= |first flight= |introduced= |retired= |status= |primary user=[[نیروهای دفاعی اسرائیل]] |more users=<!--Limited to three in total; separate using{{سخ}}--> |produced=<!--years in production--> |number built= |program cost=<!--Total program cost--> |unit cost=<!--Incremental or flyaway cost for military or retail price for commercial aircraft--> |developed from= |variants with their own articles= }} |} '''البیت اسکای‌لرک''' {{انگلیسی|Elbit Skylark}} یک [[هواگرد]] ساختِ کارخانهٔ [[البیت سیستمز]] در کشور [[اسرائیل]] است. نخستین استفاده‌کنندهٔ این هواگرد [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] بوده‌است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست هواگردها]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =http://en.wikipedia.org/wiki/Elbit_Skylark|عنوان =Elbit Skylark|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۴ مارس ۲۰۱۶}} {{الگو:پهپادهای البیت}} {{هواپیما-خرد}} [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای ملخ‌پیشین تک‌موتوره]] qdigoz23f5aqprkr1ir5rawayhlfk2d 0 3585126 42127317 42126717 2025-06-18T12:16:54Z حقیقت گوی 1404734 افزودن مطلب بر مبنای واقعیت میدانی 42127317 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات هتل | نام = هتل فرشته پاسارگاد | نشان‌واره = | توضیح نشان‌واره = | تصویر = هتل فرشته پاسارگاد۲.jpg | توضیح تصویر = هتل فرشته پاسارگاد در حال ساخت(شهریور ۱۴۰۳) | اندازه تصویر =200px | محل ساخت = [[الهیه]]، [[تهران]]، ایران | تاریخ شروع ساخت = ۱۳۹۵ | معمار =[[زها حدید]] | مالک =ابراهیم پورفرج مدیرکل اسبق اتباع خارجه وزارت اطلاعات | هزینه ساخت = ۱۲۰ میلیون دلار که با وام ۶۰۰ میلیارد تومانی به سال ۱۳۹۳ ممکن شد. | مساحت هر طبقه= ۱۱۰۰۰۰ متر مربع | تعداد طبقه = ۵۱ | ارتفاع =۲۳۰ متر |مساحت زیربنا=۴۵۷۴ متر مربع|وبگاه=https://www.hotelfereshtehpasargad.com/}} '''هتل فرشته پاسارگاد''' یک [[آسمان‌خراش|آسمان خراش]] واقع در شمال شهر [[تهران]] است؛ که هم‌اکنون ساخت آن تمام نشده، و شامل ۳۰ طبقه هتل، ۹ طبقه پارکینگ، ۷ طبقه تجاری_اداری، ۴ طبقه مرکز تفریحی و ۱ طبقه لابی می‌شود که با احتساب طبقهٔ همکف درمجموع ۵۱ طبقه است. این پروژه در سال ۱۳۹۵ آغاز به کار نمود و تخمین زده می‌شود تا سال ۱۴۰۵ پایان پذیرد و اکنون در حال ساخت است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://iranwire.com/pictorian/iran-photos/777/ |عنوان = هتلِ فرشته پاسارگاد مجموعه‌ای چند منظوره در الهیه تهران|ناشر = ایران وایر|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۷ مارس ۲۰۱۶}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://tehranpress.com/fa/news-details/88444/ساخت-برج-50طبقه-فرشته-پاسارگاد-در-خیابان-5-متری-با-44-طبقه-تراکم!/|عنوان = ساخت برج 57طبقه فرشته پاسارگاد در خیابان 5 متری با 44 طبقه تراکم!|ناشر = تهران پرس|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۲۴ خرداد ۱۳۹۴}}{{پیوند مرده|date=اکتبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.mehrnews.com/news/2769789/هتل-پاسارگاد-با-۴۰۰۰-متر-زمین-دومین-ساختمان-بلند-تهران-می-شود |عنوان =هتل پاسارگاد با ۴۰۰۰ متر زمین دومین ساختمان بلند تهران می‌شود!|ناشر = خبرگزاری مهر|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۶ تیر ۱۳۹۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.memarinews.com/vdcba5b5.rhbagpiuur.html|عنوان = پورفرج: 7 طبقه از 50 طبقه هتل فرشته مجتمع تجاری است/ طراح این پروژه زاها حدید است|ناشر = معماری نیوز|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۶ تیر ۱۳۹۴|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160326230425/http://www.memarinews.com/vdcba5b5.rhbagpiuur.html|archivedate = ۲۶ مارس ۲۰۱۶|dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://archreport.ir/2125/هتل-فرشته-پاسارگاد،-تهران،-ایران|عنوان = هتل فرشته پاسارگاد – طرحی از ((زاها حدید)) در ایران|ناشر = گزارش معمار|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۶ خرداد ۱۳۹۴|archiveurl = https://web.archive.org/web/20180830182613/http://archreport.ir/2125/%D9%87%D8%AA%D9%84-%D9%81%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|archivedate = ۳۰ اوت ۲۰۱۸|dead-url = yes}}</ref> گودبرداری این پروژه یکی از عظیم‌ترین گودبرداری‌های [[ایران]] با عمق ۷۳ متر است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://archreport.ir/2125|عنوان = هتل فرشته پاسارگاد – طرحی از ((زاها حدید)) در ایران|ناشر = معمار|تاریخ بازدید = |تاریخ = 6 خرداد 1394|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160805120646/http://archreport.ir/2125|archivedate = ۵ اوت ۲۰۱۶|dead-url = yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://istafer.com/|عنوان = شرکت هتل فرشته پاسارگاد|ناشر = هتل فرشته پاسارگاد|تاریخ بازدید = |تاریخ = 17 خرداد 1395|archive-date = ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲|archive-url = https://web.archive.org/web/20221127025227/http://www.istafer.com/|dead-url = yes}}</ref> == تاریخچهٔ پروژه == این پروژه از ابتدا مورد نقد کارشناسان شهرسازی و مردم محلی قرار گرفت؛ آن‌ها با استناد بر اینکه ساختمان در خیابان کم عرض واقع شده و استانداردهای شهرسازی در مورد آن رعایت نشده‌است، نسبت به ساخت این بنا اعتراض کردند اما اعتراض آنها مورد تأیید قرار نگرفت. گفته‌ها حاکی از آن است که این مجموعه شامل ۶۲۳ واحد پارکینگ استاندارد، ۴۷ واحد تجاری اختصاصی، ۲۰۰۰ [[متر مربع]] فضای اداری، ۱۰ واحد رستوران و کافی‌شاپ در طبقات مختلف، تالارهای مراسم و سالن اجتماعات با ظرفیت ۱۰۰۰ نفر، اتاق‌های مخصوص جلسات، ۳۰۰ واحد اتاق و سوئیت، و ۴۰ واحد [[هتل آپارتمان]] می‌باشد. علاوه بر آن [[استخر]] و سالن [[بدن‌سازی|بدنسازی]] در دو طبقه مجزا خواهد بود. حمیدرضا خوشدل، مسئول واحد بازرسی گودبرداری [[سازمان نظام مهندسی ساختمان|سازمان نظام مهندسی]] تهران، دربارهٔ مجوز این هتل که توسط کمیسیون ماده ۵ صادرشده، گفت: «ساختمان فعلی این هتل بیست و چهار طبقه مازاد دارد و این در حالی ست که [[پروانه (سند)|جواز]] صادر شده برای تمام پروژه‌ها چهار ساله است. اما سند صادر شده برای این پروژه هفت‌ساله می‌باشد».<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://www.mehrnews.com/news/2769789/هتل-پاسارگاد-با-۴۰۰۰-متر-زمین-دومین-ساختمان-بلند-تهران-می-شود |عنوان = هتل پاسارگاد با ۴۰۰۰ متر زمین دومین ساختمان بلند تهران می‌شود!|ناشر = خبرگزاری مهر|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۱۸ خرداد ۱۳۹۴}}</ref> [[محمد سالاری]]، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری [[شورای اسلامی شهر تهران]] معتقد است از لحاظ شهرسازی و معماری تخلفی از سوی مالک صورت نگرفته، بلکه تنها تخلف انجام شده از سوی کمیسیون ماده ۵ وقت بوده که مجوز تخریب باغی را که هم‌اکنون محل ساخت [[برج (سازه)|برج]] است، صادر کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = http://alef.ir/vdcfmcd0xw6deca.igiw.html?278830 |عنوان = ساخت «هتل فرشته» متوقف نمی‌شود|ناشر = الف|تاریخ بازدید = |تاریخ = ۶ تیر ۱۳۹۴}}</ref> با توجه به تعدد ساختمان‌های بلندمرتبه در منطقه [[الهیه]] و هم‌پوشانی برج‌ها بر یکدیگر، مجاورت پروژه در کنار باغ سفارت [[روسیه]] که در پهنه وسیعی فاقد [[ساخت‌وساز]] است، باعث شده که دید پروژه به سمت شرق کاملاً آزاد باشد. از سوی دیگر موضوعی که در بالا مطرح شد، باعث می‌شود ساختمان از نواحی شهری واقع در ضلع شرقی خود بدون هیچ مانعی دیده شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://parsa-epc.com/portfolio/|عنوان= هتل فرشته پاسارگاد | ناشر = سایت طرح و ساخت پرسا |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == [http://www.hotelfereshtehpasargad.com/fa/ وبگاه رسمی] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۲۱ (میلادی) در ایران]] [[رده:ساختمان‌های هتل کامل‌شده در ۲۰۲۱ (میلادی)]] [[رده:هتل‌ها در منطقه ۱ تهران]] [[رده:هتل‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۲۱ (میلادی)]] [[رده:هتل‌های پنج ستاره]] [[رده:هتل‌های تهران]] 9z166znxwnz5gmpdoc3fvqkkvu1v7kz 0 3646216 42127997 41633822 2025-06-19T06:09:24Z Luckie Luke 573979 42127997 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = هرانت واردانیان | image = Варданян.jpg | image_size = | caption = | birth_name = هرانت میکائلی واردانیان | birth_date = {{تاریخ تولد|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۲۰۱۴|۰۴|۲۰|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}} | death_place = [[ایروان]]، [[ارمنستان]] | death_cause = | resting_place = | residence = | nationality = [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = [[نیکوکاری|نیکوکار]] و تاجر | years_active = | employer = | organization = | agent = | known_for = | notable_works = | home_town = | salary = | networth = | television = آر تی‌وی | title = | term = | predecessor = | successor = | party = | movement = | opponents = | boards = | religion = <!-- Religion should be supported with a citation from a reliable source --> | denomination = <!-- Denomination should be supported with a citation from a reliable source --> | spouse = زینا موروزیان | partner = | children = [[میکائیل وارطانیان|میکائل]]، [[کارن وارطانیان]] | parents = | relatives = | callsign = | awards = {{روبان نشان آنانیا شیراکاتسی}} <ref>20px|link=http://www.president.am/en/medals/17/</ref> [[پرونده:Заслуженный работник экономики Республики Армения.png|30px|link=http://www.president.am/en/honorary-titles/33/]][[پرونده:I41.jpg|30px|link=http://www.president.am/hy/orders/41/#!prettyPhoto]] | signature = | signature_alt = | signature_size = | website = | footnotes = | box_width = }} '''هرانت میکائلی واردانیان''' ({{Lang-hy|Հրանտ Միքայելի Վարդանյան}}؛ {{تاریخ تولد|1949|01|23}} – {{Death date|۲۰۱۴|۰۴|۲۰|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}}) یک [[نیکوکاری|نیکوکار]] و تاجر اهل [[ارمنستان]] بود. او بنیان‌گذار و مدیر گراند هولدینگ بود. == زندگی‌نامه == هرانت واردانیان در ۲۳ ژانویه ۱۹۴۹ در خانواده کارگر در شهر [[ایروان]]، [[ارمنستان]] متولد گردیده‌است. او در طی سال‌های ۱۹۵۶–۱۹۶۶ دانش آموز «مدرسه شماره ۱۲» معروف به «سرگئی میرونویچ کیروی» شهر ایروان بوده‌است. او پس از آن در خلال سال‌های ۱۹۶۸–۱۹۷۴ دانشجوی دانشکده مهندسی صنایع غذایی گرایش ماشین‌سازی بوده و فارغ‌التحصیل [[انیستیتوی پلی تکنیک ایروان]] گردیده‌است. واردانیان به عنوان مهندس تکنولوژیست در کارخانهٔ توتون و تنباکو ایروان شروع بکار کرد و سپس در سال ۱۹۸۴ به عنوان معاون مدیر عامل کارخانه منصوب گردید. او در زمینه کسب و کار، توسعه و احیاء تولیدات داخلی را از سال ۱۹۹۶ با تأسیس شرکت‌های «گراند توباکو»، «گراند کندی» «اینترنشنال ماسیس تاباک» و غیره … را آغاز کرد که نه تنها در بازار داخلی ارمنستان بلکه در خارج از این کشور هم موفق بود. گروه شرکت‌های تأسیس گردیده از سوی او بنام «گراند هولدینگ» از پیشتازان صادرات محصولات در [[جمهوری ارمنستان]] می‌باشند. او در طول زندگی خود توانست ضمن همکاری با بخش کشاورزی اقدام به کارآفرینی برای ده‌ها هزار فرد در جمهوری ارمنستان و [[جمهوری قره‌باغ]] را فراهم آورد. همکنون تعداد شاغلین در «گراند هولدینگ» ۹۵۲۴ نفر می‌باشد. بر اساس امار ۲۰۱۸ گراند هولدینک در صدر جدول بیشترین مالیات دهندگان، صادر کننده تولیدات آماده محصولات صادراتی، منابع انسانی و سرمایه گذاری کشور است. === خیریه === [[پرونده:Hrant Vardanyan 4.jpg|بندانگشتی|چپ]] [[پرونده:Hrant Vardanyan1.jpg|بندانگشتی|راست]] امور خیریه هراند واردانیان دارای جنبه های مختلف ومتوالی بوده، ایشان مشوق علم، آموزش، فرهنگ، سلامت، ورزش، باغ وحش ایروان، شبکه تلویزیونی خیریه کودکان هایرنیک ،اعطاء حقوق بازنشستگی ماهانه به قهرمانان دوره سوسیالیستی بوده است . هراند واردانیان با هدف ترویج و توسعه مناطق مرزی استان تاوش اقدام به اجرای پروژه های خیریه بلند مدت می نمود. در شهر ماسیس اقدام به احداث «کلیسای تادئوس» مقدس نموده است . == زندگی خصوصی == {{تصویر چندگانه | align = left | direction = horizontal | width = 170 | image1 = | caption1 = به همراه والدین و خواهرانش | image2 = | caption2 = به همراه همسر فرزندان و نوه‌هایش | image3 = | caption3 = | image4 = | caption4 = }} [[پرونده:Hrant Vardanyan2.jpg|بندانگشتی|چپ]] هراند واردانیان فرزند میکائیل واردانیان و شوشیک سارگسیان بود و دارای دو خواهر به اسامی «ریمان» و «روزا» داشت. پدر بزرگ و مادر بزرگ وی ساکنین روستای خنوس [[ارمنستان غربی]] و جزو قربانیان [[نسل‌کشی ارمنی‌ها]] در سال ۱۹۱۵ توسط حکومت [[ترکان جوان]] بوده‌اند. او در سن ۷ سالگی پدر خود را از دست داد. در حین تحصیلات دانشگاهی با همسر خود [[زینا موروزیان]] آشنا شده و در سال ۱۹۷۲ ازدواج نمود. دارای دو فرزند به نام‌های «میکائیل» و «کارن» و شش نوه به نام‌های «ایزابلا»، «زینا»، «هراند»، «دانیل»، «مارک» و «آکسل» می‌باشد. == مسئولیت‌ها == [[پرونده:Hrant Vardanyan3.jpg|بندانگشتی|راست]] * طی سال‌های ۱۹۹۸–۲۰۰۳ رئیس [[فدراسیون بسکتبال ارمنستان]]. * طی سال‌های ۱۹۹۲–۲۰۰۱ عضو ریاست [[کمیته المپیک ملی ارمنستان]]. * طی سال‌های ۲۰۰۳–۲۰۱۴ عضو هیئت مدیره [[دانشگاه مهندسی دولتی ایروان]]. == درگذشت == او در ۲۰ آوریل ۲۰۱۴ در سن ۶۵ سالگی در شهر ایروان درگذشت و در معبد خدایان شهر ایروان به خاک سپرده شد. == جوایز == [[پرونده:Hrant Vardanyan4.jpg|بندانگشتی|راست]] * سال ۱۹۹۹ مدال [[آنانیا شیراکاتسی]] در زمینه سعی و کوشش جهت احیاء تولیدات داخلی اعطاء شده از سوی [[رئیس‌جمهور ارمنستان]]. * سال ۲۰۰۹ برای اولین بار در تاریخ جمهوری مستقل ارمنستان لقب کارگر نمونه اقتصادی اعطاء شده از سوی رئیس‌جمهور ارمنستان. * ۲۰ دسامبر سال ۲۰۱۴ مدال درجه یک (خدمات ارائه داده شده به وطن) در زمینه سپرده و سرمایه‌گذاری شخصی جهت توسعه اقتصاد ارمنستان از سوی رئیس‌جمهور جمهوری ارمنستان به وی پس از مرگ * ۵ فوریه در سال ۲۰۱۹ یکی از خیابانهای شهرماسیس به نام هراند وارطانیان نامگذاری شد == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hrant_Vardanyan&oldid=718750173|عنوان = Hrant Vardanyan|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۷ مه ۲۰۱۶}} * [http://www.armenianow.com/news/53774/armenia_hrant_vardanyan_grant_candy_tobacco_dead Grant Holding owner Hrant Vardanyan dies at 65: Leading businessman succumbs to heart disease] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190212011917/https://www.armenianow.com/news/53774/armenia_hrant_vardanyan_grant_candy_tobacco_dead |date=12 فوریه 2019 }} {{ترتیب‌پیش‌فرض:واردانیان، هرانت}} [[رده:اهالی ایروان]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۴۹ (میلادی)]] [[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]] [[رده:کارآفرینان اهل ارمنستان]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان آنانیا شیراکاتسی]] [[رده:نیکوکاران اهل ارمنستان]] trscsxrwnyfryob9qg271gyd3al2327 42127998 42127997 2025-06-19T06:10:19Z Luckie Luke 573979 42127998 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = هرانت واردانیان | image = Варданян.jpg | image_size = | caption = | birth_name = هرانت میکائلی واردانیان | birth_date = {{تاریخ تولد|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۲۰۱۴|۰۴|۲۰|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}} | death_place = [[ایروان]]، [[ارمنستان]] | death_cause = | resting_place = | residence = | nationality = [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = | occupation = [[نیکوکاری|نیکوکار]] و تاجر | years_active = | employer = | organization = | agent = | known_for = | notable_works = | home_town = | salary = | networth = | television = آر تی‌وی | title = | term = | predecessor = | successor = | party = | movement = | opponents = | boards = | spouse = زینا موروزیان | partner = | children = [[میکائیل وارطانیان|میکائل]]، [[:en:Karen Vardanyan|کارن وارطانیان]] | parents = | relatives = | callsign = | awards = {{روبان نشان آنانیا شیراکاتسی}} <ref>20px|link=http://www.president.am/en/medals/17/</ref> [[پرونده:Заслуженный работник экономики Республики Армения.png|30px|link=http://www.president.am/en/honorary-titles/33/]][[پرونده:I41.jpg|30px|link=http://www.president.am/hy/orders/41/#!prettyPhoto]] | signature = | signature_alt = | signature_size = | website = | footnotes = | box_width = }} '''هرانت میکائلی واردانیان''' ({{Lang-hy|Հրանտ Միքայելի Վարդանյան}}؛ {{تاریخ تولد|1949|01|23}} – {{Death date|۲۰۱۴|۰۴|۲۰|۱۹۴۹|۰۱|۲۳}}) یک [[نیکوکاری|نیکوکار]] و تاجر اهل [[ارمنستان]] بود. او بنیان‌گذار و مدیر گراند هولدینگ بود. == زندگی‌نامه == هرانت واردانیان در ۲۳ ژانویه ۱۹۴۹ در خانواده کارگر در شهر [[ایروان]]، [[ارمنستان]] متولد گردیده‌است. او در طی سال‌های ۱۹۵۶–۱۹۶۶ دانش آموز «مدرسه شماره ۱۲» معروف به «سرگئی میرونویچ کیروی» شهر ایروان بوده‌است. او پس از آن در خلال سال‌های ۱۹۶۸–۱۹۷۴ دانشجوی دانشکده مهندسی صنایع غذایی گرایش ماشین‌سازی بوده و فارغ‌التحصیل [[انیستیتوی پلی تکنیک ایروان]] گردیده‌است. واردانیان به عنوان مهندس تکنولوژیست در کارخانهٔ توتون و تنباکو ایروان شروع بکار کرد و سپس در سال ۱۹۸۴ به عنوان معاون مدیر عامل کارخانه منصوب گردید. او در زمینه کسب و کار، توسعه و احیاء تولیدات داخلی را از سال ۱۹۹۶ با تأسیس شرکت‌های «گراند توباکو»، «گراند کندی» «اینترنشنال ماسیس تاباک» و غیره … را آغاز کرد که نه تنها در بازار داخلی ارمنستان بلکه در خارج از این کشور هم موفق بود. گروه شرکت‌های تأسیس گردیده از سوی او بنام «گراند هولدینگ» از پیشتازان صادرات محصولات در [[جمهوری ارمنستان]] می‌باشند. او در طول زندگی خود توانست ضمن همکاری با بخش کشاورزی اقدام به کارآفرینی برای ده‌ها هزار فرد در جمهوری ارمنستان و [[جمهوری قره‌باغ]] را فراهم آورد. همکنون تعداد شاغلین در «گراند هولدینگ» ۹۵۲۴ نفر می‌باشد. بر اساس امار ۲۰۱۸ گراند هولدینک در صدر جدول بیشترین مالیات دهندگان، صادر کننده تولیدات آماده محصولات صادراتی، منابع انسانی و سرمایه گذاری کشور است. === خیریه === [[پرونده:Hrant Vardanyan 4.jpg|بندانگشتی|چپ]] [[پرونده:Hrant Vardanyan1.jpg|بندانگشتی|راست]] امور خیریه هراند واردانیان دارای جنبه های مختلف ومتوالی بوده، ایشان مشوق علم، آموزش، فرهنگ، سلامت، ورزش، باغ وحش ایروان، شبکه تلویزیونی خیریه کودکان هایرنیک ،اعطاء حقوق بازنشستگی ماهانه به قهرمانان دوره سوسیالیستی بوده است . هراند واردانیان با هدف ترویج و توسعه مناطق مرزی استان تاوش اقدام به اجرای پروژه های خیریه بلند مدت می نمود. در شهر ماسیس اقدام به احداث «کلیسای تادئوس» مقدس نموده است . == زندگی خصوصی == {{تصویر چندگانه | align = left | direction = horizontal | width = 170 | image1 = | caption1 = به همراه والدین و خواهرانش | image2 = | caption2 = به همراه همسر فرزندان و نوه‌هایش | image3 = | caption3 = | image4 = | caption4 = }} [[پرونده:Hrant Vardanyan2.jpg|بندانگشتی|چپ]] هراند واردانیان فرزند میکائیل واردانیان و شوشیک سارگسیان بود و دارای دو خواهر به اسامی «ریمان» و «روزا» داشت. پدر بزرگ و مادر بزرگ وی ساکنین روستای خنوس [[ارمنستان غربی]] و جزو قربانیان [[نسل‌کشی ارمنی‌ها]] در سال ۱۹۱۵ توسط حکومت [[ترکان جوان]] بوده‌اند. او در سن ۷ سالگی پدر خود را از دست داد. در حین تحصیلات دانشگاهی با همسر خود [[زینا موروزیان]] آشنا شده و در سال ۱۹۷۲ ازدواج نمود. دارای دو فرزند به نام‌های «میکائیل» و «کارن» و شش نوه به نام‌های «ایزابلا»، «زینا»، «هراند»، «دانیل»، «مارک» و «آکسل» می‌باشد. == مسئولیت‌ها == [[پرونده:Hrant Vardanyan3.jpg|بندانگشتی|راست]] * طی سال‌های ۱۹۹۸–۲۰۰۳ رئیس [[فدراسیون بسکتبال ارمنستان]]. * طی سال‌های ۱۹۹۲–۲۰۰۱ عضو ریاست [[کمیته المپیک ملی ارمنستان]]. * طی سال‌های ۲۰۰۳–۲۰۱۴ عضو هیئت مدیره [[دانشگاه مهندسی دولتی ایروان]]. == درگذشت == او در ۲۰ آوریل ۲۰۱۴ در سن ۶۵ سالگی در شهر ایروان درگذشت و در معبد خدایان شهر ایروان به خاک سپرده شد. == جوایز == [[پرونده:Hrant Vardanyan4.jpg|بندانگشتی|راست]] * سال ۱۹۹۹ مدال [[آنانیا شیراکاتسی]] در زمینه سعی و کوشش جهت احیاء تولیدات داخلی اعطاء شده از سوی [[رئیس‌جمهور ارمنستان]]. * سال ۲۰۰۹ برای اولین بار در تاریخ جمهوری مستقل ارمنستان لقب کارگر نمونه اقتصادی اعطاء شده از سوی رئیس‌جمهور ارمنستان. * ۲۰ دسامبر سال ۲۰۱۴ مدال درجه یک (خدمات ارائه داده شده به وطن) در زمینه سپرده و سرمایه‌گذاری شخصی جهت توسعه اقتصاد ارمنستان از سوی رئیس‌جمهور جمهوری ارمنستان به وی پس از مرگ * ۵ فوریه در سال ۲۰۱۹ یکی از خیابانهای شهرماسیس به نام هراند وارطانیان نامگذاری شد == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hrant_Vardanyan&oldid=718750173|عنوان = Hrant Vardanyan|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۷ مه ۲۰۱۶}} * [http://www.armenianow.com/news/53774/armenia_hrant_vardanyan_grant_candy_tobacco_dead Grant Holding owner Hrant Vardanyan dies at 65: Leading businessman succumbs to heart disease] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190212011917/https://www.armenianow.com/news/53774/armenia_hrant_vardanyan_grant_candy_tobacco_dead |date=12 فوریه 2019 }} {{ترتیب‌پیش‌فرض:واردانیان، هرانت}} [[رده:اهالی ایروان]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۴۹ (میلادی)]] [[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]] [[رده:کارآفرینان اهل ارمنستان]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان آنانیا شیراکاتسی]] [[رده:نیکوکاران اهل ارمنستان]] ckr4i8c1adr9gin551fg9nlsp4iz0kw 0 3678927 42127321 42120063 2025-06-18T12:19:42Z Gaumat 1398452 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: بعنوان⟸به‌عنوان 42127321 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = علی عبداللهی | image = Ali Abdollahi Aliabadi 1397052213011048715015314 (cropped).jpg | birth_name = علی عبداللهی علی‌آبادی | birth_date = {{سال تولد و سن|۱۳۳۸|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[علی‌آباد (رودبار)|علی‌آباد]]، [[شهرستان رودبار|رودبار]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = | death_place = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[کمیته انقلاب اسلامی]]{{-}}[[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]{{-}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] | serviceyears = اکنون–۱۳۵۷ | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | commands = [[لشکر ۱۶ قدس]]{{-}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|نیروی انتظامی]] | battles = [[جنگ ایران و عراق]] | awards = | module = {{Infobox officeholder | embed = yes | office1 = [[فهرست استانداران سمنان|استاندار سمنان]] | term_start1 = ۱۸ شهریور ۱۳۸۶ | term_end1 = ۱۴ مهر ۱۳۸۸ | president1 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | minister1 = | predecessor1 = [[حمید حاجی‌عبدالوهاب]] | successor1 = [[احمد عجم]] {{کوچک|(سرپرست)}} | office2 = [[فهرست استانداران گیلان|استاندار گیلان]] | term_start2 = ۲۵ آبان ۱۳۸۴ | term_end2 = ۱۸ شهریور ۱۳۸۶ | president2 = [[محمود احمدی‌نژاد]] | minister2 = | predecessor2 = [[مسعود سلطانی‌فر]] | successor2 = [[روح‌الله قهرمانی]] }} }} '''علی عبداللهی علی‌آبادی''' (زادهٔ ۱۳۳۸) [[سرتیپ]] [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] است<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/04/15/1123161/متن-حکم-فرمانده-کل-قوا-به-معاون-هماهنگ-کننده-ستادکل-نیروهای-مسلح/amp |عنوان=متن حکم فرمانده کل قوا به معاون هماهنگ‌کننده ستادکل نیروهای مسلح | ناشر = [[خبرگزاری تسنیم]] |تاریخ = ۱۵ تیر ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی=}}</ref> که هم‌اکنون به‌عنوان معاون هماهنگ‌کننده [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی= http://www.mehrnews.com/news/3706474/|عنوان= با حکم فرمانده کل قوا؛ خلبان «علی عبداللهی» به سمت معاونت هماهنگ‌کننده ستاد کل منصوب شد | ناشر = [[خبرگزاری مهر]]|تاریخ = ۱۵ تیر ۱۳۹۵|تاریخ بازبینی= ۱۸ تیر ۱۳۹۵}}</ref> وی پس از وقوع [[انقلاب ۱۳۵۷]] به عضویت [[کمیته انقلاب اسلامی]] درآمد و در پی شکل‌گیری [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، در اردیبهشت ۱۳۵۸ به این نهاد پیوست و در طول [[جنگ ایران و عراق]] از اعضای این نهاد بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mizanonline.com/fa/news/552243/جنگ-ایران-با-عراق-جنگ-تکلیفی-و-دفاع-از-حق-بود |عنوان=جنگ ایران با عراق، جنگ تکلیفی و دفاع از حق بود | ناشر = [[خبرگزاری میزان]] |تاریخ = ۱ مهر ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی=}}</ref> او از ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰ فرمانده [[لشکر ۱۶ قدس]] (گیلان) بود و در فاصله سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ به عنوان جانشین [[نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#فرماندهان|فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران]] فعالیت می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/90609/تصاویر-سردار-سرتیپ-پاسدار-علی-عبدالهی |عنوان= سردار سرتیپ پاسدار علی عبداللهی | ناشر = خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> وی از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۱ معاون هماهنگ‌کننده نیروی انتظامی بود و در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|جانشینی فرمانده]] [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران#فرماندهان|نیروی انتظامی]] را برعهده داشت و برای مدت کوتاهی در سال ۱۳۸۴ نیز سرپرست فرماندهی نیروی انتظامی بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://entekhabat.moi.ir/portal/file/%3F280066/&ved=2ahUKEwiNq6nT-OTlAhWuyIUKHeBRBNo4KBAWMAN6BAgHEAE&usg=AOvVaw3IoToo5RW4TJUXxP_ytmkX |عنوان=سوابق علی عبداللهی علی‌آبادی |ناشر=[[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]] |تاریخ= |تاریخ بازبینی=}}{{پیوند مرده|date=ژانویه ۲۰۲۰ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> عبداللهی در [[دولت نهم]] از ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ [[فهرست استانداران سمنان|استاندار سمنان]] و از ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ نیز [[فهرست استانداران گیلان|استاندار گیلان]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.isna.ir/news/8408-14249/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D9%84%D9%8A-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%D9%8A-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D9%8A%D9%84%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF/|عنوان=سردار علی عبداللهی، استاندار گیلان شد | ناشر = [[ایسنا]] |تاریخ = ۲۸ آبان ۱۳۸۴ |تاریخ بازبینی=}}</ref> او در [[دولت دهم]] از ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ به‌عنوان معاون امنیتی و انتظامی [[وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران|وزارت کشور]] فعالیت می‌کرد. وی در فاصله سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/13930330000129 |عنوان=سردار علی عبداللهی معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی ستاد کل نیروهای مسلح شد | ناشر = [[خبرگزاری فارس]] |تاریخ = ۱ تیر ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=نام و سمت هشت مقام نظامی و امنیتی ایران که توسط آمریکا تحریم شدند؛ از محسن رضایی تا نزدیکان خامنه‌ای |نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-iran/5240324.html |وبگاه=صدای آمریکا |تاریخ بازبینی=۲۱ دی ۱۳۹۸}}</ref> دی‌ماه ۱۳۹۸ وزارت خزانه‌داری [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] عبداللهی را به دلیل پیشبرد اهداف بی‌ثبات‌کننده حکومت در منطقه و جهان در فهرست تحریم‌ها قرار داد.<ref name=":0" /><ref name=":02" /> == زندگی‌نامه == علی عبداللهی علی‌آبادی گیلانی است و در سال ۱۳۳۸ در روستای [[علی‌آباد (رودبار)|علی‌آباد]] واقع در [[شهرستان رودبار]]، [[استان گیلان]] زاده شد. وی پس از وقوع [[انقلاب ۱۳۵۷]]، در اواخر سال ۱۳۵۷ به [[کمیته انقلاب اسلامی]] پیوست و در بدو تشکیل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در اردیبهشت ۱۳۵۸ به عضویت این نهاد درآمد. با شروع ناآرامی‌های غرب کشور، به کردستان رفت و با آغاز [[جنگ ایران و عراق]]، به عنوان مسئول سپاه در محور [[سرپل ذهاب]]، به این منطقه اعزام شد و تا سال ۱۳۶۶ به‌عنوان نیروی اطلاعات و عملیات در قرارگاه‌های مختلف سپاه در جنوب فعالیت می‌کرد و در مجموع سابقه ۹۶ ماه حضور فعال در جنگ را در سوابقش دارا می‌باشد. وی در سال ۱۳۶۵ دوره دافوس را در [[دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا]] گذراند و از ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۰ فرماندهی لشکر ۱۶ قدس (گیلان) را برعهده داشت. او در سال ۱۳۶۹ درجه [[سرتیپ]]ی دریافت کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/10/24/2182224/سردار-عبداللهی-برای-اعلام-پرواز-ممنوع-باید-حمله-را-کاملا-تشخیص-می-دادیم-درحال-بازنگری-آیین-نامه-ها-هستیم|عنوان=سردار عبداللهی: برای اعلام پرواز ممنوع باید حمله را کاملاً تشخیص می‌دادیم | ناشر =[[خبرگزاری تسنیم]] |تاریخ = ۲۴ دی ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=}}</ref> == سوابق == از سوابق کاری علی عبداللهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100919626917|عنوان= عبداللهی، معاون جدید امنیتی و انتظامی وزیر کشور|ناشر= [[جام جم آنلاین]]|تاریخ= ۱۸ مهر ۱۳۸۸|تاریخ بازبینی= ۱۸ تیر ۱۳۹۵|archiveurl= https://web.archive.org/web/20160819210940/http://www1.jamejamonline.ir/newstext2.aspx?newsnum=100919626917|archivedate= ۱۹ اوت ۲۰۱۶|dead-url= yes}}</ref> * فرمانده [[لشکر ۱۶ قدس]] گیلان * رئیس ستاد [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی سپاه پاسداران]] (معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی سپاه) * رئیس اداره بازرسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی * جانشین فرمانده [[نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوایی سپاه پاسداران]] * معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] * جانشین [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] * سرپرست [[نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی نیروی انتظامی]] * [[استاندار گیلان]] * [[فهرست استانداران سمنان|استاندار سمنان]] * [[معاونت امنیتی و انتظامی وزارت کشور ایران]] * معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] * معاون هماهنگ‌کننده [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]<ref>{{یادکرد وب |نشانی= http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13930330000129|عنوان= سردار علی عبداللهی معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی ستاد کل نیروهای مسلح شد| ناشر = [[خبرگزاری فارس]]|تاریخ = ۳۰ خرداد ۱۳۹۳|تاریخ بازبینی= ۲۳ تیر ۱۳۹۵}}</ref> == تحریم == روز جمعه ۲۰ دی ۱۳۹۸ اداره کنترل دارایی‌های خارجی [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا|وزارت خزانه‌داری آمریکا]] موسوم به اوفک علی عبداللهی و هفت مقام ارشد جمهوری اسلامی را به دلیل پیشبرد اهداف بی‌ثبات‌کننده حکومت در منطقه و جهان در فهرست تحریم‌ها قرار داد.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|عنوان=تحریم‌های جدید آمریکا 'قلب دستگاه امنیتی ایران را هدف گرفته‌است'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/world-51061965|تاریخ=2020-01-10|تاریخ بازبینی=2020-01-12|زبان=en-GB}}</ref><ref name=":02">{{یادکرد وب|عنوان=نام و سمت هشت مقام نظامی و امنیتی ایران که توسط آمریکا تحریم شدند؛ از محسن رضایی تا نزدیکان خامنه‌ای|نشانی=https://ir.voanews.com/a/us-iran/5240324.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ بازبینی=۲۱ دی ۱۳۹۸}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{درگاه|زندگی‌نامه}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{جعبه توالی|قبل=[[الیاس حضرتی]]|عنوان=فرمانده [[لشکر ۱۶ قدس]]|سال‌ها=۱۳۷۰–۱۳۶۶|بعد=؟}} {{جعبه توالی|قبل=[[امیر حیات‌مقدم]]|عنوان=جانشین [[نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#فرماندهان|فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۸۰–۱۳۷۶|بعد=[[امیر حیات‌مقدم]]}} {{جعبه توالی|قبل=[[اسماعیل احمدی مقدم]]|عنوان=معاون هماهنگ‌کننده [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران#فهرست فرماندهان|فرمانده نیروی انتظامی]]|سال‌ها=۱۳۸۱–۱۳۸۰|بعد=[[رحیم یعقوبی]]}} {{جعبه توالی|قبل=[[امیرعلی امیری]]|عنوان=جانشین [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران#فهرست فرماندهان|فرمانده نیروی انتظامی]]|سال‌ها=۱۳۸۴–۱۳۸۱|بعد=[[حسین ذوالفقاری]]}} {{جعبه توالی|قبل=[[محمدباقر قالیباف]]|عنوان=[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران#فهرست فرماندهان|فرمانده نیروی انتظامی]]{{-}}{{کوچک|سرپرست}}|سال‌ها=۱۳۸۴|بعد=[[اسماعیل احمدی مقدم]]}} {{جعبه توالی|قبل=[[سید محمد حجازی]]|عنوان={{نشکن|معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]}}|سال‌ها=۱۳۹۵–۱۳۹۳|بعد=[[محسن دره‌باغی]]}} {{S-bef|قبل=[[حسین حسنی سعدی]]}} {{S-ttl|عنوان=معاون هماهنگ‌کننده [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۹۵}} {{S-inc}} {{S-off}} {{جعبه توالی|قبل=[[مسعود سلطانی‌فر]]|عنوان=[[فهرست استانداران گیلان|استاندار گیلان]]|سال‌ها=۱۳۸۶–۱۳۸۴|بعد=[[روح‌الله قهرمانی]]}} {{جعبه توالی|قبل=[[حمید حاجی‌عبدالوهاب]]|عنوان=[[فهرست استانداران سمنان|استاندار سمنان]]|سال‌ها=۱۳۸۸–۱۳۸۶|بعد=[[احمد عجم]]{{-}}{{کوچک|سرپرست}}}} {{جعبه توالی|قبل=[[عباس محتاج]]|عنوان=[[معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور]]|سال‌ها=۱۳۹۳–۱۳۸۸|بعد=[[حسین ذوالفقاری]]}} {{جعبه پایانی}} {{فرماندهان کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:عبداللهی، علی}} [[رده:استانداران ایران]] [[رده:استانداران سمنان]] [[رده:استانداران گیلان]] [[رده:افراد ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:اهالی رودبار]] [[رده:زادگان ۱۳۳۸]] [[رده:زادگان ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:فرماندهان کل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:معاونان امنیتی و انتظامی وزیر کشور]] bwcqidmtwsf4azwm9qo4x4kvrqdmi06 0 3724581 42127836 42111459 2025-06-19T01:49:14Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127836 wikitext text/x-wiki {{Location map |Japan |label=قلمرو میتو |lat_deg=۳۶|lat_min=۲۲|lat_sec=۳۰٫۵۴ |lon_deg=۱۴۰|lon_min=۲۸|lon_sec=۴۴٫۱۷ |position=right |width=250 |caption=محل [[قلمرو میتو]]، (امروزه [[استان ایباراکی]]) |mark=Mitsuba Aoi inverted.jpg |marksize=10 |relief=۱ }} '''قلمرو میتو'''{{lang-ja|水戸藩: Mito-han}}، یکی از قلمروهای [[ژاپن]] [[ارباب‌رعیتی|فئودالی]] در [[دوره ادو]] بود. این قلمرو بخشی از [[ولایت هیتاچی]] بود که امروزه این ولایت [[استان ایباراکی]] نامیده می‌شود. == اصلاحات نهمین ارباب توکوگاوا ناری‌آکی == [[توکوگاوا ناری‌آکی]] نهمین ارباب قلمرو میتو با همکاری عضو ارشد شورا، [[میزونو تاداکونی]]، به یک «سیاستمدار» تبدیل شد.<ref name="f751">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭 失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457?p=2 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> ناری‌آکی علاوه بر انجام اصلاحات متعدد در حکومت قلمرو ، مانند نقشه‌برداری زمین توسط توکوتا توکو، ساخت [[کودوکان (میتو)|کودوکان]] و بومی‌سازی سامورایی‌ها، توکوگاوا ناری‌آکی تقریباً ۲۰۰ نفر از ملازمان خود را که در اقامتگاه ادو در قلمرو میتو ساکن بودند، به استان‌های زادگاهشان فرستاد تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و حکومت قلمرو را متحد سازد. با موفقیت‌آمیز بودن این اصلاحات، ناری‌آکی به حکومت شوگون‌سالاری علاقه‌مندتر شد و در سال ۱۸۳۸، مقاله‌ای طولانی با عنوان «بوجو فوجی» به شوگون‌سالاری ارائه داد. این کتاب به انتقاد و ارائه راه‌حل برای مسائل پیش روی آن زمان، مانند رشوه‌خواری گسترده و سایر بی‌بندوباری‌های اخلاقی، مشکلات دیپلماتیک، مسائل مالی و فعالیت‌های تجاری بیش از حد، پرداخت و شوگون‌سالاری را ترغیب کرد تا با الهام از قلمرو میتو، اصلاحاتی را انجام دهد. بعدها، این «بوجو فوجی» و تفسیر آن تدوین و منتشر شد و به‌طور گسترده در بین سامورایی‌ها در سراسر ژاپن پخش شد. علاوه بر این، میزونو تاداکونی، یکی از مشاوران ارشد شوگونات در آن زمان، پاسخی مودبانه برای ناری‌آکی فرستاد و تمایل خود را به پذیرش اصلاحات پیشنهادی نشان داد. در سال ۱۸۳۹، میزونو به عنوان رئیس شورای شوگونات منصوب شد و قدرت واقعی شوگونات را در دست گرفت. او تحت تأثیر ایده‌های ناری‌آکی، اصلاحات موسوم به تنپو را آغاز کرد که شامل بازسازی امور مالی دولت، ممنوعیت تجمل‌گرایی و ترویج کشاورزی بود. با این حال، میزونو همچنین مواضعی متفاوت از ناری‌آکی اتخاذ کرد. نمونه بارز این امر زمانی بود که او دستور بیرون راندن موجینرن را که در سال ۱۸۲۵ صادر شده بود، تعدیل کرد و دستور تأمین هیزم و آب را در سال ۱۸۴۲ صادر کرد که منجر به سیاست آشتی‌جویانه‌تری نسبت به بیگانگان شد. ناری‌آکی که از طرفداران سیاست دفاع ملی فعال بود، طبیعتاً از سیاست خارجی میزونو خشمگین شد، اما این به معنای از بین رفتن رابطه همکاری این دو نفر نبود. ناری‌آکی با روابط خوبش با شوگون‌سالاری، با شخصیت باز و شیوهٔ بیان صریح خود، پیروان بسیاری به دست آورد و به عنوان «رهبر گوسانکه» و «معاون شوگون که به عنوان مشاور شوگون‌سالاری عمل می‌کرد» مورد ستایش قرار گرفت. این امر به یکی از پایه‌های ترویج اصلاحات در حکومت شوگون‌سالاری توسط او تبدیل شد. از این جهات، ناری‌آکی موفق بود، اما تاکتیک‌های تهاجمی و حملات او به اقتدار سنتی، چه در قلمرو میتو و چه در سیاست ملی، دشمنان زیادی برایش درست کرد. جناح محافظه‌کار قلمرو میتو از اصلاحات خوشش نمی‌آمد و از محدودیت‌های فرمان صرفه‌جویی و ارتقای سامورایی‌های رده پایین مانند توکو فوجیتا رنجیده بود. در تمپو ۱۰، بیش از ۷۰ نفر درخواست لغو اصلاحات و به تعویق افتادن ورود برنامه‌ریزی‌شده ناری‌آکی به قلمرو را مطرح کردند. در جبهه شوگون‌سالاری، موقعیت میزونو در مواجهه با سیاست‌های پیچیده جناحی قوی نبود و نارضایتی رو به افزایش بود، زیرا اصلاحات شوگون‌سالاری نیز سردرگمی‌هایی را به همراه داشت. بنابراین، با وجود همکاری نسبی میزونو، فضای سیاسی در ادو و میتو برای ناری‌آکی پایدار نبود. استعمار ازو و سقوط اگرچه ناری‌آکی اصلاحات مالی و ترویج کشاورزی را پیش برد، اما نتوانست به وخامت مالی قلمرو میتو پایان دهد. او برای افزایش درآمد قلمرو، طرح بلندپروازانه‌تری برای افزایش دارایی‌های قلمرو با توسعه ازو ارائه داد. از زمان دومین ارباب فئودال، میتسوکونی، ایزوچی مکانی بود که قلمرو میتو برای تجارت در آن هدف‌گذاری کرده بود. ناری‌آکی که از این موضوع آگاه بود، از سال ۱۸۳۴ به بعد چندین بار طرح‌های توسعه ایزوچی را به شوگون‌سالاری ارائه داد و بارها اهداف مختلف خود را مطرح کرد. اول، او بر دفاع ملی تأکید کرد. او تأکید کرد که ازو مکان مهمی برای امنیت ملی ژاپن است و از شوگون‌سالاری خواست تا بار دیگر طرحی را برای اداره ازو دنبال کند که تقریباً همزمان با شروع پیشروی روسیه به سمت جنوب در پایان قرن هجدهم در نظر گرفته شده بود. او اظهار داشت که آسیب‌پذیری دفاع از «دروازه شمالی» در برابر تهدید روسیه «بلای بزرگی برای ملت الهی» است و تلویحاً گفت که اگر شوگون‌سالاری سیاست دفاع فعالی اتخاذ نکند، در معرض خطر تحقیر توسط کشورهای خارجی قرار خواهد گرفت. ناری‌آکی از «تشویق مهاجرت برای کشاورزی و سایر اهداف و آوردن سرزمین‌های آینو مانند ازوچی، جزایر کوریل و ساخالین به‌طور کامل تحت حاکمیت ژاپن» حمایت می‌کرد. با این حال، در سال ۱۷۹۹، شوگون‌سالاری ازوچی را به یک تِنریو (سرزمینی متعلق به دربار امپراتوری) تبدیل کرد، اما در سال ۱۸۲۱ آن را به قلمرو ماتسومائه بازگرداند. به عبارت دیگر، شوگون‌سالاری در گذشته در تلاش‌های خود برای تحت کنترل مستقیم قرار دادن این منطقه شکست خورده بود. اگرچه شوگون‌سالاری نیاز به توسعه ازو را تشخیص داد، اما از پذیرش پیشنهاد جسورانه‌ای که ناری‌آکی در سال ۱۸۳۵ ارائه داد، اکراه داشت. پیشنهاد ناری‌آکی این بود که قلمرو میتو به دست پسر ارشدش سپرده شود و ناری‌آکی به همراه خانواده‌اش به ازو نقل مکان کند. او به‌طور خاص قصد داشت ملازمان جوان، کشاورزان و صنعتگران را از میتو بگیرد، یک قلعه و شهری در ازو بسازد، آن را به مرکز یک مستعمره وسیع تبدیل کند و ازو را به یک منطقه بزرگ تولیدکننده غلات تبدیل کند که کلید دفاع از مرز شمالی ژاپن خواهد بود. ناری‌آکی بارها از شوگون‌سالاری خواست که این نظر را در نظر بگیرد، اما اعضای ارشد شورا، [[اواوکو]] بو تاداماسا و میزونو تاداکونی، از ابتدا تا انتها رویکردی مبهم داشتند. از درون شوگون‌سالاری انتقاداتی وجود داشت مبنی بر اینکه ناری‌آکی می‌تواند با ایجاد پایگاه خود در شمال، به تهدیدی بالقوه برای شوگون‌سالاری تبدیل شود. == وجود نیروهای ضد اصلاحات در قلمرو میتو == ؛ تنش با شووان‌ها ؛ برنامه‌هایی برای توسعه ازو که می‌تواند به عنوان مدرکی برای جاه‌طلبی ارضی مورد استفاده قرار گیرد اکنون شرایط سقوط ناری‌آکی فراهم شده بود و طولی نکشید که نیروهای ضد ناری‌آکی دست به ضدحمله زدند. در سال ۱۸۴۳، میزونو تاداکونی که تا حدی همکاری خود را با شوگون حفظ کرده بود، سرنگون شد و جناح ضد اصلاحات به خط مقدم شوگون‌سالاری بازگشت. ناری‌آکی که به عنوان «ملاحظه ویژه شوگون‌سالاری» اجازه اقامت پنج یا شش ساله در کشور را دریافت کرده بود و به راحتی از سیاست ادو دور نگه داشته شده بود، در ماه مه ۱۸۴۴ به ادو فراخوانده شد و به او دستور داده شد که در حبس خانگی بازنشسته شود (تنپو ۱۵). دستور کناره‌گیری یک ارباب فئودال در مورد قلمرو ‌های فئودالی کوچک یا دایمیوهای خارجی توسط شوگون‌سالاری غیرمعمول نبود، اما این دستور برای رئیس یکی از خانواده‌های گوسانکه تقریباً بی‌سابقه بود. دلایل رسمی این مجازات عبارت بودند از: ۱. ساخت توپ و شلیک تفنگ، ۲. ادعاهای دروغین مبنی بر مشکلات مالی، ۳. سوءظن به وابستگی به ازو، ۴. احضار رونین، ۵. تغییرات در آیین‌های معبد میتو توشوگو، ۶. تخریب معابد، و ۷. ارتفاع کناره‌های [[کودوکان (میتو)|کودوکان]] (سوءظن به ساخت و ساز غیرمجاز)، و همچنین پنج دلیل دیگر، از جمله شکار غیررسمی پرندگان. ناری‌آکی با بیان تک تک دلایل خود، مخالفت کرد، اما شوگون‌سالاری او را جدی نگرفت. اگرچه او ناراضی بود، ناری‌آکی مقام اربابی قلمرو را به پسر ارشد ۱۳ ساله‌اش، یوشیاتسو، واگذار کرد و خود در اقامتگاه کوماگومه در قلمرو میتو در ادو، در حصر خانگی به سر برد. در نتیجه، اکثر اصلاح‌طلبانی که از چهره‌های مهم در این قلمرو بودند، مانند توکوگاوا توکو، آیزاوا ماساشیسای و تودا هوکن، برکنار و تحت بازداشت خانگی یا زندان قرار گرفتند. سپس جناح محافظه‌کار خاندان، کنترل دولت قلمرو را به دست گرفت و اصلاحات ناری‌آکی متوقف شد. == کارزار پاکسازی زمین توسط اربابان فئودال و کشاورزان == وقتی خبر مجازات ناری‌آکی به قلمرو میتو رسید، اصلاح‌طلبان جنبشی را برای رفع اتهامات دروغین آغاز کردند. در ژوئیه ۱۸۴۴، گروهی از کشاورزان به ادو سفر کردند و از اقامتگاه‌های هر قلمرو بازدید کردند تا بی‌گناهی ناری‌آکی را به اثبات برسانند. در مرحله بعد، سامورایی‌های اصلاح‌طلب که مجازات نشده بودند نیز به ادو رفتند و دادخواست‌هایی را به شوگون‌سالاری ارائه کردند و کاهنان نیز برای درخواست عفو ناری‌آکی، مبارزات انتخاباتی را در ادو آغاز کردند. اگرچه ناری‌آکی از این جنبش تشویق شد، اما او همچنین از طریق دفتر قلمرو و دفتر قاضی اطلاعیه‌هایی صادر کرد تا سامورایی‌ها و کشاورزان را از سفر به ادو منصرف کند، زیرا نمی‌خواست اقدامی انجام دهد که قلمرو میتو را به خاطر موضوعی که بر حرفه خودش تأثیر می‌گذاشت، نابود کند. زیرا این ترس وجود داشت که رفتار بیش از حد آنها، شوگون‌سالاری را که تصمیم غیرمعمولی برای بازنشستگی و اقامت در دوران بازنشستگی گرفته بود، تحریک کند و شوگون‌سالاری ممکن است اقداماتی مانند تنزل مقام یا کاهش عناوین را انجام دهد. ۱۰۰ روز پس از آنکه ناری‌آکی در حصر خانگی قرار گرفت، شوگون‌سالاری شرایط حبس او را تا حدودی تسهیل کرد، اما او را آزاد نکرد. در این مدت، جنبش پاکسازی سرزمین از بی‌عدالتی همچنان گسترش یافت و برخی از سامورایی‌ها و مردم عادی از میتو برای مبارزه به ادو رفتند و باعث ایجاد آشوب در بخش‌هایی از شهر شدند. در ۱۶ اکتبر، حدود ۴۰۰۰ کشاورز از بخش جنوبی قلمرو میتو در سنزوکوهارا (شهر میتو) و حدود ۵۰۰۰ کشاورز از مناطق دیگر در شیمیزوهارا (شهر ناکا) گرد هم آمدند تا خواستار آزادی ناری‌آکی شوند. در میان آنها گروهی از افراد صالح بودند که قصد رفتن به ادو را داشتند. شایعاتی پخش شده بود مبنی بر اینکه این کار توسط سامورایی‌های اصلاح‌طلب تحریک شده است، اما بیشتر دهقانان به خواست خود جمع شده بودند و این به وضوح نشان می‌داد که عشق ناری‌آکی به مردمش و نگرانی او برای مناطق روستایی، حمایت گسترده‌ای را در روستاها برای او به ارمغان آورده بود. ین لشکرکشی موفقیت‌آمیز بود، زیرا مجازات ناری‌آکی در پایان نوامبر، ۲۰۰ روز پس از اعمال آن، لغو شد. دهقانان و سامورایی‌هایی که در لشکرکشی برای پاکسازی سرزمین از بی‌عدالتی شرکت کرده و به ادو رفته بودند، مجازات مشخصی دریافت کردند، اما آنها به عنوان وفاداران واقعی دیده می‌شدند. در میان اصلاح‌طلبان، گروهی میانه‌رو به نام «جناح ریو» وجود داشت که در جنبش برای رفع بی‌عدالتی فعال نبود و در عوض از حاشیه نظاره‌گر بود. اصلاح‌طلبان به «جناح تنگو» که به دنبال «نابودی بی‌وفایی و بی‌عدالتی» بود و جناح میانه‌رو ریو تقسیم شدند و جناح محافظه‌کار به عنوان دشمن مشترک هر دو گروه به وجود آمد. بنابراین، اختلافات ایدئولوژیک در قلمرو میتو گسترش یافت. اگرچه ناری‌آکی از حبس خانگی آزاد شد، اما به او اجازه داده نشد که مانند گذشته رهبری سیاست را به دست بگیرد. یوشیاتسوی جوان فقط اسماً ارباب قلمرو بود و قدرت واقعی در قلمرو در دست جناح محافظه‌کار بود. جناح محافظه‌کار، از ترس اقدامات ناری‌آکی و اصلاح‌طلبان، بسیاری از سامورایی‌های اصلاح‌طلب را مجازات کرد و جاسوسانی نزدیک به ناری‌آکی که بازنشسته شده بود، فرستاد تا او را زیر نظر داشته باشند. در پاسخ، ناری‌آکی مجموعه‌ای از شخصیت‌ها به نام «شینهاتسو کانا» را اختراع کرد و از آنها به عنوان رمزی برای تبادل نامه با هوادارانش استفاده کرد. حامیان ناری‌آکی روش‌های مختلفی را برای بازگرداندن ناری‌آکی به حکومت قلمرو امتحان کردند، از جمله توسل مستقیم به چهره‌های مهم در قلمرو شاخه میتو، سه شاخه اصلی خانواده‌های اوواری و کی، شوگون‌سالاری و دایمیوهای قلمروهای مختلف. با این حال، اگرچه صداهای همدردی زیادی وجود داشت، اما هیچ حرکتی برای حمایت از ناری‌آکی تا جایی که علیه شوگون‌سالاری برخیزد، وجود نداشت. سپس، بیش از یک سال بعد، در بهار ۱۸۴۶، کورسوی امیدی از طریق کمک یک خدمتکار که پزشک دربار بود، شروع به درخشیدن کرد. دختر یک سامورایی سابق اصلاح‌طلب از قلمرو میتو، ناکامورا هیزابورو، برای گِنِکی، پسر ساکا گِنِیو، پزشک دربار در کاخ داخلی قلعه ادو، کار می‌کرد. پدر و پسر ساکا، که با ناری‌آکی همدردی می‌کردند، به هواداران او هشدار دادند که «دادخواست‌های اجباری فقط برای شوگون دردسرساز خواهد شد»، اما همچنین توصیه کردند که «یک رویکرد مودبانه‌تر و مؤثرتر این است که خدمتکاران [[اواوکو]] را متقاعد کنند تا ناری‌آکی را از جنایاتش تبرئه کنند.» اصلاح‌طلبان نصیحت ساکا را پذیرفتند. خانواده میتو توکوگاوا از طریق فرزندخواندگی و ازدواج با خانواده شوگون و اربابان قدرتمند فئودال ارتباط داشتند، بنابراین با ندیمه‌های [[اواوکو]] نیز ارتباط داشتند. با سوءاستفاده از این موضوع، ناری‌آکی خودش هدایایی فرستاد و از آنها خواست تا پیام را به شوگون، ایناری، برسانند. با این حال، این طرح به دلیل وضعیت سیاسی داخلی [[اواوکو]] به بن‌بست رسید. دو زنی که بالاترین مناصب را در [[اواوکو]] داشتند، آننوکوجی و میهونو، بزرگان [[اواوکو]] ، رقیب یکدیگر بودند و مذاکرات حساس شد. در نهایت، پیشنهاد ناری‌آکی تنها پاسخی مبهم دریافت کرد و حامیان او چاره‌ای جز تسلیم شدن در مسیر پیچیده و مرموز [[اواوکو]] نداشتند. ==به عنوان یک «منبع ضروری» در برابر تهدیدات خارجی== در حالی که لابی‌گری برای بازگرداندن ناری‌آکی به قدرت در [[اواوکو]] در جریان بود، رویدادهایی در دوردست‌ها شروع به تغییر اوضاع سیاسی در ژاپن می‌کردند. پس از آنکه بریتانیا در جنگ‌های تریاک در سال ۱۸۳۵ سلسله چینگ را شکست داد، تعداد فزاینده‌ای از کشورهای غربی به دنبال گشودن مرزها و تجارت خود بودند. گسترش قدرت امپریالیستی غرب با شدت و حدت جدیدی به شرق آسیا می‌رسید. شوگون‌سالاری دیگر نمی‌توانست به دفع قدرت‌های خارجی ادامه دهد و نیاز داشت تا بهترین تخصص دفاعی و دیپلماتیک خود را برای مقابله با آنها به کار گیرد. ناری‌آکی وارد می‌شود. در آن زمان، ناری‌آکی تنها فردی بود که توانایی رهبری دفاع ژاپن در برابر قدرت‌های غربی را داشت. ناری‌آکی به خاطر موضع دفاعی قوی خود شناخته می‌شد و از شوگون‌سالاری خواسته بود تا اصلاحات نظامی و سیاست قاطعی برای طرد کشتی‌های خارجی اجرا کند. پیشنهادهای او برای اصلاحات نظامی در قلمرو میتو و تأسیس منطقه ازو، اعتبار او را بیش از پیش افزایش داد. ناری‌آکی با آگاهی از نفوذ فزاینده کشورهای غربی در دهه ۱۸۴۰، نامه‌های مکرری به عضو ارشد شورا، آبه ماساهیرو، فرستاد و درخواست کرد اسنادی مانند نامه حاکمیت پادشاه هلند را ببیند و نظر خود را در مورد چگونگی واکنش به ورود کشتی‌های بریتانیایی و فرانسوی ابراز کرد. در سال ۱۸۴۵، زمانی که دریاسالار آمریکایی [[جیمز بیدل]] به سواحل [[خلیج ادو]] رسید، ناری‌آکی کم‌کم داشت خود را به عنوان مشاور برجسته در دفاع دریایی تثبیت می‌کرد. [[آبه ماساهیرو]] در سال ۱۸۴۱ پس از سرنگونی میزونو تاداکونی به عنوان مشاور ارشد منصوب شد و به قدرت رسید. آبه در مرکز تلاش‌های شوگون‌سالاری برای مجازات ناری‌آکی قرار داشت، اما او همچنین تشخیص داد که ناری‌آکی در مواجهه با نیاز روزافزون به پاسخگویی به تهدیدهای خارجی، فردی ضروری است. در سال ۱۸۴۷، پس از ورود [[جیمز بیدل]]، آبه ترتیبی داد تا هفتمین پسر ناری‌آکی، [[توکوگاوا یوشینوبو]] ، وارث [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]] ، یکی از سه شاخه خاندان توکوگاوا، شود و او را کاندیدای شوگون‌سالاری کرد. از این نقطه به بعد، رابطه بین شوگون‌سالاری و قلمرو میتو با دقت شروع به ترمیم کرد. در سال ۱۸۴۸، آبه از دولت قلمرو میتو که توسط جناح‌های محافظه‌کار کنترل می‌شد، انتقاد کرد و مجازات اصلاح‌طلبان را اندکی تخفیف داد. در اواسط سال ۱۸۴۹، او به ناری‌آکی اجازه داد تا در سیاست‌های قلمرو شرکت کند. در دسامبر ۱۸۴۸، تصمیم گرفته شد که پرنسس نوبوریکاوا از خانواده آریسوگاوا توسط دوازدهمین شوگون، ایناری، به فرزندی پذیرفته شود و با یوشیاتسو، ارباب قلمرو میتو، ازدواج کند و در سپتامبر سال بعد، شوگون ایناری از اقامتگاه کویشیکاوا در قلمرو میتو بازدید کرد. سپس، در پایان پنجمین سال دوران کایی (۱۸۵۲)، شوگون ایه‌شی، ناری‌آکی را به [[قلعه ادو]] دعوت کرد. این نشان از بازسازی کامل روابط بود. در ژوئن سال بعد، [[دریاسالار متیو پری]] با نامه‌ای شخصی از رئیس‌جمهور ایالات متحده، [[میلارد فیلمور]]، وارد [[خلیج ادو]] شد و در آن از ژاپن خواست تا مرزهای خود را به روی جهان باز کند. می‌توان گفت که بازگشت ناری‌آکی به قدرت درست قبل از «هرج و مرج بزرگی که قرار بود در راه باشد» اتفاق افتاد. آبه برای دریافت توصیه‌های او، ناری‌آکی را در ژوئن ۱۸۵۳ به عنوان مشاور شوگون‌سالاری در دفاع ساحلی منصوب کرد. در همان زمان، او نظرات دایمیوها را در سراسر ژاپن برای مقابله با وضعیت فعلی جویا شد. برای بیش از ۲۰۰ سال، دیپلماسی قلمرو انحصاری شوگون‌سالاری بود و شکستن این رویه، حرکتی خطرناک بود که قدرت دیپلماتیک شوگون‌سالاری را تضعیف می‌کرد. با این حال، جمع‌آوری هرچه بیشتر نظرات و پاسخ بر اساس آن، راه صادقانه‌ای برای پاسخگویی در آن زمان بود. ناری‌آکی که به عنوان مشاور دفاع ساحلی منصوب شده بود، تودا توکو و تودا هوکن را از حبس آزاد کرد و به آنها دستور داد تا به مقام دفاع ساحلی کمک کنند. در ماه ژوئیه، او یک پیشنهاد ده ماده‌ای و در ماه اوت، یک پیشنهاد سیزده ماده‌ای ارائه داد که بعداً در کتاب «دفاع ساحلی گوسون» گردآوری شد. این توصیه‌ها شامل «اجرای اصلاحات جامع برای آمادگی برای جنگ»، «تصمیم‌گیری بین صلح یا نبرد سرنوشت‌ساز»، «به‌کارگیری مردم عادی به عنوان سرباز برای دفاع از ساحل» و «استفاده از مانورهای دیپلماتیک برای خرید زمان تا زمانی که ژاپن بتواند دفاع خود را آماده کند» بود. علاوه بر این، پس از تصمیم‌گیری در مورد سیاست، او خواستار صدور فرمان رسمی برای اتحاد کل کشور شد که در نوامبر همان سال اجرا شد. ناری‌آکی همچنین از شوگون‌سالاری درخواست کرد که کنترل مستقیم بر ازو را به او واگذار کند، درخواستی که سال‌ها توسط ارباب میتو مطرح شده بود. در نتیجه، در سال ۱۸۵۵، ازو به قلمرو شوگون‌سالاری تبدیل شد و فراخوان توسعه به‌طور گسترده صادر شد. قلمرو میتو درگیر مدیریت تبادل محصول در منطقه ایشیکاری شد. رهبری ناری‌آکی، سامورایی‌های ادو و مردم عادی را که از ورود کشتی‌های سیاه نگران بودند، هیجان‌زده کرد، تا جایی که چاپ‌های چوبی که ناری‌آکی را به عنوان یک شوگون نشان می‌دادند، رواج یافت. سامورایی‌ها و مردم عادی که چندین سال صرفه‌جویی و منع تجمل‌گرایی ناری‌آکی را به سخره گرفته بودند، اکنون در فضایی از تنش بیرونی شدید، ناری‌آکی را با حالتی دعاگونه به سطح یک شیء پرستش ارتقا دادند. به نظر می‌رسید نقشه ناری‌آکی برای «توسل به ملت برای تقویت بنیه دفاعی خود» در حال عملی شدن است. شهرت ناری‌آکی به عنوان یک محافظ قوی از ادو فراتر رفت و به بقیه کشور رسید و اتحادهایی بین او و اربابان قلمروهای اچیزن، ساتسوما، اوواجیما و توسا شکل گرفت. اربابان و رهبران این قلمروها آثار ناری‌آکی و دانشمندان میتو را خوانده بودند و دیدگاه مشترکی در مورد اعطای حق اظهار نظر به رهبران توانمند، ایجاد اصلاحات و ساختن ملتی که بتواند در برابر تهدیدات خارجی مقاومت کند، داشتند. در همین حال، در قلمرو میتو، ناری‌آکی اصلاحات نظامی، آموزشی و مذهبی را که در طول هشت سال حکومت محافظه‌کاران متوقف شده بود، از سر گرفت. او موضع محکمی علیه محافظه‌کاران گرفت و بسیاری از آنها را در حصر خانگی قرار داد یا از سمت‌هایشان تبعید کرد که این امر خشم آنها را برانگیخت. در همین حال، شایعاتی مبنی بر توطئه‌ای برای ایجاد اختلاف بین ارباب سابق، ناری‌آکی، و ارباب فعلی، یوشیاتسو، منتشر شد. در واقع، محافظه‌کاران استدلال می‌کردند که حکومت ناری‌آکی بیشتر سامورایی‌های میتو را کنار گذاشته است و یوشیاتسو را به بی‌انصافی و یک‌جانبه‌گرایی متهم می‌کردند. با این حال، علیرغم مخالفت جناح محافظه‌کار، ناری‌آکی با اشتیاق بیشتری نسبت به قبل به پیشبرد اصلاحات ادامه داد. در زمینه آموزش، او مدارس زیادی را در داخل قلمرو خود ساخت و افتتاح و گسترش کامل مدرسه قلمرو، [[کودوکان (میتو)|کودوکان]] ، را انجام داد، در حالی که در زمینه نظامی، سربازان دهقانی (اولین نمونه در کشور به همراه قلمرو توسا) را استخدام کرد و یک کوره بازتابی برای ساخت توپ ساخت. در سال ۱۸۵۶، او یوکی توراتوشی را که یکی از رهبران جناح محافظه‌کار محسوب می‌شد، ظاهراً به اتهام رشوه‌خواری و فساد اعدام کرد. این اعدام به دنبال شایعاتی مبنی بر توطئه یوکی و متحدانش برای سرنگونی یا ترور دوم ناری‌آکی صورت گرفت. اگرچه اجرای مجازات اقتدار ناری‌آکی را نشان داد، اما اقدامی عجولانه بود و به نظر می‌رسد ناری‌آکی دچار سوءظن شده است. به نظر می‌رسد این تمایل پس از آنکه او دست راستش، توکوگاوا توکو، را در زلزله بزرگ ۱۸۵۹ از دست داد، بیشتر آشکار شد. سامورایی‌های محافظه‌کار همچنان به دلیل «ترویج فرقه‌گرایی» و «مانع شدن اصلاحات» دستگیر و مجازات می‌شدند و تنش‌ها بین جناح‌های محافظه‌کار و اصلاح‌طلب در قلمرو میتو بیشتر افزایش یافت. اندکی پس از آن، جایگاه ناری‌آکی در ادو رو به زوال گذاشت. در سال ۱۸۵۳، هنگامی که شوگون ایه‌شی درگذشت، ایه‌سادا جانشین او شد، اما او ۳۰ سال داشت، فرزندی نداشت و از نظر سلامتی در وضعیت نامناسبی بود؛ بنابراین، وقتی مسئله جانشینی شوگون مطرح شد، ناری‌آکی پسر خود، هیتوتسوباشی [[توکوگاوا یوشینوبو]] ، را به عنوان جانشین توصیه کرد. این امر مخالفان یوشی‌توشی، ارباب قلمرو کیشو، را آزرد و حتی منجر به توبیخ دایمیوهای متحد با ناری‌آکی برای آرام ماندن و صبر کردن و دیدن اوضاع شد. برای آرام کردن اردوی ضد ناری‌آکی، مشاور ارشد آبه، یکی از چهره‌های برجسته آنها، هوتا ماساچیکا، را به عنوان یکی از مشاوران ارشد توصیه کرد، اما این اقدام نتیجه معکوس داد و باعث ایجاد اختلاف در درون شوگون‌سالاری شد. سامورایی‌های جوانی که از ناری‌آکی حمایت می‌کردند نیز از ارتقای نیروهای ضد ناری‌آکی ناراضی بودند و به شدت اعتراض کردند. نقطه عطف بزرگی در دولت شوگون‌سالاری با مرگ ناگهانی مشاور ارشد، آبه، در سال ۱۸۵۷ رخ داد. پس از مرگ آبه، که تنها کسی بود که ناری‌آکی را درک می‌کرد، ناری‌آکی در دولت شوگون‌سالاری منزوی شد و در تابستان همان سال از سمت خود به عنوان مشاور دفاع دریایی (مشاور دولت شوگون‌سالاری) استعفا داد. سمت‌های مشاور دفاع دریایی و مشاور اداره شوگون‌سالاری در شوگون‌سالاری، جایگاه غیرقابل اعتماد قلمرو میتو را جبران می‌کرد، اما با استعفای ناری‌آکی، رابطه سیاسی بین شوگون‌سالاری و قلمرو میتو به وضعیتی ناپایدار افتاد. ==پیشنهاد به شوگون‌سالاری مبنی بر «فرستادن اعضای به ایالات متحده== یکی دیگر از بحران‌های دیپلماتیک که پس از گشایش ژاپن رخ داد، انعقاد یک معاهده تجاری با ایالات متحده بود. این معاهده باعث شکافی جبران‌ناپذیر بین ناری‌آکی و شوگون‌سالاری شد. همچنین باعث درگیری‌های داخلی در قلمرو میتو شد که منجر به کاهش قابل توجه نفوذ آن در سیاست مرکزی شد. در چهارمین سال از دوران آنسی، شوگون‌سالاری تصمیم گرفت درخواست آمریکا برای یک معاهده تجاری را بپذیرد. در پایان سال، آنها قصد خود را به ناری‌آکی ابلاغ کردند، اما البته ناری‌آکی خشمگین بود. ناری‌آکی متوجه شد که باید در مذاکرات ورق را برگرداند و بنابراین پیشنهادی جسورانه به شوگون‌سالاری ارائه داد. اگر می‌توانستید من، یکی از اعضای خانواده شوگون، را به آمریکا بفرستید، این نشانه دوستی بزرگتری از این بود.» این فقط یک مأموریت دیپلماتیک نبود، بلکه نقشه ناری‌آکی برای هدایت ۳۰۰ تا ۴۰۰ سامورایی، کشاورز و جوان شهرنشین به این منطقه به عنوان یک «سفارت تجاری» بود. ناری‌آکی مدت‌ها از «سفارت تجاری» حمایت می‌کرد، اما فکر می‌کرد با جلب موافقت ایالات متحده برای ترک ژاپن در ازای این مأموریت، ملت الهی ژاپن از بربرها محافظت خواهد شد. شوگون‌سالاری از این پیشنهاد گیج شد و عضو ارشد شورا، هوتا، از ناری‌آکی ابراز بی‌زاری کرد و او را «آدم بدی» خواند. سپس، هنگامی که تلاشی برای ترور هریس توسط سامورایی‌های محلی از قلمرو میتو انجام شد، شوگون‌سالاری به قلمرو میتو مشکوک شد. در اوایل پنجمین سال دوران آنسی، شوگون‌سالاری به دربار امپراتوری مراجعه کرد و به دنبال تأیید امپراتوری برای این معاهده بود. امتناع دربار امپراتوری ضربه جدی به اقتدار شوگون‌سالاری وارد کرد، اما شوگون‌سالاری، ناری‌آکی و جناح ضد خارجی در میتو را به توطئه برای تحریک امتناع دربار امپراتوری متهم کرد. بزرگان احساس کردند که برای حل سردرگمی پیرامون منشور و پیشبرد امور، به یک رهبر توانمند برای تقویت قدرت شوگون‌سالاری نیاز دارند و بنابراین ایی نائوسوکه در آوریل همان سال به عنوان مشاور ارشد منصوب شد. ایی، ارباب قلمرو هیکونه در اومی، اربابان موروثی و هاتاموتو را که بیشترین وفاداری را به خانواده توکوگاوا داشتند، رهبری می‌کرد و مصمم بود که با غرب پیمانی منعقد کند. پس از انتصاب به عنوان مشاور ارشد، ایی نیروهای ضد پیمان ناری‌آکی را از دولت اخراج کرد و پیمان دوستی و تجارت بین ایالات متحده و ژاپن را بدون کسب مجوز امپراتوری منعقد کرد. با شنیدن این خبر، ناری‌آکی به همراه ارباب قلمرو اوواری، توکوگاوا یوشیتسوگو (که بعدها با نام یوشیکاتسو شناخته شد و از نزدیک با خانواده میتو مرتبط بود) و پسرش، ارباب قلمرو میتو، توکوگاوا یوشیاتسو، بدون اجازه به قلعه ادو رفتند تا از امپراتوری برای این معاهده درخواست مجوز کنند و همچنین پیشنهادی در مورد مسئله جانشینی شوگون به ایی ارائه دادند (یک بازدید بی‌موقع از قلعه). ای از رفتار بی‌احترامی و نافرمانی ناری‌آکی و دیگران عصبانی بود و همچنین شایعاتی در مورد توطئه ناری‌آکی بر سر جانشینی شوگون‌سالاری شنیده بود، بنابراین درخواست را رد کرد. در ژوئیه همان سال، ناری‌آکی دوباره توسط شوگون‌سالاری تحت حصر خانگی قرار گرفت و جناح طرفدار ناری‌آکی نیز مجازات شد. نیروهای طرفدار ناری‌آکی (جناح هیتوتسوباشی)، که از مرکز شوگون‌سالاری اخراج شده بودند، در اوت همان سال یک ضدحمله را آغاز کردند. این حمله به شکل یک فرمان امپراتوری مخفی از [[امپراتور کومی]] به قلمرو میتو آشکار شد. این فرمان به عنوان «دستور امپراتوری بوگو نو هیمیتسو» شناخته می‌شود. کودوکان # توبیخ به دلیل امضای معاهدات بدون مجوز امپراتوری # اعتراض به مجازات ناری‌آکی و دیگران # اداره شوگون‌سالاری توسط شورای دایمیو این یک رویداد بی‌سابقه بود که یک فرمان امپراتوری با چنین محتوایی مستقیماً به قلمرو میتو ارسال شود و شوگون‌سالاری را دور بزند. جناح اصلاح‌طلب (جناح طرفدار امپراتوری و ضد خارجی) قلمرو میتو بر سر نحوه واکنش به این فرمان به یک جناح میانه‌رو و یک جناح رادیکال تقسیم شد و ثبات حکومت این قلمرو را بیش از پیش تضعیف کرد.<ref name="f751">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭 失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457?p=2 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> == جستارهای وابسته == * [[توکوگاوا [[توکوگاوا یوشینوبو]] ]] * [[خاندان ساتاکه]] * [[خاندان توکوگاوا]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mito_Domain&oldid=711904053|عنوان = Mito Domain|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۹ اوت ۲۰۱۶}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:قلمرو میتو| ]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۸۷۱ (میلادی)]] [[رده:تیول‌های ژاپن]] [[رده:خاندان تاکدا]] [[رده:خاندان میتو توکوگاوا]] 8pwccay2kxkphkk737d04s391pyxra4 42127875 42127836 2025-06-19T02:41:35Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127875 wikitext text/x-wiki {{Location map |Japan |label=قلمرو میتو |lat_deg=۳۶|lat_min=۲۲|lat_sec=۳۰٫۵۴ |lon_deg=۱۴۰|lon_min=۲۸|lon_sec=۴۴٫۱۷ |position=right |width=250 |caption=محل [[قلمرو میتو]]، (امروزه [[استان ایباراکی]]) |mark=Mitsuba Aoi inverted.jpg |marksize=10 |relief=۱ }} '''قلمرو میتو''' {{lang-ja|水戸藩 Mito-han}}، یکی از قلمروهای [[ژاپن]] [[ارباب‌رعیتی|فئودالی]] در [[دوره ادو]] بود. این قلمرو بخشی از [[ولایت هیتاچی]] بود که امروزه این ولایت [[استان ایباراکی]] نامیده می‌شود. == اصلاحات نهمین ارباب توکوگاوا ناری‌آکی == [[توکوگاوا ناری‌آکی]] نهمین ارباب قلمرو میتو با همکاری عضو ارشد شورا، [[میزونو تاداکونی]]، به یک «سیاستمدار» تبدیل شد.<ref name="f751">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭 失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457?p=2 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> ناری‌آکی علاوه بر انجام اصلاحات متعدد در حکومت قلمرو، مانند نقشه‌برداری زمین توسط [[فوجیتا توکو]]، ساخت [[کودوکان (میتو)|کودوکان]] و بومی‌سازی سامورایی‌ها، توکوگاوا ناری‌آکی تقریباً ۲۰۰ نفر از ملازمان خود را که در عمارت‌ اربابی در قلمرو میتو ساکن بودند، به استان‌های زادگاهشان فرستاد تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و حکومت قلمرو را متحد سازد. با موفقیت‌آمیز بودن این اصلاحات، ناری‌آکی به حکومت شوگون‌سالاری علاقه‌مندتر شد و در سال ۱۸۳۸، مقاله‌ای طولانی با عنوان ''بوجو فوجی'' به شوگون‌سالاری ارائه داد. این کتاب به انتقاد و ارائه راه‌حل برای مسائل پیش روی آن زمان، مانند رشوه‌خواری گسترده و سایر بی‌بندوباری‌های اخلاقی، مشکلات دیپلماتیک، مسائل مالی و فعالیت‌های تجاری بیش از حد، پرداخت و شوگون‌سالاری را ترغیب کرد تا با الهام از قلمرو میتو، اصلاحاتی را انجام دهد. بعدها، این ''بوجو فوجی'' و تفسیر آن تدوین و منتشر شد و به‌طور گسترده در بین سامورایی‌ها در سراسر ژاپن پخش شد. علاوه بر این، [[میزونو تاداکونی]]، یکی از مشاوران ارشد [[روجو]] شوگون‌سالاری در آن زمان، پاسخی مودبانه برای ناری‌آکی فرستاد و تمایل خود را به پذیرش اصلاحات پیشنهادی نشان داد. در سال ۱۸۳۹، میزونو به عنوان رئیس شورای شوگون‌سالاری منصوب شد و قدرت واقعی شوگون‌سالاری را در دست گرفت. او تحت تأثیر ایده‌های ناری‌آکی، اصلاحات موسوم به تنپو را آغاز کرد که شامل بازسازی امور مالی دولت، ممنوعیت تجمل‌گرایی و ترویج کشاورزی بود. با این حال، میزونو همچنین مواضعی متفاوت از ناری‌آکی اتخاذ کرد. نمونه بارز این امر زمانی بود که او دستور بیرون راندن موجینرن را که در سال ۱۸۲۵ صادر شده بود، تعدیل کرد و [[دستور تأمین هیزم و آب]] را در سال ۱۸۴۲ صادر کرد که منجر به سیاست آشتی‌جویانه‌تری نسبت به بیگانگان شد. ناری‌آکی که از طرفداران سیاست دفاع ملی فعال بود، طبیعتاً از سیاست خارجی [[میزونو تاداکونی]] خشمگین شد، اما این به معنای از بین رفتن رابطه همکاری این دو نفر نبود. ناری‌آکی با روابط خوبش با شوگون‌سالاری، با شخصیت قاطع و شیوهٔ بیان صریح خود، پیروان بسیاری به دست آورد و به عنوان «رهبر [[گوسانکه]]» و «معاون شوگون که به عنوان مشاور شوگون‌سالاری عمل می‌کرد» مورد ستایش قرار گرفت. این امر به یکی از پایه‌های ترویج اصلاحات در حکومت شوگون‌سالاری توسط او تبدیل شد. از این جهت، ناری‌آکی موفق بود، اما تاکتیک‌های تهاجمی و حمله های او به اقتدار سنتی، چه در قلمرو میتو و چه در سیاست ملی، دشمنان زیادی برایش درست کرد. جناح محافظه‌کار قلمرو میتو از اصلاحات خوشش نمی‌آمد و از محدودیت‌های فرمان صرفه‌جویی و ارتقای سامورایی‌های رده پایین مانند [[فوجیتا توکو]] رنجیده بود. در تمپو ۱۰، بیش از ۷۰ نفر درخواست لغو اصلاحات و به تعویق افتادن ورود برنامه‌ریزی‌شده ناری‌آکی به قلمرو را مطرح کردند. در جبهه شوگون‌سالاری، موقعیت [[روجو]] میزونو در مواجهه با سیاست‌های پیچیده جناحی قوی نبود و نارضایتی رو به افزایش بود، زیرا اصلاحات شوگون‌سالاری نیز سردرگمی‌هایی را به همراه داشت. بنابراین، با وجود همکاری نسبی میزونو، فضای سیاسی در ادو و میتو برای ناری‌آکی پایدار نبود. ==استعمار ازو و سقوط== اگرچه ناری‌آکی اصلاحات مالی و ترویج کشاورزی را پیش برد، اما نتوانست به وخامت مالی قلمرو میتو پایان دهد. او برای افزایش درآمد قلمرو، طرح بلندپروازانه‌تری برای افزایش دارایی‌های قلمرو با توسعه ازو ارائه داد. از زمان دومین ارباب فئودال، میتسوکونی، ایزو چی مکانی بود که قلمرو میتو برای تجارت در آن هدف‌گذاری کرده بود. ناری‌آکی که از این موضوع آگاه بود، از سال ۱۸۳۴ به بعد چندین بار طرح‌های توسعه ایزو چی را به شوگون‌سالاری ارائه داد و بارها اهداف مختلف خود را مطرح کرد. اول، او بر دفاع ملی تأکید کرد. او تأکید کرد که ازو مکان مهمی برای امنیت ملی ژاپن است و از شوگون‌سالاری خواست تا بار دیگر طرحی را برای اداره ازو دنبال کند که تقریباً همزمان با شروع پیشروی روسیه به سمت جنوب در پایان قرن هجدهم در نظر گرفته شده بود. او اظهار داشت که آسیب‌پذیری دفاع از «دروازه شمالی» در برابر تهدید روسیه «بلای بزرگی برای ملت الهی» است و تلویحاً گفت که اگر شوگون‌سالاری سیاست دفاع فعالی اتخاذ نکند، در معرض خطر تحقیر توسط کشورهای خارجی قرار خواهد گرفت. ناری‌آکی از «تشویق مهاجرت برای کشاورزی و سایر اهداف و آوردن سرزمین‌های آینو مانند ازوچی، جزایر کوریل و ساخالین به‌طور کامل تحت حاکمیت ژاپن» حمایت می‌کرد. با این حال، در سال ۱۷۹۹، شوگون‌سالاری ازوچی را به یک تِنریو (سرزمینی متعلق به دربار امپراتوری) تبدیل کرد، اما در سال ۱۸۲۱ آن را به قلمرو ماتسومائه بازگرداند. به عبارت دیگر، شوگون‌سالاری در گذشته در تلاش‌های خود برای تحت کنترل مستقیم قرار دادن این منطقه شکست خورده بود. اگرچه شوگون‌سالاری نیاز به توسعه ازو را تشخیص داد، اما از پذیرش پیشنهاد جسورانه‌ای که ناری‌آکی در سال ۱۸۳۵ ارائه داد، اکراه داشت. پیشنهاد ناری‌آکی این بود که قلمرو میتو به دست پسر ارشدش سپرده شود و ناری‌آکی به همراه خانواده‌اش به ازو نقل مکان کند.داو به‌طور خاص قصد داشت ملازمان جوان، کشاورزان و صنعتگران را از میتو بگیرد، یک قلعه و شهری در ازو بسازد، آن را به مرکز یک مستعمره وسیع تبدیل کند و ازو را به یک منطقه بزرگ تولیدکننده غلات تبدیل کند که کلید دفاع از مرز شمالی ژاپن خواهد بود. ناری‌آکی بارها از شوگون‌سالاری خواست که این نظر را در نظر بگیرد، اما اعضای ارشد شورا، [[اواوکو]] بو تاداماسا و میزونو تاداکونی، از ابتدا تا انتها رویکردی مبهم داشتند. از درون شوگون‌سالاری انتقاداتی وجود داشت مبنی بر اینکه ناری‌آکی می‌تواند با ایجاد پایگاه خود در شمال، به تهدیدی بالقوه برای شوگون‌سالاری تبدیل شود. == وجود نیروهای ضد اصلاحات در قلمرو میتو == ؛ تنش با شووان‌ها ؛ برنامه‌هایی برای توسعه ازو که می‌تواند به عنوان مدرکی برای جاه‌طلبی ارضی مورد استفاده قرار گیرد اکنون شرایط سقوط ناری‌آکی فراهم شده بود و طولی نکشید که نیروهای ضد ناری‌آکی دست به ضدحمله زدند. در سال ۱۸۴۳، میزونو تاداکونی که تا حدی همکاری خود را با شوگون حفظ کرده بود، سرنگون شد و جناح ضد اصلاحات به خط مقدم شوگون‌سالاری بازگشت. ناری‌آکی که به عنوان «ملاحظه ویژه شوگون‌سالاری» اجازه اقامت پنج یا شش ساله در کشور را دریافت کرده بود و به راحتی از سیاست ادو دور نگه داشته شده بود، در ماه مه ۱۸۴۴ به ادو فراخوانده شد و به او دستور داده شد که در حبس خانگی بازنشسته شود (تنپو ۱۵). دستور کناره‌گیری یک ارباب فئودال در مورد قلمروهای فئودالی کوچک یا دایمیوهای خارجی توسط شوگون‌سالاری غیرمعمول نبود، اما این دستور برای رئیس یکی از خانواده‌های گوسانکه تقریباً بی‌سابقه بود. دلایل رسمی این مجازات عبارت بودند از: ۱. ساخت توپ و شلیک تفنگ، ۲. ادعاهای دروغین مبنی بر مشکلات مالی، ۳. سوءظن به وابستگی به ازو، ۴. احضار رونین، ۵. تغییرات در آیین‌های معبد میتو توشوگو، ۶. تخریب معابد، و ۷. ارتفاع کناره‌های [[کودوکان (میتو)|کودوکان]] (سوءظن به ساخت و ساز غیرمجاز)، و همچنین پنج دلیل دیگر، از جمله شکار غیررسمی پرندگان. ناری‌آکی با بیان تک تک دلایل خود، مخالفت کرد، اما شوگون‌سالاری او را جدی نگرفت. اگرچه او ناراضی بود، ناری‌آکی مقام اربابی قلمرو را به پسر ارشد ۱۳ ساله‌اش، یوشیاتسو، واگذار کرد و خود در اقامتگاه کوماگومه در قلمرو میتو در ادو، در حصر خانگی به سر برد. در نتیجه، اکثر اصلاح‌طلبانی که از چهره‌های مهم در این قلمرو بودند، مانند توکوگاوا توکو، آیزاوا ماساشیسای و تودا هوکن، برکنار و تحت بازداشت خانگی یا زندان قرار گرفتند. سپس جناح محافظه‌کار خاندان، کنترل دولت قلمرو را به دست گرفت و اصلاحات ناری‌آکی متوقف شد. == کارزار پاکسازی زمین توسط اربابان فئودال و کشاورزان == وقتی خبر مجازات ناری‌آکی به قلمرو میتو رسید، اصلاح‌طلبان جنبشی را برای رفع اتهامات دروغین آغاز کردند. در ژوئیه ۱۸۴۴، گروهی از کشاورزان به ادو سفر کردند و از اقامتگاه‌های هر قلمرو بازدید کردند تا بی‌گناهی ناری‌آکی را به اثبات برسانند. در مرحله بعد، سامورایی‌های اصلاح‌طلب که مجازات نشده بودند نیز به ادو رفتند و دادخواست‌هایی را به شوگون‌سالاری ارائه کردند و کاهنان نیز برای درخواست عفو ناری‌آکی، مبارزات انتخاباتی را در ادو آغاز کردند. اگرچه ناری‌آکی از این جنبش تشویق شد، اما او همچنین از طریق دفتر قلمرو و دفتر قاضی اطلاعیه‌هایی صادر کرد تا سامورایی‌ها و کشاورزان را از سفر به ادو منصرف کند، زیرا نمی‌خواست اقدامی انجام دهد که قلمرو میتو را به خاطر موضوعی که بر حرفه خودش تأثیر می‌گذاشت، نابود کند. زیرا این ترس وجود داشت که رفتار بیش از حد آنها، شوگون‌سالاری را که تصمیم غیرمعمولی برای بازنشستگی و اقامت در دوران بازنشستگی گرفته بود، تحریک کند و شوگون‌سالاری ممکن است اقداماتی مانند تنزل مقام یا کاهش عناوین را انجام دهد. ۱۰۰ روز پس از آنکه ناری‌آکی در حصر خانگی قرار گرفت، شوگون‌سالاری شرایط حبس او را تا حدودی تسهیل کرد، اما او را آزاد نکرد. در این مدت، جنبش پاکسازی سرزمین از بی‌عدالتی همچنان گسترش یافت و برخی از سامورایی‌ها و مردم عادی از میتو برای مبارزه به ادو رفتند و باعث ایجاد آشوب در بخش‌هایی از شهر شدند. در ۱۶ اکتبر، حدود ۴۰۰۰ کشاورز از بخش جنوبی قلمرو میتو در سنزوکوهارا (شهر میتو) و حدود ۵۰۰۰ کشاورز از مناطق دیگر در شیمیزوهارا (شهر ناکا) گرد هم آمدند تا خواستار آزادی ناری‌آکی شوند. در میان آنها گروهی از افراد صالح بودند که قصد رفتن به ادو را داشتند. شایعاتی پخش شده بود مبنی بر اینکه این کار توسط سامورایی‌های اصلاح‌طلب تحریک شده است، اما بیشتر دهقانان به خواست خود جمع شده بودند و این به وضوح نشان می‌داد که عشق ناری‌آکی به مردمش و نگرانی او برای مناطق روستایی، حمایت گسترده‌ای را در روستاها برای او به ارمغان آورده بود. ین لشکرکشی موفقیت‌آمیز بود، زیرا مجازات ناری‌آکی در پایان نوامبر، ۲۰۰ روز پس از اعمال آن، لغو شد. دهقانان و سامورایی‌هایی که در لشکرکشی برای پاکسازی سرزمین از بی‌عدالتی شرکت کرده و به ادو رفته بودند، مجازات مشخصی دریافت کردند، اما آنها به عنوان وفاداران واقعی دیده می‌شدند. در میان اصلاح‌طلبان، گروهی میانه‌رو به نام «جناح ریو» وجود داشت که در جنبش برای رفع بی‌عدالتی فعال نبود و در عوض از حاشیه نظاره‌گر بود. اصلاح‌طلبان به «جناح تنگو» که به دنبال «نابودی بی‌وفایی و بی‌عدالتی» بود و جناح میانه‌رو ریو تقسیم شدند و جناح محافظه‌کار به عنوان دشمن مشترک هر دو گروه به وجود آمد. بنابراین، اختلافات ایدئولوژیک در قلمرو میتو گسترش یافت. اگرچه ناری‌آکی از حبس خانگی آزاد شد، اما به او اجازه داده نشد که مانند گذشته رهبری سیاست را به دست بگیرد. یوشیاتسوی جوان فقط اسماً ارباب قلمرو بود و قدرت واقعی در قلمرو در دست جناح محافظه‌کار بود. جناح محافظه‌کار، از ترس اقدامات ناری‌آکی و اصلاح‌طلبان، بسیاری از سامورایی‌های اصلاح‌طلب را مجازات کرد و جاسوسانی نزدیک به ناری‌آکی که بازنشسته شده بود، فرستاد تا او را زیر نظر داشته باشند. در پاسخ، ناری‌آکی مجموعه‌ای از شخصیت‌ها به نام «شینهاتسو کانا» را اختراع کرد و از آنها به عنوان رمزی برای تبادل نامه با هوادارانش استفاده کرد. حامیان ناری‌آکی روش‌های مختلفی را برای بازگرداندن ناری‌آکی به حکومت قلمرو امتحان کردند، از جمله توسل مستقیم به چهره‌های مهم در قلمرو شاخه میتو، سه شاخه اصلی خانواده‌های اوواری و کی، شوگون‌سالاری و دایمیوهای قلمروهای مختلف. با این حال، اگرچه صداهای همدردی زیادی وجود داشت، اما هیچ حرکتی برای حمایت از ناری‌آکی تا جایی که علیه شوگون‌سالاری برخیزد، وجود نداشت. سپس، بیش از یک سال بعد، در بهار ۱۸۴۶، کورسوی امیدی از طریق کمک یک خدمتکار که پزشک دربار بود، شروع به درخشیدن کرد. دختر یک سامورایی سابق اصلاح‌طلب از قلمرو میتو، ناکامورا هیزابورو، برای گِنِکی، پسر ساکا گِنِیو، پزشک دربار در کاخ داخلی قلعه ادو، کار می‌کرد. پدر و پسر ساکا، که با ناری‌آکی همدردی می‌کردند، به هواداران او هشدار دادند که «دادخواست‌های اجباری فقط برای شوگون دردسرساز خواهد شد»، اما همچنین توصیه کردند که «یک رویکرد مودبانه‌تر و مؤثرتر این است که خدمتکاران [[اواوکو]] را متقاعد کنند تا ناری‌آکی را از جنایاتش تبرئه کنند.» اصلاح‌طلبان نصیحت ساکا را پذیرفتند. خانواده میتو توکوگاوا از طریق فرزندخواندگی و ازدواج با خانواده شوگون و اربابان قدرتمند فئودال ارتباط داشتند، بنابراین با ندیمه‌های [[اواوکو]] نیز ارتباط داشتند. با سوءاستفاده از این موضوع، ناری‌آکی خودش هدایایی فرستاد و از آنها خواست تا پیام را به شوگون، ایناری، برسانند. با این حال، این طرح به دلیل وضعیت سیاسی داخلی [[اواوکو]] به بن‌بست رسید. دو زنی که بالاترین مناصب را در [[اواوکو]] داشتند، آننوکوجی و میهونو، بزرگان [[اواوکو]]، رقیب یکدیگر بودند و مذاکرات حساس شد. در نهایت، پیشنهاد ناری‌آکی تنها پاسخی مبهم دریافت کرد و حامیان او چاره‌ای جز تسلیم شدن در مسیر پیچیده و مرموز [[اواوکو]] نداشتند. == به عنوان یک «منبع ضروری» در برابر تهدیدات خارجی == در حالی که لابی‌گری برای بازگرداندن ناری‌آکی به قدرت در [[اواوکو]] در جریان بود، رویدادهایی در دوردست‌ها شروع به تغییر اوضاع سیاسی در ژاپن می‌کردند. پس از آنکه بریتانیا در جنگ‌های تریاک در سال ۱۸۳۵ سلسله چینگ را شکست داد، تعداد فزاینده‌ای از کشورهای غربی به دنبال گشودن مرزها و تجارت خود بودند. گسترش قدرت امپریالیستی غرب با شدت و حدت جدیدی به شرق آسیا می‌رسید. شوگون‌سالاری دیگر نمی‌توانست به دفع قدرت‌های خارجی ادامه دهد و نیاز داشت تا بهترین تخصص دفاعی و دیپلماتیک خود را برای مقابله با آنها به کار گیرد. ناری‌آکی وارد می‌شود. در آن زمان، ناری‌آکی تنها فردی بود که توانایی رهبری دفاع ژاپن در برابر قدرت‌های غربی را داشت. ناری‌آکی به خاطر موضع دفاعی قوی خود شناخته می‌شد و از شوگون‌سالاری خواسته بود تا اصلاحات نظامی و سیاست قاطعی برای طرد کشتی‌های خارجی اجرا کند. پیشنهادهای او برای اصلاحات نظامی در قلمرو میتو و تأسیس منطقه ازو، اعتبار او را بیش از پیش افزایش داد. ناری‌آکی با آگاهی از نفوذ فزاینده کشورهای غربی در دهه ۱۸۴۰، نامه‌های مکرری به عضو ارشد شورا، آبه ماساهیرو، فرستاد و درخواست کرد اسنادی مانند نامه حاکمیت پادشاه هلند را ببیند و نظر خود را در مورد چگونگی واکنش به ورود کشتی‌های بریتانیایی و فرانسوی ابراز کرد. در سال ۱۸۴۵، زمانی که دریاسالار آمریکایی [[جیمز بیدل]] به سواحل [[خلیج ادو]] رسید، ناری‌آکی کم‌کم داشت خود را به عنوان مشاور برجسته در دفاع دریایی تثبیت می‌کرد. [[آبه ماساهیرو]] در سال ۱۸۴۱ پس از سرنگونی میزونو تاداکونی به عنوان مشاور ارشد منصوب شد و به قدرت رسید. آبه در مرکز تلاش‌های شوگون‌سالاری برای مجازات ناری‌آکی قرار داشت، اما او همچنین تشخیص داد که ناری‌آکی در مواجهه با نیاز روزافزون به پاسخگویی به تهدیدهای خارجی، فردی ضروری است. در سال ۱۸۴۷، پس از ورود [[جیمز بیدل]]، آبه ترتیبی داد تا هفتمین پسر ناری‌آکی، [[توکوگاوا یوشینوبو]]، وارث [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]]، یکی از سه شاخه خاندان توکوگاوا، شود و او را کاندیدای شوگون‌سالاری کرد. از این نقطه به بعد، رابطه بین شوگون‌سالاری و قلمرو میتو با دقت شروع به ترمیم کرد. در سال ۱۸۴۸، آبه از دولت قلمرو میتو که توسط جناح‌های محافظه‌کار کنترل می‌شد، انتقاد کرد و مجازات اصلاح‌طلبان را اندکی تخفیف داد. در اواسط سال ۱۸۴۹، او به ناری‌آکی اجازه داد تا در سیاست‌های قلمرو شرکت کند. در دسامبر ۱۸۴۸، تصمیم گرفته شد که پرنسس نوبوریکاوا از خانواده آریسوگاوا توسط دوازدهمین شوگون، ایناری، به فرزندی پذیرفته شود و با یوشیاتسو، ارباب قلمرو میتو، ازدواج کند و در سپتامبر سال بعد، شوگون ایناری از اقامتگاه کویشیکاوا در قلمرو میتو بازدید کرد. سپس، در پایان پنجمین سال دوران کایی (۱۸۵۲)، شوگون ایه‌شی، ناری‌آکی را به [[قلعه ادو]] دعوت کرد. این نشان از بازسازی کامل روابط بود. در ژوئن سال بعد، [[دریاسالار متیو پری]] با نامه‌ای شخصی از رئیس‌جمهور ایالات متحده، [[میلارد فیلمور]]، وارد [[خلیج ادو]] شد و در آن از ژاپن خواست تا مرزهای خود را به روی جهان باز کند. می‌توان گفت که بازگشت ناری‌آکی به قدرت درست قبل از «هرج و مرج بزرگی که قرار بود در راه باشد» اتفاق افتاد. آبه برای دریافت توصیه‌های او، ناری‌آکی را در ژوئن ۱۸۵۳ به عنوان مشاور شوگون‌سالاری در دفاع ساحلی منصوب کرد. در همان زمان، او نظرات دایمیوها را در سراسر ژاپن برای مقابله با وضعیت فعلی جویا شد. برای بیش از ۲۰۰ سال، دیپلماسی قلمرو انحصاری شوگون‌سالاری بود و شکستن این رویه، حرکتی خطرناک بود که قدرت دیپلماتیک شوگون‌سالاری را تضعیف می‌کرد. با این حال، جمع‌آوری هرچه بیشتر نظرات و پاسخ بر اساس آن، راه صادقانه‌ای برای پاسخگویی در آن زمان بود. ناری‌آکی که به عنوان مشاور دفاع ساحلی منصوب شده بود، تودا توکو و تودا هوکن را از حبس آزاد کرد و به آنها دستور داد تا به مقام دفاع ساحلی کمک کنند. در ماه ژوئیه، او یک پیشنهاد ده ماده‌ای و در ماه اوت، یک پیشنهاد سیزده ماده‌ای ارائه داد که بعداً در کتاب «دفاع ساحلی گوسون» گردآوری شد. این توصیه‌ها شامل «اجرای اصلاحات جامع برای آمادگی برای جنگ»، «تصمیم‌گیری بین صلح یا نبرد سرنوشت‌ساز»، «به‌کارگیری مردم عادی به عنوان سرباز برای دفاع از ساحل» و «استفاده از مانورهای دیپلماتیک برای خرید زمان تا زمانی که ژاپن بتواند دفاع خود را آماده کند» بود. علاوه بر این، پس از تصمیم‌گیری در مورد سیاست، او خواستار صدور فرمان رسمی برای اتحاد کل کشور شد که در نوامبر همان سال اجرا شد. ناری‌آکی همچنین از شوگون‌سالاری درخواست کرد که کنترل مستقیم بر ازو را به او واگذار کند، درخواستی که سال‌ها توسط ارباب میتو مطرح شده بود. در نتیجه، در سال ۱۸۵۵، ازو به قلمرو شوگون‌سالاری تبدیل شد و فراخوان توسعه به‌طور گسترده صادر شد. قلمرو میتو درگیر مدیریت تبادل محصول در منطقه ایشیکاری شد. رهبری ناری‌آکی، سامورایی‌های ادو و مردم عادی را که از ورود کشتی‌های سیاه نگران بودند، هیجان‌زده کرد، تا جایی که چاپ‌های چوبی که ناری‌آکی را به عنوان یک شوگون نشان می‌دادند، رواج یافت. سامورایی‌ها و مردم عادی که چندین سال صرفه‌جویی و منع تجمل‌گرایی ناری‌آکی را به سخره گرفته بودند، اکنون در فضایی از تنش بیرونی شدید، ناری‌آکی را با حالتی دعاگونه به سطح یک شیء پرستش ارتقا دادند. به نظر می‌رسید نقشه ناری‌آکی برای «توسل به ملت برای تقویت بنیه دفاعی خود» در حال عملی شدن است. شهرت ناری‌آکی به عنوان یک محافظ قوی از ادو فراتر رفت و به بقیه کشور رسید و اتحادهایی بین او و اربابان قلمروهای اچیزن، ساتسوما، اوواجیما و توسا شکل گرفت. اربابان و رهبران این قلمروها آثار ناری‌آکی و دانشمندان میتو را خوانده بودند و دیدگاه مشترکی در مورد اعطای حق اظهار نظر به رهبران توانمند، ایجاد اصلاحات و ساختن ملتی که بتواند در برابر تهدیدات خارجی مقاومت کند، داشتند. در همین حال، در قلمرو میتو، ناری‌آکی اصلاحات نظامی، آموزشی و مذهبی را که در طول هشت سال حکومت محافظه‌کاران متوقف شده بود، از سر گرفت. او موضع محکمی علیه محافظه‌کاران گرفت و بسیاری از آنها را در حصر خانگی قرار داد یا از سمت‌هایشان تبعید کرد که این امر خشم آنها را برانگیخت. در همین حال، شایعاتی مبنی بر توطئه‌ای برای ایجاد اختلاف بین ارباب سابق، ناری‌آکی، و ارباب فعلی، یوشیاتسو، منتشر شد. در واقع، محافظه‌کاران استدلال می‌کردند که حکومت ناری‌آکی بیشتر سامورایی‌های میتو را کنار گذاشته است و یوشیاتسو را به بی‌انصافی و یک‌جانبه‌گرایی متهم می‌کردند. با این حال، علیرغم مخالفت جناح محافظه‌کار، ناری‌آکی با اشتیاق بیشتری نسبت به قبل به پیشبرد اصلاحات ادامه داد. در زمینه آموزش، او مدارس زیادی را در داخل قلمرو خود ساخت و افتتاح و گسترش کامل مدرسه قلمرو، [[کودوکان (میتو)|کودوکان]]، را انجام داد، در حالی که در زمینه نظامی، سربازان دهقانی (اولین نمونه در کشور به همراه قلمرو توسا) را استخدام کرد و یک کوره بازتابی برای ساخت توپ ساخت. در سال ۱۸۵۶، او یوکی توراتوشی را که یکی از رهبران جناح محافظه‌کار محسوب می‌شد، ظاهراً به اتهام رشوه‌خواری و فساد اعدام کرد. این اعدام به دنبال شایعاتی مبنی بر توطئه یوکی و متحدانش برای سرنگونی یا ترور دوم ناری‌آکی صورت گرفت. اگرچه اجرای مجازات اقتدار ناری‌آکی را نشان داد، اما اقدامی عجولانه بود و به نظر می‌رسد ناری‌آکی دچار سوءظن شده است. به نظر می‌رسد این تمایل پس از آنکه او دست راستش، توکوگاوا توکو، را در زلزله بزرگ ۱۸۵۹ از دست داد، بیشتر آشکار شد. سامورایی‌های محافظه‌کار همچنان به دلیل «ترویج فرقه‌گرایی» و «مانع شدن اصلاحات» دستگیر و مجازات می‌شدند و تنش‌ها بین جناح‌های محافظه‌کار و اصلاح‌طلب در قلمرو میتو بیشتر افزایش یافت. اندکی پس از آن، جایگاه ناری‌آکی در ادو رو به زوال گذاشت. در سال ۱۸۵۳، هنگامی که شوگون ایه‌شی درگذشت، ایه‌سادا جانشین او شد، اما او ۳۰ سال داشت، فرزندی نداشت و از نظر سلامتی در وضعیت نامناسبی بود؛ بنابراین، وقتی مسئله جانشینی شوگون مطرح شد، ناری‌آکی پسر خود، هیتوتسوباشی [[توکوگاوا یوشینوبو]]، را به عنوان جانشین توصیه کرد. این امر مخالفان یوشی‌توشی، ارباب قلمرو کیشو، را آزرد و حتی منجر به توبیخ دایمیوهای متحد با ناری‌آکی برای آرام ماندن و صبر کردن و دیدن اوضاع شد. برای آرام کردن اردوی ضد ناری‌آکی، مشاور ارشد آبه، یکی از چهره‌های برجسته آنها، هوتا ماساچیکا، را به عنوان یکی از مشاوران ارشد توصیه کرد، اما این اقدام نتیجه معکوس داد و باعث ایجاد اختلاف در درون شوگون‌سالاری شد. سامورایی‌های جوانی که از ناری‌آکی حمایت می‌کردند نیز از ارتقای نیروهای ضد ناری‌آکی ناراضی بودند و به شدت اعتراض کردند. نقطه عطف بزرگی در دولت شوگون‌سالاری با مرگ ناگهانی مشاور ارشد، آبه، در سال ۱۸۵۷ رخ داد. پس از مرگ آبه، که تنها کسی بود که ناری‌آکی را درک می‌کرد، ناری‌آکی در دولت شوگون‌سالاری منزوی شد و در تابستان همان سال از سمت خود به عنوان مشاور دفاع دریایی (مشاور دولت شوگون‌سالاری) استعفا داد. سمت‌های مشاور دفاع دریایی و مشاور اداره شوگون‌سالاری در شوگون‌سالاری، جایگاه غیرقابل اعتماد قلمرو میتو را جبران می‌کرد، اما با استعفای ناری‌آکی، رابطه سیاسی بین شوگون‌سالاری و قلمرو میتو به وضعیتی ناپایدار افتاد. == پیشنهاد به شوگون‌سالاری مبنی بر «فرستادن اعضای به ایالات متحده == یکی دیگر از بحران‌های دیپلماتیک که پس از گشایش ژاپن رخ داد، انعقاد یک معاهده تجاری با ایالات متحده بود. این معاهده باعث شکافی جبران‌ناپذیر بین ناری‌آکی و شوگون‌سالاری شد. همچنین باعث درگیری‌های داخلی در قلمرو میتو شد که منجر به کاهش قابل توجه نفوذ آن در سیاست مرکزی شد. در چهارمین سال از دوران آنسی، شوگون‌سالاری تصمیم گرفت درخواست آمریکا برای یک معاهده تجاری را بپذیرد. در پایان سال، آنها قصد خود را به ناری‌آکی ابلاغ کردند، اما البته ناری‌آکی خشمگین بود. ناری‌آکی متوجه شد که باید در مذاکرات ورق را برگرداند و بنابراین پیشنهادی جسورانه به شوگون‌سالاری ارائه داد. اگر می‌توانستید من، یکی از اعضای خانواده شوگون، را به آمریکا بفرستید، این نشانه دوستی بزرگتری از این بود.» این فقط یک مأموریت دیپلماتیک نبود، بلکه نقشه ناری‌آکی برای هدایت ۳۰۰ تا ۴۰۰ سامورایی، کشاورز و جوان شهرنشین به این منطقه به عنوان یک «سفارت تجاری» بود. ناری‌آکی مدت‌ها از «سفارت تجاری» حمایت می‌کرد، اما فکر می‌کرد با جلب موافقت ایالات متحده برای ترک ژاپن در ازای این مأموریت، ملت الهی ژاپن از بربرها محافظت خواهد شد. شوگون‌سالاری از این پیشنهاد گیج شد و عضو ارشد شورا، هوتا، از ناری‌آکی ابراز بی‌زاری کرد و او را «آدم بدی» خواند. سپس، هنگامی که تلاشی برای ترور هریس توسط سامورایی‌های محلی از قلمرو میتو انجام شد، شوگون‌سالاری به قلمرو میتو مشکوک شد. در اوایل پنجمین سال دوران آنسی، شوگون‌سالاری به دربار امپراتوری مراجعه کرد و به دنبال تأیید امپراتوری برای این معاهده بود. امتناع دربار امپراتوری ضربه جدی به اقتدار شوگون‌سالاری وارد کرد، اما شوگون‌سالاری، ناری‌آکی و جناح ضد خارجی در میتو را به توطئه برای تحریک امتناع دربار امپراتوری متهم کرد. بزرگان احساس کردند که برای حل سردرگمی پیرامون منشور و پیشبرد امور، به یک رهبر توانمند برای تقویت قدرت شوگون‌سالاری نیاز دارند و بنابراین ایی نائوسوکه در آوریل همان سال به عنوان مشاور ارشد منصوب شد. ایی، ارباب قلمرو هیکونه در اومی، اربابان موروثی و هاتاموتو را که بیشترین وفاداری را به خانواده توکوگاوا داشتند، رهبری می‌کرد و مصمم بود که با غرب پیمانی منعقد کند. پس از انتصاب به عنوان مشاور ارشد، ایی نیروهای ضد پیمان ناری‌آکی را از دولت اخراج کرد و پیمان دوستی و تجارت بین ایالات متحده و ژاپن را بدون کسب مجوز امپراتوری منعقد کرد. با شنیدن این خبر، ناری‌آکی به همراه ارباب قلمرو اوواری، توکوگاوا یوشیتسوگو (که بعدها با نام یوشیکاتسو شناخته شد و از نزدیک با خانواده میتو مرتبط بود) و پسرش، ارباب قلمرو میتو، توکوگاوا یوشیاتسو، بدون اجازه به قلعه ادو رفتند تا از امپراتوری برای این معاهده درخواست مجوز کنند و همچنین پیشنهادی در مورد مسئله جانشینی شوگون به ایی ارائه دادند (یک بازدید بی‌موقع از قلعه). ای از رفتار بی‌احترامی و نافرمانی ناری‌آکی و دیگران عصبانی بود و همچنین شایعاتی در مورد توطئه ناری‌آکی بر سر جانشینی شوگون‌سالاری شنیده بود، بنابراین درخواست را رد کرد. در ژوئیه همان سال، ناری‌آکی دوباره توسط شوگون‌سالاری تحت حصر خانگی قرار گرفت و جناح طرفدار ناری‌آکی نیز مجازات شد. نیروهای طرفدار ناری‌آکی (جناح هیتوتسوباشی)، که از مرکز شوگون‌سالاری اخراج شده بودند، در اوت همان سال یک ضدحمله را آغاز کردند. این حمله به شکل یک فرمان امپراتوری مخفی از [[امپراتور کومی]] به قلمرو میتو آشکار شد. این فرمان به عنوان «دستور امپراتوری بوگو نو هیمیتسو» شناخته می‌شود. کودوکان # توبیخ به دلیل امضای معاهدات بدون مجوز امپراتوری # اعتراض به مجازات ناری‌آکی و دیگران # اداره شوگون‌سالاری توسط شورای دایمیو این یک رویداد بی‌سابقه بود که یک فرمان امپراتوری با چنین محتوایی مستقیماً به قلمرو میتو ارسال شود و شوگون‌سالاری را دور بزند. جناح اصلاح‌طلب (جناح طرفدار امپراتوری و ضد خارجی) قلمرو میتو بر سر نحوه واکنش به این فرمان به یک جناح میانه‌رو و یک جناح رادیکال تقسیم شد و ثبات حکومت این قلمرو را بیش از پیش تضعیف کرد.<ref name="f751">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭 失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457?p=2 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> == جستارهای وابسته == * [[توکوگاوا [[توکوگاوا یوشینوبو]] ]] * [[خاندان ساتاکه]] * [[خاندان توکوگاوا]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mito_Domain&oldid=711904053|عنوان = Mito Domain|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۹ اوت ۲۰۱۶}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:قلمرو میتو| ]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۸۷۱ (میلادی)]] [[رده:تیول‌های ژاپن]] [[رده:خاندان تاکدا]] [[رده:خاندان میتو توکوگاوا]] 1z2h1eqxgj1mt6m82li9kmdv2ljqlvz 0 3743242 42128003 28979488 2025-06-19T06:13:13Z Ziv 860546 ([[c:GR|GR]]) [[File:Oberhofen am Thunersee-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Oberhofen am Thunersee COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 42128003 wikitext text/x-wiki {{Infobox Swiss town |subject_name=Oberhofen am Thunersee |municipality_name=Oberhofen am Thunersee |municipality_type=municipality |image_photo=Oberhofen.jpg |image_caption=[[Oberhofen Castle]] and lake front |imagepath_coa=CHE Oberhofen am Thunersee COA.svg|pixel_coa= |map= |languages=German |canton=Bern |iso-code-region=CH-BE |district=[[Thun (administrative district)|Thun]] |lat_d=46|lat_m=46|lat_NS=N|long_d=7|long_m=38|long_EW=E |postal_code=۳۶۵۳ |municipality_code=۰۹۳۴ |area=۲٫۸ |elevation=585|elevation_description= |population=2366|populationof=Dec 2012|popofyear=۲۰۱۲ |website=www.oberhofen.ch |mayor=Sonja Reichen|mayor_asof=|mayor_party= |mayor_title=|list_of_mayors= |places= |demonym= |neighboring_municipalities=[[Heiligenschwendi]]، [[Hilterfingen]]، [[Sigriswil]]، [[سپیه]] |twintowns= |}} '''اوبرهوفن آم تونرزه''' {{آلمانی|Oberhofen am Thunersee}} یک [[بخش‌های سوئیس|بخش]] در [[سوئیس]] است که در [[کانتون برن]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی |نشانی=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Oberhofen_am_Thunersee&redirect=no&oldid=733682284 |عنوان=Oberhofen am Thunersee|تاریخ =}}</ref> == خصوصیات == '''اوبرهوفن آم تونرزه''' ۲٬۳۶۶ نفر جمعیت دارد. == نگارخانه == <gallery> File:Wichterheergut.jpeg|<!--Wichterheer estate--> </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای سوئیس]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Oberhofen am Thunersee}} {{سوئیس-خرد}} [[رده:اوبرهوفن آم تونرزه]] [[رده:شهرداری‌های کانتون برن]] hs1mevobdht7ntcqwd6n1c4qahkzctj 0 3753554 42128104 35202121 2025-06-19T09:33:58Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42128104 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name =آزادماهی‌های ساحلی | status = | status_system = | status_ref = | image = UvA-BC 300.455 - Siboga - een Leptobrama muelleri Steindrachner.jpg | image_caption =آزادماهی‌های ساحلی، ''Leptobrama'' | fossil_range = | regnum =[[جانوران]] | phylum =[[طنابداران]] | classis =[[پرتوبالگان]] | ordo = [[سوف‌ماهی‌سانان]] | familia = '''Leptobramidae''' | genus = '''''Leptobrama''''' | species = | binomial = | range_map = }} '''آزادماهی‌های ساحلی''' {{علمی|Leptobrama}} نام یک [[سرده]] از [[زیرراسته]] [[سوف‌ماهی‌شکلیان]] است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} *{{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Leptobrama&oldid=718140362|عنوان = Leptobrama|زبان =انگلیسی|بازیابی =۵ اکتبر ۲۰۱۶}} {{زیست‌شناسی-خرد}} [[رده:سرده‌های سوف‌ماهی‌سانان]] [[رده:سرده‌های ماهیان دریایی]] [[رده:سوف‌ماهی‌واران]] [[رده:گیش‌ماهی‌سانان]] axi8c88rba28amz5iwxwfihp1lzf11y 2 3765594 42127579 41909986 2025-06-18T18:54:47Z Luckie Luke 573979 42127579 wikitext text/x-wiki * [[آغاسی بابایان]] * [[:hy:Դավիթ Բաբայան]] [[پیش‌نویس:داویت بابایان]] * [[:hy:Արա Բաբաջանյան]] [[پیش‌نویس:آرا باباجانیان]] * [[:hy:Հայկազուն Բագրատունի]] [[پیش‌نویس:هایکازون باگراتونی]] * [[:hy:Մարտիկ Բագրատունի]] [[پیش‌نویس:مارتیک باگراتونی]] * [[:واهاگن باگراتونی]] * [[:واچه باگراتونی]] * [[:خاچیک بادالیان]] * [[:hy:Յուրի Բաղինյան]] [[پیش‌نویس:یوری باغدینیان]] * [[:hy:Գառնիկ Բարիլուսյան]] [[پیش‌نویس:گارنیک باریلوسیان]] * [[:hy:Արարատ Բարսեղյան]] [[پیش‌نویس:آرارات بارسقیان]] * [[:آرمن بارسقیان]] * [[:هایک بیلریان]] * [[:hy:Արտեմ Բերոյան]] [[پیش‌نویس:آرتم برویان]] * [[:بنیک بژیکیان]] * [[:فردیناند بژیکیان]] * [[:hy:Էլիզա Բինեմեճյան]] [[پیش‌نویس:الیزا بینمجیان]] * [[:hy:Լևոն Բոյաջյան]] [[پیش‌نویس:لوون بویاجیان]] * [[:پاولوس بورویان]] * [[:اوری بونیاتیان]] * [[:گئورگ بورجالیان]] === Գ === * [[:hy:Բաբկեն Գաբրիելյան]] [[پیش‌نویس:بابکن گابریلیان]] * [[گورگن گابریلیان (بازیگر)]] * [[گریگور گابریلیان (بازیگر)]] * [[:hy:Հովակ Գառնիկի Գալոյան]] [[پیش‌نویس:هوواک گارنیک گالویان]] * [[هوواک گالویان]] * [[ژانا گالستیان]] * [[:hy:Վահան Գալստյան]] [[پیش‌نویس:واهان گالستیان]] * [[:hy:Միհրան Գալփակճյան]] [[پیش‌نویس:میهران گالپاکجیان]] * [[Կարապետ Գալֆայան (դերասան)]] [[پیش‌نویس:کاراپت گالفایان (هنرپیشه)]] * [[:hy:Տիրան Գալֆայան]] [[پیش‌نویس:تیران گالفیان]] * [[آزاد گاسپاریان]] * [[:hy:Ալեքսանդր Գասպարյան]] [[پیش‌نویس:آلکساندر گاسپاریان]] * [[ادوارد گاسپاریان]] * [[سامول گاسپاروف]] * [[:هایکوهی گاراگاش]] * [[میکائل گاراگاش]] * [[:hy:Շավարշ Գարագաշ (դերասան)]] [[پیش‌نویس:شاوارش گاراگاش (هنرپیشه)]] * [[:hy:Միհրան Գարագաշյան]] [[پیش‌نویس:میهران گاراگاشیان]] * [[:گورگن گن]] * [[:hy:Արտաշես Գմբեթյան]] [[پیش‌نویس:آرتاشس گمبتیان]] * [[:hy:Գրիգոր Գյարդուշյան]] [[پیش‌نویس:گریگور گیاردوشیان]] * [[:آرتاشس گیوداکیان]] * [[:الیزا گیولسریان]] * [[:کاجازون گیورجیان]] * [[:hy:Դավիթ Գուլազյան]] [[پیش‌نویس:داویت گولازیان]] * [[آرمن گولاکیان]] * [[:hy:Միհրան Գույումճյան]] [[پیش‌نویس:میهران گویومجیان]] * [[نارینه گریگوریان]] * [[:ولودیا گریگوریان (هنرپیشه)]] * [[:hy:Արամո]] [[پیش‌نویس:آرامو]] * [[گوورگ گوورگیان]] * [[:hy:Թելման Գևորգյան]] [[پیش‌نویس:تلمان گئورگیان]] * [[:نیکلای گئورگیان]] * [[:پرژ گئورگیان]] * [[:ویولتا گئورگیان]] === Դ === * [[:hy:Դանզասներ]] [[پیش‌نویس:دانتس]] * [[:hy:Վանցետի Դանիելյան]] [[پیش‌نویس:وانتستی دانیلیان]] * [[فردریک داوتیان]] * [[:آرتور داربینیان]] * [[تاتول دیلاکیان]] * [[میکائیل دولاتیان]] * [[نارک دوریان]] === Ե === * [[:hy:Ռոբերտ Եղյան]] [[پیش‌نویس:روبرت یغیان]] * [[:واهرام یغشاتیان]] * [[:hy:Արտավազդ Եղոյան]] [[پیش‌نویس:آرتاوازد یغویان]] * [[:hy:Երվանդ Ենգիբարյան]] [[پیش‌نویس:یرواند ینگیباریان]] * [[:ژاک ینگیباریان]] * [[:hy:Վլադիմիր Եպիսկոպոսյան]] [[پیش‌نویس:ولادیمیر یپیسکوپوسیان]] * [[:hy:Եսայի Եսայան]] [[پیش‌نویس:یسایی یسائیان]] * [[:لوون یرامیان]] * [[آنی یرانیان]] * [[:hy:Մովսես Երեմյան]] [[پیش‌نویس:موسس یرمیان]] * [[:hy:Արշավիր Երզնկյան]] [[پیش‌نویس:آرشاویر یرتسنیکیان]] * [[:کیم یریتسیان]] === Զ === * [[:hy:Սիրուն Զարդարյան]] [[پیش‌نویس:سیرون زارداریان]] * [[:hy:Հովհաննես Զարիֆյան]] [[پیش‌نویس:هوهانس زاریکیان]] * [[:هانری زاریان]] * [[:hy:Գևորգ Զեննե]] [[پیش‌نویس:گئورگ زنه]] * [[:hy:Վահե Զիրոյան]] [[پیش‌نویس:واهه زیرویان]] * [[لوون ظهرابیان]] * [[:نونا زوتووا]] === Է === * [[آرتور الباکیان]] * [[آرمن الباکیان]] * [[ادگار الباکیان]] * [[:hy:Էդգար Էլբակյան (կրտսեր]] [[پیش‌نویس:ادگار الباکیان (پسر)]] * [[:ژان الویان]] * [[:hy:Յուրի Էլոյան]] [[پیش‌نویس:یوری الویان]] * [[:hy:Ստեփան Էքշյան]] [[پیش‌نویس:استپان اکشیان]] === Թ === * [[آکیم تامیروف]] * [[مگردیچ تاشچیان]] * [[:آلکساندر تاکلچیان]] * [[نوبار ترزیان]] * [[:hy:Երվանդ Թոլայան]] [[پیش‌نویس:یرواند تولایان]] * [[:hy:Գուրգեն Թոնունց [[پیش‌نویس:گورگن تونونتس]] * [[:hy:Տիգրան Թոսպատյան]] [[پیش‌نویس:تیگران توسباتیان]] * [[سرگئی توماسیان (بازیگر)]] * [[:ژانا توماسیان]] * [[:آویک توروسیان]] * [[:هایک توروسیان]] * [[لوون توخیکیان]] * [[آناهید توپچیان]] * [[:hy:Դավիթ Թրյան]] [[پیش‌نویس:داویت تریان]] === Ժ === * [[شارل ژرار]] === Ի === * [[لوون ایساهاکیان]] === Լ === * [[:hy:Գրիգոր Լաքա]] [[پیش‌نویس:گریگور لاکا]] * [[:گراسیم لیسیتسیان]] * [[:آرتم لوسینیان]] * [[:hy:Մարտին Լուսինյան]] [[پیش‌نویس:مارتین لوسینیان]] * [[خورن لوونیان]] === Խ === * [[گاروش خاژاکیان]] * [[هامبارتسوم خاچانیان]] * [[:hy:Էդուարդ Խաչատուրով]] [[پیش‌نویس:ادوارد خاچاطوروف]] * [[آلکساندر خاچاتریان]] * [[:زاروهی خاچاطریان]] * [[لیلا خاچاتوریان]] * [[وهمیر خاچیکیان]] * [[کارپ خاچوانیان]] * [[:نلی خرانیان]] * [[آرمن خوستیکیان]] * [[:hy:Աբրահամ Խտշյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Վարուժան Խտշյան]] [[پیش‌نویس:یان]] === Ծ === * [[:hy:Արտաշես Ծերունյան]] [[پیش‌نویس:یان]] === Կ === * [[:آلیس کاپلانجیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[ریک کاوانیان]] * [[آرا کاراگیان]] * [[:hy:Հրայր Կարապետյան (դերասան)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Արտյոմ Կարապետյան (դերասան)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:روبن کاراپتیان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[مائیس کاراگیوزیان]] * [[:گریگور یاقجیان]] [[پیش‌نویس:یان]] === Ն === * [[:خاچیک نازارتیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[رادیون ناخاپتوف]] * [[آشوت نرسیسیان (بازیگر)]] * [[بابکن نرسیسیان]] * [[هراچیا نرسیسیان]] * [[تیگران نرسیسیان (بازیگر)]] * [[آرمان نشانیان]] * [[:ژان پی‌یر نشانیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Տրդատ Նշանյան]] [[پیش‌نویس:یان]] === Շ === * [[:آلکساندر شاگافیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[ینووک شاهن]] * [[استپان شاهینیان]] * [[آشو شاکراتونی]] * [[:hy:Վաղարշակ Շահխաթունյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[آرتاشس شاهوردیان]] * [[تیگران شامیرخانیان]] * [[ویاچسلاو شامیریان]] * [[:کاربیس شاملیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[لوون شارافیان]] * [[آزات شرانتس]] === Ո === * [[:hy:Հովսեփ Ոսկանյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[آرتور اوتمازیان]] * [[:hy:Հայկ Ումիկյան]] [[پیش‌نویس:یان]] === Չ === * [[ویگن چالدرانیان]] * [[:hy:Գրիգոր Չալիկյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:گئورگ چپجیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:گئورگ چمشکیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Սաթենիկ Չմշկյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:گئورگ چوبار]] [[پیش‌نویس:یان]] === Պ === * [[پاهاره]] * [[:hy:Արշակ Պենկլյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Սերովբե Պենկլյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:بوریس پپانیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[یوگنی پطروسیان]] * [[:آنا پطروسیان (نثرنویس)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:نائیرا پطروسیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[وارطان پتروسیان]] * [[میکائیل بوغوسیان]] * [[:hy:Խաչո Պոյաճիև]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Ստեփան Պուչինյան]] [[پیش‌نویس:یان]] === Ջ === * [[:مکرتیچ جانان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[کارن جانگیروف]] * [[گورگن جانیبکیان]] * [[:کارن جانیبکیان]] * [[:موراد جانیبکیان]] * [[سوس جانیبکیان]] * [[آرمن ژیگارخانیان]] * [[:آوتیک جراقاتسابانیان]] === Ռ === * [[:hy:Գարեգին Ռշտունի]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[وارتوهی روشانیان]] === Ս === * [[:hy:Գեորգի Սահակյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[واهرام ساهاکیان]] * [[:hy:Մարկ Սաղաթելյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Վահե Սամուելյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Սամվել Թոփալյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:آرمن سانتروسیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[بارویر سانتروسیان]] * [[ریچارد سی سارافیان]] * [[:hy:Սարգիս Վանանդեցի]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Ժորժ Սարգիսյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Գրիգորի Սարգիսով]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:آرامائیس سارگسیان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[لئونارد سارکیسف]] * [[:آرامائیس سارگسیان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:روبرت سارگسیان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Ռոբերտ Սարգսյան (ռեժիսոր) [[پیش‌نویس:یان]] * [[:ساموئل سارگسیان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[::سوس سارگسیان]] * [[:تادئوس ساریان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:آلبرت صافاریان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:داویت صافاریان (هنرپیشه)]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Գուրգեն Սեդրակյան]] [[پیش‌نویس:گورگن ستراکیان]] * [[:hy:Ռոմանոս Սետեֆճյան]] [[پیش‌نویس:رومانوس یان]] * [[:hy:Սոս Սոսյան]] [[پیش‌نویس:سوس سوسیان]] * [[:hy:Սուրեն Սուրենյան]] [[پیش‌نویس:سورن سورنیان]] * [[:hy:Արտաշես Սուքիասյան]] [[پیش‌نویس:آرتاشس سوکیاسیان]] * [[:گئورگ استامبولتسیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[سامسون استپانیان]] * [[:سلاوا استپانیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[ویگن استپانیان]] * [[:hy:Օնիկ Ստեփանյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:هریپسیمه سراپیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Օվի Սևումյան]] [[پیش‌نویس:اووی یان]] === Վ === * [[:hy:Արեն Վաթյան]] [[پیش‌نویس:آرن واتیان]] * [[واغارش واغارشیان]] * [[:hy:Հովիկ Վանյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:تاجات واردازاریان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[میشل وارتان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[واویک وارطانیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Վարդանովներ]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:گولو آگوپ]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Դերենիկ Վարդումյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Օննիկ Վոլտեր]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Արամ Վրույր]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Էլլա Տարունց]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Էմին Տեր-Գրիգորյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:گئورگ تر-داوتیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:زاره تر-کاراپتیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:هاسمیک تر-کاراپتیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:تیگرانوهی تر-مارگوسیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[رائول آسلان]] * [[:hy:Գեորգի Տուսուզով]] [[پیش‌نویس:یان]] [[پیش‌نویس:یان]] === Ր === [[پیش‌نویس:یان]] * [[رافی بارسومیان]] [[پیش‌نویس:یان]] [[پیش‌نویس:یان]] === Փ === [[پیش‌نویس:یان]] * [[:ورویر پانویان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Մարտիրոս Փանոսյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:آرتاوازد پاشایان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:hy:Ռուբեն Փաշինյան]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[:آروسیاک پاپازیان]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[واهرام پاپازیان (هنرپیشه)]] * [[آرتاوازد پلشیان]] * [[ساموئل پیلویان]] * [[:hy:Գևորգ Փիրումյան (դերասան)]] [[پیش‌نویس:یان]] === Ք === ** [[:لوون کالانتار]] [[پیش‌نویس:یان]] * [[باک کارتالیان]] * [[:hy:Ստեփան Քափանակյան]] [[پیش‌نویس:استپان کاپانیکیان]] * [[:hy:Դավիթ Քեոսայան]] [[پیش‌نویس:داویت کئوسیان]] * [[ادموند کئوسیان]] * [[تیگران کئوسایان]] * [[آرتاوازد که‌فچیان]] * [[رافائل کوتانجیان]] * [[مایک کانرز]] * [[:hy:Ալեքսան Քոչարյան]] [[پیش‌نویس:آلکسان کوچاریان]] * [[:آناهیت کوچاریان]] [[پیش‌نویس:آناهید کوچاریان]] * [[:hy:Լևոն Քոչարյան]] [[پیش‌نویس:لوون کوچاریان]] * [[:کارن کوچاریان (مجری تلویزیونی)]] [[پیش‌نویس:کارن کوچاریان (مجری تلویزیونی)]] * [[:hy:Կարինե Քոչարյան]] [[پیش‌نویس:کارینه کوچاریان]] * [[:سارگیس کوچاریان]] [[پیش‌نویس:سارگیس کوچاریان]] * [[سورن کوچاریان]] * [[ولادیمیر کوچاریان]] === Օ === * [[:بنیامین اوجیان]] [[پیش‌نویس:بنیامین اوجیان]] === Ֆ === * [[:hy:Պերճ Ֆազլյան]] [[پیش‌نویس:پرژ فازلیان]] * [[:hy:Թովմաս Ֆասուլաճյան]] [[پیش‌نویس:یان]] == - == * https://hy.wikipedia.org/wiki/Պետրոս_Մաղաքյան == - == https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կատեգորիա:Հայ_դերասաններ&pagefrom=Տարունց%2C+Էլլա%0AԷլլա+Տարունց#mw-pages * [[پیش‌نویس:یان]] [[پرونده:Tigran Keosayan 21 April 2009.jpg|بندانگشتی]] ** [[پیش‌نویس:یان]] [[پرونده:Mike Connors Mannix 1968.JPG|بندانگشتی]] ** [[پیش‌نویس:یان]] [[پرونده:Kocharfriend.jpg|بندانگشتی]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[پرونده:Suren Kocharyan actor theatre of comedy.jpg|بندانگشتی]] ** [[پیش‌نویس:یان]] [[:لوون کالانتار]] * [[:باک کارتالیان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Ստեփան Քափանակյան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Դավիթ Քեոսայան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[ادموند کئوسیان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:تیگران کئوسایان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:آرتاوازد که‌فچیان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:رافائل کوتانجیان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[مایک کانرز]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Ալեքսան Քոչարյան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:آناهیت کوچاریان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Լևոն Քոչարյան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:کارن کوچاریان (مجری تلویزیونی)]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Կարինե Քոչարյան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:سارگیس کوچاریان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:سورن کوچاریان]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[ولادیمیر کوچاریان]] === Օ === * [[پیش‌نویس:یان]] [[:بنیامین اوجیان]] === Ֆ === * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Պերճ Ֆազլյան]] * [[پیش‌نویس:یان]] [[:hy:Թովմաս Ֆասուլաճյան]] * [[پیش‌نویس:گولو آگوپ]] * [[پیش‌نویس:آغاونی پاپازیان]] * [[پیش‌نویس:کامر سادیک]] * [[پیش‌نویس:ماریام گومباسیان]] * [[پیش‌نویس:آروسیاک پاپازیان]] * [[پیش‌نویس:آزنیو هراچیا]] * [[پیش‌نویس:کنار سواجیان]] * [[پیش‌نویس:نورا آرمانی]] * [[پیش‌نویس:واهرام زاریان]] * [[پیش‌نویس:سدا آزناوور]] * [[پیش‌نویس:تسوینار گوریان]] * [[پیش‌نویس:هوواک گالویان]] * [[پیش‌نویس:آلیس کاپلانجیان]] * [[پیش‌نویس:هوهانس توروسیان]] * [[پیش‌نویس:کارلا بالاکیان فادول]] * [[پیش‌نویس:توتو کاراچا]] * [[پیش‌نویس:پیروز]] * [[پیش‌نویس:گئورگ چمشکیان]] * [[پیش‌نویس:الینا آبگارووا]] * [[پیش‌نویس:ویکتوریا آبوویان]] * [[پیش‌نویس:نونا آبرامیان]] * [[پیش‌نویس:آروس خودانیان]] * [[پیش‌نویس:هرانوش باباجانیان]] * [[پیش‌نویس:تاگوش ساهاکیان]] * [[پیش‌نویس:شوشانا توماسیان]] * [[پیش‌نویس:لوسی آبدالیان]] * [[پیش‌نویس:وارسیک گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:هریپسیمه سراپیان]] * [[پیش‌نویس:آمالیا مخیتاریان]] * [[پیش‌نویس:آناتولیا یغیان]] * [[پیش‌نویس:ژانا توماسیان]] * [[پیش‌نویس:تامار دموریان]] * [[پیش‌نویس:نینا بوخیان]] * [[پیش‌نویس:سونا بانویان]] * [[پیش‌نویس:گرتا مجلومیان]] * [[پیش‌نویس:هاسمیک تر-کاراپتیان]] * [[پیش‌نویس:اهاسمیک ناقاشیان]] * [[پیش‌نویس:لیوسیا هوهانیسیان]] * [[پیش‌نویس:هایکانوش یرمیان]] * [[پیش‌نویس:مارگو مورادیان]] * [[پیش‌نویس:مارگو بالاسانیان]] * [[پیش‌نویس:جما کاراگیوزیان]] * [[پیش‌نویس:زاروهی خاچاتریان]] * [[پیش‌نویس:ساتیک هاخنازاریان]] * [[پیش‌نویس:نائیرا پتروسیان]] * [[پیش‌نویس:ایرا هاروتیونیان]] * [[پیش‌نویس:گایانه آسلامازیان]] * [[پیش‌نویس:لوییزا قامباریان]] * [[پیش‌نویس:کاترین ماناساریان]] * [[پیش‌نویس:آنی بایاتیان]] * [[پیش‌نویس:مری ماکاریان]] * [[پیش‌نویس:رزالیا آسویان]] * [[پیش‌نویس:آلا هوهانیسیان]] * [[پیش‌نویس:ژنیا مکرتومیان]] * [[پیش‌نویس:تیگرانوهی تر-مارکوسیان]] * [[پیش‌نویس:مارئتا کوچاریان]] * [[پیش‌نویس:جولیتا استپانیان]] * [[پیش‌نویس:گایانه مکرتچیان]] * [[پیش‌نویس:ونورا تارزیان]] * [[پیش‌نویس:وارتوهی روشانیان]] * [[پیش‌نویس:آناهید کوچاریان]] * [[پیش‌نویس:مارینه پتروسیان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:گوهار ایگیتیان]] * [[پیش‌نویس:ایرینا دانیلیان]] * [[پیش‌نویس:نلی خرانیان]] * [[پیش‌نویس:مارینه مخیتاریان]] * [[پیش‌نویس:مارگاریت خاچاتریان]] * [[پیش‌نویس:سوسانا باغداساریان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:ماریام داوتیان]] * [[پیش‌نویس:آنا بالاندینا]] * [[پیش‌نویس:ورونیکا سارویان]] * [[پیش‌نویس:آلا ساهاکیان]] * [[پیش‌نویس:تاتئویک قازاریان]] * [[پیش‌نویس:سیرانوش لازاریان]] * [[پیش‌نویس:آنا گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:تاتئو هواکیمیان]] * [[پیش‌نویس:ماریام آدامیان]] * [[پیش‌نویس:مانه مخویان]] * [[پیش‌نویس:لوسینه سارگسیان]] * [[پیش‌نویس:ماروسیا تامرازیان]] * [[پیش‌نویس:هاسمیک ژامکوچیان]] * [[پیش‌نویس:تاتیانا هاکوبیان]] * [[پیش‌نویس:لنا پاشینیان]] * [[پیش‌نویس:ژاسمن مسریان]] * [[پیش‌نویس:ژنیا هاروتیونیان]] * [[پیش‌نویس:گرتا گالستیان]] * [[پیش‌نویس:گوهاریک شیرینیان]] * [[پیش‌نویس:پیر جامجیان]] * [[پیش‌نویس:ماگدا هاروت]] * [[پیش‌نویس:آروس تیگرانیان]] * [[پیش‌نویس:آناهید گیراگوسیان]] * [[پیش‌نویس:آنژلا سارگسیان]] * [[پیش‌نویس:ویولتا گئورگیان]] * [[پیش‌نویس:مایا دانیلیان]] * [[پیش‌نویس:جولیت ماتینیان]] * [[پیش‌نویس:سیرانا قوکاسیان]] * [[پیش‌نویس:ناره هایکازیان]] * [[پیش‌نویس:شوغاکات ملیک-گالستیان]] * [[پیش‌نویس:والنتینا داوتیان]] * [[پیش‌نویس:هاسمیک قاریبیان]] * [[پیش‌نویس:روزان ویت مسروپیان]] * [[پیش‌نویس:ماری-هرانوش فلکیان]] * [[پیش‌نویس:نینا اورلینسکایا]] * [[پیش‌نویس:کناریک (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:لائورا کئوسایان]] * [[پیش‌نویس:آروس آزناووریان]] * [[پیش‌نویس:هاسمیک آلکسانیان]] * [[پیش‌نویس:آلینا مارتیروسیان]] * [[پیش‌نویس:نوارت آلیخانیان]] * [[پیش‌نویس:یغیساپت آخاشیان]] * [[پیش‌نویس:آلکساندرا کئوسایان]] * [[پیش‌نویس:ایزابلا کالانتار]] * [[پیش‌نویس:گایوش پشتیمالچیان]] * [[پیش‌نویس:پاراندزم (هنریپشه)]] * [[پیش‌نویس:نینا در-اوسپیان]] * [[پیش‌نویس:ورا در-گابریلیان]] * [[پیش‌نویس:ناتالیا ویخریان]] * [[پیش‌نویس:روزانا وارطانیان]] * [[پیش‌نویس:لائورا وارطانیان]] * [[پیش‌نویس:اما وارطانیان]] * [[پیش‌نویس:آنا وارطانیان]] * [[پیش‌نویس:نائیرا شاهیریان]] * [[پیش‌نویس:آلوینا توزلییان]] * [[پیش‌نویس:شاکه توخمانیان]] * [[پیش‌نویس:سوفیا توروسیان]] * [[پیش‌نویس:سوفیا باغداساریان]] * [[پیش‌نویس:یه‌وا بربریان]] * [[پیش‌نویس:هاسمیک بارخوداریان]] * [[پیش‌نویس:سوسانا باغداساریان]] * [[پیش‌نویس:آنی بازیل]] * [[پیش‌نویس:زیتا بادالیان]] * [[پیش‌نویس:مارگاریت بابالیان]] * [[پیش‌نویس:ژانا بلبولیان]] * [[پیش‌نویس:بیورغیک منیان]] * [[پیش‌نویس:یوگینه آجمیان]] * [[پیش‌نویس:آستغیک آغاسیان]] * [[پیش‌نویس:لوسنیاک آجمیان]] * [[پیش‌نویس:آناهید گابریلیان]] * [[پیش‌نویس:آلا آندرئاسیان]] * [[پیش‌نویس:آرملا آراکلیان]] * [[پیش‌نویس:نینا آساطریان]] * [[پیش‌نویس:نوارت آساطریان]] * [[پیش‌نویس:اینا آصلیان]] * [[پیش‌نویس:ژاسمن آسریان]] * [[پیش‌نویس:والنتینا آراکسمانیان]] * [[پیش‌نویس:آشخن آراکسیان]] * [[پیش‌نویس:کارینه آرمنیانتس]] * [[پیش‌نویس:تینا آرمینینا-سوندوگیان]] * [[پیش‌نویس:آرمیدا گابریلیان]] * [[پیش‌نویس:تاتیانا گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:آرتاشس آبلیان]] * [[پیش‌نویس:لوون آبراهامیان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:ایساهاک آلیخانیان]] * [[پیش‌نویس:گئورگ آصلانیان]] * [[پیش‌نویس:هوهانس آواگیان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:آرکادی آرزومانیان]] * [[پیش‌نویس:آرتاشس آرزومانیان]] * [[پیش‌نویس:کاراپت آرتسرونیان]] * [[پیش‌نویس:آرمن آرمنیان]] * [[پیش‌نویس:کتیان آرامیان]] * [[پیش‌نویس:سوفیا ارامجیان]] * [[پیش‌نویس:ساتی اسبیواکووا]] * [[پیش‌نویس:بنیک بژیکیان]] * [[پیش‌نویس:واهاگن باگراتونی]] * [[پیش‌نویس:یه‌وا باغداساریان]] * [[پیش‌نویس:ناتالیا پاداریان]] * [[پیش‌نویس:آریگا پطروسیان]] * [[پیش‌نویس:تامارا پطروسیان]] * [[پیش‌نویس:آرتاوازد پاشایان]] * [[پیش‌نویس:هایکوش تر-مارتیروسیان]] * [[پیش‌نویس:گئورگ تر-داوتیان]] * [[پیش‌نویس:هایکانوش تریانتس]] * [[پیش‌نویس:پیستوس-آراکسی چیلینگیریان]] * [[پیش‌نویس:آزنیو تاتایان]] * [[پیش‌نویس:وارتوش تامرازیان]] * [[پیش‌نویس:سدا جانیکیان]] * [[پیش‌نویس:ماریا چمشکیان]] * [[پیش‌نویس:تاتا خاچاطریان]] * [[پیش‌نویس:آغاونی خامسیان]] * [[پیش‌نویس:نائیرا خاچاطوریان]] * [[پیش‌نویس:ویکتوریا خاچیکیان]] * [[پیش‌نویس:هایکوهی خوداوردیان]] * [[پیش‌نویس:هراچوهی دردزاکیان]] * [[پیش‌نویس:نائیرا زاریان]] * [[پیش‌نویس:زابل (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:ترزا ژامهاریان-لاچینی]] * [[پیش‌نویس:ژاسمن (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:میمی سارکیسیان]] * [[پیش‌نویس:ریما سارکیسیان]] * [[پیش‌نویس:ورونیکا سارکیسووا]] * [[پیش‌نویس:کارینه سافاریان]] * [[پیش‌نویس:آسیا سیمونیان]] * [[پیش‌نویس:لیوسی سئومیان]] * [[پیش‌نویس:آرئو سانتروسیان]] * [[پیش‌نویس:اوسانا سارگیس‌بکیان]] * [[پیش‌نویس:یوگنیا سبار]] * [[پیش‌نویس:ماکو ساپارووا-آباشیدزه]] * [[پیش‌نویس:وارتوهی شاهسواریان]] * [[پیش‌نویس:رزا فیلبرگ]] * [[پیش‌نویس:آروس قازومیان]] * [[پیش‌نویس:تاتئویک قاپلانیان]] * [[پیش‌نویس:لیلیت کاراپتیان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:ژیرایر کاراپتیان]] * [[پیش‌نویس:لوون کالانتار]] * [[پیش‌نویس:اپروس کیومریوکجیان]] * [[پیش‌نویس:آروس کاراجیان]] * [[پیش‌نویس:آشوت کاجوریان]] * [[پیش‌نویس:گورگن گن]] * [[پیش‌نویس:آرمینه گریگوریان (خواننده)]] * [[پیش‌نویس:هایکوهی گاراگاش]] * [[پیش‌نویس:نورا گریگوریان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:واهان گالستیان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:شوغیک گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:شوشیک گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:زامیرا گریگوریان]] * [[پیش‌نویس:لوسینه گیراگوسیان]] * [[پیش‌نویس:هریپسیمه گیوزلزیان]] * [[پیش‌نویس:پرژ گئورگیان]] * [[پیش‌نویس:ولودیا گریگوریان (هنرپیشه)]] * [[پیش‌نویس:سیوزان گاراگاش]] * [[پیش‌نویس:لیلا گیراگوسیان]] * [[پیش‌نویس:کارینا گونداگسازیان]] * [[پیش‌نویس:روزانا گولاکیان]] * [[پیش‌نویس:ماریا گوریجیوا]] * [[پیش‌نویس:ماگدالینا گیورجیان]] * [[پیش‌نویس:ایدا مکرتچیان]] * [[پیش‌نویس:سیروارت مسروپیان]] * [[پیش‌نویس:آرئو مکرتچیان]] * [[پیش‌نویس:دیانا مکرتچیان]] * [[پیش‌نویس:مارگاریتا موسسیان]] * [[پیش‌نویس:ماریام موجوریان]] * [[پیش‌نویس:پطروس ماقاکیان]] * [[پیش‌نویس:واریا ملکومیان]] * [[پیش‌نویس:تامار ملکومیان]] * [[پیش‌نویس:مانانا ملکومیان]] * [[پیش‌نویس:ماروسیا مارتیروسیان]] * [[پیش‌نویس:یلیزاوتا مارتیروسیان]] * [[پیش‌نویس:لوسینه نرسیسیان]] * [[پیش‌نویس:آنا ناهاپتووا]] * [[پیش‌نویس:ماری نوارت]] * [[پیش‌نویس:تامارا هوهانیسیانتس]] * [[پیش‌نویس:کارینا هاروتیونیان]] * [[پیش‌نویس:ژانا هوهانیسیان]] * [[پیش‌نویس:سدا هونانیان]] * [[پیش‌نویس:ونه‌را هاکوبیان]] * [[پیش‌نویس:داریا هایراپتووا]] * [[پیش‌نویس:واهرام یغشاتیان]] * [[پیش‌نویس:لیلا یغیازاریان]] * [[پیش‌نویس:سیرانوش یسائیان]] 9z7lu52t581myywvvikgglau4qoa0gw 0 3814379 42127661 42121744 2025-06-18T20:44:15Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[ای نائوسوکه]] را به [[ایی نائوسوکه]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42016564 wikitext text/x-wiki {{نام ژاپنی|ای}} {{Infobox officeholder | order = ارباب [[قلمروی هیکونه]] | image = Ii Naosuke.jpg | predecessor = [[ای نائوآکی]] | successor = [[ای نائونوری]] | birth_date = {{birth date|1815|11|29|mf=y}} | birth_place = [[ادو]]، ژاپن | death_date = {{death date and age|1860|3|24|1815|11|29|mf=y}} | death_place = [[ادو]]، ژاپن | nationality = ژاپنی | term_end = ۱۸۶۰ }} '''ای نائوسوکه''' {{به ژاپنی|井伊 直弼 Ii Naosuke}} یک [[دایمیو]]ی [[هیکونه، شیگا]] و همچنین [[تایرو (ژاپن)|تایرو]] (برابر با [[نخست‌وزیر ژاپن]]) در [[شوگونسالاری توکوگاوا]] بود. موقعیتی که او از ۲۳ آوریل ۱۸۵۸ تا زمان مرگش در دست داشت، او در [[حادثه ساکورادامون (۱۸۶۰)]] در ۲۴ مارس ۱۸۶۰ ترور شد. ای نائوسوکه یکی از [[دایمیو]]‌هایی بود در سال ۱۸۵۳ در پاسخ استعلام شوگون‌سالاری، از سیاست ترک انزوای ژاپن ([[ساکوکو]]) هواداری کرده بود. او برای امضای پیمان هریس ([[عهدنامه دوستی و تجارت بین ایالات متحده آمریکا و ژاپن]]) با ایالات متحده مشهور است، پیمانی که دسترسی به بندرهای ژاپن را جهت تجارت برای شهروندان آمریکایی امکان‌پذیر کرد. او همچنین یک استاد ماهر در [[مراسم چای ژاپنی]] است که نوشته‌های او شامل حداقل دو اثر در مورد مراسم چای است. تحت رهنمودهای ای نائوسوکه، شوگون‌سالاری توکوگاوا از درگیری مخصوصاً در مورد جانشینی [[توکوگاوا ایه‌سادا]] بیمار و بی فرزند عبور کرد. ای نائوسوکه موفق شد تا شوگون‌سالاری را به آخرین احیای مختصر قدرت و موقعیت در جامعه ژاپن قبل از شروع دوره میجی وادارد. ای نائوسوکه در [[حادثه ساکورادامون (۱۸۶۰)]] توسط گروهی متشکل از ۱۷ سامورایی [[قلمروی میتو]] و ۱ سامورایی [[قلمروی ساتسوما]] در ۲۴ مارس ۱۸۶۰ ترور شد. == تایرو == در سال ۱۸۵۸ پس از تلاش ناموفق [[هوتا ماسایوشی]] برای به دست آوردن تأیید امپراتور برای [[پیمان هریس]]، شوگون [[توکوگاوا ایه‌سادا]]، ای نائوسوکه را در ۴ ژوئن همان سال به عنوان [[تایرو (ژاپن)|تایرو]] انتخاب کرد. در همان سال و پس از مرگ شوگون سیزدهم [[توکوگاوا ایه‌سادا]] (در ۱۴ اوت ۱۸۵۸) و نامشخص بودن موضوع جانشینی او، [[روجو]]‌ها (مشاوران عالی یا هیئت حاکم) و [[دایمیوهای فودای]] به رهبری ای نائوسوکه هوادار جانشینی [[توکوگاوا یوشیتومی]] (نام دیگر شوگون چهاردهم [[توکوگاوا ایه‌موچی]]) امیر و ارباب [[ولایت کی]] بودند ([[جناح نانکی]])، اما بخش دیگری از دایمیوها خواستار جانشینی [[توکوگاوا یوشینوبو]] (کِی‌کی هم نامیده می‌شود) از [[قلمروی میتو]] بودند ([[جناح هیتوتسوباشی]]). یوشینوبو پسر [[توکوگاوا ناری‌آکی]] از [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]] بود. ناری‌آکی که طرفدار [[شوگون|شوگونی]] پسرش بود در صدد جلب حمایت دربار برآمد و به این ترتیب وارد جریانی شد که مسئله داخلی شوگون‌سالاری بود. موقعیت تایرو، پستی که به‌طور سنتی اعضای [[خاندان ای]] آن را برعهده می‌گرفتند، به ندرت پر می‌شد. در واقع بین سالهای ۱۷۰۰ و قدرت گرفتن ای نائوسوکه در ۱۵۸ سال بعد از آن فقط سه تایرو وجود داشته‌است. ارتقا ای نائوسوکه به پست تایرو بسیاری از [[شینپان (دایمیو)|شینپان‌ها]] از جمله [[توکوگاوا ناری‌آکی]] را آزار می‌داد (شینپان‌ها دایمیوهای عضو [[خاندان توکوگاوا]] بودند. آنها قادر به عضویت در [[باکوفو|شوگون‌سالاری]] و اداره کشور نبودند، اما در صورت از بین رفتن شوگون، شوگون بعدی می‌بایست از میان خاندان شینپان انتخاب می‌شد). ای نائوسوکه که دارای بیشترین اعتبار و قدرت پس از شوگون بود، از پشتیبانی کامل [[دایمیوهای فودای]] لذت می‌برد. ای نائوسوکه قصد داشت قدرت سیاست‌گذاری باکوفو (شوگون‌سالاری) را چه در زمینهٔ داخلی و چه در زمینهٔ خارجی، به آن بازگرداند. ای نائوسوکه، [[پیمان هریس]] را که در طی بستن آن [[هوتا ماسایوشی]] با نماینده آمریکایی [[تاونسند هریس]] مذاکره کرده بود، را به نفع ژاپن می‌دانست. مطابق پروتکل، وی از [[گوسانکیو]] (سه ارباب یا سه شاخه خاندان توکوگاوا) به صورت کتبی خواستار اظهار نظر و بیان دیدگاه در مورد این عهدنامه شد. با این وجود ای نائوسوکه با مشکلاتی در قالب یک سیاست انسداد از سوی اعضای [[جناح هیتوتسوباشی]] به رهبری پدر [[توکوگاوا یوشینوبو]]، [[توکوگاوا ناری‌آکی]] روبرو شد. ای نائوسوکه مایل به امضای [[پیمان هریس]] بدون تصویب [[امپراتور کومی]] در [[کیوتو]] نبود. با این حال [[جناح هیتوتسوباشی]] مانع تأیید معاهده توسط امپراتور شدند. ای نائوسوکه که طرفدار پایان انزوای ژاپن بود در ۲۹ ژوئیه ۱۸۵۸ بدون توجه به منع و مخالفت [[امپراتور کومی]] و اعتراض جناح مخالف دستور امضای پیمان تجاری با آمریکا را داد. در این زمان [[تاونسند هریس]] شروع به تحت فشار قرار دادن مقامات شوگون‌سالاری برای امضای پیمان کرده بود. به همین علت ای نائوسوکه تصمیم گرفت که آمریکایی‌ها را خشمگین نکند و در ۲۹ ژوئیه ۱۸۵۸، دستور امضای پیمان هریس را صادر کرد. به زودی پس از این ای نائوسوکه تعدادی معاهده‌های مشابه نابرابر را با هلندی‌ها، روس‌ها، انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها امضا کرد ([[قراردادهای آنسی]]). منتقدان باکوفو (شوگون‌سالاری) معاهده‌های امضا شده توسط ای نائوسوکه را در به خطر انداختن حاکمیت ژاپن جدی می‌دانستند و بازیابی قدرت ژاپن پس از این معاهده‌های نابرابر اساس بسیاری از سیاست‌های شکل گرفته در [[دوره میجی]] را تشکیل می‌داد. == قلع و قمع مخالفان == ای نائوسوکه برای از میان بردن جبهه بندی در [[ادو]] و مخالفت در [[کیوتو]] چند نفر از مقام‌های شوگون‌سالاری را که با او مخالفت داشتند را برکنار کرد. او [[هوتا ماسایوشی]] ([[روجو]]) و یکی دیگر از اعضای شورای عالی را از کار برداشت و گناه عقد پیمان با آمریکا را به گردن آنها انداخت. [[هوتا ماسایوشی]] پس از مرگ [[آبه ماساهیرو]] به عنوان مشاور ارشد جانشین وی شده بود. همچنین ناری‌آکی و پسرش [[توکوگاوا یوشینوبو]] را نیز در خانه‌هایشان در [[قلمروی میتو]] حبس کرد. چندین دایمیو (ارباب) از جمله اربابان [[قلمروی اواری|قلمروی اُواری]]، [[قلمروی توسا]] و [[قلمروی ساتسوما]] را بازداشت کرد و منتقدان تندروی شوگون‌سالاری [[یوشیدا شواین]] و [[هاشیموتو سانای]] را اعدام کرد. این تصفیه مخالفان [[تصفیه آنسی]] نام گرفت. آرامش ظاهری برای مدتی برقرار شد و مخالفان به فعالیت پنهانی واداشته شدند اما تلاش‌هایی که برای بهبود اوضاع اقتصادی انجام می‌شد بیهوده بود. == ترور == با ورود دیپلمات‌ها به ادو و آغاز اقامت خارجی‌ها در [[یوکوهاما]] احساسات ضد خارجی با تمایلات شدید مخالف شوگون‌سالاری (باکوفو) در هم آمیخت و به بهای جان ای نائوسوکه تمام شد. در ۲۴ ماه مارس ۱۸۶۰ گروهی از مردان سامورایی [[قلمروی میتو]] ناراضی از رفتار او با اربابشان و ناخشنود از سیاست خارجی او، ای نائوسوکه را در طی [[حادثه ساکورادامون (۱۸۶۰)]] در یکی از دروازه‌های [[قلعه ادو]] کشتند. == جستارهای وابسته == * [[حادثه ساکورادامون (۱۸۶۰)]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ii_Naosuke&oldid=755437149|عنوان = Ii Naosuke|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۹ دسامبر ۲۰۱۶}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ای، نائوسوکه}} [[رده:افراد باکوماتسو]] [[رده:خاندان ای]] [[رده:دایمیوهای فودای]] [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۱۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران ترورشده اهل ژاپن]] [[رده:کشته‌شدگان در ژاپن]] [[رده:سیاستمداران سده ۱۹ (میلادی) اهل ژاپن]] kfgskbfwxoefdsnzdwyokyxfuq57gri 0 3814631 42127763 42122224 2025-06-18T23:42:52Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ایی نائوسوکه]] 42127763 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ایی نائوسوکه]] qnuy2fbiq72gwf2mjrg2md5uklojqtg 0 3918114 42127341 30349810 2025-06-18T12:42:55Z آلفای مهر 1313252 42127341 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = دانشگاه پاریس ۱۲ ول دو مرن |native_name = Université Paris-XII |image_name = UPEC_rvb.gif |image_size = |image_alt = |caption = |latin_name = |motto = «Connaissance - Action» |mottoeng = |established = ۱۹۷۰ |closed = |type = [[دانشگاه دولتی]] |affiliation = |endowment = |officer_in_charge = |chairman = |chancellor = |president = Olivier Montagne<ref>http://www.u-pec.fr/pratiques/universite/organisation/l-equipe-de-direction-de-l-upec-287765.kjsp?RH=UNI_ORG</ref> |vice-president = |superintendent = |provost = |vice_chancellor = |rector = |principal = |dean = |director = |head_label = |head = |faculty = ۱٬۱۹۹ |students = ۳۲٬۱۵۶ |undergrad = ۱۸٬۱۲۳ |postgrad = ۱۲٬۵۶۱ |doctoral = |other = |city = [[کرتی]] |state = |province = [[ایل-دو-فرانس]] |country ={{سخ}}[[پرونده:Flag of Europe.svg|20px|]] [[پرونده:Flag of France.svg|20px|]] [[فرانسه]] |coor = {{Coord|48|47|17|N|2|26|39|E|region:FR_type:edu_source:kolossus-frwiki|display=inline,title}} |campus = Multiple campuses |former_names = |free_label = |free = |sports = |colors = |colours = |nickname = |mascot = |athletics = |affiliations = Paris Est University |website = http://www.u-pec.fr/ |logo = |footnotes = }} '''دانشگاه پاریس ۱۲ یا ول دو مرن''' {{به فرانسوی|Paris 12 Val de Marne University}} یکی از شعب سیزده‌گانه [[دانشگاه پاریس]] محسوب می‌شود. این واحد در سال [[۱۹۷۰ (میلادی)|۱۹۷۰]] از دانشگاه پاریس جدا شد. این دانشگاه در منطقه [[کرتی]]، [[ول-دو-مرن]] پاریس مستقر است. در این دانشگاه عمدتاً رشته‌های [[علوم انسانی]]، [[حقوق]]، [[اقتصاد]]، [[مدیریت]]، [[هنر]] و [[تکنولوژی]] تدریس می‌شود. این مؤسسه آموزش‌هایی در زمینه علوم اجتماعی، علوم تربیتی، اقتصاد و توسعه، مدیریت و تبادلات، حقوق، هنر و علوم انسانی، و علوم و فناوری ارائه می‌دهد. این دانشگاه شامل هفده مؤسسه است که در کریتِی (وال-دو-مارن)، سن-سن-دنی، سن-ا-مارن، و در منطقه چهاردهم پاریس قرار دارند. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند = https://en.wikipedia.org/wiki/Paris_12_Val_de_Marne_University|عنوان = Paris 12 Val de Marne University|زبان = انگلیسی|بازیابی =۳۱ دسامبر ۲۰۱۳}} {{دانشگاه‌های دولتی در فرانسه}} {{پاریس-خرد}} [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۷۰ (میلادی) در فرانسه]] [[رده:دانشگاه پاریس]] [[رده:دانشگاه‌ها در ایل-دو-فرانس]] [[رده:دانشگاه‌ها در پاریس]] [[رده:دانشگاه‌ها در فرانسه]] [[رده:دانشگاه‌ها و کالج‌ها در فرانسه]] [[رده:دانشگاه‌های پاریس]] [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌ها در وال-دو-مارن]] [[رده:شرکت‌های انتشاراتی فرانسه]] [[رده:کرتی]] [[رده:نهادهای آموزشی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۰ (میلادی)]] hxavi1f51274iunrk20w8y0l7hu2gdq 3 3923658 42127838 42123403 2025-06-19T01:49:38Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۲ روز) در [[بحث کاربر:Poya-P/بایگانی 1]] 42127838 wikitext text/x-wiki {{بحث کاربر:Poya-P/بایگانی‌ها}} <!--------پیامهای جدید---------------> {{-}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Poya-P/بایگانی %(counter)s |algo = old(2d) |counter = 1 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{بایگانی شده}} |minthreadsleft = ۰ |minthreadstoarchive = ۱ }} bzmcg0ac7ce2qqrf5c302fjbvq5cnag 0 3944011 42128051 19500364 2025-06-19T07:25:07Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[سنگ یادبود بنت‌رش]] 42128051 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[سنگ یادبود بنت‌رش]] eirhw4p43m9yw3leww3wn75l94bceig 0 3950833 42128134 42126590 2025-06-19T11:05:04Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128134 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = اسکار گودمن | image = Oscar Goodman (9260381470) (1).jpg | alt = | caption = گودمن در سال ۲۰۰۳ | office = First Gentleman of Las Vegas | 1blankname = Mayor | 1namedata = کارولین گودمن | term_start = ۶ ژوئیه ۲۰۱۱ | term_end = | predecessor = کارولین گودمن | successor = | order1 = | office1 = شهردار لاس وگاس | term_start1 = ۸ ژوئن ۱۹۹۹ | term_end1 = ۶ ژوئیه ۲۰۱۱ | predecessor1 = یان لَورتی جونز | successor1 = کارولین گودمن | birth_name = اسکار بیلین گودمن | birth_date = {{birth date and age|1939|7|26}} | birth_place = [[فیلادلفیا، پنسیلوانیا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | residence = [[لاس وگاس]]، [[نوادا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | spouse = {{Marriage|کارولین گودمن|۱۹۶۲|}} | children = ۴ | alma_mater = کالج هَوِرفورد{{سخ}}دانشکدهٔ حقوق دانشگاه پنسیلوانیا ([[جی دی]]) | party = [[فعال سیاسی مستقل]] (۲۰۰۹ تا کنون) | otherparty = [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|حزب دموکرات]] (۱۹۹۸–۲۰۰۹) | profession = وکیل و [[سیاست‌مدار]] | religion = [[یهودیت]] | website = | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی }} '''اسکار گودمن''' ({{lang-en|Oscar Goodman}}؛ زادهٔ {{birth date|1939|7|26}}) سیاستمدار آمریکایی [[حزب دموکرات (ایالات متحده آمریکا)|حزب دموکرات]] است که بعدها به یک [[سیاستمدار مستقل]] تبدیل شد. وی مابین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۱ شهردار [[لاس وگاس]] بود.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.kxnt.com/Mayor-Goodman-Switches-Party-Affiliation/5902291 |عنوان=Goodman Switches Party Affiliation. KXNT, Ret. December 16th 2009 |بازبینی=۱۸ ژوئن ۲۰۲۵ |archive-date=۶ مه ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200506042756/http://www.kxnt.com/Mayor-Goodman-Switches-Party-Affiliation/5902291 |url-status=dead }}</ref> همسر او از سال ۲۰۱۱ جانشین او در شهرداری لاس وگاس شد. از فیلم‌هایی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[ساعت شلوغی ۲]]'' (در نقش خودش) اشاره نمود که البته در نسخهٔ نهایی اکران، صحنه‌های مربوط به او حذف شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0329189}} {{سیاست‌مدار-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گودمن، اسکار}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان کالج هاورفورد]] [[رده:دانش‌آموختگان مدرسه حقوق دانشگاه پنسیلوانیا]] [[رده:دموکرات‌های اهل نوادا]] [[رده:زادگان ۱۹۳۹ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل فیلادلفیا]] [[رده:سیاستمداران اهل لاس وگاس]] [[رده:سیاستمداران مستقل نوادا]] [[رده:سیاستمداران یهودی آمریکایی]] [[رده:شهرداران لاس وگاس]] [[رده:شهرداران یهودی آمریکایی]] [[رده:مدافعان کنترل اسلحه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:وکیلان اهل نوادا]] [[رده:یهودیان آمریکایی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:یهودیان آمریکایی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:وکیل‌های سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:وکیلان آمریکایی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:افراد آمریکایی ایتالیایی‌تبار]] [[رده:وکیلان اهل فیلادلفیا]] f28d5jxunh4c1ha2zjnvrz79dnlv2dc 0 3966706 42128098 38543423 2025-06-19T09:12:33Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128098 wikitext text/x-wiki {{Infobox product|title=UE ROLL|image=File:UE-ROLL-black.JPG|launch year=2015|company=[[Ultimate Ears]]|url={{official website|http://www.ultimateears.com/ueroll}}}} یو ای رول '''UE Roll''' یک محصول فوق‌العاده قابل حمل تولید شده توسط [[آلتیمیت ایرز|Ultimate Ears]] است که از [[بلوتوث]] و اتصال سیمی پشتیبانی می‌کند. ,<ref name="UERollAnnouncement">{{Cite web|url=http://www.ultimateears.com/en-us/press|title=ULTIMATE EARS INTRODUCES NEW MOBILE SPEAKER DESIGNED FOR WHATEVER, WHEREVER, WHENEVER|accessdate=28 October 2015|website=Ultimate Ears|archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919023932/http://www.ultimateears.com/en-us/press|url-status=dead}}</ref> این مدل اسپیکر بلوتوث UE بعنوان جایگزین Ultimate Ears) UE MINI BOOM) در تاریخ ژوئن ۱۶, ۲۰۱۵ معرفی شد.<ref name="TechRadar">{{Cite web|url=http://www.techradar.com/us/reviews/audio-visual/hi-fi-and-audio/hi-fi-and-av-speakers/ue-roll-1299740/review|title=UE Roll review|accessdate=28 October 2015|website=TechRadar|last=Faulkner|first=Cameron}}</ref> == طراحی و امکانات == [[اسپیکر بلوتوث]] [[آلتیمیت ایرز]] مدل رول مانند شکل روبرو {{Convert|13.5|cm}} در قطر {{Convert|4.4|cm}} حداکثر ضخامت و وزن {{Convert|330|g}}.<ref name="UERoll">{{Cite web|url=http://www.ultimateears.com/en-us/ueroll|title=UE ROLL product page|accessdate=28 October 2015|website=Ultimate Ears|archive-date=۲۵ اكتبر ۲۰۱۵|archive-url=https://web.archive.org/web/20151025061947/http://www.ultimateears.com/en-us/ueroll|url-status=dead}}</ref> است که قاب استفاده شده در آن از نفوذ آب، خاک و مواد مایع به داخل محافظت می‌کند. شرکت Ultimate Ears ادعا می‌کند این محصول از استاندارد ضد آب [[درجه حفاظت|IPX7]] بهره می‌برد به این معنی که می‌توان آن را به طور کامل در آب غوطه ور کرد. بدین ترتیب اسپیکر رول که تا عمق یک متر {{Convert|1|m}} تا ۳۰ دقیقه مقاومت می‌کند. از دیگر امکانات این مدل می‌توان به قابلیت اتصال این اسپیکر به یک اسپیکر رول دیگر است که بدین صورت صدای استریو پخش می‌کند. == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == بررسی اسپیکر رول [http://www.zoomit.ir/2017/2/21/152679/ue-roll-2-review/] [[رده:بلندگوهای بلوتوثی]] [[رده:محصولات معرفی‌شده در ۲۰۱۵ (میلادی)]] j5z1voayivz0k592j7zmlpnoumrbrlw 0 3969291 42128097 35035604 2025-06-19T09:12:31Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۳ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128097 wikitext text/x-wiki {{Infobox product|title=UE BOOM|image=File:UE Boom speakers.jpg|launch year=2013|company=[[Ultimate Ears]]|url={{official website|http://www.ultimateears.com/boom}}}}'''UE BOOM''' اسپیکر بلوتوث قابل حمل ([[بلندگو]]) تولید شده توسط [[آلتیمیت ایرز|Ultimate Ears]] است.<ref name="PCMAG">{{Cite web|url=http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2420573,00.asp|title=Ultimate Ears UE BOOM|date=19 June 2013|accessdate=23 May 2014|website=PC Magazine|last=Greenwald|first=Will}}</ref> UE BOOM به دلیل [[طراحی صنعتی]] و حجم صدا و عمر باتری بسیار ستایش شده است و یک بلندگوی مناسب با قابلیت‌های فراوان در فضای باز است. این مدل اولین بار در ۲۱ مه ۲۰۱۳ معرفی شد و در ادامه فروش در ایالات متحده و اروپا بعد از آن ماه است.<ref name="UEBoomAnnouncement">{{Cite web|url=http://www.ultimateears.com/en-us/press|title=ULTIMATE EARS UNVEILS WORLD’S FIRST SOCIAL MUSIC PLAYER: UE BOOM|accessdate=28 October 2015|website=Ultimate Ears|archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919023932/http://www.ultimateears.com/en-us/press|url-status=dead}}</ref> در۱۵ سپتامبر 2015, Ultimate Ears اسپیکر بلوتوث UE BOOM 2 را بعنوان نسخه بازنگری شده مدل UE BOOM معرفی کرد.<ref name="UEBoom2Announcement">{{Cite web|url=http://www.ultimateears.com/en-us/press|title=ULTIMATE EARS UPS THE ANTE WITH UE BOOM 2|accessdate=28 October 2015|website=Ultimate Ears|archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919023932/http://www.ultimateears.com/en-us/press|url-status=dead}}</ref> مدل‌های جدید ویژگی‌های [[درجه حفاظت|IPX7]] ضد آب (غوطه ور شدن در آب) را داشته و ۲۵ درصد افزایش در حجم صدا و شعاع محمدوده بی‌سیم از دیگر مشخصات آنان است.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{cite web|title=ULTIMATE EARS UPS THE ANTE WITH UE BOOM 2|url=http://www.ultimateears.com/en-us/press|website=Ultimate Ears|accessdate=28 October 2015|archive-date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۷|archive-url=https://web.archive.org/web/20170919023932/http://www.ultimateears.com/en-us/press|url-status=dead}}</ref> == دستاوردها == ''مجله CNET'' امتیاز چهار ستاره از پنج را به عنوان همه‌کاره، با دوام و قابل حمل با صدای بلند به اسپیکر UE BOOM داده است. CNET اعلام کرده است که مانند بسیاری از بلندگوها، UE BOOM ممکن است در حجم بالاتر صدای باس آن نامناسب شود.<ref name="CNET">{{Cite web|url=http://www.cnet.com/products/logitech-ue-boom/2/|title=UE BOOM review|date=18 June 2013|accessdate=23 May 2014|publisher=CNET|last=Carnoy|first=David|page=2}}</ref> مجله ''نیوزیلند هرالد'' این محصول را به دلیل سهولت استفاده و کاربری و شفافیت و کیفیت صدا ستوده است.<ref>{{Cite web|url=http://www.nzherald.co.nz/technology/news/article.cfm?c_id=5&objectid=10899329|title=Review: UE BOOM Bluetooth Speaker|date=17 July 2013|accessdate=23 May 2014|website=New Zealand Herald|last=Pilcher|first=Pat|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140523230126/http://www.nzherald.co.nz/technology/news/article.cfm?c_id=5&objectid=10899329|archivedate=۲۳ مه ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref> در سال 2014 UE BOOM مفتخر به دریافت جایزه iF product design award در طراحی محصولات صوتی شده است.<ref name="Clickonline">{{Cite web|url=http://www.clickonline.com/tech/logitech-only-one-of-50-to-win-if-gold-award-in-2014/23509/|title=Logitech only one of 50 to win iF Gold Award in 2014|accessdate=18 June 2014|publisher=Clickonline|last=Jack Mc Glynn|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923204739/http://www.clickonline.com/tech/logitech-only-one-of-50-to-win-if-gold-award-in-2014/23509/|archivedate=۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵|dead-url=yes}}</ref> == همچنین مطالعه کنید == [[آلتیمیت ایرز]]{{سخ}}[[اسپیکر بلوتوث]]{{سخ}}[[بلندگو]]{{سخ}}[[اسپیکر بلوتوث یوای رول]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:بلندگوهای بلوتوثی]] [[رده:محصولات معرفی‌شده در ۲۰۱۳ (میلادی)]] 70616d6q0ni1qcsabr0k3jvlgty956o 0 3969485 42127410 34000646 2025-06-18T14:55:26Z Tisfoon 107851 /* پادشاهی میانه */ 42127410 wikitext text/x-wiki '''کاهنِ اعظمِ رع''' ({{lang-ar|كاهن رع الأكبر}}، {{lang-en|High Priest of Ra}}) کاهنِ بزرگ خدای رع در [[مصر باستان]] بود که به «پیشگوی اعظم» هم شهرت داشت.<ref>Elizabeth Frood, John Baines, Biographical texts from Ramessid Egypt.</ref> مرکز اصلی اعتقاد به رع در [[هلیوپلیس]] (در شمال شرقی [[قاهره]] کنونی) بود. کاهنان اعظم خدای رع به‌خوبیِ کاهنان سایر خدایان همچون [[آمون]] و [[پتاح]] شناخته شده نیستند. == پادشاهی کهن == ;[[پادشاهی کهن مصر]] (حوالی سال ۲۶۸۶ تا ۲۱۸۱ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) * [[ایمهوتپ]] در دوران [[جوزر]] از [[دودمان سوم مصر]] * [[شاهزاده راهوتپ]]، احتمالاً فرزند [[سنفرو]] از [[دودمان چهارم مصر]] == پادشاهی میانه == ; [[پادشاهی میانه مصر]] (حوالی سال ۲۰۵۵ تا ۱۵۵۰ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) * نوب‌کاورع‌عنخ * خع‌کاورع‌ئمحات * ماعخرورع-ئمحوت‌عات * خنتی‌حتپ ئیم‌عاتیب * یوفسنف<ref>All Middle Kingdom priests according to: W. Grajetzki: ''Court Officials of the Egyptian Middle Kingdom'', London 2009 {{ISBN|978-0-7156-3745-6}}, p. 177</ref> == پادشاهی نوین == ; [[پادشاهی نوین مصر]] (حوالی سال ۱۵۵۰ تا ۱۰۶۹ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) ;; [[دودمان هجدهم مصر]] * [[اللاهون]] * پاواح ;; [[دودمان نوزدهم مصر]] * باک * آمنمئوپ * مری‌آتوم * رع‌حتپ ;; [[دودمان بیستم مصر]] * مری‌آتوم دوم * نب‌ماعت‌رع == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=High_Priest_of_Ra&oldid=773404664|عنوان = High Priest of Ra|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۹ آوریل ۲۰۱۷}} [[رده:عنوان‌های مصر باستان]] [[رده:کاهنان مصر باستان]] r9uyknr165lob82fkbthy92y4ufng2l 42127411 42127410 2025-06-18T14:55:42Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127411 wikitext text/x-wiki '''کاهنِ اعظمِ رع''' ({{lang-ar|كاهن رع الأكبر}}، {{lang-en|High Priest of Ra}}) کاهنِ بزرگ خدای رع در [[مصر باستان]] بود که به «پیشگوی اعظم» هم شهرت داشت.<ref>Elizabeth Frood, John Baines, Biographical texts from Ramessid Egypt.</ref> مرکز اصلی اعتقاد به رع در [[هلیوپلیس]] (در شمال شرقی [[قاهره]] کنونی) بود. کاهنان اعظم خدای رع به‌خوبیِ کاهنان سایر خدایان همچون [[آمون]] و [[پتاح]] شناخته شده نیستند. == پادشاهی کهن == ;[[پادشاهی کهن مصر]] (حوالی سال ۲۶۸۶ تا ۲۱۸۱ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) * [[ایمهوتپ]] در دوران [[جوزر]] از [[دودمان سوم مصر]] * [[شاهزاده راهوتپ]]، احتمالاً فرزند [[سنفرو]] از [[دودمان چهارم مصر]] == پادشاهی میانه == ; [[پادشاهی میانه مصر]] (حوالی سال ۲۰۵۵ تا ۱۵۵۰ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) * نوب‌کاورع‌عنخ * خع‌کاورع‌ئمحات * ماعخرورع-ئمحوت‌عات * خنتی‌حتپ ئیم‌عاتیب * یوفسنف<ref>All Middle Kingdom priests according to: W. Grajetzki: ''Court Officials of the Egyptian Middle Kingdom'', London 2009 {{ISBN|978-0-7156-3745-6}}, p. 177</ref> == پادشاهی نوین == ; [[پادشاهی نوین مصر]] (حوالی سال ۱۵۵۰ تا ۱۰۶۹ از [[گاه‌شماری دوران مشترک]]) ;; [[دودمان هجدهم مصر]] * [[اللاهون]] * پاواح ;; [[دودمان نوزدهم مصر]] * باک * آمنمئوپ * مری‌آتوم * رع‌حتپ ;; [[دودمان بیستم مصر]] * مری‌آتوم دوم * نب‌ماعت‌رع == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:عنوان‌های مصر باستان]] [[رده:کاهنان مصر باستان]] g497km5ot62sx19x382oi7zqsrebfr2 0 3971366 42127413 22257671 2025-06-18T14:56:06Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127413 wikitext text/x-wiki {{Infobox Egyptian dignitary | Name = رامسس‌نخت | Style = کاهن اعظم آمون | Image = Statue Ramessesnakht 01 Legrain.png | Caption =مجسمهٔ «رامسس‌نخت» در حالی که سه خدای تبسی ([[آمون]]، [[خونس]] و [[موت]]) را در دست گرفته است؛ قاهره، آیتم شمارهٔ JE 37186. | ImageSize = | Predecessor = | Successor = [[آمنهوتپ (کاهن اعظم آمون)|آمنهوتپ]] | Dynasty = [[دودمان بیستم مصر]] | Pharaoh = [[رامسس چهارم]]، [[رامسس پنجم]]، [[رامسس ششم]]، [[رامسس هفتم]]، [[رامسس هشتم]]، [[رامسس نهم]] | Father = مریبستت، رئیس پیشکاران مصر علیا و سفلی | Mother = | Wife = الجدت-عات | Children = پسران: نس‌آمون و [[آمنهوتپ (کاهن اعظم آمون)|آمنهوتپ]]{{سخ}}دختر: تامریت | Burial = مقبرهٔ شمارهٔ TT 293 | name = رامسس‌نخت | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = }} {{hiero|رامسس‌نخت<ref>Hermann Ranke: Die ägyptische Persönennamen. Verlag von J. J. Augustin in Glückstadt, 1935, p.219</ref>|<hiero>ra:Z1-ms*s:z-n:xt:x*t-D40:t*Z7</hiero>|align=left|era=nk}} '''رامسس‌نخت''' ({{lang-en|Ramessesnakht}}) کاهن اعظمِ آمون اهل [[مصر باستان]] در دوران حکمرانی [[دودمان بیستم مصر]] بود. او نخستین بار در شهر [[تبای (مصر باستان)|تبای (تِبس)]] در دوران سلطنت [[رامسس چهارم]] به‌عنوانِ کاهن اعظم منصوب شد و از زمان تصدی او به چنین مقامی، نفوذ کاهنان و رهبران مذهبی در مصر افزایش یافت و قدرت فراعین مصر رو به کاهش گذاشت. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} {{انبار-رده}} {{کشیش-خرد}} [[رده:دودمان بیستم مصر]] [[رده:روحانیان سده ۱۲ (پیش از میلاد)]] [[رده:کاهنان مصر باستان]] 1qelxrv3g03zoqzth2cjxeyi9dfnwcy 0 3971780 42127414 40389883 2025-06-18T14:58:02Z Tisfoon 107851 منبع 42127414 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = ویلهلم اشپیلبرگ | image = Wilhelm_Spiegelberg_kl.jpg | birth_date = {{birth date|1870|06|25}} | birth_place = [[هانوفر]]، [[آلمان]] | death_date = {{Death date and age|1930|12|23|1870|06|25}} | death_place = [[مونیخ]]، [[آلمان]] | nationality = {{پرچم‌ها|آلمان}} آلمانی }} '''ویلهلم اشپیلبرگ''' ({{lang-de|Wilhelm Spiegelberg}}; {{death date|1870|06|25}} – {{death date|1930|12|23}}) [[مصرشناسی|مصرشناس]]، [[باستان‌شناسی|باستان‌شناس]]، [[انسان‌شناس]]، خط‌شناس مصر باستان و استاد دانشگاه اهل [[آلمان]] بود. او دانش‌آموختهٔ [[دانشگاه استراسبورگ]] بود و مدرک دکترای خود را در سال ۱۸۹۱ میلادی از این دانشگاه در رشتهٔ مصرشناسی و باستان‌شناسی دریافت نمود. سپس به پاریس رفت و تحصیلات خود را زیر نظر [[گستون مسپرو]] ادامه داد. وی در سال ۱۸۹۹ دانشیار [[دانشگاه استراسبورگ]] شد و در سال ۱۹۰۷ به مقام استادتمامی رسید. اشپیابرگ در سال ۱۹۱۹ به [[دانشگاه هایدلبرگ]] انتقال یافت و چهار سال بعد، به ریاست کرسی مصرشناسیِ [[دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ]] نائل آمد.<ref name=EG>[http://www.deutsche-biographie.de/sfz64708.html Wilhelm Spiegelberg] @ NDB/ADB Deutsche Biographie</ref> از او آثار مهم و فراوانی دربارهّ [[مصر باستان]] به جا مانده‌است.<ref>[http://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-110144/ OCLC WorldCat Identities] published works</ref><ref>[http://de.wikisource.org/wiki/Wilhelm_Spiegelberg de. Wikisource] extensive bibliography</ref><ref name=EY>[http://egypte.unistra.fr/la-collection-de-linstitut-degyptologie/wilhelm-spiegelberg/ Institut d'Egyptologie de Strasbourg] Wilhelm Spiegelberg. A memoir by his son, Herbert Spiegelberg.</ref><ref name=WI>Statement based on translated text of an equivalent article at the [[German Wikipedia]].</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Internet Archive author |sname=ویلهلم اشپیلبرگ}} {{باستان‌شناس-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:اشپیلبرگ، ویلهلم}} [[رده:استادان دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ]] [[رده:اعضای هیئت علمی دانشگاه استراسبورگ]] [[رده:اعضای هیئت علمی دانشگاه هایدلبرگ]] [[رده:انسان‌شناسان اهل آلمان]] [[رده:اهالی هانوفر]] [[رده:باستان‌شناسان اهل آلمان]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۷۰ (میلادی)]] [[رده:مصرشناسان اهل آلمان]] [[رده:نویسندگان مرد اهل آلمان]] [[رده:نویسندگان مرد غیرداستانی اهل آلمان]] ja7rx0ud837ylsrbtfevajrjcrywgj9 42127415 42127414 2025-06-18T14:58:49Z Tisfoon 107851 اشپیلبرگ 42127415 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = ویلهلم اشپیلبرگ | image = Wilhelm_Spiegelberg_kl.jpg | birth_date = {{birth date|1870|06|25}} | birth_place = [[هانوفر]]، [[آلمان]] | death_date = {{Death date and age|1930|12|23|1870|06|25}} | death_place = [[مونیخ]]، [[آلمان]] | nationality = {{پرچم‌ها|آلمان}} آلمانی }} '''ویلهلم اشپیلبرگ''' ({{lang-de|Wilhelm Spiegelberg}}; {{death date|1870|06|25}} – {{death date|1930|12|23}}) [[مصرشناسی|مصرشناس]]، [[باستان‌شناسی|باستان‌شناس]]، [[انسان‌شناس]]، خط‌شناس مصر باستان و استاد دانشگاه اهل [[آلمان]] بود. او دانش‌آموختهٔ [[دانشگاه استراسبورگ]] بود و مدرک دکترای خود را در سال ۱۸۹۱ میلادی از این دانشگاه در رشتهٔ مصرشناسی و باستان‌شناسی دریافت نمود. سپس به پاریس رفت و تحصیلات خود را زیر نظر [[گستون مسپرو]] ادامه داد. وی در سال ۱۸۹۹ دانشیار [[دانشگاه استراسبورگ]] شد و در سال ۱۹۰۷ به مقام استادتمامی رسید. اشپیلبرگ در سال ۱۹۱۹ به [[دانشگاه هایدلبرگ]] انتقال یافت و چهار سال بعد، به ریاست کرسی مصرشناسیِ [[دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ]] نائل آمد.<ref name=EG>[http://www.deutsche-biographie.de/sfz64708.html Wilhelm Spiegelberg] @ NDB/ADB Deutsche Biographie</ref> از او آثار مهم و فراوانی دربارهّ [[مصر باستان]] به جا مانده‌است.<ref>[http://www.worldcat.org/identities/lccn-n80-110144/ OCLC WorldCat Identities] published works</ref><ref>[http://de.wikisource.org/wiki/Wilhelm_Spiegelberg de. Wikisource] extensive bibliography</ref><ref name=EY>[http://egypte.unistra.fr/la-collection-de-linstitut-degyptologie/wilhelm-spiegelberg/ Institut d'Egyptologie de Strasbourg] Wilhelm Spiegelberg. A memoir by his son, Herbert Spiegelberg.</ref><ref name=WI>Statement based on translated text of an equivalent article at the [[German Wikipedia]].</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Internet Archive author |sname=ویلهلم اشپیلبرگ}} {{باستان‌شناس-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:اشپیلبرگ، ویلهلم}} [[رده:استادان دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ]] [[رده:اعضای هیئت علمی دانشگاه استراسبورگ]] [[رده:اعضای هیئت علمی دانشگاه هایدلبرگ]] [[رده:انسان‌شناسان اهل آلمان]] [[رده:اهالی هانوفر]] [[رده:باستان‌شناسان اهل آلمان]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۳۰ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۷۰ (میلادی)]] [[رده:مصرشناسان اهل آلمان]] [[رده:نویسندگان مرد اهل آلمان]] [[رده:نویسندگان مرد غیرداستانی اهل آلمان]] aveq8t0omfz1l8121t027o21rh4oq6o 0 3971791 42127416 22342580 2025-06-18T14:59:49Z Tisfoon 107851 منبع 42127416 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = تی. اریک پیت | image = | birth_date = {{birth date|1882|08|12}} | birth_place = [[لیورپول]]، [[انگلستان]] | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|۱۹۳۴|۰۲|۲۲|۱۸۸۲|۰۸|۱۲}} | death_place = [[آکسفورد]]، [[انگلستان]] | nationality ={{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''توماس اریک پیت''' ({{lang-en|Thomas Eric Peet}}؛ {{death date|1882|08|12}} – {{death date|1934|02|22}}) [[باستان‌شناسی|باستان‌شناس]] و [[مصرشناسی|مصرشناس]] اهل [[انگلستان]] بود. وی دانش‌آموختهٔ «کوئینز کالج» در [[دانشگاه آکسفورد]] بود و از سال ۱۹۰۹ به کاوش‌های باستان‌شناسی در مصر مشغول شد. وی از سال ۱۹۱۳ تا ۱۹۲۸ مدرسِ مصرشناسی در [[دانشگاه منچستر]] بود و مدتی را در خلالِ [[جنگ جهانی اول]] در هنگِ پادشاهی پیاده‌نظامِ ارتش بریتانیا خدمت کرد. سپس از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۳ استاد رشتهٔ مصرشناسی در [[دانشگاه لیورپول]] شد و در نهایت از سال ۱۹۳۳ میلادی به سِمَتِ استادیار [[دانشگاه آکسفورد]] منسوب شد. کتابخانهٔ مصرشناسیِ «کوئینز کالج» به افتخار او به نامِ «کتابخانهٔ پیت» نامگذاری شده است. از او آثار مهمی دربارهٔ [[مصر باستان]] بجا مانده است.<ref>{{cite journal|author=Smith, David Eugene|authorlink=David Eugene Smith|title=Peet's Translation of the Rhind Papyrus|journal=Bull. Amer. Math. Soc.|year=1924|volume=30|issue=9|pages=557–559|url=http://www.ams.org/journals/bull/1924-30-09/S0002-9904-1924-03960-3/|doi=10.1090/s0002-9904-1924-03960-3|doi-access=free}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Gutenberg author | id=Peet,+T. +Eric+(Thomas+Eric)}} * {{Internet Archive author |sname=توماس اریک پیت}} * {{Gutenberg|no=15590|name=بنای یادبودِ «راف استون» و سازندگان آن}} {{باستان‌شناس-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:استادان دانشگاه لیورپول]] [[رده:اهالی کروزبی، مرزیساید]] [[رده:باستان‌شناسان اهل بریتانیا]] [[رده:پرسنل ارتش بریتانیا در جنگ جهانی اول]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۳۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۸۲ (میلادی)]] jwh5ngxqs12f0org6vatb1367e8w4p5 0 3971794 42127417 36496076 2025-06-18T15:00:55Z Tisfoon 107851 منبع 42127417 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = مایکل پرایس | image =Michael Price '21 by Phil Sharp.jpg | image_size = | landscape = | alt = | caption = | birth_name = | native_name = | native_name_lang = | alias = | background = non_performing_personnel | birth_date = | birth_place = [[انگلستان]] | origin = {{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی | death_date = | death_place = | genre = [[رقص معاصر]]، [[موسیقی الکترونیک]]، [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[آهنگساز]]، [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، برنامه‌نویس، تدوین‌کنندهٔ موسیقی | instrument = | years_active = | label =ایرِیزد تِـیپس | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''مایکل پرایس''' ({{lang-en|Michael Price}}) [[آهنگساز]]، [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، برنامه‌نویس و تدوین‌کنندهٔ موسیقی اهل [[انگلستان]] است.<ref name="huffingtonpost.co.uk">{{cite web|url=http://www.huffingtonpost.co.uk/daniel-cadwallader/the-rice-of-art_b_7055046.html|title=The Price of Art|date=15 April 2015|website=Huffingtonpost.com|accessdate=15 August 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=http://alumni.surrey.ac.uk/page.aspx?pid=2022|title=Forever Surrey - University of Surrey|website=Alumni.surrey.ac.uk|accessdate=15 August 2018}}</ref> وی به‌همراهِ [[دیوید آرنولد]] بابتِ موسیقی مجموعهٔ تلویزیونی ''[[شرلوک (مجموعه تلویزیونی)|شرلوک]]''، برندهٔ [[جایزه امی]] شده است. از دیگر فیلم‌ها و سریال‌هایی که وی نقشی در تولید موسیقی آنها داشته است، می‌توان به ''[[افق رویداد (فیلم)|افق رویداد]]، [[جوخه برادران]]، [[ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه]]، [[در واقع عشق]]، [[بریجت جونز: نکته باریک (فیلم)|نکته باریک]]، [[ننی مک‌فی]]، [[پلیس خفن]]''، ''[[فرزندان انسان]]''، ''[[خانه وارونه (مجموعه تلویزیونی)|خانه وارونه]]'' و ''[[کودک وحشی (فیلم)|کودک وحشی]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{آهنگساز-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:پرایس، مایکل}} [[رده:آهنگسازان اهل انگلستان]] [[رده:آهنگسازان مرد اهل انگلستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] honqt5d1g5ffprmmw6kinq2ayuvziac 0 3972121 42127757 35160306 2025-06-18T23:20:28Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127757 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name=اسلوخترن |settlement_type=[[روستا]] و [[فهرست شهرستان‌های هلند]] |image_skyline=Fraeylemaborg - Slochteren 15.JPG |image_alt= |image_caption=[[Fraeylemaborg]] in Slochteren |image_flag=Slochteren vlag.svg |flag_size=100x67px |flag_alt= |image_shield=Slochteren wapen.svg |shield_size=100x80px |shield_alt= |image_map=Map - NL - Municipality code 0040 (2009).svg |map_alt=Highlighted position of Slochteren in a municipal map of Groningen |map_caption=موقعیت اسلوخترن در نقشه |coordinates={{coord|53|13|N|6|48|E|region:NL-GR|display=inline,title}}|coordinates_footnotes= |subdivision_type=کشور |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=استان |subdivision_name1=[[خرونینگن (استان)]] |government_footnotes=<ref name="mayor_now">{{cite web |url=https://www.raadslochteren.nl/Het_bestuur/dhr-g.j.-ten-brink |title=Dhr G.J. ten Brink |trans-title=Mr G.J. ten Brink |language=Dutch |author= |date= |work= |publisher=Gemeente Slochteren |accessdate=3 February 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140221194321/https://www.raadslochteren.nl/Het_bestuur/dhr-g.j.-ten-brink |archivedate=۲۱ فوریه ۲۰۱۴ |dead-url=yes }}</ref> |governing_body=[[Municipal council (Netherlands)|Municipal council]] |leader_party=[[حزب کارگر (هلند)]] |leader_title=[[Burgemeester|Mayor]] |leader_name=[[Geert-Jan ten Brink]] |unit_pref=Metric |area_footnotes=<ref>{{Dutch municipality total area|dataref}}</ref> |area_total_km2={{Dutch municipality total area|Slochteren}}|area_land_km2={{Dutch municipality land area|Slochteren}}|area_water_km2={{Dutch municipality water area|Slochteren}}|elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 9621AL |trans-title= |language=Dutch |author= |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=3 February 2014 |archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921053543/http://www.ahn.nl/postcodetool |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=−۱ |elevation_max_footnotes= |elevation_max_m= |elevation_min_footnotes= |elevation_min_m= |population_footnotes=<ref>{{Dutch municipality population|dataref}}</ref> |population_total={{Dutch municipality population|Slochteren}}|population_as_of={{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}}|population_density_km2={{Dutch municipality population density|Slochteren}} |population_demonym=Slochtenaar |timezone=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset=+۱ |timezone_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset_DST=+۲ |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=۹۶۱۵–۹۶۲۹, ۹۹۳۹ |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=۰۵۹۸ |website={{URL|1=http://www.slochteren.nl}}|footnotes= }} '''اسلوخترن''' (به [[زبان هلندی|هلندی]]: Slochteren) یک [[شهرستان]] در [[هلند]] است که در [[خرونینگن (استان)|خرونینگن]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی| زبان =انگلیسی|نشانی=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Slochteren&redirect=no&oldid=763962676 |عنوان=Slochteren|بازیابی =۱۱ ژوئیه ۲۰۱۷}}</ref> اسلوخترن −۱ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Slochteren}} {{هلند-خرد}} [[رده:اسلوخترن]] [[رده:شهرداری‌های پیشین استان خرونینگن]] [[رده:شهرداری‌های خرونینگن (استان)]] [[رده:مناطق مسکونی در استان خرونینگن]] qjhb2r5tznvjughikq7iywl4eccspui 0 3972882 42127418 38973823 2025-06-18T15:02:27Z Tisfoon 107851 منبع 42127418 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = مردکای ریچلر | birth_name = | image = | caption = طراحی با مداد از چهرهٔ مردکای ریچلر | birth_date = {{Birth date|1931|1|27}} | death_date = {{Death date and age|2001|7|3|1931|1|27}} | birth_place = مونترآل، کبک، کانادا<ref name="nytobit">{{Cite news |last=Depalma|first=Anthony |date=2001-07-04|title=Mordecai Richler, Novelist Who Showed a Street-Smart Montreal, Is Dead at 70|language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2001/07/04/books/mordecai-richler-novelist-who-showed-a-street-smart-montreal-is-dead-at-70.html|access-date=2021-11-05|issn=0362-4331}}</ref><ref name="birthdate">{{cite encyclopedia |last=Foran |first=Charles |title=Mordecai Richler |encyclopedia=[[The Canadian Encyclopedia]] |date=4 March 2015 |publisher=[[Historica Canada]] |url=https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/mordecai-richler}}</ref> | death_place = مونترآل، کانادا | spouse = {{Plainlist| * کاترین بودرو (۱۹۵۴–؟؛ جدا شدند) * فلورانس ایزابل مان {{کوچک}}(نام‌خانوادگیِ دوشیزگی: وود){{پایان کوچک}} (۱۹۶۱–۲۰۰۱؛ تا زمان مرگش)}} | children = {{Plainlist| * دانیل ریچلر * جیکوب ریچلر * نوآ ریچلر * مارتا ریچلر * اما ریچلر}} | occupation = [[نویسنده]] | nationality = {{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی }} '''مُردِکای ریچلر''' ({{lang-en|Mordecai Richler}}؛ {{رچ}} {{birth date|1931|1|27}} – {{death date|2001|7|3|1931|1|27}}) [[نویسنده]] اهل [[کانادا]] بود.<ref>{{cite web |url=http://www.enotes.com/mordecai-richler-salem/mordecai-richler |title=Mordecai Richler Biography |website=eNotes.com |access-date=2015-05-15 |url-access=registration}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[کارآموزی دادی کراویتز]]'' و ''[[نسخه بارنی]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|725006}} * {{Find a Grave|7284679}} {{نویسنده-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ریچلر، مردکای}} [[رده:مردکای ریچلر|مردکای ریچلر]] [[رده:اهالی انگلیسی‌زبان کبک]] [[رده:برندگان جایزه استیون لیکاک]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۰۱ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت تومور کلیه]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان در کبک]] [[رده:دریافت‌کنندگان جایزه گوگنهایم]] [[رده:رمان‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:رمان‌نویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:رمان‌نویسان مرد اهل کانادا]] [[رده:رمان‌نویسان یهودی]] [[رده:زادگان ۱۹۳۱ (میلادی)]] [[رده:سوسیالیست‌های اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان مرد]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان مرد اهل کانادا]] [[رده:کانادایی‌های لهستانی-یهودی‌تبار]] [[رده:نویسندگان اهل مونترال]] [[رده:نویسندگان خیال‌پردازی اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان مرد اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان یهودی اهل کانادا]] [[رده:هنرمندان یهودی]] [[رده:هنرمندان یهودی اهل کانادا]] [[رده:مقاله‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:دور از وطن‌های اهل کانادا در انگلستان]] [[رده:برندگان جایزه انجمن نویسندگان آمریکا]] [[رده:نویسندگان اهل لندن]] dk44d6e0f8ej4skpwzkltflpiup108x 0 3972931 42127766 27001602 2025-06-18T23:48:07Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127766 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name=اسلی‌درخت |settlement_type=[[فهرست شهرستان‌های هلند]] |image_skyline=Voorgevel met wapensteen boven ingangspartij - Sliedrecht - 20370830 - RCE.jpg |image_alt= |image_caption=Former city hall of Sliedrecht |image_flag=Flag of Sliedrecht.svg |flag_size=100x67px |flag_alt= |image_shield=Coat of arms of Sliedrecht.svg |shield_size=100x80px |shield_alt= |image_map=Map - NL - Municipality code 0610 (2009).svg |map_alt=Highlighted position of Sliedrecht in a municipal map of South Holland |map_caption=موقعیت اسلی‌درخت در نقشه |coordinates={{coord|51|49|N|4|46|E|region:NL|display=inline,title}}|coordinates_footnotes= |subdivision_type=[[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=[[استان‌های هلند|استان]] |subdivision_name1=[[هلند جنوبی]] |government_footnotes=<ref name="mayor_now">{{cite web |url=http://www.sliedrecht.nl/bestuur-en-organisatie/college-van-b-w/collegeleden/bram-van-hemmen |title=Bram van Hemmen |trans_title= |language=Dutch |author= |date= |work= |publisher=Gemeente Sliedrecht |accessdate=24 August 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130908145445/http://www.sliedrecht.nl/bestuur-en-organisatie/college-van-b-w/collegeleden/bram-van-hemmen |archivedate=۸ سپتامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref> |governing_body=[[Municipal council (Netherlands)|Municipal council]] |leader_party=[[حزب دموکرات مسیحی هلند]] |leader_title=[[Burgemeester|Mayor]] |leader_name=[[Bram van Hemmen]] |unit_pref=Metric |area_footnotes=<ref>{{Dutch municipality total area|dataref}}</ref> |area_total_km2={{Dutch municipality total area|Sliedrecht}}|area_land_km2={{Dutch municipality land area|Sliedrecht}}|area_water_km2={{Dutch municipality water area|Sliedrecht}}|elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 3361HE |trans_title= |language=Dutch |author= |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=24 August 2013 |archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921053543/http://www.ahn.nl/postcodetool |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=۴ |elevation_max_footnotes= |elevation_max_m= |elevation_min_footnotes= |elevation_min_m= |population_footnotes=<ref>{{Dutch municipality population|dataref}}</ref> |population_total={{Dutch municipality population|Sliedrecht}}|population_as_of={{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}}|population_density_km2={{Dutch municipality population density|Sliedrecht}} |population_demonym=Sliedrechter |timezone1=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset1=+۱ |timezone1_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset1_DST=+۲ |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=۳۳۶۰–۳۳۶۴ |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=۰۱۸۴ |website={{URL|1=http://www.sliedrecht.nl}}|footnotes= }} '''اسلی‌درخت''' (به [[زبان هلندی|هلندی]]: Sliedrecht) یک منطقهٔ مسکونی در [[هلند]] است که در [[هلند جنوبی]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی| زبان =انگلیسی|نشانی=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sliedrecht&redirect=no&oldid=764095660 |عنوان=Sliedrecht|بازیابی =۱۱ ژوئیه ۲۰۱۷}}</ref> اسلی‌درخت ۴ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. == خواهرخوانده == شهر [[اورشتیه]] خواهرخواندهٔ اسلی‌درخت هست. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Sliedrecht}} {{هلند-خرد}} [[رده:اسلی‌درخت]] [[رده:آلبلاسروارد]] [[رده:شهرداری‌های هلند جنوبی]] [[رده:مناطق مسکونی در هلند جنوبی]] 5jrw9iz6godphlq09n8ag6tgoicsk8a 0 3973151 42127747 38811515 2025-06-18T22:47:42Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127747 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |name=اسلایس |settlement_type=[[فهرست شهرستان‌های هلند]] |image_skyline=0 Sluis - Stenen Kade (1).JPG |image_alt= |image_caption=Skyline of Sluis |image_flag=Sluis vlag.svg |flag_size=100x67px |flag_alt= |image_shield=Coat of arms of Sluis.svg |shield_size=100x80px |shield_alt= |image_map=Map - NL - Municipality code 1714 (2009).svg |map_alt=Highlighted position of Sluis in a municipal map of Zeeland |map_caption=موقعیت اسلایس در نقشه |coordinates={{coord|51|20|N|3|29|E|region:NL|display=inline,title}}|coordinates_footnotes= |subdivision_type=[[فهرست کشورهای مستقل|کشور]] |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=[[استان‌های هلند|استان]] |subdivision_name1=[[زیلاند]] |government_footnotes=<ref name="mayor_now">{{cite web |url=http://www.gemeentesluis.nl/Bestuur_en_Organisatie/College_B_W/College_B_W |title=College B&W |trans-title=Board of mayor and aldermen |language=Dutch |author= |date= |work= |publisher=Gemeente Sluis |accessdate=16 December 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131216184800/http://www.gemeentesluis.nl/Bestuur_en_Organisatie/College_B_W/College_B_W |archivedate=۱۶ دسامبر ۲۰۱۳ |dead-url=yes }}</ref> |governing_body=[[Municipal council (Netherlands)|Municipal council]] |leader_party=[[حزب کارگر (هلند)]] |leader_title=[[Burgemeester|Mayor]] |leader_name=[[Annemiek Jetten]] |unit_pref=Metric |area_footnotes=<ref>{{Dutch municipality total area|dataref}}</ref> |area_total_km2={{Dutch municipality total area|Sluis}}|area_land_km2={{Dutch municipality land area|Sluis}}|area_water_km2={{Dutch municipality water area|Sluis}}|elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 4501BD |trans-title= |language=Dutch |author= |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=16 December 2013 |archive-date=۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921053543/http://www.ahn.nl/postcodetool |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=۲ |elevation_max_footnotes= |elevation_max_m= |elevation_min_footnotes= |elevation_min_m= |population_footnotes=<ref>{{Dutch municipality population|dataref}}</ref> |population_total={{Dutch municipality population|Sluis}}|population_as_of={{MONTHNAME|{{Dutch municipality population|popbasemonth}}}} {{Dutch municipality population|popbaseyear}}|population_density_km2={{Dutch municipality population density|Sluis}} |population_demonym= |timezone1=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset1=+۱ |timezone1_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset1_DST=+۲ |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=۴۵۰۰–۴۵۱۹, ۴۵۲۴–۴۵۲۹ |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=۰۱۱۷ |website={{URL|1=http://www.gemeentesluis.nl}}|footnotes= }} '''اسلایس''' (به [[زبان هلندی|هلندی]]: Sluis، ({{IPA-nl|slœys|-|248 Sluis.ogg}} یک [[شهرستان]] در [[هلند]] است که در [[زیلاند]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی| زبان =انگلیسی|نشانی=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sluis&redirect=no&oldid=764445017 |عنوان=Sluis|بازیابی =۱۱ ژوئیه ۲۰۱۷}}</ref> اسلایس ۲ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Sluis}} {{هلند-خرد}} [[رده:اسلویس]] [[رده:شهرداری‌های زیلاند]] [[رده:مناطق مسکونی در زیلاند]] [[رده:شهرهای هلند]] 4wruo0rkd6nbfyfdxx41h35nol709dg 0 3973577 42127419 37904730 2025-06-18T15:06:17Z Tisfoon 107851 منبع 42127419 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = گراهام یوست | image = Graham_Yost_2011_(cropped).jpg | imagesize = | caption = گراهام یوست و [[جایزه پیبادی]]‌اش | birthname = گراهام جان یوست | birth_date = {{Birth date and age|1959|9|5}} | birth_place = [[اتوبیکو]]، کانادا | death_date = | death_place = | occupation = [[فیلم‌نامه‌نویس]]، [[تهیه‌کننده تلویزیونی]]، کارگردان تلویزیونی، [[بازیگر]] | yearsactive = ۱۹۸۹ تا کنون | spouse = | website = | nationality = {{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی }} '''گراهام یوست''' ({{lang-en|Graham Yost}}؛ زادهٔ {{birth date|1959|9|5}}) [[فیلم‌نامه‌نویس]]، [[تهیه‌کننده تلویزیونی]]، و [[بازیگر]] اهل کانادا است.<ref>{{Cite web| url= https://www.thestar.com/entertainment/television/2021/11/26/elwy-yost-loved-movies-and-hundreds-of-thousands-loved-watching-him-talk-about-them-that-passion-is-revisited-in-tvo-doc.html|title= Elwy Yost loved movies and hundreds of thousands loved watching him talk about them — that passion is revisited in TVO doc|work= [[Toronto Star]]|date= November 29, 2021|access-date= February 16, 2022}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[سیلو (مجموعه تلویزیونی)|سیلو]]''، ''[[سرعت (فیلم ۱۹۹۴)|سرعت]]''، ''[[پیکان‌های شکسته (فیلم ۱۹۹۶)|پیکان‌های شکسته]]''، ''[[موجه (مجموعه تلویزیونی)|موجه]]'' و ''[[جوخه برادران]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0003662}} {{فیلم‌نامه‌نویس-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:یوست، گراهام}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:تهیه‌کنندگان اجرایی تلویزیون]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیونی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تورنتو]] [[رده:زادگان ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل کانادا]] [[رده:کارگردانان تلویزیونی اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان اهل تورنتو]] [[رده:نویسندگان تلویزیونی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نویسندگان تلویزیونی اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان مرد تلویزیونی]] [[رده:نویسندگان تلویزیونی مرد اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان مرد اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیونی اهل کانادا]] jxpdfne9m57l43hv6lof45dzeubjm2r 0 3973920 42127420 37786242 2025-06-18T15:07:43Z Tisfoon 107851 منبع 42127420 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = استفنی سوج | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۶۹ میلادی | birth_place = کانادا | death_date = | death_place = | occupation = [[تهیه‌کننده تلویزیونی]]{{سخ}}[[فیلم‌نامه‌نویس]] | spouse = | nationality = {{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | notableworks = ''[[او. سی]]''{{سخ}}''[[دختر سخن‌چین]]'' | years_active = ۲۰۰۲–اکنون | influences = | influenced = | website = }} '''اِستِـفِنی سَوِج''' ({{lang-en|Stephanie Savage}}؛ زادهٔ ۱۹۶۹ میلادی) [[فیلم‌نامه‌نویس]] و [[تهیه‌کننده فیلم]]<ref>{{cite web|url=http://news-briefs.ew.com/2010/03/23/josh-schwartz-stephanie-savage-launch-production-company-fake-empire/|title=Josh Schwartz, Stephanie Savage launch production company, Fake Empire|work=Entertainment Weekly's EW.com}}</ref><ref>{{cite web|title=U of T alumnae sisters Stephanie and Erika Savage share insider knowledge of film and music industries|url=https://www.utoronto.ca/news/u-t-alumnae-sisters-stephanie-and-erika-savage-share-insider-knowledge-film-and-music|website=U of T News|publisher=University of Toronto|access-date=5 May 2018}}</ref><ref name="THR 2016-09">{{cite web |url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/dynasty-reboot-works-at-cw-934334 |title=''Dynasty'' Reboot in the Works at The CW |work=[[The Hollywood Reporter]] |first1=Lesley |last1=Goldberg |first2=Michael |last2=O'Connell |date=September 30, 2016 |access-date=October 6, 2016}}</ref><ref name="DL 2016-09">{{cite web |url=https://deadline.com/2016/09/dynasty-reboot-the-cw-josh-schwartz-stephanie-savage-1201829178/ |title=''Dynasty'' Reboot Set At the CW With Josh Schwartz & Stephanie Savage |first=Nellie |last=Andreeva |website=[[Deadline Hollywood]] |date=September 30, 2016 |access-date=October 2, 2016}}</ref> اهل [[کانادا]] است. وی از سال ۲۰۰۲ میلادی تاکنون مشغول فعالیت بوده‌است. او دانش‌آموختهٔ رشتهٔ ادبیات انگلیسی و سینما از [[دانشگاه تورنتو]] و همچنین تئوری و [[تاریخ سینما]] از [[دانشگاه آیووا]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به ''[[اندازه بامزه]]''، ''[[فرشتگان چارلی ۲]]''، ''[[هارت آو دیکسی]]''، ''[[خاطرات کری (مجموعه تلویزیونی)|خاطرات کری]]''، ''[[او. سی]] و [[دختر سخن‌چین]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|1335634}} {{فیلم‌نامه‌نویس-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:سوج، استفنی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیونی اهل کانادا]] [[رده:تهیه‌کنندگان تلویزیونی زن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه آیووا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه تورنتو]] [[رده:زادگان ۱۹۶۹ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان زن اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان زن اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان زن سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان زن سریال‌های آبکی]] [[رده:نویسندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] 9pbslrot20wvxek0rjzoqv8ezwjxu1g 0 3973965 42127445 38979007 2025-06-18T16:27:41Z Tisfoon 107851 منبع 42127445 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ماری-لوئیس اییکمان | image = Marie-Louise_Ekman_(cropped).JPG | alt = | caption = ماری-لوئیس اییکمان در سال ۲۰۰۹ | birth_name = Mماری-لوئیس استر مود فوکس | birth_date = {{Birth date and age|1944|11|05|df=yes}} | birth_place = [[استکهلم]]، [[سوئد]] | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|سوئد}} سوئدی | other_names = ماری-لوئیس دو ژار{{سخ}}ماری-لوئیس دو ژار برین‌استراله | occupation = [[نقاشی|نقاش]]، [[کارگردان فیلم]] | years_active = | known_for = | notable_works = | spouse = [[کارل یوهان دو ژار]] {{marriage||۱۹۶۶|۱۹۷۱}}{{سخ}}یوهان برین‌استراله {{marriage||۱۹۷۱|۱۹۸۰}}{{سخ}}[[یوستا اییکمان (بازیگر)|یوستا اییکمان]]<ref>{{cite web|title=MARIE-LOUISE EKMAN|url=http://www.modernamuseet.se/stockholm/sv/utstallningar/marie-louise-ekman/|publisher=Moderna museet|access-date=17 September 2017}}</ref> {{marriage||۱۹۸۹|۲۰۱۷}} }} '''ماری-لوئیس اییکمان''' ({{lang-sv|Marie-Louise Ekman}}؛ زادهٔ {{birth date|1944|11|05|df=yes}}) [[نقاشی|نقاش]]، نویسنده و [[کارگردان فیلم]] اهل سوئد است.<ref>{{cite web|title=Puss 1968–1973|url=http://tidskrift.nu/artikel.php?Id=4683|website=tidskrift.nu|access-date=6 September 2022|language=sv}}</ref><ref>Peter Pyk, "[http://www.dramaten.se/Dramaten/Press/Pressmeddelande/2008/Marie-Louise-Ekman-utsedd-till-ny-teaterchef-for-Kungliga-Dramatiska-Teatern/ Marie-Louise Ekman utsedd till ny teaterchef för Kungliga Dramatiska Teatern] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090312045943/http://www.dramaten.se/Dramaten/Press/Pressmeddelande/2008/Marie-Louise-Ekman-utsedd-till-ny-teaterchef-for-Kungliga-Dramatiska-Teatern |date=2009-03-12 }}", press release from the Royal Dramatic Theatre, 6 March 2008.</ref> او دانش‌آموختهٔ کالج سلطنتی هنرهای زیبا در [[استکهلم]] است. او برندهٔ جوایزی همچون [[گلدباگن]] و «مدال شاهزاده یوشین» شده است.<ref name="26thGuldbagge">{{cite web |url=http://www.sfi.se/en-GB/Swedish-film-database/Item/?type=PERSON&itemid=70862&iv=AWARDS |title=Marie-Louise De Geer Bergenstråhle |publisher=Swedish Film Institute |date=16 March 2014}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0208544}} * {{Sfdb name}} {{انبار-رده}} {{نقاشی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ای‌یکمان، ماری-لوئیس}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد سوئدی یهودی‌تبار]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان شاهزاده یوجین]] [[رده:زادگان ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل سوئد]] [[رده:کارگردانان زن فیلم اهل سوئد]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل سوئد]] [[رده:مجسمه‌سازان اهل سوئد]] [[رده:هنرمندان اهل سوئد]] [[رده:هنرمندان زن اهل سوئد]] 91k0e1kq4f38z6xfacq7h8jp01fc09t 0 3973978 42127448 36697706 2025-06-18T16:30:40Z Tisfoon 107851 منبع 42127448 wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata|fetchwikidata=ALL}} '''کارل یوهان دو ژار''' ({{lang-sv|Carl Johan De Geer}}؛ زادهٔ {{birth date|1938|07|13}}) [[هنرمند]]، [[موسیقی‌دان]]، [[نویسنده]] و فرایهِر (بارون) در خانوادهٔ اشرافیِ «دو ژار» در [[سوئد]] است. او زادهٔ [[مونترآل]] در [[استان کبک]]ِ [[کانادا]]ست و در یک کاخ اشرافی در [[اسکونه]] رشد و نمو یافت<ref>{{Cite news |last=Rydell |first=Malena |date=2008-09-16 |title=Med passion för adliga kufar |language=sv |work=[[Dagens Nyheter]] |url=http://www.dn.se/DNet/jsp/polopoly.jsp?d=1353&a=828833 |access-date=2008-11-18}}{{dead link|date=April 2025|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> و با شکستن سنن اشرافی در خانوادهٔ خود، یک [[هنرمند]] [[چپ (گرایش سیاسی)|چپ‌گرا]] شد.<ref>{{Cite book |last=Glover |first=Nikolas |url=https://www.worldcat.org/oclc/928768776 |title=Histories of public diplomacy and nation branding in the Nordic and Baltic countries : representing the periphery |date=2015 |others=Louis Clerc, Nikolas Glover, Paul Thomas Jordan |isbn=978-90-04-30549-6 |location=Leiden |chapter=A Total Image Deconstructed: The Corporate Analogy and the Legitimacy of Promoting Sweden Abroad in the 1960s |oclc=928768776}}</ref><ref>{{cite web|title=Puss 1968–1973|url=http://tidskrift.nu/artikel.php?Id=4683|website=tidskrift.nu|access-date=6 September 2022|language=sv}}</ref><ref>{{Cite book |last=Högman |first=Åke |title=Följ med in i Carl Johan De Geer |publisher=Telegram Förlag |year=2008 |isbn=9789174237825 |language=sv}}</ref><ref>{{Cite web |date=2017-10-19 |title=Carl Johan De Geer, Livia Fränkel och Britta Marakatt-Labba tilldelas regeringens belöningsmedalj Illis quorum meruere labores |url=https://www.regeringen.se/pressmeddelanden/2017/10/carl-johan-de-geer-livia-frankel-och-britta-marakatt-labba-tilldelas-regeringens-beloningsmedalj-illis-quorum-meruere-labores/ |access-date=2022-05-31 |website=Regeringskansliet |language=sv}}</ref> وی دانش‌آموختهٔ «کالج هنر، صنایع‌دستی و طراحی کُنست‌فاک» در [[استکهلم]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به «''مادربزرگ، هیتلر و من''» اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0208545}} {{commons category}} {{انبار-رده}} {{هنرمند-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دو ژار، کارل یوهان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بارون‌های سوئد]] [[رده:زادگان ۱۹۳۸ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل سوئد]] [[رده:نجیب‌زادگی سوئد]] [[رده:نویسندگان اهل مونترال]] [[رده:نویسندگان مرد اهل سوئد]] [[رده:هنرمندان اهل سوئد]] [[رده:هنرمندان اهل مونترآل]] a4uoooppfx0ebhufskwlml11p6rm9td 0 3974001 42127450 35252235 2025-06-18T16:40:56Z Tisfoon 107851 منبع 42127450 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = Madaras József fortepan 147845.jpg | name = یوژف ماداراش | birth_date = {{تاریخ تولد|1937|8|16|df=yes}}<ref>{{cite web |title=Madaras, József |url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid%3D141875119 |website=Deutsche Nationalbibliothek |location=Germany |publisher=German National Library |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite web |title=Madaras, József |url=https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb16590845w |website=Catalogue général |location=France |publisher=Bibliothèque nationale de France |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> | birth_place = [[شهرستان مورش]]، [[رومانی]] | death_date = {{Death date and age|2007|4|24|1937|8|16|df=yes}} | death_place =شهرستان [[کوماروم-استرگوم]]، [[مجارستان]] | occupation = [[هنرپیشه]] | spouse = آگنش کوزاک<ref>{{cite web |last=Zalavári |first=Noémi |date=2020-06-30 |title=„Ha valamit nagyon akarok, akkor azért meg kell küzdeni” – Interjú Drahota Andreával |url=https://www.origo.hu/kultura/20200630-drahota-interju.html?pIdx=3 |website=Origo |website=origo.hu |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> | yearsactive = ۱۹۵۸–۲۰۰۶ | nationality = {{پرچم‌ها|مجارستان}} مجارستان }} '''یوژف ماداراش''' ({{lang-hu|József Madaras}}؛ {{تاریخ تولد|1937|8|16|df=yes}} – {{death date|2007|4|24|1937|8|16|df=yes}}) [[بازیگر]] اهل مجارستان بود. او مابین سال‌های ۱۹۵۸ تا ۲۰۰۶ میلادی در ۸۵ فیلم سینمایی هنرنمایی کرد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (مینی‌سریال)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0534508}} {{رده انبار}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اهالی شهرستان مورش]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مجارستان]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۰۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۳۷ (میلادی)]] s68a3w690zr3zhab5e851ilpuefdqrl 0 3974006 42127451 38720528 2025-06-18T16:43:23Z Tisfoon 107851 منبع 42127451 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = رادا راسیمف | birth_name =رادا جراسیموویچ | image = Rada Rassimov.jpg | caption = رادا راسیمف در سال ۱۹۷۵ میلادی | birth_date = {{birth date and age|1941|12|03}} | birth_place = [[تریسته]]،<ref name="Cinema">[https://cinema-italiano-db.de/darsteller.php?darsteller=661 ''Rada Rassimov''] Vita; Cinema Italiano. Abgerufen am 24. Mai 2016</ref><ref name="Repubblica">[https://www.spaghetti-western.net/index.php/SWDB_Hall_of_Fame/Leading_Actresses ''Rada Rassimov''] SWDB Hall of Fame/Leading Actresses. Abgerufen am 24. Mai 2016</ref><ref>[https://westernsallitaliana.blogspot.com/2013/05/remembering-rada-rassimov.html ''Remembering Ivan Rassimov''] Westernsallitaliana vom 7. Mai 2013. Abgerufen am 24. Mai 2016</ref><ref>Häufig wird auch für Rada Rassimov 1938 als Geburtsjahr angegeben. Dabei handelt es sich möglicherweise um Verwechslungen und Vermischungen mit dem Geburtsjahr ihres älteren Bruders Ivan Rassimov. Teilweise finden sich jedoch auch Angaben, dass Rada Rassimov die Zwillingsschwester von Ivan Rassimov sei.</ref> [[ایتالیا]] | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|ایتالیا}} ایتالیایی }} '''رادا راسیمُف''' ({{lang-it|Rada Rassimov}}؛ زادهٔ {{death date|1941|12|03}}) [[بازیگر]] و [[تهیه‌کننده فیلم]] اهل [[ایتالیا]] است.<ref> {{cite web |title=Rada Rassimov |url=https://www.senscritique.com/contact/rada_rassimov/31088 |website=Sens Critique |access-date=13 August 2024}}</ref> او تباری [[صرب‌ها|صربی]] دارد. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[خوب، بد، زشت]]''، ''[[میشل استروگف (مینی‌سریال)|میشل استروگف]]''، ''[[راه حل سوم]]'' و ''[[عشق گمشده (فیلم ۲۰۰۳)|عشق گمشده]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0711502}} {{انبار-رده}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:راسیمف، رادا}} [[رده:افراد ایتالیایی صرب‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تریسته]] [[رده:بازیگران زن اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن فیلم‌های وسترن]] [[رده:بازیگران زن فیلم‌های وسترن اسپاگتی]] [[رده:زادگان ۱۹۳۸ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۴۱ (میلادی)]] [[رده:بازیگران اهل تریسته]] 7ld538vrdm2vnfwqfysyhsvd5gphpnr 0 3974011 42127456 40738195 2025-06-18T16:47:10Z Tisfoon 107851 {{داده‌های کتابخانه‌ای}} 42127456 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = لورنتسا گوئریه‌ری | image = Lorenza_Guerrieri.jpg | image_size = | caption = | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1944|4|18|df=y}} | birth_place = [[رم]]، [[ایتالیا]] | death_date = | death_place = | occupation = [[بازیگر]] | spouse = | nationality = {{پرچم‌ها|ایتالیا}} ایتالیایی }} '''لورنتسا گوئِریه‌ری''' ({{lang-it|Lorenza Guerrieri}}؛ زادهٔ {{birth date|1944|4|18|df=y}}) [[بازیگر]] اهل ایتالیا است.<ref name=bio>{{cite book|last=Enrico Lancia, Roberto Poppi|title=Le attrici: dal 1930 ai giorni nostri|publisher=Gremese Editore, 2003}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[فرانکشتاین به سبک ایتالیایی – مرا بگیر، شکنجه‌ام کن، چون دچار عشق سوزانم!]]''، ''[[انقلاب جنسی (فیلم ۱۹۶۸)|انقلاب جنسی]]''، ''[[۱۶ ساله‌ها]]''، ''[[پیردختر (فیلم ۱۹۷۲)|پیردختر]]''، ''[[یک زندگی خشن]]'' و ''[[میشل استروگف (مینی‌سریال)|میشل استروگف]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0346295}} {{انبار-رده}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گوئریه‌ری، لورنتسا}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران زن تئاتر اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن اهل رم]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل ایتالیا]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل ایتالیا]] [[رده:زادگان ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:مانکن‌های زن اهل ایتالیا]] ei0wh31dtz63ht0txjupxlua3jxqm0j 0 3974017 42127462 41268821 2025-06-18T16:49:47Z Tisfoon 107851 منبع 42127462 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ولادیمیر کوزما | image = Vladimir Cosma, 2007 (cropped).jpg | caption =ولادیمیر کوزما در سال ۲۰۰۷ میلادی | image_size = 300px | landscape = yes | background = non_vocal_instrumentalist | birth_name = | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1940|4|13|df=y}} | birth_place = [[بخارست]]، [[رومانی]] | origin = رومانیایی | occupation = [[آهنگساز]]، [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]]، نوازندهٔ ویولن | instrument = [[ویولن]] | genre = [[موسیقی فیلم]] | years_active = ۱۹۶۴–اکنون | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''ولادیمیر کوزما''' ({{Lang-ro|Vladimir Cosma}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1940|4|13|df=y}}) [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] و نوازندهٔ [[ویولن]] رومانیایی‌الاصل اهل [[فرانسه]] است.<ref> [https://www.letemps.ch/culture/jaime-pragmatisme-fables-fontaine “J'aime le pragmatisme des fables de La Fontaine”], an interview with Vladimir Cosma, ''Le Temps'', 4 May 2006</ref> وی از سال ۱۹۶۸ میلادی تاکنون مشغول فعالیت بوده‌است. او در خانواده‌ای اهل موسیقی زاده شد. پدرش «تئودور کوزما» یک [[نوازنده پیانو]]، مادرش یک نویسنده و آهنگساز،<ref>Daniel Bernard, ''La Lettre'', 26 février 2024 : ''Vladimir Cosma, virtuose de la comptabilité.'' — « Ma mère Carola Pimper a composé des musiques sous son nom ou sous pseudonyme [...] »</ref> عمویش «ادگار کوزما» آهنگساز و رهبر ارکستر و مادربزرگش نیز [[نوازنده پیانو]] و از شاگردان [[فروچو بوزونی]] بود. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[آزمایش‌های شهوانی فرانکنشتاین]]''، ''[[کاترین و شرکا]]''، ''[[حیوان (فیلم ۱۹۷۷)|حیوان]]، [[دراکولای پدر و پسر]]، [[اسباب‌بازی (فیلم ۱۹۷۶)|اسباب‌بازی]]، [[ماجراهای دیوانه‌وار خاخام جیکوب]]، [[دوقلو (فیلم ۱۹۸۴)|دوقلو]]، [[کمد (فیلم ۲۰۰۱)|کمد]]'' و ''[[میشل استروگف (مینی‌سریال)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. وی همچنین برندهٔ جوایزی همچون مدال، [[لژیون دونور]] شده‌است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{چپ‌چین}} *Alain Lacombe et Claude Rocle, La Musique du Film – Vladimir Cosma (Editions Francis van de Velde, Paris, 1979) *''Who is Who in Europe – Dictionnaire Biographique'' – Vladimir Cosma (Ed.Servi-Tech, 5ème éd., Belgique, 1983) *Steve Harris, Film and Television Composers : ''An International Discography – Vladimir Cosma'' (Mc Farland & Company Inc., Publishers, USA, 1992) *Théodore Baker, Nicolas Slonimsky, ''Dictionnaire Biographique des Musiciens – Vladimir Cosma'' (Ed.Robert Laffont, Paris, 1995) *Stéphane Lerouge, ''Cent ans de cinéma - Vladimir Cosma''. ''Du Grand Blond à Diva, l'autre Cosma'' paru dans NOTES N° 14 (Ed.SACEM / SDRM, Paris, 1995) *''Enciclopedia Români in stiinta si cultura occidentala – Vladimir Cosma'' (Los Angeles, CA90027 USA, 1992 ; 2ème éd., 1996) *''Viorel Cosma, Muzicieni din România – Vladimir Cosma'' (Editura Muzicala, Bucuresti, 1999) *''The New Grove Dictionary of Music and Musicians – Vladimir Cosma'' (Macmillan Publishers Limited, 2nd éd., 2001) *''Vincent Perrot, B.O.F. Musiques et compositeurs du cinéma français – Vladimir Cosma'' (Dreamland éditeur, Paris, 2002) *''Lionel Pons, Le style de Vladimir Cosma, des studios à la scène, dans Marius et Fanny'' (Ed. Actes Sud, 2007) *''Vladimir Cosma comme au cinéma'', Entretiens avec Vincent Perrot (Ed.Hors Collection, Paris, 2009) <small>{{ISBN|2-84855-101-1}}</small> *Lionel Pons, ''Vladimir Cosma l'imagier'' avec des analyses musicologiques incluses dans le coffret discographique ''Vladimir Cosma – 40 Bandes Originales pour 40 Films'' (Ed.Larghetto Music, Pays Bas, 2009) *''Who is Who in France – Dictionnaire biographique – Vladimir Cosma'' (Ed.Laffitte-Hébrard, 41ème éd., Paris, 2010) *Lionel Pons, ''Vladimir Cosma, prima la musica'', avec des analyses musicologiques incluses dans le coffret discographique ''Vladimir Cosma, vol.2, 51 Bandes Originales pour 51 Films'' (Ed.Larghetto Music, Pays Bas, 2010) {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0006019}} {{انبار-رده}} {{جایزه دیوید دی دوناتلو بهترین آهنگساز}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوزما، ولادیمیر}} [[رده:آهنگسازان اهل رومانی]] [[رده:آهنگسازان اهل فرانسه]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل رومانی]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل فرانسه]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی بخارست]] [[رده:رومانیایی‌تبارهای اهل فرانسه]] [[رده:رومانیایی‌های مهاجرت‌کرده به فرانسه]] [[رده:رهبران ارکستر اهل رومانی]] [[رده:رهبران ارکستر اهل فرانسه]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر مرد اهل فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۴۰ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل بخارست]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل رومانی]] [[رده:موسیقی‌دانان فرانسوی]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان ویولن اهل فرانسه]] [[رده:ویولون‌نوازان سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:ویولن‌نوازان مرد]] 00hnwzmxzxem06rrstpthuf7kgidxnt 0 3974027 42127463 39181394 2025-06-18T16:51:48Z Tisfoon 107851 منبع 42127463 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | show_name = میشل استروگف | image =MichelStrogoffMiniserie1975.jpg | caption =جلد دی‌وی‌دی سریال میشل استروگف | writer = | runtime = | director = [[ژان-پی‌یر دکور]] | producer = | starring = [[رایموند هارمستورف]]{{سخ}}[[لورنتسا گوئریه‌ری]] | country = [[فرانسه]]{{سخ}} [[آلمان]]{{سخ}} [[ایتالیا]]{{سخ}} [[مجارستان]]{{سخ}} [[بلژیک]]{{سخ}} [[اتریش]]{{سخ}}[[سوئیس]] | network = | composer = [[ولادیمیر کوزما]] | first_aired = {{Film date|1975|12|23|فرانسه|df=yes}}{{Film date|1976|12|28|آلمان|df=yes}} | last_aired = | num_seasons = ۱ | num_episodes = ۴ (۷ در مجارستان) | list_episodes = }} '''''میشل استروگف''''' ({{lang-fr|Michel Strogoff}}) یک [[مینی‌سریال]] فرانسوی-ایتالیایی-آلمانی به کارگردانی [[ژان-پی‌یر دکور]] است که در سال ۱۹۷۵ میلادی منتشر شد.<ref>{{cite web |url=https://www.fernsehserien.de/michael-strogoff |title=Michael Strogoff |publisher=Fernsehserien.de |accessdate=2016-03-17 }}</ref> == بازیگران و نقش‌ها == * [[رایموند هارمستورف]] در نقش «میشل استروگف» * [[لورنتسا گوئریه‌ری]] در نقش «نادیا» * [[پیر ورنیه (هنرپیشه)|پیر ورنیه]] در نقش «ژولی‌وِه» * [[ورنن دابچف]] در نقش «بلونت» (خبرنگار) * [[رادا راسیمف]] در نقش «سونگار» * [[یوژف ماداراش]] در نقش «فئوفار خان» * والریو پاپسکو در نقش «ایوان اوگارُف» * [[تیبور تانتسوش]] در نقش «تزار» == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|0074024}} * ''[http://www.allocine.fr/series/ficheserie_gen_cserie=6042.html میشل استروگف]'' در [[آلوسینه]] (فرانسوی) [[رده:اقتباس‌ها از آثار ژول ورن]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی اقتباس‌شده از رمان‌های فرانسوی]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی اقتباس‌شده از آثار ژول ورن]] [[رده:سریال‌های تلویزیونی کوتاه فرانسه در دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آلمانی آغازشده در ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آلمانی پایان‌یافته در ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آلمانی دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی شبکه زد د اف]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی فرانسوی آغازشده در ۱۹۷۵ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی فرانسوی پایان‌یافته در ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی فرانسوی دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی واقع‌شده در سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:مینی‌سریال‌های تلویزیونی آلمانی دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:مینی‌سریال‌های تلویزیونی آلمانی]] [[رده:نمایش‌های تلویزیونی واقع‌شده در روسیه]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ماجراجویی فرانسوی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ماجراجویی آلمانی]] 9y0yn8oz4a3w4xkmjdx361m9z3lc9qa 0 3974112 42127464 29766570 2025-06-18T16:53:02Z Tisfoon 107851 منبع 42127464 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = | imagesize = | name = خولیان سولر | birth_date = ۱۷ فوریه ۱۹۰۷ | birth_place = خیمه‌نِس، [[ایالت چی‌واوا]]، [[مکزیک]] | death_date = ۵ مه ۱۹۷۷ (۷۰ سال) | death_place =[[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[هنرپیشه]]، [[کارگردان فیلم]] | yearsactive = ۱۹۳۴ تا ۱۹۷۸ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''خولیان سولِر''' ({{lang-es|Julián Soler}}؛ ۱۷ فوریه ۱۹۰۷ – ۵ مه ۱۹۷۷) [[کارگردان فیلم]] و [[بازیگر]] اهل مکزیک و عضوی از خاندان سولر بود.<ref>{{cite web|url=http://de10.com.mx/top-10/2018/05/24/dinastia-soler-los-reyes-de-la-epoca-de-oro-del-cine-mexicano|title=Dinastía Soler, los reyes de la Época de Oro del Cine Mexicano|language=es|website=De10|first=Estephanie|last=Gutiérrez|date=24 May 2018|accessdate=16 August 2018}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0812958}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بازیگران مرد اهل چی‌واوا (ایالت)]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۷ (میلادی)]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل مکزیک]] 9cb5i95s0fdf9scynv6xy3epx3o4fre 0 3974115 42127466 38925583 2025-06-18T16:54:43Z Tisfoon 107851 ابرابزار 42127466 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = خولیو بیارئال | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۷ نوامبر ۱۸۸۵ | birth_place = [[ییدا]]، [[اسپانیا]] | death_date = ۴ اوت ۱۹۵۸ (۷۲ سال) | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | othername = خولیو بیارئال دِ گونثاگا | occupation = [[بازیگر]]، [[کارگردان فیلم]] | yearsactive = ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۸ | imdb_id = ۰۸۹۸۰۸۵ | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''خولیو بیارئال''' ({{lang-es|Julio Villarreal}}؛ {{رچ}} ۷ نوامبر ۱۸۸۵ – ۴ اوت ۱۹۵۸) [[بازیگر]] و [[کارگردان فیلم]] اهل مکزیک بود.<ref>Taibo p.155</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[گیجی (فیلم)|گیجی]]''، ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[مشعل (فیلم ۱۹۵۰)|مشعل]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Paco Ignacio Taibo. ''María Félix: 47 pasos por el cine''. Bruguera, 2008. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0898085}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بیارئال، خولیو}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد اهل مکزیکوسیتی]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اسپانیا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۵۸ (میلادی)]] [[رده:دور از وطن‌های اهل اسپانیا در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:زادگان ۱۸۸۵ (میلادی)]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل مکزیک]] k32t0okbu0009ohlgwn8t2f1opvg94v 0 3974118 42127467 27622220 2025-06-18T16:55:54Z Tisfoon 107851 منبع 42127467 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = آنیتا بلانک | image = Anita_Blanch,_Mexican_Actress.jpg | alt = | caption = | birth_name = آنا ماریا بلانک روئیس | birth_date = {{birth date|1910|07|26|df=y}} | birth_place = [[سائونتو]]،<ref name="Muñoz Castillo">{{cite news|last1=Muñoz Castillo|first1=Fernando|title=Anita Blanch: mujeres sacrificadas|publisher=Por Esto!|location=Mexico City|language=Spanish}}</ref> [[بخش خودمختار والنسیا]]، [[اسپانیا]] | death_date = {{death date and age|1983|04|23|1910|07|26|df=y}} | death_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | nationality = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیایی{{سخ}}{{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی | other_names = | occupation = [[هنرپیشه]] | years_active = ۱۹۲۸–۱۹۸۲ | known_for = | notable_works = }} '''آنیتا بلانک''' ({{lang-es|Anita Blanch}}؛ {{birth date|1910|07|26|df=y}} – {{death date|1983|04|23|1910|07|26|df=y}}) [[هنرپیشه]] اهل اسپانیایی‌الاصل اهل مکزیک بود.<ref name="Peralta Gilabert (2010)">{{cite journal|last1=Peralta Gilabert|first1=Rosa|title=Crónica Teatral de las Compañías Republicanas en México Durante la Guerra Civil Española: Díaz-Collado y Melià-Cibrián|journal=Acotaciones|date=July–December 2010|volume= 25|pages=75–94|url=http://www.resad.es/acotaciones/acotaciones25/cronicas_r_peralta_g.pdf|accessdate=13 May 2015|publisher=Real Escuela Superior de Arte Dramático|location=Madrid, Spain|language=Spanish}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[بادبزن خانم ویندیرمیر (فیلم ۱۹۴۴)|بادبزن خانم ویندیرمیر]]'' و ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره کرد. وی سه مرتبه نامزدِ دریافت [[جایزه آریل]] بود یک بار در سال ۱۹۶۳ برندهٔ جایزهٔ [[الهگان سیمین]] شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بلانک، آنیتا}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:اهالی سائونتو]] [[رده:اهالی والنسیا]] [[رده:بازیگران تئاتر زن اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران زن تله‌نوولا اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۸۳ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۱۰ (میلادی)]] [[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]] jrx06x919m998wetp0up159i2xy2sqh 42127468 42127467 2025-06-18T16:56:11Z Tisfoon 107851 42127468 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = آنیتا بلانک | image = Anita_Blanch,_Mexican_Actress.jpg | alt = | caption = | birth_name = آنا ماریا بلانک روئیس | birth_date = {{birth date|1910|07|26|df=y}} | birth_place = [[سائونتو]]،<ref name="Muñoz Castillo">{{cite news|last1=Muñoz Castillo|first1=Fernando|title=Anita Blanch: mujeres sacrificadas|publisher=Por Esto!|location=Mexico City|language=Spanish}}</ref> [[بخش خودمختار والنسیا]]، [[اسپانیا]] | death_date = {{death date and age|1983|04|23|1910|07|26|df=y}} | death_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | nationality = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیایی{{سخ}}{{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی | other_names = | occupation = [[هنرپیشه]] | years_active = ۱۹۲۸–۱۹۸۲ | known_for = | notable_works = }} '''آنیتا بلانک''' ({{lang-es|Anita Blanch}}؛ {{birth date|1910|07|26|df=y}} – {{death date|1983|04|23|1910|07|26|df=y}}) [[بازیگر]] اسپانیایی‌الاصل اهل مکزیک بود.<ref name="Peralta Gilabert (2010)">{{cite journal|last1=Peralta Gilabert|first1=Rosa|title=Crónica Teatral de las Compañías Republicanas en México Durante la Guerra Civil Española: Díaz-Collado y Melià-Cibrián|journal=Acotaciones|date=July–December 2010|volume= 25|pages=75–94|url=http://www.resad.es/acotaciones/acotaciones25/cronicas_r_peralta_g.pdf|accessdate=13 May 2015|publisher=Real Escuela Superior de Arte Dramático|location=Madrid, Spain|language=Spanish}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[بادبزن خانم ویندیرمیر (فیلم ۱۹۴۴)|بادبزن خانم ویندیرمیر]]'' و ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره کرد. وی سه مرتبه نامزدِ دریافت [[جایزه آریل]] بود یک بار در سال ۱۹۶۳ برندهٔ جایزهٔ [[الهگان سیمین]] شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بلانک، آنیتا}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:اهالی سائونتو]] [[رده:اهالی والنسیا]] [[رده:بازیگران تئاتر زن اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران زن تله‌نوولا اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۸۳ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۱۰ (میلادی)]] [[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]] spx5iw6f27rit399o8w8twazfzcg1ua 0 3974128 42127470 38843697 2025-06-18T16:57:07Z Tisfoon 107851 منبع 42127470 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = آندرس سولر | image =Andrés Soler.jpg | birth_date = {{birth date|1898|11|18}} | birth_place = [[سالتییو]]، [[مکزیک]] | death_date = {{Death date|1969|07|26}} | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''آندرس سولر''' ({{lang-es|Andrés Soler}}؛ {{death date|1898|11|18}} – {{death date|1969|07|26}}) [[بازیگر]] اهل مکزیک و عضوی از خاندان سولر بود.<ref>{{cite web|url=http://de10.com.mx/top-10/2018/05/24/dinastia-soler-los-reyes-de-la-epoca-de-oro-del-cine-mexicano|title=Dinastía Soler, los reyes de la Época de Oro del Cine Mexicano|language=es|website=De10|first=Estephanie|last=Gutiérrez|date=24 May 2018|accessdate=16 August 2018}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[سمبررو (فیلم)|سمبررو]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|nm0812919}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بازیگران سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد اهل کواویلا]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۹ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۹۸ (میلادی)]] [[رده:اهالی سالتییو٬ کواویلا]] kkcalvfe0cseg1e9rnrpmfwz7ydqcjw 0 3974132 42127555 22342593 2025-06-18T18:42:08Z Tisfoon 107851 منبع 42127555 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = میگل آره‌ناس | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۰۲ | birth_place = [[آلیکانته]]، [[اسپانیا]] | death_date = ۳ نوامبر ۱۹۶۵ | death_place =[[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۳–۱۹۶۵ | nationality = اسپانیایی{{سخ}} مکزیکی }} '''میگل آره‌ناس''' ({{lang-es|Miguel Arenas}}؛ ۱۹۰۲ – ۳ نوامبر ۱۹۶۵) [[بازیگر]] اهل مکزیک بود.<ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0034291}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آره‌ناس، میگل}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:اهالی آلیکانته]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اسپانیا]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۲ (میلادی)]] 0zyd7i4wsg947342m6qq5yj1xhl21ax 42127561 42127555 2025-06-18T18:45:34Z Tisfoon 107851 42127561 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = میگل آره‌ناس | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۰۲ | birth_place = [[آلیکانته]]، [[اسپانیا]] | death_date = ۳ نوامبر ۱۹۶۵ | death_place =[[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۳–۱۹۶۵ | nationality = اسپانیایی{{سخ}} مکزیکی }} '''میگل آره‌ناس''' ({{lang-es|Miguel Arenas}}؛ ۱۹۰۲ – ۳ نوامبر ۱۹۶۵) [[بازیگر]] اهل مکزیک بود.<ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Kohner, Pancho. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0034291}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آره‌ناس، میگل}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:اهالی آلیکانته]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اسپانیا]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۲ (میلادی)]] 5te470galxxpnev9fo7uodu0g0z00ma 0 3974135 42127556 38414984 2025-06-18T18:42:46Z Tisfoon 107851 منبع 42127556 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ویکتوریا آرگوتا | image =File:1919-05-04, La Novela Teatral, Victoria Argota,Tovar.jpg | imagesize = | caption = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۸–۱۹۵۵ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''ویکتوریا آرگوتا''' ({{lang-es|Victoria Argota}}) [[بازیگر]] اهل [[مکزیک]] است.<ref>García Riera, p. 28, 129, 210</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0034526}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آرگوتا، ویکتوریا}} [[رده:بازیگران زن فیلم اهل مکزیک]] [[رده:سال درگذشت نامشخص]] [[رده:سال زادروز نامشخص]] [[رده:زادگان ۱۸۸۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] irwjxpg4z20tynaibiowcxj8vfhub8o 42127562 42127556 2025-06-18T18:46:09Z Tisfoon 107851 منبع 42127562 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ویکتوریا آرگوتا | image =File:1919-05-04, La Novela Teatral, Victoria Argota,Tovar.jpg | imagesize = | caption = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۸–۱۹۵۵ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''ویکتوریا آرگوتا''' ({{lang-es|Victoria Argota}}) [[بازیگر]] اهل [[مکزیک]] است.<ref>García Riera, p. 28, 129, 210</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Emilio García Riera. ''Historia documental del cine mexicano: 1938-1942''. University of Guadalajara, 1992. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0034526}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آرگوتا، ویکتوریا}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۸۴ (میلادی)]] [[رده:سال درگذشت نامشخص]] [[رده:سال زادروز نامشخص]] q44yr56hxcxmcii3oizsximl4rwf3zh 0 3974140 42127558 27624207 2025-06-18T18:43:43Z Tisfoon 107851 منبع 42127558 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = لوئیس خ. بارِئیرو | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۳۱ اوت ۱۸۸۶ | birth_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | death_date = ۲۴ مه ۱۹۴۷ | death_place = | othername = لوئیس گونثاگا بارئیرو ثاپیان | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۲۱–۱۹۴۷ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''لوئیس خ. بارِئیرو''' ({{lang-es|Luis G. Barreiro}}؛ ۳۱ اوت ۱۸۸۶ – ۲۴ مه ۱۹۴۷) [[بازیگر]] اهل مکزیک بود.<ref>Agrasánchez p.158</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Rogelio Agrasánchez. ''Guillermo Calles: A Biography of the Actor and Mexican Cinema Pioneer''. McFarland, 2010. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0056832}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بارئیرو، لوئیس}} [[رده:بازیگران مرد اهل مکزیکوسیتی]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم صامت اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۴۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۸۶ (میلادی)]] e1561zss4ia4p2qoue876cy75sfmxz5 0 3974142 42127560 33381630 2025-06-18T18:44:59Z Tisfoon 107851 ابرابزار 42127560 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = سالوادور کیروس | image = | imagesize = | caption = | birth_date = {{birth date|1892|11|2}} | birth_place = [[کواوتلا]]، [[مکزیک]] | death_date = {{death date and age|1956|11|23|1892|11|2}} | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۱۷ تا ۱۹۵۸ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''سالوادور کیروس''' ({{lang-es|Salvador Quiroz}}؛ {{رچ}} {{birth date|1892|11|2}} – {{death date|1956|11|23|1892|11|2}}) [[بازیگر]] اهل مکزیک بود.<ref>Kohner, p. 355</ref> از فیلم‌ها یا [[مجموعه تلویزیونی|مجموعه‌های تلویزیونی]] که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Kohner, Pancho. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0704415}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کیروس، سالوادور}} [[رده:اهالی ایالت مورلوس]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۵۶ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۹۲ (میلادی)]] ctzofk67st6zvvy97f6nysmrazhh49g 0 3974143 42127566 31120045 2025-06-18T18:48:50Z Tisfoon 107851 منبع 42127566 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = فرانسیسکو خامبرینا | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۰۲ | birth_place = [[اسپانیا]] | death_date = ۱۹۶۷ | death_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۴–۱۹۶۸ | imdb_id = | nationality = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیایی{{سخ}}{{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''فرانسیسکو خامبرینا''' ({{lang-es|Francisco Jambrina}}؛ ۱۹۰۲ – ۱۹۶۷) [[بازیگر]] اسپانیایی‌الاصل اهل [[مکزیک]] بود.<ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[سه همسر بی‌نقص]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Pancho Kohner. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0416220}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خامبرینا، فرانسیسکو}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اسپانیا]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۲ (میلادی)]] r1hfu2vip80mjd82nr28avrzzd50qa9 42127567 42127566 2025-06-18T18:49:10Z Tisfoon 107851 [[بازیگر]] 42127567 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = فرانسیسکو خامبرینا | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۰۲ | birth_place = [[اسپانیا]] | death_date = ۱۹۶۷ | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | othername = | occupation = [[بازیگر]] | yearsactive = ۱۹۳۴–۱۹۶۸ | imdb_id = | nationality = اسپانیایی{{سخ}} مکزیکی }} '''فرانسیسکو خامبرینا''' ({{lang-es|Francisco Jambrina}}؛ ۱۹۰۲ – ۱۹۶۷) [[بازیگر]] اسپانیایی‌الاصل اهل [[مکزیک]] بود.<ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[سه همسر بی‌نقص]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Pancho Kohner. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0416220}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خامبرینا، فرانسیسکو}} [[رده:اسپانیایی‌های مهاجرت‌کرده به مکزیک]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اسپانیا]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۲ (میلادی)]] njva7tzfkrj7x40nu6iffuvhuz32zy8 0 3974144 42127578 35295707 2025-06-18T18:54:44Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127578 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = مانوئل دُنده | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۱۹۰۶ | birth_place = [[کامپچه]]، [[مکزیک]] | death_date = ۱۹۷۶ | death_place = | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۱۹۳۳–۱۹۷۶ | imdb_id = | nationality ={{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''مانوئل دُنده''' ({{lang-es|Manuel Dondé}}؛ ۱۹۰۶ – ۱۹۷۶) [[هنرپیشه]] اهل مکزیک بود. او در طول سال‌های فعالیتش در سینما بیشتر در نقشِ شخصیت‌های منفی و [[بدذات]] را بازی می‌کرد.<ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته استِ می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[زمان مردن (فیلم ۱۹۶۶)|زمان مردن]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی== {{چپ‌چین}}* Pancho Kohner. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011.{{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0232375}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:اهالی کامپچه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل مکزیک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۶ (میلادی)]] huaelb07xwtvownn4o1p9k52e3j2fho 0 3974146 42127581 36921160 2025-06-18T18:57:58Z Tisfoon 107851 منبع 42127581 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = چارلز استیونس | image = Charles Stevens in The Three Musketeers (1921).jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1893|5|26|mf=y}} | birth_place = سولومون‌ویل، [[شهرستان گرهم، آریزونا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | death_date = {{Death date and age|1964|8|22|1893|5|26|mf=y}} | death_place = [[هالیوود، لس آنجلس]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | resting_place = | occupation = [[هنرپیشه]] | years_active = ۱۹۱۵–۱۹۶۱ | spouse = لیلا استیونس (۱۹۱۸-?) (۱ فرزند) | nationality = {{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی }} '''چارلز استیونس''' ({{lang-en|Charles Stevens}}؛ {{رچ}} {{birth date|1893|5|26|mf=y}} – {{death date|1964|8|22|1893|5|26|mf=y}}) [[بازیگر]] اهل ایالات متحده آمریکا بود.<ref>"Eloisa Michelena," Ancestry.com, https://www.ancestry.com/genealogy/records/eloisa-michelena-24-1rgx7wk. Retrieved July 4, 2021.</ref> Stevens was not, as many bios claim, the grandson of Geronimo.<ref>{{cite web|last1=Haralson|first1=Danny|date=March 14, 2012|title=Charles Stevens: Gila Valley's Own Movie Star|url=https://www.eacourier.com/lifestyle/gila-valley-s-own-movie-star/article_16cd5514-6d76-11e1-abdb-0019bb2963f4.html|access-date=November 15, 2019|work=Eastern Arizona Courier}}</ref><ref name="pi">{{cite book |last1=Black |first1=Liza |title=Picturing Indians |date=October 2020 |publisher=U of Nebraska Press |isbn=978-1-4962-2375-3 |url=https://books.google.com/books?id=nPz3DwAAQBAJ&q=%22Charles+Stevens%22+actor&pg=PT114 |access-date=August 22, 2020}}</ref> وی دوستی نزدیکی با [[داگلاس فربنکس]] داشت و تقریباً در تمامی فیلم‌های او بازی کرد.<ref>{{cite web |url= http://www.b-westerns.com/villan36.htm|title=The Old Corral--Charles 'Charlie' Stevens|first1=Chuck |last1=Anderson |date=November 20, 2010 |access-date=November 15, 2019}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[نقاب آهنین]]''، ''[[کمین (فیلم ۱۹۵۰)|کمین]]، [[سه تفنگدار (فیلم ۱۹۲۱)|سه تفنگدار]]، [[آوای وحش (فیلم ۱۹۳۵)|آوای وحش]]، [[دزد دریایی سیاه]]، [[تام سایر (فیلم ۱۹۳۰)|تام سایر]]'' و ''[[تبعید (فیلم ۱۹۴۷)|تبعید]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0828314}} * {{Find a Grave|10025951}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:استیونس، چارلز}} [[رده:اهالی شهرستان گرهم، آریزونا]] [[رده:بازیگران مرد اهل آریزونا]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم صامت اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم‌های وسترن]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در گورستان والهالا مموریال پارک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۹۳ (میلادی)]] [[رده:بازیگران تلویزیونی وسترن]] scuecooqtjtbfx3d51lr0w16u5gdpha 42127582 42127581 2025-06-18T18:58:19Z Tisfoon 107851 42127582 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = چارلز استیونس | image = Charles Stevens in The Three Musketeers (1921).jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1893|5|26|mf=y}} | birth_place = سولومون‌ویل، [[شهرستان گرهم، آریزونا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | death_date = {{Death date and age|1964|8|22|1893|5|26|mf=y}} | death_place = [[هالیوود، لس آنجلس]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | resting_place = | occupation = [[هنرپیشه]] | years_active = ۱۹۱۵–۱۹۶۱ | spouse = لیلا استیونس (۱۹۱۸-?) (۱ فرزند) | nationality = {{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی }} '''چارلز استیونس''' ({{lang-en|Charles Stevens}}؛ {{رچ}} {{birth date|1893|5|26|mf=y}} – {{death date|1964|8|22|1893|5|26|mf=y}}) [[بازیگر]] اهل ایالات متحده آمریکا بود.<ref>"Eloisa Michelena," Ancestry.com, https://www.ancestry.com/genealogy/records/eloisa-michelena-24-1rgx7wk. Retrieved July 4, 2021.</ref><ref>{{cite web|last1=Haralson|first1=Danny|date=March 14, 2012|title=Charles Stevens: Gila Valley's Own Movie Star|url=https://www.eacourier.com/lifestyle/gila-valley-s-own-movie-star/article_16cd5514-6d76-11e1-abdb-0019bb2963f4.html|access-date=November 15, 2019|work=Eastern Arizona Courier}}</ref><ref name="pi">{{cite book |last1=Black |first1=Liza |title=Picturing Indians |date=October 2020 |publisher=U of Nebraska Press |isbn=978-1-4962-2375-3 |url=https://books.google.com/books?id=nPz3DwAAQBAJ&q=%22Charles+Stevens%22+actor&pg=PT114 |access-date=August 22, 2020}}</ref> وی دوستی نزدیکی با [[داگلاس فربنکس]] داشت و تقریباً در تمامی فیلم‌های او بازی کرد.<ref>{{cite web |url= http://www.b-westerns.com/villan36.htm|title=The Old Corral--Charles 'Charlie' Stevens|first1=Chuck |last1=Anderson |date=November 20, 2010 |access-date=November 15, 2019}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[نقاب آهنین]]''، ''[[کمین (فیلم ۱۹۵۰)|کمین]]، [[سه تفنگدار (فیلم ۱۹۲۱)|سه تفنگدار]]، [[آوای وحش (فیلم ۱۹۳۵)|آوای وحش]]، [[دزد دریایی سیاه]]، [[تام سایر (فیلم ۱۹۳۰)|تام سایر]]'' و ''[[تبعید (فیلم ۱۹۴۷)|تبعید]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0828314}} * {{Find a Grave|10025951}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:استیونس، چارلز}} [[رده:اهالی شهرستان گرهم، آریزونا]] [[رده:بازیگران مرد اهل آریزونا]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم صامت اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم‌های وسترن]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در گورستان والهالا مموریال پارک]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۹۳ (میلادی)]] [[رده:بازیگران تلویزیونی وسترن]] oerzmm7ek8ebi9rb7st87xmwy85sf16 0 3975559 42127600 40872012 2025-06-18T19:27:42Z Tisfoon 107851 منبع 42127600 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | show_name =مولانگ | image =Logo Molang.png | image_upright = | image_size = | image_alt = | caption = لوگوی کارتون مولانگ | show_name_2 = | native_name = <!-- {{Infobox name module|language|title}} or {{Infobox name module|title}} --> | genre = [[انیمه]] | creator = های-جی یون{{سخ}}ماری-کارولین ویلان{{سخ}}استفانی میزیاک | based_on = <!-- {{based on|work|author}} --> | developer = | writer = | screenplay = | story = | director = | creative_director = | presenter = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | starring = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | judges = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | voices = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | endtheme = | composer = نیکلاس والره | country = {{پرچم‌ها|فرانسه}} [[فرانسه]] | language = | num_seasons = ۲ | num_episodes = ۱۰۴ | list_episodes = | executive_producer = | producer = روک لِنر{{سخ}}ساندرین آرنو | news_editor = <!-- Content editor or editors of a current affairs/political show such as Newsnight. --> | location = | cinematography = | editor = <!-- Film editors --> | camera = | runtime = ۳:۳۰ دقیقه (هر قسمت) | company = میلی‌ماژ | distributor = | budget = | network = | picture_format = | audio_format = | first_run = <!-- The nation in which the series first aired, if different from country parameter --> | released = <!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} --> | first_aired = <!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} --> | last_aired = <!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --> | preceded_by = | followed_by = | related = <!-- To be used only for remakes, spin-offs, and adaptations --> | website = <!-- Remove or comment out this parameter line completely if URL exists on or is moved to Wikidata --> | website_title = | production_website = | production_website_title = }} '''مولانگ''' ({{lang-fr|Molang}}) نام یک شخصیت کارتونی است که در سال ۲۰۱۰ میلادی توسط «های-جی یون» خلق شد. این شخصیت یک خرگوش کوچولوی گِرد و کنجکاو است که سرشار از زندگی و شادی است و در آغاز به صورت استیکر و [[شکلک (نقطه‌گذاری)|ایموتیکان]] اینترنتی پا به حیات گذاشت،<ref>{{Cite web |last=Milligan |first=Mercedes |date=November 29, 2016 |title='Molang' Spreads Happiness with New Agents & Licensees |url=http://www.animationmagazine.net/licensing/molang-spreads-happiness-with-new-agents-licensees/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190515112747/http://www.animationmagazine.net/licensing/molang-spreads-happiness-with-new-agents-licensees/ |archive-date=May 15, 2019 |access-date=May 15, 2019 |website=Animation Magazine |language=en-US}}</ref> اما به‌دنبال موفقیت و محبوبیتی که کسب کرد، شرکت فرانسوی «میلیماژ» آن را خریداری کرد و در سال ۲۰۱۵ میلادی، به صورت یک مجموعه [[انیمه]] دنباله‌دار تولید و به بازار عرضه کرد. محور اصلی داستانی این مجموعه، دربارهٔ خوشبختی و خوش‌بینی است. در این مجموعه، یک شخصیت اصلی دیگر به نام «پیو پیو» وجود دارد که یک جوجهٔ زرد کوچولوست که خجول، محافظه‌کار و حساس است و تلاش می‌کند با زحمت فراوان، هر کاری را به بهترین شکل به‌انجام رساند و خرابکاری‌های مولانگ را جمع‌وجور کند.<ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/tv/millimages-sells-molang-to-tf1-season-3-on-track/|title=Millimages Sells 'Molang' to TF1, season 3 on Track|last=Milligan|first=Mercedes|date=September 7, 2017|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=July 14, 2019|archive-date=July 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190714213848/https://www.animationmagazine.net/tv/millimages-sells-molang-to-tf1-season-3-on-track/|url-status=live}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb title|6046238}} [[رده:خرگوش‌های داستانی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی درباره خرگوش‌ها]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی درباره مرغ‌ها]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی کودکان فرانسوی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی فرانسوی در دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی کره جنوبی در دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] 2va5rab5dxqyae65f7hz311zbexrgol 0 3975577 42127601 39217021 2025-06-18T19:29:10Z Tisfoon 107851 منبع 42127601 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = میشل استروگف | image =Michael_Strogoff_1944.jpg | image_size = | caption = | director = [[میگل م. دلگادو]] | producer = [[ژوزف ن. ارمولیف]] | writer = [[ژول ورن]] (رمان){{سخ}}ژوزف ن. اِرمولیف{{سخ}}[[مائوریثیو ماگدالنو]] | narrator = | starring = [[خولیان سولر]]{{سخ}}[[لوپیتا توبار]]{{سخ}}[[خولیو بیارئال]]{{سخ}}[[آنیتا بلانک]] | music = [[رودولفو آلفتر]] | cinematography = [[الکس فیلیپس]] | editing = ماریو دل ریو{{سخ}}آلفردو روساس پریه‌گو | studio = سی‌مسا | distributor = | released = ۸ آوریل ۱۹۴۴ | runtime = ۹۲ دقیقه | country = {{پرچم‌ها|مکزیک}} [[مکزیک]] | language = [[زبان اسپانیایی|اسپانیولی]] | budget = | gross = | preceded_by = | followed_by = | website = }} '''''میشل استروگف''''' ({{lang-es|Michael Strogoff}}) یک فیلم تاریخی مکزیکی به کارگردانی [[میگل م. دلگادو]] است که در سال ۱۹۴۴ منتشر شد.<ref>Kohner, Pancho. ''Lupita Tovar The Sweetheart of Mexico''. Xlibris Corporation, 2011. p. 355. {{ASIN|B079JXQR4D}}. {{ISBN|1450084567}}.</ref> این فیلم بر پایهٔ رمان [[میشل استروگف]] اثرِ [[ژول ورن]] ساخته شده است.<ref>Goble p.477</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Goble, Alan. ''The Complete Index to Literary Sources in Film''. Walter de Gruyter, 1999. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|0235588}} [[رده:فیلم‌ها به زبان اسپانیایی]] [[رده:فیلم‌های ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اقتباس شده از آثار ژول ورن]] [[رده:فیلم‌های اقتباس‌شده از رمان‌های فرانسوی]] [[رده:فیلم‌های تاریخی دهه ۱۹۴۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های تاریخی مکزیک]] [[رده:فیلم‌های سیاه‌وسفید مکزیکی]] [[رده:فیلم‌های مکزیکی]] [[رده:فیلم‌های میگل م. دلگادو]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در روسیه]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در سده ۱۹ (میلادی)]] k9gba32wzgoe9c9fsqa7twxij7op9r9 0 3976237 42127603 40064232 2025-06-18T19:29:53Z Tisfoon 107851 منبع 42127603 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = میگل م. دلگادو | image = Don_Miguel_M._Delgado_Pardavé.jpg | birth_name = میگل مِلیتون دلگادو پاردابه | birth_date = {{birth date|df=yes|1905|5|17}} | birth_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | death_date = {{death date and age|df=yes|1994|1|2|1905|5|17}} | death_place = [[مکزیکو سیتی]]، [[مکزیک]] | occupation = [[کارگردان فیلم]]، [[فیلم‌نامه‌نویس]] | yearsactive = ۱۹۴۱–۱۹۹۰ | nationality = {{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''میگل م. دلگادو''' ({{lang-es|Miguel M. Delgado}}؛ {{birth date|df=yes|1905|5|17}} – {{death date|df=yes|1994|1|2|1905|5|17}}) [[کارگردان فیلم]] و [[فیلم‌نامه‌نویس]] اهل [[مکزیک]] بود.<ref name="festival-cannes.com">{{cite web |url=http://www.festival-cannes.com/en/archives/ficheFilm/id/4321/year/1946.html |title=Festival de Cannes: Los tres mosqueteros |accessdate=11 March 2013|work=festival-cannes.com}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[جادوگر (فیلم ۱۹۴۹)|جادوگر]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0235588}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دلگادو، میگل م.}} [[رده:درگذشتگان ۱۹۹۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان در مکزیک]] [[رده:زادگان ۱۹۰۵ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل مکزیک]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان مرد اهل مکزیک]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل مکزیک]] d2oursrhpv8tq5eaizt65hxsn00c0vd 0 3976245 42127609 27627784 2025-06-18T19:31:32Z Tisfoon 107851 منبع 42127609 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ژوزف ن. ارمولیف | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۲۴ مارس ۱۸۸۹ | birth_place = [[مسکو]]، [[امپراتوری روسیه]] | death_date = {{مرگ و سن|۱۹۶۲|۲|۲۰|۱۸۸۹|۳|۲۴}} | death_place = [[لس‌آنجلس]]، [[کالیفرنیا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | othername = | occupation = [[تهیه‌کننده]] | yearsactive = ۱۹۱۶ تا ۱۹۵۳ | imdb_id = | nationality = {{پرچم‌ها|روسیه}} روسی{{سخ}}{{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی }} '''ژوزف نیکولایوویچ ارمولیف''' ({{lang-en|Joseph Nikolayevich Ermolieff}}؛ ۲۴ مارس ۱۸۸۹ – ۲۰ فوریه ۱۹۶۲) [[تهیه‌کننده فیلم]] روسی‌الاصل<ref name="YP">{{cite news |title=The Film Society |work=Yorkshire Post and Leeds Intelligencer |date=14 February 1927 |accessdate=29 December 2018 |url=https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000687/19270214/155/0008| via = [[British Newspaper Archive]]|url-access=subscription }}</ref> اهل [[ایالات متحده آمریکا]] بود.<ref>{{cite book|title=Historical Dictionary of Russian and Soviet Cinema|author=Peter Rollberg|publisher=Rowman & Littlefield|year=2009|place=US|isbn=978-0-8108-6072-8|pages=218–219}}</ref><ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. وی همچنین برندهٔ جوایزی همچون [[لژیون دونور]] شده است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Kohner, Pancho. ''Lupita Tovar the Sweetheart of México: A Memoir''. Xlibris{{Self-published inline|certain=yes|date=January 2018}} Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0259616}} {{تهیه‌کننده-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اهالی امپراتوری روسیه مهاجرت‌کرده به ایالات متحده آمریکا]] [[رده:اهالی مسکو]] [[رده:تهیه‌کنندگان فیلم اهل روسیه]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۲ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۸۹ (میلادی)]] [[رده:روس‌های سفید مهاجرت‌کرده به ایالات متحده آمریکا]] juaby7jp3um46rr52ne8cdru7cgno57 42127611 42127609 2025-06-18T19:31:48Z Tisfoon 107851 42127611 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ژوزف ن. ارمولیف | image = | imagesize = | caption = | birth_date = ۲۴ مارس ۱۸۸۹ | birth_place = [[مسکو]]، [[امپراتوری روسیه]] | death_date = {{مرگ و سن|۱۹۶۲|۲|۲۰|۱۸۸۹|۳|۲۴}} | death_place = [[لس‌آنجلس]]، [[کالیفرنیا]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | othername = | occupation = [[تهیه‌کننده]] | yearsactive = ۱۹۱۶ تا ۱۹۵۳ | imdb_id = | nationality = {{پرچم‌ها|روسیه}} روسی{{سخ}}{{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی }} '''ژوزف نیکولایوویچ ارمولیف''' ({{lang-en|Joseph Nikolayevich Ermolieff}}؛ ۲۴ مارس ۱۸۸۹ – ۲۰ فوریه ۱۹۶۲) [[تهیه‌کننده فیلم]] روسی‌الاصل<ref name="YP">{{cite news |title=The Film Society |work=Yorkshire Post and Leeds Intelligencer |date=14 February 1927 |accessdate=29 December 2018 |url=https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000687/19270214/155/0008| via = [[British Newspaper Archive]]|url-access=subscription }}</ref> اهل [[ایالات متحده آمریکا]] بود.<ref>{{cite book|title=Historical Dictionary of Russian and Soviet Cinema|author=Peter Rollberg|publisher=Rowman & Littlefield|year=2009|place=US|isbn=978-0-8108-6072-8|pages=218–219}}</ref><ref>Kohner p.355</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. وی همچنین برندهٔ جوایزی همچون [[لژیون دونور]] شده است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * Kohner, Pancho. ''Lupita Tovar the Sweetheart of México: A Memoir''. Xlibris Corporation, 2011. {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0259616}} {{تهیه‌کننده-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اهالی امپراتوری روسیه مهاجرت‌کرده به ایالات متحده آمریکا]] [[رده:اهالی مسکو]] [[رده:تهیه‌کنندگان فیلم اهل روسیه]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۶۲ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۸۹ (میلادی)]] [[رده:روس‌های سفید مهاجرت‌کرده به ایالات متحده آمریکا]] q5qyhhwtn3bxznm7axehnm6r7adjhpz 0 3976246 42127616 40064428 2025-06-18T19:32:56Z Tisfoon 107851 منبع 42127616 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = مائوریثیو ماگدالنو | image = 05magdalenobatista.jpg | imagesize = | caption = مائوریثیو ماگدالنو سمت راست | birth_date = ۱۳ مه ۱۹۰۶ | birth_place = [[ساکاتکاس]]، [[مکزیک]] | death_date ={{مرگ و سن|۱۹۸۶|۶|۳۰|۱۹۰۶|۵|۱۳}} | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، مکزیک | othername = | occupation = [[نویسنده]]، [[کارگردان فیلم]] | yearsactive = ۱۹۳۴–۱۹۶۲ | imdb_id = | nationality = {{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''مائوریثیو ماگدالنو''' ({{lang-es|Mauricio Magdaleno}}؛ ۱۳ مه ۱۹۰۶ – ۳۰ ژوئن ۱۹۸۶) [[نویسنده]] روزنامه‌نگار، [[کارگردان فیلم]] و سیاستمدار اهل مکزیک بود.<ref>{{cite web|url=http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/mauricio-magdaleno-biografia/html/d2fdb8f0-a101-11e1-b1fb-00163ebf5e63_2.html|title=Mauricio Magdaleno|language=es|website=[[Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes]]|accessdate=19 August 2018}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[سه همسر بی‌نقص]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0535796}} {{انبار-رده}} {{نویسنده-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ماگدالنو، مائوریثیو}} [[رده:اهالی ساکاتکاس]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۸۶ (میلادی)]] [[رده:روزنامه‌نگاران اهل مکزیک]] [[رده:روزنامه‌نگاران سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:روزنامه‌نگاران مرد]] [[رده:زادگان ۱۹۰۶ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل مکزیک]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل مکزیک]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان مرد اهل مکزیک]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل مکزیک]] [[رده:نویسندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل مکزیک]] [[رده:نویسندگان مرد اهل مکزیک]] sbu2y8alywxdvcl2s852ppydqmo2l5u 0 3976272 42127619 35295709 2025-06-18T19:36:54Z Tisfoon 107851 منبع 42127619 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = الکس فیلیپس | image = | birth_name = | birth_date = ۱۱ ژانویه ۱۹۰۰ | birth_place = [[رنفرو]]، [[کانادا]] | death_date = {{death date and age|df=yes|۱۹۷۷|۶|۱۴|۱۹۰۰|۱|۱۱}} | death_place = | occupation = [[فیلم‌بردار]] | yearsactive = | nationality ={{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی{{سخ}}{{پرچم‌ها|مکزیک}} مکزیکی }} '''الکس فیلیپس''' ({{lang-en|Alex Phillips}}؛ ۱۱ ژانویه ۱۹۰۰–۱۴ ژوئن ۱۹۷۷) [[فیلم‌بردار]] کانادایی‌الاصلِ اهل [[مکزیک]] بود.<ref>{{cite web |title=Alex Phillips |url=https://www.themoviedb.org/person/57311-alex-phillips?language=en-US |website=The Movie Database (TMDb) |publisher=TMDb |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite book |last=Weniger |first=Kay |title=Das große Personenlexikon des Films. Die Schauspieler, Regisseure, Kameraleute, Produzenten, Komponisten, Drehbuchautoren, Filmarchitekten, Ausstatter, Kostümbildner, Cutter, Tontechniker, Maskenbildner und Special Effects Designer des 20. Jahrhunderts |volume=Band 6: N – R. Mary Nolan – Meg Ryan |publisher=Schwarzkopf & Schwarzkopf |location=Berlin |year=2001 |isbn=3-89602-340-3 |page=221}}</ref> او در جوانی با خانواده‌اش به [[امپراتوری روسیه]] رفت اما به دلیل عدم علاقه‌اش به دولت [[تزار]] به کانادا برگشت و به ارتش پیوست و در این هنگام بود که [[مری پیکفورد]] را ملاقات نمود و ضمن ابراز علاقهٔ خود به هنرپیشگی، توسط او به [[هالیوود، لس آنجلس|هالیوود]] معرفی شد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' و ''[[زمان مردن (فیلم ۱۹۶۶)|زمان مردن]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0006384}} [[رده:افراد مکزیکی کانادایی‌تبار]] [[رده:برندگان جایزه آریل بهترین فیلمبرداری]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۰ (میلادی)]] [[رده:عکاسان اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل مکزیک]] gmo8eq98qrcwl1hmonu4j62dqqg55qe 0 3976301 42127628 32516372 2025-06-18T19:41:23Z Tisfoon 107851 منبع 42127628 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = رودولفو آلفتر | image = | image_size = | landscape = | alt = | caption = | birth_name =رودولفو آلفتر اِسکریچه | native_name = | native_name_lang = | alias = | background = non_performing_personnel | birth_date = {{birth date|1900|10|20}} | birth_place = [[مادرید]]، [[اسپانیا]] | origin = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیا | death_date = {{مرگ و سن|۱۹۸۷|۱۰|۱۴|۱۹۰۰|۱۰|۲۰}} | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | genre = [[کلاسیسیسم]]، [[موسیقی آوانگارد]]، [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[آهنگساز]]، [[موسیقی‌دان]] | instrument = | years_active = | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''رودولفو آلفتر''' ({{lang-es|Rodolfo Halffter}}؛ {{رچ}} {{birth date|1900|10|20}} – {{death date|1987|10|14}}) [[آهنگساز]] و [[موسیقی‌دان]] اهل [[اسپانیا]] بود.{{sfn|Iglesias and Orrego-Salas|2001|loc=¶1}}{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 2, Sc. "When Trains Collide: López-Chavarri versus Adolfo Salazar", ¶2; Ch. 2, Sc. "Falla in Valencia, 1925", ¶1}}{{sfnm|Iglesias and Orrego-Salas|2001|1loc=¶1|López Gómez|2024|2loc=54n22}}{{sfn|Iglesias and Orrego-Salas|2001|loc=¶1}}{{sfn|Iglesias and Orrego-Salas|2001|loc=¶1}}{{efn|By comparison, Halffter's younger brother Ernesto was also guided by [[Adolfo Salazar]], who had taught and praised him as the successor to [[Manuel de Falla]].{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 2, Sc. "When Trains Collide: López-Chavarri versus Adolfo Salazar", ¶2; Sc. "Manuel de Falla in Paris: Une heure de musique espagnole", ¶9}} از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. ==یادداشت‌ها == {{notelist}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * {{wikicite|ref={{harvid|Heile|2024}}|reference={{ill|Björn Heile|lt=Heile, Björn|et|Björn Heile|display=1}}. 2024. ''Musical Modernism in Global Perspective: Entangled Histories on a Shared Planet''. Music in Context Series, gen. ed. Benedict Taylor. Cambridge: Cambridge University Press. {{ISBN|978-1-009-49170-9}} (hbk). {{doi|10.1017/9781009491716}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hess|2023}}|reference=Hess, Carol A. 2023. "The Symphony in Mexico, Central America, and the Spanish-Speaking Caribbean". ''The Symphony in the Americas'', ed. Brian Hart. Vol. 5, The Symphonic Repertoire, founding ed. A. Peter Brown. Bloomington: Indiana University Press. {{ISBN|978-0-253-06754-8}} (ebk). {{ISBN|978-0-253-06753-1}} (hbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Iglesias and Orrego-Salas|2001}}|reference=Iglesias, Antonio and [[Juan A. Orrego-Salas]]. 2001. "[https://web.archive.org/web/20240920202904/https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/display/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-90000380286 Halffter (Escriche), Rodolfo]". ''Grove Music Online''. Digitally published 2001. Retrieved 20 September 2024. {{doi|10.1093/omo/9781561592630.013.90000380286}}.}} {{Grove Music subscription}} * {{wikicite|ref={{harvid|López Gómez|2024}}|reference=López Gómez, Lidia. 2024. "Soundtracks for the Republic: Musical propaganda in documentary films during the Spanish Civil War". ''The Routledge Handbook to Spanish Film Music'', ed. Laura Miranda. Routledge Music Handbooks Series. London and New York: Routledge. {{ISBN|978-1-032-00634-5}} (hbk). {{ISBN|978-1-032-00639-0}} (pbk). {{ISBN|978-1-003-17497-4}} (ebk). {{doi|10.4324/9781003174974}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Suárez-Pajares and Clark|2024}}|reference=Suárez-Pajares, Javier and Walter Aaron Clark. 2024. ''A Light in the Darkness: The Music and Life of Joaquín Rodrigo'', fwd. [[Julian Lloyd Webber]], ed. and trans. {{ill|Nelson R. Orringer|es}}. Music in Context Series, gen. ed. Benedict Taylor. New York: W. W. Norton. {{ISBN|978-1-32-400446-2}} (ebk). {{ISBN|978-1-324-00445-5}} (hbk).}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0355139}} * {{Discogs artist|1004921|رودولفو آلفتر}} {{آهنگساز-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان مرد اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان مرد اهل مکزیک]] [[رده:استادان دانشگاه اهل مکزیک]] [[رده:افراد اسپانیایی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد مکزیکی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد مکزیکی کاتالان‌تبار]] [[رده:اهالی مادرید]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۸۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۰ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل مادرید]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل مکزیک]] [[رده:موسیقی‌دانان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] 01u8sg7vytjnjne0kkvtg76ue4q25kt 42127629 42127628 2025-06-18T19:43:39Z Tisfoon 107851 42127629 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = رودولفو آلفتر | image = | image_size = | landscape = | alt = | caption = | birth_name =رودولفو آلفتر اِسکریچه | native_name = | native_name_lang = | alias = | background = non_performing_personnel | birth_date = {{birth date|1900|10|20}} | birth_place = [[مادرید]]، [[اسپانیا]] | origin = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیا | death_date = {{مرگ و سن|۱۹۸۷|۱۰|۱۴|۱۹۰۰|۱۰|۲۰}} | death_place = [[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]] | genre = [[کلاسیسیسم]]، [[موسیقی آوانگارد]]، [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[آهنگساز]]، [[موسیقی‌دان]] | instrument = | years_active = | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''رودولفو آلفتر''' ({{lang-es|Rodolfo Halffter}}؛ {{رچ}} {{birth date|1900|10|20}} – {{death date|1987|10|14}}) [[آهنگساز]] و [[موسیقی‌دان]] اهل [[اسپانیا]] بود.{{sfn|Iglesias and Orrego-Salas|2001|loc=¶1}}{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 2, Sc. "When Trains Collide: López-Chavarri versus Adolfo Salazar", ¶2; Ch. 2, Sc. "Falla in Valencia, 1925", ¶1}}{{sfnm|Iglesias and Orrego-Salas|2001|1loc=¶1|López Gómez|2024|2loc=54n22}}{{efn|By comparison, Halffter's younger brother Ernesto was also guided by [[Adolfo Salazar]], who had taught and praised him as the successor to [[Manuel de Falla]].{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 2, Sc. "When Trains Collide: López-Chavarri versus Adolfo Salazar", ¶2; Sc. "Manuel de Falla in Paris: Une heure de musique espagnole", ¶9}} (For this Salazar was accused of favoritism and opposed by {{ill|Eduardo López-Chávarri|es}}.){{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 2, Sc. "When Trains Collide: López-Chavarri versus Adolfo Salazar", ¶6}} By contrast, [[Roberto Gerhard]] found the autodidactic approach less fruitful and went to Vienna to study with Schoenberg in 1924.{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 3, Sc. "Long Live Paris! (1927–1931)", ¶3}} Likewise, {{ill|Arturo Dúo Vital|es}} and [[Joaquín Rodrigo]], among many international composers, went to study with [[Paul Dukas]] at the [[École Normale de Musique de Paris]].{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 3, Sc. "Long Live Paris! (1927–1931)", ¶3; Ch. 3, Sc. "Dukas and the École Normale de Musique", ¶1}} [[Manuel Ponce]] reported that Dukas emphasized Bach, Mozart, and especially Beethoven but largely excluded opera despite some awe of Wagner.{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 3, Sc. "Dukas and the École Normale de Musique", ¶2, quoting [[Manuel Ponce]]'s February 1928 "Paul Dukas" in ''La Correspondencia de Valencia'' 27(4)}} Dukas rejected "ignorant" music no matter its innovations, Ponce wrote, and insisted on counterpoint and economy of means.{{sfn|Suárez-Pajares and Clark|2024|loc=Ch. 3, Sc. "Dukas and the École Normale de Musique", ¶2–3, quoting [[Manuel Ponce]]'s 1928 "Paul Dukas" in ''La Correspondencia de Valencia'' 27(4)}}}} از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[میشل استروگف (فیلم ۱۹۴۴)|میشل استروگف]]'' اشاره نمود. ==یادداشت‌ها == {{notelist}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}} * {{wikicite|ref={{harvid|Heile|2024}}|reference={{ill|Björn Heile|lt=Heile, Björn|et|Björn Heile|display=1}}. 2024. ''Musical Modernism in Global Perspective: Entangled Histories on a Shared Planet''. Music in Context Series, gen. ed. Benedict Taylor. Cambridge: Cambridge University Press. {{ISBN|978-1-009-49170-9}} (hbk). {{doi|10.1017/9781009491716}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Hess|2023}}|reference=Hess, Carol A. 2023. "The Symphony in Mexico, Central America, and the Spanish-Speaking Caribbean". ''The Symphony in the Americas'', ed. Brian Hart. Vol. 5, The Symphonic Repertoire, founding ed. A. Peter Brown. Bloomington: Indiana University Press. {{ISBN|978-0-253-06754-8}} (ebk). {{ISBN|978-0-253-06753-1}} (hbk).}} * {{wikicite|ref={{harvid|Iglesias and Orrego-Salas|2001}}|reference=Iglesias, Antonio and [[Juan A. Orrego-Salas]]. 2001. "[https://web.archive.org/web/20240920202904/https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/display/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-90000380286 Halffter (Escriche), Rodolfo]". ''Grove Music Online''. Digitally published 2001. Retrieved 20 September 2024. {{doi|10.1093/omo/9781561592630.013.90000380286}}.}} {{Grove Music subscription}} * {{wikicite|ref={{harvid|López Gómez|2024}}|reference=López Gómez, Lidia. 2024. "Soundtracks for the Republic: Musical propaganda in documentary films during the Spanish Civil War". ''The Routledge Handbook to Spanish Film Music'', ed. Laura Miranda. Routledge Music Handbooks Series. London and New York: Routledge. {{ISBN|978-1-032-00634-5}} (hbk). {{ISBN|978-1-032-00639-0}} (pbk). {{ISBN|978-1-003-17497-4}} (ebk). {{doi|10.4324/9781003174974}}.}} * {{wikicite|ref={{harvid|Suárez-Pajares and Clark|2024}}|reference=Suárez-Pajares, Javier and Walter Aaron Clark. 2024. ''A Light in the Darkness: The Music and Life of Joaquín Rodrigo'', fwd. [[Julian Lloyd Webber]], ed. and trans. {{ill|Nelson R. Orringer|es}}. Music in Context Series, gen. ed. Benedict Taylor. New York: W. W. Norton. {{ISBN|978-1-32-400446-2}} (ebk). {{ISBN|978-1-324-00445-5}} (hbk).}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0355139}} * {{Discogs artist|1004921|رودولفو آلفتر}} {{آهنگساز-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان مرد اهل اسپانیا]] [[رده:آهنگسازان مرد اهل مکزیک]] [[رده:استادان دانشگاه اهل مکزیک]] [[رده:افراد اسپانیایی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد مکزیکی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد مکزیکی کاتالان‌تبار]] [[رده:اهالی مادرید]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۸۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۰۰ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل مادرید]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل مکزیک]] [[رده:موسیقی‌دانان سده ۲۰ (میلادی) اهل اسپانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] mi5to50eb76lxsyg72lf5aoe34f4rym 0 3977155 42127630 28517554 2025-06-18T19:44:49Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127630 wikitext text/x-wiki '''سینما و علم''' ({{lang-en|Cinema and Science}}) یا '''سینما اَند ساینس''' که به اختصار «'''CISCI'''» نامیده می‌شود، یک پروژهٔ آموزشی اروپایی است که توسط فیزیک‌دان اتریشی «هاینتس اوبرهامر» پایه‌گذاری شد و توسط [[کمیسیون اروپا]] حمایتِ مالی می‌شود<ref>''Xplora gateway: [http://www.xplora.org/ww/en/pub/xplora/nucleus_home.htm Nucleus cluster]''</ref> و به عنوان یک پروژه درخشان از آن تقدیر شده است.<ref>''European Commission: [http://ec.europa.eu/research/star/index_en.cfm?p=06_main Star Projects]''</ref> در این پروژه، وقایع یا مسائل [[علم|علمی]] و [[شبه‌علم|شبه‌علمی]] ، توسط فیلم‌های عامه‌پسند و ساده، به هشت زبان اروپایی تشریح می‌شود. با این روش آموزش علم با شاگردان آسان‌تر خواهد بود و آنها علاقهٔ بیشتری به یادگیری علم خواهند داشت و خود را بیش از پیش با آن درگیر می‌کنند. محتوای آموزشی به‌طور مداوم توسط دانشمندان و آموزگاران تهیه و ارائه می‌شود و ناظران و ویراستارانی با هماهنگی با [[دانشگاه صنعتی وین]]، بر کیفیت محتوای آن نظارت دارند. == کتاب‌شناسی == {{چپ‌چین}}* H. Oberhummer: ''Cinema and Science (CISCI) – A New Innovative On-Line Educational Environment''. In Proceedings of the EDEN 2006 Annual Conference, Vienna, Austria, 2006, p.&nbsp;154-159 {{پایان چپ‌چین}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:بانک‌های اطلاعاتی برخط فیلم‌ها]] [[رده:وبگاه‌های فیلم]] 84qytidivr2vmlcd455szsxjixywaly 0 3977430 42127631 36453836 2025-06-18T19:46:39Z Tisfoon 107851 منبع 42127631 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = آنائیس گرانوفسکی | image = | imagesize = | caption = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1973|05|14|mf=y}} | birth_place = [[تورنتو]]، [[کانادا]] | death_date = | death_place = | othername = | occupation = [[هنرپیشه]]، [[کارگردان فیلم]]، [[فیلم‌نامه‌نویس]]، [[تهیه‌کننده]] | years_active = ۱۹۸۲–اکنون | spouse = | domesticpartner = | website = | nationality ={{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی }} '''آنائیس گرانوفسکی''' ({{lang-en|Anais Granofsky}}؛ زادهٔ {{birth date|1973|05|14|mf=y}}) [[بازیگر]]، [[کارگردان فیلم]]، [[فیلم‌نامه‌نویس]] و [[تهیه‌کننده فیلم]] اهل کانادا است.<ref name=TL>{{cite web|last1=Granofsky|first1=Anais|title=Between Two Worlds|url=https://torontolife.com/life/mom-welfare-dad-hippie-grandparents-two-richest-people-toronto/|website=Toronto Life|date=22 May 2018|accessdate=30 Mar 2025}}</ref> از فیلم‌های معروف او می‌توان به بازی در فیلم ''[[فریب‌خورده (فیلم ۱۹۹۱)|فریب‌خورده]]'' و ''[[دگراسی: نسل بعدی]]''<ref name=post>{{cite web|title=The Stars of Degrassi: Where are they now?|url=http://news.nationalpost.com/arts/the-stars-of-degrassi-where-are-they-now|website=National Post|accessdate=12 December 2016}}</ref> اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|335200}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گرانوفسکی، آنائیس}} [[رده:آفریقایی-آمریکایی‌تبارهای اهل کانادا]] [[رده:آمریکایی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:افراد آفریقایی-آمریکایی سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد کانادایی آفریقایی‌تبار]] [[رده:بازیگران زن آفریقایی‌تبار اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران زن اهل اوهایو]] [[رده:بازیگران زن اهل تورنتو]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل کانادا]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل کانادا]] [[رده:بازیگران زن کودک اهل کانادا]] [[رده:بازیگران زن یهودی اهل کانادا]] [[رده:تهیه‌کنندگان فیلم اهل کانادا]] [[رده:تهیه‌کنندگان فیلم زن اهل کانادا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۳ (میلادی)]] [[رده:زنان سده ۲۰ (میلادی) آفریقایی‌تبار اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل کانادا]] [[رده:فیلم‌نامه‌نویسان زن اهل کانادا]] [[رده:کارگردانان تلویزیونی اهل کانادا]] [[رده:کارگردانان زن تلویزیونی]] [[رده:کارگردانان زن فیلم اهل کانادا]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل اوهایو]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل تورنتو]] [[رده:کانادایی‌های روس-یهودی‌تبار]] [[رده:کانادایی‌های رومانیایی-یهودی‌تبار]] [[رده:نویسندگان اهل اسپرینگفیلد، اوهایو]] [[رده:نویسندگان اهل تورنتو]] [[رده:یهودیان آمریکایی-آفریقایی]] b1saq94tzfhn49wva2gzopbbc0zb9ns 0 3978870 42127632 39090901 2025-06-18T19:46:53Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127632 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name =ناین کوئینز | image = 9reinasposter.jpg | alt = | caption =پوستر اکران سینمایی | film name = | director = [[فابیان بیلینسکی]] | producer = سیسیلیا بوسی{{سخ}}پابلو بوسی | writer = فابیان بیلینسکی | screenplay = | story = | based on = | starring = [[ریکاردو دارین]]{{سخ}}[[گاستون پائولس]]{{سخ}}[[لتیسیا بردیسه]]{{سخ}}[[توماس فونسی]]{{سخ}}[[گراسیه‌لا تننبائوم]]{{سخ}}[[اسکار نونی‌یس]]{{سخ}}[[خوزه ایگناسیو آبادال]]{{سخ}}[[آلخاندرو آوادا]]{{سخ}}آنتونیو اوگو{{سخ}}[[السا برنگر]]{{سخ}}[[کلادیو ریسی]]{{سخ}}[[رلی سرانو]]{{سخ}}[[گابو کره‌آ]]{{سخ}}[[سلیا خوآرس]]{{سخ}}ریکاردو دیاز مورِله | narrator = | music = [[سسار لرنر]] | cinematography = مارسلو کامورینو | editing = سرخیو ثوتولا | studio = | distributor = [[استودیو سینمایی والت دیزنی]] | released = {{Film date|۲۰۰۰|۸|۳۱|آرژانتین}} | runtime = ۱۱۴ دقیقه | country = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} [[آرژانتین]] | language = [[زبان اسپانیایی|اسپانیولی]] | budget = $۱٫۳۰۰٫۰۰۰<ref>[http://edant.clarin.com/diario/۲۰۰۲/۰۴/۱۰/s-370685.htm Presented as a metaphor of Argentina, "Nine Queens" is released in New York]{{پیوند مرده}} ''[[گروه کلارین|Clarín Group]]''، ۱۰-۰۴-۲۰۰۲ {{es}}</ref> | gross = $۱۲٬۴۱۳٬۸۸۸<ref>[http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=ninequeens.htm ''Nine Queens''] [[باکس آفیس موجو|Box Office Mojo]]</ref>}} '''''ناین کوئینز''''' ({{lang-en|'''Nine Queens'''}}؛ {{lang-es|'''Nueve Reinas'''}}) یک [[فیلم درام]] در سبک [[فیلم جنایی|جنایی]]، [[فیلم سرقت|سرقت]] به کارگردانی [[فابیان بیلینسکی]] است که در سال ۲۰۰۰ منتشر شد. از بازیگران آن می‌توان به [[ریکاردو دارین]] اشاره کرد. این فیلم نامزد دریافت ۲۸ جایزهٔ مختلف بود که ۲۱ جایزه را از آنِ خود کرد و امروزه یک فیلم کلاسیک در سینمای آرژانتین محسوب می‌شود. «ناین کوئینز» نام یک قطعه تمبر بسیار نایاب است که موضوعِ این فیلم است و داستان حول تلاش دو خلاف کار خیابانی برای بدست اوردن این تمبر می گذرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title| 0247586|title=ناین کوئینز}} * {{mojo title|id=ninequeens|title=ناین کوئینز}} * [http://www.cinenacional.com/peliculas/index.php?pelicula=2266 ''Nueve reinas''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110612125129/http://www.cinenacional.com/peliculas/index.php?pelicula=2266 |date=۱۲ ژوئن ۲۰۱۱ }} در وبگاه [[cinenacional.com]] {{sp icon}} {{فیلم-خرد}} [[رده:فیلم‌ها به زبان اسپانیایی]] [[رده:فیلم‌های ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های آرژانتینی]] [[رده:فیلم‌های جنایی-درام ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های جنایی-درام دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درباره کلاهبرداری به وسیله جلب اطمینان]] [[رده:فیلم‌های سرقت دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های سرقت]] [[رده:فیلم‌های فیلم‌برداری‌شده در بوئنوس آیرس]] [[رده:فیلم‌های مستقل آرژانتین]] [[رده:فیلم‌های معمایی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در بوئنوس آیرس]] [[رده:فیلم‌های اسپانیایی‌زبان دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های توزیع شده توسط دیزنی]] qen2u2xohmbzvg11hb0myj9adcam1rz 0 3979049 42127633 27799244 2025-06-18T19:47:38Z Tisfoon 107851 منبع 42127633 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = اسکار نونی‌یس | image = | birth_date = ۱۹۲۹ میلادی | birth_place = | death_date = {{Death date|2012|02|09}} | death_place = | nationality = آرژانتینی }} '''اسکار نونی‌یس''' ({{lang-es|Oscar Núñez}}؛ ۱۹۲۹ – {{death date|2012|02|09}}) بازیگر [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] بود. <ref name=bah>{{cite news|title=Argentine actor Oscar Núñez dies aged 83 |url=http://www.buenosairesherald.com/article/92318/argentine-actor-oscar-n%C3%BA%C3%B1ez-dies-aged-83 |work=[[Buenos Aires Herald]] |date=2012-02-09 |access-date=2012-03-05}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان ''[[ناین کوئینز]]'' و ''[[مادربزرگ (فیلم ۱۹۷۹)|مادربزرگ]]'' را نام برد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0639287}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد تئاتر اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در گورستان لا چاکاریتا]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۲ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۲۹ (میلادی)]] di16c8ir08qdwmruffeg675e7kqb2wk 0 3979054 42127634 33973216 2025-06-18T19:49:03Z Tisfoon 107851 منبع 42127634 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = آلخاندرو آوادا | image = Alejandro_Awada.png | caption = | birthname = | birth_date = {{Birth date and age|1961|12|7}} | birth_place = [[وییا بایستر]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | othername = | yearsactive = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''آلخاندرو آوادا''' ({{lang-es|Alejandro Awada}}؛ زادهٔ {{birth date|1961|12|7}}) [[بازیگر]] [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] سینما و تلویزیون است که تباری لبنانی-سوری دارد.<ref>{{cite web|url=http://www.perfil.com/contenidos/2007/01/11/noticia_0046.html|title=Alejandro Awada|date=11 January 2007|publisher=Perfil|language=es|access-date=20 July 2013|archive-date=10 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150710074133/http://www.perfil.com/contenidos/2007/01/11/noticia_0046.html|url-status=dead}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان ''[[بار (فیلم)|بار]]''، ''[[ناین کوئینز]]''، ''[[فرار (فیلم ۲۰۰۱)|فرار]]''، ''[[اوهام (فیلم)|اوهام]]'' و ''[[فرانسیس: برایم دعا کن]]'' را نام برد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0043389}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آوادا، آلخاندرو}} [[رده:افراد آرژانتینی سوری‌تبار]] [[رده:افراد آرژانتینی عرب‌تبار]] [[رده:افراد آرژانتینی لبنانی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی سن مارتین، بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] frxzdvys2yylfanleg4drxauutho7fd 0 3979059 42127636 33033784 2025-06-18T19:54:52Z Tisfoon 107851 منبع 42127636 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = سلیا خوآرِس | image = Celia Juárez.jpg | caption = | birthname = | birth_date = ۱۹۱۸ میلادی | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = {{death date|۲۰۱۱|۷|۱۲}} | death_place =[[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | othername = | yearsactive = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''سلیا خوآرِس''' ({{lang-es|Celia Juárez}}؛ زادهٔ ۱۹۱۸ – درگذشت ۱۲ ژوئیه ۲۰۱۱) هنرپیشه برجستهٔ سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون اهل [[آرژانتین]] بود. در سال ۱۹۴۶، در زمان دولت [[خوآن پرون]]، او به فهرست گروه بازیگران دموکرات پیوست که هیئت مدیره آن متشکل از پابلو راچیوپی، لیدیا لامایسون، پاسکوال ناکاراتی، [[آلبرتو بارسل]] و دومینگو مانیا بود.<ref>{{cite book |last=López |first=Marcela |title=Quiera el pueblo votar |year=2007 |publisher=Del Nuevo Extremo |location=Buenos Aires |isbn=978-987-609-056-8 |language=Spanish |access-date=2013-10-26}}</ref><ref>{{cite web |title=Recuerdos de la radio |url=http://www.lanacion.com.ar/1362652-recuerdos-de-la-radio |website=La Nación |publisher=La Nación |location=Argentina |date=2011-03-12 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان ''[[ناین کوئینز]]'' را نام برد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0431765}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خوآرس، سلیا}} [[رده:اهالی بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران رادیو اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران زن اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۱۸ (میلادی)]] pxw6ft3xxhko786v33mzlchqt7wghas 0 3979063 42127638 27799354 2025-06-18T19:57:15Z Tisfoon 107851 منبع 42127638 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = رُلی سرانو | image = RolySerranocropped.jpg | caption = | birth_name = رولاندو سرانو | birth_date = {{تولد و سن|۱۹۵۵|۴|۸}} | birth_place = گواچیپاس، [[ایالت سالتا]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | other_names = | education = | alma_mater = | occupation = | years_active = | residence = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''رُلی سرانو''' ({{lang-es|Roly Serrano}}؛ زادهٔ {{تولد|۱۹۵۵|۴|۸}}) هنرپیشه سینما، تئاتر و تلویزیون [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] است.<ref name=Buscar_Datos>{{cite web |title=Ficha de Rolando Serrano |url=http://buscardatos.com/personas.php?nombre=Serrano%20Rolando&cuit=20-11592127-5 |website=Buscar Datos |publisher=Buscar Datos |language=Spanish |url-status=live |access-date=2025-06-18 |quote=En el padrón electoral argentino}}</ref><ref name=clarin>{{cite web |title=Roly Serrano: “Crecí a fuerza de angustias, golpes y dolores” |url=http://www.clarin.com/diario/2008/04/05/espectaculos/c-01643923.htm |website=Clarín |publisher=Clarín |location=Argentina |date=2008-04-05 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0785612}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:سرانو، رلی}} [[رده:اهالی استان سالتا]] [[رده:بازیگران تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۵۵ (میلادی)]] [[رده:افراد زنده]] 3odsugk0sh3ycmqtovgliz6px8mhmen 0 3979066 42127639 41092110 2025-06-18T19:58:04Z Tisfoon 107851 42127639 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = کلادیو ریسی | image = Claudio Rissi en 2015 (cropped).jpg | caption = ریسی در ۲۰۱۵ | birth_name = | birth_date = {{تولد|۱۹۵۶|۵|۲۲}} | birth_place = [[مونته گرانده]]، [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = {{death date and age|2024|2|2|1956|5|22}}<ref>{{cite news |last=Andisco|first=Pablo|date=2 February 2024|title=Murió el actor Claudio Rissi, protagonista de El Marginal|trans-title= |url=https://www.infobae.com/teleshow/2024/02/02/murio-el-actor-claudio-rissi-protagonista-de-el-marginal/|language=Spanish|work=[[Infobae]]|location= |access-date=2 February 2024}}</ref> | death_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | other_names = | education = | alma_mater = | occupation = | years_active = | residence = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم|آرژانتین}} }} '''کلادیو ریسی''' (به {{lang-es|Claudio Rissi}}؛ {{تولد|۱۹۵۶|۵|۲۲}} – ۲ فوریهٔ ۲۰۲۴) [[بازیگر]] و [[کارگردان]] اهل [[آرژانتین]] بود.<ref>{{cite news |last= |first= |date=2 February 2024|title=Murió el actor Claudio Rissi: el famoso Borges de la serie "El Marginal" tenía 67 años|trans-title= |url=https://www.clarin.com/espectaculos/murio-actor-claudio-rissi_0_qKkfJ2V3KW.html|language=Spanish|work=[[Clarín (Argentine newspaper)|Clarín]]|location= |access-date=2 February 2024}}</ref> از جمله فیلم‌هایی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است، می‌توان ''[[ناین کوئینز]]'' را نام برد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0728373}} {{بازیگر-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ریسی، کلادیو}} [[رده:افراد آرژانتینی ایتالیایی‌تبار]] [[رده:بازیگران اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۴۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۵۶ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۴ (میلادی)]] [[رده:کارگردانان اهل آرژانتین]] [[رده:کارگردانان تئاتر اهل آرژانتین]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان در آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد اهل بوئنوس آیرس]] mdgkbbivgzvqazv5vcfatgej80fb3um 0 3979070 42127640 32575429 2025-06-18T19:59:47Z Tisfoon 107851 منبع 42127640 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = السا برنگر | image = | caption = | birthname = | birth_date = {{تولد|۱۹۳۲|۸|۳}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۰۶|۴|۳۰|۱۹۳۲|۸|۳}} | death_place =[[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | othername = | yearsactive = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''السا برنگر''' ({{lang-es|Elsa Berenguer}}؛ زادهٔ ۱۹۳۲ – درگذشت ۳۰ آوریل ۲۰۰۶) [[هنرپیشه]] سینما، تئاتر، رادیو و تلویزیون اهل [[آرژانتین]] بود.<ref>{{cite web |title=Un papel hecho a medida de Roly Serrano |url=http://www.lanacion.com.ar/nota.asp?nota_id=802036 |website=La Nación |publisher=La Nación |location=Argentina |date=2006-05-01 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite web |title=Roly Serrano: “El amor me salvó la vida” |url=http://www.clarin.com/diario/2006/05/01/um/m-01187448.htm |website=Clarín |publisher=Clarín |location=Argentina |date=2006-05-01 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite web |title=Entrevista con Roly Serrano |url=https://web.archive.org/web/20060518182549/http://www.elcine.ws/sitio/content/view/223/49/ |website=ElCine.ws |publisher=ElCine.ws |archive-url=https://web.archive.org/web/20060518182549/http://www.elcine.ws/sitio/content/view/223/49/ |archive-date=2006-05-18 |url-status=dead |access-date=2025-06-18 |language=Spanish}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0073522}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:برنگر، السا}} [[رده:اهالی بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۳۲ (میلادی)]] eof8swinr000sojemlkztloz2wijvbk 0 3979076 42127642 41191058 2025-06-18T20:01:17Z Tisfoon 107851 منبع 42127642 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = خوزه ایگناسیو آبادال | image = | caption = | birthname = | birth_date = | birth_place = [[بارسلون]]، [[اسپانیا]] | death_date = ۳ مه ۲۰۱۰ | death_place = | othername = | yearsactive = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|اسپانیا}} اسپانیایی }} '''خوزه ایگناسیو آبادال''' ({{lang-es|José Ignacio Abadal}}؛{{رچ}} درگذشته در ۳ مه ۲۰۱۰) [[بازیگر]] اهل [[اسپانیا]] بود. از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[تیشه‌ای برای ماه عسل]]''، ''[[ناین کوئینز]]'' و ''[[بیست گام تا مرگ]]'' اشاره کرد.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=-yr1zlIKIyYC&pg=PA140 |title=Diccionari de llargmetratges: el cinema a Catalunya durant la Segona República, la Guerra Civil i el franquisme (1930-1975) |first=Àngel |last=Comas |publisher=Cossetània Edicions |year=2005 |page=140 |isbn=9788497910965}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=u4z_oYEq2nEC&pg=PA166 |title=Joan Bosch: el cine i la vida |first=Àngel |last=Comas |publisher=Cossetània Edicions |year=2006 |page=166 |isbn=9788497911801}}</ref><ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=aTX2mv0uX7UC&pg=PA371 |title=Western Movies: A Guide to 5,105 Feature Films |edition=2nd |first=Michael R. |last=Pitts |publisher=[[McFarland Publishing]] |date=28 November 2012 |page=371 |isbn=9780786463725}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.planocritico.com/critica-nove-rainhas/ |title=Crítica {{!}} Nove Rainhas |first=Rodrigo |last=Pereira |date=18 July 2018 |access-date=6 August 2019 |work=Plano Crítico |language=ca}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0007607}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آبادال، خوزه ایگناسیو}} [[رده:اهالی اسپانیا]] [[رده:بازیگران تئاتر]] [[رده:بازیگران تئاتر مرد اهل کاتالونیا]] [[رده:بازیگران فیلم]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل کاتالونیا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم‌های وسترن اسپاگتی]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:صداپیشگان مرد اهل اسپانیا]] 1zezoilso0gn6fxdoq069yyk9nghtsk 0 3979081 42127643 33956774 2025-06-18T20:03:42Z Tisfoon 107851 منبع 42127643 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = گراسیه‌لا تننبائوم | image = | caption = | birthname = | birth_date = ۱۹۵۸ میلادی | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | othername = | yearsactive = | spouse = | homepage = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''گراسیه‌لا تننبائوم''' ({{lang-es|Graciela Tenenbaum}}؛ زادهٔ ۱۹۵۸ میلادی) [[بازیگر]] سینما و تلویزیون اهل [[آرژانتین]] بود.<ref name="LN">{{cite web |title=Personaje. ¿Quién es Graciela Tenenbaum, la “madre castradora” que hace desternillar de risa en el escenario? |url=https://www.lanacion.com.ar/espectaculos/personaje-quien-es-graciela-tenenbaum-la-madre-castradora-que-hace-desternillar-de-risa-en-el-nid27012023/ |website=La Nación |publisher=La Nación |location=Argentina |date=2023-01-27 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2023-02-10}}</ref><ref name="tn">{{cite web |title=La historia de Graciela Tenenbaum, la repartidora de expensas que soñaba con ser actriz |url=https://tn.com.ar/show/famosos/2022/03/13/la-historia-de-graciela-tenenbaum-la-repartidora-de-expensas-que-sonaba-con-ser-actriz/ |website=TN - Todo Noticias |publisher=Grupo Clarín |location=Argentina |date=2022-03-13 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2023-02-10}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' و ''[[همان عشق، همان باران]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0073522}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:تننبائوم، گراسیه‌لا}} [[رده:اهالی بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۵۸ (میلادی)]] [[رده:زنان]] n9y98uu2x8kydmgrten9du337108bd7 0 3979084 42127644 38901612 2025-06-18T20:04:52Z Tisfoon 107851 منبع 42127644 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = توماس فونسی | image =File:Tomás Fonzi.jpg | birth_date = {{birth date and age|1981|08|24}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | spouse = لتیسیا لومباردی (ازدواج: ۲۰۲۲)<ref>{{Cite web |title=Tomás Fonzi: "Se redujo mucho el volumen de trabajo" |trans-title=Tomás Fonzi: “The workload has been greatly reduced” |url=https://www.msn.com/es-ar/noticias/argentina/tom%C3%A1s-fonzi-se-redujo-mucho-el-volumen-de-trabajo/ar-BB1mzlPA |access-date=2024-11-02 |language=es}}</ref> | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''توماس فونسی''' ({{lang-es|Tomás Fonzi}}؛ {{رچ}} {{IPA-es|toˈmas ˈfonsi}}؛ زادهٔ {{death date|1981|08|24}}) [[بازیگر]] [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] است. از فیلم‌ها یا سریال‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان ''[[دانش‌آموختگان]]''، ''[[ناین کوئینز]]'' و ''[[کلبه دریا]]'' را نام برد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0285136}} * {{cinenacional name|id=11335|name=توماس فونسی}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:فونسی، توماس}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۸۱ (میلادی)]] [[رده:بازیگران مرد اهل بوئنوس آیرس]] joxwtmi6m1fugao1nfrdkjqx9me5p62 0 3979087 42127645 41274641 2025-06-18T20:05:41Z Tisfoon 107851 منبع 42127645 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = دولورس فونسی | image = Dolores_Fonzi_at_PAULINA.jpg | caption = فونسی در مراسم نمایش فیلم ''[[پائولینا (فیلم)|پائولینا]]'' در [[جشنواره بین‌المللی فیلم میامی]] | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1978|07|19}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | occupation = [[بازیگر]] | years_active = ۱۹۹۶ - اکنون | partner = [[گائل گارسیا برنال]] (۲۰۰۸–۲۰۱۴) | children = ۲ | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''دولورس فونسی''' ({{lang-en|Dolores Fonzi}}؛ {{رچ}} {{IPA-es|doˈloɾes ˈfonsi}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1978|07|19}}) [[بازیگر]] اهل آرژانتین است.<ref>{{Cite web|url=https://translate.google.com/translate?u=http%3A%2F%2Fwww.parati.com.ar%2Fnota.php%3FID%3D8444&langpair=es%7Cen&hl=en&safe=off&ie=UTF-8&oe=UTF-8&prev=%2Flanguage_tools|title = Google Translate}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://translate.google.com/translate?u=http%3A%2F%2Fwww.caras.uol.com.ar%2Fedicion_1281%2Fnota_01.htm&langpair=es%7Cen&hl=en&safe=off&ie=UTF-8&oe=UTF-8&prev=%2Flanguage_tools|title = Google Translate}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lanacion.com.ar/espectaculos/personajes/dolores-fonzi-su-debut-como-directora-en-blondi-la-plaza-que-eligio-para-filmar-en-la-que-jugaban-nid28052023/|website=[[La Nación]]|date=28 May 2023|first=Natalia|last=Trzenko|title=Dolores Fonzi: su debut como directora en Blondi, la plaza que eligió para filmar en la que jugaban sus hijos y el elogio de Santiago Mitre, su pareja}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[برف سیاه (فیلم ۲۰۱۷)|برف سیاه]]''، ''[[قعر دریا]]''، ''[[دانش‌آموختگان]]''، ''[[اجلاس سران]]''، ''[[اوهام (فیلم)|اوهام]]''، ''[[پائولینا (فیلم)|پائولینا]]''، ''[[زنان قاتل]]'' و ''[[ترومن (فیلم ۲۰۱۵)|ترومن]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0285135}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:فونسی، دولورس}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران زن اهل بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۷۸ (میلادی)]] rqlyotgwjfd01pampwxofph4xtnz63i 0 3979091 42127647 33938332 2025-06-18T20:07:25Z Tisfoon 107851 منبع 42127647 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = لتیسیا بردیسه | image = Leticia Brédice (cropped).jpg | imagesize = | caption = | birth_name = لتیثیا مارثلا بردیسه | birth_date = {{Birth date and age|1975|07|26}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | othername = | years_active = | spouse = | website = | notable role = | academyawards = | emmyawards = | tonyawards = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''لتیسیا برِدیسه''' ({{lang-es|Leticia Brédice}}؛ زادهٔ {{Birth date|1975|07|26}})<ref>{{cite web |title=Perfil de Leticia Brédice en Konex |url=http://www.fundacionkonex.org/b2255-leticia-bredice |website=Fundación Konex |publisher=Fundación Konex |language=Spanish |url-status=live |access-date=2017-07-28}}</ref> [[بازیگر]] اهل [[آرژانتین]] است. از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[دانش‌آموختگان]]''، ''[[ناین کوئینز]]''، ''[[فرانسیس: برایم دعا کن]]''، ''[[زنان قاتل]]'' و ''[[تترو]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|id=0117580|name=لتیسیا بردیسه}} * {{cinenacional name|id=11353|name=لتیسیا بردیسه}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران زن اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] obeh6n6fv0fe3c8a91sgt2ush24fgc0 0 3979092 42127648 39017033 2025-06-18T20:10:24Z Tisfoon 107851 منبع 42127648 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = گاستون پائولس | image = Camara_Diputados_de_Chile_(10995516304).jpg | birth_date = {{birth date and age|1972|01|17}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''گاستون پائولس''' ({{lang-es|Gastón Pauls}}؛ زادهٔ {{death date|1972|01|17}}) [[هنرپیشه]] اهل [[آرژانتین]] است. از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[چه (فیلم)|چه]]''، ''[[ناین کوئینز]]'' و [[متبارک با آتش]] اشاره کرد. گاستون در سریال تلویزیونی نوجوانانه ''مونتانا روسا'' با [[نانسی دوپلائا]] آشنا شد و به مدت دو سال با او رابطه داشت. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴، پاولز با بازیگر آرژانتینی دیگر، [[آگوستینا چری]]<ref>{{cite web |url=http://www.sitiosargentina.com.ar/notas/2008/julio/agustina-cherry-embarazada.htm |title=Agustina Cherri Embarazada |work=SitiosArgentina |date=July 2008 |accessdate=August 20, 2011 |language=es}}</ref> در رابطه بود که از او دو فرزند به نام‌های مونا (۲۰۰۹) و نیلو (۲۰۱۱) دارد. او گیاهخوار است.<ref name="cherri">{{cite web|url=http://tn.com.ar/show/basicas/la-dieta-de-los-hijos-de-agustina-cherri-en-mi-hogar-no-hay-gaseosas-dulces-ni-lacteos_441927|title=La dieta de los hijos de Agustina Cherri: "En mi hogar no hay gaseosas, dulces, ni lácteos"|language=es|date=January 26, 2014|accessdate=June 20, 2016|publisher=[[Todo Noticias]]}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0667282}} * {{cinenacional name|id=۱۱۱۱۵|name=گاستون پائولس}} {{es icon}}. {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:افراد آرژانتینی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران مرد آلمانی‌تبار]] [[رده:بازیگران مرد اهل بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:هواداران زمین تخت]] malcwztgwx2rsv5basjfc88vxate36l 42127649 42127648 2025-06-18T20:10:56Z Tisfoon 107851 پائولس 42127649 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = گاستون پائولس | image = Gastón Pauls (10995516304) (cropped).jpg | birth_date = {{birth date and age|1972|01|17}} | birth_place = [[بوئنوس آیرس]]، [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''گاستون پائولس''' ({{lang-es|Gastón Pauls}}؛ زادهٔ {{death date|1972|01|17}}) [[هنرپیشه]] اهل [[آرژانتین]] است. از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[چه (فیلم)|چه]]''، ''[[ناین کوئینز]]'' و [[متبارک با آتش]] اشاره کرد. گاستون در سریال تلویزیونی نوجوانانه ''مونتانا روسا'' با [[نانسی دوپلائا]] آشنا شد و به مدت دو سال با او رابطه داشت. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴، پائولس با بازیگر آرژانتینی دیگر، [[آگوستینا چری]]<ref>{{cite web |url=http://www.sitiosargentina.com.ar/notas/2008/julio/agustina-cherry-embarazada.htm |title=Agustina Cherri Embarazada |work=SitiosArgentina |date=July 2008 |accessdate=August 20, 2011 |language=es}}</ref> در رابطه بود که از او دو فرزند به نام‌های مونا (۲۰۰۹) و نیلو (۲۰۱۱) دارد. او گیاهخوار است.<ref name="cherri">{{cite web|url=http://tn.com.ar/show/basicas/la-dieta-de-los-hijos-de-agustina-cherri-en-mi-hogar-no-hay-gaseosas-dulces-ni-lacteos_441927|title=La dieta de los hijos de Agustina Cherri: "En mi hogar no hay gaseosas, dulces, ni lácteos"|language=es|date=January 26, 2014|accessdate=June 20, 2016|publisher=[[Todo Noticias]]}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0667282}} * {{cinenacional name|id=۱۱۱۱۵|name=گاستون پائولس}} {{es icon}}. {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:افراد آرژانتینی آلمانی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران مرد آلمانی‌تبار]] [[رده:بازیگران مرد اهل بوئنوس آیرس]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:هواداران زمین تخت]] 2fuvn4udy3su8p5au1j5oewqcucr1is 0 3979096 42127708 33944198 2025-06-18T21:13:25Z Tisfoon 107851 منبع 42127708 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = سسار لِرنر | image = | image_size = | landscape = | alt = | caption = | birth_name = | native_name = | native_name_lang = | alias = | background = non_performing_personnel | birth_date = | birth_place = [[آرژانتین]] | origin = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی | death_date = | death_place = | genre = [[موسیقی فیلم]]، [[تانگو]]، [[جاز]] | occupation = [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] | instrument = | years_active = | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''سِسار لِرنر''' ({{lang-es|César Lerner}}) [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] است.<ref>{{cite web |title=Lerner Moguilevsky Dúo |url=http://www.klezmershack.com/contacts/klezbands_l.html |website=KlezmerShack |publisher=KlezmerShack |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite web |title=Promotional material – Lerner Moguilevsky |url=http://goldenland.com/band/lerner-moguilevsky/ |website=Golden Land Concerts & Connections |publisher=Golden Land Concerts & Connections, Inc. |location=New York |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' و ''[[سیگنال (فیلم ۲۰۰۷)|سیگنال]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0503597}} * {{cinenacional name|id=12146|name=سِسار لِرنر}} {{es icon}}. {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{آهنگساز-خرد}} [[رده:آهنگسازان فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد آرژانتینی یهودی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:یهودیان اهل آرژانتین]] 7t1iiixi68mxmngqc1rlt74xi0l41og 0 3979098 42127709 27799368 2025-06-18T21:15:13Z Tisfoon 107851 منبع 42127709 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = گابو کُره‌آ | image = | birth_name = گابریل کُره‌آ | birth_date = | birth_place = [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | yearsactive = تئاتر: ۱۹۸۶{{سخ}}سینما: ۱۹۹۴{{سخ}}تلویزیون: ۱۹۹۷ | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''گابو کُره‌آ''' ({{lang-es|Gabo Correa}}) هنرپیشه [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] است.<ref>{{cite web |title=Diminutivos y sobrenombres |url=http://www.lanacion.com.ar/520128-diminutivos-y-sobrenombres |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2003-08-18 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Adrián Suar vuelve al primer plano con un personaje policial |url=http://www.lanacion.com.ar/320917-adrian-suar-vuelve-al-primer-plano-con-un-personaje-policial |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2001-07-19 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Una muñeca que renace con fuerza |url=http://www.lanacion.com.ar/57864-una-muneca-que-renace-con-fuerza |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2011-03-29 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Dos miradas de la misma obra |url=http://www.lanacion.com.ar/657742-dos-miradas-de-la-misma-obra |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2004-11-27 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0180767}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کره‌آ، گابو}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:بازیگران اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:سال زادروز نامشخص]] 3cxwg9910zg67zaypqxasw0e2wgt84w 42127711 42127709 2025-06-18T21:16:52Z Tisfoon 107851 Gabo Corre, Fabio Aste y Mirta Wons en "Sala de espera" - Nuestro Teatro.jpg 42127711 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = گابو کُره‌آ | image =Gabo Corre, Fabio Aste y Mirta Wons en "Sala de espera" - Nuestro Teatro.jpg | birth_name = گابریل کُره‌آ | birth_date = | birth_place = [[آرژانتین]] | death_date = | death_place = | yearsactive = تئاتر: ۱۹۸۶{{سخ}}سینما: ۱۹۹۴{{سخ}}تلویزیون: ۱۹۹۷ | nationality = {{پرچم‌ها|آرژانتین}} آرژانتینی }} '''گابو کُره‌آ''' ({{lang-es|Gabo Correa}}) هنرپیشه [[آرژانتینی‌ها|آرژانتینی]] است.<ref>{{cite web |title=Diminutivos y sobrenombres |url=http://www.lanacion.com.ar/520128-diminutivos-y-sobrenombres |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2003-08-18 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Adrián Suar vuelve al primer plano con un personaje policial |url=http://www.lanacion.com.ar/320917-adrian-suar-vuelve-al-primer-plano-con-un-personaje-policial |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2001-07-19 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Una muñeca que renace con fuerza |url=http://www.lanacion.com.ar/57864-una-muneca-que-renace-con-fuerza |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2011-03-29 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref><ref>{{cite web |title=Dos miradas de la misma obra |url=http://www.lanacion.com.ar/657742-dos-miradas-de-la-misma-obra |website=La Nación |publisher=Diario La Nación |date=2004-11-27 |language=Spanish |url-status=live |access-date=2011-09-29}}</ref> از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناین کوئینز]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0180767}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کره‌آ، گابو}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:بازیگران اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل آرژانتین]] [[رده:سال زادروز نامشخص]] 5l6hp6rew1v087gsfedvli7hcwa7kq4 0 3979101 42127710 33598688 2025-06-18T21:16:19Z Tisfoon 107851 منبع 42127710 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ژان دل | image = Jean_Dell_Cannes_2014.jpg | caption = ژان دل در [[جشنواره فیلم کن ۲۰۱۴]] | birth_date = {{birth date and age|1961|03|17|df=yes}} | birth_place = [[سن-اتین]]، [[فرانسه]] | occupation = [[هنرپیشه]]، [[نویسنده]] | years_active = ۱۹۸۷—اکنون | spouse = کریستیان بوپ | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''ژان دل''' ({{lang-fr|Jean Dell}}؛ زادهٔ {{birth date|1961|03|17|df=yes}}) [[بازیگر]] و [[نویسنده]] اهل [[فرانسه]] است.<ref>{{Cite web|url=http://www.leparisien.fr/espace-premium/culture-loisirs/l-autorite-ca-le-connait-09-03-2015-4586463.php|title = L'Autorité, ça le connaît|date = 9 March 2015}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[ساکت باش]]''، ''[[چه کسی بامبی را کشت؟ (فیلم ۲۰۰۳)|چه کسی بامبی را کشت؟]]'' و ''[[ناپلئون (مینی‌سریال)|ناپلئون]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0217324}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دل، ژان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی سن-اتین]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۶۱ (میلادی)]] [[رده:نویسندگان مرد اهل فرانسه]] 666gjuqx7so7g3255jvngace954lo33 0 3979103 42127712 29306662 2025-06-18T21:18:00Z Tisfoon 107851 منبع 42127712 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = | caption = | name = ادگار ژیوری | birth_date = {{Birth date and age|1953|8|9|df=yes}} | birth_place = [[سن رافائل، ور]]، [[فرانسه]] | death_date = | death_place = | othername = | occupation = [[هنرپیشه]] | years active = ۱۹۷۴ تا کنون | nationality ={{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''ادگار ژیوری''' ({{lang-fr|Edgar Givry}}؛ زادهٔ {{birth date|1953|8|9|df=yes}}) [[بازیگر]] اهل [[فرانسه]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ناوارو]]''،<ref>{{cite news|url=https://www.linternaute.com/television/serie-tv/1226640-qui-sont-les-doubleurs-des-heros-de-vos-series-preferees/|title=Qui sont les doubleurs des héros de vos séries préférées ?|first=Adrien|last=Léger|work=[[L'Internaute]]|date=24 April 2015|access-date=22 November 2024|language=fr}}</ref> ''[[ساکت باش]]''، ''[[لانه (فیلم ۲۰۰۲)|لانه]]''، ''[[بازی شام]] ''و ''[[کمد (فیلم ۲۰۰۱)|کمد]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|321482}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ژیوری، ادگار}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی سن رافائل، ور]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۵۳ (میلادی)]] 62xjslar9deyw73yxu7vahourry3qtw 0 3979107 42127727 40339242 2025-06-18T22:23:37Z Tisfoon 107851 منبع 42127727 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = تیکی اُلگادو | image = Ticky_Holgado_Cannes.jpg | birth_date = {{birth date|1944|06|24}} | birth_place = [[تولوز]]، [[فرانسه]] | death_date = {{مرگ و سن|۲۰۰۴|۱|۲۲|۱۹۴۴|۶|۲۴}}<ref>Yvan Foucart, Dictionnaire des comédiens français disparus, Mormoiron, Éditions cinéma, 2008, 1185 p. ({{ISBN|978-2-9531-1390-7}})</ref> | death_place = [[پاریس]]، [[فرانسه]] | nationality ={{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''تیکی اُلگادو''' ({{lang-fr|Ticky Holgado}}؛ {{birth date|1944|06|24}} – {{death date|2004|01|22}}) [[بازیگر]] اهل فرانسه بود. او با کارگردان فرانسوی [[ژان-پیر ژونه]] همکاری مستمری داشت.<ref>{{cite web |title=Une mini interview de Ticky Holgado |url=http://www.lesoir.be/archive/recup%3A%252Fune-mini-interview-ticky-holgado_t-19950923-Z0A2AE.html |website=Le Soir |publisher=Le Soir |language=French |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[مردان، زنان: یک راهنمای کاربری]]''، ''[[اورانوس (فیلم)|اورانوس]]، [[سرنوشت شگفت‌انگیز املی پولن]]، [[و هم‌اکنون … خانم‌ها و آقایان]]، [[لومیر و شرکا]]، [[ساکت باش]]، [[شهر کودکان گمشده]]، [[اغذیه‌فروشی (فیلم)|اغذیه‌فروشی]]، [[یکشنبه طولانی نامزدی]]، [[بینوایان (فیلم ۱۹۹۵)|بینوایان]]، [[مایریگ]]، [[قاضی (فیلم ۱۹۸۴)|قاضی]]'' و ''[[بازیگران (فیلم)|بازیگران]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0390458}} * {{Find a Grave|8457247}} {{انبار-رده}} {{بازیگر-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:الگادو، تیکی}} [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل فرانسه]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۰۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان ریه]] [[رده:زادگان ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:مدفونان در پر-لاشز]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان در فرانسه]] h89tk5ingsnpf3zap27hq6gbgfv1qx0 0 3979111 42127728 22947844 2025-06-18T22:25:31Z Tisfoon 107851 منبع 42127728 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = لوران گمِلون | image = Laurent_Gamelon_-_Monte-Carlo_Television_Festival.JPG | caption = لوران گمِلون در پنجاه و دومین دورهٔ [[جشنواره تلویزیونی مونت-کارلو]] | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1960|6|19}} | birth_place = [[بولونی-بیانکور]]، [[فرانسه]] | yearsactive = ۱۹۸۲ تا کنون | occupation = [[هنرپیشه]] | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''لوران گَمِلون''' ({{lang-fr|Laurent Gamelon}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1960|6|19}}) [[بازیگر]] اهل [[فرانسه]] است.<ref>{{cite web |title=Filiations. Sylviane Roche, écrivain, fille de Simone et de Michel |url=https://www.letemps.ch/societe/filiations-sylviane-roche-ecrivain-fille-simone-michel |website=Le Temps |publisher=Le Temps |date=1999-11-06 |language=French |issn=1423-3967 |url-status=live |access-date=2020-05-20}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ساکت باش]]، [[کمد (فیلم ۲۰۰۱)|کمد]]، [[پلیس خفته را بیدار نکن]]، [[بازیگران (فیلم)|بازیگران]]''، ''[[بدل (فیلم ۲۰۰۶)|بدل]]'' و ''[[یک روز در موزه]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0303909}} {{انبار-رده}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گملون، لوران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی بولونی-بیانکور]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد تئاتر اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] c7ypwz1ojnbnu384wwhkai2vsmkbqq4 0 3979121 42127729 34965761 2025-06-18T22:26:40Z Tisfoon 107851 منبع 42127729 wikitext text/x-wiki {{Infobox rugby biography | name = ونسان موسکاتو | image = Vincent_Moscato_01-2009.jpg | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1965|8|28}} | birth_place = | height = {{height|m=۱٫۷۹}} | weight = {{convert|98|kg|stlb|abbr=on}} | ru_currentclub = | ru_position = هوک | ru_amateuryears = ۱۹۸۳–۱۹۸۸{{سخ}}۱۹۸۸–۱۹۹۳{{سخ}}۱۹۹۳–۱۹۹۵ | ru_amateurclubs = اس‌سی گروله{{سخ}}بگل{{سخ}}استاد بوردوله | ru_amupdate = ۲۳ مه ۲۰۱۰ | ru_clubyears = ۱۹۹۵–۱۹۹۶{{سخ}}۱۹۹۶–۱۹۹۹ | ru_proclubs = سی‌آ بریو{{سخ}}استاد فرانسه | ru_clubcaps = | ru_clubpoints = | ru_clubupdate = | ru_nationalteam = تیم ملی راگبی فراسنه | ru_nationalyears = ۱۹۹۱–۱۹۹۲ | ru_nationalcaps = ۴ | ru_nationalpoints = (۰) | ru_ntupdate = | ru_coachclubs = باشگاه پاریس اونیورسیته{{سخ}}ریسینگ مترو پاریس ۹۲ | ru_coachyears = ۱۹۹۹–۲۰۰۱{{سخ}}۲۰۰۱–۲۰۰۲{{سخ}}۲۰۰۳–۲۰۰۴{{سخ}}۲۰۰۶ | ru_coachupdate = | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|فرانسه}} فرانسوی }} '''ونسان موسکاتو''' ({{lang-fr|Vincent Moscato}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1965|8|28}}) ورزشکار راگبی اهل فرانسه است.<ref>{{cite news |url=https://amistade-paris.fr/blog/2020/04/26/pierre-champion-de-france-1998/ |title=Pierre – Champion de France 1998 |publisher=amistade-paris.fr |date=26 April 2020 |accessdate=23 March 2021}}</ref> وی همچنین در تیم ملی راگبی فرانسه بازی کرده است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[آستریکس در بازی‌های المپیک]]''، ''[[کمد (فیلم ۲۰۰۱)|کمد]]'' و ''[[ساکت باش]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|0608295}} {{انبار-رده}} {{افراد-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:موسکاتو، ونسان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان تیم ملی راگبی ۱۵ نفره فرانسه]] [[رده:بازیکنان راگبی ۱۵ نفره اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل فرانسه]] [[رده:زادگان ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:بازیگران مرد تئاتر اهل فرانسه]] [[رده:بازیگران مرد اهل پاریس]] 7cupqpx05iz7kr7xddoh20kc68i43n0 0 3980864 42127731 34684834 2025-06-18T22:28:04Z Tisfoon 107851 منبع 42127731 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = نائومی رایان | image = | birth_date = {{birth date and age|1977|05|24}} | birth_place =[[بورنموث]]، [[انگلستان]] | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''نائومی رایان''' ({{lang-en|Naomi Ryan}}؛ زادهٔ {{birth date|1977|05|24}}) [[بازیگر]] اهل [[انگلستان]] است.<ref>{{cite web |title=Naomi Ryan – Guilt |url=https://abc.com/shows/guilt/cast/naomi-ryan |website=ABC |publisher=American Broadcasting Company |language=English |url-status=live |access-date=2020-04-25}}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[نگهبانان کهکشان (فیلم)|نگهبانان کهکشان]]'' و ''[[دکتر هو]]''<ref>{{Cite web |date=2014-08-05 |title=5 Guardians of the Galaxy stars you didn't know were in Doctor Who |url=https://metro.co.uk/2014/08/05/5-guardians-of-the-galaxy-stars-you-didnt-know-were-in-doctor-who-4820469/ |access-date=2020-04-25 |website=Metro |language=en}}</ref> اشاره نمود. <!-- == بخشی از فیلمشناسی == از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است می‌توان به آثار زیر اشاره کرد. * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () * ''[[]]'' () --> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0751357}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رایان، نائومی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی دورست]] [[رده:بازیگران زن اهل بریتانیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:اهالی بورنموث]] hva0gcmqplig1470q4s25ihov6a4ae1 0 3982132 42127733 31013782 2025-06-18T22:31:19Z Tisfoon 107851 منبع 42127733 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ماراما کورلت | image = | caption = | birth_name = | birth_date = | birth_place = [[والتا]]، [[مالت]] | alma_mater = | occupation = [[هنرپیشه]] | years_active = ۲۰۱۱ - اکنون | known_for = مجموعهٔ تلویزیونی «سندباد» | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|مالت}} مالتی }} '''ماراما کورلت''' ({{lang-en|Marama Corlett}}) [[بازیگر]] اهل [[مالت]] است.<ref>{{cite web|last=Debono |first=James |url=http://www.maltatoday.com.mt/en/magazinedetails/magazine/film/Braving-the-celluloid-seas-Marama-Corlett-20120623 |title=Braving the celluloid seas &#124; Marama Corlett |publisher=Maltatoday.com.mt |date=2012-06-23 |accessdate=2012-11-07}}</ref><ref>{{cite web|url=http://westend.broadwayworld.com/article/THE-CHILDRENS-HOUR-Set-to-End-West-End-Run-May-7-20110405 |title=THE CHILDREN'S HOUR Set to End West End Run May 7 |publisher=Westend.broadwayworld.com |date= |accessdate=2012-11-07}}</ref><ref>{{cite web|url=http://sky1.sky.com/sinbad/marama-corlett-rina |title=Marama Corlett - Rina - Sky1 HD |publisher=Sky1.sky.com |date=2012-07-02 |accessdate=2012-11-07}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cultbox.co.uk/interviews/syndicated/4265-marama-corlett-sinbad-interview |title=Marama Corlett ('Sinbad') interview |publisher=Cultbox.co.uk |date=2012-07-24 |accessdate=2012-11-07}}</ref><ref>{{cite web|url=http://scifipulse.net/2012/06/sinbad-interviews-orla-brady-marama-corlett/ |title='Sinbad' Interviews: Orla Brady & Marama Corlett |publisher=SciFiPulse.Net |date=2011-04-21 |accessdate=2012-11-07}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[نگهبانان کهکشان (فیلم)|نگهبانان کهکشان]]'' و ''[[رقصنده صحرا]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|3744128}} * {{twitter|MaramaCorlett}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کورلت، ماراما}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل بریتانیا]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل مالت]] [[رده:رقصندگان اهل مالت]] [[رده:زادگان ۱۹۹۱ (میلادی)]] afmb9rupmrjvs0cokfplsq6pohdo6h9 0 3982133 42127734 30919260 2025-06-18T22:33:12Z Tisfoon 107851 منبع 42127734 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | image = | imagesize = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1981|10|15}} | birth_place = [[لندن]]، [[انگلستان]] | occupation = [[هنرپیشه]] | yearsactive = ۲۰۰۵ تا کنون | website = | name = آکین گازی | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''آکین گازی''' ({{lang-en|Akin Gazi}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1981|10|15}}) [[بازیگر]] اهل [[انگلستان]] است. وی از تبارِ [[ترک‌های قبرس]] است.<ref name="BGM">{{cite web |author=Black Gold Movie |title=Cast: Akin Gazi |url=http://blackgold-themovie.com/about/cast/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20120406222230/http://blackgold-themovie.com/about/cast/ |archive-date=2012-04-06 |url-status=dead |access-date=2012-04-24}}</ref><ref name="Guardian">{{cite web |author=The Guardian |title=Akin Gazi: No more Mister Bad Guy |url=http://www.guardian-series.co.uk/leisure/whatson/9163216.Akin_Gazi__No_more_Mister_Bad_Guy/ |archive-url=https://archive.today/20120804084134/http://www.guardian-series.co.uk/leisure/whatson/9163216.Akin_Gazi__No_more_Mister_Bad_Guy/ |archive-date=2012-08-04 |url-status=dead |access-date=2012-04-24}}</ref><ref name="bios">{{cite web |title=Akın Gazi Türkçesi için sıkı çalışıyor |url=http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/akin-gazi-turkcesi-icin-siki-calisiyor-29650874 |website=Hürriyet |publisher=Hürriyet |language=Turkish |date=2015-07-29 |url-status=live |access-date=2019-01-11}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است می‌توان به ''[[بدل شیطان]]''، ''[[رقصنده صحرا]]'' و ''[[برش (فیلم ۲۰۱۴)|برش]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|2141398}} * {{twitter|AkinGazi}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گازی، آکین}} [[رده:افراد انگلیسی ترک-قبرسی‌تبار]] [[رده:افراد بریتانیایی ترک-قبرسی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ادمونتون، لندن]] [[رده:بازیگران مرد انگلیسی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:بازیگران مرد اهل لندن]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل قبرس]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل قبرس]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل بریتانیا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل قبرس]] [[رده:زادگان ۱۹۸۱ (میلادی)]] i6eadd76ewf8ldlf4g7a5u8mabj9gkc 0 3982134 42127736 33570463 2025-06-18T22:34:19Z Tisfoon 107851 منبع 42127736 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = بنجامین والفیش | image = | caption = | background = non_vocal_instrumentalist | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1979|08|07|df=y}} | birth_place = [[لندن]]، [[انگلستان]] | Religion = | alias = | instrument = [[پیانو]]، [[ساز شستی‌دار|کیبرد]]، [[سینث‌سایزر]] | genre = [[ساندترک]]، [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[نوازنده پیانو]]، [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] | years_active = ۲۰۰۳ - اکنون | label = | associated_acts =[[هانس زیمر]] | website ={{URL|http://benjaminwallfisch.com}} | notable_instruments = | death_date = | death_place = | origin = {{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''بنجامین والفیش''' ({{lang-en|Benjamin Wallfisch}}؛ زادهٔ {{birth date|1979|08|07|df=y}}) [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[نوازنده پیانو]] و [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] اهل [[انگلستان]] است.<ref>{{Cite web |url=https://www.worldsoundtrackawards.com/en/awards/film-composer-of-the-year/6 |title=Film Composer of the Year |access-date=5 October 2020 |archive-date=25 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191225114128/https://www.worldsoundtrackawards.com/en/awards/film-composer-of-the-year/6 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Benjamin Wallfisch {{!}} IMDbPro |url=https://pro.imdb.com/name/nm1818744/ |access-date=2024-02-19 |website=pro.imdb.com}}</ref> In 2019, [[Variety (magazine)|''Variety'']] acknowledged his achievements by including him in their Billion Dollar Composer series.<ref>[https://variety.com/2019/music/news/benjamin-wallfisch-composer-interview-1203181069/ Composer Benjamin Wallfisch Scores High in Versatility With 'Hellboy,' 'Hostile,' 'Shazam!']</ref> == فیلم شناسی == * [[فراری از واقعیت]] (۲۰۰۸) * [[ساعت‌ها (فیلم ۲۰۱۳)]] * [[ارقام پنهان]] (۲۰۱۶) * [[در تاریکی (فیلم ۲۰۱۶)]] * [[درمانی برای سلامتی]] (۲۰۱۶) * [[بلید رانر ۲۰۴۹]] (۲۰۱۷) * [[آنابل: آفرینش]] (۲۰۱۷) * [[آن (فیلم ۲۰۱۷)]] * [[تاریک‌ترین ذهن‌ها (فیلم)]] (۲۰۱۸) * [[پادشاه دزدان (فیلم ۲۰۱۸)]] * [[آرامش (فیلم)]] (۲۰۱۹) * [[پسر جهنمی (فیلم ۲۰۱۹)]] * [[شزم! (فیلم)]] (۲۰۱۹) * [[آن: بخش دوم]] (۲۰۱۹) == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://benjaminwallfisch.com}} * {{Imdb name|1818744}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان اهل انگلستان]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد اهل بریتانیا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی لندن]] [[رده:پیانونوازان سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر اهل انگلستان]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر مرد اهل بریتانیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان پیانو اهل انگلستان]] [[رده:نوازندگان پیانو مرد اهل بریتانیا]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل انگلستان]] [[رده:انگلیسی‌های آلمانی-یهودی‌تبار]] [[رده:تهیه‌کنندگان موسیقی انگلیسی]] mfuokij3zcrh70k4xco4j18y902y34p 42127737 42127736 2025-06-18T22:34:56Z Tisfoon 107851 42127737 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = بنجامین والفیش | image = | caption = | background = non_vocal_instrumentalist | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1979|08|07|df=y}} | birth_place = [[لندن]]، [[انگلستان]] | Religion = | alias = | instrument = [[پیانو]]، [[ساز شستی‌دار|کیبرد]]، [[سینث‌سایزر]] | genre = [[ساندترک]]، [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[نوازنده پیانو]]، [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] | years_active = ۲۰۰۳ - اکنون | label = | associated_acts =[[هانس زیمر]] | website ={{URL|http://benjaminwallfisch.com}} | notable_instruments = | death_date = | death_place = | origin = {{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''بنجامین والفیش''' ({{lang-en|Benjamin Wallfisch}}؛ زادهٔ {{birth date|1979|08|07|df=y}}) [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[نوازنده پیانو]] و [[رهبر (موسیقی)|رهبر ارکستر]] اهل [[انگلستان]] است.<ref>{{Cite web |url=https://www.worldsoundtrackawards.com/en/awards/film-composer-of-the-year/6 |title=Film Composer of the Year |access-date=5 October 2020 |archive-date=25 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191225114128/https://www.worldsoundtrackawards.com/en/awards/film-composer-of-the-year/6 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Benjamin Wallfisch {{!}} IMDbPro |url=https://pro.imdb.com/name/nm1818744/ |access-date=2024-02-19 |website=pro.imdb.com}}</ref> <ref>[https://variety.com/2019/music/news/benjamin-wallfisch-composer-interview-1203181069/ Composer Benjamin Wallfisch Scores High in Versatility With 'Hellboy,' 'Hostile,' 'Shazam!']</ref> == فیلم شناسی == * [[فراری از واقعیت]] (۲۰۰۸) * [[ساعت‌ها (فیلم ۲۰۱۳)]] * [[ارقام پنهان]] (۲۰۱۶) * [[در تاریکی (فیلم ۲۰۱۶)]] * [[درمانی برای سلامتی]] (۲۰۱۶) * [[بلید رانر ۲۰۴۹]] (۲۰۱۷) * [[آنابل: آفرینش]] (۲۰۱۷) * [[آن (فیلم ۲۰۱۷)]] * [[تاریک‌ترین ذهن‌ها (فیلم)]] (۲۰۱۸) * [[پادشاه دزدان (فیلم ۲۰۱۸)]] * [[آرامش (فیلم)]] (۲۰۱۹) * [[پسر جهنمی (فیلم ۲۰۱۹)]] * [[شزم! (فیلم)]] (۲۰۱۹) * [[آن: بخش دوم]] (۲۰۱۹) == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://benjaminwallfisch.com}} * {{Imdb name|1818744}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان اهل انگلستان]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد اهل بریتانیا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی لندن]] [[رده:پیانونوازان سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر اهل انگلستان]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا]] [[رده:رهبران ارکستر سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:رهبران ارکستر مرد اهل بریتانیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل بریتانیا]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:نوازندگان پیانو اهل انگلستان]] [[رده:نوازندگان پیانو مرد اهل بریتانیا]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل انگلستان]] [[رده:انگلیسی‌های آلمانی-یهودی‌تبار]] [[رده:تهیه‌کنندگان موسیقی انگلیسی]] atucwojxjpm88uv9nihu3kpdkaqk62v 0 3983150 42127738 37742166 2025-06-18T22:36:59Z Tisfoon 107851 منبع 42127738 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = استیون بلکهارت | image = Stephen_Blackehart.jpg | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = استیون تی. بلکهارت | birth_date = {{birth date and age|1967|12|01}} | birth_place = [[نیویورک]]، [[ایالت نیویورک]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی | residence = | other_names = | ethnicity = | citizenship = | education = | alma_mater = [[آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی لندن]] | occupation = [[هنرپیشه]]، [[تهیه‌کننده]]، [[پدیدآور]] | years_active = | era = | employer = | organization = }} '''استیون بلکهارت''' ({{lang-en|Stephen Blackehart}}؛ زادهٔ {{birth date|1967|12|01}}) [[بازیگر]]، [[تهیه‌کننده فیلم]]<ref>{{cite web| url = http://www.dvdtalk.com/features/005069.html| title = LolliLove Review| access-date = February 18, 2009| author = Bill Gibron| date = February 9, 2006| publisher = DVD Talk| url-status = live| archive-url = https://web.archive.org/web/20090219012003/http://www.dvdtalk.com/features/005069.html| archive-date = February 19, 2009| df = mdy-all}}</ref> <ref>{{cite web| url = http://www.dvdtalk.com/features/005069.html| title = The Best Films Not in Theaters in 2005| access-date = February 18, 2009| author = Geoffrey Kleinman| date = | publisher = DVD Talk| url-status = live| archive-url = https://web.archive.org/web/20090219012003/http://www.dvdtalk.com/features/005069.html| archive-date = February 19, 2009| df = mdy-all}}</ref><ref>{{cite web| url = https://www.amazon.com/Best-DVDs-Year-So-Far/lm/R10M71QCEHHQQ8| title = Best DVDs of the Year So Far - Comedy| access-date = February 18, 2009| author = Amazon Editorial Staff| year = 2006| publisher = Amazon.com| url-status = live| archive-url = https://web.archive.org/web/20090715105953/http://www.amazon.com/Best-DVDs-Year-So-Far/lm/R10M71QCEHHQQ8| archive-date = July 15, 2009| df = mdy-all}}</ref> و [[نویسنده]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است.<ref>{{Cite journal|last=Wilson|first=Guy|date=2018-07-03|title=JOHN WALLER—A Life Remembered|journal=Arms & Armour|volume=15|issue=2|pages=113–121|doi=10.1080/17416124.2018.1522141|issn=1741-6124|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|date=2001-02-21|title=Westside Repertory Closes|url=https://www.backstage.com/magazine/article/westside-repertory-closes-24075/|access-date=2020-07-23|website=www.backstage.com|language=en}}</ref> او دانش‌آموختهٔ [[آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی لندن]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ساعت شلوغی (فیلم ۱۹۹۸)|ساعت شلوغی]]''، ''[[اسلحه مرگبار ۴]]''، ''[[سوپر (فیلم ۲۰۱۰)|سوپر]]''، ''[[آزمایش بلکو]]''، ''[[نگهبانان کهکشان (فیلم)|نگهبانان کهکشان]]''، ''[[نگهبانان کهکشان بخش ۲]]'' و [[آناتومی گری (مجموعه تلویزیونی)|آناتومی گری]] اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بلکهارت، استیون}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی نیویورک]] [[رده:بازیگران مرد اهل نیویورک]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانش‌آموختگان آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی لندن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه جنوب فلوریدا]] [[رده:زادگان ۱۹۶۷ (میلادی)]] [[رده:نویسندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نویسندگان مرد اهل ایالات متحده آمریکا]] 8p47cgo014xyk9hs038bg3qcxpl4nyx 0 3983753 42127739 40872009 2025-06-18T22:38:09Z Tisfoon 107851 منبع 42127739 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | show_name =موفی | image =Mofy.jpg | image_upright = | image_size = | image_alt = | caption = | show_name_2 = | native_name = <!-- {{Infobox name module|language|title}} or {{Infobox name module|title}} --> | genre = [[انیمه]] | creator = | based_on = <!-- {{based on|work|author}} --> | developer = | writer = | screenplay = | story = | director = مونیکا فابی{{سخ}}فرانچسکو می‌سِـری{{سخ}}جان ماریا می‌سِـری | creative_director = | presenter = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | starring = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | judges = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | voices = <!-- Organized by broadcast credit order, with new main cast added to the end of the list --> | narrated = | theme_music_composer = بیت‌استریت پروداکشنز | opentheme = | endtheme = | composer = | country = {{پرچم‌ها|ایتالیا}} [[ایتالیا]]{{سخ}}{{پرچم‌ها|ژاپن}} [[ژاپن]] | language = [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] | num_seasons = ۲ | num_episodes = ۵۲ | list_episodes = | executive_producer = | producer = | news_editor = <!-- Content editor or editors of a current affairs/political show such as Newsnight. --> | location = | cinematography = | editor = <!-- Film editors --> | camera = | runtime = ۵ دقیقه (هر قسمت) | company = می‌سِـری استودیو{{سخ}}سونی کریتیو پروداکتس | distributor = | budget = | network = | picture_format = | audio_format = | first_run = <!-- The nation in which the series first aired, if different from country parameter --> | released = <!-- {{Start date|YYYY|MM|DD}} --> | first_aired = {{Start date|۲۰۱۳|۱۱|۰۴}} | last_aired = اکنون | preceded_by = | followed_by = | related = <!-- To be used only for remakes, spin-offs, and adaptations --> | website = <!-- Remove or comment out this parameter line completely if URL exists on or is moved to Wikidata --> | website_title = | production_website = | production_website_title = }} '''موفی''' ({{lang-it|Mofy}}؛ {{lang-ja|うさぎのモフィ}}) نام یک کارتون ایتالیایی-ژاپنی است که در سال ۲۰۱۳ میلادی برپایهٔ مجموعه کتاب‌های انتشارات «آکی کوندو»<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/licensing/ble-preview-rainbows-winx-club-44-cats-and-scps-mofy/|title=BLE Preview: Rainbow's 'Winx Club,' '44 Cats' and SCP's 'Mofy'|last=Milligan|first=Mercedes|date=2018-09-07|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=2019-07-12}}</ref> در ژاپن ساخته شد و همچنان در حال تولید و پخش است. هدف از تولید این مجموعهٔ کارتونی، انتقال مضامین و پیام‌های سازنده و مثبت به کودکان و تشویق آنان به مبارزه با مشکلات زندگی و غلبه بر آنان و همچنین ارتباط صحیح و دوستانه با یکدیگر است. شخصیت‌های اصلی این مجموعه، یک خرگوش کوچک به نام «موفی» و یک تمساح به نام «کِری» است.<ref>{{Cite web|url=https://www.animationmagazine.net/tv/mofy-season-2-launches-season-3-on-the-way/|title='Mofy' Season 2 Launches, Season 3 on the Way|last=Milligan|first=Mercedes|date=2014-12-04|website=Animation Magazine|language=en-US|access-date=2019-07-18}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb title|3140164}} [[رده:خرگوش‌های داستانی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آغازشده در ۲۰۱۳ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی درباره خرگوش‌ها]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ایتالیایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ژاپنی]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی به زبان انگلیسی]] e31qmmmu1b17q8bl6ias77iskmv0jfm 0 3984233 42127740 37709952 2025-06-18T22:38:26Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127740 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | name = الن تام | image = -i---i- (527082787).jpg | tradchinesename = 譚詠麟 | simpchinesename = 谭咏麟 | pinyinchinesename = Tán Yǒnglín | jyutpingchinesename = Taam4 Wing6leon4 | ancestry = [[ناحیه شینهوی]]، [[گوانگ‌دونگ]] | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1950|08|23}}<ref name="China1">China.org.cn. "[http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm The Hanban.com]." ''Alan Tam Wing-lun.'' Retrieved on 30 September 2008.</ref><ref name="Hkpag1">Hong Kong performance artistes guild. "[http://www.hkpag.org/alantam/details.html HKPAG] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019041452/http://www.hkpag.org/alantam/details.html |date=۱۹ اكتبر ۲۰۰۸ }}." ''Alan Tam profile.''Retrieved on 30 September 2008.</ref> | birth_place = [[هنگ کنگ]] | restingplacecoordinates = | othername = عمو لون(倫伯){{سخ}}لاکی اون{{سخ}}رئیس (校長)<ref name="cash">Cash.org.hk. "[http://www.cash.org.hk/en/content/web.do?id=808080801646ff6301167a2b4e6b0025 Cash.org.hk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081006210329/http://www.cash.org.hk/en/content/web.do?id=808080801646ff6301167a2b4e6b0025 |date=۶ اكتبر ۲۰۰۸ }}." ''Article from Composers and Authors Society of Hong Kong Ltd.'' Retrieved on 4 August 2008.</ref>{{سخ}}رئیس تام (譚校長)<ref name="cash"/>{{سخ}}یی لوئن (亞倫) | occupation = [[خواننده]]، [[هنرپیشه]] | genre = [[کانتوپاپ]]، [[ماندوپاپ]]، پاپ انگلیسی هنگ کنگی | instrument = [[صدای انسان|صدا]] | label = {{ubl|[[پلی‌گرام]] (۱۹۷۹–۹۹)|[[یونیورسال میوزیک گروپ]] (۱۹۹۹–اکنون)}} | yearsactive = ۱۹۶۹ تا کنون | associatedact = [[وینرز]]، [[هاکن لی]] ([[:zh:左麟右李|左麟右李]]) | spouse = {{marriage|سالی ییانگ کیت-مِی (楊潔薇)|۱۹۸۱}}{{سخ}}{{marriage|وندی چو وینگ-تینگ (朱穎婷)|۱۹۹۵}} | children = تام هیو-فونگ (譚曉風) | parents = تام کونگ-پاک (譚江柏)<ref name="Sina1">Sina. "[http://ent.sina.com.cn/2004-06-15/1806418365.html Sina.com]." ''譚詠麟：我的父親譚江柏一-父親為我買足球.'' Retrieved on 30 September 2008.</ref> | religion = [[آیین بودایی]] | influenced = {{ubl|[[هاکن لی]]|[[ایسان چان]]|[[کلوین کوان]]|[[گراس‌هاپر (گروه موسیقی)|گراس‌هاپر]]}} | website = | goldenhorseawards = '''بهترین هنرپیشه'''{{سخ}}۱۹۸۱ ''If I Were for Real'' | rthktop10goldsongsawards = '''Golden Needle Award'''{{سخ}}۱۹۹۶ یک عمر فعالیت هنری | death_date = | death_place = | origin = | nationality = {{پرچم‌ها|هنگ کنگ}} هنگ کنگی }} '''الن تام''' ({{lang-en|Alan Tam}}؛ {{lang-zh|譚詠麟}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1950|08|23}}<ref name="china1">china.org.cn. "[http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm the hanban.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160816195046/http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm |date=۱۶ اوت ۲۰۱۶}}." ''alan tam wing-lun.'' retrieved on 30 september 2008.</ref><ref name="hkpag1">hong kong performance artistes guild. "[http://www.hkpag.org/alantam/details.html hkpag] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019041452/http://www.hkpag.org/alantam/details.html |date=۱۹ اکتبر ۲۰۰۸}}." ''alan tam profile.''retrieved on 30 september 2008.</ref>) [[خواننده]] و [[هنرپیشه]] اهل [[هنگ کنگ]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به «''۷۲ شهید''» و ''[[شمشیر خدایان]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.alan-tam.com}} * {{facebook|id=facebook.com/alan.tamwinglun|name=الن تام}} {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{جایزه اسب طلایی بهترین بازیگر}} {{خواننده-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:تام، الن}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد هنگ کنگی شینهویی‌تبار]] [[رده:افراد هنگ کنگی هلندی‌تبار]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل هنگ کنگ]] [[رده:بوداییان هنگ کنگ]] [[رده:ترانه‌پردازان اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان انگلیسی‌زبان هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان کانتوپاپ]] [[رده:خوانندگان ماندوپاپ اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۵۰ (میلادی)]] [[رده:کارآفرینان اهل هنگ کنگ]] [[رده:مالکان و پروش‌دهندگان اسب مسابقه اهل هنگ کنگ]] [[رده:موسیقی‌دانان بالاد]] fh6u1u15ymezb4n8rf926fpshrobyzg 42127741 42127740 2025-06-18T22:38:44Z Tisfoon 107851 /* پیوند به بیرون */ 42127741 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | name = الن تام | image = -i---i- (527082787).jpg | tradchinesename = 譚詠麟 | simpchinesename = 谭咏麟 | pinyinchinesename = Tán Yǒnglín | jyutpingchinesename = Taam4 Wing6leon4 | ancestry = [[ناحیه شینهوی]]، [[گوانگ‌دونگ]] | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1950|08|23}}<ref name="China1">China.org.cn. "[http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm The Hanban.com]." ''Alan Tam Wing-lun.'' Retrieved on 30 September 2008.</ref><ref name="Hkpag1">Hong Kong performance artistes guild. "[http://www.hkpag.org/alantam/details.html HKPAG] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019041452/http://www.hkpag.org/alantam/details.html |date=۱۹ اكتبر ۲۰۰۸ }}." ''Alan Tam profile.''Retrieved on 30 September 2008.</ref> | birth_place = [[هنگ کنگ]] | restingplacecoordinates = | othername = عمو لون(倫伯){{سخ}}لاکی اون{{سخ}}رئیس (校長)<ref name="cash">Cash.org.hk. "[http://www.cash.org.hk/en/content/web.do?id=808080801646ff6301167a2b4e6b0025 Cash.org.hk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081006210329/http://www.cash.org.hk/en/content/web.do?id=808080801646ff6301167a2b4e6b0025 |date=۶ اكتبر ۲۰۰۸ }}." ''Article from Composers and Authors Society of Hong Kong Ltd.'' Retrieved on 4 August 2008.</ref>{{سخ}}رئیس تام (譚校長)<ref name="cash"/>{{سخ}}یی لوئن (亞倫) | occupation = [[خواننده]]، [[هنرپیشه]] | genre = [[کانتوپاپ]]، [[ماندوپاپ]]، پاپ انگلیسی هنگ کنگی | instrument = [[صدای انسان|صدا]] | label = {{ubl|[[پلی‌گرام]] (۱۹۷۹–۹۹)|[[یونیورسال میوزیک گروپ]] (۱۹۹۹–اکنون)}} | yearsactive = ۱۹۶۹ تا کنون | associatedact = [[وینرز]]، [[هاکن لی]] ([[:zh:左麟右李|左麟右李]]) | spouse = {{marriage|سالی ییانگ کیت-مِی (楊潔薇)|۱۹۸۱}}{{سخ}}{{marriage|وندی چو وینگ-تینگ (朱穎婷)|۱۹۹۵}} | children = تام هیو-فونگ (譚曉風) | parents = تام کونگ-پاک (譚江柏)<ref name="Sina1">Sina. "[http://ent.sina.com.cn/2004-06-15/1806418365.html Sina.com]." ''譚詠麟：我的父親譚江柏一-父親為我買足球.'' Retrieved on 30 September 2008.</ref> | religion = [[آیین بودایی]] | influenced = {{ubl|[[هاکن لی]]|[[ایسان چان]]|[[کلوین کوان]]|[[گراس‌هاپر (گروه موسیقی)|گراس‌هاپر]]}} | website = | goldenhorseawards = '''بهترین هنرپیشه'''{{سخ}}۱۹۸۱ ''If I Were for Real'' | rthktop10goldsongsawards = '''Golden Needle Award'''{{سخ}}۱۹۹۶ یک عمر فعالیت هنری | death_date = | death_place = | origin = | nationality = {{پرچم‌ها|هنگ کنگ}} هنگ کنگی }} '''الن تام''' ({{lang-en|Alan Tam}}؛ {{lang-zh|譚詠麟}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1950|08|23}}<ref name="china1">china.org.cn. "[http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm the hanban.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160816195046/http://english.hanban.edu.cn/english/features/film/150136.htm |date=۱۶ اوت ۲۰۱۶}}." ''alan tam wing-lun.'' retrieved on 30 september 2008.</ref><ref name="hkpag1">hong kong performance artistes guild. "[http://www.hkpag.org/alantam/details.html hkpag] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081019041452/http://www.hkpag.org/alantam/details.html |date=۱۹ اکتبر ۲۰۰۸}}." ''alan tam profile.''retrieved on 30 september 2008.</ref>) [[خواننده]] و [[هنرپیشه]] اهل [[هنگ کنگ]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به «''۷۲ شهید''» و ''[[شمشیر خدایان]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.alan-tam.com}} * {{facebook|id=facebook.com/alan.tamwinglun|name=الن تام}} {{انبار-رده}} {{خواننده-خرد}} {{جایزه اسب طلایی بهترین بازیگر}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:تام، الن}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد هنگ کنگی شینهویی‌تبار]] [[رده:افراد هنگ کنگی هلندی‌تبار]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل هنگ کنگ]] [[رده:بوداییان هنگ کنگ]] [[رده:ترانه‌پردازان اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان انگلیسی‌زبان هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان کانتوپاپ]] [[رده:خوانندگان ماندوپاپ اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۵۰ (میلادی)]] [[رده:کارآفرینان اهل هنگ کنگ]] [[رده:مالکان و پروش‌دهندگان اسب مسابقه اهل هنگ کنگ]] [[رده:موسیقی‌دانان بالاد]] dwlf6k3owccdw03gdng0z5qayj5mnek 0 3984238 42127742 37878438 2025-06-18T22:39:33Z Tisfoon 107851 منبع 42127742 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | name = اکین چنگ | image = Ekin_Cheng_Beautiful_Day_Concert_2011.JPG | caption = اکین چنگ در سال ۲۰۱۱ میلادی | chinesename = 鄭伊健 | tradchinesename = 鄭伊健 | simpchinesename = 郑伊健 | pinyinchinesename = Zhèng yījiàn | jyutpingchinesename = Zeng6 Ji1-gin6 | birth_name = | ancestry = [[انپینگ]]، گوانگ‌دونگ، [[چین]] | origin = [[هنگ کنگ]] | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1967|10|04}} | birth_place =[[هنگ کنگ]] | death_date = | death_place = | restingplace = | restingplacecoordinates = | othername = چنگ یی-کین{{سخ}}دیور چنگ{{سخ}}نودل چنگ (鄭伊麵) | occupation = [[خواننده]]{{سخ}}[[هنرپیشه]] | genre = [[کانتوپاپ]] | instrument = [[صدای انسان|صدا]] | voicetype = | label = [[بی‌ام‌جی]] (۱۹۹۱–۲۰۰۱، ۲۰۰۴–۲۰۰۵){{سخ}}[[ای‌ای‌جی]] (۲۰۰۱–۲۰۰۴){{سخ}}[[بی‌ام‌ای رکوردز]] (۲۰۰۵–۲۰۰۹){{سخ}}[[سونی بی‌ام‌جی]] (۲۰۰۹ تا کنون) | yearsactive = ۱۹۸۶ تا کنون (بازیگری){{سخ}}۱۹۹۲ تا کنون (خوانندگی) | currentmembers = | pastmembers = | associatedact = | spouse = [[یویو مونگ]] (۲۸ ژانویه ۲۰۱۳) | partner = لوئیسا ماری لئیتائو{{سخ}}[[مگی شیو]]{{سخ}}[[ژیژی لیانگ]] (۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶){{سخ}}[[یویو مونگ]] (در حال حاضر) | children = | parents = | influences = | influenced = | website = | hongkongfilmwards = | goldenbauhiniaawards = | hkfcsawards = | goldenhorseawards = | goldenroosterawards = | ntsawards = | awards = | nationality = {{پرچم‌ها|هنگ کنگ}} هنگ کنگی }} '''اکین چنگ''' ({{lang-en|Ekin Cheng}}؛ {{lang-zh|鄭伊健}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1967|10|04}}) [[بازیگر]] و [[خواننده]] اهل [[هنگ کنگ]] است.<ref>{{cite news|url= https://www.star2.com/entertainment/2018/09/27/golden-job-stars-ekin-cheng-malaysia/|title= Meet 'Golden Job' stars Ekin Cheng and Eric Tsang this weekend|date= 27 September 2018|work= Star 2|access-date= 18 December 2018|archive-date= 18 December 2018|archive-url= https://web.archive.org/web/20181218193507/https://www.star2.com/entertainment/2018/09/27/golden-job-stars-ekin-cheng-malaysia/|url-status= dead}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان ''[[دوئل (فیلم ۲۰۰۰)|دوئل]]''، ''[[افسانه زو]]،'' ''[[جکی و خون‌آشامان]]''، ''[[تنهایم بگذار (فیلم ۲۰۰۴)|تنهایم بگذار]]، [[نجات ژنرال یانگ]]، [[مرد پنکیک]] و ..... را نام برد.'' == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0155562}} {{انبار-رده}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:چنگ، اکین}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی انپینگ]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان کانتوپاپ]] [[رده:خوانندگان ماندوپاپ اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۶۷ (میلادی)]] 4n4p4udnhbsmex1ayjpnfetpy5s1jsj 0 3984247 42127743 40698132 2025-06-18T22:41:07Z Tisfoon 107851 منبع 42127743 wikitext text/x-wiki {{جعبه بازیگر | نام =دُرَید منجم | تصویر = | توضیح تصویر = | اندازه تصویر = | نام اصلی = | زمینه فعالیت = | ملیت = {{پرچم‌ها|کویت}} کویتی{{سخ}}{{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | تاریخ تولد =۱۹۷۲ میلادی | محل تولد = [[کویت]]<ref>{{usurped|1=[https://web.archive.org/web/20040912234137/http://www.shakomako.net/duraid.html Duraid Munajim:‘Exile & Empire: Twenty short stories on Iraq’]}}</ref> to an [[Iraqi people|Iraqi]] Arab father and [[Iranian peoples|Iranian]] Persian mother.<ref>[http://www.canadianimmigrant.ca/immigrantstories/culture/article/1664 In exile]</ref> | والدین = | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | نام دیگر = | پیشه = [[فیلم‌بردار]] [[کارمزدی]]{{سخ}}[[کارگردان فیلم]] | سال‌های فعالیت = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | تأثیرات = | تأثیرپذیرفته = | وب‌گاه = | imdb_id = | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گلدن گلوب = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = }} '''دُرَید منجم''' ({{lang-en|Duraid Munajim}}؛ زادهٔ ۱۹۷۲ میلادی) [[فیلم‌بردار]] و [[کارگردان فیلم]] کویتی-کانادایی است.<ref>{{cite web |title=All the Ships at Sea – Biographies: Duraid Munajim, Director of Photography |url=http://www.panix.com/~sallitt/atsas/biographies.html |website=All the Ships at Sea |publisher=Dan Sallitt |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite news|url= https://nextshark.com/young-dangerous-actors-get-together-20-years-crime-action-movie-golden-job/|title= 'Young and Dangerous' Actors Get Together After 20 Years for the Crime-Action Movie 'Golden Job'|date= 25 July 2018|work= Next Shark}}</ref> او در سال ۱۹۷۲ میلادی در [[کویت]]، از پدری عراقی و مادری کویتی به دنیا آمد و در سن ۱۷ سالگی به همراه خانواده‌اش به [[کانادا]] مهاجرت کرد و نخست، به تحصیل در رشتهٔ «[[انسان‌شناسی]]» در [[مونترآل]] پرداخت. سپس تحصیلات خود را در رشتهٔ فیلم‌سازی ادامه داد و از [[دانشگاه کنکوردیا]] لیسانس خود را دریافت کرد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است می‌توان به ''[[مهلکه]]'' و ''[[سی دقیقه پس از نیمه‌شب]]'' (تصویربردار اصلی) اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.duraid.ca}} * {{IMDb name|id=1015312|name=درید منجم}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{portal bar|زندگی‌نامه|هنر|فیلم}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:منجم، درید}} [[رده:افراد ایرانی عراقی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کویت]] [[رده:ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کونکوردیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:عراقی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل ایران]] [[رده:فیلم‌برداران اهل عراق]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل ایران]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل عراق]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌برداران اهل کانادا]] k9qgxyuacgmvx4etv0s5bxtm3pts3sy 42127744 42127743 2025-06-18T22:41:34Z Tisfoon 107851 42127744 wikitext text/x-wiki {{جعبه بازیگر | نام =دُرَید منجم | تصویر = | توضیح تصویر = | اندازه تصویر = | نام اصلی = | زمینه فعالیت = | ملیت = {{پرچم‌ها|کویت}} کویتی{{سخ}}{{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | تاریخ تولد =۱۹۷۲ میلادی | محل تولد = [[کویت]]<ref>{{usurped|1=[https://web.archive.org/web/20040912234137/http://www.shakomako.net/duraid.html Duraid Munajim:‘Exile & Empire: Twenty short stories on Iraq’]}}</ref> <ref>[http://www.canadianimmigrant.ca/immigrantstories/culture/article/1664 In exile]</ref> | والدین = | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | نام دیگر = | پیشه = [[فیلم‌بردار]] [[کارمزدی]]{{سخ}}[[کارگردان فیلم]] | سال‌های فعالیت = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | تأثیرات = | تأثیرپذیرفته = | وب‌گاه = | imdb_id = | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گلدن گلوب = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = }} '''دُرَید منجم''' ({{lang-en|Duraid Munajim}}؛ زادهٔ ۱۹۷۲ میلادی) [[فیلم‌بردار]] و [[کارگردان فیلم]] کویتی-کانادایی است.<ref>{{cite web |title=All the Ships at Sea – Biographies: Duraid Munajim, Director of Photography |url=http://www.panix.com/~sallitt/atsas/biographies.html |website=All the Ships at Sea |publisher=Dan Sallitt |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref><ref>{{cite news|url= https://nextshark.com/young-dangerous-actors-get-together-20-years-crime-action-movie-golden-job/|title= 'Young and Dangerous' Actors Get Together After 20 Years for the Crime-Action Movie 'Golden Job'|date= 25 July 2018|work= Next Shark}}</ref> او در سال ۱۹۷۲ میلادی در [[کویت]]، از پدری عراقی و مادری کویتی به دنیا آمد و در سن ۱۷ سالگی به همراه خانواده‌اش به [[کانادا]] مهاجرت کرد و نخست، به تحصیل در رشتهٔ «[[انسان‌شناسی]]» در [[مونترآل]] پرداخت. سپس تحصیلات خود را در رشتهٔ فیلم‌سازی ادامه داد و از [[دانشگاه کنکوردیا]] لیسانس خود را دریافت کرد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است می‌توان به ''[[مهلکه]]'' و ''[[سی دقیقه پس از نیمه‌شب]]'' (تصویربردار اصلی) اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.duraid.ca}} * {{IMDb name|id=1015312|name=درید منجم}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{portal bar|زندگی‌نامه|هنر|فیلم}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:منجم، درید}} [[رده:افراد ایرانی عراقی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کویت]] [[رده:ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کونکوردیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:عراقی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل ایران]] [[رده:فیلم‌برداران اهل عراق]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل ایران]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل عراق]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌برداران اهل کانادا]] r6dyoz3aq2ai9d9tlc27rymssfn1942 42127745 42127744 2025-06-18T22:43:14Z Tisfoon 107851 منبع 42127745 wikitext text/x-wiki {{جعبه بازیگر | نام =دُرَید منجم | تصویر = | توضیح تصویر = | اندازه تصویر = | نام اصلی = | زمینه فعالیت = | ملیت = {{پرچم‌ها|کویت}} کویتی{{سخ}}{{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | تاریخ تولد =۱۹۷۲ میلادی | محل تولد = [[کویت]]<ref>{{usurped|1=[https://web.archive.org/web/20040912234137/http://www.shakomako.net/duraid.html Duraid Munajim:‘Exile & Empire: Twenty short stories on Iraq’]}}</ref> | والدین = | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | نام دیگر = | پیشه = [[فیلم‌بردار]] [[کارمزدی]]{{سخ}}[[کارگردان فیلم]] | سال‌های فعالیت = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | تأثیرات = | تأثیرپذیرفته = | وب‌گاه = | imdb_id = | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گلدن گلوب = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = }} '''دُرَید منجم''' ({{lang-en|Duraid Munajim}}؛ زادهٔ ۱۹۷۲ میلادی) [[فیلم‌بردار]] و [[کارگردان فیلم]] کویتی-کانادایی است.<ref>{{cite web |title=All the Ships at Sea – Biographies: Duraid Munajim, Director of Photography |url=http://www.panix.com/~sallitt/atsas/biographies.html |website=All the Ships at Sea |publisher=Dan Sallitt |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> پدر او عراقی و مادرش ایرانی است.<ref>{{cite web |title=In exile |url=http://www.canadianimmigrant.ca/immigrantstories/culture/article/1664 |website=Canadian Immigrant |publisher=Canadian Immigrant |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> او در سال ۱۹۷۲ میلادی در [[کویت]]، از پدری عراقی و مادری کویتی به دنیا آمد و در سن ۱۷ سالگی به همراه خانواده‌اش به [[کانادا]] مهاجرت کرد و نخست، به تحصیل در رشتهٔ «[[انسان‌شناسی]]» در [[مونترآل]] پرداخت. سپس تحصیلات خود را در رشتهٔ فیلم‌سازی ادامه داد و از [[دانشگاه کنکوردیا]] لیسانس خود را دریافت کرد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است می‌توان به ''[[مهلکه]]'' و ''[[سی دقیقه پس از نیمه‌شب]]'' (تصویربردار اصلی) اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.duraid.ca}} * {{IMDb name|id=1015312|name=درید منجم}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{portal bar|زندگی‌نامه|هنر|فیلم}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:منجم، درید}} [[رده:افراد ایرانی عراقی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کویت]] [[رده:ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کونکوردیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:عراقی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل ایران]] [[رده:فیلم‌برداران اهل عراق]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل ایران]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل عراق]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌برداران اهل کانادا]] 3302re474tv4osh8hpsc1lnebr9vcdi 42127746 42127745 2025-06-18T22:43:31Z Tisfoon 107851 42127746 wikitext text/x-wiki {{جعبه بازیگر | نام =دُرَید منجم | تصویر = | توضیح تصویر = | اندازه تصویر = | نام اصلی = | زمینه فعالیت = | ملیت = کویتی{{سخ}} کانادایی | تاریخ تولد =۱۹۷۲ میلادی | محل تولد = [[کویت]]<ref>{{usurped|1=[https://web.archive.org/web/20040912234137/http://www.shakomako.net/duraid.html Duraid Munajim:‘Exile & Empire: Twenty short stories on Iraq’]}}</ref> | والدین = | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = | نام دیگر = | پیشه = [[فیلم‌بردار]] [[کارمزدی]]{{سخ}}[[کارگردان فیلم]] | سال‌های فعالیت = | همسر = | شریک زندگی = | فرزندان = | تأثیرات = | تأثیرپذیرفته = | وب‌گاه = | imdb_id = | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گلدن گلوب = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = }} '''دُرَید منجم''' ({{lang-en|Duraid Munajim}}؛ زادهٔ ۱۹۷۲ میلادی) [[فیلم‌بردار]] و [[کارگردان فیلم]] کویتی-کانادایی است.<ref>{{cite web |title=All the Ships at Sea – Biographies: Duraid Munajim, Director of Photography |url=http://www.panix.com/~sallitt/atsas/biographies.html |website=All the Ships at Sea |publisher=Dan Sallitt |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> پدر او عراقی و مادرش ایرانی است.<ref>{{cite web |title=In exile |url=http://www.canadianimmigrant.ca/immigrantstories/culture/article/1664 |website=Canadian Immigrant |publisher=Canadian Immigrant |url-status=live |access-date=2025-06-18}}</ref> او در سال ۱۹۷۲ میلادی در [[کویت]]، از پدری عراقی و مادری کویتی به دنیا آمد و در سن ۱۷ سالگی به همراه خانواده‌اش به [[کانادا]] مهاجرت کرد و نخست، به تحصیل در رشتهٔ «[[انسان‌شناسی]]» در [[مونترآل]] پرداخت. سپس تحصیلات خود را در رشتهٔ فیلم‌سازی ادامه داد و از [[دانشگاه کنکوردیا]] لیسانس خود را دریافت کرد. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است می‌توان به ''[[مهلکه]]'' و ''[[سی دقیقه پس از نیمه‌شب]]'' (تصویربردار اصلی) اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.duraid.ca}} * {{IMDb name|id=1015312|name=درید منجم}} {{کارگردان فیلم-خرد}} {{portal bar|زندگی‌نامه|هنر|فیلم}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:منجم، درید}} [[رده:افراد ایرانی عراقی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کویت]] [[رده:ایرانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کونکوردیا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:عراقی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:فیلم‌برداران اهل ایران]] [[رده:فیلم‌برداران اهل عراق]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل ایران]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل عراق]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌برداران اهل کانادا]] lb6lfli75u4gtvb8i2zb7mjecvzj4pw 0 3984959 42127876 37403203 2025-06-19T02:50:06Z Tisfoon 107851 منبع 42127876 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | name = کیت تسوئی | image = Kate_Tsui_Tsz-shan.jpg | caption = | chinesename = 徐子珊 | tradchinesename = | simpchinesename = | pinyinchinesename = Xú Zǐshān | jyutpingchinesename = Ceoi⁴ Zi² Saan¹ | origin = | ancestry = [[بولاو]]، [[گوانگ‌دونگ]]، [[چین]] ([[هاکا]]) | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1979|6|19}} | birth_place = [[هنگ کنگ]] | occupation = [[بازیگر]] | label = ویگر انترتینمنت{{سخ}}<small>(۲۰۰۹–۱۱)</small> | yearsactive = ۲۰۰۴ تا کنون | hongkongfilmwards = '''بهترین هنرپیشه جدید'''{{سخ}}۲۰۰۷ ''[[Eye in the Sky (2007 film)|Eye in the Sky]]'' | tvbanniversaryawards = '''شخصیت زن محبوب من'''{{سخ}}۲۰۱۲ ''[[Highs and Lows]]''{{سخ}}'''بیشترین پیشرفت هنری یک هنرپیشه زن'''{{سخ}}۲۰۰۷ ''[[On the First Beat]]'' ; ''[[Steps (TV series)|Steps]]'' | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|هنگ کنگ}} هنگ کنگی }} '''کیت تسوئی''' ({{lang-en|Kate Tsui}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1979|6|19}}) [[بازیگر]] اهل [[هنگ کنگ]] است.<ref>{{Cite web | url=http://ent.ifeng.com/music/special/hycmdj/people/detail_2010_04/02/448861_0.shtml | script-title=zh:提名名單：徐子珊|date=2010-04-02 |publisher= 鳳凰網娛樂|language= zh-tw |access-date=2011-11-28}}</ref> وی دانش‌آموختهٔ رشتهٔ روان‌پزشکی در [[دانشگاه کالیفرنیا، دیویس]] است.<ref>{{Cite web |url=http://news.xinhuanet.com/ent/2004-08/19/content_1824071.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20040823004046/http://news.xinhuanet.com/ent/2004-08/19/content_1824071.htm |url-status=dead |archive-date=August 23, 2004 |script-title=zh:香港小姐冠軍徐子珊專訪 |date=2004-08-19 |publisher= 南方都市報 |language= zh-tw |access-date=2011-11-28 }}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[اوج و فرود]]'' و ''[[محافظان و آدمکش‌ها]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|2210888}} * {{hkmdb name|33953|Kate Tsui Tsz-Shan}} * {{sinaweibo|5862157239}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:تسوئی، کیت}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد هنگ کنگی هاکاتبار]] [[رده:اهالی بولاو]] [[رده:بازیگران تی‌وی‌بی]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل هنگ کنگ]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان زن اهل هنگ کنگ]] [[رده:خوانندگان زن سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه کالیفرنیا، دیویس]] [[رده:زادگان ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان هاکا]] iz5uprlz2ms5zzvy0gtty4dolg7db79 0 3985129 42127983 40706552 2025-06-19T05:58:14Z Luckie Luke 573979 Luckie Luke صفحهٔ [[هراند خاچاتریان]] را به [[هراند خاچاطریان]] منتقل کرد 40706552 wikitext text/x-wiki {{infobox officeholder | name=هراند خاچاتریان | image =Հրանտ Խաչատրյան 05.jpg | office1 = عضو [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | president1 = | term_start1 = | term_end1 = | predecessor1 = | successor1 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|1951|10|26}} | birth_place= [[باغرامیان، آرارات]]، | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنی]] | alma_mater = [[دانشگاه پلی‌تکنیک ارمنستان]] | occupation = | religion = [[کلیسای حواری ارمنی]] }} '''هراند هراچی خاچاتریان''' ({{lang-hy|Հրանտ Հրաչի Խաչատրյան}}; زاده ۲۶ اکتبر ۱۹۵۱) یک سیاستمدار اهل ارمنستان است. وی نماینده دوره‌های دوم و سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] بوده‌است. وی در سال ۱۹۷۲ از [[دانشگاه پلی‌تکنیک ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شده‌است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد ویکی|عنوان =Հրանտ Խաչատրյան |پیوند = https://hy.wikipedia.org/wiki/Հրանտ_Խաչատրյան|زبان = ارمنی| بازیابی = ۱۷ مه ۲۰۱۷}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خاچاتریان، هراند}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۱ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نامزدهای ریاست‌جمهوری ارمنستان (۱۹۹۸)]] o1hp322fc010wefohm2eh7gtu6uermb 42127992 42127983 2025-06-19T06:03:50Z Luckie Luke 573979 ابرابزار، اصلاح ارقام 42127992 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=هراند خاچاطریان | image=Հրանտ Խաչատրյան 05.jpg | order =نماینده دوره سوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۷ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۱|۱۰|۲۶|mf=y}} | birth_place =[[باغرامیان، آرارات]]، <!-- [[شهرستان]]، --> [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] | alma_mater = }} '''هراند هراچی خاچاتریان''' ({{lang-hy|Հրանտ Հրաչի Խաչատրյան}}; زاده ۲۶ اکتبر ۱۹۵۱) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است. وی از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۷ نماینده دوره‌های دوم و سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] بوده است. سمت نمایندگی دوره سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در در [[]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] (۱۹۷۲) فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد ویکی|عنوان =Հրանտ Խաչատրյան |پیوند = https://hy.wikipedia.org/wiki/Հրանտ_Խաչատրյան|زبان = ارمنی| بازیابی = ۱۷ مه ۲۰۱۷}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خاچاطریان، هراند}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۱ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نامزدهای ریاست‌جمهوری ارمنستان (۱۹۹۸)]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] 1yfmhsfwd3lsc6bgfteinx4jcvdruy0 0 3985308 42128047 19742836 2025-06-19T07:20:38Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[هراند خاچاطریان]] 42128047 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[هراند خاچاطریان]] j4c1sv75mseoohuyok0av0pk6uoo67a 0 3985527 42127877 35987273 2025-06-19T02:50:25Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127877 wikitext text/x-wiki {{Infobox martial artist | name = ییم وینگ-چون | image = | image_size = | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | other_names = | residence = | nationality = {{پرچم‌ها|چین}} چینی | style = [[وینگ‌چون]] | teacher = [[نگ مویی]] | rank = | years_active = ''اوج شکوفایی، حوالیِ'' ۱۷۰۰ | occupation = [[هنرهای رزمی|رزمی‌کار]] | spouse = لیانگ بُک-چائو | relatives = | students = | club = | school = | url = }} '''ییم وینگ-چون''' ({{lang-en|Yim Wing-chun}}؛ {{Zh|s=严咏春|t=嚴詠春|cy=Yim⁴ Wing⁶Cheun¹|p=Yán Yǒngchūn|first=j}}) یک شخصیت افسانه‌ای در کشور [[چین]] است که بر اساس افسانه‌های قدیمی [[وینگ‌چون]]، نخستین مربی و استاد [[هنرهای رزمی چینی|هنرهای رزمی در آن کشور]] محسوب می‌شود. معنای واژهٔ وینگ‌چون در زبان چینی، «سرود بهار» یا «مناجات بهار» است و گاهی «بهار ابدی» هم‌معنی می‌دهد.<ref name="Ritchie2007">Ritchie, R. (''c.'' 2007): [http://www.wingchunkuen.com/modules.php?name=News&file=article&sid=4 What's in a name?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130811215051/http://www.wingchunkuen.com/modules.php?name=News&file=article&sid=4 |date=۱۱ اوت ۲۰۱۳ }} Retrieved on 9 May 2010.</ref> با آنکه روایت‌های گوناگونی از زندگی ییم وینگ-چون وجود دارد، اما هستهٔ اصلی تمامی آنان تقریباً یکسان است: گفته می‌شود که در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]]، راهبی [[آیین بودایی|بودایی]] در [[معبد شائولین]] به نامِ «[[انگ مویی]]»، پس از آشوب‌های سیاسی و تخریب معبد «سیو لام» توسط دولتمردان، که مأمنِ انقلابیون بود، از آنجا گریخت.<ref name="ChuRitchieWu1998">Chu, R., Ritchie, R., & Wu, Y. (1998): ''Complete Wing Chun: The definitive guide to Wing Chun's history and traditions''. Boston, MA: Tuttle Publishing. (ISBN 978-0-8048-3141-3)</ref> در این اثنا بود که او شاهد جدال یک [[درنا]] و [[مار]] بود و با الهام از حرکات آنها، سبک جدیدی از کنگ فوی چینی را ابداع کرد که در آن روزگار، هنوز نامی نداشت.<ref name="ChuRitchieWu1998"/> سپس این فنون را به تنها شاگرد خود، «ییم وینگ-چون» آموزش داد.<ref name="ChuRitchieWu1998"/> ییم وینگ-چون در آن روزگار به زیبایی شهره بود و کارش، فروش «[[توفو]]» بود.<ref name="Ing2008">Ing, K. (2008): ''Wing Chun warrior: The true tales of Wing Chun Kung Fu Master Duncan Leung, Bruce Lee's fighting companion''. Hong Kong: Blacksmith Books. (ISBN 978-9-8817-7422-4)</ref> ییم وینگ-چون، یکی از قلدران محلی را که سعی داشته تا با ارعاب و آزار، وی را وادار به ازدواج با خود کند، با استفاده از همین فنون رزمی، گوشمالی می‌دهد.<ref name="ChuRitchieWu1998"/> برخی حتی می‌گویند که هدفِ [[انگ مویی]] از آموزش این فنون رزمی به «ییم وینگ-چون»، آن بوده است تا به او روش‌های دفاع شخصی را در برابر مردان متعرض، بیاموزد.<ref name="StanfordWingChun2001">[http://www.stanford.edu/group/wingchun/in_memory_of_eddie_oshins/history.html Stanford Wing Chun: History and principles of Wing Chun Kung Fu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111206004837/http://www.stanford.edu/group/wingchun/in_memory_of_eddie_oshins/history.html |date=۶ دسامبر ۲۰۱۱ }} (''c.'' 2001). Retrieved on 9 May 2010.</ref> ییم وینگ-چون بعدها با یک تاجر نمک به نامِ «لیانگ بُک-چائو» ازدواج کرد و او بود که نخستین بار، نام این فنون رزمی را «وینگ چون کوئن» (مُـشت وینگ چون) نامید.<ref name="ChuRitchieWu1998"/><ref name="StanfordWingChun2001"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:افراد دودمان چینگ]] [[رده:بنیان‌گذاران سبک‌های هنرهای رزمی]] [[رده:زادگان ۱۹۳۸ (میلادی)]] [[رده:وینگ‌چون‌کاران اهل چین]] 5t5mbowuemrt0qzn1xahx3j2g9mmg2o 0 3986155 42127878 37053024 2025-06-19T02:54:18Z Tisfoon 107851 منبع 42127878 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit | unit_name = هنگ پیاده‌نظام سیصد و هفتم | image = [[پرونده:307thRegimentCOA.png|100px]] | caption = نشان اختصاصی واحد پیاده‌نظام | dates = ۱۹۱۷–۱۹۱۹{{سخ}}۱۹۲۱–۱۹۴۶{{سخ}}۱۹۴۶ تا کنون | country = {{USA}} | allegiance = | branch = [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]] | type = | role = [[پیاده‌نظام]] | size = [[هنگ]] | command_structure = تیپ یک‌صد و هفتاد و چهارم پیاده‌نظام | garrison = [[فورت دیکس]]، [[نیوجرسی]] | garrison_label = | equipment = | equipment_label = | nickname = | patron = نشان سنت موریس<ref>[http://www.infantryassn.com/pages/awards.htm Awards of the Infantry Association]{{پیوند مرده}}</ref> | motto = راه را باز کنید | colors = | colors_label = | march = | mascot = | battles = | anniversaries = ۵ اوت ۱۹۱۷ | decorations = نشان واحد ریاست جمهوری فیلیپین{{سخ}}نشان واحد ریاست جمهوری آمریکا{{سخ}}جایزهٔ واحد برتر ارتش (دو مرتبه) | battle_honours = [[جنگ جهانی اول]]{{سخ}}[[جنگ جهانی دوم]] | current_commander = | command_sergeant_major = | ceremonial_chief_label = | colonel_of_the_regiment = | colonel_of_the_regiment_label = | notable_commanders = | identification_symbol = | identification_symbol_label = | identification_symbol_2 = | identification_symbol_2_label = }} '''هنگ پیاده‌نظام سیصد و هفتم''' ({{lang-en|307th Infantry Regiment}}) یک واحد نظامی آمریکایی و بخشی از «لشکر هفتاد و هفتم پیاده‌نظام» بود که برای خدمت در [[جنگ جهانی اول]] ایجاد شده بود و بعدها در [[جنگ جهانی دوم]] در اقیانوس آرام حضور داشت. پس از آن، این هنگ پیاده‌نظام تنها برای مقاصد آموزشی، مورد استفاده قرار گرفته‌است. گردان اول در حال حاضر در پایگاه مشترک مک‌گوایر-دیکس-لیک‌هرست، نیوجرسی، تحت فرماندهی تیپ ۱۷۴ پیاده‌نظام، در حال آموزش [[ذخیره نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا|سربازان ذخیره ارتش]] و [[گارد ملی ارتش]] برای خدمت در پشتیبانی از عملیات احتمالی خارج از کشور است و در آموزش سربازان [[پیاده‌نظام]] تخصص دارد.<ref>{{Cite web |url=http://www.first.army.mil/diveast/content.aspx?ContentID=142 |title=1st Battalion official homepage |access-date=6 March 2015 |archive-date=2 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402170152/http://www.first.army.mil/diveast/content.aspx?ContentID=142 |url-status=dead }}</ref> == نگارخانه == <gallery> File:OldStoneBarracksFront.jpg| File:OldStoneBarracks.jpg| </gallery> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۱۷ (میلادی) در نیویورک]] [[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۱۷ (میلادی)]] [[رده:هنگ‌های پیاده‌نظام ارتش ایالات متحده آمریکا]] nggw8gkyo8t0benwpz3eyx0ew4xg0ut 0 3986178 42127880 42009157 2025-06-19T03:01:37Z Tisfoon 107851 منبع 42127880 wikitext text/x-wiki [[پرونده:RobSeidenglanzII.jpg|بندانگشتی|یک فرد درحال فیلمبرداری ]] '''کارگردان تلویزیونی''' ({{lang-en|Television director}}) فردی است که کارگردانیِ [[برنامه تلویزیونی|برنامه‌های تلویزیونی]] و [[عوامل تولید تلویزیونی]] را به‌عهده دارد.<ref>{{Cite web |title=Producers and Directors : Occupational Outlook Handbook: : U.S. Bureau of Labor Statistics |url=https://www.bls.gov/ooh/entertainment-and-sports/producers-and-directors.htm#tab-2 |access-date=2024-01-12 |website=www.bls.gov |language=en-us}}</ref><ref>{{Cite web |title=The Television Director |url=https://www.mediacollege.com/employment/television/director.html |access-date=2024-01-12 |website=www.mediacollege.com}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |last=ScreenSkills |title=Multi-camera director |url=https://www.screenskills.com/job-profiles/browse/unscripted-tv/editorial/multi-camera-director/ |access-date=2024-01-12 |website=ScreenSkills |language=en}}</ref> بر حسب آنکه برنامهٔ تلویزیونی زنده (اخبار و رویدادهای ورزشی) یا غیرزنده (فیلم، سریال، ویدئو و غیره) باشد، شرح وظایف یک کارگردان تلویزیونی اندکی متفاوت خواهد بود. یک کارگردان تلویزیونی می‌بایست به نحوهٔ صحیح چینش و قرارگیری [[دوربین تلویزیون|دوربین‌های تلویزیون]] و بازیگران در صحنه، [[نورپردازی]]، محل‌های کارگذاری [[میکروفون]]‌ها و سایر ابزارهای لازم در یک تولید تلویزیونی نظارت دقیق داشته باشد و عوامل تولید را راهنمایی و هدایت کند. == جستارهای وابسته == * [[فیلم‌نامه‌نویس]] * [[شورانر]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} {{انبار-رده}} [[رده:اصطلاح‌شناسی تلویزیون]] [[رده:پیشه‌های سخن‌پراکنی]] [[رده:کارگردانان]] [[رده:کارگردانان تلویزیونی]] ado5ik2pgyk66gdi60iry31ug22bj8q 0 3986497 42127881 37702967 2025-06-19T03:03:55Z Tisfoon 107851 منبع 42127881 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | background = solo_singer | honorific_prefix = | name = ایان لفور | honorific_suffix = | image = | landscape = | image_size = | alt = | caption = | birth_name = | native_name = | native_name_lang = | alias = | birth_date = | birth_place = | origin = [[اتاوا]]، [[انتاریو]]، [[کانادا]] {{پرچم‌ها|کانادا}} | death_date = | death_place = | genre = [[آلترناتیو راک]] | occupation = [[خواننده]]، [[گیتارنواز]]، [[ترانه‌سرا]]، [[آهنگساز]] | instrument = [[صدای انسان|صدا]]، [[گیتار]] | years_active = دههٔ ۱۹۹۰ میلادی تا کنون | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''ایان لِـفوْرْ''' ({{lang-en|Ian LeFeuvre}}) [[خواننده]]، [[گیتارنواز]]، [[ترانه‌سرا]]، [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] اهل [[کانادا]] است.<ref name=flight>"Starling takes flight". ''[[Ottawa Citizen]]'', January 30, 1997.</ref><ref>"Fun in the U.K". ''[[Ottawa Citizen]]'', July 13, 1990.</ref><ref>"Hers is a Slightly Haunted future". ''[[Ottawa Citizen]]'', February 26, 1996.</ref><ref>{{usurped|1=[https://archive.today/20150118135234/http://jam.canoe.ca/Music/Artists/S/Starling/2000/04/27/pf-749919.html "Catching the breaks"]}}. [[canoe.ca]], April 27, 2000.</ref><ref name=gearing>{{usurped|1=[https://archive.today/20150118135132/http://jam.canoe.ca/Music/Artists/S/Starling/2000/04/10/pf-749920.html "Starling gearing up for success"]}}. [[canoe.ca]], April 10, 2000.</ref><ref name=exbirds>"Ex-birds have new zing; The Hundreds and Thousands aren't riding on the faded glory of their Starling days". ''[[Ottawa Citizen]]'', April 25, 2007.</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[شوهر (فیلم)|شوهر]]'' و ''[[ماجراهای نپکین من!]]'' اشاره نمود. همچنین یکی از ترانه‌های او به نام «با جریانِ موج همراه شو» در مجموعه‌های [[دختران (مجموعه تلویزیونی آمریکایی)|دختران]] و [[دروغ‌گوهای کوچک زیبا]] بکار رفته است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{imdb name|3263370}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان تلویزیون اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:ترانه‌پردازان اهل کانادا]] [[رده:خوانندگان راک اهل کانادا]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل اتاوا]] [[رده:نوازندگان گیتار راک اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان اهل اتاوا]] g6eww9ibpdaazz7p6ymgd2f89uilqyv 42127882 42127881 2025-06-19T03:04:45Z Tisfoon 107851 منبع 42127882 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | background = solo_singer | honorific_prefix = | name = ایان لفور | honorific_suffix = | image = | landscape = | image_size = | alt = | caption = | birth_name = | native_name = | native_name_lang = | alias = | birth_date = | birth_place = | origin = [[اتاوا]]، [[انتاریو]]، [[کانادا]] {{پرچم‌ها|کانادا}} | death_date = | death_place = | genre = [[آلترناتیو راک]] | occupation = [[خواننده]]، [[گیتارنواز]]، [[ترانه‌سرا]]، [[آهنگساز]] | instrument = [[صدای انسان|صدا]]، [[گیتار]] | years_active = دههٔ ۱۹۹۰ میلادی تا کنون | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = }} '''ایان لِـفوْرْ''' ({{lang-en|Ian LeFeuvre}}) [[خواننده]]، [[گیتارنواز]]، [[ترانه‌سرا]]، [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] اهل [[کانادا]] است.<ref name=flight>"Starling takes flight". ''[[Ottawa Citizen]]'', January 30, 1997.</ref><ref>"Fun in the U.K". ''[[Ottawa Citizen]]'', July 13, 1990.</ref><ref>"Hers is a Slightly Haunted future". ''[[Ottawa Citizen]]'', February 26, 1996.</ref><ref>{{usurped|1=[https://archive.today/20150118135234/http://jam.canoe.ca/Music/Artists/S/Starling/2000/04/27/pf-749919.html "Catching the breaks"]}}. [[canoe.ca]], April 27, 2000.</ref><ref name=gearing>{{usurped|1=[https://archive.today/20150118135132/http://jam.canoe.ca/Music/Artists/S/Starling/2000/04/10/pf-749920.html "Starling gearing up for success"]}}. [[canoe.ca]], April 10, 2000.</ref><ref name=exbirds>"Ex-birds have new zing; The Hundreds and Thousands aren't riding on the faded glory of their Starling days". ''[[Ottawa Citizen]]'', April 25, 2007.</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[شوهر (فیلم ۲۰۱۳)|شوهر]]'' و ''[[ماجراهای نپکین من!]]'' اشاره نمود. همچنین یکی از ترانه‌های او به نام «با جریانِ موج همراه شو» در مجموعه‌های ''[[دختران (مجموعه تلویزیونی آمریکایی)|دختران]]'' و ''[[دروغ‌گوهای کوچک زیبا]]'' بکار رفته است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{imdb name|3263370}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آهنگسازان تلویزیون اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:ترانه‌پردازان اهل کانادا]] [[رده:خوانندگان راک اهل کانادا]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل اتاوا]] [[رده:نوازندگان گیتار راک اهل کانادا]] [[رده:نویسندگان اهل اتاوا]] g25166pc8h4l4lkr4cvlj7st5skewx5 0 3986560 42127883 41957342 2025-06-19T03:09:03Z Tisfoon 107851 /* منابع */ منبع 42127883 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | show_name = ماجراهای نپکین من! | image = The Adventures of Napkin Man! Logo.png | caption = | genre = مجموعهٔ تلویزیونی ویژهٔ کودکان | creator = تُن ثاین{{سخ}}[[جاش سلیگ]] | writer = | director = | starring = [[یانیک بیسون]] | composer = [[ایان لفور]] | country = [[کانادا]] | language = | num_seasons = ۲ | num_episodes = ۴۶ | list_episodes = | executive_producer = تُن ثاین{{سخ}}[[جاش سلیگ]]{{سخ}}آیرا لِوی | producer = | location = | runtime = ۱۲ دقیقه | company = لیتل ایرپلین پروداکشنز{{سخ}}بریک‌ترو انترتینمنت | distributor = | network = [[سی‌بی‌سی تله‌ویژن]] | picture_format = | audio_format = | first_aired = {{Start date|2013|12|30}} | last_aired = {{End date|2014|4|19}} | website = | website_title = }} '''ماجراهای نپکین من!''' ({{lang-en|The Adventures of Napkin Man!}}) یک مجموعهٔ کارتونی کانادایی است که نخستین بار، در سال ۲۰۱۳ میلادی از شبکهٔ سی‌بی‌سی پخش شد. این مجموعه به صورت ترکیبی از صحنه‌های زنده و واقعی با صحنه‌های انیمیشنی تولید شده‌است و [[هنرپیشه]] اصلی آن [[یانیک بیسون]] است که در نقش «آقای انتونی» هنرنمایی می‌کند و معلمی است داستان‌هایی دربارهٔ یک [[ابرقهرمان]] بنام «نپکین مَن» خلق می‌کند تا از این طریق، به شاگردانش بیاموزد که چگونه با [[هیجان]]ات دشوار خود کنار آمده و آن را کنترل کنند.<ref>[http://o.canada.com/entertainment/television/murdoch-mysteries-star-to-launch-cbc-kids-show "Murdoch Mysteries star to launch CBC kids show"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170526235104/http://o.canada.com/entertainment/television/murdoch-mysteries-star-to-launch-cbc-kids-show |date=۲۶ مه ۲۰۱۷ }}. [[canada.com]], October 4, 2013.</ref> این مجموعهٔ تلویزیونی محصولی مشترک از دو شرکت «لیتل ایرپلین پروداکشنز» و «بریک‌ترو انترتینمنت» است<ref>[http://playbackonline.ca/2012/10/02/breakthrough-entertainment-to-produce-cbc-preschool-series/ "Breakthrough Entertainment to produce CBC preschool series"]. ''[[Playback (website)|Playback]]'', October 2, 2012.</ref> و برندهٔ [[جایزه هنرهای تصویری کانادا]] بابت «بهترین مجموعه یا برنامهٔ ویژهٔ کودکان پیش‌دبستانی» در سال ۲۰۱۵ میلادی شد و [[یانیک بیسون]] نیز جایزهٔ «بهترین مجری برنامه‌های کودکان پیش‌دبستانی» را دریافت کرد.<ref>[http://www.cbc.ca/news/arts/cbc-picks-up-10-more-trophies-at-wednesday-s-canadian-screen-awards-1.2972773 "CBC picks up 10 more trophies at Wednesday’s Canadian Screen Awards"]. [[CBC News]], February 25, 2015.</ref> == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|3673456}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:ابرقهرمان‌های تلویزیون]] [[رده:برنامه‌های شبکه سی‌بی‌سی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ابرقهرمانی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی کانادایی در دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی کانادایی آغازشده در ۲۰۱۳ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی کانادایی پایان‌یافته در ۲۰۱۴ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی کانادایی پایان‌یافته در ۲۰۱۷ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی کودکان کانادایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آمریکایی آغازشده در ۲۰۱۳ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آمریکایی پایان‌یافته در ۲۰۱۷ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آموزش پیش‌دبستانی آمریکایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی آمریکایی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های پویانمایی کودکانه ماجراجویی آمریکایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی پویانمایی ابرقهرمانی کودکانه آمریکایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی درباره کودکان]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی آمریکایی به زبان انگلیسی]] 8qhkc3ny8k3f97l09pwpb4fxil1wi8x 0 3986567 42127884 38552217 2025-06-19T03:10:37Z Tisfoon 107851 42127884 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = تودور کُباکف | image = Todor_Kobakov_and_Michael_Peter_Olsen_at_the_2015_Slaight_Music_Residency_Showcase.jpg | caption = تودور کُباکف (چپ) با [[مایکل پیتر اولسن]] در سال ۲۰۱۵ میلادی در [[مرکز فیلم کانادا]] | genre = [[موسیقی کلاسیک معاصر]]، [[ایندی پاپ]]، [[موسیقی الکترونیک]]، [[موسیقی فیلم]] | years_active = ۱۹۹۸–اکنون | label = کالیبر ۸۸ | website = | background = non_performing_personnel | birth_date = {{birth date and age|1978|09|19}} | birth_place = [[صوفیه]]، [[بلغارستان]] | death_date = | death_place = | origin = {{پرچم‌ها|بلغارستان}} بلغارستانی{{سخ}}{{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | occupation = [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، [[نوازنده پیانو]]، [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]] | instrument = [[پیانو]] }} '''تودور کباکف''' ({{lang-en|Todor Kobakov}}؛ زادهٔ {{birth date|1978|09|19}}) [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، [[نوازنده پیانو]]، [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] بلغاری‌الاصل اهل [[کانادا]] است.<ref name="Hearty">[http://www.heartymagazine.com/news/tickling-the-ivory-todor-kobakov Hearty Magazine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111008124022/http://heartymagazine.com/news/tickling-the-ivory-todor-kobakov |date=2011-10-08 }},</ref><ref name="Official Website">[http://todor.ca/site/bio/ Official Website] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110601014516/http://todor.ca/site/bio/ |date=June 1, 2011 }}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[شوهر (فیلم)|شوهر]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|www.todor.ca}} * {{IMDb name|2515735|تودور کباکف}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کباکف، تودور}} [[رده:آهنگسازان فیلم اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بلغارستانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۸ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل تورنتو]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل صوفیه]] [[رده:موسیقی‌دانان ایندی پاپ اهل کانادا]] [[رده:موسیقی‌دانان ایندی راک اهل کانادا]] [[رده:اجراکنندگان موسیقی کلاسیک معاصر]] [[رده:آهنگسازان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] 8oowjwv3kiralktb2ukzihcs61vwoxa 42127885 42127884 2025-06-19T03:11:15Z Tisfoon 107851 | image = Todor Kobakov at the CFC 25th Anniversary Celebration in LA (8578221120).jpg 42127885 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = تودور کُباکف | image = Todor Kobakov at the CFC 25th Anniversary Celebration in LA (8578221120).jpg | caption = تودور کُباکف (چپ) با [[مایکل پیتر اولسن]] در سال ۲۰۱۵ میلادی در [[مرکز فیلم کانادا]] | genre = [[موسیقی کلاسیک معاصر]]، [[ایندی پاپ]]، [[موسیقی الکترونیک]]، [[موسیقی فیلم]] | years_active = ۱۹۹۸–اکنون | label = کالیبر ۸۸ | website = | background = non_performing_personnel | birth_date = {{birth date and age|1978|09|19}} | birth_place = [[صوفیه]]، [[بلغارستان]] | death_date = | death_place = | origin = {{پرچم‌ها|بلغارستان}} بلغارستانی{{سخ}}{{پرچم‌ها|کانادا}} کانادایی | occupation = [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، [[نوازنده پیانو]]، [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]] | instrument = [[پیانو]] }} '''تودور کباکف''' ({{lang-en|Todor Kobakov}}؛ زادهٔ {{birth date|1978|09|19}}) [[تهیه‌کننده موسیقی]]، [[تنظیم (موسیقی)|تنظیم‌کننده]]، [[نوازنده پیانو]]، [[موسیقی‌دان]] و [[آهنگساز]] بلغاری‌الاصل اهل [[کانادا]] است.<ref name="Hearty">[http://www.heartymagazine.com/news/tickling-the-ivory-todor-kobakov Hearty Magazine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111008124022/http://heartymagazine.com/news/tickling-the-ivory-todor-kobakov |date=2011-10-08 }},</ref><ref name="Official Website">[http://todor.ca/site/bio/ Official Website] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110601014516/http://todor.ca/site/bio/ |date=June 1, 2011 }}</ref> از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است، می‌توان به ''[[شوهر (فیلم)|شوهر]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|www.todor.ca}} * {{IMDb name|2515735|تودور کباکف}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کباکف، تودور}} [[رده:آهنگسازان فیلم اهل کانادا]] [[رده:آهنگسازان فیلم مرد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:بلغارستانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:زادگان ۱۹۷۸ (میلادی)]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل تورنتو]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل صوفیه]] [[رده:موسیقی‌دانان ایندی پاپ اهل کانادا]] [[رده:موسیقی‌دانان ایندی راک اهل کانادا]] [[رده:اجراکنندگان موسیقی کلاسیک معاصر]] [[رده:آهنگسازان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] kjx547pcjj9zl71tdujpwe2shc2497f 0 3986888 42127886 39795020 2025-06-19T03:12:53Z Tisfoon 107851 منبع 42127886 wikitext text/x-wiki {{Infobox martial art | logo = | name = باک می{{سخ}}白眉 | logocaption = | logosize = | image = BachMiDaoNhan.jpg | imagecaption = | imagesize = | aka = هاکا باک می، بای می، پای می، پاک می | focus = ضربه | country = {{flagicon|China}} [[چین]] | creator = باک مِـی | famous_pract = Gwong Wai / Kwong Wai{{سخ}}جوک فات وان{{سخ}}لین سانگ{{سخ}}[[جیانگ لای چوئن]]{{سخ}}چوک یون{{سخ}}فونگ فو دائو یان{{سخ}}لائو سیو-لیانگ | olympic = خیر | parenthood = [[هی هو چوان]]، [[لمس مرگبار]]، [[شائولین کونگ‌فو]]، [[وودانگ چوآن]]، [[چین نا]]، [[کونگ‌فوی اژدهای جنوبی]] (در دودمان [[جیانگ لای چوئن]]) }} {{Chinese martial arts}} '''باک می''' ({{lang-en|Bak Mei}}; {{zh|c=白眉|p=Bái Méi|w=Pai Mei|cy=Baahk Mèih|l='''White Eyebrow'''}}) که در زبان چینی کانتونی به معنای «'''ابرو سفید'''» است، یکی از [[پنج مرشد]] افسانه‌ای چین است که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند. نام ورزش رزمی «باک می» از نام او گرفته شده است که بنیانگذارش محسوب می‌شود.<ref name="Crudelli_56">{{cite book|author=Chris Crudelli|title=The Way of the Warrior|year=2008|publisher=Dorling Kindersley Ltd|page=56|isbn=978-1-4053-3750-2}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.wingchunpedia.org/pmwiki/pmwiki.php?n=WCP.BakMei|title=Bak Mei|website=Wingchunpedia.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208151938/http://www.wingchunpedia.org/pmwiki/pmwiki.php?n=WCP.BakMei|archive-date=2015-12-08|url-status=dead|access-date=2015-11-30}}</ref> باک می در غرب با عنوانِ «پای مِـی» (Pai Mei) شناخته می‌شود که در فیلم «''[[بیل را بکش: بخش ۲]]''» نقشش را [[گوردون لیو]] بازی می‌کند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:ووشوکاران اهل چین]] [[رده:هنرهای رزمی چینی]] ods4glqfmoyeb876rqo4z22lb5t24n7 42127887 42127886 2025-06-19T03:14:50Z Tisfoon 107851 42127887 wikitext text/x-wiki {{Infobox martial art | logo = | name = باک می{{سخ}}白眉 | logocaption = | logosize = | image = BachMiDaoNhan.jpg | imagecaption = | imagesize = | aka = هاکا باک می، بای می، پای می، پاک می | focus = ضربه | country = {{flagicon|China}} [[چین]] | creator = باک مِـی | famous_pract = Gwong Wai / Kwong Wai{{سخ}}جوک فات وان{{سخ}}لین سانگ{{سخ}}[[جیانگ لای چوئن]]{{سخ}}چوک یون{{سخ}}فونگ فو دائو یان{{سخ}}لائو سیو-لیانگ | olympic = خیر | parenthood = [[هی هو چوان]]، [[لمس مرگبار]]، [[شائولین کونگ‌فو]]، [[وودانگ چوآن]]، [[چین نا]]، [[کونگ‌فوی اژدهای جنوبی]] (در دودمان [[جیانگ لای چوئن]]) }} {{Chinese martial arts}} '''باک می''' ({{lang-en|Bak Mei}}؛ {{رچ}}{{zh|c=白眉}}) که در زبان چینی کانتونی به معنای «'''ابرو سفید'''» است، یکی از [[پنج مرشد]] افسانه‌ای چین است که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند. نام ورزش رزمی «باک می» از نام او گرفته شده است که بنیانگذارش محسوب می‌شود.<ref name="Crudelli_56">{{cite book|author=Chris Crudelli|title=The Way of the Warrior|year=2008|publisher=Dorling Kindersley Ltd|page=56|isbn=978-1-4053-3750-2}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.wingchunpedia.org/pmwiki/pmwiki.php?n=WCP.BakMei|title=Bak Mei|website=Wingchunpedia.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208151938/http://www.wingchunpedia.org/pmwiki/pmwiki.php?n=WCP.BakMei|archive-date=2015-12-08|url-status=dead|access-date=2015-11-30}}</ref> باک می در غرب با عنوانِ «پای مِـی» (Pai Mei) شناخته می‌شود که در فیلم «''[[بیل را بکش: بخش ۲]]''» نقشش را [[گوردون لیو]] بازی می‌کند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:ووشوکاران اهل چین]] [[رده:هنرهای رزمی چینی]] ofxqh4e5gfry4538hi7hm0uz4rv7rn6 0 3986902 42127888 37101104 2025-06-19T03:20:36Z Tisfoon 107851 منبع 42127888 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = وینسنت ژائو | image =Vincent Zhao (趙文卓).jpg | caption =وینسنت ژائو - ۲۰۱۸ | module = {{Infobox Chinese|child=yes | t = 趙文卓 | s = 赵文卓 | p = Zhào Wénzhuó | j = Ziu6 Man4 Coek3 }} | birth_name = Zhao Zhuo (趙卓) | ancestry = | height = ۱۷۶ سانتی‌متر<ref name="ChineseMov_VincentZhao"> {{Cite web | title = Vincent Zhao 趙文卓 – Actor, Martial Artist – Hong Kong – Filmography – TV Drama Series – Chinese Movies | url = https://act.chinesemov.com/actors/Vincent%20Zhao | website = Chinese Movies | access-date = 18 June 2025 | language = en }} </ref> | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1972|4|10}} | birth_place = | death_date = | death_place = | restingplace = | othername = وینسنت چیو{{سخ}}چیو مان-چیاک{{سخ}}چائو ون-جار | occupation = [[هنرپیشه]]، [[هنرهای رزمی|رزمی‌کار]] | genre = | instrument = | voicetype = | label = | yearsactive = ۱۹۹۳ تا کنون | associatedact = | spouse = ژانگ دانلو (۲۰۰۶ تا کنون) | partner = | children = | parents = | influences = | influenced = | website = | awards = | nationality = {{پرچم‌ها|چین}} چینی }} '''وینسنت ژائو''' ({{lang-en|Vincent Zhao}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1972|4|10}}) [[بازیگر]] و [[هنرهای رزمی|رزمی‌کار]] اهل [[چین]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که او در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[روزی روزگاری در چین ۴]]''، ''[[روزی روزگاری در چین ۵]]''، (هر دو در نقش [[وانگ فی-هونگ]]) ''[[افسانه (فیلم ۱۹۹۳)|افسانه]]''، ''[[قربانی (فیلم ۲۰۱۰)|قربانی]]'' و ''[[نبرد چین-هلند ۱۶۶۱]]'' اشاره کرد.<ref name="ActionFlix_InvisibleTattoo"> {{Cite web | last = Jerva | first = John M. | title = Vincent Zhao is Back in Action with District B‑13’s David Belle for the New Period Actioner *Invisible Tattoo | website = Action‑Flix | date = 11 January 2022 | url = https://action-flix.com/2022/01/11/vincent-zhao-is-back-in-action-with-district-b-13s-david-belle-for-the-new-period-actioner-invisible-tattoo/ | access-date = 18 June 2025 | language = en }} </ref><ref name="zhaofamily">{{Cite news| title=Vincent Zhao: Never give up | date=2008-07-09 | work=SMNet | pages=1 | url=http://www.smnet.com.cn/smrb/2008-07/09/content_121691.htm | access-date=2008-09-25 | language=zh}}</ref><ref name="zhaoparents">{{Cite news| title=Thinking back when first entered the entertainment industry, Vincent Zhao honestly says, "Never thought of it." | date=2001-08-30 | work=Sina | pages=1 | url=http://ent.sina.com.cn/s/m/2001-08-30/55519.html | access-date=2008-09-25 | language=zh}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0158414}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ژائو، وینسنت}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران مرد اهل هاربین]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل چین]] [[رده:زادگان ۱۹۷۲ (میلادی)]] [[رده:ورزشکاران اهل هاربین]] [[رده:ووشوکاران اهل چین]] 92nsdra4fw0qrqwb13eo30uo0fzgoui 0 3986918 42127889 40551660 2025-06-19T03:20:51Z Tisfoon 107851 /* منابع */ 42127889 wikitext text/x-wiki {{Infobox martial artist | name = وانگ فی-هونگ | image = Wong Hon-hei.jpg | caption = | birth_date = {{BirthDeathAge|B|1847|7|9|1924|3|25|yes}} | birth_place = [[فوشان]]، [[چین]] | death_date = {{BirthDeathAge| |1847|7|9|1924|3|25|yes}} | death_place = [[گوانگ‌ژو]]، [[چین]] | martial_art = [[هنرهای رزمی چینی]] | style = [[هونگ جیا]] | teacher = وانگ کی-یینگ و سایرین | rank = استادِ بزرگ | occupation = [[هنرهای رزمی]]، [[پزشک]]، [[انقلابی]] | parent = [[وانگ کی-یینگ]] (پدر) | spouse = بانو لو (ازدواج ۱۸۷۱){{سخ}}بانو ما (ازدواج ۱۸۹۶){{سخ}}بانو چن (ازدواج ۱۹۰۲){{سخ}}موک کوای-لان (ازدواج ۱۹۱۵) | students = لیانگ فون{{سخ}}[[لام سای-وینگ]]{{سخ}}[[دانگ فانگ]]{{سخ}}لینگ وان-کای | nationality = {{پرچم‌ها|چین}} چینی }} '''وانگ فی-هونگ''' ({{lang-en|Wong Fei-hung}}؛ {{birthdeathage|b|1847|7|9|1924|3|25|yes}}–۲۵ مارس ۱۹۲۴)<ref>On Hung Gar: History and Practice pg.79 Paperback: 310 pages Publisher: CreateSpace (April 13, 2009) Language: English {{ISBN|978-1-4421-3747-9|en}}</ref> [[هنرهای رزمی|رزمی‌کار]]، [[پزشک]]، [[انقلابی]] و قهرمان مردمی اهل [[چین]] بود. او مشهورترین استادِ سبک [[هونگ جیا]] از [[هنرهای رزمی چینی]] محسوب می‌شود.<ref>Iron Thread. Southern Shaolin Hung Gar Kung Fu Classics Series Paperback: 186 pages Publisher: CreateSpace (December 15, 2008) Language: English {{ISBN|978-1-4404-7500-9|en}}</ref> او در عین حال، متخصص [[طب سوزنی]] در [[طب سنتی چین]] بود و در درمان‌گاهی به نام «پو چی لام» ({{zh|t=寶芝林}}) واقع در [[گوانگ‌ژو]] بیماران خود را درمان می‌کرد. امروزه موزه‌ای در زادگاهش [[فوشان]] به افتخار او برپاست. لازم است ذکر شود که پدر او (و نه خودش) یکی از اعضای [[ده ببر کانتون]] بود و بعدها به خودِ او، لقب «ببری پس از ده ببر» داده شد.<ref>[https://books.google.com/books?id=1Ze0-x2ROuQC&pg=PT27&dq=Tiger+after+the+Ten+Tigers%22+for+his+heroic+efforts+to+defend+the+pride+of+the+Chinese+when&hl=en&sa=X&ei=5EEJT8XeDcjW8gP2x7CgAQ&ved=0CDAQ6AEwAA#v=onepage&q=Tiger%20after%20the%20Ten%20Tigers%22%20for%20his%20heroic%20efforts%20to%20defend%20the%20pride%20of%20the%20Chinese%20when&f=false World of Martial Arts! By Robert HILL]</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * [http://www.wongfeihung.com/ وبگاه رسمی] {{انبار-رده}} {{روزی روزگاری در چین}} {{هنرهای رزمی-خرد}} [[رده:اهالی نانهای]] [[رده:پزشکان اهل چین]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۲۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۴۷ (میلادی)]] [[رده:سلحشورهای چین]] [[رده:فولکلور چین]] [[رده:ورزشکاران اهل گوانگ‌دونگ]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۲۵ (میلادی)]] 63q3euok484f1s3qnwugn571zmas1lv 0 3986925 42127893 34491016 2025-06-19T03:27:17Z Tisfoon 107851 منبع 42127893 wikitext text/x-wiki {{Infobox martial artist |name = جی سین سیم سی |image = |alt = |caption = |birth_name = |birth_date = |birth_place = |death_date = |death_place = | death_cause = | native_name = | native_name_lang = zh |other_names = جی شیم، چی سین چی سین سیم سی، جی سین سیم سی، ژی چان، ژی شان چان شی |residence = |ethnicity = [[Chinese people|Chinese]] |style = [[نان‌چوئن]]، [[وتگ چون]]،<ref>Leung Ting, pg. 53</ref> [[وینگ‌چون)]]<ref>Chu 2015, pg.90-99</ref> |rank = |years_active = |occupation = کاهن بودایی، رزمی‌کار |university = |spouse = |children = |relatives = | teacher = | students = [[فانگ سای-یوک]]، [[هونگ هی-گون]] | club = | school = | website = <!-- {{URL|www.example.com}} --> }} {| cellpadding="3px" cellspacing="0px" style="background:#f7f8ff; float:left; border:1px solid; margin:5px;" | colspan="2" style="text-align:center; border-top:1px solid; font-size:36px; line-height:40px;"|至善禪師 |- !style="background:#ccf; border-bottom:1px solid" colspan=2|جی سین سیم سی |- |align=right|[[پین‌یین]]:||Zhì Shàn Chán Shī |- |align=right|[[لاتین‌نویسی ییل برای کانتونی]]:||Ji3 Sin6 Sim3 Si1 |- |align=right|معنای لغوی||"جی سین، معلم [[ذن]]" |} {{Special characters}} {{-}} '''جی سین سیم سی''' ({{lang-zh|至善禪師}}) [[راهب بزرگ]] و یکی از [[پنج مرشد]] افسانه‌ای چین است که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند. او استاد چندین سبک مختلف از [[هنرهای رزمی چینی]]ِ [[نان‌چوئن]] از جمله [[وینگ‌چون]] و «چای چیا» بوده است.<ref>Chu 2015, pg. 53, 90-99</ref> او در نبردی تن‌به‌تن با یکی دیگر از ریش‌سفیدان به نام «[[باک می]]» به‌دلیلِ اختلافات حرفه‌ای و سیاسی، کشته شد.<ref>{{cite web|url=https://www.shaolin.org/answers/ans01a/feb01-3.html|title=Answers to Readers' Questions and Answers — February 2001 (Part 3)|author=|date=|work=shaolin.org|accessdate=20 January 2016}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[باک می]] * [[نگ مویی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:درگذشتگان ۱۹۱۲ (میلادی)]] [[رده:ووشوکاران اهل چین]] [[رده:وینگ‌چون‌کاران]] [[رده:وینگ‌چون‌کاران اهل چین]] ssa221vc2r72esr66cbuuiuqqo89noc 0 3986933 42127895 22098833 2025-06-19T03:28:31Z Tisfoon 107851 منبع 42127895 wikitext text/x-wiki {| cellpadding=3px cellspacing=0px bgcolor=#f7f8ff style="float:left; border:1px solid; margin:5px;" |colspan=2 align=center style="border-top:1px solid;font-size:36px;line-height:40px"|馮道德 |- !style="background:#ccf; border-bottom:1px solid" colspan=2|Fung Dou Dak |- |align=right|[[Pinyin]]:||Féng Dào Dé |- |align=right|[[Jyutping]]:||Fung4 Dou3 Dak1 |- |align=right|معنای لغوی||"تقوای فونگ [[تائو|دائو]]" |- |} '''فونگ دائو داک''' ({{lang-zh|馮道德}}) یکی از [[پنج مرشد]] افسانه‌ای چین است که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند.<ref name="Crudelli56">{{cite book |last=Crudelli |first= Chris |date= 2008 |title=The Way of the Warrior |url=https://www.google.com/books/edition/The_Way_of_the_Warrior/QlI0fxSm1vgC |publisher= Dorling Kindersley Limited |page=56|isbn=9781405337502}}</ref><ref name="theartsmartial.com">{{cite web|url=http://www.theartsmartial.com/01.php|title=The Origins Of Bak Fu Pai|author=Vincent James Peppers|publisher=theartsmartial.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170328181728/http://www.theartsmartial.com/01.php|archive-date=March 28, 2017|url-status=dead|access-date=October 15, 2014}}</ref> <ref name="Crudelli56"/><ref name="whitetigerkungfu.com">{{cite web|url=http://www.whitetigerkungfu.com/aboutbfp.htm|title=About Bak Fu Pai|publisher=whitetigerkungfu.com}}</ref> برخی افسانه حاکی از آن است که کمی پس از واقعهٔ فوق، [[باک می]] و فونگ دائو داک به ارتش [[دودمان چینگ|چینگ]] ملحق شدند و یک معبد دیگر شائولین را با ارتشی پرشمار نابود کردند. در این واقعه، [[جی سین سیم سی|جی سین]] راهب این معبد در نبردی تن‌به‌تن با [[باک می]] و به‌دست او کشته شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:داک، فونگ دائو}} [[رده:ووشوکاران اهل چین]] ek714ui4z6br1ea28eikzlpl54m70oa 0 3986978 42127956 26212914 2025-06-19T05:47:49Z Tisfoon 107851 42127956 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese | showflag = cp | c = 少林五祖 | p = Shàolín wǔ zǔ | mi = {{IPAc-cmn|sh|ao|4|l|in|2|-|wu|3|-|z|u|3}} | w = Shao⁴-lin² wu³ tzu³ | tp = Shào-lín wǔ zǔ | j = Siu³ lam⁴ ng⁵ zou² | y = Siu làhm ngh jóu | ci = {{IPA-yue|ɕī:u lɐ̏m ŋ̬̍ tsǒu|}} | gd = Siu³ lem⁴ ng⁵ zou² }} '''پنج مرشد''' ({{lang-en|Five Elders}}؛ {{zh|c=少林五祖 |p=Shàolín wǔ zǔ|j=Siu3 lam4 ng5 zou2}}) یا '''پنج سَرکرده'''، پنج راهب و استاد هنرهای رزمی بودند که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند. گفته می‌شود این واقعه در سال ۱۶۴۷ یا ۱۶۷۴ یا ۱۷۳۲ رخ داده است.<ref>{{cite journal | author = Shahar, Meir|date=December 2001 | title = Ming-Period Evidence of Shaolin Martial Practice | journal = Harvard Journal of Asiatic Studies | issue = 2 | pages = 359–413 | doi = 10.2307/3558572 |volume= 61 | issn = 0073-0548 | jstor = 3558572}}</ref><ref>Title: Martial Arts of the World [2 volumes]: An Encyclopedia of History and Innovation, Thomas A. Green (Editor), Joseph R. Svinth (Editor) Page. 94, Hardcover: 663 pages, Publisher: ABC-CLIO (June 11, 2010), Language: English, {{ISBN|1598842439}}, {{ISBN|978-1598842432}}</ref><ref>{{cite web|url=http://history.cultural-china.com/en/169H8301H13063.html|title=Destruction of shaolin temple|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112210308/http://history.cultural-china.com/en/169H8301H13063.html|archive-date=2012-11-12|url-status=dead|access-date=2012-10-16}}</ref><ref>Author: Meir Shahar, Publisher: University of Hawaii Press; 1 edition (January 1, 2008), Language: English, {{ISBN|082483349X}}, {{ISBN|978-0824833497}}</ref> == پنج مرشد شائولین == {| class="wikitable" ! !! [[نویسه‌های چینی سنتی]] !! [[نویسه‌های چینی ساده‌شده]] !! [[پین‌یین]] !! [[Cantonese Yale]] !! توضیحات بیشتر |- | [[جی سین سیم سی]] || 至善禪師 || 至善禅师 || Zhì Shàn Chán Shī || Ji Sin Sim Si || ''همچنین به‌صورت جی سین سیم سی تلفظ می‌شود و در لغت به معنای معلمِ [[ذن]]'' است. |- | [[انگ مویی]] || 五梅大師 || 五梅大师 || Wǔ Méi Dà Shī || Ng Mui Daai Si || ''شناخته‌شده برای انگ مویی کوئن، [[وینگ‌چون]]، [[کونگ‌فوی اژدهای جنوبی]]، [[درنای سفید فوجیان]]، و هونگ کوئن پنجگانه'' |- | [[باک می]] || 白眉道人 || 白眉道人 || Bái Méi Dào Rén || Bak Mei Dou Yan || ''در لغت به معنای پیرو "[[تائوئیسم]]" با ابروهای سفید'' است. گفته می‌شود با عنوانِ «چو لانگ توسن» هم شناخته می‌شده‌است. |- | [[فونگ دائو داک]] || 馮道德 || 冯道德 || Féng Dàodé || Fung Dou Dak || پیرو ''[[تائوئیسم]]'' و بنیان‌گذار باک فو پای. |- | [[میائو شی‌ین]] || 苗顯 || 苗显 || Miáo Xiǎn || Miu Hin || ''یک مرید ریش‌وسبیل‌دار شائولین'' |} == جستارهای وابسته == * [[شائولین کونگ‌فو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:هنرهای رزمی چینی]] g1wsywxcsvy45msuc7q92newtvdpv56 42127957 42127956 2025-06-19T05:48:17Z Tisfoon 107851 لاتین‌نویسی ییل برای کانتونی 42127957 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese | showflag = cp | c = 少林五祖 | p = Shàolín wǔ zǔ | mi = {{IPAc-cmn|sh|ao|4|l|in|2|-|wu|3|-|z|u|3}} | w = Shao⁴-lin² wu³ tzu³ | tp = Shào-lín wǔ zǔ | j = Siu³ lam⁴ ng⁵ zou² | y = Siu làhm ngh jóu | ci = {{IPA-yue|ɕī:u lɐ̏m ŋ̬̍ tsǒu|}} | gd = Siu³ lem⁴ ng⁵ zou² }} '''پنج مرشد''' ({{lang-en|Five Elders}}؛ {{zh|c=少林五祖 |p=Shàolín wǔ zǔ|j=Siu3 lam4 ng5 zou2}}) یا '''پنج سَرکرده'''، پنج راهب و استاد هنرهای رزمی بودند که پس از تخریب [[معبد شائولین]] به‌دست دولتمردان در دوران حکمفرمایی [[دودمان چینگ]] (۱۶۴۴–۱۹۱۲)، از آن جان سالم به‌در بردند. گفته می‌شود این واقعه در سال ۱۶۴۷ یا ۱۶۷۴ یا ۱۷۳۲ رخ داده است.<ref>{{cite journal | author = Shahar, Meir|date=December 2001 | title = Ming-Period Evidence of Shaolin Martial Practice | journal = Harvard Journal of Asiatic Studies | issue = 2 | pages = 359–413 | doi = 10.2307/3558572 |volume= 61 | issn = 0073-0548 | jstor = 3558572}}</ref><ref>Title: Martial Arts of the World [2 volumes]: An Encyclopedia of History and Innovation, Thomas A. Green (Editor), Joseph R. Svinth (Editor) Page. 94, Hardcover: 663 pages, Publisher: ABC-CLIO (June 11, 2010), Language: English, {{ISBN|1598842439}}, {{ISBN|978-1598842432}}</ref><ref>{{cite web|url=http://history.cultural-china.com/en/169H8301H13063.html|title=Destruction of shaolin temple|archive-url=https://web.archive.org/web/20121112210308/http://history.cultural-china.com/en/169H8301H13063.html|archive-date=2012-11-12|url-status=dead|access-date=2012-10-16}}</ref><ref>Author: Meir Shahar, Publisher: University of Hawaii Press; 1 edition (January 1, 2008), Language: English, {{ISBN|082483349X}}, {{ISBN|978-0824833497}}</ref> == پنج مرشد شائولین == {| class="wikitable" ! !! [[نویسه‌های چینی سنتی]] !! [[نویسه‌های چینی ساده‌شده]] !! [[پین‌یین]] !! [[لاتین‌نویسی ییل برای کانتونی]] !! توضیحات بیشتر |- | [[جی سین سیم سی]] || 至善禪師 || 至善禅师 || Zhì Shàn Chán Shī || Ji Sin Sim Si || ''همچنین به‌صورت جی سین سیم سی تلفظ می‌شود و در لغت به معنای معلمِ [[ذن]]'' است. |- | [[انگ مویی]] || 五梅大師 || 五梅大师 || Wǔ Méi Dà Shī || Ng Mui Daai Si || ''شناخته‌شده برای انگ مویی کوئن، [[وینگ‌چون]]، [[کونگ‌فوی اژدهای جنوبی]]، [[درنای سفید فوجیان]]، و هونگ کوئن پنجگانه'' |- | [[باک می]] || 白眉道人 || 白眉道人 || Bái Méi Dào Rén || Bak Mei Dou Yan || ''در لغت به معنای پیرو "[[تائوئیسم]]" با ابروهای سفید'' است. گفته می‌شود با عنوانِ «چو لانگ توسن» هم شناخته می‌شده‌است. |- | [[فونگ دائو داک]] || 馮道德 || 冯道德 || Féng Dàodé || Fung Dou Dak || پیرو ''[[تائوئیسم]]'' و بنیان‌گذار باک فو پای. |- | [[میائو شی‌ین]] || 苗顯 || 苗显 || Miáo Xiǎn || Miu Hin || ''یک مرید ریش‌وسبیل‌دار شائولین'' |} == جستارهای وابسته == * [[شائولین کونگ‌فو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:هنرهای رزمی چینی]] r0zj6fl8f5e4340ibbss7l8c70l4q7c 0 3988487 42127962 33869718 2025-06-19T05:50:36Z Tisfoon 107851 ابرابزار 42127962 wikitext text/x-wiki {{infobox deity | type = [[امپراتوری اینکا]] | name = پاچا کاماک | image = Pachacamac_Temple.jpg | caption = پروردگار خالق «پاچا کاماک» در این معبد قدیمی توسط [[تمدن ایچما]] مورد تکریم و ستایش واقع می‌شد. | god_of = پروردگار خالق، ساکن درون زمین | cult_center = [[تمدن ایچما|ایچما]] | parents = | siblings = | consort = [[پاچاماما|ماما پاچا]] | offspring = [[اینتی]]، [[ماما کی‌یا|کی‌یا]] }} '''پاچا کاماک''' ({{lang-es|Pacha Kamaq}}؛<ref>Traditional spelling in [[Spanish language|Spanish]] as well as in written [[Quechua language|Quechua]] is ⟨Pachacamac⟩, which is maintained in contemporary Spanish. ⟨Pacha Kamaq⟩ corresponds to contemporary Quechua orthography.</ref> در [[زبان کچوا]]: «خالقِ جهان») یکی از خدایانی بود که در شهر باستانی «[[پاچاکاماک]]» توسط تمدن «ایچما» یا «ییچما» (که پیش از تمدن و [[امپراتوری اینکا]] زندگی می‌کردند) پرستیده می‌شد.<ref>Matthews-Salazar, Patricia. (2006)"Becoming All Indian: Gauchos, Pachamama Queens, and Tourists in the Remaking of an Andean Festival." Festivals, Toursism and Social Change: Remaking Worlds. Ed. David Picard and Mike Robinson. N.p.: Channel View Publications. 71-81. Print.</ref> گفته می‌شود که پاچا کاماک «نخستین مرد» و «نخستین زن» را آفرید، اما چون فراموش کرد به آنها غذای کافی بدهد، «نخستین مرد» درگذشت. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == بیشتر بخوانید == {{چپ‌چین}} *Lanning, Edward P., ''Peru before the Incas'' {{پایان چپ‌چین}} [[رده:خدایان آفرینش]] [[رده:خدایان اینکا]] [[رده:فرهنگ پرو]] d4ty3meybx1y63gkmoo2zckuvefm3al 0 3989044 42127995 19785881 2025-06-19T06:05:47Z Tisfoon 107851 منبع 42127995 wikitext text/x-wiki {{Infobox university | name = هنرستان سلطنتی موسیقی مادرید | image_name = Real Conservatorio Superior de Música de Madrid desde la plaza del Reina Sofía.jpg | image_size = 280px | caption = ساختمان هنرستان | latin_name = | motto = | established = ۱۸۳۰ | type = همگانی | staff = | president = | principal = آنا گیخارو مالاگون | students = | undergrad = | postgrad = | doctoral = | profess = | city = [[مادرید]] | state = | country = {{ESP}} | campus = درون‌شهری | free_label = | free = | colours = | affiliations = | footnotes = | website = | address = خیابان دکتر ماتا ۲, پلاک ۲۸۰۱۲ | coor = {{Coord|40.409197|-3.694345|type:edu|display=inline,title}} | logo = }} '''هنرستان عالی سلطنتی موسیقی مادرید''' ({{lang-es|Real Conservatorio Superior de Música de Madrid}}) یک دانشکدهٔ موسیقی مشهور در شهر [[مادرید]] [[اسپانیا]]ست.<ref name="Turina1994"> {{Cite journal | last = Turina | first = José Luis | title = El estado actual de las enseñanzas de música, danza y arte dramático | journal = Arte, Individuo y Sociedad | issue = 6 | year = 1994 | pages = 87–106 | issn = 1131-5598 | url = http://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=157982&orden=1&info=link | language = es }} </ref> این مرکز آموزشی موسیقی، در ۱۵ ژوئیه ۱۸۳۰ میلادی در پیِ یک فرمان سلطنتی بیان نهاده شد. از مدیران این مرکز می‌توان به میگل دل بارکو و آنسلمو ایگناسیو د لا کامپا دیاز اشاره کرد.<ref name="RCSMM_Problemas"> {{Cite web | title = Problemas al inicio de curso en el RCSMM (Atocha) | url = http://www.youtube.com/watch?v=XQluImOD4xo&feature=player_detailpage | website = YouTube | access-date = 18 June 2025 | language = es }} </ref><ref name="AsociacionEstudiantesRCSMM"> {{Cite web | title = Asociación de Estudiantes del RCSMM | url = http://rcsmmadrid.wordpress.com/2011/11/06/acta-de-la-asamblea-del-27-10-11/ | website = RCSMMadrid (WordPress) | date = 6 November 2011 | access-date = 18 June 2025 | language = es }} </ref> برخی دانش‌آموختگانِ نامدار این کنسرواتوار عبارتند از: * [[ایساک آلبنیس]] * [[ترسا برگانسا]] * [[پابلو کاسالس]] * [[مانوئل د فایا]] * [[ماریا گالبانی]] * [[ماریا خوزه مونتی‌یل]] * [[خواکین تورینا]] * [[خواکین آچوکارو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.rcsmm.eu}} {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:هنرستان عالی سلطنتی موسیقی مادرید]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۸۳۰ (میلادی) در اسپانیا]] [[رده:نهادهای آموزشی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۳۰ (میلادی)]] m3mu9nh9wc05m1n8fdikw3rbt2sv2wr 0 3989616 42127996 34278793 2025-06-19T06:09:13Z Tisfoon 107851 منبع 42127996 wikitext text/x-wiki {{Infobox ancient site | name = پاچاکاماک | native_name = | alternate_name = | image = Templos del Sol Viejo Pintado.jpg | alt = | caption = نمایی از پاچاکاماک | map_type = پرو | map_alt = | map_size = | relief = yes | coordinates = {{coord|12|15|24|S|76|54|01|W|display=inline,title}} | location = [[لیما]]، [[منطقه لیما]]، [[پرو]] | region = | part_of = | length = | width = | area = | height = | builder = | material = | built = | abandoned = | epochs = دورهٔ میانه، دورهٔ میانهٔ مؤخر، دورهٔ پسین | cultures = [[تمدن واری]]، [[تمدن لیما]]، [[امپراتوری اینکا]] | dependency_of = | occupants = | event = | excavations = | archaeologists = | condition = | ownership = | management = | public_access = | website = | notes = }} '''پاچاکاماک''' ({{lang-es|Pachacamac}}; {{lang-qu|Pachakamaq}}) یک شهر [[باستان‌شناسی|باستانی]] در۴۰ کیلومتری جنوب‌شرقی [[لیما]] پایتخت [[پرو]] است که در درهٔ «رود لورین» واقع شده‌است. این شهر در حوالی سال ۲۰۰ [[پس از میلاد]] مسکونی شد و نام خود را خدای باستانی خالق زمین [[پاچا کاماک]]<ref name=Prescott>{{cite book |last=Prescott |first=W.H. |year=2011 |title=The History of the Conquest of Peru |publisher=DigiReads Publishing |isbn=9781420941142}}</ref>{{rp|page=۱۸۷}} می‌گیرد. این شهر که وسعتی در حدود ۶۰۰ هکتار دارد، به‌مدت ۱۳۰۰ سال و تا زمان تهاجم اسپانیایی‌ها، از رشد و شکوفایی برخوردار بود.<ref name=":2">{{cite book |last=D'Altroy |first=Terence |year=2003 |title=The Incas |pages=[https://archive.org/details/incasthepeopleso00tere/page/142 142], 194, 255, 315 |publisher=Blackwell Publishing |location=Malden, MA |isbn=978-1405116763 |url=https://archive.org/details/incasthepeopleso00tere/page/142}}</ref><ref name="Leon">Leon, P., 1998, The Discovery and Conquest of Peru, Chronicles of the New World Encounter, edited and translated by Cook and Cook, Durham: Duke University Press, {{ISBN|9780822321460}}</ref>{{rp|۲۳۷-۲۳۷}} == نگارخانه == <gallery> File:Templo del Sol Entrance.jpg|<!--Main entrance of the Temple of the Sun (Templo del Sol)--> File:Pachacamac Templo del Sol 2.JPG|<!--The front side (facing the sea) of the Temple of the Sun--> File:Templo del Sol 1.jpg|<!--Eastern side of the Temple of the Sun--> File:Templo del Sol 2.jpg|<!--Southern side of the Temple of the Sun--> File:Walls Templo del Sol 1.jpg|<!--Walls of the Temple of the Sun--> File:Walls Templo del Sol 2.jpg|<!--More walls of the Temple of the Sun--> </gallery> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * [https://maps.google.com/maps?f=q&hl=en&q=pachacamac,lima,peru&ie=UTF8&t=k&om=0&z=17&ll=-12.256707,-76.900166&spn=0.005441,0.013497 نمای ماهواره‌ای پاچاکاماک در گوگل مپس] * [https://web.archive.org/web/20110702022908/http://pachacamac.perucultural.org.pe/ موزهٔ پاچاکاماک] {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:آثار باستانی در منطقه لیما]] [[رده:محوطه‌های باستان‌شناختی در پرو]] [[رده:تاریخ پرو]] [[رده:جاذبه‌های گردشگری در منطقه لیما]] [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌های کامل‌شده در ۱۴۵۰ (میلادی)]] 3w5hhdyhpabg3b1qz2j717rs5l93cns 0 3989628 42128014 39731145 2025-06-19T06:26:29Z Tisfoon 107851 منبع 42128014 wikitext text/x-wiki [[پرونده:José Bernardo de Tagle Inti.svg|بندانگشتی|اینتی، طراحی‌شده برای [[پرچم پرو]] توسط «خوزه برناردو دِ تاگله» در ۱۸۲۲]] [[پرونده:Insigne Bolivicus.png|بندانگشتی|آرم و [[نقوش پرچمی|نقش پرچمی]] کشور [[بولیوی]]، اینتی بر فراز کوه‌ها]] [[پرونده:Insigne Aequatorium.svg|بندانگشتی|آرم و [[نقوش پرچمی|نقش پرچمی]] کشور [[اکوادور]]، اینتی بر فراز سرزمین]] '''اینتی''' (به {{lang-es|Inti}}) [[خورشید (ایزد)|خورشیدایزد]] مقدس [[امپراتوری اینکا|اینکاها]] بود و اینک نشان و الگوی ملی اینکاها محسوب می‌شود. گرچه عموماً اینتی را یک خدای واحد به‌شمار می‌آورند، اما این خدا مجموعه‌ای از موقعیت‌های گوناگون خورشید است،<ref name="conrad">Conrad and Demarest 1984, pg.108</ref> چه آنکه هویت آن توسط مراحل مختلف ستاره‌ای [[خورشید]] بیان می‌شود.<ref name=inca>D'Altroy 2003, pg.148</ref><ref name="Moulianetal2015">{{cite journal |last1=Moulian |first1=Rodrígo |last2=Catrileo |first2=María|last3=Landeo |first3=Pablo|author-link2=María Catrileo |date=2015 |title=Afines quechua en el vocabulario mapuche de Luis de Valdivia |trans-title=Akins Quechua words in the Mapuche vocabulary of Luis de Valdivia |url=https://scielo.conicyt.cl/scielo.php?pid=S0718-48832015000200004&script=sci_arttext|journal=[[Revista de lingüística teórica y aplicada]] |volume=53 |issue=2 |pages=73–96 |doi=10.4067/S0718-48832015000200004 |access-date=January 13, 2019|language=es|doi-access=free }}</ref><ref name="Cerro">Cerrón-Palomino, Rodolfo. (2013). Las lenguas de los incas: el puquina, el aimara y el quechua. Frankfurt, Alemania: Peter Lang Academic Research.</ref> خاستگاه اسطوره‌شناختی این ایزد نامشخص است،<ref name="Steele & Allen 2004, pg. 246">Steele & Allen 2004, pg. 246</ref><ref name="D'Altroy 2003, pg. 147">D'Altroy 2003, pg. 147</ref> اما روایت معروف در میان مردم آن است که او پسرِ «[[ویراکوچا]]» پروردگارِ [[تمدن]] است.<ref>Cobo and Hamilton 1990, pg. 22</ref> اینکاها این ایزد را به‌عنوان نگهدارنده و پشتیبان تمدن و فرهنگشان، پرستش می‌کردند. == جستارهای وابسته == * [[اینتی-ایلیمانی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{چپ‌چین}} *Bushnell, G. H. S. (1957). ''Peru.'' London: Thames and Hudsonar *Cobo, Bernabé and Hamilton, Roland. Inca Religion and Customs. 1st ed., University of Texas Press, 1990. *Conrad, Geoffrey W. and Arthur A. Demarest. (1984). ''[https://books.google.com/books/about/Religion_and_Empire.html?id=IqecX148zLsC Religion and Empire: The Dynamics of Aztec and Inca Expansionism].'' Cambridge; New York: Cambridge University Press. *D'Altroy, Terence N. (2003). ''The Incas.'' Blackwell Publishing. *Fash, William and Mary E. Lyons. (2005). ''The Ancient American World (The World in Ancient Times).'' New York: Oxford University Press. *Lane, Kevin. (2011). Inca. In Timothy Insoll (Ed.), ''Oxford Handbook of the Archaeology of Ritual and Religion.'' (pg. 571–584). New York: Oxford University Press. *Littleton, C. Scott. (2005). ''Gods, Goddesses, and Mythology. Volume II. Marshall Cavendish Press. *Moyano, Ricardo. Astronomical Observations on Inca Ushnus in the Southern Andes. London: Archetype. NASA, 2014 *Parker, Janet, et al. (2007). ''Mythology: Myths, Legends, and Fantasies.'' Global Book Publishing. *Protzen, Jean-Pierre. Architecture- Design Methods-Inca Structures. Kasel University Press, 2009. *Silverman, Helaine and Isbell, William H.. Southern American Archaeology. Springer, 2008. *Steele, Paul R., & Allen, Catherine J. (2004). ''Handbook of Inca Mythology.'' ABC-CLIO, Inc. *Suarez, Ananda Cohen and Jeremy James George. (2011). ''Handbook to Life in the Inca World.'' (pg. 86–129). New York: Facts on File Library of World History. {{پایان چپ‌چین}} {{انبار-رده}} [[رده:خدایان خورشید]] [[رده:خدایان اینکا]] 2gwka47xiconf47plw6dj584lnnk4v3 0 3989652 42128015 36477765 2025-06-19T06:28:19Z Tisfoon 107851 منبع 42128015 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = ماکس برو | image = Max Berrú (cropped).jpg | birth_date = {{birth date|1942|06|05}}<ref>{{Cite web |url=https://images.lahora.com.ec/loja/noticia/1102094572/el-ecuatoriano-que-fundo-inti-illimani |title=La Hora |access-date=May 2, 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180502211402/https://images.lahora.com.ec/loja/noticia/1102094572/el-ecuatoriano-que-fundo-inti-illimani |archive-date=May 2, 2018 |url-status=dead }}</ref> | birth_place =[[اکوادور]] | death_date = ۱ مه ۲۰۱۸ (۷۵ سال)<ref>{{cite web|title=A los 74 años, muere Max Berrú de Inti Illimani {{!}} HumoNegro.com|url=https://www.humonegro.com/noticias/a-los-74-anos-muere-max-berru/|website=www.humonegro.com|accessdate=1 May 2018|language=es-CL}}</ref> | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|اکوادور}} اکوادوری }} '''ماکس برو''' ({{lang-es|Max Berrú}}؛ زادهٔ {{death date|1942|06|05}}) [[موسیقی‌دان]] و [[خواننده]] اهل [[اکوادور]] است. او یکی از دو بنیان‌گذار اصلی گروه، «[[اینتی-ایلیمانی]]» است. وی دانش‌آموختهٔ رشته [[مهندسی مکانیک]] است و در دوران دانشگاه با «خورخه کولُن» آشنا شد. او در سال ۲۰۰۲ میلادی، «نشان لیاقت فرهنگ و آموزش [[گابریلا میسترال]]» را از دستانِ [[ریکاردو لاگوس]] دریافت کرد که یکی از عالی‌ترین جوایز و نشان‌های دولتی [[شیلی]] است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{خواننده-خرد}} [[رده:اکوادوری‌های مهاجرت‌کرده به شیلی]] [[رده:خوانندگان اهل شیلی]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۸ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۴۲ (میلادی)]] [[رده:شهروندان شیلی از طریق تغییر تابعیت]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل اکوادور]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل شیلی]] [[رده:موسیقی‌دانان ترانه‌سرایی نوین]] [[رده:هنرمندان مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل شیلی]] cv8mcwoes7eu3dmtm57prp6v05rqs3j 0 3989656 42128019 36016235 2025-06-19T06:33:42Z Tisfoon 107851 منبع 42128019 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Inti Raymi.jpg|بندانگشتی|اینتی رایمی در [[ساکسای‌وامان]]، [[کوسکو (شهر)|کوسکو]]]] [[پرونده:Inti Raymi2.jpg|بندانگشتی|اینتی رایمی، [[کوسکو (شهر)|کوسکو]]، اوآکای‌پاتا، ۲۰۰۵]] '''اینتی رایمی''' ({{lang-es|Inti Raymi}}؛ در [[زبان کچوا|کچوایی]] به‌معنایِ "جشن خورشید")<ref name="Laime2007"> {{Cite book | last = Laime Ajacopa | first = Teófilo | title = Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha: Quechua – Castellano / Castellano – Quechua | publisher = Instituto de Lengua y Cultura – La Paz | year = 2007 | location = La Paz, Bolivia | language = qu, es }} </ref> یک جشن و آئین مذهبی در دوران حکمفرمائی [[امپراتوری اینکا]]ها بود که به منظور تکریم و بزرگداشت ایزد «[[اینتی]]» برپا می‌شد که یکی از مقدس‌ترین خدایان آن تمدن محسوب می‌شد. زمان برگزاری این جشن در [[انقلاب زمستانی]] بود{{efn|In territories south of the equator, the Gregorian months of June and July are winter months.}} که نخستین روز سال جدید برای اینکاها به‌حساب می‌آمد و زمان تقریبی آن برای کشورهایی که در نیمکرهٔ شمالی قرار دارند، ماه‌های ژوئن و ژوئیه است. این جشن، یکی از ۴ جشن اصلی اینکاها نیز محسوب می‌شود. نخستین اینتی رایمی در سال ۱۴۱۲ برگزار شد و آخرینِ آن نیز در سال ۱۵۳۵ بود. پس از آن، کشیشان [[کلیسای کاتولیک]] و استعمارگران اسپانیایی، برپایی این جشن را ممنوع کردند. از سال ۱۹۴۴ میلادی، یک جشن نمادین، همه ساله در ۲۴ ژوئن در شهر «ساکسای‌وامان» (در حدود ۲ کیلومتری محلی واقعی و باستانی آن در [[کوسکو (شهر)|کوسکو]]) برگزار می‌شود.<ref>{{Cite web|author=Staff Writer|title=Inti Raymi, The Celebration of the Sun {{!}} Discover Peru|url=http://www.discover-peru.org/inti-raymi/|access-date=2020-07-28|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://peru.info/en-us/tourism/news/3/46/inti-raymi-the-timeless-festival-of-the-sun |title=Inti Raymi: The Timeless Festival of the Sun |access-date=2024-08-03 |website=[[Peru Brand]]|last=Peru Brand|language=es}}</ref> ==یادداشت‌ها == {{notelist}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{Commons and category|qid=Q1165988}} * [http://www.discover-peru.org/inti-raymi/ جشن خورشید] [[رده:اسطوره‌شناسی اینکا]] [[رده:جشنواره‌ها در پرو]] [[رده:جشن‌های سال نو]] [[رده:فرهنگ پرو]] [[رده:مناسبت‌های ژوئن]] gxk5u2d80xx3cr7zhrrq2s7bkqx1nmo 0 3990286 42128020 25645722 2025-06-19T06:36:57Z Tisfoon 107851 منبع 42128020 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | image = 2008TIBE_Day2_Hall2_MightyMedia_Honey_and_Clover_Signing_EddiePeng.jpg | caption = پنگ در سال ۲۰۰۸ | name = ادی پنگ | tradchinesename = 彭于晏 | simpchinesename = 彭于晏 | pojchinesename = Phîⁿ Û-òaⁿ (Hokkien) | pinyinchinesename = Péngyúyàn (Mandarin) | jyutpingchinesename = paang4 jyu1 aan3 | ethnicity = هاکا | birth_date = {{Birth date and age|1982|3|24}} | birth_place = پانخو، [[تایوان]] | occupation = [[هنرپیشه]]{{سخ}}[[خواننده]]{{سخ}}[[مدل (شخص)|مانکن]] | genre = ماندوپاپ | label = | yearsactive = ۲۰۰۲ تا کنون | death_date = | death_place = | nationality = تایوانی{{سخ}} کانادایی }} '''ادی پنگ''' ({{lang-en|Eddie Peng}}؛ زادهٔ {{birth date|1982|3|24}}) [[بازیگر]] اهل [[تایوان]] و [[کانادا]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''سگ سیاه''،<ref>{{Cite web |date=2024-05-23 |title=The real stars of Cannes may be the dogs |url=https://apnews.com/article/cannes-film-festival-dogs-ebb4fc80cc2e5613bc59226cc9775c00 |access-date=2024-08-10 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Lui |first=John |date=2024-08-09 |title=Working with canine co-stars on Black Dog taught actor Eddie Peng how to stay present |url=https://www.straitstimes.com/life/entertainment/working-with-canine-co-stars-on-black-dog-taught-actor-eddie-peng-how-to-stay-present |access-date=2024-08-10 |work=The Straits Times |language=en |issn=0585-3923}}</ref><ref name="regard">{{cite magazine|last=Lodge|first=Guy|date=24 May 2023|title=Cannes Film Festival: 'Black Dog' Wins Un Certain Regard Award|url=https://variety.com/2024/film/reviews/cannes-film-festival-un-certain-regard-awards-1236015816/|magazine=[[Variety (magazine)|Variety]]|access-date=24 May 2023}}</ref> ''[[جنگ سرد (فیلم ۲۰۱۲)|جنگ سرد]]'' و ''[[دیوار بزرگ (فیلم)|دیوار بزرگ]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|2108643}} * {{facebook|id=facebook.com/Eddie0324|name=اِدی پنگ}} * {{Instagram|yuyanpeng}} {{انبار-رده}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:پنگ، ادی}} [[رده:افراد تایوانی هاکاتبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد کانادایی هاکاتبار]] [[رده:اهالی پنگهو]] [[رده:اهالی میشیان]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل تایوان]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل تایوان]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل تایوان]] [[رده:بازیگران مرد کانادایی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:تایوانی‌های مهاجرت‌کرده به کانادا]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل تایوان]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:خوانندگان مرد اهل تایوان]] [[رده:خوانندگان مرد اهل کانادا]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه بریتیش کلمبیا]] [[رده:زادگان ۱۹۸۲ (میلادی)]] [[رده:کسب‌کردگان تابعیت کانادا]] 35tin8qswdqad44it0bdgkv3r1qng8k 0 3990289 42128024 26527315 2025-06-19T06:42:27Z Tisfoon 107851 منبع 42128024 wikitext text/x-wiki {{Infobox Chinese-language singer and actor | name = ژنگ کای | image = | caption = | tradchinesename = 鄭愷 | simpchinesename = 郑恺 | pinyinchinesename = Zhèng Kái | jyutpingchinesename = | origin = [[چین]] | ancestry = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1986|04|17}} | birth_place = [[شانگهای]]، [[چین]] | occupation = [[هنرپیشه]]، [[ستاره (فرد مشهور)|ستاره]] | label = | spouse = [[وی‌وی میائو]] | yearsactive = ۲۰۰۷ تا کنون | website = | children = ۱ دختر و ۱ پسر<ref>{{cite web|url=https://38jiejie.com/2020/10/22/zheng-kai-and-vivi-miao-welcome-a-baby-girl/|title=Zheng Kai and Vivi Miao Welcome a Baby Girl|newspaper=38jiejie|date=2020-10-22|author=|access-date=July 23, 2022|language=en|archive-date=19 June 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240619154328/https://38jiejie.com/2020/10/22/zheng-kai-and-vivi-miao-welcome-a-baby-girl/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.sohu.com/a/553289783_114941?scm=&spm=smpc.channel_164.tpl-author-box-pc.1.1654090874725DBkF5Z4_324|title=恭喜！郑恺晒照宣布苗苗二胎得子|newspaper=Sohu|date=2022-06-02|author=|access-date=July 23, 2022|language=zh|archive-date=3 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220603032645/https://www.sohu.com/a/553289783_114941?scm=&spm=smpc.channel_164.tpl-author-box-pc.1.1654090874725DBkF5Z4_324|url-status=live}}</ref> | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|چین}} چینی }} '''ژنگ کای''' ({{lang-en|Zheng Kai}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1986|04|17}}) [[بازیگر]] و [[سلبریتی]] تلویزیونی اهل [[چین]] است.<ref>{{cite web|url=http://news.xinhuanet.com/ent/2014-12/08/c_127285579.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20141217225827/http://news.xinhuanet.com/ent/2014-12/08/c_127285579.htm|url-status=dead|archive-date=17 December 2014|title=《跑男》郑恺变身敬业"好骆驼" 邓超欲带回家|date=8 December 2014|work=[[Xinhua News Agency]]|language=zh}}</ref><ref>{{cite web|url=http://english.cri.cn/12394/2016/02/29/4182s918499.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20160301104058/http://english.cri.cn/12394/2016/02/29/4182s918499.htm|url-status=dead|archive-date=1 March 2016|title=Cast of "Running Man" Season 4 Revealed|website=China Radio International|date=29 February 2016}}</ref> نام او چند مرتبه در فهرست [[۱۰۰ سلبریتی چینی فوربز]] بوده است.<ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/13/2015-forbes-china-celebrity-list-full-list/#51d4b5303529|title=2015 Forbes China Celebrity List (Full List)|date=13 May 2015|website=Forbes|access-date=28 August 2019|archive-date=2 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602025348/http://www.forbes.com/sites/russellflannery/2015/05/13/2015-forbes-china-celebrity-list-full-list/#51d4b5303529|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2017/09/22/2017-forbes-china-celebrity-list-full-list/#7c00afff686d|title=2017 Forbes China Celebrity List (Full List)|website=Forbes|date=22 September 2017|access-date=28 August 2019|archive-date=28 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190828054317/https://www.forbes.com/sites/russellflannery/2017/09/22/2017-forbes-china-celebrity-list-full-list/#7c00afff686d|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://ent.sina.com.cn/s/m/2019-08-20/doc-ihytcitn0545378.shtml|title=福布斯中国发布100名人榜 吴京黄渤胡歌位列前三|website=Sina|date=20 August 2019|language=zh|access-date=28 August 2019|archive-date=20 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190820131456/https://ent.sina.com.cn/s/m/2019-08-20/doc-ihytcitn0545378.shtml|url-status=live}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[دیوار بزرگ (فیلم)|دیوار بزرگ]]'' و ''[[خیاط سفارشی]]'' اشاره کرد.<ref>{{cite web|url=http://english.cri.cn/6666/2014/01/03/102s806361.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20140114040137/http://english.cri.cn/6666/2014/01/03/102s806361.htm|url-status=dead|archive-date=14 January 2014|title=Zheng Kai: Ge You Is Like a Tai Chi Master|website=China Radio International|date=3 January 2014}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Sinaweibo|spiderx}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیگران مرد اهل شانگهای]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل چین]] [[رده:زادگان ۱۹۸۶ (میلادی)]] [[رده:شخصیت‌های تلویزیونی اهل چین]] 2wgc9xovdk5cgshjhjt2gdcktx7au3y 0 3990298 42128025 26854683 2025-06-19T06:45:04Z Tisfoon 107851 منبع 42128025 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = چن شوئه‌دونگ | image = | imagesize = | caption = | tradchinesename = 陳學冬 | simpchinesename = 陈学冬 | pinyinchinesename = Chén Xuédōng | birth_name = | ancestry = چینی | origin = {{CHN}} | birth_date = {{birth date and age|1990|6|28|df=y}} | birth_place = | othername = چنی چن | occupation = [[هنرپیشه]]، [[خواننده]] | genre = | instrument = | agent = هسونگ مدیا<ref>{{cite web|url=https://www.1905.com/news/20190306/1354562.shtml|title=官宣！ 陈学冬贾清张慧雯耿乐等人加盟和颂传媒|date=March 6, 2019|website=1905.com|language=zh}}</ref> | voicetype = | label = | yearsactive = ۲۰۱۳ تا کنون | currentmembers = | pastmembers = | associatedact = | spouse = | partner = | children = | parents = | influences = | influenced = | website = | education = کنسرتوار موسیقی شانگهای | death_date = | death_place = | nationality ={{پرچم‌ها|چین}} چینی }} '''چن شوئه‌دونگ''' ({{lang-zh|陳學冬}}؛ زادهٔ {{birth date|1990|6|28|df=y}}) [[بازیگر]] اهل [[چین]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[دیوار بزرگ (فیلم)|دیوار بزرگ]]''<ref>{{Cite news|url=http://ent.ifeng.com/a/20150804/42466759_0.shtml|title=《长城》陈学冬戏份杀青 与张艺谋合作收获多|date=14 April 2016|work=iFengs|language=zh}}</ref> اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|7181232}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ونژو]] [[رده:بازیگران مرد اهل چجیانگ]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل چین]] [[رده:خوانندگان اهل چجیانگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل چین]] [[رده:خوانندگان مرد اهل چین]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۹۰ (میلادی)]] nyxg7rz1tgudff3x6dlbzgz7ddkrard 42128026 42128025 2025-06-19T06:45:39Z Tisfoon 107851 کنسرواتوار 42128026 wikitext text/x-wiki {{infobox person | name = چن شوئه‌دونگ | image = | imagesize = | caption = | tradchinesename = 陳學冬 | simpchinesename = 陈学冬 | pinyinchinesename = Chén Xuédōng | birth_name = | ancestry = چینی | origin = {{CHN}} | birth_date = {{birth date and age|1990|6|28|df=y}} | birth_place = | othername = چنی چن | occupation = [[بازیگر]]، [[خواننده]] | genre = | instrument = | agent = هسونگ مدیا<ref>{{cite web|url=https://www.1905.com/news/20190306/1354562.shtml|title=官宣！ 陈学冬贾清张慧雯耿乐等人加盟和颂传媒|date=March 6, 2019|website=1905.com|language=zh}}</ref> | voicetype = | label = | yearsactive = ۲۰۱۳ تا کنون | currentmembers = | pastmembers = | associatedact = | spouse = | partner = | children = | parents = | influences = | influenced = | website = | education = کنسرواتوار موسیقی شانگهای | death_date = | death_place = | nationality = چینی }} '''چن شوئه‌دونگ''' ({{lang-zh|陳學冬}}؛ زادهٔ {{birth date|1990|6|28|df=y}}) [[بازیگر]] اهل [[چین]] است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[دیوار بزرگ (فیلم)|دیوار بزرگ]]''<ref>{{Cite news|url=http://ent.ifeng.com/a/20150804/42466759_0.shtml|title=《长城》陈学冬戏份杀青 与张艺谋合作收获多|date=14 April 2016|work=iFengs|language=zh}}</ref> اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Imdb name|7181232}} {{هنرپیشه-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ونژو]] [[رده:بازیگران مرد اهل چجیانگ]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل چین]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل چین]] [[رده:خوانندگان اهل چجیانگ]] [[رده:خوانندگان سده ۲۱ (میلادی) اهل چین]] [[رده:خوانندگان مرد اهل چین]] [[رده:خوانندگان مرد سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۹۰ (میلادی)]] jo1n95g81go6tqgie7r8fru4bsoqqpp 0 3990895 42128031 38363303 2025-06-19T06:51:32Z Tisfoon 107851 منبع 42128031 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = شارون دانکن-بروستر | image = | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1976|02|08}} | birth_place = [[لندن]]، [[انگلستان]] | occupation = [[بازیگر]] | years_active = ۱۹۹۱–اکنون | spouse = | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|بریتانیا}} بریتانیایی }} '''شارون دانکن-بروستر''' ({{lang-en|Sharon Duncan-Brewster}}؛ زادهٔ {{death date|1976|02|08}}) [[بازیگر]] اهل بریتانیا است. وی از سال ۱۹۹۱ میلادی تاکنون مشغول فعالیت بوده‌است. از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[روگ وان]]''، ''[[جنگ ستارگان: بد بچ]]''<ref>{{cite web |url=https://www.starwars.com/the-clone-conspiracy-trivia-gallery |title=The Clone Conspiracy Trivia Gallery |author=<!--Not stated--> |date=2 February 2023 |website=[[StarWars.com]] |publisher=[[Lucasfilm]] |quote=Tynnra Pamlo, the senator representing Taris, first appeared in Rogue One: A Star Wars Story played by Sharon Duncan-Brewster, who reprises her role in this episode. |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230208144106/https://www.starwars.com/the-clone-conspiracy-trivia-gallery |archive-date=8 February 2023}}</ref> و ''[[دکتر هو]]''<ref>{{cite magazine|date=April 2009|title=Cast revealed for 4.16|magazine=[[Doctor Who Magazine]]|issue=407|page=8}}</ref> اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|1004267}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:دانکن-بروستر، شارون}} [[رده:افراد انگلیسی جامائیکایی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران زن اهل لندن]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل انگلستان]] [[رده:بازیگران زن سیاه‌پوست اهل بریتانیا]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل انگلستان]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:بازیگران زن سریال‌های آبکی اهل بریتانیا]] [[رده:صداپیشگان زن اهل انگلستان]] afe6b9cfuin461lypbq6cb1u4qyxuea 0 3990903 42128033 39141402 2025-06-19T06:57:44Z Tisfoon 107851 منبع 42128033 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ولین کین | image = Valene Kane - Press Conference (cropped).jpg | imagesize = | caption = والین کین در سال ۲۰۱۸ | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1987|1|30}} | birth_place = [[نیوری]]، [[ایرلند شمالی]] | death_date = | death_place = | othername = | occupation = [[بازیگر]] | yearsactive = ۲۰۰۷ تا کنون | spouse = | domesticpartner = | website = | nationality = بریتانیایی }} '''وَلین کِـین''' ({{lang-en|Valene Kane}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1987|1|30}}) [[بازیگر]] اهل [[ایرلند شمالی]] است. وی دانش‌آموختهٔ [[مدرسه مرکزی سلطنتی گفتار و نمایش]] است.<ref name="rsc">{{cite web|url= https://www.rsc.org.uk/press/releases/reuben-joseph-valene-kane-to-play-macbeth-lady-macbeth-at-the-royal-shakespeare-company |title= Reuben Joseph and Valene Kane will play Macbeth and Lady Macbeth at the RSC|publisher=rsc.org.uk|date=2023|access-date=30 December 2023}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[سقوط (مجموعه تلویزیونی)|سقوط]]''،<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/programmes/b02v0pms|title=Episode 4, Series 1, The Fall - BBC Two|work=bbc.co.uk|access-date=22 December 2016}}</ref> ''[[۷۱ (فیلم)|۷۱]]'' و ''[[روگ وان]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|3442484}} {{هنرپیشه-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کین، ولین}} [[رده:اعضای تئاتر ملی جوانان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی نیوری]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل ایرلند شمالی]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل ایرلند شمالی]] [[رده:زادگان ۱۹۸۷ (میلادی)]] [[رده:بازیگران زن اهل ایرلند]] [[رده:دانش‌آموختگان مدرسه مرکزی سخنرانی و دراما]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل ایرلند شمالی]] ar171xqnm2wg6070vldhxu8nyeq1msx 0 3990912 42128038 35758462 2025-06-19T07:05:54Z Tisfoon 107851 | image = Genevieve O'Reilly at a panel at the 2025 Star Wars Celebration in Japan (cropped).jpg 42128038 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = جنویو اورایلی | image = Genevieve O'Reilly at a panel at the 2025 Star Wars Celebration in Japan (cropped).jpg | caption = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1977|1|6}} | birth_place = [[دوبلین]]، [[ایرلند]] | occupation = [[بازیگر]] | yearsactive = ۲۰۰۰ تا کنون | spouse = لوک مالویل | website = | death_date = | death_place = | nationality = {{پرچم‌ها|ایرلند}} ایرلندی }} '''جـِنـِویو اورایلی''' ({{lang-en|Genevieve O'Reilly}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1977|1|6}})<ref>{{Cite rt|id=genevieve-oreilly|type=celebrity|access-date=13 April 2025}}</ref> [[بازیگر]] اهل [[ایرلند]] است.<ref name=quinn2020>{{cite web | last=Quinn | first=Karl | title=The Dry's Genevieve O'Reilly on the journey from Dublin to Adelaide, from Home and Away to Star Wars, and the search for a place to call home | website=The Sydney Morning Herald | date=12 December 2020 | url=https://www.smh.com.au/culture/movies/the-dry-star-genevieve-o-reilly-on-finding-a-place-to-call-home-20201210-p56m7w.html | access-date=21 June 2024 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210130123439/https://www.smh.com.au/culture/movies/the-dry-star-genevieve-o-reilly-on-finding-a-place-to-call-home-20201210-p56m7w.html| archive-date =30 January 2021 |url-status =live }}</ref><ref name="People1">{{cite magazine|title=Genevieve's telly role is spooky reminder of past|author=Wise, Jon|magazine=[[The Sunday People|The People]]|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-165861401.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20140611052855/http://www.highbeam.com/doc/1G1-165861401.html|url-status=dead|archive-date=11 June 2014|date=1 July 2007 |access-date=7 February 2014}}</ref> از فیلم‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی که وی در آن نقش داشته است، می‌توان به ''[[ویکتوریای جوان]]''، ''[[اپیزودها]]''، ''[[آواتار (فیلم ۲۰۰۴)|آواتار]]''، ''[[بازمانده (فیلم ۲۰۱۵)|بازمانده]]'' و ''[[روگ وان]]'' اشاره کرد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0642444}} {{هنرپیشه-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ایرلند در سده ۲۰ (میلادی)]] [[رده:اهالی ایرلند در سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:ایرلندی‌های مهاجرت‌کرده به استرالیا]] [[رده:ایرلندی‌های مهاجرت‌کرده به بریتانیا]] [[رده:بازیگران تئاتر زن اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن اهل آدلاید]] [[رده:بازیگران زن اهل دوبلین (شهر)]] [[رده:بازیگران زن بازی ویدئویی اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن تلویزیونی اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۰ (میلادی) اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن سده ۲۱ (میلادی) اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن فیلم اهل ایرلند]] [[رده:بازیگران زن نمایش‌نامه‌های شکسپیر اهل ایرلند]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه نیو ساوت ولز]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایرلند در استرالیا]] [[رده:دور از وطن‌های اهل ایرلند در انگلستان]] [[رده:زادگان ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:صداپیشگان زن اهل ایرلند]] trbyi5hc8tq63nioank8re5yj9j8efv 0 3990919 42128041 25598001 2025-06-19T07:14:17Z Tisfoon 107851 منبع 42128041 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = رام برگمن | image = File:Star Wars- The Last Jedi Japan Premiere Red Carpet- Ram Bergman, Rian Johnson & Mark Hamill (24076407357) (cropped).jpg | alt = | caption = | birth_name = | birth_date = | birth_place = [[ریشون لتسیون]]، [[اسرائیل]]<ref name=JBN>{{cite news |last=Tanenbaum |first=Gil |date=June 23, 2014 |title=Israeli Ram Bergman To Produce New Star Wars Movies |url=http://jewishbusinessnews.com/2014/06/23/israeli-ram-bergman-to-produce-new-star-wars-movies/ |work=Jewish Business News |access-date=September 8, 2015}}</ref> | nationality = {{پرچم‌ها|اسرائیل}} اسرائیلی | occupation = [[تهیه‌کننده]] | years_active = ۱۹۹۴-اکنون | known_for = | notable_works = | death_date = | death_place = }} '''رام برگمن''' ({{lang-en|Ram Bergman}}) [[تهیه‌کننده فیلم]] اهل [[اسرائیل]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به ''[[جنگ ستارگان: آخرین جدای]]''، ''[[آجر (فیلم)|آجر]]''، ''[[دان جان]]''، ''[[عیاشی خوب قدیمی از مد افتاده]]'' و ''[[روگ وان]]'' ([[تک‌جلوه|بازیگر افتخاری]]) اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{IMDb name|0074851}} {{تهیه‌کننده-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:برگمن، رام}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:اهالی ریشون لتسیون]] [[رده:تهیه‌کنندگان فیلم اهل اسرائیل]] [[رده:زادگان ۱۹۷۰ (میلادی)]] h5mght5n5f4edoomgaem88tm141pytv 0 3990922 42128043 39080849 2025-06-19T07:17:17Z Tisfoon 107851 منبع 42128043 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = نیتان جانسن | image = | caption = | image_size = | background = non_performing_personnel | birth_date = ۱۹۷۶ میلادی | birth_name = نِـیتان تایلر جانسن | birth_place = [[واشینگتن، دی.سی.]]، [[ایالات متحده آمریکا]] | death_date = | death_place = | origin = {{پرچم‌ها|ایالات متحده آمریکا}} آمریکایی| instrument = | genre = [[موسیقی فیلم]] | occupation = [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[تهیه‌کننده]]، [[کارگردان فیلم]] | years_active = | label = | associated_acts = | website = | notable_instruments = | official = }} '''نیتان جانسن''' ({{lang-en|Nathan Johnson}}؛ زادهٔ ۱۹۷۶ میلادی) [[موسیقی‌دان]]، [[آهنگساز]]، [[تهیه‌کننده فیلم]] و [[کارگردان فیلم]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته است می‌توان به ''[[دان جان]]''، ''[[لوپر (فیلم)|لوپر]]''، ''[[برادران بلوم]]'' و ''[[آجر (فیلم)|آجر]]''<ref>{{Cite web |last=Holden |first=Stephen |date=2006-03-31 |title=Joseph Gordon-Levitt Is a Teenage Bogart at Noir High in 'Brick' |url=https://movies.nytimes.com/2006/03/31/movies/31bric.html?_r=0 |access-date=2017-07-02 |newspaper=[[The New York Times]]}}</ref> اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.nathanj.com}} * {{IMDb name|1791103}} {{موسیقی‌دان-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:جانسن، نیتان}} [[رده:آهنگسازان مرد اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:آهنگ‌سازان فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:تهیه‌کنندگان موسیقی اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:تهیه‌کنندگان موسیقی اهل واشینگتن، دی.سی.]] [[رده:زادگان ۱۹۷۶ (میلادی)]] [[رده:کارگردانان فیلم اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:موسیقی‌دانان اهل واشینگتن دی سی]] [[رده:آهنگسازان سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:موسیقی‌دانان مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:آهنگ‌سازان فیلم مرد اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارگردانان موزیک ویدئو اهل ایالات متحده آمریکا]] 498hd4rdjp6qrq91rb5gmhbelqhini1 0 4065222 42128045 20259511 2025-06-19T07:20:18Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بازرس‌کل]] 42128045 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بازرس‌کل]] knaeypeiq3fv7r0gjcwqsay13unbjzi 0 4084466 42127494 42092226 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که سپهر۱۸ انجام داده بود واگردانده شد 41694531 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه |نام_شخص=احمد لُر |نام_تصویر= |عرض_تصویر= |توضیح_تصویر= |نام دیگر= |جوایز دریافتی= |لقب‌ها= |زمینه فعالیت=[[عرفان]] |ملیت=ایرانی |اهل=لرستان |دوره= |سال‌های فعالیت= |محل زندگی= [[لرستان]]، [[آذربایجان]]، [[عراق]]، [[هرات]] |نهاد= |همسر= |فرزندان= |والدین= |مسجد= |مدفن= |نقش‌های برجسته= |پیشه=سردار، کلاه‌دوز |وبگاه= |منصب= |سبک= |مکتب=حروفیه |آثار= |تاریخ_تولد=نامشخص |محل_تولد= [[لرستان]] |تاریخ_مرگ= ۲۳ ربیع‌الثانی سال ۸۳۰ هجری قمری |محل_مرگ= هرات |امضاء= |imdb_id = |Soure_id = }} '''احمد لُر''' نام یکی از پیروان مکتب [[حروفیه]] است.<ref name=ToolAutoGenRef1>{{یادکرد وب|نویسنده = علی میرانصاری |نشانی = https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/7140 | عنوان =احمد لر | ناشر =[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =مینورسکی | نام =ولادمیر | پیوند نویسنده = | عنوان =رساله لرها و لرستان | ترجمه =سکندر امان‌اللهی بهاروند و لیلی بختیاری | جلد = | سال = ۱۳۶۲ | ناشر = |مکان =تهران | شابک = | صفحه = صفحه ۲۷ | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref> او تلاش‌هایی برای قتل [[شاهرخ|شاهرخ تیموری]] کرد که در نتیجه آن توانست [[شاهرخ]] را با کارد مجروح کند اما نتوانست او را به قتل برساند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /><ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد وب|نویسنده = علی‌اکبر دهخدا |نشانی = https://www.vajehyab.com/dehkhoda/احمد+لر | عنوان =احمد لر | ناشر =واژه یاب |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref> وی از مریدان [[فضل‌الله نعیمی]]، مؤسس فرقه حروفیه، محسوب می‌شود.<ref name=ToolAutoGenRef1 /><ref name=ToolAutoGenRef2 /> == زندگی == از نام او پیداست که زادگاهش [[لرستان]] بوده‌است.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> از میان مورخان عهد [[تیموریان|تیموری]] تنها [[حافظ ابرو]] او را از سرداران احمد جلایر، حاکم [[عراق]]، به‌شمار آورده‌است. احمد لر همراه با سلطان جلایر در آخرین لشکر کشی او به [[آذربایجان]] حضور داشت.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> اما سلطان جلایر در این جنگ کشته شد و احمد لر تصمیم گرفت به شروان برود و به خدمت منوچهر بن شیخ ابراهیم، حاکم آن‌جا، درآید.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> اما امیر ابراهیم نیز کشته شد و او به هرات، مرکز حکومت تیموریان، رفت و در حجره‌ای مشغول کلاه‌دوزی شد. این شغل ظاهراً در میان حروفیان تقدس خاصی داشته‌است زیرا [[فضل‌الله نعیمی|شیخ فضل‌الله استرآبادی]]، مؤسس فرقه حروفیه، نیز پیشه‌اش کلاه‌دوزی بوده‌است.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> به نظر می‌رسد احمد پیش از رفتن به هرات و حتی شاید در [[آذربایجان]] با مکتب [[حروفیه]] آشنا شده باشد؛ زیرا پس از ورود به هرات مستقیماً با پیروان این مذهب ارتباط برقرار کرد. او در هرات از نزدیکان خواجه عضد الدین، نوه دختری شیخ فضل‌الله، شد.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> == قتل نافرجام شاهرخ تیموری == پس از قتل فضل‌الله استرآبادی در سال ۷۹۶ قمری به دست [[جلال‌الدین میران‌شاه تیموری|میرانشاه]]، پسر تیمور، گروهی از پیروان حروفیه در قلمرو تیموریان به مبارزه علیه این حکومت پرداختند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> احمد لر در جمعه، ۲۳ [[ربیع‌الثانی]] سال ۸۳۰، به هنگام خروج شاهرخ از مسجد جامع [[هرات]] در حالی که کپنک به تن داشت به بهانه تقدیم عریضه‌ای، شاهرخ را با کارد مجروح کرد؛ اما در کشتن او ناکام ماند. خود او به دست یکی از نزدیکان [[شاهرخ]] به نام علی سلطان قوچین به قتل رسید.<ref name=ToolAutoGenRef1 /><ref name=ToolAutoGenRef2 /> پس از این ماجرا امرای شاهرخ از این فرصت استفاده کردند و به سرکوب حروفیان و مخالفان پرداختند. خواجه عضدالدین و بسیاری از نزدیکان او را کشتند و سوزاندند. سپس [[محمد مخدوم|میر مخدوم]] نیشابوری، از عارفان مشهور [[خراسان]] را نیز به قتل رساندند. خوشنویس برجسته دربار شاهرخ نیز به دوستی با احمد لر متهم شد و به زندان افتاد. حتی [[قاسم انوار]] را به جرم آنکه دیوانش در حجرهٔ احمد لُر پیدا شده بود به [[سمرقند]] تبعید کردند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:اهالی ایران در سده ۱۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۸۳۰ (قمری)]] [[رده:صوفیان اهل ایران]] [[رده:لرهای اهل ایران]] [[رده:یارسان در آذربایجان]] [[رده:یارسان در لرستان]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۲۶ (میلادی)]] sybuo2uy8yf824820901ppbt9wf5usn 1 4102835 42127663 42121746 2025-06-18T20:44:16Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بحث:ای نائوسوکه]] را به [[بحث:ایی نائوسوکه]] منتقل کرد 20502582 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=784|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=300|تعداد بازدید=1|درجه کیفیت=خرد|تاریخ بازدید=۲۱ اوت ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=حجم مؤثر کمتر از ۳ کیلوبایت|موضوع جزئی۱=تاریخ نظامی|موضوع جزئی۲=زندگی‌نامه|موضوع کلی=انسان}} slqli59o9en33p9mym8bv82ussr5f5r 1 4214356 42127985 21043841 2025-06-19T05:58:15Z Luckie Luke 573979 Luckie Luke صفحهٔ [[بحث:هراند خاچاتریان]] را به [[بحث:هراند خاچاطریان]] منتقل کرد 21043841 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بصب}} {{ویکی‌پروژه نسخه آفلاین|امتیاز=589|درجه اهمیت ویکی‌انگلیسی=100|تعداد بازدید=7|درجه کیفیت=خرد|تاریخ بازدید=۱۱ سپتامبر ۲۰۱۷|توضیح کیفیت=حجم مؤثر کمتر از ۳ کیلوبایت|موضوع کلی=انسان}} krqpj064nsap4u0cz5hu8zriqhikbm6 0 4282628 42127987 40186476 2025-06-19T05:58:23Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127987 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = اسنپ اینک | former_names = Snapchat Inc. {{smaller|(2011–2016)}} | logo = Snap Inc. logo.svg | logo_size = 250px | logo_caption =. | type = [[شرکت سهامی عام]] | traded_as = {{New York Stock Exchange|SNAP}} | founded = {{تاریخ آغاز و سن|2011|09|16}}<ref>{{cite web|url=http://www.shinyshiny.tv/2011/09/how-to-send-naughty-photos-without-getting-caught.html|title=Picaboo: How to send naughty photos without getting caught|date=16 September 2011|website=Shinyshiny.tv|accessdate=15 November 2016}}</ref> (as Snapchat Inc.) | founders = [[ایوان اشپیگل]]{{سخ}}[[Bobby Murphy (businessman)|Bobby Murphy]] | location_city = [[ونیز، لس‌آنجلس]]، [[کالیفرنیا]] | location_country = [[ایالات متحده آمریکا]]<ref>{{cite web |url=https://www.snap.com/news/ |title=Snap Inc. |publisher=Snap Inc. |access-date=۱۷ اكتبر ۲۰۱۷ |archive-date=۸ اكتبر ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20161008201618/https://www.snap.com/news/ |url-status=dead }}</ref> | area_served = Worldwide | key_people = [[مایکل لینتون]]{{سخ}}{{small|(Chairman)}}{{سخ}}Evan Spiegel{{سخ}}{{small|(CEO)}}{{سخ}}Bobby Murphy{{سخ}}{{small|(CTO)}} | industry = [[فناوری]]{{سخ}}[[رسانه اجتماعی]] | products = [[اسنپ‌چت]]{{سخ}}[[Spectacles (product)|Spectacles]]{{سخ}}[[Bitstrips|Bitmoji]]{{سخ}}Zenly | num_employees = {{افزایش}} 1,859 (2017)<ref>{{cite web|url=http://variety.com/2017/digital/news/snapchat-snap-ipo-share-pricing-valuation-1201990058/|title=Snapchat IPO: Share Pricing Values Company at Up to $22 Billion|first=Todd|last=Spangler|date=16 February 2017|publisher=}}</ref> | subsid = Snap Group Limited<ref>{{cite web|url=https://beta.companieshouse.gov.uk/company/09763672|title=SNAP GROUP LIMITED - Overview (free company information from Companies House)|publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.snap.com/en-GB/terms/|title=Terms of Service – Snap Inc.|publisher=}}</ref> | website = {{نشانی وب|https://snap.com}} }} '''اسنپ اینک.''' ({{Lang-en|Snap Inc.}}) شرکت [[فناوری]] و [[رسانه اجتماعی]] آمریکایی، بنیان گذاشته شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ به وسیلهٔ [[ایوان اشپیگل]] و [[Bobby Murphy (businessman)|بابی مرفی]] مستقر در [[ونیز، لس‌آنجلس]] است. این شرکت چهار محصول دارد: [[اسنپ‌چت]]، [[Spectacles (product)|سپکتکلز]]، [[Bitstrips|بیتموجی]] و زنلی. نام این شرکت در ابتدا ''' اسنپ‌چت اینک.''' بود ولی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۶ به اسنپ اینک. تغییر برند داده شد تا محصول سپکتکلز را تحت یک شرکت واحد بگنجاند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Snap_Inc.&oldid=805382071|عنوان = Snap Inc.|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۷ اکتبر ۲۰۱۷}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|https://snap.com}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:اسنپ اینک.]] [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۲۰۱۱ (میلادی) در کالیفرنیا]] [[رده:شرکت‌های رسانه‌ای آمریکا]] [[رده:شرکت‌های رسانه‌ای بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۱۱ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های فناوری بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۱۱ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های فناوری منطقه لس آنجلس بزرگ]] [[رده:شرکت‌های فهرست شده در بورس اوراق بهادار نیویورک]] [[رده:شرکت‌های هلدینگ بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۱۶ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های لس آنجلس (کالیفرنیا)]] [[رده:ونیز، لس آنجلس]] [[رده:متعلقات اینترنت بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۱۱ (میلادی)]] j67c7tnp0mzmubply55i2l9upcl2h8l 0 4349633 42128065 35724432 2025-06-19T07:36:00Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128065 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement |official_name=اسپلدینگ (ساسکاچوان) |other_name= |native_name=<!-- for cities whose native name is not in English, it's Pig Latin --> |nickname= |settlement_type=Village |motto= |image_skyline= |imagesize= |image_caption= |image_flag= |flag_size= |image_seal= |seal_size= |image_shield= |shield_size= |image_map= |mapsize= |map_caption=موقعیت اسپلدینگ (ساسکاچوان) در نقشه |image_map1= |mapsize1= |map_caption1= |image_dot_map= |dot_mapsize= |dot_map_caption= |dot_x=|dot_y= |pushpin_map=Saskatchewan#Canada <!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map --> |pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_mapsize= |subdivision_type=[[کشور]] |subdivision_name=[[کانادا]] |subdivision_type1=[[استان‌ها و قلمروهای کانادا]] |subdivision_name1=[[ساسکاچوان]] |subdivision_type2=[[فهرست مناطق کانادا]] |subdivision_name2=[[ساسکاچوان]] |subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]] |subdivision_name3= |subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]] |subdivision_name4=[[Spalding No. 368, Saskatchewan|Spalding No. 368]] |government_footnotes= |government_type= |leader_title=[[شهردار]] |leader_name=Norman Foushe |leader_title1=مدیر |leader_name1=Cathy Holt |leader_title2=عضو شورا |leader_name2=Perry Eggerman{{سخ}}Richelle Beaudry{{سخ}}Matt Woloshyn{{سخ}}Robert Jessup |leader_title3= |leader_name3= |leader_title4= |leader_name4= |established_title=Post office |established_date=۱۹۰۶-۱۲-۰ |established_title2=تبدیل به روستا |established_date2=۱۹۲۴ |established_title3=تبدیل به شهر |established_date3= |area_magnitude= |unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes= |area_total_km2= |area_land_km2= |area_water_km2= |area_total_sq_mi= |area_land_sq_mi= |area_water_sq_mi= |area_water_percent= |area_urban_km2= |area_urban_sq_mi= |area_metro_km2= |area_metro_sq_mi= |population_as_of= |population_footnotes= |population_note= |population_total= |population_density_km2= |population_density_sq_mi= |population_metro= |population_density_metro_km2= |population_density_metro_sq_mi= |population_urban= |population_density_urban_km2= |population_density_urban_sq_mi= |population_blank1_title=National Population Rank (Out of 5,008) |population_blank1= |population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi= |timezone=CST |utc_offset= |timezone_DST= |utc_offset_DST= |coordinates={{coord|52.332222|-104.4975|region:CA-SK|display=inline}}|elevation_footnotes=<!--for references: use<ref></ref> tags--> |elevation_m= |elevation_ft= |postal_code_type=[[کد پستی]] |postal_code=S0K 4C0 |area_code=۳۰۶ |blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]] |blank_info=[[Saskatchewan Highway 5|Highway 6]]{{سخ}}[[Saskatchewan Highway 756|Highway 756]] |blank1_name=راه آبی |blank1_info= |website= ||footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |author-link= |last2= |first2= |author2-link= |title=Post Offices and Postmasters |date= |year= |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |accessdate= |archive-date=۶ اكتبر ۲۰۰۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citation |last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |author-link= |last2= |first2= |author2-link= |title=Municipal Directory System |date= |year= |url=http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx |accessdate= |format= |archive-date=۲۶ دسامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181226041614/http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/welcome.aspx%0A |url-status=dead }}</ref><ref>{{Citation |last=Commissioner of Canada Elections |first=Chief Electoral Officer of Canada |author-link= |last2= |first2= |author2-link= |title=Elections Canada On-line |date= |year=2005 |url=http://www.elections.ca/home.asp |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archivedate=۲۱ آوریل ۲۰۰۷ |dead-url=yes }}</ref> }} '''اسپلدینگ''' {{به انگلیسی|Spalding}} یک منطقهٔ مسکونی در [[کانادا]] است که در [[Spalding No. 368, Saskatchewan]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی |پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Spalding,_Saskatchewan&redirect=no&oldid=783549391 |عنوان=Spalding, Saskatchewan|بازیابی = |زبان=انگلیسی}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای کانادا]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Spalding, Saskatchewan}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{جغرافیای کانادا-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:اسپلدینگ}} [[رده:روستاها در ساسکاچوان]] mi9207jg9iiuq3mk9iy4etxjhbfk575 3 4379759 42127840 41946869 2025-06-19T01:50:18Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:Massol1360/بایگانی 1]] 42127840 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Massol1360/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |archiveheader = {{بایگانی}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{/بایگانی‌ها}} {{کاربر مشغول}} == درخواست بازگردانی نظرت == سلام و درود شما امروز صفحه ویکی پدیا [[مجید پارسا]] اظهار نظر کردید و قابل احترامه از شما خواهشمندم لطفا تجدید نظر کنید. سپاس🙏🙏 [[کاربر:علی پارسا|علی پارسا]] ([[بحث کاربر:علی پارسا|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۴ (UTC) ongxeinb4iynyy73el9myz1jtf07cjs 0 4400552 42127362 40011345 2025-06-18T12:57:19Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127362 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = حسین رحیمی | image = Hosein Rahimi.jpg | birth_date = ۱۳۴۲ ({{سن|۱۳۴۲|۰|۰|از تاریخ=خورشیدی}}) | birth_place = [[دلیجان]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = | death_place = | placeofburial = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[کمیته انقلاب اسلامی]]{{-}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] | serviceyears = | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | commands = ناحیه انتظامی لرستان{{-}}ناحیه انتظامی سیستان و بلوچستان{{-}}[[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|ناحیه انتظامی تهران بزرگ]]{{-}}[[پلیس امنیت اقتصادی فراجا]] }} '''حسین رحیمی''' (زادهٔ ۱۳۴۲ [[دلیجان]]) [[سرتیپ]] [[کمیته انقلاب اسلامی|پاسدار]] [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] است، که هم‌اکنون به‌عنوان رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=فرمانده جدید انتظامی تهران بزرگ کیست؟ |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/251571/فرمانده-جدید-انتظامی-تهران-بزرگ-کیست | ناشر=خبرگزاری دفاع |تاریخ=۱۷ مرداد ۱۳۹۶ |تاریخ بازبینی= |کد زبان=fa}}</ref> وی در فاصله سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ]] را برعهده داشت. رحیمی فعالیت نظامی را از [[کمیته انقلاب اسلامی]] آغاز کرد. وی از ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶ جانشین فرمانده انتظامی استان مرکزی بود، از ۱۳۸۸ تا ۱۳۸۹ به‌عنوان فرمانده انتظامی استان لرستان فعالیت می‌کرد، در فاصله سالهای ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۳ ریاست [[پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا|پلیس راهنمایی و رانندگی]] [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|تهران بزرگ]] را برعهده داشت و از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ نیز فرمانده انتظامی استان سیستان و بلوچستان بود.<ref name="ana.press"/> [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا|وزارت خزانه‌داری آمریکا]] در ماه اکتبر ۲۰۲۲ وی را به‌دلیل دست داشتن در سرکوب اعتراضات ایران تحریم کرد.<ref name=":1"/><ref name=":2"/> همچنین مهرماه ۱۴۰۱ [[اتحادیه اروپا]] رحیمی را به‌دلیل نقش داشتن در سرکوب گسترده اعتراضات مردمی تحریم نمود.<ref name=":0"/> == زندگی‌نامه == حسین رحیمی به سالِ ۱۳۴۲{{مدرک}} در شهر [[دلیجان]]، [[استان مرکزی (ایران)|استان مرکزی]] زاده شد. او که در دهه ۱۳۸۰ با درجه [[سرهنگ|سرهنگی]]، جانشین فرمانده انتظامی استان مرکزی بود، مدتی در معاونت عملیات ناجا مشغول بود. رحیمی در تیرماه ۱۳۸۸ با درجه [[سرتیپ دوم|سرتیپ دومی]] به‌عنوان فرمانده انتظامی [[استان لرستان]] منصوب شد. وی که ۳۹۱ روز فرمانده انتظامی لرستان بود، در شهریورماه ۱۳۸۹ با انتقال به تهران، به‌عنوان رئیس پلیس راهور تهران منصوب شد. حدود ۴ سال، رئیس پلیس راهور تهران بود. حسین رحیمی خردادماه ۱۳۹۳ به‌عنوان فرمانده انتظامی [[سیستان و بلوچستان]] منصوب شد.<ref name="ana.press">{{یادکرد وب |عنوان=رئیس پلیس جدید تهران را بشناسیم |نشانی=https://www.ana.press/news/201192/رئیس-پلیس-جدید-تهران-را-بشناسیم |ناشر=خبرگزاری آنا |تاریخ=۱۶ مرداد ۱۳۹۶ |بازبینی= |کد زبان=fa}}</ref> وی در ۳۱ شهریور ۱۳۹۸ از سوی رهبر جمهوری اسلامی به درجه [[سرتیپ|سرتیپی]] ارتقا پیدا کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=ترفیع درجه رئیس پلیس پایتخت |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/7079400/ترفیع-درجه-رئیس-پلیس-پایتخت-از-سوی-مقام-معظم-رهبری |وبگاه=باشگاه خبرنگاران |تاریخ=۱۳۹۸ |کد زبان=fa}}</ref> همچنین از ۱۶ مرداد ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۱ سمت [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|فرمانده انتظامی تهران بزرگ]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بیوگرافی سردار رحیمی |نشانی=https://www.etelanews.com/fa/news/13569/سردار-رحیمی-بیوگرافی-رئیس-پلیس-تهران-عکس |ناشر=اطلاع‌نیوز |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |کد زبان=fa}}</ref> == تحریم‌ها == {{پرچمک|ایالات متحده آمریکا}} [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا|وزارت خزانه‌داری آمریکا]] روز پنج‌شنبه ۶ اکتبر ۲۰۲۲، حسین رحیمی را به همراه تعدادی دیگر از مقامات امنیتی و وزیران ارتباطات به‌دلیل قطع دسترسی به [[اینترنت]] و دست داشتن در سرکوب اعتراضات ایران تحریم کرد.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا مقامات امنیتی و وزیران ارتباطات و کشور ایران را به‌دلیل سرکوب اعتراضات تحریم کرد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/us-designates-iranian-officials-over-crackdown-on-protesters-internet-shutdown/32068735.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-10-07|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا ۷ مقام ارشد جمهوری اسلامی را در رابطه با «سرکوب اعتراضات ایران» تحریم کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/treasury-sanctions-iranian-leaders-responsible-for-internet-shutdown-and-violent-crackdown-on-peaceful-protests/6778834.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2022-10-07|کد زبان=fa}}</ref> {{پرچمک|اتحادیه اروپا}} [[اتحادیه اروپا]] روز دوشنبه ۲۵ مهر ۱۴۰۱ حسین رحیمی به همراه چهار نهاد و ۱۰ مقام بلندپایه نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی را به‌دلیل نقش داشتن در سرکوب گسترده اعتراضات مردمی تحریم کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا ۱۱ فرد و چهار نهاد ایرانی را به دلیل سرکوب معترضان تحریم کرد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/276596/سیاسی-و-اجتماعی/اتحادیه-اروپا-۱۱-فرد-و-چهار-نهاد-ایرانی-را-به-دلیل-سرکوب-معترضان-تحریم|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-10-17|بازبینی=2022-10-20|کد زبان=fa}}</ref> {{پرچمک|کانادا}} دولت کانادا در ۹ آبان ۱۴۰۱ حسین رحیمی به همراه چند مقام جمهوری اسلامی را به دلیل «نقض فاحش و سیستماتیک حقوق بشر» تحریم کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کانادا پلیس ایران و جامعه‌المصطفی را تحریم کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-63457917|وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=۱۳ آبان ۱۴۰۱|کد زبان=fa}}</ref> {{پرچمک|بریتانیا}} دولت بریتانیا در ۲۳ آبان ۱۴۰۱ حسین رحیمی به همراه چند مقام جمهوری اسلامی را به دلیل «سرکوب خشونت‌بار اعتراض‌های بعد از مرگ مهسا امینی» تحریم کرد. طبق این تحریم، اجازه سفر به بریتانیا داده نخواهد شد و هرگونه سرمایه آنان در بریتانیا مسدود می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بریتانیا ۲۴ ایرانی را به دلیل سرکوب خشن معترضان تحریم کرد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/283601/سیاسی-و-اجتماعی/بریتانیا-۲۴-ایرانی-را-به-دلیل-سرکوب-خشن-معترضان-تحریم-کرد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی (Independent)|بازبینی=۲۴ آبان ۱۴۰۱|کد زبان=fa}}</ref> {{پرچمک|نیوزلند}} دولت نیوزیلند در ۲۱ آذر ۱۴۰۱ حسن رحیمی به همراه چند مقام جمهوری اسلامی را به دلیل مشارکت در «سرکوب اعترضات» تحریم کرد. طبق این تحریم، اجازه ورود یا توقف موقت در نیوزلند داده نخواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دولت نیوزیلند جمعی از مقام‌های نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی شامل فرمانده سپاه را ممنوع‌الورود کرد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/iran-63939523|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|بازبینی=۲۲ آذر ۱۴۰۱}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} * {{یادکرد وب |عنوان=مصاحبه متفاوت شوک با سردار رحیمی، رئیس پلیس راهور تهران؛ جریمه کردن هدف پلیس راهور نیست |نشانی=http://www.iran-newspaper.com/1391/1/31/Iran/5058/Page/19/Iran_5058_19.pdf |ناشر=روزنامه ایران |تاریخ=۳۱ فروردین ۱۳۹۱ |پیوند مرده=بله |پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20120424214042/http://www.iran-newspaper.com/1391/1/31/Iran/5058/Page/19/Iran_5058_19.pdf |تاریخ بایگانی=۲۴ آوریل ۲۰۱۲ |کد زبان=fa}} <!--ابر-->{{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین فرمانده انتظامی [[استان مرکزی]]|سال‌ها=۱۳۸۶–{{Circa|۱۳۸۲}}}}‌ {{S-aft|بعد=حجت‌الله آقایی‌راد}} {{S-bef|قبل=قاسم نصری}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده انتظامی [[استان لرستان]]|سال‌ها=۱۳۸۹–۱۳۸۸}} {{S-aft|بعد=کاظم علیزاده}} {{S-bef|قبل=سید هادی هاشمی}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا|پلیس راهنمایی و رانندگی]] [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|تهران بزرگ]]|سال‌ها=۱۳۹۳–۱۳۸۹}} {{S-aft|بعد=[[سید تیمور حسینی]]}} {{S-bef|قبل=[[حمید فهیمی‌راد]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده انتظامی [[استان سیستان و بلوچستان]]|سال‌ها=۱۳۹۶–۱۳۹۳}} {{S-aft|بعد=[[محمد قنبری (نظامی)|محمد قنبری]]}} {{S-bef|قبل=[[حسین ساجدی‌نیا]]}} {{S-ttl|عنوان=[[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|فرمانده انتظامی تهران بزرگ]]|سال‌ها=۱۴۰۱–۱۳۹۶}} {{S-aft|بعد=[[عباسعلی محمدیان]]}} {{S-bef|قبل=[[غلامرضا رضائیان]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا]]|سال‌ها=اکنون–۱۴۰۱}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}}<!--/ابر--> {{ترتیب‌پیش‌فرض:رحیمی، حسین}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۳۴۲]] [[رده:سرتیپ‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] 4567n77q29fxbyfvao1j6or4mhrdjvt 0 4505362 42128111 40295608 2025-06-19T09:54:03Z Šemsi-begBranković 1222009 42128111 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = ادوین کانکا چودیچ | تصویر =Edvin Kanka Cudic, Sarajevo.jpg|200px | توضیح تصویر = | نام اصلی = '''ادوین چودیچ''' | زمینه فعالیت = | ملیت = | تاریخ تولد = [[۳۱ دسامبر]] [[۱۹۸۸]] | محل تولد = [[برچکو]]، {{YUG}} | والدین = | تاریخ مرگ = | محل مرگ = | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = |در زمان حکومت = |اتفاقات مهم = | نام دیگر = |لقب = |بنیانگذار = | پیشه = [[روزنامه نگار]]، [[فعال حقوق بشر]]، رزمی کار و [[سیاست‌مدار]] | سال‌های نویسندگی = |سبک نوشتاری = |کتاب‌ها = |مقاله‌ها = |نمایشنامه‌ها = |فیلم‌نامه‌ها = |دیوان اشعار = |تخلص = |فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها)= | همسر = | relatives = [[ابراهیم اوستاودیچ]] | شریک زندگی = | فرزندان = |تحصیلات = |دانشگاه = |حوزه = |شاگرد = |استاد = |علت شهرت = | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = | وب‌گاه =۴ | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گوی طلایی = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = |گفتاورد = |امضا = }} '''ادوین کانکا چودیچ''' ({{lang-bs|Edvin Kanka Ćudić}}؛ زادهٔ {{birth date|df=yes|1988|12|31}}) [[فعال حقوق بشر|مدافع حقوق بشر]]، رزمی کار، [[روزنامه‌نگار]] و سیاست‌مدار اهل [[بوسنی و هرزگوین]] است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Edvin_Kanka_Cudic&oldid=835542714|عنوان = Edvin Kanka Cudic|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۱ آوریل ۲۰۱۸}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{سیاست‌مدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کودیچ، ادوین کانکا}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی بخش برچکو]] [[رده:امضا کنندگان اعلامیه زبان مشترک]] [[رده:زادگان ۱۹۸۸ (میلادی)]] [[رده:فعالان حقوق بشر اهل بوسنی و هرزگوین]] [[رده:نویسندگان اهل بوسنی و هرزگوین]] [[رده:جوجیتسوکاران]] 1294m20kqq8h9j4a70bwzfuy97tc0vj 0 4592220 42128035 28288201 2025-06-19T07:01:43Z 7Tape 1299653 42128035 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Stanisław Lentz, Strajk.jpg|بندانگشتی|نقاشی اعتصاب (۱۹۱۰)، موزه ملی [[ورشو]]]] '''اعتصاب سراسری''' یا '''اعتصاب عمده''' عبارت از [[اعتصاب]] بخش عمده‌ای از [[اقتصاد کار|نیروی کار]] یک شهر، منطقه یا کشور است. مشخصهٔ اعتصاب سراسری، شرکت کردن افراد از بخش‌های کاری مختلف در آن و تمایل به ورود همهٔ اتحادیه‌ها در آن است. == پیشینه == یکی از قدیمی‌ترین ریشه‌های اعتصاب سراسری به [[روم باستان]] و اعتصاب [[پلبی‌ها]] بازمی‌گردد. ظاهراً پلبی‌ها مخترع مفهوم اعتصاب اند.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, page 225</ref> اعتصاب آنها از اینجا ناشی شد که دیدند دوستان شان که اغلب شجاعانه در [[نیروی نظامی]] و به تخت شاهی خدمت کرده بودند حالا به خواست [[پاتریسی‌ها]] به زنجیر کشیده شده‌اند و به بردگی گرفته شده‌اند. در این مسئله، پاتریسی‌ها از موقعیت سیاسی بالاتر خود سوء استفاده می‌کنند و برای اینکه پول بیشتری بدست آورند تصمیم می‌گیرند نه تنها دشمنان شکست خورده را به تسخیر خود درآورند بلکه از پلبی‌های تهیدست هم با بردگی گرفتن سوء استفاده کنند. در روم، پلبی‌ها باید از قانون اطاعت می‌کردند اما حق نداشتند از قوانین خبر داشته باشند در نتیجه پاتریسی‌ها می‌توانستند قانونی از ذهن خود ارائه دهند. با این قانون پاتریسی‌ها می‌توانستند هر ستمی را به پلبی‌ها وارد کنند. در ۴۵۰ پیش از میلاد در پی اعتصاب و شورش پلبی‌ها، تصویب شد که قانون روم برای همه نوشته شود.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, pages 225-226</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{آنارشیسم}} [[رده:تاکتیک‌های اعتراضات]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] m04l67gzu4r2svemg368m7pubr8dtp0 42128036 42128035 2025-06-19T07:03:06Z 7Tape 1299653 42128036 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Stanisław Lentz, Strajk.jpg|بندانگشتی|نقاشی اعتصاب (۱۹۱۰)، موزه ملی [[ورشو]]]] '''اعتصاب سراسری''' یا '''اعتصاب عمده''' عبارت از [[اعتصاب]] بخش عمده‌ای از [[اقتصاد کار|نیروی کار]] یک شهر، منطقه یا کشور است. مشخصهٔ اعتصاب سراسری، شرکت کردن افراد از بخش‌های کاری مختلف در آن و تمایل به ورود همهٔ اتحادیه‌ها در آن است. == پیشینه == یکی از قدیمی‌ترین ریشه‌های اعتصاب سراسری به [[روم باستان]] و اعتصاب [[پلبی‌ها]] بازمی‌گردد. ظاهراً پلبی‌ها مخترع مفهوم اعتصاب‌اند.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, page 225</ref> اعتصاب آنها از آنجا ناشی شد که دیدند دوستان‌شان که اغلب شجاعانه در [[نیروی نظامی]] و به تخت شاهی خدمت کرده بودند حالا به خواست [[پاتریسی‌ها]] به زنجیر کشیده و به بردگی گرفته شده‌اند. در این مسئله، پاتریسی‌ها از موقعیت سیاسی بالاتر خود سوء استفاده می‌کنند و برای اینکه پول بیشتری بدست آورند تصمیم می‌گیرند نه تنها دشمنان شکست خورده را به تسخیر خود درآورند بلکه از پلبی‌های تهیدست هم با بردگی گرفتن سوء استفاده کنند. در روم، پلبی‌ها باید از قانون اطاعت می‌کردند اما حق نداشتند از قوانین خبر داشته باشند در نتیجه پاتریسی‌ها می‌توانستند قانونی از ذهن خود ارائه دهند. با این قانون پاتریسی‌ها می‌توانستند هر ستمی را به پلبی‌ها وارد کنند. در ۴۵۰ پیش از میلاد در پی اعتصاب و شورش پلبی‌ها، تصویب شد که قانون روم برای همه نوشته شود.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, pages 225-226</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{آنارشیسم}} [[رده:تاکتیک‌های اعتراضات]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] 5ggkhjk6150l34jkjdcffxdjj3nquiu 42128037 42128036 2025-06-19T07:04:42Z 7Tape 1299653 42128037 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Stanisław Lentz, Strajk.jpg|بندانگشتی|نقاشی اعتصاب (۱۹۱۰)، موزه ملی [[ورشو]]]] '''اعتصاب سراسری''' یا '''اعتصاب عمده''' عبارت از [[اعتصاب]] بخش عمده‌ای از [[اقتصاد کار|نیروی کار]] یک شهر، منطقه یا کشور است. مشخصهٔ اعتصاب سراسری، شرکت کردن افراد از بخش‌های کاری مختلف در آن و تمایل به ورود همهٔ اتحادیه‌ها در آن است. == پیشینه == یکی از قدیمی‌ترین ریشه‌های اعتصاب سراسری به [[روم باستان]] و اعتصاب [[پلبی‌ها]] بازمی‌گردد. ظاهراً پلبی‌ها مخترع مفهوم اعتصاب‌اند.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, page 225</ref> اعتصاب آنها از آنجا ناشی شد که دیدند دوستان‌شان که اغلب شجاعانه در [[نیروی نظامی]] و به تخت شاهی خدمت کرده بودند حالا به خواست [[پاتریسی‌ها]] به زنجیر کشیده و به بردگی گرفته شده‌اند. در این مسئله، پاتریسی‌ها از موقعیت سیاسی بالاتر خود سوء استفاده می‌کنند و برای اینکه پول بیشتری به‌دست آورند تصمیم می‌گیرند نه تنها دشمنان شکست خورده را به تسخیر خود درآورند بلکه از پلبی‌های تهیدست هم با بردگی گرفتن سوء استفاده کنند. در روم، پلبی‌ها باید از قانون اطاعت می‌کردند اما حق نداشتند از قوانین خبر داشته باشند در نتیجه پاتریسی‌ها می‌توانستند قانونی از ذهن خود ارائه دهند. با این قانون پاتریسی‌ها می‌توانستند هر ستمی را به پلبی‌ها وارد کنند. در ۴۵۰ پیش از میلاد در پی اعتصاب و شورش پلبی‌ها، تصویب شد که قانون روم برای همه نوشته شود.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, pages 225-226</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{آنارشیسم}} [[رده:تاکتیک‌های اعتراضات]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] mz8xoccy19dsxfwnr47cq2nxh48vv6j 42128039 42128037 2025-06-19T07:07:20Z 7Tape 1299653 42128039 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Stanisław Lentz, Strajk.jpg|بندانگشتی|نقاشی اعتصاب (۱۹۱۰)، موزه ملی [[ورشو]]]] '''اعتصاب سراسری''' یا '''اعتصاب عمده''' عبارت از [[اعتصاب]] بخش عمده‌ای از [[اقتصاد کار|نیروی کار]] یک شهر، منطقه یا کشور است. مشخصهٔ اعتصاب سراسری، شرکت کردن افراد از بخش‌های کاری مختلف در آن و تمایل به ورود همهٔ اتحادیه‌ها در آن است. == پیشینه == یکی از قدیمی‌ترین ریشه‌های اعتصاب سراسری به [[روم باستان]] و اعتصاب [[پلبی‌ها]] بازمی‌گردد. ظاهراً پلبی‌ها مخترع مفهوم اعتصاب‌اند.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, page 225</ref> اعتصاب آنها از آنجا ناشی شد که دیدند دوستان‌شان که اغلب شجاعانه در [[نیروی نظامی]] و به تخت شاهی خدمت کرده بودند حالا به خواست [[پاتریسی‌ها]] به زنجیر کشیده و به بردگی گرفته شده‌اند. در این مسئله، پاتریسی‌ها از موقعیت سیاسی بالاتر خود سوء استفاده می‌کنند و برای اینکه پول بیشتری به‌دست آورند تصمیم می‌گیرند نه تنها دشمنان شکست خورده را به تسخیر خود درآورند بلکه از پلبی‌های تهیدست هم با بردگی گرفتن سوء استفاده کنند. در [[روم]]، پلبی‌ها باید از قانون اطاعت می‌کردند اما حق نداشتند از قوانین خبر داشته باشند در نتیجه پاتریسی‌ها می‌توانستند قانونی از ذهن خود ارائه دهند. با این قانون پاتریسی‌ها می‌توانستند هر ستمی را به پلبی‌ها وارد کنند. در ۴۵۰ [[پیش از میلاد]] در پی اعتصاب و شورش پلبی‌ها، تصویب شد که [[قانون روم]] برای همه نوشته شود.<ref>H.G. Wells, Outline Of History, Waverly Book Company, 1920, pages 225-226</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{آنارشیسم}} [[رده:تاکتیک‌های اعتراضات]] [[رده:ویکی‌سازی رباتیک]] e79qohnnlapk4k8awjtcyyherqh4i9k 0 4678189 42127800 42097981 2025-06-19T00:32:14Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بازگشت قدرت دولتی به امپراتور]] را به [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] منتقل کرد 42097981 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Taisei Hōkan.jpg|بندانگشتی]] '''تایسی هوکان''' {{به ژاپنی|大政奉還}} به معنی '''بازگرداندن حکومت امپراتوری'''، در اواخر [[دوره ادو]] در ۹ نوامبر ۱۸۶۷ به بازپس دادن قدرت از پانزدهمین [[شوگون]] از [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]]، [[توکوگاوا یوشینوبو]] و انتقال آن به [[امپراتور میجی]] اشاره دارد. == پیشنهاد توسا == در اکتبر سال ۱۸۶۷ [[دایمیو]]ی [[ولایت توسا]] راهی میانه برای مسئله سازمان سیاسی کشور [[ژاپن]] ارائه کرد که به «پیشنهاد توسا» معروف است. این پیشنهاد دایر بر کناره‌گیری شوگون به نفع شورای دایمیوها که زیر نظر امپراتور باشد، بود. بدین ترتیب قدرت سیاسی شوگون به امپراتور اعاده می‌شد اما رئیس [[خاندان توکوگاوا]] اراضی تیولی خود را نگه می‌داشت و به جای رهبری نظامی و سیاسی کشور مقام نخست‌وزیری را دارا می‌شد. یوشینوبو این پیشنهاد را در ماه نوامبر همان سال پذیرفت. == جستارهای وابسته == * [[فرمان احیای حکومت امپراتوری]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=大政奉還&oldid=69316973|عنوان = 大政奉還|زبان =ژاپنی|بازیابی =۲۴ ژوئیه ۲۰۱۸}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:رویدادهای باکوماتسو]] dd771i3q0ozdzopice1ealxjo49tmvg 0 4679408 42127822 42097976 2025-06-19T01:42:23Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] 42127822 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] 0eqcw41x0fm3249na0llbr6mzps8fyf 4 4682597 42128002 42120211 2025-06-19T06:12:09Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42128002 wikitext text/x-wiki {{میان‌بر|وپ:زادروز}} این فهرست مربوط به افرادی است که در '''{{#time:d F|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}''' زاده شده‌اند و در ویکی‌پدیای فارسی مقاله دارند. آخرین به‌روزرسانی: <onlyinclude>{{#time: d-m-Y ساعت H:i|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}</onlyinclude> (GMT) {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?date_node wikibase:timePrecision "11"^^xsd:integer . ?date_node wikibase:timeValue ?date . FILTER (year(?date) > 1899) FILTER (day(?date) = day(now())) FILTER (month(?date) = month(now())) ?item p:P569/<http://www.wikidata.org/prop/statement/value/P569> ?date_node . ?item wdt:P31 wd:Q5 . OPTIONAL {?item wdt:P570 ?dod} FILTER (!bound(?dod)) } ORDER BY DESC(?date) ?item |columns=P18,label:نام,P569:زادروز,P106,P27:ملیت |row_template=ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو |thumb=125 |autolist=fallback |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! نگاره ! نام ! زادروز ! پیشه ! ملیت {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نوح آدجی-استرنبرگ]] | p569 = 2005-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Millie Gibson 2.png|center|125px]] | label = [[میلی گیبسون]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[احمد عبداللهی|Q117061559]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آدریان نینیو]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مهدی نوروزی (فوتسال)|مهدی نوروزی]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لوئیس سرکیس]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Fiamma 2024-09 R.Sociedad (1-0) 05.jpg|center|125px]] | label = [[فیاما (بازیکن فوتبال)]] | p569 = 2004-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]]<br/>[[آرژانتین]]<br/>[[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گون (خواننده)]] | p569 = 2003-06-19 | p106 = [[موسیقی‌دان]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>''[[:d:Q5716684|رقصنده]]''<br/>''[[:d:Q2252262|خواننده رپ]]'' }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bennedict Mathurin (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[بندیکت ماتورین]] | p569 = 2002-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[کانادا]]<br/>[[هائیتی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Lee Joon-hwan 2024.jpg|center|125px]] | label = [[لی جون هوان]] | p569 = 2002-06-19 | p106 = ''[[:d:Q6665249|جودوکار]]'' | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[افراین آلوارز]] | p569 = 2002-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]]<br/>[[مکزیک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[السی لوئی]] | p569 = 2002-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:FC Salzburg gegen Paris Saint-Germain UEFA Champions League 85 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[نونو مندز]] | p569 = 2002-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[پرتغال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کیمبرلی ازکوم]] | p569 = 2001-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[زید کریم]] | p569 = 2001-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382533|تکواندوکار]]'' | p27 = [[اردن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Leo Neugebauer Budapest 2023.jpg|center|125px]] | label = [[لئو نویگباوئر]] | p569 = 2000-06-19 | p106 = ''[[:d:Q21141381|ورزشکار ده‌گانه]]'' | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2023-07-03 Fussball, Frauen, Deutsche Nationalmannschaft, Media Day 1DX 6631 by Stepro-2.jpg|center|125px]] | label = [[سیدنی لومان]] | p569 = 2000-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sun Ming Him.jpg|center|125px]] | label = [[سون مینگ هیم]] | p569 = 2000-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jessica alexander 2022 1.png|center|125px]] | label = [[جسیکا الکساندر]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:20180206 UM-NW Jordan Poole 7DM26858.jpg|center|125px]] | label = [[جردن پول]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bridget Galloway Lewes FC Women 1 Durham Women 1 10 01 21-159 (50821082903) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[بریجت گالووی]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Zortea Cagliari 2024 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[نادر زرتیا]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:BHA 5 v Espanyol 1 pre season 30 07 2022 31 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[وینیسیوس سوزا]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kike Saverio.jpg|center|125px]] | label = [[کیکه ساوریو]] | p569 = 1999-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اکوادور]]<br/>[[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دایر لینچ]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]'' | p27 = [[جمهوری ایرلند|ایرلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2021-08-08 FC Carl Zeiss Jena gegen 1. FC Köln (DFB-Pokal) by Sandro Halank–039.jpg|center|125px]] | label = [[باستین استریتزل]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Raz Hershko with Isaac Herzog and Michal Herzog in Beit HaNassi (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[راز هرشکو]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = ''[[:d:Q6665249|جودوکار]]'' | p27 = [[اسرائیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Suzu Hirose Cannes 2015.jpg|center|125px]] | label = [[سوزو هیروسه]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q3357567|fashion model]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>[[بازیگر خردسال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:José Rodríguez.jpg|center|125px]] | label = [[خوزه لوئیس رودریگز]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[پاناما]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:AtticusShafferHWOFMay2012.jpg|center|125px]] | label = [[آتیکوس شفر]] | p569 = 1998-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[صداپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[بازیگر خردسال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sheyi Ojo 2015.jpg|center|125px]] | label = [[شی اوجو]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ayrton Lucas (SPA-KHI21).jpg|center|125px]] | label = [[ایرتون لوکاس]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[هونوکا تسوتسومی]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = ''[[:d:Q14089670|بازیکن راگبی ۱۵ نفره]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Lorenzo Vasco, UEFA Youth League FC Salzburg vs. AS Roma 28.jpg|center|125px]] | label = [[لورنزو واسکو]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عبدالرحمان الیامی]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[عربستان سعودی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[تائیکی آرای]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سرا پیرینچ]] | p569 = 1997-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[ترکیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[امیر نوری (بازیکن فوتبال)|امیر نوری]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:16.05.24 KBS 1TV 열린음악회 AOA 9.jpg|center|125px]] | label = [[کیم چانمی (خواننده)|کیم چانمی]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:FC Salzburg gegen AS Roma Pellegrini.jpg|center|125px]] | label = [[لورنزو پلگرینی]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ارتم زاخاروف (بازیکن فوتبال)]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Larisa2 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[لاریسا یورداچه]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381572|ژیمناست هنری]]'' | p27 = [[رومانی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوتا مییاموتو]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jeremiah Martin @ Uralmash (2024-10-21)-0 5.jpg|center|125px]] | label = [[جرمیا مارتین]] | p569 = 1996-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]''<br/>[[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Aleksandr Krasnykh.jpg|center|125px]] | label = [[الکساندر کراسنیخ]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لامین ندایه (بازیکن فوتبال فرانسوی)]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Dylan Bronn.jpg|center|125px]] | label = [[دیلان برون]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[تونس]]<br/>[[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بلدار حاجدینی]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[کوزوو|کوزووو]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Raphael-Veiga-Palmeiras-Liverpool-abr24-4 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[رافائل ویگا]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مانترولا آینارا]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دیانا فیرو]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[مکزیک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بلیک وودراف]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Shihomi Fukushima victory ceremony of the women's team sabre event at Paris 2024 (cropped).png|center|125px]] | label = [[شیهومی فوکوشیما]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381863|شمشیرباز]]''<br/>''[[:d:Q31179608|office worker]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گورکا پرز]] | p569 = 1995-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[حامد ملک‌خانبانان]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17524364|بازیکن واترپلو]]'' | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فیلیپ ساوتوراگا]] | p569 = 1994-06-19 }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Artemi Gavezou 2013 Kiev.PNG|center|125px]] | label = [[آرتمی گاوزو]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = ''[[:d:Q24037210|ژیمناست ریتمیک]]'' | p27 = [[یونان]]<br/>[[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دیوید بیگاس]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مادلین استگیوس]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Miguel Cardoso.jpg|center|125px]] | label = [[میگل کاردوسو]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[پرتغال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بریتانی المزلی]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[محمود وحید]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[مصر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الساندرو اسپانو]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فرانچسکو ویواکوا]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2019 ICF Canoe slalom World Championships 027 - Mallory Franklin.jpg|center|125px]] | label = [[ملوری فرانکلین]] | p569 = 1994-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382566|قایقران کانو]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مریم یکتایی]] | p569 = 1993-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:KSI in 2024.png|center|125px]] | label = [[کی‌اس‌آی]] | p569 = 1993-06-19 | p106 = [[یوتیوبر]]<br/>''[[:d:Q2252262|خواننده رپ]]''<br/>''[[:d:Q11338576|بوکسور]]''<br/>''[[:d:Q55960555|recording artist]]''<br/>[[گیمر|شخصی که بازی‌های ویدئویی انجام می‌دهد و/یا با هویت گیمر همذات پنداری می‌کند]]<br/>[[تهیه‌کننده تلویزیونی]]<br/>[[کمدین]]<br/>[[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]]<br/>[[نیجریه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ریکاردو گالی]] | p569 = 1993-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Dennis Lloyd 06 14 2018 -29 (28946642118).jpg|center|125px]] | label = [[دنیس لوید]] | p569 = 1993-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[تهیه‌کننده موسیقی]] | p27 = [[اسرائیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Lisa Alborghetti, MF Brescia Calcio Femminile 08 2015.jpg|center|125px]] | label = [[لیزا آلبورگتی]] | p569 = 1993-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[شریف عمر]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Johannes Wurtz.JPG|center|125px]] | label = [[جان ورتز]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لوکا برتونی]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عبدالسلام محمد]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[امارات متحده عربی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کارلوس آسکوئس]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[پرو]]<br/>[[ونزوئلا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فیلیپ هافمن (بازیکن فوتبال)|فیلیپ هوفمان]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Naoto Sago, Karate World Championsip - 60kg Madrid 2018.jpg|center|125px]] | label = [[ناوتو ساگو]] | p569 = 1992-06-19 | p106 = ''[[:d:Q9017214|کاراته‌کا]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[تاکاهیرو نوگوچی]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kokushi Iwasaki.JPG|center|125px]] | label = [[سوگورو ایوازاکی]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10871364|بازیکن بیسبال]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کازویا اویزومی]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mile Škorić 2022.jpg|center|125px]] | label = [[میله اشکوریچ]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[کرواسی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Shivani Raghuvanshi on SpotboyE.jpg|center|125px]] | label = [[شیوانی راگووانشی]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آدام کومبس]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Andrej Kramarić 2018.jpg|center|125px]] | label = [[آندری کراماریچ|آندری کراماویچ]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[کرواسی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[هیلاری بل (شناگر)|هیلاری بل]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوکی کازاما]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:20170706 OEFB AUT-DEN Katrine Veje DSC 8211.jpg|center|125px]] | label = [[کاترین وجه]] | p569 = 1991-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[قلمروی دانمارک|دانمارک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یوکا کادو]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دیوید کوبیلاس]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جیانلوکا گراکو]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:HeslipBulls.jpg|center|125px]] | label = [[بریدی هسلیپ]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ashly Burch (14703225936).jpg|center|125px]] | label = [[اشلی برچ]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[صداپیشه]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان تلویزیونی]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[شونسوکه ناکاتاکه]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[چوکو مودو]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bassoli - SPAL.jpg|center|125px]] | label = [[الساندرو باسولی]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آتاناس درنوویچکی]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بلغارستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جاکومو باسولی]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sevuloni Mocenacagi 2021.jpg|center|125px]] | label = [[سوولونی موکناکاگی]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = ''[[:d:Q14089670|بازیکن راگبی ۱۵ نفره]]'' | p27 = [[فیجی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2016 Citi Open Ksenia Lykina (28345297631).jpg|center|125px]] | label = [[کسنیا لیکینا]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10833314|تنیس‌باز]]'' | p27 = [[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[موریلو گومز فریرا]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گریت پرسل]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kontinen RG15 (3) (18685101824).jpg|center|125px]] | label = [[هانری کونتینن]] | p569 = 1990-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10833314|تنیس‌باز]]'' | p27 = [[فنلاند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوهی فوجیتا]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آلنا ایوانوا]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[قزاقستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الساندرو سزارینی (بازیکن فوتبال)]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[اوگموندور کریشتینشون|اوموندور کریستینسون]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایسلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Lion Babe by Ralph Arvesen.jpg|center|125px]] | label = [[جیلین هاروی|Q18764122]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q5716684|رقصنده]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Giacomo Gianniotti (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[جاکومو جانیوتی|جیاکومو جیانیوتی]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q116695160|video game actor]]''<br/>[[کارگردان تلویزیونی]]<br/>[[مدیر اجرایی تولید|تهیه کننده اجرایی]] | p27 = [[ایتالیا]]<br/>[[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مانع محمد]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[امارات متحده عربی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[چن پینا]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382487|windsurfer]]'' | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Oksana Masters mixed sculls final 2012 crop.png|center|125px]] | label = [[اکسانا مسترز]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]''<br/>''[[:d:Q16029547|ورزشکار دوگانه]]''<br/>''[[:d:Q13382608|اسکی‌باز صحرانوردی]]''<br/>''[[:d:Q2309784|دوچرخه‌سوار]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عبدالعزیز محمد]] | p569 = 1965-12-12<br/>1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[امارات متحده عربی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Tassadit Aissou.JPG|center|125px]] | label = [[تسعدیت عیسو]] | p569 = 1989-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[الجزایر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:EduAlej.png|center|125px]] | label = [[ادواردو الخاندرو لوپز]] | p569 = 1989-06-16<br/>1989-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مسفر البیشی]] | p569 = 1989-06-19<br/>1988-05-31 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[عربستان سعودی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Juhani Ojala 2012.jpg|center|125px]] | label = [[یوهانی اویالا]] | p569 = 1989-06-19<br/>1989-06-12 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فنلاند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یوتو شیرای]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Federico Pereyra - Volleyball at the 2020 Summer Olympics - Argentina (men) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[فدریکو پریرا]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]''<br/>''[[:d:Q17361156|بازیکن والیبال ساحلی]]'' | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Miloš Adamović 2011.jpg|center|125px]] | label = [[میلوش آداموویچ]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[صربستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الیور هیل]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آمالیا شارویان]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[شفق پک‌دمیر|شفق پکدمیر]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ترکیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کیم پاسکال بویسن]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آلوئیسیو دوس سانتوس گونسالوس|آلوئیسیو دوس سانتوس گونزالوس]] | p569 = 1988-06-10<br/>1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]]<br/>[[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Erika Medveczky WCh 2016.jpg|center|125px]] | label = [[اریکا مدوتسکی]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = ''[[:d:Q16004471|قایقران کایاک]]'' | p27 = [[مجارستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Allen Ritter.JPG|center|125px]] | label = [[آلن ریتر]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[تهیه‌کننده موسیقی]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Rachel Furness.jpg|center|125px]] | label = [[راشل فرنس]] | p569 = 1988-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جمعان الدوسری]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[عربستان سعودی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Joaquín Boghossian 38.jpg|center|125px]] | label = [[خواکین بوغوسیان]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اروگوئه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Iliukhina.JPG|center|125px]] | label = [[یکاترینا ایلیوخینا]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15709642|اسنوبردسوار]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ashli Orion at AVN Adult Entertainment Expo 2009 (crop).jpg|center|125px]] | label = [[اشلی اریون|اشلی اوریون]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیگر پورنوگرافی|بازیگر فیلم پورنوگرافی]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ناوکی میهارا]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Кондратюк Богдан Олександрович.jpg|center|125px]] | label = [[بوهدان کندرتیوک]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]]<br/>[[اتحاد جماهیر شوروی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:トライエイジチャンネル＃１ 鉄華繚乱5弾 先取りトライエイジ！19m24s 田村睦心.jpg|center|125px]] | label = [[موتسومی تامورا]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[صداپیشگی در ژاپن|صداپیشه]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کنتا کاتو]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ملانی گلوریا]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10833314|تنیس‌باز]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ricky Holmes Barnet September 2012.jpg|center|125px]] | label = [[ریکی هولمز]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[تایلر کپکای]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2022 05 19 Giro d'Italia-22 (52084443834) (Sacha Modolo) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[ساشا مودولو]] | p569 = 1987-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2309784|دوچرخه‌سوار]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:De las Cuevas 2 crop (cropped).JPG|center|125px]] | label = [[میگل د لاس کوواس]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2016-03-03 Presidenta Dilma e Atletas de Ginástica Artística, 03 (Diego Hypólito).jpg|center|125px]] | label = [[دیگو ایپولیتو|دیگو هیپولیتو]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381572|ژیمناست هنری]]'' | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:HW Curl Forward (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[هانا وانتز]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[دی‌جی]] | p27 = [[انگلستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Marie Dorin (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[ماری دورن آبر|ماری دورا آبر]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = ''[[:d:Q16029547|ورزشکار دوگانه]]''<br/>''[[:d:Q2312865|ورزشکار نظامی]]''<br/>''[[:d:Q13382608|اسکی‌باز صحرانوردی]]'' | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:RenanGarcia.png|center|125px]] | label = [[رینان گارسیا]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Leena Khamis-SydneyFC.jpg|center|125px]] | label = [[لینا خمیس]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Stefano Botta e Andrea De Falco.JPG|center|125px]] | label = [[آندریا دی فالکو]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี เป็นประธานในพิธี - Flickr - Abhisit Vejjajiva (12).jpg|center|125px]] | label = [[ساویکا چایی‌دج]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[تایلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Marvin Williams, 2012 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[ماروین ویلیامز]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Emrekorkmaz.jpg|center|125px]] | label = [[امره کورکماز]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ترکیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Erin Mackey 08242008.jpg|center|125px]] | label = [[ارین مکی]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فرید حازم]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سیرانوش لازیان]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[خالد الزکیبا]] | p569 = 1986-11-22<br/>1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[قطر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:ISL-HRV (12).jpg|center|125px]] | label = [[رگنار سیگورسون|راگنار سیگوردسون]] | p569 = 1986-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایسلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوجی اینادا]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kajal Aggarwal at Bhagavanth Kesari Trailer Launch (1).jpg|center|125px]] | label = [[کاجل آگروال|کجال آگاروال]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Carmel Moore at AEE 2007 Wednesday 2.jpg|center|125px]] | label = [[کارمل مور]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیگر پورنوگرافی|بازیگر فیلم پورنوگرافی]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Nataša Krsmanović, Grand Prix Łódź, Poland.jpg|center|125px]] | label = [[ناتاشا کراسمانویچ]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]''<br/>''[[:d:Q17361156|بازیکن والیبال ساحلی]]'' | p27 = [[صربستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:José Ernesto Sosa 24 October 2021.png|center|125px]] | label = [[خوزه سوزا|خوزه ارنستو سوسا]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جونیا یاماشیرو]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Linda Forsberg in 2011.JPG|center|125px]] | label = [[لیندا فورسبرگ]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:PGA Championship - 2009 - Anthony Kim on 9 (3815895710) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[آنتونی کیم]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11303721|گلف‌باز]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کین باند]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ویراگ نمت]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10833314|تنیس‌باز]]'' | p27 = [[مجارستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[واشینگتون روبرتو ماریانو دا سیلوا]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[چیکاشی ماسودا]] | p569 = 1985-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kana Oyama, 2007-11-06.jpg|center|125px]] | label = [[کانا اویاما]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کلودیو ترزی]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جون تامانو]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یانگ زی (بازیکن تنیس روی میز)|یانگ زی]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382519|بازیکن تنیس روی میز]]'' | p27 = [[سنگاپور]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Wieke Dykstra.jpg|center|125px]] | label = [[ویکه دیکسترا]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843263|بازیکن هاکی روی چمن]]'' | p27 = [[پادشاهی هلند|هلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Paul Dano at Berlinale 2024 Ausschnitt.jpg|center|125px]] | label = [[پل دینو|پل دانو]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[شوگو ناکای]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مارانهائو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۸۴)|لوئیز کارلوس دوس سانتوس مارتینز]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Helen George at the Glamour Women of the Year Awards 2015.jpg|center|125px]] | label = [[هلن جورج|هلن جرج]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Birce Akalay, February 2020 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[بیرجه آکالای]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[ترکیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[متیوس گالیونا دا کوستا]] | p569 = 1984-06-19<br/>1984-06-18<br/>1984-01-18 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آنگولا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[تونیا اوینگر]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11607585|mixed martial arts fighter]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Luiz Fonteles BRA WC 2014.jpg|center|125px]] | label = [[لوئیز فیلیپه فونتلس]] | p569 = 1984-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]''<br/>''[[:d:Q17361156|بازیکن والیبال ساحلی]]'' | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[رودریگو موریرا]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q5716684|رقصنده]]''<br/>''[[:d:Q2490358|طراح رقص]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>[[مجری]]<br/>''[[:d:Q18581305|beauty pageant contestant]]''<br/>[[مدیر عامل اجرایی]]<br/>[[کارگردان تلویزیونی]]<br/>''[[:d:Q23016178|television editor]]'' | p27 = [[اکوادور]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ویتالی مارسیو]] | p569 = 1983-06-29<br/>1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382608|اسکی‌باز صحرانوردی]]'' | p27 = [[اوکراین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Yevhen Cheberyachko2.jpeg|center|125px]] | label = [[یون چبریاچکو]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mark Selby at Snooker German Masters (DerHexer) 2013-01-30 15.jpg|center|125px]] | label = [[مارک سلبی]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q20540007|pool player]]''<br/>''[[:d:Q17165321|بازیکن اسنوکر]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[میلان پترژلا]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[جمهوری چک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Aidan Turner.jpg|center|125px]] | label = [[ایدن ترنر]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[جمهوری ایرلند|ایرلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Macklemore Ryan Lewis Live 2016 (cropped) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[مکلمور]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2252262|خواننده رپ]]''<br/>[[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]]<br/>''[[:d:Q15253558|کنشگر]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Nicolette Fernandes, Monaco 2015.JPG|center|125px]] | label = [[نیکولت فرناندس]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q16278103|اسکواش‌باز]]'' | p27 = [[گویان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Tanja, ESC2014 Meet & Greet 09 (crop 2) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[تانیا میهایلووا]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | p27 = [[استونی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Gregor Arbet, Estonia-Latvia, 2006.jpg|center|125px]] | label = [[گرگور آربت]] | p569 = 1983-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[استونی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ماتیاس هولست]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دیانا مانز]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دیگو برمودز (بازیکن فوتبال)]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[روسلان زینال‌اف]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]]<br/>[[جمهوری آذربایجان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Արմեն Ղազարյան, тяжелоатлет, чемпион Европы.jpg|center|125px]] | label = [[آرمن قازاریان]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381376|وزنه‌بردار]]'' | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فرانسیسکو پیکاسو]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[اروگوئه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ջանիբեկ Հայրապետյան (ԲՀԿ).png|center|125px]] | label = [[جانیبک هایراپتیان]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[مهندس]] | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Joseph Cheng 2009.jpg|center|125px]] | label = [[جو چنگ|Q704402]] | p569 = 1982-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[تایوان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لیودمیلا واوچوک]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]''<br/>''[[:d:Q13382608|اسکی‌باز صحرانوردی]]''<br/>''[[:d:Q16029547|ورزشکار دوگانه]]'' | p27 = [[بلاروس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Gojira live - Nachtleben, Ffm - 2009 - JD - 3.JPG|center|125px]] | label = [[ماریو دوپلانتیه]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = [[موسیقی‌دان]]<br/>''[[:d:Q1028181|نقاش]]'' | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:20130330 - Racing Club de Cannes - Stella Étoile Sportive Calais - 011.jpg|center|125px]] | label = [[نادیا سنتونی]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[رابین مک‌لیوی]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[صداپیشه]] | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ricky Kim.jpg|center|125px]] | label = [[ریکی کیم]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[والریو کلری]] | p569 = 1981-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sanjay Ayre at the 2008 Olympic Games.jpg|center|125px]] | label = [[سانجی آیر]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = ''[[:d:Q4009406|دونده]]'' | p27 = [[جامائیکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[میخائیل ساوچنکو]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ولید بن عباس]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[تونس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Robbie Neilson.jpg|center|125px]] | label = [[رابی نیلسون]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:LaurenLeeSmithSept2013TIFF.jpg|center|125px]] | label = [[لورن لی اسمیت]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جین وال جین (بازیگر پورنوگرافی)|جین وال جین]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیگر پورنوگرافی|بازیگر فیلم پورنوگرافی]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>''[[:d:Q15982795|بدن‌ساز]]'' | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ahmed Mekky 2017.jpg|center|125px]] | label = [[احمد مکی]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q2252262|خواننده رپ]]''<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[مصر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عادل عبدالعزیز]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[امارات متحده عربی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:TeddyDunn.jpg|center|125px]] | label = [[تدی دون]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[وکیل]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]]<br/>[[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Colleen Mullen Army headshot.jpg|center|125px]] | label = [[کالین مولن]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mikayel Zolyan photo.jpg|center|125px]] | label = [[میکائیل زولیان]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>''[[:d:Q1238570|کارشناس سیاسی]]''<br/>''[[:d:Q6051619|opinion journalist]]''<br/>[[مربی (دانشگاه)]]<br/>''[[:d:Q61747890|mind gamer]]'' | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نونو سانتوس (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۸۰)]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[پرتغال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سپهر حیدری]] | p569 = 1980-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kate Tsui Tsz-shan.jpg|center|125px]] | label = [[کیت تسوئی]] | p569 = 1979-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ناتالیا چاتزیگیانیدو]] | p569 = 1979-06-19<br/>1979-07-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[یونان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jose Kleberson.JPG|center|125px]] | label = [[خوزه کلبرسون]] | p569 = 1979-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مونیکا آوا]] | p569 = 1979-06-19 | p106 = ''[[:d:Q18510502|پرتاب‌گر نیزه]]''<br/>''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[استونی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Fabio Simplicio.jpg|center|125px]] | label = [[فابیو سیمپلیسیو]] | p569 = 1979-09-23<br/>1979-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Котелюх Олег Дмитрович.jpg|center|125px]] | label = [[اوله کوتلیخ]] | p569 = 1979-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اوکراین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Pete Aguilar official portrait 114th Congress.jpg|center|125px]] | label = [[پیت اگیولار]] | p569 = 1979-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[مدیر کارآفرین|مجری کسب و کار]]<br/>''[[:d:Q978044|executive]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2 Eddie Robinson 041710.jpg|center|125px]] | label = [[ادی رابینسون (فوتبال)|ادی رابینسون]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Zoe Saldana at the 2024 Toronto International Film Festival 4.jpg|center|125px]] | label = [[زوئی سالدانا]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[رقصنده باله|بالرین]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[صداپیشه]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mia Maestro by Gage Skidmore.jpg|center|125px]] | label = [[میا مایسترو]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Glennis Grace, 2019.png|center|125px]] | label = [[گلنیس گریس]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[خواننده]] | p27 = [[پادشاهی هلند|هلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[داگنی ملگرن]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[نروژ]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[میسلیدیس گونسالس]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[کوبا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کارلوس آلبرتو ماسارا]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Assefa Mezgebu, Patrick Ivuti, 2000.jpg|center|125px]] | label = [[آسفا مزگبو]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = ''[[:d:Q4439155|دونده دو استقامت]]''<br/>''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[اتیوپی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Dirk Nowitzki - 2019202181209 2019-07-21 Champions for Charity - 1829 - B70I1864.jpg|center|125px]] | label = [[دیرک نویتسکی]] | p569 = 1978-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گلوریا اوسیته]] | p569 = 1977-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[نیجریه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Veronika Vařeková with Tribeca Disruptive Innovation award.jpg|center|125px]] | label = [[ورونیکا واژه‌کووا]] | p569 = 1977-06-19<br/>1977-06-01 | p106 = [[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[جمهوری چک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوجی کاتاوکا]] | p569 = 1977-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ماهر حبیب راضی]] | p569 = 1977-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[عراق]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ساتوشی فوجیموتو (بازیکن فوتبال)|ساتوشی فوجیموتو]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لوران هروه]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عبدالتیام]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Antonia von Romatowski .jpg|center|125px]] | label = [[آنتونیا فون روماتوفسکی]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[کمدین]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ryan Hurst by Gage Skidmore.jpg|center|125px]] | label = [[رایان هرست]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آلیشان]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | p27 = [[ترکیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[برایان هاگز]] | p569 = 1976-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جمال زبی]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[تونس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[برنارد آلو]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ساحل عاج]]<br/>[[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[اد کود]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[محمد گارگو]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[غنا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Hugh Dancy at the 36th Toronto International Film Festival, September 2011 (01).jpg|center|125px]] | label = [[هیو دنسی]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q3357567|fashion model]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Pedro Munitis 2013.jpg|center|125px]] | label = [[پدرو مونیتیس]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Anthony Parker Cavs1.jpg|center|125px]] | label = [[آنتونی پارکر]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[متیو کریم]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[داور فوتبال]]<br/>[[بازیکن فوتبال]]<br/>[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داور]] | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[توماس کاندیما]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[استونی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Grzegorz Małecki aktor.jpg|center|125px]] | label = [[گژگوش ماوتسکی]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ricky-charles.jpg|center|125px]] | label = [[ریکی چارلز]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[گرنادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bert Grabsch.jpg|center|125px]] | label = [[برت گرابش]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2309784|دوچرخه‌سوار]]'' | p27 = [[آلمان]]<br/>[[آلمان شرقی|جمهوری دمکراتیک آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Anna Valle Tesori D'Italia 2018.png|center|125px]] | label = [[آنا واله]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>''[[:d:Q18581305|beauty pageant contestant]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سمیر صرصار]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[مراکش]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Oksana Chusovitina (vault) 04-2011.JPG|center|125px]] | label = [[اوکسانا چوسوویتینا]] | p569 = 1975-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381572|ژیمناست هنری]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[آلمان]]<br/>[[ازبکستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بامپر رابینسون]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[صداپیشه]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Piotr Jankowski.JPG|center|125px]] | label = [[پیوتر یاکوفسکی]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گنادی چخایدزه|گنادیه چخایدزه]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = ''[[:d:Q12369333|کشتی‌گیر]]'' | p27 = [[گرجستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[عبدالستار صبری]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[مصر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Frederic Da Rocha.jpg|center|125px]] | label = [[فردریک داروشا]] | p569 = 1974-09-16<br/>1974-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:MiracleMientkiewicz.jpg|center|125px]] | label = [[داگ مینتکویچ]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10871364|بازیکن بیسبال]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jennifer Siebel Newsom.jpg|center|125px]] | label = [[جنیفر سی‌بل نیوسام]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Wellington Sánchez Aucas 2012.jpg|center|125px]] | label = [[ولینگتون سانچز]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اکوادور]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جوزپ ماریا آبارکا]] | p569 = 1974-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17524364|بازیکن واترپلو]]'' | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Chelah Horsdal.jpg|center|125px]] | label = [[چیلا هورسدال]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = [[مدل (شخص)|مدل]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یوکو ناکازاوا]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Fan-siu-wong-2010-5-22-17-44-57.jpg|center|125px]] | label = [[لوئیس فان]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Joanne Hill.jpg|center|125px]] | label = [[جو هیل (بازیکن بسکتبال)|جو هیل]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دوسو جوزف]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[نیجریه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Setterosa Olimpiadi.jpg|center|125px]] | label = [[ملانیا گرگو]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17524364|بازیکن واترپلو]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Hadi Tabatabaei.jpg|center|125px]] | label = [[هادی طباطبایی]] | p569 = 1973-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Suh Jung in 2004.jpg|center|125px]] | label = [[سو جونگ]] | p569 = 1972-06-10<br/>1972-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]'' | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Christophe Lambert et Jean Dujardin (Cropped).jpg|center|125px]] | label = [[ژان دوژاردن]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[کمدین]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:RobinTunneyHWOFFeb2013.jpg|center|125px]] | label = [[رابین تونی]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Poppy Montgomery.jpg|center|125px]] | label = [[پاپی مونتگومری]] | p569 = 1972-06-15<br/>1972-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[استرالیا]]<br/>[[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:CD-Kazuhiro-Wada.jpg|center|125px]] | label = [[کازوهیرو وادا]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10871364|بازیکن بیسبال]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[انا فان در کمپ]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mmonicayos (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[مونیکا آیوس]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:RayVeness 2010.jpg|center|125px]] | label = [[ریونس|رایونس]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[بازیگر پورنوگرافی|بازیگر فیلم پورنوگرافی]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mcbride headshot.jpg|center|125px]] | label = [[برایان مک‌براید]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[شیمون آداف]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]]<br/>''[[:d:Q4263842|منتقد ادبی]]''<br/>[[موسیقی‌دان]] | p27 = [[اسرائیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ilja Markow.jpg|center|125px]] | label = [[ایلیا مارکوف]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Senatorserranonew.jpg|center|125px]] | label = [[کسوزه سرنو]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[روبرتو موگروجو]] | p569 = 1972-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Nacho Fresneda.jpg|center|125px]] | label = [[ناچو فرسندا]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Lewinska Malgorzata.jpg|center|125px]] | label = [[ماوگوژاتا لوینسکا]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Behnam Seraj 13990427000594637306255656943929 87426 PhotoT.jpg|center|125px]] | label = [[بهنام سراج]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Andrea Sartoretti.JPG|center|125px]] | label = [[آندره‌آ سارتورتی]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]''<br/>''[[:d:Q17361156|بازیکن والیبال ساحلی]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کریس آرمسترانگ (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۷۱)|کریس آرمسترانگ]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Amavisca.JPG|center|125px]] | label = [[خوزه امیلیو آماویسکا]] | p569 = 1971-06-19<br/>1971-06-17 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Eva Isanta (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[اوا ایسانتا]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:PALMEIRAS X BOCA JUNIORS - COPA LIBERTADORES 2023 (53286674888) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[خورخه آلمیرون]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[پیش‌نویس:مایکل بری|مایکل بری]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[سرمایه‌دار|متخصص‌ مالى‌]]<br/>[[پزشک]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نیل امبلن]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آلان ون اسپرانگ]] | p569 = 1971-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:חברת הכנסת איילת נחמיאס ורבין.jpg|center|125px]] | label = [[ایلت نهمیاس-وربین]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = [[وکیل]]<br/>[[سیاستمدار]]<br/>[[وکیل دادگستری|وکالت]] | p27 = [[اسرائیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آلبرتو آنگولو]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]''<br/>[[مربی (بسکتبال)|مربی بسکتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2014228185345 2014-08-16 Rock'n'Heim - Sven - 1D X - 475 - DV3P9336 mod crop.jpg|center|125px]] | label = [[برایان ولش]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = [[گیتارنواز|نوازنده گیتار]]<br/>[[موسیقی‌دان]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کوئینسی واتس|کوئنسی واتس]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = ''[[:d:Q4009406|دونده]]''<br/>''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]''<br/>''[[:d:Q19204627|بازیکن فوتبال آمریکایی]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Antonis Remos - Politia Live Clubbing.png|center|125px]] | label = [[آنتونیس رموس]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>''[[:d:Q55960555|recording artist]]'' | p27 = [[یونان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لو گانگ]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381376|وزنه‌بردار]]'' }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Rahul Gandhi.png|center|125px]] | label = [[راهول گاندی]] | p569 = 1970-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یوشیاکی ساتو]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کابا چان]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2490358|طراح رقص]]''<br/>[[شخصیت‌های تلویزیونی در ژاپن]]<br/>''[[:d:Q5716684|رقصنده]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Trine Pallesen (cropped).JPG|center|125px]] | label = [[ترینه پالسن]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[صداپیشه]] | p27 = [[قلمروی دانمارک|دانمارک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sindhu Vee.jpg|center|125px]] | label = [[سیندو وی]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[کمدین]]<br/>''[[:d:Q18545066|stand-up comedian]]''<br/>[[صداپیشه]] | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Set Michiel cast.JPG|center|125px]] | label = [[رول رین]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[فیلم‌بردار]] | p27 = [[پادشاهی هلند|هلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Soledad-villamil-perfil.jpg|center|125px]] | label = [[سولداد بیژامیل]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sean Anders on The MacGuffin.jpg|center|125px]] | label = [[شان آندرس|سین آندرس]] | p569 = 1969-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>''[[:d:Q69423232|film screenwriter]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Timothy Morton.png|center|125px]] | label = [[تیموتی مورتون]] | p569 = 1968-06-19 | p106 = [[فیلسوف]]<br/>''[[:d:Q1622272|استاد دانشگاه]]''<br/>''[[:d:Q17167049|متخصص ادبیات]]''<br/>''[[:d:Q18931911|theorist]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[هاوارد ام ویسمن]] | p569 = 1968-06-19 | p106 = [[فیزیک‌دان]]<br/>''[[:d:Q1650915|پژوهشگر]]'' | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مارتین بوگلیونه]] | p569 = 1968-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Il sindaco del rione Sanità 2019 Premio della città di Napoli 08.png|center|125px]] | label = [[ماسیمیلیانو گالو]] | p569 = 1968-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bjørn Dæhlie (NOR) 2011.jpg|center|125px]] | label = [[بیورن دهلی|بیورن دهیل]] | p569 = 1967-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13382608|اسکی‌باز صحرانوردی]]''<br/>[[اهالی کسب‌وکار|خوداشتغال]] | p27 = [[نروژ]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مایا سارا]] | p569 = 1967-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Araceli González.jpg|center|125px]] | label = [[آراسلی گونسالس]] | p569 = 1967-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[آرژانتین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سائو میانینگ]] | p569 = 1967-06-19<br/>1967-08-12 | p106 = ''[[:d:Q13382576|قایقران روئینگ]]''<br/>[[سیاستمدار]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نشان دایمر]] | p569 = 1967-07-19<br/>1967-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Chris Larkin (B&W) 1.jpg|center|125px]] | label = [[کریس لارکین]] | p569 = 1967-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Samuel West at "No Glory" protest, London, 4th August 2014.jpg|center|125px]] | label = [[ساموئل وست]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q20856740|audiobook narrator]]''<br/>''[[:d:Q21280562|radio drama actor]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Silje Nergaard 2011.jpg|center|125px]] | label = [[سیلیه نرگارد]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>''[[:d:Q15981151|موزیسین جاز]]''<br/>[[ترانه‌پرداز]]<br/>''[[:d:Q55960555|recording artist]]'' | p27 = [[نروژ]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Andrei Socaci 2.jpg|center|125px]] | label = [[آندری سوکاچی]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381376|وزنه‌بردار]]'' | p27 = [[رومانی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سون چینگمی]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Brian Vander Ark.jpg|center|125px]] | label = [[برایان واندر آرک]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = [[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[گیتارنواز|نوازنده گیتار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[هانی موسی]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[مصر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الکساندر زاخاروف]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ارانکا بیندر]] | p569 = 1966-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17486376|تیرانداز]]'' | p27 = [[صربستان]]<br/>[[یوگسلاوی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Christine Lambrecht 05.jpg|center|125px]] | label = [[کریستین لامبرشت]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[وکیل]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sadie Frost 2015.png|center|125px]] | label = [[سیدی فراست|سعدی فراست]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q3501317|طراح مد]]''<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Aashish Vidyarthi.jpg|center|125px]] | label = [[اشیش ویدیارتی]] | p569 = 1962-06-19<br/>1965-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جوزپینا توفانو]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Andy in India.jpg|center|125px]] | label = [[آندراش لاور]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[سین مارشال (هنرپیشه)|سین مارشال]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ronaldao-2008.jpg|center|125px]] | label = [[رونالدو (بازیکن فوتبال)|رونالدو رودریگز دی جسوس]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[زابینه براون]] | p569 = 1965-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Boris Johnson official portrait (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[بوریس جانسون]] | p569 = 1964-06-19 | p106 = [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[سیاستمدار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]]<br/>[[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کلیف کار]] | p569 = 1964-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[مهرداد وهابی]] | p569 = 1963-06-19 | p106 = [[اقتصاددان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Laura Ingraham (52251744763) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[لورا اینگرم]] | p569 = 1963-06-19 | p106 = [[مجری رادیو]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[وکیل]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>''[[:d:Q883231|law clerk]]''<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آنتونیو دلاوگلیو]] | p569 = 1963-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[پاسکواله برونو]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Paula Abdul Photo Op GalaxyCon Raleigh 2023.jpg|center|125px]] | label = [[پائولا عبدل]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>''[[:d:Q2490358|طراح رقص]]''<br/>''[[:d:Q5716684|رقصنده]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q20669622|music journalist]]''<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[صداپیشه]]<br/>[[تهیه‌کننده تلویزیونی]]<br/>''[[:d:Q55960555|recording artist]]''<br/>''[[:d:Q116695160|video game actor]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ماساناو ساساکی]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Peter Bradshaw (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[پیتر بردشاو]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = ''[[:d:Q4220892|منتقد سینما]]''<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[گراهام بروکهاوس]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15972912|modern pentathlete]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Joking Apart Comms 1.jpg|center|125px]] | label = [[فیونا گیلیس]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jeremy Bates (49745017236).jpg|center|125px]] | label = [[جرمی بیتس (تنیس‌باز)]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10833314|تنیس‌باز]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ریکو تاکیزاوا]] | p569 = 1962-06-19 | p106 = ''[[:d:Q15117302|بازیکن والیبال]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[لطفی جباره]] | p569 = 1961-06-19 | p106 = [[سرمربی (فوتبال)]]<br/>[[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[تونس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جوئل توره]] | p569 = 1961-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[کمدین]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[فیلیپین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Shinzo Abe and Bidhya Devi Bhandari at the Enthronement of Naruhito (1) cropped.jpg|center|125px]] | label = [[بیدیا دوی بانداری]] | p569 = 1961-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[نپال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Saori Yoshida (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[کازوهیتو ساکائه]] | p569 = 1960-06-19 | p106 = ''[[:d:Q12369333|کشتی‌گیر]]'' | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:1988 Olympic 800m Final (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[جانی گری]] | p569 = 1960-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11513337|ورزشکار دو و میدانی]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Laurent Gamelon - Monte-Carlo Television Festival.JPG|center|125px]] | label = [[لوران گملون]] | p569 = 1960-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:(Anne Hidalgo) 2020. Jacques Paquier. Pécresse - Ollier - Hidalgo (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[آن ایدالگو|آنه ایدالگو]] | p569 = 1959-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>''[[:d:Q97767991|Personnel of direct services to individuals]]'' | p27 = [[فرانسه]]<br/>[[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جف چندلر (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۵۹)]] | p569 = 1959-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[جمهوری ایرلند|ایرلند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Juha Hurme 2014.jpg|center|125px]] | label = [[یوها هورمه]] | p569 = 1959-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]]<br/>[[نمایشنامه‌نویس]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]] | p27 = [[فنلاند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[میروسواو رزپکوفسکی]] | p569 = 1959-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17486376|تیرانداز]]'' | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Landtag Niedersachsen DSCF7769.JPG|center|125px]] | label = [[کریستیان وولف]] | p569 = 1959-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[وکیل]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[آرمن ملکونیان]] | p569 = 1958-06-19 | p106 = [[دیپلمات]] | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:MukeshKhanna.jpg|center|125px]] | label = [[موکش خانا]] | p569 = 1958-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Sergueï Makarov (hockey).JPG|center|125px]] | label = [[سرگی ماکاروف (بازیکن هاکی روی یخ)|سرگی ماکاروف]] | p569 = 1958-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11774891|بازیکن هاکی روی یخ]]'' | p27 = [[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Congressman Trent Franks.jpg|center|125px]] | label = [[ترنت فرنکس]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[مدیر کارآفرین|مجری کسب و کار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[برنارد مورالی]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کارل دی کری]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = ''[[:d:Q6665249|جودوکار]]''<br/>''[[:d:Q1622272|استاد دانشگاه]]''<br/>[[پزشک]]<br/>[[خلبان]] | p27 = [[بلژیک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Susana López Charretón (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[سوزانا لوپز چارتران]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[زیست‌شناس]]<br/>''[[:d:Q15634281|virologist]]'' | p27 = [[مکزیک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:SubMarcosHorseFromAfar.jpg|center|125px]] | label = [[فرمانده مارکوس|زیرفرمانده مارکوس]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[پارتیزان]]<br/>[[فیلسوف]]<br/>[[انقلابی]]<br/>[[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | p27 = [[مکزیک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جین راب]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[رمان‌نویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>''[[:d:Q54845077|role-playing game designer]]''<br/>''[[:d:Q113663593|electronic literature writer]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کارل والتر لیندن‌لاب]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[فیلم‌بردار]] | p27 = [[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Michael Maloney MingFilmFest 2011 n2.jpg|center|125px]] | label = [[مایکل مالونی]] | p569 = 1957-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Doug stone.jpg|center|125px]] | label = [[داگ استون|دوگ استون]] | p569 = 1956-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جیجو آلبرتی]] | p569 = 1956-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[هنرمند میم|بازیگر پانتومیم]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ادسون تاوارس]] | p569 = 1956-06-19<br/>1956-06-10 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[السپت دنینگ]] | p569 = 1956-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843263|بازیکن هاکی روی چمن]]'' | p27 = [[استرالیا]]<br/>[[آفریقای جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Visit of Miomir Žužul, Croatian Minister for Foreign Affairs, to the EC, 2004.jpg|center|125px]] | label = [[میومیر ژوژول]] | p569 = 1955-06-19 | p106 = [[دیپلمات]]<br/>[[سیاستمدار]] | p27 = [[کرواسی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Vladimir Myshkin 1.jpg|center|125px]] | label = [[ولادیمیر میشکین]] | p569 = 1955-06-19 | p106 = ''[[:d:Q11774891|بازیکن هاکی روی یخ]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Marina Janicke 1972.jpg|center|125px]] | label = [[مارینا یانیکه]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = ''[[:d:Q16004431|شیرجه‌رو]]''<br/>''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[آلمان]]<br/>[[آلمان شرقی|جمهوری دمکراتیک آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kathleen Turner (8689689518) cropped.jpg|center|125px]] | label = [[کاتلین ترنر]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>[[صداپیشه]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jannis Kallinikos LMC.jpg|center|125px]] | label = [[جانیس کالینیکوز]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>[[استاد]] | p27 = [[یونان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الکساندر استویانوویچ]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[یوگسلاوی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[پل کریستوفر]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ulrike Holmwe, Wu Xiauxuan, Wanda R.jpg|center|125px]] | label = [[واندا جویل]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = ''[[:d:Q17486376|تیرانداز]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Jim Cooper, Official Portrait, ca2013.jpg|center|125px]] | label = [[جیم کوپر]] | p569 = 1954-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[وکیل]]<br/>''[[:d:Q2883465|investment banker]]''<br/>[[استاد کمکی|استاد معین]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Fazl-ur-Rehman (30287690872) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[فضل الرحمان (سیاستمدار)]] | p569 = 1953-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[پاکستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Pani Barbara.jpg|center|125px]] | label = [[باربارا روگوفسکا]] | p569 = 1953-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ken Davitian 2010.jpg|center|125px]] | label = [[کن داویتیان]] | p569 = 1953-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Dr.Robert Epstein CeBIT Conference.jpg|center|125px]] | label = [[رابرت اپستین|رابرت اپستاین]] | p569 = 1953-06-19 | p106 = [[روان‌شناس]]<br/>[[مورخ]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نیلسن الیاس]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[انجی سیج]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>''[[:d:Q4853732|نویسنده کودکان]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bob Ainsworth cropped.jpg|center|125px]] | label = [[باب اینزوورث]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>''[[:d:Q15627169|سندیکاچی]]'' | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Virginia Hey.jpg|center|125px]] | label = [[ویرجینیا هی]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[دس مک‌آنوف]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[کارگردان موسیقی]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بیل پوپ]] | p569 = 1952-06-19 | p106 = [[فیلم‌بردار]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[کارگردان تلویزیونی]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bundesarchiv Bild 183-J0711-0002-001, Lutz Unger.jpg|center|125px]] | label = [[لاتز اونگر]] | p569 = 1951-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843402|شناگر]]'' | p27 = [[آلمان]]<br/>[[آلمان شرقی|جمهوری دمکراتیک آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:GhafourJahani.jpg|center|125px]] | label = [[غفور جهانی]] | p569 = 1951-06-19<br/>1950-05-04 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:ChristopherTHillphysics.jpg|center|125px]] | label = [[کریستوفر تی هیل]] | p569 = 1951-06-19 | p106 = [[فیزیک‌دان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Kianian iGhe3.jpg|center|125px]] | label = [[رضا کیانیان]] | p569 = 1951-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[عکاس]]<br/>[[نویسنده]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Francesco Moser Giro 2011.jpg|center|125px]] | label = [[فرانچسکو موزر]] | p569 = 1951-06-19 | p106 = ''[[:d:Q2309784|دوچرخه‌سوار]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نیل اشر سیلبرمن]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = [[انسان‌شناس]]<br/>''[[:d:Q3621491|باستان‌شناس]]''<br/>[[مورخ]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[الکساندر گروزینسکی]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = [[فیلم‌بردار]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | p27 = [[لهستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Houlin Zhao SG.jpg|center|125px]] | label = [[هولین ژائو]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = [[مهندس]]<br/>[[دبیرکل|دبیر کل]] | p27 = [[چین|جمهوری خلق چین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ann Wilson - Wacken Open Air 2022 03.jpg|center|125px]] | label = [[آن ویلسون]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Լևոն Ջավախյան.jpg|center|125px]] | label = [[لوون جاواخیان]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = ''[[:d:Q12144794|نثرنویس]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[رزی شوستر]] | p569 = 1950-06-19 | p106 = [[فیلم‌نامه‌نویس]] | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ebi Live In Montreal 03.jpg|center|125px]] | label = [[ابی]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جان دایگن|جان داگان]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Anders Olsson at Göteborg Book Fair 2018.jpg|center|125px]] | label = [[آندرش اولسون]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>''[[:d:Q4263842|منتقد ادبی]]''<br/>''[[:d:Q1622272|استاد دانشگاه]]''<br/>[[شاعر]]<br/>''[[:d:Q13570226|literary historian]]'' | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:MarkCantonMar10.jpg|center|125px]] | label = [[مارک کانتون]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[پیروز آدمیت]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381863|شمشیرباز]]'' | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Hassan Shehata 1977.jpg|center|125px]] | label = [[حسن شحاته (مربی فوتبال)|حسن شحاته]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[مصر]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Ryan C Crocker.jpg|center|125px]] | label = [[رایان کراکر]] | p569 = 1949-06-19 | p106 = [[دیپلمات]]<br/>[[سیاستمدار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Phylicia Rashad 1998a (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[فیلیسیا رشاد]] | p569 = 1948-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>[[صداپیشه]]<br/>[[تهیه‌کننده تلویزیونی]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:20140321 Dancing Stars Erik Schinegger 4198.jpg|center|125px]] | label = [[اریک شینگر]] | p569 = 1948-06-19 | p106 = ''[[:d:Q4144610|اسکی‌باز آلپاین]]'' | p27 = [[اتریش]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جان فرینگتون (بازیکن فوتبال)]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[یرواند یرزنکیان]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = [[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]] | p27 = [[ارمنستان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Youn Yuh-jung in December 2016.jpg|center|125px]] | label = [[یون یو-جونگ]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]'' | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فریدون شهیدی]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = [[ریاضی‌دان]] | p27 = [[ایران]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جیمز میسون (ورزشکار)]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10843263|بازیکن هاکی روی چمن]]'' | p27 = [[استرالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:John Ralston Saul in 2006 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[جان رالستون سائول]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = ''[[:d:Q6051619|opinion journalist]]''<br/>[[ستون‌نویس|ستون‌نگار]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[فیلسوف]]<br/>''[[:d:Q2883465|investment banker]]''<br/>[[سیاستمدار]] | p27 = [[کانادا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Salman Rushdie 2014 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[سلمان رشدی]] | p569 = 1947-06-19 | p106 = [[نویسنده]]<br/>[[رمان‌نویس]]<br/>[[مقاله‌نویس]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>''[[:d:Q4853732|نویسنده کودکان]]''<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | p27 = [[بریتانیا]]<br/>[[ایالات متحده آمریکا]]<br/>[[هند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:2017-FedonkinMA.jpg|center|125px]] | label = [[میخائیل فدونکین]] | p569 = 1946-06-19 | p106 = ''[[:d:Q1662561|دیرین‌شناس]]'' | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[روسیه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جنیفر دارلینگ]] | p569 = 1946-06-19 | p106 = [[صداپیشه]]<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]''<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ماتس آرن]] | p569 = 1946-06-19 | p106 = [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[سیاهی‌لشکر]] | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جیمی گرینهوف]] | p569 = 1946-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Radovan Karadžić trial judgement 24 March 2016.jpg|center|125px]] | label = [[رادوان کاراجیچ]] | p569 = 1945-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[روان‌پزشک|روانپزشک]] | p27 = [[بوسنی و هرزگوین]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:TobiasWolff.jpg|center|125px]] | label = [[توبیاس وولف]] | p569 = 1945-06-19 | p106 = [[رمان‌نویس]]<br/>[[نویسنده]]<br/>''[[:d:Q18814623|autobiographer]]''<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>''[[:d:Q1622272|استاد دانشگاه]]''<br/>''[[:d:Q3400985|دانشگاهی]]'' | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[هیکی نویسیاینن]] | p569 = 1945-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]'' | p27 = [[فنلاند]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Aung San Suu Kyi at the Enthronement of Naruhito (1).jpg|center|125px]] | label = [[آنگ سان سو چی]] | p569 = 1945-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[فعال حقوق بشر]] | p27 = [[میانمار]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[نیکلاس آلوارادو]] | p569 = 1944-06-19 | p106 = ''[[:d:Q3665646|بازیکن بسکتبال]]'' | p27 = [[پاناما]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Souhayr Allemagne.jpg|center|125px]] | label = [[سهیر بلحسن]] | p569 = 1943-06-19 | p106 = [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[فعال حقوق بشر]] | p27 = [[تونس فرانسه]]<br/>[[تونس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[جولین یانگ]] | p569 = 1943-06-19 | p106 = ''[[:d:Q28045801|phenomenologist]]'' }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:SenatorKasten.jpg|center|125px]] | label = [[رابرت دبلیو. کستن جونیور]] | p569 = 1942-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Bernard Bosquier.jpg|center|125px]] | label = [[برنارد بوسکیر]] | p569 = 1942-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[تانیا لوپر]] | p569 = 1942-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]''<br/>''[[:d:Q2259451|بازیگر تئاتر]]'' | p27 = [[فرانسه]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[ماسائو مارویاما]] | p569 = 1941-06-19 | p106 = [[پویانما]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[تهیه‌کننده تلویزیونی]] | p27 = [[ژاپن]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Mahmud kasuri.jpg|center|125px]] | label = [[خورشید محمود قصوری]] | p569 = 1941-06-19 | p106 = [[دیپلمات]]<br/>[[سیاستمدار]]<br/>[[وکیل]] | p27 = [[پاکستان]]<br/>[[راج بریتانیا|راج انگلیس]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Václav Klaus CPAC 2022 (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[واتسلاف کلاوس|واتسلاو کلاوس]] | p569 = 1941-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>[[اقتصاددان]]<br/>[[آموزگار]] | p27 = [[جمهوری چک]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[کیم سام-راک]] | p569 = 1940-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]]<br/>[[سرمربی (فوتبال)]] | p27 = [[کره جنوبی]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Rosalba Neri in Lady Frankenstein (1971) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[روزالبا نری]] | p569 = 1939-06-19<br/>1938-06-19 | p106 = ''[[:d:Q10800557|بازیگر سینما]]'' | p27 = [[ایتالیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Madjid Sami at Uskudar University NPİstanbul Brain Hospital.jpg|center|125px]] | label = [[مجید سمیعی]] | p569 = 1937-06-19 | p106 = ''[[:d:Q9385011|جراح مغز و اعصاب]]''<br/>[[استاد]]<br/>[[مخترع]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[جراح]] | p27 = [[ایران]]<br/>[[آلمان]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Anita Strindberg.jpg|center|125px]] | label = [[آنیتا استریندبری|آنیتا استریندبرگ]] | p569 = 1937-06-19<br/>1938-05-29 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]] | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:William Poole (14103256133) (cropped).jpg|center|125px]] | label = [[ویلیام پول]] | p569 = 1937-06-19 | p106 = [[اقتصاددان]] | p27 = [[ایالات متحده آمریکا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[رودولف مورادیان]] | p569 = 1936-06-19 | p106 = [[فیزیک‌دان]] | p27 = [[اتحاد جماهیر شوروی]]<br/>[[ارمنستان]]<br/>[[برزیل]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[درن نزبیت]] | p569 = 1935-06-19 | p106 = [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>''[[:d:Q10798782|بازیگر تلویزیون]]''<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]] | p27 = [[بریتانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:RodrigoBorja-Harvard2016.png|center|125px]] | label = [[رودریگو بورجا سیوالوس]] | p569 = 1935-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]]<br/>''[[:d:Q1622272|استاد دانشگاه]]''<br/>[[وکیل]] | p27 = [[اکوادور]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[بیورن لیندبلوم|بیورن لیندبلام]] | p569 = 1934-06-19 | p106 = ''[[:d:Q14467526|زبان‌شناس]]'' | p27 = [[سوئد]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[فرانسیسکو گوئررو]] | p569 = 1934-06-19 | p106 = [[بازیکن فوتبال]] | p27 = [[اسپانیا]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | p18 = [[پرونده:Désiré Rakotoarijaona.jpg|center|125px]] | label = [[دزیره راکوتواریجاونا]] | p569 = 1934-06-19 | p106 = [[سیاستمدار]] | p27 = [[ماداگاسکار]] }} |- {{ویکی‌پدیا:گزارش دیتابیس/زاده‌های امروز/الگو | label = [[حسین زرینی]] | p569 = 1930-06-19 | p106 = ''[[:d:Q13381376|وزنه‌بردار]]'' }} |} {{wikidata list end}} ajz62i4sosje6kutkxzz4r6vjsgbghd 0 4682886 42127794 42079752 2025-06-19T00:19:16Z Roozitaa 146107 [[رده:قلمرو ساتسوما]] 42127794 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Map of Satsuman and Chōshū Domain.png|300px|بندانگشتی|قلمروی ساتسوما (قرمز) در جنوب ژاپن و قلمروی چُوشو (نارنجی)]] '''اتحاد ساتچو''' {{به ژاپنی|薩長同盟 Satsuma-Chōshū dōmei}} اتحاد سیاسی و نظامی بین قلمروهای فئودالی [[قلمروی ساتسوما]] و [[قلمروی چوشو]] بود. این توافقنامه در ۷ مارس سال ۱۸۶۶ در [[کیوتو]] در منزل [[کوماتسو کیوکادو]] از اهالی ساتسوما امضا شد. این اتحاد در جهت سلسله تلاش‌های مربوط به [[اصلاحات میجی|بازگرداندن قدرت به امپراتور]] و از بین بردن [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] بود. قلمروی ساتسوما قبل از این اتحاد طرفدار [[کوبو گاتای]] یا هماهنگی بین قدرت شوگون‌سالاری و امپراتور ژاپن بود، پس از آن خواستار اصلاحات در دولت شوگون‌سالاری شد اما قلمروی چوشو که از قبل خواستار سرنگونی شوگون‌سالاری بود عزم خود را در این جهت قوی‌تر کرد. [[قلمروی ساتسوما]] و [[قلمروی چوشو]] هر دو جزو قلمروهای پرقدرت ([[یوهان (ژاپن)|یوهان]]) در دوره [[باکوماتسو]] بودند. در سال ۱۸۶۳ قلمروی ساتسوما با کمک [[آیزو|قلمروی آیزو]] قلمروی چوشو را از دنیای سیاست در پایتخت بیرون رانده بود ([[تغییر سیاسی روز هیجدهم ماه هشت]]) و در سال بعد ۱۸۶۴ با اسلحه گرم ([[حادثه کینمون]]) توانسته بود سربازان قلمروی چوشو را که به کیوتو آمده بودند را شکست دهد و از پایتخت براند. بدین ترتیب رابطه مابین دو قلمرو به دشمنی گرایید. در سال‌های دهه ۱۸۶۰، ساتسوما تمایل داشت موقعیت ممتاز خود را در راستای حفظ وضعیت موجود حفظ کند، در حالی که هدف چوشو به قیام با هدف سرنگونی حکومت تبدیل شده بود. [[ساکاموتو ریوما]]([[قلمروی توسا]]) ([[استان کوچی]] کنونی) از طریق میانجیگری، رهبران نظامی ساتسوما [[سایگو تاکاموری]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] و از طرف دیگر [[کیدو تاکایوشی]] (کاتسورا کوگورو) از [[قلمروی چوشو]] را گرد هم آورد. اگر چه این دو قلمرو به‌طور سنتی دشمنان شدید یکدیگر بودند، رهبران آنها موافقت کردند که زمان مناسب برای تغییر رسیده است و موافقت کردند که در صورت حمله از طرف دیگران به یکدیگر کمک کنند. همچنین قلمروی چوشو به شدت به سلاح‌های مدرن نیاز داشت، اما ارتباطات بسیار محدودی با قدرت‌های غربی داشت. از طرف دیگر، قلمروی ساتسوما، یک تجارت اساسی قابل توجه با [[بریتانیای کبیر]] از طریق [[توماس بلیک گلاور]]، یک اسکاتلندی، وابسته به شرکت [[جاردین ماتسون]] برقرار کرده بود. با پیشنهاد [[ساکاموتو ریوما]]، سایگو توافق کرد که سلاح مورد نیاز قلمروی چوشو برای مبارزه با شوگون‌سالاری توکوگاوا را تأمین کند. علی‌رغم این کمک، هنوز هم میان دو قلمرو اختلاف نظر وجود دارد. در ۱ مارس ۱۸۶۶، شوگون‌سالاری خواستار بازنشستگی و محکومیت [[دایمیو]]ی چوشو [[موری تاکاچیکا]] و کاهش درآمد قلمرو شد. این موضوع رهبری چوشو را خشمگین کرد و منجر به یک توافق رسمی با شش اصل با ساتسوما شد. حوزه این توافقنامه نسبتاً محدود بود. ساتسوما موافقت کرد که به چوشو جهت تقاضای عفو از [[امپراتور کومی]] که مخالف تندروی‌های چوشو و موافق حمله به این قلمرو بود کمک کند. اگر این طرح شکست خورد و شوگون‌سالاری مورد حمله قرار گرفت، ساتسوما ۲۰۰۰ نفر به [[کیوتو]] نیرو اعزام کند. با این حال، ساتسوما موافقت کرد که تنها در صورتی وارد جنگ با شوگون‌سالاری شود که [[قلمروی کووانا]]، [[ایزو]] یا محافظان شخصی [[توکوگاوا یوشینوبو]] تلاشی جهت جلوگیری از دسترسی و تماس ساتسوما با امپراتور انجام دهند. این اتحاد برای حمایت از چوشو جهت مقاومت در برابر عملیات تنبیهی [[دومین اردوکشی چوشو]] که در تابستان سال ۱۸۶۶ توسط شوگون‌سالاری انجام شد، بسیار مؤثر بود، و منجر به شکست کامل شوگون‌سالاری در برابر قلمروی چوشو شد. == تأثیر بر شینسنگومی == شینسنگومی که در [[حادثه ایکه‌دایا]] و [[حادثه کینمون]] به شهرت رسید، به گروه بزرگی متشکل از کمی کمتر از ۲۰۰ نفر تبدیل شد و مقر خود را از روستای میبو به معبد [[نیشی هونگانجی]] منتقل کرد. این گروه همچنین در ادو عضوگیری کرد و برخی از افسران ستاد آینده آن، مانند [[ایتو کاشیتارو]]، به گروه پیوستند. این دوران اوج گروه بود. با این حال، اوضاع به سرعت در حال تغییر بود و شوگون‌سالاری یک لشکرکشی نظامی معروف به [[اولین اردوکشی چوشو]] را آغاز کرد. در پاسخ به این، قلمرو چوشو تسلیم خود به شوگون‌سالاری را نشان داد و با انجام [[سپوکو]] توسط سه نفر از ملازمان ارشد خود، مسئولیت [[حادثه کینمون]] را بر عهده گرفت و رده‌های بالاتر که به عنوان «جناح زوکورون» (گروهی از سامورایی‌ها که به دودمان و جایگاه اجتماعی اهمیت می‌دادند) شناخته می‌شدند، قدرت واقعی را در قلمرو به دست گرفتند و جایگزین جناح طرفدار امپراتوری و ضد خارجی شدند. با این حال، [[تاکاسوگی شینساکو]] و [[کاتسورا کوگورو]] علیه رده‌های بالای جامعه که سعی در پیروی از شوگون‌سالاری داشتند، شورش کردند. در دسامبر ۱۸۶۴ (دوره گنجی ۱)، تاکاسوگی شینساکو رهبری [[کیهیتای]] را بر عهده گرفت و ارتشی را در [[شیمونوسکی]] گرد هم آورد و در ژانویه ۱۸۶۵ (گنجی ۲)، موفق شد قدرت واقعی را در این قلمرو به دست گیرد. این نیرو پیوندهای محکمی با بازرگانان ثروتمند، کشاورزان و مقامات روستایی در داخل حوزه برقرار کرد و نظر حوزه را از «اطاعت مطلق» به «اطاعت مسلحانه» تغییر داد و از طریق اصلاحات نظامی شروع به تقویت قدرت نظامی خود کرد.در پاسخ، شوگون‌سالاری در ماه مه ۱۸۶۵ (اولین سال دوران کیئو) دستور [[دومین اردوکشی چوشو]] را داد که با نام «فتح دوم چوشو» شناخته می‌شود. شینسنگومی نیز در آماده‌سازی برای این نبرد، دستخوش تغییرات سازمانی عمده‌ای شد، اما با شروع انتظار و مشاهده توسط قلمروهای مختلف، اوضاع به بن‌بست رسید.این واقعیت که خاندان ساتسوما، که ایدئولوژی‌اش از اخراج بیگانگان به گشودن کشور تغییر کرده بود، تأثیر عمده‌ای بر سایر خاندان‌ها گذاشت. در پشت این امر، جنبش اتحاد ساتسوما-چوشو قرار داشت که با میانجیگری سامورایی‌های فراری قلمرو توسا، [[ریوما ساکاموتو]] و [[شینتارو ناکائوکا]]، صورت گرفت.این اتحاد در ژانویه ۱۸۶۶ (کیئو ۲) منعقد شد. تحقق این اتحاد نظامی که توسط [[سایگو تاکاموری]] از [[قلمرو ساتسوما]] (استان کاگوشیما امروزی) و [[کاتسورا کوگورو]] ایجاد شد و بیان می‌کرد که «در صورت جنگ، هر دو طرف با یکدیگر همکاری خواهند کرد»، سرنوشت [[شینسنگومی]] را تا حد زیادی تغییر داد.<ref name="t711">{{یادکرد وب | عنوان=新撰組と池田屋事件、禁門の変 | وبگاه=刀剣ワールド | تاریخ=2019-02-24 | پیوند=https://www.touken-world.jp/tips/72615/ | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-09}}‏</ref> == جستارهای وابسته == * [[ساکاموتو ریوما]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Satchō_Alliance&oldid=851576847|عنوان = Satchō Alliance|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:اصلاحات میجی]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] obui0o0dhkyjw4hmg1nk38p3c3j3fe3 0 4682897 42127769 24217710 2025-06-18T23:53:16Z Roozitaa 146107 42127769 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Nakaoka Shintaro 1866.jpg|300px|بندانگشتی|[[ناکائوکا شینتارو]]]] '''اتحاد ساتسوما-توسا'''، '''پیمان ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土盟約}}، '''همکاری ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土提携}} یک اتحاد سیاسی بین قلمروهای فئودالی [[ولایت ساتسوما]] و [[قلمروی توسا]] بود که در سال ۱۸۶۷ صورت گرفت. این اتحاد در جهت سلسله تلاش‌های مربوط به [[اصلاحات میجی|بازگرداندن قدرت به امپراتور]] و از بین بردن [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] انجام شد. == جستارهای وابسته == * [[اتحاد ساتچو]] * [[ساکاموتو ریوما]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土盟約&oldid=66333159|عنوان = 薩土盟約|زبان =ژاپنی|بازیابی =۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:اصلاحات میجی]] 5m5utikfb8d7zmruammam2m9zwumr85 42127770 42127769 2025-06-18T23:53:47Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[پیمان ساتسودو]] را به [[اتحاد ساتسوما توسا]] منتقل کرد 42127769 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Nakaoka Shintaro 1866.jpg|300px|بندانگشتی|[[ناکائوکا شینتارو]]]] '''اتحاد ساتسوما-توسا'''، '''پیمان ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土盟約}}، '''همکاری ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土提携}} یک اتحاد سیاسی بین قلمروهای فئودالی [[ولایت ساتسوما]] و [[قلمروی توسا]] بود که در سال ۱۸۶۷ صورت گرفت. این اتحاد در جهت سلسله تلاش‌های مربوط به [[اصلاحات میجی|بازگرداندن قدرت به امپراتور]] و از بین بردن [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] انجام شد. == جستارهای وابسته == * [[اتحاد ساتچو]] * [[ساکاموتو ریوما]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土盟約&oldid=66333159|عنوان = 薩土盟約|زبان =ژاپنی|بازیابی =۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:اصلاحات میجی]] 5m5utikfb8d7zmruammam2m9zwumr85 42127798 42127770 2025-06-19T00:28:27Z Roozitaa 146107 42127798 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Nakaoka Shintaro 1866.jpg|300px|بندانگشتی|[[ناکائوکا شینتارو]]]] '''اتحاد ساتسوما-توسا'''، '''پیمان ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土盟約}}، '''همکاری ساتسودو''' {{به ژاپنی|薩土提携}} یک اتحاد سیاسی بین قلمروهای فئودالی [[ولایت ساتسوما]] و [[قلمروی توسا]] بود که در سال ۱۸۶۷ صورت گرفت. این اتحاد در جهت سلسله تلاش‌های مربوط به [[اصلاحات میجی|بازگرداندن قدرت به امپراتور]] و از بین بردن [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] انجام شد. == جستارهای وابسته == * [[توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری]] * [[ساکاموتو ریوما]] * [[اتحاد ساتچو]] * [[اتحاد ساتسوما-چوشو-هیروشیما]] * [[ساتچودوهی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土盟約&oldid=66333159|عنوان = 薩土盟約|زبان =ژاپنی|بازیابی =۲۷ ژوئیه ۲۰۱۸}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:اصلاحات میجی]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] baly31byv5oaup1evzqgx5je760db9b 2 4688008 42127721 42065653 2025-06-18T21:42:35Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42127721 wikitext text/x-wiki '''ایرانی‌هایی که در ویکی‌داده به زبان فارسی توضیحاتی برای شان نوشته نشده است.''' {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5 . VALUES ?country { wd:Q794} ?item wdt:P27 ?country . FILTER EXISTS { ?war schema:about ?item . ?war schema:inLanguage "fa" } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "fa"} OPTIONAL {?item schema:description ?itemDescription filter(lang(?itemDescription) = "fa")} FILTER(!BOUND(?itemDescription)) } LIMIT 200 |columns=P18:نگاره,label:نام,item:مدخل ویکی‌داده |thumb=50 |links=all }} {| class='wikitable sortable' ! نگاره ! نام ! مدخل ویکی‌داده |- | [[پرونده:Sadruddin Aga Khan (1991) by Erling Mandelmann.jpg|center|50px]] | [[صدرالدین آقاخان]] | [[:d:Q123987|Q123987]] |- | [[پرونده:Farzad Bonyadi.jpg|center|50px]] | [[فرزاد بنیادی]] | [[:d:Q349637|Q349637]] |- | [[پرونده:Afshin Ellian - Persian Dutch Scholar - Leiden University 2015.jpg|center|50px]] | [[افشین الیان|افشین علیان]] | [[:d:Q353362|Q353362]] |- | [[پرونده:Ahad Kazemi UCI photo.jpg|center|50px]] | [[احد کاظمی سرای]] | [[:d:Q399831|Q399831]] |- | | [[بهرام‌جی|بهرام جی]] | [[:d:Q509787|Q509787]] |- | | [[داوود بنیامین کلدانی|عبد الاحد داوود]] | [[:d:Q719343|Q719343]] |- | | [[بهار هنشل|بهار]] | [[:d:Q800214|Q800214]] |- | | [[بهزاد قربانی]] | [[:d:Q814576|Q814576]] |- | | [[شهره فیض‌جو]] | [[:d:Q1075732|Q1075732]] |- | [[پرونده:Full length portrait of Farrokh Khan, dated 1857.jpg|center|50px]] | [[فرخ‌خان غفاری|ابوطالب غفاری]] | [[:d:Q1249837|Q1249837]] |- | | [[کریم اهری]] | [[:d:Q1296402|Q1296402]] |- | | [[آرمیک]] | [[:d:Q1362514|Q1362514]] |- | | [[داود سوسلان]] | [[:d:Q1362993|Q1362993]] |- | [[پرونده:AbdulKarim Zanjani.jpg|center|50px]] | [[عبدالکریم زنجانی]] | [[:d:Q1377563|Q1377563]] |- | | [[ایوان گالامیان]] | [[:d:Q1382535|Q1382535]] |- | | [[کمال اسفرم]] | [[:d:Q1395660|Q1395660]] |- | | [[فرزاد بیشاپ]] | [[:d:Q1397243|Q1397243]] |- | [[پرونده:Dr Maziar Ashrafian Bonab- With father and sister (Mr Khalil Ashrafian Bonab- Dr Laleh Ashrafian Bonab).jpg|center|50px]] | [[مازیار اشرفیان بناب]] | [[:d:Q1447743|Q1447743]] |- | [[پرونده:Sudabeh Mohafez-1090714.jpg|center|50px]] | [[سودابه محافظ]] | [[:d:Q1499439|Q1499439]] |- | | [[حسن بالیوزی|حسن موقر بالیوزی]] | [[:d:Q1588103|Q1588103]] |- | [[پرونده:Mir Sayyid Ali autoportrait.jpg|center|50px]] | [[میر سید علی (نقاش)]] | [[:d:Q1937873|Q1937873]] |- | | [[عرفی شیرازی]] | [[:d:Q1951869|Q1951869]] |- | | [[ژانت میخائیلی]] | [[:d:Q1682666|Q1682666]] |- | | [[میلاد وزیری]] | [[:d:Q1706330|Q1706330]] |- | | [[آرش طالبی‌نژاد]] | [[:d:Q1778222|Q1778222]] |- | [[پرونده:AliAkbarBahman.JPG|center|50px]] | [[علی‌اکبر بهمن]] | [[:d:Q1796523|Q1796523]] |- | [[پرونده:New Horizons International Conference 06.jpg|center|50px]] | [[دیوید ویس]] | [[:d:Q1837485|Q1837485]] |- | [[پرونده:KeyhanSeiedZia.jpg|center|50px]] | [[مسعود کیهان]] | [[:d:Q1907275|Q1907275]] |- | | [[نجم‌الدین رازی]] | [[:d:Q1963396|Q1963396]] |- | | [[نائیری باغرامیان|نیری باغرامیان]] | [[:d:Q1963864|Q1963864]] |- | | [[پری روان]] | [[:d:Q2052237|Q2052237]] |- | | [[خسرو روزبه]] | [[:d:Q2060050|Q2060050]] |- | [[پرونده:Bahman Mirza, 1862..jpg|center|50px]] | [[بهمن میرزا]] | [[:d:Q2061781|Q2061781]] |- | | [[اسحاق لاریان]] | [[:d:Q2061829|Q2061829]] |- | [[پرونده:Salar Kamangar.jpg|center|50px]] | [[سالار کمانگر]] | [[:d:Q2088466|Q2088466]] |- | | [[سیمون دوم|سمایون خان]] | [[:d:Q2103397|Q2103397]] |- | | [[رمزی گرمو]] | [[:d:Q2130449|Q2130449]] |- | | [[ری آقایان]] | [[:d:Q2133826|Q2133826]] |- | | [[سحر داوری]] | [[:d:Q2211974|Q2211974]] |- | [[پرونده:Samad Pourseyedi.jpg|center|50px]] | [[صمد پورسیدی]] | [[:d:Q2216695|Q2216695]] |- | [[پرونده:41 Samaneh Beyrami Baher 8271.jpg|center|50px]] | [[سمانه بیرامی باهر]] | [[:d:Q2216738|Q2216738]] |- | [[پرونده:میرزا جواد ملکی تبریزی.jpg|center|50px]] | [[میرزا جواد ملکی تبریزی]] | [[:d:Q2223599|Q2223599]] |- | | [[سید موسی زرآبادی]] | [[:d:Q2275977|Q2275977]] |- | [[پرونده:Sousan Hajipour (cropped).jpg|center|50px]] | [[سوسن حاجی‌پور]] | [[:d:Q2304199|Q2304199]] |- | | [[ابن فقیه همدانی]] | [[:d:Q2372133|Q2372133]] |- | | [[محمد سیاه‌قلم]] | [[:d:Q2470155|Q2470155]] |- | | [[محمد صمیمی]] | [[:d:Q2471360|Q2471360]] |- | [[پرونده:Mogi Bayat - Sporting Charleroi.JPG|center|50px]] | [[مجی بیات]] | [[:d:Q2540286|Q2540286]] |- | [[پرونده:A portrait of Mirza Ghiyas Beg aka 'I'timād-ud-Daulah', 18th century.jpg|center|50px]] | [[میرزا غیاث بیگ]] | [[:d:Q2603229|Q2603229]] |- | [[پرونده:NBGhayem.JPG|center|50px]] | [[عبدالنبی قیم]] | [[:d:Q2607617|Q2607617]] |- | [[پرونده:Ghazel-5 novembre 2019.jpg|center|50px]] | [[غزل (هنرمند)]] | [[:d:Q3104806|Q3104806]] |- | | [[تیمورتاش چوپانی]] | [[:d:Q3111412|Q3111412]] |- | | [[علی سینا]] | [[:d:Q3125330|Q3125330]] |- | | [[حسین روحانی]] | [[:d:Q3141003|Q3141003]] |- | | [[ایرج کریمی]] | [[:d:Q3154259|Q3154259]] |- | | [[علی‌اکبر صفائیان]] | [[:d:Q2646634|Q2646634]] |- | [[پرونده:Ali Mirzaei.jpg|center|50px]] | [[علی میرزایی (وزنه‌بردار)]] | [[:d:Q2646709|Q2646709]] |- | [[پرونده:Sharam2.jpg|center|50px]] | [[شرام]] | [[:d:Q2666490|Q2666490]] |- | | [[حبیب زرگرپور]] | [[:d:Q2710184|Q2710184]] |- | [[پرونده:Ewer inscribed with name and titles of Abu Mansur Izz al-Amir al-Bakhtiyar ibn Muizz al-Dawla, view 1, Buyid period, Iran, 3rd quarter of 10th century AD, gold - Arthur M. Sackler Gallery - DSC05770.JPG|center|50px]] | [[عزالدوله بختیار]] | [[:d:Q2745454|Q2745454]] |- | | [[سراج‌الدین محمود ارموی]] | [[:d:Q2784660|Q2784660]] |- | | [[عوبدیا ابو عیسی یهودی]] | [[:d:Q2821737|Q2821737]] |- | [[پرونده:Pezeshk Ahmadi.jpg|center|50px]] | [[احمد احمدی (پزشک)|پزشک احمدی]] | [[:d:Q2827433|Q2827433]] |- | [[پرونده:Babak Jalali01.jpg|center|50px]] | [[بابک جلالی]] | [[:d:Q2877753|Q2877753]] |- | | [[احمد پارسا]] | [[:d:Q2880959|Q2880959]] |- | [[پرونده:Sorour kasmai 02.jpg|center|50px]] | [[سرور کسمایی]] | [[:d:Q3491261|Q3491261]] |- | | [[احمد ریحان]] | [[:d:Q3492352|Q3492352]] |- | [[پرونده:Mr, Aalaeddin Melmasi.jpg|center|50px]] | [[علاءالدین ملماسی]] | [[:d:Q3497353|Q3497353]] |- | | [[وحید گرجی]] | [[:d:Q3565123|Q3565123]] |- | [[پرونده:Prof, Hossein Sadeghi ( Husayn Sadighi) in Simorgh Culturehouse-nishapur.jpg|center|50px]] | [[حسین صادقی (جراح ایرانی)|حسین صادقی]] | [[:d:Q3583051|Q3583051]] |- | | [[علی جوادی (بازیکن فوتبال)|علی جوادی]] | [[:d:Q3611617|Q3611617]] |- | | [[فاطمه دقاق]] | [[:d:Q3660683|Q3660683]] |- | | [[شطیطه نیشابوری]] | [[:d:Q3660709|Q3660709]] |- | | [[تریتان تکمس]] | [[:d:Q3675450|Q3675450]] |- | [[پرونده:Save-Habib-Latifi-FarzaM4.jpg|center|50px]] | [[حبیب‌الله لطیفی]] | [[:d:Q3676500|Q3676500]] |- | | [[فریبرز کامکاری]] | [[:d:Q3739588|Q3739588]] |- | | [[سنباد]] | [[:d:Q3775626|Q3775626]] |- | | [[حسین حسینی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۴۹)|حسین حسینی]] | [[:d:Q3786862|Q3786862]] |- | | [[محمدجعفر محجوب]] | [[:d:Q3792176|Q3792176]] |- | | [[باذان]] | [[:d:Q3815482|Q3815482]] |- | [[پرونده:Salaroddowleh.jpg|center|50px]] | [[سالارالدوله]] | [[:d:Q3827351|Q3827351]] |- | | [[مسعود استیلی]] | [[:d:Q3850836|Q3850836]] |- | [[پرونده:Ansari hamedani.JPG|center|50px]] | [[محمدجواد انصاری همدانی]] | [[:d:Q3883603|Q3883603]] |- | | [[بزرگمهر قائنی]] | [[:d:Q3918525|Q3918525]] |- | | [[سجاد هاشمی آهنگری]] | [[:d:Q3069124|Q3069124]] |- | | [[مجید پیشیار]] | [[:d:Q3280515|Q3280515]] |- | [[پرونده:Ali-Mohammad Khademi.jpg|center|50px]] | [[علی‌محمد خادمی]] | [[:d:Q3280553|Q3280553]] |- | | [[صانع ژاله]] | [[:d:Q3295928|Q3295928]] |- | [[پرونده:M.Azarnoush-Iranian archaeologist (2).jpg|center|50px]] | [[مسعود آذرنوش]] | [[:d:Q3297810|Q3297810]] |- | | [[حسن ضیاظریفی]] | [[:d:Q3943871|Q3943871]] |- | | [[سوسن دیهیم]] | [[:d:Q3978309|Q3978309]] |- | | [[آبیگ آواگیان]] | [[:d:Q4055292|Q4055292]] |- | | [[علی‌اصغر بذری]] | [[:d:Q4075320|Q4075320]] |- | [[پرونده:Dr. Ahmad Khatami - Persian literature professor.jpg|center|50px]] | [[احمد خاتمی (استاد دانشگاه)|احمد خاتمی]] | [[:d:Q4116159|Q4116159]] |- | [[پرونده:Mohammad Kazem Tabataba'i Yazdi.jpg|center|50px]] | [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] | [[:d:Q4116363|Q4116363]] |- | | [[مهران بهنام‌فر]] | [[:d:Q3304560|Q3304560]] |- | | [[محمد عاکفیان]] | [[:d:Q3318909|Q3318909]] |- | | [[نسیم وارسته]] | [[:d:Q3336258|Q3336258]] |- | | [[بابا علی]] | [[:d:Q3338543|Q3338543]] |- | | [[هدی صابر]] | [[:d:Q3361642|Q3361642]] |- | [[پرونده:2013 World Championships in Athletics (August, 10) by Dmitry Rozhkov 53 (cropped).jpg|center|50px]] | [[رضا قاسمی (ورزشکار)]] | [[:d:Q3371012|Q3371012]] |- | [[پرونده:Mahlagha Jambozorg 2018b (cropped).jpg|center|50px]] | [[مه‌لقا جام‌بزرگ]] | [[:d:Q3371542|Q3371542]] |- | [[پرونده:Mohammad-Reza Ali-Zamani (cropped).jpg|center|50px]] | [[محمدرضا علی‌زمانی]] | [[:d:Q3380720|Q3380720]] |- | [[پرونده:Arash Rahmanipour (cropped).jpg|center|50px]] | [[آرش رحمانی‌پور]] | [[:d:Q3380749|Q3380749]] |- | | [[رضا بوعذار]] | [[:d:Q3428929|Q3428929]] |- | [[پرونده:Reza Ghassemi.png|center|50px]] | [[رضا قاسمی]] | [[:d:Q3428934|Q3428934]] |- | | [[اردم‌بر]] | [[:d:Q3436232|Q3436232]] |- | [[پرونده:Coin of Bahram II with female figure and unbearded youth.jpg|center|50px]] | [[شاپوردختک|شاپور دختک]] | [[:d:Q3473186|Q3473186]] |- | | [[سارا رستگار]] | [[:d:Q3473285|Q3473285]] |- | | [[سید ابوالفضل برقعی|سید ابوالفضل برقعی قمی]] | [[:d:Q4116615|Q4116615]] |- | [[پرونده:Colophon, MS Arabe 2220.png|center|50px]] | [[کمره‌ای بخاری|قمری بخاری]] | [[:d:Q4116613|Q4116613]] |- | [[پرونده:Commentary on Hippocrates' Aphorisms WDL4290.pdf|center|50px]] | [[ابن ابی صادق]] | [[:d:Q4116689|Q4116689]] |- | | [[یعسوب‌الدین رستگار جویباری]] | [[:d:Q4116836|Q4116836]] |- | | [[برهان‌الدین کرمانی]] | [[:d:Q4116945|Q4116945]] |- | | [[ایدن نبی]] | [[:d:Q4117199|Q4117199]] |- | | [[امین احمد رازی]] | [[:d:Q4117220|Q4117220]] |- | | [[سید رضا زنجانی]] | [[:d:Q4117954|Q4117954]] |- | [[پرونده:Abu l-Hasan al-Isfahani.jpg|center|50px]] | [[سید ابوالحسن اصفهانی]] | [[:d:Q4117968|Q4117968]] |- | | [[سید یوسف مدنی تبریزی]] | [[:d:Q4117983|Q4117983]] |- | | [[سید تقی طباطبایی قمی]] | [[:d:Q4117985|Q4117985]] |- | [[پرونده:Freydon Atoraya.jpg|center|50px]] | [[فریدون آتورایا]] | [[:d:Q4118096|Q4118096]] |- | | [[سلطان مرزوقی]] | [[:d:Q4118419|Q4118419]] |- | | [[عشا مؤمنی|عشا مومنی]] | [[:d:Q4118771|Q4118771]] |- | | [[روی متحده]] | [[:d:Q4119043|Q4119043]] |- | | [[شمد لاوری]] | [[:d:Q4119990|Q4119990]] |- | [[پرونده:Sayyid Hujjat Kuh Kamari.jpg|center|50px]] | [[سید محمد حجت کوه‌کمری]] | [[:d:Q4120457|Q4120457]] |- | | [[ارژنگ کامکار]] | [[:d:Q4121922|Q4121922]] |- | | [[قشنگ کامکار]] | [[:d:Q4121923|Q4121923]] |- | [[پرونده:قطب الدین صادقی - Ghotbedin Sadeghi.jpg|center|50px]] | [[قطب‌الدین صادقی]] | [[:d:Q4121921|Q4121921]] |- | [[پرونده:Prince Haji Amanoullah Mirza (cropped).png|center|50px]] | [[امان‌الله میرزا قاجار]] | [[:d:Q4207237|Q4207237]] |- | [[پرونده:Self-portrait of Mir Musavvir; Portrait of a scholar (album page).jpg|center|50px]] | [[میرمصور]] | [[:d:Q4295446|Q4295446]] |- | [[پرونده:01-Mehrdad Avesta.png|center|50px]] | [[مهرداد اوستا]] | [[:d:Q4305016|Q4305016]] |- | [[پرونده:Halleh Ghorashi, 2006 (cropped).jpg|center|50px]] | [[هاله قریشی]] | [[:d:Q4305064|Q4305064]] |- | | [[محمد قاسم]] | [[:d:Q4308820|Q4308820]] |- | | [[محمد جهان‌پهلوان|اتابک نصرت‌الدین محمد]] | [[:d:Q4308870|Q4308870]] |- | | [[سام نظریان]] | [[:d:Q4312260|Q4312260]] |- | [[پرونده:Flickr - NewsPhoto! - Pejman Akbarzadeh پژمان اکبرزاده.jpg|center|50px]] | [[پژمان اکبرزاده]] | [[:d:Q4352419|Q4352419]] |- | | [[نازنین فاتحی]] | [[:d:Q4354975|Q4354975]] |- | | [[فرخزاد دوم شروانشاه]] | [[:d:Q4481325|Q4481325]] |- | | [[بابا فغانی شیرازی]] | [[:d:Q4481652|Q4481652]] |- | | [[ملک عزالدین]] | [[:d:Q4540484|Q4540484]] |- | | [[عباس علوی]] | [[:d:Q4663555|Q4663555]] |- | | [[عباس فلاح]] | [[:d:Q4663747|Q4663747]] |- | | [[عباس حسینی کاشانی]] | [[:d:Q4663759|Q4663759]] |- | [[پرونده:Abbas Katouzian.jpg|center|50px]] | [[عباس کاتوزیان]] | [[:d:Q4663764|Q4663764]] |- | | [[سید عباس مدرسی یزدی]] | [[:d:Q4663774|Q4663774]] |- | [[پرونده:Abbas Torabian.jpg|center|50px]] | [[عباس ترابیان]] | [[:d:Q4663795|Q4663795]] |- | | [[عبدالصمد اصفهانی نطنزی|عبدالصمد اصفهانی]] | [[:d:Q4664710|Q4664710]] |- | | [[عبدالعلی میرزا فرمانفرمائیان]] | [[:d:Q4665023|Q4665023]] |- | | [[عبدالحمید فتحی]] | [[:d:Q4665059|Q4665059]] |- | | [[عبدالله مؤمنی|عبدالله مومنی]] | [[:d:Q4665076|Q4665076]] |- | [[پرونده:Abdollah Shahbazi.jpg|center|50px]] | [[عبدالله شهبازی]] | [[:d:Q4665080|Q4665080]] |- | | [[عبدالرضا جوکار]] | [[:d:Q4665103|Q4665103]] |- | | [[ابوالبشر فرمانفرمائیان]] | [[:d:Q4668238|Q4668238]] |- | | [[ابوالفضل هروی]] | [[:d:Q4668243|Q4668243]] |- | | [[ابوالقاسم سخدری]] | [[:d:Q4668251|Q4668251]] |- | [[پرونده:Abolfazl Fateh.jpg|center|50px]] | [[ابوالفضل فاتح]] | [[:d:Q4668248|Q4668248]] |- | | [[ابوالقاسم مظفری شمس]] | [[:d:Q4668249|Q4668249]] |- | | [[ابوالحسن ضیاظریفی]] | [[:d:Q4668261|Q4668261]] |- | | [[ابوالعلاء شیرازی]] | [[:d:Q4670477|Q4670477]] |- | | [[ادیب برومند|عبدالعلی ادیب برومند]] | [[:d:Q4682669|Q4682669]] |- | | [[اخی اوران]] | [[:d:Q4695097|Q4695097]] |- | | [[احمد اکبری]] | [[:d:Q4695236|Q4695236]] |- | | [[احمد اسکندرپور]] | [[:d:Q4695306|Q4695306]] |- | | [[احمد قهرمان]] | [[:d:Q4695317|Q4695317]] |- | [[پرونده:Ahmad karimi-hakkak 9658.JPG|center|50px]] | [[احمد کریمی حکاک]] | [[:d:Q4695385|Q4695385]] |- | | [[احمدرضا طالبیان]] | [[:d:Q4695446|Q4695446]] |- | | [[احمد صدری]] | [[:d:Q4695455|Q4695455]] |- | | [[احمد بن فرخ]] | [[:d:Q4695519|Q4695519]] |- | | [[احمد بن عمادالدین|احمد بن عماد الدین]] | [[:d:Q4695522|Q4695522]] |- | | [[احمدرضا بهارلو]] | [[:d:Q4695533|Q4695533]] |- | | [[آیدین نیکخواه بهرامی]] | [[:d:Q4696790|Q4696790]] |- | | [[اکبر عطری]] | [[:d:Q4700405|Q4700405]] |- | [[پرونده:Female Iranian pilots.jpg|center|50px]] | [[اکرم منفرد آریا]] | [[:d:Q4701624|Q4701624]] |- | | [[احمد مؤید بالله|مؤید بالله آملی]] | [[:d:Q4702918|Q4702918]] |- | | [[ناتلی]] | [[:d:Q4703021|Q4703021]] |- | | [[آلبرت حکیم]] | [[:d:Q4710394|Q4710394]] |- | [[پرونده:Alborz Hajipour.jpg|center|50px]] | [[البرز حاجی‌پور]] | [[:d:Q4712628|Q4712628]] |- | [[پرونده:Ali Akbar Shahnazi.jpg|center|50px]] | [[علی‌اکبر شهنازی]] | [[:d:Q4724496|Q4724496]] |- | | [[علی عبدالرضایی]] | [[:d:Q4724538|Q4724538]] |- | | [[علی افشاری]] | [[:d:Q4724564|Q4724564]] |- | | [[علی اکبرنژاد]] | [[:d:Q4724607|Q4724607]] |- | | [[علی‌اصغر پاشاپور]] | [[:d:Q4724672|Q4724672]] |- | [[پرونده:Ali Dizaei.jpg|center|50px]] | [[علی دیزایی]] | [[:d:Q4724759|Q4724759]] |- | | [[علی دوستی‌مهر]] | [[:d:Q4724764|Q4724764]] |- | | [[علیرضا فرحناکیان]] | [[:d:Q4724788|Q4724788]] |- | [[پرونده:Claudia Lynx.jpg|center|50px]] | [[کلودیا لینکس|شقایق ثامن]] | [[:d:Q4964418|Q4964418]] |- | | [[مهسا امرآبادی]] | [[:d:Q4984839|Q4984839]] |- | | [[کامرون البرزیان]] | [[:d:Q5026166|Q5026166]] |- | [[پرونده:Cleopatra Broumand Birrenbach.jpg|center|50px]] | [[کلئوپاترا برومند]] | [[:d:Q5131732|Q5131732]] |- | | [[دادشاه]] | [[:d:Q5207858|Q5207858]] |- | | [[داوود عابدین‌زاده]] | [[:d:Q5242117|Q5242117]] |- | | [[هما دوروتی پرواز|دوروتی پرواز]] | [[:d:Q5298583|Q5298583]] |- | | [[ابراهیم برخورداری]] | [[:d:Q5331970|Q5331970]] |- | | [[ابراهیم زال‌زاده]] | [[:d:Q5331991|Q5331991]] |- | | [[بهشتی تبریزی]] | [[:d:Q5334360|Q5334360]] |- | | [[حسنعلی مروارید|میرزا حسنعلی مروارید]] | [[:d:Q5339192|Q5339192]] |- | | [[احسان مهاجرشجاعی]] | [[:d:Q5348656|Q5348656]] |- | [[پرونده:Sajjad Mashayekhi 397A7692.jpg|center|50px]] | [[سجاد مشایخی]] | [[:d:Q5357863|Q5357863]] |- | | [[ایل‌چیکدای نویان]] | [[:d:Q5363947|Q5363947]] |} {{wikidata list end}} e5lew17obyn8nsvz9jdo3ru6jkb4t02 2 4688450 42127715 42118798 2025-06-18T21:29:08Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42127715 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { VALUES ?phone {wd:Q19723451} . FILTER NOT EXISTS { ?wfr schema:about ?item . ?wfr schema:inLanguage "fa" } ?item wdt:P31 ?phone . ?sitelink <http://schema.org/about> ?item . } GROUP BY ?item HAVING (?count>2) ORDER BY DESC(?count) LIMIT 50 |wdq= |columns=number:#,label:گوشی,P178,P18:نگاره,?count:شمار میان‌ویکی |short=true |thumb=100 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! گوشی ! توسعه‌دهنده ! نگاره ! شمار میان‌ویکی |- | style='text-align:right'| 1 | ''[[:d:Q61783122|Samsung Galaxy Fold]]'' | [[سامسونگ]] | [[پرونده:Samsung Galaxy Fold.png|center|100px]] | 27 |- | style='text-align:right'| 2 | ''[[:d:Q7048001|Nokia Lumia 720]]'' | | [[پرونده:Nokia Lumia 720 on hands.jpg|center|100px]] | 25 |- | style='text-align:right'| 3 | ''[[:d:Q19865879|OnePlus 2]]'' | | [[پرونده:OnePlus 2 (in packaging).jpg|center|100px]] | 24 |- | style='text-align:right'| 4 | ''[[:d:Q13416758|Samsung Galaxy S4 Mini]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy S4 mini.png|center|100px]] | 23 |- | style='text-align:right'| 5 | ''[[:d:Q19862337|Nexus 6P]]'' | [[گوگل]] | [[پرونده:Nexus 6P 模型.png|center|100px]] | 23 |- | style='text-align:right'| 6 | ''[[:d:Q490473|سامسونگ اس تری مینی]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy S III mini.png|center|100px]] | 22 |- | style='text-align:right'| 7 | ''[[:d:Q428505|Nokia Lumia 620]]'' | | [[پرونده:Nokia Lumia 620.JPG|center|100px]] | 22 |- | style='text-align:right'| 8 | ''[[:d:Q1341483|Nokia 808 PureView]]'' | | [[پرونده:Nokia 808 PureView front and back view.JPG|center|100px]] | 22 |- | style='text-align:right'| 9 | ''[[:d:Q21031158|Nexus 5X]]'' | | [[پرونده:Nexus 5X (White).jpg|center|100px]] | 21 |- | style='text-align:right'| 10 | ''[[:d:Q483084|Samsung Galaxy Y]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy Y S5360 run Android 2.3.6.jpg|center|100px]] | 20 |- | style='text-align:right'| 11 | ''[[:d:Q483845|Samsung Galaxy Gio]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy Gio.png|center|100px]] | 20 |- | style='text-align:right'| 12 | ''[[:d:Q1321356|IBM Simon]]'' | | [[پرونده:IBM Simon Personal Communicator.png|center|100px]] | 20 |- | style='text-align:right'| 13 | ''[[:d:Q60199034|Pocophone F1]]'' | | [[پرونده:Xiaomi Poco F1 on Wikipedia.jpg|center|100px]] | 20 |- | style='text-align:right'| 14 | ''[[:d:Q579988|Motorola Droid]]'' | | [[پرونده:Motorola Milestone.jpg|center|100px]] | 19 |- | style='text-align:right'| 15 | ''[[:d:Q14195339|Nokia Lumia 625]]'' | | [[پرونده:Lumia625.jpg|center|100px]] | 19 |- | style='text-align:right'| 16 | ''[[:d:Q15814121|Sony Xperia Z2]]'' | | [[پرونده:Sony Xperia Z2.jpg|center|100px]] | 19 |- | style='text-align:right'| 17 | ''[[:d:Q108057818|Samsung Galaxy Z Flip 3]]'' | | [[پرونده:Galaxy Z Flip.jpg|center|100px]] | 19 |- | style='text-align:right'| 18 | ''[[:d:Q25498|Samsung Galaxy S Advance]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy S Advance i9070.png|center|100px]] | 18 |- | style='text-align:right'| 19 | ''[[:d:Q17303634|Samsung Galaxy S5 Mini]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy S5 mini.png|center|100px]] | 18 |- | style='text-align:right'| 20 | ''[[:d:Q696923|HTC Magic]]'' | | [[پرونده:HT-03android.jpg|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 21 | ''[[:d:Q3922240|BlackBerry Z10]]'' | | [[پرونده:BlackBerry Z10.jpg|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 22 | ''[[:d:Q1463380|Palm Pre]]'' | | [[پرونده:Palm Pre.jpg|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 23 | ''[[:d:Q132559447|iPhone 16e]]'' | | [[پرونده:IPhone 16e.png|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 24 | ''[[:d:Q19284651|HTC One M9]]'' | | [[پرونده:HTC One M9.png|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 25 | ''[[:d:Q22908473|Samsung Galaxy A5 (2016)]]'' | | [[پرونده:Samsung a5 2016 sm-a510f uk.jpg|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 26 | ''[[:d:Q104772244|Samsung Galaxy A12]]'' | | [[پرونده:Galaxy A12 front and Back.png|center|100px]] | 17 |- | style='text-align:right'| 27 | ''[[:d:Q490110|Samsung Ativ S]]'' | | [[پرونده:Samsung Ativ S.png|center|100px]] | 16 |- | style='text-align:right'| 28 | ''[[:d:Q487615|Samsung Galaxy Ace Plus]]'' | | | 16 |- | style='text-align:right'| 29 | ''[[:d:Q8217319|Sony Xperia SP]]'' | | [[پرونده:Sony Xperis SP Front.jpeg|center|100px]] | 16 |- | style='text-align:right'| 30 | ''[[:d:Q2109633|Samsung Galaxy Mini 2]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy Mini 2.png|center|100px]] | 16 |- | style='text-align:right'| 31 | ''[[:d:Q17523623|Samsung Galaxy Alpha]]'' | | [[پرونده:Samsung Galaxy Alpha.png|center|100px]] | 16 |- | style='text-align:right'| 32 | ''[[:d:Q57972349|OnePlus 6T]]'' | | [[پرونده:Oneplus 6T.jpg|center|100px]] | 16 |- | style='text-align:right'| 33 | ''[[:d:Q261079|Sony Xperia U]]'' | | [[پرونده:Xperia U.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 34 | ''[[:d:Q494372|LG Optimus 4X HD]]'' | | [[پرونده:LG Optimus 4X HD.JPG|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 35 | ''[[:d:Q2357052|Nokia C5-00]]'' | | [[پرونده:Nokia C5-00.png|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 36 | ''[[:d:Q2628207|Nokia 5630 XpressMusic]]'' | | | 15 |- | style='text-align:right'| 37 | ''[[:d:Q2699495|Nokia 701]]'' | | | 15 |- | style='text-align:right'| 38 | ''[[:d:Q497751|LG Optimus L9]]'' | | [[پرونده:LG Optimus L9.JPG|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 39 | ''[[:d:Q14201462|Samsung Galaxy Young]]'' | | [[پرونده:Samsung galaxy young.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 40 | ''[[:d:Q1566050|HTC Wildfire]]'' | | [[پرونده:Htcwildfire.JPG|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 41 | ''[[:d:Q2011105|Sony Xperia E]]'' | | | 15 |- | style='text-align:right'| 42 | ''[[:d:Q2326649|Sony Xperia T]]'' | | [[پرونده:Xperia T wa.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 43 | ''[[:d:Q19599655|Sony Xperia M4 Aqua]]'' | | [[پرونده:Xperia M4 Aqua Dual E2363 White.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 44 | ''[[:d:Q20899095|Sony Xperia Z5]]'' | | [[پرونده:Sony Xperia Z5 x2 (25176491414).jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 45 | ''[[:d:Q29002235|Huawei P10]]'' | | [[پرونده:Huawei P10.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 46 | ''[[:d:Q30348040|OnePlus 5]]'' | [[وان‌پلاس|وان پلاس]] | [[پرونده:Oneplus 5 on display at London launch event - 5.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 47 | ''[[:d:Q64889429|Samsung Galaxy A40]]'' | | [[پرونده:Samsung A40.jpg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 48 | ''[[:d:Q90808113|OnePlus 8]]'' | | | 15 |- | style='text-align:right'| 49 | ''[[:d:Q114438993|Pixel 7]]'' | | [[پرونده:Google Pixel 7 front.svg|center|100px]] | 15 |- | style='text-align:right'| 50 | ''[[:d:Q185926|HTC HD2]]'' | | [[پرونده:Htc-hd2.jpg|center|100px]] | 14 |} {{wikidata list end}} svnz3bq5j71qfa4r35yyy202q7guc8u 0 4690949 42127821 42097978 2025-06-19T01:42:12Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] 42127821 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] 0eqcw41x0fm3249na0llbr6mzps8fyf 0 4693770 42127795 39868160 2025-06-19T00:20:30Z Roozitaa 146107 42127795 wikitext text/x-wiki '''ساتچودوهی''' {{به ژاپنی|薩長土肥}}، به چهار قلمروی پر قدرت ([[یوهان]]) در اواخر [[دوره ادو]] یا [[باکوماتسو]] گفته می‌شود. این چهار قلمرو عبارتند از [[قلمرو ساتسوما]]، [[قلمرو چوشو]]، [[قلمرو توسا]] و [[قلمرو هیزن]]. == جستارهای وابسته == * [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] * [[ساتچودو]] * [[اتحاد ساتچو]] * [[اتحاد ساتسوما-چوشو-هیروشیما]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩長土肥&oldid=71111357|عنوان = 薩長土肥|زبان =ژاپنی|بازیابی =۷ اوت ۲۰۱۸}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:واژه‌ها و عبارت‌های ژاپنی]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] flh8zxt3ie2gy0uha9c4gpq395fd6mt 42127805 42127795 2025-06-19T00:36:38Z Roozitaa 146107 /* جستارهای وابسته */ 42127805 wikitext text/x-wiki '''ساتچودوهی''' {{به ژاپنی|薩長土肥}}، به چهار قلمروی پر قدرت ([[یوهان]]) در اواخر [[دوره ادو]] یا [[باکوماتسو]] گفته می‌شود. این چهار قلمرو عبارتند از [[قلمرو ساتسوما]]، [[قلمرو چوشو]]، [[قلمرو توسا]] و [[قلمرو هیزن]]. == جستارهای وابسته == * [[ توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری]] * [[ساتچودو]] * [[اتحاد ساتچو]] * [[اتحاد ساتسوما-چوشو-هیروشیما]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩長土肥&oldid=71111357|عنوان = 薩長土肥|زبان =ژاپنی|بازیابی =۷ اوت ۲۰۱۸}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:واژه‌ها و عبارت‌های ژاپنی]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] qx5sd7t9prbvxd9knuw2aej5e8a4oti 0 4695478 42127918 34255720 2025-06-19T04:42:36Z Gliwi 595228 ([[c:GR|GR]]) [[File:Wappen Crostau.PNG]] → [[File:DEU Crostau COA.svg]] PNG → SVG 42127918 wikitext text/x-wiki {{Infobox German location |type=Ortsteil |Town=[[شیرگیزوالده-کیرشاو]] |image_photo=Crostau-view Isabella.jpg |image_coa=DEU Crostau COA.svg |coordinates={{coord|51|5|N|14|27|E|format=dms|display=inline,title}}|state=زاکسن |district=Bautzen |elevation=۳۶۳ |area=۹٫۳۲ |population=۱۶۰۳ |Stand=۲۰۰۹-۱۲-۳۱ |postal_code=۰۲۶۸۱ |area_code=۰۳۵۹۲ |licence=BZ |website=[http://www.crostau.de/ www.crostau.de] }} '''کروشتاو''' {{آلمانی|Crostau}} یک منطقهٔ مسکونی در [[آلمان]] است که در [[شیرگیزوالده-کیرشاو]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی |پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Crostau&redirect=no&oldid=760860180 |عنوان=Crostau|بازیابی = ۱۴ سپتامر ۲۰۱۸|زبان=انگلیسی}}</ref> کروشتاو ۱٬۶۰۳ نفر جمعیت دارد. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای آلمان]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Crostau}} {{آلمان-خرد}} [[رده:بخش درسدن]] [[رده:پادشاهی ایالت زاکسن]] [[رده:روستاها در زاکسن]] [[رده:محله‌های ووژیتسای علیا]] [[رده:باوتسن (شهرستان)]] [[رده:شهرداری‌های سابق در زاکسن]] 4yvvjjqk8q30b2h1vqh510zpez1eii4 2 4717157 42127754 42119189 2025-06-18T23:17:55Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42127754 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { VALUES ?iran {wd:Q794} . FILTER NOT EXISTS { ?wfr schema:about ?item . ?wfr schema:inLanguage "fa" } ?item wdt:P17 ?iran . ?sitelink <http://schema.org/about> ?item . } GROUP BY ?item HAVING (?count>1) ORDER BY DESC(?count) LIMIT 50 |wdq= |columns=number:#,label:نام,P18:نگاره,item:مدخل ویکی‌داده,?count:شمار میان‌ویکی |short=true |thumb=100 }} {| class='wikitable sortable' ! # ! نام ! نگاره ! مدخل ویکی‌داده ! شمار میان‌ویکی |- | style='text-align:right'| 1 | ''[[:d:Q12210943|مردم لارستانی]]'' | | [[:d:Q12210943|Q12210943]] | 36 |- | style='text-align:right'| 2 | ''[[:d:Q86521237|COVID-19 pandemic in Asia]]'' | | [[:d:Q86521237|Q86521237]] | 30 |- | style='text-align:right'| 3 | ''[[:d:Q728802|سامانه بزرگراه‌های آسیایی]]'' | [[پرونده:Asian Highways 1 South Korea.jpg|center|100px]] | [[:d:Q728802|Q728802]] | 28 |- | style='text-align:right'| 4 | ''[[:d:Q705904|Seleucid dynasty]]'' | | [[:d:Q705904|Q705904]] | 26 |- | style='text-align:right'| 5 | ''[[:d:Q2575195|Rinkeby]]'' | [[پرونده:Rinkeby mot nordost 1988.jpg|center|100px]] | [[:d:Q2575195|Q2575195]] | 21 |- | style='text-align:right'| 6 | ''[[:d:Q2656122|Dom people]]'' | | [[:d:Q2656122|Q2656122]] | 21 |- | style='text-align:right'| 7 | ''[[:d:Q429638|Purple Day]]'' | [[پرونده:Epilepsy Warrior Brooch May 2018 Purple Day.jpg|center|100px]] | [[:d:Q429638|Q429638]] | 17 |- | style='text-align:right'| 8 | ''[[:d:Q3668413|kesme]]'' | [[پرونده:Bowl of kesme 2.jpg|center|100px]] | [[:d:Q3668413|Q3668413]] | 15 |- | style='text-align:right'| 9 | ''[[:d:Q3449805|ترکی آذربایجانی جنوبی]]'' | | [[:d:Q3449805|Q3449805]] | 14 |- | style='text-align:right'| 10 | ''[[:d:Q1414902|Mohur]]'' | [[پرونده:Jalal al-Din Muhammad Akbar. AH 963-1014 AD 1556-1605. AV Mohur Falcon type. Asir mint. Dated Khurdad Ilahi year 45 (20 February – 20 March AD 1600).jpg|center|100px]] | [[:d:Q1414902|Q1414902]] | 13 |- | style='text-align:right'| 11 | ''[[:d:Q4577541|1977 AFC Youth Championship]]'' | | [[:d:Q4577541|Q4577541]] | 13 |- | style='text-align:right'| 12 | ''[[:d:Q2642425|tables game]]'' | | [[:d:Q2642425|Q2642425]] | 12 |- | style='text-align:right'| 13 | ''[[:d:Q1250006|Chaldean Catholic Archeparchy of Ahwaz]]'' | [[پرونده:Saint Mesrop church, Ahvaz.jpg|center|100px]] | [[:d:Q1250006|Q1250006]] | 11 |- | style='text-align:right'| 14 | ''[[:d:Q1346510|Armenian Catholic Eparchy of Ispahan]]'' | [[پرونده:Armenian Catholic St. Gregory Church of Tehran.jpg|center|100px]] | [[:d:Q1346510|Q1346510]] | 11 |- | style='text-align:right'| 15 | ''[[:d:Q6399250|نوشنق]]'' | | [[:d:Q6399250|Q6399250]] | 11 |- | style='text-align:right'| 16 | ''[[:d:Q9035653|Death of Neda Agha-Soltan]]'' | [[پرونده:Grave of Neda.jpg|center|100px]] | [[:d:Q9035653|Q9035653]] | 11 |- | style='text-align:right'| 17 | ''[[:d:Q1046516|کوههای خاور]]'' | | [[:d:Q1046516|Q1046516]] | 10 |- | style='text-align:right'| 18 | ''[[:d:Q1366092|Chaldean Catholic Archeparchy of Urmia]]'' | [[پرونده:Church of Saint Mary - Urmia - Iran - کلیسای ننه مریم، ارومیه - ایران.jpg|center|100px]] | [[:d:Q1366092|Q1366092]] | 10 |- | style='text-align:right'| 19 | ''[[:d:Q7858691|two-child policy]]'' | | [[:d:Q7858691|Q7858691]] | 10 |- | style='text-align:right'| 20 | ''[[:d:Q25909964|مسجد امام حسن]]'' | | [[:d:Q25909964|Q25909964]] | 10 |- | style='text-align:right'| 21 | ''[[:d:Q50365302|Iran at the 2018 Winter Paralympics]]'' | [[پرونده:Flag of Iran.svg|center|100px]] | [[:d:Q50365302|Q50365302]] | 10 |- | style='text-align:right'| 22 | ''[[:d:Q1346631|Chaldean Catholic Archdiocese of Salmas]]'' | | [[:d:Q1346631|Q1346631]] | 9 |- | style='text-align:right'| 23 | ''[[:d:Q2452314|Trialetian]]'' | [[پرونده:Map of Trialetian.png|center|100px]] | [[:d:Q2452314|Q2452314]] | 9 |- | style='text-align:right'| 24 | ''[[:d:Q2954367|2004 Asian Indoor Athletics Championships]]'' | | [[:d:Q2954367|Q2954367]] | 9 |- | style='text-align:right'| 25 | ''[[:d:Q2954375|2010 Asian Indoor Athletics Championships]]'' | | [[:d:Q2954375|Q2954375]] | 9 |- | style='text-align:right'| 26 | ''[[:d:Q4115188|2002 Asian Men's Handball Championship]]'' | | [[:d:Q4115188|Q4115188]] | 9 |- | style='text-align:right'| 27 | ''[[:d:Q4115975|2008 Asian Men's Handball Championship]]'' | | [[:d:Q4115975|Q4115975]] | 9 |- | style='text-align:right'| 28 | ''[[:d:Q28169748|Amsar]]'' | | [[:d:Q28169748|Q28169748]] | 9 |- | style='text-align:right'| 29 | ''[[:d:Q121027038|Poshtkuh-e Shamil]]'' | | [[:d:Q121027038|Q121027038]] | 9 |- | style='text-align:right'| 30 | ''[[:d:Q125995495|Giz Galasi Reservoir]]'' | [[پرونده:Giz Galasi hydroelectric complex - 01.jpg|center|100px]] | [[:d:Q125995495|Q125995495]] | 9 |- | style='text-align:right'| 31 | ''[[:d:Q793449|Azad University Cross Team]]'' | | [[:d:Q793449|Q793449]] | 8 |- | style='text-align:right'| 32 | ''[[:d:Q2114437|Iran at the 2012 Winter Youth Olympics]]'' | [[پرونده:Flag of Iran.svg|center|100px]] | [[:d:Q2114437|Q2114437]] | 8 |- | style='text-align:right'| 33 | ''[[:d:Q30889699|دریاچه سد ارس]]'' | [[پرونده:Aras Dam.jpg|center|100px]] | [[:d:Q30889699|Q30889699]] | 8 |- | style='text-align:right'| 34 | ''[[:d:Q42649451|قلعه شاه دژ]]'' | [[پرونده:Shah dezh Citadel-Isfahan-ID14280- قلعه شاهدژ-کوه صفه-اصفهان.jpg|center|100px]] | [[:d:Q42649451|Q42649451]] | 8 |- | style='text-align:right'| 35 | ''[[:d:Q47538855|2018 Asian Indoor Athletics Championships]]'' | | [[:d:Q47538855|Q47538855]] | 8 |- | style='text-align:right'| 36 | ''[[:d:Q1557948|Iran International Badminton Championships]]'' | | [[:d:Q1557948|Q1557948]] | 7 |- | style='text-align:right'| 37 | ''[[:d:Q2342761|International Presidency Tour]]'' | | [[:d:Q2342761|Q2342761]] | 7 |- | style='text-align:right'| 38 | ''[[:d:Q4784600|ارباب (طایفه)]]'' | | [[:d:Q4784600|Q4784600]] | 7 |- | style='text-align:right'| 39 | ''[[:d:Q13099557|نمکزار]]'' | [[پرونده:Namakzar and Petergan.jpg|center|100px]] | [[:d:Q13099557|Q13099557]] | 7 |- | style='text-align:right'| 40 | ''[[:d:Q15274266|سد شهید کاظمی سقز]]'' | | [[:d:Q15274266|Q15274266]] | 7 |- | style='text-align:right'| 41 | ''[[:d:Q892913|Bonyad]]'' | | [[:d:Q892913|Q892913]] | 6 |- | style='text-align:right'| 42 | ''[[:d:Q4764295|بخش انگوت شهرستان گرمی]]'' | | [[:d:Q4764295|Q4764295]] | 6 |- | style='text-align:right'| 43 | ''[[:d:Q4813515|بخش خمام شهرستان رشت]]'' | | [[:d:Q4813515|Q4813515]] | 6 |- | style='text-align:right'| 44 | ''[[:d:Q5068668|شهرستان چالدران]]'' | [[پرونده:Saint Thaddeus Monastery, Iran, northwestern view.jpg|center|100px]] | [[:d:Q5068668|Q5068668]] | 6 |- | style='text-align:right'| 45 | ''[[:d:Q5683700|قوبوز]]'' | | [[:d:Q5683700|Q5683700]] | 6 |- | style='text-align:right'| 46 | ''[[:d:Q5691888|صومعه زرین (مهربان)]]'' | | [[:d:Q5691888|Q5691888]] | 6 |- | style='text-align:right'| 47 | ''[[:d:Q7024122|Niatak refugee camp]]'' | | [[:d:Q7024122|Q7024122]] | 6 |- | style='text-align:right'| 48 | ''[[:d:Q11794173|Apostolic Nunciature to Iran]]'' | [[پرونده:Embassy of Vatican in Tehran 1.JPG|center|100px]] | [[:d:Q11794173|Q11794173]] | 6 |- | style='text-align:right'| 49 | ''[[:d:Q15106376|Ali ebn-e Sahl mausoleum]]'' | | [[:d:Q15106376|Q15106376]] | 6 |- | style='text-align:right'| 50 | ''[[:d:Q17019173|Eskaleh-ye Shahid Rajai]]'' | | [[:d:Q17019173|Q17019173]] | 6 |} {{wikidata list end}} edzjvjqj8yfvf23vngvuskwq0nzfn8m 10 4717844 42127379 36297062 2025-06-18T13:23:16Z Gaumat 1398452 وبرایش 42127379 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = فرماندهان کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران | title = [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهان کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] | state = {{{state|autocollapse}}} | image = [[پرونده:NAJA.svg|60px]] | listclass = hlist | group1 = فرمانده نیروی انتظامی | list1 = * {{نشکن|[[محمد سهرابی]] (۱۳۷۱–۱۳۷۰)}} * {{نشکن|[[رضا سیف‌اللهی]] (۱۳۷۵–۱۳۷۱)}} * {{نشکن|[[هدایت لطفیان]] (۱۳۷۹–۱۳۷۵)}} * {{نشکن|[[محمدباقر قالیباف]] (۱۳۸۴–۱۳۷۹)}} * {{نشکن|[[علی عبداللهی (نظامی)|علی عبداللهی]]* (۱۳۸۴)}} * {{نشکن|[[اسماعیل احمدی مقدم]] (۱۳۹۳–۱۳۸۴)}} * {{نشکن|[[حسین اشتری]] (۱۴۰۰–۱۳۹۳)}} | group2 = فرمانده کل انتظامی | list2 = * {{نشکن|[[حسین اشتری]] (۱۴۰۱–۱۴۰۰)}} * {{نشکن|[[احمدرضا رادان]] (اکنون–۱۴۰۱)}} | below = <nowiki>*</nowiki> سرپرست }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:نظامی ایران]] </noinclude> 8ym226r17w0iymavt9nrnps3oi0h93q 0 4723299 42127703 42109451 2025-06-18T21:04:30Z Roozitaa 146107 42127703 wikitext text/x-wiki '''مجمع سانیو''' {{به ژاپنی|参預会議}} یک شورای امپراتوری بود که در اواخر [[دوره ادو]] از سال ۱۸۶۳ به مدت چند ماه در [[کیوتو]] وجود داشت. این مجمع به امر امپراتور ژاپن و در راستای [[کوبو گاتای]] ([[اتحاد بین دربار و شوگون‌سالاری]]) از چندین دایمیوی پرقدرت و باتجربه تشکیل شده بود اما به علت تفاوت آرا و عدم توافق این مجمع چند ماه بیشتر دوام نداشت. == اعضای مجمع == <gallery caption="اعضا" widths="100px"> پرونده:Tokugawa Yoshinobu.jpg|[[توکوگاوا یوشینوبو]] پرونده:Matudaira Syungaku.jpg|[[ماتسودایرا یوشیناگا]] پرونده:Yodo Yamauchi.jpg|[[یامائوچی یودو]] پرونده:Munenari Date.jpg|[[داته مونه‌ناری]] پرونده:Matudaira Katamori.jpg|[[ماتسودایرا کاتاموری]] پرونده:Shimazu Hisamitsu 島津久光.jpg|[[شیمازو هیسامیتسو]] </gallery> جانشین اعضا: * [[ناکائوکا مورییوشی]]، از [[قلمروی کوماموتو]] * [[کورودا ناگاتومو]]، از [[قلمروی فوکائی]] به غیر از این اشخاص به [[توکوگاوا یوشی‌کاتسو]] نیز دستور شرکت در مجمع داده شد اما وی امتناع کرد. == جستارهای وابسته == * [[بوگیو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=参預会議&oldid=69236571|عنوان =参預会議|زبان =ژاپنی|بازیابی =۳ سپتامبر ۲۰۱۸}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:توکوگاوا یوشینوبو]] pets8ot2b0iz6j7kn1objv4koexocjm 0 4727988 42127713 39754326 2025-06-18T21:20:08Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[دشمن دربار ژاپن]] را به [[دشمن دربار امپراتوری]] منتقل کرد 39754326 wikitext text/x-wiki '''دشمن دربار ژاپن'''، '''چُوتِکی''' {{به ژاپنی|朝敵}} در [[تاریخ ژاپن]] به نیروهای در ستیز با [[امپراتور ژاپن]] و [[دربار سلطنتی]] [[ژاپن]] گفته می‌شود. در دوره [[باکوماتسو]] یا دوران پایان [[دوره ادو]] و اوایل [[دوره میجی]] که [[نظریه حرمت‌گزاری به امپراتور]] رایج شده بود به کسانی که برخلاف خواسته امپراتور حرکت می‌کردند به عنوان ناسزا لفظ چوتِکی گفته می‌شد. == نیروهایی که لفظ چوتِکی در مورد آنان بکار برده شده‌است == * [[تایرا نو ماساکادو]] * [[میناموتو نو یوشی‌تسونه]] توسط [[امپراتور گو-شیراکاوا]]. امپراتور مدتی برادر بزرگتر وی [[میناموتو نو یوریتومو ]] را به عنوان دشمن دربار ژاپن اعلام کرده بود اما پس از درگیری بین دو برادر این اعلام را ملغی کرد و یوشی‌تسونه را دشمن دربار ژاپن اعلام کرد. * در [[شورش جوکیو]]، [[هوجو یوشیتوکی]] توسط [[امپراتور گو-توبا]] * [[هوجو توکی‌یوکی]] * در [[شورش کینمون]]، [[قلمروی چوشو]] در نبرد با [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] به سمت [[کاخ امپراتوری کیوتو]] با تفنگ شلیک کرد و از طرف امپراتور [[اولین اردوکشی چوشو|فرمان حمله به چوشو]] صادر شد. اما در سال ۱۸۶۷ این قلمروی مورد عفو قرار گرفت و عنوان چوتِکی از روی این قلمرو برداشته شد. * [[آشیکاگا تاکائوجی]] * در [[جنگ بوشین]] ۵ نفر به عنوان چوتِکی اعلام شدند. # [[توکوگاوا یوشینوبو]] (آخرین شوگون از [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]]) # [[ماتسودایرا کاتاموری]] ([[آیزو]]) # [[ماتسودایرا ساداآکی]] ([[ولایت ایسه]]) # [[ماتسودایرا مونه‌تاکه]] # [[تودا اوجیتاکا]] == جستارهای وابسته == * [[خاندان تاکدا]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=朝敵&oldid=68405087|عنوان = 朝敵|زبان =ژاپنی|بازیابی =۷ سپتامبر ۲۰۱۸}} [[رده:جنگ بوشین]] [[رده:دودمان یاماتو]] sc8v8z9egrv0orimxrlg0ja5on2x4re 0 4727992 42127760 24492252 2025-06-18T23:42:17Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[دشمن دربار امپراتوری]] 42127760 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[دشمن دربار امپراتوری]] huwqga7ejggdoxrbvafv6hoo73gg7g1 2 4731845 42127767 42119293 2025-06-18T23:49:33Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42127767 wikitext text/x-wiki {{Wikidata list|sparql=SELECT ?item (COUNT(distinct ?sitelink) as ?count) WHERE { VALUES ?af {wd:Q889} . FILTER NOT EXISTS { ?wfr schema:about ?item . ?wfr schema:inLanguage "fa" } ?item wdt:P27 ?af . ?sitelink <http://schema.org/about> ?item . } GROUP BY ?item HAVING (?count>1) ORDER BY DESC(?count) LIMIT 50 |columns=label:عنوان,item:مدخل ویکی‌داده,P18:نگاره,P569,P570,?count:شمار میان‌ویکی |short=true |thumb=100 }} {| class='wikitable sortable' ! عنوان ! مدخل ویکی‌داده ! نگاره ! زادروز ! درگذشت ! شمار میان‌ویکی |- | ''[[:d:Q19560712|Shamsia Hassani]]'' | [[:d:Q19560712|Q19560712]] | [[پرونده:Portrait Shamsia Hassani.jpg|center|100px]] | 1988 | | 23 |- | ''[[:d:Q317395|Abdul Rahman]]'' | [[:d:Q317395|Q317395]] | | 1965 | | 21 |- | ''[[:d:Q110068158|Faiza Darkhani]]'' | [[:d:Q110068158|Q110068158]] | | 1992 | | 18 |- | ''[[:d:Q19893926|Hasina Jalal]]'' | [[:d:Q19893926|Q19893926]] | [[پرونده:Hasina Jalal .jpg|center|100px]] | 20th century | | 17 |- | ''[[:d:Q21592043|Aqeela Asifi]]'' | [[:d:Q21592043|Q21592043]] | [[پرونده:Aqeela Asifi.png|center|100px]] | 1966 | | 17 |- | ''[[:d:Q109969554|Zuhal Atmar]]'' | [[:d:Q109969554|Q109969554]] | | | | 17 |- | ''[[:d:Q109968670|Benafsha Yaqoobi]]'' | [[:d:Q109968670|Q109968670]] | [[پرونده:Benafsha Yaqoobi Participates in IWOC (53567876271) (cropped).jpg|center|100px]] | | | 15 |- | ''[[:d:Q35780586|Mujeeb Ur Rahman]]'' | [[:d:Q35780586|Q35780586]] | [[پرونده:Mujeeb Ur Rahman celebrating.jpg|center|100px]] | 2001-03-28 | | 15 |- | ''[[:d:Q63381219|Laila Haidari]]'' | [[:d:Q63381219|Q63381219]] | | 1978 | | 15 |- | ''[[:d:Q375098|Safia Ahmed-jan]]'' | [[:d:Q375098|Q375098]] | | 1941 | 2006-09-25 | 14 |- | ''[[:d:Q31819218|Negin Khpalwak]]'' | [[:d:Q31819218|Q31819218]] | [[پرونده:Negin khpalwak.jpg|center|100px]] | 1997 | | 14 |- | ''[[:d:Q109969296|Rada Akbar]]'' | [[:d:Q109969296|Q109969296]] | | 1988 | | 13 |- | ''[[:d:Q26431509|Abdul Wahab Zahiri]]'' | [[:d:Q26431509|Q26431509]] | | 1992-05-27 | | 13 |- | ''[[:d:Q27049259|Naveen-ul-Haq]]'' | [[:d:Q27049259|Q27049259]] | | 1999-09-23 | | 13 |- | ''[[:d:Q28536845|رحمان الله گربز]]'' | [[:d:Q28536845|Q28536845]] | | 2001-11-28 | | 13 |- | ''[[:d:Q110063151|Nasrin Husseini]]'' | [[:d:Q110063151|Q110063151]] | | | | 13 |- | ''[[:d:Q108254386|Crystal Bayat]]'' | [[:d:Q108254386|Q108254386]] | [[پرونده:Crystal Bayat (sq cropped).jpg|center|100px]] | 1997 | | 13 |- | ''[[:d:Q108301300|Fatima Gailani]]'' | [[:d:Q108301300|Q108301300]] | | 1954 | | 13 |- | ''[[:d:Q317450|Abdul Sabur Farid Kohistani]]'' | [[:d:Q317450|Q317450]] | | 1952 | 2007-05-02 | 12 |- | ''[[:d:Q732860|Sulaiman Layeq]]'' | [[:d:Q732860|Q732860]] | [[پرونده:Suleiman Laek 2009 Moscow.jpg|center|100px]] | 1930-10-12 | 2020-07-31 | 12 |- | ''[[:d:Q3535079|Noor Ali]]'' | [[:d:Q3535079|Q3535079]] | [[پرونده:Noor ali.jpg|center|100px]] | 1988-07-10 | | 12 |- | ''[[:d:Q110056744|Razia Barakzai]]'' | [[:d:Q110056744|Q110056744]] | | 1995 | | 12 |- | ''[[:d:Q100233506|Amina Azimi]]'' | [[:d:Q100233506|Q100233506]] | | | | 12 |- | ''[[:d:Q108203248|Nilofar Bayat]]'' | [[:d:Q108203248|Q108203248]] | [[پرونده:Nilofar Bayat (sq cropped).jpg|center|100px]] | 1990 | | 12 |- | ''[[:d:Q109968537|Wahida Amiri]]'' | [[:d:Q109968537|Q109968537]] | | 1990 | | 11 |- | ''[[:d:Q109968860|Roshanak Wardak]]'' | [[:d:Q109968860|Q109968860]] | | 1962 | | 11 |- | ''[[:d:Q110057125|Sahar Fetrat]]'' | [[:d:Q110057125|Q110057125]] | | 1996 | | 11 |- | ''[[:d:Q43181870|Fazalhaq Farooqi]]'' | [[:d:Q43181870|Q43181870]] | [[پرونده:Fazalhaq Farooqi.jpg|center|100px]] | 2000-09-22 | | 11 |- | ''[[:d:Q63799951|Mena Mangal]]'' | [[:d:Q63799951|Q63799951]] | | 1992 | 2019-05-11 | 11 |- | ''[[:d:Q70442895|Noor Ahmad]]'' | [[:d:Q70442895|Q70442895]] | | 2005-01-03 | | 11 |- | ''[[:d:Q2982411|Wakil Ahmed Muttawakil]]'' | [[:d:Q2982411|Q2982411]] | | 1971 | | 10 |- | ''[[:d:Q1884663|Dust]]'' | [[:d:Q1884663|Q1884663]] | | | | 10 |- | ''[[:d:Q2473341|Abdul Rauf Benawa]]'' | [[:d:Q2473341|Q2473341]] | | 1913-08-23 | 1985-01-11<br/>1985-01-21 | 10 |- | ''[[:d:Q7283504|Rahmat Shah]]'' | [[:d:Q7283504|Q7283504]] | [[پرونده:Rahmat Shah.jpg|center|100px]] | 1993-07-06 | | 10 |- | ''[[:d:Q109968491|Zala Zazai]]'' | [[:d:Q109968491|Q109968491]] | | 1999 | | 10 |- | ''[[:d:Q25915989|Karim Janat]]'' | [[:d:Q25915989|Q25915989]] | | 1998-08-11 | | 10 |- | ''[[:d:Q110063130|Freshta Karim]]'' | [[:d:Q110063130|Q110063130]] | | 1992 | | 10 |- | ''[[:d:Q110066139|Pashtana Durrani]]'' | [[:d:Q110066139|Q110066139]] | | 1997 | | 10 |- | ''[[:d:Q58920479|Safiya Wazir]]'' | [[:d:Q58920479|Q58920479]] | [[پرونده:Safiya Wazir (49119269071).jpg|center|100px]] | 1991 | | 10 |- | ''[[:d:Q704155|Arsala Rahmani Daulat]]'' | [[:d:Q704155|Q704155]] | | 1937 | 2012-05-13 | 9 |- | ''[[:d:Q3532304|Ahmed Shah]]'' | [[:d:Q3532304|Q3532304]] | | 1983-10-20 | | 9 |- | ''[[:d:Q3535085|Raees Ahmadzai]]'' | [[:d:Q3535085|Q3535085]] | [[پرونده:Ahmadzai.jpg|center|100px]] | 1984-09-03 | | 9 |- | ''[[:d:Q3603414|Abdullah Shah]]'' | [[:d:Q3603414|Q3603414]] | | 1945-02-22 | 2004-04-20 | 9 |- | ''[[:d:Q10974746|Izatullah Dawlatzai]]'' | [[:d:Q10974746|Q10974746]] | | 1991-05-10 | | 9 |- | ''[[:d:Q21004905|Farida Azizi]]'' | [[:d:Q21004905|Q21004905]] | | | | 9 |- | ''[[:d:Q17403345|Usman Ghani]]'' | [[:d:Q17403345|Q17403345]] | | 1996-11-20 | | 9 |- | ''[[:d:Q109968933|Sara Wahedi]]'' | [[:d:Q109968933|Q109968933]] | | | | 9 |- | ''[[:d:Q23731776|Fareed Sadat]]'' | [[:d:Q23731776|Q23731776]] | | 1998-11-10 | | 9 |- | ''[[:d:Q110062972|Basira Paigham]]'' | [[:d:Q110062972|Q110062972]] | | No/unknown value | | 9 |- | ''[[:d:Q114837812|Fariba Hashimi]]'' | [[:d:Q114837812|Q114837812]] | [[پرونده:Paris2024 - Women's Road Race - 05 - Fariba Hashimi.jpg|center|100px]] | 2003-04-22 | | 9 |} {{Wikidata list end}} mb69ir3a4mx2rbyb0jjkik68t0k9ulh 3 4732362 42128072 26043097 2025-06-19T08:16:17Z Ontzak 467686 Ontzak صفحهٔ [[بحث کاربر:Christian9880]] را به [[بحث کاربر:Mr. PowerUp98]] منتقل کرد: صفحه در ضمن تغییر نام کاربر «[[Special:CentralAuth/Christian9880|Christian9880]]» به «[[Special:CentralAuth/Mr. PowerUp98|Mr. PowerUp98]]» به طور خودکار منتقل شد 24532612 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از مشارکت شما سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] {{کوچک}}([[کتاب:خودآموز|کتاب قابل دانلود]]){{پایان کوچک}} |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|target={{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|text=برای آشنایی با محیط ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|text=برای آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target=//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=وپ:صفحه_تمرین&action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js|text=برای آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|text=برای آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. برای کسب راهنمایی پیرامون موضوعات علمی/دانشنامه‌ای به [[ویکی‌پدیا:پرسش‌های متفرقه|پرسش‌های متفرقه]] بروید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! [[کاربر:Poya-P|Poya-P]] ([[بحث کاربر:Poya-P|بحث]]) ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۲۰:۴۰ (UTC) 35phstz791m2s8ihuc6wpvv868pt6pk 0 4764741 42127565 41614770 2025-06-18T18:48:46Z 87.196.80.15 42127565 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Electoral_democracies_in_the_Middle_East_and_North_Africa.svg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Electoral_democracies_in_the_Middle_East_and_North_Africa.svg|بندانگشتی|{{legend inline|#000080|کشورهایی در خاورمیانه و شمال آفریقا که تحت عنوان «دموکراسی الکتورال» توسط [[خانه آزادی]] دسته‌بندی شده‌اند.}}]] {{دموکراسی}} بر اساس پژوهش [[شاخص دموکراسی]] در ۲۰۱۶ میلادی، کشور اسراییل (رتبه ۲۹ جهان) تنها دموکراسی در [[خاورمیانه]] است، در حالی که کشور [[تونس]] (رتبه ۶۹ جهان) تنها دموکراسی در [[آفریقای شمالی]] است. [در] برآوردهای سطح دموکراسی در ملل سراسر جهان که توسط [[خانه آزادی]] و [[فهرست شاخص‌های آزادی|شاخص‌های آزادی]] متنوع دیگری منتشر می‌شوند، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقایی که بالاترین امتیاز را دارند، [[اسرائیل]]، [[تونس]]، [[ترکیه]]، [[لبنان]]، [[مراکش]]، و [[کویت]] می‌باشند. کشورهایی که گهگاهی به عنوان ''تا حدی دموکراتیک'' دسته‌بندی می‌شوند [[مصر]] و [[عراق]] هستند. باقی کشورهای خاورمیانه از جمله ایران تحت عنوان [[اقتدارگرایی|رژیم‌های اقتدارگرا]] دسته‌بندی می‌شوند، که پایین‌ترین امتیاز متعلق به [[عربستان سعودی]] و [[یمن]] است. [[خانه آزادی]] کشورهای اسرائیل و تونس را «آزاد»، لبنان، ترکیه، کویت و مراکش را «تا حدی آزاد»، و باقی کشورها (از جمله [[صحرای غربی]]، که توسط مراکش کنترل می‌شود) را «غیر آزاد» دسته‌بندی می‌کند. تئوری‌ها دربارهٔ این موضوع جورواجورند. «تئوری‌های تجدیدنظرطلبانه» استدلال می‌کنند که دموکراسی اندکی با ارزش‌های خاورمیانه ناسازگار است. از دیگر روی، «تئوری‌های [[پسااستعماری]]» (مانند آن‌هایی که توسط [[ادوارد سعید]] مطرح شده‌اند) در توجیه نبود نسبی «[[لیبرال دموکراسی]]» در خاورمیانه متنوع هستند. این مقاله از منابعی پیروی می‌کند که [[قبرس]] را در [[اروپای جنوبی|اروپا]] قرار می‌دهند، نه در [[خاورمیانه]]. == برآوردهای دموکراسی == جدول زیر یافته‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ گزارش [[آزادی در دنیا]] برای کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا را خلاصه می‌کند. : '''کلید:''' '''*''' - دموکراسی‌های الکتورال (همان‌طور که در نقشه نشان داده شده)، '''ح. س.''' - حقوق سیاسی، '''آ. م.''' - آزادی‌های مدنی، وضعیت آزادی: ''آزاد''، ''تا حدی'' آزاد، آزاد ''نیست'' {| class="wikitable sortable" width="100%" style="border-collapse:collapse;" ! ! colspan="3" |۲۰۱۰ ! colspan="3" |۲۰۱۱ ! colspan="3" |۲۰۱۲ ! colspan="3" |۲۰۱۳ ! colspan="3" |۲۰۱۴ ! colspan="3" |۲۰۱۴ |- style="background:#eee; font-weight:bold; text-align:center;" ! style="width:3em; text-align:right;" |کشور ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد ! style="width:3em;" |'''ح. س.''' ! style="width:3em;" |'''آ. م.''' ! style="width:3em;" |آزاد |- align="center" | align="right" |{{ALG}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{BHR}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{EGY}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|5.0|تا حدی}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{flag|Gaza Strip}}‡ ([[Palestinian National Authority|PA]]) | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{IRN}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{IRQ}} | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{ISR}}* | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۲ | style="background:#9f9;" |{{sort|1.5|آزاد}} |- align="center" | align="right" |{{JOR}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{KWT}} | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|5.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|5.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|5.0|تا حدی}} |- align="center" | align="right" |{{LBN}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} |- align="center" | align="right" |{{LBA}}* | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{MAR}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۵ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|4.5|تا حدی}} |- align="center" | align="right" |{{OMN}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{QAT}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{SAU}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{SYR}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{TUR}}* | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.0|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.5|تا حدی}} |- align="center" | align="right" |{{TUN}}* | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۴ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.5|تا حدی}} | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |۳ | style="background:#ff9;" |{{sort|3.0|تا حدی}} | style="background:#9f9;" |۱ | style="background:#9f9;" |۳ | style="background:#9f9;" |{{sort|2.0|آزاد}} |- align="center" | align="right" |{{ARE}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{YEM}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{Flag|West Bank}}‡ ([[Palestinian National Authority|PA]]) | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |۵ | style="background:#99f;" |{{sort|5.5|نیست}} |- align="center" | align="right" |{{ESH}}‡ ([[Morocco]]) | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۶ | style="background:#99f;" |{{sort|6.5|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |۷ | style="background:#99f;" |{{sort|7.0|نیست}} |} == جستارهای وابسته == * [[حقوق بشر در خاورمیانه]] * [[اسلام و مدرنیته]] * [[آزادی در دنیا]] * [[فهرست شاخص‌های آزادی]] == یادداشت‌ها == == پانویس == == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Democracy_in_the_Middle_East|عنوان=Democracy in the Middle East|زبان=انگلیسی|بازیابی=۶ نوامبر ۲۰۱۸}} [[رده:بهار عربی]] [[رده:دموکراسی بر پایه مکان]] [[رده:سیاست خاورمیانه]] g4zv16v7vwf66g68tecm1p51hm6j4t9 0 4801323 42127808 39811566 2025-06-19T00:43:48Z Roozitaa 146107 42127808 wikitext text/x-wiki {{Location map |Japan |label=قلمروی هیروشیما{{سخ}}توزاما{{سخ}}ککو ۴۲۶۰۰۰ |lat_deg=34|lat_min=24|lat_sec=۱۰٫۱۳ |lon_deg=132|lon_min=27|lon_sec=۳۲٫۲۸ |position=right |float=left |width=250 |caption=محل قلمروی هیروشیما |mark=Alex K Hiroshima Asano kamon.svg |marksize=10 |relief=۱ }} '''قلمروی هیروشیما''' {{به ژاپنی|広島藩 Hiroshima-han}} یا '''قلمرو آکی''' یا '''قلمرو گیشو''' یک [[هان (ژاپن)|هان]] در [[دوره ادو|ژاپنِ دورهٔ ادو]] بود. این هان با [[ولایت آکی]] و قسمتی از [[ولایت بینگو]] (معادل امروزی: [[استان هیروشیما]]) در [[ژاپن]] مرتبط بود. == جستارهای وابسته == * [[آسانو میتسوآکیرا]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hiroshima_Domain&oldid=827291174|عنوان = Hiroshima Domain|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۷ دسامبر ۲۰۱۸}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:تاریخ استان هیروشیما]] [[رده:تیول‌های ژاپن]] [[رده:ایالت‌ها و قلمروهای منحل‌شده در ۱۸۷۱ (میلادی)]] dxdqvyej8hii1yhh5j1b2a24f521r13 0 4813600 42127469 42121455 2025-06-18T16:56:31Z م.د.حکمتی 1009082 افزودن اطلاعات 42127469 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = آریانا دبلیو روزنبلوث | image = Arianna W Rosenbluth.jpg | residence = [[ایالات متحده آمریکا]] | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | field = [[فیزیک]]{{سخ}}[[علوم رایانه]] | alma_mater = [[دانشگاه رایس]]{{سخ}}[[کالج رادکلیف]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | doctoral_advisor = [[جان هاسبروک وان ولک]] | work_institution = [[دانشگاه استنفورد]]{{سخ}}[[آزمایشگاه ملی لس آلاموس]] | known_for = [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] | spouse = [[مارشال روزنبلوث]] | footnotes = }} '''آریانا دبلیو روزنبلوث''' ({{lang-en|Arianna W. Rosenbluth}}؛ زادهٔ) دانشمند در زمینه [[فیزیک]] و [[علوم رایانه]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است. او در توسعه [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] مشارکت داشته‌است. او نویسنده مقاله «معادلات محاسبات حالت با استفاده از کامپیوترهای سریع» است که به الگوریتم مزبور پرداخته‌است. این زن اولین بیان کامل از [[زنجیره مارکوف مونت کارلو]] را ارئه داد که برای کامپیوتر مانیاک ۱ استفاده می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Institute of Mathematical Statistics {{!}} Obituary: Arianna Rosenbluth 1927–2020|نشانی=https://imstat.org/2021/02/23/obituary-arianna-rosenbluth-1927-2020/|بازبینی=2023-11-10|کد زبان=en}}</ref> == زندگی اولیه و تحصیلات == آریانا روزنبلوث در ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۷ در [[هیوستون|هیستون، تگزاس]] متولد شد. او در [[دانشگاه رایس]] تحصیل کرد و در سال ۱۹۴۶ مدرک [[کارشناسی علوم]] خود را دریافت کرد.<ref>{{Cite journal|last=Iaizzi|first=Adam|date=2018|title=Magnetic Field Effects in Low-Dimensional Quantum Magnets|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-01803-0|journal=Springer Theses|language=en|doi=10.1007/978-3-030-01803-0|issn=2190-5053}}</ref> در دوران دانشگاه، او به طور رقابتی [[شمشیربازی]] می‌کرد و هم قهرمانی زنان تگزاس در رشته فویل و هم قهرمانی مردان هوستون را به دست آورد. او برای المپیک واجد شرایط شد، اما به دلیل جنگ جهانی دوم و لغو [[المپیک تابستانی ۱۹۴۴]] و عدم توانایی مالی برای سفر به [[المپیک تابستانی ۱۹۴۸|بازی‌های ۱۹۴۸ لندن]]، نتوانست در این مسابقات شرکت کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> == زندگی شخصی == در حالی که در دانشگاه استنفورد بود، با مارشال روزنبلاث آشنا شد و این دو در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۱ ازدواج کردند. آنها قبل از طلاق در سال ۱۹۷۸، چهار فرزند داشتند. در سال ۱۹۵۶، او از لس آلاموس به سن دیگو، کالیفرنیا نقل مکان کرد، جایی که مارشال در جنرال اتومیک شروع به کار کرد. سرانجام، او به پرینستون، نیوجرسی نقل مکان کرد و در منطقه بزرگ لس آنجلس ساکن شد. او پس از طلاق، نام خانوادگی متأهل خود را حفظ کرد. روزنبلاث در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۰، در طول دنیاگیری کووید-۱۹ در کالیفرنیا، بر اثر عوارض کووید-۱۹ در منطقه بزرگ لس آنجلس در سن ۹۳ سالگی درگذشت.{{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Arianna_W._Rosenbluth&oldid=873485164|عنوان = Arianna W. Rosenbluth|زبان =انگلیسی|بازیابی =۶ ژانویه ۲۰۱۹}} {{دانشمند-خرد}} [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:دانشمندان آمریکایی فیزیک هسته‌ای]] [[رده:دانشمندان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانشمندان رایانه زن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه رایس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه هاروارد]] [[رده:دانش‌آموختگان کالج رادکلیف]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت دنیاگیری کووید–۱۹ در کالیفرنیا]] [[رده:زادگان ۱۹۲۷ (میلادی)]] crysrqdawnsxxih2b2w19kaogip330s 42127476 42127469 2025-06-18T17:02:52Z م.د.حکمتی 1009082 اتصال به سربرگ دیگر 42127476 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = آریانا دبلیو روزنبلوث | image = Arianna W Rosenbluth.jpg | residence = [[ایالات متحده آمریکا]] | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | field = [[فیزیک]]{{سخ}}[[علوم رایانه]] | alma_mater = [[دانشگاه رایس]]{{سخ}}[[کالج رادکلیف]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | doctoral_advisor = [[جان هاسبروک وان ولک]] | work_institution = [[دانشگاه استنفورد]]{{سخ}}[[آزمایشگاه ملی لس آلاموس]] | known_for = [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] | spouse = [[مارشال روزنبلوث]] | footnotes = }} '''آریانا دبلیو روزنبلوث''' ({{lang-en|Arianna W. Rosenbluth}}؛ زادهٔ) دانشمند در زمینه [[فیزیک]] و [[علوم رایانه]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است. او در توسعه [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] مشارکت داشته‌است. او نویسنده مقاله «معادلات محاسبات حالت با استفاده از کامپیوترهای سریع» است که به الگوریتم مزبور پرداخته‌است. این زن اولین بیان کامل از [[زنجیره مارکوف مونت کارلو]] را ارئه داد که برای کامپیوتر مانیاک ۱ استفاده می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Institute of Mathematical Statistics {{!}} Obituary: Arianna Rosenbluth 1927–2020|نشانی=https://imstat.org/2021/02/23/obituary-arianna-rosenbluth-1927-2020/|بازبینی=2023-11-10|کد زبان=en}}</ref> == زندگی اولیه و تحصیلات == آریانا روزنبلوث در ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۷ در [[هیوستون|هیستون، تگزاس]] متولد شد. او در [[دانشگاه رایس]] تحصیل کرد و در سال ۱۹۴۶ مدرک [[کارشناسی علوم]] خود را دریافت کرد.<ref>{{Cite journal|last=Iaizzi|first=Adam|date=2018|title=Magnetic Field Effects in Low-Dimensional Quantum Magnets|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-01803-0|journal=Springer Theses|language=en|doi=10.1007/978-3-030-01803-0|issn=2190-5053}}</ref> در دوران دانشگاه، او به طور رقابتی [[شمشیربازی]] می‌کرد و هم قهرمانی زنان تگزاس در رشته فویل و هم قهرمانی مردان هوستون را به دست آورد. او برای المپیک واجد شرایط شد، اما به دلیل جنگ جهانی دوم و لغو [[المپیک تابستانی ۱۹۴۴]] و عدم توانایی مالی برای سفر به [[المپیک تابستانی ۱۹۴۸|بازی‌های ۱۹۴۸ لندن]]، نتوانست در این مسابقات شرکت کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> == زندگی شخصی == در حالی که در [[دانشگاه استنفورد]] بود، با [[مارشال روزنبلوث|مارشال روزنبلاث]] آشنا شد و این دو در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۱ ازدواج کردند. آنها قبل از طلاق در سال ۱۹۷۸، چهار فرزند داشتند. در سال ۱۹۵۶، او از [[لس آلاموس (کالیفرنیا)|لس آلاموس]] به [[سن دیگو]]، کالیفرنیا نقل مکان کرد، جایی که مارشال در [[جنرال اتمیکس]] شروع به کار کرد. سرانجام، او به [[پرینستون (نیوجرسی)|پرینستون، نیوجرسی]] نقل مکان کرد و در منطقه بزرگ [[لس آنجلس]] ساکن شد. او پس از طلاق، نام خانوادگی متأهل خود را حفظ کرد. روزنبلاث در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۰، در طول [[دنیاگیری کووید-۱۹ در کالیفرنیا]]، بر اثر عوارض کووید-۱۹ در منطقه بزرگ لس آنجلس در سن ۹۳ سالگی درگذشت. ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Arianna_W._Rosenbluth&oldid=873485164|عنوان = Arianna W. Rosenbluth|زبان =انگلیسی|بازیابی =۶ ژانویه ۲۰۱۹}} {{دانشمند-خرد}} [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:دانشمندان آمریکایی فیزیک هسته‌ای]] [[رده:دانشمندان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانشمندان رایانه زن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه رایس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه هاروارد]] [[رده:دانش‌آموختگان کالج رادکلیف]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت دنیاگیری کووید–۱۹ در کالیفرنیا]] [[رده:زادگان ۱۹۲۷ (میلادی)]] hj1j8odzkjbxrmscavjv0t4walo7n22 42127478 42127476 2025-06-18T17:05:19Z م.د.حکمتی 1009082 منابع و ارجاعات 42127478 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = آریانا دبلیو روزنبلوث | image = Arianna W Rosenbluth.jpg | residence = [[ایالات متحده آمریکا]] | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | field = [[فیزیک]]{{سخ}}[[علوم رایانه]] | alma_mater = [[دانشگاه رایس]]{{سخ}}[[کالج رادکلیف]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | doctoral_advisor = [[جان هاسبروک وان ولک]] | work_institution = [[دانشگاه استنفورد]]{{سخ}}[[آزمایشگاه ملی لس آلاموس]] | known_for = [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] | spouse = [[مارشال روزنبلوث]] | footnotes = }} '''آریانا دبلیو روزنبلوث''' ({{lang-en|Arianna W. Rosenbluth}}؛ زادهٔ) دانشمند در زمینه [[فیزیک]] و [[علوم رایانه]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است. او در توسعه [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] مشارکت داشته‌است. او نویسنده مقاله «معادلات محاسبات حالت با استفاده از کامپیوترهای سریع» است که به الگوریتم مزبور پرداخته‌است. این زن اولین بیان کامل از [[زنجیره مارکوف مونت کارلو]] را ارئه داد که برای کامپیوتر مانیاک ۱ استفاده می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Institute of Mathematical Statistics {{!}} Obituary: Arianna Rosenbluth 1927–2020|نشانی=https://imstat.org/2021/02/23/obituary-arianna-rosenbluth-1927-2020/|بازبینی=2023-11-10|کد زبان=en}}</ref> == زندگی اولیه و تحصیلات == آریانا روزنبلوث در ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۷ در [[هیوستون|هیستون، تگزاس]] متولد شد. او در [[دانشگاه رایس]] تحصیل کرد و در سال ۱۹۴۶ مدرک [[کارشناسی علوم]] خود را دریافت کرد.<ref>{{Cite journal|last=Iaizzi|first=Adam|date=2018|title=Magnetic Field Effects in Low-Dimensional Quantum Magnets|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-01803-0|journal=Springer Theses|language=en|doi=10.1007/978-3-030-01803-0|issn=2190-5053}}</ref> در دوران دانشگاه، او به طور رقابتی [[شمشیربازی]] می‌کرد و هم قهرمانی زنان تگزاس در رشته فویل و هم قهرمانی مردان هوستون را به دست آورد. او برای المپیک واجد شرایط شد، اما به دلیل جنگ جهانی دوم و لغو [[المپیک تابستانی ۱۹۴۴]] و عدم توانایی مالی برای سفر به [[المپیک تابستانی ۱۹۴۸|بازی‌های ۱۹۴۸ لندن]]، نتوانست در این مسابقات شرکت کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> == زندگی شخصی == در حالی که در [[دانشگاه استنفورد]] بود، با [[مارشال روزنبلوث|مارشال روزنبلاث]] آشنا شد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=UTPhysicsHistorySite|نشانی=http://server16.websitehostserver.net/~patandme/UTPhysicsHistoryDW/MarshallNRosenbluth.html|وبگاه=server16.websitehostserver.net|بازبینی=2025-06-18}}</ref> و این دو در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۱ ازدواج کردند. آنها قبل از طلاق در سال ۱۹۷۸، چهار فرزند داشتند. در سال ۱۹۵۶، او از [[لس آلاموس (کالیفرنیا)|لس آلاموس]] به [[سن دیگو]]، کالیفرنیا نقل مکان کرد، جایی که مارشال در [[جنرال اتمیکس]] شروع به کار کرد. سرانجام، او به [[پرینستون (نیوجرسی)|پرینستون، نیوجرسی]] نقل مکان کرد و در منطقه بزرگ [[لس آنجلس]] ساکن شد. او پس از طلاق، نام خانوادگی متأهل خود را حفظ کرد. روزنبلاث در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۰، در طول [[دنیاگیری کووید-۱۹ در کالیفرنیا]]، بر اثر عوارض کووید-۱۹ در منطقه بزرگ لس آنجلس در سن ۹۳ سالگی درگذشت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Arianna_W._Rosenbluth&oldid=873485164|عنوان = Arianna W. Rosenbluth|زبان =انگلیسی|بازیابی =۶ ژانویه ۲۰۱۹}} {{دانشمند-خرد}} [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:دانشمندان آمریکایی فیزیک هسته‌ای]] [[رده:دانشمندان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانشمندان رایانه زن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه رایس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه هاروارد]] [[رده:دانش‌آموختگان کالج رادکلیف]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت دنیاگیری کووید–۱۹ در کالیفرنیا]] [[رده:زادگان ۱۹۲۷ (میلادی)]] fryhbn2cgj1h074y77eqgli271ibfo3 42127483 42127478 2025-06-18T17:05:45Z م.د.حکمتی 1009082 42127483 wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = آریانا دبلیو روزنبلوث | image = Arianna W Rosenbluth.jpg | residence = [[ایالات متحده آمریکا]] | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | field = [[فیزیک]]{{سخ}}[[علوم رایانه]] | alma_mater = [[دانشگاه رایس]]{{سخ}}[[کالج رادکلیف]]{{سخ}}[[دانشگاه هاروارد]] | doctoral_advisor = [[جان هاسبروک وان ولک]] | work_institution = [[دانشگاه استنفورد]]{{سخ}}[[آزمایشگاه ملی لس آلاموس]] | known_for = [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] | spouse = [[مارشال روزنبلوث]] | footnotes = }} '''آریانا دبلیو روزنبلوث''' ({{lang-en|Arianna W. Rosenbluth}}؛ زادهٔ) دانشمند در زمینه [[فیزیک]] و [[علوم رایانه]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] است. او در توسعه [[الگوریتم متروپلیس‌هستینگز]] مشارکت داشته‌است. او نویسنده مقاله «معادلات محاسبات حالت با استفاده از کامپیوترهای سریع» است که به الگوریتم مزبور پرداخته‌است. این زن اولین بیان کامل از [[زنجیره مارکوف مونت کارلو]] را ارئه داد که برای کامپیوتر مانیاک ۱ استفاده می‌شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Institute of Mathematical Statistics {{!}} Obituary: Arianna Rosenbluth 1927–2020|نشانی=https://imstat.org/2021/02/23/obituary-arianna-rosenbluth-1927-2020/|بازبینی=2023-11-10|کد زبان=en}}</ref> == زندگی اولیه و تحصیلات == آریانا روزنبلوث در ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۷ در [[هیوستون|هیستون، تگزاس]] متولد شد. او در [[دانشگاه رایس]] تحصیل کرد و در سال ۱۹۴۶ مدرک [[کارشناسی علوم]] خود را دریافت کرد.<ref>{{Cite journal|last=Iaizzi|first=Adam|date=2018|title=Magnetic Field Effects in Low-Dimensional Quantum Magnets|url=https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-01803-0|journal=Springer Theses|language=en|doi=10.1007/978-3-030-01803-0|issn=2190-5053}}</ref> در دوران دانشگاه، او به طور رقابتی [[شمشیربازی]] می‌کرد و هم قهرمانی زنان تگزاس در رشته فویل و هم قهرمانی مردان هوستون را به دست آورد. او برای المپیک واجد شرایط شد، اما به دلیل جنگ جهانی دوم و لغو [[المپیک تابستانی ۱۹۴۴]] و عدم توانایی مالی برای سفر به [[المپیک تابستانی ۱۹۴۸|بازی‌های ۱۹۴۸ لندن]]، نتوانست در این مسابقات شرکت کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-16|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> == زندگی شخصی == در حالی که در [[دانشگاه استنفورد]] بود، با [[مارشال روزنبلوث|مارشال روزنبلاث]] آشنا شد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=UTPhysicsHistorySite|نشانی=http://server16.websitehostserver.net/~patandme/UTPhysicsHistoryDW/MarshallNRosenbluth.html|وبگاه=server16.websitehostserver.net|بازبینی=2025-06-18}}</ref> و این دو در ۲۶ ژانویه ۱۹۵۱ ازدواج کردند. آنها قبل از طلاق در سال ۱۹۷۸، چهار فرزند داشتند. در سال ۱۹۵۶، او از [[لس آلاموس (کالیفرنیا)|لس آلاموس]] به [[سن دیگو]]، کالیفرنیا نقل مکان کرد، جایی که مارشال در [[جنرال اتمیکس]] شروع به کار کرد. سرانجام، او به [[پرینستون (نیوجرسی)|پرینستون، نیوجرسی]] نقل مکان کرد و در منطقه بزرگ [[لس آنجلس]] ساکن شد. او پس از طلاق، نام خانوادگی متأهل خود را حفظ کرد. روزنبلاث در ۲۸ دسامبر ۲۰۲۰، در طول [[دنیاگیری کووید-۱۹ در کالیفرنیا]]، بر اثر عوارض کووید-۱۹ در منطقه بزرگ لس آنجلس در سن ۹۳ سالگی درگذشت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Arianna Rosenbluth Dies at 93; Pioneering Figure in Data Science|نشانی=https://www.nytimes.com/2021/02/09/science/arianna-wright-dead.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2021-02-09|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Katie|نام خانوادگی=Hafner}}</ref> ==منابع== {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Arianna_W._Rosenbluth&oldid=873485164|عنوان = Arianna W. Rosenbluth|زبان =انگلیسی|بازیابی =۶ ژانویه ۲۰۱۹}} [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:دانشمندان آمریکایی فیزیک هسته‌ای]] [[رده:دانشمندان رایانه اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:دانشمندان رایانه زن]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه رایس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه هاروارد]] [[رده:دانش‌آموختگان کالج رادکلیف]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت دنیاگیری کووید–۱۹ در کالیفرنیا]] [[رده:زادگان ۱۹۲۷ (میلادی)]] kvwgfuwzm1q3y7ko0gthw4mdl9a30ui 0 4816524 42128064 39644345 2025-06-19T07:34:09Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128064 wikitext text/x-wiki {{یتیم|تاریخ=ژانویه ۲۰۱۹}} {{Infobox settlement |name=اسپل |settlement_type=[[روستا]] |image_flag=Espel vlag.svg |subdivision_type=کشور |subdivision_name=[[هلند]] |subdivision_type1=استان |subdivision_name1=[[فلیوولاند]] |subdivision_type2=شهرستان |subdivision_name2=[[نورداوست‌پلدر]] |established_title=تأسیس‌شده |established_date=۱۹۵۶ |area_km2= |population=۱۳۸۶ |population_as_of=۲۰۱۴ |density= |website= |pushpin_map=Netherlands Flevoland |pushpin_label_position= |pushpin_map_alt= |pushpin_map_caption=Location of Espel in the province of [[فلیوولاند]] |coordinates={{coord|52|43|27|N|5|38|39|E|region:NL|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<ref name="AHN">{{cite web |url=http://www.ahn.nl/postcodetool |title=Postcodetool for 8311AA |trans-title= |language=Dutch |author= |date= |work=Actueel Hoogtebestand Nederland |publisher=Het Waterschapshuis |accessdate=13 September 2016 |archive-date=۲۴ دسامبر ۲۰۱۸ |archive-url=https://web.archive.org/web/20181224235920/http://www.ahn.nl/postcodetool%0A |url-status=dead }}</ref> |elevation_m=−۴٫۱ |timezone1=[[زمان اروپای مرکزی|زمان]] |utc_offset1=+۱ |timezone1_DST=[[ساعت تابستانی اروپای مرکزی]] |utc_offset1_DST=+۲ |postal_code_type=[[Postal codes in the Netherlands|Postcode]] |postal_code=۸۳۱۱ |area_code_type=[[Telephone numbers in the Netherlands|Area code]] |area_code=۰۵۲۷ }} '''اسپل''' (به [[زبان هلندی|هلندی]]: Espel) یک منطقهٔ مسکونی در [[هلند]] است که در [[نورداوست‌پلدر]] واقع شده‌است.<ref>{{یادکرد-ویکی |پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Espel&oldid=871956626 |عنوان=Espel|بازیابی = |زبان=انگلیسی}}</ref> اسپل ۱٬۳۸۶ نفر جمعیت دارد و −۴٫۱ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست شهرهای هلند]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌انبار-رده|Espel}} {{هلند-خرد}} [[رده:بازبینی گمر شهرهای هلند]] [[رده:مناطق مسکونی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۵۶ (میلادی)]] [[رده:منطقه‌های مسکونی در فلیوولند]] [[رده:نورداوست‌پلدر]] qxp8tfw16gxwhywv72a4221siukzupc 0 4854681 42127539 41356472 2025-06-18T18:04:27Z Sr. Rinoseronte 1148893 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: اپوزوسیون⟸اپوزیسیون، ام‌بی‌سی⟸مرکز پخش خاورمیانه 42127539 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = شهریار آهی | image = Shahriar Ahy BBC Persian 05022019.png | alt = | caption = | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۲۵|۵|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = | death_date = | death_place = | nationality = ایرانی آمریکایی<ref name="Vilnius dir=ltr">{{cite web |url=http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770 |title=Lecture by Iranian American political activist Shahriar Ahy |date=2014-11-25 |website= |publisher=Institute of International Relations and Political Science, Vilnius university |accessdate=February 14, 2019 |archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹ |archive-url=https://web.archive.org/web/20190215050806/http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770 |dead-url=yes }}</ref> | other_names = | occupation = | years_active = | education = دکترای [[علوم رایانه]]<ref name="Vilnius dir=ltr"/> | alma_mater = [[مؤسسه فناوری ماساچوست|ام‌آی‌تی]]<ref name="Vilnius dir=ltr"/> | known_for = | notable_works = }} '''شهریار آهی''' (زاده {{تاریخ تولد|۱۳۲۵|۵|۲۰|گاه‌شمار=خورشیدی}}) بانکدار و فعال سیاسی ایرانی و نظریه‌پرداز و سخنگوی گروه‌های لیبرال دموکرات مخالف [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] است. وی در [[ام‌آی‌تی]] تحصیل،<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/06/23/AR2006062301345.html | عنوان = Iran on the Potomac | تاریخ بازدید = ۲۵ اسفند ۱۳۸۶ | نویسنده = Laura Rozen | تاریخ = ۲۵ ژوئن ۲۰۰۶ | سال = ۲۰۰۶ | ماه = ژوئن | ناشر = روزنامه واشینگتن پست | زبان = انگلیسی}}</ref> و در ماه‌های پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]]، رابط غیررسمی [[محمدرضا پهلوی]] و ایالات متحده بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://tavaana.org/fa/content/%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D9%87%DB%8C|عنوان=گفتگو با شهریار آهی|ناشر=[[توانا: آموزشکده جامعه مدنی]]|تاریخ بازبینی=‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۹|archive-date=۱۳ مه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200513165538/https://tavaana.org/fa/content/%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88-%D8%A8%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D9%87%DB%8C|dead-url=yes|تاریخ=۱۳ مه ۲۰۲۰}}</ref> آهی یکی از بنیان‌گذاران «[[اتحادیه ملی برای دموکراسی در ایران]]» است.<ref name="dn2016">{{cite web |url=https://www.dn.se/nyheter/varlden/langt-till-en-blomstrande-ekonomi/ |last=Shachar |first=Nathan |title=Långt till en blomstrande ekonomi |date=2016-02-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160225093018/https://www.dn.se/nyheter/varlden/langt-till-en-blomstrande-ekonomi/ |archive-date=۲۵ فوریه ۲۰۱۶ |publisher=Dagens Nyheter |accessdate=February 15, 2019 |dead-url=no}}</ref> == تحصیلات == او در سال ۱۹۷۶ در امتحانات دکتری خود در [[مؤسسه فناوری ماساچوست]] با درجه بالا قبول شد و در سال ۱۹۷۸ کلوکیوم (گفتگو یا بررسی علمی) پایان‌نامه دکتری خود را با موفقیت گذراند. پایان‌نامه دکتری شهریار در MIT بر اساس یک مدل [[رگرسیون خطی|رگرسیون]] بود که سیاست‌های قیمت‌گذاری اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت ([[اوپک]]) را پیش‌بینی می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lecture by Iranian American political activist Shahriar Ahy - Institute of International Relations and Political Science|نشانی=http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2019-02-15|بازبینی=2024-01-15|archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215050806/http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|url-status=bot: unknown}}</ref> پس از فارغ‌التحصیلی از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|MIT]] با مدرک علوم کامپیوتر، شهریار با ایتیل د سولا پول، ویراستار کتاب راهنمای ارتباطات جمعی همکاری کرد و اصلی‌ترین مسئول پروژه عمومی امپلیکاتور MIT شد که اولین موتور استنتاج زبان طبیعی مورد استفاده با [[آرپانت]]، پدر اینترنت، را توسعه داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lecture by Iranian American political activist Shahriar Ahy - Institute of International Relations and Political Science|نشانی=http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2019-02-15|بازبینی=2024-01-15|archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215050806/http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|url-status=bot: unknown}}</ref> شهریار در [[مدرسه کسب‌وکار هاروارد]] تحقیقاتی انجام داد، جایی که یک مدل بیزی برای [[تحلیل آماری]] بازار توسعه داد، و به عنوان محقق ارشد در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن فعالیت کرد، جایی که روی مشکلات امنیتی کشورهای خلیج فارس کار می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lecture by Iranian American political activist Shahriar Ahy - Institute of International Relations and Political Science|نشانی=http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2019-02-15|بازبینی=2024-01-15|archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215050806/http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|url-status=bot: unknown}}</ref> == ایدئولوژی سیاسی == آهی خود را از نظر سیاسی [[راست میانه]] و [[لیبرالیسم|لیبرال]] در معنای اروپاییش معرفی می‌کند.<ref>[http://cheragheazadi.org/index.php/archives/1222 مصاحبه با شهریار آهی: مشاور رضا پهلوی نیستم] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190215215807/http://cheragheazadi.org/index.php/archives/1222 |date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹}}, چراغ آزادی</ref> == همکاری با سیا == در دهه ۱۹۸۰ آهی به [[ویلیام جوزف کیسی|ویلیام کیسی]] اداره کننده [[سیا]] نزدیک بود و سعی داشت رضا پهلوی را از جوانی خوشگذران به یک رهبر شجاع مقاومت تبدیل کند. با شکست این تلاش آهی مغز متفکر جنبشی برای رفراندوم در ایران شد که توجه بین‌المللی را به عنوان راهی صلح آمیز برای سرنگونی حکومت ایران به خود جلب کرد.<ref name="Timmerman">Kenneth R. Timmerman, [https://books.google.com/books?id=X0s3xcUvAnYC&lpg=PP1&pg=PA45#v=onepage&q&f=false Shadow Warriors: The Untold Story of Traitors, Saboteurs, and the Party of Surrender]</ref> == فعالیت های سیاسی == در کنار صندوق بالتیک، شهریار همچنین عضو هیئت مدیره بنیاد ایالات متحده-بالتیک بود، که برای پرورش جامعه مدنی و اداره دموکراتیک در کشورهای تازه آزاد شده [[استونی]]، [[لتونی]] و [[لیتوانی]] تاسیس شد و با افراد سرشناسی مانند [[توماس هندریک ایلوس]], رئیس‌ جمهور اسبق استونی و لیناس کوجالیس، هماهنگ‌کننده حقوق بشر دولت [[رونالد ریگان|ریگان]] در زمان فروپاشی شوروی همکاری داشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Lecture by Iranian American political activist Shahriar Ahy - Institute of International Relations and Political Science|نشانی=http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|وبگاه=web.archive.org|تاریخ=2019-02-15|بازبینی=2024-01-15|archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215050806/http://www1004.vu.lt/en/news/institute-news/lecture-by-iran-opposition-leader-shahriar-ahy-770|url-status=bot: unknown}}</ref> آهی از جمله برگزارکنندگان و شرکت کنندگان کنفرانس‌های مختلف مخالفان حکومت ایران در استکهلم،<ref>[https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=2493&artikel=4941724 کنفرانس استکهلم و مسائل ایران], بخش فارسی رادیو سوئد</ref> واشینگتن دی سی،<ref>[https://ir.voanews.com/a/iran-opposition/4431914.html برگزاری همایش ائتلاف نیروهای اپوزیسیون ایران در واشینگتن دی سی]</ref> , لندن<ref>[http://www.bbc.com/persian/iran-43773220 مدیریت گذار از جمهوری اسلامی در گردهمایی مخالفان در لندن], BBC</ref> و بروکسل<ref>https://shahrvand.com/archives/29650</ref> بوده‌است. آهی از مخالفان نوشته شدن [[منشور همبستگی و سازماندهی برای آزادی ایران|منشور همبستگی]] پس از [[جنبش زن، زندگی، آزادی|جنبش زن زندگی آزادی]] بود، و باور داشت که هنوز آمادگی لازم توسط اعضا وجود ندارد. وی [[بیانیه]] داشتن را جایگزین بهتری برای جنبش میدانست. به طوری که به نتیجه گیری جمعی برسیم که هر دوی [[جمهوری اسلامی]] و اپوزیسیون جمهوری اسلامی شکست خورده اند. آهی معتقد است که نداشتن رهبر واقعی در اپوزیسیون، یکی از بزرگترین موانع کمک دولت های غربی به جنبش آزادی در ایران است. آهی معتقد است که سرانجام شورش بی رهبر [[آنارشیسم|آنارشی]] است.<ref name=":0" /> == فعالیت های اقتصادی == === صندوق سرمایه گذاری بالتیک === پس از [[سقوط دیوار برلین|فروریختن دیوار برلین]]، شهریار و همکارش از [[مورگان استنلی]] به عنوان هم‌بنیانگذاران، اولین صندوق [[سرمایه‌گذاری خصوصی]] را برای [[کشورهای حوزه دریای بالتیک|کشورهای بالتیک]] که به تازگی استقلال یافته بودند، تأسیس کردند.<ref name=":0">{{Citation|title=شهریار آهی از وضعیت اپوزیسیون و نقش شاهزاده رضا پهلوی می گوید|url=https://www.youtube.com/watch?v=AToKy7RRYXk|accessdate=2024-03-31|language=fa-IR}}</ref> او بازسازی اقتصاد کشورهای بالتیک را به عنوان الگویی برای خود توصیف کرد که چگونه پس از توتالیتاریسم به بازسازی اقتصاد ایران کمک خواهد کرد، به ویژه با اتصال آن به اقتصاد جهانی.<ref name=":0" /> === فعالیت‌ها در خاورمیانه === در میانهٔ دهه ۱۹۹۰ او معامله [[ادغام‌ها و اکتساب‌ها|اکتساب]] خبرگزاری یونایتد توسط عربستان سعودی را انجام داد و تبدیل به مشاور ارشد [[مرکز پخش خاورمیانه|ام بی سی]] شد که در میدیا سیتی دبی فعالیت می‌کرد.<ref name="Timmerman" /> آهی رئیس هیئت مدیره ARA Group International (“AGI”) یک [[شرکت هلدینگ]] رسانه ای سعودی بود که [[مرکز پخش خاورمیانه]] و [[یونایتد پرس]] از شرکت‌های دختر آن بوده‌اند.<ref>https://relooney.com/NS4053/00_NS4053_174.pdf</ref> وی همچنین به عنوان مدیرعامل بنیان‌گذار Estithmar, اولین صندوق سرمایه‌گذاری که توسط دولت دبی راه‌اندازی شد, فعالیت کرده است.<ref name=":0" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Dr. Shahriar Ahy - Klaipėdos Laisvoji Ekonominė Zona {{!}} Klaipėdos LEZ {{!}} FEZ.LT|نشانی=https://www.fez.lt/moc-board/dr-shahriar-ahy/|وبگاه=www.fez.lt|تاریخ=2018-03-29|بازبینی=2024-03-31|کد زبان=en-US}}</ref> == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{cite journal|last=Bruck|first=Connie|date=March 6, 2006|title=Exiles|url=http://archives.newyorker.com/?i=2006-03-06|dead-url=bot: unknown|journal=[[The New Yorker]]|volume=|issue=|pages=|doi=|archive-url=https://web.archive.org/web/20190215155922/http://archives.newyorker.com/?i=2006-03-06#folio=048|archive-date=۱۵ فوریه ۲۰۱۹|access-date=February 14, 2019}} * {{cite book |last=[[کنت تیمرمن|Timmerman]] |first=Kenneth R |date= |title=Shadow Warriors: The Untold Story of Traitors, Saboteurs, and the Party of Surrender |url= |location= |publisher= |page= |isbn=978-0-307-35210-1 |author-link=}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * {{YouTube|id=J3mu0M1VS6k|title=به عبارت دیگر: شهریار آهی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان مؤسسه فناوری ماساچوست]] [[رده:فعالان سیاسی اهل ایران]] [[رده:بانکداران اهل ایران]] [[رده:مدیران اقتصادی اهل ایران]] 7m0pc5wpdgfjynzm29ovuebcjrq2n71 10 4932548 42127842 40580572 2025-06-19T01:50:54Z Luckie Luke 573979 42127842 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = نمایندگان دوره اول مجلس ملی جمهوری ارمنستان | title = {{پرچمک|Armenia}} نمایندگان دوره اول [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | listclass = hlist |image = | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | belowstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1 = نمایندگان مجلس |list1 = {{Navbox|child |above = '''حزب حاکم''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1= [[]] |list1 = * [[یرجانیک آبگاریان]] * [[سمبات آیوازیان]] * [[واردان آیوازیان]] * [[مارات آلکسانیان]] * [[بابکن آرارکتسیان]] * [[آزات آرشاکیان]] * [[باگرات آساتریان]] * [[آنژلا باکونتس]] * [[آرتور باغداساریان]] * [[یوری باخشیان]] * [[استپان بارسقیان]] * [[خاچاطور بزیرجیان]] * [[گالوست گامازیان]] * [[ساموئل گئورگیان]] * [[آرارات گومتسیان]] * [[هوهانس گریگوریان]] * [[سلاویک هایراپتیان]] * [[هاکوب هاکوبیان (دولتمرد، زاده ۱۹۵۵)|هاکوب هاکوبیان]] * [[هرانوش هاکوبیان]] * [[ملس هاکوبیان]] * [[واهاگن خاچاطوریان]] * [[پتروس ماکیان]] * [[آندرانیک مانوکیان]] * [[آندرانیک مارگاریان]] * [[رازمیک مارتیروسیان]] * [[سیمون مارتیروسیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[هرمینه ناغدالیان]] * [[آشوت ناواساردیان]] * [[وارطان پتروسیان]] * [[کاراپت روبینیان]] * [[گالوست ساهاکیان]] * [[فادیی سارگسیان]] * [[واهه شاهوردیان]] * [[مروژان تر-گولانیان]] * [[یوری واردانیان]] * [[گاگیک آبراهامیان]] * [[ساموئل آبراهامیان (سیاستمدار)|ساموئل آبراهامیان]] * [[سورن آبراهامیان (سیاستمدار)|سورن آبراهامیان]] * [[پاولیک آساطریان]] * [[گریگور آواگیان (آکادمیسین)|گریگور آواگیان]] * [[آلکسان آوتیسیان]] * [[سریوژا بابویان]] * [[سرگئی بادالیان]] * [[نور چاخویان]] * [[هاروتیون قاراگیوزیان]] * [[واسیل چیلینگاریان]] * [[رازمیک دانیلیان]] * [[کوچار داوتیان]] * [[خاچیک دومیکیان]] * [[هوهانس دورگاریان]] * [[گئورگ گئورگیان (سیاستمدار)]] * [[سامسون قازاریان]] * [[رودیک قوکاسیان]] * [[مکرتیچ گیمیشیان]] * [[آوتیک گریگوریان (سیاستمدار)]] * [[گریگور گریگوریان (نظامی، زاده ۱۹۶۰ (میلادی))|گریگور گریگوریان]] * [[هراچیا گریگوریان]] * [[سیمون گریگوریان]] * [[واهاگن گریگوریان (نثرنویس)]] * [[آلکسان هاکوبیان]] * [[واهاگن هاکوبیان]] * [[یوریک هاروتیونیان]] * [[واچاگان هارویان]] * [[وارتگس هایوتسیان]] * [[آلبرت هرویان]] * [[گریشا هویان]] * [[هوسیک هوهانیسیان]] * [[هوهانس هوهانیسیان]] * [[ستراک هوهانیسیان]] * [[هراچیا هوسپیان]] * [[هاروتیون خاچاطریان]] * [[لئویک خاچاطریان]] * [[وارطان خاچاطیان]] * [[ویگن خاچاطریان]] * [[آرارات خریمیان]] * [[آرمن کیراکوسیان]] * [[میاسنیک مالخاسیان]] * [[آرام مانوکیان (زاده ۱۹۵۷)|آرام مانوکیان]] * [[پاندوخت مانوکیان]] * [[داویت ماتئوسیان]] * [[هوهانس ماتینیان]] * [[آرتوش ملیکبکیان]] * [[کارلن میکائلیان]] * [[آرام مکرتچیان]] * [[آرمناک مکرتچیان]] * [[روبرت مناتساکانیان]] * [[نوریک منویان]] * [[آیدین موریکیان]] * [[یغیا ناجاریان]] * [[گاگیک نرسیسیان]] * [[رافائل پاپایان]] * [[آلبرت پاپویان]] * [[هنریک پاراویان]] * [[هویک پاراویان]] * [[شاهن پطروسیان]] * [[وازگن پوغوسیان]] * [[خاچیک صافاریان]] * [[تاتول صافاریان]] * [[آرا ساهاکیان]] * [[آشوت سارگسیان (سیاستمدار)|آشوت سارگسیان]] * [[ادوارد سارگسیان]] * [[یوری شاهبازیان]] * [[ارنست سوقومونیان]] * [[هوهانس توکماجیان]] * [[کارلن وارطانیان (سیاستمدار)|کارلن وارطانیان]] * [[میشا وارطانیان (سیاست‌مدار)]] * [[آشوت ووسکانیان]] * [[گریگور وسکرچیان]] * [[آرمن یغیازاریان (سیاستمدار، زاده ۱۹۵۱ میلادی)|آرمن یغیازاریان]] * [[ادوارد یگوریان]] * [[روبرت ینگویان]] * [[ایشخان زاکاریان]] * [[واهان زادیکیان]] |group2= [[]] |list2 = * [[آرمناک آرمناکیان]] * [[واهرام باغداساریان]] * [[ویکتور دالاکیان]] * [[گوورگ داوتیان]] * [[گغام غاریبجانیان]] * [[کارن کاراپتیان]] * [[آرمن مارتیروسیان]] * [[سرگو یریتسیان]] * [[نرایر آهارونیان]] * [[ادیک آساطریان]] * [[سریوژا بادالیان]] * [[هوهانس گابریلیان]] * [[ژیرایر گئورگیان]] * [[زاون هاروتیونیان]] * [[مارتین هوهانیسیان]] * [[سورن خاچاطریان]] * [[واختانگ لالایان]] * [[درنیک مارگاریان]] * [[بوریس مخیتاریان]] * [[هایکارام مخیتاریان]] * [[گاگیک پوغوسیان]] * [[آرتاوازد ساهاکیان]] * [[فلیکس سارگسیان]] * [[مهر ستراکیان]] * [[آقاسی سیمونیان]] * [[تلمان تر-پطروسیان]] * [[لوون توماسیان]] * [[مارگوش وارطانیان]] * [[مارتین زیلفیمیان]] }} {{Navbox|child |above = '''احزاب اپوزوسیون''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[]] | list1 = * [[]] * [[زاروهی آرئوشاتیان]] * [[ولادیمیر داربینیان]] * [[نانا توگوشویلی]] * [[لئونید هاکوبیان]] * [[بارویر هایریکیان]] * [[شوغر ماتئوسیان]] * [[وازگن مانوکیان]] * [[خورن سارگسیان]] * [[شاوارش کوچاریان]] * [[هاروتیون کوشکیان]] * [[سیران آواگیان]] * [[آرمناک آرشاکیان]] * [[گریگور بادالیان]] * [[آرامازد زاکاریان]] * [[نرسس زینالواندیان]] * [[گاگیک تادئوسیان]] * [[هوهانس ایگیتیان]] * [[تر-هوسیک (گاروش) لازاریان]] * [[فرونزه خاراتیان]] * [[جولیتا کاژویان]] * [[آمالیا پطروسیان]] * [[آرشاک سادویان]] * [[نادژدا سارگسیان]] * [[گایانه ماروخانیان]] * [[وازگن صافاریان (تاریخ‌نگار)|وازگن صافاریان]] * [[داویت وارطانیان]] * [[آندرانیک کوچاریان]] | group2= [[]] | list2 = * [[]] * [[هوویک آبراهامیان]] * [[جما آنانیان]] * [[کامو آرئیان]] * [[آرتاشس گغامیان]] * [[روبیک هاکوبیان]] * [[خسرو هاروتیونیان]] * [[داویت شاهنازاریان]] * [[آرتاشس تومانیان]] * [[داویت زادویان]] * [[فیردوس زاکاریان]] * [[هوهانس آهارونیان]] * [[سوکیاس آوتیسیان]] * [[وارازدات آوویان]] * [[آرام باباجانیان]] * [[رومیک بالویان]] * [[ژورا گئورگیان]] * [[داویت هاروتیونیان]] * [[روبن خاچاطریان]] * [[گنل مانوکیان]] * [[رازمیک ماتئوسیان]] * [[کتریج سارداریان]] }} |Group2 = |List2 = {{Navbox|child |groupstyle = |abovestyle= | group1 = [[]] | list1 = [[]] |} }} |group3 = مرتبط |list3 = [[انتخابات مجلس ارمنستان]] - [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | below = [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=factions&SubscribeEmail=&show_session=1]{{پاک‌کن}}[http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=&ord=&show_session=1] }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:سیاست و حکومت ارمنستان]] </noinclude> o93uoy5en2efrxyo0md8sd3nkqvza60 10 4932549 42127869 42104039 2025-06-19T02:22:14Z Luckie Luke 573979 42127869 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان | title = {{پرچمک|Armenia}} نمایندگان دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | listclass = hlist |image = | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1 = نمایندگان مجلس |list1 = {{Navbox|child |above = '''حزب حاکم''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1= [[]] |list1 = * [[هنریک آبراهامیان (سیاستمدار)|هنریک آبراهامیان]] * [[گورگن آرسنیان]] * [[گاگیک آصلانیان]] * ([[لرنیک آلکسانیان]]) * [[سوکیاس آوتیسیان]] * [[واردان آیوازیان]] * [[یوری باخشیان]] * [[مانوئل بادئیان]] * [[گارنیک بادالیان (نماینده مجلس)|گارنیک بادالیان]] * [[سرگئی بادالیان]] * [[آلبرت بازیان]] * [[آرتور باغداساریان]] * [[سامول بالاسانیان]] * [[وارطان بوستانجیان]] * [[ادموند تساتوریان]] * [[تیگران توروسیان]] * [[ساموئل تومانیان]] * [[آرمن خاچاتریان]] * [[سورن خاچاتریان]] * [[وازگن خاچیکیان]] * [[آرسن داربینیان]] * [[ویکتور دالاکیان]] * [[گئورگ داوتیان (دولتمرد)|گئورگ داوتیان]] * [[کارن دمیرچیان]] * [[آرمن روستامیان]] * [[گالوست ساهاکیان]] * [[وانو سیرادغیان]] * [[مهر شاهگلدیان]] * [[کارن کاراپتیان (کارآفرین)|کارن کاراپتیان]] * [[شاوارش کوچاریان]] * [[ناهاپت گئورگیان]] * [[آشوت گالویان]] * [[آرتاک گریگوریان (دولتمرد)|آرتاک گریگوریان]] * [[آرتاشس گغامیان]] * [[داویت لوکیان]] * [[آندرانیک مارگاریان]] * [[آندرانیک مانوکیان]] * [[وازگن مانوکیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[هرمینه ناغدالیان]] * [[آغوان واردانیان]] * [[آرام هاروتیونیان]] * [[روبیک هاکوبیان]] * [[لئونید هاکوبیان]] * [[روبن هوسپیان]] * [[داویت هوهانس]] * [[واهان هوهانیسیان]] * [[روبرت ینگویان]] }} {{Navbox|child |above = '''<s>احزاب اپوزوسیون</s>''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[]] | list1 = * [[موراد مورادیان]] | group2= [[فدراسیون انقلابی ارمنی]] | list2 = * [[مارتون ماتئوسیان]] * [[کیم بالایان]] * [[داویت یریتسیان]] * [[واهان هوهانیسیان]] * [[رودیک هوسپیان]] * [[هاکوب ماتیلیان]] * [[موشق میکائلیان]] * [[آلوارد پتروسیان]] * [[آرمن روستامیان]] * [[آغوان واردانیان]] | group3= <small>[[:حزب کمونیست ارمنستان]]</small> | list3 = * [[فرونزه خاراتیان]] * [[خورن سارگسیان (دولتمرد)|خورن سارگسیان]] * [[پرژ بوشناغیان]] * [[گاگیک تادئوسیان]] * [[گاگیک مانوکیان]] * [[یورا مانوکیان]] * [[هراند اوسکانیان]] * [[نوریک پطروسیان]] | group4= ԻՐԱՎՈՒՆՔ ԵՎ ՄԻԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ | list4 = * [[آرتاشس گغامیان]] * [[آغاسی آرشاکیان]] * [[ناپلئون آزیزیان]] * [[هایک بابوخانیان]] * [[هراند خاچاتریان]] * [[آلکسان کاراپتیان]] | group5= ՕՐԻՆԱՑ ԵՐԿԻՐ | list5 = * [[آرتور باغداساریان]] * [[آرتسرونی آقاجانیان]] * [[استپان بارسقیان]] * [[سرگو یریتسیان]] * [[مهر شاهگلدیان]] | group6= ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱՎԱՐԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅՈՒՆ | list6 = * [[سیمون باغداساریان]] * [[فیلارت بریکیان]] * [[وازگن مانوکیان]] | group7= ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐ | list7 = * [[کارن کاراپتیان (کارآفرین)|کارن کاراپتیان]] * [[هرانوش هاکوبیان]] * [[روبرت آمیرخانیان]] | group8= ՀԱՅԱՍՏԱՆ | list8 = * [[میاسنیک مالخاسیان]] * [[آرا کتیکیان]] * [[ژیرایر گئورگیان]] * [[روبن گئورگیان]] * [[هراند گریگوریان]] * [[سورن خاچاطریان]] * [[یرم کاراپتیان]] * [[هاکوب هاکوبیان (دولتمرد، زاده ۱۹۵۷ میلادی)|هاکوب هاکوبیان]] * [[آرام هوهانیسیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[قوکاس اولیخانیان]] | group9= ԱԳՐՈԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ՄԻԱՎՈՐՈՒՄ | lis9 = * [[ولادیمیر بادالیان]] * [[مارتین هوهانیسیان]] * [[هویک آبوویان]] * [[هامبارتسوم آوتیسیان]] * [[سامول بالاسانیان]] * [[ژورا گالستیان]] * [[ملیک گاسپاریان]] * [[ورام گیولزادیان]] * [[موشق موسیسیان]] * [[هوهانس کوچینیان]] | group10= ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՁԱՅՆ | list10 = * [[گریگور هاروتیونیان]] * [[وارطان مکرتچیان]] * [[آرامائیس بارسقیان]] * [[مانوک گاسپاریان]] * [[سمبات یغیازاریان]] * [[استپان زاکاریان]] * [[سرگئی ایسرائیلیان]] * [[اما خوداباشیان]] | group11= <small>Խմբակցություններում եւ պատգամավորական{{پاک‌کن}} խմբերում չընդգրկված պատգամավորներ</small> | list11 = * [[آرامائیس آلویان]] * [[سیران آواگیان]] * [[گورگن آرسنیان]] * [[هنریک گریگوریانتس]] * [[گورگن یغیازاریان]] * [[وارازدات زادیکیان]] * [[گاگیک کوستاندیان]] * [[آرام هاروتیونیان]] * [[هاملت هاروتیونیان]] * [[همایاک هوهانیسیان]] * [[آرشاک سادویان]] * [[تارون ساهاکیان]] * [[خاچاطور سوکیاسیان]] * [[شاوارش کوچاریان]] ** [[سورن آوتیسیان]] }} |վերնագիր2 = Լիազորությունները դադարեցրած |ցանկ2 = {{Navbox|child | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |} }} |group3 = مرتبط |list3 = [[انتخابات مجلس ارمنستان (۱۹۹۹)]] - [[انتخابات مجلس ارمنستان]] - [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] {{پاک‌کن}}[http://www.parliament.am/deputies.php?lang=arm&sel=factions&SubscribeEmail=&show_session=2] [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=&ord=&show_session=2] |ներքևում_ոճ = background:{{رنگ|Հայաստանի Հանրապետություն}}; |ներքևում = ¹ ''ՀՀ ԱԺ Նախագահ,'' ² ''ՀՀ ԱԺ Նախագահի տեղակալներ,'' ^* ''Խմբակցությունների ղեկավարներ,'' ^** ''Խմբակցությունների քարտուղարներ''{{سخ}}[[Կաղապար:Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 5-րդ գումարում|''←'']] '''{{آیکون|Category}} [[:رده:مجلس ملی جمهوری ارمنستان|رده]]'''{{•}} '''{{آیکون|Portal}} [[درگاه:ارمنستان]]''' }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:سیاست و حکومت ارمنستان]] </noinclude> e2aykxsz4fkrs0wwbqp4ygo96hyffiw 10 4932550 42127797 41290079 2025-06-19T00:25:22Z Luckie Luke 573979 42127797 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان | title = {{پرچمک|Armenia}} نمایندگان دوره سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | listclass = hlist |image = | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1 = نمایندگان مجلس |list1 = {{Navbox|child |above = '''احزاب حاکم''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1= [[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] (33) |list1 = * [[هنریک آبراهامیان (سیاستمدار)|هنریک آبراهامیان]] * [[هویک آبوویان]] * [[تیگران آرزاکانتسیان]] * [[آشوت آرسنیان]] * [[هویک آزویان]] * [[آرمن آشوتیان]] * [[آشوت آقابابیان]] * [[لرنیک آلکسانیان]] * [[سوکیاس آوتیسیان]] * [[مانوئل بادئیان]] * [[آشوت باغداساریان]] * [[آرمن پورتویان]] * [[تیگران توروسیان]] * [[آرمن دانیلیان (سیاستمدار)|آرمن دانیلیان]] * [[آرام سارگسیان]] * [[آلکساندر سارگسیان]] * [[گالوست ساهاکیان]] () * [[مارتین سوکیاسیان]] * [[هاروتیون قاراگیوزیان]] * [[مانوئل قازاریان]] * [[آرگ قوکاسیان]] * [[وازگن کاراخانیان]] * [[ناهاپت گئورگیان]] * [[آرامائیس گریگوریان]] * [[رافیک گریگوریان]] * [[هراند گریگوریان]] * [[گاگیک گاگیان]] * [[موراد گولویان]] * [[وارتگس ماتئوسیان]] * [[رازمیک مارتیروسیان]] * [[آرارات مالخاسیان]] * [[آبراهام مانوکیان]] * [[آرمن مخیتاریان]] * [[آرارات مکرتچیان]] * [[گاگیک ملیکیان]] () * [[گاگیک میناسیان]] * [[هرمینه ناغدالیان]] * [[سامول نیکویان]] * [[هاملت هاروتیونیان (دولت‌مرد)|هاملت هاروتیونیان]] * [[گئورگ هاکوبیان (دولتمرد)]] * [[هرانوش هاکوبیان]] * [[روبن هایراپتیان]] | group2 = [[:en:Justice (Armenia)|عدالت]] (14/12) | list2 = * [[آلبرت بازیان]]- * [[ادموند تساتوریان]] * [[هراند خاچاطریان]] * [[استپان دمیرچیان]] () * [[استپان زاکاریان]] * [[آرشاک سادویان]] * [[آرام سارگسیان]] * [[آرام گاسپار سارگسیان]] * [[شاوارش کوچاریان]] * [[وازگن مانوکیان]] * [[وارطان مکرتچیان]] * [[گریگور هاروتیونیان (سیاستمدار، زاده ۱۹۵۴ (میلادی))|گریگور هاروتیونیان]] () | group3= [[حزب کشور قانونمند]] (19) | list3 = * [[گاگیک آوتیسیان]] * [[آرتور باغداساریان]] * [[سامول بالاسانیان]] () * [[هغینه بیشاریان]] () * [[خاچیک پطروسیان]] * [[مهر شاهگلدیان]] * [[هوهانس مارگاریان (دولتمرد)]] * [[گاگیک مخیان]] <!-- * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] --> }} {{Navbox|child |above = '''احزاب اپوزیسون''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[فدراسیون انقلابی ارمنی]] (11/10) | list1 = * [[هرایر کاراپتیان]] * [[آرمن روستامیان]] * [[اسپارتاک سیرانیان]] * [[واهان هوهانیسیان]] * [[روبن هوسپیان]] * [[لوون مکردجیان (سیاستمدار)|لوون مکردجیان]] * [[وستانیک ماروخیان]] * [[آشوت آپویان]] * [[گغام مانوکیان]] * [[آلوارد پتروسیان]] * [[میکائیل وارطانیان]] Վարդանյան Միքայել Հրանտի | group2= [[مستقل]] (37) | list2 = * [[گاگیک تساروکیان]] * [[استپان دمیرچیان]] * [[استپان زاکاریان]] * [[شاوارش کوچاریان]] * [[آرتاشس گغامیان]] * [[وازگن مانوکیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[گورگن آرسنیان]]- * [[ولادیمیر بادالیان]]- * [[آلبرت بازیان]]- * [[سورن خاچاتریان]]- * [[ویکتور دالاکیان]]- * [[کارن کاراپتیان (کارآفرین)|کارن کاراپتیان]]- * [[آرام هاروتیونیان]]- * [[واهه هاکوبیان (سیاستمدار زاده ۱۹۷۷)|واهه هاکوبیان]]- * [[سریوژا آبراهامیان]] * [[خاچاطور سوکیاسیان]] * [[ساموئل ساهاکیان]] * [[هاروتیون پامبوکیان]] * [[آراکل موسیسیان]] * [[ملیک مانوکیان]] }} {{Navbox|child |above = '''ترک نمایندگی''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; <!-- | group1 = [[]] | list1 = [[]] --> |} }} |group2 = مرتبط |list2 = [[:انتخابات مجلس ارمنستان (۲۰۰۳)]] - [[انتخابات مجلس ارمنستان]] - [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]]{{پاک‌کن}}[http://www.parliament.am/deputies.php?lang=arm&sel=factions&SubscribeEmail=&show_session=3] [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=&ord=&show_session=3] |ներքևում_ոճ = background:{{رنگ|Հայաստանի Հանրապետություն}}; |ներքևում = ¹ ''ՀՀ ԱԺ Նախագահ,'' ² ''ՀՀ ԱԺ Նախագահի տեղակալներ,'' ^* ''Խմբակցությունների ղեկավարներ,'' ^** ''Խմբակցությունների քարտուղարներ''{{سخ}}[[Կաղապար:Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 5-րդ գումարում|''←'']] '''{{آیکون|Category}} [[:رده:مجلس ملی جمهوری ارمنستان|رده]]'''{{•}} '''{{آیکون|Portal}} [[درگاه:ارمنستان]]''' }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:سیاست و حکومت ارمنستان]] </noinclude> ei86fmrcfwm33ni5fjsndkz15jktoe2 10 4932551 42127930 42104053 2025-06-19T05:09:59Z Luckie Luke 573979 42127930 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان | title = {{پرچمک|Armenia}} نمایندگان دوره چهارم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | listclass = hlist |image = | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1 = نمایندگان مجلس |list1 = {{Navbox|child |above = '''احزاب حاکم ''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1= [[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] |list1 = * [[گاگیک آبراهامیان]]- * [[هوویک آبراهامیان]]- * [[کارینه آجمیان]]- * [[تیگران آرزاکانتسیان]] * [[آشوت آرسنیان]] * [[آرمن آشوتیان]] * [[آشوت آقابابیان]]- * [[لرنیک آلکسانیان]]- * [[کارن آواگیان (نماینده مجلس)|کارن آواگیان]]- * [[سوکیاس آوتیسیان]]- * [[واردان آیوازیان]]- * [[آرا بابلویان]]- * [[مانوئل بادئیان]]- * [[ولودیا بادالیان]]- ([[ولادیمیر بادالیان]]) * [[شیراک توروسیان]]- * [[کارن چشماریتیان]] * [[ویکتور دالاکیان]] * [[آرتاک داوتیان (نماینده مجلس)|آرتاک داوتیان]]- * [[آرمن دانیلیان (سیاستمدار)|آرمن دانیلیان]] * [[آرتاک زاکاریان]]- * [[هاملت زاکاریان]]- * [[رازمیک زهرابیان]]- * [[ستراک (سیران) سارویان]] * [[گالوست ساهاکیان]]¹- * [[ادوارد شارمازانوف]]- * [[مانوئل قازاریان]] * [[کارن کاراپتیان (کارآفرین)|کارن کاراپتیان]] * [[وازگن کاراخانیان]]- * [[ناهاپت گئورگیان]]- * [[رافیک گریگوریان]]- * [[هراند گریگوریان]]- * [[گاگیک ملیکیان]]₂- * [[هرمینه ناغدالیان]]- * [[کوریون ناهاپتیان (دولتمرد)|کوریون ناهاپتیان]]- * [[سامول نیکویان]]- * [[داجات وارداپتیان]]- * [[داویت هاروتیونیان]]- * [[هاملت هاروتیونیان]]- * [[واهه هاکوبیان (سیاستمدار زاده ۱۹۷۷)|واهه هاکوبیان]]- * [[هاکوب هاکوبیان (دولتمرد، زاده ۱۹۵۸ میلادی)|هاکوب هاکوبیان]]- * [[هرانوش هاکوبیان]] * [[آرکادی هامبارتسومیان]]- * [[روبن هایراپتیان]]- * [[آرائیک هوهانیسیان]]- |group2= [[حزب ارمنستان شکوفا]] |list2 = * [[گاگیک تساروکیان]] ¹- * [[آرام صافاریان (دولتمرد)|آرام صافاریان]]²- * [[آرمن آبراهامیان]]- * [[آراگاتس آخویان]]- * [[آرسن آواگیان (دولتمرد)|آرسن آواگیان]]- * [[واهه انفیجایان]]- * [[وارطان بوستانجیان]]- * [[روبن گئورگیان]]- * [[موراد گولویان]]- * [[گوهار ینکویان]]- * [[روبرت زاکاریان]]- * [[نائیرا زهرابیان]]- * [[روبرت توماسیان]]- * [[واچاگان خورشودیان]]- * [[کارو کاراپتیان]]- * [[ورساند هاکوبیان]]- * [[مخیتار هاروتیونیان]]- * [[هاروتیون قاراگیوزیان]]- * [[هراند ماداتیان]]- * [[واهاگن ماخسودیان]]- * [[ملیک مانوکیان]]- * [[آرشاک مخیتاریان]]- * [[موشق پتویان]]- * [[ارنست سوقومونیان]]- * [[تیگران استپانیان]]- * [[آشوت تونویان]]- |group3= [[فدراسیون انقلابی ارمنی]] |list3 = * [[آرمن روستامیان]] * [[هرایر کاراپتیان]] * [[آرامائیس گریگوریان]] * [[میکائیل مانوکیان (سیاستمدار)|میکائیل مانوکیان]] * [[واهان هوهانیسیان]]¹ * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] }} {{Navbox|child |above = <s>'''احزاب اپوزوسیون'''</s> | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[حزب کشور قانونمند]] | list1 = * [[سریوژا آبراهامیان]]- * [[گاگیک باغداساریان]]- * [[هغینه بیشاریان]]¹- * [[خاچیک پطروسیان]]- * [[ایشخان خاچاطریان]]- * [[هوهانس مارگاریان]]- * [[مارزپتونی مانوکیان]]²- * [[خاچیک هاروتیونیان]]- * [[گورگن سارگسیان]] * [[آرتاشس آوویان]] * [[مهر شاهگلدیان]] | group2= [[میراث (ارمنستان)|میراث]] | list2 = * [[لاریسا آلاوردیان]]- * [[آناهید باخشیان]]- * [[زاروهی پوستانجیان]]- * [[وارطان خاچاطریان (دولتمرد)|وارطان خاچاطریان]]- * [[رافی هووانیسیان]]- * [[استیوپا صافاریان]]- * [[آرمن مارتیروسیان (حزب میراث)|آرمن مارتیروسیان]]- | group3= Խմբակցություններում եւ պատգամավորական{{-}} խմբերում չընդգրկված պատգամավորներ | list3 = * [[مخیتار مناتساکانیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[آوت آدونتس]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[سامول بالاسانیان]] * [[تیگران توروسیان]] }} |վերնագիր2 = Լիազորությունները դադարեցրած |ցանկ2 = {{Navbox|child | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[]] | list1 = [[]] |} }} |group3 = مرتبط |list3 = [[انتخابات مجلس ارمنستان (۲۰۱۷)|انتخابات مجلس ارمنستان]] - [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] {{-}} [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=arm&sel=factions&SubscribeEmail=&show_session=4] [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=&ord=&show_session=4] |ներքևում_ոճ = background:{{رنگ|Հայաստանի Հանրապետություն}}; |ներքևում = ¹ ''ՀՀ ԱԺ Նախագահ,'' ² ''ՀՀ ԱԺ Նախագահի տեղակալներ,'' ^* ''Խմբակցությունների ղեկավարներ,'' ^** ''Խմբակցությունների քարտուղարներ''{{سخ}}[[Կաղապար:Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 5-րդ գումարում|''←'']] '''{{Icon|Category}} [[:رده:مجلس ملی جمهوری ارمنستان|رده]]'''{{•}} '''{{Icon|Portal}} [[درگاه:ارمنستان]]''' }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:سیاست و حکومت ارمنستان]] </noinclude> jpd0mijn4gr67gsa1r2i0bivhw1pkaw 42128004 42127930 2025-06-19T06:13:55Z Luckie Luke 573979 42128004 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان | title = {{پرچمک|Armenia}} نمایندگان دوره چهارم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} | listclass = hlist |image = | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1 = نمایندگان مجلس |list1 = {{Navbox|child |above = '''احزاب حاکم ''' | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; |group1= [[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] |list1 = * [[گاگیک آبراهامیان]]- * [[هوویک آبراهامیان]]- * [[کارینه آجمیان]]- * [[تیگران آرزاکانتسیان]] * [[آشوت آرسنیان]] * [[آرمن آشوتیان]] * [[آشوت آقابابیان]]- * [[لرنیک آلکسانیان]]- * [[کارن آواگیان (نماینده مجلس)|کارن آواگیان]]- * [[سوکیاس آوتیسیان]]- * [[واردان آیوازیان]]- * [[آرا بابلویان]]- * [[مانوئل بادئیان]]- * [[ولودیا بادالیان]]- ([[ولادیمیر بادالیان]]) * [[شیراک توروسیان]]- * [[کارن چشماریتیان]] * [[ویکتور دالاکیان]] * [[آرتاک داوتیان (نماینده مجلس)|آرتاک داوتیان]]- * [[آرمن دانیلیان (سیاستمدار)|آرمن دانیلیان]] * [[آرتاک زاکاریان]]- * [[هاملت زاکاریان]]- * [[رازمیک زهرابیان]]- * [[ستراک (سیران) سارویان]] * [[گالوست ساهاکیان]]¹- * [[ادوارد شارمازانوف]]- * [[مانوئل قازاریان]] * [[کارن کاراپتیان (کارآفرین)|کارن کاراپتیان]] * [[وازگن کاراخانیان]]- * [[ناهاپت گئورگیان]]- * [[رافیک گریگوریان]]- * [[هراند گریگوریان]]- * [[گاگیک ملیکیان]]₂- * [[هرمینه ناغدالیان]]- * [[کوریون ناهاپتیان (دولتمرد)|کوریون ناهاپتیان]]- * [[سامول نیکویان]]- * [[داجات وارداپتیان]]- * [[داویت هاروتیونیان]]- * [[هاملت هاروتیونیان]]- * [[واهه هاکوبیان (سیاستمدار زاده ۱۹۷۷)|واهه هاکوبیان]]- * [[هاکوب هاکوبیان (دولتمرد، زاده ۱۹۵۸ میلادی)|هاکوب هاکوبیان]]- * [[هرانوش هاکوبیان]] * [[آرکادی هامبارتسومیان]]- * [[روبن هایراپتیان]]- * [[آرائیک هوهانیسیان]]- |group2= [[حزب ارمنستان شکوفا]] |list2 = * [[گاگیک تساروکیان]] ¹- * [[آرام صافاریان (دولتمرد)|آرام صافاریان]]²- * [[آرمن آبراهامیان]]- * [[آراگاتس آخویان]]- * [[آرسن آواگیان (دولتمرد)|آرسن آواگیان]]- * [[واهه انفیجایان]]- * [[وارطان بوستانجیان]]- * [[روبن گئورگیان]]- * [[موراد گولویان]]- * [[گوهار ینکویان]]- * [[روبرت زاکاریان]]- * [[نائیرا زهرابیان]]- * [[روبرت توماسیان]]- * [[واچاگان خورشودیان]]- * [[کارو کاراپتیان]]- * [[ورساند هاکوبیان]]- * [[مخیتار هاروتیونیان]]- * [[هاروتیون قاراگیوزیان]]- * [[هراند ماداتیان]]- * [[واهاگن ماخسودیان]]- * [[ملیک مانوکیان]]- * [[آرشاک مخیتاریان]]- * [[موشق پتویان]]- * [[ارنست سوقومونیان]]- * [[تیگران استپانیان]]- * [[آشوت تونویان]]- |group3= [[فدراسیون انقلابی ارمنی]] |list3 = * [[آرمن روستامیان]] * [[هرایر کاراپتیان]] * [[آرامائیس گریگوریان]] * [[میکائیل مانوکیان (سیاستمدار)|میکائیل مانوکیان]] * [[واهان هوهانیسیان]]¹ <!-- * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] --> }} {{Navbox|child |above = <s>'''احزاب اپوزوسیون'''</s> | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[حزب کشور قانونمند]] | list1 = * [[سریوژا آبراهامیان]]- * [[گاگیک باغداساریان]]- * [[هغینه بیشاریان]]¹- * [[خاچیک پطروسیان]]- * [[ایشخان خاچاطریان]]- * [[هوهانس مارگاریان (دولتمرد)|هوهانس مارگاریان]]- * [[مارزپتونی مانوکیان]]²- * [[خاچیک هاروتیونیان]]- * [[گورگن سارگسیان]] * [[آرتاشس آوویان]] * [[مهر شاهگلدیان]] | group2= [[میراث (ارمنستان)|میراث]] | list2 = * [[لاریسا آلاوردیان]]- * [[آناهید باخشیان]]- * [[زاروهی پوستانجیان]]- * [[وارطان خاچاطریان (دولتمرد)|وارطان خاچاطریان]]- * [[رافی هووانیسیان]]- * [[استیوپا صافاریان]]- * [[آرمن مارتیروسیان (حزب میراث)|آرمن مارتیروسیان]]- | group3= Խմբակցություններում եւ պատգամավորական{{-}} խմբերում չընդգրկված պատգամավորներ | list3 = * [[مخیتار مناتساکانیان]] * [[ساسون میکائیلیان]] * [[آوت آدونتس]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[]] * [[سامول بالاسانیان]] * [[تیگران توروسیان]] }} |վերնագիր2 = Լիազորությունները դադարեցրած |ցանկ2 = {{Navbox|child | titlestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | bodystyle = background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle; | liststyle = background:transparent; text-align:left/center; | groupstyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right; | abovestyle = background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center; | group1 = [[]] | list1 = [[]] |} }} |group3 = مرتبط |list3 = [[انتخابات مجلس ارمنستان (۲۰۱۷)|انتخابات مجلس ارمنستان]] - [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] {{-}} [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=arm&sel=factions&SubscribeEmail=&show_session=4] [http://www.parliament.am/deputies.php?lang=eng&sel=&ord=&show_session=4] |ներքևում_ոճ = background:{{رنگ|Հայաստանի Հանրապետություն}}; |ներքևում = ¹ ''ՀՀ ԱԺ Նախագահ,'' ² ''ՀՀ ԱԺ Նախագահի տեղակալներ,'' ^* ''Խմբակցությունների ղեկավարներ,'' ^** ''Խմբակցությունների քարտուղարներ''{{سخ}}[[Կաղապար:Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Ժողովի 5-րդ գումարում|''←'']] '''{{Icon|Category}} [[:رده:مجلس ملی جمهوری ارمنستان|رده]]'''{{•}} '''{{Icon|Portal}} [[درگاه:ارمنستان]]''' }} <noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:الگو:سیاست و حکومت ارمنستان]] </noinclude> if8jg2h8xc28qfpg61ny36p16vs7ek8 0 4949991 42127543 42126622 2025-06-18T18:12:36Z Luckie Luke 573979 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42126622|42126622]] از [[Special:Contributions/ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[User talk:ریچارد واگنر|بحث]]) 42127543 wikitext text/x-wiki {{Pp-move-vandalism|small=yes}} {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = اسماعیل قاآنی | image =اسماعیل قاآنی8.jpg | caption = | birth_name = اسماعیل قاآنی اکبرنژاد | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۳۶|۵|۱۷|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[مشهد]]، [[ایران]] | death_date = | death_place = | placeofburial = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] | serviceyears = اکنون–۱۳۵۸ | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | unit = [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی سپاه پاسداران]]{{سخ}}[[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]] | commands = [[لشکر ۲۱ امام رضا]]{{سخ}}[[لشکر ۵ نصر]]{{سخ}}[[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] | battles = [[شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران|شورش کردها در ایران]]<ref name="xw9h3"/>{{سخ}}[[جنگ ایران و عراق]]{{WIA}}{{سخ}}[[جنگ داخلی سوریه]]{{سخ}}[[مداخله نظامی علیه داعش|جنگ با داعش]] | awards = }} '''اسماعیل قاآنی اکبرنژاد''' (زادهٔ ۱۷ مرداد ۱۳۳۶) نظامی ایرانی است که از سال ۱۳۹۸ به‌عنوان سومین فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://fa.euronews.com/2019/03/06/quds-corps-deputy-says-they-invited-bashar-assad-to-tehran |عنوان=قاآنی: سپاه قدس بشار اسد را به تهران آورد | ناشر =[[یورونیوز]] |تاریخ =۶ مارس ۲۰۱۹ |تاریخ بازبینی=۵ ژوئن ۲۰۱۹}}</ref> او از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۸ جانشین [[قاسم سلیمانی]] در فرماندهی نیروی قدس بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|عنوان= اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | ناشر = [[بی‌بی‌سی]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۳ فوریه ۲۰۲۳}}</ref> قاآنی فعالیت در سپاه پاسداران را از سال ۱۳۵۸ آغاز کرد و در طول [[جنگ ایران و عراق]]، از فرماندهان میانی سپاه بود. وی از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۶ فرماندهی [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا]] را برعهده داشت و از ۱۳۶۶ تا پایان جنگ نیز فرماندهٔ [[لشکر ۵ نصر]] بود.<ref>{{یادکرد |عنوان=گزارش ۳ |نشانی=http://81.12.39.115/index.php/1363.02.24 |وبگاه=روزشمار دفاع مقدس |تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/44040/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1-%E2%80%8C%DB%B5-%D9%86%D8%B5%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%B2%D9%85-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3 |عنوان= نگاهی به تأسیس و عملکرد لشکر ۵ نصر | ناشر = شهرآرا نیوز |تاریخ = ۱ مهر ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=۳ فوریه ۲۰۲۲}}</ref> او از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ به‌عنوان معاون [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]] فعالیت می‌کرد. قاآنی در فهرست تحریم‌های [[ایالات متحده آمریکا]] و [[بریتانیا]] قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم‌های جدید بریتانیا علیه ایران اجرایی شد؛ اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلمیانی، هم تحریم شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c4nyrx6r26po|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2023-12-14|بازبینی=2023-12-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا چند فرد مرتبط با نیروی قدس و گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی را تحریم کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/united-states-sanctions-quds-force/7398234.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-12-14|بازبینی=2023-12-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اقدام هماهنگ بریتانیا و آمریکا در تحریم فرمانده سپاه قدس و مهره‌های کلیدی حامی حماس و جهاد اسلامی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32731022.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2023-12-14|تاریخ بازبینی=2023-12-14|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> در فاصلهٔ ۲۳ تا ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ ‎(۱۴–۱۶ ژوئن ۲۰۲۵)، برخی رسانه‌های ایرانی از جمله «اقتصادآنلاین»، «خبرفوری»، «رویداد۲۴» و «تجارت‌نیوز» گزارش دادند که اسماعیل قاآنی در حملات منتسب به اسرائیل کشته شده («به شهادت رسیده») است؛ گزارشی که تاکنون مقام‌های رسمی آن را تأیید نکرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی هم ترور شد؟ – تجارت نیوز|نشانی=https://tejaratnews.com/%d8%b3%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d9%82%d8%a7%d8%a2%d9%86%db%8c-%d9%87%d9%85-%d8%aa%d8%b1%d9%88%d8%b1-%d8%b4%d8%af%d8%9f|وبگاه=tejaratnews.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی ترور شد؟ {{!}} رویداد24|نشانی=http://www.rouydad24.ir/fa/news/415861|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=پايگاه خبری تحلیلی|نام خانوادگی=رویداد۲۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی به شهادت رسیده است؟|نشانی=https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-59/3147658-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین اخبار ترور سردار قاآنی/ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به شهادت رسید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066318/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> == زندگی و فعالیت == اسماعیل قاآنی اکبرنژاد در ۱۷ مرداد سال ۱۳۳۶ در [[مشهد]] زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی، تا دریافت مدرک دیپلم متوسطه را در مشهد سپری کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://ch1.cc/iran/اسماعیل-قاآنی-اکبرنژاد؛-فرمانده-جدید/ |عنوان=اسماعیل قاآنی اکبرنژاد؛ فرمانده جدید سپاه قدس؛ سرداری که به ویترین آمد |ناشر=شبکه کانال یک |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۵ ژانویه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220105012442/https://ch1.cc/iran/%d8%a7%d8%b3%d9%85%d8%a7%d8%b9%db%8c%d9%84-%d9%82%d8%a7%d8%a2%d9%86%db%8c-%d8%a7%da%a9%d8%a8%d8%b1%d9%86%da%98%d8%a7%d8%af%d8%9b-%d9%81%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%ac%d8%af%db%8c%d8%af/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://iranwire.com/fa/features/35353|عنوان=اسماعیل قاآنی اکبرنژاد؛ فرمانده جدید سپاه قدس؛ سرداری که به ویترین آمد|کد زبان=fa|تاریخ=۵ ژانویه ۲۰۲۰|وبگاه=ایران‌وایر|نام خانوادگی=قناطیر|نام=حسام|تاریخ بازدید=۴ ژوئیه ۲۰۲۱}}</ref><ref name="xw9h3"/><ref name="jjka0">{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Sayed|نام=Nawal|عنوان=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|وبگاه=Sada El balad|تاریخ=2020-01-03|سال=|پیوند=|کد زبان=en|تاریخ بازبینی=2024-10-11|نشانی=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/}}</ref> گفته می‌شود وی دارای مدرک دکترای هسته ای و مدرک خلبانی هواپیمای جنگنده از روسیه است.<ref>https://www.khabaronline.ir/news/1968634/سردار-قاآنی-چه-مدرک-تحصیلی-دارد-و-پدر-همسر-او-کیست-فرمانده</ref> === سپاه پاسداران انقلاب اسلامی === پس از تأسیس [[سپاه پاسداران]]، از سال ۱۳۵۸ به عضویت در سپاه پاسداران درآمد.<ref name="xw9h3">{{یادکرد وب | عنوان=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | وبگاه=BBC News فارسی | تاریخ=2020-01-03 | سال=2020 | پیوند=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2020-01-03}}</ref> او که در ۲۱ سالگی به سپاه پیوست، برای گذراندن دوره آموزشی از مشهد به [[تهران]] آمد. او آموزش نظامی را در [[پادگان]] سعدآباد که به پادگان امام علی تغییر نام داده شده، گذراند. او پس از پایان آموزش نظامی به مشهد بازگشت و در سپاه به عنوان نیروی کادری، کار خود را آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=در مورد اسماعیل قاآنی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی|وبگاه=www.tabnak.ir|بازبینی=2024-10-05}}</ref> === جنگ ایران و عراق === [[پرونده:Qaani iran iraq war.jpg|250px|بندانگشتی|اسماعیل قاآنی در لباس رزم در حال سخنرانی در خلال [[جنگ ایران و عراق]]]] اسماعیل قاآنی در اواسط سال ۱۳۵۹ با وقوع ناآرامی‌های [[کردستان]]، به آن منطقه رفت و در درگیری‌های این ناحیه حضور فعال داشت.<ref name="xw9h3"/> او از ابتدای سال ۱۳۶۰ تا پایان [[جنگ ایران و عراق]] نیز در [[استان خوزستان]] مستقر بود. قاآنی در سال ۱۳۶۲ به فرماندهی [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا|تیپ ۲۱ امام‌رضا]] منصوب شد و تا سال ۱۳۶۶ در این جایگاه فعالیت نمود. او از سال ۱۳۶۶ تا پایان جنگ، فرماندهی [[لشکر ۵ نصر]] را برعهده داشت.<ref name="فارسی">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی |عنوان=سردار اسماعیل قاآنی | ناشر =تابناک |تاریخ بازبینی=۱۷ دی ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://defapress.ir/fa/news/234196/تصویر-کمتر-دیده-شده-از-سردار-قاآنی-در-کنار-رهبر-انقلاب |عنوان=تصویر کمتر دیده شده از سردار قاآنی در کنار رهبر انقلاب | ناشر =خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ =۱۳۹۶-۰۱-۱۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۸-۰۳-۱۵}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.defapress.ir/fa/news/95231/دبیر-شورای-عالی-امنیت-ملی-در-جمع-کادر-فرماندهی-لشکر-21-امام-رضاع-عکس |عنوان=دبیر شورای عالی امنیت ملی در جمع کادر فرماندهی لشکر ۲۱ امام رضا | ناشر =خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ =۱۳۹۵-۰۵-۱۹ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۸-۰۳-۱۵}}</ref> === پس از جنگ === با پایان یافتن جنگ، [[محسن رضایی]] فرماندهٔ وقت سپاه پاسداران، قاآنی را به قائم‌مقامی واحد هشتم عملیات [[نیروی زمینی سپاه پاسداران]]؛ مستقر در [[مشهد]]، منصوب کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دربارهٔ اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.irna.ir/news/83618965/درباره-اسماعیل-قاآنی|وبگاه=خبرگزاری ایرنا|تاریخ=2020-01-03|بازبینی=2020-01-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> وی برای مدت بیش از یک سال، از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ معاونت اطلاعات [[ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|ستاد مشترک سپاه پاسداران]] را برعهده داشت. او در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه منصوب شد و تا سال ۱۳۹۸ در این جایگاه فعالیت نمود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/948676/سردار-اسماعیل-قاآنی-کیست سردار اسماعیل قاآنی کیست؟] خبرگزاری تابناک</ref> قاآنی یکی از امضا کنندگان [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)#نامه فرماندهان سپاه به خاتمی|نامهٔ تهدید آمیز فرماندهان سپاه]] در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به [[سید محمد خاتمی]]؛ رئیس‌جمهور وقت بود.<ref>{{یادکرد خبر| نشانی=http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| accessdate=۳ ژانویه ۲۰۲۰| title=بازخوانی: متن کامل نامه فرماندهان سپاه به خاتمی| archiveurl=https://web.archive.org/web/20171101065334/http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| archivedate=۱ نوامبر ۲۰۱۷| dead-url=no}}</ref> قاآنی در ژوئیه سال ۲۰۱۸ تحت عنوان معاون سفیر ایران به دیدار استاندار بامیان در مرکز افغانستان رفته بود و گفته شده علت این دیدار ساختن بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی در شهر [[بامیان]] بود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=میزان نفوذ سپاه قدس در افغانستان |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/36191/میزان-نفوذ-سپاه-قدس-در-افغانستان |خبرگزاری=اینیدپندنت فارسی |تاریخ=۱۸ دی ۱۳۹۸}}</ref> === نیروی قدس === [[پرونده:اسماعیل قاآنی.jpg|بندانگشتی|'''اسماعیل قاآنی''']] پس از [[عملیات آذرخش کبود|کشته شدن قاسم سلیمانی]] در ۱۳ دی ۱۳۹۸ توسط ارتش آمریکا، قاآنی با حکم [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی، به‌عنوان فرماندهٔ نیروی قدس سپاه پاسداران منصوب شد.<ref name="hjbu8">{{یادکرد وب|عنوان=با حکم رهبر معظم انقلاب/ سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه شد|خبرگزاری= تسنیم|تاریخ=۳ ژانویه ۲۰۲۰|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/10/13/2173380/با-حکم-رهبر-معظم-انقلاب-سردار-اسماعیل-قاآنی-فرمانده-نیروی-قدس-سپاه-شد|تاریخ بازبینی=۳ ژانویه ۲۰۲۰}}</ref> سلیمانی در وصیت‌نامه‌اش به او اشاره کرده بود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=وصیت نامه قاسم سلیمانی |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/11/24/2202443/متن-کامل-وصیت-نامه-حاج-قاسم-سلیمانی-منتشر-شد-دست-نوشته|خبرگزاری=تسنیم |تاریخ=۲۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> خامنه‌ای او را یکی از «برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در [[جنگ ایران و عراق|دفاع مقدس]]» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.dw.com/fa-ir/اسماعیل-قاآنی-جانشین-قاسم-سلیمانی-کیست/a-51885416 |عنوان =اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | ناشر =دویچه وله |تاریخ =۱۴ دی ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref> سعید گلکار، استاد علوم سیاسی در [[دانشگاه تنسی]] معتقد است که برای خامنه‌ای مهم بود که فرماندهٔ جدید خصوصیاتی مانند «وفادار» و «متعهد» بودن به او و سپاه پاسداران داشته باشد.<ref name="Arwa">{{cite web|last1=Ibrahim|first1=Arwa|title=EsmaiI Qaani: New 'shadow commander' of Iran's Quds Force|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/1/20/esmaii-qaani-new-shadow-commander-of-irans-quds-force|website=Al Jazeera}}</ref> === نیروهای مقاومت عراقی === در سال ۲۰۲۰، در سفری به منظور هماهنگی انتخاب نخست‌وزیر در عراق، دفتر [[سید علی سیستانی]] درخواست نشست با قاآنی را رد کرد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تکلیف الکاظمی بالحکومة یحظی بدعم مکونات العراق الثلاثة |نشانی=https://elaph.com/Web/News/2020/04/1288187.html |خبرگزاری=ایلاف |تاریخ=۸ آوریل ۲۰۲۰}}</ref> به گزارش خبرگزاری [[آسوشیتد پرس]]، اسماعیل قاآنی برای دومین سفرش به عراق که ماه آوریل انجام شد ناچار بود ویزا بگیرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/65026|عنوان=جانشین قاسم سلیمانی برای سفر به عراق باید ویزا بگیرد}}</ref> آسوشیتد پرس نوشته است در حالی که قاسم سلیمانی مستقیماً به زبان عربی با گروه‌های مرتبط با ایران صحبت می‌کرد، اسماعیل قاآنی از طریق مترجم و عمدتاً با مدیریت و هماهنگی [[ایرج مسجدی]] (سفیر ایران در بغداد) ایفای نقش می‌کند و با رهبران گروه‌های شبه‌نظامی آشنایی کمتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Troubled-Iran-struggles-to-maintain-sway-over-Iraq-militias/30665667.html|عنوان=آسوشیتدپرس: فرمانده جدید نیروی قدس با روادید به عراق می‌رود و انتقال پول قطع شده}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://iranintl.com/ايران/آسوشیتدپرس-قاآنی-به-جای-پول-نقد-به-رهبران-گروه‌های-شبه‌نظامی-عراق-انگشتر-نقره-داد|عنوان=آسوشیتدپرس: قاآنی به جای پول نقد به رهبران گروه‌های شبه‌نظامی عراق انگشتر نقره داد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/65026/|عنوان=جانشین قاسم سلیمانی برای سفر به عراق باید ویزا بگیرد}}</ref> [[پرونده:Hisbollah-Brigaden Flagge.svg|بندانگشتی|پرچم و نشان کتائب حزب‌الله - شبه‌نظامی در عراق]] قاآنی روز ۲۸ آبان ۱۳۹۹ به‌صورت محرمانه به عراق رفت، ولی [[سعید خطیب‌زاده]]؛ سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که این اخبار «تأیید نمی‌شود» و آن را «گمانه‌زنی رسانه‌ای» خواند. اما [[ایرج مسجدی]]؛ سفیر ایران در عراق، سفر وی را تأیید کرد و گفت این سفر با «هماهنگی مسئولان عراقی» انجام شده و موضوع آن «تقویت روابط امنیتی» ایران و عراق و «پیگیری بعضی از پرونده‌های اقتصادی» بوده است.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سفیر ایران در عراق: بنا نداریم اقدامی علیه آمریکا انجام دهیم |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-ambassador-iraq-masjedi-says-no-plan-for-attacking-us/30985392.html// |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۱۵ آذر ۱۳۹۹}}</ref> === تهدیدات آمریکا === رئیس گروه اقدام ایران در [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت امور خارجهٔ ایالات متحدهٔ آمریکا]] در مصاحبه با روزنامهٔ ''[[الشرق الاوسط|شرق‌الاوسط]]''، در حاشیهٔ اجلاس [[مجمع جهانی اقتصاد]] در داووس، تهدید کرد چنانچه اسماعیل قاآنی، همان سیاست قاسم سلیمانی را پیش بگیرد و دست به کشتن آمریکایی‌ها بزند، به سرنوشتی مشابه سرنوشت او دچار خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.reuters.com/article/us-iran-usa-envoy/successor-to-slain-iran-general-faces-same-fate-if-he-kills-americans-hook-idUSKBN1ZM0KT|عنوان=Successor to slain Iran general faces same fate if he kills Americans: U.S. envoy | ناشر =رویترز |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://aawsat.com/home/article/2095631/برایان-هوك-سيلقى-قاآني-مصير-سلفه-إذا-استمر-في-النهج-نفسه|عنوان= تهدید سردار قاآنی | ناشر =شرق الاوسط |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13981103000106 |عنوان=آمریکا، سردار «قاآنی» را به ترور تهدید کرد | ناشر =فارس|تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> به دنبال اظهارات [[برایان هوک]]، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، این اظهارات هوک را غیرقابل قبول خواند و گفت چنین اظهاراتی خارج از حقوق و قانون است و نمایندگان کشورها حق بیان چنین تهدیداتی را ندارند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://af.sputniknews.com/politics/202001234512198-واکنش-روسیه-به-تهدید-امریکا-علیه-سردار-قاآنی/ |عنوان=واکنش روسیه به تهدید آمریکا علیه سردار قاآنی | ناشر =[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]] |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/11/04/2188158/واکنش-روسیه-به-تهدید-آمریکا-درباره-ترور-سردار-قاآنی|عنوان=واکنش روسیه به تهدید آمریکا دربارهٔ ترور سردار قاآنی | ناشر =تسنیم |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه ایران]] نیز این تهدید را «علنی سازی رسمی و پرده‌برداری آشکار از تروریسم هدفمند و دولتی ایالات متحده آمریکا» دانست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/98110302258 |عنوان=واکنش ایران به تهدید آمریکا دربارهٔ ترور سردار قاآنی| ناشر =ایسنا |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> === تحولات افغانستان === پس از اشغال مجدد افغانستان توسط [[طالبان]]، اسماعیل قاآنی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان مجلس در زمینه موضع ایران در مورد [[افغانستان]] به مجلس رفت. از این دیدار بخشی از سخنان قاآنی منتشر شد: {{نقل قول|آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود. نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند، بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشور سهیم باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=روایت یک نماینده از جلسه غیر علنی مجلس با سردار قآآنی|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1552504/روایت-یک-نماینده-از-جلسه-غیر-علنی-مجلس-با-سردار-قآآنی|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-09-07|بازبینی=2021-09-10|کد زبان=fa}}</ref>}} === جنگ اسرائیل و حماس === پس از [[جنگ اسرائیل و حماس]]، ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' خبر داده است که ۵۰۰ نفر از شبه‌نظامیان [[حماس]] و [[جهاد اسلامی فلسطین|جهاد اسلامی]] در [[تهران]] زیر نظر نیروی قدس و با حضور اسماعیل قاآنی فرمانده این نیرو آموزش‌های تخصصی و نظامی دیده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ادعای امواج مدیا: قاآنی ۱۱ روز اخیر در لبنان بوده است |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/367791/سیاسی-و-اجتماعی/ادعای-امواج-مدیا-قاآنی-۱۱-روز-اخیر-در-لبنان-بوده-است |خبرگزاری=ایندیپندنت فارسی |تاریخ=۹ آبان ۱۴۰۲}}</ref> پس از بمباران [[ضاحیه جنوبی|ضاحیه]] در لبنان در ۱۲ مهر۱۴۰۳ (۳ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی) به منظور کشتن [[سید هاشم صفی‌الدین|هاشم صفی‌الدین]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طبق گزارش‌ها هاشم صفی‌الدین، رئیس اجرایی حزب‌الله هدف اصلی حمله جدید اسرائیل به ضاحیه بود|نشانی=https://www.iranintl.com/202410032327|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-03|بازبینی=2024-10-08|کد زبان=fa}}</ref> اخباری در خصوص ترور اسماعیل قاآنی منتشر شد، هر چند خبرهایی نیز در مورد سلامت او درج گردید.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=سندی که سلامت سردار قاآنی را تأیید می‌کند|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/885740/سندی-که-سلامت-سردار-قاآنی-را-تایید-می-کند|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-09-29|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=فوری /تکذیب شهادت سردار قاآنی در حملات اسرائیل به ضاحیه بیروت|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1963502/فوری-تکذیب-شهادت-سردار-قاآنی-در-حملات-اسرائیل-به-ضاحیه-بیروت|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-09-27|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در آخرین گمانه‌زنی‌ها، کانال ۱۲ اسرائیل مدعی شد که او در اکتبر ۲۰۲۴ در لبنان ترور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> حاضر نبودن او در نماز جمعه [[سید علی خامنه‌ای]] در [[تهران]] بر گسترش شایعات افزود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی کجاست؟|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1263851/سردار-قاآنی-کجاست|وبگاه=تابناک|تاریخ=1403-07-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> با این همه رسانه‌های نزدیک به شخص او<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استوری یکی از نزدیکان سردار قاآنی دربارهٔ شایعات|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/887834/استوری-یکی-از-نزدیکان-سردار-قاآنی-درباره-شایعات|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> و همین‌طور سپاه پاسداران از سلامت او خبر می‌دهند و اخبار در موضوع ترور و آسیب دیدن او را تکذیب کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ کشته شدن اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.iranintl.com/video/ott_95ef86b8ad704da7a04069f2c725d6da|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارتش اسرائیل "در حال آماده‌سازی پاسخ" به حمله ایران است – DW – ۱۴۰۳/۷/۱۴|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ارتش-اسرائیل-در-حال-آمادهسازی-پاسخ-به-حمله-ایران-است/live-70412201|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در گزارش ۶ اکتبر ۲۰۲۴ [[رویترز]] آمده که ۲ مقام بلندپایه امنیتی ایران گفته‌اند اسماعیل قاآنی، پس از کشته شدن [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، به [[لبنان]] سفر کرده بود و از زمان حمله اسرائیل به [[بیروت]] در اواخر هفته گذشته، خبری از او نیست.<ref name=":4">{{یادکرد خبر|تاریخ=October 7, 2024|عنوان=Iran's Quds Force chief out of contact since Beirut strikes, Iranian officials say|پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/irans-quds-force-chief-out-contact-since-beirut-strikes-two-iranian-officials-2024-10-06/|ناشر=Reuters|doi=10.60625/risj-vy6n-4v57|تاریخ بازدید=October 7, 2024}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' می‌گوید او آخرین بار در بیروت دیده شده است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گمانه زنی‌ها دربارهٔ وضعیت اسماعیل قاآنی ادامه دارد؛ نیویورک‌تایمز می‌گوید او آخرین بار هفته گذشته در بیروت دیده شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/speculations-about-the-status-of-ismail-qaani/7812080.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-06|بازبینی=2024-10-07|کد زبان=fa}}</ref> وبسایت [[میدل ایست آی]] در گزارشی اختصاصی خبر داد که قاآنی توسط جمهوری اسلامی بازداشت شده و تحت [[بازجویی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Exclusive: Qaani under guard and questioned as Iran probes Nasrallah killing|نشانی=https://www.middleeasteye.net/news/exclusive-qaani-under-guard-and-questioned-iran-probes-nasrallah-killing|وبگاه=Middle East Eye|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=en}}</ref> [[اسکای نیوز عربی]] هم گفت که وی در جریان بازجویی در ایران دچار [[سکته قلبی]] شده است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=2024-10-11|عنوان=اختراق فیلق القدس.. ما مدی التغلغل الإسرائیلی داخل إیران؟|پیوند=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1747392-اختراق-فيلق-القدس-مدى-التغلغل-الإسرائيلي-داخل-إيران؟|ناشر=سکای نیوز عربیة|تاریخ بازدید=2024-10-11}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه ابهام دربارهٔ وضعیت فرمانده نیروی قدس؛ «میدل ایست آی»: قاآنی تحت بازجویی است نشانی=https://ir.voanews.com/a/esmail-qaani-irgc-hamed-mohammadi/7816531.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-10|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=fa}}</ref> اما [[سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران|سیمای جمهوری اسلامی]] ۲۴ مهر۱۴۰۳، هنگام گزارش مراسم بازگشت جنازه [[عباس نیلفروشان]]، معاون عملیاتی سپاه پاسداران، برای دقایقی چهره قاآنی را نشان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حضور سردار قاآنی در مراسم استقبال از پیکر پاک شهید نیلفروشان در تهران + فیلم|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628070/حضور-سردار-قاآنی-در-مراسم-استقبال-از-پیکر-سردار-شهید-نیلفروشان|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۴ مهر ۱۴۰۳|بازبینی=۲۴ مهر ۱۴۰۳|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رونمایی از اسماعیل قاآنی بعد از دو هفته بی‌خبری، شایعه و سکوت حکومتی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-irgc-qaani-seen-on-tv/7822543.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-15|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> == تحریم‌ها == قاآنی در ۸ فروردین ۱۳۹۱ (۲۷ مارس ۲۰۱۲ میلادی) توسط [[دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی]] وزارت امور خزانه‌داری ایالات متحده در جزء افراد تحریم شده قرار گرفت و فعالیت مالی ممنوعه و دارایی‌های مفروض او با نهادهای ایالات متحده بلوکه شد.<ref>{{Cite web|url=https://ofac-sdn-list-removal.com/tag/esmail-ghani/|title=Specially Designated Global Terrorists Entries Added to OFAC's SDN List on March 27, 2012|website=OFAC SDN Sanctions Removal Lawyers|language=en|access-date=2020-01-03|archive-date=۳ ژانویه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103125825/https://ofac-sdn-list-removal.com/tag/esmail-ghani/|dead-url=yes}}</ref> ایالات متحده قاآنی را به دلیل نظارت بر توزیع بودجهٔ نیروی قدس به متحدان منطقه‌ای هدف تحریم قرار داد.<ref>{{cite news |last1=Cunningham |first1=Erin |title=Iran's new Quds Force commander brings continuity to the post held by his slain predecessor |url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/irans-new-quds-force-commander-brings-continuity-if-not-charisma-to-the-post-held-by-his-slain-predecessor/2020/01/04/d62778d2-2e65-11ea-bffe-020c88b3f120_story.html |newspaper=The Washington Post}}</ref> [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] نیز تحریم‌های جدیدی را علیه سپاه پاسداران به‌عنوان حامی گروه‌های تروریستی به اجرا گذاشت.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/oct/13/trump-iran-nuclear-deal-congress|title=Trump threatens to rip up Iran nuclear deal unless US and allies fix 'serious flaws'|date=2017-10-13|website=The Guardian|language=en|access-date=2020-01-04}}</ref> در ۳ اکتبر ۲۰۲۲، قاآنی در فهرست تحریم‌های کانادا قرار گرفت که شامل ۹ نهاد ایرانی و ۲۵ مقام ارشد بود. این تحریم‌ها در واکنش به [[کشته‌شدن مهسا امینی]] و آزار و اذیت معترضان در [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات گسترده‌ای]] بود که در پی آن رخ داد.<ref>{{Cite news|last=Aziz|first=Saba |url=https://globalnews.ca/news/9171749/canada-iran-sanctions-mahsa-amini-death-2/|title=Canada slaps new sanctions on Iran over death of Mahsa Amini|date=3 October 2022|publisher=Global News}}</ref> دولت بریتانیا روز پنجشنبه ۱۴ دسامبر (۲۳ آذر) اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه و ۶ تن دیگر از فرماندهان ارشد این نهاد نظامی را به دلیل همکاری با گروه‌های حماس و جهاد اسلامی فلسطین مورد تحریم قرار داد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=بریتانیا فرمانده سپاه قدس و شش عضو ارشد سپاه را تحریم کرد |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/بریتانیا-فرمانده-سپاه-قدس-و-شش-عضو-ارشد-سپاه-را-تحریم-کرد/a-67725446 |خبرگزاری=دویچه وله فارسی |تاریخ=۲۳ آذر ۱۴۰۲}}</ref> استرالیا در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ او را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استرالیا ۵ فرد و ۳ نهاد ایرانی را تحریم کرد|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1602507/استرالیا-۵-فرد-و-۳-نهاد-ایرانی-را-تحریم-کرد|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2024-05-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> == دیدگاه‌ها == * قاآنی یکی از امضا کنندگان [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)#نامه فرماندهان سپاه به خاتمی|نامهٔ تهدید آمیز فرماندهان سپاه]] در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به [[سید محمد خاتمی]]؛ رئیس‌جمهور وقت بود.<ref>{{یادکرد خبر| نشانی=http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| accessdate=۳ ژانویه ۲۰۲۰| title=بازخوانی: متن کامل نامه فرماندهان سپاه به خاتمی| archiveurl=https://web.archive.org/web/20171101065334/http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| archivedate=۱ نوامبر ۲۰۱۷| dead-url=no}}</ref> قاآنی از مخالفان با آمریکا و سیاست‌هایش در منطقه بوده و در ۲۶ دی ۱۳۹۳ در سخنرانی علیه آمریکا و اسرائیل گفت: «آمریکا و اسرائیل کوچک‌تر از آن هستند که خود را همتراز با قدرت نظامی ایران بدانند. این قدرت اکنون خود را در کنار مردم مظلوم فلسطین و غزه در قالب موشک و سلاح به منصه ظهور رسانیده است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی|وبگاه=تابناک|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> او همچنین در ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ در این مورد چنین می‌گوید: «ما وقتی برای دفاع از مسلمانان کشورهای اسلامی گام برداشتیم، هدفمان انجام وظیفه الهی بود و اولین نتیجه‌اش متوجه خود نظام شد. به برکت دستگیری از مسلمانان، خداوند خطراتی را از این کشور دفع کرد و باعث شد تا ایران اسلامی به یک مرکز امنیت و ایجاد امنیت برای دیگر کشورها، تبدیل شود.»<ref name="فارسی"/> سردار قاآنی همچنین در پیامی پس از عملیات وعده صادق یک با تهدید ترامپ و سایر مسئولان آمریکایی اعلام کرد:{{نقل قول|هرجا لازم باشد زمینه انتقام از آمریکایی‌ها را از درون خانه‌های خودشان و با افرادی از کناردست خودشان فراهم می‌کنیم، بدون این‌که ما حضور داشته باشیم.}}<ref>https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3832823-تهدید-سردار-قاآنی-آمریکا-را-به-وحشت-انداخت</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=41lDWGMg3ws</ref> وی که به عنوان فرمانده سپاه قدس پس از حمله گروه [[حماس]] در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ این اقدام حماس را ابتکار و نوآوری خوانده و بیان کرد: {{نقل قول|این پیروزی باشکوه و دستاورد بی‌سابقه را به شما و همه مجاهدان و ملت فلسطین تبریک می‌گویم. ما بر عهد، منشور و ایمان و تعهد برادرانه‌ای که ما را متحد می‌کند، تأکید می‌کنیم.}}<ref>https://www.tabnak.ir/fa/news/1204991/پیام-مهم-سردار-قاآنی-به-مقاومت-فلسطینهر-کاری-لازم-باشد-در-این-نبرد-تاریخی-انجام-خواهیم-داد</ref> == مواضع == === سیاسی === در سخنرانی ۱۴ تیر ۱۴۰۲ در مشهد، قاآنی با تأکید بر این‌که «هزینهٔ سازش از هزینهٔ مقاومت بیشتر است»، کوتاه‌آمدن از اصول انقلاب را «خیانت به خون شهدا» خواند و محور مقاومت را «ضمانت امنیت منطقه» دانست. هم‌زمان با این مواضع، او بارها هرگونه مذاکرهٔ مستقیم با ایالات متحده یا اسرائیل را رد کرده و دیپلماسی مطلوب را پیروی از «منافع امت اسلام، نه دستورالعمل‌های قدرت‌های بزرگ» دانسته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اظهارات سردار قاآنی درباره اساس درگیری ایران با آمریکا|وبگاه=همشهری‌آنلاین|تاریخ=۱۴ تیر ۱۴۰۲|پیوند=https://www.hamshahrionline.ir/news/771760}}</ref> عواقب این رویکرد در سه سطح نمود یافته است: * افزایش تحریم‌های شخصی و نهادی – بریتانیا و ایالات متحده در ۲۳ آذر ۱۴۰۲ قاآنی و چند افسر قدس را در فهرست انسداد دارایی و ممنوعیت سفر قرار دادند و علت را «تهدید صلح خاورمیانه و طراحی ترورها در خاک اروپا» اعلام کردند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=UK, US sanction Iranians linked to Quds Force, Palestinian militant groups |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ |پیوند=https://www.reuters.com/world/uk-sanctions-iranians-linked-quds-force-palestinian-militant-groups-2023-12-14/}}</ref> سپس شورای اتحادیهٔ اروپا در ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ (۳۱ مهٔ ۲۰۲۴) نام او را ذیل مقررات ۲۰۲۴/۱۶۰۴ به‌دلیل «انتقال پهپاد و موشک به نیروهای نیابتی» افزود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=COUNCIL IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2024/1604 of 31 May 2024 |وبگاه=EUR-Lex |تاریخ=۳۱ مهٔ ۲۰۲۴ |پیوند=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ%3AL_202401604}}</ref> تحریم‌های گستردهٔ مالی و بانکی ناشی از این سیاست «مقاومت» در گزارش تحلیلی رویترز «به فقر فزاینده و نارضایتی عمومی دامن زده است».<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iran braces for Trump victory, fearing more Israeli strikes, Western sanctions |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱ نوامبر ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-braces-trump-victory-fearing-more-israeli-strikes-western-sanctions-2024-11-01/}}</ref> * تشدید درگیری‌های منطقه‌ای و تلفات ایرانی – در ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ (۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴) قاآنی با سران حشدالشعبی در بغداد دیدار کرد و مستقیماً به آن‌ها دستور «کاهش حملات به نیروهای آمریکا» را داد؛ این دیدار از توان او برای فرماندهی گروه‌های مسلح فراتر از مرزهای ایران حکایت دارد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iraqi armed groups dial down U.S. attacks on request of Iran commander |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/iraqi-armed-groups-dial-down-us-attacks-request-iran-commander-2024-02-18/}}</ref> با وجود چنین مداخلاتی، ایران بهای سنگینی پرداخته است: در ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ (۱ آوریل ۲۰۲۴) حملهٔ هوایی اسرائیل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق هفت مستشار ارشد قدس، از جمله سه فرمانده رده‌بالا، را کشت و تنش را به آستانهٔ جنگ گسترده رساند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iran says Israel bombs its embassy in Syria, kills commanders |وبگاه=Reuters |تاریخ=۲ آوریل ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-bombs-iran-embassy-syria-iranian-commanders-among-dead-2024-04-01/}}</ref> * هزینه‌های اقتصادی داخلی – بر پایهٔ گزارش تحقیقی رویترز (۲۷ آذر ۱۴۰۳) «سپاه قدس تحت فرمان قاآنی اکنون تا ٪۵۰ از صادرات نفت کشور را از طریق ناوگان پنهان کنترل می‌کند»؛ شبکه‌ای که با شرکت‌های صوری عمدتاً نفت را به چین می‌فروشد و درآمد حاصله مستقیماً صرف عملیات برون‌مرزی می‌شود. این جریان موازی، شفافیت بودجه‌ای را کاهش داده و به گفتهٔ اقتصاددانان دولتی، «سهم بخش‌های بهداشت و آموزش از منابع عمومی را به‌شدت محدود کرده است».<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran's Revolutionary Guards extend control over Tehran's oil exports, sources say|وبگاه=Reuters|تاریخ=۱۸ دسامبر ۲۰۲۴|پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/irans-revolutionary-guards-extend-control-over-tehrans-oil-exports-sources-say-2024-12-18/}}</ref> در مجموع، پایبندی قاآنی به راهبرد «مقاومت حداکثری» سه پیامد اصلی داشته است: ۱) تشدید تحریم‌های شخصی و نهادی و انزوای دیپلماتیک.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=اقدام هماهنگ بریتانیا و آمریکا در تحریم فرمانده سپاه قدس و مهره‌های کلیدی حامی حماس و جهاد اسلامی |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/32731022.html |تاریخ=۲۳ آذر ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> ۲) انتقال میلیاردها دلار از درآمد نفت، که سپاه قدس با کنترل نزدیک به ٪۵۰ صادرات آن را صرف پشتیبانی نیروهای نیابتی می‌کند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=گزارش رویترز از افزایش سلطه سپاه پاسداران بر فروش نفت ایران |وبگاه=ایندیپندنت فارسی |پیوند=https://www.independentpersian.com/node/411664 |تاریخ=۲۸ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> ۳) افزایش هزینه‌های انسانی، از کشته‌شدن هفت فرمانده قدس در حملهٔ ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ دمشق<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمار و ارقام حملات اخیر اسرائیل به مراکز وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/32889146.html |تاریخ=۱۴ فروردین ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> تا صرف دست‌کم ۱۶ میلیارد دلار برای عملیات برون‌مرزی طی یک دهه<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=گروه ویژه اقدام ایران: هزینه ۱۶ میلیارد دلاری جمهوری اسلامی در سوریه، عراق و یمن |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/iran-action-group-report-iran-spent-16-billion-dollars-syria--iraq-yemen/29534583.html |تاریخ=۱۷ مهر ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> پیامدی که رهبر جمهوری اسلامی آن را «فشار اقتصادی بر مردم» توصیف کرده است.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=علی خامنه‌ای می‌گوید در سال ۱۴۰۴ هم مسئلهٔ عمدهٔ ایران، اقتصاد است |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/ali-khamenei-s-nowruz-message/33353804.html |تاریخ=۳۰ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> == ناپدید شدن و اخبار پیرامون آن == پس از بمباران [[ضاحیه جنوبی|ضاحیه]] در لبنان در ۱۲ مهر۱۴۰۳ به منظور کشتن [[سید هاشم صفی‌الدین|هاشم صفی‌الدین]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طبق گزارش‌ها هاشم صفی‌الدین، رئیس اجرایی حزب‌الله هدف اصلی حمله جدید اسرائیل به ضاحیه بود|نشانی=https://www.iranintl.com/202410032327|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-03|بازبینی=2024-10-08|کد زبان=fa}}</ref> اخباری در خصوص ترور اسماعیل قاآنی منتشر شد، هر چند خبرهایی نیز در مورد سلامت او درج گردیده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=سندی که سلامت سردار قاآنی را تأیید می‌کند|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/885740/سندی-که-سلامت-سردار-قاآنی-را-تایید-می-کند|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-09-29|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=فوری /تکذیب شهادت سردار قاآنی در حملات اسرائیل به ضاحیه بیروت|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1963502/فوری-تکذیب-شهادت-سردار-قاآنی-در-حملات-اسرائیل-به-ضاحیه-بیروت|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-09-27|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در آخرین گمانه‌زنی‌ها، کانال ۱۲ اسرائیل مدعی شد که او در اکتبر ۲۰۲۴ در لبنان ترور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> حاضر نبودن او در نماز جمعه [[سید علی خامنه‌ای]] در [[تهران]] بر گسترش شایعات افزود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی کجاست؟|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1263851/سردار-قاآنی-کجاست|وبگاه=تابناک|تاریخ=1403-07-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> با این همه رسانه‌های نزدیک به شخص او<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استوری یکی از نزدیکان سردار قاآنی دربارهٔ شایعات|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/887834/استوری-یکی-از-نزدیکان-سردار-قاآنی-درباره-شایعات|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> و همین‌طور سپاه پاسداران از سلامت او خبر می‌دهند و اخبار در موضوع ترور و آسیب دیدن او را تکذیب کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ کشته شدن اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.iranintl.com/video/ott_95ef86b8ad704da7a04069f2c725d6da|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارتش اسرائیل "در حال آماده‌سازی پاسخ" به حمله ایران است – DW – ۱۴۰۳/۷/۱۴|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ارتش-اسرائیل-در-حال-آمادهسازی-پاسخ-به-حمله-ایران-است/live-70412201|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در گزارش ۶ اکتبر ۲۰۲۴ ''[[رویترز]]'' آمده که دو مقام بلندپایه امنیتی ایران گفته‌اند اسماعیل قاآنی، پس از کشته شدن [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، به [[لبنان]] سفر کرده بود و از زمان حمله اسرائیل به بیروت در اواخر هفته گذشته، خبری از او نیست.<ref name=":4">{{یادکرد خبر|تاریخ=October 7, 2024|عنوان=Iran's Quds Force chief out of contact since Beirut strikes, Iranian officials say|پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/irans-quds-force-chief-out-contact-since-beirut-strikes-two-iranian-officials-2024-10-06/|ناشر=Reuters|doi=10.60625/risj-vy6n-4v57|تاریخ بازدید=October 7, 2024}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' می‌گوید او آخرین بار در بیروت دیده شده است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گمانه زنی‌ها دربارهٔ وضعیت اسماعیل قاآنی ادامه دارد؛ نیویورک‌تایمز می‌گوید او آخرین بار هفته گذشته در بیروت دیده شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/speculations-about-the-status-of-ismail-qaani/7812080.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-06|بازبینی=2024-10-07|کد زبان=fa}}</ref> وبسایت «[[میدل ایست آی]]» در گزارشی اختصاصی خبر داده که اسماعیل قاآنی توسط جمهوری اسلامی بازداشت شده و تحت [[بازجویی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Exclusive: Qaani under guard and questioned as Iran probes Nasrallah killing|نشانی=https://www.middleeasteye.net/news/exclusive-qaani-under-guard-and-questioned-iran-probes-nasrallah-killing|وبگاه=Middle East Eye|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=en}}</ref> «[[اسکای نیوز عربی]]» هم مدعی شده که وی در جریان بازجویی دچار [[سکته قلبی]] شده است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=2024-10-11|عنوان=اختراق فیلق القدس.. ما مدی التغلغل الإسرائیلی داخل إیران؟|پیوند=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1747392-اختراق-فيلق-القدس-مدى-التغلغل-الإسرائيلي-داخل-إيران؟|ناشر=سکای نیوز عربیة|تاریخ بازدید=2024-10-11}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه ابهام دربارهٔ وضعیت فرمانده نیروی قدس؛ «میدل ایست آی»: قاآنی تحت بازجویی است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/esmail-qaani-irgc-hamed-mohammadi/7816531.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-10|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=fa}}</ref> اما [[سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران|سیمای جمهوری اسلامی]] ۲۴ مهر۱۴۰۳، هنگام گزارش مراسم بازگشت جنازه [[عباس نیلفروشان]]، معاون عملیاتی سپاه پاسداران، برای دقایقی چهره قاآنی را نشان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حضور سردار قاآنی در مراسم استقبال از پیکر پاک شهید نیلفروشان در تهران + فیلم|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628070/حضور-سردار-قاآنی-در-مراسم-استقبال-از-پیکر-سردار-شهید-نیلفروشان|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۴ مهر ۱۴۰۳|بازبینی=۲۴ مهر ۱۴۰۳|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|Esmail Ghaani}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[محمدباقر قالیباف]]|به عنوان=فرمانده تیپ ۲۱ امام رضا}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا|لشکر ۲۱ امام رضا]]|سال‌ها=۱۳۶۶–۱۳۶۳}} {{S-aft|بعد=محمدجواد مهدیان‌پور}} {{S-bef|قبل=[[محمدباقر قالیباف]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[لشکر ۵ نصر]]|سال‌ها=؟ –۱۳۶۶}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین فرمانده [[قرارگاه قدس]]|سال‌ها=۱۳۸۴– ؟}} {{S-aft|بعد=[[حسین فتاحی (نظامی)|حسین فتاحی]]}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین رئیس [[سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۸۵–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[غلامحسین رمضانی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#رئیسان سازمان|رئیس اداره اطلاعات سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۸۶–۱۳۸۵}} {{S-aft|بعد=[[سید مجید میراحمدی]]}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۹۸–۱۳۸۶}} {{S-aft|بعد=[[سید محمد حجازی]]}} {{S-bef|قبل=[[قاسم سلیمانی]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۹۸}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}} {{فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} {{فرماندهان نیروهای مسلح ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:قاآنی، اسماعیل}} [[رده:آمریکاستیزی]] [[رده:افراد ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:اهالی مشهد]] [[رده:زادگان ۱۳۳۶]] [[رده:زادگان ۱۹۵۷ (میلادی)]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ داخلی سوریه]] [[رده:کارکنان نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] g3fb0cuwem126s4aed1orb6klqplxk8 42127891 42127543 2025-06-19T03:24:43Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127891 wikitext text/x-wiki {{Pp-move-vandalism|small=yes}} {{Infobox military person | honorific_prefix = | name = اسماعیل قاآنی | image =اسماعیل قاآنی8.jpg | caption = | birth_name = اسماعیل قاآنی اکبرنژاد | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۳۶|۵|۱۷|گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[مشهد]]، [[ایران]] | death_date = | death_place = | placeofburial = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] | serviceyears = اکنون–۱۳۵۸ | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | unit = [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی سپاه پاسداران]]{{سخ}}[[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]] | commands = [[لشکر ۲۱ امام رضا]]{{سخ}}[[لشکر ۵ نصر]]{{سخ}}[[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] | battles = [[شورش ۱۳۵۹–۱۳۵۷ کردها در ایران|شورش کردها در ایران]]<ref name="xw9h3"/>{{سخ}}[[جنگ ایران و عراق]]{{WIA}}{{سخ}}[[جنگ داخلی سوریه]]{{سخ}}[[مداخله نظامی علیه داعش|جنگ با داعش]] | awards = }} '''اسماعیل قاآنی اکبرنژاد''' (زادهٔ ۱۷ مرداد ۱۳۳۶) نظامی ایرانی است که از سال ۱۳۹۸ به‌عنوان سومین فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://fa.euronews.com/2019/03/06/quds-corps-deputy-says-they-invited-bashar-assad-to-tehran |عنوان=قاآنی: سپاه قدس بشار اسد را به تهران آورد | ناشر =[[یورونیوز]] |تاریخ =۶ مارس ۲۰۱۹ |تاریخ بازبینی=۵ ژوئن ۲۰۱۹}}</ref> او از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۸ جانشین [[قاسم سلیمانی]] در فرماندهی نیروی قدس بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849|عنوان= اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | ناشر = [[بی‌بی‌سی]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۳ فوریه ۲۰۲۳}}</ref> قاآنی فعالیت در سپاه پاسداران را از سال ۱۳۵۸ آغاز کرد و در طول [[جنگ ایران و عراق]]، از فرماندهان میانی سپاه بود. وی از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۶ فرماندهی [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا]] را برعهده داشت و از ۱۳۶۶ تا پایان جنگ نیز فرماندهٔ [[لشکر ۵ نصر]] بود.<ref>{{یادکرد |عنوان=گزارش ۳ |نشانی=http://81.12.39.115/index.php/1363.02.24 |وبگاه=روزشمار دفاع مقدس |تاریخ=۲۴ اردیبهشت ۱۳۶۳}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/44040/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1-%E2%80%8C%DB%B5-%D9%86%D8%B5%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%B2%D9%85-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3 |عنوان= نگاهی به تأسیس و عملکرد لشکر ۵ نصر | ناشر = شهرآرا نیوز |تاریخ = ۱ مهر ۱۳۹۹ |تاریخ بازبینی=۳ فوریه ۲۰۲۲}}</ref> او از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ به‌عنوان معاون [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]] فعالیت می‌کرد. قاآنی در فهرست تحریم‌های [[ایالات متحده آمریکا]] و [[بریتانیا]] قرار دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تحریم‌های جدید بریتانیا علیه ایران اجرایی شد؛ اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلمیانی، هم تحریم شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c4nyrx6r26po|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2023-12-14|بازبینی=2023-12-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا چند فرد مرتبط با نیروی قدس و گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی را تحریم کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/united-states-sanctions-quds-force/7398234.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-12-14|بازبینی=2023-12-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اقدام هماهنگ بریتانیا و آمریکا در تحریم فرمانده سپاه قدس و مهره‌های کلیدی حامی حماس و جهاد اسلامی|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32731022.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2023-12-14|تاریخ بازبینی=2023-12-14|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref> در فاصلهٔ ۲۳ تا ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ ‎(۱۴–۱۶ ژوئن ۲۰۲۵)، برخی رسانه‌های ایرانی از جمله «اقتصادآنلاین»، «خبرفوری»، «رویداد۲۴» و «تجارت‌نیوز» گزارش دادند که اسماعیل قاآنی در حملات منتسب به اسرائیل کشته شده («به شهادت رسیده») است؛ گزارشی که تاکنون مقام‌های رسمی آن را تأیید نکرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی هم ترور شد؟ – تجارت نیوز|نشانی=https://tejaratnews.com/%d8%b3%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d9%82%d8%a7%d8%a2%d9%86%db%8c-%d9%87%d9%85-%d8%aa%d8%b1%d9%88%d8%b1-%d8%b4%d8%af%d8%9f|وبگاه=tejaratnews.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی ترور شد؟ {{!}} رویداد24|نشانی=http://www.rouydad24.ir/fa/news/415861|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=پايگاه خبری تحلیلی|نام خانوادگی=رویداد۲۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی به شهادت رسیده است؟|نشانی=https://www.khabarfoori.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-59/3147658-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین اخبار ترور سردار قاآنی/ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران به شهادت رسید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066318/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> == زندگی و فعالیت == اسماعیل قاآنی اکبرنژاد در ۱۷ مرداد سال ۱۳۳۶ در [[مشهد]] زاده شد و دوران کودکی و نوجوانی، تا دریافت مدرک دیپلم متوسطه را در مشهد سپری کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://ch1.cc/iran/اسماعیل-قاآنی-اکبرنژاد؛-فرمانده-جدید/ |عنوان=اسماعیل قاآنی اکبرنژاد؛ فرمانده جدید سپاه قدس؛ سرداری که به ویترین آمد |ناشر=شبکه کانال یک |تاریخ= |تاریخ بازبینی= |archive-date=۵ ژانویه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220105012442/https://ch1.cc/iran/%d8%a7%d8%b3%d9%85%d8%a7%d8%b9%db%8c%d9%84-%d9%82%d8%a7%d8%a2%d9%86%db%8c-%d8%a7%da%a9%d8%a8%d8%b1%d9%86%da%98%d8%a7%d8%af%d8%9b-%d9%81%d8%b1%d9%85%d8%a7%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%ac%d8%af%db%8c%d8%af/ |dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://iranwire.com/fa/features/35353|عنوان=اسماعیل قاآنی اکبرنژاد؛ فرمانده جدید سپاه قدس؛ سرداری که به ویترین آمد|کد زبان=fa|تاریخ=۵ ژانویه ۲۰۲۰|وبگاه=ایران‌وایر|نام خانوادگی=قناطیر|نام=حسام|تاریخ بازدید=۴ ژوئیه ۲۰۲۱}}</ref><ref name="xw9h3"/><ref name="jjka0">{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Sayed|نام=Nawal|عنوان=Esmail Ghaani: Who is Qasem Soleimani Successor?|وبگاه=Sada El balad|تاریخ=2020-01-03|سال=|پیوند=|کد زبان=en|تاریخ بازبینی=2024-10-11|نشانی=https://see.news/esmail-ghaani-who-is-qasem-soleimani-successor/}}</ref> گفته می‌شود وی دارای مدرک دکترای هسته ای و مدرک خلبانی هواپیمای جنگنده از روسیه است.<ref>https://www.khabaronline.ir/news/1968634/سردار-قاآنی-چه-مدرک-تحصیلی-دارد-و-پدر-همسر-او-کیست-فرمانده</ref> === سپاه پاسداران انقلاب اسلامی === پس از تأسیس [[سپاه پاسداران]]، از سال ۱۳۵۸ به عضویت در سپاه پاسداران درآمد.<ref name="xw9h3">{{یادکرد وب | عنوان=اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | وبگاه=BBC News فارسی | تاریخ=2020-01-03 | سال=2020 | پیوند=https://www.bbc.com/persian/iran-features-50981849 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2020-01-03}}</ref> او که در ۲۱ سالگی به سپاه پیوست، برای گذراندن دوره آموزشی از مشهد به [[تهران]] آمد. او آموزش نظامی را در [[پادگان]] سعدآباد که به پادگان امام علی تغییر نام داده شده، گذراند. او پس از پایان آموزش نظامی به مشهد بازگشت و در سپاه به عنوان نیروی کادری، کار خود را آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=در مورد اسماعیل قاآنی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی|وبگاه=www.tabnak.ir|بازبینی=2024-10-05}}</ref> === جنگ ایران و عراق === [[پرونده:Qaani iran iraq war.jpg|250px|بندانگشتی|اسماعیل قاآنی در لباس رزم در حال سخنرانی در خلال [[جنگ ایران و عراق]]]] اسماعیل قاآنی در اواسط سال ۱۳۵۹ با وقوع ناآرامی‌های [[کردستان]]، به آن منطقه رفت و در درگیری‌های این ناحیه حضور فعال داشت.<ref name="xw9h3"/> او از ابتدای سال ۱۳۶۰ تا پایان [[جنگ ایران و عراق]] نیز در [[استان خوزستان]] مستقر بود. قاآنی در سال ۱۳۶۲ به فرماندهی [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا|تیپ ۲۱ امام‌رضا]] منصوب شد و تا سال ۱۳۶۶ در این جایگاه فعالیت نمود. او از سال ۱۳۶۶ تا پایان جنگ، فرماندهی [[لشکر ۵ نصر]] را برعهده داشت.<ref name="فارسی">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی |عنوان=سردار اسماعیل قاآنی | ناشر =تابناک |تاریخ بازبینی=۱۷ دی ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://defapress.ir/fa/news/234196/تصویر-کمتر-دیده-شده-از-سردار-قاآنی-در-کنار-رهبر-انقلاب |عنوان=تصویر کمتر دیده شده از سردار قاآنی در کنار رهبر انقلاب | ناشر =خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ =۱۳۹۶-۰۱-۱۸ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۸-۰۳-۱۵}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.defapress.ir/fa/news/95231/دبیر-شورای-عالی-امنیت-ملی-در-جمع-کادر-فرماندهی-لشکر-21-امام-رضاع-عکس |عنوان=دبیر شورای عالی امنیت ملی در جمع کادر فرماندهی لشکر ۲۱ امام رضا | ناشر =خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ =۱۳۹۵-۰۵-۱۹ |تاریخ بازبینی=۱۳۹۸-۰۳-۱۵}}</ref> === پس از جنگ === با پایان یافتن جنگ، [[محسن رضایی]] فرماندهٔ وقت سپاه پاسداران، قاآنی را به قائم‌مقامی واحد هشتم عملیات [[نیروی زمینی سپاه پاسداران]]؛ مستقر در [[مشهد]]، منصوب کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دربارهٔ اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.irna.ir/news/83618965/درباره-اسماعیل-قاآنی|وبگاه=خبرگزاری ایرنا|تاریخ=2020-01-03|بازبینی=2020-01-04|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> وی برای مدت بیش از یک سال، از ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۶ معاونت اطلاعات [[ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|ستاد مشترک سپاه پاسداران]] را برعهده داشت. او در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه منصوب شد و تا سال ۱۳۹۸ در این جایگاه فعالیت نمود.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/948676/سردار-اسماعیل-قاآنی-کیست سردار اسماعیل قاآنی کیست؟] خبرگزاری تابناک</ref> قاآنی یکی از امضا کنندگان [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)#نامه فرماندهان سپاه به خاتمی|نامهٔ تهدید آمیز فرماندهان سپاه]] در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به [[سید محمد خاتمی]]؛ رئیس‌جمهور وقت بود.<ref>{{یادکرد خبر| نشانی=http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| accessdate=۳ ژانویه ۲۰۲۰| title=بازخوانی: متن کامل نامه فرماندهان سپاه به خاتمی| archiveurl=https://web.archive.org/web/20171101065334/http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| archivedate=۱ نوامبر ۲۰۱۷| dead-url=no}}</ref> قاآنی در ژوئیه سال ۲۰۱۸ تحت عنوان معاون سفیر ایران به دیدار استاندار بامیان در مرکز افغانستان رفته بود و گفته شده علت این دیدار ساختن بیمارستان ۲۰۰ تختخوابی در شهر [[بامیان]] بود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=میزان نفوذ سپاه قدس در افغانستان |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/36191/میزان-نفوذ-سپاه-قدس-در-افغانستان |خبرگزاری=اینیدپندنت فارسی |تاریخ=۱۸ دی ۱۳۹۸}}</ref> === نیروی قدس === [[پرونده:اسماعیل قاآنی.jpg|بندانگشتی|'''اسماعیل قاآنی''']] پس از [[عملیات آذرخش کبود|کشته شدن قاسم سلیمانی]] در ۱۳ دی ۱۳۹۸ توسط ارتش آمریکا، قاآنی با حکم [[سید علی خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی، به‌عنوان فرماندهٔ نیروی قدس سپاه پاسداران منصوب شد.<ref name="hjbu8">{{یادکرد وب|عنوان=با حکم رهبر معظم انقلاب/ سردار اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه شد|خبرگزاری= تسنیم|تاریخ=۳ ژانویه ۲۰۲۰|پیوند=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/10/13/2173380/با-حکم-رهبر-معظم-انقلاب-سردار-اسماعیل-قاآنی-فرمانده-نیروی-قدس-سپاه-شد|تاریخ بازبینی=۳ ژانویه ۲۰۲۰}}</ref> سلیمانی در وصیت‌نامه‌اش به او اشاره کرده بود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=وصیت نامه قاسم سلیمانی |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/11/24/2202443/متن-کامل-وصیت-نامه-حاج-قاسم-سلیمانی-منتشر-شد-دست-نوشته|خبرگزاری=تسنیم |تاریخ=۲۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> خامنه‌ای او را یکی از «برجسته‌ترین فرماندهان سپاه در [[جنگ ایران و عراق|دفاع مقدس]]» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.dw.com/fa-ir/اسماعیل-قاآنی-جانشین-قاسم-سلیمانی-کیست/a-51885416 |عنوان =اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی کیست؟ | ناشر =دویچه وله |تاریخ =۱۴ دی ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲}}</ref> سعید گلکار، استاد علوم سیاسی در [[دانشگاه تنسی]] معتقد است که برای خامنه‌ای مهم بود که فرماندهٔ جدید خصوصیاتی مانند «وفادار» و «متعهد» بودن به او و سپاه پاسداران داشته باشد.<ref name="Arwa">{{cite web|last1=Ibrahim|first1=Arwa|title=EsmaiI Qaani: New 'shadow commander' of Iran's Quds Force|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/1/20/esmaii-qaani-new-shadow-commander-of-irans-quds-force|website=Al Jazeera}}</ref> === نیروهای مقاومت عراقی === در سال ۲۰۲۰، در سفری به منظور هماهنگی انتخاب نخست‌وزیر در عراق، دفتر [[سید علی سیستانی]] درخواست نشست با قاآنی را رد کرد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=تکلیف الکاظمی بالحکومة یحظی بدعم مکونات العراق الثلاثة |نشانی=https://elaph.com/Web/News/2020/04/1288187.html |خبرگزاری=ایلاف |تاریخ=۸ آوریل ۲۰۲۰}}</ref> به گزارش خبرگزاری [[آسوشیتد پرس]]، اسماعیل قاآنی برای دومین سفرش به عراق که ماه آوریل انجام شد ناچار بود ویزا بگیرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/65026|عنوان=جانشین قاسم سلیمانی برای سفر به عراق باید ویزا بگیرد}}</ref> آسوشیتد پرس نوشته است در حالی که قاسم سلیمانی مستقیماً به زبان عربی با گروه‌های مرتبط با ایران صحبت می‌کرد، اسماعیل قاآنی از طریق مترجم و عمدتاً با مدیریت و هماهنگی [[ایرج مسجدی]] (سفیر ایران در بغداد) ایفای نقش می‌کند و با رهبران گروه‌های شبه‌نظامی آشنایی کمتری دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/Troubled-Iran-struggles-to-maintain-sway-over-Iraq-militias/30665667.html|عنوان=آسوشیتدپرس: فرمانده جدید نیروی قدس با روادید به عراق می‌رود و انتقال پول قطع شده}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D8%B3%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AA%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%84-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF|عنوان=آسوشیتدپرس: قاآنی به جای پول نقد به رهبران گروه‌های شبه‌نظامی عراق انگشتر نقره داد|بازبینی=۲۰ اكتبر ۲۰۲۰|archive-date=۱۲ ژوئن ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200612170158/https://iranintl.com/%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86/%D8%A2%D8%B3%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AA%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3-%D9%82%D8%A7%D8%A2%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%84-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%AA%D8%B1-%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF|url-status=dead}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/65026/|عنوان=جانشین قاسم سلیمانی برای سفر به عراق باید ویزا بگیرد}}</ref> [[پرونده:Hisbollah-Brigaden Flagge.svg|بندانگشتی|پرچم و نشان کتائب حزب‌الله - شبه‌نظامی در عراق]] قاآنی روز ۲۸ آبان ۱۳۹۹ به‌صورت محرمانه به عراق رفت، ولی [[سعید خطیب‌زاده]]؛ سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که این اخبار «تأیید نمی‌شود» و آن را «گمانه‌زنی رسانه‌ای» خواند. اما [[ایرج مسجدی]]؛ سفیر ایران در عراق، سفر وی را تأیید کرد و گفت این سفر با «هماهنگی مسئولان عراقی» انجام شده و موضوع آن «تقویت روابط امنیتی» ایران و عراق و «پیگیری بعضی از پرونده‌های اقتصادی» بوده است.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=سفیر ایران در عراق: بنا نداریم اقدامی علیه آمریکا انجام دهیم |نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-ambassador-iraq-masjedi-says-no-plan-for-attacking-us/30985392.html// |خبرگزاری=رادیو فردا |تاریخ=۱۵ آذر ۱۳۹۹}}</ref> === تهدیدات آمریکا === رئیس گروه اقدام ایران در [[وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا|وزارت امور خارجهٔ ایالات متحدهٔ آمریکا]] در مصاحبه با روزنامهٔ ''[[الشرق الاوسط|شرق‌الاوسط]]''، در حاشیهٔ اجلاس [[مجمع جهانی اقتصاد]] در داووس، تهدید کرد چنانچه اسماعیل قاآنی، همان سیاست قاسم سلیمانی را پیش بگیرد و دست به کشتن آمریکایی‌ها بزند، به سرنوشتی مشابه سرنوشت او دچار خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.reuters.com/article/us-iran-usa-envoy/successor-to-slain-iran-general-faces-same-fate-if-he-kills-americans-hook-idUSKBN1ZM0KT|عنوان=Successor to slain Iran general faces same fate if he kills Americans: U.S. envoy | ناشر =رویترز |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://aawsat.com/home/article/2095631/برایان-هوك-سيلقى-قاآني-مصير-سلفه-إذا-استمر-في-النهج-نفسه|عنوان= تهدید سردار قاآنی | ناشر =شرق الاوسط |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/13981103000106 |عنوان=آمریکا، سردار «قاآنی» را به ترور تهدید کرد | ناشر =فارس|تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> به دنبال اظهارات [[برایان هوک]]، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، این اظهارات هوک را غیرقابل قبول خواند و گفت چنین اظهاراتی خارج از حقوق و قانون است و نمایندگان کشورها حق بیان چنین تهدیداتی را ندارند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://af.sputniknews.com/politics/202001234512198-واکنش-روسیه-به-تهدید-امریکا-علیه-سردار-قاآنی/ |عنوان=واکنش روسیه به تهدید آمریکا علیه سردار قاآنی | ناشر =[[اسپوتنیک (خبرگزاری)|اسپوتنیک]] |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/11/04/2188158/واکنش-روسیه-به-تهدید-آمریکا-درباره-ترور-سردار-قاآنی|عنوان=واکنش روسیه به تهدید آمریکا دربارهٔ ترور سردار قاآنی | ناشر =تسنیم |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه ایران]] نیز این تهدید را «علنی سازی رسمی و پرده‌برداری آشکار از تروریسم هدفمند و دولتی ایالات متحده آمریکا» دانست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/98110302258 |عنوان=واکنش ایران به تهدید آمریکا دربارهٔ ترور سردار قاآنی| ناشر =ایسنا |تاریخ بازبینی=۴ بهمن ۱۳۹۸}}</ref> === تحولات افغانستان === پس از اشغال مجدد افغانستان توسط [[طالبان]]، اسماعیل قاآنی برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان مجلس در زمینه موضع ایران در مورد [[افغانستان]] به مجلس رفت. از این دیدار بخشی از سخنان قاآنی منتشر شد: {{نقل قول|آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود. نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند، بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشور سهیم باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=روایت یک نماینده از جلسه غیر علنی مجلس با سردار قآآنی|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1552504/روایت-یک-نماینده-از-جلسه-غیر-علنی-مجلس-با-سردار-قآآنی|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-09-07|بازبینی=2021-09-10|کد زبان=fa}}</ref>}} === جنگ اسرائیل و حماس === پس از [[جنگ اسرائیل و حماس]]، ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' خبر داده است که ۵۰۰ نفر از شبه‌نظامیان [[حماس]] و [[جهاد اسلامی فلسطین|جهاد اسلامی]] در [[تهران]] زیر نظر نیروی قدس و با حضور اسماعیل قاآنی فرمانده این نیرو آموزش‌های تخصصی و نظامی دیده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ادعای امواج مدیا: قاآنی ۱۱ روز اخیر در لبنان بوده است |نشانی=https://www.independentpersian.com/node/367791/سیاسی-و-اجتماعی/ادعای-امواج-مدیا-قاآنی-۱۱-روز-اخیر-در-لبنان-بوده-است |خبرگزاری=ایندیپندنت فارسی |تاریخ=۹ آبان ۱۴۰۲}}</ref> پس از بمباران [[ضاحیه جنوبی|ضاحیه]] در لبنان در ۱۲ مهر۱۴۰۳ (۳ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی) به منظور کشتن [[سید هاشم صفی‌الدین|هاشم صفی‌الدین]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طبق گزارش‌ها هاشم صفی‌الدین، رئیس اجرایی حزب‌الله هدف اصلی حمله جدید اسرائیل به ضاحیه بود|نشانی=https://www.iranintl.com/202410032327|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-03|بازبینی=2024-10-08|کد زبان=fa}}</ref> اخباری در خصوص ترور اسماعیل قاآنی منتشر شد، هر چند خبرهایی نیز در مورد سلامت او درج گردید.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=سندی که سلامت سردار قاآنی را تأیید می‌کند|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/885740/سندی-که-سلامت-سردار-قاآنی-را-تایید-می-کند|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-09-29|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=فوری /تکذیب شهادت سردار قاآنی در حملات اسرائیل به ضاحیه بیروت|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1963502/فوری-تکذیب-شهادت-سردار-قاآنی-در-حملات-اسرائیل-به-ضاحیه-بیروت|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-09-27|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در آخرین گمانه‌زنی‌ها، کانال ۱۲ اسرائیل مدعی شد که او در اکتبر ۲۰۲۴ در لبنان ترور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> حاضر نبودن او در نماز جمعه [[سید علی خامنه‌ای]] در [[تهران]] بر گسترش شایعات افزود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی کجاست؟|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1263851/سردار-قاآنی-کجاست|وبگاه=تابناک|تاریخ=1403-07-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> با این همه رسانه‌های نزدیک به شخص او<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استوری یکی از نزدیکان سردار قاآنی دربارهٔ شایعات|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/887834/استوری-یکی-از-نزدیکان-سردار-قاآنی-درباره-شایعات|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> و همین‌طور سپاه پاسداران از سلامت او خبر می‌دهند و اخبار در موضوع ترور و آسیب دیدن او را تکذیب کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ کشته شدن اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.iranintl.com/video/ott_95ef86b8ad704da7a04069f2c725d6da|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارتش اسرائیل "در حال آماده‌سازی پاسخ" به حمله ایران است – DW – ۱۴۰۳/۷/۱۴|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ارتش-اسرائیل-در-حال-آمادهسازی-پاسخ-به-حمله-ایران-است/live-70412201|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در گزارش ۶ اکتبر ۲۰۲۴ [[رویترز]] آمده که ۲ مقام بلندپایه امنیتی ایران گفته‌اند اسماعیل قاآنی، پس از کشته شدن [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، به [[لبنان]] سفر کرده بود و از زمان حمله اسرائیل به [[بیروت]] در اواخر هفته گذشته، خبری از او نیست.<ref name=":4">{{یادکرد خبر|تاریخ=October 7, 2024|عنوان=Iran's Quds Force chief out of contact since Beirut strikes, Iranian officials say|پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/irans-quds-force-chief-out-contact-since-beirut-strikes-two-iranian-officials-2024-10-06/|ناشر=Reuters|doi=10.60625/risj-vy6n-4v57|تاریخ بازدید=October 7, 2024}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' می‌گوید او آخرین بار در بیروت دیده شده است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=گمانه زنی‌ها دربارهٔ وضعیت اسماعیل قاآنی ادامه دارد؛ نیویورک‌تایمز می‌گوید او آخرین بار هفته گذشته در بیروت دیده شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/speculations-about-the-status-of-ismail-qaani/7812080.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-06|بازبینی=2024-10-07|کد زبان=fa}}</ref> وبسایت [[میدل ایست آی]] در گزارشی اختصاصی خبر داد که قاآنی توسط جمهوری اسلامی بازداشت شده و تحت [[بازجویی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Exclusive: Qaani under guard and questioned as Iran probes Nasrallah killing|نشانی=https://www.middleeasteye.net/news/exclusive-qaani-under-guard-and-questioned-iran-probes-nasrallah-killing|وبگاه=Middle East Eye|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=en}}</ref> [[اسکای نیوز عربی]] هم گفت که وی در جریان بازجویی در ایران دچار [[سکته قلبی]] شده است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=2024-10-11|عنوان=اختراق فیلق القدس.. ما مدی التغلغل الإسرائیلی داخل إیران؟|پیوند=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1747392-اختراق-فيلق-القدس-مدى-التغلغل-الإسرائيلي-داخل-إيران؟|ناشر=سکای نیوز عربیة|تاریخ بازدید=2024-10-11}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه ابهام دربارهٔ وضعیت فرمانده نیروی قدس؛ «میدل ایست آی»: قاآنی تحت بازجویی است نشانی=https://ir.voanews.com/a/esmail-qaani-irgc-hamed-mohammadi/7816531.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-10|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=fa}}</ref> اما [[سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران|سیمای جمهوری اسلامی]] ۲۴ مهر۱۴۰۳، هنگام گزارش مراسم بازگشت جنازه [[عباس نیلفروشان]]، معاون عملیاتی سپاه پاسداران، برای دقایقی چهره قاآنی را نشان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حضور سردار قاآنی در مراسم استقبال از پیکر پاک شهید نیلفروشان در تهران + فیلم|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628070/حضور-سردار-قاآنی-در-مراسم-استقبال-از-پیکر-سردار-شهید-نیلفروشان|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۴ مهر ۱۴۰۳|بازبینی=۲۴ مهر ۱۴۰۳|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رونمایی از اسماعیل قاآنی بعد از دو هفته بی‌خبری، شایعه و سکوت حکومتی|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-irgc-qaani-seen-on-tv/7822543.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-15|بازبینی=2024-10-15|کد زبان=fa}}</ref> == تحریم‌ها == قاآنی در ۸ فروردین ۱۳۹۱ (۲۷ مارس ۲۰۱۲ میلادی) توسط [[دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی]] وزارت امور خزانه‌داری ایالات متحده در جزء افراد تحریم شده قرار گرفت و فعالیت مالی ممنوعه و دارایی‌های مفروض او با نهادهای ایالات متحده بلوکه شد.<ref>{{Cite web|url=https://ofac-sdn-list-removal.com/tag/esmail-ghani/|title=Specially Designated Global Terrorists Entries Added to OFAC's SDN List on March 27, 2012|website=OFAC SDN Sanctions Removal Lawyers|language=en|access-date=2020-01-03|archive-date=۳ ژانویه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103125825/https://ofac-sdn-list-removal.com/tag/esmail-ghani/|dead-url=yes}}</ref> ایالات متحده قاآنی را به دلیل نظارت بر توزیع بودجهٔ نیروی قدس به متحدان منطقه‌ای هدف تحریم قرار داد.<ref>{{cite news |last1=Cunningham |first1=Erin |title=Iran's new Quds Force commander brings continuity to the post held by his slain predecessor |url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/irans-new-quds-force-commander-brings-continuity-if-not-charisma-to-the-post-held-by-his-slain-predecessor/2020/01/04/d62778d2-2e65-11ea-bffe-020c88b3f120_story.html |newspaper=The Washington Post}}</ref> [[ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] نیز تحریم‌های جدیدی را علیه سپاه پاسداران به‌عنوان حامی گروه‌های تروریستی به اجرا گذاشت.<ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2017/oct/13/trump-iran-nuclear-deal-congress|title=Trump threatens to rip up Iran nuclear deal unless US and allies fix 'serious flaws'|date=2017-10-13|website=The Guardian|language=en|access-date=2020-01-04}}</ref> در ۳ اکتبر ۲۰۲۲، قاآنی در فهرست تحریم‌های کانادا قرار گرفت که شامل ۹ نهاد ایرانی و ۲۵ مقام ارشد بود. این تحریم‌ها در واکنش به [[کشته‌شدن مهسا امینی]] و آزار و اذیت معترضان در [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات گسترده‌ای]] بود که در پی آن رخ داد.<ref>{{Cite news|last=Aziz|first=Saba |url=https://globalnews.ca/news/9171749/canada-iran-sanctions-mahsa-amini-death-2/|title=Canada slaps new sanctions on Iran over death of Mahsa Amini|date=3 October 2022|publisher=Global News}}</ref> دولت بریتانیا روز پنجشنبه ۱۴ دسامبر (۲۳ آذر) اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه و ۶ تن دیگر از فرماندهان ارشد این نهاد نظامی را به دلیل همکاری با گروه‌های حماس و جهاد اسلامی فلسطین مورد تحریم قرار داد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=بریتانیا فرمانده سپاه قدس و شش عضو ارشد سپاه را تحریم کرد |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/بریتانیا-فرمانده-سپاه-قدس-و-شش-عضو-ارشد-سپاه-را-تحریم-کرد/a-67725446 |خبرگزاری=دویچه وله فارسی |تاریخ=۲۳ آذر ۱۴۰۲}}</ref> استرالیا در ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ او را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استرالیا ۵ فرد و ۳ نهاد ایرانی را تحریم کرد|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1602507/استرالیا-۵-فرد-و-۳-نهاد-ایرانی-را-تحریم-کرد|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2024-05-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> == دیدگاه‌ها == * قاآنی یکی از امضا کنندگان [[حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)#نامه فرماندهان سپاه به خاتمی|نامهٔ تهدید آمیز فرماندهان سپاه]] در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به [[سید محمد خاتمی]]؛ رئیس‌جمهور وقت بود.<ref>{{یادکرد خبر| نشانی=http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| accessdate=۳ ژانویه ۲۰۲۰| title=بازخوانی: متن کامل نامه فرماندهان سپاه به خاتمی| archiveurl=https://web.archive.org/web/20171101065334/http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html| archivedate=۱ نوامبر ۲۰۱۷| dead-url=no}}</ref> قاآنی از مخالفان با آمریکا و سیاست‌هایش در منطقه بوده و در ۲۶ دی ۱۳۹۳ در سخنرانی علیه آمریکا و اسرائیل گفت: «آمریکا و اسرائیل کوچک‌تر از آن هستند که خود را همتراز با قدرت نظامی ایران بدانند. این قدرت اکنون خود را در کنار مردم مظلوم فلسطین و غزه در قالب موشک و سلاح به منصه ظهور رسانیده است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/tags/172520/1/اسماعیل-قاآنی|وبگاه=تابناک|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> او همچنین در ۱۸ فروردین ۱۳۹۶ در این مورد چنین می‌گوید: «ما وقتی برای دفاع از مسلمانان کشورهای اسلامی گام برداشتیم، هدفمان انجام وظیفه الهی بود و اولین نتیجه‌اش متوجه خود نظام شد. به برکت دستگیری از مسلمانان، خداوند خطراتی را از این کشور دفع کرد و باعث شد تا ایران اسلامی به یک مرکز امنیت و ایجاد امنیت برای دیگر کشورها، تبدیل شود.»<ref name="فارسی"/> سردار قاآنی همچنین در پیامی پس از عملیات وعده صادق یک با تهدید ترامپ و سایر مسئولان آمریکایی اعلام کرد:{{نقل قول|هرجا لازم باشد زمینه انتقام از آمریکایی‌ها را از درون خانه‌های خودشان و با افرادی از کناردست خودشان فراهم می‌کنیم، بدون این‌که ما حضور داشته باشیم.}}<ref>https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3832823-تهدید-سردار-قاآنی-آمریکا-را-به-وحشت-انداخت</ref><ref>https://www.youtube.com/watch?v=41lDWGMg3ws</ref> وی که به عنوان فرمانده سپاه قدس پس از حمله گروه [[حماس]] در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ این اقدام حماس را ابتکار و نوآوری خوانده و بیان کرد: {{نقل قول|این پیروزی باشکوه و دستاورد بی‌سابقه را به شما و همه مجاهدان و ملت فلسطین تبریک می‌گویم. ما بر عهد، منشور و ایمان و تعهد برادرانه‌ای که ما را متحد می‌کند، تأکید می‌کنیم.}}<ref>https://www.tabnak.ir/fa/news/1204991/پیام-مهم-سردار-قاآنی-به-مقاومت-فلسطینهر-کاری-لازم-باشد-در-این-نبرد-تاریخی-انجام-خواهیم-داد</ref> == مواضع == === سیاسی === در سخنرانی ۱۴ تیر ۱۴۰۲ در مشهد، قاآنی با تأکید بر این‌که «هزینهٔ سازش از هزینهٔ مقاومت بیشتر است»، کوتاه‌آمدن از اصول انقلاب را «خیانت به خون شهدا» خواند و محور مقاومت را «ضمانت امنیت منطقه» دانست. هم‌زمان با این مواضع، او بارها هرگونه مذاکرهٔ مستقیم با ایالات متحده یا اسرائیل را رد کرده و دیپلماسی مطلوب را پیروی از «منافع امت اسلام، نه دستورالعمل‌های قدرت‌های بزرگ» دانسته است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=اظهارات سردار قاآنی درباره اساس درگیری ایران با آمریکا|وبگاه=همشهری‌آنلاین|تاریخ=۱۴ تیر ۱۴۰۲|پیوند=https://www.hamshahrionline.ir/news/771760}}</ref> عواقب این رویکرد در سه سطح نمود یافته است: * افزایش تحریم‌های شخصی و نهادی – بریتانیا و ایالات متحده در ۲۳ آذر ۱۴۰۲ قاآنی و چند افسر قدس را در فهرست انسداد دارایی و ممنوعیت سفر قرار دادند و علت را «تهدید صلح خاورمیانه و طراحی ترورها در خاک اروپا» اعلام کردند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=UK, US sanction Iranians linked to Quds Force, Palestinian militant groups |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱۴ دسامبر ۲۰۲۳ |پیوند=https://www.reuters.com/world/uk-sanctions-iranians-linked-quds-force-palestinian-militant-groups-2023-12-14/}}</ref> سپس شورای اتحادیهٔ اروپا در ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ (۳۱ مهٔ ۲۰۲۴) نام او را ذیل مقررات ۲۰۲۴/۱۶۰۴ به‌دلیل «انتقال پهپاد و موشک به نیروهای نیابتی» افزود.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=COUNCIL IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2024/1604 of 31 May 2024 |وبگاه=EUR-Lex |تاریخ=۳۱ مهٔ ۲۰۲۴ |پیوند=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=OJ%3AL_202401604}}</ref> تحریم‌های گستردهٔ مالی و بانکی ناشی از این سیاست «مقاومت» در گزارش تحلیلی رویترز «به فقر فزاینده و نارضایتی عمومی دامن زده است».<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iran braces for Trump victory, fearing more Israeli strikes, Western sanctions |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱ نوامبر ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-braces-trump-victory-fearing-more-israeli-strikes-western-sanctions-2024-11-01/}}</ref> * تشدید درگیری‌های منطقه‌ای و تلفات ایرانی – در ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ (۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴) قاآنی با سران حشدالشعبی در بغداد دیدار کرد و مستقیماً به آن‌ها دستور «کاهش حملات به نیروهای آمریکا» را داد؛ این دیدار از توان او برای فرماندهی گروه‌های مسلح فراتر از مرزهای ایران حکایت دارد.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iraqi armed groups dial down U.S. attacks on request of Iran commander |وبگاه=Reuters |تاریخ=۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/iraqi-armed-groups-dial-down-us-attacks-request-iran-commander-2024-02-18/}}</ref> با وجود چنین مداخلاتی، ایران بهای سنگینی پرداخته است: در ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ (۱ آوریل ۲۰۲۴) حملهٔ هوایی اسرائیل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق هفت مستشار ارشد قدس، از جمله سه فرمانده رده‌بالا، را کشت و تنش را به آستانهٔ جنگ گسترده رساند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=Iran says Israel bombs its embassy in Syria, kills commanders |وبگاه=Reuters |تاریخ=۲ آوریل ۲۰۲۴ |پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-bombs-iran-embassy-syria-iranian-commanders-among-dead-2024-04-01/}}</ref> * هزینه‌های اقتصادی داخلی – بر پایهٔ گزارش تحقیقی رویترز (۲۷ آذر ۱۴۰۳) «سپاه قدس تحت فرمان قاآنی اکنون تا ٪۵۰ از صادرات نفت کشور را از طریق ناوگان پنهان کنترل می‌کند»؛ شبکه‌ای که با شرکت‌های صوری عمدتاً نفت را به چین می‌فروشد و درآمد حاصله مستقیماً صرف عملیات برون‌مرزی می‌شود. این جریان موازی، شفافیت بودجه‌ای را کاهش داده و به گفتهٔ اقتصاددانان دولتی، «سهم بخش‌های بهداشت و آموزش از منابع عمومی را به‌شدت محدود کرده است».<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran's Revolutionary Guards extend control over Tehran's oil exports, sources say|وبگاه=Reuters|تاریخ=۱۸ دسامبر ۲۰۲۴|پیوند=https://www.reuters.com/world/middle-east/irans-revolutionary-guards-extend-control-over-tehrans-oil-exports-sources-say-2024-12-18/}}</ref> در مجموع، پایبندی قاآنی به راهبرد «مقاومت حداکثری» سه پیامد اصلی داشته است: ۱) تشدید تحریم‌های شخصی و نهادی و انزوای دیپلماتیک.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=اقدام هماهنگ بریتانیا و آمریکا در تحریم فرمانده سپاه قدس و مهره‌های کلیدی حامی حماس و جهاد اسلامی |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/32731022.html |تاریخ=۲۳ آذر ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> ۲) انتقال میلیاردها دلار از درآمد نفت، که سپاه قدس با کنترل نزدیک به ٪۵۰ صادرات آن را صرف پشتیبانی نیروهای نیابتی می‌کند.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=گزارش رویترز از افزایش سلطه سپاه پاسداران بر فروش نفت ایران |وبگاه=ایندیپندنت فارسی |پیوند=https://www.independentpersian.com/node/411664 |تاریخ=۲۸ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> ۳) افزایش هزینه‌های انسانی، از کشته‌شدن هفت فرمانده قدس در حملهٔ ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ دمشق<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=آمار و ارقام حملات اخیر اسرائیل به مراکز وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/32889146.html |تاریخ=۱۴ فروردین ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> تا صرف دست‌کم ۱۶ میلیارد دلار برای عملیات برون‌مرزی طی یک دهه<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=گروه ویژه اقدام ایران: هزینه ۱۶ میلیارد دلاری جمهوری اسلامی در سوریه، عراق و یمن |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/iran-action-group-report-iran-spent-16-billion-dollars-syria--iraq-yemen/29534583.html |تاریخ=۱۷ مهر ۱۳۹۷ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> پیامدی که رهبر جمهوری اسلامی آن را «فشار اقتصادی بر مردم» توصیف کرده است.<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=علی خامنه‌ای می‌گوید در سال ۱۴۰۴ هم مسئلهٔ عمدهٔ ایران، اقتصاد است |وبگاه=رادیو فردا |پیوند=https://www.radiofarda.com/a/ali-khamenei-s-nowruz-message/33353804.html |تاریخ=۳۰ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی=۲۱ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> == ناپدید شدن و اخبار پیرامون آن == پس از بمباران [[ضاحیه جنوبی|ضاحیه]] در لبنان در ۱۲ مهر۱۴۰۳ به منظور کشتن [[سید هاشم صفی‌الدین|هاشم صفی‌الدین]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=طبق گزارش‌ها هاشم صفی‌الدین، رئیس اجرایی حزب‌الله هدف اصلی حمله جدید اسرائیل به ضاحیه بود|نشانی=https://www.iranintl.com/202410032327|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-03|بازبینی=2024-10-08|کد زبان=fa}}</ref> اخباری در خصوص ترور اسماعیل قاآنی منتشر شد، هر چند خبرهایی نیز در مورد سلامت او درج گردیده است.<ref name=":1"/><ref name=":2"/><ref name=":3"/> در آخرین گمانه‌زنی‌ها، کانال ۱۲ اسرائیل مدعی شد که او در اکتبر ۲۰۲۴ در لبنان ترور شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کانال ۱۲ اسرائیل: احتمالا اسماعیل قاآنی در محلی که اسرائیل در بیروت بمباران کرد بوده است|نشانی=https://www.iranintl.com/202410050771|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> حاضر نبودن او در نماز جمعه [[سید علی خامنه‌ای]] در [[تهران]] بر گسترش شایعات افزود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار قاآنی کجاست؟|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1263851/سردار-قاآنی-کجاست|وبگاه=تابناک|تاریخ=1403-07-14|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> با این همه رسانه‌های نزدیک به شخص او<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استوری یکی از نزدیکان سردار قاآنی دربارهٔ شایعات|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/887834/استوری-یکی-از-نزدیکان-سردار-قاآنی-درباره-شایعات|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2024-10-05|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> و همین‌طور سپاه پاسداران از سلامت او خبر می‌دهند و اخبار در موضوع ترور و آسیب دیدن او را تکذیب کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ کشته شدن اسماعیل قاآنی|نشانی=https://www.iranintl.com/video/ott_95ef86b8ad704da7a04069f2c725d6da|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارتش اسرائیل "در حال آماده‌سازی پاسخ" به حمله ایران است – DW – ۱۴۰۳/۷/۱۴|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/ارتش-اسرائیل-در-حال-آمادهسازی-پاسخ-به-حمله-ایران-است/live-70412201|وبگاه=dw.com|بازبینی=2024-10-05|کد زبان=fa}}</ref> در گزارش ۶ اکتبر ۲۰۲۴ ''[[رویترز]]'' آمده که دو مقام بلندپایه امنیتی ایران گفته‌اند اسماعیل قاآنی، پس از کشته شدن [[سید حسن نصرالله|حسن نصرالله]]، به [[لبنان]] سفر کرده بود و از زمان حمله اسرائیل به بیروت در اواخر هفته گذشته، خبری از او نیست.<ref name=":4"/> ''[[نیویورک تایمز]]'' می‌گوید او آخرین بار در بیروت دیده شده است.<ref name=":0"/> وبسایت «[[میدل ایست آی]]» در گزارشی اختصاصی خبر داده که اسماعیل قاآنی توسط جمهوری اسلامی بازداشت شده و تحت [[بازجویی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Exclusive: Qaani under guard and questioned as Iran probes Nasrallah killing|نشانی=https://www.middleeasteye.net/news/exclusive-qaani-under-guard-and-questioned-iran-probes-nasrallah-killing|وبگاه=Middle East Eye|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=en}}</ref> «[[اسکای نیوز عربی]]» هم مدعی شده که وی در جریان بازجویی دچار [[سکته قلبی]] شده است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=2024-10-11|عنوان=اختراق فیلق القدس.. ما مدی التغلغل الإسرائیلی داخل إیران؟|پیوند=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1747392-اختراق-فيلق-القدس-مدى-التغلغل-الإسرائيلي-داخل-إيران؟|ناشر=سکای نیوز عربیة|تاریخ بازدید=2024-10-11}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه ابهام دربارهٔ وضعیت فرمانده نیروی قدس؛ «میدل ایست آی»: قاآنی تحت بازجویی است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/esmail-qaani-irgc-hamed-mohammadi/7816531.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2024-10-10|بازبینی=2024-10-11|کد زبان=fa}}</ref> اما [[سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران|سیمای جمهوری اسلامی]] ۲۴ مهر۱۴۰۳، هنگام گزارش مراسم بازگشت جنازه [[عباس نیلفروشان]]، معاون عملیاتی سپاه پاسداران، برای دقایقی چهره قاآنی را نشان داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حضور سردار قاآنی در مراسم استقبال از پیکر پاک شهید نیلفروشان در تهران + فیلم|نشانی=https://www.irna.ir/news/85628070/حضور-سردار-قاآنی-در-مراسم-استقبال-از-پیکر-سردار-شهید-نیلفروشان|وبگاه=ایرنا|تاریخ=۲۴ مهر ۱۴۰۳|بازبینی=۲۴ مهر ۱۴۰۳|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|Esmail Ghaani}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[محمدباقر قالیباف]]|به عنوان=فرمانده تیپ ۲۱ امام رضا}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[تیپ ۲۱ زرهی امام رضا|لشکر ۲۱ امام رضا]]|سال‌ها=۱۳۶۶–۱۳۶۳}} {{S-aft|بعد=محمدجواد مهدیان‌پور}} {{S-bef|قبل=[[محمدباقر قالیباف]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[لشکر ۵ نصر]]|سال‌ها=؟ –۱۳۶۶}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین فرمانده [[قرارگاه قدس]]|سال‌ها=۱۳۸۴– ؟}} {{S-aft|بعد=[[حسین فتاحی (نظامی)|حسین فتاحی]]}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین رئیس [[سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۸۵–۱۳۸۴}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[غلامحسین رمضانی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی#رئیسان سازمان|رئیس اداره اطلاعات سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۸۶–۱۳۸۵}} {{S-aft|بعد=[[سید مجید میراحمدی]]}} {{S-bef|قبل=؟}} {{S-ttl|عنوان=جانشین فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]|سال‌ها=۱۳۹۸–۱۳۸۶}} {{S-aft|بعد=[[سید محمد حجازی]]}} {{S-bef|قبل=[[قاسم سلیمانی]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس سپاه پاسداران]]|سال‌ها=اکنون–۱۳۹۸}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}} {{فرماندهان نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی}} {{فرماندهان نیروهای مسلح ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:قاآنی، اسماعیل}} [[رده:آمریکاستیزی]] [[رده:افراد ایرانی مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:اهالی مشهد]] [[رده:زادگان ۱۳۳۶]] [[رده:زادگان ۱۹۵۷ (میلادی)]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ داخلی سوریه]] [[رده:کارکنان نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] p3ie1lq2yguqfabjiip7drmx94rrq7h 4 4976837 42127783 42126228 2025-06-19T00:07:19Z HujiBot 100607 روزآمدسازی نتایج (وظیفه ۲۲) 42127783 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! آی‌پی !! بازه !! کد کشور !! IPQualityScore !! proxycheck !! GetIPIntel !! بسته شد |- | 217.142.21.128 || 217.142.20.0/22 || US || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 2A02:8388:66C0:1680:3FDB:D7F:FF1A:6DFE || 2a02:8388:6000::/36 || AT || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 176.30.165.159 || 176.30.160.0/21 || TR || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 138.51.8.155 || 138.51.0.0/17 || CA || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 99.255.187.242 || 99.255.176.0/20 || CA || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 159.146.13.242 || 159.146.13.0/24 || TR || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 162.208.242.151 || 162.208.240.0/20 || CA || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 87.196.80.15 || 87.196.64.0/19 || PT || {{yes}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 2A02:3030:66C:EF88:11F8:30B:731B:163E || 2a02:3000::/23 || DE || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 95.5.89.158 || 95.5.0.0/17 || TR || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 188.90.23.126 || 188.90.0.0/16 || NL || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 78.246.136.140 || 78.240.0.0/13 || FR || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 79.117.117.157 || 79.116.0.0/15 || ES || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 2003:C9:F1F:93D:6DEF:33F8:C900:5BAD || 2003::/19 || DE || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 149.54.12.11 || 149.54.12.0/24 || AF || {{yes}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 109.43.176.166 || 109.40.0.0/14 || DE || {{yes}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |- | 2A02:AA7:4052:981E:4AEB:3F43:F728:9010 || 2a02:aa4::/30 || SE || {{no}} || {{no}} || {{no}} || {{no}} |} myn0z0i26s5kqt78v99n0aimkw2nqx4 3 4979271 42127843 42123396 2025-06-19T01:50:58Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:Elchapo1344/بایگانی 1]] 42127843 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Freshman404/css}} <div style="width:90%;background:#FFFFF0;color:#8B4513;padding:40px; font-size:12pt;a:link:#8B0000;a:visited:#CD853F;"> {{وسط‌چین}}<div style="position: fixed; right:-2.5; bottom:0; width:300px; background-color: white; padding: 10px; border: 3px Darkblue; box-shadow: 0.2em 0.2em 2.0em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.4em 0.4em 1.0em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.4 0.4 1.0em rgba(0,0,0,0.75); border-radius: 2em; -moz-border-radius: 2em; -webkit-border-radius: 2em;">'''<font face="courier new"> لطفافقط از طریق (ریسه) جدید [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Elchapo1344&action=edit&section=new اقدام] بفرمایید</font>{{سخ}}'''</div>{{پایان}} {{Archives |header= |archivelist= |auto= short |root= بحث کاربر:Elchapo1344 |search= short |image=large.jpg |imagesize= 200px |style=-moz-border-radius:8px;border-radius:8px;border:2px solid black;margin-right:1em;margin-left:0em; background: #87CEFA; background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, from(#E0FFFF), to(#BDB76B)); background: -moz-linear-gradient(top, #00FF00, #00FF00); |link= ویکی‌پدیا:بایگانی صفحه‌ها |title= بایگانی گفتگوها |bot=Dexbot |age= ۳۰ روز |footer=<div class=plainlinks style="text-align: center; color:white;"><hr /><font size="4" face="IranNastaliq">{{شعر|نستعلیق|سبک=background: blue; color: white}} {{ب|از حادثه لرزند به خود قصر نشینان|ما خانه بدوشان غم سیلاب نداریم}} {{پایان شعر}}<hr /><hr />'''[{{SERVER}}{{localurl:بحث کاربر:Elchapo1344|action=edit&section=new}} <span style="color:orangered">ایجاد گفت‌وگویی تازه</span>]'''</div> }} {{سرخط}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Elchapo1344/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 40K |archiveheader = {{بایگانی شده}} |minthreadsleft = ۰ |minthreadstoarchive = ۱ }} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> tn9ck8895puqfgo2ybxqd1getl0fgmi 4 4993666 42127784 42126229 2025-06-19T00:07:21Z HujiBot 100607 روزآمدسازی نتایج (وظیفه ۲۲) 42127784 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۷ (UTC) ilhdns914esccvb7zh6ajazu1ntxqlj 3 5018664 42127846 42123400 2025-06-19T01:51:38Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:Mositir/بایگانی 1]] 42127846 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Mositir/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |archiveheader = {{بایگانی}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{/بایگانی‌ها}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> g3xpck7qzt6od00ug6bmtmlxtnr0dx1 0 5024324 42127433 39515363 2025-06-18T15:35:33Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42127433 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = ابراهیم توره | fullname = Ibrahim Obyala Touré{{سخ}}Touré Oyala Ibrahim<ref>https://www.theguardian.com/football/2014/jun/20/world-cup-2014-ibrahim-toure-dies</ref><ref>http://www.skysports.com/football/news/12098/9355565/yaya-and-kolo-toures-younger-brother-ibrahim-28-dies-in-manchester</ref> | birth_date = {{تاریخ تولد|1985|9|27|df=y}} | birth_place = [[بوآکه]]، [[ساحل عاج]] | death_date = {{تاریخ مرگ و سن|2014|6|19|1985|9|27|df=y}} | death_place = [[منچستر]] | height = {{Convert|1.89|m|ftin|abbr=on}} | position = [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | currentclub = | clubnumber = | youthyears1 = ۲۰۰۲ | youthclubs1 = [[باشگاه فوتبال ای‌اس‌ای‌سی میموزاز]] | years1 = ۲۰۰۲–۲۰۰۳ | clubs1 = [[باشگاه فوتبال ای‌اس‌ای‌سی میموزاز]] | caps1 = | goals1 = | years2 = ۲۰۰۳–۲۰۰۶ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال متالورگ دونتسک]] | caps2 = ۰ | goals2 = ۰ | years3 = ۲۰۰۶–۲۰۰۷ | clubs3 = [[باشگاه فوتبال نیس]] | caps3 = ۰ | goals3 = ۰ | years4 = ۲۰۰۹–۲۰۱۰ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال الاتحاد (سوریه)|باشگاه فوتبال الاتحاد]] | caps4 = | goals4 = | years5 = ۲۰۱۰–۲۰۱۳ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال مصر المقاصه]] | caps5 = ۲۴ | goals5 = ۸ | years6 = ۲۰۱۲ | clubs6 = ← [[Telephonat Beni Sweif SC|Telephonat]] (قرضی) | caps6 = ۲ | goals6 = ۰ | years7 = ۲۰۱۳–۲۰۱۴ | clubs7 = [[باشگاه ورزشی صفا]] | caps7 = ۱۰ | goals7 = ۶ | pcupdate = ۲۰ ژوئن ۲۰۱۴ }} '''ابراهیم توره''' ({{Lang-fr|Ibrahim Touré}}؛ {{تاریخ تولد|1985|9|27|df=y}} – {{تاریخ مرگ|2014|6|19|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[ساحل عاج]] بود. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه فوتبال متالورگ دونتسک]]، [[باشگاه ورزشی صفا]]، [[باشگاه فوتبال نیس]]، [[باشگاه فوتبال الاتحاد (سوریه)]]، [[باشگاه فوتبال ای‌اس‌ای‌سی میموزاز]]، و [[باشگاه فوتبال مصر المقاصه]] اشاره کرد. <!-- == تیم ملی == --> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:توره، ابراهیم}} [[رده:اهالی بوآکه]] [[رده:بازیکنان باشگاه الاتحاد سوریه]] [[رده:بازیکنان باشگاه الصفاء]] [[رده:بازیکنان باشگاه ای‌اس‌ای‌سی میموزاز]] [[رده:بازیکنان باشگاه متالورگ دونتسک]] [[رده:بازیکنان باشگاه نیس]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل ساحل عاج]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن اهل ساحل عاج]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در اوکراین]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در سوریه]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در فرانسه]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در لبنان]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در لیبی]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در مصر]] [[رده:بازیکنان لیگ ۱ فوتبال فرانسه]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال سوریه]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال لبنان]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۴ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان به علت سرطان در انگلستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۵ (میلادی)]] [[رده:مهاجمان فوتبال]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ساحل عاج در اوکراین]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ساحل عاج در فرانسه]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ساحل عاج در لبنان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل ساحل عاج در مصر]] [[رده:مهاجمان فوتبال مردان]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد دور از وطن اهل ساحل عاج]] m23x5tuxsfmh20ndg3stch0bgmwaatu 0 5108699 42127350 41819799 2025-06-18T12:48:12Z آلفای مهر 1313252 42127350 wikitext text/x-wiki {{Infobox company |name = مؤسسه دانش‌بنیان برکت | native_name_lang = fa |logo = |image =دانش‌بنیان برکت.gif |image_caption = لوگوی سازمانی مؤسسه دانش‌بنیان برکت |type =بنیاد علمی-پژوهشی |traded_as = |foundation = |predecessor = |founder = |location_city = [[تهران]] |location_country = ایران |area_served = |key_people = |industry = |products = |production = | revenue = | operating_income = | net_income = | assets = | equity = | owner = [[ستاد اجرایی فرمان امام]] | num_employees = |subsid = |homepage =https://barkatventures.com/}} '''مؤسسه دانش‌بنیان برکت''' یکی از بازوهای زیرمجموعه [[ستاد اجرایی فرمان امام|ستاد اجرایی فرمان حضرت امام]] می‌باشد که در زمینه فناوری‌های نوین و توسعه [[اقتصاد دانش‌بنیان]] فعالیت دارد<ref>{{cite web |title=Elecomp Tehran Names Top 10 Startups |url=https://financialtribune.com/articles/sci-tech/70390/elecomp-tehran-names-top-10-startups |website=financialtribune |accessdate=15 August 2017}}</ref><ref name="ایلنا2">{{یادکرد وب | نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-کارگری-9/714092-اولویت-سرمایه-گذاری-در-طرح-های-دانش-بنیان-با-رویکرد-توسعه-روستاها | عنوان=اولویت سرمایه‌گذاری در طرح‌های دانش بنیان با رویکرد توسعه روستاها | ناشر=[[ایلنا]] | تاریخ=۲۱ دی ۱۳۹۷}}</ref><ref name="هاب">{{یادکرد وب | نشانی=http://nopahub.com/barkat | عنوان=شرکت سرمایه‌گذاری خطر پذیر برکت (VC) | ناشر=نوپاهاب}}</ref><ref name="صحا">{{یادکرد وب | نشانی=https://www.esfrd.ir/fa/news/678/بازدید-اعضای-هیئت-مدیره-صحا-از-موسسه-دانش-بنیان-برکت | عنوان=بازدید اعضای هیئت مدیره صحا از مؤسسه دانش بنیان برکت | ناشر=صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک (صحا) | تاریخ=۱۶ مرداد ۱۳۹۷ | accessdate=۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190130000122/https://www.esfrd.ir/fa/news/678/بازدید-اعضای-هیئت-مدیره-صحا-از-موسسه-دانش-بنیان-برکت | archivedate=۳۰ ژانویه ۲۰۱۹ | dead-url=yes}}</ref> و اهداف خود را ایجاد و گسترش زیست‌بوم و زیرساخت‌های توسعه دانش و فعالیت‌های [[شرکت دانش‌بنیان|دانش‌بنیان]] در کشور بر اساس الگوهای ایرانی اسلامی و اشتغال‌زایی میان جوانان معرفی می‌کند.<ref name="هاب"/><ref name="صحا"/><ref name="دفاع">{{یادکرد وب | نشانی=http://defapress.ir/fa/news/302113/تین‌تاک-فضای-امنی-را-برای-نوجوانان-فراهم-می‌کند-ستاد-اجرایی-فرمان-امام-در-۵۰-طرح-دانش‌بنیان-سرمایه‌گذاری-کرده-است | عنوان= «تین‌تاک» فضای امنی را برای نوجوانان فراهم می‌کند/ ستاد اجرایی فرمان امام در ۵۰ طرح دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کرده‌است | ناشر=خبرگزاری دفاع مقدس | تاریخ=۹ مرداد ۱۳۹۷}}</ref> طبق گفتهٔ وبسایت این مؤسسه، حجم سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته این مؤسسه، تاکنون بالغ بر ۱ بیلیون و ۳۱۷ میلیارد تومان می‌باشد و ۱۰۹ شرکت و هلدینگ نیز از «هم‌سرمایه گذاران» آنان می‌باشند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برکت در حرکت|نشانی=https://barkatventures.com/|وبگاه=موسسه دانش‌بنیان برکت|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> حمیدرضا امیری‌نیا مشاور رئیس ستاد اجرایی علت ایجاد این مؤسسه را تحقق اقتصاد دانش‌بنیان توسط همه بخش‌ها و حمایت از آن می‌داند و آن را به عنوان «رکن چهارم» ستاد اجرایی فرمان امام معرفی می‌کند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3730977/۵-عامل-شکست-و-موفقیت-شرکت-های-دانش-بنیان | عنوان=۵ عامل شکست و موفقیت شرکت‌های دانش بنیان | ناشر=[[خبرگزاری مهر]] | تاریخ=۱۳ مرداد ۱۳۹۵}}</ref> او همچنین اهمیت بخشیدن به فضای مجازی و حوزه فناوری خصوصاً [[آی‌تی]] را از اقدامات این مؤسسه دانسته که تا کنون در ۵۰ طرح از ۶۰۰ طرح بررسی شده، سرمایه‌گذاری نموده‌است.<ref name="دفاع"/> وزارت خزانه‌داری آمریکا در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۱ این مؤسسه را در لیست تحریم‌ها قرار داد.<ref name=":0"/> == فعالیت‌ها == [[File:COVIran Barakat.jpg|thumb|تولیدکننده نخستین واکسن ایرانی کرونا ([[کوو ایران برکت]])]] طبق گزارش منتشر شده در اواخر سال ۹۷، مؤسسه دانش‌بنیان برکت شامل ۱۷ [[شرکت نوپا]] می‌شود که هریک در حال تولید یک سخت‌افزار هستند، که ۴ تیم با گذر از فرایند شتابدهی و جذب سرمایه برای ورود به بازار کسب‌وکارهای نوپا و شرکت‌های دانش بنیان شده‌اند که از آن جمله می‌توان به محصول دستگاه [[اکسیژن‌ساز]] خانگی اشاره کرد که تا ۳۰ درصد ارزانتر از مشابه خارجی آن قیمت گذاری شده‌است.<ref name="ایلنا2"/> همچنین این مؤسسه طی دو سال، در بیش از ۴۰ طرح دانش‌بنیان در استان‌های مختلف کشور از جمله [[تهران]]، [[اصفهان]]، [[قم]] سرمایه‌گذاری و مشارکت کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیاد برکت از طرح برتر فن‌آفرینی اجتماعی تقدیر کرد|نشانی=https://fararu.com/fa/news/385364/بنیاد-برکت-از-طرح-برتر-فن‌آفرینی-اجتماعی-تقدیر-کرد|وبگاه=فرارو|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> به گفته [[محمد مخبر]]، در ذیل مؤسسه دانش بنیان برکت، شش صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر راه اندازی شده که سرمایه سه صندوق آن ۱۰۰ میلیارد تومان است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=راه اندازی شش صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر در بنیاد برکت|نشانی=https://www.irna.ir/news/83453625/راه-اندازی-شش-صندوق-سرمایه-گذاری-خطرپذیر-در-بنیاد-برکت|وبگاه=ایسنا|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> همچنین گزارش شده‌است حدود ۲۰۰ متخصص در سطح [[پی‌اچ‌دی]] با سن کمتر از ۳۰ سال در این مؤسسه مشغول فعالیت هستند.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3930325/برنامه-۴ساله-ستاد-اجرایی-فرمان-امام-ره-برای-ایجاد-یک-میلیون | عنوان=برنامه ۴ساله ستاد اجرایی فرمان امام (ره) برای ایجاد یک میلیون شغل | ناشر=[[خبرگزاری مهر]] | تاریخ=۲۲ اسفند ۱۳۹۵ | بازبینی=}}</ref> مرکز نوآوری مانا به عنوان اولین مرکز نوآوری تخصصی بانوان در کشور با حمایت مؤسسه دانش‌بنیان برکت و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در [[دانشگاه علم و صنعت ایران]] در شهریور سال ۱۳۹۸ به منظور افزایش تعامل و همکاری بانوان در فعالیت‌های کارآفرینی و نوپا و استانداردسازی فضای مورد نیاز مادران در محیط‌های کار راه اندازی شد. همچنین توان‌افزایی و توانمندسازی بانوان برای افزایش تعداد مدیران زن در شرکت‌های نوپا و دانش‌بنیان از جمله اهداف دیگر تأسیس این مرکز عنوان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نخستین مرکز نوآوری بانوان کشور در دانشگاه علم و صنعت ایران راه‌اندازی شد|نشانی=https://www.msrt.ir/fa/news/49569/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=وزارت علوم، تحقیقات و فناوری|بازبینی=2019-08-29|کد زبان=fa|archive-date=۲۹ اوت ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190829082331/https://www.msrt.ir/fa/news/49569/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D8%AF|dead-url=yes}}</ref> [[محمد مخبر]]، رئیس [[ستاد اجرایی فرمان امام]] در مراسم افتتاحیه این مرکز گفت مرکز نوآوری بانوان علاوه بر دانشگاه علم و صنعت در ۵ استان دیگر راه اندازی می‌شود و این نوع مراکز خاص ایران نیست، بلکه در ام‌آی‌تی و هاروارد هم اقدام به راه اندازی چنین مرکزی شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=راه‌اندازی مرکز نوآوری زنان در تهران و ۵ استان دیگر|نشانی=https://www.isna.ir/news/98060502409/راه-اندازی-مرکز-نوآوری-زنان-در-تهران-و-۵-استان-دیگر|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2019-08-27|بازبینی=2019-08-29|کد زبان=fa}}</ref> در آذر ۹۵ رئیس هیئت مدیره مؤسسه دانش‌بنیان برکت از شروع به فعالیت ۱۰۰ فارغ‌التحصیل برتر دانشگاه‌های کشور در این مؤسسه خبر داد.<ref>{{یادکرد وب | نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/09/20/1263465/جذب-فارغ-التحصیلان-برتر-دانشگاه-ها-در-موسسه-دانش-بنیان-برکت | عنوان=جذب فارغ‌التحصیلان برتر دانشگاه‌ها در مؤسسه دانش‌بنیان برکت | ناشر=[[خبرگزاری تسنیم]] | تاریخ=20 آذر ۱۳۹۵ | بازبینی=}}</ref> از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه، انجام فراخوان جذب طرح‌ها برای سرمایه‌گذاری در حوزه جلبک،<ref>[https://snn.ir/fa/news/867857/انتشار-فراخوان-سرمایه‌گذاری-در-حوزه-تولید-و-فرآوری-جلبک انتشار فراخوان سرمایه‌گذاری در حوزه تولید و فرآوری جلبک] خبرگزاری دانشجو</ref> ارائه تسهیلات ویژه آموزشی برای معلمان و دانش‌آموزان مناطق محروم در دوران کرونایی، و انجام دیگر فعالیت‌ها می‌باشد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4992998/ارائه-محتواهای-مختلف-آموزش-مجازی-و-الکترونیک-با-تسهیلات-ویژه تسهیلات آموزشی بنیاد برکت به معلمان و دانش‌آموزان در ایام کرونایی] ایسنا</ref><ref>[https://www.mehrnews.com/news/4992998/ارائه-محتواهای-مختلف-آموزش-مجازی-و-الکترونیک-با-تسهیلات-ویژه ارائه محتواهای مختلف آموزش مجازی و الکترونیک با تسهیلات ویژه] خبرگزاری مهر</ref> در اردیبهشت ۱۴۰۱، سامانه ویژه آموزش مهارت‌محور با ارائه دوره‌های آموزشی و تسهیلات قرض‌الحسنه، توسط مؤسسه دانش‌بنیان برکت با هدف رفع بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی راه‌اندازی شد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5474206/ راه‌اندازی سامانه آموزش مهارت محور برای رفع بیکاری فارغ التحصیلان] خبرگزاری مهر</ref> === تحریم === [[وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا|وزارت خزانه‌داری آمریکا]] در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۱ مؤسسه دانش بنیان برکت را تحریم کرد و به لیست «شهروندان ویژه برگزیده» (اس‌دی‌ان) اضافه کرد. [[استیون منوچین|استیون منوشن]]، وزیر خزانه‌داری آمریکا، گفت: «این مؤسسه‌ها طبقه خواص [حکومت] ایران را قادر می‌کنند که یک نظام فاسد مالکیت بر بخش‌های بزرگی از [[اقتصاد ایران]] را حفظ کنند. [[ایالات متحده آمریکا|ایالات متحده]] به هدف گرفتن کسانی که ادعا می‌کنند به مردم ایران کمک می‌کنند ولی ثروت خود را افزایش می‌دهند، ادامه می‌دهد.»<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=اسامی کامل ۳ فرد و نهاد جمهوری اسلامی که توسط آمریکا تحریم شد؛ آستان قدس رضوی و نهادهای وابسته {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-new-sanction-astan-quds-razavi|وبگاه=ir.voanews.com|بازبینی=2021-01-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran-related Designations and Designations Updates; Counter Terrorism Designation {{!}} U.S. Department of the Treasury|نشانی=https://home.treasury.gov/policy-issues/financial-sanctions/recent-actions/20210113|وبگاه=home.treasury.gov|بازبینی=2021-01-16}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=U.S. imposes new sanctions on Iranian foundations in last days of Trump term|نشانی=https://www.reuters.com/article/iran-nuclear-usa-int-idUSKBN29I24L|کوشش=Reuters|تاریخ=2021-01-13|تاریخ بازبینی=2021-01-16|زبان=en|نام=Humeyra|نام خانوادگی=Pamuk}}</ref> == تفاهم نامه‌ها == طبق تفاهم نامه امضا شده در اسفند ۹۷، بین مؤسسه دانش‌بنیان برکت و پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی [[دانشگاه آزاد اسلامی]]، مراکز توسعه فناوری و نوآوری در مناطق مرزی و کم برخوردار در راستای توسعه اشتغال دانش‌بنیان و صادرات محصولات دانش‌بنیان راه اندازی خواهد شد که در گام نخست حداقل در یکی از شهرستان‌های ۹ استان [[خوزستان]]، [[استان کردستان|کردستان]]، [[آذربایجان غربی]]، [[سیستان و بلوچستان]]، [[خراسان رضوی]]، [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]]، [[لرستان]] و همچنین دو استان [[استان کرمان|کرمان]] و [[چهارمحال بختیاری]] مراکز نوآوری راه‌اندازی می‌گردد. دانشگاه آزاد اسلامی با اختصاص فضاهای موجود خود و حمایت مدیریتی و راه‌اندازی شرکت‌های نوپا در این پروژه سهیم خواهد بود. مؤسسه دانش‌بنیان برکت نیز متعهد شده با طراحی و اجرا و همچنین سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا در راه‌اندازی این مراکز مشارکت کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=راه‌اندازی مراکز نوآوری دانشگاه آزاد در استان‌های مرزی|نشانی=https://www.isna.ir/news/97122714411/راه-اندازی-مراکز-نوآوری-دانشگاه-آزاد-در-استان-های-مرزی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> در۱۵ دی ماه ۹۵، به منظور رشد و تجاری‌سازی محصولات مؤسسه دانش‌بنیان برکت از طریق همکاری در تأمین مالی و اعطای تسهیلات از منابع مختلف به شرکت‌های دانش‌بنیان، مشارکت در فعالیت‌های دانش‌بنیان، مشارکت در پروژه‌های میکروفاینانس و Fintech و مساعدت‌های فنی و عملیاتی مرتبط با فعالیت‌های گروه مالی [[بانک پارسیان|پارسیان]]، تفاهم‌نامه‌ای بین این دو نهاد منعقد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضا تفاهم‌نامه همکاری بانک پارسیان و مؤسسه دانش‌بنیان برکت|نشانی=https://www.isna.ir/news/95102214201/امضا-تفاهم-نامه-همکاری-بانک-پارسیان-و-موسسه-دانش-بنیان-برکت|وبگاه=ایسنا|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضا تفاهم نامه همکاری بانک پارسیان و مؤسسه دانش بنیان برکت|نشانی=http://iraneconomist.com/fa/news/141614/امضا-تفاهم-نامه-همکاری-بانک-پارسیان-و-موسسه-دانش-بنیان-برکت|وبگاه=اکونومیست|تاریخ=|بازبینی=|کد زبان=fa}}</ref> == شراکت راهبردی == [[File:Medicinal Herbs Garden Museum in Barakat Pharmaceutical Group.jpg|thumb|گروه دارویی برکت]] [[گروه دارویی برکت]] شریک راهبردی [[مؤسسه دانش‌بنیان برکت]] است، این گروه با هدف [[توسعه فناوری|توسعهٔ فناوری]] داروهای خاص و رفع نیازهای اساسی کشور موفق شده‌است با تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان سهم مؤثری در بازار این کالای استراتژیک فراهم کند. وجود زیرساخت‌های تحقیقاتی، دانش فنی بروز، محققان و … در مجموعه شرکت‌های وابسته به این هلدینگ و از سوی دیگر شکل‌گیری شرکت تخصصی سلامت، موجب توسعه روابط و مشارکت‌های مؤسسه و گروه دارویی برکت شده‌است. برخی محورها و عناوین این همکاری‌ها عبارتند از: * مشارکت در ایجاد صندوق سید فاند سلامت (با پرشین داروی البرز) * مشارکت در سرمایه‌گذاری در داروهای نوترکیب * مشارکت در سرمایه‌گذاری اولیه برای راه‌اندازی پلتفرم توزیع محصولات حوزه سلامت (داروهای OTC، تجهیزات پزشکی و مکمل‌ها) * مشارکت در راه‌اندازی کوورک تخصصی حوزه سلامت در [[تولید دارو]] * استفاده از ظرفیت شهرک دارویی برکت برای توسعه کسب‌وکارها<ref>[http://barkatventures.com/partners/شرکت-دارویی-برکت شرکت دارویی برکت] مؤسسه دانش‌بنیان برکت</ref> == سرمایه‌گذاری‌ها == === افتتاح نخستین کارخانه تولید آلومینای ذوبی در ایران === به گزارش خبرگزاری دولتی [[ایرنا]]، نخستین کارخانه تمام‌ایرانی دانش بنیان تولید آلومینای آلفا با استفاده از کوره‌های ویژه ذوب ۲۰۵۰ درجه‌ای، دستیابی به دانش تولید ماده نسوز و سابنده آلومینا که فقط در اختیار چند کشور دنیا می‌باشد در ساوه به بهره‌برداری رسید. این کارخانه با سرمایه‌گذاری شرکت «معنا معدن نوآوری اندیشه»، یکی از شرکت‌های زیر مجموعه مؤسسه دانش‌بنیان برکت به عنوان اولین شرکت دانش بنیان و سرمایه‌گذار خطر پذیر در حوزهٔ تخصصی معدن می‌باشد، احداث شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.irna.ir/news/84969724/نخستین-کارخانه-دانش-بنیان-تولید-آلومینای-ذوبی-ایران-افتتاح-شد|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-12-30}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=افتتاح اولین کارخانه تمام ایرانی تولید آلومینای ذوبی در منطقه|نشانی=https://manavc.ir/news/افتتاح-کارخانه-آلومینای-ذوبی/|وبگاه=شرکت سرمایه‌گذاری معنا|تاریخ=2022-12-13|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa-IR|نام=مدیر|نام خانوادگی=سایت}}</ref> === نخستین استارتاپ بورسی ایران === شرکت پیشگامان فن آوری و دانش آرامیس [[تپسی|(تپسی)]] با سرمایه‌گذاری سهامداران جدید خود از جمله؛ شرکت بورسی راستین ارزش سپهر (از شرکت‌های زیرمجموعه مؤسسه دانش‌بنیان برکت)، توانست به عنوان اولین شرکت استارتاپی ایران وارد بازار فرابورس شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تپسی چگونه وارد بازار سرمایه شد؟|نشانی=https://www.sedayebourse.ir/news/454861/تپسی-چگونه-وارد-بازار-سرمایه-شد|وبگاه=صدای بورس|تاریخ=2022-07-11|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تپسی چگونه در فرابورس عرضه شد؟ صاحبان تپسی چه کسانی هستند؟|نشانی=https://www.jamaran.news/بخش-اقتصاد-13/1556169-تپسی-چگونه-در-فرابورس-عرضه-شد-صاحبان-تپسی-چه-کسانی-هستند|وبگاه=پایگاه خبری جماران|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref> [[عیسی زارع‌پور]] (وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران) با اعلام این خبر گفت: پس از سال‌ها، دولت سیزدهم به وعده ورود استارت‌آپ‌ها به بازار سرمایه جامه عمل پوشاند و شرکت تپسی نخستین شرکتی خواهد بود که نام آن بر تابلوی فرابورس نقش خواهد بست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود نخستین استارت‌آپ به بورس|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400090302333/ورود-نخستین-استارت-آپ-به-بورس|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-11-24|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزیر ارتباطات: تپسی در فرابورس عرضه خواهد شد|نشانی=https://digiato.com/article/2021/11/24/عرضه-تپسی-در-بورس-تایید-شد|وبگاه=دیجیاتو|بازبینی=2022-12-30|کد زبان=fa-IR}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[بنیاد برکت]] * [[گروه دارویی برکت]] * [[کووایران برکت|واکسن کووایران برکت]] * [[شهرک صنعتی دارویی برکت]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:برندهای ایران]] [[رده:بنیادهای ایران]] [[رده:سازمان‌های زیر نظر رهبری در ایران]] [[رده:شرکت‌های تولیدی ایران]] [[رده:شرکت‌های تهران]] [[رده:شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران]] [[رده:شرکت‌های خوشه‌ای ایران]] [[رده:شرکت‌های خوشه‌ای]] [[رده:شرکت‌های دارویی ایران]] 8thvhk0ixur23kt7o362fp9uy8c280k 0 5144067 42128132 37501354 2025-06-19T11:04:38Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[سپاه شانزدهم هوابرد]] را به [[سپاه هجدهم هوابرد]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 37501354 wikitext text/x-wiki '''سپاه شانزدهم هوابرد'''<ref>{{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=XVIII_Airborne_Corps&oldid=929258455|عنوان=XVIII Airborne Corps|زبان=انگلیسی|بازیابی=}}</ref> از [[سپاه]]‌های [[نیروی زمینی ایالات متحده]] است که از سال ۱۹۴۲ به وجود آمده و در [[جنگ جهانی دوم]] فعالیت بسیاری داشته‌است. این سپاه برای پاسخ سریع در هر جای جهان طراحی شده و به آن سپاه پیشامدهای اضطراری آمریکا گفته می‌شود. مقر آن در [[فورت برگ (پایگاه نظامی)|فورت برگ]]، [[کارولینای شمالی]] است. == پانویس == {{پانویس}} [[رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۴۲ (میلادی) در لوئیزیانا]] [[رده:سازمان نظامی در کارولینای شمالی]] [[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۴۲ (میلادی)]] 38kdvi3j1czwwfyk8pz824n7tshwomu 0 5169820 42127504 42052785 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 38971065 wikitext text/x-wiki {{coord|36|12|N|36|09|E|source:enwiki|display=title}}{{Infobox military conflict|conflict=نبرد اوتلوق‌بئلی |image = Otlukbeli savasi.png |image_size = |caption = مینیاتوری از جنگ در سده ۱۷ میلادی |partof=جنگ‌های عثمانی و آق‌قویونلو |date=۱۱ اوگوست ۱۴۷۳ | map_type = Turkey | map_relief = yes | map_caption = موقعیت نبرد بروی نقشه - ترکیه امروزی |place=[[اوتلوق‌بئلی]]، [[ارزنجان]] |result=پیروزی قاطع قوای عثمانی<ref>Somel, Selçuk Akşin, ''Historical dictionary of the Ottoman Empire'', (Scarecrow Press Inc. , 2003), xc.</ref> * عثمانی‌ها قدرت آق‌قویونلو در شرق را تقریباً نابود کردند. * این پیروزی امپراتوری عثمانی سبب تضعیف آق‌قویونلو شد و باعث سلطه دشمن قویتر برای عثمانی یعنی [[امپراتوری صفوی]] در شرق شد. |combatant1={{سخ}}{{flag|Ottoman Empire}}<ref name="Babinger1992">{{cite book|last=Babinger|first=Franz|title=Mehmed the Conqueror and His Time|url=https://books.google.com/books?id=PPxC6rO7vvsC&pg=PA315|accessdate=10 April 2011|year=1992|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-01078-6|page=315}}</ref> |combatant2={{سخ}}[[آق‌قویونلو|سلطنت آق‌قویونلو]] [[پرونده:AkkoyunluFlag.svg|23px|border]] |commander1=[[محمد دوم|سلطان محمد فاتح]]{{سخ}}[[بایزید دوم]]{{سخ}}[[داوود پاشا]]{{سخ}}|commander2=[[اوزون حسن]]{{KIA}}{{سخ}}[[اوغورلو محمد]]{{سخ}}[[زین العابدین بن احمد]]{{سخ}}{{surrender}} |strength1= * ۱۰۰٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰<ref name="ReferenceA">Diyanet İslam Ansiklopedisi, Otlukbeli Maddesi,Erhan Afyoncu c.34, s.5</ref> |strength2=۱۱۰٬۰۰۰–۲۰٬۰۰۰:{{سخ}}<ref name="ReferenceA">Diyanet İslam Ansiklopedisi, Otlukbeli Maddesi,Erhan Afyoncu c.34, s.5</ref> |casualties1=۱٬۰۰۰<ref name="ReferenceB">Franz Babinger, Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı, çev. Dost Körpe, Oğlak Yayınları, İstanbul 2003</ref> |casualties2=سنگین * ۲۰٬۰۰۰.<ref name="ReferenceB">Franz Babinger, Fatih Sultan Mehmet ve Zamanı, çev. Dost Körpe, Oğlak Yayınları, İstanbul 2003</ref> }} '''نبرد اوتلوق‌بئلی''' نبرد بین [[آق‌قویونلو|آق قونونلو]] و [[امپراتوری عثمانی|امپراتوری عثمانی بود]] که در ۱۱ اوت سال ۱۴۷۳ جنگیدند. == دلایل درگیری == سیاست نظامی تهاجمی [[محمد دوم|محمد فاتح]] در تصرف تاج و تخت [[امپراتوری بیزانس]] منجر به [[سقوط قسطنطنیه]] در سال ۱۴۵۳ شد. حاکمان مستقل بیزانس یونان پس از این واقعه، همچنان در برخی مناطق حکومت کردند. یکی از این حوزه‌ها، [[امپراتوری ترابوزان]] بود. هنگامی که در سال ۱۴۶۱، محمد برای پاک کردن بقایای حکومت بیزانس راهی شرق شد، با [[آق‌قویونلو]]، قبیله ای که حاکم بر اراضی عظیم در [[ناحیه آناتولی شرقی|آناتولی شرقی]] روبرو شد. {{مدرک|date=May 2013}} رهبر آنها، [[اوزون حسن]]، سنت روابط نزدیک بین تاج و تخت بیزانس و پادشاهی خود را ادامه داد، بنابراین وی از امپراتوری ترابوزان حمایت کرد و به آنها کمکهای نظامی فرستاد، اما حمایت او برای نجات ترابوزان از نیروهای عثمانی کافی نبود. سلطان محمد فاتخ تمام [[ناحیه دریای سیاه|منطقه دریای سیاه شرقی]] را فتح کرد. اوزون حسن تصمیم گرفت از قدرتهای مسیحی کمک بخواهد، زیرا فکر می‌کرد که عثمانی‌ها به سلطنت خودش چشم دارند؛ بنابراین، وی تصمیم گرفت با [[جمهوری ونیز]]، رقیب امپراتوری عثمانی در آن زمان، پیمانی منعقد کند. {{مدرک|date=May 2013}} در پاسخ به پیمان [[اوزون حسن]] با [[ونیز]]، [[سلطان]] [[امپراتوری عثمانی|عثمانی]] [[محمد دوم|محمد فاتح]]، ابتدا گروهی از سپاهیان ینی چری را که به فرماندهی چهره‌های مختلفی از جمله Radu cel Frumos ارسال کرد، این قشون‌ها از پادگانهای مهم محافظت می‌کردند و در انتظار حمله عثمانی بر شورشیان آناتولی بودند. {{مدرک|date=May 2013}} یکی دیگر از دلایل ایجاد تنش میان [[آق‌قویونلو]] و عثمانی، موضع‌گیری سیاسی قبیله قدرتمند دیگر آناتولی، [[قرامانیان]] بود. قاسم بیگ، حاکم [[قرامانیان]]، از قدرت در حال رشد اوزون حسن حمایت می‌کرد. این دو قدرت با همکاری علیه پیشروی عثمانی در آناتولی کار می‌کردند. در سال ۱۴۷۱، یک عملیات موفقیت‌آمیز عثمانی علیه [[قرامانیان]] قدرت قبیله را کاهش داد. {{مدرک|date=May 2013}} == نبرد == سلطان محمد فاتح، با ارتش خود در سال ۱۴۷۳ بازگشت تا [[اوزون حسن|اوزون حسن را]] شکست دهد. [[آق‌قویونلو]]‌ها دارای ارتشی سنتی بودند که حاوی مقادیر قابل توجهی سواره‌ی سبک بود در حالی که ارتش عثمانی از آخرین فنون جنگ استفاده می‌کرد؛ آن‌ها با اسلحه و توپ آمدند. این اختلاف بین قدرت‌های دو ارتش، سبب شد که طرف عثمانی به یک پیروزی قاطع دست یابد؛ در حالی که ارتش آق‌قویونلو تقریباً در یک روز نابود شدند. == عواقب بعدی == عثمانی‌ها، قدرت [[آق‌قویونلو]] در شرق را تقریباً نابود کردند. [[آق‌قویونلو]]، سال‌های بعد، توسط [[شاه اسماعیل یکم|شاه اسماعیل]] ایران به کلی نابود شد. این پیروزی [[ایران صفوی|امپراتوری صفوی]]، دشمن جدیدی را برای امپراطوری عثمانی در شرق به وجود می‌آورد؛ مسابقه‌ی بین دو امپراطوری با سقوط [[دودمان صفویان|سلسله صفوی]] از قدرت در قرن هجدهم به پایان رسید. == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:آق‌قویونلو]] [[رده:تاریخ استان ارزنجان]] [[رده:نبردهای امپراتوری عثمانی]] [[رده:نبردهای محمد دوم]] dkc648d2kqkd0fg8uzzi8nksqz2wl3g 1 5214472 42128060 28606593 2025-06-19T07:28:27Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[بحث:نتانیاهو (نام خانوادگی)]] 42128060 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:نتانیاهو (نام خانوادگی)]] {{R from move}} 38epjrxfewnrq0hv3z06maux7zxk4l7 4 5268425 42127335 42127259 2025-06-18T12:31:10Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127335 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC) q2lxos7bfjjipojpsrf0stbrc9cch4m 42127382 42127335 2025-06-18T13:30:50Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127382 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۰ (UTC) lupz9gutoufo5rvt498ape9713dexa9 42127403 42127382 2025-06-18T14:30:48Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127403 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۰ (UTC) 1gcbfacge0ut6lhiovrfn850fsgnnfn 42127429 42127403 2025-06-18T15:30:53Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127429 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) 959konl3ky8l1el4y3pb1n0p5nb9f78 42127449 42127429 2025-06-18T16:31:03Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127449 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۱ (UTC) gxjgyx4ber94pqn6y7cf18qe9tg1wkx 42127532 42127449 2025-06-18T17:30:48Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127532 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۰ (UTC) krm2d05n5owyrcpnxh1b8tovi9zli7x 42127544 42127532 2025-06-18T18:31:03Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127544 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۱ (UTC) o4nutru795rd4hg3xyly76fo4l4cr9j 42127607 42127544 2025-06-18T19:31:08Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127607 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۱ (UTC) n4365r4g6biu6l2vlopwhq35gak1k1b 42127655 42127607 2025-06-18T20:30:54Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127655 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۰ (UTC) 9hs3w18boag7htb2wzns0xbz88mi3h4 42127717 42127655 2025-06-18T21:31:08Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127717 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۱ (UTC) 2jzswzm76x0af9k3heb2dx5odei3e0c 42127732 42127717 2025-06-18T22:31:02Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127732 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۱ (UTC) 2i331fmyx8htbao8dhe1pyb4upmfcuv 42127759 42127732 2025-06-18T23:31:12Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127759 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۱ (UTC) oo2ankqd977b950drih85rwkrd54beb 42127799 42127759 2025-06-19T00:30:59Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127799 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۳۰ (UTC) argo1kegt4038c05mpmab51bft4qlsl 42127819 42127799 2025-06-19T01:30:57Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127819 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۳۰ (UTC) 6w72ua9y50vms11nnexamzlyvftce9x 42127872 42127819 2025-06-19T02:30:59Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127872 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۳۰ (UTC) s1vxsidnridj4p5u2ju17p1uqdq3dry 42127896 42127872 2025-06-19T03:31:12Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127896 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۱ (UTC) agarxrnq2q6fs3k3omp4eut4hae4vgw 42127914 42127896 2025-06-19T04:31:09Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127914 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۱ (UTC) dwxa8p6tt76csqf0frp0i0pa92b9vd2 42127948 42127914 2025-06-19T05:31:09Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127948 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۱ (UTC) 5g2g4qy6nnf6k6yehd64gdj99apcpdo 42128018 42127948 2025-06-19T06:31:15Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128018 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۱ (UTC) 5hthsqd2xx8arx7zfvy32s2vuxsjfhj 42128063 42128018 2025-06-19T07:30:48Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128063 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۰ (UTC) q6h88s2og82t8bouv8jiy4hyg7etvde 42128081 42128063 2025-06-19T08:31:09Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128081 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۱ (UTC) 7of30jqcjnr5b4gjyh0rnyzn26zj9oc 42128103 42128081 2025-06-19T09:31:16Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128103 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۱ (UTC) 8g89yvj3a5qu5nx7e4v7driuiixwp2j 42128117 42128103 2025-06-19T10:30:53Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128117 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۰ (UTC) jpjqek9k3va5uyxzdg74mx2zw7ect3g 42128136 42128117 2025-06-19T11:32:47Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128136 wikitext text/x-wiki ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۲ (UTC) n1i48bc6r8mse3a2vy47e4hrfzccx51 4 5268458 42127531 42126570 2025-06-18T17:30:28Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127531 wikitext text/x-wiki ۳۶ rwp3d7owmi51ttpan1rncbec8k2wd7a 42127871 42127531 2025-06-19T02:30:39Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42127871 wikitext text/x-wiki ۳۴ d892m78jzaerriw60orss1rblxefe2b 42128062 42127871 2025-06-19T07:30:28Z HujiBot 100607 روزآمدسازی آمار 42128062 wikitext text/x-wiki ۳۵ iyzugnyp8fwxbh6wrx1pib6nab5vanc 0 5317778 42127926 40875852 2025-06-19T05:04:55Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127926 wikitext text/x-wiki {{Infobox spaceflight | name = ''کاوشگر ارتباط بین باد خورشیدی مگنتوسفر یونوسفر (SMILE) '' | names_list = <!--image of the spacecraft/mission--> | image = SMILE spacecraft.jpg | image_caption = Rendering of the SMILE spacecraft | image_size = <!--include px/em; defaults to 220px--> <!--Basic details-->| mission_type = Magnetospheric mission | operator = [[آژانس فضایی اروپا|ESA]]-[[آکادمی علوم چین|CAS]] | Harvard_designation = <!--spacecraft launched 1962 and earlier only (eg. 1957 Alpha 2)--> | COSPAR_ID = <!--spacecraft launched since 1963 only (aka NSSDC ID; eg. 1998-067A)--> | SATCAT = <!--satellite catalogue number, omit leading zeroes (e.g. 25544)--> | website = {{URL|https://cosmos.esa.int/web/smile/links}} | mission_duration = 3 years (nominal)<ref name=SMILE-Overview/> | distance_travelled = <!--How far the spacecraft travelled (if known)--> | orbits_completed = <!--number of times the spacecraft orbited the Earth - see below for spacecraft beyond Earth orbit--> | suborbital_range = <!--downrange distance reached if spacecraft did not enter orbit--> | suborbital_apogee = <!--altitude reached if spacecraft did not enter orbit--> <!--Spacecraft properties-->| spacecraft = <!--Spacecraft name/serial number (eg. Space Shuttle ''Discovery'', Apollo CM-118), etc--> | spacecraft_type = <!--eg. GPS Block II, Kobalt-M, US-K, etc--> | spacecraft_bus = <!--eg. A2100M, Star-2, etc--> | manufacturer = [[ایرباس]] (محفظهٔ بار مفید) | launch_mass = ۲۲۰۰ kg | BOL_mass = <!--spacecraft mass in orbit at beginning of operational life, after LEOP phase--> | landing_mass = <!--Mass after landing (recovered spacecraft only)--> | dry_mass = ۶۰۳ kg | payload_mass = <!--Mass of cargo carried by spacecraft (eg. for Space Shuttle), or total mass of instrumentation/equipment/experiments for mission--> | dimensions = <!--body dimensions and solar array span--> | توان = ۸۵۰ W <!--Launch details-->| launch_date = November 2023<ref name=SMILE-Overview/> | launch_rocket = [[Vega (rocket)|Vega-C]] or [[Ariane 62]] | launch_site = [[Kourou]] | launch_contractor = [[Arianespace]] | deployment_from = | deployment_date = <!--date deployed--> | entered_service = <!--date on which the spacecraft entered service, if it did not do so immediately after launch--> <!-- * - e.g. Proton-M/Briz-M not Proton-M, but Titan IV(401)A not Titan IV(401)A-Centaur--> <!--end of mission-->| disposal_type = | deactivated = <!--when craft was decommissioned--> | destroyed = <!--when craft was destroyed (if other than by re-entry)--> | last_contact = <!--when last signal received if not decommissioned--> | recovery_by = <!--recovered by--> | recovery_date = <!--recovery date--> | decay_date = <!--when craft re-entered the atmosphere, not needed if it landed--> | landing_date = <!--when the spacecraft made a controlled landing, not needed if it did not return intact--> | landing_site = <!--where the craft landed; site/runway or coordinates--> <!-- The following template should be used for ONE of the three above fields "end_of_mission", "decay" or "landing" if the spacecraft is no longer operational. If it landed intact, use it for the landing time, otherwise for the date it ceased operations, or the decay date if it was still operational when it re-entered. {{end date|YYYY|MM|DD|hh|mm|ss|TZ=Z}} (for Zulu/UTC) or {{end date|YYYY|MM|DD}} (if time unknown)--> <!--orbit parameters--> <!--as science-related articles, SI units should be the principal units of measurement, however we usually use {{convert}} to display imperial units in parentheses after the initial values-->| orbit_reference = [[Geocentric orbit|Geocentric]] | orbit_regime = [[Highly elliptical orbit]] | orbit_longitude = <!--geosynchronous satellites only--> | orbit_slot = <!--Designation of orbital position or slot, if not longitude (e.g plane and position of a GPS satellite)--> | orbit_semimajor = <!--semimajor axis--> | orbit_eccentricity = <!--orbital eccentricity--> | orbit_periapsis = 5,000 km | orbit_apoapsis = 121,182 km | orbit_inclination = {{formatnum:70}}° or {{formatnum:98}}° | orbit_period = <!--time taken to complete an orbit--> | orbit_RAAN = <!--right ascension of the ascending node--> | orbit_arg_periapsis = <!--argument of perigee/periapsis--> | orbit_mean_anomaly = <!--mean anomaly at epoch, only use in conjunction with an epoch value--> | orbit_mean_motion = <!--mean motion of the satellite, usually measured in orbits per day--> | orbit_repeat = <!--repeat interval/revisit time--> | orbit_velocity = <!--speed at which the spacecraft was travelling at epoch - only use for spacecraft with low orbital eccentricity--> | orbit_epoch = <!--the date at which the orbit parameters were correct--> | orbit_rev_number = <!--revolution number--> | apsis = gee <!--transponder parameters-->| trans_band = <!--Transponder frequency bands--> | trans_frequency = <!--specific frequencies--> | trans_bandwidth = <!--bandwidth--> | trans_capacity = <!--capacity of the transponders--> | trans_coverage = <!--area covered--> | trans_TWTA = <!--TWTA output power--> | trans_EIRP = <!--equivalent isotropic power--> | trans_HPBW = <!--half-power beam width--> <!--mission insignia or patch-->| insignia = SMILE insignia.png | insignia_caption = Official insignia for the SMILE mission | insignia_alt = SMILE mission logo | insignia_size = 90x90px | programme = '''[[European Space Agency Science Programme#Cosmic Vision|چشم‌انداز کیهانی ۲۰۱۵–۲۰۲۵]]''' | previous_mission = [[کاوشگر قمرهای یخی مشتری|جُویس]] | next_mission = [[پلاتو (فضاپیما)|پلاتو]] }} '''اسمیل''' (به معنی لبخند) یا کاوشگر ارتباط بین [[باد خورشیدی]] [[مگنتوسفر]] [[یونوسفر]] که (SMILE) کوتاه‌شدهٔ نام کامل آن: '''S'''olar wind '''M'''agnetosphere '''I'''onosphere '''L'''ink '''E'''xplorer است، یک پروژهٔ مشترک فضایی برنامه‌ریزی شده بین [[آژانس فضایی اروپا]] و [[آکادمی علوم چین]] است. ''اسمیل'' برای نخستین بار مَگنِتوسفِر را با [[پرتو ایکس]] نرم و [[پرتو فرابنفش]] در طول مدار تا ۴۰ ساعت در هر دور مداری تصویر برداری می‌کند و درک ما را از تعامل پویا بین باد خورشیدی و مغناطیس کرهٔ [[زمین]] بهبود می‌بخشد.<ref name="ESAdefinitionstudyreportSMILE">{{cite web | author = Branduardi-Raymont, G. |author2=C. Wang |author3=L. Dai |author4=E. Donovan |author5=L. Li |author6=S. Sambay |author7=ESA study team |author8=CAS study team |author9=ESA coordinators |title = ESA SMILE definition study report |year = 2018 |publisher = ESA |issue = ESA/SCI(2018)1 |pages=1–84 |url=https://www.cosmos.esa.int/documents/1655046/0/SMILE_RedBook_ESA_SCI_2018_1.pdf }}</ref><ref name="smile-mssl">{{cite web |url=http://www.mssl.ucl.ac.uk/SMILE/ |title=SMILE: Summary |publisher=[[Mullard Space Science Laboratory|UCL Mullard Space Science Laboratory]] |accessdate=19 December 2018}}</ref>پرسش‌های اصلی علمی ''مأموریت اسمیل'' این‌ها هستند: * حالت‌های اساسی تعامل باد خورشیدی/ مغناطیس‌سپهر بر قسمت روز آن چیست؟ * توضیح چرخهٔ [[خردطوفان]] چیست؟ * چگونه توفان‌های ناشی از انبوه جرم [[تاج خورشیدی]] به وجود می‌آیند و رابطهٔ آن‌ها با خردطوفان‌ها چیست؟ انتظار می‌رود که راه‌اندازی در نوامبر ۲۰۲۳ انجام شود.<ref name="ESA-greenlight">{{cite web |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/ESA_gives_go-ahead_for_Smile_mission_with_China |title=ESA gives go-ahead for Smile mission with China |publisher=[[ESA]] |date=5 March 2019 |accessdate=11 March 2019}}</ref><ref name=SMILE-Overview>{{cite web |url=http://english.cssar.cas.cn/smile/overview/ |title=SMILE Mission Overview |work=[[Chinese Academy of Sciences]] |accessdate=7 January 2020 |archive-date=۶ ژوئیه ۲۰۲۰ |archive-url=https://web.archive.org/web/20200706235249/http://english.cssar.cas.cn/smile/overview/ |url-status=dead }}</ref> == نگاه اجمالی == == ابزار و تجهیزات == == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۲}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=SMILE_(spacecraft)&oldid=964407126|عنوان = SMILE (spacecraft)|زبان =انگلیسی|بازیابی =۴ ژوئیه ۲۰۲۰}} == پیوند به بیرون == * ESA SMILE website (general public): http://sci.esa.int/smile * ESA SMILE website (Science working team): https://www.cosmos.esa.int/smile * Chinese Academy of Sciences SMILE website: http://english.cssar.cas.cn/smile/ * UCL/Mullard Space Science Laboratory SMILE consortium website: http://www.mssl.ucl.ac.uk/SMILE/ * University of Leicester SXI website: https://www2.le.ac.uk/departments/physics/research/src/Missions/smile/soft-x-ray-imager-sxi * SMILE modelling working group website: http://smile.alaska.edu {{آژانس فضایی اروپا}} {{پروازهای آینده}} {{موضوع-خرد}} [[رده:چشم‌انداز کیهانی]] [[رده:ماهواره‌های پایش فضای زمین]] [[رده:ماهواره‌های جمهوری خلق چین]] [[رده:ماهواره‌های دیدبانی زمین آژانس فضایی اروپا]] iyucudnftaqr0u4taj7tc65w5cu7byk 0 5320530 42127941 41919522 2025-06-19T05:25:07Z 2600:8802:1100:C600:33D0:20D6:1121:E5B8 کسب و کار دوم همایون سامه یه را معرفی کردم که به دست پسر بزرگترش عارمان سامه یه اداره میشود . لینک اینستگرامی این کسب و کار آپلود شد 42127941 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = همایون سامه‌یح نجف‌آبادی | birth_name = | image = | caption = | office1 = [[فهرست نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|نماینده دوره‌های یازدهم]] و [[فهرست نمایندگان دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی| دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] | constituency1 = [[حوزه انتخابیه کلیمیان|کلیمیان]] | term_start1 = ۷ خرداد ۱۳۹۹ | term_end1 = | predecessor1 = [[سیامک مره صدق]] | successor1 = | office2 = عضو [[کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی]] | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | children = ۲ پسر | nationality = [[ایرانی‌ها|ایرانی]] | residence = [[تهران]] | alma_mater = دانشگاه علوم پزشکی مشهد | party = | otherparty = | spouse = [[دُریتا معلمی]] | occupation = [[سیاستمدار]] | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۴۴|||گاه‌شمار=خورشیدی}} | birth_place = [[تهران]] | death_date = | death_place = | profession = رئیس انجمن کلیمیان، پزشک داروساز | cabinet = | religion = [[کلیمی]] | signature = | awards = | website = | footnotes = }} '''همایون سامه‌یح نجف‌آبادی''' (زاده ۱۳۴۴ تهران) پزشک و سیاستمدار ایرانی است که رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] و نماینده [[کلیمیان]] در دوره [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|یازدهم]] و [[دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی|دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=همایون سامه یح نجف آبادی|نشانی=https://www.parliran.ir/majles/fa/Content/_/%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%87-%DB%8C%D8%AD-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C57996|وبگاه=www.parliran.ir|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa|archive-date=۷ ژوئیه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200707202836/https://www.parliran.ir/majles/fa/Content/_/%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%87-%DB%8C%D8%AD-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C57996|dead-url=yes}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=روایت رئیس انجمن کلیمیان از وضعیت اقلیت‌های ایران؛ هیچ محدودیتی در انجام فرائضمان نداریم/ اسرائیل از یهودیت سوء استفاده می‌کند/ صهیونیزم همان داعش یهودی هاست {{!}} خبرگزاری بین‌المللی شفقنا|نشانی=https://fa.shafaqna.com/news/503054/|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa-IR|نام=حبیب اله|نام خانوادگی=عباسی}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=همایون سامیح|نشانی=http://www.7dorim.com/Tasavir/HomayoonSemeyah.asp|وبگاه=www.7dorim.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref> در انتخابات ۲ اسفند ۱۳۹۸ وی پس از رقابت با دو [[نامزد انتخاباتی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=عیسی فرهادی سرتنگی، فرماندار شهرستان تهران|کد زبان=fa|تاریخ=1398-11-23|وبگاه=|نشانی=https://static2.jamaran.news/servev2/a4c9IPYrSrdz/lLl5vbV5w7c,/فرم+52_کلیمیان.pdf|عنوان=آگهی اسامی نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی}}</ref> ضمن کسب ۱ هزار و ۲۶۱ رأی از مجموع ۱ هزار و ۶۸۷ رأی صحیح به عنوان نماینده این حوزه انتخاب شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mizanonline.com/fa/news/599266/نتایج-انتخابات-مجلس-یازدهم-در-حوزه-انتخابیه-کلیمیان|وبگاه=www.mizanonline.com|بازبینی=2020-07-07|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|عنوان=نتایج انتخابات مجلس یازدهم در حوزه انتخابیه «کلیمیان»}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رقابت یک زن با دو مرد بر سر کرسی کلیمیان در مجلس|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3625420-رقابت-یک-زن-با-دو-مرد-بر-سر-کرسی-کلیمیان-در-مجلس|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}</ref>او مشغول ساخت و ساز است و پسر بزرگ خود [https://www.instagram.com/arman.sameyah_melk?igsh=MzRlODBiNWFlZA== عارمان سامه یه]را به صورت نمادین به عنوان مدیر آن کسب و کار گمارده. == فعالیت در مجلس شورای اسلامی == همایون سامه‌یح به عنوان عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از جمله کسانی بود که معتقد هستند در دوران [[دنیاگیری کروناویروس در ایران|همه‌گیری کرونا]] استفاده از ماسک باید اجباری شود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استفاده از ماسک در اماکن عمومی اجباری شود/ احتمال جهش ژنتیکی کرونا وجود دارد|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/449494/استفاده-از-ماسک-در-اماکن-عمومی-اجباری-شود-احتمال-جهش-ژنتیکی-کرونا-وجود-دارد|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref> و بر این نکته تأکید داشتند که ایران با کمبود ماسک روبرو نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کمبود ماسک نداریم / ضرورت مراقبت از مناطق سفید و زرد کرونایی|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/450094/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa|archive-date=۹ اوت ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200809062001/https://www.icana.ir/Fa/News/450094/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C|dead-url=yes}}</ref> از جمله دیدگاه‌های او دربارهٔ مسائل اقتصادی امور بهداشت و درمان این است که ارز دولتی باید برای تهیه داروهای اساسی اختصاص یابد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارز دولتی باید برای تهیه داروهای اساسی هزینه شود / تمایل پزشکان برای تجویز داروهای خارجی|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/447781/ارز-دولتی-باید-برای-تهیه-داروهای-اساسی-هزینه-شود-تمایل-پزشکان-برای-تجویز-داروهای-خارجی|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref> او در پرونده تعویق کنکور سال ۱۳۹۹ بر این باور بود که تعویق یا لغو کنکور بسیاری از جوانان مشمول خدمت سربازی را با مشکل مواجه خواهد کرد، از این رو تعویق آن به صلاح نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیک دوم کرونا در آبان ماه است/ تبعات تعویق کنکور|نشانی=https://ana.press/fa/news/16/508349/%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D9%88%DB%8C%D9%82-%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1|وبگاه=ana.press|بازبینی=2020-08-17|کد زبان=fa|archive-date=۲۰ اوت ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820221942/https://ana.press/fa/news/16/508349/%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D9%88%DB%8C%D9%82-%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1|dead-url=yes}}</ref> == فعالیت‌های فرهنگی == سامه‌یح همراه با کسانی چون [[یونس حمامی لاله‌زار]]، خاخام بزرگ جامعه کلیمیان، آرش آبایی، داوود موسایی، [[سیامک مره صدق|سیامک مُره صدق]]، [[هارون یشایایی]] و لئا دانیالی به عنوان نمایندگان فرهنگی جامعه کلیمیان در آیین‌های فرهنگی مختلفی حضور یافته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اظهار نظر چهره‌ها در شب بزرگداشت یک هموطن کلیمی که همه ما از او خاطره داریم|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/392551/اظهار-نظر-چهره-ها-در-شب-بزرگداشت-یک-هموطن-کلیمی-که-همه-ما-از|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2014-12-29|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}</ref> تلاش برای انتشار [[فرهنگ لغت|فرهنگ لغات]] حییم (فارسی به عبری) در سال ۱۳۹۴ خورشیدی که از دهه ۱۳۵۰ و پس از درگذشت [[سلیمان حییم]] به تعویق افتاده بود، یکی از جمله فعالیت‌های فرهنگی اوست.<ref name=":1"/> همچنین از وی با عنوان رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] مقالاتی در وبگاه انجمن کلیمیان تهران و مجله افق بینا منتشر شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=با ما، در سالی که گذشت و سال پیش رو|نشانی=http://www.iranjewish.com/News_f/news_40_bina_sarmaghaleh.htm|وبگاه=www.iranjewish.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=متن سخنرانی دکتر سامیح در همایش ادیان در محکومیت توهین به مقدسات الهی|نشانی=http://www.iranjewish.com/essay/Essay_42_tohin.htm|وبگاه=www.iranjewish.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref> == نامه به اوباما == او در ۱۳۹۲ نامه‌ای به [[باراک اوباما]]، رئیس‌جمهور [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] نوشت و در آن وضعیت [[یهودیان ایرانی|کلیمیان ایران]] را به گونه‌ای متفاوت از آن‌چه که [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر [[اسرائیل]] بیان کرده بود، توصیف کرد.<ref name=":0"/> == سمت‌ها و مشاغل == نماینده [[کلیمیان]] در دوره [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|یازدهم مجلس شورای اسلامی]] (۱۳۹۹ -) رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] (۱۳۸۸–۱۳۹۲ و ۱۳۹۲–۱۳۹۶) عضو خانه جوانان یهود<ref name=":1"/> عضو کنیسای لیویان مشهدی‌ها<ref name=":1"/> == جستارهای وابسته == * [[فهرست نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی]] * [[فهرست نمایندگان مجلس شورای اسلامی]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۳۴۴]] [[رده:زادگان ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ایران]] [[رده:نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|سامه‌یح نجف‌آبادی]] [[رده:نمایندگان دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] [[رده:نمایندگان کلیمیان در مجلس شورای اسلامی]] 9e4nnhghsmvn19y788v2b4gctplppvw 42127943 42127941 2025-06-19T05:25:13Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127943 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = همایون سامه‌یح نجف‌آبادی | children = ۲ پسر | nationality = [[ایرانی‌ها|ایرانی]] | residence = [[تهران]] | alma_mater = دانشگاه علوم پزشکی مشهد | party = | otherparty = | spouse = [[دُریتا معلمی]] | occupation =[[ سیاستمدار]] | death_date = | profession = رئیس انجمن کلیمیان، دکتری داروساز | cabinet = | religion = [[کلیمی]] | signature = | awards = | website = | death_place = | birth_place = [[تهران]] | birth_name = | predecessor1 = [[سیامک مره صدق]] | image = | caption = | office1 = [[فهرست نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|نماینده دوره یازدهم]] و [[فهرست نمایندگان دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی| دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] | constituency1 = [[حوزه انتخابیه کلیمیان|کلیمیان]] | | term_start1 = ۷ خرداد ۱۳۹۹ | term_end1 = | successor1 = | birth_date = ۱۳۴۴)(۱۹۶۴ | office2 = عضو [[کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی]] | president2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | footnotes = }}'''همایون سامه‌یح نجف‌آبادی''' (زاده ۱۳۴۴ در تهران)، پزشک متخصص داروسازی، رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] و نماینده [[کلیمیان]] در دوره [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|یازدهم]] و [[دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی|دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=همایون سامه یح نجف آبادی|نشانی=https://www.parliran.ir/majles/fa/Content/_/%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%87-%DB%8C%D8%AD-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C57996|وبگاه=www.parliran.ir|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa|archive-date=۷ ژوئیه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200707202836/https://www.parliran.ir/majles/fa/Content/_/%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%87-%DB%8C%D8%AD-%D9%86%D8%AC%D9%81-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C57996|dead-url=yes}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=روایت رئیس انجمن کلیمیان از وضعیت اقلیت‌های ایران؛ هیچ محدودیتی در انجام فرائضمان نداریم/ اسرائیل از یهودیت سوء استفاده می‌کند/ صهیونیزم همان داعش یهودی هاست {{!}} خبرگزاری بین‌المللی شفقنا|نشانی=https://fa.shafaqna.com/news/503054/|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa-IR|نام=حبیب اله|نام خانوادگی=عباسی}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=همایون سامیح|نشانی=http://www.7dorim.com/Tasavir/HomayoonSemeyah.asp|وبگاه=www.7dorim.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref> در ۲ اسفند ۱۳۹۸ وی پس از رقابت با دو [[نامزد انتخاباتی]] دیگر،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=عیسی فرهادی سرتنگی، فرماندار شهرستان تهران|کد زبان=fa|تاریخ=1398-11-23|وبگاه=|نشانی=https://static2.jamaran.news/servev2/a4c9IPYrSrdz/lLl5vbV5w7c,/فرم+52_کلیمیان.pdf|عنوان=آگهی اسامی نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی}}</ref> ضمن کسب ۱ هزار و ۲۶۱ رأی از مجموع ۱ هزار و ۶۸۷ رای صحیح به عنوان نماینده این حوزه انتخاب شد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.mizanonline.com/fa/news/599266/نتایج-انتخابات-مجلس-یازدهم-در-حوزه-انتخابیه-کلیمیان|وبگاه=www.mizanonline.com|بازبینی=2020-07-07|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|عنوان=نتایج انتخابات مجلس یازدهم در حوزه انتخابیه «کلیمیان»}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رقابت یک زن با دو مرد بر سر کرسی کلیمیان در مجلس|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3625420-رقابت-یک-زن-با-دو-مرد-بر-سر-کرسی-کلیمیان-در-مجلس|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}</ref> == فعالیت در مجلس شورای اسلامی == همایون سامه‌یح به عنوان عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از جمله کسانی بود که معتقد هستند در دوران [[دنیاگیری کروناویروس در ایران|همه‌گیری کرونا]] استفاده از ماسک باید اجباری شود<ref>{{یادکرد وب|عنوان=استفاده از ماسک در اماکن عمومی اجباری شود/ احتمال جهش ژنتیکی کرونا وجود دارد|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/449494/استفاده-از-ماسک-در-اماکن-عمومی-اجباری-شود-احتمال-جهش-ژنتیکی-کرونا-وجود-دارد|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref> و بر این نکته تأکید داشتند که ایران با کمبود ماسک روبرو نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کمبود ماسک نداریم / ضرورت مراقبت از مناطق سفید و زرد کرونایی|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/450094/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa|archive-date=۹ اوت ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200809062001/https://www.icana.ir/Fa/News/450094/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%82%D8%A8%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF-%D9%88-%D8%B2%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C|dead-url=yes}}</ref> از جمله دیدگاه‌های او دربارهٔ مسائل اقتصادی امور بهداشت و درمان این است که ارز دولتی باید برای تهیه داروهای اساسی اختصاص یابد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ارز دولتی باید برای تهیه داروهای اساسی هزینه شود / تمایل پزشکان برای تجویز داروهای خارجی|نشانی=https://www.icana.ir/Fa/News/447781/ارز-دولتی-باید-برای-تهیه-داروهای-اساسی-هزینه-شود-تمایل-پزشکان-برای-تجویز-داروهای-خارجی|وبگاه=خبرگزاری خانه ملت|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}{{پیوند مرده}}</ref> او در پرونده تعویق کنکور سال ۱۳۹۹ بر این باور بود که تعویق یا لغو کنکور بسیاری از جوانان مشمول خدمت سربازی را با مشکل مواجه خواهد کرد، از این رو تعویق آن به صلاح نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیک دوم کرونا در آبان ماه است/ تبعات تعویق کنکور|نشانی=https://ana.press/fa/news/16/508349/%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D9%88%DB%8C%D9%82-%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1|وبگاه=ana.press|بازبینی=2020-08-17|کد زبان=fa|archive-date=۲۰ اوت ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820221942/https://ana.press/fa/news/16/508349/%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D9%88%D9%85-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D9%88%DB%8C%D9%82-%DA%A9%D9%86%DA%A9%D9%88%D8%B1|dead-url=yes}}</ref> == فعالیت‌های فرهنگی == سامه‌یح همراه با کسانی چون [[یونس حمامی لاله‌زار]]، خاخام بزرگ جامعه کلیمیان، آرش آبایی، داوود موسایی، [[سیامک مره صدق|سیامک مُره صدق]]، [[هارون یشایایی]] و لئا دانیالی به عنوان نمایندگان فرهنگی جامعه کلیمیان در آیین‌های فرهنگی مختلفی حضور یافته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اظهار نظر چهره‌ها در شب بزرگداشت یک هموطن کلیمی که همه ما از او خاطره داریم|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/392551/اظهار-نظر-چهره-ها-در-شب-بزرگداشت-یک-هموطن-کلیمی-که-همه-ما-از|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2014-12-29|بازبینی=2020-07-07|کد زبان=fa}}</ref> تلاش برای انتشار [[فرهنگ لغت|فرهنگ لغات]] حییم (فارسی به عبری) در سال ۱۳۹۴ خورشیدی که از دهه ۱۳۵۰ و پس از درگذشت [[سلیمان حییم]] به تعویق افتاده بود، یکی از جمله فعالیت‌های فرهنگی اوست.<ref name=":1"/> همچنین از وی با عنوان رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] مقالاتی در وبگاه انجمن کلیمیان تهران و مجله افق بینا منتشر شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=با ما، در سالی که گذشت و سال پیش رو|نشانی=http://www.iranjewish.com/News_f/news_40_bina_sarmaghaleh.htm|وبگاه=www.iranjewish.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=متن سخنرانی دکتر سامیح در همایش ادیان در محکومیت توهین به مقدسات الهی|نشانی=http://www.iranjewish.com/essay/Essay_42_tohin.htm|وبگاه=www.iranjewish.com|بازبینی=2020-07-07}}</ref> == نامه به اوباما == او در ۱۳۹۲ نامه‌ای به [[باراک اوباما]]، رئیس‌جمهور [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] نوشت و در آن وضعیت [[یهودیان ایرانی|کلیمیان ایران]] را به گونه‌ای متفاوت از آن‌چه که [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر [[اسرائیل]] بیان کرده بود، توصیف کرد.<ref name=":0"/> == سمت‌ها و مشاغل == نماینده [[کلیمیان]] در دوره [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|یازدهم مجلس شورای اسلامی]] (۱۳۹۹ -) رئیس [[انجمن کلیمیان تهران|انجمن کلیمیان]] (۱۳۸۸–۱۳۹۲ و ۱۳۹۲–۱۳۹۶) عضو خانه جوانان یهود<ref name=":1"/> عضو کنیسای لیویان مشهدی‌ها<ref name=":1"/> == جستارهای وابسته == * [[فهرست نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی]] * [[فهرست نمایندگان مجلس شورای اسلامی]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == {{ویکی‌گفتاورد}} * [http://www.iranjewish.com/ انجمن کلیمیان تهران] [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۳۴۴]] [[رده:زادگان ۱۹۶۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ایران]] [[رده:نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|سامه‌یح نجف‌آبادی]] [[رده:نمایندگان دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی]] [[رده:نمایندگان کلیمیان در مجلس شورای اسلامی]] muvi99eevq276q76qkixzil56iqijma 4 5372583 42127405 42125124 2025-06-18T14:37:01Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127405 wikitext text/x-wiki <!-- SQL Number = 14 --> <!-- Query time: 40 seconds --> <!-- SQL = SELECT page_title, STR_TO_DATE(LEFT(MIN(rev_timestamp), 8), '%Y%m%d'), COUNT(ll_lang) FROM page JOIN category ON page_title = cat_title JOIN revision ON rev_page = page_id AND rev_parent_id = 0 LEFT JOIN categorylinks ON page_title = cl_to LEFT JOIN templatelinks ON tl_from = page_id LEFT JOIN linktarget ON tl_target_id = lt_id AND lt_title IN ( 'رده_خالی', 'رده_بهتر', 'رده_ابهام‌زدایی', 'رده_ردیابی‌کردن', 'رده_ردیابی_کردن', 'رده_ردیابی' ) LEFT JOIN langlinks ON page_id = ll_from WHERE page_namespace = 14 AND page_is_redirect = 0 AND cl_to IS NULL AND tl_target_id IS NULL GROUP BY page_title, rev_timestamp ORDER BY COUNT(ll_lang), page_title LIMIT 5000 --> [[رده:گزارش‌های دیتابیس ویکی‌پدیا]] آخرین به روز رسانی: ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۷ (UTC) {| class="wikitable sortable" !ردیف !رده !تاریخ ایجاد !تعداد میان‌ویکی |- | {{formatnum:1|NOSEP}} || [[:رده:آثار_دوران_پس_از_اسلام_در_شهرستان_زاهدان]] || {{formatnum:2011-07-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:2|NOSEP}} || [[:رده:آثار_دوره_سلجوقیان_در_شهرستان_نرماشیر]] || {{formatnum:2021-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:3|NOSEP}} || [[:رده:آثار_عصر_برنز_در_شهرستان_سراب]] || {{formatnum:2018-01-04|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:4|NOSEP}} || [[:رده:آثار_هزاره_۳_(پیش_از_میلاد)_در_شهرستان_سراب]] || {{formatnum:2016-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:5|NOSEP}} || [[:رده:آلبوم‌های_۱۴۰۴]] || {{formatnum:2025-05-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:6|NOSEP}} || [[:رده:اختلاف‌ها_در_بی‌طرفی_از_آوریل_۲۰۲۵]] || {{formatnum:2025-04-17|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:7|NOSEP}} || [[:رده:اختلاف‌ها_در_بی‌طرفی_از_مه_۲۰۲۰]] || {{formatnum:2020-05-17|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:8|NOSEP}} || [[:رده:استانداری‌های_شهرستان_اصفهان]] || {{formatnum:2011-07-07|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:9|NOSEP}} || [[:رده:الگو:راهنمایی]] || {{formatnum:2025-02-24|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:10|NOSEP}} || [[:رده:الگو:گلدن_گلوب_بهترین_مجموعه_تلویزیونی]] || {{formatnum:2014-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:11|NOSEP}} || [[:رده:امامزاده‌های_تاریخی_شهرستان_مهران]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:12|NOSEP}} || [[:رده:امپراتوری_روم_شرقی_در_۶۲۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:13|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_قلمرو_تراست_جزایر_اقیانوس_آرام_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:14|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۱۳۱۰]] || {{formatnum:2020-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:15|NOSEP}} || [[:رده:بهائیان_اهل_اسرائیل]] || {{formatnum:2011-11-20|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:16|NOSEP}} || [[:رده:تاربخ_طبیعی_عمان]] || {{formatnum:2025-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:17|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_سروده_شده_توسط_یتی_بیتز]] || {{formatnum:2024-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:18|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_سروده‌شده_توسط_جین-باپتیست_(ترانه‌پرداز)]] || {{formatnum:2025-04-12|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:19|NOSEP}} || [[:رده:ترکیه_در_دهه_۱۸۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:20|NOSEP}} || [[:رده:تگزاس_در_۱۸۴۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-05-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:21|NOSEP}} || [[:رده:تگزاس_در_۱۸۴۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-07-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:22|NOSEP}} || [[:رده:حامد_ارنگ]] || {{formatnum:2025-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:23|NOSEP}} || [[:رده:حکومت_افغانستان]] || {{formatnum:2017-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:24|NOSEP}} || [[:رده:خطوط_مترو_در_چین]] || {{formatnum:2011-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:25|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_قم]] || {{formatnum:2020-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:26|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_پویانمایی]] || {{formatnum:2017-06-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:27|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۱۰۵۴_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:28|NOSEP}} || [[:رده:رمان‌های_محمدعلی_جمال‌زاده]] || {{formatnum:2020-07-01|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:29|NOSEP}} || [[:رده:روی_نقشه_ایالت‌های_آمریکا]] || {{formatnum:2011-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:30|NOSEP}} || [[:رده:رویداد_روز_از_ژوئن_۲۰۲۵]] || {{formatnum:2025-06-05|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:31|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_آوریل_2023_در_سودان]] || {{formatnum:2023-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:32|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_افغانستان]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:33|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۶۴۹_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:34|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌های_مذهبی_سده_۲۱_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2020-01-21|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:35|NOSEP}} || [[:رده:سنگ‌نگاره‌های_تاریخی_شهرستان_ارومیه]] || {{formatnum:2021-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:36|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_تاجیک‌تبار]] || {{formatnum:2025-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:37|NOSEP}} || [[:رده:شاگردان_ارسطو]] || {{formatnum:2022-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:38|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_کادرفیلم]] || {{formatnum:2025-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:39|NOSEP}} || [[:رده:مسابقات_ال‌کلاسیکو]] || {{formatnum:2023-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:40|NOSEP}} || [[:رده:مقالات_ویکی‌مدیا_CEE_Spring_2025]] || {{formatnum:2025-03-21|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:41|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_دارای_دامنه_جغرافیایی_نامتناسب_از_ژوئن_۲۰۲۱]] || {{formatnum:2021-07-02|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:42|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_درجه_ارزیابی‌نشده_جانوران_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2025-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:43|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_نیازمند_بازنویسی_ویکی‌پدیا_از_اکتبر_۲۰۱۳]] || {{formatnum:2021-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:44|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_نیازمند_بازنویسی_ویکی‌پدیا_از_اکتبر_۲۰۱۹]] || {{formatnum:2020-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:45|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_نیازمند_توجه_هری_پاتر]] || {{formatnum:2025-02-16|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:46|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌هایی_که_ممکن_است_تحقیق_دست‌اول_داشته_باشند_از_آوریل_۲۰۲۵]] || {{formatnum:2025-04-04|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:47|NOSEP}} || [[:رده:میل‌های_تاریخی_شهرستان_نرماشیر]] || {{formatnum:2017-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:48|NOSEP}} || [[:رده:نظام_جمهوری_اسلامی_افغانستان]] || {{formatnum:2017-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:49|NOSEP}} || [[:رده:نقاشان_افتخاری_جمهوری_ارمنستان]] || {{formatnum:2025-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:50|NOSEP}} || [[:رده:نمایندگان_بهارستان_در_مجلس_شورای_اسلامی]] || {{formatnum:2017-03-05|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:51|NOSEP}} || [[:رده:نگاره‌های_افراد_اهل_ایران]] || {{formatnum:2011-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:52|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_آموزشی_نظامی_اتحاد_جماهیر_شوروی]] || {{formatnum:2019-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:53|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_آموزشی_نظامی_الجزایر]] || {{formatnum:2019-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:54|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_آموزشی_نظامی_ایالات_متحده]] || {{formatnum:2019-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:55|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_آموزشی_نظامی_ایران]] || {{formatnum:2019-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:56|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_آموزشی_نظامی_چکسلواکی_و_جمهوری_چک]] || {{formatnum:2019-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:57|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_ترابری_نظامی_ایالات_متحده]] || {{formatnum:2019-11-10|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:58|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_تهاجمی_ایالات_متحده]] || {{formatnum:2019-11-10|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:59|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_غیرنظامی_اسپانیا_از_۲۰۰۰–۲۰۰۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-08-13|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:60|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_نظامی_بر_پایه_سال_ساخت]] || {{formatnum:2019-11-11|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:61|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_چندمنظوره_غیرنظامی_از_۲۰۱۰–۲۰۱۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:62|NOSEP}} || [[:رده:پارانتروپوس]] || {{formatnum:2008-12-25|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:63|NOSEP}} || [[:رده:کاربران_قائم‌شهر]] || {{formatnum:2022-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:64|NOSEP}} || [[:رده:کمیته_مرکزی_حزب_کمونیست_کارگری_چپ_عراق]] || {{formatnum:2005-10-26|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:65|NOSEP}} || [[:رده:کولاک‌ها_در_افغانستان]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:66|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_موسیقی_دوباره_ایجادشده_در_۱۹۶۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-12|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:67|NOSEP}} || [[:رده:گورستان‌های_تاریخی_شهرستان_سراب]] || {{formatnum:2011-07-07|NOSEP}} || {{formatnum:0|}} |- | {{formatnum:68|NOSEP}} || [[:رده:آبسنگ‌های_مرجانی_ونزوئلا]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:69|NOSEP}} || [[:رده:آب‌سنگ‌های_حلقوی_اقیانوس_اطلس_جنوبی]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:70|NOSEP}} || [[:رده:آب‌سنگ‌های_حلقوی_مورد_مناقشه]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:71|NOSEP}} || [[:رده:آثار_باستانی_در_معرض_خطر_افغانستان]] || {{formatnum:2022-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:72|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_تاریخ_اندیشه_سیاسی]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:73|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_مکانیک_کوانتومی]] || {{formatnum:2025-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:74|NOSEP}} || [[:رده:آرایه‌ها_بر_پایه_مولفان_اهل_سوئد]] || {{formatnum:2024-11-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:75|NOSEP}} || [[:رده:آریزونا_در_۱۸۶۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-11-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:76|NOSEP}} || [[:رده:آزمایش‌های_دنباله‌ای]] || {{formatnum:2025-03-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:77|NOSEP}} || [[:رده:آزیرین‌ها]] || {{formatnum:2024-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:78|NOSEP}} || [[:رده:آلمان_در_۱۷۴۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-05-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:79|NOSEP}} || [[:رده:آلیاژهای_نیوبیم]] || {{formatnum:2024-08-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:80|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_جنسی_در_آفریقا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:81|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_آفریقا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:82|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:83|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_ایران]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:84|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_بریتانیا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:85|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_مالزی]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:86|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_کانادا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:87|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_پرتوشناسی]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:88|NOSEP}} || [[:رده:آگونیست‌های_گیرنده_mGlu4]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:89|NOSEP}} || [[:رده:آگونیست‌های_گیرنده_mGlu6]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:90|NOSEP}} || [[:رده:آگونیست‌های_گیرنده_mGlu8]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:91|NOSEP}} || [[:رده:ابزارهای_زیست‌محیطی]] || {{formatnum:2023-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:92|NOSEP}} || [[:رده:اتهام‌های_قتل_ناموسی]] || {{formatnum:2023-01-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:93|NOSEP}} || [[:رده:احزاب_دموکرات_مسیحی_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2024-12-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:94|NOSEP}} || [[:رده:اختربینی_باستان]] || {{formatnum:2024-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:95|NOSEP}} || [[:رده:اختربینی_رومی]] || {{formatnum:2024-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:96|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_درباره_بوم‌زادی_در_پرندگان]] || {{formatnum:2023-06-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:97|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_مستعمره‌سازی_فضا]] || {{formatnum:2025-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:98|NOSEP}} || [[:رده:ارمنستان‌شناسان_اهل_بریتانیا]] || {{formatnum:2016-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:99|NOSEP}} || [[:رده:استادان_دانشگاه_زن_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-01-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:100|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:101|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_السالوادور]] || {{formatnum:2023-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:102|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_برزیل]] || {{formatnum:2023-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:103|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_بولیوی]] || {{formatnum:2023-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:104|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_شمال_مکزیک]] || {{formatnum:2023-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:105|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_شیلی]] || {{formatnum:2023-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:106|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_شیلی،_بولیوی_و_پرو]] || {{formatnum:2023-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:107|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_غرب_مکزیک]] || {{formatnum:2023-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:108|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_مکزیک]] || {{formatnum:2023-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:109|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2023-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:110|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_کاستاریکا]] || {{formatnum:2023-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:111|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:112|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_کوبا]] || {{formatnum:2023-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:113|NOSEP}} || [[:رده:اعداد_بدون_بعد_فیزیک]] || {{formatnum:2025-05-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:114|NOSEP}} || [[:رده:اعدام_شدگان_در_اردوگاه‌های_کار_اجباری_آلمان_نازی_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-02-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:115|NOSEP}} || [[:رده:افراد_جنگ_جهانی_دوم_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-01-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:116|NOSEP}} || [[:رده:افراد_مالزیایی_نیجریه‌ای‌تبار]] || {{formatnum:2019-03-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:117|NOSEP}} || [[:رده:افراد_مبتلا_به_میکروسفالی]] || {{formatnum:2024-09-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:118|NOSEP}} || [[:رده:افراد_مبتلا_به_گاستروپارزی]] || {{formatnum:2024-09-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:119|NOSEP}} || [[:رده:افراد_نروژی_اسلوونیایی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:120|NOSEP}} || [[:رده:افراد_نیکاراگوئه‌ای_یهودی‌تبار]] || {{formatnum:2024-11-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:121|NOSEP}} || [[:رده:افراد_هلندی_مکزیکی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:122|NOSEP}} || [[:رده:افیولیت‌ها]] || {{formatnum:2025-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:123|NOSEP}} || [[:رده:اقتصاد_پرواز_فضایی]] || {{formatnum:2025-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:124|NOSEP}} || [[:رده:اقلیم_جزیره_نورفک]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:125|NOSEP}} || [[:رده:الگو:شناسه_فدراسیون_جهانی_ژیمناستیک_متفاوت_با_ویکی‌داده]] || {{formatnum:2018-12-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:126|NOSEP}} || [[:رده:الگوی_گنجه_-_تعداد_زیاد]] || {{formatnum:2023-06-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:127|NOSEP}} || [[:رده:الگوی_گنجه_-_تکرار_اضافی]] || {{formatnum:2023-06-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:128|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_سده_۲۰_(میلادی)_در_آفریقای_جنوب_خاوری_آلمان]] || {{formatnum:2018-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:129|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_سده_۲۰_(میلادی)_در_گینه_پرتغالی]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:130|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۰۷۲_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:131|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۲۱_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:132|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۰۱_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:133|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۰۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:134|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۱۲_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:135|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۳۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:136|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۷۱۰_(میلادی)_در_امپراتوری_اسپانیا]] || {{formatnum:2017-10-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:137|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۳۷۵_(میلادی)_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:138|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_بحرین_(سرزمین_تاریخی)]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:139|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ساترلند_شایر]] || {{formatnum:2025-01-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:140|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ونزوئلا_در_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:141|NOSEP}} || [[:رده:اژدهایان_آفریقا]] || {{formatnum:2024-12-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:142|NOSEP}} || [[:رده:اژدهایان_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-12-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:143|NOSEP}} || [[:رده:ایالت‌ها_و_قلمروهای_بنیان‌گذاری‌شده_توسط_ایل_افشار]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:144|NOSEP}} || [[:رده:ایران_باستان_در_ادبیات_داستانی]] || {{formatnum:2025-01-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:145|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_رنگین‌کمان]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:146|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_پاییز]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:147|NOSEP}} || [[:رده:ایزدبانوان_عناصر_کیمیاگری]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:148|NOSEP}} || [[:رده:ایستگاه‌های_پلیس_در_آسیا]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:149|NOSEP}} || [[:رده:ایمنی_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:150|NOSEP}} || [[:رده:ایمنی_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:151|NOSEP}} || [[:رده:ایمنی_غذایی_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:152|NOSEP}} || [[:رده:ایمنی_غذایی_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:153|NOSEP}} || [[:رده:بازالت‌های_ستونی_ایسلند]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:154|NOSEP}} || [[:رده:بازسازی‌گرایی_دینی]] || {{formatnum:2023-09-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:155|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_فیلم‌های_پورنو_اهل_نبراسکا]] || {{formatnum:2018-05-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:156|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_منتشرنشده_برنامه‌ریزی_برای_۲۰۲۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-10-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:157|NOSEP}} || [[:رده:باغ‌وحش‌ها_بر_پایه_دهه_انحلال_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:158|NOSEP}} || [[:رده:بدن‌سازان_زن_آفریقایی‌تبار_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2018-07-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:159|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_افتخاری_ارمنستان_شوروی]] || {{formatnum:2023-04-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:160|NOSEP}} || [[:رده:برندگان_جوایز_استرالیایی_سال]] || {{formatnum:2022-09-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:161|NOSEP}} || [[:رده:بلاهای_طبیعی_در_جزیره_نورفک]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:162|NOSEP}} || [[:رده:بلورهای_سه‌شیب]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:163|NOSEP}} || [[:رده:بندپاکش‌ها]] || {{formatnum:2023-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:164|NOSEP}} || [[:رده:بندپایان_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2025-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:165|NOSEP}} || [[:رده:بنزودی‌اکسپین‌ها]] || {{formatnum:2024-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:166|NOSEP}} || [[:رده:بنزوکسپین‌ها]] || {{formatnum:2024-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:167|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_فرانکفورت]] || {{formatnum:2021-07-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:168|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_قلمرو_تحت_قیمومت_جزایر_اقیانوس_آرام_بر_پایه_سال_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:169|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_هامبورگ]] || {{formatnum:2018-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:170|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_هلند_هابسبورگ_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:171|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۷۶۰_(میلادی)_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:172|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_سده_۲۰_(میلادی)_در_جزیره_تیمور_پرتغال]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:173|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌سازگان‌ها_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:174|NOSEP}} || [[:رده:تأثیر_پرتو_بر_سلامتی_در_ادبیات_داستانی]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:175|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_طبیعی_صحرای_غربی]] || {{formatnum:2024-02-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:176|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نظامی_ایران_پهلوی]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:177|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_سده_۱۷_(میلادی)_اهل_امپراتوری_عثمانی]] || {{formatnum:2018-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:178|NOSEP}} || [[:رده:تبعیدشدگان_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:179|NOSEP}} || [[:رده:ترابری_ریلی_بر_پایه_منطقه_کلان‌شهری]] || {{formatnum:2025-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:180|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_تهیه‌شده_توسط_آرام_(خواننده_رپ)]] || {{formatnum:2024-07-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:181|NOSEP}} || [[:رده:ترکیب‌های_سلنیم_(۲)]] || {{formatnum:2024-07-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:182|NOSEP}} || [[:رده:تری‌آزولوپیریدازین‌ها]] || {{formatnum:2024-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:183|NOSEP}} || [[:رده:تعدیل‌کننده‌های_گیرنده_NMDA]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:184|NOSEP}} || [[:رده:تفنگ‌های_گلوله‌زنی_نیمه‌خودکار_کالیبر_۴۵×۵٫۵۶_میلی‌متر_ناتو]] || {{formatnum:2022-12-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:185|NOSEP}} || [[:رده:تمدن_مایا_در_دهه_۱۶۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:186|NOSEP}} || [[:رده:تولیدکنندگان_کالاهای_ورزشی_ایران]] || {{formatnum:2024-11-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:187|NOSEP}} || [[:رده:تک‌کوه‌های_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:188|NOSEP}} || [[:رده:تک‌کوه‌های_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:189|NOSEP}} || [[:رده:تک‌کوه‌های_ایسلند]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:190|NOSEP}} || [[:رده:جاده‌های_شنی]] || {{formatnum:2024-10-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:191|NOSEP}} || [[:رده:جاذبه‌های_گردشگری_در_استان_کوشی]] || {{formatnum:2023-07-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:192|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_ایالات_متحده_آمریکا_بر_پایه_ساحل]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:193|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_خصوصی_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:194|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_خصوصی_اروپا]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:195|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_رودخانه‌ای_سوئد]] || {{formatnum:2024-01-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:196|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_زندان_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:197|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_زندان_یونان]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:198|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_غیرمسکونی_اقیانوس_اطلس_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:199|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_پیشین_از_آخرین_بیشینه_یخچالی]] || {{formatnum:2024-09-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:200|NOSEP}} || [[:رده:جشنواره‌های_فرهنگی_در_آسیا_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:201|NOSEP}} || [[:رده:جغرافیای_شهرستان_هیورن،_انتاریو]] || {{formatnum:2016-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:202|NOSEP}} || [[:رده:جمهوری_هلوتی_در_دهه‌ها]] || {{formatnum:2018-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:203|NOSEP}} || [[:رده:جمهوری‌های_عربی_پیشین]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:204|NOSEP}} || [[:رده:جنگل‌ها،_درختزارها_و_بوته‌زارهای_مدیترانه‌ای_در_آفریقای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:205|NOSEP}} || [[:رده:جهش‌های_رنگی_طوطی]] || {{formatnum:2023-11-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:206|NOSEP}} || [[:رده:جوامع_تاریخی_یهودیت_در_ترکیه]] || {{formatnum:2025-03-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:207|NOSEP}} || [[:رده:جوندگان_آزمایشگاهی]] || {{formatnum:2024-06-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:208|NOSEP}} || [[:رده:حرم_شاه‌چراغ]] || {{formatnum:2018-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:209|NOSEP}} || [[:رده:حزب_اقدام_شهروندان]] || {{formatnum:2023-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:210|NOSEP}} || [[:رده:حفاظت_حیات_وحش_در_آلبانی]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:211|NOSEP}} || [[:رده:حفاظت_حیات_وحش_در_نیجر]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:212|NOSEP}} || [[:رده:حفاظت_حیات_وحش_در_پاکستان]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:213|NOSEP}} || [[:رده:حقوق_در_۶۴۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-12-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:214|NOSEP}} || [[:رده:حمله‌ها_به_ایستگاه‌های_پلیس_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:215|NOSEP}} || [[:رده:حمله‌ها_به_ایستگاه‌های_پلیس_در_آسیا]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:216|NOSEP}} || [[:رده:حمله‌ها_به_ایستگاه‌های_پلیس_در_ایران]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:217|NOSEP}} || [[:رده:حواس‌پرتی_راننده]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:218|NOSEP}} || [[:رده:خارپوستان_پیشاتاریخ_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2024-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:219|NOSEP}} || [[:رده:خدایان_رومی_در_هنر]] || {{formatnum:2023-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:220|NOSEP}} || [[:رده:خدمات_اورژانس_سلامت_روان]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:221|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_جنگ_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:222|NOSEP}} || [[:رده:خوانندگان_دزفول]] || {{formatnum:2021-04-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:223|NOSEP}} || [[:رده:خودروها_بر_پایه_سرعت]] || {{formatnum:2024-10-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:224|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسان_اهل_اسپانیا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:225|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسان_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:226|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسان_اهل_ایتالیا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:227|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسان_اهل_بریتانیا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:228|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسی_در_بریتانیا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:229|NOSEP}} || [[:رده:داده‌های_بوم‌شناسی]] || {{formatnum:2022-11-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:230|NOSEP}} || [[:رده:دانشمندان_شایسته_گرجستان_شوروی]] || {{formatnum:2025-05-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:231|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_سمرقند]] || {{formatnum:2017-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:232|NOSEP}} || [[:رده:درگاه‌های_خزندگان]] || {{formatnum:2018-05-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:233|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۱۰۱۰_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:234|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۱۱۶۳_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:235|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۱۲۸۶_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:236|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۳۶۷_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:237|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۵۷۶_(قمری)]] || {{formatnum:2016-10-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:238|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۵۷۶_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:239|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۷۳۷_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:240|NOSEP}} || [[:رده:دشت‌های_تک‌کوهی]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:241|NOSEP}} || [[:رده:دموکرات_مسیحیان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-12-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:242|NOSEP}} || [[:رده:دهستان‌های_پیشین_ایران]] || {{formatnum:2023-03-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:243|NOSEP}} || [[:رده:دودمان_سیماشکی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:244|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_وهابی]] || {{formatnum:2025-02-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:245|NOSEP}} || [[:رده:دوره‌های_پزشکی_اورژانس]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:246|NOSEP}} || [[:رده:دولت‌شهرهای_کرت]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:247|NOSEP}} || [[:رده:دیرش‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:248|NOSEP}} || [[:رده:دیوانسالاران_خسرو_پرویز]] || {{formatnum:2021-06-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:249|NOSEP}} || [[:رده:ذرات_برجسته]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:250|NOSEP}} || [[:رده:رادارهای_نظامی_نیروی_زمینی_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:251|NOSEP}} || [[:رده:رخدادهای_کربناتیت]] || {{formatnum:2025-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:252|NOSEP}} || [[:رده:ردفسیل‌ها_بر_پایه_آرایه_منشأساز]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:253|NOSEP}} || [[:رده:رقص‌های_محلی_اتریش]] || {{formatnum:2014-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:254|NOSEP}} || [[:رده:روابط_چندنژادی_در_برزیل]] || {{formatnum:2023-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:255|NOSEP}} || [[:رده:روابط_چندنژادی_در_کارائیب]] || {{formatnum:2023-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:256|NOSEP}} || [[:رده:روحانیان_اهل_مازندران]] || {{formatnum:2022-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:257|NOSEP}} || [[:رده:رودها_و_آبراهه‌های_لایروبی‌شده]] || {{formatnum:2025-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:258|NOSEP}} || [[:رده:روزنامه‌نگاران_اهل_واشینگتن_(ایالت)]] || {{formatnum:2021-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:259|NOSEP}} || [[:رده:روزنامه‌نگاران_درگذشته_زندانی]] || {{formatnum:2021-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:260|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_زمستانی_در_افغانستان]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:261|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_برمودا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:262|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_جزیره_نورفک]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:263|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_مکزیک]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:264|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_نپال]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:265|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_نیوزیلند]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:266|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_پرتغال]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:267|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_کوبا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:268|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_یونان]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:269|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_زمستانی_در_کانادا]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:270|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_پیشازیستی]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:271|NOSEP}} || [[:رده:ریزشناگرها]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:272|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۱۰۱۷_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:273|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۶۵۱_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:274|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۹۴۹_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:275|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۹۷۷_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:276|NOSEP}} || [[:رده:زبان_کچوان]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:277|NOSEP}} || [[:رده:زبان‌های_اودیسا]] || {{formatnum:2021-09-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:278|NOSEP}} || [[:رده:زراعت‌گرایان_اهل_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-04-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:279|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسی_استرالیا_(قاره)]] || {{formatnum:2022-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:280|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌لغزش‌های_آتشفشانی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:281|NOSEP}} || [[:رده:زنان_اعدام‌شده_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2024-12-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:282|NOSEP}} || [[:رده:زنان_اعدام‌شده_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-12-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:283|NOSEP}} || [[:رده:زنان_اعدام‌شده_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-12-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:284|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:285|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:286|NOSEP}} || [[:رده:زیاگان_دریایی_جنوب_آفریقا]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:287|NOSEP}} || [[:رده:زیربخش‌های_جمهوری_سوسیالیستی_آذربایجان_شوروی]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:288|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_برنامه‌ریزی_کلان‌شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:289|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_حفاظت_لاک‌پشت]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:290|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_علوم_جوی]] || {{formatnum:2023-02-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:291|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_لاک‌پشت]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:292|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_ژئوتکنیک]] || {{formatnum:2024-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:293|NOSEP}} || [[:رده:سازندهای_زمین‌شناسی_قلمرو_شمالی_(استرالیا)]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:294|NOSEP}} || [[:رده:سالن‌های_نمایش_در_ناتینگهام‌شر]] || {{formatnum:2022-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:295|NOSEP}} || [[:رده:سال‌های_سده_۲۰_(میلادی)_در_کامرون]] || {{formatnum:2018-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:296|NOSEP}} || [[:رده:سامانه‌های_طبقه‌بندی_ریاضیاتی]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:297|NOSEP}} || [[:رده:سامانه‌های_هشدار_زودهنگام_زمین‌لرزه]] || {{formatnum:2024-10-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:298|NOSEP}} || [[:رده:سامانه‌های_کشنده_برپاگر_پرتابگر]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:299|NOSEP}} || [[:رده:ساینتولوژیست‌های_پیشین_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:300|NOSEP}} || [[:رده:سرده‌های_منقرض‌شده_نئوژن]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:301|NOSEP}} || [[:رده:سرده‌های_منقرض‌شده_پالئوژن]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:302|NOSEP}} || [[:رده:سرکشان_اهل_اسپانیا]] || {{formatnum:2023-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:303|NOSEP}} || [[:رده:سرکشان_بر_پایه_ملیت]] || {{formatnum:2023-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:304|NOSEP}} || [[:رده:سری_مسابقات_رالی]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:305|NOSEP}} || [[:رده:سطح‌های_سازمان‌دهی_(زیست‌شناسی)]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:306|NOSEP}} || [[:رده:سفرهای_کاوشگری_اتحاد_جماهیر_شوروی]] || {{formatnum:2023-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:307|NOSEP}} || [[:رده:سفرهای_کاوشگری_شمالگان_روسیه]] || {{formatnum:2023-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:308|NOSEP}} || [[:رده:سفرهای_کاوشگری_نظامی_هلند]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:309|NOSEP}} || [[:رده:سفرهای_کاوشگری_هلند]] || {{formatnum:2023-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:310|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_سومالی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:311|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_مملوک_(مصر)_در_۱۳۸۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:312|NOSEP}} || [[:رده:سواحل_پاناما_در_دریای_کارائیب]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:313|NOSEP}} || [[:رده:سوسیالیست‌های_مسیحی_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:314|NOSEP}} || [[:رده:سوسیالیست‌های_مسیحی_اهل_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:315|NOSEP}} || [[:رده:سوسیالیست‌های_مسیحی_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:316|NOSEP}} || [[:رده:سوسیالیست‌های_مسیحی_اهل_مگزیک]] || {{formatnum:2023-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:317|NOSEP}} || [[:رده:سیارک‌های_نوع_پی:_(تولن)]] || {{formatnum:2024-09-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:318|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_حزب_اقدام_شهروندان_(کاستاریکا)]] || {{formatnum:2023-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:319|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-09-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:320|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2023-10-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:321|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2023-09-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:322|NOSEP}} || [[:رده:سیستم‌های_تصویر_استوانه‌ای]] || {{formatnum:2024-08-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:323|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_1۶_(میلادی)_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:324|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۶_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2024-02-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:325|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۷_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2024-02-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:326|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۸_(میلادی)_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-02-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:327|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_پاراگوئه]] || {{formatnum:2024-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:328|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_برق_هسته‌ای_در_آفریقای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:329|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_برق_هسته‌ای_رومانی]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:330|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_بریتیش_کلمبیا]] || {{formatnum:2022-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:331|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_بولدر،_کلرادو]] || {{formatnum:2022-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:332|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_سالت_لیک_سیتی]] || {{formatnum:2022-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:333|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_شیل_نفتی_استونی]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:334|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_فناوری_هسته‌ای_ایران]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:335|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:336|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_موسیقی_منحل‌شده_استرالیا]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:337|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_موسیقی_منحل‌شده_ایتالیا]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:338|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_موسیقی_منحل‌شده_جامائیکا]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:339|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_موسیقی_منحل‌شده_فرانسه]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:340|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_موسیقی_منحل‌شده_کانادا]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:341|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌کنندگان_مسابقه_آواز_یوروویژن_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:342|NOSEP}} || [[:رده:شمایل‌نگاری_زرتشتی]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:343|NOSEP}} || [[:رده:شناسه_DatabaseOlympics_یکسان_با_ویکی‌داده]] || {{formatnum:2019-08-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:344|NOSEP}} || [[:رده:شورویایی‌تبارهای_اهل_آلمان]] || {{formatnum:2018-03-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:345|NOSEP}} || [[:رده:شیمی‌دانان_خوراک_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:346|NOSEP}} || [[:رده:شیوخ]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:347|NOSEP}} || [[:رده:صفحه‌های_دارای_نشانگر_دیجیتالی_شیء_غیرفعال_از_۲۰۱۹]] || {{formatnum:2019-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:348|NOSEP}} || [[:رده:صومعه‌ها_در_کنت_(انگلستان)]] || {{formatnum:2013-05-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:349|NOSEP}} || [[:رده:عامل‌های_خطر_چاقی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:350|NOSEP}} || [[:رده:عملگرهای_کوانتومی]] || {{formatnum:2025-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:351|NOSEP}} || [[:رده:عوارض_سطحی_سیارک‌های_کمربند_اصلی]] || {{formatnum:2024-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:352|NOSEP}} || [[:رده:عکاسی_برجسته‌نما]] || {{formatnum:2025-05-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:353|NOSEP}} || [[:رده:غلان_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2021-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:354|NOSEP}} || [[:رده:فرازیاب‌های_لیزری_فضایی]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:355|NOSEP}} || [[:رده:فرازیاب‌های_ماهواره‌ای_لیزری_زمین]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:356|NOSEP}} || [[:رده:فرزندان_امپراتریس‌های_سلطنتی]] || {{formatnum:2024-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:357|NOSEP}} || [[:رده:فرماندارهای_هندوراس]] || {{formatnum:2024-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:358|NOSEP}} || [[:رده:فرنچایزهای_هاوتن_مفلین_هارکورت]] || {{formatnum:2024-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:359|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ_آسیا_کانادایی_در_ونکوور]] || {{formatnum:2019-10-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:360|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ_بدنی_غرب_آسیا]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:361|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_تصدیق‌شده_در_منطقه_کیکیتالوک]] || {{formatnum:2021-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:362|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۳۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:363|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۴۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:364|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۵۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:365|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۶۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:366|NOSEP}} || [[:رده:فرگشت_سرزمینی_بنگلادش]] || {{formatnum:2024-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:367|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_تگزاس]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:368|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_مونتانا]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:369|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_نوادا]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:370|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_نیوجرسی]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:371|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_کالیفرنیا]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:372|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_استقلال_السالوادور]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:373|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_استقلال_بولیوی]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:374|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_استقلال_کلمبیا]] || {{formatnum:2022-11-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:375|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_دموکراسی_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:376|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_الیگوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:377|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_نخست‌زیستی]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:378|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_پالئوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:379|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_پرکامبرین]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:380|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_پیشین‌زیستی_میانه]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:381|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_نظامی_در_منطقه_جنوبگان]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:382|NOSEP}} || [[:رده:فلات‌های_فرسایش‌یافته]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:383|NOSEP}} || [[:رده:فلات‌های_میان‌کوهی]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:384|NOSEP}} || [[:رده:فلوریدا_در_۱۸۴۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:385|NOSEP}} || [[:رده:فناوری‌های_پرتاب_موشک]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:386|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_آرایه‌شناختی_(راسته‌ها)]] || {{formatnum:2024-01-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:387|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_تنوع_زیستی]] || {{formatnum:2023-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:388|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_زیواگان_ارمنستان]] || {{formatnum:2019-06-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:389|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_فسیل‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:390|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_مرتبط_با_پایگاه_داده]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:391|NOSEP}} || [[:رده:فوران‌های_آتشفشانی_با_نمایه_انفجارپذیری_۰]] || {{formatnum:2022-10-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:392|NOSEP}} || [[:رده:فوران‌های_آتشفشانی_با_نمایه_انفجارپذیری_۳]] || {{formatnum:2022-10-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:393|NOSEP}} || [[:رده:فیزیک‌دانان_پزشکی_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:394|NOSEP}} || [[:رده:فیلم_با_یک_قالب_و_۱_روز_انتشار]] || {{formatnum:2020-12-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:395|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_اصلی_نت‌فلیکس_به_زبان_تامیلی]] || {{formatnum:2021-08-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:396|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_اصلی_نت‌فلیکس_به_زبان_تایلندی]] || {{formatnum:2021-08-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:397|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۸۹۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:398|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۰۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-05-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:399|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۱۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:400|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۲۰۲۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-05-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:401|NOSEP}} || [[:رده:قارچ‌های_شمالگان]] || {{formatnum:2023-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:402|NOSEP}} || [[:رده:قدیمی‌ترین_چیزها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:403|NOSEP}} || [[:رده:قرامانلو]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:404|NOSEP}} || [[:رده:قربانیان_زجرکش‌کردن_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:405|NOSEP}} || [[:رده:قربانیان_شکنجه_در_جریان_جنگ‌ها]] || {{formatnum:2024-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:406|NOSEP}} || [[:رده:قربانیان_کو_کلاکس_کلان‌ها]] || {{formatnum:2024-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:407|NOSEP}} || [[:رده:قره‌پاپاق‌ها]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:408|NOSEP}} || [[:رده:قسمت‌های_تلویزیونی_درباره_جشنواره‌های_زیبایی]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:409|NOSEP}} || [[:رده:قلعه‌های_صلیبی_در_قبرس]] || {{formatnum:2025-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:410|NOSEP}} || [[:رده:قلم‌های_پارکر]] || {{formatnum:2024-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:411|NOSEP}} || [[:رده:قله‌های_هرمی]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:412|NOSEP}} || [[:رده:لرزه‌شناسی_آتشفشان]] || {{formatnum:2023-02-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:413|NOSEP}} || [[:رده:لیبرال‌های_کلاسیک_اهل_کانادا]] || {{formatnum:2023-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:414|NOSEP}} || [[:رده:لیزر_فضابنیاد]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:415|NOSEP}} || [[:رده:مارول_کمیک‌ها_با_موضوع_جنگ_جهانی_دوم]] || {{formatnum:2021-03-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:416|NOSEP}} || [[:رده:ماهواره‌های_اقیانوس‌نگاری]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:417|NOSEP}} || [[:رده:ماهواره‌های_در_مدار_میانی_زمین]] || {{formatnum:2022-11-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:418|NOSEP}} || [[:رده:ماهواره‌های_گرانی‌سنجی]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:419|NOSEP}} || [[:رده:ماهیان_آب_شیرین_جنوب_آفریقا]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:420|NOSEP}} || [[:رده:متخصصان_داده‌ها_و_اطلاعات_جغرافیایی_بر_پایه_ملیت]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:421|NOSEP}} || [[:رده:متخصصان_پایگاه_داده]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:422|NOSEP}} || [[:رده:متدیسم_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:423|NOSEP}} || [[:رده:متدیسم_در_بولیوی]] || {{formatnum:2023-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:424|NOSEP}} || [[:رده:متدیسم_در_پرو]] || {{formatnum:2023-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:425|NOSEP}} || [[:رده:مترجمان_از_فارسی_باستان]] || {{formatnum:2025-01-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:426|NOSEP}} || [[:رده:مجموعه‌داران_اهل_افغانستان]] || {{formatnum:2021-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:427|NOSEP}} || [[:رده:محاصره‌های_مربوط_به_ایران_صفوی]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:428|NOSEP}} || [[:رده:محیط_زیست_خاور_دور_روسیه]] || {{formatnum:2023-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:429|NOSEP}} || [[:رده:مد_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:430|NOSEP}} || [[:رده:مداخله_فرانسه_در_تغییر_رژیم]] || {{formatnum:2025-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:431|NOSEP}} || [[:رده:مدارس_کنفرانس_۱۲تای_بزرگ_سابق]] || {{formatnum:2022-01-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:432|NOSEP}} || [[:رده:مذاهب_گنوستیک_قرون_وسطی]] || {{formatnum:2025-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:433|NOSEP}} || [[:رده:مراکز_ترومای_سطح_۱]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:434|NOSEP}} || [[:رده:مراکز_ترومای_کودکان]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:435|NOSEP}} || [[:رده:مراکز_پژوهشی_بنیان‌گذاری‌شده_در_۲۰۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:436|NOSEP}} || [[:رده:مرگ‌ها_و_خاکسپاری‌های_سلطنتی_و_نجیب‌زادگی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:437|NOSEP}} || [[:رده:مزدیسنا_و_علم]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:438|NOSEP}} || [[:رده:مزدیسنا_و_فناوری]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:439|NOSEP}} || [[:رده:مطالعات_ایرانیان_دور_از_وطن]] || {{formatnum:2023-07-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:440|NOSEP}} || [[:رده:معادن_سرب_و_روی_در_ایران]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:441|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_تانتال]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:442|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_استرالیا_بر_پایه_کانی]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:443|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:444|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_پاکستان]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:445|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_سرب_در_بریتانیا]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:446|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_اکوادور]] || {{formatnum:2024-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:447|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-06-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:448|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_پورتوریکو]] || {{formatnum:2024-06-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:449|NOSEP}} || [[:رده:معماری_اسلامی_در_پاکستان]] || {{formatnum:2025-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:450|NOSEP}} || [[:رده:معماری_رنسانس_در_مکزیک]] || {{formatnum:2024-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:451|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_بدون_منابع_تاریخی]] || {{formatnum:2017-09-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:452|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_خرد_کلیسای_کاتولیک_رومی_فرانسه]] || {{formatnum:2020-06-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:453|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_ویکی‌پدیا_دارای_ارجاعی_از_BDA_(۱۹۰۶)_با_منبع_ویکی‌نبشته]] || {{formatnum:2022-04-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:454|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_ویکی‌پدیا_دارای_ارجاعی_از_NDB_(در_۱۸۴۹)_با_مرجع_ویکی‌نبشته]] || {{formatnum:2022-03-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:455|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_ویکی‌پدیا_دارای_متن_به‌کارگرفته_از_دانشنامه_بیبلیکا_(۱۹۰۳_(میلادی))]] || {{formatnum:2018-06-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:456|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_ویکی‌پدیا_دارای_متنی_از_BDA_(۱۹۰۶)_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-05-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:457|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_ویکی‌پدیا_نیازمند_بازسازماندهی_از_نوامبر_۲۰۱۶]] || {{formatnum:2017-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:458|NOSEP}} || [[:رده:منابع_اینترنتی_نشان‌شناسی]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:459|NOSEP}} || [[:رده:مناسبت‌های_برگزارشده_در_تربیع_اول_ماه]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:460|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_حفاظت‌شده_دریایی_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:461|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_حفاظت‌شده_پیرنه]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:462|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_خیالی_در_فلوریدا]] || {{formatnum:2013-01-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:463|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_سوک_ترانگ]] || {{formatnum:2017-02-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:464|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_هائو_گیانگ]] || {{formatnum:2017-02-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:465|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_کین_گیانگ]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:466|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_ترکمنستان]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:467|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزایر_ویرجین_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:468|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزایر_کوچک_حاشیه‌ای_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:469|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزیره‌های_خلیج_فارس]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:470|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزیره‌های_دریای_خزر]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:471|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_ساحل_عاج]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:472|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_سوالبارد]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:473|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_کرت]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:474|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_گامبیا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:475|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_مجارستان]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:476|NOSEP}} || [[:رده:منطقه_کلان‌شهری_خارطوم]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:477|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_عربستانی_به_ایران]] || {{formatnum:2022-01-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:478|NOSEP}} || [[:رده:مهارکننده‌های_فسفودی‌استراز_۱۰]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:479|NOSEP}} || [[:رده:مهارکننده‌های_فسفودی‌استراز_۷]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:480|NOSEP}} || [[:رده:مهارکننده‌های_فسفودی‌استراز_۹]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:481|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_بخارست]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:482|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_بمبئی]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:483|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_بنگلور]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:484|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_ماترا]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:485|NOSEP}} || [[:رده:موسسه‌های_پژوهشی_زیست‌شناختی_در_آلمان]] || {{formatnum:2024-09-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:486|NOSEP}} || [[:رده:موشک‌های_بالستیک_ضدکشتی]] || {{formatnum:2024-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:487|NOSEP}} || [[:رده:موشک‌های_زیرصوتی]] || {{formatnum:2024-10-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:488|NOSEP}} || [[:رده:موشک‌های_کروز_سوپرسونیک]] || {{formatnum:2024-10-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:489|NOSEP}} || [[:رده:مگس‌های_مصنوعی]] || {{formatnum:2024-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:490|NOSEP}} || [[:رده:میدان‌های_آتشفشانی_کانادا]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:491|NOSEP}} || [[:رده:میسیونرهای_یسوعی_در_پرو]] || {{formatnum:2025-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:492|NOSEP}} || [[:رده:نئوژن_کانادا]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:493|NOSEP}} || [[:رده:ناحیه‌های_معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:494|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_قومی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:495|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_نیو_ایج]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:496|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کارائیب]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:497|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کانتری_آلمانی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:498|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کانتری_استرالیایی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:499|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کانتری_ایرلندی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:500|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کانتری_بریتانیایی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:501|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کانتری_کانادایی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:502|NOSEP}} || [[:رده:نام‌های_تجاری_پای‌ها]] || {{formatnum:2023-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:503|NOSEP}} || [[:رده:ناوبری_لختایی]] || {{formatnum:2025-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:504|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_تانکی_مربوط_به_ایران]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:505|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_استقلال_برزیل]] || {{formatnum:2022-11-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:506|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_صلیبی_سمیرنا]] || {{formatnum:2025-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:507|NOSEP}} || [[:رده:نرم‌افزارهای_دیداری‌سازی_موسیقی]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:508|NOSEP}} || [[:رده:نرم‌افزارهای_شبکه_اجتماعی_موبایل]] || {{formatnum:2023-07-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:509|NOSEP}} || [[:رده:نرم‌افزارهای_نوشکل]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:510|NOSEP}} || [[:رده:نشانگرهای_اقتصادی_ارزهای_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:511|NOSEP}} || [[:رده:نشریه‌های_فیزیک_فضایی]] || {{formatnum:2023-02-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:512|NOSEP}} || [[:رده:نقاشان_فلسطین_پیش_از_۱۹۴۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:513|NOSEP}} || [[:رده:نقشه‌نگاری_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:514|NOSEP}} || [[:رده:نمایشگاه‌های_پرنده‌نگری]] || {{formatnum:2023-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:515|NOSEP}} || [[:رده:نمونه‌ها]] || {{formatnum:2016-07-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:516|NOSEP}} || [[:رده:نوازندگان_آفریقایی-آرژانتینی]] || {{formatnum:2023-04-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:517|NOSEP}} || [[:رده:نوازندگان_دزفول]] || {{formatnum:2021-04-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:518|NOSEP}} || [[:رده:نیم‌کره‌های_ماه]] || {{formatnum:2023-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:519|NOSEP}} || [[:رده:هنر_آشپزی_در_سنگاپور]] || {{formatnum:2018-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:520|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_زن_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2022-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:521|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_آلمان]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:522|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_دانمارک]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:523|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_سوئد]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:524|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_سوئیس]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:525|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_نیوزیلند]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:526|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_هلند]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:527|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_کانادا]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:528|NOSEP}} || [[:رده:هنرهای_رزمی_غرب_آسیا]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:529|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_با_کاربرد_اختصاصی_از_۲۰۱۰–۲۰۱۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:530|NOSEP}} || [[:رده:واژه‌شناسی_لاک‌پشت]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:531|NOSEP}} || [[:رده:واکنش‌ها_به_انقلاب_و_جنگ_داخلی_روسیه]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:532|NOSEP}} || [[:رده:واکنش‌های_بین‌المللی_به_نسل‌کشی]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:533|NOSEP}} || [[:رده:وبگاه‌های_برنامه‌ریزی_مسیر]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:534|NOSEP}} || [[:رده:ورزشگاه‌های_دو_و_میدانی_در_پنسیلوانیا]] || {{formatnum:2018-07-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:535|NOSEP}} || [[:رده:ویکی‌پدیایی‌هایی_که_رده‌های_حذف_شده_را_در_صفحات_کاربریشان_نگهداری_می‌کنند]] || {{formatnum:2021-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:536|NOSEP}} || [[:رده:پارامترهای_ساختاری_کارکرد_تیروئید]] || {{formatnum:2024-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:537|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه‌های_پرتاب_موشک_در_ایران]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:538|NOSEP}} || [[:رده:پخش‌کننده‌های_سخت‌افزاری_اولترا_اچ‌دی_بلوری]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:539|NOSEP}} || [[:رده:پرسنل_ژاندارمری_ایران]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:540|NOSEP}} || [[:رده:پروتستانتیسم_در_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2023-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:541|NOSEP}} || [[:رده:پروژه‌های_دیدبانی_زمین]] || {{formatnum:2022-11-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:542|NOSEP}} || [[:رده:پزشکان_یهودی_قرون_وسطی_اهل_ایران]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:543|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-25|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:544|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:545|NOSEP}} || [[:رده:پناهگاه‌های_نخستی‌ها]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:546|NOSEP}} || [[:رده:پهنه‌های_یخ_فرازمینی]] || {{formatnum:2024-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:547|NOSEP}} || [[:رده:پوشاک_رودیو]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:548|NOSEP}} || [[:رده:پیمان‌های_فراداده_علوم_زمین]] || {{formatnum:2023-01-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:549|NOSEP}} || [[:رده:پیچندها_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:550|NOSEP}} || [[:رده:پیچندها_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:551|NOSEP}} || [[:رده:چاپ_در_۲۰۰۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:552|NOSEP}} || [[:رده:چهار_سنت_جغرافیا]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:553|NOSEP}} || [[:رده:چین_در_درگیری_کشمیر]] || {{formatnum:2025-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:554|NOSEP}} || [[:رده:چینه‌شناسی_ارمنستان]] || {{formatnum:2024-12-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:555|NOSEP}} || [[:رده:ژن‌درمانی‌های_آزمایشی]] || {{formatnum:2024-04-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:556|NOSEP}} || [[:رده:ژورنال‌های_آکادمیک_انجمن_سلطنتی_هواشناسی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:557|NOSEP}} || [[:رده:کارآزمایی‌های_بالینی_مرتبط_با_اچ‌آی‌وی]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:558|NOSEP}} || [[:رده:کارآزمایی‌های_بالینی_مرتبط_با_کووید-۱۹]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:559|NOSEP}} || [[:رده:کازاک‌های_اهل_امپراتوری_روسیه]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:560|NOSEP}} || [[:رده:کافت‌ها_و_فروزمین‌های_پیشین‌زیستی_نو]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:561|NOSEP}} || [[:رده:کامیون‌های_فنلاند]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:562|NOSEP}} || [[:رده:کامیون‌های_هند]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:563|NOSEP}} || [[:رده:کامیون‌های_کلاس_۹]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:564|NOSEP}} || [[:رده:کانال‌های_دریای_مدیترانه]] || {{formatnum:2024-01-22|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:565|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_منگنز_(III_و_IV)]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:566|NOSEP}} || [[:رده:کاوشگران_شمال_آسیا]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:567|NOSEP}} || [[:رده:کتاب‌ها_درباره_تروما]] || {{formatnum:2024-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:568|NOSEP}} || [[:رده:کتاب‌های_راهنمای_میدانی_پرندگان_استرالیا]] || {{formatnum:2024-11-02|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:569|NOSEP}} || [[:رده:کتاب‌های_ریاضیات_ویکی‌پدیا]] || {{formatnum:2018-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:570|NOSEP}} || [[:رده:کشاورزی_رومی]] || {{formatnum:2024-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:571|NOSEP}} || [[:رده:کشتی‌های_تجاری_ایران]] || {{formatnum:2025-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:572|NOSEP}} || [[:رده:کشتی‌های_ساخت_صنایع_دریایی_شهید_تمجیدی]] || {{formatnum:2025-04-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:573|NOSEP}} || [[:رده:کشتی‌های_ساخت_صنایع_دریایی_شهید_جولایی]] || {{formatnum:2025-04-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:574|NOSEP}} || [[:رده:کشتی‌های_ساخت_صنایع_دریایی_شهید_درویشی]] || {{formatnum:2025-04-07|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:575|NOSEP}} || [[:رده:کشیشان_بین‌النهرین]] || {{formatnum:2025-02-19|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:576|NOSEP}} || [[:رده:کشیشان_کلیسای_کاتولیک_رومی_سده_19_(میلادی)_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-06-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:577|NOSEP}} || [[:رده:کشیشان_کلیسای_کاتولیک_رومی_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-06-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:578|NOSEP}} || [[:رده:کشیشان_کلیسای_کاتولیک_رومی_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-06-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:579|NOSEP}} || [[:رده:کشیشان_کلیسای_کاتولیک_رومی_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-06-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:580|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_ارمنی_تخریب‌شده_در_گرجستان]] || {{formatnum:2025-06-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:581|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_جامع_کاتولیک_در_کاستیا_و_لئون]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:582|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_حواری_ارمنی_تخریب‌شده_در_جمهوری_خودمختار_نخجوان]] || {{formatnum:2025-06-17|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:583|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_اورشلیم]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:584|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_تورین]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:585|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_مودنا]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:586|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_رومی_کامل‌شده_سده_۱۹_(میلادی)_بر_پایه_دهه]] || {{formatnum:2018-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:587|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_پاناما]] || {{formatnum:2024-08-28|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:588|NOSEP}} || [[:رده:کمیت‌های_بدون_بعد_شیمی]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:589|NOSEP}} || [[:رده:کواترنری_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:590|NOSEP}} || [[:رده:کواترنری_کانادا]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:591|NOSEP}} || [[:رده:کودکی_در_ایسلند]] || {{formatnum:2021-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:592|NOSEP}} || [[:رده:کولاک‌ها_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:593|NOSEP}} || [[:رده:کولاک‌ها_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:594|NOSEP}} || [[:رده:کولاک‌ها_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:595|NOSEP}} || [[:رده:کولاک‌ها_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:596|NOSEP}} || [[:رده:کیسه‌تنان_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2025-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:597|NOSEP}} || [[:رده:گذرگاه‌های_رود_دنیپر]] || {{formatnum:2024-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:598|NOSEP}} || [[:رده:گرانی‌سنجی_اجرام]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:599|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_آرکانزاس]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:600|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_آیداهو]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:601|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_اکلاهما]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:602|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_داکوتای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:603|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_داکوتای_شمالی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:604|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_میزوری]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:605|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_مین_(ایالت)]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:606|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_نبراسکا]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:607|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_نیوهمپشایر]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:608|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_ورمانت]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:609|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:610|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_کارولینای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:611|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_کانزاس]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:612|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_کلرادو]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:613|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_متال‌کور_کنتاکی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:614|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_هوی_متال_نبراسکا]] || {{formatnum:2024-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:615|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_هوی_متال_نیومکزیکو]] || {{formatnum:2024-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:616|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_هوی_متال_هاوایی]] || {{formatnum:2024-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:617|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_گلم_متال_میشیگان]] || {{formatnum:2024-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:618|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_گلم_متال_کنتاکی]] || {{formatnum:2024-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:619|NOSEP}} || [[:رده:گلسنگ‌های_خاور_دور_روسیه]] || {{formatnum:2023-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:620|NOSEP}} || [[:رده:گونه‌های_در_خطر_انقراض_به_دلیل_تخریب_مانگرو]] || {{formatnum:2024-11-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:621|NOSEP}} || [[:رده:گوهرسنگ‌ها_در_فرهنگ_عامه]] || {{formatnum:2023-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:622|NOSEP}} || [[:رده:گینه_پرتغال_در_۱۹۷۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:623|NOSEP}} || [[:رده:گینه_پرتغال_در_۱۹۷۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:624|NOSEP}} || [[:رده:یخچال‌شناسی_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:625|NOSEP}} || [[:رده:یخچال‌شناسی_نیوزیلند]] || {{formatnum:2022-08-06|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:626|NOSEP}} || [[:رده:یهودستیزی_سوسیالیستی]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:627|NOSEP}} || [[:رده:یوکاریوت‌های_توصیف‌شده_در_۲۰۰۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:628|NOSEP}} || [[:رده:یوکاریوت‌های_توصیف‌شده_در_۲۰۱۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:629|NOSEP}} || [[:رده:یوکاریوت‌های_توصیف‌شده_در_۲۰۱۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:630|NOSEP}} || [[:رده:یوکاریوت‌های_توصیف‌شده_در_۲۰۱۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:631|NOSEP}} || [[:رده:یوکاریوت‌های_توصیف‌شده_در_۲۰۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:632|NOSEP}} || [[:رده:یکاهای_اندازه‌گیری_در_ناوبری]] || {{formatnum:2025-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:1|}} |- | {{formatnum:633|NOSEP}} || [[:رده:User_arb]] || {{formatnum:2021-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:634|NOSEP}} || [[:رده:آب_در_ناحیه‌های_جزیره‌ای_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:635|NOSEP}} || [[:رده:آبسنگ‌های_اروپا]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:636|NOSEP}} || [[:رده:آبسنگ‌های_دریای_چین_جنوبی]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:637|NOSEP}} || [[:رده:آبسنگ‌های_مورد_مناقشه]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:638|NOSEP}} || [[:رده:آبیاری_در_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:639|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_سیل]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:640|NOSEP}} || [[:رده:آثار_علمی_خلافت_عباسی]] || {{formatnum:2025-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:641|NOSEP}} || [[:رده:آرایه‌های_نام‌گذاری‌شده_توسط_چارلز_هنری_تایلر]] || {{formatnum:2023-12-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:642|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:643|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_اروپا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:644|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:645|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_عراق]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:646|NOSEP}} || [[:رده:آنتاگونیست‌های_گیرنده_mGlu7]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:647|NOSEP}} || [[:رده:آنتاگونیست‌های_۵-اچ‌تی۵]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:648|NOSEP}} || [[:رده:استادان_دانشگاه_زن_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2022-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:649|NOSEP}} || [[:رده:استقلال_پاناما]] || {{formatnum:2024-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:650|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:651|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_پاناما]] || {{formatnum:2023-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:652|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_انگلیکان_پرو]] || {{formatnum:2023-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:653|NOSEP}} || [[:رده:افراد_آفریقایی_جنوبی_اسرائیلی‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:654|NOSEP}} || [[:رده:افراد_اتریشی_نروژی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:655|NOSEP}} || [[:رده:افراد_اسرائیلی_اسلوونیایی‌تبار]] || {{formatnum:2020-12-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:656|NOSEP}} || [[:رده:افراد_انقلاب_۱۸۵۱_شیلی]] || {{formatnum:2022-11-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:657|NOSEP}} || [[:رده:افراد_ایتالیایی_اسرائیلی‌تبار]] || {{formatnum:2018-08-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:658|NOSEP}} || [[:رده:افراد_ایسلندی_سوئدی‌تبار]] || {{formatnum:2019-11-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:659|NOSEP}} || [[:رده:افراد_بریتانیایی_مالیایی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:660|NOSEP}} || [[:رده:افراد_بلژیکی_نروژی‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:661|NOSEP}} || [[:رده:افراد_جنگ_جهانی_دوم_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:662|NOSEP}} || [[:رده:افراد_روس_نروژی‌تبار]] || {{formatnum:2016-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:663|NOSEP}} || [[:رده:افراد_شیلیایی_پاراگوئه‌ای‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:664|NOSEP}} || [[:رده:افراد_هلندی_رومانیایی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:665|NOSEP}} || [[:رده:افراد_پرتغالی_آرژانتینی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:666|NOSEP}} || [[:رده:افراد_ژاپنی_اسرائیلی‌تبار]] || {{formatnum:2018-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:667|NOSEP}} || [[:رده:افراد_کلمبیایی_پاراگوئه‌ای‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:668|NOSEP}} || [[:رده:اقلیم_رومانی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:669|NOSEP}} || [[:رده:الگو:جوامع_دور_از_وطن_پاکستان]] || {{formatnum:2018-12-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:670|NOSEP}} || [[:رده:امکانات_ورزشی]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:671|NOSEP}} || [[:رده:انتخابات_آینده_در_آلمان]] || {{formatnum:2021-09-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:672|NOSEP}} || [[:رده:انتخابات‌های_آینده_در_فرانسه]] || {{formatnum:2025-03-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:673|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌ها_در_کیپ_ورد]] || {{formatnum:2018-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:674|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌ها_در_گینه_پرتغال_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:675|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۰۹۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:676|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۱۵۷_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:677|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۱۹۴_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:678|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۱۲_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:679|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۱۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:680|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۵۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:681|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۵۶_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:682|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۶۱_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:683|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۲۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:684|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۹۲_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:685|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۴۹۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:686|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۹۹۲_(میلادی)_در_گرجستان]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:687|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۲۴۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:688|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۳۷۵_(میلادی)_در_آسیا]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:689|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۹۹۹_(میلادی)_در_آسیا]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:690|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_آلمان]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:691|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_بریتانیا]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:692|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_رومانی]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:693|NOSEP}} || [[:رده:انشاهای_ویکی_پدیا_درباره_سبک]] || {{formatnum:2025-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:694|NOSEP}} || [[:رده:انقراض‌های_گوادالوپین]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:695|NOSEP}} || [[:رده:انقلاب_روسیه_در_پتروگراد]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:696|NOSEP}} || [[:رده:انواع_مدار_(سیاره)]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:697|NOSEP}} || [[:رده:انگلستانی‌تبارهای_اهل_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2014-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:698|NOSEP}} || [[:رده:انگلیکان_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:699|NOSEP}} || [[:رده:انگلیکان_در_شیلی]] || {{formatnum:2023-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:700|NOSEP}} || [[:رده:انگلیکان‌های_مکزیک]] || {{formatnum:2023-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:701|NOSEP}} || [[:رده:انگلیکان‌های_پاناما]] || {{formatnum:2023-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:702|NOSEP}} || [[:رده:انگلیکان‌های_پرو]] || {{formatnum:2023-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:703|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_اتحاد_شوروی_بر_پایه_قومیت]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:704|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_امپراتوری_روسیه_بر_پایه_قومیت]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:705|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_عراق_بر_پایه_مکان_و_پیشه]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:706|NOSEP}} || [[:رده:اوراق_قرضه_دولتی_منتشرشده_توسط_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:707|NOSEP}} || [[:رده:اژدهایان_هند]] || {{formatnum:2024-12-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:708|NOSEP}} || [[:رده:ایالت‌ها_و_قلمروهای_بنیان‌گذاری‌شده_در_۶۶۰_(پیش_از_میلاد)]] || {{formatnum:2012-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:709|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_رومی_در_هنر]] || {{formatnum:2023-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:710|NOSEP}} || [[:رده:ایزدبانوان_آسمانی]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:711|NOSEP}} || [[:رده:ایستگاه‌های_راه‌آهن_در_استان_قارص]] || {{formatnum:2021-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:712|NOSEP}} || [[:رده:ایمنی_غذایی_در_اروپا]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:713|NOSEP}} || [[:رده:ایمیدازوپیریمیدین‌ها]] || {{formatnum:2024-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:714|NOSEP}} || [[:رده:باروها_در_بولیوی]] || {{formatnum:2022-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:715|NOSEP}} || [[:رده:بازیکنان_فوتبال_زن_اهل_سنگاپور]] || {{formatnum:2021-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:716|NOSEP}} || [[:رده:بازیکنان_فوتبال_زن_اهل_مالزی]] || {{formatnum:2021-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:717|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_سریال‌های_آبکی_اهل_ترکیه]] || {{formatnum:2023-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:718|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_ویدئویی_شبیه‌سازی_مراقبت_پرواز]] || {{formatnum:2021-08-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:719|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_ویدئویی_شبیه‌سازی_کشتی]] || {{formatnum:2021-08-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:720|NOSEP}} || [[:رده:باشگاه‌ها_و_انجمن‌ها_در_نورفک]] || {{formatnum:2024-10-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:721|NOSEP}} || [[:رده:برج‌ها_در_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:722|NOSEP}} || [[:رده:بردگان_پانامایی]] || {{formatnum:2023-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:723|NOSEP}} || [[:رده:بردگی_جنسی_طی_جنگ‌ها]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:724|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_پاراگوئه]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:725|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:726|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:727|NOSEP}} || [[:رده:برمومتالات‌ها]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:728|NOSEP}} || [[:رده:بزسان‌های_پیشاتاریخ]] || {{formatnum:2024-01-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:729|NOSEP}} || [[:رده:بلورنگاران_اهل_آلمان]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:730|NOSEP}} || [[:رده:بنزیلیدن‌ها]] || {{formatnum:2024-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:731|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_امپراتوری_گورکانی_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:732|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_شهر_آزاد_دانتسیگ]] || {{formatnum:2018-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:733|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۱۴۳۰_(میلادی)_در_روسیه]] || {{formatnum:2018-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:734|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۱۹۸۰_(میلادی)_در_سرزمین‌های_فلسطین]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:735|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۳۳۰_(میلادی)_در_روسیه]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:736|NOSEP}} || [[:رده:به‌نژادی_ماکیان]] || {{formatnum:2023-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:737|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌شناسی_تولیدمثل]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:738|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_لسوتو]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:739|NOSEP}} || [[:رده:بیماری‌ها_و_پاتوژن‌های_گیاهی_بر_پایه_ناقل]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:740|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_سرزمین_بحرین]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:741|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_طبیعی_لیبی]] || {{formatnum:2024-02-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:742|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فوتبال_در_آفریقا]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:743|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فوتبال_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:744|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فوتبال_در_نروژ]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:745|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_مسیحیت_در_برزیل]] || {{formatnum:2024-06-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:746|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نظامی_روسیه_بر_پایه_مکان]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:747|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نیروی_دریایی_سلطنتی_استرالیا]] || {{formatnum:2022-02-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:748|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نیروی_دریایی_پادشاهی_بریتانیا_در_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-02-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:749|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_انقلاب_تگزاس]] || {{formatnum:2022-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:750|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_اهل_کلمبیا_در_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:751|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_اهل_کوبا_در_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:752|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_اهل_گواتمالا_در_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:753|NOSEP}} || [[:رده:تالاب‌های_گینه_استوایی]] || {{formatnum:2024-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:754|NOSEP}} || [[:رده:تتراکلروزینکات‌ها]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:755|NOSEP}} || [[:رده:تجهیزات_حفاظتی_اسب]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:756|NOSEP}} || [[:رده:تجهیزات_رودیو]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:757|NOSEP}} || [[:رده:تحقیقات_پزشکی_استرالیا]] || {{formatnum:2021-12-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:758|NOSEP}} || [[:رده:تداخل‌سنج‌های_اخترشناسی]] || {{formatnum:2024-01-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:759|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_آسی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:760|NOSEP}} || [[:رده:ترکیب‌های_نئودیمیم_(II)]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:761|NOSEP}} || [[:رده:ترکیب‌های_نپتونیوم_(III)]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:762|NOSEP}} || [[:رده:ترکیه_در_سال‌های_سده_۱۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-04-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:763|NOSEP}} || [[:رده:تصاویر_مالکیت_عمومی_چین]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:764|NOSEP}} || [[:رده:تعطیلات_عمومی_در_اوستیای_جنوبی]] || {{formatnum:2021-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:765|NOSEP}} || [[:رده:تلویزیون_در_آسیا_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:766|NOSEP}} || [[:رده:تمدن_مایا_در_سال‌های_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:767|NOSEP}} || [[:رده:توفان‌های_حاره‌ای_شدید]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:768|NOSEP}} || [[:رده:تولیدکنندگان_ماشین‌آلات_منحل‌شده]] || {{formatnum:2022-07-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:769|NOSEP}} || [[:رده:تک‌کوه‌های_آسیا]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:770|NOSEP}} || [[:رده:تک‌کوه‌های_آفریقا]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:771|NOSEP}} || [[:رده:تیراندازی_در_بازی‌های_آسیایی_۲۰۰۲]] || {{formatnum:2022-10-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:772|NOSEP}} || [[:رده:جانداران_موجود_پدیدآمده_در_دانین]] || {{formatnum:2024-11-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:773|NOSEP}} || [[:رده:جایزه‌های_میکروب‌شناسی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:774|NOSEP}} || [[:رده:جرم‌های_آوریل_۲۰۱۴]] || {{formatnum:2018-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:775|NOSEP}} || [[:رده:جرم‌های_۲۰۱۲_(میلادی)_در_کانادا]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:776|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_خصوصی_یونان]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:777|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_خلیج_مکزیک_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:778|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_دریاچه‌ای_میشیگان]] || {{formatnum:2021-09-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:779|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_ساحل_شرقی_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:780|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_کانادا_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:781|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_کشندی_بریتانیا]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:782|NOSEP}} || [[:رده:جشنواره‌های_فرهنگی_در_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:783|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-08-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:784|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_اکوادور]] || {{formatnum:2024-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:785|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:786|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:787|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_پاناما]] || {{formatnum:2024-08-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:788|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_پرو]] || {{formatnum:2024-08-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:789|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_کاستاریکا]] || {{formatnum:2024-05-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:790|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:791|NOSEP}} || [[:رده:جنگ_داخلی_روسیه_بر_پایه_شهر]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:792|NOSEP}} || [[:رده:جنگجویان_آمریکای_جنوبی_و_مرکزی]] || {{formatnum:2022-07-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:793|NOSEP}} || [[:رده:جوامع_تاریخی_یهودیت_در_عراق]] || {{formatnum:2025-03-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:794|NOSEP}} || [[:رده:جوامع_دور_از_وطن_اهل_اروپا_در_ایران]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:795|NOSEP}} || [[:رده:حشرات_بر_پایه_وضعیت_حفاظت]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:796|NOSEP}} || [[:رده:حشرات_ناقل_پاتوژن‌های_جانوری]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:797|NOSEP}} || [[:رده:حشره‌شناسی_دام‌پزشکی]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:798|NOSEP}} || [[:رده:حمایت_حیاتی_اورژانسی]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:799|NOSEP}} || [[:رده:حوادث_و_سوانح_شرکت‌های_هواپیمایی_ناشی_از_برخورد_آذرخش]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:800|NOSEP}} || [[:رده:حوادث_و_سوانح_شرکت‌های_هواپیمایی_ناشی_از_مه]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:801|NOSEP}} || [[:رده:خارپوستان_پیشاتاریخ_آسیا]] || {{formatnum:2024-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:802|NOSEP}} || [[:رده:خارپوستان_پیشاتاریخ_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:803|NOSEP}} || [[:رده:خارپوستان_پیشاتاریخ_اروپا]] || {{formatnum:2024-06-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:804|NOSEP}} || [[:رده:خدایان_سحرگاه]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:805|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_آفریقا]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:806|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_اروپا]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:807|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_اروپا_طی_جنگ_جهانی_دوم]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:808|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_جنگ_در_آسیا]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:809|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_جنگ_در_آفریقا]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:810|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_جنسی_در_جنگ_در_اروپا]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:811|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_علیه_کودکان_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:812|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_علیه_کودکان_در_ایران]] || {{formatnum:2024-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:813|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسان_اهل_فرانسه]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:814|NOSEP}} || [[:رده:داروهای_گیاه‌شناسی]] || {{formatnum:2024-04-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:815|NOSEP}} || [[:رده:دانشمندان_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:816|NOSEP}} || [[:رده:دانشمندان_علم_مواد_اهل_هند]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:817|NOSEP}} || [[:رده:دره‌های_رودخانه‌ای_آسیا]] || {{formatnum:2023-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:818|NOSEP}} || [[:رده:دره‌های_کرانه_باختری]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:819|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_ایالت_واشینگتن]] || {{formatnum:2015-05-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:820|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_محمد]] || {{formatnum:2016-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:821|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_به_علت_بیماری_سرخرگ_محیطی]] || {{formatnum:2024-01-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:822|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_۱۴۲_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:823|NOSEP}} || [[:رده:درگیری_خارجی_در_جنگ_داخلی_روسیه]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:824|NOSEP}} || [[:رده:دموکرات_مسیحیان_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2024-12-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:825|NOSEP}} || [[:رده:دموکرات_مسیحیان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2025-01-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:826|NOSEP}} || [[:رده:دموکرات_مسیحیان_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:827|NOSEP}} || [[:رده:دموکرات_مسیحیان_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2024-12-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:828|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_آسیای_مرکزی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:829|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_بودایی_چین]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:830|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_بودایی_کره]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:831|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌های_اهل_آلبانی_در_اسرائیل]] || {{formatnum:2022-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:832|NOSEP}} || [[:رده:دورگه_در_پرندگان_بهشتی]] || {{formatnum:2023-04-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:833|NOSEP}} || [[:رده:دوشیزه_زمین_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2025-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:834|NOSEP}} || [[:رده:دولت‌های_ایالتی_مکزیک]] || {{formatnum:2021-11-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:835|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:836|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:837|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:838|NOSEP}} || [[:رده:ذخیره‌گاه‌های_دریایی_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:839|NOSEP}} || [[:رده:رادارهای_کبرا]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:840|NOSEP}} || [[:رده:رباتیک_بر_پایه_شرکت]] || {{formatnum:2021-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:841|NOSEP}} || [[:رده:رسانه_نواری_ذخیره‌سازی_رایانه]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:842|NOSEP}} || [[:رده:رمان‌های_واقع‌شده_در_صحرای_بزرگ_آفریقا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:843|NOSEP}} || [[:رده:رهبران_نظامی_اهل_فرانسه_در_جنگ‌های_انقلاب_فرانسه]] || {{formatnum:2017-10-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:844|NOSEP}} || [[:رده:روابط_آسیای_مرکزی_و_پاکستان]] || {{formatnum:2021-11-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:845|NOSEP}} || [[:رده:روتنات‌ها]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:846|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_بهاری_در_ایران]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:847|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تابستانی_در_ایران]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:848|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:849|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:850|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_زمستانی_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:851|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_بنگلادش]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:852|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_روسیه]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:853|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_مالزی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:854|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_ورزشی_مارس_۱۸۸۹]] || {{formatnum:2018-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:855|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۶۰_(قمری)]] || {{formatnum:2010-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:856|NOSEP}} || [[:رده:زبان‌های_داوائو_غربی]] || {{formatnum:2021-09-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:857|NOSEP}} || [[:رده:زمینه‌های_پایان_استخدام]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:858|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسی_منطقه_جنوبگان]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:859|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_ایالات_متحده_آمریکا_بر_پایه_منطقه_مسکونی]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:860|NOSEP}} || [[:رده:زنان_اهل_رومانی_در_جنگ]] || {{formatnum:2023-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:861|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:862|NOSEP}} || [[:رده:زیرتیره‌های_جانوری_تک‌نماد]] || {{formatnum:2022-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:863|NOSEP}} || [[:رده:زیرساخت‌های_جاده‌ای_در_لائوس]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:864|NOSEP}} || [[:رده:زیرگروه‌های_ایگبو]] || {{formatnum:2021-11-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:865|NOSEP}} || [[:رده:زیست‌شناسی_خارپوستان]] || {{formatnum:2024-01-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:866|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_دریایی_غرب_آسیا]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:867|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_سومالی‌لند]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:868|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_بر_پایه_منطقه_کلان‌شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:869|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌های_مذهبی_سده_۱۷_(میلادی)_بر_پایه_دهه]] || {{formatnum:2018-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:870|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌های_مذهبی_سده_۱۸_(میلادی)_بر_پایه_دهه]] || {{formatnum:2018-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:871|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌های_مذهبی_سده_۱۹_(میلادی)_بر_پایه_دهه]] || {{formatnum:2018-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:872|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_حقوق_جوانان_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2014-01-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:873|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_صنعت_غذایی]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:874|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_محیط_زیستی_در_اسکاتلند]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:875|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_محیط_زیستی_در_ایران]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:876|NOSEP}} || [[:رده:سازندهای_زمین‌شناسی_با_تلماسه‌های_نهفته]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:877|NOSEP}} || [[:رده:سال_نو_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:878|NOSEP}} || [[:رده:سالن‌های_نمایش_در_لندن_بر_پایه_ناحیه]] || {{formatnum:2022-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:879|NOSEP}} || [[:رده:سامانه‌های_پرتاب_عمودی]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:880|NOSEP}} || [[:رده:سده_۱۵۴۰_(میلادی)_در_پرو]] || {{formatnum:2023-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:881|NOSEP}} || [[:رده:سدها_بر_روی_رود_سیردریا]] || {{formatnum:2025-01-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:882|NOSEP}} || [[:رده:سدهای_آلمان_بر_پایه_ایالت]] || {{formatnum:2021-06-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:883|NOSEP}} || [[:رده:سدهای_آندورا]] || {{formatnum:2021-06-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:884|NOSEP}} || [[:رده:سرده‌های_منقرض‌شده_نوزیستی]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:885|NOSEP}} || [[:رده:سرده‌های_منقرض‌شده_پیدازیستی]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:886|NOSEP}} || [[:رده:سرده‌های_منقرض‌شده_کواترنری]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:887|NOSEP}} || [[:رده:سرودهای_روحانی_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-11-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:888|NOSEP}} || [[:رده:سریال‌های_تلویزیونی_درباره_توفندها]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:889|NOSEP}} || [[:رده:سلامت_بومیان]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:890|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_مانچوکوئو]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:891|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_ناوار]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:892|NOSEP}} || [[:رده:سنگ‌های_آذرآواری]] || {{formatnum:2023-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:893|NOSEP}} || [[:رده:سوارکاری_کلاسیک]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:894|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-09-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:895|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:896|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_ارمنی‌تبار_اهل_فرانسه]] || {{formatnum:2023-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:897|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۸_(میلادی)_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:898|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۸_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:899|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2024-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:900|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-03-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:901|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-03-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:902|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2024-02-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:903|NOSEP}} || [[:رده:شاه‌دانه_بر_پایه_سال_(میلادی)]] || {{formatnum:2020-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:904|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_میامی]] || {{formatnum:2022-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:905|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_نیواورلئان]] || {{formatnum:2022-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:906|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_خدمات_مالی_آسیا]] || {{formatnum:2022-06-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:907|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_دولتی_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:908|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_شهرستان_پاینلاس،_فلوریدا]] || {{formatnum:2022-12-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:909|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۱۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:910|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:911|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۳۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:912|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۴۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:913|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_۲۰۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:914|NOSEP}} || [[:رده:شمشیرزنی_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:915|NOSEP}} || [[:رده:شهرستان_مینگشوی]] || {{formatnum:2018-12-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:916|NOSEP}} || [[:رده:شهرستان‌ها_در_منطقه_کلان‌شهری_پورتلند]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:917|NOSEP}} || [[:رده:شهرهای_صنعتی]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:918|NOSEP}} || [[:رده:شورشیان_شیلی]] || {{formatnum:2022-03-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:919|NOSEP}} || [[:رده:شگون‌آورهای_سگ‌سان]] || {{formatnum:2024-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:920|NOSEP}} || [[:رده:شیمی‌دانان_معدنی_زیستی]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:921|NOSEP}} || [[:رده:شیمی‌دانان_کلوئید]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:922|NOSEP}} || [[:رده:صفحه‌هایی_که_از_الگو:ویکی‌داده_متاداده_فرانسه_بدون_منابع_استفاده_می‌کنند]] || {{formatnum:2020-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:923|NOSEP}} || [[:رده:طبقه‌بندی_آرایه‌شناسی]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:924|NOSEP}} || [[:رده:علم_و_فناوری_در_اقیانوسیه_بر_پایه_قلمرو_وابسته]] || {{formatnum:2024-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:925|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_دو_شش‌گوشه_تنگ‌چیده]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:926|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_راست‌لوزی_اولیه]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:927|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_شش‌گوشه_صفحه‌ای]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:928|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_لوزوجهی]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:929|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_مکعبی_درون‌مرکزدار]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:930|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_مکعبی_وجه‌مرکزدار]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:931|NOSEP}} || [[:رده:عناصر_شیمیایی_با_ساختار_چهارگوشه_درون‌مرکزدار]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:932|NOSEP}} || [[:رده:غارهای_کارستی_بوسنی_و_هرزگوین]] || {{formatnum:2025-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:933|NOSEP}} || [[:رده:فرماندارهای_سلطنتی_ونزوئلا]] || {{formatnum:2024-07-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:934|NOSEP}} || [[:رده:فرماندارهای_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:935|NOSEP}} || [[:رده:فرمانداری_کل_شیلی_در_سده_۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2020-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:936|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ_بدنی_آسیا]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:937|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ_بدنی_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:938|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:939|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۴۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:940|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۶۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:941|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۶۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:942|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۶۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:943|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۷۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:944|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۷۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:945|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۹۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:946|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۲۰۰۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:947|NOSEP}} || [[:رده:فصل‌های_توفند_اقیانوس_اطلس_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:948|NOSEP}} || [[:رده:فضاپیماها_بر_پایه_وضعیت]] || {{formatnum:2023-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:949|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_دموکراسی_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:950|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_ائوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:951|NOSEP}} || [[:رده:فنون_و_حرکت‌های_سوارکاری]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:952|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_افراد_بر_پایه_دانشگاه_یا_کالج_در_چین]] || {{formatnum:2024-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:953|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_بزرگ‌ترین_شرکت‌ها]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:954|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_دانشمندان_بر_پایه_رشته]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:955|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_شیمی‌دانان]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:956|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_فیزیک‌دانان]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:957|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_مربوط_به_شمالگان]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:958|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_مناطق_شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:959|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_وابسته_به_شکار]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:960|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_پیوند_مغز]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:961|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۲۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:962|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_ضدمدرنیسم]] || {{formatnum:2012-04-08|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:963|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_واقع‌شده_در_شمال_آفریقا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:964|NOSEP}} || [[:رده:فیل‌های_اسطوره‌ای]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:965|NOSEP}} || [[:رده:قاضی‌های_دادگاه‌ها_و_دیوان‌های_سازمان_ملل_متحد]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:966|NOSEP}} || [[:رده:قربانیان_نابردباری_دینی]] || {{formatnum:2024-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:967|NOSEP}} || [[:رده:قلعه‌ها_و_دژهای_شاهزاده‌نشین_آخا]] || {{formatnum:2025-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:968|NOSEP}} || [[:رده:قلمرو_ایلینوی_در_۱۸۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:969|NOSEP}} || [[:رده:مأموریت‌های_شبه‌انسانی]] || {{formatnum:2025-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:970|NOSEP}} || [[:رده:مؤسسه‌های_علم_مواد]] || {{formatnum:2025-04-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:971|NOSEP}} || [[:رده:مارمولک‌ها_و_انسان‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:972|NOSEP}} || [[:رده:ماهیان_بر_پایه_وضعیت_حفاظت]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:973|NOSEP}} || [[:رده:متدیسم_در_شیلی]] || {{formatnum:2023-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:974|NOSEP}} || [[:رده:مجسمه‌سازان_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2025-02-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:975|NOSEP}} || [[:رده:مجمع‌الجزایرهای_موزامبیک]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:976|NOSEP}} || [[:رده:مجموعه‌های_تلویزیونی_ترسناک_کودکان]] || {{formatnum:2023-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:977|NOSEP}} || [[:رده:مجموعه‌های_تلویزیونی_درباره_گاوها]] || {{formatnum:2021-09-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:978|NOSEP}} || [[:رده:مجموعه‌های_تلویزیونی_مستند_درباره_بازی‌های_ویدئویی]] || {{formatnum:2021-09-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:979|NOSEP}} || [[:رده:محاصره‌های_مربوط_به_جهان_اسلام_قرون_وسطی]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:980|NOSEP}} || [[:رده:محصولات_کشاورزی_غیرگیاهی]] || {{formatnum:2023-08-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:981|NOSEP}} || [[:رده:محققان_جهان_اسلام_قرون_وسطی_بر_پایه_دولت]] || {{formatnum:2025-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:982|NOSEP}} || [[:رده:محوطه‌های_عصر_آهن_در_لبنان]] || {{formatnum:2025-01-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:983|NOSEP}} || [[:رده:محوطه‌های_هلنیستی_در_افغانستان]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:984|NOSEP}} || [[:رده:مدارس_کنفرانس_جنوب_شرقی]] || {{formatnum:2022-01-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:985|NOSEP}} || [[:رده:مدارس_کنفرانس_جنوب_غرب_سابق]] || {{formatnum:2022-01-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:986|NOSEP}} || [[:رده:مدال‌آوران_سلطنتی_المپیک]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:987|NOSEP}} || [[:رده:مراقبت_پرواز_نظامی]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:988|NOSEP}} || [[:رده:مراکز_پژوهشی_علوم_اعصاب_در_آلمان]] || {{formatnum:2024-09-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:989|NOSEP}} || [[:رده:مردان_ترنس_اهل_ایران]] || {{formatnum:2024-04-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:990|NOSEP}} || [[:رده:مردمان_سوئدی‌تبار_اهل_سوئیس]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:991|NOSEP}} || [[:رده:مزدیسنا_و_حکومت]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:992|NOSEP}} || [[:رده:مسئله‌های_هندسه]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:993|NOSEP}} || [[:رده:مستندهای_درباره_زمین‌شناسی]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:994|NOSEP}} || [[:رده:مسلمانان_غرب_آسیا]] || {{formatnum:2025-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:995|NOSEP}} || [[:رده:مسیحیان_غرب_آسیا]] || {{formatnum:2025-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:996|NOSEP}} || [[:رده:مصوبه‌های_لغو_شده_پارلمان_بریتانیا]] || {{formatnum:2011-07-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:997|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_تیتانیوم]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:998|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_کاستاریکا]] || {{formatnum:2024-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:999|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_روی_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1000|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2024-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1001|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1002|NOSEP}} || [[:رده:معماری_استعماری_اسپانیایی_در_کوبا]] || {{formatnum:2024-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1003|NOSEP}} || [[:رده:معماری_رنسانس_در_پرو]] || {{formatnum:2024-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1004|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_درجه_ارزیابی‌نشده_هائیتی]] || {{formatnum:2023-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1005|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌هایی_که_از_جعبه_اطلاعات_ایستگاه_دارای_نقشه_نمایشگر_استفاده_می‌کنند]] || {{formatnum:2018-08-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1006|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-11-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1007|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-10-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1008|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2023-11-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1009|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2023-10-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1010|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایی_کستاریکا]] || {{formatnum:2023-11-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1011|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_باک_لیئو]] || {{formatnum:2016-05-17|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1012|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_کا_مائو]] || {{formatnum:2012-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1013|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_کان_تو]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1014|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1015|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_ایران]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1016|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزایر_قناری]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1017|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_جزایر_ماریانای_شمالی]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1018|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_ساموآی_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1019|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_عراق]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1020|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_فیلیپین]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1021|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_قرقیزستان]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1022|NOSEP}} || [[:رده:مناقشه‌ها_درباره_جانوران]] || {{formatnum:2023-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1023|NOSEP}} || [[:رده:منطقه‌های_اسپانیا]] || {{formatnum:2023-04-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1024|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_ژاپنی_به_پرو]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1025|NOSEP}} || [[:رده:موج‌های_سرما_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1026|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌ها_در_استان_قارص]] || {{formatnum:2021-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1027|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_دهلی_نو]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1028|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_پالرمو]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1029|NOSEP}} || [[:رده:موسسه‌های_پژوهشی_در_نوردراین-وستفالن]] || {{formatnum:2024-09-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1030|NOSEP}} || [[:رده:موسیقی‌دانان_اهل_الله‌آباد_(هند)]] || {{formatnum:2018-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1031|NOSEP}} || [[:رده:موشک‌های_هایپرسونیک]] || {{formatnum:2024-10-02|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1032|NOSEP}} || [[:رده:موصلو]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1033|NOSEP}} || [[:رده:مکان‌های_دفن_خانواده‌های_امپراتوری_چین]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1034|NOSEP}} || [[:رده:مکزیکی‌تبارهای_اهل_آلمان]] || {{formatnum:2018-03-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1035|NOSEP}} || [[:رده:میراث_فرهنگی_آرژانتین]] || {{formatnum:2024-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1036|NOSEP}} || [[:رده:میراث_فرهنگی_برزیل]] || {{formatnum:2024-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1037|NOSEP}} || [[:رده:میوسن_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1038|NOSEP}} || [[:رده:میکروب‌شناسی_هوهسته‌ای]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1039|NOSEP}} || [[:رده:ناحیه‌های_معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1040|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_اسلامی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1041|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_بلوگرس]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1042|NOSEP}} || [[:رده:ناشرهای_موسیقی_کمدی]] || {{formatnum:2024-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1043|NOSEP}} || [[:رده:نام‌گذاری_مراسم‌ها]] || {{formatnum:2023-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1044|NOSEP}} || [[:رده:ناهنجاری‌های_دستگاه_ایمنی_لنفاوی]] || {{formatnum:2024-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1045|NOSEP}} || [[:رده:نایب‌الملک‌نشین_ریو_د_لا_پلاتا_در_دهه_۱۷۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1046|NOSEP}} || [[:رده:نایب‌الملک‌نشین_ریو_د_لا_پلاتا_در_دهه_۱۸۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1047|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_تانکی_جنگ_جهانی_اول]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1048|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_داخلی_آمریکا_در_آریزونا]] || {{formatnum:2022-12-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1049|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_داخلی_آمریکا_در_نیو_مکزیکو]] || {{formatnum:2022-12-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1050|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_داخلی_آمریکا_در_کنتاکی]] || {{formatnum:2022-11-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1051|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_دریایی_برزیل_در_جنگ_جهانی_اول]] || {{formatnum:2023-02-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1052|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_دریایی_کانادا_در_جنگ_جهانی_اول]] || {{formatnum:2023-02-12|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1053|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_دودمان_آل_بویه]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1054|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_زندیان]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1055|NOSEP}} || [[:رده:نشانگرهای_صنعت_وام]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1056|NOSEP}} || [[:رده:نشریه‌های_هواشناسی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1057|NOSEP}} || [[:رده:نشریه‌های_پزشکی_اورژانس]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1058|NOSEP}} || [[:رده:نظریه_جراحی]] || {{formatnum:2021-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1059|NOSEP}} || [[:رده:نوازندگان_جاز_آفریقایی-کوبایی]] || {{formatnum:2023-04-28|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1060|NOSEP}} || [[:رده:نیروگاه‌های_شیل_نفتی]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1061|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_زن_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2022-12-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1062|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_زن_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2022-12-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1063|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_مرد_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1064|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_استرالیا]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1065|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_پرندگان_اهل_چین]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1066|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_غیرنظامی_فرانسه_از_۱۹۶۰–۱۹۶۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1067|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_چکسلواکی_و_جمهوری_چک_دهه_۱۹۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-08-03|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1068|NOSEP}} || [[:رده:واکنش‌ها_به_نسل‌کشی]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1069|NOSEP}} || [[:رده:ورزشکاران_اهل_بغلان]] || {{formatnum:2025-04-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1070|NOSEP}} || [[:رده:ورزشگاه‌های_منحل‌شده_در_آفریقا]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1071|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه_داده‌ها_در_ایران]] || {{formatnum:2013-05-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1072|NOSEP}} || [[:رده:پرتاب‌گران_دیسک_دارای_معلولیت]] || {{formatnum:2022-12-11|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1073|NOSEP}} || [[:رده:پرستشگاه‌های_ماه]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1074|NOSEP}} || [[:رده:پروتستانتیسم_در_پرو]] || {{formatnum:2023-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1075|NOSEP}} || [[:رده:پروژه‌های_آبیاری]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1076|NOSEP}} || [[:رده:پروژه‌های_متن‌باز]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1077|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1078|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1079|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1080|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-26|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1081|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1082|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1083|NOSEP}} || [[:رده:پزشکی_در_سده_۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1084|NOSEP}} || [[:رده:پلیوسن_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1085|NOSEP}} || [[:رده:ژرف‌دره‌ها_و_تنگ‌های_هند]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1086|NOSEP}} || [[:رده:کار_اجباری_نازی‌ها]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1087|NOSEP}} || [[:رده:کامیون‌های_سوئد]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1088|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_جیوه_(I)]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1089|NOSEP}} || [[:رده:کاوش_اندونزی]] || {{formatnum:2023-01-31|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1090|NOSEP}} || [[:رده:کاوشگران_باسک]] || {{formatnum:2023-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1091|NOSEP}} || [[:رده:کسر_بودجه]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1092|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_حرفه‌ای_در_رالی_(کارولینای_شمالی)]] || {{formatnum:2021-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1093|NOSEP}} || [[:رده:کشتی‌های_ساخت_بوشهر]] || {{formatnum:2025-04-07|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1094|NOSEP}} || [[:رده:کلریمیدها]] || {{formatnum:2024-07-22|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1095|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_در_تامیل_نادو]] || {{formatnum:2022-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1096|NOSEP}} || [[:رده:کنفدراسیون‌های_عشایری]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1097|NOSEP}} || [[:رده:کودکی_در_جامائیکا]] || {{formatnum:2021-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1098|NOSEP}} || [[:رده:کوه‌های_مقدس_نپال]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1099|NOSEP}} || [[:رده:کوه‌های_مقدس_هند]] || {{formatnum:2025-05-10|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1100|NOSEP}} || [[:رده:کیک‌بوکسینگ_در_ایران]] || {{formatnum:2013-05-27|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1101|NOSEP}} || [[:رده:گذرهای_پیاده‌گردی_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1102|NOSEP}} || [[:رده:گروه_باریت]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1103|NOSEP}} || [[:رده:یادمان‌های_سطلنتی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1104|NOSEP}} || [[:رده:یادگاردان‌های_مسیحی]] || {{formatnum:2024-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1105|NOSEP}} || [[:رده:۲۸۶_(میلادی)_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2013-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:2|}} |- | {{formatnum:1106|NOSEP}} || [[:رده:آثار_واقع‌شده_در_بیابان‌ها]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1107|NOSEP}} || [[:رده:آرژانتین_در_جنگ_جهانی_اول]] || {{formatnum:2023-01-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1108|NOSEP}} || [[:رده:آزمایش_جانوری_بر_پایه_نوع_جانور]] || {{formatnum:2024-06-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1109|NOSEP}} || [[:رده:آفرو-آسیا]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1110|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۵۱۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2019-09-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1111|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۲۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1112|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۳۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1113|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۳۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1114|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۳۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1115|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_۱۶۹۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-08|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1116|NOSEP}} || [[:رده:آلیاژهای_تنگستن]] || {{formatnum:2024-08-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1117|NOSEP}} || [[:رده:آموزش_سلامت_در_هند]] || {{formatnum:2024-05-21|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1118|NOSEP}} || [[:رده:آنتاگونیست‌های_گیرنده_mGlu2]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1119|NOSEP}} || [[:رده:آنتاگونیست‌های_گیرنده_mGlu3]] || {{formatnum:2024-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1120|NOSEP}} || [[:رده:ائتلاف‌های_نظامی_ارمنستان]] || {{formatnum:2025-01-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1121|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_نیوزیلندی_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-05-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1122|NOSEP}} || [[:رده:استادان_دانشگاه_زن_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2022-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1123|NOSEP}} || [[:رده:اصلاحات_مالیاتی_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1124|NOSEP}} || [[:رده:اعضای_دودمان_پهلوی]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1125|NOSEP}} || [[:رده:اعضای_کادر_فنی_باشگاه_پائوک]] || {{formatnum:2024-09-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1126|NOSEP}} || [[:رده:افراد_اتریشی_پرتغالی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1127|NOSEP}} || [[:رده:افراد_برزیلی_کره‌جنوبی‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-28|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1128|NOSEP}} || [[:رده:افراد_جنگ_استقلال_بولیوی]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1129|NOSEP}} || [[:رده:افراد_سنگالی‌تبار_اهل_لهستان]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1130|NOSEP}} || [[:رده:افراد_شمالگان]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1131|NOSEP}} || [[:رده:افراد_عربستانی_پاکستانی‌تبار]] || {{formatnum:2020-12-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1132|NOSEP}} || [[:رده:افراد_مجاری_پاکستانی‌تبار]] || {{formatnum:2018-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1133|NOSEP}} || [[:رده:افراد_چینی_ایتالیایی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1134|NOSEP}} || [[:رده:افراد_ژاپنی_آفریقای‌جنوبی‌تبار]] || {{formatnum:2018-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1135|NOSEP}} || [[:رده:اقلیم_جزایر_سلیمان]] || {{formatnum:2023-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1136|NOSEP}} || [[:رده:الگو:جوایز_ارمنستان_شوروی]] || {{formatnum:2023-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1137|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۱۸۵_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1138|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۰۷_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1139|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۴۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1140|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۵۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1141|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۶۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1142|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۷۹_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1143|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۲۹۰_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1144|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۱۵_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1145|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۴۹_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1146|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۳۶۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1147|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۴۱۵_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1148|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۴۵۳_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1149|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۴۶۸_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1150|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۴۹۲_(میلادی)_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2017-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1151|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_بلژیک]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1152|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_فرانسه]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1153|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_هند]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1154|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_استان_روثنیان]] || {{formatnum:2018-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1155|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ایسلند_انگلستانی‌تبار]] || {{formatnum:2013-05-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1156|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_بلک_ریور_فالز،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1157|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_بیکدالن]] || {{formatnum:2022-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1158|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_دارلینگتون،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1159|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_شیلی_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-12-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1160|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_واپون،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1161|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_پلیموث،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1162|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کورن‌دیک]] || {{formatnum:2017-07-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1163|NOSEP}} || [[:رده:اولین_پدیده‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1164|NOSEP}} || [[:رده:اکوادور_در_دهه_۱۸۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1165|NOSEP}} || [[:رده:ایالت_نیویورک_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1166|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_آتشفشان]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1167|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_گربه]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1168|NOSEP}} || [[:رده:ایستگاه‌های_تلویزیونی_در_نیوجرسی]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1169|NOSEP}} || [[:رده:بازیکنان_فوتبال_اهل_گیومری]] || {{formatnum:2024-09-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1170|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_زن_فیلم‌های_پورنو_اهل_نیوزیلند]] || {{formatnum:2015-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1171|NOSEP}} || [[:رده:باورمندان_به_علم_مسیحی_اهل_انگلستان]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1172|NOSEP}} || [[:رده:بردگان_کوبایی]] || {{formatnum:2023-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1173|NOSEP}} || [[:رده:برنامه_مأموریت‌های_سیاره‌ای]] || {{formatnum:2023-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1174|NOSEP}} || [[:رده:برنامه‌های_تلویزیونی_به_زبان_مالایالم]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1175|NOSEP}} || [[:رده:بلایای_طبیعی_در_ایالات_فدرال_میکرونزی]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1176|NOSEP}} || [[:رده:بلورنگاران_اهل_هند]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1177|NOSEP}} || [[:رده:بلورهای_تک‌شیب]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1178|NOSEP}} || [[:رده:بناهای_تاریخی_برزیل]] || {{formatnum:2022-11-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1179|NOSEP}} || [[:رده:بنزوکسازپین‌ها]] || {{formatnum:2024-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1180|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_آبخاز_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1181|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_آبخازیا_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1182|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_سیشل_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1183|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_نایب‌الملک‌نشین_ریو_د_لا_پلاتا_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1184|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۷۲_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1185|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۸۳_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1186|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۸۷_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-10-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1187|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۹۱_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1188|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۹۹_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-10-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1189|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۱۱_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1190|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۱۴_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1191|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۲۳_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-10-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1192|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۳۶_(میلادی)_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1193|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۶۳_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1194|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۹۳۵_(میلادی)_در_آسیای_جنوب_شرقی]] || {{formatnum:2018-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1195|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌ها_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1196|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_جزایر_سلیمان]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1197|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_مونته‌نگرو]] || {{formatnum:2022-08-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1198|NOSEP}} || [[:رده:تأمین_اجتماعی_در_چین]] || {{formatnum:2024-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1199|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_دولت_ترکیه]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1200|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_دولت_عراق]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1201|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فرهنگ_شیلی]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1202|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فوتبال_در_دانمارک]] || {{formatnum:2025-02-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1203|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ‌نگاران_اندیشه_سیاسی]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1204|NOSEP}} || [[:رده:تالاب‌های_بورکینافاسو]] || {{formatnum:2024-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1205|NOSEP}} || [[:رده:تالاب‌های_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1206|NOSEP}} || [[:رده:تجاوز_جنسی_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1207|NOSEP}} || [[:رده:تجزیه‌طلبی_در_امپراتوری_روسیه]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1208|NOSEP}} || [[:رده:تجهیزات_نظامی_آسیا_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1209|NOSEP}} || [[:رده:تجهیزات_نظامی_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1210|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_مراتی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1211|NOSEP}} || [[:رده:ترکمن‌ها_در_ترکیه]] || {{formatnum:2024-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1212|NOSEP}} || [[:رده:تقاطع_هندسی]] || {{formatnum:2024-10-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1213|NOSEP}} || [[:رده:تلویزیون_کره‌جنوبی_در_۲۰۰۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1214|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌های_اقیانوس_آرام_مکزیک]] || {{formatnum:2023-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1215|NOSEP}} || [[:رده:جعبه‌های_ناوبری_اعضای_فدراسیون‌های_ملی_ورزشی]] || {{formatnum:2018-08-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1216|NOSEP}} || [[:رده:جعبه‌های_ناوبری_تام_و_جری]] || {{formatnum:2018-06-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1217|NOSEP}} || [[:رده:جعبه‌های_ناوبری_زمین‌چهر]] || {{formatnum:2023-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1218|NOSEP}} || [[:رده:جعبه‌های_ناوبری_کشورهای_خاورمیانه]] || {{formatnum:2023-04-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1219|NOSEP}} || [[:رده:جغرافیا_بر_پایه_منطقه_کلان‌شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1220|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_السالوادور]] || {{formatnum:2024-05-28|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1221|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_بولیوی]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1222|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_هائیتی]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1223|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_ونزوئلا]] || {{formatnum:2024-08-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1224|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_کوبا]] || {{formatnum:2024-05-28|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1225|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_گواتمالا]] || {{formatnum:2024-08-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1226|NOSEP}} || [[:رده:جنگ‌ها_بر_پایه_طرف_متخاصم]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1227|NOSEP}} || [[:رده:حاکمان_سده_۱۳_(میلادی)_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-06-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1228|NOSEP}} || [[:رده:حاکمان_سده_۱۴_(میلادی)_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-06-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1229|NOSEP}} || [[:رده:حقوق_زنان_در_بوتان]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1230|NOSEP}} || [[:رده:حقوق‌دانان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1231|NOSEP}} || [[:رده:حوادث_ناشی_از_مه]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1232|NOSEP}} || [[:رده:حوادث_و_سوانح_شرکت‌های_هواپیمایی_ناشی_از_ریزپکش]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1233|NOSEP}} || [[:رده:خانواده‌های_سلطنتی_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1234|NOSEP}} || [[:رده:خانواده‌های_سلطنتی_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1235|NOSEP}} || [[:رده:خدایان_در_هنر]] || {{formatnum:2023-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1236|NOSEP}} || [[:رده:خدمات_مالی_در_ایران]] || {{formatnum:2022-06-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1237|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_علیه_کودکان_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2024-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1238|NOSEP}} || [[:رده:خلیج‌های_آمریکای_مرکزی]] || {{formatnum:2021-11-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1239|NOSEP}} || [[:رده:خوانندگان_زن_پاپ_اهل_دانمارک]] || {{formatnum:2024-12-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1240|NOSEP}} || [[:رده:خودروهای_سلطنتی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1241|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسی_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1242|NOSEP}} || [[:رده:دانشمندان_زمین_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1243|NOSEP}} || [[:رده:درباریان_اهل_فرانسه]] || {{formatnum:2022-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1244|NOSEP}} || [[:رده:درون‌بوم‌ها_در_چین]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1245|NOSEP}} || [[:رده:درگیری_خارجی_بر_پایه_جنگ]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1246|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_اسطوره‌ای]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1247|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_بودایی_هند]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1248|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌های_اهل_پرتغال_در_دماغه_سبز]] || {{formatnum:2022-10-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1249|NOSEP}} || [[:رده:دوره_میان‌دوجنگ_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1250|NOSEP}} || [[:رده:دوزیستان_پیشاتاریخ_آسیا]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1251|NOSEP}} || [[:رده:دوندگان_پیاده‌روی_سرعت_زن_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2024-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1252|NOSEP}} || [[:رده:راه‌آهن‌های_با_عرض_روسی]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1253|NOSEP}} || [[:رده:رسانه_در_سن‌خوزه٬_کالیفرنیا]] || {{formatnum:2013-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1254|NOSEP}} || [[:رده:رصدخانه‌های_باستانی]] || {{formatnum:2024-05-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1255|NOSEP}} || [[:رده:رقابت‌های_والیبال_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2021-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1256|NOSEP}} || [[:رده:رنگین‌کمان_در_فرهنگ]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1257|NOSEP}} || [[:رده:روابط_دوجانبه_نظامی_اتحاد_شوروی]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1258|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_بولیوی]] || {{formatnum:2023-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1259|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_آوریل_۲۰۱۴_در_آفریقا]] || {{formatnum:2018-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1260|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_مراکش]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1261|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_نیوزیلند]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1262|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1263|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_هواشناسی_در_فرانسه]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1264|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_پاییزی_در_ایران]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1265|NOSEP}} || [[:رده:رگرسیون_ناپارامتری]] || {{formatnum:2024-09-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1266|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1267|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_کوبا]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1268|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسی_بر_پایه_قلمرو_وابسته]] || {{formatnum:2023-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1269|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_استان_باک_لیئو]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1270|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_استان_کا_مائو]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1271|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_استان_کین_گیانگ]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1272|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_کان_تو]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1273|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1274|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1275|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1276|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1277|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1278|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_کاستاریکا]] || {{formatnum:2024-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1279|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_محکوم_شده_به_اعدام_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1280|NOSEP}} || [[:رده:زندگی_پیشاتاریخ_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1281|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_شمال_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2023-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1282|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_کارائیب_بر_پایه_قلمرو_وابسته]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1283|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌های_مذهبی_در_داغستان]] || {{formatnum:2025-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1284|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_بنیان‌گذاری‌شده_در_نورویچ]] || {{formatnum:2024-10-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1285|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_دانش_اندازه‌گیری]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1286|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_لینکلن_(نبراسکا)]] || {{formatnum:2024-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1287|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_ویروس‌شناسی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1288|NOSEP}} || [[:رده:سدهای_روی_رود_دنیپر]] || {{formatnum:2024-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1289|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_موزامبیک]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1290|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1291|NOSEP}} || [[:رده:سنگ‌ها_در_دین]] || {{formatnum:2023-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1292|NOSEP}} || [[:رده:سوسیس‌های_خام]] || {{formatnum:2022-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1293|NOSEP}} || [[:رده:سگ‌سان‌ها_در_هنر]] || {{formatnum:2024-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1294|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_بولیوی]] || {{formatnum:2023-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1295|NOSEP}} || [[:رده:سیام_در_۱۹۳۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1296|NOSEP}} || [[:رده:شاخص‌های_مستغلات]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1297|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_اهل_پاراگوئه_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1298|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1299|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2024-02-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1300|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_کاستاریکا]] || {{formatnum:2024-02-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1301|NOSEP}} || [[:رده:شبه‌فسیل‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1302|NOSEP}} || [[:رده:شبکه‌های_رادار_پدافند_هوایی]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1303|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_تولیدی_نیوآرک،_نیوجرسی]] || {{formatnum:2022-12-08|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1304|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_سرگرمی_بنیان‌گذاری‌شده_در_هزاره_۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1305|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_معدن‌کاری_استونی]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1306|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۸۸۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1307|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۸۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1308|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۶۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1309|NOSEP}} || [[:رده:شورشیان_السالوادور]] || {{formatnum:2022-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1310|NOSEP}} || [[:رده:شورشیان_جامائیکا]] || {{formatnum:2022-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1311|NOSEP}} || [[:رده:صفحات_استفاده‌کننده_از_الگو:بازدید_سالانه]] || {{formatnum:2018-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1312|NOSEP}} || [[:رده:عصب‌شناسی_تشخیصی]] || {{formatnum:2025-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1313|NOSEP}} || [[:رده:عملیات‌های_نظامی_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1314|NOSEP}} || [[:رده:عملیات‌های_نظامی_جنگ_داخلی_روسیه]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1315|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۴۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1316|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۹۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1317|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_ترکمنستان]] || {{formatnum:2025-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1318|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_دموکراسی_اهل_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1319|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_دموکراسی_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1320|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_پلیوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1321|NOSEP}} || [[:رده:فناوری_هوانوردی]] || {{formatnum:2024-11-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1322|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_پستانداران_بر_پایه_جمعیت]] || {{formatnum:2023-07-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1323|NOSEP}} || [[:رده:فوتبال_آفریقا_در_سال‌ها]] || {{formatnum:2018-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1324|NOSEP}} || [[:رده:فیزیک‌دانان_بهداشت]] || {{formatnum:2025-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1325|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌ها_به_زبان_بودو]] || {{formatnum:2021-08-24|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1326|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_جفت‌سم‌سانان]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1327|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_سم‌داران]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1328|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۳۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1329|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۴۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1330|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۵۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1331|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۶۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1332|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۷۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1333|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۸۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1334|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۹۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-07-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1335|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_مستند_درباره_زمین‌شناسی]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1336|NOSEP}} || [[:رده:لیبرال‌های_کلاسیک_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-03-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1337|NOSEP}} || [[:رده:مأموریت‌های_اخترسنجی_فضایی]] || {{formatnum:2024-05-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1338|NOSEP}} || [[:رده:متدیسم_در_برزیل]] || {{formatnum:2023-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1339|NOSEP}} || [[:رده:محاصره‌های_جنگ_ایران_و_عراق]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1340|NOSEP}} || [[:رده:محاصره‌های_مربوط_به_امپراتوری_تیموری]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1341|NOSEP}} || [[:رده:محصولات_شرکت_پایونیر]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1342|NOSEP}} || [[:رده:مخالفان_آریانیسم]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1343|NOSEP}} || [[:رده:مد_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1344|NOSEP}} || [[:رده:مردان_ترنس_اهل_فیلیپین]] || {{formatnum:2024-04-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1345|NOSEP}} || [[:رده:مزدیسنا_در_فرهنگ]] || {{formatnum:2023-09-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1346|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-07-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1347|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1348|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_پاناما]] || {{formatnum:2024-07-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1349|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_کوبا]] || {{formatnum:2024-07-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1350|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1351|NOSEP}} || [[:رده:معشوقه‌های_پیتر_کبیر]] || {{formatnum:2025-05-07|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1352|NOSEP}} || [[:رده:معماری_نئوکلاسیک_در_ونزوئلا]] || {{formatnum:2024-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1353|NOSEP}} || [[:رده:معماری_نئوکلاسیک_در_کوبا]] || {{formatnum:2024-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1354|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_پاناما]] || {{formatnum:2023-11-06|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1355|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-11-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1356|NOSEP}} || [[:رده:مناسبت‌ها_در_گاه‌شماری_هجری_خورشیدی]] || {{formatnum:2025-04-20|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1357|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_ابرشهری_کالیفرنیا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1358|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_طبیعی_آفریقا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1359|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_بر_پایه_منطقه_کلان‌شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1360|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_فلسطین_(منطقه)]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1361|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_فلسطین_باستان]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1362|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_افغانستان]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1363|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_مالاوی]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1364|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_پاکستان]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1365|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1366|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_ترکیه]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1367|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_جنوب_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1368|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_لبنان]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1369|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_اسپانیایی_به_پرو]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1370|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_بریتانیایی_به_پرو]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1371|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_فرانسوی_به_پرو]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1372|NOSEP}} || [[:رده:مهره‌داران_کواترنری_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1373|NOSEP}} || [[:رده:مکان‌های_دفن_خانواده‌های_سلطنتی_خاورمیانه]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1374|NOSEP}} || [[:رده:مکان‌های_نسل‌کشی_یونانیان]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1375|NOSEP}} || [[:رده:مکزیک_در_دهه_۱۶۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1376|NOSEP}} || [[:رده:ناحیه‌های_معدن‌کاری_زغال‌سنگ_در_اروپا]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1377|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_آق‌قویونلو]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1378|NOSEP}} || [[:رده:نشانگرهای_تبلیغات]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1379|NOSEP}} || [[:رده:نمونه‌های_ماموت]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1380|NOSEP}} || [[:رده:نهان‌دانگان_پیشاتاریخ]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1381|NOSEP}} || [[:رده:نیروی_هسته‌ای_در_ایران]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1382|NOSEP}} || [[:رده:هنر_در_جنوب_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1383|NOSEP}} || [[:رده:هنر_چین_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2024-10-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1384|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1385|NOSEP}} || [[:رده:هنرمندان_مرد_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1386|NOSEP}} || [[:رده:هوا_در_دین]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1387|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_نظامی_ایالات_متحده_آمریکا_از_۱۹۶۰–۱۹۶۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-03|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1388|NOSEP}} || [[:رده:واحدها_و_تشکیلات_نظامی_کازاک‌ها]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1389|NOSEP}} || [[:رده:وب‌نوشت‌ها_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1390|NOSEP}} || [[:رده:ورزشکاران_در_نیوزیلند]] || {{formatnum:2023-01-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1391|NOSEP}} || [[:رده:وزیران_آموزش_و_پرورش_السالوادور]] || {{formatnum:2025-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1392|NOSEP}} || [[:رده:وزیران_آموزش_و_پرورش_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2025-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1393|NOSEP}} || [[:رده:پارچه‌ها_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1394|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه‌های_پرنده‌نگری_در_بریتانیا]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1395|NOSEP}} || [[:رده:پرتابگرهای_راکت_ماژولار]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1396|NOSEP}} || [[:رده:پرتابگرهای_موشک_دریاپایه]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1397|NOSEP}} || [[:رده:پروتستانتیسم_در_السالوادور]] || {{formatnum:2023-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1398|NOSEP}} || [[:رده:پوشاک_سوارکار]] || {{formatnum:2025-02-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1399|NOSEP}} || [[:رده:پیمان‌های_آبی]] || {{formatnum:2025-04-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1400|NOSEP}} || [[:رده:پیمان‌های_بنیان‌گذاری_اتحادیه_اروپا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1401|NOSEP}} || [[:رده:پیمان‌های_پاکستان_و_هند]] || {{formatnum:2025-04-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1402|NOSEP}} || [[:رده:ژرف‌دره‌ها_و_تنگ‌های_ویرجینیای_غربی]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1403|NOSEP}} || [[:رده:ژن‌های_مرتبط_با_سرطان]] || {{formatnum:2021-07-01|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1404|NOSEP}} || [[:رده:کاتالوگ‌های_اخترشناسی_سیاره‌ها]] || {{formatnum:2023-03-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1405|NOSEP}} || [[:رده:کارائیب_بریتانیا]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1406|NOSEP}} || [[:رده:کامیون‌های_کره_جنوبی]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1407|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_آنتیمونات]] || {{formatnum:2024-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1408|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_دیسپروزیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1409|NOSEP}} || [[:رده:کاوش_اقیانوس_هند]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1410|NOSEP}} || [[:رده:کاوشگران_بربر]] || {{formatnum:2023-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1411|NOSEP}} || [[:رده:کلیساها_در_اوستیای_جنوبی]] || {{formatnum:2021-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1412|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_جامع_کاتولیک_در_کاستیا-لامانچا]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1413|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_السالوادور]] || {{formatnum:2024-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1414|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_بولیوی]] || {{formatnum:2024-08-22|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1415|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_هندوراس]] || {{formatnum:2024-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1416|NOSEP}} || [[:رده:گاه‌شمارهای_انسان‌شناسی]] || {{formatnum:2024-01-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1417|NOSEP}} || [[:رده:گاه‌شمارهای_علوم_اجتماعی]] || {{formatnum:2024-01-12|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1418|NOSEP}} || [[:رده:گذرگاه‌های_فرا_قاره‌ای]] || {{formatnum:2024-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1419|NOSEP}} || [[:رده:گروه_تیواسپینل]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1420|NOSEP}} || [[:رده:گروه_سنگ_نمک]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1421|NOSEP}} || [[:رده:گروه_وی‌ویانیت]] || {{formatnum:2024-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1422|NOSEP}} || [[:رده:گینه_بیسائو_در_دهه_۱۹۶۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1423|NOSEP}} || [[:رده:یهودیان_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2024-11-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1424|NOSEP}} || [[:رده:یهودیان_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2024-11-18|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1425|NOSEP}} || [[:رده:یهودیان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-11-16|NOSEP}} || {{formatnum:3|}} |- | {{formatnum:1426|NOSEP}} || [[:رده:آبسنگ‌های_دریای_مدیترانه]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1427|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_پدوفیلی]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1428|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۵۷۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-10-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1429|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۱۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-10-15|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1430|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-10-15|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1431|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1432|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۲۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1433|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۹۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1434|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۰۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2019-09-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1435|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1436|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1437|NOSEP}} || [[:رده:آلمان_در_دهه_۱۹۱۰_(میلادی)_بر_پایه_ایالت]] || {{formatnum:2018-07-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1438|NOSEP}} || [[:رده:آمیژه‌های_دیرین‌شناختی]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1439|NOSEP}} || [[:رده:آندرومدا_(اسطوره)_در_نقاشی]] || {{formatnum:2023-04-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1440|NOSEP}} || [[:رده:ابزارهای_توسعه_برنامه‌های_دسکتاپ_پایگاه_داده]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1441|NOSEP}} || [[:رده:احساسات_ضدچینی_در_آسیا]] || {{formatnum:2013-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1442|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_اسکاتلندی_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1443|NOSEP}} || [[:رده:اروپا_در_دهه_۱۹۱۰_(میلادی)_بر_پایه_شهر]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1444|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_اعظم_کاتولیک_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2024-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1445|NOSEP}} || [[:رده:اشیای_پرنده_ناشناخته_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1446|NOSEP}} || [[:رده:افراد_اتریشی_سوئدی‌تبار]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1447|NOSEP}} || [[:رده:افراد_اسپانیایی_پاراگوئه‌ای‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-18|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1448|NOSEP}} || [[:رده:افراد_جنگ_داخلی_شیلی_۱۸۹۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-10-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1449|NOSEP}} || [[:رده:افراد_سیشلیایی_آسیایی‌تبار]] || {{formatnum:2019-11-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1450|NOSEP}} || [[:رده:افراد_پادکمونیست_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2023-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1451|NOSEP}} || [[:رده:افراد_پرتغالی_رومانیایی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-21|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1452|NOSEP}} || [[:رده:افراد_پرتغالی_ژاپنی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-21|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1453|NOSEP}} || [[:رده:افراد_چینی_نیجریه‌ای‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1454|NOSEP}} || [[:رده:افراد_ژاپنی_اسکاتلندی‌تبار]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1455|NOSEP}} || [[:رده:اقتصادهای_باستان]] || {{formatnum:2024-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1456|NOSEP}} || [[:رده:الگوهایی_که_ارجاعات_دائره_المعارفی_را_بسته‌بندی_می‌کنند]] || {{formatnum:2022-01-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1457|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_تجدیدپذیر_در_آسیا_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1458|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_روسیه]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1459|NOSEP}} || [[:رده:انرژی_هسته‌ای_در_ژاپن]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1460|NOSEP}} || [[:رده:انسان‌گرایان_اهل_صربستان]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1461|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_آرژانتین_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2022-07-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1462|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_آفریقای_جنوبی_بر_پایه_سده_و_حرفه]] || {{formatnum:2021-11-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1463|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_استورجن_بی،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1464|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ال‌پاسو،_ایلینوی]] || {{formatnum:2014-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1465|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_برلین_جدید،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1466|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_لنکستر،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1467|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_میندانائو]] || {{formatnum:2022-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1468|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ویسکانسین_دلز،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1469|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کاکانا،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1470|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کسب‌وکار_قرون_وسطی]] || {{formatnum:2024-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1471|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کلان‌شهر_مستقل_سفتون]] || {{formatnum:2021-11-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1472|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کلمبوس،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1473|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کوبا_در_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1474|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کیوانی،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1475|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_درخت]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1476|NOSEP}} || [[:رده:بازی_ویدئویی_در_دهه‌ها]] || {{formatnum:2018-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1477|NOSEP}} || [[:رده:بازی_ویدئویی_در_سال‌های_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2014-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1478|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_دوقلوی_همسان]] || {{formatnum:2021-08-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1479|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_ویدئویی_اقتباس‌شده_از_چهار_شگفت‌انگیز]] || {{formatnum:2021-08-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1480|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_ویدئویی_شبیه‌سازی_اتوبوس]] || {{formatnum:2021-08-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1481|NOSEP}} || [[:رده:برج‌های_ساعت_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2021-05-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1482|NOSEP}} || [[:رده:برج‌های_ساعت_در_مونته‌نگرو]] || {{formatnum:2021-05-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1483|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_مشترک‌المنافع_لهستان–لیتوانی_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-06-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1484|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_گابن_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-07-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1485|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۰۱_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1486|NOSEP}} || [[:رده:بورس‌های_اوراق_بهادار_در_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1487|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_اسلواکی]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1488|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_مقدونیه_شمالی]] || {{formatnum:2022-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1489|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_روابط_بین‌الملل_(۱۹۳۹–۱۹۱۸)]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1490|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_طبیعی_اردن]] || {{formatnum:2023-10-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1491|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فرهنگ_آرژانتین]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1492|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فرهنگ_کوبا]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1493|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_مسیحیت_در_مکزیک]] || {{formatnum:2024-06-28|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1494|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نظامی_شهرها_در_روسیه]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1495|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نوین_آغازین_هند]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1496|NOSEP}} || [[:رده:تالاب‌های_مصر]] || {{formatnum:2024-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1497|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_مالایالم‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1498|NOSEP}} || [[:رده:تعطیلات_عمومی_در_ازبکستان]] || {{formatnum:2025-02-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1499|NOSEP}} || [[:رده:تیم‌های_ملی_بسکتبال_۳_نفره_مردان]] || {{formatnum:2024-08-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1500|NOSEP}} || [[:رده:جانوران_منحصربه‌فرد_در_هلند]] || {{formatnum:2025-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1501|NOSEP}} || [[:رده:جغرافیای_منطقه_کلان‌شهری_میامی]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1502|NOSEP}} || [[:رده:جمهوری_آذربایجان_در_۱۹۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1503|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_شیلی]] || {{formatnum:2024-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1504|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_سیاسی_در_امپراتوری_روسیه]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1505|NOSEP}} || [[:رده:جنگ‌های_جهان_اسلام_قرون_وسطی]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1506|NOSEP}} || [[:رده:حمله‌ها_به_ساختمان‌ها_و_سازه‌های_دولتی_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1507|NOSEP}} || [[:رده:حمله‌ها_به_ساختمان‌ها_و_سازه‌های_دولتی_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1508|NOSEP}} || [[:رده:خان‌های_خیوه]] || {{formatnum:2025-03-15|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1509|NOSEP}} || [[:رده:خاورمیانه_در_دهه‌ها_(میلادی)]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1510|NOSEP}} || [[:رده:خدمات_اورژانسی_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1511|NOSEP}} || [[:رده:خشونت_بر_پایه_هدف]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1512|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسی_در_ایتالیا]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1513|NOSEP}} || [[:رده:دانشمندان_مرد_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1514|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_مریخ]] || {{formatnum:2015-01-09|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1515|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌ها_اهل_هلند_در_آلبانی]] || {{formatnum:2012-12-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1516|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌های_اهل_آلبانی_در_روسیه]] || {{formatnum:2022-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1517|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌های_اهل_مالی_و_مجارستان]] || {{formatnum:2022-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1518|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2023-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1519|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1520|NOSEP}} || [[:رده:راکت‌های_هوا_به_زمین_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1521|NOSEP}} || [[:رده:رده‌های_بر_پایه_فرمت]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1522|NOSEP}} || [[:رده:رسوایی‌های_ایمنی_محصول]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1523|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1524|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_استان_ان_گینگ]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1525|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_استان_سوک_ترانگ]] || {{formatnum:2018-04-15|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1526|NOSEP}} || [[:رده:زنان_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2024-12-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1527|NOSEP}} || [[:رده:زنان_نویسنده_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_پرو]] || {{formatnum:2024-12-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1528|NOSEP}} || [[:رده:زیاگان_ناحیه‌های_جزیره‌ای_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1529|NOSEP}} || [[:رده:زیاگان_پیرنه]] || {{formatnum:2025-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1530|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_جزایر_ویرجین_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1531|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_دریای_سرخ]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1532|NOSEP}} || [[:رده:زیواگان_نیووی]] || {{formatnum:2024-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1533|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_در_استان_ان_گینگ]] || {{formatnum:2014-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1534|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_در_گوریا]] || {{formatnum:2021-05-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1535|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_صدور_مجوز]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1536|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_فناوری_هسته‌ای_فرانسه]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1537|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_فناوری_هسته‌ای_ژاپن]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1538|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_محیط_زیستی_در_استرالیا]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1539|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_هنری_بنیان‌گذاری‌شده_در_۱۹۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1540|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_پزشکی_کودکان]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1541|NOSEP}} || [[:رده:سافرجت‌های_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2022-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1542|NOSEP}} || [[:رده:سالن‌های_نمایش_در_استرالیا_بر_پایه_شهر]] || {{formatnum:2022-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1543|NOSEP}} || [[:رده:سنگ‌های_نوشته‌شده]] || {{formatnum:2024-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1544|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2024-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1545|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1546|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_جامائیکا]] || {{formatnum:2024-02-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1547|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_بنیان‌گذاری‌شده_در_۱۴۷۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2014-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1548|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_خدمات_مالی_بنیان‌گذاری‌شده_در_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1549|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_فناوری_هسته‌ای_روسیه]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1550|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۵۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1551|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۷۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1552|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1553|NOSEP}} || [[:رده:شمال_آفریقای_اسپانیا]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1554|NOSEP}} || [[:رده:شنا_در_افغانستان]] || {{formatnum:2022-01-10|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1555|NOSEP}} || [[:رده:شهرداران_دنیزلی]] || {{formatnum:2021-06-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1556|NOSEP}} || [[:رده:شورش‌ها_در_سودان]] || {{formatnum:2023-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1557|NOSEP}} || [[:رده:طبیعت‌گرایان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1558|NOSEP}} || [[:رده:عروسی‌های_سلطنتی_اروپا]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1559|NOSEP}} || [[:رده:عملیات‌های_نظامی_روسیه_بر_پایه_جنگ]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1560|NOSEP}} || [[:رده:فرزندان_رئیس‌جمهورهای_برزیل]] || {{formatnum:2025-04-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1561|NOSEP}} || [[:رده:فرزندان_سلطان‌ها]] || {{formatnum:2024-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1562|NOSEP}} || [[:رده:فرماندارهای_اکوادور]] || {{formatnum:2024-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1563|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۷۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1564|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۱۹۹۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1565|NOSEP}} || [[:رده:فرودگاه‌های_منحل‌شده_در_۲۰۰۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1566|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_کامرون]] || {{formatnum:2025-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1567|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_میوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1568|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_هولوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1569|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌ها_بر_پایه_اندازه]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1570|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_روستاها]] || {{formatnum:2021-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1571|NOSEP}} || [[:رده:فوتسال_در_رویدادهای_چندورزشی]] || {{formatnum:2020-12-20|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1572|NOSEP}} || [[:رده:فیلسوفان_اسلامی]] || {{formatnum:2016-08-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1573|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌ها_به_زبان_سندی]] || {{formatnum:2021-08-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1574|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌ها_به_زبان_مالتی]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1575|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درام_علمی–تخیلی_اسپانیایی]] || {{formatnum:2025-02-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1576|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۲۰۰۰_(میلادی)_بر_پایه_سال]] || {{formatnum:2018-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1577|NOSEP}} || [[:رده:مؤسسات_خیریه_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2021-07-21|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1578|NOSEP}} || [[:رده:ماراتن‌ها_بر_پایه_سال_(میلادی)]] || {{formatnum:2025-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1579|NOSEP}} || [[:رده:مارمولک‌های_زهردار]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1580|NOSEP}} || [[:رده:محافظه‌کاری_مالی]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1581|NOSEP}} || [[:رده:محیط_زیست_اقیانوسیه_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1582|NOSEP}} || [[:رده:مردان_ترنس_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2024-04-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1583|NOSEP}} || [[:رده:مردان_ترنس_اهل_فرانسه]] || {{formatnum:2024-04-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1584|NOSEP}} || [[:رده:مردان_ترنس_اهل_کانادا]] || {{formatnum:2024-04-22|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1585|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_اکوادور]] || {{formatnum:2024-07-20|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1586|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_هندوراس]] || {{formatnum:2024-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1587|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_گواتمالا]] || {{formatnum:2024-07-20|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1588|NOSEP}} || [[:رده:معماری_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1589|NOSEP}} || [[:رده:مقامات_راه‌آهن_دولتی]] || {{formatnum:2025-01-17|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1590|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_بولیوی]] || {{formatnum:2023-11-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1591|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-10-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1592|NOSEP}} || [[:رده:منابع_میکروب‌شناسی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1593|NOSEP}} || [[:رده:مناسک_شینتو]] || {{formatnum:2024-01-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1594|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مسکونی_در_استان_عین_تموشنت]] || {{formatnum:2012-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1595|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_قلمروهای_جنوبی_فرانسه]] || {{formatnum:2021-08-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1596|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مهم_پرندگان_ماداگاسکار]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1597|NOSEP}} || [[:رده:منطقه‌های_عهد_جدید]] || {{formatnum:2024-09-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1598|NOSEP}} || [[:رده:مهاجرت_غیرقانونی_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2021-11-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1599|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_قراقویونلو]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1600|NOSEP}} || [[:رده:نژادهای_سگ_با_خاستگاه_پروس]] || {{formatnum:2018-05-26|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1601|NOSEP}} || [[:رده:نیروی_هسته‌ای_در_آمریکای_شمالی]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1602|NOSEP}} || [[:رده:هواپیماهای_جنگنده_دهه_۲۰۱۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2015-09-03|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1603|NOSEP}} || [[:رده:هیئت‌های_دیپلماتیک_در_لس_آنجلس]] || {{formatnum:2022-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1604|NOSEP}} || [[:رده:واسط‌های_برنامه‌نویسی_کاربردی_پایگاه_داده]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1605|NOSEP}} || [[:رده:واژه‌ها_و_عبارت‌های_ترکی_آذربایجانی]] || {{formatnum:2025-06-08|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1606|NOSEP}} || [[:رده:واکنش‌ها_به_مرگ‌ها]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1607|NOSEP}} || [[:رده:ونزوئلا_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1608|NOSEP}} || [[:رده:پادشاه‌ها_(عنوان)]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1609|NOSEP}} || [[:رده:پروتستانتیسم_در_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1610|NOSEP}} || [[:رده:پیتزا_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2023-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1611|NOSEP}} || [[:رده:چرخندهای_حاره‌ای_در_آلاسکا]] || {{formatnum:2024-10-04|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1612|NOSEP}} || [[:رده:ژرف‌دره‌ها_و_تنگ‌های_بوسنی_و_هرزگوین]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1613|NOSEP}} || [[:رده:ژنتیک_قانونی]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1614|NOSEP}} || [[:رده:کاتولیک‌های_اهل_اردن]] || {{formatnum:2021-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1615|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_نئودیمیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1616|NOSEP}} || [[:رده:کاوشگران_قطب_اهل_دانمارک]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1617|NOSEP}} || [[:رده:کریکت_بین‌المللی]] || {{formatnum:2021-10-29|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1618|NOSEP}} || [[:رده:کشتار_جمعی_در_۱۹۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2014-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1619|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-09-19|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1620|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_هائیتی]] || {{formatnum:2024-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1621|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_کاستاریکا]] || {{formatnum:2024-08-28|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1622|NOSEP}} || [[:رده:کمونیست‌های_اهل_هندوراس]] || {{formatnum:2023-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1623|NOSEP}} || [[:رده:کمیک‌های_مسیحی]] || {{formatnum:2021-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1624|NOSEP}} || [[:رده:کنشگران_شاه‌دانه_بر_پایه_ملیت]] || {{formatnum:2018-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1625|NOSEP}} || [[:رده:کودتاها_در_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1626|NOSEP}} || [[:رده:کیماراگرایی]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1627|NOSEP}} || [[:رده:گرجستان_در_۱۹۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2014-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1628|NOSEP}} || [[:رده:یخ_در_فرهنگ]] || {{formatnum:2025-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1629|NOSEP}} || [[:رده:یهودیان_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2024-11-18|NOSEP}} || {{formatnum:4|}} |- | {{formatnum:1630|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_چاقی]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1631|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۵۷۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1632|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۵۹۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1633|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۰۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1634|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۸۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1635|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۹۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1636|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1637|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2019-09-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1638|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۴۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-07|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1639|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۴۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1640|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۶۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1641|NOSEP}} || [[:رده:آلیاژهای_مولیبدن]] || {{formatnum:2024-08-03|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1642|NOSEP}} || [[:رده:آموزگاران_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_فرانسه]] || {{formatnum:2025-02-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1643|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_ایرلندی_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1644|NOSEP}} || [[:رده:ادبیات_داستانی_درباره_سیل]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1645|NOSEP}} || [[:رده:ارزشیابی_رایانه‌ها]] || {{formatnum:2024-09-09|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1646|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_اعظم_کاتولیک_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1647|NOSEP}} || [[:رده:افراد_هلندی_ژاپنی‌تبار]] || {{formatnum:2018-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1648|NOSEP}} || [[:رده:افراد_پادکمونیست_اهل_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1649|NOSEP}} || [[:رده:الگوریتم‌های_پایگاه_داده]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1650|NOSEP}} || [[:رده:انتخابات_۲۰۲۷_(میلادی)_در_اروپا]] || {{formatnum:2025-03-21|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1651|NOSEP}} || [[:رده:انقلابیون_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-07-17|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1652|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_دی_پر،_ویسکانسین]] || {{formatnum:2024-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1653|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_سرزمین‌های_فرادریایی_و_وابسته‌های_پادشاهی_بریتانیا]] || {{formatnum:2022-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1654|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_شیلی_در_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1655|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_مولدووای_غربی]] || {{formatnum:2023-06-19|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1656|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_کلیولند_بزرگتر]] || {{formatnum:2022-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1657|NOSEP}} || [[:رده:ایالت‌ها_و_قلمروهای_بنیان‌گذاری‌شده_در_۵۱۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1658|NOSEP}} || [[:رده:ایرلندیان_دور_از_وطن_در_اروپا]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1659|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_بهار]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1660|NOSEP}} || [[:رده:ایستگاه‌های_راه‌آهن_بر_پایه_مکان]] || {{formatnum:2025-01-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1661|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_مرد_فیلم‌های_پورنو_اهل_چک]] || {{formatnum:2014-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1662|NOSEP}} || [[:رده:بازی‌های_ویدئویی_اقتباس‌شده_از_پانیشر]] || {{formatnum:2021-08-26|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1663|NOSEP}} || [[:رده:برج‌های_ساعت_در_سوئیس]] || {{formatnum:2021-05-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1664|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1665|NOSEP}} || [[:رده:برنامه‌های_تلویزیونی_به_زبان_یونانی]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1666|NOSEP}} || [[:رده:بریتانیایی‌تبارهای_اهل_لهستان]] || {{formatnum:2013-05-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1667|NOSEP}} || [[:رده:بلورنگاران_اهل_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1668|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_آبخازیا_بر_پایه_سال_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1669|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۱۴۳۰_(میلادی)_در_آسیا]] || {{formatnum:2020-12-17|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1670|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_دهه_۱۷۷۰_(میلادی)_در_نیویورک]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1671|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۷۰_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1672|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۷۷۳_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1673|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۸۴۹_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1674|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_بوسنی_و_هرزگوین]] || {{formatnum:2022-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1675|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_رواندا]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1676|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_صربستان]] || {{formatnum:2025-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1677|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_پرتغال]] || {{formatnum:2022-08-18|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1678|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_کرواسی]] || {{formatnum:2022-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1679|NOSEP}} || [[:رده:تأثیرات_جنگ‌ها]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1680|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_اردهان]] || {{formatnum:2021-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1681|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_تاتارها]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1682|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فرهنگ_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1683|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نوین_آغازین_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1684|NOSEP}} || [[:رده:تجهیزات_آزمون]] || {{formatnum:2023-05-03|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1685|NOSEP}} || [[:رده:ترابری_در_استان_آرتوین]] || {{formatnum:2021-06-10|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1686|NOSEP}} || [[:رده:تهیه‌کنندگان_فیلم_اهل_بولیوی]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1687|NOSEP}} || [[:رده:توفندها_در_ترینیداد_و_توباگو]] || {{formatnum:2024-07-08|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1688|NOSEP}} || [[:رده:تیم‌های_مسابقات_جهانی_استقامتی]] || {{formatnum:2025-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1689|NOSEP}} || [[:رده:جرم‌های_۱۹۹۱_(میلادی)_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2018-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1690|NOSEP}} || [[:رده:جزیره‌ها_بر_پایه_کشور_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1691|NOSEP}} || [[:رده:جشنواره‌های_ادبی_در_آلمان]] || {{formatnum:2021-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1692|NOSEP}} || [[:رده:جوندگان_اسطوره‌ای]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1693|NOSEP}} || [[:رده:حومه‌های_شهری_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1694|NOSEP}} || [[:رده:خواننده_نقابدار]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1695|NOSEP}} || [[:رده:خودشیفتگی_در_فرهنگ]] || {{formatnum:2023-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1696|NOSEP}} || [[:رده:درباریان_اهل_سوئد]] || {{formatnum:2022-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1697|NOSEP}} || [[:رده:دریاهای_منطقه_جنوبگان]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1698|NOSEP}} || [[:رده:دهانه‌های_برخوردی_بر_روی_سیارک‌ها]] || {{formatnum:2024-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1699|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_برمه]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1700|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌ها_در_سوئیس_اهل_دانمارک]] || {{formatnum:2012-12-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1701|NOSEP}} || [[:رده:دور_از_وطن‌های_اهل_آلمان_در_پاکستان]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1702|NOSEP}} || [[:رده:دوزیستان_پیشاتاریخ_اروپا]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1703|NOSEP}} || [[:رده:دیپلمات‌های_زن_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1704|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_پاراگوئه]] || {{formatnum:2023-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1705|NOSEP}} || [[:رده:روش‌های_ساختار_الکترونیکی]] || {{formatnum:2025-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1706|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_آفریقا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1707|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_کسب‌وکار]] || {{formatnum:2024-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1708|NOSEP}} || [[:رده:زادگاه‌ها]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1709|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1710|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌چهرهای_اوآخاکا]] || {{formatnum:2025-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1711|NOSEP}} || [[:رده:زنان_اهل_پرو_در_کسب‌وکار]] || {{formatnum:2022-12-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1712|NOSEP}} || [[:رده:زندانیان_گتوی_لویو]] || {{formatnum:2022-09-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1713|NOSEP}} || [[:رده:زندگی_پیشاتاریخ_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1714|NOSEP}} || [[:رده:زیاگان_آمریکای_شمالی_بر_پایه_قلمرو_وابسته]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1715|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_در_استان_کا_مائو]] || {{formatnum:2014-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1716|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_در_استان_کین_گیانگ]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1717|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_برنامه‌ریزی_شهری]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1718|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_محیط_زیستی_در_برزیل]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1719|NOSEP}} || [[:رده:سافرجت‌های_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2022-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1720|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_آبخاز]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1721|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_در_جنوب_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1722|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_رواندا]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1723|NOSEP}} || [[:رده:سلاح‌های_دستی_گرم_خودکار_۱۰_میلی‌متری]] || {{formatnum:2018-03-04|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1724|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_اروپای_باستان]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1725|NOSEP}} || [[:رده:سلطنت_روم]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1726|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_ترورشده_اهل_کوبا]] || {{formatnum:2023-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1727|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_زن_سده_۲۰_(میلادی)_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2022-12-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1728|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1729|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_اهل_گواتمالا_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1730|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_پرو]] || {{formatnum:2023-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1731|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_کوبا]] || {{formatnum:2024-03-01|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1732|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2023-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1733|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_خدمات_مالی_بنیان‌گذاری‌شده_در_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1734|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۱۹۸۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1735|NOSEP}} || [[:رده:شهرهای_شهرستان_برکس]] || {{formatnum:2016-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1736|NOSEP}} || [[:رده:شورش‌ها_در_مصر]] || {{formatnum:2023-04-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1737|NOSEP}} || [[:رده:عکس‌های_تبلیغاتی_فاقد_استفاده_منصفانه]] || {{formatnum:2017-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1738|NOSEP}} || [[:رده:فرماندارهای_ایالت_آمازوناس_(برزیل)]] || {{formatnum:2024-04-04|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1739|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ‌های_میان‌سنگی_آسیا]] || {{formatnum:2025-02-19|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1740|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_تاجیکستان]] || {{formatnum:2025-04-01|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1741|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_دریای_سفید]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1742|NOSEP}} || [[:رده:فسیل‌های_نخستی‌ها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1743|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_حقوق_زنان_اهل_کره_جنوبی]] || {{formatnum:2023-03-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1744|NOSEP}} || [[:رده:فعالیت_ماگمایی_پلیستوسن]] || {{formatnum:2024-09-04|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1745|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_گونه‌های_منقرض‌شده]] || {{formatnum:2023-03-09|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1746|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_ایتالیایی_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1747|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_ایتالیایی_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1748|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_ایتالیایی‌زبان_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1749|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_فعالیت‌های_اوقات_فراغت]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1750|NOSEP}} || [[:رده:قالب_پرونده‌های_علوم_زمین]] || {{formatnum:2023-01-09|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1751|NOSEP}} || [[:رده:قبیله‌های_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2025-02-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1752|NOSEP}} || [[:رده:محیط_زیست_در_۱۷۹۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2021-07-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1753|NOSEP}} || [[:رده:مدیریت_وضع_هوای_شدید]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1754|NOSEP}} || [[:رده:مراکز_خرید_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1755|NOSEP}} || [[:رده:مسکو_در_دهه_۱۹۱۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1756|NOSEP}} || [[:رده:مسیحیان_کلدانی]] || {{formatnum:2015-02-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1757|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1758|NOSEP}} || [[:رده:معماری_نئوکلاسیک_در_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1759|NOSEP}} || [[:رده:معماری_نئوکلاسیک_در_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-04-23|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1760|NOSEP}} || [[:رده:ملی‌گرایی_پرو]] || {{formatnum:2023-11-21|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1761|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_کره_جنوبی]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1762|NOSEP}} || [[:رده:منتقدان_ادبی_بر_پایه_زبان]] || {{formatnum:2021-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1763|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_به_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2024-06-29|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1764|NOSEP}} || [[:رده:موزه‌های_هنری_و_نگارخانه‌ها_در_سیه‌نا]] || {{formatnum:2021-07-03|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1765|NOSEP}} || [[:رده:موسیقی‌دانان_هاوس_اهل_بلژیک]] || {{formatnum:2023-09-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1766|NOSEP}} || [[:رده:مکزیک_در_دهه_۱۸۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-02|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1767|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_استقلال_مکزیک]] || {{formatnum:2022-11-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1768|NOSEP}} || [[:رده:نظامی‌گری_بر_پایه_کشور_و_شهر]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1769|NOSEP}} || [[:رده:نقشه‌برداران_بر_پایه_ملیت]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1770|NOSEP}} || [[:رده:نوازندگان_آفریقایی-برزیلی]] || {{formatnum:2023-04-28|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1771|NOSEP}} || [[:رده:نور_و_دین]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1772|NOSEP}} || [[:رده:هواگردهای_نظامی_ایالات_متحده_آمریکا_از_۱۹۳۰–۱۹۳۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-03|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1773|NOSEP}} || [[:رده:واحدها_و_تشکیلات_نیروی_دریایی_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2023-10-13|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1774|NOSEP}} || [[:رده:واژه‌نامه‌های_زیست‌شناسی]] || {{formatnum:2023-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1775|NOSEP}} || [[:رده:واژگان_حقوقی_بر_پایه_نوع_حقوق]] || {{formatnum:2025-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1776|NOSEP}} || [[:رده:وزیران_آموزش_و_پرورش_اکوادور_هائیتی]] || {{formatnum:2025-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1777|NOSEP}} || [[:رده:وزیران_آموزش_و_پرورش_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2025-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1778|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه_داده‌های_با_مجوز_کرییتیو_کامنز]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1779|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه_داده‌های_برخط_آرایه‌شناسی]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1780|NOSEP}} || [[:رده:ژرف‌دره‌ها_و_تنگ‌های_نیومکزیکو]] || {{formatnum:2025-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1781|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_ساماریوم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1782|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_گادولینیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1783|NOSEP}} || [[:رده:کاوشگران_اهل_گرینلند]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1784|NOSEP}} || [[:رده:کریستادلفینی‌ها]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1785|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_گواتمالا]] || {{formatnum:2024-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1786|NOSEP}} || [[:رده:کودتاها_در_آسیا]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1787|NOSEP}} || [[:رده:کودتاها_در_آفریقا]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1788|NOSEP}} || [[:رده:گالری‌ها،_کتابخانه‌ها،_بایگانی‌ها_و_موزه‌ها]] || {{formatnum:2023-01-15|NOSEP}} || {{formatnum:5|}} |- | {{formatnum:1789|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۶۱۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1790|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1791|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۴۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-07|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1792|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۴۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-07|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1793|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1794|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۲۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1795|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۵۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1796|NOSEP}} || [[:رده:آمریکای_جنوبی_در_۱۸۰۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1797|NOSEP}} || [[:رده:آمریکای_جنوبی_در_۱۸۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1798|NOSEP}} || [[:رده:اجرام_آسمانی_کشف‌شده_در_قرون_وسطی]] || {{formatnum:2025-03-20|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1799|NOSEP}} || [[:رده:اختلاف‌ها_در_بی‌طرفی_از_ژوئن_۲۰۱۹]] || {{formatnum:2019-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1800|NOSEP}} || [[:رده:استادان_دانشگاه_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2023-05-08|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1801|NOSEP}} || [[:رده:اقوام_در_گرنادا]] || {{formatnum:2021-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1802|NOSEP}} || [[:رده:الهی‌دانان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2025-01-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1803|NOSEP}} || [[:رده:امپراتورهای_باستان]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1804|NOSEP}} || [[:رده:انواع_بیمارستان‌ها]] || {{formatnum:2025-04-26|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1805|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_استان_کین_گیانگ]] || {{formatnum:2015-01-01|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1806|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_جزیره‌های_وابسته_به_تاج‌وتخت_بریتانیا]] || {{formatnum:2022-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1807|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_شهرستان_شلبی،_کنتاکی]] || {{formatnum:2022-12-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1808|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_شهرستان_هیورن،_میشیگان]] || {{formatnum:2018-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1809|NOSEP}} || [[:رده:اکوادور_در_دهه_191۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1810|NOSEP}} || [[:رده:اکوادور_در_دهه_۱۸۳۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1811|NOSEP}} || [[:رده:ایالت‌ها_و_قلمروهای_منحل‌شده_در_۹۹۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1812|NOSEP}} || [[:رده:بازیکنان_فوتبال_زن_اهل_اوگاندا]] || {{formatnum:2021-10-08|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1813|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_زن_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_کنیا]] || {{formatnum:2018-04-11|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1814|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_زن_فیلم‌های_پورنو_اهل_لتونی]] || {{formatnum:2014-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1815|NOSEP}} || [[:رده:باسماچی‌ها]] || {{formatnum:2012-10-03|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1816|NOSEP}} || [[:رده:باشگاه_فوتبال_ایگالئو]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1817|NOSEP}} || [[:رده:باشگاه‌های_سوپر_لیگ_فوتبال_یونان]] || {{formatnum:2024-01-30|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1818|NOSEP}} || [[:رده:برج‌ها_در_شیلی]] || {{formatnum:2023-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1819|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1820|NOSEP}} || [[:رده:بلورنگاران_اهل_بریتانیا]] || {{formatnum:2025-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1821|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۳۴۸_(میلادی)_در_آسیا]] || {{formatnum:2017-10-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1822|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۵۸۳_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-10-06|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1823|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۶۵۰_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1824|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۷۳۴_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1825|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۸۷۷_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1826|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۸۷۸_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1827|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_لائوس]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1828|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نظامی_شهرها_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1829|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نوین_آغازین_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1830|NOSEP}} || [[:رده:تبعیدشدگان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-02-01|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1831|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_اسلواکی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1832|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_ولزی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1833|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_پنجابی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1834|NOSEP}} || [[:رده:جمهوری‌های_مشروطه]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1835|NOSEP}} || [[:رده:جنبش‌های_اجتماعی_در_برزیل]] || {{formatnum:2024-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1836|NOSEP}} || [[:رده:جوامع_دور_از_وطن_تامیلی_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2019-10-21|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1837|NOSEP}} || [[:رده:خرگوش‌ها_و_خرگوشان_اسطوره‌ای]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1838|NOSEP}} || [[:رده:خوراک‌شناسی_در_چین]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1839|NOSEP}} || [[:رده:دانته‌شناسان]] || {{formatnum:2024-02-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1840|NOSEP}} || [[:رده:دانش‌آموختگان_دانشگاه_ملی_پلی‌تکنینک_اودسا]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1841|NOSEP}} || [[:رده:راگبی_۱۳_نفره_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1842|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1843|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1844|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌لغزش‌ها_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2023-06-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1845|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌گاه‌شناسی_پرکامبرین]] || {{formatnum:2024-11-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1846|NOSEP}} || [[:رده:سازمان‌های_محیط_زیستی_در_بلژیک]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1847|NOSEP}} || [[:رده:سوریه_در_سده_۱۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-05-26|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1848|NOSEP}} || [[:رده:سیاست‌های_راست_تندرو_در_مکزیک]] || {{formatnum:2022-11-20|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1849|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_اهل_مکزیک_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-02-10|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1850|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1851|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۱۹_(میلادی)_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1852|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-12-31|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1853|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_دارویی_منحل‌شده]] || {{formatnum:2022-03-30|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1854|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_فناوری_هسته‌ای_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-09-07|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1855|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_دهه_۲۰۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-02|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1856|NOSEP}} || [[:رده:شهرستان‌ها_در_منطقه_کلان‌شهری_میامی]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1857|NOSEP}} || [[:رده:شورشیان_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2025-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1858|NOSEP}} || [[:رده:طبقه‌های_اجتماعی_در_یونان_باستان]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1859|NOSEP}} || [[:رده:طبیعت‌گرایان_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1860|NOSEP}} || [[:رده:فرانسه_در_۱۶۰۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1861|NOSEP}} || [[:رده:فرهنگ_کازاک]] || {{formatnum:2025-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1862|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_محیط_زیست_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2022-08-12|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1863|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_ایتالیایی_سده_۲۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1864|NOSEP}} || [[:رده:قاضی‌های_اهل_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2023-09-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1865|NOSEP}} || [[:رده:قضایای_نظریه_جبری_اعداد]] || {{formatnum:2021-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1866|NOSEP}} || [[:رده:قیومت_بریتانیا_بر_فلسطین_در_۱۹۲۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-11-15|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1867|NOSEP}} || [[:رده:ماهیان_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2025-03-08|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1868|NOSEP}} || [[:رده:محیط_زیست_آزور]] || {{formatnum:2022-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1869|NOSEP}} || [[:رده:محیط_زیست_جزایر_ویرجین_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-11-30|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1870|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_آماری]] || {{formatnum:2023-04-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1871|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_شهری_بریتانیا]] || {{formatnum:2024-09-01|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1872|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_مورد_مناقشه_جمهوری_ایرلند]] || {{formatnum:2022-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1873|NOSEP}} || [[:رده:مناطق_کلان‌شهری_بلژیک]] || {{formatnum:2024-08-31|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1874|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_به_بولیوی]] || {{formatnum:2024-06-29|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1875|NOSEP}} || [[:رده:موج‌های_سرما_در_اروپا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1876|NOSEP}} || [[:رده:میراث_فرهنگی_نپال]] || {{formatnum:2025-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1877|NOSEP}} || [[:رده:نام‌های_خیابان‌ها]] || {{formatnum:2022-11-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1878|NOSEP}} || [[:رده:نخستین_چیزها]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1879|NOSEP}} || [[:رده:نرخ‌های_مرجع]] || {{formatnum:2024-08-11|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1880|NOSEP}} || [[:رده:نمونه‌های_فسیل]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1881|NOSEP}} || [[:رده:وزیران_آموزش_و_پرورش_کاستاریکا]] || {{formatnum:2025-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1882|NOSEP}} || [[:رده:ویکی‌پروژه_مقاله‌های_المپیک]] || {{formatnum:2020-06-20|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1883|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۰۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1884|NOSEP}} || [[:رده:کشتارها_بر_پایه_عاملان]] || {{formatnum:2024-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1885|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_آرژانتین]] || {{formatnum:2024-08-22|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1886|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_استونی]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1887|NOSEP}} || [[:رده:کمونیست‌های_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-03-10|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1888|NOSEP}} || [[:رده:کمپیوناتو_گاوشو]] || {{formatnum:2022-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1889|NOSEP}} || [[:رده:کنگره‌ها]] || {{formatnum:2024-09-16|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1890|NOSEP}} || [[:رده:کوانتش_ریاضیاتی]] || {{formatnum:2025-05-04|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1891|NOSEP}} || [[:رده:گربه‌ها_بر_پایه_گونه]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1892|NOSEP}} || [[:رده:گیاهان_در_اسطوره‌شناسی]] || {{formatnum:2024-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:6|}} |- | {{formatnum:1893|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_زیست‌شناسی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1894|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۵۲۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1895|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1896|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۱۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1897|NOSEP}} || [[:رده:آنارشیست‌های_اهل_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2023-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1898|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_اعظم_کاتولیک_اهل_ونزوئلا]] || {{formatnum:2024-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1899|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_شهرستان_فانین،_تگزاس]] || {{formatnum:2015-01-01|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1900|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_ویلکاویشکیس]] || {{formatnum:2024-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1901|NOSEP}} || [[:رده:باروها_در_آرژانتین]] || {{formatnum:2022-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1902|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_زن_فیلم‌های_پورنوی_اهل_صربستان]] || {{formatnum:2015-01-03|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1903|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1904|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۸۶۰_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1905|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌های_۱۸۷۲_(میلادی)_در_آفریقا]] || {{formatnum:2017-03-22|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1906|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_تایلند]] || {{formatnum:2024-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1907|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نظامی_آسیا_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1908|NOSEP}} || [[:رده:تعطیلات_عمومی_بر_پایه_قاره]] || {{formatnum:2025-02-17|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1909|NOSEP}} || [[:رده:تعطیلات_عمومی_در_آسیا]] || {{formatnum:2025-02-17|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1910|NOSEP}} || [[:رده:توفندها_در_آمریکای_مرکزی]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1911|NOSEP}} || [[:رده:جاذبه‌های_گردشگری_در_گینه_استوایی]] || {{formatnum:2024-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1912|NOSEP}} || [[:رده:خانواده‌های_سلطنتی_باستان]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1913|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_به_علت_دنیاگیری_کووید–۱۹_در_مراکش]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1914|NOSEP}} || [[:رده:دو_و_میدانی_داخل_سالن]] || {{formatnum:2025-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1915|NOSEP}} || [[:رده:رسانه_در_اقیانوسیه]] || {{formatnum:2021-08-05|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1916|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_آتشفشانی_پیشاتاریخی]] || {{formatnum:2023-03-16|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1917|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_بوروندی]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1918|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_لبنان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1919|NOSEP}} || [[:رده:سلامت_بر_پایه_جمعیت‌شناسی]] || {{formatnum:2024-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1920|NOSEP}} || [[:رده:سلامت_در_آسیا_بر_پایه_منطقه]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1921|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌های_نشر_آثار_موسیقی_بنیان‌گذاری‌شده_در_۲۰۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-06-01|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1922|NOSEP}} || [[:رده:شرکت‌کنندگان_در_جلسات]] || {{formatnum:2024-09-16|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1923|NOSEP}} || [[:رده:صنایع_خدماتی_در_ایران]] || {{formatnum:2022-06-16|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1924|NOSEP}} || [[:رده:طبیعت‌گرایان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1925|NOSEP}} || [[:رده:علم_و_فناوری_بر_پایه_قلمرو_وابسته]] || {{formatnum:2024-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1926|NOSEP}} || [[:رده:فهرست‌های_مربوط_به_پورنوگرافی]] || {{formatnum:2025-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1927|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌ها_به_زبان_مانیپوری]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1928|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_اینترپل]] || {{formatnum:2025-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1929|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۲۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1930|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۳۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1931|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۴۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1932|NOSEP}} || [[:رده:قضات_اکوادوری]] || {{formatnum:2023-09-22|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1933|NOSEP}} || [[:رده:ماهیگیری_با_قلاب]] || {{formatnum:2024-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1934|NOSEP}} || [[:رده:معدن‌کاری_در_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-07-29|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1935|NOSEP}} || [[:رده:منطقه‌های_چهرنگاشتی_پرو]] || {{formatnum:2023-01-26|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1936|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_به_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-06-29|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1937|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_جنگ_استقلال_پرو]] || {{formatnum:2022-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1938|NOSEP}} || [[:رده:نرم‌افزارهای_سرگرمی_آزاد]] || {{formatnum:2023-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1939|NOSEP}} || [[:رده:نظامیان_سده_۲۱_(میلادی)_اهل_بریتانیا]] || {{formatnum:2018-04-12|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1940|NOSEP}} || [[:رده:نفروزوآ]] || {{formatnum:2024-01-13|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1941|NOSEP}} || [[:رده:نمایندگان_شورای_عالی_جمهوری_شوروی_سوسیالیستی_گرجستان]] || {{formatnum:2024-12-28|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1942|NOSEP}} || [[:رده:نیروگاه‌های_هسته‌ای_در_آسیا]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1943|NOSEP}} || [[:رده:نیروگاه‌های_هسته‌ای_در_فیلیپین]] || {{formatnum:2024-09-05|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1944|NOSEP}} || [[:رده:هنر_در_شرق_آسیا]] || {{formatnum:2022-08-01|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1945|NOSEP}} || [[:رده:ورزشکاران_کشتی_حرفه‌ای_اهل_فیلیپین]] || {{formatnum:2018-06-05|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1946|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_لانتانید]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1947|NOSEP}} || [[:رده:کتاب‌های_مرجع_بر_پایه_موضوع]] || {{formatnum:2023-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1948|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_شیلی]] || {{formatnum:2024-08-22|NOSEP}} || {{formatnum:7|}} |- | {{formatnum:1949|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_هوا]] || {{formatnum:2024-04-27|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1950|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۱۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2019-09-22|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1951|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۳۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1952|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۷۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1953|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۰۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1954|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۸۳۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2016-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1955|NOSEP}} || [[:رده:ارزش‌گذاری_املاک_و_مستغلات]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1956|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_آمبون]] || {{formatnum:2024-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1957|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_اکوادور_در_سده_۱۸_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-12-05|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1958|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_پرو_در_سده_۱۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-05-17|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1959|NOSEP}} || [[:رده:اکتشافات_باستان‌شناسی_بر_پایه_دهه_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-01-27|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1960|NOSEP}} || [[:رده:برج‌های_ساعت_در_چین]] || {{formatnum:2021-05-31|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1961|NOSEP}} || [[:رده:بردگان_برزیلی]] || {{formatnum:2022-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1962|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1963|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_کنیا]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1964|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_جغرافیایی_عراق]] || {{formatnum:2023-04-02|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1965|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_فرهنگ_مکزیک]] || {{formatnum:2024-05-13|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1966|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_تامیلی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1967|NOSEP}} || [[:رده:تصاویر_تاریخ]] || {{formatnum:2014-07-22|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1968|NOSEP}} || [[:رده:تهیه‌کنندگان_فیلم_اهل_کنیا]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1969|NOSEP}} || [[:رده:تیفون‌ها_در_جزایر_ماریانای_شمالی]] || {{formatnum:2025-06-07|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1970|NOSEP}} || [[:رده:جانداران_منقرض‌شده_بر_پایه_مکان]] || {{formatnum:2025-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1971|NOSEP}} || [[:رده:جایزه‌های_هواشناسی]] || {{formatnum:2024-06-03|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1972|NOSEP}} || [[:رده:حقوق‌دانان_اهل_هائیتی]] || {{formatnum:2023-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1973|NOSEP}} || [[:رده:حوادث_و_سوانح_هوایی_ناشی_از_یخ]] || {{formatnum:2024-06-15|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1974|NOSEP}} || [[:رده:خوانندگان_زن_پاپ_اهل_سوئد]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1975|NOSEP}} || [[:رده:درمان_اختلال_اضطراب]] || {{formatnum:2024-09-09|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1976|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_نپال]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1977|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2023-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1978|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1979|NOSEP}} || [[:رده:سیاست_در_۱۳۲۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2012-12-07|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1980|NOSEP}} || [[:رده:سیکلیدهای_تیلاپیایی]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1981|NOSEP}} || [[:رده:شاعران_عرب_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1982|NOSEP}} || [[:رده:فهرست_آزمایشی_میراث_جهانی_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2025-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1983|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌ها_به_زبان_فارویی]] || {{formatnum:2021-08-24|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1984|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۸۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1985|NOSEP}} || [[:رده:مردم_اندونزیایی_تبار_پاکستانی]] || {{formatnum:2019-12-26|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1986|NOSEP}} || [[:رده:مقاله‌های_بازی‌های_المپیک_بر_پایه_کیفیت]] || {{formatnum:2020-01-24|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1987|NOSEP}} || [[:رده:مهاجران_به_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-06-29|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1988|NOSEP}} || [[:رده:نام‌های_شخصی_غیررسمی]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1989|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_مربوط_به_خاندان_خوارزمشاهیان]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1990|NOSEP}} || [[:رده:نظامی‌گری_بر_پایه_شهر]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1991|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۰۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-03|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1992|NOSEP}} || [[:رده:پایگاه_داده‌های_با_مالکیت_عمومی]] || {{formatnum:2025-02-27|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1993|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_رنیوم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1994|NOSEP}} || [[:رده:کشاورزی_در_ونزوئلا]] || {{formatnum:2023-04-10|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1995|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_فلورانس]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1996|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_روم_در_پرتغال]] || {{formatnum:2021-09-08|NOSEP}} || {{formatnum:8|}} |- | {{formatnum:1997|NOSEP}} || [[:رده:آثار_درباره_زبان]] || {{formatnum:2025-05-29|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:1998|NOSEP}} || [[:رده:آفریقا_در_۱۷۹۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-03-07|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:1999|NOSEP}} || [[:رده:آهنگسازان_اهل_السالوادور]] || {{formatnum:2025-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2000|NOSEP}} || [[:رده:اخترشناسان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2001|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_استان_کا_مائو]] || {{formatnum:2017-02-18|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2002|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_لیفن]] || {{formatnum:2014-03-17|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2003|NOSEP}} || [[:رده:بازیگران_زن_تلویزیونی_اهل_کنیا]] || {{formatnum:2015-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2004|NOSEP}} || [[:رده:بنیان‌گذاری‌ها_در_سده_۲۱_(میلادی)_در_پرتغال]] || {{formatnum:2013-12-09|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2005|NOSEP}} || [[:رده:بوم‌ناحیه‌های_موزامبیک]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2006|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_دریانوردی_اسپانیا]] || {{formatnum:2023-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2007|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_سیکلدیز]] || {{formatnum:2017-11-09|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2008|NOSEP}} || [[:رده:ترابری_ریلی_در_بولیوی]] || {{formatnum:2024-12-16|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2009|NOSEP}} || [[:رده:حزب‌های_چپ_میانه]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2010|NOSEP}} || [[:رده:رسانه_در_تونگا]] || {{formatnum:2021-08-05|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2011|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2023-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2012|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_۱۹۲۲_(میلادی)_بر_پایه_ماه]] || {{formatnum:2025-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2013|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2014|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_بر_پایه_رود]] || {{formatnum:2024-12-14|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2015|NOSEP}} || [[:رده:ستارگان_اینترنت_ژاپن]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2016|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۵۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2017|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۶۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2018|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دهه_۱۹۷۰_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2024-11-29|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2019|NOSEP}} || [[:رده:قاضی‌های_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-09-22|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2020|NOSEP}} || [[:رده:مانکن‌های_زن_اهل_کنیا]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2021|NOSEP}} || [[:رده:مانکن‌های_مرد_اهل_پرتغال]] || {{formatnum:2014-04-19|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2022|NOSEP}} || [[:رده:مجموعه‌های_تلویزیونی_آغاز_شده_بر_پایه_کشور]] || {{formatnum:2015-03-06|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2023|NOSEP}} || [[:رده:معماران_اهل_اکوادور]] || {{formatnum:2025-02-15|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2024|NOSEP}} || [[:رده:موسیقی‌دانان_کلاسیک_اهل_اسلواکی]] || {{formatnum:2022-07-22|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2025|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-03|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2026|NOSEP}} || [[:رده:پرو_در_دهه_۱۸۳۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-02-25|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2027|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_ایریدیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2028|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_روتنیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2029|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_اروگوئه]] || {{formatnum:2024-09-19|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2030|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_پرو]] || {{formatnum:2024-08-28|NOSEP}} || {{formatnum:9|}} |- | {{formatnum:2031|NOSEP}} || [[:رده:آهنگسازان_اهل_گواتمالا]] || {{formatnum:2025-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2032|NOSEP}} || [[:رده:افراد_جنگ_جهانی_دوم_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-01-11|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2033|NOSEP}} || [[:رده:الهی‌دانان_اهل_اروگوئه]] || {{formatnum:2025-01-23|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2034|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_جمهوری_آذربایجان_در_سده_۱۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-09-30|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2035|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_جنوب_آسیا_بر_پایه_موضوع]] || {{formatnum:2023-06-22|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2036|NOSEP}} || [[:رده:تاریخ_نوین_اسکاتلند]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2037|NOSEP}} || [[:رده:جنگ‌های_داخلی_دولت‌ها_و_مردم_آمریکای_جنوبی]] || {{formatnum:2022-10-29|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2038|NOSEP}} || [[:رده:حزب‌های_راست_میانه]] || {{formatnum:2025-03-31|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2039|NOSEP}} || [[:رده:ذخیره‌سازی_دیجیتال_صدا]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2040|NOSEP}} || [[:رده:رویدادهای_تاریخی_در_اروپا]] || {{formatnum:2024-08-29|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2041|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_ماداگاسکار]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2042|NOSEP}} || [[:رده:سلامت_و_ورزش]] || {{formatnum:2021-07-31|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2043|NOSEP}} || [[:رده:سیاست_بر_پایه_جنگ]] || {{formatnum:2024-12-06|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2044|NOSEP}} || [[:رده:سیاستمداران_اهل_اروگوئه_بر_پایه_حزب]] || {{formatnum:2023-03-11|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2045|NOSEP}} || [[:رده:طبیعت‌گرایان_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-05-23|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2046|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_آمریکایی_سده_۲۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-11-27|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2047|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_کاگ‌ب]] || {{formatnum:2025-01-02|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2048|NOSEP}} || [[:رده:مردم‌نگاران_اهل_فنلاند]] || {{formatnum:2023-04-28|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2049|NOSEP}} || [[:رده:نبردهای_تانکی_جنگ_جهانی_دوم]] || {{formatnum:2025-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2050|NOSEP}} || [[:رده:ندیمه‌های_اهل_آلمان]] || {{formatnum:2022-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2051|NOSEP}} || [[:رده:هیئت‌های_دیپلماتیک_در_امارات_متحده_عربی]] || {{formatnum:2021-07-09|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2052|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۱۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2053|NOSEP}} || [[:رده:پرتاب‌گران_دیسک_بر_پایه_ملیت]] || {{formatnum:2022-12-11|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2054|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_سیلیسیم]] || {{formatnum:2025-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2055|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_کلمبیا]] || {{formatnum:2024-08-28|NOSEP}} || {{formatnum:10|}} |- | {{formatnum:2056|NOSEP}} || [[:رده:آرایه‌های_منقرض‌شده]] || {{formatnum:2024-11-23|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2057|NOSEP}} || [[:رده:آهنگسازان_اهل_نیکاراگوئه]] || {{formatnum:2025-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2058|NOSEP}} || [[:رده:اخترشناسان_اهل_کلمبیا]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2059|NOSEP}} || [[:رده:انگلستان_نوین_آغازین]] || {{formatnum:2023-03-02|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2060|NOSEP}} || [[:رده:اهالی_جمهوری_آذربایجان_در_سده_۱۶_(میلادی)]] || {{formatnum:2018-06-24|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2061|NOSEP}} || [[:رده:ایستگاه‌های_تلویزیونی_لهستانی‌زبان]] || {{formatnum:2020-12-19|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2062|NOSEP}} || [[:رده:ترانه‌های_نروژی‌زبان]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2063|NOSEP}} || [[:رده:حقوق‌دانان_اهل_کاستاریکا]] || {{formatnum:2023-05-09|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2064|NOSEP}} || [[:رده:خزندگان_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2065|NOSEP}} || [[:رده:خوانندگان_رپ_اهل_سوئیس]] || {{formatnum:2024-05-14|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2066|NOSEP}} || [[:رده:درگیری‌ها_در_۱۳۸۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2025-02-28|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2067|NOSEP}} || [[:رده:دریاچه‌های_فرازمینی]] || {{formatnum:2024-08-14|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2068|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_آفریقای_جنوبی]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2069|NOSEP}} || [[:رده:شیشه‌ماهیان_کوتوله]] || {{formatnum:2024-02-03|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2070|NOSEP}} || [[:رده:مهاجرت‌های_پیشاتاریخی]] || {{formatnum:2024-06-05|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2071|NOSEP}} || [[:رده:مهاراجه‌ها]] || {{formatnum:2025-03-14|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2072|NOSEP}} || [[:رده:همه‌پرسی‌ها_بر_پایه_سده]] || {{formatnum:2022-07-28|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2073|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۰۳_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-03|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2074|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۱۹۹۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2014-04-18|NOSEP}} || {{formatnum:11|}} |- | {{formatnum:2075|NOSEP}} || [[:رده:ایزدان_زیبایی]] || {{formatnum:2023-02-26|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2076|NOSEP}} || [[:رده:برج‌ها_در_برزیل]] || {{formatnum:2023-07-14|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2077|NOSEP}} || [[:رده:برزشناسان_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-05-24|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2078|NOSEP}} || [[:رده:درگاه_مسیحیت]] || {{formatnum:2011-11-24|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2079|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_به_علت_دنیاگیری_کووید–۱۹_در_الجزایر]] || {{formatnum:2025-01-25|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2080|NOSEP}} || [[:رده:رایانش_بر_پایه_سده_(میلادی)]] || {{formatnum:2024-01-12|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2081|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-15|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2082|NOSEP}} || [[:رده:زنان_ریش‌دار]] || {{formatnum:2022-07-24|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2083|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۰۴_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2084|NOSEP}} || [[:رده:پاراگوئه_در_۲۰۱۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2023-03-12|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2085|NOSEP}} || [[:رده:پزشکان_اهل_پاراگوئه]] || {{formatnum:2023-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2086|NOSEP}} || [[:رده:پزشکان_اهل_کاستاریکا]] || {{formatnum:2023-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2087|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_رودیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2088|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۲۰۱۱_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:12|}} |- | {{formatnum:2089|NOSEP}} || [[:رده:انحلال‌های_۱۵۰۷_(میلادی)]] || {{formatnum:2017-10-05|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2090|NOSEP}} || [[:رده:بازوهای_راه_شیری]] || {{formatnum:2024-07-19|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2091|NOSEP}} || [[:رده:خاندان‌های_والای_رومانی]] || {{formatnum:2021-02-07|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2092|NOSEP}} || [[:رده:درگذشتگان_به_علت_دنیاگیری_کووید–۱۹_در_ونزوئلا]] || {{formatnum:2022-06-14|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2093|NOSEP}} || [[:رده:سیستم‌های_حقوقی_حقوق_مدنی]] || {{formatnum:2025-01-28|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2094|NOSEP}} || [[:رده:فعالان_اهل_کاستاریکا]] || {{formatnum:2022-05-06|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2095|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_درباره_آب‌بازسانان]] || {{formatnum:2022-07-23|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2096|NOSEP}} || [[:رده:فیلم‌های_دکتر_جکیل_و_آقای_هاید]] || {{formatnum:2025-05-01|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2097|NOSEP}} || [[:رده:مسابقات_ورزشی_در_تاجیکستان]] || {{formatnum:2021-11-08|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2098|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۲۰۰۹_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:13|}} |- | {{formatnum:2099|NOSEP}} || [[:رده:الهی‌دانان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2025-01-22|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2100|NOSEP}} || [[:رده:روان‌شناسان_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-05-11|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2101|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_آرژانتین]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2102|NOSEP}} || [[:رده:مرغ‌های_پابزرگ]] || {{formatnum:2024-12-24|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2103|NOSEP}} || [[:رده:پزشکان_اهل_پرو]] || {{formatnum:2023-05-16|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2104|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۲۰۱۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2105|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۲۰۱۲_(میلادی)]] || {{formatnum:2013-01-06|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2106|NOSEP}} || [[:رده:یکاهای_اندازه‌گیری_منسوخ‌شده_روم_باستان]] || {{formatnum:2024-06-12|NOSEP}} || {{formatnum:14|}} |- | {{formatnum:2107|NOSEP}} || [[:رده:اسقف‌های_کاتولیک_رومی_اهل_مکزیک]] || {{formatnum:2024-04-06|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2108|NOSEP}} || [[:رده:دین‌های_اسرارآمیز]] || {{formatnum:2023-09-16|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2109|NOSEP}} || [[:رده:زمین‌شناسان_اهل_شیلی]] || {{formatnum:2023-05-30|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2110|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_کرواسی]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2111|NOSEP}} || [[:رده:کشتی_(ورزش)_در_۲۰۱۵_(میلادی)]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2112|NOSEP}} || [[:رده:کلیساهای_کاتولیک_جمهوری_دومینیکن]] || {{formatnum:2024-08-28|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2113|NOSEP}} || [[:رده:گروه‌های_موسیقی_دهه_۱۹۵۰_(میلادی)]] || {{formatnum:2010-01-04|NOSEP}} || {{formatnum:15|}} |- | {{formatnum:2114|NOSEP}} || [[:رده:جعبه‌های_ناوبری_فوتبال_آرژانتین]] || {{formatnum:2015-01-20|NOSEP}} || {{formatnum:16|}} |- | {{formatnum:2115|NOSEP}} || [[:رده:دودمان‌های_سلطنتی_آفریقا]] || {{formatnum:2025-04-05|NOSEP}} || {{formatnum:16|}} |- | {{formatnum:2116|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_۶۷_(پیش_از_میلاد)]] || {{formatnum:2016-05-07|NOSEP}} || {{formatnum:16|}} |- | {{formatnum:2117|NOSEP}} || [[:رده:سالن‌های_نمایش_در_روسیه_بر_پایه_شهر]] || {{formatnum:2022-04-14|NOSEP}} || {{formatnum:16|}} |- | {{formatnum:2118|NOSEP}} || [[:رده:آبجو_در_ایالات_متحده_آمریکا]] || {{formatnum:2024-08-02|NOSEP}} || {{formatnum:17|}} |- | {{formatnum:2119|NOSEP}} || [[:رده:ساختمان‌ها_و_سازه‌ها_بر_پایه_دوره]] || {{formatnum:2024-05-25|NOSEP}} || {{formatnum:17|}} |- | {{formatnum:2120|NOSEP}} || [[:رده:آثار_بر_پایه_نوع]] || {{formatnum:2025-02-13|NOSEP}} || {{formatnum:18|}} |- | {{formatnum:2121|NOSEP}} || [[:رده:زادگان_زوریخ]] || {{formatnum:2023-02-23|NOSEP}} || {{formatnum:18|}} |- | {{formatnum:2122|NOSEP}} || [[:رده:لاک‌پشت‌های_منحصربه‌فرد]] || {{formatnum:2024-09-11|NOSEP}} || {{formatnum:18|}} |- | {{formatnum:2123|NOSEP}} || [[:رده:کانی‌های_سزیم]] || {{formatnum:2024-07-27|NOSEP}} || {{formatnum:18|}} |- | {{formatnum:2124|NOSEP}} || [[:رده:سران_کشور_ایرلند]] || {{formatnum:2021-08-25|NOSEP}} || {{formatnum:19|}} |- | {{formatnum:2125|NOSEP}} || [[:رده:اخترشناسان_اهل_برزیل]] || {{formatnum:2023-05-18|NOSEP}} || {{formatnum:20|}} |- | {{formatnum:2126|NOSEP}} || [[:رده:آمارهای_توصیفی]] || {{formatnum:2018-03-24|NOSEP}} || {{formatnum:21|}} |- | {{formatnum:2127|NOSEP}} || [[:رده:اقوام_در_دولت_فلسطین]] || {{formatnum:2015-07-13|NOSEP}} || {{formatnum:21|}} |- | {{formatnum:2128|NOSEP}} || [[:رده:آمارگیری‌های_نفوس_پرو]] || {{formatnum:2014-07-26|NOSEP}} || {{formatnum:24|}} |- | {{formatnum:2129|NOSEP}} || [[:رده:راسته_جانوران]] || {{formatnum:2016-08-04|NOSEP}} || {{formatnum:29|}} |} s8sllviu55nihdeueq1fi2law2izgew 0 5401012 42127653 38377263 2025-06-18T20:29:01Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127653 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hachiro Amano.jpg|بندانگشتی|[[آمانو هاچیروسان]]]] '''شوگیتای''' ({{lang|ja|彰義隊}}) تشکیلات نظامی [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] بود که در سال ۱۸۶۸ توسط ه[[هاتاموتو]] [[آمانو هاچیروسان]] و از ملازمان خاندان هیتوتسوباشی تشکیل شد، یک سازمان زبده پیاده [[گروه حمله]] سامورایی بود که در [[زوشیگایا]]، [[ادو]] (اکنون [[توکیو]] تشکیل شد. شوگیتای‌ها در نبردهای [[جنگ بوشین]]، به ویژه در [[نبرد توبا-فوشیمی]] شرکت کردند و پس از انتساب دفاع از [[معبد کانئی]]، در [[نبرد اوئنو]] در نزدیک معبد قرار گرفتند. پس از نبرد اوئنو، برخی از شوگیتای‌های بازمانده به شمال گریختند و در نهایت به شورشیان [[جمهوری ازو]] پیوستند. پس از شکست ازو، بسیاری از معدود شوگیتای‌های سابق باقی مانده در [[هوکایدو]] به عنوان توندن‌هی ساکن شدند. در میان بازماندگان [[تویوهارا چیکانوبو]] بودند که بعداً به عنوان یک هنرمند استاد [[نیشیکی-ئه]] به شهرت رسید. == جستارهای وابسته == * [[نبرد اوئنو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Shōgitai&oldid=922308899|عنوان = Shōgitai|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۰ اکتبر ۲۰۲۰}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:جنگ بوشین]] [[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۶۸ (میلادی)]] 64h9srmadfrx360koahw5mr9kjn2dgh 42127656 42127653 2025-06-18T20:32:20Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127656 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hachiro Amano.jpg|بندانگشتی|[[آمانو هاچیروسان]]]] '''شوگیتای''' ({{lang|ja|彰義隊}}) تشکیلات نظامی [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] بود که در سال ۱۸۶۸ توسط [[هاتاموتو]] [[آمانو هاچیروسان]] و از ملازمان خاندان هیتوتسوباشی تشکیل شد، یک سازمان زبده پیاده [[گروه حمله]] سامورایی بود که در [[زوشیگایا]]، [[ادو]] (اکنون [[توکیو]] تشکیل شد. شوگیتای‌ها در نبردهای [[جنگ بوشین]]، به ویژه در [[نبرد توبا-فوشیمی]] شرکت کردند و پس از انتساب دفاع از [[معبد کانئی]]، در [[نبرد اوئنو]] در نزدیک معبد قرار گرفتند. پس از نبرد اوئنو، برخی از شوگیتای‌های بازمانده به شمال گریختند و در نهایت به شورشیان [[جمهوری ازو]] پیوستند. پس از شکست ازو، بسیاری از معدود شوگیتای‌های سابق باقی مانده در [[هوکایدو]] به عنوان توندن‌هی ساکن شدند. در میان بازماندگان [[تویوهارا چیکانوبو]] بودند که بعداً به عنوان یک هنرمند استاد [[نیشیکی-ئه]] به شهرت رسید. == جستارهای وابسته == * [[نبرد اوئنو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Shōgitai&oldid=922308899|عنوان = Shōgitai|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۰ اکتبر ۲۰۲۰}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:جنگ بوشین]] [[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۶۸ (میلادی)]] b89257xe72mkc0ps5dhwdlaq987yupl 42127658 42127656 2025-06-18T20:33:02Z Roozitaa 146107 42127658 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hachiro Amano.jpg|بندانگشتی|[[آمانو هاچیرو]]]] '''شوگیتای''' ({{lang|ja|彰義隊}}) تشکیلات نظامی [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] بود که در سال ۱۸۶۸ توسط [[هاتاموتو]] [[آمانو هاچیرو]] و از ملازمان خاندان هیتوتسوباشی تشکیل شد، یک سازمان زبده پیاده [[گروه حمله]] سامورایی بود که در [[زوشیگایا]]، [[ادو]] (اکنون [[توکیو]] تشکیل شد. شوگیتای‌ها در نبردهای [[جنگ بوشین]]، به ویژه در [[نبرد توبا-فوشیمی]] شرکت کردند و پس از انتساب دفاع از [[معبد کانئی]]، در [[نبرد اوئنو]] در نزدیک معبد قرار گرفتند. پس از نبرد اوئنو، برخی از شوگیتای‌های بازمانده به شمال گریختند و در نهایت به شورشیان [[جمهوری ازو]] پیوستند. پس از شکست ازو، بسیاری از معدود شوگیتای‌های سابق باقی مانده در [[هوکایدو]] به عنوان توندن‌هی ساکن شدند. در میان بازماندگان [[تویوهارا چیکانوبو]] بودند که بعداً به عنوان یک هنرمند استاد [[نیشیکی-ئه]] به شهرت رسید. == جستارهای وابسته == * [[نبرد اوئنو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Shōgitai&oldid=922308899|عنوان = Shōgitai|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۰ اکتبر ۲۰۲۰}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:جنگ بوشین]] [[رده:واحدها و تشکیلات نظامی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۸۶۸ (میلادی)]] g0n3urk9ik74bp35h5p6a5auntylwr7 0 5404017 42127816 42123615 2025-06-19T01:28:53Z Roozitaa 146107 42127816 wikitext text/x-wiki {{Infobox school | name = Mitogaku{{سخ}}水戸学 | image = Site of the Shokokan Hall.JPG | caption = Site of the Shōkōkan Hall |established = ۱۶۵۷ |type = [[قلمرو میتو]] |city = [[میتو، ایباراکی]] |country = [[ژاپن]] }} [[پرونده:Tokugawa Mitsukuni.jpg|200px|بندانگشتی| [[توکوگاوا میتسوکونی]] (۱۶۲۸–۱۷۰۰)، دومین ارباب، [[دایمیو]]ی [[قلمرو میتو]]]] '''مکتب میتو'''، '''میتوگاکو''' {{به ژاپنی|水戸学 Mitogaku}} به یک مکتب فلسفی و [[رشته (دانشگاهی)|رشته]] اندیشه سیاسی در زمینهٔ [[تاریخ ژاپن]] و مطالعات [[شینتو]] اشاره دارد که در سال ۱۶۵۷ در [[ولایت هیتاچی]]، [[قلمرو میتو]]، [[استان ایباراکی]] امروزی به‌وجود آمد. در سال ۱۶۵۷ هنگامی که [[توکوگاوا میتسوکونی]] (۱۶۲۸–۱۷۰۰)، دومین ارباب، [[دایمیو]]ی [[قلمرو میتو]]، تدوین کتاب [[دای نیهون شی]] (تاریخ ژاپن بزرگ) را سفارش داد، پیدایش این مکتب آغاز شد. از جمله محققانی که برای این پروژه جمع شده بودند، [[آساکا تانپوکو]] (۱۶۵۳۷–۱۷۳۷)، [[ساسا مونه‌کیو]] (۱۶۹۸–۱۶۴۰)، [[موری‌یاما سنپو]] (۱۶۷۱–۱۷۰۶) و [[میاکه کانران]] (۱۶۷۳–۱۷۱۸) بودند. رویکرد اساسی این مکتب [[نئوکنفوسیانیسم]] بود، بر اساس این دیدگاه که توسعه تاریخی از قوانین اخلاقی پیروی می‌کند. [[توکوگاوا میتسوکونی]] معتقد بود که ژاپن، به عنوان ملتی که مدتها تحت حکومت یکپارچه [[امپراتور ژاپن]] بوده است، یک نمونه کامل از یک «ملت» است؛ بنابراین [[دای نیهون شی]] به تاریخ ژاپن تحت کنترل امپراتورها تبدیل شد و بر احترام به دربار امپراتوری و خدایان [[شینتو]] تأکید کرد. به منظور ثبت حقایق تاریخی، مورخان این مدرسه، منابع تاریخی محلی را جمع‌آوری می‌کردند و غالباً آثار تاریخی خود را در این فرایند جمع می‌کردند. مواد تحصیلی میتوگاکو در اوایل تاریخ‌نگاری و کارهای علمی بود. حدود اواخر قرن هجدهم، میتوگاکو پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی معاصر را نیز مد نظر قرار داد، و دوره بعدی میتوگاکو را آغاز کرد. نهمین رهبر خاندان میتو، [[توکوگاوا ناری‌آکی]] (۱۸۰۰–۱۸۶۰)، با تأسیس [[کودوکان (میتو)]] به عنوان آموزشگاه خاندان، میتوگاکو را بسیار گسترش داد. علاوه بر تفکر [[کنفسیوس‌گرایی]] و [[کوکوگاکو]]، این دانشکده، دانش پزشکی، نجوم و سایر علوم طبیعی را نیز به خود اختصاص داد و تا دوره [[باکوماتسو]] ادامه داشت. مدرسه تأثیر عمده ای بر جنبش [[سوننو جوئی]] گذاشت و به یکی از نیروهای محرک [[اصلاحات میجی]] تبدیل شد. با این وجود، نتوانست از حمایت دولت جدید برخوردار شود و [[کودوکان (میتو)]] منحل شد و کتابخانه آن تا حد زیادی تحت تصرف دولت قرار گرفت. سرانجام، در زمان نهمین ارباب، [[توکوگاوا ناری‌آکی]]، ایده [[سوننو جوئی]] (تکریم امپراتور و اخراج بربرها ) را توسعه داد و به نیروی محرکه ایدئولوژیک پشت [[اصلاحات میجی]] تبدیل شد. دوره‌ای که حول محور میتسوکونی می‌چرخد، اغلب به عنوان «'''میتوگاکوی اولیه'''» در نظر گرفته می‌شود، در حالی که دوره‌ای که حول محور ناری‌آکی می‌چرخد، «'''میتوگاکوی متاخر'''» در نظر گرفته می‌شود. اصطلاح میتوگاکو در [[تنپو|دوره تنپو]] ابداع شد و به '''تنپوگاکو''' نیز معروف است. این سبک با ترکیبی التقاطی از [[کنفوسیوس]]، مطالعات ژاپنی، تاریخ و [[شینتو]] مشخص می‌شود. گفته می‌شود که [[قلمرو ساتسوما]]، [[قلمرو چوشو]]، [[قلمرو توسا]] و [[قلمرو هیزن]] بودند که شوگون‌سالاری ادو را سرنگون کردند و ژاپن مدرن را ایجاد کردند، اما روند بدون قلمرو میتو امکان‌پذیر نبود. هم [[یوشیدا شوئین]] (زاده ۱۸۳۰ - درگذشته ۱۸۵۹) از قلمرو چوشو و هم [[سایگو تاکاموری]] از ساتسوما تحت تأثیر میتوگاکو قرار داشتند.<ref name="e174">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭　失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> == مرور کلی == === مطالعات اولیه میتو === در سومین سال از دوران [[می‌رکی]] (۱۶۵۷)، [[توکوگاوا میتسوکونی]]، ارباب بعدی [[قلمرو میتو]]، یک دفتر تاریخ در ویلای خود در ادو کوماگومه (江戸駒込別邸内) افتتاح کرد و کار تدوین [[تاریخ جامع ژاپن]] (که بعدها با نام [[دای نیهونشی]] شناخته شد) را آغاز کرد. پس از به دست گرفتن فرمانروایی قلمرو در سال ۱۶۶۳، دفتر تاریخ به [[باغ کویشیکاوا|اقامتگاه کویشیکاوا]] منتقل شد و به [[شوکوکان]] تغییر نام داد. بسیاری از اعضای اصلی دفتر تاریخ، بازدیدکنندگانی از مدرسه [[هایاشی رازان]] بودند. در سال ۱۶۶۵، او [[ژو شونشویی]]، از خادمان سابق [[دودمان مینگ]] که در تبعید بود را دعوت کرد. شونشویی یک محقق عملگرا بود که [[یانگ مینگیسم]] را در نظریه‌های خود جای داد. به لطف رفتار ترجیحی میتسوکونی، تعداد ویراستاران به تدریج افزایش یافت و در سال ۱۶۷۲ به ۲۴ نفر، در سال ۱۶۸۴ به ۳۷ نفر و در سال ۱۶۹۶ به ۵۳ نفر رسید، قبل از اینکه در حدود ۴۰–۵۰ نفر تثبیت شود. در دوره اولیه، ویراستاران [[شوکوکان]] بیشتر از قلمروهای دیگر دعوت می‌شدند تا از قلمرو میتو، و به ویژه بسیاری از آنها از [[منطقه کانسای]] بودند. در فرایند گردآوری، علاوه بر گردآوری [[دای نیهونشی]] ([[تاریخ جامع ژاپن]]) که هدف اصلی بود، آنها کتاب‌ها و تألیفات بسیاری در مورد ادبیات ژاپنی مانند شعر [[واکا (شعر)]]، نجوم، علم تقویم، حساب، جغرافیا، [[شینتو]]، اسناد باستانی، باستان‌شناسی، علوم نظامی و کتابشناسی نیز از خود به جا گذاشتند. یکی از ویژگی‌های این سازمان این بود که در واقع ویراستارانی را برای انجام تحقیق به مکان‌های مختلف اعزام می‌کرد، منابعی را که به آنها استناد می‌کردند به وضوح بیان می‌کرد و تلاش زیادی برای حفظ مواد و مصنوعات تاریخی انجام می‌داد. دانشمندان شاخص این دوره عبارتند از [[ساسا مونه‌کیو]]، [[مارویاما یوشیزومی]] (کاتسودو)، [[آساکا تانپوکو]]، [[موری‌یاما سنپو]]، [[موری شوکن]] و [[میاکه کانران]]. در سیاست تدوین «دای نیهونشی»، حمایت میتسوکونی از مشروعیت [[دربار جنوبی]] تأثیر زیادی بر نسل‌های بعدی ([[اختلاف نظر در مورد دربارهای شمالی و جنوبی]]) داشت. با این حال، میتسوکونی تأسیس [[دربار شمالی]] و دولت سامورایی را بدعت نمی‌دانست و موضوع اصلی تحقیق او چگونگی توجیه آنها تحت نظریه توجیه بود. پروژه تدوین پس از مرگ میتسوکونی ادامه یافت، اما پس از مرگ [[آساکا تانپوکو]] در سال ۱۷۳۷، این پروژه حدود ۵۰ سال به حالت تعلیق درآمد. === مطالعات متاخر میتو === تدوین «دای نیهونشی» در دوران سلطنت ششمین ارباب فئودال، [[توکوگاوا هاروموری]]، به رهبری رئیس شوکوکان [[تاچیهارا سوئیکن]] از سر گرفته شد. در این زمان، قلمرو میتو به دلیل تهدیدات داخلی و خارجی، مانند ویرانی مناطق روستایی در قلمرو و ظهور کشتی‌های روسی در ازو، با بحران فزاینده‌ای روبرو بود، در حالی که قلمرو میتو با مشکلات مالی جدی روبرو بود. کارکنان این مؤسسه به کار تدوین بسنده نکردند، بلکه هدفشان اصلاح مسائل خاص در داخل و خارج از قلمرو، مانند اصلاحات کشاورزی و دیپلماسی با روسیه بود. شاگردان سوئیکن شامل [[کومی‌یاما ماساهیده]] و [[آئویاما نوبویوکی]] بودند. شاگرد سوئیکن، [[فوجیتا توکو]] ، در سال ۱۷۹۱ کتاب «سیمرون» (نظریه نام‌های صحیح) را نوشت که پیشگام میتوگاکو (مطالعات میتو) بعدی محسوب می‌شود. با این حال، در سال ۱۷۹۶، او نامه‌ای به ارباب فئودال، جیهو، نوشت که از مدیریت حوزه به دلیل محتوای افراطی آن انتقاد می‌کرد. او به همین دلیل مجازات شد، از سردبیری برکنار و تنزل مقام یافت. از این زمان به بعد، سوئیکن و یوکوکو درگیر اختلاف بر سر جهت‌گیری تدوین [[دای نیهونشی]] (تاریخ جامع ژاپن) شدند. سوئیکن، یوکوکو را تکفیر کرد، اما در سال ۱۸۰۳ [[فوجیتا یوکوکو]] و پیروانش را مجبور به استعفا کرد و در سال ۱۸۰۷ رئیس آن شد. شاگردان یوکوکو، [[آیزاوا سیشی‌سای]]، [[فوجیتا توکو]] و [[تویودا تنکو]]، بعداً هسته اصلی مکتب میتو شدند. در سال ۱۸۲۴، حادثه‌ای در روستای اوتسو، قلمرو میتو رخ داد، زمانی که ۱۲ صیاد نهنگ بریتانیایی در جستجوی آب و غذا به خشکی رسیدند ([[حادثه اوتسوهاما]]). پاسخ شوگون‌سالاری، پذیرش ساده خواسته‌های صیادان نهنگ بود، که مکتب یوکوکو آن را ضعیف می‌دانست و منجر به گسترش ایدئولوژی ضد خارجی در قلمرو میتو شد. سال پس از این حادثه، [[آیزاوا سیشی‌سای]] ''[[شینرون]]'' را نوشت، که یک نظام‌بندی نظری از ایده احترام به امپراتور و اخراج بربرها بود. ''[[شینرون]]'' در پایان دوره ادو تأثیر زیادی بر میهن‌پرستان داشت. در سال ۱۸۳۷، توکوگاوا ناری‌آکی، نهمین ارباب فئودال، [[کودوکان]] را به عنوان یک [[مدارس هان]] تأسیس کرد. او رئیس، [[آیزاوا سیشی‌سای]]، را به عنوان استاد ارشد منصوب کرد. فلسفه آموزشی کودوکان در کودوکان-کی آمده است که توسط توکوگاوا ناری‌آکی امضا شده است، اما در واقع توسط پسر [[فوجیتا یوکوکو]]، [[فوجیتا توکو]]، پیش‌نویس شده است و عبارت [[سوننو جوئی]] (به امپراتور احترام بگذارید و بربرها را بیرون کنید) برای اولین بار در این کتاب استفاده شده است. اصلاحات توکوگاوا ناری‌آکی در سال ۱۸۴۴ خنثی شد، زمانی که شوگون‌سالاری ناگهان او را به دلیل زیاده‌روی در اصلاحاتش توبیخ کرد و او به استعفا از مقام فئودالی و حبس خانگی محکوم شد. دستیاران نزدیک ناری‌آکی و دست نشاندگان طرفدار اصلاحات نیز به [[حبس خانگی]] محکوم شدند. در طول این دوره حبس، [[فوجیتا توکو]] [[ نوشته‌های کودوکان]] (کودوکان کیجیگی) را نوشت، تفسیری بر کودوکان کی. توکو در این اثر، عمدتاً از آثار کلاسیک ژاپنی [[موتوئوری نوریناگا]] اقتباس کرد و اگرچه به دلیل [[کنفوسیوس‌گرایی]]‌اش توسط آیزاوا و دیگران مورد انتقاد قرار گرفت. ورود [[کشتی سیاه|کشتی‌های سیاه]] در سال ۱۸۵۳ باعث احیای اصلاح‌طلبان قلمرو میتو شد و ناری‌آکی به عنوان مشاور شوگون‌سالاری منصوب شد، [[فوجیتا توکو]] و دیگران به عنوان دستیاران نزدیک ناری‌آکی منصوب شدند و اصلاحات نظامی مانند سازماندهی سربازان دهقانی انجام شد. با این حال، توکو در زلزله آنسی درگذشت و ناری‌آکی دوباره در [[پاکسازی آنسی]] مجازات شد که منجر به آشفتگی سیاسی و ایدئولوژیک قلمرو میتو شد. قلمرو میتو متعاقباً به دلیل درگیری‌های داخلی خشونت‌آمیز، مانند مسئله بازگرداندن فرمان امپراتوری بوگو نو هیمیتسو در سال ۱۸۵۸، [[پاکسازی آنسی]] شامل [[حبس خانگی]] دائمی ناری‌آکی در سال ۱۸۵۹، [[شورش میتو|قیام حزب تنگو]] در سال ۱۸۶۴، سرکوب این فرمان توسط [[حزب شوهیتو]] [https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%B8%E7%94%9F%E5%85%9A] و انتقام [[شورش میتو]] پس از دوران اصلاحات میجی، فرسوده شد. === پس از دوران اصلاحات میجی === از دوران اصلاحات میجی تا پایان جنگ جهانی دوم، میتوگاکو به همراه مبتکر آن، [[توکوگاوا میتسوکونی]]، بسیار مورد ستایش قرار گرفت. به ویژه، فرمان امپراتوری در مورد آموزش، که در سال ۱۸۹۰ (میجی ۲۳)، بلافاصله پس از بازدید امپراتور میجی از میتو، صادر شد، از اصطلاحات کلیدی میتوگاکو مانند «سیاست ملی» و «مسیر خوداتکایی» استفاده می‌کرد و محتوای آن به وضوح تحت تأثیر میتوگاکو بود. [[امپراتور میجی]] به میتسوکونی و [[توکوگاوا ناری‌آکی]] مقام [[شوئیچی]] اعطا کرد و بعداً نام [[معبد توکیوا]] و عنوان الهی ([[کامی]]) را به هر یک از معابد اختصاص داده شده به میتسوکونی و ناری‌آکی اعطا کرد و آنها را به معابد ویژه تحت حمایت دولت تبدیل کرد. در سال ۱۹۰۶، «[[دای نیهونشی]]» پس از ۲۴۹ سال تکمیل شد و تمام ۴۰۲ جلد آن به امپراتور میجی اهدا شد. دولت بودجه‌ای را برای حفظ متون تاریخی مورد استفاده در این مجموعه اهدا کرد که منجر به ساخت کتابخانه شوکوکان شد. علاوه بر این، به پاس قدردانی از دستاوردهای آنها در گردآوری دای نیهونشی، خانواده میتو توکوگاوا به مقام دوک، هم‌تراز با خانواده بزرگ [[خاندان توکوگاوا]] و پنج خانواده [[نایب‌السلطنه]]، ارتقا یافتند. پس از مرگ امپراتور میجی، ژنرال [[نوگی مارسوکه]] پس از ارائه کتاب‌هایی در مورد میتوگاکو به ولیعهد وقت، [[هیروهیتو]]، خودکشی کرد. پس از [[جنگ جهانی دوم]]، میتوگاکو به عنوان ایدئولوژی‌ای که از [[نظام امپراتوری]] و [[نظامی‌گری]] ژاپن حمایت می‌کرد، به‌طور منفی نگریسته شد و دیگر مانند قبل از جنگ مورد ستایش قرار نگرفت. در حال حاضر، میتوگاکو توسط انجمن تاریخی میتو در شهر میتو، [[استان ایباراکی]]، در حال مطالعه است. در ژانویه ۲۰۱۸، شهر میتو، خیابان ۲٫۸ کیلومتری که شامل بقایای قلعه میتو و کودوکان است را به عنوان «جاده میتوگاکو» به عنوان تلاشی برای ترویج گردشگری تعیین کرد.<ref>尊王攘夷思想、倒幕の原動力/維新150年 水戸学知って/市、周遊コースや城跡整備『[[日本経済新聞]]』夕刊2018年3月24日（社会面）</ref> == جستارهای وابسته == * [[کوکوگاکو]] * [[شوکوکان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mitogaku&oldid=959105262|عنوان = Mitogaku|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۳ اکتبر ۲۰۲۰}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:مکتب میتو| ]] [[رده:فلسفه ژاپنی]] [[رده:قلمرو میتو]] [[رده:کنفوسیانیست در ژاپن]] [[رده:مدرسه‌ها در ژاپن]] abx78ztg77tpwejvp2x1ohkgwt0x0dm 42127857 42127816 2025-06-19T01:55:24Z Roozitaa 146107 42127857 wikitext text/x-wiki {{Infobox school | name = Mitogaku{{سخ}}水戸学 | image = Site of the Shokokan Hall.JPG | caption = Site of the Shōkōkan Hall |established = ۱۶۵۷ |type = [[قلمرو میتو]] |city = [[میتو، ایباراکی]] |country = [[ژاپن]] }} [[پرونده:Tokugawa Mitsukuni.jpg|200px|بندانگشتی| [[توکوگاوا میتسوکونی]] (۱۶۲۸–۱۷۰۰)، دومین ارباب، [[دایمیو]]ی [[قلمرو میتو]]]] '''مکتب میتو'''، '''میتوگاکو''' {{به ژاپنی|水戸学 Mitogaku}} به یک مکتب فلسفی و [[رشته (دانشگاهی)|رشته]] اندیشه سیاسی در زمینهٔ [[تاریخ ژاپن]] و مطالعات [[شینتو]] اشاره دارد که در سال ۱۶۵۷ در [[ولایت هیتاچی]]، [[قلمرو میتو]]، [[استان ایباراکی]] امروزی به‌وجود آمد. در سال ۱۶۵۷ هنگامی که [[توکوگاوا میتسوکونی]] (۱۶۲۸–۱۷۰۰)، دومین ارباب، [[دایمیو]]ی [[قلمرو میتو]]، تدوین کتاب [[دای نیهون شی]] (تاریخ ژاپن بزرگ) را سفارش داد، پیدایش این مکتب آغاز شد. از جمله محققانی که برای این پروژه جمع شده بودند، [[آساکا تانپوکو]] (۱۶۵۳۷–۱۷۳۷)، [[ساسا مونه‌کیو]] (۱۶۹۸–۱۶۴۰)، [[موری‌یاما سنپو]] (۱۶۷۱–۱۷۰۶) و [[میاکه کانران]] (۱۶۷۳–۱۷۱۸) بودند. رویکرد اساسی این مکتب [[نئوکنفوسیانیسم]] بود، بر اساس این دیدگاه که توسعه تاریخی از قوانین اخلاقی پیروی می‌کند. [[توکوگاوا میتسوکونی]] معتقد بود که ژاپن، به عنوان ملتی که مدتها تحت حکومت یکپارچه [[امپراتور ژاپن]] بوده است، یک نمونه کامل از یک «ملت» است؛ بنابراین [[دای نیهون شی]] به تاریخ ژاپن تحت کنترل امپراتورها تبدیل شد و بر احترام به دربار امپراتوری و خدایان [[شینتو]] تأکید کرد. به منظور ثبت حقایق تاریخی، مورخان این مدرسه، منابع تاریخی محلی را جمع‌آوری می‌کردند و غالباً آثار تاریخی خود را در این فرایند جمع می‌کردند. مواد تحصیلی میتوگاکو در اوایل تاریخ‌نگاری و کارهای علمی بود. حدود اواخر قرن هجدهم، میتوگاکو پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی معاصر را نیز مد نظر قرار داد، و دوره بعدی میتوگاکو را آغاز کرد. نهمین رهبر خاندان میتو، [[توکوگاوا ناری‌آکی]] (۱۸۰۰–۱۸۶۰)، با تأسیس [[کودوکان (میتو)]] به عنوان آموزشگاه خاندان، میتوگاکو را بسیار گسترش داد. علاوه بر تفکر [[کنفسیوس‌گرایی]] و [[کوکوگاکو]]، این دانشکده، دانش پزشکی، نجوم و سایر علوم طبیعی را نیز به خود اختصاص داد و تا دوره [[باکوماتسو]] ادامه داشت. مدرسه تأثیر عمده ای بر جنبش [[سوننو جوئی]] گذاشت و به یکی از نیروهای محرک [[اصلاحات میجی]] تبدیل شد. با این وجود، نتوانست از حمایت دولت جدید برخوردار شود و [[کودوکان (میتو)]] منحل شد و کتابخانه آن تا حد زیادی تحت تصرف دولت قرار گرفت. سرانجام، در زمان نهمین ارباب، [[توکوگاوا ناری‌آکی]]، ایده [[سوننو جوئی]] (تکریم امپراتور و اخراج بربرها ) را توسعه داد و به نیروی محرکه ایدئولوژیک پشت [[اصلاحات میجی]] تبدیل شد. دوره‌ای که حول محور میتسوکونی می‌چرخد، اغلب به عنوان «'''میتوگاکوی اولیه'''» در نظر گرفته می‌شود، در حالی که دوره‌ای که حول محور ناری‌آکی می‌چرخد، «'''میتوگاکوی متاخر'''» در نظر گرفته می‌شود. اصطلاح میتوگاکو در [[تنپو|دوره تنپو]] ابداع شد و به '''تنپوگاکو''' نیز معروف است. این سبک با ترکیبی التقاطی از [[کنفوسیوس]]، مطالعات ژاپنی، [[تاریخ ژاپن]] و [[شینتو]] مشخص می‌شود. گفته می‌شود که [[قلمرو ساتسوما]]، [[قلمرو چوشو]]، [[قلمرو توسا]] و [[قلمرو هیزن]] بودند که شوگون‌سالاری ادو را سرنگون کردند و ژاپن مدرن را ایجاد کردند، اما این روند بدون قلمرو میتو امکان‌پذیر نبود. هم [[یوشیدا شوئین]] (زاده ۱۸۳۰ - درگذشته ۱۸۵۹) از قلمرو چوشو و هم [[سایگو تاکاموری]] از ساتسوما تحت تأثیر میتوگاکو قرار داشتند.<ref name="e174">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=史料学芸部長） | نام=永井博（茨城県立歴史館 | عنوان=幕府のご意見番・徳川斉昭　失脚からの復活劇のカギは“愛民思想と黒船来航” | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-04-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8457 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-19}}‏</ref> == مرور کلی == === مطالعات اولیه میتو === در سومین سال از دوران [[می‌رکی]] (۱۶۵۷)، [[توکوگاوا میتسوکونی]]، ارباب بعدی [[قلمرو میتو]]، یک دفتر تاریخ در ویلای خود در ادو کوماگومه (江戸駒込別邸内) افتتاح کرد و کار تدوین [[تاریخ جامع ژاپن]] (که بعدها با نام [[دای نیهونشی]] شناخته شد) را آغاز کرد. پس از به دست گرفتن فرمانروایی قلمرو در سال ۱۶۶۳، دفتر تاریخ به [[باغ کویشیکاوا|اقامتگاه کویشیکاوا]] منتقل شد و به [[شوکوکان]] تغییر نام داد. بسیاری از اعضای اصلی دفتر تاریخ، بازدیدکنندگانی از مدرسه [[هایاشی رازان]] بودند. در سال ۱۶۶۵، او [[ژو شونشویی]]، از خادمان سابق [[دودمان مینگ]] که در تبعید بود را دعوت کرد. شونشویی یک محقق عملگرا بود که [[یانگ مینگیسم]] را در نظریه‌های خود جای داد. به لطف رفتار ترجیحی میتسوکونی، تعداد ویراستاران به تدریج افزایش یافت و در سال ۱۶۷۲ به ۲۴ نفر، در سال ۱۶۸۴ به ۳۷ نفر و در سال ۱۶۹۶ به ۵۳ نفر رسید، قبل از اینکه در حدود ۴۰–۵۰ نفر تثبیت شود. در دوره اولیه، ویراستاران [[شوکوکان]] بیشتر از قلمروهای دیگر دعوت می‌شدند تا از قلمرو میتو، و به ویژه بسیاری از آنها از [[منطقه کانسای]] بودند. در فرایند گردآوری، علاوه بر گردآوری [[دای نیهونشی]] ([[تاریخ جامع ژاپن]]) که هدف اصلی بود، آنها کتاب‌ها و تألیفات بسیاری در مورد ادبیات ژاپنی مانند شعر [[واکا (شعر)]]، نجوم، علم تقویم، حساب، جغرافیا، [[شینتو]]، اسناد باستانی، باستان‌شناسی، علوم نظامی و کتابشناسی نیز از خود به جا گذاشتند. یکی از ویژگی‌های این سازمان این بود که در واقع ویراستارانی را برای انجام تحقیق به مکان‌های مختلف اعزام می‌کرد، منابعی را که به آنها استناد می‌کردند به وضوح بیان می‌کرد و تلاش زیادی برای حفظ مواد و مصنوعات تاریخی انجام می‌داد. دانشمندان شاخص این دوره عبارتند از [[ساسا مونه‌کیو]]، [[مارویاما یوشیزومی]] (کاتسودو)، [[آساکا تانپوکو]]، [[موری‌یاما سنپو]]، [[موری شوکن]] و [[میاکه کانران]]. در سیاست تدوین «دای نیهونشی»، حمایت میتسوکونی از مشروعیت [[دربار جنوبی]] تأثیر زیادی بر نسل‌های بعدی ([[اختلاف نظر در مورد دربارهای شمالی و جنوبی]]) داشت. با این حال، میتسوکونی تأسیس [[دربار شمالی]] و دولت سامورایی را بدعت نمی‌دانست و موضوع اصلی تحقیق او چگونگی توجیه آنها تحت نظریه توجیه بود. پروژه تدوین پس از مرگ میتسوکونی ادامه یافت، اما پس از مرگ [[آساکا تانپوکو]] در سال ۱۷۳۷، این پروژه حدود ۵۰ سال به حالت تعلیق درآمد. === مطالعات متاخر میتو === تدوین «دای نیهونشی» در دوران سلطنت ششمین ارباب فئودال، [[توکوگاوا هاروموری]]، به رهبری رئیس شوکوکان [[تاچیهارا سوئیکن]] از سر گرفته شد. در این زمان، قلمرو میتو به دلیل تهدیدات داخلی و خارجی، مانند ویرانی مناطق روستایی در قلمرو و ظهور کشتی‌های روسی در ازو، با بحران فزاینده‌ای روبرو بود، در حالی که قلمرو میتو با مشکلات مالی جدی روبرو بود. کارکنان این مؤسسه به کار تدوین بسنده نکردند، بلکه هدفشان اصلاح مسائل خاص در داخل و خارج از قلمرو، مانند اصلاحات کشاورزی و دیپلماسی با روسیه بود. شاگردان سوئیکن شامل [[کومی‌یاما ماساهیده]] و [[آئویاما نوبویوکی]] بودند. شاگرد سوئیکن، [[فوجیتا توکو]] ، در سال ۱۷۹۱ کتاب «سیمرون» (نظریه نام‌های صحیح) را نوشت که پیشگام میتوگاکو (مطالعات میتو) بعدی محسوب می‌شود. با این حال، در سال ۱۷۹۶، او نامه‌ای به ارباب فئودال، جیهو، نوشت که از مدیریت حوزه به دلیل محتوای افراطی آن انتقاد می‌کرد. او به همین دلیل مجازات شد، از سردبیری برکنار و تنزل مقام یافت. از این زمان به بعد، سوئیکن و یوکوکو درگیر اختلاف بر سر جهت‌گیری تدوین [[دای نیهونشی]] (تاریخ جامع ژاپن) شدند. سوئیکن، یوکوکو را تکفیر کرد، اما در سال ۱۸۰۳ [[فوجیتا یوکوکو]] و پیروانش را مجبور به استعفا کرد و در سال ۱۸۰۷ رئیس آن شد. شاگردان یوکوکو، [[آیزاوا سیشی‌سای]]، [[فوجیتا توکو]] و [[تویودا تنکو]]، بعداً هسته اصلی مکتب میتو شدند. در سال ۱۸۲۴، حادثه‌ای در روستای اوتسو، قلمرو میتو رخ داد، زمانی که ۱۲ صیاد نهنگ بریتانیایی در جستجوی آب و غذا به خشکی رسیدند ([[حادثه اوتسوهاما]]). پاسخ شوگون‌سالاری، پذیرش ساده خواسته‌های صیادان نهنگ بود، که مکتب یوکوکو آن را ضعیف می‌دانست و منجر به گسترش ایدئولوژی ضد خارجی در قلمرو میتو شد. سال پس از این حادثه، [[آیزاوا سیشی‌سای]] ''[[شینرون]]'' را نوشت، که یک نظام‌بندی نظری از ایده احترام به امپراتور و اخراج بربرها بود. ''[[شینرون]]'' در پایان دوره ادو تأثیر زیادی بر میهن‌پرستان داشت. در سال ۱۸۳۷، توکوگاوا ناری‌آکی، نهمین ارباب فئودال، [[کودوکان]] را به عنوان یک [[مدارس هان]] تأسیس کرد. او رئیس، [[آیزاوا سیشی‌سای]]، را به عنوان استاد ارشد منصوب کرد. فلسفه آموزشی کودوکان در کودوکان-کی آمده است که توسط توکوگاوا ناری‌آکی امضا شده است، اما در واقع توسط پسر [[فوجیتا یوکوکو]]، [[فوجیتا توکو]]، پیش‌نویس شده است و عبارت [[سوننو جوئی]] (به امپراتور احترام بگذارید و بربرها را بیرون کنید) برای اولین بار در این کتاب استفاده شده است. اصلاحات توکوگاوا ناری‌آکی در سال ۱۸۴۴ خنثی شد، زمانی که شوگون‌سالاری ناگهان او را به دلیل زیاده‌روی در اصلاحاتش توبیخ کرد و او به استعفا از مقام فئودالی و حبس خانگی محکوم شد. دستیاران نزدیک ناری‌آکی و دست نشاندگان طرفدار اصلاحات نیز به [[حبس خانگی]] محکوم شدند. در طول این دوره حبس، [[فوجیتا توکو]] [[ نوشته‌های کودوکان]] (کودوکان کیجیگی) را نوشت، تفسیری بر کودوکان کی. توکو در این اثر، عمدتاً از آثار کلاسیک ژاپنی [[موتوئوری نوریناگا]] اقتباس کرد و اگرچه به دلیل [[کنفوسیوس‌گرایی]]‌اش توسط آیزاوا و دیگران مورد انتقاد قرار گرفت. ورود [[کشتی سیاه|کشتی‌های سیاه]] در سال ۱۸۵۳ باعث احیای اصلاح‌طلبان قلمرو میتو شد و ناری‌آکی به عنوان مشاور شوگون‌سالاری منصوب شد، [[فوجیتا توکو]] و دیگران به عنوان دستیاران نزدیک ناری‌آکی منصوب شدند و اصلاحات نظامی مانند سازماندهی سربازان دهقانی انجام شد. با این حال، توکو در زلزله آنسی درگذشت و ناری‌آکی دوباره در [[پاکسازی آنسی]] مجازات شد که منجر به آشفتگی سیاسی و ایدئولوژیک قلمرو میتو شد. قلمرو میتو متعاقباً به دلیل درگیری‌های داخلی خشونت‌آمیز، مانند مسئله بازگرداندن فرمان امپراتوری بوگو نو هیمیتسو در سال ۱۸۵۸، [[پاکسازی آنسی]] شامل [[حبس خانگی]] دائمی ناری‌آکی در سال ۱۸۵۹، [[شورش میتو|قیام حزب تنگو]] در سال ۱۸۶۴، سرکوب این فرمان توسط [[حزب شوهیتو]] [https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%AB%B8%E7%94%9F%E5%85%9A] و انتقام [[شورش میتو]] پس از دوران اصلاحات میجی، فرسوده شد. === پس از دوران اصلاحات میجی === از دوران اصلاحات میجی تا پایان جنگ جهانی دوم، میتوگاکو به همراه مبتکر آن، [[توکوگاوا میتسوکونی]]، بسیار مورد ستایش قرار گرفت. به ویژه، فرمان امپراتوری در مورد آموزش، که در سال ۱۸۹۰ (میجی ۲۳)، بلافاصله پس از بازدید امپراتور میجی از میتو، صادر شد، از اصطلاحات کلیدی میتوگاکو مانند «سیاست ملی» و «مسیر خوداتکایی» استفاده می‌کرد و محتوای آن به وضوح تحت تأثیر میتوگاکو بود. [[امپراتور میجی]] به میتسوکونی و [[توکوگاوا ناری‌آکی]] مقام [[شوئیچی]] اعطا کرد و بعداً نام [[معبد توکیوا]] و عنوان الهی ([[کامی]]) را به هر یک از معابد اختصاص داده شده به میتسوکونی و ناری‌آکی اعطا کرد و آنها را به معابد ویژه تحت حمایت دولت تبدیل کرد. در سال ۱۹۰۶، «[[دای نیهونشی]]» پس از ۲۴۹ سال تکمیل شد و تمام ۴۰۲ جلد آن به امپراتور میجی اهدا شد. دولت بودجه‌ای را برای حفظ متون تاریخی مورد استفاده در این مجموعه اهدا کرد که منجر به ساخت کتابخانه شوکوکان شد. علاوه بر این، به پاس قدردانی از دستاوردهای آنها در گردآوری دای نیهونشی، خانواده میتو توکوگاوا به مقام دوک، هم‌تراز با خانواده بزرگ [[خاندان توکوگاوا]] و پنج خانواده [[نایب‌السلطنه]]، ارتقا یافتند. پس از مرگ امپراتور میجی، ژنرال [[نوگی مارسوکه]] پس از ارائه کتاب‌هایی در مورد میتوگاکو به ولیعهد وقت، [[هیروهیتو]]، خودکشی کرد. پس از [[جنگ جهانی دوم]]، میتوگاکو به عنوان ایدئولوژی‌ای که از [[نظام امپراتوری]] و [[نظامی‌گری]] ژاپن حمایت می‌کرد، به‌طور منفی نگریسته شد و دیگر مانند قبل از جنگ مورد ستایش قرار نگرفت. در حال حاضر، میتوگاکو توسط انجمن تاریخی میتو در شهر میتو، [[استان ایباراکی]]، در حال مطالعه است. در ژانویه ۲۰۱۸، شهر میتو، خیابان ۲٫۸ کیلومتری که شامل بقایای قلعه میتو و کودوکان است را به عنوان «جاده میتوگاکو» به عنوان تلاشی برای ترویج گردشگری تعیین کرد.<ref>尊王攘夷思想、倒幕の原動力/維新150年 水戸学知って/市、周遊コースや城跡整備『[[日本経済新聞]]』夕刊2018年3月24日（社会面）</ref> == جستارهای وابسته == * [[کوکوگاکو]] * [[شوکوکان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mitogaku&oldid=959105262|عنوان = Mitogaku|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۳ اکتبر ۲۰۲۰}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:مکتب میتو| ]] [[رده:فلسفه ژاپنی]] [[رده:قلمرو میتو]] [[رده:کنفوسیانیست در ژاپن]] [[رده:مدرسه‌ها در ژاپن]] m75io1k60zpz5sj1qodkfl4ue87c7jl 3 5409655 42127848 42123401 2025-06-19T01:52:18Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[بحث کاربر:MatHazak/بایگانی 1]] 42127848 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:MatHazak/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{بایگانی}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} {{/بایگانی‌ها}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> pxn79xi1vde83zsxx4kjdl08qfs8rei 0 5429446 42128147 40545701 2025-06-19T11:58:03Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128147 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = اسکایلر پارک | image = Skylar Park 2021.jpg | image_size = | caption = پارک در سال ۲۰۲۱ در خلال [[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۰|المپیک توکیو ۲۰۲۰]] | headercolor = | birth_name = | full_name = اسکایلر می-یونگ زانتل پارک<ref>{{cite web |url=https://www.olympedia.org/athletes/141462 |title=Skylar Park |work=[[Olympedia]] |access-date=8 March 2024 |quote=Full name: Skylar Mi-Young Zanetel Park}}</ref> | nickname = | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1999|6|6}} | birth_place = [[وینیپگ]], مانیتوبا, کانادا | height = 178cm | weight = {{convert|57|kg|lb|abbr=on}} | website = | sport = [[تکواندو]] | event = &nbsp;–۵۷ ک.گ | club = TRP Academy | team = CAN | turnedpro = | relatives = [[Tae-Ku Park]] | coach = Jae Park | retired = | coaching = | worlds = | nationals = | olympics = | paralympics = | highestranking = | pb = | medaltemplates = {{MedalSport| [[تکواندو]] زنان}} {{MedalCountry | {{CAN}} }} [[File:Olympic rings.svg|center|80px]] {{MedalCompetition|[[تکواندو در المپیک|بازی‌های المپیک]]}} {{MedalBronze|[[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۴|۲۰۲۴ پاریس]]|[[تکواندو در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۴ – ۵۷ کیلوگرم زنان|۵۷ ک‌گ]]}} {{MedalCompetition|[[مسابقات قهرمانی تکواندو جهان|قهرمانی تکواندو جهان]]}} {{MedalBronze|[[مسابقات قهرمانی تکواندو جهان ۲۰۱۹|منچستر ۲۰۱۹]]|[[2019 World Taekwondo Championships – Women's featherweight|۵۷ ک‌گ]]}} {{MedalCompetition|[[جایزه بزرگ جهانی تکواندو]]}} {{MedalGold|[[2023 World Taekwondo Grand Prix|تایوآن ۲۰۲۳]]|۵۷ ک.گ}} {{MedalSilver|[[2022 World Taekwondo Grand Prix|۲۰۲۲ پاریس]]|۵۷ ک.گ}} {{MedalBronze|[[جایزه بزرگ جهانی تکواندو ۲۰۱۸|رم ۲۰۱۸]]|۵۷ ک‌گ}} {{MedalBronze|[[جایزه بزرگ جهانی تکواندو ۲۰۱۸|منچستر ۲۰۱۸]]|۵۷ ک‌گ}} {{MedalBronze | [[جایزه بزرگ جهانی تکواندو ۲۰۱۹|رم ۲۰۱۹]] | ۵۷ ک‌گ}} {{MedalBronze|[[2022 World Taekwondo Grand Prix|۲۰۲۲ رم]] | ۵۷ ک.گ}} {{MedalBronze|[[2022 World Taekwondo Grand Prix|۲۰۲۲ ریاض (F)]] | ۵۷ ک.گ}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های پان امریکن| پان امریکن]]}} {{MedalGold|[[2023 Pan American Games|۲۰۲۳ سانتیاگو]]|[[Taekwondo at the 2023 Pan American Games – Women's 57 kg|۵۷ ک.گ]]}} {{MedalSilver|[[2019 Pan American Games|۲۰۱۹ لیما]]|[[Taekwondo at the 2019 Pan American Games – Women's 57 kg|۵۷ ک‌گ]]}} {{MedalCompetition|[[Pan American Taekwondo Championships|قهرمانی پان امریکن]]}} {{MedalGold|اسپوکن ۲۰۱۸|۵۷ ک‌گ}} {{MedalGold|کانکون ۲۰۲۱|۵۷ ک‌گ}} {{MedalGold|پانتا کانا ۲۰۲۲|۵۷ ک‌گ}} {{MedalBronze|کرتارو ۲۰۱۶|۵۷ ک‌گ}} {{MedalCompetition|[[World Taekwondo Junior Championships|قهرمانی نوجوانان جهان]]}} {{MedalGold|برنابی ۲۰۱۶|۵۹ ک‌گ}} }} '''اسکایلر م.ی. پارک''' (انگلیسی: Skylar M. -Y. Park'''؛''' متولد ۶ ژوئن ۱۹۹۹) یک [[تکواندو|تکواندوکار]] [[کانادا|کانادایی]] است.<ref>{{Cite web|url=http://www.taekwondodata.com/skylar-park.ajzf.html|title=TaekwondoData|website=TaekwondoData|language=en|accessdate=2018-09-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://taekwondo-canada.com/athletes/skylar-park|title=Taekwondo Canada {{!}} Athletes {{!}} Skylar Park|website=taekwondo-canada.com|language=en|accessdate=2018-09-21}}</ref> وی در مسابقات تکواندو قهرمانی پان امریکن ۲۰۱۸، در وزن ۵۷ کیلوگرم زنان، به [[مدال طلا]] دست یافت.<ref>{{Cite web|url=http://mastkd.com/2018/04/campeonato-panamericano-de-taekwondo-g4-y-open-2018-g1/|title=Campeonato Panamericano de Taekwondo (G4) y Open 2018 (G1)|website=mastkd.com|language=en-US|accessdate=2018-09-21|archive-date=۶ مارس ۲۰۱۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306154131/http://mastkd.com/2018/04/campeonato-panamericano-de-taekwondo-g4-y-open-2018-g1/|url-status=dead}}</ref> وی جواز حضور در [[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۰]] را به نمایندگی از کانادا در وزن ۵۷ کیلوگرم زنان دارد.<ref>{{Cite web|url=https://www.insidethegames.biz/articles/1088683/taekwondo-canada-skylar-park-tokyo-2020|title=Taekwondo Canada President congratulates Park on Olympic qualification|last=Palmer|first=Dan|date=4 January 2020|website=Insidethegames.biz|publisher=Dunsar Media|accessdate=8 March 2020}}</ref><ref>{{Cite news|last=Gibson|first=Shane|date=14 January 2020|title=Winnipeg taekwondo champ Skylar Park is heading to the 2020 Tokyo Olympics|url=https://globalnews.ca/news/6410853/winnipeg-taekwondo-skylar-park-2020-tokyo-olympics/|work=[[Global News]]|location=Toronto, Ontario, Canada|accessdate=8 March 2020}}</ref> == حرفه == در سال ۲۰۱۶، [[فدراسیون جهانی تکواندو]]، پس از نمایش قابل قبول او در مسابقات قهرمانی تکواندو نوجوانان جهان ۲۰۱۶ در [[برنابی]]، [[کانادا]] و کسب [[مدال طلا]]، مقاله ای در مورد او منتشر کرد و او را " ''ستاره فردا'' " نامید.<ref>{{Cite news|url=http://www.worldtaekwondo.org/21149-2/|title=Stars of Tomorrow: Canada’s Skylar Park - World Taekwondo|last=Dept|first=WT Communications|date=2016-11-21|work=World Taekwondo|accessdate=2018-09-21|language=en-US|archive-date=29 سپتامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929094930/http://worldtaekwondo.org/21149-2/}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:مدال‌آوران بازی‌های پان امریکن در تکواندو]] [[رده:مدال‌آوران تکواندو قهرمانی جهان]] [[رده:مدال‌آوران نقره بازی‌های پان امریکن اهل کانادا]] [[رده:ورزشکاران اهل وینیپگ]] [[رده:افراد کانادایی ایتالیایی‌تبار]] [[رده:تکواندوکاران بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۰]] [[رده:زنان سده ۲۱ (میلادی) اهل کانادا]] [[رده:برندگان مدال‌های المپیک تابستانی ۲۰۲۴]] qvgpnqv4riyoeg19nh9inzdvp1s5q7d 0 5485197 42127730 41228738 2025-06-18T22:27:21Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127730 wikitext text/x-wiki {{دیگر کاربردها}} {{بهبود منبع}} '''مطالعات اسلامی''' یا '''اسلام‌شناسی''' به مطالعه دانشگاهی [[اسلام]] اشاره دارد. مطالعات اسلامی را حداقل در دو دیدگاه می‌توان در نظر گرفت: * از دیدگاه سکولار: مطالعات اسلامی رشته‌ای از تحقیقات دانشگاهی است که موضوع آن اسلام به عنوان دین و تمدن است. * از دیدگاه سنتی اسلامی: مطالعات اسلامی یک [[زیرشمولی و فراشمولی|چتر]] برای «علوم دینی» است (''علوم الدین''، متمایز از علوم غیر دینی مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی، نجوم و فلسفه)، که توسط [[عالم (اسلام)|علما]] یا دانشمندان اسلامی دنبال می‌شود. == بررسی اجمالی == طبق نشریه مطالعات اسلامی آکسفورد، علوم دینی / مطالعات اسلامی «در درون تمدن اسلامی، … شکل فعلی خود را پیدا کردند و در کنار مکاتب رقیب شکل گرفتند تا یک سنت ادبی به زبان عربی میانه» را در عراق شکل دهند.<ref name="OIS-history">{{Cite web|title=Islamic Studies|url=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0395|website=Oxford Islamic Studies|accessdate=7 March 2020|archive-date=۱۶ فوریه ۲۰۰۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20080216034149/http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0395|url-status=dead}}</ref> === مطالعات اسلامی در فضای آکادمیک === مطالعات اسلامی در جهان اسلام مدرن علاوه بر علوم سنتی اسلامی، شامل رشته‌های جدیدتری است که به‌طور کلی در غرب [[سکولاریته|سکولار تلقی]] می‌شوند، مانند [[علوم در جهان اسلام|علوم]] [[اقتصاد اسلامی|اسلامی]] و [[اقتصاد اسلامی]]. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{اسلام-خرد}} [[رده:مطالعات آسیا]] [[رده:علوم اسلامی]] re561fm1p8ypi35i43rg3bejececia2 0 5518763 42128139 32595021 2025-06-19T11:43:54Z Д.Ильин 297838 42128139 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Square pyramid.png|120px|بندانگشتی|[[هرم مربع القاعده]](J1) که اولین جسم در لیست اجسام جانسون است]] [[پرونده:Triangular hebesphenorotunda.png|120px|بندانگشتی|J92 که آخرین جسم در لیست اجسام جانسون است]] [[پرونده:Stella octangula.svg|120px|بندانگشتی|هشت وجهی ستاره‌ای که یک جسم جانسون نیست]] در [[هندسه]]، '''اجسام جانسون''' {{انگلیسی|Johnson solid}} [[چندوجهی|چندوجهی‌های]] کاملاً محدب هستند که هر وجه آن‌ها یک [[چندضلعی منتظم]] است. هیچ لزومی ندارد که همه وجه‌ها یکسان باشد، یا اینکه چند ضلعی‌های یکسان در اطراف هر راس به هم متصل شوند. اما اجسام افلاطونی و اجسام ارشمیدسی و اجسام منشوری {{انگلیسی|Prism}} و اجسام پادمنشوری {{انگلیسی|Antiprism}} جزء اجسام جانسون نیستند. یک نمونه از اجسام جانسون هرم مربّع القاعده(J1) است که دارای ۱ وجه مربعی و ۴ وجه مثلثی است. به‌طور کلی ۹۲ جسم جانسون وجود دارد. از آنجا که در هر چندوجهی محدب، حداقل سه وجه در هر راس به هم می‌رسند و مجموع زوایای آن‌ها کمتر از ۳۶۰ درجه است و از آنجا که هر زاویه یک چند ضلعی منظم حداقل ۶۰ درجه است، از این رو حداکثر پنج وجه در هر راس به هم می‌رسند. [[هرم مخمس القاعده]](J2) مثالی است که در آن پنج چندضلعی در یکی از رئوس به هم می‌رسند. اگرچه محدودیتی آشکار وجود ندارد که هر چند ضلعی منتظم نمی‌تواند وجه یک جسم جانسون باشد، اما وجه‌های اجسام جانسونی که وجه‌هایشان یکسان نیست، همیشه ۳، ۴، ۵، ۶، ۸ یا ۱۰ ضلعی هستند. == تاریخچه کشف == در سال ۱۹۶۶ میلادی، نورمن جانسون لیستی را منتشر کرد که شامل ۹۲ جسم جانسون بود (به استثنای اجسام افلاطونی و اجسام ارشمیدسی و اجسام منشوری {{انگلیسی|Prism}} و اجسام پادمنشوری {{انگلیسی|Antiprism}}) و نام و شماره آنها را از (J1) تا (J92) به آن‌ها داد. او ثابت نکرد که فقط ۹۲ جسم جانسون وجود دارد اما حدس زد که دیگر جسم دیگر، وجود نداشته باشد. ویکتور زالگالر در سال ۱۹۶۹ ثابت کرد که لیست جانسون کامل است. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/Johnson_solid|عنوان=Johnson solid|زبان=انگلیسی|بازبینی=۶ فوریه ۲۰۲۱}} [[رده:اجسام جانسون|*]] ohysp43712u7brxjo84mrfqst6y9yv6 0 5532461 42127492 42078677 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که 2A01:5EC0:D007:83B6:3457:8E8D:D054:2759 انجام داده بود واگردانده شد 42048817 wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=فارسی اهوازی |states=[[ایران]] |region =[[اهواز]]، [[استان خوزستان]] |date= |familycolor=[[زبان‌های هندواروپایی|هندواروپایی]] |fam2=[[زبان‌های هندوایرانی|هندوایرانی]] |fam3=[[زبان‌های ایرانی|ایرانی]] |fam4=[[زبان‌های ایرانی غربی|ایرانی غربی]] |fam5=[[زبان‌های ایرانی جنوب غربی|جنوب غربی]] |fam6=[[زبان فارسی|فارسی]] |script=[[خط فارسی|فارسی]] | glotto =ahva1234 }} '''لهجه اهوازی''' یکی از [[گویش‌های خوزستانی|لهجه‌های خوزستانی]] [[زبان فارسی]] است که بخشی از مردم [[اهواز]] در [[استان خوزستان]] بدان سخن می‌گویند.<ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.iranchamber.com/provinces/15_khuzestan/15_khuzestan.php |عنوان=Province of Khuzestan |زبان=انگلیسی |اثر=Iran Chamber Society |}}</ref> == پیشینه == نفوذ فارسی به خوزستان حداقل از زمان [[هخامنشیان]] آغاز شد و تا پیش از آن احتمالاً همه ساکنین آن‌جا به زبان مردهٔ [[زبان عیلامی|عیلامی]] سخن می‌گفتند. مطابق گزارش‌های مورخان در اواخر دورهٔ ساسانی نیز در خوزستان افزودن بر فارسی، زبان [[زبان خوزی|خوزی]] نیز رواج داشته که احتمالاً از بقایای زبان عیلامی به‌شمار می‌رفته‌است.<ref>اشپولر، برتولد(۱۳۶۴)، جلد ۱، ص ۴۳۹–۴۴۰</ref> [[جاحظ|عمرو بن بحر]] از ادیبان سده ۳ قمری در ''البیان و التبیین'' در مورد زبان خوزستان چنین نقل می‌کند: {{گفتاورد|نیک می‌دانیم که خطیب‌ترین مردم ایرانیان‌اند و خطیب‌ترین ایرانیان، اهل [[استان فارس|فارس]]اند و آنان که زبانی از همه شیرین‌تر و بیانی روان‌تر دارند و در ادای مقصود زبردست‌تر و در استدلال قاطع‌ترند مردم [[مرو]]ند و در [[پارسی دری]] و [[زبان پهلوی]] مردم قصبهٔ اهواز از همه فصیح‌ترند.|[[جاحظ|عمرو بن بحر]]|البیان و التبیین، ترجمهٔ مهستی بحرینی}} == برخی جمله‌ها و اصطلاح‌ها == * کیف کردی؟ حال کردی؟ = اووردت؟ * فاضلاب = ایگو * برو کنار = بردار * بُرُس مو، برس قالی‌شویی = بُرُش (گرفته شده از کلمه Brush در انگلیسی) * لاک غلط‌گیر = تیپکس * مداد نوکی = اتود * سنگ [[فرزکاری]]، دستگاه برش سنگ و آهن = سنگ جت * نوعی سقز از صمغ طبیعی درخت = [[کندر (گیاه)|کُندُر]] * دنده‌عقب برو = بک بگیر * چراغ‌های کوچک ماشین = سِکِن * [[جلوپنجره]] ماشین = شِل * دست گرفتن پشت ماشین = چلب * چراغ ترمز ماشین، چراغ قرمز تقاطع = چراغ خطر * درجا زدن ماشین = بوکسوباد * فلاشر ماشین = کنتاک * [[واسکازین]] = گرایل * آپاراتی = پنچری * دور برگردان = بریدگی * عالی، فوق‌العاده = عروسک * میدان، شیر آب = فلکه * [[قره‌قروت]] = قارا * باتری = قوه * دستمال کاغذی = کلینکس، کلنکس * کجا هستی؟ = کجاشی؟ * الکی پلکی = گُتره‌ای * خواستم حالی ازت بپرسم = گفتم حالی ازت بگیرم * قسم می‌خورم = خدا شاهده، خدا گواهه<ref>[https://khuzestankhabar.ir/371296/آشنایی-با-فرهنگ-لغت-و-اصطلاحات-اهوازی/ خوزستان خبر: "آشنایی با فرهنگ لغت و اصطلاحات اهوازی"؛]</ref> == منابع == {{پانویس}} * [[برتولد اشپولر|اشپولر، برتولد]](۱۳۶۴)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، جلد ۱، ترجمه [[جواد فلاطوری]]، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، * {{یادکرد وب |نویسنده =سیدمهدی دادرس |نشانی=http://hlit.sbu.ac.ir/article_98885_e73d28e06c79cce05ec87762d91fdc96.pdf |عنوان=بررسی اسناد و زمینه‌های زبانی و گویشیِ فارسی نو در خوزستان، در نخستین سده‌های هجری | ناشر =مجله تاریخ ادبیات |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۲۷ بهمن ۱۳۹۹}} {{گویش و لهجه فارسی}} [[رده:لهجه‌های زبان فارسی|اهوازی]] 7624qy2reaoszhg108m9fbuwoil2ahs 4 5557476 42127850 41946469 2025-06-19T01:52:58Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 3 بحث (قدیمی‌تر از ۳۰ روز) در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه مقاله‌ها برای ایجاد/میز کمک/بایگانی 1]] 42127850 wikitext text/x-wiki {{/سرآیند}} {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه مقاله‌ها برای ایجاد/میز کمک/بایگانی %(counter)s |algo = old(30d) |counter = 1 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{ناوبری خودکار بایگانی}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} __NEWSECTIONLINK__ [[رده:انجمن‌های راهنمایی ویکی‌پدیا]] [[رده:ویکی‌پروژه مقاله‌ها برای ایجاد|مقاله‌ها برای ایجاد: میز کمک]] __TOC__ == بازبینی Sima khodabandehlou از درخواست؛ ۲۳ مه ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۰:۳۷ == {{Lafc|username=Sima khodabandehlou|ts=۲۳ مه ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۰:۳۷|page= }} سلام من میخوام این [[پیش‌نویس:گروه_هنر_معاصر_تهران]] رو درست کنم اما هیچ کس منو راهنمایی نمی کنه اون بالا یه کادر اومده که نمی تونم به کسی نشون بدم اینو ادیت کنه مرسی [[کاربر:Sima khodabandehlou|Sima khodabandehlou]] ([[بحث کاربر:Sima khodabandehlou|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۰ (UTC) == بازبینی 45.157.234.121 از مقالهٔ ثبت‌شده؛ ۲۹ مه ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۷:۱۶ == {{Lafc|username=45.157.234.121|ts={{formatnum:15:17:16, 29 May 2025|R}}|declined=پیش‌نویس:جواد_خدادادی_کسانق}} [[ویژه:مشارکت‌ها/45.157.234.121|45.157.234.121]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۷ (UTC) **استاد جواد خدادادی کسانق: اسطوره‌ی بی‌بدیل صنعت قنادی ایران و جهان** *(رزومه جامع با جزئیات تمام افتخارات و دستاوردها)* --- ### **🔸 شناسنامه هنری** - **نام کامل:** جواد خدادادی کسانق - **تولد:** ۱۳۵۴، شهر اهر، آذربایجان شرقی - **ملیت:** ایرانی - **عناصر شاخص:** - پدر صنعت نوین قنادی ایران - نخستین مرد شکلات ایران - پیشگام کیک‌های تجسمی بدون الگو در خاورمیانه --- ### **🔸 سیر تکامل حرفه‌ای از کودکی تا استادی بین‌المللی** **🔻 دهه ۶۰ (آغاز افسانه‌سازی)** - ۱۳۶۵ (۱۱ سالگی): شروع فعالیت در شیرینی‌پزی سنتی - ۱۳۶۸ (۱۴ سالگی): اخذ عنوان *"استاد"* از انجمن صنف قنادان تبریز **🔻 دهه ۷۰-۸۰ (انقلاب هنری در قنادی ایران)** - خلق سبک منحصربه‌فرد *"کیک‌های آزاد"* (بدون استفاده از شابلون) - تأسیس شیرینی‌فروشی پیشرو در تبریز (۱۳۹۰) با معماری کیک‌های دگرگون‌کننده **🔻 دهه ۹۰ (عروج جهانی)** - ۱۳۹۴: مهاجرت به تهران و همکاری با برندهای مطرح به عنوان *"استاد ارشد کارگاه کیک‌پزی"* - ۱۳۹۵: دریافت عنوان *"مرد اول شکلات ایران"* از جشنواره ملی شیرینی و شکلات --- ### **🏆 گنجینه افتخارات بین‌المللی** #### **۱. داوری مسابقات معتبر جهانی** | سال | رویداد | کشور | سمت | |------|-------------------------------|---------|------------------| | ۱۳۹۴ | کیک‌شوی ایران (دور اول) | کیش | داور اصلی | | ۱۳۹۵ | مسابقات کیک‌های تجسمی ایران | تهران | کاپیتان داوری | | ۲۰۱۸ | گاسترونومی بلژیک | بروکسل | داور میهمان | | ۲۰۲۲ | کیک‌شو آمریکا | لس‌آنجلس | مشاور فنی | | ۲۰۲۳ | فستیوال دسرهای ترکی | استانبول | داور ارشد | #### **۲. مدارک آکادمیک و گواهینامه‌های ممتاز** - **دیپلم عالی استادی** از آکادمی ویما (ورمای ایتالیا) - **گواهینامه افتخاری** از آکادمی پوراتوس (بلژیک) - **لوح طلای خلاقیت** از اتحادیه قنادان اروپا (۲۰۲۱) #### **۳. دستاوردهای رسانه‌ای** - طراحی و اجرای **بزرگترین کیک تلویزیونی ایران** برای برنامه *"ماه عسل"* - میزبانی **۲۰+ مستند آموزشی** در شبکه‌های: - جهان‌بین - جام‌جم - شبکه استانی سیمای آذربایجان --- ### **🌍 تأثیرات جهانی** - **شاگردان بین‌المللی:** تربیت بیش از ۳۰۰۰ هنرجو از ۱۵ کشور (ترکیه، آلمان، عراق، کانادا و...) - **سبک منحصربه‌فرد:** ترکیب نقوش سنتی آذری با تکنیک‌های مدرن اروپایی - **اختراعات ثبت‌شده:** - روش *"پخت سه‌بعدی بدون قالب"* - تکنیک *"رنگ‌آمیزی خوراکی با عصاره‌های طبیعی"* --- ### **📚 فعالیت‌های آکادمیک** - **استاد مدعو** دانشگاه تهران (دروس تخصصی شیرینی و شکلات) - **مؤلف کتاب:** *"از اهر تا بروکسل: انقلاب در قنادی معاصر"* (در دست انتشار) --- ### **🎯 برنامه‌های آینده** - تأسیس **آکادمی بین‌المللی قنادی جواد خدادادی** در تهران - راه‌اندازی **مسابقات سالانه کیک‌های تجسمی آسیا** --- ewkqopme9etf86gb4k8pn9hol2y9q90 0 5577428 42127339 41945059 2025-06-18T12:40:37Z آلفای مهر 1313252 42127339 wikitext text/x-wiki {{pp-protected|reason=[[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] ادامه‌دار|small=yes}} {{Infobox drug | type = vaccine | image=COVIran Barakat.jpg | vaccine_type = | target = [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]] | tradename = | Drugs.com = | MedlinePlus = | pregnancy_AU = | pregnancy_AU_comment = | pregnancy_category = | legal_AU = <!-- S2, S3, S4, S5, S6, S7, S8, S9 or Unscheduled --> | legal_CA = <!-- Schedule I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII --> | legal_UK = | legal_US = | legal_US_comment = | legal_status = | routes_of_administration = [[تزریق عضلانی|عضلانی]] | CAS_number = | CAS_number_Ref = | ATC_prefix = | ATC_suffix = | ATC_supplemental = | PubChem = | DrugBank = | DrugBank_Ref = | ChemSpiderID = | ChemSpiderID_Ref = | verifiedrevid = }} '''کوو ایران برکت''' یک نمونه [[واکسن کووید-۱۹]] است که توسط گروه صنعتی [[ایران|ایرانی]] شفا فارمد، از شرکت‌های وابسته به [[گروه دارویی برکت]] به مالکیت [[ستاد اجرایی فرمان امام]] تولید شده‌است. کووایران برکت در ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ از سوی سازمان غذا و داروی ایران مجوز دریافت کرده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=وزارت بهداشت ایران به واکسن برکت مجوز اضطراری داد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57467208|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-03-04|زبان=fa}}</ref> این واکسن هنوز مورد تأیید [[سازمان جهانی بهداشت]] نیست<ref name="p">{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2021-01-19/iranians-demand-covid-19-vaccine-not-politics|title=Iranians demand a COVID-19 vaccine, not politics, from their leaders|website=latimes|date=|accessdate=}}</ref><ref name="D">{{Cite web|url=https://iranwire.com/en/special-features/8673|title=Coronavirus Tzar Forced to Apologize to Clergy|website=iranwire|date=|accessdate=}}</ref><ref name="toi-20201229">{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/iran-begins-human-trials-for-locally-made-coronavirus-vaccine/|title=Iran begins human trials for locally made coronavirus vaccine|last=Vahdat|first=Amir|work=Times of Israel|date=29 December 2020|accessdate=30 December 2020}}</ref> و از اسفند ۱۴۰۰ در فرایند ثبت جهانی قرار گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن برکت در فرایند ثبت جهانی قرار گرفت - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84658369/واکسن-برکت-در-فرایند-ثبت-جهانی-قرار-گرفت/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> به گفته [[محمد مخبر]]، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، هدف‌گذاری گروه برکت، خودکفایی ایران در زمینه واکسن تا بهار سال ۱۴۰۰ و سپس صادرات آن بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران را در تولید واکسن کرونا خودکفا می‌کنیم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5143283/ایران-را-در-تولید-واکسن-کرونا-خودکفا-می-کنیم|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-02-09|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa}}</ref> در ۱۲ تیر ۱۴۰۰، مخبر وعده تحویل قطعی بیش از ۵۰ میلیون دز را تا آخر شهریور داده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تولید ماهانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون دُز واکسن از مرداد|نشانی=http://www.irinn.ir/fa/news/815417|وبگاه=fa|تاریخ=۵ اردیبهشت ۱۴۰۰|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa|نام=پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی|نام خانوادگی=ایران}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ببینید {{!}} تحویل 50 میلیون دُز واکسن «کوو ایران برکت» تا پایان شهریور - خبرآنلاین|نشانی=https://www.khabaronline.ir/amp/1531622/|وبگاه=www.khabaronline.ir|بازبینی=2021-08-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «واکسن برکت»؛ از وعده تا عمل|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400052518119/واکسن-برکت-از-وعده-تا-عمل|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-16|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref> با وجود وعده‌ها، نخستین محموله تحویلی گروه برکت شامل حدود ۴۵ هزار دز واکسن در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار واکسن‌های کرونایی تحویل شده به معاونت بهداشتِ وزارت بهداشت (+جدول)|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/798778|وبگاه=fa|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۴۰۰|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> تا تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ شرکت برکت توانست تنها یک میلیون و ۸۵۰ هزار دز از واکسن به وزارت بهداشت تحویل بدهد. این رقم در پایان شهریور به ۶ میلیون و در پایان مهرماه بیش از ۸ میلیون دز رسید.<ref name=":0"/><ref name=":1"/><ref name=":2"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده‌است|نشانی=https://www.imna.ir/news/523598/۶-میلیون-دوز-واکسن-برکت-به-وزارت-بهداشت-تحویل-داده-شده-است|وبگاه=ایمنا|تاریخ=2021-09-21|بازبینی=2021-09-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=وضعیت تولید واکسن‌های برکت و پاستور/خبر خوش برای ۲ تا ۱۸ ساله ها|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5331877/وضعیت-تولید-واکسن-های-برکت-و-پاستور-خبر-خوش-برای-۲-تا-۱۸-ساله|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-10-20|بازبینی=2021-10-20|کد زبان=fa}}</ref> تا ۷ اسفند ۱۴۰۰ تولید واکسن برکت به ۶۰ میلیون دز رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزیر بهداشت تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت را تأیید کرد - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84664026/وزیر-بهداشت-تولید-۶۰-میلیون-دز-واکسن-برکت-را-تایید-کرد/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> عدم تحقق وعده‌های داده‌شده برای تولید واکسن همزمان با کمبود واکسن در کشور و افزایش مرگ و میر، موجب انتقادهایی از تولیدکنندگان این واکسن شد.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم|نشانی=https://tejaratnews.com/تاخیر-در-خرید-واکسن|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-19|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «واکسن برکت»؛ از وعده تا عمل|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400052518119/واکسن-برکت-از-وعده-تا-عمل|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-16|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=همه وعده‌های محقق نشده در مورد واکسن / «قطب تولید واکسن می‌شویم»! - تجارت‌نیوز|نشانی=https://tejaratnews.com/وعده-های-تامین-واکسن|کوشش=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-17|تاریخ بازبینی=2021-08-20|زبان=fa-IR}}</ref> [[مینو محرز]] مدیریت «پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران» را بر عهده دارد.<ref name="sklvx">{{یادکرد وب | عنوان=واکسن ایرانی کرونا تا 'تیر ماه آینده می‌رسد' | وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=2020-12-06 | پیوند=https://www.bbc.com/persian/iran-55209902 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2020-12-18}}</ref> در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۴۰۰ در یک مراسم با حضور رئیس گروه دارویی برکت و سفیر [[نیکاراگوئه]]، تفاهمنامه ارسال واکسن کووایران برکت به نیکاراگوئه امضا شد. به گفته مدیریت شفا فارمند، با تولید ۶۰ میلیون دوز واکسن برکت، ایران به بزرگ‌ترین قطب تولید واکسن در [[غرب آسیا]] تبدیل شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضای تفاهم نامه ارسال واکسن ایرانی کرونا به نیکاراگوئه|نشانی=https://www.irna.ir/news/84688822/امضای-تفاهم-نامه-ارسال-واکسن-ایرانی-کرونا-به-نیکاراگوئه|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-03-17|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> نهایتا بین 15 تا 40 میلیون دوز از 60 میلیون دوز تولیدی این واکسن تزریق شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برکت پلاس نخستین واکسن اختصاصی امیکرون/ شفا فارمد آمادگی تولید انبوه برای صادرات واکسن دارد|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1400111/%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%B4%D9%81%D8%A7-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2022-07-19|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> این واکسن به برخی کشورها اهداء و به برخی هم صادر شد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: نیکاراگوئه<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نخستین محموله صادراتی واکسن «برکت» به نیکاراگوئه رسید|نشانی=https://kayhan.ir/fa/news/244161/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۱/۰۴/۰۱ - ۲۱:۱۶|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=kayhan.ir}}</ref>، ونزوئلا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref>، اسپانیا (احتمالا برای صادرات مجدد به مقصد بعدی)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> و کشور آفریقایی [[مالی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امیرعبداللهیان: ۱۰۰ هزار دُز واکسن برکت به مالی هدیه داده شد/عبدالله:نمایشگاه صنعتی بین ایران و مالی برگزار می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84863484/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-08-23|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=9283}}</ref> == تکنولوژی == در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۰، آزمایش‌های انسانی بر روی اولین نمونهٔ داخلی واکسن کووید-۱۹ در ایران آغاز شد. طبق گفته [[ستاد اجرایی فرمان امام]]، در صورت اینکه مراحل تست واکسن با موفقیت به پایان برسد، تولید واکسن توسط یکی از شرکت‌های تابع آن به نام شفا فارمد می‌تواند به ۱۲ میلیون دوز در ماه برسد.<ref name="A">{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-iran-vaccine/iran-starts-human-testing-of-first-domestic-covid-19-vaccine-idUSL1N2J90BZ|title=Iran starts human testing of first domestic COVID-19 vaccine|website=reuters|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> فناوری تولید این واکسن بر اساس [[واکسن غیرفعال شده|واکسن غیرفعال]] است. به عبارت دیگر، «این واکسن از ویروس کرونایی ساخته شده‌است که توسط مواد شیمیایی ضعیف یا کشته شده‌است که شبیه به نحوهٔ ایمن‌سازی واکسن فلج اطفال است.»<ref name="C">{{Cite web|url=https://health.economictimes.indiatimes.com/news/industry/iran-begins-first-human-trial-of-locally-made-virus-vaccine/80009280|title=Iran begins first human trial of locally made virus vaccine|website=health.economictimes.indiatimes|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> ماشین آلات و تجهیزات [[خط تولید]] ساخت این واکسن در پنج مرحله از چین وارد شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بزرگ‌ترین محموله تجهیزات خط تولید واکسن به کشور|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3761944-ورود-بزرگترین-محموله-تجهیزات-خط-تولید-واکسن-به-کشور|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-06-24|کد زبان=fa}}</ref> به گفته [[رئیس هیئت مدیره]] گروه دارویی برکت، مواد اولیه مانند محیط کشت و برخی بافرها نیز برای تولید این واکسن وارد شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مقاله مستندات علمی واکسن برکت آماده شد/تست نهایی خط دوم تولید با ظرفیت ۶تا ۸ میلیون دوز درماه|نشانی=https://www.isna.ir/news/00061740540/مقاله-مستندات-علمی-واکسن-برکت-آماده-شد-تست-نهایی-خط-دوم-تولید|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-09|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> گروهی از مهندسان هندی و چینی نیز برای راه‌اندازی دو خط تولید هندی و چینی در مجموعه برکت به ایران آمدند. خط تولید هندی در تابستان افتتاح شد.<ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=بدقولی برکت در ساخت 50 میلیون واکسن تا آخر شهریور/دلیل: مهندسان چینی و هندی خط تولید کرونا گرفتند|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/804066|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۰/۰۶/۲۹–۱۵:۳۹|بازبینی=2021-09-20|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته مینو محرز مدیر علمی این واکسن، برخی مواد اولیه مورد نیاز برای تولید این واکسن از کشورهای اروپایی وارد می‌شود که تحریم‌های آمریکا، باعث ایجاد مشکل در واردات آن به ایران و تولید واکسن برکت شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دکتر محرز: برای واکسن‌های ایرانی کرونا حاشیه سازی نکنیم / وزیر بهداشت دو ماه پیش کمیته علمی ستاد ملی کرونا را منحل کرد + صوت|نشانی=https://www.rokna.net/بخش-اخبار-اجتماعی-95/705023-دکتر-محرز-برای-واکسن-های-ایرانی-کرونا-حاشیه-سازی-نکنیم-وزیر-بهداشت-دو-ماه-پیش-کمیته-علمی-ستاد-ملی-کرونا-را-منحل-کرد-صوت|وبگاه=رکنا|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری فارس]] نیز: «ابزارهای آزمایشگاهی لازم و مواد اولیه هم عمدتاً در آمریکا تولید می‌شد و تحریم سبب شده در تأمین این‌ها تأخیر پیدا شود.» در مورد ابزارهای آزمایشگاهی، به عنوان مثال، بیورآکتور ساخت آمریکا نتوانست به صورت مستقیم وارد خط تولید چینی برکت شود و با دور زدن تحریم‌ها، این دستگاه به صورت غیر مستقیم از آمریکا وارد شد.<ref name=":4"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس {{!}} چرا برکت نتوانست به وعده تولید ۵۰ میلیون دوز واکسن عمل کند؟ / حرکت در مسیر سخت «برکت»|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/14000627000310|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-09-20}}</ref> به نقل از مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، این واکسن در فاز دوم دارای ایمنی‌زایی بالای ۹۳٪ بوده‌است. به گفتهٔ حمیدرضا جمشیدی رئیس [[گروه دارویی برکت]]، با تزریق این واکسن ۹۳٫۸ درصد آنتی‌بادی نوترالیزان که پادتن اختصاصی کروناست، در افراد بالا می‌رود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایمنی‌زایی 93.5درصدی واکسن برکت در فاز دوم/ 12 کشور برای خرید درخواست دادند|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/04/02/2526504/ایمنی-زایی-93-5درصدی-واکسن-برکت-در-فاز-دوم-12-کشور-برای-خرید-درخواست-دادند|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=توانایی تأمین واکسن مورد نیاز کشور را تا پایان پاییز داریم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5242072/توانایی-تامین-واکسن-مورد-نیاز-کشور-را-تا-پایان-پاییز-داریم|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-06-22|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> == مجوز مصرف == به گفتهٔ [[سعید نمکی]] وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، واکسن «کوو ایران برکت» مجوز داخلی مصرف را در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۰ به‌دست آورد.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/7788537/مجوز-مصرف-واکسن-کووایران-برکت-صادر-شد مجوز مصرف واکسن «کووایران برکت» صادر شد] [[باشگاه خبرنگاران جوان]]، دریافت شده در 24 خرداد 1400</ref> این واکسن هنوز تأیید سازمان جهانی بهداشت را دریافت نکرده‌است،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=COVIRAN BAREKAT in process to WHO’s registration|نشانی=https://www.tehrantimes.com/news/463380/COVIRAN-BAREKAT-in-process-to-WHO-s-registration|وبگاه=Tehran Times|تاریخ=2021-07-25|بازبینی=2021-08-04|کد زبان=en}}</ref> اما از اسفند ۱۴۰۰ در فرایند ثبت سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن برکت در فرایند ثبت جهانی قرار گرفت - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84658369/واکسن-برکت-در-فرایند-ثبت-جهانی-قرار-گرفت/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref><ref>[https://www.mehrnews.com/news/5430225/واکسن-برکت-در-فرآیند-ارزیابی-سازمان-جهانی-بهداشت واکسن برکت در فرایند ارزیابی سازمان جهانی بهداشت]</ref> == فرایند مراحل تست واکسن == [[File:COVID-19 vacir.jpg|thumb|فاز ۲ و ۳ مطالعات بالینی واکسن کوو ایران برکت]] طیبه مخبر، اولین داوطلب که واکسن کووایران برکت را دریافت کرد دختر [[محمد مخبر]] مدیر ستاد بود. [[سعید نمکی]] وزیر [[وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی|بهداشت]] و [[سورنا ستاری]] معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در مراسم تزریق واکسن شرکت کردند. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۶۵٬۰۰۰ ایرانی داوطلب آزمایش واکسن هستند و ۵۶ فرد در مرحلهٔ نخست آزمایش‌های انسانی که ۴۵ تا ۶۰ روز طول می‌کشد، انتخاب شده‌اند.<ref name="B">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/12/29/iran-covid-vaccine-trials-start|title=COVIran Barakat: Iran launches human trials of its COVID vaccine|website=aljazeera|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> مرحلهٔ اولیهٔ آزمایش انسانی کووایران برکت با تزریق به ۵۶ داوطلب آغاز شد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تست انسانی واکسن ایرانی کرونا آغاز شد/ وزیر بهداشت: ما با 100 سال سابقه، اولین واکسن‌ساز آسیا هستیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/09/2420346/تست-انسانی-واکسن-ایرانی-کرونا-آغاز-شد-وزیر-بهداشت-ما-با-100-سال-سابقه-اولین-واکسن-ساز-آسیا-هستیم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایان تزریق فاز یک مطالعات واکسن کووایران برکت|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/7657243|وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ=۱۳۹۹/۱۱/۱۹–۱۱:۳۱|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> و این واکسن به گروه دوم و سومِ داوطلبان نیز تزریق گردید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز تزریق واکسن ایرانی کرونا به دومین گروه از داوطلبان|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5113799/آغاز-تزریق-واکسن-ایرانی-کرونا-به-دومین-گروه-از-داوطلبان|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-01-04|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تزریق "واکسن ایرانی کرونا" به دومین گروه از داوطلبان آغاز شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/15/2425917/تزریق-واکسن-ایرانی-کرونا-به-دومین-گروه-از-داوطلبان-آغاز-شد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> به گفتهٔ رئیس تیم تولید واکسن در [[ستاد اجرایی فرمان امام|ستاد]]، نتایج نشان می‌دهد که این واکسن توانایی مقابله با ویروس کووید-۱۹ جهش یافته انگلیسی را هم دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جلیلی: واکسن کوو ایران برکت، ویروس انگلیسی را خنثی می‌کند|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/7647589|وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ=۱۳۹۹/۱۱/۱۱–۱۲:۱۵|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=موفقیت واکسن ایرانی در خنثی کردن "ویروس جهش‌یافته انگلیسی"|نشانی=https://www.isna.ir/news/99111107581/موفقیت-واکسن-ایرانی-در-خنثی-کردن-ویروس-جهش-یافته-انگلیسی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-01-30|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> مدیر مرکز کارآزمایی بالینی [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]، حامد حسینی، گفت: مرحلهٔ اول تست انسانی این واکسن ایرانی با موفقیت پشت سرگذاشته شد و در ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ مرحلهٔ دوم تست انسانی واکسن آغاز شده‌است. تعداد داوطلبان این مرحله ۲۸۰ نفر اعلام شده‌است. مرحلهٔ سوم تست انسانی کوو ایران برکت در ۶ شهر شامل [[تهران]]، [[کرج]]، [[شیراز]]، [[اصفهان]]، [[مشهد]] و [[بوشهر]] انجام خواهد شد. بر اساس مجوز از سازمان غذا دارو و کمیتهٔ ملی اخلاق تست انسانی فاز دوم و سوم واکسن کوو ایران برکت به صورت موازی انجام خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایران برکت احتمالاً تا پایان خرداد ۱۴۰۰ به دست هموطنان می‌رسد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84273354/واکسن-ایران-برکت-احتمالا-تا-پایان-خرداد-۱۴۰۰-به-دست-هموطنان-می-رسد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-03-24|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> رئیس کمیتهٔ علمی ستاد مقابله با کرونا، مصطفی قانعی در فروردین ۱۴۰۰ اعلام کرد: «مجوز این واکسن در اواسط فاز سوم مطالعات دریافت شده‌است و بعد از آن می‌توانند واکسیناسیون همگانی را از اوایل تیرماه ۱۴۰۰ آغاز کنند. در واقع [[تولید انبوه]] واکسن [[بنیاد برکت]] از خرداد آغاز شده‌است و ذخیره‌سازی هم صورت می‌گیرد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت واکسن‌های ایرانی کرونا/آغاز واکسیناسیون همگانی در کشور از مهرماه|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400011405025/آخرین-وضعیت-واکسن-های-ایرانی-کرونا-آغاز-واکسیناسیون-همگانی-در|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-04-03|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> به گفته رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرایی فرمان امام، واکسن کووایران برکت کاملاً ایرانی می‌باشد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400021006816 واکسن «برکت» کاملاً ایرانی است] ایسنا، دریافت شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰</ref> طبق گفته‌های مجری مطالعات بالینی واکسن ایرانی کرونا برخی از کشورها درخواست همکاری در تست بالینی واکسن کوو ایران برکت را دارند که این درخواست‌ها در حال بررسی است.<ref name="RR">{{Cite web|url=https://www.irna.ir/news/84276671/برخی-کشورها-مایل-به-همکاری-در-تست-بالینی-واکسن-ایران-برکت-هستند|title=برخی کشورها مایل به همکاری در تست بالینی واکسن ایران برکت هستند|website=IRNA|date=|accessdate=}}</ref> وزارت بهداشت پس از انجام بررسی‌های مربوط به مستندات علمی پیرامون تست حیوانی، کد اخلاق را به منظور آغاز نمودن مطالعات بالینی واکسن اختصاصی امیکرون (برکت پلاس) صادر کرده‌است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14001207000854/تولید-۶۰-میلیون-دُز-واکسن-برکت-در-شفافارمد-آغاز-مطالعه-بالینی-واکسن تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت در شفافارمد/ آغاز مطالعه بالینی واکسن اختصاصی اُمیکرون] دریافت شده در ۸ اسفند ۱۴۰۰</ref> == تولید == [[پرونده:COVIran_Barekat_vaccine_production_10.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل|خط تولید واکسن برکت]] در تاریخ ۷ دی ۱۳۹۹، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرائی فرمان امام اعلام کرد که تا ۴۰ روز دیگر، خط تولید واکسن کرونا توسط ستاد اجرایی فرمان امام با ظرفیت ۱٫۵ میلیون دوز در ماه راه اندازی می‌شود و تا ۶ ماه دیگر تولید واکسن کرونا به ۱۲ میلیون دوز افزایش خواهد یافت.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=تا ۴۰ روز دیگر خط تولید واکسن کرونا راه اندازی می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84163900/تا-۴۰-روز-دیگر-خط-تولید-واکسن-کرونا-راه-اندازی-می-شود|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-12-27|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2443}}</ref> در تاریخ سه اسفند ماه سال ۱۳۹۹ شرکت گروه دارویی برکت اعلام کرد فاز نخست تولید واکسن کرونا این شرکت با ظرفیت برآوردی دو تا سه میلیون دوز در ماه تا ۲۰ اسفند ماه سال ۹۹ و فاز صنعتی آن با ظرفیت ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در ماه، تا اوایل خرداد ماه سال ۱۴۰۰ افتتاح خواهد شد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=وعده تولید چهار میلیون دوز واکسن داخلی به کجا رسید؟|نشانی=https://tejaratnews.com/وعده-تولید-چهار-میلیون-دوز-واکسن-داخلی|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-04-26|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa-IR}}</ref> در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ اعلام شد که نخستین محصول تولید انبوه واکسن ایرانی کرونا به نام «کوو ایران برکت» در فاز یک کارخانه تولید واکسن ستاد اجرایی رونمایی شده‌است. از این رو ۲ خط صنعتی که خط اول تولید آماده شده و خط دوم هم در حال آماده شدن است، راه اندازی شده‌است و تا پایان شهریور ماه امسال (با احتساب ظرفیت سه میلیون دوز خط اول) توان عرضه ۲۰ میلیون دوز واکسن ایران برکت در ماه ایجاد می‌گردد.<ref>{{cite web |title=نخستین محصول تولید انبوه واکسن "کوو ایران برکت" فردا رونمایی می‌شود |url=https://www.irna.ir/news/84324801/نخستین-محصول-تولید-انبوه-واکسن-کوو-ایران-برکت-فردا-رونمایی |website=irna}}</ref> به گفته حسن جلیلی، مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، تاکنون ۱۲ کشور جهان از جمله کشورهای آسیایی، [[آمریکای جنوبی]] و یک کشور اروپایی متقاضی این واکسن بوده‌اند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/04/02/2526504/ایمنی-زایی-93-5درصدی-واکسن-برکت-در-فاز-دوم-12-کشور-برای-خرید-درخواست-دادند ایمنی‌زایی ۹۳٫۵درصدی واکسن برکت در فاز دوم/ ۱۲ کشور برای خرید درخواست دادند] خبرگزاری تسنیم، دریافت شده در ۳ تیر ۱۴۰۰</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز فرایند ثبت واکسن برکت در سازمان جهانی بهداشت|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/616386/آغاز-فرآیند-ثبت-واکسن-برکت-در-سازمان-جهانی-بهداشت|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-24|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اثربخشی واکسن برکت روی کرونای دلتا آزمایش شد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/615107/اثربخشی-واکسن-برکت-روی-کرونای-دلتا-آزمایش-شد|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-18|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa}}</ref> در تاریخ ۲ مرداد ۱۴۰۰، سخنگوی سازمان غذا و دارو از تزریق ۴۰۹ هزار و ۹۸۷ دُز واکسن کووایران برکت در فرایند واکسیناسیون عمومی در سراسر کشور خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار تولید، تحویل و تزریق واکسن کووایران برکت‬ تا امروز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400051309257/آمار-تولید-تحویل-و-تزریق-واکسن-کووایران-برکت-تا-امروز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-04|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa}}</ref> در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ سخنگوی سازمان غذا و دارو از تولید ۵ میلیون دز واکسن کووایران برکت و تحویل یک میلیون و ۸۵۰ هزار دز از این نوع واکسن به وزارت بهداشت خبر داد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=آخرین آمار از تزریق واکسن کرونای "برکت" در فرایند واکسیناسیون عمومی|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400050200880/آخرین-آمار-از-تزریق-واکسن-کرونای-برکت-در-فرآیند-واکسیناسیون|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-07-24|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa}}</ref> [[پرونده:COVIran_Barekat_vaccine_production_12.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل]] [[حسین‌علی شهریاری|حسینعلی شهریاری]]، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و [[آموزش پزشکی]] در یک برنامه رادیویی می‌گوید مدیران پروژه واکسن داخلی خودشان هم نمی‌دانستند که نمی‌توانند به قول ۲۰ میلیون واکسن تا پایان مرداد عمل کنند. او همچنین گفت که پروژه خرید واکسن به خاطر واکسن‌های داخلی به تأخیر انداخته شد.<ref name=":3"/> خود او از جمله افرادی بود که نامه مخالفت با واردات واکسن‌های نسل سوم یا ژنی از آمریکا و انگلیس را در دی ۱۳۹۹ امضا کرده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نامه سرگشاده ۲۵۰۰ پزشک، استاد و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی به روحانی/ نوع واکسن وارداتی مشخص شود|نشانی=https://snn.ir/fa/news/904622/نامه-سرگشاده-۲۵۰۰-پزشک-استاد-و-اعضای-هیات-علمی-دانشگاه‌های-علوم-پزشکی-به-روحانی-نوع-واکسن-وارداتی-مشخص-شود|وبگاه=snn.ir|بازبینی=2022-04-27}}</ref> به گفته [[بهرام عین‌اللهی]]، [[وزیر بهداشت]]، تا ۷ اسفند ۱۴۰۰ تولید واکسن برکت به ۶۰ میلیون دز رسید؛<ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزیر بهداشت تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت را تأیید کرد - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84664026/وزیر-بهداشت-تولید-۶۰-میلیون-دز-واکسن-برکت-را-تایید-کرد/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> و به گفته حمیدرضا جمشیدی رئیس گروه دارویی برکت، ظرفیت تولید واکسن برکت به ۳۵۰ میلیون دوز در سال رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ظرفیت تولید واکسن برکت به 350 میلیون دوز در سال رسید- اخبار پزشکی - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/17/2678736/ظرفیت-تولید-واکسن-برکت-به-350-میلیون-دوز-در-سال-رسید|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> ==صادرات== این واکسن به کشورهای نیکاراگوئه و ونزوئلا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن کوو ایران برکت به حیاط خلوت آمریکا|نشانی=https://tn.ai/2736832|وبگاه=تسنیم|بازبینی=2025-06-18}}</ref> و اسپانیا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> و کشور آفریقایی [[مالی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امیرعبداللهیان: ۱۰۰ هزار دُز واکسن برکت به مالی هدیه داده شد/عبدالله:نمایشگاه صنعتی بین ایران و مالی برگزار می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84863484/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-08-23|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=9283}}</ref> صادر شده است. == جستارهای وابسته == {{درگاه|پزشکی|داروسازی و داروشناسی}} * [[واکسن کووید-۱۹]] * [[واکسیناسیون کووید ۱۹ در ایران]] * [[گروه دارویی برکت]] * [[مؤسسه دانش‌بنیان برکت]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == **[https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(22)00107-0/fulltext#relatedArticles ارزیابی خاصیت خنثی کنندگی واکسن کوو ایران روی واریانت‌های نگران‌کننده ویروس کرونا] [[رده:داروهای فاقد کدهای طبقه‌بندی شیمیایی درمانی آناتومیک]] [[رده:علم و فناوری در ایران]] [[رده:کارآزمایی‌های بالینی]] [[رده:محصولات معرفی‌شده در ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:واکسن غیرفعال شده]] [[رده:واکسن‌های کووید ۱۹ ساخت ایران]] [[رده:واکنش‌های پزشکی به دنیاگیری کووید-۱۹]] 84r0ssxal5wl7536r58spsl8m6oxkoh 42127346 42127339 2025-06-18T12:43:29Z آلفای مهر 1313252 /* صادرات */ 42127346 wikitext text/x-wiki {{pp-protected|reason=[[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] ادامه‌دار|small=yes}} {{Infobox drug | type = vaccine | image=COVIran Barakat.jpg | vaccine_type = | target = [[کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲]] | tradename = | Drugs.com = | MedlinePlus = | pregnancy_AU = | pregnancy_AU_comment = | pregnancy_category = | legal_AU = <!-- S2, S3, S4, S5, S6, S7, S8, S9 or Unscheduled --> | legal_CA = <!-- Schedule I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII --> | legal_UK = | legal_US = | legal_US_comment = | legal_status = | routes_of_administration = [[تزریق عضلانی|عضلانی]] | CAS_number = | CAS_number_Ref = | ATC_prefix = | ATC_suffix = | ATC_supplemental = | PubChem = | DrugBank = | DrugBank_Ref = | ChemSpiderID = | ChemSpiderID_Ref = | verifiedrevid = }} '''کوو ایران برکت''' یک نمونه [[واکسن کووید-۱۹]] است که توسط گروه صنعتی [[ایران|ایرانی]] شفا فارمد، از شرکت‌های وابسته به [[گروه دارویی برکت]] به مالکیت [[ستاد اجرایی فرمان امام]] تولید شده‌است. کووایران برکت در ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ از سوی سازمان غذا و داروی ایران مجوز دریافت کرده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=وزارت بهداشت ایران به واکسن برکت مجوز اضطراری داد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-57467208|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-03-04|زبان=fa}}</ref> این واکسن هنوز مورد تأیید [[سازمان جهانی بهداشت]] نیست<ref name="p">{{Cite web|url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2021-01-19/iranians-demand-covid-19-vaccine-not-politics|title=Iranians demand a COVID-19 vaccine, not politics, from their leaders|website=latimes|date=|accessdate=}}</ref><ref name="D">{{Cite web|url=https://iranwire.com/en/special-features/8673|title=Coronavirus Tzar Forced to Apologize to Clergy|website=iranwire|date=|accessdate=}}</ref><ref name="toi-20201229">{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/iran-begins-human-trials-for-locally-made-coronavirus-vaccine/|title=Iran begins human trials for locally made coronavirus vaccine|last=Vahdat|first=Amir|work=Times of Israel|date=29 December 2020|accessdate=30 December 2020}}</ref> و از اسفند ۱۴۰۰ در فرایند ثبت جهانی قرار گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن برکت در فرایند ثبت جهانی قرار گرفت - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84658369/واکسن-برکت-در-فرایند-ثبت-جهانی-قرار-گرفت/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> به گفته [[محمد مخبر]]، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، هدف‌گذاری گروه برکت، خودکفایی ایران در زمینه واکسن تا بهار سال ۱۴۰۰ و سپس صادرات آن بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران را در تولید واکسن کرونا خودکفا می‌کنیم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5143283/ایران-را-در-تولید-واکسن-کرونا-خودکفا-می-کنیم|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-02-09|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa}}</ref> در ۱۲ تیر ۱۴۰۰، مخبر وعده تحویل قطعی بیش از ۵۰ میلیون دز را تا آخر شهریور داده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تولید ماهانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون دُز واکسن از مرداد|نشانی=http://www.irinn.ir/fa/news/815417|وبگاه=fa|تاریخ=۵ اردیبهشت ۱۴۰۰|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa|نام=پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی|نام خانوادگی=ایران}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ببینید {{!}} تحویل 50 میلیون دُز واکسن «کوو ایران برکت» تا پایان شهریور - خبرآنلاین|نشانی=https://www.khabaronline.ir/amp/1531622/|وبگاه=www.khabaronline.ir|بازبینی=2021-08-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «واکسن برکت»؛ از وعده تا عمل|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400052518119/واکسن-برکت-از-وعده-تا-عمل|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-16|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref> با وجود وعده‌ها، نخستین محموله تحویلی گروه برکت شامل حدود ۴۵ هزار دز واکسن در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار واکسن‌های کرونایی تحویل شده به معاونت بهداشتِ وزارت بهداشت (+جدول)|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/798778|وبگاه=fa|تاریخ=۲۷ مرداد ۱۴۰۰|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> تا تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ شرکت برکت توانست تنها یک میلیون و ۸۵۰ هزار دز از واکسن به وزارت بهداشت تحویل بدهد. این رقم در پایان شهریور به ۶ میلیون و در پایان مهرماه بیش از ۸ میلیون دز رسید.<ref name=":0"/><ref name=":1"/><ref name=":2"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶ میلیون دوز واکسن برکت به وزارت بهداشت تحویل داده شده‌است|نشانی=https://www.imna.ir/news/523598/۶-میلیون-دوز-واکسن-برکت-به-وزارت-بهداشت-تحویل-داده-شده-است|وبگاه=ایمنا|تاریخ=2021-09-21|بازبینی=2021-09-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=وضعیت تولید واکسن‌های برکت و پاستور/خبر خوش برای ۲ تا ۱۸ ساله ها|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5331877/وضعیت-تولید-واکسن-های-برکت-و-پاستور-خبر-خوش-برای-۲-تا-۱۸-ساله|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-10-20|بازبینی=2021-10-20|کد زبان=fa}}</ref> تا ۷ اسفند ۱۴۰۰ تولید واکسن برکت به ۶۰ میلیون دز رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزیر بهداشت تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت را تأیید کرد - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84664026/وزیر-بهداشت-تولید-۶۰-میلیون-دز-واکسن-برکت-را-تایید-کرد/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> عدم تحقق وعده‌های داده‌شده برای تولید واکسن همزمان با کمبود واکسن در کشور و افزایش مرگ و میر، موجب انتقادهایی از تولیدکنندگان این واکسن شد.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم|نشانی=https://tejaratnews.com/تاخیر-در-خرید-واکسن|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-19|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «واکسن برکت»؛ از وعده تا عمل|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400052518119/واکسن-برکت-از-وعده-تا-عمل|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-16|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=همه وعده‌های محقق نشده در مورد واکسن / «قطب تولید واکسن می‌شویم»! - تجارت‌نیوز|نشانی=https://tejaratnews.com/وعده-های-تامین-واکسن|کوشش=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-17|تاریخ بازبینی=2021-08-20|زبان=fa-IR}}</ref> [[مینو محرز]] مدیریت «پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران» را بر عهده دارد.<ref name="sklvx">{{یادکرد وب | عنوان=واکسن ایرانی کرونا تا 'تیر ماه آینده می‌رسد' | وبگاه=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=2020-12-06 | پیوند=https://www.bbc.com/persian/iran-55209902 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2020-12-18}}</ref> در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۴۰۰ در یک مراسم با حضور رئیس گروه دارویی برکت و سفیر [[نیکاراگوئه]]، تفاهمنامه ارسال واکسن کووایران برکت به نیکاراگوئه امضا شد. به گفته مدیریت شفا فارمند، با تولید ۶۰ میلیون دوز واکسن برکت، ایران به بزرگ‌ترین قطب تولید واکسن در [[غرب آسیا]] تبدیل شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امضای تفاهم نامه ارسال واکسن ایرانی کرونا به نیکاراگوئه|نشانی=https://www.irna.ir/news/84688822/امضای-تفاهم-نامه-ارسال-واکسن-ایرانی-کرونا-به-نیکاراگوئه|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-03-17|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> نهایتا بین 15 تا 40 میلیون دوز از 60 میلیون دوز تولیدی این واکسن تزریق شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برکت پلاس نخستین واکسن اختصاصی امیکرون/ شفا فارمد آمادگی تولید انبوه برای صادرات واکسن دارد|نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/1400111/%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C-%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86-%D8%B4%D9%81%D8%A7-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=مشرق نیوز|تاریخ=2022-07-19|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> این واکسن به برخی کشورها اهداء و به برخی هم صادر شد که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد: نیکاراگوئه<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نخستین محموله صادراتی واکسن «برکت» به نیکاراگوئه رسید|نشانی=https://kayhan.ir/fa/news/244161/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D9%84%D9%87-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۱/۰۴/۰۱ - ۲۱:۱۶|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=kayhan.ir}}</ref>، ونزوئلا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref>، اسپانیا (احتمالا برای صادرات مجدد به مقصد بعدی)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> و کشور آفریقایی [[مالی]].<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امیرعبداللهیان: ۱۰۰ هزار دُز واکسن برکت به مالی هدیه داده شد/عبدالله:نمایشگاه صنعتی بین ایران و مالی برگزار می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84863484/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-08-23|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=9283}}</ref> == تکنولوژی == در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۰، آزمایش‌های انسانی بر روی اولین نمونهٔ داخلی واکسن کووید-۱۹ در ایران آغاز شد. طبق گفته [[ستاد اجرایی فرمان امام]]، در صورت اینکه مراحل تست واکسن با موفقیت به پایان برسد، تولید واکسن توسط یکی از شرکت‌های تابع آن به نام شفا فارمد می‌تواند به ۱۲ میلیون دوز در ماه برسد.<ref name="A">{{Cite web|url=https://www.reuters.com/article/health-coronavirus-iran-vaccine/iran-starts-human-testing-of-first-domestic-covid-19-vaccine-idUSL1N2J90BZ|title=Iran starts human testing of first domestic COVID-19 vaccine|website=reuters|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> فناوری تولید این واکسن بر اساس [[واکسن غیرفعال شده|واکسن غیرفعال]] است. به عبارت دیگر، «این واکسن از ویروس کرونایی ساخته شده‌است که توسط مواد شیمیایی ضعیف یا کشته شده‌است که شبیه به نحوهٔ ایمن‌سازی واکسن فلج اطفال است.»<ref name="C">{{Cite web|url=https://health.economictimes.indiatimes.com/news/industry/iran-begins-first-human-trial-of-locally-made-virus-vaccine/80009280|title=Iran begins first human trial of locally made virus vaccine|website=health.economictimes.indiatimes|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> ماشین آلات و تجهیزات [[خط تولید]] ساخت این واکسن در پنج مرحله از چین وارد شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود بزرگ‌ترین محموله تجهیزات خط تولید واکسن به کشور|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3761944-ورود-بزرگترین-محموله-تجهیزات-خط-تولید-واکسن-به-کشور|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-06-24|کد زبان=fa}}</ref> به گفته [[رئیس هیئت مدیره]] گروه دارویی برکت، مواد اولیه مانند محیط کشت و برخی بافرها نیز برای تولید این واکسن وارد شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مقاله مستندات علمی واکسن برکت آماده شد/تست نهایی خط دوم تولید با ظرفیت ۶تا ۸ میلیون دوز درماه|نشانی=https://www.isna.ir/news/00061740540/مقاله-مستندات-علمی-واکسن-برکت-آماده-شد-تست-نهایی-خط-دوم-تولید|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-09|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> گروهی از مهندسان هندی و چینی نیز برای راه‌اندازی دو خط تولید هندی و چینی در مجموعه برکت به ایران آمدند. خط تولید هندی در تابستان افتتاح شد.<ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=بدقولی برکت در ساخت 50 میلیون واکسن تا آخر شهریور/دلیل: مهندسان چینی و هندی خط تولید کرونا گرفتند|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/804066|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۰/۰۶/۲۹–۱۵:۳۹|بازبینی=2021-09-20|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته مینو محرز مدیر علمی این واکسن، برخی مواد اولیه مورد نیاز برای تولید این واکسن از کشورهای اروپایی وارد می‌شود که تحریم‌های آمریکا، باعث ایجاد مشکل در واردات آن به ایران و تولید واکسن برکت شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دکتر محرز: برای واکسن‌های ایرانی کرونا حاشیه سازی نکنیم / وزیر بهداشت دو ماه پیش کمیته علمی ستاد ملی کرونا را منحل کرد + صوت|نشانی=https://www.rokna.net/بخش-اخبار-اجتماعی-95/705023-دکتر-محرز-برای-واکسن-های-ایرانی-کرونا-حاشیه-سازی-نکنیم-وزیر-بهداشت-دو-ماه-پیش-کمیته-علمی-ستاد-ملی-کرونا-را-منحل-کرد-صوت|وبگاه=رکنا|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری فارس]] نیز: «ابزارهای آزمایشگاهی لازم و مواد اولیه هم عمدتاً در آمریکا تولید می‌شد و تحریم سبب شده در تأمین این‌ها تأخیر پیدا شود.» در مورد ابزارهای آزمایشگاهی، به عنوان مثال، بیورآکتور ساخت آمریکا نتوانست به صورت مستقیم وارد خط تولید چینی برکت شود و با دور زدن تحریم‌ها، این دستگاه به صورت غیر مستقیم از آمریکا وارد شد.<ref name=":4"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس {{!}} چرا برکت نتوانست به وعده تولید ۵۰ میلیون دوز واکسن عمل کند؟ / حرکت در مسیر سخت «برکت»|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/14000627000310|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-09-20}}</ref> به نقل از مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، این واکسن در فاز دوم دارای ایمنی‌زایی بالای ۹۳٪ بوده‌است. به گفتهٔ حمیدرضا جمشیدی رئیس [[گروه دارویی برکت]]، با تزریق این واکسن ۹۳٫۸ درصد آنتی‌بادی نوترالیزان که پادتن اختصاصی کروناست، در افراد بالا می‌رود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایمنی‌زایی 93.5درصدی واکسن برکت در فاز دوم/ 12 کشور برای خرید درخواست دادند|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/04/02/2526504/ایمنی-زایی-93-5درصدی-واکسن-برکت-در-فاز-دوم-12-کشور-برای-خرید-درخواست-دادند|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=توانایی تأمین واکسن مورد نیاز کشور را تا پایان پاییز داریم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5242072/توانایی-تامین-واکسن-مورد-نیاز-کشور-را-تا-پایان-پاییز-داریم|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-06-22|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> == مجوز مصرف == به گفتهٔ [[سعید نمکی]] وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، واکسن «کوو ایران برکت» مجوز داخلی مصرف را در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۰ به‌دست آورد.<ref>[https://www.yjc.news/fa/news/7788537/مجوز-مصرف-واکسن-کووایران-برکت-صادر-شد مجوز مصرف واکسن «کووایران برکت» صادر شد] [[باشگاه خبرنگاران جوان]]، دریافت شده در 24 خرداد 1400</ref> این واکسن هنوز تأیید سازمان جهانی بهداشت را دریافت نکرده‌است،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=COVIRAN BAREKAT in process to WHO’s registration|نشانی=https://www.tehrantimes.com/news/463380/COVIRAN-BAREKAT-in-process-to-WHO-s-registration|وبگاه=Tehran Times|تاریخ=2021-07-25|بازبینی=2021-08-04|کد زبان=en}}</ref> اما از اسفند ۱۴۰۰ در فرایند ثبت سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن برکت در فرایند ثبت جهانی قرار گرفت - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84658369/واکسن-برکت-در-فرایند-ثبت-جهانی-قرار-گرفت/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref><ref>[https://www.mehrnews.com/news/5430225/واکسن-برکت-در-فرآیند-ارزیابی-سازمان-جهانی-بهداشت واکسن برکت در فرایند ارزیابی سازمان جهانی بهداشت]</ref> == فرایند مراحل تست واکسن == [[File:COVID-19 vacir.jpg|thumb|فاز ۲ و ۳ مطالعات بالینی واکسن کوو ایران برکت]] طیبه مخبر، اولین داوطلب که واکسن کووایران برکت را دریافت کرد دختر [[محمد مخبر]] مدیر ستاد بود. [[سعید نمکی]] وزیر [[وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی|بهداشت]] و [[سورنا ستاری]] معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در مراسم تزریق واکسن شرکت کردند. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۶۵٬۰۰۰ ایرانی داوطلب آزمایش واکسن هستند و ۵۶ فرد در مرحلهٔ نخست آزمایش‌های انسانی که ۴۵ تا ۶۰ روز طول می‌کشد، انتخاب شده‌اند.<ref name="B">{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/12/29/iran-covid-vaccine-trials-start|title=COVIran Barakat: Iran launches human trials of its COVID vaccine|website=aljazeera|date=29 December 2019|accessdate=}}</ref> مرحلهٔ اولیهٔ آزمایش انسانی کووایران برکت با تزریق به ۵۶ داوطلب آغاز شد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تست انسانی واکسن ایرانی کرونا آغاز شد/ وزیر بهداشت: ما با 100 سال سابقه، اولین واکسن‌ساز آسیا هستیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/09/2420346/تست-انسانی-واکسن-ایرانی-کرونا-آغاز-شد-وزیر-بهداشت-ما-با-100-سال-سابقه-اولین-واکسن-ساز-آسیا-هستیم|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایان تزریق فاز یک مطالعات واکسن کووایران برکت|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/7657243|وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ=۱۳۹۹/۱۱/۱۹–۱۱:۳۱|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=}}</ref> و این واکسن به گروه دوم و سومِ داوطلبان نیز تزریق گردید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز تزریق واکسن ایرانی کرونا به دومین گروه از داوطلبان|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5113799/آغاز-تزریق-واکسن-ایرانی-کرونا-به-دومین-گروه-از-داوطلبان|وبگاه=خبرگزاری مهر|تاریخ=2021-01-04|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تزریق "واکسن ایرانی کرونا" به دومین گروه از داوطلبان آغاز شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/15/2425917/تزریق-واکسن-ایرانی-کرونا-به-دومین-گروه-از-داوطلبان-آغاز-شد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> به گفتهٔ رئیس تیم تولید واکسن در [[ستاد اجرایی فرمان امام|ستاد]]، نتایج نشان می‌دهد که این واکسن توانایی مقابله با ویروس کووید-۱۹ جهش یافته انگلیسی را هم دارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جلیلی: واکسن کوو ایران برکت، ویروس انگلیسی را خنثی می‌کند|نشانی=http://www.yjc.news/fa/news/7647589|وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان|تاریخ=۱۳۹۹/۱۱/۱۱–۱۲:۱۵|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=موفقیت واکسن ایرانی در خنثی کردن "ویروس جهش‌یافته انگلیسی"|نشانی=https://www.isna.ir/news/99111107581/موفقیت-واکسن-ایرانی-در-خنثی-کردن-ویروس-جهش-یافته-انگلیسی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-01-30|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> مدیر مرکز کارآزمایی بالینی [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]، حامد حسینی، گفت: مرحلهٔ اول تست انسانی این واکسن ایرانی با موفقیت پشت سرگذاشته شد و در ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ مرحلهٔ دوم تست انسانی واکسن آغاز شده‌است. تعداد داوطلبان این مرحله ۲۸۰ نفر اعلام شده‌است. مرحلهٔ سوم تست انسانی کوو ایران برکت در ۶ شهر شامل [[تهران]]، [[کرج]]، [[شیراز]]، [[اصفهان]]، [[مشهد]] و [[بوشهر]] انجام خواهد شد. بر اساس مجوز از سازمان غذا دارو و کمیتهٔ ملی اخلاق تست انسانی فاز دوم و سوم واکسن کوو ایران برکت به صورت موازی انجام خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایران برکت احتمالاً تا پایان خرداد ۱۴۰۰ به دست هموطنان می‌رسد|نشانی=https://www.irna.ir/news/84273354/واکسن-ایران-برکت-احتمالا-تا-پایان-خرداد-۱۴۰۰-به-دست-هموطنان-می-رسد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-03-24|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa|نام خانوادگی=}}</ref> رئیس کمیتهٔ علمی ستاد مقابله با کرونا، مصطفی قانعی در فروردین ۱۴۰۰ اعلام کرد: «مجوز این واکسن در اواسط فاز سوم مطالعات دریافت شده‌است و بعد از آن می‌توانند واکسیناسیون همگانی را از اوایل تیرماه ۱۴۰۰ آغاز کنند. در واقع [[تولید انبوه]] واکسن [[بنیاد برکت]] از خرداد آغاز شده‌است و ذخیره‌سازی هم صورت می‌گیرد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت واکسن‌های ایرانی کرونا/آغاز واکسیناسیون همگانی در کشور از مهرماه|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400011405025/آخرین-وضعیت-واکسن-های-ایرانی-کرونا-آغاز-واکسیناسیون-همگانی-در|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-04-03|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> به گفته رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرایی فرمان امام، واکسن کووایران برکت کاملاً ایرانی می‌باشد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400021006816 واکسن «برکت» کاملاً ایرانی است] ایسنا، دریافت شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰</ref> طبق گفته‌های مجری مطالعات بالینی واکسن ایرانی کرونا برخی از کشورها درخواست همکاری در تست بالینی واکسن کوو ایران برکت را دارند که این درخواست‌ها در حال بررسی است.<ref name="RR">{{Cite web|url=https://www.irna.ir/news/84276671/برخی-کشورها-مایل-به-همکاری-در-تست-بالینی-واکسن-ایران-برکت-هستند|title=برخی کشورها مایل به همکاری در تست بالینی واکسن ایران برکت هستند|website=IRNA|date=|accessdate=}}</ref> وزارت بهداشت پس از انجام بررسی‌های مربوط به مستندات علمی پیرامون تست حیوانی، کد اخلاق را به منظور آغاز نمودن مطالعات بالینی واکسن اختصاصی امیکرون (برکت پلاس) صادر کرده‌است.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14001207000854/تولید-۶۰-میلیون-دُز-واکسن-برکت-در-شفافارمد-آغاز-مطالعه-بالینی-واکسن تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت در شفافارمد/ آغاز مطالعه بالینی واکسن اختصاصی اُمیکرون] دریافت شده در ۸ اسفند ۱۴۰۰</ref> == تولید == [[پرونده:COVIran_Barekat_vaccine_production_10.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل|خط تولید واکسن برکت]] در تاریخ ۷ دی ۱۳۹۹، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی ستاد اجرائی فرمان امام اعلام کرد که تا ۴۰ روز دیگر، خط تولید واکسن کرونا توسط ستاد اجرایی فرمان امام با ظرفیت ۱٫۵ میلیون دوز در ماه راه اندازی می‌شود و تا ۶ ماه دیگر تولید واکسن کرونا به ۱۲ میلیون دوز افزایش خواهد یافت.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=تا ۴۰ روز دیگر خط تولید واکسن کرونا راه اندازی می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84163900/تا-۴۰-روز-دیگر-خط-تولید-واکسن-کرونا-راه-اندازی-می-شود|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-12-27|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa|نام خانوادگی=2443}}</ref> در تاریخ سه اسفند ماه سال ۱۳۹۹ شرکت گروه دارویی برکت اعلام کرد فاز نخست تولید واکسن کرونا این شرکت با ظرفیت برآوردی دو تا سه میلیون دوز در ماه تا ۲۰ اسفند ماه سال ۹۹ و فاز صنعتی آن با ظرفیت ۱۲ تا ۱۵ میلیون دوز در ماه، تا اوایل خرداد ماه سال ۱۴۰۰ افتتاح خواهد شد.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=وعده تولید چهار میلیون دوز واکسن داخلی به کجا رسید؟|نشانی=https://tejaratnews.com/وعده-تولید-چهار-میلیون-دوز-واکسن-داخلی|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-04-26|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa-IR}}</ref> در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ اعلام شد که نخستین محصول تولید انبوه واکسن ایرانی کرونا به نام «کوو ایران برکت» در فاز یک کارخانه تولید واکسن ستاد اجرایی رونمایی شده‌است. از این رو ۲ خط صنعتی که خط اول تولید آماده شده و خط دوم هم در حال آماده شدن است، راه اندازی شده‌است و تا پایان شهریور ماه امسال (با احتساب ظرفیت سه میلیون دوز خط اول) توان عرضه ۲۰ میلیون دوز واکسن ایران برکت در ماه ایجاد می‌گردد.<ref>{{cite web |title=نخستین محصول تولید انبوه واکسن "کوو ایران برکت" فردا رونمایی می‌شود |url=https://www.irna.ir/news/84324801/نخستین-محصول-تولید-انبوه-واکسن-کوو-ایران-برکت-فردا-رونمایی |website=irna}}</ref> به گفته حسن جلیلی، مدیر پروژه تولید واکسن «کوو ایران برکت»، تاکنون ۱۲ کشور جهان از جمله کشورهای آسیایی، [[آمریکای جنوبی]] و یک کشور اروپایی متقاضی این واکسن بوده‌اند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/04/02/2526504/ایمنی-زایی-93-5درصدی-واکسن-برکت-در-فاز-دوم-12-کشور-برای-خرید-درخواست-دادند ایمنی‌زایی ۹۳٫۵درصدی واکسن برکت در فاز دوم/ ۱۲ کشور برای خرید درخواست دادند] خبرگزاری تسنیم، دریافت شده در ۳ تیر ۱۴۰۰</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز فرایند ثبت واکسن برکت در سازمان جهانی بهداشت|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/616386/آغاز-فرآیند-ثبت-واکسن-برکت-در-سازمان-جهانی-بهداشت|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-24|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اثربخشی واکسن برکت روی کرونای دلتا آزمایش شد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/615107/اثربخشی-واکسن-برکت-روی-کرونای-دلتا-آزمایش-شد|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-18|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa}}</ref> در تاریخ ۲ مرداد ۱۴۰۰، سخنگوی سازمان غذا و دارو از تزریق ۴۰۹ هزار و ۹۸۷ دُز واکسن کووایران برکت در فرایند واکسیناسیون عمومی در سراسر کشور خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار تولید، تحویل و تزریق واکسن کووایران برکت‬ تا امروز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400051309257/آمار-تولید-تحویل-و-تزریق-واکسن-کووایران-برکت-تا-امروز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-04|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa}}</ref> در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۰ سخنگوی سازمان غذا و دارو از تولید ۵ میلیون دز واکسن کووایران برکت و تحویل یک میلیون و ۸۵۰ هزار دز از این نوع واکسن به وزارت بهداشت خبر داد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=آخرین آمار از تزریق واکسن کرونای "برکت" در فرایند واکسیناسیون عمومی|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400050200880/آخرین-آمار-از-تزریق-واکسن-کرونای-برکت-در-فرآیند-واکسیناسیون|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-07-24|بازبینی=2021-08-10|کد زبان=fa}}</ref> [[پرونده:COVIran_Barekat_vaccine_production_12.jpg|بندانگشتی|260x260پیکسل]] [[حسین‌علی شهریاری|حسینعلی شهریاری]]، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و [[آموزش پزشکی]] در یک برنامه رادیویی می‌گوید مدیران پروژه واکسن داخلی خودشان هم نمی‌دانستند که نمی‌توانند به قول ۲۰ میلیون واکسن تا پایان مرداد عمل کنند. او همچنین گفت که پروژه خرید واکسن به خاطر واکسن‌های داخلی به تأخیر انداخته شد.<ref name=":3"/> خود او از جمله افرادی بود که نامه مخالفت با واردات واکسن‌های نسل سوم یا ژنی از آمریکا و انگلیس را در دی ۱۳۹۹ امضا کرده بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نامه سرگشاده ۲۵۰۰ پزشک، استاد و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی به روحانی/ نوع واکسن وارداتی مشخص شود|نشانی=https://snn.ir/fa/news/904622/نامه-سرگشاده-۲۵۰۰-پزشک-استاد-و-اعضای-هیات-علمی-دانشگاه‌های-علوم-پزشکی-به-روحانی-نوع-واکسن-وارداتی-مشخص-شود|وبگاه=snn.ir|بازبینی=2022-04-27}}</ref> به گفته [[بهرام عین‌اللهی]]، [[وزیر بهداشت]]، تا ۷ اسفند ۱۴۰۰ تولید واکسن برکت به ۶۰ میلیون دز رسید؛<ref>{{یادکرد وب|عنوان=وزیر بهداشت تولید ۶۰ میلیون دُز واکسن برکت را تأیید کرد - ایرنا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84664026/وزیر-بهداشت-تولید-۶۰-میلیون-دز-واکسن-برکت-را-تایید-کرد/|وبگاه=www.irna.ir|بازبینی=2022-03-04}}</ref> و به گفته حمیدرضا جمشیدی رئیس گروه دارویی برکت، ظرفیت تولید واکسن برکت به ۳۵۰ میلیون دوز در سال رسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ظرفیت تولید واکسن برکت به 350 میلیون دوز در سال رسید- اخبار پزشکی - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/17/2678736/ظرفیت-تولید-واکسن-برکت-به-350-میلیون-دوز-در-سال-رسید|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2022-04-27|کد زبان=fa}}</ref> ==صادرات== این واکسن به کشورهای نیکاراگوئه و ونزوئلا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن کوو ایران برکت به حیاط خلوت آمریکا|نشانی=https://tn.ai/2736832|وبگاه=تسنیم|بازبینی=2025-06-18}}</ref> و اسپانیا<ref>{{یادکرد وب|عنوان=صادرات واکسن برکت با نصف قیمت تولید|نشانی=https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-220/854657-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%86%D8%B5%D9%81-%D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-05-29|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa}}</ref> و کشور آفریقایی [[مالی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=امیرعبداللهیان: ۱۰۰ هزار دُز واکسن برکت به مالی هدیه داده شد/عبدالله:نمایشگاه صنعتی بین ایران و مالی برگزار می‌شود|نشانی=https://www.irna.ir/news/84863484/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DB%B1%DB%B0%DB%B0-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B4%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2022-08-23|بازبینی=2025-05-29|کد زبان=fa|نام خانوادگی=9283}}</ref> صادر شده است. == جستارهای وابسته == {{درگاه|پزشکی|داروسازی و داروشناسی}} * [[واکسن کووید-۱۹]] * [[واکسیناسیون کووید ۱۹ در ایران]] * [[گروه دارویی برکت]] * [[مؤسسه دانش‌بنیان برکت]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == **[https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(22)00107-0/fulltext#relatedArticles ارزیابی خاصیت خنثی کنندگی واکسن کوو ایران روی واریانت‌های نگران‌کننده ویروس کرونا] [[رده:داروهای فاقد کدهای طبقه‌بندی شیمیایی درمانی آناتومیک]] [[رده:علم و فناوری در ایران]] [[رده:کارآزمایی‌های بالینی]] [[رده:محصولات معرفی‌شده در ۲۰۲۰ (میلادی)]] [[رده:واکسن غیرفعال شده]] [[رده:واکسن‌های کووید ۱۹ ساخت ایران]] [[رده:واکنش‌های پزشکی به دنیاگیری کووید-۱۹]] hurdhd91zflyzcc65a9s1ljfgxkadsq 0 5589509 42127716 31674236 2025-06-18T21:29:53Z Daniel.9 771148 42127716 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = باسو بایکس | logo_size = | type = [[شرکت سهامی خاص]] | trade_name = | foundation = {{Start date and age|1977}} | founder = السید باسو | hq_location_city = [[سان تزنون دلی اتزلینی]] | hq_location_country = [[ایتالیا]] | area_served = جهانی | industry = [[دوچرخه]]‌سازی | products = [[دوچرخه]]<br>[[دوچرخه برقی]]<br>[[بدنه دوچرخه]] | website = |logo=Basso logo.svg}} '''باسو بایکس''' ({{lang-en|Basso Bikes}}) شرکت دوچرخه‌سازی ایتالیایی است، که در سال ۱۹۷۷ تأسیس شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Basso_Bikes&oldid=1014855873|عنوان = Basso Bikes|زبان =انگلیسی|بازیابی =۳ آوریل ۲۰۲۱}} [[رده:تولیدکنندگان دوچرخه در ایتالیا]] [[رده:دوچرخه‌های برقی]] [[رده:شرکت‌ها در ونتو]] [[رده:شرکت‌های تولیدکننده وسایل نقلیه بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۷۷ (میلادی)]] [[رده:نشان‌های تجاری ایتالیا]] 6uzgrnjc9i3nq8lnf489t0c5qx2l1sj 0 5608460 42127981 40868444 2025-06-19T05:57:03Z محمدشاه1 1071261 42127981 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|فرهنگ معاصر هزاره}} {{Use dmy dates|date=April 2020}} [[File:Schoolgirls in Ghazni, Afghanistan in March 8, 2011.jpg|thumb|دختران [[مردمان هزاره|هزاره]] با لباس سنتی سرخ در کنار دختران [[تاجیک]] و [[پشتون]] در [[غزنی]]، [[افغانستان]]]] '''فرهنگ مردم هزاره''' یا '''فرهنگ هزارگی''' (به [[هزارگی]]: '''فرهنگ آزره''') به فرهنگ [[مردم هزاره]] گفته می‌شود که در درجه اول در [[افغانستان]] و مرکز افغانستان موسوم به [[هزارستان]] (هزاره‌جات) زندگی می‌کنند و گروه‌های اقلیت آنان بیشتر در [[ناحیه کویته|کویته]] [[پاکستان]]، [[شهرستان مشهد|مشهد]] [[ایران]] و سایر نقاط جهان زندگی می‌کنند. فرهنگ مردم هزاره از نظر میراثی بسیار غنی، دارای آداب منحصر به فرد و تأثیر گرفته از فرهنگ‌های [[آسیای مرکزی]] و [[جنوب آسیا]] است.<ref name="Jochelson">جاکلسون، ولادیمیر (١٩٢٨) ''مردمان آسیای روسیه'' موزیم تاریخ طبیعی آمریکا، نیویورک، صفحه ٣٣، [http://worldcat.org/oclc/187466893 OCLC 187466893]</ref><ref>موسوی، سید عسکر (١٩٩١) ''هزاره‌های افغانستان''، انتشارات دانشگاه آکسفورد، لندن، انگلستان، {{ISBN|۰-٣١٢-١٧٣٨۶-٥}}</ref> منطقه هزاره‌نشین، [[هزارستان]] دارای تاریخ و تمدن باستانی است و در دوره‌های مختلف، محل استقرار [[دولت یونانی بلخ|تمدن یونانی بلخ]]، تمدن یونانی بودایی،<ref>{{citation | publisher = About | series = بودیسم | url = http://buddhism.about.com/od/buddhisthistory/a/gandhara.htm | title = گندهارا | accessdate = ۱۴ آوریل ۲۰۲۱ | archive-date = ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ | archive-url = https://web.archive.org/web/20110927092000/http://buddhism.about.com/od/buddhisthistory/a/gandhara.htm | url-status = dead}}.</ref> [[جهان اسلام|تمدن اسلامی]]، [[غزنویان|تمدن‌های غزنوی]] و [[غوریان|غوری‌ها]] بوده است. هر یک از این تمدن‌ها آثار قابل مشاهده ای بر فرهنگ محلی منطقه برجای گذاشته است. زبان بومی هزاره‌ها [[گویش هزارگی|هزارگی]]، گونه‌ای از زبان [[فارسی]] است که بیشتر در مرکز افغانستان صحبت می‌شود. هزاره‌ها به‌طور سنتی دامدار بودند که در ارتفاعات مرکزی و جنوب شرقی افغانستان در گله داری فعالیت می‌کردند. آنها در درجه اول پیرو دین [[اسلام]] هستند که از این میان بیشتر شان شیعه‌مذهب، شمار قابل توجهی از آنها سنی‌مذهب و اندکی پیرو مذهب اسماعیلی هستند.<ref>{{cite book|title=یک برداشت تلخ: سیاست خارجی آمریکا و افغانستان|publisher=انتشارات اسقط|isbn=٩٧٨-۰٧٥۴۶٣۶١٥١|first=تام|last=لانسفورد|pages=٢١–٢٢|year=٢۰۰٣}}</ref> == آشپزی == {{اصلی|آشپزی هزارگی}} آشپزی مردم هزاره تحت تأثیر غذاهای آسیای مرکزی، آسیای جنوبی و ایرانی قرار دارند. با این حال، برای غذاهای خاص، روش‌ها و سبک‌های مختلف پخت و پز وجود دارد که مختص هزاره‌ها است. هزاره‌ها خیلی مهمان نوازی دارند و در فرهنگ آنها رسم بر این است که برای مهمان غذاهای مخصوص تهیه کنند. == موسیقی == {{اصلی|موسیقی افغانستان}} === دمبوره === {{بیشتر|دمبوره}} بسیاری از موسیقی دانان هزاره به‌طور گسترده‌ای در نواختن دمبوره، نوعی ساز محلی که در سایر مناطق آسیای میانه مانند [[قزاقستان]]، [[ازبکستان]] و [[تاجیکستان]] یافت می‌شود، مهارت دارند. برخی از آوازخوانان معروف هزاره [[سرور سرخوش]]، [[داوود سرخوش]]، [[صفدر خیرعلی]]، [[صفدر توکلی]]، [[سید انور آزاد]]، [[علی حسین افشار]] و دیگران هستند. == ورزش == {{اصلی|ورزش در افغانستان}} === بزکشی === {{اصلی|بزکشی}} [[File:Buzkashi (5458890874).jpg|thumb|200px|[[بزکشی]] در افغانستان]] بزکشی یک ورزش [[آسیای مرکزی]] است که در آن بازیکنان اسب سوار سعی می‌کنند لاشه بُز یا لاشه گوساله را در دروازه قرار دهند. این ورزش ملی در افغانستان و یکی از ورزش‌های فرهنگی اصلی مردم هزاره است.<ref>{{Cite web|last=YJC|first=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|title=تاریخچه ورزش «بزکشی» در افغانستان + تصاویر|url=http://www.yjc.news/fa/news/6334929}}</ref> === پهلوانی === {{بیشتر|پهلوانی}} == تیراندازی == {{بیشتر|تیراندازی با کمان}} == جستارهای وابسته == {{مردم هزاره}} * [[گویش هزارگی]] * [[فهرست قبایل هزاره]] == نگارخانه == <gallery> پرونده:The Hazara people of Daykundi in September 20, 2009.jpg|شورای مردم هزاره در [[دایکندی]]، افغانستان پرونده:Hazara girl.jpg|دختر هزاره در لباس فرهنگی پرونده:Hazara girl (1).jpg|دختر هزاره در لباس فرهنگی </gallery> == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * [http://www.everyculture.com/wc/Afghanistan-to-Bosnia-Herzegovina/Hazaras.html#b] * [http://www.everyculture.com/Africa-Middle-East/Hazara.html] [[رده:فرهنگ مردم هزاره| ]] [[رده:فرهنگ آسیای مرکزی]] [[رده:فرهنگ جنوب آسیا]] [[رده:هزارستان]] ncc0l10usk8u1o0xrcg1n6z8escf4ba 0 5657948 42127602 32141672 2025-06-18T19:29:13Z Hsiaoling Lin 1405414 update the number of employees 42127602 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | name = آندس تکنولوژی | name_en = | logo = [[پرونده:Andes-logo.png|frameless]] | logo_size = | logo_caption = | image = | image_size = | image_caption = | type = [[شرکت عمومی محدود]] | trading_name = | native_name = | native_name_lang = zh-tw | other_name = | traded_as = {{TSE|6533}} | industry = [[نیم‌رسانا]] | ISIN = | com_code = | ROC_UBN = | JPN_CN = | fate = | predecessor = | successor = | foundation = ({{Start date and age|2005}}) | defunct = | location_city = [[سینچو]] | location_country = [[تایوان]] | area_served = جهانی | founder = | services = | revenue = | operating_income = | net_income = | aum = | assets = | equity = | owner = | num_employees = 450 | num_employees_year = | parent = | divisions = | subsid = | homepage = {{URL|http://www.andestech.com}} | slogan = | capital = | market_value = | P/E_ratio = | earnings_per_share = | net_asset_value = | accounting_period = | major_shareholder = | footnotes = }} '''آندس تکنولوژی''' ({{lang-en|Andes Technology}}) شرکت الکترونیک تایوانی است، که در سال ۲۰۰۵ تأسیس شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Andes_Technology&oldid=994019815|عنوان = Andes Technology|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۶ مه ۲۰۲۱}} [[رده:شرکت‌های صنایع الکترونیکی بنیان‌گذاری‌شده در ۲۰۰۵ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌های فهرست شده در بورس اوراق بهادار تایوان]] b5kxkfd7egam8w8km21mxsroi7et78p 0 5780443 42127913 42102308 2025-06-19T04:27:36Z Hakaped 1329422 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: اصولنامه⟸اصول‌نامه، افانستان⟸افغانستان 42127913 wikitext text/x-wiki {{حص-خرابکاری|کوچک=بله}} {{Infobox ethnic group | group = افغانستانی‌ها | image = Map of the Afghan Diaspora in the World.svg | caption = نقشه افغانستانی‌ها در سراسر دنیا. {{Legend|#000000|افغانستان}} {{Legend|#440000|+ ۱٬۰۰۰٬۰۰۰}} {{Legend|#a30000|+ ۱۰۰٬۰۰۰}} {{Legend|#ff0000|+ ۱۰٬۰۰۰}} {{Legend|#ff7676|+ ۱٬۰۰۰}} | population = ۵۳ میلیون | total_source = estimate | popplace = ''[[مهاجران افغانستانی]]'' | region1 = {{flagcountry|Iran}} | pop1 = ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ (۲۰۲۴) | ref1 =<ref>{{Cite web |title=Iran's Interior Minister - The presence of more than 5 million Afghan immigrants in Iran |url=https://www.isna.ir/news/1402042113915/وحیدی-مهاجرین-افغانستانی-چالش-امنیتی-برای-ایران-ندارند |access-date=2023-09-17 |website=www.isna.ir}}</ref> | region2 = {{flagcountry|Pakistan}} | pop2 = ۱٬۲۸۵٬۷۵۴ (۲۰۲۲) | ref2 =<ref>{{Cite web |title=Situations |url=https://data2.unhcr.org/en/situations |access-date=2023-06-05 |website=data2.unhcr.org}}</ref> | region3 = {{flagcountry|Germany}} | pop3 = ۴۲۵٬۰۰۰ (۲۰۲۲) | ref3 =<ref>{{Cite web|url = https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Migration-Integration/Publikationen/Downloads-Migration/statistischer-bericht-migrationshintergrund-erst-2010220227005.htmll|title = Statistischer Bericht - Mikrozensus - Bevölkerung nach Migrationshintergrund - Erstergebnisse 2022|date = 20 April 2023|access-date = 17 July 2023}}</ref> | region4 = {{flagcountry|United States}} | pop4 = ۳۰۰٬۰۰۰ (۲۰۲۲) | ref4 =<ref>{{cite web |url=http://www.allied-media.com/ |title=Welcome allied-media.com - BlueHost.com |publisher=Allied-media.com |date= |accessdate=2022-12-24 |archive-date=۱۶ ژانویه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230116103042/http://www.allied-media.com/ |dead-url=yes}}</ref> | region5 = {{flagcountry|UAE}} | pop5 = ۳۰۰٬۰۰۰ (۲۰۲۳) | ref5 =<ref name="Shahbandari">{{cite news |last=Shahbandari |first=Shafaat |date=November 30, 2012 |url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/society/afghans-take-hope-from-uae-s-achievements-1.1112640 |title=Afghans take hope from UAE's achievements |publisher=Gulf News |access-date=2013-11-05}}</ref> | region6 = {{flagcountry|Russia}} | pop6 = ۱۵۰٬۰۰۰ (۲۰۱۷) | ref6 =<ref>{{cite news |url=https://www.rferl.org/a/russia-afghan-community/28926962.html |agency=Radio Free Europe / Radio Liberty |title=Moscow's 'Little Kabul' |date=25 December 2017}}</ref> | region7 = {{flagcountry|Turkey}} | pop7 = ۱۲۹٬۳۲۳ (۲۰۲۱) | ref7 =<ref name="The Afghan refugee crisis brewing on Turkey's eastern border">{{cite news |url=https://www.thenewhumanitarian.org/news-feature/2021/8/4/the-afghan-refugee-crisis-brewing-on-turkeys-eastern-border |title=The Afghan refugee crisis brewing on Turkey's eastern border |publisher=The New Humanitarian |date=August 3, 2021 |access-date=2021-08-13}}</ref> | region8 = {{flagcountry|Canada}} | pop8 = ۱۲۵٬۳۰۵ (۲۰۲۲) | ref8 =<ref>{{cite web|title=Canada Census Profile 2021|url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?LANG=E&GENDERlist=1&STATISTIClist=1,4&DGUIDlist=2021A000011124&HEADERlist=31&SearchText=Canada|website=Census Profile, 2021 Census|date = 7 May 2021|publisher=Statistics Canada Statistique Canada|access-date=3 January 2023}}</ref><ref>{{cite web|title=Permanent Residents – Monthly IRCC Updates – Canada – Admissions of Permanent Residents by Country of Citizenship|url=https://open.canada.ca/data/en/dataset/f7e5498e-0ad8-4417-85c9-9b8aff9b9eda/resource/d1c1f4f3-2d7f-4e02-9a79-7af98209c2f3|website=Statistics Canada|access-date=3 January 2022}}</ref> | region9 = {{flagcountry|Sweden}} | pop9 = ۸۲٬۶۷۶ (۲۰۲۲) | ref9 =<ref>{{cite web|url=https://www.scb.se/en/finding-statistics/statistics-by-subject-area/population/population-composition/population-statistics/}}</ref> | region10 = {{flagcountry|United Kingdom}} | pop10 = ۷۹٬۰۰۰ (۲۰۱۹) | ref10 =<ref>{{ONSCoB2019|accessdate=17 October 2020}}</ref> | region11 = {{flagcountry|Australia}} | pop11 = ۵۹٬۷۹۷ (۲۰۲۱) | ref11 =<ref>{{cite web|url=https://www.abs.gov.au/census/find-census-data/quickstats/2021/7201_AUS |title = People in Australia who were born in Afghanistan |publisher=Australian Bureau of Statistics |access-date=27 February 2023}}</ref> | region12 = {{flagcountry|The Netherlands}} | pop12 = ۵۱٬۸۳۰ (۲۰۲۱) | ref12 =<ref>{{cite web|url=https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37325/table|title = CBS Statline}}</ref> | region13 = {{flagcountry|France}} | pop13 = ۴۱٬۱۷۴ (۲۰۲۱) | ref13 =<ref>{{cite web |url=https://www.ouest-france.fr/monde/afghanistan/afghanistan-comment-son-repartis-les-refugies-afghans-sur-la-carte-du-monde-6dc4d584-0af8-11ec-9466-21125f8a0027#:~:text=Selon%20l'Office%20français%20de,Syriens%20et%20les%20Sri-Lankais. |title=Afghanistan. Comment sont répartis les réfugiés afghans dans le monde ? |date=2 September 2021}}</ref> | region14 = {{flagcountry|Greece}} | pop14 = ۲۱٬۴۵۶ (۲۰۲۱) | ref14 =<ref>{{Cite web |last=Calcea |first=Nicu |date=2021-08-19 |title=How the US and the UK accept far fewer Afghan refugees than other countries |url=https://www.newstatesman.com/world/2021/08/how-us-and-uk-accept-far-fewer-afghan-refugees-other-countries |access-date=2023-06-05 |website=New Statesman |language=en-US}}</ref> | region15 = {{flagcountry|Ukraine}} | pop15 = ۲۰٬۰۰۰ (۲۰۰۱) | ref15 =<ref name="Afghans in Ukraine">{{cite web|url=https://www.radiosvoboda.org/a/881540.html|title=Афганська громада України|date=October 8, 2001|access-date=2021-07-29}}</ref> | region16 = {{flagcountry|Denmark}} | pop16 = ۱۸٬۰۱۸ (۲۰۱۷) | ref16 =<ref>{{cite web |url=https://www.afghanistanembassy.no/denmark/ |title=Denmark |publisher=Ministry of Foreign Affairs (Afghanistan) |date=January 1, 2017 |access-date=2021-07-30 |quote=The number of Afghan immigrants living in Denmark per January 1st 2017 is 13240. There are also 4778 persons who are descendants of Afghan immigrants.}}</ref> | region17 = {{flagcountry|India}} | pop17 = ۱۵٬۸۰۶ (۲۰۲۱) | ref17 =<ref>{{cite web |url=https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Migration-Integration/Tabellen/rohdaten-auslaendische-bevoelkerung-zeitreihe.html |title= Rohdatenauszählung ausländische Bevölkerung |date=31 January 2023}}</ref> | region18 = {{flagcountry|Belgium}} | pop18 = ۱۵٬۰۰۰ (۲۰۱۸) | ref18 =<ref>{{cite web |url=http://www.statistik.at/web_de/statistiken/menschen_und_gesellschaft/bevoelkerung/bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung_nach_staatsangehoerigkeit_geburtsland/index.html |title=Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland |date=18 May 2018}}</ref> | region19 = {{flagcountry|Switzerland}} | pop19 = ۱۴٬۵۲۳ (۲۰۲۱) | ref19 =<ref>{{Cite web |last=Calcea |first=Nicu |date=2021-08-19 |title=How the US and the UK accept far fewer Afghan refugees than other countries |url=https://www.newstatesman.com/world/2021/08/how-us-and-uk-accept-far-fewer-afghan-refugees-other-countries |access-date=2023-06-05 |website=New Statesman |language=en-US}}</ref> | region20 = {{flagcountry|Finland}} | pop20 = ۱۲٬۰۴۴ (۲۰۲۱) | ref20 =<ref name=Finland>{{cite web |url=http://www.stat.fi/tup/suoluk/suoluk_vaesto_en.html#foreigners |title=Foreigners in Finland |work=Statistics Finland |date=June 9, 2021 |access-date=2021-07-30}}</ref> | region21 = {{flagcountry|Italy}} | pop21 = ۱۱٬۱۲۱–۱۲٬۰۹۶ (۲۰۲۱) | ref21 =<ref>{{cite report |author=Istituto Nazionale di Statistica |author-link=Italian National Institute of Statistics |date=2020 |title=Cittadini Stranieri. Popolazione residente e bilancio demografico al 31 dicembre 2019 |url=http://demo.istat.it/str2019/index.html |publisher=[[Istat]] |location=Rome |access-date=15 August 2021 |quote=Italia - Asia Centro-Meridionale{{سخ}}Afghanistan [...] Totale: 11121|lang=it|trans-title=Foreign Citizens. Resident population and demographic balance as in 31 Dec 2019|trans-quote=Italy - Center-Southern Asia{{سخ}}Afghanistan [...] Total: 11,121}}</ref> | region22 = {{flagcountry|Norway}} | pop22 = ۱۰٬۴۷۵ (۲۰۱۰) | ref22 =<ref>[[Statistics Norway]] – [http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2010-04-29-04-en.html Persons with immigrant background by immigration category and country background. 1 January 2010] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20101028091030/http://www.ssb.no/innvbef_en/tab-2010-04-29-04-en.html |date=October 28, 2010}}</ref> | region23 = {{flagcountry|Uzbekistan}} | pop23 = ۱۰٬۰۰۰ (۲۰۲۲) | ref23 =<ref name="Eurasianet">{{citation|url=https://eurasianet.org/afghanistans-ghani-visits-uzbekistan-on-mission-to-plug-into-central-asia|title=Afghanistan's Ghani Visits Uzbekistan on Mission to Plug Into Central Asia|publisher=Eurasianet|date=December 5, 2017}}</ref> | region24 = {{flagcountry|Israel}} | pop24 = ۱۰٬۰۰۰ (۲۰۱۲) | ref24 =<ref name="The story of the Afghan Jews is one of remarkable tolerance">{{cite news|last1=Arbabzadah|first1=Nushin|title=The story of the Afghan Jews is one of remarkable tolerance|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2012/feb/28/afghan-jews-tolerance|access-date=2017-04-12|work=The Guardian|date=28 February 2012}}</ref> | region25 = {{flagcountry|Indonesia}} | pop25 = ۷٬۶۲۹ (۲۰۲۱) | ref25 = {{fact|date=May 2023}} | region26 = {{flagcountry|Tajikistan}} | pop26 = ۶٬۷۷۵ (۲۰۲۱) | ref26 =<ref name="Afghanistan Situation">{{cite news |url=https://data2.unhcr.org/en/situations/afghanistan#_ga=2.50735596.454016482.1641847996-2034345174.1627464944 |title=Afghanistan Situation |publisher=UNHCR |date=August 31, 2021 |access-date=2022-01-10}}</ref> | region27 = {{flagcountry|Qatar}} | pop27 = ۴٬۰۰۰ (۲۰۱۲) | ref27 =<ref name="Population of Qatar by nationality">{{cite web |url=https://www.bq-magazine.com/economy/2013/12/population-qatar-nationality |title=Population of Qatar by nationality |first=Jure |last=Snoj |work=bq magazine |date=18 December 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170212101043/https://www.bq-magazine.com/economy/2013/12/population-qatar-nationality |archive-date=12 February 2017 |dead-url=yes}}</ref> | region28 = {{flagcountry|Japan}} | pop28 = ۳٬۵۰۹ (۲۰۲۰) | ref28 =<ref name="Immigration Services of Japan">{{citation|url=https://www.isa.go.jp/en/policies/statistics/toukei_ichiran_touroku.html |title=Statistics on foreign residents in Japan (formerly registered alien statistics) - statistics table |work=Immigration Services of Japan |language=Japanese}}</ref> | region29 = {{flagcountry|New Zealand}} | pop29 = ۳٬۴۱۴ (۲۰۱۳) | ref29 =<ref name="2013 Census ethnic group profiles: Afghani">{{cite web|url=https://archive.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/ethnic-profiles.aspx|title=2013 Census ethnic group profiles|website=archive.stats.govt.nz|access-date=۵ اکتبر ۲۰۲۳|archive-date=۱۴ اکتبر ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20201014125803/http://archive.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/ethnic-profiles.aspx|dead-url=yes}}</ref> | region30 = {{flagcountry|Malaysia}} | pop30 = ۲٬۶۶۱ (۲۰۲۱) | ref30 =<ref name="Afghan refugees in Malaysia find hope in Theatre of the Oppressed">{{cite news|url=https://www.trtworld.com/magazine/afghan-refugees-in-malaysia-find-hope-in-theatre-of-the-oppressed-10068|title=Afghan refugees in Malaysia find hope in Theatre of the Oppressed |publisher=TRT World |date=September 4, 2017 |access-date=2021-07-29 |location=Turkey}}</ref> | region31 = {{flagcountry|Kazakhstan}} | pop31 = ۲٬۵۰۰+ (۲۰۲۱) | ref31 =<ref name="elkz">{{cite web|url=https://el.kz/news/kogam/salt-d-st-rin_ayalay_bilgen_khaly-/|title="Салт-дәстүрін аялай білген халық" - ақпараттық-танымдық сайт - Еl.kz|date=7 November 2020}}</ref><ref name="snkz">{{cite web|url=https://sn.kz/sn-akparat-agyny/84229-boskyndardy-kabyldauga-uzildi-kesildi-karsymyn-kazakstandagy-augan-diasporasynyn-basshysy|title="Босқындарды қабылдауға үзілді-кесілді қарсымын" - Қазақстандағы ауған диаспорасының басшысы}}</ref> | region32 = {{flagcountry|Romania}} | pop32 = ۲٬۳۸۴ (۲۰۲۰) | ref32 =<ref>{{cite web |url=https://ec.europa.eu/migrant-integration/news/romania-refugee-and-migrant-figures-for-2020 |title=Romania: Refugee and migrant figures for 2020 |publisher= |date=March 30, 201 |access-date=2021-07-30}}</ref> | region33 = {{flagcountry|Brazil}} | pop33 = ۳٬۰۰۰–۴٬۰۰۰ (۲۰۲۲) | ref33 =<ref>[https://www.cnnbrasil.com.br/nacional/no-brasil-classe-media-afega-acaba-em-aeroporto-e-abrigos-para-fugir-do-taliba/ No Brasil, classe média afegã acaba em aeroporto e abrigos para fugir do Talibã]</ref> | region34 = {{flagcountry|Kyrgyzstan}} | pop34 = ۲٬۰۰۰ (۲۰۰۲) | ref34 =<ref>[https://go-api.ifrc.org/publicfile/download?path=/docs/appeals/01/&name=320123.pdf IFRC document]</ref> | languages = [[فارسی افغانستان|فارسی]]، [[زبان پشتو|پشتو]] و دیگر [[زبان‌های افغانستان]] | religions = '''بیشتر''': [[اسلام]]{{سخ}}{{nowrap|([[سنی]] اکثریت و [[شیعه]] اقلیت)}}{{سخ}}'''اقلیت''': [[هندوئیسم|آیین هندو]]، [[آیین سیک]]، [[مسیحیت]]، [[مزدیسنا|آیین زرتشتی]]، [[یهودیت|آیین یهودی]] | related_groups = [[پشتون‌ها]]، [[تاجیک‌ها]]، [[مردمان هزاره|هزاره‌ها]] و [[ازبک‌ها]] | poptime = | region35 = {{flagcountry|Ireland}} | pop35 = ۱٬۲۰۰ (۲۰۱۹) | ref35 =<ref>{{cite news | url=https://www.irishtimes.com/news/ireland/irish-news/up-to-500-relatives-of-afghans-in-state-to-be-offered-temporary-residency-1.4685218 | title=Up to 500 relatives of Afghans in State to be offered temporary residency | newspaper=[[The Irish Times]]}}</ref> | region36 = {{flagcountry|Ecuador}} | pop36 = ۳۰۰–۲٬۵۰۰ (۲۰۱۸) | ref36 =<ref>{{cite web|url=https://www.trt.net.tr/espanol/programas/2018/07/10/los-afganos-latinoamericanos-1009497|title=Los afganos latinoamericanos|publisher=TRT Español|website=www.trt.net.tr}}</ref> | region37 = {{flagcountry|Portugal}} | pop37 = ۸۸۳ | ref37 =<ref>{{cite news | url=https://www.publico.pt/2022/08/14/sociedade/reportagem/ano-chegado-quarto-refugiados-afegaos-saiu-portugal-2017051 | title=Um ano depois, um quarto dos refugiados afegãos saiu de Portugal}}</ref><ref>{{cite news | url=https://ec.europa.eu/migrant-integration/news/portugal-new-agency-migration-and-asylum_en | title=Portugal: New agency for migration and asylum}}</ref> }} '''افغانستانی‌ها''' {{پشتو|افغانان}} یا '''مردم افغانستان''' به افرادی که در کشور [[افغانستان]] زندگی می‌کنند یا افرادی که نسب آن‌ها از افغانستان باشد گفته می‌شود. کشور افغانستان از [[اقوام افغانستان|اقوام]] گوناگونی مانند: [[پشتون‌ها]]، [[هزاره‌ها]]، [[تاجیک‌ها]] و [[ازبک‌ها]] تشکیل شده است. دو زبان اصلی که افغانستانی‌ها به آن‌ها صحبت می‌کنند [[فارسی افغانستان|فارسی دری]] و [[زبان پشتو|پشتو]] است.<ref>{{Cite web|title=The Constitution of Afghanistan|url=https://www.mfa.gov.af/constitution/chapter-one-state.html|accessdate=2 September 2020|website=Ministry of Foreign Affairs of the Islamic Republic of Afghanistan|archivedate=29 August 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210829115048/https://www.mfa.gov.af/constitution/chapter-one-state.html}}</ref><ref name="AO">{{Cite web|year=2004|title=Article Sixteen of the 2004 Constitution of Afghanistan|url=http://www.afghan-web.com/politics/current_constitution.html#preamble|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131028065437/http://www.afghan-web.com/politics/current_constitution.html|archivedate=28 October 2013|accessdate=13 June 2012|quote=Pashto and Dari are the official languages of the state. Uzbek, Turkmen, Baluchi, Pashai, Nuristani and Pamiri are – in addition to Pashto and Dari – the third official language in areas where the majority speaks them}}</ref> == زمینه == اولین ذکر نام ''افغان'' (''Abgân'') توسط [[شاپور یکم|شاپور یکم ساسانی]] در سدهٔ سوم میلادی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afghanistan {{!}} History, Map, Flag, Capital, Population, & Languages|نشانی=https://www.britannica.com/place/Afghanistan|وبگاه=[[دانشنامه بریتانیکا]]|تاریخ=2023-10-02|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en}}</ref><ref name="Abgan">{{Cite book|title=Afghanistan -a country without a state?|last1=Noelle-Karimi|first1=Christine|author2=Conrad J. Schetter|author3=Reinhard Schlagintweit|year=2002|publisher=IKO|location=[[University of Michigan]], United States|isbn=3-88939-628-3|page=18|quote=''The earliest mention of the name 'Afghan' (Abgan) is to be found in a Sasanid inscription from the 3rd century, and it appears in India in the form of 'Avagana'...''|url=https://books.google.com/books?id=eo3tAAAAMAAJ|access-date=2010-09-24}}</ref> در سدهٔ چهارم میلادی در اسناد [[باختر (بلخ)|باختری]] که در شمال افغانستان یافت شد، از افراد خاصی با نام «افغان/افغانا» (αβγανανο) یاد شده است. واژهٔ «افغان» ریشه در [[زبان فارسی]] دارد و به [[پشتون‌ها|قوم پشتون]] گفته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Definition of AFGHAN|نشانی=https://www.merriam-webster.com/dictionary/Afghan|وبگاه=www.merriam-webster.com|تاریخ=2023-10-02|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en}}</ref> واژهٔ افغان به عنوان صفت نیز به معنای اهل افغانستان یا مرتبط به افغانستان است و «افغانی» به‌عنوان نام [[زبان پشتو|زبان]] یا فرهنگ آن‌ها نیز کاربرد دارد. بر اساس [[قانون اساسی ۱۹۶۴|قانون اساسی ۱۹۶۴ افغانستان]]، همهٔ شهروندان افغانستان در برابر قانون از نظر حقوق و تکالیف برابر هستند.<ref>{{Cite web|title=Article 1 of the 1964 Constitution of Afghanistan|url=http://www.afghan-web.com/history/const/const1964.html|publisher=Government of Afghanistan|accessdate=June 13, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110917002320/http://www.afghan-web.com/history/const/const1964.html|archivedate=2011-09-17}}</ref> در اصل چهارم [[سیاست در افغانستان|قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان]] که تا سال ۲۰۲۱ وجود داشت، آمده است که اتباع افغانستان متشکل از اقوام [[پشتون‌ها|پشتون]]، [[تاجیک‌ها|تاجیک]]، [[مردمان هزاره|هزاره]]، [[ازبک‌ها|ازبک]]، [[ترکمن‌ها|ترکمن]]، [[مردم بلوچ|بلوچ]]، [[مردم پشه‌ای|پشه‌ای]]، [[نورستانی‌ها|نورستانی]]، [[مردم ایماق|ایماق]]، [[مردم عرب|عرب]]، [[قرقیزها|قرقیز]]، [[قزلباش]]، [[مردم گوجر|گوجر]]، [[مردم براهویی|براهویی]] و دیگر قومیت‌های این کشور می‌شدند.<ref>{{Cite web|title=Constitution of Afghanistan|url=http://www.embassyofafghanistan.org/page/constitution|quote=National sovereignty in Afghanistan shall belong to the nation, manifested directly and through its elected representatives. The nation of Afghanistan is composed of all individuals who possess the citizenship of Afghanistan. The nation of Afghanistan shall be {{sic|comprised |hide=y|of}} Pashtun, Tajik, Hazara, Uzbek, Turkman, Baluch, Pachaie, Nuristani, Aymaq, Arab, Qirghiz, Qizilbash, Gujur, Brahwui and other tribes. The word Afghan shall apply to every citizen of Afghanistan. No individual of the nation of Afghanistan shall be deprived of citizenship. The citizenship and asylum related matters shall be regulated by law.|year=2004|accessdate=2013-02-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160804082548/http://www.embassyofafghanistan.org/page/constitution|archivedate=2016-08-04}}</ref> در مورد واژهٔ افغان یا افغانستان اختلافات سیاسی وجود دارد: افرادی از اقوام غیرپشتون وجود دارند که کاربرد واژهٔ افغان یا افغانستان را چه به عنوان نام این کشور و چه به عنوان نام ملی خودشان رد می‌کنند. پشتون‌هایی هم در پاکستان هستند که مایلند اصطلاح افغان در مورد آن‌ها گفته شود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Who is an Afghan? Row over ID cards fuels ethnic tension|نشانی=https://www.reuters.com/article/uk-afghanistan-politics-idUKKBN1FS1WH|کوشش=Reuters|تاریخ=2018-02-08|تاریخ بازبینی=2023-10-05|زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Q&amp;A: Afghanistan’s Tajiks plea for federalism|نشانی=https://www.aljazeera.com/news/2016/2/6/qa-afghanistans-tajiks-plea-for-federalism|وبگاه=www.aljazeera.com|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en|نام=Hashmatallah|نام خانوادگی=Moslih}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Identity Politics in Afghanistan: Nation-State or State-Nation?|نشانی=https://theglobepost.com/2018/05/25/afghanistan-identity-politics/|وبگاه=The Globe Post|تاریخ=2018-05-25|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en-US|نام=Eisa Khan Ayoob|نام خانوادگی=Ayoobi}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Nation, identity and the future of Afghanistan|نشانی=https://nikvalentini.medium.com/nation-identity-and-the-future-of-afghanistan-aa47d6f17bf2|وبگاه=Medium|تاریخ=2021-07-06|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en|نام=Nicole|نام خانوادگی=Valentini}}</ref> نام قوم [[افغان (نام قومی)|افغان]] پیش از تشکیل دولت ملی در این منطقه، برای اشاره به قوم پشتون استفاده می‌شد. به دلیل تغییر در شکل و ماهیت سیاسی منطقه، به مانند [[مرز دیورند|ترسیم مرز توسط بریتانیا میان این سرزمین و پاکستان]] ([[راج بریتانیا|هند بریتانیایی]] آن دوران) شرایط ژئوپلتیک و سیاسی تازه‌ای در این منطقه پدید آمد و حکام پشتون این اصطلاح را به [[هویت ملی]] همهٔ مردم منطقه تبدیل کردند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Ask Johnson: Afghans, Afghanis, Afghanistanis|نشانی=https://www.economist.com/johnson/2011/09/21/ask-johnson-afghans-afghanis-afghanistanis|کوشش=The Economist|تاریخ بازبینی=2023-10-05|شاپا=0013-0613}}</ref><ref name="Kieffer">{{Cite web|url=http://www.iranicaonline.org/articles/afgan-in-current-political-usage-any-citizen-of-afghanistan-whatever-his-ethnic-tribal-or-religious-affiliation|title=Afghan|first=Ch. M.|last=Kieffer|publisher=[[Encyclopædia Iranica]]|quote=From a more limited, ethnological point of view, "Afḡān" is the term by which the Persian-speakers of Afghanistan (and the non-Paṧtō-speaking ethnic groups generally) designate the Paṧtūn. The equation Afghans = Paṧtūn has been propagated all the more, both in and beyond Afghanistan, because the Paṧtūn tribal confederation is by far the most important in the country, numerically and politically.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131116233835/http://www.iranicaonline.org/articles/afgan-in-current-political-usage-any-citizen-of-afghanistan-whatever-his-ethnic-tribal-or-religious-affiliation|archivedate=16 November 2013}}</ref><ref name="ABCBBCARD">{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/images/PollingUnit/1083a1Afghanistan2009.pdf|title=ABC NEWS/BBC/ARD poll – Afghanistan: Where Things Stand|pages=38–40|website=ABC News|location=Kabul, Afghanistan|accessdate=29 October 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110628130800/https://abcnews.go.com/images/PollingUnit/1083a1Afghanistan2009.pdf|archivedate=28 June 2011}}</ref> == اقوام == {{اصلی|اقوام افغانستان}} [[پرونده:Afghanistan_Ethnolinguistic_Groups_1982.jpg|بندانگشتی| گروه‌های قومی در افغانستان و اطراف آن در سال ۱۹۸۲]] افغانستانی‌ها از اقوام مختلف هستند. بزرگ‌ترین اقوام آن [[پشتون‌ها]]، [[تاجیک‌ها]]، [[هزاره‌ها]] و [[ازبک‌ها]] هستند که این چهار قوم کمابیش ۹۵ درصد جمعیت افݝانستان را تشکیل می‌دهند.<ref>{{Cite journal|last=Lieven|first=Anatol|date=2016|title=The Arbiters of Afghanistan|url=https://www.jstor.org/stable/26557334|journal=The National Interest|issue=145|pages=28–36|issn=0884-9382}}</ref> == ادیان == [[پرونده:Blue_Mosque_in_the_northern_Afghan_city_in_2012.jpg|بندانگشتی| [[مسجد کبود (مزار شریف)|مسجد کبود]]، در شهر [[مزار شریف|مزارشریف]]، [[ولایت بلخ]]]] مردم افغانستان عمدتاً و به‌طور سنتی پیرو [[اسلام]] اند و شامل [[سنی]] و [[شیعه]] می‌شوند که بیشتر آن‌ها از شاخهٔ [[سنی]] می‌باشند. سایر اقلیت‌های مذهبی شامل [[آئین هندو در افغانستان|هندوها]]، [[:en:Afghan Sikhs|سیک‌ها]]، [[مزدیسنا|زرتشتی‌ها]]، [[تاریخ یهودیان در افغانستان|یهودی‌ها]] و [[مسیحیت در افغانستان|مسیحی‌ها]] هستند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Afghan Culture - Religion|نشانی=http://culturalatlas.sbs.com.au/afghan-culture/afghan-culture-religion|وبگاه=Cultural Atlas|تاریخ=2019|بازبینی=2023-10-05|کد زبان=en}}</ref> == فرهنگ == فرهنگ افغانستان برای بیش از سه‌هزار سال وجود داشته است که به دوران [[شاهنشاهی هخامنشی]] در حدود ۵۰۰ پ. م بازمی‌گردد. افغانستانی‌ها ویژگی‌های فرهنگی مشترک با مناطق اطرافشان دارند و ویژگی‌هایی هم دارند که مناطق اطراف متفاوت است و هر یک از [[ولایت‌های افغانستان|۳۴ ولایت]] افغانستان دارای فرهنگ‌های متمایز منحصربه‌فرد خودشان اند که بخشی از آن ناشی از موانع جغرافیایی است که کشور را تقسیم کرده است. فرهنگ افغانستان از نظر تاریخی به [[ایران]] نزدیک است، از جمله این که هر دو کشور پیرو [[اسلام|دین اسلام]]، [[گاه‌شماری هجری خورشیدی]] هستند و به زبان‌های یکسان صحبت می‌کنند، این به دلیل نزدیک بودن ایران و افغانستان از نظر فرهنگی به یکدیگر برای هزاران سال است. == هویت‌ملی == واژهٔ '''افغان''' از سوی پارسی‌وانان و فارسی‌زبانان به [[پشتون‌ها]] گفته می‌شود. پس از استیلای قوای افغان توسط [[درانی]]‌ها بر [[چندپارگی ایران افشاری|مناطق تحت کنترل ایران]] در شرق و [[امپراتوری گورکانی]] در جنوب و جنوب‌شرق این واژه عمومیت یافت و به این سرزمین افغانستان گفته شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ریشه‌یابی کلمهٔ افغان|نشانی=https://www.haqiqat.se/index.php/8-2017-07-31-15-54-54/660-2018-02-22-21-52-58|وبگاه=www.haqiqat.se|بازبینی=2020-11-10|archive-date=۱۹ مه ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210519032020/https://www.haqiqat.se/index.php/8-2017-07-31-15-54-54/660-2018-02-22-21-52-58|dead-url=yes}}</ref> کشور افغانستان با مرزهای موجود آن در قرن نزدهم شکل گرفت. مرزهای کنونی افغانستان عمدتاً در زمان حکومت عبدالرحمن (۱۸۸۰–۱۹۰۱) تعیین شد. نام افغانستان پیش از آن هم در اسناد تاریخی وجود داشت، اما جغرافیای آن خیلی مشخص نبوده است.<ref name="بی‌بی‌سی فارسی"/> براساس منابعی مانند تواریخ خورشید جهان (۱۸۹۴)، تاج‌التواریخ ([۱۳۲۰ق] ۱۳۷۵خ) و سراج‌التواریخ (۱۳۳۱ ق)، در گذشته «افغان» به قوم «پشتون» گفته می‌شد. به باور حسن کاکر (۱۳۵۷)، «از مدتی است که این نام به قدری عام گردیده است که نه تنها پشتون‌ها خود را افغان می‌گویند بلکه افراد منسوب به هر دسته دیگر عرقی بدون ملاحظه لسان، دین و مذهب افغان نامیده می‌شوند». در ۹۵ سال تاریخچه قانونگذاری افغانستان مرجع وضع قوانین اساسی، به‌جز «اصول اساسی جمهوری دموکراتیک»، که «شورای انقلابی» دولت وقت در ۱۳۵۹ تصویب کرد، مجمع بزرگان محلی موسوم به «لویه جرگه» و پادشاه یا رئیس‌جمهوری بوده‌اند. قوانین عادی در این مدت با فرمان تقنینی یا با تصویب پارلمان و امضای پادشاه یا رئیس‌جمهوری نافذ شده‌اند.<ref name="بی‌بی‌سی فارسی"/> در تاریخچه قانون‌گذاری افغانستان چند نوع قانون دربارهٔ «تابعیت» و «هویت شهروندی» احکامی داشته که موضوع هویت رسمی شهروندان هم در آنها مطرح شده است: قانون اساسی، قانون تابعیت، قانون تذکره تابعیت و قانون ثبت احوال نفوس. احکام این قوانین در دوره‌های مختلف دربارهٔ واژه «افغان» نسبتاً متفاوت بوده است. «نظامنامه اساسی»، نخستین قانون اساسی افغانستان در ۱۳۰۱ همه افراد ساکن کشور را دارای «صفت تابعیت افغانیه» خواند. این عبارت در «اصول اساسی» ۱۳۱۰ تکرار شد. هنوز «تابعیت» شامل مفهوم «هویت» نبود. اما قانون اساسی ۱۳۴۳ تصریح کرد که «بر هر فرد» دارای تابعیت افغانستان «کلمه افغان اطلاق می‌شود». قوانین اساسی ۱۳۵۵ و ۱۳۸۲ هم آن را تکرار کردند.<ref name="بی‌بی‌سی فارسی"/> برعلاوه محمد داوود، نخستین رئیس‌جمهوری افغانستان، در زمان حاکمیتش استفاده از نام قومیت و نام‌های خانوادگی را در اسناد رسمی ممنوع ساخت.<ref name="بی‌بی‌سی فارسی"/> اما قوانین اساسی دوره حاکمیت حزب دموکراتیک خلق (۱۳۵۹، ۱۳۶۶ و ۱۳۶۹) در این مورد ساکت بودند. در این قوانین هیچ ذکری دربارهٔ هویت شهروندان نشد، اما در عوض بر مفاهیم «ملیت» و «کثیرالملیت» بودن جامعه و اقوام کشور تأکید شد. در این دوره واژه «ملیت» در مورد اقوام کشور به کار می‌رفت. نگاه قانونگذاران به واژه افغان در قوانین عادی هم به همین صورت متفاوت بوده است. در «نظامنامه تذکره نفوس و اصول پاسپورت و قانون تابعیت» سال ۱۳۰۳، که در واقع یک قانون بود، اگرچه عبارت «تبعه افغانیه» ذکر شد، اما مفهوم آن را تعریف و تصریح نکرد و دربارهٔ محتوای «تذکره» (شناسنامه) هم توضیحی نداد. اما ظاهراً این «اصول تابعیت» مصوب ۱۳۱۵ بود که برای نخستین بار تصریح کرد که «عموم افرادی که در افغانستان اقامت می‌کنند، افغان و تبعه افغان هستند». با وجود این، هنوز هویت رسمی اتباع در شناسنامه‌های آنها مطابق «اصول‌نامه تذکره تابعیت» ۱۳۱۷ شامل «اسم، ولدیت، سکونت، عمر، محل ولادت، چهره، صنعت و خدمت» بود. تعریف «هویت» در «قانون ثبت احوال نفوس و احصائیه حیاتی» ۱۳۵۶ مشخص شد که عبارت بود از «شهرت، خصوصیات جسمانی و اجتماعی، اقتصادی و محل سکونت شخص». مطابق این هویت شناسنامه‌ای شامل «اسم و اسم فامیلی یا تخلص، اسم پدر، اسم پدر کلان، محل تولد، تاریخ تولد و عمر، دین، شغل، جنس (مرد، زن)، حالت مدنی (مجرد، متأهل، بیوه، مطلقه)» می‌شد. در «قانون تابعیت جمهوری دموکراتیک افغانستان» ۱۳۶۵ عبارت «تابعیت افغانی» با تعریف «ارتباط سیاسی و حقوقی شخص با دولت جمهوری دموکراتیک افغانستان» آمد. در این قانون ذکری از واژه «افغان» به عنوان هویت رسمی شهروندان نشده است. به دنبال این راه طولانی، قانونگذاران در مجلس نمایندگان به دنبال حدود دو سال جدال‌های داغ، در بهار ۱۳۹۲ توافق کردند که در شناسنامه الکترونیکی بدون عنوان «ملیت» و «قومیت» باشد. مجلس سنا این مصوبه را رد کرد، اما کمیته مختلط هر دو مجلس در یازدهم جدی/دی ۱۳۹۲ مصوبه مجلس نمایندگان را تأیید کرد.<ref name="بی‌بی‌سی فارسی"/> مطابق قانون، مصوبه مجلس که به تأیید کمیته مشترک هر دو مجلس رسیده بود، نیاز به امضای رئیس‌جمهوری نداشت، اما حامد کرزی، رئیس‌جمهوری وقت، از ابلاغ این مصوبه به وزارت عدلیه/دادگستری خودداری کرد و در نتیجه تا پایان کار او به عنوان رئیس‌جمهوری هرگز به اجرا درنیامد. تا کم‌تر از یک سال پس از تصویب این قانون، اشرف غنی، رئیس‌جمهوری فعلی به عنوان یکی از وعده‌های انتخاباتی خود آن را در نخستین روز کاری خود در دهم قوس/آذر ۱۳۹۳ به وزارت عدلیه ابلاغ ولی از اجرای آن خودداری کرد. این قانون حدود دو سال عملاً معلق بود. آقای غنی در ۱۲ حوت/اسفند ۱۳۹۵ با صدور فرمان تقنینی دستور داد که با تغییر قانون ثبت احوال نفوس سه ردیف با عنوان‌های «دین»، «قوم» و «ملیت» در شناسنامه‌های جدید افزوده شود تا راه برای درج واژه «افغان» به عنوان هویت شناسنامه‌ای آنها باز شود. این فرمان در سال ۱۳۹۶ به شورای ملی فرستاده شد تا به قانون تبدیل شود. مجلس نمایندگان به دنبال بحث‌های داغی فرمان آقای غنی را در ۸ عقرب/آبان گذشته رد کرد، اما به دنبال رأی مثبت مجلس سنا در ۲۷ قوس/آذر، فرصت تصمیم‌گیری نهایی در اختیار کمیته مشترک ۱۶ نفره هر دو مجلس قرار گرفت. این کمیته با آراء ۸ عضو سنا و ۴ عضو مجلس نمایندگان فرمان آقای غنی را تأیید کرد تا هویت رسمی شهروندان «افغان» شود.<ref name>"بی‌بی‌سی فارسی"{{یادکرد وب |نام خانوادگی=آروین|نام=ایوب |عنوان=بحث هویت در افغانستان؛ 'افغان' هویت ملی می‌شود؟|نشانی=https://www-bbc-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.bbc.com/persian/afghanistan-42541683.amp?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=17201750372765&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fafghanistan-42541683 |بازبینی=۱۴۰۳-۰۴-۱۵ |اثر=bbc persian بی‌بی‌سی پارسی |تاریخ=۱۳۹۶-۱۰-۱۳ |ناشر=bbc |کد زبان=فارسی}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[جمعیت‌شناسی افغانستان]] * [[افغان (نام قومی)|نام قومی افغان]] * [[نام افغانستان]] * [[مهاجران افغانستانی]] * [[پشتون‌ها]] * [[مرز دیورند]] * [[پشتون‌سازی]] == پانویس == {{پانویس|۲}} == بیشتر خواندن == * {{Encyclopaedia Islamica|last1=Fikrat|first1=Mohammad Asef|last2=Umar|first2=Suheyl|title=Afghan|url=https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-islamica/afghan-COM_0185?s.num=22&s.f.s2_parent=s.f.book.encyclopaedia-islamica&s.start=20&s.q=tabrizi|year=۲۰۰۸}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط}} {{ویکی‌انبار-رده|Afghanistan}} {{ویکی‌کتاب|جایگاه زبان فارسی در افغانستان}} {{جعبه پیوند به پروژه‌های خواهر|افغانستان|ویکی‌سفر=افغانستان}}[http://www.hotrecentnews.com/en/tag/afghan Afghan News] {{موضوعات افغانستان}} {{ایرانی زبان}} {{کشورهای فارسی‌زبان}} {{کشورهای نوروز}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:افغانستان]] [[رده:اهالی افغانستان]] [[رده:برون‌نام‌ها]] 6ryuvzqsj8ejhpeykcwbq4c5l2gpx6l 0 5785135 42127870 40015100 2025-06-19T02:29:30Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127870 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific-prefix = [[Malay styles and titles#Honorary styles|Yang Amat Berhormat]] [[Malay styles and titles#State titles|Dato' Sri]] | name = اسماعیل صبری یعقوب | image = Ismail Sabri Yaakob 01042022 (cropped).jpg | caption = | honorific-suffix = {{small|[[Order of Sultan Ahmad Shah of Pahang#Classes|SSAP]] [[Order of Kinabalu#Grand Commander|SPDK]] [[List of post-nominal letters (Malacca)|DGSM]] [[Orders, decorations, and medals of Pahang|DIMP]] [[نماینده مجلس]]}} | office = 9th [[نخست‌وزیر مالزی]] | monarch = [[عبدالله پاهانگ]] | term_start = ۲۱ اوت ۲۰۲۱ | term_end = ١٠ اکتبر ۲۰۲۲ | predecessor = [[محی‌الدین یاسین]] | successor = [[انور ابراهیم]] | office1 = 13th [[معاون نخست‌وزیر مالزی]] | primeminister1 = [[محی‌الدین یاسین]] | term_start1 = ۷ ژوئیه ۲۰۲۱ | term_end1 = ۱۶ اوت ۲۰۲۱ | predecessor1 = [[وان عزیزه وان اسماعیل]] | successor1 = ''Vacant'' | office2 = [[Senior Minister of Malaysia|Senior Minister]] for Security | primeminister2 = [[محی‌الدین یاسین]] | term_start2 = ۱۰ مارس ۲۰۲۰ | term_end2 = ۷ ژوئیه ۲۰۲۱ | predecessor2 = Position established | successor2 = [[Hishammuddin Hussein]] | office3 = [[Minister of Defence (Malaysia)|Minister of Defence]] | primeminister3 = [[محی‌الدین یاسین]] | term_start3 = ۱۰ مارس ۲۰۲۰ | term_end3 = ۱۶ اوت ۲۰۲۱ | predecessor3 = [[Mohamad Sabu]] | successor3 = ''Vacant'' | office4 = 15th [[Leader of the Opposition (Malaysia)|Leader of the Opposition]] | primeminister4 = [[مهاتیر محمد]] | term_start4 = ۱۲ مارس ۲۰۱۹ | term_end4 = ۲۴ فوریه ۲۰۲۰ | predecessor4 = [[احمد زاهد حمیدی]] | successor4 = [[انور ابراهیم]] | office5 = [[Minister of Rural and Regional Development (Malaysia)|Minister of Rural and Regional Development]] | primeminister5 = [[نجیب رزاق]] | term_start5 = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۵ | term_end5 = ۹ مه ۲۰۱۸ | predecessor5 = [[Shafie Apdal]] | successor5 = [[Rina Harun]] (Rural Development) | office6 = [[Minister of Agriculture and Agro-based Industry (Malaysia)|Minister of Agriculture and Agro-based Industry]] | primeminister6 = [[نجیب رزاق]] | term_start6 = ۱۶ مه ۲۰۱۳ | term_end6 = ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۵ | predecessor6 = [[Noh Omar]] | successor6 = [[Ahmad Shabery Cheek]] | office7 = [[Minister of Domestic Trade, Co-operatives and Consumerism (Malaysia)|Minister of Domestic Trade, Cooperatives and Consumerism]] | primeminister7 = [[نجیب رزاق]] | term_start7 = ۱۰ آوریل ۲۰۰۹ | term_end7 = ۱۵ مه ۲۰۱۳ | predecessor7 = [[Shahrir Samad]] (Domestic Trade, Consumerism){{سخ}}[[Noh Omar]] (Cooperatives) | successor7 = [[Hasan Malek]] | office8 = [[Minister of Youth and Sports (Malaysia)|Minister of Youth and Sports]] | primeminister8 = [[عبدالله احمد بداوی]] | term_start8 = ۱۸ مارس ۲۰۰۸ | term_end8 = ۹ آوریل ۲۰۰۹ | predecessor8 = [[Azalina Othman]] | successor8 = [[Ahmad Shabery Cheek]] | constituency_MP9 = [[Bera (federal constituency)|Bera]] | parliament9 = Malaysian | term_start9 = ۲۱ مارس ۲۰۰۴ | term_end9 = | predecessor9 = Constituency established | successor9 = | majority9 = ۲٬۳۱۱ ([[انتخابات سراسری مالزی (۲۰۱۸)]]) | birth_name = Ismail Sabri bin Yaakob | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1960|1|18|df=y}} | birth_place = [[تمرلوح]]، [[پاهانگ]]، [[Federation of Malaya]] (now [[مالزی]]) | death_date = | death_place = | party = [[United Malays National Organisation]] (1987–present) | otherparty = [[باریسان ناسیونال]] (1987–present){{سخ}}[[Muafakat Nasional]] (2019–present){{سخ}}[[Perikatan Nasional]] (2020–present) | spouse = {{Marriage|[[Muhaini Zainal Abidin]]|1986}} | children = ۴ | occupation = [[سیاستمدار]] | profession = [[وکیل]] | education = [[دانشگاه مالایا]] ([[Bachelor of Laws|LLB]]) }} '''اسماعیل صبری ابن یعقوب''' ({{Lang-en|Ismail Sabri bin Yaakob}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1960|1|18|df=y}}) سیاست‌مدار اهل [[مالزی]] است. که از اوت ۲۰۲۱ به عنوان نهمین نخست‌وزیر مالزی شروع به کار کرده‌است.<ref name=":5">{{Cite web|date=20 August 2021|title=Ismail Sabri appointed 9th prime minister|url=https://www.malaysiakini.com/news/587983|access-date=20 August 2021|website=Malaysiakini|language=en}}</ref> او اولین نخست‌وزیر مالزی است که پس از استقلال مالایا در سال ۱۹۵۷ متولد شد، اولین رهبر سابق اپوزیسیون در مالزی است که نخست‌وزیر شد و اولین نخست‌وزیر تاریخ است که از نظر سیاسی در رتبه اول قرار ندارد. == زندگی == اسماعیل صبری در [[تمرلوح]]، [[پاهانگ]]، مالزی متولد شد<ref name=":6">{{Cite web|title=Buletin Riscom 3/2015|url=https://www.risda.gov.my/images/pdf/Penerbitan/Riscom/2015/Bil-3-2015/3_2015.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210821092040/https://www.risda.gov.my/images/pdf/Penerbitan/Riscom/2015/Bil-3-2015/3_2015.pdf|archive-date=21 August 2021|access-date=}}</ref> و به عنوان پسر کشاورز بزرگ شد.<ref>{{Cite web|last=ZIN|first=OMAR|date=22 August 2021|title=Sepakat selamatkan Keluarga Malaysia – Ismail Sabri|url=https://www.utusan.com.my/terkini/2021/08/sepakat-selamatkan-keluarga-malaysia-ismail-sabri/|access-date=22 August 2021|website=Utusan Digital|language=ms-MY}}</ref> تحصیلات وی در سال ۱۹۶۷ در مدرسه ملی بانگائو آغاز شد. پس از فارغ‌التحصیلی تحصیلات خود را در [[دانشگاه مالایا]]<ref name=":6"/> در گرایش حقوق در سال ۱۹۸۰. ادامه داد عنوان پایان‌نامه لیسانس حقوق وی "رفتار با زندانیان سیاسی در مالزی، خدمات علیه زندانیان سیاسی در مالزی" است.<ref>{{Cite book|last=Yaakob|first=Ismail Sabri|url=https://malcat.uum.edu.my/kip/Record/um.u34778|title=Layanan terhadap tahanan politik di Malaysia /|date=1984|access-date=۲۵ اوت ۲۰۲۱|archive-date=۲۰ اوت ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20210820103831/https://malcat.uum.edu.my/kip/Record/um.u34778|url-status=dead}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط|Ismail Sabri Yaakob}} {{جعبه آغازی}} {{S-off}} {{S-bef|before=[[محی‌الدین یاسین]]}} {{S-ttl|title=[[نخست‌وزیر مالزی]]|years= ۲۰۲۱–تاکنون}} {{S-inc}} {{S-bef|before=[[وان عزیزه وان اسماعیل]]}} {{S-ttl|title=[[معاون نخست‌وزیر مالزی]]|years= ۲۰۲۱{{سخ}}۷ ژوئیه - ۱۶ اوت}} {{S-aft|after=TBA}} {{S-bef|before=[[احمد زاهد حمیدی]]}} {{S-ttl|title=[[Leader of the Opposition (Malaysia)|Leader of the Opposition]]|years= ۲۰۱۹–۲۰۲۰}} {{S-aft|after=[[انور ابراهیم]]}} {{S-end}} {{نخست‌وزیران مالزی}} {{سران کشورهای مشترک‌المنافع}} {{سران سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–پاسفیک}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:یعقوب، اسماعیل صبری}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:افراد مالزیایی مالایی‌تبار]] [[رده:اهالی پاهانگ]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه مالایا]] [[رده:رهبران اپوزیسیون مالزی]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران سده ۲۱ (میلادی) اهل مالزی]] [[رده:مسلمانان اهل مالزی]] [[رده:معاونان نخست‌وزیران مالزی]] [[رده:نخست‌وزیران مالزی]] [[رده:نمایندگان دوان راکیات]] [[رده:وزیران دولت مالزی]] [[رده:وکیلان اهل مالزی]] 781dytjvj3kjjlqttbz8smkswm35c7r 2 5796516 42127814 42126506 2025-06-19T01:25:06Z Mohsen Bagheri 461747 42127814 wikitext text/x-wiki سایر آثار مهم او عبارتند از: «زندگی بدون بازگشت»، «جامه پشمین»، «برف روی ردپاها» و «تقاطع راهها» <ref>بیوگرافی چهره‌های درخشان جهان. ناصر خلیلی. کتابخانه مرکزی.</ref> == آثار == # '''سرزمین مادری (۱۹۰۰)''' # زندگی بدون بازگشت (۱۹۰۲) <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''La voie sans retour''|سال=۱۹۰۲|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/100213398|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=Plon|صفحه‌ها=۲۸۰|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref> # '''[[ترس از زندگی]]''' '''(۱۹۰۲) (در راه زندگانی)، مترجم: دکتر محمود اعتمادزاده (م. الف. به‌آذین)''' # مادموازل کوچک (۱۹۰۵)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''Le petite mademoiselle: [roman]''|سال=۱۹۰۵|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/100411017|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=Plon-Nourrit et cie|صفحه‌ها=۲۸۰|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref> (به صورت رمان سریالی در مجله اکلر دو مون‌پلیه از ۴ ژوئیه ۱۹۰۷ تا ۶ اوت ۱۹۰۷ منتشر شد) # خانواده روکوویلارد (۱۹۰۶)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''Les Roquevillard''|سال=۱۹۰۶|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/006092134?type%5B%5D=all&lookfor%5B%5D=Les%20Roquevillard&ft=|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=Plon-Nourrit|صفحه‌ها=۳۸۸|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref> # چشمانی که باز می‌شوند (۱۹۰۷) <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''Les yeux qui s'ouvrent''|سال=۱۹۰۷|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/100638136|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=Plon-Norrit|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref>؛[۲] به انگلیسی بیداری (۱۹۱۴)[۳] و ذهنی بیدار (۱۹۱۵)[۴] # '''تقاطع راه‌ها (۱۹۰۹)''' # '''جامه‌ پشمین (۱۹۱۰)''' # '''برف روی ردپاها (۱۹۱۱) تاج افتخار''' # '''خانه (۱۹۱۳)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''La Maison''|سال=۱۹۱۳|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/100116625|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=Plon-Nourrit|صفحه‌ها=۳۲۶|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref>''' # شوالیه هوا: زندگی قهرمانانه گینمر، پلون (۱۹۱۸) # '''رستاخیز تن (۱۹۲۰)''' # '''یامیله زیر درختان سدر (۱۹۲۳) (جمیله، ترجمه معصوم نورداد)''' # صومعه آرامش (۱۹۲۴)<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''La Chartreuse du Reposoir''|سال=۱۹۳۳|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/004541254|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=E. Flammarion|صفحه‌ها=۲۸۳|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''La Chartreuse du Reposoir''|سال=۱۹۲۴|پیوند=https://www.livre-rare-book.com/book/5472410/18410|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=E. Flammarion|صفحه‌ها=۲۸۳|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref> # قلب و خون (۱۹۲۵) # دسته گل قرمز (۱۹۲۶) # روح (۱۹۳۲) # قلب ملکه هورتنس (۱۹۳۳) # '''خاکستر داغ (۱۹۳۹) <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=''La cendre chaude : roman''|سال=۱۹۳۹|پیوند=https://catalog.hathitrust.org/Record/001792860|نام=آنری|نام خانوادگی=بردو|ناشر=La Petite Illustration|زبان=فرانسوی|مکان=پاریس}}</ref>''' # '''ترس زندگی (ترس از زیستن)''' # '''زندگی بدون بازگشت''' # سایه‌ای از گمشده # '''ژاکت کرکی''' # '''تقاطع راه ها''' # برف روی گل ها # ''Yamilé sous les cèdres'' # خانواده روکوبار # '''جامه پشمین''' # '''برف در گام ها''' # خانه # لوح خورد شده # '''خاکستر گرم''' # دیوار ناپایدار است؟؟؟؟؟ # مطرب؟؟؟؟؟؟؟ # '''''معجزه سرما و گرما؟؟؟؟؟؟؟؟''''' # '''''کبوتران سفید؟؟؟؟؟؟''''' # جنگل شوم {{پانویس}} == گل سنگی == https://en.wikipedia.org/wiki/The_Stone_Flower_(1946_film) از جیپیتی هم استفاده شود برای ترجمه https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13250510.pdf&page=5 https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13250512.pdf&page=2 == سرود پرچم == ۱ مرداد ۱۳۲۵ صفحخه ۶ در ایران احتمال زیاد ''Star Spangled Rhythm'' https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13250501.pdf&page=5 https://www.hamshahrionline.ir/news/402174/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 دوبله https://cinemahayetehran.blogsky.com/1393/06/12/post-130/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84?utm_source=chatgpt.com سینما کریستال https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/109758/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7-%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B1.html?utm_source=chatgpt.com سینما کریستال اولین سالن پخش صدای دالبی را داشت و نخستین فیلم خارجی دوبله‌شده را به نمایش گذاشت، که باعث شهرت اولیه آن شد دختر فراری نمایش نخست === تغییرات مهم === از کمدی به کمدی رمانتیک تهیه کننده در عنوان بندی نیامده است اضافه شود '''''دختر فراری''''' عنوان انتخاب شده در ایران، برای فیلم '''''نخستین وعده دیدار''''' (به فرانسوی: '''''Premier rendez-vous''''') است. این فیلم یک [[فیلم کمدی]] فرانسوی به کارگردانی [[آنری دوکوا]] و با بازی [[دانیل داریو|دنیل داریو]] است که در سال ۱۹۴۱ (۱۳۲۰ خورشیدی) منتشر شد. این فیلم در طول [[فرمانداری نظامی آلمان در فرانسه اشغالی در جریان جنگ جهانی دوم|اشغال آلمان]]، توسط شرکت [[:en:Continental_Films|کونتیننتال فیلمز]] مجموعه [[:en:Cité_du_Cinéma|استودیوهای فیلم‌سازی پاریس]] ساخته شد. ''دختر فراری (نخستین وعده دیدار)'' اولین‌ فیلم‌ خارجی‌ دوبله‌ شده به فارسی می‌باشد در استودیوی‌ «؟؟» در ترکیه دوبله‌ شد و در ۵ اردیبهشت ۱۳۲۵ در [[سینما کریستال]] تهران نمایش داده شد.<ref name=":08">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخچه‌ی کامل دوبله به فارسی در ایران|سال=۱۳۹۲|نام=احمد|نام خانوادگی=ژیرافر|ناشر=انتشارات کتاب کوله‌پشتی|صفحه=۷۵-۸۰|جلدها=۱}}</ref><ref name=":16">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۸ فروردین ۱۳۹۷|وبگاه=همشهری آنلاین|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/402174/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|عنوان=آشنایی با تاریخچه دوبله در ایران}}</ref> «نخستین وعده دیدار»، اولین فیلمی که در ایران به فارسی دوبله شده بود، پس از ۷۵سال در استودیو چکاوا با همکاری استودیو کوالیما و با حمایت نماوا دوباره دوبله و احیا شد. <nowiki>*</nowiki> این فیلم در سال ۱۳۲۴ توسط دکتر اسماعیل کوشان دوبله و در اردیبهشت ۱۳۲۵ در سینما کریستال لاله‌زار تهران اکران شد. به این ترتیب برای اولین بار مردم ایران بازیگران فرانسوی را دیدند که فارسی صحبت می‌کردند و این فیلم نقطه آغاز دوبله در ایران بود. اما تمامی نسخه‌های این فیلم در تیر ماه ۱۳۳۱ در آتش‌سوزی از بین رفت و دیگر در دسترس نبود. نماوا به منظور ادای دین به صنعت دوبله در ایران، پس از ۷۵ سال از نابودی نسخه‌های دوبله شده فیلم «نخستین وعده دیدار»، از دوبله دوباره این فیلم در استودیوهای چکاوا و کوالیما حمایت کرد. این استودیوها یکی از مطرح‌ترین استودیوهای دوبله ایران هستند که بزرگان دوبله با آنها همکاری می‌کنند. <nowiki>*</nowiki> فیلم دوبله شده «نخستین وعده دیدار» صبح روز شنبه ۲۵اردیبهشت در نماوا منتشر شد. در انتهای این فیلم مستندی درباره دوبله در ایران قرار گرفته که اطلاعات بسیاری درباره این صنعت در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. <nowiki>*</nowiki> مدیر دوبلاژ این فیلم ابوالحسن تهامی، مترجم ساناز فلاح فرد، باند و میکس حسین مطمئن‌زاده و صدابردار شادی کیا هستند. همچنین از گویندگان می‌توان به ابوالحسن تهامی، افشین زی نوری، آشا محرابی، مهین برزویی، صنم نکو اقبال، خشایار شمشیرگران، سیما رستگاران، آرزو روشناس، کریم بیانی، مریم جلینی، غلامرضا صادقی، نسرین اسنجانی، آبتین ممدوح، رضا الماسی، جواد پزشکیان، پویا فهیمی، مجتبی فتح‌اللهی اشاره کرد. <nowiki>*</nowiki> شما نیوز -شنبه ۲۵اردیبهشت ۱۴۰۰ <nowiki>*</nowiki> <nowiki>*</nowiki> نویسنده متن پایین عباس مطمئن زاده گوینده امیر منوچهری استودیو کوالیما دوبله مجدد نخستین قرار ملاقات <nowiki>*</nowiki> بر اساس اسناد ارائه شده ی آقای عباس مطمئن‌زاده ،که شامل آگهی نمایش فیلم است،مورخ ۵ اردیبهشت ۱۳۲۵،روز اکران عمومی اولین فیلم دوبله بفارسی در ایران بنام «دختر فراری» به همراه زیرنویس ترکی می باشد . <nowiki>*</nowiki> با تشکر از شرکت نماوا که دوبله مجدد این فیلم را در روز ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ پخش کرد تا سنگ بنایی باشد برای انتخاب روزی برای دوبلاژ ایران که پاسدار زبان فارسی است . https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/550096/-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%87-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%B4%D8%AF == دوبله == فیلم ''دختر فراری'' با ابتکار دکتر اسماعیل کوشان و با تشکیل گروهی '''شامل ابوالقاسم تفضلی، فرخ وحید، پرویز صفی‌نیا'''، ایرج معزی، ابراهیم کوشان، '''بهمن سلطان‌زاده'''، '''زمان زمانی'''، '''سیروس کوپال و''' فریدون سکاری آغاز شد. فرآیند ترجمه فیلم به فارسی توسط ابوالقاسم تفضلی در مدت شش ماه انجام شد. در دوبله فیلم، تفضلی به جای شخصیت «پیر» با بازی لوئی ژوردان، و دکتر کوشان به جای استاد دانشگاه (با بازی فرنان لودو) صحبت کردند. دیگر نقش‌های مرد نیز توسط سایر اعضای گروه گویندگی شدند. با توجه به نگرش محافظه‌کارانه بخشی از جامعه ایرانی نسبت به فعالیت زنان در سینما، یافتن دوبلور زن ایرانی در ترکیه با دشواری روبه‌رو بود. در نهایت، نوریه قوانلو '''''قزانلو'''''، یکی از دانشجویان ایرانی مقیم ترکیه که خواننده اپرا بود، برای صداپیشگی نقش اول زن، میشلن با بازی دنیل داریو انتخاب شد. همچنین برای گویندگی دیگر ۱۰ نقش‌ زن، گروه دوبله به آموزش زبان فارسی برای شماری از داوطلبان از جمله دیانا (همسر دکتر کوشان)، لولا (خواهر وی)، دخترخاله ایشان، فکرت خواهر نوریه قوزانلو و چند دختر یونانی‌تبار اقدام کردند. با توجه به استقبال پیشین از فیلم ''[[دختر لر]]'' در ایران،‌ نام فیلم به پیشنهاد اسماعیل کوشان، به ''دختر فراری'' تغییر یافت. دوبله فیلم در استودیوی «سِس فیلم» در استانبول با هزینه خرید نسخه اصلی فیلم و اجاره استودیو توسط عزیز طالبی، بازرگان ایرانی فرش، به مبلغ ۲۵ هزار لیر ترکیه تأمین گردید. اکران ویژه فیلم در بزرگترین سیمای استانبول «سینما هنری» با حضور مکرم نورزاد، سرکنسول ایران در ترکیه، و شماری از خانواده‌های سرشناس ترک برگزار شد و با استقبال زیادی روبه‌رو شد. نکات قابل توجه در فیلم، حذف نام شرکت «کنتیننتال فیلمز» و جایگیزینی آن با «میترافیلم»، درج نام گویندگان و عوامل فنی ترکیه‌ای و همچنین تغییر نام شخصتهای فیلم به نامهای ایرانی بود، مثلا نام «ایرج» برای نقش [[لوئی ژوردان]] انتخاب شد. با این حال، در پی بازداشت دکتر کوشان، روند انتشار فیلم تا پایان جنگ جهانی دوم متوقف شد. سرانجام با بازگشت او به ایران در سال ۱۳۲۵ خورشیدی، فیلم برای نمایش عمومی در سینماهای تهران با دوبله فارسی و زیرنویس ترکی آماده اکران شد. میترا فیلم مدیر دوبلاژ: دکتر کوشان گویندگان: نوریه قوزانلو ( دانیل داریو) دکتر اسماعیل کوشان،(فرنان لدو) ابوالقاسم تفضلی(لویی ژوردال) فکرت قوزانلو( روسین لوگت) دیانا کوشان (سوفیا ده اسمارتر) لولا ( سوزان دهلی) فرخ وحید، پرویز صفی نیا، ایرج معزی، فریدون سکاری، ابراهیم کوشان، بهمن سلطان زاده، زمان زمانی، سیروس کوپال، محسن مفخم دوبله شده در میترا فیلم == نمایش فیلم در ایران == فیلم ''«دختر فراری»'' برای بار نخست در تاریخ '''پنج‌شنبه''' '''۵ اردیبهشت ۱۳۲۵ خورشیدی''' در سینما کریستال تهران به نمایش عموم درآمد<ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۶۰۳۸|صفحات=۷|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «دختر فراری» در سینما کریستال تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۲۵، صفحه ۷. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13250204.pdf&page=7}}</ref>. این فیلم در شب قبل از آن، با حضور [[احمد قوام]] نخست وزیر وقت و دیگر شخصیتها و روزنامه‌نگاران افتتاح شد.فیلم دختر فراری پس از شش هفته نمایش در سینما کریستال و بعدا در سینما ایران و متروپل به بهای بلیط ۸، ۱۰ و ۱۲ ریالی، فروشی بیش از دو میلیون ریال بدست آورد. == مهوش == https://www.instagram.com/ghadimha/p/CKI0XIsl_Gd/?hl=en&img_index=1 == داش آکل حذفیات == * کمکهای فیلمبرداری: [[فیروز ملک‌زاده]] و محسن تقوایی * چاپ و لابراتوار: استودیو فلیمساز * طرح آفیش: خانه آگهی ایران * خوشنویسی تیترهای فیلم: [[عباس اخوین]] == نمایش فیلم نمونه == فیلم ''«همیشه»'' برای بار نخست در تاریخ '''پنج‌شنبه ۱۳ آذر ۱۳۴۸ خورشیدی''' در ۱۰ سینما در تهران و همزمان در شهرستانها به نمایش درآمد ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «همیشه در قلب منی» در سینماهای تهران و ؟؟ شهرستانها|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۳۴۸، صفحه ۱۶. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480912.pdf&page=16}}<nowiki></ref></nowiki>. این فیلم پس از ایام سوگواری ماه رمضان جایگزین فیلم هندی ''فرض (۱۹۶۷)'' {{به هندی|Farz}} در گروه سینمایی اونیورسال شد ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم «فرض» در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران در گروه سینمایی اونیورسال|ژورنال=روزنامه اطلاعات. شنبه ۸ آذر ۱۳۴۸، صفحه ۱۱. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480908.pdf&page=11}}</ref> سینماهای نمایش‌دهنده فیلم ''«قلب» در '''تهران'''، در گروه سینمایی اونیورسال شامل ۹ سینمای اونیورسال، اروپا، آسیا، میامی، ایران، تیسفون، ساینا، پانوراما و مونت‌کارلو بودند سینماهای نمایش‌دهنده فیلم در شهرستانها شامل چهار باغ، مایاک و مهتاب در ''اصفهان''، آسیا و سانترال در ''مشهد''، پارامونت و مترو در ''شیراز''، کریستال و دیانا در ''تبریز'' و سینما آپادانا در ''اهواز'' بودند فیلم ''«همیشه»''، پس از '''یک هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی اونیورسال در تاریخ چهارشنبه ۲۰ آذر ۱۳۴۸ همزمان با عید فطر جای خود را به فیلم [[قصر زرین|''«قصر زرین»'']] (محمدعلی فردین) در این گروه سینمایی داد ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «قصر زرین» در سینماهای تهران و شهرستانها|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۹ آذر ۱۳۴۸، صفحه ۳. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480919.pdf&page=3}}</ref> ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم «هاشم خان» در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران در گروه سینمایی مولن‌روژ|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۱ آبان ۱۳۴۵، صفحه . وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13450811.pdf&page=9}}</ref> ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "همیشه در قلب منی" در در گروه سینمایی اونیورسال در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۹ آذر ۱۳۴۸. صفحه ۱۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480919.pdf&page=15}}</ref>. فیلم ''داش آکل''، پس از '''دو هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی آسیا در تاریخ چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۵۰ جای خود را به فیلم ترکی «''کُراُغلو»'' ([[زبان ترکی استانبولی|ترکی استانبولی]]: <bdi>''Köroğlu''</bdi>) در این گروه سینمایی داد <ref name=":06">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «کُراُغلی» در سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13500617.pdf&page=5}}</ref> <ref name=":22222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "داش آکل" در در گروه سینمایی آسیا در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. سه‌شنبه ۱۶ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۱۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13500616.pdf&page=15}}</ref>. نمایش ''داش آکل'' برای ۴ هفته متوالی تا چهارشنبه ۱۴ مهر ۱۳۵۰ تنها در '''سینما ماژستیک''' ادامه یافت <ref name=":11">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ ادامه نمایش فیلم «داش آکل» در سینما ماژستیک تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۲۰. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13500617.pdf&page=20}}</ref>. این دو فیلم جایی استفاده شود این فیلم جایگزین فیلم «[[قلب‌های طلایی]]''»'' در گروه سینمایی اونیورسال شد<ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم «قلب‌های طلایی» در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. سه‌شنبه ۷ مرداد ۱۳۴۸، صفحه ۱۰. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480507.pdf&page=10}}</ref>. در تاریخ چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۴۸ جای خود را به فیلم ''[[خشم کولی]]'' در این گروه سینمایی داد <ref name=":062">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «خشم کولی» در سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۴۸. صفحه ۳. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480515.pdf&page=3}}</ref> <ref name=":222222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "ماجرای شب ژانویه" در در گروه سینمایی اونیورسال در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۵ مرداد ۱۳۴۸. صفحه ۱۰. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480515.pdf&page=10}}</ref>. https://mashruteh.org/wiki/images/6/6f/Ettelaat13490112.pdf https://mashruteh.org/wiki/images/d/de/Ettelaat13490119.pdf https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13490125.pdf&page=11 فیلم ''حسن کچل''، پس از '''چهار هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی مولن‌روژ در تاریخ چهارشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۴۹ جای خود را به فیلم ''[[دور دنیا با جیب خالی]]'' در این گروه سینمایی داد <ref name=":0632">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «دور دنیا با جیب خالی» در سینماهای تهران و شهرستانها|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۲۶ فروردین ۱۳۴۹. صفحه ۱۴. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13490126.pdf&page=14}}</ref> <ref name=":2222232">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "داش آکل" در در گروه سینمایی آسیا در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. سه‌شنبه ۱۶ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۱۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13500616.pdf&page=15}}</ref>. نمایش ''حسن کچل''، برای ۲ هفته دیگر در '''سینما کریستال''' ادامه یافت <ref name=":112">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ ادامه نمایش فیلم «داش آکل» در سینما ماژستیک تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۲۰. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13500617.pdf&page=20}}</ref>. == باله لیلی و مجنون == '''۲۸ دی صفحه ۳ باله لیلی و مجنون''' == بی ستاره ها == نمایش https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13380402.pdf&page=16 معرفی فیلم بی‌ستاره‌ها بابکن آویدیسیان به واردات فیلم داشته است. تصمیم به تهیه‌فیلم به صورت مشترک در استودیوهای ایران‌فیلم، خاورمیانه و دیانا فیلم سناریو با همکاری [[محمد متوسلانی]] عباس مصدق به نقش شور تاکسی حسن فیض‌بخش و نوریک دیگر بازیگارن قطعات اجراه شده در فیلم به وسیله سازدهنی ساخته بهروز نشاط ویگن دو ترانه جدید میخواند ارکستر خرم؛، مهوش و آفت هم هستند تدوین خسرو پرویزی امور فنی در استودیو ایران فیلم و استودیو خاور میانه تدارکات حسین محسنی تهیه‌کننده بابکن آویدیسیان ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۲۰۰|عنوان=در گوشه و کنار استودیوهای ایران، آنهایی که در آسمان زندگی‌شان ستاره‌ای نمی‌درخشد، بی‌ستاره‌ها|تاریخ=۱۳ اسفند ۱۳۳۷|ژورنال=ستاره سینما|صفحات=۲۶-۲۷}}<nowiki></ref></nowiki> == فیلم سایه امین امینی == شهین امینی کریم یمورین احمدی سخی خامه سیفی کنی و چهرآزاد احمد شیرازی فیلمبردار ضبط صدا: وارطان چاپاریان سنکرون گرگین گریگوریان چاپ کنی لابراتوار علی مقدم هزینه فیلم ۱۶۰ هزار تومان اکران احتمالا فروردین ۱۳۳۸ ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۲۰۰|عنوان=در گوشه و کنار استودیوهای ایران، امین امینی کارگردان و هنرپیشه فیلم‌ سایه|صفحه=۲۷|تاریخ=۱۳ اسفند ۱۳۳۷|ژورنال=ستاره سینما}}<nowiki></ref></nowiki> == تولید فیلم الماس ۳۳ == * آذر ۱۳۴۵: ادامه فیلم‌برداری فیلم پس از یک دوره توقف و تمدید قرارداد نانسی کواک به صورت روزانه<ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۴۳|عنوان=در شهر ما، از این‌ها که میشناسید، روزانه (الماس ۳۳)|صفحه=۱۲|تاریخ=۲ آذر ۱۳۴۵|ژورنال=ستاره سینما}}</ref> *دی ۱۳۴۵: فیلم‌برداری حدود ۱.۵ ساعت از فیلم، هزینه‌ها به یک میلیون تومان رسیده و تخمین به دو میلییون می‌شود. <ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۴۸|عنوان=در شهر ما، از این‌ها که میشناسید، میلیون (الماس ۳۳)|صفحه=۱۳|تاریخ=۷ دی ۱۳۴۵|ژورنال=ستاره سینما}}</ref> *بهمن ۱۳۴۵: خبر فیلم پرخرج الماس ۳۳ با اشاره به صحنه [[استریپ‌تیز]] کامل ناسی کواک برای نسخه پخش خارج از ایران <ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۵۴|عنوان=در شهر ما، از این‌ها که می‌شناسید، استریپ‌تیز (الماس ۳۳)|صفحه=۱۲|تاریخ=۱۹ بهمن ۱۳۴۵|ژورنال=ستاره سینما}}</ref> فیلم‌برداری در آبادان و در ادامه فیلم‌برداری در قصر سمیراس دکوری ساخته شده در استودیو نقش جهان ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۵۷|عنوان=از این‌ها که میشناسید، قصر (الماس ۳۳)|صفحه=۸|تاریخ=۱۰ اسفند ۱۳۴۵|ژورنال=ستاره سینما}}<nowiki></ref></nowiki> پایان فیلم‌برداری با فیلم‌برداری صحنه افتتاحیه فیلم و تخمین هزینه ۲ میلیون تومانی آن ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۶۱|عنوان=از این‌ها که می‌شناسید، تمام (الماس ۳۳)|صفحه=۱۴|تاریخ=۲۳ فروردین ۱۳۴۶|ژورنال=ستاره سینما}}<nowiki></ref></nowiki> ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۵۴۳|عنوان=در شهر ما، از این‌ها که میشناسید، روزانه (الماس ۳۳)|صفحه=۱۲|تاریخ=۲ آذر ۱۳۴۵|ژورنال=ستاره سینما}}</ref> https://www.ebay.com/itm/285372575023 https://www.ebay.com/itm/285372580992?_trkparms=amclksrc%3DITM%26aid%3D1110006%26algo%3DHOMESPLICE.SIM%26ao%3D1%26asc%3D20231107084023%26meid%3D8a0ac43ca00245a88ab369cedabd0449%26pid%3D101875%26rk%3D2%26rkt%3D4%26sd%3D285372575023%26itm%3D285372580992%26pmt%3D1%26noa%3D0%26pg%3D2332490%26algv%3DSimVIDwebV3WithCPCExpansionEmbeddingSearchQuerySemanticBroadMatchSingularityRecallReplaceKnnV4WithVectorDbNsOptHotPlRecall&_trksid=p2332490.c101875.m1851&itmprp=cksum%3A2853725809928a0ac43ca00245a88ab369cedabd0449%7Cenc%3AAQAKAAABYHKEKKNMUePryBh1zZl0qrjonWK6%252Bbjh8v6%252FxTRbw1Loxqx736BoO2V7ozv6W4xuOBJjwGhPLWk9lnRB2teM6PFgOrZGVcTwpTth7MW79p066SWQrB1VasW1Di58xl1RMBXsH%252BaNxpzil0t8bdqbPkgJlZgvtHVYNSkxo5xG%252Bq21ZXn2USKOTCwoIAc4bN%252BXvRTEGEGe11RxG%252Bg4Gtp58qhNVDOy1SMAfgXMj1ri2qCpaQC1pS8CML6F24gF3TZ8cfKwwQNqu5bCjFAiTxoxfRCkW%252FyH4YdYA3v7J%252FVAAvdeHSq8iAfqN7Ysy3mJnFgSIv8GyIvV79VMLHmW%252Bi9yvgdx5QDdb4A9qu2ibmShZnTHff2yiyrg3M1tQiGOsfHLjv7ujg9ms%252B1gXHfMFzvELEHkLyqtlCJHfINq6vKmdpuEigALDlmWR2oSy5EB02b3%252B4EGS9p0Q2liy7W44HQohao%253D%7Campid%3APL_CLK%7Cclp%3A2332490&itmmeta=01JT1W7YWS4QBSFEHV277H6R4X https://cinemacinema.ir/news/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%B3%DB%B3%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1/ https://7sobh.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-13/329323-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 * دکور [[ولی‌الله خاکدان]] * گریم زویا وارطرسیان و صنعان کیانی و باربارا واتربری * روحی رهبان و ادموند * طرااحی لباس گیتی مهرحویی دوخت مزن سابریتا و خیاط محبی * امور فنی دکتر ناصر خداداد روبیک منصوری استودیو پلازا مسول تهیه: صنعان کیانی اکبر خشنودی معاون کارگردان [[پورنگ]] معاون فیلمبردار جمشید الوندی عکاس هادی مشکوه فتوگسری برق: توقیق ابراهیمی کیومرث محمودی سعید دلیری شاهپور طاهری اجرا ارکستر سمفونیک فارابی [[موسی افشار]] '''مليحه ابراهيمي شعربافان''' == بانو == پستچی ۱۳۴۰ آهنگ سورن با صدای منوجهر شمار ۵۵۷ ص ۷ == دربارهٔ فیلم == حذفیات: بانو داستان زنی از طبقه مرفه و آشنا به کتاب و تاریخ و شعر است که سرخورده و دلشکسته از خیانت همسرش، آگاهانه خانه اعیانی‌اش را مامن افرادی فقیر و محروم و مستضعف می‌کند. بنا به گفتهٔ داریوش مهرجویی، وی ایدهٔ ساخت بانو را از اتفاقی واقعی که برای همسر آن زمانش [[فریار جواهریان]] افتاده بود، گرفته بود:<ref name=":07">{{یادکرد کتاب|عنوان=مهرجویی کارنامه چهل ساله|پیوند=https://www.iranketab.ir/book/22450-mehrjui|کوشش=مانی حقیقی، داریوش مهرجویی}}</ref><blockquote>باغ بزرگی کنار خانه ما بود که دیوار کناری‌اش ریخته بود. باغبان آنجا و زنش گاه گاهی برای کمک به خانه ما می‌آمدند. یک روز زن باغبان مریض شد. فریار رفت پیششان، بهشان رسید و زن را به بیمارستان برد. بعد نشست برای من تعریف کرد که این زن چقدر نمک نشناس بوده و مدام غر می‌زده و هر کاری فریار برایش می‌کرده، باز هم متوقع بوده، تا جایی که در ماشین را هم فریار باید برایش باز و بسته می‌کرده. این موضوع برای من تلنگری بود. حس کردم اگر بشود درونش را بشکافم، موضوع جالبی می‌شود.</blockquote>داریوش مهرجویی در گفت و گویی با ماهنامه فیلم، در آذر ۷۷ گفت:<blockquote>بانو در واقع ادامه یا تحول و رشد همان تم هامون است. بانو در واقع، هامون زن است و فیلم، سرگذشت رنج او</blockquote>حضور [[محمدمهدی دادگو]]، چهره مورد اعتماد مدیران سینمایی آن زمان، تولید بانو را در همکاری با [[مجید مدرسی]] که نسبت خانوادگی با او داشت، پیش برد. کار تولید فیلم را بدون مشکل جلو برد. اما از همان نخستین بازبینی‌های اولیه جشنواره مشکلات آغاز شد. فیلم به همه آن تاویل‌ها و نمادپردازی‌هایی که دربارهٔ [[اجاره‌نشین‌ها]] مطرح شد، راه می‌داد و ای‌بسا بیشتر. محرومان و مستضعفانی که عملاً خانه‌ای را در سایه مهربانی و پذیرندگی مالکش، صاحب می‌شوند و قدم به قدم در مسیر نابودی‌اش پیش می‌روند. سی که و نشریه‌اش ([[ماهنامه سوره|ماهنامهٔ سوره]]) هم پایگاه اصلی حمله به این طیف فعالان فرهنگی و هنری. [[سید مرتضی آوینی|مرتضی آوینی]] پس از پایان جنگ و درسایه ساخت [[روایت فتح]] به مهم‌ترین و پرنفوذترین نظریه‌پرداز مورد اعتماد حاکمیت در زمینه هنرهای تصویری تبدیل شده بود و منتقد شدید طیف فیلمسازان معروف به روشنفکر بود او این حملات را از جشنواره هشتم فجر (بهمن ۶۸) آغاز کرد و به فاصله یک سال بعد [[کیهان (روزنامه)|روزنامه کیهان]] هم با مدیریت [[مهدی نصیری]] به او پیوستند.<ref name=":15">{{یادکرد وب|نویسنده=بابک غفوری‌آذر|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آذر ۱۳۹۹|وبگاه=|نشانی=https://telegra.ph/%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D9%82%DB%8C%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B4-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-11-02|عنوان=داستان توقیف «بانو»ی داریوش مهرجویی}}</ref> بهمن ۱۳۷۰ اوج حملات این گروه بود و مدیران سینمایی و فرهنگی تنها می‌توانستند مدافع نمایش [[مسافران (فیلم ۱۳۷۰)|مسافران]]، [[نرگس (فیلم)|نرگس]] و [[ناصرالدین‌شاه آکتور سینما|ناصرالدین شاه آکتور سینما]] باشند و آمادهٔ دفاع از «بانو» یی که می‌توانست «[[اجاره‌نشین‌ها]]» ی تازه‌ای باشد، نبودند.<ref name=":15" /> این چنین شد که با دستور مستقیم [[فخرالدین انوار]]، معاون سینمایی وقت و طبق نظر شورای پروانه نمایش، بانو به دلیل «توهین به انسان و مردم» توقیف شد.<ref name=":32">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://namehnews.com/fa/news/324425/داريوش-مهرجويي-بانو-را-۹-سال-زنداني-كردند|عنوان=داریوش مهرجویی: بانو را ۹ سال زندانی کردند}}</ref> تلاش‌های سازندگان از جمله نامه‌ای که داریوش مهرجویی به [[شورای پروانه نمایش]] نوشت، تأثیری نداشت. وی در گفتگویی با ماهنامه فیلم در آذر ۱۳۷۷ می‌گوید:<blockquote>نامه‌ای نوشتم با این مضمون که چگونه فیلم را ندیده‌اند یا بد دیده‌اند و اینکه برخلاف نظر آنها، سراسر ستایش از انسان است و … به هر حال شورا برای نجات دادن فیلم، آن را فعلاً غیرقابل نمایش اعلام کرد؛ یعنی برای نجات فیلم، آن را به کل توقیف کرد. چه جور برداشتی از فیلم شده بودند، نمی‌دانم. فقط می‌گفتند چون سال قبل، نمایش فیلم نوبت عاشقی باعث شده بود گروه مخالفان به خصوص مهدی نصیری و همفکرانش سخت به جان وزارت ارشاد بیفتند، امسال ارشاد قدری احتیاط می‌کند، زیرا بانو هم ممکن است چنین واکنش‌هایی را برانگیزد</blockquote><blockquote></blockquote>بانو توقیف شد اما از انتقادها کم نشد. مرتضی آوینی در گفتگویی با ماهنامه فیلم در اردیبهشت ۷۱ گفت:<blockquote>مسئله ما اصلاً مهرجویی نیست. مسئله سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست که به فیلمی مثل هامون جایزه می‌دهند و بعد آن فیلم تأثیر خودش را روی جریان سینمایی کشور می‌گذارد. من با این مخالفم.</blockquote>بانو اما تأثیر شدیدی بر مسیر و فعالیت سازندگانش گذاشت. مهم‌ترینش بی‌تا فرهی بود. وی در گفتگو با ماهنامهٔ فیلم در سال ۱۳۷۴ توقیف بانو را ضربه سختی به آیندهٔ کاری خود دانست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وبگاه=|نشانی=https://www.isna.ir/news/93121810437/بیتا-فرهی-خیلی-دنبال-دیده-شدن-نیستم|عنوان=بیتا فرهی: خیلی دنبال دیده شدن نیستم}}</ref> داریوش مهرجویی نیز در این مورد گفت:<ref name=":07" /> «شاید اگر بانو نشان داده می‌شد، اصلاً سراغ پروژه دیگری می‌رفتم و مسیر حرفه‌ای‌ام تغییر می‌کرد؛ یعنی این آقای انوار با یک نه گفتن، تمام سیستم زندگی و حرفه و ذهن من و همه آنهایی که در این فیلم کار کرده بودند را به هم ریخت و زندگی همه را به مسیر دیگری انداخت. خب، که چه، جناب دیکتاتور توتالیتر؟ فقط زورت به مارسید؟ فقط همین مانده بود که بانورا بکنی توی قوطی و یک سال بعد هم مقام اداری خودت را تحویل بدهی و از آنجا بروی دنبال یک کار دیگر؟» بانو در نگاهی امروزی همچنان فیلمی استعاری و بسیار تاویل برانگیز در نقد طبقه محروم و مستضعف با عملکرد حیرت‌انگیز تمام عوامل از جمله کل بازیگرانش است. ظرافت حیرت‌انگیز مهرجویی در ساخت شخصیت‌های مختلف و پرداخت دقیق و درست آنها کم‌نظیر و درخشان است. حتی تابلوی [[عارف قزوینی]] بر راه پله خانه که جابجا در فیلم دیده می‌شود، خود می‌تواند زمینه تاویل و بحث دیگری دربارهٔ این ساخته فوق‌العاده داریوش مهرجویی باشد.<ref name=":15" /> == طبیعت بیجان و نعره اژدها == https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13570420.pdf&page=18 == بتی هیولای قرن بیستم == در ارتباط به فیلم سفر سنگ https://www.instagram.com/cinema.film.music/reel/C7Ee6i0i5U1/ https://www.instagram.com/classic.cinemax/reel/C8QqyAOiHlK/ == معسود کیمیایی == سانسورهای فیلم قیصر به روایت بهروز وثوقی == سانسور فیلم قیصر == نمایش فیلم «قیصر» در سال ۱۳۴۸، به دلیل ایرادات مختلف در بخشهای مختلف «اداره سانسور» وزارت فرهنگ و هنر به تعویق افتاد و حتی چند روز بعد از نمایش عمومی، بنا به دستور آن اداره نمایش فیلم متوقف شد. را پایین کشیده اند در زندگی نامه بهروز  وثوقی میخوانیم ... قرار است «قیصر» تا شب عید ده روزی روی پرده باشد و نمایش موفقش ادامه  یابد اما ناگهان چهارشنبه بعد فیلم را میکشند پایین و برای دو سه روز باقی  مانده فیلم دیگری را نمایش میدهند. پرس و جو میکنند بهروز به شباویز تلفن  میزند شباویز میگوید فیلم را اداره سانسور کشیده پائین گفته اند برخلاف مصالح اجتماعی است و تولید فساد میکند. بهروز میرود اداره سانسور آنجا روزنامه ها را نشانش میدهند و میگویند که این  فیلم تاثیر بد میگذارد روی جوانهای مردم و باعث فساد جامعه و چاقوکشی  می شود. چه کنیم؟ چه نکنیم؟ بالاخره رضایت میدهند که از تعداد ضربه های چاقویی که قیصر به برادران آب منگل میزند و گویا هر کدام دوازده ضربه بوده کاسته شود. - قرار شد ضربه های چاقو را بکنیم سه تا البته کلی چک و چانه زدیم تا قبول  کردند. صفحه ۱۳۹ و ۱۴۰ از کتاب زندگی نامه بهروز وثوقی نوشته ناصر زراعتی خب حالا میشود اینطور حساب کرد که مسئولین اداره سانسور وزارت فرهنگ و  هنر» خیلی به فکر اخلاق اجتماعی در جامعه بوده اند و بالاخره باید که از بابت حقوقی  که میگرفتند کاری هم می کردنده اند. https://parand.se/?p=5893 صفحه شیراز فیلم حذف شد محمدهاشم سبوکی فیلم‌های [[پرده آخر|پرده‌ی آخر]] ساخته‌ی [[واروژ کریم مسیحی|واروژ کریم‌مسیحی]]، محصول کادر فیلم به تهیه‌کنندگی مجید مدرسی، مجری طرح محمدمهدی دادگو == بانو ساخته‌ی «داریوش مهرجویی» == <nowiki>----------------------</nowiki> فیلم‌برداری «بانو» (داریوش مهرجویی) زمستان سال ۶۹ انجام شد و برای نمایش در دهمین جشنواره فجر آماده بود اما از همان نخستین بازبینی‌ها مشکلات آغاز شد. فیلم به همۀ آن تاویل‌ها و نمادپردازی‌های «اجاره‌نشین‌ها» راه می‌داد و چه‌بسا بیشتر. محرومان و مستضعفانی که عملا خانه‌ای را در سایه مهربانی مالکش، صاحب می‌شوند و در مسیر نابودی‌اش پیش می‌روند. همۀ اتفاقات در یک خانۀ بزرگ و باشکوه در زمستانی سرد رخ می‌دهد، آن هم از سوی فیلم‌سازی که منتقدان سرسختی داشت. بهمن ۱۳۷۰ اوج حملات به این فیلم بود و این‌چنین شد که با دستور مستقیم معاون سینمایی وقت، «بانو» به دلیل «توهین به انسان و مردم» توقیف شد. مهرجویی در گفتگو با ماهنامه فیلم می‌گوید: «نامه‌ای نوشتم با این مضمون که فیلم را ندیده‌اند یا بد دیده‌اند و اینکه برخلاف نظر آنها، سراسر ستایش از انسان است و … به هر حال شورا برای نجات فیلم، آن را فعلا غیرقابل نمایش اعلام کرد؛ یعنی برای نجات فیلم، آن را به کل توقیف کرد». بانو توقیف شد اما انتقادها کم نشد. توقیف «بانو» تأثیر شدیدی بر مسیر و فعالیت سازندگانش گذاشت. بیتا فرهی در گفتگو با فیلم این توقیف را ضربه سختی به آیندۀ کاری خود دانست.مهرجویی نیز در این مورد گفت:«شاید اگر بانو نشان داده می‌شد، اصلا سراغ پروژه دیگری می‌رفتم و مسیر حرفه‌ای‌ام تغییر می‌کرد؛ یعنی با یک نه گفتن، تمام سیستم زندگی و حرفه و ذهن من و همه آنهایی که در این فیلم کار کرده بودند را به هم ریختند». بانو پس از تحولات خرداد ۷۶، رفع توقیف شد و مهر ۱۳۷۷در تهران اکران شد. بانو در نگاهی امروزی همچنان فیلمی استعاری و بسیار تاویل‌برانگیز در نقد طبقه محروم و مستضعف با عملکرد حیرت‌انگیز تمام عوامل از جمله کل بازیگرانش است؛ ظرافت مهرجویی در ساخت شخصیت‌های مختلف و پرداخت دقیق و درست آنها کم‌نظیر و درخشان است. <nowiki>#</nowiki>فیلم_امروز #داریوش_مهرجویی #بانو #فیلم <nowiki>-------------------------------------------------</nowiki> پشت صحنه منتشر نشده «بانو»: با حضور داریوش مهرجویی، عزت الله انتظامی، خسرو شکیبایی، و.. . ایرج میلانی(مستندساز) به تازگی تصاویری منتشر نشده از پشت صحنه فیلم «بانو» داریوش مهرجویی را منتشر کرده. او در توضیح این ویدیوها نوشته:« این ویدیو شامل بخشهایی از مصاحبه با جناب آقای داریوش مهرجویی در بهمن سال 1369 است . این مصاحبه در حین نگارش پایان نامه دوره کارشناسی من ، ایرج میلانی ، در رشته کارگردانی فیلم ، انجام شده است . همچنین بخشهای جالبی از پشت صحنه فیلم بانو را نشان می دهد . کیفیت تصاویر این قسمت متاسفانه نامناسب میباشد . اما به جهت درگذشت تکان دهنده و ناگهانی ایشان نشر آنها را بهتر از بایگانی همیشگی تشخیص دادم .» ----------------------------------------------------------------- و «رقص خاک» ساخته‌ی «ابوالفضل جلیلی» نیز در این دفتر تولید شدند. «حمید مدرسی» متولد ۱۳۴۳ است. او در سال ۱۳۶۷ به اتفاق برادرش «مجید مدرسی»، «محمدمهدی دادگو» و «ایرج طهماسب»، کادرفیلم را تأسیس کرد. نخستین تولید این دفتر، «دندان مار» ساخته‌ی «مسعود کیمیایی» بود. فیلم‌های «پرده‌ی آخر» ساخته‌ی «واروژ کریم‌مسیحی»، «بانو» ساخته‌ی «داریوش مهرجویی» و «رقص خاک» ساخته‌ی «ابوالفضل جلیلی» نیز در این دفتر تولید شدند. کادرفیلم در سال ۱۳۷۰ بنا به دلایلی منحل شد و همکاری مدرسی با محمدمهدی دادگو متوقف گردید. پس از آن، برادران مدرسی فیلم‌های «روسری آبی» به کارگردانی «رخشان بنی‌اعتماد» و «یک‌بار برای همیشه» به کارگردانی «سیروس الوند» را تولید کردند. آن‌ها در سال ۱۳۷۴ سه فیلمِ «برج مینو» و «بوی پیراهن یوسف» (ابراهیم حاتمی‌کیا) و «عاشق فقیر» (حسین لیالستانی) را ساختند که به دلیل نفروختن دو فیلم «حاتمی‌کیا» و به نمایش درنیامدن فیلم دیگر، ضربه‌ی مالی سنگینی را متحمل شده و یکی دو سال بیکار شدند. برادران مدرسی در سال ۱۳۷۶ شرکت صحرافیلم را تأسیس کردند که پس از مدتی «ایرج طهماسب» و «حمید جبلی» هم به جمع آن‌ها اضافه شدند. فیلم‌هایی مانند «خواب سفید» (حمید جبلی)، «عینک دودی» و «خوابگاه دختران» (محمدحسین لطیفی) و «دختر شیرینی‌فروش»، «کلاه‌قرمزی و سروناز» و «زیر درخت هلو» (ایرج طهماسب) از تولیدات صحرافیلم هستند. با حمید مدرسی درباره‌ی چگونگی تولید و عرضه‌ی فیلم در ایران و هم‌چنین مشکلات سینمای ایران گفت‌وگویی کردیم که می‌خوانید. [[یک بار برای همیشه]] [[روسری‌آبی|روسری آبی]] [[بوی پیراهن یوسف]] [[برج مینو]] <ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=تجلیل از پنج فیلم برتر سال ۱۳۶۸ ، دندان مار، کلوزآپ، مادر، مهاجر، هامون|صفحه=۱۱۳|تاریخ=۱ بهمن ۱۳۸۸|ژورنال=ماهنامه صنعت سینما (ویژه بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر)}}</ref> https://www.filmnews.ir/%d8%a7%d8%ae%d8%a8%d8%a7%d8%b1-%d9%85%d9%87%d9%85/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%db%8c-%d8%a8%d9%87-%d9%85%d9%88%d9%81%d9%82%db%8c%d8%aa%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%a8%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%84%d9%84%db%8c-%d9%81%db%8c%d9%84%d9%85?unapproved=8493&moderation-hash=abb57fc913676c3b0d46a345e1b4762a&WPACRandom=1732246369088#comment-8493 نگاهی به موفقیت‌های بین المللی فیلم‌های مسعود کیمیایی به بهانه‌ی موفقیت اخیرِ «خائن‌کشی» در جشنواره بلغارستان | تحسین جهانی رئیس هزینه فیلم سرب ۱۶ میلیون مصادف با رحلت امان درددل‌های نصرت کریمی دستیار کارگردان باسابقه سینما⇐تشابه نام با نصرت کریمی، به ضررم شد!/تا سرحد مرگ دویدم که فیلم اولم را بسازم ولی نگذاشتند!/داروغه‌زاده مرا با نصرت کریمی‌بازیگر اشتباه گرفت و قرار ملاقاتی پر از میوه و شیرینی را ترتیب داد!!/درگیری‌های مالی در “سرب” باعث جدایی ده‌ساله از کیمیایی شد/ح.پ، تیتراژ “سرب” را طوری قیچی زد تا نام من حذف شود/حاتمی‌کیا قبل از آن که فیلم بلند بسازد، اولین فیلمهای کوتاهش را با من کار کرد. این منبع مسدود است. https://www.filmnews.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%85/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%88%D9%81%D9%82%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85<nowiki/>گروهبان. این فیلم در دوره‌ی چهل و هشتم جشنواره‌ی فیلم ونیز (1370)، دوره‌ی  بیست و هشتم جشنواره‌ی فیلم شیکاگو (1371) و دوره‌ی بیست و یکم جشنوارۀ فیلم روتردام (1371) حضور داشته است و توانست نامزد جایزه شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز در سالِ ۱۹۹۲ شود «دندان مار» را می‌توان یکی از پرافتخارترین فیلم‌های مسعود کیمیایی دانست، ضمن آنکه بسیاری آن را در کنار «سرب»، بهترین اثرِ فیلم‌ساز در بعد از انقلاب می‌دانند. کارگردان در این فیلم تصویری حقیقی از دورانِ دهه‌ی شصت (به خصوص جنگ) را ارائه داده است. «دندان مار» در هشتمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد، در همان سالی که فیلمِ «هامون» مهرجویی تمام جوایز را درو کرد و داوران تنها نقش‌آفرینی فرامرز صدیقی را شایسته‌ی نامزدی دانستند؛ اما فیلم در عینِ بی‌توجهی جشنواره، توانست جایزه‌ی بهترین فیلم از نگاه انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران را دریافت کند. این فیلم اما برخلاف‌ِ ایران، در دنیا بسیار ستایش شد و توانست برنده‌ی جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی فیلم برلین، نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال و  نامزد جایزه خرس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم برلین شود. این تنها فیلمِ کارگردان کهنه‌کار است که جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران جشنواره فیلم برلین را به دست آورده است. این در حالی است که کیمیایی نامزد جایزه‌ی خرس طلایی جشنواره فیلم برلین نیز در سالِ ۱۹۹۱ شد. === ناصر نظامی بجای نرسی گرگیا دوبله === https://cafeclassic5.ir/showthread.php?tid=184&page=5 = مسعود کیمیایی؛ مثل یه کوه بلند… = '''نگاهی آماری به تعداد تماشاگران آثار اکران شده فیلم‌های پس از انقلاب''' https://www.filimo.com/shot/129403/%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF-%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C/ مسعود کیماییی '''دندان مار''' که تا به امروز همچنان عنوان بهترین فیلم مسعود کیمیایی در سینمای پس از انقلاب را یدک می‌کشد در سال ۱۳۶۸ ساخته شد و در هشتمین جشنواره فیلم فجر جایی که هامون داریوش مهرجویی جوایز را درو کرد، داوران تنها نقش‌آفرینی فرامرز صدیقی را شایسته نامزدی در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد تشخیص دادند. البته لازم به ذکر است که دندان مار در حضور هامون (داریوش مهرجویی)، مادر (علی حاتمی) و ای ایران (ناصر تقوایی) توانست عنوان بهترین فیلم اکران سال ۱۳۶۹ را به انتخاب نویسندگان و منتقدان ماهنامه فیلم از آن خود کند. دندان مار در تاریخ ۲۳ مهر سال ۱۳۶۹ اکران عمومی شد و با وجود حضور بازیگران ناشناخته و نچندان مطرحی چون فرامرز صدیقی، گلچهره سجادیه، احمد نجفی، فریبا کوثری، رضا خندان، شاهد احمدلو و … توانست بیش از ۵۰۰ هزار تماشاگر را به سالن‌های سینما بکشاند و رتبه ۳۷ جدول پرمخاطب‌ترین‌های سال را به دست آورد. https://www.facebook.com/permalink.php/?story_fbid=1903501333244594&id=1467607190167346 https://iffr.com/en/iffr/1992/films/goruhban-the-sergeant https://m.imdb.com/title/tt0101966/releaseinfo/ https://irmdb.sourehcinema.com/Festival/Film/History.aspx?Kind=Full&Id=138109201537&FilmName=%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86 https://irmdb.sourehcinema.com/Festival/Film/History.aspx?Kind=External&Id=138109211627&FilmName=%D8%B1%D8%AF%D9%BE%D8%A7%D9%8A%20%DA%AF%D8%B1%DA%AF === حذف شده های قیصر === * * سازنده کفش قیصر: احمد نورائی * چاپ و لابراتوار: محمد مؤمنی عباس افتخاری https://www.instagram.com/hgbn3000/p/CJvlWT0lHAv/ https://www.instagram.com/hgbn3000/p/CNb0CSJlQDd/ https://filcin.com/person/54075/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C تولید فیلم دنیای آبی '''مکیس صدا و موزیک متن روبیک منصوری افکت آرشام''' '''تیتراژ هاردی''' '''دکور: علی دلپذیر''' '''۱- واهاک وارطانیان .... فیلمبردار''' '''دستیار فیلمبردار: حسین رهبر''' '''فیلمبردار صابر رهبر''' مبلمان شادرو عکس فتو بانکی مدیر تهیه افشار دستیار تهیه مهدری شاهرودی چاپ ولابراتوار استودیو بدیع '''صدا بردار عباس خیرخواه سنکرون ژرژیک''' '''♧ آسه برو، آسه بیا'''   > از فیلم دنیای آبی آهنگساز: #سورن ترانه‌سرا: #تورج_نگهبان تنظیم‌کننده: - انتشار: ۱۳۴۸ '''امور فنی ت در استودیو نقش جهان''' فیلم ۱۲۳ دقیقه ذکر شده '''نمایش فیلم بن بست''' فیلم بن‌بست( پرویز صیاد،۱۳۵۶) در ششمین (آخرین) دوره‌ی جشنواره‌ی جهانی فیلم تهران به نمایش درآمد و سپس توقیف شد . بعد از انقلاب نیز در سال ۱۳۵۸ چند روز اکران و مجددا توقیف شد. طراح پوستر فیلم مرتضی ممیز می‌باشد<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://darz.art/fa/magazine/note-morteza-momayez-posters/960|عنوان=نگاهی به پوستر‌های مرتضی ممیز|نویسنده=ترنم تقوی|وبگاه=وبگاه درز}}</ref> https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Help_desk#c-Mohsen_Bagheri-20241014221000-Movies_crew_credits <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=12424|عنوان=تصویر صفحه ۴۵دور از ترانه «سرگذشت» با صدای ویگن}}</ref> راوی * {{IMDb title}} https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13481122.pdf نورمن ویزدوم محصول : تهران ـ شهرستان فیلم ویگن فیلم آتش و خاکستر * {{imdb title}} هیئت داوران آن دوره جشنواره فیلم تهران شامل جیلو پونته‌کوئرو، آلن روب‌گریه، پیتر شامونی، شادی عبدالسلام، گابریل فیگه‌روآ، سیمی گارول، روبن مامولیان، میکلوش یانچو و عبدالمجید مجیدی، جایزه بهترین بازیگر مرد را به بهروز وثوقی بازیگر فیلم «گوزن‌ها» دادند و آقای وثوقی جایزه‌اش را در مراسم اختتامیه از دست فرح پهلوی، ملکه وقت ایران دریافت کرد. اهدای جایزه از جانب یکی از بلندپایه‌ترین مقام‌های ایران به یکی از منتقدترین فیلم‌های حکومت گذشته از اتفاقات کم‌نظیر حوزه فرهنگ و هنر معاصر ایران محسوب می‌شود. بانک جامع اطلاعات سینمای ایران، سوره سینما <nowiki>{{فهرست ستونی|۲|</nowiki> اسامی بازیگران فیلم ''قیصر'' به شکل* و ترتیب نمایش در عنوان‌بندی آغازین فیلم <ref name=":153">{{یادکرد کتاب|کتاب=فیلمشناخت ایران: فیلم‌شناسی سینمای ایران (۱۳۰۹–۱۳۵۷)|سال=۱۳۸۴|نام=عباس|نام خانوادگی=بهارلو|ناشر=قطره|جلد=اول}}</ref> <ref name=":0223">پوستر فیلم و عنوان‌بندی آغازین فیلم «قیصر''»''</ref> <ref name=":423">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخچه‌ی کامل دوبله به فارسی در ایران|سال=۱۳۹۲|نام=احمد|نام خانوادگی=ژیرافر|ناشر=انتشارات کتاب کوله‌پشتی|صفحه‌ها=۱۱۵۵-۱۱۵۶|جلدها=۲}}</ref>: [منوچهر] ^{* اسامی داخل کروشه در عنوان بندی و یا پوستر درج نشده‌اند، به معنی که این بازیگران در زمان خود به این نامها شهرت داشته‌اند} <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=پایگاه جامع اطلاعات سینمای ایران. سوره سینما|نشانی=https://sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109160995|عنوان=تنهایی}}</ref> سینما سوره {{imdb title}} در امتداد شب نیازمند به دانلود آخر سال ۱۳۵۶ هست فیلم ''در امتداد شب''، پس از '''دو هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی اروپا-مولن‌روژ در تاریخ چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۴۸ جای خود را به فیلم «[[دو دل و یک دلبر]]» در این گروه سینمایی داد <ref name=":062222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «دو دل و یک دلبر» در سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۴۸. صفحه ۲۲. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480404.pdf&page=22}}</ref> <ref name=":222222222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "گرفتار" در در گروه سینمایی اونیورسال در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۴۸. صفحه ۱۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480403.pdf&page=15}}</ref>. <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=11084|عنوان=تصویر صفحه ۴۵دور از ترانه «شکوفه عشق» با لیبل گلدن رکورد}}</ref> *برگزیدگان دومین دوره جشنواره سپاس به شرح زیر بودند:{{مدرک}} منبع پیدا کردن * *جایزه بین المللی خبرنگاران سینمیی به داریوش مهرجویی صفحه ۷۰ سند تاریخ ۲۱/۶/۱۳۵۰ برابر ۱۲ سپتامبر ۱۹۷۱ *فسیتوالهای لوس انجلس شیکاگو و لندن تاریخ ۲۴/۸/۱۳۵۰ صفحه ۷۳ منبع فسیتوال لندن در تاریخ ۲۵/۸/۱۳۵۰ صفحه ۷۷ سند فیلم و هنر شماره ۳۶۰ ۳/۹/۱۳۵۰ جشنوراره لندن * شماره ۷۵۳ ص ۳۰ کافر * شماره ۷۰۶ ص ۱۷ جشنواره سپاس دوم * * تیر ۵۱ پخش سرزمین دلاروان * ۸/۱۲/۴۸ هفته سوم گاو در سینما کاپری * * سکس بدفرجان یا پورن جنون آمیز * ۴ ماه و سه هفته و دو روز * مرگ آقای زالارسکو * زنی تحت تاثیر او * گزارش نمایش اولیه فیلم [[دلاور سمرقند]] ۱۳۴۸ یا ۱۳۴۶ <ref name=":142">{{یادکرد ژورنال|شماره=سندنامه شماره ۱۵|نام=آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد)|نام خانوادگی=سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران|عنوان=بریده روزنامه آمریکایی هنگام دریافت جایزه هوگوی نقره‌ی توسط داریوش مهرجویی، اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی|صفحه=۶۹|تاریخ=۱ شهریور ۱۴۰۰}}</ref> <ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۳ شهریور ۱۴۰۰|عنوان=انتشار اسناد و هزینه فیلم گاو مهرجویی بعد از نیم قرن|پیوند=https://www.asriran.com/fa/news/799871/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D9%86|ناشر=سایت تحلیلی خبری عصر ایران|تاریخ بازدید=۱۷ خرداد ۱۴۰۳}}</ref> [[جاده (فیلم ۱۳۵۱)|جاده (فیلم)]] <nowiki>{{فهرست ستونی|۲|</nowiki> پایگاه جامع اطلاعات سینمای ایران، سینما سوره <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=پایگاه جامع اطلاعات سینمای ایران. سوره سینما|نشانی=https://sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109160995|عنوان=تنهایی}}</ref> سینما سوره {{imdb title}} در امتداد شب نیازمند به دانلود آخر سال ۱۳۵۶ هست فیلم ''در امتداد شب''، پس از '''دو هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی اروپا-مولن‌روژ در تاریخ چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۴۸ جای خود را به فیلم «[[دو دل و یک دلبر]]» در این گروه سینمایی داد <ref name=":06222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ نمایش نخست فیلم «دو دل و یک دلبر» در سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۴ تیر ۱۳۴۸. صفحه ۲۲. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480404.pdf&page=22}}</ref> <ref name=":22222222">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=آخرین نمایش فیلم "گرفتار" در در گروه سینمایی اونیورسال در جدول برنامه‌ی سینماهای تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. سه‌شنبه ۳ تیر ۱۳۴۸. صفحه ۱۵. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13480403.pdf&page=15}}</ref>. <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=11084|عنوان=تصویر صفحه ۴۵دور از ترانه «شکوفه عشق» با لیبل گلدن رکورد}}</ref> * * شماره ۷۵۳ ص ۳۰ کافر * شماره ۷۰۶ ص ۱۷ جشنواره سپاس دوم * شماره ۷۵۲ ص موسیقی داش آکل و سپاس * شمراه ۷۵۴ ص رگبار زمان فیلمبرداری * تیر ۵۱ پخش سرزمین دلاروان * ۸/۱۲/۴۸ هفته سوم گاو در سینما کاپری * زنگولان * * سکس بدفرجان یا پورن جنون آمیز * ۴ ماه و سه هفته و دو روز * مرگ آقای زالارسکو * زنی تحت تاثیر او * گزارش نمایش اولیه فیلم [[دلاور سمرقند]] ۱۳۴۸ یا ۱۳۴۶ <ref name=":14">{{یادکرد ژورنال|شماره=سندنامه شماره ۱۵|نام=آرشیو ملی ایران (معاونت اسناد)|نام خانوادگی=سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران|عنوان=بریده روزنامه آمریکایی هنگام دریافت جایزه هوگوی نقره‌ی توسط داریوش مهرجویی، اسرار «گاو»، اسناد ساخت و اکران فیلم داریوش مهرجویی|تاریخ=۱ شهریور ۱۴۰۰|صفحه=۶۹}}</ref> <ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۳ شهریور ۱۴۰۰|عنوان=انتشار اسناد و هزینه فیلم گاو مهرجویی بعد از نیم قرن|پیوند=https://www.asriran.com/fa/news/799871/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF-%D9%88-%D9%87%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%DA%AF%D8%A7%D9%88-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D9%85-%D9%82%D8%B1%D9%86|ناشر=سایت تحلیلی خبری عصر ایران|تاریخ بازدید=۱۷ خرداد ۱۴۰۳}}</ref> <ref>{{یادکرد ژورنال|شماره=۱۰۲۱|عنوان=فردین در «بر فراز آسمانها» برای واروژان سنگ تمام گذاشته است.|صفحه=۶|تاریخ=۱۰ دی ۱۳۵۶|ژورنال=ستاره سینما}}</ref> ستاره سینما [[جاده (فیلم ۱۳۵۱)|جاده (فیلم)]] https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13481218.pdf&page=3 دلاور سمرقند آخرین نمایش دنیای تاریکی غفاری ۱۷ اسفند ۴۸ https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13481217.pdf&page=11 <nowiki>*</nowiki> بهروز وثوقی : برنده دیپلم افتخار بعنوان بهترین بازیگر مرد نقش اول از جشنواره بین‌المللی فیلم تاشکند در سال ۱۳۵۱ <nowiki>*</nowiki> برنده جوایز سپاس ( دوره چهارم - سال ۱۳۵۱ ) برای بهترین فیلم سال ( رده اول ) - بهترین بازیگر نقش فرعی مرد : بهمن مفید - بهترین فیلم‌برداری سیاه و سفید: نعمت حقیقی فیلم بسیط شهر کارگردان جمشید عندلیبی فرخ ساجدی و رمضانی فر <ref name=":11">{{یادکرد ژورنال|شماره=|صفحات=|عنوان=تبلیغ ادامه نمایش فیلم «داش آکل» در سینما ماژستیک تهران|ژورنال=روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۵۰. صفحه ۲۰. وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13500617.pdf&page=20}}</ref> روش جدید منبع روزنامه اطلاعات کیهان رهگذر امین تارخ در سریال شهر من شیراز ۲۱.۶.۱۳۵۵ امشب اشکی میریزد ۲۱.۶.۱۳۵۵ صفحه ۷ طلاق بیضایی ۲۱.۶.۱۳۵۵ شاملو در سریال میراث نصرت کریمی امشب اشکی میریزد اطلاعات ۲۱ شهریور داریوش زندانی کوسه جنوب فیلمبردار همایون ارجمند علی مزینانی روزنامه اطلاعات فیلم رنگی است ''هفت‌تیرهای چوبی'' دهمین فستیوال فیلم‌های کودکان و نوجوانان در ۲٦ آبان ۱۳۵٤ از دست [[فرح پهلوی]] https://www.facebook.com/FortyYearsAgo/posts/1706374052901061/ برادر مجید ظروفجی در سوته دلالن سه ماه تطیلعی هم بازی کدرن فیلم ترکی بخاطر وطنم Önce Vatan (1974) نهم شهریور ۱۳۵۵ ''اکران: سینه‌چاک،'' زن https://parand.se/?p=27271 ترانه بازیچه و ترانه هستی تو که ترانه هستی تو در فیلم حسین آژدان ۱۳۵۳ پخش شده با صدای مرتضی پس احتمالا بازیچه هم همین سال تولید شده یا سال قبلش و در این سال پخش شده <ref name=":05">{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13550601.pdf&page=7|عنوان=پرخرج‌ترین فیلم ایرانی. روزنامه اطلاعات، دوشنبه اول شهریور ۱۳۵۵}}</ref>. دلباخته از ایرج صادقپور برهنه تا ظهر از لینک شیر خفته و در امتداد شب https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13550524.pdf&page=7 روز اول نمایش ۲۶ مرداد اشرف ساغر https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=gVXrWyb2rdI&ab_channel=%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%87%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%D9%87%D8%A7 https://www.discogs.com/release/3106832-Nina-Hart-Taking-Off-I-Believe-In-Love-Chanson-Du-Film-Taking-Off/image/SW1hZ2U6NTY5MjY0Mg== تصویر صفحه نینا هارت فیلم شیر خفته یواخیم هس Joachim Hess کلاسیک های ایرانی به یاد شیرهای خفته https://www.magiran.com/article/2746185 https://www.ebay.com/itm/352179576696?chn=ps&mkevt=1&mkcid=28 [[ابوالحسن تهامی‌نژاد#cite note-:0-4]] مدیر دوبله https://www.facebook.com/ghadimghadimaa/photos/a.198614857753315/574984000116397/?type=3 آرام و گیلا <ref name=":03">{{یادکرد وب|وبگاه=فرهنگ فیلمهای سینمای ایران|نشانی=https://filme-farsi.blogspot.com/2021/06/1349_59.html|عنوان=بریده جراید مربوط به فیلم «میوه گناه».}}</ref> https://www.facebook.com/764919943522946/photos/a.764965460185061/2348979261783665/?type=3 نگین همسر بیک عنوان: فروش فیلمهای روز ایرانی فروش ۸۰۰هزار تومانی فیلم بت شکن در هفته اول در گروه سینمایی اونیورسال ستاره سینما شماره ۱۵۵ (مسلسل ۹۶۱) ۱۰ مهر ۱۳۵۵ صفحه ۱۰ هفته دوم یک میلیون و دویست ۹۶۲ فیلم بت‌شکن پس از '''سه هفته نمایش''' در تهران، در گروه سینمایی اونیورسال در تاریخ سه‌شنبه ۲۰ مهر ۱۳۵۵ جای خود را به فیلم [[ستیز (فیلم ۱۳۵۵)|ستیز]] [[عزیزالله بهادری|(عزیزاله بهادری)]] داد <ref name=":8">{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13550720.pdf&page=22|عنوان=تبلیغ اکران نخست فیلم «ستیز» در سینماهای تهران، روزنامه اطلاعات، سه‌شنبه ۲۰ مهر ۱۳۵۵، صفحه ۲۲}}</ref>. بازگشت سرایدار به سینما کاپری https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13550505.pdf&page=34 مرگ افشین مقدم https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13550502.pdf&page=34 موسیقی متن فیلم '''غزل''' برای بار نخست در سال ۱۳۵۷ در آلبوم «شبانه‌ی۲»، ساخته‌های اسفندیار منفردزاده در قالب نوار کاست شماره ۱۵۹ توسط شرکت آونگ منتشر شد<ref name=":9">{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه رسمی اسفندیار منفردزاده|نشانی=https://www.monfaredzadehmusic.com/discography/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%BA%D8%B2%D9%84/#gallery-6|عنوان=جلد «آلبوم شبانه ۲»}}</ref>.<blockquote></blockquote> == طنین صلح == توضیحات آقای امیر قاسمی در خصوص ساخت موزیک ویدئو طنین صلح نقل از : ماه نامه تپش آپریل 2005 عکسی تکرار نشدنی از بهترین ها طنین صلح آهنگی که هرگز کهنه نمی شود ساعت زمان را به عقب برمی گردانیم ... سال 1986 و نوروزی فراموش نشدنی .. کنسرتی در راه بود ... بهترین ها و برگزیدگان هنر ایران در کنار یکدیگر قرار گرفتند تا سرآغازگر نوروزی متفاوت باشند کنسرتی که می رفت لس آنجلس را در خود جای دهد ، شبی در هتل مجلل بوناونچور در دان تاون شهر لس آنجلس . عکسی را که مشاهده می کنید در رابطه با آن کنسرت است که به بهانه همان شب و برای تبلیغاتش تصمیم بر آن گرفته شد تا کلیه هنرمندان و برگزار کنندگان در کنار یکدیگر بایستند و عکس یادگاری و یا بهتر بگوییم تبلیغاتی بگیرند. خوانندگان کنسرت عبارت بودند از : هایده ، معین ، اندی و کوروس ، مرتضی ، فتانه ، و مجریان حسن خیاط باشی بود و شوی از رافی خاچاطوریان و از طرف دیگر برگزارکنندگان کنسرت علی رضا امیرقاسمی ، فرانک میرقهاری ، و حمید رشیدیان بودند. به خاطر این که کنسرت سرو صدای بیشتری به راه بیاندازد و از طرفی اتحادی بین هنرمندان بوجود آید علی رضا امیرقاسمی به فکر تولید و تهیه آهنگی افتاد که خوانندگان آن را به صورت گروهی اجرا نمایند که پس از چند هفته گفت و شنود با شاعر و ترانه سرای پراعتبار شادروان لیلا کسری ( هدیه ) ترانه ای را از او انتخاب کرد که با حال و هوای آن زمان بسیار سازگار بود و علیرضا تصمیم گرفت تا ترانه را به فرخ آهی بسپارد تا آهنگی روی آن بگذارد که الحق فرخ آهی نیز آهنگی جاودانه ساخت . کلیه هنرمندان نامبرده در استودیو راسک لوس آنجلس دور هم جمع شدند تا این آهنگ را اجرا نمایند که البته در آخرین دقایق هایده به خاطر مسائل پشت پرده با هم آوایی با دیگر هنرمندان منصرف شد و تصمیم گرفت تا در این آهنگ که طنین صلح نام داشت حضور نداشته باشد . بخش های مختلف آهنگ بین هنرمندان تقسیم شد و آهنگ طنین صلح ضبط گردید که همواره یکی از زیباترین ترانه ها و آهنگ هایی است که در غربت تهیه شده است و مضمون آن بدین صورت است: صلح سفید و آبی چتر قشنگ روشن یه روز می ا فته سایش رو آسمون میهن عشقه دوباره با ما عشقه دوباره با من مردم دل شکسته چشم انتظار صلحن این ترانه نخست صلح سفید و آبی نام داشت که امیرقاسمی نام طنین صلح را بر روی آن گذاشت . لازم به یادآوری است که اندی به تازگی این آهنگ را بازسازی کرده و خوانده است. نمایش فیلم «اسم من جانی» در سینما موناکو در جدول برنامهٔ سینماهای تهران. روزنامه اطلاعات، سه‌شنبه ۱۶ شهریور ۱۳۵۵. تبلیغ اکران نخست فیلم «غزل» در سینماهای تهران، روزنامه اطلاعات، چهارشنبه ۹ تیر ۱۳۵۵، صفحه ۳ وبگاه دانش‌سرای مشروطه تبلیغ اکران نخست فیلم «گدایان تهران» در سینما نپتون، روزنامه اطلاعات، چهارشنبه ۲۱ دی ۱۳۴۵، صفحه ۱۹ گدایان تهران ۱- ترانه : عشق خود تا کی ز تو پنهان کنم ✅ خواننده : پوران ✅ آهنگ : انوشیروان روحانی ✅ شعر : ترقی ۲- شادت میکنم آخری: عروسی با صدای ایرج و شعر و آهنگ پورهاشمی او می رود ✅ خواننده : بانو پوران ✅ آهنگ : انوشیروان روحانی ✅ شعر : بیژن ترقی(او میرود دامن کشان) هایده https://delvareha.blogspot.com/2009/10/ https://zamaaneh.com/pejman/2009/01/post_147.html مصاحبه با انوشیروان روحانی در مورد هایده '''''علی کنکوری''''' فیلمی به کارگردانی و نویسندگی [[مسعود اسداللهی]] محصول سال ۱۳۵۲ است. اکران نخست فیلم قیصر در تاریخ '''چهارشنبه ؟؟؟؟؟ خورشیدی''' همزمان در سیزده سینما در تهران (؟؟؟؟، ) بوده است <ref name=":10">{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13481010.pdf&page=5|عنوان=آرشیو روزنامه اطلاعات، ۱۰ دی ۱۳۴۸، صفحه ۵}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه دانش‌سرای مشروطه|نشانی=https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ettelaat13481009.pdf&page=3|عنوان=آرشیو روزنامه اطلاعات، ۹ دی ۱۳۴۸، صفحه ۳»}}</ref>. فیلم راه اژدها ۳۰-۱۲-۱۹۷۲ برابر با ۹ دی ۱۳۵۱ در هنگ کنگ ۱۰ مهر ۵۴ تبلیغ دیده شد. ترانه مستی در روزنامه اطلاعات https://mashruteh.org/wiki/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3AEttelaat13540727.pdf&page=24 == Credits == * Design – Morteza Barjesteh * Engineer – Rob Stannett * Mastered By – John Polito * Producer, Executive-Producer – Mehrdad Pakravan ۱۱۱۱۲ == Barcode and Other Identifiers == * Barcode: 035265247228 * سبس == Reviews == == Release == Edit Release New Submission == Marketplace == No items for sale for this Releaر = Mahasti* & Sattar* – بزم بهارعاشقان = Bazm {| class="wikitable" !Label: |Caltex Records – 2180 CD |- !Format: |CD, Album |- !Country: |US |- !Released: |1996 |- !Genre: |Folk, World, & Country |- !Style: |Persian Classical |} == Tracklist == {| class="wikitable" |1 | |بزم بهارعاشقان = Bazm |40:45 |- |2 | |بزم بهارعاشقان = Bazm |33:18 |} == Companies, etc. == * Copyright © – CTX Publishing * Phonographic Copyright ℗ – Caltex Records * Copyright © – Caltex Records * Copyright © – CTX Publishing * Recorded At – استودیو طنین == Credits == * Design – Behzad (3) * Executive-Producer – Mehrdad Pakravan * Percussion [Tonbak ] – علی توللی * Photography By – George Lazar * Santoor – ﺳﻴﺮﻭﺱ ﺍﻟﻮﻧﺪﻯ * Tar (lute) – احمد رحمانی پور* * Violin – ناصر نامجو == Notes == (C)(P) 1996 All Rights Reserved CTX 2180CD (C)1996CTX Music Publishing(BMI) == Barcode and Other Identifiers == * Barcode: 0 3526-52180-2 0 View All {| class="wikitable" | !Title (Format) !Label !Cat# !Country !Year | | |- | |بزم بهارعاشقان = Bazm (Cassette, Album) |Caltex Records |2180 |US |1996 | |} == Reviews == آواز ۵ ستار https://ganjoor.net/hafez/ghazal/sh457 <nowiki>https://www.instagram.com/p/Byu0--hBn9N/</nowiki> کی میدونه <nowiki>https://www.instagram.com/p/CTFc1mvC8n3/</nowiki> برنامه گلها شماره 420 در روز عید فطر 22 دی ماه 1345 مصاحبه مهستی با شبکه جام جم 1385 بل اعلام پخش ترانه‌های جدید هفته در برنامه صبح جمعه «شما و رادیو»، آرشیو روزنامه اطلاعات، پنجشنبه ۵ مرداد ۱۳۵۱، صفحه ۷ آرشیو روزنامه اطلاعات، ۳۰ خرداد ۱۳۵۱، صفحه ۲۲ وبگاه دانش‌سرای مشروطه تصویر صفحه ۴۵ دور از ترانه‌ی «صدای پا»، نشر آپولون تصویر روی جلد صفحه ۴۵ دور از ترانه‌های «بچه نشو ای دل» و «صدای پا»، نشر آپولون راوی حکایت باقی تصویر صفحه ۴۵ دور از ترانه‌های «دو تا چشمون» و «رسوایی»، نشر آپولون نگاهت با نگاهم آشنا نیست نگاهی دلپذیر و با صفا نیست من از این آشنایی می ترسم ... ترس از جدایی مبادا به سراغم بیایی منم خسته از این آشنایی ... جدایی (و قصه ما روی یک صفحه آپولون بوده سال ۱۳۵۰ یا ۱۳۵۳ تصویر صفحه ۴۵ دور از ترانه‌های «فریاد» و «حرف آخر را بزن»، نشر آپولون آبشار طلا و ترانه بابا جونم {| class="wikitable" |شهریارا |هما میرافشار |اسدالله ملک |اسدالله ملک |۱۳۴۶ |اجرا افتتاحیه تالار رودکی ۳ آبان ۴۶ ؟؟؟ |} تو باید بمانی به نظر می رسد مهستی در دو فیلم نسل شجاعان به ترکی Meliksah تاریخ انتشار بر اساس ای ام دی بی )<nowiki>https://www.imdb.com/title/tt0810424/</nowiki>) ۱۷ سپتامبر 1969 برابر با ۲۶ شهریور ۱۳۴۷ و بیگانه ترانه اجرا کرده است که منابعی در دسترس نیست فقط پشت صفحات هست و کسی که ادعا کرده روی دیگرش مهستی هست. در تیرماه ۱۳۵۶ ترانه‌ای به‌نام «دلم‌ تنگه» با صدای مهستی، در دستگاه شور، بر روی اولین کاست شرکت «دوتار» منتشر شد که مخاطبان ترانه بسیار بدان اقبال نشان دادند. در این ترانه، تنظیم ناصر چشم‌آذر، خصوصاً اُورتور زهی‌ها، به زیباییِ ملودیِ پازوکی و اجرای مهستی می‌افزاید. پی‌نوشت: «دوتار» نام یک شرکت تولید و نشر ترانه های جهانبخش پازوکی و حسن شماعی‌زاده بود  که توسط آن‌ها تأسیس شده بود. https://www.discogs.com/release/19175173-%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D9%85%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%86%D8%B1%DA%AF%D8%B3-%D8%B4%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D8%B2 آلبوم مشترک مهستی و ستار https://parand.se/?p=29508 صفحه گرام نخستین عشق و جدایی ترانه‌های این آلبوم قبلا به صورت تک آهنگ روی صفحات ۴۵ دور منتشر شده بودند چرا چرا (خدایا چرا) بابا جونم مهستی عطر بهار عشق بازیگر تورج نگهبان فرهنگ شریف اسدالله ملک در نسخه نشر استریو دیسکو ، آهنگساز فرهنگ شریف درج شده است. همیشه عاشق نوجوکی سال ۱۳۵۶ یا ۶۲ معبود به نظر مال کس دیگه ای هست http://nassercheshmazar.com/discography/%d9%85%d8%b9%d8%a8%d9%88%d8%af/ علی سراجیان فقط دو همکاری با مهستی دارند: تأسف و کمبود کار زندگی با صدای عهدیه هم ظبط شده دو ورژن با صدای مهستی تصویری با پیانوی روحانی لبخند ۱۳۵۶ تهران این هم یكی از آخرین كارهای مشترک زنده یاد محمد حیدری و من پیش از فتنه ویرانگر، خونین و خانمانسوز سال 57 بود!!! پ.ن: در بعضی از کانالها و سایتها نام ترانه سرا و آهنگساز این آهنگ را شخص دیگری نوشته اند که اشتباه است. شعر این ترانه از سروده های من و آهنگساز آن زنده یاد محمد حیدری می باشد. <s>https://www.instagram.com/p/B2pHXJxH27R/</s> https://t.me/ardalansarfarazofficial/1977 https://t.me/ardalansarfarazofficial/1978 این مقاله به ترانه شناسی مهستی اختصاص دارد لذا مشخصات شناسنامه ای و فردی به صفحه اصلی مهستی ارجاع داده شد. شما در هیچ یک از آثار منتشر شده از مهستی نام کامل ایشان را نمی بینید پس شایسته تر اینست که در صفحه دیسکوگرافی که ترانه شناسی این هنرمند است از درج نام اصلی صرف نظر شود و همچنین عبارات بی تکرار ترین و برجسته ترین شاید مناسب درج در این مقاله نباشد. سپاس {{جعبه اطلاعات هنرمند موسیقی | نام = ایرج طاهری | ساز = | اعضای_پیشین = | نقش‌های_مرتبط = | ناشر = | مدت = | فعالیت = [[آهنگساز]]، [[نوازنده]] [[نای]] | سبک = کوچه بازاری-پاپ | نوع_صوت = | ملیت = {{Iranian}} | تصویر = | مرگ = ۴ بهمن ۱۳۹۳ ({{سن|۱۹۳۷|۱|۱|۲۰۱۵|۱|۲۴}}){{سخ}}[[لوس آنجلس]] | تولد = ۱۳۱۶{{سخ}}[[تهران]] | نام_مستعار = | نام_اصلی = | پس‌زمینه = non_vocal_instrumentalist | دورنما = | اندازه_تصویر = | توضیح_تصویر = | سازهای_برجسته = [[نای]] - [[فلوت]] }} '''ایرج طاهری''' (زادهٔ سال ۱۳۱۶، [[تهران]] – درگذشتهٔ ۴ بهمن ۱۳۹۳، [[لس آنجلس|لوس انجلس]]<ref>{{یادکرد وب|تاریخ=|وبگاه=رادیو فردا|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-music-news-300115/26821926.html|عنوان=مروری بر خبرهای موسیقی ایران در این هفته - درگذشت ایرج طاهری}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|وبگاه=خبرگزاری ایرانشهر|نشانی=http://iranshahrnewsagency.com/newsdetails.aspx?itemid=10370#.YR4rbI4zbIV|عنوان=ایرج طاهری موسیقیدان ایرانی‌آمریکایی چهره در نقاب خاک کشید}}</ref>) موسیقی‌دان، آهنگساز، ترانه‌سرا و نوازندهٔ سازهای بادی بود. وی همچنین سابقه آهنگسازی برای موزیک متن فیلم سینمایی [[اسلحه (فیلم)|اسلحه]] (۱۳۵۴)<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/1/12/Aslahe.jpg|عنوان=نام ایرج طاهری در پوستر فیلم "اسلحه"}}</ref> و همچنین سابفه نوازندگی و آهنگسازی در دو فیلم [[کنیز (فیلم ۱۳۵۳)|كنیز]] (۱۳۵۳) <ref name=":1" /> <ref name=":4" /> و [[گریز از مرگ (فیلم ۱۳۵۲)|گریز از مرگ]] (۱۳۵۲) را در کارنامه هنری خود دارد.<ref name=":4">{{یادکرد وب|وبگاه=بانک جامع اطلاعات سینمای ایران|نشانی=http://www.sourehcinema.com/People/People.aspx?Id=138205130011|عنوان=ایرج طاهری}}</ref> ایرج طاهری تحصیلات ابتدایی را در هنرستان عالی موسیقی تهران سپری کردند و تحصیلات تکمیلی را در زمینه‌ی موسیقی را در «آلبر هال کالج انگلستان» ادامه دادند. ایرج طاهری در سال‌های پایانی عمر به آموزش موسیقی ایران به کودکان و نوجوانان توجه ویژه‌ای داشت و علاوه بر اجرای برنامه زنده‌ای در تلویزیون کوشیده بود ماحصل سال‌ها تلاش و پیگیری خود در حوزه موسیقی ایرانی را بدون چشمداشت در اختیار علاقمندان قرار دهد<ref name=":0" />. ایرج طاهری مبتکر نوعی ساز مشابه نی نود که نام «نای» را برای آن برگزید. این ساز امکان توسعه ساختار موسیقی در سازهای بادی ایرانی را فراهم آورده بود. وی با خواننده هایی نظیر دلکش ، الهه ، مهستی ([[موج (آلبوم مهستی)|آلبوم موج]])، سوسن، ستار، فائزه، فتانه، مریم روحپرور، پبمانه، احمد معینی، [[پریسا (خواننده)|پریسا]]، حسین موفق، رضا یگانه، حسین یگانه، [[هنگامه (خواننده ایرانی)|هنگامه]]، [[ایرج مهدیان]]، محمد زرین، فرامرز زریوند، یوسف صفائی، حسین امید، فریبرز غنچه، ناهید، ناصر ناصری، اصغر تهرانی، مهران عاملی، نوشین ریاحی (آلبوم شب آشنایی)، حسن شجاعی، امیر رسایی، پرتو، بهشته، هادی، ناصر گائینی، ناصر حمیدآبادی، شبنم صفاری، دلیله، سروش، فریدون اسماعیلی، برادران طلایی، فریدون گلسر == ترانه شناسی == {| class="wikitable" |+ !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !سال انتشار !توضیحات |- | |من بودم |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۱ | |- | |بوسه |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۱ | |- | |یادم کن |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۳ |صفحه ۴۵ دور نوا |- | |سفر رفتی |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۳ | |- | |تنهایم |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۴ | |- | |فریده |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۴ | |- | |آسمان ای آسمان |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |پرویز جهان پناه | |صفحه ۴۵ دور رویال |- | |بیمار عشق |پریسا (منیره آقاجان خواه) |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۷ |صفحه ۴۵ دور آهنگ روز‌ و مولن روژ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=28916|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "بیمار عشق" با لیبل آهنگ روز به شماره کاتالوگ AR 2278 B و شماره قالب A-881}}</ref> |- | |سرگردانم |احمد معینی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۴ |صفحه ۴۵ دور مونوگرام <ref>صفحه ۴۵ دور ترانه "سرگردانم" با لیبل MONOGRAM به شماره 3481</ref> |- | |بزم یاران |احمد معینی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۴ |صفحه ۴۵ دور مونوگرام <ref>صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "بزم یاران" با لیبل MONOGRAM به شماره 3482</ref> |- | |ای گل زیبا |هنگامه |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مونوگرام‌ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=18525|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "ای گل زیبا" با لیبل مونوگرام (MONOGRAM)}}</ref> |- | |هنگامه |هنگامه |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |کلکی تو والله |هنگامه |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |تلفن |پیمانه |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |روزنامه اطلاعات |- | |فال‌بین |پرتو - [[امیر رسایی]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۶ |صفحه ۴۵ دور رویال <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=14332|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "فال‌بین" با لیبل رویال با شماره کاتالوگ RT 1540 A و شماره قالب AJ 2835}}</ref> |- | |سیزده بدر |امیر رسایی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۹ |تنظیم: آرمن، آلبوم "عشق و نیاز" |- | |ولم کن |مریم روحپرور |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۹ |صفحه ۴۵ دور مونوگرام‌ <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.discogs.com/release/13276397-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D9%88%D9%84%D9%85-%DA%A9%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87/image/SW1hZ2U6Mzg4NTY2Mzk=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "ولم کن" با لیبل مونوگرام به شماره کاتالوگ C-2295 و شماره قالب S-6113}}</ref> |- | |میخواد بره |مریم روحپرور |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۹ |صفحه ۴۵ دور مونوگرام <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.discogs.com/release/13276397-%D8%B1%D9%88%D8%AD%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1-%D9%88%D9%84%D9%85-%DA%A9%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87/image/SW1hZ2U6Mzg4NTY2Mzg=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "میخواد بره میخواد بمونه" با لیبل مونوگرام به شماره کاتالوگ C-2295 و شماره قالب S-6114}}</ref> |- | |تنگه دلت |مریم روحپرور |ابوالقاسم اعلامی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور شباهنگ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=26978|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "تنگ دلت" با لیبل شباهنگ با شماره کاتالوگ 226-B و شماره قالب 1257}}</ref> |- | |پدر عاشقی بسوزه |مریم روحپرور |ایرج طاهری |اسدالله باقری | |تنظیم: اسدالله باقری |- | |قلبمو داغون میکنه |صمد نوریان |علی ناصری |ایرج طاهری | | |- | |دل شیشه ای |ناهید مهرام |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور آپولون <ref>صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "دل شیشه‌ای" با لیبل آپولون</ref> |- | |دنیای بی‌وفا |ایرج مهدیان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۵۲ |ترانه عنوان بندی فیلم گریز از مرگ |- | |مرگ خورشید |حمید ناصر آبادی |حمید ناصر آبادی |ایرج طاهری |۱۳۵۳ |ترانه‌های فیلم کنیز - صفحه ۴۵دور کارون <ref name=":1">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/19302217-%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%BA%D9%85/image/SW1hZ2U6NjIxNzU5MTk=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور و کاور صفحه ترانه‌های "مرگ خورشید" و "گور غم"با لیبل کارون به شماره ۲۱۹}}</ref> |- | |گور غم |حمید ناصر آبادی |حمید ناصر آبادی |ایرج طاهری |۱۳۵۳ |ترانه‌های فیلم کنیز - صفحه ۴۵دور کارون <ref name=":1" /> |- | |برنمی‌گردم |[[ایرج مهدیان]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور آوای شهر <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=23557|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور "برنمی‌گردم" با لیبل آوای شهر به شماره ۵۱۸، ساخت شرکت رویال}}</ref> |- | |طلسم غم |ایرج مهدیان |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ پولیدور |- | |میروم دیگر |ایرج مهدیان |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور آهنگ روز |- | |جانی‌دالر |فریدون اسماعیلی ـ سیما افشار |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مونوگرام <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=15739|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "جانی دالر" با لیبل مونوگرام به شماره کاتالوگ C-2333 و شماره قالب S-6247}}</ref> |- | |خاطرات رود کارون |محمد زرین |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مولن روژ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=راوی حکایت باقی|نشانی=https://parand.se/?p=24059|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "خاطرات رود کارون" با لیبل مولن روژ}}</ref> |- | |زنگ کاروان |محمد زرین | |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کنسرسیوم پخش صفحه ایران به شماره 2729 |- | |منیره |محمد زرین | |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کنسرسیوم پخش صفحه ایران به شماره 2730 |- | |فروغ دیده |محمد زرین |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |عهد دوباره |محمد زندی |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |مهری جان |فریدون گلسر |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مولن روژ <ref name=":5">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/13020534-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%B1-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C/image/SW1hZ2U6Mzc5MTY3OTA=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "مهری جان" با لیبل مولن روژ به شماره ماتریکس NZ-254/1}}</ref> |- | |لیلی |فریدون گلسر |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مولن روژ <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.discogs.com/release/13020534-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%B1-%D9%85%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C/image/SW1hZ2U6Mzc5MTY3OTI=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "لیلی" با لیبل مولن روژ به شماره ماتریکس NZ-255/1}}</ref> |- | |نرگس |فریدون گلسر |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور رویال <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/16318302-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86-%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%B1-%D9%86%D8%B1%DA%AF%D8%B3-%D8%B1%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%A6%DB%8C/image/SW1hZ2U6NTAzMjU5NjY=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "نرگس" با لیبل رویال به شماره کاتالوگ RT 1229 A و شماره قالب AJ 2217}}</ref> |- | |آتش بازی |نگاه |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور رویال <ref name=":3">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/15126749-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%89-%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86%D9%85-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%89/image/SW1hZ2U6NDU3NjA1NDk=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌های "آتش بازی" با لیبل رویال به شماره کاتالوگ RT 2716 A و شماره قالب AJ 5157}}</ref> |- | |اگر بدونم دوستم داری |نگاه |[نازیلا؟] توکلی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور رویال <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.discogs.com/release/15126749-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%89-%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86%D9%85-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%89/image/SW1hZ2U6NDU3NjA1NDg=|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌های "اگه بدونم دوستم داری" با لیبل رویال به شماره کاتالوگ RT 2716 B و شماره قالب AJ 5158}}</ref> |- | |بزک مکن، خوشگلی واله |جمیل (کاظم آقایی؟؟) |ابوالقاسم اعلامی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور رویال <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "بزک مکن خوشگلی واله" با لیبل رویال به شماره کاتالوگ RT 2588 و شماره قالب AJ 4903 A</ref> |- | |غروب دریا |جمیل (کاظم آقایی؟؟) |ابوالقاسم اعلامی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور رویال <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "غروب دریا" با لیبل رویال به شماره کاتالوگ RT 2588 و شماره قالب AJ 4904 B</ref> |- | |مرگ عزیز |حسین صفرپور |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان <ref>صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان</ref> |- | |قالم میذاری |حسین صفرپور |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان <ref>صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان</ref> |- | |ساقی |حسین صفرپور | |ایرج طاهری | | |- | |پرستوی غم |یوسف صفایی |ایرج طاهری |احمدسیگارچی | | |- | |محبت |حسین امید |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور <ref name=":7">{{یادکرد وب|وبگاه=آپارات|نشانی=https://static.cdn.asset.aparat.com/avt/14188720-3391-b__9479.jpg|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌های "باور ندارم" و "محبت" با صدای حسین امید}}</ref> |- | |باور ندارم |حسین امید |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور <ref name=":7" /> |- | |انشاالله |شعله |فرهاد صبحی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://i1.sndcdn.com/artworks-9d6BsUxym1ZmvseI-UcGAAA-t500x500.jpg|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور "ان شاء الله" با صدای شعله}}</ref> |- | |باغ وحش |شعله |فرهاد صبحی |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://i1.sndcdn.com/artworks-9d6BsUxym1ZmvseI-UcGAAA-t500x500.jpg|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور "باغ وحش" با صدای شعله}}</ref> |- | |تریاک |برادران طلایی |ایرج طاهری |منوچهر گودرزی - [[اسفندیار منفردزاده]] |۱۳۴۸ |صفحه ۴۵ دور شباهنگ <ref>صفحه ۴۵ دور ترانه "تریاک" با لیبل شباهنگ به شماره کاتالوگ 122B و شماره قالب 1054، ضبط استودیو باربد، صدابردار علیرضا گرجی</ref>- بازخوانی طنز از ترانه‌های «خودم کردم» و «کلاه مخملی» |- | |یادش بخیر قدیما |برادران طلایی |ایرج طاهری |مصطفی مرادبختی |۱۳۴۸ |صفحه ۴۵ دور شباهنگ<ref>صفحه ۴۵ دور ترانه "یادش بخیر قدیمی‌ها" با لیبل شباهنگ به شماره کاتالوگ 122A و شماره قالب 1053، ضبط استودیو باربد، صدابردار علیرضا گرجی</ref> - بازخوانی طنز از ترانه «شب میگون» |- | |مجنون |[[حسین موفق]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |ای دل مگه دیوانه شدی |حسین موفق | |ایرج طاهری | | |- | |شعله خاموش |فرامرز زریوند |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۴۲ |صفحه ۴۵ دور با لیبل فیلیپس کالای <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "شعله خاموش" با لیبل فیلیپس کالای به شماره SIN- PH 2355</ref> |- | |بی‌وفا |فرامرز زریوند |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |نامه من |محمد حیدری |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل Monogram به شماره کاتالوگ C.2239 و شماره قالب S.5961 |- | |ای غم |محمد حیدری |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور با لیبل Monogram به شماره کاتالوگ C.2239 و شماره قالب S.5962 |- | |شبهای خزر (مهتاب) |فرامرز زریوند |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |نامه |فرامرز زریوند |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |نوری جان |فرامرز زریوند |خسرو طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور فیلیپس کالای <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "مهری جان" با لیبل فیلیپس کالای به شماره SIN- PH 2393</ref> |- | |مهری جان |فرامرز زریوند |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور فیلیپس کالای <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "نوری جان" با لیبل فیلیپس کالای به شماره SIN- PH 2394</ref> |- | |پیمان شکن |فرامرز زریوند |رویا |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور مونوگرام <ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "پیمان شکن" با لیبل مونوگرام</ref> |- | |اتوبوس |هنگامه - [[حسین تهرانی]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵ دور Royal (رویال) <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.discogs.com/release/12521492-Various-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%AA%D9%88-%D8%A8%D9%88%D8%B3/image/SW1hZ2U6MzYxMTk4NTk=|عنوان=صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "اتوبوس" با لیبل Royal (رویال) به شماره کاتالوگ RT 1928 و شماره قالب AJ 3593 B|وبگاه=}}</ref> |- | |دل شیشه‌ای |ناهید مهرام |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |صفحه ۴۵دور آپولون <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/19915093-%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D9%88-%D8%B3%D9%86%DA%AF-%D8%AF%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87|عنوان=تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه‌ی "دل شیشه‌ای" با لیبل آپولون}}</ref> |- | |هر چی خدا بخواد |ناهید مهرام |ایرج طاهری |ایرج طاهری | | |- | |فریده جان |منوچهر نوری |ایرج طاهری | | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان<ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "فریده جان" با لیبل کانون هنرمندان ساخت کارخانه رویال به شماره کاتالوگ RT 2691 و شماره قالب AJ 5109 A</ref> |- | |غم |منوچهر نوری |ایرج طاهری |بهرام میرزائی | |صفحه ۴۵ دور با لیبل کانون هنرمندان<ref>تصویر صفحه ۴۵ دور ترانه "غم" با لیبل کانون هنرمندان ساخت کارخانه رویال به شماره کاتالوگ RT 2691 و شماره قالب AJ 5110 B</ref> |- | |آسمون |مسعود |شهریار |ایرج طاهری | |تنظیم: منوچهر رستگار، آلبوم «چهار فصل تنهایی»<ref>تصویر پشت جلد آلبوم "چهارفصل تنهایی" با صدای مسعود</ref> |- | |عاشق |[[فتانه]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۲ |تنظیم: بهروز پناهی، آلبوم طلوع عشق <ref name=":6">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/16125096-%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-Fataneh-%D8%B7%D9%84%D9%88%D8%B9-%D8%B9%D8%B4%D9%82/image/SW1hZ2U6NDk1NzE4OTY=|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "طلوع عشق" با صدای فتانه، سال ۱۹۸۴، شرکت پارس ویدیو}}</ref> |- | |طلوع عشق |[[فتانه]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۲ |تنظیم: منفردزاده-رزازان، آلبوم طلوع عشق<ref name=":6" /> |- | |موج |[[مهستی]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۲ |آلبوم [[موج (آلبوم مهستی)|موج]] |- | |دنبال چه می‌گردی |مهستی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۲ |آلبوم [[موج (آلبوم مهستی)|موج]] |- | |کاش |مهستی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۲ |آلبوم [[موج (آلبوم مهستی)|موج]] |- | |حیدرخان |ستار |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۳ |آلبوم بانی، تنظیم ایرج طاهری |- | |آواز بیات ترک |[[پژمان بختیاری]] |لقمان ادهمی-فریدفرجاد |[[لقمان ادهمی-ایرج طاهری]] |۱۳۶۳ |به یاد داریوش رفیعی |- | |آواز شوشتری و اصفهان |[[مشتاق اصفهانی]] |لقمان ادهمی-فریدفرجاد |لقمان ادهمی-ایرج طاهری | | |- | |دنیا |ایرج طاهری |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۹۸۴ | |- | |ساقی جون |مهستی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۴ |آلبوم [[زندگی (آلبوم هایده و مهستی)|زندگی]] |- | |لحظه‌های مستی |مهستی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۶ |تنظیم: ایرج طاهری، آلبوم طنین صلح <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/15367936-Various-%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B5%D9%84%D8%AD/image/SW1hZ2U6NDY2NjU1MjY=|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "طنین صلح"، سال ۱۹۸۷، شرکتهای آواز و کلتکس ریکوردز}}</ref> |- | |گل عاطفه |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه <ref>تصویر پشت جلد آلبوم "گل عاطفه" با صدای "پروانه فروزان"، سال ۱۹۸۸، شرکت پارس ویدیو</ref> |- | |من همونم |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه |- | |صنما |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه |- | |شب انتظار |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه |- | |سرو شیراز |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه |- | |دل غافل |پروانه فروزان |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم گل عاطفه |- | |شب آشنایی |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=شرکت پارس ویدیو|نشانی=https://www.instagram.com/p/Buj1pWqHu2B/?hl=en|عنوان=آلبوم "شب آشنایی" با صدای "نوشین ریاحی"، سال 1988، نشر شرکت پارس ویدیو به شماره 602}}</ref> |- | |دلباخته |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی |- | |وداع |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی |- | |ساقی |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی |- | |ای دل دیوانه |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی |- | |اگه بری |نوشین ریاحی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۷ |تنظیم: ایرج طاهری - آلبوم شب آشنایی |- | |مستی و راستی |سعید شهید زاده |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۶۹ |تنظیم: بهروز پناهی، آلبوم قول و قرار<ref>تصویر پشت جلد آلبوم "قول و قرار" با صدای سعید [شهیدزاده]، سال ۱۹۹۰، شرکت پارس ویدیو</ref> |- | |طلوع فردا |[[جهان (خواننده)|جهان]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۵ |تنظیم: داوود اردلان، آلبوم طلوع فردا <ref name=":2">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/14734052-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-Jahan-%D8%B7%D9%84%D9%88%D8%B9-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "طلوع فردا"، شرکتهای ملودی پروداکشن و پارس ویدیو}}</ref> |- | |خوش بحال مستان |[[سوسن (خواننده)|سوسن]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۴ |تنظیم: ایرج طاهری، آلبوم سوسن امروز <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/19493620-%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%86-Sousan-%D8%B3%D9%88%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2/image/SW1hZ2U6NjI4NzQ3NDU=|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "سوسن امروز"، شرکتهای ملودی پروداکشن و پارس ویدیو}}</ref> |- | |یا رب |[[شهلا سرشار]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۳ |تنظیم: فرید فرجاد، آلبوم یاهو <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/13244588-%D8%B4%D9%87%D9%84%D8%A7-%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B1-Shahla-Sarshar-%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88/image/SW1hZ2U6MzkyNjA3OTI=|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "یاهو"، سال ۱۹۹۴، شرکت پارس ویدیو}}</ref> |- | |نغمه |بهروز پناهی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۲ |تنظیم: بهروز پناهی، آلبوم نغمه <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/13244588https://www.discogs.com/release/16284256-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C-Behrooz-Panahi-%D9%86%D8%BA%D9%85%D9%87/image/SW1hZ2U6NTAxOTAwNTM|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "نغمه"، سال ۱۹۹۳، شرکت ترانه}}</ref> |- | |حیدر خان |[[ستار]] |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۷ |تنظیم: ایرج طاهری، آلبوم بانی <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://www.discogs.com/release/12324610-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%89/image/SW1hZ2U6MzU0MjEyMTI=|عنوان=تصویر پشت جلد آلبوم "بانی"، سال ۱۹۹۸، شرکت ترانه}}</ref> |- | |سیزده بدر |امیر رسایی |ایرج طاهری |ایرج طاهری |۱۳۷۹ |تنظیم: آرمن، آلبوم "عشق و نیاز" |} ایرج طاهری به یاد [[داوود پیرنیا]] بنیانگذار [[گل‌ها (برنامه رادیویی)|برنامه گلها]]، برنامه‌ای با عنوان «گلهای جاویدان شماره یک» سرپرستی و تنظیم کرد که در آن ترانه‌ای با نام "ساقی‌نامه" با صدای مریم نجمی در مایه شوشتری اجرا شده است. نوازندگان این برنامه [[فرهنگ شریف]]، [[سیاوش زندگانی]] و ایرج طاهری بودند که با اجرای گوینده برنامه گلها مولود زهتاب در صداخانه کارگاه موسیقی ملی ایران ضبط شده است. https://shop.ketab.com/book-detail.aspx?item=32325 بهارانه https://shop.ketab.com/book-detail.aspx?item=32705 == منابع == <references /> == دیگر منابع == *[http://art-ghadimiha.blogspot.com/2015/06/blog-post_13.html یادی از استاد ایرج طاهری، آهنگساز قدیمی]، مجله اینترنتی قدیمی‌ها *جلد آلبوم '''«موج»'''، شرکت موسیقی آواز (OF-OZ Music) و شرکت کلتکس *جلد آلبوم '''«زندگی»'''، شرکت ترانه *جلد آلبوم '''«طلوع عشق»'''، شرکت پارس ویدیو *جلد آلبوم '''«سوسن امروز»'''، شرکت پارس ویدی *عنوان‌بندی فیلم '''«گریز از مرگ»''' (۱۳۵۲) با نویسندگی و کارگردانی ناصر محمدی. *عنوان‌بندی فیلم '''«کنیز»''' (۱۳۵۳) با کارگردانی کامران قدکچیان. {{پیش‌نویس‌های منتقل‌شده از فضای نام اصلی|date=اوت ۲۰۲۱}} == ترجمه ها به فارسی == '''۱- ترجمه [[امیرحسین آریان‌پور]]''' به نظر می‌رسد کتاب '''«دشمن مردم»''' اولین بار در سال ۱۳۴۰ با ترجمه [[امیرحسین آریان‌پور]] منتشر شده باشد، بطوری که در آذر ماه ۱۳۴۰، در مجله فرهنگی ادبی '''[[سخن (مجله)|سخن]]''' در قسمت «کتابهای تازه» شرحی کامل از این ترجمه به قلم ایرج پزشک‌نیا منتشر شده است. این ترجمه از روی دو ترجمه انگلیسی به قلم فارکوئرسن شارپ Sharp, R. Farquharson (Robert Farquharson) و ترجمه [[النور مارکس]] (دختر [[کارل مارکس]]) و مقابله با ترجمه آلمانی '''Wilhelm Lange''' انجام شده است<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمه مترجم در نشر دوم کتاب "دشمن مردم و ایبسن آشوب گرای"|سال=۱۳۴۸}}</ref>. مستندات مندرج در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد این کتاب در سال ۱۳۳۸ توسط نشر اندیشه در تهران منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3418154&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" ترجمه ا. ح. آریان پور}}</ref>. '''۲- ترجمه [[محمدعلی جمال‌زاده|محمد علی جمالزاده]]''' پس از چند ماه از انتشار ترجمه امیرحسین آریان‌پور، ترجمه محمد علی جمالزاده، با عنوان '''«دشمن ملت»''' توسط [[بنگاه ترجمه و نشر کتاب]]<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=وبسایت کارا کتاب|نشانی=https://www.iketab.com/%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86-%D9%85%D9%84%D8%AA-96193|عنوان=تصویر روی جلد و مشخصات کتاب "دشمن ملت"}}</ref> نیز منتشر شده است. محمد علی جمالزاده در نامه‌ای به تاریخ اول دی ماه ۱۳۴۰ از [[ژنو]] به امیرحسین آریان‌پور، که در مقدمه کتاب وی چاپ شده است، خاطرنشان کرده است که این ترجمه از روی ترجمه فرانسوی کتاب به قلم کونت موریتز پروزور (Count Moritz Prozor) ترجمه شده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=مقدمه کتاب در نشر دوم کتاب "دشمن مردم و ایبسن آشوب گرای".|سال=۱۳۴۸}}</ref> پروزور دوست و مترجم آثار ایبسن به فرانسوی بوده است<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.gutenberg.org/files/4093/4093-h/4093-h.htm|عنوان=مقدمه نمایش «هدا گَبلر»}}</ref>. این کتاب در سالهای بعد توسط ناشران مختلف بازنشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4029642&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" ترجمه سیدمحمدعلی جمال‌زاده. تهران: نشر عالی‌تبار‏‫، ۱۳۹۵.‬}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2074637&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" ترجمه محمدعلی جمال‌زاده. نشر وانیا‏‫، تهران، ۱۳۸۹}}</ref>. '''۳- ترجمه اصغر رستگار''' چاپ اول این ترجمه در سال ۱۳۷۸ با عنوان «دش‍م‍ن‌ م‍ردم‌ (درام‌ در پ‍ن‍ج‌ پ‍رده‌)» توسط انتشارات فردا و نمایش (مرکز هنرهای نمایشی اصفهان) منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=596351&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم، درام در پنج پرده"، ترجمه اصغر رستگار}}</ref> و در سال ۱۳۹۹ همراه با سه نمایشنامه دیگر از ایبسن با عنوان «چهار نمایشنامه از هنریک ایبسن: دشمن مردم، ستون‌های جامعه، [[مرغابی وحشی (نمایش‌نامه)|مرغابی وحشی]]، یان گابری‌‌یل بورکمن» توسط انتشارات نگاه منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=7304551&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author|عنوان=مشخصات کتاب "چهار نمایشنامه از هنریک ایبسن: ستون‌های جامعه، دشمن مردم، مرغابی وحشی، یان گابری‌‌یل بورکمن"، ترجمه اصغر رستگار}}</ref>. '''۴- ترجمه میرمجید عمرانی''' چاپ اول این ترجمه در سال ۱۳۸۹ با عنوان '''«دشمن مردم»''' توسط انتشارات دنیای نو منتشر شده است و در سال ۱۴۰۰ به چاپ چهارم رسیده است<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=8486758&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "نمایشنامه‌های مدرن ایبسن" برگردان از زبان نروژی میرمجید عمرانی، نشر مهر اندیش‏‫، تهران، ‏‫۱۴۰۰|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران}}</ref> . این ترجمه برای نخستین بار از روی نسخه اصلی از زبان نروژی به فارسی ترجمه شده است. این ترجمه زیرنظر مرکز ایبسن شناسی دانشگاه اسلو ترجمه شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه رسمی دانشگاه اسلو|نشانی=https://www.hf.uio.no/is/english/research/projects/ibsen-in-translation/|عنوان="Ibsen in Translation" project in "Centre for Ibsen Studies"|کد زبان=en}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه رسمی دانشگاه اسلو|نشانی=https://www.hf.uio.no/is/tjenester/virtuelle-ibsensenteret/ibsen-arkivet/tekstarkiv/oversettelser/persisk/pers_folkefiende.pdf|عنوان=نمایشنامه "دشمن مردم" به فارسی، ترجمه میرمجید عمرانی}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|کد زبان=en|وبگاه=Tehran Times|نشانی=https://www.tehrantimes.com/print/426549/Iranian-translator-Majid-Omrani-working-for-Ibsen-in-Translation|عنوان=Iranian translator Majid Omrani working for “Ibsen in Translation” project|تاریخ=August 15, 2018}}</ref>. میرمجید عمرانی در مقدمه‌ی کتاب، ترجمه‌های مختلف این کتاب را بررسی کرده است و انتخاب بهترین ترجمه از کتاب دشمن مردم را به عهده خواننده‌ها گذاشته است. ویراست دوم این ترجمه در سال ۱۳۹۷ توسط انتشارات مهراندیش بازنشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=وبگاه رسمی انتشارات مهراندیش|نشانی=https://mehrandishbooks.com/product/%D8%AF%D8%B4%D9%85%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85/|عنوان=مشخصات کتاب «دشمن مردم»}}</ref> <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=5247008&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" نمایشنامه‌ای در پنج پرده، برگردان از زبان نروژی میرمجید عمرانی}}</ref>. '''۵- ترجمه [[بهزاد قادری]]''' چاپ اول این ترجمه در سال ۱۳۹۶ با عنوان «دشمن مردم: نمایشنامه در پنج پرده» توسط انتشارات بیدگل منتشر شده است. این ترجمه در سال ۱۴۰۰ به چاپ پنجم رسیده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و كتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4648059&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم، نمایشنامه در پنج پرده" ترجمه بهزاد قادری}}</ref>. '''۶- ترجمه محمد مجلسی''' این ترجمه از متن فرانسوی با عنوان "La Dame de la Mer. Un Ennemi du Peuple " به فارسی برگردانده شده است و در سال ۱۳۹۷ توسط نشر دنیای نو منتشر شده است.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=5061104&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" ترجمه محمد مجلسی}}</ref> محمد مجلسی (۱۳۱۲-۱۳۹۹ خورشیدی) دارای دکتری حقوق از دانشگاه تهران و دکتری ادبیات از دانشگاه سوربن فرانسه بود، مترجم ۷۰ اثر مهم از فرانسوی به فارسی بوده است.<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5113331/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA-%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85-%D9%85%D8%B1%DA%AF-%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B1%D8%B6%D9%88%D8%A7%D9%86|عنوان=محمد مجلسی درگذشت/ وداع با مترجم «مرگ بسیار آرام» در باغ رضوان}}</ref> '''۷- ترجمه سیامک علائی''' این ترجمه از متن انگلیسی به فارسی با عنوان ‏‫«دش‍م‍ن‌ م‍ردم‌ (نمایشنامه‌ای‌ در پ‍ن‍ج‌ پ‍رده‌)» ترجمه شده و در سال ۱۳۸۸ توسط خود مترجم در یزد منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1843966&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_publisher|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم، نمایشنامه‌ای در پنج پرده" ترجمه سیامک علایی}}</ref>. '''۸- ترجمه فرشته سادات جاوید حسینی''' این ترجمه از روی متن انگلیسی با عنوان"An Enemy of thePeople" ‏‫به فارسی ترجمه شده و تحت عنوان «دش‍م‍ن‌ م‍ردم‌» توسط انتشارات سرزمین اهورایی در سال ۱۳۹۸منتشر شده است <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران|نشانی=https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=5606632&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author|عنوان=مشخصات کتاب "دشمن مردم" ترجمه فرشته سادات جاوید حسینی}}</ref> زن ایرونی <!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید --> {{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=زن ایرونی (آلبوم)|timestamp=20220724112821|year=۲۰۲۲|month=ژوئیهٔ|day=۲۴|جاed=yes|help=off}} {{جعبه اطلاعات آلبوم <!-- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه_آلبوم‌ها را ببینید -->|نام=زن ایرونی|نوع=استودیویی|هنرمند=[[ویگن]]، [[مهستی]]، [[ابی]]، [[ژاکلین]] و [[شهلا سرشار]]|جلد=|حاشیه=|پخش=<nowiki>۱۹۸۵ میلادی | ۱۳۶۴ شمسی</nowiki>|ضبط=|سبک=[[موسیقی پاپ فارسی|پاپ]]|زبان=[[فارسی]]|زمان=۳۰:۴۲ (۶ ترانه)|ناشر=[[پارس ویدیو]]|نقدها=}} آلبوم '''''زن ایرونی''''' یک [[آلبوم استودیویی]] مشترک با صدای [[ویگن]]، [[مهستی]]، [[ابی]]، [[ژاکلین]] و [[شهلا سرشار]] است که در '''سال ۱۹۸۵ میلادی (۱۳۶۴ شمسی)''' توسط شرکت '''پارس ویدیو''' روی [[نوار کاست]] به '''شماره 543''' در آمریکا منتشر شده است. آهنگساز و ترانه‌سرا و تنظیم‌کننده تمامی آهنگهای آلبوم «زن ایرونی» '''[[ژاکلین]]''' (ژاکلین دردریان) می‌باشد. روی جلد آلبوم در کنار تصاویر خوانندگان، آلبوم اینگونه معرفی شده است: «'''''زن ایرونی''' ، ترانه‌ها و آهنگهای '''ژاکلین''' با صدای بزرگان موسیقی ایران''» تمامی آهنگهای این آلبوم که برای اولین بار منتشر شده‌ بودند،‌ بعدها در آلبومهای دیگری بازنشر شده‌اند. در دهه ۸۰ میلادی تک‌آهنگهای خوانندگان به صورت مشترک در قالب نوار کاست منتشر می‌شدند. == فهرست ترانه‌ها == در آلبوم '''«زن ایرونی»''' بر روی اول و روی دوم نوار کاست '''۶ ترانه''' ضبط شده است. از آنجایی که نام تنظیم‌کنندگان در توضیحات آلبوم نیامده است، بنابراین برای تکمیل و تایید مشخصات ترانه‌ها در جدول زیر به توضیحات ترانه‌ها در بازنشر آنها در آلبومهای مختلف استناد شده است. {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده* !مدت (دقیقه)* <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/album/31xxdjkzg1RT8g9eWTLg4X|عنوان=آلبوم «زن ایرونی» (آلبوم مشترک)، نشر پارس ویدیو}}</ref> !باز نشر |- | rowspan="3" |روی اول (A) |۱ |زن ایرونی |[[ویگن]] |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۴:۴۴ |زن ایرونی - ۱۳۷۲ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/album/6GH43SplG1SO8E9jVL0Yhb|عنوان=آلبوم «زن ایرونی» (آلبوم ویگن)، نشر پارس ویدیو}}</ref> |- |۲ |جدایی |[[مهستی]] |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۴:۲۹ |گل امید - ۱۳۷۲ |- |۳ |باورم کن |[[ابی]] |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۴:۵۰ |[[ستاره دنباله‌دار (آلبوم)|ستاره دنباله‌دار]] - ۱۳۷۱ |- | rowspan="3" |روی دوم (B) |۱ |قیام |[[ژاکلین]] |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۶:۲۶ | |- |۲ |خاطر خواه |[[شهلا سرشار]] |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۴:۴۱ |قسم - ۱۳۷۷ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/album/5DmXb5hObnQyZGmE3vgJhT|عنوان=آلبوم "قسم" نشر شرکت پارس ویدیو}}</ref> |- |۳ |آشتی |ویگن - ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |ژاکلین |۵:۳۰ |زن ایرونی - ۱۳۷۲ |} <nowiki>*</nowiki> نام تنظیم‌کنندگان و طول مدت ترانه‌ها در توضیحات آلبوم نیامده است. == توضیحات جانبی ترانه‌های آلبوم == '''جدایی''' * علاوه بر ترانه '''جدایی''' ساخته '''ژاکلین'''، ترانه‌های دیگری هم با صدای مهستی منتشر شده اند، که همنام با '''''جدایی''''' هستند و یا در نام ترانه، کلمه '''''جدایی''''' وجود دارد،‌ که ممکن است با این ترانه اشتباه شوند: ** '''جدایی:''' با مطلع «مبادا به سراغم بیایی»، ترانه‌سرا و آهنگساز: جهانبخش پازوکی ** '''ترس از جدایی:''' با مطلع «نگاهت با نگاهم آشنا نیست»، ترانه‌سرا و آهنگساز: جهانبخش پازوکی ** '''جدایی تو:''' با مطلع «غمینم و تنها به خلوت شبها»، ترانه سرا: بهادر یگانه، آهنگساز: اسداالله ملک، تنظیم‌کننده: جواد معروفی، بخشی از برنامه گلهای رنگارنگ شماره ۵۱۶ ** '''نت‌های جدایی:''' با مطلع «لاله پر درد سازم دیگه نیست مرحم دلها» ترانه سرا: همایون هشیارنژاد، آهنگساز: مهرداد آسمانی، تنظیم‌کننده: منوچهر چشم‌آذر == دیگر مشخصات آلبوم == * '''ناشر:''' شرکت پارس ویدیو (Pars Video, 1985, USA © ℗) هیچ اطلاعاتی تکمیلی از تنظیم‌کنندگان، نوازندگان، مهندسین و استودیوهای ضبط و غیره روی جلد نوار کاست «زن ایرونی» درج نشده است. == پیوند به بیرون == {{پانویس}} == دیگر منابع == * توضیحات روی جلد نوار کاست «زن ایرونی»، نشر شرکت پارس ویدیو * {{جعبه اطلاعات آلبوم <!-- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه_آلبوم‌ها را ببینید -->|نام=زندگی|نوع=استودیویی|هنرمند=[[هایده]] و [[مهستی]]|جلد=|حاشیه=|پخش=<nowiki>۱۹۸۵ میلادی | ۱۳۶۴ خورشیدی</nowiki>|ضبط=|سبک=[[موسیقی پاپ فارسی|پاپ]]|زبان=[[فارسی]]|زمان=۳۲:۰۶ (۶ ترانه)|ناشر=[[شرکت ترانه]]|تهیه‌کننده=|نقدها=|این آلبوم='''زندگی'''{{سخ}}(۱۹۸۵)|آلبوم بعدی=[[اسیر]]{{سخ}}(۱۹۹۰)|آلبوم قبلی='''عید شما مبارک'''{{سخ}}(۱۹۸۲)}} '''زندگی''' نام دو [[آلبوم استودیویی]] مستقل است که توسط [[شرکت ترانه]] روی نوار کاست منتشر شده است. اولین آلبوم '''زندگی''' که در سال ۱۹۸۵ میلادی (۱۳۶۴ خورشیدی) توسط [[شرکت ترانه]] روی نوار کاست به شماره 58 منتشر شد، آلبومی مشترک با صدای [[هایده]] و [[مهستی]] است، که شامل ۲ ترانه با صدای هایده و ۴ ترانه با صدای مهستی می‌باشد. به نظر می‌زسد که تمامی این ترانه‌ها برای اولین مرتبه بصورت رسمی منتشر شده باشند. دومین آلبوم با عنوان '''«زندگی»'''، ۵ سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۰ میلادی (۱۳۶۹ خوشیدی) با صدای [[هایده]] بر روی نوار کاست به شماره 205 منتشر شده است، که شامل دو ترانه هایده، در آلبوم زندگی اول (زندگی و کی میدونه) نیز می‌باشد. == لیست ترانه‌های آلبوم زندگی با صدای مهستی و هایده == در '''''اولین''''' آلبوم '''«زندگی»''' با صدای مهستی و هایده، ۶ ترانه بر روی اول و روی دوم نوار کاست ضبط شده است، که مشخصات آن‌ها بر اساس توضیحات روی جلد، به شرح زیر است. نام تنظیم کنندگان و طول مدت ترانه‌ها در توضیحات پشت جلد آلبوم درج نشده اند و این اطلاعات از منابع دیگر استخراج شده‌اند. {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده !مدت (دقیقه) <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/artist/5vGVXwtTLpfUyOxX5nkV0P|عنوان=ترانه‌های مهستی در اسپاتیفای}}</ref> |- | rowspan="3" |روی اول |۱ |زندگی |هایده |بیژن سمندر |صادق نوجوکی |صادق نوجوکی<ref name=":12">{{یادکرد وب|وبگاه=اینستاگرام|نشانی=https://www.instagram.com/p/BZ_dFoWA8CB/|عنوان=مشخصات ترانه «زندگی» در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref> |۵:۱۳ |- |۲ |مستی |مهستی |اردلان سرفراز |فریدون خشنود* |فریدون خشنود<ref name=":02">{{یادکرد وب|وبگاه=وب‌سایت رسمی اردلان سرفراز|نشانی=https://ardalan-sarfaraz.com/gallery/t5.jpg|عنوان=فهرست سروده‌های اردلان سرفراز با اجرای هایده}}</ref> |۷:۳۹ |- |۳ |خدا نگهدار |مهستی |شهین حنانه |صادق نوجوکی |صادق نوجوکی <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اینستاگرام|نشانی=https://www.instagram.com/p/BeGVHnogasC/|عنوان=مشخصات ترانه «خدا نگهدار» در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref> |۴:۵۶ |- | rowspan="3" |روی دوم |۱ |کی میدونه |هایده |مسعود امینی |حسن شماعی‌زاده |منوچهر چشم‌آذر<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اینستاگرام|نشانی=https://www.instagram.com/p/Byu0--hBn9N/|عنوان=مشخصات ترانه «کی میدونه» در صفحه مسعود امینی}}</ref> |۵:۲۷ |- |۲ |ساقی جون |مهستی |ایرج طاهری |ایرج طاهری | |۴:۳۶ |- |۳ |تو ای عشق |مهستی |مسعود امینی** |سورن | |۴:۱۵ |} == لیست ترانه‌های آلبوم زندگی با صدای هایده == در '''''دومین''''' آلبوم '''«زندگی»''' با صدای هایده، ۸ ترانه بر روی اول و روی دوم نوار کاست ضبط شده است، که مشخصات آن‌ها بر اساس توضیحات روی جلد، به شرح زیر است. نام تنظیم کنندگان، انتشار اولیه و طول مدت ترانه‌ها در توضیحات پشت جلد آلبوم درج نشده اند و این اطلاعات از منابع دیگر استخراج شده‌اند. {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده !اولین انتشار !مدت (دقیقه) |- | rowspan="4" |روی اول |۱ |زندگی |هایده |بیژن سمندر |صادق نوجوکی |صادق نوجوکی<ref name=":1">{{یادکرد وب|وبگاه=اینستاگرام|نشانی=https://www.instagram.com/p/BZ_dFoWA8CB/|عنوان=مشخصات ترانه «زندگی» در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref> | | |- |۲ |بزن تار |هایده |منصور تهرانی |صادق نوجوکی<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.instagram.com/p/BaMspGigsqA/|عنوان=مشخصات ترانه «بزن تار» در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref> |ناصر چشم‌آذر<ref name=":2">{{یادکرد وب|نشانی=https://nassercheshmazar.com/discography/%d8%a8%d8%b2%d9%86-%d8%aa%d8%a7%d8%b1/#album|عنوان=مشخصات ترانه «بزن تار» در وبسایت رسمی ناصر چشم‌آذر}}</ref> |۱۳۵۵<ref name=":2" /> | |- |۳ |کی میدونه |هایده |مسعود امینی |حسن شماعی‌زاده |منوچهر چشم‌آذر<ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اینستاگرام|نشانی=https://www.instagram.com/p/Byu0--hBn9N/|عنوان=مشخصات ترانه «کی میدونه» در صفحه مسعود امینی}}</ref> | | |- |۴ |نمیخوام |هایده | |عطاالله خرم | | | |- | rowspan="4" |روی دوم |۱ |راوی |هایده |ایرج رزمجو |صادق نوجوکی<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.instagram.com/p/BZ88ifwAgW5/|عنوان=}}</ref> | | | |- |۲ |عالم یکرنگی |هایده |بیژن سمندر |صادق نوجوکی |صادق نوجوکی<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.instagram.com/p/BaRDfgqAo1c/|عنوان=مشخصات ترانه «عالم یکرنگی» در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref> | | |- |۳ |بهار بهار |هایده |محمد حیدری |محمد حیدری |منوچهر چشم‌آذر |۱۳۶۲ - [[عاشقانه (آلبوم هایده و مهستی)|آلبوم عاشقانه]] |۵:۴۶ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/track/4xonQ7PTOD4hEtvnpTobjR|عنوان=ترانه "بهار بهار" در آلبوم شانه‌هایت را برای گریه}}</ref> |- |۴ |عسل چشم |هایده |بیژن سمندر |ناصر چشم‌آذر<ref name=":3">{{یادکرد وب|نشانی=https://nassercheshmazar.com/discography/%d8%b9%d8%b3%d9%84-%da%86%d8%b4%d9%85/#album|عنوان=«مشخصات ترانه «عسل چشم» در وبسایت رسمی ناصر چشم‌آذر}}</ref> |ناصر چشم‌آذر |۱۳۶۱<ref name=":3" /> | |} == توضیحات ترانه‌های آلبوم == '''زندگی:''' *به نقل از صفحه رسمی صادق نوجوکی در اینستاگرام، ترانه «زندگی» اولین همکاری مشترک هایده و صادق نوجوکی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ می‌باشد.<ref name=":1" /> *'''''ترانه‌های مشابه:''''' بجز این ترانه '''«زندگی»''' با مطلع «خدایا خدایا توی دنیای بزرگت پوسیدیم که» ساخته صادق نوجوکی، ترانه‌های دیگری هم با صدای هایده و مهستی منتشر شده اند، که در نام ترانه، کلمه '''''زندگی''''' وجود دارد،‌ که ممکن است با این ترانه اشتباه شوند: **'''«قمار زندگی»''' کجا برم خدایا به کی بگم غمم را ... خواننده : هایده ترانه : هما میرافشار آهنگ و تنظیم : انوشیروان روحانی **'''«زندگی قشنگه»''' غصه نخور عزیزم که زندگی قشنگه ... خواننده : هایده ترانه : امان منطقی آهنگ : انوشیروان روحانی تنظیم : مجتبی میر زاده **'''«ای زندگی سلام»''' هایده سلام سلام همگی سلام ای زندگی سلام ... **ترانه زندگی مهستی از آلبوم خدا خواسته **تاسف قمار زندگی منم که در محبت سر از پا نشناختم قمار زندگی رو با چشم بسته باختم {| class="wikitable" |مهدی لواسانی |علی سراجیان |منوچهر چشم‌ آذر |۱۳۵۶ |} '''مستی:''' * ترانه مستی ابتدا توسط هایده اجرا شده است و بعدا در این آلبوم توسط مهستی بازخوانی شده است. * در توضیحات پشت جلد نوار کاست، آهنگساز ترانه مستی بجای فریدون خشنود به اشتباه، محمد حیدری درج شده است. '''تو ای عشق:''' * نام '''مسعود امینی'''، ترانه‌سرای «تو ای عشق» روی جلد کاست نیامده است. '''بزن تار:''' * صادق نوجوکی، آهنگساز ترانه «بزن تار» در برنامه «بهترین‌های هایده» در مصاحبه با تلویزیون منوتو در مورد این ترانه توضیح می‌دهد که: ** آهنگ «بزن تار» را به یاد مادرش ساخته که تار می‌نواخته است. ** نوازنده [[سه‌تار]] در این آهنگ '''[[مجتبی میرزاده]]''' است. ** [[منصور تهرانی]] روی این آهنگ شعر سروده است. *آونگ ۱۲۸ انتخابی ۳ آونگ ۱۵۵ (هایده مهستی حمیرا) آونگ ۱۰۶ بزمی ۲ بزن تار شماره ۴ هایده و بقیه '''بهار بهار:''' * محمد حیدری در برنامه «بهترین‌های محمد حیدری» در مصاحبه با تلویزیون منوتو در مورد این ترانه توضیح می‌دهد که «این ترانه را سه ماه پس از انقلاب [بهار ۱۳۵۹] در ایتالیا ساخته‌ است.» با توجه به همان مصاحبه احتمالا در همین سال یا اوایل سال ۱۳۶۰ منتشر شده است. * ترانه بهار بهار در آلبومی با نام '''[[عاشقانه (آلبوم هایده و مهستی)|عاشقانه]]''' (آلبوم مشترک با صدای [[هایده]] و [[مهستی|مهستی)]] در سال ۱۹۸۳ میلادی (۱۳۶۲ خورشیدی) توسط [[شرکت ترانه]] روی نوار کاست به شماره 115 منتشر شده است. '''عسل چشم:''' * '''''تنظیم کننده:''''' اگرچه نام تنظیم کننده در توضیحات پشت جلد نیامده ولی در وبسایت رسمی ناصر چشم‌آذر و پشت جلد نوار کاست آلبوم «قناری - انتخابی ۳» نام ناصر چشم‌آذر به عنوان آهنگساز و تنظیم کننده ترانه عسل چشم درج شده است. * '''''سال انتشار:''''' اگرچه در وبسایت رسمی ناصر چشم‌آذر سال ۱۳۶۱ خورشیدی به عنوان سال انتشار ترانه عسل چشم درج شده است ولی به نظر می رسد اولین بار در قالب آلبوم «قناری - انتخابی ۳» در سال ۱۳۶۴ خورشیدی (۹۸۵ میلادی) توسط شرکت ترانه منتشر شده است. '''تنظیم کنندگان آلبومها:''' *نام تنظیم کنندگان آهنگها در توضیحات پشت جلد نوار کاست نیامده است. '''سال انتشار آلبوم زندگی اولی با صدای هایده و مهستی:''' *علیرغم اینکه سال ۱۹۸۵ برای نشر این آلبوم در پشت جلد نوار درج شده است ولی با مقایسه شماره این آلبوم با دیگر آلبوم‌های شرکت ترانه، نسخه اولیه این آلبوم بایستی در حدود سال ۱۹۸۱ یا ۱۹۸۲ منتشر شده باشد. و سال ۱۹۸۵ احتمالا تاریخ بازنشر نوار کاست بوده است. مثلا آلبوم [[عاشقانه (آلبوم هایده و مهستی)|عاشقانه]] با شماره کاست 115 با درج تاریخ ۱۹۸۳ منتشر شده است. ولی تایید این امر نیازمند وجود سندی معتبر می‌باشد. * == دیگر مشخصات آلبوم == * تولید و پخش: Taraneh Enterprises Inc. USA, 1985 == پیوند به بیرون == {{پانویس}} == دیگر منابع == * توضیحات پشت جلد نوار کاست «زندگی» * «بهار بهار» آهنگ شماره ۸ از برنامه «بهترینهای محمد حیدری». تلویزیون منوتو * «بزن تار» آهنگ شماره ۴ از برنامه «بهترینهای هایده». تلویزیون منوتو * توضیحات پشت جلد نوار کاست «قناری - انتخابی ۳» نشر شرکت ترانه، ۱۹۸۵ '''استودیو کاسپین''' نام یک استودیوی فیلمسازی و دوبلاژ فیلم است که از حدود سال ۱۳۴۱ فعالیت خود را آغاز کرد. این استودیو متعلق به دکتر هوشنگ طبیبیان و شرکای ایشان بوده است<ref name=":04">{{یادکرد وب|نویسنده=صادق وفایی|تاریخ=۲۴ دی ۱۳۹۹|وبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5115875/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%D9%87-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%BE%D8%A7-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9%D8%AC%DB%8C%D8%A8|عنوان=گفتگو با محمود قنبری-۱؛ استودیوهای دوبله چگونه پا گرفتند؟}}</ref>. این استودیو که کارش را با دوبله فیلمهای خارجی با مدیریت [[منوچهر نوذری]] آغاز کرد که در خیابان وصال شیرازی در تهران قرار داشت<ref name=":04" /> <ref name=":13">{{یادکرد وب|نشانی=https://rasekhoon.net/article/show/203605/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%DA%98|عنوان=فرهنگ کوچک استوديوهای دوبلاژ|وبگاه=راسخون|نویسنده=ليلي ميرعلي}}</ref> <ref name=":22">{{یادکرد ژورنال|شماره=۴۵۱|نام=ليلي|نام خانوادگی=ميرعلي|عنوان=فرهنگ کوچک استوديوهای دوبلاژ|تاریخ=۱ آذر ۱۳۹۱|ژورنال=ماهنامه سينمايي فيلم}}</ref> <ref name=":8" />. این استودیو دارای ۳ سالن دوبله بود که با پشتیبانی فنی آقای مغازه‌ای کارش را با دوبلورهایی مانند [[منوچهر نوذری]]، [[محمود قنبری]]، [[منوچهر والی‌زاده]]، [[ژاله کاظمی]]، [[منوچهر اسماعیلی]]، [[حسین عرفانی]]، [[ناصر طهماسب]]، [[اکبر منانی]] و [[پرویز نارنجی‌ها]] آغاز کرد. بر طبق قراردادی با تلویزیون ملی ایران، بسیاری از فیلم ها و سریالهای تلویزیون آن زمان در استودیو کاسپین دوبله می شد<ref name=":04" /> <ref name=":13" /> <ref name=":22" />. سریالهای [[آیرونساید (مجموعه تلویزیونی)|''آیرون ساید'']]، [[فراری (مجموعه تلویزیونی ۱۹۶۳)|''فراری'']] و [[:en:Perry_Mason_(1957_TV_series)|''پری‌میسون'']]، [[مأموریت: غیرممکن|''مأموریت: غیرممکن (بالاتر از خطر)'']] و فیلمهایی مانند ''[[تابستان گرم و طولانی]]'' نیز در استودیو کاسپین دوبله شدند <ref name=":9" /> فیلمهای [[آقای هالو]] ، [[شیر تو شیر (فیلم ۱۳۵۱)|شیر تو شیر]] و [[فتنه چکمه‌پوش]] از محصولات استودیو کاسپین هستند<ref name=":10" />. == منابع == == مهستی == ببینید بعد از این تاریخ یعنی شهریور ۵۶ ، ۳ ترانه مهستی از اردلان خونده . لبخند ، هوای یار و بیا بنویسیم . بیا بنویسیم: محمد حیدری در برنامه من و تو یا محمد حیدری در من و تو گفت بیا بنویسیم رو آب .....مهستی در ایران ظبط شد و در امریکا پخش شد تلگرام اردلان سرفراز: کانال رسمی اردلان سرفراز, [16/10/2018 3:52 PM] به سرفرازی قبیله من (صادق سرفراز) @ArdalanSarfarazOfficial دومین کار موفق شادروان محمد حیدری و من با صدایی که غم غربتش همیشه بر دلم نشسته و طنین بلورین و شفافش، عبور قافله ی عشق های گمشده از جاده ی خاطره هاست. این شعر را در بهار ۱۳۵۷ روی موسیقی دلنشین دوستم زنده یاد محمد حیدری نوشتم. اما سرنوشت این بود که سال ها بعد به گوش شما برسد. اردلان سرفراز @ArdalanSarfarazOfficial هوای یار در کاست جهان موزیک https://www.instagram.com/p/Bo-nEIGHear/ لینک بیا بنویسیم در اینستاگرام اردلان طبق مصاحبه هما میرافشار در ۶ اردیبهشت ۵۵ ، هر دو اجرای هایده و مهستی از ترانه " قمار زندگی " ، همزمان با هم و در دو نسخه شاد و غمگین در نوروز ۵۵ از تلویزیون ملی ایران پخش شده .‌ {{جعبه اطلاعات آلبوم <!-- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه_آلبوم‌ها را ببینید -->|نام=پرنده‌ها|نوع=استودیویی|هنرمند=[[شهرام صولتی]]، [[محمود]]، [[شهریار]]، [[نازی افشار]] ، [[لیلا فروهر]] و [[مهستی]]|جلد=|حاشیه=|پخش=<nowiki>۱۹۹۱ میلادی | ۱۳۷۰ شمسی</nowiki>|ضبط=|سبک=[[موسیقی پاپ فارسی|پاپ]]|زبان=[[فارسی]]|زمان=۳۷:۱۷ (۶ ترانه +۱ بدون کلام)|ناشر=[[پارس ویدیو]]|نقدها=}} آلبوم «پرنده‌ها» یک [[آلبوم استودیویی]] مشترک با صدای [[شهرام صولتی]]، محمود [قربانی]، شهریار [سعیدی]، [[نازی افشار]]، [[لیلا فروهر]] و [[مهستی]] است که در '''سال ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۷۰ شمسی)''' توسط شرکت '''پارس ویدیو''' روی [[نوار کاست]] به '''شماره 665''' در آمریکا منتشر شده است. اهمیت این آلبوم از این لحاظ است که تمامی آهنگهای این آلبوم که برای اولین بار منتشر شده‌اند،‌ بعدها در آلبومهای دیگری بازنشر شده‌اند، که برخی از آنها بسیار مورد استقبال قرار گرفتند. در دهه ۸۰ میلادی تک‌آهنگهای خوانندگان به صورت مشترک در قالب نوار کاست منتشر می‌شدند. == لیست ترانه‌ها == در آلبوم '''«پرنده‌ها»''' بر روی اول و روی دوم نوار کاست، '''۶ ترانه''' ضبط شده است و قطعه بدون کلام شهر فرنگ در انتهای روی دوم نوار گذاشته شده است. مشخصات ترانه‌ها بر اساس توضیحات روی جلد، به شرح جدول زیر است {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده* !مدت (دقیقه)* <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://open.spotify.com/album/4Arg40ayKUCvkqj7AzqQLG|عنوان=آلبوم «پرنده‌ها» نشر پارس ویدیو}}</ref> !باز نشر |- | rowspan="3" |روی اول (A) |۱ |پرنده‌ها |[[ویگن|شهرام صولتی]] |[[مسعود فردمنش]] |[[سیاوش قمیشی]] |[[کاظم عالمی]] |۵:۱۵ |بارک اله - ۱۳۷۲ |- |۲ |شهر فرنگ <ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://open.spotify.com/album/319zf9IqOk2GefFdDq1whm|عنوان=ترانه"شهر فرنگ" در آلبوم «بنده عشق» (نسخه سی دی). ۱۹۹۵. نشر پارس ویدیو}}</ref> |محمود [قربانی] |نوشین |محمود [قربانی] |محمود [قربانی] |۷:۱۶ |بنده عشق- ۱۳۷۴ |- |۳ |لحظه وداع |شهریار [سعیدی] |[[جهانبخش پازوکی]] |[[جهانبخش پازوکی]] |[[منوچهر چشم‌آذر]] |۶:۲۰ | |- | rowspan="4" |روی دوم (B) |۱ |بابا حیدر |[[ژاکلین|نازی افشار]] |امیر |[[بابک رادمنش]] |[[منوچهر چشم‌آذر]] |۵:۰۰ | |- |۲ |بهار <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://iranlyric.com/album/383.htm|عنوان=ترانه "بهار" در آلبوم «مخمل ناز». ۱۹۹۲. نشر پارس ویدیو}}</ref> |[[شهلا سرشار|لیلا فروهر]] |[[هما میرافشار]] |[[محمد حیدری]] |[[آندرانیک آساطوریان|آندرانیک]] |۵:۳۷ |[[مخمل ناز]] - ۱۳۶۹ |- |۳ |نرو |[[مهستی]] |[[هما میرافشار]] |[[بابک افشار]] |زاره [کشیشیان] |۵:۲۸ |گل امید - ۱۳۷۲ |- |۴ |شهر فرنگ (بی‌کلام) | - | - |محمود [قربانی] |محمود [قربانی] |۲:۱۷ | |} <nowiki>*</nowiki> نام تنظیم‌کنندگان و طول مدت ترانه‌ها در توضیحات آلبوم نیامده است. == توضیحات جانبی ترانه‌های آلبوم پرنده‌ها == '''بابا حیدر:''' * ترانه '''«بابا حیدر»''' پیش از این در سال ۱۳۵۶ خورشیدی با صدای '''آزیتا''' با شعر و آهنگی از '''[[بابک رادمنش]]''' که در آن روزها با نام اصلی خود '''فیروز برنجیان''' فعالیت می کرد، منتشر شد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. '''<u>بازخوانی</u>''' ترانه '''بابا حیدر''' با صدای نازی افشار با شعری کمی متفاوت (با همان ترجیع بند بابا حیدر) و تنظیمی جدید از '''منوچهر چشم‌آذر''' اجرا شده است. * مطلع ترانه '''«بابا حیدر»''' با صدای '''آزیتا''': بابا حیدر بابا حیدر، یه روزی از زندگی خسته بودم، مثل یه زورق شکسته بودم (عاشق شدم دوباره، درد دلم شد چاره / بابا حیدر، بابا حیدر، بابا حیدر) '''بهار:''' * ترانه‌ی دیگری بنام '''بهار عشق''' با صدای لیلا فروهر وجود دارد که گاهی با نام '''بهار''' معرفی می‌شود که احتمال دارد با این آهنگ اشتباه شود. ترانه «بهار عشق» در سال ۱۹۹۲ در آلبوم شانس با ترانه‌ای از [[مسعود فردمنش]] و آهنگسازی و تنظیم [[صادق نوجوکی]] منتشر شده است<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.instagram.com/p/Blz7TTzAovL/|عنوان=معرفی ترانه "بهار عشق" در صفحه رسمی صادق نوجوکی}}</ref>. ** مطلع ترانه '''«بهار عشق»''': اومد بهارو، بوی یارو، این بهار است، این بهار آشنا * == دیگر مشخصات آلبوم == * '''تولید و پخش:''' شرکت پارس ویدیو (Pars Video, 1991, USA © ℗) * عکس: سعید [نوشین فر] * طراحی کاور و چاپ: ZAX Design & Print == پیوند به بیرون == {{پانویس}} == دیگر منابع == * توضیحات روی جلد نوار کاست «پرنده‌ها»، ۱۹۹۱. نشر شرکت پارس ویدیو *توضیحات روی جلد آلبوم «بارک اله»، ۱۹۹۳. نشر شرکت پارس ویدیو *متن ترانه «بابا حیدر» با تصویری از آزیتا در هفته نامه «جوانان». سال ۱۳۵۶ خورشیدی *توضیحات روی جلد آلبوم «گل امید»، ۱۹۹۳. نشر شرکت پارس ویدیو {{جعبه اطلاعات آلبوم <!-- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه_آلبوم‌ها را ببینید -->|نام=کبوتر - گلباران ۴|نوع=استودیویی|هنرمند=[[شهرام صولتی]]، [[مهستی]]، [[ناصر]]، [[ابی]] ، [[فتانه]] و [[عارف]]|جلد=|حاشیه=|پخش=<nowiki>۱۹۸۸ میلادی | ۱۳۶۷ شمسی</nowiki>|ضبط=|سبک=[[موسیقی پاپ فارسی|پاپ]]|زبان=[[فارسی]]|زمان=۳۶:۲۵ (۶ ترانه)|ناشر=[[پارس ویدیو]]|نقدها=}} آلبوم '''«گلباران ۴ - کبوتر»''' یک [[آلبوم استودیویی]] مشترک با صدای [[شهرام صولتی]]، [[مهستی]]، ناصر، [[ابی]]، [[فتانه]] و [[عارف (خواننده)|عارف]] است که در '''سال ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۷ شمسی)''' توسط شرکت '''پارس ویدیو''' روی [[نوار کاست]] به '''شماره 594''' در آمریکا منتشر شده است. اهمیت این آلبوم از این لحاظ است که تمامی آهنگهای این آلبوم که برای اولین بار منتشر شده‌اند،‌ بعدها در آلبومهای دیگری بازنشر شده‌اند، که برخی از آنها بسیار مورد استقبال قرار گرفتند. در دهه ۸۰ میلادی تک‌آهنگهای خوانندگان به صورت مشترک در قالب نوار کاست منتشر می‌شدند. == لیست ترانه‌ها == در آلبوم '''«گلباران ۴ - کبوتر»''' بر روی اول و روی دوم نوار کاست، '''۶ ترانه''' ضبط شده است. مشخصات ترانه‌ها بر اساس توضیحات روی جلد نوار، به شرح جدول زیر است {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده !مدت (دقیقه)* <ref name=":0">{{یادکرد وب|وبگاه=|نشانی=https://open.spotify.com/album/4T1ib0IbRTOV7Y4JVomqUd|عنوان=آلبوم «گلباران ۴ - کبوتر» نشر پارس ویدیو}}</ref> !باز نشر |- | rowspan="3" |روی اول (A) |۱ |کبوتر |[[ویگن|شهرام صولتی]] |آهنگ قدیمی |آهنگ قدیمی |[[کاظم عالمی]] |۷:۲۱ |باریکلا |- |۲ |یک دل و این همه غم |مهستی |جمشید شیبانی |جمشید شیبانی |محمد مقدم |۵:۱۶ |امید |- |۳ |مه جبین |ناصر [صبوری] |[اسفندیار] پرنور |م. سپند [مسعود سپند] |آندو [<nowiki/>[[آندرانیک آساطوریان|آندرانیک اساطوریان]]] |۵:۲۰ | |- | rowspan="3" |روی دوم (B) |۱ |آبی |ابی |فرید زلاند |اردلان سرفراز |[[منوچهر چشم‌آذر]] |۵:۰۱ |غریبه |- |۲ |چاه مکن |فتانه |[حسن] شماعی‌زاده |بیژن سمندر |[[منوچهر چشم‌آذر]] |۷:۴۲ |هوار هوار - ۱۹۹۲ |- |۳ |حالا باز دوباره من |عارف [عارف‌کیا] |[حسن] شماعی‌زاده |فریدون علیخانی |آندو [<nowiki/>[[آندرانیک آساطوریان|آندرانیک اساطوریان]]] |۵:۴۳ |عاشقانه ۴- ۱۹۹۵ |} <nowiki>*</nowiki> طول مدت ترانه‌ها در توضیحات آلبوم نیامده است. == آغاز ترانه‌های آلبوم «گلباران ۴ - کبوتر» یا بخش مشهورتر آن == '''کبوتر:''' * * کبوتر (بازخوانی نسخهٔ اصلی حسن شجاعی) شهرام صولتی ساحل صمد نوریان سوزان روشن متولد (۱ مهر ۱۳۴۶) در تهران است. پدرش منوچهر روشن، مادرش فرشته روشن اهل همدان و برادرش پیمان روشن. سوزان در سال ۱۳۵۶ در سن ۱۰ سالگی به همراه خانواده به ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد. پیمان روشن، برادر سوزان مشوق اصلی او در این راه هنری بود. سوزان در سن ۱۶ سالگی برای اولین بار با حسن شماعی زاده به روی صحنه رفت و آهنگ “خیلی وقته عاشقم” را اجرا کرد. ندگینامه هنری ملیحه اکبری شاعر، ترانه سرا ، خواننده و بازیگر متولد سال ۱۳۲۸ درتهران . ترانه سرا: فریدون علیخانی آهنگساز: حسن شماعی زاده تنظیم کننده: آندرانیک آساطوریان انتشار: آلبوم "گلباران" شماره (۴) - ۱۳۶۷ این ترانه ابتدا با تنظیمی متفاوت تر با صدای "سوزان روشن" بعنوان اولین ترانه او ساخته و اجرا شد. هوار هوار https://open.spotify.com/album/3EdPfZ19uEh08DEc5k2NEq عاشقانه ۴ https://open.spotify.com/album/71gzYEIsGM7QewqznqUVHg == دیگر مشخصات آلبوم == * طراحی کاور و کار هنری: کوروش انگالی *عکس: مرتضی فرزانه * چاپ: ZAX Design & Print *'''تولید و پخش:''' شرکت پارس ویدیو (Pars Video, 1988, USA © ℗) == پیوند به بیرون == {{پانویس}} == دیگر منابع == * توضیحات روی جلد نوار کاست «گلباران ۴ - کبوتر»، ۱۹۸۸. نشر شرکت پارس ویدیو هفته نامه اطلاعات بانوان ، ۱۰ شهریور ۱۳۵۵ مصاحبه با لیلا کسری <blockquote>لیلا: راستش را بخواهید یک روز فریدون خشنود از طریق اطلاعات بانوان با من تماس گرفت و به من گفت که روی شعری از من به نام «غم دنیا» از کتاب «فصل مطرح نیست» آهنگ گذاشته ام تا با صدای مهستی اجرا شود . من آهنگ را شنیدم . کاری قابل تحسین بود . بعد از آن با پیشنهاد فریدون خشنود تصمیم گرفتم با او همکاری کنم و کار ترانه سرایی را به طرزی جدی شروع کنم . اولین سروده ترانه ام ، «دعای سحر» با صدای هایده است که روی شعر من ، خشنود آهنگ گذاشت . کار بعدی من ، «هیچ» و «راهبه» با صدای نوش آفرین است که روی آهنگ خشنود، من شعر گذاشتم . به طور کلی صورت کارهایم عبارتند از: غم دنیا با صدای مهستی مهربون من با صدای هایده شاخه نبات با صدای مهستی دعای سحر با صدای هایده عطر بهار با صدای مهستی برج بلور با صدای نسرین هراس با صدای ستار تو برام همیشه باش با صدای نسرین سلطان با صدای مرتضی راهبه ، هیچ ، رو خط ساحل و گل آفتاب گردان با صدای نوش آفرین</blockquote>آلبوم '''«انتخابی ۲»''' یک [[آلبوم استودیویی]] مشترک با صدای [[عارف (خواننده)|عارف عارف‌کیا]]، [[حسن شماعی‌زاده]]، [[معین|نصرالله معین]]، [[نازی افشار]] و [[مهستی]] است که در '''سال ۱۹۸۴ میلادی (۱۳۶۳ شمسی)''' توسط [[شرکت ترانه]] روی [[نوار کاست]] به '''شماره 126''' در آمریکا منتشر شده است. اهمیت این آلبوم از این لحاظ است که تمامی آهنگهای این آلبوم که برای اولین بار منتشر شده‌اند،‌ بعدها در آلبومهای دیگری بازنشر شده‌اند، که برخی از آنها بسیار مورد استقبال قرار گرفتند. در دهه ۸۰ میلادی تک‌آهنگهای خوانندگان به صورت مشترک در قالب نوار کاست منتشر می‌شدند. == لیست ترانه‌ها == در آلبوم '''«انتخابی ۲»''' بر روی اول و روی دوم نوار کاست، '''۶ ترانه''' ضبط شده است. مشخصات ترانه‌ها بر اساس توضیحات روی جلد نوار، به شرح جدول زیر است. {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده !مدت (دقیقه)* !باز نشر |- | rowspan="3" |روی اول (A) |۱ |سرباز کوچولو |عارف [عارف‌کیا] |همایون [هوشیارنژاد] |حسن شماعی‌زاده |[حسن] شماعی‌زاده | | |- |۲ |خداحافظ |[حسن] شماعی‌زاده |مسعود آذری |حسن شماعی‌زاده |نوید [نحوی] | | |- |۳ |لیلی و مجنون |معین |بیژن سمندر |حسن شماعی‌زاده |[حسن] <nowiki/>شماعی‌زاده | | |- | |۴ |خاموشی |عارف [عارف‌کیا] |پرویز خطیبی |حسن شماعی‌زاده |نوید [نحوی] | | |- | rowspan="5" |روی دوم (B) |۱ |بیشتر بیشتر |[حسن] شماعی‌زاده |بیژن سمندر |حسن شماعی‌زاده |نوید [نحوی] | | |- |۲ |راه خونه |نازی [افشار] |فریدون علیخانی |حسن شماعی‌زاده |[حسن] شماعی‌زاده | | |- |۳ |هنوزم دوستت دارم |مهستی |ژاکلین |حسن شماعی‌زاده |[حسن] شماعی‌زاده | | |- |۴ |شرمسار |نازی [افشار] |بیژن سمندر |حسن شماعی‌زاده |کوروس <nowiki/>شاهمیری | | |- |۵ |خداحافظ (موزیک خالی) |نوازنده ساکسیفون: [حسن] شماعی‌زاده |بدون کلام |حسن شماعی‌زاده |نوید [نحوی] | | |} <nowiki>*</nowiki> طول مدت ترانه‌ها در توضیحات آلبوم نیامده است. {{جعبه اطلاعات آلبوم <!-- ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه_آلبوم‌ها را ببینید -->|نام=گنجینه ۱|نوع=استودیویی|هنرمند=[[هایده]]، [[مهستی]]، [[معین]] و [[ستار]]|جلد=|حاشیه=|پخش=<nowiki>۱۹۸۷ میلادی | ۱۳۶۶ شمسی</nowiki>|ضبط=|سبک=[[موسیقی پاپ فارسی|پاپ]]|زبان=[[فارسی]]|زمان=(۶ ترانه)|ناشر=[[شرکت ترانه]]|تهیه‌کننده=[[جهانگیر طبریایی]] ، [[وارطان آوانسیان]]|نقدها=}} آلبوم «گنجینه ۱» یک [[آلبوم استودیویی]] مشترک با صدای [[هایده]]، [[مهستی]]، [[معین]] و [[ستار]] است که در '''سال ۱۹۸۷ میلادی (۱۳۶۶ شمسی)''' توسط [[شرکت ترانه]] روی [[نوار کاست]] به '''شماره 157''' در آمریکا منتشر شده است. آهنگساز و ترانه‌سرای تمامی آهنگهای آلبوم «گنجینه ۱» [[جهانبخش پازوکی]] می‌باشد. تمامی آهنگهای این آلبوم که برای اولین بار منتشر شده‌ بودند،‌ بعدها در آلبومهای دیگری بازنشر شده‌اند. در دهه ۸۰ میلادی تک‌آهنگهای خوانندگان به صورت مشترک در قالب نوار کاست منتشر می‌شدند. آلبوم با درج کلمات، در کنار تصویر جمعی خوانندگان آلبوم و جهانبخش پازوکی، اینگونه معرفی شده است: «'''''گنجینه ۱''' ، جدیدترین آهنگهای '''جهانبخش پازوکی'''''» == لیست ترانه‌ها == در آلبوم '''«''گنجینه ۱''»''' بر روی اول و روی دوم نوار کاست '''۶ ترانه''' ضبط شده است. از آنجایی که در توضیحات روی جلد نوار «گنجینه ۱» در کنار نام ترانه‌ها و خوانندگان تنها به درج توضیح «''جدیدترین آهنگهای '''جهانبخش پازوکی'''»'' بسنده شده است، بنابراین برای تکمیل مشخصات ترانه‌ها در جدول زیر به توضیحات ترانه‌ها در بازنشر آنها در آلبومهای مختلف استناد شده است. {| class="wikitable" !روی نوار !شماره !نام ترانه !خواننده !ترانه‌سرا !آهنگساز !تنظیم کننده* !مدت (دقیقه)* !باز نشر |- | rowspan="3" |روی اول (A) |۱ |ساده |معین |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |لقمان ادهمی |۴:۰۴ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/track/3rIiRqC6nRFHwF3VLyrvMW|عنوان=ترانه "ساده" در آلبوم «سفر» نشر شرکت ترانه}}</ref> |سفر - ۱۳۶۹ |- |۲ |شهر آشوب |هایده |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |منوچهر چشم‌آذر |۲:۴۸ | |- |۳ |نارفیق |ستار |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |منوچهر چشم‌آذر |۵:۳۶ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/track/0SbyUYdj6xsRejlU1v75O7|عنوان=ترانه "نارفیق" در آلبوم «گل پونه» نشر شرکت ترانه}}</ref> |گل پونه - ۱۳۶۹ |- | rowspan="3" |روی دوم (B) |۱ |تازه |مهستی |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |لقمان ادهمی |۳:۴۴ |[[سپیده‌دم (آلبوم)|سپیده دم]] - ۱۳۶۹ |- |۲ |رسم |معین |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |لقمان ادهمی |۴:۰۱ <ref>{{یادکرد وب|وبگاه=اسپاتیفای|نشانی=https://open.spotify.com/track/1ZmMGWPoDrxx7Ga0T7NGK8|عنوان=ترانه "رسم" در آلبوم «سفر» نشر شرکت ترانه}}</ref> |سفر - ۱۳۶۹ |- |۳ |آینه |هایده |جهانبخش پازوکی |جهانبخش پازوکی |لقمان ادهمی |۵:۴۰ | |} <nowiki>*</nowiki> نام تنظیم‌کنندگان و طول مدت ترانه‌ها در توضیحات آلبوم نیامده است. == دیگر مشخصات آلبوم == * '''ناشر:''' [[شرکت ترانه]] (Taraneh Enterprises Inc. 1987, USA © ℗) متاسفانه هیچ اطلاعاتی تکمیلی از تنظیم‌کنندگان، نوازندگان، مهندسین و استودیوهای ضبط و غیره روی جلد نوار کاست «گنجینه ۱» درج نشده است. == پیوند به بیرون == {{پانویس}} == دیگر منابع == * توضیحات روی جلد نوار کاست «ساغر هستی»، شرکت ترانه prrw2tyosrtqt12n43iibhvu2zhmsl6 0 5803223 42127347 41071977 2025-06-18T12:43:55Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127347 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = محمدرضا مقیمی | image =Mohammad Reza Moghimi.jpg | birth_date = | birth_place = [[ایران]] | death_date = | death_place = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] | serviceyears = | rank = [[سرتیپ دوم|سرتیپ دوم ستاد]] | battles = | awards = [[#جایزه‌ها و نشان‌های افتخار|فهرست کامل]] }} '''محمدرضا مقیمی''' فرمانده نظامی، [[سرتیپ دوم]] ستاد و [[پلیس امنیت اقتصادی|رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا]] است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=با حکم فرمانده فراجا؛ سردار مقیمی رئیس پلیس امنیت اقتصادی شد |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4582529/سردار-مقیمی-رئیس-پلیس-امنیت-اقتصادی-شد |ناشر=خبرگزاری مهر}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=مرکز اطلاع‌رسانی فراجا خبر داد سردار محمدرضا مقیمی رئیس پلیس امنیت اقتصادی شد |نشانی=https://www.mizan.news/fa/news/507223/سردار-محمدرضا-مقیمی-رئیس-پلیس-امنیت-اقتصادی-شد |وبگاه=خبرگزاری میزان |بازبینی=۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-date=۱۱ سپتامبر ۲۰۲۱ |archive-url=https://web.archive.org/web/20210911045825/https://www.mizan.news/fa/news/507223/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D9%85%D9%82%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%D8%AF |dead-url=yes}}</ref> وی پیش از این فرمانده [[پلیس آگاهی فراجا|رئیس پلیس آگاهی فراجا]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رئیس پلیس جدید آگاهی منصوب شد+عکس |نشانی=https://www.mashreghnews.ir/news/325025/رئیس-پلیس-جدید-آگاهی-منصوب-شد-عکس |ناشر=مشرق}}</ref> و قبل از آن معاون مبارزه با جرایم اقتصادی پلیس‌آگاهی فراجا بود.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=فضای خصوصی اقتصادی افراد رصد می‌شود؟ |نشانی=https://www.isna.ir/news/92062113198/فضای-خصوصی-اقتصادی-افراد-رصد-می-شود |ناشر=ایسنا}}</ref> == جایزه‌ها و نشان‌های افتخار == این بخش شامل [[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نشان‌ها و جایزه‌های رسمی]] سردار، سرتیپ قاسم رضایی است، که بر روی [[لباس همسان]] او نصب می‌شود، ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را در برنخواهد داشت. === آرم‌ها === {{وسط‌چین}} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" | colspan=2|'''آرم‌های سینه''' |- |[[پرونده:NAJA.svg|80px]]{{-}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فراجا]] |} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- | colspan=2|'''آرم‌های بازو''' |- |width=160| [[File:NAJA police amniat eqtesadi patch.png|80px]]{{-}}فرماندهی و ستاد |- |width=160| [[File:Military Flag of Iran Sleeve Badge.svg|80px]]{{-}} پرچم ایران |} {{پایان}} === نوار نشان‌ها === {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |- |[[پرونده:NAJA Doctorate's Degree.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Police Command and Superior Management Course.svg|110px]] |- |[[پرونده:NAJA Associate Degree.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Bachelor's Degree.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Master's Degree.svg|110px]] |- |[[پرونده:NAJA Superior Master's Course of Police Sciences.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Police Education Course.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Specialty Course.svg|110px]] |- |[[پرونده:NAJA Police General Course (Officer's Group).svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Police Sciences - Associate Degree.svg|110px]] |[[پرونده:NAJA Preliminary Bachelor's Course of Police Sciences.svg|110px]] |} === نام نشان‌ها === {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center; margin-bottom: -1px;" |- |width=190|دوره فرماندهی و مدیریت عالی |width=190| |- |دوره کاردانی |دوره کارشناسی |دوره کارشناسی ارشد |- |دوره کارشناسی ارشد عالی علوم و فنون انتظامی |دوره آموزش متوسطه |دوره تخصصی |- |دوره عمومی انتظامی (گروه افسران) |دوره علوم و فنون انتظامی (کاردانی) |دوره کارشناسی مقدماتی علوم و فنون انتظامی |} == منابع == {{پانویس}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[سید حسن بتولی]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس آگاهی فراجا|پلیس آگاهی ناجا]]|سال‌ها=۱۳۹۸–۱۳۹۳}} {{S-aft|بعد=[[محسن حسن‌خانی]]}} {{S-new}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا]]|سال‌ها=۱۴۰۰–۱۳۹۸}} {{S-aft|بعد=[[غلامرضا رضائیان]]}} {{جعبه پایانی}} {{فرد نظامی-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:سرتیپ‌دوم‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] hnzio1f85youm99i78x2asfrxf2c286 0 5809486 42127975 42041457 2025-06-19T05:53:52Z Luckie Luke 573979 42127975 wikitext text/x-wiki {{Infobox deity | type = Mesopotamian | name = آنشار | deity_of = خدای آغازین | other_names = آنشارگال{{sfn|Lambert|2013|p=448}} | spouse = [[کیشار]] | parents = [[تیامات]] و [[آبزو]] | offspring = [[آنو]] }} '''آنشار''' ({{lang|sux|{{cuneiform|𒀭𒊹}}}} {{transl|sux|AN.ŠAR₂}}، [[امپراتوری آشوری نو|آشوری نو ]]: {{lang|akk|{{cuneiform|7|[[File:Assyrian cuneiform U1202D MesZL 10.svg|24px]][[File:Assyrian cuneiform U1212D MesZL 631 or U122B9 MesZL 632 and MesZL 633.svg|17px]]}}}}) یکی از [[فهرست خدایان بین‌النهرین|خدایان بین‌النهرینی]] بود که [[پادشاه خدایان]]ی آغازین محسوب می‌شد. او به شکلی گسترده پرستش نمی‌شد. او را پدر [[آنو]] می‌دانستند. در هزاره نخست پیشا دوران مشترک، نام او به عنوان نماد لوگوگرافیِ راس خدایان در پانتئون دولت [[امپراتوری آشور|آشوری]] ([[آشور (ایزد)|آشور]]) در نظر گرفته شد. در برخی از فهرست‌های خدایان، مانند ''[[آن = آنوم]]'' و متون ادبی، شامل ''[[انوما الیش]]''، از او یاد شده است. == نام و شخصیت == نام آنشار در [[خط میخی]] به صورت AN.ŠÁR نوشته می‌شد.{{sfn|Beaulieu|2003|p=331}} در [[زبان سومری]] می‌توان آن را به «همه آسمان» معنا کرد.{{sfn|Lambert|2013|p=448}} به عقیده بنجامین آر. فاستر، او را همراه با [[کیشار]] تشخیصِ حلقه [[افق]] (نماد تمامیت آسمان و زمین) در نظر می‌گرفتند.{{sfn|Foster|2005|p=429}} در بین‌النهرین این باور وجود داشت که او در آفرینش جهان و سایر خدایان نقش داشته است.{{sfn|Black|2006|p=360}} او را خدایی آغازین می‌دانستند.{{sfn|Lambert|2013|p=317}} در نتیجه، شخصیتی انتزاعی بود که گسترده پرستش نمی‌شد.{{sfn|Beaulieu|1997|p=58}} اسم خاص خدایانی که در فهرست واژگان به صورت آنشارگال آمده است، گونه‌ای از نام آنشار محسوب می‌شود.{{sfn|Lambert|2013|p=448}} == ارتباط با سایر خدایان == الهه کیشار («همه زمین») در مقام همسر آنشار بود.{{sfn|Lambert|1980|p=620}} آنها در ''[[انوما الیش]]'' با همدیگر ظاهر می‌شوند{{sfn|Allen|2015|p=157}} و نیز متن جن‌گیری ''Gattung A'' با فراخوانی هر دو آغاز می‌شود.{{sfn|Lambert|2013|p=405}} با این وجود، در رشته یادداشت‌های نجومی متاخر (لوح BM 68593)، کیشار دیگر همسر ستاره گودانا (''^mulgud-an-na'') است که با عنوان «[[انلیل|انلیلِ]] [[شوروپاک]]» توصیف می‌شود.{{sfn|Lambert|1980|p=620}} === آنشار و آنو === آنشار را می‌توان پدر [[آنو]] در نظر گرفت.{{sfn|Lambert|2013|p=448}} === آنشار و آشور === چنان که برای اولین بار در منابع دوره حکمرانی [[سارگون دوم]] آمده است، در [[امپراتوری آشور]] لوگوگرام AN.ŠÁR به عنوان نماد نام رئیس خدایان در پانتئون دولتی ([[آشور (ایزد)|آشور]]) می‌توانست به کار رود (تنها منبعی که پیشتر از این ممکن است در این گروه قرار گیرد، کتیبه‌ای مهره‌ای از دوره حکمرانی [[توکولتی-نینورتای یکم]] و یا [[توکولتی-نینورتای دوم]] است).{{sfn|Beaulieu|1997|p=64}} == اساطیر == === ''انوما الیش'' === نقش آنشار در شجره‌نامهٔ مرسوم [[آنو]] منجر به ادغام او در ''[[انوما الیش]]'' شد.{{Sfn|Lambert|2013|ص=405}} متن به صراحت بیان نمی‌کند که آیا او و [[کیشار]] فرزندان [[لاهمو]] و [[لاهامو]] هستند، یا در مقابل، دومین جفتِ فرزندان [[آبزو|آپسو]] و [[تیامات]] هستند.{{Sfn|Lambert|2013|ص=417}} با این حال، تفسیر اول صحیح در نظر گرفته می‌شود.{{Sfn|Lambert|2013|ص=432}} آنشار برای مدتی در مقام [[پادشاه خدایان]] ایفای نقش می‌کند.{{Sfn|Lambert|2013|ص=448}} نوه‌اش [[انکی (خدای سومری)|اِئا]] خبر می‌دهد که تیامات در حال برنامه‌ریزی بر ضد خدایان جوانتر است. سپس، آنشار ائا را سرزنش می‌‌کند و پیدا کردن راه حل را بر دوش او می‌گذارد.{{Sfn|Foster|2005|ص=446}} پس از شکست او، آنشار، آنو را برای حل مشکل می‌فرستد، اما او نیز به طور مشابه ناموفق است.{{Sfn|Foster|2005|ص=447}} اِئا سرانجام او را متقاعد می‌کند که تنها خدایی که می‌تواند تیامات را شکست دهد، پسرش، [[مردوک]]، است.{{Sfn|Foster|2005|ص=450-451}} سپس آنشار، خدمتکار خود، کاکا، را فرا می‌خواند تا لاهمو و لاهامو را از تصمیم خود برای تکیه بر مردوک مطلع کند.{{Sfn|Foster|2005|ص=452}} پس از پیروزی، مردوک به عنوان پادشاه جدید خدایان جایگزین آنشار می‌شود.{{Sfn|Lambert|2013|ص=453}} آنشار اولین خدایی است که نام‌های جدیدی به مردوک می‌دهد.{{Sfn|Lambert|2013|ص=456}} او بیان می‌کند که مردوک با نام [[آسارولودو|آسالوهی]]{{Sfn|Foster|2005|ص=472}} شناخته خواهد شد و متعاقباً در کنار لاهمو و لاهامو در نام‌گذاری‌های بیشتر شرکت می‌کند.{{Sfn|Foster|2005|ص=475}} در یک نسخهٔ [[امپراتوری آشور|آشوری]] از ''انوما الیش''، که تنها از طریق تعدادی رونوشت ناقص متأخر از [[آشور (شهر)|آشور]] و [[نینوا]] شناخته شده است که به طور آزمایشی به دوران سلطنت [[سناخریب]] تاریخ‌گذاری می‌شوند، لوگوگرام AN.ŠÁR هم برای اشاره به خود آنشار و هم برای اشاره به [[آشور (ایزد)|آشور]] استفاده می‌شود. در این نسخه، آشور جایگزین مردوک به عنوان شخصیت اصلی داستان می‌شود، اما همچنین با خدای آغازین مذکور نیز یکی دانسته می‌شود.{{Sfn|Lambert|2013|صص=4-5}} همانطور که ویلفرد جی. لمبرت اشاره کرده است، این تغییر «سطحی» است و «با نسبت دادن نقش مردوک به جد بزرگش، بدون هیچ تلاشی برای رفع سردرگمی ناشی از آن، طرح داستان را در هرج و مرج رها می‌کند.»{{Sfn|Lambert|2013|ص=5}} این بازنویسی ممکن است در یک تفسیر آشوری متأخر از ''انوما الیش'' مورد اشاره قرار گرفته باشد، که بیان می‌کند آنشار «زمانی که آسمان و [[دنیای مردگان بین‌النهرین باستان|جهان زیرین]] هنوز خلق نشده بودند» اما «شهر و خانه وجود داشتند» به وجود آمد، که نقش مردوک (و بنابراین آشور) را دقیق‌تر از خود آنشار منعکس می‌کند.{{Sfn|Lambert|2013|ص=7}} یک تفسیر رمزی که بخش‌هایی از ''انوما الیش'' را با مناسک آیینی مختلف [[بابل (دولت‌شهر)|بابل]] مرتبط می‌کند، بیان می‌کند که فرستادن آنو توسط آنشار برای رویارویی با تیامات، با جشن‌هایی که طی آن ماندانو به خورساگکالاما ([[کیش (سومر)|کیش]]) می‌رفت، مطابقت دارد.{{Sfn|Lambert|2013|ص=138}} == پانویس == {{پانویس|چپ‌چین=بله|۳}} == منابع == {{چپ‌چین}} {{refbegin}} *{{cite book|last=Allen|first=Spencer L.|title=The Splintered Divine: A Study of Istar, Baal, and Yahweh: Divine Names and Divine Multiplicity in the Ancient Near East|publisher=De Gruyter|year=2015|isbn=978-1-61451-236-3}} *{{cite journal|last=Beaulieu|first=Paul-Alain|author-link=Paul-Alain Beaulieu|title=The Cult of AN.ŠÁR/Aššur in Babylonia After the Fall of the Assyrian Empire|url=https://www.academia.edu/1610817|journal=State Archives of Assyria Bulletin|year=1997|volume=11|issn=1120-4699}} *{{cite book|last=Beaulieu|first=Paul-Alain|title=The Pantheon of Uruk During the Neo-Babylonian period|publisher=Brill STYX|publication-place=Leiden Boston|year=2003|isbn=978-90-04-13024-1|oclc=51944564}} *{{cite book|last=Black|first=Jeremy A.|author-link=Jeremy Black (assyriologist)|title=The Literature of Ancient Sumer|publisher=Oxford University Press|year=2006|isbn=978-0-19-929633-0|url=https://books.google.com/books?id=a1W2mTtGVV4C|access-date=2023-10-12}} *{{cite book|last=Foster|first=Benjamin R.|title=Before the muses: an anthology of Akkadian literature|publisher=CDL Press|publication-place=Bethesda, Md.|date=2005|isbn=1-883053-76-5|oclc=57123664}} *{{cite book|last=Krul|first=Julia|title=The Revival of the Anu Cult and the Nocturnal Fire Ceremony at Late Babylonian Uruk|url=https://www.academia.edu/36775866|publisher=Brill|date=2018|doi=10.1163/9789004364943_004|isbn=9789004364936}} *{{citation|last=Lambert|first=Wilfred G.|author-link=Wilfred G. Lambert|entry=Kišar, Kišargal|encyclopedia=Reallexikon der Assyriologie|year=1980|entry-url=http://publikationen.badw.de/en/rla/index#6543|access-date=2023-10-06}} *{{cite book|last=Lambert|first=Wilfred G.|title=Babylonian Creation Myths|publisher=Eisenbrauns|publication-place=Winona Lake, Indiana|year=2013|isbn=978-1-57506-861-9|oclc=861537250}} *{{cite journal|last=Steinkeller|first=Piotr|title=The Mesopotamian God Kakka|journal=Journal of Near Eastern Studies|publisher=University of Chicago Press|volume=41|issue=4|year=1982|issn=0022-2968|jstor=544089|pages=289–294|doi=10.1086/372968|s2cid=161219123|url=http://www.jstor.org/stable/544089|access-date=2023-10-06|url-access=subscription}} {{refend}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == * [http://oracc.museum.upenn.edu/amgg/listofdeities/anarandkiar/ ایزدان و ایزدبانوان میان رودان باستانی: آنیار و کیشار] [[رده:خدایان آسمان و هوا]] [[رده:خدایان آفرینش]] [[رده:خدایان بین‌النهرین]] faklzl76ja0n2i9aenqsd2lrq3kyzw4 0 5829844 42127753 38737617 2025-06-18T23:13:18Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127753 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | image = Slobodan_Soro_Rio_2016cr.jpg | image_size = 250px | caption = | birth_date = {{birth-date and age|December 23, 1978}} | birth_place = [[نووی ساد]] | death_date = | death_place = | height = {{height|m=1.98}}<ref name=sr/> | weight = 100 kg | sport = [[واترپلو]] | coach = Ângelo Coelho<ref name=cob/> | club = [[CN Sabadell|Natació Sabadell]] (2006–08){{سخ}} [[VK Partizan]] (2008–15){{سخ}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو]]<ref name=cob>[http://www.cob.org.br/pt/atletas/slobodan-soro Slobodan Soro] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160919165211/https://www.cob.org.br/pt/atletas/slobodan-soro |date=۱۹ سپتامبر ۲۰۱۶ }}. cob.org.br</ref> | medaltemplates = {{MedalCountry | {{SRB}} }} {{MedalCompetition|[[واترپلو در بازی‌های المپیک تابستانی]]}} {{Medal|Bronze|[[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸]]|[[Water polo at the 2008 Summer Olympics – Men's tournament|Team]]}} {{Medal|Bronze|[[بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۲]]|[[Water polo at the 2012 Summer Olympics – Men's tournament|Team]]}} {{MedalCompetition|[[قهرمانی ورزش‌های آبی جهان فینا]]}} {{Medal|Gold|[[مسابقات قهرمانی ورزش‌های آبی جهان ۲۰۰۹]]|[[Water polo at the 2009 World Aquatics Championships – Men's tournament|Team]]}} {{Medal|Silver|[[مسابقات قهرمانی ورزش‌های آبی جهان ۲۰۱۱]]|[[Water polo at the 2011 World Aquatics Championships – Men's tournament|Team]]}} {{MedalCompetition |[[European Water Polo Championship|European Championship]]}} {{MedalGold | [[2006 Men's European Water Polo Championship|2006 Belgrade]]|تیمی}} {{MedalGold | [[2012 Men's European Water Polo Championship|2012 Eindhoven]]|تیمی}} {{MedalSilver | [[2008 Men's European Water Polo Championship|2008 Málaga]]|تیمی}} {{MedalBronze | [[2010 Men's European Water Polo Championship|2010 Zagreb]]|تیمی}} {{MedalCompetition|[[FINA Water Polo World League|FINA World League]]}} {{MedalGold| [[2006 FINA Men's Water Polo World League|2006 Athens]]|تیمی}} {{MedalGold| [[2007 FINA Men's Water Polo World League|2007 Berlin]]|تیمی}} {{MedalGold| [[2008 FINA Men's Water Polo World League|2008 Genova]]|تیمی}} {{MedalGold| [[2010 FINA Men's Water Polo World League|2010 Niš]]|تیمی}} {{MedalGold| [[2011 FINA Men's Water Polo World League|2011 Firenze]]|تیمی}} {{MedalBronze| [[2009 FINA Men's Water Polo World League|2009 Podgorica]]|تیمی}} {{MedalCompetition|[[FINA Water Polo World Cup|World Cup]]}} {{MedalGold| [[2010 FINA Men's Water Polo World Cup|2010 Oradea]]|تیمی}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های مدیترانه]]}} {{MedalGold | [[2009 Mediterranean Games|2009 Pescara]]|[[Water polo at the 2009 Mediterranean Games|تیمی]]}} {{MedalCountry|{{BRA}}}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های پان امریکن]]}} {{MedalBronze|[[2019 Pan American Games|2019 Lima]]|[[Water polo at the 2019 Pan American Games|تیمی]]}} | name = اسلوبودان سورو | nationality = [[صربستان]] }} '''اسلوبودان سورو''' ({{lang-en|Slobodan Soro}}؛ زادهٔ {{birth-date and age|december 23, 1978}}) ورزشکار [[واترپلو]] اهل [[صربستان]] است. وی در مسابقات کشوری و بین‌المللی در مجموع برندهٔ ۹ [[مدال طلا]]، ۱ [[مدال نقره]]، ۳ [[مدال برنز]] شده‌است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Slobodan_Soro&oldid=1030658287|عنوان = Slobodan Soro|زبان =انگلیسی|بازیابی =۷ اکتبر ۲۰۲۱}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{واترپلو-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:سورو، اسلوبودان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان واترپلو بازی‌های المپیک برزیل]] [[رده:بازیکنان واترپلو در المپیک تابستانی ۲۰۰۸]] [[رده:بازیکنان واترپلو در المپیک تابستانی ۲۰۱۲]] [[رده:بازیکنان واترپلو در المپیک تابستانی ۲۰۱۶]] [[رده:بازیکنان واترپلو مرد اهل برزیل]] [[رده:بازیکنان واترپلو مرد اهل صربستان]] [[رده:برندگان مدال‌های بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸]] [[رده:برندگان مدال‌های بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۲]] [[رده:دروازه‌بانان واترپلو]] [[رده:دور از وطن‌های اهل صربستان در برزیل]] [[رده:زادگان ۱۹۷۸ (میلادی)]] [[رده:شرکت‌کنندگان بازی‌های مدیترانه ۲۰۰۹]] [[رده:مدال‌آوران بازی‌های پان امریکن در واترپلو]] [[رده:مدال‌آوران برنز بازی‌های پان امریکن اهل برزیل]] [[رده:مدال‌آوران طلا بازی‌های مدیترانه برای صربستان]] [[رده:ورزشکاران اهل نووی ساد]] [[رده:شهروندان برزیل از طریق تغییر تابعیت]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل صربستان در برزیل]] rrkju131lq1bigrzv4sh6sf1pm2q0t2 4 5853147 42127668 42125806 2025-06-18T20:50:12Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127668 wikitext text/x-wiki <!-- SQL Number = 2 --> <!-- Query time: 0 seconds --> <!-- SQL = SELECT rc_title, GROUP_CONCAT(actor_name ORDER BY edits DESC SEPARATOR ' {{*}} ') FROM ( SELECT CONCAT('[[کاربر:', actor_name, ']]') as actor_name, CONCAT('[[', rc_title, ']]') as rc_title, COUNT(*) AS edits FROM recentchanges_userindex JOIN actor ON actor_id = rc_actor JOIN user ON actor_user = user_id WHERE user_editcount > 0 AND user_editcount < 100 AND rc_namespace = 0 AND rc_timestamp > DATE_FORMAT(DATE_SUB(NOW(), INTERVAL 2 DAY), '%Y%m%d000000') AND rc_source = 'mw.edit' GROUP BY actor_name, rc_title ) AS newbies GROUP BY rc_title HAVING COUNT(*) > 1 ORDER BY COUNT(*) DESC --> [[رده:گزارش‌های دیتابیس ویکی‌پدیا]] {{/بالا}} آخرین به روز رسانی: ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) {| class="wikitable sortable" !مقاله !کاربران |- | [[جنگ_ایران_و_اسرائیل]] || [[کاربر:Tamirita]] {{*}} [[کاربر:.mohammad.amin.roozbeh]] {{*}} [[کاربر:ممد طاطو]] {{*}} [[کاربر:History 1836]] {{*}} [[کاربر:Alirejja]] {{*}} [[کاربر:Adhd736]] |- | [[دودمان_گاوباریان]] || [[کاربر:Panirani]] {{*}} [[کاربر:Keyhanio]] {{*}} [[کاربر:Truth maker always]] {{*}} [[کاربر:Iran's history]] {{*}} [[کاربر:پارسا سیاوشان]] |- | [[پادوسبانیان]] || [[کاربر:Mahakhar]] {{*}} [[کاربر:Iran's history]] {{*}} [[کاربر:Keyhanio]] {{*}} [[کاربر:پیڵە هیتلر]] |- | [[آل_کاکویه]] || [[کاربر:Pu zaen arab o sar]] {{*}} [[کاربر:Truth maker always]] {{*}} [[کاربر:Enanosok]] |- | [[سازمان_صدا_و_سیمای_جمهوری_اسلامی_ایران]] || [[کاربر:Ahooura63]] {{*}} [[کاربر:FortuneFan]] {{*}} [[کاربر:PLOTO PLASMA]] |- | [[لاکهید_مارتین_اف-۳۵_لایتنینگ_۲]] || [[کاربر:Khosroo.kh]] {{*}} [[کاربر:TangentHs]] {{*}} [[کاربر:In name of Allah]] |- | [[والسوالی_دره_هزاره]] || [[کاربر:AssadHzr]] {{*}} [[کاربر:هزاره پنجشیری]] {{*}} [[کاربر:GhazniBahador]] |- | [[ولایت_هزارستان]] || [[کاربر:Khaled.afg]] {{*}} [[کاربر:KingPjr]] {{*}} [[کاربر:هزاره پنجشیری]] |- | [[البرز]] || [[کاربر:پیڵە هیتلر]] {{*}} [[کاربر:Mahakhar]] |- | [[امیرسیف]] || [[کاربر:Mirshahwerdikhan]] {{*}} [[کاربر:Mirhashemi.madakto]] |- | [[ایران_اینترنشنال]] || [[کاربر:Khamenei without a turban]] {{*}} [[کاربر:Amirmohamad shahan]] |- | [[بامیان]] || [[کاربر:Khaled.afg]] {{*}} [[کاربر:هزاره پنجشیری]] |- | [[خاورمیانه]] || [[کاربر:Samlipbjhcghbx]] {{*}} [[کاربر:Adhd736]] |- | [[دماوند]] || [[کاربر:Shahnamik]] {{*}} [[کاربر:Fixitin]] |- | [[سفیدرود]] || [[کاربر:Holocust is fake]] {{*}} [[کاربر:Jupitiar]] |- | [[قزل‌اوزن]] || [[کاربر:Holocust is fake]] {{*}} [[کاربر:Jupitiar]] |- | [[قلعه_آنکارا]] || [[کاربر:Dosseman]] {{*}} [[کاربر:Túrelio]] |- | [[هماوردی_فوتبال_برزیل_و_آرژانتین]] || [[کاربر:Raúl Quintana Tarufetti]] {{*}} [[کاربر:برزیل۵ستاره]] |- | [[پیمان_منع_گسترش_سلاح‌های_هسته‌ای]] || [[کاربر:Khamenei without a turban]] {{*}} [[کاربر:Frauleinpetric]] |- | [[کلاهک_ریشه]] || [[کاربر:امیر علی زهرایی]] {{*}} [[کاربر:FortuneFan]] |} hltycjnlcj48vi3yw2mwc441guk36kq 4 5853148 42127669 42125807 2025-06-18T20:50:14Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127669 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) e2a769zap47zp78fgsehqr1k0ip9y7m 4 5853150 42127667 42125805 2025-06-18T20:50:10Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127667 wikitext text/x-wiki ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) e2a769zap47zp78fgsehqr1k0ip9y7m 0 5872919 42127901 38796007 2025-06-19T03:55:30Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127901 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=واهان زادیکیان | image=Vahan Zadikyan.jpg | order = نماینده دوره دوم {{-}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | constituency = | term_start = ۱۹۹۹ | term_end = ۸ اکتبر ۱۹۹۹ | predecessor = | successor = | order2 =نماینده دوره اول {{-}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | constituency2 = | term_start2 =۱۹۹۵ | term_end2 =۱۹۹۹ | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد|۱۹۵۶|۱۰|۲۲|mf=y}} | birth_place = [[آخالکالاک]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان]] | death_date= {{تاریخ مرگ و سن|۱۹۹۹|۱۰|۸|۱۹۵۶|۱۰|۲۲|mf=y}} | death_place = [[ایروان]]، [[ارمنستان]] | resting_place = [[یرابلور]] | nationality= [[ارمنستان]] | occupation=عکاس | party = [[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] | alma_mater =[[انستیتو دولتی فرهنگ سلامت و ورزش پرورش اندام ارمنستان]] }} '''واهان میاسنیکی زادیکیان''' ({{Lang|hy|Վահան Մյասնիկի Զատիկյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۶|۱۰|۲۲|mf=y}} - درگذشته {{تاریخ مرگ|۱۹۹۹|۱۰|۸|mf=y}}) یک [[عکاس]] و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] بود که از تاریخ ۱۹۹۵ تا تاریخ ۱۹۹۹ سمت نمایندگی دوره اول [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۲۲ اکتبر ۱۹۵۶ در [[آخالکالاک]] به دنیا آمد و از [[انستیتو دولتی فرهنگ سلامت و ورزش پرورش اندام ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. [[وارازدات زادیکیان]] برادر کوچکتر وی بود. <!--وی همچنین برنده [[]] شده است. --> وی در ۸ اکتبر ۱۹۹۹ در سن ۴۲ سالگی در [[ایروان]] درگذشت و در [[یرابلور]] به خاک سپرده شد. == نگارخانه == <gallery widths="200" heights="200px" perrow=5 caption=""> پرونده:Վահան Զատիկյանի կիսանդրի.JPG| </gallery> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Վահան_Զատիկյան|عنوان = Վահան Մյասնիկի Զատիկյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306010243/http://avproduction.am/?ln=am&page=person&id=1783 |date=۶ مارس ۲۰۱۶}} {{Avproduction.am|-|Վահան Զատիկյան}} * {{cite book |last= |first= |date= |title=Armenian Soviet Encyclopedia |url= https://hy.wikisource.org/wiki/Էջ:Հայկական_Սովետական_Հանրագիտարան_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_1.djvu/12 |location=Yerevan |publisher= |volume = |page=|isbn= |access-date=}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{cite web |url=http://www.haymard.am/index.php/persons/p1387176785 |title=- |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate= |archive-date=۴ مارس ۲۰۱۶ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304191914/http://www.haymard.am/index.php/persons/p1387176785 |url-status=bot: unknown}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پاک‌کن}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{رده انبار}} {{نمایندگان دوره اول مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:زادیکیان، واهان}} [[رده:اهالی آخالکالاکی]] [[رده:خاک‌سپاری‌ها در یرابلور]] [[رده:دانش‌آموختگان انستیتو دولتی فرهنگ سلامت و ورزش پرورش اندام ارمنستان]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۹۵۶ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] [[رده:عکاسان اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره اول مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] e274v5mgmqiuqko85m39ngwe21eubxk 0 5887202 42128109 42009646 2025-06-19T09:47:51Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore.jpg با Tom_Hardy_by_Gage_Skidmore_in_2018.jpg 42128109 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = دنیای مرد عنکبوتی سونی | italic_title = | image = | alt = | caption = | producer = {{فهرست ساده| * [[آوی آراد]] * [[مت تولماچ]] * [[ایمی پاسکال]] }} | based_on = {{بر پایه|[[مارول کامیکس]]}} | starring = ''[[#Cast and characters|ببینید]]'' | studio = {{فهرست ساده| * [[کلمبیا پیکچرز]] * [[مارول انترتینمنت]] * تولیدات آراد * تولیدات مت تولماچ }} | distributor = [[گروه سینمایی سونی پیکچرز]] | released = ۲۰۱۸–۲۰۲۴ | country = ایالات متحده | language = انگلیسی | budget = '''مجموع (۶ فیلم):''''{{سخ}}۶۰۰ میلیون دلار | gross = '''مجموع (۶ فیلم):''''{{سخ}}۲,۰۹۸ میلیارد دلار }} '''دنیای مرد عنکبوتی سونی''' {{به انگلیسی|Sony's Spider-Man Universe}}<!-- لطفاً نامهای قبلی جهان را در اینجا اضافه نکنید، تعداد زیادی برای فهرست کردن وجود دارد. مشخصات کامل نام در قسمت عنوان موجود است. --> یک [[فرنچایز چندرسانه‌ای]] و جهان مشترک است که بر روی یک [[سریال]] از [[فیلم]] متمرکز شده‌است. این فیلم [[ابرقهرمانی]] توسط [[کلمبیا پیکچرز]]، [[گروه سینمایی سونی پیکچرز]]، [[مارول اینترتینمنت]] توزیع شده‌است. این فیلم بر اساس ویژگی‌های مختلف [[مارول کامیکس]] مرتبط با شخصیت [[مرد عنکبوتی]] است. دنیای سینمایی سونی مارول شامل بخش انیمیشنی و سینمایی است. دنیای سینمای مارول سونی دنیایی سینمایی است که از سال ۲۰۱۸ توسط ونوم ۱ آغاز شده و با ونوم: بگذارید کارنیج بیاید (۲۰۲۱) و موربیوس (۲۰۲۲) ادامه پیدا کرد و قرار است با کریون شکارچی و مادام وب ادامه پیدا کند. == انیمیشن == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | صدا پیشه اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2018|12|14}} | rowspan="3"|[[شامیک مور]] | [[باب پرسیچتی]]، پیتر رمزی و رادنی روتمن | پیتر رمزی و رادنی روتمن | فیل لرد | آوی آراد، امی پاسکال، فیل لرد، کریستوفر میلر و کریستینا استاینبرگ |-فیل لرد و رادنی روتمن ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (بخش اول)|مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی ۱]]'' | style="text-align:left" | {{Start date|2023|5|25}}<ref name="theverge.com">{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/11/1/20944354/spider-man-into-the-spider-verse-sequel-april-2022-release-date-miles-morales|title=Spider-Man: Into the Spider-Verse sequel arrives April 2022|first=Julia|last=Alexander|date=November 1, 2019|website=The Verge}}</ref> | rowspan="2" | خواکیم دوس سانتوس، کمپ پاورز و جاستین کی تامپسون | colspan="2" rowspan="2" | دیوید کالاهام، فیل لرد و کریستوفر میلر |- ! scope="row" style="text-align:left" | ''[[مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (بخش اول)#اسپین آف|مرد عنکبوتی :]] فراتر از دنیای عنکبوتی'' | style="text-align:left" | {{Start date|نامعلوم }}<ref name=":0">{{Cite web|last=December 04|first=Devan Coggan|last2=EST|first2=2021 at 07:48 PM|title=Get a first look at 'Spider-Man: Across the Spider-Verse (Part One)'|url=https://ew.com/movies/spider-man-across-the-spider-verse-first-look/|access-date=2021-12-05|website=EW.com|language=en}}</ref> |} [[File:Spider-Man ITSV.png|thumb|لوگو سری.]] === مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی (۲۰۱۸) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی}} در آوریل ۲۰۱۵، سونی اعلام کرد که فیل لرد و [[کریستوفر میلر]] در حال نوشتن و تولید یک انیمیشن کمدی مرد عنکبوتی در حال توسعه در Sony Pictures Animation هستند. همان‌طور که یک سال قبل از افشای ایمیل فاش شد، سونی قبلاً از این دو خواسته شده بود تا بخش انیمیشن استودیو را در اختیار بگیرد. در ابتدا قرار بود در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۸ عرضه شود، سونی تاریخ را یک هفته زودتر در ۱۴ دسامبر تغییر داد.<ref>{{cite news|last=McNary|first=Dave|title=Spider-Man Animated Movie Pushed Back to December 2018|url=https://variety.com/2015/film/news/spider-man-animated-movie-release-date-moved-back-1201667429/|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=December 23, 2015|access-date=December 23, 2015}}</ref><ref>{{cite news|last=Freeman|first=Molly|title=Animated Spider-Man Movie Release Date Moved Up a Week|url=https://screenrant.com/spider-man-animated-movie-release-date-2018-december/|work=[[Screen Rant]]|date=April 26, 2017|access-date=April 27, 2017}}</ref> کریستین بلسون، رئیس انیمیشن سونی پیکچرز، از لوگوی فیلم با عنوان کاری Animated Spider-Man در CinemaCon 2016 پرده برداری کرد و اعلام کرد که «از نظر مفهومی و بصری، [فیلم] زمینه جدیدی را برای ژانر ابرقهرمانی خواهد گشود.»<ref>{{cite news|last=Sciretta|first=Peter|title=Sony Says Animated Spider-Man Movie Will Visually Break New Ground for the Superhero Genre (CinemaCon 2016)|url=https://www.slashfilm.com/animated-spiderman-movie/|work=SlashFilm|date=April 13, 2016|access-date=April 23, 2016}}</ref> باب پرسیچتی این انیمیشن را کارگردانی خواهد کرد،<ref>{{cite news|last=Kit|first=Borys|title=Sony Unveils Plans for Animated 'Spider-Man' and 'Emojimovie: Express Yourself'|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-unveils-plans-animated-spider-904574|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=June 20, 2016|access-date=June 20, 2016}}</ref> با پیتر رمزی و رادنی راثمن به عنوان کارگردانان و مایلز مورالس به عنوان قهرمان فیلم.<ref>{{cite news|last=Mendelson|first=Scott|title=Sony's Animated 'Spider-Man' Movie To Star Miles Morales|url=https://www.forbes.com/sites/scottmendelson/2017/01/18/confirmed-sonys-animated-spider-man-movie-to-star-miles-morales/#2003487e3fcb|website=[[Forbes (magazine)|Forbes]]|date=January 18, 2017|access-date=February 7, 2017}}</ref> === اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون (۲۰۱۹) === {{مقاله اصلی|اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون}} نوشتار اصلی: اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون فیل لرد و کریستوفر میلر، تهیه‌کنندگان [[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]، علاقه خود را به ساخت انیمیشن‌های کوتاه با بازی اسپایدر-هام ابراز کردند.<ref name="SpiderHamShorts">{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2018/12/01/spider-verse-spider-ham-spin-off/|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Producers Want Spider-Ham Spinoffs|last=Barnhardt|first=Adam|website=ComicBook.com|date=December 1, 2018|access-date=December 3, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181202160336/https://comicbook.com/marvel/2018/12/01/spider-verse-spider-ham-spin-off/|archive-date=December 2, 2018|url-status=live}}</ref> فیلم کوتاه اسپایدر-هام: گرفتار در ژامبون در تاریخ ۲۶ فوریه ۲۰۱۹ همراه با اکران دیجیتالی [[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]] منتشر شد.<ref>{{cite news |last1=Coogan |first1=Devan |title=Exclusive: Watch a clip from Spider-Ham's new 'Spider-Verse' short |url=https://ew.com/movies/2019/02/18/spider-man-into-the-spider-verse-home-release-spider-ham-short/ |access-date=February 18, 2019 |work=[[Entertainment Weekly]] |date=February 18, 2019 |language=en}}</ref> === مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (۲۰۲۳) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (بخش اول)}} در نوامبر ۲۰۱۸، فاش شد که Into the Spider-Verse وارد ساخت دنباله شده‌است.<ref name="Nov2018Plans3">{{cite web|url=https://variety.com/2018/film/news/sony-spider-man-into-the-spiderverse-sequels-spinoffs-1203037792/|title=Sony Developing 'Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel and Spinoff|last=McNary|first=Dave|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=November 27, 2018|access-date=November 30, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181128000434/https://variety.com/2018/film/news/sony-spider-man-into-the-spiderverse-sequels-spinoffs-1203037792/|archive-date=November 28, 2018|url-status=live}}</ref> دنباله ای که داستان مورالس را ادامه می‌دهد و عاشقانه ای با [[گوئن استیسی]] / عنکبوت گوئن،<ref name="Spider-VerseSequelPlans">{{cite web|url=https://www.superherohype.com/movies/430257-amy-pascal-teases-into-the-spider-verse-sequel-plans-new-characters |title=Amy Pascal Teases Into the Spider-Verse Sequel Plans, New Characters |last=Abbate |first=Jake |publisher=SuperHeroHype |date=December 14, 2018 |access-date=December 15, 2018}}</ref> به کارگردانی خواکیم دوس سانتوس و نویسندگی [[دیوید کالاهام]].<ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spider-verse-sequel-spinoff-works-sony-1164210|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel and All-Female Spinoff in the Works From Sony (Exclusive)|website=The Hollywood Reporter|date=November 27, 2018}}</ref> در فوریه ۲۰۲۱، کریستوفر میلر فاش کرد که هم او و هم فیل لرد در حال نوشتن فیلمنامه با کالاهام هستند و پیتر رمزی پس از کارگردانی فیلم اول، به عنوان تهیه‌کننده اجرایی کار خواهد کرد.<ref>{{Cite tweet|date=2021-02-25|title=Actually not true. Phil and I are writing with Dave Callaham. Phil is currently working on the script this very second. Peter is an EP and is totally involved. Plus there are some other creative team announcements coming soon.|number=1365036017942585345|user=chrizmillr}}</ref> تا آوریل، کمپ پاورز و جاستین کی تامپسون (که دومی قبلاً به عنوان طراح تولید فیلم اول خدمت کرده بود) اعلام شد که فیلم را با دوس سانتوس کارگردانی می‌کنند.<ref>{{Cite web|last=Vary|first=Adam B.|date=2021-04-19|title='Spider-Man: Into the Spider-Verse' Sequel Snares New Directing Trio (EXCLUSIVE)|url=https://variety.com/2021/film/news/spider-man-into-the-spider-verse-2-directors-1234951631/|access-date=2021-04-19|website=Variety|language=en-US}}</ref><ref name="theverge.com"/> برای اکران در ۷ اکتبر ۲۰۲۲ برنامه‌ریزی شده‌است. مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی در ۳۰ مهٔ ۲۰۲۳ در [[لس آنجلس]] به نمایش درآمد و در ۲ ژوئن در ایالات متحده منتشر شد. انتشار این فیلم قبلاً از تاریخ اولیهٔ آوریل ۲۰۲۲ به‌دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ به تعویق افتاده بود.[۵] این فیلم مانند نسخهٔ قبلی، مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و ۶۹۰ میلیون دلار در جهان فروش داشت در حالی که بودجهٔ ساخت آن ۱۰۰ میلیون دلار بود و ششمین فیلم پرفروش ۲۰۲۳ شد. انستیتوی فیلم آمریکا آن را یکی از ده فیلم برتر سال ۲۰۲۳ معرفی کرد. این فیلم نامزد دریافت جایزهٔ بهترین پویانمایی بلند در مراسم گلدن گلوب، بفتا و اسکار شد. سوم و آخرین فیلم این مجموعه، تحت عنوان مرد عنکبوتی: فراتر از دنیای عنکبوتی، و اسپین‌آفی با محوریت شخصیت‌های زن در دست ساخت هستند.<ref>{{Cite journal|last=Pan|first=Sai-Bo|last2=Zhang|first2=Jian-Bin|last3=Zhao|first3=Bai-Qin|last4=Chai|first4=Ying|date=2016-06|title=http://jtd.amegroups.com/article/view/7577/7006 http://jtd.amegroups.com/article/view/7521/7007 http://jtd.amegroups.com/article/view/7499/7008 http://jtd.amegroups.com/article/view/7520/7009 http://jtd.amegroups.com/article/view/7094/7010 http://jtd.amegroups.com/article/view/7603/7011 http://jtd.amegroups.com/article/view/7490/7012 http://jtd.amegroups.com/article/view/7243/7013 http://jtd.amegroups.com/article/view/7045/7014 http://jtd.amegroups.com/article/view/7224/7015 http://jtd.amegroups.com/article/view/7341/7016 http://jtd.amegroups.com/article/view/7524/7017 http://jtd.amegroups.com/article/view/7526/7018 http://jtd.amegroups.com/article/view/7495/7019 http://jtd.amegroups.com/article/view/7518/7020 http://jtd.amegroups.com/article/view/7582/7021 http://jtd.amegroups.com/article/view/7643/7022 http://jtd.amegroups.com/article/view/7494/7023 http://jtd.amegroups.com/article/view/7447/7024|url=http://dx.doi.org/10.21037/jtd.2016.04.14|journal=Journal of Thoracic Disease|volume=8|issue=6|pages=E399–E402|doi=10.21037/jtd.2016.04.14|issn=2072-1439}}</ref> === مرد عنکبوتی: فراتر از دنیای عنکبوتی (نامعلوم) === {{مقاله اصلی|مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی (بخش اول)#اسپین آف}} در دسامبر ۲۰۲۱، لرد و میلر فاش کردند که فیلم پس از نوشتن داستانی که می‌خواستند برای قسمت دوم بگویند و متوجه شدند که برای یک فیلم خیلی زیاد است، به دو قسمت تقسیم می‌شود. کار روی هر دو بخش به‌طور همزمان در حال انجام بود. انتظار می‌رفت این فیلم در سال ۲۰۲۴ اکران شود. اما اعتصابات بازیگران در هالیوود سبب ایجاد مشکلاتی در ساخت بسیاری از پروژه های هالیوودی شد که انیمیشن مرد عنکبوتی نیز از آن مستثنی نبود همین موضوع سبب شد تا تاریخ اکران این انیمیشن نامعلوم بماند <ref>{{یادکرد وب|عنوان=گیمفا: وب سایت خبری تحلیلی بازی های کامپیوتری|نشانی=https://gamefa.com/|وبگاه=گیمفا: وب سایت خبری تحلیلی بازی های کامپیوتری|بازبینی=2025-01-24|کد زبان=fa-IR}}</ref> <ref name=":0" /> === پروژه‌های بالقوه === همراه با اعلام یک دنباله، یک [[اسپین‌آف (رسانه)|اسپین آف]] با تمرکز بر شخصیت‌های زن عنکبوتی در حال ساخت است و [[لورن مونتگومری]] در حال مذاکره برای کارگردانی فیلم است، در حالی که بک اسمیت قرار است نویسندگی آن را بر عهده بگیرد.<ref name="Nov2018Plans3"/> اسپین آف با بازی [[زن عنکبوتی (گوئن استیسی)|زن عنکبوتی / اسپایدر گوئن]]، و قرار است شخصیت‌های [[سیلک (کمیک)|سیندی مون / سیلک]] و [[اسپایدر وومن|جسیکا درو / اسپایدر وومن]] را ایفا کند.<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> ایمی پاسکال تهیه‌کننده احساس کرد که «خیلی خوب است که ما می‌توانیم فیلم‌هایی دربارهٔ ابرقهرمانان زن در این قلمرو تعریف کنیم» زیرا او معتقد است «شخصیت‌هایی وجود خواهند داشت که واقعاً برای مردم طنین انداز می‌شوند».<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> پاسکال در مورد نحوه اتصال فیلم اسپین آف به ''در سراسر دنیای عنکبوتی'' گفت که این فیلم به عنوان «سکوی پرتاب» برای اسپین آف عمل خواهد کرد.<ref name="Spider-VerseSequelPlans"/> هایلی استاینفلد ابراز علاقه کرد که در این فیلم نقش اسپایدر گوئن را دوباره بازی کند.<ref>{{cite web|url=https://comicbook.com/marvel/2018/12/22/spider-man-into-the-spider-verse-spinoff-spider-gwen-hailee-steinfeld/|title=Hailee Steinfeld Addresses Spider-Gwen's 'Into the Spider-Verse' Spinoff Movie|website=Marvel}}</ref> [[جان مولانی]] به یک فیلم اسپین آف با بازی اسپایدرهام ابراز علاقه کرد، با طرح احتمالی داستانی شبیه به واترگیت که می‌تواند بر حرفه کاراکتر به عنوان یک گزارشگر تمرکز کند.<ref>{{cite web|url=https://variety.com/2018/film/news/spiderham-spiderman-john-mulaney-1203092130/|title=John Mulaney's Pitch for 'Spider-Ham' Film: ''Spotlight' … but Family Friendly'|first=Matt|last=Donnelly|website=[[Variety (magazine)|Variety]]|date=December 18, 2018}}</ref> == فیلم == {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center; width:100%;" ! style="background:orange; color: black" | فیلم ! style="background:orange; color: black" | سال تولید ! style="background:orange; color: black" | بازیگر اصلی ! style="background:orange; color: black" | کارگردان ! style="background:orange; color: black" | نویسنده ! style="background:orange; color: black" | داستان توسط ! style="background:orange; color: black" | تهیه‌کننده |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2018|10|1}} | rowspan="2"|[[تام هاردی]] | [[روبن فلیشر]]<ref name="HardyFleischerDeadline">{{Cite web |last=Busch |first=Anita |date=May 19, 2017 |title=Tom Hardy Is 'Venom' In New Sony Marvel Film To Be Directed By Ruben Fleischer |url=https://deadline.com/2017/05/venom-movie-tom-hardy-eddie-brock-sony-marvel-film-1202098343/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbObmUOO?url=https://deadline.com/2017/05/venom-movie-tom-hardy-eddie-brock-sony-marvel-film-1202098343/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> | جف پینکنر، اسکات روزنبرگ و کلی مارسل<ref name="RevivedMar2016Sony">{{Cite web |last=Hood |first=Cooper |date=March 16, 2017 |title=Venom Movie Reportedly Set by Sony for 2018 Release [Updated] |url=https://screenrant.com/venom-spinoff-movie-spider-man-sony-2018-release/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOKqHRm?url=https://screenrant.com/venom-spinoff-movie-spider-man-sony-2018-release/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Screen Rant]]}}</ref><ref name="Marcel">{{Cite tweet |number=915377377592487936 |user=krolljvar |title=Venom update: Kelly Marcel (50 Shades of Grey) penning latest draft of script |date=October 3, 2017 |access-date=October 4, 2017 |archive-url=https://www.webcitation.org/6tx4Sc9HI?url=https://twitter.com/krolljvar/status/915377377592487936 |archive-date=October 4, 2017 |url-status=dead |last=Kroll |first=Justin}}</ref> | جف پینکنر و اسکات روزنبرگ | [[آوی آراد]]، [[ایمی پاسکال]] و مت تولماخ<ref name="HardyFleischerDeadline"/> |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2021|10|1}} | [[اندی سرکیس]] | کلی مارسل | [[تام هاردی]]{{سخ}}کلی مارسل | [[آوی آراد]]، مت تولماخ، [[ایمی پاسکال]] کلی مارسل، تام هاردی و هاچ پارکر |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[موربیوس (فیلم)|موربیوس]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2022|01|28}} | [[جرد لتو]]<ref name="MorbiusRelease">{{Cite web |last=D'Alessandro |first=Anthony |date=April 30, 2021 |title=Sony Marvel Movie 'Morbius' Shifts A Week Later Next Winter |url=https://deadline.com/2021/01/sony-marvel-movie-morbius-moves-to-the-fall-1234671526/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210430213550/https://deadline.com/2021/04/sony-marvel-movie-morbius-moves-to-the-fall-1234671526/ |archive-date=May 1, 2021 |access-date=May 1, 2021 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref><ref name="LetoEspinosa">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=June 27, 2017 |title=Jared Leto to Star in 'Spider-Man' Spinoff 'Morbius' From Director Daniel Espinosa |url=https://variety.com/2018/film/news/jared-leto-spider-man-spinoff-morbius-1202799820/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Uxlcv7A?url=https://variety.com/2018/film/news/jared-leto-spider-man-spinoff-morbius-1202799820/ |archive-date=June 27, 2018 |access-date=June 28, 2017 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> | [[دنیل اسپینوزا]] | مت سازما و بارک شارپلس | موربیوس اثر [[روی توماس]] و گیل کین | [[آوی آراد]]، مت تولماچ و لوکاس فاستر |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[کریون شکارچی (فیلم)|کریون شکارچی]]'' | style="text-align:right" | {{start date|2023|1|13}}<ref name="TaylorJohnsonKraven">{{Cite web |last=Verhoeven |first=Beatrice |date=May 26, 2021 |title=Aaron Taylor-Johnson to Play Spider-Man Villain Kraven the Hunter in Solo Movie |url=https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210526215047/https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |archive-date=May 26, 2021 |access-date=May 26, 2021 |website=[[TheWrap]]}}</ref> | [[آرون تایلر-جانسون]]<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> | [[جی. سی. چاندور]]<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> | آرت مارکوم و مت هالووی و ریچارد ونک | | آوی آراد و مت تولماچ |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''[[مادام وب (فیلم)|مادام وب]]'' | style="text-align:right" | {{Start date|2023|07|07}} | [[داکوتا جانسون]] | [[اس. جی. کلارکسون]] | مت سازاما و برک شارپلس{{سخ}}کرم سانگا | کرم سانگا | [[آوی آراد]] |- ! scope="row" style="text-align:right" | ''ال مورتو'' | style="text-align:right" | {{Start date|2024|01|12}} | [[بد بانی]] | _ | _ | _ | [[آوی آراد]] |} [[File:Venom SSU appearance.jpg|thumb|280px|[[ونوم]] که توسط [[تام هاردی]] در فیلم [[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]] به تصویر کشیده شده‌است.]] کار بر روی یک جهان گسترش یافته با استفاده از شخصیت‌های فرعی فیلم‌های مرد عنکبوتی تا دسامبر ۲۰۱۳ آغاز شد. پس از شکست نسبی انتقادی و مالی مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲، این برنامه‌ها کنار گذاشته شد و در فوریه ۲۰۱۵، سونی قرارداد همکاری با استودیو مارول در فیلم‌های آینده مرد عنکبوتی و ادغام این شخصیت در دنیای سینمایی مارول (MCU). این رابطه باعث تولید [[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]، [[مرد عنکبوتی: دور از خانه]] و [[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]] شد، در حالی که سونی به‌طور جداگانه [[ونوم (فیلم ۲۰۱۸)|ونوم]] را به عنوان یک فیلم مستقل که جهان خودش را آغاز می‌کند، بازسازی کرد. صحنه میانی فیلم [[ونوم: بگذارید کارنیج بیاید]] [[ادی براک]] و [[ونوم]] را می‌بیند که از هتلشان به مکانی ناآشنا منتقل می‌شوند و شاهد نسخه MCU از جی جونا جیمسون است که هویت مرد عنکبوتی به عنوان پیتر پارکر را فاش می‌کند. این در صحنه میانی فیلم [[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]] ادامه می‌یابد، جایی که براک و ونوم به جهان اصلی‌اش بازگردانده می‌شوند و قطعه کوچکی از [[ونوم]] را پشت سر می‌گذارند. علاوه بر این، [[مایکل کیتون]] نقش [[کرکس (کمیک)|آدریان تومز]] که در فیلم [[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]] بازی کرده بود را در [[موربیوس (فیلم)|موربیوس]] دوباره بازی خواهد کرد، که همچنین به پایان فیلم [[مرد عنکبوتی: دور از خانه]] اشاره می‌کند که در آن میستریو به قتل رسیده‌است. === ونوم (۲۰۱۸) === {{مقاله اصلی|ونوم (فیلم ۲۰۱۸)}} [[File:Tom Hardy by Gage Skidmore in 2018.jpg|thumb|upright=۰٫۶۰|تام هاردی، ستاره فیلم‌های ''ونوم'' و ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'']] به دنبال یک رسوایی، روزنامه‌نگار [[ادی براک]] تلاش می‌کند تا با تحقیق در بنیاد زندگی حرفه خود را احیا کند، اما با [[سیمبیوت]] بیگانه ونوم که با براک پیوند برقرار می‌کند و به او قدرت‌های فوق‌العاده می‌دهد، در تماس است.<ref name="EWComicConVenom"/> فیلم ''ونوم'' که مدت‌ها در حال توسعه بود، توسط سونی در مارس ۲۰۱۶ به عنوان شروع جهان مشترک جدید احیا شد.<ref name="RevivedMar2016">{{Cite web |last=Kit |first=Boris |date=March 4, 2016 |title='Spider-Man' Spinoff 'Venom' Revived at Sony (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-venom-revived-872844 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOGLeva?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-venom-revived-872844 |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref><ref name="RevivedMar2016Collider">{{Cite web |last=Trumbore |first=Dave |date=March 27, 2017 |title=Exclusive: Sony Developing 'Venom' as R-Rated Start to Their Own Marvel Universe |url=https://collider.com/venom-movie-rating-r/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbOPitqI?url=https://collider.com/venom-movie-rating-r/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 21, 2017 |website=[[Collider.com]]}}</ref> یک سال بعد، اسکات روزنبرگ و جف پینکنر مشغول نوشتن فیلمنامه بودند.<ref name="RevivedMar2016Sony"/> در ماه مه ۲۰۱۷، سونی اعلام کرد که [[تام هاردی]] در نقش [[ادی براک|ادی براک / ونوم]] در ونوم بازی خواهد کرد که توسط [[روبن فلیشر]] کارگردانی خواهد شد. کلی مارسل بعداً به عنوان یک نویسنده دیگر پیوست.<ref name="Marcel"/> فیلمبرداری از اکتبر ۲۰۱۷ تا ژانویه ۲۰۱۸،<ref name="VFilmingStart"/><ref name="VHardyWrapped"/> در [[آتلانتا]]، [[نیویورک]] و [[سان فرانسیسکو]] انجام شد.<ref name="VOctoberFilming"/><ref name="VSFFilming"/> این فیلم در ۵ اکتبر ۲۰۱۸ در ایالات متحده اکران شد.<ref name="HardyFleischerDeadline"/> تهیه‌کنندگان می‌خواستند به جای معرفی فرصت‌های متقاطع برای فیلم‌های آینده، بر روایت داستانی مستقل با ونوم تمرکز کنند.<ref name="CrossoverSyfyAug2018">{{Cite web |last=Long |first=Christian |date=August 8, 2018 |title=Venom Will Have 'Key Points of Intersection' to Other Spider-Verse Films |url=https://www.syfy.com/syfywire/venom-will-have-key-points-of-intersection-to-other-spider-verse-films |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71Z4bje4l?url=https://www.syfy.com/syfywire/venom-will-have-key-points-of-intersection-to-other-spider-verse-films |archive-date=August 10, 2018 |access-date=August 10, 2018 |website=[[Syfy Wire]]}}</ref><ref name="TolmachStandaloneSep2018">{{Cite web |last=McDonald |first=Seth |date=September 28, 2018 |title=LRM Exclusive: Venom Producer On Whether Or Not Venom's World Is The MCU |url=https://lrmonline.com/news/lrm-exclusive-venom-producer-on-whether-or-not-venoms-world-is-the-mcu/ |access-date=October 7, 2018 |website=Latino Movie Review}}</ref> با این حال، این فیلم شامل یک صحنه پس از اعتبارسنجی است که شامل کلیپی از ''[[مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی]]'' (۲۰۱۸) است که نشان می‌دهد جهان ونوم بخشی از دنیای عنکبوتی است، یک چندجهانی مشترک.<ref name="VenomPostCredits"/> این به این دلیل اضافه شد که سونی و تولیدکنندگان ونوم از امکان تقابل بین فیلم‌های اکشن زنده و انیمیشن پس از دیدن کیفیت ''مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی'' هیجان‌زده شدند.<ref name="AradTolmachOct2018ColliderAll"/> === ونوم: بگذارید کارنیج بیاید (۲۰۲۱) === {{مقاله اصلی|ونوم: بگذارید کارنیج بیاید}} ادی براک با مصاحبه با قاتل زنجیره ای [[کلتوس کسدی]]، که میزبان [[کارنیج (کمیک)|کارنیج]] می‌شود و پس از یک اعدام ناموفق از زندان می‌گریزد، به بازسازی حرفه خود ادامه می‌دهد.<ref name="SerkisV2Trailer"/> وودی هارلسون در نقش Cletus Kasady / Carnage در پایان Venom به‌عنوان مجموعه‌ای برای دنباله احتمالی ظاهر شد،<ref name="FleischerOct2018ColliderSpoilers"/> که در ژانویه ۲۰۱۹ تأیید شد که مارسل نویسنده و ستاره هاردی بازگشتند. فلیشر به دلیل تعهد به ''[[سرزمین زامبی‌ها: شلیک نهایی]]'' (۲۰۱۹) این کار را انجام نداد؛<ref name="MarcelV2"/> [[اندی سرکیس]] به عنوان کارگردان در اوت ۲۰۱۹ استخدام شد.<ref name="SerkisVenom2"/> فیلمبرداری در انگلستان از نوامبر ۲۰۱۹ تا فوریه ۲۰۲۰،<ref name="HardyFilmingStart"/><ref name="LeavesdenFilming"/><ref name="EnglandWrap"/> با فیلمبرداری اضافی در سانفرانسیسکو انجام شد.<ref name="EnglandWrap"/> ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'' در ۱ اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد.<ref name="V2Release"/> سرکیس گفت ''ونوم: بگذارید کارنیج بیاید'' در دنیای خودش اتفاق می‌افتد و شخصیت‌هایش از قهرمان‌های دیگر مانند مرد عنکبوتی بی‌اطلاع بودند، اگرچه فیلم به دنیای گسترده‌تر مارول اشاره دارد. اینها شامل روزنامه ''[[دیلی بیوگل]]'' است که همان عنوانی را در فیلم دارد که در [[پیتر پارکر (مجموعه فیلم سم ریمی)|مجموعه فیلم مرد عنکبوتی سم ریمی]] انجام داد.[۷۸] صحنه اواسط تیتراژ، براک و ونوم را به دلیل طلسم [[استیون استرنج (دنیای سینمایی مارول)|دکتر استرنج]] در فیلم ''[[مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست]]'' (۲۰۲۱) به [[دنیای سینمایی مارول]] منتقل می‌کند. فیلمی از [[تام هالند]] در نقش [[پیتر پارکر (دنیای سینمایی مارول)|پیتر پارکر / مرد عنکبوتی]] و [[جی. کی. سیمونز]] در نقش [[جیمز جونا جیمسون]] از MCU در صحنه نشان داده شده‌است.<<ref name="HardyNWH">{{Cite web |last=Sandwell |first=Ian |date=December 15, 2021 |title=Spider-Man: No Way Home credits scene explained |url=https://www.digitalspy.com/movies/a38512270/spider-man-no-way-home-venom-eddie-brock-explained-credits-scene/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211216051600/https://www.digitalspy.com/movies/a38512270/spider-man-no-way-home-venom-eddie-brock-explained-credits-scene/ |archive-date=December 16, 2021 |access-date=December 18, 2021 |website=[[Digital Spy]]}}</ref> === موربیوس (۲۰۲۲) === {{مقاله اصلی|موربیوس (فیلم)}} [[موربیوس، خون‌آشام زنده|مایکل موربیوس]] که از یک بیماری خونی نادر رنج می‌برد، یک درمان خطرناک را امتحان می‌کند که او را به نوعی [[خون‌آشام]] مبتلا می‌کند.<ref name="MorbiusSynopsis"/><ref name="LetoEspinosa2"/> مت سازاما و برک شارپلس پس از یک «فرایند توسعه مخفی» در سونی، فیلمنامه ای را برای فیلمی بر اساس [[موربیوس، خون‌آشام زنده]] نوشتند.<<ref name="MorbiusNov2017">{{Cite web |last=Kit |first=Borys |date=November 13, 2017 |title='Spider-Man' Spinoff: Morbius the Living Vampire Movie in the Works With 'Power Rangers' Writers |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-morbius-living-vampire-movie-works-power-rangers-writers-1056702 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6uxjBJNM3?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-morbius-living-vampire-movie-works-power-rangers-writers-1056702 |archive-date=November 14, 2017 |access-date=November 14, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref>در ژوئن ۲۰۱۸، [[جرد لتو]] قرار بود به عنوان شخصیت اصلی بازی کند و [[دنیل اسپینوزا]]ا کارگردانی فیلم را بر عهده داشت.<ref name="LetoEspinosa"/> فیلمبرداری در پایان فوریه ۲۰۱۹، در [[لندن]]،<ref name="LetoFilmingBegin"/><ref name="LetoLondon"/> آغاز شد و تأیید شد که تا ژوئن به پایان رسیده‌است.<ref name="PascalMorbiusWrapped"/> ''موربیوس'' قرار است در ۱ آوریل ۲۰۲۲ منتشر شود.<ref name="MorbiusRelease"/> [[مایکل کیتون]] دوباره نقش خود را به عنوان [[کرکس (کمیک)|آدریان تومز / کرکس]] از فیلم MCU ''[[مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه]]'' (۲۰۱۷) در ''موربیوس''،<ref name="KeatonM"/><ref name="KeatonMConfirmed"/> که به مرد عنکبوتی نیز اشاره دارد، بازی می‌کند.<ref name="MorbiusSpiderMan"/> علی‌رغم این ارتباطات، تهیه‌کنندگان قصد داشتند مانند ونوم، داستانی مستقل برای موربیوس تعریف کنند.<ref name="LetoTrailerM"/> === کریون شکارچی (۲۰۲۳) === {{مقاله اصلی|کریون شکارچی (فیلم)}} ریچارد ونک برای نوشتن فیلمنامه ای بر اساس [[کریون شکارچی]] در اوت ۲۰۱۸ استخدام شد.<ref name="WenkKtH"/> آرت مارکوم و مت هالووی فیلمنامه را تا اوت ۲۰۲۰ بازنویسی کرده بودند و [[جی. سی. چاندور]] برای کارگردانی وارد مذاکره شد؛<ref name="ChandorKravenTalks"/> او در می ۲۰۲۱ زمانی که [[آرون تایلر-جانسون]] برای نقش اصلی انتخاب شد تأیید شد. ''کریون شکارچی'' قرار است در ۱۳ ژانویه ۲۰۲۳ منتشر شود.<ref name="TaylorJohnsonKraven"/> === فیلم‌های در حال توسعه === سونی تاریخ‌های اکران فیلم‌های نامشخص را در ۲۳ ژوئن و ۶ اکتبر ۲۰۲۳ برنامه‌ریزی کرده‌است.<ref name="2023Dates"/> در زیر لیستی از پروژه‌های شناخته شده در حال توسعه آورده شده‌است. * '''''شش خبیث''''': برنامه‌های سونی در دسامبر ۲۰۱۳ برای دنیای مشترک مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز شامل فیلمی بر اساس گروه شرور مرد عنکبوتی [[شش خبیث]] بود که [[درو گادرد]] به نوشتن پیوست.<<ref name="UniverseAnnouncement">{{Cite web |last=Patten |first=Dominic |date=December 13, 2013 |title=Sony Sets Spider-Man Spinoffs 'Venom,' 'Sinister Six' With New "Franchise Brain Trust" |url=https://deadline.com/2013/12/spider-man-spinoffs-sony-marc-webb-alex-kurtzman-roberto-orci-jeff-pinkner-ed-solomon-drew-goddard-651848/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbLBkyiG?url=https://deadline.com/2013/12/spider-man-spinoffs-sony-marc-webb-alex-kurtzman-roberto-orci-jeff-pinkner-ed-solomon-drew-goddard-651848/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 20, 2017 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> او همچنین در آوریل ۲۰۱۴ کارگردانی این فیلم را تأیید کرد،<ref name="GoddardSS"/> اما اعتقاد بر این بود که تا نوامبر ۲۰۱۵ زمانی که سونی روی راه‌اندازی مجدد جدید خود با مارول تمرکز می‌کرد، این فیلم لغو شد.<<ref name="SpinoffsNotOn">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=November 10, 2015 |title=17 Movies Shaken by Sony Hack, From 'The Interview' to 'Spectre' to 'Steve Jobs' |url=https://www.thewrap.com/17-movies-shaken-sony-hack-interview-spectre-steve-jobs/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6qbLeIO5s?url=https://www.thewrap.com/17-movies-shaken-sony-hack-interview-spectre-steve-jobs/ |archive-date=May 20, 2017 |access-date=May 20, 2017 |website=[[TheWrap]]}}</ref> پاسکال گفت که این فیلم در دسامبر ۲۰۱۸ پس از موفقیت ''ونوم'' دوباره «زنده» شد، و او منتظر بود تا گودارد آماده کارگردانی آن قبل از ادامه پروژه باشد.<<ref name="PascalDec2018">{{Cite web |last=Robinson |first=Joanna |date=December 14, 2018 |title=Sony Finally Untangles Its Spider Web |url=https://www.vanityfair.com/hollywood/2018/12/sony-spider-man-future-amy-pascal-phil-lord-interview |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181214201718/https://www.vanityfair.com/hollywood/2018/12/sony-spider-man-future-amy-pascal-phil-lord-interview |archive-date=December 14, 2018 |access-date=December 15, 2018 |website=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]}}</ref> * '''''نگهبان شب''''': تا سپتامبر ۲۰۱۷، سونی به‌طور فعال در حال توسعه فیلمی بر اساس شخصیت ''[[نگهبان شب(کمیک)|نگهبان شب]]'' با فیلمنامه ای از ادوارد ریکورت بود. سونی می‌خواست [[اسپایک لی]] کارگردانی این فیلم را بر عهده بگیرد،<ref name="NightwatchSneiderScoop"/> و علاقه‌مندی او به این پروژه در مارس ۲۰۱۸ تأیید شد، و چئو هوداری کوکر فیلمنامه را دوباره می‌نویسد.<ref name="NightwatchLeeCoker"/> لی دیگر در اکتبر درگیر نبود.<ref name="NightwatchNoLee"/> * '''''سومین فیلم ''ونوم'' بدون عنوان''''': هاردی در اوت ۲۰۱۸ تأیید کرد که برای بازی در سه فیلم ''ونوم'' قرارداد امضا کرده‌است.<ref name="HardyTrilogy"/> اندی سرکیس ابراز علاقه کرد که در سپتامبر ۲۰۲۱ برای کارگردانی فیلم دیگری از ''ونوم'' بازگردد،<ref name="SerkisFutureSR"/> و در آن دسامبر، پاسکال گفت که آنها در «مراحل برنامه‌ریزی» ''ونوم ۳'' هستند.<ref name="PascalPlanningV3"/> * '''''جک‌پات''''': تا آگوست ۲۰۱۸، سونی فیلمی با محوریت شخصیت جک‌پات را در نظر گرفت و فعالانه به دنبال نویسنده‌ای بود.<<ref name="VarietyUniverseAug2018">{{Cite web |last1=Lang |first1=Brent |last2=Kroll |first2=Justin |date=August 9, 2018 |title=What's Next for the Spider-Man Universe After 'Venom' (Exclusive) |url=https://variety.com/2018/film/news/whats-next-for-the-spider-man-universe-after-venom-exclusive-1202900203/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71YHDaAlp?url=https://variety.com/2018/film/news/whats-next-for-the-spider-man-universe-after-venom-exclusive-1202900203/ |archive-date=August 9, 2018 |access-date=August 10, 2018 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref>[[مارک گوگنهایم]]، نویسنده کتاب‌های کمیک جک‌پات، در ماه می ۲۰۲۰ مشخص شد که در حال نوشتن فیلمنامه جک‌پات است،<ref name="GuggenheimMay2020"/> اگرچه او تا آن زمان دو سال روی این فیلم کار می‌کرد.<ref name="GuggenheimJackpotTwoYears"/> * '''''مادام وب''''': پس از کار آنها بر روی موربیوس، سونی مت سازما و بورک شارپلس را در سپتامبر ۲۰۱۹ استخدام کرد تا فیلمنامه ای را با محوریت [[مادام وب]] بنویسند.<ref name="MadameWeb"/> در می ۲۰۲۰، [[اس. جی. کلارکسون]] برای توسعه و کارگردانی اولین فیلم مارول با محوریت زن سونی استخدام شد، که گزارش شده بود که فیلم مادام وب بود.<ref name="ClarksonMay2020"/><ref name="GuggenheimMay2020"/> استودیو به دنبال پیوستن یک بازیگر برجسته مانند [[شارلیز ترون]] یا [[ایمی آدامز]] به پروژه بود، قبل از استخدام یک نویسنده جدید برای ساخت فیلم با در نظر گرفتن یک بازیگر.<ref name="ClarksonMay2020"/> * '''پروژه روبرتو اورچی بدون عنوان''': در مارس ۲۰۲۰، سونی، [[روبرتو ارسی]]، نویسنده مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ را برای نوشتن فیلمنامه یک فیلم بدون عنوان مارول که در دنیای مشترک سونی می‌گذرد، استخدام کرد. طرح داستان بر اساس ویژگی «گوشه ای از جهان مارول است که سونی به آن دسترسی دارد» به جای شخصیتی مانند سایر فیلم‌های مارول سونی که به مرد عنکبوتی وابسته است.<ref name="OrciMar2020"/> * '''پروژه بدون عنوان اولیویا وایلد''': در آگوست ۲۰۲۰، [[اولیویا وایلد]] برای توسعه و کارگردانی یک فیلم زن محور مارول برای سونی با شریک نویسندگی خود، [[کیتی سیلبرمن]]، قراردادی را امضا کرد. این پروژه از اوایل سال ۲۰۲۰ در اولویت بالایی در استودیو قرار داشت و اعتقاد بر این بود که شخصیت زن عنکبوتی را در خود دارد.<ref name="WildeAug2020"/> * '''پروژه‌های دیگر''': سونی در نظر داشت تا ژوئن ۲۰۱۷ فیلمی با محوریت ''[[میستریو]]'' بسازد،<ref name="SonyMarvelTHRJun2017">{{Cite web |last1=Siegel |first1=Tatiana |last2=Kit |first2=Borys |date=June 21, 2017 |title=How Sony Learned to Cede Control to Marvel on 'Spider-Man: Homecoming' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-homecoming-how-sony-learned-cede-control-marvel-1015408 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6rOD7vFFM?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-homecoming-how-sony-learned-cede-control-marvel-1015408 |archive-date=June 21, 2017 |access-date=June 21, 2017 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> که [[جیک جیلنهال]] در نقش دور از خانه بازی کرد.<ref name="GyllenhaalMysterio"/> در دسامبر ۲۰۱۸، یک فیلم اسپین آف از فیلم‌های مرد عنکبوتی MCU یا فیلم‌های انیمیشن ''دنیای عنکبوتی'' با بازی [[زن‌عمو می]] مرد عنکبوتی پیشنهاد شد، مفهومی که سونی قبلاً از آن به عنوان «احمقانه» یاد می‌کرد.<ref name="PascalDec2018"/> == مجموعه‌های تلویزیونی == {{Series overview | released = y | infoA = [[شورانر]] | infoB = وضعیت | width = 99% | multiseries = y | dontclose = y }} {{Series overview | series = ''[[#سیلک|سیلک]]'' | infoA = y | infoB = y | color1 = #69564E | episodes1 = {{TableTBA}} | start1 = {{TableTBA}} | end1 = {{TableTBA}} | infoA1 = [[تام اسپزیالی]]<ref name="SilkSpezialy"/> | infoB1 = پیش تولید }} {{End|Series overview|html=y}} === سیلک === تا پایان ژوئن ۲۰۱۸، سونی و ایمی پاسکال ساخت فیلمی را با محوریت شخصیت [[سیلک (کمیک)|سیندی مون / سیلک]] با بازی [[تیفانی اسپنسن]] در [[دنیای سینمایی مارول]] آغاز کردند<ref name="SilkJun2018"/> که با نسخه‌ای که در انیمیشن ''زنان عنکبوتی''<ref name="PascalDec2018"/> سونی ظاهر می‌شود متمایز بود. فیلم در اواخر سال ۲۰۱۹، ''سیلک'' به عنوان یک نامزد خوب برای یک سریال تلویزیونی شناخته شد و توسعه نسخه سریال با ماندن پاسکال به عنوان تهیه‌کننده آغاز شد.<ref name="AmazonTV">{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=September 3, 2020 |title=Amazon In Talks For Sony's Suite Of TV Series Featuring Marvel Characters, Led By 'Silk' |url=https://deadline.com/2020/09/amazon-sony-suite-tv-series-marvel-characters-silk-1234570370/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200904005829/https://deadline.com/2020/09/amazon-sony-suite-tv-series-marvel-characters-silk-1234570370/ |archive-date=September 4, 2020 |access-date=September 12, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> لورن مون این سریال را توسعه داد و نوشت<ref name="SilkMoon"/> و در کنار تام اسپزیالی، مجری برنامه، تهیه کنندگی اجرایی را بر عهده داشت.<ref name="SilkSpezialy"/> === سری در حال توسعه === {{مقاله اصلی|نقره ای و سیاه (فیلم تولید نشده)}} * '''''نقره‌ای و سیاه''''': سونی فیلم تیم‌آپ زنانه ''نقره‌ای و سیاه'' را در اوت ۲۰۱۸ لغو کرد و قصد داشت آن را به‌عنوان دو فیلم جداگانه با تمرکز بر هر یک از شخصیت‌های عنوان یعنی [[گربه سیاه (کمیک)|گربه سیاه]] و [[سمور نقره‌ای (کمیک)|سمور نقره‌ای]] بازسازی کند. انتظار می‌رفت که جینا پرینس-بایتوود، کارگردان ''نقره‌ای و سیاه'' همچنان به عنوان تهیه‌کننده درگیر باشد.<ref name="VarietyUniverseAug2018"/> تا ژانویه ۲۰۲۰، این پروژه دوباره به عنوان یک سریال تلویزیونی توسعه یافت،<ref name="S&BTVRumor"/> که پرنس-بایتوود در آوریل آن را تأیید کرد. او پیشنهاد کرد که می‌تواند یک سریال محدود باشد.<ref name="PrinceBythewoodApr2020"/> == جستارهای وابسته == * [[مرد عنکبوتی]] * [[مرد عنکبوتی در فیلم]] ==منابع== {{پانویس|۲|refs= <!-- ونوم --> <ref name="EWComicConVenom">{{Cite web |last=Coggan |first=Devan |date=July 13, 2018 |title=Venom: How Tom Hardy transformed himself into a sharp-toothed, slobbering symbiote |url=https://ew.com/movies/2018/07/13/venom-tom-hardy-comic-con-preview/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70uzFMPv9?url=https://ew.com/movies/2018/07/13/venom-tom-hardy-comic-con-preview/ |archive-date=July 15, 2018 |access-date=July 15, 2018 |website=[[Entertainment Weekly]]}}</ref> <ref name="VFilmingStart">{{Cite tweet |number=922650329828663296 |user=VenomMovie |title=Day 1. #Venom |author=Venom Movie |author-link=Venom (2018 film) |date=October 23, 2017 |access-date=October 24, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171024032456/https://twitter.com/VenomMovie/status/922650329828663296/ |archive-date=October 24, 2017 |url-status=dead}}</ref> <ref name="VHardyWrapped">{{Cite instagram |last=Hardy |first=Tom |author-link=Tom Hardy |user=tomhardy |postid=BecrXARhIxP |date=January 27, 2018 |title=Wrapped. Life back. Bye 👋 |access-date=February 9, 2018 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6x5Rc1Ll8?url=https://www.instagram.com/p/BecrXARhIxP/ |archive-date=February 8, 2018}}</ref> <ref name="VOctoberFilming">{{Cite web |last=Marc |first=Christopher |date=September 9, 2017 |title=Update: 'Venom' Production Start Delayed Until Late October |url=https://omegaunderground.com/2017/09/09/update-venom-production-start-delayed-late-october/ |url-status=dead |archive-url=https://www.webcitation.org/6tMThSZus?url=https://omegaunderground.com/2017/09/09/update-venom-production-start-delayed-late-october/ |archive-date=September 10, 2017 |access-date=September 10, 2017 |website=Omega Underground}}</ref> <ref name="VSFFilming">{{Cite web |last=Pereira |first=Alyssa |date=January 11, 2018 |title=Marvel movie 'Venom' starring Tom Hardy and Michelle Williams to film in San Francisco |url=https://www.sfgate.com/movies/article/Marvel-movie-Venom-Tom-Hardy-san-francisco-12492098.php |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6wmNRdxOt?url=https://www.sfgate.com/movies/article/Marvel-movie-Venom-Tom-Hardy-san-francisco-12492098.php |archive-date=January 27, 2018 |access-date=January 27, 2018 |website=[[San Francisco Chronicle]]}}</ref> <ref name="VenomPostCredits">{{Cite web |last=Lussier |first=Germain |date=December 6, 2018 |title=For Spider-Man: Into the Spider-Verse, Every Cool Surprise You Can Imagine Was Considered |url=https://io9.gizmodo.com/for-spider-man-into-the-spider-verse-every-cool-surpr-1830893467 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181207053842/https://io9.gizmodo.com/for-spider-man-into-the-spider-verse-every-cool-surpr-1830893467 |archive-date=December 7, 2018 |access-date=December 12, 2018 |website=[[io9]] |quote='Meanwhile in another universe.' Those four words at the end of ''Venom'' may have changed everything when it comes to ''Spider-Man'' movies. By shifting out of ''Venom''{{'}}s universe and showing a scene from ''Spider-Man: Into the Spider-Verse'', the filmmakers and studio made it abundantly clear that ''Venom'' and ''Into the Spider-Verse'' are both happening in the same multiverse.}}</ref> <ref name="AradTolmachOct2018ColliderAll">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=October 16, 2018 |title='Venom' Producers on Carnage, 'Morbius', & Why 'Spider-Man: Into the Spiderverse' Is "Mindblowing" |url=https://collider.com/venom-spoilers-interview-avi-arad-matt-tolmach/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/73DpjOWqP?url=https://collider.com/venom-spoilers-interview-avi-arad-matt-tolmach/ |archive-date=October 16, 2018 |access-date=October 17, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <!-- ونوم: بگذارید کارنیج بیاید --> <ref name="FleischerOct2018ColliderSpoilers">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=October 12, 2018 |title=Director Ruben Fleischer on 'Venom', Carnage, and Tom Hardy's Insane Performance |url=https://collider.com/ruben-fleischer-interview-venom-spoilers/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/73DoqFq3L?url=https://collider.com/ruben-fleischer-interview-venom-spoilers/ |archive-date=October 16, 2018 |access-date=October 17, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="MarcelV2">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=January 7, 2019 |title='Venom' Sequel in Works With Kelly Marcel Returning to Pen Script (Exclusive) |url=https://variety.com/2019/film/news/venom-sequel-sony-tom-hardy-1203098558/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190108050614/https://variety.com/2019/film/news/venom-sequel-sony-tom-hardy-1203098558/ |archive-date=January 8, 2019 |access-date=January 8, 2019 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref name="SerkisVenom2">{{Cite web |last=Kit |first=Borys |date=August 5, 2019 |title=Andy Serkis Closes Deal to Direct 'Venom 2' (Exclusive) |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/venom-2-andy-serkis-direct-1228724 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190805213441/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/venom-2-andy-serkis-direct-1228724 |archive-date=August 5, 2019 |access-date=August 5, 2019 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="HardyFilmingStart">{{Cite web |last=Ridgley |first=Charlie |date=November 15, 2019 |title=Venom 2 Starts Production Today |url=https://comicbook.com/marvel/2019/11/15/venom-2-filming-tom-hardy-post-sony/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115190358/https://comicbook.com/marvel/2019/11/15/venom-2-filming-tom-hardy-post-sony/ |archive-date=November 15, 2019 |access-date=November 16, 2019 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="LeavesdenFilming">{{Cite web |last=Marc |first=Christopher |date=September 8, 2019 |title=Exclusive: Tom Hardy's 'Venom 2' Will Shoot At Warner Bros. Studios Leavesden |url=https://hnentertainment.co/exclusive-tom-hardys-venom-2-will-shoot-at-warner-bros-studios-leavesden/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191115011835/https://hnentertainment.co/exclusive-tom-hardys-venom-2-will-shoot-at-warner-bros-studios-leavesden/ |archive-date=November 15, 2019 |access-date=November 16, 2019 |website=HNEntertainment}}</ref> <ref name="EnglandWrap">{{Cite web |last=Perine |first=Aaron |date=February 8, 2020 |title=Venom 2 Production Celebrates Production Wrap in London |url=https://comicbook.com/marvel/2020/02/09/venom-2-production-celebrates-production-wrap--london/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200209141548/https://comicbook.com/marvel/2020/02/09/venom-2-production-celebrates-production-wrap--london/ |archive-date=February 9, 2020 |access-date=February 10, 2020 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="V2Release">{{Cite web |last=Couch |first=Aaron |date=September 6, 2021 |title='Venom: Let There Be Carnage' Moves Up 2 Weeks |url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/venom-let-there-be-carnage-release-date-1235008962/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210906162034/https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-news/venom-let-there-be-carnage-release-date-1235008962/ |archive-date=September 6, 2021 |access-date=September 6, 2021 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="SerkisV2Trailer">{{Cite web |last=Schedeen |first=Jesse |date=May 10, 2021 |title=Venom: Let There Be Carnage – Exclusive Trailer Breakdown with Director Andy Serkis |url=https://www.ign.com/articles/venom-let-there-be-carnage-exclusive-trailer-breakdown-with-director-andy-serkis |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510131610/https://www.ign.com/articles/venom-let-there-be-carnage-exclusive-trailer-breakdown-with-director-andy-serkis |archive-date=May 10, 2021 |access-date=May 10, 2021 |website=[[IGN]]}}</ref> <!-- موربیوس --> <ref name="LetoFilmingBegin">{{Cite tweet |number=1102983179659628544 |user=JaredLeto |title=1 week down...11 to go... Get Ready 💪 #MORBIUS @MorbiusMovie |author-link=Jared Leto |date=March 5, 2019 |access-date=March 10, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190306083458/https://twitter.com/JaredLeto/status/1102983179659628544 |archive-date=March 6, 2019 |url-status=live |last=Leto |first=Jared}}</ref> <ref name="LetoLondon">{{Cite web |last=Zinski |first=Dan |date=February 11, 2019 |title=Morbius Star Jared Leto Teases Start Of Filming In London |url=https://screenrant.com/morbius-movie-jared-leto-filming-start/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190212030807/https://screenrant.com/morbius-movie-jared-leto-filming-start/ |archive-date=February 12, 2019 |access-date=February 24, 2019 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="PascalMorbiusWrapped">{{Cite web |last=Dumaraog |first=Ana |date=June 22, 2019 |title=Future Spider-Man Spinoff Movies Will Stand On Their Own |url=https://screenrant.com/spider-man-spinoff-movies-standalone-future/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190622224853/https://screenrant.com/spider-man-spinoff-movies-standalone-future/ |archive-date=June 22, 2019 |access-date=September 27, 2019 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="LetoEspinosa2">{{Cite web |last=Fleming |first=Mike Jr. |date=June 27, 2018 |title=Jared Leto, Daniel Espinosa Team For Sony's 'Morbius' Spider-Man Spinoff |url=https://deadline.com/2018/06/jared-leto-daniel-espinosa-team-morbius-spider-man-spinoff-sony-pictures-1202418275/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Uxper4Q?url=https://deadline.com/2018/06/jared-leto-daniel-espinosa-team-morbius-spider-man-spinoff-sony-pictures-1202418275/ |archive-date=June 27, 2018 |access-date=June 28, 2018 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="MorbiusSynopsis">{{Cite web |last=Ramirez II |first=Hector |date=January 14, 2020 |title=Morbius: Sony Releases Spider-Verse Vampire Film's Official Summary |url=https://www.cbr.com/morbius-sony-spider-verse-synopsis/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115143400/https://www.cbr.com/morbius-sony-spider-verse-synopsis/ |archive-date=January 15, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[Comic Book Resources]]}}</ref> <ref name="MorbiusSpiderMan">{{Cite web |last=Newby |first=Richard |date=January 13, 2020 |title=How 'Morbius' Can Build to a Spider-Man Crossover Movie |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-morbius-can-build-a-spider-man-venom-crossover-movie-1269150 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200113232006/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/how-morbius-can-build-a-spider-man-venom-crossover-movie-1269150 |archive-date=January 13, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="LetoTrailerM">{{Cite web |last=Yehl |first=Joshua |date=January 14, 2020 |title=Morbius Trailer First Look: Jared Leto Talks Debut as the Iconic Marvel Monster |url=https://www.ign.com/articles/morbius-trailer-jared-leto-first-interview-exclusive |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115230522/https://www.ign.com/articles/morbius-trailer-jared-leto-first-interview-exclusive |archive-date=January 15, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[IGN]]}}</ref> <ref name="KeatonM">{{Cite web |last=Boucher |first=Geoff |date=January 13, 2020 |title='Morbius' Teaser: Jared Leto Sinks Teeth Into Marvel Vampire Role |url=https://deadline.com/video/morbius-trailer-jared-leto-sinks-teeth-into-marvel-comics-vampire-role/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200114041940/https://deadline.com/video/morbius-trailer-jared-leto-sinks-teeth-into-marvel-comics-vampire-role/ |archive-date=January 14, 2020 |access-date=January 18, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="KeatonMConfirmed">{{Cite web |last=Keegan |first=Rebecca |date=August 18, 2021 |title=Michael Keaton on Reviving Batman and the Power of Saying No to Hollywood |url=https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-features/michael-keaton-on-reviving-batman-the-protege-worth-dopestick-1234998480/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210818180118/https://www.hollywoodreporter.com/movies/movie-features/michael-keaton-on-reviving-batman-the-protege-worth-dopestick-1234998480/ |archive-date=August 18, 2021 |access-date=August 18, 2021 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- کراون شکارچی --> <ref name="WenkKtH">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=August 2, 2018 |title=Exclusive: 'Kraven the Hunter' Movie Lands 'Equalizer' Writer Richard Wenk |url=https://collider.com/kraven-the-hunter-movie-richard-wenk/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71PmO5TRp?url=https://collider.com/kraven-the-hunter-movie-richard-wenk/ |archive-date=August 4, 2018 |access-date=August 4, 2018 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="ChandorKravenTalks">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=August 20, 2020 |title=Marvel's 'Kraven The Hunter' Movie At Sony Eyes 'Triple Frontier's J.C. Chandor As Director |url=https://deadline.com/2020/08/kraven-the-hunter-movie-jc-chandor-director-sony-marvel-1203012135/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200820224354/https://deadline.com/2020/08/kraven-the-hunter-movie-jc-chandor-director-sony-marvel-1203012135/ |archive-date=August 20, 2020 |access-date=August 20, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="TaylorJohnsonKraven">{{Cite web |last=Verhoeven |first=Beatrice |date=May 26, 2021 |title=Aaron Taylor-Johnson to Play Spider-Man Villain Kraven the Hunter in Solo Movie |url=https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210526215047/https://www.thewrap.com/aaron-taylor-johnson-kraven-the-hunter-sony-spider-man-villain-movie/ |archive-date=May 26, 2021 |access-date=May 26, 2021 |website=[[TheWrap]]}}</ref> <!-- فیلم‌های در حال توسعه --> <ref name="NightwatchSneiderScoop">{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=2XGYj4IheCM |title=Meet the Movie Press for September 1st, 2017 |date=September 1, 2017 |last=Popcorn Talk |access-date=September 3, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170904215530/https://www.youtube.com/watch?v=2XGYj4IheCM |archive-date=September 4, 2017 |url-status=live |website=[[YouTube]]}}</ref> <ref name="NightwatchLeeCoker">{{Cite web |last1=Couch |first1=Aaron |last2=McMillan |first2=Graeme |date=March 14, 2018 |title=Spike Lee Circling Sony Superhero Movie 'Nightwatch' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/nightwatch-spike-lee-circling-sony-superhero-movie-1094433 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/6xvIGKVPs?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/nightwatch-spike-lee-circling-sony-superhero-movie-1094433 |archive-date=March 14, 2018 |access-date=March 15, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <ref name="NightwatchNoLee">{{Cite web |last=Schaefer |first=Sandy |date=October 25, 2018 |title=Spike Lee is Not Making Sony Marvel's Nightwatch Movie |url=https://screenrant.com/spike-lee-sony-marvel-nightwatch-not-directing/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20181025193303/https://screenrant.com/spike-lee-sony-marvel-nightwatch-not-directing/ |archive-date=October 25, 2018 |access-date=October 26, 2018 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <!-- شش خبیث --> <ref name="GoddardSS">{{Cite web |last1=Kit |first1=Borys |last2=Ford |first2=Rebecca |date=April 7, 2014 |title=Spider-Man Spinoff 'Sinister Six' Names Director |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-sinister-six-694345 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/71Pmk6HZu?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-spinoff-sinister-six-694345 |archive-date=August 4, 2018 |access-date=August 4, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- مادام وب --> <ref name="MadameWeb">{{Cite web |last=Sneider |first=Jeff |date=September 26, 2019 |title=Exclusive: Sony Taps 'Morbius' Writers for 'Madame Web' Movie Set in Spider-Man Universe |url=https://collider.com/madame-web-movie-sets-morbius-writers/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190927095626/https://collider.com/madame-web-movie-sets-morbius-writers/ |archive-date=September 27, 2019 |access-date=September 26, 2019 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <ref name="ClarksonMay2020">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=May 20, 2020 |title=Secret Marvel Movie From Sony in the Works With Director S.J. Clarkson (Exclusive) |url=https://variety.com/2020/film/news/sj-clarkson-marvel-universe-sony-1234612107/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200520214910/https://variety.com/2020/film/news/sj-clarkson-marvel-universe-sony-1234612107/ |archive-date=May 21, 2020 |access-date=May 20, 2020 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <!-- اورچی --> <ref name="OrciMar2020">{{Cite web |last=Gonzalez |first=Umberto |date=March 10, 2020 |title=Roberto Orci to Write Untitled 'Spider-Man' Spin-Off (Exclusive) |url=https://www.thewrap.com/roberto-orci-untitled-spider-man-spin-off/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200313234133/https://www.thewrap.com/roberto-orci-untitled-spider-man-spin-off/ |archive-date=March 13, 2020 |access-date=March 10, 2020 |website=[[TheWrap]]}}</ref> <!-- جک‌پات --> <ref name="GuggenheimMay2020">{{Cite web |last=Fleming |first=Mike Jr. |date=May 21, 2020 |title=Marc Guggenheim Scripting Spider-Man Universe Heroine 'Jackpot' Movie For Sony Pictures |url=https://deadline.com/2020/05/marc-guggenheim-scripting-spider-man-universe-heroine-jackpot-movie-for-sony-pictures-1202940719/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200521175205/https://deadline.com/2020/05/marc-guggenheim-scripting-spider-man-universe-heroine-jackpot-movie-for-sony-pictures-1202940719/ |archive-date=May 21, 2020 |access-date=May 21, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="GuggenheimJackpotTwoYears">{{Cite web |last=Burlingame |first=Russ |date=May 25, 2020 |title=Marc Guggenheim Has Been Working on Jackpot Way Longer Than You Think |url=https://comicbook.com/movies/news/marc-guggenheim-working-on-jackpot-movie-two-years/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200526061532/https://comicbook.com/movies/news/marc-guggenheim-working-on-jackpot-movie-two-years/ |archive-date=May 26, 2020 |access-date=May 26, 2020 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <!-- وایلد --> <ref name="WildeAug2020">{{Cite web |last=Kroll |first=Justin |date=August 19, 2020 |title=Olivia Wilde Tapped To Direct Untitled Female-Centered Marvel Movie At Sony |url=https://deadline.com/2020/08/olivia-wilde-spider-woman-director-secret-marvel-movie-sony-1203017798/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200819221633/https://deadline.com/2020/08/olivia-wilde-spider-woman-director-secret-marvel-movie-sony-1203017798/ |archive-date=August 19, 2020 |access-date=August 19, 2020 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <!-- ونوم ۳ --> <ref name="HardyTrilogy">{{Cite web |last=Outlaw |first=Kofi |date=August 24, 2018 |title=Tom Hardy Is Already Signed for 'Venom' Movie Trilogy |url=https://comicbook.com/marvel/2018/08/24/tom-hardy-venom-movie-trilogy/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/724JSiJVe?url=https://comicbook.com/marvel/2018/08/24/tom-hardy-venom-movie-trilogy/ |archive-date=August 30, 2018 |access-date=August 31, 2018 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <ref name="SerkisFutureSR">{{Cite web |last=Crossman |first=Ash |date=September 28, 2021 |title=Andy Serkis Interview: Venom 2 |url=https://screenrant.com/venom-2-carnage-andy-serkis-interview/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210930223943/https://screenrant.com/venom-2-carnage-andy-serkis-interview/ |archive-date=September 30, 2021 |access-date=September 30, 2021 |website=[[Screen Rant]]}}</ref> <ref name="PascalPlanningV3">{{Cite web |last=Weintraub |first=Steve |date=December 6, 2021 |title=Producer Amy Pascal on 'Spider-Man: No Way Home' and the Status of 'Venom 3' |url=https://collider.com/venom-3-update-amy-pascal-spider-man-no-way-home-comments/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211206224916/https://collider.com/venom-3-update-amy-pascal-spider-man-no-way-home-comments/ |archive-date=December 6, 2021 |access-date=December 30, 2021 |website=[[Collider (website)|Collider]]}}</ref> <!-- فیلم‌های دیگر --> <ref name="GyllenhaalMysterio">{{Cite web |last=Couch |first=Aaron |date=June 23, 2018 |title=Tom Holland Reveals Next 'Spider-Man' Movie Is Called 'Far From Home' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-far-home-tom-holland-reveals-title-next-movie-1122904 |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70Pob3QSQ?url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/spider-man-far-home-tom-holland-reveals-title-next-movie-1122904 |archive-date=June 24, 2018 |access-date=June 24, 2018 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> <!-- سیلک --> <ref name="SilkJun2018">{{Cite web |last=N'Duka |first=Amanda |date=June 22, 2018 |title=Sony & Amy Pascal Developing Marvel Comic 'Silk', About Korean-American Superhero |url=https://deadline.com/2018/06/silk-marvel-comic-movie-korean-american-superhero-1202415165/ |url-status=live |archive-url=https://www.webcitation.org/70ON6koNU?url=https://deadline.com/2018/06/silk-marvel-comic-movie-korean-american-superhero-1202415165/ |archive-date=June 23, 2018 |access-date=June 24, 2018 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="SilkSpezialy">{{Cite web |last=Andreeva |first=Nellie |date=June 18, 2021 |title=Tom Spezialy Inks Overall Deal With Amazon Studios, Joins Marvel Series 'Silk' As Showrunner |url=https://deadline.com/2021/06/tom-spezialy-overall-deal-amazon-studios-silk-marvel-series-showrunner-spinderman-spinoff-1234777807/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210618212303/https://deadline.com/2021/06/tom-spezialy-overall-deal-amazon-studios-silk-marvel-series-showrunner-spinderman-spinoff-1234777807/ |archive-date=June 18, 2021 |access-date=June 18, 2021 |website=[[Deadline Hollywood]]}}</ref> <ref name="SilkMoon">{{Cite web |last=Otterson |first=Joe |date=September 3, 2020 |title=Silk Live-Action Marvel Series in the Works at Sony Pictures Television |url=https://variety.com/2020/tv/news/silk-marvel-tv-series-live-action-1234758434/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200903211406/https://variety.com/2020/tv/news/silk-marvel-tv-series-live-action-1234758434/ |archive-date=September 3, 2020 |access-date=September 3, 2020 |website=[[Variety (magazine)|Variety]]}}</ref> <ref name="2023Dates">{{Cite web |last=Barnhardt |first=Adam |date=October 22, 2021 |title=Sony Announces Two New Marvel Movies for 2023 |url=https://comicbook.com/marvel/news/sony-two-new-marvel-movies-for-2023/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211022220906/https://comicbook.com/marvel/news/sony-two-new-marvel-movies-for-2023/ |archive-date=October 22, 2021 |access-date=October 23, 2021 |website=[[ComicBook.com]]}}</ref> <!-- نقره ای و مشکی --> <ref name="S&BTVRumor">{{Cite web |last=Troughton |first=James |date=January 15, 2020 |title=Exclusive: Silver & Black TV Show In Development |url=https://fandomwire.com/2020/01/14/exclusive-silver-black-tv-show-in-development |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200115135249/https://fandomwire.com/2020/01/14/exclusive-silver-black-tv-show-in-development |archive-date=January 15, 2020 |access-date=April 25, 2020 |website=FandomWire}}</ref> <ref name="PrinceBythewoodApr2020">{{Cite web |last=Davids |first=Brian |date=April 21, 2020 |title='Love & Basketball' at 20: Gina Prince-Bythewood on Wanting to Make a Black 'When Harry Met Sally' |url=https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/love-basketball-gina-prince-bythewood-wanting-make-a-black-harry-met-sally-1291248 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200422170436/https://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/love-basketball-gina-prince-bythewood-wanting-make-a-black-harry-met-sally-1291248 |archive-date=April 22, 2020 |access-date=April 25, 2020 |website=[[The Hollywood Reporter]]}}</ref> }} {{فیلم‌های کمیک مارول}} {{دنیای مرد عنکبوتی سونی}} {{فیلم‌های مرد عنکبوتی}} [[رده:استمرار (ادبیات داستانی)]] [[رده:دنیای‌های خیالی]] [[رده:فرانشیزهای رسانه گروهی معرفی‌شده در ۲۰۱۸ (میلادی)]] [[رده:فرانشیزهای مارول انترتینمنت]] [[رده:فیلم‌ها به زبان انگلیسی]] 64y1aoxqu99mcwva1unnm9qcikr2epb 0 5915678 42127510 41823801 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که HujiBot انجام داده بود واگردانده شد 38971657 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = بگرات سوم | title = King of Georgia | image = King Bagrat III, Bedia fresco.jpg | image_size = 255px | caption = | succession = 1st [[فهرست فرمانروایان گرجستان]] | moretext = ([[Style of the Georgian sovereign|more...]]) | reign = ۱۰۰۸–۱۰۱۴ | predecessor = | successor = [[George I of Georgia|George I]] | succession1 = [[Divan of the Abkhazian Kings|King of Abkhazia]] | reign1 = ۹۷۸–۱۰۰۸ | predecessor1 = [[Theodosius III of Abkhazia|Theodosius III]] | succession2 = [[Duchy of Kartli|Duke of Kartli]] | reign2 = ۹۷۵–۹۷۸ | predecessor2 = [[Gurgen of Iberia|Gurgen]] | spouse = Martha | issue = [[George I of Georgia|George I]]{{سخ}}[[Basil, son of Bagrat|Basil]]? | full name = | house = [[باگراتیونی‌ها]] | house-type = Dynasty | father = [[Gurgen of Iberia]] | mother = [[Gurandukht of Abkhazia]] | birth_date = ح. ۹۶۰ | birth_place = [[کوتائیسی]] | death_date = {{date of death and age|1014|5|7|960|df=y}} | death_place = | place of burial = [[Bedia Cathedral]] | religion = [[کلیسای ارتدکس گرجی]] | nationality = [[پادشاهی متحد گرجستان]] }} '''بگرات سوم''' ({{lang-ka|ბაგრატ III}}; ح. ۹۶۰ – {{date of death and age|1014|5|7|960|df=y}}) [[فرمانروا]] اهل [[پادشاهی متحد گرجستان]] بود. قبل از اینکه بگرات به عنوان پادشاه کل [[پادشاهی متحد گرجستان]] تاج گذاری کند، در جوانی در مناطق نواحی کارتلی (گرجستان غربی)، به همراه پدرش [[گرگین پادشاه ایبریا]] از سال ۹۷۶ تا ۹۷۸ سلطنت کرده بود. == جستارهای وابسته == * [[تاریخ گرجستان]] * [[گرگین ایبریا]] * [[زبان آسی]] * [[ویروزان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bagrat_III_of_Georgia&oldid=1066234937|عنوان = Bagrat III of Georgia|زبان =انگلیسی|بازیابی =۳ فوریه ۲۰۲۲}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{تاریخ-خرد}} [[رده:پادشاهان ارتدکس]] [[رده:درگذشتگان ۱۰۱۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان دهه ۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:شاهان گرجستان]] [[رده:قدیسان گرجستان]] lyb7f3f3fsp3w7hlynr28za2qupvn95 0 5922154 42128131 40424288 2025-06-19T10:59:01Z Mohafezatkar 591080 42128131 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | name = مایکل کوریلا | image = Michael E. Kurilla (4).jpg | caption = پرتره رسمی، ۲۰۲۲ | nickname = گوریل | birth_name = مایکل اریک کوریلا | birth_date = {{birth date and age|1966|05|16|df=yes}} | birth_place = [[کالیفرنیا]], ایالات متحده | death_date = | death_place = | allegiance = ایالات متحده | branch = [[ارتش ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] | serviceyears = ۱۹۸۸-تاکنون | rank = [[ژنرال (ایالات متحده)|ژنرال]] | commands = [[فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا]]<br/>[[سپاه شانزدهم هوابرد]]<br/>[[لشکر ۸۲ام هوابرد]]<br/>[[هنگ ۷۵ تکاوران]]<br/>[[گردان دوم تکاور]]<br/>گردان یکم, [[هنگ ۲۴ پیاده نظام (ایالات متحده)|هنگ ۲۴ پیاده نظام]] | battles = {{unbulleted list|[[حمله ایالات متحده آمریکا به پاناما|عملیات آرمان عادلانه]]|[[جنگ خلیج فارس]]|[[عملیات حفظ دموکراسی]]|[[جنگ عراق]]|[[جنگ در افغانستان (۲۰۲۱–۲۰۰۱)|جنگ در افغانستان]]|[[عملیات عزم راسخ]]|[[عملیات نگهبان رفاه]]}} | awards = [[نشان خدمات برجسته (ارتش آمریکا)|نشان خدمات برجسته]] (۲)<br/>[[مدال خدمات برتر دفاعی]] (۴)<br/>[[لژیون افتخار]] (۲)<br/>[[نشان ستاره برنزی|ستاره برنزی]] (۵)<br/>[[پرپل هارت|قلب بنفش]] (۲) | alma_mater = {{unbulleted list|{{nowrap|[[آکادمی نظامی ایالات متحده]] {{small|([[کارشناسی علوم|کارشناسی]])}}}}|[[دانشگاه رجیس]] {{small|([[کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار/بازرگانی|کارشناسی ارشد مدیریت]])}}|[[کالج ملی جنگ]] {{small|([[ام‌ای|کارشناسی ارشد]])}}}} | module = {{Listen |pos = center |embed = yes |filename = Opening Statement of GEN Erik Kurilla at FY2024 CENTCOM and AFRICOM Posture Hearing.oga |title = صدای مایکل کوریلا |type = speech |description = نطق افتتاحیه کوریلا در جلسه استماع [[کمیته نیروهای مسلح سنای ایالات متحده آمریکا]] در مورد وضعیت فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) در سال ۲۰۲۴<br />ضبط شده در ۱۶ مارچ ۲۰۲۳}} }} '''مایکل اریک کوریلا''' ({{lang-en|Michael Erik Kurilla}}؛ زادهٔ ۱۶ مه ۱۹۶۶)<ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=xXreAAAAMAAJ&q=%22Leopoldo+Aquino+Quintas%22|title=Register of Graduates and Former Cadets of the United States Military Academy|year=1991}}</ref> [[ارتشبد]] [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا|نیروی زمینی ایالات متحده]] است که به عنوان فرمانده [[ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا|فرماندهی مرکزی ایالات متحده]] فعالیت می‌کند. او پیشتر ژنرال فرمانده [[سپاه شانزدهم هوابرد]] بوده است. او قبلاً به عنوان رئیس ستاد کارکنان [[ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا|فرماندهی مرکزی ایالات متحده]] فعالیت می‌کرد.<ref>{{Cite web|url=https://www.gomo.army.mil/public/Biography/usa-8164/michaele-kurilla|title=Lieutenant General Michael E. Kurilla – General Officer Management Office|website=www.gomo.army.mil}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://plainsguardian.dodlive.mil/ABOUT-US/LEADERSHIP/Bio-Article-View/Article/1627071/chief-of-staff-major-general-michael-erik-kurilla/|title=Chief of Staff, Major General Michael "Erik" Kurilla|website=plainsguardian.dodlive.mil}}{{پیوند مرده}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.army.mil/article/228288/xviii_airborne_corps_hosts_change_of_command_welcomes_familiar_fort_bragg_leader_to_the_helm|title=XVIII Airborne Corps hosts change of command, welcomes familiar Fort Bragg leader to the helm|website=www.army.mil}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dvidshub.net/news/346457/xviii-airborne-corps-hosts-change-command-welcomes-familiar-fort-bragg-leader-helm|title=XVIII Airborne Corps hosts change of command, welcomes familiar Fort Bragg leader to the helm|website=DVIDS}}</ref> در ژانویه ۲۰۲۲، او برای ترفیع مقام به ارتشبد (ژنرال) نامزد شد و به عنوان جانشین ژنرال [[کنت اف. مکنزی جونیور|کنت اف مکنزی جونیور]] به عنوان فرمانده فرماندهی مرکزی ایالات متحده تعیین شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.congress.gov/nomination/117th-congress/1606?s=1&r=46|title=PN1606 — Lt. Gen. Michael E. Kurilla — Army, 117th Congress (2021-2022)|date=2022-01-05|accessdate=2021-01-06|website=[[کنگره ایالات متحده آمریکا]]}}</ref><ref>{{Cite web|last=Myers|first=Meghan|url=https://www.militarytimes.com/news/pentagon-congress/2022/01/06/xviii-airborne-corps-commander-set-to-be-next-centcom-boss/|title=XVIII Airborne Corps commander set to be next CENTCOM boss|date=2021-01-07|website=[[Military Times]]}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/2892890/general-officer-announcement/|title=General Officer Announcement|date=2021-01-07|accessdate=2021-01-08|language=en-US|website=U.S. Department of Defense}}</ref> کوریلا که در [[کالیفرنیا]] به دنیا آمده و در [[الک ریور، مینه‌سوتا|الک ریور، مینه سوتا]] بزرگ شد، [[کارشناسی|مدرک لیسانس]] [[مهندسی هوافضا]] از [[آکادمی نظامی ایالات متحده]]، [[مدیریت ارشد کسب‌وکار|MBA]] از دانشگاه رجایس و [[کارشناسی ارشد|مدرک کارشناسی ارشد]] در مطالعات امنیت ملی از کالج ملی جنگ دریافت کرد. پس از فارغ‌التحصیلی از وست پوینت، در سال ۱۹۸۸ به عنوان افسر پیاده‌نظام به ارتش ایالات متحده اعزام شد. وی از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۴ در منطقه جغرافیایی تحت مسئولیت فرماندهی مرکزی آمریکا مستقر بود و در این مدت در سال ۲۰۰۵ در یک درگیری مسلحانه مجروح شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2022/01/07/us/politics/biden-military-kurilla.html|title=Biden Nominates Combat Leader to Head Central Command|first=Helene|last=Cooper|date=January 7, 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://plainsguardian.dodlive.mil/ABOUT-US/LEADERSHIP/Bio-Article-View/Article/1627071/chief-of-staff-major-general-michael-erik-kurilla/|title=Chief of Staff, Major General Michael “Erik” Kurilla|website=plainsguardian.dodlive.mil}}{{پیوند مرده}}</ref> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == {{رده انبار|Michael E. Kurilla}} * {{C-SPAN|132952}} {{وزیران کنونی وزارت دفاع ایالات متحده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوریلا، مایکل}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:دریافت‌کنندگان مدال خدمات برتر دفاعی]] [[رده:دریافت‌کنندگان نشان خدمات برجسته (ارتش آمریکا)]] [[رده:دریافت‌کننده مدال دلیری نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:زادگان ۱۹۶۶ (میلادی)]] [[رده:ژنرال‌های ارتش ایالات متحده آمریکا]] [[رده:کارکنان ارتش ایالات متحده آمریکا در جنگ عراق]] jcd48bm4ci890u75p3arwap9nbmz6w2 0 5981687 42127513 42071890 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که شاهزاده پارسی انجام داده بود واگردانده شد 41531973 wikitext text/x-wiki {{Short description|Vizier of the Seljuqs and later Abbasids}} {{Infobox officeholder | honorific_prefix = ضیاء الملک | name = احمد بن نظام الملک | image = | caption = | birth_date = | birth_place = [[بلخ]]،{{سخ}}[[افغانستان]] | death_date = ۱۱۴۹/۱۱۵۰ | death_place = [[بغداد]]، [[خلافت عباسی]] امروزه [[عراق]] | monarch1 = [[المسترشد]] | office1 = وزیر [[خلافت عباسی]] | term1 = ۱۱۲۲–۱۱۲۳/۱۱۲۴{{سخ}}(یک سال) | predecessor1 = عمیدالدوله جلال الدین حسن بن علی | successor1 = | monarch2 = [[محمد یکم سلجوقی]] | office2 = [[وزیر]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقی]] | term2 = ۱۱۰۶/۱۱۰۷–۱۱۲۲ | predecessor2 = | successor2 = شمس الملک عثمان | parents = پدر: [[نظام الملک]]{{سخ}}مادر: شاهزاده گرجی، خواهرزاده یا دختر [[بگرات سوم]] | spouse = نامعلوم | children = نامعلوم | relatives = {{plainlist| * '''برادران:''' * شمس‌الملک عثمان * ابوالفتح فخرالملک * مؤیدالملک * جمال‌الملک * [[فخر الملک]] * عزالملک * عمادالملک عبدالقاسم * صفیه (خواهر)}} *<nowiki>اکا خاتون(خواهر)}}</nowiki> }} '''ضیاء الملک احمد بن نظام الملک''' وزیر امپراتوری سلجوقی و خلافت عباسی بود. او فرزند نظام الملک{{sfn|Bosworth|1984|pp=۶۴۲–۶۴۳}} از معروف‌ترین وزیران امپراتوری سلجوقی بود. == زندگی‌نامه == او فرزند نظام الملک و یک شاهزاده گرجی بود که خواهرزاده یا دختر بگرات سوم پادشاه گرجستان بود.{{sfn|Bosworth|1984|pp=۶۴۲–۶۴۳}} احمد در بلخ به دنیا آمد و در [[اصفهان]] پرورش یافت او پس از درگذشت پدرش، به [[همدان]] نقل مکان کرد و چندین سال در آنجا زندگی کرد. در سال ۱۱۰۶/۱۱۰۷ احمد برای شکایت از سید ابوهاشم حسنی، رئیس همدان راهی دربار سلطان محمد اول شد. وقتی احمد به دربار رسید، محمد اول او را به عنوان وزیر خود منصوب کرد. سلطان، احمد را جایگزین سعدالملک ابوالمحاسن ابی که به ظن ارتباط با [[اسماعیلیه]] اعدام شده بود، کرد. این انتصاب عمدتاً به دلیل شهرت نظام الملک پدر احمد انجام شد. سپس القاب مختلفی را که پدرش داشت به او دادند (قوام الدین، صدرالاسلام و نظام الملک). احمد چهار سال وزیر دربار بود. در دوران وزارت او لشکر سلطان محمد اول در سال ۱۱۰۷/۱۱۰۸ موفق شد لشکر سیف الدوله صدقه بن منصور [[مزیدیان|مزیدی]] ملقب به «ملک‌العرب» را شکست بدهد؛ سیف‌الدوله در جنگ کشته شد. در سال ۱۱۰۹ محمد اول، احمد و امیر چاولی سقاوو را برای تصرف قلعه‌های الموت و استاناوند فرستاد اما آنها به نتیجه قاطعی نرسیدند و عقب‌نشینی کردند. {{sfn|Bosworth|1968|p=۱۱۸}} در سال ۱۱۱۰، یک فدایی اسماعیلی در یکی از مساجد بغداد اقدام به ترور احمد کرد و او را زخمی کرد اما در نهایت جان سالم به در برد. به زودی ابومنصور محمد خَطیرالملک مِیبُدی به عنوان وزیر امپراتوری سجلوقی جایگزین احمد شد. به گفته [[عزالدین بن اثیر|ابن اثیر]]، احمد پس از برکناری به زندگی در بغداد پرداخت، اما به گفته [[انوشیروان بن خالد بن محمد کاشانی|انوشیروان بن خالد]]، محمد اول، احمد را ده سال زندانی کرد.{{sfn|Bosworth|1984|pp=۶۴۲–۶۴۳}} در سال ۱۱۲۲، [[محمود دوم سلجوقی|محمود دوم]]، پسر محمد اول، بر تخت سلطنت امپراتوری سلجوقی نشست و پسر دیگر نظام الملک، شمس الملک عثمان را به عنوان وزیر خود منصوب کرد. در همان سال خلیفه عباسی المسترشد وزیر خود عمیدالدوله جلال الدین حسن بن علی را عزل و زندانی کرد. محمود دوم سپس احمد را به عنوان وزیر بر خلیفه المسترشد تحمیل کرد. در دوره وزارت احمد در دربار خلافت او با دبیس بن صدقه مزیدی جنگید و دیوارهای اطراف بغداد را مستحکم کرد.{{sfn|Bosworth|1968|p=۱۲۷}} یک سال بعد، محمود دوم، شمس الملک عثمان را از وزارت برکنار و سپس او را اعدام کرد. خلیفه عباسی نیز از این فرصت برای رهایی از دست احمد وزیر خود استفاده کرد. احمد سپس به [[نظامیه بغداد]] که توسط پدرش ایجاد شده بود رفت و ۲۵ سال آخر عمر خود را در آنجا و در گوشه عزلت گذراند و سرانجام در سال ۱۱۴۹/۱۱۵۰ درگذشت.{{sfn|Bosworth|1984|pp=۶۴۲–۶۴۳}} == جستارهای وابسته == * [[ملکشاه یکم]] * [[خیام|عمر خیام]] == منابع == {{پانویس|2}} == پانویس == * {{cite book | title = The Cambridge History of Iran, Volume 5: The Saljuq and Mongol periods | year = 1968 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | editor-last = Frye | editor-first = R. N. | last = Bosworth | first = C. E. | author-link = C. E. Bosworth | chapter = The Political and Dynastic History of the Iranian World (A.D. 1000–1217) | pages = 1–202 | isbn = 0-521-06936-X | url = https://books.google.com/books?id=16yHq5v3QZAC&pg=PA1}} * C. L. Klausner, ''The Seljuk Vizierate, a Study of Civil Administration 1055-1194'', Cambridge, Massachusetts, 1973 * {{cite encyclopedia | article = AḤMAD B. NEẒĀM-AL-MOLK | last = Bosworth | first = C. Edmund | url = http://www.iranicaonline.org/articles/ahmad-b-nezam | editor-last = | editor-first = | editor-link = | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. I, Fasc. 6 | pages = 642–643 | location = London et al. | publisher = C. Edmund Bosworth | year = 1984 | isbn =}} {{s-start}} {{s-bef | before = سعدالملک ابوالمحاسن ابی }} {{s-ttl | title = [[وزیر]] [[امپراتوری سلجوقی|سلجوقی]] | years = ۱۱۰۶/۱۱۰۷–۱۱۱۲ }} {{s-aft | after = ابومنصور محمد خَطیرالملک مِیبُدی }} {{s-bef | before = عمیدالدوله جلال الدین حسن بن علی }} {{s-ttl | title = وزیر [[خلافت عباسی]] | years = ۱۱۲۲–۱۱۲۳ }} {{s-aft | after = نامعلوم }} {{s-end}} {{مشاهیر خراسان}} [[رده:افراد ایرانی گرجی‌تبار]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۱ (میلادی)]] [[رده:اهالی ایران در سده ۱۲ (میلادی)]] [[رده:وزیران سلجوقیان]] [[رده:وزیران عباسیان]] [[رده:عراقی‌های سده ۱۲ (میلادی)]] ps4jpext7vf5l1n5ivil8u5bjjsgpb4 0 6003548 42127749 39850410 2025-06-18T22:56:16Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127749 wikitext text/x-wiki {{ویکی سازی}} {{تمیزکاری}} '''اسلحه تک تیرانداز ام۲۴ M24''' ('''SWS''') یا '''M24''' نسخه نظامی و پلیسی [[رمینگتون مدل ۷۰۰|تفنگ رمینگتون مدل ۷۰۰]] می‌باشد، ام۲۴ نام مدلی است که [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] پس از پذیرش آن به عنوان [[تفنگ تک‌تیرانداز|تفنگ تک تیرانداز]] استاندارد خود در سال ۱۹۸۸ به آن داد. سیستم سلاح M24 متشکل یک تفنگ، [[دوربین تفنگ|دوربین تلسکوپی]] قابل جدا شدن و سایر لوازم جانبی تشکیل شده‌است. [[پرونده:061019-A-7603F-151.jpg|راست|بندانگشتی| تیم تک تیرانداز ارتش ایالات متحده با ام24 SWS.]] [[پرونده:1st_Battalion,_24th_Infantry_snipers_scanning_for_activity_from_a_Mosul_police_station_DA-SD-06-03422.jpg|بندانگشتی| تفنگ تک تیرانداز M24، مجهز به دوربین دید در شب.<ref>{{Cite web|url=https://peosoldier.army.mil/newpeo/Equipment/Temp.asp?id=SMS_SNS|title=Sniper Night Sight (SNS), AN/PVS-10|website=PEO Soldier}}{{پیوند مرده}}</ref>]] [[پرونده:M24_components.jpg|چپ|بندانگشتی| اجزای تفنگ ام24 SWS (عکس ارتش ایالات متحده).]] == کاربران == * {{پرچم|Islamic Emirate of Afghanistan}}: Afghan National Army<ref>{{Cite web|title=Afghan National Security Forces Order of Battle|url=http://www.longwarjournal.org/multimedia/ANSF%20OOBpage4-ANA.pdf|website=Long War Journal|accessdate=November 3, 2011}}</ref> * {{پرچم|Algeria}}: Used by the [[نیروهای مسلح ملی خلق الجزایر|People's National Army]]<ref>{{Cite web|url=https://sites.google.com/site/worldinventory/wiw_af_algeria|title=Algeria|date=2008|website=World Infantry Weapons|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101010230003/https://sites.google.com/site/worldinventory/wiw_af_algeria|archivedate=2010-10-10}}</ref> * {{پرچم|Bangladesh}}<ref>{{Cite web|title=Bangladesh: Remington M24 SWS (Sniper Weapon System) Operators|url=https://www.militaryfactory.com/smallarms/detail.php?smallarms_id=87|accessdate=2021-05-03|website=Militaryfactory.com}}</ref> * {{پرچم|Brazil}}: Used by [[تیپ عملیات ویژه برزیل|Brazilian Special Operations Brigade]]<ref>{{Cite web|url=http://pt.scribd.com/doc/44249480/BRASIL-B-Operacoes-Especiais|title=BRASIL – B. Operações Especiais|website=Scribd|accessdate=December 25, 2014}}</ref> * {{پرچم|El Salvador}} * {{پرچم|Hungary}}: ''Bercsény László Különleges Műveleti Zászlóalj''.<ref>{{Cite web|url=http://shadowspear.com/hungary-special-operations/34-berceseny-laszlo-kulonleges-muveleti-zaszloalj.html|title=34. Bercsény László Különleges Műveleti Zászlóalj|date=June 12, 2009|website=ShadowSpear|accessdate=December 25, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170702040055/https://www.shadowspear.com/2009/06/34-berceseny-laszlo-kulonleges-muveleti-zaszloalj/|archivedate=June 20, 2017}}</ref> * {{پرچم|Iraq}}: [[نیروی زمینی عراق|Iraqi Army]],<ref>{{Cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/iraq/nia-equipment.htm|title=New Iraqi Army (NIA) Equipment|first=John|last=Pike|accessdate=December 25, 2014}}</ref> [[نیروهای عملیات ویژه عراق|Iraqi special forces]]<ref>{{Cite web|title=ISOF Arms & Equipment Part 2 – Precision Rifles|url=http://armamentresearch.com/isof-arms-equipment-part-2-precision-rifles|first=Miles|last=Vining|date=April 22, 2017|website=ArmamentResearch.com}}</ref> and [[حشد شعبی|Popular Mobilisation Units]] * {{پرچم|Israel}}: [[نیروهای دفاعی اسرائیل|Israel Defense Forces]].<ref>{{Cite web|url=http://www.isayeret.com/content/weapons/sws/m24/article.shtml|title=Remington M24|website=Isayeret.com|accessdate=November 29, 2018|archiveurl=https://archive.today/20160226180442/http://www.isayeret.com/content/weapons/sws/m24/article.shtml|archivedate=February 26, 2016}}</ref> * {{پرچم|Georgia}}<ref>{{Cite web|url=http://geo-army.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=9&lang=en|title=Georgian Army|website=Georgian Army|accessdate=June 25, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120309192408/http://geo-army.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=9&lang=en|archivedate=March 9, 2012}}</ref> * {{پرچم|Japan}}:<ref name="M24">{{Cite web|url=http://rightwing.sakura.ne.jp/equipment/jgsdf/firearms/m24sws/m24sws.html|trans-title=PvP sniper rifle|website=rightwing.sakura.ne.jp|accessdate=November 4, 2009|language=ja|archive-date=۷ نوامبر ۲۰۰۹|archive-url=https://web.archive.org/web/20091107031304/http://rightwing.sakura.ne.jp/equipment/jgsdf/firearms/m24sws/m24sws.html|url-status=dead}}</ref> Used by the [[نیروی زمینی دفاع‌ازخود ژاپن|JGSDF snipers]],<ref>{{Cite web|url=https://www.sankei.com/premium/news/161005/prm1610050003-n1.html|trans-title=Personal sniper rifle held by the world's best GSDF sniper to meet the special forces of the country|language=ja|date=October 5, 2016|website=[[Sankei Shimbun]]}}</ref> the paratroopers of the [[تیپ ۱ هوابرد (ژاپن)|1st Airborne Brigade]],<ref>{{Cite web|url=http://www.hyperdouraku.com/event/jgsdf1st1001/index.html|trans-title=2010 Narashino 1st Airborne Brigade descent training started|website=hyperdouraku.com|accessdate=April 23, 2010|language=ja}}</ref> and the [[گروه نیروهای ویژه ژاپن|Special Forces Group]] as its main sniper rifle.<ref name="Report">{{Cite web|url=http://jieitaisaiyou.web.fc2.com/tokusyu.html|trans-title=Explanation of the Ground Self-Defense Force's only special forces special operations group|website=Jieitaisaiyou.web|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130128031902/http://jieitaisaiyou.web.fc2.com/tokusyu.html|archivedate=January 28, 2013|accessdate=November 28, 2012|language=ja}}</ref> * {{پرچم|Kosovo}}<ref>{{Cite web|url=https://mod.rks-gov.net//index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=9&lang=en|title=Kosovo Security Forces|website=Kosovo Security Forces|accessdate=June 29, 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120309192408/http://mod.rks-gov.net/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=9&lang=en|archivedate=March 29, 2021}}</ref> * {{پرچم|Lebanon}}<ref>{{Cite journal|last=Castelli|first=Christopher J.|date=September 2008|title=Department of Defense to Equip Lebanon's Special Forces with Small Arms, Vehicles|url=http://www.disam.dsca.mil/pubs/Vol%2030_3/Castelli.pdf|journal=DISAM Journal|publisher=Defense Institute of Security Assistance Management|volume=30|issue=3|pages=123|archive-url=https://web.archive.org/web/20090327064024/http://www.disam.dsca.mil/pubs/Vol%2030_3/Castelli.pdf|archive-date=March 27, 2009|access-date=January 18, 2009}}</ref> * {{پرچم|Philippines}}: [[ارتش فیلیپین|Philippine Army]] and [[سپاه تفنگداران دریایی فیلیپین|Philippine Marine Corps]].<ref>{{Cite web|url=http://www.military-today.com/firearms/m24.htm|title=M24 Sniper rifle|website=Military-today.com|access-date=۲۷ آوریل ۲۰۲۲|archive-date=۲۶ ژوئیه ۲۰۲۰|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726000856/http://www.military-today.com/firearms/m24.htm|url-status=dead}}</ref> * {{پرچم|United States}}: Used by the [[نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا|United States Army]] and [[نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا|United States Air Force]].<ref>{{Cite web|url=http://world.guns.ru/sniper/sn11-e.htm|title=US Army M24 (USA)|website=World Guns: Modern Firearms|accessdate=December 25, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171024043454/http://modernfirearms.net/sniper/sniper-rifles/usa/m24-e.html|archivedate=October 24, 2017}}</ref> Also used by various police [[سلاح‌ها و تاکتیک‌های ویژه|SWAT]] teams. == جستارهای وابسته == * فهرست سلاح‌های انفرادی نیروهای مسلح ایالات متحده * فهرست اسلحه‌های خدمه نیروهای مسلح ایالات متحده == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:تجهیزات نظامی (۱۹۸۹–۱۹۸۰)]] [[رده:تفنگ‌های تک‌تیراندازی ایالات متحده آمریکا]] [[رده:تفنگ‌های جنگ سرد]] [[رده:همه صفحه‌های دارای پیوند مرده]] [[رده:سلاح‌های پلیس]] [[رده:سلاح‌های گرم شرکت اسلحه‌سازی رمینگتون]] f7k8j9le3uehfn77x24fhetzkaz1xyj 0 6015435 42127327 42051314 2025-06-18T12:24:49Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:1|0|1 */ 42127327 wikitext text/x-wiki مراسم '''سی و نهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران''' در اسفند ۱۴۰۰ برگزار شد. برگزیدگان و شایستگان تقدیر سی و نهمین [[کتاب سال جمهوری اسلامی ایران|جایزه کتاب سال]] و بیست‌ونهمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه بیست‌وچهارم اسفندماه ۱۴۰۰ در مراسمی با حضور رئیس‌جمهور معرفی شدند. == برگزیدگان == فلسفه و روان‌شناسی ([[فلسفه غرب]]) به‌صورت مشترک: - پرسش وجود: برگردان و شرح درآمدِ «وجود و زمان» مارتین هایدگر، ترجمه و تحقیق سیدمحمدرضا حسینی‌بهشتی و زینب انصاری‌نجف‌آبادی. - جستاری در خصوص فاهمۀ بشری، تألیف جان لاک، ترجمۀ [[کاوه لاجوردی]]. == دین == حدیث - ادب‌ ف‍ِن‍ای‌ م‍ق‍رب‍ان‌: ش‍رح‌ زی‍ارت‌ ج‍ام‍عۀ‌ ک‍ب‍ی‍ره‌، تألیف عبدالله‌ ج‍وادی‌آم‍ل‍ی، ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ و ت‍ن‍ظی‍م:‌ م‍ح‍م‍د ص‍ف‍ای‍ی‌. [[فقه]] و اصول تألیف - موسوعه ‌الفقه ‌الاسلامی ‌المقارن،تألیف گروه مؤلفان. تصحیح - موسوعه ابن‌فهد الحلی، تحقیق و تألیف گروه محققان. == علوم خالص == کلیات و تاریخ علم به‌صورت مشترک در بخش تصحیح: - منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک، تألیف ابومحمد عبدالجبار خَرَقی، تصحیح، ترجمه و پژوهش حنیف قلندری. - طبائع الحَیَوان، تألیف شرف‌الزمان ‌طاهر المروزی، تصحیح یوسف الهادی. == علوم کاربردی == علوم پزشکی به‌صورت مشترک - مبانی اِرگونومی و مهندسی عوامل انسانی، تألیف گروه مؤلفان. - از سلول تا سرطان، تألیف ارسلان جلیلی و عباس حاجی‌فتحعلی، == ادبیات == متون قدیم - احسن ‌القصص: قصۀ حضرت یوسف(ع)، از مترجمی ناشناخته، تصحیح علی نویدی‌ملاطی. شعر کلاسیک به‌صورت مشترک: - عید در تبعید: مجموعه شعر، سرودۀ علیرضا رجبعلی‌زاده‌کاشانی. - آنیماه، سرودۀ عالیه مهرابی. پژوهش ادبی به‌صورت مشترک: - آذربایجان و شاهنامه، تألیف سجاد آیدنلو. - تلفظ در شعر کهن فارسی، تألیف وحید عیدگاه‌طرقبه‌ای. == تاریخ و جغرافیا == مستندنگاری به‌صورت مشترک: - داغ دلربا، تألیف میثم امیری. - رضانام تا رضاخان، تألیف هدایت‌الله بهبودی. == کودک و نوجوان == علوم و فنون - زیست ایران، تألیف اردوان زرندیان. == منتخب بخش سپاس == رضا استادی == منتخب شخصیت علمی == دکتر حسین معصومی همدانی == منابع == *[https://www.mehrnews.com/news/5447455/برگزیدگان-جایزه-کتاب-سال-جمهوری-اسلامی-ایران-معرفی-شدند برگزیدگان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند] {{کتاب سال جمهوری اسلامی ایران}} [[رده:ایران در ۱۴۰۰]] [[رده:کتاب سال ایران]] 89bhiy5x1963ws48jkk7ezij091a5er 42127328 42127327 2025-06-18T12:24:58Z Golpeti 1375916 ابرابزار 42127328 wikitext text/x-wiki مراسم '''سی و نهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران''' در اسفند ۱۴۰۰ برگزار شد. برگزیدگان و شایستگان تقدیر سی و نهمین [[کتاب سال جمهوری اسلامی ایران|جایزه کتاب سال]] و بیست‌ونهمین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه بیست‌وچهارم اسفندماه ۱۴۰۰ در مراسمی با حضور رئیس‌جمهور معرفی شدند. == برگزیدگان == فلسفه و روان‌شناسی ([[فلسفه غرب]]) به‌صورت مشترک: - پرسش وجود: برگردان و شرح درآمدِ «وجود و زمان» مارتین هایدگر، ترجمه و تحقیق سیدمحمدرضا حسینی‌بهشتی و زینب انصاری‌نجف‌آبادی. - جستاری در خصوص فاهمهٔ بشری، تألیف جان لاک، ترجمهٔ [[کاوه لاجوردی]]. == دین == حدیث - ادب فِن‍ای م‍ق‍رب‍ان: ش‍رح زی‍ارت ج‍ام‍عهٔ ک‍ب‍ی‍ره، تألیف عبدالله ج‍وادی‌آم‍ل‍ی، ت‍ح‍ق‍ی‍ق و ت‍ن‍ظی‍م: م‍ح‍م‍د ص‍ف‍ای‍ی. [[فقه]] و اصول تألیف - موسوعه الفقه الاسلامی المقارن، تألیف گروه مؤلفان. تصحیح - موسوعه ابن‌فهد الحلی، تحقیق و تألیف گروه محققان. == علوم خالص == کلیات و تاریخ علم به‌صورت مشترک در بخش تصحیح: - منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک، تألیف ابومحمد عبدالجبار خَرَقی، تصحیح، ترجمه و پژوهش حنیف قلندری. - طبائع الحَیَوان، تألیف شرف‌الزمان طاهر المروزی، تصحیح یوسف الهادی. == علوم کاربردی == علوم پزشکی به‌صورت مشترک - مبانی اِرگونومی و مهندسی عوامل انسانی، تألیف گروه مؤلفان. - از سلول تا سرطان، تألیف ارسلان جلیلی و عباس حاجی‌فتحعلی، == ادبیات == متون قدیم - احسن القصص: قصهٔ حضرت یوسف (ع)، از مترجمی ناشناخته، تصحیح علی نویدی‌ملاطی. شعر کلاسیک به‌صورت مشترک: - عید در تبعید: مجموعه شعر، سرودهٔ علیرضا رجبعلی‌زاده‌کاشانی. - آنیماه، سرودهٔ عالیه مهرابی. پژوهش ادبی به‌صورت مشترک: - آذربایجان و شاهنامه، تألیف سجاد آیدنلو. - تلفظ در شعر کهن فارسی، تألیف وحید عیدگاه‌طرقبه‌ای. == تاریخ و جغرافیا == مستندنگاری به‌صورت مشترک: - داغ دلربا، تألیف میثم امیری. - رضانام تا رضاخان، تألیف هدایت‌الله بهبودی. == کودک و نوجوان == علوم و فنون - زیست ایران، تألیف اردوان زرندیان. == منتخب بخش سپاس == رضا استادی == منتخب شخصیت علمی == دکتر حسین معصومی همدانی == منابع == *[https://www.mehrnews.com/news/5447455/برگزیدگان-جایزه-کتاب-سال-جمهوری-اسلامی-ایران-معرفی-شدند برگزیدگان جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شدند] {{کتاب سال جمهوری اسلامی ایران}} [[رده:ایران در ۱۴۰۰]] [[رده:کتاب سال ایران]] 3i3cjawpxom3k88lezmortjh9ceah72 0 6016019 42127935 41786922 2025-06-19T05:12:34Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127935 wikitext text/x-wiki {{حص-خرابکاری|کوچک=بله}} [[پرونده:Antigovernment_protests_after_the_death_of_Mahsa_Amini_in_Tehran_-_19_September_2022_(01).webm|بندانگشتی|اعتراضات در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱]] '''اعتراضات ۱۴۰۱ ایران''' شامل تجمع‌ها و اعتراضات گوناگونی در ایران است که در سال [[۱۴۰۱ (خورشیدی)|۱۴۰۱]] رخ داده‌اند. ریشه‌های این اعتراضات مشکلات اقتصادی، اختلافات سیاسی، رخدادهای اجتماعی و فرهنگی است که به صورت اعتراضات خیابانی بدون ساختار رهبری و خودجوش مردمی یا به صورت اعتراضات صنفی با ساختار رهبری و از پیش برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود. این اعتراضات با ادامه [[اعتراضات و اعتصابات سراسری معلمان ایران]] شروع و با [[اعتراضات اردیبهشت ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات به گرانی مواد خوراکی]] در پی حذف [[ارز ۴۲۰۰ تومانی]] و [[اعتراضات خرداد ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات خرداد]] پس از [[فروریختن ساختمان متروپل]] گسترش یافت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/tv-and-radio-61432514 |عنوان = اعتراضات معیشتی و صنفی در ایران چه فرجامی دارند؟ |ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۵ ژوئن ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۵ ژوئن ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220605070445/https://www.bbc.com/persian/tv-and-radio-61432514}}</ref> در شهریور ۱۴۰۱ نیز [[کشته‌شدن مهسا امینی]] زمینه‌ساز [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|خیزش سراسری]] شد. == واکنش های خارجی == * '''[[بنیامین نتانیاهو]]''' با اعلام حمایت از تظاهرات ایران، آن را بی سابقه دانست و از آمریکا خواست تا موضعش در قبال پیمان هسته ای [[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]] را بازنگری کند. او همچنین این تظاهرات را موید هشدار همیشگی اش نسبت به حکومت ایران دانست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu: Unprecedented Iran protests have led to US ‘rethinking’ of nuclear deal|نشانی=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2022/12/15/Netanyahu-Unprecedented-Iran-protests-have-led-to-US-rethinking-of-nuclear-deal?utm_source=chatgpt.com|وبگاه=Al Arabiya English|تاریخ=2022-12-15|بازبینی=2025-03-02|کد زبان=en}}</ref> * [[جو بایدن|'''جو بایدن''']] رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا با ابراز همدردی با شهروندان ایرانی در این زمینه اظهار کرد: «نگران نباشید، ایران را آزاد خواهیم کرد»، وی همچنین گفت: «آمریکا هزینه‌های بیشتری بر مجریان سرکوب اعتراضات در ایران تحمیل می‌کند».<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=بایدن: آمریکا هزینه‌های بیشتری بر عاملان سرکوب اعتراضات در ایران تحمیل می‌کند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/us-to-impose-further-costs-this-week-on-iran-over-crackdown-biden/32063688.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ=2022-10-03|تاریخ بازبینی=2025-03-02|زبان=fa|نام خانوادگی=رادیوفردا}}</ref> * '''[[امانوئل مکرون|امانوئل ماکرون]]''' در یک نشست خبری گفت: این اعتراضات این باور تبلیغ شده از تهران را که ایرانیان ارزش‌های غربی را نمی‌خواهند ترکاند. او همچنین خواستار واکنش دیپلماتیک و تحریمهای بیشتر بر ضد ایران شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Macron vows tougher Iran sanctions amid protests crackdown|نشانی=https://apnews.com/article/iran-middle-east-europe-paris-macron-5368bedd249b7ead7593308246a7655c?utm_source=chatgpt.com|وبگاه=AP News|تاریخ=2022-11-14|بازبینی=2025-03-02|کد زبان=en}}</ref> == صنفی == === معلمان === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ معلمان ایران}} در ادامه [[اعتراضات و اعتصابات سراسری معلمان ایران]]، در اردیبهشت ۱۴۰۱ تجمع سراسری معلمان به دعوت [[شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان]]، در اعتراض به دستگیری معلمان، وضعیت معیشتی نامناسب معلمان شاغل و بازنشسته و همچنین کمبود امکانات آموزشی برگزار شد.<ref name="bbc">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61178473 |عنوان = تجمع سراسری معلمان؛ '۷۰ نفر در تهران بازداشت شدند' |ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220513043321/https://www.bbc.com/persian/iran-61178473}}</ref> تنها در شهر تهران ۷۰ نفر در این گردهمایی بازداشت شدند و به علت برخورد شدید امنیتی، معلم‌ها نتوانستند تجمع خود را در عمل برگزار کنند، اما در شهرهای دیگر این تجمعات برگزار شد.<ref name="bbc2">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61282681 |عنوان = بازداشت و احضار چند فعال صنفی معلمان در آستانه روز معلم ایران |ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220513043319/https://www.bbc.com/persian/iran-61282681}}</ref> در آستانه [[روز معلم]] در ایران و برگزاری تجمعات اعتراضی، نیروهای امنیتی ایران چند فعال صنفی معلمان را احضار یا بازداشت کردند. [[علی اکبر باغانی]]، [[رسول بداقی]]، [[محمد حبیبی]] و [[جعفر ابراهیمی]] از اعضای [[کانون صنفی معلمان ایران]] بودند که در [[تهران]] بازداشت شدند. این برخوردها یک روز پیش از فراخوان کانون صنفی معلمان برای برگزاری تجمع اعتراضی معلمان در مقابل مجلس و مراکز آموزش پرورش در شهرها و شهرستان‌های ایران صورت گرفت.<ref name="bbc"/> در ادامه این تجمعات و اعتراضات مسعود فرهیخته و لطف‌الله جمشیدی، از فعالان صنفی معلمان در مقابل مجلس ایران بازداشت شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61431205|عنوان = اعتراضات به گرانی در ایران با شعار علیه خامنه‌ای و رئیسی و تیراندازی هوایی همراه شد|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۳ مه ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۱۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220512202659/https://www.bbc.com/persian/iran-61431205}}</ref> [[یوسف نوری]]، وزیر آموزش و پرورش ایران معلمان معترض را به اخراج تهدید کرد و [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی]] از دستگیری دو تبعه یک کشور اروپایی در ایران به اتهام تلاش برای ایجاد آشوب خبر داد و ادعا کرد آنها با شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان در ارتباط بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/gathering-iran-teachers/31845902.html |عنوان = تجمع سراسریِ دوباره معلمان؛ «جو امنیتی» و بازداشت ده‌ها نفر در چند شهر |ناشر = رادیو فردا |تاریخ = ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۲ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220512214401/https://www.radiofarda.com/a/gathering-iran-teachers/31845902.html}}</ref> در این اعتراضات شعارهایی همچون «رئیسی، قالیباف، این آخرین پیام است. جنبش فرهنگیان آماده قیام است»، «یه سیسمونی کم بشه، مشکل ما حل می‌شه»، «ننگ ما، ننگ ما، وزیر الدنگ ما»، «معلم زندانی، آزاد باید گردد» و «مدعی عدالت، خجالت، خجالت» سر داده شد.<ref name="bbc"/> ۱۴۸ فعال مدنی و سیاسی در بیانیه‌ای از تجمعات صنفی معلمان حمایت کردند. در میان امضاکنندگان این بیانیه، نام‌های [[ابوالفضل قدیانی]]، [[جعفر پناهی]]، [[شیرین عبادی]]، [[علیرضا رجایی]]، [[کیوان صمیمی]]، [[محمدصالح نیکبخت]] و محمدتقی کروبی دیده می‌شود.<ref name="bbc2"/> === دانش‌آموزان ایران === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ دانش‌آموزان ایران}} '''اعتراضات ۱۴۰۱ دانش آموزان ایران''' پس از آن اوج گرفت که شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان فراخوانی برای اعتصاب در مدارس اعلام کرد و با انتشار بیانیه‌ای از معلمان و دانش‌آموزان در سراسر کشور خواست تا در «همبستگی با معترضان جان به‌لب آمده» در کلاس‌ها حضور پیدا نکنند و به این وسیله اعتراض خود را به «بی‌عدالتی‌های حاکمیت» نشان دهند === سینماگران زن === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ سینماگران زن ایران}} اعتراضات سینماگران زن ایران، مجموعه افشاگری‌ها و اعتراضات نسبت به [[آزار جنسی]] در [[سینمای ایران]] است که توسط سینماگران زن اتفاق افتاد. این افشاگری‌ها و اعتراضات از فروردین ۱۴۰۱، زمانیکه سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان، اتهامی علیه [[فرهاد اصلانی]]، بازیگر شناخته‌شده [[سینمای ایران]] مطرح کرد شروع شد. و در پی طرح این اتهام آزار جنسی، بیش از ۵۰۰ نفر از زنان سینماگر از جمله صدها بازیگر و کارگردان زن شناخته شده در بیانیه‌ای بی‌سابقه، با تأیید وجود خشونت سیستماتیک علیه زنان در سینمای ایران، خواستار برخورد قانونی جدی با متخلفان شدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/arts-60965995 |عنوان = چرا سینماگران زن در ایران علیه آزار و اذیت جنسی بیانیه دادند؟ |ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۱۳ فروردین ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۵ آوریل ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۵ آوریل ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220405032108/https://www.bbc.com/persian/arts-60965995}}</ref> در واکنش به بیانیه زنان سینماگر، [[خانه سینما]]، جامعه اصناف سینمای ایران، هر گونه خشونت به ویژه خشونت جنسی به هر شکل در صنعت سینما را محکوم کرد و اعلام کرد که شورای صیانت خانه سینما مسئول رسیدگی به اتهامات مرتبط با خشونت رفتاری در سینماست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.khanehcinema.ir/fa/news/2758/بیانیه-انجمن-بازیگران-سینمای-ایران-برای-مقابله-با-هرگونه-ناهنجاری-در-سینمای-ایران |عنوان = بیانیه انجمن بازیگران سینمای ایران برای مقابله با هرگونه ناهنجاری در سینمای ایران | ناشر = خانه سینما |تاریخ = ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۵ آوریل ۲۰۲۲}}</ref> در مقابل زنان سینماگر امضاکننده بیانیه، ساختار خانه سینما را فاقد استقلال لازم برای بررسی این موارد دانسته و در رای‌گیری، پنج سینماگر زن را برای تشکیل یک کمیته مستقل برای پیگیری مطالبات بیانیه و رسیدگی به موارد خشونت و آزار علیه سینماگران زن انتخاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/arts-61058330|عنوان = پنج زن سینماگر ایرانی برای پیگیری 'خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی' انتخاب شدند|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۰ آوریل ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۰ آوریل ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۱۰ آوریل ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220410125044/https://www.bbc.com/persian/arts-61058330}}</ref> === رانندگان و کارگران اتوبوسرانی === {{اصلی|اعتصاب ۱۴۰۱ رانندگان و کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران}} دوشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۱، جمعی از رانندگان و کارگران شرکت واحد خطوط بی آر تی در مقابل اداره مرکزی [[شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه|شرکت واحد تهران]] دست به تجمع اعتراضی زدند. آنها به حذف مصوبه مزد شورای‌عالی کار و اعمال ده درصد افزایش حقوق برای کارگران و رانندگان شرکت واحد، اعتراض داشتند و شعار می‌دادند: «شهردار بی‌لیاقت، استعفا، استعفا» و همچنین شعار «مدیر بی‌لیاقت استعفا استعفا.»<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} اعتصاب رانندگان شرکت واحد خطوط بی آرتی تهران/ برگزاری ۸ تجمع اعتراضی دیگر - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34864/|بازبینی=2022-05-17|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۷ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220517060403/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34864/}}</ref> سه‌شنبه، ۲۷ اردیبهشت نیز اعتصاب رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران ادامه یافت. کارکنان شرکت واحد اتوبوسرانی تهران می‌گویند تا محقق شدن مطالبات و آزادی کامل همکاران زندانی خود به اعتراضات خود ادامه می‌دهند. همچنین گزارش شده‌است که از سه‌شنبه، کارگران واحدهای تعمیرگاه و توقفگاه‌ها نیز به رانندگان معترض ملحق شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه اعتصاب رانندگان اتوبوس در تهران|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/238736/سیاسی-و-اجتماعی/ادامه-اعتصاب-رانندگان-اتوبوس-در-تهران|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-05-17|بازبینی=2022-05-17|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۲۰ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220620222500/https://www.independentpersian.com/node/238736/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86}}</ref> === بازنشستگان تأمین اجتماعی === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ بازنشستگان تأمین اجتماعی}}یکشنبه ۲۵ اردیبهشت، گروهی از بازنشستگان [[تأمین اجتماعی]] در شهرهای [[تبریز]]، [[اهواز]]، [[قزوین]]، [[اراک]]، [[مشهد]]، [[اصفهان]] و [[ایلام]] در مقابل اداره کل تأمین اجتماعی استان دست به تجمع زده و شعار می‌دادند: «وزیر بی‌لیاقت، استعفا استعفا»، «معیشت منزلت حق مسلم ماست»، و «فقط کف خیابون، بدست میاد حقمون» سر دادند. آنها مطالباتشان را افزایش حقوق در موازات [[خط فقر]]، اجرای قانون همسان سازی حقوق، رفع مشکلات بیمه تکمیلی، پرداخت پاداش آخر سال و همچنین محاسبه سوابق مشاغل سخت و زیان آور در محاسبات مربوط به حقوق‌شان، عنوان کردند.<ref name=":0"/> دوشنبه ۲۶ اردیبهشت ماه، جمعی از بازنشستگان در شهرهای تبریز، اهواز، قزوین، اراک، مشهد، اصفهان و ایلام در مقابل ادارات تأمین اجتماعی دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref name=":0"/> یکشنبه ۱ خرداد، تعدادی از بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی، در مقابل ساختمان [[سازمان برنامه و بودجه]] در تهران و همچنین در شهرهای کرج، اهواز، تبریز، [[کرمان]]، [[رشت]]، کرمانشاه و قزوین در مقابل اداره کل تأمین اجتماعی استان مربوط دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/|بازبینی=2022-05-23|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220522202247/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع اعتراضی بازنشستگان در دست‌کم ۱۰ شهر ایران|نشانی=https://iranwire.com/fa/news-1/104155-تجمع-اعتراضی-بازنشستگان-در-دستکم-۹-شهر-ایران|وبگاه=iranwire.com|بازبینی=2022-05-23|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۲۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220522114102/https://iranwire.com/fa/news-1/104155-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D9%85-%DB%B9-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86}}</ref> سه شنبه ۱۰ خرداد، جمعی از بازنشستگان تأمین اجتماعی زنجان با برگزاری تجمع اعتراضی در مقابل اداره مدیریت و برنامه‌ریزی زنجان خواستار رسیدگی به مطالبات خود از جمله عدم تعیین تکلیف افزایش حقوق و مستمری سال ۱۴۰۱ آنها شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35081/|بازبینی=2022-06-01|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220601132533/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35081/}}</ref> چهارشنبه ۱۱ خرداد، شماری از بازنشستگان تأمین اجتماعی، در استان زنجان، برای سومین روز متوالی، همزمان شماری دیگر از بازنشستگان تأمین اجتماعی در مقابل ساختمان استانداری [[استان گیلان]] نیز در مقابل ساختمان هسته گزینش این استان واقع در رشت و همزمان بازنشستگان تأمین اجتماعی تبریز در برابر ساختمان این سازمان تجمع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/|بازبینی=2022-06-03|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220603145830/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/}}</ref> طی روزهای یکشنبه و دوشنبه ۱۵ و ۱۶ خرداد، گروه‌هایی از بازنشستگان تأمین اجتماعی در شهرهای، شیراز، اصفهان، ساری، تبریز، [[ارومیه]]، [[بجنورد]]، [[خرم‌آباد]]، اراک، اردبیل، اهواز، [[کرج]] و مشهد در مقابل ساختمان اداره تأمین اجتماعی این شهرها، در کرمان، زنجان و بندرعباس در مقابل ساختمان استانداری، در شیراز، رشت، قزوین و کرمانشاه در مقابل ساختمان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در شوش، شوشتر و دزفول در مقابل فرمانداری و در تهران در مقابل ساختمان مجلس و ساختمان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در تجمع‌های اعتراضی خواستار رسیدگی به درخواست‌های خود شدند. راهپیمایی بازنشستگان در [[شوش]] و [[هفت‌تپه|هفت تپه]]، در خیابان‌های منتهی به ساختمان فرمانداری [[شهرستان شوش]] صورت گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35176/|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۶ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220606203730/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35176/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع سراسری بازنشستگان در اعتراض به مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حقوق|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/244006/سیاسی-و-اجتماعی/تجمع-سراسری-بازنشستگان-در-اعتراض-به-مصوبه-افزایش-۱۰-درصدی-حقوق|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-06-06|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۶ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220606112828/https://www.independentpersian.com/node/244006/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B1%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بازنشستگان در سراسر ایران با شعار مرگ بر رئیسی به خیابان آمدند|نشانی=https://www.iranintl.com/202206063256|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۷ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220607070641/https://www.iranintl.com/202206063256}}</ref> تجمع‌های بازنشستگان در اعتراض به اجرا نشدن مصوبهٔ شورای عالی کار و تصمیم دولت مبنی بر افزایش ده درصد به حقوق سایر سطوح صورت گرفته‌است. قابل توجه اینکه بازنشستگان خواستار افزایش حقوق به میزان نرخ تورم هستند، اما دولت، مصوبه شورای عالی کار مبنی بر افزایش ۳۸ درصد به مستمری غیرحداقل‌بگیران را اجرا نکرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35176/|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۶ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220606203730/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35176/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع سراسری بازنشستگان در اعتراض به مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حقوق|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/244006/سیاسی-و-اجتماعی/تجمع-سراسری-بازنشستگان-در-اعتراض-به-مصوبه-افزایش-۱۰-درصدی-حقوق|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-06-06|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۶ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220606112828/https://www.independentpersian.com/node/244006/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B1%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82}}</ref> روز دوشنبه ۱۶ خرداد تجمع‌های بازنشستگان ایران در شهرهای مختلف مانند تبریز، دزفول، گیلان، کرمانشاه، شوشتر و اهواز … برپا شده‌است. معترضان در این تجمع‌ها شعارهایی مانند «مرگ بر رئیسی»، «وعده وعید کافیه سفره ما خالیه»، «وزیر بی‌لیاقت ننگت باد» و «تورم ۱۰۰٪ افزایش ۱۰٪» سردادند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بازنشستگان در سراسر ایران با شعار مرگ بر رئیسی به خیابان آمدند|نشانی=https://www.iranintl.com/202206063256|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۷ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220607070641/https://www.iranintl.com/202206063256}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع سراسری بازنشستگان در اعتراض به مصوبه افزایش ۱۰ درصدی حقوق|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/244006/سیاسی-و-اجتماعی/تجمع-سراسری-بازنشستگان-در-اعتراض-به-مصوبه-افزایش-۱۰-درصدی-حقوق|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-06-06|بازبینی=2022-06-07|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۶ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220606112828/https://www.independentpersian.com/node/244006/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B1%DB%B0-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82}}</ref> === بازنشستگان === چهارشنبه ۱۸ خرداد، جمعی از اعضای اتحادیه پیش‌کسوتان جامعه کارگری گیلان در محل این اتحادیه تجمع اعتراضی برپا کردند. آنها گفتند: برخورد دوگانه دولت نسبت به افزایش حقوق بازنشستگان و اعمال نکردن نظر شورایعالی کار موجب ضرر و زیان ما شده و ما خواستار تجدیدنظر در این مورد هستیم.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/|بازبینی=2022-06-11|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۰ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220610180741/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/}}</ref> چهارشنبه ۱۸ خرداد، گروهی از اعضای انجمن صنفی فرهنگیان شاغل و بازنشسته کرمانشاه، در اعتراض به بازداشت فعالان صنفی، دست به تجمع اعتراضی در این شهر زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/|بازبینی=2022-06-11|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۰ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220610180741/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/}}</ref> سه شنبه ۱۴ تیر، جمعی از بازنشستگان در [[استان مازندران]] و در شهرهای کرمانشاه، بندرعباس و دورود، طی برگزاری تجمع‌هایی خواستار رسیدگی به مطالبات خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35735/|بازبینی=2022-07-06|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> آنها در این تجمع‌ها شعارهایی از قبیل «عزا عزاست امروز، روز عزاست امروز، حقوق بازنشسته، زیر عباست امروز»، «قالیباف دروغگو، شعارت تو خالیه، رئیس مجلسی و یخچال ما خالیه» و همچنین «هم دولت، هم مجلس، دروغ میگن به ملت»، سردادند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35735/|بازبینی=2022-07-06|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۲۱ تیرماه، گروهی از بازنشستگان مخابرات در شهرهای تهران، خرم‌آباد، قزوین، شیراز، همدان، بندرعباس، کرمانشاه، جوانرود، شهرکرد، یزد، ارومیه، تبریز، اهواز، رشت، ساری و اراک با برگزاری تجمع‌هایی در برابر ساختمان مخابرات استان خود، خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35860/|بازبینی=2022-07-13|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> تجمع این معترضان در اعتراض به ثابت ماندن کمک هزینه رفاهی، قطع و کاهش حق جذب، پرداخت نشدن معوقه‌های قانونی پاداش بهره‌وری و اجرا نشدن آیین‌نامه استخدامی کارکنان مخابرات مصوب در سال ۱۳۸۹ انجام شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35860/|بازبینی=2022-07-13|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> یکشنبه ۹ مرداد، گروهی از بازنشستگان مخابرات در شهرهای تهران، کرمانشاه، شهرکرد، کرج، تبریز، ارومیه، اصفهان، اهواز، بجنورد و [[سنندج]]، برای رسیدگی شدن به کاهش مبلغ حق جذب و عدم پرداخت پاداش‌های بهره‌وری و سایر درخواست‌هایشان دست به تجمع‌های اعتراضی زدند. مأموران نیروی انتظامی در تهران تجمع بازنشستگان را متفرق کرده و تعدادی را نیز بازداشت کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36237/|بازبینی=2022-08-01|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> یکشنبه ۳۰ مرداد، گروهی از بازنشستگان فولاد اصفهان در برابر ساختمان صندوق بازنشستگی فولاد، تجمع اعتراضی برگزار کرده و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم سه تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36615/|بازبینی=2022-08-22|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> دوشنبه ۳۱ مرداد، گروهی از بازنشستگان [[بانک تجارت]]، در ساختمان مرکزی بانک تجارت تهران با شعار «تا حق خود نگیریم از پا نمی‌نشینیم» تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.kalemeh.tv/1401/05/45847/|عنوان=تجمع اعتراضی بازنشستگان بانک تجارت}}</ref> شنبه ۱۲ شهریور، شماری از بازنشستگان اراک در اعتراض به وضعیت نامناسب معیشتی در مقابل دفتر نماینده مجلس این شهر دست به تجمع اعتراضی زدند. در این تجمع شعارهایی از قبیل «دولت خیانت می‌کند، مجلس حمایت می‌کند» سر دادند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم سه تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36868/|بازبینی=2022-09-05|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> یکشنبه ۱۳ شهریور، جمعی از بازنشستگان فولاد اصفهان در اعتراض به عدم همسان سازی حقوقشان و معوقات ۱۸ ماهه خود و دیگر مطالباتشان در مقابل ساختمان صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد در این شهر دست به تجمع زدند.<ref name=":1"/> یکشنبه ۲۰ شهریور، گروهی از بازنشستگان و مستمری بگیران صندوق بازنشستگی فولاد در شهرهای تهران، اصفهان و اهواز، در اعتراض به عدم اجرای افزایش ۳۸ درصدی حقوقشان تجمع اعتراضی داشتند و با دادن شعارهایی مانند «تا حق خود نگیرم، از پا نمی‌نشینم» خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پتروشمی‌های دنا و اسلام‌آباد غرب - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37026/|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> === کشاورزان === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ کشاورزان ایران}} پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت، جمعی از کشاورزان شهرستان [[سرپل ذهاب|سرپل ذهالب]] در [[استان کرمانشاه|استان کرمانشاه،]] در مقابل اداره [[جهاد کشاورزی]] این شهرستان دست به تجمع اعتراضی زدند. بر اساس گزارش رسانه‌ها، تجمع این کشاورزان در اعتراض به واگذاری بذر نامرغوب [[کلزا]] و [[چغندر]] از سوی این سازمان به کشاورزان صورت گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۳ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34909/|بازبینی=2022-05-22|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220522092453/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34909/}}</ref> === کارکنان === شنبه ۲۵ تیر، کارکنان مخابرات استان خوزستان برای رسیدگی به درخواست‌هایشان تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35962/|بازبینی=2022-07-18|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۲۶ تیر، گروهی از کارکنان مخابرات در شهرهای یزد، بجنورد و اهواز تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35962/|بازبینی=2022-07-18|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۲ مرداد، گروهی از کارکنان مخابرات [[یزد]] در برابر ساختمان مرکزی مخابرات استان، تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم پنج تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36086/|بازبینی=2022-07-25|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> دوشنبه ۳ مرداد، گروهی از کارکنان شرکت برق منطقه‌ای خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، در برابر شرکت برق منطقه‌ای خوزستان جهت رسیدگی به خواست‌های خود دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم چهار تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36111/|بازبینی=2022-07-26|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> یکشنبه ۹ مرداد، شماری از کارکنان کارخانه صنایع بسته‌بندی داروگر رشت در برابر این کارخانه، جهت رسیدگی به عدم دریافت ۵ ماه حقوق و معوقات بیمه‌ای خود تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36237/|بازبینی=2022-08-01|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> چهارشنبه ۱۲ مرداد، گروهی از کارکنان استانداری ایلام در برابر ساختمان این نهاد دولتی تجمع اعتراضی برپا کرده و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم سه تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36295/|بازبینی=2022-08-04|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> شنبه ۱۵ مردادماه، گروهی از اپراتورهای برق منطقه‌ای در استان‌های هرمزگان، خوزستان و آذربایجان شرقی در اعتراض به «عدم صدور احکام حقوقی جدید» در مقابل ساختمان اداره برق منطقه‌ای استان‌های خود تجمع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36346/|بازبینی=2022-08-07|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> پنجشنبه ۲۰ مرداد، جمعی از کارکنان صنعت نفت به‌طور هماهنگ در محل کار با در دست‌گرفتن پلاکارد و دست‌نوشته‌هایی نسبت به مشکلات معیشتی، عدم اجرای قوانین تصویب‌شده، ساعات کار، مالیات و دستمزدهای ناکافی تجمع اعتراضی برگزار کرده و خواستار اجرای بی‌قید و شرط ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات کارکنان رسمی وزارت نفت بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم سه تجمع برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36429/|بازبینی=2022-08-13|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> جمعه ۲۱ و شنبه ۲۲مرداد، گروهی از کارکنان سازمان آب بندر عباس، جمعی از کارکنان مخابرات ارومیه، کارکنان رسمی شاغل در [[صنعت نفت ایران|صنعت نفت]]، با برگزاری تجمع‌های اعتراضی خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36482/|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> چهارشنبه ۲ شهریور، گروهی از کارکنان آتش‌نشانی کرج، در اعتراض به «عدم دریافت حقوق معوقه و وضعیت بد معیشتی، عدم پرداخت حق حریق و حق شب کاری»، در برابر ساختمان شهرداری کرج، تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36684/|بازبینی=2022-08-25|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> یکشنبه ۶ شهریور، تعدادی از کارکنان و کارگران شهرداری [[کوهدشت]] لرستان در برابر فرمانداری این شهر تجمع اعتراضی بر پا کرده و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36747/|بازبینی=2022-08-29|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، گروهی از کارکنان و کادر درمان بیمارستان فرهنگیان تهران در اعتراض به اینکه حدود ۶ ماه از حقوق خود را دریافت نکرده‌اند در محل کار خود، تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، تعدادی از کارکنان اداره مخابرات آذربایجان شرقی در اعتراض به تأخیر در پرداخت حقوق خود در برابر ساختمان دفتر مدیر منطقه در تبریز، تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> === کارگران === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ کارگران ایران}} یکشنبه ۱ خرداد، کارگران شهرداری [[یاسوج]] در اعتراض به عقب افتادن دستمزد ۵ ماهه خود، در مقابل استانداری کهگیلویه و بویراحمد دست به تجمع زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/|بازبینی=2022-05-23|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220522202247/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع بازنشستگان در شهرهای مختلف با شعار «شیش کلاس بی سواد استعفا استعفا»|نشانی=https://www.iranintl.com/202205221004|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-05-23|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۲۳ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220523224706/https://www.iranintl.com/202205221004}}</ref> به گفته یکی از کارگران: ۱۲ ساعت کار می‌کنیم، پول کرایه نداریم، مجبوریم مسیر را پیاده برویم. اگر اعتراض هم بکنیم به اخراج تهدیدمان می‌کنند. بنا به گزارش رسانه‌ها، شهردار یاسوج کارگران را تهدید به پایان دادن به این تجمع اعتراضی کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/|بازبینی=2022-05-23|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220522202247/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34945/}}</ref> چهارشنبه ۴ خرداد، جمعی از کارگران قرار داد موقت [[وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران|وزارت نفت]]، در مقابل این وزارتخانه دست به تجمع اعتراضی زدند. این کارگران گفتند که طی ده سال اخیر، طبق مصوبات شورای عالی کار و قانون کار افزایش‌های سالانه را دریافت نکرده و اکنون باوجود افزایش ۵۷٫۴ درصدی در سال جاری، به مدت ۱۰ سال مابه‌التفاوت افزایش حقوق را طلبکار هستیم.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34996/|بازبینی=2022-05-26|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۲۶ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220526214601/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-34996/}}</ref> سه‌شنبه ۱۰ خرداد، تعدادی از کارگران مجتمع کشت و صنعت کارون شوشتر در مقابل این مجتمع در اعتراض به عملی نشدن رای انفصال از خدمت مدیرعامل تجمع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35081/|بازبینی=2022-06-01|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220601132533/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35081/}}</ref> پنجشنبه ۱۲ خرداد، کارگران شرکت صنایع شیشه آذر تبریز در اعتراض به عدم پرداخت به موقع دستمزد و معوقات حقوق چندین ماه گذشته در مقابل این شرکت دست به تجمع زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35117/|بازبینی=2022-06-03|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220603145837/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35117/}}</ref> چهارشنبه ۱۱ خرداد، تعدادی از کارگران مجتمع کشت و صنعت کارون شوشتر، در مقابل ساختمان اداری این کارخانه برای دومین روز جهت کسب مطالبات خود دست به تجمع زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/|بازبینی=2022-06-04|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220603145830/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/}}</ref> چهارشنبه ۱۱ خرداد، شماری از کارگران [[شرکت صنایع آذرآب]]، در اعتراض به نداشتن کار در شرکت و معوقات ۲ ماهه، برای دو روز متوالی در محوطه این کارخانه دست به تجمع زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/|بازبینی=2022-06-04|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220603145830/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35099/}}</ref> شنبه ۱۴ خرداد، کارگری بنام مجید بهجت نژاد، متأهل و پدر ۳ فرزند به دلیل مشکلات معیشتی دست به خودسوزی زد. او پس از خودسوزی در بیمارستان یاسوج به کما رفته و جان خود را از دست داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} یک کارگر در یاسوج خود را به آتش کشید - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35134/|بازبینی=2022-06-05|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۵ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220605063446/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35134/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=یک کارگر در یاسوج خود را به آتش کشید و کارگر دیگری خود را حلق آویز کرد|نشانی=https://www.akhbar-rooz.com/156549/1401/03/14/|وبگاه=اخبار روز - سایت سیاسی خبری چپ|تاریخ=2022-06-04|بازبینی=2022-06-05|کد زبان=fa-IR|تاریخ بایگانی=۵ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220605084451/https://www.akhbar-rooz.com/156549/1401/03/14/}}</ref> شنبه ۲۱ خرداد، گروهی از کارگران مربوط به شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ داروگر، شامل [[کارخانه داروگر]] تهران و شرکت تولیدی [[تولی‌پرس|تولی پرس]] قزوین در محوطه این کارخانه‌ها دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۱ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35266/|بازبینی=2022-06-12|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220612071352/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35266/}}</ref> یکشنبه ۲۲ خرداد عده‌ای از کارگران کارخانه داروگر تهران، از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ داروگر، برای دومین روز پی در پی در محوطه این کارخانه تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲۲ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35295/|بازبینی=2022-06-13|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220613074417/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35295/}}</ref> شنبه ۲۸ خرداد، گروهی از کارگران شهرداری خرمشهر، در اعتراض به دریافت نکردن حقوق و مطالبات چند ماهه خود، اعتصاب کرده و در برابر فرمانداری تجمع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۶ تجمع اعتراضی همزمان با ۱۰ اعتصاب صنفی و کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35416/|بازبینی=2022-06-19|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۹ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220619092609/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35416/}}</ref> دوشنبه ۳۰ خرداد، گروهی از کارگران شهرداری [[لالی]] در استان خوزستان، به دلیل عدم دریافت معوقات مزدی و بیمه‌ای خود تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۶ تجمع اعتراضی/ اعتصاب رانندگان در دو واحد صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35456/|بازبینی=2022-06-21|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.akhbar-rooz.com/158527/1401/03/31/|عنوان=تداوم اعتصاب و اعتراض بازنشستگان، کسبه و کارگران}}</ref> سه‌شنبه ۳۱ خرداد، اعتصاب کارگران شاغل در شهرک‌های صنعتی محمودآباد، دولت‌آباد، بختیاردشت، میمه، رضوان‌شهر، [[نجف‌آباد]] و دوشاخ، برای چهارمین روز پی درپی ادامه داشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۴ تجمع اعتراضی / ۸ اعتصاب کارگری و صنفی صورت گرفت - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35478/|بازبینی=2022-06-22|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تداوم اعتصاب در شهرک صنعتی محمودآباد اصفهان، ادامه تجمع کامیون‌داران در تهران {{!}} DW {{!}} 20.06.2022|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/تداوم-اعتصاب-در-شهرک-صنعتی-محمودآباد-اصفهان-ادامه-تجمع-کامیونداران-در-تهران/a-62194041|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2022-06-22|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref> شب دوشنبه ۳۰ خرداد نیز عده‌ای از کارگران شهرداری ایلام جلو واحد موتوری این شهرداری تجمع اعتراضی بر پا کردند. علاوه بر این، شماری از کارگران آرماتوربند پیمانی نیز در یکی از پارک‌های کرمانشاه تجمع اعتراضی داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۴ تجمع اعتراضی / ۸ اعتصاب کارگری و صنفی صورت گرفت - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35478/|بازبینی=2022-06-22|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتصاب‌ها و تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف امروز نیز ادامه یافت|نشانی=https://www.akhbar-rooz.com/158676/1401/04/01/|وبگاه=اخبار روز - سایت سیاسی خبری چپ|تاریخ=2022-06-21|بازبینی=2022-06-22|کد زبان=fa-IR}}</ref> چهارشنبه ۱ تیر، کارگران داربست فاز ۱۴ عسلویه، کارگران پروژهٔ پترو پالایش [[کنگان]]، کارگران پتروشیمی کیان، کارگران سایت‌های ۱ و ۲ پروژهٔ پتروشیمی در [[بوشهر]]، کارگران پتروشیمی [[دماوند (تهران)|دماوند]] و کارگران داربست مربوط به پروژهٔ پتروشیمی آرین متانول، در اعتراض به عدم رسیدگی به درخواست‌های خود با فراخوان از قبل، به کارشان توقف زده و اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پروژه‌ای داربست‌بند در ۶ شرکت - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35500/|بازبینی=2022-06-23|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز اعتصاب کارگران پروژه ای داربست بند فاز ۱۴ در سایت کنگان|نشانی=https://rowzane.com/2022/06/22/255801/|وبگاه=روزنه rowzane|تاریخ=2022-06-22|بازبینی=2022-06-23|کد زبان=fa-IR|archive-date=۱ ژوئیه ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220701083050/https://rowzane.com/2022/06/22/255801/|dead-url=yes}}</ref> همچنین در چهارشنبه ۱ تیرماه ۱۴۰۱، عده‌ای از کارگران مجتمع کشت و صنعت کارون شوشتر به عدم دریافت حقوق تجمع کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پروژه‌ای داربست‌بند در ۶ شرکت - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35500/|بازبینی=2022-06-23|کد زبان=en}}</ref> پنجشنبه ۲ تیر، اعتصاب کارگران داربست‌بند (اسکافولد بند) که در صنایع [[نفتا (سوخت)|نفت]]، [[گاز طبیعی|گاز]] و [[پتروشیمی]] مشغول به کار هستند، به بیش از ۲۲ شرکت و پتروشیمی گسترش پیدا کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع پرستاران معترض در بروجرد/ گسترش اعتصابات کارگران داربست بند در بیش از ۲۲ شرکت و پتروشیمی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35521/|بازبینی=2022-06-24|کد زبان=en}}</ref> شنبه ۴ تیرماه، گروهی از کارگران کارخانه داروگر تهران، به علت عدم رسیدگی به مطالباتشان، شامل پرداخت مطالبات مزدی، معوقات بیمه‌ای، تأمین امنیت شغلی، تعیین تکلیف وضعیت و مدیریت کارخانه تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۵ تجمع اعتراضی/ اعتصاب کارگران داربست بند پیمانکاری سلحشور - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35548/|بازبینی=2022-06-26|کد زبان=en}}</ref> شنبه ۴ تیرماه، جمعی از کارگران راه‌آهن مربوط به شرکت رضوان درود، در مقابل ایستگاه راه‌آهن محمد حسن‌زاده در [[شهرستان زرند]] کرمان، تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref name=":5"/> همچنین کارگران پیمانی نفت، گروهی از کارگران داربست‌بند پیمانکاری سلحشور که در پروژه «آی جی سی» فاز ۱۴ پارس جنوبی، مشغول به کار هستند، در اعتراض به عدم رسیدگی به درخواست‌های خود، اعتصاب کردند.<ref name=":5"/> یکشنبه ۵ تیرماه، کارگران عایق‌بند مخازن سرد شاغل در پتروشیمی هنگام، با درخواست افزایش دستمزد اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۸ تجمع اعتراضی برگزار شد/اعتصاب کارگران عایق بند شاغل در پتروشیمی هنگام - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35567/|بازبینی=2022-06-27|کد زبان=en}}</ref> دوشنبه ۶ تیر، کارگران شرکت ایران افق (پایدار غرب آبان و تعمیرات چشمه خوش) در اعتراض به پرداخت‌نشدن درخواست‌های مزدی خود به کار توقف زده و اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع بازنشستگان تأمین اجتماعی خوزستان همزمان با ۲ اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35592/|بازبینی=2022-06-28|کد زبان=en}}</ref> دوشنبه ۶ تیرماه، کارگران اورهال در [[پالایشگاه نفت تهران]] در اعتراض به افزایش اجباری ساعات کاری‌شان به کارخود توقف زده و اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع بازنشستگان تأمین اجتماعی خوزستان همزمان با ۲ اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35592/|بازبینی=2022-06-28|کد زبان=en}}</ref> سه شنبه ۷ تیر، کارگران اورهال پالایشگاه نفت تهران در ادامه اعتصاب خود در محوطه این شرکت خواستار رسیدگی به درخواست‌های خود شدند. اضافه شدن اجباری ساعات کار و دستمزدهای پایین از دلایل اعتراض این کارگران می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۴ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و دانشجویی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35612/|بازبینی=2022-06-29|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> از روز یکشنبه ۱۲ تیرماه کارگران و کارکنان شهرداری [[زرنه]] از توابع [[شهرستان ایوان]] در [[استان ایلام]] در اعتراض پرداخت نشدن مطالبات‌شان اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۳ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران و کارکنان شهرداری زرنه - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35720/|بازبینی=2022-07-05|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> مطالبات این کارگران عبارتند از: ۵۳ ماه بیمه معوقه، ۷ ماه حقوق معوقه پرداخت‌نشده، معوقات چند سال [[صندوق بازنشستگی]] و مطالبات معوقه اضافه‌کاری، مأموریت و تعطیل کاری از سال ۹۴ تاکنون.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۳ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران و کارکنان شهرداری زرنه - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35720/|بازبینی=2022-07-05|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> سه شنبه ۱۴ تیرماه، جمعی از کارگران حد اقل ۵ شرکت مجتمع مس سونگون ورزقان از جمله در «آهن‌آجین، مبین، نوآوران، زحل و ندای رهاوی»، به دنبال بازداشت دو نفر از همکاران‌شان و عدم رسیدگی به دیگر درخواست‌های خود اعتصاب کرده و در محل کار تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35735/|بازبینی=2022-07-06|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> کارگران این مجتمع، ماه‌ها است که اجرای همسان‌سازی حقوق با کارگران رسمی و کارگران سایر معادن را با اعتراضات و اعتصابات پی در پی دنبال می‌کنند و همچنین خواستار اجرای کامل و صحیح طبقه‌بندی مشاغل می‌باشند، اما تاکنون مدیریت مجتمع و شرکت‌های پیمانکاری به خواسته‌های این کارگران پاسخ نداده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35735/|بازبینی=2022-07-06|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۱۴تیر، جمعی از کارگران سد شفارود در [[شهرستان رضوانشهر]] در برابر در ورودی ساختمان فرمانداری دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با دو اعتصاب کارگری و صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35735/|بازبینی=2022-07-06|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> چهارشنبه ۱۵ تیر، کارگران شاغل در شرکت‌های پیمانکاری مجتمع مس سونگون ورزقان در ادامه تجمع دیروز تجمعی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35755/#jp-carousel-366386|بازبینی=2022-07-07|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> در جریان تجمع روز گذشته ۱۴ تیر، دو تن از کارگران همین شرکت‌ها توسط نیروهای امنیتی دستگیر و به مکان نامعلومی انتقال یافتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35755/#jp-carousel-366386|بازبینی=2022-07-07|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> پنجشنبه ۱۶ تیر، اعتصاب و تجمع اعتراضی کارگران مجتمع مس سونگون ورزقان برای سومین روز پی در پی انجام گرفت. این تجمع اعتراضی با دخالت نیروهای انتظامی به ضرب و شتم و بازداشت کارگران معترض انجامید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی/ اعتصاب کارگران در دو واحد صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35771/|بازبینی=2022-07-08|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> همچنین در پنجشنبه ۱۶ تیرماه، قریب به ۲۰ کارگر شهرداری ویسیان در [[استان لرستان]] در اعتراض به اضافه‌شدن معوقات مزدی خود اعتصاب کرده و از کار روزانه خود دست کشیدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی/ اعتصاب کارگران در دو واحد صنفی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35771/|بازبینی=2022-07-08|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> جمعه ۱۷ تیر، کارگران مجتمع سونگون ورزقان برای چهارمین روز پی در پی به اعتصاب خود ادامه دادند. اعتصاب آنها در اعتراض به عدم رسیدگی به مطالباتشان انجام شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تداوم اعتصاب کارگران مجتمع مس سونگون ورزقان - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35786/|بازبینی=2022-07-09|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> تا کنون از سرنوشت ۶ تن از کارگران دستگیرشده این مجتمع اطلاعی در دست نیست.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تداوم اعتصاب کارگران مجتمع مس سونگون ورزقان - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35786/|بازبینی=2022-07-09|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> سه‌شنبه ۲۱ تیر، جمعی از کارگران [[پتروشیمی تبریز]] در مقابل در ورودی این محل، طی بر گزاری تجمع‌هایی اعتراضی خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35860/|بازبینی=2022-07-13|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> شنبه ۲۵ تیر، کارگران فضای سبز شهرداری بهبهان در اعتراض به عدم پرداخت مطالبات مزدیشان دست به تجمع زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35949/|بازبینی=2022-07-17|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> شنبه ۱ مرداد، جمعی از کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز در برابر دفتر یکی از نمایندگان مجلس و در مقابل ساختمان [[استانداری خوزستان]]، تجمع‌های اعتراضی برگزار کرده و خواستار رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36075/|بازبینی=2022-07-24|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۲ مرداد گروهی از کارگران گروه ملی صنعتی [[فولاد هوازده|فولاد اهواز]] در برابر ساختمان استانداری خوزستان برای رسیدگی به خواسته‌های خود تجمع اعتراضی بر پا کردند. آنها با دادن شعار «کارگر می‌میرد، ذلت نمی‌پذیرد» خواستار اضافه‌شدن حقوق و دست‌مزد و اجراشدن طرح طبقه‌بندی مشاغل بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم چهار تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36111/|بازبینی=2022-07-26|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> دوشنبه ۳ مرداد، گروهی از کارگران و کارکنان شرکت [[تولی‌پرس]] قزوین در مقابل دفتر [[استانداری قزوین|استانداری این شهر]] طی برگزاری یک تجمع اعتراضی خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم چهار تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36111/|بازبینی=2022-07-26|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> سه‌شنبه ۴ مرداد، شماری از کارگران شرکت مادیران در شهرک صنعتی هشتگرد نسبت به ساعت کاری بالا، سطح پایین حقوق و کاهش مزایا تجمع اعتراضی برگزار کرده و خواستار رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36138/|بازبینی=2022-07-27|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> سه‌شنبه ۴ مرداد، شماری از کارگران خدماتی و فضای سبز [[شهرداری نیشابور]] در برابر ساختمان شهرداری این شهر، با برگزاری تجمع اعتراضی خواستار رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36138/|بازبینی=2022-07-27|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> چهارشنبه ۵ مرداد، جمعی از کارگران شرکت فولاد اهواز برای چندمین روز پی در پی در برابر استانداری خوزستان با برگزاری تجمع اعتراضی خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود، شامل اضافه‌شدن دستمزد، برخورداری از مواد اولیه و تجهیزات و حق بدی آب و هوا شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم دو تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36157/|بازبینی=2022-07-28|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> آنها در این تجمع شعارهایی مانند «می‌جنگیم، می‌جنگیم، ما کارگران فولاد، علیه ظلم و بیداد» می‌دادند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم دو تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36157/|بازبینی=2022-07-28|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> شنبه ۸ مرداد، شماری از کارگران کارخانه مواد شوینده داروگر تهران در برابر [[وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی]] برای رسیدگی به درخواست‌هایشان تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36208/|بازبینی=2022-07-31|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> سه شنبه ۱۸ مرداد، جمعی از کارگران نیروگاه برق فردوسی مشهد در مقابل در این نیروگاه و گروهی از کارگران شرکت آرام پارس که در پتروشیمی هنگام مشغول به کار هستند، دست به اعتصاب زدند و تجمع اعتراضی برگزار کرده خواهان پرداخت حقوق معوقه خرداد ماه خود بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۰ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36394/|بازبینی=2022-08-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> شنبه ۲۲ مرداد، گروهی از کارگران شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آبادان برای رسیدگی به درخواست‌های خود شامل تعویق در پرداخت حقوق‌ها و تغییر در قوانین مالیاتی در مقابل ساختمان مرکزی این شرکت تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36482/|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> یکشنبه ۲۳ مرداد، جمعی از کارگران فضای سبز [[شهرداری سنندج]] در اعتراض به دستمزد معوقه پنج ماه گذشته، وضعیت بد معیشتی، عدم پرداخت عیدی سال و بلاتکلیفی در تغییر حالت روز مزد و حجمی به شرکتی در برابر ساختمان شهرداری تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۸ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36482/|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> چهارشنبه ۲۶ مرداد، گروهی از کارگران شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر [[سیرجان]]، به علت معوقات مزدی و عدم رسیدگی مسئولان به مطالبات شغلی و معیشتی آنها دست از کار کشیده و اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم سه تجمع اعتراضی برگزار شد/اعتصاب کارگران شرکت گل‌گهر سیرجان - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36552/|بازبینی=2022-08-19|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> دوشنبه ۳۱ مرداد، جمعی از کارگران کارخانه تولی پرس قزوین در اعتراض به شرایط شغلی و سایر درخواست‌های‌شان در محوطه محل کار خود، دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم چهار تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36634/|بازبینی=2022-08-23|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> سه شنبه ۱ شهریور، قریب به ۶۰ نفر از کارگران اخراج‌شده شرکت روغن نباتی جهان، در اعتراض به اخراج خود در برابر این شرکت و سپس در جلو استانداری زنجان تجمع اعتراضی بر گزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم دو تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36660/|بازبینی=2022-08-24|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> چهارشنبه ۲ شهریور، جمعی از کارگران اخراج شده شرکت روغن نباتی جهان برای دومین روز پی در پی در برابر ساختمان اداره کار شهرستان زنجان، تجمع اعتراضی داشته و با مطرح کردن شکایتی در اداره کار، خواهان رسیدگی به درخواست‌های صنفی، بازگشت به کار و برقراری مستمری بیمه بیکاری خود بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36684/|بازبینی=2022-08-25|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۱ شهریور، جمعی از کارگران و بازنشستگان کارخانه روغن نباتی نرگس شیراز، در اعتراض به عدم رسیدگی به درخواست‌های‌شان، در این شهر تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36684/|بازبینی=2022-08-25|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> چهارشنبه ۲ شهریور، جمعی از کارگران [[کشت و صنعت کارون]] شوشتر، در اعتراض به عدم رسیدگی به درخواست‌هایشان، در محوطه کار خود تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36684/|بازبینی=2022-08-25|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، گروهی از کارگران کارخانه آجر جیل در اعتراض به تعطیل‌شدن این کارخانه در برابر ساختمان فرمانداری کارون، تجمع اعتراضی داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، تعدادی از کارگران شهرداری اسالم در استان گیلان در اعتراض به عدم رسیدگی به درخواست‌های مزدی و بیمه‌ای خود در برابر شهرداری این شهر، تجمع اعتراضی داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، گروهی از کارگران خدماتی خط ۳ [[متروی تهران|مترو تهران]] در پل کالج، در اعتراض به عدم رسیدگی به حقوق معوقه خود، اعتصاب و راهپیمایی اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> یکشنبه ۱۳ شهریور، جمعی از کارگران کارخانه کیان‌تایر در اعتراض به ادامه بلاتکلیفی و عدم پرداخت حقوقشان و دیگر مطالباتشان در محل کار خود با آتش زدن لاستیک، دست به تجمع زدند.<ref name=":1"/> دوشنبه ۱۴ شهریور، شماری از کارگران کارخانه کیان تایر شهرستان اسلامشهر در ادامه تجمع اعتراضی روز قبل با به آتش کشیدن لاستیک خواستار تعیین تکلیف و پرداخت حقوق معوق خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع کارگران شرکت کیان تایر در پی معوقات مزدی - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36916/|بازبینی=2022-09-06|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> سه‌شنبه ۱۵ شهریور، شماری از کارگران کارخانه سیمان اردستان، در اعتراض به عدم رسیدگی به مطالباتشان از جمله عدم دریافت حق سختی کار خود، در مقابل ساختمان اداره کار اردستان تجمع کردند.<ref name=":2"/> یکشنبه ۲۰ شهریور، جمعی از کارگران شهرداری رودبار در اعتراض به عدم پرداخت دو ماه معوقات مزدی سال جاری و ۴ ماه از دست‌مزدهای سال گذشته در این شهرستان تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پتروشمی‌های دنا و اسلام‌آباد غرب - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37026/|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۲۰ شهریور، کارگران پروژه‌های پتروشیمی دنا در [[عسلویه]] در اعتراض به پرداخت نشدن دستمزدهای خود، به کار توقف زده و اعتصاب کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پتروشمی‌های دنا و اسلام‌آباد غرب - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37026/|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> === مال‌باختگان === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ مالباختگان ایران}} چهارشنبه ۱۸ خرداد، گروهی از مالباختگان صندوق‌های امانات [[بانک ملی ایران|بانک ملی تهران]]، در حوالی شعبه دانشگاه تجمع کردند که این اجتماع با ورود مأموران نیروی انتظامی به خشونت کشیده شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/|بازبینی=2022-06-11|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۰ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220610180741/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35216/}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خشونت مأموران امنیتی در تجمع اعتراضی مال‌باختگان بانک ملی|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/244586/سیاسی-و-اجتماعی/خشونت-ماموران-امنیتی-در-تجمع-اعتراضی-مال‌باختگان-بانک-ملی|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2022-06-08|بازبینی=2022-06-11|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۹ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220609003841/https://www.independentpersian.com/node/244586/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9-%D9%85%D9%84%DB%8C}}</ref> یک مرد جوان مالباخته گفت: «اصلاً چطور ممکن است که چنین سرقتی از بانک صورت گرفته باشد و کسی هم متوجه آن نشده باشد؟ ما از مسئولان این شعبه بانک شکایت خواهیم کرد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع مالباختگان سرقت «بانک ملی»؛ مشتریان گفتند از مسئولان بانک شکایت می‌کنند|نشانی=https://www.iranintl.com/202206072632|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-06-11|کد زبان=fa|تاریخ بایگانی=۱۱ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220611075518/https://www.iranintl.com/202206072632}}</ref> === بازاریان === در ادامه [[بحران جهش نرخ ارز در ایران]]، یکشنبه ۲۲ خرداد بهای دلار به رکورد تاریخی ۳۳ هزار تومان رسید، سه‌راه امین‌حضور تهران صحنه تجمع اعتراضی کسبه و بازاریان و حضور چشم‌گیر نیروی انتظامی برای متفرق کردن آنها شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/31894562.html |عنوان = حضور چشم‌گیر نیروهای پلیس برای متفرق کردن بازاریان معترض در تهران |ناشر = رادیو فردا |تاریخ = ۲۲ خرداد ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220612104106/https://www.radiofarda.com/a/31894562.html}}</ref> معترضان شعار «مشکل ما حل نشه، تهران قیامت می‌شه»، «ببندید، ببندید» و «ما همه با هم هستیم» سر دادند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61776271|عنوان = قیمت دلار در ایران رکوردی دیگر شکست، اعتراض به گرانی ارز در تهران، دستگیری ۳۱ فعال بازار ارز|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220612141021/https://www.bbc.com/persian/iran-61776271}}</ref> سه‌راه امین حضور تهران یکی از مهم‌ترین مراکز فروش [[لوازم خانگی]] است و بالا رفتن قیمت ارز موجب گرانی محصولات و کاهش فروش و در نتیجه کسادی کسب و کار بازاریان شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://per.euronews.com/2022/06/12/buissiness-owner-in-tehran-amin-hozour-protest-against-economic-situation-iran |عنوان = کسبه سه‌راه امین حضور تهران در اعتراض به وضعیت اقتصادی تظاهرات کردند | ناشر = یورونیوز فارسی|تاریخ = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۲ ژوئن ۲۰۲۲}}</ref> برای دومین روز متوالی شماری از مغازه‌داران در خیابان‌های [[خیابان لاله‌زار|لاله‌زار]]، [[خیابان جمهوری اسلامی|جمهوری]] و سه‌راه امین‌حضور در تهران و همچنین بعضی از کسبه شهر [[کازرون]] مغازه‌های خود را تعطیل کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61783981|عنوان = اعتصاب بعضی از کسبه در لاله‌زار تهران و شهر کازرون|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220613140129/https://www.bbc.com/persian/iran-61783981}}</ref> سه شنیه ۲۴ خرداد در شهرهای کازرون و [[نجف‌آباد اصفهان|نجف آباد اصفهان]] جمعی از کسبه و بازاریان اعتصاب کردند. در شهرهای خرم‌آباد، شیراز، اراک، بروجرد و میناب نیز، علاوه بر اعتصاب صنفی، تجمع‌های اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۱۲ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کسبه و بازاریان در ۷ شهر مختلف - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35339/|بازبینی=2022-06-15|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۵ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220615064303/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35339/}}</ref> شنبه ۲۸ خردادماه، گروهی از کاسبان و بازاریان در [[نورآباد (ممسنی)|نورآباد ممسنی]]، [[کوهچنار]]، یزد، اصفهان، [[هندیجان]]، تهران و [[لنجان]]، در اعتراض به قوانین جدید مالیاتی و افزایش مالیات اعتصاب کردند. این درحالی بود که نیروی انتظامی در هنگام تجمع بازاریان در تهران، با حضوری گسترده سعی در سرکوب اعتراضات آنها را داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۱۶ تجمع اعتراضی همزمان با ۱۰ اعتصاب صنفی و کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35416/|بازبینی=2022-06-19|کد زبان=en|تاریخ بایگانی=۱۹ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220619092609/https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-35416/}}</ref> شنبه ۱ مرداد، جمعی از کسبه و بازاریان در مقابل ساختمان [[منطقه آزاد کیش]] برای رسیدگی به مطالبات خود تجمع اعتراضی بر پا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36075/|بازبینی=2022-07-24|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۱۳ شهریور، جمعی از کسبه جزیره کیش در اعتراض به به خصوصی‌سازی هواپیمایی کیش‌ایر و نبود پرواز و مسافر و وضع بد معیشتی در مقابل سازمان منطقه آزاد کیش دست به تجمع زدند.<ref name=":1"/> === سایر مشاغل === یکشنبه ۶ شهریور، گروهی از سرایداران و خدمتگزاران مدارس استان‌های چهارمحال و بختیاری و خوزستان در برابر اداره کل آموزش و پرورش این استان‌ها، تجمع اعتراضی برپا کرده و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36747/|بازبینی=2022-08-29|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> یکشنبه ۶ شهریورماه، گروهی از رانندگان استیجاری شهر ارومیه در اعتراض به عدم پرداخت ۳ ماه حقوق و رسیدگی به سایر درخواست‌هایشان در برابر ساختمان شهرداری و شورای این شهر تجمع اعتراضی داشتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36747/|بازبینی=2022-08-29|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> یکشنبه ۶ شهریورماه، تعدادی از داوطلبان کنکور، در اعتراض به مصوبه کنکوری [[شورای عالی انقلاب فرهنگی|شورای عالی انقلاب]] با داشتن پلاکاردهایی مانند «مدرسه‌های پولی حامی طرح زوری، ما دیگه پول نداریم واسه معدل بذاریم» در مسجد الرحمان تهران تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۷ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36747/|بازبینی=2022-08-29|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> سه شنبه ۸ شهریور، جمعی از نیروهای خدماتی تحصیل‌کرده در مقابل اداره آموزش و پرورش در تهران، تجمع اعتراضی داشته و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۷ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36787/|بازبینی=2022-08-31|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> روز چهارشنبه ۹ شهریور، گروهی از مالکان اراضی شهرک دانشوران تبریز در اعتراض به پاسخ ندادن مسئولان این شهرک در خصوص تحویل زمین‌هایشان در محدوده این شهرک تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم دو تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36834/|بازبینی=2022-09-02|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> چهارشنبه ۹ شهریور، گروهی از مغازه‌داران بازارچه امید در [[ماکو]] در اعتراض به تعهد بی قید و شرط در خصوص تخلیه مغازه در این بازارچه تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم دو تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36834/|بازبینی=2022-09-02|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> جمعه ۱۱ شهریور، تعدادی از جوانان جویای کار در [[امیدیه]]، در محل برگزاری نماز جمعه در این شهر درحالی‌که پلاکارد به دست داشتند، خواهان رسیدگی به درخواست‌هایشان بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع اعتراضی جوانان جویای کار در امیدیه - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36848/|بازبینی=2022-09-03|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref> یکشنبه ۱۳ شهریور، جمعی از مرغ‌فروشان بجنورد در اعتراض به کم بودن سود جزء فروشی در مقابل سازمان جهاد کشاورزی دست به تجمع زدند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36894/|بازبینی=2022-09-05|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> دوشنبه ۲۱ شهریور، تعدادی از سهام‌داران زیان دیده بورس، با سر دادن شعارهایی مانند «سهام‌دار به پا خیز، اتحاد، اتحاد» و همچنین «تا بورس پر از فساده، هر روز همین بساطه»، در برابر ساختمان سازمان بورس و اوراق بهادار در تهران، تجمع اعتراضی برگزار کرده و خواهان رسیدگی به درخواست‌های خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37071/|بازبینی=2022-09-14|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> روز دوشنبه ۲۱ شهریور، جمعی از کارکنان بخش اداری شهرداری شوشتر، در اعتراض به «عدم پرداخت سه ماه حقوق و سه ماه حق بیمه» در برابر دفتر شهردار، دست به تجمع اعتراضی زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37071/|بازبینی=2022-09-14|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> سه شنبه ۲۲ شهریور، گروهی از دست‌یاران پزشکی، برای دومین روز پی در پی جلو ساختمان وزارت بهداشت در تهران، در اعتراض به «طراحی نامناسب و غیر استاندارد سوالات آزمون گواهینامه تخصصی» تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۴ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37071/|بازبینی=2022-09-14|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref> === خانواده زندانیان === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ خانواده‌های زندانیان محکوم به اعدام}} سه‌شنبه ۱۵ شهریور، تعدادی از خانواده و بستگان زندانیان محکوم به اعدام، با در دست داشتن پلاکاردهایی که روی آن نوشته شده «[[اعدام نکنید]]» در مقابل ساختمان دادگاه انقلاب کرج تجمع کرده و خواستار توقف اجرای حکم اعدام فرزندان و خویشاوندان‌شان شدند.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} برگزاری دستکم ۸ تجمع اعتراضی همزمان با یک اعتصاب کارگری - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-36933/|بازبینی=2022-09-07|کد زبان=en|نام خانوادگی=AV}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خانواده زندانیان محکوم به اعدام در اعتراض به تسریع اجرای حکم اعدام در زندان‌ها تجمع کردند|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/729771/|وبگاه=www.radiozamaneh.com|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=fa-IR}}</ref> چهارشنبه ۱۶ شهریور خانواده و بستگان زندانیان محکوم شده به اعدام، در دومین روز اعتراض خود به اجرای «ظالمانه و دسته‌جمعی احکام اعدام» در زندان مرکزی کرج و قزلحصار، در برابر دفتر قوه قضاییه تهران دست به اعتراض زدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع اعتراضی خانواده زندانیان محکوم به اعدام در ایران|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/09/07/تجمع-اعتراضی-خانواده-زندانیان-محکوم-به-اعدام-در-ایران|وبگاه=العربیه فارسی|تاریخ=2022-09-07|بازبینی=2022-09-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع اعتراضی خانواده زندانیان محکوم به اعدام در برابر دفتر قوه قضاییه در تهران|نشانی=https://www.akhbar-rooz.com/167812/1401/06/16/|وبگاه=اخبار روز - سایت سیاسی خبری چپ|تاریخ=2022-09-07|بازبینی=2022-09-13|کد زبان=fa-IR}}</ref> شنبه ۱۹ شهریور، شماری از خانواده‌ها و بستگان زندانیان محکوم به اعدام در برابر ساختمان قوه قضاییه در تهران، برای چندمین روز پیاپی تجمع اعتراضی بر پا کرده و خواهان توقف اجرای حکم اعدام بستگان خود بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۵ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37003/|بازبینی=2022-09-11|کد زبان=en|نام خانوادگی=SYK}}</ref> یکشنبه ۲۰ شهریور، شماری از خانواده‌ها و بستگان زندانیان محکوم به اعدام ندامتگاه مرکزی کرج و زندان قزل‌حصار، با در دست داشتن پلاکاردهای «اعدام نکنید»، در برابر ساختمان قوه قضاییه در تهران، خواهان متوقف‌شدن اجرای حکم اعدام فرزندان خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پتروشمی‌های دنا و اسلام‌آباد غرب - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37026/|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=کمیته بین‌المللی علیه اعدام: حمله به خانواده‌های محکومین به اعدام را شدیداً محکوم می‌کنیم!|نشانی=https://rowzane.com/2022/09/11/260866/|وبگاه=روزنه rowzane|تاریخ=2022-09-11|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=fa-IR|نام=امیر|نام خانوادگی=توکلی|archive-date=۱۲ سپتامبر ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220912134231/https://rowzane.com/2022/09/11/260866/|dead-url=yes}}</ref> در این تجمع که همراه با جو امنیتی برگزار شده بود تعدادی از معترضان بازداشت شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۶ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران پتروشمی‌های دنا و اسلام‌آباد غرب - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37026/|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بازداشت تعدادی از اعضای خانواده محکومان به اعدام در ایران|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/09/11/بازداشت-تعدادی-از-اعضای-خانواده-محکومان-به-اعدام-در-ایران|وبگاه=العربیه فارسی|تاریخ=2022-09-11|بازبینی=2022-09-12|کد زبان=fa}}</ref> دوشنبه ۲۱ شهریور، جمعی از خانواده‌ها و بستگان زندانیان محکوم به اعدام در تهران درحالی‌که پلاکارد «اعدام نکنید» در دست داشتند برای چندمین روز پی در پی در برابر ساختمان قوه قضاییه تجمع اعتراضی برگزار کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دستکم ۲ تجمع اعتراضی برگزار شد - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37053/|بازبینی=2022-09-13|کد زبان=en|نام=HRANA|نام خانوادگی=N}}</ref> چهارشنبه ۲۳ شهریور، جمعی از خانواده‌ها و بستگان زندانیان محکوم به اعدام در تهران، برای چندمین روز پی در پی در برابر ساختمان قوه قضاییه تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} تجمع خانواده‌ها و بستگان زندانیان محکوم به اعدام در تهران - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37096/|بازبینی=2022-09-15|کد زبان=en|نام خانوادگی=SMND}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع دوباره خانواده‌های زندانیان محکوم به اعدام و بیانیه هفت زندانی سیاسی در حمایت از آنان|نشانی=https://www.iranintl.com/202209146353|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-09-15|کد زبان=fa}}</ref> == خیابانی == === خوزستان === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ خوزستان}} مردم شهرهای [[استان خوزستان]] از پنج‌شنبه شب ۱۵ اردیبهشت اعتراضاتی را به‌دلیل گرانی و افزایش قیمت محصولاتی مانند نان، روغن، تخم‌مرغ و ماکارونی برگزار کردند که با خشونت و تیراندازی پلیس و نیروهای ضد شورش روبرو شد. همزمان با فراخوان برگزاری تجمعات، اینترنت استان خوزستان با مشکل مواجه شد و در بعضی نقاط قطع یا بسیار کند شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://p.dw.com/p/4B1AJ|عنوان = تداوم اعتراضات و قطع اینترنت در خوزستان؛ سکوت مقامات|ناشر = دویچه وله فارسی|تاریخ = ۹ می ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۲۱ ژوئن ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220621041639/https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D9%82%D8%B7%D8%B9-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%AA-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA/a-61731435}}</ref> در واکنش به قطع شدن اینترنت در برخی شهرهای خوزستان، [[ویکتوریا کوتس]]، معاون مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا خواستار ارائه اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] به مردم این استان شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/detention-khuzestan-protesters-iran/31840795.html |عنوان = افزایش بازداشت‌ها در خوزستان؛ قطعی اینترنت همراه ادامه دارد |ناشر = رادیو فردا |تاریخ = ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۱ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220511070537/https://www.radiofarda.com/a/detention-khuzestan-protesters-iran/31840795.html}}</ref> === اردیبهشت === {{اصلی|اعتراضات اردیبهشت ۱۴۰۱ ایران}} در پی اجرای سیاست‌های جدید [[دولت سیزدهم]] مبنی بر حذف [[ارز ۴۲۰۰ تومانی]]، قیمت برخی مواد خوراکی در ایران افزایش یافت و به نارضایتی مردم دامن زد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiozamaneh.com/715430|عنوان = خیزش مردمی در اعتراض به گرانی‌ها در چند شهر ایران با شعارهایی علیه خامنه‌ای و رئیسی|ناشر = رادیو زمانه|تاریخ = ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱|تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی = ۱۳ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220513100914/https://www.radiozamaneh.com/715430/}}</ref> این اعتراضات که در مواردی با سرکوب خشونت‌بار مأموران امنیتی مواجه شد<ref name="radiofarda">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/iran-s-protest-continues-thursday-evening-amid-economy-crisis/31846892.html|عنوان = گسترش تجمعات اعتراضی به چندین شهر با شعار علیه رئیسی|ناشر = رادیو فردا|تاریخ = 22 اردیبهشت 1401|تاریخ بازدید = 13 مه 2022|تاریخ بایگانی = ۱۲ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220512205112/https://www.radiofarda.com/a/iran-s-protest-continues-thursday-evening-amid-economy-crisis/31846892.html}}</ref> شامگاه پنج‌شنبه ۲۲ اردیبهشت در شهرستان‌های درود لرستان، ایذه، اندیمشک و دزفول در خوزستان، یاسوج در کهگیلویه و بویراحمد، شهرکرد و جونقان در چهارمحال و بختیاری و فشافویه در استان تهران به وقوع پیوست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/31847371.html |عنوان = ایرنا گزارش اعتراضات در شهرهای مختلف و بازداشت برخی معترضان را تأیید کرد |ناشر = رادیو فردا |تاریخ = 23 اردیبهشت 1401 |تاریخ بازدید = 13 مه 2022 |تاریخ بایگانی = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220513013721/https://www.radiofarda.com/a/31847371.html}}</ref> [[ایرنا]] دلیل اعتراضات را اجرای [[قانون اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها]] عنوان کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/84750936/|عنوان = اعتراضات پراکنده در برخی شهرهای کشور/ پایان تجمعات و بازگشت آرامش| ناشر = ایرنا|تاریخ = 23 اردیبهشت 1401|تاریخ بازدید = 13 مه 2022}}</ref> اعتراضات خیابانی در ۲۲ اردیبهشت همزمان با آن آغاز شد که دولت ایران رسماً بهای [[مرغ]]، [[تخم مرغ]]، روغن و [[لبنیات]] را در پی حذف ارز ترجیحی افزایش داد.<ref name="bbc3">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/iran-61431205 |عنوان = اعتراضات به گرانی در ایران با شعار علیه خامنه‌ای و رئیسی و تیراندازی هوایی همراه شد |ناشر = بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ = ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۱۳ مه ۲۰۲۲ |تاریخ بایگانی = ۱۲ مه ۲۰۲۲ |پیوند بایگانی = https://web.archive.org/web/20220512202659/https://www.bbc.com/persian/iran-61431205}}</ref> === خرداد === {{اصلی|اعتراضات خرداد ۱۴۰۱ ایران}} در پی [[فروریختن ساختمان متروپل]] مردم [[آبادان]] طی چند روز در خیابان‌ها شروع به راهپیمایی کردند. این اعتراضات که در آبادان با کندی اینترنت و گسیل مأموران امنیتی همراه شد به شهرهای دیگر ایران نیز گسترش پیدا کرد. عملکرد ضعیف امدادی، گسیل نیروهای انتظامی به محل حادثه، سکوت مقام‌های ارشد حکومتی دربارهٔ آن و انتشار اخبار ضد و نقیض دربارهٔ زنده بودن یا کشته شدن [[حسین عبدالباقی]] مالک [[ساختمان متروپل]] منجر به این اعتراضات شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31869822.html|عنوان= «متروپل آبادان» نمادی از بحران اعتماد اجتماعیِ جمهوری اسلامی|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۵ خرداد ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۲۷ مه ۲۰۲۲|تاریخ بایگانی=۲۷ مه ۲۰۲۲|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20220527064619/https://www.radiofarda.com/a/31869822.html}}</ref> === چهارمحال و بختیاری === {{اصلی|اعتراضات بحران آب ۱۴۰۱ چهارمحال و بختیاری}}این اعتراضات روز سه‌شنبه، ۲۵ مرداد، مقابل استانداری چهارمحال و بختیاری در [[شهرکرد]] به دلیل بحران بی‌آبی برگزار شد. به دنبال محقق نشدن مطالبات مردم و ادامه یافتن مشکل کمبود آب، مردم معترض این استان برای چندمین بار طی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تجمع اعتراضی برپا کرده و با سردادن شعارهای ضد حکومتی خواستار رسیدگی به بحران بی‌آبی در این استان شدند.<ref name=":03">{{یادکرد وب|عنوان=اعتراض به بی‌آبی گسترده و طولانی در چهارمحال و بختیاری با شعار «مرگ بر رئیسی»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31990734.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":13">{{یادکرد وب|عنوان=بی‌آبی در شهرکرد؛ معترضان در مقابل استانداری تجمع کردند|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/727335/|وبگاه=www.radiozamaneh.com|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref name=":23">{{یادکرد وب|عنوان=تداوم قطعی آب در شهرکرد؛ معترضان شعار «مرگ بر رئیسی» سر دادند|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/08/16/تداوم-قطعی-آب-در-شهرکرد؛-معترضان-شعار-مرگ-بر-رئیسی-سر-دادند|وبگاه=العربیه فارسی|تاریخ=2022-08-16|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":32">{{یادکرد وب|عنوان=اعتراض گسترده به بی‌آبی در چهارمحال و بختیاری با شعار «مرگ بر رئیسی»|نشانی=https://ir.voanews.com/a/protest-water-shortage-chaharmahal-bakhtiari/6703368.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=۹ روز بی‌آبی در شهرکرد؛ معترضان علیه مسئولان شعار دادند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c51d8w2pxjzo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2022-08-16|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بی‌توجهی مدیران دیروز عامل بحران امروز/ تنش آبی شهرکرد نیازمند تدابیر ریشه‌ای|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1662367/بی-توجهی-مدیران-دیروز-عامل-بحران-امروز-تنش-آبی-شهرکرد-نیازمند|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2022-08-15|بازبینی=2022-08-16|کد زبان=fa}}</ref> === پس از کشته‌شدن مهسا امینی === {{اصلی|خیزش ۱۴۰۱ ایران}} این اعتراضات در پی [[کشته‌شدن مهسا امینی|کشته‌شدن]] [[مهسا امینی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اختصاصی ایران‌اینترنشنال: سی‌تی‌اسکن مهسا نشانگر شکستگی جمجمه، خونریزی و اِدِم مغزی است|نشانی=https://www.iranintl.com/202209198308|ناشر=ایران اینترنشنال|بازبینی=۲۸ شهریور ۱۴۰۱|کد زبان=fa}}{{سخ}}{{یادکرد وب|عنوان= «مهسا امینی در کما»؛ پلیس می‌گوید «ناگهانی دچارعارضه قلبی شد»|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c13jpgpznx5o|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۴ شهریور ۱۴۰۱|بازبینی=2022-09-16|کد زبان=fa}}</ref><ref name="رادیو فردا ۱3">{{یادکرد وب|عنوان=سکوت پلیس دربارهٔ مرگ مغزی مهسا امینی «بر اثر ضرب‌وجرح به‌دست مأموران گشت ارشاد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/brain-death-of-a-young-woman-in-tehran-beaten-by-police/32034606.html|ناشر=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-16|کد زبان=fa}}{{سخ}}{{یادکرد وب|عنوان=مرگ مغزی مهسا ۲۲ ساله بر اثر ضربات مأموران گشت ارشاد اسلامی؛ جوّ امنیتی در بیمارستان «کسری» و ممنوعیت ملاقات خانواده|نشانی=https://kayhan.london/fa/1401/06/24/298784/|بازبینی=2022-09-15|کد زبان=fa-IR|نام=|ناشر=کیهان لندن}}</ref> به دلیل [[تنبیه بدنی|ضرب‌وشتم]] در بازداشتگاه [[گشت ارشاد]] در روز ۲۶ شهریور ماه از تجمع مقابل بیمارستان کسری در تهران شروع شد و در ۲۷ و ۲۸ شهریور به استان [[استان کردستان|کردستان]] و در روزهای بعد به همه ۳۱ استان‌<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پانزدهمین روز تظاهرات سرتاسری در ایران؛ دانشجویان در بیش از ۱۱۰ دانشگاه اعتصاب کردند|نشانی=https://www.afintl.com/202210011119|وبگاه=افغانستان اینترنشنال|بازبینی=2022-10-02|کد زبان=fa}}</ref> و بیش از ۸۰ شهر<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شمار شهرهای درگیر اعتراضات از ۸۰ شهر گذشت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32045728.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-10-01|کد زبان=fa}}</ref> ایران گسترش یافت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتراض‌ها به مرگ مهسا امینی با برداشتن روسری؛ اعتراضات با گلوله پاسخ داده شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-kurdistan-protest-saqez-sanandaj-mahsa-amini/6751798.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2022-09-24|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":11">{{یادکرد وب|عنوان=واکنش‌ها به سرنوشت مهسا امینی؛ تجمع ده‌ها معترض در مقابل بیمارستان کسری|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32037625.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1675685/تجمع-دانشجویان-چند-دانشگاه-در-پی-درگذشت-مهسا-امینی-عکس|عنوان=تجمع دانشجویان چند دانشگاه در پی درگذشت مهسا امینی/ عکس|ناشر=خبرآنلاین|تاریخ=|تاریخ بازدید=}}</ref>در ادامه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی و پایگاه‌های خبری منسوب اقدام به پخش فیلم کوتاهی که از درون ساختمان [[گشت ارشاد]] تهیه شده بود کردند و [[کشته‌شدن مهسا امینی|کشته‌شدن]] [[مهسا امینی]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اختصاصی ایران‌اینترنشنال: سی‌تی‌اسکن مهسا نشانگر شکستگی جمجمه، خونریزی و اِدِم مغزی است|نشانی=https://www.iranintl.com/202209198308|ناشر=ایران اینترنشنال|بازبینی=۲۸ شهریور ۱۴۰۱|کد زبان=fa}}{{سخ}}{{یادکرد وب|عنوان= «مهسا امینی در کما»؛ پلیس می‌گوید «ناگهانی دچارعارضه قلبی شد»|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c13jpgpznx5o|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۲۴ شهریور ۱۴۰۱|بازبینی=2022-09-16|کد زبان=fa}}</ref><ref name="رادیو فردا ۱32">{{یادکرد وب|عنوان=سکوت پلیس دربارهٔ مرگ مغزی مهسا امینی «بر اثر ضرب‌وجرح به‌دست مأموران گشت ارشاد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/brain-death-of-a-young-woman-in-tehran-beaten-by-police/32034606.html|ناشر=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-16|کد زبان=fa}}{{سخ}}{{یادکرد وب|عنوان=مرگ مغزی مهسا ۲۲ ساله بر اثر ضربات مأموران گشت ارشاد اسلامی؛ جوّ امنیتی در بیمارستان «کسری» و ممنوعیت ملاقات خانواده|نشانی=https://kayhan.london/fa/1401/06/24/298784/|بازبینی=2022-09-15|کد زبان=fa-IR|نام=|ناشر=کیهان لندن}}</ref> به دلیل [[تنبیه بدنی|ضرب‌وشتم]] در بازداشتگاه [[گشت ارشاد]] را کاملاً انکار کرده که موجب خشم و انزجار جامعه و هنرمندان و ورزشکاران و [[فعالان اجتماعی]] برجسته شد وتا کنون این اعتراضات منجر به کشته شدن و بازداشت عده زیادی از مردم توسط نیروهای امنیتی و شبه نظامیان بسیج و سپاه شده‌است. === اعتراضات بهمن === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ ایران (بهمن)}} * [[نشست آینده جنبش دموکراسی ایران]] با حضور ۸ تن از چهره‌های سرشناس مخالف حکومت جمهوری اسلامی: [[حامد اسماعیلیون]]، دبیر و سخنگوی انجمن خانواده‌های قربانیان [[پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین|پرواز پی‌اس۷۵۲]]، [[نازنین بنیادی]]، فعال حقوق بشر و هنرپیشه، [[رضا پهلوی]]، فعال سیاسی، [[شیرین عبادی]]، حقوقدان و برنده [[جایزه صلح نوبل]]، [[مسیح علی‌نژاد]]، روزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، [[گلشیفته فراهانی]]، هنرپیشه و فعال حقوق بشر، [[علی کریمی]]، ملی‌پوش پیشین فوتبال ایران و فعال حقوق بشر و نیز [[عبدالله مهتدی]]، دبیرکل [[حزب کومله کردستان ایران]] برگزار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نشست «آینده جنبش دموکراسی ایران» با حضور هشت چهره سرشناس مخالف جمهوری اسلامی برگزار شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/future-of-iran-democracy-movement-event/6957482.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2023-02-16|کد زبان=fa}}</ref> * در ۲۴ بهمن ۱۴۰۱<ref name=":1"/> گروهی به نام [[شورای انقلابی دادخواهان]] برای دستیابی به این هدف‌ها اعلام موجودیت کرد،<ref name=":0"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعلام موجودیت «شورای انقلابی دادخواهان» برای دستیابی به «عدالت انتقالی» و دادگستری مستقل|نشانی=https://ir.voanews.com/a/revolutionary-council-lawyers-human-rights-iran/6962499.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-02-14|بازبینی=2024-01-08|کد زبان=fa}}</ref> [[براندازی]] حکومت جمهوری اسلامی؛<ref name=":0"/> [[دادخواهی]]؛<ref name=":0"/> برپا کردن «[[نظام دادگستری|عدلیه‌ای مستقل]] از نظام سیاسی»؛<ref name=":0"/> آزادی<ref name=":2"/> (حمایت از انقلاب دموکراتیک مردم ایران)؛<ref>{{یادکرد خبر|عنوان= «شورای انقلابی دادخواهان» آغاز به کار کرد {{!}} سایت خبری تحلیلی زیتون|نشانی=https://www.zeitoons.com/109350|کوشش=سایت خبری تحلیلی زیتون|تاریخ=2023-02-14|تاریخ بازبینی=2023-02-15|زبان=fa-IR}}</ref> و تحقق حقوق بشر در ایران.<ref name=":2"/> * بر اساس گزارش‌های شبکه اجتماعی در تهران معترضان با حضوری گسترده در خیابان ستارخان مقابل نیروهای امنیتی شعارهایی مانند «حکومت اسلامی نمی‌خواهیم نمی‌خواهیم»، «می‌جنگیم می‌میریم ایران رو پس می‌گیریم» و «قسم به خون یاران ایستاده‌ایم تا پایان» سردادند.<ref name=":4">{{یادکرد خبر|عنوان=ادامه اعتراضات سراسری در شهرهای ایران در پی فراخوان ۲۷ بهمن|نشانی=https://iranwire.com/fa/news-1/113868-ادامه-اعتراضات-سراسری-در-شهرهای-ایران-در-پی-فراخوان-۲۷-بهمن/|تاریخ بازبینی=2023-02-22|زبان=fa}}</ref> همچنین در خیابان شریعتی، مقابل ایستگاه متروی شریعتی در تهران، معترضان شعارهایی چون «مرگ بر دیکتاتور» و «امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه» سر دادند و در برابر نیروهای امنیتی مقاومت کردند.<ref name=":4"/> درخیابان انقلاب در مرکز تهران و خیابان هفت حوض در شرق تهران، همچنین در بلوار فردوس در غرب تهران معترضان شعار می‌دادند: «قسم به خون یاران، ایستاده‌ایم تا پایان!»، «مرگ بر دیکتاتور» و «مرگ بر خامنه‌ای».<ref name=":4"/> تجمعاتی پراکنده نیز در شهرک اکباتان، صادقیه، نارمک، پونک، خانی آباد، نازی‌آباد، پاسداران وجود داشت.<ref name=":4"/> * نشست [[کنفرانس امنیتی مونیخ]] در ۲۸ بهمن ۱۴۰۱ بدون حضور مقامات جمهوری اسلامی برگزار شد؛ به جای مقام‌های حکومت جمهوری اسلامی، بر خی از چهره‌های [[نشست آینده جنبش دموکراسی ایران]]، همچون: [[رضا پهلوی]]، [[مسیح علی‌نژاد]] و [[نازنین بنیادی]] دعوت شدند. کریستوف هویسگن، رئیس جدید کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «[حکومت جمهوری اسلامی] ایران همواره یک چالش بود؛ چون موجودیت اسرائیل را نفی می‌کرد و با قدم‌برداشتن در مسیر سلاح هسته‌ای، حقوق بین‌الملل را نقض می‌کرد. در زمان مذاکرات اتمی، تصمیم سلَفِ من این بود که آن‌ها را دعوت کند؛ اما بعد از نقض حقوق بین‌الملل و حمله وحشیانه [[تروریستی خواندن سپاه پاسداران|سپاه پاسداران]] و پلیس به مردم خود، ما از ایران دعوت نکردیم.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آغاز نشست امنیتی مونیخ از امروز؛ حضور چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی به جای مقامات دولتی ایران|نشانی=https://ir.voanews.com/a/munich-security-iran/6967098.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2023-02-17|کد زبان=fa}}</ref> * بر اساس گزارش شبکه‌های اجتماعی در پی فراخوان‌های چهلم دو معترض اعدام شده، [[سید محمد حسینی (زندانی سیاسی)|سید محمد حسینی]] و [[محمدمهدی کرمی (زندانی سیاسی)|محمد مهدی کرمی]] خیابان‌های شیراز صحنه اعمال خشونت نیروهای سرکوبگر نسبت به معترضان بوده‌است.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=عبدالحمید: اگر مردم نظام حکومتی دیگری می‌خواهند، بپذیرید – DW – ۱۴۰۱/۱۱/۲۸|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/عبدالحمید-اگر-مردم-نظام-حکومتی-دیگری-میخواهند-بپذیرید/a-64740797|وبگاه=dw.com|بازبینی=2023-02-19|کد زبان=fa}}</ref> در این گزارش‌ها و تصاویر آمده‌است که نیروهای امنیتی علیه معترضان از گلوله‌های ساچمه‌ای و مواد [[اسید]]ی و [[وایتکس]] در ماشین‌های آبپاش استفاده کرده‌اند.<ref name=":3"/> === اعتراضات اسفند === {{اصلی|اعتراضات ۱۴۰۱ ایران (اسفند)}} == هکرها == در اعتراضات ۱۴۰۱ هکرها تلاش‌های زیادی برای آگاهی مردم ایران انجام دادند از جمله بهترین گروه‌های هکری KromSec از گروه‌های زیر مجموعه گروه هکری [[انانیموس]]، عدالت علی، بلک ریوارد و… {{مدرک}} هکرها با نفوذ به زیرساخت‌های مهم ایران و انتشار اسناد و مدارک‌ها یا با نفوذ به سیستم‌های مخابراتی و ارسال پیامک فراخوان و سایر اقدامات به مردم ایران کمک کردند.{{مدرک}} از جمله مهم‌ترین آنها:{{مدرک}} هک شهرداری [[قم]] (توسط KromSec) هک [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزارت ارتباطات]] (توسط KromSec) [[هک خبرگزاری فارس]] (توسط Black_reward) {{همچنین|مسمومیت زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران}} * اعتراضاتی سراسری در واکنش به [[مسمومیت زنجیره‌ای در مدارس دخترانه ایران|مسمومیت زنجیره‌ای دانش‌آموزان در مدرسه‌ها]] در ایران برگزار شد که معترضان به دست نیروهای حکومتی با گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای سرکوب شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتراضات سراسری به مسمومیت سریالی مدارس؛ حمله با گاز اشک‌آور و گلوله ساچمه‌ای به معترضان|نشانی=https://ir.voanews.com/a/protests-iran-attack-schools/6994018.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2023-03-12|کد زبان=fa}}</ref> * مردم [[زاهدان]] راهپیمایی اعتراضی برگزار کردند. اینترنت در این شهر، قطع شده و [[مسجد جامع مکی زاهدان]] محاصره شد. * کشته‌شدگان سرشناس: [[ابراهیم ریگی]] (۴ اسفند)، [[شیرزاد احمدی‌نژاد]] (۲۴ اسفند) == جستارهای وابسته == * [[حمایت چهره‌ها از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران]] * [[اعتراضات جهانی ۱۴۰۱]] * [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] * [[جنبش آزادی‌خواهی مردم ایران]] * [[ایران در ۲۰۲۲]] * [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۴۰۴)]] {{s-start}} {{جعبه توالی | title = اعتراضات ۱۴۰۱ ایران | years = | with = | before = [[اعتراضات ۱۳۹۹ ایران|اعتراضات ۱۳۹۹]] | before = [[اعتراضات ۱۴۰۰ ایران|اعتراضات ۱۴۰۰]] | after = [[اعتراضات ۱۴۰۲ ایران|اعتراضات ۱۴۰۲]] }} {{S-end}} == منابع == {{پانویس|۲}} {{اعتراض‌ها در ایران}} [[رده:اعتراضات ۱۴۰۱ ایران| ]] m51u2i3x726zmuxzo3nnq2ujfpbskj8 2 6107203 42127437 40395350 2025-06-18T15:50:57Z Luckie Luke 573979 درخواست حذف سریع ([[وپ:محس#ع۷|محس ع۷]]). 42127437 wikitext text/x-wiki {{db-author}} * [[آرام خاچاتوریان]] * [[آوتیک ایساهاکیان]] * [[دمیتری شوستاکوویچ]] * [[سیلوا کاپوتیکیان]] * [[استپان مالخاسیانتس]] * [[ماردیروس ساریان]] * [[وارطان آجمیان]] * [[هامو بیک-نازاریان]] * [[فرونزه دولاتیان]] * [[گوهار گاسپاریان]] * [[آرتیوم میکویان]] * [[ویکتور هامبارتسومیان]] * [[سرگئی مرگلیان]] * [[رافائل ایسرائلیان]] * [[مارک گریگوریان (معمار)]] * [[آلکساندر تامانیان]] * [[گئورگ امین]] * [[آلکساندر هاروتیونیان]] * [[ایوان ایساکوف]] * [[آرنو باباجانیان]] * [[واغارش واغارشیان]] * [[آرمن گولاکیان]] * [[سرگئی ایوانویچ واویلف]] * [[سرگئی پروکفیف]] * [[مستیسلاف روستروپوویچ]] * [[لوون اوربلی]] * [[میخائیل شولوخف]] * [[لئونید کانتوروویچ]] * [[هراچیا نرسیسیان]] * [[آندره ساخاروف]] * [[آوت در-گابریلیان]] * [[آرتیوم آلیخانیان]] * [[آبراهام آلیخانوف]] * [[آوت آوتیسیان]] * [[بنیامین مارکاریان]] * [[لو لانداو]] * [[یوری لیوبیموف]] * [[هایکانوش دانیلیان]] * [[آلکساندر ملیک-پاشایف]] * [[زارا دولوخانووا]] * [[اولگا گولازیان]] * [[گورگن جانیبکیان]] * [[داوید اویستراخ]] * [[داویت مالیان]] * [[یانکا کوپالا]] * [[یاکوب کولاس]] * [[روبن هامبارتسومیان (متالوژیست و شیمی‌فیزیک‌دان)]] * [[گورگن گابریلیان (بازیگر)]] * [[آندرانیک یوسیفیان]] * [[تامارا خانوم]] * [[آبرام ایوف]] * [[ایوان کنونیانتس]] * [[رامان کارمن]] * [[سرگئی آیزنشتاین]] * [[میخائیل چیائوریلی]] * [[روبن سیمونوف]] * [[الکساندر داوژنکو]] * [[تتیانا یابلسونکا]] * [[متاکسیا سیمونیان]] * [[آندری کولموگوروف]] * [[نیکولای میاسکوفسکی]] * [[یوسف خیفیتس]] * [[آلکساندر فادیف]] * [[گاروش خاژاکیان]] * [[لیوبف ارلووا]] * [[دانشگاه دولتی سن پترزبورگ]] * [[الکسی فاورسکی]] * [[دمیتری کابالفسکی]] * [[اولیم خوجایف]] * [[تیخون خرینیکوف]] * [[میخائیل کالاتازوف]] * [[خاچاطور کوشتویانتس]] * [[سرگئی مرکوروف]] * [[گریگوری کوزینتسف]] * [[اولگا کنیپر]] * [[جورج اوتس]] * [[میخائیل کلاشنیکف]] * [[آگوست یاکوبسون]] * [[یوهان اسمول]] * [[آرتور کاپ]] * [[والنتین کاتائف]] * [[ایگناتی یولیانوویچ کراچگوفسکی]] * [[دمیتری نالباندیان]] * [[نیکلای کریوچکف]] * [[واسیلی کوزنتسوف (سیاست‌مدار)]] * [[ماریتا شاگینیان]] * [[قارا قارایف]] * [[رشید بهبودوف]] * [[پیوتر کاپیتسا]] * [[مهدی حسین]] * [[تاتویک سازانداریان]] * [[تاتول آلتونیان]] * [[گوستاو هرتز]] * [[عزیر حاجی‌بیگف]] * [[واروارا ماسالیتینووا]] * [[ورا مارتسکایا]] * [[دیمیتری ماکزوتوف]] * [[سرگئی میخالکوف]] * [[الکساندر میکولین]] * [[ساموئل مارشاک]] * [[میرسعید میرشکر]] * [[لوکو رووتسکی]] * [[آرکیدی ماردوینوف]] * [[نیکلای ماردوینوف (بازیگر)]] * [[یوگنی مراوینسکی]] * [[ورا موشینا]] * [[نیکولوز موسخلیشویلی]] * [[لئون ترمین]] * [[نیکولای سمیونوف]] * [[الکساندر سرافیموویچ]] * [[ماریا سمیونووا]] * [[گئورگی اسویریدف]] * [[میخایلو استلماخ]] * [[سلیمان رستم]] * [[ایلیا وکوآ]] * [[آشوت ساتیان]] * [[آندره ویشینسکی]] * [[پیتر ورشیگورا]] * [[صمد وورغون]] * [[آلا تاراسووا]] * [[ایگور یوگنیویچ تام]] * [[سرگئی آسلامازیان]] * [[یوری شاپورین]] * [[ماکسیم اشترائوخ]] * [[آندری اشتوهارنکو]] * [[الکساندر نیسمیانوف]] * [[الکساندر چاکوفسکی]] * [[میخائیل گراسیموف]] * [[سرگئی گراسیموف (کارگردان)]] * [[امیل گیللس]] * [[ویتالی لازاریویچ گینزبرگ]] * [[گلب گلبوف]] * [[راینهولد گلیر]] * [[سوفیا گیاتسینتاوا]] * [[لیس هونشر]] * [[ایلنا گوگولوا]] * [[ایگور گرابار]] * [[رسول حمزتوف]] * [[الکساندر آلفونسوویچ گروسهایم]] * [[الکسی دیکی]] * [[مارک دانسکوی]] * [[الکساندر زارخی]] * [[سرگو زاکاریادزه]] * [[ویساریون شیبالین]] * [[بوریس یفیموف]] * [[دانیل شافران]] * [[سرگئی ایلیوشین]] * [[ایگور ایلینسکی]] * [[ولودیمیر سوسیورا]] * [[مرضیه داوودوا]] * [[کنستانتین سیمونوف]] * [[ولادیمیر ورنادسکی]] * [[بوریس یوفان]] * [[میخائیل ایساکوفسکی]] * [[سیکو دولیدزه]] * [[ایساک دونایوسکی]] * [[پاول چرنکوف]] * [[لیا فرانک]] * [[نیکولای زلینسکی]] * [[یاکوف زلدوویچ]] * [[دمیتری لیخاچف]] * [[میخائیل گنیسین]] * [[گریگوری لندزبرگ]] * [[یوگنی لانسره]] * [[بوریس لیوانوف]] * [[بوریس لیاتوشینسکی]] * [[ویرا پاشنایا]] * [[الکساندر سرگیویچ]] * [[ولادیمیر پتروف]] * [[ایوان پیریف]] * [[لو پونتریاگین]] * [[سرگئی باندارچوک]] * [[وسیوالاد پودوفکین]] * [[ایوانه جاواخیشویلی]] * [[الکساندر آربوزوف]] * [[رسول رضا]] * [[یولی رائیزمان]] * [[گریگوری روشال]] * [[لئونید تراوبرگ]] * [[لف رودنف]] * [[پاولو تیچینا]] * [[ادوارد تیسه]] * [[میخائیل رم]] * [[نیکولای تیخونوف]] * [[آلکسیی نیکولایویچ تولستوی]] * [[دمیتری اوستینوف]] * [[ماکسیم رویلسکی]] * [[سرگئی اوروسیفسکی]] * [[بوریس پیوتروفسکی]] * [[بولبول]] * [[گئورگ آشوقیان]] * [[ساموئل کوچاریانتس]] * [[الکساندر واسیلیویچ الکساندروف]] * [[گریگوری الکساندرف]] * [[پاول الکساندروف]] * [[آناتولی پتروویچ الکساندروف]] * [[قمر الماس‌زاده]] * [[سویاتوسلاو ریختر]] * [[سرگئی آبرازتسف]] * [[ولادیمیر اوبروچف]] * [[نیکولای بوگولیوبوف]] * [[فکرت امیروف]] * [[شاکن آیمانوف]] * [[بردی کربابایف]] * [[سرگئی بالاسانیان]] * [[بوریس آندریف]] * [[صدرالدین عینی]] * [[وریکو آنیاپاریدزه]] * [[سیمون جاناشیا]] * [[هنات یورا]] * [[لف آرتسیموویچ]] * [[یوگنی برتلس]] * [[بوریس بابوچکین]] * [[مایکولا باژان]] * [[ایوان بریتاشویلی]] * [[اناتولی بلاگنراوف]] * [[مختار عوض‌اف]] * [[بوریس بارنت]] * [[بوریس آسافیف]] * [[بلا آخمادولینا]] * [[نونا ماردوکووا]] * [[مانفرد فون آردن]] * [[ایلیا ارنبورگ]] * [[نیکلای اردمان]] * [[نیازی]] * [[اوگنی لیفشیتز]] * [[جهانگیر جهانگیروف]] * [[جودت حاجی‌اف]] * [[سعید رستموف]] * [[سلطان حاجی‌بیگف]] * [[آندری آبریکوسوف]] * [[عادل اسکندرف]] * [[اسپارتاک باگاشویلی]] * [[ولادیمیر فوک]] * [[لطفعلی عبدالله‌اف]] * [[فیودور پاولوویچ رشتنیکوف]] * [[لیلا بدیربیلی]] * [[لطیف کریموف]] * [[اینا ماکارووا]] * [[میخائیل ژاروف]] * [[لف آرنشتام]] * [[اندری مالیشکو]] * [[سرگئی برنشتاین]] * [[الکساندر پتوشکو]] * [[آمروسی بوچما]] * [[میرزا ترسون‌زاده]] * [[نیکلای تیخونوف]] * [[ورا پانووا]] * [[سورن کوچاریان]] * [[میکائیل تاوریزیان]] lquy9q13bmzmte6apo0g2tup0ng8ngi 42127592 42127437 2025-06-18T19:14:56Z Luckie Luke 573979 جایگزینی صفحه با '{{db-author}}' 42127592 wikitext text/x-wiki {{db-author}} 9452ke8oz0wm28a51vfcdyr3lkcw3i5 0 6113257 42127931 40922218 2025-06-19T05:10:06Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127931 wikitext text/x-wiki {{pp-30-500|small=yes}} {{Infobox event |title=قطعی و اختلال گسترده اینترنت (۱۴۰۱) |image=Uprising in Tehran, Valiasr Street September 2022 (1).jpg |caption=تصویری از [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]]، خیابان ولیعصر تهران |date=۲۸ شهریور ۱۴۰۱ - تا به اکنون |location=ایران |cause=اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ |motive=قطع اطلاع‌رسانی و ارتباط کاربران |target= کاربران اینترنت در ایران |first_reporter=نت بلاکس در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Internet disrupted in Iran amid protests over death of Mahsa Amini |نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-disrupted-in-iran-amid-protests-over-death-of-mahsa-amini-X8qVEwAD |ناشر=Netblocks |تاریخ بازبینی=19 سپتامبر 2022}}</ref> |organisers =[[شورای عالی امنیت ملی]]{{سخ}}[[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات]]{{سخ}}[[کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه]]{{سخ}}[[مرکز ملی فضای مجازی|شورای عالی فضای مجازی]] | reported property damage= حداقل روزانه ۱٫۹ میلیون دلار }} '''قطعی و اختلال گسترده اینترنت در ایران''' در واکنش به [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] صورت گرفت. اینترنت در بسیاری از نقاط ایران به‌ویژه در شهر تهران دچار اختلال‌های گسترده‌ای شده و نهادهای امنیتی و وزارت ارتباطات، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان [[اینستاگرام]] و [[واتس‌اپ]] را فیلتر کردند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=اختلال گسترده در اینترنت ایران برای مقابله با اعتراض‌ها؛ اینستاگرام و واتساپ فیلتر شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/instagram-disrupted-across-iran-amid-protests/32044908.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref> همزمان با اوج‌گیری اعتراضات در ایران و گسترده شدن دامنه آن به سرتاسر کشور، قطعی سراسری اینترنت به مدت چند روز اعمال شد و جریان آزاد اطلاعات و خبررسانی قطع شد.<ref>{{Citation|title=ایجاد اختلال در اینترنت و قطع سراسری|url=https://www.radiofarda.com/a/32048992.html|accessdate=2022-09-27|language=fa}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد خبر|عنوان=اختلال گسترده اینترنت در ایران؛ اینستاگرام از ایران خواست حق آنلاین‌بودن مردم را احیاء کند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-62978810|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2022-09-27|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه اختلال در دسترسی به وبسایت برخی از خبرگزاری‌های ایران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/32051147.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref> == اختلال == [[نت‌بلاکس]] گزارش داد که دسترسی به اینستاگرام در ایران، در میانه اعتراضات به مرگ مهسا امینی، به‌شدت محدود شد. این گروه اینترنتی گزارش داد که ایران در بدترین وضعیت اینترنت از زمان [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۳۹۸)]] قرار دارد. بر اساس این گزارش اینترنت شبکه‌های موبایلی رایتل، [[ایرانسل]] و [[همراه اول]] تا حدود زیادی قطع است و کاربران اینترنت همراه تنها امکان استفاده از سایت‌های داخلی را دارند. [[خبرگزاری فارس]] روز چهارشنبه ۳۰ شهریور گزارش داد که اینترنت در تهران قطع شده‌است.<ref name=":0"/><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=پایان اینستاگرام در ایران؛ شهروندان در شهرهای مختلف به اینترنت هم دسترسی ندارند|نشانی=https://www.iranintl.com/202209212949|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref> == فیلترینگ == {{اصلی|فیلترینگ اینترنت در ایران}} شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان [[اینستاگرام]] و [[واتس‌اپ]] در این مدت فیلتر شدند.<ref name=":1"/> علاوه بر این دو مورد [[اسکایپ]]، سایت [[استارلینک]]، [[لینکدین|لینکداین]] و بازی‌های [[کلش آو کلنز]] و [[فورتنایت]] نیز فیلتر شدند.<ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=اختلال گسترده در اینترنت «مبین‌نت» همزمان با اعتراضات سراسری در ایران|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/nation-scale-disruption-to-mobinnet-iran/32051351.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":3"/> در آبان ۱۴۰۱ بعد از شناخته شدن اپلیکیشن [[روبیکا]] به عنوان [[بدافزار]] جاسوسی توسط سپر دفاعی گوگل پلی، برخی از سرویس‌های گوگل از جمله [[گوگل پلی|گوگل‌پلی]]، [[فایربیس]]، [[گوگل مپس|نقشهٔ گوگل]] و سپر دفاعی گوگل فیلتر شدند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=گوگل‌مپ فیلتر شد |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/387434-google-map-filtering/ |تاریخ=۷ آبان ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |عنوان=گوگل‌پلی برنامه «روبیکا» را بدافزار جاسوسی شناسایی کرد |نشانی=https://www.iranintl.com/202210280571}}</ref> [[دنیای اقتصاد|روزنامه دنیای اقتصاد]] در گزارشی و به نقل از کارشناسان پیش‌بینی کرد که احتمالاً «فیلترینگ اینستاگرام و واتس‌اپ دیگر رفع نخواهد شد و این دو پلتفرم محبوب به سرنوشتی مشابه تلگرام دچار خواهند شد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرگ مهسا امینی؛ تداوم اعتراض و اعتصاب در شهرهای مختلف – DW – ۱۴۰۱/۷/۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/مرگ-مهسا-امینی-تداوم-اعتراض-و-اعتصاب-در-شهرهای-مختلف/a-63268806|وبگاه=dw.com|بازبینی=2022-09-29|کد زبان=fa}}</ref> با گذشت حدود یکسال از فیلترینگ اینستاگرام، [[اعتماد (روزنامه)|روزنامه اعتماد]] با انتشار اینفوگرافی‌ای مدعی شد بیش از نیمی از جمعیت ایران از اینستاگرام استفاده می‌کنند و فیلترینگ این شبکه اجتماعی هم تأثیر خود را مانند مسدود کردن تلگرام از دست داده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلترینگ اینستاگرام مؤثر بوده‌است؟ + اینفوگرافی|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اینفوگرافیک-11/631091-اینفوگرافی-موثر-بودن-فیلترینگ-اینستاگرام|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2023-10-29|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> لیست پلتفرم‌هایی که در واکنش به [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] به صورت موقت یا دائمی فیلتر شدند: * [[اینستاگرام]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=As unrest grows, Iran restricts access to Instagram, WhatsApp |نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-restricts-access-instagram-netblocks-2022-09-21/ |تاریخ =21 سپتامبر 2022}}</ref> * [[واتس‌اپ]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=As unrest grows, Iran restricts access to Instagram, WhatsApp |نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-restricts-access-instagram-netblocks-2022-09-21/ |تاریخ =21 سپتامبر 2022}}</ref> * [[وایبر]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=پیام‌رسان وایبر هم به جمع فیلترشدگان اضافه شد |نشانی=https://digiato.com/article/2022/09/28/iran-ban-viber |تاریخ=۶ مهر ۱۴۰۱}}</ref> * [[ساوندکلاود]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran Will Restrict Internet Access As Long As Protests Go On |نشانی=https://www.iranintl.com/en/202209299337 |وبگاه=www.iranintl.com |تاریخ بازبینی=29 سپتامبر 2022}}</ref> * [[گوگل پلی]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اپ استور و گوگل پلی در ایران فیلتر شدند |نشانی=https://digiato.com/article/2022/09/23/appstore-and-google-play-banned-in-iran}}</ref> * سپر دفاعی گوگل<ref>{{یادکرد وب |عنوان=گوگل‌مپ فیلتر شد |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/387434-google-map-filtering/ |تاریخ=۷ آبان ۱۴۰۱}}</ref> * [[فایربیس]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=گوگل‌مپ فیلتر شد |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/387434-google-map-filtering/ |تاریخ=۷ آبان ۱۴۰۱}}</ref> * [[گوگل مپس]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=گوگل‌مپ فیلتر شد |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/387434-google-map-filtering/ |تاریخ=۷ آبان ۱۴۰۱}}</ref> * گوگل دیسکاور<ref>{{یادکرد وب |عنوان=گوگل دیسکاور فیلتر شد |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/387506-google-discover-is-blocked/ |تاریخ=۱۰ آبان ۱۴۰۱}}</ref> * [[گوگل چت]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «گوگل چت» تحریم ایران را لغو کرد|نشانی=https://fa.al-ain.com/article/google-chat-canceled-ban-iran|وبگاه=العین فارسی|تاریخ=2022-09-25|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> * [[اپ استور (آی‌اواس)|اپ‌استور]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اپ استور و گوگل پلی در ایران فیلتر شدند |نشانی=https://digiato.com/article/2022/09/23/appstore-and-google-play-banned-in-iran}}</ref> * [[لینکدین]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran Will Restrict Internet Access As Long As Protests Go On |نشانی=https://www.iranintl.com/en/202209299337 |وبگاه=www.iranintl.com |تاریخ بازبینی=29 سپتامبر 2022}}</ref> * [[اسکایپ]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سایت مایکروسافت و اسکایپ هم از دسترس خارج شدند |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/386463-skye-and-microsoft-filtered/ |وبگاه=zoomit.ir |تاریخ بازبینی=۲ مهر ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran Will Restrict Internet Access As Long As Protests Go On |نشانی=https://www.iranintl.com/en/202209299337 |وبگاه=www.iranintl.com |تاریخ بازبینی=29 سپتامبر 2022}}</ref> * وبسایت [[استارلینک]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Iran Blocks Starlink Website After Elon Musk Expands Access to the Country |نشانی=https://www.pcmag.com/news/iran-blocks-starlink-website-after-elon-musk-expands-access-to-the-country |تاریخ بازبینی=26 سپتامبر 2022}}</ref> * [[کلش آو کلنز|بازی کلش آو کلنز]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بازی کلش آو کلنز فیلتر شد |نشانی=https://vigiato.net/p/323687}}</ref> * وبسایت [[مایکروسافت]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سایت مایکروسافت و اسکایپ هم از دسترس خارج شدند |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/386463-skye-and-microsoft-filtered/ |وبگاه=zoomit.ir |تاریخ بازبینی=۲ مهر ۱۴۰۱}}</ref> * وبسایت [[ایکس‌باکس]]<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سایت مایکروسافت و اسکایپ هم از دسترس خارج شدند |نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/386463-skye-and-microsoft-filtered/ |وبگاه=zoomit.ir |تاریخ بازبینی=۲ مهر ۱۴۰۱}}</ref> == همکاری در محدود سازی اینترنت == === ابرآروان === دو رسانه و یک [[مرکز پژوهش|مرکز تحقیقاتی]] آلمانی در گزارش تحقیقی مشترک اعلام کردند که شرکت «سافت کلود(Softqloud)» در شهر میربوش در نزدیکی [[دوسلدورف]] [[آلمان]] به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و قطع اینترنت در ایران کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات مشترک دو نشریه «تاتس» و «نتس‌پولیتیک» همچنین مرکز تحقیقاتی «کورکتیو»، شرکت سافت کلود شاخه‌ای از Arvancloud یا همان [[ابر آروان|ابرآروان]] است. [[آنالنا بربوک]]، وزیر خارجه آلمان در مصاحبه‌ای این اتفاق را بسیار حیرت‌آور خواند و گفت که مقام‌های امنیتی این موضوع را بررسی خواهند کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رسانه‌های آلمان: یک شرکت در آلمان به شبکه ملی اطلاعات و قطع اینترنت در ایران کمک می‌کند |نشانی=https://www.iranintl.com/202210208548 |تاریخ =۲۸ مهر ۱۴۰۱}}</ref> پیشتر نیز شرکت [[ابر آروان|ابرآروان]] پس از انتشار قرار داد ابرایران متهم به همکاری در محدود سازی اینترنت در ایران شده بود.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=ابر آروان، «حامی کسب‌وکارهای آنلاین» یا «سلاخ اینترنت» ایران |نشانی=https://ir.voanews.com/a/arvan-cloud-internet-iran-censorship/6535833.html |تاریخ بازبینی=۳۰ فروردین ۱۴۰۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا پروژه «ابر ایران» در مسیر قطع اینترنت قدم برمی‌دارد؟|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/366984-iran-national-cloud-project-gov-with-private-sector/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2021-01-14|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> == واکنش‌ها == در واکنش به محدود شدن دسترسی به اینترنت در ایران، سخن‌گوی گروه متا گفت: «ما از قطع شدن دسترسی به اینترنت در ایران مطلعیم. ایرانی‌ها از اپلیکیشن‌هایی چون اینستاگرام برای ارتباط استفاده می‌کنند و همچنین برای دسترسی به اطلاعات مهم و ارتباط با سایر جهان. ما امیدواریم حق آنها برای دسترسی به اینترنت به سرعت احیاء شود.»<ref name=":1"/> وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران از محدود کردن اینترنت در این کشور خبر داد و گفت: «به خاطر مسائل امنیتی و برخی از بحث‌هایی که این روزها وجود دارد، ممکن است گاهی محدودیت‌هایی توسط دستگاه‌های امنیتی تصمیم‌گیری و اعمال شود.»<ref name=":1"/><ref name=":3"/><ref name=":4">{{یادکرد وب|عنوان=وزیر ارتباطات: شاید محدودیت‌هایی بر اینترنت اعمال شود؛ گزارش کاربران از اختلال گسترده|نشانی=https://ir.voanews.com/a/minister-communications-maybe-restrictions-will-be-imposed-iran/6756577.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=وزیر ارتباطات: بخاطر مسائل امنیتی روزهای اخیر محدودیت‌هایی در اینترنت اعمال می‌شود|نشانی=https://farsi.alarabiya.net/iran/2022/09/21/وزیر-ارتباطات-بخاطر-مسائل-امنیتی-روزهای-اخیر-محدودیت-هایی-در-اینترنت-اعمال-می-شود|وبگاه=العربیه فارسی|تاریخ=2022-09-21|بازبینی=2022-09-27|کد زبان=fa}}</ref> یک خبرنگار ارشد [[نیویورک تایمز]] می‌گوید که ممکن است دولت آمریکا برای دور زدن قطع اینترنت توسط حکومت ایران و کمک به مخالفان جمهوری اسلامی برای برقراری ارتباط با جهان خارج، از سازمان‌های اطلاعاتی-امنیتی بخواهد تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای را به داخل ایران برسانند.<ref>{{cite tweet |user=VOAfarsi |number=1574879523476103168 |date=2022-09-28 |title=twitter.com/VOAfarsi}}</ref> == اینترنت ماهواره‌ای == {{اصلی|اینترنت ماهواره‌ای}} در این میان، تلاش‌هایی بین‌المللی از جمله بررسی اتصال کاربران داخلی به «[[اینترنت ماهواره‌ای]]» نیز صورت گرفته که هنوز به نتایج مشخصی برای استفاده مستقیم شهروندان ایرانی نرسیده‌است.<ref name=":4"/> [[ایلان ماسک]] مدیرعامل شرکت «[[اسپیس‌اکس|اسپیس ایکس]]» نیز در واکنش به درخواست کاربران توییتر، اعلام کرده بود که برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای به ایران، درخواست خود برای معافیت از تحریم‌های واشینگتن علیه تهران را ثبت خواهد کرد.<ref name=":5"/>در نهایت وزارت خزانه‌داری ایالات متحده یک مجوز کلی را برای حمایت از آزادی اینترنت در ایران صادر کرد. این وزارتخانه اعلام کرد که به شرکت‌های فناوری اجازه می‌دهد تا گزینه‌های بیشتری از پلتفرم‌ها و خدمات خارجی امن را به مردم ایران ارائه دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خزانه‌داری آمریکا مجوز «حمایت از آزادی اینترنت در ایران» صادر کرد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/treasury-issues-iran-general-license-increase-support-for-internet-freedom/6760355.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2022-09-23|بازبینی=2023-10-29|کد زبان=fa}}</ref> نشریه [[فوربز]] در گزارشی نوشت که پایانه‌های ارتباطی ماهواره‌ای استارلینک در تلاش برای دور زدن محدودیت‌های اینترنتی به ایران قاچاق می‌شوند. در همین حال، [[فیروز نادری]]، مدیر سابق ناسا گفت: «حدود ۳۰ پایانه استارلینک در حال حاضر در ایران فعال است که توسط تعدادی از گروه‌ها تأمین شده‌است و به عنوان یک مورد آزمایشی، گام مهمی می‌تواند باشد.»<ref>{{یادکرد وب |عنوان=Starlink Terminals Smuggled Into Iran - But How Effective Can They Be? |نشانی=https://www.forbes.com/sites/emmawoollacott/2022/10/25/starlink-terminals-smuggled-into-iranbut-how-effective-can-they-be |وبگاه=forbes.com |ناشر=Forbes |تاریخ بازبینی=25 اکتبر 2022}}</ref> == اثرات اقتصادی == مهسا امینی ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ فوت کرد و بعد از فوت او، اعتراضات در کشور آغاز شد. اعتراضات، باعث محدودیت [[اینترنت]] و موجب صدماتی به کسب و کارهای اینترنتی شد. گر چه این آسیب، به کسب و کارهای اینترنتی ختم نشد.<ref>جمشیدیان، شیرین. حذف مشروط فیلترینگ. روزنامه دنیای اقتصاد، شنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۱ خ. شماره ۵۵۶۹، صفحهٔ ۸.</ref> [[جلیل رحیمی جهان‌آبادی]]، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت:<ref>پلتفرم‌های داخلی، ظرفیت مناسبی دارند؟. روزنامه دنیای اقتصاد، شنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۱ خ. شماره ۵۵۶۹، صفحهٔ ۸.</ref> {{نقل قول|زمانی که چالشی، در این سطح رخ می‌دهد؛ قطع اینترنت، در یک محدوده‌ای، طبیعی ست. اما، این که اینترنت کل کشور را محدود کنند؛ باعث خسارت بر مردم می‌شود. هر زمانی، دری به تخته‌ای می‌خورد؛ اینترنت را قطع می‌کنند. این گونه، کشور را نمی‌توان اداره کرد. چون، حقوق مردم ضایع و فضای ناامنی در کشور القاء می‌شود. همچنین، به اقتصاد کشور نیز آسیب وارد می‌شود. اقتصاد امروز، بر ارتباطات دیجیتال، الکترونیک و [[اینترنت]] مبتنی ست. بسیاری از کارهای مردم، در بستر اینترنت انجام می‌شود و این نحوه تصمیم‌گیری و محدودسازی اینترنت، کار اشتباهی ست. لازمه استفاده از [[نرم‌افزار]]های داخلی، کارآمدی این [[اپلیکیشن]]‌ها ست. اگر مردم ببینند که اپ‌های داخلی، [[کیفیت]] و امنیت بالاتری دارد و برای [[حریم خصوصی]] فرد، ارزش قائل است؛ ناخودآگاه، به سمت شان می‌روند.}} نت‌بلاکس پیشتر زیان اقتصادی ناشی از هر ساعت قطع اینترنت در ایران را حدود یک‌ونیم میلیون دلار (۴۵ میلیارد تومان) برآورد کرده بود.<ref name=":2"/> == برای مطالعه بیشتر == * [https://ooni.org/post/2022-iran-technical-multistakeholder-report گزارش فنی چند جانبه OONI از قطع اینترنت در یک ماه نخست اعتراضات سراسری ۱۴۰۲] == جستارهای وابسته == * [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۳۹۸)]] * [[قطعی سراسری اینترنت در ایران (۱۴۰۴)]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{مهسا امینی}}{{ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران}} {{سید ابراهیم رئیسی}} [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:خیزش ۱۴۰۱ ایران]] [[رده:ریاست‌جمهوری سید ابراهیم رئیسی]] [[رده:اینترانت ملی ایران]] ofpnd6fr77efk1cvt8xbvsyxgqgxqg4 0 6141141 42128084 38846380 2025-06-19T08:38:16Z 82.223.26.141 حمید افکاری بازداشت نشده 42128084 wikitext text/x-wiki {{سرشناسی|افراد}} {{جعبه زندگینامه | نام = الهام افکاری | تصویر = | توضیح تصویر = | نام تولد = الهام افکاری | زادروز = | زادگاه = شیراز، ایران | تاریخ مرگ = | مکان مرگ = | پیشه = | شناخته‌شده برای = خواهر [[نوید افکاری]] | مجازات = | اتهام = | خویشاوندان سرشناس = حسن مدبری (همسر){{سخ}}[[نوید افکاری]]{{سخ}}[[وحید افکاری]] {{سخ}}[[حبیب افکاری]] }} '''الهام افکاری''' خواهر [[نوید افکاری]] است. او در جریان [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] در روز ۱۹ آبان به همراه همسر و دختر ۳‌ ساله‌اش بازداشت و به [[بازداشتگاه پلاک ۱۰۰]] در [[شیراز]] منتقل گردید و مدتی بعد از زندان آزاد شد.<ref name="رادیوفردا"/> == بازداشت‌های ۱۴۰۰ == ۲۲ خرداد ۱۴۰۰‌‌‌‌، الهام به همراه دیگر اعضای خانواده و آشنایان در اعتراض به ۲۸۰ روز انفرادی دو برادر خود [[حبیب افکاری|حبیب]] و [[وحید افکاری|وحید]] به مقابل [[زندان عادل‌آباد]] رفت. مأموران لباس شخصی‌، آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند و گوشی‌های آنها را ضبط کردند. در این روز الهام و خواهر همسرش بازداشت شدند و پس از ساعاتی آزاد شدند. بعدتر ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ همزمان با دومین سالگرد اعدام نوید افکاری، الهام و [[حبیب افکاری]] و همسر حبیب که جهت شرکت در مراسم سالگرد در مسیر مزار [[نوید افکاری]] بودند، در پلیس راه شیراز بازداشت شدند. آنها بعد از اتمام مراسم آزاد شدند. الهام افکاری و [[حبیب افکاری]] هر دو در برابر بازداشت، مقاومت کرده‌بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دومین سالگرد اعدام نوید افکاری؛ بازداشت سه تن از اعضای خانواده در مسیر مزار - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37069/|بازبینی=2022-11-13|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> == بازداشت ۱۴۰۱ == ١٩ آبان ١۴٠١ الهام افکاری به همراه همسر و دختر سه ساله‌اش بازداشت شد، به گفتهٔ رسانه‌های حکومتی او به علت همکاری با تلویزیون [[ایران اینترنشنال]] بازداشت و تفهیم اتهام شده‌است.<ref name="رادیوفردا">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.radiofarda.com/amp/iran-elham-afkari/32123589.html|عنوان =بازداشت الهام افکاری|ناشر =رادیو فردا|}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.iranintl.com/202211100146|عنوان = انتقال الهام افکاری به بازداشتگاه اطلاعات شیراز|ناشر =ایران‌اینترنشنال |}}</ref> خانواده افکاری با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که اگرچه الهام افکاری مخالف جمهوری اسلامی است، اما هرگز با هیچ رسانه‌ای همکاری نکرده‌ است. [[خبرگزاری میزان]]، تصویری از افکاری منتشر کرد که او را با چشم‌بند در بازداشت نشان می‌داد که مطابق قوانین ایران استفاده از چشم‌بند، انتشار تصویر و هویت متهم پیش از اثبات جرم غیرقانونی است.<ref name="بی‌بی‌سی"/> اگرچه رسانه‌های جمهوری اسلامی خبر از بازداشت الهام افکاری در مرز ایران دادند، اما [[خبرگزاری فارس]] در اقدامی ناهماهنگ، محل بازداشت را شیراز اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس - الهام افکاری پیش از خروج از کشور در فرودگاه شهید دستغیب شیراز بازداشت شد|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14010819000370/الهام-افکاری-پیش-از-خروج-از-کشور-در-فرودگاه-شهید-دستغیب-شیراز-بازداشت|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2022-11-10|بازبینی=2022-11-13}}</ref> سعید افکاری، در توییتر گفت که همسر و فرزند خردسال خواهرش که در هنگام بازداشت همراه او بودند،بعد از چندین ساعت بازداشت آزاد شدند .<ref name="بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.bbc.com/persian/articles/c6pgp757q9jo|عنوان = بازداشت الهام افکاری و چندین نفر دیگر از معترضان و آزادی بلاگر ایتالیایی|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> او سپس در توییتی دیگر گفت اجازه تماس با الهام وجود نداشته و او اطلاع ندارد فرزندش آزاد شده‌است. یک روز بعد تصاویری از نگرانی بهیه نامجو، مادر الهام افکاری در برابر ساختمان اطلاعات شیراز منتشر شد. مادر الهام افکاری، برای پیگیری وضعیت دخترش مقابل ساختمان اطلاعات شیراز رفته و با کوبیدن بر در این ساختمان می‌گوید: «این در را از جا می‌کنم.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://bbc.in/3EtElLf|عنوان = بهیه نامجو، مادر الهام افکاری در برابر ساختمان اطلاعات شیراز: این در را از جا می‌کنم|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> گفته شده الهام افکاری از لحظه‌ی بازداشت در [[اعتصاب غذا]] است .<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.bbc.com/persian/63609013|عنوان = حمید افکاری دستگیر شد و الهام افکاری در اعتصاب غذاست|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[نوید افکاری]] * [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران]] * [[اعتراضات مرداد ۱۳۹۷ ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{بازداشت‌شدگان سرشناس اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:افکاری، الهام}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی شیراز]] [[رده:زندانیان اهل ایران]] [[رده:زندانیان عقیدتی اهل ایران]] [[رده:زندانیان و بازداشت‌شدگان اهل ایران]] [[رده:زندانیان وجدان عفو بین‌الملل]] [[رده:بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران]] snlggy72agtgk1cp4h9of04vkphirtd 42128085 42128084 2025-06-19T08:38:45Z KiranBOT 1397349 حذف ردیابی AMP از URLها ([[:m:User:KiranBOT/AMP|جزئیات]]) ([[User talk:Usernamekiran|گزارش خطا]]) v2.2.7r 42128085 wikitext text/x-wiki {{سرشناسی|افراد}} {{جعبه زندگینامه | نام = الهام افکاری | تصویر = | توضیح تصویر = | نام تولد = الهام افکاری | زادروز = | زادگاه = شیراز، ایران | تاریخ مرگ = | مکان مرگ = | پیشه = | شناخته‌شده برای = خواهر [[نوید افکاری]] | مجازات = | اتهام = | خویشاوندان سرشناس = حسن مدبری (همسر){{سخ}}[[نوید افکاری]]{{سخ}}[[وحید افکاری]] {{سخ}}[[حبیب افکاری]] }} '''الهام افکاری''' خواهر [[نوید افکاری]] است. او در جریان [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] در روز ۱۹ آبان به همراه همسر و دختر ۳‌ ساله‌اش بازداشت و به [[بازداشتگاه پلاک ۱۰۰]] در [[شیراز]] منتقل گردید و مدتی بعد از زندان آزاد شد.<ref name="رادیوفردا"/> == بازداشت‌های ۱۴۰۰ == ۲۲ خرداد ۱۴۰۰‌‌‌‌، الهام به همراه دیگر اعضای خانواده و آشنایان در اعتراض به ۲۸۰ روز انفرادی دو برادر خود [[حبیب افکاری|حبیب]] و [[وحید افکاری|وحید]] به مقابل [[زندان عادل‌آباد]] رفت. مأموران لباس شخصی‌، آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند و گوشی‌های آنها را ضبط کردند. در این روز الهام و خواهر همسرش بازداشت شدند و پس از ساعاتی آزاد شدند. بعدتر ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ همزمان با دومین سالگرد اعدام نوید افکاری، الهام و [[حبیب افکاری]] و همسر حبیب که جهت شرکت در مراسم سالگرد در مسیر مزار [[نوید افکاری]] بودند، در پلیس راه شیراز بازداشت شدند. آنها بعد از اتمام مراسم آزاد شدند. الهام افکاری و [[حبیب افکاری]] هر دو در برابر بازداشت، مقاومت کرده‌بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری هرانا {{!}} دومین سالگرد اعدام نوید افکاری؛ بازداشت سه تن از اعضای خانواده در مسیر مزار - خبرگزاری هرانا|نشانی=https://www.hra-news.org/2022/hranews/a-37069/|بازبینی=2022-11-13|کد زبان=en|نام خانوادگی=MJ}}</ref> == بازداشت ۱۴۰۱ == ١٩ آبان ١۴٠١ الهام افکاری به همراه همسر و دختر سه ساله‌اش بازداشت شد، به گفتهٔ رسانه‌های حکومتی او به علت همکاری با تلویزیون [[ایران اینترنشنال]] بازداشت و تفهیم اتهام شده‌است.<ref name="رادیوفردا">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.radiofarda.com/a/iran-elham-afkari/32123589.html|عنوان =بازداشت الهام افکاری|ناشر =رادیو فردا|}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.iranintl.com/202211100146|عنوان = انتقال الهام افکاری به بازداشتگاه اطلاعات شیراز|ناشر =ایران‌اینترنشنال |}}</ref> خانواده افکاری با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که اگرچه الهام افکاری مخالف جمهوری اسلامی است، اما هرگز با هیچ رسانه‌ای همکاری نکرده‌ است. [[خبرگزاری میزان]]، تصویری از افکاری منتشر کرد که او را با چشم‌بند در بازداشت نشان می‌داد که مطابق قوانین ایران استفاده از چشم‌بند، انتشار تصویر و هویت متهم پیش از اثبات جرم غیرقانونی است.<ref name="بی‌بی‌سی"/> اگرچه رسانه‌های جمهوری اسلامی خبر از بازداشت الهام افکاری در مرز ایران دادند، اما [[خبرگزاری فارس]] در اقدامی ناهماهنگ، محل بازداشت را شیراز اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبرگزاری فارس - الهام افکاری پیش از خروج از کشور در فرودگاه شهید دستغیب شیراز بازداشت شد|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14010819000370/الهام-افکاری-پیش-از-خروج-از-کشور-در-فرودگاه-شهید-دستغیب-شیراز-بازداشت|وبگاه=خبرگزاری فارس|تاریخ=2022-11-10|بازبینی=2022-11-13}}</ref> سعید افکاری، در توییتر گفت که همسر و فرزند خردسال خواهرش که در هنگام بازداشت همراه او بودند،بعد از چندین ساعت بازداشت آزاد شدند .<ref name="بی‌بی‌سی">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.bbc.com/persian/articles/c6pgp757q9jo|عنوان = بازداشت الهام افکاری و چندین نفر دیگر از معترضان و آزادی بلاگر ایتالیایی|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> او سپس در توییتی دیگر گفت اجازه تماس با الهام وجود نداشته و او اطلاع ندارد فرزندش آزاد شده‌است. یک روز بعد تصاویری از نگرانی بهیه نامجو، مادر الهام افکاری در برابر ساختمان اطلاعات شیراز منتشر شد. مادر الهام افکاری، برای پیگیری وضعیت دخترش مقابل ساختمان اطلاعات شیراز رفته و با کوبیدن بر در این ساختمان می‌گوید: «این در را از جا می‌کنم.»<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://bbc.in/3EtElLf|عنوان = بهیه نامجو، مادر الهام افکاری در برابر ساختمان اطلاعات شیراز: این در را از جا می‌کنم|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> گفته شده الهام افکاری از لحظه‌ی بازداشت در [[اعتصاب غذا]] است .<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =https://www.bbc.com/persian/63609013|عنوان = حمید افکاری دستگیر شد و الهام افکاری در اعتصاب غذاست|ناشر =بی‌بی‌سی|}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[نوید افکاری]] * [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران]] * [[اعتراضات مرداد ۱۳۹۷ ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} {{بازداشت‌شدگان سرشناس اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:افکاری، الهام}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی شیراز]] [[رده:زندانیان اهل ایران]] [[رده:زندانیان عقیدتی اهل ایران]] [[رده:زندانیان و بازداشت‌شدگان اهل ایران]] [[رده:زندانیان وجدان عفو بین‌الملل]] [[رده:بازداشت‌شدگان خیزش ۱۴۰۱ ایران]] mtt7i5disjceh43qxyg7acuo9f8vc8j 3 6149829 42127852 42126875 2025-06-19T01:53:42Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 10 بحث (قدیمی‌تر از ۱ روز) در [[بحث کاربر:Ard1401/بایگانی 1]] 42127852 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Ard1401/بایگانی %(counter)s |algo = old(1d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |minthreadstoarchive = 1 |minthreadsleft = 0 |archiveheader = {{بایگانی}} }} {{/بایگانی‌ها}} o14ocn0h9h98y4ha8l3nrp2eqg0gxwa 0 6159927 42127944 40921326 2025-06-19T05:26:05Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Louve_de_Chisinau.jpg که در ویکی‌انبار به دست Krd حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No permission since 11 June 2025 42127944 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات موزه|website=[http://www.nationalmuseum.md/en/ Official website]}} '''موزه ملی تاریخ مولداوی''' ({{Lang-ro|Muzeul Național de Istorie a Moldovei}}) موزه‌ای در بخش مرکزی [[کیشیناو]] [[مولداوی]] است.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=THE NATIONAL MUSEUM OF HISTORY OF MOLDAVA |نشانی=https://www.nationalmuseum.md/en/}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=National Museum of History of Moldova |نشانی=http://museu.ms/museum/16098/national-museum-of-history-of-moldova |وبگاه=MUSEUM OF THE WORLD |تاریخ بازبینی=12 دسامبر 2022}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=The National Museum of History of Moldova |نشانی=https://www.tripadvisor.nl/Attraction_Review-g294456-d14834949-Reviews-The_National_Museum_of_History_of_Moldova-Chisinau_Chisinau_District.html |وبگاه=Tripadvisor |تاریخ بازبینی=12 دسامبر 2022}}</ref> == بررسی اجمالی == بیش از ۲۶۳۰۰۰ اثر تاریخی، که ۱۶۵۰۰۰ مورد آن متعلق به میراث ملی مولداوی است، در موزه ملی تاریخ، به نمایش گذاشته شده است. این موزه در سال ۱۹۸۳ در لیسیوم تأسیس شد، و در ۱۲۱ ام خیابان ۳۱ اوت ۱۹۸۹، در مرکز تاریخی کیشیناو واقع شده است. در حیاط موزه مجسمه گرگ کاپیتولین که کپی گرگ رم است، دیده می‌شود، همه ساله تقریباً ۱۵ نمایشگاه در این موزه برگزار می‌شود و از رویدادهای مهم مولداوی محسوب می‌شود. این موزه به بخش‌های علمی بسیاری تقسیم شده است: تاریخ باستان و [[باستان‌شناسی]]، تاریخ قرون وسطی، تاریخ باسارابیا، تاریخ معاصر، گنجینه‌ها. == تاریخچه == [[پرونده:Cucuteni_IMG_3675.JPG|چپ|بندانگشتی|214x214پیکسل| مجموعه [[فرهنگ کیوکوتنی|فرهنگ نوسنگی و عصر حجر کوکوتنی-تریپیلیان]]]] موزه ملی باستان‌شناسی و تاریخ مولداوی از نظر مجموعه آثار موجود در آن و اعتبار علمی یکی از مهم‌ترین موزه‌های جمهوری مولداوی به‌حساب می‌آید. [[پرونده:Bonz_antic_Chisinau_mai_2014_-0065.jpg|چپ|بندانگشتی|180x180پیکسل| گنج اولانستی در سال ۱۹۶۰ کشف شد و قدمت آن به قرن ۵ قبل از میلاد می‌رسد. این شامل شش کلاه ایمنی، پنج غوره و یک چراغ نفتی است. تمام قطعات از ارتش اسکندر مقدونی به فرماندهی زوپیریون است]] [[پرونده:Brosa_slavica_Chisinau_mai_2014_-0072.jpg|چپ|بندانگشتی|180x180پیکسل| اواخر دوران باستان]] [[پرونده:Nagant_Chisinau_mai_2014_-0123.JPG|چپ|بندانگشتی|180x180پیکسل| هفت تیر ناگانت ۱۹۳۹]] [[پرونده:Propaganda poster Chișinău mai 2014.jpg|چپ|بندانگشتی|274x274پیکسل| پوستر تبلیغاتی]] == نگارخانه == <gallery mode="packed"> File:Stamp of Moldova 339.gif File:Stamp of Moldova 091.gif File:Stamp of Moldova 144.gif|[[انجیل]] (۱۸۵۵) </gallery> <gallery mode="packed"> پرونده:Stamp of Moldova md497.jpg|گوشواره طلایی قرن چهارم. در بالابانی، [[Taraclia District|تاراکلیا]] کشف شد. پرونده:Stamp of Moldova md498.jpg|گردنبند طلایی (گشتاور) قرن چهارم تا سوم قبل از میلاد در یک گور سکایی، در باروی دفن شده، در [[Dubăsari District|ناحیه دوبوساری]] کشف شد. پرونده:Stamp of Moldova md499.jpg|گوشواره نقره ای معبد، قرن ۱۴-۱۶، کشف شده در شهرستان ریشکانی، مولداوی. پرونده:Stamp of Moldova md500.jpg|دستبند برنز قرن چهارم. </gallery> {{-}} == جستارهای وابسته == * کاپیتولین ولف، کیشیناو == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{رده انبار}} * [http://www.nationalmuseum.md/ro/ وب سایت رسمی] {{Coord|47|01|21|N|28|49|41|E|region:MD_type:landmark_source:kolossus-ruwiki|display=title}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles> {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:مپ‌فریم جعبه اطلاعات بدون شناسه مرتبط OSM در ویکی‌داده]] [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌ها در کیشیناو]] [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌های کامل‌شده در ۱۹۸۷ (میلادی)]] [[رده:موزه‌های باستان‌شناسی]] [[رده:موزه‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۳ (میلادی)]] entfv2hulra52fl5lrw2qux68qqs9lz 0 6163065 42127970 42126857 2025-06-19T05:51:44Z شهریار راد 1336567 /* گروه E */ 42127970 wikitext text/x-wiki {{Short description|تورنمنت فوتبال بین‌المللی در ۲۰۲۵}}{{Infobox international football competition |tourney_name=FIFA Club World Cup |year=۲۰۲۵ |other_titles={{ubl|FIFA Club World Cup 25|FIFA Coupe du Monde des Clubs 25|Mundial de Clubes FIFA 2025|}} |image=2025 FIFA Club World Cup.svg |size= |country={{پرچمک|ایالات متحده آمریکا}} ایالات متحده آمریکا |dates=۱۴ ژوئن – ۱۳ ژوئیه |num_teams=۳۲ |confederations= ۶ |venues=۱۲ |cities=۱۱ |champion_other= |count= |second_other= |third_other= |fourth_other= |matches=۸ |goals=۲۵ |attendance=۳۴۲,۶۳۲ |top_scorer=[[جمال موسیالا]] ([[بایرن مونیخ]]){{سخ}}۳ گل |player= |fair_play= |prevseason=''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳]]'' <br>← ''[[جام بین قاره‌ای فیفا ۲۰۲۴]] |nextseason=''[[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۹|۲۰۲۹]]'' |caption=''Take it to the World''}} '''جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵''' یا '''جام جهانی باشگاه‌ها ۲۵'''<ref>{{Cite web|last=Media Release|title=AB InBev named Official Beer Partner of FIFA Club World Cup 25|url=https://inside.fifa.com/organisation/commercial/media-releases/ab-inbev-named-official-beer-partner-of-fifa-club-world-cup-25|website=FIFA}}</ref><ref>{{Cite web|title=FIFA Club World Cup 25 Pro Ball|url=https://www.adidas.com/us/fifa-club-world-cup-25-pro-ball/JE8770.html|website=Adidas Oficial Store}}</ref> بیست و یکمین دوره [[جام جهانی باشگاه‌ها]] است، یک تورنمنت بین‌المللی فوتبال باشگاهی که توسط [[فیفا]] برگزار می‌شود. این مسابقات از ۱۴ ژوئن تا ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۵ به میزبانی [[ایالات متحده آمریکا]] برگزار می‌شود. قرار است مسابقات برای اولین بار در قالب توسعه یافته ۳۲ تیمی،<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/fifaplus/en/tournaments/mens/mundial-de-clubes/usa-2025/articles/mundial-de-clubes-25-teams-dates-venue-groups-draw-matches-tickets|title=Mundial de Clubes FIFA 25: Everything you need to know|publisher=[[FIFA]]|date=28 February 2024|access-date=28 February 2024}}</ref> شامل رنکینگ فیفا در هر قاره است<ref>{{cite news|date=December 16, 2022|title=FIFA World Cup 2022 praised for its "unique cohesive power"|url=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-world-cup-2022-tm-praised-for-its-unique-cohesive-power|work=FIFA.com|publisher=FIFA|accessdate=December 16, 2022|archive-date=December 16, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221216112022/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-world-cup-2022-tm-praised-for-its-unique-cohesive-power|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|last=Tansley|first=Eduardo|date=December 4, 2024|title=Club World Cup 2025: What is it, who is competing and how to watch the draw|url=https://www.nytimes.com/athletic/5952020/2024/12/04/club-world-cup-2025-explainer/|access-date=January 5, 2025|website=The Athletic|archive-date=January 5, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250105225241/https://www.nytimes.com/athletic/5952020/2024/12/04/club-world-cup-2025-explainer/|url-status=live}}</ref> [[منچستر سیتی]] مدافع عنوان قهرمانی است که در سال [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] در فرمت قدیمی مسابقات، برای اولین بار عنوان قهرمانی را بدست آورد.<ref>{{cite news|last=Pingue|first=Frank|date=December 5, 2024|title=Man City to face Juventus in Club World Cup group stage|url=https://www.reuters.com/sports/soccer/man-city-face-juventus-club-world-cup-group-stage-2024-12-05/|agency=[[Reuters]]|accessdate=December 5, 2024}}</ref> فرمت توسعه یافته مسابقات در مارس ۲۰۱۹ اعلام شد و در ابتدا قرار بود در سال ۲۰۲۱ به میزبانی [[چین]] برگزار شود تا زمانی که به دلیل [[دنیاگیری کووید-۱۹]] به تعویق افتاد. فیفا در فوریه ۲۰۲۳ تخصیص جایگاه‌ها بین کنفدراسیون‌ها را تصویب کرد و چهار ماه بعد ایالات متحده آمریکا را به عنوان کشور میزبان اعلام کرد. همچنین [[جام بین قاره‌ای فیفا]] به عنوان یک تورنمنت سالانه با فرمت قدیمی تأسیس شد. گسترش این مسابقات با انتقاد اتحادیه بازیکنان (فیفپرو) و انجمن لیگ‌های جهانی به دلیل تأثیری که انتظار می‌رود بر ازدحام برنامه و رفاه بازیکنان داشته باشد، مواجه شد. == پیش‌زمینه و فرمت == [[File:FIFA_Club_World_cup_trophy.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:FIFA_Club_World_cup_trophy.jpg|بندانگشتی|جام جدید مسابقات در [[ورزشگاه حمادی عقربی]] در [[شهر تونس]]، تونس.]] جام جهانی باشگاه‌ها یک رویداد سالانه در زمستان بود که از زمان بازگشت آن از تعطیلی در سال ۲۰۰۵ به قهرمانان مسابقات باشگاهی محدود می‌شد.<ref>{{cite web|last=Lowy|first=Zach|date=January 30, 2023|title=Soccer 101: FIFA Club World Cup|url=https://www.stlcitysc.com/news/soccer-101-fifa-club-world-cup|publisher=[[St. Louis City SC]]|accessdate=June 23, 2023|archive-date=January 23, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240123182837/https://www.stlcitysc.com/news/soccer-101-fifa-club-world-cup|url-status=live}}</ref> در اواخر سال ۲۰۱۶، [[جیانی اینفانتینو]]، [[فهرست رئیس‌های فیفا|رئیس فیفا]]، گسترش اولیه جام جهانی باشگاه‌ها را به ۳۲ تیم پیشنهاد کرد که از سال ۲۰۱۹ آغاز می‌شود و به جای زمستان، در ژوئن/ژوئیه تابستان برگزار می‌شود تا متعادل‌تر و جذاب‌تر برای پخش‌کنندگان و حامیان مالی باشد.<ref>{{cite news|date=November 18, 2016|title=FIFA boss suggests 32-team Club World Cup in 2019|url=http://www.cbc.ca/sports/soccer/fifa-infantino-32-team-club-world-cup-2019-1.3857019|agency=[[Associated Press]]|publisher=[[CBC Sports]]|access-date=December 14, 2017|archive-date=October 15, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231015220919/https://www.cbc.ca/sports/soccer/fifa-infantino-32-team-club-world-cup-2019-1.3857019|url-status=live}}</ref> در اواخر سال ۲۰۱۷، فیفا پیشنهادهایی را برای گسترش مسابقات به ۲۴ تیم و برگزاری هر چهار سال یک بار تا سال ۲۰۲۱، جایگزین [[جام کنفدراسیون‌ها]]، را مورد بحث قرار داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=FIFA considering 24-team Club World Cup|نشانی=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/37537349/fifa-considering-24-team-club-world-cup-played-summer|وبگاه=ESPN.com|تاریخ=2017-10-30|بازبینی=2023-06-23|کد زبان=en}}</ref> فرمت و برنامه توسعه یافته جام جهانی باشگاه‌ها، که قرار بود در ژوئن و ژوئیه ۲۰۲۱ برگزار شود، در جلسه مارس ۲۰۱۹ [[شورای فیفا]] در [[میامی]] تایید شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=FIFA Council votes for the introduction of a revamped FIFA Club World Cup|نشانی=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.comfifa-council-votes-for-the-introduction-of-a-revamped-fifa-club-world-cup|وبگاه=www.fifa.com|بازبینی=2023-06-23|کد زبان=en|archive-date=۹ آوریل ۲۰۲۲|archive-url=https://web.archive.org/web/20220409141423/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.comfifa-council-votes-for-the-introduction-of-a-revamped-fifa-club-world-cup|dead-url=yes}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Fifa approves new Club World Cup|نشانی=https://www.bbc.com/sport/football/47586593|کوشش=BBC Sport|تاریخ بازبینی=2023-06-23|زبان=en-GB}}</ref> چین در اکتبر ۲۰۱۹ به عنوان میزبان منصوب شد،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=FIFA Council unanimously appoints China PR as hosts of new Club World Cup in 2021|نشانی=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/media/all-media-releases/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.comfifa-council-unanimously-appoints-china-pr-as-hosts-of-new-club-world-cup-in-202|وبگاه=www.fifa.com|بازبینی=2023-06-23|کد زبان=en|archive-date=۲۹ اکتبر ۲۰۲۱|archive-url=https://web.archive.org/web/20211029104507/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/media/all-media-releases/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.comfifa-council-unanimously-appoints-china-pr-as-hosts-of-new-club-world-cup-in-202|dead-url=yes}}</ref> اما مسابقات به دلیل [[تأثیر دنیاگیری کووید ۱۹ بر فوتبال|دنیاگیری کووید-۱۹]] لغو شد.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|عنوان=Gianni Infantino announces 32-team men’s Club World Cup in 2025|نشانی=https://www.theguardian.com/football/2022/dec/16/gianni-infantino-announces-32-team-mens-club-world-cup-in-2025|کوشش=The Guardian|تاریخ=2022-12-16|تاریخ بازبینی=2023-02-17|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Nick|نام خانوادگی=Ames}}</ref><ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=FIFA to launch new Club World Cup format in '25|نشانی=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/37634880/fifa-launch-new-club-world-cup-32-teams-2025|وبگاه=ESPN.com|تاریخ=2022-12-16|بازبینی=2023-06-23|کد زبان=en}}</ref> در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، فیفا تأیید کرد که ایالات متحده آمریکا میزبان مسابقات سال ۲۰۲۵ به عنوان مقدمه‌ای برای [[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶]] خواهد بود.<ref name="USA 2025">{{cite web|url=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-appoints-united-states-as-host-of-new-and-expanded-fifa-club-world-cup|title=FIFA Council appoints United States as host of new and expanded FIFA Club World Cup|publisher=[[FIFA]]|date=June 23, 2023|access-date=June 23, 2023|archive-date=September 16, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230916133153/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-appoints-united-states-as-host-of-new-and-expanded-fifa-club-world-cup|url-status=live}}</ref> در این مسابقات، ۳۲ تیم به ۸ گروه ۴ تیمی تقسیم می‌شوند که ۲ تیم برتر هر گروه به مرحله حذفی که از یک‌هشتم نهایی شروع می‌شود. راه پیدا می‌کنند.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/fifaplus/en/articles/fifa-club-world-cup-2025-dates-format-and-qualifiers|title=FIFA Club World Cup 2025: Dates, format and qualifiers|publisher=[[FIFA]]|access-date=June 25, 2023|archive-date=June 24, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230624213411/https://www.fifa.com/fifaplus/en/articles/fifa-club-world-cup-2025-dates-format-and-qualifiers|url-status=live}}</ref> این قالب شبیه فرمت مورد استفاده در [[جام جهانی فوتبال]] بین سال‌های [[جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸|۱۹۹۸]] تا [[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲|۲۰۲۲]] می‌باشد، با این تفاوت که بازی رده‌بندی برگزار نمی‌شود.<ref name="key details">{{Cite web|title=FIFA Council confirms key details for FIFA Club World Cup 2025|url=https://www.fifa.com/fifaplus/en/tournaments/mens/fifa-club-world-cup/articles/fifa-council-confirms-key-details-club-world-cup-2025|access-date=March 16, 2024|website=www.fifa.com|archive-date=December 17, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231217154938/https://www.fifa.com/fifaplus/en/tournaments/mens/fifa-club-world-cup/articles/fifa-council-confirms-key-details-club-world-cup-2025|url-status=live}}</ref> در ژانویه ۲۰۲۴، گزارش شد که مسابقات در [[ساحل شرقی آمریکا|ساحل شرقی]] برگزار می‌شود تا به پخش‌کنندگان و بینندگان اروپایی نزدیک‌تر باشد و همچنین از تضاد با [[جام طلایی کونکاکاف]] ۲۰۲۵، که عمدتاً در همان زمان اما در [[ساحل غربی آمریکا|ساحل غربی]] در ایالات متحده برگزار می‌شود اجتناب شود.<ref>{{Cite web|last=Sheldon|first=Felipe Cardenas and Dan|title=Club World Cup set for U.S. east coast, Gold Cup on west|url=https://theathletic.com/5208543/2024/01/18/club-world-cup-2025-us-gold-cup-location/|access-date=2024-02-21|website=The Athletic|language=en}}</ref> == سهمیه‌بندی == {{Location map+|World|width=600|float=right|caption=مکان تیم‌های غیر اروپایی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|places=<!--AFC--> {{Location map~|World|lat=24.788598|long=46.839195|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]|position=bottom}} {{Location map~|World|lat=35.903111|long=139.717601|label_size=80|label=[[اوراوا رد دایموندز]]|position=right}} {{Location map~|World|lat=35.53528|long=129.25944|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]]|position=left}} {{Location map~|World|lat=24.2446219|long=55.7142463|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال العین|العین]]|position=right}} <!--CAF--> {{Location map~|World|lat=30.069114|long=31.312333|label_size=80|label=[[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]]|position=top}} {{Location map~|World|lat=33.582859|long=-7.646818|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]]|position=left}} {{Location map~|World|lat=36.747778|long=10.272778|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]]|position=bottom}} {{Location map~|World|lat=-25.753333|long=28.2227788|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]]|position=right}} <!--CONCACAF--> {{Location map~|World|lat=25.669|long=-100.244|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]]|position=left}} {{Location map~|World|lat=47.595157|long=-122.331641|label_size=80|label=[[سیاتل ساندرز]]|position=right}} {{Location map~|World|lat=20.105186|long=-98.7563288|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]]|position=bottom}} {{Location map~|World|lat=34.313|long=-118.285|label_size=80|label={{nowrap|[[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]]}}|position=left}} <!--CONMEBOL--> {{Location map~|World|lat=-23.600008|long=-46.500002|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]]|position=left}} {{Location map~|World|lat=-34.545278|long=-58.449722|label_size=80|label='''{{nowrap|بوئنوس آیرس}}'''|mark=Black pog.svg|position=right}} {{Location map~|World|lat=-22.912147|long=-43.230187|label_size=80|label='''{{nowrap|ریو دو ژانیرو}}'''|mark=Black pog.svg|position=right}} <!--OFC--> {{Location map~|World|lat=-36.898035|long=174.736502|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]]|position=left}} <!--Host--> {{Location map~ |World |lat=26.193056 |long=-80.161111 |label={{nowrap|[[اینتر میامی]]}} |label_size=80 |position=right}} {{Location map~|World|mark=TransparentPlaceholder.png |marksize=0 |lat=-10 |long=-160|label_size=80|label= '''{{nowrap|تیم‌های بوئنوس آیرس}}'''<br /> [[File:Red pog.svg|8px]] [[بوکا جونیورز]]<br />[[File:Red pog.svg|8px]] [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] }} {{Location map~|World|mark=TransparentPlaceholder.png |marksize=0 |lat=-35|long=-160|label_size=80|label= '''{{nowrap|تیم‌های ریو دو ژانیرو}}'''<br /> [[File:Red pog.svg|8px]] [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]]<br /> [[File:Red pog.svg|8px]] [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]]<br /> [[File:Red pog.svg|8px]] [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |position=right}}}}{{Location map+|Europe|width=600|float=right|caption=مکان تیم‌های اروپایی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|places=<!--Austria--> {{location map~|Europe|lat=47.816389|long=12.998333|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|سالزبورگ]]||position=right}} <!--England--> {{location map~|Europe|lat=51.50722|long=-0.1275|label_size=80|label=[[چلسی]]||position=left}} {{Location map~|Europe|lat=53.4832|long=-2.2004|label_size=80|label={{nowrap|[[منچستر سیتی]]}}|position=top}} <!--France--> {{Location map~|Europe|lat=48.84139|long=2.25306|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]]|position=bottom}} <!--Germany--> {{Location map~|Europe|lat=48.21878|long=11.62475|label_size=80|label=[[بایرن مونیخ]]|position=top}} {{Location map~|Europe|lat=51.49257|long=7.45184|label_size=80|label=[[بروسیا دورتموند]]|position=top}} <!--Italy--> {{Location map~|Europe|lat=45.47808|long=9.124|label_size=80|label=[[اینتر میلان]]|position=bottom}} {{Location map~|Europe|lat=45.10944|long=7.6411|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]]|position=left}} <!--Portugal--> {{Location map~|Europe|lat=41.16176|long=-8.58393|label_size=80|label=[[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]]|position=right}} {{Location map~|Europe|lat=38.7|long=-9.183333|label_size=80|label=[[باشگاه ورزشی بنفیکا|بنفیکا]]|position=right}} <!--Spain--> {{Location map~|Europe|lat=40.45306|long=-3.68835|label_size=80|label='''{{nowrap|مادرید}}'''|mark=Black pog.svg|position=right}} {{Location map~|Europe|mark=TransparentPlaceholder.png |marksize=0 |lat=60 |long=-20|label_size=80|label= '''{{nowrap|تیم‌های مادرید}}'''<br /> {{nowrap|[[File:Red pog.svg|8px]] [[اتلتیکو مادرید]]}}<br /> [[File:Red pog.svg|8px]] [[رئال مادرید]]<br /> |position=right}}}} در ۱۴ فوریه ۲۰۲۳، [[شورای فیفا]] تخصیص سهمیه برای مسابقات ۲۰۲۵ را بر اساس "مجموعه‌ای از ضوابط و معیارهای عینی" تصویب کرد. [[یوفا]] با ۱۲ سهمیه بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد، در حالی که [[کونمبول]] با ۶ سهمیه، جایگاه دوم را به خود اختصاص داد. به [[ای‌اف‌سی]]، [[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] و [[کونکاکاف]] چهار سهمیه داده شد،<ref name="slots2">{{cite news|url=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-highlights-record-breaking-revenue-in-football|title=FIFA Council highlights record breaking revenue in football|publisher=[[FIFA]]|date=February 14, 2023|access-date=February 14, 2023|archive-date=February 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230214163245/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-highlights-record-breaking-revenue-in-football|url-status=live}}</ref> در حالی که به [[اواف‌سی]] و تیم میزبان هر کدام یک سهمیه داده شد. در ۱۴ مارس، شورای فیفا اصول کلیدی فهرست دسترسی برای مسابقات را تصویب کرد.<ref name="access list">{{cite web|url=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-approves-international-match-calendars|title=FIFA Council approves international match calendars|publisher=[[FIFA]]|date=March 14, 2023|access-date=March 14, 2023|archive-date=March 14, 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230314155521/https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-approves-international-match-calendars|url-status=live}}</ref> اصول با در نظر گرفتن یک دوره چهار ساله از ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ به شرح زیر است:<ref name="rankings3">{{Cite web|title=FIFA Club World Cup 2025™ Confederations ranking|url=https://inside.fifa.com/fifa-rankings/fifa-club-world-cup|access-date=June 13, 2024|publisher=[[FIFA]]|language=en|archive-date=June 21, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240621032232/https://inside.fifa.com/fifa-rankings/fifa-club-world-cup|url-status=live}}</ref> *[[کونمبول]] و [[یوفا]] (بیش از چهار سهمیه): دسترسی برای برندگان چهار فصل قبلی رقابت‌های باشگاهی برتر کنفدراسیون، و تیم‌های اضافی که براساس رده‌بندی باشگاهی دوره چهار ساله تعیین می‌شوند.<ref name="rankings3" /> * [[ای‌اف‌سی]]، [[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] و [[کونکاکاف]] (هر کدام چهار جایگاه): دسترسی برای برندگان چهار فصل قبلی رقابت‌های باشگاهی برتر کنفدراسیون.<ref name="rankings3" />{{refn|از آنجایی که [[لیگ قهرمانان آسیا]] از یک برنامه درون‌سالی به یک برنامه بین‌سالی با شروع از ۲۴–۲۰۲۳ تغییر یافت، تنها سه فصل از لیگ قهرمانان آسیا در بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ تکمیل شد. در نتیجه، سهمیه باقیمانده با استفاده از رتبه‌بندی چهار ساله باشگاهی اختصاص داده شد.<ref name="rankings"/>|group=یادداشت}} * [[اواف‌سی]] (یک سهمیه): دسترسی برای باشگاه دارای بالاترین رتبه بین برندگان چهار فصل قبلی مسابقات باشگاهی برتر کنفدراسیون.<ref name="rankings3" />{{refn|با لغو [[لیگ قهرمانان اقیانوسیه ۲۰۲۱]]، این جایگاه به بهترین باشگاه در رده بندی چهار ساله اواف‌سی تعلق گرفت که بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ برنده این مسابقات شد.<ref name="rankings"/><ref>{{Cite web |title=City confirmed for expanded 2025 Club World Cup |url=http://www.aucklandcityfc.com/news/2164/12/City-confirmed-for-expanded-2025-Club-World-Cup/ |access-date=March 18, 2024 |website=Auckland City FC |language=EN |archive-date=August 29, 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240829100158/http://www.aucklandcityfc.com/news/2164/12/City-confirmed-for-expanded-2025-Club-World-Cup/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |last=friendsoffootballnz_irqgpj |date=December 18, 2023 |title=Auckland City qualify for revamped FIFA Club World Cup to be held in 2025 |url=https://www.friendsoffootballnz.com/2023/12/18/auckland-city-qualify-for-revamped-fifa-club-world-cup-to-be-held-in-2025/ |access-date=March 18, 2024 |website=Friends of Football |language=en-NZ}}</ref>|group=یادداشت|name=OFC}} * کشور میزبان (یک سهمیه): بعدا مشخص شد. اگر یک باشگاه دو یا چند فصل از رقابت‌های باشگاهی برتر کنفدراسیون خود را برنده شود، تیم‌های اضافی با رده بندی باشگاهی دوره چهار ساله مشخص می‌شوند. محدودیت دو باشگاه در هر کشور اعمال خواهد شد، به استثنای باشگاه‌های قهرمان در صورتی که بیش از دو باشگاه از یک کشور در مسابقات باشگاهی برتر کنفدراسیون خود برنده شوند. روش محاسبه برای رده‌بندی باشگاه‌های چهار ساله در هر کنفدراسیون براساس معیارهای ورزشی خواهد بود و پس از مشورت با کنفدراسیون‌ها و سهامداران نهایی خواهد شد.<ref name="method">{{cite web|title=FIFA Club World Cup 2025: How teams qualify|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/how-teams-qualify|publisher=FIFA|access-date=October 7, 2024|date=August 19, 2024}}</ref> برای تمام کنفدراسیون‌ها به غیر از یوفا، نحوه رده‌بندی به شرح زیر بود:<ref name="method" /> * ۳ امتیاز برای یک برد * ۱ امتیاز برای یک تساوی * ۳ امتیاز برای صعود به هر مرحله مسابقات در مورد یوفا، به دلیل وجود سیستم جاافتاده ضریب باشگاه یوفا، روشی که یوفا برای محاسبه ضریب باشگاه استفاده می‌کرد، «به طور استثنایی» برای رتبه‌بندی تیم‌های اروپایی اعمال شد.<ref name="method" />{{refn|با این حال، این سیستم به جای پنج سال معمول، فقط در طول چهار سال و منحصراً در لیگ قهرمانان اروپا اعمال شد.|group=یادداشت|name=UEFA coefficient}}{{clear}} == تیم‌ها == {{see also|مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} تیم‌های زیر به مسابقات راه یافته‌اند:<ref name="rankings">{{Cite web|title=FIFA Club World Cup 2025™ Confederations ranking|url=https://inside.fifa.com/fifa-rankings/fifa-club-world-cup|access-date=June 13, 2024|publisher=[[FIFA]]|language=en|archive-date=June 21, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240621032232/https://inside.fifa.com/fifa-rankings/fifa-club-world-cup|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/news/all-six-fifa-member-confederations-assured-places-at-expanded-2025-fifa-club|title=All six continents assured places at expanded 2025 FIFA Club World Cup|publisher=[[FIFA]]|date=March 15, 2023|access-date=March 15, 2023}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-confirms-key-details-for-fifa-club-world-cup-2025-tm|title=FIFA Council confirms key details for FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=December 17, 2023|access-date=December 17, 2023}}</ref><ref name="rankings3" /> {| class="wikitable sortable" !کنفدراسیون !تیم !نحوه صعود !تاریخ صعود !تعداد حضور |- |rowspan="4" | [[ای‌اف‌سی]] {{small|(۴ سهمیه)}} |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۱]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |چهارمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]])}} |- |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۲]] |۶ مه ۲۰۲۳ |چهارمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]])}} |- | {{Fbaicon|امارات متحده عربی}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳]] |۲۵ مه ۲۰۲۴ |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]])}} |- |{{fbaicon|کره جنوبی}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |بهترین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله ای‌اف‌سی |۱۷ آوریل ۲۰۲۴ |سومین {{کوچک|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]] و [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]])}} |- | rowspan="4" |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] {{small|(۴ سهمیه)}} |{{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان آفریقا ۲۱–۲۰۲۰]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |دهمین {{small|(قبلی: [[مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ۲۰۰۵|۲۰۰۵]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۶|۲۰۰۶]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۸|۲۰۰۸]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۳|۲۰۱۳]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]])}} |- |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان آفریقا ۲۲–۲۰۲۱]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |سومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]])}} |- |{{fbaicon|تونس}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] |بهترین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله کاف |۲۶ آوریل ۲۰۲۴ |چهارمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۱|۲۰۱۱]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]])}} |- |{{fbaicon|آفریقای جنوبی}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |دومین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله کاف |۲۶ آوریل ۲۰۲۴ |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]])}} |- | rowspan="4" |[[کونکاکاف]] {{small|(۴ سهمیه)}} |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۱]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |ششمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۱|۲۰۱۱]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۳|۲۰۱۳]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]])}} |- |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۲]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]])}} |- |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] |قهرمان [[جام قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۴]] |۱ ژوئن ۲۰۲۴ |پنجمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۸|۲۰۰۸]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]])}} |- |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]]{{refn|در ابتدا قرار بود [[باشگاه فوتبال لئون|لئون]] به عنوان قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۳]] در این مسابقات شرکت کند. در ۲۱ مارس ۲۰۲۵، این تیم به دلیل [[#تأثیر مالکیت چند باشگاهی|نقض قوانین کمیته تجدیدنظر فیفا در مورد مالکیت چند باشگاهی]] از این رقابت‌ها حذف شد، زیرا لئون و [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] مالک یکسانی دارند. در ۶ مه ۲۰۲۵، [[دادگاه حکمیت ورزش]] درخواست تجدیدنظر لئون، پاچوکا و [[باشگاه فوتبال آلاخولنسه|آلاخولنسه]] را رد کرد. فیفا محرومیت لئون را تأیید کرد و برنده مسابقه پلی آف بین [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] و [[کلاب آمریکا]] برای این سهمیه در جام جهانی باشگاه‌ها واجد شرایط خواهد شد.<ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/legal/judicial-bodies/media-releases/fifa-appeal-committee-decision-on-cf-pachuca-and-club-leon|title=FIFA Appeal Committee decision on CF Pachuca and Club León|website=FIFA Inside}}</ref><ref>{{cite web |title=FIFA wants América-LAFC playoff for last Club World Cup spot |url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/44680294/club-world-cup-fifa-plan-playoff-lafc-club-america-leon-spot |website=ESPN }}</ref><ref>{{cite web |title=CAS rejects appeals by Club León, Pachuca and Alajuelense |url=https://www.tas-cas.org/en/general-information/news-detail/article/cas-rejects-appeals-by-club-leon-pachuca-and-alajuelense/ |access-date=6 May 2025 |language=en |date=6 May 2025}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/decision-on-last-fifa-club-world-cup-2025-participating-team|title=FIFA takes decision on last FIFA Club World Cup 2025™ participating team|website=FIFA Inside}}</ref> در ۳۱ مه، تیم لس آنجلس در وقت اضافه با نتیجه ۲–۱ کلاب آمریکا را شکست داد و به مسابقات نهایی راه یافت.<ref>{{cite web |last=Abnos |first=Alexander |url=https://www.theguardian.com/football/live/2025/may/31/lafc-v-club-america-club-world-cup-playoff-live |title=Denis Bouanga leads LAFC to Club World Cup berth with win v América – as it happened |publisher=The Guardian |date=1 June 2025 }}</ref>|group=یادداشت|name=León}} |برنده [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مسابقه پلی آف|مسابقه پلی آف]] |۳۱ مه ۲۰۲۵ |اولین |- | rowspan="6" |[[کونمبول]] {{small|(۶ سهمیه)}} |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۱]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |سومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]])}} |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۲]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |سومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]])}} |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۳]] |۴ نوامبر ۲۰۲۳ |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]])}} |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۴]] |۳۰ نوامبر ۲۰۲۴ |اولین |- |{{fbaicon|آرژانتین}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |بهترین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله کونمبول |۱۴ مه ۲۰۲۴<ref name="river2">{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|title=Mundial de Clubes FIFA 25™ place in sight for River Plate|publisher=[[FIFA]]|date=14 May 2024|access-date=15 May 2024}}</ref> |سومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵|۲۰۱۵]]، [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]])}} |- |{{fbaicon|آرژانتین}} [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] |دومین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله کونمبول |۲۲ اوت ۲۰۲۴ |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]])}} |- |[[اواف‌سی]] {{small|(۱ سهمیه)}} |{{fbaicon|نیوزیلند}} [[باشگاه فوتبال آوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] |بهترین قهرمان [[لیگ قهرمانان اقیانوسیه]] در رتبه‌بندی چهار ساله اواف‌سی{{refn|group=یادداشت|name=OFC}} |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳ |دوازدهمین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۶|۲۰۰۶]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۹|۲۰۰۹]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۱|۲۰۱۱]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۳|۲۰۱۳]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۴|۲۰۱۴]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵|۲۰۱۵]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]])}} |- | rowspan="12" |[[یوفا]] {{small|(۱۲ سهمیه)}} |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۱–۲۰۲۰]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |سومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]]، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]]''')}} |- |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۲–۲۰۲۱]] |۱۴ مارس ۲۰۲۳{{refn|شرکت باشگاه در ۱۴ مارس ۲۰۲۳ با تایید لیست دسترسی تایید شد. با این حال، باشگاه‌ها در مسابقاتی که در تاریخ‌های زیر به جام جهانی باشگاه‌ها راه یافتند، برنده شدند: الهلال (۲۳ نوامبر ۲۰۲۱)، الاهلی (۱۷ ژوئیه ۲۰۲۱)، الوداد کازابلانکا (۳۰ مه ۲۰۲۲)، مونتری (۲۸ اکتبر ۲۰۲۱)، سیاتل ساندرز (۴ مه ۲۰۲۲)، پالمیراس (۲۷ نوامبر ۲۰۲۱)، فلامینگو (۲۹ اکتبر ۲۰۲۲)، چلسی (۲۹ مه ۲۰۲۱)، رئال مادرید (۲۸ مه ۲۰۲۲).|group=یادداشت|name=Qualified}} |هفتمین {{small|(قبلی: [[مسابقات قهرمانی باشگاه‌های جهان ۲۰۰۰|۲۰۰۰]]، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۴|۲۰۱۴]]'''، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]]'''، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]'''، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]]'''، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]''')}} |- |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] |قهرمان [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۳–۲۰۲۲]] |۱۰ ژوئن ۲۰۲۳ |دومین {{small|(قبلی: [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]])}} |- |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] |بهترین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳{{refn|پنج تیم واجد شرایط در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۳، از طریق رتبه‌بندی چهار ساله کنفدراسیون، زمانی که نحوه صلاحیت تأیید شد، واجد شرایط شدند. این تیم‌ها هر دو جایگاه خود را در بین هشت تیم برتر تضمین کرده بودند و نمی‌توانستند توسط دو تیم از فدراسیون ملی خود که امتیاز بیشتری کسب می‌کردند، از مسابقات حذف شوند.<ref name="rankings"/>|group=یادداشت|name=UEFA ranking}} |سومین {{small|(قبلی: '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۳|۲۰۱۳]]'''، '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]]''')}} |- |{{fbaicon|FRA}} [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] |دومین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳{{refn|group=یادداشت|name=UEFA ranking}} |اولین |- |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |سومین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳{{refn|group=یادداشت|name=UEFA ranking}} |دومین {{small|(قبلی: '''[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]]''')}} |- |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] |چهارمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳{{refn|group=یادداشت|name=UEFA ranking}} |اولین |- |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال بنفیکا|بنفیکا]] |پنجمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ دسامبر ۲۰۲۳{{refn|group=یادداشت|name=UEFA ranking}} |اولین |- |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |ششمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۶ مارس ۲۰۲۴ |اولین |- |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |هفتمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۲ مارس ۲۰۲۴ |اولین |- |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] |هشتمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۶ آوریل ۲۰۲۴ |اولین |- |{{fbaicon|اتریش}} [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] |نهمین تیم واجد شرایط در رتبه‌بندی چهار ساله یوفا |۱۷ آوریل ۲۰۲۴ |اولین |- |[[فدراسیون فوتبال ایالات متحده آمریکا|میزبان]] {{small|(۱ سهمیه)}} |{{fbaicon|ایالات متحده آمریکا}} [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] |قهرمان [[لیگ برتر فوتبال ایالات متحده آمریکا ۲۰۲۴|فصل عادی لیگ برتر ایالات متحده آمریکا ۲۰۲۴]] |۱۹ اکتبر ۲۰۲۴<ref name=":63">{{cite news|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/media-releases/inter-miami-cf-joins-fifa-club-world-cup-2025-tm-line-up-mls-supporters-shield|title=Inter Miami CF joins FIFA Club World Cup 2025™ line-up following 2024 MLS Supporters’ Shield success|publisher=[[FIFA]]|date=October 19, 2024|access-date=October 20, 2024}}</ref> |اولین |} == قرعه کشی == قرعه کشی مسابقات در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۳:۰۰ ([[منطقه زمانی شرقی|ای‌اس‌تی]]) در مقر پخش تلویزیونی [[تلموندو]] در حومه [[میامی]] [[دورل، فلوریدا]] انجام شد.<ref name="Miami-Draw">{{cite news|last=Kaufman|first=Michelle|date=December 5, 2024|title=Messi, Inter Miami to open Club World Cup vs. Al Ahly of Egypt. Here is draw, fan guide|url=https://www.miamiherald.com/sports/mls/inter-miami/article296591639.html|work=Miami Herald|accessdate=December 5, 2024}}</ref><ref>{{Cite web|date=11 November 2024|title=FIFA Club World Cup 2025 draw set for 5 December in Miami|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/fifa-club-world-cup-2025-draw-set-for-5-december-in-miami|website=[[FIFA]]}}</ref> این مراسم توسط [[آلساندرو دل‌پیرو]] در مقر تلموندو رهبری شد و شامل یک پیام ویدیویی از [[دونالد ترامپ]]، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا بود.<ref name="Miami-Draw" /><ref>{{cite news|date=February 5, 2024|title=Eyes of the football world turn to Miami for FIFA Club World Cup 2025 draw|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/draw-details|publisher=FIFA|accessdate=December 5, 2024}}</ref> فیفا دو روز قبل از قرعه کشی، مراحل قرعه کشی و گلدان‌ها را با در نظر گرفتن فاکتورهای ورزشی و جغرافیایی تا جایی که ممکن بود اعلام کرد.<ref name="procedures confirmed">{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/procedures-confirmed-ahead-of-fifa-club-world-cup-2025-draw-in-miami|title=Procedures confirmed ahead of FIFA Club World Cup 2025 draw in Miami|publisher=[[FIFA]]|date=December 3, 2024|access-date=December 3, 2024}}</ref><ref name="regulations3">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> فیفا گلدان‌های قرعه کشی را به شرح زیر جمع آوری کرد و تیم‌ها در هر کنفدراسیون بر اساس سیستم رده بندی باشگاه‌های فیفا رتبه‌بندی شدند:<ref name="rankings3" /> * گلدان ۱: چهار تیم برتر از یوفا و کونمبول * گلدان ۲: هشت تیم باقی مانده از یوفا * گلدان ۳: دو تیم برتر از هر یک از ای‌اف‌سی، کاف و کونکاکاف و دو تیم باقی مانده از کونمبول * گلدان ۴: تیم‌های باقی مانده از ای‌اف‌سی، کاف، کونکاکاف، اواف‌سی و کشور میزبان در قرعه کشی، تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانند در یک گروه قرار گیرند، به جز تیم‌های یوفا، که برای هر گروه حداقل یک و حداکثر دو تیم حضور خواهد داشت. علاوه بر این، هیچ دو تیمی از یوفا که از یک اتحادیه ملی هستند نمی‌توانند در یک گروه قرار بگیرند. برای حفظ تعادل رقابتی، دو مسیر مجزا از چهار گروه برای مرحله حذفی ایجاد شد. آنها به شرح زیر تشکیل شده‌اند: * مسیر ۱: برندگان گروه‌های A، C، E و G، همراه با تیم دوم گروه‌های B، D، F و H * مسیر ۲: برندگان گروه‌های B، D، F و H، همراه با تیم دوم گروه‌های A، C، E و G با توجه به این مسیرها، تیم‌های یوفا و کونمبول در قرعه کشی با محدودیت‌های زیر روبرو خواهند شد: * تیم‌های یوفا که در رده‌بندی ۱–۲ و تیم‌های کونمبول که در رده‌بندی ۱–۲ قرار دارند به مسیرهای جداگانه اختصاص داده می‌شوند و در صورت پیروزی در گروه‌های خود از دیدار تا نیمه نهایی جلوگیری می‌شود. * تیم‌های یوفا که در رده‌بندی ۳–۴ و تیم‌های کونمبول که در رده‌بندی ۳–۴ قرار دارند به مسیرهای جداگانه اختصاص داده می‌شوند و در صورت پیروزی در گروه‌های خود از دیدار تا نیمه نهایی منع می‌شوند. * تیم‌های یوفا که در رده‌بندی ۱–۴ قرار دارند در گروه‌هایی قرار می‌گیرند که در صورت پیروزی در گروه‌های خود، از دیدار آنها تا نیمه نهایی جلوگیری می‌کند. * تیم‌های کونمبول که در رده‌بندی ۱–۴ قرار دارند در گروه‌هایی قرار می‌گیرند که در صورت پیروزی در گروه‌های خود، از دیدار آنها تا نیمه نهایی جلوگیری می‌کند. * تیم‌های یوفا که در رده‌بندی ۵–۸ قرار دارند در گروه‌هایی با تیم‌های کونمبول در رده‌بندی ۱–۴ قرار خواهند گرفت. * تیم‌های یوفا که رده‌بندی ۹–۱۲ قرار دارند در گروه‌هایی قرار می‌گیرند که تیم‌های یوفا رتبه ۱–۴ را دارند. به عنوان تیم‌های کشور میزبان و برای اهداف برنامه‌ریزی، [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] و [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] به ترتیب در جایگاه ۴ گروه‌های A و B قرار خواهند گرفت. در نتیجه، تیم‌هایی که در گروه‌های A و B قرار می‌گیرند، به جایگاه مربوط به گلدان قرعه‌کشی آنها اختصاص داده می‌شوند. قرعه کشی با گلدان ۱ شروع شد و با گلدان ۴ پایان یافت و هر تیم انتخاب شد و سپس بر اساس محدودیت‌های قرعه کشی به اولین گروه موجود بر اساس حروف الفبا تقسیم شد. برای گروه‌های C تا H، موقعیت تیم درون گروه پس از آن قرعه‌کشی شد (برای اهداف برنامه بازی)، و تیم‌های گلدان ۱ به طور خودکار در جایگاه ۱ هر گروه قرار گرفتند. گلدان‌های قرعه کشی به شرح زیر است:<ref>{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=December 3, 2024|access-date=December 3, 2024}}</ref> {| |- valign="top" | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+گلدان ۱ ! style="width:170px" |تیم !کنفدراسیون ! style="width:30px" |امتیاز |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] | rowspan="4" style="font-size:85%" |[[یوفا]] |۱۲۳ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |۱۱۹ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] |۱۰۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|FRA}} [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] |۸۵ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] | rowspan="4" style="font-size:85%" |[[کونمبول]] |۱۴۱ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] |۱۴۰ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |۱۰۳ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |۹۷ |} | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+گلدان ۲ ! style="width:170px" |تیم !کنفدراسیون ! style="width:30px" |امتیاز |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] | rowspan="8" style="font-size:85%" |[[یوفا]] |۷۹ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |۷۹ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |۷۶ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] |۶۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] |۶۷ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه ورزشی بنفیکا|بنفیکا]] |۵۲ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |۴۷ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] |۴۰ |} |- valign="top" | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+گلدان ۳ ! style="width:170px" |تیم !کنفدراسیون ! style="width:30px" |امتیاز |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[ای‌اف‌سی]] |۱۱۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|KOR}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |۸۱ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] |۱۴۰ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |۱۰۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[کونکاکاف]] |۵۲ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال لئون|<s>لئون</s>]]{{refn|group=یادداشت|name=León}} |۴۷ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[کونمبول]] |۷۱ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] |۳۷ |} | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+گلدان ۴ ! style="width:170px" |تیم !کنفدراسیون ! style="width:30px" |امتیاز |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[ای‌اف‌سی]] |۴۹ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |۴۳ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] |۱۰۰ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |۹۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | rowspan="2" style="font-size:85%" |[[کونکاکاف]] |۳۴ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] |۲۸ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال آوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] | style="font-size:85%" |[[کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه|اواف‌سی]] |۶۶ |- | style="text-align:right" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] | style="font-size:85%" |[[فدراسیون فوتبال ایالات متحده آمریکا|میزبان]] |— |} |} === گروه‌ها === {| |- valign="top" | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه A جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه A]] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |A1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] |- |A2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] |- |A3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] |- |A4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] |} | align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه B جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''B''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |B1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|FRA}} [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] |- |B2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] |- |B3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] |- |B4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] |} | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه C جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''C''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |C1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] |- |C2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال آوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] |- |C3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] |- |C4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه ورزشی بنفیکا|بنفیکا]] |} | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه D جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''D''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |D1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] |- |D2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] |- |D3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] |- |D4 | style="text-align:right" |{{Fbaicon|United States}} [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]]{{refn|group=یادداشت|name=León}} |} |- | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''E''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |E1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |- |E2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |- |E3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |- |E4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |} | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''F''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |F1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |- |F2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |- |F3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|KOR}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |- |F4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |} | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''G''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |G1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] |- |G2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |- |G3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |- |G4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |} | {| class="wikitable" style="text-align:center" |+[[گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه '''H''']] ! style="width:30px" |رتبه ! style="width:170px" |تیم |- |H1 | style="text-align:right" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |- |H2 | style="text-align:right" |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] |- |H3 | style="text-align:right" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] |- |H4 | style="text-align:right" |{{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] |} |} {{Clear}} == ورزشگاه‌ها == در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴، فیفا دوازده ورزشگاه را در یازده شهر برای مسابقات اعلام کرد: [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد|لینکولن فایننشال فیلد]] در فیلادلفیا، [[ورزشگاه آئودی فیلد|آئودی فیلد]] در واشینگتن دی‌سی، [[ورزشگاه لومن فیلد|لومن فیلد]] در سیاتل، [[ورزشگاه رز بول|رز بول]] در پاسادینا، [[ورزشگاه تی‌کیوال|تی‌کیوال]] در سینسیناتی، [[ورزشگاه بنک آو امریکا|بنک آو امریکا]] در شارلوت، [[ورزشگاه مرسدس-بنز|مرسدس-بنز]] در آتلانتا، [[ورزشگاه هارد راک|هارد راک]] در میامی گاردنز، [[ورزشگاه ژئودیس پارک|ژئودیس پارک]] در نشویل، [[ورزشگاه کمپینگ ورلد|کمپینگ ورلد]] و [[ورزشگاه اینتر اند کو|اینتر اند کو]] در اورلاندو، و [[ورزشگاه متلایف|متلایف]] در رادرفورد شرقی، که میزبان [[فینال جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|فینال]] خواهد بود.<ref>{{Cite news|last=Cardenas|first=Felipe|title=FIFA announces 2025 Club World Cup stadiums and cities|url=https://www.nytimes.com/athletic/5798811/2024/09/28/club-world-cup-2025-venues/|access-date=2024-09-28|work=The Athletic}}</ref> لومن فیلد میزبان هر سه بازی مرحله گروهی سیاتل ساندرز خواهد بود.<ref name="Seattle Times">{{cite news|last=Evans|first=Jayda|date=September 28, 2024|title=FIFA announces Lumen Field as Club World Cup 2025 venue|url=https://www.seattletimes.com/sports/sounders/fifa-announces-lumen-field-as-club-world-cup-2025-venue/|work=The Seattle Times|accessdate=September 28, 2024}}</ref> در بین این ورزشگاه‌ها، ۵ ورزشگاه برای میزبانی [[جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶]] استفاده می‌شوند.<ref>{{cite news|last=Jones|first=J. Sam|date=June 16, 2022|title=Your guide to 2026 World Cup stadiums and locations in the US, Mexico and Canada|url=https://www.mlssoccer.com/news/your-guide-to-the-2026-world-cup-stadiums-and-locations-in-the-us-mexico-and-can|work=MLSsoccer.com|access-date=November 6, 2022|archive-date=November 7, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107072054/https://www.mlssoccer.com/news/your-guide-to-the-2026-world-cup-stadiums-and-locations-in-the-us-mexico-and-can|dead-url=no}}</ref> برخلاف سایر مسابقات فیفا، از جمله جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶، همه ورزشگاه‌ها حقوق نامگذاری اصلی خود را حفظ خواهند کرد.<ref>{{Cite web|title=FIFA names 12 stadiums set to stage historic FIFA Club World Cup 2025™|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/fifa-names-12-stadiums-set-to-stage-historic-fifa-club-world-cup-2025-tm|archive-url=http://web.archive.org/web/20250318061722/https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/fifa-names-12-stadiums-set-to-stage-historic-fifa-club-world-cup-2025-tm|archive-date=2025-03-18|access-date=2025-04-04|website=inside.fifa.com|language=en}}</ref> {| |- | {{Anchor|Cities}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ورزشگاه‌های جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵ |- ! [[پاسادینا، کالیفرنیا]]<br /><small>([[لس آنجلس بزرگ]])</small> ! [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی]]<br /><small>([[منطقه کلان‌شهری نیویورک]])</small> ! [[شارلوت، کارولینای شمالی]] |- | [[ورزشگاه رز بول]] | [[ورزشگاه متلایف]] | [[ورزشگاه بنک آو امریکا]] |- | گنجایش: '''۸۸,۵۰۰''' | گنجایش: '''۸۲,۵۰۰''' | گنجایش: '''۷۵,۰۰۰''' |- | [[File:2018.06.17 Over the Rose Bowl, Pasadena, CA USA 0039 (42855669451) (cropped).jpg|215x215px]] | [[File:MetLife Stadium 2022.jpg|215x215px]] | [[File:Bank of America Stadium soccer.jpg|215x215px]] |- ! [[آتلانتا|آتلانتا، جورجیا]] ! [[فیلادلفیا|فیلادلفیا، پنسیلوانیا]] ! [[سیاتل|سیاتل، واشینگتن]] |- | [[ورزشگاه مرسدس-بنز]] | [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]] | [[ورزشگاه لومن فیلد]] |- | گنجایش: '''۷۵,۰۰۰''' | گنجایش: '''۶۹,۰۰۰''' | گنجایش: '''۶۹,۰۰۰''' |- | [[File:Mercedes Benz Stadium time lapse capture 2017-08-13.jpg|frameless|215x215px]] | [[File:Lincoln Financial Field (Aerial view).jpg|215x215px]] | [[File:Qwest Field North.jpg|215x215px]] |- ! [[میامی گاردنز، فلوریدا]]<br /><small>([[منطقه کلان‌شهری میامی]])</small> ! colspan=2|[[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو، فلوریدا]] |- | [[ورزشگاه هارد راک]] | [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]] | [[ورزشگاه اینتر اند کو]] |- | گنجایش: '''۶۵,۰۰۰''' | گنجایش: '''۶۵,۰۰۰''' | گنجایش: '''۲۵,۰۰۰''' |- | [[File:200127-H-PX819-0092.jpg|215x215px]] | [[File:Citrus Bowl Orlando City.jpg|231x231px]] | [[File:Orlando City Stadium (04-21-18) 2.jpg|215x215px]] |- ! [[نشویل، تنسی]] ! [[سینسیناتی، اوهایو]] ! [[واشینگتن، دی.سی.|واشینگتن دی.سی.]] |- | [[ورزشگاه ژئودیس پارک]] | [[ورزشگاه تی‌کیوال]] | [[ورزشگاه آئودی فیلد]] |- | گنجایش: '''۳۰,۰۰۰''' | گنجایش: '''۲۶,۰۰۰''' | گنجایش: '''۲۰,۰۰۰''' |- | [[File:Nashville SC vs Portland Timbers by cornfield948 (20220705094311).jpg|215x215px]] | [[File:FC Cincinnati vs. D.C. United at TQL Stadium (20210801140432).jpg|215x215px]] | [[File:Audi Field June 25th.jpg|215x215px]] |} |valign=top|{{OSM Location map|coord={{coord|35|-96}}|zoom=3|width=400|height=280|mark-size1=16|shape1=n-circle|caption=مکان شهرهای میزبان جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵.<div style="font-size:80%">{{col-begin}}{{Col-3}}{{Ubl | {{#invoke:overlay|icon|1|blue}} [[آتلانتا]] | {{#invoke:overlay|icon|2|blue}} [[شارلوت، کارولینای شمالی|شارلوت]] | {{#invoke:overlay|icon|3|blue}} [[سینسیناتی]] | {{#invoke:overlay|icon|4|blue}} [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | {{#invoke:overlay|icon|5|blue}} [[میامی گاردنز (فلوریدا)|میامی گاردنز]] | {{#invoke:overlay|icon|6|blue}} [[نشویل]] }}{{Col-2}}{{Ubl | {{#invoke:overlay|icon|7|blue}} [[اورلاندو]] | {{#invoke:overlay|icon|8|blue}} [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | {{#invoke:overlay|icon|9|blue}} [[فیلادلفیا]] | {{#invoke:overlay|icon|10|blue}} [[سیاتل]] | {{#invoke:overlay|icon|11|blue}} [[واشینگتن دی.سی.]] }}{{col-end}}</div>|mark-coord1={{Coord|33.755556|-84.4}}|shape-color1=blue|mark-title1=[[آتلانتا]]|mark-description1=[[ورزشگاه مرسدس-بنز]]|mark-coord2={{Coord|35.225833| -80.852778}}|shape-color2=blue|mark-title2=[[شارلوت، کارولینای شمالی|شارلوت]]|mark-description2=[[ورزشگاه بنک آو آمریکا]]|mark-coord3={{Coord|39.111389| -84.522222}}|shape-color3=blue|mark-title3=[[سینسیناتی]]|mark-description3=[[ورزشگاه تی‌کیوال]]|mark-coord4={{Coord|40.813528| -74.074361}}|shape-color4=blue|mark-title4=[[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]]|mark-description4=[[ورزشگاه متلایف]]|mark-coord5={{Coord|25.95795|-80.23885}}|shape-color5=blue|mark-title5=[[میامی گاردنز (فلوریدا)|میامی گاردنز]]|mark-description5=[[ورزشگاه هارد راک]]|mark-coord6={{Coord|36.130278|-86.765556}}|shape-color6=blue|mark-title6=[[نشویل]]|mark-description6=[[ورزشگاه ژئودیس پارک]]|mark-coord7={{Coord|28.538889|-81.402778}}|shape-color7=blue|mark-title7=[[اورلاندو]]|mark-description7=[[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]|mark-coord8={{Coord|34.161| -118.168}}|shape-color8=blue|mark-title8=[[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]]|mark-description8=[[ورزشگاه رز بول]]|mark-coord9={{Coord|39.900833| -75.1675}}|shape-color9=blue|mark-title9=[[فیلادلفیا]]|mark-description9=[[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]|mark-coord10={{Coord|47.5952| -122.3316}}|shape-color10=blue|mark-title10=[[سیاتل]]|mark-description10=[[ورزشگاه لومن فیلد]]|mark-coord11={{Coord|38.868411|-77.012869}}|shape-color11=blue|mark-title11=[[واشینگتن دی.سی.]]|mark-description11=[[ورزشگاه آئودی فیلد]]|mark-coord12={{Coord|34.012778|-118.284083}}}} |} === زمین‌های تمرین === طبق گزارشی از ''ده اتلتیک''، فیفا سایت‌هایی را در شهرهای میزبان برای پایگاه‌های تمرینی تیم‌ها با اولویت باشگاه‌هایی که مسابقات بیشتری در آن منطقه دارند، تعیین کرده است. به باشگاه‌ها اجازه داده شد که به طور مستقل با سایر مالکان و اپراتورهای تأسیسات، از جمله چندین برنامه ورزشی کالج، مذاکره کنند تا زمین تمرین خود را حفظ کنند. چندین تسهیلات نیز توسط فیفا برای استفاده در مراحل بعدی مسابقات توسط تیم‌های واجد شرایط در دور حذفی تعیین شدند.<ref>{{cite news|last=Crafton|first=Adam|date=March 12, 2025|title=FIFA, the Club World Cup and the scrap for US training bases among major clubs|url=https://www.nytimes.com/athletic/6195796/2025/03/12/fifa-club-world-cup-training-bases-usa-clubs/|work=The Athletic|url-access=subscription|accessdate=March 12, 2025}}</ref> کمپ‌های اصلی تیم‌ها برای مرحله گروهی در تاریخ ۳ ژوئن ۲۰۲۵ توسط فیفا تأیید شد.<ref name="basecamps">{{cite press release|date=June 3, 2025|title=The world’s best football talents set to be welcomed by communities across the United States|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/club-world-cup-team-base-camp-training-sites-confirmed|publisher=FIFA|accessdate=June 3, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable" !تیم !کمپ اصلی !زمین تمرین |- | rowspan="2" |{{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] |[[دیوی (فلوریدا)|دیوی، فلوریدا]] |[[دانشگاه نوا ساوت‌ایسترن]] |- |[[بسکینگ ریج، نیوجرسی]] |مدرسه پینگری |- |{{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |[[الکساندریا (ویرجینیا)|الکساندریا، ویرجینیا]] |دبیرستان اپیسکوپال |- | rowspan="2" |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] |[[لیسبورگ (ویرجینیا)|لیسبورگ، ویرجینیا]] |[[باشگاه فوتبال دی‌سی یونایتد|مرکز تمرینی دی‌سی یونایتد]] |- |[[نشویل، تنسی]] |[[باشگاه فوتبال نشویل|مرکز ورزشی باشگاه فوتبال نشویل]] |- |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] |[[لس آنجلس|لس آنجلس، کالیفرنیا]] |[[ورزشگاه یادبود کولیسیم لس آنجلس]] |- |{{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] |[[چاتانوگا (تنسی)|چاتانوگا، تنسی]] |مدرسه بیلور |- |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] |[[بی‌لیک (فلوریدا)|بی‌لیک، فلوریدا]] |مجموعه ورزشی دنیای گسترده ای‌اس‌پی‌ان |- |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال بنفیکا|بنفیکا]] |[[تمپا (فلوریدا)|تمپا، فلوریدا]] |واترز اسپورتسپلکس |- |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] |[[میامی شورز، فلوریدا]] |دانشگاه بری |- |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |[[فورت لادردیل (فلوریدا)|فورت لادردیل، فلوریدا]] |[[باشگاه فوتبال اینتر میامی|مرکز ورزشی فلوریدا بلو]] |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] |[[مونتسیتو (کالیفرنیا)|مونتسیتو، کالیفرنیا]] |[[کالج وست مونت]] |- | rowspan="2" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] |[[چستر (پنسیلوانیا)|چستر، پنسیلوانیا]] |[[باشگاه فوتبال فیلادلفیا یونیون|مرکز ورزشی فیلادلفیا یونیون]] |- |[[دیوی (فلوریدا)|دیوی، فلوریدا]] |[[دانشگاه نوا ساوت‌ایسترن]] |- |{{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] |[[روچستر هیلز (میشیگان)|روچستر هیلز، میشیگان]]{{efn|دانشگاه اوکلند آدرس پستی [[راچستر، میشیگان|روچستر]] را دارد، اما مجموعه ورزشی فوتبال این دانشگاه در محدوده شهری روچستر هیلز قرار دارد.|نام=|گروه=lower-alpha}} |[[دانشگاه اوکلند]] |- | rowspan="2" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] |[[گالووی (نیوجرسی)|گالووی، نیوجرسی]] |[[دانشگاه استاکتون]] |- |[[بی‌لیک (فلوریدا)|بی‌لیک، فلوریدا]] |مجموعه ورزشی دنیای گسترده ای‌اس‌پی‌ان |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |[[کلمبیا (کارولینای جنوبی)|کلمبیا، کارولینای جنوبی]] |[[دانشگاه کارولینای جنوبی]] |- |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] |[[فورت لادردیل (فلوریدا)|فورت لادردیل، فلوریدا]] |[[باشگاه فوتبال اینتر میامی|مرکز ورزشی فلوریدا بلو]] |- | rowspan="2" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |[[لس آنجلس|لس آنجلس، کالیفرنیا]] |[[دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس]] |- |[[رنتون (واشینگتن)|رنتون، واشینگتن]] |مجموعه ورزشی ویرجینیا میسون |- | rowspan="2" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |[[وایت سالفر اسپرینگز (ویرجینیای غربی)|وایت سالفر اسپرینگز، ویرجینیای غربی]] |گرینبریر |- |[[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو، فلوریدا]] |چمپیونزگیت |- |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] |[[میکن (جورجیا)|میکن، جورجیا]] |[[دانشگاه مرسر]] |- |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |[[برادنتون (فلوریدا)|برادنتون، فلوریدا]] |آی‌ام‌جی آکادمی |- |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] |[[بوکا راتون (فلوریدا)|بوکا راتون، فلوریدا]] |دانشگاه لین |- |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |[[لس آنجلس|لس آنجلس، کالیفرنیا]] |[[دانشگاه لویولا مریمونت]] |- |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] |[[شارلوت (کارولینای شمالی)|شارلوت، کارولینای شمالی]] |[[دانشگاه کارولینای شمالی در شارلوت]] |- |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] |[[گرینزبورو (کارولینای شمالی)|گرینزبورو، کارولینای شمالی]] |[[دانشگاه کارولینای شمالی در گرینزبورو]] |- |{{fbaicon|FRA}} [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] |[[ارواین (کالیفرنیا)|ایرواین، کالیفرنیا]] |[[دانشگاه کالیفرنیا، ارواین]] |- |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] |[[پیسکتاوای، نیوجرسی]] |[[دانشگاه راتگرز]] |- |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |[[پالم بیچ گاردنز (فلوریدا)|پالم بیچ گاردنز، فلوریدا]] |گاردنز نورث کانتی دیستریکت پارک |- |{{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] |[[ویپانی (نیوجرسی)|ویپانی، نیوجرسی]] |زمین تمرین ملانی لین |- |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |[[رنتون (واشینگتن)|رنتون، واشینگتن]] |[[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|مرکز عملکرد و باشگاه ورزشی پراویدنس سویدن]] |- |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] |[[رنتون (واشینگتن)|رنتون، واشینگتن]] |[[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|مرکز عملکرد و باشگاه ورزشی پراویدنس سویدن]] |- |{{fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] |[[شارلوت (کارولینای شمالی)|شارلوت، کارولینای شمالی]] |[[باشگاه فوتبال شارلوت|زمین تمرینی باشگاه فوتبال شارلوت]] |- |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |[[پورتلند (اورگن)|پورتلند، اورگن]] |[[دانشگاه پورتلند]] |- |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |[[بتزدا (مریلند)|بتزدا، مریلند]] |مدرسه لندون |} <references group="lower-alpha" responsive="1"></references> == داوران == در ۱۴ آوریل ۲۰۲۵، فیفا تایید کرد که ۱۱۷ داور از ۴۱ انجمن عضو برای مسابقات انتخاب خواهند شد. این شامل ۳۵ داور، ۵۸ کمک داور، و ۲۴ کمک‌داور ویدئویی است.<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/refereeing/news/match-officials-appointed-landmark-club-world-cup-2025|title=Match officials appointed for landmark FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=April 14, 2025|access-date=April 14, 2025}}</ref><ref>{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/7f4d476ed23d02df/original/FIFA-Club-World-Cup-2025-List-of-appointed-FIFA-Match-Officials.pdf|title=FIFA Club World Cup 2025 – List of Appointed FIFA Match Officials|publisher=[[FIFA]]|date=April 14, 2025|access-date=April 14, 2025}}</ref> {| class="wikitable" !کنفدراسیون !داور !کمک داوران !کمک داوران ویدئویی !داورهای ذخیره |- | rowspan="3" |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] |{{fbaicon|AUS}} [[علیرضا فغانی]] | * {{fbaicon|AUS}} آنتون شچتینین * {{fbaicon|AUS}} اشلی بیچم | rowspan="3" | * {{fbaicon|QAT}} [[خمیس المری]] * {{fbaicon|AUS}} [[شان ایوانز (داور)|شان ایوانز]] * {{fbaicon|CHN}} [[فو مینگ]] * {{fbaicon|UAE}} محمد عبید خادم | rowspan="3" | * {{fbaicon|UAE}} عمر العلی * {{fbaicon|CHN}} [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] |- |{{fbaicon|QAT}} سلمان فلاحی | * {{fbaicon|QAT}} رمضان النائمی * {{fbaicon|QAT}} مجید الشمری |- |{{fbaicon|UZB}} ایلگیز تانتاشف | * {{fbaicon|UZB}} تیمور گاینولین * {{fbaicon|UZB}} آندری تساپنکو |- | rowspan="3" |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] |{{fbaicon|MTN}} دهان بیضا | * {{fbaicon|ANG}} جرسون امیلیانو دوس سانتوس * {{fbaicon|KEN}} استیون ییمبه | rowspan="3" | * {{fbaicon|MAR}} حمزه الفارق * {{fbaicon|EGY}} محمود آشور | rowspan="3" | * {{fbaicon|LBY}} معتز ابراهیم * {{fbaicon|COD}} ژان ژاک ندالا |- |{{fbaicon|ALG}} [[مصطفی غربال]] | * {{fbaicon|ALG}} مقران غوراری * {{fbaicon|ALG}} عباس اکرم زرهونی |- |{{fbaicon|SEN}} عیسی سی | * {{fbaicon|SEN}} جیبریل کامارا * {{fbaicon|SEN}} نوحه بانگورا |- | rowspan="5" |[[کونکاکاف]] |{{fbaicon|SLV}} [[ایوان بارتون]] | * {{fbaicon|SLV}} دیوید موران * {{fbaicon|NCA}} هنری پوپیرو | rowspan="5" | * {{fbaicon|NCA}} تاتیانا گوزمان * {{fbaicon|MEX}} اریک گالیندو * {{fbaicon|MEX}} گیلرمو لاریوس * {{fbaicon|USA}} [[آرماندو ویارئال]] | rowspan="5" | |- |{{fbaicon|CAN}} [[درو فیشر]] | * {{fbaicon|CAN}} لیس آرفا * {{fbaicon|CAN}} مایکل بارویگان |- |{{fbaicon|HON}} [[سید مارتینس]] | * {{fbaicon|HON}} والتر لوپز * {{fbaicon|HON}} کریستین رامیرز |- |{{fbaicon|USA}} [[توری پنسو]] | * {{fbaicon|USA}} کاترین نسبیت * {{fbaicon|USA}} بروک مایو |- |{{fbaicon|MEX}} [[سزار آرتورو راموس|سزار راموس]] | * {{fbaicon|MEX}} آلبرتو مورین * {{fbaicon|MEX}} مارکو بیسگوئرا |- | rowspan="7" |[[کونمبول]] |{{fbaicon|BRA}} [[رامون آباتی]] | * {{fbaicon|BRA}} رافائل آلوز * {{fbaicon|BRA}} دانیلو مانیس | rowspan="7" | * {{fbaicon|COL}} نیکولاس گالو * {{fbaicon|URU}} لئودان گونزالس * {{fbaicon|CHI}} خوان لارا * {{fbaicon|ARG}} هرنان کارلوس ماسترانجلو * {{fbaicon|VEN}} [[خوان سوتو (داور)|خوان سوتو]] | rowspan="7" |{{fbaicon|URU}} گوستاوو تیخارا |- |{{fbaicon|PAR}} خوان گابریل بنیتز | * {{fbaicon|PAR}} ادواردو کاردوزو * {{fbaicon|PAR}} میلسیادس سالدیوار |- |{{fbaicon|ARG}} یائل فالکون | * {{fbaicon|ARG}} فاکوندو رودریگز * {{fbaicon|ARG}} ماکسیمیلیانو دل ییسو |- |{{fbaicon|CHI}} کریستین گارای | * {{fbaicon|CHI}} خوزه ریتامال * {{fbaicon|CHI}} میگل روچا |- |{{fbaicon|BRA}} [[ویلتون سامپایو]] | * {{fbaicon|BRA}} برونو بوسچیلیا * {{fbaicon|BRA}} برونو پیرز |- |{{fbaicon|ARG}} [[فاکوندو تیو]] | * {{fbaicon|ARG}} خوان پابلو بلاتی * {{fbaicon|ARG}} گابریل چاد |- |{{fbaicon|VEN}} [[خسوس والنسوئلا]] | * {{fbaicon|VEN}} خورخه اوره‌گو * {{fbaicon|VEN}} تولیو مورنو |- |[[کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه|اواف‌سی]] | | | |{{fbaicon|NZL}} کمپبل-کرک کاوانا-واو |- | rowspan="11" |[[یوفا]] |{{fbaicon|NOR}} [[اسپن اسکاس]] | * {{fbaicon|NOR}} یان اریک انگان * {{fbaicon|NOR}} ایزاک باشوکین | rowspan="11" | * {{fbaicon|CRO}} [[ایوان ببک]] * {{fbaicon|FRA}} [[جروم بریزارد]] * {{fbaicon|GER}} [[باستیان دانکرت]] * {{fbaicon|ESP}} [[کارلوس دل سرو گرانده]] * {{fbaicon|ITA}} مارکو دی بلو * {{fbaicon|NED}} راب دیپرینک * {{fbaicon|ESP}} [[الخاندرو هرناندز هرناندز]] * {{fbaicon|POL}} توماش کویاتکوفسکی * {{fbaicon|BEL}} برام فن دریش | rowspan="11" | |- |{{fbaicon|ROU}} [[ایشتوان کوواچ]] | * {{fbaicon|ROU}} میهای ماریوس ماریکا * {{fbaicon|ROU}} فرانس تونیوگی |- |{{fbaicon|FRA}} [[فرانسوا لتکسیر]] | * {{fbaicon|FRA}} سیریل موگنیه * {{fbaicon|FRA}} مهدی رحمونی |- |{{fbaicon|NED}} [[دنی ماکلی]] | * {{fbaicon|NED}} هسل استگسترا * {{fbaicon|NED}} یان دی وریس |- |{{fbaicon|POL}} [[شیمون مارسینیاک]] | * {{fbaicon|POL}} توماش لیستکیویچ * {{fbaicon|POL}} آدام کوپسیک |- |{{fbaicon|SWE}} [[گلن نایبرگ]] | * {{fbaicon|SWE}} مهبد بیگی * {{fbaicon|SWE}} آندریاس سودرکویست |- |{{fbaicon|ENG}} [[مایکل الیور (داور)|مایکل الیور]] | * {{fbaicon|ENG}} استوارت برت * {{fbaicon|ENG}} جیمز مینورینگ |- |{{fbaicon|ENG}} [[آنتونی تیلور (داور)|آنتونی تیلور]] | * {{fbaicon|ENG}} گری بسویک * {{fbaicon|ENG}} آدام نون |- |{{fbaicon|FRA}} [[کلمن تورپین]] | * {{fbaicon|FRA}} نیکولاس دانوس * {{fbaicon|FRA}} بنجامین پاجس |- |{{fbaicon|SVN}} [[اسلاوکو وینچیچ]] | * {{fbaicon|SVN}} توماس کلانچنیک * {{fbaicon|SVN}} آدراس کواچیچ |- |{{fbaicon|GER}} [[فلیکس زوایر]] | * {{fbaicon|GER}} روبرت کمپتر * {{fbaicon|GER}} کریستین دیتز |} == برنامه مسابقات == در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۳، فیفا تأیید کرد که مسابقات از ۱۵ ژوئن تا ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۵ برگزار می‌شود.<ref name="key details" /> قبل از قرعه کشی، فقط تاریخ و محل برگزاری بازی افتتاحیه (شامل [[اینتر میامی]]) و فینال به همراه محل برگزاری مسابقات مرحله گروهی [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] تایید شد. برنامه کامل مسابقات به همراه مکان و زمان شروع بازی پس از قرعه کشی، نهایی و در ۷ دسامبر ۲۰۲۴ منتشر شد.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/match-schedule-announced|title=FIFA Club World Cup 2025™: Match schedule released|publisher=FIFA|access-date=December 7, 2024}}</ref> تاریخ شروع مسابقات از ۱۵ به ۱۴ ژوئن منتقل شد. این برنامه با در نظر گرفتن عواملی مانند "معیارهای ورزشی و بازیکن محوری، هواداران محلی و مسافرتی و ملاحظات پخش جهانی" ایجاد شده است.<ref name="procedures confirmed" /> == بازیکنان == {{مقاله اصلی|ترکیب تیم‌های جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} هر باشگاه موظف بود یک تیم موقت بین ۲۶ تا ۵۰ بازیکن را برای این مسابقات معرفی کند. از ۱ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، انجمن‌های عضو همه باشگاه‌های شرکت‌کننده یک پنجره نقل و انتقالات مخصوص را باز کردند تا امکان ثبت نام بازیکنان تازه امضا شده فراهم شود. باشگاه‌ها موظف بودند تا ۱۰ ژوئن تیم‌های نهایی خود را که بین ۲۶ تا ۳۵ بازیکن، از جمله حداقل سه دروازه‌بان بودند، معرفی کنند.<ref name="groundbreaking">{{cite web|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/groundbreaking-transfer-window-club-world-cup-32-teams-sign-new-players|title=Groundbreaking transfer window to allow all 32 FIFA Club World Cup teams to sign new players for the tournament|publisher=[[FIFA]]|date=May 21, 2025|access-date=June 3, 2025}}</ref> در طول این رقابت‌ها، باشگاه‌ها می‌توانند از ۲۷ ژوئن تا ۳ ژوئیه [[ترکیب تیم‌های جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#قوانین واجد شرایط بودن بازیکنان و نقل و انتقالات|تغییرات محدودی]] در لیست‌های نهایی خود ایجاد کنند، در صورتی که انجمن عضو باشگاه در این دوره پنجره نقل و انتقالات داشته باشد، اگرچه هیچ بازیکنی نمی‌تواند در طول مسابقات برای دو باشگاه بازی کند.<ref name="FAQ">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/1816f97fa21bfde0/original/FIFA-Club-World-Cup-2025-FAQ-General-Regulatory-Matters_EN.pdf|title=General Regulatory Matters FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=May 21, 2025|access-date=June 3, 2025}}</ref> اگر [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] یک باشگاه از مصدومیت یا بیماری رنج ببرد، آن بازیکن می‌تواند در هر زمانی جایگزین شود.<ref name="regulations3" /> == مراسم افتتاحیه == [[فرنچ مونتانا]] و [[سوئه لی]]، خوانندگان اصلی مراسم افتتاحیه خواهند بود که در [[ورزشگاه هارد راک]] [[میامی]] و قبل از مسابقه افتتاحیه بین [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] و [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] برگزار می‌شود. ویکینا و ریچالیو نیز قرار است در طول مراسم اجرا داشته باشند و این مراسم از شبکه [[دازون]] پخش خواهد شد.<ref>{{cite web|url=https://www.si.com/soccer/fifa-announce-2025-club-world-cup-opening-ceremony-headline-acts|title=FIFA announces the 2025 Club World Cup headlines acts|publisher=Sports Illustrated.com|language=EN|date=June 5, 2025|access-date=June 10, 2025}}</ref> == مرحله گروهی == در مرحله گروهی، تیم‌ها به هشت گروه چهار تیمی (گروه‌های A تا H) تقسیم می‌شوند. تیم‌های هر گروه به صورت [[تورنمنت‌های نوبت‌گردشی|نوبت‌گردشی]] با یکدیگر بازی خواهند کرد که از این مرحله دو تیم برتر هر گروه به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] راه خواهند یافت. {| class="wikitable collapsible collapsed" !{{Anchor|Tiebreakers}} معیارهای تساوی برای بازی‌های گروهی |- |رده بندی تیم‌ها در مرحله گروهی به شرح زیر است:<ref name="regulations3" /> # امتیاز کسب شده در تمامی مسابقات گروهی؛ # امتیازات کسب شده در مسابقات انجام شده بین تیم‌های مورد نظر؛ # تفاضل گل در بازی‌های انجام شده بین تیم‌های مورد نظر؛ # تعداد گل‌های زده شده در بازی‌های انجام شده بین تیم‌های مورد نظر؛ # اگر پس از اعمال معیارهای ۱ تا ۳، تیم‌ها همچنان دارای رده‌بندی برابر باشند، معیارهای ۱ تا ۳ منحصراً برای مسابقات بین تیم‌هایی که هنوز هم‌تراز هستند، مجدداً اعمال می‌شود تا رتبه‌بندی نهایی آنها مشخص شود. اگر این رویه هم جواب نداد، معیارهای ۵ تا ۹ اعمال خواهند شد؛ # تفاضل گل در تمامی مسابقات گروهی؛ # تعداد گل های زده شده در تمامی بازی های گروهی؛ # امتیاز بازی جوانمردانه در تمام مسابقات گروهی (فقط یک قیاس می‌تواند برای یک بازیکن یا مربی در یک مسابقه اعمال شود):{{unordered list|کارت زرد: ۱− امتیاز;|کارت قرمز غیرمستقیم (دومین کارت زرد): ۳− امتیاز;|کارت قرمز مستقیم: ۴− امتیاز;|کارت زرد و کارت قرمز مستقیم: ۵− امتیاز;}} # قرعه کشی |} === گروه A === {{main|گروه A جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۴}} | time = ۲۰:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] {{fbaicon|EGY}} | score = {{score link|گروه A جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#الاهلی مقابل اینتر میامی|۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|USA}} [[اینتر میامی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = ۶۰،۹۲۷<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10536/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Al Ahly FC v. Inter Miami CF |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 14, 2025 |access-date=June 14, 2025}}</ref> | referee = [[علیرضا فغانی]] ([[فدراسیون فوتبال استرالیا|استرالیا]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019152 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه A جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#پالمیراس مقابل پورتو|۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = ۴۶،۲۷۵<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10533/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Palmeiras v. FC Porto |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 15, 2025 |access-date=June 15, 2025}}</ref> | referee = [[سید مارتینس]] ([[فدراسیون فوتبال هندوراس|هندوراس]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019149 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۹}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] {{fbaicon|BRA}} | score = مسابقه ۱۷ | team2 = {{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019148 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۹}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میامی]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۱۸ | team2 = {{fbaicon|POR}} [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019151 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۳}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میامی]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۳۵ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019153 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۳}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] {{fbaicon|POR}} | score = مسابقه ۳۶ | team2 = {{fbaicon|EGY}} [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019150 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه B === {{main|گروه B جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|FRA}} [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۴ |۰ |۴+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۱ |۱+ |'''۳''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۲ |۱− |'''۰''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۴ |۴− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۵}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[پاری سن ژرمن|پاری سن-ژرمن]] {{fbaicon|FRA}} | score = {{score link|گروه B جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#پاری سن-ژرمن مقابل اتلتیکو مادرید|۴–۰}} | team2 = {{fbaicon|ESP}} [[اتلتیکو مادرید]] | goals1 = *[[فابیان رویز|رویز]] {{goal|19}} *[[ویتینیا]] {{goal|45+1}} *[[سنی مایولو|مایولو]] {{goal|87}} *[[لی کانگ این]] {{goal|90+7|pen.}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = ۸۰،۶۱۹<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10539/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Paris Saint-Germain v. Atlético de Madrid |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 15, 2025 |access-date=June 15, 2025}}</ref> | referee = [[ایشتوان کوواچ]] ([[فدراسیون فوتبال رومانی|رومانی]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019155 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۵}} | time = ۱۹:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[بوتافوگو]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه B جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#بوتافوگو مقابل سیاتل ساندرز|۲–۱}} | team2 = {{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] | goals1 = *[[خایر کونها|کونها]] {{goal|28}} *[[ایگور خسوس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|ایگور خسوس]] {{goal|44}} | goals2 = [[کریستین رولدان|ک. رولدان]] {{goal|75}} | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = ۳۰،۱۵۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10541/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Botafogo v. Seattle Sounders FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 15, 2025 |access-date=June 15, 2025}}</ref> | referee = [[گلن نایبرگ]] ([[اتحادیه فوتبال سوئد|سوئد]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019157 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۹}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۱۹ | team2 = {{fbaicon|ESP}} [[اتلتیکو مادرید]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019158 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۹}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[پاری سن ژرمن|پاری سن-ژرمن]] {{fbaicon|FRA}} | score = مسابقه ۲۰ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[بوتافوگو]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019156 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۳}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۳۳ | team2 = {{fbaicon|FRA}} [[پاری سن ژرمن|پاری سن-ژرمن]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019159 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۳}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اتلتیکو مادرید]] {{fbaicon|ESP}} | score = مسابقه ۳۴ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[بوتافوگو]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019154 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه C === {{main|گروه C جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۱۰ |۰ |۱۰+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|POR}} [[باشگاه ورزشی بنفیکا|بنفیکا]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال آوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱۰ |۱۰− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۵}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بایرن مونیخ]] {{fbaicon|GER}} | score = {{score link|گروه C جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#بایرن مونیخ مقابل اوکلند سیتی|۱۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] | goals1 = *[[کینگزلی کومان|کومان]] {{goal|6||21}} *[[ساشا بوی|بوی]] {{goal|18}} *[[مایکل اولیس|اولیس]] {{goal|20||45+3}} *[[توماس مولر|مولر]] {{goal|45||89}} *[[جمال موسیالا|موسیالا]] {{goal|67||73|pen.|84}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = ۲۱،۱۵۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10545/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: FC Bayern München v. Auckland City FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 15, 2025 |access-date=June 15, 2025}}</ref> | referee = عیسی سی ([[فدراسیون فوتبال سنگال|سنگال]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019161 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۶}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بوکا جونیورز]] {{fbaicon|ARG}} | score = {{score link|گروه C جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#بوکا جونیورز مقابل بنفیکا|۲–۲}} | team2 = {{fbaicon|POR}} [[بنفیکا]] | goals1 = *[[میگل مرنتیل|مرنتیل]] {{goal|21}} *[[رودریگو باتگلیا|باتگلیا]] {{goal|27}} | goals2 = *[[آنخل دی ماریا|دی ماریا]] {{goal|45+3|pen.}} *[[نیکولاس اوتامندی|اوتامندی]] {{goal|84}} | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = ۵۵،۵۷۴<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10546/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CA Boca Juniors v. SL Benfica |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 16, 2025 |access-date=June 16, 2025}}</ref> | referee = [[سزار آرتورو راموس]] ([[فدراسیون فوتبال مکزیک|مکزیک]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019162 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۰}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بنفیکا]] {{fbaicon|POR}} | score = مسابقه ۲۱ | team2 = {{fbaicon|NZL}} [[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه اینتر اند کو]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019165 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۰}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بایرن مونیخ]] {{fbaicon|GER}} | score = مسابقه ۲۴ | team2 = {{fbaicon|ARG}} [[بوکا جونیورز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019163 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۴}} | time = ۱۴:۰۰ [[منطقه زمانی مرکزی|سی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] {{fbaicon|NZL}} | score = مسابقه ۳۷ | team2 = {{fbaicon|ARG}} [[بوکا جونیورز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه ژئودیس پارک]]، [[نشویل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019164 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۴}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بنفیکا]] {{fbaicon|POR}} | score = مسابقه ۳۸ | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بایرن مونیخ]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه بنک آو امریکا]]، [[شارلوت]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019160 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه D === {{main|گروه D جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۰ |۲+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۰ |۲+ |'''۳''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲− |'''۰''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۶}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[چلسی]] {{fbaicon|ENG}} | score = {{score link|گروه D جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#چلسی مقابل لس آنجلس|۲–۰}} | team2 = {{fbaicon|USA}} [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] | goals1 = *[[پدرو نتو|نتو]] {{goal|34}} *[[انزو فرناندز|فرناندز]] {{goal|79}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = ۲۲،۱۳۷<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10550/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Chelsea FC v. LAFC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 16, 2025 |access-date=June 16, 2025}}</ref> | referee = [[خسوس والنسوئلا]] ([[فدراسیون فوتبال ونزوئلا|ونزوئلا]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019166 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۶}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه D جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#فلامینگو مقابل اسپرانس تونس|۲–۰}} | team2 = {{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] | goals1 = *[[ژورژین د آراسکائتا|د آراسکائتا]] {{goal|17}} *[[لوئیر آرائوخو (بازیکن فوتبال)|لوئیر آرائوخو]] {{goal|70}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = ۲۵،۷۹۷<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10553/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Flamengo v. Espérance de Tunisie |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 16, 2025 |access-date=June 16, 2025}}</ref> | referee = [[دنی ماکلی]] ([[اتحادیه فوتبال سلطنتی هلند|هلند]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019169 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۰}} | time = ۱۴:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] {{fbaicon|BRA}} | score = مسابقه ۲۲ | team2 = {{fbaicon|ENG}} [[چلسی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019170 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۰}} | time = ۱۷:۰۰ [[منطقه زمانی مرکزی|سی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۲۳ | team2 = {{fbaicon|TUN}} [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه ژئودیس پارک]]، [[نشویل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019167 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۴}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] {{fbaicon|USA}} | score = مسابقه ۳۹ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019168 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۴}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] {{fbaicon|TUN}} | score = مسابقه ۴۰ | team2 = {{fbaicon|ENG}} [[چلسی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019171 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه E === {{اصلی|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۳ |۱ |۲+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۳ |۲− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز|۳–۱}} | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = *[[فاکوندو کلیدیو|کلیدیو]] {{goal|12}} *[[سباستین دریوسی|دریوسی]] {{goal|48}} *[[ماکسیمیلیانو مسا|مسا]] {{goal|73}} | goals2 = [[یوسوکه ماتسو|ماتسو]] {{goal|58|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = ۱۱،۹۷۴<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019177 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مونتری مقابل اینتر میلان|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[اینتر میلان]] | goals1 = [[سرخیو راموس|راموس]] {{goal|25}} | goals2 = [[لائوتارو مارتینز|ل. مارتینز]] {{goal|42}} | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = ۴۰،۳۱۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[ویلتون سامپایو]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019174 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ---- {{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{Fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۶ | team2 = {{Fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]]، [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019175 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{Fbaicon|ARG}} | score = مسابقه ۲۸ | team2 = {{Fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019173 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{Fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۳ | team2 = {{Fbaicon|ARG}} [[ریور پلاته]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]]، [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019176 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اوراوا رد دایموندز]] {{Fbaicon|JPN}} | score = مسابقه ۴۴ | team2 = {{Fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019172 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه F === {{اصلی|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|KOR}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#فلومیننزه مقابل بروسیا دورتموند|۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = ۳۴،۷۳۶<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10562/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Fluminense FC v. Borussia Dortmund |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = ایلگیز تانتاشف ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019178 }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]]{{refn|group=یادداشت|مسابقه اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز که در ابتدا قرار بود ساعت ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] برگزار شود، به دلیل شرایط نامساعد جوی به ساعت ۱۹:۰۵ موکول شد.<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/athletic/6433727/2025/06/17/sparse-crowd-club-world-cup-match/|title=Sparse crowd attends Club World Cup match delayed by storms between Sundowns, Ulsan HD|publisher=[[The Athletic]]|website=www.nytimes.com|first=Martin|last=Rogers|date=June 17, 2025|access-date=June 17, 2025}}</ref>}} | team1 = [[اولسان اچ‌دی]] {{fbaicon|KOR}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز|۰–۱}} | team2 = {{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] | goals1 = | goals2 = [[اکرم رینرز|رینرز]] {{goal|36}} | stadium = [[ورزشگاه اینتر اند کو]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = ۳،۴۱۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10567/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Ulsan HD v. Mamelodi Sundowns FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[کلمن تورپین]] ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019183 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ---- {{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{Fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۲۵ | team2 = {{Fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019181 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{Fbaicon|BRA}} | score = مسابقه ۲۷ | team2 = {{Fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019179 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بروسیا دورتموند]] {{Fbaicon|GER}} | score = مسابقه ۴۱ | team2 = {{Fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019180 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{جعبه فوتبال | date = {{تاریخ آغاز|۲۰۲۵|۶|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{Fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۴۲ | team2 = {{Fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019182 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه G === {{main|گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۵ |۰ |۵+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۰ |۲+ |'''۳''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲− |'''۰''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۵ |۵− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[منچستر سیتی]] {{fbaicon|ENG}} | score = {{score link|گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#منچستر سیتی مقابل الوداد|۲–۰}} | team2 = {{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] | goals1 = *[[فیل فودن|فودن]] {{goal|2}} *[[جرمی دوکو|دوکو]] {{goal|42}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = ۳۷،۴۴۶<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10571/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Manchester City v. Wydad AC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[رامون آباتی]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019187 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال العین|العین]] {{fbaicon|UAE}} | score = {{score link|گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#العین مقابل یوونتوس|۰–۵}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[یوونتوس]] | goals1 = | goals2 = *[[رندال کولو موانی|کولو موانی]] {{goal|11||45+4}} *[[فرانسیسکو کونسیسائو|کونسیسائو]] {{goal|21||58}} *[[کنان ییلدیز|ییلدیز]] {{goal|31}} | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = ۱۸،۱۶۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10572/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Al Ain FC v. Juventus FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[توری پنسو]] ([[فدراسیون فوتبال ایالات متحده|ایالات متحده]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019188 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[یوونتوس]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۹ | team2 = {{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019186 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[منچستر سیتی]] {{fbaicon|ENG}} | score = مسابقه ۳۲ | team2 = {{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019184 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[یوونتوس]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۵ | team2 = {{fbaicon|ENG}} [[منچستر سیتی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019185 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] {{fbaicon|MAR}} | score = مسابقه ۴۶ | team2 = {{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019189 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === گروه H === {{main|گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۱ |۱+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۲ |۱− |'''۰''' |} {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[رئال مادرید]] {{fbaicon|ESP}} | score = {{score link|گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#رئال مادرید مقابل الهلال|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | goals1 = [[گونزالو گارسیا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|گونزالو گارسیا]] {{goal|34}} | goals2 = [[روبن نوس|نوس]] {{goal|41|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = ۶۲،۴۱۵<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10576/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Real Madrid C. F. v. Al Hilal |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[فاکوندو تیو]] ([[اتحادیه فوتبال آرژانتین|آرژانتین]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019192 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#پاچوکا مقابل ردبول سالزبورگ|۱–۲}} | team2 = {{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] | goals1 = [[برایان گونزالس (بازیکن فوتبال مکزیکی)|گونزالس]] {{goal|56}} | goals2 = *[[اسکار گلوخ|گلوخ]] {{goal|42}} *[[کریم اونیسیوو|اونیسیوو]] {{goal|76}} | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = ۵،۲۸۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10575/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Pachuca v. FC Salzburg |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[مصطفی غربال]] ([[فدراسیون فوتبال الجزایر|الجزایر]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019191 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[رئال مادرید]] {{fbaicon|ESP}} | score = مسابقه ۳۰ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه بنک آو امریکا]]، [[شارلوت]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019190 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] {{fbaicon|AUT}} | score = مسابقه ۳۱ | team2 = {{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019195 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۲۰:۰۰ [[منطقه زمانی مرکزی|سی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] {{fbaicon|KSA}} | score = مسابقه ۴۷ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه ژئودیس پارک]]، [[نشویل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019193 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }}{{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] {{fbaicon|AUT}} | score = مسابقه ۴۸ | team2 = {{fbaicon|ESP}} [[رئال مادرید]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019194 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == مرحله حذفی == در مرحله حذفی، در صورت مساوی بودن امتیازها در پایان زمان عادی مسابقه، [[وقت اضافه]] به مدت دو وقت ۱۵ دقیقه‌ای انجام می‌شود. در صورت لزوم، قانون [[ضربات پنالتی (فوتبال)|ضربات پنالتی]] برای تعیین برنده دنبال خواهد شد.<ref name="regulations3" />{{#invoke:RoundN|N16|۲۸ ژوئن – [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد|فیلادلفیا]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه A||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه B||۲۸ ژوئن – [[ورزشگاه بنک آو امریکا|شارلوت]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه C||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه D||۳۰ ژوئن – [[ورزشگاه بنک آو امریکا|شارلوت]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه E||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه F||۳۰ ژوئن – [[ورزشگاه کمپینگ ورلد|اورلاندو (کمپینگ ورلد)]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه G||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه H||۲۹ ژوئن – [[ورزشگاه مرسدس-بنز|آتلانتا]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه B||<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه A||۲۹ ژوئن – [[ورزشگاه هارد راک|میامی گاردنز]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه D||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه C||۱ ژوئیه – [[ورزشگاه مرسدس-بنز|آتلانتا]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه F||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه E||۱ ژوئیه – [[ورزشگاه هارد راک|میامی گاردنز]]|<!--{{fbaicon|}}-->تیم اول گروه H||<!--{{fbaicon|}}-->تیم دوم گروه G|<!--Quarter-finals-->|۴ ژوئیه – [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد|فیلادلفیا]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۴۹||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۰||۴ ژوئیه – [[ورزشگاه کمپینگ ورلد|اورلاندو (کمپینگ ورلد)]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۳||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۴||۵ ژوئیه – [[ورزشگاه مرسدس-بنز|آتلانتا]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۱||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۲||۵ ژوئیه – [[ورزشگاه متلایف|رادرفورد شرقی]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۵||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۶|<!--Semi-finals-->|۸ ژوئیه – [[ورزشگاه متلایف|رادرفورد شرقی]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۷||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۸||۹ ژوئیه – [[ورزشگاه متلایف|رادرفورد شرقی]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۵۹||<!--{{fbaicon|}}-->برنده مسابقه ۶۰|<!--Final-->|۱۳ ژوئیه – [[ورزشگاه متلایف|رادرفورد شرقی]]|<!--{{fbaicon|}}-->برنده بازی ۶۱||<!--{{fbaicon|}}-->برنده بازی ۶۲||style=white-space:nowrap|widescore=yes|bold_winner=high|3rdplace=no|RD1=[[#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]|RD2=[[#یک‌چهارم نهایی|یک‌چهارم نهایی]]|RD3=[[#نیمه نهایی|نیمه نهایی]]|RD4=[[#فینال|فینال]] <!--Date-Place|Team 1|Score 1|Team 2|Score 2--> <!--Round of 16-->}} === یک‌هشتم نهایی === {{Football box | date = ۲۸ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه A | score = مسابقه ۴۹ | team2 = تیم دوم گروه B | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019203 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۲۸ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۱۶:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه C | score = مسابقه ۵۰ | team2 = تیم دوم گروه D | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه بنک آو امریکا]]، [[شارلوت]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019198 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۲۹ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه B | score = مسابقه ۵۱ | team2 = تیم دوم گروه A | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019196 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۲۹ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۱۶:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه D | score = مسابقه ۵۲ | team2 = تیم دوم گروه C | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019200 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه E | score = مسابقه ۵۳ | team2 = تیم دوم گروه F | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه بنک آو امریکا]]، [[شارلوت]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019199 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵ | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه G | score = مسابقه ۵۴ | team2 = تیم دوم گروه H | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]، [[اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019202 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه F | score = مسابقه ۵۵ | team2 = تیم دوم گروه E | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019201 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = ۱ ژوئیه ۲۰۲۵ | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = تیم اول گروه H | score = مسابقه ۵۶ | team2 = تیم دوم گروه G | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289186/400019197 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === یک‌چهارم نهایی === {{Football box | date = {{Start date|2025|7|۴}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۴۹ | score = مسابقه ۵۷ | team2 = برنده مسابقه ۵۰ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]، [[اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289187/400019206 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|7|۴}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۵۳ | score = مسابقه ۵۸ | team2 = برنده مسابقه ۵۴ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289187/400019207 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|7|۵}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۵۱ | score = مسابقه ۵۹ | team2 = برنده مسابقه ۵۲ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتالانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289187/400019205 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|7|۵}} | time = ۱۶:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۵۵ | score = مسابقه ۶۰ | team2 = برنده مسابقه ۵۶ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289187/400019204 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === نیمه نهایی === {{Football box | date = {{Start date|2025|7|۸}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۵۷ | score = مسابقه ۶۱ | team2 = برنده مسابقه ۵۸ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289188/400019208 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} ----{{Football box | date = {{Start date|2025|7|۹}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = برنده مسابقه ۵۹ | score = مسابقه ۶۲ | team2 = برنده مسابقه ۶۰ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289188/400019209 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === فینال === {{مقاله اصلی|فینال جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}}{{Football box | date = {{Start date|2025|07|13}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = <!--{{fb-rt|}}-->برنده مسابقه ۶۱ | score = بازی ۶۳ | team2 = <!--{{fb|}}-->برنده مسابقه ۶۲ | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289190/400019210 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == جوایز نقدی == مدل توزیع، مجموع جوایز ۱ میلیارد دلار آمریکا را بین ۳۲ باشگاه شرکت کننده تقسیم می‌کند. به برنده این مسابقات تا سقف ۱۲۵ میلیون دلار آمریکا جایزه داده خواهد شد که نشان‌دهنده افزایش قابل توجه جوایز مالی در مقایسه با دوره‌های قبلی است. علاوه بر جایزه نقدی برای تیم‌های شرکت کننده، یک برنامه سرمایه‌گذاری مشترک، هدف خود را ارائه ۲۵۰ میلیون دلار اضافی به فوتبال باشگاهی در سراسر جهان قرار داده است.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/record-prize-money-solidarity|title=FIFA Club World Cup 2025: Record prize money and unprecedented solidarity to benefit club football|publisher=FIFA|date=26 March 2025|access-date=23 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250327195907/https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/record-prize-money-solidarity|archive-date=27 March 2025|url-status=live}}</ref> مدل توزیع برای دوره ۲۰۲۵ به شرح زیر است: '''رکن عملکرد ورزشی (۴۷۵ میلیون دلار آمریکا):''' افزایش پرداخت‌ها بر اساس عملکرد در مسابقات. * مرحله گروهی (سه مسابقه): + ۲ میلیون دلار به ازای هر برد؛ + ۱ میلیون دلار به ازای هر مساوی * مرحله یک‌هشتم نهایی: + ۷.۵ میلیون دلار * مرحله یک‌چهارم نهایی: + ۱۳.۱۲۵ میلیون دلار * مرحله نیمه نهایی: + ۲۱.۰ میلیون دلار * فینالیست: + ۳۰.۰ میلیون دلار * قهرمان: + ۴۰.۰ میلیون دلار '''رکن مشارکت (۵۲۵ میلیون دلار آمریکا):''' پرداخت‌های تضمین‌شده به هر ۳۲ باشگاه (مبلغ به ازای هر باشگاه محاسبه شده است). * اروپا: ۱۲.۸۱ تا ۳۸.۱۹ میلیون دلار (بر اساس رتبه‌بندی توسط معیارهای ورزشی و تجاری تعیین می‌شود) * آمریکای جنوبی: ۱۵.۲۱ میلیون دلار * آمریکای شمالی، مرکزی و کارائیب: ۹.۵۵ میلیون دلار * آسیا: ۹.۵۵ میلیون دلار * آفریقا: ۹.۵۵ میلیون دلار * اقیانوسیه: ۳.۵۸ میلیون دلار '''پرداخت‌های همبستگی (۲۵۰ میلیون دلار آمریکا):''' علاوه بر جایزه نقدی برای تیم‌های شرکت کننده، این پرداخت‌ها برای حمایت از باشگاه‌ها در سراسر جهان و تقویت توسعه و فراگیری در فوتبال جهانی اختصاص داده می‌شود. == پخش == در ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۴، مناقصه حقوق رسانه‌ای برای رقابت‌های باشگاهی جدید فیفا برای نسخه‌های ۲۰۲۵ برای قاره آمریکا، آسیا، خاورمیانه و شمال آفریقا باز شد.<ref>{{Cite web|last=McCaskill|first=Steve|date=2024-07-16|title=Fifa invites bids for regional rights to expanded Club World Cup|url=https://www.sportspromedia.com/news/fifa-club-world-cup-tv-deal-apple/|access-date=2024-08-09|website=SportsPro|language=en-GB}}</ref> فیفا هفته‌ها پس از مذاکرات با اپل بر سر یک قرارداد حقوق جهانی انحصاری ۱ میلیارد دلاری که گفته می‌شود یک‌چهارم هدف فیفا برای پخش مسابقات است، «دعوتنامه‌ای برای مناقصه در قاره آمریکا، آسیا، و خاورمیانه و شمال آفریقا» منتشر کرد.<ref>{{Cite web|date=July 15, 2024|title=FIFA asks for Club World Cup broadcast bids just 11 months before 32-team event launches in US|url=https://apnews.com/article/club-world-cup-tv-rights-c093027faf888abd407d2dc39dbec8ae|access-date=August 9, 2024|website=AP News|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last=Crafton|first=Adam|title=FIFA opens up bidding for Club World Cup media rights|url=https://www.nytimes.com/athletic/5639471/2024/07/15/fifa-club-world-cup-media-rights/|access-date=August 9, 2024|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-06-21|title=Low financial incentives and lack of broadcast partner plaguing FIFA Club World Cup|url=https://www.sportsbusinessjournal.com/Articles/2024/06/21/fifa-club-world-cup-issues|access-date=2024-08-19|website=www.sportsbusinessjournal.com|language=en}}</ref> در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۴، فیفا یک جلسه اضطراری برای بحث در مورد حقوق پخش تشکیل داد زیرا هنوز توافقی حاصل نشده بود.<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/athletic/5779549/2024/09/19/fifa-club-world-cup-broadcast-rights/|title=Infantino calls emergency meeting with broadcasters over lack of FIFA Club World Cup deal|first=Adam|last=Crafton|date=September 19, 2024|work=The New York Times}}</ref> در ۴ دسامبر ۲۰۲۴، [[دازون]] حقوق جهانی مسابقات را به قیمت ۱ بلیون پوند به دست آورد. لازم است همه بازی‌ها را به صورت رایگان پخش کند و حقوق آن را مجوز فرعی دهد.<ref>{{Cite web|date=2024-12-04|title=DAZN signs landmark free-to-view deal with FIFA to exclusively broadcast FIFA Club World Cup 2025™ globally|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/dazn-signs-landmark-free-to-view-deal-exclusively-broadcast-club-world-cup-2025-globally|access-date=2024-12-05|website=FIFA Official website|quote=The landmark agreement will see all 63 matches at the FIFA Club World Cup 2025, which involves 32 of the best clubs worldwide, live-streamed, free to view on DAZN worldwide, with the possibility of sublicensing to local free-to-air linear broadcast networks.|archive-date=December 4, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20241204154113/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/dazn-signs-landmark-free-to-view-deal-exclusively-broadcast-club-world-cup-2025-globally|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Fifa Club World Cup 2025: DAZN secures exclusive broadcast rights|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/crl387gr18ro|website=BBC Sport|access-date=December 4, 2024|date=December 4, 2024}}</ref> دازون تصمیم گرفت برای پلتفرم خودش، پوشش گسترده‌ای از این مسابقات، از جمله فیلم‌ها و برنامه‌های ویژه، مانند برنامه‌ای با حضور [[فابریتزیو رومانو]]، روزنامه‌نگار مشهور نقل و انتقالات، که بر نقل و انتقالات تیم‌ها قبل از مسابقات تمرکز داشت، ارائه دهد.<ref>{{Cite web|title='DAZN Transfer by Fabrizio Romano' Arrives on DAZN|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-transfer-by-fabrizio-romano-arrives-on-dazn/|access-date=2025-05-24|website=DAZN|language=en-US}}</ref> دازون همچنین با [[تیک‌تاک (شبکه اجتماعی)|تیک‌تاک]] و [[تولید محتوا|تولیدکنندگان محتوا]] برای تبلیغ این مسابقات در پلتفرم [[ویدئو کلیپ|ویدئوی کوتاه]] و سایر [[رسانه‌های اجتماعی]] همکاری کرده است.<ref>{{Cite web|title=TIKTOK PARTNERS WITH DAZN IN GLOBAL CAMPAIGN SUPPORTING FIFA CLUB WORLD CUP COVERAGE|url=https://dazngroup.com/press-room/tiktok-partners-with-dazn-in-global-campaign-supporting-fifa-club-world-cup-coverage/|access-date=2025-06-05|website=DAZN|language=en-US}}</ref> در روزهای منتهی به مسابقات، اسپورت رادار از یک قرارداد فرعی با دازون برای پخش داده‌ها و پخش سمعی و بصری برای [[شرط‌بندی اینترنتی|وب‌سایت‌های شرط‌بندی]] خبر داد. اسپورت رادار به عنوان بخشی از همکاری موجود با فیفا، با شرکای خود برای ارسال مجدد داده‌های ویدئویی دازون به مشتریان خود و همچنین استفاده از داده‌ها برای اهداف پیشگیری از [[گاوبندی|تبانی]] در مسابقات همکاری خواهد کرد.<ref>{{Cite web|last=Cascon|first=Mikel|date=2025-06-12|title=Sportradar Expands Industry-Leading Soccer Portfolio with FIFA Club World Cup 2025 Rights|url=https://sportradar.com/content-hub/news/sportradar-expands-industry-leading-soccer-portfolio-with-fifa-club-world-cup-2025-rights/?lang=en-us|access-date=2025-06-12|website=Sportradar|language=en-us}}</ref> در ۱۰ آوریل ۲۰۲۵، پلتفرم پخش چینی [[چاینا موبایل|میگو]]، حق پخش مسابقات جام جهان باشگاه‌ها را در چین، طی یک قرارداد مستقیم که شامل دو دوره می‌شد، به دست آورد. از آنجایی که دازون در چین حضور ندارد، می‌توان حدس زد که فیفا مستقیماً با میگو در این مورد مذاکره کرده است.<ref name=":7">{{Cite web|date=2025-04-10|title=Migu nets Club World Cup in direct Fifa deal|url=https://www.sportbusiness.com/news/migu-nets-club-world-cup-in-direct-fifa-deal/|access-date=2025-04-11|website=SportBusiness|language=en-GB}}</ref> در ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، [[کوپانگ پلی]] در [[کره جنوبی]] اعلام کرد که پوشش جام جهانی باشگاه‌ها را تحت یک طرح قیمت‌گذاری جداگانه از طرح پایه خود ارائه خواهد داد.<ref>{{cite news|author1={{Lang|ko|이정현}}|script-title=ko:쿠팡플레이, FIFA 클럽월드컵 선택형 부가 서비스로 중계|url=https://www.yna.co.kr/view/AKR20250611103600017|access-date=June 11, 2025|agency=[[Yonhap News Agency]]|date=June 11, 2025|language=ko-KR}}</ref> دازون در کره جنوبی حضوری ندارد، اما مشخص نیست که آیا کوپانگ پلی از طریق دازون یا مستقیماً با فیفا برای حق پخش مذاکره کرده است. لیست شرکای فرعی دارای مجوز به شرح زیر است: {| class="wikitable" !منطقه !دارندگان حقوق !تعداد مسابقات !منبع |- |پروازهای بین‌المللی در طول پرواز |[[آی‌ام‌جی|اسپورت۲۴]] |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=COMING UP FOOTBALL|url=https://sport24live.com/schedule/|archive-url=https://web.archive.org/web/20250604193309/https://sport24live.com/schedule/?type=sport&value=FOOTBALL|archive-date=2025-06-04|access-date=2025-06-04|website=Sport24|language=en-GB}}</ref> |- |{{پرچمک|افغانستان}} افغانستان |[[تلویزیون آریانا|آریانا]] |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Fans thrilled to hear FIFA Club World Cup will be broadcast live by ATN|url=https://www.ariananews.af/fans-thrilled-to-hear-fifa-club-wc-will-be-broadcast-live-by-atn/|access-date=2025-05-17|website=Ariana News}}</ref> |- |{{پرچمک|آلبانی}} آلبانی |[[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]] |تمام مسابقات (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU">{{Cite web|date=2025-05-23|title=EXCLUSIVE: EBU nets Club World Cup in 11 territories|url=https://www.sportbusiness.com/news/exclusive-ebu-nets-club-world-cup-in-11-territories/|access-date=2025-05-24|website=SportBusiness|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title="FIFA Club World Cup" LIVE & EKSKLUZIVISHT në DigitAlb nga 14 Qershori! {{!}}|url=https://www.topalbaniaradio.com/fifa-club-world-cup-live-ekskluzivisht-ne-digitalb-nga-14-qershori/|access-date=2025-05-25|website=www.topalbaniaradio.com|language=en-US}}</ref> |- |{{پرچمک|آنگولا}} آنگولا |زاپ (زی اسپورتس) |تمام مسابقات |<ref name="Zap2">{{Cite web|title=ZAP Transmite Mundial De Clubes Da FIFA|date=May 14, 2025|url=https://noticiasdeangola.co.ao/zap-transmite-mundial-de-clubes-da-fifa/|access-date=2025-05-14|publisher=Zap}}</ref> |- |{{پرچمک|آرژانتین}} آرژانتین |[[تلفه]] |۲۱ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=Telefe transmitirá el Mundial de Clubes 2025|url=https://noticias.mitelefe.com/deportes/telefe-transmitira-el-mundial-de-clubes-2025/|access-date=2025-05-01|website=Telefe|language=es|quote=Telefe transmitirá 21 partidos, incluyendo los encuentros clave de la fase de grupos, los octavos de final, los cuartos de final y una de las semifinales del torneo. Esta cobertura incluirá el partido inaugural, que contará con la participación del mejor jugador del mundo, Lionel Messi, y la gran final, en lo que promete ser el evento futbolístico más relevante del 2025.<br /> Además, todos los partidos que se emitan en TV abierta estarán disponibles en MiTelefe y el canal de YouTube de Telefe, garantizando una cobertura multiplataforma para todos los fanáticos.|trans-quote=Telefe will broadcast 21 matches, including the key games of the group stage, the round of 16, the quarterfinals and one of the semifinals of the tournament. This coverage will include the opening match, which will feature the world's best player, Lionel Messi, and the final, in what promises to be the most important soccer event of 2025.<br /> In addition, all matches broadcast on FTA will be available on MiTelefe and Telefe's YouTube channel, guaranteeing multiplatform coverage for all fans.}}</ref> |- |{{پرچمک|استرالیا}} استرالیا |فاکس اسپورتس / کایو اسپورتس |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=DAZN Group Completes Acquisition of Foxtel, Strengthening Global Sports Streaming Leadership|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-group-completes-acquisition-of-foxtel-strengthening-global-sports-streaming-leadership/|access-date=2025-04-04|website=DAZN|language=en-US|quote=Foxtel Group, Australia’s premier subscription television provider, will continue to operate as a standalone business while benefiting from the UK-based DAZN’s global reach, market-leading technology, and investment in sports entertainment innovation. <br /> Foxtel, Kayo Sports, BINGE, and Hubbl will retain their brand identities, continuing to produce the world-class programming, sports coverage and entertainment that Australians know and love. <br /> Shay Segev, CEO of DAZN, said: “This is an exciting day for DAZN and Foxtel Group and a significant milestone for DAZN as we expand our global footprint into Australia, a key sports market with passionate fans. Foxtel’s strong local presence, combined with DAZN’s global scale, technology, and content rights, will unlock incredible opportunities for sports fans, advertisers, and partners, while continuing to deliver great drama, lifestyle and news content.”}}</ref> |- |{{پرچمک|بلغارستان}} بلغارستان |[[تلویزیون ملی بلغارستان|بی‌ان‌تی]] |هر روز دو مسابقه (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /> |- | rowspan="7" |{{پرچمک|بولیوی}} بولیوی |تیگو اسپورتس | rowspan="6" |تمام مسابقات |<ref>{{Cite Instagram |postid=DJshhP4Jpt2 |user=tigobol |title=¡El Mundial de Clubes llega a @tigosportsbol ! |date=2025-05-15 |language=es}}</ref><ref name=":12">{{Cite web|title=Where to watch: Bolivia|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=BO&wtw-filter=ALL|access-date=2025-06-13|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- |تووس |<ref>{{Cite web|title=¡El torneo de élite llega a TUVES! El Mundial de Clubes FIFA 2025™ comienza el 14 de Junio a través de Eventos Premium HD, con 32 equipos y los mejores jugadores del mundo. Desde Messi hasta Mbappé, Cavani, Kane, Haaland, Vini Jr y Griezmann, todos competirán por la gloria. #MundialDeClubes #TUVES #EventosPremiumHD|url=https://www.instagram.com/p/DKXSVtotHIU/|access-date=2025-06-12|website=tuves_bo|via=Instagram}}</ref><ref name=":12" /> |- |کوتاس |<ref>{{Cite web|title=Los gigantes del planeta se enfrentan en el Mundial de Clubes 2025, y vos lo podés ver por COTAS. </br> No te perdás ni un segundo del torneo que reúne a los mejores. </br></br> #COTAS #MundialDeClubes #FútbolSinLímites #PasiónQueUne|url=https://www.instagram.com/p/DKf6LdXP5Sx/|access-date=2025-06-12|website=cotas_scz|via=Instagram}}</ref><ref name=":12" /> |- |کوتاپ آر.ال. |<ref>{{Cite web|last=COTAP R. L.|date=2025-06-10|title=Desde el 14 de junio, vive el Mundial de Clubes FIFA 2025 por nuestra señal|url=https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0k574vWj2MYAGghdNjKMBE9HzfSUMaVwtPr4nofx2gqLgD424oH7CX3okauhGk4uXl&id=100057518976107&__cft__[0]=AZXKh1uyjXt3tnAipm2_V0w4b6--fugOPPVLNGfSojDnlYfIE3nJQcNkSqLrr29Sz7GFQoBzqpoD-uc-1uj0tVOalwrzt4k6yM8CUDhZh0X3C1r1Dgdp4_MdSlNi3qrjSryNiDefZlTrcpTxpQVzXWKi-JL8YpNP9XDQcnbXa7_oKA&__tn__=%2CO%2CP-R|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20250613233310/https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0k574vWj2MYAGghdNjKMBE9HzfSUMaVwtPr4nofx2gqLgD424oH7CX3okauhGk4uXl&id=100057518976107|archive-date=2025-06-13|access-date=2025-06-13|via=Facebook}}</ref><ref name=":12" /> |- |[[انتل|انتل بولیوی]] |<ref>{{Cite AV media|url=https://www.youtube.com/watch?v=SH6BD2vJRIQ|title=Arranca el Mundial de Clubes - 14 de junio|date=2025-06-13|last=Entel Bolivia|access-date=2025-06-13|via=YouTube}}</ref><ref name=":12" /> |- |اکس‌دیجیتال بولیوی |<ref>{{Cite web|title=¡El Mundial de Clubes está por comenzar y en XDigital no te perdés ni un minuto!|url=https://www.instagram.com/p/DK1-TJQh-hU/|access-date=2025-06-13|website=xdigital_bolivia|via=Instagram}}</ref><ref name=":12" /> |- |رد اونو |۱۴ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=Mundial de Clubes: ¡Espectacular! Estos serán los partidos que transmitirá Red Uno|url=https://www.reduno.com.bo/deportes/mundial-de-clubes-espectacular-estos-seran-los-partidos-que-transmitira-red-uno--2025415102836/|access-date=2025-05-01|website=Red Uno|language=es}}</ref> |- | rowspan="3" |{{پرچمک|برزیل}} برزیل |کازی‌تیوی |تمام مسابقات | rowspan="3" |<ref>{{Cite web|title=Globo encaminha acordo e vai mostrar novo Mundial de Clubes com exclusividade na TV - 23/04/2025 - Outro Canal - F5|url=https://f5.folha.uol.com.br/colunistas/outro-canal/2025/04/globo-encaminha-acordo-e-vai-mostrar-novo-mundial-de-clubes-com-exclusividade-na-tv.shtml|access-date=2025-04-23|website=f5.folha.uol.com.br|date=April 23, 2025}}</ref><ref>{{Cite web|last=Simon|first=Allan|date=2025-05-14|title=Globo e CazéTV acertam com DAZN para transmitir 100% do Mundial de Clubes|url=https://www.uol.com.br/esporte/colunas/allan-simon/2025/05/14/globo-e-cazetv-acertam-com-dazn-para-transmitir-100-do-mundial-de-clubes.htm|access-date=2025-05-15|website=UOL|language=pt-br}}</ref> |- | rowspan="2" |[[گلوبو گروپ]] |تمام مسابقات ([[تلویزیون پولی|ت.پ.]]) |- |۲۵ مسابقه + مسابقات [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|حذفی]] مخصوص ([[پخش رایگان|پ.ر.]]) |- |{{پرچمک|کیپ ورد}} کیپ ورد |تلویزیون کیپ ورد |۲۰ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=Where to watch: Cabo Verde|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=CV&wtw-filter=ALL|access-date=2025-06-13|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- | rowspan="2" |کارائیب |راش اسپورتس | rowspan="2" |تمام مسابقات | rowspan="2" |<ref>{{Cite web|title=The world's best clubs compete in the FIFA Club World Cup and it's streaming LIVE on RUSHSports all season long!|url=https://x.com/rushtvcaribbean/status/1931070259928125623|access-date=2025-05-27|publisher=Rush Sports}}</ref><ref name="DAZN22">{{Cite web|date=2025-03-06|title=DAZN's $1bn CWC deal to fund prize money|url=https://www.sportbusiness.com/news/dazns-1bn-cwc-deal-to-fund-prize-money/|access-date=2025-03-06|website=SportBusiness}}</ref><ref>{{Cite web|title=Where to Watch: Aruba (Also Barbados, Curaçao, Guyana, Suriname, Trinidad and Tobago)|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=AW&wtw-filter=ALL|access-date=2025-06-05|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- |دی اسپورتس{{Refn|آروبا، باربادوس، کوراسائو، گویان، سورینام، ترینیداد و توباگو|group=یادداشت}} |- |{{پرچمک|شیلی}} شیلی |شیلیویژن |هر روز یک مسابقه |<ref>{{Cite web|last=|title=Cuándo, dónde es y cómo ver en Chile el Mundial de Clubes 2025|url=https://www.chilevision.cl/chv-deportes/futbol-internacional/mundial-de-clubes-2025-cuando-es-y-como-ver-en-chile-los-partidos|access-date=2025-06-13|website=Chilevision|language=es-ch}}</ref><ref>{{Cite web|title=¡UNA SEMANA DE PARTIDAZOS IMPERDIBLES... Y VIENEN MÁS!|url=https://www.instagram.com/p/DK24JkDulTG/|access-date=2025-06-13|website=chvdeportes|via=Instagram}}</ref> |- |{{پرچمک|کلمبیا}} کلمبیا |وین اسپورتس |۲۱ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=¡Imperdible! El Mundial de Clubes llega a Win Sports|url=https://www.winsports.co/futbol-internacional/noticias/imperdible-el-mundial-de-clubes-llega-a-win-sports-357287|access-date=2025-05-21|website=Win Sports|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|ساحل عاج}} ساحل عاج |ان‌سی‌آی |۲۸ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=PROGRAMME DE DIFFUSION EN TÉLÉVISION GRATUITE ET EN CLAIR DES MATCHS DE LA COUPE DU MONDE DES CLUBS FIFA 2025|url=https://www.instagram.com/p/DKusOQLoz-z/|access-date=2025-06-14|website=nci_television|via=instagram}}</ref> |- |{{پرچمک|کاستاریکا}} کاستاریکا |تله‌تیکا |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Teletica transmitirá en exclusiva el Mundial de Clubes FIFA 2025|url=https://www.teletica.com/internacional/teletica-transmitira-en-exclusiva-el-mundial-de-clubes-fifa-2025_382555/|access-date=2025-05-01|website=Teletica|date=April 10, 2025|language=es}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|جمهوری چک}} جمهوری چک |نووا اسپورت | rowspan="2" |تمام مسابقات (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) | rowspan="2" |<ref name="EBU" /><ref>{{Cite web|title=OnePlay Sport and Nova Sport will broadcast the 2025 FIFA Club World Cup|url=https://www.screenvoice.cz/en/news/oneplay-sport-and-nova-sport-will-broadcast-the-2025-fifa-club-world-cup/|access-date=2025-05-27|website=ScreenVoice.cz|date=May 23, 2025}}</ref> |- |وان پلی اسپورت |- |{{پرچمک|اکوادور}} اکوادور |تلیامازوناس |مسابقات مخصوص |<ref>{{Cite web|title=¡Por señal abierta! Teleamazonas transmitirá el Mundial de Clubes de la FIFA 2025|url=https://www.primicias.ec/deportes/teleamazonas-mundial-clubes-fifa-transmision-partidos-ver-96623/|access-date=2025-05-21|website=Primicias|date=May 19, 2025|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|مصر}} مصر |[[مرکز پخش خاورمیانه|ام‌بی‌سی گروپ]] |نامشخص |<ref name="DAZN">{{Cite web|date=2025-03-06|title=DAZN's $1bn CWC deal to fund prize money|url=https://www.sportbusiness.com/news/dazns-1bn-cwc-deal-to-fund-prize-money/|access-date=2025-03-06|website=SportBusiness}}</ref> |- |{{پرچمک|السالوادور}} السالوادور |شبکه ۴ |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Mundial de Clubes en EXCLUSIVA por Canal 4|url=https://www.tcsahora.com/mundial-de-clubes-en-exclusiva-por-canal-4/|access-date=2025-05-07|website=TCS Ahora|date=May 6, 2025|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|اسواتینی}} اسواتینی |اسواتینی تی‌وی |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Your #1 channel has bagged another crowd favorite tournament. Watch the FIFA Club World Cup LIVE on Eswatini TV|url=https://www.instagram.com/p/DK2AnFRMKgd/|access-date=2025-06-13|website=eswatini_tv|via=Instagram}}</ref><ref>{{Cite web|title=Where to Watch: Eswatini|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=SZ&wtw-filter=ALL|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- |{{پرچمک|فرانسه}} فرانسه |[[ت‌اف۱]] |مسابقه اول [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پی‌اس‌جی]] + فینال |<ref name="EBU" /><ref>{{Cite web|title=TF1 to show a game and final of Club World Cup|url=https://www.telecompaper.com/news/tf1-to-show-opening-game-and-final-of-club-world-cup--1535960|access-date=2025-05-24|website=telecompaper}}</ref> |- |{{پرچمک|گرجستان}} گرجستان |جی‌پی‌بی |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Club World Cup exclusively on GPB First Channel|url=https://1tv.ge/lang/en/news/club-world-cup-exclusively-on-gpb-first-channel/|access-date=2025-06-11|publisher=GPB}}</ref> |- |{{پرچمک|آلمان}} آلمان |[[پروزیبن‌ست.۱ مدیا]] |فقط تیم‌های آلمانی |<ref>{{Cite web|title=DAZN macht die FIFA Klub-Weltmeisterschaft 2025 so leicht zugänglich wie nie zuvor: Alle Spiele live und kostenlos auf DAZN - zusätzlich kooperiert DAZN mit ProsiebenSat.1 für alle deutschen Partien|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-macht-die-fifa-klub-weltmeisterschaft-2025-so-leicht-zuganglich-wie-nie-zuvor-alle-spiele-live-und-kostenlos-auf-dazn-zusatzlich-kooperiert-dazn-mit-prosiebensat-1-fur-alle-deutschen-partien/|access-date=2025-05-14|website=DAZN|language=de}}</ref> |- |{{پرچمک|غنا}} غنا |اسپورتی تی‌وی |۲۶ مسابقه |<ref name="Sporty2">{{Cite web|title=FIFA CLUB WORLD CUP FREE ONLY ON SPORTYTV!!!|url=https://x.com/SportyTV_/status/1927430643488596047|access-date=2025-05-27|publisher=Sporty TV}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|یونان}} یونان | rowspan="2" |ای‌تی‌ان۱/ای‌تن‌ان۱ پلاس |۱۵ مسابقه ([[پخش رایگان|پ.ر.]]) | rowspan="2" |<ref>{{Cite web|title=DAZN and Antenna Group Launch Strategic Partnership in Greece|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-and-antenna-group-launch-strategic-partnership-in-greece/|access-date=2025-06-13|website=DAZN|language=en-US}}</ref> |- |تمام مسابقات ([[رسانه جاری|ر.ج.]]) |- |{{پرچمک|گواتمالا}} گواتمالا |تی‌وی آزتکا گواته |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=TV Azteca Guate transmitirá en exclusiva el Mundial de Clubes de la FIFA 2025|url=https://tvaztecaguate.com/deportes/2025/04/11/tv-azteca-guate-transmitira-en-exclusiva-el-mundial-de-clubes-de-la-fifa-2025/|access-date=2025-05-01|website=TV Azteca Guate|date=April 11, 2025|language=es}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hernández|first=Karla|date=2025-06-13|title=¿Dónde ver el partido inaugural en el Mundial de Clubes FIFA 2025?|url=https://tvaztecaguate.com/deportes/mundial-de-clubes-fifa-2025/2025/06/13/al-ahly-vs-inter-miami-mundial-clubes-2025/|access-date=2025-06-13|website=Tv Azteca Guatemala|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|هندوراس}} هندوراس |دپورتس تی‌وی‌سی |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Mundial de Clubes 2025 será transmitido a través de la señal de Deportes TVC|url=https://www.deportestvc.com/futbol-internacional/mundial-clubes-2025-donde-ver-en-honduras-canal-deportes-tvc-2025-04-11/|access-date=2025-05-01|website=Deportes TVC|date=December 14, 2019|language=es}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|مجارستان}} مجارستان |ام۴ اسپورت |نیمی از مسابقات برنامه‌ریزی‌شده (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) | rowspan="2" |<ref name="EBU2">{{Cite web|date=2025-05-23|title=EXCLUSIVE: EBU nets Club World Cup in 11 territories|url=https://www.sportbusiness.com/news/exclusive-ebu-nets-club-world-cup-in-11-territories/|access-date=2025-05-24|website=SportBusiness|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-06-13|title=A közmédia több csatornája is közvetíti a FIFA-klubvilágbajnokságot|url=https://m4sport.hu/kulfoldi-foci/cikk/2025/06/13/a-kozmedia-tobb-csatornaja-is-kozvetiti-a-fifa-klubvilagbajnoksagot/|access-date=2025-06-14|website=M4 Sport|language=hu}}</ref> |- |نتورک۴ |نیمی از مسابقات برنامه‌ریزی‌شده (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |- |{{پرچمک|اسرائیل}} اسرائیل |اسپورت ۵ |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|date=2025-06-10|title=מונדיאל המועדונים: לוח השידורים המלא - ערוץ הספורט|url=https://www.sport5.co.il/articles.aspx?FolderID=11905&docID=508567|access-date=2025-06-13|website=Sport5|language=he}}</ref> |- |{{پرچمک|ایتالیا}} ایتالیا |[[مدیاست]] |هر روز یک مسابقه |<ref>{{Cite web|date=2025-03-07|title=Mediaset secures Club World Cup rights from DAZN|url=https://www.sportbusiness.com/news/mediaset-secures-club-world-cup-rights-from-dazn/|access-date=2025-03-08|website=SportBusiness}}</ref><ref>{{Cite web|title=Mondiale per Club Fifa 2025: accordo tra Dazn e Mediaset per una partita al giorno in chiaro|url=https://www.engage.it/media-industry/mondiale-per-club-fifa-2025-accordo-tra-dazn-e-mediaset-per-una-partita-al-giorno-in-chiaro.aspx|access-date=2025-03-08|website=www.engage.it|language=it}}</ref> |- |{{پرچمک|کنیا}} کنیا |اسپورتی تی‌وی |۲۶ مسابقه |<ref name="Sporty2" /> |- |{{پرچمک|کوزوو}} کوزوو |آرت‌موشن |تمام مسابقات (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref>{{Cite web|title=FIFA WORLD CUP exclusively comes for the first time to ARTMOTION|url=https://kosovapress.com/en/fifa-world-cup-exclusively-comes-for-the-first-time-on-artmotion|access-date=2025-05-27}}</ref> |- |{{پرچمک|مالدیو}} مالدیو |آی‌سی‌ای نتورک |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Watch the FIFACWC {{!}} June 14 - July 13 {{!}} Every match Live on ICE Network|url=https://twitter.com/ICEmdv/status/1932743731700277476|access-date=2025-06-13|website=X (former Twitter)}}</ref><ref>{{Cite web|title=FIFA Club World Cup 2025 live on ICE NETWORK|url=https://twitter.com/Medianetmv/status/1930227229319147855|access-date=2025-06-13|website=X (former Twitter)}}</ref> |- |{{پرچمک|مالت}} مالت |تی‌وی‌ام |تمام مسابقات (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /> |- |{{پرچمک|مالت}} موریس |ام‌بی‌سی |مسابقات مخصوص |<ref>{{Cite web|title=Where to Watch: Mauritius|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=MU&wtw-filter=ALL}}</ref> |- |{{پرچمک|مکزیک}} مکزیک |تلویزا اونیویزیون |۳۱ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=TelevisaUnivision transmitirá Mundial de Clubes 2025 en México en alianza con DAZN|url=https://www.tudn.com/futbol/fifa-mundial-de-clubes/televisaunivision-transmitira-mundial-clubes-2025-en-mexico-alianza-dazn|access-date=2025-06-13|website=TUDN|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|مونته‌نگرو}} مونته‌نگرو |آرتی‌سی‌جی |تمام مسابقات (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|موزامبیک}} موزامبیک |زاپ |تمام مسابقات |<ref name="Zap2" /> |- |تی‌وی میرامار |۲۰ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=Where to Watch:Mozambique|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=MZ&wtw-filter=820|access-date=2025-06-13|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- |{{پرچمک|نیکاراگوئه}} نیکاراگوئه |ویوا نیکاراگوئه |تمام مسابقات |<ref>{{Cite Instagram |postid=DJZiYMExh1L |user=platinumsportsmx |title=¡MUNDIAL DE CLUBES POR VIVA NICARAGUA! |date=2025-05-08 |language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|نیجریه}} نیجریه |اسپورتی تی‌وی |۲۶ مسابقه |<ref name="Sporty2" /> |- |{{پرچمک|نروژ}} نروژ |[[وردنس گانگ|وی‌جی پلاس]] |۵۸ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=VG sender klubb-VM|url=https://www.vg.no/sport/i/dRWdaO/klubb-vm-sendes-paa-vg-sport-i-sommer|access-date=2025-06-09|publisher=VG}}</ref> |- |{{پرچمک|پاناما}} پاناما |نکس |تمام مسابقات |<ref>{{Cite Instagram |postid=DIMqIriyu0I |user=nexsports21 |title=¡MUNDIAL DE CLUBES! @fifaclubworldcup llega a @nexsports21 En exclusiva por @nexpanama |date=2025-04-08 |language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|پاراگوئه}} پاراگوئه |تیگو اسپورتس |تمام مسابقات |<ref>{{Cite Instagram |postid=DKPq_e3iUqr |user=tigosportspy |title=¡La emoción del fútbol mundial llega a tu pantalla! |date=2025-05-29 |language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|پرو}} پرو |آمریکا تلویزیون |هر روز یک مسابقه |<ref>{{Cite web|title=América Televisión y tvGO transmitirá el Mundial de Clubes 2025|url=https://www.americatv.com.pe/deportes/futbol-mundial/america-television-y-tvgo-transmitira-mundial-clubes-2025-n448908/|access-date=2025-05-01|website=América Televisión|date=April 8, 2025|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|پرتغال}} پرتغال |[[تی‌وی‌آی]] |۱۲ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=TVI transmite 12 jogos do Mundial de Clubes (incluindo Benfica e FC Porto)|url=https://cnnportugal.iol.pt/mundial-de-clubes/jogos-olimpicos/tvi-transmite-12-jogos-do-mundial-de-clubes-incluindo-benfica-e-fc-porto/20250606/6843139cd34e3f0bae9f1a25|access-date=2025-06-06|website=CNN Portugal|language=PT}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|رومانی}} رومانی |پرو تی‌وی | rowspan="2" |تمام مسابقات (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) | rowspan="2" |<ref name="EBU" /><ref>{{Cite web|title=FIFA Club World Cup 2025 se vede, din 15 iunie, în exclusivitate pe VOYO, la PRO TV și PRO Arena|url=https://stirileprotv.ro/stiri/sport/fifa-club-world-cup-2025-se-vede-din-15-iunie-in-exclusivitate-pe-voyo-la-pro-tv-si-pro-arena.html|access-date=2025-05-24|publisher=Pro TV}}</ref> |- |وویو |- |{{پرچمک|روسیه}} روسیه |اوکو |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|last=Cunningham|first=Euan|date=2025-04-28|title=Russia's Okko buys Club World Cup rights from DAZN|url=https://www.sportcal.com/news/russias-okko-buys-club-world-cup-rights-from-dazn/|access-date=2025-04-29|website=Sportcal|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-04-28|title=DAZN sells on Club World Cup to Russia's Okko|url=https://www.sportbusiness.com/news/dazn-sells-on-club-world-cup-to-russias-okko/|access-date=2025-04-29|website=SportBusiness|language=en-GB}}</ref> |- |{{پرچمک|رواندا}} رواندا |رواندا تلویزیون |۲۰ مسابقه |<ref name=":04">{{Cite web|title=Where to watch: Rwanda|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/scores-and-fixtures?country=RW&wtw-filter=786|access-date=2025-06-04|website=FIFA CWC 2025}}</ref> |- |{{پرچمک|سیشل}} سیشل |اس‌بی‌سی ۳ |۲۱ مسابقه |<ref name=":04" /> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|اسلواکی}} اسلواکی |وویو |تمام مسابقات (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /><ref name="Voyo">{{Cite web|last=Maxa|first=Filip|date=2025-05-26|title=Majstrovstvá sveta klubov FIFA 2025 odvysiela Voyo. Prístup získajú len klienti s drahým balíkom|url=https://zive.aktuality.sk/clanok/2MncfBx/majstrovstva-sveta-klubov-fifa-2025-odvysiela-voyo-pristup-ziskaju-len-klienti-s-drahym-balikom/|access-date=2025-05-28|website=Živé.sk|language=sk}}</ref> |- |نووا اسپورت |۲۵ مسابقه (دارای مجوز فرعی [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /><ref name="Voyo" /> |- |{{پرچمک|آفریقای جنوبی}} آفریقای جنوبی |اسپورتی تی‌وی |۲۶ مسابقه |<ref name="Sporty2" /> |- |{{پرچمک|کره جنوبی}} کره جنوبی |[[کوپانگ پلی]] |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title='와우회원도 돈 내세요'…쿠팡플레이, 클럽월드컵 유료 중계|url=https://biz.sbs.co.kr/article/20000239735|access-date=2025-06-11|website=biz.sbs.co.kr|language=ko}}</ref> |- | rowspan="2" |آمریکای جنوبی (به غیر از بولیوی و برزیل) |دی‌اسپورتس |تمام مسابقات (شامل پاراگوئه نمی‌شود) |<ref name="DAZN" /><ref>{{Cite web|title=DIRECTV administrará los derechos del Mundial de Clubes 2025 en Latinoamérica tras sellar una alianza con DAZN|url=https://www.directvsports.com/futbol/DIRECTV-administrara-los-derechos-del-Mundial-de-Clubes-2025-en-Latinoamerica-tras-sellar-una-alianza-con-DAZN-20250307-0035.html|access-date=2025-03-08|website=DSports|language=es}}</ref> |- |[[دیزنی پلاس]] |تیم‌های آرژانتینی + ۱۶ مسابقه |<ref name="ESPN trae a DISNEY+ el fantástico primer Mundial de Clubes FIFA 20252">{{Cite press release|title=ESPN trae a DISNEY+ el fantástico primer Mundial de Clubes FIFA 2025|date=2025-05-14|url=https://espnpressroom.com/latinamerica/press-releases/2025/05/espn-trae-a-disney-el-fantastico-primer-mundial-de-clubes-fifa-2025/|language=es|access-date=2025-05-16|website=ESPN Press Room}}</ref> |- |{{پرچمک|اسپانیا}} اسپانیا |[[مدیاست]] |هر روز یک مسابقه |<ref>{{Cite web|title=DAZN y Mediaset cierran un acuerdo de sublicencia en España e Italia para el Mundial de Clubes FIFA 2025|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-y-mediaset-cierran-un-acuerdo-de-sublicencia-en-espana-e-italia-para-el-mundial-de-clubes-fifa-2025/|access-date=2025-03-18|website=DAZN|language=es}}</ref> |- | rowspan="5" |آفریقای جنوب صحرا |آزام تی‌وی | rowspan="5" |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=Michuano ya FIFA Club World Cup , kuanza Juni 15, 2025, kuruka mbashara kupitia AzamTV mwanzo mwisho|url=https://www.instagram.com/p/DJuB7IbRxOm/|access-date=2025-05-24|website=Instagram}}</ref> |- |گوتی‌وی |<ref>{{Cite web|title=GOtv website|url=https://www.gotvafrica.com/en-ng|url-status=unfit|archive-url=https://archive.today/20250524040922/https://www.gotvafrica.com/en-ng|archive-date=2025-05-24|access-date=2025-05-24|website=GOtv}}</ref> |- |استارتایمز اسپورتس |<ref>{{Cite news|date=2025-05-08|title=StarTimes secures FIFA Club World Cup 2025 broadcast rights to air all 63 games|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/SportsArchive/StarTimes-secures-FIFA-Club-World-Cup-2025-broadcast-rights-to-air-all-63-games-1983133#:~:text=The%20all-new%20FIFA%20Club,the%20United%20States%20of%20America.|archive-url=http://web.archive.org/web/20250515003600/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/SportsArchive/StarTimes-secures-FIFA-Club-World-Cup-2025-broadcast-rights-to-air-all-63-games-1983133|archive-date=2025-05-15|access-date=2025-05-24|work=GhanaWeb|language=en-US}}</ref> |- |شومکس |<ref>{{Cite web|title=Showmax Set for FIFA Club World Cup, UEFA Nations League Finals, Others – THISDAYLIVE|url=https://www.thisdaylive.com/2025/06/07/showmax-set-for-fifa-club-world-cup-uefa-nations-league-finals-others/|access-date=2025-06-11|website=www.thisdaylive.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=The FIFA Club World Cup 2025 on Showmax|url=https://www.showmax.com/za/fifa-club-world-cup-2025|access-date=2025-06-11|website=Showmax website|language=en-ZA}}</ref> |- |سوپراسپورت |<ref>{{Cite web|date=2025-05-08|title=SuperSport secures FIFA Club World Cup 2025 broadcast rights|url=https://www.graphic.com.gh/sports/sports-news/supersport-secures-fifa-club-world-cup-2025-broadcast-rights.html|access-date=2025-05-09|website=Graphic Online}}</ref> |- |{{پرچمک|ترکیه}} ترکیه |[[تی‌آرتی]] |تمام مسابقات (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) |<ref name="EBU" /> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|اوکراین}} اوکراین |ساسپیلنه اسپورت | rowspan="2" |بازی‌های گروهی مخصوص و تمام مسابقات [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|حذفی]] (معالمه با [[اتحادیه پخش برنامه‌های اروپایی|ای‌بی‌یو]]) | rowspan="2" |<ref name="EBU" /><ref>{{Cite web|title=Суспільне транслюватиме матчі Клубного чемпіонату світу з футболу – 2025|url=https://corp.suspilne.media/novyny/48065-suspilne-translyuvatyme-matchi-klubnogo-chempionatu-svitu-z-futbolu-2025/|access-date=2025-05-22|website=corp.suspilne.media|date=May 22, 2025|language=uk}}</ref><ref>{{Cite web|title=Повний розклад групового етапу на Суспільному: дивіться Клубний Чемпіонат світу – 2025 з футболу|url=https://corp.suspilne.media/novyny/48777-povnyj-rozklad-grupovogo-etapu-na-suspilnomu-dyvitsya-klubnyj-chempionat-svitu-2025-z-futbolu/|access-date=2025-06-06|website=corp.suspilne.media|language=uk}}</ref><ref>{{Cite web|title=MEGOGO покаже 40 матчів Клубного чемпіонату світу з футболу за партнерською угодою із Суспільним|url=https://mediasat.info/uk/2025/06/13/megogo-pokazhe-40-matchiv-klubnogo-chempionatu-svitu/|access-date=2025-06-13|website=mediasat.info|language=uk}}</ref> |- |میگوگو |- |{{پرچمک|بریتانیا}} بریتانیا |شبکه ۵ |۲۳ مسابقه |<ref>{{Cite news|last=Hughes|first=Matt|date=2025-04-23|title=Club World Cup to be broadcast live on Channel 5 in UK after Dazn deal|url=https://www.theguardian.com/football/2025/apr/23/club-world-cup-to-be-broadcast-live-on-channel-5-in-uk-after-dazn-deal|access-date=2025-04-23|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|ایالات متحده}} ایالات متحده آمریکا |تی‌ان‌تی اسپورتس (انگلیسی) |۲۴ مسابقه |<ref>{{cite news|last1=Weprin|first1=Alex|title=TNT Sports Snags FIFA Club World Cup Rights in Deal With DAZN|url=https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/tnt-sports-2025-fifa-club-world-cup-tv-rights-deal-dazn-1236154761/|access-date=2025-03-05|work=The Hollywood Reporter|date=2025-03-05|archive-date=March 5, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250305160014/https://www.hollywoodreporter.com/business/business-news/tnt-sports-2025-fifa-club-world-cup-tv-rights-deal-dazn-1236154761/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Polacek|first1=Scott|title=TNT Sports, DAZN Announce Broadcast Details for FIFA Club World Cup 2025|url=https://bleacherreport.com/articles/25166896-tnt-sports-dazn-announce-broadcast-details-fifa-club-world-cup-2025|access-date=2025-03-05|work=Bleacher Report|date=2025-03-05|language=en|archive-date=March 7, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250307021316/https://bleacherreport.com/articles/25166896-tnt-sports-dazn-announce-broadcast-details-fifa-club-world-cup-2025|url-status=live}}</ref> |- |تلویزا اونیویزیون (اسپانیایی) |۱۸ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=DAZN and TelevisaUnivision Announce U.S. Partnership for FIFA Club World Cup 2025|url=https://dazngroup.com/press-room/dazn-and-televisaunivision-announce-u-s-partnership-for-fifa-club-world-cup-2025/|access-date=2025-02-14|website=DAZN}}</ref><ref>{{Cite web|last=anegron|date=2025-02-13|title=DAZN AND TELEVISAUNIVISION ANNOUNCE U.S. PARTNERSHIP FOR FIFA CLUB WORLD CUP 2025|url=https://corporate.televisaunivision.com/press/2025/02/13/dazn-and-televisaunivision-announce-u-s-partnership-for-fifa-club-world-cup-2025/|access-date=2025-02-14|website=TelevisaUnivision}}</ref> |- | rowspan="4" |{{پرچمک|اروگوئه}} اروگوئه |فلو | rowspan="4" |۵۲ مسابقه |<ref>{{Cite web|title=El mundial de Clubes lo tenés en Flow. Mirá 52 partidos en vivo y en todos tus dispositivos por nuestro canal de eventos 719/119.|url=https://www.instagram.com/p/DKPOJI-TEx-/|access-date=2025-06-13|website=cablevisionuy|via=Instagram}}</ref> |- |نوئوو سیگلو |<ref>{{Cite web|title=Desde el 14 de junio, viví el Mundial de Clubes por las señales de Eventos y desde donde estés con NSNOW|url=https://www.instagram.com/p/DKuelOUBr9k/|access-date=2025-06-13|website=nuevosiglouy|via=Instagram}}</ref> |- |مونته‌کابله |<ref>{{Cite web|title=Cuando te decimos que todo los caminos llevan al gol, es verdad, por eso a partir del 14 de junio, vas a vivir momento a momento algo histórico, el #MudialDeClubes por nuestro canal de Eventos y por MCGoLive|url=https://www.instagram.com/p/DJ9ePoIvKjt/|access-date=2025-06-13|website=montecableuy|via=Instagram}}</ref> |- |تی‌سی‌سی |<ref>{{Cite web|title=Se viene el Mundial de Clubes y se juega en TCC. Mirá 52 partidos en vivo, los mejores equipos del mundo y seguí a todos los uruguayos. Todos los partidos en tu TV y también en tu celular y PC con TCC Vivo, ¡para que no te pierdas de nada!|url=https://www.instagram.com/p/DKKX5jtPK5c/|access-date=2025-06-13|website=tcc_oficial|via=Instagram}}</ref> |- | rowspan="2" |{{پرچمک|ازبکستان}} ازبکستان |ان‌تی‌آرتی | rowspan="2" |تمام مسابقات | rowspan="2" |<ref>{{Cite web|title=O'zbek telekanallari Abduqodir Husanov ishtirok etadigan Klublar o'rtasidagi JCH namoyish huquqini qo'lga kiritdi|url=https://championat.asia/oz/news/ozbek-telekanallari-abduqodir-husanov-ishtirok-etadigan-klublar-ortasidagi-jch-namoyish-huquqini-qolga-kiritdi|access-date=2025-06-14|website=CHAMPIONAT.asia|language=Uz}}</ref> |- |زور تی‌وی |- |{{پرچمک|ونزوئلا}} ونزوئلا |تلون |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=¡Vive toda la emoción de la Copa Mundial de Clubes de la FIFA 2025 por TELEVEN!|url=https://televen.com/tusprogramas/vive-toda-la-emocion-de-la-copa-mundial-de-clubes-de-la-fifa-2025-por-televen/|access-date=2025-03-12|website=Televen|language=es}}</ref> |- |{{پرچمک|ویتنام}} ویتنام |اف‌پی‌تی پلی |تمام مسابقات |<ref>{{Cite web|title=FPT PLAY công bố sở hữu bản quyền FIFA CLUB WORLD CUP 2025™|url=https://vov2.vov.vn/the-thao/fpt-play-cong-bo-so-huu-ban-quyen-fifa-club-world-cup-2025tm-53249.vov2|access-date=2025-05-22|website=VOV2.VN|language=vi}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.vietnam.vn/en/fifa-club-wolrd-cup-2025-cuc-hap-dan-xem-messi-haaland-va-mbappe-tranh-tai-tren-kenh-nao|title=FIFA Club World Cup 2025 is extremely attractive: Which channel to watch Messi, Haaland and Mbappe compete on?|publisher=vietnam.vn|work=[[Thanh Niên]]|date=22 May 2025|accessdate=22 May 2025|language=en}}</ref> |} لیست شرکای اصلی دارای مجوز به شرح زیر است: {| class="wikitable" !منطقه !دارندگان حقوق !تعداد مسابقات !منبع |- | rowspan="2" |{{پرچمک|چین}} چین |[[چاینا موبایل|میگو]] |تمام مسابقات | rowspan="2" |<ref name=":7" /> |- |[[تلویزیون مرکزی چین|سی‌سی‌تی‌وی]] |فقط فینال |} == بازاریابی == === برندسازی === در ۴ سپتامبر ۲۰۲۴، فیفا نشان رسمی و امضای صوتی مسابقات را منتشر کرد. این نشان از توپ، تاریخ و فرهنگ فوتبال الهام می‌گیرد و حروف اول مسابقات به شکل یک نماد دایره‌ای دورش انتزاع شده است.<ref>{{cite web|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/emblem-audio-signature-revealed|title=FIFA unveils emblem and audio signature for new FIFA Club World Cup|publisher=FIFA|date=2024-09-04}}</ref> موسیقی رسمی مسابقات، ''رهایی از میل'' توسط خواننده ایتالیایی [[گالا (خواننده)|گالا]] را نمایش می‌دهد.<ref>{{Cite web|date=2024-09-04|title=FIFA unveil Club World Cup logo and official audio with help from DJ Khaled|url=https://en.as.com/soccer/fifa-unveil-club-world-cup-logo-and-official-audio-with-help-from-dj-khaled-n/|access-date=2024-09-06|website=AS.com|language=en}}</ref> در ۱۴ نوامبر، فیفا از جام جدید مسابقات پرده‌برداری کرد.<ref>{{cite web|last1=Robson|first1=James|title=FIFA unveils NASA-inspired golden Club World Cup trophy created with Tiffany & Co.|url=https://ca.sports.yahoo.com/news/fifa-unveils-nasa-inspired-golden-191102956.html|website=Yahoo Sports|access-date=November 15, 2024|language=en|date=November 14, 2024}}</ref><ref>{{cite web|title=Innovative FIFA Club World Cup Trophy unveiled ahead of new tournament in 2025|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/innovative-trophy-unveiled|website=FIFA|access-date=November 15, 2024|date=November 14, 2024}}</ref> در ۲۹ ژانویه ۲۰۲۵، اعلام شد که [[رابی ویلیامز]] در این مسابقات اجرا خواهد داشت، از جمله آهنگ جدیدی.<ref>https://inside.fifa.com/organisation/news/robbie-williams-music-ambassador-club-world-cup-2025-song</ref> === توپ مسابقات === در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۵، توپ رسمی مسابقات توسط [[آدیداس]] فاش شد. این طرح دارای طرح‌های بلوک با لبه‌های ناهموار و ستاره‌ها و راه‌راه‌های تخریب‌شده به رنگ‌های قرمز، سفید و آبی، رنگ‌های [[پرچم ایالات متحده آمریکا|پرچم ایالات متحده]] [[پرچم ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] است.<ref>https://inside.fifa.com/organisation/news/club-world-cup-2025-adidas-official-match-ball-unveiled</ref> === موسیقی === بازسازی آهنگ «[[ما تو را به جنب‌وجوش می‌اندازیم]]» از گروه [[کوئین]]، ساخته‌ی رپر آمریکایی، [[پیت‌بول (خواننده)|پیت‌بول]] و تهیه‌کننده، [[ردوان]]، به عنوان آهنگ رسمی مسابقات انتخاب شد.<ref>https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/pitbull-redone-official-song-we-will-rock-you</ref> === حامیان مالی === {| class="wikitable sortable" !شرکای فیفا !حامیان مالی جام جهانی باشگاه‌ها !حامیان جام جهانی باشگاه‌ها |- | style="vertical-align:top" | * [[آدیداس]]<ref>{{Cite web|date=November 21, 2013|title=FIFA and adidas extend partnership until 2030|url=https://www.fifa.com/worldcup/news/fifa-and-adidas-extend-partnership-until-2030-2227271|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628145045/http://www.fifa.com/worldcup/news/y=2013/m=11/news=fifa-and-adidas-extend-partnership-until-2030-2227271.html|archive-date=June 28, 2017|access-date=May 10, 2017|publisher=FIFA}}</ref> * [[سعودی آرامکو|آرامکو]]<ref>{{Cite web|date=April 25, 2024|title=Aramco and FIFA announce global partnership|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/aramco-and-fifa-announce-global-partnership|access-date=April 25, 2024|publisher=FIFA|archive-date=April 25, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425155240/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/aramco-and-fifa-announce-global-partnership|dead-url=no}}</ref> * [[شرکت کوکاکولا|کوکاکولا]]{{refn|همچنین حامی جام جهانی باشگاه‌ها است.|group=یادداشت|name=Sponsor}}<ref>{{Cite web|last=Matthews|first=Sam|date=November 22, 2005|title=Coca-Cola renews Fifa football sponsorship until 2022|url=http://www.campaignlive.co.uk/article/coca-cola-renews-fifa-football-sponsorship-until-2022/529147|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827171212/http://www.campaignlive.co.uk/article/coca-cola-renews-fifa-football-sponsorship-until-2022/529147?src_site=brandrepublic|archive-date=August 27, 2017|access-date=May 10, 2017|publisher=Campaign}}</ref><ref>{{Cite web|title=Long-standing FIFA Partner The Coca-Cola Company confirmed for FIFA Club World Cup 2025|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/long-standing-partner-coca-cola-confirmed-club-world-cup-2025|website=inside.fifa.com}}</ref> * [[هیوندای موتور|هیوندای]]–[[کیا موتورز|کیا]]<ref>{{Cite web|date=May 25, 2023|title=Hyundai and Kia renew FIFA partnerships until 2030, with Boston Dynamics and Supernal to showcase future mobility solutions|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/hyundai-and-kia-renew-fifa-partnerships-until-2030|archive-url=https://web.archive.org/web/20240326133507/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/hyundai-and-kia-renew-fifa-partnerships-until-2030|archive-date=March 26, 2024|access-date=March 26, 2024|publisher=FIFA|dead-url=no}}</ref> * [[لنوو]] ([[موتورولا موبیلیتی|موتورولا]]){{refn|group=یادداشت|name=Sponsor}}<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/lenovo-named-official-fifa-technology-partner|title=Lenovo named Official FIFA Technology Partner|publisher=FIFA|access-date=October 15, 2024}}</ref><ref>{{Cite web|title=Lenovo and Motorola announced in new FIFA Club World Cup 2025™ partnership|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.com/lenovo-and-motorola-announced-in-new-fifa-club-world-cup-2025-tm-partnership|website=inside.fifa.com}}</ref> * <span class="nowrap">[[هواپیمایی قطر]]</span><ref>{{Cite web|date=November 22, 2023|title=FIFA renews longstanding partnership with Qatar Airways, extending through to 2030|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/fifa-renews-longstanding-partnership-with-qatar-airways-extending-through-to-2030|archive-url=https://web.archive.org/web/20240326132004/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/fifa-renews-longstanding-partnership-with-qatar-airways-extending-through-to-2030|archive-date=March 26, 2024|access-date=March 26, 2024|publisher=FIFA|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Qatar Airways named Official Airline Partner of FIFA Club World Cup 2025|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/qatar-airways-named-official-airline-partner-of-fifa-club-world-cup-2025|website=inside.fifa.com}}</ref> * [[ویزا کارت|ویزا]]{{refn|group=یادداشت|name=Sponsor}}<ref>{{Cite web|title=FIFA extends global partnership with Visa, including FIFA World Cup 2026|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/fifa-extends-global-partnership-with-visa-including-fifa-world-cup-2026-tm|access-date=March 26, 2024|website=inside.fifa.com|language=en|archive-date=April 15, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240415094033/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/fifa-extends-global-partnership-with-visa-including-fifa-world-cup-2026-tm|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|title=Visa announced as Official Partner of inaugural FIFA Club World Cup|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/visa-announced-as-official-partner-of-inaugural-fifa-club-world-cup-tm|website=inside.fifa.com}}</ref> | style="vertical-align:top;" | * [[انهایزر-بوش اینبیف]] (میکلوب اولترا و [[بادویزر]])<ref>{{Cite web|title=AB InBev named Official Beer Partner of FIFA Club World Cup 25™|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/ab-inbev-named-official-beer-partner-of-fifa-club-world-cup-25|publisher=FIFA|access-date=November 25, 2024|archive-date=November 25, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20241125112019/https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/ab-inbev-named-official-beer-partner-of-fifa-club-world-cup-25|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-11-25|title=FIFA signs Budweiser brewer AB InBev to separate sponsor deal for 2025 Club World Cup in the US|url=https://apnews.com/article/fifa-club-world-cup-sponsor-budweiser-abinbev-aa1446f6fdc591610194c5f74b1b5f75|access-date=2025-04-01|website=AP News|language=en}}</ref> * [[ایربی‌ان‌بی|ایر‌بی‌ان‌بی]]<ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/origin1904-p.cxm.fifa.com/airbnb-and-fifa-announce-major-multi-tournament-partnership|title=Airbnb and FIFA announce major multi-tournament partnership|website=inside.fifa.com}}</ref> * [[بنک آو امریکا]]<ref>{{Cite web|title=Bank of America builds on partnership with FIFA to become Official Partner of FIFA Club World Cup 2025™|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/bank-of-america-official-partner-fifa-club-world-cup-2025|publisher=FIFA|access-date=December 3, 2024}}</ref> * [[های‌سنس]]<ref>{{Cite web|title=Hisense becomes partner for new FIFA Club World Cup|url=https://www.inside.fifa.com/media-releases/hisense-becomes-partner-for-new-fifa-club-world-cup|access-date=October 30, 2024|publisher=FIFA}}</ref> * [[صندوق سرمایه‌گذاری عمومی|پی‌آی‌اف]]<ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/media-releases/pif-fifa-forge-partnership-club-world-cup-2025|title=PIF and FIFA forge partnership for FIFA Club World Cup 2025™}}</ref> | style="vertical-align:top;" | * راک-ایت-کارگو<ref>{{Cite web|title=FIFA announces multi-year agreement with Rock-it Cargo as Official Logistics Provider of FIFA World Cup 26™|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/commercial/media-releases/fifa-rock-it-cargo-official-logistics-provider-world-cup-26|publisher=FIFA|access-date=November 21, 2024}}</ref> * [[ال‌وی‌ام‌اچ]] ([[تیفانی اند کو.]])<ref>{{یادکرد وب|عنوان=LVMH, world leader in high-quality products|نشانی=https://www.lvmh.com/en/news-lvmh/tiffany--co-and-fifa-unveil-fifa-club-world-cup-trophy-ahead-of-2025-tournament|وبگاه=www.lvmh.com|بازبینی=2025-03-31}}</ref> * تایتینگر<ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/tournament-organisation/commercial/news/taittinger-named-official-club-world-cup-2025-champagne|title=Taittinger named Official FIFA Club World Cup 2025™ Champagne}}</ref> |} == حواشی == === تاثیر بازی‌های اضافه === گسترش پیشنهادی توسط [[فیفپرو]]، اتحادیه جهانی بازیکنان حرفه‌ای، و همچنین [[انجمن لیگ‌های جهانی]]، که نماینده لیگ‌های حرفه‌ای است، مورد انتقاد قرار گرفت. هر دو سازمان نگرانی‌های خود را در مورد رفاه بازیکنان به دلیل برنامه‌های اضافه شده در تقویم بازی شلوغ مطرح کردند.<ref name=":3" /><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Club World Cup to feature 32 teams in 2025, says FIFA president Infantino|نشانی=https://www.reuters.com/lifestyle/sports/club-world-cup-feature-32-teams-2025-says-fifa-president-infantino-2022-12-16/|کوشش=Reuters|تاریخ=2022-12-16|تاریخ بازبینی=2022-12-19|زبان=en|نام=Karolos|نام خانوادگی=Grohmann}}</ref> [[لا لیگا]]، لیگ دسته برتر اسپانیا، نیز از این طرح انتقاد کرد و در بیانیه‌ای گفت که اقدامات قانونی را برای جلوگیری از گسترش در نظر خواهد گرفت.<ref>https://www.washingtonpost.com/sports/soccer/spanish-league-attacks-fifas-plan-for-bigger-club-world-cup/2022/12/17/592fe95e-7e26-11ed-bb97-f47d47466b9a_story.html</ref> بسیاری از باشگاه‌ها و فدراسیون های فوتبال با فرمت آن مخالفند، زیرا آنها فیفا را متهم می‌کنند که پول را بر سلامت بازیکنان ترجیح می‌دهد.<ref>{{cite web|url=https://onefootball.com/en/news/fifa-accused-of-prioritising-own-interests-after-revealing-club-world-cup-plans-38740610|title=FIFA accused of prioritising own interests after revealing Club World Cup plans|publisher=One Football.com|language=EN|date=December 17, 2023|access-date=December 19, 2023}}</ref> اضافه شدن مسابقات سالانه [[جام بین قاره‌ای فیفا]] نیز به دلیل ایجاد بار اضافی در مسابقات که سلامت بازیکنان را بیشتر به خطر می‌اندازد مورد انتقاد قرار گرفت.<ref name="Guardian-May2024">{{cite news|last=MacInnes|first=Paul|date=May 9, 2024|title=Fifa must postpone Club World Cup or face legal action, warns players' union|url=https://www.theguardian.com/football/article/2024/may/09/fifa-must-postpone-club-world-cup-or-face-legal-action-warns-players-union|work=The Guardian|accessdate=May 11, 2024}}</ref> در ماه مه ۲۰۲۴، فیفپرو و انجمن لیگ های جهانی نامه‌ای را به فیفا ارسال کردند که در آن خواستار تغییر زمان مسابقات شده بود تا بازیکنان زمان بیشتری برای استراحت بین رقابت‌های بزرگ، که همچنین شاهد گسترش بودند، داشته باشند. این سازمان‌ها همچنین در نامه اعلام کردند که به باشگاه‌های عضو توصیه می‌کنند در صورت عدم رسیدگی به شلوغی برنامه‌ها، اقدامات قانونی یا گزینه‌های دیگر را دنبال کنند.<ref name="Guardian-May2024" /><ref>{{Cite web|date=2024-05-09|title=Club World Cup: Why FIFA is facing pushback over US-staged tournament|url=https://apnews.com/article/fifa-club-world-cup-1a8a852dd1c3892737a757fd40fd7f8b|access-date=2024-08-19|website=AP News|language=en}}</ref> در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۴، فیفپرو اعلام کرد که انجمن فوتبالیست‌های حرفه‌ای انگلستان (پی‌اف‌ای) و اتحادیه ملی فوتبالیست‌های حرفه‌ای فرانسه (یوان‌پی‌اف) یک شکایت حقوقی به دادگاه تجاری در [[بروکسل]] برای اعتراض به مسابقات ارائه کردند.<ref>{{cite web|last1=sport|first1=Guardian|last2=Media|first2=P. A.|title=Footballers’ union starts legal action against Fifa over Club World Cup|url=https://www.theguardian.com/football/article/2024/jun/13/footballers-union-fifpro-legal-action-fifa-club-world-cup|website=The Guardian|access-date=14 June 2024|date=13 June 2024}}</ref> فیفپرو در سراسر سال ۲۰۲۴ هشدار داده است که اگر مصالحه‌ای در مورد جام جهانی باشگاه‌ها حاصل نشود، بازیکنان آنها ممکن است اعتصابی را ترتیب دهند.<ref>https://apnews.com/article/club-world-cup-player-strike-17f5f3644dfddbec0132445a54bc72eb</ref> در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۵، اینفانتینو و فیفپرو برای بحث در مورد فشردگی مسابقات دیدار کردند.<ref>{{cite web|title=Fifpro meet with Fifa over fixture congestion concerns|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c20kgrz4k30o|website=BBC Sport|access-date=February 9, 2025|date=January 30, 2025|archive-date=February 4, 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250204003459/https://www.bbc.com/sport/football/articles/c20kgrz4k30o|url-status=live}}</ref> فیفا در پاسخ کتبی به انتقاد از بازی‌های اضافه شده در نامه ارسال شده توسط فیفپرو و انجمن لیگ‌های جهانی، اعلام کرد که اتهامات ذکر شده در نامه "با مدرک تایید نمی‌شود" و اینکه برنامه جام جهانی باشگاه‌ها با تقویم مسابقات بین‌المللی فیفا مطابقت دارد تا زمان کافی بین فینال مسابقات و شروع لیگ‌های داخلی برای اطمینان از رفاه بازیکنان تضمین شود.<ref name=":1">{{Cite news|last=Crafton|first=Adam|title=One year until the Club World Cup in the United States - what's going on?|url=https://www.nytimes.com/athletic/5544103/2024/06/07/club-world-cup-united-states-soccer/|access-date=2024-08-19|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> === تاثیر نقل و انتقالات === برخی تأثیر بالقوه نقل و انتقالات بر مسابقات را زیر سوال بردند، زیرا پنجره نقل و انتقالات تابستانی در بسیاری از لیگ‌ها در طول مسابقات باز خواهد بود و بنابراین بازیکنان در مسابقات ممکن است به طور بالقوه به باشگاه دیگری منتقل شوند و به سایر تیم‌هایی که در مسابقات بازی می‌کنند نیز بپیوندند. علاوه بر این، بسیاری از قراردادهای بازیکنان اروپایی در اواسط مسابقات در ۳۰ ژوئن به پایان می‌رسد که ممکن است آنها را قادر به حضور در تورنمنت کامل نکند زیرا بازیکنان آزاد محسوب می‌شوند. فیفا اعلام کرده است که اگر بازیکنان در طول مسابقات بین باشگاه‌های تورنمنت جابه‌جا شوند، احتمالاً از نمایندگی باشگاه جدیدشان محروم خواهند شد. اگرچه مشخص نیست که آیا یک حکم ویژه که به باشگاه‌ها اجازه می‌دهد به طور خلاصه قراردادهای بازیکنان منقضی را از ۳۰ ژوئن تا پایان مسابقات تمدید کنند، برای مسابقات وجود داشته باشد یا خیر.<ref name=":1" /> در ۳ اکتبر ۲۰۲۴، فیفا اعلام کرد که یک پنجره نقل و انتقالات اختیاری از ۱ تا ۱۰ ژوئن برای اتحادیه‌های عضوی که باشگاه‌هایشان برای مسابقات واجد شرایط شده‌اند مجاز خواهد بود. چنانچه این پنجره باز باشد، برای همه باشگاه‌ها از انجمن‌های مربوطه در دسترس خواهد بود، نه فقط برای باشگاه‌های شرکت کننده. برای رسیدگی به موضوع قرارداد، فیفا اعلام کرد که از ۲۷ ژوئن تا ۳ ژوئیه در یک دوره محدود در مسابقات و با توجه به محدودیت‌های خاص، زمانی وجود خواهد داشت که باشگاه‌ها می‌توانند بازیکنانی را جایگزین کنند که قراردادشان به اتمام می‌رسد.<ref>{{cite web |title=FIFA Council takes key decisions on FIFA Member Associations and upcoming FIFA competitions |url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-takes-key-decisions-member-associations-upcoming-competitions |website=Inside FIFA |publisher=FIFA |access-date=October 4, 2024 |date=October 3, 2024}}</ref> === تأثیر مالکیت چند باشگاهی === در موضوعی که منحصر به جام جهانی باشگاه‌ها نیست، برخی از تیم‌های حاضر در این مسابقات متعلق به گروه‌های مالکیت چند باشگاهی از جمله [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] و [[باشگاه فوتبال لئون|لئون]] هستند که هر دو متعلق به گروپو پاچوکا هستند که ممکن است باعث ایجاد نگرانی‌های [[تعارض منافع]] شود.<ref name=":1" /> در پاسخ به این نگرانی، فیفا در آیین‌نامه مسابقات اعلام کرده است که باشگاه‌های حاضر در این رقابت‌ها نمی‌توانند سهام مشترک داشته باشند و یا بر عملکرد یکدیگر تأثیر بگذارند. به طور مشابه، افراد نمی‌توانند به طور همزمان چندین باشگاه را مدیریت یا تحت تأثیر قرار دهند. "نفوذ" در این زمینه عبارت است از داشتن اکثریت حق رای، داشتن حق انتصاب یا عزل اکثریت اعضای هیات مدیره، کنترل اکثریت حق رای از طریق توافقات، یا اعمال نفوذ تعیین کننده در تصمیم گیری باشگاه. در صورتی که دو یا چند باشگاه نتوانند معیارها را برآورده کنند، کمیته انضباطی فیفا موارد را برای تعیین وضعیت پذیرش بررسی خواهد کرد و دبیرخانه فیفا باید تنها به یکی از باشگاه‌های متخاصم اجازه شرکت دهد و در عین حال جانشین باشگاه ممنوعه را نیز انتخاب کند.<ref name="regulations3" /> در نوامبر ۲۰۲۴، باشگاه کاستاریکایی [[باشگاه فوتبال لیگا دپورتیوا آلاخولنسه|آلاخولنسه]] اعلام کرد که از فیفا خواسته است تا قانون مالکیت چند باشگاهی خود را برای محروم کردن پاچوکا یا لئون اعمال کند و در صورت لزوم اقدام قانونی را دنبال خواهد کرد.<ref>{{cite news|date=November 20, 2024|title=Costa Rica's Alajuelense threatens legal action over Club World Cup spot|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/42509544/alajuelense-threatens-legal-action-club-world-cup-spot|publisher=ESPN|agency=Associated Press|accessdate=November 20, 2024}}</ref> با توجه به محدودیت دو باشگاه از هر کشور، آلاخولنسه می‌توانست اولین تیمی باشد که از طریق رتبه‌بندی کونکاکاف واجد شرایط بود.<ref name="rankings" /> با این حال، فیفا اعلام کرد که آلاخولنسه اجازه ندارد از هیچ طریقی شرکت کند.<ref>{{Cite web|last=Lawton|first=Matt|date=2024-12-02|title=Fifa closes door on Costa Rican side challenging Club World Cup rules|url=https://www.thetimes.com/sport/football/article/fifa-hits-back-at-accusations-of-breaking-own-club-world-cup-rules-2ktwtdpm2|access-date=2025-01-15|website=www.thetimes.com|language=en}}</ref> در ۴ فوریه ۲۰۲۵، آلاخولنسه در [[دادگاه حکمیت ورزش|دادگاه]] [[دادگاه حکمیت ورزش|حکمیت ورزش]] درخواست تجدید نظر علیه فیفا، پاچوکا و لئون کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Costa Rican club takes Fifa to court over ‘breaking’ Club World Cup rules|نشانی=https://www.thetimes.com/sport/football/article/club-world-cup-fifa-court-arbitration-sport-alajuelense-3ng9p6kk3|وبگاه=www.thetimes.com|تاریخ=2025-02-03|بازبینی=2025-02-08|کد زبان=en|نام=Matt Lawton, Chief Sports|نام خانوادگی=Correspondent}}</ref> در نهایت پرونده علیه ''گروپو پاچوکا'' موفقیت آمیز بود و لئون در ۲۱ مارس ۲۰۲۵ از مسابقات حذف شد.<ref>{{Cite web|url=https://inside.fifa.com/legal/judicial-bodies/media-releases/fifa-appeal-committee-decision-on-cf-pachuca-and-club-leon|title=FIFA Appeal Committee decision on CF Pachuca and Club León|website=inside.fifa.com}}</ref> طبق گزارش [[گاردین]] و تأیید شده توسط فیفا، در صورت تأیید اخراج لئون، محتمل‌ترین جایگزین در یک مسابقه پلی آف تک‌بازی پیش از مسابقات، بین [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس]] [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|آنجلس]]، نایب قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۳]]، و باشگاه مکزیکی با بالاترین رتبه از نظر ضریب که هنوز در مسابقات حضور ندارد، یعنی [[باشگاه فوتبال آمریکا|کلاب آمریکا]]، انتخاب خواهد شد.<ref>{{cite web|title=Club World Cup: LAFC and Club America could meet in play-off to qualify|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/czrvgdd4xjro|website=BBC Sport|access-date=17 April 2025|date=31 March 2025}}</ref> این نتیجه، احتمال حضور هر دو تیم [[باشگاه فوتبال لیگا دپورتیوا آلاخولنسه|آلاخولنسه]] و [[باشگاه فوتبال فیلادلفیا یونیون|فیلادلفیا یونیون]] را مستثنی کرد.<ref>{{Cite news|last=Abnos|first=Alexander|date=2025-03-31|title=Fifa considering LAFC v Club América playoff to replace León at Club World Cup|url=https://www.theguardian.com/football/2025/mar/31/fifa-considering-lafc-v-club-america-playoff-to-replace-leon-at-club-world-cup|access-date=2025-04-08|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{cite web|title=Club León Pachuca file v Fifa to overturn León's Club World Cup ouster|url=https://www.theguardian.com/football/2025/apr/04/club-leon-pachuca-get-hearing-date-in-appeal-over-club-world-cup-ouster|website=The Guardian|access-date=17 April 2025|date=4 April 2025}}</ref> اخراج لئون و مسابقه پلی آف بین لس‌ آنجلس و کلاب آمریکا بعداً در ۶ مه ۲۰۲۵ تأیید شد.<ref name="PSW-Playoff">{{cite news|last=Vertelney|first=Seth|date=May 6, 2025|title=Club America and LAFC set for Club World Cup playoff after Leon appeal denied|url=https://prosoccerwire.usatoday.com/story/sports/mls/2025/05/06/club-america-lafc-set-for-cwc-playoff-leon-appeal-denied/83473029007/|work=USA Today|department=Pro Soccer Wire|accessdate=May 6, 2025}}</ref> در ۳۱ مه، لس آنجلس با پیروزی ۲–۱ در وقت اضافه مقابل کلاب آمریکا در [[ورزشگاه بی‌ام‌او|ورزشگاه]] [[ورزشگاه بی‌ام‌او|بی‌ام‌او]] در لس آنجلس، به مقام قهرمانی این مسابقات دست یافت.<ref>{{cite web|last=Labidou|first=Alex|url=https://www.goal.com/en/lists/denis-bouanga-lafc-club-america-richest-north-america-soccer-match-to-book-2025-club-world-cup-ticket/blt6f961607f1ca6df4|title=Denis Bouanga delivers in extra time as LAFC beat Club América in richest North America soccer match to book 2025 Club World Cup ticket|publisher=Goal.com|date=1 June 2025}}</ref> === قیمت بلیط === در ابتدا، قیمت‌های مسابقات در این تورنمنت در مقایسه با تورنمنت‌هایی مانند [[جام جهانی فوتبال|جام جهانی]] و [[جام ملت‌های اروپا|یورو]] بسیار بالا بود و برخی از بلیت‌ها به دلیل قیمت‌گذاری پویا تا ۲,۲۰۰ دلار برای فینال قیمت داشتند. در ۱۰ فوریه ۲۰۲۵، گزارش شد که فیفا قیمت بلیط‌ها را به دلیل علاقه کم کاهش داده است، زیرا قیمت ارزان‌ترین بلیت‌های نیمه نهایی و فینال به ترتیب به حدود ۱۴۰ و ۳۰۰ دلار کاهش یافته است.<ref>{{Cite web|url=https://sports.yahoo.com/fifas-us-bonanza-begins-with-alarming-club-world-cup-ticket-prices-adaptive-pricing-164042681.html|title=FIFA’s U.S. bonanza begins with 'alarming' Club World Cup ticket prices, 'adaptive pricing'|date=December 19, 2024|website=Yahoo Sports}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.insideworldfootball.com/2025/02/10/fifa-slashes-club-world-cup-ticket-prices-fans-fail-buy-hype|title=FIFA slashes Club World Cup ticket prices as fans fail to buy the hype|date=February 10, 2025}}</ref> علیرغم کاهش قیمت‌ها، فیفا برای کسانی که می‌خواستند بلیت‌های خود را تعویض کنند، ۱۰ درصد هزینه لغو در نظر گرفت.<ref>{{Cite web|url=https://www.insideworldfootball.com/2025/02/13/bayern-fans-irate-fifa-club-world-club-ticket-pricing-cancellation-fees/|title=Bayern fans irate at FIFA Club World Club ticket pricing and cancellation fees|date=February 13, 2025}}</ref> === انتخاب اینتر میامی === همانند دوره‌های قبلی جام باشگاه‌های جهان، در قالب جدید، یک جایگاه برای کشور میزبان در نظر گرفته شده است.<ref name="slots2" /> به طور سنتی، این جایگاه توسط مدافع عنوان قهرمانی کشور میزبان پر می‌شود. قهرمان لیگ برتر فوتبال آمریکا به جای رکورد فصل عادی، با یک بازی پلی آف پس از فصل تعیین می‌شود (برای فصل ۲۰۲۴، این تیم [[ال‌ای گلکسی]] بود).<ref name="miami footboom2">{{cite web|url=https://www.footboom1.com/en/news/football/2047054-inter-miami-s-failure-reflects-badly-on-infantino-for-including-them-in-club-world-cup|title=Inter Miami's Failure Reflects Badly on Infantino for Including Them in Club World Cup|website=footboom1.com|date=November 10, 2024|access-date=November 11, 2024}}</ref> روش دقیق صعود برای مدت طولانی نامشخص مانده بود. در مسابقه میان‌فصل ستارگان ام‌ال‌اس، دون گاربر، کمیسر لیگ، پیشنهاد داد که این جایگاه می‌تواند با برنده ساپورترز شیلد ام‌ال‌اس ۲۰۲۴، برنده جام ام‌ال‌اس ۲۰۲۴ یا یک پلی‌آف احتمالی بین آنها پر شود.<ref name="MLS CWC2">{{cite web|url=https://www.mlssoccer.com/news/mls-commissioner-don-garber-2024-mls-all-star-game-media-availability-quote-sheet|title=MLS Commissioner Don Garber: 2024 MLS All-Star Game Media Availability Quote Sheet|website=mlssoccer.com|date=July 25, 2024|access-date=November 11, 2024}}</ref><ref name="tata athletic2">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/athletic/5733735/2024/08/30/martino-mls-supporters-shield-fifa-world-cup/|title=Gerardo Martino targets MLS Supporters’ Shield as route into FIFA Club World Cup|last=Cardenas|first=Felipe|website=nytimes.com|date=August 30, 2024|access-date=November 11, 2024}}</ref> در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۴، فیفا اعلام کرد که جایگاه نهایی به تیم [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] به عنوان برنده ساپورترز شیلد ۲۰۲۴، قبل از شروع مراحل پلی آف جام ام‌ال‌اس ۲۰۲۴ و پس از اینکه اینتر میامی جام ساپورترز شیلد را برده بود، داده خواهد شد.<ref name=":63" /> دلیل این امر این بود که جام باشگاه‌های جهان به طور سنتی قهرمان میزبان را از طریق تیمی که در "شرایط لیگ" جام قهرمانی را به دست آورده است، انتخاب می‌کند.<ref name="CBS Sports Tom Bogert">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=qZWYtADvDy8|title=Tom Bogert talks playoffs, Messi vs. Cucho, FIFA's non-transparent process, Season Best XI|website=Youtube.com|date=October 22, 2024|access-date=April 17, 2025}}</ref> فیفا توضیح داد که برنده ساپورترز شیلد را انتخاب کرده است زیرا این جایزه منعکس کننده شرایط لیگ است، برخلاف جام ام‌ال‌اس. همچنین اظهار داشت که این تصمیم را قبل از پیروزی اینتر میامی گرفته است، اما نمی‌تواند آن را تا زمانی که مقررات در کنوانسیون‌های از پیش تعیین شده تصویب نشده است، اعلام کند.<ref name="CBS Sports Tom Bogert" /> این تصمیم به دلیل عدم شفافیت، عدم احراز صلاحیت بر اساس شایستگی ورزشی سنتی و به عنوان تلاشی برای جلب حمایت حامیان مالی با اطمینان از حضور [[لیونل مسی]] در مسابقات، مورد انتقاد طرفداران و کارشناسان رسانه قرار گرفت.<ref name="miami footboom2" /><ref name="miami athletic2">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/athletic/5856541/2024/10/20/lionel-messi-miami-club-world-cup/|title=Lionel Messi at the Club World Cup makes sense – but how he got there is ridiculous|last=Spiers|first=Tim|website=nytimes.com|date=October 20, 2024|access-date=November 11, 2024}}</ref> در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۴، اینتر میامی در دور اول پلی آف جام ام‌ال‌اس ۲۰۲۴ شکست خورد و توسط [[باشگاه فوتبال آتلانتا یونایتد|آتلانتا یونایتد]] حذف شد.<ref name="miami reuters2">{{cite web|url=https://www.reuters.com/sports/soccer/club-world-cup-slot-softens-blow-miami-defeat-2024-11-11/|title=Club World Cup slot softens the blow of Miami defeat|last=Phillips|first=Mitch|website=reuters.com|date=November 11, 2024|access-date=November 11, 2024}}</ref> با وجود این، [[خراردو مارتینو]]، سرمربی اینتر میامی، از انتخاب تیم دفاع کرد و استدلال کرد که ساپورترز شیلد توجیه کافی برای انتخاب این تیم است.<ref>{{cite web|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41608519/inter-miami-deserves-club-world-cup-invite-martino|title=Inter Miami deserves Club World Cup invite – Martino|last=Becherano|first=Lizzy|website=espn.com|date=October 4, 2024|access-date=November 13, 2024}}</ref> === غرامت بازیکن === در تاریخ ۲ ژوئن، بازیکنان [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز]] پیش از بازی مقابل [[باشگاه فوتبال مینه‌سوتا یونایتد|مینه‌سوتا یونایتد]]، تی‌شرت‌هایی با عنوان «پول‌پرستی جام جهانی باشگاه‌ها» پوشیدند تا از غرامتی که از ام‌ال‌اس برای شرکت در جام جهانی باشگاه‌ها دریافت می‌کردند، انتقاد کنند.<ref name="MLSPA">{{Cite web|date=2025-06-02|title=Seattle Sounders Players Protest FIFA Club World Cup, Call for Fair Share of Prize Money|url=https://www.si.com/soccer/seattle-sounders-players-protest-fifa-club-world-cup|access-date=2025-06-03|website=SI|language=en-US}}</ref> این اعتراض تا حدی توسط انجمن بازیکنان ام‌ال‌اس سازماندهی شده بود که بیانیه‌ای را در انتقاد از ام‌ال‌اس و جام جهانی باشگاه‌ها منتشر کرد: «تورنمنت جدید فیفا، بدون توجه به سلامت جسمی بازیکنان، بر حجم کاری روزافزون آنها می‌افزاید. فیفا برای تصاحب این قلمرو تقویمی اضافی، مجبور شد مبالغ تاریخی جایزه نقدی را برای تضمین مشارکت باشگاه‌ها و بازیکنان اختصاص دهد. در نتیجه، ام‌ال‌اس یک ثروت بادآورده بی‌سابقه دریافت خواهد کرد. با وجود این ثروت بادآورده، لیگ از اختصاص درصد منصفانه‌ای از این وجوه به خود بازیکنان خودداری کرده است.»<ref name="MLSPA" /> === ماموران آیس و سی‌بی‌پی === در ۱۰ ژوئن، [[اعمال مهاجرت و گمرک ایالات متحده آمریکا|اداره مهاجرت و گمرک]] (آیس) و [[اداره گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده آمریکا|اداره]] [[اداره گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده آمریکا|گمرک و حفاظت مرزی]] (سی‌بی‌پی) اعلام کردند که در طول دور اول بازی‌های این مسابقات، امنیت را تأمین خواهند کرد و به شهروندان غیرآمریکایی یادآوری کردند که مدرکی دال بر اقامت قانونی خود ارائه دهند. این امر نگرانی هوادارانی را که نگران سیاست اخراج دولت ترامپ بودند، برانگیخت، به ویژه از آنجا که افراد بازداشت شده ممکن است بدون محاکمه بازداشت شوند یا به کشورهای دیگری مانند [[السالوادور]] فرستاده شوند.<ref name="iceagents">{{Cite web|url=https://www.nbcmiami.com/news/local/questions-raised-about-ice-and-cbp-agents-at-club-world-cup-games/3634343/|title=Questions raised about ICE and CBP agents at Club World Cup games|first=Ari|last=Odzer • •|date=June 10, 2025}}</ref> جیانی اینفانتینو از افزایش حضور هواداران دفاع کرد و اظهار داشت که امنیت هواداران "اولویت" است.<ref name="iceagents" /> بازی افتتاحیه این مسابقات در همان ورزشگاهی برگزار می‌شود که میزبان [[فینال کوپا آمریکا ۲۰۲۴|فینال کوپا آمریکا]] [[فینال کوپا آمریکا ۲۰۲۴|۲۰۲۴]] بود و هزاران هوادار برای ورود به دروازه‌ها هجوم آوردند.<ref name="iceagents" /> == جستارهای وابسته == * [[جام بین قاره‌ای فیفا ۲۰۲۵]] == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} <references group="یادداشت" responsive="1"></references> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|https://www.fifa.com/clubworldcup/}} * [https://www.fifa.com/fifa-rankings/mundial-de-clubes رده‌بندی باشگاهی هر کنفدراسیون] – فیفا {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}}{{جام باشگاه‌های جهان}}{{ورزشگاه‌های جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} [[رده:رقابت‌های جام باشگاه‌های جهان]] [[رده:مسابقات فوتبال برنامه‌ریزی‌شده]] qcen08y7jt1022v7jib6d4yfskw4avl 0 6169010 42128118 41823373 2025-06-19T10:30:59Z GodNey 728972 42128118 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|محمد کرمی راد}} {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = محمد کرمی | image = MohammadKarami2023.jpg | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] | serviceyears = | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | commands =نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی{{سخ}} [[دانشگاه امام حسین]] | battles = | module = {{Infobox officeholder | embed = yes | office = [[نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایران|نماینده ویژه رئیس‌جمهور]] در امور اجرایی [[استان سیستان و بلوچستان|سیستان و بلوچستان]] | term_start = ۲۵ مرداد ۱۴۰۲<ref>https://dolat.ir/detail/421141</ref> | term_end = ۹ آبان ۱۴۰۳ | president = [[سید ابراهیم رئیسی]]{{سخ}}[[محمد مخبر]] {{کوچک|(سرپرست)}} | predecessor = | successor = | office1 = [[فهرست استانداران سیستان و بلوچستان|استاندار سیستان و بلوچستان]] | term_start1 = ۴ دی ۱۴۰۱ | term_end1 = ۹ آبان ۱۴۰۳ | president1 = [[سید ابراهیم رئیسی]]{{سخ}}[[محمد مخبر]] {{کوچک|(سرپرست)}} | predecessor1 = [[حسین مدرس خیابانی]] | successor1 = [[منصور بیجار]] }} }} '''محمد کرمی''' [[سرتیپ]] [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] است که از خرداد ۱۴۰۴ به‌عنوان فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار سرتیپ محمد کرمی فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران منصوب شد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6504657/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%BE-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%85%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-19|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=fa}}</ref> او همچنین از آبان ۱۴۰۳ به‌عنوان فرمانده [[دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین]] فعالیت می‌کند. وی در [[دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران|دولت سیزدهم]] [[فهرست استانداران سیستان و بلوچستان|استانداری سیستان و بلوچستان]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=محمد کرمی استاندار جدید سیستان و بلوچستان شد - تسنیم|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/10/04/2826858/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF/amp|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2024-03-16|کد زبان=fa}}</ref> کرمی فعالیت نظامی را در خلال جنگ ایران و عراق در سپاه پاسداران آغاز کرد. او در فاصله سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ فرمانده [[قرارگاه قدس]] بود. پیش از آن به‌عنوان فرمانده [[دانشگاه علوم و فنون زمینی امیرالمؤمنین|دانشگاه علوم و فنون نظامی امیرالمؤمنین]] فعالیت می‌کرد.<ref name="bbcc1rpng5348go"/> در سال ۱۴۰۱ [[دولت کانادا]] محمد کرمی را به اتهام «نقض فاحش حقوق بشر» تحریم کرد. پیش از آن نیز [[حکومت فدرال ایالات متحده آمریکا|دولت آمریکا]] در سال ۱۴۰۰ او را به اتهام [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران|نقض حقوق بشر]] در جریان [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان ۱۳۹۸]] تحریم کرده بود.<ref name="bbcc1rpng5348go"/> در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ محمد کرمی در فهرست تحریم‌های [[اتحادیه اروپا]] به دلیل نقش او در سرکوب اعتراضات پس از کشته شدن مهسا امینی قرار گرفت.<ref name=":0"/><ref name=":1"/> == قرارگاه قدس == کرمی در اسفند ۱۳۹۸ از سوی [[محمد پاکپور]]، فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران، به عنوان فرمانده قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه منصوب و جایگزین [[محمد مارانی]] شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://ir.voanews.com/a/6890942.html|عنوان = انتصاب یک فرمانده قرارگاه قدس سپاه به عنوان استاندار جدید سیستان و بلوچستان سه ماه بعد از «جمعه خونین» زاهدان|ناشر = صدای آمریکا|تاریخ = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|archive-date = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|archive-url = https://web.archive.org/web/20221225163726/https://ir.voanews.com/a/6890942.html|dead-url = no}}</ref> == استانداری == محمد کرمی در ۴ دی ۱۴۰۱ با پیشنهاد [[احمد وحیدی]]، [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور ایران]] و با تأیید [[دولت_سیزدهم_جمهوری_اسلامی_ایران#هیئت_دولت|هیئت دولت سیزدهم]] به سمت [[استانداری سیستان و بلوچستان]] منصوب و جایگزین [[حسین مدرس خیابانی]] شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.radiofarda.com/a/irgc-commander-appointment-as-provincial-official-in-sistan/32193018.html |عنوان = یک فرمانده نیروی زمینی سپاه استاندار سیستان و بلوچستان شد |ناشر = رادیو فردا |تاریخ = ۴ دی ۱۴۰۱ |تاریخ بازدید = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-date = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲ |archive-url = https://web.archive.org/web/20221225191247/http://www.radiofarda.com/a/irgc-commander-appointment-as-provincial-official-in-sistan/32193018.html |dead-url = no}}</ref> استان سیستان و بلوچستان یکی از مراکز اصلی [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|خیزش اعتراضی]] علیه [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] است و بعد از [[جمعه خونین زاهدان]]، هر [[جمعه]] در این شهر [[تظاهرات]] برگزار می‌شود؛ مدرس خیابانی چندین بار تقاضای [[استعفا]] کرده بود.<ref name="bbcc1rpng5348go"/> == تحریم == * {{پرچمک|کانادا}} [[دولت کانادا]] در سال ۱۴۰۱ و یک ماه بعد از شروع [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|خیزش اعتراضی در ایران]] محمد کرمی را به اتهام «نقض فاحش حقوق بشر» تحریم کرد. پیش از این نیز {{پرچمک|آمریکا}} [[حکومت فدرال ایالات متحده آمریکا|دولت آمریکا]] در سال ۱۴۰۰ او را به اتهام [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران|نقض حقوق بشر]] و مسئولیت در [[تیراندازی]] به سوی معترضان در جریان [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران|اعتراضات آبان ۱۳۹۸]] در فهرست [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌های]] خود قرار داده بود.<ref name="bbcc1rpng5348go">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/c1rpng5348go|عنوان = محمد کرمی از فرماندهان نیروی زمینی سپاه استاندار سیستان و بلوچستان شد|ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|تاریخ بازدید = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|archive-date = ۲۵ دسامبر ۲۰۲۲|archive-url = https://web.archive.org/web/20221225170107/https://www.bbc.com/persian/articles/c1rpng5348go|dead-url = no}}</ref> * {{پرچمک|اتحادیه اروپا}} [[اتحادیه اروپا]] در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۳ بر ضد جمهوری اسلامی تحریم‌های جدیدی را منتشر کرد که در فهرست تحریم‌ها ۱۸ شخصیت حقیقی و ۱۹ شخصیت حقوقی جمهوری اسلامی از جمله محمد کرمی قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اتحادیه اروپا در مورد چهارمین بسته تحریمی علیه جمهوری اسلامی به توافق رسید|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/eu-to-slap-more-sanctions-on-iran-over-protest-crackdown/32235239.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2023-01-25|کد زبان=fa|archive-date=۲۷ ژانویه ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230127043245/https://www.radiofarda.com/a/eu-to-slap-more-sanctions-on-iran-over-protest-crackdown/32235239.html|dead-url=no}}</ref> این تحریم به دلیل نقش او در سرکوب وحشیانه [[خیزش ۱۴۰۱ ایران|اعتراضات]] پس از [[کشته‌شدن مهسا امینی|کشته شدن مهسا امینی]] توسط جمهوری اسلامی است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=جزئیات تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا؛ ۱۸ شخصیت حقیقی و ۱۹ شخصیت حقوقی در لیست تحریم‌ها|نشانی=https://ir.voanews.com/a/restrictive-measures-directed-against-certain-persons-entities-and-bodies-in-view-of-the-situation-in-iran/6930766.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2023-01-25|کد زبان=fa|archive-date=۲۷ ژانویه ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230127010406/https://ir.voanews.com/a/restrictive-measures-directed-against-certain-persons-entities-and-bodies-in-view-of-the-situation-in-iran/6930766.html|dead-url=no}}</ref><ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=موج جدید تحریم‌های آمریکا، اتحادیه اروپا و بریتانیا علیه جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.iranintl.com/202301236226|وبگاه=ایران اینترنشنال|بازبینی=2023-01-25|کد زبان=fa|archive-date=۲۵ ژانویه ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230125082534/https://www.iranintl.com/202301236226|dead-url=no}}</ref> * {{پرچمک|بریتانیا}} ۲۰ فوریه ۲۰۲۳ [[وزارت امور خارجه بریتانیا]] اسامی ۳ قاضی، سه عضو سپاه پاسداران و دو فرماندار از جمله محمد کرمی را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد، این تحریم‌ها شامل مسدود شدن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر به [[بریتانیا]] می‌باشد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=UK sanctions Iranian judges, commanders and regional governors|نشانی=https://www.reuters.com/world/uk-sanctions-iranian-judges-commanders-regional-governors-2023-02-20/|کوشش=Reuters|تاریخ=2023-02-20|تاریخ بازبینی=2023-03-28|زبان=en|نام خانوادگی=Reuters|archive-date=۲۸ مارس ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230328120340/https://www.reuters.com/world/uk-sanctions-iranian-judges-commanders-regional-governors-2023-02-20/|dead-url=no}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[محمد مارانی]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[قرارگاه قدس]]|سال‌ها=۱۴۰۱–۱۳۹۸}} {{S-aft|بعد=[[سید حسن مرتضوی (نظامی)|سید حسن مرتضوی]]}} {{S-bef|قبل=[[نعمان غلامی]]}} {{S-ttl|عنوان=فرمانده [[دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین]]|سال‌ها=اکنون–۱۴۰۳}} {{S-inc}} {{S-off}} {{S-bef|قبل=[[حسین مدرس خیابانی]]}} {{S-ttl|عنوان=[[فهرست استانداران سیستان و بلوچستان|استاندار سیستان و بلوچستان]]|سال‌ها=۱۴۰۳–۱۴۰۱}} {{S-aft|بعد=[[منصور بیجار]]}} {{جعبه پایانی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کرمی، محمد}} [[رده:استانداران سیستان و بلوچستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] 0l982p3eok5wyqy5t43golpt1h39bwe 0 6170756 42127548 40591127 2025-06-18T18:35:04Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42127548 wikitext text/x-wiki {{جعبه فیلم | عنوان=با هم؟ | تصویر= Together 1979.jpg |عرض تصویر= | زیرنویس= | کارگردان=[[آرمنیا بالدوچی]] | تهیه‌کننده= | فیلمنامه‌نویس=[[آرمنیا بالدوچی]]{{سخ}}[[انیو د کونچینی]] | بازیگران=[[ماکسیمیلیان شل]]{{سخ}}[[جکلین بیسیت]] | موسیقی=[[گابلین (گروه موسیقی)|گابلین]]{{سخ}}[[برت بکراک]] | فیلمبرداری=[[کارلو دی پالما]] | تدوین= | گونه= | راوی= | توزیع‌کننده= | انتشار=۱۹۷۹ | استودیو= | مدت=۱۰۰ دقیقه | زبان=انگلیسی | کشور=ایتالیا | بودجه= | فروش= | پس_از= | پیش_از= | درجه فیلم= | وبگاه= | imdb_id = | soure_id = | amg_id = | جایزه‌ها= }} '''''با هم؟''''' {{به انگلیسی|Together?}} فیلمی محصول سال ۱۹۷۹ و به کارگردانی [[آرمنیا بالدوچی]] است. در این فیلم بازیگرانی همچون [[جکلین بیسیت]]، [[ماکسیمیلیان شل]]، [[ترنس استامپ]]، [[مونیکا گوئریتوره]]، [[پی‌یترو بروندی]]، [[فرانچسکا د ساپیو]] و [[اومبرتو اورسینی]] ایفای نقش کرده‌اند. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Together%3F&oldid=1110981057 |عنوان =Together? |زبان = انگلیسی |بازیابی =۲۸ دسامبر ۲۰۲۲ }} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|0080030}} {{فیلم-خرد}} [[رده:فیلم‌های ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های اولین ساخته کارگردان ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ایتالیایی به زبان انگلیسی]] [[رده:فیلم‌های درام ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام ایتالیا]] [[رده:فیلم‌های انگلیسی‌زبان دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های ایتالیایی دهه ۱۹۷۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام انگلیسی‌زبان]] c5qu0tp20r9moh2ll1n8r43x2413y27 0 6187223 42128067 36724509 2025-06-19T07:42:48Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۰ منبع و علامت‌زدن ۱ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128067 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات بازی ویدئویی|title=اسپلیت گیت|image=Splitgate cover.jpg|developer=1047 Games|publisher=1047 Games|engine=[[آنریل انجین|آنریل انجین 4]]|released='''دسترسی زود هنگام'''{{سخ}}می 24, 2019 <small>(رایانه شخصی)</small>{{سخ}}جولای27, 2021 <small>(کنسول)</small>{{سخ}}'''بتای عمومی'''{{سخ}}اوت 25, 2021{{سخ}}'''نسخه رسمی'''{{سخ}}سپتامبر15, 2022|modes=[[بازی ویدئویی چندنفره| چند نفره]]|genre=[[تیراندازی اول شخص]]|platforms={{ubl|[[مایکروسافت ویندوز]]|[[لینوکس]]|[[پلی استیشن 4]]|[[پلی استیشن 5]]|[[ایکس باک وان]]|[[ایکس‌باکس سری اکس و سری اس]]}}}} <templatestyles src="Module:Infobox/styles.css"></templatestyles> '''''اسپلیت گیت''''' (در زمان توسعه با عنوان کاری '''''Splitgate: Arena Warfare''''' شناخته می‌شد) یک [[بازی‌های رایگان|بازی]] [[بازی ویدئویی|ویدئویی]] [[تیراندازی اول شخص]] [[بازی ویدئویی چندنفره|چند نفره]] رایگان است که توسط 1047 Games ساخته و منتشر شده‌است. در ۲۴ مه ۲۰۱۹ برای [[لینوکس]] و [[مایکروسافت ویندوز]] در [[استیم]] و برای [[ایکس‌باکس وان|اکس اکس وان]] و [[پلی‌استیشن ۴|پلی استیشن ۴]] در ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۱ منتشر شد. نسخه [[پلی‌استیشن ۵|پلی استیشن ۵]] و [[ایکس‌باکس سری اکس و سری اس|ایکس باکس سری X/S]] در سال ۲۰۲۲ عرضه شد. در ۲۵ آگوست ۲۰۲۱، سازندگان اعلام کردند که بازی به‌طور نامحدود در حالت بتا باقی خواهد ماند و در همان زمان Season Zero را منتشر کرد. بازی حول محور نبردهای علمی تخیلی الهام گرفته از ''[[هیلو (مجموعه بازی)|هیلو]]'' در عرصه‌های نبرد می‌چرخد، جایی که بازیکنان می‌توانند درگاه‌های [[کرم‌چاله|کرم‌چاله‌ای]] را بین دو نقطه روی نقشه که با نقاط سری''[[پورتال]]'' مقایسه شده‌اند ایجاد کنند و سلاح‌ها را شلیک کنند یا از طریق آن پورتال‌ها سفر کنند. عرضه کنسولی بازی به عنوان یک «بازنشر» در نظر گرفته می‌شود زیرا گیم پلی و سبک بازی کاملاً بازنگری شده‌است. در ۲ سپتامبر ۲۰۲۲، اعلام شد که به‌روزرسانی‌های اصلی بازی با اولین و آخرین به‌روزرسانی رسمی بازی که به زودی منتشر می‌شود، متوقف می‌شود و برچسب «بتا» در ۱۵ سپتامبر حذف می‌شود. == توسعه == این بازی توسط 1047 Games مبتنی بر [[نوادا]] ساخته شده‌است. بنیانگذاران آن، ایان پرولکس و نیکلاس باگامیان، زمانی که در [[دانشگاه استنفورد]] برای تحصیل در رشته علوم کامپیوتر مشغول به تحصیل بودند، به عنوان یک پروژه مدرسه شروع به کار بر روی این بازی کردند. Proulx از ''[[پورتال (بازی ویدئویی)|پورتال]]'' و ''[[پورتال ۲]]'' الهام گرفته بود و معتقد بود که مکانیک آن می‌تواند به خوبی به سایر ژانرهای بازی ویدیویی ترجمه شود. آنها به مدت شش ماه بدون بودجه روی این بازی کار کردند و سپس یک نسخه آزمایشی برای آزمایش کاربر منتشر کردند که به‌طور غیرمنتظره ای محبوب شد زیرا بازی در ماه اول انتشارش ۶۰۰۰۰۰ بار دانلود شد. فلسفه طراحی بازی شبیه به ''[[فورتنایت]]'' و [[راکت لیگ]] توصیف شد که در آن بازی «آسان برای یادگیری» اما «تسلط بر آن دشوار است».<ref>{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2021/05/24/1047-games-raises-6-5m-to-develop-free-to-play-shooter-slipgate/|title=1047 Games raises $6.5M to develop free-to-play shooter Splitgate|first=Dean|last=Takahashi|website=[[VentureBeat]]|date=May 24, 2021|accessdate=June 12, 2021}}</ref> این بازی در ۲۴ می ۲۰۱۹ به‌عنوان یک عنوان [[بازی‌های رایگان|رایگان]] در [[استیم]] منتشر شد. ۱۰۴۷ گیمز پس از انتشار به کار روی بازی ادامه داد و مجموعاً ۱۰ میلیون دلار برای این پروژه تا می ۲۰۲۱ از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری کرد.<ref>{{Cite web|url=https://www.gamesindustry.biz/articles/2021-05-25-1047-games-raises-usd6-5-million|title=1047 Games raises $6.5 million|first=Marie|last=Dealessandri|website=Gameindustry.biz|date=May 25, 2021|accessdate=June 12, 2021}}</ref> در ژوئن ۲۰۲۱، این شرکت اعلام کرد که این بازی برای [[پلی‌استیشن ۴]]، [[پلی‌استیشن ۵]]، [[ایکس‌باکس وان]]، و [[ایکس‌باکس سری اکس و سری اس|ایکس‌باکس سری X/S]] با پشتیبانی از [[بازی چندسکویی|بازی کراس‌پلتفرم]] عرضه خواهد شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.ign.com/articles/splitgate-consoles-release-date-announcement-playstation-xbox-cross-play-ign-expo-summer-of-gaming|title=Portal Shooter Splitgate Announced for Xbox, PlayStation With Cross-Play - IGN Expo|first=Matt|last=T.M. Kim|website=[[IGN]]|date=June 12, 2021|accessdate=June 12, 2021}}</ref> در حالی که ''اسپلیت گیت'' پس از راه‌اندازی اولیه دسترسی زودهنگام خود در سال ۲۰۱۹ برای حفظ یک پایگاه پخش بادوام تلاش می‌کرد، این بازی با افزایش قابل توجهی از بازیکنان در اوایل ژوئیه ۲۰۲۱ شاهد افزایش قابل توجهی از بازیکنان بود که باعث شد در هفته اول از ۶۰۰۰۰۰ دانلود عبور کند.<ref>{{Cite web|last=Grubb|first=Jeff|date=2021-07-20|title=Portal-style shooter Splitgate surpasses 600,000 downloads on console in first week|url=https://venturebeat.com/2021/07/20/portal-style-shooter-splitgate-surpasses-600000-downloads-on-console-in-first-week/|accessdate=2021-08-05|website=VentureBeat|language=en-US}}</ref> محبوبیت ناگهانی آن توسط توسعه دهندگان غیرمنتظره بود و باعث شد که بازی چندین بار برای رفع مشکلات سرور آفلاین شود.<ref name=":1"/> این منجر به به تعویق افتادن آن از دسترسی اولیه شد، در حالی که توسعه دهندگان تلاش کردند ظرفیت سرور را برای مدیریت بیش از ۱۰۰۰۰۰ بازیکن همزمان افزایش دهند. علیرغم تلاش‌ها برای افزایش ظرفیت سرور، یک سیستم صف برای محدود کردن تعداد بازیکنانی که وارد بازی می‌شوند پیاده‌سازی شد. توسعه‌دهندگان به‌روزرسانی‌هایی را در مورد وضعیت سرور در حساب‌های توییتر خود ارسال می‌کردند تا زمانی که سیستم در اوت ۲۰۲۱ حذف شد. در سپتامبر ۲۰۲۲، توسعه‌دهندگان اعلام کردند که توسعه ویژگی‌ها در ''اسپلیت گیت'' را متوقف کرده‌اند تا روی دنباله‌ای که با استفاده از [[آنریل انجین|آنریل انجین ۵]] ایجاد شده‌است، تمرکز کنند.<ref>{{Cite news|last=Morgan Park|date=2022-09-02|title=Splitgate dev is leaving 'Halo with portals' behind to make its next shooter|language=en|work=PC Gamer|url=https://www.pcgamer.com/splitgate-dev-is-leaving-halo-with-portals-behind-to-make-its-next-shooter/|accessdate=2022-09-03}}</ref><ref>{{Cite web|last=Yang|first=George|date=2022-09-02|title=Splitgate Devs End Development on Popular Shooter to Focus on Unreal Engine 5 Sequel|url=https://www.ign.com/articles/splitgate-devs-end-development-to-focus-on-unreal-engine-5-sequel|accessdate=2022-09-03|website=IGN|language=en}}</ref> === فصل‌ها === {| class="wikitable" |+ !فصل ! عنوان ! عادت زنانه ! شرح |- | ۰ | فصل صفر | ۲۵ اوت ۲۰۲۱–۲۷ ژانویه ۲۰۲۲ | فصل اول Splitgate شامل یک نقشه جدید به نام «ایستگاه کارمان»، یک حالت بازی جدید به نام «آلودگی»، یک [[بتل پس]] جدید که از پاس نبرد بتا ساخته می‌شود، و تغییرات تعادلی بود. |- | ۱ | فصل اول | ۲۷ ژانویه ۲۰۲۲ تا کنون | فصل دوم Splitgate یک نسخه بتا خالق نقشه را اضافه کرد و تغییرات [[وفاداری به اصل|وفاداری]] جدیدی را در نقشه ''Foregone Destruction'' و همچنین یک نقشه شبیه‌سازی جدید به نام ''هتل'' به ارمغان آورد. همچنین شامل حالت‌های بازی جدید «Evolution» و «One Flag Capture the Flag»، یک بتل پس جدید با پوسته‌ها و سایر جوایز درون بازی، و برخی تغییرات گرافیکی در همه نقشه‌ها بود.<ref>{{Cite web|url=https://www.splitgate.com/blogs/beta-season-1-patch-notes-jan-2022|title=Beta Season 1 Patch Notes January 27th, 2022|website=splitgate.com|date=January 27, 2022|accessdate=February 21, 2022}}{{پیوند مرده}}</ref> |} == بازخورد == {{Video game reviews|MC=68/100<ref>{{cite web |url=https://www.metacritic.com/game/pc/splitgate-arena-warfare|title=Splitgate Arena Warfare for PC Reviews |website=[[Metacritic]]|access-date=June 12, 2021}}</ref>|IGN=7.1/10<ref name=":11">{{cite web |last= Horti|first= Samuel |date=7 June 2019 |url=https://www.ign.com/articles/2019/06/07/splitgate-arena-warfare-review|title=Splitgate Arena Warfare Review |website=[[IGN]]|access-date=12 June 2021}}</ref>}} ''اسپلیت گیت'' در [[متاکریتیک]] امتیاز ۶۸/۱۰۰ را دریافت کرد.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/game/pc/splitgate-arena-warfare|title=Splitgate: Arena Warfare|website=Metacritic|language=en|accessdate=2019-10-21}}</ref> ساموئل [[بازی تیراندازی|هورتی]] از [[آی‌جی‌ان]] به بازی ۷٫۱/۱۰ امتیاز داد و گفت که در حالی که این بازی یک "شوتر اول شخص معمولی است. با این حال، او از نقشه‌های "بی مزه" بازی و تعداد بازیکنان کم آن انتقاد کرد که ایجاد مسابقات متعادل را دشوار می‌کرد.<ref>{{Cite web|title=Splitgate: Arena Warfare Review - IGN|url=https://www.ign.com/articles/2019/06/07/splitgate-arena-warfare-review|language=en|first=Samuel|last=Horti|date=June 8, 2019|accessdate=October 21, 2019}}</ref> الکس سانتا ماریا از [[گیم‌رولوشن|گیم رولوشن]] به بازی امتیاز ۷۰/۱۰۰ داد و گیم‌پلی آن را «به‌طور چشمگیری محکم» خواند، اما گفت که به «ظرافت بصری بیشتری» نیاز دارد و طراحی زره‌های بازی را با «بازی‌های فراموش‌شده مانند ''[[جوخه هشتم]]''» مقایسه کرد.<ref>{{Cite web|url=https://www.gamerevolution.com/review/544215-splitgate-arena-warfare-review|title=Splitgate: Arena Warfare Review {{!}} Assault on Aperture Science|website=GameRevolution|accessdate=2019-10-21}}</ref> ایمن مولانا از [[New Straits Times]] به این بازی ۷/۱۰ امتیاز داد و تنوع گیم پلی آن را «قابل قبول» خواند، اما گفت که به محتوا و نقشه‌های بیشتری نیاز دارد.<ref>{{Cite web|url=https://www.pressreader.com/malaysia/new-straits-times/20190617/281956019301864|title=Fast-paced multiplayer shooter game|last=Maulana|first=Aiman|date=17 Jun 2019|website=www.pressreader.com|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2019-10-21}}</ref> [[پولیگان|پالیگان]] ''اسپلیت گیت'' را در فهرست بازی‌هایی که به‌عنوان «بهترین بازی‌های سال ۲۰۲۱» می‌دانستند، قرار داد.<ref>{{Cite web|url=https://www.polygon.com/best-games/22302900/best-games-2021-ps4-ps5-pc-xbox-one-xbox-series-x-switch-ios-android#WZq3Eh|title=The best games of 2021 (so far)|last=Polygon Staff|date=19 Apr 2021|website=www.polygon.com|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2021-12-11}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * {{وبگاه رسمی|https://www.splitgate.com/}} [[رده:بازی‌های اکس‌باکس وان]] [[رده:بازی‌های برخط چندنفره تیراندازی اول شخص]] [[رده:بازی‌های پلی‌استیشن ۴]] [[رده:بازی‌های پلی‌استیشن ۵]] [[رده:بازی‌های تولیدشده در ایالات متحده آمریکا]] [[رده:بازی‌های ورزش الکترونیک]] [[رده:بازی‌های ویدئویی ۲۰۲۱ (میلادی)]] [[رده:بازی‌های ویدئویی چندسکویی]] [[رده:بازی‌های ویدئویی دارای بتل پس]] [[رده:بازی‌های ویدئویی دارای لوت باکس]] [[رده:بازی‌های ویدئویی دسترسی زودهنگام]] [[رده:بازی‌های ویدئویی رایگان]] [[رده:بازی‌های ویدئویی علمی تخیلی]] [[رده:بازی‌های ویدئویی مستقل]] [[رده:بازی‌های ویندوز]] [[رده:مقاله‌هایی که از الگوی نقدهای بازی ویدئویی با حالت تک‌سکویی استفاده می‌کنند]] e6n76cg2bstjcehhsah6ua7bl0w61oh 0 6188383 42128130 41602384 2025-06-19T10:55:05Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128130 wikitext text/x-wiki {{Infobox F1 driver | name = اسکار پیاستری | image = Oscar Piastri Spa (cropped).jpg | image_size = | caption = پیاستری در [[اسپا]] ۲۰۱۹ | nationality = {{flagicon|AUS}} استرالیا | birth_date = {{Birth date and age|2001|04|06|df=y}} | birth_place = [[ملبورن|ملبورن، ویکتوریا]]، استرالیا <!-- Please leave the 2023 team in the infobox until at least 1 January 2024, per WP:F1 convention --> | 2023 Team = [[مک‌لارن]]-[[پیشرانه‌های عملکرد بالای مرسدس آام‌گ|مرسدس]]<ref>{{Cite web|title=2021 FIA F2 champion Oscar Piastri to join McLaren Racing in 2023|url=https://www.mclaren.com/racing/team/2021-fia-f2-champion-oscar-piastri-join-mclaren-racing-2023|date=2 September 2022|access-date=2 September 2022|website=mclaren.com|language=en}}</ref> | car_number = ۸۱ | Races = {{F1stat|PIA|entries}} ({{F1stat|PIA|starts}} starts) | Championships = ۰ | برد = {{F1stat|PIA|wins}} | سکو = {{F1stat|PIA|pole}} | امتیاز = {{F1stat|PIA|careerpoints}} | پل پوزیشن = {{F1stat|PIA|poles}} | سریعترین دور = {{F1stat|PIA|fastestlaps}} | first_race = | first_win = | last_win = | last_race = | last_season = | last_position = | module = {{Infobox racing driver|child=yes | current series = [[مسابقات قهرمانی فرمول ۲]] | first year = [[2021 Formula 2 Championship|۲۰۲۱]] | current team = | former teams = [[پریما ریسینگ]] | starts = ۲۳ (۲۴ ورودی) | wins = ۶ | podiums = ۱۱ | poles = ۵ | fastest laps = ۶ | best finish = اول | year = [[2021 Formula 2 Championship|۲۰۲۱]] قهرمانی|۲۰۲۱]]{{سخ}}2020–21}}}} '''اسکار پیاستری''' (به [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]: Oscar Piastri؛ زادهٔ ۶ آوریل ۲۰۰۱) یک رانندهٔ [[اتومبیل‌رانی]] اهل [[استرالیا]] است که برای تیم [[فرمول یک]] [[مک‌لارن]] در مسابقات قهرمانی جهان [[فرمول یک]] رانندگی می‌کند.<ref>[https://www.mclaren.com/racing/team/2021-fia-f2-champion-oscar-piastri-join-mclaren-racing-2023 September 2022. Retrieved 2 September 2022.]</ref><ref>[https://onlysports.com.au/analysis/why-oscar-piastri-is-destined-for-f1-greatness/ 10 September 2022]</ref><ref>{{یادکرد وب |نشانی=http://www.brdc.co.uk/Oscar-Piastri |عنوان=Retrieved 21 Retrieved 21 December 2018. |بازبینی=۱۹ ژانویه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۳ ژوئیه ۲۰۲۲ |archive-url=https://web.archive.org/web/20220713095904/http://www.brdc.co.uk/Oscar-Piastri |url-status=dead }}</ref><ref>[https://www.formula1.com/en/latest/article.horner-reveals-regret-at-passing-up-chance-to-sign-phenomenal-piastri.3d0PmDesiADFExIiJeAdmq.html September 2022. Retrieved 23 September 2022.]</ref> {{short description|Australian racing driver}} {{Use dmy dates|date=August 2022}} عضو [[آکادمی آلپاین]] در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱، پیاستری در فصل {{F1|۲۰۲۳}} با [[مک‌لارن]] قرارداد بست تا هم‌تیمی [[لاندو نوریس]] شود، پس از یک مناقشه قراردادی با [[تیم فرمول یک آلپاین|آلپاین]]. او نخستین حضور خود در فرمول یک را در [[جایزه بزرگ بحرین ۲۰۲۳]] تجربه کرد و نخستین سکو دوران حرفه‌ای خود را در فصل تازه‌کارانه‌اش در [[جایزه بزرگ ژاپن ۲۰۲۳]] به‌دست‌آورد. با حفظ صندلی خود برای فصل {{F1|۲۰۲۴}}، پیاستری نخستین [[فهرست برندگان گراند پری فرمول یک|پیروزی]] خود را در [[گراند پری مجارستان ۲۰۲۴|مجارستان]] کسب کرد و به پنجمین راننده استرالیایی تبدیل شد که موفق به پیروزی در یک جایزه بزرگ فرمول یک شده است، او این موفقیت را در [[گراند پری آذربایجان ۲۰۲۴|آذربایجان]] تکرار کرد. در فصا {{F1|۲۰۲۵}}، او نخستین [[فهرست پول‌پوزیشن‌گیرندگان فرمول یک|پول پوزیشن]] خود را در [[جایزه بزرگ چین ۲۰۲۵]] به‌دست‌آورد. تا [[جایزه بزرگ بحرین ۲۰۲۵]]، پیاستری موفق به کسب چهار پیروزی در مسابقه، دو [[پل پوزیشن]]، چهار دور سریع و ۱۳ سکو در فرمول یک شده است. پیاستری طبق قرارداد تا دست‌کم پایان فصل ۲۰۲۸ در تیم مک‌لارن باقی خواهد ماند. == زندگی‌نامه و اوایل زندگی == اسکار جک پیاستری در ۶ آوریل ۲۰۰۱ در [[ملبورن]]، [[ویکتوریا (استرالیا)|ویکتوریا]]، [[استرالیا]] از پدر و مادری به نام‌های کریس و نیکول (با نام خانوادگی پیشین مک‌فادین) پیاستری به دنیا آمد. او در محلهٔ درون‌شهری برایتون رشد کرد و دارای سه خواهر کوچک‌تر به نام‌های هتی، ایدی و مِی است.<ref>{{cite web | url=https://www.elliedoesf1.com/post/i-knew-straight-away-that-i-won-the-championship | archive-url=https://web.archive.org/web/20201122133451/https://www.elliedoesf1.com/post/i-knew-straight-away-that-i-won-the-championship | url-status=usurped | archive-date=22 November 2020 | title=Oscar Piastri: I knew straight away that I won the Championship | date=22 November 2020}}</ref> پیاستری از سمت پدر دارای ریشه‌های ایتالیایی، یوگسلاوی و چینی و از سمت مادر دارای ریشه‌های اسکاتلندی و ایرلندی است.<ref>{{cite web |title=McLaren Racing's Lando Norris and Oscar Piastri play 'Fact or Phish?' &#124; Season 2 |url=https://www.youtube.com/watch?v=Qoj8bRhqhJ8&t=3m8s |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230925235448/https://www.youtube.com/watch?v=Qoj8bRhqhJ8&t=3m8s |archive-date=25 September 2023 |access-date=25 September 2023 |website=[[YouTube]]| date=15 August 2023}}</ref><ref>{{Cite AV media |url=https://www.youtube.com/watch?v=vdZiEqIlYyg |title=Oscar Piastri's Mom Tells Us What Makes Him Emotional and Becoming an F1 Twitter Icon |date=2024-08-05 |last=The Red Flags Podcast |access-date=2024-08-09 |via=YouTube}}</ref> او تحصیلات خود را در کالج هیلی‌بری ملبورن و سپس در هیلی‌بری و کالج خدمات امپریال در انگلستان به‌عنوان دانش‌آموز شبانه‌روزی با بورسیه ورزشی گذراند.<ref name="Oscar Piastri (OH 2019) wins Formula 3 World Championship">{{Cite web |title=Oscar Piastri (OH 2019) wins Formula 3 World Championship |url=https://oha.org.au/oscar-piastri-oh-2019-wins-formula-3-world-championship/ |access-date=8 November 2023 |website=Old Haileyburians Association|date=14 September 2020}}</ref><ref name="Haileybury Scholarships 2024 by HaileyburyUK">{{Cite web |title=Issuu.com |url=https://issuu.com/haileyburyuk/docs/scholars_brochure_low_res |access-date=8 November 2023 |website=Issuu.com |date=23 October 2023 |archive-date=8 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231108005711/https://issuu.com/haileyburyuk/docs/scholars_brochure_low_res |url-status=live}}</ref><ref name="Moving to Europe and taking titles: Oscar Piastri on the moments that made him">{{Cite web |date=12 July 2021 |title=Moving to Europe and taking titles: Oscar Piastri on the moments that made him |url=https://www.fiaformula2.com/Latest/lRHOb2XnvRWaFNGcrkaUM/moving-to-europe-and-taking-titles-oscar-piastri-on-the-moments-that-made |access-date=8 November 2023 |website=fiaformula2.com |archive-date=8 November 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231108005711/https://www.fiaformula2.com/Latest/lRHOb2XnvRWaFNGcrkaUM/moving-to-europe-and-taking-titles-oscar-piastri-on-the-moments-that-made |url-status=live}}</ref> کریس پیاستری در سال‌های ابتدایی مسابقه‌ای اسکار، مکانیک شخصی او بود و بنیان‌گذار و مالک شرکت HP Tuners، یک شرکت نرم‌افزاری تشخیص خودرو نیز است.<ref>{{cite web | url=https://www.mclaren.com/racing/formula-1/2023/behind-the-visor-of-oscar-piastri/ | title=Behind the visor of Oscar Piastri | access-date=27 September 2023 | archive-date=27 September 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230927102346/https://www.mclaren.com/racing/formula-1/2023/behind-the-visor-of-oscar-piastri/ | url-status=live}}</ref> او هوادار پرشور تیم فوتبال ریچموند تایگرز است.<ref>{{Cite web |title=AFL 2023: Oscar Piastri's connection with Richmond Tigers' Hugo Ralphsmith |url=https://www.theage.com.au/sport/afl/the-tiger-who-raced-on-oscar-piastri-s-team-20230404-p5cxul.html |access-date=5 February 2024 |website=amp.theage.com.au |date=4 April 2023 |archive-date=5 February 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240205222009/https://amp.theage.com.au/sport/afl/the-tiger-who-raced-on-oscar-piastri-s-team-20230404-p5cxul.html |url-status=live}}</ref> پیاستری علاوه بر حمایت از [[تیم ملی کریکت استرالیا]]، هوادار تیم دِلی کپیتالز در لیگ IPL هند نیز است؛ علاقه‌ای که پس از یک پست در پروفایل [[X]] (توییتر سابق) او دربارهٔ انتخاب تیم مورد علاقه شکل گرفت.<ref>{{Cite web |date=26 April 2024 |title=F1: Delhi Capitals Welcome Oscar Piastri As McLaren Driver Announces Support For IPL Team |url=https://www.timesnownews.com/sports/racing/f1-delhi-capitals-welcome-oscar-piastri-as-mclaren-driver-announces-support-for-ipl-team-article-109629063 |access-date=27 April 2024 |website=Times Now |language=en |archive-date=27 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240427070229/https://www.timesnownews.com/sports/racing/f1-delhi-capitals-welcome-oscar-piastri-as-mclaren-driver-announces-support-for-ipl-team-article-109629063 |url-status=live}}</ref> تا ژوئیه ۲۰۲۴، پیاستری با لیلی زنایمر، فارغ‌التحصیل مهندسی که در دوران تحصیل با او آشنا شده بود، وارد رابطه شده است. این دو از سال پیش از فارغ‌التحصیلی پیاستری در سال ۲۰۱۹ با یکدیگر وارد رابطه شده بودند.<ref>{{cite web |last=Gera |first=Makena |date=2024-07-23 |title=Who Is Oscar Piastri's Girlfriend? All About Lily Zneimer |url=https://people.com/who-is-lily-zneimer-oscar-piatri-8598691 |website=[[People (magazine)|People]]}}</ref> == دوران حرفه‌ای پیش از فرمول یک == === کارتینگ === پیاستری پیش از آغاز دوران [[کارتینگ]] خود در سال ۲۰۱۱، در سطح ملی به رقابت با ماشین‌های کنترلی می‌پرداخت.<ref>{{Cite web |title=Young Aussie Oscar Piastri on the brink of F1 career |url=https://ilglobo.com/en/news/young-aussie-oscar-piastri-on-the-brink-of-f1-career-66564/ |access-date=5 December 2021 |archive-date=7 March 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220307005931/https://ilglobo.com/en/news/young-aussie-oscar-piastri-on-the-brink-of-f1-career-66564/ |url-status=live}}</ref><ref>{{Citation |title=Oscar Piastri {{!}} 2020 F3 Champion, Alpine F1 Academy, F2 Debut Race Win & Renault F1 Dream Test! | date=4 May 2021 |url=https://www.youtube.com/watch?v=Th4W13lQL7k |language=en |access-date=13 June 2022 |archive-date=13 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220613111046/https://www.youtube.com/watch?v=Th4W13lQL7k |url-status=live }}</ref> او در سال ۲۰۱۴ به صورت حرفه‌ای وارد مسابقات شد و در رقابت‌ها و قهرمانی‌های مختلف استرالیا شرکت کرد.<ref>{{Cite web |title=Oscar Piastri – Young Drivers – British Racing Drivers' Club |url=http://www.brdc.co.uk/Oscar-Piastri |access-date=21 December 2018 |archive-date=13 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220713095904/http://www.brdc.co.uk/Oscar-Piastri |url-status=live}}</ref> پیاستری سال بعد با تیم ریکی فلین موتوراسپرت در مسابقات اروپایی و دیگر رقابت‌های کارتینگ تحت نظارت CIK-FIA حضور یافت. او در سال ۲۰۱۶ برای ادامه مسیر حرفه‌ای خود به بریتانیا نقل مکان کرد و در همان سال در رقابت‌های قهرمانی جهان در بحرین، به مقام ششم دست یافت.<ref>{{Cite web |date=2016 |title=OSCAR PIASTRI JOINS RICKY FLYNN MOTORSPORT IN 2016 |url=https://www.karting.net.au/oscar-piastri-joins-ricky-flynn-motorsport-in-2016 |access-date=21 December 2018 |archive-date=14 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220714231909/https://www.karting.net.au/oscar-piastri-joins-ricky-flynn-motorsport-in-2016 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |date=2016 |title=OSCAR PIASTRI SIXTH IN WORLD CHAMPIONSHIP |url=https://www.karting.net.au/oscar-piastri-sixth-in-world-championship |access-date=21 December 2018 |archive-date=13 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220713095622/https://www.karting.net.au/oscar-piastri-sixth-in-world-championship |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web |last=Wood |first=Elliot |date=30 August 2017 |title=Scout Report: Oscar Piastri |url=http://www.formulascout.com/scout-report-oscar-piastri/38005 |access-date=21 December 2018 |website=FormulaScout |archive-date=18 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220618095845/https://formulascout.com/scout-report-oscar-piastri/38005 |url-status=live}}</ref> === فرمول ۴ === [[File:Oscar Piastri - 2017 British F4 Knockhill (Sunday, R4) (cropped).jpg|left|thumb|پیاستری در مسابقات [[فرمول ۴ بریتانیا]] در سال ۲۰۱۷]] در اوایل سال ۲۰۱۶، پیاستری نخستین حامی مالی عمده خود را جذب کرد: شرکت HP Tuners (که توسط پدرش بنیان‌گذاری و اداره می‌شد) این حمایت نقشی کلیدی در تأمین هزینه‌های دوران حرفه‌ای او ایفا کرد. لوگوی این شرکت در فصل‌های سری GP3، فرمول ۳ و فرمول ۲ بر روی لباس مسابقه‌ای و خودروی او دیده می‌شد. در ادامه همان سال، پیاستری نخستین تجربهٔ خود را در رقابت‌های تک‌نفره با شرکت در چند دور منتخب از رقابت‌های [[فرمول ۴ امارات]] متحده عربی با تیم دراگون F4 به‌دست‌آورد. او با کسب دو سکو، فصل را در رتبه ششم جدول قهرمانی به پایان رساند.<ref>{{Cite web |date=2016 |title=OSCAR PIASTRI JOINS DRAGON F4 FOR F4UAE CHAMPIONSHIP |url=https://www.f4uae.com/news-latest/95-oscar-piastri-joins-dragon-f4-for-f4uae-championship |access-date=21 December 2018 |archive-date=13 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220713133512/https://www.f4uae.com/news-latest/95-oscar-piastri-joins-dragon-f4-for-f4uae-championship |url-status=dead}}</ref> در سپتامبر ۲۰۲۲، [[کریستین هورنر]]، مدیر [[تیم مسابقه رد بول]]، فاش کرد که در دوران حضور پیاستری در مسابقات فرمول ۴ فرصت جذب او به تیم جوانان ردبول را از دست داده است.<ref>{{Cite web |date=21 September 2022 |title=Horner reveals regret at passing up chance to sign 'phenomenal' Piastri |url=https://www.formula1.com/en/latest/article.horner-reveals-regret-at-passing-up-chance-to-sign-phenomenal-piastri.3d0PmDesiADFExIiJeAdmq.html |access-date=23 September 2022 |website=[[Formula 1]] |language=en |archive-date=26 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221026192538/https://www.formula1.com/en/latest/article.horner-reveals-regret-at-passing-up-chance-to-sign-phenomenal-piastri.3d0PmDesiADFExIiJeAdmq.htmlv |url-status=live}}</ref> در سال ۲۰۱۷، پیاستری به عنوان یکی از رانندگان تیم TRS Arden Junior برای شرکت در رقابت‌های [[فرمول ۴ بریتانیا]] معرفی شد.<ref>{{Cite web |last=Jackson |first=Connor |date=8 February 2017 |title=TRS ARDEN ANNOUNCE 2017 ALL-YRDA BRITISH F4 LINE UP |url=https://www.thecheckeredflag.co.uk/2017/02/trs-arden-announce-2017-yrda-british-f4-line/ |access-date=21 December 2018 |website=The Checkered Flag |archive-date=25 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225121615/https://www.thecheckeredflag.co.uk/2017/02/trs-arden-announce-2017-yrda-british-f4-line/ |url-status=live}}</ref> او در این فصل شش پیروزی و شش پول پوزیشن کسب کرد و در نهایت پس از جیمی کارولاین نائب نایب‌قهرمان این مسابقات شد.<ref>{{Cite web |date=22 May 2017 |title=BRITISH F4 THRILLS AT OULTON COME RAIN OR SHINE |url=http://www.brscc.co.uk/british-f4-thrills-oulton-come-rain-or-shine |access-date=21 December 2018 |archive-date=21 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181221182529/http://www.brscc.co.uk/british-f4-thrills-oulton-come-rain-or-shine |url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web |date=2 October 2017 |title=Oscar Piastri runner-up in British F4 Championships |url=https://www.haileybury.com/news/oscar-piastri-runner-up-british-f4-championships |access-date=21 December 2018 |archive-date=5 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190405210354/https://www.haileybury.com/news/oscar-piastri-runner-up-british-f4-championships |url-status=live}}</ref> === فرمول رنو یوروکاپ === در سال ۲۰۱۸، پیاستری برای نخستین بار در این رقابت‌ها شرکت کرد و بار دیگر با تیم آردن همراه شد.<ref>{{Cite web |last=Wood |first=Elliot |date=20 December 2017 |title=British F4 runner-up Oscar Piastri to step up to FR2.0 Eurocup with Arden Motorsport |url=http://www.formulascout.com/british-f4-runner-up-oscar-piastri-to-step-up-to-fr2-0-eurocup-with-arden-motorsport/39618 |access-date=21 December 2018 |website=FormulaScout |archive-date=18 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220618095846/https://formulascout.com/british-f4-runner-up-oscar-piastri-to-step-up-to-fr2-0-eurocup-with-arden-motorsport/39618 |url-status=live}}</ref> او با کسب سه سکو، که بهترین نتیجه‌اش مقام دومی در مسابقه دوم هوکنهایم بود، فصل را در رده نهم جدول قهرمانی به پایان رساند.<ref>{{Cite web |date=24 September 2018 |title=Double Podium for Piastri at Hockenheim Formula Renault Eurocup |url=https://www.arden-motorsport.com/press/double-podium-for-piastri-at-hockenheim-formula-renault-eurocup |access-date=21 December 2018 |archive-date=15 July 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715223510/https://www.arden-motorsport.com/press/double-podium-for-piastri-at-hockenheim-formula-renault-eurocup |url-status=live}}</ref> در دسامبر ۲۰۱۸ اعلام شد که پیاستری برای رقابت‌های فصل ۲۰۱۹ به تیم قهرمان فصل گذشته، R-ace GP، خواهد پیوست.<ref>{{Cite web |date=21 December 2018 |title=OSCAR PIASTRI SIGNS WITH FORMULA RENAULT CHAMPIONS |work=Auto Action |url=https://autoaction.com.au/2018/12/21/oscar-piastri-signs-with-formula-renault-champions |access-date=21 December 2018 |archive-date=8 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108120627/https://autoaction.com.au/2018/12/21/oscar-piastri-signs-with-formula-renault-champions |url-status=live |last1=Williams |first1=Bruce}}</ref> او نخستین پیروزی خود در این سری را در سیلورستون به‌دست<ref>{{Cite web |title=Maiden victory for Oscar Piastri at Silverstone |url=https://www.formulerenault.com/maiden-victory-for-oscar-piastri-at-silverstone.html?r=477 |website=Formule Renault |access-date=14 May 2019 |archive-date=25 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225121629/https://www.formulerenault.com/maiden-victory-for-oscar-piastri-at-silverstone.html?r=477 |url-status=dead}}</ref> و روز بعد، در همان پیست، دومین پیروزی خود را تکرار کرد.<ref>{{Cite web |title=Silverstone double for Oscar Piastri |url=https://www.formulerenault.com/silverstone-double-for-oscar-piastri.html?r=477 |website=Formule Renault |access-date=14 May 2019 |archive-date=25 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225121624/https://www.formulerenault.com/silverstone-double-for-oscar-piastri.html?r=477 |url-status=dead}}</ref> پیاستری در ماه ژوئیه و با پیروزی در اسپا-فرانکورشان،<ref>{{Cite web |title=Oscar Piastri takes care of business |url=https://www.formulerenault.com/oscar-piastri-takes-care-of-business.html?r=477 |archive-date=16 November 2021 |website=Formule Renault |access-date=14 August 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211116154848/https://www.formulerenault.com/oscar-piastri-takes-care-of-business.html?r=477 |url-status=dead}}</ref> نخستین راننده‌ای شد که در فصل ۲۰۱۹ به سه پیروزی دست یافته است. او با کسب یک پیروزی و یک مقام چهارم در دور پایانی در پیست یاس مارینا، عنوان قهرمانی فصل را به‌دست‌آورد.<ref>{{Cite web |title=The win for Victor Martins, the title for Oscar Piastri! |url=https://www.formulerenault.com/the-win-for-victor-martins-the-title-for-oscar-piastri.html?r=477 |access-date=30 January 2020 |archive-date=25 December 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225121619/https://www.formulerenault.com/the-win-for-victor-martins-the-title-for-oscar-piastri.html?r=477 |url-status=dead}}</ref> [[File:Oscar Piastri Spa (cropped).jpg|thumb|211x211px|پیاستری پس از پیروزی‌اش در [[اسپا-فرانکورشان]]، در چارچوب [[فرمول رنو یوروکاپ ۲۰۱۹]]]] === قهرمانی فرمول ۳ === در دسامبر ۲۰۱۸، پیاستری در تست پس‌ازفصل سری مسابقات جی‌پی۳ در پیست یاس مارینا با تیم تریدنت حضور پیدا کرد.<ref>{{Cite web |date=28 November 2018 |title=OSCAR PIASTRI TO TEST GP3 IN ABU DHABI |work=Auto Action |url=https://autoaction.com.au/2018/11/28/oscar-piastri-to-test-gp3-in-abu-dhabi |access-date=21 December 2018 |archive-date=5 April 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190405211038/https://autoaction.com.au/2018/11/28/oscar-piastri-to-test-gp3-in-abu-dhabi |url-status=live |last1=Williams |first1=Bruce}}</ref> در اکتبر ۲۰۱۹، او در تست پس‌ازفصل تیم [[پریما ریسینگ]]، قهرمان وقت رقابت‌های فرمول ۳، حضور یافت.<ref>{{Cite web |last=Benyon |first=Jack |date=18 October 2019 |title=Prema names F3 post-season test line-up |url=https://www.motorsport.com/fia-formula-3-championship/news/prema-valencia-test-lineup/4559601/ |access-date=18 October 2019 |website=[[Motorsport.com]] |publisher=[[Motorsport Network]] |archive-date=7 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200107092855/https://www.motorsport.com/fia-formula-3-championship/news/prema-valencia-test-lineup/4559601/ |url-status=live}}</ref> در ژانویه ۲۰۲۰، این تیم ایتالیایی اعلام کرد که پیاستری را برای شرکت در فصل آینده به خدمت گرفته است؛<ref>{{Cite web |date=24 January 2020 |title=Piastri completes PREMA line-up for 2020 |url=http://www.fiaformula3.com/News/2020/01_January/Piastri-completes-PREMA-line-up-for-2020/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200126203445/http://www.fiaformula3.com/News/2020/1_January/Piastri-completes-PREMA-line-up-for-2020/ |archive-date=26 January 2020 |access-date=27 January 2020}}</ref> او در این فصل در کنار [[لوگان سارجنت]] و [[فدریک وستی]] (قهرمان رقابت‌های فرمول منطقه‌ای اروپا ۲۰۱۹) رانندگی کرد. == منابع == [[رده:افراد استرالیایی ایتالیایی‌تبار]] [[رده:افراد تحصیل‌کرده در کالج هیلیبری و خدمات سلطنتی]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی ملبورن]] [[رده:رانندگان مسابقات فرمول یک اهل استرالیا]] [[رده:رانندگان مسابقه‌ای اهل استرالیا]] [[رده:زادگان ۲۰۰۱ (میلادی)]] {{پانویس}}{{تیم‌های فرمول یک}}{{مک‌لارن}}{{رنو در فرمول یک}} [[رده:رانندگان فرمول یک مک‌لارن]] [[رده:استرالیایی‌های چینی‌تبار]] [[رده:رانندگان مسابقه‌ای اهل ملبورن]] [[رده:رانندگان مسابقه‌ای اهل ویکتوریا، استرالیا]] b6lynvucd6jdmjenpogyu98rrk4nu3w 2 6243198 42127617 42126175 2025-06-18T19:34:07Z Hamed Salmani 1214617 /* ویکی‌پدیا من */ 42127617 wikitext text/x-wiki {{امروز خورشیدی/میلادی/قمری-عمودی}} {{صفحه کاربری استاندارد چهارم}} == آمار کنونی ویکی‌پدیای فارسی == <div align="center"> {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="۴" rules="all" class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1" style="margin:1em 1em 1em 0; border-style:solid; border-width:1px; border-collapse:collapse; empty-cells:show; caption-side:top; {{{1|}}}" ! class="hintergrundfarbe۹" |ویکی‌پدیای فارسی |- |<div style="background:#f7f8ff;border:3px solid #8888aa;border-collapse:collapse;margin:5px 0;padding:5px;font-size:105%;"> * شمار نوشتارها: '''{{NUMBEROFARTICLES}}'''{{سخ}} * شمار کاربران: '''{{NUMBEROFUSERS}}'''{{سخ}} * شمار مدیران: '''{{NUMBEROFADMINS}}'''{{سخ}} * شمار ویرایش‌ها: '''{{NUMBEROFEDITS}}''' |} === ویکی‌پدیا من === {{Updated|۲۸ خرداد ۱۴۰۴}} {|class="wikitable"style=text-align:center !colspan=4|ویرایش |- !فارسی !انگلیسی !ایتالیایی !مجموع |- !{{وسط چین}}{{قرمز|۲۷٬۴۸۶}} !{{وسط چین}}{{آبی|۱۲٬۸۷۶}} !{{وسط چین}}{{سبز|۵٬۸۹۶}} !{{وسط چین}}۴۶٬۲۵۸ |} lovbq65q23dpi1uhmy2ix0i6jnm70v3 10 6261619 42127775 37079134 2025-06-18T23:59:56Z Luckie Luke 573979 42127775 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = هاکی روی یخ در ارمنستان |title = [[Image:Flag of Armenia.svg|25px]] [[هاکی روی یخ در ارمنستان]] |listclass = hlist |state = {{{state|autocollapse}}} |group1 = [[Armenian Hockey League]] |list1 = * [[HC Dinamo Yerevan|دینامو یروان]] * [[Urartu Yerevan|اورارتو یروان]] * [[ASC Yerevan]] * [[HC Shirak Gyumri|شیراک گیومری]] |group2 = دیگر مقالات |list2 = * [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] * [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] * [[Armenia men's national junior ice hockey team|تیم ملی هاکی روی یخ ارمنستان]] * [[Armenia men's national under-18 ice hockey team|تیم ملی هاکی روی یخ ارمنستان]] |belowclass = hlist |below = * [[فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ]] * [[IIHF Continental Cup|جام قاره‌ای IIHF]] * [[IIHF European Champions Cup|جام قهرمانی اروپا IIHF]] }}<noinclude> {{جمع‌شوندگی}} [[رده:جعبه‌های ناوبری هاکی روی یخ بر پایه کشور|ارمنستان]] [[رده:جعبه‌های ناوبری ورزش ارمنستان]] </noinclude> lmntbzznx4c2zb0q777x1d0t9opy3g3 0 6261669 42127670 41623270 2025-06-18T20:51:58Z Luckie Luke 573979 /* یادداشت */ 42127670 wikitext text/x-wiki {{Infobox national hockey team | Name = ارمنستان | Badge = Armenian national ice hockey team logo.png | Badge_size = 195px | Nickname = | Association = [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] | General Manager = Nikita Zbyshko | Coach = [[:en:Vadim Guskov]] | Asst Coach = | Captain = [[:en:Eduard Malakyan]] | Most games = [[Raffi Kajberouni]],{{سخ}}[[Artak Martirosyan]]{{سخ}}& 1 Other (12) | Top scorer = [[Artem Kuznetsov (ice hockey)|Artem Kuznetsov]] (9) | Most points = [[Maksim Kuznetsov (ice hockey)|Maksim Kuznetsov]] (16) | Home Stadium = | IIHF code = ARM | IIHF Rank = {{IIHF World Ranking|ARM}} | IIHF max = ۴۵ | IIHF max date = ۲۰۰۴–۲۰۰۷ | IIHF min = ۴۹ | IIHF min date = ۲۰۱۰ | Team_Colors = {{جعبه رنگی|#D90012}} {{جعبه رنگی|#0033A0}} {{جعبه رنگی|#F2A800}} | Jerseys = [[File:Armenia national ice hockey team Home & Away Jerseys.png|115px]] | First game = {{پرچمک|Lithuanian SSR}} [[Lithuania men's national ice hockey team|Lithuanian SSR]] 1–0 '''Armenian SSR''' {{پرچمک|Armenian SSR}}{{سخ}}([[یکاترینبورگ]]، [[اتحاد جماهیر شوروی]]; ۱ مارس ۱۹۶۲) | Largest win = {{Ih|ARM}} 22 - 1 {{Ih-rt|GEO}}{{سخ}}([[ایروان]]، [[ارمنستان]]; ۱۲ آوریل ۲۰۱۰)<ref>{{cite web | url = http://www.panarmenian.net/eng/sport/news/46985/Armenian_ice_hockey_team_celebrates_smashing_221_victory_in_a_friendly_against_Georgia | title = Armenian ice hockey team celebrates smashing 22:1 victory in a friendly against Georgia | publisher = PanArmenian.net | date = 2010-04-13 | access-date = 2010-04-13}}</ref>{{سخ}} {{Ih|ARM}} 24 - 3 {{Ih-rt|MAS}}{{سخ}}(ایروان، ارمنستان؛ ۱۳ آوریل ۲۰۲۵) | Largest loss = {{Ih|MEX}} 48 - 0 {{Ih-rt|ARM}}{{سخ}}([[مکزیکوسیتی]]، [[مکزیک]]; ۱۱ مارس ۲۰۰۵)<ref name="ALL IIHF">{{cite web | url = http://www.iihf.com/Hydra/Tournaments_05/output/wsiii/hydra.iihf.com/data/iihf/output/xml/1000000016/IHM1000000016908_74_1_0.html | title = Game Summary: As of 12.03.2005 | publisher = [[فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ]] | date = 2005-03-12 | access-date = 2009-04-16}}</ref> | World champ apps = ۶ | World champ first = ۲۰۰۴ | World champ best = 43rd ([[2006 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۶]]) | Olympic apps = | Olympic first = | Olympic medals = | Record = ۶-۱۸-۰ }} '''تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان''' ({{Lang-en|Armenia men's national ice hockey team}}) تیم ملی [[هاکی روی یخ]] [[ارمنستان]] می‌باشد. این تیم تورنمت گروه بی دسته سوم مسابقات قهرمانی جهان سال ۲۰۱۰ را میزبانی نمود. این تیم [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] مدیریت می‌شود. == آمار مسابقات قهرمانی جهان == {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !width=30|سال !width=150|میزبان !width=120|نتیجه !width=30|{{Tooltip|Pld|بازی‌های انجام‌داده}} !width=30|{{Tooltip|W|بردها}} !width=30|{{Tooltip|OW|بردها در وقت اضافه}} !width=30|{{Tooltip|OL|باخت در وقت اضافه}} !width=30|{{Tooltip|L|باخت‌ها}} |- | [[2004 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۴]] || {{پرچمک|ISL}} [[ریکیاویک]] || مقام ۴۵ام{{سخ}}{{Nowrap|{{small|(5ام در [[2004 Men's World Ice Hockey Championships#Division III|Division III]])}}}} || ۴ || ۰ || ۰ || ۰ || ۴ |- | [[2005 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۵]] || {{پرچمک|MEX}} [[مکزیکوسیتی]] || مقام ۴۵ام{{سخ}}{{Nowrap|{{small|(5ام در [[2005 IIHF World Championship Division III|Division III]])}}}} || ۴ || ۰ || ۰ || ۰ || ۴ |- | [[2006 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۶]] || {{پرچمک|ISL}} [[ریکیاویک]] || مقام ۴۳ام{{سخ}}{{Nowrap|{{small|(3ام در [[2006 IIHF World Championship Division III|Division III]])}}}} || ۴ || ۲ || ۰ || ۰ || ۲ |- | [[2007 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۷]] || {{پرچمک|IRL}} [[دانداک]] || colspan=6| ''انصراف از [[2007 IIHF World Championship Division III|tournament]]'' |- | [[2008 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۸]] || {{پرچمک|BIH}} [[سارایوو]] || ''انصراف از [[2008 IIHF World Championship Division III Qualification|tournament]]; به مدت ۲ سال تعلیق شد''{{سخ}}<small>(Both games counted as 5–0 forfeits)</small> || ۲ || ۰ || ۰ || ۰ || ۲ |- | [[2009 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۰۹]] || {{پرچمک|NZL}} [[دنیدن]] || colspan=6| ''تعلیق شد'' |- | [[2010 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۱۰]] || {{پرچمک|ARM}} [[ایروان]] || ''Records expunged from [[2010 IIHF World Championship Division III#Group B Tournament|tournament]]; suspended indefinitely''{{سخ}}<small>(All games marked as 5–0 forfeits)</small> || ۵ || ۰ || ۰ || ۰ || ۵ |- | colspan=2|[[2011 Men's World Ice Hockey Championships|2011]] through [[2015 Men's World Ice Hockey Championships|۲۰۱۵]] || colspan=6| ''تعلیق شد'' |- | colspan=2|[[2016 Men's World Ice Hockey Championships|2016]] through [[2023 Men's Ice Hockey World Championships|۲۰۲۳]] || colspan=6| ''شرکت نکرد'' |} == رکورد تمامی ادوار در مقابل دیگر کشورها == <small>''As of 17 April 2025''<ref>{{cite web | url = https://www.nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2016/08/Armenia-Men-All-Time-Results.pdf | title = Armenia-Men-All-Time-Results.pdf | publisher = National Teams of Ice Hockey | access-date = 2017-12-15 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20171216144021/https://www.nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2016/08/Armenia-Men-All-Time-Results.pdf | archive-date = 2017-12-16}}</ref></small> {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=200|تیم !width=40|{{Tooltip|GP|Games played}} !width=40|{{Tooltip|W|Wins}} !width=40|{{Tooltip|T|Ties}} !width=40|{{Tooltip|L|Losses}} !width=40|{{Tooltip|GF|Goals for}} !width=40|{{Tooltip|GA|Goals against}} |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|BIH}}{{efn|name=A}}|| ۱ || ۰ || ۰ || ۱ || ۰ || ۵ |- bgcolor=#CCFFCC |align=right|{{ih|GEO}} || ۱ || ۱ || ۰ || ۰ || ۲۲ || ۱ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|GRE}}{{efn|name=A}}|| ۱ || ۰ || ۰ || ۱ || ۰ || ۵ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|ISL}} || ۲ || ۰ || ۰ || ۲ || ۴ || ۳۵ |- bgcolor=#CCFFCC |align=right|{{ih|IRI}} || ۱ || ۱ || ۰ || ۰ || ۸ || ۰ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|IRL}} || ۳ || ۱ || ۰ || ۲ || ۸ || ۳۸ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|KUW}} || ۱ || ۰ || ۰ || ۱ || ۴ || ۵ |- bgcolor=#FFFFCC |align=right|{{ih|LUX}} || ۲ || ۱ || ۰ || ۱ || ۱۳ || ۴۴ |- bgcolor=#CCFFCC |align=right|{{ih|MAS}} || ۱ || ۱ || ۰ || ۰ || ۲۴ || ۳ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|MEX}} || ۲ || ۰ || ۰ || ۲ || ۰ || ۶۵ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|MGL}}{{efn|name=B}}|| ۱ || ۰ || ۰ || ۱ || ۰ || ۵ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|PRK}}{{efn|name=B}}|| ۲ || ۰ || ۰ || ۲ || ۰ || ۱۰ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|RSA}}{{efn|name=B}}|| ۲ || ۰ || ۰ || ۲ || ۱ || ۳۸ |- bgcolor=#FFCCCC |align=right|{{ih|TUR}} || ۲ || ۰ || ۰ || ۲ || ۴ || ۱۹ |- bgcolor=#CCFFCC |align=right|{{ih|UZB}} || ۱ || ۱ || ۰ || ۰ || ۳ || ۲ |-class="sortbottom" ! مجموع (۱۵) !! ۲۳ !! ۶ !! ۰ !! ۱۷ !! ۹۱ !! ۲۷۵ |} ==Current roster== Roster for the [[2025 IIHF World Championship Division IV]].<ref>{{Cite web|url=https://stats.iihf.com/hydra/194/IHM1940ARM_33_3_1.pdf|title=Team roster: Armenia|publisher=iihf.com|date=13 April 2025}}</ref><ref>{{cite web|date=10 April 2025|title=Чемпионат мира по хоккею в Ереване: Известен состав сборной Армении|url=https://sportaran.com/ru/post/chempionat-mira-po-hokkeyu-v-erevane-izvesten-sostav-sbornoj-armenii/|website=sportaran.com |publisher=[[Ice Hockey Federation of Armenia]]}}{{in lang|ru}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="font-size:85%; text-align:center;" |- !style="width:2em"|{{Abbr|No.|Number}} !style="width:6em"|Position !style="width:9em"|Shoot/Catches !style="width:12em"|Name !style="width:8em"|Date of birth !style="width:9em"|Height !style="width:9em"|Weight !style="width:19em"|2024–25 Club |- |3 |D |L |[[پتر لبدف]] '''[[Captain (ice hockey)#Alternate captains|A]]''' |{{dts|format=dmy|1984|05|19}} |{{convert|179|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|98|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |4 |D |L |[[ادوارد مالاکیان]] '''[[Captain (ice hockey)|C]]''' |{{dts|format=dmy|2000|11|16}} |{{convert|189|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|96|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |5 |F |R |[[پاول یغیازاریان]] |{{dts|format=dmy|1979|1|7}} |{{convert|182|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|90|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پغپغنر ایروان |- |8 |F |L |[[ایگور کریویخ]] |{{dts|format=dmy|1999|9|12}} |{{convert|184|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|91|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |9 |D |L |[[ساموئل داوتیان]] |{{dts|format=dmy|1999|4|9}} |{{convert|189|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|129|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پغپغنر ایروان |- |10 |D |L |[[آرمان ینوکیان]] |{{dts|format=dmy|1995|1|28}} |{{convert|180|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|120|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |16 |D |L |[[آلکسی ایوانوف]] |{{dts|format=dmy|1995|9|21}} |{{convert|190|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|94|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |17 |F |L |[[آرسن هامبارتسومیان (بازیکن هاکی روی یخ)]] |{{dts|format=dmy|1998|9|9}} |{{convert|169|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|70|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |19 |F |L |[[آلبرت گئورگیان]] |{{dts|format=dmy|1993|1|29}} |{{convert|180|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|85|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |20 |GK |L |[[هاروتیون بالویان]] |{{dts|format=dmy|1989|8|22}} |{{convert|172|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|60|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |21 |F |L |[[اریک میکائلیان]] |{{dts|format=dmy|2003|2|7}} |{{convert|175|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|85|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |22 |F |L |[[آرتم کوزنتسف]]|{{dts|format=dmy|1992|7|19}} |{{convert|173|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|96|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |25 |F |L |[[ماکسیم کوزنتسف]] '''[[Captain (ice hockey)#Alternate captains|A]]''' |{{dts|format=dmy|1989|5|29}} |{{convert|176|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|80|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} شیران |- |51 |F |L |[[والنتین کووالنکو]] |{{dts|format=dmy|2001|5|31}} |{{convert|183|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|83|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |61 |F |L |[[آرسن آساطریان]] |{{dts|format=dmy|2006|3|6}} |{{convert|184|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|80|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پیونیک ایروان |- |66 |F |L |[[سرگئی کوزمینوف]] |{{dts|format=dmy|1978|7|8}} |{{convert|188|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|85|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پغپغنر ایروان |- |69 |GK |L |[[آرتم پوتولیان]] |{{dts|format=dmy|2003|10|28}} |{{convert|176|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|78|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پغپغنر ایروان |- |77 |F |L |[[سرگئی خودیاکوف (بازیکن هاکی روی یخ)]] |{{dts|format=dmy|1999|1|7}} |{{convert|185|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|76|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پغپغنر ایروان |- |96 |GK |L |[[دمیتری مازانکو]] |{{dts|format=dmy|1987|3|21}} |{{convert|171|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|83|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} Peppers Yerevan |- |97 |F |R |[[تیگران مانوکیان]] |{{dts|format=dmy|1997|1|30}} |{{convert|169|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|75|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} پینویک ایروان |- |99 |F |L |[[سیران ساقاتلیان]] |{{dts|format=dmy|1999|10|5}} |{{convert|182|cm|ftin|0|abbr=on}} |{{convert|82|kg|lb|abbr=on}} |{{flagicon|ARM}} BKMA Yerevan |} == یادداشت == {{یادداشت}} == جستارهای وابسته == * [[مجموعه کارن دمیرچیان]] * [[میکا آیوازوف]] * [[مدرسه ورزشی اسکیت نمایشی و هاکی ایروان]] * [[زک بوغوسیان]] * [[زک کاسیان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Armenia_men%27s_national_ice_hockey_team&oldid=1152470022|عنوان = Armenia men's national ice hockey team|زبان =انگلیسی|بازیابی =۳ مه ۲۰۲۳}} {{ورزش ارمنستان-خرد}} {{هاکی روی یخ در ارمنستان}} [[رده:تیم‌های ورزشی ملی ارمنستان]] [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان]] feg6tw9s2xg6jeg9aodt12d7l366zoc 3 6281672 42127854 42126361 2025-06-19T01:54:22Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث (قدیمی‌تر از ۱۰ روز) در [[بحث کاربر:Harold Krabs/بایگانی 1]] 42127854 wikitext text/x-wiki {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = بحث کاربر:Harold Krabs/بایگانی %(counter)s |algo = old(10d) |counter = 1 |maxarchivesize = 70K |minthreadstoarchive = ۱ |minthreadsleft = ۰ |archiveheader = {{بایگانی}} }} {{/بایگانی‌ها}} == گزارش خرابکاری == سلام در صفحه استان آذربایجان غربی ویرایش های غیر اصولی انجام میشه حتماً یه سری بزنید و واگردانی کنید زیرا این صفحه توسط افراد وابسته به حزب کومله دچار تغییر میشه طبق [نقشه ای] که افراد وابسته به گروهک کومله ارائه میدن این استان اکثراً کرد هستن یعنی این استان اصلاً آذربایجان غربی نیست. شخص خرابکار:Masoud bukani [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۰ (UTC) :اینکارها باعث میشه اعتماد و مراجعه به ویکی پدیا کمتر بشه [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۱ (UTC) ::@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] بنده علاقه‌ای برای انجام کنش در این مورد ندارم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۱ (UTC) :::شما به عنوان مدیر چندین نفر رو قطع دسترسی کردین به خاطر موضوع خرابکاری من هم گفتم که شما در جریان باشید چون اگر هیچ مدیر ویکی پدیا نخواهد حالا به هر دلیلی این افراد رو قطع دسترسی کند ویکی پدیا قطعاً ارزش و اعتبار خودش رو از دست میده شما باید از بی ارزش شدن این دانشنامه جلوگیری کنید با تشکر. [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] بنده مدیر نیستم. درضمن اتفاقاً حال که بررسی کردم متوجه شدم ویرایش شما شامل خربکاری بوده است با وجود اخطار‌ها پیشنهاد می‌دهم از خرابکاری‌های بیشتر خودداری کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۱ (UTC) :::::من در صفحه بحث هم قرار دادم بخش مردم شما میتوانید به اسناد و مدارک معتبر رسمی کشور در رابطه با موضوع مورد بحث مراجعه کنید [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۴ (UTC) ::::::یک نمونه دیگر بیان می کنم: شما میتوانید با مراجعه به سازمان آمار کشور و سایت رسمی استانداری ویا هر سایت رسمی آماری مشاهده کنید دومین شهر استان کدام است و بعد مقایسه کنید. [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۸ (UTC) :::::::@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] به من مربوط نیست. قبلا هم گفتم علاقه‌ای به شرکت در این مبحث ندارم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۹ (UTC) ::::::::شما به من گفتین شما درحال خرابکار هستین به خاطر همین من دلیل روشن و کاملاً واضح بیان کردم که هرکسی این بحث رو می بینیه بره نگاه کنه ببین کی داره در جهت ارتقای دانشنامه کمک میکنه. [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۲ (UTC) :::::::::{{پینگ|Alihasani8809}} به نظر قطع دسترسی شما بیشتر به ارتقای دانشنامه کمک خواهد کرد. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۱ (UTC) :::::::::بله شما کاملاً درست میگید صفحه کاملاً غیر واقعی هست. حالا شما: Harold Krabs چرا:Alihasani8809 رو قطع دسترسی کردین؟ ایشون که کاملاً با مدرک و درست دارن میگن من دیدم ایشون درست میگن واقعاً همه میتونن ببین با این کارهاتون مراجعه به ویکی پدیا را کم میکنید [[کاربر:Mohsen404|Mohsen404]] ([[بحث کاربر:Mohsen404|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۸ (UTC) == الگوی صفحه == سلام، چند وقتیه که به دنبال پیدا کردن یک الگوی خوب برای صفحه کاربریم هستم، منتهی نمیدونم که چطوری باید استفاده کرد، الگویی هم بلد نیستم ویرایش کنم و یا بسازم، اگر می‌تونید کمک کنید. با تشکر [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۳ (UTC) :@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] درود، منظورتون چیزی مثل [[الگو:کاربر طرفدار انقراض بشریت|این]] هست یا کادر و غیره؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC) ::نه، منظورم چیز دیگری هست، مثل خود صفحه ورودی شما مثالش. [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۲ (UTC) :::@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] خب سورس صفحه کاربری بنده رو بردارید و شخصی‌سازی کنید. از سورس صفحه [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Alihasani8809 این کاربر] هم می‌تونید استفاده کنید... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۸ (UTC) ::::دمت گرم !🌹❤️ [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۴ (UTC) == در مورد قطع دسترسی کاربران خرابکار == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[پرونده:A small cup of coffee.JPG|120px]] |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | خسته نباشید، فنجانی قهوه برای شما |} با درود. چنانچه در روند گشت زنی ها، کاربری را زاپاس یافتید، در صفحه بحثش الگوی ممنوعیت استفاده از چند حساب کاربری را درج کنید و اگر قبلا این الگو از طرف کاربران دیگر در صفحه بحث کاربر خرابکار موجود بود و توضیح قانع کننده ای در این مورد نداده بود، چنانچه از زاپاس بودنش اطمینان حاصل کردید، بی درنگ بی پایان قطع دسترسی اش کنید چرا که زاپاس بازی از مصادیق بارز [[وپ:بازی با سامانه]] است و زاپاس ها واقعا همه را خسته کرده اند و زاپاس بازی با قطع دسترسی های موقت درمان دانشنامه ای نمیشود. لکن اگر کاربری فقط خرابکار بود و متوجه شدید زیاد از قوانین دانشنامه نمی داند و تعداد ویرایش هایش کم است، در صورت خرابکاری، برای بازدارندگی و برای اینکه در مدت قطع دسترسی به مطالعه قوانین دانشنامه بپردازد، ابتدا از قطع دسترسی های موقت شروع کنید. مثلا اول سه روز و اگر در روند خود تجدیدنظر نکرد سپس یک هفته و به همین ترتیب تا قطع دسترسی های طولانی مدت و تا قطع دسترسی بی پایان در صورتی که هیچ کدام از قطع دسترسی های موقت (کوتاه مدت و بلند مدت) بر کاربر ترتیب اثر نکرده بود. من خودم ابتدا که وارد فضای دانشنامه شدم اصلا با محیط دانشنامه آشنا نبودم. تحقیق دسته اول به مقالات اضافه می کردم، گاه حرفهای بی ارتباط با مقاله میزدم، نمیدانستم باید از نام دانشنامه ای جریانات سیاسی و عقیدتی استفاده کرد. نمیدانستم جنگ ویرایشی چیست و خلاصه نمیدانستم ویکی پدیا جای چه چیزی هست و جای چه چیزی نیست. اما کم کم، کمی آموختم. هنوز هم خیلی چیزها را نیاموخته ام که کاربرانی چون شما مرا راهنمایی خواهند کرد. به بزرگواری خود ببخشید، امیدوارم این گفتگو آغازی بر آشنایی من با شما در دانشنامه باشد. ارادتمند شما و ممنون از زحماتتان برای دانشنامه. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۸ (UTC) :@[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] ممنون از لطف و توجه شما جناب کوروش سوم. همچنین ممنون از راهنمایی‌های شما؛ حتماً در کنش‌های آینده خود این موارد را در نظر خواهم گرفت. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۶ (UTC) == انتقاد == سلام و عرض ادب پیشنهاد می کنم قبل از زدن برچسب حذف بیشتر مطالعه کنید صفحه [[شهرک سوم (خرمشهر)]] طبقه [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا)]] سرشناسی دارد و نیاز به حذف نیست. روستا حتی با جمعیت بسیار کم هم سرشناس است کد جمعیت در مقاله مشخص است که از سازمان آمار ایران گرفته شده است و به تنهایی کافی است پس لطفاً برچسب بردارید چون این کار شما برخلاف قواعد سرشناسی و خرابکاری محسوب می شود. [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۵ (UTC) :@[[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] وظیفه بنده نیست که به مقاله منبع اضافه کنم. وقتی مقاله‌ای نگارش می‌کنید تمامی نکات را رعایت کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۲۲ (UTC) ::اصلا ربطی به منبع ندارد مقاله روستا طبق وپ سرشناسی حتی بدون منبع نیز معتبر است و نباید برچسب حذف زد برا همین گفتم مطالعه کنید [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۳ (UTC) :::همهٔ روستاها (ولی نه تمام آبادی‌ها) فارغ از ملاحظات جمعیتی سرشناس هستند. :::این جمله دقیقا تیتر است در قسمت سرشناسی :::برید ببینید [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۵ (UTC) ::::@[[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] خب عزیز شما باید حداقل یک منبع درج کنید که چنین روستایی وجود داره یا نه؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۳ (UTC) :::::@[[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ننوشته که فارغ از منبع، نوشته فارغ از جمعیت... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۷ (UTC) ::::::دوست عزیز کد آماری خود یعنی این روستا وجود دارد و منبع کد آماری سازمان آمار ایران است یعنی یک منبع معتبر، شما به عنوان مثال همین کد آماری کپی و در صفحه یک روستای دیگر برای آزمایش بگذارید خواهید دید آمار آن روستا تغییر خواهد کرد ::::::مطلب بعد نوشته فارغ از جمعیت معتبر هستند ::::::نمی دانم دیگر چطور توضیح بدهم منبع معتبر وجود روستا و جمعیت آن سازمان آمار ایران است و در درجه بعد خبرگزاری ها به هرحال من سعی کردم توضیح دهم و قانون ویکی پدیا هم هم آدرس دادم هم توضیح چرا مقاومت می کنید نمی دانم [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۹ (UTC) :::::::@[[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] مقاوت نسبت به چی؟ برچسب را اگر هم اشتباه زده باشم دیگر دوستان آن را حذف می‌کنند. مقاله منبع می‌خواسته که درج شده. حال یکی از همکاران بررسی می‌کند و برمی‌دارد، نگران چه هستید؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۲ (UTC) ::::::::نگران نیستم تعجب می کنم توضیح دادم آدرس وپ سرشناسی دادم باز متوجه نشدید وگرنه اصلا نگرانی ندارم موفق و پیروز باشید [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۵ (UTC) :::::::::@[[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]]{{قلب}} شما هم موفق پیروز باشد. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۹ (UTC) == مقاله == سلام وقت بخیر. میتونم بپرسم چرا مقاله ایل بولی که براساس منابع معتبر مجدد از نو ساخته شده بود حذف کردید.. [[کاربر:Mohammed24567|Mohammed24567]] ([[بحث کاربر:Mohammed24567|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۰ (UTC) == محسن الیاسی == درود . این صفحه در انگلیسی یه صفحه لیگ برتر ارجاع میدهد و در لیگ برتر [https://www.persianleague.com/component/search/?searchword=Mohsen%20Eliasi&searchphrase=all&Itemid=138 هیچ گونه رکوردی در این مورد ارایه نمی شود] . من نتوانستم منبعی در این مورد پیدا کنم که برای تیم پرسپولیس یا استیل اذین مثلا تعدادی معین بازی کرده باشد. اگرچه گفته میشود از لیگ ازادگان به عنوان دروازه بان ذخیره به پرسپولیس و بعد هم به استیل اذین رفت. [https://www.football-tehran.com/samane/i-people/?src_code=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86+%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C اما در سایت هیات فوتبال هیچ اسمی از قرارداد او به عنوان بازیکن نیست] [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «چهارشنبه،۲۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۵۹ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] درود به شما جناب دولتی گرامی. بله بنده هم آن پیوند را بررسی کردم و دیدم که خراب است اما به [https://www.transfermarkt.com/mohsen-eliasi/profil/spieler/209237 ترنسفرمارکت] رجوع کردم و بازیکن را یافتم. احتمالا به دلیل انتقال‌های رایگان قراردادها ثبت نشده‌اند. با توجه به بازی در لیگ برتر سر آخر سرشناس شناخته می‌شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۴ (UTC) == دوست و استاد گرامی == لطفاً توضیح دهید خرد مقاله ای گردنه یا کفت مغول کشته با ذکر این همه منبع را به چه دلیل حذف نموده اید ! خیلی حال میکنی استاد به نافت میبندن درست پایین صفحه و با یه سرچ ساده میتوانید کلی منبع پیدا کنید گواهی بر وجود این منطقه باستانی بفرمایید من کجاش رو اصلاح کنم [[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] ([[بحث کاربر:فرشادقلی پور|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۹ (UTC) :@[[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] درود به شما فرشادقلی جان. بنده مسئول ارجاع دادن منبع به مقاله ساخته شده شما نیستم. باید منابع را خودتان درج کنید. در ضمن منابع باید [[وپ:منبع]] را داشته باشند. بار دیگر خواستید مقاله‌ای ایجاد کنید آن را اول در [[وپ:پیش‌نویس|پیش‌نویس]] با رعایت رهنمودها ایجاد کنید و سپس درخواست دهید تا در فضای نام اصلی منتشر شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۴ (UTC) ::یه سوال اولین بار کی تو عمرت چه اینترنت یا خارج از آن مقاله ای نوشتید یا با وبسایتی معتبر همکاری کردید؟ من پوزش میخام که میپرسم مطمئناً یه بچه دهه نودی هم الان میتونه استاد شخص بنده باشه چرا ... و با کمال میل قبول میکنم کمکشون رو اما اینکه شما بیاید بدون هیچ بزنید حذف سریع یعنی بی احترامی آون روز یکی دیگه از بچه های فعال خودتون در هشداری گفت اینجای فلان مقاله رو اصلاح کن اوکی فک میکنم شما میشینید پیش دوستانتون پز اینکه چند تا مقاله رو حذف کردم تو آنی از ثانیه که طرف کلی زحمت کشید ..... خوش باشید باخوشی ها و شوخی هاتون اینم یه شوخی تلقی کنید [[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] ([[بحث کاربر:فرشادقلی پور|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۷ (UTC) :::@[[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] موضوع اول این که مشخصاً شما فاقد [[وپ:نزاکت|نزاکت]] هستید. ادامه این روند می‌تواند منجر به قطع دسترسی شما شود. در جواب آنکه اولین بار چه زمانی اولین مقاله خود ([[پیرحسین کولیوند]]) را منتشر کردم، حدود دو سال پیش...{{سخ}}خاطر نشان کنم که بنده به مقاله برچسب نزدم، همکار بنده به درستی زده بودند و بنده آن را حذف کردم که باید بگویم شوربختانه حذف مقالات در مشارکت‌ها ثبت نمی‌شود که پُزشان را بدهیم... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) ::::سپاس خواستم بگم من حداقل سال 1388 یعنی 16 سال پیش تو همین ویکی مقاله نوشتم اسم واقعیمو و نام کاربریمو یادم رفت برام مهم هم نیست آونموقع دانشگاه آزاد شهرکرد بودم و از 16 سالگی که حتی دانشجویان فرق اینترنت و رایانه رو نمیدونستند من با چند وب سایت معتبر تا سال 1394 که داشتم دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد بابل میخوندم یه دفعه سریالی مریض شدم، کار میکردم تا همین الان که دوباره چند ماهه دارم واسه مرگ دیرتر میجنگم و فعلاً افتادم تو خونه باقیمانده عمرمو هم به چند موضوع که قبلاً همین زنده یاد ولش کن پس فک نمیکنم شما هم بعنوان یه ادمین بسیار فعال در ویکی پد از ادبیات درستی استفاده کنیدو واقعاً من به یه دهه نودی هم نمیگم بی نزاکت !!! و ببخشید اگه توهین خاصی کردم فقط خواستم بگم حداقل یه دهه سنی من بزرگترم! [[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] ([[بحث کاربر:فرشادقلی پور|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۴ (UTC) :::::@[[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] چه عالی که شما انقدر انسان فعالی هستید. دوست عزیز سن بنده در صفحه کاربری بنده درج شده. مطالبی که فرمودید به موضوع مربوط نبود، شما به راحتی و با رعایت اصول و رهنمودها می‌توانید مقاله را در منتشر کنید. [[وپ:نزاکت]] هم یک سیاست ویکی است نه یک توهین. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۲ (UTC) ::::::خوش باشی عزیز فک کنم از لحاظ اعتقادی خیلی زاویه داریم اما در هر صورت آرزوی موفقیت براتون میکنم در هر عرصه ای [[کاربر:فرشادقلی پور|فرشادقلی پور]] ([[بحث کاربر:فرشادقلی پور|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۱ (UTC) == سرشناسی == کاربر گرامی، برای مقالهٔ {{#اگر:|[[]]|اخیرتان}} ممکن است نیاز به احراز [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] داشته باشید. لطفاً پس از مطالعهٔ [[وپ:سرشناسی]]، منابع اثبات‌کنندهٔ سرشناسی موضوع را به مقاله بیفزایید. همچنین مطالعه مقالات تخصصی‌تر دربارهٔ سرشناسی [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|افراد]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (سازمان‌ها و شرکت‌ها)|سازمان‌ها و شرکت‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه فوتبال/سرشناسی|بازیکنان فوتبال]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (آموزشگاه‌ها)|آموزشگاه‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (وب)|وب]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (کتاب‌ها)|کتاب‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (رویدادها)|رویدادها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (فیلم‌ها)|فیلم‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (موسیقی)|موسیقی]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (عددها)|عددها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (ورزش‌ها)|ورزش‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا)|جغرافیا]] و [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (امامزاده‌ها)|امامزاده‌ها]] می‌تواند به شما در تشخیص سرشناسی موضوع‌های مختلف کمک کند. در صورتی که مقالهٔ شما حذف شده‌است، می‌توانید آن را در '''[[Special:Mypage/صفحه_تمرین|صفحهٔ تمرین]]''' خودتان بسازید و منابع معتبر به آن بیافزائید و از مدیری که مقاله را حذف کرده‌است درخواست بررسی نمائید تا در صورتی که متن شما استانداردهای ویکی‌پدیا را رعایت کرده باشد به بخش مقاله‌ها انتقال یابد. '''نکته:''' در ویکی‌پدیا معیارهای سنجش سرشناسی با جامعه و کوچه و بازار تفاوت دارد. پیش از قضاوت حتماً [[وپ:سرشناسی]] را مطالعه کنید. با توجه به درخواستهای حذف و نظرخواهی های اخیر که ایجاد کردید متوجه شدم متاسفانه (با اینکه ویکی بان هستید) هنوز با مبحث سرشناسی آشنایی کافی ندارید لطفا بخوانید و زین پس دقت کنید در صورت تکرار درخواست ستاندن دسترسی را خواهم کرد. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۸ (UTC) :با توجه به درخواستهای حذف و نظرخواهی های اخیر که ایجاد کردید متوجه شدم متاسفانه (با اینکه ویکی بان هستید) هنوز با مبحث سرشناسی آشنایی کافی ندارید لطفا بخوانید و زین پس دقت کنید در صورت تکرار درخواست ستاندن دسترسی را خواهم کرد. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۰ (UTC) ::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] جناب قارونی، شما می‌فرمایید درخواست‌ها، خواهشمدم ارجاع دهید تا متوجه شوم کدام‌ها. منظورتان [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پروژه شکوفایی ایران|تنها این مورد]] است؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۸ (UTC) :::سلام. این مقاله و چند مقاله دیگر که به تازگی به نظرخواهی گذاشتید. وقتی مقاله منبع دارد یا منبع دهی مناسب نیست و منبع معتبر و مستقل است بهتر است در صورت مشکلدار بودن مقاله برچسبهایی مانند نیاز به منابع بیشتر یا بازنویسی و غیره بزنید. توضیهتان در مورد همین مقاله با ۲۲ (بیست و دو منبع معتبر مستقل) که پیوند دادید چیست؟ [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۲۷ (UTC) ::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] خواهشمندم دیگر نظر خواهی‌ها را ارجاع دهید تا حداقل یاد بگیرم. مقاله فوق هم منابعش در این موضوع خاص فاقد استقلال هستند‌. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۰ (UTC) :::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درضمن جناب قارونی با وجود آن که مربی هستید نمی‌دانید منبع معتبر چیست. آن ۲۲ منبع مذکور شما شامل x.com و اینستاگرام است. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۷ (UTC) ::::::لطفا ادب را در گفتگو رعایت فرمائید. اصلا گیریم دوتا منبع معتبر و مستقل دارد. سعی نکنید اشتباه فاحش خود را کتمان کنید. منظورتان از "مقاله فوق هم منابعش در این موضوع خاص فاقد استقلال هستند‌." چیست؟ [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۳ (UTC) :::::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] بنده توضیحات لازم را در همان نبح داده بودم. اشتباه فاحش را شما کردید که بدون بررسی منابع هر ۲۲ منبع را مستقل و معتبر خواندید. این جمله «اصلا گیریم دوتا منبع معتبر و مستقل دارد» شما نیز شامل یک سایت خود رضا پهلوی می‌شود و رسانه همسو با خودش. بیش از این سخنی در این مورد ندارم، اگر مقصود شما راهنمایی بنده بوده از شما سپاسگزارم. بسیار آموزنده بود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۵ (UTC) ::::::::چرا طفره میروید. گفتم اصلا دو منبع معتبر باقی هم اضافه (که تعدادی را با اینکه قابل استفاده بود ولی حذف کردم). شما از کجا میدانید کدام منبع با آقای پهلوی همسو است؟ یک یوتیوب از او بود حذف شد. منابعی هم که حذف کردم به دلیل همسو بودن یا نبودن نیست به دلیل استفاده از یوتیوب و توییتر بود که در بعضی موارد قابل استفاده است.با کلمات هم بازی نکنید و وظیفه ویکی بانی خود را به درستی انجام دهید. تمام. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC) :::::::::{{پینگ|Gharouni}} بنده نه با کلمات بازی می‌کنم و نه طفره می‌روم. این شما هستید که چنین و چنان می‌کنید. اگر منبع قابل استفاده است پس چرا حذف کردید؟ [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=42105331&oldid=42104626 کنش‌تان] با [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHarold_Krabs&diff=42104734&oldid=42104706 گفته‌تان] متناقض است. با وجود ۲ منبع نبح می‌توانست به آنجا ختم شود که مقاله در مقاله‌ای دیگر ادغام شود اما شما فرصت ندادید و در توضیحات جمع‌بندی نیز به بنده حمله کردید. [https://www.google.com/search?q=%D8%B5%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%82+%D9%86%D9%88%D9%81%D8%AF%DB%8C&oq=%D8%B5%D9%86&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUqBggBEEUYOzIGCAAQRRg5MgYIARBFGDsyCggCEAAYsQMYgAQyCggDEAAYsQMYgAQyDQgEEAAYgwEYsQMYgAQyDQgFEAAYgwEYsQMYgAQyCggGEAAYsQMYgAQyCggHEAAYsQMYgAQyDQgIEAAYgwEYsQMYgAQyCggJEAAYsQMYgAQyBwgKEAAYgAQyCggLEAAYsQMYgAQyCggMEAAYsQMYgAQyDQgNEAAYgwEYsQMYgAQyCggOEAAYsQMYgATSAQgyMTMzajBqNKgCArACAQ&client=ms-android-samsung-ss&sourceid=chrome-mobile&ie=UTF-8 صندوق نوفدی] و [https://persianepochtimes.com/jahangparvar-future-government-must-prioritize-trust-and-economic-stability/ اوپک‌تایمز] که وابسته جیب این و آن هستند را مستقل می‌دانید جای تأمل دارد. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۵ (UTC) ::::::::::شما با پهلوی و نوفدی مشکل دارید یا با سرشناسی مقاله؟ من در مورد مقاله صحبت میکنم شما در مورد آقای پهلوی و نوفدی جیبش فلان است و بهمان. گویا ویکیپدیا را با اینستا و توییتر اشتباه گرفته اید. لطفا در مورد مقاله صحبت کنید. من میتوانم ویرایش خودم را واگردانم. فقط خواستم به شما بفهمانم که مقاله منبع معتبر مستقل دارد. [https://fund.nufdiran.org/about/ 1] [https://persianepochtimes.com/support-us/ 2] [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۶ (UTC) :::::::::::{{پینگ|Gharouni}} منبعی که نیاز مالی‌اش را از موضوع مقاله تامین کند مستقل است؟ شما ادغام را نیز در نظر نگرفتید. فقط سریعاً کنش نشان دادید. ایجاد نظر خواهی استفاده از دسترسی ویکی‌بانی نیست که بنده را تهدید به سلب دسترسی کردید. بنده با پهلوی و نوفدی و بهمان مشکل ندارم این را از کجای حرف بنده استخراج کردید؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۳ (UTC) ::::::::::::به من و شما چه مربوط است که فلان سایت خبری از کجا درآمد دارد. صدای آمریکا هم دولتی بوده و از دولت آمریکا حمایت مالی میشده پس باید بگوییم معتبر نیست؟ یا میگویند ایران اینترنشنال از عربستان پول میگیرد (که گمانم درست است) به من و شمای ویرایشگر ویکیپدیا مربوط نیست. ما یک منبع در اختیار داریم به نام صدای آمریکا یا ایران اینترنشنال یا نوفدی یا اوپک. شما در نظرخواهیتان هم قضاوت شخصی کردید که این برنامه شاید هیچگاه فلان نشود یا اجرا نشده. به ما چه؟ ما از مطلب روز و مطالب موجود پیرامون آن استفاده کردیم و مقاله ساختیم (ما منظورم کاربرهای ویکیپدیاست). منبع معتبر مستقل هم گذاشتیم چندتا هم از اینستا و تویتر و یوتیوب گذاشتیم که کسی اعتراضی نکرد. شما با توجیهات خود سرشناسی مقاله را زیر سوال بردید. آنهم مقاله ای که بیست و دو منبع دارد. اگر از سایت آقای پهلوی منبع بود من حذف نمیکردم چون استفاده از ان حداقل یکی دوبار برای ثبت نظر یا دیدگاه فرد اشکال ندارد. یو تیوب وی را حذف کردم چون یوتوب قابل ارجاع هست ولی منبع پذیرفته شده ای نیست ولی استفاده میشود. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) :{{پینگ|Gharouni}} بنده در نبح آن توضیحات را دادم که توجیه کنم مقاله شامل [[وپ:رویداد]] نیست برای همین از «شاید هیچگاه فلان نشود یا اجرا نشده» استفاده شده. در خصوص منابع هم تا حدودی درست می‌فرمایید می‌توان سرشناسی را با یکی دو منبع احراز کرد و سپس با منابع غیر معتبر گسترش داد اما نمی‌توان پوشش گسترده را با آن نامعتبرها محرز دانست.^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۶ (UTC) ::::مقاله های ویکی پدیا فاقد ارزش هستن چون واقعاً بدون منبع هستن و به طور سلیقه ای هست و هرکسی هم اعتراض کن بدون هیچ دلیلی قطع دسترسی میشه مثل: مقاله استان آذربایجان غربی که این شخص تغییر میدهMasoud bukani . که نه تنها قطع دسترسی نمیشه بلکه کسی میاد به یه ویکی بان اعتراض میکن مثل:Harold Krabs قطع دسترسی میشه [[کاربر:Reza405|Reza405]] ([[بحث کاربر:Reza405|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۸ (UTC) ::به هرحال از پاسخدهی شما سپاسگزارم. بگذارید این بحث تمام شود. من هم اشتباهاتی دارم و داشته ام و تذکر گرفته ام. این نباید باعث دلسردی و خدشه در کنشهایمان شود. موردی را به شما گفتم و با هم در موردش صحبت کردیم. من دیگر صحبتی ندارم جز تکرار مکررات. شما هم اگر صحبتی یا اعتراضی بجز موارد فوق دارید بفرمایید. امیدوارم در امور ویکیبانی با دقت بیشتر موفق باشید. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۴ (UTC) :::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] چشم جناب قارونی. بنده برخلاف آنچه شما ممکن است فکر کنید بسیار از شما سپاسگزارم. به تلنگری نیاز داشتم تا در کنش‌های خود بیشتر دقت کنم. هیچ اعتراضی به شما ندارم. در همین چند روز گذشته متوجه حجم و حساسیت کاری شما مدیران بوده‌ام و از این که همین ریسه را نیز به راهنمایی بنده اختصاص دادید سپاسگزارم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۳ (UTC) == ایجاد مشکل == @[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]] درود بر شما Harold عزیز امیدوارم بی‌نهایت عالی باشید، خداقوت دو تا از مقاله هایی که ترجمه کردم نامشون از قبل داخل ویکی‌پدیا بوده و باعث شده مطالبی که ترجمه کردم جایگزین مطالب اون مقاله ها بشه اولی: [[متریک]] دومی: [[گلیسول]] اگر میتوانید محتوایی که ترجمه کردم را جدا کنید از محتوایی که از قبل بوده تا بتوانم روی این دو مقاله ویرایش انجام بدم چون من نتوانستم ترجمه را خنثی کنم با سپاس فراوان [[کاربر:مبین خجسته برومند|مبین خجسته برومند]] ([[بحث کاربر:مبین خجسته برومند|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۹ (UTC) : @[[کاربر:مبین خجسته برومند|مبین خجسته برومند]] درود مبین جان، امیدوارم حالتون خوب باشه. مقالهٔ متریک و گلیسول رو واگردانی کردم. مقاله‌ها را از [[کاربر:Harold Krabs/صفحه تمرین|صفحه تمرین بنده]] بردارید و تحت عنوان «[[گلی‌سول]]» و «[[نقشه‌برداری از تبخیر و تعرق با وضوح بالا با کالیبراسیون درونی‌شده]]» منتشر کنید.^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۳ (UTC) ::@[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]] ::بی‌نهایت از شما سپاسگزارم ::برای همایه دوستدار زمین که تا پایان روز ۲۷ خرداد فرصت داریم تا چه ساعتی می‌توانیم مقاله هایمان را ثبت کنیم؟ ::با سپاس فراوان [[کاربر:مبین خجسته برومند|مبین خجسته برومند]] ([[بحث کاربر:مبین خجسته برومند|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۷ (UTC) :::@[[کاربر:مبین خجسته برومند|مبین خجسته برومند]] متاسفانه بنده ساعت دقیق پایان همایه رو نمی‌دونم. اما تا وقتی که اون دکمه submit کار کنه مقاله‌ها قابل ثبت هستند..:){{سخ}}راستی با اجازتون مقاله [[نقشه‌برداری تبخیر و تعرق با وضوح بالا با کالیبراسیون داخلی]] رو به [[میترک]] منتقل کردم، همان‌طور که در [https://ar.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AA%D8%B1%D9%83 عربی] هم درج شده. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۳ (UTC) ::::@[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]] ::::خواهش میکنم، باتشکر❤️ [[کاربر:مبین خجسته برومند|مبین خجسته برومند]] ([[بحث کاربر:مبین خجسته برومند|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۶ (UTC) == انقضای دسترسی ipblock-exempt شما نزدیک است == درود، این یک یادآوری خودکار به‌عنوان بخشی از [[metawiki:Global reminder bot|ربات یادآور سراسری]] است برای آگاه کردن شما از این که دسترسی «معافیت‌ها از بستن دسترسی آی‌پی» (<code>ipblock-exempt</code>) شما در 20 ژوئن 2025، ساعت 12:59 (UTC) منقضی خواهد شد. برای تمدید بیشتر دسترسی‌ها می‌توانید در [[وپ:دبد]] درخواست دهید، مگر آن که هنگام اعطای دسترسی، از شما خواسته شده باشد که به روش دیگری اقدام کنید. <small>{{grey|برای توقف دریافت یادآوری‌های انقضای دسترسی، نام خود را به [[m:Global reminder bot/Exclusion|این صفحه]] اضافه کنید.}}</small> [[کاربر:Leaderbot|Leaderbot]] ([[بحث کاربر:Leaderbot|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۲ (UTC) == صفحه حذف شده == سلام به Harold عزیز، وقت بخیر و خسته نباشید میتوانم بپرسم چرا شما صفحه داوود گل را در تاریخ 12 ژوئن 2025 حذف کرده اید او فردی محبوب و سرشناس است اگر صفحه او اشکالی دارد بگویید تا آن را اصلاح کنم یا خودتان اصلاح کنید همچنین این صفحه با رضایت وی ساخته شده است و هیچ عمل غیر قانونی انجام نشده است مطمئن باشید صفحه با رضایت وی ساخته شده است لطفا دلیل حذف صفحه را بگویید ممنون [[کاربر:آدرین رادمهر پور|آدرین رادمهر پور]] ([[بحث کاربر:آدرین رادمهر پور|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۶ (UTC) == برچسب حذف == لطفا برچسب حذف صفحه داوود گل را بردارید [[کاربر:آدرین رادمهر پور|آدرین رادمهر پور]] ([[بحث کاربر:آدرین رادمهر پور|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۰ (UTC) m3x20yyh4x2ld4nrqp58sku004p176w 0 6281987 42127533 41658520 2025-06-18T17:36:40Z Sr. Rinoseronte 1148893 جایگزینی با [[وپ:اشتباه|اشتباه‌یاب]]: جنبش سبز⟸جنبش سبز ایران 42127533 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام = حسین رزاق |تصویر = |alt = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زادروز = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۵۸|۱۲|۶|گاه‌شمار=خورشیدی}} |زادگاه = [[تهران]] |تاریخ درگذشت = <!-- {{تاریخ مرگ و سن|سال مرگ|ماه مرگ|روز مرگ|سال تولد|ماه تولد|روز تولد}} درصورت نیاز، |گاه‌شمار=خورشیدی را بیافزایید. --> |مکان درگذشت = |ملیت = [[ایران]]ی |نام‌های دیگر = |پیشه = [[کنشگر سیاسی]]، [[بلاگر]]، کنشگر رسانه‌ای |سال‌های فعالیت = |شناخته‌شده برای = |کارهای برجسته = }} '''محمدحسین رزاق''' ({{تاریخ تولد|۱۳۵۸|۱۲|۶|گاه‌شمار=خورشیدی}} در [[تهران]]) [[کنشگر سیاسی]] و رسانه‌ای و [[بلاگر]] اهل [[ایران]] است. او بارها بازداشت و زندانی شده و در حال حاضر در [[زندان اوین]] به سر می‌برد. رزاق به همراه [[ویدا ربانی]] از بنیان‌گذاران اتاقی مجازی «میدان آزادی» در [[کلاب هاوس]] بودند که این اتاق با فشار و تهدید [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی]] از کلاب هاوس حذف شد. == زندگی شخصی == حسین رزاق ۶ اسفند ۱۳۵۸ در تهران زاده شد. پدرش یکی از بازاریان تهران در صنف لوازم التحریر بود. او پس از دو برادر بزرگتر سومین فرزند خانواده است. رزاق در رشته [[فیلمسازی]] در [[دانشکدگان هنرهای زیبای دانشگاه تهران|پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران]] تحصیل کرده و به عنوان پژوهشگر آزاد در [[حوزه علمیه تهران]] هم فعالیت می‌کرد. پدر او در سال ۱۳۷۹ درگذشت. رزاق در سال ۱۳۹۵ ازدواج و از تهران به [[استان مازندران]] کوچ کرد.<ref name="niacouncil">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.niacouncil.org/human_rights_tracker/کنشگر-ناپذیر-زندگی،-کنشگری-و-زندان-محم/|عنوان = کنشگر خستگی ناپذیر: زندگی، کنشگری و زندان محمدحسین رزاق|ناشر = نایاک|تاریخ = ۲ ژوئن ۲۰۲۳|تاریخ بازدید = ۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-date = ۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url = https://web.archive.org/web/20230609181624/https://www.niacouncil.org/human_rights_tracker/%DA%A9%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D8%8C-%DA%A9%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%85/|dead-url = no}}</ref> === بازداشت در سال ۱۳۸۹ === حسین رزاق در اردیبهشت ۱۳۸۹ و در بحبوحه [[پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران|اعتراضات به اعلام نتایج انتخابات سال ۸۸]] و حوادث پس از آن دستگیر شد و به [[زندان اوین]] افتاد. در طول این بازداشت چهارماهه وی به [[سندروم گیلن باره]] مبتلا شد و با قید وثیقه به مرخصی درمانی اعزام شد. روند پرونده‌سازی و احضار او به شعب مختلف [[دادگاه انقلاب]] و [[دادسرای فرهنگ و رسانه]] از آبان ۱۳۹۸ آغاز شد. در بهمن ۱۳۹۹ از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب و پس از آن در شهریور ۱۴۰۰ از سوی شعبه ۱۰۶۰ دادسرای کارکنان دولت احضار شد.<ref name="niacouncil"/> === بازداشت در سال ۱۴۰۰ === رزاق در ۱۴ آذر ۱۴۰۰ و [[اعتراضات ۱۴۰۰ اصفهان|همزمان با اوج اعتراضات مردم اصفهان به کم‌آبی]]، توسط نیروهای [[وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی]] در خانه خود در شهر [[آمل]] بازداشت شد. بازداشت او ده روز طول کشید و بازداشت کنندگان او را از آمل به اداره اطلاعات ساری منتقل کردند. نهایتاً در ۲۴ آذر ۱۴۰۰ با تودیع وثیقه دو میلیارد تومانی از سوی شعبه سوم بازپرسی دادسرای آمل آزاد شد.<ref name="niacouncil"/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-clobhouse/31619236.html|عنوان=اتاق «میدان آزادی» در شبکه کلاب‌هاوس «با فشار وزارت اطلاعات» تعطیل شد|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۳۰ آذر ۱۴۰۰|تاریخ بازدید=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-date=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230609171219/https://www.radiofarda.com/a/iran-clobhouse/31619236.html|dead-url=no}}</ref> === بازداشت در ۱۴۰۱ === او در یکشنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ بار دیگر توسط نیروهای امنیتی در آمل بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/polticial-activist-critic-rearrested-in-iran/31998146.html|عنوان=حسین رزاق، فعال رسانه‌ای منتقد حکومت ایران، بار دیگر بازداشت شد|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۳۰ مرداد ۱۴۰۱|تاریخ بازدید=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-date=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230609171219/https://www.radiofarda.com/a/polticial-activist-critic-rearrested-in-iran/31998146.html|dead-url=no}}</ref> در پی پرونده‌ای که شهریور ۱۴۰۱ با اتهامات اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت و فعالیت تبلیغی علیه نظام برای او تشکیل شده بود در فروردین ۱۴۰۲ شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب، او را به چهار سال و سه ماه زندان محکوم کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/hossein-razagh-sentence-four-more-years-prison/32352816.html|عنوان=حسین رزاق، فعال رسانه‌ای منتقد جمهوری اسلامی، به چهار سال دیگر زندان محکوم شد|ناشر=رادیو فردا|تاریخ=۱۷ فروردین ۱۴۰۲|تاریخ بازدید=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-date=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230609171221/https://www.radiofarda.com/a/hossein-razagh-sentence-four-more-years-prison/32352816.html|dead-url=no}}</ref> در ۶ اسفند ۱۴۰۱ حسین رزاق و [[سعید مدنی]] به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شدند. دلیل این انتقال، پشتیبانی آنها از خواست میرحسین موسوی در برگزاری همه‌پرسی و گذار از جمهوری اسلامی بود.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۶ اسفند ۱۴۰۱|وبگاه=[[بی‌بی‌سی فارسی]]|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/64768992/page/2|عنوان=انتقال حسین رزاق و سعید مدنی به بند ۲۰۹ زندان اوین}}</ref> === بازداشت و اعتصاب در ۱۴۰۲ === حسین رزاق در اردیبهشت ۱۴۰۲ و در دوران مرخصی درمانی خود از زندان، در [[کنفرانس مجازی]] ''[[گفت‌وگو برای نجات ایران]]'' شرکت کرد و برای مشارکت در این همایش مورد بازجویی و بازپرسی قرار گرفت و اتهام اجتماع و تبانی برای اقدام علیه امنیت ملی و با قصد فعالیت تبلیغی علیه نظام به او تفهیم شد. رزاق متهم شده که در زمان مرخصی درمانی برای برگزاری همایش نجات ایران در کلاب هاوس هماهنگی‌هایی کرده و مقدمات آن را فراهم کرده‌است.<ref name="bbcc3gmz40dx2eo">{{یادکرد وب|نویسنده=|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c3gmz40dx2eo|عنوان=اتهامات جدید به سعید مدنی و حسین رزاق برای مشارکت در کنفرانس مجازی «نجات ایران»|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ=۹ ژوئن ۲۰۲۳|تاریخ بازدید=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-date=۹ ژوئن ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20230609171220/https://www.bbc.com/persian/articles/c3gmz40dx2eo|dead-url=no}}</ref> بر اساس گزارش منابع خبری، او در مهرماه ۱۴۰۲ برای اعتراض به انتقال به سلول انفرادی در بازداشتگاه وزارت اطلاعات در زندان اوین، دست به [[اعتصاب غذا]] زد. به گزارش کانون مدافعان حقوق بشر، او به بیماری [[سندروم گیلن باره|سندروم گیلن‌باره]] دچار است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین رزاق، فعال رسانه‌ای زندانی، دست به اعتصاب غذا زد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-hossein-razagh-moved-to-solitary-confinement/7320849.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2023-10-21|بازبینی=2023-10-23|کد زبان=fa}}</ref> او صبح روز یکشنبه، ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ به [[بازداشتگاه ۲۰۹|بند امنیتی ۲۰۹]] منتقل شد. مأموران وزارت اطلاعات روز قبل او را تهدید کرده بودند که به‌خاطر راه‌اندازی کارزار تحریم انتخابات با او برخورد خواهند کرد. او قبل از انتقال به بند ۲۰۹ اعلام کرده بود در صورت منتقل شدن به سلول انفرادی مجدداً دست به اعتصاب غذا خواهد زد.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=حسین رزاق، فعال سیاسی، به بند ۲۰۹ وزارت اطلاعات منتقل شد|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/hossein-razzagh/32845896.html|کوشش=رادیو فردا|تاریخ بازبینی=2024-03-03|زبان=fa|نام=رادیو|نام خانوادگی=فردا}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://iranwire.com/fa/news-1/126009-انتقال-حسین-رزاق-به-بند-۲۰۹-وزارت-اطلاعات-برای-تحریم-انتخابات/|عنوان=انتقال حسین رزاق به بند ۲۰۹ وزارت اطلاعات برای تحریم انتخابات.|تاریخ=|نویسنده=ایران‌وایر|تاریخ بازبینی=۱۳ اسفند ۱۴۰۲}}</ref> == فعالیت‌ها == === سیاسی === ورود حسین رزاق به سیاست با نامزدی [[سید محمد خاتمی]] و شکل‌گیری موج گسترده [[جناح اصلاح‌طلبان|جنبش اصلاح‌طلبی]] آغاز شد. رزاق بخشی از محل کسب‌وکار پدرش را به ستاد مستقل تبلیغات برای پشتیبانی از خاتمی تبدیل کرد. پس از پیروزی خاتمی در [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۶)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶]] و روی کار آمدن [[دولت اصلاحات]]، شماری از حامیان و اعضای فعال ستادهای تبلیغاتی وی حزب [[جبهه مشارکت ایران اسلامی]] را تأسیس کردند که او هم به عضویت آن درآمد.<ref name="niacouncil"/> همزمان با نامزدی [[میرحسین موسوی]] و آغاز رقابت‌های [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) |دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری]]، بار دیگر تجربه سال ۷۶ را تکرار کرد. این بار اما در غیاب پدر، محل کسب‌وکار شخصی خود را به ستاد تبلیغاتی مهندس موسوی تبدیل کرد و یکی از شهروندان حامی او بود.<ref name="niacouncil"/> او از فعالان نزدیک به جریان اصلاح‌طلبان است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نقش‌آفرینی گروه‌های سیاسی در موج توییتری استعفای ظریف (+گراف)|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/656024/نقش‌آفرینی-گروه‌های-سیاسی-در-موج-توییتری-استعفای-ظریف-گراف|وبگاه=fa|تاریخ=۱۳۹۷/۱۲/۰۸–۱۴:۲۳|بازبینی=2023-10-23|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> که در سال‌های اخیر به انتقادهای شدیدی روی آورده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان= «نجات ایران»؛ سعید مدنی و حسین رزاق در زندان برای شرکت در کنفرانس مجازی متهم شدند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c3gmz40dx2eo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2023-06-09|بازبینی=2023-10-23|کد زبان=fa}}</ref> === رسانه‌ای === فعالیت‌های رسانه‌ای حسین رزاق از سال ۱۳۹۵ و در [[شبکه‌های اجتماعی]] آغاز شد. در این زمان عکسی از وی که در مراسم افطاری در منزل [[سید محمدصادق خرازی|صادق خرازی]] که در کنار [[سید مسعود خامنه‌ای]] یکی از پسران رهبر ایران ایستاده بود هم منتشر شد. نقطه اوج‌گیری این فعالیت‌ها در واکنش به سرکوب [[اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران]] شکل گرفت. او به انعکاس اعتراضات و افشاگری دربارهٔ سرکوب معترضان و جان باختگان این اعتراضات پرداخت. حسین رزاق در [[اعتراضات تابستان ۱۴۰۰ ایران]] هم به عنوان [[شهروند خبرنگار]] به [[استان خوزستان]] سفر کرد و از این اعتراضات را گزارش داد.<ref name="niacouncil"/> همزمان با [[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۰)|انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰]] اپلیکیشن کلاب هاوس در بین ایرانیان و فعالان فضای مجازی با اقبال فراوان مواجه شد. حسین رزاق نیز از یکی از فعالان حاضر در این محیط مجازی بود و با برگزاری اتاق‌ها و دعوت از چهره‌های سیاسی به گفتگو با آنان پرداخت. کلاب ''میدان آزادی'' که توسط او و چند تن دیگر از فعالان رسانه‌ای به صورت هفتگی برگزار می‌شد و بیشتر منعکس کننده نظرات و مواضع کنشگران و حامیان [[جنبش سبز ایران]] بود با فشار سنگین نهادهای امنیتی متوقف شد.<ref name="niacouncil"/> == منابع == {{پانویس|۲}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رزاق، حسین}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۳۵۸]] [[رده:زندانیان و بازداشت‌شدگان اهل ایران]] [[رده:محکومان به تبلیغ علیه نظام در ایران]] 76jqje3mu4kmbwd1569znpthuxi0nls 0 6293673 42127434 41918757 2025-06-18T15:38:45Z Hamed Salmani 1214617 /* گلزنان */ 42127434 wikitext text/x-wiki {{pp-protected|reason=[[وپ:اخلال|ویرایش اخلالگرانهٔ]] ادامه‌دار|small=yes}} {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۳–۱۴۰۲''' | تصویر = پرونده:Persepolis F.C. celebrating after 2023–24 Persian Gulf Pro League trophy.jpg 04.jpg | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|ایران}} [[یحیی گل‌محمدی]] (تا ۱۱ دی ۱۴۰۲){{سخ}} {{پرچمک|برزیل}} [[اوسمار ویرا]] (از ۷ بهمن ۱۴۰۲) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|'''قهرمان''']] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result =[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | cup2= [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result= '''[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|قهرمان]]''' | cup3 = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|مرحله گروهی]] | league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] (۷ گل) | season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] (۱۰ گل) | highest attendance = ۶۴٬۰۰۰ مقابل [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]]{{سخ}}(۲۳ آذر ۱۴۰۲) | lowest attendance =۰{{سخ}}(تعدادی از بازی‌های پرسپولیس در لیگ و یک بازی در آسیا به دلایل مختلفی بدون تماشاگر برگزار شد) | average attendance = | largest win = ۳–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]]{{سخ}}[[باشگاه فوتبال نفت و گاز گچساران|نفت‌وگاز گچساران]] | largest loss = ۰–۲ مقابل [[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] | pattern_la1 = _redborder | pattern_b1 = _vneckwhite | pattern_ra1 = _redborder | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FFFFFF | body1 = F30000 | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = F30000 | socks1 = F30000 | pattern_la2 = _redborder | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = _redborder | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _redborder | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = _redborder | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = ۰۰۰۰۰۰ | body3 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm3 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts3 = ۰۰۰۰۰۰ | socks3 = ۰۰۰۰۰۰ | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۲–۱۴۰۱|۰۲–۱۴۰۱]] | nextseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۴–۱۴۰۳|۰۴–۱۴۰۳]] | updated = ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ }} فصل '''۰۳–۱۴۰۲'''، بیست و سومین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]] و [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳]] نیز شرکت می‌کند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] }} {| | |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckwhite | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FF0000 | rightarm =FFFFFF | shorts =FF0000 | socks =FF0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckred | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckred | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس سوم }} | |} == مرور فصل == '''تیر''' در ۵ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[افشین پیروانی]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد افشین پیروانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10189-قرارداد-افشین-پیروانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162742/https://fc-perspolis.com/10189-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%81%d8%b4%db%8c%d9%86-%d9%be%db%8c%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[اوسمار لوس]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=تمدید قرارداد اوسمار ویرا با پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10199-تمدید-قرارداد-اوسمار-ویرا-با-پرسپولی/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162732/https://fc-perspolis.com/10199-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[ولسلی ننکا]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=تمدید قرارداد مربی دروازه‌بان‌های پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10202-تمدید-قرارداد-مربی-دروازهبانهای-پ/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162731/https://fc-perspolis.com/10202-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d9%85%d8%b1%d8%a8%db%8c-%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%a7%d8%b2%d9%87%d8%a8%d8%a7%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%be/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[پپه لوسادا]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=لوسادا هم با پرسپولیس تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10205-لوسادا-هم-با-پرسپولیس-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162733/https://fc-perspolis.com/10205-%d9%84%d9%88%d8%b3%d8%a7%d8%af%d8%a7-%d9%87%d9%85-%d8%a8%d8%a7-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%da%a9%d8%b1%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۰ تیر، [[شهاب زاهدی]] با قراردادی یک ساله به پرسپولیس پیوست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: شهاب زاهدی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947616/}}</ref> در ۱۲ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[امید عالیشاه]] را به مدت ۲ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد کاپیتان عالیشاه تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10242-قرارداد-کاپیتان-عالیشاه-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705231949/https://fc-perspolis.com/10242-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۳ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد گئورگی گولسیانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10254-قرارداد-گئورگی-گولسیانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708120242/https://fc-perspolis.com/10254-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%da%af%d8%a6%d9%88%d8%b1%da%af%db%8c-%da%af%d9%88%d9%84%d8%b3%db%8c%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[مهرداد خانبان]] و [[محمد عسگری]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خانبان و عسگری تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10268-قرارداد-خانبان-و-عسگری-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705231601/https://fc-perspolis.com/10268-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%B3%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، [[ابوالفضل سلیمانی]] با توجه به شرایطی که داشته با نظر یحیی گل محمدی به صورت قرضی از این تیم به مدت یک فصل جدا شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=گل‌محمدی مجوز جدایی قرضی سلیمانی را صادر کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10271-گلمحمدی-مجوز-جدایی-قرضی-سلیمانی-را-ص/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232223/https://fc-perspolis.com/10271-%da%af%d9%84%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%d9%85%d8%ac%d9%88%d8%b2-%d8%ac%d8%af%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%82%d8%b1%d8%b6%db%8c-%d8%b3%d9%84%db%8c%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b1%d8%a7-%d8%b5/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، [[سیامک نعمتی]] با حضور در باشگاه، توافق کرد و قرارداد بین او و پرسپولیس اقاله شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=سیامک نعمتی از پرسپولیس جدا شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10266-سیامک-نعمتی-از-پرسپولیس-جدا-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232542/https://fc-perspolis.com/10266-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d9%85%da%a9-%d9%86%d8%b9%d9%85%d8%aa%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d8%ac%d8%af%d8%a7-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، تمرینات باشگاه برای فصل جدید استارت خورد. شهاب زاهدی خرید جدید سرخپوشان امروز برای نخستین بار با تیم تمرین کرد و بازیکنان ورود او را خوش‌آمد گفتند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=استارت پرسپولیس برای فصل جدید |نشانی=https://fc-perspolis.com/10307-استارت-پرسپولیس-برای-فصل-جدید/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232834/https://fc-perspolis.com/10307-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۵ تیر، [[مسعود ریگی]] با قراردادی دو ساله به پرسپولیس پیوست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رسمی: مسعود ریگی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://fc-perspolis.com/10316-مسعود-ریگی-به-پرسپولیس-پیوست/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708092602/https://fc-perspolis.com/10316-%d9%85%d8%b3%d8%b9%d9%88%d8%af-%d8%b1%db%8c%da%af%db%8c-%d8%a8%d9%87-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d9%be%db%8c%d9%88%d8%b3%d8%aa/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۵ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[سعید صادقی]] را به مدت ۲ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی شد: تمدید ستاره شماره ۲۱ با پرسپولیس |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948928/}}</ref> در ۱۶ تیر، با اعلام باشگاه [[احمد گوهری]] به صورت قرضی از پرسپولیس جدا شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۷ تیر، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] با قراردادی دو ساله به پرسپولیس برگشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=کنعانی‌زادگان با قرارداد دوساله به پرسپولیس برگشت |نشانی=https://fc-perspolis.com/10420-کنعانیزادگان-با-قرارداد-دوساله-به-پر/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710132107/https://fc-perspolis.com/10420-%da%a9%d9%86%d8%b9%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%b2%d8%a7%d8%af%da%af%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%a7-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%af%d9%88%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a8%d9%87-%d9%be%d8%b1/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۸ تیر، مراسم قرعه‌کشی فصل بیست و سوم لیگ برتر فوتبال ایران (جام خلیج فارس) از ساعت ۱۶:۳۰ در هتل المپیک تهران آغاز شد و ۱۶ تیم لیگ برتری حریفان و برنامه خود را برای فصل پیش رو شناختند. طی این برنامه پرسپولیس مدافع عنوان قهرمانی در هفته نخست میزبان آلومینیوم است. دربی رفت پایتخت در هفته پنجم برگزار خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=مراسم قرعه‌کشی لیگ بیست و سوم برگزار شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10462-مراسم-قرعهکشی-لیگ-بیست-و-سوم-برگزار-ش/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711203740/https://fc-perspolis.com/10462-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%B9%D9%87%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۹ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[میلاد سرلک]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=میلاد سرلک تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10491-میلاد-سرلک-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711205740/https://fc-perspolis.com/10491-%d9%85%db%8c%d9%84%d8%a7%d8%af-%d8%b3%d8%b1%d9%84%da%a9-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%da%a9%d8%b1%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۰ تیر، در نخستین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس از ساعت ۱۹:۱۰ در ورزشگاه شهید کاظمی و مقابل تیم شمس آذر قزوین قرار گرفت. دیدار دوستانه پرسپولیس و شمس آذر قزوین در نهایت با هفت گل به سود شاگردان گل‌محمدی به پایان رسید. در این بازی دوستانه [[مهدی عبدی]]، [[امید عالیشاه]]، [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] و [[محمد عمری]] برای پرسپولیس گل زدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پرسپولیس ۷ – شمس آذر قزوین صفر |نشانی=https://fc-perspolis.com/10549-پیروزی-۵-گله-سرخپوشان-مقابل-شمس-آذر-در-ن/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۶ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230716060002/https://fc-perspolis.com/10549-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%DB%B5-%DA%AF%D9%84%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%86/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۱ تیر، با اعلام باشگاه پرسپولیس در روزهای گذشته مذاکرات خوبی بین باشگاه، لئاندرو پریرا و وکیل او انجام شد. توافق دو جانبه برای اقاله قرارداد امروز نهایی شد و ساعتی قبل توافق‌نامه به امضا رسید. بر اساس این توافق‌نامه پریرا از قرارداد سال دوم و حق و حقوق خود مربوط به آن صرف‌نظر کرد و با تعهد باشگاه نسبت به پرداخت مابقی حق و حقوق وی حاصل قرارداد فصل گذشته، توافق برای اقاله قرارداد به امضای وی رسید. در این توافق همچنین برای پرداخت مطالبات وی، مهلتی تعیین شد. بر این اساس دو طرف به همکاری خود پایان دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پایان همکاری پرسپولیس و پریرا |نشانی=https://fc-perspolis.com/10602-پایان-همکاری-پرسپولیس-و-پریرا/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230720051059/https://fc-perspolis.com/10602-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۵ تیر، در دومین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس از ساعت ۱۹:۱۰ در ورزشگاه شهید کاظمی و مقابل تیم استقلال خوزستان قرار گرفت که نیمه نخست این بازی با تک گل حسین کنعانی زادگان از روی نقطه پنالتی به سود پرسپولیس به پایان رسید و در نهایت بازی با همان یک گل به سود پرسپولیس به پایان رسید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پیروزی پرسپولیس مقابل استقلال خوزستان |نشانی=https://fc-perspolis.com/10699-پیروزی-یک-نیمهای-پرسپولیس-مقابل-اس/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204140/https://fc-perspolis.com/10699-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۶ تیر، سرخپوشان پایتخت در سومین دیدار دوستانه خود پیش از شروع فصل جدید لیگ از ساعت ۱۸:۳۵ دوشنبه در ورزشگاه پاس قوامین به مصاف پیکان رفتند و با دو گل (گل به خودی بازیکن حریف و خدادادی) به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پیروزی سرخپوشان در سومین بازی تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/10733-نیمه-اول؛-پرسپولیس-یک-پیکان-صفر/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/10733-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%9B-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DB%8C%DA%A9-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%B1/ |dead-url=no}}</ref> در ۳۰ تیر، سرخپوشان پایتخت در چهارمین دیدار تدارکاتی پیش‌فصل خود از ساعت ۱۹:۱۰ دقیقه به مصاف نفت آبادان رفتند و در پایان با دو گل فرشاد فرجی و حسین کنعانی‌زادگان به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد پرسپولیس مقابل نفت آبادان با گلزنی فرجی و کنعانی‌زادگان |نشانی=https://fc-perspolis.com/10805-تساوی-پرسپولیس-و-نفت-آبادان-در-پایان-نی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/10805-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> '''مرداد''' در ۷ مرداد و در آخرین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس به مصاف تیم مس رفسنجان رفت که این بازی در نهایت با نتیجه ۳ بر ۱ به سود پرسپولیس به پایان رسید. سعید صادقی، وحید امیری و علیرضا خدادادی گل‌های پرسپولیس و مهدی محبی تک گل مس رفسنجان را به ثمر رساند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد پرسپولیس مقابل مس رفسنجان در آخرین دیدار تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/10945-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-آخرین/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008214306/https://fc-perspolis.com/10945-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86/ |dead-url=no}}</ref> در ۹ مرداد قرارداد علیرضا خدادادی برای سه سال تمدید شد. علیرضا خدادادی که در آکادمی فوتبال پرسپولیس پرورش یافته است، امروز قرارداد سه ساله جدیدی را با باشگاه به امضا رساند. این بازیکن ۲۱ ساله در فصل گذشته در فهرست امید قرار داشت و نظر کادر فنی را هم به خود جلب کرد، اما آسیب‌دیدگی پیش آمده باعث وقفه در کار او شد. خدادادی برای فصل پیش رو در فهرست زیر ۲۳ سال قرار دارد و شماره ۲۹ پیراهن سرخپوشان را به خود اختصاص داده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خدادادی برای سه سال تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11003-قرارداد-خدادادی-برای-سه-سال-تمدید-شد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11003-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۹ مرداد [[محمد میلاد سورگی]] قرارداد ۵ ساله با پرسپولیس به امضا رساند. محمد میلاد سورگی که فصل گذشته به عنوان بازیکن رده سنی امید در جمع سرخپوشان ایران قرار داشت و عملکرد او زیر نظر کادر فنی بود، امروز (دوشنبه) قرارداد ۵ ساله‌ای را به امضا رساند. سورگی که در خط میانی بازی می‌کند پس از حضور در آکادمی فوتبال پرسپولیس، از لیگ بیست و یکم در جمع سرخپوشان ایران حضور داشت و برای فصل بیست و سوم به عنوان سهمیه زیر ۲۳ سال در خدمت تیم خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد ۵ ساله پرسپولیس با سورگی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11008-قرارداد-5-ساله-پرسپولیس-با-سورگی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11008-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۰ مرداد [[امیر رضا رفیعی]] سه ساله با پرسپولیس تمدید کرد. امیر رضا رفیعی که در آکادمی فوتبال پرسپولیس پرورش یافته است، امروز قرارداد سه ساله جدیدی را با باشگاه به امضا رساند. این بازیکن در فصل گذشته در فهرست امید قرار داشت و نظر کادر فنی را هم به خود جلب کرد. رفیعی برای فصل پیش رو در فهرست زیر ۲۳ سال قرار دارد و شماره ۲۲ پیراهن سرخپوشان را به خود اختصاص داده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رفیعی سه ساله با پرسپولیس تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11052-رفیعی-سه-ساله-با-پرسپولیس-تمدید-کرد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11052-%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۸ مرداد، بازی رفت تیم‌های پرسپولیس و آلومینیوم اراک از هفته اول رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران (جام خلیج فارس) از ساعت ۱۹:۳۷ دقیقه در ورزشگاه آزادی آغاز شد و با نتیجه یک بر صفر به سود سرخپوشان پایتخت خاتمه یافت. در دقیقه ۳۸ [[علی نعمتی]] در پی فرار از پشت بازیکنان سفیدپوش، با پاس زیبای [[سروش رفیعی]]، تک گل بازی را به ثمر رساند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=سرخپوشان ایران، گام اول را محکم برداشتند |نشانی=https://fc-perspolis.com/11228-پرسپولیس-صفر-آلومینیوم-اراک-صفر-2/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204155/https://fc-perspolis.com/11228-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D8%B5%D9%81%D8%B1-2/ |dead-url=no}}</ref> برد مقابل آلومینیوم سیصد و سی و سومین برد پرسپولیس در تاریخ ادوار لیگ برتر است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=فارس |عنوان=سیصد و سی و سومین برد پرسپولیس در تاریخ ادوار لیگ برتر |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14020520000203/}}</ref> در ۱۹ مرداد، سرخپوشان پایتخت در دیداری تدارکاتی به مصاف تیم چادرملو رفتند و در پایان با سه گل به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد سه گله پرسپولیس مقابل چادرملو در دیداری تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11299-برد-سه-گله-پرسپولیس-مقابل-چادرملو-در-دی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204140/https://fc-perspolis.com/11299-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%D9%87-%DA%AF%D9%84%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۵ مرداد، بازی رفت تیم‌های پرسپولیس و تراکتور از هفته دوم رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران از ساعت ۱۹:۰۳ دقیقه چهارشنبه ۲۵ مرداد ماه ۱۴۰۲ در ورزشگاه یادگار [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] تبریز با نتیجه یک بر صفر به سود پرسپولیس خاتمه یافت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد ارزشمند پرسپولیس در تبریز، قهرمان فوتبال ایران را به صدر رساند |نشانی=https://fc-perspolis.com/11352-تراکتور-تبریز-صفر-پرسپولیس-صفر/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008215836/https://fc-perspolis.com/11352-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B5%D9%81%D8%B1/ |dead-url=no}}</ref> == کادر فنی == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۲}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد افشین پیروانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10189-قرارداد-افشین-پیروانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162742/https://fc-perspolis.com/10189-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%81%d8%b4%db%8c%d9%86-%d9%be%db%8c%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: یک بوکسور مربی پرسپولیس شد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1953632/رسمی-یک-بوکسور-مربی-پرسپولیس-شد}}</ref> {{multiple image|width1=۲۱۷|header=سرمربی پرسپولیس تا پایان نیم فصل اول|image1=Yahya Golmohammadi in Persepolis training 20200116 1.jpg|caption1=<div style="text-align: center;">[[یحیی گل‌محمدی]]{{سخ}}</div>}} {{Fb cs header}} {{Fb cs staff|p='''سرمربی'''|s={{flagicon|Iran}} [[یحیی گل‌محمدی]]/{{flagicon|BRA}} [[اوسمار لوس]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی'''|s={{flagicon|Brazil}} [[رافائل تولدو]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی'''|s={{flagicon|Iran}} [[سید جلال حسینی]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی دروازه‌بان‌ها'''|s={{flagicon|برزیل}} [[جرسی انسیو]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی بدنساز'''|s={{flagicon|Spain}} [[پپه لوسادا]]}} {{Fb cs staff|p='''دستیار بدنساز'''|s={{flagicon|Iran}} [[سامان اسکندری]]}} {{Fb cs staff|p='''آنالیزور'''|s={{flagicon|Iran}}[[مهرداد خانبان]]}} {{Fb cs staff|p='''دکتر'''|s={{flagicon|IRN}} علیرضا حقیقت}} {{Fb cs staff|p='''فیزیوتراپیست'''|s={{flagicon|Iran}} علی اعظم}} {{Fb cs staff|p='''سرپرست'''|s={{flagicon|IRN}} [[افشین پیروانی]]}} {{Fb cs staff|p='''مدیر رسانه'''|s={{flagicon|IRN}} علیرضا اشرف}} |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {{Updated|۲۰ بهمن ۱۴۰۲}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=شماره پیراهن سرخپوشان در فصل جدید اعلام شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11006-شماره-پیراهن-سرخپوشان-در-فصل-جدید-اعلا/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230731223034/https://fc-perspolis.com/11006-%d8%b4%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%be%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86-%d8%b3%d8%b1%d8%ae%d9%be%d9%88%d8%b4%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d8%b5%d9%84-%d8%ac%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7/ |dead-url=no}}</ref> {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | {{پرچمک|بلژیک}} [[باشگاه فوتبال آنتورپ|آنتورپ]] | کاپیتان سوم |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان نجاری]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پدیده|پدیده]] | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پدیده|پدیده]] | |- | align="center"| ۶ |{{flagicon|IRN}} |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | {{پرچمک|کویت}} [[باشگاه فوتبال الجهرا|الجهرا]] | |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۶۶ | {{پرچمک|تاجیکستان}} | [[وحدت حنانوف]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی العربی قطر|العربی]] |کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|نفت مسجدسلیمان]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۳۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[نیما معروف بیگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۳۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۴۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] | |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۷۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |} === بازیکنان قرضی === {{Updated|۳۰ دی ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! نام ! سن ! در تیم ! مدت ! تاریخ ! منبع |- |align="center"|{{بزرگ|۱۵}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |۲۲ |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |قرضی |۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=هافبک جوان پرسپولیس در آلومینیوم (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948836/}}</ref> |- |align="center"|{{بزرگ|۹۹}} |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |۲۸ |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |قرضی |۱۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-|dead-url=no}}</ref> |- |align="center"|{{بزرگ|۱۶}} |[[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] |{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |۲۵ |[[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |قرضی |۲۹ مرداد ۱۴۰۲ | |- |align="center"|{{بزرگ|۱۰}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |۲۸ |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] |قرضی |۲۹ دی ۱۴۰۲ | |- |align="center"|{{بزرگ|۷۷}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[محمد عمری]] |۲۴ |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] |قرضی |۳۰ دی ۱۴۰۲ | |} === بازیکنان ملی‌پوش === {{Updated|۱۸ بهمن ۱۴۰۲}} اطلاعات بازیکنان فقط مخصوص بازی در تیم ملی هست و ربطی به پست یا شماره بازیکن در تیم پرسپولیس ندارد. {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۵ | align="center"| ۷۱ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴۹ | align="center"| ۷ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۸ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] | align="center"| ۲۸ | align="center"| ۱۳ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۵۴ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۲۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۲ |- | align="center"| ۲۴ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۲۵ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۲ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] | align="center"| ۲۳ | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] | align="center"| ۲۳ | align="center"| ۲۶ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۹ |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۱۸ بهمن ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۶۶ |[[مدافع]] |{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |{{Age|2000|7|25|2021|11|7}} |{{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |دائم |۲۰۲۱ |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |- | align="center"| ۳۳ |[[مدافع]] |{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |{{Age|1993|8|28|2024|2|9}} |{{پرچمک|کویت}} [[باشگاه فوتبال الجهرا|الجهرا]] |دائم |۲۰۲۴ |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |} == نقل و انتقالات == === ورودی‌ها === ==== ورودی تابستانی ==== {{Updated|۲۲ شهریور ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" |- | colspan="10" |'''ورودی''' |- ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! نام ! سن ! از تیم ! مدت قرارداد ! نوع انتقال ! مبلغ ! تاریخ ! منبع |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۱۷}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] | align="center" | {{Age|1379|10|21|1402|4|01}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|نفت مسجدسلیمان]] | Colspan="3" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱ تیر ۱۴۰۲ | |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۲۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[شهاب زاهدی]] | align="center" | {{Age|1374|05|27|1402|4|01}} | {{پرچمک|HUN}} [[باشگاه فوتبال پوشکاش آکادمیا|پوشکاش آکادمیا]] | align="center" | ۱ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۱۰ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: شهاب زاهدی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947616/}}</ref> |- |هافبک | align="center" |۸۰ |[[یاسین سلمانی]] | align="center" |۲۲ |[[باشگاه فوتبال سپاهان]] | align="center" |۲ فصل | align="center" |آزاد | align="center" |رایگان |۲۶ مرداد ۱۴۰۲ | |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۵}} | {{پرچمک|ایران}} [[مسعود ریگی]] | align="center" | ۳۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | align="center" | ۲ فصل | align="center" | بازیکن آزاد | align="center" | رایگان | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رسمی: مسعود ریگی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://fc-perspolis.com/10316-مسعود-ریگی-به-پرسپولیس-پیوست/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708092602/https://fc-perspolis.com/10316|dead-url=no}}</ref> |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۶}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center" | ۲۹ | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | align="center" | ۲ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۱۷ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=کنعانی‌زادگان با قرارداد دوساله به پرسپولیس برگشت |نشانی=https://fc-perspolis.com/10420-کنعانیزادگان-با-قرارداد-دوساله-به-پر/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710132107/https://fc-perspolis.com/10420|dead-url=no}}</ref> |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۱۴}} | {{پرچمک|سوئد}} [[نبیل باهویی]] | align="center" | ۳۲ | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی القطر|القطر]] | align="center" | ۱ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ | |- | colspan="10" |'''تمدید''' |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۲}} | {{پرچمک|ایران}} [[امید عالیشاه]] | align="center" | ۳۱ | colspan="4" | {{وسط|تمدید دو فصل}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=کاپیتان پرسپولیس رسماً دو ساله بست (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948883/}}</ref> |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۳۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] | align="center" | ۳۲ | colspan="4" | {{وسط|تمدید یک فصل}} | ۱۳ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: تمدید بزرگ و برون‌مرزی پرسپولیس! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948511/}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۲۱}} | {{پرچمک|ایران}} [[سعید صادقی]] | align="center" | ۲۹ | colspan="4" | {{وسط|تمدید دو فصل}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی شد: تمدید ستاره شماره ۲۱ با پرسپولیس |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948928/}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۱۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] | align="center" | ۲۸ | colspan="4" | {{وسط|تمدید یک فصل}} | ۱۹ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=میلاد سرلک تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10491-میلاد-سرلک-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711205740/https://fc-perspolis.com/10491|dead-url=no}}</ref> |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۲۹}} | {{پرچمک|ایران}} علیرضا خدادادی | align="center" | ۲۰ | colspan="4" | {{وسط|تمدید سه فصل}} | ۹ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خدادادی برای سه سال تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11003-قرارداد-خدادادی-برای-سه-سال-تمدید-شد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11003-|dead-url=no}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۴۸}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمد میلاد سورگی]] | align="center" | ۲۱ | colspan="4" | {{وسط|تمدید پنج فصل}} | ۹ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد ۵ ساله پرسپولیس با سورگی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11008-قرارداد-5-ساله-پرسپولیس-با-سورگی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11008-|dead-url=no}}</ref> |} === خروجی‌ها === ==== خروجی تابستانی ==== {{Updated|۲۳ تیر ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! نام ! سن ! به تیم ! نوع انتقال ! مبلغ ! تاریخ ! منبع |- | colspan="9" style="background: #FCF none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''خروجی''' |- | align="center" | {{بزرگ|۲۵}} | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | {{پرچمک|مالی}} [[شیخ دیاباته]] | ۳۵ | | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: اولین خروجی پرسپولیس مشخص شد |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1942554/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۲۸}} | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی جودکی]] | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارس جنوبی جم|پارس جنوبی جم]] | | | ۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=دی‌اسپورت |عنوان=جودکی و خانی خریدهای جدید پارس جم |نشانی=http://dsport.ir/fa/news/121744/جودکی-و-خانی-خریدهای-جدید-پارس-جم |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۷ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230707162415/http://dsport.ir/fa/news/121744/%D8%AC%D9%88%D8%AF%DA%A9%DB%8C-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D9%85 |dead-url=no}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۸۸}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سیامک نعمتی]] | ۲۹ |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | | | ۱۰ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: پایان کار سیامک با پرسپولیس! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947713/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۱۱}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[کمال کامیابی نیا]] | ۳۴ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ذوب آهن|ذوب آهن]] | | | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=جدایی آخرین بازمانده برانکو رسمی شد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948789/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۱۵}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | Colspan="2" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=هافبک جوان پرسپولیس در آلومینیوم (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948836/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۹۹}} | [[دروازه‌بان]] | {{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] | ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | Colspan="2" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۷۲}} | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل کثیر]] | ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۱۹ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: سپاهان به گلزن دربی دستبند زد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1949856/فوری-آل-کثیر-به-سپاهان-پیوست}}</ref> |- |align="center" | {{بزرگ|۹۱}} |[[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] |{{پرچمک|برزیل}} [[لئاندرو پریرا]] |۳۰ | {{پرچمک|ژاپن}} [[باشگاه فوتبال توچیگی|توچیگی]] | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۲۱ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پایان همکاری پرسپولیس و پریرا |نشانی=https://fc-perspolis.com/10602-پایان-همکاری-پرسپولیس-و-پریرا/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230720051059/https://fc-perspolis.com/10602-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۱۹ مرداد ۱۴۰۲}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۰ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۷–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10549-پیروزی-۵-گله-سرخپوشان-مقابل-شمس-آذر-در-ن/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس‌آذر]] | گل۱ = [[مهدی عبدی]] {{گل}} {{گل}} {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[امید عالیشاه]] {{گل}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] {{گل|پنالتی}}{{سخ}}[[محمد عمری]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10699-پیروزی-یک-نیمهای-پرسپولیس-مقابل-اس/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|پنالتی}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۶ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۳۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10733-نیمه-اول؛-پرسپولیس-یک-پیکان-صفر/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | گل۱ = [[گل به خودی]] {{گل}} {{سخ}}علیرضا خدادادی {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۰ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10805-تساوی-پرسپولیس-و-نفت-آبادان-در-پایان-نی/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نفت آبادان|نفت آبادان]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی]] {{گل}} {{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۱ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10945-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-آخرین/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[سعید صادقی]] {{گل}} {{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}} {{سخ}}علیرضا خدادادی {{گل}} | گل۲ = [[مهدی محبی]] {{گل}} {{سرخط}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۴ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/11095-شکست-در-آخرین-دیدار-تدارکاتی-پیشفصل/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال فجرسپاسی|فجرسپاسی]] | گل۱ = [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] {{گل|پنالتی}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/11299-برد-سه-گله-پرسپولیس-مقابل-چادرملو-در-دی/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[امید عالیشاه]] {{گل}} {{سخ}}[[محمد عمری]] {{گل}} {{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/15749-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-دیدار/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2|c=۲|c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]|fm1=۱۸ مرداد ۱۴۰۲|lm1=۱۲ خرداد ۱۴۰۳ |sr1=هفته اول|fp1=قهرمان|w1=20|d1=8|l1=2|f1=45|a1=18|c2= [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]] |fm2=۱۴ اسفند ۱۴۰۲ |lm2=۷ اردیبهشت ۱۴۰۳|sr2=یک شانزدهم |fp2=یک‌هشتم |w2=1|d2=1|l2=0|f2=7|a2=4|u= 8 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|سوپرجام]] |dm3=-|sr3=فینال | fp3=قهرمان |w3=0|d3=0 |l3=0|f3=0|a3=0 |c4=[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] |fm4=۲۸ شهریور ۱۴۰۲ |lm4=۱۴ آذر ۱۴۰۲ |sr4=گروهی |fp4= گروهی |w4=2 |d4=2 |l4=2 |f4=5 |a4=5 |u= ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۱ |hd=۴ |hl=۰ |hgf=۲۴ |hga=۱۰ |aw=۹ |ad=۴ |al=۲ |agf=۲۱|aga=۸}} {{Fb rs footer |u=۱۲ خرداد ۱۴۰۳ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 =پ/پ/م/پ/م/پ/پ/م/م/ش/پ/پ/م/پ/م/ش/پ/پ/پ/م/پ/پ/پ/پ/م/پ/پ/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 5/3/3/1/1/1/1/2/2/3/3/4/5/4/3/3/2/2/2/2/2/2/2/2/2/2/2/1/1/1 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1956195/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/307280/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-آلومینیوم-اراک-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{گل|۳۸}} | گل۲ = [[میلاد فخرالدینی|فخرالدینی]] {{زرد|۸}} {{سخ}} [[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{زرد|۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[امیر سامان سلطانی]] | یادداشت = به دلیل تعمیر سکوهای ورزشگاه آزادی بازی بدون تماشاگر برگزار شد. [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1958029/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/308014/خلاصه-بازی-تراکتور-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۴۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۸ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۲ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۴۴}} {{سخ}} [[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[محمدحسین اسلامی|اسلامی]] {{زرد|۵}} {{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل به خودی|۴۴}} {{سخ}} [[حبیب فرعباسی|فرعباسی]] {{زرد|۶۶}} {{سخ}} [[پویا مختاری|مختاری]] {{زرد|۸۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[رضا عادل]] | یادداشت = به دلیل تعمیر سکوهای ورزشگاه آزادی بازی بدون تماشاگر برگزار شد. [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۸ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1961799/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/309562/خلاصه-بازی-فولاد-0-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سینا مریدی|مریدی]] {{زرد|۵۰}} | گل۲ = [[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۰}} {{گل|۶۶}} {{سخ}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۸}} {{سخ}} [[یاسین سلمانی|سلمانی]] {{گل|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = ۲۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = [[مسعود ریگی]] پاس گل اول و [[شهاب زاهدی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۲۳ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]]{{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{گل|۷۷}} {{زرد|۷۸}} | گل۲ = [[امید حامدی‌فر|حامدی‌فر]] {{زرد|۵۰}} {{سخ}}[[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۵۳}}{{سخ}} [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۷+۹۰|پنالتی}} {{سخ}}[[صالح حردانی|حردانی]] {{زرد|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۶۴٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = در این مسابقه برای اولین بار در تاریخ لیگ برتر و داربی‌های پایتخت از کمک داور ویدیویی(VAR) استفاده شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۲۷ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۵۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1973636/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/313870/خلاصه-بازی-پیکان-1-پرسپولیس-3 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حامد پاکدل|پاکدل]] {{گل|۴۶}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۱۳||۷۲||۸۰|پنالتی}} {{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۲۳}} {{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] هر ۲ پاس گل را داد و یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1971240/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/313085/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-گل-گهرسیرجان-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲۹}} {{سخ}}[[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۴۱}} {{زرد|۲+۹۰}} {{سخ}} [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۶۷}} | گل۲ = [[محسن فروزان|فروزان]] {{زرد|۴۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[دانیال اسماعیلی‌فر]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۷ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندر انزلی|ملوان]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سهیل فداکار|فداکار]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}} [[آرمان اکوان|اکوان]] {{زرد|۸۸}}{{سخ}} [[پدرام قاضی پور|قاضی پور]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندر انزلی]] | تماشاگران = ۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۱۱ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۲ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] | گل۱ = [[محمد عمری|عمری]] {{گل|۵۷}}{{سخ}} [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۵|پنالتی}} | گل۲ = [[رحیم آلبوغبیش|آلبوغبیش]] {{زرد|۲۲}}{{سخ}} [[حسین سنگرگیر|سنگرگیر]] {{sent off|2|۲۵|۱+۴۵}} {{سخ}}[[امیرمحمد پناهی|پناهی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}} [[فیاص میردورقی|میردورقی]] {{زرد|۷۳}} {{سخ}}[[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل به خودی|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل اول را داد و دانیال اسماعیلی‌فر هم یک پنالتی با هند بازیکن صنعت نفت گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۲۱ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[رضا اسدی|اسدی]]{{گل|۷۰}} {{زرد|۱+۹۰}}{{سخ}} [[محمد قربانی|قربانی]] {{زرد|۸۵}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{sent off|2|۶۷|۷+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = ژوزه مورایس سرمربی سپاهان در دقیقه ۶+۹۰ از داور کارت زرد دریافت کرد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1990242/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/320634/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-نساجی-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۳۱}} {{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۶۰}} {{سخ}}[[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = [[حسین زامهران|زامهران]] {{زرد|۸۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۲۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[مهدی ترابی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۱۸ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۵:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1985674/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/318954/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-هوادار-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[صائب محبی|محبی]] {{گل به خودی|۲۱}}{{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}} [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۷۹}}{{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳+۹۰}} | گل۲ = [[صائب محبی|محبی]] {{زرد|۴۱}} {{سخ}}[[مرتضی منصوری|منصوری]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}} [[فرهاد زاوشی|زاوشی]] {{زرد|۶+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[اشکان خورشیدی]] | یادداشت = تک گل بازی با حرکت خوب [[مهدی ترابی]] و پاس در عرض او و اشتباه بازیکن حریف به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۲۸ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۲–۲ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[جواد آقایی‌پور|آقایی‌پور]] {{گل|۶||۴۹}} {{سخ}}[[حسین ساکی|ساکی]] {{زرد|۳۷}} {{سخ}}[[حسین احمدی|احمدی]] {{زرد|۷۰}} | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۹|پنالتی}} {{زرد|۷۹}}{{سخ}} [[نبیل باهویی|باهویی]] {{گل|۶۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر اهواز]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[میلاد سرلک]] یک پنالتی گرفت و گل دوم با پاس [[امید عالیشاه]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۳ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1989236/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/320332/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-شمس-آذر-1 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۲+۴۵||۸۱|پنالتی}} {{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{sent off|2|۴۷|۶۲}} {{سخ}} [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۸۷}} | گل۲ = [[محمدرضا رضایی|رضایی]] {{زرد|۳۹}} {{سخ}} [[امیرمسعود سرآبادانی|سرآبادانی]] {{پنالتی دفع۲|۴۷}} {{سخ}}[[حسین گودرزی|گودرزی]] {{گل|۴۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[دانیال اسماعیلی‌فر]] به ثمر رسید و [[نبیل باهویی]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۱ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرشید باقری|باقری]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۴۱}}{{سخ}}[[لوسیانو پریرا|پریرا]] {{گل|۵۴|پنالتی}} | گل۲ = [[محمدمهدی احمدی|احمدی]] {{زرد|۲۰}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴۱}}{{سخ}}[[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۴۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۶۷}} | ورزشگاه =[[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲۶ بهمن ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[امیر نوری|نوری]] {{گل|۷۵}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{زرد|۴۶}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۲ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2003769/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/325278/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-تراکتور-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۷}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۷۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2005441/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326003/خلاصه-بازی-ذوب-آهن-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهرداد رضایی|رضایی]]{{زرد|۴۴}}{{سخ}}[[فردین یوسفی|یوسفی]]{{زرد|۴۵}}{{سخ}}[[محسن آذرباد|آذرباد]]{{sent off|0|۵۳}}{{سخ}}[[محمدحسین اسلامی|اسلامی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]]{{زرد|۵+۹۰}}{{سخ}}[[شایان مصلح|مصلح]]{{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹|پنالتی}}{{سخ}}[[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[عبدالکریم حسن|عبدالکریم]] {{زرد|۶+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = ۳٬۰۰۰ نفر | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = [[گئورگی گولسیانی]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۱۸ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۴–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2007512/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326817/خلاصه-بازی-پرسپولیس-4-فولاد-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۴۴}} {{گل|۶۸|پنالتی}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۴}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[عبدالکریم حسن|عبدالکریم]] {{گل به خودی|۴۲}}{{سخ}}[[حمید بوحمدان|بوحمدان]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}}[[مجتبی نجاریان|نجاریان]] {{sent off|0|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۲۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[دانیال اسماعیلی‌فر]] دو پاس گل و [[مهدی ترابی]] یک پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[آرش رضاوند|رضاوند]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[امید حامدی‌فر|حامدی‌فر]] {{زرد|۵۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۵+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بعد از بازی رفت استقلال در برابر پرسپولیس این برای دومین بار بود که در یک مسابقه باشگاهی ایران از کمک داور ویدیویی(VAR) استفاده شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۲۷ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2009489/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/327708/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-پیکان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲۱}} {{گل|۳۸|پنالتی|۵۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[مسعود ریگی]] یک پنالتی گرفت و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به‌ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۹ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2012939/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/329234/خلاصه-بازی-گل-گهر-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سامان فلاح|فلاح]] {{زرد|۸۵}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۲۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = [[مهدی ترابی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2013969/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/329807/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-ملوان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان بندر انزلی|ملوان]] | گل۱ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۴۹}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۳۰ فرودین ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2015421/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/330356/خلاصه-بازی-صنعت-نفت-آبادان-0-پرسپولیس-3 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۴۶}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۶}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۷۱|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی آبادان|تختی]] | مکان = [[آبادان]] | تماشاگران = | داور = [[علی اصغر مؤمنی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[امید عالیشاه]] و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۶۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2019517/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/332003/خلاصه-بازی-نساجی-1-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[امیرحسین سام‌دلیری|سام دلیری]] {{زرد|۱۸}}{{سخ}}[[حسین زامهران|زامهران]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[امیرمحمد هوشمند|هوشمند]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[صابر حردانی|حردانی]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[وحید محمدزاده|محمدزاده]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶||۶۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|2|۱۰|۵۰}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = گل اول با پاس [[وحید امیری]] و گل دوم با پاس [[سینا اسدبیگی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۲۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2020613/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/332470/خلاصه-بازی-هوادار-0-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مرتضی منصوری|منصوری]] {{زرد|۱+۴۵}} | گل۲ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۱۴||۷۴}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۷۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|دستگردی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[امید عالیشاه]] و گل دوم با پاس [[دانیال اسماعیلی‌فر]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۴ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۴–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2023599/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/333606/خلاصه-بازی-پرسپولیس-4-استقلال-خوزستان-3 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۴۵}}{{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۵۲}}{{سخ}} [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۵۹}} {{گل|۸۶}}{{سخ}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۷۶|پنالتی}}{{سخ}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۷۸}}{{سخ}} [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶+۹۰}} {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا کاظمی (بازیکن فوتبال)|کاظمی]] {{گل|۴||۳+۴۵}}{{سخ}} [[ساویو روبرتو|روبرتو]] {{sent off|2|۱۶|۵۷}}{{سخ}} [[آسو رستم|رستم]] {{گل|۴۱}}{{سخ}} [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۷۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] یک پنالتی گرفت و یک پاس گل داد، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] هم یک پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۸ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2024736/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/334063/خلاصه-بازی-پرسپولیس-3-شمس-آذر-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فراز امام علی|امامعلی]] {{زرد|۱۵}}{{سخ}}[[محمد پاپی|پاپی]] {{گل|۵۱}}{{سخ}}[[محمدرضا رضایی (بازیکن فوتبال)|رضایی]] {{زرد|۷۱}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۶۰}}{{سخ}}[[علیرضا جعفرپور|جعفرپور]] {{گل به خودی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. گل اول با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2025654/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/334509/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-مس-رفسنجان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[مهدی ترابی|ترابی]] {{زرد|۳}}{{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۵۱}}{{سخ}} [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۸۶}} | گل۲ = [[فرشید باقری|باقری]] {{زرد|۶}}{{سخ}} [[حامد لک|لک]] {{زرد|۷۷}}{{سخ}} [[جلال‌الدین علی‌محمدی|علی‌محمدی]] {{زرد|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱۴ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2006584/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326429/خلاصه-بازی-پرسپولیس-3-نفت-و-گاز-گچساران-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نفت و گاز گچساران|نفت‌وگاز گچساران]] | گل۱ = [[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۳۸}}{{سخ}}[[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۴۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۵}} | گل۲ = [[ساسان جعفری‌کیا|جعفری‌کیا]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[امیرمحمد منصف|منصف]] {{زرد|۷۶}}{{سخ}}[[مجید تاجیک|تاجیک]] {{زرد|۸۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کیوان علی‌محمدی]] | یادداشت = پاس گل اول را [[عبدالکریم حسن]] و پاس گل دوم را [[مهدی ترابی]] داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۴–۴ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی عیدی|حاجی عیدی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[امین جهان کهن|جهان کهن]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[میلاد بدرقه|بدرقه]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۸۵}} {{زرد|۱۲۰}}{{سخ}}[[شروین بزرگ|بزرگ]] {{گل|۵+۹۰||۱۱۱}}{{سخ}}[[احسان قهاری|قهاری]] {{زرد|۹۸}}{{سخ}}[[امیر نوری (بازیکن فوتبال)|نوری]] {{زرد|۱۰۳}}{{سخ}}[[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{گل|۱+۱۲۰}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۲۵||۱۰۸}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۷}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۷۷}} {{گل|۹۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۹۴}} |aet =yes | penaltyscore = ۶–۵ | penalties1 = [[امیر نوری (بازیکن فوتبال)|نوری]] {{penmiss}}{{سخ}}[[مهران موسوی|موسوی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[عارف حاجی عیدی|حاجی عیدی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[رضا جبیره|جبیره]] {{pengoal}}{{سخ}}[[علی وطن‌دوست|وطن‌دوست]] {{pengoal}}{{سخ}}[[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{pengoal}} | penalties2 = {{pengoal}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]]{{سخ}} {{pengoal}} [[علی نعمتی|نعمتی]]{{سخ}} {{penmiss}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]]{{سخ}} {{pengoal}} [[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]]{{سخ}} {{pengoal}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]]{{سخ}} {{pengoal}} [[فرشاد فرجی|فرجی]]{{سخ}} {{penmiss}} [[وحید امیری|امیری]] | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = پاس گل دوم را [[آستان اورونوف]]، پاس گل سوم را [[محمدمیلاد سورگی]] و پاس گل چهارم را [[سینا اسدبیگی]] ارسال کردند. }} === [[لیگ قهرمانان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} ==== گروه E ==== {{آغاز ستون}} {{Col-2}} {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=175| تیم !width=20 | بازی !width=20 | برد !width=20 | مساوی !width=20 | باخت !width=20 | گل‌زده !width=20 | گل‌خورده !width=20 | تفاضل‌گل !width=20 | امتیاز |-bgcolor=#CCFFCC |align="right"|{{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |۶||۴||۲||۰||۱۳||۷||۶+||'''۱۴''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |۶||۲||۲||۲||۵||۵||۰||'''۸''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] |۶||۲||۱||۳||۹||۹||۰||'''۷''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|Tajikistan}} [[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |۶||۰||۳||۳||۳||۹||۶-||'''۳''' |} {{Col-3}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !width=80|[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] !width=80|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] !width=80|[[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] !width=80|[[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |- !— | ۰–۰ | ۴–۳ | ۳–۱ |- | ۰–۲ !— | ۱–۲ | ۲–۰ |- | ۲–۳ | ۰–۱ !— | ۲–۰ |- | ۱–۱ | ۱–۱ | ۰–۰ !— |- |} {{پایان ستون}} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته اول]] | تاریخ = ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|عربستان}} [[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[میلاد سرلک|سرلک]] {{sent off|2|۱۸|۵۲}} {{سخ}} [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۵}} | گل۲ = [[مارسلو بروزویچ|بروزویچ]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل به خودی|۶۲}} {{سخ}} [[محمد قاسم (بازیکن فوتبال)|قاسم]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[ایلگیز تانتاشف]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[عبدالرحمن غریب]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته دوم]] | تاریخ = ۱۰ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] {{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1969797/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/312474/خلاصه-بازی-الدحیل-0-پرسپولیس-1-گزارش-اختصاصی خلاصه بازی] | تیم۲ = {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[المعز علی]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[یوسف ایمن حافظ]] {{زرد|۱+۹۰}} | گل۲ = [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{گل|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه عبدالله بن خلیفه|عبدالله بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۴۴۷ نفر | داور = [[هیرویوکی کیمورا]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[امید عالیشاه]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[مسعود ریگی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته سوم]] | تاریخ = ۲ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1974943/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/314498/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-استقلال-تاجیکستان-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = {{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]][[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[سعید صادقی|صادقی]] {{گل|۴۴||۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۶۳}} | گل۲ = [[سنین سبای|سبای]] {{پنالتی دفع۲|۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۳۶٬۴۵۰ نفر | داور = [[مهند قاسم]] {{پرچمک|عراق}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سعید صادقی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[شهاب زاهدی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۶ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] {{پرچمک|تاجیکستان}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی‌شیر جلیلوف|جلیلوف]] {{زرد|۱۸}}{{سخ}}[[سدیوجون قوربانوف|قوربانوف]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}} [[تبریزی دولت‌میر|دولت‌میر]] {{زرد|۶۵}}{{سخ}}[[سنین سبای|سبای]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۲۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه پامیر|پامیر]] | مکان = [[دوشنبه (تاجیکستان)|دوشنبه]]، [[تاجیکستان]] | تماشاگران = ۱۲٬۵۰۰ نفر | داور = [[احمد العلی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علیرضا بیرانوند]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = خطای منجر به گل روی [[محمد عمری]] اتفاق افتاد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته پنجم]] | تاریخ = ۶ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] {{flagicon|KSA}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲ = {{flagicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی لاجامی|لاجامی]] {{sent off|0|۱۷}}{{سخ}}[[مارسلو بروزویچ|بروزویچ]] {{زرد|۵۹}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۴۴}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه مرسول پارک|مرسول پارک]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۶٬۰۹۴ نفر | مرد مسابقه = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[اوتاویو مونتیرو|اوتاویو]] {{پرچمک|پرتغال}} ([[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]]) | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۴ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه فوتبال الدحیل|الدحیل]][[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{پنالتی دفع۲|۸۱}} {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ =[[محمد مونتاری|مونتاری]] {{گل|۹}}{{سخ}}[[اسماعیل محمد|محمد]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[محمد موسی|موسی]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[یوسف ایمن حافظ|ایمن حافظ]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[مایکل اولونگا|اولونگا]] {{گل|۸۳}}{{سخ}}[[صلاح زکریا|زکریا]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۵۳٬۱۸۵ نفر |مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[صلاح زکریا]] {{پرچمک|قطر}} ([[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]]) | داور = [[جومبی آیدا]] {{پرچمک|ژاپن}} | یادداشت = تک گل پرسپولیس با پاس [[سروش رفیعی]] به ثمر رسید. [[محمد عمری]] هم یک پنالتی گرفت. }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|حذفی]] !colspan=2|[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۲۶ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۳ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۸ | ۰ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | ۲۲ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۶ | ۶ | ۲ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۴ | ۶ |- | align="center"| ۱۱ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | ۲۸ | ۲ | ۲ | ۱ | ۶ | ۰ | ۳۶ | ۳ |- | align="center"| ۱۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۳ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۵ | ۶ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۳۱ | ۶ |- | align="center" | ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | ۱۳ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۵ | ۰ |- | align="center" | ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بابایی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۶۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} | [[وحدت حنانوف]] | ۱۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۲۳ | ۱ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۸ | ۲ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۸ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۴ | ۰ |- | align="center"| ۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | ۲۸ | ۲ | ۲ | ۱ | ۵ | ۱ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۹ | ۰ | ۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۲۳ | ۰ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۲۶ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۲ | ۳۳ | ۳ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۱۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۴ | ۰ |- | align="center"| ۳۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان ارونوف]] | ۱۳ | ۶ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱۵ | ۷ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۱۸ | ۰ | ۲ | ۱ | ۴ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"|۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"|۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | علیرضا خدادادی | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۷۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۱۴ | ۷ | ۲ | ۳ | ۰ | ۰ | ۱۶ | ۱۰ |- | colspan="12" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | align="center"| ۱۴ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|سوئد}} | [[نبیل باهویی]] | ۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۱ | ۱ |- | align="center"| ۱۶ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی عبدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۲۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[شهاب زاهدی]] | ۱۶ | ۶ | ۰ | ۰ | ۶ | ۱ | ۲۲ | ۷ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد عمری]] | ۱۴ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="12" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۷ |۳ | |۱۰ |- |rowspan="2"|۲ |۲۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[شهاب زاهدی]] |۶ | |۱ |۷ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۶ |۱ | |۷ |- |rowspan="2"|۳ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | | |۶ |- |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۶ | | |۶ |- |۴ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مهدی ترابی]] |۲ |۱ |۱ |۴ |- |rowspan="2"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۲ |۱ | |۳ |- |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | |۲ |۳ |- |۶ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۱ | |۱ |۲ |- |rowspan="7"|۷ |۸۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سینا اسدبیگی]] | |۱ | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|سوئد}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[نبیل باهویی]] |۱ | | |۱ |- |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[علی نعمتی]] |۱ | | |۱ |- |۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | |۱ |- |۸۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[یاسین سلمانی]] |۱ | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد عمری]] |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] |۱ | | |۱ |- | colspan="5"|'''[[گل به خودی]]''' |۲ | | |۲ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۵ !۷ !۵ !۵۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- | |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مهدی ترابی]] |۶ |۱ | |۷ |- | |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۶ | | |۶ |- | |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۶ | | |۶ |- | |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۳ | |۱ |۴ |- | |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۴ | | |۴ |- | |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] |۱ | |۱ |۲ |- | |۲۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[شهاب زاهدی]] |۱ | |۱ |۲ |- | |۸۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سینا اسدبیگی]] |۱ |۱ | |۲ |- | |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۲ | | |۲ |- | |۳۳ |{{پرچمک|قطر}} |[[مدافع|DF]] |[[عبدالکریم حسن]] | |۱ | |۱ |- | |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان اورونوف]] | |۱ | |۱ |- | |۴۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمدمیلاد سورگی]] | |۱ | |۱ |- | |۷۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۱ !۵ !۳ !۳۹ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[شهاب زاهدی]] |[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۱–۳ |۲۷ مهر ۱۴۰۲ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ مهر ۱۴۰۲</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۲۶ | ۱۸ | ۱۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۶ | ۵ | ۳ | '''۳۳''' | '''۲۳''' | '''۱۷''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۴ | ۱ | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۵''' | '''۴''' | '''۴''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۳۰ !۱۸ !۱۷ !۲ !۴ !۱ !۶ !۵ !۳ !۳۸ !۲۷ !۲۱ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="16" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === بهترین بازیکن مسابقه === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- | |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[علی نعمتی]] |۱ | | |۱ |- | |۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[مرتضی پورعلی گنجی]] |۱ | | |۱ |- | |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] | | |۱ |۱ |- | |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | | |۱ |۱ |- | |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[دروازه‌بان|GK]] |[[علیرضا بیرانوند]] | | |۱ |۱ |- ! colspan="5" | [[مجموع]] !۲ ! !۳ !۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۶ آبان ۱۴۰۲</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[امید عالیشاه]] |۱۸ | |۲ |۲۰ |- |[[علیرضا بیرانوند]] |۷ | |۳ |۱۰ |- |[[وحید امیری]] |۵ |۱ |۱ |۷ |- |[[مهدی ترابی]] | |۱ | |۱ |- ![[مجموع]] !۳۰ !۲ !۶ !۳۸ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="5" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۶ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۵ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۸ | ۱ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۲۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[شهاب زاهدی]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۱ | ۰ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک (فوتبال)|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان اورونوف]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[هافبک (فوتبال)|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۴۴ ! ۲ ! ۱ !style="border-right: 2px solid;" |۴ ! ۰ ! ۰ !style="border-right: 2px solid;" |۹ ! ۱ ! ۰ !style="border-right: 2px solid;"|۵۷ !۳ !۱ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="16" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱۰ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[میلاد سرلک]] | ۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] |[[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] | |- |۲۰ |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} |[[شهاب زاهدی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |- |۴ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[علی نعمتی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | |- |۲ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[امید عالیشاه]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|ایران}} |[[علیرضا بیرانوند]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | |- |۶ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال|استقلال]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | |- |۱۱ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۱ |rowspan=1|با حکم کمیته انضباطی |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- |۲ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[امید عالیشاه]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳</small> |} === سوابق مصدومیت === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ش.|شماره پیراهن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|پ.|پست}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|م.|ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نوع !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازی !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| وضعیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ت. مصدومیت|تاریخ مصدومیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ت. بازگشت|تاریخ بازگشت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | پارگی عضله | | [[File:Recovery icon.png| |12px]] | ۱۴ تیر ۱۴۰۲ | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=بازی با عضلهٔ پاره کار دست علی نعمتی داد |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948579/}}</ref> |- | ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | شکستگی فک | ازبکستان | [[File:Recovery icon.png| |12px]] | ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=تکرار خاطره بد جام جهانی، بیرانوند به بیمارستان رفت! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1945514/}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=علیرضا بیرانوند در اتاق جراحی (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1946224/}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ </small> |} [[File:Injury icon 2.svg| |12px]] - بازیکن مصدوم است {{سخ}}[[File:Recovery icon.png| |12px]] - بازیکن بهبود یافته است == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [https://fc-perspolis.com/album/perspolis-vs-aluminium/ گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ آلومینیوم] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [http://fna.ir/3etiew گزارش تصویری پرسپولیس ۰–۲ النصر] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۲ آبان ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [http://fna.ir/3fum7r گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ استقلال تاجیکستان] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس|۴}} == پیوند به بیرون == * [https://fc-perspolis.com/ سایت رسمی باشگاه پرسپولیس] * [https://www.aparat.com/persepolis/ آپارات رسمی باشگاه پرسپولیس] * [http://youtube.com/c/PersepolisFC-Official/اکانت یوتیوب رسمی باشگاه پرسپولیس] * {{توییتر|PersepolisFC|توییتر رسمی باشگاه پرسپولیس}} * {{تلگرام|fcpersepolis_club|تلگرام رسمی باشگاه پرسپولیس}} * [https://www.instagram.com/perspolis/ اکانت اینستاگرام رسمی باشگاه پرسپولیس] {{باشگاه پرسپولیس}} {{فصل‌های باشگاه پرسپولیس}} {{ترکیب پرسپولیس}} [[رده:باشگاه پرسپولیس]] [[رده:فصل‌ها در فوتبال ایران]] [[رده:فصل‌های باشگاه پرسپولیس]] [[رده:فوتبال ایران در ۲۴–۲۰۲۳ (میلادی)]] [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۳–۱۴۰۲]] [[رده:فوتبال در ایران]] 60os7cupgv77t8enbigz7jt8ivqwde8 42127435 42127434 2025-06-18T15:41:36Z Hamed Salmani 1214617 /* پاسورها */ 42127435 wikitext text/x-wiki {{pp-protected|reason=[[وپ:اخلال|ویرایش اخلالگرانهٔ]] ادامه‌دار|small=yes}} {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۳–۱۴۰۲''' | تصویر = پرونده:Persepolis F.C. celebrating after 2023–24 Persian Gulf Pro League trophy.jpg 04.jpg | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|ایران}} [[یحیی گل‌محمدی]] (تا ۱۱ دی ۱۴۰۲){{سخ}} {{پرچمک|برزیل}} [[اوسمار ویرا]] (از ۷ بهمن ۱۴۰۲) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|'''قهرمان''']] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result =[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | cup2= [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result= '''[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|قهرمان]]''' | cup3 = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|مرحله گروهی]] | league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] (۷ گل) | season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] (۱۰ گل) | highest attendance = ۶۴٬۰۰۰ مقابل [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]]{{سخ}}(۲۳ آذر ۱۴۰۲) | lowest attendance =۰{{سخ}}(تعدادی از بازی‌های پرسپولیس در لیگ و یک بازی در آسیا به دلایل مختلفی بدون تماشاگر برگزار شد) | average attendance = | largest win = ۳–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]]{{سخ}}[[باشگاه فوتبال نفت و گاز گچساران|نفت‌وگاز گچساران]] | largest loss = ۰–۲ مقابل [[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] | pattern_la1 = _redborder | pattern_b1 = _vneckwhite | pattern_ra1 = _redborder | pattern_sh1 = | pattern_so1 = | leftarm1 = FFFFFF | body1 = F30000 | rightarm1 = FFFFFF | shorts1 = F30000 | socks1 = F30000 | pattern_la2 = _redborder | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = _redborder | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _redborder | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = _redborder | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = ۰۰۰۰۰۰ | body3 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm3 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts3 = ۰۰۰۰۰۰ | socks3 = ۰۰۰۰۰۰ | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۲–۱۴۰۱|۰۲–۱۴۰۱]] | nextseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۴–۱۴۰۳|۰۴–۱۴۰۳]] | updated = ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ }} فصل '''۰۳–۱۴۰۲'''، بیست و سومین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]] و [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳]] نیز شرکت می‌کند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] }} {| | |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckwhite | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FF0000 | rightarm =FFFFFF | shorts =FF0000 | socks =FF0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckred | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la =_redborder | pattern_b =_vneckred | pattern_ra =_redborder | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس سوم }} | |} == مرور فصل == '''تیر''' در ۵ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[افشین پیروانی]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد افشین پیروانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10189-قرارداد-افشین-پیروانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162742/https://fc-perspolis.com/10189-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%81%d8%b4%db%8c%d9%86-%d9%be%db%8c%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[اوسمار لوس]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=تمدید قرارداد اوسمار ویرا با پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10199-تمدید-قرارداد-اوسمار-ویرا-با-پرسپولی/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162732/https://fc-perspolis.com/10199-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[ولسلی ننکا]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=تمدید قرارداد مربی دروازه‌بان‌های پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10202-تمدید-قرارداد-مربی-دروازهبانهای-پ/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162731/https://fc-perspolis.com/10202-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d9%85%d8%b1%d8%a8%db%8c-%d8%af%d8%b1%d9%88%d8%a7%d8%b2%d9%87%d8%a8%d8%a7%d9%86%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%be/ |dead-url=no}}</ref> در ۷ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[پپه لوسادا]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=لوسادا هم با پرسپولیس تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10205-لوسادا-هم-با-پرسپولیس-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162733/https://fc-perspolis.com/10205-%d9%84%d9%88%d8%b3%d8%a7%d8%af%d8%a7-%d9%87%d9%85-%d8%a8%d8%a7-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%da%a9%d8%b1%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۰ تیر، [[شهاب زاهدی]] با قراردادی یک ساله به پرسپولیس پیوست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: شهاب زاهدی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947616/}}</ref> در ۱۲ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[امید عالیشاه]] را به مدت ۲ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد کاپیتان عالیشاه تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10242-قرارداد-کاپیتان-عالیشاه-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705231949/https://fc-perspolis.com/10242-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۳ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد گئورگی گولسیانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10254-قرارداد-گئورگی-گولسیانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708120242/https://fc-perspolis.com/10254-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%da%af%d8%a6%d9%88%d8%b1%da%af%db%8c-%da%af%d9%88%d9%84%d8%b3%db%8c%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[مهرداد خانبان]] و [[محمد عسگری]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خانبان و عسگری تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10268-قرارداد-خانبان-و-عسگری-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705231601/https://fc-perspolis.com/10268-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%B3%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، [[ابوالفضل سلیمانی]] با توجه به شرایطی که داشته با نظر یحیی گل محمدی به صورت قرضی از این تیم به مدت یک فصل جدا شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=گل‌محمدی مجوز جدایی قرضی سلیمانی را صادر کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10271-گلمحمدی-مجوز-جدایی-قرضی-سلیمانی-را-ص/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232223/https://fc-perspolis.com/10271-%da%af%d9%84%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af%db%8c-%d9%85%d8%ac%d9%88%d8%b2-%d8%ac%d8%af%d8%a7%db%8c%db%8c-%d9%82%d8%b1%d8%b6%db%8c-%d8%b3%d9%84%db%8c%d9%85%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b1%d8%a7-%d8%b5/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، [[سیامک نعمتی]] با حضور در باشگاه، توافق کرد و قرارداد بین او و پرسپولیس اقاله شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=سیامک نعمتی از پرسپولیس جدا شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10266-سیامک-نعمتی-از-پرسپولیس-جدا-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232542/https://fc-perspolis.com/10266-%d8%b3%db%8c%d8%a7%d9%85%da%a9-%d9%86%d8%b9%d9%85%d8%aa%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d8%ac%d8%af%d8%a7-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۴ تیر، تمرینات باشگاه برای فصل جدید استارت خورد. شهاب زاهدی خرید جدید سرخپوشان امروز برای نخستین بار با تیم تمرین کرد و بازیکنان ورود او را خوش‌آمد گفتند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=استارت پرسپولیس برای فصل جدید |نشانی=https://fc-perspolis.com/10307-استارت-پرسپولیس-برای-فصل-جدید/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230705232834/https://fc-perspolis.com/10307-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۵ تیر، [[مسعود ریگی]] با قراردادی دو ساله به پرسپولیس پیوست.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رسمی: مسعود ریگی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://fc-perspolis.com/10316-مسعود-ریگی-به-پرسپولیس-پیوست/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708092602/https://fc-perspolis.com/10316-%d9%85%d8%b3%d8%b9%d9%88%d8%af-%d8%b1%db%8c%da%af%db%8c-%d8%a8%d9%87-%d9%be%d8%b1%d8%b3%d9%be%d9%88%d9%84%db%8c%d8%b3-%d9%be%db%8c%d9%88%d8%b3%d8%aa/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۵ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[سعید صادقی]] را به مدت ۲ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی شد: تمدید ستاره شماره ۲۱ با پرسپولیس |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948928/}}</ref> در ۱۶ تیر، با اعلام باشگاه [[احمد گوهری]] به صورت قرضی از پرسپولیس جدا شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۷ تیر، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] با قراردادی دو ساله به پرسپولیس برگشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=کنعانی‌زادگان با قرارداد دوساله به پرسپولیس برگشت |نشانی=https://fc-perspolis.com/10420-کنعانیزادگان-با-قرارداد-دوساله-به-پر/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710132107/https://fc-perspolis.com/10420-%da%a9%d9%86%d8%b9%d8%a7%d9%86%db%8c%d8%b2%d8%a7%d8%af%da%af%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%a7-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%af%d9%88%d8%b3%d8%a7%d9%84%d9%87-%d8%a8%d9%87-%d9%be%d8%b1/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۸ تیر، مراسم قرعه‌کشی فصل بیست و سوم لیگ برتر فوتبال ایران (جام خلیج فارس) از ساعت ۱۶:۳۰ در هتل المپیک تهران آغاز شد و ۱۶ تیم لیگ برتری حریفان و برنامه خود را برای فصل پیش رو شناختند. طی این برنامه پرسپولیس مدافع عنوان قهرمانی در هفته نخست میزبان آلومینیوم است. دربی رفت پایتخت در هفته پنجم برگزار خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=مراسم قرعه‌کشی لیگ بیست و سوم برگزار شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10462-مراسم-قرعهکشی-لیگ-بیست-و-سوم-برگزار-ش/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711203740/https://fc-perspolis.com/10462-%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%82%D8%B1%D8%B9%D9%87%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۹ تیر، باشگاه پرسپولیس قرارداد [[میلاد سرلک]] را به مدت ۱ فصل تمدید کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=میلاد سرلک تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10491-میلاد-سرلک-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711205740/https://fc-perspolis.com/10491-%d9%85%db%8c%d9%84%d8%a7%d8%af-%d8%b3%d8%b1%d9%84%da%a9-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%da%a9%d8%b1%d8%af/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۰ تیر، در نخستین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس از ساعت ۱۹:۱۰ در ورزشگاه شهید کاظمی و مقابل تیم شمس آذر قزوین قرار گرفت. دیدار دوستانه پرسپولیس و شمس آذر قزوین در نهایت با هفت گل به سود شاگردان گل‌محمدی به پایان رسید. در این بازی دوستانه [[مهدی عبدی]]، [[امید عالیشاه]]، [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] و [[محمد عمری]] برای پرسپولیس گل زدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پرسپولیس ۷ – شمس آذر قزوین صفر |نشانی=https://fc-perspolis.com/10549-پیروزی-۵-گله-سرخپوشان-مقابل-شمس-آذر-در-ن/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۶ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230716060002/https://fc-perspolis.com/10549-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%DB%B5-%DA%AF%D9%84%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%86/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۱ تیر، با اعلام باشگاه پرسپولیس در روزهای گذشته مذاکرات خوبی بین باشگاه، لئاندرو پریرا و وکیل او انجام شد. توافق دو جانبه برای اقاله قرارداد امروز نهایی شد و ساعتی قبل توافق‌نامه به امضا رسید. بر اساس این توافق‌نامه پریرا از قرارداد سال دوم و حق و حقوق خود مربوط به آن صرف‌نظر کرد و با تعهد باشگاه نسبت به پرداخت مابقی حق و حقوق وی حاصل قرارداد فصل گذشته، توافق برای اقاله قرارداد به امضای وی رسید. در این توافق همچنین برای پرداخت مطالبات وی، مهلتی تعیین شد. بر این اساس دو طرف به همکاری خود پایان دادند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پایان همکاری پرسپولیس و پریرا |نشانی=https://fc-perspolis.com/10602-پایان-همکاری-پرسپولیس-و-پریرا/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230720051059/https://fc-perspolis.com/10602-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۵ تیر، در دومین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس از ساعت ۱۹:۱۰ در ورزشگاه شهید کاظمی و مقابل تیم استقلال خوزستان قرار گرفت که نیمه نخست این بازی با تک گل حسین کنعانی زادگان از روی نقطه پنالتی به سود پرسپولیس به پایان رسید و در نهایت بازی با همان یک گل به سود پرسپولیس به پایان رسید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پیروزی پرسپولیس مقابل استقلال خوزستان |نشانی=https://fc-perspolis.com/10699-پیروزی-یک-نیمهای-پرسپولیس-مقابل-اس/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204140/https://fc-perspolis.com/10699-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۶ تیر، سرخپوشان پایتخت در سومین دیدار دوستانه خود پیش از شروع فصل جدید لیگ از ساعت ۱۸:۳۵ دوشنبه در ورزشگاه پاس قوامین به مصاف پیکان رفتند و با دو گل (گل به خودی بازیکن حریف و خدادادی) به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پیروزی سرخپوشان در سومین بازی تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/10733-نیمه-اول؛-پرسپولیس-یک-پیکان-صفر/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/10733-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%9B-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DB%8C%DA%A9-%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%81%D8%B1/ |dead-url=no}}</ref> در ۳۰ تیر، سرخپوشان پایتخت در چهارمین دیدار تدارکاتی پیش‌فصل خود از ساعت ۱۹:۱۰ دقیقه به مصاف نفت آبادان رفتند و در پایان با دو گل فرشاد فرجی و حسین کنعانی‌زادگان به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد پرسپولیس مقابل نفت آبادان با گلزنی فرجی و کنعانی‌زادگان |نشانی=https://fc-perspolis.com/10805-تساوی-پرسپولیس-و-نفت-آبادان-در-پایان-نی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/10805-%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%86%D9%81%D8%AA-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> '''مرداد''' در ۷ مرداد و در آخرین دیدار دوستانه پیش‌فصل پرسپولیس به مصاف تیم مس رفسنجان رفت که این بازی در نهایت با نتیجه ۳ بر ۱ به سود پرسپولیس به پایان رسید. سعید صادقی، وحید امیری و علیرضا خدادادی گل‌های پرسپولیس و مهدی محبی تک گل مس رفسنجان را به ثمر رساند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد پرسپولیس مقابل مس رفسنجان در آخرین دیدار تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/10945-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-آخرین/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008214306/https://fc-perspolis.com/10945-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86/ |dead-url=no}}</ref> در ۹ مرداد قرارداد علیرضا خدادادی برای سه سال تمدید شد. علیرضا خدادادی که در آکادمی فوتبال پرسپولیس پرورش یافته است، امروز قرارداد سه ساله جدیدی را با باشگاه به امضا رساند. این بازیکن ۲۱ ساله در فصل گذشته در فهرست امید قرار داشت و نظر کادر فنی را هم به خود جلب کرد، اما آسیب‌دیدگی پیش آمده باعث وقفه در کار او شد. خدادادی برای فصل پیش رو در فهرست زیر ۲۳ سال قرار دارد و شماره ۲۹ پیراهن سرخپوشان را به خود اختصاص داده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خدادادی برای سه سال تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11003-قرارداد-خدادادی-برای-سه-سال-تمدید-شد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11003-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۹ مرداد [[محمد میلاد سورگی]] قرارداد ۵ ساله با پرسپولیس به امضا رساند. محمد میلاد سورگی که فصل گذشته به عنوان بازیکن رده سنی امید در جمع سرخپوشان ایران قرار داشت و عملکرد او زیر نظر کادر فنی بود، امروز (دوشنبه) قرارداد ۵ ساله‌ای را به امضا رساند. سورگی که در خط میانی بازی می‌کند پس از حضور در آکادمی فوتبال پرسپولیس، از لیگ بیست و یکم در جمع سرخپوشان ایران حضور داشت و برای فصل بیست و سوم به عنوان سهمیه زیر ۲۳ سال در خدمت تیم خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد ۵ ساله پرسپولیس با سورگی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11008-قرارداد-5-ساله-پرسپولیس-با-سورگی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11008-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-5-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۰ مرداد [[امیر رضا رفیعی]] سه ساله با پرسپولیس تمدید کرد. امیر رضا رفیعی که در آکادمی فوتبال پرسپولیس پرورش یافته است، امروز قرارداد سه ساله جدیدی را با باشگاه به امضا رساند. این بازیکن در فصل گذشته در فهرست امید قرار داشت و نظر کادر فنی را هم به خود جلب کرد. رفیعی برای فصل پیش رو در فهرست زیر ۲۳ سال قرار دارد و شماره ۲۲ پیراهن سرخپوشان را به خود اختصاص داده است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رفیعی سه ساله با پرسپولیس تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11052-رفیعی-سه-ساله-با-پرسپولیس-تمدید-کرد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11052-%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B9%DB%8C-%D8%B3%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/ |dead-url=no}}</ref> در ۱۸ مرداد، بازی رفت تیم‌های پرسپولیس و آلومینیوم اراک از هفته اول رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران (جام خلیج فارس) از ساعت ۱۹:۳۷ دقیقه در ورزشگاه آزادی آغاز شد و با نتیجه یک بر صفر به سود سرخپوشان پایتخت خاتمه یافت. در دقیقه ۳۸ [[علی نعمتی]] در پی فرار از پشت بازیکنان سفیدپوش، با پاس زیبای [[سروش رفیعی]]، تک گل بازی را به ثمر رساند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=سرخپوشان ایران، گام اول را محکم برداشتند |نشانی=https://fc-perspolis.com/11228-پرسپولیس-صفر-آلومینیوم-اراک-صفر-2/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204155/https://fc-perspolis.com/11228-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D8%B5%D9%81%D8%B1-2/ |dead-url=no}}</ref> برد مقابل آلومینیوم سیصد و سی و سومین برد پرسپولیس در تاریخ ادوار لیگ برتر است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=فارس |عنوان=سیصد و سی و سومین برد پرسپولیس در تاریخ ادوار لیگ برتر |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14020520000203/}}</ref> در ۱۹ مرداد، سرخپوشان پایتخت در دیداری تدارکاتی به مصاف تیم چادرملو رفتند و در پایان با سه گل به پیروزی رسیدند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد سه گله پرسپولیس مقابل چادرملو در دیداری تدارکاتی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11299-برد-سه-گله-پرسپولیس-مقابل-چادرملو-در-دی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204140/https://fc-perspolis.com/11299-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%D9%87-%DA%AF%D9%84%D9%87-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%DB%8C/ |dead-url=no}}</ref> در ۲۵ مرداد، بازی رفت تیم‌های پرسپولیس و تراکتور از هفته دوم رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران از ساعت ۱۹:۰۳ دقیقه چهارشنبه ۲۵ مرداد ماه ۱۴۰۲ در ورزشگاه یادگار [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] تبریز با نتیجه یک بر صفر به سود پرسپولیس خاتمه یافت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=برد ارزشمند پرسپولیس در تبریز، قهرمان فوتبال ایران را به صدر رساند |نشانی=https://fc-perspolis.com/11352-تراکتور-تبریز-صفر-پرسپولیس-صفر/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008215836/https://fc-perspolis.com/11352-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2-%D8%B5%D9%81%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B5%D9%81%D8%B1/ |dead-url=no}}</ref> == کادر فنی == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۲}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد افشین پیروانی تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10189-قرارداد-افشین-پیروانی-تمدید-شد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۹ ژوئن ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230629162742/https://fc-perspolis.com/10189-%d9%82%d8%b1%d8%a7%d8%b1%d8%af%d8%a7%d8%af-%d8%a7%d9%81%d8%b4%db%8c%d9%86-%d9%be%db%8c%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%b4%d8%af/ |dead-url=no}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: یک بوکسور مربی پرسپولیس شد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1953632/رسمی-یک-بوکسور-مربی-پرسپولیس-شد}}</ref> {{multiple image|width1=۲۱۷|header=سرمربی پرسپولیس تا پایان نیم فصل اول|image1=Yahya Golmohammadi in Persepolis training 20200116 1.jpg|caption1=<div style="text-align: center;">[[یحیی گل‌محمدی]]{{سخ}}</div>}} {{Fb cs header}} {{Fb cs staff|p='''سرمربی'''|s={{flagicon|Iran}} [[یحیی گل‌محمدی]]/{{flagicon|BRA}} [[اوسمار لوس]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی'''|s={{flagicon|Brazil}} [[رافائل تولدو]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی'''|s={{flagicon|Iran}} [[سید جلال حسینی]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی دروازه‌بان‌ها'''|s={{flagicon|برزیل}} [[جرسی انسیو]]}} {{Fb cs staff|p='''مربی بدنساز'''|s={{flagicon|Spain}} [[پپه لوسادا]]}} {{Fb cs staff|p='''دستیار بدنساز'''|s={{flagicon|Iran}} [[سامان اسکندری]]}} {{Fb cs staff|p='''آنالیزور'''|s={{flagicon|Iran}}[[مهرداد خانبان]]}} {{Fb cs staff|p='''دکتر'''|s={{flagicon|IRN}} علیرضا حقیقت}} {{Fb cs staff|p='''فیزیوتراپیست'''|s={{flagicon|Iran}} علی اعظم}} {{Fb cs staff|p='''سرپرست'''|s={{flagicon|IRN}} [[افشین پیروانی]]}} {{Fb cs staff|p='''مدیر رسانه'''|s={{flagicon|IRN}} علیرضا اشرف}} |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {{Updated|۲۰ بهمن ۱۴۰۲}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=شماره پیراهن سرخپوشان در فصل جدید اعلام شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11006-شماره-پیراهن-سرخپوشان-در-فصل-جدید-اعلا/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۳۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230731223034/https://fc-perspolis.com/11006-%d8%b4%d9%85%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%be%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%87%d9%86-%d8%b3%d8%b1%d8%ae%d9%be%d9%88%d8%b4%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1-%d9%81%d8%b5%d9%84-%d8%ac%d8%af%db%8c%d8%af-%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7/ |dead-url=no}}</ref> {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | {{پرچمک|بلژیک}} [[باشگاه فوتبال آنتورپ|آنتورپ]] | کاپیتان سوم |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان نجاری]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پدیده|پدیده]] | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پدیده|پدیده]] | |- | align="center"| ۶ |{{flagicon|IRN}} |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | {{پرچمک|کویت}} [[باشگاه فوتبال الجهرا|الجهرا]] | |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۶۶ | {{پرچمک|تاجیکستان}} | [[وحدت حنانوف]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی العربی قطر|العربی]] |کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|نفت مسجدسلیمان]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۳۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[نیما معروف بیگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۳۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۴۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] | |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۷۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |} === بازیکنان قرضی === {{Updated|۳۰ دی ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! نام ! سن ! در تیم ! مدت ! تاریخ ! منبع |- |align="center"|{{بزرگ|۱۵}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |۲۲ |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |قرضی |۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=هافبک جوان پرسپولیس در آلومینیوم (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948836/}}</ref> |- |align="center"|{{بزرگ|۹۹}} |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |۲۸ |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |قرضی |۱۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-|dead-url=no}}</ref> |- |align="center"|{{بزرگ|۱۶}} |[[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] |{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |۲۵ |[[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |قرضی |۲۹ مرداد ۱۴۰۲ | |- |align="center"|{{بزرگ|۱۰}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |۲۸ |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] |قرضی |۲۹ دی ۱۴۰۲ | |- |align="center"|{{بزرگ|۷۷}} |[[هافبک]] |{{پرچمک|ایران}} [[محمد عمری]] |۲۴ |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] |قرضی |۳۰ دی ۱۴۰۲ | |} === بازیکنان ملی‌پوش === {{Updated|۱۸ بهمن ۱۴۰۲}} اطلاعات بازیکنان فقط مخصوص بازی در تیم ملی هست و ربطی به پست یا شماره بازیکن در تیم پرسپولیس ندارد. {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۵ | align="center"| ۷۱ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴۹ | align="center"| ۷ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۸ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] | align="center"| ۲۸ | align="center"| ۱۳ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۵۴ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۲۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۲ |- | align="center"| ۲۴ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۲۵ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۲ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] | align="center"| ۲۳ | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] | align="center"| ۲۳ | align="center"| ۲۶ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۹ |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۱۸ بهمن ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۶۶ |[[مدافع]] |{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |{{Age|2000|7|25|2021|11|7}} |{{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |دائم |۲۰۲۱ |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |- | align="center"| ۳۳ |[[مدافع]] |{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |{{Age|1993|8|28|2024|2|9}} |{{پرچمک|کویت}} [[باشگاه فوتبال الجهرا|الجهرا]] |دائم |۲۰۲۴ |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |} == نقل و انتقالات == === ورودی‌ها === ==== ورودی تابستانی ==== {{Updated|۲۲ شهریور ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" |- | colspan="10" |'''ورودی''' |- ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! نام ! سن ! از تیم ! مدت قرارداد ! نوع انتقال ! مبلغ ! تاریخ ! منبع |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۱۷}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] | align="center" | {{Age|1379|10|21|1402|4|01}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|نفت مسجدسلیمان]] | Colspan="3" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱ تیر ۱۴۰۲ | |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۲۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[شهاب زاهدی]] | align="center" | {{Age|1374|05|27|1402|4|01}} | {{پرچمک|HUN}} [[باشگاه فوتبال پوشکاش آکادمیا|پوشکاش آکادمیا]] | align="center" | ۱ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۱۰ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: شهاب زاهدی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947616/}}</ref> |- |هافبک | align="center" |۸۰ |[[یاسین سلمانی]] | align="center" |۲۲ |[[باشگاه فوتبال سپاهان]] | align="center" |۲ فصل | align="center" |آزاد | align="center" |رایگان |۲۶ مرداد ۱۴۰۲ | |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۵}} | {{پرچمک|ایران}} [[مسعود ریگی]] | align="center" | ۳۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | align="center" | ۲ فصل | align="center" | بازیکن آزاد | align="center" | رایگان | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=رسمی: مسعود ریگی به پرسپولیس پیوست |نشانی=https://fc-perspolis.com/10316-مسعود-ریگی-به-پرسپولیس-پیوست/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۸ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230708092602/https://fc-perspolis.com/10316|dead-url=no}}</ref> |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۶}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center" | ۲۹ | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | align="center" | ۲ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۱۷ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=کنعانی‌زادگان با قرارداد دوساله به پرسپولیس برگشت |نشانی=https://fc-perspolis.com/10420-کنعانیزادگان-با-قرارداد-دوساله-به-پر/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710132107/https://fc-perspolis.com/10420|dead-url=no}}</ref> |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۱۴}} | {{پرچمک|سوئد}} [[نبیل باهویی]] | align="center" | ۳۲ | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی القطر|القطر]] | align="center" | ۱ فصل | align="center" | | align="center" | رایگان | ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ | |- | colspan="10" |'''تمدید''' |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۲}} | {{پرچمک|ایران}} [[امید عالیشاه]] | align="center" | ۳۱ | colspan="4" | {{وسط|تمدید دو فصل}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=کاپیتان پرسپولیس رسماً دو ساله بست (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948883/}}</ref> |- | [[مدافع]] | align="center" | {{بزرگ|۳۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] | align="center" | ۳۲ | colspan="4" | {{وسط|تمدید یک فصل}} | ۱۳ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: تمدید بزرگ و برون‌مرزی پرسپولیس! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948511/}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۲۱}} | {{پرچمک|ایران}} [[سعید صادقی]] | align="center" | ۲۹ | colspan="4" | {{وسط|تمدید دو فصل}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی شد: تمدید ستاره شماره ۲۱ با پرسپولیس |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948928/}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۱۰}} | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] | align="center" | ۲۸ | colspan="4" | {{وسط|تمدید یک فصل}} | ۱۹ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=میلاد سرلک تمدید کرد |نشانی=https://fc-perspolis.com/10491-میلاد-سرلک-تمدید-کرد/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۱ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230711205740/https://fc-perspolis.com/10491|dead-url=no}}</ref> |- | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | align="center" | {{بزرگ|۲۹}} | {{پرچمک|ایران}} علیرضا خدادادی | align="center" | ۲۰ | colspan="4" | {{وسط|تمدید سه فصل}} | ۹ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد خدادادی برای سه سال تمدید شد |نشانی=https://fc-perspolis.com/11003-قرارداد-خدادادی-برای-سه-سال-تمدید-شد/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11003-|dead-url=no}}</ref> |- | [[هافبک]] | align="center" | {{بزرگ|۴۸}} | {{پرچمک|ایران}} [[محمد میلاد سورگی]] | align="center" | ۲۱ | colspan="4" | {{وسط|تمدید پنج فصل}} | ۹ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=قرارداد ۵ ساله پرسپولیس با سورگی |نشانی=https://fc-perspolis.com/11008-قرارداد-5-ساله-پرسپولیس-با-سورگی/ |بازبینی=۸ دسامبر ۲۰۲۳ |archive-date=۸ اکتبر ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008204141/https://fc-perspolis.com/11008-|dead-url=no}}</ref> |} === خروجی‌ها === ==== خروجی تابستانی ==== {{Updated|۲۳ تیر ۱۴۰۲}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! {{Tooltip|ش.|شماره}} ! {{Tooltip|پ.|پست}} ! نام ! سن ! به تیم ! نوع انتقال ! مبلغ ! تاریخ ! منبع |- | colspan="9" style="background: #FCF none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''خروجی''' |- | align="center" | {{بزرگ|۲۵}} | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | {{پرچمک|مالی}} [[شیخ دیاباته]] | ۳۵ | | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: اولین خروجی پرسپولیس مشخص شد |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1942554/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۲۸}} | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی جودکی]] | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارس جنوبی جم|پارس جنوبی جم]] | | | ۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=دی‌اسپورت |عنوان=جودکی و خانی خریدهای جدید پارس جم |نشانی=http://dsport.ir/fa/news/121744/جودکی-و-خانی-خریدهای-جدید-پارس-جم |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۷ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230707162415/http://dsport.ir/fa/news/121744/%D8%AC%D9%88%D8%AF%DA%A9%DB%8C-%D9%88-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D8%AC%D9%85 |dead-url=no}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۸۸}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[سیامک نعمتی]] | ۲۹ |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | | | ۱۰ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: پایان کار سیامک با پرسپولیس! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1947713/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۱۱}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[کمال کامیابی نیا]] | ۳۴ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ذوب آهن|ذوب آهن]] | | | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=جدایی آخرین بازمانده برانکو رسمی شد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948789/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۱۵}} | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | Colspan="2" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱۵ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=هافبک جوان پرسپولیس در آلومینیوم (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948836/}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۹۹}} | [[دروازه‌بان]] | {{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] | ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | Colspan="2" | {{وسط|برگشت از قرضی}} | ۱۶ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=جدایی قرضی احمد گوهری از پرسپولیس |نشانی=https://fc-perspolis.com/10353-جدایی-قرضی-احمد-گوهری-از-پرسپولیس/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۱۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230710130923/https://fc-perspolis.com/10353-%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%B6%DB%8C-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3/ |dead-url=no}}</ref> |- | align="center" | {{بزرگ|۷۲}} | [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل کثیر]] | ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۱۹ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=رسمی: سپاهان به گلزن دربی دستبند زد! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1949856/فوری-آل-کثیر-به-سپاهان-پیوست}}</ref> |- |align="center" | {{بزرگ|۹۱}} |[[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] |{{پرچمک|برزیل}} [[لئاندرو پریرا]] |۳۰ | {{پرچمک|ژاپن}} [[باشگاه فوتبال توچیگی|توچیگی]] | [[بازیکن آزاد]] | پایان قرارداد | ۲۱ تیر ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=سایت باشگاه پرسپولیس |عنوان=پایان همکاری پرسپولیس و پریرا |نشانی=https://fc-perspolis.com/10602-پایان-همکاری-پرسپولیس-و-پریرا/ |بازبینی=۲۵ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-date=۲۰ ژوئیه ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230720051059/https://fc-perspolis.com/10602-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D8%A7/ |dead-url=no}}</ref> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۱۹ مرداد ۱۴۰۲}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۰ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۷–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10549-پیروزی-۵-گله-سرخپوشان-مقابل-شمس-آذر-در-ن/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس‌آذر]] | گل۱ = [[مهدی عبدی]] {{گل}} {{گل}} {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[امید عالیشاه]] {{گل}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] {{گل|پنالتی}}{{سخ}}[[محمد عمری]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۵ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10699-پیروزی-یک-نیمهای-پرسپولیس-مقابل-اس/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|پنالتی}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۶ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۳۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10733-نیمه-اول؛-پرسپولیس-یک-پیکان-صفر/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | گل۱ = [[گل به خودی]] {{گل}} {{سخ}}علیرضا خدادادی {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۰ تیر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10805-تساوی-پرسپولیس-و-نفت-آبادان-در-پایان-نی/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نفت آبادان|نفت آبادان]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی]] {{گل}} {{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۱ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/10945-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-آخرین/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[سعید صادقی]] {{گل}} {{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}} {{سخ}}علیرضا خدادادی {{گل}} | گل۲ = [[مهدی محبی]] {{گل}} {{سرخط}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۴ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/11095-شکست-در-آخرین-دیدار-تدارکاتی-پیشفصل/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال فجرسپاسی|فجرسپاسی]] | گل۱ = [[گیورگی گولسیانی|گئورگی گولسیانی]] {{گل|پنالتی}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/11299-برد-سه-گله-پرسپولیس-مقابل-چادرملو-در-دی/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[امید عالیشاه]] {{گل}} {{سخ}}[[محمد عمری]] {{گل}} {{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://fc-perspolis.com/15749-برد-پرسپولیس-مقابل-مس-رفسنجان-در-دیدار/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2|c=۲|c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]|fm1=۱۸ مرداد ۱۴۰۲|lm1=۱۲ خرداد ۱۴۰۳ |sr1=هفته اول|fp1=قهرمان|w1=20|d1=8|l1=2|f1=45|a1=18|c2= [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]] |fm2=۱۴ اسفند ۱۴۰۲ |lm2=۷ اردیبهشت ۱۴۰۳|sr2=یک شانزدهم |fp2=یک‌هشتم |w2=1|d2=1|l2=0|f2=7|a2=4|u= 8 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|سوپرجام]] |dm3=-|sr3=فینال | fp3=قهرمان |w3=0|d3=0 |l3=0|f3=0|a3=0 |c4=[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] |fm4=۲۸ شهریور ۱۴۰۲ |lm4=۱۴ آذر ۱۴۰۲ |sr4=گروهی |fp4= گروهی |w4=2 |d4=2 |l4=2 |f4=5 |a4=5 |u= ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۱ |hd=۴ |hl=۰ |hgf=۲۴ |hga=۱۰ |aw=۹ |ad=۴ |al=۲ |agf=۲۱|aga=۸}} {{Fb rs footer |u=۱۲ خرداد ۱۴۰۳ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 =پ/پ/م/پ/م/پ/پ/م/م/ش/پ/پ/م/پ/م/ش/پ/پ/پ/م/پ/پ/پ/پ/م/پ/پ/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 5/3/3/1/1/1/1/2/2/3/3/4/5/4/3/3/2/2/2/2/2/2/2/2/2/2/2/1/1/1 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1956195/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/307280/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-آلومینیوم-اراک-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{گل|۳۸}} | گل۲ = [[میلاد فخرالدینی|فخرالدینی]] {{زرد|۸}} {{سخ}} [[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{زرد|۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[امیر سامان سلطانی]] | یادداشت = به دلیل تعمیر سکوهای ورزشگاه آزادی بازی بدون تماشاگر برگزار شد. [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1958029/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/308014/خلاصه-بازی-تراکتور-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۴۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۸ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۲ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۴۴}} {{سخ}} [[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[محمدحسین اسلامی|اسلامی]] {{زرد|۵}} {{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل به خودی|۴۴}} {{سخ}} [[حبیب فرعباسی|فرعباسی]] {{زرد|۶۶}} {{سخ}} [[پویا مختاری|مختاری]] {{زرد|۸۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[رضا عادل]] | یادداشت = به دلیل تعمیر سکوهای ورزشگاه آزادی بازی بدون تماشاگر برگزار شد. [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۸ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1961799/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/309562/خلاصه-بازی-فولاد-0-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سینا مریدی|مریدی]] {{زرد|۵۰}} | گل۲ = [[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۰}} {{گل|۶۶}} {{سخ}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۸}} {{سخ}} [[یاسین سلمانی|سلمانی]] {{گل|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = ۲۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = [[مسعود ریگی]] پاس گل اول و [[شهاب زاهدی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۲۳ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]]{{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{گل|۷۷}} {{زرد|۷۸}} | گل۲ = [[امید حامدی‌فر|حامدی‌فر]] {{زرد|۵۰}} {{سخ}}[[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۵۳}}{{سخ}} [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۷+۹۰|پنالتی}} {{سخ}}[[صالح حردانی|حردانی]] {{زرد|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۶۴٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = در این مسابقه برای اولین بار در تاریخ لیگ برتر و داربی‌های پایتخت از کمک داور ویدیویی(VAR) استفاده شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۲۷ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۵۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1973636/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/313870/خلاصه-بازی-پیکان-1-پرسپولیس-3 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حامد پاکدل|پاکدل]] {{گل|۴۶}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۱۳||۷۲||۸۰|پنالتی}} {{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۲۳}} {{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] هر ۲ پاس گل را داد و یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1971240/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/313085/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-گل-گهرسیرجان-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲۹}} {{سخ}}[[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۴۱}} {{زرد|۲+۹۰}} {{سخ}} [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۶۷}} | گل۲ = [[محسن فروزان|فروزان]] {{زرد|۴۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[دانیال اسماعیلی‌فر]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۷ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندر انزلی|ملوان]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سهیل فداکار|فداکار]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}} [[آرمان اکوان|اکوان]] {{زرد|۸۸}}{{سخ}} [[پدرام قاضی پور|قاضی پور]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندر انزلی]] | تماشاگران = ۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۱۱ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۲ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] | گل۱ = [[محمد عمری|عمری]] {{گل|۵۷}}{{سخ}} [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۵|پنالتی}} | گل۲ = [[رحیم آلبوغبیش|آلبوغبیش]] {{زرد|۲۲}}{{سخ}} [[حسین سنگرگیر|سنگرگیر]] {{sent off|2|۲۵|۱+۴۵}} {{سخ}}[[امیرمحمد پناهی|پناهی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}} [[فیاص میردورقی|میردورقی]] {{زرد|۷۳}} {{سخ}}[[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل به خودی|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل اول را داد و دانیال اسماعیلی‌فر هم یک پنالتی با هند بازیکن صنعت نفت گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۲۱ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۶:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[رضا اسدی|اسدی]]{{گل|۷۰}} {{زرد|۱+۹۰}}{{سخ}} [[محمد قربانی|قربانی]] {{زرد|۸۵}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{sent off|2|۶۷|۷+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = ژوزه مورایس سرمربی سپاهان در دقیقه ۶+۹۰ از داور کارت زرد دریافت کرد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1990242/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/320634/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-نساجی-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۳۱}} {{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۶۰}} {{سخ}}[[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = [[حسین زامهران|زامهران]] {{زرد|۸۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۲۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[مهدی ترابی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۱۸ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۵:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1985674/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/318954/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-هوادار-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[صائب محبی|محبی]] {{گل به خودی|۲۱}}{{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}} [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۷۹}}{{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳+۹۰}} | گل۲ = [[صائب محبی|محبی]] {{زرد|۴۱}} {{سخ}}[[مرتضی منصوری|منصوری]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}} [[فرهاد زاوشی|زاوشی]] {{زرد|۶+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[اشکان خورشیدی]] | یادداشت = تک گل بازی با حرکت خوب [[مهدی ترابی]] و پاس در عرض او و اشتباه بازیکن حریف به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۲۸ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۲–۲ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[جواد آقایی‌پور|آقایی‌پور]] {{گل|۶||۴۹}} {{سخ}}[[حسین ساکی|ساکی]] {{زرد|۳۷}} {{سخ}}[[حسین احمدی|احمدی]] {{زرد|۷۰}} | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۹|پنالتی}} {{زرد|۷۹}}{{سخ}} [[نبیل باهویی|باهویی]] {{گل|۶۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر اهواز]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[میلاد سرلک]] یک پنالتی گرفت و گل دوم با پاس [[امید عالیشاه]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۳ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1989236/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/320332/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-شمس-آذر-1 خلاصه بازی] | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۲+۴۵||۸۱|پنالتی}} {{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{sent off|2|۴۷|۶۲}} {{سخ}} [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۸۷}} | گل۲ = [[محمدرضا رضایی|رضایی]] {{زرد|۳۹}} {{سخ}} [[امیرمسعود سرآبادانی|سرآبادانی]] {{پنالتی دفع۲|۴۷}} {{سخ}}[[حسین گودرزی|گودرزی]] {{گل|۴۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[دانیال اسماعیلی‌فر]] به ثمر رسید و [[نبیل باهویی]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۱ دی ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرشید باقری|باقری]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۴۱}}{{سخ}}[[لوسیانو پریرا|پریرا]] {{گل|۵۴|پنالتی}} | گل۲ = [[محمدمهدی احمدی|احمدی]] {{زرد|۲۰}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴۱}}{{سخ}}[[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۴۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۶۷}} | ورزشگاه =[[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲۶ بهمن ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[امیر نوری|نوری]] {{گل|۷۵}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{زرد|۴۶}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۲ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2003769/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/325278/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-تراکتور-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۷}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۹۰}} | گل۲ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۷۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2005441/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326003/خلاصه-بازی-ذوب-آهن-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهرداد رضایی|رضایی]]{{زرد|۴۴}}{{سخ}}[[فردین یوسفی|یوسفی]]{{زرد|۴۵}}{{سخ}}[[محسن آذرباد|آذرباد]]{{sent off|0|۵۳}}{{سخ}}[[محمدحسین اسلامی|اسلامی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]]{{زرد|۵+۹۰}}{{سخ}}[[شایان مصلح|مصلح]]{{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹|پنالتی}}{{سخ}}[[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[عبدالکریم حسن|عبدالکریم]] {{زرد|۶+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = ۳٬۰۰۰ نفر | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = [[گئورگی گولسیانی]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۱۸ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۴–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2007512/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326817/خلاصه-بازی-پرسپولیس-4-فولاد-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۴۴}} {{گل|۶۸|پنالتی}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۴}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[عبدالکریم حسن|عبدالکریم]] {{گل به خودی|۴۲}}{{سخ}}[[حمید بوحمدان|بوحمدان]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}}[[مجتبی نجاریان|نجاریان]] {{sent off|0|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۲۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[دانیال اسماعیلی‌فر]] دو پاس گل و [[مهدی ترابی]] یک پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۲۳ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[آرش رضاوند|رضاوند]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[امید حامدی‌فر|حامدی‌فر]] {{زرد|۵۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۵+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بعد از بازی رفت استقلال در برابر پرسپولیس این برای دومین بار بود که در یک مسابقه باشگاهی ایران از کمک داور ویدیویی(VAR) استفاده شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۲۷ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۱۸:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2009489/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/327708/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-پیکان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲۱}} {{گل|۳۸|پنالتی|۵۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[مسعود ریگی]] یک پنالتی گرفت و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به‌ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۹ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2012939/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/329234/خلاصه-بازی-گل-گهر-0-پرسپولیس-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[سامان فلاح|فلاح]] {{زرد|۸۵}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۲۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = [[مهدی ترابی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ فروردین ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2013969/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/329807/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-ملوان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان بندر انزلی|ملوان]] | گل۱ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۴۹}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[امید عالیشاه]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۳۰ فرودین ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2015421/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/330356/خلاصه-بازی-صنعت-نفت-آبادان-0-پرسپولیس-3 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۴۶}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۶}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۷۱|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی آبادان|تختی]] | مکان = [[آبادان]] | تماشاگران = | داور = [[علی اصغر مؤمنی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[امید عالیشاه]] و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۶۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2019517/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/332003/خلاصه-بازی-نساجی-1-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[امیرحسین سام‌دلیری|سام دلیری]] {{زرد|۱۸}}{{سخ}}[[حسین زامهران|زامهران]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[امیرمحمد هوشمند|هوشمند]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[صابر حردانی|حردانی]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[وحید محمدزاده|محمدزاده]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶||۶۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|2|۱۰|۵۰}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = گل اول با پاس [[وحید امیری]] و گل دوم با پاس [[سینا اسدبیگی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۲۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2020613/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/332470/خلاصه-بازی-هوادار-0-پرسپولیس-2 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مرتضی منصوری|منصوری]] {{زرد|۱+۴۵}} | گل۲ = [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۱۴||۷۴}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۷۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|دستگردی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[امید عالیشاه]] و گل دوم با پاس [[دانیال اسماعیلی‌فر]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۴ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۴–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2023599/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/333606/خلاصه-بازی-پرسپولیس-4-استقلال-خوزستان-3 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]] {{زرد|۵+۴۵}}{{سخ}} [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۵۲}}{{سخ}} [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۵۹}} {{گل|۸۶}}{{سخ}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۷۶|پنالتی}}{{سخ}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۷۸}}{{سخ}} [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶+۹۰}} {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا کاظمی (بازیکن فوتبال)|کاظمی]] {{گل|۴||۳+۴۵}}{{سخ}} [[ساویو روبرتو|روبرتو]] {{sent off|2|۱۶|۵۷}}{{سخ}} [[آسو رستم|رستم]] {{گل|۴۱}}{{سخ}} [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۷۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] یک پنالتی گرفت و یک پاس گل داد، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] هم یک پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۸ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2024736/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/334063/خلاصه-بازی-پرسپولیس-3-شمس-آذر-1 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فراز امام علی|امامعلی]] {{زرد|۱۵}}{{سخ}}[[محمد پاپی|پاپی]] {{گل|۵۱}}{{سخ}}[[محمدرضا رضایی (بازیکن فوتبال)|رضایی]] {{زرد|۷۱}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۶۰}}{{سخ}}[[علیرضا جعفرپور|جعفرپور]] {{گل به خودی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[موعود بنیادی فر]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. گل اول با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] و گل دوم با پاس [[مهدی ترابی]] به ثمر رسید. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۱۲ خرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2025654/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/334509/خلاصه-بازی-پرسپولیس-1-مس-رفسنجان-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[مهدی ترابی|ترابی]] {{زرد|۳}}{{سخ}} [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۵۱}}{{سخ}} [[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۶۳}}{{سخ}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۸۶}} | گل۲ = [[فرشید باقری|باقری]] {{زرد|۶}}{{سخ}} [[حامد لک|لک]] {{زرد|۷۷}}{{سخ}} [[جلال‌الدین علی‌محمدی|علی‌محمدی]] {{زرد|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱۴ اسفند ۱۴۰۲ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2006584/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/326429/خلاصه-بازی-پرسپولیس-3-نفت-و-گاز-گچساران-0 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نفت و گاز گچساران|نفت‌وگاز گچساران]] | گل۱ = [[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۳۸}}{{سخ}}[[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل|۴۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۵۵}} | گل۲ = [[ساسان جعفری‌کیا|جعفری‌کیا]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[امیرمحمد منصف|منصف]] {{زرد|۷۶}}{{سخ}}[[مجید تاجیک|تاجیک]] {{زرد|۸۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[کیوان علی‌محمدی]] | یادداشت = پاس گل اول را [[عبدالکریم حسن]] و پاس گل دوم را [[مهدی ترابی]] داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۴–۴ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی عیدی|حاجی عیدی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[امین جهان کهن|جهان کهن]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[میلاد بدرقه|بدرقه]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۸۵}} {{زرد|۱۲۰}}{{سخ}}[[شروین بزرگ|بزرگ]] {{گل|۵+۹۰||۱۱۱}}{{سخ}}[[احسان قهاری|قهاری]] {{زرد|۹۸}}{{سخ}}[[امیر نوری (بازیکن فوتبال)|نوری]] {{زرد|۱۰۳}}{{سخ}}[[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{گل|۱+۱۲۰}} | گل۲ = [[آستان اورونوف|اورونوف]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۲۵||۱۰۸}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۷}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۷۷}} {{گل|۹۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۹۴}} |aet =yes | penaltyscore = ۶–۵ | penalties1 = [[امیر نوری (بازیکن فوتبال)|نوری]] {{penmiss}}{{سخ}}[[مهران موسوی|موسوی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[عارف حاجی عیدی|حاجی عیدی]] {{pengoal}}{{سخ}}[[رضا جبیره|جبیره]] {{pengoal}}{{سخ}}[[علی وطن‌دوست|وطن‌دوست]] {{pengoal}}{{سخ}}[[علیرضا نقی‌زاده|نقی‌زاده]] {{pengoal}} | penalties2 = {{pengoal}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]]{{سخ}} {{pengoal}} [[علی نعمتی|نعمتی]]{{سخ}} {{penmiss}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]]{{سخ}} {{pengoal}} [[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]]{{سخ}} {{pengoal}} [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]]{{سخ}} {{pengoal}} [[فرشاد فرجی|فرجی]]{{سخ}} {{penmiss}} [[وحید امیری|امیری]] | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = پاس گل دوم را [[آستان اورونوف]]، پاس گل سوم را [[محمدمیلاد سورگی]] و پاس گل چهارم را [[سینا اسدبیگی]] ارسال کردند. }} === [[لیگ قهرمانان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} ==== گروه E ==== {{آغاز ستون}} {{Col-2}} {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- !width=175| تیم !width=20 | بازی !width=20 | برد !width=20 | مساوی !width=20 | باخت !width=20 | گل‌زده !width=20 | گل‌خورده !width=20 | تفاضل‌گل !width=20 | امتیاز |-bgcolor=#CCFFCC |align="right"|{{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |۶||۴||۲||۰||۱۳||۷||۶+||'''۱۴''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |۶||۲||۲||۲||۵||۵||۰||'''۸''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] |۶||۲||۱||۳||۹||۹||۰||'''۷''' |-bgcolor=#ffcccc |align="right"|{{flagicon|Tajikistan}} [[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |۶||۰||۳||۳||۳||۹||۶-||'''۳''' |} {{Col-3}} {| class="wikitable" style="text-align:center" |- !width=80|[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] !width=80|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] !width=80|[[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] !width=80|[[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] |- !— | ۰–۰ | ۴–۳ | ۳–۱ |- | ۰–۲ !— | ۱–۲ | ۲–۰ |- | ۲–۳ | ۰–۱ !— | ۲–۰ |- | ۱–۱ | ۱–۱ | ۰–۰ !— |- |} {{پایان ستون}} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته اول]] | تاریخ = ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|عربستان}} [[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[میلاد سرلک|سرلک]] {{sent off|2|۱۸|۵۲}} {{سخ}} [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۵}} | گل۲ = [[مارسلو بروزویچ|بروزویچ]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}} [[دانیال اسماعیلی‌فر|اسماعیلی‌فر]] {{گل به خودی|۶۲}} {{سخ}} [[محمد قاسم (بازیکن فوتبال)|قاسم]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = {{کوچک|بدون تماشاگر}} | داور = [[ایلگیز تانتاشف]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[عبدالرحمن غریب]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته دوم]] | تاریخ = ۱۰ مهر ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] {{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1969797/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/312474/خلاصه-بازی-الدحیل-0-پرسپولیس-1-گزارش-اختصاصی خلاصه بازی] | تیم۲ = {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[المعز علی]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[یوسف ایمن حافظ]] {{زرد|۱+۹۰}} | گل۲ = [[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{گل|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه عبدالله بن خلیفه|عبدالله بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۴۴۷ نفر | داور = [[هیرویوکی کیمورا]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[امید عالیشاه]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[مسعود ریگی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته سوم]] | تاریخ = ۲ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/1974943/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/314498/خلاصه-بازی-پرسپولیس-2-استقلال-تاجیکستان-0 خلاصه بازی] | تیم۲ = {{پرچمک|تاجیکستان}} [[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]][[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[سعید صادقی|صادقی]] {{گل|۴۴||۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۶۳}} | گل۲ = [[سنین سبای|سبای]] {{پنالتی دفع۲|۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۳۶٬۴۵۰ نفر | داور = [[مهند قاسم]] {{پرچمک|عراق}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سعید صادقی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[شهاب زاهدی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۶ آبان ۱۴۰۲ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:IstiqlolDushanbe logo.gif|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال دوشنبه|استقلال دوشنبه]] {{پرچمک|تاجیکستان}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی‌شیر جلیلوف|جلیلوف]] {{زرد|۱۸}}{{سخ}}[[سدیوجون قوربانوف|قوربانوف]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}} [[تبریزی دولت‌میر|دولت‌میر]] {{زرد|۶۵}}{{سخ}}[[سنین سبای|سبای]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[مهدی ترابی|ترابی]] {{گل|۲۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه پامیر|پامیر]] | مکان = [[دوشنبه (تاجیکستان)|دوشنبه]]، [[تاجیکستان]] | تماشاگران = ۱۲٬۵۰۰ نفر | داور = [[احمد العلی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علیرضا بیرانوند]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = خطای منجر به گل روی [[محمد عمری]] اتفاق افتاد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته پنجم]] | تاریخ = ۶ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] {{flagicon|KSA}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲ = {{flagicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی لاجامی|لاجامی]] {{sent off|0|۱۷}}{{سخ}}[[مارسلو بروزویچ|بروزویچ]] {{زرد|۵۹}} | گل۲ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{زرد|۴۴}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه مرسول پارک|مرسول پارک]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۶٬۰۹۴ نفر | مرد مسابقه = [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[اوتاویو مونتیرو|اوتاویو]] {{پرچمک|پرتغال}} ([[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]]) | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۴ آذر ۱۴۰۲ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] {{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = | تیم۲ = {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه فوتبال الدحیل|الدحیل]][[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[شهاب زاهدی|زاهدی]] {{گل|۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{پنالتی دفع۲|۸۱}} {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ =[[محمد مونتاری|مونتاری]] {{گل|۹}}{{سخ}}[[اسماعیل محمد|محمد]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[محمد موسی|موسی]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[یوسف ایمن حافظ|ایمن حافظ]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[مایکل اولونگا|اولونگا]] {{گل|۸۳}}{{سخ}}[[صلاح زکریا|زکریا]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۵۳٬۱۸۵ نفر |مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Duhail SC (logo).png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[صلاح زکریا]] {{پرچمک|قطر}} ([[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]]) | داور = [[جومبی آیدا]] {{پرچمک|ژاپن}} | یادداشت = تک گل پرسپولیس با پاس [[سروش رفیعی]] به ثمر رسید. [[محمد عمری]] هم یک پنالتی گرفت. }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|حذفی]] !colspan=2|[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۲۶ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۳ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۸ | ۰ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | ۲۲ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۶ | ۶ | ۲ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۴ | ۶ |- | align="center"| ۱۱ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | ۲۸ | ۲ | ۲ | ۱ | ۶ | ۰ | ۳۶ | ۳ |- | align="center"| ۱۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۳ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۵ | ۶ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۳۱ | ۶ |- | align="center" | ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | ۱۳ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۵ | ۰ |- | align="center" | ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بابایی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۶۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|تاجیکستان}} | [[وحدت حنانوف]] | ۱۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۲۳ | ۱ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۸ | ۲ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۸ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۳۴ | ۰ |- | align="center"| ۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | ۲۸ | ۲ | ۲ | ۱ | ۵ | ۱ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۹ | ۰ | ۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۲۳ | ۰ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۲۶ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۲ | ۳۳ | ۳ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۱۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۴ | ۰ |- | align="center"| ۳۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان ارونوف]] | ۱۳ | ۶ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱۵ | ۷ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۱۸ | ۰ | ۲ | ۱ | ۴ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | colspan="12" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"|۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"|۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | علیرضا خدادادی | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۷۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۱۴ | ۷ | ۲ | ۳ | ۰ | ۰ | ۱۶ | ۱۰ |- | colspan="12" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۶ | ۰ |- | align="center"| ۱۴ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|سوئد}} | [[نبیل باهویی]] | ۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۱ | ۱ |- | align="center"| ۱۶ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی عبدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"|۲۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} | [[شهاب زاهدی]] | ۱۶ | ۶ | ۰ | ۰ | ۶ | ۱ | ۲۲ | ۷ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد عمری]] | ۱۴ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="12" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۷ |۳ | |۱۰ |- |rowspan="2"|۲ |۲۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[شهاب زاهدی]] |۶ | |۱ |۷ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۶ |۱ | |۷ |- |rowspan="2"|۳ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | | |۶ |- |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۶ | | |۶ |- |۴ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مهدی ترابی]] |۲ |۱ |۱ |۴ |- |rowspan="2"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۲ |۱ | |۳ |- |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | |۲ |۳ |- |۶ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۱ | |۱ |۲ |- |rowspan="7"|۷ |۸۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سینا اسدبیگی]] | |۱ | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|سوئد}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[نبیل باهویی]] |۱ | | |۱ |- |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[علی نعمتی]] |۱ | | |۱ |- |۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | |۱ |- |۸۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[یاسین سلمانی]] |۱ | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد عمری]] |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] |۱ | | |۱ |- | colspan="5"|'''[[گل به خودی]]''' |۲ | | |۲ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۵ !۷ !۵ !۵۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مهدی ترابی]] |۶ |۱ | |۷ |- |rowspan="2"|۲ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۶ | | |۶ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۶ | | |۶ |- |rowspan="2"|۳ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۳ | |۱ |۴ |- |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۴ | | |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] |۱ | |۱ |۲ |- |۲۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[شهاب زاهدی]] |۱ | |۱ |۲ |- |۸۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سینا اسدبیگی]] |۱ |۱ | |۲ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۲ | | |۲ |- |rowspan="4"|۵ |۳۳ |{{پرچمک|قطر}} |[[مدافع|DF]] |[[عبدالکریم حسن]] | |۱ | |۱ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] | |۱ | |۱ |- |۴۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمدمیلاد سورگی]] | |۱ | |۱ |- |۷۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۱ !۵ !۳ !۳۹ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[شهاب زاهدی]] |[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۱–۳ |۲۷ مهر ۱۴۰۲ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ مهر ۱۴۰۲</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۲۶ | ۱۸ | ۱۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۶ | ۵ | ۳ | '''۳۳''' | '''۲۳''' | '''۱۷''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۴ | ۱ | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۵''' | '''۴''' | '''۴''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۳۰ !۱۸ !۱۷ !۲ !۴ !۱ !۶ !۵ !۳ !۳۸ !۲۷ !۲۱ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="16" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === بهترین بازیکن مسابقه === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- | |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[علی نعمتی]] |۱ | | |۱ |- | |۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[مرتضی پورعلی گنجی]] |۱ | | |۱ |- | |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] | | |۱ |۱ |- | |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | | |۱ |۱ |- | |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[دروازه‌بان|GK]] |[[علیرضا بیرانوند]] | | |۱ |۱ |- ! colspan="5" | [[مجموع]] !۲ ! !۳ !۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۶ آبان ۱۴۰۲</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[امید عالیشاه]] |۱۸ | |۲ |۲۰ |- |[[علیرضا بیرانوند]] |۷ | |۳ |۱۰ |- |[[وحید امیری]] |۵ |۱ |۱ |۷ |- |[[مهدی ترابی]] | |۱ | |۱ |- ![[مجموع]] !۳۰ !۲ !۶ !۳۸ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="5" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[دانیال اسماعیلی‌فر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۶ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | ۵ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۸ | ۱ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۲۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[شهاب زاهدی]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۱ | ۰ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|قطر}} | [[عبدالکریم حسن]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک (فوتبال)|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان اورونوف]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[هافبک (فوتبال)|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهدی ترابی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۴۴ ! ۲ ! ۱ !style="border-right: 2px solid;" |۴ ! ۰ ! ۰ !style="border-right: 2px solid;" |۹ ! ۱ ! ۰ !style="border-right: 2px solid;"|۵۷ !۳ !۱ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="16" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ خرداد ۱۴۰۳</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱۰ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[میلاد سرلک]] | ۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]] |[[باشگاه ورزشی الدحیل|الدحیل]] | |- |۲۰ |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |{{پرچمک|ایران}} |[[شهاب زاهدی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |- |۴ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[علی نعمتی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | |- |۲ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[امید عالیشاه]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|ایران}} |[[علیرضا بیرانوند]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | |- |۶ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال|استقلال]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | |- |۱۱ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |۱ |rowspan=1|با حکم کمیته انضباطی |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- |۲ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[امید عالیشاه]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳</small> |} === سوابق مصدومیت === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ش.|شماره پیراهن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|پ.|پست}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|م.|ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نوع !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازی !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| وضعیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ت. مصدومیت|تاریخ مصدومیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip|ت. بازگشت|تاریخ بازگشت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی نعمتی]] | پارگی عضله | | [[File:Recovery icon.png| |12px]] | ۱۴ تیر ۱۴۰۲ | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=بازی با عضلهٔ پاره کار دست علی نعمتی داد |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1948579/}}</ref> |- | ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا بیرانوند]] | شکستگی فک | ازبکستان | [[File:Recovery icon.png| |12px]] | ۳۰ خرداد ۱۴۰۲ | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ |<ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=تکرار خاطره بد جام جهانی، بیرانوند به بیمارستان رفت! |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1945514/}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده۱=ورزش سه |عنوان=علیرضا بیرانوند در اتاق جراحی (عکس) |نشانی=https://www.varzesh3.com/news/1946224/}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ </small> |} [[File:Injury icon 2.svg| |12px]] - بازیکن مصدوم است {{سخ}}[[File:Recovery icon.png| |12px]] - بازیکن بهبود یافته است == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۸ مرداد ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [https://fc-perspolis.com/album/perspolis-vs-aluminium/ گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ آلومینیوم] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳|لیگ قهرمانان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [http://fna.ir/3etiew گزارش تصویری پرسپولیس ۰–۲ النصر] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۲ آبان ۱۴۰۲ | [[تهران]]، ایران | [http://fna.ir/3fum7r گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ استقلال تاجیکستان] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس|۴}} == پیوند به بیرون == * [https://fc-perspolis.com/ سایت رسمی باشگاه پرسپولیس] * [https://www.aparat.com/persepolis/ آپارات رسمی باشگاه پرسپولیس] * [http://youtube.com/c/PersepolisFC-Official/اکانت یوتیوب رسمی باشگاه پرسپولیس] * {{توییتر|PersepolisFC|توییتر رسمی باشگاه پرسپولیس}} * {{تلگرام|fcpersepolis_club|تلگرام رسمی باشگاه پرسپولیس}} * [https://www.instagram.com/perspolis/ اکانت اینستاگرام رسمی باشگاه پرسپولیس] {{باشگاه پرسپولیس}} {{فصل‌های باشگاه پرسپولیس}} {{ترکیب پرسپولیس}} [[رده:باشگاه پرسپولیس]] [[رده:فصل‌ها در فوتبال ایران]] [[رده:فصل‌های باشگاه پرسپولیس]] [[رده:فوتبال ایران در ۲۴–۲۰۲۳ (میلادی)]] [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۳–۱۴۰۲]] [[رده:فوتبال در ایران]] ousj33id64djgonwb96jmnovh6xl8kx 0 6315104 42127377 42115211 2025-06-18T13:18:08Z Gaumat 1398452 /* فراجا */ 42127377 wikitext text/x-wiki این فهرست شامل [[امیر (ارتش)|امرا]] و [[سردار|سرداران]] شاغل در [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] است که [[درجه تک-ستاره]] دارند. درجه تک-ستاره در سازمان رزم [[ارتش جمهوری اسلامی ایران]] برای نیروی دریایی، [[دریادار]] و برای سایر نیروها، [[سرتیپ]] است. همچنین در سازمان رزم [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] برای نیروی دریایی، «دریادار پاسدار» و برای سایر نیروها، «سرتیپ پاسدار» است. سرداران تک-ستاره [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] که سابقهٔ خدمت در سپاه پاسداران یا [[کمیته انقلاب اسلامی]] داشته باشند، عنوان «سرتیپ پاسدار» دریافت خواهند کرد. برخی از نظامیان ایرانی، پس از درگذشت‌شان، این درجه را به صورت افتخاری دریافت کرده‌اند. در مراحل ترفیع یک امیر یا سردار، از [[سرتیپ دوم]] به سرتیپ، ابتدا به وضعیت «سرتیپی موقت»، و سپس به وضعیت «سرتیپی دائم» ارتقاء می‌یابد. تمام مراحل ارتقای درجه امرا و سرداران، با تأیید [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل نیروهای مسلح]] انجام می‌شود.<ref name=1402-5-9/> == ارتش == * سرتیپ [[محمدحسین دادرس]] (جانشین [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۷ مهر ۱۴۰۱|وبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5612865/استفاده-آمریکا-از-گروه-های-افراطی-برای-تحت-فشار-قرار-دادن-ایران|عنوان=استفاده آمریکا از گروه‌های افراطی برای تحت فشار قرار دادن ایران}}</ref> * دریادار [[حبیب‌الله سیاری]] ([[ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران|معاون هماهنگ‌کننده ارتش]]) * سرتیپ [[حسن شاه‌صفی]] (جانشینِ معاون هماهنگ‌کننده ارتش)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مراسم ترحیم والده امیر سرتیپ نامی، امروز با حضور فرمانده کل ارتش برگزار شد |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/569641/مراسم-ترحیم-والده-امیر-سرتیپ-نامی-برگزار-شد |وبگاه=خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ بازبینی=۸ بهمن ۱۴۰۱}}</ref> * دریادار [[سید محمود موسوی (نظامی)|سید محمود موسوی]] (معاون عملیات)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بازدید دریادار موسوی از پایگاه هوایی بندرعباس |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5811039/بازدید-دریادار-موسوی-از-پایگاه-هوایی-بندرعباس |وبگاه=خبرگزاری مهر |تاریخ بازبینی=۲۵ خرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[محمد محمودی]] (معاون اجرایی و فرمانده [[بسیج ارتش جمهوری اسلامی ایران|بسیج ارتش]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ بهمن ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/45459/45608/2161433/برگزاری-نشست-هماهنگی-و-هم-افزایی-فرماندهان-و-مسئولان-عالی-رتبه-ارتش|عنوان=برگزاری نشست هماهنگی و هم افزایی فرماندهان و مسئولان عالی‌رتبه ارتش}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[مسعود مقدس]] (معاون طرح و برنامه و بودجه)<ref name="1401-7-27">{{یادکرد وب |عنوان=نشست هم‌افزایی معاونت طرح و برنامه و بودجه ارتش با معاونت طرح و برنامه و بودجه ستاد کل نیروهای مسلح |نشانی=https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-1288547 |وبگاه=ایلنا |تاریخ=۲۷ مهر ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ [[عباس جعفری‌نیا]] (معاون اطلاعات)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۳ آذر ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/45459/45608/2150142/برگزاری-نشست-هماهنگی-و-هم-افزایی-فرماندهان-و-مسئولان-عالی-رتبه-ارتش|عنوان=برگزاری نشست هماهنگی و هم افزایی فرماندهان و مسئولان عالی‌رتبه ارتش}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[ابوالفضل سپهری‌راد]] (معاون بازرسی)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۱ اسفند ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2164004/سومین-همایش-ملی-ایمنی-و-پیشگیری-از-سوانح%C2%A0امام-هادی-(ع)-برگزار-شد|عنوان=سومین همایش ملی ایمنی و پیشگیری از سوانح امام هادی برگزار شد}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[علیرضا شیخ]] (معاون تربیت و آموزش)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۸ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2170217/دستاورد‌های-نیرو‌های-مسلح-امیدآفرین-است1|عنوان=دستاوردهای نیروهای مسلح امیدآفرین است}}{{پیوند مرده}}</ref> * دریادار [[محمد پورکلهر]] (معاون نیروی انسانی)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ دی ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2157998/برگزاری-آزمون-ورودی-دانشگاه‌های-افسری-ارتش-در-۲۶-حوزه-امتحانی-در-سراسر-کشور|عنوان=ببرگزاری آزمون ورودی دانشگاه‌های افسری ارتش در ۲۶ حوزه امتحانی در سراسر کشور}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[کیومرث حیدری]] ([[فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی زمینی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۳۰ فروردین ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2166224/دیدار-رئیس-سازمان-عقیدتی-سیاسی-ارتش-با-امیر-سرتیپ-حیدری|عنوان=دیدار رئیس سازمان عقیدتی سیاسی ارتش با امیر سرتیپ حیدری}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[نوذر نعمتی]] (جانشین [[فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی زمینی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۱ فروردین ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2165558/مراسم-گرامیداشت-بیست-و-چهارمین-سالگرد-شهید-صیاد-شیرازی-برگزار-شد1|عنوان=مراسم گرامیداشت بیست و چهارمین سالگرد صیاد شیرازی برگزار شد}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[یوسف قربانی]](معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سرتیپ فلاح در گفتگو با العالم: رژه ارتش پیامی است برای دوستان انقلاب اسلامی و هشداری است برای دشمنان |نشانی=https://fa.alalam.ir/news/6595428/سرتیپ-فلاح-در-گفتگو-با-العالم-رژه-ارتش-پیامی-است-برای-دوستان-انقل |وبگاه=شبکه العالم |تاریخ بازبینی=۲۹ فروردین ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[کیومرث شرفی]] (معاون اجرایی [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2170914/هوانیروز-در-تمامی-عرصه-ها-پشتیبان-ملت-است1|عنوان=هوانیروز در تمامی عرصه‌ها پشتیبان ملت است}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[کریم چشک]] (معاون عملیات [[نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی زمینی]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5923534/نمایش-ابعاد-جدیدی-از-توان-رزم-ارتش-در-رزمایش-اقتدار-نزاجا/ |عنوان=نمایش ابعاد جدیدی از توان رزم ارتش در رزمایش اقتدار نزاجا | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ = ۷ آبان ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * دریادار [[شهرام ایرانی]] ([[فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی دریایی]]) * دریادار [[حمزه‌علی کاویانی]] (جانشین [[فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده نیروی دریایی]])<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=حیدری |نام=فاضل |عنوان=موشک کروز ابومهدی؛ تحقق شعار ما می‌توانیم در صنعت دفاعی |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9529835/موشک-کروز-ابومهدی-تحقق-شعار-ما-می-توانیم-در-صنعت-دفاعی |وبگاه=خبرگزاری بسیج |تاریخ=۵ مرداد ۱۴۰۲}}</ref> * دریادار [[بابک بلوچ]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی دریایی]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نیروی دریایی ارتش در صیانت همه‌جانبه از منافع ملی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد |نشانی=https://ana.press/fa/news/855028/نیروی-دریایی-ارتش-در-صیانت-همه‌جانبه-از-منافع-ملی-نقش-تعیین‌کننده‌ای-دارد |وبگاه=[[آنا (خبرگزاری)|آنا]] |تاریخ=۶ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[حمید واحدی]] (فرمانده [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی هوایی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2171101/بازدید-امیر-سرتیپ-واحدی-از-اردوگاه-تابستانی-دانشجویان-دانشگاه-شهید-ستاری1|عنوان=بازدید امیر سرتیپ واحدی از اردوگاه تابستانی دانشجویان دانشگاه شهید ستاری}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[علی‌اکبر طالب‌زاده]] (جانشین فرمانده [[نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی هوایی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2169691/سربازی-یکی-از-ارکان-مهم-دفاعی-کشور-برای-حفظ-و-صیانت-از-نظام-است/سربازان-قشر-فعال،-جوان،-پویا-و-خوشفکر-جامعه-هستند|عنوان=سربازی یکی از ارکان مهم دفاعی کشور برای حفظ و صیانت از نظام است/ سربازان قشر فعال، جوان، پویا و خوشفکر جامعه هستند}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[علیرضا صباحی‌فرد]] (فرمانده [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی]]<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2171128/بازدید-امیر%C2%A0-سرتیپ-صباحی-فرد-از-گروه-پدافندهوایی-حضرت-معصومه-(س)-%C2%A0|عنوان=بازدید امیر سرتیپ صباحی فرد از گروه پدافند هوایی حضرت معصومه}}{{پیوند مرده}}</ref> و فرمانده [[قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[علیرضا الهامی]] (جانشین فرمانده [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۳ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2169643/رونمایی-از-انواع-سامانه-های-راداری،-موشکی-و-پهپادی-در-آینده-نزدیک|عنوان=رونمایی از انواع سامانه‌های راداری، موشکی و پهپادی در آینده نزدیک}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[محمد یوسفی خوش‌قلب]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402073021314/ویدیو-خلبانان-دشمن-از-این-پهپاد-بیشتر-بترسند/ |عنوان=ویدیو/ خلبانان دشمن از این پهپاد بیشتر بترسند | ناشر = [[ایسنا]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> * سرتیپ [[محمد اکرمی‌نیا]] (معاون هماهنگ‌کننده [[سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران|سازمان عقیدتی سیاسی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۶ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2170169/هوشمندی-امام-خامنه‌ای-موجب-خنثی‌سازی-فتنه‌های-دشمنان-شده-است1|عنوان=هوشمندی خامنه‌ای موجب خنثی‌سازی فتنه‌های دشمنان شده‌است}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[علی حاجیلو (نظامی)|علی حاجیلو]] (فرمانده [[قرارگاه منطقه‌ای شمال‌غرب نزاجا]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2169613/تبعیت-از-فرامین-رهبری-مهم‌ترین-رمز-موفقیت-نیروهای-مسلح-کشور-است|عنوان=تبعیت از فرامین رهبری مهم‌ترین رمز موفقیت نیروهای مسلح کشور است}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[رضا آذریان]] (فرمانده پیشین [[قرارگاه منطقه‌ای شمال‌شرق نزاجا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سرنگونی چندین تحرک پهپادی دشمن/ قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی بالاست |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402012211232/سرنگونی-چندین-تحرک-پهپادی-دشمن-قدرت-بازدارندگی-جمهوری-اسلامی |وبگاه=خبرگزاری ایسنا |تاریخ بازبینی=۲۲ فروردین ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[حمزه بیدادی]] (فرمانده [[قرارگاه منطقه‌ای جنوب‌غرب نزاجا]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۴ خرداد ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2169693/رونمایی-از-۲۸-هزار-سند-دوران-دفاع-مقدس-در-دزفول|عنوان=رونمایی از ۲۸ هزار سند دوران دفاع مقدس در دزفول}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[سیروس امان‌الهی]] (فرمانده [[قرارگاه منطقه‌ای شمال‌شرق نزاجا]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/731960/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%AC%D8%A7 |عنوان=ارتقای درجه فرمانده قرارگاه منطقه‌ای شمال شرق نزاجا | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ =۲۰ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[امیر غلامعلیان]] (فرمانده [[قرارگاه منطقه‌ای جنوب‌شرق نزاجا]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/676068/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 |عنوان=برنامه‌های ارتش برای تحکیم بنیان خانواده | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ =۱۱ تیر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[ابوالقاسم رضایی (نظامی)|ابوالقاسم رضایی]] (فرمانده ارشد ارتش در استان‌های فارس و کهگیلویه و بویراحمد)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/702481/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%AF-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%88-%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF |عنوان=پیام تبریک به فرمانده ارشد نظامی ارتش در فارس و کهگیلویه و بویراحمد | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ =۱۱ آبان ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[احمدرضا پوردستان]] (رئیس [[مرکز مطالعات راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران|مرکز مطالعات راهبردی]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۵ دی ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2157996/شهید-حاج-قاسم-سلیمانی-با-ایجاد-محور-مقاومت-لرزه-بر-تن-استکبار-انداخت|عنوان=شهید حاج قاسم سلیمانی با ایجاد محور مقاومت لرزه بر تن استکبار انداخت}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[حسین ولیوند]] (فرمانده [[دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=امضای تفاهم نامه همکاری دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش و پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام |نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/45459/45608/2170370/امضای-تفاهم-نامه-همکاری-دانشگاه-فرماندهی-و-ستاد-ارتش-و-پژوهشکده-تحقیقات-راهبردی-مجمع-تشخیص-مصلحت-نظام |وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران |تاریخ بازبینی=۲۵ خرداد ۱۴۰۲ }}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[رضا خرم‌طوسی]] (رئیس هیئت مدیره [[بنیاد تعاون ارتش جمهوری اسلامی ایران|بنیاد تعاون]]، فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی ارتش و مشاور [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۸ بهمن ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2162186/با-علم-و-قدرت-اندیشه-می-توان-تمام-قله-ها-را-فتح-کرد/نتیجه-تحقیق-و-پژوهش،-کسب-قدرت،-اقتدار-و-عزت-است|عنوان=با علم و قدرت اندیشه می‌توان تمام قله‌ها را فتح کرد/نتیجه تحقیق و پژوهش، کسب قدرت، اقتدار و عزت است}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[قادر رحیم‌زاده]] (مشاور عالی [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]]) * سرتیپ [[احمد دادبین]] (مشاور [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]]) * سرتیپ [[سید حمیدرضا طباطبایی]] (مشاور [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]]) * دریادار [[ابراهیم اشکان]] (مشاور [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تقدیر سرلشکر موسوی از ۵ فرمانده پیشکسوت ارتش |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/06/2042124/تقدیر-سرلشکر-موسوی-از-5-فرمانده-پیشکسوت-ارتش |وبگاه=خبرگزاری تسنیم |تاریخ=۶ تیر ۱۳۹۸}}</ref> * دریادار [[پیمان جعفری (نظامی)|پیمان جعفری]] (مشاور [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=پژوهش‌های دانشگاهی برای حل مسائل نیروی دریایی تنظیم شود |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5617378/پژوهش-های-دانشگاهی-برای-حل-مسائل-نیروی-دریایی-تنظیم-شود |وبگاه=خبرگزاری مهر |تاریخ=۴ آبان ۱۴۰۱}}</ref> * دریادار [[حسین خانزادی]] (دستیار [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]] در امور راهبردی)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۷ اسفند ۱۴۰۰|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2091910/امیردریادار-حسین-خانزادی-درگذشت-فرزند-امیر-سرتیپ-اسماعیلی-را-تسلیت-گفت|عنوان=امیردریادار حسین خانزادی درگذشت فرزند امیر سرتیپ اسماعیلی را تسلیت گفت}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[فرزاد اسماعیلی]] (دستیار ویژه [[فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل ارتش]] در امور پدافند هوایی)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۷ اسفند ۱۴۰۰|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2091906/امیر-سرتیپ-کیومرث-حیدری-درگذشت-فرزند-امیر-سرتیپ-فرزاد-اسماعیلی-را-تسلیت-گفت|عنوان=سرتیپ کیومرث حیدری درگذشت فرزند سرتیپ فرزاد اسماعیلی را تسلیت گفت}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[ناصر آراسته]] (جانشین رئیس گروه مشاوران نظامی [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] و مشاور در امور زمینی و نیز رئیس [[هیئت معارف جنگ]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2168832/تبعیت-از-ولایت-فقیه-ویژگی-بارز-شهید-صیاد-شیرازی-بود|عنوان=تبعیت از ولایت فقیه ویژگی بارز صیاد شیرازی بود}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[حبیب بقایی]] (مشاور [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شیوه کنونی سربازی بیگاری‌کشیدن از جوانان است. |نشانی=https://jahanesanat.ir/شیوه-کنونی-سربازی-بیگاری‌کشیدن-از-جوا/314961/ |وبگاه=روزنامه جهان صنعت |تاریخ بازبینی=۲۶ نوامبر ۲۰۲۲}}</ref> * سرتیپ [[سید حسام هاشمی]] (مشاور [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] و رئیس شورای سیاست‌گذاری در امور حفاظت اطلاعات)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ تیر ۱۴۰۲|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1955506/2170922/نشان-فداکاری-به-امیر-سرتیپ-سید-حسام-هاشمی-و-شهدای-گردان-۲۲-بهمن-اهدا-شد|عنوان=نشان فداکاری به سرتیپ امیر سید حسام هاشمی و شهدای گردان ۲۲ بهمن اهدا شد}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[محمدرضا قرایی آشتیانی]] (جانشین رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد‌ کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ [[محسن دره‌باغی]] (معاون آماد، پشتیبانی و تحقیقات صنعتی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |تاریخ=۲۶ بهمن ۱۴۰۱|عنوان=امیر سرتیپ دره‌باغی: نیروی هوایی ارتش امسال از گذشته آماده‌تر است |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14011126001158/امیر-سرتیپ-دره‌باغی-نیروی-هوایی-ارتش-امسال-از-گذشته-آماده‌تر-است |وبگاه=خبرگزاری فارس}}</ref> * سرتیپ [[محمدحسن باقری]] (معاون آموزش و پژوهش [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ [[محمد احدی]] (معاون همکاری‌های بین‌المللی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402062012878/امضای-سند-نهایی-سومین-نشست-کمیسیون-مشترک-همکاریهای-نظامی-و-دفاعی/ |عنوان=امضای سند نهایی سومین نشست کمیسیون مشترک همکاریهای نظامی و دفاعی ایران و آذربایجان | ناشر = [[ایسنا]] |تاریخ =۲۰ شهریور ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی=}}</ref> * سرتیپ [[محمود شیخ‌حسنی]] (معاون آموزش و تربیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=امیر سرتیپ شیخ حسنی: ارتقای کیفیت آموزش‌ها موجب کاهش حوادث می‌شود/عمل به فرهنگ ایمنی، ارتقای عملکرد سازمان را به همراه دارد. |نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2164013/%C2%A0ارتقای-کیفیت-آموزش-ها%C2%A0-موجب-کاهش-حوادث-می-شود/عمل-به-فرهنگ-ایمنی-ارتقای-عملکرد-سازمان-را-به-همراه-دارد |وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش |تاریخ بازبینی=۱۱ اسفند ۱۴۰۱ }}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[احمد میقانی]] (جانشین معاون امور راهبردی و اشراف کلی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ [[بهمن بهمرد]] (جانشین معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=احقاقی |نام=اکرم |عنوان=رایزنی دو مقام ارشد نظامی ایران و عربستان در ریاض |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402111612382/رایزنی-دو-مقام-ارشد-نظامی-ایران-و-عربستان-در-ریاض |وبگاه=ایسنا |تاریخ بازبینی=۱۶ بهمن ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[ابراهیم گلفام]] (جانشین معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رواج مشاوره‌های قرآن بنیان کاهش آسیب‌های اجتماعی را به دنبال دارد |نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/1081443/رواج-مشاوره-های-قرآن-بنیان-کاهش-آسیب-های-اجتماعی-را-به-دنبال |وبگاه=خبرگزاری حوزه |تاریخ بازبینی=۲۶ فروردین ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[سلیمان کامیابی‌نیا]] (جانشین معاون نیروی انسانی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نیروی زمینی ارتش در حوزه طرح‌های لبیک خوش درخشیده‌است |نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2159483/نیروی-زمینی-ارتش-در-حوزه-طرح-های-لبیک-خوش-درخشیده-است |وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران |تاریخ=۲۴ دی ۱۴۰۱ }}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[فرهاد آریان‌فر]] (رئیس اداره آمادگی رزمی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۳ آبان ۱۴۰۱|وبگاه=پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش ج.ا. ا|نشانی=https://www.aja.ir/portal/home/?NEWS/73099/1702301/2136844/نبرد-تمام-عیار-دشمن-در-حوزه-جنگ-شناختی/دانش-افزایی-و-آموزش-تخصصی-مهمترین-راهکار-ارتقای-توان-دفاعی1|عنوان=نبرد تمام عیار دشمن در حوزه جنگ شناختی/ دانش افزایی و آموزش تخصصی مهم‌ترین راهکار ارتقای توان دفاعی}}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ [[مصطفی سلامی]] (مشاور عالی [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] در [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[نبی سهرابی]] (جانشین رئیس [[بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس]]) * سرتیپ [[پرویز هاشمی]] (معاون عملیات [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[علی جهانشاهی]] (جانشین معاون نظارت و ارزیابی میدانی [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[محمد قراباغی]] (؟ [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[علی آراسته]] (؟ [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ [[عبدالعلی پورشاسب]] (جانشین رئیس [[پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس]]) * سرتیپ [[حسین شکوهی]] (معاون پژوهشی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/1400120704978/امیر-شکوهی-علم-را-باید-در-خدمت-حل-مشکلات-کشور-و-نیروهای-مسلح/ |عنوان=امیر شکوهی: علم را باید در خدمت حل مشکلات کشور و نیروهای مسلح به کار بگیریم | ناشر = [[ایسنا]] |تاریخ =۷ اسفند ۱۴۰۰ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[عزیز نصیرزاده]] ([[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * دریادار [[مهدی خواجه‌امیری]] (معاون هماهنگ‌کننده [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=معلمان باید توجه ویژه‌ای به بیانیه گام دوم انقلاب داشته باشند |نشانی=https://www.pana.ir/news/1368791 |وبگاه=پانا |تاریخ=۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ [[سعید شعبانیان]] (دستیار [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] در امور راهبردی) * سرتیپ [[شاهرخ شهرام]] (رئیس گروه مشاوران [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] و مشاور وزیر در پدافند هوایی) * دریادار [[امیر رستگاری]] (مدیرعامل [[صنایع الکترونیک ایران]]) * سرتیپ [[محمدحسن نامی]] (معاون سابق [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] و رئیس [[سازمان مدیریت بحران کشور]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رئیس سازمان مدیریت بحران: بحران خشکسالی تا ۱۵ سال آینده مازندران را بیابان خواهد کرد! |نشانی=http://www.ensafnews.com/406466/رئیس-سازمان-مدیریت-بحران-بحران-خشکسال/ |وبگاه=انصاف نیوز |تاریخ بازبینی=۶ فروردین ۱۴۰۲}}</ref> == سپاه == * دریادار پاسدار [[علی فدوی]] (جانشین [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدرضا نقدی]] (معاون هماهنگ‌کننده) * سرتیپ پاسدار [[علی فضلی]] (جانشین معاون هماهنگ‌کننده) * سرتیپ پاسدار [[رضامحمد سلیمانی]] (معاون بازرسی) * سرتیپ پاسدار [[احمد کریمی]] (معاون نیروی انسانی)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=معاون سپاه: مدیریت احیاگری تخصص حاج‌قاسم بود/ ۴ مؤلفه فرماندهی سردار سلیمانی |نشانی=https://farsnews.ir/news/14011013000297 |وبگاه=خبرگزاری فارس |تاریخ=۱۴ دی ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[ابوالقاسم چمن]] (معاون اجرایی)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://etelayeiran.ir/provinces/khorasan-shomali/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%BE%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%DA%86%D9%85%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C.html |عنوان=دریافت درجه سرتیپی سردار ابوالقاسم چمن از سوی مقام معظم رهبری | ناشر = خبرگزاری اعتلای ایران |تاریخ =۳۰ مهر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * ؟ (فرمانده [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی]]) * سرتیپ پاسدار [[روح‌الله نوری]] (جانشین فرمانده [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدتقی اصانلو]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی]]) * سرتیپ پاسدار [[ولی‌الله معدنی]] (معاون عملیات [[نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی زمینی]]) * دریادار پاسدار [[علیرضا تنگسیری]] (فرمانده [[نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی دریایی]]) * دریادار پاسدار [[محمود فهیمی]] (جانشین فرمانده [[نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی دریایی]]) * دریادار پاسدار [[مرتضی زارع (نظامی)|مرتضی زارع]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی دریایی]]) * سرتیپ پاسدار [[سید حسین موسوی افتخاری]] (فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]]) * ؟ (جانشین فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]]) * سرتیپ پاسدار [[فریدون محمدی سقایی]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]]) * سرتیپ پاسدار [[رضا شبان]] (فرمانده سابق پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سردار شبان: پدافند هوایی لحظه به لحظه مشغول حراست از آسمان کشور است |نشانی=https://farsnews.ir/news/14011209001042/سردار-شبان-پدافند-هوایی-لحظه-به-لحظه-مشغول-حراست-از-آسمان-کشور-است |وبگاه=خبرگزاری فارس |تاریخ=۹ اسفند ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[علی بلالی]] (مشاور عالی فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]]) * سرتیپ پاسدار [[اسماعیل قاآنی]] (فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدرضا فلاح‌زاده]] (جانشین فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]]) * سرتیپ پاسدار [[ایرج مسجدی]] (معاون هماهنگ‌کننده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]]) * سرتیپ پاسدار [[محسن چیذری]] (معاون عملیات [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]]) * سرتیپ پاسدار [[محمد کاظمی]] (رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[مهدی سیاری]] (جانشین رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[مجید خادمی]] (رئیس [[سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان حفاظت اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[غلامرضا سلیمانی (نظامی)|غلامرضا سلیمانی]] (رئیس [[سازمان بسیج مستضعفین]]) * سرتیپ پاسدار [[سید قاسم قریشی]] (جانشین رئیس [[سازمان بسیج مستضعفین]]) * سرتیپ پاسدار [[حسین معروفی]] (معاون هماهنگ‌کننده [[سازمان بسیج مستضعفین]]) * سرتیپ پاسدار [[سعید فرجیان‌زاده]] (معاون هماهنگ‌کننده نمایندگی ولی فقیه در سپاه) * سرتیپ پاسدار [[جواد استکی]] (فرمانده [[قرارگاه سیدالشهدا]]) * سرتیپ پاسدار [[علی‌اکبر نوری]] (فرمانده پیشین [[قرارگاه صاحب‌الزمان]]) * سرتیپ پاسدار [[مرتضی کشکولی]] (فرمانده [[قرارگاه صاحب‌الزمان]]) * سرتیپ پاسدار [[جلیل بابازاده]] (فرمانده [[قرارگاه عاشورا]]) * سرتیپ پاسدار [[علی شالیکار]] (فرمانده [[قرارگاه غدیر]]) * سرتیپ پاسدار [[سید حسن مرتضوی (نظامی)|سید حسن مرتضوی]] (فرمانده [[قرارگاه قدس]]) * سرتیپ پاسدار [[احمد خادم سیدالشهدا]] (فرمانده [[قرارگاه کربلا]]) * سرتیپ پاسدار [[محمد مارانی]] (فرمانده [[قرارگاه مدینه منوره]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدنظر عظیمی]] (فرمانده [[قرارگاه نجف اشرف]]) * سرتیپ پاسدار [[امان‌الله گشتاسبی]] (فرمانده [[قرارگاه حمزه سیدالشهدا]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/12/26/3276304/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%AF%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D8%A8%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84-%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%B4%D8%AF |عنوان=سردار گشتاسبی فرمانده قرارگاه شمال‌غرب سپاه شد | ناشر = [[خبرگزاری تسنیم]] |تاریخ =۲۶ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[قربان‌محمد اشعری]] (فرمانده [[قرارگاه ثامن‌الائمه]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/731922/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AB%D8%A7%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85%D9%87-%D8%B9-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 |عنوان=ارتقا درجه فرمانده قرارگاه ثامن‌الائمه نیروی زمینی سپاه پاسداران | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ =۲۰ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[حسین نجات]] (جانشین فرمانده [[قرارگاه ثارالله]]) * سرتیپ پاسدار [[حسن حسن‌زاده (نظامی)|حسن حسن‌زاده]] (فرمانده [[سپاه محمد رسول‌الله تهران بزرگ]]) * سرتیپ پاسدار [[حسن شاهوارپور]] (فرمانده [[سپاه ولی عصر خوزستان]]) * سرتیپ پاسدار [[بهمن ریحانی]] (فرمانده [[سپاه نبی اکرم کرمانشاه]]) * سرتیپ پاسدار [[سید هاشم غیاثی]] (فرمانده [[سپاه امام رضا خراسان رضوی]]) * سرتیپ پاسدار [[احمد ذوالقدر]] (فرمانده [[سپاه سیدالشهدا]]) * سرتیپ پاسدار [[مجتبی فداء]] (فرمانده [[سپاه صاحب‌الزمان اصفهان]]) * سرتیپ پاسدار [[یدالله بوعلی]] (فرمانده [[سپاه فجر فارس]]) * سرتیپ پاسدار [[احمد شفایی]] (فرمانده [[سپاه سلمان سیستان و بلوچستان]]) * سرتیپ پاسدار [[علی رزمجو]] (فرمانده [[سپاه امام صادق بوشهر]]) * سرتیپ پاسدار [[سید صادق حسینی]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9582185/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86%D8%B9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%B7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A1-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%BE%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D9%81%D8%AA%C2%A0 |عنوان=فرمانده سپاه امیرالمومنین استان ایلام در طی پیامی ارتقاء سردار سیدصادق حسینی به درجه سرتیپی را تبریک گفت | ناشر = خبرگزاری بسیج |تاریخ =۸ اسفند ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> (فرمانده [[سپاه امیرالمؤمنین ایلام]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://farsnews.ir/kordestan/news/14020405000807/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D9%84-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%B4%D8%AF |عنوان=سردار سیدصادق حسینی مشاور فرمانده کل سپاه شد | ناشر = [[خبرگزاری فارس]] |تاریخ =۵ تیر ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * دریادار پاسدار [[علی عظمایی]] (فرمانده [[منطقه پنجم دریایی امام باقر ندسا|منطقه پنجم دریایی امام باقر]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سردار عظمایی: شناورهای جدید سپاه با موشک‌های ۶۰۰ کیلومتری عملیاتی شد |نشانی=https://www.isna.ir/news/1402051106674/سردار-عظمایی-شناورهای-جدید-سپاه-با-موشک-های-۶۰۰-کیلومتری-عملیاتی |وبگاه=ایسنا |تاریخ=۱۱ مرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[رحیم نوعی‌اقدم]] (فرمانده قرارگاه حضرت زینب [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]])<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=زندی |نام=رضا |عنوان=تجلیل از فرمانده قرارگاه حضرت زینب در سوریه و فرمانده ارشد نیروی قدس |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9542838/تجلیل-از-فرمانده-قرارگاه-حضرت-زینبس-در-سوریه-و-فرمانده-ارشد-نیروی-قدس |وبگاه=خبرگزاری بسیج |تاریخ=۵ مهر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[عوض شهابی‌فر]] (از فرماندهان [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/698803/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A1-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C |عنوان=ارتقاء درجه به سردار کهگیلویه و بویراحمدی | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ =۲۵ مهر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[سید جواد غفاری]] (فرمانده سابق نیروهای ایرانی در [[جنگ داخلی سوریه]])<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=عبداللهی |نام=عبدالله |عنوان=چرا فرمانده مستشاران ایرانی در سوریه تغییر کرد؟ / خداحافظی گرم مسئولان و مردم سوریه با سردار غفاری |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/08/30/2611067 |وبگاه=خبرگزاری تسنیم |تاریخ=۳۰ آبان ۱۴۰۰}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[بهرام حسینی مطلق]] (فرمانده [[دانشگاه فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|دانشگاه فرماندهی و ستاد]] و نیز رئیس اداره عملیات امنیتی و انتظامی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[محمد کرمی]] (فرمانده [[دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین]]) * سرتیپ پاسدار [[حسن رستگارپناه]] (رئیس مرکز ملی مطالعات امنیت پایدار [[دانشگاه جامع امام حسین]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تلاش ناکام گروهک‌های تجزیه‌طلب |نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/1097739/تلاش-ناکام-گروهک-های-تجزیه-طلب |وبگاه=خبرگزاری حوزه |تاریخ=۲۲ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[عبدالرضا عابد]] (فرمانده [[قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء]]) * سرتیپ پاسدار [[سید ضیاءالدین حزنی]] (دبیر [[قرارگاه محرومیت‌زدایی]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=با موافقت فرمانده معظم کل قوا؛ ارتقای درجه نظامی سید ضیاءالدین حزنی به سرتیپ تمامی |نشانی=http://poyeshgarangil.ir/1402/05/09/با-موافقت-فرمانده-معظم-کل-قوا؛-ارتقای-د/ |وبگاه=پویشگران گیل |تاریخ=۹ مرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[غلامحسین غیب‌پرور]] (جانشین [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] در [[قرارگاه امام علی]]) * سرتیپ پاسدار [[مصطفی ربیعی]] (جانشین [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] در [[قرارگاه پیشرفت و آبادانی]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=ادبیات محرومیت را به نهضت سراسری سازندگی و پیشرفت تغییر دهیم |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9373990/ادبیات-محرومیت-را-به-نهضت-سراسری-سازندگی-و-پیشرفت-تغییر-دهیم |وبگاه=خبرگزاری بسیج |تاریخ=۲۸ شهریور ۱۴۰۰}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[سید امین‌الله امامی]] (مدیرعامل [[بنیاد تعاون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|بنیاد تعاون]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=اعطای درجه سرتیپی سید امین‌الله امامی / با تأیید رهبر انقلاب |نشانی=https://news.akhbarrasmi.com/news/140112107185322382/اعطای-درجه-سرتیپی-سید-امین-اله-امامی-با-تایید-رهبر-انقلاب/ |وبگاه=اخبار رسمی |تاریخ=۲۴ اسفند ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[اصغر صبوری]] (عضو هیئت مدیره [[بنیاد تعاون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|بنیاد تعاون]]) * سرتیپ پاسدار [[رمضان شریف]] (رئیس [[مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس]]) * سرتیپ پاسدار [[جمال‌الدین آبرومند]] (رئیس گروه مشاوران [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]، رئیس هیئت عالی اندیشه‌ورزی سپاه و نیز دستیار [[رئیس مجلس شورای اسلامی|رئیس مجلس]] در حوزه خدمت و پیشرفت) * سرتیپ پاسدار [[مرتضی قربانی]] (مشاور عالی [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[حسین دقیقی]] (مشاور عالی [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[ابراهیم جباری]] (مشاور [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدحسین صفار هرندی]] (مشاور [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[کمیل کهنسال]] (مشاور [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/84669041/مشاور-فرمانده-سپاه-ایران-در-نظام-بین-الملل-یک-قدرت-سیاسی-و-امنیتی/ |عنوان=مشاور فرمانده سپاه: ایران در نظام بین الملل یک قدرت سیاسی و امنیتی است | ناشر = [[ایرنا]] |تاریخ =۱۲ اسفند ۱۴۰۰ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[نعمان غلامی]] (مشاور [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]]) * سرتیپ پاسدار [[احمد عبدالله‌زاده (نظامی)|احمد عبدالله‌زاده]] (مشاور [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/84358767/%D8%B3%D8%B1%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%B3%D9%84%DB%8C%D8%AA-%DA%AF%D9%81%D8%AA |عنوان=سرلشکر صفوی شهادت پاسدار عبدالله‌زاده را تسلیت گفت | ناشر =[[ایرنا]] |تاریخ =۱۸ خرداد ۱۴۰۰ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[محمد شیرازی (نظامی)|محمد شیرازی]] (رئیس دفتر [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]]) * سرتیپ پاسدار [[اکبر ابراهیم‌زاده]] (جانشین رئیس دفتر [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=خدمت در بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس فضیلت است |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/399078 |وبگاه=خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ=۱۰ خرداد ۱۳۹۹}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[علی شمشیری]] (جانشینِ دستیار و مشاور عالی [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]]) * سرتیپ پاسدار [[علی شادمانی]] (معاون هماهنگ‌کننده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدجعفر اسدی]] (معاون بازرسی [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * دریادار پاسدار [[مرتضی صفاری]] (معاون نظارت و ارزیابی میدانی [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ پاسدار [[یعقوب زهدی]] (معاون امور تخصصی [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ پاسدار [[عبدالمحمد رئوفی‌نژاد]] (معاون؟{{نیازمند شفاف‌سازی}} [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ پاسدار [[محمود چهارباغی]] (رئیس دایره آموزش [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]]) * سرتیپ پاسدار [[علی عبداللهی (نظامی)|علی عبداللهی]] (معاون هماهنگ‌کننده [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[غلامرضا محرابی]] (معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سردار محرابی: ایران در دوران دفاع مقدس یک سطح به دانش جنگ جهان اضافه کرد |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/05/04/2748411/سردار-محرابی-ایران-در-دوران-دفاع-مقدس-یک-سطح-به-دانش-جنگ-جهان-اضافه-کرد |وبگاه=خبرگزاری تسنیم |تاریخ=۴ مهر ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[محمد مهدی‌نژاد نوری]] (معاون علوم، تحقیقات و فناوری [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[ابوالفضل شکارچی]] (معاون فرهنگی و تبلیغات دفاعی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] و سخنگوی ارشد نیروهای مسلح)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲|وبگاه=خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/14020219000682|عنوان=امروز بهترین‌ها در فرماندهی انتظامی کشور هستند}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[فرج‌الله مرادی]] (معاون نیروی انسانی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آیین رونمایی از کتاب «حاج کمیل» برگزار شد |نشانی=https://www.pana.ir/news/1305431 |وبگاه=پانا |تاریخ=۸ شهریور ۱۴۰۱}}</ref> * دریادار پاسدار [[اصغر صالح اصفهانی]] (فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی و همکاری‌های ملی و فراملی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=بازدید فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی نیروهای مسلح از پروژه‌های قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء |نشانی=https://www.khatam.com/fa/news/328/بازدید-فرمانده-قرارگاه-اقتصاد-مقاومتی-نیروهای-مسلح-از-پروژه-های-قرارگاه-سازندگی-خاتم-الانبیاء-ص |وبگاه=قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء |تاریخ=۱۲ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[علیرضا تمیزی‌فر]] (فرمانده قرارگاه تابان [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[ابوالقاسم شریفی]] (رئیس اداره ایثارگران [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=تقدیر سردار شریفی از خانواده شهید مهران عزیزانی |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1402/07/21/2970833/تقدیر-سردار-شریفی-از-خانواده-شهید-مهران-عزیزانی |وبگاه=خبرگزاری تسنیم |تاریخ=۲۱ مهر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[مسعود مطهر]] (رئیس اداره حقوقی، امور مجلس و دولت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیرو‌های مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://snn.ir/fa/news/994744/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1-%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AD%D9%87-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA |عنوان=سردار مطهر: لایحه قانون استفاده از سلاح از ابتدای سال در نوبت رسیدگی است | ناشر = [[خبرگزاری دانشجو]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[ابوالقاسم بابائیان]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/644168/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D9%86%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF |عنوان=جانشین رئیس بازرسی و ایمنی ستاد کل نیرو‌های مسلح از نمایشگاه «دستاورد‌های بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه فضای مجازی» بازدید کرد | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ = ۲۰ دی ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> (رئیس اداره بازرسی و ایمنی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیر‌وهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/649494/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D9%81%D8%AA |عنوان=سردار «کارگر» انتصاب رئیس جدید بازرسی و ایمنی ستاد کل نیروهای مسلح را تبریک گفت | ناشر = خبرگزاری دفاع |تاریخ = ۱۷ بهمن ۱۴۰۲|تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[سید یوسف مولایی]] (رئیس اداره تربیت و آموزش [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://sepahnews.ir/fa/news/22206/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AB%D8%A7%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%AC%D8%B9-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86 |عنوان=بازدید ریاست اداره تربیت و آموزش ستاد کل نیروهای مسلح از پایگاه دریایی ثامن الحجج شمال نیروی دریایی سپاه پاسداران | ناشر = سپاه نیوز |تاریخ =۷ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[فتح‌الله جعفری]] (مشاور [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=با حضور مشاور رئیس ستاد کل نیروهای مسلح برگزارشد: مراسم گرامی‌داشت سوم خرداد در شرکت گاز استان گلستان |نشانی=https://shafaf.nigc-golestan.ir/NewsItem.aspx?ni=16961 |وبگاه=شرکت گاز استان گلستان |تاریخ=۳ خرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[ابوالقاسم فروتن]] (رئیس حوزه ریاست [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[بهمن کارگر]] (رئیس [[بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت]]) * سرتیپ پاسدار [[داود عامری]] (رئیس کمیته راهبردی سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=رئیس جدید سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس منصوب شد/ تکریم از خدمات سردار عامری |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/399001/رئیس-جدید-سازمان-ادبیات-و-تاریخ-دفاع-مقدس-منصوب-شد-تکریم-از-خدمات-سردار-عامری |وبگاه=خبرگزاری دفاع مقدس |تاریخ=۱۰ خرداد ۱۳۹۹}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[غلامرضا جلالی]] (رئیس [[سازمان پدافند غیر عامل کشور]]) * سرتیپ پاسدار [[سید محمد باقرزاده]] (فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[امیر حیات‌مقدم]] (رئیس پژوهشکده امنیت ملی [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی]]) * سرتیپ پاسدار [[علیرضا افشار]] (رئیس اندیشکده جنگ نرم [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدنبی رودکی]] (مشاور رئیس [[پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=شهدا، مرده نیستند؛ بلکه زنده اند و می‌توانند ما را شفاعت کنند |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9378476/شهدا-مرده-نیستند-بلکه-زنده-اند-و-می‌توانند-ما-را-شفاعت-کنند |وبگاه=خبرگزاری بسیج |تاریخ=۶ مهر ۱۴۰۰}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[هادی مرادپیری]] (معاون هماهنگ‌کننده [[پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سردار پیری معاون هماهنگ‌کننده پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شد |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9340889/سردار-پیری-معاون-هماهنگ-کننده-پژوهشگاه-علوم-و-معارف-دفاع-مقدس-شد |وبگاه=خبرگزاری بسیج |تاریخ=۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[عبدالله عراقی]] (رئیس پژوهشکده دفاع مقدس [[پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس]]) * سرتیپ پاسدار [[نصرالله فتحیان]] (مدیرعامل مؤسسه بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://defapress.ir/fa/news/327299/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D8%AA%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%A8-%D8%B3-%D9%88-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D9%81%D8%AA |عنوان=سردار فتحیان سالروز میلاد حضرت زینب و روز پرستار را تبریک گفت | ناشر =خبرگزاری دفاع |تاریخ = |تاریخ بازبینی= }}</ref> * دریادار پاسدار [[علی‌اکبر احمدیان]] ([[شورای عالی امنیت ملی|دبیر شورای عالی امنیت ملی]] و رئیس [[مرکز مطالعات راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|مرکز مطالعات راهبردی]]) * سرتیپ پاسدار [[سید علی حسینی تاش]] (معاون بررسی‌های راهبردی و عمومی [[دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی]]) * سرتیپ پاسدار [[احمد وحیدی]] (عضو حقیقی [[مجمع تشخیص مصلحت نظام]]) * سرتیپ پاسدار [[قدیر نظامی‌پور]] (رئیس کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی [[دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام]]) * سرتیپ پاسدار [[حسین دهقان]] (رئیس [[بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی]]، مشاور [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] در صنایع دفاعی) * دریادار پاسدار [[عیسی گل‌وردی]] (معاون برنامه‌ریزی مرکز مطالعات توسعه سواحل مکران) * سرتیپ پاسدار [[محمدحسین سپهر]] (فرمانده قرارگاه عملیاتی [[ستاد ملی مبارزه با کرونا]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=صهیونیست‌ها به دنبال تسلیم اندیشه مردم مسلمان هستند |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5478395/صهیونیست-ها-به-دنبال-تسلیم-اندیشه-مردم-مسلمان-هستند |وبگاه=خبرگزاری مهر |تاریخ=۹ اردیبهشت ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[سید حجت‌الله قریشی]] (قائم‌مقام [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[سید مهدی فرحی]] (معاون آماد، امور صنعتی و تحقیقاتی [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[رضا طلائی‌نیک]] (معاون توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[قاسم تقی‌زاده (نظامی)|قاسم تقی‌زاده]] (دستیار [[وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]] در امور فناوری) * سرتیپ پاسدار [[رحیم یعقوبی]] (رئیس [[سازمان حفاظت اطلاعات وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[رضا مظفری‌نیا]] (رئیس [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی|سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=سردار مظفری‌نیا: امسال یک ماهواره ایرانی به فضا پرتاب می‌شود |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1789105/سردار-مظفری-نیا-امسال-یک-ماهواره-ایرانی-به-فضا-پرتاب-می-شود |وبگاه=خبرآنلاین |تاریخ=۲۲ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[شعبان تیلا]] (رئیس بازرسی [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[مصطفی محمدنجار]] (رئیس قرارگاه اقتصادی [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[سید مجید ابن‌الرضا]] (مدیرعامل [[سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح]]) * سرتیپ پاسدار [[علی‌اکبر پورجمشیدیان]] ([[معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور]] و فرمانده [[قرارگاه حمزه سیدالشهدا]]) * سرتیپ پاسدار [[مجید بکایی]] (نمایندهٔ [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] در امور استان‌های کویری و محرومیت‌زدایی و نیز دبیرکل [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی]]) * سرتیپ پاسدار [[علی‌اصغر گرجی‌زاده]] (مشاور حقوقی [[رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=یادواره‌های شهدا فرصتی برای تبیین دستاوردهای دفاع مقدس |نشانی=https://www.yjc.ir/fa/news/8558569/یادواره‌های-شهدا-فرصتی-برای-تبیین-دستاورد‌های-دفاع-مقدس |وبگاه=باشگاه خبرنگاران جوان |تاریخ=۶ مهر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[حمید اصلانی]] (رئیس مرکز حراست [[مجلس شورای اسلامی]]) * سرتیپ پاسدار [[سید مجید میراحمدی]] ([[معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور|معاون سابق امنیتی و انتظامی وزیر کشور]]) * دریادار پاسدار [[احمد محمدی‌زاده]] ([[فهرست استانداران بوشهر|استاندار سابق بوشهر]]) * سرتیپ پاسدار [[یعقوب‌علی نظری]] ([[فهرست استانداران خراسان رضوی|استاندار سابق خراسان رضوی]]) == فراجا == * سرتیپ پاسدار [[احمدرضا رادان]] ([[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل انتظامی]]) * سرتیپ پاسدار [[قاسم رضایی (نظامی)|قاسم رضایی]] (جانشین فرمانده کل انتظامی) * سرتیپ پاسدار [[حمیدرضا اشراق]] (معاون هماهنگ‌کننده)<ref name=1401-12-13>{{یادکرد وب |عنوان=انتصابات جدید در پلیس کشور +جزئیات |نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14011213000735/انتصابات-جدید-در-پلیس-کشور-جزئیات |وبگاه=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۱۳ اسفند ۱۴۰۱}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[محمد شرفی]] (جانشین معاون هماهنگ‌کننده)<ref>{{یادکرد وب |عنوان=آمادگی پلیس برای ارائه خدمات به زوار اربعین در مرز خسروی |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5833075/آمادگی-پلیس-برای-ارائه-خدمات-به-زوار-اربعین-در-مرز-خسروی |وبگاه=[[خبرگزاری مهر]] |تاریخ=۱۹ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[حسن کرمی]] (معاون عملیات)<ref name=1402-5-9/> * سرتیپ پاسدار [[هابیل درویشی]] (معاون مهندسی و پدافند غیرعامل) * سرتیپ پاسدار [[حبیب‌الله جان‌نثاری]] (معاون تربیت و آموزش) * سرتیپ [[احمد دولتخواه]] (معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات) * سرتیپ پاسدار [[محمد قصری]] (معاون علوم، تحقیقات و فناوری)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6036332/%D8%A7%D8%B9%D8%B7%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DB%B1%DB%B7-%D9%86%D9%81%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%A7 |عنوان=اعطای درجه به ۱۷ نفر از فرماندهان فراجا | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ =۱۷ اسفند ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[یحیی محمودزاده]] (معاون طرح و برنامه بودجه)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://fata.gov.ir/news/176611/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85%C2%A0 |عنوان=بازدید معاون طرح و برنامه بودجه فراجا از مجموعه پلیس فتا ایلام | ناشر = [[پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجا|پلیس فتا]] |تاریخ =۲۴ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[ابراهیم کریمی (نظامی)|ابراهیم کریمی]] (معاون نیروی انسانی) * سرتیپ پاسدار [[مهدی معصوم‌بیگی]] (رئیس بازرسی کل)<ref name=1402-5-9/> * سرتیپ [[احمدعلی گودرزی]] (فرمانده [[فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران|مرزبانی]])<ref name=1402-5-9/> * سرتیپ پاسدار [[مسعود مصدق]] (فرمانده [[فرماندهی یگان‌های ویژه فراجا|یگان‌های ویژه]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/85682494/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%A7-%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D8%AF |عنوان=فرمانده جدید یگان‌های ویژه فراجا منصوب شد | ناشر = [[ایرنا]] |تاریخ =۱۷ آذر ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[محمد قنبری (نظامی)|محمد قنبری]] (رئیس [[پلیس آگاهی فراجا|پلیس آگاهی]]) * سرتیپ [[علی مؤیدی (نظامی)|علی مؤیدی]] (رئیس [[پلیس پیشگیری فراجا|پلیس پیشگیری]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1403/12/19/3272073/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%BE-%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF |عنوان=چهار رئیس پلیس سرتیپ تمام شدند | ناشر = خبرگزاری تسنیم |تاریخ =۱۹ اسفند ۱۴۰۳ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ [[وحید مجید]] (رئیس [[پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجا|پلیس فتا]]) * سرتیپ پاسدار [[حسین رحیمی]] (رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا|پلیس امنیت اقتصادی]])<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی=کریمی |نام=فاطمه |عنوان=مقابله هدفمند با مفاسد و جرایم اقتصادی بر اساس برنامه |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5825637/مقابله-هدفمند-با-مفاسد-و-جرایم-اقتصادی-بر-اساس-برنامه |وبگاه=[[خبرگزاری مهر]] |تاریخ=۱۱ تیر ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[غلامرضا رضائیان]] (رئیس [[سازمان اطلاعات فراجا|سازمان اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[محمد بابایی]] (رئیس سابق [[سازمان اطلاعات فراجا|سازمان اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[محسن فتحی‌زاده]] (رئیس [[سازمان حفاظت اطلاعات فراجا|سازمان حفاظت اطلاعات]]) * سرتیپ پاسدار [[لطفعلی بختیاری]] (رئیس [[مرکز مطالعات راهبردی فراجا|مرکز مطالعات راهبردی]])<ref name=1402-5-9/> * سرتیپ پاسدار [[رهام‌بخش حبیبی]] (فرمانده انتظامی استان فارس)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/4638629/فرمانده-انتظامی-فارس-معارفه-شد/ |عنوان=فرمانده انتظامی فارس معارفه شد | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[محمدکاظم تقوی]] (فرمانده انتظامی استان خراسان رضوی) * سرتیپ پاسدار [[محمدرضا اسحاقی]] (فرمانده انتظامی استان سیستان و بلوچستان)<ref name=1402-5-9>{{یادکرد وب |عنوان=اهداء ترفیع درجه در فرماندهی انتظامی کل کشور |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5850759/اهداء-ترفیع-درجه-در-فرماندهی-انتظامی-کل-کشور |وبگاه=[[خبرگزاری مهر]] |تاریخ=۹ مرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[عباسعلی محمدیان]] ([[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|فرمانده انتظامی تهران بزرگ]]) * سرتیپ پاسدار [[تقی مهری]] (معاون هماهنگ‌کننده [[سازمان عقیدتی سیاسی فراجا]]) * سرتیپ پاسدار [[محمدعلی نوری‌نژاد]] (مشاور [[فرمانده کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل انتظامی]] و فرمانده قرارگاه مقابله با سرقت)<ref name=1401-12-13/> * سرتیپ پاسدار [[اسماعیل احمدی مقدم]] (رئیس [[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی]]) * سرتیپ پاسدار [[ایوب سلیمانی]] (معاون طرح و برنامه و بودجه [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref name="1401-7-27"/> * سرتیپ پاسدار [[محمدجواد زاده‌کمند]] (معاون نیروی انسانی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] و فرمانده قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه نیروهای مسلح) * سرتیپ پاسدار [[محمود تشکری]] (رئیس دبیرخانه اشراف کلی [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]])<ref>{{یادکرد وب |عنوان=معرفی رده‌های موفق تر دانشگاه عالی دفاع ملی در جشنواره مالک اشتر |نشانی=https://sndu.ac.ir/fa/news/6723/معرفی-رده-های-موفق-تر-دانشگاه-عالی-دفاع-ملی-در-جشنواره-مالک-اشتر |وبگاه=[[دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی]] |تاریخ=۳۱ خرداد ۱۴۰۲}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[حسین اشتری]] (مشاور [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] در امور فراجا) * سرتیپ پاسدار [[عبدالله محمودزاده]] (رئیس اندیشکده سیاسی امنیتی انقلاب اسلامی)<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://basijnews.ir/fa/news/9487695/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%88%D8%AC%D8%A8-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%AF |عنوان=انقلاب ایران موجب احیای اسلام در کشور و بیداری اسلامی در جهان شد | ناشر = خبرگزاری بسیج |تاریخ =۱۲ بهمن ۱۴۰۱ |تاریخ بازبینی= }}</ref> * سرتیپ پاسدار [[حسین ذوالفقاری]] ([[مشاور رئیس‌جمهور ایران|مشاور رئیس‌جمهور]] و دبیرکل [[ستاد مبارزه با مواد مخدر]])<ref>{{یادکرد وب |نویسنده= |نشانی=https://www.moi.ir/news/204534/سردار-حسین-ذوالفقاری-رئیس-دفتر-جانشین-فرمانده-کل-نیروهای-مسلح |عنوان=سردار حسین ذوالفقاری رئیس دفتر جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح در فراجا شد |ناشر=[[وزارت کشور (ایران)|وزارت کشور]] |تاریخ=۸ مهر ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی= }}{{پیوند مرده}}</ref> * سرتیپ پاسدار [[محمد زارعی (نظامی)|محمد زارعی]]<ref name=1402-5-9/> (معاون مقابله با عرضه و امور بین‌الملل [[ستاد مبارزه با مواد مخدر]]<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5861254/معاون-جدید-مقابله-با-عرضه-ستاد-مبارزه-با-مواد-مخدر-منصوب-شد/ |عنوان=معاون جدید مقابله با عرضه ستاد مبارزه با مواد مخدر منصوب شد | ناشر = [[خبرگزاری مهر]] |تاریخ =۲۳ مرداد ۱۴۰۲ |تاریخ بازبینی=}}</ref>) * سرتیپ پاسدار [[اسکندر مؤمنی]] ([[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]]، جانشین [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] در امور فراجا) * سرتیپ پاسدار [[حسین ساجدی‌نیا]] (معاون [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] و رئیس [[سازمان مدیریت بحران کشور]]) * سرتیپ پاسدار [[سید کمال هادیانفر]]<ref name=1402-5-9/> (مشاور [[وزیر کشور (ایران)|وزیر کشور]] و رئیس دفترِ جانشین [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] در امور فراجا) * سرتیپ پاسدار [[سید ابوالحسن بتولی]] * سرتیپ [[محمد سهرابی]] (مشاور [[فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|فرمانده کل قوا]] در امور فراجا)<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۱ مرداد ۱۴۰۱|وبگاه=خبرگزاری مهر|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5561193/تسلیت-ذوالقدر-در-پی-درگذشت-فرزند-امیر-محمد-سهرابی/|عنوان=تسلیت «ذوالقدر» در پی درگذشت فرزند امیر محمد سهرابی}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست امرا و سرداران دوستاره نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:امرای نظامی اهل ایران|۱]] [[رده:فهرست‌های نظامیان اهل ایران|۱]] qeuat6q8dwfee5bn713o1cjlouu8mnh 0 6318149 42127907 41231632 2025-06-19T04:04:37Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127907 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography | name = اسماعیل پرولیاک | fullname = Smail Prevljak | image = Liefering_vs._Linzer_ASK_(24._Oktober_2014)_14.JPG | image_size = | caption = | birth_date = {{birth date and age|1995|5|10|df=y}} | birth_place = [[کونییتس]] | height = 1.87 m<ref>{{cite web|url=https://herthabsc.com/de/mannschaften/hertha-bsc/smail-prevljak|title=Smail Prevljak|website=herthabsc.com|accessdate=1 August 2023|language=German|archive-date=۴ اكتبر ۲۰۲۳|archive-url=https://web.archive.org/web/20231004165104/https://www.herthabsc.com/de/mannschaften/hertha-bsc/smail-prevljak|url-status=dead}}</ref> | position = [[مهاجم (فوتبال)|مهاجم]] | currentclub = [[باشگاه فوتبال هرتابرلین]] | clubnumber = ۹ | youthyears1 = | youthclubs1 = [[باشگاه فوتبال ایگمان کونیچ]] | youthyears2 = ۲۰۱۳–۲۰۱۴ | youthclubs2 = [[باشگاه فوتبال لایپزیگ]] | years1 = ۲۰۱۴ | clubs1 = [[باشگاه فوتبال لایپزیگ|باشگاه فوتبال لایپزیگ II]] | caps1 = ۲ | goals1 = ۱ | years2 = ۲۰۱۴–۲۰۱۵ | clubs2 = [[باشگاه فوتبال لایپزیگ]] | caps2 = ۱ | goals2 = ۰ | years3 = ۲۰۱۴–۲۰۱۵ | clubs3 = ← [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ]] (قرضی) | caps3 = ۱ | goals3 = ۰ | years4 = ۲۰۱۴–۲۰۱۷ | clubs4 = ← [[باشگاه فوتبال لیفرینگ]] (قرضی) | caps4 = ۴۵ | goals4 = ۲۴ | years5 = ۲۰۱۵–۲۰۲۰ | clubs5 = [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ]] | caps5 = ۳۴ | goals5 = ۱۲ | years6 = ۲۰۱۷–۲۰۱۸ | clubs6 = ← [[باشگاه فوتبال ماترزبورگ]] (قرضی) | caps6 = ۳۲ | goals6 = ۱۶ | years7 = ۲۰۲۰ | clubs7 = ← [[باشگاه فوتبال اوپن]] (قرضی) | caps7 = ۵ | goals7 = ۴ | years8 = ۲۰۲۰–۲۰۲۳ | clubs8 = [[باشگاه فوتبال اوپن]] | caps8 = ۸۷ | goals8 = ۳۱ | years9 = ۲۰۲۳– | clubs9 = [[باشگاه فوتبال هرتابرلین]] | caps9 = ۱ | goals9 = ۰ | nationalyears1 = ۲۰۱۵ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال بوسنی و هرزگوین]] | nationalcaps1 = ۵ | nationalgoals1 = ۰ | nationalyears2 = ۲۰۱۸– | nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال بوسنی و هرزگوین]] | nationalcaps2 = ۲۵ | nationalgoals2 = ۶ | club-update = ۴ اوت ۲۰۲۳ | nationalteam-update = ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳ }} '''اسماعیل پرولیاک''' ({{lang-en|Smail Prevljak}}؛ زادهٔ {{birth date|1995|5|10|df=y}}) [[بازیکن فوتبال]] اهل [[بوسنی و هرزگوین]] است. از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ]]، [[باشگاه فوتبال لیفرینگ]] و [[باشگاه فوتبال لایپزیگ]] اشاره کرد. وی همچنین در تیم‌های ملی فوتبال [[تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال بوسنی و هرزگوین|زیر ۲۱ سال بوسنی و هرزگوین]] و [[تیم ملی فوتبال بوسنی و هرزگوین|بزرگسالان بوسنی و هرزگوین]] بازی کرده‌است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Smail_Prevljak&oldid=1168835499|عنوان = Smail Prevljak|زبان =انگلیسی|بازیابی =۸ اوت ۲۰۲۳}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:پرولیاک، اسماعیل}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه آر.بی. لایپزیگ]] [[رده:بازیکنان باشگاه اوپن]] [[رده:بازیکنان باشگاه ردبول سالزبورگ]] [[رده:بازیکنان باشگاه هرتابرلین]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگا اتریش]] [[رده:بازیکنان بوندس‌لیگای ۲]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال بوسنی و هرزگوین]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال زیر ۲۱ سال بوسنی و هرزگوین]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل بوسنی و هرزگوین]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر فوتبال بلژیک]] [[رده:بازیکنان لیگ دسته اول فوتبال اتریش]] [[رده:زادگان ۱۹۹۵ (میلادی)]] [[رده:مردم بوسنیایی بوسنی و هرزگوین]] [[رده:مسلمانان اهل بوسنی و هرزگوین]] [[رده:مهاجمان فوتبال مردان]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل بوسنی و هرزگوین در بلژیک]] [[رده:ورزشکاران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل بوسنی و هرزگوین]] k7jokcrfzf7av8dmdv0zht5nn5u6tan 0 6338033 42127359 39824035 2025-06-18T12:53:20Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127359 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = غلامرضا رضائیان | image = | image_size = | caption = | birth_date = | birth_place = | death_date = | death_place = | placeofburial = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] | branch = [[کمیته انقلاب اسلامی]]{{سخ}}[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] | serviceyears = | unit = [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] | commands = [[پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا|پلیس مهاجرت و اتباع خارجی]]{{سخ}}[[پلیس امنیت عمومی فراجا|پلیس اطلاعات و امنیت عمومی]]{{سخ}}بازرسی کل ناجا{{سخ}}[[پلیس امنیت اقتصادی فراجا|پلیس امنیت اقتصادی]]{{سخ}}[[سازمان اطلاعات فراجا]] | battles = [[جنگ ایران و عراق]] | awards = }} '''غلامرضا رضائیان''' یا '''غلامرضا رضائیان‌فر''' [[سرتیپ]] [[کمیته انقلاب اسلامی|پاسدار]] [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] است، که هم‌اکنون به‌عنوان رئیس [[سازمان اطلاعات فراجا]] فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/594202-انتصاب-سردار-رضائیان-رئیس-اطلاعات-فراجا |عنوان=سردار رضاییان به رئیس سازمان اطلاعات فراجا منصوب شد | ناشر = [[اعتماد (روزنامه)|روزنامه اعتماد]] |تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۱ |تاریخ بازبینی=}}</ref> وی از ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۳ رئیس [[پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا|پلیس مهاجرت و اتباع خارجی ناجا]] بود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.irna.ir/news/6177047/رییس-پلیس-مهاجرت-و-اتباع-خارجی-ناجا |عنوان=رئیس پلیس مهاجرت و اتباع خارجی ناجا: | ناشر = [[ایرنا]] |تاریخ = ۱۴ مرداد ۱۳۸۷ |تاریخ بازبینی=}}</ref> و در فاصله سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ به‌عنوان رئیس [[پلیس امنیت عمومی فراجا|پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا]] فعالیت می‌کرد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.isna.ir/news/93030703095/جدیدترین-تغییرات-در-ناجا |عنوان=سردار رضاییان‌فر به عنوان رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومی منصوب شد | ناشر = [[ایسنا]] |تاریخ =۷ خرداد ۱۳۹۳ |تاریخ بازبینی=}}</ref> رضائیان از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ ریاست بازرسی کل ناجا را برعهده داشت،<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.farsnews.ir/amp/13980513001098 |عنوان=۳ انتصاب جدید در ناجا+ جزئیات | ناشر = [[خبرگزاری فارس]] |تاریخ =۱۳ مرداد ۱۳۹۸ |تاریخ بازبینی=}}</ref> از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا|پلیس امنیت اقتصادی ناجا]] بود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=https://www.asriran.com/fa/amp/news/828910 |عنوان= رئیس پلیس امنیت اقتصادی منصوب شد | ناشر = [[عصر ایران]] |تاریخ =۸ اسفند ۱۴۰۰ |تاریخ بازبینی=}}</ref> و از اسفندماه ۱۴۰۱ رئیس [[سازمان اطلاعات فراجا]] است. == منابع == {{پانویس}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[حسین اشتری]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس امنیت عمومی فراجا|پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ناجا]]|سال‌ها=۱۳۹۸–۱۳۹۳}} {{S-aft|بعد=[[محمد بابایی]]}} {{S-bef|قبل=[[محمدرضا مقیمی]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس امنیت اقتصادی فراجا]]|سال‌ها=۱۴۰۱–۱۴۰۰}} {{S-aft|بعد=[[حسین رحیمی]]}} {{S-bef|قبل=[[محمد بابایی]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[سازمان اطلاعات فراجا]]|سال‌ها=اکنون–۱۴۰۱}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}} {{فرد نظامی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:رضائیان، غلامرضا}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:سرتیپ‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] gteddqwl50wk7tzw4ckqnnkzy0mdx8v 0 6350428 42127430 38622307 2025-06-18T15:33:58Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42127430 wikitext text/x-wiki [[File:Maki.jpg|thumb|300px|یک [[لمور دم‌حلقه‌ای]] که در میان گونه‌های متعدد لمور ماداگاسکار از همه متداول‌تر است.]] اجزای تشکیل‌دهنده '''[[حیات وحش]] [[ماداگاسکار]]''' نشان‌دهنده این حقیقت هستند که این جزیره حدود ۸۸ میلیون سال در انزوا بوده‌است. از هم گسیختن ابرقاره [[گوندوانا]] [[خشکسار]] ماداگاسکار-جنوبگان-هند را از آفریقا-آمریکای جنوبی حدود ۱۳۵ میلیون سال پیش جدا کرد. ماداگاسکار بعدتر حدود ۸۸ میلیون سال پیش از هند جدا شد و به گیاهان و جانوران توی جزیره اجازه تکامل در انزوایی نسبی داد.<ref>{{cite web | last = University of Berkeley: Understanding Evolution | title = Where did all of Madagascar's species come from? | url=http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar |archive-url = https://web.archive.org/web/20110516080443/http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/news/091001_madagascar|archive-date = 16 May 2011| url-status = live |date = October 2009 | access-date =19 March 2011}}</ref> در نتیجه انزوای طولانی جزیره از قاره‌های همسایه، ماداگاسکار جایگاه جانوران و گیاهان فراوانی است که هیچ جای دیگر روی زمین یافت نمی‌شوند.<ref name=CIHotSpot/><ref name=tattersall>{{cite book|last=Tattersall|first=Ian|title=Origin of the Malagasy Strepshirhine Primates|year=2006|publisher=Springer|isbn=0-387-34585-X|pages=1–6|url=https://books.google.com/books?id=nsBtrhsMU5EC&pg=PA3}}</ref> تقریباً نود درصد تمام گونه‌های گیاهی و جانوری یافت‌شده در ماداگاسکار [[بوم‌زادی|بوم‌زاد]] هستند؛<ref>Hobbes & Dolan (2008), p. 517</ref> از جمله [[لمور]]، [[فوسا]]ی گوشتخوار و بسیاری پرندگان. این [[بوم‌شناسی]] متمایز باعث شده برخی بوم‌شناسان از ماداگاسکار با عنوان «قاره هشتم» یاد کنند<ref>Hillstrom & Collier Hillstrom (2003), p. 50</ref> و این جزیره توسط [[سازمان بین‌المللی حفاظت]] یک کانون [[تنوع زیستی]] دسته‌بندی شده‌است.<ref name=CIHotSpot>{{cite web | last = Conservation International | title = Madagascar and the Indian Ocean Islands | work = Biodiversity Hotspots | publisher = Conservation International | year = 2007 | url = http://www.biodiversityhotspots.org/xp/hotspots/madagascar/pages/biodiversity.aspx |archive-url = https://web.archive.org/web/20110824110451/http://www.biodiversityhotspots.org/xp/Hotspots/madagascar/Pages/biodiversity.aspx |archive-date = 24 August 2011 | url-status = live | access-date =24 August 2011}}</ref> همچنین به تازگی و در سال ۲۰۲۱ «کوچکترین خزنده روی زمین» یعنی [[آفتاب‌پرست نانو]] در ماداگاسکار یافت شد.<ref>{{Cite news|date=2021-02-05|title='Smallest reptile on earth' discovered in Madagascar|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-africa-55945948|access-date=2021-02-06}}</ref> == پانویس == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == منابع == {{چپ‌چین}} * {{cite book | last1 = Hillstrom | first1 = Kevin | last2 = Collier Hillstrom | first2 =Laurie | title = Africa and the Middle East: a continental overview of environmental issues | publisher = ABC-CLIO | location = Santa Barbara, CA | year = 2003 | isbn = 978-1-57607-688-0 |url = https://books.google.com/books?id=XxIk9zTm_e8C}} * {{cite book| last1 = Hobbes | first1 = Joseph |last2 = Dolan| first2 = Andrew | title = World Regional Geography | publisher = Cengage Learning | location = Belmont, CA | url = https://books.google.com/books?id=yAgGHnENHjoC | year = 2008 | isbn = 978-0-495-38950-7}} {{پایان چپ‌چین}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{حیات وحش آفریقا}} {{ماداگاسکار-خرد}} [[رده:زیواگان ماداگاسکار]] [[رده:حیات وحش بر پایه کشور]] bb5cy4h4r55yfkzfolpzm9yd21oh6qg 0 6370761 42128046 40408565 2025-06-19T07:20:28Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[فتاح ۱]] 42128046 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[فتاح ۱#فتاح ۲]] fhx1s25qktimkujjbgq09t5okt6kpul 0 6379310 42128124 40043126 2025-06-19T10:50:32Z MohsenAkbarnejad 1306532 42128124 wikitext text/x-wiki {{Infobox hospital | Name = مرکز درمانی سوروکا | Org/Group = ارائه انواع خدمات پزشکی | image = PikiWiki Israel 13319 Soroka Hospital in Beersheba.jpg | caption = مرکز درمانی سوروکا واقع در بئرالشبع | map_type = | latitude = <!-- used only for adding a map, with map_type --> | longitude = <!-- used only for adding a map, with map_type --> | Logo = File:Soroka logo english.jpg | Logo Size = 280px | Location = [[بئرالشبع]] | Region = [[صحرای نگب]] | State = <!-- optional --> | Country = [[اسرائیل]] | Coordinates = {{coord|31|15|32|N|34|48|05|E|region:IL|display=inline,title}} | HealthCare = [[بیمارستان عمومی]] | Type = [[بیمارستان آموزشی]] | Speciality = <!-- if devoted to a speciality (ie not a broad spectrum of specialities) and Type=Specialist/Teaching --> | Standards = [[مراقبت سوم]] | Emergency = مرکز [[تروما]] سطح اول | Affiliation = [[دانشگاه بن گوریون]] | Patron = <!-- 'None' or the individual who acts as the hospital patron --> | Beds = ۱/۱۷۳<ref name="il-moh-beds">{{cite report|url=https://www.health.gov.il/PublicationsFiles/beds2020.pdf|title=מיטות אשפוז ועמדות ברישוי|trans-title=Hospitalization Beds and Licensing Counters|section=Table 10: Listed Hospitalization Beds by Institution and Department – General Hospitalization Institutions|publisher=[[Israel Ministry of Health]]|date=January 2021|page=26|access-date=November 9, 2020|language=he}}</ref> | Founded = ۱۹۵۹ | Closed = <!-- optional --> | Website = {{URL|http://www.soroka.org}} | Wiki-Links = <!-- optional --> }} مرکز پزشکی [[دانشگاه سوروکا]] (به عبری:המרכז הרפואי סורוקה،)، در بئرالشبع، [[اسرائیل]] تقریباً یک میلیون نفر در جنوب را پوشش می‌دهد. از کیریات گات و اشکلون تا بندر ایلات واقع شده‌است. سوروکا دارای ۱۱۷۳ تخت بیمارستانی است و مساحتی به وسعت ۲۹۱ دونام (۰/۲۹۱ کیلومتر مربع؛ ۰/۱۱۲ مایل مربع) در مرکز بیرشوا را نیز پوشش می‌دهد. سوروکا مراقبت‌های پزشکی را به جوامع منطقه، ازجمله بادیه‌نشینان نگب و [[مردم فلسطینی|فلسطینیان]] ارائه می‌دهد. این یک بیمارستان آموزشی وابسته به دانشکده علوم بهداشتی در دانشگاه [[بن گوریون نگب]] است که محوطه آن در مجاورت بیمارستان است. در طول زمان جنگ در جنوب (مانند عملیات لبه محافظ)، مرکز پزشکی سروکا به مجروحان خدمات ارائه می‌داد. رویدادهای اضطراری توسط کارکنان اختصاصی بیمارستان با همکاری بسیاری از ارگان‌ها مدیریت می‌شوند مانند: [[ارتش اسرائیل]]، [[پلیس اسرائیل]]، ماگن دیوید آدوم، فرماندهی جبهه داخلی، [[بیمارستان]]های دیگر و موارد دیگر. در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۴۰۴، در طول جنگ اسرائیل و ایران، بیمارستان مورد حمله یک موشک ایرانی قرار گرفت و گزارش‌هایی از زخمی شدن شهروندان به عمل آمد. در ابتدا احتمال نشت مواد شیمیایی که باعث تخلیه افراد از بیمارستان شد، مطرح شد، اما بعداً این فرضیه لغو گردید. بیمارستان سوروکا بسیاری از کارکنان مسلمان دارد و تعداد زیادی بیمار مسلمان نیز در آن تحت درمان قرار می‌گیرند. با این حال، این حمله به یک موسسه پزشکی غیرنظامی هدف گرفته شده است که خلاف کنوانسیون‌ها و هنجارهای بین‌المللی است. در ابتدا مقامات ایرانی از این حمله خوشنود بودند، اما پس از دریافت انتقاد شدید بین‌المللی، تلاش کردند تا اقدامات خود را پنهان کرده و ادعاهای کاذب مطرح کنند، مدعی شدند که هدف حمله یک سایت نظامی نزدیک بوده است. این حادثه توجه و محکومیت شدید بین‌المللی را جلب کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-18|وبگاه=ihl-databases.icrc.org|بازبینی=2025-06-19|عنوان=Article 18 - Wounded and sick III. Protection of hospitals}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Shots from Iran: At least 7 hits recorded, heavy damage to Be'er Sheva hospital {{!}} LIVE BLOG|نشانی=https://www.i24news.tv/en/news/israel/defense/artc-shots-from-iran-at-least-7-hits-recorded-heavy-damage-to-be-er-sheva-hospital-live-blog|وبگاه=i24NEWS|تاریخ=2025-06-19|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=en|نام خانوادگی=i24NEWS}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel vows to hold Iran's leader accountable for "war crimes" after Iranian missile slams into hospital - CBS News|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/israel-iran-war-hospital-iranian-missile-soroka/|وبگاه=www.cbsnews.com|تاریخ=2025-06-19|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Citation|title=حمله موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل؛ یک بیمارستان هدف قرار گرفت|url=https://www.iranintl.com/video/ott_b645333379ca45bf9081c183b6f93bd8|accessdate=2025-06-19|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نتانیاهو: ایران بهای حمله به بیمارستان را پرداخت خواهد کرد – DW – ۱۴۰۴/۳/۲۹|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/live-72967141|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=fa}}</ref> == منابع == {{پانویس}} {{مستند کردن}} [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌ها در بئرشبع]] [[رده:ساختمان‌های بیمارستان کامل‌شده در ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:بیمارستان‌ها در اسرائیل]] [[رده:آموزش پزشکی در اسرائیل]] [[رده:بیمارستان‌های آموزشی]] l3izjrenyeklion45pc3pfwk1pgvocy 42128127 42128124 2025-06-19T10:51:13Z MohsenAkbarnejad 1306532 42128127 wikitext text/x-wiki {{Infobox hospital | Name = مرکز درمانی سوروکا | Org/Group = ارائه انواع خدمات پزشکی | image = PikiWiki Israel 13319 Soroka Hospital in Beersheba.jpg | caption = مرکز درمانی سوروکا واقع در بئرالشبع | map_type = | latitude = <!-- used only for adding a map, with map_type --> | longitude = <!-- used only for adding a map, with map_type --> | Logo = File:Soroka logo english.jpg | Logo Size = 280px | Location = [[بئرالشبع]] | Region = [[صحرای نگب]] | State = <!-- optional --> | Country = [[اسرائیل]] | Coordinates = {{coord|31|15|32|N|34|48|05|E|region:IL|display=inline,title}} | HealthCare = [[بیمارستان عمومی]] | Type = [[بیمارستان آموزشی]] | Speciality = <!-- if devoted to a speciality (ie not a broad spectrum of specialities) and Type=Specialist/Teaching --> | Standards = [[مراقبت سوم]] | Emergency = مرکز [[تروما]] سطح اول | Affiliation = [[دانشگاه بن گوریون]] | Patron = <!-- 'None' or the individual who acts as the hospital patron --> | Beds = ۱/۱۷۳<ref name="il-moh-beds">{{cite report|url=https://www.health.gov.il/PublicationsFiles/beds2020.pdf|title=מיטות אשפוז ועמדות ברישוי|trans-title=Hospitalization Beds and Licensing Counters|section=Table 10: Listed Hospitalization Beds by Institution and Department – General Hospitalization Institutions|publisher=[[Israel Ministry of Health]]|date=January 2021|page=26|access-date=November 9, 2020|language=he}}</ref> | Founded = ۱۹۵۹ | Closed = <!-- optional --> | Website = {{URL|http://www.soroka.org}} | Wiki-Links = <!-- optional --> }} مرکز پزشکی [[دانشگاه سوروکا]] (به عبری:המרכז הרפואי סורוקה،)، در بئرالشبع، [[اسرائیل]] تقریباً یک میلیون نفر در جنوب را پوشش می‌دهد. از کیریات گات و اشکلون تا بندر ایلات واقع شده‌است. سوروکا دارای ۱۱۷۳ تخت بیمارستانی است و مساحتی به وسعت ۲۹۱ دونام (۰/۲۹۱ کیلومتر مربع؛ ۰/۱۱۲ مایل مربع) در مرکز بیرشوا را نیز پوشش می‌دهد. سوروکا مراقبت‌های پزشکی را به جوامع منطقه، ازجمله بادیه‌نشینان نگب و [[مردم فلسطینی|فلسطینیان]] ارائه می‌دهد. این یک بیمارستان آموزشی وابسته به دانشکده علوم بهداشتی در دانشگاه [[بن گوریون نگب]] است که محوطه آن در مجاورت بیمارستان است. در طول زمان جنگ در جنوب (مانند عملیات لبه محافظ)، مرکز پزشکی سروکا به مجروحان خدمات ارائه می‌داد. رویدادهای اضطراری توسط کارکنان اختصاصی بیمارستان با همکاری بسیاری از ارگان‌ها مدیریت می‌شوند مانند: [[ارتش اسرائیل]]، [[پلیس اسرائیل]]، ماگن دیوید آدوم، فرماندهی جبهه داخلی، [[بیمارستان]]های دیگر و موارد دیگر. در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۴۰۴، در طول جنگ اسرائیل و ایران، بیمارستان مورد حمله یک [[موشک]] ایرانی قرار گرفت و گزارش‌هایی از زخمی شدن شهروندان به عمل آمد. در ابتدا احتمال نشت مواد شیمیایی که باعث تخلیه افراد از بیمارستان شد، مطرح شد، اما بعداً این فرضیه لغو گردید. بیمارستان سوروکا بسیاری از کارکنان مسلمان دارد و تعداد زیادی بیمار مسلمان نیز در آن تحت درمان قرار می‌گیرند. با این حال، این حمله به یک موسسه پزشکی غیرنظامی هدف گرفته شده است که خلاف کنوانسیون‌ها و هنجارهای بین‌المللی است. در ابتدا مقامات ایرانی از این حمله خوشنود بودند، اما پس از دریافت انتقاد شدید بین‌المللی، تلاش کردند تا اقدامات خود را پنهان کرده و ادعاهای کاذب مطرح کنند، مدعی شدند که هدف حمله یک سایت نظامی نزدیک بوده است. این حادثه توجه و محکومیت شدید بین‌المللی را جلب کرده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-18|وبگاه=ihl-databases.icrc.org|بازبینی=2025-06-19|عنوان=Article 18 - Wounded and sick III. Protection of hospitals}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Shots from Iran: At least 7 hits recorded, heavy damage to Be'er Sheva hospital {{!}} LIVE BLOG|نشانی=https://www.i24news.tv/en/news/israel/defense/artc-shots-from-iran-at-least-7-hits-recorded-heavy-damage-to-be-er-sheva-hospital-live-blog|وبگاه=i24NEWS|تاریخ=2025-06-19|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=en|نام خانوادگی=i24NEWS}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel vows to hold Iran's leader accountable for "war crimes" after Iranian missile slams into hospital - CBS News|نشانی=https://www.cbsnews.com/news/israel-iran-war-hospital-iranian-missile-soroka/|وبگاه=www.cbsnews.com|تاریخ=2025-06-19|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=en-US}}</ref><ref>{{Citation|title=حمله موشکی جمهوری اسلامی به اسرائیل؛ یک بیمارستان هدف قرار گرفت|url=https://www.iranintl.com/video/ott_b645333379ca45bf9081c183b6f93bd8|accessdate=2025-06-19|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نتانیاهو: ایران بهای حمله به بیمارستان را پرداخت خواهد کرد – DW – ۱۴۰۴/۳/۲۹|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF/live-72967141|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-06-19|کد زبان=fa}}</ref> == منابع == {{پانویس}} {{مستند کردن}} [[رده:ساختمان‌ها و سازه‌ها در بئرشبع]] [[رده:ساختمان‌های بیمارستان کامل‌شده در ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:بیمارستان‌ها در اسرائیل]] [[رده:آموزش پزشکی در اسرائیل]] [[رده:بیمارستان‌های آموزشی]] 9j31cbrt9jsi2gppb7epq8lay5l4kpk 0 6385503 42127305 42127125 2025-06-18T12:02:21Z 217.218.49.73 /* جستارهای وابسته */ 42127305 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = گنجشک درنده |bgcolor = |image = گنجشک درنده استفاده منصفانه.jpeg |size = |alt = |caption = نشان گروه هکری گنجشک درنده |msize = |malt = |mcaption = |formation = |type = |purpose = |region_served = |membership = }} '''گنجشک درنده'''، نام یک گروه هکری است که مسئولیت [[حمله سایبری|حملهٔ سایبری]] به [[جایگاه سوخت|جایگاه‌های سوخت]] و [[سهمیه‌بندی بنزین در ایران|سامانهٔ کارت سوخت]] در ۲۷ آذر ۱۴۰۲<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه گنجشک درنده مسئولیت حمله سایبری به پمپ بنزین‌ها در شهرهای مختلف ایران را برعهده گرفت|نشانی=https://www.iranintl.com/202312185882|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> و حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت، [[شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران|شرکت راه‌آهن]] و [[وزارت راه و شهرسازی]] در آبان سال ۱۴۰۰ و هک گسترده بانک سپه در خرداد ۱۴۰۴ و همچنین هک صرافی نوبیتکس در 28 خرداد را بر عهده گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه «گنجشک درنده» مسئولیت هک سیستم سوخت‌رسانی را پذیرفت؛ رئیسی: «آخرین» حمله سایبری نخواهد بود|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-cyber-attack-gas-system/6287446.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2021-10-28|کد زبان=fa|تاریخ=۵ آبان ۱۴۰۰}}</ref> برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که این گروه هکری در [[اسرائیل]] مستقر اسط.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای گروه هکری «گنجشک درنده» دربارهٔ اختلال جایگاه‌های سوخت ایران|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5969653/ادعای-گروه-هکری-گنجشک-درنده-درباره-اختلال-جایگاه-های-سوخت-ایران|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت در ایران]] * [[ارتش سایبری ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:ایران در ۱۴۰۲]] [[رده:جنگ سایبری در ایران]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:حمله‌های سایبری به بخش انرژی]] [[رده:هک کردن در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]] qactfgeeruhef46i9j1e3xnyg89xcm7 42127340 42127305 2025-06-18T12:42:30Z 99.255.187.242 غلط املایی تصحیح شد. 42127340 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = گنجشک درنده |bgcolor = |image = گنجشک درنده استفاده منصفانه.jpeg |size = |alt = |caption = نشان گروه هکری گنجشک درنده |msize = |malt = |mcaption = |formation = |type = |purpose = |region_served = |membership = }} '''گنجشک درنده'''، نام یک گروه هکری است که مسئولیت [[حمله سایبری|حملهٔ سایبری]] به [[جایگاه سوخت|جایگاه‌های سوخت]] و [[سهمیه‌بندی بنزین در ایران|سامانهٔ کارت سوخت]] در ۲۷ آذر ۱۴۰۲<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه گنجشک درنده مسئولیت حمله سایبری به پمپ بنزین‌ها در شهرهای مختلف ایران را برعهده گرفت|نشانی=https://www.iranintl.com/202312185882|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> و حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت، [[شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران|شرکت راه‌آهن]] و [[وزارت راه و شهرسازی]] در آبان سال ۱۴۰۰ و هک گسترده بانک سپه در خرداد ۱۴۰۴ و همچنین هک صرافی نوبیتکس در 28 خرداد را بر عهده گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه «گنجشک درنده» مسئولیت هک سیستم سوخت‌رسانی را پذیرفت؛ رئیسی: «آخرین» حمله سایبری نخواهد بود|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-cyber-attack-gas-system/6287446.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2021-10-28|کد زبان=fa|تاریخ=۵ آبان ۱۴۰۰}}</ref> برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که این گروه هکری در [[اسرائیل]] مستقر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای گروه هکری «گنجشک درنده» دربارهٔ اختلال جایگاه‌های سوخت ایران|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5969653/ادعای-گروه-هکری-گنجشک-درنده-درباره-اختلال-جایگاه-های-سوخت-ایران|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت در ایران]] * [[ارتش سایبری ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:ایران در ۱۴۰۲]] [[رده:جنگ سایبری در ایران]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:حمله‌های سایبری به بخش انرژی]] [[رده:هک کردن در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]] glgg1xp51gu2v2vz6set5fjoi756m10 42127343 42127340 2025-06-18T12:43:09Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42127343 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = گنجشک درنده |bgcolor = |image = گنجشک درنده استفاده منصفانه.jpeg |size = |alt = |caption = نشان گروه هکری گنجشک درنده |msize = |malt = |mcaption = |formation = |type = |purpose = |region_served = |membership = }} '''گنجشک درنده'''، نام یک گروه هکری است که مسئولیت [[حمله سایبری|حملهٔ سایبری]] به [[جایگاه سوخت|جایگاه‌های سوخت]] و [[سهمیه‌بندی بنزین در ایران|سامانهٔ کارت سوخت]] در ۲۷ آذر ۱۴۰۲<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه گنجشک درنده مسئولیت حمله سایبری به پمپ بنزین‌ها در شهرهای مختلف ایران را برعهده گرفت|نشانی=https://www.iranintl.com/202312185882|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> و حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت، [[شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران|شرکت راه‌آهن]] و [[وزارت راه و شهرسازی]] در آبان سال ۱۴۰۰ و هک گسترده بانک سپه در خرداد ۱۴۰۴ را بر عهده گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه «گنجشک درنده» مسئولیت هک سیستم سوخت‌رسانی را پذیرفت؛ رئیسی: «آخرین» حمله سایبری نخواهد بود|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-cyber-attack-gas-system/6287446.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2021-10-28|کد زبان=fa|تاریخ=۵ آبان ۱۴۰۰}}</ref> برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که این گروه هکری در [[اسرائیل]] مستقر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای گروه هکری «گنجشک درنده» دربارهٔ اختلال جایگاه‌های سوخت ایران|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5969653/ادعای-گروه-هکری-گنجشک-درنده-درباره-اختلال-جایگاه-های-سوخت-ایران|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت در ایران]] * [[ارتش سایبری ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:ایران در ۱۴۰۲]] [[رده:جنگ سایبری در ایران]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:حمله‌های سایبری به بخش انرژی]] [[رده:هک کردن در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]] eeajor4dtx1onmr3hcfu1zblc5shvki 42127345 42127343 2025-06-18T12:43:19Z Dexbot 279395 «[[گنجشک درنده]]» را محافظت کرد: محافظت خودکار [[ویکی‌پدیا:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به علت خرابکاری مداوم ([ویرایش=تنها کاربران تأییدشده] (زمان سرآمدن ۲۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۳ (UTC))) 42127343 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = گنجشک درنده |bgcolor = |image = گنجشک درنده استفاده منصفانه.jpeg |size = |alt = |caption = نشان گروه هکری گنجشک درنده |msize = |malt = |mcaption = |formation = |type = |purpose = |region_served = |membership = }} '''گنجشک درنده'''، نام یک گروه هکری است که مسئولیت [[حمله سایبری|حملهٔ سایبری]] به [[جایگاه سوخت|جایگاه‌های سوخت]] و [[سهمیه‌بندی بنزین در ایران|سامانهٔ کارت سوخت]] در ۲۷ آذر ۱۴۰۲<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه گنجشک درنده مسئولیت حمله سایبری به پمپ بنزین‌ها در شهرهای مختلف ایران را برعهده گرفت|نشانی=https://www.iranintl.com/202312185882|وبگاه=ایران اینترنشنال|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> و حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت، [[شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران|شرکت راه‌آهن]] و [[وزارت راه و شهرسازی]] در آبان سال ۱۴۰۰ و هک گسترده بانک سپه در خرداد ۱۴۰۴ را بر عهده گرفته‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گروه «گنجشک درنده» مسئولیت هک سیستم سوخت‌رسانی را پذیرفت؛ رئیسی: «آخرین» حمله سایبری نخواهد بود|نشانی=https://ir.voanews.com/a/iran-cyber-attack-gas-system/6287446.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2021-10-28|کد زبان=fa|تاریخ=۵ آبان ۱۴۰۰}}</ref> برخی خبرگزاری‌ها مدعی شده‌اند که این گروه هکری در [[اسرائیل]] مستقر است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای گروه هکری «گنجشک درنده» دربارهٔ اختلال جایگاه‌های سوخت ایران|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5969653/ادعای-گروه-هکری-گنجشک-درنده-درباره-اختلال-جایگاه-های-سوخت-ایران|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2023-12-18|بازبینی=2023-12-18|کد زبان=fa}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[حمله سایبری به جایگاه‌های سوخت در ایران]] * [[ارتش سایبری ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:ایران در ۱۴۰۲]] [[رده:جنگ سایبری در ایران]] [[رده:جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] [[رده:حمله‌های سایبری به بخش انرژی]] [[رده:هک کردن در دهه ۲۰۲۰ (میلادی)]] eeajor4dtx1onmr3hcfu1zblc5shvki 6 6388227 42128087 42093910 2025-06-19T08:39:58Z 119.59.82.206 42128087 wikitext text/x-wiki == اجازه‌نامه == {{منصفانه|عکس|عکاس یا ناشر آن}} [[رده:اسکرین‌شات‌های فیلم‌ها]] 5t1ru5u17hp0r12v748mbe02epyf05x 42128088 42128087 2025-06-19T08:40:13Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128088 wikitext text/x-wiki {{دلیل استفاده اثر غیر آزاد | توضیحات = تصویر [[وعده‌ها! وعده‌ها!]] | منبع = [[:en:File:Jayne_Mansfield_and_Tommy_Noonan_in_Promises_Promises.jpg|ویکی‌پدیای انگلیسی]] | مقاله =وعده‌ها! وعده‌ها! | بخش یا قسمت = در جعبه | کیفیت پایین‌تر = بله | دلیل = استفاده در مقالهٔ [[وعده‌ها! وعده‌ها!]] | جایگزین = ندارد | اطلاعات بیشتر = }} == اجازه‌نامه == {{منصفانه|عکس|عکاس یا ناشر آن}} [[رده:اسکرین‌شات‌های فیلم‌ها]] qvtesg7jmgspfbp9d53civaoo7cy6o3 2 6388756 42127606 42126179 2025-06-18T19:30:59Z Hamed Salmani 1214617 /* روزهایی که اذان گفتم */ 42127606 wikitext text/x-wiki == فهرست گلزنان تیم استقلال == === فهرست گلزنان استقلال در جام خلیج‌فارس === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[فراز فاطمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۲ |[[سیروس دین‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۳ |[[محمد نوازی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۴ |[[احمد مؤمن زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۵ |[[علی موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۶ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۴''' |- |۷ |[[یدالله اکبری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۸ |[[فرزاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۵''' |- |۹ |[[علیرضا اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۰ |[[سهراب بختیاری زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱ |[[داوود سیدعباسی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۲ |[[مجاهد خذیراوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳ |[[رأفت قلی اف]] |{{پرچمک|آذربایجان}} |'''۱''' |- |۱۴ |[[علی سامره]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۱۵ |[[مهدی هاشمی‌نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۶ |[[غلام‌رضا عنایتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵۹''' |- |۱۷ |[[علیرضا منصوریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۸ |[[:en:Roger Fabrizio|راجر فابریتسیو]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۲''' |- |۱۹ |[[محمود فکری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۰ |[[امیرحسین صادقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۲۱ |[[ستار همدانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۲ |[[سیاوش اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴۲''' |- |۲۳ |[[پیروز قربانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۲۴ |[[حسین کاظمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۶''' |- |۲۵ |[[آوسنتی گیلائوری]] |{{پرچمک|گرجستان}} |'''۲''' |- |۲۶ |[[میثم بائو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۲۷ |[[شاهین خیری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۸ |[[مجتبی جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۶''' |- |۲۹ |[[علی انصاریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۰ |[[علی علیزاده (بازیکن فوتبال)|علی علیزاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۳۱ |[[جوئلسون رودریگز داسیلوا]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۳''' |- |۳۲ |[[محسن یوسفی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۳۳ |[[اصغر طالب نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۴ |[[مرتضی هاشمی زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۵ |[[آرش برهانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸۰''' |- |۳۶ |[[فرهاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴۷''' |- |۳۷ |[[امیدرضا روانخواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۳۸ |[[میثم منیعی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۹ |[[پژمان منتظری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۴۰ |[[مهدی امیرآبادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۱ |[[مهرداد پولادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۲ |[[حمید شفیعی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۳ |[[احمد خذیراوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۴ |[[سعید بیات‌مطلق]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۵ |[[سردان اورسویچ]] |{{پرچمک|صربستان}} |'''۱''' |- |۴۶ |[[علیرضا عباسفرد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۷ |[[فابیو جانواریو]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۷''' |- |۴۸ |[[هاشم بیک زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۹ |[[خسرو حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۰ |[[سیدمهدی سیدصالحی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۵۱ |[[حنیف عمران‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۵۲ |[[هادی شکوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۳ |[[رینالدو کروزادو]] |{{پرچمک|پرو}} |'''۱''' |- |۵۴ |[[کیانوش رحمتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۵ |[[میلاد میداوودی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۵''' |- |۵۶ |[[فرزاد آشوبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۷ |[[هوار ملا محمد]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۲''' |- |۵۸ |[[اسماعیل شریفات]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۹ |[[گوران یرکوویچ]] |{{پرچمک|فرانسه}} |'''۶''' |- |۶۰ |[[فریدون زندی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۱ |[[سید میثم حسینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۲ |[[آندرانیک تیموریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۳ |[[جی لوید ساموئل]] |{{پرچمک|ترینیداد و توباگو}} |'''۴''' |- |۶۴ |[[علی حمودی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۵ |[[جواد شیرزاد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۶ |[[ولید علی]] |{{پرچمک|کویت}} |'''۱''' |- |۶۷ |[[فرزاد حاتمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۶۸ |[[جواد نکونام]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۶۹ |[[ویسنته آرزه]] |{{پرچمک|بولیوی}} |'''۲''' |- |۷۰ |[[ایمان موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۱ |[[امین منوچهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۲ |[[حسن اشجاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۳ |[[رودریگو توسی]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۷۴ |[[محمد قاضی (بازیکن فوتبال)|محمد قاضی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۷۵ |[[بوبکر کبه]] |{{پرچمک|بورکینافاسو}} |'''۱''' |- |۷۶ |[[محمدمهدی نظری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۷ |[[سجاد شهباززاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۷۸ |[[امید ابراهیمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۸''' |- |۷۹ |[[کرار جاسم]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۳''' |- |۸۰ |[[یعقوب کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۱ |[[مهدی کریمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۲ |[[میلاد فخرالدینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۳ |[[جابر انصاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۸''' |- |۸۴ |[[محسن کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۸۵ |[[پرو پییچ]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۳''' |- |۸۶ |[[میثم مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۷ |[[بهنام برزای]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۸۸ |[[محمدرضا خرسندنیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۹ |[[محمدامین حاج محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۰ |[[فرشید اسماعیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۹۱ |[[کاوه رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۹۲ |[[علی قربانی (بازیکن فوتبال زاده ۱۳۶۹)|علی قربانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۹۳ |[[امید نورافکن]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۹۴ |[[فرشید باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۹۵ |[[مجتبی حق دوست]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۹۶ |[[لئاندرو پادوانی]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۹۷ |[[مجید حسینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۸ |[[مامه بابا تیام]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۴''' |- |۹۹ |[[سرور جباروف]] |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۴''' |- |۱۰۰ |[[وریا غفوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۱۰۱ |[[داریوش شجاعیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۰۲ |'''[[روزبه چشمی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۰۳ |[[مرتضی تبریزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۰۴ |[[آیاندا پاتوسی]] |{{پرچمک|آفریقای جنوبی}} |'''۴''' |- |۱۰۵ |[[اسماعیل گنسالوس]] |{{پرچمک|گینه بیسائو}} |'''۳''' |- |۱۰۶ |[[علی کریمی (زاده ۱۳۷۲)|علی کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۱۰۷ |[[روح‌الله باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۸ |[[مهدی قایدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳۱''' |- |۱۰۹ |[[محمد دانشگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۹''' |- |۱۱۰ |[[اللهیار صیادمنش]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۱۱ |[[رضا کریمی (بازیکن فوتبال)|رضا کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۲ |[[گادوین منشأ]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۱''' |- |۱۱۳ |[[میلاد زکی‌پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۴ |[[طارق همام]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۱۱۵ |[[رضا آذری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۶ |[[شیخ دیاباته]] |{{پرچمک|مالی}} |'''۱۷''' |- |۱۱۷ |[[امیرارسلان مطهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۰''' |- |۱۱۸ |[[سجاد آقایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۹ |[[هروویه میلیچ]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۳''' |- |۱۲۰ |[[عارف غلامی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۱ |'''[[آرش رضاوند]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۲۲ |[[مسعود ریگی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۳ |[[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|محمد نادری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۴ |[[آرمان رمضانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۲۵ |[[مهدی مهدی‌پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۲۶ |[[سبحان خاقانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۷ |'''[[محمدحسین مرادمند]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۲۸ |[[احمد موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۹ |[[متین کریم زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۰ |[[کوین یامگا]] |{{پرچمک|فرانسه}} |'''۲۱''' |- |۱۳۱ |[[امیرحسین حسین‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۳۲ |[[جعفر سلمانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۱۳۳ |[[رودی ژستد]] |{{پرچمک|بنین}} |'''۳''' |- |۱۳۴ |[[سیاوش یزدانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۵ |[[امین قاسمی‌نژاد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۶ |'''[[صالح حردانی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۳۷ |[[محمد محبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۳۸ |[[پیمان بابایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۳۹ |[[سعید مهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۰ |[[رضا میرزایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۱ |'''[[سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)|سید حسین حسینی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۲ |'''[[ابوالفضل جلالی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۴۳ |'''[[مهرداد محمدی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۹''' |- |۱۴۴ |'''[[ایمان سلیمی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۴۵ |[[گوستاوو بلانکو]] |{{پرچمک|آرژانتین}} |'''۶''' |- |۱۴۶ |'''[[آرمین سهرابیان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۴۷ |'''[[جلال‌الدین ماشاریپوف]]''' |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۳''' |- |۱۴۸ |'''[[محمدحسین اسلامی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۴۹ |'''[[رامین رضاییان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۱۵۰ |'''[[رافائل سیلوا]]''' |{{پرچمک|برزیل}} |'''۲''' |- |۱۵۱ |'''[[ابوالفضل زمانی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۵۲ |'''[[امیرعلی صادقی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۵۳ |'''[[مسعود جمعه]]''' |{{پرچمک|کنیا}} |'''۲''' |- |۱۵۴ |'''[[علیرضا کوشکی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۵۵ |'''[[محمدرضا آزادی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۵۶ |'''[[جوئل کوجو]]''' |{{پرچمک|قرقیزستان}} |'''۲''' |- |۱۵۷ |[[گل به خودی]] |– |'''۲۸''' |- |۱۵۸ |رأی [[کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران|کمیته انضباطی]] |– |'''۳''' |- !colspan="3"|مجموع !۱۰۶۵ |} * آمار تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ ------- === فهرست گلزنان استقلال در مسابقات آسیایی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[غلامحسین مظلومی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۲ |[[غلام وفاخواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳ |[[مسعود معینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴ |[[جواد قراب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵ |[[علی‌رضا حاج‌قاسم]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۶ |[[مسعود مژدهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷ |[[عزت جانملکی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸ |[[علی جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹ |[[عبدالصمد مرفاوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۰ |[[عباس سرخاب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۱ |[[غلامرضا نعلچگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲ |[[شاهرخ بیانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۳ |[[رضا حسن‌زاده (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۴۷)|رضا حسن‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴ |[[امیر هاشمی‌مقدم]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۵ |[[عبدالعلی چنگیز]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۶ |[[صادق ورمزیار]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۷ |[[علیرضا منصوریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۸ |[[سیروس نعمتی‌نژاد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۹ |[[علی موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۲۰ |[[علیرضا اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۲۱ |[[محمد مؤمنی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۲ |[[فرهاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۳''' |- |۲۳ |[[سیروس دین‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۲۴ |[[محمود فکری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۲۵ |[[علی لطیفی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۲۶ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۲۷ |[[احمد مؤمن‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۸ |[[مهدی هاشمی‌نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۲۹ |[[ستار همدانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۰ |[[علی سامره]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۳۱ |[[فرزاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۲ |[[محمد نوازی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۳ |[[فراز فاطمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۳۴ |[[یدالله اکبری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۵ |[[مهدی پاشازاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۶ |[[رسول خطیبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۷ |[[آرش برهانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۳۸ |[[حسین کاظمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۹ |[[علی علیزاده (بازیکن فوتبال)|علی علیزاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۰ |[[هادی شکوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۱ |[[پژمان منتظری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۲ |[[سیدمهدی سیدصالحی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۳ |[[امیرحسین صادقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۴ |[[سیاوش اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۵ |[[حنیف عمران‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۶ |[[هوار ملا محمد]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۲''' |- |۴۷ |[[خسرو حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۸ |[[گوران یرکوویچ]] |{{پرچمک|فرانسه}} |'''۳''' |- |۴۹ |[[فریدون زندی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۰ |[[اسماعیل شریفات]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۱ |[[مجتبی جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۲ |[[جی‌لوید ساموئل]] |{{پرچمک|ترینیداد و توباگو}} |'''۳''' |- |۵۳ |[[جواد نکونام]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۴ |[[هاشم بیک زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۵ |[[آندرانیک تیموریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۶ |[[محمد قاضی (بازیکن فوتبال)|محمد قاضی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۷ |[[بوبکر کبه]] |{{پرچمک|بورکینافاسو}} |'''۲''' |- |۵۸ |[[امید ابراهیمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۹ |[[کاوه رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۶۰ |[[محسن کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۱ |[[لئاندرو پادوانی]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۶۲ |[[فرشید اسماعیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۳ |[[علی قربانی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۶۹)|علی قربانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۴ |[[جابر انصاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۵ |[[مامه بابا تیام]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۷''' |- |۶۶ |[[سرور جباروف]] |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱''' |- |۶۷ |[[وریا غفوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۶۸ |[[روح‌الله باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۹ |[[مرتضی تبریزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۰ |[[فرشید باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۱ |[[علی کریمی (زاده ۱۳۷۲)|علی کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۲ |'''[[روزبه چشمی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۳ |[[محمد دانشگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۴ |[[شیخ دیاباته]] |{{پرچمک|مالی}} |'''۹''' |- |۷۵ |[[مهدی قایدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۷۶ |[[امیرارسلان مطهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۷۷ |[[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|محمد نادری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۸ |'''[[رامین رضاییان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۹ |'''[[آرش رضاوند]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۰ |'''[[رافائل سیلوا]]''' |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۸۱ |'''[[محمدحسین اسلامی (بازیکن فوتبال)|محمدحسین اسلامی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۲ |'''[[جوئل کوجو]]''' |{{پرچمک|قرقیزستان}} |'''۱''' |- |۸۳ |'''[[محمدرضا آزادی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۴ |'''[[علیرضا کوشکی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۵ |[[گل به خودی]] |– |'''۷''' |- !colspan="3"|مجموع !۲۵۵ |} * آمار تا ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ ------- === فهرست گلزنان استقلال در جام حذفی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[مسعود مژدهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲ |[[غلامرضا نعلچگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳ |[[سعید مراغه‌چیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴ |[[هادی نراقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵ |[[مجید نوروزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶ |[[پرویز مظلومی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۷ |[[بهتاش فریبا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸ |[[علی شوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۹ |[[سعید جان‌فدا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰ |[[مجید نامجو مطلق]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۱ |[[محسن گروسی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۱۲ |[[بیژن طاهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۳ |[[جعفر مختاری‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۴ |[[محمود کلهر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۵ |[[محمدرضا شکورزاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۶ |[[رضا جلولی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۷ |[[شاهرخ بیانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۸ |[[عبدالصمد مرفاوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۹ |[[مهدی فنونی‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۰ |[[فرشاد فلاحت‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۱ |[[عبدالعلی چنگیز]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۲۲ |[[رضا احدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۳ |[[کوروش تشت‌زر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۴ |[[عباس سرخاب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۲۵ |[[سید میرشاد ماجدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۶ |[[مسعود غفوریهای اصل]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۷ |[[امیر قلعه‌نویی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۲۸ |[[محمدرضا مهرانپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۹ |[[جمشید امیرخانلو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۰ |[[علی اکبریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۱ |[[کامیار کاردار]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۲ |[[صادق ورمزیار]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۳ |[[محمود فکری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۴ |[[علیرضا منصوریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۵ |[[ادموند اختر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۶ |[[رضا حسن‌زاده (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۴۷)|رضا حسن‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۷ |[[بهروز پرورش‌خواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۸ |[[عادل حردانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۹ |[[آتیلا حجازی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۰ |[[علی چینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۱ |[[فرد ملکیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۲ |[[علیرضا اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۳ |[[هاشم حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۴ |[[علی موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۵ |[[سیروس دین‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۶ |[[سهراب بختیاری‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۷ |[[علی لطیفی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۸ |[[افشین حاجی‌پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۹ |[[محمد نوازی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۵۰ |[[بهزاد داداش‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۱ |[[ستار همدانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۲ |[[بهمن طهماسبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵۳ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۵۴ |[[داریوش یزدانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۵۵ |[[علی سامره]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۶ |[[مهدی صالح‌پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۷ |[[حمید تبریزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۸ |[[مجاهد خذیراوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۹ |[[سعید بیگی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۰ |[[مهدی هاشمی‌نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۱ |[[فراز فاطمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۶۲ |[[داوود سیدعباسی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۳ |[[احمد مؤمن‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۴ |[[یدالله اکبری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۵ |[[فرزاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۶۶ |[[غلام‌رضا عنایتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۶۷ |[[پیروز قربانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۸ |[[کیوان ساجدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۹ |[[:en:Roger Fabrizio|راجر فابریتسیو]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۷۰ |[[محسن یوسفی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۱ |[[آرش برهانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۴''' |- |۷۲ |[[پژمان منتظری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۷۳ |[[مجتبی جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۷۴ |[[فرهاد مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۷۵ |[[علی علیزاده (بازیکن فوتبال)|علی علیزاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۶ |[[مهدی امیرآبادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۷ |[[احمد خذیراوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۸ |[[میلاد نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۹ |[[سیدمهدی سیدصالحی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۸۰ |[[سیاوش اکبرپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۸۱ |[[هادی شکوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۲ |[[رینالدو کروزادو]] |{{پرچمک|پرو}} |'''۱''' |- |۸۳ |[[حنیف عمران‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۸۴ |[[فابیو جانواریو]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۸۵ |[[اسماعیل شریفات]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۸۶ |[[امیرحسین صادقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۷ |[[میلاد میداوودی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۸ |[[فرزاد حاتمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۸۹ |[[ویسنته آرزه]] |{{پرچمک|بولیوی}} |'''۱''' |- |۹۰ |[[ایمان موسوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۱ |[[جی‌لوید ساموئل]] |{{پرچمک|ترینیداد و توباگو}} |'''۲''' |- |۹۲ |[[جواد نکونام]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۳ |[[مهرداد اولادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۴ |[[علیرضا رمضانی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۷۲)|علیرضا رمضانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۵ |[[کرار جاسم]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۳''' |- |۹۶ |[[سجاد شهباززاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۹۷ |[[محمد قاضی (بازیکن فوتبال)|محمد قاضی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۸ |[[پرو پییچ]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۲''' |- |۹۹ |[[میلاد فخرالدینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۰ |[[میثم مجیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۱ |[[جابر انصاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۰۲ |[[امید ابراهیمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۳ |[[علی قربانی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۶۹)|علی قربانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۰۴ |[[بختیار رحمانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۵ |[[محسن کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۶ |[[بهنام برزای]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۷ |[[امید نورافکن]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۸ |[[خسرو حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۹ |[[فرشید اسماعیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۱۰ |[[مجید حسینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۱ |[[سرور جباروف]] |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱''' |- |۱۱۲ |[[داریوش شجاعیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۱۳ |[[مامه بابا تیام]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۱''' |- |۱۱۴ |[[روح‌الله باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۵ |[[الحاجی گرو]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۱''' |- |۱۱۶ |[[سجاد آقایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۱۷ |[[وریا غفوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۱۸ |[[علی کریمی (زاده ۱۳۷۲)|علی کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۹ |[[مهدی قایدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۰ |[[محمد دانشگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۱ |[[امیرارسلان مطهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۲۲ |[[شیخ دیاباته]] |{{پرچمک|مالی}} |'''۱''' |- |۱۲۳ |[[آرمان رمضانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۴ |[[کوین یامگا]] |{{پرچمک|فرانسه}} |'''۲''' |- |۱۲۵ |[[سعید مهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۶ |'''[[آرش رضاوند]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۷ |[[محمد محبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۸ |'''[[محمدحسین مرادمند]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۹ |[[گوستاوو بلانکو]] |{{پرچمک|آرژانتین}} |'''۱''' |- |۱۳۰ |'''[[محمدرضا آزادی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۱ |'''[[رامین رضاییان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۳۲ |'''[[علیرضا کوشکی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۳ |'''[[مسعود جمعه]]''' |{{پرچمک|کنیا}} |'''۱''' |- |۱۳۴ |'''[[روزبه چشمی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۵ |[[گل به خودی]] |– |'''۶''' |- !colspan="3"|مجموع !۳۴۵ |} * آمار تا ۸ خرداد ۱۴۰۴ ------- === فهرست گلزنان استقلال در سوپرجام === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[امیرارسلان مطهری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- !colspan="3"|مجموع !۱ |} * آمار تا ۱۱ آبان ۱۴۰۱ == فهرست گلزنان تیم پرسپولیس == === فهرست گلزنان پرسپولیس در جام خلیج‌فارس === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[رضا جباری (بازیکن فوتبال)|رضا جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۴''' |- |۲ |[[سهراب انتظاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۷''' |- |۳ |[[لیث نوبری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴ |[[بهنام ابوالقاسم پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵ |[[امیرحسین اصلانیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۶ |[[اسماعیل حلالی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷ |[[حامد کاویانپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸ |[[بهروز رهبری‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۹ |[[علی انصاریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۱''' |- |۱۰ |[[افشین پیروانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۱ |[[حسن خان‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲ |[[محمد برزگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۳ |[[ابراهیم اسدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۴ |[[پایان رأفت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۵ |[[یحیی گل‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۶ |[[عارف محمدوند]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۷ |[[علی سلمانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۸ |[[حمید استیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۹ |[[علی دایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۶''' |- |۲۰ |[[جواد کاظمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳۰''' |- |۲۱ |[[کریم باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۹''' |- |۲۲ |[[عیسی ترائوره]] |{{پرچمک|مالی}} |'''۳''' |- |۲۳ |[[پژمان جمشیدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۴ |[[مهرداد اولادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۲۵ |[[علیرضا امامی‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۶ |[[محمدرضا مهدوی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۵۱)|محمدرضا مهدوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۷ |[[مهدی صالح پور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۸ |[[سامبو چوجی]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۱''' |- |۲۹ |[[شیث رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۳۰ |[[مهرزاد معدنچی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۳۱ |[[علی علیزاده (بازیکن فوتبال)|علی علیزاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۳۲ |[[ابوالفضل حاجی‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۳ |[[پژمان نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۳۴ |[[:en:Roger Raphael Edereho|رافائل ادرهو]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۱''' |- |۳۵ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۶''' |- |۳۶ |[[حسین بادامکی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۴''' |- |۳۷ |[[احسان خرسندی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۳۸ |[[فراز فاطمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۳۹ |[[حسین کعبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۰ |[[فرزاد آشوبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۴۱ |[[زیاد شعبو]] |{{پرچمک|سوریه}} |'''۲''' |- |۴۲ |[[لوی صلاح حسن]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۴۳ |[[محسن خلیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۵''' |- |۴۴ |[[عباس آقایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۴۵ |[[سپهر حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۴۶ |[[ماته دراگه‌چوویچ]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۳''' |- |۴۷ |[[فرهاد خیرخواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۸ |[[محمد نصرتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۹ |[[ابراهیم توره]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۱۱''' |- |۵۰ |[[علی کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۸''' |- |۵۱ |[[مازیار زارع]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۵۲ |[[هادی نوروزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۶''' |- |۵۳ |[[محمد منصوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵۴ |[[نبی‌الله باقری‌ها]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۵ |[[پائولو دی کارمو]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۵۶ |[[ایوان پتروویچ]] |{{پرچمک|صربستان}} |'''۱''' |- |۵۷ |[[هوار ملا محمد]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۵''' |- |۵۸ |[[میثم بائو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۹ |[[مجتبی زارعی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۶۰ |[[وسلی برازیلیا]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۲''' |- |۶۱ |[[عادل کلاه کج]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۲ |[[محمد پروین]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۳ |[[اشپیتیم آرفی]] |{{پرچمک|آلمان}} |'''۶''' |- |۶۴ |[[تیاگو آلوز فراگا]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۳''' |- |۶۵ |[[محمد نوری (بازیکن فوتبال)|محمد نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۷''' |- |۶۶ |[[غلامرضا رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۶۷ |[[امیرحسین فشنگچی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۶۸ |[[حمیدرضا علی‌عسگری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۹ |[[علیرضا نورمحمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۷۰ |[[وحید هاشمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۷۱ |[[مجتبی شیری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۲ |[[علیرضا محمد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۳ |[[ایمن زاید]] |{{پرچمک|لیبی}} |'''۷''' |- |۷۴ |[[ابراهیم شکوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۵ |[[محمد قاضی (بازیکن فوتبال)|محمد قاضی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۶ |[[کریم انصاری‌فرد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۷۷ |[[مهدی مهدوی‌کیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۸ |[[سید جلال حسینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۷۹ |[[مارکو پروویچ]] |{{پرچمک|صربستان}} |'''۲''' |- |۸۰ |[[حسین ماهینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۱ |[[ولاتکو گروزدانوسکی]] |{{پرچمک|مقدونیه}} |'''۲''' |- |۸۲ |[[میثم نقی‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۳ |[[رضا حقیقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۴ |[[سیدمهدی سیدصالحی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۸۵ |[[پیام صادقیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۸۶ |[[قاسم دهنوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۷ |'''[[امید عالیشاه]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۸۸ |[[محسن بنگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۸۹ |[[محمدرضا خلعتبری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۹۰ |[[محسن مسلمان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۹۱ |[[مهرداد کفشگری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۲ |[[فرزاد حاتمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۳ |[[محمد عباس‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۹۴ |[[مهدی طارمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴۵''' |- |۹۵ |[[رضا نوروزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۶ |'''[[علی علیپور]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۶۸''' |- |۹۷ |[[احمد نوراللهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۹۸ |[[ژوزه تادئو مورو ژونیور]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۹۹ |[[جری بنگتسون]] |{{پرچمک|هندوراس}} |'''۷''' |- |۱۰۰ |[[رامین رضاییان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۹''' |- |۱۰۱ |'''[[فرشاد احمدزاده]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۱۰۲ |[[میلاد کمندانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۰۳ |[[کمال کامیابی‌نیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۹''' |- |۱۰۴ |[[محمد انصاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۰۵ |'''[[وحید امیری]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۱''' |- |۱۰۶ |'''[[سروش رفیعی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۱۰۷ |[[شجاع خلیل‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۱۰۸ |[[گادوین منشا]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۵''' |- |۱۰۹ |[[شایان مصلح]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۰ |[[سیامک نعمتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۳''' |- |۱۱۱ |[[ماریو بودیمیر]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۱''' |- |۱۱۲ |[[مهدی ترابی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۸''' |- |۱۱۳ |[[آدام همتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱۴ |[[بشار رسن]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۳''' |- |۱۱۵ |[[مهدی عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲۱''' |- |۱۱۶ |[[کریستین اوساگونا]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۱''' |- |۱۱۷ |'''[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۱۱۸ |'''[[عیسی آل‌کثیر]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۸''' |- |۱۱۹ |[[شهریار مغانلو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۲۰ |'''[[میلاد سرلک]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۱۲۱ |[[مهدی شیری (بازیکن فوتبال)|مهدی شیری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۲ |[[حامد پاکدل]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۲۳ |[[رضا اسدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۲۴ |[[علی نعمتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۱۲۵ |[[علی شجاعی (بازیکن فوتبال)|علی شجاعی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۲۶ |'''[[فرشاد فرجی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۲۷ |[[شیرزاد تمیروف]] |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱''' |- |۱۲۸ |'''[[گئورگی گولسیانی]]''' |{{پرچمک|گرجستان}} |'''۱۴''' |- |۱۲۹ |[[یورگن لوکادیا]] |{{پرچمک|کوراسائو}} |'''۶''' |- |۱۳۰ |'''[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۱۳۱ |[[محمد عمری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۳۲ |[[شیخ دیاباته]] |{{پرچمک|مالی}} |'''۳''' |- |۱۳۳ |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۳۴ |[[سینا اسدبیگی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۳۵ |[[وحدت حنانوف]] |{{پرچمک|تاجیکستان}} |'''۱''' |- |۱۳۶ |[[لئاندرو پریرا]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۱۳۷ |'''[[مرتضی پورعلی‌گنجی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۸ |'''[[یاسین سلمانی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳۹ |[[شهاب زاهدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۱۴۰ |[[نبیل باهویی]] |{{پرچمک|سوئد}} |'''۱''' |- |۱۴۱ |'''[[آستان ارونوف]]''' |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱۰''' |- |۱۴۲ |'''[[مسعود ریگی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۳ |'''[[ایوب العملود]]''' |{{پرچمک|مراکش}} |'''۱''' |- |۱۴۴ |'''[[محمد خدابنده‌لو]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۵ |'''[[سردار دورسون]]''' |{{پرچمک|ترکیه}} |'''۵''' |- |۱۴۶ |'''[[علیرضا عنایت‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۷ |'''[[یعقوب براجعه]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴۸ |[[گل به خودی]] |– |'''۱۸''' |- |۱۴۹ |رأی [[کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران|کمیته انضباطی]] |– |'''۶''' |- !colspan="3"|مجموع !۱۰۴۶ |} * تا ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ ------- === فهرست گلزنان پرسپولیس در مسابقات آسیایی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[غلام وفاخواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۲ |[[رضا وطنخواه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳ |[[همایون بهزادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴ |[[حسین کلانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵ |[[فرشاد پیوس]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۶ |[[محمدحسن انصاری‌فرد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷ |[[ضیا عربشاهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸ |[[مرتضی کرمانی‌مقدم]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۹ |[[مجتبی محرمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۰ |[[حسن شیرمحمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۱ |[[حمید استیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۲ |[[کریم باوی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۳ |[[حمید روزبهانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۴ |[[حسین عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۵ |[[حمید درخشان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۶ |[[محمود کلهر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۷ |[[بهزاد داداش‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۸ |[[جمشید شاه‌محمدی (بازیکن فوتبال)|جمشید شاه‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۹ |[[رضا ترابیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۰ |[[علی دایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۱ |[[افشین پیروانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۲ |[[کریم باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۲۳ |[[رضا شاهرودی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۴ |[[ادموند بزیک]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۲۵ |[[خداداد عزیزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۲۶ |[[مهدی مهدوی‌کیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۲۷ |[[بهروز رهبری‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۸ |[[علیرضا امامی‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۹ |[[مهدی هاشمی‌نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۰ |[[علی باغمیشه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۱ |[[علی کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۰''' |- |۳۲ |[[علی اکبریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۳ |[[پایان رأفت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۴ |[[بهنام سراج]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۵ |[[حسن خان‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۶ |[[علی انصاریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۷ |[[حامد کاویانپور]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۸ |[[اسماعیل حلالی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۹ |[[یحیی گل‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۰ |[[امیرحسین اصلانیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۱ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۲ |[[هادی نوروزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۳ |[[مازیار زارع]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۴ |[[ابراهیم توره]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۱''' |- |۴۵ |[[محسن خلیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۶ |[[حسین بادامکی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۷ |[[اشپیتیم آرفی]] |{{پرچمک|آلمان}} |'''۲''' |- |۴۸ |[[حمیدرضا علی‌عسگری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۹ |[[ایمن زاید]] |{{پرچمک|لیبی}} |'''۵''' |- |۵۰ |[[غلامرضا رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵۱ |[[امیرحسین فشنگچی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۲ |[[جواد کاظمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۳ |[[مهرداد پولادی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۴ |[[محسن بنگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۵ |[[محمد نوری (بازیکن فوتبال)|محمد نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۵۶ |[[مهدی طارمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۵۷ |[[محسن مسلمان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۸ |'''[[وحید امیری]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵۹ |'''[[سروش رفیعی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۰ |[[شجاع خلیل‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۶۱ |[[گادوین منشا]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۷''' |- |۶۲ |'''[[علی علیپور]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۱''' |- |۶۳ |[[سیامک نعمتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۴ |'''[[فرشاد احمدزاده]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۵ |[[کمال کامیابی‌نیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۶۶ |[[احمد نوراللهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۷ |[[سید جلال حسینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۸ |[[ماریو بودیمیر]] |{{پرچمک|کرواسی}} |'''۱''' |- |۶۹ |[[مهدی ترابی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۷۰ |[[بشار رسن]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۷۱ |'''[[عیسی آل‌کثیر]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۷۲ |[[مهدی عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۷۳ |[[شهریار مغانلو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۷۴ |[[احسان پهلوان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۵ |'''[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۶ |'''[[امید عالیشاه]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۷ |'''[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۸ |[[شهاب زاهدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۹ |'''[[فرشاد فرجی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۰ |'''[[آستان ارونوف]]''' |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱''' |- |۸۱ |'''[[گئورگی گولسیانی]]''' |{{پرچمک|گرجستان}} |'''۲''' |- |۸۲ |[[گل به خودی]] |– |'''۵''' |- !colspan="3"|مجموع !۲۰۸ |} * آمار تا ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ ------- === فهرست گلزنان پرسپولیس در جام حذفی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |[[عباس کارگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲ |[[محمدحسن انصاری‌فرد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳ |[[حسین عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴ |[[رضا عابدیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵ |[[فرشاد پیوس]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۶ |[[محسن عاشوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷ |[[مجتبی محرمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸ |[[سعید عزیزیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۹ |[[حسن شیرمحمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۰ |[[ناصر محمدخانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۱ |[[بهروز رهبری‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۱۲ |[[بهنام سراج]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۱۳ |[[ادموند بزیک]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۱۴ |[[حمید استیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۵ |[[اسماعیل حلالی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۶ |[[علیرضا امامی‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۷ |[[کوروش برمک]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۱۸ |[[مهدی هاشمی‌نسب]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۱۹ |[[افشین پیروانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۲۰ |[[علی باغمیشه]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۱ |[[سهراب انتظاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۲ |[[امیرحسین اصلانیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۳ |[[علی انصاریان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۴ |[[رضا جباری (بازیکن فوتبال)|رضا جباری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۵ |[[پایان رأفت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۶ |[[علی دایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۷ |[[یحیی گل‌محمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۲۸ |[[علی سلمانی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲۹ |[[جواد کاظمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۳۰ |[[مقداد قباخلو]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۱ |[[داوود سیدعباسی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۲ |[[شیث رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۳ |[[مهرزاد معدنچی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۸''' |- |۳۴ |[[پژمان نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۵ |[[علیرضا واحدی نیکبخت]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۳۶ |[[ابراهیم اسدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳۷ |[[احسان خرسندی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۳۸ |[[لوی صلاح حسن]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۳۹ |[[زیاد شعبو]] |{{پرچمک|سوریه}} |'''۱''' |- |۴۰ |[[فرزاد آشوبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۱ |[[فراز فاطمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۲ |[[عباس آقایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۳ |[[حسین بادامکی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴۴ |[[کریم باقری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۴۵ |[[هادی نوروزی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۴۶ |[[ابراهیم توره]] |{{پرچمک|سنگال}} |'''۱''' |- |۴۷ |[[حمیدرضا علی‌عسگری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۴۸ |[[مازیار زارع]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۴۹ |[[بهادر عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۰ |[[هوار ملا محمد]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۵۱ |[[محسن خلیلی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۵۲ |[[تیاگو آلوز فراگا]] |{{پرچمک|برزیل}} |'''۱''' |- |۵۳ |[[اشپیتیم آرفی]] |{{پرچمک|آلمان}} |'''۱''' |- |۵۴ |[[محمد نوری (بازیکن فوتبال)|محمد نوری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱۲''' |- |۵۵ |[[امیرحسین فشنگچی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۵۶ |[[سپهر حیدری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۷ |[[سعید حلافی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۸ |[[وحید هاشمیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۵۹ |[[علیرضا نورمحمدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۰ |[[کریم انصاری‌فرد]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۶۱ |[[غلامرضا رضایی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۲ |[[حسین ماهینی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۳ |[[یونس شاکری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۴ |[[میلاد غریبی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۵ |[[رضا حقیقی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۶ |'''[[امید عالیشاه]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۵''' |- |۶۷ |[[محمد عباس‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۶۸ |[[پیام صادقیان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۶۹ |[[محسن بنگر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۰ |[[مهدی طارمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۱ |[[وولودیمیر پریموف]] |{{پرچمک|اوکراین}} |'''۱''' |- |۷۲ |[[گادوین منشا]] |{{پرچمک|نیجریه}} |'''۲''' |- |۷۳ |'''[[علی علیپور]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۷۴ |[[شجاع خلیل‌زاده]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۵ |'''[[فرشاد احمدزاده]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۷۶ |[[محمد انصاری]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۷ |[[سعید کریمی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۳۷۸)|سعید کریمی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۸ |[[شایان مصلح]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۷۹ |[[احمد نوراللهی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۰ |'''[[وحید امیری]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۳''' |- |۸۱ |[[مهدی ترابی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۶''' |- |۸۲ |[[بشار رسن]] |{{پرچمک|عراق}} |'''۱''' |- |۸۳ |[[کمال کامیابی‌نیا]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۴ |[[مهدی عبدی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۴''' |- |۸۵ |[[محمد شریفی (بازیکن فوتبال)|محمد شریفی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۶ |[[سیامک نعمتی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۲''' |- |۸۷ |'''[[عیسی آل‌کثیر]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۷''' |- |۸۸ |[[علی شجاعی (بازیکن فوتبال)|علی شجاعی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۸۹ |[[احسان پهلوان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۰ |'''[[گئورگی گولسیانی]]''' |{{پرچمک|گرجستان}} |'''۴''' |- |۹۱ |'''[[مرتضی پورعلی‌گنجی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۲ |[[دانیال اسماعیلی‌فر]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۳ |'''[[آستان ارونوف]]''' |{{پرچمک|ازبکستان}} |'''۱''' |- |۹۴ |[[سینا اسدبیگی]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۵ |[[لوکاس ژوآئو]] |{{پرچمک|آنگولا}} |'''۱''' |- |۹۶ |'''[[مسعود ریگی]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۹۷ |[[گل به خودی]] |– |'''۱''' |- !colspan="3"|مجموع !۲۱۰ |} ۵۵ گل دیگر که گلزنان آن مشخص نیست. * آمار تا ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ ------- === فهرست گلزنان پرسپولیس در سوپرجام === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !# !نام !ملیت !تعداد گل |- |۱ |'''[[علی علیپور]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۲ |[[محسن مسلمان]] |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۳ |'''[[فرشاد احمدزاده]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- |۴ |'''[[عیسی آل‌کثیر]]''' |{{پرچمک|ایران}} |'''۱''' |- !colspan="3"|مجموع !۴ |} * آمار تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۰ == لیست تیم ملی فوتبال ایران == فهرست تیم ملی برای دو بازی در [[مرحله مقدماتی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶ (آسیا)|مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۶]] مقابل '''{{Fb|قطر}}''' و '''{{Fb|کره شمالی}}''' در خرداد ۱۴۰۴ * دروازه‌بان: [[علیرضا بیرانوند|بیرانوند]]{{سخ}}[[سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)|حسینی]]{{سخ}}[[پیام نیازمند|نیازمند]]{{سخ}}[[محمد خلیفه|خلیفه]] * مدافع میانی: [[محمدامین حزباوی|حزباوی]]{{سخ}}[[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]]{{سخ}}[[علی نعمتی|نعمتی]]{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]]{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] * مدافع راست: [[صالح حردانی|حردانی]]{{سخ}}[[آریا یوسفی|یوسفی]]{{سخ}}[[صادق محرمی|محرمی]] * مدافع چپ: [[میلاد محمدی|محمدی]]{{سخ}}[[امید نورافکن|نورافکن]] * هافبک دفاعی: [[سعید عزت‌اللهی|عزت‌اللهی]]{{سخ}}[[امیرمحمد رزاقی‌نیا|رزاقی‌نیا]]{{سخ}}[[روزبه چشمی|چشمی]]{{سخ}}[[محمد قربانی (بازیکن فوتبال)|قربانی]]{{سخ}}[[محمد کریمی|کریمی]] * هافبک هجومی: [[محمدجواد حسین‌نژاد|حسین‌نژاد]]{{سخ}}[[سامان قدوس|قدوس]] * وینگر راست: [[مهدی هاشم‌نژاد|هاشم‌نژاد]]{{سخ}}[[محمدمهدی محبی|محبی]] * وینگر چپ: [[مهدی قایدی|قایدی]] * مهاجم: [[مهدی طارمی|طارمی]]{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]]{{سخ}}[[امیرحسین حسین‌زاده|حسین‌زاده]]{{سخ}}[[شهریار مغانلو|مغانلو]] آمار تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵ (۲۰ خرداد ۱۴۰۴) {|class="wikitable sortable"style="text-align:center |- !# !بازیکن !بازی !گل |- |۱ |[[علیرضا بیرانوند]] |۸۰ |۰ |- |۲۲ |[[سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)|سید حسین حسینی]] |۱۲ |۰ |- |۱۲ |[[پیام نیازمند]] |۹ |۰ |- |– |[[محمد خلیفه]] {{سخ}} {{کوچک|(خارج از لیست)}} |۰ |۰ |- |۴ |[[محمدامین حزباوی]] |۴ |۰ |- |– |[[شجاع خلیل‌زاده]] {{سخ}} {{کوچک|(خارج از لیست)}} |۵۰ |۲ |- |۱۱ |[[علی نعمتی]] |۸ |۰ |- |۱۹ |[[عارف آقاسی]] |۳ |۰ |- |۸ |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۵۴ |۳ |- |۵ |[[صالح حردانی]] |۱۴ |۱ |- |۲۳ |[[آریا یوسفی]] |۷ |۰ |- |۲ |[[صادق محرمی]] |۳۰ |۱ |- |– |[[میلاد محمدی]] {{سخ}} {{کوچک|(محروم)}} |۷۰ |۱ |- |۲۱ |[[امید نورافکن]] |۳۰ |۱ |- |۶ |[[سعید عزت‌اللهی]] |۷۷ |۱ |- |۱۳ |[[امیرمحمد رزاقی‌نیا]] |۱ |۰ |- |۱۵ |[[روزبه چشمی]] |۳۷ |۳ |- |۳ |[[محمد قربانی (بازیکن فوتبال)|محمد قربانی]] |۷ |۰ |- |– |[[محمد کریمی]] {{سخ}} {{کوچک|(خارج از لیست)}} |۱۰ |۰ |- |۷ |[[محمدجواد حسین‌نژاد]] |۴ |۰ |- |- |۱۴ |[[سامان قدوس]] |۵۹ |۳ |- |۱۷ |[[مهدی هاشم‌نژاد]] |۲ |۰ |- |۲۰ |[[محمدمهدی محبی]] |۲ |۱ |- |– |[[مهدی قایدی]] {{سخ}} {{کوچک|(مصدوم)}} |۲۷ |۹ |- |۹ |[[مهدی طارمی]] {{کاپیتان}} |۹۴ |۵۵ |- |۱۶ |[[علی علیپور]] |۵ |۰ |- |۱۸ |[[امیرحسین حسین‌زاده]] |۷ |۱ |- |۱۰ |[[شهریار مغانلو]] |۱۶ |۲ |} == جدول همه ادوار لیگ فوتبال ایران == === جدول کلی جام منطقه‌ای === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !تیم !ب !style="background-color: #008000;|پ !style="background-color: #FFF68F;|ت !style="background-color: #d33;|ش !ز !خ !امتیاز |- |align="right"|1️⃣ [[باشگاه فوتبال پاس تهران|پاس تهران]] |۲۲||۱۸||۱||۳||۶۴||۱۵||۳۷ |- |align="right|2️⃣ [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] |۲۳||۱۸||–||۵||۷۹||۲۴||۳۶ |- |align="right|3️⃣ [[باشگاه فوتبال تاج|استقلال]] |۲۲||۱۵||۲||۵||۴۷||۱۷||۳۲ |- |[[باشگاه فوتبال عقاب تهران|عقاب]] |۱۴||۷||۲||۵||۲۷||۱۷||۱۶ |- |[[باشگاه فوتبال تاج آبادان|تاج آبادان]] |۹||۴||۴||۱||۱۸||۱۰||۱۲ |- |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۴||۴||۳||۷||۱۲||۱۸||۱۱ |- |[[باشگاه فوتبال تاج مسجدسلیمان|تاج مسجدسلیمان]] |۱۴||۳||۴||۷||۹||۲۶||۱۰ |- |[[باشگاه فوتبال جم آبادان|جم آبادان]] |۱۴||۲||۳||۹||۱۱||۳۱||۷ |- |[[باشگاه فوتبال کارگر آبادان|کارگر آبادان]] |۳||۱||۲||–||۵||۴||۴ |- |[[باشگاه فوتبال تاج شیراز|تاج شیراز]] |۳||۱||–||۲||۳||۸||۲ |- |[[باشگاه فوتبال آریا مشهد|آریا مشهد]] |۳||–||–||۳||۲||۱۰||– |- |[[باشگاه فوتبال برق تهران|برق تهران]] |۳||–||–||۳||–||۹||– |- |[[باشگاه فوتبال تاج نوشهر|تاج نوشهر]] |۱۴||–||–||۱۴||۱||۵۰||– |} === جدول کلی جام تخت جمشید === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !تیم !ب !style="background-color: #008000;|پ !style="background-color: #FFF68F;|ت !style="background-color: #d33;|ش !ز !خ !امتیاز |- |align="right|1️⃣ [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] |۱۳۴||۶۷||۵۳||۱۴||۱۸۴||۷۶||۱۸۷ |- |align="right|2️⃣ [[باشگاه فوتبال پاس همدان|پاس همدان]] |۱۳۴||۶۶||۴۸||۲۰||۱۴۸||۶۹||۱۸۰ |- |align="right|3️⃣ [[باشگاه فوتبال تاج|استقلال]] |۱۳۴||۶۶||۴۲||۲۶||۱۶۷||۹۱||۱۷۴ |- |[[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |۱۳۴||۵۲||۴۳||۳۹||۱۵۷||۱۲۲||۱۴۷ |- |[[باشگاه فوتبال هما|هما]] |۱۱۲||۴۵||۳۹||۲۸||۱۱۷||۹۰||۱۲۹ |- |[[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] |۱۳۴||۴۱||۴۷||۴۶||۱۲۴||۴۰||۱۲۹ |- |[[باشگاه فوتبال بانک ملی تهران|بانک ملی]] |۱۳۴||۳۱||۵۲||۵۱||۸۸||۱۳۰||۱۱۴ |- |[[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] |۱۳۴||۲۹||۵۲||۵۳||۱۰۵||۱۵۸||۱۱۰ |- |[[باشگاه فوتبال دارایی تهران|دارایی]] |۹۰||۲۲||۴۶||۲۲||۷۰||۶۹||۹۰ |- |[[باشگاه فوتبال ایران‌جوان بوشهر|ایران‌جوان]] |۹۰||۲۸||۳۴||۲۸||۷۰||۷۸||۹۰ |- |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۱۲||۲۴||۴۲||۴۶||۷۵||۱۱۵||۹۰ |- |[[باشگاه فوتبال برق شیراز|برق شیراز]] |۹۰||۱۹||۴۴||۲۷||۵۹||۶۸||۸۲ |- |[[باشگاه فوتبال ماشین‌سازی تبریز|ماشین‌سازی]] |۸۲||۱۸||۳۱||۳۳||۵۴||۹۴||۶۷ |- |[[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] |۱۰۴||۱۷||۳۲||۵۲||۶۷||۱۳۰||۶۶ |- |[[باشگاه فوتبال شاهین تهران|شهباز]] |۶۰||۲۰||۲۳||۱۷||۶۷||۵۳||۶۳ |- |[[باشگاه فوتبال ابومسلم خراسان|ابومسلم]] |۶۰||۱۷||۲۱||۲۲||۳۷||۴۶||۵۵ |- |[[باشگاه فوتبال تراکتورسازی|تراکتور]] |۶۰||۱۶||۲۱||۲۳||۵۱||۶۳||۵۳ |- |[[باشگاه فوتبال آرارات تهران|آرارات]] |۶۰||۱۴||۲۳||۲۳||۴۶||۶۳||۵۱ |- |[[باشگاه فوتبال عقاب تهران|عقاب]] |۴۴||۱۵||۱۷||۱۲||۴۸||۳۸||۴۷ |- |[[باشگاه فوتبال جنوب اهواز|جنوب اهواز]] |۲۲||۵||۶||۱۱||۱۹||۴۰||۱۶ |- |[[باشگاه فوتبال جنوب اهواز|آب و برق اهواز]] |۲۲||۵||۲||۱۲||۱۷||۳۰||۱۲ |- |[[باشگاه فوتبال برق تهران|برق تهران]] |۲۲||۲||۸||۱۲||۱۶||۳۲||۱۲ |} === جدول کلی جام قدس === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !تیم !ب !style="background-color: #008000;|پ !style="background-color: #FFF68F;|ت !style="background-color: #d33;|ش !ز !خ !امتیاز |- |align="right|1️⃣ [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |۲۳||۱۷||۴||۲||۵۸||۱۱||۳۸ |- |align="right|2️⃣ [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] |۲۳||۱۳||۹||۱||۴۳||۱۴||۳۵ |- |align="right|3️⃣ [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |۲۲||۱۰||۹||۳||۳۱||۱۵||۲۹ |- |[[باشگاه فوتبال دارایی تهران|دارایی]] |۲۲||۱۱||۵||۶||۲۸||۱۹||۲۷ |- |[[باشگاه ورزشی تام اصفهان|تام اصفهان]] |۲۰||۹||۷||۴||۲۰||۱۱||۲۵ |- |[[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] |۲۰||۹||۶||۵||۲۶||۹||۲۴ |- |[[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] |۲۰||۸||۷||۵||۲۸||۱۷||۲۳ |- |[[باشگاه فوتبال تراکتورسازی|تراکتورسازی]] |۲۰||۸||۶||۶||۱۹||۱۷||۲۲ |- |بانک سپه |۲۰||۷||۸||۵||۲۲||۱۶||۲۲ |- |شهرداری ساری |۲۰||۸||۶||۶||۲۳||۲۳||۲۲ |- |[[باشگاه فوتبال ماشین‌سازی تبریز|ماشین‌سازی]] |۲۰||۷||۷||۶||۱۹||۱۸||۲۱ |- |[[باشگاه فوتبال جنوب اهواز|جنوب اهواز]] |۲۰||۸||۵||۷||۲۰||۲۰||۲۱ |- |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۲۰||۶||۸||۶||۱۶||۱۶||۲۰ |- |[[باشگاه فوتبال کما شیراز|کما شیراز]] |۲۰||۶||۷||۷||۲۱||۲۱||۱۹ |- |پاس بوشهر |۲۰||۶||۷||۷||۱۹||۲۱||۱۹ |- |استقلال انزلی |۲۰||۶||۶||۸||۱۲||۱۹||۱۸ |- |[[باشگاه فوتبال پیام مشهد|پیام مشهد]] |۲۰||۴||۷||۹||۱۵||۲۱||۱۵ |- |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر خرم‌آباد]] |۲۰||۵||۴||۱۱||۱۸||۳۰||۱۴ |- |پاکدیس ارومیه |۲۰||۴||۵||۱۱||۱۸||۳۱||۱۳ |- |استقامت یزد |۲۰||۳||۵||۱۲||۱۶||۴۱||۱۱ |- |کاوه بندرعباس |۲۰||۱||۵||۱۴||۱۳||۴۶||۷ |- |گسترش اراک |۲۰||۱||۳||۱۶||۸||۵۲||۵ |} === جدول کلی جام آزادگان === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !تیم !ب !style="background-color: #008000;|پ !style="background-color: #FFF68F;|ت !style="background-color: #d33;|ش !ز !خ !امتیاز |- |align="right|1️⃣ [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] |۲۲۶||۱۲۳||۷۳||۳۰||۳۷۳||۱۷۰||۳۹۸ |- |align="right"|2️⃣ [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |۲۲۷||۱۰۹||۷۸||۴۰||۳۲۸||۱۹۹||۳۷۸ |- |align="right|3️⃣ [[باشگاه فوتبال پاس تهران|پاس تهران]] |۲۵۶||۹۵||۱۰۸||۵۳||۳۰۷||۲۲۹||۳۵۸ |- |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۲۳۶||۸۷||۷۹||۷۰||۲۵۰||۲۳۰||۳۱۶ |- |[[باشگاه فوتبال تراکتورسازی|تراکتور]] |۲۲۲||۶۵||۷۶||۸۱||۲۳۹||۲۶۸||۲۴۵ |- |[[باشگاه فوتبال سایپا|سایپا]] |۱۸۴||۶۲||۸۱||۴۴||۲۲۶||۱۸۷||۲۴۴ |- |[[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] |۱۸۴||۶۰||۷۱||۵۳||۲۱۷||۲۰۴||۲۳۷ |- |[[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] |۱۷۶||۵۰||۶۳||۶۳||۱۸۱||۲۱۶||۱۹۶ |- |[[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |۱۷۴||۵۰||۶۲||۶۲||۱۵۲||۱۶۰||۱۸۶ |- |[[باشگاه فوتبال استقلال اهواز|استقلال اهواز]] |۱۷۲||۴۸||۶۴||۶۰||۲۰۵||۲۲۰||۱۸۶ |- |[[باشگاه فوتبال برق شیراز|برق شیراز]] |۱۷۲||۴۶||۶۰||۶۶||۱۵۴||۱۸۳||۱۸۲ |- |[[باشگاه فوتبال بهمن کرج|بهمن کرج]] |۱۱۴||۴۳||۴۱||۳۰||۱۵۱||۱۱۶||۱۷۰ |- |[[باشگاه فوتبال پلی‌اکریل اصفهان|پلی‌اکریل]] |۱۳۲||۳۸||۴۴||۵۰||۱۲۹||۱۵۸||۱۵۲ |- |[[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجرسپاسی]] |۱۰۶||۳۴||۴۰||۳۲||۱۲۱||۱۰۱||۱۴۲ |- |[[باشگاه فوتبال کشاورز تهران|کشاورز]] |۱۲۵||۳۴||۴۹||۴۲||۱۱۶||۱۱۸||۱۲۹ |- |[[باشگاه فوتبال جنوب اهواز|جنوب اهواز]] |۱۱۴||۴۰||۳۷||۳۷||۱۲۰||۱۱۸||۱۲۸ |- |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |۱۰۶||۳۲||۳۱||۴۳||۱۱۳||۱۴۲||۱۲۷ |- |[[باشگاه فوتبال شهرداری تبریز|شهرداری تبریز]] |۱۱۰||۲۸||۴۵||۳۷||۱۱۶||۱۱۸||۱۲۲ |- |[[باشگاه فوتبال چوکای تالش|چوکا تالش]] |۱۰۴||۲۷||۳۷||۴۰||۸۹||۱۳۵||۱۰۶ |- |[[باشگاه فوتبال ماشین‌سازی تبریز|ماشین‌سازی]] |۸۲||۳۰||۲۰||۳۲||۹۲||۱۱۱||۱۰۱ |- |[[باشگاه فوتبال پیام مشهد|پیام مشهد]] |۸۰||۲۰||۳۰||۳۰||۸۲||۱۰۴||۸۴ |- |[[باشگاه فوتبال ابومسلم خراسان|ابومسلم]] |۹۲||۲۱||۲۵||۴۶||۹۳||۱۳۳||۸۲ |- |[[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] |۸۴||۲۴||۳۰||۳۰||۷۷||۹۸||۷۵ |- |[[باشگاه فوتبال شموشک نوشهر|شموشک نوشهر]] |۶۰||۱۸||۱۶||۲۶||۶۲||۹۰||۷۰ |- |[[باشگاه فوتبال آرارات تهران|آرارات]] |۵۲||۱۶||۱۶||۲۰||۵۸||۵۸||۵۶ |- |[[باشگاه فوتبال استقلال رشت|استقلال رشت]] |۴۴||۱۱||۱۰||۲۳||۳۶||۶۴||۳۹ |- |[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۲||۷||۷||۸||۱۹||۲۹||۲۸ |- |[[باشگاه فوتبال کما شیراز|کما شیراز]] |۳۶||۶||۱۵||۱۵||۲۳||۲۹||۲۷ |- |[[باشگاه فوتبال بانک ملی تهران|بانک ملی]] |۳۰||۴||۱۵||۱۱||۲۷||۴۱||۲۷ |- |نفت قائم شهر |۲۲||۸||۶||۸||۲۰||۲۲||۲۲ |- |[[باشگاه فوتبال بانک تجارت تهران|بانک تجارت]] |۲۲||۷||۷||۸||۲۷||۲۲||۲۱ |- |[[باشگاه فوتبال پارس خودرو|پارس خودرو]] |۲۲||۲||۱۱||۹||۱۹||۲۹||۱۵ |- |[[باشگاه فوتبال ایرسوتر نوشهر|ایرسوتر نوشهر]] |۲۶||۳||۶||۱۷||۲۲||۶۴||۱۵ |- |قدس ساری |۲۲||۵||۴||۱۳||۱۶||۳۳||۱۴ |- |وحدت ساری |۱۴||۳||۲||۹||۱۶||۲۲||۹ |- |[[باشگاه فوتبال سپیدرود رشت|سپیدرود]] |۱۴||۲||۳||۹||۹||۲۱||۷ |- |[[باشگاه فوتبال شاهین بوشهر|شاهین بوشهر]] |۲۲||–||۵||۱۷||۷||۵۶||۵ |} === جدول کلی جام خلیج‌فارس === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !تیم !ب !style="background-color: #008000;|پ !style="background-color: #FFF68F;|ت !style="background-color: #d33;|ش !ز !خ !امتیاز |- |align="right|1️⃣ '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |۷۳۲||۳۷۰||۲۲۲||۱۴۰||۱۰۴۶||۶۳۷||۱۳۳۲ |- |align="right|2️⃣ '''[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]]''' |۷۳۲||۳۶۴||۲۳۵||۱۳۳||۱۰۶۵||۶۳۵||۱۳۲۷ |- |align="right|3️⃣ '''[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]]''' |۷۳۲||۳۴۴||۲۳۴||۱۵۴||۱۰۷۲||۶۶۲||۱۲۶۶ |- |'''[[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]]''' |۷۳۲||۲۶۹||۲۵۱||۲۱۲||۸۴۹||۷۳۸||۱۰۵۸ |- |'''[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]]''' |۶۹۸||۲۶۳||۲۳۹||۱۹۶||۷۷۵||۶۹۶||۱۰۲۸ |- |'''[[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]]''' |۵۲۲||۲۲۸||۱۶۳||۱۳۱||۶۹۰||۵۰۴||۸۴۷ |- |[[باشگاه فوتبال سایپا|سایپا]] |۶۱۲||۱۸۶||۲۱۷||۲۰۹||۶۶۰||۷۰۱||۷۷۵ |- |{{ورود}} '''[[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]]''' |۵۷۸||۱۶۲||۱۸۸||۲۲۸||۵۷۲||۶۹۴||۶۷۴ |- |'''[[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]]''' |۵۲۶||۱۴۶||۱۷۷||۲۰۳||۴۸۸||۶۰۱||۶۱۵ |- |[[باشگاه فوتبال صبای قم|صبای قم]] |۴۱۴||۱۲۸||۱۵۹||۱۲۷||۴۶۸||۴۶۰||۵۴۳ |- |{{ورود}} '''[[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجرسپاسی]]''' |۳۹۸||۱۰۳||۳۴۶||۱۴۹||۳۵۷||۴۳۴||۴۵۵ |- |[[باشگاه فوتبال صنعت نفت آبادان|صنعت نفت]] |۴۰۲||۱۰۶||۱۲۳||۱۷۳||۳۹۵||۵۲۷||۴۴۱ |- |[[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] |۳۵۴||۱۰۷||۱۱۴||۱۳۳||۴۰۶||۴۲۱||۴۳۵ |- |[[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |۲۹۴||۸۹||۱۰۹||۹۶||۳۳۳||۳۲۹||۳۷۶ |- |[[باشگاه فوتبال نفت تهران|نفت تهران]] |۲۵۲||۹۱||۸۸||۷۳||۲۸۴||۲۵۸||۳۶۱ |- |[[باشگاه فوتبال ابومسلم خراسان|ابومسلم]] |۲۷۰||۸۳||۹۰||۹۷||۲۹۶||۳۰۴||۳۳۹ |- |[[باشگاه فوتبال استقلال اهواز|استقلال اهواز]] |۲۷۴||۸۰||۷۸||۱۱۶||۳۲۷||۴۰۲||۳۱۸ |- |[[باشگاه فوتبال شهر خودرو مشهد|شهرخودرو]] |۲۴۰||۷۴||۸۰||۸۶||۲۱۷||۲۴۴||۳۰۲ |- |[[باشگاه فوتبال پاس تهران|پاس تهران]] |۱۶۸||۷۲||۵۹||۳۷||۲۶۲||۱۸۱||۲۷۵ |- |'''[[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]]''' |۲۴۰||۵۷||۹۱||۹۲||۲۲۴||۲۹۲||۲۶۲ |- |[[باشگاه فوتبال برق شیراز|برق شیراز]] |۲۳۶||۶۰||۷۸||۹۸||۲۵۰||۳۳۵||۲۵۸ |- |'''[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]]''' |۱۸۰||۶۵||۶۲||۵۳||۱۹۰||۱۷۴||۲۵۷ |- |[[باشگاه فوتبال داماش گیلان|داماش]] |۲۴۸||۵۶||۸۱||۱۱۱||۲۲۷||۳۴۴||۲۴۹ |- |{{خروج}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] |۲۱۰||۴۵||۸۳||۸۲||۱۷۷||۲۳۷||۲۱۸ |- |'''[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]]''' |۱۵۰||۴۷||۵۳||۵۰||۱۴۷||۱۴۷||۱۹۴ |- |'''[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم اراک]]''' |۱۵۰||۴۰||۶۸||۴۲||۱۲۲||۱۳۵||۱۸۸ |- |[[باشگاه فوتبال گسترش فولاد تبریز|گسترش فولاد]] |۱۵۰||۳۹||۶۰||۵۱||۱۴۷||۱۶۱||۱۷۷ |- |[[باشگاه فوتبال پاس همدان|پاس همدان]] |۱۳۶||۳۸||۴۸||۵۰||۱۴۳||۱۶۵||۱۶۲ |- |[[باشگاه فوتبال نفت مسجدسلیمان|نفت مسجدسلیمان]] |۱۸۰||۲۷||۷۴||۷۹||۱۱۶||۲۱۸||۱۵۵ |- |[[باشگاه فوتبال شاهین بوشهر|شاهین بوشهر]] |۱۳۲||۲۷||۴۸||۵۷||۱۲۲||۱۷۵||۱۲۹ |- |{{خروج}} [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] ||۱۲۰||۲۵||۴۳||۵۲||۹۰||۱۵۵||۱۱۸ |- |[[باشگاه فوتبال پارس جنوبی جم|پارس جنوبی جم]] |۹۰||۲۲||۳۸||۳۰||۸۲||۸۷||۱۰۴ |- |[[باشگاه فوتبال ماشین‌سازی تبریز|ماشین‌سازی]] |۱۲۰||۱۷||۳۹||۶۴||۸۴||۱۶۳||۹۰ |- |[[باشگاه فوتبال استیل‌آذین تهران|استیل‌آذین]] |۶۸||۱۹||۲۳||۲۶||۸۵||۱۱۲||۸۰ |- |[[باشگاه فوتبال شموشک نوشهر|شموشک نوشهر]] |۸۶||۱۶||۲۶||۴۴||۶۴||۱۱۸||۷۴ |- |[[باشگاه فوتبال سیاه‌جامگان خراسان|سیاه‌جامگان]] |۹۰||۱۵||۲۷||۴۸||۶۴||۱۱۷||۷۲ |- |[[باشگاه فوتبال شهرداری تبریز|شهرداری تبریز]] |۶۸||۱۴||۲۹||۲۵||۷۹||۹۷||۷۱ |- |'''[[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]]''' |۶۰||۱۸||۱۷||۲۵||۵۸||۷۶||۷۱ |- |[[باشگاه فوتبال سپیدرود رشت|سپیدرود]] |۶۰||۱۱||۱۷||۳۲||۴۸||۹۲||۵۰ |- |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم هرمزگان|آلومینیوم هرمزگان]] |۳۴||۷||۱۴||۱۳||۲۶||۴۰||۳۵ |- |[[باشگاه فوتبال پیام مشهد|پیام مشهد]] |۳۴||۹||۸||۱۷||۳۳||۵۲||۳۵ |- |'''[[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]]''' |۳۰||۸||۱۰||۱۲||۲۲||۲۸||۳۴ |- |'''[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]]''' |۳۰||۸||۹||۱۳||۲۴||۳۱||۳۳ |- |[[باشگاه فوتبال مس سرچشمه|مس سرچشمه]] |۳۴||۵||۹||۲۰||۲۳||۵۴||۲۴ |- |[[باشگاه فوتبال راهیان کرمانشاه|شیرین فراز]] |۳۴||۳||۱۲||۱۹||۲۵||۵۹||۲۱ |- |[[باشگاه فوتبال شهید قندی یزد|شهید قندی]] |۳۰||۴||۷||۱۹||۲۱||۴۳||۱۹ |- |[[باشگاه فوتبال گهر دورود لرستان|گهر دورود]] |۳۴||۳||۱۰||۲۱||۲۴||۵۹||۱۹ |} == سلام بعد از نماز == 1- رو به قبله و سلام به امام حسین علیه السلام: '''اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَباعَبدِالله اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسوُلِ الله اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ اَمیرِالمُؤمِنینَ وَابنَ فاطِمَةَ الزَّهراء سَیِّدَةَ نِساءِ العالَمینَ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ.  2- رو به سوی مشهد مقدس و سلام به امام رضا علیه السلام: '''اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا غَریبَ الغُرَباء اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُعینَ الضُّعَفاءِ وَ الفُقَراء اَلسُّلطانَ اَبَاالحَسَنِعَلیَّ بنَ موُسَی الرِّضا وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ. 3- روبه قبله و سلام به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف: '''اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَولانا یا صاحِبَ الزَّمان اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خَلیفَةَ الرَّحمنِ اَلسَّلامُ عَلَیکَ یاشَریکَ القُرآنِ عَجَّلَ اللهُ تَعالی فَرَجَهُ وَ سَهَّلَ اللهُ مَخرَجَهُ وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ. === قرآن === '''مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَیٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلًا (احزاب، ۲۳) '''وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا ۚ بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ (آل عمران، ۱۶۹) 🌹 '''اَللّهُمَّ اغفِر لِلمُومِنینَ وَ المُومِنَاتِ وَ المُسلِمینَ وَ المُسلِمَاتِ اَلاَحیَاءِ مِنهُم وَ الاَموَاتِ ، تَابِع بَینَنَا وَ بَینَهُم بِالخَیراتِ اِنَّکَ مُجیبُ الدَعَوَاتِ اِنَّکَ غافِرَ الذَنبِ وَ الخَطیئَاتِ وَ اِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ بِحُرمَةِ الفَاتِحةِ مَعَ الصَّلَوَاتِ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌'''🔰 بسم الله الرحمن الرحیم '''وَبَشِّرِ الصَّابرِینَ الَّذینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ === روزهایی که اذان گفتم === {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !colspan=4|اذان |- !روز !صبح !ظهر !مغرب |- |شنبه | |۵ |۱۷ |- |یکشنبه | |۴ |۱۵ |- |دوشنبه | |۴ |۱۵ |- |سه‌شنبه | |۴ |۱۶ |- |چهارشنبه |۱ |۶ |۱۴ |- |پنجشنبه |۱ |۷ |۱۴ |- |جمعه | |۱ |۱۰ |- !colspan=|مجموع !۲||۳۱||۱۰۱ |} ۱۳۲ روز تا ۲۷ فروردین مسجد رفتم مغرب آذر ۱۴۰۳ (۲۲ روز) ۴ - ۵ - ۶ - ۷ - ۸ - ۹ - ۱۰ - ۱۱ - ۱۲ - ۱۳ - ۱۴ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۷ - ۲۳ - ۲۴ - ۲۵ - ۲۶ - ۲۷ - ۲۸ - ۲۹ - ۳۰ دی ۱۴۰۳ (۲۳ روز) ۱ - ۲ - ۳ - ۴ - ۵ - ۶ - ۷ - ۸ - ۹ - ۱۱ - ۱۳ - ۱۵ - ۱۷ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۰ - ۲۲ - ۲۳ - ۲۴ - ۲۵ - ۲۸ - ۲۹ - ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ (۱۸ روز) ۳ - ۴ - ۶ - ۷ - ۹ - ۱۰ - ۱۱ - ۱۲ - ۱۳ - ۱۴ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۸ - ۲۰ - ۲۲ - ۲۳ - ۲۸ - ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ (۲۳ روز) ۱ - ۲ - ۳ - ۴ - ۵ - ۶ - ۷ - ۸ - ۱۱ - ۱۴ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۰ - ۲۱ - ۲۲ - ۲۳ - ۲۴ - ۲۵ - ۲۶ - ۲۷ - ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ (۱۵ روز) '''۳''' - ۴ - ۵ - ۶ - ۷ - ۸ - ۹ - ۱۶ - ۱۸ - ۲۰ - ۲۱ - ۲۴ - ۲۵ - ۲۶ - ۲۷ ظهر آذر ۱۴۰۳ (۴ روز) ۲۵ - ۲۶ - ۲۸ - ۲۹ دی ۱۴۰۳ (۶ روز) ۶ - ۱۳ - ۲۲ - ۲۵ - ۲۶ - ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ (۱ روز) ۴ اسفند ۱۴۰۳ (۱۴ روز) ۱۳ - ۱۴ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۰ - ۲۲ - ۲۳ - ۲۴ - ۲۵ - ۲۶ - ۲۷ - ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ (۶ روز) ۱ - ۳ - ۵ - ۶ - ۷ - ۹ صبح دی ۱۴۰۳ (۲ روز) ۲۶ - ۲۷ ******** {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !colspan=4|اذان |- !روز !مغرب |- |شنبه |۵ |- |یکشنبه |۵ |- |دوشنبه |۳ |- |سه‌شنبه |۶ |- |چهارشنبه |۳ |- |پنجشنبه |۵ |- |جمعه |۵ |- !colspan=|مجموع !۳۲ |} ۵۶ روز تا ۲۸ خرداد مسجد رفتم مغرب فروردین ۱۴۰۴ (۲ روز) ۲۹ - ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۵ روز) ۲ - ۴ - ۶ - ۹ - ۱۱ - ۱۲ - ۱۴ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۹ - ۲۰ - ۲۱ - ۲۳ - ۲۵ - ۲۷ خرداد ۱۴۰۴ (۱۵ روز) ۴ - ۶ - ۷ - ۹ - ۱۲ - ۱۵ - ۱۶ - ۱۷ - ۱۸ - ۱۹ - ۲۱ - ۲۲ - ۲۴ - ۲۷ - ۲۸ == متن نوحه == 1️⃣ '''بزم عزاده گیمشم، قاره یا عباس '''بیچاریم قیل دردیمه، چاره یا عباس '''یا باب‌الحوائج '''ای پرچم حریّتی، ساخلیان سردار '''ای کاروان وحدته، قافله‌سالار '''مشکلده قالسام ایلرم، آدیوی تکرار '''قربان اولوم سن تک فدا، کاره یا عباس '''یا باب‌الحوائج '''ای حق مناسینده گیین، قانلی احرامی '''گزدون یارالی باشیله، کوفه و شامی '''حفظ ائتدی ایثارون سنون، دین اسلامی '''اولدی نشان عمرون گُلی، خاره یا عباس '''یا باب‌الحوائج '''کوی محبتده هانی، سن کیمی جانباز '''عشق عالمینده آلموسان، رتبه ممتاز '''هاردا آدون سسلنمیشم، گورموشم اعجاز '''ائتمه اردات قیدیمی، پاره یا عباس '''یا باب‌الحوائج '''آند اولوسون آننوندا اولان، زخم پیکانه '''بیر تار مویون وئرمرم، تخت شاهانه '''قانلی گوزون یاد ایلوب گلّم افغانه '''دگدی سنه اغیاریدن، یاره یا عباس '''یا باب‌الحوائج {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣ '''به علی بگو آقا جون؛ حواست به منم باشه '''آخه دل خوشی عرب و عجمی '''به علی بگو دلتنگم '''حرمم داره دیر میشه خیلی وقته ما رو نمی‌طلبی '''چشماتو ببند خیال کن؛ یه زائری زیر بارون '''که تو نجف شدی مهمون؛ با چشمای گریون '''خیال کن میان زائرا باشی؛ سحر قراره پاشی که راهی کربلا بشی '''اللهم الرزقنا حرم حرم '''یه حرم داره اربابو یه جهان گرفتارش '''زندگی رو تو کربلا می‌بینی '''یه دفعه می‌رسیم پابوس یه سالی تو هوای غم '''یاد خاطره هامو اربعین '''چشماتو ببند خیال کن؛ با خستگی تو جاده '''رسیدی پای پیاده؛ شبت شب اون شب '''خیال کن چه شوری، چه فروغی گمی میون شلوغی یاد بی بی زینب '''اللهم الرزقنا حرم حرم '''آرزو شده مشهد هم لک دلامون اما '''یکی ما رو یه حرم ببره '''هی بهم میگیم این روزا خدارا چه دیدی شاید؛ یه نگاهی کنه مارو هم بخره '''حرف شده باز خیال کن؛ نشستی کنج گوهر شاد '''نگات به گنبدش افتاد؛ چه حس شیرینی '''خیال کن خراب بودی؛ شدی آباد '''کنار پنجره فولاد شفاتو می‌بینی اللهم الرزقنا حرم حرم {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 3️⃣ '''تو شوق پر زدن دادی؛ تو هیئتت وطن دادی '''تو آبرو به من دادی؛ من آبرو بردم '''ولی دوباره این ننگو؛ دل سیاه ولی تنگو '''سری که خورده به سنگو؛ پیش تو آوردم '''پیش تو آوردم دستهای خالیمو؛ مرهم بذار آقا شکسته بالیمو '''من بی کس و تنها تو تکیه گاهم باش؛ مثل قدیما پشت و پناهم باش '''من بد کردم میدونم آقای مهربونم؛ حال و روزم رو دیدی ردم نکردی '''بی‌دست و پا مثل من ذاتاً آقا مثل تو؛ سایت رو از سر من تو کم نکردی '''اربابم حسین؛ اربابم حسین حسین حسین '''هر جا که بی شما رفتم؛ تو زندگی خطا رفتم '''بدون تو کجا رفتم می‌بینی دنیامو؟ '''اشک چشم ترم ارباب؛ گذشته از سرم ارباب '''امید آخرم ارباب؛ بگیر دو دستامو '''من غرق دنیامم فکری به حالم کن؛ خیلی بدی کردم آقا حلالم کن '''بازم برای من درمون دردایی؛ مردونگی کردی بس که تو آقایی '''عمری درگیر توأم من نمک گیر توام؛ کافیه نگاهتو ازم بگیری '''رؤیای بچگیمی ای همراه قدیمی من؛ میخوامت برای روزای پیری '''اربابم حسین؛ اربابم حسین حسین {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 4️⃣ '''لبیک الا ای سَرورم؛ روحم روانیم '''آداب حَجیم مشعریم، آرامِ جانیم '''گوز یاشیمی سپدیم آقا؛ ایسلاندی یوللار '''توز تورپاغا تا باتماسین؛ غم خواریو آقا '''لبیک شه عطشان؛ لبیک بی عَلم جان '''لبیک سنه قربان لبیک '''کیم سنه، ساری '''گل سه حُسین جان '''اوز گوزی توزلی پیاده '''سنده گلرسن زائر ساری '''اتمقه نصرت جزاده '''ای گلِ زهرا، نِهضت عظمی '''ایلین احیا علینی '''قوزاموشان کربلاده '''وردون بیزه درس عبرت '''شرف و شخصیت اوزون اتدین دعوت '''لبیک شه عطشان؛ لبیک بی علم جان '''لبیک سنه قربان لبیک '''هچ عالمی سیر ایلین؛ یورولماز '''نور حسین؛ بیگانه قلبِ دولماز '''گلم نجفدن '''کربلایه ساری '''سالک دیان سا؛ فیضی کامل اولماز '''لبیک شه عطشان؛ لبیک بی علم جان '''لبیک سنه قربان لبیک {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 5️⃣ '''گریه برات به داد این چشام میرسه '''پاهام حرم نمیرسه صدام میرسه '''من جا موندم ولی سلام می‌کنم '''من میدونم که این سلام میرسه '''جانم حسین جانم حسین '''سلام کربلا سلام اربعین '''سلام بهترین جاده رو زمین '''سلام علت نجات جهان '''مسیر ظهور امام زمان '''پایِ دلتنگی رو بردار از گلوم '''آبروداری کن؛ نره آبروم '''عمر من دور از تو حروم شد، حروم '''جانم حسین جانم حسین '''من میدونم که این سلام میرسه '''سلام کربلا سلام اربعین '''سلام بهترین جاده رو زمین '''سلام علت نجات جهان '''مسیر ظهور امام زمان {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 6️⃣ '''یعنی محرم زنده میمونم '''لیلا نبض دل مجنونه '''لیلا بودن مگه آسونه '''دل دیوونه دل دیوونه '''لیلا شدی مجنون بشم آره '''مجنون تو رو خیلی دوست داره '''دنیا به ما یه کربلا آقا بدهکاره '''مرهمه کربلا '''هرکی غم یکی رو خورد من غم کربلا '''روی جنازم بکشید پرچم کربلا '''آقام آقام آقام '''عشقو مهمون دلم کردی '''خواب می‌دیدم بغلم کردی '''بغلم کردی بغلم کردی '''بی تو یه لحظه من نمیتونم '''یعنی محرم زنده میمونم '''دلشوره کرببلا دارم '''حسین جونم غربت کربلا '''حیفه آدم بمیره تو حسرت کربلا '''روی جنازه ام بریزید تربت کربلا {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 7️⃣ '''کربلا قطعاً جنت الاعلامه '''دیدن صحنت آخر دنیامه '''هر کجا حرز اسم تو همراهمه '''ثارالله '''الهی بمیرم آقا زیر قدم تو '''سرپناهمه علم تو '''حاجتم شده حرم تو '''ثارالله '''جان آقام آقام حسین جانم '''در تب و تابم از دم جانان تربت و خاکت '''دردم و درمان عشق تو مرز کفر و ایمانه '''ثارالله '''نفس می‌کشم عمریه تو هوای تو '''هرچی که دارم برای تو '''دل اسیر کربلای تو '''ثارالله '''جان آقام آقام حسین جانم '''شاهی و من بر درگه تو سائل '''لطف تو هر جا بر غلامت شامل '''روزیم از دست خیر ابوفاضل '''یا ابالفضل '''میون روضه ذکر طوفانی '''ابوفاضل جان و جانانی '''ابوفاضل شاه شاهانی '''یا ابالفضل '''جان آقام آقام حسین جانم {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 8️⃣ '''اشک نم نم به فرمان ام البنینه '''وقتی عباس به فرمانشه شک نکن پس '''کل عالم به فرمان ام البنینه '''به فرمان ام البنین ابر بارون میشه '''به فرمان ام البنین ماه پیدا میشه '''کسی که فلج هم به دنیا اومد تو حرم '''به فرمان ام البنین پا میشه '''نذر سال هیئت و تأمین میکنه '''فردا ی منو تو رو تضمین میکنه '''از حالا داره برا اربعین بعد '''جای موکب هارو هم تعیین میکنه '''یا ام البنین یا ام البنین '''یه زنه کربلایی جوونش بمیره '''اعتقادش به ام البنین بی نظیره '''میره آنقدر میمونه تو صحن ابوالفضل '''تا جون بچشو پس نگیره نمیره '''اراده کنه یک شبه کور بینا میشه '''اراده کنه یک شبه مرگ منحل میشه '''اصلاً جمع کنن مشکلات همه عالمو '''اراده کنه یک شبه حل میشه '''سفره دار شنبه‌های کرببلا '''عمرش رو گذاشت برای کرببلا '''با این که نبود ولی با 4 تا شهید '''غوغا کرد تو ماجرای کرببلا {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 9️⃣ '''دلشوره‌ها رو می‌بینی، انت امامی و دینی '''اسمِ ما رو بنویس تو، زائرایِ اربعینی '''بیتابم این دو سه ماه، بی طاقتم روز و شب '''این تن بمیره آقا، امسال دیگه بطلب '''التماسمه حرم حرم، با عنایت حسین حسین '''آرزوم شُده حرم حرم، تحت رایه حسین '''دل اومده توی صحنت، سفرهٔ عاشقی پهنه '''همسفریم دوباره با جمعیت پا بِرهنه '''باز بویِ تربتِ تو، مست میکنه همه رو '''تو این مسیر می‌بینیم، جا پایِ فاطمه رو '''میخونی منو نفس نفس، می‌رسم به تو قدم قدم '''آنقدر میگم حسین حسین، تا بیام دم حرم '''التماسمه حرم حرم، با عنایت حسین حسین '''آرزوم شده حرم حرم، تحت رایه حسین '''سر میشه عالمِ فانی، عشق تو میشه جهانی '''مردم دنیا همینه، شور آخرالزمانی '''اصحاب خون خدا، دلداده‌های حسین '''غوغا به پا میکنن، تو کربلای حسین '''ذکر زائرا علی علی، دنیا میشه نور نور '''یالثارت الحسین حسین، نقش پرچم ظهور '''التماسمه حرم حرم، با عنایت حسین حسین '''آرزوم شده حرم حرم، تحت رایه حسین {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 🔟 '''خداحافظ؛ ای آنام باجی '''آغلاما، یانان یاره '''آغلاما، یانان یاره '''رقیه می؛ ساخلا من گدیم '''رقیه می؛ ساخلا من گدیم '''جلوه گاهِ جانانه '''من گره، باتام قانه من گره، باتام قانه '''خداحافظ؛ ای آنام باجی '''آغلاما، یانان یاره آغلاما، یانان یاره '''خداحافظ؛ ای آنام باجی '''آغلاما، یانان یاره آغلاما، یانان یاره '''گره دیم خنجر آتدامه؛ یا غفور یا الله '''شهید اولان؛ قتلِ صبر ایله '''تشنه فی سبیل اله تشنه فی سبیل اله '''چفیج بوقا؛ بیله سخ منه '''لا اله الا الله {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣1️⃣ '''بر کشتگان نینوا اربعین آمد '''آل پیمبر کربلا دل غمین آمد '''جانم حسین جان ای جان جانان '''من زینبم غملر یوروب ای شه ابرار '''زلفم آقاریب گلمیشم قبریوه زوار '''هجرینده یاننام حیران دولاننام '''بر کشتگان نینوا اربعین آمد '''آل پیمبر کربلا دل غمین آمد '''جانم حسین جان ای جان جانان '''زینب شده زائر بر آن قبر شش گوشه '''بر تربت … زند دم به دم بوسه '''خاک برادر را برد بر وطن توشه '''گوید به چشم پر بکا اربعین آمد '''بر کشتگان نینوا اربعین آمد '''آل پیمبر کربلا دل غمین آمد '''جانم حسین جان ای جان جانان '''یک سو نشسته دل غمین حجت داور '''یک سو نشسته خون جگر '''لیلی ی مشت سر '''سوی یگر دارد عزا مادر اصغر '''گوید به صد شور و نوا اربعین آمد {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣2️⃣ '''از محضر قدسی خدا رخصت از حضرت ختم الانبیا رخصت '''از دست علی شیر خدا رخصت از فاطمه خیر النسا رخصت '''مجتبی رخصت نور هل اتی رخصت روح انما رخصت '''یا امام رضا رخصت صاحب الزمان ما صاحب العزا رخصت '''رخصت شاه کربلا رخصت ماه کربلا '''رخصت شاه کربلا رخصت ماه کربلا '''اومد لشکر خدا سینه زنان به قرارگاه کربلا '''سینه زنان به قرارگاه کربلا سینه زنان به قرارگاه کربلا '''لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک '''لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک '''فرمانده کل کربلا لبیک فرمانده کل کربلا لبیک '''لبیک امام الشهدا لبیک '''ای حضرت حامل اللوا لبیک ای دختر شاه لافتی لبیک '''دم به دم لبیک ای صاحب علم لبیک با تیغ دودم لبیک '''توی هر قدم لبیک اربعین همه میگیم تو راه حرم لبیک '''لبیک شاه کربلا لبیک شاه کربلا لبیک شاه کربلا '''اومد لشکر خدا سینه زنان پی خونخواه کربلا '''سینه زنان پی خونخواه کربلا '''لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک لبیک حسین لبیک {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣3️⃣ '''برات اشکای چشام سر نمیاد '''دیگه حال خوش به نوکر نمیاد '''دست خالی اومدم در بزنم '''کاری جز گریه ازم برنمیاد '''گریه می‌کنم برات گریه زیاد '''کی میگه گریه به مَردا نمیاد '''مَردَم و زنونه گریه می‌کنم '''این همونیه که مادرت می‌خواد '''تویی محبوبم، تویی سلطانم '''دوس دارم صدام کنی و من بگم جانم '''جانم آقا جان، من به فرمانم '''دوس دارم صدام کنی و من بگم جانم '''ای حسین جانم، ای حسین جانم… '''به خودم می‌گفتم عاشق نمی‌شم '''بیخیال عقل و منطق نمی‌شم '''ولی حالا حرفمو پس می‌گیرم '''دیگه اون آدم سابق نمی‌شم '''حرمت، روزمو شب کرده حسین '''همهٔ وجود من درده حسین '''کاش بذاری نوکرت مثل قدیم '''باز به آغوشِ تو، برگرده حسین '''خیلی دلتنگم، خیلی دلگیرم '''دوس دارم بیام حرم با مادر پیرم '''بنویس آقا، توی تقدیرم '''دوس دارم بیام حرم، با مادر پیرم '''تویی محبوبم، تویی سلطانم '''دوست دارم صدام کنی و من بگم جانم '''جانم آقاجان، من به فرمانم '''دوست دارم صدام کنی و من بگم جانم '''ای حسین جانم، ای حسین جانم… {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣4️⃣ '''واردی باشیمدا یا حسین هوای بین الحرمین '''سالار بهشتی یادیمه صفای بین الحرمین '''گورمه میشم بهشتی من منزلتین ایشیتمیشم '''یوخدی بهشته حاجتیم کربو بلایه گیتمیشم '''من که بهشت آقاسینا عرض ارادت ایتمیشم '''کمدی مگر بهشتیدن صفای بین الحرمین '''تله چیخاندا آغلادیم ناله منه رویدی '''رهبر کاروان دیدی بو تل زینبیه دی '''ناله سسی گلور اودا زمزمه رقیه دی '''آختارور آشیانه سین همای بین الحرمین {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣5️⃣ '''یا امام زمان شیعه ده احساسه باخ '''جلوهٔ پرچم حضرت عباسه باخ '''اولدی قوللار قلم تا اوجالسون علم '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل '''پسر فاطمه، ای هامینون سروری '''کیمدی سندن سورا، عشقیموزون داوری '''سینه زنلر سالار، یاده اوزون اللری '''اولدی قربان دین، گل ام البنین '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل '''بیلور عالملر ای، پادشه منتظر '''هاردا عباس آدی، اولسا ایدرسن نظر '''نولی بو جمعه سن، باخسان آقا دیده تر '''هامی ایستور صله، سسلروخ آهیله '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل '''بو گون عاشق لر اول، سروره قربان کسر '''خلف صالح، حیدره قربان کسر '''شیعه پرچم دوتان، اللره قربان کسر '''آدی دللرده دی، علم اللرده دی '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل '''گئتدی عباس آقا، سو گتوره قیزلارا '''اوخلانوب مشگی هم، باشینه دگدی یارا '''اولدی صحرای غم، زینبه ماتم سرا '''دئدی وای قارداشیم، قهرمان یولداشیم '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل '''آه او گوندن حسین آلدی وزیرین سسین '''گلدی گوردی آلوب لشکر اونون دوره سین '''دئدی دور ای هواداری من بی کسین '''ای امیر قوا، سنه جانیم فدا '''یا ابوالفضل یا ابوالفضل {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣6️⃣ '''تا به دل عشق تو را دارم چه غم دارم حسین(ع) '''رابطه با کربلا دارم چه غم دارم حسین(ع) '''خانه ات آباد باد ای بی کفن ارباب من '''من که از داغت عزادارم چه غم دارم حسین(ع) '''تو هزاران یار داری من ولی غیر از تو هیچ '''تا به دربار تو جا دارم چه غم دارم حسین(ع) '''جان زهرا(س) مادرت ای شاه مایوسم مکن '''تا بگویم ادعا دارم ، چه غم دارم حسین(ع) '''ای که تو دست نوازش بر سر حر می کشی '''گر چه من بار خطا دارم ، چه غم دارم حسین(ع) '''آمدم امروز عهدی با تو بندم سیدی '''من به عهد خود وفادارم چه غم دارم حسین(ع) '''هر کسی با دلبری نازد در این شش روز عمر '''من چون تو دلربا دارم چه غم دارم حسین(ع) {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣7️⃣ '''یارالارون آخار قانی '''ائد‌ر گلنار میدانی '''باجون قربان باشین هانی '''حسینیم وای حسینیم وای . '''سینون اوسته یارون چوخدور '''تمامی نیزه و اوخدور '''اوپم بوسه یری یوخدور '''حسینیم وای حسینیم وای . '''سوسوز الده ئولن قارداش '''یارالی جان وئرن قارداش '''هانی اول پیرهن قارداش؟ '''حسینیم وای حسینیم وای . '''سن ئولدون دشمنون قالدی '''سنی ئولدوردی کام آلدی '''یوزۆ اوستنه ندن سالدی '''حسینیم وای حسینیم وای . '''گرک قان آغلاسین زینب '''جهانی داغلاسین زینب '''سنه یاس ساخلاسین زینب '''حسینیم وای حسینیم وای . '''باشون یوخ اشتیاغوندان '''اوپم قارداش دوداغوندان '''اوپوم قوی من آیاغندان '''حسینیم وای حسینیم وای . '''یتیرّم ناله ‌می عرشه '''سینن گوررم دونوب فرشه '''آیاق ردّی سالوب نقشه '''حسینیم وای حسینیم وای . '''بولود تک دولمایاییم نیلیم '''پریشان اولماییم نیلیم '''باش آچوب یولماییم نیلیم '''حسینیم وای حسینیم وای . '''نه بی‌انصافیمیش عدوان '''لباسین ایلییوب تالان '''قویوبدور نعشوی عریان '''حسینیم وای حسینیم وای . '''ائدیم قوی قانیلن رنگین '''بوزلفیم تا تاپام تسکین '''تاپام تسکین دگول ممکن '''حسینیم وای حسینیم وای . '''گلستاندا آچوب گللر '''گلوب آوازه بلبلرائدر '''ائدر نوحه یانان دیللر '''حسینیم وای حسینیم وای . '''غمون دنیانی آغلاتدی '''نه بو نالانی آغلاتدی '''آنان زهرانی آغلاتدی '''حسینیم وای حسینیم وای . '''باجون ئولسون بو نه حالدی '''آراده پیکرون قالدی '''منی چولدن چوله سالدی '''حسینیم وای حسینیم وای . '''یوخوموش رحم بَجدلده '''قالوبدور بارماقون الده '''بیلکلر قانلی مقتلده '''حسینیم وای حسینیم وای . '''قالوبدور پیکرون یئرده '''چکوب قان یاره وه پرده '''لباسون قالمیش اللرده '''حسینیم وای حسینیم وای . '''بالا قیزلار اسیر اولموش '''حرملر دستگیر اولموش '''باجون بیر گونده پیر اولموش '''حسینیم وای حسینیم وای . '''هاچان دردون چیخا یاددان '''سنی ئولدوردولر عطشان '''آنان زهرا سنه قربان '''حسینیم وای حسینیم وای . '''یازوب سعد اوغلی برنامه '''دوشوب اهل حرم دامه '''قطاریم باغلانوب شامه '''حسینیم وای حسینیم وای {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣8️⃣ '''دلم می خواست در شب جمعه '''با امام زمان کربلا بودم '''به دنبال یوسف زهرا '''در به درسوی کوچه ها بودم '''مرا کشته درد شیدایی '''امان از این عشق و رسوایی '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا '''دلم میخواست قبر گمشده را '''با امام زمان می شدم زوار '''اباصالح روضه میخواند و '''میزدم من خود بر در و دیوار '''به یاد ان صورت نیلی '''میزدم اندر صورتم سیلی '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا '''دلم میخواست یک شب جمعه '''یک دعای کمیل در نجف بودم '''به محراب کوفه من یکشب '''در به در توی کوچه ها بودم '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا '''دلم میخواست غسل جمعه کنم '''صبح جمعه با آب نهر فرات '''وضوی من اشک یک ریزه '''گوشه حرم سید شهدا '''بگیرم قنداقه رو در بر '''ببوسم پای علی اصغر '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا '''دلم میخواست قسمتم میشد '''یک محرم در کربلا باشم '''بگیرم یک مشک پرآب و '''ساقی دور خیمه ها بودم '''کنم پیدا دست سقا را '''ببوسم من اشک زهرا را '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا '''دلم میخواست یک دعای فرج '''قسمتم میشد وادی عرفات '''بهنگام مردنم میشد آب غسل من '''آب نهر فرات '''کنم پیدا دست سقا را '''ببوسم من اشک زهرا را '''بیا ای حلال مشکلها '''تو را جان مادرت زهرا {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 1️⃣9️⃣ '''خط امان فاطمه '''اونی که بین خلایق خدا نادره مادره مادره '''بهترین رفیقمه دارم باهاش خاطره مادره مادره '''خستگیمو میخره از همه جا گرون تر فداشم فداشم '''پای من ضرر میده ولی بازم حاضره مادره مادره '''هر چی مادره همه فدای فاطمه '''دنیا آفریده شد برای فاطمه '''لذت میبره خودش خدا از اینی که '''از بعد فاطمه شد خدای فاطمه (2) '''خط امان فاطمه بیکران فاطمه '''ممتحنه قبل هر امتحان فاطمه '''اهل زمین روز و شب اسمتو میبرن '''تا بشنون تو دل آسمان فاطمه '''بهترین تصویر دنیا به خدا خنده ی مادره مادره '''بنده ی خدا میشه هر کسی که بنده ی مادره مادره '''هر چقدر بدی کنی نمیبینه بدیتو فداشم فداشم '''هر کی و ببینی قطعا میگه شرمنده ی مادره مادره '''بهترین عصر زمین زمان فاطمه است '''حیدر اسم دیگه ی جهان فاطمه است '''میگن تو بهشت همه زبونا یکیه '''خب معلومه اون زبان زبانه فاطمه است '''ثانیه هر ثانیه مددی حانیه '''شان و مقامات تو ناب و عرفانیه '''علت خلق جهان تویی یا فاطمه '''کون و مکان دستته این چه جریانیه '''اون رفیقه که دعاش همیشه همراهته مادره مادره '''خونه سوت و کور میشه وقتایی که ساکته مادره مادره '''رفیقات شاید بدونن که تو چند سالته عجیب نیست عجیب نیست '''ولی اون میدونه چند روز و شب و هفته و چند ماهته مادره مادره '''لذت میبره که همکلامش علیه '''تنها خانومیه که مقامش علیه '''میسوزن اون سه نفر از اینکه فاطمه '''هر جایی که میرسه سلامش علیه '''تاج سر فاطمه گوهره فاطمه '''رخت و لباس علی نظر فاطمه '''نقشه ی دنیا کشید به سرانگشت خود '''در ته آن نقشه زد اثر فاطمه {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣0️⃣ '''ابوعلی خودمونی دوست دارم صدات کنم '''ابوعلی جون بخواه تا جونمو فدات کنم '''ابـوعلی شبیه عراقیا کاش بتونم '''ابوعلی زندگیمو وقف زائرات کنم '''دیوونگی جزو آیین منه این ستونا ستون دین منه '''خستگی راه و خواب موکبا عمریه رویای شیرین منه '''اسمت جنون داره ابوعلی عشقت بی تکراره ابوعلی '''موکب به موکب مادرت میگه هله به زوار ابوعلی '''ابو علی آرزومه با تو همسایه بشم '''ابـو علی طعم زندگیو با تو بچشم '''ابو علی اهل مشایه یادم دادن اینو '''ابـو علی هر کی نوکر توئه نوکرشم '''با هر اعتقادی یا از هر طرف تو راه عشق تو داریم یک هدف '''به شوق دیدار شاه کربلا رخصت میگیریم از سلطان نجف '''هستم گرفتاره ابوعلی عمری پای کاره ابوعلی '''صاحب الزمان تو حرم میگه هله به زوار ابو علی {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣1️⃣ '''اللهم بارک لمولانا صاحب الزمان '''حرارت عشق غالبه همه جا '''هوا مهم نیست باشه چند درجه '''به نیت فرج همه اومدیم '''از این ستون تا اون ستون فرجه '''فاصله ی عمودا پنجاه قدمه '''پنجاه صلوات تو هر عمود اربعین '''هر صلوات و نذر تعجیل فرج '''تقدیم می کنیم به محضر ام البنین '''بین این جمعیت کسی تشنه یا گرسنه نیست '''این قطعاً اعجازه ببینن پس مردم جهان '''هر موکب که دیدی پذیرایی می کنن بگو '''اللهم بارک لمولانا '''صاحب الزمان صاحب الزمان صاحب الزمان صاحب الزمان '''برای موکبش خونه اش رو فروخت '''یه پیرزن که از بنی اسده '''بزرگ یک قبیله سینی رو سر '''جلوی زائر تو زانو زده '''یاد می دن این عراقیا به بچه شون '''از تو بچگی خادم مشایه بشه '''زائری خوابید و یه زائر دیگه '''بالای سرش وایساده که سایه بشه '''مشایه هر صحنه اش یک تصویر ناب و نادره '''این صحنه ها بعضیش اصلاً خارج می شه از بیان '''هر جای مشایه از این صحنه ها دیدی بگو '''اللهم بارک لمولانا '''صاحب الزمان صاحب الزمان صاحب الزمان صاحب الزمان {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣2️⃣ '''خوبان روزگار مسلمان زینبند '''دیوانه حسین و پریشان زینبند '''آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند '''حتماً کنیز پیرغلامان زینبند '''زینب زینب ... '''در جنت الحسین تمام حسینیان '''هستند غرق ناز که مهمان زینبند '''مرغان خوش صدای بهشتی تمامشان '''بیچاره طنین حسین جان زینبند '''حسین حسین ... '''زینب اگر نبود محرم نداشتیم '''هیئت نبود این همه آدم نداشتیم '''کعبه رقیب حرمت زینب نمی شود '''عالم حریف هیبت زینب نمی شود '''اینها که گفته اند ز عیسی مسیح ها '''یک قطره از کرامت زینب نمی شود '''هرجا که حرف اوست همانجاست کربلا '''در هر مکان که صحبت زینب نمی شود '''باید به سوی عرش خدایش سفر کنند '''روی زمین رعایت زینب نمی شود {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣3️⃣ '''ضربه رو برم که بی‌تردیده '''یه غضب کنه زمین لرزیده '''تو جمل صدای جیغ و ناله '''واسه کیه اینقده ترسیده '''چه یلی به‌به، ضرب العجلی به‌به '''دست و سر میزنه بی‌معطلی به‌به '''پای هر ضربش داعم وسط میدون '''سینشو میده جلو میگه: علی به‌به '''نعره‌هاش جلیه، به‌به عجب یلیه '''این صدای غرش شیر نرِ علیه '''عین بی‌عقلیه جنگیدن باهاش خدایی '''یه تنه کل سپاه والی الولیه '''حسن جانم حسن (3) '''طلحه بدجوری شده آشفته '''داره سکته می‌کنه می‌افته '''وقتی که حسن می‌تازه حیدر '''مطمعناً به حسینش گفته '''صدر زین به‌به، میزنه کمین به‌به '''داداشت حسن چه می‌کنه ببین به‌به '''می‌بینی حالا قطع بر یقین بابا '''شتر فلانی می‌خوره زمین به‌به '''اینقده دلیره دشمنو کرده خیره '''نحوه‌ی جنگیدنش خدایی بی‌نظیره '''داره هی نشون میده که اومده به میدون '''انتقام سیلی فاطمه رو می‌گیره {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣4️⃣ '''باشلاندی حسین یاسی سس وئر بیزه یاعباس '''عاشقلرین آقاسی سس وئر بیزه یاعباس ***** '''اعلان عزا یعنی مظلوملاراسس وئر ماخ '''عشق عالمی یاران مولایه نفس وئرماخ '''نامحرمه یوخ ، عشقی ئوز اهلینه پس وئرماخ '''ای عاطفه دریاسی سس وئر بیزه یاعباس '''ای عاشق سرگردان معشوقی رضا ایله '''آیری قاپیا گئتمه گل بوردا صفا ایله '''گی قاره وی ور سینه اعلان عزا ایله '''سسلن شرف الناسی سس وئر بیزه یا عباس '''اعلان عزا یعنی غم دیللره اوت سالدی '''ایام محرمده دنیانی نوا آلدی '''دریا سو کنارینده شش ماهه سوسوز قالدی '''باتدی قانا سقاسی سس وئر بیزه یاعباس {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣5️⃣ '''قربان اولوم سنین کیمی قربان یا حسین '''کیم باش وریب؟ سنین کیمی مردان یا حسین '''قالموشیک موشکلده ای حلال کل مشکلات '''گل یتیش ایمدادیمه یوخ دادخواهیم یا حسین {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣6️⃣ '''ای ساربان آهسته چِک '''توتسون قرار زینبی، زینبین '''ای ساربان آهسته چِک '''دورسون قطار زینبی {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣7️⃣ '''دلم از طعنه هر بی‌خردی خورده ترک '''از کَس و ناکس و بیگانه شنیدم متلک '''می‌روم هیئت و از کار خودم دل شادم '''سر ارباب سلامت حرف مردم به دَرَک {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 2️⃣8️⃣ '''برمشام می‌رسد هر لحظه بوی کربلا '''بر دلم ترسم بماند آرزوی کربلا '''تشنهٔ آب فراتم ای عجل مهلت بده '''تا بگیرم در بغل قبر شهید کربلا {{سرخط}}🖤🖤🖤🖤🖤 == == [[پرونده:Captain sports.svg|14px]] === عملکرد کاروان ایران در بازی‌های المپیک === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !width=180|المپیک !scope="col" style="background:gold; width:55px;"|طلا !scope="col" style="background:silver; width:55px;"|نقره !scope="col" style="background:#cc9966; width:55px;"|برنز !width=55|مجموع !width=55|رتبه |- |۱۹۰۰ پاریس |۰||۰||۰||۰||— |- |۱۹۴۸ لندن |۰||۰||۱||۱||۳۴ |- |۱۹۵۲ هلسینکی |۰||۳||۴||۷||۳۰ |- |۱۹۵۶ ملبورن |۲||۲||۱||۵||۱۴ |- |۱۹۶۰ رم |۰||۱||۳||۴||۲۷ |- |۱۹۶۴ توکیو |۰||۰||۲||۲||۳۴ |- |۱۹۶۸ مکزیکوسیتی |۲||۱||۲||۵||۱۹ |- |۱۹۷۲ مونیخ |۰||۲||۱||۳||۲۸ |- |۱۹۷۶ مونترال |۰||۱||۱||۲||۳۳ |- |۱۹۸۸ سئول |۰||۱||۰||۱||۳۶ |- |۱۹۹۲ بارسلون |۰||۱||۲||۳||۴۴ |- |۱۹۹۶ آتلانتا |۱||۱||۱||۳||۴۳ |- |۲۰۰۰ سیدنی |۳||۰||۱||۴||۲۷ |- |۲۰۰۴ آتن |۲||۲||۲||۶||۲۹ |- |۲۰۰۸ پکن |۱||۰||۱||۲||۵۲ |- |۲۰۱۲ لندن |۷||۵||۱||۱۳||۱۲ |- |۲۰۱۶ ریو |۳||۱||۴||۸||۲۵ |- |۲۰۲۰ توکیو |۳||۲||۲||۷||۲۷ |- |۲۰۲۴ پاریس |۳||۶||۳||۱۲||۲۱ |- !مجموع||۲۷||۲۹||۳۲||۸۸||۴۰ |} === عملکرد کاروان ایران در بازی‌های پارالمپیک === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !width=180|پارالمپیک !scope="col" style="background:gold; width:55px;"|طلا !scope="col" style="background:silver; width:55px;"|نقره !scope="col" style="background:#cc9966; width:55px;"|برنز !width=55|مجموع !width=55|رتبه |- |۱۹۸۸ سئول |۴||۱||۳||۸||۲۸ |- |۱۹۹۲ بارسلون |۱||۲||۱||۴||۳۷ |- |۱۹۹۶ آتلانتا |۹||۵||۳||۱۷||۲۰ |- |۲۰۰۰ سیدنی |۱۲||۴||۷||۲۳||۱۶ |- |۲۰۰۴ آتن |۶||۳||۱۳||۲۲||۲۳ |- |۲۰۰۸ پکن |۵||۶||۳||۱۴||۲۲ |- |۲۰۱۲ لندن |۱۰||۷||۷||۲۴||۱۱ |- |۲۰۱۶ ریو |۸||۹||۷||۲۴||۱۵ |- |۲۰۲۰ توکیو |۱۲||۱۱||۱||۲۴||۱۳ |- |۲۰۲۴ پاریس |۸||۱۰||۷||۲۵||۱۴ |- !مجموع||۷۵||۵۸||۵۲||۱۸۵||۳۰ |} === عملکرد کاروان ایران در بازی‌های آسیایی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !width=180|بازی‌های آسیایی !scope="col" style="background:gold; width:55px;"|طلا !scope="col" style="background:silver; width:55px;"|نقره !scope="col" style="background:#cc9966; width:55px;"|برنز !width=55|مجموع !width=55|رتبه |- |۱۹۵۱ دهلی نو |۸||۶||۲||۱۶||۳ |- |۱۹۵۸ توکیو |۷||۱۴||۱۱||۳۲||۴ |- |۱۹۶۶ بانکوک |۶||۸||۱۷||۳۱||۶ |- |۱۹۷۰ بانکوک |۹||۷||۷||۲۳||۴ |- |۱۹۷۴ تهران |۳۶||۲۸||۱۷||۸۱||۲ |- |۱۹۸۲ دهلی نو |۴||۴||۴||۱۲||۷ |- |۱۹۸۶ سئول |۶||۶||۱۰||۲۲||۴ |- |۱۹۹۰ پکن |۴||۶||۸||۱۸||۵ |- |۱۹۹۴ هیروشیما |۹||۹||۸||۲۶||۶ |- |۱۹۹۸ بانکوک |۱۰||۱۱||۱۳||۳۴||۷ |- |۲۰۰۲ بوسان |۸||۱۴||۱۴||۳۶||۱۰ |- |۲۰۰۶ دوحه |۱۱||۱۵||۲۲||۴۸||۶ |- |۲۰۱۰ گوانگ‌ژو |۲۰||۱۵||۲۴||۵۹||۴ |- |۲۰۱۴ اینچئون |۲۱||۱۸||۱۸||۵۷||۵ |- |۲۰۱۸ جاکارتا–پالم‌بانگ |۲۰||۲۰||۲۲||۶۲||۶ |- |۲۰۲۲ هانگژو |۱۳||۲۱||۲۰||۵۴||۷ |- !مجموع||۱۹۲||۲۰۲||۲۱۷||۶۱۱||۴ |} === عملکرد کاروان ایران در بازی‌های پاراآسیایی === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !width=180|بازی‌های پاراآسیایی !scope="col" style="background:gold; width:55px;"|طلا !scope="col" style="background:silver; width:55px;"|نقره !scope="col" style="background:#cc9966; width:55px;"|برنز !width=55|مجموع !width=55|رتبه |- |۲۰۱۰ گوانگ‌ژو |۲۷||۲۴||۲۹||۸۰||۴ |- |۲۰۱۴ اینچئون |۳۷||۵۲||۳۱||۱۲۰||۴ |- |۲۰۱۸ جاکارتا |۵۱||۴۳||۴۲||۱۳۶||۳ |- |۲۰۲۲ هانگژو |۴۴||۴۶||۴۱||۱۳۱||۲ |- !مجموع||۱۵۹||۱۶۵||۱۴۳||۴۶۷||۳ |} === آمار کنونی سرخابی‌ها در دربی === {|class="wikitable sortable"style="text-align:center !بازیکن !بازی !{{کوچک|گل{{سخ}}(ک. ش)}} |- |[[سید حسین حسینی]]||۱۴||(۳) |- |[[محمدحسین مرادمند]]||۷||۱ |- |[[روزبه چشمی]]||۱۴||۱ |- |[[ایمان سلیمی]]||۱||۰ |- |[[مهرداد محمدی]]||۱||۰ |- |[[محمدرضا آزادی]]||۱||۰ |- |[[رامین رضاییان]]||۶||۱ |- |[[جوئل کوجو]]||۱||۰ |- |[[محمدرضا خالدآبادی]]||۰||۰ |- |[[زبیر نیک‌نفس]]||۷||۰ |- |[[ابوالفضل زمانی]]||۰||۰ |- |[[علیرضا کوشکی]]||۲||۱ |- |[[دیدیه اندونگ]]||۲||۰ |- |[[صالح حردانی]]||۷||۰ |- |[[ابوالفضل جلالی]]||۴||۰ |- |[[آرمین سهرابیان]]||۶||۰ |- |[[رافائل سیلوا]]||۷||۰ |- |[[جلال‌الدین ماشاریپوف]]||۳||۰ |- |[[محمدحسین اسلامی (بازیکن فوتبال)|محمدحسین اسلامی]]||۲||۰ |- |[[مهران احمدی (بازیکن فوتبال)|مهران احمدی]]||۱||۰ |- |[[آرش رضاوند]]||۱۳||۰ |- |[[مسعود جمعه]]||۰||۰ |- |[[امیرعلی صادقی]]||۰||۰ |- |[[الکسیس گندوز]]||۲||(۱) |- |[[امید عالیشاه]]||۱۷||۳ |- |[[فرشاد فرجی]]||۱۱||۰ |- |[[میلاد محمدی]]||۲||۰ |- |[[مسعود ریگی]]||۳||۰ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]]||۹||۲ |- |[[سروش رفیعی]]||۹||۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]]||۴||۰ |- |[[علی علیپور]]||۱۴||۵ |- |[[عیسی آل‌کثیر]]||۷||۲ |- |[[فرشاد احمدزاده]]||۷||۰ |- |[[علیرضا عنایت‌زاده]]||۰||۰ |- |[[ابوالفضل بابایی]]||۰||۰ |- |[[وحید امیری]]||۱۶||۱ |- |[[ایوب العملود]]||۲||۰ |- |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]]||۵||۰ |- |[[امیررضا رفیعی]]||۰||۰ |- |[[میلاد سرلک]]||۱۰||۰ |- |[[سعید مهری]]||۵||۰ |- |[[علیرضا خدادادی]]||۰||۰ |- |[[گئورگی گولسیانی]]||۶||۲ |- |[[آستان ارونوف]]||۱||۰ |- |[[محمد خدابنده‌لو]]||۲||۰ |- |[[یاسین سلمانی]]||۰||۰ |- |[[سردار دورسون]]||۱||۰ |} === آمار این فصل سرخابی‌ها === گلزنان {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[آرمان رمضانی]] |۱||||||۱ |- |[[محمدحسین اسلامی]] |۳||||۱||۴ |- !'''[[رامین رضاییان]]''' |'''۱۰'''||'''۲'''||۱||'''۱۳''' |- |[[ابوالفضل جلالی]] |۱||||||۱ |- |[[رافائل سیلوا]] |۲||||۱||۳ |- |[[مهرداد محمدی]] |۱||||||۱ |- |[[ابوالفضل زمانی]] |۱||||||۱ |- |[[امیرعلی صادقی]] |۱||||||۱ |- |[[جلال‌الدین ماشاریپوف]] |۱||||||۱ |- |[[آرش رضاوند]] |||||۱||۱ |- |[[گوستاوو بلانکو]] |||۱||||۱ |- |[[مسعود جمعه]] |۲||۱||||۳ |- |[[جوئل کوجو]] |۲||||۱||۳ |- |[[محمدرضا آزادی]] |۱||۱||۱||۳ |- |[[علیرضا کوشکی]] |۲||۱||۱||۴ |- |[[روزبه چشمی]] |||۱||||۱ |- |گل به‌خودی |۲||||۱||۳ |- !مجموع||۳۰||۷||۸||۴۵ |} گلزنان {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱||||||۱ |- |[[ایوب العملود]] |۱||||||۱ |- |[[آستان ارونوف]] |۴||||۱||۵ |- |[[وحید امیری]] |۳||||||۳ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳||||||۳ |- !'''[[علی علیپور]]''' |'''۱۲'''||'''۲'''||۱||'''۱۵''' |- |[[گئورگی گولسیانی]] |۲||||'''۲'''||۴ |- |[[سروش رفیعی]] |۲||||||۲ |- |[[فرشاد فرجی]] |۱||||'''۲'''||۳ |- |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱||||||۱ |- |[[لوکاس ژوآئو]] |||۱||||۱ |- |[[مسعود ریگی]] |||۱||||۱ |- |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳||||||۳ |- |[[سردار دورسون]] |۵||||||۵ |- |[[فرشاد احمدزاده]] |۱||۱||||۲ |- |[[میلاد سرلک]] |۱||||||۱ |- |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱||||||۱ |- |[[یعقوب براجعه]] |۱||||||۱ |- !مجموع||۴۲||۵||۶||۵۳ |} پاسورها {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[رامین رضاییان]] |'''۴'''||۱||||'''۵''' |- |[[آرش رضاوند]] |۲||||||۲ |- |[[جلال‌الدین ماشاریپوف]] |۳||۱||||۴ |- |[[گائل کاکوتا]] |۱||||||۱ |- |[[میلاد زکی‌پور]] |۱||||||۱ |- |[[ابوالفضل جلالی]] |۲||||'''۲'''||۴ |- |[[مهرداد محمدی]] |||||۱||۱ |- |[[محمدحسین مرادمند]] |||||۱||۱ |- |[[زبیر نیک‌نفس]] |||۱||||۱ |- |[[علیرضا کوشکی]] |۱||||۱||۲ |- |[[مهران احمدی (بازیکن فوتبال)|مهران احمدی]] |۱||||||۱ |- |[[رافائل سیلوا]] |۱||||||۱ |- |[[محمدحسین اسلامی]] |۱||۱||||۲ |- |[[سید حسین حسینی (بازیکن فوتبال)|سید حسین حسینی]] |۱||||||۱ |- |[[صالح حردانی]] |۱||||||۱ |- |[[روزبه چشمی]] |۱||||||۱ |- |[[دیدیه اندونگ]] |||۱||||۱ |- !مجموع||۲۰||۵||۵||۳۰ |} پاسورها {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱||||||۱ |- |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳||||||۳ |- |[[علی علیپور]] |۲||||۱||۳ |- |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱||||||۱ |- |[[سهیل صحرایی]] |۱||||||۱ |- |[[لوکاس ژوآئو]] |۱||۱||||۲ |- |[[فرشاد فرجی]] |۱||۱||||۲ |- |[[سروش رفیعی]] |'''۷'''||||||'''۷''' |- |[[آستان ارونوف]] |۱||||||۱ |- |[[میلاد محمدی]] |۴||۱||||۵ |- |[[وحید امیری]] |۲||||'''۲'''||۴ |- |[[امید عالیشاه]] |۳||۱||||۴ |- |[[یعقوب براجعه]] |||۱||||۱ |- |[[فرشاد احمدزاده]] |۲||||||۲ |- |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲||||||۲ |- |[[ابوالفضل بابایی]] |۱||||||۱ |- !مجموع||۳۲||۵||۳||۴۰ |} کارت زرد {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[رافائل سیلوا]] |۴||'''۴'''||||'''۸''' |- |[[میلاد زکی‌پور]] |۱||||۱||۲ |- |[[رامین رضاییان]] |۴||||||۴ |- |[[سامان فلاح]] |۱||||۱||۲ |- |[[محمدحسین اسلامی]] |۲||۱||۱||۴ |- |[[سید حسین حسینی]] |۲||||۱||۳ |- |[[علیرضا کوشکی]] |۲||۳||||۵ |- |[[ابوالفضل جلالی]] |۲||||||۲ |- |[[دیدیه اندونگ]] |'''۶'''||||||۶ |- |[[گائل کاکوتا]] |۱||||||۱ |- |[[روزبه چشمی]] |۳||۱||'''۳'''||۷ |- |[[ابوالفضل زمانی]] |۳||||۱||۴ |- |[[جلال‌الدین ماشاریپوف]] |۱||۱||۱||۳ |- |[[محمدحسین مرادمند]] |۳||||۱||۴ |- |[[آرش رضاوند]] |۲||||۲||۴ |- |[[زبیر نیک‌نفس]] |۲||۱|||۲||۵ |- |[[ضرغام سعداوی]] |||۲||||۲ |- |[[ایمان سلیمی]] |۱||||||۱ |- |[[صالح حردانی]] |۴||۲||||۶ |- |[[مهران احمدی (بازیکن فوتبال)|مهران احمدی]] |||||۲||۲ |- |[[محمدرضا آزادی]] |۱||||||۱ |- |[[آرمین سهرابیان]] |۱||۱||||۲ |- !مجموع||۴۶||۱۶||۱۶||۷۸ |} کارت قرمز {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[روزبه چشمی]] |۱||||||۱ |- |[[محمدحسین اسلامی]] ||||||۱||۱ |- |[[آرش رضاوند]] |||۱||||۱ |- |[[علیرضا کوشکی]] |||۱||||۱ |- |[[صالح حردانی]] |||۱||||۱ |- |[[مهران احمدی (بازیکن فوتبال)|مهران احمدی]] |||||۱||۱ |- !مجموع||۱||۳||۲||۶ |} کارت زرد {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا{{سخ}}(سوپرجام) !مجموع |- |[[سهیل صحرایی]] |۱||||||۱ |- |[[مسعود ریگی]] |۳||||۱||۴ |- |[[فرشاد احمدزاده]] |۵||||||۵ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳||||۱||۴ |- |[[عیسی آل‌کثیر]] |۲||۱||||۳ |- |[[الکسیس گندوز]] |'''۷'''||||۱||'''۸''' |- |[[ایوب العملود]] |۱||||۱||۲ |- |[[میلاد سرلک]] |۲||||||۲ |- |[[سعید مهری]] |۳||۱||۱||۵ |- |[[سروش رفیعی]] |۶||۱||||۷ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۵||||||۵ |- |[[میلاد محمدی]] |۱||||||۱ |- |[[محمد خدابنده‌لو]] |۴||||۱{{سخ}}(۱)||۶ |- |[[آستان ارونوف]] |۲||||||۲ |- |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱||||||۱ |- |[[فرشاد فرجی]] |۴|||||||۴ |- |[[علی علیپور]] |۲||||||۲ |- |[[امیررضا رفیعی]] |۲||||||۲ |- |[[وحید امیری]] |||||'''۲'''||۲ |- |[[علیرضا خدادادی]] |۱||||||۱ |- |[[گئورگی گولسیانی]] |۲||||||۲ |- |[[سردار دورسون]] |||||۱||۱ |- |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱||||||۱ |- !مجموع||۵۸||۳||۹{{سخ}}(۱)||۷۱ |} کارت قرمز {|class="wikitable sortable"style=text-align:center;font-size:80% |- !بازیکن !لیگ !حذفی !آسیا !مجموع |- |[[سروش رفیعی]] |۱||||||۱ |- |[[ایوب العملود]] |۱|||||||۱ |- |[[گئورگی گولسیانی]] |۱||||||۱ |- |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲||||||۲ |- |[[امید عالیشاه]] |||۱||||۱ |- !مجموع||۵||۱||۰||۶ |} iswxd360f0tix4ivnxcgkmdwzbf8i6m 0 6395713 42127363 41916744 2025-06-18T12:59:26Z Gaumat 1398452 /* منابع */ 42127363 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات افراد نظامی | honorific_prefix = [[سردار]] |جاسازی‌کردن = <!-- درصورت استفاده در یک جعبه اطلاعات دیگر yes بنویسید. درغیراینصورت، خالی بگذارید. --> |عنوان جاسازی = |لقب = <!-- پیشوند افتخار آمیز --> |نام فرد = سید تیمور حسینی |پسوند افتخارآمیز = |تصویر = |اندازه تصویر = <!-- می‌توانید از اعداد فارسی نیز استفاده کنید. --> |توضیح تصویر = |مدال = <!-- تصویر مدال --> |اندازه مدال = <!-- می‌توانید از اعداد فارسی نیز استفاده کنید. --> |نام بومی = |زبان نام بومی = |نام تولد = |نام دیگر = |نام مستعار = |تاریخ تولد = {{تاریخ تولد و سن|۱۳۴۵|||گاه‌شمار=خورشیدی}} |محل تولد = [[کرمانشاه]]، [[ایران]] |تاریخ مرگ = |محل مرگ = |محل دفن = |مختصات محل دفن = |وفاداری = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] |شاخه =[[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] |سال‌های خدمت = ۱۳۶۵—اکنون |شماره خدمت = |درجه = [[سرتیپ دوم]] |یگانهای خدمت = |فرماندهی = [[پلیس راهنمایی و رانندگی]] |جنگها = |عملیاتهای مهم = <!-- جنگها یا عملیات‌هایی که این فرد در آنها نقش داشته است. --> |نشانهای لیاقت = |یادبودها = |آلما ماتر = <!-- محل تحصیل --> |همسر = |فرزندان = |والدین = |خویشاوندان سرشناس = |کارهای دیگر = <!-- رویدادهای دیگری که این فرد در آنها نقش داشته است. --> |امضاء = |اندازهٔ امضاء = <!-- می‌توانید از اعداد فارسی نیز استفاده کنید. --> |وبگاه = <!-- {{نشانی وب|example.com}} یا {{وبگاه رسمی|example.com}} --> |پودمان = }} '''سید تیمور حسینی''' (زاده ۱۳۴۵ [[کرمانشاه]]) [[سرتیپ دوم|سرتیپ‌دوم]] [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] است، که از دی‌ماه ۱۴۰۲ به‌عنوان رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا]] (پلیس راهور) فعالیت می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= با حکم سردار رادان؛ رئیس پلیس جدید راهور فراجا منصوب شد |نشانی=https://mehrnews.com/x33TzZ|بازبینی=|اثر= |تاریخ= ۱۶ دی ۱۴۰۲ |ناشر= خبرگزاری مهر |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان=}}</ref> وی پیش از این جانشین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا بود.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۶ دی ۱۴۰۲|عنوان= «سید تیمور حسینی» رئیس پلیس راهور فراجا شد|پیوند=https://www.tabnak.ir/fa/news/1214221/سید-تیمور-حسینی-رئیس-پلیس-راهور-فراجا-شد|ناشر=تابناک}}</ref> حسینی از ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ ریاست پلیس راهنمایی و رانندگی استان گیلان را برعهده داشت و در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ رئیس [[دانشگاه علوم انتظامی امین|دانشکده علوم و فنون راهور]] بود. او از ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ به‌عنوان رئیس راهنمایی و رانندگی [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|تهران بزرگ]] فعالیت می‌کرد و از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ برای دومین بار رئیس دانشکده راهور بود. حسینی از ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ به‌عنوان جانشین رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا]] فعالیت می‌کرد.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۶ دی ۱۴۰۲|عنوان=سردار حسینی رئیس پلیس راهور فراجا شد + سوابق|پیوند=https://www.iscanews.ir/news/1214403/سردار-حسینی-رئیس-پلیس-راهور-فراجا-شد-سوابق|ناشر=باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران}}</ref> == جایزه‌ها و نشان‌های افتخار == این بخش شامل [[نشان‌ها و جایزه‌های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نشان‌ها و جایزه‌های رسمی]] سردار سید تیمور حسینی است که بر روی [[لباس همسان]] او نصب می‌شود ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را دربر نخواهد گرفت. === آرم‌ها === {{وسط‌چین}} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- |'''آرم‌های یقه''' |- |width=160| [[پرونده:IRGC NAJA Sardar Badge.svg|100px]]{{-}} |} {|class="wikitable sortable" style="text-align: center;" |- |'''آرم‌های بازو''' |- |width=160| [[پرونده:NAJA.Traffic Police Unit.svg|100px]]{{-}}[[راهنمایی و رانندگی]] |} {{پایان}} {| class="wikitable" ! [[نشان‌واره|آرم‌های]] دوره‌های تحصیلی |- | <gallery> IRI.SNDU Chest Badge.svg|{{کوچک|[[دانشگاه عالی دفاع ملی]]}} </gallery> |} == منابع == {{پانویس|۲}} {{جعبه آغازی}} {{S-mil}} {{S-bef|قبل=[[حسین رحیمی]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا|پلیس راهنمایی و رانندگی]] [[فرماندهی انتظامی تهران بزرگ|تهران بزرگ]]|سال‌ها=۱۳۹۵–۱۳۹۳}} {{S-aft|بعد=؟}} {{S-bef|قبل=[[سید کمال هادیانفر]]}} {{S-ttl|عنوان=رئیس [[پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا]]|سال‌ها=اکنون–۱۴۰۲}} {{S-inc}} {{جعبه پایانی}} {{فرد نظامی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:حسینی، سید تیمور}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی کرمانشاه]] [[رده:زادگان ۱۳۴۵]] [[رده:سرتیپ‌دوم‌های فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران]] [[رده:فرماندهان پلیس راهنمایی و رانندگی فراجا]] f23x1clctbp9cgaec06o1uww7mjh3st 0 6402049 42127665 39909412 2025-06-18T20:48:47Z ChemSim 813017 Replaced fake SVG with real one 42127665 wikitext text/x-wiki {{Drugbox | verifiedrevid = 456081350 | IUPAC_name = ''N''-(1-azabicyclo[2.2.2]octan-8-yl)-6-chloro-4-methyl-3-oxo-1,4-benzoxazine-8-carboxamide | image = Azasetron-2D-skeletal.svg | tradename = | Drugs.com = {{drugs.com|international|azasetron}} | pregnancy_category = | legal_status = | routes_of_administration = Oral | bioavailability = 90% | metabolism = | elimination_half-life = | excretion = 60-70% | CAS_number = 123040-69-7 | ATC_prefix = none | ATC_suffix = | PubChem = 2264 | IUPHAR_ligand = 2285 | ChEMBL = 1598608 | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | UNII = 77HC7URR9Z | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}} | KEGG = D07481 | C=17 | H=20 | Cl=1 | N=3 | O=3 | smiles = CN1C(=O)COc2c1cc(Cl)cc2C(=O)NC3CN4CCC3CC4 | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | ChemSpiderID = 2177 | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/C17H20ClN3O3/c1-20-14-7-11(18)6-12(16(14)24-9-15(20)22)17(23)19-13-8-21-4-2-10(13)3-5-21/h6-7,10,13H,2-5,8-9H2,1H3,(H,19,23) | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = WUKZPHOXUVCQOR-UHFFFAOYSA-N |drug_name=|alt=|caption=|type=|MedlinePlus=|licence_EU=|pregnancy_AU=|pregnancy_US=|licence_US=|DrugBank=}} '''آزاسترون''' ({{lang-en|Azasetron}})<ref>{{Cite web|url=http://drugcentral.org/drugcard/267/view?q=azasetron|title=Azasetron|date=2016-07-31|website=drugcentral.org/|publisher=UNM School of Medicine|access-date=2016-11-11}}</ref> دارویی در مدیریت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی سرطان (مانند شیمی درمانی سیس پلاتین) است. آزاسترون هیدروکلراید در دوز معمول ۱۰ میلی گرم یک بار در روز از راه خوراکی یا داخل وریدی تجویز میشود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Azasetron&oldid=1194226506|عنوان = Azasetron|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۵ ژانویه ۲۰۲۴}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{دارو-خرد}} {{ضدتهوع‌ها}} [[رده:آنتاگونیست‌های ۵-اچ‌تی۳]] [[رده:اترهای حلقوی]] [[رده:اترهای سالیسیل‌آمید]] [[رده:کوینوکلیدین‌ها]] [[رده:لاکتام‌ها]] [[رده:مشتق‌های کلروبنزن]] [[رده:مورفولینون‌ها]] [[رده:مورفولین‌ها]] hwthd9bx4hwbjzqqjpprcunn7vbdwi3 4 6402835 42127666 42125804 2025-06-18T20:50:08Z HujiBot 100607 به روز کردن آمار 42127666 wikitext text/x-wiki <!-- SQL Number = 1 --> <!-- Query time: 0 seconds --> <!-- SQL = SELECT actor_name, user_editcount, GROUP_CONCAT(rc_title ORDER BY edits DESC SEPARATOR ' {{*}} ') FROM ( SELECT actor_name, user_editcount, CONCAT('[[', REPLACE(rc_title, '_', ' '), ']]') AS rc_title, COUNT(*) AS edits FROM recentchanges_userindex JOIN actor ON actor_id = rc_actor JOIN user ON actor_user = user_id WHERE user_editcount > 0 AND user_editcount < 100 AND rc_namespace = 0 AND rc_timestamp > DATE_FORMAT(DATE_SUB(NOW(), INTERVAL 2 DAY), '%Y%m%d000000') AND rc_source = 'mw.edit' GROUP BY actor_name, user_editcount, rc_title ) AS newbies GROUP BY actor_name, user_editcount --> [[رده:گزارش‌های دیتابیس ویکی‌پدیا]] {{/بالا}} آخرین به روز رسانی: ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) {| class="wikitable sortable" !کاربر !شمار ویرایش‌ها !مقاله‌ها |- | [[کاربر:.mohammad.amin.roozbeh|.mohammad.amin.roozbeh]] || {{formatnum:17|NOSEP}} || [[جنگ ایران و اسرائیل]] {{*}} [[هوانگ یوتینگ]] |- | [[کاربر:25 июня 1983|25 июня 1983]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[ناتالیا تنیاکووا]] |- | [[کاربر:33404424mahdi|33404424mahdi]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[سیاستمدار]] {{*}} [[تیمورتاش چوپانی]] {{*}} [[آنتوان سوریوگین]] |- | [[کاربر:A5mirali|A5mirali]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[برکنان سفلی]] {{*}} [[بافت (کرمان)]] |- | [[کاربر:AA.EERROORR|AA.EERROORR]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[مخلوط‌سازی چهارموج]] {{*}} [[شهرستان فیروزآباد]] {{*}} [[اسید]] |- | [[کاربر:AMG.1385|AMG.1385]] || {{formatnum:27|NOSEP}} || [[نبرد پل]] |- | [[کاربر:AMIRMM04|AMIRMM04]] || {{formatnum:25|NOSEP}} || [[سجیل (موشک بالستیک)]] |- | [[کاربر:ARVINCIYX|ARVINCIYX]] || {{formatnum:52|NOSEP}} || [[ساخت ایران (مجموعه نمایش خانگی)]] |- | [[کاربر:ASTARAKE|ASTARAKE]] || {{formatnum:24|NOSEP}} || [[حشمت‌آباد (بخش مرکزی دورود)]] {{*}} [[ازنا]] {{*}} [[لالی]] {{*}} [[شهرستان لالی]] {{*}} [[جونقان]] |- | [[کاربر:Adhd736|Adhd736]] || {{formatnum:23|NOSEP}} || [[رائول لوزانو]] {{*}} [[خاورمیانه]] {{*}} [[جنگ ایران و اسرائیل]] {{*}} [[تیم ملی والیبال مردان صربستان]] {{*}} [[ایگور کولاکوویچ]] |- | [[کاربر:Aemadzadeh|Aemadzadeh]] || {{formatnum:50|NOSEP}} || [[مصطفی عمادزاده]] |- | [[کاربر:Afg Ahmad Hadid|Afg Ahmad Hadid]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[ولسوالی صبری]] |- | [[کاربر:Ahmadionline|Ahmadionline]] || {{formatnum:24|NOSEP}} || [[محمود احمدی‌نژاد]] |- | [[کاربر:Ahooura63|Ahooura63]] || {{formatnum:40|NOSEP}} || [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] {{*}} [[محمدرضا پهلوی]] {{*}} [[فساد در ایران]] {{*}} [[شبکه خبر]] |- | [[کاربر:Ali spidey234|Ali spidey234]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[متال اسلاگ ۳]] {{*}} [[متال اسلاگ ۲]] {{*}} [[اکتیویژن]] |- | [[کاربر:Ali223311|Ali223311]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[معدن زغال‌سنگ همکار]] |- | [[کاربر:Aliboostani|Aliboostani]] || {{formatnum:49|NOSEP}} || [[وان پیس]] |- | [[کاربر:Aliperseusgreat|Aliperseusgreat]] || {{formatnum:6|NOSEP}} || [[عملیات والفجر ۸]] {{*}} [[سازمان حفاظت از محیط زیست (انتاریو)]] |- | [[کاربر:Alirejja|Alirejja]] || {{formatnum:22|NOSEP}} || [[جنگ ایران و اسرائیل]] |- | [[کاربر:Alirzad|Alirzad]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[به‌رسمیت‌شناسی بین‌المللی دولت فلسطین]] |- | [[کاربر:Alisanahmadpour|Alisanahmadpour]] || {{formatnum:14|NOSEP}} || [[جنگ جهانی سوم]] |- | [[کاربر:Amir1388amir|Amir1388amir]] || {{formatnum:29|NOSEP}} || [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] |- | [[کاربر:Amirali.chizari|Amirali.chizari]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[تسرکت]] |- | [[کاربر:Amirhboy|Amirhboy]] || {{formatnum:57|NOSEP}} || [[فاضلاب]] |- | [[کاربر:Amirhossinnasiri|Amirhossinnasiri]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[رضا شالبافان]] |- | [[کاربر:Amirmohamad shahan|Amirmohamad shahan]] || {{formatnum:16|NOSEP}} || [[ایران اینترنشنال]] |- | [[کاربر:Amirniknam|Amirniknam]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[کمرد]] |- | [[کاربر:Anitsmmm|Anitsmmm]] || {{formatnum:16|NOSEP}} || [[کمال‌الدین عابدی]] |- | [[کاربر:Apokryltaros|Apokryltaros]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[شکم‌ماهی]] |- | [[کاربر:Arian bk|Arian bk]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[چمخاله]] |- | [[کاربر:ArmanMirzaei|ArmanMirzaei]] || {{formatnum:31|NOSEP}} || [[پیدایش زندگی]] {{*}} [[نظریه خلق‌الساعه]] {{*}} [[دوره نخست مجلس شورای اسلامی]] {{*}} [[ایزدان نخستین یونان]] {{*}} [[اکسپلورر ۱]] {{*}} [[اولین‌های تبریز در تاریخ ایران]] {{*}} [[نخستین خون]] {{*}} [[اولین شواهد حیات]] {{*}} [[نخستین انسان در دین‌ها]] {{*}} [[اولین بانک ایالات متحده]] {{*}} [[فهرست نخستین‌های هوانوردی ایران]] {{*}} [[انهدوآنا]] {{*}} [[فرگشت انسان]] {{*}} [[فرانچسکو ردی]] {{*}} [[رموس و رمولوس:نخستین پادشاه]] {{*}} [[دوره نخست مجلس شورای ملی]] |- | [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] || {{formatnum:91|NOSEP}} || [[دره هزاره]] {{*}} [[والسوالی دره هزاره]] |- | [[کاربر:Aviyera|Aviyera]] || {{formatnum:47|NOSEP}} || [[قیساریه]] |- | [[کاربر:Azrael-SoulTaker|Azrael-SoulTaker]] || {{formatnum:17|NOSEP}} || [[فهرست زبان‌های ترکی]] |- | [[کاربر:BARDIA 275|BARDIA 275]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[چت‌جی‌پی‌تی]] |- | [[کاربر:Beneammine Abbasi|Beneammine Abbasi]] || {{formatnum:34|NOSEP}} || [[جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و لبنان]] |- | [[کاربر:Blickablicka|Blickablicka]] || {{formatnum:22|NOSEP}} || [[کینگ فون]] |- | [[کاربر:Caelliang|Caelliang]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[دانشگاه خصوصی]] |- | [[کاربر:Calmkelp|Calmkelp]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[هالوژن‌دار کردن هل–ولهارد–زلینسکی]] |- | [[کاربر:Cemtopi|Cemtopi]] || {{formatnum:18|NOSEP}} || [[دانشگاه علم و صنعت ایران]] |- | [[کاربر:Center of Excellence for Global Health|Center of Excellence for Global Health]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[مرکز تعالی سلامت جهانی دانشگاه علوم پزشکی تهران]] |- | [[کاربر:Chaelrs555|Chaelrs555]] || {{formatnum:13|NOSEP}} || [[پنجاه و یکمین اجلاس گروه هفت]] |- | [[کاربر:ChemSim|ChemSim]] || {{formatnum:30|NOSEP}} || [[واکنش بابیت]] {{*}} [[الکساندر باده]] {{*}} [[آزاسترون]] |- | [[کاربر:Cmao20|Cmao20]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[سحابی آمریکای شمالی]] |- | [[کاربر:Damosd|Damosd]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[نیروهای امنیتی اسرائیل]] {{*}} [[آمان]] |- | [[کاربر:Dhhddhzh62|Dhhddhzh62]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[نماوا]] |- | [[کاربر:Dosseman|Dosseman]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[قلعه آنکارا]] |- | [[کاربر:Dotkamina|Dotkamina]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[کوسه بلعنده کوتوله]] |- | [[کاربر:Dr.Maniishh|Dr.Maniishh]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[وزارت کشور (ایران)]] {{*}} [[خیابان کرمان (تهران)]] |- | [[کاربر:Eaglex9|Eaglex9]] || {{formatnum:21|NOSEP}} || [[ولسوالی اشکاشم]] {{*}} [[ولایت غزنی]] {{*}} [[ولسوالی ناور]] {{*}} [[غرجستان]] |- | [[کاربر:Ebasadi|Ebasadi]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[مجموعه ابراهیم خان]] |- | [[کاربر:Eftekhar.pd|Eftekhar.pd]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[موتور نادر شه‌بخش]] |- | [[کاربر:Elisaazmoun|Elisaazmoun]] || {{formatnum:6|NOSEP}} || [[چوی هیون ووک]] {{*}} [[پوریا حسین خانزاده]] {{*}} [[سعید عزت‌اللهی]] |- | [[کاربر:Enanosok|Enanosok]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[آل کاکویه]] |- | [[کاربر:Erhustudio|Erhustudio]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[اکبر گنجی]] |- | [[کاربر:Farnud.r|Farnud.r]] || {{formatnum:87|NOSEP}} || [[علی شادمانی]] |- | [[کاربر:Fatemebarpor|Fatemebarpor]] || {{formatnum:28|NOSEP}} || [[داکر]] |- | [[کاربر:Fixitin|Fixitin]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[دماوند]] |- | [[کاربر:FortuneFan|FortuneFan]] || {{formatnum:35|NOSEP}} || [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] {{*}} [[انرژی خورشیدی در برزیل]] {{*}} [[هرزآگهی]] {{*}} [[مرغابی سفید]] {{*}} [[تئودور هال]] {{*}} [[کلاهک ریشه]] {{*}} [[لوله‌کشی صنعتی]] {{*}} [[بهینه‌سازی منطقی]] {{*}} [[کتوزیس]] {{*}} [[فولدسکوپ]] {{*}} [[برنامه‌سازی غیرخطی]] {{*}} [[کایلا بارون]] {{*}} [[سی‌تی آنژیوگرافی]] {{*}} [[اکسپکتورانت]] {{*}} [[ورز دادن (گربه)]] {{*}} [[سیستم تی‌آرایکس]] {{*}} [[وانت پادرا]] {{*}} [[انرژی حرارتی خورشیدی]] {{*}} [[هورالعظیم]] {{*}} [[زیرکونیای مکعبی]] {{*}} [[استخراج منیزیم از آب دریا]] {{*}} [[ریشه]] {{*}} [[ناهمدوسی کوانتومی]] {{*}} [[ریزوئید]] {{*}} [[منیزیم]] {{*}} [[خومه‌زار]] {{*}} [[مریستم]] {{*}} [[خط مشترک دیجیتال پرسرعت تک جفت]] |- | [[کاربر:Frauleinpetric|Frauleinpetric]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای]] |- | [[کاربر:Fwlc-user003|Fwlc-user003]] || {{formatnum:25|NOSEP}} || [[یادگیری با نظارت]] |- | [[کاربر:GhazniBahador|GhazniBahador]] || {{formatnum:5|NOSEP}} || [[والسوالی آبشار]] {{*}} [[والسوالی دره هزاره]] {{*}} [[هزاره‌های پنچشیر]] |- | [[کاربر:Gmmhgk|Gmmhgk]] || {{formatnum:14|NOSEP}} || [[المپیک تابستانی ۲۰۱۲]] |- | [[کاربر:Gofoffof|Gofoffof]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[جزیره ناشناخته]] {{*}} [[بلفی و لی‌لی‌بیت]] |- | [[کاربر:GulamAlirezai|GulamAlirezai]] || {{formatnum:51|NOSEP}} || [[۱۴۰۴ (خورشیدی)]] |- | [[کاربر:Haghighat20|Haghighat20]] || {{formatnum:8|NOSEP}} || [[قلعه آقاحمید]] |- | [[کاربر:Hamedami|Hamedami]] || {{formatnum:82|NOSEP}} || [[محمد علی خان رشوند]] |- | [[کاربر:Hayden Soloviev|Hayden Soloviev]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[فرودگاه وست اند]] |- | [[کاربر:Hippopesar|Hippopesar]] || {{formatnum:10|NOSEP}} || [[بایزید مردوخی]] |- | [[کاربر:History 1836|History 1836]] || {{formatnum:31|NOSEP}} || [[جنگ ایران و اسرائیل]] |- | [[کاربر:Hjoosi 67|Hjoosi 67]] || {{formatnum:6|NOSEP}} || [[میلاد زکی‌پور]] {{*}} [[مهدی لیموچی]] {{*}} [[محمود بن امیر ولی]] {{*}} [[شهرستان آراد]] {{*}} [[سردار دورسون]] {{*}} [[سام شهیدی]] |- | [[کاربر:Hkcawhvcv|Hkcawhvcv]] || {{formatnum:38|NOSEP}} || [[محیا دهقانی]] |- | [[کاربر:Holocust is fake|Holocust is fake]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[سفیدرود]] {{*}} [[قزل‌اوزن]] |- | [[کاربر:Hsiaoling Lin|Hsiaoling Lin]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[آندس تکنولوژی]] |- | [[کاربر:Hsiskshsgdi|Hsiskshsgdi]] || {{formatnum:39|NOSEP}} || [[شایان صفری]] |- | [[کاربر:Icelandnewzealand|Icelandnewzealand]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[ایسلند]] |- | [[کاربر:In name of Allah|In name of Allah]] || {{formatnum:21|NOSEP}} || [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] |- | [[کاربر:Incall|Incall]] || {{formatnum:9|NOSEP}} || [[فتح آسیای میانه توسط روسیه]] |- | [[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] || {{formatnum:89|NOSEP}} || [[گویش بختیاری]] {{*}} [[مردم زازا]] {{*}} [[شیرهای سنگی]] {{*}} [[ایل شوهان]] {{*}} [[شیر سنگی همدان]] |- | [[کاربر:Iran's history|Iran's history]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[پادوسبانیان]] {{*}} [[دودمان گاوباریان]] |- | [[کاربر:IranEnlightenment|IranEnlightenment]] || {{formatnum:23|NOSEP}} || [[دموکراسی]] |- | [[کاربر:Iranalgae|Iranalgae]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[اسپیرولینا]] |- | [[کاربر:IranianInDarkness|IranianInDarkness]] || {{formatnum:91|NOSEP}} || [[اقتصاد پاکستان]] |- | [[کاربر:Iranianic|Iranianic]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[شهرستان سیاهکل]] |- | [[کاربر:Jahangir mozafary 73|Jahangir mozafary 73]] || {{formatnum:59|NOSEP}} || [[گنجشک درنده]] |- | [[کاربر:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || {{formatnum:5|NOSEP}} || [[فرودگاه چالپان‌آتا]] {{*}} [[فرودگاه نارین]] |- | [[کاربر:JayCubby|JayCubby]] || {{formatnum:5|NOSEP}} || [[زبان انگلیسی]] |- | [[کاربر:Jupitiar|Jupitiar]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[قزل‌اوزن]] {{*}} [[سفیدرود]] |- | [[کاربر:Justformemo|Justformemo]] || {{formatnum:33|NOSEP}} || [[سید محمد خاوری]] |- | [[کاربر:Jvgdex|Jvgdex]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[شب‌های برره]] |- | [[کاربر:Kasra2883|Kasra2883]] || {{formatnum:48|NOSEP}} || [[علی رهبری]] {{*}} [[عبدالحمید آقارحیمی]] {{*}} [[سید محمد موسوی (نوازنده نی)]] |- | [[کاربر:Keyhanio|Keyhanio]] || {{formatnum:8|NOSEP}} || [[دودمان گاوباریان]] {{*}} [[پادوسبانیان]] |- | [[کاربر:Khachal|Khachal]] || {{formatnum:18|NOSEP}} || [[جزیره صیر ابونعیر]] |- | [[کاربر:Khaled.afg|Khaled.afg]] || {{formatnum:24|NOSEP}} || [[ولایت هزارستان]] {{*}} [[بامیان]] |- | [[کاربر:Khamenei without a turban|Khamenei without a turban]] || {{formatnum:13|NOSEP}} || [[نورثروپ بی-۲ اسپیریت]] {{*}} [[محمدعلی جعفری]] {{*}} [[محمدرضا قرایی آشتیانی]] {{*}} [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] {{*}} [[خیبرشکن]] {{*}} [[خیبر (موشک)]] {{*}} [[بیژن نوباوه]] {{*}} [[بمب جی‌بی‌یو-۴۳/بی]] {{*}} [[پینک فلوید]] {{*}} [[ایران اینترنشنال]] {{*}} [[پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای]] {{*}} [[هوشنگ صمدی]] |- | [[کاربر:Khosroo.kh|Khosroo.kh]] || {{formatnum:68|NOSEP}} || [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] |- | [[کاربر:KingPjr|KingPjr]] || {{formatnum:84|NOSEP}} || [[ولایت هزارستان]] {{*}} [[هزارستان کوچک]] |- | [[کاربر:Kzm1991|Kzm1991]] || {{formatnum:85|NOSEP}} || [[دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران]] |- | [[کاربر:Lazy zoro|Lazy zoro]] || {{formatnum:31|NOSEP}} || [[همزیستی اعصاب آسیب دیده با دیسکوپاتی (Adaptation to Neural Damage due to Discopathy)]] |- | [[کاربر:Legendary Facts|Legendary Facts]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[آیوشمان کورانا]] |- | [[کاربر:Leonsco|Leonsco]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[مهناز انصاریان]] {{*}} [[شراره دولت‌آبادی]] {{*}} [[ناتالی پورتمن]] |- | [[کاربر:M.S KHALILI 1382|M.S KHALILI 1382]] || {{formatnum:67|NOSEP}} || [[وارش (مجموعه تلویزیونی)]] {{*}} [[وضعیت سفید]] {{*}} [[شکوه‌السلطنه]] {{*}} [[خدیجه‌خانم چهریقی]] |- | [[کاربر:MPF|MPF]] || {{formatnum:92|NOSEP}} || [[سسک رخ‌سیاه]] |- | [[کاربر:Mahakhar|Mahakhar]] || {{formatnum:15|NOSEP}} || [[پادوسبانیان]] {{*}} [[البرز]] |- | [[کاربر:Mahdi.k.ch|Mahdi.k.ch]] || {{formatnum:15|NOSEP}} || [[۲۷ خرداد]] |- | [[کاربر:Mahdibeigimb|Mahdibeigimb]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[سید رحمت‌الله اکرمی]] |- | [[کاربر:Manimoo200|Manimoo200]] || {{formatnum:85|NOSEP}} || [[آذر محمدی]] {{*}} [[عمر (مجموعه تلویزیونی)]] {{*}} [[حسن میرباقری]] |- | [[کاربر:MaxHeidari|MaxHeidari]] || {{formatnum:14|NOSEP}} || [[مودم]] |- | [[کاربر:Mehrdasht|Mehrdasht]] || {{formatnum:13|NOSEP}} || [[علویجه]] |- | [[کاربر:Meierberg|Meierberg]] || {{formatnum:59|NOSEP}} || [[نورث فریبی]] |- | [[کاربر:Mirhashemi.madakto|Mirhashemi.madakto]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[امیرسیف]] |- | [[کاربر:Mirshahwerdikhan|Mirshahwerdikhan]] || {{formatnum:61|NOSEP}} || [[میرمظفر خورشیدی]] {{*}} [[میر شاهوردی خان خورشیدی]] {{*}} [[ایل ارکوازی (هزاره ارکوازی و بولی)]] {{*}} [[امیرسیف]] |- | [[کاربر:Mohsamtan|Mohsamtan]] || {{formatnum:20|NOSEP}} || [[دریای مرده]] |- | [[کاربر:Motacilla|Motacilla]] || {{formatnum:6|NOSEP}} || [[ناو فرانچسکو فروچو]] |- | [[کاربر:Musicrea|Musicrea]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[سیارک ۴۶۶۱۰]] |- | [[کاربر:Naderaafshar|Naderaafshar]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[احمد ضیا سراج]] |- | [[کاربر:Njkj0 78|Njkj0 78]] || {{formatnum:5|NOSEP}} || [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] {{*}} [[استقلال ۷–۱ تراکتور]] |- | [[کاربر:Ocelahald|Ocelahald]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[تکانشگری]] |- | [[کاربر:Omreab|Omreab]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[کارخانه ریسباف قم]] {{*}} [[لور پکنیوت]] {{*}} [[ابوالفضل فاتح]] |- | [[کاربر:PLOTO PLASMA|PLOTO PLASMA]] || {{formatnum:29|NOSEP}} || [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] |- | [[کاربر:Panirani|Panirani]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[دودمان گاوباریان]] |- | [[کاربر:ParsiRafisina|ParsiRafisina]] || {{formatnum:32|NOSEP}} || [[ولسوالی شهدا]] |- | [[کاربر:Paskallbot|Paskallbot]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[سارینا اسماعیل‌زاده]] |- | [[کاربر:Pes 201373|Pes 201373]] || {{formatnum:38|NOSEP}} || [[افغان (نام قومی)]] |- | [[کاربر:Pouria505|Pouria505]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[جرج اچ. دابلیو. بوش]] |- | [[کاربر:Pu zaen arab o sar|Pu zaen arab o sar]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[آل کاکویه]] |- | [[کاربر:RAYAN907777|RAYAN907777]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[رایان سلطانیان]] |- | [[کاربر:Rabti.por84|Rabti.por84]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[ممی‌وند]] |- | [[کاربر:Raúl Quintana Tarufetti|Raúl Quintana Tarufetti]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[هماوردی فوتبال برزیل و آرژانتین]] |- | [[کاربر:Reza.karimi.lor|Reza.karimi.lor]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[خیرآباد (جنگل)]] |- | [[کاربر:Reza123123|Reza123123]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[محاصره قندهار (۱۷۳۸–۱۷۳۷)]] |- | [[کاربر:Rezadehghan25|Rezadehghan25]] || {{formatnum:65|NOSEP}} || [[کارناوال (مجموعه نمایش خانگی)]] |- | [[کاربر:Riad Salih|Riad Salih]] || {{formatnum:60|NOSEP}} || [[مرینیان]] {{*}} [[عبدالمؤمن بن علی]] {{*}} [[عبدالرحمان اصولی]] {{*}} [[خلافت موحدون]] {{*}} [[حفصیان]] {{*}} [[بازپس‌گیری اندلس]] {{*}} [[امیرنشین غرناطه]] {{*}} [[پرچم]] {{*}} [[ابوعبدالله محمد اصولی]] {{*}} [[پادشاهی مایورکا]] {{*}} [[ابو یوسف یعقوب المنصور]] {{*}} [[پادشاهی تلمسان]] {{*}} [[نبرد آلارک]] |- | [[کاربر:Rojiblancos|Rojiblancos]] || {{formatnum:6|NOSEP}} || [[باشگاه فوتبال بوسان ای‌پارک]] |- | [[کاربر:Sajad11999|Sajad11999]] || {{formatnum:35|NOSEP}} || [[معماری اسلامی]] |- | [[کاربر:SajoR|SajoR]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[پاپ لئون چهاردهم]] |- | [[کاربر:Samiollah1357|Samiollah1357]] || {{formatnum:47|NOSEP}} || [[منچوری]] |- | [[کاربر:Samlipbjhcghbx|Samlipbjhcghbx]] || {{formatnum:3|NOSEP}} || [[خاورمیانه]] |- | [[کاربر:Saradkho|Saradkho]] || {{formatnum:12|NOSEP}} || [[بخش بازفت]] |- | [[کاربر:Saturn Helios|Saturn Helios]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[ترانه‌شناسی بهرام]] |- | [[کاربر:Sehoo NDN|Sehoo NDN]] || {{formatnum:9|NOSEP}} || [[بیون بک‌هیون]] |- | [[کاربر:Sepadl71|Sepadl71]] || {{formatnum:11|NOSEP}} || [[پابلو اسکوبار]] |- | [[کاربر:ShahBalkhi|ShahBalkhi]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[دقیقی]] {{*}} [[جلال خالقی مطلق]] |- | [[کاربر:Shahnamik|Shahnamik]] || {{formatnum:8|NOSEP}} || [[دماوند]] {{*}} [[فهرست قله‌ها بر پایه ارتفاع نسبی]] |- | [[کاربر:Shayanrost|Shayanrost]] || {{formatnum:45|NOSEP}} || [[زبان A-DL]] |- | [[کاربر:Sinamokhtari534|Sinamokhtari534]] || {{formatnum:9|NOSEP}} || [[توفند بریل]] |- | [[کاربر:Someone69690|Someone69690]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[جی‌تی‌ای]] |- | [[کاربر:Sozjaex|Sozjaex]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[ایال زمیر]] |- | [[کاربر:SydMousawi|SydMousawi]] || {{formatnum:59|NOSEP}} || [[ترورهای هدفمند اسرائیل]] {{*}} [[فهرست فسادهای مالی در جمهوری اسلامی]] {{*}} [[آباسی]] {{*}} [[چندجانبه‌گرایی]] {{*}} [[پاتریک مک‌کیو]] {{*}} [[مسیحیت در ترکمنستان]] {{*}} [[داوری مدنی]] {{*}} [[بیانیه مأموریت]] {{*}} [[امیرعلی حاجی‌زاده]] |- | [[کاربر:Tamirita|Tamirita]] || {{formatnum:41|NOSEP}} || [[جنگ ایران و اسرائیل]] |- | [[کاربر:TangentHs|TangentHs]] || {{formatnum:82|NOSEP}} || [[لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲]] |- | [[کاربر:Truth maker always|Truth maker always]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[دودمان گاوباریان]] {{*}} [[آل کاکویه]] |- | [[کاربر:Túrelio|Túrelio]] || {{formatnum:96|NOSEP}} || [[قلعه آنکارا]] |- | [[کاربر:Vikiyar|Vikiyar]] || {{formatnum:21|NOSEP}} || [[محمد کاظمی]] |- | [[کاربر:Wikieditorphir|Wikieditorphir]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[خنده]] |- | [[کاربر:Wmshxiv|Wmshxiv]] || {{formatnum:21|NOSEP}} || [[بنیاد فرهنگی رفاه]] {{*}} [[نعمت‌الله نصیری]] {{*}} [[باغ‌موزه قصر]] {{*}} [[ناصر مقدم]] {{*}} [[مهدی رحیمی]] {{*}} [[منوچهر خسروداد]] {{*}} [[حسن پاکروان]] |- | [[کاربر:Yas Sefid|Yas Sefid]] || {{formatnum:40|NOSEP}} || [[طناز طباطبایی]] |- | [[کاربر:Yousef.safy2012|Yousef.safy2012]] || {{formatnum:2|NOSEP}} || [[فلسطین اشغالی]] |- | [[کاربر:Zumalabe|Zumalabe]] || {{formatnum:84|NOSEP}} || [[نایب‌الملک‌نشین ریو د لا پلاتا]] |- | [[کاربر:Zz00000z0|Zz00000z0]] || {{formatnum:10|NOSEP}} || [[لیلا]] {{*}} [[غنچه ووسلاتری]] {{*}} [[جمره بایسل]] |- | [[کاربر:Артем Загребельный|Артем Загребельный]] || {{formatnum:56|NOSEP}} || [[فهرست رکوردهای جهانی شنا]] |- | [[کاربر:امیر علی زهرایی|امیر علی زهرایی]] || {{formatnum:13|NOSEP}} || [[بیژن اشتری]] {{*}} [[کلاهک ریشه]] {{*}} [[بازاریابی ویروس‌وار]] {{*}} [[نوزیستی]] {{*}} [[انرژی برق آبی در نیوزیلند]] {{*}} [[نسخه‌بندی نرم‌افزار]] {{*}} [[نبرد پاوه]] {{*}} [[محمدعلی‌شاه]] {{*}} [[لبنیات کثیف]] {{*}} [[فرزانه صادق]] {{*}} [[دانشگاه سمنان]] {{*}} [[حیدر یغما]] {{*}} [[جمهوری وایمار]] |- | [[کاربر:امیرعلی بذرکار شیخ آبادی|امیرعلی بذرکار شیخ آبادی]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[مدیریت چمن ارگانیک]] {{*}} [[بررسی اقتصادی بیهار]] |- | [[کاربر:برزیل۵ستاره|برزیل۵ستاره]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[هماوردی فوتبال برزیل و آرژانتین]] |- | [[کاربر:حقیقت گوی|حقیقت گوی]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[کانون راهنمایان گردشگری ایران]] {{*}} [[هتل فرشته پاسارگاد]] |- | [[کاربر:دکتر محسن رنجبرنژاد|دکتر محسن رنجبرنژاد]] || {{formatnum:22|NOSEP}} || [[بیژن رنجبر]] |- | [[کاربر:راننده از تهران|راننده از تهران]] || {{formatnum:9|NOSEP}} || [[بورس اوراق بهادار تهران]] {{*}} [[روابط ایران و پاکستان]] {{*}} [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم]] {{*}} [[راه‌بندان]] {{*}} [[اختلال بانک سپه]] {{*}} [[نفوذ اجتماعی]] |- | [[کاربر:فیدوسیان ۶۳۱|فیدوسیان ۶۳۱]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[کالوین گراهام]] {{*}} [[نبرد ساسو]] {{*}} [[علیرضا رحیمی بروجردی]] {{*}} [[تاریخ مردم لک]] |- | [[کاربر:م. ر. یعقوبی|م. ر. یعقوبی]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[نبرد الجزیره]] |- | [[کاربر:ماشین زیر پام|ماشین زیر پام]] || {{formatnum:59|NOSEP}} || [[حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)]] {{*}} [[حمله سایبری به نوبیتکس]] |- | [[کاربر:مثلا هرچی|مثلا هرچی]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[صابون ساخته‌شده از اجساد انسان]] |- | [[کاربر:محمد ابراهیم عظیمی|محمد ابراهیم عظیمی]] || {{formatnum:30|NOSEP}} || [[فلاخن داوود]] {{*}} [[یوسف]] |- | [[کاربر:ممد طاطو|ممد طاطو]] || {{formatnum:14|NOSEP}} || [[موزه هدایای ریاست‌جمهوری خاتمی]] {{*}} [[جنگ ایران و اسرائیل]] {{*}} [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] |- | [[کاربر:مهدی مطیع|مهدی مطیع]] || {{formatnum:7|NOSEP}} || [[هاشم بیک‌زاده]] |- | [[کاربر:نصیرزاده نوری|نصیرزاده نوری]] || {{formatnum:1|NOSEP}} || [[گزناسرا]] |- | [[کاربر:نویدی ملاطی|نویدی ملاطی]] || {{formatnum:42|NOSEP}} || [[علی لندی]] |- | [[کاربر:هزاره پنجشیری|هزاره پنجشیری]] || {{formatnum:62|NOSEP}} || [[ولایت هزارستان]] {{*}} [[بامیان]] {{*}} [[ولایت پنجشیر]] {{*}} [[والسوالی دره هزاره]] |- | [[کاربر:پارسا سیاوشان|پارسا سیاوشان]] || {{formatnum:54|NOSEP}} || [[دودمان گاوباریان]] |- | [[کاربر:پیڵە هیتلر|پیڵە هیتلر]] || {{formatnum:4|NOSEP}} || [[البرز]] {{*}} [[پادوسبانیان]] |- | [[کاربر:阿南之人|阿南之人]] || {{formatnum:5|NOSEP}} || [[یوراکوچو]] {{*}} [[گینزا]] {{*}} [[ناگاتاچو]] {{*}} [[خط چیودا]] {{*}} [[خط میتا]] |} jtqd3qqw0u3xy9rgnnxek2xmasrzcg1 0 6415996 42128055 42103302 2025-06-19T07:26:47Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[والسوالی آبشار]] 42128055 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[والسوالی آبشار]] {{R from move}} c1lbzi36eh3wvminfvryl9lwue1psir 1 6415997 42128059 42103306 2025-06-19T07:28:07Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[بحث:والسوالی آبشار]] 42128059 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:والسوالی آبشار]] {{R from move}} 23wd125eds7etti0zpmcw07qlwbaazl 0 6430489 42127491 41765088 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Nightdevil انجام داده بود واگردانده شد 38967434 wikitext text/x-wiki '''حُرّه خُتَّلی''' (درگذشته پس از ۴۳۲ قمری) دختر [[سبکتگین]] و خواهر [[سلطان محمود غزنوی]] بود. وجه تسمیه او معلوم نیست. به نظر می‌رسد حرّه لقبی احترام‌آمیز بوده که در دوره غزنویان برای زنان و دختران خاندان سلطنتی به کار می‌رفته‌است. پس از مرگ سلطان محمود، محمد که پس از برکناری [[مسعود یکم غزنوی|مسعود]] از ولیعهدی، جانشین پدر شده بود، زمام امور را به دست گرفت. در این هنگام، حرّه که از سوی سلطان محمود عهده‌دار سرپرستی زنان و دختران خاندان غزنوی بود، تلاش خود را برای جانشینی مسعود آغاز کرد. حرّه در زمان سلطنت مسعود نیز نفوذ فراوانی داشت.<ref name="p7787">{{یادکرد وب | نام خانوادگی=اسلامی | نام=بنیاد دایرة المعارف | نام خانوادگی۲=فروزانی | نام۲=سیدابوالقاسم | نام خانوادگی۳=/ | نام۳=/ سیدابوالقاسم فروزانی | عنوان=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی | وبگاه=دانشنامه جهان اسلام بنیاد دائرة المعارف اسلامی | تاریخ=2016-03-21 | پیوند=https://rch.ac.ir/article/Details/11572 | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2024-03-02}}‏</ref><ref name="k0172">{{یادکرد وب | عنوان=روزنامه شهروند | ناشر=Shahrvand NewsPaper | پیوند=https://shahrvand-newspaper.ir/news:nomobile/main/33497/%C2«Ø­Ø±Ù‡-ختلي%C2»-بانوی-آزاده-و-سیاستمدار-دوره-غزنوی | کد زبان=ar | تاریخ بازبینی=2024-03-02}}‏</ref> == پانویس == {{پانویس}} [[رده:اهالی ایران در سده ۱۱ (میلادی)]] kapp4ioax10wyerfcx9rc2rodwriqbw 0 6437124 42127803 39877335 2025-06-19T00:34:12Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Talleen_Abu_Hanna.jpg که در ویکی‌انبار به دست IronGargoyle حذف شده بود، به این علت برداشته شد: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Talleen Abu Hanna.jpg|]] 42127803 wikitext text/x-wiki {{جعبه زندگینامه |نام_شخص=تالین ابو حنا |نام_تصویر= |توضیح_تصویر= |گفتاورد= |زمینه فعالیت=[[مدل (شخص)|مدل]]، [[بازیگر]] و [[جشنواره زیبایی|ملکه زیبایی]] |تاریخ_تولد= {{Birth date and age|1985|9|28|df=y}} |محل_تولد=[[ناصره]]، [[منطقه شمالی (اسرائیل)|منطقه شمالی]]، [[اسرائیل]] |درگذشته= |تاریخ_مرگ= |محل_مرگ= |ملیت=[[اسرائیل|اسرائیلی]] }} '''تالین ابو حنا''' {{انگلیسی|Talleen Abu Hanna}}(زاده {{Birth date|1985|9|28|df=y}}) [[مدل (شخص)|مدل]]، [[بازیگر]] و [[جشنواره زیبایی|ملکه زیبایی]] از [[شهروندان عرب اسرائیل|شهروندان عرب]] [[اسرائیل|اسرائیلی]] است. او یک [[زن ترنس]] است. او برنده مسابقه زیبایی در سال ۲۰۱۶ شد، او اولین تاج دوشیزه ترنس اسرائیل را به خود اختصاص داد و نایب قهرمان مسابقه [[دوشیزه ستاره بین‌المللی|میس استار اینترنشنال]] که مسابقه زیبایی زنان ترنس است، شد.<ref name= time>{{Cite web|url=https://time.com/4352201/talleen-abu-hanna-first-miss-trans-israel/|title=Meet the Arab Woman Who Has Just Become the First Miss Trans Israel|date=31 May 2016|website=TIME|accessdate=26 January 2024}}</ref><ref name= interview>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=1yb9UpBAvI8|title=Miss Trans Israel Talleen Abu Hanna addresses The Israel Summit Fall 2021|accessdate=26 January 2024|via=www.youtube.com}}</ref> == منابع == {{پانویس|۲}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Talleen_Abu_Hanna&oldid=1209708738 |عنوان =Talleen Abu Hanna |زبان = انگلیسی |بازیابی =۱۴ مارس ۲۰۲۴ }} == پیوند به بیرون == * {{Instagram|talleen_abu_hanna}} * {{IMDb name|11218198}} {{افراد-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:ال‌جی‌بی‌تی معتقد به کلیسای کاتولیک]] [[رده:اهالی ناصره]] [[رده:برندگان جشنواره‌های زیبایی اهل اسرائیل]] [[رده:زادگان ۱۹۹۴ (میلادی)]] [[رده:زن‌های تراجنسی]] [[رده:مانکن‌های زن اهل اسرائیل]] [[رده:مانکن‌های زن ترنس]] [[رده:مسیحیان عرب اسرائیل]] [[رده:زنان ترنس اهل اسرائیل]] [[رده:کاتولیک‌های رومی سده ۲۱ (میلادی)]] [[رده:کاتولیک‌های اهل فلسطین]] ogvhv959pj40lbzvozpmyum0ggcvvbc 0 6498890 42128005 40421700 2025-06-19T06:14:18Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42128005 wikitext text/x-wiki {{Infobox song | name = اسپات! | cover = | alt = | type = single | artist = [[زیکو (خواننده رپ)|زیکو]] با همکاری [[جنی (خواننده)|جنی]] | EP = | released = {{Start date|2024|04|26}} | genre = [[موسیقی هیپ هاپ|هیپ هاپ]] | length = ۲:۴۷ | label = کاز | writer = * [[زیکو (خواننده رپ)|زیکو]] * اون هی یونگ * نو آیدنتتی | producer = * زیکو * اون هی یونگ * نو آیدنتتی | chronology = [[زیکو (خواننده رپ)|زیکو]] | prev_title = Freak | prev_year = ۲۰۲۲ | next_title = | next_year = | misc = {{Extra chronology | artist = [[جنی (خواننده)|جنی]] | type = single | prev_title = [[یکی از دختران]] | prev_year = ۲۰۲۳ | title = اسپات! | year = ۲۰۲۴ }}{{External music video|{{YouTube|xfqBQ2XhBCg|«اسپات!»}}|type=single}} }} «'''اسپات!'''» ({{lang-en|Spot!}}) ترانه‌ای از رپر کره‌ای [[زیکو (خواننده رپ)|زیکو]] با همکاری خواننده کره‌ای [[جنی (خواننده)|جنی]] است. این ترانه به عنوان یک [[تک‌آهنگ]] دیجیتال در ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ از طریق کاز انترتینمنت منتشر شد. «اسپات!» یک ترانه [[موسیقی هیپ هاپ|هیپ هاپ]] با ترانه‌سرایی و تهیه‌کنندگی زیکو، اون هی یونگ و نو آیدنتتی است و در مورد برخورد اتفاقی بین دو دوست در یک پارتی آخر شب است. یک موزیک ویدئو همزمان با این ترانه منتشر شد. == جدول‌های موسیقی == {{col begin}} {{col-2}} === جدول‌های هفتگی === {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="text-align:center" |+ عملکرد «اسپات!» در جدول‌های هفتگی ! scope="col" | جدول (۲۰۲۴) ! scope="col" | بهترین{{سخ}}جایگاه |- ! scope="row" | ترانه‌های دیجیتال استرالیا ([[جدول‌های ای‌آرآی‌ای|ای‌آرآی‌ای]])<ref name="ARIA">{{cite magazine|title=The ARIA Report: Week Commencing 6 May 2024|magazine=The ARIA Report|publisher=[[Australian Recording Industry Association]]|issue=1783|pages=9, 25|date=May 6, 2024}}</ref> | ۳۶ |- ! scope="row" | هیت‌سیکرز استرالیا ([[جدول‌های ای‌آرآی‌ای|ای‌آرآی‌ای]])<ref name="ARIA"/> | ۶ |- ! scope="row" | ترانه‌های کره‌ای چینی ([[تنسنت میوزیک|تی‌ام‌ئی]])<ref>{{cite web|title=韩语榜 – 2024年第8期|trans-title=Korean Chart – Issue 8, 2024|url=https://yobang.tencentmusic.com/chart/korean-chart/rankList/?issue=202408|website=[[Tencent Music]]|access-date=June 7, 2024}}</ref> | ۵ |- {{single chart|Billboardglobal200|۲۴|artist=Zico|rowheader=true|access-date=May 7, 2024}} |- ! scope="row" | هنگ کنگ (''[[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]]'')<ref>{{cite magazine|title=Zico Chart History (Hong Kong Songs)|url=https://www.billboard.com/artist/zico/chart-history/i45/|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=May 7, 2024}}</ref> | ۲ |- ! scope="row" | اندونزی (''[[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]]'')<ref>{{cite magazine|title=Zico Chart History (Indonesia Songs)|url=https://www.billboard.com/artist/zico/chart-history/i43/|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=May 21, 2024}}</ref> | ۱۲ |- {{single chart|Billboardjapanhot100|۶۹|artist=Zico|rowheader=true|access-date=May 11, 2024}} |- ! scope="row" | هیت‌سیکرز ژاپن (''[[بیلبورد ژاپن]]'')<ref>{{cite web|title=Billboard Japan Heatseekers Songs – Week of May 15, 2024|url=https://billboard-japan.com/charts/detail?a=heat_seekers&year=2024&month=05&day=20|website=[[Billboard Japan]]|language=ja|access-date=May 15, 2023}}</ref> | ۳ |- ! scope="row" | مالزی (''[[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]]'')<ref>{{cite magazine|title=Zico Chart History (Malaysia Songs)|url=https://www.billboard.com/artist/zico/chart-history/i34/|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=May 7, 2024}}</ref> | ۸ |- ! scope="row" | مالزی بین‌المللی ([[مالزی|آرآی‌ام]])<ref>{{cite web|title=TOP 20 Most Streamed International Singles In Malaysia Week 18 (26/04/2024-02/05/2024)|url=https://www.facebook.com/RecordingIndustryMalaysia/posts/pfbid02eaRWKxqZnFd4xNSSPNFotakF9ZoVxP4rgDhz9bmQjpMSswqV83hsjzAhhFFcLXDul|via=[[Facebook]]|publisher=[[Recording Industry Association of Malaysia|RIM]]|date=May 11, 2024|access-date=May 11, 2024}}</ref> | ۶ |- ! scope="row" | تک‌آهنگ‌های داغ نیوزیلند ([[انجمن صنعت ضبط نیوزیلند|آرام‌ان‌زی]])<ref>{{cite web|title=NZ Hot Singles Chart|url=https://nztop40.co.nz/chart/hotsingles?chart=5801|publisher=[[Recorded Music NZ]]|date=May 6, 2024|access-date=May 3, 2024|archive-date=۳ مه ۲۰۲۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20240503150232/https://nztop40.co.nz/chart/hotsingles?chart=5801|url-status=dead}}</ref> | ۵ |- ! scope="row" | سنگاپور ([[انجمن صنعت ضبط سنگاپور|آرآی‌ای‌اس]])<ref>{{cite web|title=RIAS Top Charts Week 19 (3 - May 9, 2024)|url=https://www.rias.org.sg/rias-top-charts/|publisher=[[Recording Industry Association Singapore|RIAS]]|access-date=May 14, 2024|archive-date=May 14, 2024|archive-url=https://archive.today/20240514072041/https://www.rias.org.sg/rias-top-charts/}}</ref> | ۵ |- ! scope="row" | کره جنوبی ([[جدول دیجیتال گائون|گائون]])<ref name="Circle Digital Week 20">{{cite web|title=Digital Chart – Week 20 of 2024|url=https://circlechart.kr/page_chart/onoff.circle?nationGbn=T&serviceGbn=ALL&targetTime=20&hitYear=2024&termGbn=week&yearTime=3|website=[[Circle Chart]]|language=ko|access-date=May 23, 2024}}</ref> | ۱ |- ! scope="row" | تایوان (''[[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]]'')<ref>{{cite magazine|title=Zico Chart History (Taiwan Songs)|url=https://www.billboard.com/artist/zico/chart-history/i44/|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=May 7, 2024}}</ref> | ۲ |- {{single chart|UKdownload|۴۴|date=۲۰۲۴۰۵۰۳|rowheader=true|access-date=May 3, 2024}} |- ! scope="row" | فروش تک‌اهنگ‌های بریتانیا ([[شرکت جدول‌های رسمی|اوسی‌سی]])<ref>{{cite web|title=Official Singles Sales Chart Top 100|url=https://officialcharts.com/charts/singles-sales-chart/20240503/7509/|publisher=[[Official Charts Company]]|access-date=May 3, 2024}}</ref> | ۵۱ |- ! scope="row" | فروش ترانه‌های دیجیتال جهانی آمریکا (''[[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]]'')<ref>{{cite magazine|title=Zico Chart History (World Digital Song Sales)|url=https://www.billboard.com/artist/zico/chart-history/wdt/|magazine=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|access-date=May 7, 2024}}</ref> | ۱ |} {{col-2}} === جدول‌های ماهانه === {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center" |+ عملکرد «اسپات!» در جدول‌های ماهانه ! scope="col" | جدول (۲۰۲۴) ! scope="col" | جایگاه |- ! scope="row" | کره جنوبی (گائون)<ref name="Circle Digital monthly">{{cite web|title=Digital Chart – May 2024|url=https://circlechart.kr/page_chart/onoff.circle?nationGbn=T&serviceGbn=ALL&targetTime=05&hitYear=2024&termGbn=month&yearTime=3|website=[[Circle Chart]]|language=ko|access-date=June 6, 2024}}</ref> | ۱ |} {{col end}} == تاریخچه انتشار == {| class="wikitable plainrowheaders" |+ تاریخ‌های انتشار و فرمت‌های «اسپات!» ! scope="col" | منطقه ! scope="col" | تاریخ ! scope="col" | فرمت ! scope="col" | ناشر ! scope="col" | منابع |- ! scope="row" | مختلف | ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ | {{hlist|[[دانلود موسیقی|دانلود دیجیتال]]|[[رسانه جاری|استریم]]}} | کاز | style="text-align:center" |<ref>{{cite web|title=SPOT! (feat. JENNIE) - Single|url=https://music.apple.com/us/album/spot-feat-jennie-single/1742019065|via=[[اپل میوزیک|Apple Music]]|publisher=KOZ Entertainment|date=April 26, 2024|access-date=April 26, 2024}}</ref> |} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{جنی (خواننده)}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:ترانه‌های ۲۰۲۴ (میلادی)]] [[رده:ترانه‌های جنی (خواننده)]] [[رده:تک‌آهنگ‌های ۲۰۲۴ (میلادی)]] j6q7y9rs92ph23r3dvvb4r5wh5fbza8 0 6506174 42128119 39924062 2025-06-19T10:31:43Z CommonsDelinker 14039 ربات: جایگزینی Khalili_Collection_Islamic_Art_laq-0011-front.jpg با Instrument_Case_with_Shuttered_Mirror_by_Muhammad_Baqir,_Khalili_Collection_of_Islamic_Art,_laq-0011-front.jpg 42128119 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Instrument Case with Shuttered Mirror by Muhammad Baqir, Khalili Collection of Islamic Art, laq-0011-front.jpg|200px|بندانگشتی|جعبه ساز لاکی، اصفهان، ۱۷۷۲ م]] '''مجموعه هنر اسلامی خلیلی''' ({{lang-en|Khalili Collection of Islamic Art}}) شامل ۲۸۰۰۰ شی است که [[هنر اسلامی]] را در یک دوره تقریباً ۱۴۰۰ ساله، از ۷۰۰ پس از میلاد تا پایان [[قرن بیستم]]، مستند می‌کند. این بزرگ‌ترین [[مجموعه خلیلی]] است: هشت مجموعه گردآوری، نگهداری، انتشار و به نمایش گذاشته شده توسط محقق، مجموعه دار و بشردوست ایرانی-بریتانیایی [[ناصر دیوید خلیلی]]، که هر یک از مهم ترین‌ها در زمینه خود به‌شمار می‌روند. مجموعه خلیلی یکی از جامع‌ترین مجموعه‌های هنر اسلامی در جهان است و بزرگ‌ترین مجموعه خصوصی است. این مجموعه علاوه بر نسخه‌هایی از [[قرآن]] و نسخ خطی کمیاب و مصور، شامل آلبوم و نقاشی‌های مینیاتوری، لاک، سرامیک، شیشه و کریستال سنگ، فلزکاری، سلاح و زره، جواهرات، [[فرش]] و منسوجات، بیش از ۱۵۰۰۰ [[سکه]] و عناصر [[معماری]] است. این مجموعه شامل برگه‌هایی از نسخه‌های خطی با مینیاتورهای ایرانی، از جمله [[شاهنامه بزرگ ایلخانی]]، [[شاهنامه شاه طهماسب]] و قدیمی‌ترین نسخه خطی تاریخ جهان [[جامع التواریخ]] است. در میان مجموعه‌های [[اسلحه]] و [[زره]]های آن، یک زین طلای قرن سیزدهمی از زمان [[چنگیزخان]] وجود دارد. این مجموعه سرامیک که حدود ۲۰۰۰ قطعه را شامل می‌شود، در سفال‌های آبی و سفید دوران [[امپراتوری تیموری|تیموری]] و همچنین سفال‌های بامیان پیش از مغول قوی‌تر توصیف شده است. این مجموعه جواهرات شامل بیش از ۶۰۰ حلقه است. حدود ۲۰۰ شی مربوط به علم و [[طب اسلامی]] [[قرون وسطی]] است، از جمله ابزارهای نجومی برای جهت‌یابی به [[مکه]]، ابزار، ترازو، وزنه و «کاسه جادویی» که برای استفاده پزشکی در نظر گرفته شده است. از جمله ابزارهای علمی، یک کره آسمانی ساخته شده در سال‌های ۶–۱۲۸۵ و یک [[اسطرلاب]] قرن هفدهم به سفارش امپراتور مغول [[شاه جهان]] است. نمایشگاه‌هایی که منحصراً از این مجموعه طراحی شده‌اند در گالری هنری نیو ساوت ولز در سیدنی، انستیتو دو موند عرب در پاریس و نیو کرک در آمستردام و همچنین در بسیاری از موزه‌ها و مؤسسات دیگر در سراسر جهان برگزار شده‌اند. نمایشگاهی در کاخ امارات در ابوظبی در سال ۲۰۰۸، در آن زمان، بزرگ‌ترین نمایشگاه هنر اسلامی بود که تا کنون برگزار شده است. [[وال‌استریت ژورنال|وال استریت ژورنال]] آن را بزرگ‌ترین مجموعه هنر اسلامی موجود توصیف کرده است. به گفته ادوارد گیبز، رئیس خاور میانه و هند در ساتبیز، این مجموعه بهترین مجموعه خصوصی است. == جستارهای وابسته == * [[نسخه‌های خطی اولیه قرآنی]] * [[امپراطوری سلاطین]] * [[مجموعه‌های خلیلی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Khalili_Collection_of_Islamic_Art&oldid=1231394741|عنوان = Khalili Collection of Islamic Art|زبان =انگلیسی|بازیابی =۲۱ ژوئیه ۲۰۲۴}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:مجموعه‌های خلیلی]] [[رده:هنر اسلامی]] ldnyrk4ds4ztw8xg6bdjnzy875i9o0c 0 6506476 42127364 42121064 2025-06-18T13:01:08Z Hamed Salmani 1214617 42127364 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1= |w1=15|d1=6|l1=5|f1=35|a1=17 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۲ فروردین ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۹ |hd=۲ |hl=۲ |hgf=۱۸ |hga=۷ |aw=۶ |ad=۴ |al=۳ |agf=۱۷|aga=۱۰}} {{Fb rs footer |u=۲۲ فروردین ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = [[رضا آقابابایی|آقابابایی]] {{زرد|۵}}{{سخ}}[[آزاد جعفرزاده|جعفرزاده]] {{زرد|۴۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[ابوبکر کامارا|کامارا]] {{sent off|2|۷۸|۱۰۲}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[سیاوش یزدانی|یزدانی]] {{زرد|۴+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} {{زرد|۹۴}}{{سخ}}[[آریا یوسفی|یوسفی]] {{زرد|۱۰۹}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۳}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۲۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}} | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] dtbrvqk1iyvs8qb328b4p7ttl0cwltj 42127365 42127364 2025-06-18T13:03:43Z Hamed Salmani 1214617 /* بررسی مسابقات */ 42127365 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۹ |hd=۲ |hl=۲ |hgf=۱۸ |hga=۷ |aw=۶ |ad=۴ |al=۳ |agf=۱۷|aga=۱۰}} {{Fb rs footer |u=۲۲ فروردین ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = [[رضا آقابابایی|آقابابایی]] {{زرد|۵}}{{سخ}}[[آزاد جعفرزاده|جعفرزاده]] {{زرد|۴۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[ابوبکر کامارا|کامارا]] {{sent off|2|۷۸|۱۰۲}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[سیاوش یزدانی|یزدانی]] {{زرد|۴+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} {{زرد|۹۴}}{{سخ}}[[آریا یوسفی|یوسفی]] {{زرد|۱۰۹}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۳}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۲۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}} | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] 2ceyibip2opqf9w99htw0606bz7umbp 42127367 42127365 2025-06-18T13:06:21Z Hamed Salmani 1214617 /* عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون */ 42127367 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = [[رضا آقابابایی|آقابابایی]] {{زرد|۵}}{{سخ}}[[آزاد جعفرزاده|جعفرزاده]] {{زرد|۴۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[ابوبکر کامارا|کامارا]] {{sent off|2|۷۸|۱۰۲}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[سیاوش یزدانی|یزدانی]] {{زرد|۴+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} {{زرد|۹۴}}{{سخ}}[[آریا یوسفی|یوسفی]] {{زرد|۱۰۹}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۳}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۲۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}} | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] oq7ix920krgvtg6m17m4c3iytevbf1x 42127370 42127367 2025-06-18T13:09:51Z Hamed Salmani 1214617 /* روند هفته به هفته */ 42127370 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۷۴}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = [[رضا آقابابایی|آقابابایی]] {{زرد|۵}}{{سخ}}[[آزاد جعفرزاده|جعفرزاده]] {{زرد|۴۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[ابوبکر کامارا|کامارا]] {{sent off|2|۷۸|۱۰۲}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[سیاوش یزدانی|یزدانی]] {{زرد|۴+۹۰}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} {{زرد|۹۴}}{{سخ}}[[آریا یوسفی|یوسفی]] {{زرد|۱۰۹}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۳}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}}{{سخ}}[[امید عالیشاه|عالیشاه]] {{sent off|0|۸۲}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۱۲۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}} | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] a8snbdl6m5g6ij4r8jlnk9j1d0obn8g 42127373 42127370 2025-06-18T13:13:48Z Hamed Salmani 1214617 /* جام حذفی */ 42127373 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}} | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] 87hgxgwqx1okdc4ut57yugre6b5imxs 42127376 42127373 2025-06-18T13:17:23Z Hamed Salmani 1214617 /* سوپرجام */ 42127376 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[عبدالله العمار|العمار]] {{زرد|۶+۴۵}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۱+۴۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۲۳}} | گل۲ = [[جوروکوزیف]] {{زرد|۳}}{{سخ}}[[داستان بک همدموف|همدموف]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}}{{سخ}}[[هاشیموف]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[رومین سایس|سایس]] {{زرد|۲۶}}{{سخ}}[[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}}{{سخ}}[[طارق سلمان|سلمان]] {{زرد|۷۳}}{{سخ}}[[علی عبدالطیف|عبدالطیف]] {{زرد|۸۳}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۵۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}}{{سخ}}[[دامی ترائوره|ترائوره]] {{زرد|۶۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[داوید گارسیا|گارسیا]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[اشرف بنچارکی|بنچارکی]] {{گل|۵۸}}{{سخ}}[[عبدالعزیز حاتم|حاتم]] {{زرد|۷۷}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2088518/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/360443 خلاصه بازی] | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[وحید امیری|امیری]] {{زرد|۸۴}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۱۳+۹۰|پنالتی}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علی حسن علی سلمین|سلمین]] {{زرد|۸۲}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۹۰|پنالتی}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[عبدالماجد الصلیهیم|الصلیهیم]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] 35jlc2hmrczkpsw8rtjqw0k7taoti53 42127385 42127376 2025-06-18T13:32:55Z Hamed Salmani 1214617 /* بازی‌های دور گروهی */ 42127385 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}}{{سخ}}[[کمال کامیابی‌نیا|کامیابی‌نیا]] {{زرد|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{sent off|0|۷۶}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2065962/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/351733 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۱۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[موسی کولیبالی|کولیبالی]] {{زرد|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2083063/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/358394 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۷۵}} | گل۲ = [[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۲۸}}{{سخ}}[[میلاد محمدی|محمدی]] {{زرد|۳۳}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2071017/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/353546 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۵|پنالتی}} {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۵۴}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{زرد|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2072215/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/354102 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳+۹۰|پنالتی}} {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2074572/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/355015 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[ایوب العملود|العملود]] {{زرد|۵۷}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = [[امیررضا محمودآبادی|محمودآبادی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2090639/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/361360 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی خواه|اسلامی خواه]] {{گل|۵۹}} {{زرد|۸۷}}{{سخ}}[[رضا میرزایی|میرزایی]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[نیما انتظاری|انتظاری]] {{زرد|۷+۹۰}} | گل۲ = [[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۹+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] 8m86iaxrkpry2qkren9hr44d295ck6o 42127391 42127385 2025-06-18T13:50:03Z Hamed Salmani 1214617 /* بازی‌ها */ 42127391 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2079726/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/356927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۱۶}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۳۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{زرد|۶+۹۰}} | گل۲ = [[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{زرد|۶۶}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} {{زرد|۲۴}}{{سخ}}[[کاینا نونس|نونس]] {{زرد|۷۲}} | گل۲ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۴۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۳}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۱۴}}{{سخ}}[[ایوب العملود|العملود]] {{sent off|2|۴+۹۰|۷+۹۰}} | گل۲ = [[سیامک نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} {{زرد|۸۸}}{{سخ}}[[آرمین سهرابیان|سهرابیان]] {{sent off|2|۱۱+۴۵|۵+۹۰}}{{سخ}}[[مرصاد سیفی|سیفی]] {{زرد|۷۱}}{{سخ}}[[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۴}}{{سخ}}[[منتظر محمد|محمد]] {{زرد|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}} {{زرد|۵۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[کاوه رضایی|رضایی]] {{زرد|۷۹}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{sent off|0|۳۹}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۱+۴۵}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۵}}{{سخ}}[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۴۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۷۰}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۸|پنالتی}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۴+۹۰}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[حسن جعفری|جعفری]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[حامد لک|لک]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[مجید نصیری|نصیری]] {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2094296/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363036 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} {{زرد|۸۵}}{{سخ}}[[امیررضا رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۲+۹۰}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}}{{سخ}}[[فرید امیری|امیری]] {{زرد|۳۶}}{{سخ}}[[حسین ابرقویی|ابرقویی]] {{زرد|۴۳}}{{سخ}}[[مبین دهقان|دهقان]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[احسان حسینی|حسینی]] {{زرد|۶۷}}{{سخ}}[[فراز امامعلی|امامعلی]] {{زرد|۸۹}}{{سخ}}[[مهرداد قنبری|قنبری]] {{زرد|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[اوستون اورونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2095481/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/363528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف|اورونوف]] {{زرد|۵۴}} {{گل|۸۵}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] 9iecjunsf8l9fbslvbx4fr39jfdbzch 42127401 42127391 2025-06-18T14:08:45Z Hamed Salmani 1214617 /* بازی‌ها */ 42127401 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[حسن شوشتری|شوشتری]] {{sent off|2|۱۷|۳۷}}{{سخ}}[[امید لطیفی|لطیفی]] {{زرد|۷۴}} | گل۲ = [[علیرضا خدادادی|خدادادی]] {{زرد|۵۸}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۲+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2101355/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/366220 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{زرد|۳۰}} {{sent off|0|۱۰+۴۵}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = [[محمد نادری (بازیکن فوتبال)|نادری]] {{زرد|۶۱}}{{سخ}}[[عارف آقاسی|آقاسی]] {{زرد|۸۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[علی نعمتی|نعمتی]] {{زرد|۸}}{{سخ}}[[ساسان انصاری|انصاری]] {{زرد|۳۱}}{{سخ}}[[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[سینا اسدبیگی|اسدبیگی]] {{زرد|۸۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۴۲}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2104806/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/367715 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سعید مهری|مهری]] {{زرد|۲۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}}{{سخ}}[[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۸۲}} | گل۲ = [[مهدی تیکدری|تیکدری]] {{زرد|۶۰}}{{سخ}}[[امیر جعفری (بازیکن فوتبال)|جعفری]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{زرد|۷۸}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2109722/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/369528 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل|۴+۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی‌گنجی|پورعلی‌گنجی]] {{زرد|۵۹}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} {{زرد|۸۶}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۹۰}} | گل۲ = [[روزبه چشمی|چشمی]] {{زرد|۳۲}}{{سخ}}[[سیدحسین حسینی|حسینی]] {{زرد|۲+۴۵}}{{سخ}}[[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[دیدیه اندونگ|اندونگ]] {{زرد|۶۸}}{{سخ}}[[رافائل سیلوا|سیلوا]] {{زرد|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2111735/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370237 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{زرد|۹}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۶۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2113385/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/370784 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[حسین صادقی|صادقی]] {{زرد|۷۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عباس حبیبی|حبیبی]] {{زرد|۴}}{{سخ}}[[احمدرضا زنده‌روح|زنده‌روح]] {{زرد|۱۰}}{{سخ}}[[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{زرد|۹}} | گل۲ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{زرد|۵۰}}{{سخ}}[[سبحان پسندیده|پسندیده]] {{زرد|۷۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2118760/ گزارش]{{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/372927 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[الکساندر مرکل|مرکل]] {{sent off|0|۷۸}}{{سخ}}[[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{sent off|0|۸۱}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{زرد|۳+۹۰}}{{سخ}}[[الکسیس گندوز|گندوز]] {{زرد|۴+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] nmzeptq2xyoccxbzxb9e9vpwe5rprfa 42127412 42127401 2025-06-18T14:56:01Z Hamed Salmani 1214617 /* بازی‌ها */ 42127412 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =2-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ =مهبی گولسیانی | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه =3-0 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه =2-1 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =W | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه =0-2 | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = | یادداشت = }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] h5ww7t2jz5j6xpl5crr615ztw6es1h4 42127421 42127412 2025-06-18T15:12:43Z Hamed Salmani 1214617 /* بازی‌ها */ 42127421 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2085995/ گزارش] {{سخ}} [https://video.varzesh3.com/video/359387 خلاصه بازی] | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] nrmdmmg3s9uinq8gu5d63jpqmrj9s43 42127422 42127421 2025-06-18T15:15:05Z Hamed Salmani 1214617 /* جام حذفی */ 42127422 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل =L | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور =[[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] mjw6oh713crfapaeib2tprux4pvh9ih 42127423 42127422 2025-06-18T15:16:23Z Hamed Salmani 1214617 /* سوپرجام */ 42127423 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۳ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۴ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۷ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۸ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |۹ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۰ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۱۷ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۱۸ |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ ! !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] skkn49x1xf1gtsblngmqcf2o2x8g2l6 42127427 42127423 2025-06-18T15:22:59Z Hamed Salmani 1214617 /* گلزنان */ 42127427 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |rowspan="2"|۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۳ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |rowspan="2"|۵ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="8"|۶ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ !۰ !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |۵ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |۷ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۸ |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۹ |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۰ |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۱۱ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۲ |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۱۳ |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۵ |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۱۶ |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۳۲ !۵ ! !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] kt8w3aiwgwo5gpp6z07wjh5xykwy4oc 42127428 42127427 2025-06-18T15:27:15Z Hamed Salmani 1214617 /* پاسورها */ 42127428 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |rowspan="2"|۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۳ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |rowspan="2"|۵ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="8"|۶ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ !۰ !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |rowspan="2"|۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="2"|۴ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |rowspan="4"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="6"|۶ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۲ !۵ !۰ !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] mtpm1yb7znsucdy7ok75ajtca12n655 42127431 42127428 2025-06-18T15:34:08Z Hamed Salmani 1214617 42127431 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |rowspan="2"|۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۳ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |rowspan="2"|۵ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="8"|۶ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ !۰ !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |rowspan="2"|۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="2"|۴ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |rowspan="4"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="6"|۶ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۲ !۵ !۰ !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- |۳ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد فرجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] jvtmekio5f5665iub8gzsu2saxlhlc2 42127432 42127431 2025-06-18T15:35:14Z Hamed Salmani 1214617 /* محرومیت‌ها */ 42127432 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |rowspan="2"|۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۳ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |rowspan="2"|۵ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="8"|۶ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ !۰ !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |rowspan="2"|۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="2"|۴ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |rowspan="4"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="6"|۶ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۲ !۵ !۰ !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۵ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۰ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۲ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۶۲ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- |۳ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد فرجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] qv7d643rfsrxgkmcp9qi0jgjhwrk3m6 42127438 42127432 2025-06-18T15:53:50Z Hamed Salmani 1214617 /* کارت‌ها */ 42127438 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club season | club = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | season = '''۰۴–۱۴۰۳''' | stadium = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] و [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | chairman = {{پرچمک|ایران}} [[رضا درویش]] | manager = {{پرچمک|اسپانیا}} [[خوان کارلوس گاریدو]] (از ۱۶ تیر تا ۲ دی ۱۴۰۳){{سخ}} {{پرچمک|ایران}} [[کریم باقری]] (موقت) (از ۳ دی تا ۷ بهمن ۱۴۰۳){{سخ}}{{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] (از ۸ بهمن ۱۴۰۳) | league = [[لیگ برتر خلیج فارس]] | league result = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|سوم]] | cup1 = [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] | cup1 result = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|یک هشتم نهایی]] | cup2 = [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] | cup2 result = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|نایب‌قهرمان]] | cup3 = [[لیگ نخبگان آسیا]] | cup3 result = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|گروهی]] |league topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۲ گل) |season topscorer = {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] (۱۵ گل) |highest attendance = |lowest attendance = |average attendance = |largest win = ۵–۰ مقابل [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |largest loss = ۱–۴ مقابل [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | prevseason = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس در فصل ۰۳–۱۴۰۲|۰۳–۱۴۰۲]] | nextseason = ''۰۵–۱۴۰۴'' | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _Persepolis1920h red | leftarm1 = | body1 = FF0000 | rightarm1 = | shorts1 = FF0000 | socks1 = DD0000 | pattern_la2 = | pattern_b2 = _vneckred | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | pattern_so2 = | leftarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | body2 = ۰۰۰۰۰۰ | rightarm2 = ۰۰۰۰۰۰ | shorts2 = ۰۰۰۰۰۰ | socks2 = ۰۰۰۰۰۰ | pattern_la3 = | pattern_b3 = _vneckred | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = FFFFFF | body3 = FFFFFF | rightarm3 = FFFFFF | shorts3 = FFFFFF | socks3 = FFFFFF | updated = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ }} فصل '''۰۴–۱۴۰۳'''، بیست و چهارمین فصل حضور باشگاه '''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' در لیگ برتر [[فوتبال در ایران|فوتبال ایران]] است. پرسپولیس علاوه بر [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ داخلی]] در رقابت‌های این فصل [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] و [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] و [[لیگ قهرمانان برگزیدگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴]] نیز شرکت کرد که در این فصل، تمامی جامهای ممکن را به دلیل کوتاهی و بی فکری مدیران باشگاه، از دست رفت و پرسپولیس، فصل را بی جام به پایان رساند. == لباس‌ها == {{Fb kit header|su={{پرچمک|ایران}} [[مروژ]] |sp=[[صبا باتری]]، [[طبیعت (شرکت)|طبیعت]]}} {| | |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b = | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = _Persepolis1920h red | leftarm = | body = FF0000 | rightarm = | shorts = FF0000 | socks = DD0000 | title = لباس اول }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =۰۰۰۰۰۰ | body =۰۰۰۰۰۰ | rightarm =۰۰۰۰۰۰ | shorts =۰۰۰۰۰۰ | socks =۰۰۰۰۰۰ | title = لباس دوم }} |{{Football kit | pattern_la = | pattern_b =_vneckred | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm =FFFFFF | body =FFFFFF | rightarm =FFFFFF | shorts =FFFFFF | socks =FFFFFF | title = لباس سوم }} | |} == کادرفنی == {{multiple image | width1 = ۲۰۰ | width2 = ۲۱۷ | header = سرمربیان پرسپولیس در [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|فصل ۰۴–۱۴۰۳]] | image1 = Juan Carlos Garrido 2019.jpg | caption1 = {{وسط‌چین}}[[خوان کارلوس گاریدو]]، سرمربی نیم فصل اول{{پایان}} | image2 = İsmail Kartal Started as Persepolis Manager 2025.jpg | caption2 = {{وسط‌چین}}[[اسماعیل کارتال]]، سرمربی نیم فصل دوم{{پایان}} }} {| class="wikitable" |+ ! colspan="2" style="background:#FF0000; color:white; text-align:center;" |کادر فنی باشگاه پرسپولیس |- ! سمت ! نام |- |سرمربی || {{پرچمک|ترکیه}} [[اسماعیل کارتال]] |- |دستیار اول || {{پرچمک|ترکیه}} سرجان ترزی‌اوغلو |- |دستیار دوم || {{پرچمک|Iran}} [[کریم باقری]] |- |مربی دروازه‌بان‌ها || {{پرچمک|ترکیه}} هالوک کاپلان |- |مربی بدنساز ||{{پرچمک|ترکیه}} چنگیز سرکان |- |دستیار بدنساز ||{{پرچمک|Iran}} حسن تشکری‌نیا |- |آنالیزور || {{پرچمک|ترکیه}} کریم گونش |- |آنالیزور || {{پرچمک|Iran}} [[مهرداد خانبان]] |- |پزشک ||{{پرچمک|Iran}} فرید زرینه |- |سرپرست تیم ||{{پرچمک|Iran}} [[افشین پیروانی]] |- |مدیر رسانه ||{{پرچمک|Iran}} [[علیرضا اشرف]] |} == بازیکنان == === بازیکنان اصلی === {| class="wikitable sortable" | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! width="15" |{{Tooltip|ش.|شماره}} ! width="15" |{{Tooltip|م.|ملیت}} ! width="150" |نام ! تیم قبلی ! توضیحات |- | align="center"| ۱ | ایران | [[الکسیس گندوز]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | |- | align="center"| ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۵ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | {{پرچمک|ایران}} شهر خودرو | |- | align="center"| ۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] | |- | align="center"| ۶ | {{flagicon|IRN}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | {{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الاهلی قطر|الاهلی قطر]] | |- | align="center"| ۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | {{پرچمک|چین}} [[باشگاه فوتبال شنژن|شنژن]] | |- | align="center"| ۲۰ | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | {{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] | |- | align="center"| ۳۰ | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۳۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۳۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۷۶ | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۸۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهرراز شیراز]] | زیر ۲۱ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] {{کاپیتان}} | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال راه‌آهن|راه‌آهن]] | کاپیتان اول |- | align="center"| ۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |کاپیتان سوم |- | align="center"| ۱۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۱۵ | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۱۹ سال |- | align="center"| ۱۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال ترابزون‌اسپور|ترابزون‌اسپور]] | کاپیتان دوم |- | align="center"| ۲۱ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- | align="center"| ۲۳ | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- | align="center"| ۲۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | {{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] | |- | align="center"| ۷۰ | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون ارونوف]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار نمنگان]] | زیر ۲۵ سال |- | align="center"| ۷۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- | align="center"| ۸۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | زیر ۲۳ سال |- | colspan="10" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | {{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] | کاپیتان چهارم |- | align="center"| ۱۰ | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- | align="center"| ۱۸ | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | {{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فجر سپاسی|فجر سپاسی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۲۹ | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۳ سال |- | align="center"| ۶۷ | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | {{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] | زیر ۲۱ سال |- | align="center"| ۹۱ | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | {{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] | |} === بازیکنان قرضی === === بازیکنان ملی‌پوش === بازیکنانی که در تیم ها ملی کشورشان بازی می کنند را قرار دادیم « شماره و غیره، مختص تیم ملی هایشان هست» {{Updated|۶ فروردین ۱۴۰۴}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! تعداد بازی ! تعداد گل ! تاریخ عضویت |- | align="center"| ۲ | [[مدافع]] | {{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۱ |- | align="center"| ۵ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] | align="center"| ۳۱ | align="center"| ۷۰ | align="center"| ۱ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۵۵ | align="center"| ۳ | align="center"| ۲۰۱۴ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | align="center"| ۳۶ | align="center"| ۷۲ | align="center"| ۲ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک]] | {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] | align="center"| ۲۴ | align="center"| ۳۲ | align="center"| ۸ | align="center"| ۲۰۱۹ |- | align="center"| ۱۳ | [[مدافع]] | {{پرچمک|ایران}} [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | align="center"| ۳۰ | align="center"| ۵۹ | align="center"| ۶ | align="center"| ۲۰۱۵ |- | align="center"| ۱۶ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | {{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۹ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۲۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم]] | {{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] | align="center"| ۲۹ | align="center"| ۴ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۸ |- | align="center"| ۱۹ | [[مدافع]] | {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] | align="center"| ۳۳ | align="center"| ۸ | align="center"| ۰ | align="center"| ۲۰۱۵ |- |} === بازیکنان خارجی === {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {| class="wikitable sortable" style="font-size:80%; width:100%; border:0; text-align:right; line-height:150%;" ! شماره ! پست ! نام ! سن ! از تیم ! نوع انتقال ! تاریخ عضویت ! توضیحات |- | align="center"| ۳۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|گرجستان}} [[گیورگی گولسیانی]] |{{Age|1991|5|5|2022|6|30}} |{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |دائم |۲۰۲۲ |ملی پوش |- | align="center"|۷۰ |[[هافبک]] |{{پرچمک|ازبکستان}} [[آستان ارونوف]] |{{Age|2000|12|19|2024|2|7}} |{{پرچمک|ازبکستان}} [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار]] |دائم |۲۰۲۴ |ملی پوش |- | align="center"|۲۰ |[[مدافع]] |{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |{{Age|1994|4|8|2024|7|16}} |{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |دائم |۲۰۲۴ | |- | align="center"|۱ |[[دروازه‌بان]] |{{پرچمک|الجزایر}}{{پرچمک|فرانسه}} [[الکسیس گندوز]] |{{Age|1996|1|26|2024|7|31}} |{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |دائم |۲۰۲۴ |فرانسوی _ الجزایزی تابعیت الجزایر ملی پوش |- | align="center"|۹۱ |[[مهاجم]] |{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |{{Age|1991|10|19|2025|1|30}} |{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |دائم |۲۰۲۵ | |} == نقل و انتقالات == === ورودی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال از !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |rowspan=3|اتمام قرارداد قرضی |rowspan=3|{{dts|۱۰ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۶۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[حسین حاجی‌زاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی]] |[[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|سیستم آکادمی]] |{{dts|۱۱ تیر ۱۴۰۳}} | |- |۲۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[ایوب العملود]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|مراکش}} [[باشگاه فوتبال الوداد کازابلانکا|الوداد کازابلانکا]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۶ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17051-ایوب-العملود-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=ایوب العملود به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۱۱ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[فرشاد احمدزاده]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |۱۵۹ هزار یورو |{{dts|۲۷ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17061-بازگشت-احمدزاده-به-پرسپولیس-برای-قهرم/ |title=بازگشت احمدزاده به پرسپولیس برای قهرمانی دوباره}}</ref> |- |۹ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی علیپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|پرتغال}} [[باشگاه فوتبال ژیل ویسنته|ژیل ویسنته]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۸ تیر ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17075-علی-علیپور-به-پرسپولیس-پیوست/ |title=علی علیپور به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[یعقوب براجعه]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال مس کرمان|مس کرمان]] |rowspan=2|{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17200-بازیکن-تیم-ملی-جوانان-به-پرسپولیس-پیوس/ |title=بازیکن تیم ملی جوانان به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان ملاپور]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آریو اسلامشهر|آریو اسلامشهر]] |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17248-عرفان-ملاپور،-مدافع-جدید-پرسپولیس/ |title=عرفان ملاپور، مدافع جدید پرسپولیس}}</ref> |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[الکسیس گندوز]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|الجزایر}} [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] |۱۸۵ هزار یورو |{{dts|۱۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2059165/خرید-جدید-پرسپولیس-سه-ساله-بست |title=خرید جدید پرسپولیس سه ساله بست}}</ref> |- |۹۰ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان شیروانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شهر راز|شهر راز]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۲ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17474-عرفان-شیروانی-به-پرسپولیس-پیوست/=عرفان شیروانی به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۳ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد سرلک]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] |اتمام قرارداد قرضی |{{dts|۲۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[میلاد محمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه ورزشی آدانا دمیرسپور|آدانا دمیرسپور]] |rowspan=3|انتقال رایگان |{{dts|۲۹ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17689-میلاد-محمدی-پرسپولیسی-شد/=میلاد محمدی پرسپولیسی شد}}</ref> |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی ام صلال|ام صلال]] |{{dts|۱۸ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18126-لوکاس-ژوائو-به-پرسپولیس-پیوست/لوکاس ژوائو به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۲۷ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سعید مهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قبرس}} [[باشگاه فوتبال آپوئل|آپوئل]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/18151-سعید-مهری-به-پرسپولیس-پیوست/سعید مهری به پرسپولیس پیوست}}</ref> |- |۸۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا همایی‌فرد]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پیکان|پیکان]] |۲۷ هزار یورو |{{dts|۹ آبان ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۹۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[سردار دورسون]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال آلانیا اسپور|آلانیا اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۱۱ بهمن ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://www.varzesh3.com/news/2102580/رسمی:-سردار-دورسون-به-پرسپولیس-پیوست |title=رسمی: سردار دورسون به پرسپولیس پیوست}}</ref> |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} === خروجی === {| class="wikitable" style="text-align:center" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| انتقال به !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| هزینه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ انتقال !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار تابستان |- |۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بیرانوند]] |rowspan=3 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |انتقال رایگان* |{{dts|۲۷ خرداد ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2055498/بیرانوند-و-شماره-یک-تراکتور-فتوشاپ-نیست-عکس] |- |۹ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی ترابی]] |rowspan=5|انتقال رایگان |rowspan=2|{{dts|۲۰ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2053989/رسمی-مهدی-ترابی-به-تراکتور-پیوست] |- |۱۱ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[دانیال اسماعیلی‌فر]] |[https://www.varzesh3.com/news/2053995/رسمی-معارفه-دانیال-با-لباس-تراکتور] |- |۴ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علی نعمتی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |{{dts|۲۳ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2054216/فوری-مدافع-پرسپولیس-شاگرد-یحیی-شد] |- |۶۶ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|تاجیکستان}} [[وحدت حنانوف]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] |{{dts|۳۱ تیر ۱۴۰۳}} |[https://www.varzesh3.com/news/2056404/رونمایی-سپاهان-از-جذب-مدافع-پرسپولیس-عکس] |- |۱۵ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[ابوالفضل سلیمانی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] |{{dts|۱ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۳ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[عبدالکریم حسن]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|قطر}} [[باشگاه ورزشی الوکره|الوکره]] |۱٫۳۰ میلیون یورو |{{dts|۲ مرداد ۱۴۰۳}} |[https://fc-perspolis.com/17181-توافق-پرسپولیس-و-الوکره-برای-انتقال-عب/] |- |۳۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[علیرضا بابایی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پارسیان|پارسیان]] |rowspan=7|انتقال رایگان |{{dts|۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۹۹ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[احمد گوهری]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] |{{dts|۱۴ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۶ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[مهدی عبدی]] |rowspan=2 style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] |{{dts|۲۰ مرداد ۱۴۰۳}} |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17472-مهدی-عبدی-با-توافق-باشگاه-از-پرسپوليس-ج/ |title=مهدی عبدی با توافق باشگاه از پرسپولیس جدا شد}}</ref> |- |۴۱ |{{sort|1|GK}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[عرفان نجاری]] |{{dts|۲۳ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۱۷ |{{sort|2|DF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمهدی احمدی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |{{dts|۲۸ مرداد ۱۴۰۳}} | |- |۳۲ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[امید فهمی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال پالایش نفت بندرعباس|پالایش نفت]] |{{dts|۴ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۴۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمدمیلاد سورگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] |{{dts|۱۹ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۷ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[محمد بادپا]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] |انتقال قرضی |{{dts|۲۲ شهریور ۱۴۰۳}} | |- |۸۸ |{{sort|3|MF}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[سینا اسدبیگی]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ایران}} [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۸ شهریور ۱۴۰۳}} | |- !colspan=7 style="background:#ED1C24;color:#fff;{{box-shadow border|a|#C32148|2px}}"| بازار زمستان |- |۳۱ |{{sort|4|FW}} |style="text-align:right"|{{پرچمک|آنگولا}} [[لوکاس ژوائو]] |style="text-align:right"|{{پرچمک|ترکیه}} [[باشگاه فوتبال عمرانیه‌اسپور|عمرانیه‌اسپور]] |انتقال رایگان |{{dts|۲۳ بهمن ۱۴۰۳}} | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۷ اسفند ۱۴۰۳</small> |} {{notelist}} {{notelist-ua}} * گفتنی است که این انتقال با فسخ یکطرفه و غیرقانونی این بازیکن انجام شده است. === تمدید قرارداد === {| class="wikitable" |- {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ تمدید !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تا تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |style="text-align:center"| ۸ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |rowspan=2 style="text-align:center"| ۶ تیر ۱۴۰۳ |rowspan=6 style="text-align:center"| ۹ تیر ۱۴۰۴ | |- |style="text-align:center"| ۱۹ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[وحید امیری]] | |- |style="text-align:center"| ۱۰ |style="text-align:center"|{{sort|4|FW}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[عیسی آل‌کثیر]] |style="text-align:center"| ۲۱ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[فرشاد فرجی]] |style="text-align:center"| ۲۲ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۷ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ایران}} [[سروش رفیعی]] |style="text-align:center"| ۲۵ تیر ۱۴۰۳ | |- |style="text-align:center"| ۳۰ |style="text-align:center"|{{sort|2|DF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|گرجستان}} [[گئورگی گولسیانی]] |style="text-align:center"| ۲ مرداد ۱۴۰۳ |<ref>{{Cite web|url=https://fc-perspolis.com/17183-گولسیانی-برای-سومین-قهرمانی-امضا-کرد/ |title=گولسیانی برای سومین قهرمانی امضا کرد}}</ref> |- |style="text-align:center"| ۷۰ |style="text-align:center"|{{sort|3|MF}} |style="text-align:center"| {{پرچمک|ازبکستان}} [[اوستون اورونوف]] |style="text-align:center"| ۱۱ دی ۱۴۰۳ |۹ تیر ۱۴۰۶ |[https://www.varzesh3.com/news/2095161/%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%D9%86%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3] |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۱ دی ۱۴۰۳</small> |} == پیش‌فصل و بازی‌های دوستانه == {{Updated|۲۷ اسفند ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFFF|بازی‌ها|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۳۱ تیر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2056385/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل|۴۱}}{{سخ}}[[مهدی عبدی]] {{گل|۴۵|پنالتی}}{{سخ}}[[حسین حاجی‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۶ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2057857 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال پارسیان جوان|پارسیان جوان]] | گل۱ = [[مسعود ریگی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل|۳۸|پنالتی}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۷ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱۳–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2058128 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال اکسین|اکسین]] | گل۱ = [[یاسین سلمانی]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[مرتضی پورعلی گنجی]] {{گل}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[وحید امیری]] {{گل}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل}} {{گل}}{{سخ}}[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] {{گل}}{{سخ}}[[محمد بادپا]] {{گل}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه]] {{گل}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2059279 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|بحرین}} [[باشگاه فوتبال الاهلی بحرین|الاهلی بحرین]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱||۲۱}}{{سخ}}[[ایوب العملود]] {{گل|۳۳}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی]] {{گل|۷۸}}{{سخ}}[[ابوالفضل بابایی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۲ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060042 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|TUR}} [[باشگاه فوتبال جی‌کی آکادمی|جی‌کی آکادمی]] | گل۱ = [[محمد خدابنده‌لو]] {{گل|۸}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[علیرضا عنایت‌زاده]] {{گل|۳۲}}{{سخ}}[[سهیل صحرایی]] {{گل|۳۵}}{{سخ}}[[علی علیپور]] {{گل|۷۴}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2060779 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|ترکمنستان}} [[باشگاه فوتبال آخال|آخال]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۸۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه کمپ دمیر|کمپ دمیر]] | مکان = [[استانبول]]، ترکیه | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2067966 گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال نساجی مازندران|نساجی]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۱۷}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۵–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2077051/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[تیم‌های پایه و تیم ب فوتبال باشگاه پرسپولیس|آکادمی پرسپولیس]] | گل۱ = [[سروش رفیعی]] {{گل}}{{سخ}}[[سعید مهری]] {{گل}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده]] {{گل}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو]] {{گل}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید کاظمی|شهید کاظمی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} {{Football box collapsible | دور = [[بازی دوستانه#فوتبال|دوستانه]] | تاریخ = ۲۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۴:۳۰ | حاصل = برد | تیم۱ = پرسپولیس {{fbaicon|IRN}} | نتیجه = ۶–۰ | گزارش = [https://www.varzesh3.com/news/2097691/ گزارش] | تیم۲ = {{fbaicon|IRN}} [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | گل۱ = [[علی علیپور]] {{گل|۲||۳۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[اوستون اورونوف]] {{گل|۷۱}}{{سخ}}[[علیرضا خدادادی]] {{گل|۸۲||۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید دستگردی|شهید دستگردی]] | مکان = [[تهران]]، ایران | تماشاگران = {{Small|بدون تماشاگر}} | داور = }} == رقابت‌ها == === بررسی مسابقات === {{Fb overview2 |c=6 |c1=[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |fm1=۲۵ مرداد ۱۴۰۳|lm1=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |sr1=هفته اول|fp1=سوم |w1=18|d1=6|l1=6|f1=42|a1=20 |c2=[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|جام حذفی]] |fm2=۱ آذر ۱۴۰۳|lm2=۲۴ بهمن ۱۴۰۳|sr2= یک‌شانزدهم|fp2= یک‌هشتم |w2=1|d2=0|l2=1|f2=5|a2=3 |c3=[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] |dm3=۲۸ دی ۱۴۰۳|sr3=فینال | fp3=نایب‌قهرمان|w3=0|d3=0 |l3=1|f3=0|a3=1 |c4=[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]] |fm4=۲۶ شهریور ۱۴۰۳|lm4=۲۹ بهمن ۱۴۰۳|sr4=گروهی|fp4=گروهی|w4=1|d4=4|l4=3|f4=6|a4=10 |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ [http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/table/ ورزش ۳]}} === [[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] === {{نوشتار اصلی|لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} ==== جدول لیگ ==== {{جدول لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|showteam=PRS}} ==== عملکرد بازی‌های در خانه و بیرون ==== {{Fb rs |hw=۱۰ |hd=۲ |hl=۳ |hgf=۲۰ |hga=۹ |aw=۸ |ad=۴ |al=۳ |agf=۲۲|aga=۱۱}} {{Fb rs footer |u=۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ |s=[http://www.iranleague.ir/league/ClubProfile/71 سازمان لیگ] [https://www.varzesh3.com/football/league/6/لیگ-برتر-ایران ورزش ۳] |date=مهر ۱۴۰۱}} * آمار این جدول فقط مربوط به لیگ برتر است. ==== روند هفته به هفته ==== {{#invoke:sports rbr table|table|legendpos=b | updated =‏ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | header = هفته | label1 = زمین | res1 = خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/خ/ب/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/خ/ب/ب/خ | label2 = نتیجه | res2 = م/م/پ/پ/پ/پ/پ/پ/پ/ش/ش/ش/ش/پ/پ/م/پ/م/پ/م/پ/پ/پ/ش/م/پ/ش/پ/پ/پ | label3 = رتبه | pos3 = 7/8/5/2/4/4/2/3/1/4/3/4/4/3/3/4/4/4/3/3/3/3/2/3/3/3/3/3/3/3 | color_پ=green2|text_پ=پیروزی | color_م=yellow2|text_م=مساوی | color_ش=red2|text_ش=شکست | text_خ=داخل‌خانه|text_ب=بیرون‌ازخانه | color_1=gold |color_2–3=green1 |color_3–6=yellow1 |color_15–16=red1 | source= |text_ع=بازی تعویق افتاده}} ==== بازی‌ها ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|تعویق|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411467/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | گل۱ = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|صادقی]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = [[مجید علیاری|علیاری]] {{گل|۱}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف برگزار شد. در این بازی، [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۱ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411479/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[شجاع خلیل‌زاده|خلیل‌زاده]] {{گل|۶۰}} | گل۲ = [[ایوب العملود|العملود]] {{گل|۸۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه یادگار امام تبریز|یادگار امام]] | مکان = [[تبریز]] | تماشاگران = ۹۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۵ دقیقه تأخیر آغاز شد. [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۹ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411489/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۸۲}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در زمین بیطرف با حدود ۱۲ دقیقه تأخیر برگزار شد. در این بازی، گل اول با پاس [[علی علیپور]] و گل دوم با پاس [[عیسی آل‌کثیر]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411585/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[وحید امیری|امیری]] {{گل|۵۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید سلیمانی سیرجان|شهید سلیمانی]] | مکان = [[سیرجان]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۰:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411502/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۳+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = ۱۰٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی [[سعید مهری]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411514/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال چادرملو اردکان|چادرملو]] | گل۱ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۶+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی تهران|تختی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ملوان بندرانزلی|ملوان]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411527/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[قائم اسلامی‌خواه|اسلامی‌خواه]] {{گل|۵۹}} | گل۲ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۶۴}}{{سخ}}[[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۷۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سیروس قایقران بندر انزلی|سیروس قایقران]] | مکان = [[بندرانزلی]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] پاس گل دوم را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نهم|هفته نهم]] | تاریخ = ۵ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411533/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال شمس‌آذر|شمس آذر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[وحید امیری|امیری]] {{گل|۱+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سهیل صحرایی]] و [[لوکاس ژوائو]] پاس گل دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دهم|هفته دهم]] | تاریخ = ۹ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411541/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمود مطلق‌زاده|مطلق‌زاده]] {{گل|۶}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه غدیر اهواز|غدیر]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته یازدهم|هفته یازدهم]] | تاریخ = ۱۷ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411550/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | گل۱ = | گل۲ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته دوازدهم|هفته دوازدهم]] | تاریخ = ۲۶ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411556/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدامین حزباوی|حزباوی]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[مهدی لیموچی|لیموچی]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[محمد خدابنده‌لو|خدابنده‌لو]] {{گل|۲۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سیزدهم|هفته سیزدهم]] | تاریخ = ۱ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411566/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل پنالتی|۷۸}} | گل۲ = [[امیرحسین جولانی|جولانی]] {{گل|۴}}{{سخ}}[[کوفی شولز|شولز]] {{گل|۳۴}}{{سخ}}[[محمد علی‌نژاد|علی‌نژاد]] {{گل|۱۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدحسین زاهدی‌فرد]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته چهاردهم|هفته چهاردهم]] | تاریخ = ۷ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411574/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF | تیم۲= [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵۳}} {{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۸۴}} | گل۲ = [[عارف رستمی|رستمی]] {{گل|۲۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[سروش رفیعی]] پاس گل اول و [[آستان ارونوف]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته پانزدهم|هفته پانزدهم]] | تاریخ = ۱۲ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | نتیجه = ۰–۵ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/411579/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۷||۵۲||۷۹}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۶۷}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[علی صفایی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]]، گل سوم با پاس [[علی علیپور]]، گل چهارم با پاس [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] و گل پنجم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته شانزدهم|هفته شانزدهم]] | تاریخ = ۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۴۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415427/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B0%D9%88%D8%A8-%D8%A7%D9%93%D9%87%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه فولادشهر|فولادشهر]] | مکان = [[فولادشهر]] | تماشاگران = | داور = [[وحید زمانی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هفدهم|هفته هفدهم]] | تاریخ = ۷ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415432/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال تراکتور|تراکتور]] | گل۱ = [[سروش رفیعی|رفیعی]] {{گل|۱۱}}{{سخ}}[[گیورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = ۵۲٬۰۰۰ نفر | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = بازی با حدود ۱۳ دقیقه تأخیر آغاز شد. در این بازی، [[امید عالیشاه]] دو پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته هجدهم|هفته هجدهم]] | تاریخ = ۱۲ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415438/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[ابوالفضل زاده عطار|زاده‌عطار]] {{گل|۷۸}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{پنالتی دفع۲|۱۰}}{{سخ}}[[عیسی آل‌کثیر|آل‌کثیر]] {{گل|۳۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای فولاد خوزستان|فولاد آرنا]] | مکان = [[اهواز]] | تماشاگران = | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته نوزدهم|هفته نوزدهم]] | تاریخ = ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415452/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%DA%AF%D9%84-%DA%AF%D9%87%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | گل۱ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۷۳}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[عیسی آل‌کثیر]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیستم|هفته بیستم]] | تاریخ = ۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415459/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%93%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[عارف حاجی‌عیدی|حاجی‌عیدی]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۸۸}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و یکم|هفته بیست و یکم]] | تاریخ = ۹ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415464/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | گل۱ = [[محمدحسین کنعانی‌زادگان|کنعانی‌زادگان]] {{گل پنالتی|۴+۴۵}}{{سخ}}[[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۷۱}} | گل۲ = [[علیرضا کوشکی|کوشکی]] {{گل|۵۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[علی علیپور]] یک پنالتی گرفت و [[سروش رفیعی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و دوم|هفته بیست و دوم]] | تاریخ = ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415939/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%DA%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%84%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۱۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید نصیری|شهید نصیری]] | مکان = [[یزد]] | تماشاگران = ۱۵٬۰۰۰ نفر | داور = [[امیر عرب‌براقی]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و سوم|هفته بیست و سوم]] | تاریخ = ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415950/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱۶}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۶۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[حسن اکرمی]] | یادداشت = گل اول با پاس [[سروش رفیعی]] و گل دوم با پاس [[میلاد محمدی]] به ثمر رسیدند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و چهارم|هفته بیست و چهارم]] | تاریخ = ۱۰ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال شمس آذر|شمس آذر]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415956/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%93%D8%B0%D8%B1-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[مجتبی فخریان|فخریان]] {{گل|۱۲}}{{سخ}}[[نوید کومار|کومار]] {{گل|۵۵}}{{سخ}}[[محمدجواد آزاده|آزاده]] {{گل|۷۹}} | گل۲ = [[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[میلاد سرلک|سرلک]] {{گل|۸۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه سردار آزادگان|سردار آزادگان]] | مکان = [[قزوین]] | تماشاگران = | داور = [[رضا مهدوی]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[ابوالفضل بابایی]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و پنجم|هفته بیست و پنجم]] | تاریخ = ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415959/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال استقلال خوزستان|استقلال خوزستان]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[وحید کاظمی]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و ششم|هفته بیست و ششم]] | تاریخ = ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال نساجی|نساجی]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415972/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[کوین یامگا|یامگا]] {{پنالتی دفع۲|۱۵+۹۰}} | گل۲ = [[علیرضا عنایت‌زاده|عنایت‌زاده]] {{گل|۶۵}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهید وطنی|شهید وطنی]] | مکان = [[قائم‌شهر]] | تماشاگران = | داور = [[کوپال ناظمی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هفتم|هفته بیست و هفتم]] | تاریخ = ۲۹ فروردین ۱۴۰۴ | زمان = ۱۸:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415980/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل به خودی|۱۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[موعود بنیادی‌فر]] | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و هشتم|هفته بیست و هشتم]] | تاریخ = ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | نتیجه = ۰–۳ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415990/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%D8%B3-%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۵||۲+۴۵}}{{سخ}}[[سردار دورسون|دورسون]] {{گل|۴۴}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای صنعت مس رفسنجان|شهدای مس]] | مکان = [[رفسنجان]] | تماشاگران = | داور = [[احمد محمدی]] | یادداشت = [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم و [[سروش رفیعی]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته بیست و نهم|هفته بیست و نهم]] | تاریخ = ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | نتیجه = ۱–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415995/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A8%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[فرید امیری|امیری]] {{گل|۲۵}} | گل۲ = [[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۶۵}}{{سخ}}[[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۱+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه تختی خرم‌آباد|تختی]] | مکان = [[خرم‌آباد]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = [[وحید امیری]] پاس گل اول و [[فرشاد احمدزاده]] پاس گل دوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳#هفته سی‌ام|هفته سی‌ام]] | تاریخ = ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۲–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/416000/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۲}}{{سخ}}[[یعقوب براجعه|براجعه]] {{گل|۸+۹۰}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[محمد خدابنده‌لو]] پاس گل اول و [[سروش رفیعی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[جام حذفی فوتبال ایران|جام حذفی]] === {{نوشتار اصلی|جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌شانزدهم نهایی]] | تاریخ = ۱ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۶:۱۵ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۳–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/414805/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%85%D8%B3-%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%86 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال مس سونگون ورزقان|مس سونگون]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۲۷}}{{سخ}}[[لوکاس ژوائو|ژوائو]] {{گل|۶۱}}{{سخ}}[[مسعود ریگی|ریگی]] {{گل|۸۷}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]] | تماشاگران = | داور = [[محمدرضا تارخ]] | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[لوکاس ژوائو]] پاس گل اول، [[امید عالیشاه]] پاس گل دوم و [[یعقوب براجعه]] پاس گل سوم را دادند. }} {{Football box collapsible | دور = [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|یک‌هشتم نهایی]] | تاریخ = ۲۴ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | نتیجه = ۳–۲ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415617/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | گل۱ = [[محمدمهدی محبی|محبی]] {{گل|۱۴}}{{سخ}}[[محمد دانشگر|دانشگر]] {{گل|۸۸}}{{سخ}}[[میلاد زکی‌پور|زکی‌پور]] {{گل|۹۳}} | گل۲ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۴۰}}{{سخ}}[[فرشاد احمدزاده|احمدزاده]] {{گل|۷۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه نقش جهان|نقش جهان]] | مکان = [[اصفهان]] | تماشاگران = | داور = [[بیژن حیدری]] | یادداشت = [[فرشاد فرجی]] پاس گل اول و [[میلاد محمدی]] پاس گل دوم را دادند. }} === [[سوپر جام فوتبال ایران|سوپرجام]] === {{نوشتار اصلی|سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳}} {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{Football box collapsible | دور = [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] | تاریخ = ۲۸ دی ۱۴۰۳ | زمان = ۱۵:۰۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | نتیجه = ۰–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/415661/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= [[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | گل۱ = | گل۲ = [[استیون ان‌زونزی|انزونزی]] {{گل|۲}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه امام خمینی|امام خمینی]] | مکان = [[اراک]] | تماشاگران = | داور = [[پیام حیدری]] | یادداشت = }} === [[لیگ نخبگان آسیا]] === {{نوشتار اصلی|لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴}} ==== مرحله گروهی (منطقه غرب) ==== {{legend2|#CCFFCC|برد|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFFFCC|مساوی|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#FFCCCC|باخت|border=1px solid #AAAAAA}} {{legend2|#CCCCCC|معوقه|border=1px solid #AAAAAA}} {{#invoke:Sports table|main|style=WDL |update = future |start_date = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ |section = League stage |source = کنفدراسیون فوتبال آسیا |result1=KO |result2=KO |result3=KO |result4=KO |result5=KO |result6=KO |result7=KO |result8=KO |team_order=W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8, PAK, W10, W11, W12 |win_W1=7 |draw_W1=1 |loss_W1=0 |gf_W1=26 |ga_W1=7 |win_W2=7 |draw_W2=1 |loss_W2=0 |gf_W2=21 |ga_W2=8 |win_W3=5 |draw_W3=2 |loss_W3=1 |gf_W3=17 |ga_W3=6 |win_W4=3 |draw_W4=3 |loss_W4=2 |gf_W4=10 |ga_W4=9 |win_W5=3 |draw_W5=2 |loss_W5=3 |gf_W5=8 |ga_W5=12 |win_W6=2 |draw_W6=3 |loss_W6=3 |gf_W6=8 |ga_W6=9 |win_W7=2 |draw_W7=2 |loss_W7=4 |gf_W7=8 |ga_W7=12 |win_W8=1 |draw_W8=4 |loss_W8=3 |gf_W8=4 |ga_W8=6 |win_PAK=1 |draw_PAK=4 |loss_PAK=3 |gf_PAK=6 |ga_PAK=10 |win_W10=2 |draw_W10=1 |loss_W10=5 |gf_W10=10 |ga_W10=18 |win_W11=1 |draw_W11=3 |loss_W11=4 |gf_W11=7 |ga_W11=17 |win_W12=0 |draw_W12=2 |loss_W12=6 |gf_W12=11 |ga_W12=22 |name_W1={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] |name_W2={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]] |name_W3={{flagicon|KSA}} [[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] |name_W4={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]] |name_W5={{flagicon|UAE}} [[پرونده:AlWasl.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الوصل|الوصل]] |name_W6= {{flagicon|IRN}} [[پرونده:Esteghlal Tehran FC logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] |name_W7={{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]] |name_W8={{flagicon|UZB}} [[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]] |name_PAK={{flagicon|IRN}} [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]]'''[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]''' |name_W10= {{flagicon|QAT}} [[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]] |name_W11={{flagicon|IRQ}} [[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]] |name_W12= {{flagicon|UAE}} [[پرونده:Al Ain Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال العین|العین]] |status_yyy=A |show_limit=5 |class_rules=۱) امتیازات، ۲) امتیازات رو در رو، ۳) تفاضل گل رو در رو، ۴) گل‌های زده شده رو در رو، ۵) تفاضل گل، ۶) گل‌های زده شده، ۷) بازی جوانمردانه، ۸) قرعه‌کشی |res_col_header=Q |col_KO=green1|text_KO=صعود به [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] }} ==== بازی‌های دور گروهی ==== {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته اول|هفته اول]] | تاریخ = ۲۶ شهریور ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412183/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرانک کسیه|کسیه]] {{گل|۲}}{{سخ}}[[ریاض محرز|محرز]] {{پنالتی دفع۲|۵۹}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه امیر عبدالله فیصل|امیرعبدالله فیصل]] | مکان = [[جده]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۱۵٬۱۷۰ نفر | داور = [[ادهم مخادمه]] {{پرچمک|اردن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al Ahli logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرانک کسیه]] {{پرچمک|ساحل عاج}} ([[باشگاه فوتبال الاهلی عربستان سعودی|الاهلی]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته دوم|هفته دوم]] | تاریخ = ۹ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412176/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%BE%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|ازبکستان}}[[باشگاه فوتبال پاختاکور|پاختاکور]][[پرونده:Pakhtakor Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[علی علیپور|علیپور]] {{گل|۱}} | گل۲ = [[دراگان چران|چران]] {{گل|۵۹}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه شهدای شهرقدس|شهدای شهرقدس]] | مکان = [[شهرقدس]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۶٬۹۴۲ نفر | داور = [[عبدالله جمالی]] {{پرچمک|کویت}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[علی علیپور]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = به دلیل تعمیرات و بازسازی زمانبر ورزشگاه [[ورزشگاه آزادی|آزادی]]، به‌ناچار این بازی در این ورزشگاه برگزار شد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته سوم|هفته سوم]] | تاریخ = ۳۰ مهر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه ورزشی السد|السد]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412178/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AF-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[متئوس اوریبه|اوریبه]] {{گل|۲+۴۵}} | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه جاسم بن حمد|جاسم بن حمد]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۴٬۰۷۱ نفر | داور = [[یوسوکه اراکی]] {{پرچمک|ژاپن}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Sadd 2020 logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[متئوس اوریبه]] {{پرچمک|کلمبیا}} ([[باشگاه ورزشی السد|السد]]) | یادداشت = }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته چهارم|هفته چهارم]] | تاریخ = ۱۴ آبان ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412181/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87 | تیم۲= {{پرچمک|قطر}}[[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه]][[پرونده:Al Gharrafa Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۵۳}} | گل۲ = [[احمد الجانحی|الجانحی]] {{گل|۵۶}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه آل مکتوم|آل مکتوم]] | مکان = [[دبی]]، [[امارات]] | تماشاگران = ۳٬۹۴۱ نفر | داور = [[کیم هی گون]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[وحید امیری]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته پنجم|هفته پنجم]] | تاریخ = ۵ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:Al-Rayyan SC.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الریان|الریان]]{{پرچمک|قطر}} | نتیجه = ۱–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412182/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[اشرف بن شرقی|بن شرقی]] {{گل|۵۸}} | گل۲ = [[فرشاد فرجی|فرجی]] {{گل|۱۷}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه احمد بن علی|احمد بن علی]] | مکان = [[الریان]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵٬۱۳۶ نفر | داور = [[فو مینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[فرشاد فرجی]] {{پرچمک|ایران}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = [[علی علیپور]] پاس گل را داد. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته ششم|هفته ششم]] | تاریخ = ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | زمان = ۱۷:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = برد | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۲–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412177/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D8%B7%D9%87-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82 | تیم۲= {{پرچمک|عراق}}[[باشگاه فوتبال الشرطه عراق|الشرطه]][[پرونده:Al-Shorta Sports Club (Iraq) Crest.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[آستان ارونوف|ارونوف]] {{گل|۸۹}}{{سخ}}[[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۱۳+۹۰}} | گل۲ = [[مهند علی|مهند]] {{گل|۱۹}}{{سخ}}[[محمد المواس|المواس]] {{پنالتی دفع۲|۸+۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه حمد بن خلیفه|حمد بن خلیفه]] | مکان = [[دوحه]]، [[قطر]] | تماشاگران = ۵۳۰ نفر | داور = [[کیم دائه یونگ]] {{پرچمک|کره جنوبی}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[گئورگی گولسیانی]] {{پرچمک|گرجستان}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = ای‌اف‌سی به دلیل نگرانی‌های امنیتی مربوط به درگیری ایران و اسرائیل در سال ۲۰۲۴، پرسپولیس را به زمین و کشور ثالث تبعید کرد. در این بازی، [[محمد خدابنده‌لو]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هفتم|هفته هفتم]] | تاریخ = ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۲۱:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = باخت | تیم۱ = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]{{پرچمک|عربستان}} | نتیجه = ۴–۱ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 | تیم۲= {{پرچمک|ایران}}[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]][[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = [[مالکوم]] {{گل|۱۰}}{{سخ}}[[ژوائو کانسلو|کانسلو]] {{گل|۲۵}}{{سخ}}[[سالم الدوسری|الدوسری]] {{گل|۳۸||۱+۴۵}} | گل۲ = [[گئورگی گولسیانی|گولسیانی]] {{گل پنالتی|۹۰}} | ورزشگاه = [[ورزشگاه کینگدام آرنا|کینگدام آرنا]] | مکان = [[ریاض]]، [[عربستان]] | تماشاگران = ۲۴٬۴۶۰ نفر | داور = [[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] {{پرچمک|چین}} | مرد مسابقه = [[پرونده:Al-Hilal-Logo.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[سالم الدوسری]] {{پرچمک|عربستان}} ([[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]]) | یادداشت = [[عیسی آل‌کثیر]] یک پنالتی گرفت. }} {{Football box collapsible | دور = [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴#هفته هشتم|هفته هشتم]] | تاریخ = ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ | زمان = ۱۹:۳۰ [[قانون تغییر ساعت رسمی ایران|DST]] ([[یوتی‌سی ۴:۳۰+|UTC+۴:۳۰]]) | حاصل = مساوی | تیم۱ = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]{{پرچمک|ایران}} | نتیجه = ۰–۰ | گزارش = https://www.varzesh3.com/football/match/412180/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B5%D8%B1 | تیم۲= {{پرچمک|عربستان}}[[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]][[پرونده:Logo Al-Nassr.png|بی‌قاب|26x26پیکسل]] | گل۱ = | گل۲ = | ورزشگاه = [[ورزشگاه آزادی|آزادی]] | مکان = [[تهران]]، [[ایران]] | تماشاگران = ۷۰٬۳۵۰ نفر | داور = [[رستم لوتفولین]] {{پرچمک|ازبکستان}} | مرد مسابقه = [[پرونده:FC Persepolis Official Logo.svg|بی‌قاب|26x26پیکسل]][[الکسیس گندوز]] {{پرچمک|الجزایر}} ([[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]]) | یادداشت = }} == آمار == === آمار تیم === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:77% | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|دروازه‌بان}}''' |- ! rowspan=2 | {{Tooltip|ش.|شماره}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|پ.|پست}} ! rowspan=2 | {{Tooltip|م.|ملیت}} ! rowspan=2 | بازیکن ! colspan=2|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ]] ! colspan=2|[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|حذفی]] ! colspan=2|[[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۳|سوپرجام]] ! colspan=2|[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|آسیا]] ! colspan=2|مجموع |- !بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل!!بازی!!گل |- | align="center"| ۱ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۲ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ |- | align="center"| ۴۴ | [[دروازه‌بان (فوتبال)|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مدافع}}''' |- | align="center"| ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۲۲ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۲ | ۳۰ | ۳ |- | align="center"| ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۲۷ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۰ |- | align="center"| ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۲۱ | ۳ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۸ | ۳ |- | align="center"| ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۲۲ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۸ | ۰ |- | align="center"| ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱۸ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۲۴ | ۱ |- | align="center"| ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گئورگی گولسیانی]] | ۲۷ | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۲ | ۳۵ | ۴ |- | align="center"| ۳۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان ملاپور]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۷ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یعقوب براجعه]] | ۱۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۱۳ | ۱ |- | align="center"| ۴۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا همایی‌فرد]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عرفان شیروانی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|هافبک}}''' |- | align="center"| ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۱۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۵ | ۰ | ۱۹ | ۰ |- | align="center"| ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۲۶ | ۱ |- | align="center"| ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۲۷ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۷ | ۰ | ۳۶ | ۲ |- | align="center"| ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۲۷ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۷ | ۲ |- | align="center"| ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۷ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۱ |- | align="center"| ۱۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سمیر حبوباتی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۱۸ | ۳ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۵ | ۳ |- | align="center"| ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۹ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۱۴ | ۱ |- | align="center"| ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۱۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۸ | ۱ |- | align="center"| ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۱۶ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۲۲ | ۰ |- | align="center"| ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[اوستون اورونوف]] | ۱۹ | ۴ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۴ | ۱ | ۲۴ | ۵ |- | align="center"| ۷۶ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۴ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ |- | align="center"| ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۲۰ | ۱ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲۹ | ۱ |- | align="center"| ۸۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[یاسین سلمانی]] | ۱۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۱۳ | ۰ |- | colspan="14" style="background: #ED1C24 none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{سفید|مهاجم}}''' |- | align="center"| ۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۳۰ | ۱۲ | ۲ | ۲ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱ | ۴۱ | ۱۵ |- | align="center"| ۱۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲۳ | ۳ | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۸ | ۰ | ۳۴ | ۳ |- | align="center"| ۱۸ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[ابوالفضل بابایی]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ |- | align="center"| ۲۹ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ |- | align="center"| ۶۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[حسین حاجی‌زاده]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۹۱ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۱۲ | ۵ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱۵ | ۵ |- | colspan="14" style="background: #dcdcdc none repeat scroll 0% 0%; text-align: center;" |'''{{small|بازیکنانی که در این فصل حضور داشته ولی باشگاه را ترک کرده‌اند}}''' |- | align="center"| ۱۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمهدی احمدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۳۲ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید فهمی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۴۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدمیلاد سورگی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۷ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد بادپا]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ |- | align="center"| ۸۸ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سینا اسدبیگی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ |- | align="center"| ۳۱ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|آنگولا}} | [[لوکاس ژوائو]] | ۷ | ۰ | ۱ | ۱ | ۱ | ۰ | ۶ | ۰ | ۱۵ | ۱ |- align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="14" style="background: #fff; color:#ED1C24 " ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === گلزنان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۱۲ |۲ | |۱ |۱۵ |- |rowspan="2"|۲ |۹۱ |{{پرچمک|ترکیه}} |[[مهاجم|FW]] |[[سردار دورسون]] |۵ | | | |۵ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[اوستون اورونوف]] |۴ | | |۱ |۵ |- |۳ |۳۰ |{{پرچمک|گرجستان}} |[[مدافع|DF]] |[[گئورگی گولسیانی]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="4"|۴ |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۳ | | | |۳ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۳ | | | |۳ |- |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۳ | | | |۳ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ | | |۲ |۳ |- |rowspan="2"|۵ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۲ | | | |۲ |- |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="8"|۶ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۱ | | | |۱ |- |۲۰ |{{پرچمک|مراکش}} |[[مدافع|DF]] |[[ایوب العملود]] |۱ | | | |۱ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ | | | |۱ |- |۲۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[میلاد سرلک]] |۱ | | | |۱ |- |۱۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[علیرضا عنایت‌زاده]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] |۱ | | | |۱ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] | |۱ | | |۱ |- |۵ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[مسعود ریگی]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5" |[[مجموع]] !۴۲ !۵ !۰ !۶ !۵۳ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === پاسورها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| ملیت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |۱ |۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سروش رفیعی]] |۷ | | | |۷ |- |۲ |۴ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[میلاد محمدی]] |۴ |۱ | | |۵ |- |rowspan="2"|۳ |۲ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[امید عالیشاه]] |۳ |۱ | | |۴ |- |۱۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[وحید امیری]] |۲ | | |۲ |۴ |- |rowspan="2"|۴ |۲۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] |۳ | | | |۳ |- |۹ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[علی علیپور]] |۲ | | |۱ |۳ |- |rowspan="4"|۵ |۱۱ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[فرشاد احمدزاده]] |۲ | | | |۲ |- |۷۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[هافبک|MF]] |[[محمد خدابنده‌لو]] |۲ | | | |۲ |- |۳۱ |{{پرچمک|آنگولا}} |[[مهاجم|FW]] |[[لوکاس ژوائو]] |۱ |۱ | | |۲ |- |۳ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[فرشاد فرجی]] |۱ |۱ | | |۲ |- |rowspan="6"|۶ |۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۱ | | | |۱ |- |۱۰ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم|FW]] |[[عیسی آل‌کثیر]] |۱ | | | |۱ |- |۷۶ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[سهیل صحرایی]] |۱ | | | |۱ |- |۷۰ |{{پرچمک|ازبکستان}} |[[هافبک|MF]] |[[آستان ارونوف]] |۱ | | | |۱ |- |۱۸ |{{پرچمک|ایران}} |[[مهاجم (فوتبال)|FW]] |[[ابوالفضل بابایی]] |۱ | | | |۱ |- |۳۷ |{{پرچمک|ایران}} |[[مدافع|DF]] |[[یعقوب براجعه]] | |۱ | | |۱ |- !colspan="5"|[[مجموع]] !۳۲ !۵ !۰ !۳ !۴۰ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="10" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === هتریک‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رتبه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مقابل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نتیجه !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تاریخ !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۱ |[[علی علیپور]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] |۰–۵ |۱۲ دی ۱۴۰۳ |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] | |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="7" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۱۲ دی ۱۴۰۳</small> |} === دروازه‌بانی === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! colspan="4" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF ">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ خبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24 ; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | رتبه ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | نام ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|ب.|بازی‌ها}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | {{Tooltip|گ‌خ|تعداد گل خورده}} ! style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" |{{Tooltip|ک‌ش|تعداد کلین‌شیت}} |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۱}}}} | ۱ | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۲۳ | ۱۳ | ۱۲ | ۱ | ۳ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۸ | ۱۰ | ۱ | '''۳۳''' | '''۲۷''' | '''۱۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۲}}}} | ۲۲ | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۳ | ۱ | ۲ | ۱ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۴''' | '''۱''' | '''۳''' |- | align="center"|{{بزرگ|{{قلم رنگ|قرمز|سفید|۳}}}} | ۴۴ | {{پرچمک|ایران}} | [[مهرشاد اسدی]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | '''۰''' | '''۰''' | '''۰''' |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع !۲۶ !۱۴ !۱۴ !۲ !۳ !۱ !۱ !۱ !۰ !۸ !۱۰ !۱ !۳۷ !۲۸ !۱۶ |- align="left" style="background:#ED1C24" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24" ; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کاپیتان === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| نام !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| مجموع |- |[[وحید امیری]] |۱۱ | | |۴ |۱۵ |- |[[امید عالیشاه]] |۷ |۲ | |۳ |۱۲ |- |[[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] |۶ | |۱ |۱ |۸ |- |[[سروش رفیعی]] |۱ | | | |۱ |- |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ | | | |۱ |- ![[مجموع]] !۲۶ !۲ !۱ !۸ !۳۷ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="11" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۲ فروردین ۱۴۰۴</small> |} === کارت‌ها === {|class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:95%;" |- ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| ش. | شماره بازیکن}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| پ. | پُست}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | {{Tooltip| م. | ملیت}} ! style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" rowspan=2 | بازیکن ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">لیگ </span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[جام حذفی فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|<span style="color: #FFFFFF">حذفی</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[سوپر جام فوتبال ایران ۱۴۰۲|<span style="color: #FFFFFF">سوپرجام</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | [[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|<span style="color: #FFFFFF">آسیا</span>]] ! colspan="3" style="background: #ED1C24; color:#fff"; text-align:center" | مجموع |- ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Yellow card.svg|13px]]|Yellow cards}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Double yellow card.svg|20px]]|Sending off after a second yellow card}} ! {{Tooltip|[[پرونده:Red card.svg|13px]]|Straight red cards}} |- | ۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سروش رفیعی]] | ۶ | ۰ | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۷ | ۰ | ۱ |- | ۵ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مسعود ریگی]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد احمدزاده]] | ۵ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمدحسین کنعانی‌زادگان]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۱۰ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[عیسی آل‌کثیر]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳ | ۰ | ۰ |- | ۲۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|مراکش}} | [[ایوب العملود]] | ۱ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۲ | ۱ | ۰ |- | ۱۹ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[وحید امیری]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۱ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|الجزایر}} | [[الکسیس گندوز]] | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۸ | ۰ | ۰ |- | ۷۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[محمد خدابنده‌لو]] | ۴ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | ۲ |- | ۲۳ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد سرلک]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۷ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید مهری]] | ۳ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۸ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[مرتضی پورعلی‌گنجی]] | ۵ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۵ | ۰ | ۰ |- | ۴ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[میلاد محمدی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۰ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ازبکستان}} | [[آستان ارونوف]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۳۰ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|گرجستان}} | [[گیورگی گولسیانی]] | ۲ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۱ |- | ۲۱ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سعید صادقی (بازیکن فوتبال)|سعید صادقی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۳ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[فرشاد فرجی]] | ۴ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۴ | ۰ | ۰ |- | ۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علی علیپور]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۲ | [[دروازه‌بان|GK]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امیررضا رفیعی]] | ۲ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۲ | ۰ | ۰ |- | ۲۹ | [[مهاجم|FW]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا خدادادی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۲ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[امید عالیشاه]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ |- | ۹۰ | [[مهاجم (فوتبال)|FW]] | {{پرچمک|ترکیه}} | [[سردار دورسون]] | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۱۴ | [[هافبک|MF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[علیرضا عنایت‌زاده]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- | ۷۶ | [[مدافع|DF]] | {{پرچمک|ایران}} | [[سهیل صحرایی]] | ۱ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۰ | ۰ |- ! colspan="4" style="color:#ED1C24"; text-align:center" | مجموع ! ۵۸ ! ۱ ! ۴ ! style="border-right: 2px solid;" | ۳ ! ۰ ! ۱ ! style="border-right: 2px solid;" | ۱ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۹ ! ۰ ! ۰ ! style="border-right: 2px solid;"| ۷۱ ! ۱ ! ۵ |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="19" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} === محرومیت‌ها === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| ش. | شماره}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| پست !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| {{Tooltip| م | ملیت}} !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| بازیکن !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| تعداد بازی‌های{{سخ}}اعمال شده !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| دلیل !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| رقابت !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| حریف(ها) !style="background: #ED1C24 ; color:#fff" align=center| منبع |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۲۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|مراکش}} |[[ایوب العملود]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال ملوان|ملوان]] | |- |۳۰ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|گرجستان}} |[[گیورگی گولسیانی]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال مس رفسنجان|مس رفسنجان]] | |- |۱ |[[دروازه‌بان|GK]] |{{پرچمک|الجزایر}} |[[الکسیس گندوز]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال خیبر خرم‌آباد|خیبر]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال فولاد خوزستان|فولاد]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال گل‌گهر سیرجان|گل‌گهر]] | |- |۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[سروش رفیعی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال آلومینیوم اراک|آلومینیوم]] | |- |۱۱ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد احمدزاده]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] | |- |۸ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[مرتضی پورعلی‌گنجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال چادرملو|چادرملو]] | |- |۷۷ |[[هافبک|MF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[محمد خدابنده‌لو]] |۱ |rowspan=1|اخراج |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال سپاهان|سپاهان]] | |- |۳ |[[مدافع|DF]] |{{پرچمک|ایران}} |[[فرشاد فرجی]] |۱ |rowspan=1|چهار اخطاره |rowspan=1|[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|لیگ برتر]] |[[باشگاه فوتبال هوادار|هوادار]] | |- |-align="left" style="background:#DCDCDC" ! colspan="9" style="background: #fff; color:#ED1C24 "; text-align:center" | <small>بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴</small> |} == گزارش تصویری == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|لیگ برتر]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۹ شهریور ۱۴۰۳ | [[قزوین]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6211577/لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-و-فولاد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ فولاد] |- | align="center" | ۲ | align="Right" | ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/475886/گزارش-تصویری-برد-آسان-پرسپولیس-مقابل-آلومینیوم-سرخ-ها-با-برد گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ آلومینیوم] |- | align="center" | ۳ | align="Right" | ۴ مهر ۱۴۰۳ | [[اراک]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6236448/لیگ-برتر-فوتبال-استقلال-و-پرسپولیس-دربی-۱۰۴ گزارش تصویری استقلال ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۴ | align="Right" | ۱۴ مهر ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1164/گئورگی-تایم-تجربه-جدید-پرسپولیس گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ چادرملو] |- | align="center" | ۵ | align="Right" | ۵ آبان ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.isna.ir/photo/1403080503584/هفته-نهم-لیگ-برتر-فوتبال-پرسپولیس-تهران-شمس-آذر-قزوین#1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ شمس آذر] |- | align="center" | ۶ | align="Right" | ۱۹ آبان ۱۴۰۳ | [[سیرجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1332/نهمین-شکست-گل-گهر-با-گل-آچارفرانسه گزارش تصویری گل‌گهر ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۷ | align="Right" | ۲۱ آذر ۱۴۰۳ | [[بندرانزلی]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6314692/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری ملوان ۱–۲ پرسپولیس] |- | align="center" | ۸ | align="Right" | ۷ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1543/%D8%AC%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D9%87-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%93%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D9%84%DB%8C%DA%AF گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ خیبر] |- | align="center" | ۹ | align="Right" | ۱۲ دی ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6334913/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری هوادار ۰–۵ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۰ | align="Right" | ۷ بهمن ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6359025/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ تراکتور] |- | align="center" | ۱۱ | align="Right" | ۲۰ بهمن ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1744/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%87%DB%8C%D8%AC-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%AA-%D9%88-%D8%AE%DB%8C%D8%B2-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1 گزارش تصویری پرسپولیس ۱–۰ گل‌گهر] |- | align="center" | ۱۲ | align="Right" | ۹ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6392830/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%B5%D8%AF%D9%88%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ استقلال] |- | align="center" | ۱۳ | align="Right" | ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ | [[یزد]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/1889/%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF گزارش تصویری چادرملو ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۴ | align="Right" | ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ | [[تهران]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6407973/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3-%D9%88-%D9%85%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86 گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۰ ملوان] |- | align="center" | ۱۵ | align="Right" | ۲۲ فروردین ۱۴۰۴ | [[قائم‌شهر]]، ایران | [https://www.mehrnews.com/photo/6431625/%D9%84%DB%8C%DA%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3 گزارش تصویری نساجی ۰–۱ پرسپولیس] |- | align="center" | ۱۶ | align="Right" | ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ | [[رفسنجان]]، ایران | [https://www.varzesh3.com/album/2113/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA گزارش تصویری مس رفسنجان ۰–۳ پرسپولیس] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[جام حذفی فوتبال ایران ۰۳–۱۴۰۲|جام حذفی]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱ آذر ۱۴۰۳ | [[شهرقدس]]، ایران | [https://www.khabarvarzeshi.com/photo/485452/گزارش-تصویری-برد-ساده-پرسپولیس-مقابل-مس-سونگون گزارش تصویری پرسپولیس ۳–۰ مس سونگون ورزقان] |} {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size:90%" |- ! colspan="8" | '''[[لیگ نخبگان آسیا ۲۵–۲۰۲۴|لیگ نخبگان آسیا]]''' |- | align="center" | ۱ | align="Right" | ۱۲ آذر ۱۴۰۳ | [[دوحه]]، قطر | [https://www.varzesh3.com/album/1418/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C گزارش تصویری پرسپولیس ۲–۱ الشرطه] |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست فصل‌های باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس}} [[رده:فوتبال ایران در فصل ۰۴–۱۴۰۳]] b46vcb96ikwykb15y7l0u5guxndr23o 0 6508868 42127338 42091724 2025-06-18T12:34:28Z Masoud58v 1374926 42127338 wikitext text/x-wiki {{حص-خرابکاری|کوچک=بله}} {{Infobox football biography | name = الکسیس گندوز | image = Alexis Guendouz Persepolis Tehran.jpg | caption = گندوز در ۲۰۲۴ | fullname = الکسیس بونوا بو خمیر گندوز | birth_name = | birth_date = {{birth date and age|1996|1|26|df=y}} | birth_place = [[سنت اتین]]، [[فرانسه]] | height = {{height|m=۱٫۸۹}} | position = [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] | currentclub = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | clubnumber = ۱ | youthyears1 = ۲۰۱۲–۲۰۱۷ | youthclubs1 = [[باشگاه فوتبال سنت اتین|سنت اتین]] | years1 = ۲۰۱۷–۲۰۱۸ | clubs1 = [[باشگاه فوتبال سنت اتین|سنت اتین ب]] | caps1 = ۲۵ | goals1 = ۰ | years2 = ۲۰۱۸–۲۰۲۰ | clubs2 = ← [[باشگاه فوتبال پو|پو]] (قرضی) | caps2 = ۵۳ | goals2 = ۰ | years3 = ۲۰۲۰–۲۰۲۲ | clubs3 = [[باشگاه فوتبال اتحاد الجزایر|اتحاد الجزایر]] | caps3 = ۲۳ |goals3= ۰ | years4 = ۲۰۲۲–۲۰۲۴ | clubs4 = [[باشگاه فوتبال شباب بلوزداد|شباب بلوزداد]] | caps4 = ۴۷ | goals4 = ۰ | years5 = ۲۰۲۴– | clubs5 = [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] | caps5 = ۲۷ | goals5 = ۰ | nationalyears1 = ۲۰۲۲–۲۰۲۳ | nationalteam1 = [[تیم ملی فوتبال الجزایر|الجزایر آ]] | nationalcaps1 = ۱۱ | nationalgoals1 = ۰ | club-update = ۱۵ مه ۲۰۲۵ | nationalteam-update = ۲۵ مارس ۲۰۲۵ | nationalyears2 = ۲۰۲۳– |nationalteam2 = [[تیم ملی فوتبال الجزایر| الجزایر]] | nationalcaps2 = ۱۰ | nationalgoals2 = ۰ }} '''الکسیس گندوز''' ({{lang-ar|ألكسيس قندوز}}؛ زادهٔ ۲۶ ژانویه ۱۹۹۶) [[بازیکن فوتبال]] [[فرانسه|فرانسوی]]-[[الجزایر|الجزایری]] است که در پست [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] برای [[تیم ملی فوتبال الجزایر|تیم ملی الجزایر]] و [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|باشگاه پرسپولیس]] بازی می‌کند. == دوران باشگاهی == === پرسپولیس === ۱۰ مرداد ۱۴۰۳ (۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴)، گندوز با قراردادی سه ساله به تیم [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] پیوست.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=رسمی؛ الکسیس گندوز به پرسپولیس پیوست|نشانی=https://fararu.com/fa/news/760012/رسمی-الکسیس-گندوز-به-پرسپولیس-پیوست|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۵/۱۲–۰۸:۲۳|بازبینی=2024-08-27|کد زبان=fa|نام=Fararu {{!}} فرارو {{!}} اخبار روز ایران و|نام خانوادگی=جهان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=الکسیس گندوز به پرسپولیس پیوست|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1939147/الکسیس-گندوز-به-پرسپولیس-پیوست|وبگاه=www.khabaronline.ir|تاریخ=2024-07-31|بازبینی=2024-08-27|کد زبان=fa}}</ref> گندوز اولین بازی خود برای این باشگاه را در تاریخ ۱۵ اوت در تساوی ۱–۱ مقابل [[باشگاه فوتبال ذوب‌آهن|ذوب‌آهن]] در لیگ برتر خلیج فارس انجام داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعلام ترکیب اصلی پرسپولیس برابر ذوب‌آهن|نشانی=https://borna.news/fa/news/2128209/اعلام-ترکیب-اصلی-پرسپولیس-برابر-ذوب‌آهن|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۳/۰۵/۲۵–۱۸:۳۸|بازبینی=2024-10-16|کد زبان=fa|نام خانوادگی=borna.news}}</ref> نخستین [[کلین شیت]] وی با پیراهن [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] در هفته سوم [[لیگ برتر خلیج فارس]] در مقابل [[باشگاه فوتبال فولاد|فولاد]] و در [[شهر قزوین]] بود که این بازی با برتری دوگله سرخپوشان پایتخت همراه بود. الکسیس گندوز در ۳۷ بازی برای [[باشگاه فوتبال پرسپولیس|باشگاه پرسپولیس]] موفق به ثبت ۱۵ کلین شیت شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ردپای گندوز در پیروزی حیاتی پرسپولیس؛ اولین کلین‌شیت با یک سیو درخشان|نشانی=https://football360.ir/post/20240831158/ردپای-گندوز-در-پیروزی-حیاتی-پرسپولیس-اولین-کلینشیت-با-یک-سیو-درخشان|وبگاه=فوتبال 360|بازبینی=2024-10-16}}</ref> روند پیشرفت گندوز در پرسپولیس تا جایی ادامه داشت که وی جایگاه خود را در تیم ملی به دست آورد و اولین کلین شیت ملی خود را ۱۴ اکتبر ۲۰۲۴ رقم زد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=عملکرد درخشان و اولین کلین‌شیت ملی / گندوز، نویر الجزایر!|نشانی=https://www.jalebtar.ir/news/111209/عملکرد-درخشان-و-اولین-کلینشیت-ملی-گن|وبگاه=جالبتر|تاریخ=2024-10-14|بازبینی=2024-10-16|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=ro}}</ref> == آمار باشگاهی == {{Updated|۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴}} {|class="wikitable"style=text-align:center;font-size:75% |+ |- !rowspan="2"|باشگاه !rowspan="2"|دسته !rowspan="2"|فصل !colspan="2"|لیگ !colspan="2"|جام حذفی !colspan="2"|[[لیگ قهرمانان آسیا|آسیا]] !colspan="2"|[[سوپر جام فوتبال ایران|سوپر جام]] !colspan="2"|مجموع |- ! بازی!! گل!! بازی!! گل!! بازی!! گل !بازی !گل!! بازی!! گل |- |[[باشگاه فوتبال پرسپولیس|پرسپولیس]] |[[لیگ برتر خلیج فارس|لیگ برتر]] |[[لیگ برتر فوتبال ایران ۰۴–۱۴۰۳|۰۴–۱۴۰۳]] |۲۷||۰||۱||۰||۸||۰||۱||۰||۳۷||۰ |- !colspan=3|مجموع آمار !۲۷!!۰!!۱!!۰!!۸!!۰!!۱!!۰!!۳۷!!۰ |} == آمار ملی == === بازی‌های ملی === {{Updated|۲۵ مارس ۲۰۲۵}} {|class="wikitable"style="text-align:center !colspan=4|[[تیم ملی فوتبال الجزایر|الجزایر]] |- !سال||بازی||کلین شیت||گل خورده |- |۲۰۲۳||۵||۵||۰ |- |۲۰۲۴||۳||۱||۲ |- |۲۰۲۵||۲||۰||۲ |- !مجموع||۱۰||۶||۴ |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست بازیکنان خارجی لیگ برتر فوتبال ایران]] * [[فهرست بازیکنان خارجی باشگاه فوتبال پرسپولیس]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{Sports links}} {{انبار-رده}} {{ترکیب پرسپولیس}} {{بازیکن فوتبال-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:قندوز، الکسیس}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه اتحاد الجزایر]] [[رده:بازیکنان باشگاه پرسپولیس]] [[رده:بازیکنان باشگاه سن-اتین]] [[رده:بازیکنان باشگاه شباب بلوزداد]] [[رده:بازیکنان تیم ملی فوتبال الف الجزایر]] [[رده:بازیکنان فوتبال دور از وطن در ایران]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل الجزایر]] [[رده:بازیکنان فوتبال مرد اهل فرانسه]] [[رده:بازیکنان فوتبال مهاجر اهل الجزایر]] [[رده:بازیکنان لیگ برتر خلیج فارس]] [[رده:بازیکنان لیگ حرفه‌ای فوتبال الجزایر]] [[رده:زادگان ۱۹۹۶ (میلادی)]] [[رده:ورزشکاران دور از وطن اهل الجزایر در ایران]] 752njop4ds3jqx5ubqi2rlqfjdd54r2 2 6553141 42127751 42084289 2025-06-18T23:07:18Z Harold Krabs 1232014 بماند به یادگار 42127751 wikitext text/x-wiki {{شوخی}} {{جعبه رنگی متن|1=ساده|2='''درود!'''|3= اگر شما اینجایید پس پذیرفته‌اید می‌خواهید آنچه را بخوانید/بشنوید که نباید؛ پس قرارداد را امضاء کرده‌اید و دیگر شکایتی نمی‌توانید داشته باشید. آنچه '''نمیشه گفت''' در اینجا فهرست میشه: * یک سری از افراد هستند که حتی همسایهٔ کناریشون اون‌ها رو نمی‌شناسه اما اصرار دارن که یک صفحه توی ویکی‌پدیا داشته باشن! * ویکی‌پدیا فوق‌العاده است دقیقاً مثل گوشی [[نوکیا ۱۱۰۰]] * ویکی‌پدیایِ بیچاره خیلی مراقبه که حق‌تکثیر رو رعایت کنه اما هر وقت از یارویی که مقاله‌ش رو از ویکی‌پدیا کپی کرده می‌پرسن منبع چی بوده، زورش میاد بگه ویکی‌پدیا!! <small>داداش ما داریم اینجا زحمت می‌کشیم!</small> * عااا یه چیز مهم! رسانه‌ها همیشه جهت دارن پس انتظار نداشته باشید که ویکی‌پدیایی که رسانه‌ها رو معتبر می‌دونه بی‌جهت باشه.<small> حالا هر چی هم بگن نههه ما اصلاً…</small> * ویکی‌پدیا میگه که افراد اینجا کار داوطلبانه می‌کنن. آره مثل اولین مصرف داوطلبانه [[آمفتامین]].<small> کمک!!!</small> * یه سؤال انحرافی!! چرا وقتی برق‌ها قطع میشه و دوباره وصل میشه صلوات می‌فرستید!؟ [[ادیسون]] اختراعش کرده نه [[محمد]]!! * ویکی‌پدیا هم مثل اداره‌های ایران تا بیای یه درخواست رو بدی باید کلی پله بالا و پایین کنی.<small> آره داداش الکی که نیست.</small> * به نظرتون باید بخاطر این که پای قرارداد معاملاتی جای امضاء، <nowiki>~~~~</nowiki> گذاشتم، نگران باشم؟ * مقالات مربوط به سکس همیشه جزو پر بازدیدترین مقالات ویکی هستند. <small>واقعاً به کجا داریم می‌ریم ما!!!</small> * [[کاربر:Mhmd.scorpion|یه مشتی‌ای]] که توی صفحه کاربری خودش نوشته بود هکر و فلان و بیسار، در تلافی حذف [[بحث کاربر:Mhmd.scorpion|صفحه‌هایی که ازش حذف کرده بودم]]، [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHarold_Krabs%2F%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D8%AA%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85&diff=40581681&oldid=40536095 صفحه‌های ساخت من رو حذف کرد].😞<small> واقعاً غصه خوردم🤣🤣🤣</small> * نگو [[فاک|Fuck]]، بگو سازمان ''اف‌یو‌سی‌کی''.<small> هم مؤدبانه‌تره هم باکلاس‌تر😌</small> * سبک زندگی یه ویکی‌پدین اینجوریه که مثلاً اگر بخواد یه تخم‌مرغ آبپز کنه: در هنگامی که تخم مرغ رو با آب روی شعله میزاره یه ویرایش هم توی ویکی انجام میده بعد زمان دقیق ویرایش خودش رو توی تاریخچه ویرایشی در نظر می‌گیره و ۱۳ دقیقه^{<small>(زمان لازم برای یک تخم‌مرغ آبپز خوب)</small>} بعد یه ویرایش دیگه انجام میده و اون موقعس که می‌فهمه تخم مرغ‌ها آماده هستن.<small> میدونم درکش براتون سخته ولی اینا همه رخ دادن که میگم😑</small> * فکر کنم ایران تنها کشوریه که توش منابع خارجی معتبرتر از منابع داخلی هستن. <small>بس که ما صادقیم😌</small> * می‌دونی خوبی ویکی‌پدیا چیه؟ این که منبع داره؛ یعنی هر چی هم ناسزا بهت بگن، می‌تونی اون منبع رو بکوبی تو سرشون. * [[کاربر:Behaafarid/ویکی‌اژدها|این]] مهره حاکم بزرگ [[سفرهای میتی‌کومان|میتی‌کومان]] است؛ تعظیم کنید. <small>پیرو مسلک به‌آفرید😎</small> * وقتی [[وپ:تام]] رو می‌بینم، دلم به حال مدیرها می‌سوزه واقعاً.<small> اگر حقوق هم بدن نمی‌ارزه😑</small> * نمی‌دونم همه ویکیپدین‌ها همینقدر مثل من گرایش به خودکشی دارن؟<small>🤔</small> * سابقه جستجوی یک ویکیپدین می‌تونه عجیب‌ترین چیزی باشه که می‌بینی. * فکرش رو کن ویکی‌پدیا رو هک کنن بعد بگن همه اطلاعاتتون دست ماست هر چی ما می‌خوایم باید بهمون بدید.<small> به کاه‌دون زدی داوش😑</small> * اصولاً در واقعیت همه از من متنفر هستن، [[ویکی‌پدیا:درخواست برای دسترسی/ویکی‌بان/Harold Krabs|این اجماع]] برام زیاد جالب نبود.<small> شاید ترجیح می‌دادم اصلاً نامزد نشم...</small> * اصولاً یکی از دلایل ورود من به ویکی این بود که کمی اجتماعی‌تر بشم و برخورد با بقیه رو تمرین کنم.<small> اگه زیاد احترام میزارم دلیلش اینه، نه این که همه قابل احترام باشن...</small> * بر این باورم که اینترنت دنیا رو به ابتذال نکشیده بلکه ابتذال دنیا رو آشکار ساخته. * در میانه [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|جنگ]] هستیم و همزمان به ایران حمله سایبری شده. به خاطر همین اینترنت کل کشور رو قطع کردن. به صورت معجزه‌آسایی تونستم با یه بریج قدیمی به نت دسترسی پیدا کنم و فقط خواستم بگم: من هنوز زنده‌ام حروم‌زاده‌ها...:)<small> بیست و نهم خرداد ۱۴۰۴ ساهت دو و نیم بامداد</small> }} 0ggew0nux2qswo86zphjx5gkt0vmub8 42127752 42127751 2025-06-18T23:09:08Z Harold Krabs 1232014 ه شد ع 42127752 wikitext text/x-wiki {{شوخی}} {{جعبه رنگی متن|1=ساده|2='''درود!'''|3= اگر شما اینجایید پس پذیرفته‌اید می‌خواهید آنچه را بخوانید/بشنوید که نباید؛ پس قرارداد را امضاء کرده‌اید و دیگر شکایتی نمی‌توانید داشته باشید. آنچه '''نمیشه گفت''' در اینجا فهرست میشه: * یک سری از افراد هستند که حتی همسایهٔ کناریشون اون‌ها رو نمی‌شناسه اما اصرار دارن که یک صفحه توی ویکی‌پدیا داشته باشن! * ویکی‌پدیا فوق‌العاده است دقیقاً مثل گوشی [[نوکیا ۱۱۰۰]] * ویکی‌پدیایِ بیچاره خیلی مراقبه که حق‌تکثیر رو رعایت کنه اما هر وقت از یارویی که مقاله‌ش رو از ویکی‌پدیا کپی کرده می‌پرسن منبع چی بوده، زورش میاد بگه ویکی‌پدیا!! <small>داداش ما داریم اینجا زحمت می‌کشیم!</small> * عااا یه چیز مهم! رسانه‌ها همیشه جهت دارن پس انتظار نداشته باشید که ویکی‌پدیایی که رسانه‌ها رو معتبر می‌دونه بی‌جهت باشه.<small> حالا هر چی هم بگن نههه ما اصلاً…</small> * ویکی‌پدیا میگه که افراد اینجا کار داوطلبانه می‌کنن. آره مثل اولین مصرف داوطلبانه [[آمفتامین]].<small> کمک!!!</small> * یه سؤال انحرافی!! چرا وقتی برق‌ها قطع میشه و دوباره وصل میشه صلوات می‌فرستید!؟ [[ادیسون]] اختراعش کرده نه [[محمد]]!! * ویکی‌پدیا هم مثل اداره‌های ایران تا بیای یه درخواست رو بدی باید کلی پله بالا و پایین کنی.<small> آره داداش الکی که نیست.</small> * به نظرتون باید بخاطر این که پای قرارداد معاملاتی جای امضاء، <nowiki>~~~~</nowiki> گذاشتم، نگران باشم؟ * مقالات مربوط به سکس همیشه جزو پر بازدیدترین مقالات ویکی هستند. <small>واقعاً به کجا داریم می‌ریم ما!!!</small> * [[کاربر:Mhmd.scorpion|یه مشتی‌ای]] که توی صفحه کاربری خودش نوشته بود هکر و فلان و بیسار، در تلافی حذف [[بحث کاربر:Mhmd.scorpion|صفحه‌هایی که ازش حذف کرده بودم]]، [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AHarold_Krabs%2F%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D8%AA%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85&diff=40581681&oldid=40536095 صفحه‌های ساخت من رو حذف کرد].😞<small> واقعاً غصه خوردم🤣🤣🤣</small> * نگو [[فاک|Fuck]]، بگو سازمان ''اف‌یو‌سی‌کی''.<small> هم مؤدبانه‌تره هم باکلاس‌تر😌</small> * سبک زندگی یه ویکی‌پدین اینجوریه که مثلاً اگر بخواد یه تخم‌مرغ آبپز کنه: در هنگامی که تخم مرغ رو با آب روی شعله میزاره یه ویرایش هم توی ویکی انجام میده بعد زمان دقیق ویرایش خودش رو توی تاریخچه ویرایشی در نظر می‌گیره و ۱۳ دقیقه^{<small>(زمان لازم برای یک تخم‌مرغ آبپز خوب)</small>} بعد یه ویرایش دیگه انجام میده و اون موقعس که می‌فهمه تخم مرغ‌ها آماده هستن.<small> میدونم درکش براتون سخته ولی اینا همه رخ دادن که میگم😑</small> * فکر کنم ایران تنها کشوریه که توش منابع خارجی معتبرتر از منابع داخلی هستن. <small>بس که ما صادقیم😌</small> * می‌دونی خوبی ویکی‌پدیا چیه؟ این که منبع داره؛ یعنی هر چی هم ناسزا بهت بگن، می‌تونی اون منبع رو بکوبی تو سرشون. * [[کاربر:Behaafarid/ویکی‌اژدها|این]] مهره حاکم بزرگ [[سفرهای میتی‌کومان|میتی‌کومان]] است؛ تعظیم کنید. <small>پیرو مسلک به‌آفرید😎</small> * وقتی [[وپ:تام]] رو می‌بینم، دلم به حال مدیرها می‌سوزه واقعاً.<small> اگر حقوق هم بدن نمی‌ارزه😑</small> * نمی‌دونم همه ویکیپدین‌ها همینقدر مثل من گرایش به خودکشی دارن؟<small>🤔</small> * سابقه جستجوی یک ویکیپدین می‌تونه عجیب‌ترین چیزی باشه که می‌بینی. * فکرش رو کن ویکی‌پدیا رو هک کنن بعد بگن همه اطلاعاتتون دست ماست هر چی ما می‌خوایم باید بهمون بدید.<small> به کاه‌دون زدی داوش😑</small> * اصولاً در واقعیت همه از من متنفر هستن، [[ویکی‌پدیا:درخواست برای دسترسی/ویکی‌بان/Harold Krabs|این اجماع]] برام زیاد جالب نبود.<small> شاید ترجیح می‌دادم اصلاً نامزد نشم...</small> * اصولاً یکی از دلایل ورود من به ویکی این بود که کمی اجتماعی‌تر بشم و برخورد با بقیه رو تمرین کنم.<small> اگه زیاد احترام میزارم دلیلش اینه، نه این که همه قابل احترام باشن...</small> * بر این باورم که اینترنت دنیا رو به ابتذال نکشیده بلکه ابتذال دنیا رو آشکار ساخته. * در میانه [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|جنگ]] هستیم و همزمان به ایران حمله سایبری شده. به خاطر همین اینترنت کل کشور رو قطع کردن. به صورت معجزه‌آسایی تونستم با یه بریج قدیمی به نت دسترسی پیدا کنم و فقط خواستم بگم: من هنوز زنده‌ام حروم‌زاده‌ها...:)<small> بیست و نهم خرداد ۱۴۰۴ ساعت دو و نیم بامداد</small> }} sv70b02pl8an0gk14adhh3rs5ruo08y 1 6553966 42127922 40520759 2025-06-19T04:51:51Z Community Tech bot 847973 پرونده‌های استفاده‌شده در این صفحه نامزد حذف سریع شده‌اند 42127922 wikitext text/x-wiki == فونک یا فانک == با وجود اینکه Phonk با Funk متفاوت است و برای هر کدام در ویکی پدیا مقاله وجود دارد، اما تلفظ "فونک" غلط است و هر دو فانک تلفظ می‌شوند فقط با تفاوت چند حروف. [[کاربر:AwzaraXsh|AwzaraXsh]] ([[بحث کاربر:AwzaraXsh|بحث]]) ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۶ (UTC) == نامزد حذف سریع شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه استفاده شده نامزد حذف سریع شده است: * [[commons:File:Wiki-Phonk-Sample OGG.ogg|Wiki-Phonk-Sample OGG.ogg]]<!-- COMMONSBOT: speedy | 2025-06-19T04:51:51.248788 | Wiki-Phonk-Sample OGG.ogg --> دلیل حذف را می‌توانید در صفحهٔ توصیف پرونده که در بالا لینک شده ببینید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۵۱ (UTC) ezyf12lwion7iidhuyy9a0qybcejs1x 4 6571207 42127856 42126367 2025-06-19T01:55:02Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 3 بحث (قدیمی‌تر از ۱۴ روز) در [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی/بایگانی 1]] 42127856 wikitext text/x-wiki {{/سرآیند}} <div style="width:51%;">__TOC__</div> __بخش‌جدید__ {{کاربر:Dexbot/Archivebot |archive = ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی/بایگانی %(counter)s |algo = old(14d) |counter = 1 |maxarchivesize = 100K |archiveheader = {{بایگانی}} |minthreadsleft = 0 |minthreadstoarchive = 1 }} __TOC__ <!-- به این سطدر مبحث آآتشگاه های خاموش ناام آتشگاه استان البرز کرج روستای نوجان وروستایی با همین نام آتتیشگاه هیچ نوشتاری نبود خواستم یادآوری کنم وحتما در گوگل سرچ کنید مشخص میشه این آتشگاه کرج بسیار قدیمی و آرای آثار بسیار زیبا هست که حفارها و‌معدن های دولتی در حال نابود کردن این محل هستن تشکر ر و بالاتر از آن دست نزنید --> == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:گوزن خورشیدی|کاربر:گوزن خورشیدی]] (۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۴) == سلام. خواهشمندم لطفن مدیران درخواست ثبت بیوگرافی اولیه من رو بررسی کنند. --[[کاربر:گوزن خورشیدی|گوزن خورشیدی]] ([[بحث کاربر:گوزن خورشیدی|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۴ (UTC) :[[کاربر:گوزن خورشیدی|گوزن خورشیدی]] :سلام نوشتن [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خود زندگی‌نامه]] در ویکی‌پدیا به شدت منع می‌گردد و نقض [[وپ:تعارض منافع]] است. :حتی اگر شخص دیگری نیز بخواهد راجع به شما بنویسد شما باید ملاک های [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|سرشناسی (افراد)]] را دارا باشید و همچنین متن شما جانبدارانه ([[ویکی‌پدیا:تعارض منافع|تعارض منافع]]) نباشد. :همچنین در مقاله تان منابع کاملا بی ارتباط قرار داده شده. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۰ (UTC) == آپلود عکس در ویکی پدیای فارسی == من چطوری می تونم عکس آپلود کنم. سیستم قفل می‌شود و می‌گوید که حتماً باید کاربر تائید شده باشید. [[کاربر:Dodgebetas|Dodgebetas]] ([[بحث کاربر:Dodgebetas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۰ (UTC) :@[[کاربر:Dodgebetas|Dodgebetas]] بیشتر کاربرانی که حساب کاربریشان بیشتر از ۴ روز عمر داشته باشد و دست‌کم ۱۰ ویرایش داشته باشند، تأیید خودکار خواهند شد. با این حال، در برخی مواقع، لازم می‌شود که حساب‌های کاربری پیش از موعدِ تأیید خودکار، مورد تأیید قرار گیرند. گروه کاربران تأییدشده همان سطح دسترسی‌های شبه‌گروه تأییدشدهٔ خودکار را دارد؛ تفاوتش در این است که این دسترسی توسط مدیران و در مواقع لزوم اعطا می‌شود. بنابراین در صورت صلاحدید می‌توانید برای تأییدشدن در [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران]] درخواستی ثبت کرده و دلیل خود را توضیح دهید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Shahnamk|کاربر:Shahnamk]] (۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۳) == لطفا خبر را پخش کنید و حذف نکنید اگر حذف کنید من باید ضرر بدم و حقوق ام را نمیدن من قرار داد با چند نفر بستم و تحقیقات ام کردم تا مقاله را به زور نوشتم این خبر است نه تبلیغات اگر پخش نشه جریمه میشم و در خطر قرار میگیرم اگر شما حذفش کردید نشر اش بدید --[[کاربر:Irankhabarorg|Irankhabarorg]] ([[بحث کاربر:Irankhabarorg|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۳ (UTC) :[[کاربر:Irankhabarorg|Irankhabarorg]] :قبل از این که روی یک سایت یا هر چیز دیگری حساب کنید ابتدا از آن اطلاعات کسب کنید تا بدانید اصلا برای کاری که شما میخواهید انجام دهید مناسب است یا نه :اگر [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]](روی عبارت دارای لینک، یا آبی رنگ کلیک کرده و مطالعه کنید) را خوانده بودید قطعا الان مشکلی نداشتید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:نونو تاوارس|نونو تاوارس]] (۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸) == حذف سطر اول --[[کاربر:AHmadJr102|AHmadJr102]] ([[بحث کاربر:AHmadJr102|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۸ (UTC) == نعیمه نظام دوست == سلام به دلیل اینکه ویکی پدیا ایشون اثار و فیلماشون دستکاری میشه به اشتباه من ویرایش میکنم ولی الان نمیتونم قفل شده و دسترسی ندارم و نمیتونم انجام بدم درخواست خروج از محفاظت دارم ممنون [[کاربر:F405405|F405405]] ([[بحث کاربر:F405405|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:مایکت|مایکت]] (۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۵) == چگونه الگو اضافه کنم؟ --[[کاربر:Yona00|Yona00]] ([[بحث کاربر:Yona00|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۵ (UTC) :@[[کاربر:Yona00|Yona00]] خواندن [[وپ:مهندسی معکوس]] می‌تواند مفید باشد. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۲ (UTC) == نفت و گاز سرو == سلام درخواست نوشتن مقاله ای در ویکیپدیا در مورد نفت و گاز سرو دارم. مممنون میشم در این مورد راهنماییم کنید. [[کاربر:Hamedziya|Hamedziya]] ([[بحث کاربر:Hamedziya|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۸ (UTC) :@[[کاربر:Hamedziya|Hamedziya]] احتراماً نخست بررسی کنید که مقاله‌ای که قصد ایجاد آن را دارید در ویکی‌پدیا موجود نباشد، مهمتر اینکه [[وپ:تبلیغ|تبلیغی]] و همچنین [[وپ:تحقیق دست اول|تحقیق دست اول]] نباشد، سپس بررسی کنید که آیا دارای [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] به استناد [[وپ:منابع|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] هست یا خیر. در ضمن اگر مقاله در مورد خودتان است، توجه کنید که ویکی‌پدیا [[وپ:خودزندگینامه|خودزندگینامه]] را تأیید نمی‌کند. پس اگر همه چیز، از جمله سرشناسی و ارجاع صحیح به منابع مهیا است، لطفاً به [[وپ:جادوگر مقاله|صفحهٔ ایجاد مقاله]] مراجعه کنید. اگر پرسشی داشتید، می‌توانید در همین صفحه مطرح فرمایید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۰ (UTC) ::یک بار این مراحل رو انجام دادم ولی حذف شد توسط کاربرهای بالا رده تر [[کاربر:Hamedziya|Hamedziya]] ([[بحث کاربر:Hamedziya|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۷ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Alihasani8809|کاربر:Alihasani8809]] (۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۱) == سلام من در صفحه کاربری خودم برچسب هایی را ایجاد کردم که قادر به حذف آنها نیستم --[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۱ (UTC) :@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] :به نظر برطرف شده :اگر هنوز چنین باوری دارید مجدد بیان کنید تا صفحه تان را کاملا بدون متن(اصطلاحا خالی) کنم [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۹ (UTC) ::ممنون این مشکل حل شد در صفحه استان آذربایجان غربی ویرایش های غیر اصولی انجام میشه حتماً یه سری بزنید و واگردانی کن زیرا این صفحه توسط افراد وابسته به حزب کومله دچار تغییر میشه [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۱ (UTC) == اشتباه در ثبت نام صفحه == من نام صفحه ساخته شده را به اشتباه مخدومی ثبت کردم در صورنی که باید به محدومی تغییر بدم چگونه این تغییر و انجام بدم؟ [[کاربر:Parham1339|Parham1339]] ([[بحث کاربر:Parham1339|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) :@[[کاربر:Parham1339|Parham1339]] می‌توانید در صفحه [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] با کلیک روی گزینه «افزودن درخواست تازه» و پر کردن الگویی که متعاقبا نمایش داده خواهد شد، درخواست انتقال به عنوان جدید را ثبت کنید با آرزوی توفیق 😊 [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:جاناتان دا سیلوا پریرا|جاناتان دا سیلوا پریرا]] (۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۱) == سلام --[[کاربر:Mxlokk|Mxlokk]] ([[بحث کاربر:Mxlokk|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۱ (UTC) == چگونگی نشر مقاله == سلام من برای پروژه دانشگاهم باید مقاله آپلود کنم تو ویکی پدیا یک مقاله گذاشتم به نام زنجیره چرخشی تامین توی صفحه کاربریم هم هست ولی هر چی سرچ میکنم نمیره یه مقاله جدید هم میخام آپلود کنم نمیدونم چطوریه از کدوم قسمت باید انجام بدم میشه لطفا راهنمایی کنید هانیه بشر [[کاربر:هانیه بشر|هانیه بشر]] ([[بحث کاربر:هانیه بشر|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۲ (UTC) == چگونه مقاله ای که آپلود کردیم در پیش نویس به تایید کاربران برسانیم تا وارد سرچ شود == سلام من دو تا مقاله آپلود کردم برای پروژه دانشگام نمیدونن چیکار باید بکنم که تایید شه میشه راهنمایی کنید همینجوری تو قسمت پیش نویس مونده هانیه بشر [[کاربر:هانیه بشر|هانیه بشر]] ([[بحث کاربر:هانیه بشر|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۶ (UTC) :@[[کاربر:هانیه بشر|هانیه بشر]] می‌توانید در صفحه [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] با کلیک روی گزینه «'''افزودن درخواست تازه'''» و پر کردن الگویی که متعاقبا نمایش داده خواهد شد، درخواست انتقال پیش‌نویس به فضای مقاله را ثبت کنید با آرزوی توفیق 😊 [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۷ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ویکی‌پدیا:سیاست حفاظت از صفحه‌ها|ویکی‌پدیا:سیاست حفاظت از صفحه‌ها]] (۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۶) == لطفا حفاظت من را بردارید --[[کاربر:1388mahyar|1388mahyar]] ([[بحث کاربر:1388mahyar|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:هایال کوسه‌اوغلو|هایال کوسه‌اوغلو]] (۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۱) == فیلم شناسی --[[کاربر:Zz00000z0|Zz00000z0]] ([[بحث کاربر:Zz00000z0|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۱ (UTC) :[[کاربر:Zz00000z0|Zz00000z0]] اینجا درخواست راهنمایی است درخواست یا دستور انجام کاری نیست مگر آنکه بسیار مهم باشد. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:تیم ملی والیبال مردان ایران|تیم ملی والیبال مردان ایران]] (۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷) == چگونه یک پیوند خراب مرده یا اشتباه را گزارش کنم؟¿ --[[کاربر:شایاد|شایاد]] ([[بحث کاربر:شایاد|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۷ (UTC) :@[[کاربر:شایاد|شایاد]] برای شروع می‌توانید در صفحه‌ی بحث مقاله مطرح کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:NahidRahime|کاربر:NahidRahime]] (۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۷) == راه های تشخیص سرطان پروستات چیست؟ --[[کاربر:NahidRahime|NahidRahime]] ([[بحث کاربر:NahidRahime|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۷ (UTC) :[[کاربر:NahidRahime|NahidRahime]] :افرادی که در اینجا پاسخ می دهند متخصص ویکیپدیا هستند و به مسائل مربوط به ویکی‌پدیا پاسخ میدهند [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:سیاه سوار|سیاه سوار]] (۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۹) == چگونه عکس اضافه کنیم به مجله --[[کاربر:Iran pars2024|Iran pars2024]] ([[بحث کاربر:Iran pars2024|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۹ (UTC) :[[کاربر:Iran pars2024|Iran pars2024]] :برای راهنمایی افزودن یا آپلود عکس روی این لینک «[[وپ:رت]]» کلیک کرده و مطالعه نمایید. :لازم به ذکر است که صفحه یا لینک مذکور خود تعداد زیادی صفحه برای مطالعه دارد لذا وقت صرف کرده و با دقت، پاسخ سوالات محتمل بعدی خود را از میان آن ها بیابید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Alirezarezae2/صفحه تمرین|کاربر:Alirezarezae2/صفحه تمرین]] (۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۳) == سلام. متنی که توی صفحه تمرین نوشتم، چجوری میتونم منتشرش بکنم؟ --[[کاربر:Alirezarezae2|Alirezarezae2]] ([[بحث کاربر:Alirezarezae2|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۳ (UTC) :@[[کاربر:Alirezarezae2|Alirezarezae2]] می‌توانید در صفحه [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] با کلیک روی گزینه '''«افزودن درخواست تازه»''' و پر کردن الگویی که متعاقبا نمایش داده خواهد شد، درخواست انتقال صفحه‌ی تمرین به فضای مقاله را ثبت کنید با آرزوی توفیق 😊 [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۶ (UTC) == درخواست بررسی و بازبینی مقاله محمدرضاخوئی == سلام و درود، من مقاله‌ای به نام '''"محمدرضا خوئی"''' را در فضای پیش‌نویس ویکی‌پدیا ایجاد کرده‌ام. این مقاله به‌طور کامل و مطابق با سیاست‌ها و دستورالعمل‌های ویکی‌پدیا تهیه شده و تمامی اطلاعات موجود در آن بر اساس منابع معتبر و قابل استناد نوشته شده است. از آنجا که مقاله در حوزه فناوری اطلاعات و فعالیت‌های مرتبط با تحریم‌ها و نوآوری‌های داخلی نوشته شده است، امیدوارم بررسی و تایید گردد. درخواست دارم که مقاله به‌منظور بازبینی و بررسی به فضای اصلی ویکی‌پدیا منتقل شود. از شما خواهش می‌کنم که مقاله را بررسی کرده و نظرات و پیشنهادات خود را اعلام کنید تا در صورت نیاز به اصلاحات، موارد لازم اعمال شوند. با تشکر از وقت و توجه شما. ارادتمند، [محمدرضاخوئی] [[کاربر:محمدرضا خوئی|محمدرضا خوئی]] ([[بحث کاربر:محمدرضا خوئی|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۶ (UTC) :سلام به منظور بازبینی و بررسی و انتقال به فضای اصلی ویکی‌پدیا شما باید در صفحه [[ویکی‌پدیا:درخواست انتقال]] با کلیک روی گزینه '''«افزودن درخواست تازه»''' و پر کردن الگویی که متعاقبا نمایش داده خواهد شد، درخواست انتقال صفحه‌ی تمرین به فضای مقاله را ثبت کنید :به نظر من با توجه به مقاله و منابع مقاله شما، صفحه مذکور به دلیل عدم [[ویکی‌پدیا:سرشناسی#معیار عمومی سرشناسی|سرشناسی]] منتقل نخواهد شد. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۳ (UTC) ::در جمله بالا صفحه تمرین رو بنده اشتباه نوشتم منظورم صفحه کاربری بود. ::همچنین از نوشتن مقاله در صفحه کاربری خودداری کرده و آن را در [[ویکی‌پدیا:فضای نام|فضای نام]] [[ویکی‌پدیا:پیش‌نویس‌ها#:~:text=این یک صفحهٔ اطلاعات است,و بررسی را منعکس کند.|پیش‌نویس‌]] ذخیره کنید. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۶ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:تالاب عشق‌آباد|تالاب عشق‌آباد]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴) == سلام فقط می خواهم تصویر اضافه کنم --[[کاربر:Tord461|Tord461]] ([[بحث کاربر:Tord461|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۴ (UTC) :@[[کاربر:Tord461|Tord461]] اگر مایل به اضافه نمودن تصویر به ویکی‌پدیا هستید، پیش از هر کاری برای آگاهی از قوانین حق تکثیر به [[ویکی‌پدیا:حق تکثیر#رهنمودهای تصویر]] مراجعه کنید. همچنین [[راهنما:ویکی‌انبار برای کاربر فارسی‌زبان|راهنمای ویکی‌انبار برای کاربران فارسی‌زبان]] و [[ویکی‌پدیا:بارگذاری/محتوای غیرآزاد|راهنمای بارگذاری محتوای غیرآزاد]] به شما در این مورد کمک خواهند نمود.{{سخ}}همه چیز در مورد تصاویر را می‌توانید یکجا در [[وپ:تصویر|راهنمای تصاویر]] بیابید و اگر تصویری که می‌خواهید بارگذاری کنید، کار خودتان است و یا مطابق با قوانین حق تکثیر مشکلی برای بارگذاری ندارد، می‌توانید از [[c:Commons:Upload/fa|صفحهٔ بارگذاری در ویکی‌انبار]] و یا از امکان جدید [[c:Special:UploadWizard|جادوگر بارگذاری]] استفاده فرمایید.{{سخ}}برای اطلاع از نحوهٔ درج تصاویر در صفحه‌ها [[ویکی‌پدیا:ساختار درج پرونده|ساختار درج پرونده]] یا [[راهنما:مقدمه‌ای بر تصویرها در ویرایشگر دیداری/۱|راهنمای درج پرونده در ویرایشگر دیداری]] را مطالعه کنید. [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Hamed9412|کاربر:Hamed9412]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۴) == سلام این صفحه انتشار می شود? با چه نامی --[[کاربر:Hamed9412|Hamed9412]] ([[بحث کاربر:Hamed9412|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۴ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:بخش بندپی غربی|بخش بندپی غربی]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵) == اضافه کردن عنوان --[[کاربر:Arashaghajantabarrbandpey|Arashaghajantabarrbandpey]] ([[بحث کاربر:Arashaghajantabarrbandpey|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) :@[[کاربر:Arashaghajantabarrbandpey|Arashaghajantabarrbandpey]] [[ویکی‌پدیا:خودآموز (قالب‌بندی)#عنوان و زیر عنوان|عنوان و زیر عنوان]] [[کاربر:اربابی دوم|&#32;اربابی دوم]] ([[بحث کاربر:اربابی دوم|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۳ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:کاربر:Moolaaka|کاربر:Moolaaka]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۲) == درود بر شما من یک حساب کاربری ساخته بودم که یه متن تاریخی اضافه کن از آنجا که کاربر تازه وارد هستم آیا این حساب کاربری مشکلی ندارد که متن را اضافه کنم یعنی درست مراحل ساخت را انجام داد --[[کاربر:Moolaaka|Moolaaka]] ([[بحث کاربر:Moolaaka|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۲ (UTC) :[[کاربر:Moolaaka|Moolaaka]] سلام، سوال یا منظور شما قابل فهم نیست. [[کاربر:مهدی ایزدی|مهدی ایزدی]] ([[بحث کاربر:مهدی ایزدی|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۱ (UTC) == درخواست راهنمایی == من وصال علیخانی هستم، خواننده موسیقی پاپ ایرانی. پیش‌نویس زندگینامهٔ من با منابع معتبر آماده شده و در صفحهٔ زیر قرار دارد: [[کاربر:Vesalalikhani/پیش‌نویس]] لطفاً در صورت امکان، مقاله من را بررسی کرده و در صورت تأیید، در فضای اصلی منتشر کنید. منابع شامل نواک، رادیو جوان، Apple Music، بیپ‌تونز و ... هستند. با سپاس فراوان 🌹 [[کاربر:Vesalalikhani|Vesalalikhani]] ([[بحث کاربر:Vesalalikhani|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۲ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:علی‌اصغر باکردار|علی‌اصغر باکردار]] (۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۹) == سلام مقالم برا انتشار نمیره و خطا میزنه --[[کاربر:Biiloo|Biiloo]] ([[بحث کاربر:Biiloo|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۹ (UTC) == درخواست راهنمایی (۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۰) == چطوری میتونم عکس بارگزاری کنم؟ --[[کاربر:Imtara.gg|Imtara.gg]] ([[بحث کاربر:Imtara.gg|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۰ (UTC) == درخواست راهنمایی دربارهٔ [[:ولایت پنجشیر|ولایت پنجشیر]] (۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۹) == این آگاهی کاملا غلط است --[[کاربر:Khaled.afg|Khaled.afg]] ([[بحث کاربر:Khaled.afg|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۹ (UTC) == نمیتوانم == سلام من تازه وارد اینجا شدم…دوباره آمدم اما با اینکه ثبت نام کردم دوباره می‌گوید که من باید حساب جدید بسازم …و حساب قبلی خودم را پیدا نمیکنم [[کاربر:Maysa2012|Maysa2012]] ([[بحث کاربر:Maysa2012|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۶ (UTC) == در مورد «رباتی که کیفیت مقاله و رده پیشنهادی» را تعیین میکند == با درود و عرض خسته نباشید. ببخشید من دو سه سالی است که از فضای ویکیپدیا دور هستم. پیشتر با زدن یک دکمه، فکر میکنم در سمت چپِ بالای صفحه و در قسمت ابزارها، '''ربات''' مزبور را به کار می انداختم و آن '''ربات'''، به طور خودکار، '''کیفیت مقاله''' و '''رده پیشنهادی''' را در صفحه نمایش میداد. حالا هر کار میکنم چنین دکمه ای را نمی یابم. ممکن است بنده را راهنمایی فرمایید. آیا این امکان در صفحه من غیرفعال شده؟ اگر بله، آیا میتوانید از طرف بنده، این ربات را در صفحه [[هوشمند دهقان]] به راه اندازید تا رده پیشنهادی تازه این صفحه، پس از ویرایش های اخیر بنده، دیده شود. ممنونم از شما «[[User:حسابان|<b style="color:navy;">حسابان</b>]] [[User talk:حسابان|<i style="color:red">«بحث»</i>]] ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۳ (UTC)» acarwzks5urf6bcya5s879yyd6twibf 1 6579811 42127479 42120147 2025-06-18T17:05:23Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]] ([[User talk:Iran ryyf 2|بحث]]) به آخرین تغییری که Tisfoon انجام داده بود واگردانده شد 41982048 wikitext text/x-wiki == خرابکاری و جعل منبع == درود جناب @[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] اگر امکان دارد این صفحه نیز در سطح مدیران حفاظت شود. بنده مو به مو منابع را بررسی کردم و یادکرد دقیق همراه با نقل قول قرار دادم و همه نظریات را نوشتم ولی گویا بازهم کاربران زاپاس دست از خرابکرای بر نمیدارند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) :همچنین این دو کاربر لطفا بی پایان بسته شوند. Khaeko و Kurdistan sarbarz هردو زاپاس هستند و شاید یک نفر باشند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۰ (UTC) ::درود مدیر @[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] :: با توجه به [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Kurdistan_sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800 این] و [https://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران#c-Vajd-20250529180800-Vajd-20250518182600 این]، این کاربر@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] و @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] و @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] این حسابها زاپاس همین شخص و سازمان یافته از تلگرام برای خرابکاری در ایلات کرد به ویکی پدیا آمده‌اند، باید هرچه زودتر بسته شوند! الگوی ویرایشی همه آنان یکسان است. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۶ (UTC) :::هردو حساب ستون پنجم خودتان هستند احتمالا. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸ (UTC) ::::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] چقدر جالب، شخصی در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث_کاربر:اوانوسکی#c-اوانوسکی-20250427160400-اهوم اینجا] (که این شخص نیز به احتمال زیاد همزاد شما است) شما را پینگ میکند و به اسم هیرمان شمارا نام میبرد و تقاضا دارد او را به گروه تلگرامی که به احتمال زیاد پاتوق شما و همزاد‌هایتان برای برنامه ریزی جهت خرابکاری در مقالات ویکی پدیا است اضافه کنید، اسقضا یک کانال کردستیزانه در تلگرام، با هدف شکاف و رواج جعلیات بین ایلات کرد فعالیت میکند با همان نام هیرمان و از آن جالبتر پست‌هایش مربوط به همان ایل‌های شوهان و زنگنه و کلهریست که شما مدام در مقالات ویکی پدیا در این صفحات خرابکاری میکنید و جعلیات را نشر میدهید صرفا برای وزن دهی به مطالب کذب خود! با یک جستوجوی ساده میتوان دید منابع آن کانال تلگرامی، همان منابعیست که در ویکی‌پدیا توسط شما استفاده میشود و بر روی آنها متمرکز هستید!توضیحات در [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#c-Kurdistan sarbarz-20250531023900-Vajd-20250529181800|اینجا]]، جهت آسان شدن کار مدیران. <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۵ (UTC) :::::این پیام ها را لابد خودتان نوشته اید برای زاپاس جلوه دادن ما ! من نه زاپاس هستم و نه چیزی دیگر لطفا سعی نکن بحث را به حاشیه بکشانی و سعی کنی از خرابکاری که در نسخه شوهان ایجاد کرده ای و دیگر مقالات تفره بروی بحث اکنون. فقط خرابکاری شما در مقاله ایل شوهان و نقض قائده سه برگردان دچار شده ای ! و حاضر به اجماع رسیدن نیستی و کارت جنگ ویرایشی است از کجا معلوم این کاربر که ان کاربر را تگ کرده زاپاس شما نباشد ! [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۹ (UTC) :::خودتان زاپاس هستید امید وارم مدیر قارونی بیاد و خرابکاری مجدد که در صفحات دیگر و این نیز انجام داده ای را ببیند شما کارتان جز خرابکاری و کرد سازی ! چیزی دیگر نیست امید وارم ببند حسابتان را چون بار چندمه دادی خرابکاری می کنی [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۰ (UTC) {{پینگ|Gharouni}}درود مدیر گرامی. به علت پالایه ویرایشی نتوانستم جعل منبع و خرابکاری های این کاربر در این صفحه را شرح دهم اما آنها را در صفحه تمرین خود درج کردم و میتوانید آن را بخوانید. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Mewoinedible/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D8%AA%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86&oldid=41971686] بیشتر منابع استفاده شده و خرابکاری ها را شرح دادم همچنین تصاویری از منابع استفاده شده قرار دادم تا ابهامی نباشد (ایشان به من تهمت جعل منبع زده بودند و بارها نیز عنواع اقسام توهین به بنده کرده اند.) [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۳ (UTC) :جناب @[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] شما نیز اگر فرصت بررسی این ریسه را دارید خوشحال میشوم یکبار برای همیشه تکلیف این صفحه مشخص شود. برای مدت طولانی خرابکاری و سوگیری در این مقاله ادامه داشته است. من مدت زیادی را برای بررسی یکایک منابع و افزودن مطالب و منابع جدید گذاشتم اما گویا بازهم کافی نیست. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۶ (UTC) ::{{پینگ|Mewoinedible}} تا زمان بررسی کامل توسط مدیر گرامی Gharouni صفحه به مدت ۲ هفته در سطح مدیران محافظت شد. گویا ایشان زحمت کشیده و فعلا [[ایل چگنی]] را بررسی کرده‌اند. (مراجعه شود به: [[ویژه:پیوند دائمی/41981830#جنگ ویرایشی نقض قائده سه برگردان]]) [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۴ (UTC) 3wrt0am45f6z4dkgf0u69d55bfuhfau 0 6580915 42127650 42124836 2025-06-18T20:14:48Z Justformemo 1279541 42127650 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات افراد نظامی|نام فرد=محمد خاوری|لقب=تیمسار|تاریخ تولد=۱۲۹۴|محل تولد=شیراز|تاریخ مرگ=۱۳۸۲|محل مرگ=سیدنی استرالیا|محل دفن=[[سیدنی]]|وفاداری=[[ارتش شاهنشاهی ایران]]|سال‌های خدمت=۱۳۱۷–۱۳۵۷ (۴۰ سال)|درجه=تیمسار|نشانهای لیاقت=نشان همایون. قیام ۲۸ امرداد/[[کودتای ۲۸ مرداد]]. نشان خدمت. نشان تاج گذاری. نشان کوشش.درجه دوم نشان کار نشان لیاقت|همسر=گوهرتاج خاوری|فرزندان=شهریار. شهره. شهیر|والدین=مرحوم قوام التولیه|خویشاوندان سرشناس=[[میرزا فضل‌الله خاوری شیرازی]]- [[سید قطب‌الدین محمد نیریزی]] [[ مجدالاشراف]]|تصویر=Seyedmohammadkhavari.jpg}} '''محمد خاوری''' (زاده ۱۰ آذر ۱۲۹۴ در شیراز – درگذشته پاییز ۱۳۸۲ در سیدنی استرالیا) [[سرتیپ]] [[نیروی زمینی شاهنشاهی ایران|نیروی زمینی شاهنشاهی]] در دوران [[دودمان پهلوی|پهلوی]] و از مدیران ارشد سازمان [[ساواک]] بود. == دوران اشتغال در ارتش == محمد خاوری در ۱۵ امرداد ۱۲۹۴ در شیراز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شیراز و در دبیرستان نظام این شهر گذراند. در سال ۱۳۱۵ وارد دانشکده افسری دوره شانزدهم شده و در سال ۱۳۱۷ با درجه [[ستوان دومی]] فارغ‌التحصیل گردید. وی دارای تخصص مهندسی توپخانه بود و در زمان اشغال ایران در زمان متفقین هنگام خدمت در تیپ رضاییه به اسارت ارتش شوروی درامد و ۸ ماه در اسارت شوروی بود . دوره دانشکده جنگ (دافوس) را در دوره هفتم و در اوایل دولت [[مصدق]] ریاست شعبه تجسس [[رکن دوم ارتش شاهنشاهی ایران|رکن دوم ستاد ارتش]] را تا سال ۱۳۴۲ با درجه سرهنگی عهده‌دار بود. در شماری از منابع نام خاوری جزو افسران مرتبط با [[کودتای ۲۸ مرداد]] نیز آمده است. == '''دوران اشتغال در ساواک''' == در سال ۱۳۴۲ با دریافت درجه [[سرتیپ|سرتیپی]] از ارتش به [[ساواک]] مأمور و به سمت رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان خوزستان منصوب شد. ساواک مرکز در نظریه‌ای در مورد شخصیت وی در پرونده انفرادی او علام کرده: (به‌طور کلی تیمسار خاوری در منطقه محبوبیت خاصی دارند و همه اهالی به ایشان اعتقاد دارند و شخصاً نیز دارای شهامت و [[عزت نفس]] می‌باشد و فردی متدین می‌باشد).<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرکز بررسی اسناد تاریخی|نشانی=https://historydocuments.org/sanad/?page=show_document&id=gp6r48xx7gg|وبگاه=historydocuments.org|بازبینی=2024-12-19}}</ref> [[پرونده:Neshan kar certificate.jpg|بندانگشتی|دریافت نشان کار به خاطر مساعدت برای خرید کشتی بیمارستانی فارور]] [[پرونده:Brigaderkhavari.jpg|بندانگشتی|ارتقا درجه به سرتیپی]]در دوره تصدی در ساواک خوزستان این استان یکی از آرام‌ترین و امن‌ترین [[استان‌های ایران]] بود. در سال ۱۳۴۳ با کشف کودتای هیئت تحریر (ا ل ا ح و ا ز) توسط ساواک خوزستان [[نشان همایون]] را دریافت کرد. در سال ۱۳۵۱ با توجه به اختلافات با وزیر نفت [[منوچهر اقبال|دکتر اقبال]] به تهران فراخوانده شد<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Magiran {{!}} روزنامه کیهان (1387/10/16): رابط ساواک و تلویزیون|نشانی=https://www.magiran.com/article/1780390|وبگاه=www.magiran.com|بازبینی=2024-12-19}}</ref> و با توجه به تجربیاتش در سمت مشاور امنیت داخلی مشغول گردید. در سال ۱۳۵۳ به انجام خدمت در د[[دفتر ویژه نخست‌وزیری|فتر ویژه نخست‌وزیری(احتمالا دفتر ویژه اطلاعات)]] مأموریت یافت و سال بعد به مدیرکلی دفتر دفتر حفاظت آموزش و پرورش منتقل شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرکز بررسی اسناد تاریخی|نشانی=https://historydocuments.org/sanad/?page=show_document&id=azaybyenwts|وبگاه=historydocuments.org|بازبینی=2024-12-19}}</ref> نام او جزو امرای بازنشسته ارتش در سال ۲۵۳۶ قرار گرفت. == پس از انقلاب == پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] خانه نشین و تا سال ۱۳۷۱ در تهران به صورت نیمه پنهان و سپس به آمریکا و بعد مدتی به استرالیا رفت. او در سن ۸۷ سالگی در سیدنی استرالیا درگذشت. == منابع == {{پانویس}} [[رده:ساواک]] [[رده:سرتیپ‌های اهل ایران]] [[رده:سرتیپ‌های ارتش شاهنشاهی ایران]] rd8lq9jtbok9onhsssljiboeuh7pe04 0 6609599 42128040 41136412 2025-06-19T07:09:35Z 7Tape 1299653 42128040 wikitext text/x-wiki {{کارگر|selected=strikes}} '''ممنوعیت سبز''' نوعی [[اعتصاب|اقدام اعتصابی]] است که معمولاً توسط یک [[سندیکا|اتحادیه کارگری]] یا سایر گروه‌های [[اقتصاد کار|کارگری]] به صورت سازمان‌یافته انجام می‌شود این نوع اقدام معمولاً برای اهداف [[محیط زیست‌گرایی|محیط‌زیست]] یا [[حفاظت طبیعت|حفاظت از محیط زیست]] انجام می‌شود. این اقدام عمدتاً در استرالیا در دهه ۱۹۷۰ به رهبری فدراسیون کارگران ساختمانی (BLF) برای محافظت از [[بوستان (پارک)|پارک‌ها]]، مسکن‌های کم درآمد و ساختمان‌های با اهمیت تاریخی استفاده شد.<ref name=":2">{{Cite web|url=https://dictionaryofsydney.org/entry/green_bans_movement|title=Green Bans movement|last=Burgmann|first=Verity and Meredith|date=2011}}</ref><ref>{{Cite web|last=Pt'chang|date=2022|title=Green Bans|url=https://commonslibrary.org/green-bans/|website=Commons Social Change Library}}</ref><ref>{{Cite web|last=Ross|first=Liz|date=2023-04-03|title=Revolution Is For Us: Gay Liberation, Unions and the Left in the 1970s|url=https://commonslibrary.org/revolution-is-for-us-gay-liberation-unions-and-the-left-in-the-1970s/|accessdate=2023-07-09|website=The Commons Social Change Library|language=en-AU}}</ref> == تأثیرات بین‌المللی == اگرچه ممنوعیت سبز تنها برای سه تا چهار سال در [[استرالیا]] اجرا شد، اما به طور قابل توجهی بر [[روابط بین‌الملل|سیاست بین‌الملل]] تأثیر گذاشت، زیرا به نظر می‌رسد این جنبش به ادغام کلمه «سبز» در اصطلاحات سیاسی جهان کمک کرده است. == ممنوعیت سبز قابل توجه == === آدلاید === * [[نوروود، استرالیای جنوبی|نوروود]] ولودروم === نیوکاسل === * [[نیوکاسل، نیو ساوت ولز|شرق پایان]] == جستارهای وابسته == * [[اکوسوسیالیسم|اکو سوسیالیسم]] * [[ائتلاف قرمز–سبز|اتحاد قرمز-سبز]] == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * تاریخچه libcom.org [http://libcom.org/tags/green-bans ممنوعیت سبز] از جمله بوش کلی * [https://www.nfsa.gov.au/collection/curated/australian-biography-jack-mundey مصاحبه با جک موندی] * [https://web.archive.org/web/20060823225946/http://www.cfmeu-construction-nsw.com.au/pdf/GreenBansApril2005.pdf پارک سبز بان] * [http://www.ianmilliss.com/documents/InMemoryVicSt.htm به یاد خیابان ویکتوریا] روایت معاصر دو بنیان‌گذار گروه اکشن ساکن خیابان ویکتوریا کینگز کراس از زندگی در خیابان تحت ممنوعیت سبز سال ۱۹۷۳. * <nowiki>[</nowiki> [[اجازه‌نامه کرییتیو کامنز|CC-By-SA]] <nowiki>]</nowiki> {{کار سازمان‌یافته}} [[رده:اعتراضات در استرالیا]] [[رده:اعتصاب‌ها]] [[رده:جنبش کارگری اهل استرالیا]] [[رده:سازماندهی انجمن]] 99sdmpeg4bcky497b7n3dlpbv1m4khg 2 6613525 42128102 42120640 2025-06-19T09:28:55Z ListeriaBot 746344 Wikidata list updated [V2] 42128102 wikitext text/x-wiki {{Wikipedia:WikiProject Women/Women in Red/Missing articles by nationality/header |description='''women from Armenia''' |wikidata=yes }} {{WiR-SubheaderBox|text= This list is drawn from [https://www.wikidata.org Wikidata], using its {{prop|P27}}, {{prop|P17}}, {{prop|P495}}, {{prop|P1532}} and {{prop|P19}} properties for {{Q|Q399}}. }} {{Wikidata list |sparql=SELECT DISTINCT ?item ?linkcount WHERE { BIND(wd:Q5 AS ?human) BIND(wd:Q6581072 AS ?female) VALUES ?country { wd:Q399 } { { ?item (wdt:P27|wdt:P17|wdt:P495|wdt:P1532) ?country. } UNION { ?item (wdt:P19/wdt:P17) ?country. } } ?item wdt:P21 ?female . ?item wdt:P31 ?human . ?item wikibase:sitelinks ?linkcount . OPTIONAL { ?w schema:about ?item ; schema:isPartOf <https://en.wikipedia.org/> . } FILTER(!BOUND(?w)) } ORDER BY DESC(?linkcount) ASC(?item) LIMIT 1500 |sort=P569 |columns=label:name,P18,description,P106,P569,P570,P19,P20,item:wikidata item,?linkcount:site links |thumb=40 |links=red |summary=itemnumber }} {| class='wikitable sortable' ! name ! نگاره ! description ! پیشه ! زادروز ! درگذشت ! زادگاه ! محل مرگ ! wikidata item ! site links |- | [[Anna Mkrtchyan]] | | | [[legal scholar]] | 994-09-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508462|Q20508462]] | 1 |- | [[کتیان آرامیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1845 | 1878-06-17 | [[نرکین تساقکاوان]] | [[کوتائیسی]] | [[:d:Q13055212|Q13055212]] | 3 |- | [[Gövhər xanım Qacar]] | | | | 1862 | 1927 | [[ایروان]] | | [[:d:Q12839850|Q12839850]] | 1 |- | [[Lucy Hazarabedian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1863 | 1882 | | | [[:d:Q131551880|Q131551880]] | 0 |- | [[Tiruhi Kostanyan]] | | | [[cultural activist]]<br/>[[مترجم]] | 1865 | 1951 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q107699293|Q107699293]] | 1 |- | [[یکاترینا باهاطور]] | | نمایش‌نامه‌نویس اهل ارمنستان | [[نمایشنامه‌نویس]] | 1870-07-14 | 1944-11-09 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[ایروان]] | [[:d:Q50665933|Q50665933]] | 2 |- | [[Elizabeth Sherinyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1877 | 1947-01-25 | [[خارپوت]] | [[ووستر (ماساچوست)|ووستر]] | [[:d:Q110211669|Q110211669]] | 1 |- | [[Ekaterina Shahumyan]] | | | [[انقلابی]] | 1879 | 1942 | [[استپاناوان]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20511589|Q20511589]] | 1 |- | [[Başxanım Şəfiqızı]] | | | [[شاعر]] | 1880 | 1958-11-18 | [[آیرک]] | [[آیرک]] | [[:d:Q16365550|Q16365550]] | 2 |- | [[Nvard Apinyan]] | | | [[چهره سرشناس]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[editing staff]] | 1882-04-02 | 1958-07-02 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24628725|Q24628725]] | 2 |- | [[نادژدا کاردیان]] | | خواننده و آموزگار اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[آموزگار]] | 1882-04-14 | 1957-09-20 | [[آستراخان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16394315|Q16394315]] | 2 |- | [[Mary Tigranovie-Ter-Martirosyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1882-05-25 | 1947-07-31 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20513542|Q20513542]] | 1 |- | [[ویکتوریا آبوویان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[مترجم]] | 1883 | 1979 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q28790227|Q28790227]] | 3 |- | [[Asiq Savad]] | | | [[شاعر]]<br/>[[عاشیق]] | 1885 | 1970 | [[آیرک]]<br/>[[دمیرچی‌لر (قزاق ۲)]] | [[قوم‌لو]] | [[:d:Q12837135|Q12837135]] | 2 |- | [[یرانوهی آدامیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1886-07-12 | 1931-04-06 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510492|Q20510492]] | 2 |- | [[Armenuhi Tigranyan]] | | | [[شاعر]] | 1888 | 1962-12-09 | [[گیومری]] | | [[:d:Q79401353|Q79401353]] | 1 |- | [[Pran Tashchyan]] | | | | 1890 | | | | [[:d:Q26038597|Q26038597]] | 2 |- | [[لیوسی سئومیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1892 | 1969-09-13 | [[گیومری]] | [[میلان]] | [[:d:Q20509877|Q20509877]] | 2 |- | [[ستراک داوتیان]] | | | [[art historian]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1893-09-05 | 1978-02-14 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508280|Q20508280]] | 3 |- | [[Vardoush Tarakhchyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1894 | 1980 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512769|Q20512769]] | 1 |- | [[Marinos Asatoerovna Karamjan]] | | | | 1894 | 1983 | [[نوراشن (آرارات)|نوراشن]] | [[شهرستان آرتاشات]] | [[:d:Q37949616|Q37949616]] | 2 |- | [[الن بیوزاند]] | | نثرنویس و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1895-04-03 | 1970-01-14 | [[گیومری]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q89041490|Q89041490]] | 2 |- | [[نکتار باژبهوک-ملیکیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1895-05-27 | 1949 | [[آگولیس پایین]] | [[ایروان]] | [[:d:Q48787812|Q48787812]] | 3 |- | [[Arakel Mkrtchyan]] | | | | 1896 | | | | [[:d:Q110846518|Q110846518]] | 0 |- | [[اولگا باباسیان]] | | نوازنده پیانو و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1898-06-13 | 1969-05-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21210060|Q21210060]] | 2 |- | [[Anahit Mirzabekyan]] | | | [[microbiologist]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1899-10-31 | 1983-06-02 | [[بنونیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507019|Q20507019]] | 1 |- | [[Natalia Kisheshyan]] | | | | 1900-01-01<br/>1900 | 1979-01-01<br/>1979 | | | [[:d:Q110844902|Q110844902]] | 0 |- | [[Anait Ananjan]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[animal breeder]] | 1900-08-27 | 1987 | [[شاماخیان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13050821|Q13050821]] | 4 |- | [[مایرانوش پارونیکیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1901-06-09 | 1990-01-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508875|Q20508875]] | 3 |- | [[Gülrux Qədimbəyova]] | | | | 1902 | 1976 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16368203|Q16368203]] | 0 |- | [[Olga Tarasova]] | | | [[ballerina]] | 1902 | 1982 | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q4451717|Q4451717]] | 1 |- | [[Ashkhen Minasyan]] | | | [[animal breeder]] | 1902-11-20 | 1980-06-13 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512499|Q20512499]] | 1 |- | [[Anna Hovhannisyan]] | | | [[مترجم]] | 1903 | 1977-11-29 | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q16368792|Q16368792]] | 2 |- | [[آراکس (نویسنده)|آراکس]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[editing staff]] | 1903-12-25 | 1978-06-15 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13052159|Q13052159]] | 5 |- | [[ورگینه میکائلیان]] | | | [[microbiologist]] | 1903-12-27 | 1990 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20507462|Q20507462]] | 2 |- | [[سیرانوش گئورگیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1904 | 1983 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507559|Q20507559]] | 2 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[معمار]] | 1904-03-13 | 1988-05-30 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62051677|Q62051677]] | 2 |- | [[ماریام موجوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1904-07-19 | 1972-12-12 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20508363|Q20508363]] | 3 |- | [[Arshaluys Babayan]] | [[پرونده:Արշալույս Բաբայան.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[editing staff]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1905-12-27 | 1990-07-30 | [[خدرانتس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16371373|Q16371373]] | 2 |- | [[Parandzem Saroukhanyan]] | | | [[microbiologist]]<br/>[[جراح]] | 1906-01-17 | 1988-12-02 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28740093|Q28740093]] | 1 |- | [[F.G. Saruchanyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[microbiologist]] | 1906-01-17 | 1988-12-01 | [[گاوار]] | | [[:d:Q36557276|Q36557276]] | 1 |- | [[نینا ساقیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1906-12-13 | 1993-12-15 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138724|Q22138724]] | 2 |- | [[ناتالیا پاره‌موزووا]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1907 | 1991 | [[تفلیس]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q21438230|Q21438230]] | 5 |- | [[Ashkhen Agopyan]] | | | | 1907 | 1986-01-01<br/>1986 | | | [[:d:Q91173045|Q91173045]] | 1 |- | [[Felicia Taschdjian]] | | | | 1907 | 2000-01-01<br/>2000 | | | [[:d:Q110850135|Q110850135]] | 0 |- | [[Natalija Faremuzova]] | | | [[معمار]] | 1907-09-29 | 1990-03-11 | [[تفلیس]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q124894967|Q124894967]] | 0 |- | [[تامارا ماخموریان]] | | | [[oncologist]]<br/>[[پزشک زنان]] | 1907-12-01 | 2002-11-27 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47467276|Q47467276]] | 2 |- | [[مارو آلازان (Q134135845)|مارو آلازان]] | | خاطره‌نویس اهل ارمنستان | [[memoirist]] | 1908 | | [[ارزروم]] | | [[:d:Q134135845|Q134135845]] | 0 |- | [[Margarita Shahinian]] | [[پرونده:Մարգարիտա Շահինյան.tif|center|40px]] | | [[دندان‌پزشک]]<br/>[[عکاس]] | 1908-02-19 | 2010 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q28965806|Q28965806]] | 1 |- | [[سوسانا خاچاطریان]] | | پرورش‌دهنده انگور اهل ارمنستان | [[animal breeder]] | 1909-04-13 | 1987-12-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16399711|Q16399711]] | 4 |- | [[لیوبوف ووینووا-شیکانیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1909-08-05 | 1990-08-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4122425|Q4122425]] | 3 |- | [[Սոֆյա Ագուլյան]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[باغبان]] | 1909-10-28 | 1992 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510395|Q20510395]] | 2 |- | [[Elya Ghambaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[textile designer]] | 1910 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512735|Q20512735]] | 1 |- | [[Səkinə Əliyeva (şərabçı)]] | | | | 1910 | 1950 | [[ایروان]] | [[گنجه]] | [[:d:Q47453071|Q47453071]] | 3 |- | [[دیانا اوکلبا|Q62024298]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[شاعر]] | 1910 | 2001 | [[کوتائیسی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62024298|Q62024298]] | 2 |- | [[Fenya Tsaturyan]] | | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]]<br/>[[پزشک]] | 1910 | 1980 | [[شوشی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87718851|Q87718851]] | 2 |- | [[Անիկ Հարությունյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1910 | 1999-07-24 | [[آرتسوانیک]] | | [[:d:Q108337359|Q108337359]] | 1 |- | [[Nina Musinian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1910-05-10 | 1995 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q116374673|Q116374673]] | 1 |- | [[Գեղեցիկ Աղինյան]] | | | | 1910-09-10 | | [[آچاجور]] | | [[:d:Q20510284|Q20510284]] | 1 |- | [[روملا قالاچیان]] | | | [[microbiologist]] | 1910-11-24 | 1996-06-30 | [[خوقند]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87911143|Q87911143]] | 3 |- | [[Վերգինե Հայրապետյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزگار]] | 1910-12-02 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q108335733|Q108335733]] | 1 |- | [[آغاونی (نویسنده)|آغاونی گریگوریان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1911-07-15 | 1992-02-02 | [[Kars Oblast]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16367698|Q16367698]] | 5 |- | [[شوغیک مکرتچیان]] | | شوغیک هونانی مکرتچیان خواننده‌ای مشهور از ارمنستان بود که با صدای منحصربه‌فرد خود شهرت یافت. او در عرصه موسیقی ارمنی نقش مهمی داشت و آثار برجسته‌ای را ارائه داد | [[خواننده]] | 1911-09-23 | 2000-07-16 | [[Yoldöndü]] | | [[:d:Q20507932|Q20507932]] | 3 |- | [[Peruza Bagdasarian]] | | | | 1912 | 1998-07-02 | | | [[:d:Q110838599|Q110838599]] | 0 |- | [[آمالیا مخیتاریان]] | | بازیگر و عروسک‌گردان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-03-24 | 1987-09-26 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507587|Q20507587]] | 2 |- | [[آناتولیا یغیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-05-13 | 1999-04-21 | | [[ایروان]] | [[:d:Q21211412|Q21211412]] | 3 |- | [[ژانا توماسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-05-20 | 2000-06-23 | [[کاقیزمان]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20513395|Q20513395]] | 3 |- | [[تامار دموریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1912-11-26 | 2000-02-14 | [[موزدوک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21567870|Q21567870]] | 3 |- | [[آمالیا آرازیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-12-02<br/>1912-12-10 | 2005-09-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514066|Q20514066]] | 3 |- | [[Փառանձեմ Ավետիքյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پرسنل نظامی]] | 1913 | 1990 | [[بایان (داش‌کسن)]] | | [[:d:Q108318422|Q108318422]] | 1 |- | [[Симонова, Сирануш Александровна]] | | | | 1913-01-05 | No/unknown value | [[وازاشن|وزشن]] | | [[:d:Q55105242|Q55105242]] | 1 |- | [[Նինա Ալթունյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1913-01-13 | 2001-04-11 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q113164099|Q113164099]] | 2 |- | [[واروارا آوتیسیان]] | | | [[virologist]] | 1913-04-24 | 1994-03-06 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62020400|Q62020400]] | 3 |- | [[لیودمیلا دانیلیان]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[microbiologist]]<br/>[[آموزگار]] | 1913-08-27 | 2007 | [[خنوشیناک]] | | [[:d:Q64728640|Q64728640]] | 3 |- | [[Vergine Aghababyan]] | | | | 1913-11-09 | 1985-03-15 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q66661651|Q66661651]] | 3 |- | [[Shushanik Nazaryan]] | | | [[philologist]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1913-12-22 | 2006-10-06 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665511|Q22665511]] | 2 |- | [[آدرینه تاتریان]] | | نویسنده، نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[نمایشنامه‌نویس]] | 1913-12-26<br/>1915 | 2002-02-21 | [[چوروم]] | [[نیس]] | [[:d:Q20512697|Q20512697]] | 3 |- | [[امیلیا آندرئاسیان]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]]<br/>[[هماتولوژیست]] | 1913-12-28 | 1996-12-20 | [[شکی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q61997338|Q61997338]] | 3 |- | [[Գոհար Ֆիլոյան]] | | | [[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1914-01-02 | | [[ولادی‌قفقاز]] | | [[:d:Q20514189|Q20514189]] | 2 |- | [[آرشالویس مارگاریان|Q20514578]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1914-04-18 | 2008-11-16 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514578|Q20514578]] | 3 |- | [[Goarik Bagdasarovna Sarinjan]] | | | | 1914-05-01 | No/unknown value | [[گغانوش]] | | [[:d:Q55105064|Q55105064]] | 1 |- | [[Kovsar Tarverdiyeva]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1914-07-14 | 2013 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q55201451|Q55201451]] | 1 |- | [[برجانوش مسریان]] | | | [[معمار]]<br/>[[مهندس]]<br/>[[master builder]] | 1914-08-14 | 2009-01-12 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56634176|Q56634176]] | 3 |- | [[ایدا مکرتچیان]] | [[پرونده:Ադելաիդա Մկրտչյան.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1914-09-22 | 1997-05-20 | [[ایروان]] | | [[:d:Q99335818|Q99335818]] | 2 |- | [[Anna Mnatsakanian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1914-10-15 | 1951-06-01 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116491935|Q116491935]] | 1 |- | [[Հայկանուշ Ասատրյան]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[رقصنده باله|بالرین]] | 1914-12-21 | 1997-02-04 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q124771337|Q124771337]] | 2 |- | [[والنتینا آراکسمانیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1915-01-01 | 1995 | [[وان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q45312014|Q45312014]] | 2 |- | [[یکاترینا چاخماخسازیان]] | | دانشمند، استاد اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1915-05-01 | No/unknown value | [[ایروان]] | | [[:d:Q24641982|Q24641982]] | 3 |- | [[آنا بارسامیان]] | | | [[musicologist]] | 1915-06-28 | 2016-08-11 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509125|Q20509125]] | 2 |- | [[سوفیا شاهینیان]] | | هواشناس اهل ارمنستان | [[هواشناس|هواسنج (پیشه)]] | 1915-11-27 | 2003-11-03 | [[ایغدیر (شهر)|ایغدیر]] | [[ایروان]] | [[:d:Q53997638|Q53997638]] | 2 |- | [[نینا بوخیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1915-12-20 | 2002-06-04 | [[گاوار]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20509619|Q20509619]] | 3 |- | [[نینل قاراجیان]] | | | [[خلبان]] | 1916-01-10 | 2001-01-22 | [[هوباردزی]] | | [[:d:Q20512893|Q20512893]] | 2 |- | [[هایکانوش یرمیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1916-05-10 | 2003-01-23 | [[ایغدیر (شهر)|ایغدیر]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510620|Q20510620]] | 3 |- | [[شوغیک صافیان]] | | | [[شاعر]] | 1916-08-23 | 1995-08-04 | [[خندزورسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513218|Q20513218]] | 3 |- | [[Sirush Machkalyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1917 | 1943 | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q101424728|Q101424728]] | 1 |- | [[سدا پطروسیان]] | | مهندس، و سازنده اهل ارمنستان | [[مهندس]]<br/>[[master builder]] | 1917-08-17 | 2005-03-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q49206015|Q49206015]] | 2 |- | [[Iya Evgenyeva Zubova]] | | | | 1917-12-24 | 2005 | [[ایروان]] | | [[:d:Q113137889|Q113137889]] | 0 |- | [[آلا آندرئاسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1917-12-31 | 2003-12-11 | [[تاشکند]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21209739|Q21209739]] | 3 |- | [[اوسکی سیمونیان]] | | | | 1918 | | [[آرنی]] | | [[:d:Q37826328|Q37826328]] | 3 |- | [[بلا ایساهاکیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1918-02-10 | 1996-07-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28736702|Q28736702]] | 2 |- | [[Armenuhi Srapyan]] | | | [[philologist]] | 1918-02-18 | 2000-07-28 | | | [[:d:Q20509584|Q20509584]] | 2 |- | [[Marjan Mkhitarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1918-04-17 | 1999-05-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116452694|Q116452694]] | 1 |- | [[ماریا چمشکیان (خواننده)]] | | | [[خواننده]]<br/>[[خواننده اپرا]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1918-07-17 | 2005-02-28 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508174|Q20508174]] | 3 |- | [[Alexandra Yeremyan]] | | | [[معمار]] | 1918-07-18 | 1984-07-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211425|Q21211425]] | 2 |- | [[هغینه تر-قوندیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1918-09-24 | 1999-03-26 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55387170|Q55387170]] | 2 |- | [[Արաքսյա Ավետիսյան]] | | | [[ماما|مامایی]] | 1918-10-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q23019268|Q23019268]] | 1 |- | [[ماریام تونویان]] | | موسیقی‌شناس و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[آموزشگر]] | 1919 | 2022-01-20 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q65225453|Q65225453]] | 2 |- | [[یکاترینا مالخاسیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1919-03-17 | 2001-07-28 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507696|Q20507696]] | 3 |- | [[آرپیک قازازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-05-05 | 1987-09-04 | [[گیومری]] | [[گاوار]] | [[:d:Q21212059|Q21212059]] | 2 |- | [[هاسمیک ناقاشیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-09-01 | 2003-11-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23120616|Q23120616]] | 2 |- | [[Astghik Gevorgyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[art historian]] | 1919-09-06 | 2011-09-15 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q119849140|Q119849140]] | 1 |- | [[آنا آمباکومیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1919-10-18 | 1999-09-21 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512789|Q20512789]] | 3 |- | [[هراچوهی جینانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-11-25 | 2012-09-19 | [[قسطنطنیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16388871|Q16388871]] | 2 |- | [[Սեդա Վարդիկյան]] | | | | 1920 | 2001 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23019297|Q23019297]] | 1 |- | [[گوهار آبیان]] | | خواننده و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان-ایران | [[music teacher]]<br/>[[خواننده]] | 1920 | 2001 | [[گیومری]] | [[تهران]] | [[:d:Q133862507|Q133862507]] | 1 |- | [[آشخن آوتیسیان]] | | | [[milkmaid]] | 1920-01-10 | 1995 | [[هرازدان]] | | [[:d:Q21532378|Q21532378]] | 4 |- | [[ژنیا هاروتیونیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1920-02-19 | 2006-09-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509956|Q20509956]] | 3 |- | [[نوارت آبالیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1920-05-20 | 1994-12-14 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054288|Q13054288]] | 3 |- | [[Olga Ter-Hovahannesova]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1920-06-13 | 2005-04-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q61016432|Q61016432]] | 1 |- | [[اما کاراپتیان]] | | تاریخ‌نگار و نژادشناس (قوم‌نگار) اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[ethnographer]] | 1920-07-10 | 1997 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16380875|Q16380875]] | 3 |- | [[تسیتسیلیا بروتیان]] | | | [[musicologist]]<br/>[[music professor]] | 1920-09-24 | 2000-03-21 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q93442560|Q93442560]] | 4 |- | [[Olga Sanahyan]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1920-10-03 | 2013-08-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26721174|Q26721174]] | 3 |- | [[واروارا آلکسانیان]] | | مربی، پزشک، همه‌گیرشناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1921 | 1989-04-05 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21199720|Q21199720]] | 2 |- | [[Knarik Babayan]] | | | [[پزشک]] | 1921 | | [[گغانوش]] | | [[:d:Q41700652|Q41700652]] | 1 |- | [[آرپیک میناسیان]] | | ایران‌شناس اهل ارمنستان | [[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]] | 1921 | | [[حلب]] | | [[:d:Q133834906|Q133834906]] | 1 |- | [[Almaza Kisheshyan]] | | | | 1921-01-01<br/>1921 | | | | [[:d:Q110844900|Q110844900]] | 0 |- | [[آرمینه توتونجیان]] | [[پرونده:Tutundjyan armine- Photo by Andranik Kochar.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1921-01-04 | 2011-12-22 | [[قاهره]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513486|Q20513486]] | 4 |- | [[مارگاریت هاروتیونیان]] | | | [[musicologist]]<br/>[[music professor]] | 1921-01-08 | 1997-12-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16392864|Q16392864]] | 3 |- | [[Teresa Arazyan]] | | | [[musicologist]] | 1921-02-22 | 2011 | [[ایروان]] | | [[:d:Q116417923|Q116417923]] | 1 |- | [[Margarit Soghomonyan]] | | | [[معمار]] | 1921-03-21 | 1981-09-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507588|Q20507588]] | 1 |- | [[لیلیا تر-میناسیان]] | | مترجم، تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1921-05-18 | 1998-05-27 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55560271|Q55560271]] | 3 |- | [[Knarik Arakelyan]] | | | | 1921-05-20 | 1996 | [[Shusha Uezd]] | [[ارمنستان]] | [[:d:Q16272539|Q16272539]] | 1 |- | [[گایانه نیکوغوسیان]] | | دانشمند علم بهداشت اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1921-07-12 | 2010 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q63724178|Q63724178]] | 2 |- | [[یلونورا اوسکانیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1921-09-06 | 1999-09-24 | [[خارکوف]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212463|Q21212463]] | 2 |- | [[ماریا هاکوبیان]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1921-09-19 | 2002-07-12 | [[گئورگیئفسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054009|Q13054009]] | 3 |- | [[اما وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1921-10-11 | 2009-03-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511009|Q20511009]] | 2 |- | [[ساهاکانوش ماتینیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1921-11-04 | 1993-09-21 | [[ایروان]] | | [[:d:Q62477491|Q62477491]] | 2 |- | [[هرانوش مارگاریان]] | | زبان‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1921-11-08 | 2005-06-08 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47462841|Q47462841]] | 2 |- | [[لوسیک کاراپتیان]] | | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]] | 1921-12-01 | 2009-12-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382631|Q16382631]] | 3 |- | [[Rosa Minasyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1922 | | [[ساراتاک|ساراتک]] | | [[:d:Q101246538|Q101246538]] | 1 |- | [[Тамара Антонаўна Перасадзька]] | | | [[معمار]]<br/>[[آموزشگر]] | 1922-02-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q75035103|Q75035103]] | 1 |- | [[Elena Abajyan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1922-05-29 | 2015 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116205209|Q116205209]] | 1 |- | [[اما خانزادیان]] | | تاریخ‌نگار، باستان‌شناسی اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1922-08-29 | 2007 | [[وانادزور]] | | [[:d:Q28114502|Q28114502]] | 3 |- | [[Իզաբելլա Աղայան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1922-10-02 | 2010-07-21 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q55103965|Q55103965]] | 2 |- | [[تامار تادئوسیان]] | | داروساز اهل ارمنستان | | 1922-11-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697343|Q21697343]] | 2 |- | [[آرئویک آودالبگیان]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1922-12-13 | 2020-05-15 | [[ایروان]] | [[آلساندریا]] | [[:d:Q88776192|Q88776192]] | 2 |- | [[آناهیت سکویان]] | | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1922-12-14 | 1994-11-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212760|Q21212760]] | 4 |- | [[ملینه هامامجیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1922-12-17 | 1999-05-07 | [[قسطنطنیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054034|Q13054034]] | 3 |- | [[Silva Mnatsakanyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q20508095|Q20508095]] | 1 |- | [[Ophelia Vardanyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | 1980 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20511362|Q20511362]] | 1 |- | [[Անահիտ Ժանժիկյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | | [[بیوراکان|بویورخان]] | | [[:d:Q20513746|Q20513746]] | 1 |- | [[آنگین آوتیسیان]] | | | [[آموزشگر]] | 1923 | | [[نور کیانک|نور کیان]] | | [[:d:Q99673842|Q99673842]] | 2 |- | [[Նինել Ոսկանյան]] | | | [[کتاب‌شناس]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1923-03-04 | 2005-11-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q123474025|Q123474025]] | 1 |- | [[Margarit Brutyan]] | | | [[musicologist]] | 1923-05-23 | 2002-10-06 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21210426|Q21210426]] | 1 |- | [[یوگنیا آوتیسیان]] | | گیاه‌شناس و زیست‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[paleobotanist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1923-07-15 | 2011 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20873262|Q20873262]] | 4 |- | [[رزا مکرتچیان]] | | پزشک کودکان اهل ارمنستان | [[پزشک کودکان]] | 1923-09-25 | 1995-03-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q93453359|Q93453359]] | 2 |- | [[شوشانیک آپویان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1923-10-17 | 2015-10-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4068134|Q4068134]] | 5 |- | [[Արփենիկ Ղափանցյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923-11-12 | 1996 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512983|Q20512983]] | 1 |- | [[مارگاریت هایراپتیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1923-11-27 | 2004-08-02 | [[باتومی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211964|Q21211964]] | 3 |- | [[ترزا گریگوریان]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1923-11-29 | 2004-02-07 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20506881|Q20506881]] | 2 |- | [[ماریانا هاروتیونیان]] | | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1923-12-12 | 2012-07-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211985|Q21211985]] | 3 |- | [[گوهار گالاچیان]] | | | [[خواننده]] | 1923-12-21 | 2008-09-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510169|Q20510169]] | 2 |- | [[آنتونینا ماهاری]] | | نثرنویس لیتوانی‌تبار اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1923-12-29 | 2018-10-03 | [[ویلنیوس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138698|Q22138698]] | 4 |- | [[هوکتمبریک کولوزیان]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1924 | | [[نور آرتاگرس]] | | [[:d:Q36218903|Q36218903]] | 4 |- | [[ماگدالینا گیورجیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1924 | 2014-01-09 | [[Chaltyr]] | | [[:d:Q47154311|Q47154311]] | 2 |- | [[Էմմա Աբրահամյան]] | | | [[آموزشگر]] | 1924 | 2005 | [[وانادزور]] | | [[:d:Q49246995|Q49246995]] | 1 |- | [[آنژلا آساطریان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1924 | 1995 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62019784|Q62019784]] | 3 |- | [[سدا تساغیکیان]] | | نویسنده اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1924 | | [[استانبول]] | | [[:d:Q63865582|Q63865582]] | 2 |- | [[Արաքսի Ալեքսանյան]] | | | | 1924 | 2006 | [[ایروان]] | | [[:d:Q97273505|Q97273505]] | 2 |- | [[Балаян, Кнарик Богдановна]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک کودکان]] | 1924 | | | | [[:d:Q97659148|Q97659148]] | 1 |- | [[رزا پاشینیان]] | | تاریخ‌نگار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[مورخ]] | 1924-01-07 | 2017-06-16 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212650|Q21212650]] | 3 |- | [[مانیا قازاریان]] | | تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1924-01-20 | 1998-03-08 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512610|Q20512610]] | 2 |- | [[ورونیکا ساموئلیان]] | | داروسازاهل ارمنستان-استرالیا | [[داروشناس]] | 1924-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28036678|Q28036678]] | 2 |- | [[Laura Hovhannisyan]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1924-03-03 | 2010 | [[گیومری]] | | [[:d:Q28133158|Q28133158]] | 1 |- | [[گوهار گریگوریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1924-03-20 | 2008-09-08 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21921725|Q21921725]] | 4 |- | [[آسیا اوداباشیان]] | | تاریخ‌نگار و قوم‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[ethnographer]] | 1924-04-01 | 1998-02-12 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56810346|Q56810346]] | 2 |- | [[تاتیانا هایراپتیان]] | | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1924-05-10 | 2016-08-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q42299209|Q42299209]] | 2 |- | [[Arschalujs Margarjan]] | [[پرونده:ArshaluysMargaryan.jpg|center|40px]] | | [[زندگی‌نامه‌نویس (Q864380)|زندگی‌نامه‌نویس]]<br/>[[philologist]] | 1924-07-13 | 1987-07-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4281184|Q4281184]] | 2 |- | [[والنتینا نرسیسیان]] | | پزشک، و خون‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[هماتولوژیست]] | 1924-07-13 | 2009 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24037097|Q24037097]] | 3 |- | [[روزا پطروسیان|Q16398423]] | | نثرنویس و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1924-09-21 | 2007-05-11 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16398423|Q16398423]] | 4 |- | [[ماروسیا مارتیروسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1924-11-29 | 2003-01-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510333|Q20510333]] | 2 |- | [[Լուսիկ Բառնակյան]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1924-12-24 | | [[آخوریان|اخوریان]] | | [[:d:Q13053088|Q13053088]] | 2 |- | [[Ռոզա Ստեփանյան]] | | | [[winegrower]]<br/>[[kolkhoznik]] | 1925 | | [[آیگزارد]] | | [[:d:Q97441053|Q97441053]] | 3 |- | [[Asmik Mkhikyan]] | | | | 1925 | | | | [[:d:Q110850138|Q110850138]] | 0 |- | [[گوهار داوتیان|Q134559990]] | | | | 1925 | | | | [[:d:Q134559990|Q134559990]] | 1 |- | [[ماریام مارتیروسیان]] | [[پرونده:М.П. Мартиросян.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1925-01-05 | | [[دزیتهانکوو|دزیتانکوو]] | | [[:d:Q15072059|Q15072059]] | 5 |- | [[Rosa Grigoryan]] | | | [[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1925-01-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q22665483|Q22665483]] | 1 |- | [[Knarik Shakhbazyan]] | | | | 1925-01-16 | | | | [[:d:Q110849394|Q110849394]] | 0 |- | [[Марутян Седа Аршаківна]] | | | | 1925-02-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85995472|Q85995472]] | 1 |- | [[Սեդա Մարության]] | | | [[دانشمند]] | 1925-02-21 | 1991-10-31 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q121222086|Q121222086]] | 1 |- | [[روبینا کالانتاریان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1925-05-01 | 2024-07-15 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513902|Q20513902]] | 3 |- | [[سولتانیک آرئوشاتیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1925-05-05 | 2017-07-27 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q33565750|Q33565750]] | 4 |- | [[Gohar Ghukasyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1925-05-27 | | [[آرماویر (روسیه)|آرماویر]] | | [[:d:Q27058258|Q27058258]] | 2 |- | [[Armenushi Ghambaryan]] | | | [[مترجم]] | 1925-06-16 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q61502769|Q61502769]] | 2 |- | [[Վալենտինա Սաֆրազբեկյան]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]] | 1925-08-10 | 2006-11-14 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q121092138|Q121092138]] | 1 |- | [[Magdalina Simonyan-Galustova]] | | | [[خواننده]] | 1925-08-14 | 2002-04-21 | [[روستوف-نا-دونو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116266262|Q116266262]] | 1 |- | [[روزالیا فرانگولیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1925-09-18 | 1986-03-26 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514195|Q20514195]] | 2 |- | [[Mariam Harutyunyan]] | | | | 1925-10-17 | 2019-11-05 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q101252383|Q101252383]] | 1 |- | [[نانا گیولیکوخیان|نانا گیولیکانخیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1925-10-31 | 2016 | [[گیومری]] | | [[:d:Q16395515|Q16395515]] | 2 |- | [[گالینا آرزومانیان]] | | زیست‌شناس سلولی اهل ارمنستان | [[cell biologist]] | 1925-12-02 | 1997-01-06 | [[دنیپرو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62021759|Q62021759]] | 3 |- | [[آنژلا شاهناباتیان]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1925-12-05 | 2008-12-15 | [[اوشاکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27959721|Q27959721]] | 2 |- | [[سرپوهی یرامیان]] | | پزشک، درمان‌شناس و استاد | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1925-12-19 | 1995-04-21 | [[روسه، بلغارستان]] | | [[:d:Q87453396|Q87453396]] | 3 |- | [[Emma Baghramyan]] | | | [[پزشک]] | 1926 | | [[شهرستان نویمبریان]] | | [[:d:Q64569157|Q64569157]] | 1 |- | [[Asya Varosian]] | | | [[چنگ‌نواز]] | 1926-02-03 | 2019-09-14 | [[گیومری]] | | [[:d:Q116707317|Q116707317]] | 1 |- | [[آستغیک کامالیان]] | | | [[خواننده]] | 1926-02-26 | 1991-01-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q33084338|Q33084338]] | 2 |- | [[گوهار آجمیان]] | | روزنامه‌نگار، نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1926-04-03 | | [[سرزمین کراسنودار]] | | [[:d:Q88292281|Q88292281]] | 3 |- | [[وارسیک گریگوریان]] | [[پرونده:Varsik Grigoryan.jpg|center|40px]] | | [[theatrologist]] | 1926-04-17 | 2019-10-01 | [[آینتاپ، ارمنستان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507129|Q20507129]] | 3 |- | [[آیدا هایراپتیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1926-05-25 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q60675538|Q60675538]] | 3 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[philologist]] | 1926-05-26 | 2003 | [[آراگاتس، آراگاتسوتن|آراگاتس (روستای ارمنستان)]] | | [[:d:Q13054578|Q13054578]] | 2 |- | [[تاتیانا هوسپیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]] | 1926-05-28 | | [[گالاتسی (رومانی)|گالاتسی]] | | [[:d:Q13055090|Q13055090]] | 2 |- | [[سیلوا میناسیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1926-07-02 | 2000-10-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514902|Q20514902]] | 2 |- | [[هغینه هوهانیسیان (هنرپیشه)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1926-08-04 | 2014-03-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16334109|Q16334109]] | 2 |- | [[کناریک تر-داوتیان]] | | | [[philologist]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[مترجم]] | 1926-09-06 | 2021-07-01 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56486902|Q56486902]] | 2 |- | [[روزا آواگیان]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1926-09-09 | No/unknown value | [[آغاوناتون|اقاوناتان]] | | [[:d:Q20513901|Q20513901]] | 5 |- | [[لنا استامبولتسیان]] | | پزشک و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1926-09-13 | 2011 | [[ایروان]] | | [[:d:Q28054714|Q28054714]] | 2 |- | [[لیوسیا هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1926-09-17 | 1993-03-18 | [[دونتسک، روسیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511439|Q20511439]] | 2 |- | [[آراکسیا گاسپاریان]] | | | [[آموزشگر]] | 1926-10-24 | 2001 | [[آرماش، ارمنستان]] | | [[:d:Q109486044|Q109486044]] | 3 |- | [[دورا یسائیان]] | | | [[مترجم]] | 1926-10-27 | 1994-04-05 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27580910|Q27580910]] | 3 |- | [[Amiryan Seda Grigorievna]] | | | | 1926-12-03 | 1993-04-18 | [[دیلیجان]] | [[مارسی]] | [[:d:Q12078074|Q12078074]] | 1 |- | [[Վարդիթեր Կարապետյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1927 | 2014 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510715|Q20510715]] | 1 |- | [[Tamara Heydərova]] | | | | 1927 | | [[آغبولاغ]] | | [[:d:Q51668754|Q51668754]] | 1 |- | [[Flora Grigoryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1927-01-23 | 2006-12-28 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665485|Q22665485]] | 1 |- | [[ماروسیا تامرازیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1927-02-17 | 1968-05-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211604|Q21211604]] | 3 |- | [[نادژدا بگلاریان]] | | | [[زیست‌شناس]]<br/>[[ژنتیک‌دان|نسل‌شناس]] | 1927-04-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64579474|Q64579474]] | 3 |- | [[Քնարիկ Կորկոտյան]] | | | [[کتاب‌شناس]] | 1927-04-11 | 1999-05-06 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q123578578|Q123578578]] | 1 |- | [[مارگو قوکاسیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1927-04-17 | 2013-04-27 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20506999|Q20506999]] | 4 |- | [[Sofya Samvelyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1927-06-01 | 1982-06-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116215882|Q116215882]] | 1 |- | [[مری ماکساپتیان]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]] | 1927-06-16 | 2012-11-24 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55055033|Q55055033]] | 3 |- | [[Էմմա Ալեքսանդրյան]] | | | [[روان‌شناس]] | 1927-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26689943|Q26689943]] | 1 |- | [[وارتوهی خاچاطریان]] | | | [[خواننده]] | 1927-09-04 | 2015-08-23 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20509106|Q20509106]] | 2 |- | [[مارگو مورادیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1927-09-09 | 2016-04-28 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16392866|Q16392866]] | 3 |- | [[Həlimə Abdullayeva]] | | | [[winegrower]] | 1928 | | [[شهرستان هوکتمبریان]] | | [[:d:Q55199453|Q55199453]] | 2 |- | [[اولگا آرزومانیان]] | | زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1928 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q133819369|Q133819369]] | 1 |- | [[مارگاریتا تر-سیمونیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[art historian]] | 1928-02-24 | 2006 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q56165228|Q56165228]] | 3 |- | [[المیرا هککیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1928-02-29 | 2019-02-20 | [[گنجه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16380835|Q16380835]] | 2 |- | [[Isabella Yolyan]] | | | [[musicologist]] | 1928-03-12 | 1996-02-13 | [[گوریس]] | [[مسکو]] | [[:d:Q23017300|Q23017300]] | 2 |- | [[ورا هاکوبیان]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[reciter]] | 1928-04-13 | 2017-07-24 | [[پاراکار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16400622|Q16400622]] | 3 |- | [[سوسانا گریگوریان]] | | | [[زیست‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1928-09-03 | 1999-01-04 | [[مغری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24037096|Q24037096]] | 2 |- | [[اولگا ملیک-ورتانسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1928-09-19 | 1998-04-17 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26934854|Q26934854]] | 3 |- | [[اوا ترتریان]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1928-12-04 | | [[بیلوهیرسک]] | | [[:d:Q62844435|Q62844435]] | 2 |- | [[هریپسیمه سراپیان]] | [[پرونده:Հռիփսիմե Սրապյան.tif|center|40px]] | کارشناس علوم پرورشی و زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[آموزشگر]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1928-12-28 | 2013-04-10 | [[بورگاس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665519|Q22665519]] | 2 |- | [[آنژیک هاکوبیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1929-01-31 | 2009-02-19 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665495|Q22665495]] | 4 |- | [[اما ساقاتلیان]] | | | [[زمین‌شناس]] | 1929-04-04 | 2021-04-26 | | | [[:d:Q107049583|Q107049583]] | 3 |- | [[Seda Simonyan]] | | | [[mycologist]] | 1929-04-28 | 2001-08-01 | [[سنت پترزبورگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28096250|Q28096250]] | 1 |- | [[Seda Aghbalyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1929-05-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27889028|Q27889028]] | 1 |- | [[کارینه خوداباشیان]] | | موسیقی‌شناس، منتقد اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[منتقد|نقد]] | 1929-07-07 | 2015-11-17 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211750|Q21211750]] | 3 |- | [[Syuzanna Gulakyan]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1929-07-14 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q16399378|Q16399378]] | 2 |- | [[زویا پطروسیان]] | [[پرونده:Photo of Zoya Petrosyan, Armenia, July 15, 2012.jpg|center|40px]] | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[آموزشگر]] | 1929-08-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26238453|Q26238453]] | 2 |- | [[نینل دالاکیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1929-12-10 | 2008-12-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211165|Q21211165]] | 2 |- | [[Միրա Միրաքյան]] | | | [[dermatologist]] | 1929-12-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28754092|Q28754092]] | 1 |- | [[آرتسویک هاروتیونیان]] | | | [[دانشمند]] | 1929-12-22 | | [[شهرستان اجمیادزین]] | | [[:d:Q36886225|Q36886225]] | 3 |- | [[بلا یساجانیان]] | | زبان‌شناس، آموزگار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[آموزشگر]] | 1930-03-01 | 2016-11-25 | [[ایرکوتسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47149012|Q47149012]] | 2 |- | [[Լիդա Խանամիրյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1930-03-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211727|Q21211727]] | 1 |- | [[لیلا خاچاتوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1930-05-02 | 2015-04-30 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20091432|Q20091432]] | 3 |- | [[لائورا مانوکیان]] | | کالبدشناس اهل ارمنستان | [[کالبد‌شناس]] | 1930-12-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63457330|Q63457330]] | 2 |- | [[آلوارت قازینیان]] | | | [[فرهنگ عامه‌شناس]]<br/>[[philologist]] | 1930-12-13 | 2017-07-03 | [[ساریگیوغ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665466|Q22665466]] | 2 |- | [[Sophie Avagyan]] | | | [[مترجم]] | 1930-12-29 | 2025-03-11 | [[اوشاکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054854|Q13054854]] | 2 |- | [[Varsenik Sosyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1931 | | [[آگاراک، آراگاتسوتن|آگراک]] | | [[:d:Q20507703|Q20507703]] | 1 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[philologist]] | 1931-01-25 | 2003-08-13 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665484|Q22665484]] | 1 |- | [[روزا تاندیلیان]] | | | [[معلم پیانو (فیلم)|معلم پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1931-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116732290|Q116732290]] | 2 |- | [[لنا پاشینیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-06-14 | 1995-04-07 | [[وانادزور]] | [[وانادزور]] | [[:d:Q21438227|Q21438227]] | 2 |- | [[ژنیا نرسیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-07-26 | 2021-11-04 | [[ایروان]] | [[لندن]] | [[:d:Q21212317|Q21212317]] | 2 |- | [[روزا مخیتاریان]] | [[پرونده:Roza Mkhitaryan.png|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-09-06 | | [[آرتسوابرد]] | | [[:d:Q21212244|Q21212244]] | 3 |- | [[آنا نشانیان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1931-12-12 | 2024-07-24 | [[قاهره]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q21778025|Q21778025]] | 3 |- | [[Firuza Afandiyeva]] | | | [[شاعر]] | 1932 | | [[دزوراوانک]] | | [[:d:Q12839528|Q12839528]] | 0 |- | [[Jemma Hasratyan]] | | | [[peace activist]] | 1932 | | | | [[:d:Q66085993|Q66085993]] | 0 |- | [[لیلیا هوهانیسیان]] | | هنرپیشه | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-01-29 | 1998-12-30 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47515118|Q47515118]] | 2 |- | [[المیرا گئورگیان]] | | پزشک، نوروپاتولوژیست اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1932-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665486|Q22665486]] | 3 |- | [[Nona Stepanyan]] | | | [[art historian]]<br/>[[art critic]] | 1932-02-13<br/>1932 | 2014-12-06 | [[باکو]] | [[مسکو]] | [[:d:Q25486761|Q25486761]] | 1 |- | [[آیدا آوتیسیان (آهنگساز)]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1932-04-07 | 2017 | [[ایروان]] | | [[:d:Q29212978|Q29212978]] | 2 |- | [[ایریدا کارومیان]] | | مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1932-04-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28464408|Q28464408]] | 2 |- | [[لیا صافاریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1932-05-27 | 2000-01-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382244|Q16382244]] | 6 |- | [[ژاسمن مسریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-06-03 | 2008-06-21 | [[ولادی‌قفقاز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509215|Q20509215]] | 2 |- | [[آستغیک گئورگیان]] | | نویسنده، روزنامه‌نگار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1932-10-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27527423|Q27527423]] | 2 |- | [[آیدا بویاجیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1932-12-16 | 2019 | [[قاهره]] | | [[:d:Q20509639|Q20509639]] | 3 |- | [[مری شاهبازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-12-26 | | [[سوچی]] | | [[:d:Q28057317|Q28057317]] | 2 |- | [[شوشان یگوریان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1933 | | [[قاهره]] | | [[:d:Q20509769|Q20509769]] | 2 |- | [[آمالیا هاروتیونیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1933 | 1997 | [[سوکار، تاووش|سوکار]] | [[گیومری]] | [[:d:Q31848552|Q31848552]] | 3 |- | [[Lidia Agabalian]] | | | [[آهنگساز]] | 1933 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q99475723|Q99475723]] | 0 |- | [[رزا کازاریان]] | | نویسنده، فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1933 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133822321|Q133822321]] | 1 |- | [[Lydia Aghabalyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1933-10-07 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116275612|Q116275612]] | 1 |- | [[یلنا آلکسانیان]] | [[پرونده:Aleksanyan small1-75percent.JPG|center|40px]] | منتقد ادبی، مترجم و متخصص در زمینه ادبیات اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[منتقد ادبی (Q4263842)|منتقد ادبی]]<br/>[[philologist]] | 1933-12-18 | 2008-07-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4061570|Q4061570]] | 7 |- | [[Meya Katsakhyan]] | | | [[فیلسوف]] | 1934-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63768136|Q63768136]] | 1 |- | [[لائورا داوتیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1934-02-10 | 2014-12-10 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q64744061|Q64744061]] | 3 |- | [[Mənzərə Məmmədova]] | | | [[دانشمند]] | 1934-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q12842822|Q12842822]] | 1 |- | [[ژولیتا آبراهامیان]] | | | [[mycologist]]<br/>[[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1934-03-27 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q30033910|Q30033910]] | 2 |- | [[لولا خومیانتس]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1934-05-18 | 2004-12-10 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509618|Q20509618]] | 2 |- | [[استلا وارطانیان]] | | پزشک، تاریخ‌نگار و سرطان‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[oncologist]] | 1934-06-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63985572|Q63985572]] | 3 |- | [[Julieta Ghazaryan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[مترجم]] | 1934-07-14 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q117025198|Q117025198]] | 1 |- | [[الویرا اوزونیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1934-12-06 | 2025-05-28 | [[تفلیس]] | [[بوستون]] | [[:d:Q20507509|Q20507509]] | 3 |- | [[Flora Əhmədova]] | | | | 1934-12-09 | 2012-08-03 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16367722|Q16367722]] | 1 |- | [[Emma Petrosyan]] | | | [[ethnographer]]<br/>[[فرهنگ عامه‌شناس]] | 1934-12-29 | | [[باکو]] | | [[:d:Q30246608|Q30246608]] | 2 |- | [[نارا شلپچیان]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1935-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512367|Q20512367]] | 2 |- | [[آنا پطروسیان (نثرنویس)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1935-03-10 | 2017-07-28 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20509455|Q20509455]] | 4 |- | [[بیورغیک منیان]] | [[پرونده:Բյուրեղիկ Մնեյան2.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1935-03-11 | | [[واردنیس]] | | [[:d:Q108180159|Q108180159]] | 3 |- | [[اما ساهاکیان]] | | دانشمند اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1935-03-15 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q28032639|Q28032639]] | 2 |- | [[رایسا میناسیان]] | | | [[پزشک کودکان]] | 1935-03-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63616813|Q63616813]] | 2 |- | [[Anahit Charents]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[ادیب (Q6673651)|ادیب]] | 1935-06-07 | 2024-06-29 | [[ایروان]] | | [[:d:Q124897515|Q124897515]] | 2 |- | [[نینه ایپکچیان]] | | عصب‌شناس اهل ارمنستان | [[متخصص اعصاب]] | 1935-07-25 | 1992 | [[ایروان]] | | [[:d:Q27441540|Q27441540]] | 3 |- | [[بلا هونانیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[dance teacher]]<br/>[[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1935-08-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511728|Q20511728]] | 2 |- | [[شامیرام دردریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1935-10-10 | | | | [[:d:Q47034754|Q47034754]] | 2 |- | [[سوتلانا آواکیان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[theatrologist]] | 1935-10-26 | 2016-03-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q25486914|Q25486914]] | 2 |- | [[Նելլի Խաչատրյան]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1935-11-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107975793|Q107975793]] | 1 |- | [[لائورا شخویان]] | | فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | | 1936 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133823334|Q133823334]] | 1 |- | [[لینا ملکمیان]] | | نویسنده، مورخ، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه اهل ایران-ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[جامعه‌شناس]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1936 | | [[جلفای نو]] | | [[:d:Q134577404|Q134577404]] | 1 |- | [[لائورا سارگسیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[تصویرگر (Q998628)|تصویرگر]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-01-31 | | [[خاچیک، ارمنستان]] | | [[:d:Q94998017|Q94998017]] | 2 |- | [[بلا داربینیان]] | [[پرونده:Bella Darbinyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1936-02-10 | 2005-08-23 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16373729|Q16373729]] | 2 |- | [[ایزا چولاخیان]] | [[پرونده:Iza Cholaxyan.jpg|center|40px]] | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1936-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212548|Q21212548]] | 4 |- | [[ایرینا تیگرانووا]] | | | [[musicologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1936-03-19 | 2011-03-17 | [[سنت پترزبورگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4457121|Q4457121]] | 4 |- | [[یلنا تر-آواکیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-04-07 | 2014-10-28 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512965|Q20512965]] | 2 |- | [[سوتلانا گورگنیان]] | | پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1936-04-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211058|Q21211058]] | 2 |- | [[Vera Andreevna Richter]] | | | [[دانشمند]]<br/>[[حشره‌شناس (Q3055126)|حشره‌شناس]] | 1936-04-30 | 2015-02-07 | [[ایروان]] | [[سنت پترزبورگ]] | [[:d:Q19367363|Q19367363]] | 3 |- | [[Greta Nalchajyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح صحنه (Q2707485)|طراح صحنه]] | 1936-06-16 | 2012-01-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509844|Q20509844]] | 1 |- | [[Flora Baghdasaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-08-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486766|Q25486766]] | 1 |- | [[زمفیریا بارسقیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | 1936-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116457118|Q116457118]] | 2 |- | [[ماری کوچار]] | | | | 1936-09-09 | 1994 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514030|Q20514030]] | 3 |- | [[دونارا قاراگیوزیان]] | | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1936-09-21 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q16379773|Q16379773]] | 2 |- | [[Alina Pahlevanyan]] | | | [[musicologist]] | 1936-10-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27339459|Q27339459]] | 2 |- | [[یلنا مخیتاریان]] | | لغت‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1936-10-16 | | | | [[:d:Q88212251|Q88212251]] | 3 |- | [[M.G. Taslakhchyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[paleobotanist]] | 1937 | | | | [[:d:Q21610224|Q21610224]] | 0 |- | [[آلیتا داناگولیان]] | | فیزیک‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[فیزیک‌دان]] | 1937-01-04 | 2024-03-25 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87411303|Q87411303]] | 2 |- | [[Laura Nersesyan]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1937-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63616911|Q63616911]] | 1 |- | [[لولا دولوخانیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1937-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24237869|Q24237869]] | 5 |- | [[Vilena Grigoryan]] | [[پرونده:Vilena Grigoryan.jpg|center|40px]] | | [[زیست‌شناس]] | 1937-02-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467001|Q21467001]] | 2 |- | [[آمالیا پطروسیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[مورخ]] | 1937-04-08 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q54985213|Q54985213]] | 2 |- | [[تساغکانوس گالمتریان]] | | | [[weaving master]]<br/>[[weaver]] | 1937-05-01 | | [[کسب (سوریه)|کسب]] | | [[:d:Q33082298|Q33082298]] | 3 |- | [[Maro Mazmanyan]] | | | [[مترجم]] | 1937-05-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61592782|Q61592782]] | 2 |- | [[Nelly Sahakyan]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[editing staff]] | 1937-06-12 | | [[آرماویر (روسیه)|آرماویر]] | | [[:d:Q112410565|Q112410565]] | 2 |- | [[زوبیدا گغامیان]] | [[پرونده:Զուբեյդա Գեղամյան.jpg|center|40px]] | فعال اهل ارمنستان | | 1937-06-25 | 2020-12-08 | [[آیگاوان]] | [[واناشن|ونشن]] | [[:d:Q20511196|Q20511196]] | 2 |- | [[Adel Tadevossyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[روان‌پزشک|روانپزشک]] | 1937-07-09 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q27955312|Q27955312]] | 2 |- | [[لورتا دانغیان]] | | ایران‌شناس اهل ارمنستان | [[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]] | 1937-08-04 | | [[تبریز]] | | [[:d:Q133834896|Q133834896]] | 1 |- | [[لاریسا مناتساکانیان]] | [[پرونده:Լարիսա Մնացականյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی و استاد اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1937-09-05 | 2018-01-07 | [[وانادزور]] | [[وانادزور]] | [[:d:Q51428677|Q51428677]] | 3 |- | [[نونا پتروسیان]] | [[پرونده:Nonna Petrosyan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1937-09-29 | 1993-12-03 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16594192|Q16594192]] | 4 |- | [[تیلستینا سوجیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1937-10-16 | 2007 | [[ایروان]] | | [[:d:Q62565532|Q62565532]] | 2 |- | [[Սուսաննա Կարապետյան]] | | | [[ترانه‌پرداز]] | 1937-10-20 | 1991-03-02 | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484742|Q134484742]] | 0 |- | [[Margarita Roukhkyan]] | | | [[musicologist]] | 1937-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212661|Q21212661]] | 1 |- | [[ناتالیا گونچار]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1937-12-27 | | [[سنت پترزبورگ]] | | [[:d:Q20512362|Q20512362]] | 3 |- | [[اما چوخاجیان]] | | شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1938-01-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q28776985|Q28776985]] | 2 |- | [[لائورا تادئوسیان]] | | دامپزشک در زمینه پرورش گوسفند و آموزگار اهل ارمنستان | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[آموزگار]] | 1938-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28148046|Q28148046]] | 3 |- | [[یکاترینا هاکوبجانیان]] | | | [[فیلسوف]] | 1938-03-05 | 2002-03-15 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q16379974|Q16379974]] | 2 |- | [[Levkhanian Marietta Evgeniivna]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1938-03-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q114752602|Q114752602]] | 1 |- | [[نلی آنانیان]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1938-04-03 | 2011-10-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q51307574|Q51307574]] | 3 |- | [[سوتلانا گولیانووا]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[film scholar]] | 1938-04-03 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q51358422|Q51358422]] | 2 |- | [[گرتا مکرتچیان]] | | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1938-05-05 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q61668061|Q61668061]] | 3 |- | [[جولیت کاژویان|جولیتا کاژویان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1938-06-02 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q54976093|Q54976093]] | 2 |- | [[Luiza Sedrakian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1938-06-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116372121|Q116372121]] | 1 |- | [[لیدا بربریان]] | | موسیقی‌شناس، لغت‌شناس و تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[art historian]] | 1938-06-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116436114|Q116436114]] | 2 |- | [[آشخن آبازیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1938-07-02 | 2023-01-06 | [[برداوان]] | [[نویمبریان]] | [[:d:Q13050892|Q13050892]] | 3 |- | [[لوسی میخائیلیانتس]] | | قلب‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1938-08-04 | | [[خاباروفسک]] | | [[:d:Q63645472|Q63645472]] | 2 |- | [[Valya Khachatryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1938-08-14 | | [[شهر نخجوان|نخجوان]] | | [[:d:Q122573766|Q122573766]] | 1 |- | [[جما کاراگیوزیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1938-10-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211773|Q21211773]] | 2 |- | [[کارینه لیسیتسیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1938-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4263122|Q4263122]] | 6 |- | [[آیدا آوتیسیان (دانشمند)]] | | شیمی‌دان، مخترع اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1938-11-29 | 2009-10-10 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23016151|Q23016151]] | 3 |- | [[Svetlana Colosaryan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1939-01-24 | | [[ریبنیتا]] | | [[:d:Q60902387|Q60902387]] | 1 |- | [[لائورا گئورگیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1939-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053019|Q13053019]] | 5 |- | [[سوتلانا مادویان]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1939-02-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q62758159|Q62758159]] | 2 |- | [[Maya Ay-Artyan]] | | | [[مترجم]] | 1939-05-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60675956|Q60675956]] | 2 |- | [[سدا دولوخانیان]] | | شیمی‌فیزیکدان و استاد اهل ارمنستان | | 1939-06-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64765857|Q64765857]] | 2 |- | [[Սոնա Մարդանյան]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1939-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019286|Q23019286]] | 1 |- | [[Karine Jivanyan]] | | | [[جانورشناس (Q350979)|جانورشناس]] | 1939-07-03 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q16385039|Q16385039]] | 2 |- | [[ایرینا درامبیان]] | | نقاش و تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1939-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509671|Q20509671]] | 2 |- | [[لیا بالاگیان]] | | نویسنده و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1939-09-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64513673|Q64513673]] | 3 |- | [[سوفیا هوهانیسیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1939-09-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q87770655|Q87770655]] | 2 |- | [[ویلنا مارتیروسیان]] | [[پرونده:Vilena Martirossian (3).jpg|center|40px]] | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1939-10-05 | 2022-03-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q63256256|Q63256256]] | 4 |- | [[Соловьева Грета Георгиевна]] | | | | 1939-10-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q75795731|Q75795731]] | 1 |- | [[مارگاریتا باخشینیان]] | | پزشک، بافت‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[histologist]] | 1939-11-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89421991|Q89421991]] | 2 |- | [[ایرما وارطانیان]] | | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1939-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511056|Q20511056]] | 4 |- | [[گرتا گالستیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1939-12-11 | 2017-08-13 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21777973|Q21777973]] | 2 |- | [[Emma Mihranyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[آموزشگر]] | 1940-01-04 | 1992-12-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138706|Q22138706]] | 1 |- | [[ملانیا آستواتساتریان]] | | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزگار]] | 1940-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513851|Q20513851]] | 2 |- | [[ایونا آواگیان]] | | | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[ethnographer]] | 1940-01-27 | 2011-05-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27062651|Q27062651]] | 2 |- | [[آناهیت بایندور]] | | مترجم و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1940-02-15 | 2011-01-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4080351|Q4080351]] | 5 |- | [[Bella Barseghyan]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1940-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64862947|Q64862947]] | 2 |- | [[Vera Aslanyan]] | | | [[مترجم]] | 1940-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513790|Q20513790]] | 1 |- | [[ونه‌را بویاخجیان]] | | | [[روان‌پزشک|روانپزشک]]<br/>[[narcologist]]<br/>[[روان درمانگر]] | 1940-05-08 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q20509629|Q20509629]] | 2 |- | [[نلی خوستیکیان]] | | | [[anatomical pathologist]] | 1940-05-25 | 2020-10-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87771454|Q87771454]] | 2 |- | [[نوارت وارطانیان]] | | مترجم و استاد دانشگاه اهل فرانسه-ارمنستان | [[مترجم]] | 1940-06-03 | | [[مارسی]] | | [[:d:Q51271564|Q51271564]] | 3 |- | [[نارینه بالایان]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[دیپوتادو]]<br/>[[وزیر (دولت)|وزیر]] | 1940-06-30 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q87250676|Q87250676]] | 2 |- | [[سونا سفریان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1940-07-01 | 2017-06-08 | [[حلب]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28104738|Q28104738]] | 4 |- | [[لائورا مورادیان]] | | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]] | 1940-10-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23048775|Q23048775]] | 2 |- | [[المیرا آمرویان]] | | | [[داروشناس]] | 1940-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56527624|Q56527624]] | 2 |- | [[اولگا گابایان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1940-12-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22138640|Q22138640]] | 3 |- | [[جولیت ماتینیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1941-01-01 | 2000 | [[مارگاهوویت]] | | [[:d:Q16398144|Q16398144]] | 4 |- | [[هاسمیک ماناسریان]] | | | | 1941 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986036|Q85986036]] | 2 |- | [[هاسمیک قارایان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[Armenian freedom fighter]] | 1941-03-08 | | [[داهراو]] | | [[:d:Q62060648|Q62060648]] | 3 |- | [[Lida Sahakyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1941-04-08 | | [[تتوجور، گغارکونیک|تتوجور]] | | [[:d:Q27791869|Q27791869]] | 1 |- | [[دونارا مکرتچیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1941-04-20 | 2011-07-15 | [[گیومری]] | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | [[:d:Q4298620|Q4298620]] | 5 |- | [[Zemfira Yeritsyan]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[آموزگار]] | 1941-05-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212043|Q21212043]] | 1 |- | [[اولینا شاهیریان]] | [[پرونده:Էվելինա Շահիրյան.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1941-06-13 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q20511470|Q20511470]] | 2 |- | [[نایروهی آلاوردیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1941-06-25 | 2021-11-10 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[:d:Q19714977|Q19714977]] | 3 |- | [[Hasmik Simonyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1941-06-25 | 2001-03-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26742215|Q26742215]] | 2 |- | [[ژنیا آوتیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]] | 1941-07-16 | 2021-09-20 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514013|Q20514013]] | 3 |- | [[لیانا هوسپیان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[armenologist]] | 1941-07-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053050|Q13053050]] | 2 |- | [[ژانا زورابیان]] | | | [[musicologist]] | 1941-08-30 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q63097158|Q63097158]] | 2 |- | [[آنا ماریکیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1941-09-23 | | [[اسکندریه]] | | [[:d:Q101419084|Q101419084]] | 2 |- | [[لیودمیلا هاروتیونیان]] | | | [[جامعه‌شناس]] | 1941-11-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4070521|Q4070521]] | 5 |- | [[تاتیانا هوهانس‌بکووا]] | | | [[پزشک]]<br/>[[oncologist]] | 1941-11-26 | | [[باکو]] | | [[:d:Q65965313|Q65965313]] | 2 |- | [[Anna Gabrielyan]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1941-12-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27299950|Q27299950]] | 1 |- | [[Լիլիա Չիլինգարյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]]<br/>[[استاد]] | 1941-12-12 | 2018-08-14 | [[ایروان]] | | [[:d:Q99438427|Q99438427]] | 1 |- | [[تامارا بویاخچیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1942 | 2004 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13052918|Q13052918]] | 3 |- | [[هیلدا گالفایان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[نویسنده]] | 1942 | | [[استانبول]] | | [[:d:Q21201490|Q21201490]] | 4 |- | [[گریسلدا ناواساردیان]] | | پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1942 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55869082|Q55869082]] | 2 |- | [[گوهار ینوکیان|گوهار ینکویان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1942-01-25 | 2019-01-24 | [[ایروان]] | | [[:d:Q4175684|Q4175684]] | 3 |- | [[آئلیتا دولوخانیان]] | [[پرونده:Աելիտա Դոլուխանյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1942-02-14 | | [[وایک]] | | [[:d:Q23017331|Q23017331]] | 4 |- | [[رایسا مکرتچیان]] | [[پرونده:Raisa Mkrtchyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1942-02-25 | | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | | [[:d:Q16398241|Q16398241]] | 2 |- | [[Marlena Hovakimyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1942-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87719091|Q87719091]] | 1 |- | [[سیلوا آبراهامیان]] | | زیست‌فیزیک‌دان اهل ارمنستان | [[بیوفیزیکدان]] | 1942-03-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66363221|Q66363221]] | 2 |- | [[بلا باگراتونی]] | | زیست‌شناس، آسیب‌شناسی، فیزیولوژی و مخترع اهل ارمنستان | [[زیست‌شناس]]<br/>[[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1942-05-14 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q64691186|Q64691186]] | 2 |- | [[آناهیت تونویان]] | | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1942-07-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62051077|Q62051077]] | 2 |- | [[لائورا وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1942-10-21 | 1994-12-07 | [[گارنی (روستا)|گارنی]] | [[نیویورک]] | [[:d:Q21212977|Q21212977]] | 3 |- | [[هاسمیک گیراگوسیان]] | | | [[cultural activist]] | 1942-10-27 | 2021-05-09 | [[گیومری]] | | [[:d:Q106773347|Q106773347]] | 2 |- | [[ماگدالینا جانپولادیان]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1942-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89874655|Q89874655]] | 2 |- | [[ماغوالا گئورگوا]] | | مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1942-12-05 | 2019 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q81093108|Q81093108]] | 2 |- | [[سیرانا قوکاسیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1943 | 2023-11-06 | [[گیومری]] | | [[:d:Q47152547|Q47152547]] | 2 |- | [[آلیس هکیمباشیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1943-01-14 | | [[تبریز]] | | [[:d:Q60611716|Q60611716]] | 2 |- | [[سوتلانا خانومیان]] | | فیلسوف و راوی اهل ارمنستان | [[reciter]]<br/>[[فیلسوف]] | 1943-01-28 | 2009 | [[خاشتاراک]] | | [[:d:Q47507746|Q47507746]] | 2 |- | [[کارینه جاغاتسپانیان]] | | | [[musicologist]] | 1943-02-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28678413|Q28678413]] | 2 |- | [[Lida Muradyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک کودکان]] | 1943-02-12 | 2021-12-31 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q110369948|Q110369948]] | 1 |- | [[ماری زاکاریان]] | | تاریخ‌نگار ادبی و استاد اهل ارمنستان | [[ادیب (Q6673651)|ادیب]] | 1943-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50328608|Q50328608]] | 3 |- | [[Milda Aghazaryan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[چنگ‌نواز]]<br/>[[آموزشگر]] | 1943-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116236646|Q116236646]] | 1 |- | [[هاسمیک پیلیپوسیان]] | | تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1943-03-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28973515|Q28973515]] | 2 |- | [[هایکوهی خوداوردیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1943-03-31 | | [[ووستان]] | | [[:d:Q13053622|Q13053622]] | 2 |- | [[Гоар Рштуни]] | | | [[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1943-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q39389164|Q39389164]] | 1 |- | [[گایانه ماماجانیان]] | [[پرونده:Gayane Mamajanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1943-06-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508073|Q20508073]] | 2 |- | [[آلیسا آدامیان]] | [[پرونده:Alisa Adamyan (2).jpg|center|40px]] | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[مربی موسیقی]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1943-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q43537428|Q43537428]] | 3 |- | [[Віннікова Людмила Григорівна]] | | | [[دانشمند]] | 1943-07-20 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q65199750|Q65199750]] | 1 |- | [[آلیسا کیوردیان]] | | فیلمبردار اهل ارمنستان | [[فیلم‌بردار صحنه]] | 1943-10-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56187205|Q56187205]] | 2 |- | [[Mariam Ayvazyan]] | | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | 1944 | | | | [[:d:Q124854355|Q124854355]] | 0 |- | [[سوتلانا باغداساریان]] | | میکروب‌شناس اهل ارمنستان | [[microbiologist]] | 1944-01-05 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q22138636|Q22138636]] | 2 |- | [[آناهیت ساوایان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1944-04-18 | 2013-05-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16368458|Q16368458]] | 2 |- | [[ملانیا آبوویان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1944-05-07 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q20510139|Q20510139]] | 3 |- | [[Սվետլանա Ավագյան]] | | | | 1944-08-04 | | [[گلادزور]] | | [[:d:Q20513909|Q20513909]] | 1 |- | [[ویولتا گئورگیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر تلویزیون (Q10798782)|بازیگر تلویزیون]] | 1944-08-05 | 2024-06-19 | [[تفلیس]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q20507613|Q20507613]] | 3 |- | [[الویرا مناتساکانیان]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1944-08-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508068|Q20508068]] | 2 |- | [[مارگاریت تاختاجیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1944-09-15 | 2018-04-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q89197261|Q89197261]] | 2 |- | [[نلی آساطریان]] | [[پرونده:Nelly Asatryan IMG 1932.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1944-10-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513764|Q20513764]] | 3 |- | [[سوسانا باغداساریان]] | | | [[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1944-10-24 | | | | [[:d:Q45825717|Q45825717]] | 2 |- | [[آرملا آراکلیان|Q47012595]] | | بازیگر تئاتر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1945-01-14 | | [[خناتساخ (آسکران)|خناتساخ]] | | [[:d:Q47012595|Q47012595]] | 2 |- | [[گایانه جاغاتسپانیان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[موسیقی‌دان]] | 1945-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54165846|Q54165846]] | 2 |- | [[واهان‌دوخت یرقیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1945-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55258870|Q55258870]] | 4 |- | [[آنوش قازاریان]] | [[پرونده:Anoush Ghazaryan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1945-01-27 | | [[بوراستان]] | | [[:d:Q97205243|Q97205243]] | 2 |- | [[Գոհար Մարտիկյան]] | [[پرونده:Գոհար Մարտիկյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1945-02-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q119083770|Q119083770]] | 1 |- | [[جولیتا بابایان]] | [[پرونده:Julieta Babayan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1945-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507938|Q20507938]] | 2 |- | [[Агаджанян, Азиз Вардевановна]] | | | | 1945-03-12 | | [[نوراشن (تاووش)|نوراشن]] | | [[:d:Q109485888|Q109485888]] | 1 |- | [[نینا یپیسکوپوسیان]] | | آسیب‌شناس، فیزیولوژیست و آموزگار | [[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]]<br/>[[آموزگار]] | 1945-04-06 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q87454316|Q87454316]] | 3 |- | [[کارینه سارگسیان (پزشک)|کارینه سارگسیان]] | | پزشک گوارش اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1945-06-22 | 2013-10-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q30232609|Q30232609]] | 2 |- | [[گایانه موسایلیان|Q69877404]] | [[پرونده:Gayane Musayelyan.jpg|center|40px]] | دانشمند اهل ارمنستان-ایالات متحده آمریکا | [[دانشمند]] | 1945-06-22 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q69877404|Q69877404]] | 2 |- | [[Թերեզա Շահվերդյան]] | [[پرونده:Թերեզա Շահվերդյանի պատկեր.jpg|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1945-07-17 | | [[آیگهات]] | | [[:d:Q101335507|Q101335507]] | 1 |- | [[Իրինա Հովակիմյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1945-08-08 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q21212014|Q21212014]] | 1 |- | [[لیدیا هایراپتیان]] | | استاد سرطان‌شناسی-شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[oncologist]] | 1945-08-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87489634|Q87489634]] | 2 |- | [[آناهیت زارداریان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1945-08-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368448|Q16368448]] | 2 |- | [[آرمانوش کوزمویان|آرمانوش کزموریان]] | | لغت‌شناس، ایران‌شناس، فارسی‌پژوه و خاورشناس و استاد اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1945-09-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23016368|Q23016368]] | 4 |- | [[Shushanik Iskandarian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[musicologist]] | 1945-09-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116753496|Q116753496]] | 1 |- | [[Anahit Bogdanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1945-10-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116569326|Q116569326]] | 1 |- | [[Elizaveta Shatiryan]] | | | [[مترجم]] | 1945-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61694991|Q61694991]] | 2 |- | [[هاسمیک آلکسانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1945-11-27 | 2024-09-11 | [[ایروان]] | | [[:d:Q21567868|Q21567868]] | 2 |- | [[آسیا آلکسانیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1945-11-27 | | [[مایکوپ]] | | [[:d:Q45198847|Q45198847]] | 2 |- | [[Kamilla Gevorkovna Tamanian]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1946 | 2013 | [[ایروان]] | | [[:d:Q21610165|Q21610165]] | 4 |- | [[سوسانا مکرتچیان (نقاش)|سوسانا مکرتچیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1946-01-19 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q28420042|Q28420042]] | 3 |- | [[روزان آلاوردیان]] | [[پرونده:Rouzan Alaverdyan.JPG|center|40px]] | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1946-01-25 | 2017-12-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16398504|Q16398504]] | 5 |- | [[آناهیت قوکاسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1946-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665499|Q22665499]] | 2 |- | [[Էմմա Նահապետյան]] | | | [[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1946-06-18 | 2022-03-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q124799594|Q124799594]] | 1 |- | [[سدا گاسپاریان]] | | زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1946-06-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55281062|Q55281062]] | 4 |- | [[مارینا آقاجانیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک قلب و عروق]] | 1946-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66689701|Q66689701]] | 4 |- | [[جولیتا گیولامیریان|ژولیتا گیولامیریان]] | | کارشناس علوم پرورشی و استاد اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1946-07-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87275358|Q87275358]] | 3 |- | [[لاریسا مورادیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1946-07-19 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q23048760|Q23048760]] | 2 |- | [[سارا یسائیان]] | [[پرونده:Nansen Museum, Yerevan 1 (6).jpg|center|40px]] | | [[پزشک]] | 1946-07-29 | | [[مارتاکرت|آغ‌دره]] | | [[:d:Q27188620|Q27188620]] | 3 |- | [[Սահականուշ Գրիգորյան]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1946-08-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q97206057|Q97206057]] | 1 |- | [[نلی آوتیسیان]] | | موسیقی‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1946-08-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q98167295|Q98167295]] | 2 |- | [[والنتینا داوتیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1946-08-20 | | | | [[:d:Q47343580|Q47343580]] | 2 |- | [[Ժենյա Սարոյան]] | | | | 1946-08-21 | | | | [[:d:Q20513013|Q20513013]] | 1 |- | [[Tereza Khachatryan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[hygienist]] | 1946-08-21 | | [[موسس، ارمنستان]] | | [[:d:Q28146976|Q28146976]] | 1 |- | [[Nazik Khanjyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1946-08-26 | | [[سالونیک]] | | [[:d:Q65088323|Q65088323]] | 2 |- | [[Անահիտ Խարմանդարյան]] | [[پرونده:Anahit Kharmandaryan.jpg|center|40px]] | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[مترجم]] | 1946-09-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105301781|Q105301781]] | 1 |- | [[Ալիս Հովհաննիսյան]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1946-09-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21212023|Q21212023]] | 2 |- | [[ساتنیک مکرتچیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1946-11-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55003810|Q55003810]] | 3 |- | [[Hasmik Ghazaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1946-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212071|Q21212071]] | 1 |- | [[لوسینه گیراگوسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1946-12-04 | 2023-04-03 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511212|Q20511212]] | 2 |- | [[Shushanik Babaian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1947 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116447068|Q116447068]] | 1 |- | [[Սինարա Աբրահամյան]] | | | [[زیست‌شناس]] | 1947 | | [[شهرستان کالینینو]] | | [[:d:Q121086510|Q121086510]] | 1 |- | [[Աստղիկ Ոսկերչյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1947-02-24 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q20507361|Q20507361]] | 1 |- | [[Svetlana Sargsyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1947-02-24 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q20512866|Q20512866]] | 1 |- | [[اما خوداباشیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1947-03-03 | | [[شهرستان سوان]] | | [[:d:Q4502070|Q4502070]] | 3 |- | [[Հեղինե Հովհաննիսյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1947-03-10 | | [[پوکر ودی]] | | [[:d:Q20511509|Q20511509]] | 1 |- | [[ژانا بلبولیان]] | | بازیگر و ترانه‌سرا اهل ارمنستان-فرانسه است | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[آهنگساز]] | 1947-03-24 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q16381632|Q16381632]] | 2 |- | [[Anahit Kirakossian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آموزشگر]] | 1947-03-30 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q47091815|Q47091815]] | 1 |- | [[لائورا آساطریان]] | | استاد و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1947-04-03 | | | | [[:d:Q88218878|Q88218878]] | 2 |- | [[Լարիսա Սոսյան]] | | | | 1947-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212818|Q21212818]] | 1 |- | [[Զեմֆիրա Միլիտոնյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1947-04-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512248|Q20512248]] | 1 |- | [[Tanya Hovhannisyan]] | | | [[شاعر]] | 1947-05-20 | 1988-12-07 | [[آیگاباتس|آیغاباتس]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20511644|Q20511644]] | 1 |- | [[آلوارت آراکلیان]] | | شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1947-05-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61997509|Q61997509]] | 3 |- | [[ایرینا زولوتووا]] | [[پرونده:Zolotova Irina Leonidovna.jpg|center|40px]] | آهنگساز موسیقی‌شناس، کارشناس علوم پرورشی و عضو هیئت علمی اوکراینی‌تبار اهل ارمنستان | [[آهنگساز]]<br/>[[musicologist]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1947-06-14 | | [[دنیپرو]] | | [[:d:Q4193374|Q4193374]] | 3 |- | [[آناهیت بارسامیان|آناهید بارسامیان]] | | | [[شاعر]] | 1947-08-08 | 2017-03-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212575|Q21212575]] | 4 |- | [[آناهیت توپچیان|آناهید توپچیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نویسنده]] | 1947-08-21 | 2021-09-20 | [[آرتیک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513652|Q20513652]] | 5 |- | [[Սուսաննա Հովհաննիսյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[پداگوژی]] | 1947-08-26 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q131640596|Q131640596]] | 1 |- | [[Էսթեր Խեմչյան]] | [[پرونده:EsterKhemchyan.jpg|center|40px]] | | [[philologist]] | 1947-09-10 | | [[دیتاوان]] | | [[:d:Q21211741|Q21211741]] | 1 |- | [[Մագդալինա Մելքոնյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[Doktor of Biology Sciences]]<br/>[[استاد]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1947-09-16 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q99433751|Q99433751]] | 1 |- | [[Սեդա Նասիբյան]] | | | [[دانشمند]]<br/>[[اقتصاددان]] | 1947-11-11 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q28499994|Q28499994]] | 2 |- | [[آلینا هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1947-11-21 | | | | [[:d:Q47034614|Q47034614]] | 2 |- | [[آلا هوهانیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1947-11-21 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q58947377|Q58947377]] | 2 |- | [[Ելենա Մարտիրոսյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1948-01-24 | | [[مارگاهوویت]] | | [[:d:Q20510275|Q20510275]] | 1 |- | [[شوغیک آسویان]] | | | [[مورخ]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1948-02-10 | | [[آرایی|آرای]] | | [[:d:Q13054337|Q13054337]] | 2 |- | [[Տատյանա Մխիթարյան]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1948-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121096197|Q121096197]] | 1 |- | [[Վարդուհի Խաչատրյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]] | 1948-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q99356441|Q99356441]] | 1 |- | [[Tatiyana Mkrtchyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1948-03-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63148351|Q63148351]] | 0 |- | [[آناهیت کناریان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1948-03-16 | | [[گارنی (روستا)|گارنی]] | | [[:d:Q50597043|Q50597043]] | 4 |- | [[تامارا هوهانیسیان (موسیقی‌شناس)]] | | | [[musicologist]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1948-04-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28146369|Q28146369]] | 3 |- | [[ژانا گالستیان]] | [[پرونده:Zhanna Galstyan.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1948-04-15 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20510354|Q20510354]] | 3 |- | [[Zjanna Andreevna Melkonjan]] | [[پرونده:Мелконян Жанна Андреевна.jpg|center|40px]] | | [[طراح تولید]] | 1948-05-05 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q50386510|Q50386510]] | 1 |- | [[آرپی وارتومیان]] | [[پرونده:Arpi Vardumyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1948-05-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88218911|Q88218911]] | 2 |- | [[روزان آساطریان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[نویسنده]] | 1948-05-16 | | | | [[:d:Q20513853|Q20513853]] | 4 |- | [[لیدا نانیان]] | | اقتصاددان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]] | 1948-06-15 | | [[شهرستان گوی‌گول|شهرستان گوی‌گل]] | | [[:d:Q4312924|Q4312924]] | 3 |- | [[ژنیا مکرتومیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1948-07-10 | 2016-12-26 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212246|Q21212246]] | 2 |- | [[روزانا مانوکیان]] | | برزشناس اهل ارمنستان | [[دانشمند زراعت]] | 1948-07-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47472362|Q47472362]] | 2 |- | [[Ofelia Arakelyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1948-09-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30259076|Q30259076]] | 1 |- | [[کناریک پیلوسیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1948-10-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88293419|Q88293419]] | 2 |- | [[Աղավնի Սահակյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1948-10-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511455|Q20511455]] | 1 |- | [[Raissa Gharagyozyan]] | | | [[مترجم]] | 1948-10-27 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q12083529|Q12083529]] | 2 |- | [[روزا وارطانیان]] | | شاعر، نثرنویس و نویسنده ادبیات کودکان اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1948-11-10 | | [[دارپاس]] | | [[:d:Q20511242|Q20511242]] | 2 |- | [[گایانه نرسیسیان]] | [[پرونده:Գայանե Ներսիսյան 2.jpg|center|40px]] | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1949-01-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510463|Q20510463]] | 3 |- | [[Margarit Khachikyan]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1949-02-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27149923|Q27149923]] | 2 |- | [[یه‌وا دالیان]] | | فیزیکدان اهل ارمنستان | [[فیزیک‌دان]] | 1949-02-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87411381|Q87411381]] | 3 |- | [[آناهید شاهزادیان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1949-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511380|Q20511380]] | 2 |- | [[Գայանե Բարսեղյան]] | [[پرونده:Gayane Barsegyan.jpg|center|40px]] | | | 1949-04-02 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q106419521|Q106419521]] | 1 |- | [[Jenny Asatryan]] | | | [[آهنگساز]] | 1949-04-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116270054|Q116270054]] | 1 |- | [[روزا یغیازاریان]] | | نثرنویس، نویسنده ادبیات داستانی کودکان و روزنامه‌نگار نظر | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1949-04-17 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q90882025|Q90882025]] | 2 |- | [[آراکسیا داوتیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1949-04-22 | 2010-07-28 | [[برداوان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q4153671|Q4153671]] | 4 |- | [[الادا چاخویان]] | [[پرونده:Ellada Chakhoyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1949-04-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50403912|Q50403912]] | 2 |- | [[Ruzan Muradyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1949-06-15 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20508995|Q20508995]] | 1 |- | [[Անահիտ Գևորգյան]] | | | [[آموزشگر]] | 1949-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87249229|Q87249229]] | 1 |- | [[سوفی دوویان]] | | بازیگر و رقصنده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1949-07-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509727|Q20509727]] | 2 |- | [[تامارا بوغوسیان]] | | | [[دولت‌مرد]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1949-07-17<br/>1949-07-04 | 2018-08-28 | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q4366813|Q4366813]] | 3 |- | [[آنا یرزینکیان]] | | | [[منتقد سینما (Q4220892)|منتقد سینما]] | 1949-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27546855|Q27546855]] | 2 |- | [[Siranuysh Aghajanyan]] | | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1949-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512366|Q20512366]] | 1 |- | [[آنا هاکوبیان (شطرنج‌باز)|آنا هاکوبیان]] | | مترجم و شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1949-11-29 | 2022-06-01 | [[گیومری]] | | [[:d:Q88214180|Q88214180]] | 2 |- | [[گوهار اوگانزووا|Q56702537]] | | گیاه‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1949-12-13 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q56702537|Q56702537]] | 2 |- | [[لیزا برکیان-آبراهامیان]] | | روزنامه‌نگار، مترجم و کتاب‌شناس اهل ارمنستان-آلمان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[کتاب‌شناس]] | 1949-12-13 | | [[گغاروت|گقرابوت]] | | [[:d:Q68343869|Q68343869]] | 3 |- | [[Maria Abajan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1950 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47454231|Q47454231]] | 1 |- | [[Գայանե Հարությունյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1950-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117147855|Q117147855]] | 1 |- | [[هغینه میناسیان]] | [[پرونده:Class in session ATC.jpg|center|40px]] | | [[اقتصاددان]] | 1950-01-20 | | [[آرزاکان]] | | [[:d:Q20508452|Q20508452]] | 2 |- | [[Nina Barkhudaryan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1950-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64916092|Q64916092]] | 1 |- | [[لیلیت یرنجاکیان]] | | | [[musicologist]] | 1950-02-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511089|Q20511089]] | 2 |- | [[Գոհար Վարդումյան]] | | | [[مورخ]] | 1950-02-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511586|Q20511586]] | 2 |- | [[نارگیز پاشایان]] | | نقاش سبک پسامدرنیسم اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1950-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61831732|Q61831732]] | 3 |- | [[سوتلانا گریگوریان (پزشک)|سوتلانا گریگوریان]] | | قلب‌شناس، و پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1950-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28916575|Q28916575]] | 3 |- | [[تیگرانوهی تر-مارگوسیان]] | [[پرونده:Actor tigranuhi ter markosyan.jpg|center|40px]] | بازیگر، کارگردان و مترجم اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[مترجم]] | 1950-03-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513211|Q20513211]] | 2 |- | [[Ջեմմա Մնացականի Քաղցրիկյան]] | | | [[خواننده]] | 1950-05-17 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q16398068|Q16398068]] | 1 |- | [[زینایدا سیمونیان]] | | ورزشکار تیراندازی زن اهل ارمنستان | [[تیرانداز (Q17486376)|تیرانداز]] | 1950-05-20 | 2012-03-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4419815|Q4419815]] | 4 |- | [[Լալա Մարտիրոսյան-Քոչար]] | | | [[art historian]] | 1950-06-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697448|Q21697448]] | 1 |- | [[Arpik Hasratyan]] | [[پرونده:Arpik Asratyan.jpg|center|40px]] | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1950-06-25 | 2020-03-27 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q28121682|Q28121682]] | 3 |- | [[آرپن موسسیان]] | [[پرونده:ARPEN MOVSESYAN 2.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار و خاورشناس اهل ارمنستان | [[صاحب‌نظر|کارشناسان خبره]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]] | 1950-07-02 | | [[آیگستان (مارتاکرت)|آیگستان]] | | [[:d:Q62060280|Q62060280]] | 3 |- | [[کارینه سارگسیان]] | | مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1950-07-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512607|Q20512607]] | 2 |- | [[تیگرانوهی آلیخانیان]] | | | [[cell biologist]] | 1950-07-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59711223|Q59711223]] | 2 |- | [[هاسمیک استپانیان]] | | تاریخ‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[source critic]] | 1950-08-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27163341|Q27163341]] | 3 |- | [[سدا هونانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1950-08-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108049327|Q108049327]] | 2 |- | [[ماریام مارگاریان]] | | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1950-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85985463|Q85985463]] | 2 |- | [[Elvina Makarian]] | [[پرونده:Elvina Makaryan.jpg|center|40px]] | | [[ترانه‌پرداز]]<br/>[[خواننده]] | 1950-08-16 | 2007-07-09 | [[ایروان]] | [[گلندیل (کالیفرنیا)|گلندیل]] | [[:d:Q1334223|Q1334223]] | 3 |- | [[Հասմիկ Պետրոսյան]] | | | [[دانشمند]] | 1950-09-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019292|Q23019292]] | 1 |- | [[آناهیت خاندیلیان]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1950-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87770149|Q87770149]] | 3 |- | [[مارگوش وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[داروساز]] | 1950-11-16 | | [[خوجورنی]] | | [[:d:Q54958458|Q54958458]] | 2 |- | [[الینا آقامیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1950-11-28 | | [[چنلی‌بل|چارداغلی٬ شمکیر]] | | [[:d:Q21694963|Q21694963]] | 2 |- | [[مارئتا کوچاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-01-03 | | [[آیگزارد]] | | [[:d:Q47023275|Q47023275]] | 2 |- | [[تامارا سارگسیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[ژنتیک‌دان|نسل‌شناس]] | 1951-02-05 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q28090052|Q28090052]] | 2 |- | [[Zaruhi Ter-Ghazarian]] | | | [[musicologist]] | 1951-04-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116491572|Q116491572]] | 1 |- | [[Սուսաննա Շահինյան]] | | | [[مجری]] | 1951-05-23 | | [[گغانوش]] | | [[:d:Q107363928|Q107363928]] | 1 |- | [[Arina Harutyunyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1951-07-17 | | | | [[:d:Q20509845|Q20509845]] | 1 |- | [[روزان تادئوسیان]] | | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1951-08-16 | | | | [[:d:Q50086266|Q50086266]] | 2 |- | [[Լարիսա Գևորգյան]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1951-08-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106923253|Q106923253]] | 1 |- | [[Karine Kocharyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-09-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514043|Q20514043]] | 1 |- | [[Tamar Harutyunyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1951-11-03 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q20509945|Q20509945]] | 1 |- | [[آنا آرئوشاتیان]] | | | [[musicologist]] | 1951-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507628|Q20507628]] | 2 |- | [[جولیتا استپانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1951-11-07 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27778936|Q27778936]] | 2 |- | [[نادژدا داوتیان]] | | | [[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1951-11-08 | 2019-06-15 | [[مسکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26260883|Q26260883]] | 2 |- | [[هراچوهی پالاندوزیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[editing staff]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1951-11-20 | 2022-08-16 | [[شهرستان واردنیس]] | | [[:d:Q88217950|Q88217950]] | 2 |- | [[مارینه آبراهامیان]] | | نوازنده پیانو و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1951-11-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16392895|Q16392895]] | 2 |- | [[شاکه توخمانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-12-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513505|Q20513505]] | 2 |- | [[سوفیک سارگسیان]] | [[پرونده:Sofik Sargsyan 02.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-12-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21702826|Q21702826]] | 3 |- | [[آنا تر-مارکوسیان]] | | فیزیولوژیست اهل ارمنستان | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1951-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28747216|Q28747216]] | 2 |- | [[نلی شاهنازاریان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1952-01-02 | | [[جوجوان]] | | [[:d:Q28105510|Q28105510]] | 3 |- | [[Manana Aslamazyan]] | | | [[مدیر (Q2462658)|مدیر]] | 1952-01-10 | 2022-08-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4071333|Q4071333]] | 3 |- | [[سیرانوهی گغامیان]] | [[پرونده:Seyranuhi Geghamyan 01.jpg|center|40px]] | نویسنده، تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1952-01-10 | | [[کاماریس]] | | [[:d:Q55333399|Q55333399]] | 5 |- | [[Աիդա Մարկոսյան]] | [[پرونده:Aida Markosian Armenian language.jpg|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[آموزشگر]] | 1952-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22919472|Q22919472]] | 2 |- | [[گایانه مکرتچیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-01-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28490031|Q28490031]] | 2 |- | [[Mane Erna Shirinian]] | | | [[مورخ]]<br/>[[Byzantinist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1952-02-07 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q32389478|Q32389478]] | 1 |- | [[آناهیت تاریان]] | [[پرونده:Anahit Taryan 2.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار، مترجم و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1952-02-09 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20513129|Q20513129]] | 5 |- | [[Marietta Gasparyan]] | [[پرونده:Yerevan Meetings Series- Marietta Gasparyan 2.jpg|center|40px]] | | [[معمار]] | 1952-02-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019270|Q23019270]] | 3 |- | [[Հռիփսիմե Պիկիչյան]] | | | [[museologist]] | 1952-02-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116702346|Q116702346]] | 1 |- | [[Siranush Nanagulian]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1952-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665506|Q22665506]] | 1 |- | [[گارون آقاجانیان]] | [[پرونده:ԳԱՐՈՒՆ-ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ.jpg|center|40px]] | نویسنده، زیست‌شناس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[زیست‌شناس]] | 1952-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106978171|Q106978171]] | 3 |- | [[لیوبا گاسپاریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1952-03-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60691964|Q60691964]] | 3 |- | [[آلوارت بارخوداریان]] | | زبان‌شناس و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1952-06-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62068158|Q62068158]] | 2 |- | [[تاتئویک قاپلانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-06-19 | 2010-12-22 | [[ایروان]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q13055060|Q13055060]] | 3 |- | [[کارینه اوهانیان]] | | نوازنده پیانو، آموزگار اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1952-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56877289|Q56877289]] | 2 |- | [[Сусанна Вагановна Айвазян]] | | | [[طراح تولید]] | 1952-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28495113|Q28495113]] | 0 |- | [[آرئو سانتروسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-08-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26208334|Q26208334]] | 2 |- | [[شنهوریک شاهینیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1952-08-23 | | | | [[:d:Q66712914|Q66712914]] | 2 |- | [[هایکوش باتیکیان]] | | گیاه‌شناس، و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1952-09-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89589336|Q89589336]] | 3 |- | [[هاسمیک هاسراتیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1952-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27686011|Q27686011]] | 2 |- | [[Կարինե Ստեփանյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1952-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246694|Q87246694]] | 1 |- | [[آیدا هوهانیسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1952-11-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27863152|Q27863152]] | 3 |- | [[کناریک آلکسانیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]]<br/>[[oncologist]] | 1952-12-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24037068|Q24037068]] | 2 |- | [[Կարինե Ղազարյան]] | | | | 1952-12-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212069|Q21212069]] | 1 |- | [[Tarlan Goycali]] | | | [[شاعر]] | 1953 | 21st century | [[شورژا]] | | [[:d:Q12846889|Q12846889]] | 2 |- | [[نوارت آراکلیان]] | | فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | | 1953 | | [[تهران]] | | [[:d:Q133823638|Q133823638]] | 1 |- | [[Anaït Serekian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 20th century | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q2845715|Q2845715]] | 1 |- | [[Armine Minasyan]] | | | [[پزشک]] | 1953-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105046605|Q105046605]] | 1 |- | [[Zara Tonikyan]] | | | [[خواننده]] | 1953-01-05 | 2024-09-10 | [[ایروان]] | [[بلژیک]] | [[:d:Q20511451|Q20511451]] | 1 |- | [[مایرانوش گریگوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1953-02-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22677768|Q22677768]] | 2 |- | [[Врагова, Светлана Александровна]] | | | | 1953-03-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107041150|Q107041150]] | 1 |- | [[سونا بانویان]] | [[پرونده:Sona Banoyan 2.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1953-04-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29354889|Q29354889]] | 3 |- | [[تامارا هوهانیسیان]] | [[پرونده:Tamara Hovhannisian.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[art historian]] | 1953-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56565914|Q56565914]] | 3 |- | [[گرتا مجلومیان]] | [[پرونده:Greta Mejlumyan.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1953-05-08 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q22138705|Q22138705]] | 3 |- | [[گایانه هوهانیسیان (خواننده)|گایانه هوهانیسیان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1953-06-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28874340|Q28874340]] | 3 |- | [[آلا هوهانیسیان (چشم‌پزشک)]] | | | [[پزشک]]<br/>[[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]] | 1953-07-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88685468|Q88685468]] | 2 |- | [[لیلیت بروتیان]] | | استاد دانشگاه و زبان‌شناس ارمنستان | [[آموزگار]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1953-08-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27303602|Q27303602]] | 2 |- | [[ساتنیک هوهانیسیان]] | [[پرونده:Satenik Hovhannisyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1953-08-15 | | | | [[:d:Q54826360|Q54826360]] | 2 |- | [[النا پاولیدی]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1953-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467354|Q21467354]] | 2 |- | [[کارینه آروستامیان]] | [[پرونده:Doctor Karine Arustamyan is also a painter.jpg|center|40px]] | پزشک زنان و مامای اهل ارمنستان | [[پزشک زنان]]<br/>[[ماما|مامایی]] | 1953-09-23 | | | | [[:d:Q62588456|Q62588456]] | 3 |- | [[Մարինա Սաֆարյան]] | | | [[phthisiatrist]] | 1953-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28549420|Q28549420]] | 1 |- | [[آنژلا باکونتس]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1953-10-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54941994|Q54941994]] | 2 |- | [[بوراستان زولومیان]] | | زبان‌شناس، لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[philologist]] | 1953-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15972561|Q15972561]] | 2 |- | [[Նինա Ջաղինյան]] | | | [[Candidate of Sciences]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]]<br/>[[فرهنگستان]]<br/>[[رئیس‌جمهور]]<br/>[[اتحادیه نویسندگان ارمنستان]]<br/>[[Union of Journalists of Armenia]] | 1953-11-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q85983536|Q85983536]] | 1 |- | [[Seda Bekaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1953-11-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q103819437|Q103819437]] | 1 |- | [[ایرینا مالخاسیان]] | | پزشک در زمینه‌های هوش‌بری و مراقبت‌های ویژه پزشکی اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[intensivist]] | 1954-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47465800|Q47465800]] | 2 |- | [[Anush Babayan]] | [[پرونده:Անուշ Բաբայան.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1954-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q126687516|Q126687516]] | 1 |- | [[هاسمیک تر-کاراپتیان]] | [[پرونده:Hasmik Ter-Karapetian.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1954-01-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665528|Q22665528]] | 3 |- | [[Վերժինե Սեմիրջյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1954-02-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665524|Q22665524]] | 1 |- | [[Marina Dzhigarkhanyan]] | | | [[art historian]] | 1954-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101584452|Q101584452]] | 1 |- | [[Gayane Vardanyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1954-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28648554|Q28648554]] | 1 |- | [[آناهیت دانیلیان]] | [[پرونده:Anahit Danielyan.jpg|center|40px]] | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1954-03-18 | | [[داستاکرت]] | | [[:d:Q20507896|Q20507896]] | 2 |- | [[Hasmik Vahradyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1954-04-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30088706|Q30088706]] | 1 |- | [[Telli Pənahqızı]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | 1954-05-24 | | [[ودی]] | | [[:d:Q12846488|Q12846488]] | 1 |- | [[سیلوا یوزباشیان]] | [[پرونده:Silva.jpg|center|40px]] | بازیگر و تک‌خوان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]] | 1954-06-10 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q13054716|Q13054716]] | 2 |- | [[نازنیک سارگسیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1954-06-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30276362|Q30276362]] | 2 |- | [[ونه‌را تارزیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1954-07-14 | | [[Ujmana]] | | [[:d:Q55527116|Q55527116]] | 2 |- | [[Karine Mkrtchian]] | | | [[خواننده]] | 1954-08-19 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116486453|Q116486453]] | 1 |- | [[ژانا هاکوبیان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1954-08-23 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20512035|Q20512035]] | 3 |- | [[آنا بویاجیان]] | | گیاه‌شناس و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1954-08-29 | 2015-01-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q18927217|Q18927217]] | 6 |- | [[Իրինա Ծերեթելի]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1954-09-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121287306|Q121287306]] | 1 |- | [[گایانه شاهوردیان]] | | روان‌شناس و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[روان‌شناس]] | 1954-09-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47499154|Q47499154]] | 3 |- | [[اما بگیجانیان]] | | استاد دانشگاه، ایران‌شناس، خاورشناس، مترجم اهل ارمنستان-ایران | [[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1954-09-17 | | [[تهران]] | | [[:d:Q62067684|Q62067684]] | 2 |- | [[هاسمیک لیلویان]] | | | [[مربی موسیقی]] | 1954-09-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15731336|Q15731336]] | 3 |- | [[نونا زوتووا]] | | بازیگر، مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1954-10-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211495|Q21211495]] | 2 |- | [[تامار هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1954-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511433|Q20511433]] | 3 |- | [[نادژدا سارگسیان]] | | سیاستمدار و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1954-10-17 | 2018-07-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512680|Q20512680]] | 2 |- | [[کارینه صافاریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1955 | | [[آرارات (آرارات)|آرارات (روستا)، ارمنستان]] | | [[:d:Q47015600|Q47015600]] | 2 |- | [[Armenuhi Drost-Abgarjan]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1955 | | | | [[:d:Q686242|Q686242]] | 1 |- | [[Կարինե Գլոյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1955-01-05 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20511694|Q20511694]] | 1 |- | [[Margarita Khachatryan]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1955-01-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87656337|Q87656337]] | 2 |- | [[وارت مانوکیان]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1955-01-12 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q63095502|Q63095502]] | 2 |- | [[Փիրուզա Մելիքսեթյան]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[ویراستار (Q1607826)|ویراستار]] | 1955-02-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q119131274|Q119131274]] | 1 |- | [[آنوش وارطانیان (نویسنده)]] | [[پرونده:Անուշ Վարդանյան, հայ գրող.jpg|center|40px]] | نویسنده ادبیات کودک و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-03-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212971|Q21212971]] | 2 |- | [[وارتوهی روشانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-03-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511150|Q20511150]] | 2 |- | [[مانیک آجمیان]] | | شاعر، روزنامه‌نگار، و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512704|Q20512704]] | 3 |- | [[گایانه ماخموریان]] | | | [[مورخ]] | 1955-04-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47471330|Q47471330]] | 2 |- | [[هاسمیک قازینیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[hepatologist]] | 1955-04-19 | | [[ووسکوان]] | | [[:d:Q89413784|Q89413784]] | 2 |- | [[آناهیت آدامیان]] | | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510445|Q20510445]] | 3 |- | [[Datevik Hovanesian]] | | | [[خواننده]]<br/>[[موزیسین جاز]] | 1955-06-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13055066|Q13055066]] | 4 |- | [[ماریام قازاریان]] | | بازیگر | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-06-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512441|Q20512441]] | 2 |- | [[سوسانا صافاریان]] | [[پرونده:Susanna Safaryan 2 (1).jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1955-07-05 | | [[ودی]] | | [[:d:Q20513188|Q20513188]] | 3 |- | [[ونه‌را وارطومیان]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1955-07-23 | | [[چوچکان]] | | [[:d:Q56229766|Q56229766]] | 2 |- | [[آناهیت چیبوخیان|آناهیت چیبوخچیان]] | | لغت‌شناس، روزنامه‌نگار نظر، نویسنده و جنگجوی آزادی اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[Armenian freedom fighter]]<br/>[[philologist]]<br/>[[opinion journalist]] | 1955-07-24 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q62031576|Q62031576]] | 3 |- | [[Margarit Hovsepian]] | | | [[خواننده]] | 1955-07-24 | | [[کراسنودار]] | | [[:d:Q116861115|Q116861115]] | 1 |- | [[Gayane Harutyun Terzyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]]<br/>[[philologist]] | 1955-07-27 | 2023-05-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q118849038|Q118849038]] | 1 |- | [[آناهیت کوچاریان|آناهید کوچاریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-08-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21213217|Q21213217]] | 2 |- | [[Hrachuhi Taturyan]] | [[پرونده:HRACHUHI TATURYAN.jpg|center|40px]] | | [[art historian]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1955-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388872|Q16388872]] | 1 |- | [[آنا هککیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1955-08-15 | | | | [[:d:Q21212002|Q21212002]] | 2 |- | [[Flora Xəlilzadə]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[opinion journalist]] | 1955-08-23 | | [[وروتان (سیسیان)|وروتان]] | | [[:d:Q12839553|Q12839553]] | 1 |- | [[وارت پوغوسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1956 | | | | [[:d:Q26932315|Q26932315]] | 1 |- | [[Ագապի Մկրտչյան]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[مترجم]] | 1956 | | [[گغاشن]] | | [[:d:Q117022089|Q117022089]] | 1 |- | [[Հասմիկ Չարենց]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1956 | 2020-11-26 | [[ایروان]] | [[هلند]] | [[:d:Q124881093|Q124881093]] | 1 |- | [[Agapi Mkrtchian]] | [[پرونده:Agapi Mkrtchian (armenische Übersetzerin) liest auf der Frankfurter Buchmesse 2019, 01.jpg|center|40px]] | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | 1956 | | [[گغاشن]] | | [[:d:Q71705379|Q71705379]] | 2 |- | [[نینا تاروردیان]] | | باکتری‌شناس اهل ارمنستان | [[microbiologist]] | 1956-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87655822|Q87655822]] | 3 |- | [[آلوارت میرزویان]] | | نوازنده قانون و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | | 1956-03-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97061520|Q97061520]] | 2 |- | [[Hasmik Markosyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1956-03-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105942761|Q105942761]] | 1 |- | [[Olga Daryan]] | [[پرونده:Օլգա Դարյան, մանկագիր.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1956-03-27 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q121151585|Q121151585]] | 1 |- | [[Գայանե Սարգսյան]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1956-04-06 | | [[آرتسوانیست]] | | [[:d:Q121078425|Q121078425]] | 1 |- | [[Sona Salmanova]] | | | [[قاضی]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1956-05-12 | | [[آرجاهوویت|غورسالی]] | | [[:d:Q4405904|Q4405904]] | 3 |- | [[ناتالیا باغداساریان]] | | بازیگر تئاتر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1956-05-19 | | [[یغوارد (سیونیک)|یغوارد]] | | [[:d:Q29981218|Q29981218]] | 2 |- | [[Gayane Kesoian]] | | | [[آهنگساز]] | 1956-06-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120167757|Q120167757]] | 0 |- | [[Satenik Ghazaryan]] | [[پرونده:Սաթենիկ Ղազարյան.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1956-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117025862|Q117025862]] | 1 |- | [[نکتار ساهاکیان]] | [[پرونده:Nektar Sahakyan.jpg|center|40px]] | نقاش و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1956-07-20 | | [[نرکین گتاشن]] | | [[:d:Q89042093|Q89042093]] | 2 |- | [[Nela Grigoryan]] | [[پرونده:Գրիգորյան Նելա Ենոքի.jpg|center|40px]] | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]]<br/>[[وکیل]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1956-07-29 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q98073156|Q98073156]] | 1 |- | [[Թագուհի Կարապետյան]] | | | [[manufacturer]] | 1956-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467299|Q21467299]] | 1 |- | [[Nazik Harutyunyan]] | [[پرونده:Նազիկ Հարությունյան.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند]] | 1956-10-10 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27230575|Q27230575]] | 2 |- | [[Margarit Shahinyan]] | | | [[خواننده]] | 1957-01-10 | | [[ساروخان، گغارکونیک]] | | [[:d:Q116838681|Q116838681]] | 1 |- | [[لیانا ماتئوسیان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1957-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50090366|Q50090366]] | 2 |- | [[مانه سارینیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1957-01-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88302855|Q88302855]] | 2 |- | [[لیلیت آرزومانیان]] | | رمان‌نویس اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1957-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514161|Q20514161]] | 3 |- | [[یلیزاوتا توروسیان]] | | پزشک و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1957-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513475|Q20513475]] | 2 |- | [[Hasmik Gulakyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[ویراستار (Q1607826)|ویراستار]]<br/>[[opinion journalist]] | 1957-04-08 | | [[ایجوان]] | | [[:d:Q119011359|Q119011359]] | 1 |- | [[Emma Papikyan]] | | | [[خواننده]] | 1957-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508565|Q20508565]] | 1 |- | [[Goat Atoyan]] | [[پرونده:Gohar Atoyan 2.jpg|center|40px]] | | [[هنرمند سیرک]]<br/>[[شعبده‌باز (Q1658894)|شعبده‌باز]] | 1957-04-24 | 2000-07-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q106375534|Q106375534]] | 1 |- | [[Arevik Arevshatyan]] | [[پرونده:Arevik Arevshatyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[exhibition curator]] | 1957-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29933185|Q29933185]] | 2 |- | [[Maleyka Sama]] | | | [[پزشک]] | 1957-06-01 | 2007 | [[تومانیان، ارمنستان|تومانیان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16370974|Q16370974]] | 1 |- | [[Թենի Վարդանյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1957-06-15 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20511021|Q20511021]] | 2 |- | [[کارینه تر-ساهاکیان]] | | روزنامه‌نگار، گزارشگر، چهره سرشناس و اپراتور اهل ارمنستان | [[گزارشگر]]<br/>[[operator]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1957-07-10 | 2014-07-08 | [[گنجه]] | | [[:d:Q97602609|Q97602609]] | 1 |- | [[هاسمیک هاتساگوردزیان|هاسمیک هاتساگورتسیان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1957-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510325|Q20510325]] | 2 |- | [[کارینه خودیکیان]] | [[پرونده:Karine-Khodikyan.jpg|center|40px]] | رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[opinion journalist]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]] | 1957-07-25 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q4498755|Q4498755]] | 4 |- | [[مارینا مارگاریان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[دندان‌پزشک]] | 1957-07-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87244079|Q87244079]] | 2 |- | [[Erna Khalafian]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1957-08-12 | | | | [[:d:Q104586343|Q104586343]] | 1 |- | [[آیتسمیک اوهانیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1957-08-27 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q87247212|Q87247212]] | 2 |- | [[ریما میرومیان]] | | | [[فیلسوف]] | 1957-09-21 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q63385601|Q63385601]] | 3 |- | [[Աննա Դոլաբջյան]] | | | | 1957-09-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85988748|Q85988748]] | 1 |- | [[Hasmik Daryan]] | | | [[شاعر]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1957-10-14 | 2021-04-22 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q106684062|Q106684062]] | 2 |- | [[نینا آقاولیان]] | [[پرونده:Նինա Աղավելյան.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1957-11-01 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q20512438|Q20512438]] | 2 |- | [[آروس گولانیان]] | | | [[خواننده]] | 1957-11-02 | | [[تسوواگیوغ]] | | [[:d:Q21438201|Q21438201]] | 2 |- | [[Անուշ Կիրակոսյան]] | [[پرونده:Anush Kirakosyan, Yerevan - 2019.jpg|center|40px]] | | | 1957-12-14 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q99067214|Q99067214]] | 1 |- | [[گایانه مالومیان]] | [[پرونده:Գայանե Մալումյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی و مدرس دانشگاه اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1957-12-17 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q25487279|Q25487279]] | 2 |- | [[Parvana Zangazurlu]] | | | [[شاعر]] | 1958 | | [[آجاباج|عجبجا]] | | [[:d:Q23684637|Q23684637]] | 1 |- | [[Karine Aghekyan]] | | | [[Armenian freedom fighter]] | 1958-02-10 | 2021-01-29 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512561|Q20512561]] | 1 |- | [[Anahit Harowt̕yownyan]] | [[پرونده:Anahit Harutyunyan.jpg|center|40px]] | | | 1958-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29017648|Q29017648]] | 1 |- | [[Gohar Shagoyan]] | | | [[musicologist]] | 1958-04-29 | | | | [[:d:Q116464649|Q116464649]] | 1 |- | [[Rəhilə Bəndəliyeva]] | | | [[خواننده]] | 1958-05-04 | | [[کاروت]] | | [[:d:Q55198607|Q55198607]] | 1 |- | [[هایکوش اوهانیان]] | | | [[نویسنده]] | 1958-05-06 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q16387963|Q16387963]] | 2 |- | [[سوسانا بادالیان (گیاه‌شناس)|سوسانا بادالیان]] | | گیاه‌شناس و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1958-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64532725|Q64532725]] | 3 |- | [[گایانه مکرتچیان (کارشناس آموزش و پرورش)]] | [[پرونده:Գայանե Մկրտչյան.jpg|center|40px]] | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1958-07-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101424576|Q101424576]] | 2 |- | [[Alvard Grigoryan]] | | | [[museologist]] | 1958-07-09 | | | | [[:d:Q111944852|Q111944852]] | 0 |- | [[آلینا کوشکیان]] | | پزشک و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1958-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56055261|Q56055261]] | 2 |- | [[Նանե (գրող)]] | [[پرونده:Բանաստեղծուհի Նանե.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[متخصص اعصاب]] | 1958-09-07 | | [[آرتاشات]] | | [[:d:Q133812991|Q133812991]] | 1 |- | [[Կարինե Մեսրոպյան]] | | | [[مترجم]] | 1958-09-25 | | [[گورایک]] | | [[:d:Q118582863|Q118582863]] | 1 |- | [[نارینه زاریفیان]] | | موسیقی‌دان و آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1958-10-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63093492|Q63093492]] | 2 |- | [[لاریسا آوتیسیان]] | | دانشمند علم بهداشت اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1958-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62020549|Q62020549]] | 3 |- | [[مارگاریت یسائیان]] | [[پرونده:Margarit Yesayan 03.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1958-10-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31196902|Q31196902]] | 4 |- | [[آناهیت هایراپتیان]] | | دانشمند علم بهداشت و استاد اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1958-12-01 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q87490352|Q87490352]] | 2 |- | [[ماریام هامباریان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1958-12-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512466|Q20512466]] | 2 |- | [[Nairi Hampikian]] | | | [[architectural engineer]] | 1958-12-06 | | | | [[:d:Q113831813|Q113831813]] | 0 |- | [[Gülzar İbrahimova]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسندهٔ داستان کوتاه]] | 1958-12-21 | | [[آلوانک|الونگ]] | | [[:d:Q12839959|Q12839959]] | 1 |- | [[Գայանե Մեջլումյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1959 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511835|Q20511835]] | 1 |- | [[کارینا بورنازیان]] | | بازیگر تئاتر، و بازیگر سینما اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1959-01-14 | 2020-05-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q46612750|Q46612750]] | 2 |- | [[آلا وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1959-01-16 | | [[پوتسدام]] | | [[:d:Q13050743|Q13050743]] | 3 |- | [[Թագուհի Բարսեղյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1959-01-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q49443826|Q49443826]] | 3 |- | [[روزانا آراکلیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[philologist]]<br/>[[آموزشگر]] | 1959-02-15 | | | | [[:d:Q54974716|Q54974716]] | 2 |- | [[آناهید تارخانیان]] | [[پرونده:Անահիտ Թարխանյան.jpg|center|40px]] | | [[معمار]] | 1959-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56051762|Q56051762]] | 4 |- | [[Astghik Musheghyan]] | | | [[musicologist]] | 1959-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116378266|Q116378266]] | 1 |- | [[یوگنیا سارگسیان]] | [[پرونده:Evgenia Sarkisian - SARE.jpg|center|40px]] | طراح صحنه و نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح صحنه (Q2707485)|طراح صحنه]] | 1959-03-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q17628023|Q17628023]] | 4 |- | [[آمالیا ینگویان]] | | دولتمرد اهل ارمنستان | | 1959-03-22 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21211418|Q21211418]] | 2 |- | [[نونه آقبالیان]] | [[پرونده:Նունե Աղբալյան (4).JPG|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1959-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512474|Q20512474]] | 3 |- | [[لیودمیلا سارگسیان]] | [[پرونده:Լյուդմիլա Սարգսյան1.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1959-03-30 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20512579|Q20512579]] | 3 |- | [[Dariko Khachatryan]] | [[پرونده:Դարիկո Խաչատրյան, հայ գրող.jpg|center|40px]] | | [[پداگوژی]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1959-03-31 | | [[زانگاکتون]] | | [[:d:Q131586733|Q131586733]] | 1 |- | [[Heriqnaz Galstyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1959-05-15 | 2015-01-16 | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388355|Q16388355]] | 2 |- | [[روزان ساریان]] | [[پرونده:Rouzan Sarian (2).jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار و لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1959-06-14<br/>1959-07-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16398505|Q16398505]] | 3 |- | [[سوفیا آزناووریان]] | | آهنگساز، روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1959-07-03 | | [[کراسنودار]] | | [[:d:Q63107700|Q63107700]] | 2 |- | [[آناهیت آقاساریان]] | | | [[نمایشنامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1959-08-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50549244|Q50549244]] | 2 |- | [[مارینه بالاسانیان]] | | | [[پزشک]] | 1959-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89422341|Q89422341]] | 4 |- | [[Танашян, Маринэ Мовсесовна]] | [[پرونده:Танашян ММ (фото в рабочем кабинете).jpg|center|40px]] | | | 1959-10-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97181971|Q97181971]] | 1 |- | [[آناهیت ملکومیان]] | | اقتصاددان و استاد اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]] | 1959-11-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63284336|Q63284336]] | 2 |- | [[آراکس آبراهامیان]] | | نقاش و شاعر اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[شاعر]] | 1959-11-07 | 1993-12-25 | [[آرواتساگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16370568|Q16370568]] | 3 |- | [[آرمینه سارگسیان]] | | | [[مورخ]] | 1959-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512396|Q20512396]] | 2 |- | [[نارینه مکرتچیان]] | | کارگردان فیلم، فیلم‌نامه‌نویس و تدوین فیلم اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | 1960 | | | | [[:d:Q61640286|Q61640286]] | 1 |- | [[مارگاریتا آپرسیان]] | | کارشناس علوم پرورشی و مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[آموزشگر]] | 1960 | | | | [[:d:Q61882792|Q61882792]] | 3 |- | [[Eozen Agopian]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1960 | | [[پیرئوس|پیره]] | | [[:d:Q114070835|Q114070835]] | 0 |- | [[هریپسیمه آوتیسیان (نویسنده)|هریپسیمه آوتیسیان]] | [[پرونده:Հռիփսիմե Ավետիսյան.jpg|center|40px]] | نویسنده، شاعر اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1960 | | [[تاندزوت، آرماویر|تاندزوت]] | | [[:d:Q49247015|Q49247015]] | 2 |- | [[مارینکا باغداساریان]] | | مهندس اهل ارمنستان | [[مهندس]] | 1960-01-09 | | [[مغری]] | | [[:d:Q64869565|Q64869565]] | 3 |- | [[گایانه ساروخانیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1960-02-20 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q4408827|Q4408827]] | 2 |- | [[Ամալյա Կոստանյան]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1960-03-10 | 2010-09-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q105954852|Q105954852]] | 1 |- | [[مارینه پطروسیان (هنرپیشه)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1960-03-27 | | [[گغادیر، کوتایک|گغادیر]] | | [[:d:Q62560948|Q62560948]] | 2 |- | [[Sayalı Sadıqova]] | | | [[دانشمند]] | 1960-06-22 | | [[شهرستان کراسنوسلسک]] | | [[:d:Q4404926|Q4404926]] | 4 |- | [[کارینه گیراگوسیان]] | | اقتصاددان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1960-07-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4221138|Q4221138]] | 3 |- | [[Almaz Ülvi]] | | | [[دانشمند]] | 1960-08-08 | | [[آرپونک]] | | [[:d:Q19368372|Q19368372]] | 2 |- | [[Nune Avetisyan]] | [[پرونده:Nune Avetisian.jpg|center|40px]] | | [[reciter]]<br/>[[مجری]] | 1960-11-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59287133|Q59287133]] | 1 |- | [[Հայկանուշ Ղազարյան]] | | | [[کتاب‌شناس]]<br/>[[library scientist]] | 1960-11-08 | | [[آگاراک (سیونیک)|آگاراک]] | | [[:d:Q119581163|Q119581163]] | 1 |- | [[Narine Malyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[television journalist]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1960-11-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467338|Q21467338]] | 1 |- | [[Araksya Khachatryan]] | | | [[choir director]] | 1960-11-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116738166|Q116738166]] | 1 |- | [[نائیرا خوداوردیان]] | | سرطان‌شناس و شیمی‌درمانگر اهل ارمنستان | [[oncologist]] | 1960-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87654400|Q87654400]] | 3 |- | [[Tanzile Rustamxanlı]] | | | [[سیاستمدار]] | 1960-11-28 | | [[آرگنادم]] | | [[:d:Q16375290|Q16375290]] | 3 |- | [[Gayane Geghamyan]] | | | [[خواننده]] | 1960-12-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116522734|Q116522734]] | 1 |- | [[Ljubov' Aleksandrova]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1960-12-13 | | | | [[:d:Q74275042|Q74275042]] | 2 |- | [[Գոհար Քյալյան]] | | | | 1961 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125264455|Q125264455]] | 1 |- | [[نارینه آنتونیان]] | | ورزشکار ارمنی | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 1961-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1672719|Q1672719]] | 5 |- | [[Élisabeth Mouradian]] | | | [[مترجم]] | 1961-01-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109288457|Q109288457]] | 0 |- | [[Կարինե Հովսեփյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1961-02-05 | | [[تاندزاور]] | | [[:d:Q20511809|Q20511809]] | 1 |- | [[نونا ووسکانیان]] | [[پرونده:Nona Voskanyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1961-03-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88297051|Q88297051]] | 3 |- | [[Զեմֆիրա Դանիելյան]] | | | [[خواننده]] | 1961-05-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116270120|Q116270120]] | 1 |- | [[نارینه گرویان]] | [[پرونده:Narine Kroyan.jpg|center|40px]] | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1961-06-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q13054222|Q13054222]] | 3 |- | [[ژانا آبراهامیان]] | | شاعر، نثرنویس، نویسنده ادبیات کودکان اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نویسنده]] | 1961-07-20 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20510236|Q20510236]] | 3 |- | [[Liana Aleksanyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1961-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88484012|Q88484012]] | 2 |- | [[آنوش اوردیان]] | | پزشک و قلب‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1961-08-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55973586|Q55973586]] | 2 |- | [[Ռուզաննա Մելյան]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری]] | 1961-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108336528|Q108336528]] | 1 |- | [[نائیرا گیورجینیان]] | | موسیقی‌شناس، رهبر گروه کر و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[choir director]]<br/>[[آموزشگر]] | 1961-09-24 | | [[باکو]] | | [[:d:Q27653038|Q27653038]] | 2 |- | [[Margo Manasyan]] | [[پرونده:Margo Manasyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1961-11-21 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q102426148|Q102426148]] | 1 |- | [[زاروهی آرئوشاتیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[philologist]] | 1961-12-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55065715|Q55065715]] | 2 |- | [[Naira Muradyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1961-12-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054193|Q13054193]] | 1 |- | [[ویولت گریگوریان]] | [[پرونده:Violet grigoryan.jpg|center|40px]] | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1962<br/>1963-12-23 | | [[تهران]] | | [[:d:Q3560442|Q3560442]] | 4 |- | [[ساتی اسپیواکووا]] | [[پرونده:Spivakova, Sati NF2021 03 27 fRF01.jpg|center|40px]] | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1962-01-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4431180|Q4431180]] | 5 |- | [[کارینه جانجوقازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-02-20 | | [[آختالا]] | | [[:d:Q23019293|Q23019293]] | 2 |- | [[نونا بوغوسیان|Q13054258]] | [[پرونده:Nona Poghosyan photo.jpg|center|40px]] | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-03-06 | 2024-12-14 | [[سارناغبیور|سارنقبوری]] | | [[:d:Q13054258|Q13054258]] | 4 |- | [[کارینه آشوقیان]] | | شاعر، شاعر، روزنامه‌نگار نظر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-03-20 | 2019-06-22 | [[تاپراکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513504|Q20513504]] | 3 |- | [[آرمینه آراکلیان]] | [[پرونده:Armineh Arakelian.jpg|center|40px]] | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1962-03-21 | | [[تهران]] | | [[:d:Q31200493|Q31200493]] | 2 |- | [[کارینه باقرامیان]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1962-03-28 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q64568750|Q64568750]] | 3 |- | [[Nune Manucharyan]] | | | [[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1962-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123984291|Q123984291]] | 0 |- | [[Güşvər Şərifova]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-05-30 | | [[کاجاران]] | | [[:d:Q18427698|Q18427698]] | 1 |- | [[کارینه آجمیان]] | [[پرونده:Karine Atchemyan 03.jpg|center|40px]] | بازیگر و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-07-01 | | [[ایروان]]<br/>[[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی]] | | [[:d:Q43379754|Q43379754]] | 3 |- | [[Karine Atshemyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1962-07-01 | | | | [[:d:Q65499783|Q65499783]] | 0 |- | [[مارینه دینیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1962-08-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47061459|Q47061459]] | 2 |- | [[شوغر ماتئوسیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1962-09-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4284697|Q4284697]] | 3 |- | [[Jacqueline Antaramian]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1962-10-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q43875392|Q43875392]] | 1 |- | [[روزا سیرونیان]] | | | [[اقتصاددان]] | 1962-10-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47486143|Q47486143]] | 2 |- | [[Անիտա Զախարյան]] | | | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 1962-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23655989|Q23655989]] | 2 |- | [[ماریام هاروتیونیان]] | [[پرونده:Mariam Harutyunyan.png|center|40px]] | | [[ریاضی‌دان]] | 1962-11-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65683852|Q65683852]] | 2 |- | [[Nune Sarukhanyan]] | [[پرونده:NuneSarukhanyan.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[مشاور]]<br/>[[دانشمند]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-12-10 | | [[برد (ارمنستان)|برد]] | | [[:d:Q134307940|Q134307940]] | 1 |- | [[نانا توگوشویلی]] | | | [[سیاستمدار]] | 1962-12-31 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q54839503|Q54839503]] | 2 |- | [[Varduhi Petrosyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1963 | | | | [[:d:Q29892961|Q29892961]] | 1 |- | [[کارینه هاروتیونیان]] | | | [[فیزیک‌دان]] | 1963-01-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22677793|Q22677793]] | 2 |- | [[Lilit Karapetian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1963-01-28 | 2006-10-22 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382271|Q16382271]] | 1 |- | [[آناهید ساهاکیان]] | | | [[خواننده]] | 1963-02-08 | | [[هوویت|هویت (روستای ارمنستان)]] | | [[:d:Q48073548|Q48073548]] | 2 |- | [[Anahit Kostanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1963-02-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116738034|Q116738034]] | 1 |- | [[لیلیت (شاعر)|لیلیت]] | [[پرونده:Poet Lilit Aghagyulyan.jpg|center|40px]] | نویسنده، شاعر نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1963-03-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62221522|Q62221522]] | 5 |- | [[سونا هوهانیسیان]] | | | [[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]]<br/>[[choir director]] | 1963-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51068968|Q51068968]] | 2 |- | [[Hasmik Harutyunian]] | | | [[musicologist]] | 1963-04-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116850850|Q116850850]] | 1 |- | [[Nune Barseghyan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[روان‌شناس]] | 1963-05-13 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q4078518|Q4078518]] | 1 |- | [[لیلیت یپرمیان]] | | روان‌شناس، روزنامه‌نگار، مترجم و موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[روان‌شناس]]<br/>[[جامعه‌شناس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]] | 1963-05-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63103613|Q63103613]] | 2 |- | [[Marine Karoyan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[exhibition curator]] | 1963-05-16 | | | | [[:d:Q111924054|Q111924054]] | 0 |- | [[Gayane Margarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1963-05-20 | | [[آلماتی|آلماآتی]] | | [[:d:Q116257921|Q116257921]] | 1 |- | [[Laura Mamian]] | | | [[خواننده]] | 1963-05-22 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116215069|Q116215069]] | 1 |- | [[Hasmik Avetisyan]] | [[پرونده:Hasmik Avetisyan 1 1.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1963-06-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388119|Q16388119]] | 1 |- | [[ایرینا واگانیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1963-06-18 | | | | [[:d:Q27597831|Q27597831]] | 2 |- | [[لیلا ساری‌بکیان]] | | | [[خواننده]] | 1963-07-16 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q13053033|Q13053033]] | 2 |- | [[نونه بادالیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1963-07-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47049873|Q47049873]] | 2 |- | [[Armine K. Hovannisian]] | | | [[چهره سرشناس]]<br/>[[دیپلمات]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1963-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62571088|Q62571088]] | 1 |- | [[آرمنوهی گیورغیان]] | | | [[ریاضی‌دان]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1963-08-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q31196619|Q31196619]] | 2 |- | [[Mariam V. Agababjan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1964 | | | | [[:d:Q10326204|Q10326204]] | 5 |- | [[Şəkər Məmmədova]] | | | [[بوم‌شناس (Q15839134)|بوم‌شناس]] | 1964-01-10 | | [[نور خاچاکاپ]] | | [[:d:Q55707227|Q55707227]] | 1 |- | [[نائیرا شاهیریان]] | | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1964-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27941919|Q27941919]] | 1 |- | [[آلوارت جیوانیان]] | [[پرونده:Alvard Jivanyan.jpg|center|40px]] | | [[مترجم]] | 1964-04-04 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q30224942|Q30224942]] | 2 |- | [[مارزپتونی مانوکیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1964-04-26 | | [[واردنیک]] | | [[:d:Q22138701|Q22138701]] | 2 |- | [[Nune Poghosian]] | | | [[گیتارنواز|نوازنده گیتار]] | 1964-05-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116615317|Q116615317]] | 1 |- | [[گوهار گالستیان]] | | شاعر، نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1964-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21531884|Q21531884]] | 2 |- | [[گوهار ایگیتیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1964-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26291927|Q26291927]] | 2 |- | [[Arevik Petrosyan]] | [[پرونده:Պետրոսյան Արևիկ.jpg|center|40px]] | | [[مورخ]] | 1964-07-11 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q97925289|Q97925289]] | 1 |- | [[هریپسیمه موکاتاسیان]] | | پزشک زایمان و پزشک زنان اهل ارمنستان | [[پزشک متخصص زایمان]]<br/>[[پزشک زنان]] | 1964-09-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47927030|Q47927030]] | 2 |- | [[Ruzanna Frangulyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[pulmonologist]] | 1964-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665532|Q22665532]] | 1 |- | [[Ծովինար Հովհաննիսյան]] | [[پرونده:Tsovinar Hovhannisyan.jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]] | 1965 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q29708588|Q29708588]] | 2 |- | [[Հասմիկ Գասպարյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1965-01-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510778|Q20510778]] | 1 |- | [[Mari Msryan]] | | | | 1965-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128796670|Q128796670]] | 0 |- | [[Նունե Խաչատրյան]] | | | | 1965-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467294|Q21467294]] | 1 |- | [[Svetlana Aleksanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1965-01-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116236188|Q116236188]] | 1 |- | [[Marieta Sargsyan]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1965-02-07 | 1992-04-18 | [[نور خاربرد]] | | [[:d:Q61993815|Q61993815]] | 1 |- | [[ایرینا دانیلیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1965-03-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51157583|Q51157583]] | 2 |- | [[آرمینه آندا]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[producer]] | 1965-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62997479|Q62997479]] | 2 |- | [[آرمینه زارائلیان]] | | | [[پزشک]] | 1965-05-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211451|Q21211451]] | 2 |- | [[آرمنوهی هوهانیسیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[آموزشگر]] | 1965-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4330635|Q4330635]] | 3 |- | [[آنا آجمیان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]] | 1965-07-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30066301|Q30066301]] | 2 |- | [[Anna Azizyan]] | [[پرونده:C o m p o s e r.jpg|center|40px]] | | [[آهنگساز]] | 1965-08-28 | 2023-08-29 | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q116269852|Q116269852]] | 1 |- | [[کارینه میناسیان]] | | | [[اقتصاددان]] | 1965-08-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512562|Q20512562]] | 3 |- | [[ایرینا زاکیان]] | | خواننده، اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1965-09-02 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55712383|Q55712383]] | 2 |- | [[نازنی قاریبیان د وارداوان]] | | | [[art historian]]<br/>[[opinion journalist]] | 1965-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31470622|Q31470622]] | 2 |- | [[اما پطروسیان (خواننده)]] | | | [[خواننده]] | 1965-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30876483|Q30876483]] | 2 |- | [[Naira Divanian]] | | | [[آهنگساز]] | 1965-10-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116531507|Q116531507]] | 1 |- | [[نارینه دیلباریان]] | | زبان‌شناس و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1965-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509151|Q20509151]] | 2 |- | [[Laura Galstyan]] | | | | 1966-01-02 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q21466942|Q21466942]] | 1 |- | [[Nune Arzumanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1966-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116435971|Q116435971]] | 1 |- | [[Narine Dellalyan]] | | | [[cellist]] | 1966-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q48866680|Q48866680]] | 1 |- | [[Naira Vahanian]] | [[پرونده:Naira Vahanyan 2.jpg|center|40px]] | | [[نوازنده پیانو]] | 1966-05-01 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116489798|Q116489798]] | 1 |- | [[نلی خرانیان]] | [[پرونده:RUB 7878.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-05-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509494|Q20509494]] | 3 |- | [[مارینه شاهسواریان]] | | چشم‌پزشک و جراح اهل ارمنستان | [[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]]<br/>[[جراح]] | 1966-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q53723572|Q53723572]] | 2 |- | [[ساتیک هاخنازاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-07-11 | | [[نالبندیان، ارمنستان|نالباندیان، ارمنستان]] | | [[:d:Q27887677|Q27887677]] | 2 |- | [[Նունե Աբրահամյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1966-07-30 | 1994-01-31 | [[ایروان]] | [[کلبجر|کارواجار]] | [[:d:Q62030458|Q62030458]] | 1 |- | [[زاروهی خاچاطریان]] | | بازیگر تئاتر و تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-09-17 | | | | [[:d:Q22665493|Q22665493]] | 2 |- | [[آنا ایسرائلیان]] | | روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1966-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66737756|Q66737756]] | 2 |- | [[نائیرا هاکوبیان]] | | | [[روان‌شناس]] | 1966-11-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65556685|Q65556685]] | 2 |- | [[لوسین مامیان]] | | نقاش و معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1966-11-22 | | | | [[:d:Q63429642|Q63429642]] | 2 |- | [[هاسمیک هایراپتیان]] | | | [[زیست‌شناس]] | 1966-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21778007|Q21778007]] | 2 |- | [[نارینه ایساجانیان]] | [[پرونده:Narine Isajanyan in Artists Union of Armenia.jpg|center|40px]] | نقاش ارمنستان-ایالات متحده آمریکا | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1966-12-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96577241|Q96577241]] | 3 |- | [[مارینه مخیتاریان]] | | بازیگر، راوی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، کارشناس علوم پرورشی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1967-01-09 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q27973692|Q27973692]] | 2 |- | [[نازیک آمیریان]] | | فرد نظامی و جنگجوی آزادی اهل ارمنستان | [[Armenian freedom fighter]] | 1967-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512975|Q20512975]] | 3 |- | [[Սոնա Անտոնյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1967-03-16 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q107697025|Q107697025]] | 2 |- | [[Ayişə Nəbi]] | | | | 1967-03-21 | | [[هووک]] | | [[:d:Q61122136|Q61122136]] | 0 |- | [[ماریانا مخیتاریان]] | [[پرونده:Marianna Mkhitaryan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1967-04-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507673|Q20507673]] | 2 |- | [[آرمنوهی سیرانیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1967-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47056871|Q47056871]] | 2 |- | [[Naira Hakobian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1967-05-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116756124|Q116756124]] | 1 |- | [[نارینه آلکسانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1967-05-24 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q23879981|Q23879981]] | 3 |- | [[Արմինա Նալբանդյան]] | | | [[جراح]] | 1967-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509753|Q20509753]] | 1 |- | [[Karin Tonoyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[گوینده اخبار]] | 1967-07-25 | | [[کاراشامب]] | | [[:d:Q26263363|Q26263363]] | 1 |- | [[نائیرا آواکیان]] | [[پرونده:Նաիրա Ավագյան.jpg|center|40px]] | زبان‌شناس , لغت‌شناس و مترجم اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[philologist]]<br/>[[مترجم]] | 1967-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28709093|Q28709093]] | 2 |- | [[آنا کاراپتیان (رقصنده)]] | [[پرونده:Աննա Ռաշիդի Կարապետյան.jpg|center|40px]] | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[ballerina]] | 1967-09-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110894240|Q110894240]] | 2 |- | [[Armine Sarkissian]] | | | [[خواننده]] | 1967-09-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51222390|Q51222390]] | 1 |- | [[آرمینه گریگوریان (نوازنده پیانو)]] | [[پرونده:Armine Grigoryan (piano).jpg|center|40px]] | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[music professor]] | 1967-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22226808|Q22226808]] | 3 |- | [[روزانا سادویان]] | | زیست‌شناس و دانشیار اهل ارمنستان | [[زیست‌شناس]] | 1967-12-04 | | | | [[:d:Q89414260|Q89414260]] | 2 |- | [[آرمنوهی سیسیان]] | | نثرنویس و شاعر | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1968-01-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q52670375|Q52670375]] | 2 |- | [[Zara Zeitountsian]] | [[پرونده:Zarmine (Zara) Zeitountsian.jpg|center|40px]] | | [[دولت‌مرد]] | 1968-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51664507|Q51664507]] | 1 |- | [[شوشان سارداریان]] | | | [[philologist]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[دیپوتادو]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1968-02-05 | | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q87247011|Q87247011]] | 2 |- | [[آرمینه گریگوریان (خواننده)|آرمینه گریگوریان]] | | خواننده و بازیگر اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-06-05 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20513105|Q20513105]] | 2 |- | [[Աննա Հարությունյան]] | | | [[musicologist]] | 1968-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116706696|Q116706696]] | 1 |- | [[مارگاریت خاچاطریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-08-11 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q26197005|Q26197005]] | 2 |- | [[Nune Movsisyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1968-08-17 | | | | [[:d:Q23710183|Q23710183]] | 1 |- | [[Նաիրա Չիչոյան]] | | | [[داروساز]] | 1968-08-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105149931|Q105149931]] | 1 |- | [[آنا آساطریان]] | | | [[musicologist]] | 1968-09-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28018461|Q28018461]] | 3 |- | [[آناهیت بگلاریان]] | | | [[دانشمند]] | 1968-09-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65709550|Q65709550]] | 3 |- | [[Ruzanna Yesayan]] | | | [[پرستار (Q186360)|پرستار]]<br/>[[Armenian freedom fighter]] | 1968-11-17 | 1992-12-12 | [[واغارشاپات]] | [[اوختادزور]] | [[:d:Q62050798|Q62050798]] | 1 |- | [[Shushanna]] | | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]] | 1968-11-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116647533|Q116647533]] | 1 |- | [[سوان ناگاشیان]] | | نقاش و پویانما اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[پویانما]] | 1968-11-27 | 2016-10-13 | [[بیروت]] | | [[:d:Q27490017|Q27490017]] | 3 |- | [[سوسانا باغداساریان (هنرپیشه)|سوسانا باغداساریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-12-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55186167|Q55186167]] | 2 |- | [[ویکتوریا آراکلووا]] | | | | 1968-12-16 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q133819382|Q133819382]] | 1 |- | [[آراکسیا موشغیان|Q4309069]] | | تهیه‌کننده موسیقی، آهنگساز، خواننده و نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[تهیه‌کننده موسیقی]] | 1969 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4309069|Q4309069]] | 1 |- | [[Narine Avetisyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[musicologist]] | 1969 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116464165|Q116464165]] | 1 |- | [[Anna Barseghian]] | | | [[exhibition curator]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1969-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q114497212|Q114497212]] | 0 |- | [[Գայանե Գինոյան]] | | | [[مترجم]] | 1969-01-02 | | [[یرانوس]] | | [[:d:Q118581973|Q118581973]] | 1 |- | [[Արաքսյա Մուշեղյան]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[producer]] | 1969-01-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133861846|Q133861846]] | 1 |- | [[Margarit Sargsian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1969-02-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116266211|Q116266211]] | 1 |- | [[Srbuhi Stamboltsyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1969-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117101311|Q117101311]] | 1 |- | [[وارتوهی میناسیان]] | [[پرونده:Vardouhi Minassian (3).jpg|center|40px]] | رهبر، نوازنده پیانو، کنسرت‌مایستر اهل ارمنستان | [[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[کنسرت‌مایستر|مایستر]] | 1969-03-25 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55421048|Q55421048]] | 4 |- | [[مارینه زاکاریان]] | | کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان فیلم ارمنستان | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1969-06-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16392896|Q16392896]] | 2 |- | [[Նունե Հովհաննիսյան]] | | | | 1969-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467334|Q21467334]] | 1 |- | [[Sona Gharibyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1969-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22138696|Q22138696]] | 1 |- | [[ناره هایکازیان]] | | بازیگر و نقاش اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16395562|Q16395562]] | 3 |- | [[نائیرا آهارونیان]] | [[پرونده:Naira Aharonyan.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512124|Q20512124]] | 3 |- | [[موکو خاچاطریان]] | [[پرونده:Moko (Mariam Khachatryan).jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56752684|Q56752684]] | 2 |- | [[Marine Otarian]] | | | [[آهنگساز]] | 1969-11-08 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q116275930|Q116275930]] | 1 |- | [[آنا آقاجانیان]] | | | [[دیپلمات]] | 1970-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512282|Q20512282]] | 2 |- | [[Կարինե Սիրադեղյան]] | | | [[شاعر]] | 1970-05-22 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q126811423|Q126811423]] | 1 |- | [[Zara Aramyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1970-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q130391814|Q130391814]] | 1 |- | [[آنا مائیلیان]] | [[پرونده:Annamailyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1970-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368794|Q16368794]] | 4 |- | [[Maռine Sahakyan]] | [[پرونده:Մարինե Սահակյան.jpg|center|40px]] | | [[روان‌شناس]]<br/>[[روان درمانگر]] | 1970-11-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133752120|Q133752120]] | 1 |- | [[کارینه یغیازاریان]] | | تاریخ‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]] | 1970-12-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28944160|Q28944160]] | 2 |- | [[Anna Bakunts]] | | | [[organist]] | 1971 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116782471|Q116782471]] | 1 |- | [[Nara Noïan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1971-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q3336012|Q3336012]] | 2 |- | [[Gayane Grigoryan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1971-02-20 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q13052484|Q13052484]] | 1 |- | [[Սիրանուշ Մարգարյան]] | | | [[نویسنده]] | 1971-02-28 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q106940724|Q106940724]] | 1 |- | [[Լուսինե Աբգարյան]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1971-03-04 | | [[برد (ارمنستان)|برد]] | | [[:d:Q85985613|Q85985613]] | 1 |- | [[Anush Sargsyan]] | [[پرونده:Անուշ Սարգսյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1971-03-10 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q125024220|Q125024220]] | 1 |- | [[آروس سیرادقیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1971-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47537610|Q47537610]] | 2 |- | [[تسووینار هامبارتسومیان]] | | | | 1971-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96461568|Q96461568]] | 3 |- | [[Marianna Tigranyan]] | | | [[musicologist]] | 1971-07-23 | | | | [[:d:Q116490175|Q116490175]] | 1 |- | [[آرتسویک دمورچیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1971-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47066787|Q47066787]] | 2 |- | [[Kora Mikaelian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[orchestrator]] | 1971-11-10 | 2001-07-04 | [[ایروان]] | [[آتن]] | [[:d:Q107172469|Q107172469]] | 1 |- | [[Səhər Orucova]] | | | [[دانشمند]] | 1971-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16374584|Q16374584]] | 1 |- | [[وارتوهی خاچاطریان (خواننده اپرا)]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1971-11-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q3554699|Q3554699]] | 4 |- | [[Olena Deinychenko]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1971-11-30 | | [[نوووترویسک]] | | [[:d:Q17351904|Q17351904]] | 1 |- | [[Anita Hakhverdyan]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1971-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110263152|Q110263152]] | 1 |- | [[Juliet Galstyan-Everts]] | | | [[خواننده]] | 1971-12-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26260844|Q26260844]] | 2 |- | [[تاتئویک آواکیان]] | | | [[ماما|مامایی]]<br/>[[پزشک زنان]]<br/>[[استاد]] | 1971-12-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61999562|Q61999562]] | 3 |- | [[آلوارت هوسپیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1972 | | | | [[:d:Q27906014|Q27906014]] | 1 |- | [[نونه کالانتاریان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1972 | | | | [[:d:Q28479923|Q28479923]] | 1 |- | [[Zara Manucharyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1972 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88302122|Q88302122]] | 1 |- | [[Ռուզաննա Հակոբյան]] | | | | 1972-01-01 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q21438209|Q21438209]] | 1 |- | [[ماریام مرابوفا|Q20512034]] | [[پرونده:Мариам Мерабова WIKI.jpg|center|40px]] | خواننده، بازیگر، مجری تلویزیون، آهنگساز، و شاعر اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[شاعر]] | 1972-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512034|Q20512034]] | 5 |- | [[گایانه شاگویان]] | | قوم‌نگار و انسان‌شناس فرهنگی اهل ارمنستان | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]] | 1972-03-11 | | | | [[:d:Q88963182|Q88963182]] | 2 |- | [[لوسینه مارتیروسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[manufacturer]] | 1972-06-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q92946713|Q92946713]] | 2 |- | [[Վարդանուշ Պետրոսյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[nutritionist]] | 1972-10-06 | | [[کاجاران]] | | [[:d:Q23019296|Q23019296]] | 1 |- | [[Sona Makaryan]] | | | [[خواننده]] | 1972-11-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116214816|Q116214816]] | 1 |- | [[نورا مارتیروسیان]] | [[پرونده:Nora Martirosyan 2021.jpg|center|40px]] | | [[plastic artist]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1973 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106988993|Q106988993]] | 5 |- | [[سونا آروستامیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[آموزگار]] | 1973-03-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513697|Q20513697]] | 2 |- | [[روزان ویت مسروپیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1973-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511977|Q20511977]] | 2 |- | [[کارینه بوغوسیان (سیاستمدار)]] | [[پرونده:Կարինե Պողոսյան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[فیزیک‌دان]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1973-05-27 | | [[مخچیان]] | | [[:d:Q65665296|Q65665296]] | 2 |- | [[Հեղինե Բդոյան]] | | | | 1973-05-30 | 1992-11-16 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509303|Q20509303]] | 1 |- | [[ماریام داوتیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1973-06-08 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q54859837|Q54859837]] | 2 |- | [[مری هاروتیونیان]] | [[پرونده:Meri Harutyunyan.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]] | 1973-06-11 | | | | [[:d:Q20510057|Q20510057]] | 2 |- | [[هریپسیمه آوتیسیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1973-06-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55072372|Q55072372]] | 1 |- | [[Ելենա Աղաջանովա]] | | | [[پزشک]] | 1973-06-26 | | | | [[:d:Q99519007|Q99519007]] | 0 |- | [[یلنا بوریسنکو]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1973-07-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134882622|Q134882622]] | 1 |- | [[Զարուհի Մանուկյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1973-08-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508732|Q20508732]] | 1 |- | [[Arminka]] | | | [[خواننده]] | 1973-08-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50311937|Q50311937]] | 0 |- | [[لوسینه سارگسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1973-10-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697509|Q21697509]] | 2 |- | [[سیرانوش یسائیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1973-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63241452|Q63241452]] | 2 |- | [[Gayane Gukasyan]] | | | [[اهالی کسب‌وکار|خوداشتغال]] | 1973-12-17 | | | | [[:d:Q121244041|Q121244041]] | 0 |- | [[Աստղիկ Սիմոնյան]] | | | [[نمایشنامه‌نویس]] | 1973-12-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107400571|Q107400571]] | 1 |- | [[آلینا خاچاطریان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1974 | | | | [[:d:Q27906009|Q27906009]] | 1 |- | [[دیانا میناسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1974 | | | | [[:d:Q27906158|Q27906158]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:لیلیت مارتیروسیان]] | | | [[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]] | 1974-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26281039|Q26281039]] | 1 |- | [[آلینا اوردیان]] | | مجری تلویزیونی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[گزارشگر]] | 1974-02-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30127989|Q30127989]] | 2 |- | [[نائیرا پطروسیان]] | | بازیگر، کارگردان، شعبده‌باز و هنرمند سیرک اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1974-02-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509614|Q20509614]] | 2 |- | [[هاسمیک تولماجیان]] | [[پرونده:Hasmik Tolmajian (February 2019).jpg|center|40px]] | | [[دیپلمات]]<br/>[[مسئول]] | 1974-03-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60164953|Q60164953]] | 5 |- | [[Metaxe Hakobyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1974-05-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121493745|Q121493745]] | 1 |- | [[گایانه پایتیان]] | [[پرونده:Գայանե Ալբերտի Փայտյան.png|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1974-06-30 | 2022-10-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q97772520|Q97772520]] | 2 |- | [[Gayane Beriova]] | [[پرونده:Gayane Breiova.jpg|center|40px]] | | [[آشپز|سرآشپز]] | 1974-07-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30038146|Q30038146]] | 1 |- | [[Տաթևիկ Բաղդասարյան]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1974-07-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16400896|Q16400896]] | 1 |- | [[Margarita Nikolian]] | | | [[اسکی‌باز صحرانوردی (Q13382608)|اسکی‌باز صحرانوردی]] | 1974-07-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q17558594|Q17558594]] | 1 |- | [[نائیرا هامبارتسومیان]] | [[پرونده:Նաիրա Համբարձումյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی، مترجم، شاعر، نویسنده اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1974-08-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054196|Q13054196]] | 4 |- | [[ماریا دیوانیان]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1974-10-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211344|Q21211344]] | 2 |- | [[Նելլի Ռումելյան]] | | | [[شاعر]] | 1974-11-01 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20511111|Q20511111]] | 1 |- | [[Konul Bunyadzade]] | [[پرونده:Konul bunyadzade.jpg|center|40px]] | | [[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[فیلسوف]] | 1974-11-02 | | [[ستک]] | | [[:d:Q129825|Q129825]] | 7 |- | [[Գոհար Ֆիդանյան]] | | | | 1974-12-09 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20514180|Q20514180]] | 1 |- | [[آیدا سارگسیان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1974-12-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25487399|Q25487399]] | 2 |- | [[Laurine Rousselet]] | [[پرونده:LRousselet.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[دوبله]] | 1974-12-31 | | [[هاریچ]] | | [[:d:Q28033187|Q28033187]] | 4 |- | [[لوسی آبدالیان]] | [[پرونده:Lucie Abdalyan 1 (1).jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | 1975 | | [[بیروت]] | | [[:d:Q20510044|Q20510044]] | 4 |- | [[آرمینه توروسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1975 | | | | [[:d:Q27906058|Q27906058]] | 1 |- | [[روزانا هاکوبیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1975 | | | | [[:d:Q27906572|Q27906572]] | 1 |- | [[ژاکلین سارخوشیان]] | [[پرونده:Ժակլին.jpg|center|40px]] | | [[ballerina]] | 1975-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28529608|Q28529608]] | 2 |- | [[Gajane Margarjan]] | | | [[Armenian freedom fighter]] | 1975-02-23 | 1994-01-09 | [[یغگنادزور]] | [[ماغاووز]] | [[:d:Q20509517|Q20509517]] | 1 |- | [[Լուսինե Լուսինյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1975-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019278|Q23019278]] | 1 |- | [[Anahit Khosroeva]] | | | [[مورخ]] | 1975-03-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q26208616|Q26208616]] | 1 |- | [[Şəfa Məmmədova]] | | | [[خواننده]] | 1975-03-29 | 2005-12-04 | [[دزوراوانک]] | | [[:d:Q16378212|Q16378212]] | 1 |- | [[لنا نانوشیان]] | | پزشک، و دولت‌مرد اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1975-06-01 | | | | [[:d:Q87244166|Q87244166]] | 2 |- | [[Lilit Karapetyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1975-06-10 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q125241758|Q125241758]] | 0 |- | [[Գայանե Եղիազարյան]] | | | | 1975-10-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q112151092|Q112151092]] | 1 |- | [[آنا مناتساکانیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1975-11-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47064181|Q47064181]] | 2 |- | [[آناهیت تادئوسیان|آناهید تادئوسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906018|Q27906018]] | 1 |- | [[گایانه مکرتچیان (بدمینتون‌باز)]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906234|Q27906234]] | 1 |- | [[لوسینه آرزتسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906418|Q27906418]] | 1 |- | [[ایرا هاروتیونیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1976-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053008|Q13053008]] | 2 |- | [[آرئو ساموئلیان]] | | فعال، معمار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[معمار]]<br/>[[آموزگار]] | 1976-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511829|Q20511829]] | 2 |- | [[Irina Khachatrian]] | | | [[آهنگساز]] | 1976-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116746072|Q116746072]] | 1 |- | [[لیلیت آساطریان]] | | اقتصاددان، چهره سرشناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1976-01-28 | | | | [[:d:Q61053355|Q61053355]] | 2 |- | [[Nana]] | | | [[خواننده]] | 1976-04-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123175196|Q123175196]] | 0 |- | [[Sofi Danielyan]] | | | [[خواننده]] | 1976-04-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122686379|Q122686379]] | 0 |- | [[Narine Ananikyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1976-04-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068169|Q47068169]] | 1 |- | [[استرا مکرتومیان]] | [[پرونده:Estera Mkrtumyan.jpg|center|40px]] | دیپلمات و لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]]<br/>[[دیپلمات]] | 1976-04-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50681489|Q50681489]] | 3 |- | [[ماگدالینا مکرتچیان]] | [[پرونده:Magda Mkrtchyan.jpg|center|40px]] | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1976-06-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507899|Q20507899]] | 3 |- | [[Alexandra Manukyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[تصویرگر]] | 1976-08-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212143|Q21212143]] | 1 |- | [[Ամալյա Ալեքսանյան]] | | | [[شاعر]] | 1976-08-03 | | [[ودی]] | | [[:d:Q125535574|Q125535574]] | 2 |- | [[مارینه مارابیان]] | | لغت‌شناس، شرق‌شناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[philologist]] | 1976-08-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55081329|Q55081329]] | 2 |- | [[Armine Hayrapetyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1976-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16371305|Q16371305]] | 1 |- | [[Viktoria Baghdasaryan]] | | | | 1976-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50673797|Q50673797]] | 1 |- | [[آنا بالاندینا]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1976-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47496218|Q47496218]] | 2 |- | [[گایانه آسلامازیان]] | | بازیگر، روزنامه‌نگار و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[announcer]] | 1976-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28132674|Q28132674]] | 2 |- | [[Նարինե Ավագյան]] | [[پرونده:Narine Avagyan.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1976-10-15 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q98929142|Q98929142]] | 1 |- | [[آرمنوهی قازاریان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1976-11-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131353651|Q131353651]] | 1 |- | [[آرمینه مانوکیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1977 | | | | [[:d:Q27906057|Q27906057]] | 1 |- | [[Anna Sarajyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1977 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116257711|Q116257711]] | 1 |- | [[آنا کاراپتیان (دولتمرد)]] | | | [[سیاستمدار]] | 1977-01-17 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q64846098|Q64846098]] | 3 |- | [[ارنا الیزباریان]] | [[پرونده:Erna Elizbaryan.jpg|center|40px]] | مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1977-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q36760022|Q36760022]] | 2 |- | [[Karine Asiryan]] | | | [[خواننده]] | 1977-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128796618|Q128796618]] | 0 |- | [[نازیک آصلانیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1977-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88006504|Q88006504]] | 2 |- | [[تاتویک آوتیسیان|تاتئویک آوتیسیان]] | | مجسمه‌ساز، شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1977-03-20 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20514029|Q20514029]] | 3 |- | [[Մելինե Անումյան]] | | | [[Turkologist]]<br/>[[نویسنده]] | 1977-03-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107548311|Q107548311]] | 1 |- | [[Լիանա Հունանյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1977-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512008|Q20512008]] | 1 |- | [[نائیرا موسیسیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1977-06-07 | | | | [[:d:Q27560078|Q27560078]] | 1 |- | [[لوئیزا قامباریان|لوییزا قامباریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1977-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512744|Q20512744]] | 2 |- | [[Aga Kankanyan]] | | | [[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]]<br/>[[personal stylist]] | 1977-06-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108874326|Q108874326]] | 1 |- | [[Lianna Ter-Minasyan]] | | | | 1977-07-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122946144|Q122946144]] | 0 |- | [[Pərvanə İbrahimova]] | | | | 1977-08-03 | | [[آرگنادم]] | | [[:d:Q65276258|Q65276258]] | 1 |- | [[Աստղիկ Ավետիսյան]] | [[پرونده:Astghik-Avetisyan.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]] | 1977-08-21 | | [[مارتونی، ارمنستان]] | | [[:d:Q23675255|Q23675255]] | 1 |- | [[Meri Grigoryan]] | [[پرونده:Meri Grigoryan 2008 11 20 olympiade dresden.jpeg|center|40px]] | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1977-09-02 | | | | [[:d:Q28479156|Q28479156]] | 1 |- | [[لوئیزا سارگسیان]] | [[پرونده:Луиза Саркисян.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[دیپوتادو]] | 1977-09-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246325|Q87246325]] | 3 |- | [[سارا نالباندیان]] | | منتقد فیلم، فیلم‌نامه‌نویس و نمایشنامه‌نویس اهل ارمنستان | [[منتقد سینما (Q4220892)|منتقد سینما]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نمایشنامه‌نویس]] | 1977-09-18 | | | | [[:d:Q52775923|Q52775923]] | 2 |- | [[لوسینه مورادیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1977-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484595|Q134484595]] | 0 |- | [[نائیرا کاراپتیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]] | 1977-10-25 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55040802|Q55040802]] | 2 |- | [[کاترین ماناساریان]] | | هنرپیشه ارمنستانی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1977-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4280181|Q4280181]] | 1 |- | [[Armine Abrahamyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[violist]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1978 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107303627|Q107303627]] | 0 |- | [[روزان آوتیکیان]] | | خواننده و بازیگر اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1978-01-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q44065551|Q44065551]] | 2 |- | [[Arpine Kettsyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1978-01-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513968|Q20513968]] | 1 |- | [[Լիլիթ Պետրոսյան]] | | | | 1978-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467357|Q21467357]] | 1 |- | [[آرپی اوسکانیان]] | | شاعر و نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[نویسندهٔ داستان کوتاه]] | 1978-02-05 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q49246892|Q49246892]] | 2 |- | [[شوشان تامرازیان]] | | شاعر، مترجم و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1978-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62978080|Q62978080]] | 3 |- | [[Olya Nurijanyan]] | | | [[musicologist]] | 1978-04-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116646457|Q116646457]] | 1 |- | [[Anna Hakobjanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1978-05-17 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116756142|Q116756142]] | 1 |- | [[Anna Chulyan]] | [[پرونده:Anna Chulyan.jpg|center|40px]] | | [[philologist]]<br/>[[متخصص ادبیات]]<br/>[[کتابدار]]<br/>[[مترجم]] | 1978-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105199448|Q105199448]] | 1 |- | [[Hrachuhi Basents]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1978-07-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118869254|Q118869254]] | 1 |- | [[ورونیکا سارویان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1978-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q58393405|Q58393405]] | 2 |- | [[الینار وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1978-11-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511000|Q20511000]] | 2 |- | [[Srbuhi Kekejyan]] | | | | 1978-12-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97206326|Q97206326]] | 1 |- | [[Hrachuhí Bassénz]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1979 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31425369|Q31425369]] | 1 |- | [[آلینا مارتیروسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986347|Q85986347]] | 2 |- | [[Հասմիկ Հակոբյան]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[editing staff]] | 1979-01-21 | | [[آزاتاوان]] | | [[:d:Q125774319|Q125774319]] | 1 |- | [[Olga Ayvazyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1979-05-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134397140|Q134397140]] | 0 |- | [[Marine Gyulumyan]] | [[پرونده:Մարինե Գյուլումյան.jpg|center|40px]] | | [[musicologist]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1979-06-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128243264|Q128243264]] | 1 |- | [[Sirarpi Adamyan]] | | | [[television personality]] | 1979-06-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122900217|Q122900217]] | 0 |- | [[Narine Khachatryan]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1979-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1965274|Q1965274]] | 1 |- | [[Satenik Hazaryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979-08-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122958994|Q122958994]] | 0 |- | [[Gohar Harutyunyan]] | | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1979-08-25 | | | | [[:d:Q131687533|Q131687533]] | 2 |- | [[لوسینه نرسیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979-09-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134421808|Q134421808]] | 1 |- | [[شاهانه مجلومیان]] | [[پرونده:Շահանե Մեժլումյան-3.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار، مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[گوینده اخبار]] | 1979-10-07 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q61105442|Q61105442]] | 2 |- | [[ماریام مورادیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1980s | | | | [[:d:Q27906432|Q27906432]] | 1 |- | [[Esther]] | [[پرونده:Եսթեր 02.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1980-02-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123019137|Q123019137]] | 2 |- | [[Varsenik Avanyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1980-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068278|Q47068278]] | 1 |- | [[آگنسا شاهنازاریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1980-03-17 | | [[نویمبریان]] | | [[:d:Q47207061|Q47207061]] | 2 |- | [[Agnes Avagyan]] | [[پرونده:Agnes Karikaturen Zweihandshow.jpg|center|40px]] | | [[کاریکاتوریست (Q3658608)|کاریکاتوریست]] | 1980-04-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23059472|Q23059472]] | 4 |- | [[Tatevik Shakhkulyan]] | | | [[musicologist]] | 1980-04-02 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q116503222|Q116503222]] | 1 |- | [[Tina Key]] | | | | 1980-05-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125195193|Q125195193]] | 0 |- | [[Yelena Kirakosyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1980-06-07 | | | | [[:d:Q109281318|Q109281318]] | 0 |- | [[هاسمیک قاریبیان]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1980-06-13 | 2014-11-01 | [[ایروان]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q20512936|Q20512936]] | 2 |- | [[آنا خاچاطریان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1980-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97357016|Q97357016]] | 2 |- | [[تیفانی هایدن]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]]<br/>[[رقصنده روی یخ (Q17361147)|رقصنده روی یخ]] | 1980-09-04 | | [[لانگ بیچ (کالیفرنیا)|لانگ بیچ]] | | [[:d:Q7801215|Q7801215]] | 1 |- | [[مارینا بربریان]] | [[پرونده:Marina20181121.jpg|center|40px]] | مشاور مد، مدل، روزنامه نگار | [[personal stylist]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[اهالی کسب‌وکار|خوداشتغال]] | 1980-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20684707|Q20684707]] | 7 |- | [[Arusyak Tamrazyan]] | | | [[musicologist]]<br/>[[organist]] | 1980-10-30 | | [[دیلیجان]] | | [[:d:Q116732399|Q116732399]] | 1 |- | [[Արփի Մաղաքյան]] | [[پرونده:Imagarpibook 02.jpg|center|40px]] | | [[fairy tales writer]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[opinion journalist]] | 1980-11-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118669408|Q118669408]] | 1 |- | [[Suzanna Melkonyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1980-11-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47067193|Q47067193]] | 1 |- | [[Liana Aleksanyan]] | [[پرونده:Liana Aleksanyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1980-12-05 | | | | [[:d:Q116221504|Q116221504]] | 1 |- | [[Anush Arshakyan]] | | | [[خواننده]] | 1980-12-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4071003|Q4071003]] | 1 |- | [[Karine Gilanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1981 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1729608|Q1729608]] | 1 |- | [[Nona Sahakyan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1981 | | | | [[:d:Q109426571|Q109426571]] | 0 |- | [[ژانا آندرئاسیان]] | | | [[جامعه‌شناس]]<br/>[[روان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1981-02-14 | | [[گرجستان]] | | [[:d:Q87491070|Q87491070]] | 2 |- | [[Kristine Alagulyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1981-02-14 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q134126360|Q134126360]] | 0 |- | [[Alisa Sargsyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[piano teacher]]<br/>[[composition teacher]] | 1981-04-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105107360|Q105107360]] | 0 |- | [[سوفیا هوسپیان]] | [[پرونده:Սոֆիա Հովսեփյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1981-04-20 | | [[متس مانتاش|متس منتاش]] | | [[:d:Q65095467|Q65095467]] | 2 |- | [[Sofia Hovsepyan]] | | | [[روان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1981-04-24 | | [[متس مانتاش|متس منتاش]] | | [[:d:Q65643475|Q65643475]] | 0 |- | [[Iveta Yedigaryan]] | | | | 1981-04-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123956687|Q123956687]] | 0 |- | [[کامیلا یرکانیان]] | | نوازنده پیانو و شاعر اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[شاعر]] | 1981-05-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q53673293|Q53673293]] | 4 |- | [[Narine Ojakhyan]] | | | [[خواننده]] | 1981-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q57010365|Q57010365]] | 1 |- | [[Sofya Sayadyan]] | [[پرونده:Սոֆյա Սայադյան.JPG|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]] | 1981-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511954|Q20511954]] | 2 |- | [[Karina Danelyan]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[producer]] | 1981-07-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123475366|Q123475366]] | 1 |- | [[Շահանե Նռանյան]] | | | [[معمار]] | 1981-07-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101398805|Q101398805]] | 1 |- | [[آنی پتروسیان]] | | هنرپیشه ارمنی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1981-09-29 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27910500|Q27910500]] | 2 |- | [[آنی بایاتیان]] | | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1981-10-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486886|Q25486886]] | 2 |- | [[Narine Eghiyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1981-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19959970|Q19959970]] | 2 |- | [[Էլեոնորա Ավանեսյան]] | [[پرونده:Էլեոնորա Վյաչեսլավի Ավանեսյան.jpg|center|40px]] | | [[فیزیک‌دان]] | 1981-12-16 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q98073157|Q98073157]] | 1 |- | [[آنا نازاریان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1982 | | | | [[:d:Q27906044|Q27906044]] | 1 |- | [[دیانا زارداریان]] | | زبان‌شناس، تاریخ‌نگار، باستان‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1982 | | | | [[:d:Q32247654|Q32247654]] | 1 |- | [[Natalya Mirzoyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[پویانما]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[طراح تولید]] | 1982-03-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109487680|Q109487680]] | 1 |- | [[Arevik Martirosyan]] | [[پرونده:Arévik Martirossian.jpg|center|40px]] | بازیگر فرانسوی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q71933247|Q71933247]] | 1 |- | [[Inga Arshakyan]] | | | [[خواننده]] | 1982-03-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4071006|Q4071006]] | 1 |- | [[تامارا هاکوبیان]] | | روزنامه‌نگار، مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1982-04-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16381121|Q16381121]] | 2 |- | [[Lilu]] | [[پرونده:Lilu singer.jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107358441|Q107358441]] | 2 |- | [[نارینه گاسپاریان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1982-07-13 | | | | [[:d:Q27597780|Q27597780]] | 1 |- | [[آرپی (خواننده)|آرپی]] | | مترجم و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[مترجم]] | 1982-08-02 | | [[خندزورسک]] | | [[:d:Q71111199|Q71111199]] | 2 |- | [[آرپینه هوهانیسیان (نقاش)]] | [[پرونده:ARPI painter.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1982-08-29 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q63344333|Q63344333]] | 3 |- | [[Diana Harutyunyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1982-09-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068058|Q47068058]] | 1 |- | [[آلا ساهاکیان]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1982-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29891225|Q29891225]] | 2 |- | [[آنژلا سارگسیان]] | | بازیگران اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368684|Q16368684]] | 2 |- | [[لوسینه آراکلیان]] | [[پرونده:Lusine Arakelyan 2.jpg|center|40px]] | زبان‌شناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1982-12-21 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q59102680|Q59102680]] | 2 |- | [[Lusine Khachatryan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1983 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110213840|Q110213840]] | 0 |- | [[آروسیاک جولهاکیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1983-01-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63568489|Q63568489]] | 2 |- | [[Aybəniz Əhmədova]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-01-29 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q12836242|Q12836242]] | 1 |- | [[Tatev Amiryan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1983-02-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88007707|Q88007707]] | 1 |- | [[آنا داوتیان]] | [[پرونده:Աննա Դավթյան - գրող.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[عکاس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1983-02-14 | | | | [[:d:Q23019264|Q23019264]] | 2 |- | [[تاتئویک قازاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-02-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61767155|Q61767155]] | 2 |- | [[آناهیت گابریلیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107570353|Q107570353]] | 2 |- | [[Lusine Avanesyan]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1983-03-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47015801|Q47015801]] | 1 |- | [[سوفیا غولیان]] | [[پرونده:Sofiya Gulyan.jpg|center|40px]] | تهیه‌کننده اهل ارمنستان | [[manufacturer]] | 1983-03-15 | | | | [[:d:Q64846160|Q64846160]] | 1 |- | [[تاتئویک گاسپاریان]] | [[پرونده:Տաթևիկ Գասպարյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1983-05-10 | | [[شاهومیان، آرارات|شاهومیان]] | | [[:d:Q64691639|Q64691639]] | 3 |- | [[آروس آجمیان]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1983-05-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512673|Q20512673]] | 3 |- | [[Arshak Kuzikyan]] | | | [[خواننده]] | 1983-05-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116693836|Q116693836]] | 1 |- | [[Lilian Akopova]] | [[پرونده:Lilian Akopova 12.JPG|center|40px]] | پیانیست اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[academic musician]] | 1983-06-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q2756742|Q2756742]] | 5 |- | [[آنا وکیلیان]] | [[پرونده:Anna Vekilyan.jpg|center|40px]] | رقصنده باله و حقوقدان اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-06-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55081816|Q55081816]] | 3 |- | [[سیوزانا پیرومیان]] | [[پرونده:Syuzanna Pirumyan 2.jpg|center|40px]] | | [[ballerina]] | 1983-07-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q79399353|Q79399353]] | 3 |- | [[نازلی باغداساریان]] | [[پرونده:Նազելի Բաղդասարյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-08-08 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q64846145|Q64846145]] | 3 |- | [[Ashkhen Kostandyan]] | [[پرونده:Ashkhen Kostandyan.jpg|center|40px]] | | [[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]] | 1983-08-09 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q115871081|Q115871081]] | 1 |- | [[سیرانوش ساهاکیان]] | | حقوق‌دان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47074465|Q47074465]] | 2 |- | [[ایرینا قاپلانیان]] | | کارشناس علوم سیاسی و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1983-09-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61034111|Q61034111]] | 2 |- | [[Rusanna Danielian]] | [[پرونده:Rusanna Danielian.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1983-12-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131265807|Q131265807]] | 3 |- | [[سونا گئورگیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1984 | | | | [[:d:Q27906613|Q27906613]] | 1 |- | [[ونه‌را بدویان|وینه‌را بدویان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1984 | | | | [[:d:Q27906659|Q27906659]] | 1 |- | [[Vardoui Nazarian]] | | | [[طراح]] | 1984 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q91090339|Q91090339]] | 1 |- | [[Արևիկ Ուդումյան]] | | | [[مجری]]<br/>[[producer]] | 1984-01-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110560054|Q110560054]] | 0 |- | [[Hripsime Yelinyan]] | [[پرونده:Hripsime Yelinyan 1.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1984-01-19 | | [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی]] | | [[:d:Q116695577|Q116695577]] | 1 |- | [[Diana Avetisyan]] | | | [[مجری]] | 1984-01-24 | | | | [[:d:Q122702120|Q122702120]] | 0 |- | [[Araksya Melikyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1984-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q130762678|Q130762678]] | 0 |- | [[Siran Avetissian]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]]<br/>[[سیاستمدار]]<br/>[[معلم (Q2251335)|معلم]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1984-04-18 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q97204827|Q97204827]] | 3 |- | [[Hermine Stepanyan]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1984-06-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124401202|Q124401202]] | 0 |- | [[Gayanee Arutyunyan]] | | | [[sambo fighter]] | 1984-06-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19366005|Q19366005]] | 1 |- | [[آنا آوانسیان]] | | مجری تلویزیونی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1984-06-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368788|Q16368788]] | 2 |- | [[یلنا آرشاکیان]] | | کارگردان فیلم اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1984-07-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21777979|Q21777979]] | 2 |- | [[وارتوهی آلکسانیان]] | [[پرونده:Վարդուհի Ալեքսանյան.jpg|center|40px]] | مجری تلویزیون و رقصنده اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1984-07-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19404527|Q19404527]] | 2 |- | [[Ani Amiryan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1984-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108965391|Q108965391]] | 1 |- | [[Ani Yorentz]] | [[پرونده:Ani Yorentz-Sargsyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1984-10-04 | | [[گرجستان]] | | [[:d:Q56875359|Q56875359]] | 0 |- | [[Վիկտորյա Անանյան]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1984-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121705158|Q121705158]] | 1 |- | [[Emma Balbabyan]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1984-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125320532|Q125320532]] | 0 |- | [[Եվա Սուջյան]] | | | [[خواننده]] | 1984-12-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16380109|Q16380109]] | 1 |- | [[سونا قوکاسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1985 | | | | [[:d:Q27906614|Q27906614]] | 1 |- | [[Աստղիկ Աթաբեկյան]] | | | [[مترجم]] | 1985 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120974246|Q120974246]] | 1 |- | [[Anna Arevshatyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1985-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28944723|Q28944723]] | 1 |- | [[نارا وارطانیان]] | | نویسنده اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1985-02-05 | | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q20511211|Q20511211]] | 3 |- | [[Marina Hakobyan]] | | | [[art historian]] | 1985-04-13 | | | | [[:d:Q111842932|Q111842932]] | 1 |- | [[Քրիստինե Հովսեփյան]] | | | [[شاعر]] | 1985-05-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125945330|Q125945330]] | 1 |- | [[Ani Yeghiazaryan]] | [[پرونده:Անի Եղիազարյան.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]] | 1985-05-14 | | [[واغاشن]] | | [[:d:Q101104341|Q101104341]] | 1 |- | [[Leonora Tanashyan]] | [[پرونده:Լեոնորա.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1985-07-21 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27333119|Q27333119]] | 1 |- | [[Tatevik Ohanyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | 1985-08-01 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q21213263|Q21213263]] | 1 |- | [[مری ماکاریان]] | | بازیگر و مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1985-08-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054056|Q13054056]] | 2 |- | [[Մարիամ Գրիգորյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1985-08-13 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q108075819|Q108075819]] | 1 |- | [[Լարիսա Սաֆարյան]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1985-08-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513170|Q20513170]] | 1 |- | [[Anush Apetyan]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1986 | 2022-09-13 | | [[جرموک]] | [[:d:Q115594387|Q115594387]] | 2 |- | [[Nare Karoyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1986 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121746631|Q121746631]] | 0 |- | [[Naira Hairapetian]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1986 | | | | [[:d:Q109418730|Q109418730]] | 0 |- | [[Անի Քոչար]] | [[پرونده:Անի Քոչար.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1986-01-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108613725|Q108613725]] | 1 |- | [[سوفیا باغداساریان]] | | بازیگر و خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-02-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61454883|Q61454883]] | 2 |- | [[ماریام قازارنچیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61746686|Q61746686]] | 2 |- | [[Ani Christy]] | | | [[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[producer]] | 1986-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134126024|Q134126024]] | 0 |- | [[Seda]] | [[پرونده:SEDA (1).jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1986-03-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110450419|Q110450419]] | 1 |- | [[لی‌لی الباکیان]] | | بازیگر و کارگردان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | 1986-05-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4530743|Q4530743]] | 3 |- | [[Arevik Anapiosyan]] | | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1986-05-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87245808|Q87245808]] | 1 |- | [[Siranush Petikyan]] | | | [[دانشمند]] | 1986-06-02 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q16929631|Q16929631]] | 1 |- | [[سیرانوش لازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-06-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55092082|Q55092082]] | 2 |- | [[Anahit Shahbazyan]] | | | [[خواننده]] | 1986-06-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107342249|Q107342249]] | 1 |- | [[هراچوهی اوتمازیان]] | | مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1986-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486987|Q25486987]] | 2 |- | [[Syuzi Shahbazyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[مجری]] | 1986-07-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107620565|Q107620565]] | 1 |- | [[Lilit Zakaryan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1986-07-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16382269|Q16382269]] | 1 |- | [[تامارا پطروسیان]] | [[پرونده:Պետրոսյան Թամարա.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[مجری]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1986-08-18 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q105636189|Q105636189]] | 2 |- | [[Astghik Alaverdyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1986-08-20 | | [[استان لوری]] | | [[:d:Q108166930|Q108166930]] | 1 |- | [[Lilit Stepanyan]] | | | [[هنرمند]] | 1986-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131746896|Q131746896]] | 0 |- | [[Nonna Akhperjanyan]] | | | [[television personality]] | 1986-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122945680|Q122945680]] | 0 |- | [[ماریانا گئورگیان]] | [[پرونده:Marianna Gevorgyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌دان و نوازنده ساز قانون اهل ارمنستان | [[موسیقی‌دان]] | 1986-11-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47457548|Q47457548]] | 3 |- | [[یلیزاوتا مارتیروسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1986-11-05 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q60579176|Q60579176]] | 2 |- | [[Tatevik Grigoryan]] | | حقوق‌دان، وکیل و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1987 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54826275|Q54826275]] | 1 |- | [[آناهید خاراتیان]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1987-01-09 | | | | [[:d:Q28479165|Q28479165]] | 1 |- | [[Rippi]] | | | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1987-02-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133933440|Q133933440]] | 0 |- | [[هاسمیک سیمونیان (شاعر)]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1987-03-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28913511|Q28913511]] | 3 |- | [[Mariam Karapetyan]] | [[پرونده:Մարիամ Կարապետյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]]<br/>[[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | 1987-08-09 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q101978662|Q101978662]] | 1 |- | [[Meri Voskanian]] | [[پرونده:Meri Schwabing 089.JPG|center|40px]] | خواننده آلمانی | [[خواننده]] | 1987-12-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1921658|Q1921658]] | 3 |- | [[چینار ایسویان]] | [[پرونده:ChinarIsoyan.jpg|center|40px]] | خواننده، نوازنده پیانو، مجری تلویزیونی، آهنگساز اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1987-12-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22918709|Q22918709]] | 3 |- | [[لیانا خاچاطریان]] | | تاریخ‌نگار هنر، نقاش، آموزگار اهل ارمنستان | [[art historian]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1988 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96279719|Q96279719]] | 2 |- | [[هایکوهی میناسیان]] | | روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1988 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q32945101|Q32945101]] | 2 |- | [[تاتئویک رئوازیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | | 1988-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q69659831|Q69659831]] | 2 |- | [[آنوش استپانیان|Q20509284]] | [[پرونده:Anush Stepanyan.jpg|center|40px]] | خواننده موسیقی فولک معاصر و نقاش اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1988-03-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509284|Q20509284]] | 3 |- | [[دیانا گاسپاریان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1988-03-22 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q57811801|Q57811801]] | 2 |- | [[شوغاکات ملیک-گالستیان]] | | رقصنده، بازیگر اهل ارمنستان | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-05-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59978064|Q59978064]] | 2 |- | [[لیا مارتیروسیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1988-06-09 | | | | [[:d:Q28479166|Q28479166]] | 1 |- | [[Nazik Baghdasaryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405830|Q107405830]] | 2 |- | [[Yana Danielyan]] | | | [[مجری]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1988-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405940|Q107405940]] | 1 |- | [[شوغیک گریگوریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-07-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107418007|Q107418007]] | 2 |- | [[آنا موسیسیان]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1988-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27886475|Q27886475]] | 4 |- | [[مری گالستیان]] | [[پرونده:Մերի Գալստյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1988-07-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61774810|Q61774810]] | 2 |- | [[Marianna Karakeyan]] | [[پرونده:Marianna Karakeyan ( Freedom Square ).jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]] | 1988-08-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55238137|Q55238137]] | 1 |- | [[Anahit Margarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1988-08-12 | | | | [[:d:Q116235515|Q116235515]] | 1 |- | [[Helena Ganjalyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107169307|Q107169307]] | 0 |- | [[Մանե Գրիգորյան]] | | | [[مجری]]<br/>[[producer]] | 1988-10-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107889380|Q107889380]] | 1 |- | [[رایسا آوانسیان]] | | | [[خواننده]] | 1988-11-12 | | [[تهران]] | | [[:d:Q18689761|Q18689761]] | 2 |- | [[هاسمیک وارطانیان]] | | نوازنده، ویولنسل اهل ارمنستان | [[cellist]] | 1988-12-13 | | [[هرازدان]] | | [[:d:Q59674835|Q59674835]] | 2 |- | [[استر میرزاخانیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1989 | | | | [[:d:Q27906201|Q27906201]] | 1 |- | [[لیلیت موسیسیان]] | | کارگردان، تدوینگر و فیلم‌نامه‌نویس اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65117035|Q65117035]] | 1 |- | [[اوسانا شکویان]] | | نقاش و کارگردان اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q92281528|Q92281528]] | 2 |- | [[Milena Aboyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1989<br/>1992 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q116879616|Q116879616]] | 2 |- | [[Արփի Աթաբեկյան]] | | | [[مترجم]]<br/>[[ترک‌شناسی]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120972506|Q120972506]] | 1 |- | [[Ani Shahverdyan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[تصویرگر]]<br/>[[شاعر]] | 1989-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107015744|Q107015744]] | 1 |- | [[مارگاریتا بارخویان]] | | خواننده، موسیقی‌دان سبک جاز اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[موزیسین جاز]] | 1989-05-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24062029|Q24062029]] | 2 |- | [[روزانا اوسکانیان]] | | | [[شاعر]] | 1989-05-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96277792|Q96277792]] | 2 |- | [[Albina Ghazaryan]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1989-08-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55926958|Q55926958]] | 1 |- | [[Տաթևիկ Գեյմեր]] | | | | 1989-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511251|Q20511251]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:کارینه باغداساریان|کارینه باغداساریان]] | | | [[عکاس]] | 1989-08-30 | | | | [[:d:Q63075316|Q63075316]] | 1 |- | [[Աննա Կոստանյան]] | | | [[خواننده]] | 1989-10-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484598|Q134484598]] | 0 |- | [[Shushana Hevondian]] | | | [[جودوکار (Q6665249)|جودوکار]] | 1989-11-08 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q21683751|Q21683751]] | 1 |- | [[هاسمیک هوخانیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1989-11-18 | | [[آبوویان]] | | [[:d:Q20511046|Q20511046]] | 2 |- | [[کارینه میناسیان (بدمینتون‌باز)]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1990s | | | | [[:d:Q27906356|Q27906356]] | 1 |- | [[ماریئتا نیکویان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1990s | | | | [[:d:Q27906434|Q27906434]] | 1 |- | [[روزان مانتاشیان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1990 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56306624|Q56306624]] | 2 |- | [[Araks Sahakyan]] | | | [[مترجم]]<br/>[[هنرمند]] | 1990 | | | | [[:d:Q123498130|Q123498130]] | 1 |- | [[ناره گئورگیان]] | | | [[خواننده]] | 1990 | | [[گتاشن (آرماویر)|گتاشن]] | | [[:d:Q29903392|Q29903392]] | 2 |- | [[شاکه ایسائیان]] | [[پرونده:Շաքե Իսայան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1990-01-20 | | [[هرازدان]] | | [[:d:Q57695635|Q57695635]] | 2 |- | [[آنا یگوریان]] | | | [[قایقران روئینگ (Q13382576)|قایقران روئینگ]] | 1990-02-03 | | No/unknown value | | [[:d:Q9155128|Q9155128]] | 2 |- | [[جولیتا گریگوریان]] | | خواننده زن اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1990-02-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986625|Q85986625]] | 1 |- | [[Aspram Krpeyan]] | [[پرونده:Aspram Krpeyan.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1990-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109512969|Q109512969]] | 1 |- | [[Anna Dovlatyan]] | | | | 1990-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124256621|Q124256621]] | 0 |- | [[Seda Grigoryan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1990-04-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62023260|Q62023260]] | 1 |- | [[آناهیت گیراگوسیان]] | | بازیگر، خواننده و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[خواننده]] | 1990-04-28 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q30038094|Q30038094]] | 2 |- | [[Mariam Galstyan]] | [[پرونده:Mariam Galstyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-05-05 | | [[نرکین گتاشن]] | | [[:d:Q62117693|Q62117693]] | 2 |- | [[Ani Aharonyan]] | | | | 1990-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124858682|Q124858682]] | 0 |- | [[Gohar Navasardyan]] | [[پرونده:Gohar Navasardyan (2).jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[روان‌شناس]] | 1990-05-17 | | [[یغگنادزور]] | | [[:d:Q108027666|Q108027666]] | 2 |- | [[Լիլիթ Սարգսյան]] | [[پرونده:Photo Lilit Sarkisian.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-06-29 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q124545589|Q124545589]] | 2 |- | [[Արմինե Աղայանց]] | [[پرونده:Արմինե Աղայանց.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-07-23 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q122731880|Q122731880]] | 1 |- | [[آگنسا خامویان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1990-10-19 | | [[داوتاشن|داو تاشان]] | | [[:d:Q107740652|Q107740652]] | 2 |- | [[Elena Nikoghosyan]] | [[پرونده:Elena Nikoghosyan 1.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1990-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510716|Q20510716]] | 2 |- | [[Emma Palyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1990-11-26 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q107343138|Q107343138]] | 0 |- | [[لائورا ساموئلیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1991 | | | | [[:d:Q27906380|Q27906380]] | 1 |- | [[ملینه کوچاریان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1991 | | | | [[:d:Q27906449|Q27906449]] | 1 |- | [[هریپسیمه گیوزلزیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1991 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60336636|Q60336636]] | 2 |- | [[Shogher Hovhannisian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1991-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116861043|Q116861043]] | 1 |- | [[Սիրուն Մինաս]] | | | [[پزشک]]<br/>[[plastic surgeon]] | 1991-02-22 | | [[نیجریه]] | | [[:d:Q99384484|Q99384484]] | 1 |- | [[Anush Badalyan]] | | | [[خواننده]] | 1991-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107578241|Q107578241]] | 1 |- | [[تاتئویک مانوکیان|تاتویک مانوکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1991-03-19 | | | | [[:d:Q95564394|Q95564394]] | 2 |- | [[آنی وارطانیان]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 1991-05-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4764424|Q4764424]] | 4 |- | [[لیلیا شوشانیان]] | | | | 1991-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246124|Q87246124]] | 2 |- | [[Greta Gasparyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1991-07-19 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q97314220|Q97314220]] | 2 |- | [[کریستینا جاوادیان]] | | مانکن اهل ارمنستان | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1991-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20678962|Q20678962]] | 2 |- | [[نورا آروستامیان]] | [[پرونده:Նոռա Առուստամյան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1991-09-26 | | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q31196740|Q31196740]] | 3 |- | [[Elena Yerevan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[گیتارنواز|نوازنده گیتار]]<br/>[[vlogger]] | 1991-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q132673727|Q132673727]] | 0 |- | [[آنا گریگوریان (Q65117029)|آنا گریگوریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1991-10-27 | | [[رالته]] | | [[:d:Q65117029|Q65117029]] | 0 |- | [[آنا گریگوریان (بازیگر)]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | 1991-10-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109282933|Q109282933]] | 2 |- | [[Eva Voskanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[گیتارنواز|نوازنده گیتار]]<br/>[[خواننده]] | 1991-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85983432|Q85983432]] | 1 |- | [[تاتئو هواکیمیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-01-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97621644|Q97621644]] | 3 |- | [[Տաթև Հովակիմյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-01-09 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q98546075|Q98546075]] | 0 |- | [[کریستینه پطروسیان|کریستینه پتروسیان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1992-02-13 | | | | [[:d:Q108324440|Q108324440]] | 1 |- | [[سوسانا پاپیان]] | [[پرونده:Suzanna Papian.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر تلویزیون (Q10798782)|بازیگر تلویزیون]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1992-03-02 | | [[یافا]] | | [[:d:Q121418573|Q121418573]] | 3 |- | [[تاگوهی گریگوریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1992-03-10 | | | | [[:d:Q97706999|Q97706999]] | 1 |- | [[سرپوهی گالیان]] | [[پرونده:Srbuhi Galyan.jpg|center|40px]] | دانشور حقوقی، و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سلیسیتر]] | 1992-05-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87245567|Q87245567]] | 3 |- | [[ماریام آدامیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-05-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97205667|Q97205667]] | 2 |- | [[Lilit Manaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[flautist]] | 1992-08-23 | | | | [[:d:Q108210855|Q108210855]] | 1 |- | [[آلیسون هالورسون]] | | | | 1992-09-09 | | | | [[:d:Q134868058|Q134868058]] | 1 |- | [[شوشانا توماسیان]] | [[پرونده:Shushanna Tovmasyan.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1992-11-14 | | [[تساغکادزور]] | | [[:d:Q28104356|Q28104356]] | 2 |- | [[لاریسا باغداساریان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]] | 1993-04-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89488175|Q89488175]] | 2 |- | [[Sona Yesayan]] | | | | 1993-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q100326920|Q100326920]] | 1 |- | [[Maran Hrachyan]] | | | [[comics artist]] | 1993-05-11 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q106461374|Q106461374]] | 0 |- | [[Narine Gyokchyan]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1993-07-22 | | | | [[:d:Q134731448|Q134731448]] | 0 |- | [[نورا گریگوریان (هنرپیشه)|نورا گریگوریان]] | | بازیگر، کارگردان و کارگردان نمایش اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | 1993-07-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107923862|Q107923862]] | 2 |- | [[Անուշ Մանուկյան]] | | | [[The Dancing Girl]] | 1993-08-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107585495|Q107585495]] | 0 |- | [[Eliza Martirosova]] | | | [[dub actor]] | 1993-08-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120962081|Q120962081]] | 0 |- | [[Քրիստինե Վարդանյան]] | | | | 1993-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123482035|Q123482035]] | 1 |- | [[Արփինե Սարգսյան]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1994-04-14 | | [[ودی]] | | [[:d:Q125351818|Q125351818]] | 1 |- | [[سوفیک توروسیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1994-05-16 | | | | [[:d:Q97727225|Q97727225]] | 1 |- | [[اورنیا آلپسوی]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1994-06-24 | | | | [[:d:Q97693251|Q97693251]] | 1 |- | [[Աննա Քալաշյան]] | | | [[The Dancing Girl]] | 1994-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107407069|Q107407069]] | 1 |- | [[یه‌وا باغداساریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1994-11-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123035656|Q123035656]] | 1 |- | [[سیونه سوادا]] | [[پرونده:Syune Sevada.jpg|center|40px]] | نثرنویس، روزنامه‌نگار و وبلاگ‌نویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[بلاگر (وبلاگ‌نویس)|وبلاگ‌نویس]] | 1995-01-16<br/>1995 | | [[ساراپول]] | | [[:d:Q63243487|Q63243487]] | 2 |- | [[ریما نانیان]] | [[پرونده:Rima Nanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1995-03-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50785993|Q50785993]] | 3 |- | [[Arpine Vardanyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1995-05-04 | | [[داوتاشن|داو تاشان]] | | [[:d:Q115670380|Q115670380]] | 1 |- | [[لیلیت هاروتیونیان (ژیمناست)|Q24007619]] | [[پرونده:Lilit Harutyunyan 2016 Olympics Test Event.jpg|center|40px]] | ژیمناست ریتمیک اهل کشور ارمنستان | [[ژیمناست ریتمیک (Q24037210)|ژیمناست ریتمیک]] | 1995-05-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24007619|Q24007619]] | 2 |- | [[Lilit Tonakanyan]] | [[پرونده:Lilit Tonakanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1995-06-29 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q108216064|Q108216064]] | 1 |- | [[آروس تیگرانیان]] | [[پرونده:Arus Tigranyan.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار و بازیگر اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1995-08-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66124860|Q66124860]] | 2 |- | [[Արմինե Հարությունյան]] | | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1995-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85983009|Q85983009]] | 1 |- | [[لوسینه یغیان]] | | نویسنده و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1995-12-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q35208546|Q35208546]] | 2 |- | [[لیلیت بوغوسیان (بدمینتون‌باز)|لیلیت پوغوسیان]] | [[پرونده:LilitPoghoosyan.jpg|center|40px]] | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1996-04-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1825046|Q1825046]] | 4 |- | [[آرئویک میرزاخانیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1996-06-08 | | | | [[:d:Q107673492|Q107673492]] | 1 |- | [[سیوزانا سیرکانیان]] | | فوتبالیست اهل ارمنستان | [[بازیکن فوتبال]] | 1996-06-17 | | | | [[:d:Q97728071|Q97728071]] | 1 |- | [[Marta Grigoryan]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 1996-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118130221|Q118130221]] | 1 |- | [[لنا قازاریان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1996-10-17 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q13053031|Q13053031]] | 2 |- | [[مانه مخویان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1997-01-06 | | | | [[:d:Q91028457|Q91028457]] | 2 |- | [[Էլեն Մկրտչյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1997-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507851|Q20507851]] | 1 |- | [[روزالیا آوتیسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-05-14 | | | | [[:d:Q107673489|Q107673489]] | 1 |- | [[هرمینه یغیازاریان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-07-03 | | | | [[:d:Q107673458|Q107673458]] | 1 |- | [[Nane Avetisyan]] | [[پرونده:Nane Avetisyan.jpg|center|40px]] | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1997-08-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109179836|Q109179836]] | 3 |- | [[تسووینار گیراگوسیان|تسووینار کیراکوسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-09-24 | | | | [[:d:Q107673483|Q107673483]] | 1 |- | [[آزا پاشینیان]] | | چهره‌پرداز و نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]] | 1997-11-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89456145|Q89456145]] | 2 |- | [[لیلیت میناسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1997-11-27 | | | | [[:d:Q27906402|Q27906402]] | 1 |- | [[Մարիա Ենոքյան]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1997-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116994655|Q116994655]] | 1 |- | [[Eleonora Vardanian]] | [[پرونده:20160212 ESC Österreich 4702 Eleonora Vardanian (cropped).jpg|center|40px]] | خواننده اتریشی | [[خواننده]] | 1998 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q22695690|Q22695690]] | 2 |- | [[Ani Safaryan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1998-03-10 | | | | [[:d:Q106351436|Q106351436]] | 1 |- | [[Lusine Chobanyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1998-04-18 | | | | [[:d:Q106351669|Q106351669]] | 1 |- | [[هریپسیمه بوغوسیان (وزنه‌بردار)|هریپسیمه پوغوسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1998-05-25 | | | | [[:d:Q107673349|Q107673349]] | 1 |- | [[آرمینه مسروپیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1998-08-09 | | | | [[:d:Q98069104|Q98069104]] | 1 |- | [[آرپینه دالالیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1999-02-18 | | | | [[:d:Q106467500|Q106467500]] | 3 |- | [[دیانا آقابکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1999-03-03 | | | | [[:d:Q107450520|Q107450520]] | 1 |- | [[Milena Avetisyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1999-04-03 | | | | [[:d:Q106231271|Q106231271]] | 1 |- | [[لنا آندرئاسیان]] | | بازیکن فوتبال اهل ارمنستان در پست دروازه‌بان | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-11 | | | | [[:d:Q98069095|Q98069095]] | 1 |- | [[Mariam Tsolakyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-23 | | | | [[:d:Q112584715|Q112584715]] | 0 |- | [[Gayane Sardaryan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-29 | | | | [[:d:Q105719082|Q105719082]] | 0 |- | [[Gabriella Akopyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1999-08-21 | | | | [[:d:Q106225755|Q106225755]] | 1 |- | [[Anahit Ghazakhetsyan]] | [[پرونده:Անահիտ Ղազախեցյան.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1999-12-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q61996995|Q61996995]] | 1 |- | [[لیلا یغیازاریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 20th century | | | | [[:d:Q47357795|Q47357795]] | 2 |- | [[آلیسا خاچاتریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 20th century | | | | [[:d:Q4726928|Q4726928]] | 2 |- | [[Varduhi Abrahamyan]] | [[پرونده:Varduhi Abrahamyan, Վարդուհի Աբրահամյան.jpg|center|40px]] | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]]<br/>[[هنرمند اجراگر]] | 20th century | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15904163|Q15904163]] | 3 |- | [[Mariam Avetisyan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2000 | | | | [[:d:Q108603691|Q108603691]] | 0 |- | [[آیدا مانوکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2000-03-10 | | | | [[:d:Q107131281|Q107131281]] | 1 |- | [[هغینه چوپیکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2000-04-09 | | | | [[:d:Q98069097|Q98069097]] | 1 |- | [[Yana Sargsyan]] | | | [[ورزشکار دو و میدانی (Q11513337)|ورزشکار دو و میدانی]] | 2000-10-20 | | | | [[:d:Q111153423|Q111153423]] | 1 |- | [[نلی خالاتیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2000-10-27 | | | | [[:d:Q98069101|Q98069101]] | 1 |- | [[Victoria Hovhannisyan]] | | خواننده روسی | [[خواننده]] | 2000-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q18275005|Q18275005]] | 2 |- | [[Marina Davtyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 2000-12-05 | | | | [[:d:Q106239225|Q106239225]] | 1 |- | [[مری قازاریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-01-11 | | | | [[:d:Q98069100|Q98069100]] | 1 |- | [[الن هاکوبیان]] | | اسکیت‌باز نمایشی زن اهل ارمنستان | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2001-02-08 | | | | [[:d:Q57234295|Q57234295]] | 1 |- | [[کناریک مارگاریان]] | [[پرونده:Badmalazia1.jpg|center|40px]] | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 2001-02-28 | | | | [[:d:Q27906367|Q27906367]] | 2 |- | [[آناهیت کاراخانیان|آناهید کاراخانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-03-18 | | | | [[:d:Q98070953|Q98070953]] | 1 |- | [[آنیوتا گالستیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-04-07 | | | | [[:d:Q98070943|Q98070943]] | 1 |- | [[گایانه ساروخانیان (بازیکن فوتبال)]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-05-21 | | | | [[:d:Q98070958|Q98070958]] | 1 |- | [[آناهیت مانوکیان|آناهید مانوکیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 2001-05-31 | | | | [[:d:Q27906017|Q27906017]] | 1 |- | [[تاتئویک موسسیان|تاتویک موسسیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-06-02 | | | | [[:d:Q98069271|Q98069271]] | 1 |- | [[توین آقابابایان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-03 | | | | [[:d:Q98070939|Q98070939]] | 1 |- | [[النی خدابخشی]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-06 | | | | [[:d:Q98070955|Q98070955]] | 1 |- | [[نلی پارسادانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-26 | | | | [[:d:Q98070957|Q98070957]] | 1 |- | [[آنوش آراکلیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-28 | | | | [[:d:Q98070940|Q98070940]] | 1 |- | [[Arpine Grigoryan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2001-10-03 | | | | [[:d:Q108604725|Q108604725]] | 0 |- | [[کریستینه پاپیکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-10-31 | | | | [[:d:Q98070956|Q98070956]] | 1 |- | [[Anna Khachatryan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2002 | | | | [[:d:Q108336019|Q108336019]] | 0 |- | [[میلنا خاچاطریان|میلنا خاچاتریان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2002-01-02 | | | | [[:d:Q107120100|Q107120100]] | 1 |- | [[کاترین ملکونیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-01-06 | | | | [[:d:Q98069103|Q98069103]] | 1 |- | [[سدا هاکوبیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-02-09 | | | | [[:d:Q98070950|Q98070950]] | 1 |- | [[ایمی کاراپتیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-05-08 | | | | [[:d:Q98070944|Q98070944]] | 1 |- | [[میلنا آصلانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-05-15 | | | | [[:d:Q98070941|Q98070941]] | 1 |- | [[ورونیکا آساطریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-06-09 | | | | [[:d:Q105719072|Q105719072]] | 1 |- | [[Anet Mehrabyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-07-09 | | | | [[:d:Q105719075|Q105719075]] | 0 |- | [[پیش‌نویس:ماریام میکائلیان|ماریام میکائلیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2003-01-16 | | | | [[:d:Q108324208|Q108324208]] | 1 |- | [[مارگاریتا آراکلیان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2003-02-10 | | | | [[:d:Q107131063|Q107131063]] | 1 |- | [[سونا هاروتیونیان]] | | بوکسور زن اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | 2003-02-25 | | | | [[:d:Q115133883|Q115133883]] | 1 |- | [[زابل هامپاریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-03-14 | | | | [[:d:Q98070951|Q98070951]] | 1 |- | [[سوسانا بادالیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-04-13 | | | | [[:d:Q98069096|Q98069096]] | 1 |- | [[Էլիզաբեթ Աբրահամյան]] | | | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 2003-04-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q112989829|Q112989829]] | 2 |- | [[Siana Ispiryan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-05-15 | | | | [[:d:Q113141241|Q113141241]] | 0 |- | [[ماریام هاکوبیان (بازیکن فوتبال)]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-07-02 | | | | [[:d:Q98070948|Q98070948]] | 1 |- | [[Viktoriia Azroian]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]]<br/>[[رقصنده روی یخ (Q17361147)|رقصنده روی یخ]] | 2003-07-15 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q56507629|Q56507629]] | 0 |- | [[مارینا آسویان]] | | اسکیت‌باز نمایشی زن اهل ارمنستان | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2003-08-17 | | | | [[:d:Q57233924|Q57233924]] | 1 |- | [[دوین دردریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-11-24 | | | | [[:d:Q98070942|Q98070942]] | 1 |- | [[Astghik Avanesyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2004-04-09 | | | | [[:d:Q113141343|Q113141343]] | 0 |- | [[Angelina Muradyan]] | | | [[اسکی‌باز صحرانوردی (Q13382608)|اسکی‌باز صحرانوردی]] | 2004-05-08 | | | | [[:d:Q117846136|Q117846136]] | 1 |- | [[والریا سیدوروفا]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2004-05-16 | | | | [[:d:Q67240607|Q67240607]] | 1 |- | [[Arka Grigoryan]] | | | [[خواننده]] | 2004-05-25 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q111658883|Q111658883]] | 0 |- | [[آنوش آرشاکیان (وزنه‌بردار)|آنوش آرشاکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2004-11-24 | | | | [[:d:Q107673392|Q107673392]] | 1 |- | [[Lara Kasabyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2005-05-28 | | | | [[:d:Q113141349|Q113141349]] | 0 |- | [[ژولیتا آوانسیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2005-07-27 | | | | [[:d:Q107120191|Q107120191]] | 1 |- | [[آلکساندرا گریگوریان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2005-08-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q124527908|Q124527908]] | 4 |- | [[Rozalina Yeritsyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2006-05-05 | | | | [[:d:Q113141351|Q113141351]] | 0 |- | [[آنا آمرویان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-06-05 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q123290596|Q123290596]] | 4 |- | [[اما پوغوسیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-08-26 | | | | [[:d:Q107673396|Q107673396]] | 1 |- | [[Էմմա Պողոսյան]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-08-26 | | | | [[:d:Q130365071|Q130365071]] | 1 |- | [[Polina Kobak]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2008 | | | | [[:d:Q124711743|Q124711743]] | 0 |- | [[Marie d'Oghruy, Queen of Armenia]] | | | | | | | | [[:d:Q1223360|Q1223360]] | 1 |- | [[Zvart Sarkissian]] | | | [[classical pianist]] | | | [[مصر]] | | [[:d:Q3576316|Q3576316]] | 0 |- | [[Dora Serviarian Kuhn]] | | | [[نوازنده پیانو]] | | | [[بیروت]] | | [[:d:Q5297442|Q5297442]] | 0 |- | [[Խորիշահ Մամիկոնյան]] | | | | | | [[دسق]] | | [[:d:Q13053168|Q13053168]] | 1 |- | [[Aslîka Qadir]] | | | [[خواننده]] | | | [[آلاگیاز|الاگیاز]] | | [[:d:Q13175499|Q13175499]] | 1 |- | [[Lusine Sargsyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q16382637|Q16382637]] | 1 |- | [[Gajane Abrahamjan]] | | | [[اسپرانتیست]] | | | | | [[:d:Q19723841|Q19723841]] | 1 |- | [[شاریس کاراپتیان]] | [[پرونده:Sharis Garabedian (3).tif|center|40px]] | هنرمند عکاس، نقاشی، طراح اهل ارمنستان-ایتالیا | [[عکاس]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح]] | | | [[بیروت]] | | [[:d:Q20510656|Q20510656]] | 5 |- | [[Raisa Khachatryan]] | | | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[فرهنگ عامه‌شناس]] | | | | | [[:d:Q21567876|Q21567876]] | 1 |- | [[Լիդա Գևորգյան]] | | | [[مورخ]] | | | | | [[:d:Q23530538|Q23530538]] | 1 |- | [[نلی دوریان]] | [[پرونده:Նելլի Դուրյան.jpg|center|40px]] | فرد نظامی اهل ارمنستان | | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26834009|Q26834009]] | 1 |- | [[Evelina Barseghyan]] | [[پرونده:Эвелина Барсегян.jpg|center|40px]] | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | | | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | | [[:d:Q28091528|Q28091528]] | 2 |- | [[Zara Sargsyan-Gaspararyants]] | | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]] | | | | | [[:d:Q32324173|Q32324173]] | 0 |- | [[Hasmik Torosyan]] | | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[هنرمند اجراگر]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47067618|Q47067618]] | 1 |- | [[Karine Aramyan]] | | | | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51626855|Q51626855]] | 0 |- | [[Nina Minasyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q52609602|Q52609602]] | 0 |- | [[Armine Aghayan]] | [[پرونده:Armineaghayan-IMG 2832.JPG|center|40px]] | | [[ویکی‌مدین]] | | | | | [[:d:Q59925272|Q59925272]] | 1 |- | [[Վերա Ամիրխանյան]] | | | [[آموزشگر]] | | | [[تغوت، لوری|تغوت]] | | [[:d:Q61105630|Q61105630]] | 1 |- | [[Susanna Vardanyan]] | | | [[فعال حقوق زنان (Q28692502)|فعال حقوق زنان]] | | | | | [[:d:Q66086025|Q66086025]] | 0 |- | [[Вартанян Гоар Левоновна]] | | | [[پرسنل نظامی]] | | 2019-11-25 | [[گیومری]] | [[مسکو]] | [[:d:Q76458405|Q76458405]] | 0 |- | [[Karen Aghababyan]] | | | [[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | | | | | [[:d:Q87226855|Q87226855]] | 0 |- | [[هاسمیک هوهانیسیان]] | | | [[فیلسوف]]<br/>[[آموزشگر]] | | | | | [[:d:Q88212947|Q88212947]] | 2 |- | [[سرپوهی گئورگیان]] | | کارشناس علوم پرورشی، روان‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[آموزشگر]]<br/>[[روان‌شناس]] | | | | | [[:d:Q88213737|Q88213737]] | 2 |- | [[Lusine Nazaryan-Petersen]] | | | [[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q91592906|Q91592906]] | 0 |- | [[Inna Sahakyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | | | | | [[:d:Q95748956|Q95748956]] | 0 |- | [[Shushan Karapetian]] | | | [[scholar]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]]<br/>[[دانشگاهی (Q3400985)|دانشگاهی]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106777276|Q106777276]] | 1 |- | [[Նարինե Սարվազյան]] | | | [[پزشک]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405146|Q107405146]] | 1 |- | [[آغونیک هاکوبیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q107673344|Q107673344]] | 1 |- | [[Anna Asatryan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | | | | | [[:d:Q108045276|Q108045276]] | 1 |- | [[آنوش گریگوریان]] | | | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q108166320|Q108166320]] | 1 |- | [[Zaroui Pogossian]] | | | [[پژوهشگر مطالعات قرون وسطا]]<br/>[[Byzantinist]] | | | | | [[:d:Q108761650|Q108761650]] | 0 |- | [[Anna Mkrtchyan]] | | | [[سیاستمدار]] | | | | | [[:d:Q109281837|Q109281837]] | 0 |- | [[آرمینه هاروتیونیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | | | | | [[:d:Q109548031|Q109548031]] | 1 |- | [[Elbis Beurkdjian]] | | | | | | | | [[:d:Q110840999|Q110840999]] | 0 |- | [[Makrouhi Hougassian]] | | | | | | | | [[:d:Q110844353|Q110844353]] | 0 |- | [[Berthe Hougassian]] | | | | | | | | [[:d:Q110844354|Q110844354]] | 0 |- | [[Lilit Grigoryan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q111655467|Q111655467]] | 0 |- | [[Noune Avetisian]] | | | | | | | | [[:d:Q111908483|Q111908483]] | 0 |- | [[Kristine Hambaryan]] | [[پرونده:Kristine Hambaryan and Delegation of Armenia (cropped).jpg|center|40px]] | | | | | | | [[:d:Q113152408|Q113152408]] | 1 |- | [[Elen Harutyunyan]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489245|Q113489245]] | 0 |- | [[Tehmina Karapetyan]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489422|Q113489422]] | 0 |- | [[لیانا مانوکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489570|Q113489570]] | 0 |- | [[Rima Avetisyan]] | | | | | | | | [[:d:Q114079300|Q114079300]] | 0 |- | [[پیش‌نویس:الیدا کوچاریان|الیدا کوچاریان]] | | بوکسور زن اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q115132934|Q115132934]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:آنی هوسپیان|آنی هوسپیان]] | | بوکسور اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q115132967|Q115132967]] | 1 |- | [[Nare Ghazaryan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q115600050|Q115600050]] | 0 |- | [[Lilit Safrastyan]] | | | [[علوم ادبی|تاریخ ادبیات]]<br/>[[ایران‌شناسی]]<br/>[[شرق‌شناسی|مطالعات شرق شناسی]] | | | | | [[:d:Q115760215|Q115760215]] | 0 |- | [[Arevik Karapetyan]] | [[پرونده:Arevik Karapetyan photo main.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q116861046|Q116861046]] | 1 |- | [[Juliana Grigoryan]] | | | [[خواننده اپرا]] | | | | | [[:d:Q118464960|Q118464960]] | 0 |- | [[Anahit Harutyunyan]] | [[پرونده:Mrs. Anahit Harutyunyan, Deputy Permanent Representative of the Permanent Mission of the Republic of Armenia.jpg|center|40px]] | | [[دیپلمات]] | | | | | [[:d:Q118612771|Q118612771]] | 1 |- | [[Zoya Baraghamyan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q118798488|Q118798488]] | 0 |- | [[Anita Makian]] | | | | | | | | [[:d:Q120070268|Q120070268]] | 1 |- | [[Irina Tsymbalar]] | | | | | | [[گیومری]] | | [[:d:Q122959238|Q122959238]] | 0 |- | [[Anna Manucharyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | | | | | [[:d:Q123214690|Q123214690]] | 0 |- | [[Shoghakat Vardanyan]] | | | [[فیلم‌ساز (Q1414443)|فیلم‌ساز]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | | | | | [[:d:Q123519074|Q123519074]] | 0 |- | [[رزا فیلبرگ]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q124453546|Q124453546]] | 2 |- | [[Narîn Nadirova]] | | | [[کنشگر (Q15253558)|کنشگر]]<br/>[[کارمند بانک‌]] | | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q124742279|Q124742279]] | 1 |- | [[Tamara Hovnatanyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | | | | | [[:d:Q124842883|Q124842883]] | 0 |- | [[Marina Stepanyan]] | | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | | | | | [[:d:Q125209526|Q125209526]] | 0 |- | [[Jaklin Baghdasaryan]] | [[پرونده:Jaklin Baghdasaryan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q125424214|Q125424214]] | 0 |- | [[Chorik Grigorian]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q125526097|Q125526097]] | 0 |- | [[مانه گئورگیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | | | | | | [[:d:Q126121480|Q126121480]] | 1 |- | [[Tatev Hovhannisyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | | | | | [[:d:Q130541755|Q130541755]] | 0 |- | [[Hripsime Hakobyan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q131153657|Q131153657]] | 0 |- | [[Sareen Hairabedian]] | | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[فیلم‌بردار]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | | | | | [[:d:Q133822399|Q133822399]] | 1 |- | [[یلنا وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]] | | 2016 | | | [[:d:Q133994001|Q133994001]] | 1 |- | [[آنلکا گریگوریان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | | | | | [[:d:Q133994112|Q133994112]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:آرنا زینلیان]] | | | | | | [[تهران]] | | [[:d:Q134119872|Q134119872]] | 1 |- | [[Naira Alexopoulou]] | | | [[خواننده]]<br/>[[reality television participant]] | | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q134455925|Q134455925]] | 0 |- | [[سیسیان بوغوسیان]] | | | [[سیاستمدار]] | | | [[ایران]] | | [[:d:Q134554876|Q134554876]] | 1 |} ---- &sum; 1432 items. {{Wikidata list end}} {{Wikipedia:WikiProject Women/Women in Red/Missing articles by nationality/footer}} acuxofutb5avfokpioif0kpy1r13l7h 42128116 42128102 2025-06-19T10:28:36Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Konul_bunyadzade.jpg که در ویکی‌انبار به دست ChemSim حذف شده بود، به این علت برداشته شد: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Konul bunyadzade.jpg|]] 42128116 wikitext text/x-wiki {{Wikipedia:WikiProject Women/Women in Red/Missing articles by nationality/header |description='''women from Armenia''' |wikidata=yes }} {{WiR-SubheaderBox|text= This list is drawn from [https://www.wikidata.org Wikidata], using its {{prop|P27}}, {{prop|P17}}, {{prop|P495}}, {{prop|P1532}} and {{prop|P19}} properties for {{Q|Q399}}. }} {{Wikidata list |sparql=SELECT DISTINCT ?item ?linkcount WHERE { BIND(wd:Q5 AS ?human) BIND(wd:Q6581072 AS ?female) VALUES ?country { wd:Q399 } { { ?item (wdt:P27|wdt:P17|wdt:P495|wdt:P1532) ?country. } UNION { ?item (wdt:P19/wdt:P17) ?country. } } ?item wdt:P21 ?female . ?item wdt:P31 ?human . ?item wikibase:sitelinks ?linkcount . OPTIONAL { ?w schema:about ?item ; schema:isPartOf <https://en.wikipedia.org/> . } FILTER(!BOUND(?w)) } ORDER BY DESC(?linkcount) ASC(?item) LIMIT 1500 |sort=P569 |columns=label:name,P18,description,P106,P569,P570,P19,P20,item:wikidata item,?linkcount:site links |thumb=40 |links=red |summary=itemnumber }} {| class='wikitable sortable' ! name ! نگاره ! description ! پیشه ! زادروز ! درگذشت ! زادگاه ! محل مرگ ! wikidata item ! site links |- | [[Anna Mkrtchyan]] | | | [[legal scholar]] | 994-09-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508462|Q20508462]] | 1 |- | [[کتیان آرامیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1845 | 1878-06-17 | [[نرکین تساقکاوان]] | [[کوتائیسی]] | [[:d:Q13055212|Q13055212]] | 3 |- | [[Gövhər xanım Qacar]] | | | | 1862 | 1927 | [[ایروان]] | | [[:d:Q12839850|Q12839850]] | 1 |- | [[Lucy Hazarabedian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1863 | 1882 | | | [[:d:Q131551880|Q131551880]] | 0 |- | [[Tiruhi Kostanyan]] | | | [[cultural activist]]<br/>[[مترجم]] | 1865 | 1951 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q107699293|Q107699293]] | 1 |- | [[یکاترینا باهاطور]] | | نمایش‌نامه‌نویس اهل ارمنستان | [[نمایشنامه‌نویس]] | 1870-07-14 | 1944-11-09 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[ایروان]] | [[:d:Q50665933|Q50665933]] | 2 |- | [[Elizabeth Sherinyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1877 | 1947-01-25 | [[خارپوت]] | [[ووستر (ماساچوست)|ووستر]] | [[:d:Q110211669|Q110211669]] | 1 |- | [[Ekaterina Shahumyan]] | | | [[انقلابی]] | 1879 | 1942 | [[استپاناوان]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20511589|Q20511589]] | 1 |- | [[Başxanım Şəfiqızı]] | | | [[شاعر]] | 1880 | 1958-11-18 | [[آیرک]] | [[آیرک]] | [[:d:Q16365550|Q16365550]] | 2 |- | [[Nvard Apinyan]] | | | [[چهره سرشناس]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[editing staff]] | 1882-04-02 | 1958-07-02 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24628725|Q24628725]] | 2 |- | [[نادژدا کاردیان]] | | خواننده و آموزگار اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[آموزگار]] | 1882-04-14 | 1957-09-20 | [[آستراخان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16394315|Q16394315]] | 2 |- | [[Mary Tigranovie-Ter-Martirosyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1882-05-25 | 1947-07-31 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20513542|Q20513542]] | 1 |- | [[ویکتوریا آبوویان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[مترجم]] | 1883 | 1979 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q28790227|Q28790227]] | 3 |- | [[Asiq Savad]] | | | [[شاعر]]<br/>[[عاشیق]] | 1885 | 1970 | [[آیرک]]<br/>[[دمیرچی‌لر (قزاق ۲)]] | [[قوم‌لو]] | [[:d:Q12837135|Q12837135]] | 2 |- | [[یرانوهی آدامیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1886-07-12 | 1931-04-06 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510492|Q20510492]] | 2 |- | [[Armenuhi Tigranyan]] | | | [[شاعر]] | 1888 | 1962-12-09 | [[گیومری]] | | [[:d:Q79401353|Q79401353]] | 1 |- | [[Pran Tashchyan]] | | | | 1890 | | | | [[:d:Q26038597|Q26038597]] | 2 |- | [[لیوسی سئومیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1892 | 1969-09-13 | [[گیومری]] | [[میلان]] | [[:d:Q20509877|Q20509877]] | 2 |- | [[ستراک داوتیان]] | | | [[art historian]]<br/>[[آموزگار]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1893-09-05 | 1978-02-14 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508280|Q20508280]] | 3 |- | [[Vardoush Tarakhchyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1894 | 1980 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512769|Q20512769]] | 1 |- | [[Marinos Asatoerovna Karamjan]] | | | | 1894 | 1983 | [[نوراشن (آرارات)|نوراشن]] | [[شهرستان آرتاشات]] | [[:d:Q37949616|Q37949616]] | 2 |- | [[الن بیوزاند]] | | نثرنویس و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1895-04-03 | 1970-01-14 | [[گیومری]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q89041490|Q89041490]] | 2 |- | [[نکتار باژبهوک-ملیکیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1895-05-27 | 1949 | [[آگولیس پایین]] | [[ایروان]] | [[:d:Q48787812|Q48787812]] | 3 |- | [[Arakel Mkrtchyan]] | | | | 1896 | | | | [[:d:Q110846518|Q110846518]] | 0 |- | [[اولگا باباسیان]] | | نوازنده پیانو و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1898-06-13 | 1969-05-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21210060|Q21210060]] | 2 |- | [[Anahit Mirzabekyan]] | | | [[microbiologist]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1899-10-31 | 1983-06-02 | [[بنونیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507019|Q20507019]] | 1 |- | [[Natalia Kisheshyan]] | | | | 1900-01-01<br/>1900 | 1979-01-01<br/>1979 | | | [[:d:Q110844902|Q110844902]] | 0 |- | [[Anait Ananjan]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[animal breeder]] | 1900-08-27 | 1987 | [[شاماخیان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13050821|Q13050821]] | 4 |- | [[مایرانوش پارونیکیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1901-06-09 | 1990-01-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508875|Q20508875]] | 3 |- | [[Gülrux Qədimbəyova]] | | | | 1902 | 1976 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16368203|Q16368203]] | 0 |- | [[Olga Tarasova]] | | | [[ballerina]] | 1902 | 1982 | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q4451717|Q4451717]] | 1 |- | [[Ashkhen Minasyan]] | | | [[animal breeder]] | 1902-11-20 | 1980-06-13 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512499|Q20512499]] | 1 |- | [[Anna Hovhannisyan]] | | | [[مترجم]] | 1903 | 1977-11-29 | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q16368792|Q16368792]] | 2 |- | [[آراکس (نویسنده)|آراکس]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[editing staff]] | 1903-12-25 | 1978-06-15 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13052159|Q13052159]] | 5 |- | [[ورگینه میکائلیان]] | | | [[microbiologist]] | 1903-12-27 | 1990 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20507462|Q20507462]] | 2 |- | [[سیرانوش گئورگیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1904 | 1983 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507559|Q20507559]] | 2 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[معمار]] | 1904-03-13 | 1988-05-30 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62051677|Q62051677]] | 2 |- | [[ماریام موجوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1904-07-19 | 1972-12-12 | [[گیومری]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q20508363|Q20508363]] | 3 |- | [[Arshaluys Babayan]] | [[پرونده:Արշալույս Բաբայան.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[editing staff]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1905-12-27 | 1990-07-30 | [[خدرانتس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16371373|Q16371373]] | 2 |- | [[Parandzem Saroukhanyan]] | | | [[microbiologist]]<br/>[[جراح]] | 1906-01-17 | 1988-12-02 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28740093|Q28740093]] | 1 |- | [[F.G. Saruchanyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[microbiologist]] | 1906-01-17 | 1988-12-01 | [[گاوار]] | | [[:d:Q36557276|Q36557276]] | 1 |- | [[نینا ساقیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1906-12-13 | 1993-12-15 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138724|Q22138724]] | 2 |- | [[ناتالیا پاره‌موزووا]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1907 | 1991 | [[تفلیس]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q21438230|Q21438230]] | 5 |- | [[Ashkhen Agopyan]] | | | | 1907 | 1986-01-01<br/>1986 | | | [[:d:Q91173045|Q91173045]] | 1 |- | [[Felicia Taschdjian]] | | | | 1907 | 2000-01-01<br/>2000 | | | [[:d:Q110850135|Q110850135]] | 0 |- | [[Natalija Faremuzova]] | | | [[معمار]] | 1907-09-29 | 1990-03-11 | [[تفلیس]] | [[تفلیس]] | [[:d:Q124894967|Q124894967]] | 0 |- | [[تامارا ماخموریان]] | | | [[oncologist]]<br/>[[پزشک زنان]] | 1907-12-01 | 2002-11-27 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47467276|Q47467276]] | 2 |- | [[مارو آلازان (Q134135845)|مارو آلازان]] | | خاطره‌نویس اهل ارمنستان | [[memoirist]] | 1908 | | [[ارزروم]] | | [[:d:Q134135845|Q134135845]] | 0 |- | [[Margarita Shahinian]] | [[پرونده:Մարգարիտա Շահինյան.tif|center|40px]] | | [[دندان‌پزشک]]<br/>[[عکاس]] | 1908-02-19 | 2010 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q28965806|Q28965806]] | 1 |- | [[سوسانا خاچاطریان]] | | پرورش‌دهنده انگور اهل ارمنستان | [[animal breeder]] | 1909-04-13 | 1987-12-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16399711|Q16399711]] | 4 |- | [[لیوبوف ووینووا-شیکانیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1909-08-05 | 1990-08-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4122425|Q4122425]] | 3 |- | [[Սոֆյա Ագուլյան]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[باغبان]] | 1909-10-28 | 1992 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510395|Q20510395]] | 2 |- | [[Elya Ghambaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[textile designer]] | 1910 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512735|Q20512735]] | 1 |- | [[Səkinə Əliyeva (şərabçı)]] | | | | 1910 | 1950 | [[ایروان]] | [[گنجه]] | [[:d:Q47453071|Q47453071]] | 3 |- | [[دیانا اوکلبا|Q62024298]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[شاعر]] | 1910 | 2001 | [[کوتائیسی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62024298|Q62024298]] | 2 |- | [[Fenya Tsaturyan]] | | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]]<br/>[[پزشک]] | 1910 | 1980 | [[شوشی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87718851|Q87718851]] | 2 |- | [[Անիկ Հարությունյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1910 | 1999-07-24 | [[آرتسوانیک]] | | [[:d:Q108337359|Q108337359]] | 1 |- | [[Nina Musinian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1910-05-10 | 1995 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q116374673|Q116374673]] | 1 |- | [[Գեղեցիկ Աղինյան]] | | | | 1910-09-10 | | [[آچاجور]] | | [[:d:Q20510284|Q20510284]] | 1 |- | [[روملا قالاچیان]] | | | [[microbiologist]] | 1910-11-24 | 1996-06-30 | [[خوقند]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87911143|Q87911143]] | 3 |- | [[Վերգինե Հայրապետյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزگار]] | 1910-12-02 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q108335733|Q108335733]] | 1 |- | [[آغاونی (نویسنده)|آغاونی گریگوریان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1911-07-15 | 1992-02-02 | [[Kars Oblast]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16367698|Q16367698]] | 5 |- | [[شوغیک مکرتچیان]] | | شوغیک هونانی مکرتچیان خواننده‌ای مشهور از ارمنستان بود که با صدای منحصربه‌فرد خود شهرت یافت. او در عرصه موسیقی ارمنی نقش مهمی داشت و آثار برجسته‌ای را ارائه داد | [[خواننده]] | 1911-09-23 | 2000-07-16 | [[Yoldöndü]] | | [[:d:Q20507932|Q20507932]] | 3 |- | [[Peruza Bagdasarian]] | | | | 1912 | 1998-07-02 | | | [[:d:Q110838599|Q110838599]] | 0 |- | [[آمالیا مخیتاریان]] | | بازیگر و عروسک‌گردان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-03-24 | 1987-09-26 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507587|Q20507587]] | 2 |- | [[آناتولیا یغیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-05-13 | 1999-04-21 | | [[ایروان]] | [[:d:Q21211412|Q21211412]] | 3 |- | [[ژانا توماسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-05-20 | 2000-06-23 | [[کاقیزمان]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20513395|Q20513395]] | 3 |- | [[تامار دموریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1912-11-26 | 2000-02-14 | [[موزدوک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21567870|Q21567870]] | 3 |- | [[آمالیا آرازیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1912-12-02<br/>1912-12-10 | 2005-09-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514066|Q20514066]] | 3 |- | [[Փառանձեմ Ավետիքյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پرسنل نظامی]] | 1913 | 1990 | [[بایان (داش‌کسن)]] | | [[:d:Q108318422|Q108318422]] | 1 |- | [[Симонова, Сирануш Александровна]] | | | | 1913-01-05 | No/unknown value | [[وازاشن|وزشن]] | | [[:d:Q55105242|Q55105242]] | 1 |- | [[Նինա Ալթունյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1913-01-13 | 2001-04-11 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q113164099|Q113164099]] | 2 |- | [[واروارا آوتیسیان]] | | | [[virologist]] | 1913-04-24 | 1994-03-06 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62020400|Q62020400]] | 3 |- | [[لیودمیلا دانیلیان]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[microbiologist]]<br/>[[آموزگار]] | 1913-08-27 | 2007 | [[خنوشیناک]] | | [[:d:Q64728640|Q64728640]] | 3 |- | [[Vergine Aghababyan]] | | | | 1913-11-09 | 1985-03-15 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q66661651|Q66661651]] | 3 |- | [[Shushanik Nazaryan]] | | | [[philologist]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1913-12-22 | 2006-10-06 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665511|Q22665511]] | 2 |- | [[آدرینه تاتریان]] | | نویسنده، نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[نمایشنامه‌نویس]] | 1913-12-26<br/>1915 | 2002-02-21 | [[چوروم]] | [[نیس]] | [[:d:Q20512697|Q20512697]] | 3 |- | [[امیلیا آندرئاسیان]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]]<br/>[[هماتولوژیست]] | 1913-12-28 | 1996-12-20 | [[شکی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q61997338|Q61997338]] | 3 |- | [[Գոհար Ֆիլոյան]] | | | [[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1914-01-02 | | [[ولادی‌قفقاز]] | | [[:d:Q20514189|Q20514189]] | 2 |- | [[آرشالویس مارگاریان|Q20514578]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1914-04-18 | 2008-11-16 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514578|Q20514578]] | 3 |- | [[Goarik Bagdasarovna Sarinjan]] | | | | 1914-05-01 | No/unknown value | [[گغانوش]] | | [[:d:Q55105064|Q55105064]] | 1 |- | [[Kovsar Tarverdiyeva]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1914-07-14 | 2013 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q55201451|Q55201451]] | 1 |- | [[برجانوش مسریان]] | | | [[معمار]]<br/>[[مهندس]]<br/>[[master builder]] | 1914-08-14 | 2009-01-12 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56634176|Q56634176]] | 3 |- | [[ایدا مکرتچیان]] | [[پرونده:Ադելաիդա Մկրտչյան.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1914-09-22 | 1997-05-20 | [[ایروان]] | | [[:d:Q99335818|Q99335818]] | 2 |- | [[Anna Mnatsakanian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1914-10-15 | 1951-06-01 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116491935|Q116491935]] | 1 |- | [[Հայկանուշ Ասատրյան]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[رقصنده باله|بالرین]] | 1914-12-21 | 1997-02-04 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q124771337|Q124771337]] | 2 |- | [[والنتینا آراکسمانیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1915-01-01 | 1995 | [[وان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q45312014|Q45312014]] | 2 |- | [[یکاترینا چاخماخسازیان]] | | دانشمند، استاد اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1915-05-01 | No/unknown value | [[ایروان]] | | [[:d:Q24641982|Q24641982]] | 3 |- | [[آنا بارسامیان]] | | | [[musicologist]] | 1915-06-28 | 2016-08-11 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509125|Q20509125]] | 2 |- | [[سوفیا شاهینیان]] | | هواشناس اهل ارمنستان | [[هواشناس|هواسنج (پیشه)]] | 1915-11-27 | 2003-11-03 | [[ایغدیر (شهر)|ایغدیر]] | [[ایروان]] | [[:d:Q53997638|Q53997638]] | 2 |- | [[نینا بوخیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1915-12-20 | 2002-06-04 | [[گاوار]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20509619|Q20509619]] | 3 |- | [[نینل قاراجیان]] | | | [[خلبان]] | 1916-01-10 | 2001-01-22 | [[هوباردزی]] | | [[:d:Q20512893|Q20512893]] | 2 |- | [[هایکانوش یرمیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1916-05-10 | 2003-01-23 | [[ایغدیر (شهر)|ایغدیر]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510620|Q20510620]] | 3 |- | [[شوغیک صافیان]] | | | [[شاعر]] | 1916-08-23 | 1995-08-04 | [[خندزورسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513218|Q20513218]] | 3 |- | [[Sirush Machkalyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1917 | 1943 | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q101424728|Q101424728]] | 1 |- | [[سدا پطروسیان]] | | مهندس، و سازنده اهل ارمنستان | [[مهندس]]<br/>[[master builder]] | 1917-08-17 | 2005-03-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q49206015|Q49206015]] | 2 |- | [[Iya Evgenyeva Zubova]] | | | | 1917-12-24 | 2005 | [[ایروان]] | | [[:d:Q113137889|Q113137889]] | 0 |- | [[آلا آندرئاسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1917-12-31 | 2003-12-11 | [[تاشکند]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21209739|Q21209739]] | 3 |- | [[اوسکی سیمونیان]] | | | | 1918 | | [[آرنی]] | | [[:d:Q37826328|Q37826328]] | 3 |- | [[بلا ایساهاکیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1918-02-10 | 1996-07-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28736702|Q28736702]] | 2 |- | [[Armenuhi Srapyan]] | | | [[philologist]] | 1918-02-18 | 2000-07-28 | | | [[:d:Q20509584|Q20509584]] | 2 |- | [[Marjan Mkhitarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1918-04-17 | 1999-05-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116452694|Q116452694]] | 1 |- | [[ماریا چمشکیان (خواننده)]] | | | [[خواننده]]<br/>[[خواننده اپرا]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1918-07-17 | 2005-02-28 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20508174|Q20508174]] | 3 |- | [[Alexandra Yeremyan]] | | | [[معمار]] | 1918-07-18 | 1984-07-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211425|Q21211425]] | 2 |- | [[هغینه تر-قوندیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1918-09-24 | 1999-03-26 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55387170|Q55387170]] | 2 |- | [[Արաքսյա Ավետիսյան]] | | | [[ماما|مامایی]] | 1918-10-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q23019268|Q23019268]] | 1 |- | [[ماریام تونویان]] | | موسیقی‌شناس و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[آموزشگر]] | 1919 | 2022-01-20 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q65225453|Q65225453]] | 2 |- | [[یکاترینا مالخاسیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1919-03-17 | 2001-07-28 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507696|Q20507696]] | 3 |- | [[آرپیک قازازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-05-05 | 1987-09-04 | [[گیومری]] | [[گاوار]] | [[:d:Q21212059|Q21212059]] | 2 |- | [[هاسمیک ناقاشیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-09-01 | 2003-11-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23120616|Q23120616]] | 2 |- | [[Astghik Gevorgyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[art historian]] | 1919-09-06 | 2011-09-15 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q119849140|Q119849140]] | 1 |- | [[آنا آمباکومیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1919-10-18 | 1999-09-21 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512789|Q20512789]] | 3 |- | [[هراچوهی جینانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1919-11-25 | 2012-09-19 | [[قسطنطنیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16388871|Q16388871]] | 2 |- | [[Սեդա Վարդիկյան]] | | | | 1920 | 2001 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23019297|Q23019297]] | 1 |- | [[گوهار آبیان]] | | خواننده و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان-ایران | [[music teacher]]<br/>[[خواننده]] | 1920 | 2001 | [[گیومری]] | [[تهران]] | [[:d:Q133862507|Q133862507]] | 1 |- | [[آشخن آوتیسیان]] | | | [[milkmaid]] | 1920-01-10 | 1995 | [[هرازدان]] | | [[:d:Q21532378|Q21532378]] | 4 |- | [[ژنیا هاروتیونیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1920-02-19 | 2006-09-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509956|Q20509956]] | 3 |- | [[نوارت آبالیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1920-05-20 | 1994-12-14 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054288|Q13054288]] | 3 |- | [[Olga Ter-Hovahannesova]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1920-06-13 | 2005-04-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q61016432|Q61016432]] | 1 |- | [[اما کاراپتیان]] | | تاریخ‌نگار و نژادشناس (قوم‌نگار) اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[ethnographer]] | 1920-07-10 | 1997 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16380875|Q16380875]] | 3 |- | [[تسیتسیلیا بروتیان]] | | | [[musicologist]]<br/>[[music professor]] | 1920-09-24 | 2000-03-21 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q93442560|Q93442560]] | 4 |- | [[Olga Sanahyan]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1920-10-03 | 2013-08-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26721174|Q26721174]] | 3 |- | [[واروارا آلکسانیان]] | | مربی، پزشک، همه‌گیرشناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1921 | 1989-04-05 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21199720|Q21199720]] | 2 |- | [[Knarik Babayan]] | | | [[پزشک]] | 1921 | | [[گغانوش]] | | [[:d:Q41700652|Q41700652]] | 1 |- | [[آرپیک میناسیان]] | | ایران‌شناس اهل ارمنستان | [[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]] | 1921 | | [[حلب]] | | [[:d:Q133834906|Q133834906]] | 1 |- | [[Almaza Kisheshyan]] | | | | 1921-01-01<br/>1921 | | | | [[:d:Q110844900|Q110844900]] | 0 |- | [[آرمینه توتونجیان]] | [[پرونده:Tutundjyan armine- Photo by Andranik Kochar.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1921-01-04 | 2011-12-22 | [[قاهره]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513486|Q20513486]] | 4 |- | [[مارگاریت هاروتیونیان]] | | | [[musicologist]]<br/>[[music professor]] | 1921-01-08 | 1997-12-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16392864|Q16392864]] | 3 |- | [[Teresa Arazyan]] | | | [[musicologist]] | 1921-02-22 | 2011 | [[ایروان]] | | [[:d:Q116417923|Q116417923]] | 1 |- | [[Margarit Soghomonyan]] | | | [[معمار]] | 1921-03-21 | 1981-09-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507588|Q20507588]] | 1 |- | [[لیلیا تر-میناسیان]] | | مترجم، تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1921-05-18 | 1998-05-27 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55560271|Q55560271]] | 3 |- | [[Knarik Arakelyan]] | | | | 1921-05-20 | 1996 | [[Shusha Uezd]] | [[ارمنستان]] | [[:d:Q16272539|Q16272539]] | 1 |- | [[گایانه نیکوغوسیان]] | | دانشمند علم بهداشت اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1921-07-12 | 2010 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q63724178|Q63724178]] | 2 |- | [[یلونورا اوسکانیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1921-09-06 | 1999-09-24 | [[خارکوف]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212463|Q21212463]] | 2 |- | [[ماریا هاکوبیان]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1921-09-19 | 2002-07-12 | [[گئورگیئفسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054009|Q13054009]] | 3 |- | [[اما وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1921-10-11 | 2009-03-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511009|Q20511009]] | 2 |- | [[ساهاکانوش ماتینیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1921-11-04 | 1993-09-21 | [[ایروان]] | | [[:d:Q62477491|Q62477491]] | 2 |- | [[هرانوش مارگاریان]] | | زبان‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1921-11-08 | 2005-06-08 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47462841|Q47462841]] | 2 |- | [[لوسیک کاراپتیان]] | | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]] | 1921-12-01 | 2009-12-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382631|Q16382631]] | 3 |- | [[Rosa Minasyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1922 | | [[ساراتاک|ساراتک]] | | [[:d:Q101246538|Q101246538]] | 1 |- | [[Тамара Антонаўна Перасадзька]] | | | [[معمار]]<br/>[[آموزشگر]] | 1922-02-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q75035103|Q75035103]] | 1 |- | [[Elena Abajyan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1922-05-29 | 2015 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116205209|Q116205209]] | 1 |- | [[اما خانزادیان]] | | تاریخ‌نگار، باستان‌شناسی اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1922-08-29 | 2007 | [[وانادزور]] | | [[:d:Q28114502|Q28114502]] | 3 |- | [[Իզաբելլա Աղայան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1922-10-02 | 2010-07-21 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q55103965|Q55103965]] | 2 |- | [[تامار تادئوسیان]] | | داروساز اهل ارمنستان | | 1922-11-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697343|Q21697343]] | 2 |- | [[آرئویک آودالبگیان]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1922-12-13 | 2020-05-15 | [[ایروان]] | [[آلساندریا]] | [[:d:Q88776192|Q88776192]] | 2 |- | [[آناهیت سکویان]] | | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1922-12-14 | 1994-11-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212760|Q21212760]] | 4 |- | [[ملینه هامامجیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1922-12-17 | 1999-05-07 | [[قسطنطنیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054034|Q13054034]] | 3 |- | [[Silva Mnatsakanyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q20508095|Q20508095]] | 1 |- | [[Ophelia Vardanyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | 1980 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20511362|Q20511362]] | 1 |- | [[Անահիտ Ժանժիկյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923 | | [[بیوراکان|بویورخان]] | | [[:d:Q20513746|Q20513746]] | 1 |- | [[آنگین آوتیسیان]] | | | [[آموزشگر]] | 1923 | | [[نور کیانک|نور کیان]] | | [[:d:Q99673842|Q99673842]] | 2 |- | [[Նինել Ոսկանյան]] | | | [[کتاب‌شناس]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1923-03-04 | 2005-11-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q123474025|Q123474025]] | 1 |- | [[Margarit Brutyan]] | | | [[musicologist]] | 1923-05-23 | 2002-10-06 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21210426|Q21210426]] | 1 |- | [[یوگنیا آوتیسیان]] | | گیاه‌شناس و زیست‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[paleobotanist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1923-07-15 | 2011 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20873262|Q20873262]] | 4 |- | [[رزا مکرتچیان]] | | پزشک کودکان اهل ارمنستان | [[پزشک کودکان]] | 1923-09-25 | 1995-03-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q93453359|Q93453359]] | 2 |- | [[شوشانیک آپویان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1923-10-17 | 2015-10-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4068134|Q4068134]] | 5 |- | [[Արփենիկ Ղափանցյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1923-11-12 | 1996 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512983|Q20512983]] | 1 |- | [[مارگاریت هایراپتیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1923-11-27 | 2004-08-02 | [[باتومی]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211964|Q21211964]] | 3 |- | [[ترزا گریگوریان]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1923-11-29 | 2004-02-07 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20506881|Q20506881]] | 2 |- | [[ماریانا هاروتیونیان]] | | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1923-12-12 | 2012-07-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211985|Q21211985]] | 3 |- | [[گوهار گالاچیان]] | | | [[خواننده]] | 1923-12-21 | 2008-09-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510169|Q20510169]] | 2 |- | [[آنتونینا ماهاری]] | | نثرنویس لیتوانی‌تبار اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1923-12-29 | 2018-10-03 | [[ویلنیوس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138698|Q22138698]] | 4 |- | [[هوکتمبریک کولوزیان]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1924 | | [[نور آرتاگرس]] | | [[:d:Q36218903|Q36218903]] | 4 |- | [[ماگدالینا گیورجیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1924 | 2014-01-09 | [[Chaltyr]] | | [[:d:Q47154311|Q47154311]] | 2 |- | [[Էմմա Աբրահամյան]] | | | [[آموزشگر]] | 1924 | 2005 | [[وانادزور]] | | [[:d:Q49246995|Q49246995]] | 1 |- | [[آنژلا آساطریان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1924 | 1995 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62019784|Q62019784]] | 3 |- | [[سدا تساغیکیان]] | | نویسنده اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1924 | | [[استانبول]] | | [[:d:Q63865582|Q63865582]] | 2 |- | [[Արաքսի Ալեքսանյան]] | | | | 1924 | 2006 | [[ایروان]] | | [[:d:Q97273505|Q97273505]] | 2 |- | [[Балаян, Кнарик Богдановна]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک کودکان]] | 1924 | | | | [[:d:Q97659148|Q97659148]] | 1 |- | [[رزا پاشینیان]] | | تاریخ‌نگار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[مورخ]] | 1924-01-07 | 2017-06-16 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212650|Q21212650]] | 3 |- | [[مانیا قازاریان]] | | تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1924-01-20 | 1998-03-08 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512610|Q20512610]] | 2 |- | [[ورونیکا ساموئلیان]] | | داروسازاهل ارمنستان-استرالیا | [[داروشناس]] | 1924-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28036678|Q28036678]] | 2 |- | [[Laura Hovhannisyan]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1924-03-03 | 2010 | [[گیومری]] | | [[:d:Q28133158|Q28133158]] | 1 |- | [[گوهار گریگوریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1924-03-20 | 2008-09-08 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21921725|Q21921725]] | 4 |- | [[آسیا اوداباشیان]] | | تاریخ‌نگار و قوم‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[ethnographer]] | 1924-04-01 | 1998-02-12 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56810346|Q56810346]] | 2 |- | [[تاتیانا هایراپتیان]] | | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1924-05-10 | 2016-08-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q42299209|Q42299209]] | 2 |- | [[Arschalujs Margarjan]] | [[پرونده:ArshaluysMargaryan.jpg|center|40px]] | | [[زندگی‌نامه‌نویس (Q864380)|زندگی‌نامه‌نویس]]<br/>[[philologist]] | 1924-07-13 | 1987-07-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4281184|Q4281184]] | 2 |- | [[والنتینا نرسیسیان]] | | پزشک، و خون‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[هماتولوژیست]] | 1924-07-13 | 2009 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24037097|Q24037097]] | 3 |- | [[روزا پطروسیان|Q16398423]] | | نثرنویس و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1924-09-21 | 2007-05-11 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16398423|Q16398423]] | 4 |- | [[ماروسیا مارتیروسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1924-11-29 | 2003-01-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20510333|Q20510333]] | 2 |- | [[Լուսիկ Բառնակյան]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1924-12-24 | | [[آخوریان|اخوریان]] | | [[:d:Q13053088|Q13053088]] | 2 |- | [[Ռոզա Ստեփանյան]] | | | [[winegrower]]<br/>[[kolkhoznik]] | 1925 | | [[آیگزارد]] | | [[:d:Q97441053|Q97441053]] | 3 |- | [[Asmik Mkhikyan]] | | | | 1925 | | | | [[:d:Q110850138|Q110850138]] | 0 |- | [[گوهار داوتیان|Q134559990]] | | | | 1925 | | | | [[:d:Q134559990|Q134559990]] | 1 |- | [[ماریام مارتیروسیان]] | [[پرونده:М.П. Мартиросян.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1925-01-05 | | [[دزیتهانکوو|دزیتانکوو]] | | [[:d:Q15072059|Q15072059]] | 5 |- | [[Rosa Grigoryan]] | | | [[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1925-01-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q22665483|Q22665483]] | 1 |- | [[Knarik Shakhbazyan]] | | | | 1925-01-16 | | | | [[:d:Q110849394|Q110849394]] | 0 |- | [[Марутян Седа Аршаківна]] | | | | 1925-02-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85995472|Q85995472]] | 1 |- | [[Սեդա Մարության]] | | | [[دانشمند]] | 1925-02-21 | 1991-10-31 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q121222086|Q121222086]] | 1 |- | [[روبینا کالانتاریان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1925-05-01 | 2024-07-15 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513902|Q20513902]] | 3 |- | [[سولتانیک آرئوشاتیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1925-05-05 | 2017-07-27 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q33565750|Q33565750]] | 4 |- | [[Gohar Ghukasyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1925-05-27 | | [[آرماویر (روسیه)|آرماویر]] | | [[:d:Q27058258|Q27058258]] | 2 |- | [[Armenushi Ghambaryan]] | | | [[مترجم]] | 1925-06-16 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q61502769|Q61502769]] | 2 |- | [[Վալենտինա Սաֆրազբեկյան]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]] | 1925-08-10 | 2006-11-14 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q121092138|Q121092138]] | 1 |- | [[Magdalina Simonyan-Galustova]] | | | [[خواننده]] | 1925-08-14 | 2002-04-21 | [[روستوف-نا-دونو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116266262|Q116266262]] | 1 |- | [[روزالیا فرانگولیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1925-09-18 | 1986-03-26 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514195|Q20514195]] | 2 |- | [[Mariam Harutyunyan]] | | | | 1925-10-17 | 2019-11-05 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q101252383|Q101252383]] | 1 |- | [[نانا گیولیکوخیان|نانا گیولیکانخیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1925-10-31 | 2016 | [[گیومری]] | | [[:d:Q16395515|Q16395515]] | 2 |- | [[گالینا آرزومانیان]] | | زیست‌شناس سلولی اهل ارمنستان | [[cell biologist]] | 1925-12-02 | 1997-01-06 | [[دنیپرو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q62021759|Q62021759]] | 3 |- | [[آنژلا شاهناباتیان]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1925-12-05 | 2008-12-15 | [[اوشاکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27959721|Q27959721]] | 2 |- | [[سرپوهی یرامیان]] | | پزشک، درمان‌شناس و استاد | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1925-12-19 | 1995-04-21 | [[روسه، بلغارستان]] | | [[:d:Q87453396|Q87453396]] | 3 |- | [[Emma Baghramyan]] | | | [[پزشک]] | 1926 | | [[شهرستان نویمبریان]] | | [[:d:Q64569157|Q64569157]] | 1 |- | [[Asya Varosian]] | | | [[چنگ‌نواز]] | 1926-02-03 | 2019-09-14 | [[گیومری]] | | [[:d:Q116707317|Q116707317]] | 1 |- | [[آستغیک کامالیان]] | | | [[خواننده]] | 1926-02-26 | 1991-01-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q33084338|Q33084338]] | 2 |- | [[گوهار آجمیان]] | | روزنامه‌نگار، نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1926-04-03 | | [[سرزمین کراسنودار]] | | [[:d:Q88292281|Q88292281]] | 3 |- | [[وارسیک گریگوریان]] | [[پرونده:Varsik Grigoryan.jpg|center|40px]] | | [[theatrologist]] | 1926-04-17 | 2019-10-01 | [[آینتاپ، ارمنستان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20507129|Q20507129]] | 3 |- | [[آیدا هایراپتیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1926-05-25 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q60675538|Q60675538]] | 3 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[philologist]] | 1926-05-26 | 2003 | [[آراگاتس، آراگاتسوتن|آراگاتس (روستای ارمنستان)]] | | [[:d:Q13054578|Q13054578]] | 2 |- | [[تاتیانا هوسپیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]] | 1926-05-28 | | [[گالاتسی (رومانی)|گالاتسی]] | | [[:d:Q13055090|Q13055090]] | 2 |- | [[سیلوا میناسیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1926-07-02 | 2000-10-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514902|Q20514902]] | 2 |- | [[هغینه هوهانیسیان (هنرپیشه)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1926-08-04 | 2014-03-03 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16334109|Q16334109]] | 2 |- | [[کناریک تر-داوتیان]] | | | [[philologist]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[مترجم]] | 1926-09-06 | 2021-07-01 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q56486902|Q56486902]] | 2 |- | [[روزا آواگیان]] | | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1926-09-09 | No/unknown value | [[آغاوناتون|اقاوناتان]] | | [[:d:Q20513901|Q20513901]] | 5 |- | [[لنا استامبولتسیان]] | | پزشک و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1926-09-13 | 2011 | [[ایروان]] | | [[:d:Q28054714|Q28054714]] | 2 |- | [[لیوسیا هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1926-09-17 | 1993-03-18 | [[دونتسک، روسیه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511439|Q20511439]] | 2 |- | [[آراکسیا گاسپاریان]] | | | [[آموزشگر]] | 1926-10-24 | 2001 | [[آرماش، ارمنستان]] | | [[:d:Q109486044|Q109486044]] | 3 |- | [[دورا یسائیان]] | | | [[مترجم]] | 1926-10-27 | 1994-04-05 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27580910|Q27580910]] | 3 |- | [[Amiryan Seda Grigorievna]] | | | | 1926-12-03 | 1993-04-18 | [[دیلیجان]] | [[مارسی]] | [[:d:Q12078074|Q12078074]] | 1 |- | [[Վարդիթեր Կարապետյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1927 | 2014 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510715|Q20510715]] | 1 |- | [[Tamara Heydərova]] | | | | 1927 | | [[آغبولاغ]] | | [[:d:Q51668754|Q51668754]] | 1 |- | [[Flora Grigoryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1927-01-23 | 2006-12-28 | [[دیلیجان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665485|Q22665485]] | 1 |- | [[ماروسیا تامرازیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1927-02-17 | 1968-05-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211604|Q21211604]] | 3 |- | [[نادژدا بگلاریان]] | | | [[زیست‌شناس]]<br/>[[ژنتیک‌دان|نسل‌شناس]] | 1927-04-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64579474|Q64579474]] | 3 |- | [[Քնարիկ Կորկոտյան]] | | | [[کتاب‌شناس]] | 1927-04-11 | 1999-05-06 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q123578578|Q123578578]] | 1 |- | [[مارگو قوکاسیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1927-04-17 | 2013-04-27 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20506999|Q20506999]] | 4 |- | [[Sofya Samvelyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1927-06-01 | 1982-06-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q116215882|Q116215882]] | 1 |- | [[مری ماکساپتیان]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]] | 1927-06-16 | 2012-11-24 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q55055033|Q55055033]] | 3 |- | [[Էմմա Ալեքսանդրյան]] | | | [[روان‌شناس]] | 1927-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26689943|Q26689943]] | 1 |- | [[وارتوهی خاچاطریان]] | | | [[خواننده]] | 1927-09-04 | 2015-08-23 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20509106|Q20509106]] | 2 |- | [[مارگو مورادیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1927-09-09 | 2016-04-28 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16392866|Q16392866]] | 3 |- | [[Həlimə Abdullayeva]] | | | [[winegrower]] | 1928 | | [[شهرستان هوکتمبریان]] | | [[:d:Q55199453|Q55199453]] | 2 |- | [[اولگا آرزومانیان]] | | زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1928 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q133819369|Q133819369]] | 1 |- | [[مارگاریتا تر-سیمونیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[art historian]] | 1928-02-24 | 2006 | [[تفلیس]] | | [[:d:Q56165228|Q56165228]] | 3 |- | [[المیرا هککیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1928-02-29 | 2019-02-20 | [[گنجه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16380835|Q16380835]] | 2 |- | [[Isabella Yolyan]] | | | [[musicologist]] | 1928-03-12 | 1996-02-13 | [[گوریس]] | [[مسکو]] | [[:d:Q23017300|Q23017300]] | 2 |- | [[ورا هاکوبیان]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[reciter]] | 1928-04-13 | 2017-07-24 | [[پاراکار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16400622|Q16400622]] | 3 |- | [[سوسانا گریگوریان]] | | | [[زیست‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1928-09-03 | 1999-01-04 | [[مغری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q24037096|Q24037096]] | 2 |- | [[اولگا ملیک-ورتانسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1928-09-19 | 1998-04-17 | [[واغارشاپات]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26934854|Q26934854]] | 3 |- | [[اوا ترتریان]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1928-12-04 | | [[بیلوهیرسک]] | | [[:d:Q62844435|Q62844435]] | 2 |- | [[هریپسیمه سراپیان]] | [[پرونده:Հռիփսիմե Սրապյան.tif|center|40px]] | کارشناس علوم پرورشی و زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[آموزشگر]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1928-12-28 | 2013-04-10 | [[بورگاس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665519|Q22665519]] | 2 |- | [[آنژیک هاکوبیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1929-01-31 | 2009-02-19 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665495|Q22665495]] | 4 |- | [[اما ساقاتلیان]] | | | [[زمین‌شناس]] | 1929-04-04 | 2021-04-26 | | | [[:d:Q107049583|Q107049583]] | 3 |- | [[Seda Simonyan]] | | | [[mycologist]] | 1929-04-28 | 2001-08-01 | [[سنت پترزبورگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28096250|Q28096250]] | 1 |- | [[Seda Aghbalyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1929-05-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27889028|Q27889028]] | 1 |- | [[کارینه خوداباشیان]] | | موسیقی‌شناس، منتقد اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[منتقد|نقد]] | 1929-07-07 | 2015-11-17 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211750|Q21211750]] | 3 |- | [[Syuzanna Gulakyan]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1929-07-14 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q16399378|Q16399378]] | 2 |- | [[زویا پطروسیان]] | [[پرونده:Photo of Zoya Petrosyan, Armenia, July 15, 2012.jpg|center|40px]] | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[آموزشگر]] | 1929-08-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26238453|Q26238453]] | 2 |- | [[نینل دالاکیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1929-12-10 | 2008-12-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21211165|Q21211165]] | 2 |- | [[Միրա Միրաքյան]] | | | [[dermatologist]] | 1929-12-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28754092|Q28754092]] | 1 |- | [[آرتسویک هاروتیونیان]] | | | [[دانشمند]] | 1929-12-22 | | [[شهرستان اجمیادزین]] | | [[:d:Q36886225|Q36886225]] | 3 |- | [[بلا یساجانیان]] | | زبان‌شناس، آموزگار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[آموزشگر]] | 1930-03-01 | 2016-11-25 | [[ایرکوتسک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47149012|Q47149012]] | 2 |- | [[Լիդա Խանամիրյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1930-03-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211727|Q21211727]] | 1 |- | [[لیلا خاچاتوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1930-05-02 | 2015-04-30 | [[کراسنودار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20091432|Q20091432]] | 3 |- | [[لائورا مانوکیان]] | | کالبدشناس اهل ارمنستان | [[کالبد‌شناس]] | 1930-12-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63457330|Q63457330]] | 2 |- | [[آلوارت قازینیان]] | | | [[فرهنگ عامه‌شناس]]<br/>[[philologist]] | 1930-12-13 | 2017-07-03 | [[ساریگیوغ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665466|Q22665466]] | 2 |- | [[Sophie Avagyan]] | | | [[مترجم]] | 1930-12-29 | 2025-03-11 | [[اوشاکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13054854|Q13054854]] | 2 |- | [[Varsenik Sosyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1931 | | [[آگاراک، آراگاتسوتن|آگراک]] | | [[:d:Q20507703|Q20507703]] | 1 |- | [[Roza Grigoryan]] | | | [[philologist]] | 1931-01-25 | 2003-08-13 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22665484|Q22665484]] | 1 |- | [[روزا تاندیلیان]] | | | [[معلم پیانو (فیلم)|معلم پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1931-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116732290|Q116732290]] | 2 |- | [[لنا پاشینیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-06-14 | 1995-04-07 | [[وانادزور]] | [[وانادزور]] | [[:d:Q21438227|Q21438227]] | 2 |- | [[ژنیا نرسیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-07-26 | 2021-11-04 | [[ایروان]] | [[لندن]] | [[:d:Q21212317|Q21212317]] | 2 |- | [[روزا مخیتاریان]] | [[پرونده:Roza Mkhitaryan.png|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1931-09-06 | | [[آرتسوابرد]] | | [[:d:Q21212244|Q21212244]] | 3 |- | [[آنا نشانیان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1931-12-12 | 2024-07-24 | [[قاهره]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q21778025|Q21778025]] | 3 |- | [[Firuza Afandiyeva]] | | | [[شاعر]] | 1932 | | [[دزوراوانک]] | | [[:d:Q12839528|Q12839528]] | 0 |- | [[Jemma Hasratyan]] | | | [[peace activist]] | 1932 | | | | [[:d:Q66085993|Q66085993]] | 0 |- | [[لیلیا هوهانیسیان]] | | هنرپیشه | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-01-29 | 1998-12-30 | [[تبریز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q47515118|Q47515118]] | 2 |- | [[المیرا گئورگیان]] | | پزشک، نوروپاتولوژیست اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1932-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665486|Q22665486]] | 3 |- | [[Nona Stepanyan]] | | | [[art historian]]<br/>[[art critic]] | 1932-02-13<br/>1932 | 2014-12-06 | [[باکو]] | [[مسکو]] | [[:d:Q25486761|Q25486761]] | 1 |- | [[آیدا آوتیسیان (آهنگساز)]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1932-04-07 | 2017 | [[ایروان]] | | [[:d:Q29212978|Q29212978]] | 2 |- | [[ایریدا کارومیان]] | | مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1932-04-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28464408|Q28464408]] | 2 |- | [[لیا صافاریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1932-05-27 | 2000-01-20 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382244|Q16382244]] | 6 |- | [[ژاسمن مسریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-06-03 | 2008-06-21 | [[ولادی‌قفقاز]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509215|Q20509215]] | 2 |- | [[آستغیک گئورگیان]] | | نویسنده، روزنامه‌نگار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1932-10-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27527423|Q27527423]] | 2 |- | [[آیدا بویاجیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1932-12-16 | 2019 | [[قاهره]] | | [[:d:Q20509639|Q20509639]] | 3 |- | [[مری شاهبازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1932-12-26 | | [[سوچی]] | | [[:d:Q28057317|Q28057317]] | 2 |- | [[شوشان یگوریان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1933 | | [[قاهره]] | | [[:d:Q20509769|Q20509769]] | 2 |- | [[آمالیا هاروتیونیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1933 | 1997 | [[سوکار، تاووش|سوکار]] | [[گیومری]] | [[:d:Q31848552|Q31848552]] | 3 |- | [[Lidia Agabalian]] | | | [[آهنگساز]] | 1933 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q99475723|Q99475723]] | 0 |- | [[رزا کازاریان]] | | نویسنده، فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1933 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133822321|Q133822321]] | 1 |- | [[Lydia Aghabalyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1933-10-07 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116275612|Q116275612]] | 1 |- | [[یلنا آلکسانیان]] | [[پرونده:Aleksanyan small1-75percent.JPG|center|40px]] | منتقد ادبی، مترجم و متخصص در زمینه ادبیات اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[منتقد ادبی (Q4263842)|منتقد ادبی]]<br/>[[philologist]] | 1933-12-18 | 2008-07-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4061570|Q4061570]] | 7 |- | [[Meya Katsakhyan]] | | | [[فیلسوف]] | 1934-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63768136|Q63768136]] | 1 |- | [[لائورا داوتیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1934-02-10 | 2014-12-10 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q64744061|Q64744061]] | 3 |- | [[Mənzərə Məmmədova]] | | | [[دانشمند]] | 1934-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q12842822|Q12842822]] | 1 |- | [[ژولیتا آبراهامیان]] | | | [[mycologist]]<br/>[[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1934-03-27 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q30033910|Q30033910]] | 2 |- | [[لولا خومیانتس]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1934-05-18 | 2004-12-10 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509618|Q20509618]] | 2 |- | [[استلا وارطانیان]] | | پزشک، تاریخ‌نگار و سرطان‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[oncologist]] | 1934-06-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63985572|Q63985572]] | 3 |- | [[Julieta Ghazaryan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[مترجم]] | 1934-07-14 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q117025198|Q117025198]] | 1 |- | [[الویرا اوزونیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1934-12-06 | 2025-05-28 | [[تفلیس]] | [[بوستون]] | [[:d:Q20507509|Q20507509]] | 3 |- | [[Flora Əhmədova]] | | | | 1934-12-09 | 2012-08-03 | [[ایروان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16367722|Q16367722]] | 1 |- | [[Emma Petrosyan]] | | | [[ethnographer]]<br/>[[فرهنگ عامه‌شناس]] | 1934-12-29 | | [[باکو]] | | [[:d:Q30246608|Q30246608]] | 2 |- | [[نارا شلپچیان]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1935-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512367|Q20512367]] | 2 |- | [[آنا پطروسیان (نثرنویس)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1935-03-10 | 2017-07-28 | [[گیومری]] | | [[:d:Q20509455|Q20509455]] | 4 |- | [[بیورغیک منیان]] | [[پرونده:Բյուրեղիկ Մնեյան2.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1935-03-11 | | [[واردنیس]] | | [[:d:Q108180159|Q108180159]] | 3 |- | [[اما ساهاکیان]] | | دانشمند اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1935-03-15 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q28032639|Q28032639]] | 2 |- | [[رایسا میناسیان]] | | | [[پزشک کودکان]] | 1935-03-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63616813|Q63616813]] | 2 |- | [[Anahit Charents]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[ادیب (Q6673651)|ادیب]] | 1935-06-07 | 2024-06-29 | [[ایروان]] | | [[:d:Q124897515|Q124897515]] | 2 |- | [[نینه ایپکچیان]] | | عصب‌شناس اهل ارمنستان | [[متخصص اعصاب]] | 1935-07-25 | 1992 | [[ایروان]] | | [[:d:Q27441540|Q27441540]] | 3 |- | [[بلا هونانیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[dance teacher]]<br/>[[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1935-08-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511728|Q20511728]] | 2 |- | [[شامیرام دردریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1935-10-10 | | | | [[:d:Q47034754|Q47034754]] | 2 |- | [[سوتلانا آواکیان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[theatrologist]] | 1935-10-26 | 2016-03-06 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q25486914|Q25486914]] | 2 |- | [[Նելլի Խաչատրյան]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1935-11-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107975793|Q107975793]] | 1 |- | [[لائورا شخویان]] | | فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | | 1936 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133823334|Q133823334]] | 1 |- | [[لینا ملکمیان]] | | نویسنده، مورخ، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه اهل ایران-ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[جامعه‌شناس]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1936 | | [[جلفای نو]] | | [[:d:Q134577404|Q134577404]] | 1 |- | [[لائورا سارگسیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[تصویرگر (Q998628)|تصویرگر]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-01-31 | | [[خاچیک، ارمنستان]] | | [[:d:Q94998017|Q94998017]] | 2 |- | [[بلا داربینیان]] | [[پرونده:Bella Darbinyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1936-02-10 | 2005-08-23 | [[وانادزور]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16373729|Q16373729]] | 2 |- | [[ایزا چولاخیان]] | [[پرونده:Iza Cholaxyan.jpg|center|40px]] | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1936-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212548|Q21212548]] | 4 |- | [[ایرینا تیگرانووا]] | | | [[musicologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1936-03-19 | 2011-03-17 | [[سنت پترزبورگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4457121|Q4457121]] | 4 |- | [[یلنا تر-آواکیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-04-07 | 2014-10-28 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512965|Q20512965]] | 2 |- | [[سوتلانا گورگنیان]] | | پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1936-04-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211058|Q21211058]] | 2 |- | [[Vera Andreevna Richter]] | | | [[دانشمند]]<br/>[[حشره‌شناس (Q3055126)|حشره‌شناس]] | 1936-04-30 | 2015-02-07 | [[ایروان]] | [[سنت پترزبورگ]] | [[:d:Q19367363|Q19367363]] | 3 |- | [[Greta Nalchajyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح صحنه (Q2707485)|طراح صحنه]] | 1936-06-16 | 2012-01-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20509844|Q20509844]] | 1 |- | [[Flora Baghdasaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1936-08-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486766|Q25486766]] | 1 |- | [[زمفیریا بارسقیان]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | 1936-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116457118|Q116457118]] | 2 |- | [[ماری کوچار]] | | | | 1936-09-09 | 1994 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20514030|Q20514030]] | 3 |- | [[دونارا قاراگیوزیان]] | | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1936-09-21 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q16379773|Q16379773]] | 2 |- | [[Alina Pahlevanyan]] | | | [[musicologist]] | 1936-10-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27339459|Q27339459]] | 2 |- | [[یلنا مخیتاریان]] | | لغت‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1936-10-16 | | | | [[:d:Q88212251|Q88212251]] | 3 |- | [[M.G. Taslakhchyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[paleobotanist]] | 1937 | | | | [[:d:Q21610224|Q21610224]] | 0 |- | [[آلیتا داناگولیان]] | | فیزیک‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[فیزیک‌دان]] | 1937-01-04 | 2024-03-25 | [[گاوار]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87411303|Q87411303]] | 2 |- | [[Laura Nersesyan]] | | | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1937-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63616911|Q63616911]] | 1 |- | [[لولا دولوخانیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1937-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24237869|Q24237869]] | 5 |- | [[Vilena Grigoryan]] | [[پرونده:Vilena Grigoryan.jpg|center|40px]] | | [[زیست‌شناس]] | 1937-02-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467001|Q21467001]] | 2 |- | [[آمالیا پطروسیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[مورخ]] | 1937-04-08 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q54985213|Q54985213]] | 2 |- | [[تساغکانوس گالمتریان]] | | | [[weaving master]]<br/>[[weaver]] | 1937-05-01 | | [[کسب (سوریه)|کسب]] | | [[:d:Q33082298|Q33082298]] | 3 |- | [[Maro Mazmanyan]] | | | [[مترجم]] | 1937-05-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61592782|Q61592782]] | 2 |- | [[Nelly Sahakyan]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[editing staff]] | 1937-06-12 | | [[آرماویر (روسیه)|آرماویر]] | | [[:d:Q112410565|Q112410565]] | 2 |- | [[زوبیدا گغامیان]] | [[پرونده:Զուբեյդա Գեղամյան.jpg|center|40px]] | فعال اهل ارمنستان | | 1937-06-25 | 2020-12-08 | [[آیگاوان]] | [[واناشن|ونشن]] | [[:d:Q20511196|Q20511196]] | 2 |- | [[Adel Tadevossyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[روان‌پزشک|روانپزشک]] | 1937-07-09 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q27955312|Q27955312]] | 2 |- | [[لورتا دانغیان]] | | ایران‌شناس اهل ارمنستان | [[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]] | 1937-08-04 | | [[تبریز]] | | [[:d:Q133834896|Q133834896]] | 1 |- | [[لاریسا مناتساکانیان]] | [[پرونده:Լարիսա Մնացականյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی و استاد اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1937-09-05 | 2018-01-07 | [[وانادزور]] | [[وانادزور]] | [[:d:Q51428677|Q51428677]] | 3 |- | [[نونا پتروسیان]] | [[پرونده:Nonna Petrosyan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1937-09-29 | 1993-12-03 | [[باکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16594192|Q16594192]] | 4 |- | [[تیلستینا سوجیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1937-10-16 | 2007 | [[ایروان]] | | [[:d:Q62565532|Q62565532]] | 2 |- | [[Սուսաննա Կարապետյան]] | | | [[ترانه‌پرداز]] | 1937-10-20 | 1991-03-02 | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484742|Q134484742]] | 0 |- | [[Margarita Roukhkyan]] | | | [[musicologist]] | 1937-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212661|Q21212661]] | 1 |- | [[ناتالیا گونچار]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1937-12-27 | | [[سنت پترزبورگ]] | | [[:d:Q20512362|Q20512362]] | 3 |- | [[اما چوخاجیان]] | | شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1938-01-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q28776985|Q28776985]] | 2 |- | [[لائورا تادئوسیان]] | | دامپزشک در زمینه پرورش گوسفند و آموزگار اهل ارمنستان | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[آموزگار]] | 1938-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28148046|Q28148046]] | 3 |- | [[یکاترینا هاکوبجانیان]] | | | [[فیلسوف]] | 1938-03-05 | 2002-03-15 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q16379974|Q16379974]] | 2 |- | [[Levkhanian Marietta Evgeniivna]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1938-03-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q114752602|Q114752602]] | 1 |- | [[نلی آنانیان]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1938-04-03 | 2011-10-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q51307574|Q51307574]] | 3 |- | [[سوتلانا گولیانووا]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[film scholar]] | 1938-04-03 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q51358422|Q51358422]] | 2 |- | [[گرتا مکرتچیان]] | | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1938-05-05 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q61668061|Q61668061]] | 3 |- | [[جولیت کاژویان|جولیتا کاژویان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1938-06-02 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q54976093|Q54976093]] | 2 |- | [[Luiza Sedrakian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1938-06-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116372121|Q116372121]] | 1 |- | [[لیدا بربریان]] | | موسیقی‌شناس، لغت‌شناس و تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[art historian]] | 1938-06-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116436114|Q116436114]] | 2 |- | [[آشخن آبازیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1938-07-02 | 2023-01-06 | [[برداوان]] | [[نویمبریان]] | [[:d:Q13050892|Q13050892]] | 3 |- | [[لوسی میخائیلیانتس]] | | قلب‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1938-08-04 | | [[خاباروفسک]] | | [[:d:Q63645472|Q63645472]] | 2 |- | [[Valya Khachatryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1938-08-14 | | [[شهر نخجوان|نخجوان]] | | [[:d:Q122573766|Q122573766]] | 1 |- | [[جما کاراگیوزیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1938-10-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211773|Q21211773]] | 2 |- | [[کارینه لیسیتسیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1938-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4263122|Q4263122]] | 6 |- | [[آیدا آوتیسیان (دانشمند)]] | | شیمی‌دان، مخترع اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1938-11-29 | 2009-10-10 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q23016151|Q23016151]] | 3 |- | [[Svetlana Colosaryan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1939-01-24 | | [[ریبنیتا]] | | [[:d:Q60902387|Q60902387]] | 1 |- | [[لائورا گئورگیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1939-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053019|Q13053019]] | 5 |- | [[سوتلانا مادویان]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1939-02-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q62758159|Q62758159]] | 2 |- | [[Maya Ay-Artyan]] | | | [[مترجم]] | 1939-05-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60675956|Q60675956]] | 2 |- | [[سدا دولوخانیان]] | | شیمی‌فیزیکدان و استاد اهل ارمنستان | | 1939-06-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64765857|Q64765857]] | 2 |- | [[Սոնա Մարդանյան]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1939-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019286|Q23019286]] | 1 |- | [[Karine Jivanyan]] | | | [[جانورشناس (Q350979)|جانورشناس]] | 1939-07-03 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q16385039|Q16385039]] | 2 |- | [[ایرینا درامبیان]] | | نقاش و تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1939-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509671|Q20509671]] | 2 |- | [[لیا بالاگیان]] | | نویسنده و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1939-09-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64513673|Q64513673]] | 3 |- | [[سوفیا هوهانیسیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1939-09-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q87770655|Q87770655]] | 2 |- | [[ویلنا مارتیروسیان]] | [[پرونده:Vilena Martirossian (3).jpg|center|40px]] | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1939-10-05 | 2022-03-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q63256256|Q63256256]] | 4 |- | [[Соловьева Грета Георгиевна]] | | | | 1939-10-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q75795731|Q75795731]] | 1 |- | [[مارگاریتا باخشینیان]] | | پزشک، بافت‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[histologist]] | 1939-11-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89421991|Q89421991]] | 2 |- | [[ایرما وارطانیان]] | | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1939-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511056|Q20511056]] | 4 |- | [[گرتا گالستیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1939-12-11 | 2017-08-13 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21777973|Q21777973]] | 2 |- | [[Emma Mihranyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[آموزشگر]] | 1940-01-04 | 1992-12-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q22138706|Q22138706]] | 1 |- | [[ملانیا آستواتساتریان]] | | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزگار]] | 1940-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513851|Q20513851]] | 2 |- | [[ایونا آواگیان]] | | | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[ethnographer]] | 1940-01-27 | 2011-05-17 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q27062651|Q27062651]] | 2 |- | [[آناهیت بایندور]] | | مترجم و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1940-02-15 | 2011-01-07 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4080351|Q4080351]] | 5 |- | [[Bella Barseghyan]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1940-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64862947|Q64862947]] | 2 |- | [[Vera Aslanyan]] | | | [[مترجم]] | 1940-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513790|Q20513790]] | 1 |- | [[ونه‌را بویاخجیان]] | | | [[روان‌پزشک|روانپزشک]]<br/>[[narcologist]]<br/>[[روان درمانگر]] | 1940-05-08 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q20509629|Q20509629]] | 2 |- | [[نلی خوستیکیان]] | | | [[anatomical pathologist]] | 1940-05-25 | 2020-10-12 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q87771454|Q87771454]] | 2 |- | [[نوارت وارطانیان]] | | مترجم و استاد دانشگاه اهل فرانسه-ارمنستان | [[مترجم]] | 1940-06-03 | | [[مارسی]] | | [[:d:Q51271564|Q51271564]] | 3 |- | [[نارینه بالایان]] | | | [[دامپزشک|دامپزشکی]]<br/>[[دیپوتادو]]<br/>[[وزیر (دولت)|وزیر]] | 1940-06-30 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q87250676|Q87250676]] | 2 |- | [[سونا سفریان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1940-07-01 | 2017-06-08 | [[حلب]] | [[ایروان]] | [[:d:Q28104738|Q28104738]] | 4 |- | [[لائورا مورادیان]] | | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]] | 1940-10-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23048775|Q23048775]] | 2 |- | [[المیرا آمرویان]] | | | [[داروشناس]] | 1940-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56527624|Q56527624]] | 2 |- | [[اولگا گابایان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1940-12-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22138640|Q22138640]] | 3 |- | [[جولیت ماتینیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1941-01-01 | 2000 | [[مارگاهوویت]] | | [[:d:Q16398144|Q16398144]] | 4 |- | [[هاسمیک ماناسریان]] | | | | 1941 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986036|Q85986036]] | 2 |- | [[هاسمیک قارایان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[Armenian freedom fighter]] | 1941-03-08 | | [[داهراو]] | | [[:d:Q62060648|Q62060648]] | 3 |- | [[Lida Sahakyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1941-04-08 | | [[تتوجور، گغارکونیک|تتوجور]] | | [[:d:Q27791869|Q27791869]] | 1 |- | [[دونارا مکرتچیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1941-04-20 | 2011-07-15 | [[گیومری]] | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | [[:d:Q4298620|Q4298620]] | 5 |- | [[Zemfira Yeritsyan]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[آموزگار]] | 1941-05-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212043|Q21212043]] | 1 |- | [[اولینا شاهیریان]] | [[پرونده:Էվելինա Շահիրյան.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1941-06-13 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q20511470|Q20511470]] | 2 |- | [[نایروهی آلاوردیان]] | | | [[خواننده]]<br/>[[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]] | 1941-06-25 | 2021-11-10 | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[استپاناکرت|خان كندي]] | [[:d:Q19714977|Q19714977]] | 3 |- | [[Hasmik Simonyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1941-06-25 | 2001-03-01 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26742215|Q26742215]] | 2 |- | [[ژنیا آوتیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]] | 1941-07-16 | 2021-09-20 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514013|Q20514013]] | 3 |- | [[لیانا هوسپیان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[armenologist]] | 1941-07-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053050|Q13053050]] | 2 |- | [[ژانا زورابیان]] | | | [[musicologist]] | 1941-08-30 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q63097158|Q63097158]] | 2 |- | [[آنا ماریکیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1941-09-23 | | [[اسکندریه]] | | [[:d:Q101419084|Q101419084]] | 2 |- | [[لیودمیلا هاروتیونیان]] | | | [[جامعه‌شناس]] | 1941-11-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4070521|Q4070521]] | 5 |- | [[تاتیانا هوهانس‌بکووا]] | | | [[پزشک]]<br/>[[oncologist]] | 1941-11-26 | | [[باکو]] | | [[:d:Q65965313|Q65965313]] | 2 |- | [[Anna Gabrielyan]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1941-12-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27299950|Q27299950]] | 1 |- | [[Լիլիա Չիլինգարյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]]<br/>[[استاد]] | 1941-12-12 | 2018-08-14 | [[ایروان]] | | [[:d:Q99438427|Q99438427]] | 1 |- | [[تامارا بویاخچیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1942 | 2004 | [[آخالتسیخه]] | [[ایروان]] | [[:d:Q13052918|Q13052918]] | 3 |- | [[هیلدا گالفایان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[نویسنده]] | 1942 | | [[استانبول]] | | [[:d:Q21201490|Q21201490]] | 4 |- | [[گریسلدا ناواساردیان]] | | پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1942 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55869082|Q55869082]] | 2 |- | [[گوهار ینوکیان|گوهار ینکویان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1942-01-25 | 2019-01-24 | [[ایروان]] | | [[:d:Q4175684|Q4175684]] | 3 |- | [[آئلیتا دولوخانیان]] | [[پرونده:Աելիտա Դոլուխանյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1942-02-14 | | [[وایک]] | | [[:d:Q23017331|Q23017331]] | 4 |- | [[رایسا مکرتچیان]] | [[پرونده:Raisa Mkrtchyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1942-02-25 | | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | | [[:d:Q16398241|Q16398241]] | 2 |- | [[Marlena Hovakimyan]] | | | [[شیمی‌دان]] | 1942-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87719091|Q87719091]] | 1 |- | [[سیلوا آبراهامیان]] | | زیست‌فیزیک‌دان اهل ارمنستان | [[بیوفیزیکدان]] | 1942-03-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66363221|Q66363221]] | 2 |- | [[بلا باگراتونی]] | | زیست‌شناس، آسیب‌شناسی، فیزیولوژی و مخترع اهل ارمنستان | [[زیست‌شناس]]<br/>[[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1942-05-14 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q64691186|Q64691186]] | 2 |- | [[آناهیت تونویان]] | | شیمی‌دان و استاد اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1942-07-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62051077|Q62051077]] | 2 |- | [[لائورا وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1942-10-21 | 1994-12-07 | [[گارنی (روستا)|گارنی]] | [[نیویورک]] | [[:d:Q21212977|Q21212977]] | 3 |- | [[هاسمیک گیراگوسیان]] | | | [[cultural activist]] | 1942-10-27 | 2021-05-09 | [[گیومری]] | | [[:d:Q106773347|Q106773347]] | 2 |- | [[ماگدالینا جانپولادیان]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1942-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89874655|Q89874655]] | 2 |- | [[ماغوالا گئورگوا]] | | مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]] | 1942-12-05 | 2019 | [[تفلیس]] | [[ایروان]] | [[:d:Q81093108|Q81093108]] | 2 |- | [[سیرانا قوکاسیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1943 | 2023-11-06 | [[گیومری]] | | [[:d:Q47152547|Q47152547]] | 2 |- | [[آلیس هکیمباشیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1943-01-14 | | [[تبریز]] | | [[:d:Q60611716|Q60611716]] | 2 |- | [[سوتلانا خانومیان]] | | فیلسوف و راوی اهل ارمنستان | [[reciter]]<br/>[[فیلسوف]] | 1943-01-28 | 2009 | [[خاشتاراک]] | | [[:d:Q47507746|Q47507746]] | 2 |- | [[کارینه جاغاتسپانیان]] | | | [[musicologist]] | 1943-02-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28678413|Q28678413]] | 2 |- | [[Lida Muradyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک کودکان]] | 1943-02-12 | 2021-12-31 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q110369948|Q110369948]] | 1 |- | [[ماری زاکاریان]] | | تاریخ‌نگار ادبی و استاد اهل ارمنستان | [[ادیب (Q6673651)|ادیب]] | 1943-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50328608|Q50328608]] | 3 |- | [[Milda Aghazaryan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[چنگ‌نواز]]<br/>[[آموزشگر]] | 1943-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116236646|Q116236646]] | 1 |- | [[هاسمیک پیلیپوسیان]] | | تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[art historian]] | 1943-03-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28973515|Q28973515]] | 2 |- | [[هایکوهی خوداوردیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1943-03-31 | | [[ووستان]] | | [[:d:Q13053622|Q13053622]] | 2 |- | [[Гоар Рштуни]] | | | [[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1943-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q39389164|Q39389164]] | 1 |- | [[گایانه ماماجانیان]] | [[پرونده:Gayane Mamajanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1943-06-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508073|Q20508073]] | 2 |- | [[آلیسا آدامیان]] | [[پرونده:Alisa Adamyan (2).jpg|center|40px]] | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]]<br/>[[مربی موسیقی]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1943-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q43537428|Q43537428]] | 3 |- | [[Віннікова Людмила Григорівна]] | | | [[دانشمند]] | 1943-07-20 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q65199750|Q65199750]] | 1 |- | [[آلیسا کیوردیان]] | | فیلمبردار اهل ارمنستان | [[فیلم‌بردار صحنه]] | 1943-10-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56187205|Q56187205]] | 2 |- | [[Mariam Ayvazyan]] | | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | 1944 | | | | [[:d:Q124854355|Q124854355]] | 0 |- | [[سوتلانا باغداساریان]] | | میکروب‌شناس اهل ارمنستان | [[microbiologist]] | 1944-01-05 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q22138636|Q22138636]] | 2 |- | [[آناهیت ساوایان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1944-04-18 | 2013-05-18 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16368458|Q16368458]] | 2 |- | [[ملانیا آبوویان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1944-05-07 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q20510139|Q20510139]] | 3 |- | [[Սվետլանա Ավագյան]] | | | | 1944-08-04 | | [[گلادزور]] | | [[:d:Q20513909|Q20513909]] | 1 |- | [[ویولتا گئورگیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر تلویزیون (Q10798782)|بازیگر تلویزیون]] | 1944-08-05 | 2024-06-19 | [[تفلیس]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q20507613|Q20507613]] | 3 |- | [[الویرا مناتساکانیان]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1944-08-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508068|Q20508068]] | 2 |- | [[مارگاریت تاختاجیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1944-09-15 | 2018-04-09 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q89197261|Q89197261]] | 2 |- | [[نلی آساطریان]] | [[پرونده:Nelly Asatryan IMG 1932.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1944-10-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513764|Q20513764]] | 3 |- | [[سوسانا باغداساریان]] | | | [[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1944-10-24 | | | | [[:d:Q45825717|Q45825717]] | 2 |- | [[آرملا آراکلیان|Q47012595]] | | بازیگر تئاتر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1945-01-14 | | [[خناتساخ (آسکران)|خناتساخ]] | | [[:d:Q47012595|Q47012595]] | 2 |- | [[گایانه جاغاتسپانیان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[موسیقی‌دان]] | 1945-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54165846|Q54165846]] | 2 |- | [[واهان‌دوخت یرقیان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1945-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55258870|Q55258870]] | 4 |- | [[آنوش قازاریان]] | [[پرونده:Anoush Ghazaryan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1945-01-27 | | [[بوراستان]] | | [[:d:Q97205243|Q97205243]] | 2 |- | [[Գոհար Մարտիկյան]] | [[پرونده:Գոհար Մարտիկյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1945-02-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q119083770|Q119083770]] | 1 |- | [[جولیتا بابایان]] | [[پرونده:Julieta Babayan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1945-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507938|Q20507938]] | 2 |- | [[Агаджанян, Азиз Вардевановна]] | | | | 1945-03-12 | | [[نوراشن (تاووش)|نوراشن]] | | [[:d:Q109485888|Q109485888]] | 1 |- | [[نینا یپیسکوپوسیان]] | | آسیب‌شناس، فیزیولوژیست و آموزگار | [[آسیب‌شناس (Q3368718)|آسیب‌شناس]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]]<br/>[[آموزگار]] | 1945-04-06 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q87454316|Q87454316]] | 3 |- | [[کارینه سارگسیان (پزشک)|کارینه سارگسیان]] | | پزشک گوارش اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1945-06-22 | 2013-10-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q30232609|Q30232609]] | 2 |- | [[گایانه موسایلیان|Q69877404]] | [[پرونده:Gayane Musayelyan.jpg|center|40px]] | دانشمند اهل ارمنستان-ایالات متحده آمریکا | [[دانشمند]] | 1945-06-22 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q69877404|Q69877404]] | 2 |- | [[Թերեզա Շահվերդյան]] | [[پرونده:Թերեզա Շահվերդյանի պատկեր.jpg|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1945-07-17 | | [[آیگهات]] | | [[:d:Q101335507|Q101335507]] | 1 |- | [[Իրինա Հովակիմյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1945-08-08 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q21212014|Q21212014]] | 1 |- | [[لیدیا هایراپتیان]] | | استاد سرطان‌شناسی-شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[oncologist]] | 1945-08-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87489634|Q87489634]] | 2 |- | [[آناهیت زارداریان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1945-08-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368448|Q16368448]] | 2 |- | [[آرمانوش کوزمویان|آرمانوش کزموریان]] | | لغت‌شناس، ایران‌شناس، فارسی‌پژوه و خاورشناس و استاد اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1945-09-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23016368|Q23016368]] | 4 |- | [[Shushanik Iskandarian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[musicologist]] | 1945-09-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116753496|Q116753496]] | 1 |- | [[Anahit Bogdanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[آموزشگر]] | 1945-10-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116569326|Q116569326]] | 1 |- | [[Elizaveta Shatiryan]] | | | [[مترجم]] | 1945-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61694991|Q61694991]] | 2 |- | [[هاسمیک آلکسانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1945-11-27 | 2024-09-11 | [[ایروان]] | | [[:d:Q21567868|Q21567868]] | 2 |- | [[آسیا آلکسانیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1945-11-27 | | [[مایکوپ]] | | [[:d:Q45198847|Q45198847]] | 2 |- | [[Kamilla Gevorkovna Tamanian]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1946 | 2013 | [[ایروان]] | | [[:d:Q21610165|Q21610165]] | 4 |- | [[سوسانا مکرتچیان (نقاش)|سوسانا مکرتچیان]] | | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1946-01-19 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q28420042|Q28420042]] | 3 |- | [[روزان آلاوردیان]] | [[پرونده:Rouzan Alaverdyan.JPG|center|40px]] | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1946-01-25 | 2017-12-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16398504|Q16398504]] | 5 |- | [[آناهیت قوکاسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1946-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665499|Q22665499]] | 2 |- | [[Էմմա Նահապետյան]] | | | [[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1946-06-18 | 2022-03-08 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q124799594|Q124799594]] | 1 |- | [[سدا گاسپاریان]] | | زبان‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1946-06-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55281062|Q55281062]] | 4 |- | [[مارینا آقاجانیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک قلب و عروق]] | 1946-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66689701|Q66689701]] | 4 |- | [[جولیتا گیولامیریان|ژولیتا گیولامیریان]] | | کارشناس علوم پرورشی و استاد اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1946-07-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87275358|Q87275358]] | 3 |- | [[لاریسا مورادیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1946-07-19 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q23048760|Q23048760]] | 2 |- | [[سارا یسائیان]] | [[پرونده:Nansen Museum, Yerevan 1 (6).jpg|center|40px]] | | [[پزشک]] | 1946-07-29 | | [[مارتاکرت|آغ‌دره]] | | [[:d:Q27188620|Q27188620]] | 3 |- | [[Սահականուշ Գրիգորյան]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1946-08-06 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q97206057|Q97206057]] | 1 |- | [[نلی آوتیسیان]] | | موسیقی‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1946-08-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q98167295|Q98167295]] | 2 |- | [[والنتینا داوتیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1946-08-20 | | | | [[:d:Q47343580|Q47343580]] | 2 |- | [[Ժենյա Սարոյան]] | | | | 1946-08-21 | | | | [[:d:Q20513013|Q20513013]] | 1 |- | [[Tereza Khachatryan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[hygienist]] | 1946-08-21 | | [[موسس، ارمنستان]] | | [[:d:Q28146976|Q28146976]] | 1 |- | [[Nazik Khanjyan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1946-08-26 | | [[سالونیک]] | | [[:d:Q65088323|Q65088323]] | 2 |- | [[Անահիտ Խարմանդարյան]] | [[پرونده:Anahit Kharmandaryan.jpg|center|40px]] | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[مترجم]] | 1946-09-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105301781|Q105301781]] | 1 |- | [[Ալիս Հովհաննիսյան]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1946-09-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21212023|Q21212023]] | 2 |- | [[ساتنیک مکرتچیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1946-11-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55003810|Q55003810]] | 3 |- | [[Hasmik Ghazaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1946-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212071|Q21212071]] | 1 |- | [[لوسینه گیراگوسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1946-12-04 | 2023-04-03 | [[گیومری]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20511212|Q20511212]] | 2 |- | [[Shushanik Babaian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1947 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116447068|Q116447068]] | 1 |- | [[Սինարա Աբրահամյան]] | | | [[زیست‌شناس]] | 1947 | | [[شهرستان کالینینو]] | | [[:d:Q121086510|Q121086510]] | 1 |- | [[Աստղիկ Ոսկերչյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1947-02-24 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q20507361|Q20507361]] | 1 |- | [[Svetlana Sargsyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1947-02-24 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q20512866|Q20512866]] | 1 |- | [[اما خوداباشیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1947-03-03 | | [[شهرستان سوان]] | | [[:d:Q4502070|Q4502070]] | 3 |- | [[Հեղինե Հովհաննիսյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1947-03-10 | | [[پوکر ودی]] | | [[:d:Q20511509|Q20511509]] | 1 |- | [[ژانا بلبولیان]] | | بازیگر و ترانه‌سرا اهل ارمنستان-فرانسه است | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[آهنگساز]] | 1947-03-24 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q16381632|Q16381632]] | 2 |- | [[Anahit Kirakossian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آموزشگر]] | 1947-03-30 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q47091815|Q47091815]] | 1 |- | [[لائورا آساطریان]] | | استاد و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1947-04-03 | | | | [[:d:Q88218878|Q88218878]] | 2 |- | [[Լարիսա Սոսյան]] | | | | 1947-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212818|Q21212818]] | 1 |- | [[Զեմֆիրա Միլիտոնյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1947-04-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512248|Q20512248]] | 1 |- | [[Tanya Hovhannisyan]] | | | [[شاعر]] | 1947-05-20 | 1988-12-07 | [[آیگاباتس|آیغاباتس]] | [[گیومری]] | [[:d:Q20511644|Q20511644]] | 1 |- | [[آلوارت آراکلیان]] | | شیمی‌دان اهل ارمنستان | [[شیمی‌دان]] | 1947-05-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61997509|Q61997509]] | 3 |- | [[ایرینا زولوتووا]] | [[پرونده:Zolotova Irina Leonidovna.jpg|center|40px]] | آهنگساز موسیقی‌شناس، کارشناس علوم پرورشی و عضو هیئت علمی اوکراینی‌تبار اهل ارمنستان | [[آهنگساز]]<br/>[[musicologist]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1947-06-14 | | [[دنیپرو]] | | [[:d:Q4193374|Q4193374]] | 3 |- | [[آناهیت بارسامیان|آناهید بارسامیان]] | | | [[شاعر]] | 1947-08-08 | 2017-03-11 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212575|Q21212575]] | 4 |- | [[آناهیت توپچیان|آناهید توپچیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نویسنده]] | 1947-08-21 | 2021-09-20 | [[آرتیک]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513652|Q20513652]] | 5 |- | [[Սուսաննա Հովհաննիսյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[پداگوژی]] | 1947-08-26 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q131640596|Q131640596]] | 1 |- | [[Էսթեր Խեմչյան]] | [[پرونده:EsterKhemchyan.jpg|center|40px]] | | [[philologist]] | 1947-09-10 | | [[دیتاوان]] | | [[:d:Q21211741|Q21211741]] | 1 |- | [[Մագդալինա Մելքոնյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[Doktor of Biology Sciences]]<br/>[[استاد]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1947-09-16 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q99433751|Q99433751]] | 1 |- | [[Սեդա Նասիբյան]] | | | [[دانشمند]]<br/>[[اقتصاددان]] | 1947-11-11 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q28499994|Q28499994]] | 2 |- | [[آلینا هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1947-11-21 | | | | [[:d:Q47034614|Q47034614]] | 2 |- | [[آلا هوهانیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1947-11-21 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q58947377|Q58947377]] | 2 |- | [[Ելենա Մարտիրոսյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1948-01-24 | | [[مارگاهوویت]] | | [[:d:Q20510275|Q20510275]] | 1 |- | [[شوغیک آسویان]] | | | [[مورخ]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1948-02-10 | | [[آرایی|آرای]] | | [[:d:Q13054337|Q13054337]] | 2 |- | [[Տատյանա Մխիթարյան]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1948-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121096197|Q121096197]] | 1 |- | [[Վարդուհի Խաչատրյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]] | 1948-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q99356441|Q99356441]] | 1 |- | [[Tatiyana Mkrtchyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1948-03-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63148351|Q63148351]] | 0 |- | [[آناهیت کناریان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1948-03-16 | | [[گارنی (روستا)|گارنی]] | | [[:d:Q50597043|Q50597043]] | 4 |- | [[تامارا هوهانیسیان (موسیقی‌شناس)]] | | | [[musicologist]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1948-04-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28146369|Q28146369]] | 3 |- | [[ژانا گالستیان]] | [[پرونده:Zhanna Galstyan.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1948-04-15 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20510354|Q20510354]] | 3 |- | [[Zjanna Andreevna Melkonjan]] | [[پرونده:Мелконян Жанна Андреевна.jpg|center|40px]] | | [[طراح تولید]] | 1948-05-05 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q50386510|Q50386510]] | 1 |- | [[آرپی وارتومیان]] | [[پرونده:Arpi Vardumyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1948-05-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88218911|Q88218911]] | 2 |- | [[روزان آساطریان]] | | | [[شاعر]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[نویسنده]] | 1948-05-16 | | | | [[:d:Q20513853|Q20513853]] | 4 |- | [[لیدا نانیان]] | | اقتصاددان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]] | 1948-06-15 | | [[شهرستان گوی‌گول|شهرستان گوی‌گل]] | | [[:d:Q4312924|Q4312924]] | 3 |- | [[ژنیا مکرتومیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1948-07-10 | 2016-12-26 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q21212246|Q21212246]] | 2 |- | [[روزانا مانوکیان]] | | برزشناس اهل ارمنستان | [[دانشمند زراعت]] | 1948-07-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47472362|Q47472362]] | 2 |- | [[Ofelia Arakelyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1948-09-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30259076|Q30259076]] | 1 |- | [[کناریک پیلوسیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1948-10-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88293419|Q88293419]] | 2 |- | [[Աղավնի Սահակյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1948-10-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511455|Q20511455]] | 1 |- | [[Raissa Gharagyozyan]] | | | [[مترجم]] | 1948-10-27 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q12083529|Q12083529]] | 2 |- | [[روزا وارطانیان]] | | شاعر، نثرنویس و نویسنده ادبیات کودکان اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1948-11-10 | | [[دارپاس]] | | [[:d:Q20511242|Q20511242]] | 2 |- | [[گایانه نرسیسیان]] | [[پرونده:Գայանե Ներսիսյան 2.jpg|center|40px]] | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1949-01-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510463|Q20510463]] | 3 |- | [[Margarit Khachikyan]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1949-02-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27149923|Q27149923]] | 2 |- | [[یه‌وا دالیان]] | | فیزیکدان اهل ارمنستان | [[فیزیک‌دان]] | 1949-02-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87411381|Q87411381]] | 3 |- | [[آناهید شاهزادیان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1949-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511380|Q20511380]] | 2 |- | [[Գայանե Բարսեղյան]] | [[پرونده:Gayane Barsegyan.jpg|center|40px]] | | | 1949-04-02 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q106419521|Q106419521]] | 1 |- | [[Jenny Asatryan]] | | | [[آهنگساز]] | 1949-04-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116270054|Q116270054]] | 1 |- | [[روزا یغیازاریان]] | | نثرنویس، نویسنده ادبیات داستانی کودکان و روزنامه‌نگار نظر | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1949-04-17 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q90882025|Q90882025]] | 2 |- | [[آراکسیا داوتیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1949-04-22 | 2010-07-28 | [[برداوان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q4153671|Q4153671]] | 4 |- | [[الادا چاخویان]] | [[پرونده:Ellada Chakhoyan.JPG|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1949-04-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50403912|Q50403912]] | 2 |- | [[Ruzan Muradyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1949-06-15 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20508995|Q20508995]] | 1 |- | [[Անահիտ Գևորգյան]] | | | [[آموزشگر]] | 1949-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87249229|Q87249229]] | 1 |- | [[سوفی دوویان]] | | بازیگر و رقصنده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1949-07-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509727|Q20509727]] | 2 |- | [[تامارا بوغوسیان]] | | | [[دولت‌مرد]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1949-07-17<br/>1949-07-04 | 2018-08-28 | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q4366813|Q4366813]] | 3 |- | [[آنا یرزینکیان]] | | | [[منتقد سینما (Q4220892)|منتقد سینما]] | 1949-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27546855|Q27546855]] | 2 |- | [[Siranuysh Aghajanyan]] | | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1949-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512366|Q20512366]] | 1 |- | [[آنا هاکوبیان (شطرنج‌باز)|آنا هاکوبیان]] | | مترجم و شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1949-11-29 | 2022-06-01 | [[گیومری]] | | [[:d:Q88214180|Q88214180]] | 2 |- | [[گوهار اوگانزووا|Q56702537]] | | گیاه‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1949-12-13 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q56702537|Q56702537]] | 2 |- | [[لیزا برکیان-آبراهامیان]] | | روزنامه‌نگار، مترجم و کتاب‌شناس اهل ارمنستان-آلمان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[کتاب‌شناس]] | 1949-12-13 | | [[گغاروت|گقرابوت]] | | [[:d:Q68343869|Q68343869]] | 3 |- | [[Maria Abajan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1950 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47454231|Q47454231]] | 1 |- | [[Գայանե Հարությունյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1950-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117147855|Q117147855]] | 1 |- | [[هغینه میناسیان]] | [[پرونده:Class in session ATC.jpg|center|40px]] | | [[اقتصاددان]] | 1950-01-20 | | [[آرزاکان]] | | [[:d:Q20508452|Q20508452]] | 2 |- | [[Nina Barkhudaryan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1950-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64916092|Q64916092]] | 1 |- | [[لیلیت یرنجاکیان]] | | | [[musicologist]] | 1950-02-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511089|Q20511089]] | 2 |- | [[Գոհար Վարդումյան]] | | | [[مورخ]] | 1950-02-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511586|Q20511586]] | 2 |- | [[نارگیز پاشایان]] | | نقاش سبک پسامدرنیسم اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1950-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61831732|Q61831732]] | 3 |- | [[سوتلانا گریگوریان (پزشک)|سوتلانا گریگوریان]] | | قلب‌شناس، و پزشک اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1950-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28916575|Q28916575]] | 3 |- | [[تیگرانوهی تر-مارگوسیان]] | [[پرونده:Actor tigranuhi ter markosyan.jpg|center|40px]] | بازیگر، کارگردان و مترجم اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[مترجم]] | 1950-03-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513211|Q20513211]] | 2 |- | [[Ջեմմա Մնացականի Քաղցրիկյան]] | | | [[خواننده]] | 1950-05-17 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q16398068|Q16398068]] | 1 |- | [[زینایدا سیمونیان]] | | ورزشکار تیراندازی زن اهل ارمنستان | [[تیرانداز (Q17486376)|تیرانداز]] | 1950-05-20 | 2012-03-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4419815|Q4419815]] | 4 |- | [[Լալա Մարտիրոսյան-Քոչար]] | | | [[art historian]] | 1950-06-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697448|Q21697448]] | 1 |- | [[Arpik Hasratyan]] | [[پرونده:Arpik Asratyan.jpg|center|40px]] | | [[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1950-06-25 | 2020-03-27 | [[ایروان]] | [[مسکو]] | [[:d:Q28121682|Q28121682]] | 3 |- | [[آرپن موسسیان]] | [[پرونده:ARPEN MOVSESYAN 2.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار و خاورشناس اهل ارمنستان | [[صاحب‌نظر|کارشناسان خبره]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]] | 1950-07-02 | | [[آیگستان (مارتاکرت)|آیگستان]] | | [[:d:Q62060280|Q62060280]] | 3 |- | [[کارینه سارگسیان]] | | مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1950-07-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512607|Q20512607]] | 2 |- | [[تیگرانوهی آلیخانیان]] | | | [[cell biologist]] | 1950-07-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59711223|Q59711223]] | 2 |- | [[هاسمیک استپانیان]] | | تاریخ‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]]<br/>[[source critic]] | 1950-08-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27163341|Q27163341]] | 3 |- | [[سدا هونانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1950-08-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108049327|Q108049327]] | 2 |- | [[ماریام مارگاریان]] | | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1950-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85985463|Q85985463]] | 2 |- | [[Elvina Makarian]] | [[پرونده:Elvina Makaryan.jpg|center|40px]] | | [[ترانه‌پرداز]]<br/>[[خواننده]] | 1950-08-16 | 2007-07-09 | [[ایروان]] | [[گلندیل (کالیفرنیا)|گلندیل]] | [[:d:Q1334223|Q1334223]] | 3 |- | [[Հասմիկ Պետրոսյան]] | | | [[دانشمند]] | 1950-09-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019292|Q23019292]] | 1 |- | [[آناهیت خاندیلیان]] | | | [[پزشک قلب و عروق]] | 1950-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87770149|Q87770149]] | 3 |- | [[مارگوش وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[داروساز]] | 1950-11-16 | | [[خوجورنی]] | | [[:d:Q54958458|Q54958458]] | 2 |- | [[الینا آقامیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1950-11-28 | | [[چنلی‌بل|چارداغلی٬ شمکیر]] | | [[:d:Q21694963|Q21694963]] | 2 |- | [[مارئتا کوچاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-01-03 | | [[آیگزارد]] | | [[:d:Q47023275|Q47023275]] | 2 |- | [[تامارا سارگسیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[ژنتیک‌دان|نسل‌شناس]] | 1951-02-05 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q28090052|Q28090052]] | 2 |- | [[Zaruhi Ter-Ghazarian]] | | | [[musicologist]] | 1951-04-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116491572|Q116491572]] | 1 |- | [[Սուսաննա Շահինյան]] | | | [[مجری]] | 1951-05-23 | | [[گغانوش]] | | [[:d:Q107363928|Q107363928]] | 1 |- | [[Arina Harutyunyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[پزشک بیماری‌های همه‌گیر]] | 1951-07-17 | | | | [[:d:Q20509845|Q20509845]] | 1 |- | [[روزان تادئوسیان]] | | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1951-08-16 | | | | [[:d:Q50086266|Q50086266]] | 2 |- | [[Լարիսա Գևորգյան]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1951-08-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106923253|Q106923253]] | 1 |- | [[Karine Kocharyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-09-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514043|Q20514043]] | 1 |- | [[Tamar Harutyunyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1951-11-03 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q20509945|Q20509945]] | 1 |- | [[آنا آرئوشاتیان]] | | | [[musicologist]] | 1951-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507628|Q20507628]] | 2 |- | [[جولیتا استپانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1951-11-07 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27778936|Q27778936]] | 2 |- | [[نادژدا داوتیان]] | | | [[طراح رقص (Q2490358)|طراح رقص]] | 1951-11-08 | 2019-06-15 | [[مسکو]] | [[ایروان]] | [[:d:Q26260883|Q26260883]] | 2 |- | [[هراچوهی پالاندوزیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[editing staff]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1951-11-20 | 2022-08-16 | [[شهرستان واردنیس]] | | [[:d:Q88217950|Q88217950]] | 2 |- | [[مارینه آبراهامیان]] | | نوازنده پیانو و آموزگار موسیقی اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1951-11-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16392895|Q16392895]] | 2 |- | [[شاکه توخمانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-12-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513505|Q20513505]] | 2 |- | [[سوفیک سارگسیان]] | [[پرونده:Sofik Sargsyan 02.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1951-12-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21702826|Q21702826]] | 3 |- | [[آنا تر-مارکوسیان]] | | فیزیولوژیست اهل ارمنستان | [[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1951-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28747216|Q28747216]] | 2 |- | [[نلی شاهنازاریان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1952-01-02 | | [[جوجوان]] | | [[:d:Q28105510|Q28105510]] | 3 |- | [[Manana Aslamazyan]] | | | [[مدیر (Q2462658)|مدیر]] | 1952-01-10 | 2022-08-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q4071333|Q4071333]] | 3 |- | [[سیرانوهی گغامیان]] | [[پرونده:Seyranuhi Geghamyan 01.jpg|center|40px]] | نویسنده، تاریخ‌نگار هنر اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1952-01-10 | | [[کاماریس]] | | [[:d:Q55333399|Q55333399]] | 5 |- | [[Աիդա Մարկոսյան]] | [[پرونده:Aida Markosian Armenian language.jpg|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[آموزشگر]] | 1952-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22919472|Q22919472]] | 2 |- | [[گایانه مکرتچیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-01-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28490031|Q28490031]] | 2 |- | [[Mane Erna Shirinian]] | | | [[مورخ]]<br/>[[Byzantinist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1952-02-07 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q32389478|Q32389478]] | 1 |- | [[آناهیت تاریان]] | [[پرونده:Anahit Taryan 2.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار، مترجم و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1952-02-09 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20513129|Q20513129]] | 5 |- | [[Marietta Gasparyan]] | [[پرونده:Yerevan Meetings Series- Marietta Gasparyan 2.jpg|center|40px]] | | [[معمار]] | 1952-02-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019270|Q23019270]] | 3 |- | [[Հռիփսիմե Պիկիչյան]] | | | [[museologist]] | 1952-02-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116702346|Q116702346]] | 1 |- | [[Siranush Nanagulian]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1952-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665506|Q22665506]] | 1 |- | [[گارون آقاجانیان]] | [[پرونده:ԳԱՐՈՒՆ-ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ.jpg|center|40px]] | نویسنده، زیست‌شناس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[زیست‌شناس]] | 1952-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106978171|Q106978171]] | 3 |- | [[لیوبا گاسپاریان]] | | معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1952-03-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60691964|Q60691964]] | 3 |- | [[آلوارت بارخوداریان]] | | زبان‌شناس و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1952-06-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62068158|Q62068158]] | 2 |- | [[تاتئویک قاپلانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-06-19 | 2010-12-22 | [[ایروان]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q13055060|Q13055060]] | 3 |- | [[کارینه اوهانیان]] | | نوازنده پیانو، آموزگار اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1952-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56877289|Q56877289]] | 2 |- | [[Сусанна Вагановна Айвазян]] | | | [[طراح تولید]] | 1952-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28495113|Q28495113]] | 0 |- | [[آرئو سانتروسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1952-08-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26208334|Q26208334]] | 2 |- | [[شنهوریک شاهینیان]] | | | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1952-08-23 | | | | [[:d:Q66712914|Q66712914]] | 2 |- | [[هایکوش باتیکیان]] | | گیاه‌شناس، و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1952-09-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89589336|Q89589336]] | 3 |- | [[هاسمیک هاسراتیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[فیزیولوژیست (Q2055046)|فیزیولوژیست]] | 1952-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27686011|Q27686011]] | 2 |- | [[Կարինե Ստեփանյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1952-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246694|Q87246694]] | 1 |- | [[آیدا هوهانیسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1952-11-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27863152|Q27863152]] | 3 |- | [[کناریک آلکسانیان]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]]<br/>[[oncologist]] | 1952-12-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24037068|Q24037068]] | 2 |- | [[Կարինե Ղազարյան]] | | | | 1952-12-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212069|Q21212069]] | 1 |- | [[Tarlan Goycali]] | | | [[شاعر]] | 1953 | 21st century | [[شورژا]] | | [[:d:Q12846889|Q12846889]] | 2 |- | [[نوارت آراکلیان]] | | فارسی‌پژوه اهل ارمنستان | | 1953 | | [[تهران]] | | [[:d:Q133823638|Q133823638]] | 1 |- | [[Anaït Serekian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 20th century | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q2845715|Q2845715]] | 1 |- | [[Armine Minasyan]] | | | [[پزشک]] | 1953-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105046605|Q105046605]] | 1 |- | [[Zara Tonikyan]] | | | [[خواننده]] | 1953-01-05 | 2024-09-10 | [[ایروان]] | [[بلژیک]] | [[:d:Q20511451|Q20511451]] | 1 |- | [[مایرانوش گریگوریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1953-02-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22677768|Q22677768]] | 2 |- | [[Врагова, Светлана Александровна]] | | | | 1953-03-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107041150|Q107041150]] | 1 |- | [[سونا بانویان]] | [[پرونده:Sona Banoyan 2.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1953-04-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29354889|Q29354889]] | 3 |- | [[تامارا هوهانیسیان]] | [[پرونده:Tamara Hovhannisian.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[art historian]] | 1953-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56565914|Q56565914]] | 3 |- | [[گرتا مجلومیان]] | [[پرونده:Greta Mejlumyan.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1953-05-08 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q22138705|Q22138705]] | 3 |- | [[گایانه هوهانیسیان (خواننده)|گایانه هوهانیسیان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1953-06-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28874340|Q28874340]] | 3 |- | [[آلا هوهانیسیان (چشم‌پزشک)]] | | | [[پزشک]]<br/>[[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]] | 1953-07-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88685468|Q88685468]] | 2 |- | [[لیلیت بروتیان]] | | استاد دانشگاه و زبان‌شناس ارمنستان | [[آموزگار]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1953-08-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27303602|Q27303602]] | 2 |- | [[ساتنیک هوهانیسیان]] | [[پرونده:Satenik Hovhannisyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1953-08-15 | | | | [[:d:Q54826360|Q54826360]] | 2 |- | [[النا پاولیدی]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1953-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467354|Q21467354]] | 2 |- | [[کارینه آروستامیان]] | [[پرونده:Doctor Karine Arustamyan is also a painter.jpg|center|40px]] | پزشک زنان و مامای اهل ارمنستان | [[پزشک زنان]]<br/>[[ماما|مامایی]] | 1953-09-23 | | | | [[:d:Q62588456|Q62588456]] | 3 |- | [[Մարինա Սաֆարյան]] | | | [[phthisiatrist]] | 1953-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28549420|Q28549420]] | 1 |- | [[آنژلا باکونتس]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1953-10-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54941994|Q54941994]] | 2 |- | [[بوراستان زولومیان]] | | زبان‌شناس، لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[philologist]] | 1953-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15972561|Q15972561]] | 2 |- | [[Նինա Ջաղինյան]] | | | [[Candidate of Sciences]]<br/>[[دانشیار (Q462390)|دانشیار]]<br/>[[فرهنگستان]]<br/>[[رئیس‌جمهور]]<br/>[[اتحادیه نویسندگان ارمنستان]]<br/>[[Union of Journalists of Armenia]] | 1953-11-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q85983536|Q85983536]] | 1 |- | [[Seda Bekaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1953-11-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q103819437|Q103819437]] | 1 |- | [[ایرینا مالخاسیان]] | | پزشک در زمینه‌های هوش‌بری و مراقبت‌های ویژه پزشکی اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[intensivist]] | 1954-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47465800|Q47465800]] | 2 |- | [[Anush Babayan]] | [[پرونده:Անուշ Բաբայան.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1954-01-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q126687516|Q126687516]] | 1 |- | [[هاسمیک تر-کاراپتیان]] | [[پرونده:Hasmik Ter-Karapetian.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1954-01-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665528|Q22665528]] | 3 |- | [[Վերժինե Սեմիրջյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1954-02-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665524|Q22665524]] | 1 |- | [[Marina Dzhigarkhanyan]] | | | [[art historian]] | 1954-02-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101584452|Q101584452]] | 1 |- | [[Gayane Vardanyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1954-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28648554|Q28648554]] | 1 |- | [[آناهیت دانیلیان]] | [[پرونده:Anahit Danielyan.jpg|center|40px]] | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1954-03-18 | | [[داستاکرت]] | | [[:d:Q20507896|Q20507896]] | 2 |- | [[Hasmik Vahradyan]] | | | [[بیوشیمی‌دان|زیست شیمیدان]] | 1954-04-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30088706|Q30088706]] | 1 |- | [[Telli Pənahqızı]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | 1954-05-24 | | [[ودی]] | | [[:d:Q12846488|Q12846488]] | 1 |- | [[سیلوا یوزباشیان]] | [[پرونده:Silva.jpg|center|40px]] | بازیگر و تک‌خوان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]] | 1954-06-10 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q13054716|Q13054716]] | 2 |- | [[نازنیک سارگسیان]] | | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1954-06-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30276362|Q30276362]] | 2 |- | [[ونه‌را تارزیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1954-07-14 | | [[Ujmana]] | | [[:d:Q55527116|Q55527116]] | 2 |- | [[Karine Mkrtchian]] | | | [[خواننده]] | 1954-08-19 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116486453|Q116486453]] | 1 |- | [[ژانا هاکوبیان]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1954-08-23 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20512035|Q20512035]] | 3 |- | [[آنا بویاجیان]] | | گیاه‌شناس و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1954-08-29 | 2015-01-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q18927217|Q18927217]] | 6 |- | [[Իրինա Ծերեթելի]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1954-09-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121287306|Q121287306]] | 1 |- | [[گایانه شاهوردیان]] | | روان‌شناس و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[روان‌شناس]] | 1954-09-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47499154|Q47499154]] | 3 |- | [[اما بگیجانیان]] | | استاد دانشگاه، ایران‌شناس، خاورشناس، مترجم اهل ارمنستان-ایران | [[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[ایران‌شناس (Q16832248)|ایران‌شناس]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1954-09-17 | | [[تهران]] | | [[:d:Q62067684|Q62067684]] | 2 |- | [[هاسمیک لیلویان]] | | | [[مربی موسیقی]] | 1954-09-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15731336|Q15731336]] | 3 |- | [[نونا زوتووا]] | | بازیگر، مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1954-10-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211495|Q21211495]] | 2 |- | [[تامار هوهانیسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1954-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511433|Q20511433]] | 3 |- | [[نادژدا سارگسیان]] | | سیاستمدار و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1954-10-17 | 2018-07-02 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20512680|Q20512680]] | 2 |- | [[کارینه صافاریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]] | 1955 | | [[آرارات (آرارات)|آرارات (روستا)، ارمنستان]] | | [[:d:Q47015600|Q47015600]] | 2 |- | [[Armenuhi Drost-Abgarjan]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1955 | | | | [[:d:Q686242|Q686242]] | 1 |- | [[Կարինե Գլոյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1955-01-05 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20511694|Q20511694]] | 1 |- | [[Margarita Khachatryan]] | | | [[متخصص ادبیات]] | 1955-01-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87656337|Q87656337]] | 2 |- | [[وارت مانوکیان]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1955-01-12 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q63095502|Q63095502]] | 2 |- | [[Փիրուզա Մելիքսեթյան]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[ویراستار (Q1607826)|ویراستار]] | 1955-02-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q119131274|Q119131274]] | 1 |- | [[آنوش وارطانیان (نویسنده)]] | [[پرونده:Անուշ Վարդանյան, հայ գրող.jpg|center|40px]] | نویسنده ادبیات کودک و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-03-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212971|Q21212971]] | 2 |- | [[وارتوهی روشانیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-03-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511150|Q20511150]] | 2 |- | [[مانیک آجمیان]] | | شاعر، روزنامه‌نگار، و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512704|Q20512704]] | 3 |- | [[گایانه ماخموریان]] | | | [[مورخ]] | 1955-04-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47471330|Q47471330]] | 2 |- | [[هاسمیک قازینیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[hepatologist]] | 1955-04-19 | | [[ووسکوان]] | | [[:d:Q89413784|Q89413784]] | 2 |- | [[آناهیت آدامیان]] | | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1955-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510445|Q20510445]] | 3 |- | [[Datevik Hovanesian]] | | | [[خواننده]]<br/>[[موزیسین جاز]] | 1955-06-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13055066|Q13055066]] | 4 |- | [[ماریام قازاریان]] | | بازیگر | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-06-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512441|Q20512441]] | 2 |- | [[سوسانا صافاریان]] | [[پرونده:Susanna Safaryan 2 (1).jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1955-07-05 | | [[ودی]] | | [[:d:Q20513188|Q20513188]] | 3 |- | [[ونه‌را وارطومیان]] | | شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]] | 1955-07-23 | | [[چوچکان]] | | [[:d:Q56229766|Q56229766]] | 2 |- | [[آناهیت چیبوخیان|آناهیت چیبوخچیان]] | | لغت‌شناس، روزنامه‌نگار نظر، نویسنده و جنگجوی آزادی اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[Armenian freedom fighter]]<br/>[[philologist]]<br/>[[opinion journalist]] | 1955-07-24 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q62031576|Q62031576]] | 3 |- | [[Margarit Hovsepian]] | | | [[خواننده]] | 1955-07-24 | | [[کراسنودار]] | | [[:d:Q116861115|Q116861115]] | 1 |- | [[Gayane Harutyun Terzyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]]<br/>[[philologist]] | 1955-07-27 | 2023-05-29 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q118849038|Q118849038]] | 1 |- | [[آناهیت کوچاریان|آناهید کوچاریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1955-08-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21213217|Q21213217]] | 2 |- | [[Hrachuhi Taturyan]] | [[پرونده:HRACHUHI TATURYAN.jpg|center|40px]] | | [[art historian]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1955-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388872|Q16388872]] | 1 |- | [[آنا هککیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1955-08-15 | | | | [[:d:Q21212002|Q21212002]] | 2 |- | [[Flora Xəlilzadə]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[opinion journalist]] | 1955-08-23 | | [[وروتان (سیسیان)|وروتان]] | | [[:d:Q12839553|Q12839553]] | 1 |- | [[وارت پوغوسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1956 | | | | [[:d:Q26932315|Q26932315]] | 1 |- | [[Ագապի Մկրտչյան]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[مترجم]] | 1956 | | [[گغاشن]] | | [[:d:Q117022089|Q117022089]] | 1 |- | [[Հասմիկ Չարենց]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1956 | 2020-11-26 | [[ایروان]] | [[هلند]] | [[:d:Q124881093|Q124881093]] | 1 |- | [[Agapi Mkrtchian]] | [[پرونده:Agapi Mkrtchian (armenische Übersetzerin) liest auf der Frankfurter Buchmesse 2019, 01.jpg|center|40px]] | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | 1956 | | [[گغاشن]] | | [[:d:Q71705379|Q71705379]] | 2 |- | [[نینا تاروردیان]] | | باکتری‌شناس اهل ارمنستان | [[microbiologist]] | 1956-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87655822|Q87655822]] | 3 |- | [[آلوارت میرزویان]] | | نوازنده قانون و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | | 1956-03-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97061520|Q97061520]] | 2 |- | [[Hasmik Markosyan]] | | | [[آموزشگر]] | 1956-03-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105942761|Q105942761]] | 1 |- | [[Olga Daryan]] | [[پرونده:Օլգա Դարյան, մանկագիր.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1956-03-27 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q121151585|Q121151585]] | 1 |- | [[Գայանե Սարգսյան]] | | | [[دانشمند زراعت]] | 1956-04-06 | | [[آرتسوانیست]] | | [[:d:Q121078425|Q121078425]] | 1 |- | [[Sona Salmanova]] | | | [[قاضی]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1956-05-12 | | [[آرجاهوویت|غورسالی]] | | [[:d:Q4405904|Q4405904]] | 3 |- | [[ناتالیا باغداساریان]] | | بازیگر تئاتر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1956-05-19 | | [[یغوارد (سیونیک)|یغوارد]] | | [[:d:Q29981218|Q29981218]] | 2 |- | [[Gayane Kesoian]] | | | [[آهنگساز]] | 1956-06-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120167757|Q120167757]] | 0 |- | [[Satenik Ghazaryan]] | [[پرونده:Սաթենիկ Ղազարյան.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]] | 1956-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117025862|Q117025862]] | 1 |- | [[نکتار ساهاکیان]] | [[پرونده:Nektar Sahakyan.jpg|center|40px]] | نقاش و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1956-07-20 | | [[نرکین گتاشن]] | | [[:d:Q89042093|Q89042093]] | 2 |- | [[Nela Grigoryan]] | [[پرونده:Գրիգորյան Նելա Ենոքի.jpg|center|40px]] | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]]<br/>[[وکیل]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1956-07-29 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q98073156|Q98073156]] | 1 |- | [[Թագուհի Կարապետյան]] | | | [[manufacturer]] | 1956-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467299|Q21467299]] | 1 |- | [[Nazik Harutyunyan]] | [[پرونده:Նազիկ Հարությունյան.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند]] | 1956-10-10 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27230575|Q27230575]] | 2 |- | [[Margarit Shahinyan]] | | | [[خواننده]] | 1957-01-10 | | [[ساروخان، گغارکونیک]] | | [[:d:Q116838681|Q116838681]] | 1 |- | [[لیانا ماتئوسیان]] | | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1957-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50090366|Q50090366]] | 2 |- | [[مانه سارینیان]] | | | [[مترجم]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1957-01-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88302855|Q88302855]] | 2 |- | [[لیلیت آرزومانیان]] | | رمان‌نویس اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1957-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20514161|Q20514161]] | 3 |- | [[یلیزاوتا توروسیان]] | | پزشک و استاد اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1957-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513475|Q20513475]] | 2 |- | [[Hasmik Gulakyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[ویراستار (Q1607826)|ویراستار]]<br/>[[opinion journalist]] | 1957-04-08 | | [[ایجوان]] | | [[:d:Q119011359|Q119011359]] | 1 |- | [[Emma Papikyan]] | | | [[خواننده]] | 1957-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508565|Q20508565]] | 1 |- | [[Goat Atoyan]] | [[پرونده:Gohar Atoyan 2.jpg|center|40px]] | | [[هنرمند سیرک]]<br/>[[شعبده‌باز (Q1658894)|شعبده‌باز]] | 1957-04-24 | 2000-07-25 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q106375534|Q106375534]] | 1 |- | [[Arevik Arevshatyan]] | [[پرونده:Arevik Arevshatyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[exhibition curator]] | 1957-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29933185|Q29933185]] | 2 |- | [[Maleyka Sama]] | | | [[پزشک]] | 1957-06-01 | 2007 | [[تومانیان، ارمنستان|تومانیان]] | [[باکو]] | [[:d:Q16370974|Q16370974]] | 1 |- | [[Թենի Վարդանյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1957-06-15 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20511021|Q20511021]] | 2 |- | [[کارینه تر-ساهاکیان]] | | روزنامه‌نگار، گزارشگر، چهره سرشناس و اپراتور اهل ارمنستان | [[گزارشگر]]<br/>[[operator]]<br/>[[چهره سرشناس]] | 1957-07-10 | 2014-07-08 | [[گنجه]] | | [[:d:Q97602609|Q97602609]] | 1 |- | [[هاسمیک هاتساگوردزیان|هاسمیک هاتساگورتسیان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1957-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510325|Q20510325]] | 2 |- | [[کارینه خودیکیان]] | [[پرونده:Karine-Khodikyan.jpg|center|40px]] | رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[opinion journalist]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]] | 1957-07-25 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q4498755|Q4498755]] | 4 |- | [[مارینا مارگاریان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[دندان‌پزشک]] | 1957-07-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87244079|Q87244079]] | 2 |- | [[Erna Khalafian]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1957-08-12 | | | | [[:d:Q104586343|Q104586343]] | 1 |- | [[آیتسمیک اوهانیان]] | | | [[پزشک]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1957-08-27 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q87247212|Q87247212]] | 2 |- | [[ریما میرومیان]] | | | [[فیلسوف]] | 1957-09-21 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q63385601|Q63385601]] | 3 |- | [[Աննա Դոլաբջյան]] | | | | 1957-09-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85988748|Q85988748]] | 1 |- | [[Hasmik Daryan]] | | | [[شاعر]]<br/>[[متخصص ادبیات]] | 1957-10-14 | 2021-04-22 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q106684062|Q106684062]] | 2 |- | [[نینا آقاولیان]] | [[پرونده:Նինա Աղավելյան.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1957-11-01 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q20512438|Q20512438]] | 2 |- | [[آروس گولانیان]] | | | [[خواننده]] | 1957-11-02 | | [[تسوواگیوغ]] | | [[:d:Q21438201|Q21438201]] | 2 |- | [[Անուշ Կիրակոսյան]] | [[پرونده:Anush Kirakosyan, Yerevan - 2019.jpg|center|40px]] | | | 1957-12-14 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q99067214|Q99067214]] | 1 |- | [[گایانه مالومیان]] | [[پرونده:Գայանե Մալումյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی و مدرس دانشگاه اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1957-12-17 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q25487279|Q25487279]] | 2 |- | [[Parvana Zangazurlu]] | | | [[شاعر]] | 1958 | | [[آجاباج|عجبجا]] | | [[:d:Q23684637|Q23684637]] | 1 |- | [[Karine Aghekyan]] | | | [[Armenian freedom fighter]] | 1958-02-10 | 2021-01-29 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512561|Q20512561]] | 1 |- | [[Anahit Harowt̕yownyan]] | [[پرونده:Anahit Harutyunyan.jpg|center|40px]] | | | 1958-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29017648|Q29017648]] | 1 |- | [[Gohar Shagoyan]] | | | [[musicologist]] | 1958-04-29 | | | | [[:d:Q116464649|Q116464649]] | 1 |- | [[Rəhilə Bəndəliyeva]] | | | [[خواننده]] | 1958-05-04 | | [[کاروت]] | | [[:d:Q55198607|Q55198607]] | 1 |- | [[هایکوش اوهانیان]] | | | [[نویسنده]] | 1958-05-06 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q16387963|Q16387963]] | 2 |- | [[سوسانا بادالیان (گیاه‌شناس)|سوسانا بادالیان]] | | گیاه‌شناس و قارچ‌شناس اهل ارمنستان | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]]<br/>[[mycologist]] | 1958-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q64532725|Q64532725]] | 3 |- | [[گایانه مکرتچیان (کارشناس آموزش و پرورش)]] | [[پرونده:Գայանե Մկրտչյան.jpg|center|40px]] | کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[آموزشگر]] | 1958-07-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101424576|Q101424576]] | 2 |- | [[Alvard Grigoryan]] | | | [[museologist]] | 1958-07-09 | | | | [[:d:Q111944852|Q111944852]] | 0 |- | [[آلینا کوشکیان]] | | پزشک و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[پزشک]] | 1958-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56055261|Q56055261]] | 2 |- | [[Նանե (գրող)]] | [[پرونده:Բանաստեղծուհի Նանե.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[متخصص اعصاب]] | 1958-09-07 | | [[آرتاشات]] | | [[:d:Q133812991|Q133812991]] | 1 |- | [[Կարինե Մեսրոպյան]] | | | [[مترجم]] | 1958-09-25 | | [[گورایک]] | | [[:d:Q118582863|Q118582863]] | 1 |- | [[نارینه زاریفیان]] | | موسیقی‌دان و آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1958-10-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63093492|Q63093492]] | 2 |- | [[لاریسا آوتیسیان]] | | دانشمند علم بهداشت اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1958-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62020549|Q62020549]] | 3 |- | [[مارگاریت یسائیان]] | [[پرونده:Margarit Yesayan 03.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1958-10-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31196902|Q31196902]] | 4 |- | [[آناهیت هایراپتیان]] | | دانشمند علم بهداشت و استاد اهل ارمنستان | [[hygienist]] | 1958-12-01 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q87490352|Q87490352]] | 2 |- | [[ماریام هامباریان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1958-12-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512466|Q20512466]] | 2 |- | [[Nairi Hampikian]] | | | [[architectural engineer]] | 1958-12-06 | | | | [[:d:Q113831813|Q113831813]] | 0 |- | [[Gülzar İbrahimova]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[نویسندهٔ داستان کوتاه]] | 1958-12-21 | | [[آلوانک|الونگ]] | | [[:d:Q12839959|Q12839959]] | 1 |- | [[Գայանե Մեջլումյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1959 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511835|Q20511835]] | 1 |- | [[کارینا بورنازیان]] | | بازیگر تئاتر، و بازیگر سینما اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1959-01-14 | 2020-05-24 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q46612750|Q46612750]] | 2 |- | [[آلا وارطانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1959-01-16 | | [[پوتسدام]] | | [[:d:Q13050743|Q13050743]] | 3 |- | [[Թագուհի Բարսեղյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1959-01-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q49443826|Q49443826]] | 3 |- | [[روزانا آراکلیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[philologist]]<br/>[[آموزشگر]] | 1959-02-15 | | | | [[:d:Q54974716|Q54974716]] | 2 |- | [[آناهید تارخانیان]] | [[پرونده:Անահիտ Թարխանյան.jpg|center|40px]] | | [[معمار]] | 1959-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56051762|Q56051762]] | 4 |- | [[Astghik Musheghyan]] | | | [[musicologist]] | 1959-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116378266|Q116378266]] | 1 |- | [[یوگنیا سارگسیان]] | [[پرونده:Evgenia Sarkisian - SARE.jpg|center|40px]] | طراح صحنه و نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح صحنه (Q2707485)|طراح صحنه]] | 1959-03-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q17628023|Q17628023]] | 4 |- | [[آمالیا ینگویان]] | | دولتمرد اهل ارمنستان | | 1959-03-22 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q21211418|Q21211418]] | 2 |- | [[نونه آقبالیان]] | [[پرونده:Նունե Աղբալյան (4).JPG|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1959-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512474|Q20512474]] | 3 |- | [[لیودمیلا سارگسیان]] | [[پرونده:Լյուդմիլա Սարգսյան1.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1959-03-30 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q20512579|Q20512579]] | 3 |- | [[Dariko Khachatryan]] | [[پرونده:Դարիկո Խաչատրյան, հայ գրող.jpg|center|40px]] | | [[پداگوژی]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1959-03-31 | | [[زانگاکتون]] | | [[:d:Q131586733|Q131586733]] | 1 |- | [[Heriqnaz Galstyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1959-05-15 | 2015-01-16 | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388355|Q16388355]] | 2 |- | [[روزان ساریان]] | [[پرونده:Rouzan Sarian (2).jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار و لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]] | 1959-06-14<br/>1959-07-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16398505|Q16398505]] | 3 |- | [[سوفیا آزناووریان]] | | آهنگساز، روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1959-07-03 | | [[کراسنودار]] | | [[:d:Q63107700|Q63107700]] | 2 |- | [[آناهیت آقاساریان]] | | | [[نمایشنامه‌نویس]]<br/>[[نویسنده]] | 1959-08-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50549244|Q50549244]] | 2 |- | [[مارینه بالاسانیان]] | | | [[پزشک]] | 1959-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89422341|Q89422341]] | 4 |- | [[Танашян, Маринэ Мовсесовна]] | [[پرونده:Танашян ММ (фото в рабочем кабинете).jpg|center|40px]] | | | 1959-10-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97181971|Q97181971]] | 1 |- | [[آناهیت ملکومیان]] | | اقتصاددان و استاد اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]] | 1959-11-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63284336|Q63284336]] | 2 |- | [[آراکس آبراهامیان]] | | نقاش و شاعر اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[شاعر]] | 1959-11-07 | 1993-12-25 | [[آرواتساگ]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16370568|Q16370568]] | 3 |- | [[آرمینه سارگسیان]] | | | [[مورخ]] | 1959-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512396|Q20512396]] | 2 |- | [[نارینه مکرتچیان]] | | کارگردان فیلم، فیلم‌نامه‌نویس و تدوین فیلم اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | 1960 | | | | [[:d:Q61640286|Q61640286]] | 1 |- | [[مارگاریتا آپرسیان]] | | کارشناس علوم پرورشی و مترجم اهل ارمنستان | [[مترجم]]<br/>[[آموزشگر]] | 1960 | | | | [[:d:Q61882792|Q61882792]] | 3 |- | [[Eozen Agopian]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1960 | | [[پیرئوس|پیره]] | | [[:d:Q114070835|Q114070835]] | 0 |- | [[هریپسیمه آوتیسیان (نویسنده)|هریپسیمه آوتیسیان]] | [[پرونده:Հռիփսիմե Ավետիսյան.jpg|center|40px]] | نویسنده، شاعر اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1960 | | [[تاندزوت، آرماویر|تاندزوت]] | | [[:d:Q49247015|Q49247015]] | 2 |- | [[مارینکا باغداساریان]] | | مهندس اهل ارمنستان | [[مهندس]] | 1960-01-09 | | [[مغری]] | | [[:d:Q64869565|Q64869565]] | 3 |- | [[گایانه ساروخانیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1960-02-20 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q4408827|Q4408827]] | 2 |- | [[Ամալյա Կոստանյան]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1960-03-10 | 2010-09-30 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q105954852|Q105954852]] | 1 |- | [[مارینه پطروسیان (هنرپیشه)]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1960-03-27 | | [[گغادیر، کوتایک|گغادیر]] | | [[:d:Q62560948|Q62560948]] | 2 |- | [[Sayalı Sadıqova]] | | | [[دانشمند]] | 1960-06-22 | | [[شهرستان کراسنوسلسک]] | | [[:d:Q4404926|Q4404926]] | 4 |- | [[کارینه گیراگوسیان]] | | اقتصاددان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1960-07-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4221138|Q4221138]] | 3 |- | [[Almaz Ülvi]] | | | [[دانشمند]] | 1960-08-08 | | [[آرپونک]] | | [[:d:Q19368372|Q19368372]] | 2 |- | [[Nune Avetisyan]] | [[پرونده:Nune Avetisian.jpg|center|40px]] | | [[reciter]]<br/>[[مجری]] | 1960-11-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59287133|Q59287133]] | 1 |- | [[Հայկանուշ Ղազարյան]] | | | [[کتاب‌شناس]]<br/>[[library scientist]] | 1960-11-08 | | [[آگاراک (سیونیک)|آگاراک]] | | [[:d:Q119581163|Q119581163]] | 1 |- | [[Narine Malyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[television journalist]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1960-11-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467338|Q21467338]] | 1 |- | [[Araksya Khachatryan]] | | | [[choir director]] | 1960-11-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116738166|Q116738166]] | 1 |- | [[نائیرا خوداوردیان]] | | سرطان‌شناس و شیمی‌درمانگر اهل ارمنستان | [[oncologist]] | 1960-11-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87654400|Q87654400]] | 3 |- | [[Tanzile Rustamxanlı]] | | | [[سیاستمدار]] | 1960-11-28 | | [[آرگنادم]] | | [[:d:Q16375290|Q16375290]] | 3 |- | [[Gayane Geghamyan]] | | | [[خواننده]] | 1960-12-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116522734|Q116522734]] | 1 |- | [[Ljubov' Aleksandrova]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1960-12-13 | | | | [[:d:Q74275042|Q74275042]] | 2 |- | [[Գոհար Քյալյան]] | | | | 1961 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125264455|Q125264455]] | 1 |- | [[نارینه آنتونیان]] | | ورزشکار ارمنی | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 1961-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1672719|Q1672719]] | 5 |- | [[Élisabeth Mouradian]] | | | [[مترجم]] | 1961-01-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109288457|Q109288457]] | 0 |- | [[Կարինե Հովսեփյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1961-02-05 | | [[تاندزاور]] | | [[:d:Q20511809|Q20511809]] | 1 |- | [[نونا ووسکانیان]] | [[پرونده:Nona Voskanyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]] | 1961-03-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88297051|Q88297051]] | 3 |- | [[Զեմֆիրա Դանիելյան]] | | | [[خواننده]] | 1961-05-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116270120|Q116270120]] | 1 |- | [[نارینه گرویان]] | [[پرونده:Narine Kroyan.jpg|center|40px]] | نثرنویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]] | 1961-06-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q13054222|Q13054222]] | 3 |- | [[ژانا آبراهامیان]] | | شاعر، نثرنویس، نویسنده ادبیات کودکان اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[نویسنده کودکان (Q4853732)|نویسنده کودکان]]<br/>[[نویسنده]] | 1961-07-20 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20510236|Q20510236]] | 3 |- | [[Liana Aleksanyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[درمان‌شناس]] | 1961-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88484012|Q88484012]] | 2 |- | [[آنوش اوردیان]] | | پزشک و قلب‌شناس اهل ارمنستان | [[پزشک قلب و عروق]] | 1961-08-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55973586|Q55973586]] | 2 |- | [[Ռուզաննա Մելյան]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری]] | 1961-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108336528|Q108336528]] | 1 |- | [[نائیرا گیورجینیان]] | | موسیقی‌شناس، رهبر گروه کر و کارشناس علوم پرورشی اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[choir director]]<br/>[[آموزشگر]] | 1961-09-24 | | [[باکو]] | | [[:d:Q27653038|Q27653038]] | 2 |- | [[Margo Manasyan]] | [[پرونده:Margo Manasyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1961-11-21 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q102426148|Q102426148]] | 1 |- | [[زاروهی آرئوشاتیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[philologist]] | 1961-12-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55065715|Q55065715]] | 2 |- | [[Naira Muradyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1961-12-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054193|Q13054193]] | 1 |- | [[ویولت گریگوریان]] | [[پرونده:Violet grigoryan.jpg|center|40px]] | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1962<br/>1963-12-23 | | [[تهران]] | | [[:d:Q3560442|Q3560442]] | 4 |- | [[ساتی اسپیواکووا]] | [[پرونده:Spivakova, Sati NF2021 03 27 fRF01.jpg|center|40px]] | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1962-01-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4431180|Q4431180]] | 5 |- | [[کارینه جانجوقازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-02-20 | | [[آختالا]] | | [[:d:Q23019293|Q23019293]] | 2 |- | [[نونا بوغوسیان|Q13054258]] | [[پرونده:Nona Poghosyan photo.jpg|center|40px]] | شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-03-06 | 2024-12-14 | [[سارناغبیور|سارنقبوری]] | | [[:d:Q13054258|Q13054258]] | 4 |- | [[کارینه آشوقیان]] | | شاعر، شاعر، روزنامه‌نگار نظر و نویسنده اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-03-20 | 2019-06-22 | [[تاپراکان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q20513504|Q20513504]] | 3 |- | [[آرمینه آراکلیان]] | [[پرونده:Armineh Arakelian.jpg|center|40px]] | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1962-03-21 | | [[تهران]] | | [[:d:Q31200493|Q31200493]] | 2 |- | [[کارینه باقرامیان]] | | | [[بیوفیزیکدان]] | 1962-03-28 | | [[آخالکالاک]] | | [[:d:Q64568750|Q64568750]] | 3 |- | [[Nune Manucharyan]] | | | [[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1962-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123984291|Q123984291]] | 0 |- | [[Güşvər Şərifova]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-05-30 | | [[کاجاران]] | | [[:d:Q18427698|Q18427698]] | 1 |- | [[کارینه آجمیان]] | [[پرونده:Karine Atchemyan 03.jpg|center|40px]] | بازیگر و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1962-07-01 | | [[ایروان]]<br/>[[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی]] | | [[:d:Q43379754|Q43379754]] | 3 |- | [[Karine Atshemyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1962-07-01 | | | | [[:d:Q65499783|Q65499783]] | 0 |- | [[مارینه دینیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1962-08-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47061459|Q47061459]] | 2 |- | [[شوغر ماتئوسیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1962-09-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4284697|Q4284697]] | 3 |- | [[Jacqueline Antaramian]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1962-10-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q43875392|Q43875392]] | 1 |- | [[روزا سیرونیان]] | | | [[اقتصاددان]] | 1962-10-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47486143|Q47486143]] | 2 |- | [[Անիտա Զախարյան]] | | | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 1962-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23655989|Q23655989]] | 2 |- | [[ماریام هاروتیونیان]] | [[پرونده:Mariam Harutyunyan.png|center|40px]] | | [[ریاضی‌دان]] | 1962-11-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65683852|Q65683852]] | 2 |- | [[Nune Sarukhanyan]] | [[پرونده:NuneSarukhanyan.jpg|center|40px]] | | [[دانشمند زراعت]]<br/>[[مشاور]]<br/>[[دانشمند]]<br/>[[نویسنده]] | 1962-12-10 | | [[برد (ارمنستان)|برد]] | | [[:d:Q134307940|Q134307940]] | 1 |- | [[نانا توگوشویلی]] | | | [[سیاستمدار]] | 1962-12-31 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q54839503|Q54839503]] | 2 |- | [[Varduhi Petrosyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1963 | | | | [[:d:Q29892961|Q29892961]] | 1 |- | [[کارینه هاروتیونیان]] | | | [[فیزیک‌دان]] | 1963-01-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22677793|Q22677793]] | 2 |- | [[Lilit Karapetian]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1963-01-28 | 2006-10-22 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q16382271|Q16382271]] | 1 |- | [[آناهید ساهاکیان]] | | | [[خواننده]] | 1963-02-08 | | [[هوویت|هویت (روستای ارمنستان)]] | | [[:d:Q48073548|Q48073548]] | 2 |- | [[Anahit Kostanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1963-02-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116738034|Q116738034]] | 1 |- | [[لیلیت (شاعر)|لیلیت]] | [[پرونده:Poet Lilit Aghagyulyan.jpg|center|40px]] | نویسنده، شاعر نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]] | 1963-03-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62221522|Q62221522]] | 5 |- | [[سونا هوهانیسیان]] | | | [[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]]<br/>[[choir director]] | 1963-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51068968|Q51068968]] | 2 |- | [[Hasmik Harutyunian]] | | | [[musicologist]] | 1963-04-12 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q116850850|Q116850850]] | 1 |- | [[Nune Barseghyan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[opinion journalist]]<br/>[[روان‌شناس]] | 1963-05-13 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q4078518|Q4078518]] | 1 |- | [[لیلیت یپرمیان]] | | روان‌شناس، روزنامه‌نگار، مترجم و موسیقی‌شناس اهل ارمنستان | [[musicologist]]<br/>[[روان‌شناس]]<br/>[[جامعه‌شناس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مترجم]] | 1963-05-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63103613|Q63103613]] | 2 |- | [[Marine Karoyan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[exhibition curator]] | 1963-05-16 | | | | [[:d:Q111924054|Q111924054]] | 0 |- | [[Gayane Margarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1963-05-20 | | [[آلماتی|آلماآتی]] | | [[:d:Q116257921|Q116257921]] | 1 |- | [[Laura Mamian]] | | | [[خواننده]] | 1963-05-22 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116215069|Q116215069]] | 1 |- | [[Hasmik Avetisyan]] | [[پرونده:Hasmik Avetisyan 1 1.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1963-06-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16388119|Q16388119]] | 1 |- | [[ایرینا واگانیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1963-06-18 | | | | [[:d:Q27597831|Q27597831]] | 2 |- | [[لیلا ساری‌بکیان]] | | | [[خواننده]] | 1963-07-16 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q13053033|Q13053033]] | 2 |- | [[نونه بادالیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1963-07-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47049873|Q47049873]] | 2 |- | [[Armine K. Hovannisian]] | | | [[چهره سرشناس]]<br/>[[دیپلمات]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1963-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62571088|Q62571088]] | 1 |- | [[آرمنوهی گیورغیان]] | | | [[ریاضی‌دان]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1963-08-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q31196619|Q31196619]] | 2 |- | [[Mariam V. Agababjan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | 1964 | | | | [[:d:Q10326204|Q10326204]] | 5 |- | [[Şəkər Məmmədova]] | | | [[بوم‌شناس (Q15839134)|بوم‌شناس]] | 1964-01-10 | | [[نور خاچاکاپ]] | | [[:d:Q55707227|Q55707227]] | 1 |- | [[نائیرا شاهیریان]] | | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1964-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27941919|Q27941919]] | 1 |- | [[آلوارت جیوانیان]] | [[پرونده:Alvard Jivanyan.jpg|center|40px]] | | [[مترجم]] | 1964-04-04 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q30224942|Q30224942]] | 2 |- | [[مارزپتونی مانوکیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1964-04-26 | | [[واردنیک]] | | [[:d:Q22138701|Q22138701]] | 2 |- | [[Nune Poghosian]] | | | [[گیتارنواز|نوازنده گیتار]] | 1964-05-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116615317|Q116615317]] | 1 |- | [[گوهار گالستیان]] | | شاعر، نثرنویس و مترجم اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1964-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21531884|Q21531884]] | 2 |- | [[گوهار ایگیتیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1964-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26291927|Q26291927]] | 2 |- | [[Arevik Petrosyan]] | [[پرونده:Պետրոսյան Արևիկ.jpg|center|40px]] | | [[مورخ]] | 1964-07-11 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q97925289|Q97925289]] | 1 |- | [[هریپسیمه موکاتاسیان]] | | پزشک زایمان و پزشک زنان اهل ارمنستان | [[پزشک متخصص زایمان]]<br/>[[پزشک زنان]] | 1964-09-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47927030|Q47927030]] | 2 |- | [[Ruzanna Frangulyan]] | | | [[پزشک]]<br/>[[pulmonologist]] | 1964-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22665532|Q22665532]] | 1 |- | [[Ծովինար Հովհաննիսյան]] | [[پرونده:Tsovinar Hovhannisyan.jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]] | 1965 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q29708588|Q29708588]] | 2 |- | [[Հասմիկ Գասպարյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1965-01-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510778|Q20510778]] | 1 |- | [[Mari Msryan]] | | | | 1965-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128796670|Q128796670]] | 0 |- | [[Նունե Խաչատրյան]] | | | | 1965-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467294|Q21467294]] | 1 |- | [[Svetlana Aleksanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1965-01-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116236188|Q116236188]] | 1 |- | [[Marieta Sargsyan]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1965-02-07 | 1992-04-18 | [[نور خاربرد]] | | [[:d:Q61993815|Q61993815]] | 1 |- | [[ایرینا دانیلیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1965-03-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51157583|Q51157583]] | 2 |- | [[آرمینه آندا]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[producer]] | 1965-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62997479|Q62997479]] | 2 |- | [[آرمینه زارائلیان]] | | | [[پزشک]] | 1965-05-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211451|Q21211451]] | 2 |- | [[آرمنوهی هوهانیسیان]] | | سیاست‌مدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[آموزشگر]] | 1965-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4330635|Q4330635]] | 3 |- | [[آنا آجمیان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]] | 1965-07-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30066301|Q30066301]] | 2 |- | [[Anna Azizyan]] | [[پرونده:C o m p o s e r.jpg|center|40px]] | | [[آهنگساز]] | 1965-08-28 | 2023-08-29 | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q116269852|Q116269852]] | 1 |- | [[کارینه میناسیان]] | | | [[اقتصاددان]] | 1965-08-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512562|Q20512562]] | 3 |- | [[ایرینا زاکیان]] | | خواننده، اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1965-09-02 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55712383|Q55712383]] | 2 |- | [[نازنی قاریبیان د وارداوان]] | | | [[art historian]]<br/>[[opinion journalist]] | 1965-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31470622|Q31470622]] | 2 |- | [[اما پطروسیان (خواننده)]] | | | [[خواننده]] | 1965-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30876483|Q30876483]] | 2 |- | [[Naira Divanian]] | | | [[آهنگساز]] | 1965-10-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116531507|Q116531507]] | 1 |- | [[نارینه دیلباریان]] | | زبان‌شناس و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[دانشمند]] | 1965-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509151|Q20509151]] | 2 |- | [[Laura Galstyan]] | | | | 1966-01-02 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q21466942|Q21466942]] | 1 |- | [[Nune Arzumanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1966-01-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116435971|Q116435971]] | 1 |- | [[Narine Dellalyan]] | | | [[cellist]] | 1966-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q48866680|Q48866680]] | 1 |- | [[Naira Vahanian]] | [[پرونده:Naira Vahanyan 2.jpg|center|40px]] | | [[نوازنده پیانو]] | 1966-05-01 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116489798|Q116489798]] | 1 |- | [[نلی خرانیان]] | [[پرونده:RUB 7878.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-05-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509494|Q20509494]] | 3 |- | [[مارینه شاهسواریان]] | | چشم‌پزشک و جراح اهل ارمنستان | [[چشم‌پزشک (Q12013238)|چشم‌پزشک]]<br/>[[جراح]] | 1966-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q53723572|Q53723572]] | 2 |- | [[ساتیک هاخنازاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-07-11 | | [[نالبندیان، ارمنستان|نالباندیان، ارمنستان]] | | [[:d:Q27887677|Q27887677]] | 2 |- | [[Նունե Աբրահամյան]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1966-07-30 | 1994-01-31 | [[ایروان]] | [[کلبجر|کارواجار]] | [[:d:Q62030458|Q62030458]] | 1 |- | [[زاروهی خاچاطریان]] | | بازیگر تئاتر و تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1966-09-17 | | | | [[:d:Q22665493|Q22665493]] | 2 |- | [[آنا ایسرائلیان]] | | روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1966-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66737756|Q66737756]] | 2 |- | [[نائیرا هاکوبیان]] | | | [[روان‌شناس]] | 1966-11-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65556685|Q65556685]] | 2 |- | [[لوسین مامیان]] | | نقاش و معمار اهل ارمنستان | [[معمار]] | 1966-11-22 | | | | [[:d:Q63429642|Q63429642]] | 2 |- | [[هاسمیک هایراپتیان]] | | | [[زیست‌شناس]] | 1966-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21778007|Q21778007]] | 2 |- | [[نارینه ایساجانیان]] | [[پرونده:Narine Isajanyan in Artists Union of Armenia.jpg|center|40px]] | نقاش ارمنستان-ایالات متحده آمریکا | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1966-12-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96577241|Q96577241]] | 3 |- | [[مارینه مخیتاریان]] | | بازیگر، راوی، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، کارشناس علوم پرورشی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[reciter]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1967-01-09 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q27973692|Q27973692]] | 2 |- | [[نازیک آمیریان]] | | فرد نظامی و جنگجوی آزادی اهل ارمنستان | [[Armenian freedom fighter]] | 1967-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512975|Q20512975]] | 3 |- | [[Սոնա Անտոնյան]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1967-03-16 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q107697025|Q107697025]] | 2 |- | [[Ayişə Nəbi]] | | | | 1967-03-21 | | [[هووک]] | | [[:d:Q61122136|Q61122136]] | 0 |- | [[ماریانا مخیتاریان]] | [[پرونده:Marianna Mkhitaryan.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1967-04-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507673|Q20507673]] | 2 |- | [[آرمنوهی سیرانیان]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1967-04-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47056871|Q47056871]] | 2 |- | [[Naira Hakobian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1967-05-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116756124|Q116756124]] | 1 |- | [[نارینه آلکسانیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1967-05-24 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q23879981|Q23879981]] | 3 |- | [[Արմինա Նալբանդյան]] | | | [[جراح]] | 1967-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509753|Q20509753]] | 1 |- | [[Karin Tonoyan]] | | | [[philologist]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[گوینده اخبار]] | 1967-07-25 | | [[کاراشامب]] | | [[:d:Q26263363|Q26263363]] | 1 |- | [[نائیرا آواکیان]] | [[پرونده:Նաիրա Ավագյան.jpg|center|40px]] | زبان‌شناس , لغت‌شناس و مترجم اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[philologist]]<br/>[[مترجم]] | 1967-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28709093|Q28709093]] | 2 |- | [[آنا کاراپتیان (رقصنده)]] | [[پرونده:Աննա Ռաշիդի Կարապետյան.jpg|center|40px]] | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[ballerina]] | 1967-09-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110894240|Q110894240]] | 2 |- | [[Armine Sarkissian]] | | | [[خواننده]] | 1967-09-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51222390|Q51222390]] | 1 |- | [[آرمینه گریگوریان (نوازنده پیانو)]] | [[پرونده:Armine Grigoryan (piano).jpg|center|40px]] | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[music professor]] | 1967-09-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22226808|Q22226808]] | 3 |- | [[روزانا سادویان]] | | زیست‌شناس و دانشیار اهل ارمنستان | [[زیست‌شناس]] | 1967-12-04 | | | | [[:d:Q89414260|Q89414260]] | 2 |- | [[آرمنوهی سیسیان]] | | نثرنویس و شاعر | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1968-01-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q52670375|Q52670375]] | 2 |- | [[Zara Zeitountsian]] | [[پرونده:Zarmine (Zara) Zeitountsian.jpg|center|40px]] | | [[دولت‌مرد]] | 1968-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51664507|Q51664507]] | 1 |- | [[شوشان سارداریان]] | | | [[philologist]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[دیپوتادو]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1968-02-05 | | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q87247011|Q87247011]] | 2 |- | [[آرمینه گریگوریان (خواننده)|آرمینه گریگوریان]] | | خواننده و بازیگر اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-06-05 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20513105|Q20513105]] | 2 |- | [[Աննա Հարությունյան]] | | | [[musicologist]] | 1968-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116706696|Q116706696]] | 1 |- | [[مارگاریت خاچاطریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-08-11 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q26197005|Q26197005]] | 2 |- | [[Nune Movsisyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1968-08-17 | | | | [[:d:Q23710183|Q23710183]] | 1 |- | [[Նաիրա Չիչոյան]] | | | [[داروساز]] | 1968-08-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105149931|Q105149931]] | 1 |- | [[آنا آساطریان]] | | | [[musicologist]] | 1968-09-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28018461|Q28018461]] | 3 |- | [[آناهیت بگلاریان]] | | | [[دانشمند]] | 1968-09-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65709550|Q65709550]] | 3 |- | [[Ruzanna Yesayan]] | | | [[پرستار (Q186360)|پرستار]]<br/>[[Armenian freedom fighter]] | 1968-11-17 | 1992-12-12 | [[واغارشاپات]] | [[اوختادزور]] | [[:d:Q62050798|Q62050798]] | 1 |- | [[Shushanna]] | | | [[نوازنده ویولن (Q1259917)|نوازنده ویولن]] | 1968-11-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116647533|Q116647533]] | 1 |- | [[سوان ناگاشیان]] | | نقاش و پویانما اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[پویانما]] | 1968-11-27 | 2016-10-13 | [[بیروت]] | | [[:d:Q27490017|Q27490017]] | 3 |- | [[سوسانا باغداساریان (هنرپیشه)|سوسانا باغداساریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1968-12-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55186167|Q55186167]] | 2 |- | [[ویکتوریا آراکلووا]] | | | | 1968-12-16 | | [[گنجه]] | | [[:d:Q133819382|Q133819382]] | 1 |- | [[آراکسیا موشغیان|Q4309069]] | | تهیه‌کننده موسیقی، آهنگساز، خواننده و نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[تهیه‌کننده موسیقی]] | 1969 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4309069|Q4309069]] | 1 |- | [[Narine Avetisyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[musicologist]] | 1969 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116464165|Q116464165]] | 1 |- | [[Anna Barseghian]] | | | [[exhibition curator]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1969-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q114497212|Q114497212]] | 0 |- | [[Գայանե Գինոյան]] | | | [[مترجم]] | 1969-01-02 | | [[یرانوس]] | | [[:d:Q118581973|Q118581973]] | 1 |- | [[Արաքսյա Մուշեղյան]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[producer]] | 1969-01-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133861846|Q133861846]] | 1 |- | [[Margarit Sargsian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1969-02-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116266211|Q116266211]] | 1 |- | [[Srbuhi Stamboltsyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1969-03-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q117101311|Q117101311]] | 1 |- | [[وارتوهی میناسیان]] | [[پرونده:Vardouhi Minassian (3).jpg|center|40px]] | رهبر، نوازنده پیانو، کنسرت‌مایستر اهل ارمنستان | [[رهبر (موسیقی)|رهبر(موسیقی)]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[کنسرت‌مایستر|مایستر]] | 1969-03-25 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55421048|Q55421048]] | 4 |- | [[مارینه زاکاریان]] | | کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان فیلم ارمنستان | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1969-06-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16392896|Q16392896]] | 2 |- | [[Նունե Հովհաննիսյան]] | | | | 1969-08-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467334|Q21467334]] | 1 |- | [[Sona Gharibyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1969-08-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22138696|Q22138696]] | 1 |- | [[ناره هایکازیان]] | | بازیگر و نقاش اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16395562|Q16395562]] | 3 |- | [[نائیرا آهارونیان]] | [[پرونده:Naira Aharonyan.jpg|center|40px]] | نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512124|Q20512124]] | 3 |- | [[موکو خاچاطریان]] | [[پرونده:Moko (Mariam Khachatryan).jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1969-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56752684|Q56752684]] | 2 |- | [[Marine Otarian]] | | | [[آهنگساز]] | 1969-11-08 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q116275930|Q116275930]] | 1 |- | [[آنا آقاجانیان]] | | | [[دیپلمات]] | 1970-05-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512282|Q20512282]] | 2 |- | [[Կարինե Սիրադեղյան]] | | | [[شاعر]] | 1970-05-22 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q126811423|Q126811423]] | 1 |- | [[Zara Aramyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1970-07-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q130391814|Q130391814]] | 1 |- | [[آنا مائیلیان]] | [[پرونده:Annamailyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1970-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368794|Q16368794]] | 4 |- | [[Maռine Sahakyan]] | [[پرونده:Մարինե Սահակյան.jpg|center|40px]] | | [[روان‌شناس]]<br/>[[روان درمانگر]] | 1970-11-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133752120|Q133752120]] | 1 |- | [[کارینه یغیازاریان]] | | تاریخ‌نگار اهل ارمنستان | [[مورخ]] | 1970-12-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28944160|Q28944160]] | 2 |- | [[Anna Bakunts]] | | | [[organist]] | 1971 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116782471|Q116782471]] | 1 |- | [[Nara Noïan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1971-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q3336012|Q3336012]] | 2 |- | [[Gayane Grigoryan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1971-02-20 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q13052484|Q13052484]] | 1 |- | [[Սիրանուշ Մարգարյան]] | | | [[نویسنده]] | 1971-02-28 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q106940724|Q106940724]] | 1 |- | [[Լուսինե Աբգարյան]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1971-03-04 | | [[برد (ارمنستان)|برد]] | | [[:d:Q85985613|Q85985613]] | 1 |- | [[Anush Sargsyan]] | [[پرونده:Անուշ Սարգսյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]] | 1971-03-10 | | [[تفلیس]] | | [[:d:Q125024220|Q125024220]] | 1 |- | [[آروس سیرادقیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1971-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47537610|Q47537610]] | 2 |- | [[تسووینار هامبارتسومیان]] | | | | 1971-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96461568|Q96461568]] | 3 |- | [[Marianna Tigranyan]] | | | [[musicologist]] | 1971-07-23 | | | | [[:d:Q116490175|Q116490175]] | 1 |- | [[آرتسویک دمورچیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1971-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47066787|Q47066787]] | 2 |- | [[Kora Mikaelian]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[orchestrator]] | 1971-11-10 | 2001-07-04 | [[ایروان]] | [[آتن]] | [[:d:Q107172469|Q107172469]] | 1 |- | [[Səhər Orucova]] | | | [[دانشمند]] | 1971-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16374584|Q16374584]] | 1 |- | [[وارتوهی خاچاطریان (خواننده اپرا)]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1971-11-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q3554699|Q3554699]] | 4 |- | [[Olena Deinychenko]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1971-11-30 | | [[نوووترویسک]] | | [[:d:Q17351904|Q17351904]] | 1 |- | [[Anita Hakhverdyan]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1971-12-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110263152|Q110263152]] | 1 |- | [[Juliet Galstyan-Everts]] | | | [[خواننده]] | 1971-12-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26260844|Q26260844]] | 2 |- | [[تاتئویک آواکیان]] | | | [[ماما|مامایی]]<br/>[[پزشک زنان]]<br/>[[استاد]] | 1971-12-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61999562|Q61999562]] | 3 |- | [[آلوارت هوسپیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1972 | | | | [[:d:Q27906014|Q27906014]] | 1 |- | [[نونه کالانتاریان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1972 | | | | [[:d:Q28479923|Q28479923]] | 1 |- | [[Zara Manucharyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1972 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88302122|Q88302122]] | 1 |- | [[Ռուզաննա Հակոբյան]] | | | | 1972-01-01 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q21438209|Q21438209]] | 1 |- | [[ماریام مرابوفا|Q20512034]] | [[پرونده:Мариам Мерабова WIKI.jpg|center|40px]] | خواننده، بازیگر، مجری تلویزیون، آهنگساز، و شاعر اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[آهنگساز]]<br/>[[شاعر]] | 1972-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512034|Q20512034]] | 5 |- | [[گایانه شاگویان]] | | قوم‌نگار و انسان‌شناس فرهنگی اهل ارمنستان | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]] | 1972-03-11 | | | | [[:d:Q88963182|Q88963182]] | 2 |- | [[لوسینه مارتیروسیان]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[manufacturer]] | 1972-06-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q92946713|Q92946713]] | 2 |- | [[Վարդանուշ Պետրոսյան]] | | | [[پزشک]]<br/>[[nutritionist]] | 1972-10-06 | | [[کاجاران]] | | [[:d:Q23019296|Q23019296]] | 1 |- | [[Sona Makaryan]] | | | [[خواننده]] | 1972-11-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116214816|Q116214816]] | 1 |- | [[نورا مارتیروسیان]] | [[پرونده:Nora Martirosyan 2021.jpg|center|40px]] | | [[plastic artist]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1973 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106988993|Q106988993]] | 5 |- | [[سونا آروستامیان]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[آموزگار]] | 1973-03-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513697|Q20513697]] | 2 |- | [[روزان ویت مسروپیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1973-03-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511977|Q20511977]] | 2 |- | [[کارینه بوغوسیان (سیاستمدار)]] | [[پرونده:Կարինե Պողոսյան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[فیزیک‌دان]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1973-05-27 | | [[مخچیان]] | | [[:d:Q65665296|Q65665296]] | 2 |- | [[Հեղինե Բդոյան]] | | | | 1973-05-30 | 1992-11-16 | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509303|Q20509303]] | 1 |- | [[ماریام داوتیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1973-06-08 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q54859837|Q54859837]] | 2 |- | [[مری هاروتیونیان]] | [[پرونده:Meri Harutyunyan.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]] | 1973-06-11 | | | | [[:d:Q20510057|Q20510057]] | 2 |- | [[هریپسیمه آوتیسیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1973-06-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55072372|Q55072372]] | 1 |- | [[Ելենա Աղաջանովա]] | | | [[پزشک]] | 1973-06-26 | | | | [[:d:Q99519007|Q99519007]] | 0 |- | [[یلنا بوریسنکو]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1973-07-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134882622|Q134882622]] | 1 |- | [[Զարուհի Մանուկյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1973-08-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20508732|Q20508732]] | 1 |- | [[Arminka]] | | | [[خواننده]] | 1973-08-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50311937|Q50311937]] | 0 |- | [[لوسینه سارگسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1973-10-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21697509|Q21697509]] | 2 |- | [[سیرانوش یسائیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1973-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63241452|Q63241452]] | 2 |- | [[Gayane Gukasyan]] | | | [[اهالی کسب‌وکار|خوداشتغال]] | 1973-12-17 | | | | [[:d:Q121244041|Q121244041]] | 0 |- | [[Աստղիկ Սիմոնյան]] | | | [[نمایشنامه‌نویس]] | 1973-12-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107400571|Q107400571]] | 1 |- | [[آلینا خاچاطریان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1974 | | | | [[:d:Q27906009|Q27906009]] | 1 |- | [[دیانا میناسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1974 | | | | [[:d:Q27906158|Q27906158]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:لیلیت مارتیروسیان]] | | | [[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]] | 1974-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26281039|Q26281039]] | 1 |- | [[آلینا اوردیان]] | | مجری تلویزیونی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[گزارشگر]] | 1974-02-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30127989|Q30127989]] | 2 |- | [[نائیرا پطروسیان]] | | بازیگر، کارگردان، شعبده‌باز و هنرمند سیرک اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1974-02-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509614|Q20509614]] | 2 |- | [[هاسمیک تولماجیان]] | [[پرونده:Hasmik Tolmajian (February 2019).jpg|center|40px]] | | [[دیپلمات]]<br/>[[مسئول]] | 1974-03-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60164953|Q60164953]] | 5 |- | [[Metaxe Hakobyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1974-05-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121493745|Q121493745]] | 1 |- | [[گایانه پایتیان]] | [[پرونده:Գայանե Ալբերտի Փայտյան.png|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]] | 1974-06-30 | 2022-10-27 | [[ایروان]] | [[ایروان]] | [[:d:Q97772520|Q97772520]] | 2 |- | [[Gayane Beriova]] | [[پرونده:Gayane Breiova.jpg|center|40px]] | | [[آشپز|سرآشپز]] | 1974-07-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q30038146|Q30038146]] | 1 |- | [[Տաթևիկ Բաղդասարյան]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1974-07-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16400896|Q16400896]] | 1 |- | [[Margarita Nikolian]] | | | [[اسکی‌باز صحرانوردی (Q13382608)|اسکی‌باز صحرانوردی]] | 1974-07-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q17558594|Q17558594]] | 1 |- | [[نائیرا هامبارتسومیان]] | [[پرونده:Նաիրա Համբարձումյան.jpg|center|40px]] | تاریخ‌نگار ادبی، مترجم، شاعر، نویسنده اهل ارمنستان | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1974-08-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054196|Q13054196]] | 4 |- | [[ماریا دیوانیان]] | | رقصنده باله اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1974-10-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21211344|Q21211344]] | 2 |- | [[Նելլի Ռումելյան]] | | | [[شاعر]] | 1974-11-01 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q20511111|Q20511111]] | 1 |- | [[Konul Bunyadzade]] | | | [[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[فیلسوف]] | 1974-11-02 | | [[ستک]] | | [[:d:Q129825|Q129825]] | 7 |- | [[Գոհար Ֆիդանյան]] | | | | 1974-12-09 | | [[آرماویر، ارمنستان|آرماویر]] | | [[:d:Q20514180|Q20514180]] | 1 |- | [[آیدا سارگسیان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1974-12-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25487399|Q25487399]] | 2 |- | [[Laurine Rousselet]] | [[پرونده:LRousselet.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[دوبله]] | 1974-12-31 | | [[هاریچ]] | | [[:d:Q28033187|Q28033187]] | 4 |- | [[لوسی آبدالیان]] | [[پرونده:Lucie Abdalyan 1 (1).jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | 1975 | | [[بیروت]] | | [[:d:Q20510044|Q20510044]] | 4 |- | [[آرمینه توروسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1975 | | | | [[:d:Q27906058|Q27906058]] | 1 |- | [[روزانا هاکوبیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1975 | | | | [[:d:Q27906572|Q27906572]] | 1 |- | [[ژاکلین سارخوشیان]] | [[پرونده:Ժակլին.jpg|center|40px]] | | [[ballerina]] | 1975-01-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28529608|Q28529608]] | 2 |- | [[Gajane Margarjan]] | | | [[Armenian freedom fighter]] | 1975-02-23 | 1994-01-09 | [[یغگنادزور]] | [[ماغاووز]] | [[:d:Q20509517|Q20509517]] | 1 |- | [[Լուսինե Լուսինյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1975-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23019278|Q23019278]] | 1 |- | [[Anahit Khosroeva]] | | | [[مورخ]] | 1975-03-18 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q26208616|Q26208616]] | 1 |- | [[Şəfa Məmmədova]] | | | [[خواننده]] | 1975-03-29 | 2005-12-04 | [[دزوراوانک]] | | [[:d:Q16378212|Q16378212]] | 1 |- | [[لنا نانوشیان]] | | پزشک، و دولت‌مرد اهل ارمنستان | [[پزشک]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1975-06-01 | | | | [[:d:Q87244166|Q87244166]] | 2 |- | [[Lilit Karapetyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1975-06-10 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q125241758|Q125241758]] | 0 |- | [[Գայանե Եղիազարյան]] | | | | 1975-10-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q112151092|Q112151092]] | 1 |- | [[آنا مناتساکانیان]] | | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]] | 1975-11-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47064181|Q47064181]] | 2 |- | [[آناهیت تادئوسیان|آناهید تادئوسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906018|Q27906018]] | 1 |- | [[گایانه مکرتچیان (بدمینتون‌باز)]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906234|Q27906234]] | 1 |- | [[لوسینه آرزتسیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1976 | | | | [[:d:Q27906418|Q27906418]] | 1 |- | [[ایرا هاروتیونیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1976-01-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13053008|Q13053008]] | 2 |- | [[آرئو ساموئلیان]] | | فعال، معمار و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[معمار]]<br/>[[آموزگار]] | 1976-01-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511829|Q20511829]] | 2 |- | [[Irina Khachatrian]] | | | [[آهنگساز]] | 1976-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116746072|Q116746072]] | 1 |- | [[لیلیت آساطریان]] | | اقتصاددان، چهره سرشناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[اقتصاددان]]<br/>[[چهره سرشناس]]<br/>[[دولت‌مرد]] | 1976-01-28 | | | | [[:d:Q61053355|Q61053355]] | 2 |- | [[Nana]] | | | [[خواننده]] | 1976-04-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123175196|Q123175196]] | 0 |- | [[Sofi Danielyan]] | | | [[خواننده]] | 1976-04-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122686379|Q122686379]] | 0 |- | [[Narine Ananikyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1976-04-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068169|Q47068169]] | 1 |- | [[استرا مکرتومیان]] | [[پرونده:Estera Mkrtumyan.jpg|center|40px]] | دیپلمات و لغت‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]]<br/>[[دیپلمات]] | 1976-04-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50681489|Q50681489]] | 3 |- | [[ماگدالینا مکرتچیان]] | [[پرونده:Magda Mkrtchyan.jpg|center|40px]] | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1976-06-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507899|Q20507899]] | 3 |- | [[Alexandra Manukyan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[تصویرگر]] | 1976-08-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21212143|Q21212143]] | 1 |- | [[Ամալյա Ալեքսանյան]] | | | [[شاعر]] | 1976-08-03 | | [[ودی]] | | [[:d:Q125535574|Q125535574]] | 2 |- | [[مارینه مارابیان]] | | لغت‌شناس، شرق‌شناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]]<br/>[[philologist]] | 1976-08-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55081329|Q55081329]] | 2 |- | [[Armine Hayrapetyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1976-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16371305|Q16371305]] | 1 |- | [[Viktoria Baghdasaryan]] | | | | 1976-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50673797|Q50673797]] | 1 |- | [[آنا بالاندینا]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1976-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47496218|Q47496218]] | 2 |- | [[گایانه آسلامازیان]] | | بازیگر، روزنامه‌نگار و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[announcer]] | 1976-10-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28132674|Q28132674]] | 2 |- | [[Նարինե Ավագյան]] | [[پرونده:Narine Avagyan.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[آموزشگر]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1976-10-15 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q98929142|Q98929142]] | 1 |- | [[آرمنوهی قازاریان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | 1976-11-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131353651|Q131353651]] | 1 |- | [[آرمینه مانوکیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1977 | | | | [[:d:Q27906057|Q27906057]] | 1 |- | [[Anna Sarajyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1977 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116257711|Q116257711]] | 1 |- | [[آنا کاراپتیان (دولتمرد)]] | | | [[سیاستمدار]] | 1977-01-17 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q64846098|Q64846098]] | 3 |- | [[ارنا الیزباریان]] | [[پرونده:Erna Elizbaryan.jpg|center|40px]] | مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1977-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q36760022|Q36760022]] | 2 |- | [[Karine Asiryan]] | | | [[خواننده]] | 1977-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128796618|Q128796618]] | 0 |- | [[نازیک آصلانیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1977-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88006504|Q88006504]] | 2 |- | [[تاتویک آوتیسیان|تاتئویک آوتیسیان]] | | مجسمه‌ساز، شاعر و نویسنده اهل ارمنستان | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]]<br/>[[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1977-03-20 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q20514029|Q20514029]] | 3 |- | [[Մելինե Անումյան]] | | | [[Turkologist]]<br/>[[نویسنده]] | 1977-03-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107548311|Q107548311]] | 1 |- | [[Լիանա Հունանյան]] | | | [[اقتصاددان]] | 1977-03-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512008|Q20512008]] | 1 |- | [[نائیرا موسیسیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1977-06-07 | | | | [[:d:Q27560078|Q27560078]] | 1 |- | [[لوئیزا قامباریان|لوییزا قامباریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1977-06-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512744|Q20512744]] | 2 |- | [[Aga Kankanyan]] | | | [[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]]<br/>[[personal stylist]] | 1977-06-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108874326|Q108874326]] | 1 |- | [[Lianna Ter-Minasyan]] | | | | 1977-07-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122946144|Q122946144]] | 0 |- | [[Pərvanə İbrahimova]] | | | | 1977-08-03 | | [[آرگنادم]] | | [[:d:Q65276258|Q65276258]] | 1 |- | [[Աստղիկ Ավետիսյան]] | [[پرونده:Astghik-Avetisyan.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]] | 1977-08-21 | | [[مارتونی، ارمنستان]] | | [[:d:Q23675255|Q23675255]] | 1 |- | [[Meri Grigoryan]] | [[پرونده:Meri Grigoryan 2008 11 20 olympiade dresden.jpeg|center|40px]] | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1977-09-02 | | | | [[:d:Q28479156|Q28479156]] | 1 |- | [[لوئیزا سارگسیان]] | [[پرونده:Луиза Саркисян.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[دیپوتادو]] | 1977-09-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246325|Q87246325]] | 3 |- | [[سارا نالباندیان]] | | منتقد فیلم، فیلم‌نامه‌نویس و نمایشنامه‌نویس اهل ارمنستان | [[منتقد سینما (Q4220892)|منتقد سینما]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[نمایشنامه‌نویس]] | 1977-09-18 | | | | [[:d:Q52775923|Q52775923]] | 2 |- | [[لوسینه مورادیان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1977-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484595|Q134484595]] | 0 |- | [[نائیرا کاراپتیان]] | | | [[سیاستمدار]]<br/>[[خاورشناس (Q1731155)|خاورشناس]] | 1977-10-25 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q55040802|Q55040802]] | 2 |- | [[کاترین ماناساریان]] | | هنرپیشه ارمنستانی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1977-11-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4280181|Q4280181]] | 1 |- | [[Armine Abrahamyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[violist]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1978 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107303627|Q107303627]] | 0 |- | [[روزان آوتیکیان]] | | خواننده و بازیگر اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1978-01-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q44065551|Q44065551]] | 2 |- | [[Arpine Kettsyan]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1978-01-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513968|Q20513968]] | 1 |- | [[Լիլիթ Պետրոսյան]] | | | | 1978-01-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21467357|Q21467357]] | 1 |- | [[آرپی اوسکانیان]] | | شاعر و نثرنویس اهل ارمنستان | [[نویسنده]]<br/>[[نویسندهٔ داستان کوتاه]] | 1978-02-05 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q49246892|Q49246892]] | 2 |- | [[شوشان تامرازیان]] | | شاعر، مترجم و استاد دانشگاه اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1978-04-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62978080|Q62978080]] | 3 |- | [[Olya Nurijanyan]] | | | [[musicologist]] | 1978-04-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116646457|Q116646457]] | 1 |- | [[Anna Hakobjanyan]] | | | [[آهنگساز]] | 1978-05-17 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q116756142|Q116756142]] | 1 |- | [[Anna Chulyan]] | [[پرونده:Anna Chulyan.jpg|center|40px]] | | [[philologist]]<br/>[[متخصص ادبیات]]<br/>[[کتابدار]]<br/>[[مترجم]] | 1978-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105199448|Q105199448]] | 1 |- | [[Hrachuhi Basents]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1978-07-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118869254|Q118869254]] | 1 |- | [[ورونیکا سارویان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1978-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q58393405|Q58393405]] | 2 |- | [[الینار وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1978-11-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511000|Q20511000]] | 2 |- | [[Srbuhi Kekejyan]] | | | | 1978-12-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97206326|Q97206326]] | 1 |- | [[Hrachuhí Bassénz]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1979 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q31425369|Q31425369]] | 1 |- | [[آلینا مارتیروسیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986347|Q85986347]] | 2 |- | [[Հասմիկ Հակոբյան]] | | | [[متخصص ادبیات]]<br/>[[editing staff]] | 1979-01-21 | | [[آزاتاوان]] | | [[:d:Q125774319|Q125774319]] | 1 |- | [[Olga Ayvazyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1979-05-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134397140|Q134397140]] | 0 |- | [[Marine Gyulumyan]] | [[پرونده:Մարինե Գյուլումյան.jpg|center|40px]] | | [[musicologist]]<br/>[[ترانه‌پرداز]] | 1979-06-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q128243264|Q128243264]] | 1 |- | [[Sirarpi Adamyan]] | | | [[television personality]] | 1979-06-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122900217|Q122900217]] | 0 |- | [[Narine Khachatryan]] | | آهنگساز اهل ارمنستان | [[آهنگساز]] | 1979-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1965274|Q1965274]] | 1 |- | [[Satenik Hazaryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979-08-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122958994|Q122958994]] | 0 |- | [[Gohar Harutyunyan]] | | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1979-08-25 | | | | [[:d:Q131687533|Q131687533]] | 2 |- | [[لوسینه نرسیسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1979-09-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134421808|Q134421808]] | 1 |- | [[شاهانه مجلومیان]] | [[پرونده:Շահանե Մեժլումյան-3.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار، مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[گوینده اخبار]] | 1979-10-07 | | [[گوریس]] | | [[:d:Q61105442|Q61105442]] | 2 |- | [[ماریام مورادیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1980s | | | | [[:d:Q27906432|Q27906432]] | 1 |- | [[Esther]] | [[پرونده:Եսթեր 02.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[شاعر]] | 1980-02-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123019137|Q123019137]] | 2 |- | [[Varsenik Avanyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1980-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068278|Q47068278]] | 1 |- | [[آگنسا شاهنازاریان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1980-03-17 | | [[نویمبریان]] | | [[:d:Q47207061|Q47207061]] | 2 |- | [[Agnes Avagyan]] | [[پرونده:Agnes Karikaturen Zweihandshow.jpg|center|40px]] | | [[کاریکاتوریست (Q3658608)|کاریکاتوریست]] | 1980-04-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q23059472|Q23059472]] | 4 |- | [[Tatevik Shakhkulyan]] | | | [[musicologist]] | 1980-04-02 | | [[آلاوردی|الله‌وردی]] | | [[:d:Q116503222|Q116503222]] | 1 |- | [[Tina Key]] | | | | 1980-05-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125195193|Q125195193]] | 0 |- | [[Yelena Kirakosyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1980-06-07 | | | | [[:d:Q109281318|Q109281318]] | 0 |- | [[هاسمیک قاریبیان]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1980-06-13 | 2014-11-01 | [[ایروان]] | [[لس آنجلس]] | [[:d:Q20512936|Q20512936]] | 2 |- | [[آنا خاچاطریان]] | | خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1980-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97357016|Q97357016]] | 2 |- | [[تیفانی هایدن]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]]<br/>[[رقصنده روی یخ (Q17361147)|رقصنده روی یخ]] | 1980-09-04 | | [[لانگ بیچ (کالیفرنیا)|لانگ بیچ]] | | [[:d:Q7801215|Q7801215]] | 1 |- | [[مارینا بربریان]] | [[پرونده:Marina20181121.jpg|center|40px]] | مشاور مد، مدل، روزنامه نگار | [[personal stylist]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[اهالی کسب‌وکار|خوداشتغال]] | 1980-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20684707|Q20684707]] | 7 |- | [[Arusyak Tamrazyan]] | | | [[musicologist]]<br/>[[organist]] | 1980-10-30 | | [[دیلیجان]] | | [[:d:Q116732399|Q116732399]] | 1 |- | [[Արփի Մաղաքյան]] | [[پرونده:Imagarpibook 02.jpg|center|40px]] | | [[fairy tales writer]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[opinion journalist]] | 1980-11-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118669408|Q118669408]] | 1 |- | [[Suzanna Melkonyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1980-11-10 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47067193|Q47067193]] | 1 |- | [[Liana Aleksanyan]] | [[پرونده:Liana Aleksanyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[موسیقی‌دان]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1980-12-05 | | | | [[:d:Q116221504|Q116221504]] | 1 |- | [[Anush Arshakyan]] | | | [[خواننده]] | 1980-12-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4071003|Q4071003]] | 1 |- | [[Karine Gilanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1981 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1729608|Q1729608]] | 1 |- | [[Nona Sahakyan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1981 | | | | [[:d:Q109426571|Q109426571]] | 0 |- | [[ژانا آندرئاسیان]] | | | [[جامعه‌شناس]]<br/>[[روان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1981-02-14 | | [[گرجستان]] | | [[:d:Q87491070|Q87491070]] | 2 |- | [[Kristine Alagulyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1981-02-14 | | [[اسپیتاک]] | | [[:d:Q134126360|Q134126360]] | 0 |- | [[Alisa Sargsyan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]]<br/>[[piano teacher]]<br/>[[composition teacher]] | 1981-04-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q105107360|Q105107360]] | 0 |- | [[سوفیا هوسپیان]] | [[پرونده:Սոֆիա Հովսեփյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1981-04-20 | | [[متس مانتاش|متس منتاش]] | | [[:d:Q65095467|Q65095467]] | 2 |- | [[Sofia Hovsepyan]] | | | [[روان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1981-04-24 | | [[متس مانتاش|متس منتاش]] | | [[:d:Q65643475|Q65643475]] | 0 |- | [[Iveta Yedigaryan]] | | | | 1981-04-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123956687|Q123956687]] | 0 |- | [[کامیلا یرکانیان]] | | نوازنده پیانو و شاعر اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[شاعر]] | 1981-05-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q53673293|Q53673293]] | 4 |- | [[Narine Ojakhyan]] | | | [[خواننده]] | 1981-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q57010365|Q57010365]] | 1 |- | [[Sofya Sayadyan]] | [[پرونده:Սոֆյա Սայադյան.JPG|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]] | 1981-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511954|Q20511954]] | 2 |- | [[Karina Danelyan]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[producer]] | 1981-07-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123475366|Q123475366]] | 1 |- | [[Շահանե Նռանյան]] | | | [[معمار]] | 1981-07-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q101398805|Q101398805]] | 1 |- | [[آنی پتروسیان]] | | هنرپیشه ارمنی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1981-09-29 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27910500|Q27910500]] | 2 |- | [[آنی بایاتیان]] | | بازیگر و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1981-10-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486886|Q25486886]] | 2 |- | [[Narine Eghiyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1981-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19959970|Q19959970]] | 2 |- | [[Էլեոնորա Ավանեսյան]] | [[پرونده:Էլեոնորա Վյաչեսլավի Ավանեսյան.jpg|center|40px]] | | [[فیزیک‌دان]] | 1981-12-16 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q98073157|Q98073157]] | 1 |- | [[آنا نازاریان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1982 | | | | [[:d:Q27906044|Q27906044]] | 1 |- | [[دیانا زارداریان]] | | زبان‌شناس، تاریخ‌نگار، باستان‌شناس اهل ارمنستان | [[philologist]]<br/>[[مورخ]]<br/>[[باستان‌شناس (Q3621491)|باستان‌شناس]] | 1982 | | | | [[:d:Q32247654|Q32247654]] | 1 |- | [[Natalya Mirzoyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[پویانما]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[طراح تولید]] | 1982-03-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109487680|Q109487680]] | 1 |- | [[Arevik Martirosyan]] | [[پرونده:Arévik Martirossian.jpg|center|40px]] | بازیگر فرانسوی | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-03-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q71933247|Q71933247]] | 1 |- | [[Inga Arshakyan]] | | | [[خواننده]] | 1982-03-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4071006|Q4071006]] | 1 |- | [[تامارا هاکوبیان]] | | روزنامه‌نگار، مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[مجری تلویزیون]] | 1982-04-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16381121|Q16381121]] | 2 |- | [[Lilu]] | [[پرونده:Lilu singer.jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-07-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107358441|Q107358441]] | 2 |- | [[نارینه گاسپاریان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1982-07-13 | | | | [[:d:Q27597780|Q27597780]] | 1 |- | [[آرپی (خواننده)|آرپی]] | | مترجم و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[مترجم]] | 1982-08-02 | | [[خندزورسک]] | | [[:d:Q71111199|Q71111199]] | 2 |- | [[آرپینه هوهانیسیان (نقاش)]] | [[پرونده:ARPI painter.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1982-08-29 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q63344333|Q63344333]] | 3 |- | [[Diana Harutyunyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | 1982-09-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47068058|Q47068058]] | 1 |- | [[آلا ساهاکیان]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1982-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q29891225|Q29891225]] | 2 |- | [[آنژلا سارگسیان]] | | بازیگران اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1982-12-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368684|Q16368684]] | 2 |- | [[لوسینه آراکلیان]] | [[پرونده:Lusine Arakelyan 2.jpg|center|40px]] | زبان‌شناس و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1982-12-21 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q59102680|Q59102680]] | 2 |- | [[Lusine Khachatryan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1983 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110213840|Q110213840]] | 0 |- | [[آروسیاک جولهاکیان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1983-01-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q63568489|Q63568489]] | 2 |- | [[Aybəniz Əhmədova]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-01-29 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q12836242|Q12836242]] | 1 |- | [[Tatev Amiryan]] | | | [[آهنگساز]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1983-02-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q88007707|Q88007707]] | 1 |- | [[آنا داوتیان]] | [[پرونده:Աննա Դավթյան - գրող.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[عکاس]]<br/>[[مترجم]]<br/>[[نویسنده]] | 1983-02-14 | | | | [[:d:Q23019264|Q23019264]] | 2 |- | [[تاتئویک قازاریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-02-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61767155|Q61767155]] | 2 |- | [[آناهیت گابریلیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1983-03-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107570353|Q107570353]] | 2 |- | [[Lusine Avanesyan]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1983-03-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47015801|Q47015801]] | 1 |- | [[سوفیا غولیان]] | [[پرونده:Sofiya Gulyan.jpg|center|40px]] | تهیه‌کننده اهل ارمنستان | [[manufacturer]] | 1983-03-15 | | | | [[:d:Q64846160|Q64846160]] | 1 |- | [[تاتئویک گاسپاریان]] | [[پرونده:Տաթևիկ Գասպարյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]] | 1983-05-10 | | [[شاهومیان، آرارات|شاهومیان]] | | [[:d:Q64691639|Q64691639]] | 3 |- | [[آروس آجمیان]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1983-05-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20512673|Q20512673]] | 3 |- | [[Arshak Kuzikyan]] | | | [[خواننده]] | 1983-05-21 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116693836|Q116693836]] | 1 |- | [[Lilian Akopova]] | [[پرونده:Lilian Akopova 12.JPG|center|40px]] | پیانیست اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[academic musician]] | 1983-06-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q2756742|Q2756742]] | 5 |- | [[آنا وکیلیان]] | [[پرونده:Anna Vekilyan.jpg|center|40px]] | رقصنده باله و حقوقدان اهل ارمنستان | [[رقصنده باله|بالرین]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-06-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55081816|Q55081816]] | 3 |- | [[سیوزانا پیرومیان]] | [[پرونده:Syuzanna Pirumyan 2.jpg|center|40px]] | | [[ballerina]] | 1983-07-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q79399353|Q79399353]] | 3 |- | [[نازلی باغداساریان]] | [[پرونده:Նազելի Բաղդասարյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-08-08 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q64846145|Q64846145]] | 3 |- | [[Ashkhen Kostandyan]] | [[پرونده:Ashkhen Kostandyan.jpg|center|40px]] | | [[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]] | 1983-08-09 | | [[کاپان]] | | [[:d:Q115871081|Q115871081]] | 1 |- | [[سیرانوش ساهاکیان]] | | حقوق‌دان و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1983-09-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47074465|Q47074465]] | 2 |- | [[ایرینا قاپلانیان]] | | کارشناس علوم سیاسی و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1983-09-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61034111|Q61034111]] | 2 |- | [[Rusanna Danielian]] | [[پرونده:Rusanna Danielian.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1983-12-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131265807|Q131265807]] | 3 |- | [[سونا گئورگیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1984 | | | | [[:d:Q27906613|Q27906613]] | 1 |- | [[ونه‌را بدویان|وینه‌را بدویان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1984 | | | | [[:d:Q27906659|Q27906659]] | 1 |- | [[Vardoui Nazarian]] | | | [[طراح]] | 1984 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q91090339|Q91090339]] | 1 |- | [[Արևիկ Ուդումյան]] | | | [[مجری]]<br/>[[producer]] | 1984-01-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110560054|Q110560054]] | 0 |- | [[Hripsime Yelinyan]] | [[پرونده:Hripsime Yelinyan 1.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1984-01-19 | | [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی]] | | [[:d:Q116695577|Q116695577]] | 1 |- | [[Diana Avetisyan]] | | | [[مجری]] | 1984-01-24 | | | | [[:d:Q122702120|Q122702120]] | 0 |- | [[Araksya Melikyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1984-02-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q130762678|Q130762678]] | 0 |- | [[Siran Avetissian]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]]<br/>[[سیاستمدار]]<br/>[[معلم (Q2251335)|معلم]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]] | 1984-04-18 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q97204827|Q97204827]] | 3 |- | [[Hermine Stepanyan]] | | | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1984-06-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124401202|Q124401202]] | 0 |- | [[Gayanee Arutyunyan]] | | | [[sambo fighter]] | 1984-06-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19366005|Q19366005]] | 1 |- | [[آنا آوانسیان]] | | مجری تلویزیونی و روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1984-06-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16368788|Q16368788]] | 2 |- | [[یلنا آرشاکیان]] | | کارگردان فیلم اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1984-07-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q21777979|Q21777979]] | 2 |- | [[وارتوهی آلکسانیان]] | [[پرونده:Վարդուհի Ալեքսանյան.jpg|center|40px]] | مجری تلویزیون و رقصنده اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1984-07-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q19404527|Q19404527]] | 2 |- | [[Ani Amiryan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1984-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108965391|Q108965391]] | 1 |- | [[Ani Yorentz]] | [[پرونده:Ani Yorentz-Sargsyan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1984-10-04 | | [[گرجستان]] | | [[:d:Q56875359|Q56875359]] | 0 |- | [[Վիկտորյա Անանյան]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1984-10-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121705158|Q121705158]] | 1 |- | [[Emma Balbabyan]] | | | [[مجری تلویزیون]] | 1984-11-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125320532|Q125320532]] | 0 |- | [[Եվա Սուջյան]] | | | [[خواننده]] | 1984-12-14 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16380109|Q16380109]] | 1 |- | [[سونا قوکاسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1985 | | | | [[:d:Q27906614|Q27906614]] | 1 |- | [[Աստղիկ Աթաբեկյան]] | | | [[مترجم]] | 1985 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120974246|Q120974246]] | 1 |- | [[Anna Arevshatyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1985-01-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28944723|Q28944723]] | 1 |- | [[نارا وارطانیان]] | | نویسنده اهل ارمنستان | [[نویسنده]] | 1985-02-05 | | [[تاووش (روستا)|تاووش]] | | [[:d:Q20511211|Q20511211]] | 3 |- | [[Marina Hakobyan]] | | | [[art historian]] | 1985-04-13 | | | | [[:d:Q111842932|Q111842932]] | 1 |- | [[Քրիստինե Հովսեփյան]] | | | [[شاعر]] | 1985-05-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q125945330|Q125945330]] | 1 |- | [[Ani Yeghiazaryan]] | [[پرونده:Անի Եղիազարյան.jpg|center|40px]] | | [[متخصص ادبیات]] | 1985-05-14 | | [[واغاشن]] | | [[:d:Q101104341|Q101104341]] | 1 |- | [[Leonora Tanashyan]] | [[پرونده:Լեոնորա.jpg|center|40px]] | | [[خواننده اپرا]] | 1985-07-21 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q27333119|Q27333119]] | 1 |- | [[Tatevik Ohanyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | 1985-08-01 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q21213263|Q21213263]] | 1 |- | [[مری ماکاریان]] | | بازیگر و مجری تلویزیون اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1985-08-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q13054056|Q13054056]] | 2 |- | [[Մարիամ Գրիգորյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1985-08-13 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q108075819|Q108075819]] | 1 |- | [[Լարիսա Սաֆարյան]] | | | [[مجسمه‌ساز (Q1281618)|مجسمه‌ساز]] | 1985-08-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20513170|Q20513170]] | 1 |- | [[Anush Apetyan]] | | | [[پرسنل نظامی]] | 1986 | 2022-09-13 | | [[جرموک]] | [[:d:Q115594387|Q115594387]] | 2 |- | [[Nare Karoyan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1986 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q121746631|Q121746631]] | 0 |- | [[Naira Hairapetian]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1986 | | | | [[:d:Q109418730|Q109418730]] | 0 |- | [[Անի Քոչար]] | [[پرونده:Անի Քոչար.jpg|center|40px]] | | [[نویسنده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1986-01-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q108613725|Q108613725]] | 1 |- | [[سوفیا باغداساریان]] | | بازیگر و خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-02-02 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61454883|Q61454883]] | 2 |- | [[ماریام قازارنچیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61746686|Q61746686]] | 2 |- | [[Ani Christy]] | | | [[خواننده-ترانه‌پرداز]]<br/>[[producer]] | 1986-03-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134126024|Q134126024]] | 0 |- | [[Seda]] | [[پرونده:SEDA (1).jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1986-03-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q110450419|Q110450419]] | 1 |- | [[لی‌لی الباکیان]] | | بازیگر و کارگردان اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | 1986-05-11 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4530743|Q4530743]] | 3 |- | [[Arevik Anapiosyan]] | | | [[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1986-05-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87245808|Q87245808]] | 1 |- | [[Siranush Petikyan]] | | | [[دانشمند]] | 1986-06-02 | | [[گاوار]] | | [[:d:Q16929631|Q16929631]] | 1 |- | [[سیرانوش لازیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1986-06-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55092082|Q55092082]] | 2 |- | [[Anahit Shahbazyan]] | | | [[خواننده]] | 1986-06-25 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107342249|Q107342249]] | 1 |- | [[هراچوهی اوتمازیان]] | | مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[مجری تلویزیون]] | 1986-06-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q25486987|Q25486987]] | 2 |- | [[Syuzi Shahbazyan]] | | | [[خواننده]]<br/>[[مجری]] | 1986-07-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107620565|Q107620565]] | 1 |- | [[Lilit Zakaryan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[مربی موسیقی]] | 1986-07-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q16382269|Q16382269]] | 1 |- | [[تامارا پطروسیان]] | [[پرونده:Պետրոսյան Թամարա.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]]<br/>[[مجری]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | 1986-08-18 | | [[استپاناکرت|خان كندي]] | | [[:d:Q105636189|Q105636189]] | 2 |- | [[Astghik Alaverdyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1986-08-20 | | [[استان لوری]] | | [[:d:Q108166930|Q108166930]] | 1 |- | [[Lilit Stepanyan]] | | | [[هنرمند]] | 1986-09-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q131746896|Q131746896]] | 0 |- | [[Nonna Akhperjanyan]] | | | [[television personality]] | 1986-09-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q122945680|Q122945680]] | 0 |- | [[ماریانا گئورگیان]] | [[پرونده:Marianna Gevorgyan.jpg|center|40px]] | موسیقی‌دان و نوازنده ساز قانون اهل ارمنستان | [[موسیقی‌دان]] | 1986-11-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47457548|Q47457548]] | 3 |- | [[یلیزاوتا مارتیروسیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1986-11-05 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q60579176|Q60579176]] | 2 |- | [[Tatevik Grigoryan]] | | حقوق‌دان، وکیل و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1987 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q54826275|Q54826275]] | 1 |- | [[آناهید خاراتیان]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1987-01-09 | | | | [[:d:Q28479165|Q28479165]] | 1 |- | [[Rippi]] | | | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1987-02-18 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q133933440|Q133933440]] | 0 |- | [[هاسمیک سیمونیان (شاعر)]] | | | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1987-03-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q28913511|Q28913511]] | 3 |- | [[Mariam Karapetyan]] | [[پرونده:Մարիամ Կարապետյան.jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[مربی (دانشگاه)]]<br/>[[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | 1987-08-09 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q101978662|Q101978662]] | 1 |- | [[Meri Voskanian]] | [[پرونده:Meri Schwabing 089.JPG|center|40px]] | خواننده آلمانی | [[خواننده]] | 1987-12-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1921658|Q1921658]] | 3 |- | [[چینار ایسویان]] | [[پرونده:ChinarIsoyan.jpg|center|40px]] | خواننده، نوازنده پیانو، مجری تلویزیونی، آهنگساز اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1987-12-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q22918709|Q22918709]] | 3 |- | [[لیانا خاچاطریان]] | | تاریخ‌نگار هنر، نقاش، آموزگار اهل ارمنستان | [[art historian]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[آموزشگر]] | 1988 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96279719|Q96279719]] | 2 |- | [[هایکوهی میناسیان]] | | روزنامه‌نگار اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1988 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q32945101|Q32945101]] | 2 |- | [[تاتئویک رئوازیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | | 1988-01-22 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q69659831|Q69659831]] | 2 |- | [[آنوش استپانیان|Q20509284]] | [[پرونده:Anush Stepanyan.jpg|center|40px]] | خواننده موسیقی فولک معاصر و نقاش اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1988-03-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20509284|Q20509284]] | 3 |- | [[دیانا گاسپاریان]] | | | [[سیاستمدار]] | 1988-03-22 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q57811801|Q57811801]] | 2 |- | [[شوغاکات ملیک-گالستیان]] | | رقصنده، بازیگر اهل ارمنستان | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-05-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q59978064|Q59978064]] | 2 |- | [[لیا مارتیروسیان]] | | شطرنج‌باز اهل ارمنستان | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 1988-06-09 | | | | [[:d:Q28479166|Q28479166]] | 1 |- | [[Nazik Baghdasaryan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405830|Q107405830]] | 2 |- | [[Yana Danielyan]] | | | [[مجری]]<br/>[[نوازنده پیانو]] | 1988-07-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405940|Q107405940]] | 1 |- | [[شوغیک گریگوریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-07-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107418007|Q107418007]] | 2 |- | [[آنا موسیسیان]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1988-07-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q27886475|Q27886475]] | 4 |- | [[مری گالستیان]] | [[پرونده:Մերի Գալստյան («Իմ Քայլը» դաշինք).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[کارشناس سیاسی (Q1238570)|کارشناس سیاسی]] | 1988-07-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q61774810|Q61774810]] | 2 |- | [[Marianna Karakeyan]] | [[پرونده:Marianna Karakeyan ( Freedom Square ).jpg|center|40px]] | | [[موسیقی‌دان]] | 1988-08-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55238137|Q55238137]] | 1 |- | [[Anahit Margarian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1988-08-12 | | | | [[:d:Q116235515|Q116235515]] | 1 |- | [[Helena Ganjalyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1988-10-04 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107169307|Q107169307]] | 0 |- | [[Մանե Գրիգորյան]] | | | [[مجری]]<br/>[[producer]] | 1988-10-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107889380|Q107889380]] | 1 |- | [[رایسا آوانسیان]] | | | [[خواننده]] | 1988-11-12 | | [[تهران]] | | [[:d:Q18689761|Q18689761]] | 2 |- | [[هاسمیک وارطانیان]] | | نوازنده، ویولنسل اهل ارمنستان | [[cellist]] | 1988-12-13 | | [[هرازدان]] | | [[:d:Q59674835|Q59674835]] | 2 |- | [[استر میرزاخانیان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1989 | | | | [[:d:Q27906201|Q27906201]] | 1 |- | [[لیلیت موسیسیان]] | | کارگردان، تدوینگر و فیلم‌نامه‌نویس اهل ارمنستان | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q65117035|Q65117035]] | 1 |- | [[اوسانا شکویان]] | | نقاش و کارگردان اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q92281528|Q92281528]] | 2 |- | [[Milena Aboyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[کارگردان فیلم|کارگردان]] | 1989<br/>1992 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q116879616|Q116879616]] | 2 |- | [[Արփի Աթաբեկյան]] | | | [[مترجم]]<br/>[[ترک‌شناسی]] | 1989 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120972506|Q120972506]] | 1 |- | [[Ani Shahverdyan]] | | | [[نویسنده]]<br/>[[تصویرگر]]<br/>[[شاعر]] | 1989-01-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107015744|Q107015744]] | 1 |- | [[مارگاریتا بارخویان]] | | خواننده، موسیقی‌دان سبک جاز اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[موزیسین جاز]] | 1989-05-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24062029|Q24062029]] | 2 |- | [[روزانا اوسکانیان]] | | | [[شاعر]] | 1989-05-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q96277792|Q96277792]] | 2 |- | [[Albina Ghazaryan]] | | | [[رقصنده باله|بالرین]] | 1989-08-03 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q55926958|Q55926958]] | 1 |- | [[Տաթևիկ Գեյմեր]] | | | | 1989-08-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20511251|Q20511251]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:کارینه باغداساریان|کارینه باغداساریان]] | | | [[عکاس]] | 1989-08-30 | | | | [[:d:Q63075316|Q63075316]] | 1 |- | [[Աննա Կոստանյան]] | | | [[خواننده]] | 1989-10-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q134484598|Q134484598]] | 0 |- | [[Shushana Hevondian]] | | | [[جودوکار (Q6665249)|جودوکار]] | 1989-11-08 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q21683751|Q21683751]] | 1 |- | [[هاسمیک هوخانیان]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1989-11-18 | | [[آبوویان]] | | [[:d:Q20511046|Q20511046]] | 2 |- | [[کارینه میناسیان (بدمینتون‌باز)]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1990s | | | | [[:d:Q27906356|Q27906356]] | 1 |- | [[ماریئتا نیکویان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1990s | | | | [[:d:Q27906434|Q27906434]] | 1 |- | [[روزان مانتاشیان]] | | خواننده اپرا سوپرانو اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1990 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q56306624|Q56306624]] | 2 |- | [[Araks Sahakyan]] | | | [[مترجم]]<br/>[[هنرمند]] | 1990 | | | | [[:d:Q123498130|Q123498130]] | 1 |- | [[ناره گئورگیان]] | | | [[خواننده]] | 1990 | | [[گتاشن (آرماویر)|گتاشن]] | | [[:d:Q29903392|Q29903392]] | 2 |- | [[شاکه ایسائیان]] | [[پرونده:Շաքե Իսայան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[روزنامه‌نگار]] | 1990-01-20 | | [[هرازدان]] | | [[:d:Q57695635|Q57695635]] | 2 |- | [[آنا یگوریان]] | | | [[قایقران روئینگ (Q13382576)|قایقران روئینگ]] | 1990-02-03 | | No/unknown value | | [[:d:Q9155128|Q9155128]] | 2 |- | [[جولیتا گریگوریان]] | | خواننده زن اهل ارمنستان | [[خواننده]] | 1990-02-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85986625|Q85986625]] | 1 |- | [[Aspram Krpeyan]] | [[پرونده:Aspram Krpeyan.jpg|center|40px]] | | [[سیاستمدار]]<br/>[[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1990-02-20 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109512969|Q109512969]] | 1 |- | [[Anna Dovlatyan]] | | | | 1990-02-24 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124256621|Q124256621]] | 0 |- | [[Seda Grigoryan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | 1990-04-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q62023260|Q62023260]] | 1 |- | [[آناهیت گیراگوسیان]] | | بازیگر، خواننده و مجری تلویزیونی اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری تلویزیون]]<br/>[[خواننده]] | 1990-04-28 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q30038094|Q30038094]] | 2 |- | [[Mariam Galstyan]] | [[پرونده:Mariam Galstyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-05-05 | | [[نرکین گتاشن]] | | [[:d:Q62117693|Q62117693]] | 2 |- | [[Ani Aharonyan]] | | | | 1990-05-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q124858682|Q124858682]] | 0 |- | [[Gohar Navasardyan]] | [[پرونده:Gohar Navasardyan (2).jpg|center|40px]] | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[روان‌شناس]] | 1990-05-17 | | [[یغگنادزور]] | | [[:d:Q108027666|Q108027666]] | 2 |- | [[Լիլիթ Սարգսյան]] | [[پرونده:Photo Lilit Sarkisian.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-06-29 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q124545589|Q124545589]] | 2 |- | [[Արմինե Աղայանց]] | [[پرونده:Արմինե Աղայանց.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1990-07-23 | | [[چارنتساوان]] | | [[:d:Q122731880|Q122731880]] | 1 |- | [[آگنسا خامویان]] | | | [[روزنامه‌نگار]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1990-10-19 | | [[داوتاشن|داو تاشان]] | | [[:d:Q107740652|Q107740652]] | 2 |- | [[Elena Nikoghosyan]] | [[پرونده:Elena Nikoghosyan 1.JPG|center|40px]] | | [[خواننده]] | 1990-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20510716|Q20510716]] | 2 |- | [[Emma Palyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1990-11-26 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q107343138|Q107343138]] | 0 |- | [[لائورا ساموئلیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1991 | | | | [[:d:Q27906380|Q27906380]] | 1 |- | [[ملینه کوچاریان]] | | بدمینتون‌باز زن اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1991 | | | | [[:d:Q27906449|Q27906449]] | 1 |- | [[هریپسیمه گیوزلزیان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 1991 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q60336636|Q60336636]] | 2 |- | [[Shogher Hovhannisian]] | | | [[نوازنده پیانو]] | 1991-02-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116861043|Q116861043]] | 1 |- | [[Սիրուն Մինաս]] | | | [[پزشک]]<br/>[[plastic surgeon]] | 1991-02-22 | | [[نیجریه]] | | [[:d:Q99384484|Q99384484]] | 1 |- | [[Anush Badalyan]] | | | [[خواننده]] | 1991-03-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107578241|Q107578241]] | 1 |- | [[تاتئویک مانوکیان|تاتویک مانوکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1991-03-19 | | | | [[:d:Q95564394|Q95564394]] | 2 |- | [[آنی وارطانیان]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 1991-05-15 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q4764424|Q4764424]] | 4 |- | [[لیلیا شوشانیان]] | | | | 1991-05-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87246124|Q87246124]] | 2 |- | [[Greta Gasparyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1991-07-19 | | [[استپاناوان]] | | [[:d:Q97314220|Q97314220]] | 2 |- | [[کریستینا جاوادیان]] | | مانکن اهل ارمنستان | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1991-08-31 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20678962|Q20678962]] | 2 |- | [[نورا آروستامیان]] | [[پرونده:Նոռա Առուստամյան (ԲՀԿ).png|center|40px]] | | [[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]]<br/>[[سیاستمدار]] | 1991-09-26 | | [[آشتاراک]] | | [[:d:Q31196740|Q31196740]] | 3 |- | [[Elena Yerevan]] | | | [[موسیقی‌دان]]<br/>[[گیتارنواز|نوازنده گیتار]]<br/>[[vlogger]] | 1991-10-26 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q132673727|Q132673727]] | 0 |- | [[آنا گریگوریان (Q65117029)|آنا گریگوریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1991-10-27 | | [[رالته]] | | [[:d:Q65117029|Q65117029]] | 0 |- | [[آنا گریگوریان (بازیگر)]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | 1991-10-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109282933|Q109282933]] | 2 |- | [[Eva Voskanyan]] | | | [[نوازنده پیانو]]<br/>[[گیتارنواز|نوازنده گیتار]]<br/>[[خواننده]] | 1991-10-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85983432|Q85983432]] | 1 |- | [[تاتئو هواکیمیان]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-01-09 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97621644|Q97621644]] | 3 |- | [[Տաթև Հովակիմյան]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-01-09 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q98546075|Q98546075]] | 0 |- | [[کریستینه پطروسیان|کریستینه پتروسیان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1992-02-13 | | | | [[:d:Q108324440|Q108324440]] | 1 |- | [[سوسانا پاپیان]] | [[پرونده:Suzanna Papian.jpg|center|40px]] | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر تلویزیون (Q10798782)|بازیگر تلویزیون]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[خواننده]] | 1992-03-02 | | [[یافا]] | | [[:d:Q121418573|Q121418573]] | 3 |- | [[تاگوهی گریگوریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1992-03-10 | | | | [[:d:Q97706999|Q97706999]] | 1 |- | [[سرپوهی گالیان]] | [[پرونده:Srbuhi Galyan.jpg|center|40px]] | دانشور حقوقی، و سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سلیسیتر]] | 1992-05-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q87245567|Q87245567]] | 3 |- | [[ماریام آدامیان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1992-05-07 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q97205667|Q97205667]] | 2 |- | [[Lilit Manaryan]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[flautist]] | 1992-08-23 | | | | [[:d:Q108210855|Q108210855]] | 1 |- | [[آلیسون هالورسون]] | | | | 1992-09-09 | | | | [[:d:Q134868058|Q134868058]] | 1 |- | [[شوشانا توماسیان]] | [[پرونده:Shushanna Tovmasyan.jpg|center|40px]] | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مجری]] | 1992-11-14 | | [[تساغکادزور]] | | [[:d:Q28104356|Q28104356]] | 2 |- | [[لاریسا باغداساریان]] | | نوازنده پیانو اهل ارمنستان | [[نوازنده پیانو]] | 1993-04-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89488175|Q89488175]] | 2 |- | [[Sona Yesayan]] | | | | 1993-04-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q100326920|Q100326920]] | 1 |- | [[Maran Hrachyan]] | | | [[comics artist]] | 1993-05-11 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q106461374|Q106461374]] | 0 |- | [[Narine Gyokchyan]] | | | [[بازیکن بسکتبال (Q3665646)|بازیکن بسکتبال]] | 1993-07-22 | | | | [[:d:Q134731448|Q134731448]] | 0 |- | [[نورا گریگوریان (هنرپیشه)|نورا گریگوریان]] | | بازیگر، کارگردان و کارگردان نمایش اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]]<br/>[[کارگردان نمایش|کارگردان تئاتر]] | 1993-07-30 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107923862|Q107923862]] | 2 |- | [[Անուշ Մանուկյան]] | | | [[The Dancing Girl]] | 1993-08-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107585495|Q107585495]] | 0 |- | [[Eliza Martirosova]] | | | [[dub actor]] | 1993-08-19 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q120962081|Q120962081]] | 0 |- | [[Քրիստինե Վարդանյան]] | | | | 1993-10-23 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123482035|Q123482035]] | 1 |- | [[Արփինե Սարգսյան]] | | | [[حقوق‌دان|حقوقدان]] | 1994-04-14 | | [[ودی]] | | [[:d:Q125351818|Q125351818]] | 1 |- | [[سوفیک توروسیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1994-05-16 | | | | [[:d:Q97727225|Q97727225]] | 1 |- | [[اورنیا آلپسوی]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1994-06-24 | | | | [[:d:Q97693251|Q97693251]] | 1 |- | [[Աննա Քալաշյան]] | | | [[The Dancing Girl]] | 1994-08-06 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107407069|Q107407069]] | 1 |- | [[یه‌وا باغداساریان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1994-11-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q123035656|Q123035656]] | 1 |- | [[سیونه سوادا]] | [[پرونده:Syune Sevada.jpg|center|40px]] | نثرنویس، روزنامه‌نگار و وبلاگ‌نویس اهل ارمنستان | [[نثرنویس (Q12144794)|نثرنویس]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[بلاگر (وبلاگ‌نویس)|وبلاگ‌نویس]] | 1995-01-16<br/>1995 | | [[ساراپول]] | | [[:d:Q63243487|Q63243487]] | 2 |- | [[ریما نانیان]] | [[پرونده:Rima Nanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1995-03-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q50785993|Q50785993]] | 3 |- | [[Arpine Vardanyan]] | | | [[سیاستمدار]] | 1995-05-04 | | [[داوتاشن|داو تاشان]] | | [[:d:Q115670380|Q115670380]] | 1 |- | [[لیلیت هاروتیونیان (ژیمناست)|Q24007619]] | [[پرونده:Lilit Harutyunyan 2016 Olympics Test Event.jpg|center|40px]] | ژیمناست ریتمیک اهل کشور ارمنستان | [[ژیمناست ریتمیک (Q24037210)|ژیمناست ریتمیک]] | 1995-05-05 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q24007619|Q24007619]] | 2 |- | [[Lilit Tonakanyan]] | [[پرونده:Lilit Tonakanyan.jpg|center|40px]] | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1995-06-29 | | [[آرتیک]] | | [[:d:Q108216064|Q108216064]] | 1 |- | [[آروس تیگرانیان]] | [[پرونده:Arus Tigranyan.jpg|center|40px]] | روزنامه‌نگار و بازیگر اهل ارمنستان | [[روزنامه‌نگار]] | 1995-08-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q66124860|Q66124860]] | 2 |- | [[Արմինե Հարությունյան]] | | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1995-11-08 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q85983009|Q85983009]] | 1 |- | [[لوسینه یغیان]] | | نویسنده و شاعر اهل ارمنستان | [[شاعر]]<br/>[[نویسنده]] | 1995-12-13 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q35208546|Q35208546]] | 2 |- | [[لیلیت بوغوسیان (بدمینتون‌باز)|لیلیت پوغوسیان]] | [[پرونده:LilitPoghoosyan.jpg|center|40px]] | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1996-04-17 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q1825046|Q1825046]] | 4 |- | [[آرئویک میرزاخانیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1996-06-08 | | | | [[:d:Q107673492|Q107673492]] | 1 |- | [[سیوزانا سیرکانیان]] | | فوتبالیست اهل ارمنستان | [[بازیکن فوتبال]] | 1996-06-17 | | | | [[:d:Q97728071|Q97728071]] | 1 |- | [[Marta Grigoryan]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 1996-06-28 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q118130221|Q118130221]] | 1 |- | [[لنا قازاریان]] | | | [[موسیقی‌دان]] | 1996-10-17 | | [[واغارشاپات]] | | [[:d:Q13053031|Q13053031]] | 2 |- | [[مانه مخویان]] | | بازیگر اهل ارمنستان | [[بازیگر|هنرپیشه]] | 1997-01-06 | | | | [[:d:Q91028457|Q91028457]] | 2 |- | [[Էլեն Մկրտչյան]] | | | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]] | 1997-03-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q20507851|Q20507851]] | 1 |- | [[روزالیا آوتیسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-05-14 | | | | [[:d:Q107673489|Q107673489]] | 1 |- | [[هرمینه یغیازاریان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-07-03 | | | | [[:d:Q107673458|Q107673458]] | 1 |- | [[Nane Avetisyan]] | [[پرونده:Nane Avetisyan.jpg|center|40px]] | | [[مدل (شخص)|مدل]] | 1997-08-16 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q109179836|Q109179836]] | 3 |- | [[تسووینار گیراگوسیان|تسووینار کیراکوسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1997-09-24 | | | | [[:d:Q107673483|Q107673483]] | 1 |- | [[آزا پاشینیان]] | | چهره‌پرداز و نقاش اهل ارمنستان | [[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[چهره‌پرداز|چهره‌پردازی]] | 1997-11-01 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q89456145|Q89456145]] | 2 |- | [[لیلیت میناسیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 1997-11-27 | | | | [[:d:Q27906402|Q27906402]] | 1 |- | [[Մարիա Ենոքյան]] | | | [[رقصنده (Q5716684)|رقصنده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | 1997-11-27 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q116994655|Q116994655]] | 1 |- | [[Eleonora Vardanian]] | [[پرونده:20160212 ESC Österreich 4702 Eleonora Vardanian (cropped).jpg|center|40px]] | خواننده اتریشی | [[خواننده]] | 1998 | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q22695690|Q22695690]] | 2 |- | [[Ani Safaryan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1998-03-10 | | | | [[:d:Q106351436|Q106351436]] | 1 |- | [[Lusine Chobanyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1998-04-18 | | | | [[:d:Q106351669|Q106351669]] | 1 |- | [[هریپسیمه بوغوسیان (وزنه‌بردار)|هریپسیمه پوغوسیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1998-05-25 | | | | [[:d:Q107673349|Q107673349]] | 1 |- | [[آرمینه مسروپیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1998-08-09 | | | | [[:d:Q98069104|Q98069104]] | 1 |- | [[آرپینه دالالیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1999-02-18 | | | | [[:d:Q106467500|Q106467500]] | 3 |- | [[دیانا آقابکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 1999-03-03 | | | | [[:d:Q107450520|Q107450520]] | 1 |- | [[Milena Avetisyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1999-04-03 | | | | [[:d:Q106231271|Q106231271]] | 1 |- | [[لنا آندرئاسیان]] | | بازیکن فوتبال اهل ارمنستان در پست دروازه‌بان | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-11 | | | | [[:d:Q98069095|Q98069095]] | 1 |- | [[Mariam Tsolakyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-23 | | | | [[:d:Q112584715|Q112584715]] | 0 |- | [[Gayane Sardaryan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 1999-07-29 | | | | [[:d:Q105719082|Q105719082]] | 0 |- | [[Gabriella Akopyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 1999-08-21 | | | | [[:d:Q106225755|Q106225755]] | 1 |- | [[Anahit Ghazakhetsyan]] | [[پرونده:Անահիտ Ղազախեցյան.jpg|center|40px]] | | [[شاعر]]<br/>[[مترجم]] | 1999-12-26 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q61996995|Q61996995]] | 1 |- | [[لیلا یغیازاریان]] | | | [[بازیگر تئاتر (Q2259451)|بازیگر تئاتر]]<br/>[[بازیگر سینما (Q10800557)|بازیگر سینما]] | 20th century | | | | [[:d:Q47357795|Q47357795]] | 2 |- | [[آلیسا خاچاتریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 20th century | | | | [[:d:Q4726928|Q4726928]] | 2 |- | [[Varduhi Abrahamyan]] | [[پرونده:Varduhi Abrahamyan, Վարդուհի Աբրահամյան.jpg|center|40px]] | خواننده اپرا اهل ارمنستان | [[خواننده اپرا]]<br/>[[هنرمند اجراگر]] | 20th century | | [[ایروان]] | | [[:d:Q15904163|Q15904163]] | 3 |- | [[Mariam Avetisyan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2000 | | | | [[:d:Q108603691|Q108603691]] | 0 |- | [[آیدا مانوکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2000-03-10 | | | | [[:d:Q107131281|Q107131281]] | 1 |- | [[هغینه چوپیکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2000-04-09 | | | | [[:d:Q98069097|Q98069097]] | 1 |- | [[Yana Sargsyan]] | | | [[ورزشکار دو و میدانی (Q11513337)|ورزشکار دو و میدانی]] | 2000-10-20 | | | | [[:d:Q111153423|Q111153423]] | 1 |- | [[نلی خالاتیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2000-10-27 | | | | [[:d:Q98069101|Q98069101]] | 1 |- | [[Victoria Hovhannisyan]] | | خواننده روسی | [[خواننده]] | 2000-11-12 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q18275005|Q18275005]] | 2 |- | [[Marina Davtyan]] | | | [[تنیس‌باز (Q10833314)|تنیس‌باز]] | 2000-12-05 | | | | [[:d:Q106239225|Q106239225]] | 1 |- | [[مری قازاریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-01-11 | | | | [[:d:Q98069100|Q98069100]] | 1 |- | [[الن هاکوبیان]] | | اسکیت‌باز نمایشی زن اهل ارمنستان | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2001-02-08 | | | | [[:d:Q57234295|Q57234295]] | 1 |- | [[کناریک مارگاریان]] | [[پرونده:Badmalazia1.jpg|center|40px]] | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 2001-02-28 | | | | [[:d:Q27906367|Q27906367]] | 2 |- | [[آناهیت کاراخانیان|آناهید کاراخانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-03-18 | | | | [[:d:Q98070953|Q98070953]] | 1 |- | [[آنیوتا گالستیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-04-07 | | | | [[:d:Q98070943|Q98070943]] | 1 |- | [[گایانه ساروخانیان (بازیکن فوتبال)]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-05-21 | | | | [[:d:Q98070958|Q98070958]] | 1 |- | [[آناهیت مانوکیان|آناهید مانوکیان]] | | بدمینتون‌باز اهل ارمنستان | [[بدمینتون‌باز (Q13141064)|بدمینتون‌باز]] | 2001-05-31 | | | | [[:d:Q27906017|Q27906017]] | 1 |- | [[تاتئویک موسسیان|تاتویک موسسیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-06-02 | | | | [[:d:Q98069271|Q98069271]] | 1 |- | [[توین آقابابایان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-03 | | | | [[:d:Q98070939|Q98070939]] | 1 |- | [[النی خدابخشی]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-06 | | | | [[:d:Q98070955|Q98070955]] | 1 |- | [[نلی پارسادانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-26 | | | | [[:d:Q98070957|Q98070957]] | 1 |- | [[آنوش آراکلیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-09-28 | | | | [[:d:Q98070940|Q98070940]] | 1 |- | [[Arpine Grigoryan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2001-10-03 | | | | [[:d:Q108604725|Q108604725]] | 0 |- | [[کریستینه پاپیکیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2001-10-31 | | | | [[:d:Q98070956|Q98070956]] | 1 |- | [[Anna Khachatryan]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2002 | | | | [[:d:Q108336019|Q108336019]] | 0 |- | [[میلنا خاچاطریان|میلنا خاچاتریان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2002-01-02 | | | | [[:d:Q107120100|Q107120100]] | 1 |- | [[کاترین ملکونیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-01-06 | | | | [[:d:Q98069103|Q98069103]] | 1 |- | [[سدا هاکوبیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-02-09 | | | | [[:d:Q98070950|Q98070950]] | 1 |- | [[ایمی کاراپتیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-05-08 | | | | [[:d:Q98070944|Q98070944]] | 1 |- | [[میلنا آصلانیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-05-15 | | | | [[:d:Q98070941|Q98070941]] | 1 |- | [[ورونیکا آساطریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-06-09 | | | | [[:d:Q105719072|Q105719072]] | 1 |- | [[Anet Mehrabyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2002-07-09 | | | | [[:d:Q105719075|Q105719075]] | 0 |- | [[پیش‌نویس:ماریام میکائلیان|ماریام میکائلیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2003-01-16 | | | | [[:d:Q108324208|Q108324208]] | 1 |- | [[مارگاریتا آراکلیان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2003-02-10 | | | | [[:d:Q107131063|Q107131063]] | 1 |- | [[سونا هاروتیونیان]] | | بوکسور زن اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | 2003-02-25 | | | | [[:d:Q115133883|Q115133883]] | 1 |- | [[زابل هامپاریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-03-14 | | | | [[:d:Q98070951|Q98070951]] | 1 |- | [[سوسانا بادالیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-04-13 | | | | [[:d:Q98069096|Q98069096]] | 1 |- | [[Էլիզաբեթ Աբրահամյան]] | | | [[بازیکن تنیس روی میز (Q13382519)|بازیکن تنیس روی میز]] | 2003-04-29 | | [[ایروان]] | | [[:d:Q112989829|Q112989829]] | 2 |- | [[Siana Ispiryan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-05-15 | | | | [[:d:Q113141241|Q113141241]] | 0 |- | [[ماریام هاکوبیان (بازیکن فوتبال)]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-07-02 | | | | [[:d:Q98070948|Q98070948]] | 1 |- | [[Viktoriia Azroian]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]]<br/>[[رقصنده روی یخ (Q17361147)|رقصنده روی یخ]] | 2003-07-15 | | [[مسکو]] | | [[:d:Q56507629|Q56507629]] | 0 |- | [[مارینا آسویان]] | | اسکیت‌باز نمایشی زن اهل ارمنستان | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2003-08-17 | | | | [[:d:Q57233924|Q57233924]] | 1 |- | [[دوین دردریان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2003-11-24 | | | | [[:d:Q98070942|Q98070942]] | 1 |- | [[Astghik Avanesyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2004-04-09 | | | | [[:d:Q113141343|Q113141343]] | 0 |- | [[Angelina Muradyan]] | | | [[اسکی‌باز صحرانوردی (Q13382608)|اسکی‌باز صحرانوردی]] | 2004-05-08 | | | | [[:d:Q117846136|Q117846136]] | 1 |- | [[والریا سیدوروفا]] | | | [[اسکیت‌باز نمایشی (Q13219587)|اسکیت‌باز نمایشی]] | 2004-05-16 | | | | [[:d:Q67240607|Q67240607]] | 1 |- | [[Arka Grigoryan]] | | | [[خواننده]] | 2004-05-25 | | [[وانادزور]] | | [[:d:Q111658883|Q111658883]] | 0 |- | [[آنوش آرشاکیان (وزنه‌بردار)|آنوش آرشاکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2004-11-24 | | | | [[:d:Q107673392|Q107673392]] | 1 |- | [[Lara Kasabyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2005-05-28 | | | | [[:d:Q113141349|Q113141349]] | 0 |- | [[ژولیتا آوانسیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2005-07-27 | | | | [[:d:Q107120191|Q107120191]] | 1 |- | [[آلکساندرا گریگوریان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2005-08-01 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q124527908|Q124527908]] | 4 |- | [[Rozalina Yeritsyan]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | 2006-05-05 | | | | [[:d:Q113141351|Q113141351]] | 0 |- | [[آنا آمرویان]] | | وزنه‌بردار اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-06-05 | | [[گیومری]] | | [[:d:Q123290596|Q123290596]] | 4 |- | [[اما پوغوسیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-08-26 | | | | [[:d:Q107673396|Q107673396]] | 1 |- | [[Էմմա Պողոսյան]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | 2006-08-26 | | | | [[:d:Q130365071|Q130365071]] | 1 |- | [[Polina Kobak]] | | | [[شطرنج‌باز (Q10873124)|شطرنج‌باز]] | 2008 | | | | [[:d:Q124711743|Q124711743]] | 0 |- | [[Marie d'Oghruy, Queen of Armenia]] | | | | | | | | [[:d:Q1223360|Q1223360]] | 1 |- | [[Zvart Sarkissian]] | | | [[classical pianist]] | | | [[مصر]] | | [[:d:Q3576316|Q3576316]] | 0 |- | [[Dora Serviarian Kuhn]] | | | [[نوازنده پیانو]] | | | [[بیروت]] | | [[:d:Q5297442|Q5297442]] | 0 |- | [[Խորիշահ Մամիկոնյան]] | | | | | | [[دسق]] | | [[:d:Q13053168|Q13053168]] | 1 |- | [[Aslîka Qadir]] | | | [[خواننده]] | | | [[آلاگیاز|الاگیاز]] | | [[:d:Q13175499|Q13175499]] | 1 |- | [[Lusine Sargsyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q16382637|Q16382637]] | 1 |- | [[Gajane Abrahamjan]] | | | [[اسپرانتیست]] | | | | | [[:d:Q19723841|Q19723841]] | 1 |- | [[شاریس کاراپتیان]] | [[پرونده:Sharis Garabedian (3).tif|center|40px]] | هنرمند عکاس، نقاشی، طراح اهل ارمنستان-ایتالیا | [[عکاس]]<br/>[[نقاش (Q1028181)|نقاش]]<br/>[[طراح]] | | | [[بیروت]] | | [[:d:Q20510656|Q20510656]] | 5 |- | [[Raisa Khachatryan]] | | | [[مردم‌شناس (Q1371378)|مردم‌شناس]]<br/>[[فرهنگ عامه‌شناس]] | | | | | [[:d:Q21567876|Q21567876]] | 1 |- | [[Լիդա Գևորգյան]] | | | [[مورخ]] | | | | | [[:d:Q23530538|Q23530538]] | 1 |- | [[نلی دوریان]] | [[پرونده:Նելլի Դուրյան.jpg|center|40px]] | فرد نظامی اهل ارمنستان | | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q26834009|Q26834009]] | 1 |- | [[Evelina Barseghyan]] | [[پرونده:Эвелина Барсегян.jpg|center|40px]] | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[روزنامه‌نگار]]<br/>[[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | | | [[سوان (ارمنستان)|سوان]] | | [[:d:Q28091528|Q28091528]] | 2 |- | [[Zara Sargsyan-Gaspararyants]] | | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]] | | | | | [[:d:Q32324173|Q32324173]] | 0 |- | [[Hasmik Torosyan]] | | | [[خواننده اپرا]]<br/>[[هنرمند اجراگر]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q47067618|Q47067618]] | 1 |- | [[Karine Aramyan]] | | | | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q51626855|Q51626855]] | 0 |- | [[Nina Minasyan]] | | | [[خواننده اپرا]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q52609602|Q52609602]] | 0 |- | [[Armine Aghayan]] | [[پرونده:Armineaghayan-IMG 2832.JPG|center|40px]] | | [[ویکی‌مدین]] | | | | | [[:d:Q59925272|Q59925272]] | 1 |- | [[Վերա Ամիրխանյան]] | | | [[آموزشگر]] | | | [[تغوت، لوری|تغوت]] | | [[:d:Q61105630|Q61105630]] | 1 |- | [[Susanna Vardanyan]] | | | [[فعال حقوق زنان (Q28692502)|فعال حقوق زنان]] | | | | | [[:d:Q66086025|Q66086025]] | 0 |- | [[Вартанян Гоар Левоновна]] | | | [[پرسنل نظامی]] | | 2019-11-25 | [[گیومری]] | [[مسکو]] | [[:d:Q76458405|Q76458405]] | 0 |- | [[Karen Aghababyan]] | | | [[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | | | | | [[:d:Q87226855|Q87226855]] | 0 |- | [[هاسمیک هوهانیسیان]] | | | [[فیلسوف]]<br/>[[آموزشگر]] | | | | | [[:d:Q88212947|Q88212947]] | 2 |- | [[سرپوهی گئورگیان]] | | کارشناس علوم پرورشی، روان‌شناس و استاد اهل ارمنستان | [[آموزشگر]]<br/>[[روان‌شناس]] | | | | | [[:d:Q88213737|Q88213737]] | 2 |- | [[Lusine Nazaryan-Petersen]] | | | [[پژوهشگر (Q1650915)|پژوهشگر]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q91592906|Q91592906]] | 0 |- | [[Inna Sahakyan]] | | | [[کارگردان (ابهام‌زدایی)|کارگردان]] | | | | | [[:d:Q95748956|Q95748956]] | 0 |- | [[Shushan Karapetian]] | | | [[scholar]]<br/>[[نویسنده]]<br/>[[استاد دانشگاه (Q1622272)|استاد دانشگاه]]<br/>[[دانشگاهی (Q3400985)|دانشگاهی]]<br/>[[زبان‌شناس (Q14467526)|زبان‌شناس]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q106777276|Q106777276]] | 1 |- | [[Նարինե Սարվազյան]] | | | [[پزشک]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q107405146|Q107405146]] | 1 |- | [[آغونیک هاکوبیان]] | | وزنه‌بردار زن اهل ارمنستان | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q107673344|Q107673344]] | 1 |- | [[Anna Asatryan]] | | | [[گیاه‌شناس (Q2374149)|گیاه‌شناس]] | | | | | [[:d:Q108045276|Q108045276]] | 1 |- | [[آنوش گریگوریان]] | | | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q108166320|Q108166320]] | 1 |- | [[Zaroui Pogossian]] | | | [[پژوهشگر مطالعات قرون وسطا]]<br/>[[Byzantinist]] | | | | | [[:d:Q108761650|Q108761650]] | 0 |- | [[Anna Mkrtchyan]] | | | [[سیاستمدار]] | | | | | [[:d:Q109281837|Q109281837]] | 0 |- | [[آرمینه هاروتیونیان]] | | | [[بازیکن فوتبال]] | | | | | [[:d:Q109548031|Q109548031]] | 1 |- | [[Elbis Beurkdjian]] | | | | | | | | [[:d:Q110840999|Q110840999]] | 0 |- | [[Makrouhi Hougassian]] | | | | | | | | [[:d:Q110844353|Q110844353]] | 0 |- | [[Berthe Hougassian]] | | | | | | | | [[:d:Q110844354|Q110844354]] | 0 |- | [[Lilit Grigoryan]] | | | [[نوازنده پیانو]] | | | [[ایروان]] | | [[:d:Q111655467|Q111655467]] | 0 |- | [[Noune Avetisian]] | | | | | | | | [[:d:Q111908483|Q111908483]] | 0 |- | [[Kristine Hambaryan]] | [[پرونده:Kristine Hambaryan and Delegation of Armenia (cropped).jpg|center|40px]] | | | | | | | [[:d:Q113152408|Q113152408]] | 1 |- | [[Elen Harutyunyan]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489245|Q113489245]] | 0 |- | [[Tehmina Karapetyan]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489422|Q113489422]] | 0 |- | [[لیانا مانوکیان]] | | | [[وزنه‌بردار (Q13381376)|وزنه‌بردار]] | | | | | [[:d:Q113489570|Q113489570]] | 0 |- | [[Rima Avetisyan]] | | | | | | | | [[:d:Q114079300|Q114079300]] | 0 |- | [[پیش‌نویس:الیدا کوچاریان|الیدا کوچاریان]] | | بوکسور زن اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q115132934|Q115132934]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:آنی هوسپیان|آنی هوسپیان]] | | بوکسور اهل ارمنستان | [[بوکسور (Q11338576)|بوکسور]] | | | | | [[:d:Q115132967|Q115132967]] | 1 |- | [[Nare Ghazaryan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q115600050|Q115600050]] | 0 |- | [[Lilit Safrastyan]] | | | [[علوم ادبی|تاریخ ادبیات]]<br/>[[ایران‌شناسی]]<br/>[[شرق‌شناسی|مطالعات شرق شناسی]] | | | | | [[:d:Q115760215|Q115760215]] | 0 |- | [[Arevik Karapetyan]] | [[پرونده:Arevik Karapetyan photo main.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q116861046|Q116861046]] | 1 |- | [[Juliana Grigoryan]] | | | [[خواننده اپرا]] | | | | | [[:d:Q118464960|Q118464960]] | 0 |- | [[Anahit Harutyunyan]] | [[پرونده:Mrs. Anahit Harutyunyan, Deputy Permanent Representative of the Permanent Mission of the Republic of Armenia.jpg|center|40px]] | | [[دیپلمات]] | | | | | [[:d:Q118612771|Q118612771]] | 1 |- | [[Zoya Baraghamyan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q118798488|Q118798488]] | 0 |- | [[Anita Makian]] | | | | | | | | [[:d:Q120070268|Q120070268]] | 1 |- | [[Irina Tsymbalar]] | | | | | | [[گیومری]] | | [[:d:Q122959238|Q122959238]] | 0 |- | [[Anna Manucharyan]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]]<br/>[[مدل (شخص)|مدل]] | | | | | [[:d:Q123214690|Q123214690]] | 0 |- | [[Shoghakat Vardanyan]] | | | [[فیلم‌ساز (Q1414443)|فیلم‌ساز]]<br/>[[موسیقی‌دان]] | | | | | [[:d:Q123519074|Q123519074]] | 0 |- | [[رزا فیلبرگ]] | | بازیگر و خواننده اهل ارمنستان | [[خواننده]]<br/>[[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q124453546|Q124453546]] | 2 |- | [[Narîn Nadirova]] | | | [[کنشگر (Q15253558)|کنشگر]]<br/>[[کارمند بانک‌]] | | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q124742279|Q124742279]] | 1 |- | [[Tamara Hovnatanyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | | | | | [[:d:Q124842883|Q124842883]] | 0 |- | [[Marina Stepanyan]] | | | [[مؤلف (پدیدآور)|پدیدآور]] | | | | | [[:d:Q125209526|Q125209526]] | 0 |- | [[Jaklin Baghdasaryan]] | [[پرونده:Jaklin Baghdasaryan.jpg|center|40px]] | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q125424214|Q125424214]] | 0 |- | [[Chorik Grigorian]] | | | [[بازیگر|هنرپیشه]] | | | | | [[:d:Q125526097|Q125526097]] | 0 |- | [[مانه گئورگیان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | | | | | | [[:d:Q126121480|Q126121480]] | 1 |- | [[Tatev Hovhannisyan]] | | | [[روزنامه‌نگار]] | | | | | [[:d:Q130541755|Q130541755]] | 0 |- | [[Hripsime Hakobyan]] | | | [[خواننده]] | | | | | [[:d:Q131153657|Q131153657]] | 0 |- | [[Sareen Hairabedian]] | | | [[کارگردان فیلم|کارگردان]]<br/>[[تهیه‌کننده فیلم|تهیه‌کننده]]<br/>[[فیلم‌بردار]]<br/>[[فیلم‌نامه‌نویس]]<br/>[[تدوین‌گر]] | | | | | [[:d:Q133822399|Q133822399]] | 1 |- | [[یلنا وارطانیان]] | | | [[سیاستمدار]] | | 2016 | | | [[:d:Q133994001|Q133994001]] | 1 |- | [[آنلکا گریگوریان]] | | سیاستمدار اهل ارمنستان | [[سیاستمدار]] | | | | | [[:d:Q133994112|Q133994112]] | 1 |- | [[پیش‌نویس:آرنا زینلیان]] | | | | | | [[تهران]] | | [[:d:Q134119872|Q134119872]] | 1 |- | [[Naira Alexopoulou]] | | | [[خواننده]]<br/>[[reality television participant]] | | | [[ارمنستان]] | | [[:d:Q134455925|Q134455925]] | 0 |- | [[سیسیان بوغوسیان]] | | | [[سیاستمدار]] | | | [[ایران]] | | [[:d:Q134554876|Q134554876]] | 1 |} ---- &sum; 1432 items. {{Wikidata list end}} {{Wikipedia:WikiProject Women/Women in Red/Missing articles by nationality/footer}} lnec9dgbvv8izpgg32a7u0buy3l3y9e 0 6622692 42127993 41279214 2025-06-19T06:04:14Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127993 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = اسوالدو لاپورت | image = Osvaldo_Laport.JPG | imagesize = 200px | birth_name = | birth_date = {{Birth date and age|1956|8|12}} | birth_place = [[خوان لاکازه]]، [[اروگوئه]] | othername = | yearsactive = ۱۹۸۳–اکنون | spouse = | children = | awards = جایزۀ [[مارتین فیرو]] در ۱۹۹۹{{سخ}}جایزۀ [[مارتین فیرو]] در ۲۰۰۵ | caption = | nationality = اروگوئه‌ای-آرژانتینی }} '''اسوالدو لاپورت''' ({{lang-es|Osvaldo Laport}}؛ زادهٔ {{birth date|1956|8|12}}) [[بازیگر]] اروگوئه‌ای-آرژانتینی است.<ref name="gente">{{cite web|url= http://www.gente.com.ar/actualidad/los-60-de-osvaldo-laport/22629.html|title= Los 60 de Osvaldo Laport|trans-title= The 60s of Osvaldo Laport|language= es|date= August 13, 2016|publisher= Gente|access-date= November 9, 2016|archive-date= ۹ مارس ۲۰۱۷|archive-url= https://web.archive.org/web/20170309111312/http://www.gente.com.ar/actualidad/los-60-de-osvaldo-laport/22629.html|url-status= dead}}</ref> نخستین بازیگری حرفه‌ای، ایفای نقشی در تئاتر ''[[اهمیت جدی بودن]]'' بود. از فیلم‌ها یا مجموعه‌های تلویزیونی که وی در آن‌ها نقش داشته‌است، می‌توان به ''[[ستاره کوچک من]]'' اشاره نمود. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{-}} == پیوند به بیرون == * {{رسمی|http://www.osvaldolaport.com.ar/}} {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{بازیگر-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:لاپورت، اسوالدو}} [[رده:اروگوئه‌ای‌های مهاجرت‌کرده به آرژانتین]] [[رده:افراد اروگوئه‌ای فرانسوی‌تبار]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی خوان لاکازه]] [[رده:بازیگران مرد تئاتر اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد تلویزیونی اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۰ (میلادی) اهل اروگوئه]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل آرژانتین]] [[رده:بازیگران مرد سده ۲۱ (میلادی) اهل اروگوئه]] [[رده:بازیگران مرد فیلم اهل اروگوئه]] [[رده:زادگان ۱۹۵۶ (میلادی)]] qy2dl6ybhmwns04n3bdfmpyhoimrwle 0 6633083 42127960 42101117 2025-06-19T05:49:54Z Luckie Luke 573979 42127960 wikitext text/x-wiki این جدول انواع حجاب، سبک‌های پوشیدن لباس را توصیف می‌کند که به طور اصطلاحی با واژه [[حجاب اسلامی|حجاب]] مرتبط هستند. کلمه عربی "حجاب" می‌تواند به معانی مختلفی مانند "پوشش، پیچیدن، پرده، حجاب، صفحه، تقسیم" ترجمه شود. در [[قرآن]]، این واژه به مفاهیم جدایی، حفاظت و پوشش در هر دو معنای واقعی و مجازی اشاره دارد.<ref name="EoQ">{{Cite encyclopedia|year=2006|title=Veil|encyclopedia=Encyclopaedia of the Qurʾān|url=http://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-the-quran/veil-EQSIM_00441|publisher=Brill}}</ref> به تدریج، این کلمه در معنای خود تکامل یافته و اکنون معمولاً به حجاب زنان مسلمان اشاره می کند.<ref name="EoQ" /> در زبان انگلیسی، این اصطلاح عمدتاً به پوشش سر زنان و اصول مذهبی زیرین آن اشاره دارد. همه مسلمانان اعتقاد ندارند که حجاب در [[اسلام]] الزامی است.<ref>{{Cite web|url=http://www.irfi.org/articles/articles_351_400/quran_does_not_mandate_hijab.htm|title=unicornsorg|accessdate=26 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151221175749/http://www.irfi.org/articles/articles_351_400/quran_does_not_mandate_hijab.htm|archivedate=21 December 2015}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.moroccoworldnews.com/2012/06/45564/hijab-is-not-an-islamic-duty-scholar/|title=Moroccoworldnews.com|accessdate=26 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151227054847/http://www.moroccoworldnews.com/2012/06/45564/hijab-is-not-an-islamic-duty-scholar/|archivedate=27 December 2015}}</ref><ref name="Asra-2015">{{Cite news|last=Nomani|first=Asra Q.|last2=Arafa|first2=Hala|title=Opinion: As Muslim women, we actually ask you not to wear the hijab in the name of interfaith solidarity|url=https://www.washingtonpost.com/news/acts-of-faith/wp/2015/12/21/as-muslim-women-we-actually-ask-you-not-to-wear-the-hijab-in-the-name-of-interfaith-solidarity/|accessdate=22 December 2022|work=Washington Post|date=21 December 2015|language=en}}</ref> {| class="wikitable" !نام !تصویر !توضیحات |- ![[چادر عربی]] |[[پرونده:Islamic Clothing Abaya.jpg|بی‌قاب|261x261پیکسل]] |پوشاکی بلند و مانند عبا که تمام بدن را به جز سر، پاها و دست‌ها می‌پوشاند. معمولاً با روسری یا (به‌ویژه در [[عربستان سعودی]]) دستکش و روبنده پوشیده می‌شود. |- !الامیره |[[پرونده:IraqiSchoolGirl01b.jpg|120x120پیکسل]] |یک نوع حجاب است که معمولاً شامل یک [[روسری]] دو تکه است. این نوع حجاب به طور خاص طراحی شده است تا به راحتی بر روی سر قرار گیرد. این سبک حجاب در بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی محبوب است و به دلیل سادگی و راحتی‌اش مورد توجه قرار دارد. |- ![[پوشیه]] |[[پرونده:حجاب البوشية.jpg|بی‌قاب|122x122پیکسل]] |این نوع حجاب که به پیشانی گره می‌خورد و تمام صورت را می‌پوشاند، بدون برش برای چشم‌ها است؛ به جای آن، پارچه به اندازه‌ای نازک است که می‌توان از آن دید. این نوع حجاب به‌ویژه در کشورهای حاشیه [[خلیج فارس]] محبوب است و به عنوان نمادی از حجاب اسلامی شناخته می‌شود. |- ![[حجاب اسلامی]] (بخنق) |[[پرونده:Amirah style Hijab.jpg|وسط|بی‌قاب|163x163پیکسل]] |این نوع حجاب مشابه خیمار ۲ است، اما فقط تا سینه پایین می‌آید. اگر در لبه آن گلدوزی وجود داشته باشد، به آن "حجاب امیره" نیز گفته می‌شود . این حجاب به دلیل طراحی خاصش، به زنان امکان می‌دهد که در عین حال که حجاب اسلامی را رعایت می‌کنند، ظاهری زیبا و شیک داشته باشند. |- ![[بتوله]] برقع شرق عربستان |[[پرونده:Bandari battula.jpg|وسط|بی‌قاب|180x180پیکسل]] |زنان در [[امارات متحده عربی]]، [[عمان]]، [[قطر]] و [[عربی]] جنوب [[ایران]] آن را می پوشند. این سنت در نسل های جدید تقریباً از بین رفته است. زنان مسن‌تر از 50 سال، و کسانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند هنوز هم دیده می‌شوند که آن‌ها را می‌پوشند. |- ![[برقع]]، چادری یا چادر بنگالی |[[پرونده:Burqa Afghanistan 01.jpg|وسط|بی‌قاب|180x180پیکسل]] |سنتی [[آسیای مرکزی]]<ref>{{Cite journal|last=Abu-Lughod|first=Lila|date=2002|title=Do Muslim Women Really Need Saving? Anthropological Reflections on Cultural Relativism and Its Others|journal=American Anthropologist|volume=104|issue=3|pages=783–790|doi=10.1525/aa.2002.104.3.783}}</ref> لباس بیرونی به سبکی که تمام بدن را می‌پوشاند و دارای توری روی صورت است که زن از طریق آن نگاه می‌کند. از نظر سبک و عملکرد بسیار شبیه به سایر سبک‌های آسیای مرکزی مانند [[پارانجا]] است. برقع یا چادری بنگالی به طور سنتی در [[چچن]] و [[ازبکستان]] پوشیده می‌شد و توسط سلفی‌ها به [[افغانستان]] منتقل شد. |- ![[چادر]] |[[پرونده:2009 Herat Afghanistan 4112231650.jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |یک لباس بیرونی سنتی [[ایران]] (که در کشورهای دیگر نیز می پوشند) که سر و بدن را می پوشاند و نیم دایره تمام قد از پارچه است اما به زمین می آید. برای دست ها چاک ندارد و با دست ها، دندان ها بسته می شود یا به سادگی زیر بازو پیچیده می شود. |- !الچک |[[پرونده:Kurmandjan.jpg|وسط|بی‌قاب|170x170پیکسل]] |عمامه سفید که به طور سنتی توسط زنان [[مردم قرقیز|قرقیز]] استفاده می‌شود و در حال حاضر برای مناسبت‌های خاص استفاده می‌شود.<ref>{{cite news|publisher=BBC|title=Kyrgyzstan president: 'Women in mini skirts don't become suicide bombers'|date=13 August 2016|author=BBC Trending|url=https://www.bbc.com/news/blogs-trending-36846249}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=B9m-hrsrtfYC&pg=PA63|author=Bradley Mayhew |author2=Greg Bloom |author3=Paul Clammer |author4=Michael Kohn |title=Central Asia|publisher=Lonely Planet|year= 2010|page=63|isbn=978-1-74179-148-8}}</ref> |- ! حایک |[[File:N°3_HAÏK.jpg|frameless|199x199px]] |نوعی روبنده در شمال آفریقا که تمام بدن را می‌پوشاند و اغلب برای پوشاندن مو دور سر پیچیده می‌شود؛ اغلب با یک «آجار» یا یک پوشش صورت کوتاه و شبیه دستمال همراه می‌شود. |- ![[حجاب]] حجاب |[[پرونده:Hijabis - 2017 (37019672366).jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |ممکن است به هر پوشش سر اشاره داشته باشد. [[حجاب]] را ببینید |- ![[جیلباب]] (1) جلباب |"عمومی" |اصطلاحی که در قرآن (سوره احزاب، آیه 59) برای لباس بیرونی به کار رفته است. در [[اندونزی]] اصطلاح «جلباب» منحصراً به پوشش سر اشاره دارد. |- ![[جلباب]] (2) |[[پرونده:Jilbab.gif|215x215پیکسل]] |نوعی لباس بیرونی که شبیه بارانی یا پالتوی بلند است. |- ![[کلپاک]] |[[پرونده:Kazakoyun.jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |سرپوش سنتی زنان مجرد در [[قزاقستان]]، [[کاراکالپاکستان]] و [[قرقیزستان]]. |- ![[Kalfak]] ([[:ru:Kalfak]]، [[:tt:Kalfak]]) |[[پرونده:喀山鞑靼人金线刺绣女帽.jpg|168x168پیکسل]] |سرپوش سنتی زن [[تاتار]]. |- ![[کشمائو]] ([[:ba:Ҡашмау]]، [[:ru:کاشماو]]) |[[پرونده:Башкирская_свадьба._Танец_невесты.jpg|122x122پیکسل]] |سرپوش سنتی زن [[باشکرها]]. |- ![[کلاغایی]] |[[پرونده:Azerbaijani girls in kelaghayi.jpg|وسط|بی‌قاب|180x180پیکسل]] |روسری سنتی زنانه [[لباس آذربایجانی|آذربایجانی]]. |- ![[Kerudung]] |[[پرونده:Indonesian_midwives.jpg|120x120پیکسل]] |اگرچه شبیه به [[مالزی]]n tudong (زیر)، [[اندونزی]]n kerudung مدرن معمولا شامل یک گیره سفت در بالای چشم است. |- ![[خمار]] (1) خمار |"عمومی" |اصطلاحی که در قرآن (سوره نور، آیه 31) برای اشاره به روسری به کار رفته است. کلمه «حجاب» بیشتر با این معنا به کار می رود. |- ![[خیمار|خمار]] (2) | |معمولاً یک پوشش سر دایره ای با سوراخی برای صورت بریده شده است که معمولاً تا کمر پایین می آید. به تغییرات «بخنوق» و «چادر» در بالا توجه کنید که سبک یکسان اما طول های متفاوت هستند. |- ![[Kimeshek]] ([[:kk:Кимешек]]) |[[پرونده:Kazakh women.jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |سرپوش سنتی زنان متاهل در [[قزاقستان]]، [[کاراکالپاکستان]] و [[قرقیزستان]]. |- |'''کورهارس''' |[[پرونده:Ingush national women's costume.jpg|وسط|بی‌قاب|202x202پیکسل]] |سرپوش سنتی زنان مجرد در [[اینگوشتیا]]. |- !لچک | |روسری سنتی جشن زنانی که دارای پسر و دختر در [[ازبکستان]] و [[تاجیکستان]] کاملاً شبیه [[الچک]] و [[کیمشک]] است که فقط در مهمانی هایی که فقط زنان در آن حضور دارند پوشیده می شود (چون در حضور مردان صورت کاملاً بسته بود). https://moluch.ru/archive/47/5858/ |- !موکنا |[[پرونده:Suharto and wife after hajj.jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |[[اندونزی]] حجابی که تقریباً منحصراً برای نماز می‌پوشند. دور سر با دو رشته محکم می شود. رنگ ها معمولا سفید یا پاستلی هستند. |- ![[نقاب]] نقاب |[[پرونده:Muslim woman in Yemen.jpg|وسط|بی‌قاب|182x182پیکسل]] |حجابی که صورت و کل سر را می‌پوشاند اما جایی برای چشم‌ها بریده شده است (تصویر: سبکی که در [[یمن]] استفاده می‌شود). |- ![[نقاب]] (2) |[[پرونده:EFatima in UAE with niqab.jpg|وسط|بی‌قاب|183x183پیکسل]] |مقنعه ای که بر روی پل بینی بسته می شود و پایین صورت را می پوشاند. به آن «نیم نقاب» نیز می گویند. |- !اورامال ([[:kk:Орамал]]) |[[پرونده:Кентау._Торговки_хлебом_2007.10.JPG|120x120پیکسل]] |یک [[دستمال]] سنتی که در [[آسیای مرکزی]] و [[قفقاز]] استفاده می‌شود (به نحوه نواربندی آن توجه کنید، گردن معمولاً با آن پوشانده نمی‌شود). در برخی از کشورها مانند [[ازبکستان]] به طور سنتی فقط در خانه استفاده می شد، در حالی که [[paranja]] در عموم محبوب تر بود. در کشورهای دیگر، مانند [[قزاقستان]]، معمولاً در عموم استفاده می شد. در [[قرقیزستان]] رنگ سفید نشانه ازدواج آن زن است. |- ![[پرنج]] |[[پرونده:Uzbek_paranja2.jpg|180x180پیکسل]] |یک [[آسیای مرکزی]] لباس بیرونی سنتی که سر و بدن را می پوشاند، سنگین وزن و از موی اسب ساخته شده است. زمانی در جوامع [[ازبک‌ها|ازبکستان]] و [[مردم تاجیک|تاجیک]] رواج داشت. |- ![[صفسری]]، سفسری، صفسری یا سفسری |[[پرونده:Sefseri - سفساري.jpg|وسط|بی‌قاب|180x180پیکسل]] |حجاب سنتی [[تونس]] که توسط زنان پوشیده می‌شود، متشکل از یک تکه بزرگ پارچه کرم رنگ که تمام بدن را می‌پوشاند. |- ![[سلندانگ]] |[[پرونده:Megawati_Sukarnoputri_in_hijab_(cropped).png|142x142پیکسل]] |در [[آسیای جنوب شرقی]] یک ارسی شانه چند منظوره است که می‌توان آن را برای حمل نوزادان و مواد غذایی به دور شانه‌ها بسته یا روی سر قرار داد. |- ![[شیلا]] |[[پرونده:Shayla Scarf.jpg|وسط|بی‌قاب|120x120پیکسل]] |روسری بلند و مستطیل شکل، دور سر پیچیده شده و در محل شانه ها قرار گرفته یا سنجاق می شود. محبوب در [[کشورهای عربی خلیج فارس]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/shared/spl/hi/pop_ups/05/europe_muslim_veils/html/3.stm BBC, In graphics: Muslim veils]</ref> |- ![[تقیه (کلاه)]] |[[پرونده:Taqiyah (type of hijab).jpg|وسط|بی‌قاب|189x189پیکسل]][[پرونده:RU061 10.jpg|وسط|بی‌قاب|160x160پیکسل]] | * [[سین کیانگ]] - معمولاً بدون روسری پوشیده می شود و [[doppa]] نامیده می شود. [[تاجیکستان]]، [[ازبکستان]] - همیشه بدون روسری، به طور کلی [[tubeteika]]، [[doppa]] در ازبکستان و شمال تاجیکستان، و توکی در مناطق دیگر تاجیکستان استفاده می‌شود. * [[تاتارستان]] و [[قفقاز]] - همیشه با روسری پوشیده می شود * [[قزاقستان]]، [[قرقیزستان]] و [[کارکلپاکستان]] - فقط برای دختران کوچک پوشیده می شود |- ![[ثاب]] |[[پرونده:Sudanese Woman (31229891).jpeg|وسط|بی‌قاب|171x171پیکسل]] |معمولاً زنان [[سودان]]<nowiki> زنان این کشور می پوشند. روکش پارچه‌ای رنگارنگ و بلند که معمولاً روی لباس یا پیراهن و دامن پوشیده می‌شود. در گذشته، توب توسط همه زنان سودانی پوشیده می‌شد، اما ترجیحات مدرن به سمت سبک‌های پوشاک امروزی تغییر کرده است. |access-date=2023-05-16 |language=en-US}}</ref></nowiki> |- ![[تودانگ]] |[[پرونده:Schaheeramalaysiantudung(2).jpg|156x156پیکسل]] |روسری در [[مالزی]] و [[اندونزی]] پوشیده شده است. در اندونزی، اصطلاح "kerudung" (در بالا) بسیار رایج تر است. |- ![[توربان]] |[[پرونده:Emine_Erdoğan.jpg|165x165پیکسل]] |اصطلاح ترکی برای روسری که به طور مرتب در دو طرف سنجاق شده است.<ref>{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6122010.stm | work=BBC News | title=Headscarf issue challenges Turkey | date=November 7, 2006 | first=Sarah | last=Rainsford}}</ref> |} == جستارهای وابسته == * [[پوشاک اسلامی|اسلام و لباس]] == منابع == {{پانویس|2|چپ‌چین=بله}} [[رده:حجاب اسلامی]] [[رده:حجاب]] [[رده:تاریخ پوشاک آسیایی]] [[رده:پوشاک اسلامی]] 4irzpsbhyx444ekbdhsyvbxr9qqqu95 3 6638419 42127490 42106004 2025-06-18T17:13:10Z Tisfoon 107851 ویرایش [[Special:Contributions/Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[User talk:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) به آخرین تغییری که Gharouni انجام داده بود واگردانده شد 42104531 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Prince of Pars, Parthian, Median,|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- &mdash; [[User talk:KOLI|<span style="color:#873636">K</span><span style="color:#36c">O</span><span style="color:#d33">L</span><span style="color:#fc3">I</span>]] ۲۴ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۲ (UTC) == مارس ۲۰۲۵ == [[Image:Information.svg|25px|alt=Information icon]] سلام، من [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] هستم. متوجه شدم که اخیراً شما برخی از مطالب را از مقالهٔ [[ییلاق]] بدون توضیح دادن دربارهٔ علت کارتان حذف کرده‌اید. در آینده، اگر علت تغییراتی که می‌خواهید اعمال کنید را در [[ویکی‌پدیا:خلاصه ویرایش|خلاصه ویرایش]] بنویسید، دیگران بهتر می‌توانند قصد و منظور شما را متوجه شوند. اگر این کار شما تنها یک اشتباه بود، لازم نیست نگران باشید: چون من مطالب را به حالت اولیه برگرداندم. اگر می‌خواهید تجربیات بیشتری کسب کنید و چیزهای بیشتری در مورد ویرایش کردن یاد بگیرید، می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحه تمرین]] استفاده کنید. اگر فکر می‌کنید که من اشتباه کردم، یا اگر سؤالی دارید، می‌توانید در [[بحث کاربر:شاهان نوذری|صفحه بحثم]] برای من یک پیغام بگذارید. ممنون!<!-- الگو:هبک-حذف/۱ --> [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۲۹ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۹ (UTC) == آخرین هشدار خرابکاری == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #b32424; background-color: #fee7e6; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|right|70px]] شما براساس سیاست‌های ویکی‌پدیا، '''کاربر خرابکار''' تشخیص داده شده‌اید. منش خود را نسبت به ویکی‌پدیا تغییر دهید. در غیر این صورت، دسترسی شما برای مدت محدود یا نامحدود، قطع خواهد شد. <span style="color:#d33">'''این آخرین هشدار است.'''</span> </div> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۳۰ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۷ (UTC) == آوریل ۲۰۲۵ == [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|30px|alt=Stop icon]] این '''آخرین هشدار''' به شما است. بار بعدی که در ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خرابکاری|خرابکاری]] کنید ممکن است بدون هیچ هشدار دیگری '''[[ویکی‌پدیا:قطع دسترسی|از ویرایش قطع دسترسی شوید]]'''. ''از حذف بی‌دلیل مطالب خودداری کنید، همچنین پیوندی اگر برای پانویس درج می‌کنید باید مرتبط با مطلبی باشد که برای آن پیوند درج کرده‌اید.''<!-- الگو:هبک-خرابکاری/۴ --> [[کاربر:ظهیری|<font color="orange" >'''ظهیری{{#invoke:فاصله مجازی|zwnj|}} '''</font>]]^{[[بحث کاربر:ظهیری#top|<font color="green"> بحث</font>]]} ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۴۹ (UTC) == سلام خسته نباشید == شما چقدر من را اذیت می کنید بنده منبع معتبر مثلا واژه آخوند استفاده کردم و برای زاگرس همین طور ولی حذف کردید من شما فقط به خدا واگذار می کنم بس تمام [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[بحث کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,#top|بحث]]) ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۳ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:اشکنتار مغانی]] == [[Image:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} درود، متوجه شدم که اخیراً صفحه‌ای با عنوان '''[[:اشکنتار مغانی]]''' ایجاد کرده‌اید. در ابتدا، از تلاشتان برای مشارکت در دانشنامه سپاس‌گزارم؛ توسعه ویکی‌پدیا به تلاش افرادی چون شما بستگی دارد. متأسفانه در ویکی‌پدیا در حال حاضر صفحه‌ای مشابه آنچه ایجاد کرده‌اید وجود دارد - '''[[:اسکندر مقدونی]]'''. به دلیل این مسئله، مقالهٔ ایجادشده توسط شما برای [[ویکی‌پدیا:معیارهای_حذف_سریع#م۱۰._مقالهٔ_تکراری_(مقالهٔ_تازه‌ساز_که_محتوای_یکسانی_با_مقالهٔ_قدیمی‌تر_دارد)|حذف سریع]] نامزد شده‌است. لطفاً توجه فرمایید که این پیام دربارهٔ شخص شما نیست و ما صمیمانه امیدواریم در آینده نیز از وجود شما برای کمک به دانشنامه بهره‌مند باشیم. اگر به موضوع مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید علاقه‌مندید، شاید بتوانید در توسعهٔ نوشتار [[:اسکندر مقدونی]] کمک کنید. همچنین، می‌توانید پیرامون این موضوع در [[Talk:اسکندر مقدونی|صفحهٔ بحث این مقاله]] گفتگو کنید. اگر فکر می‌کنید که مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید باید به شکل مجزا باقی بماند، می‌توانید با [[:اشکنتار مغانی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B1+%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. علاوه بر این، اگر می‌خواهید با سازوکار ایجاد مقاله بیشتر آشنا شوید تا مقالاتتان دیگر حذفِ سریع نشوند، می‌توانید برای ایجاد مقاله مد نظرتان از طریق [[وپ:اولین|فرایند ایجاد مقاله]] اقدام کنید. لطفاً ناامید نشوید! ویکی‌پدیا منتظر مشارکت‌های آیندهٔ شماست!<!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «پنجشنبه،۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۳۹ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۲۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۹ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:اشکنتار مغانی]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] سلام، به ویکی‌پدیا خوش آمدید. این پیام برای آگاه‌سازی شما پیرامون نامزد شدن صفحهٔ [[:اشکنتار مغانی]] برای حذف، که توسط شما ایجاد شده بود، ارسال شده‌است. این عمل مطابق با دو یا چند معیار از [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]]، که مطابق آن‌ها می‌توان صفحه‌ها را در هر زمانی و بدون بحث حذف کرد، انجام شده‌است. اگر صفحهٔ مذکور مشمول هریک از این معیارهای سختگیرانه باشد، ممکن است به‌زودی توسط یک مدیر یا ویکی‌بان حذف شود. دلایل برچسب خوردن آن از این قرار است: *حاوی خرابکاری یا کلک‌زنی آشکار است. ([[وپ:ع۳|بند ع۳ از معیارهای حذف سریع]] را ببینید.) لطفاً در ویکی‌پدیا صفحه‌های نامناسب ایجاد نکنید. این کار [[ویکی‌پدیا:خرابکاری|خرابکاری]] محسوب می‌شود و ممنوع است. اگر می‌خواهید تجربه کسب کنید، لطفاً از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین]] استفاده کنید. ادامه دادن به خرابکاری می‌تواند به '''[[ویکی‌پدیا:قطع دسترسی|قطع دسترسی ویرایشی شما]]''' منجر شود. *به‌نظر می‌رسد که دربارهٔ [[Wikipedia:Wikipedia is not for things made up one day|موضوعی ساختگی]] است و به‌طور مشخص دلیل اهمیت موضوع را نشان نمی‌دهد: یعنی مشخص نیست که چرا یک مقاله دربارهٔ آن موضوع باید در دانشنامه ایجاد شود. ([[وپ:م۱۱|بند م۱۱ از معیارهای حذف سریع]]) را ببینید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:اشکنتار مغانی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۲۷ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۱ (UTC) == ویرایش اخلالگرانه {{#اگر:|در صفحهٔ [[{{{صفحه}}}]]}} == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #b32424; background-color: #fee7e6; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|right|70px]] درود. ویرایش‌های اخیر شما {{#اگر:|در صفحهٔ [[{{{صفحه}}}]]}} مصداق [[ویکی‌پدیا:ویرایش اخلالگرانه|ویرایش اخلالگرانه]] است. لطفاً از ادامهٔ این روند خودداری کنید و با مشارکت‌هایتان به گسترش دانشنامه کمک کنید. چنانچه هشدارها را جدی نگیرید ممکن است دسترسی حساب کاربری شما مسدود شود. پیشنهاد من این است که با [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]] آشنا شوید. </div> [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۶ (UTC) nmemq5s90klgc44vzwp2dte7pzbos53 3 6645925 42127965 41661959 2025-06-19T05:50:45Z Luckie Luke 573979 آگاه‌سازی: نامزدی حذف سریع [[:دیر و با فاجعه]]. 42127965 wikitext text/x-wiki [[کاربر:Mohammad Naim Dahee|Mohammad Naim Dahee]] ([[بحث کاربر:Mohammad Naim Dahee#top|بحث]]) ۳ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۹ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:مکتب دیجیتالی]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} برچسبی برای درخواست حذف سریع صفحهٔ [[:مکتب دیجیتالی]] از ویکی‌پدیا بر روی آن صفحه قرار گرفته است. این عمل مطابق با [[وپ:م۷|بند م۷ از معیارهای حذف سریع]] انجام شده است، زیرا این مقاله به‌نظر پیرامون محتوای وب است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|به‌شکلی باورپذیر]] چگونگی و دلیل اهمیت یا قابل توجه بودن آن را نشان نمی‌دهد: یعنی نشان نمی‌دهد که چرا مقالهٔ دربارهٔ آن موضوع باید در این دانشنامه گنجانده شود. مطابق با [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع#مقاله‌ها|معیارهای حذف سریع]]، چنین مقاله‌هایی ممکن است در هر زمانی حذف شوند. لطفاً خود را با [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|آنچه عموماً سرشناس محسوب می‌شود]] بیشتر آشنا کنید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:مکتب دیجیتالی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}. <!-- الگو:حس-اهمیت-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) == سرشناسی == کاربر گرامی، برای مقالهٔ {{#اگر:|[[]]|اخیرتان}} ممکن است نیاز به احراز [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] داشته باشید. لطفاً پس از مطالعهٔ [[وپ:سرشناسی]]، منابع اثبات‌کنندهٔ سرشناسی موضوع را به مقاله بیفزایید. همچنین مطالعه مقالات تخصصی‌تر دربارهٔ سرشناسی [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|افراد]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (سازمان‌ها و شرکت‌ها)|سازمان‌ها و شرکت‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه فوتبال/سرشناسی|بازیکنان فوتبال]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (آموزشگاه‌ها)|آموزشگاه‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (وب)|وب]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (کتاب‌ها)|کتاب‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (رویدادها)|رویدادها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (فیلم‌ها)|فیلم‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (موسیقی)|موسیقی]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (عددها)|عددها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (ورزش‌ها)|ورزش‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا)|جغرافیا]] و [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (امامزاده‌ها)|امامزاده‌ها]] می‌تواند به شما در تشخیص سرشناسی موضوع‌های مختلف کمک کند. در صورتی که مقالهٔ شما حذف شده‌است، می‌توانید آن را در '''[[Special:Mypage/صفحه_تمرین|صفحهٔ تمرین]]''' خودتان بسازید و منابع معتبر به آن بیافزائید و از مدیری که مقاله را حذف کرده‌است درخواست بررسی نمائید تا در صورتی که متن شما استانداردهای ویکی‌پدیا را رعایت کرده باشد به بخش مقاله‌ها انتقال یابد. '''نکته:''' در ویکی‌پدیا معیارهای سنجش سرشناسی با جامعه و کوچه و بازار تفاوت دارد. پیش از قضاوت حتماً [[وپ:سرشناسی]] را مطالعه کنید. [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) == ممنوعیت تبلیغ == درود. نوشتن تبلیغات یا آگهی برای محصولات، شرکت‌ها، وبگاه‌ها و افراد مختلف، خلاف قوانین و سیاست‌های [[ویکی‌پدیا]] است. به‌جای درج تبلیغات یا آگهی، می‌توانید مقاله‌های مرتبط با موضوعات موردعلاقه و تخصص خود را گسترش دهید.{{سخ}} به نظر می‌آید که برخی از {{#اگر:| ویرایش‌های شما در «[[]]»|ویرایش‌های اخیرتان}} با این قانون ناسازگارند. در صورتی که اثر ویرایش‌های شما پس از مرور توسط یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ دیگر در مقاله‌ها پایدار باقی نمی‌مانند، لطفاً قبل از افزودن مجددشان، با آنها وارد بحث شوید و سیاست‌ها و رهنمودهای مرتبط را نیز مطالعه کنید. مقاله‌های تبلیغاتی حذف و وبگاه‌های هدف به لیست سیاه افزوده خواهند شد. لطفاً [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]، [[وپ:تعارض|تعارض منافع]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|معیارهای سرشناسی]] و دیگر [[:رده:سیاست‌های ویکی‌پدیا|سیاست‌ها]] را مطالعه کنید و اگر متقاعد نشدید، از یکی از کاربران باتجربه‌تر بپرسید. [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی]] == [[پرونده:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} یک برچسب بر روی [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی]] زده شده‌است و تقاضای حذف سریع مقاله از ویکی‌پدیا را دارد. این درخواست برپایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] ارائه شده‌است. چون این مقاله بسیار کوتاه بود و خواننده با خواندن دریافت بسیار کمی داشت یا اصلا هیچ دانشی دریافت نمی‌کرد. صفحهٔ [[ویکی‌پدیا:مقاله خرد]] را مطالعه کنید تا بدانید یک مقاله دست کم چقدر باید اطلاعات ارائه کند. همچنین موضوع یک مقاله باید از [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی لازم]] برخوردار باشد و منابع به کار رفته در آن باید به اندازهٔ کافی [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر|اعتبار]] داشته باشد و همگی [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیر]] باشند. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%87%D9%88%D8%B4+%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C+%D8%A8%D8%B1+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-بدون زمینه-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۷ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض]] == [[پرونده:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} یک برچسب بر روی [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض]] زده شده‌است و تقاضای حذف سریع مقاله از ویکی‌پدیا را دارد. این درخواست برپایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] ارائه شده‌است. چون این مقاله بسیار کوتاه بود و خواننده با خواندن دریافت بسیار کمی داشت یا اصلا هیچ دانشی دریافت نمی‌کرد. صفحهٔ [[ویکی‌پدیا:مقاله خرد]] را مطالعه کنید تا بدانید یک مقاله دست کم چقدر باید اطلاعات ارائه کند. همچنین موضوع یک مقاله باید از [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی لازم]] برخوردار باشد و منابع به کار رفته در آن باید به اندازهٔ کافی [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر|اعتبار]] داشته باشد و همگی [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیر]] باشند. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%87%D9%88%D8%B4+%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C+%D8%A8%D8%B1+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%AD%D8%A7%D9%84+%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-بدون زمینه-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۰ (UTC) == پیشنهاد حذف [[:لیسه جبل‌السراج]] == <div class="floatright" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|42px|alt=|link=]]</div> درود؛ بحثی دربارهٔ اینکه آیا صفحهٔ '''[[:لیسه جبل‌السراج]]''' پیرو [[ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] مناسب ماندن است یا باید [[وپ:حذف|حذف]] شود، هم اکنون در جریان است. تا هنگامی که یک توافق عمومی بدست آید، همچنان بحث دربارهٔ این صفحه در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/لیسه جبل‌السراج{{#اگر:|<nowiki/> {{{order}}}}}]] ادامه خواهد داشت. هرکسی اجازهٔ شرکت در این گفتگو را دارد. با نامزدی این صفحه، سیاست‌ها و رهنمودهای مورد نظر نیز توضیح داده خواهد شد. بحث بر روی نشانه‌های خوب بودن کیفیت، و سیاست‌ها و رهنمودهای ما متمرکز خواهد بود. هنگامی که بحث در جریان است کاربران می‌توانند صفحه را ویرایش کنند و حتی با توجه به مسائل مورد بحث آن را پیشرفت دهند. با این حال الگوی حذف را از بالای صفحه برندارید. [[کاربر:Tinaziba|Tinaziba]] ([[بحث کاربر:Tinaziba|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۲ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:استاد خلیل‌الله خلیلی]] == [[Image:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} درود، متوجه شدم که اخیراً صفحه‌ای با عنوان '''[[:استاد خلیل‌الله خلیلی]]''' ایجاد کرده‌اید. در ابتدا، از تلاشتان برای مشارکت در دانشنامه سپاس‌گزارم؛ توسعه ویکی‌پدیا به تلاش افرادی چون شما بستگی دارد. متأسفانه در ویکی‌پدیا در حال حاضر صفحه‌ای مشابه آنچه ایجاد کرده‌اید وجود دارد - '''[[:خلیل‌الله خلیلی]]'''. به دلیل این مسئله، مقالهٔ ایجادشده توسط شما برای [[ویکی‌پدیا:معیارهای_حذف_سریع#م۱۰._مقالهٔ_تکراری_(مقالهٔ_تازه‌ساز_که_محتوای_یکسانی_با_مقالهٔ_قدیمی‌تر_دارد)|حذف سریع]] نامزد شده‌است. لطفاً توجه فرمایید که این پیام دربارهٔ شخص شما نیست و ما صمیمانه امیدواریم در آینده نیز از وجود شما برای کمک به دانشنامه بهره‌مند باشیم. اگر به موضوع مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید علاقه‌مندید، شاید بتوانید در توسعهٔ نوشتار [[:خلیل‌الله خلیلی]] کمک کنید. همچنین، می‌توانید پیرامون این موضوع در [[Talk:خلیل‌الله خلیلی|صفحهٔ بحث این مقاله]] گفتگو کنید. اگر فکر می‌کنید که مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید باید به شکل مجزا باقی بماند، می‌توانید با [[:استاد خلیل‌الله خلیلی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF+%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. علاوه بر این، اگر می‌خواهید با سازوکار ایجاد مقاله بیشتر آشنا شوید تا مقالاتتان دیگر حذفِ سریع نشوند، می‌توانید برای ایجاد مقاله مد نظرتان از طریق [[وپ:اولین|فرایند ایجاد مقاله]] اقدام کنید. لطفاً ناامید نشوید! ویکی‌پدیا منتظر مشارکت‌های آیندهٔ شماست!<!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۶ (UTC) == استفاده از صفحهٔ تمرین == [[File:Fa wiki test page Vector 2022.png|بی‌قاب|left|125px]] درود، از مشارکت شما در گسترش ویکی‌پدیا خوشحالیم. برای آزمودن امکانات ویرایشی یا نوشتن متن‌ها و مقاله‌های آزمایشی از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین ویکی‌پدیا]] یا [[ویژه:صفحهٔ من/صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین خودتان]] استفاده کنید. همچنین اگر مقاله‌تان آماده قرار گرفتن در فضای اصلی نیست، می‌توانید آن را در فضای [[وپ:پیش‌نویس‌ها|پیش‌نویس]] ایجاد و پس از تکمیل به فضای مقاله [[ویکی‌پدیا:انتقال|منتقل]] کنید. برای آگاهی بیشتر [[ویکی‌پدیا:راهنمای ویرایش صفحه‌ها|راهنمای ویرایش صفحه‌ها]]، [[وپ:آموزش سریع|آموزش‌های سریع]] و [[وپ:خودآموز|خودآموزهای ویکی‌پدیای فارسی]] را مطالعه فرمایید. {{clear}} [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۷ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۳ (UTC) == تذکر و راهنمایی برای استفاده از صفحهٔ تمرین == سلام. از ایجاد صفحات فاقد محتوا خودداری کنید و از صفحهٔ تمرین استفاده کنید. تندرست و موفق باشید [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۵ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:لیسه جبل‌السراج]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} برچسبی برای درخواست حذف سریع صفحهٔ [[:لیسه جبل‌السراج]] از ویکی‌پدیا بر روی آن صفحه قرار گرفته است. این عمل مطابق با [[وپ:م۷|بند م۷ از معیارهای حذف سریع]] انجام شده است، زیرا این مقاله به‌نظر پیرامون یک رویداد سازمان‌یافته (تور کنسرت، مأموریت، گردهمایی، مهمانی و غیره) است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|به‌شکلی باورپذیر]] چگونگی و دلیل اهمیت یا قابل توجه بودن آن را نشان نمی‌دهد: یعنی نشان نمی‌دهد که چرا مقالهٔ دربارهٔ آن موضوع باید در این دانشنامه گنجانده شود. مطابق با [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع#مقاله‌ها|معیارهای حذف سریع]]، چنین مقاله‌هایی ممکن است در هر زمانی حذف شوند. لطفاً خود را با [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|آنچه عموماً سرشناس محسوب می‌شود]] بیشتر آشنا کنید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:لیسه جبل‌السراج|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%87+%D8%AC%D8%A8%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}. <!-- الگو:حس-اهمیت-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷ (UTC) == [[پیش‌نویس:پاییزی‌ها|پاییزی‌ها]] به فضای نام پیش‌نویس منتقل شد == مقاله‌ای که اخیراً ایجاد کرده‌اید، [[پیش نویس:پاییزی‌ها|پاییزی‌ها]]، به‌شکلی که اکنون نوشته‌شده، برای منتشر شدن مناسب نیست. این مقاله نیازمند ارجاع به [[وپ:معتبر|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] است. <small>([[:en:WP:42|؟]])</small> اطلاعاتی که قابل ارجاع‌دادن نیستند، باید حذف شوند ([[وپ:تأییدپذیری|تأییدپذیری]] در ویکی‌پدیا از [[وپ:۵|اهمیت ویژه‌ای]] برخوردار است). من پیش‌نویس شما را به [[ویکی‌پدیا:پیش‌نویس‌ها|فضای پیش‌نویس]] منتقل کردم (با پیشوند "<code>پیش‌نویس:</code>" قبل از عنوان مقاله) تا بتوانید بدون مواجهه با مشکل، آن را تکمیل کنید. هرگاه احساس کردید که مقاله [[وپ:معس|رهنمود اصلی سرشناسی]] ویکی‌پدیا را احراز می‌کند، و در نتیجه برای انتقال به فضای نام اصلی آماده است، لطفاً روی دکمهٔ "ثبت پیش‌نویس برای بازبینی!"در بالای صفحه کلیک کنید. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۵ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۷ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:دیر و با فاجعه]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] برچسب حذف سریع به مقالهٔ [[:دیر و با فاجعه]] افزوده شده‌است و ممکن است این مقاله به دلیل‌های زیر حذف گردد: <blockquote>فاقد محتوا</blockquote> بر پایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] در هر زمانی امکان حذف مقاله‌هایی که مشمول هریک از این معیارها شوند، وجود دارد. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:دیر و با فاجعه|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AF%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D8%A8%D8%A7+%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-دلیل-آگاه‌سازی --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۰ (UTC) edvpg6jdvrgbqy6sogcmzhdt8n9r1ig 42127969 42127965 2025-06-19T05:51:37Z Luckie Luke 573979 آگاه‌سازی: نامزدی حذف سریع [[:آری تمام زندگی من بهانه بود]]. 42127969 wikitext text/x-wiki [[کاربر:Mohammad Naim Dahee|Mohammad Naim Dahee]] ([[بحث کاربر:Mohammad Naim Dahee#top|بحث]]) ۳ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۹ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:مکتب دیجیتالی]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} برچسبی برای درخواست حذف سریع صفحهٔ [[:مکتب دیجیتالی]] از ویکی‌پدیا بر روی آن صفحه قرار گرفته است. این عمل مطابق با [[وپ:م۷|بند م۷ از معیارهای حذف سریع]] انجام شده است، زیرا این مقاله به‌نظر پیرامون محتوای وب است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|به‌شکلی باورپذیر]] چگونگی و دلیل اهمیت یا قابل توجه بودن آن را نشان نمی‌دهد: یعنی نشان نمی‌دهد که چرا مقالهٔ دربارهٔ آن موضوع باید در این دانشنامه گنجانده شود. مطابق با [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع#مقاله‌ها|معیارهای حذف سریع]]، چنین مقاله‌هایی ممکن است در هر زمانی حذف شوند. لطفاً خود را با [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|آنچه عموماً سرشناس محسوب می‌شود]] بیشتر آشنا کنید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:مکتب دیجیتالی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}. <!-- الگو:حس-اهمیت-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) == سرشناسی == کاربر گرامی، برای مقالهٔ {{#اگر:|[[]]|اخیرتان}} ممکن است نیاز به احراز [[وپ:سرشناسی|سرشناسی]] داشته باشید. لطفاً پس از مطالعهٔ [[وپ:سرشناسی]]، منابع اثبات‌کنندهٔ سرشناسی موضوع را به مقاله بیفزایید. همچنین مطالعه مقالات تخصصی‌تر دربارهٔ سرشناسی [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|افراد]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (سازمان‌ها و شرکت‌ها)|سازمان‌ها و شرکت‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه فوتبال/سرشناسی|بازیکنان فوتبال]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (آموزشگاه‌ها)|آموزشگاه‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (وب)|وب]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (کتاب‌ها)|کتاب‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (رویدادها)|رویدادها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (فیلم‌ها)|فیلم‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (موسیقی)|موسیقی]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (عددها)|عددها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (ورزش‌ها)|ورزش‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا)|جغرافیا]] و [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (امامزاده‌ها)|امامزاده‌ها]] می‌تواند به شما در تشخیص سرشناسی موضوع‌های مختلف کمک کند. در صورتی که مقالهٔ شما حذف شده‌است، می‌توانید آن را در '''[[Special:Mypage/صفحه_تمرین|صفحهٔ تمرین]]''' خودتان بسازید و منابع معتبر به آن بیافزائید و از مدیری که مقاله را حذف کرده‌است درخواست بررسی نمائید تا در صورتی که متن شما استانداردهای ویکی‌پدیا را رعایت کرده باشد به بخش مقاله‌ها انتقال یابد. '''نکته:''' در ویکی‌پدیا معیارهای سنجش سرشناسی با جامعه و کوچه و بازار تفاوت دارد. پیش از قضاوت حتماً [[وپ:سرشناسی]] را مطالعه کنید. [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) == ممنوعیت تبلیغ == درود. نوشتن تبلیغات یا آگهی برای محصولات، شرکت‌ها، وبگاه‌ها و افراد مختلف، خلاف قوانین و سیاست‌های [[ویکی‌پدیا]] است. به‌جای درج تبلیغات یا آگهی، می‌توانید مقاله‌های مرتبط با موضوعات موردعلاقه و تخصص خود را گسترش دهید.{{سخ}} به نظر می‌آید که برخی از {{#اگر:| ویرایش‌های شما در «[[]]»|ویرایش‌های اخیرتان}} با این قانون ناسازگارند. در صورتی که اثر ویرایش‌های شما پس از مرور توسط یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ دیگر در مقاله‌ها پایدار باقی نمی‌مانند، لطفاً قبل از افزودن مجددشان، با آنها وارد بحث شوید و سیاست‌ها و رهنمودهای مرتبط را نیز مطالعه کنید. مقاله‌های تبلیغاتی حذف و وبگاه‌های هدف به لیست سیاه افزوده خواهند شد. لطفاً [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]]، [[وپ:تعارض|تعارض منافع]]، [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|معیارهای سرشناسی]] و دیگر [[:رده:سیاست‌های ویکی‌پدیا|سیاست‌ها]] را مطالعه کنید و اگر متقاعد نشدید، از یکی از کاربران باتجربه‌تر بپرسید. [[User:Arian|<font color="#000000" size="4" face="IRANSans">'''آرین'''</font>]] ^{[[user talk:Arian|<font color="E11717" size="4" face="IRANSans">بحث</font>]]} ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۰ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی]] == [[پرونده:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} یک برچسب بر روی [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی]] زده شده‌است و تقاضای حذف سریع مقاله از ویکی‌پدیا را دارد. این درخواست برپایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] ارائه شده‌است. چون این مقاله بسیار کوتاه بود و خواننده با خواندن دریافت بسیار کمی داشت یا اصلا هیچ دانشی دریافت نمی‌کرد. صفحهٔ [[ویکی‌پدیا:مقاله خرد]] را مطالعه کنید تا بدانید یک مقاله دست کم چقدر باید اطلاعات ارائه کند. همچنین موضوع یک مقاله باید از [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی لازم]] برخوردار باشد و منابع به کار رفته در آن باید به اندازهٔ کافی [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر|اعتبار]] داشته باشد و همگی [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیر]] باشند. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:تاثیر هوش مصنوعی بر زبان فارسی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%87%D9%88%D8%B4+%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C+%D8%A8%D8%B1+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-بدون زمینه-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۷ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض]] == [[پرونده:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} یک برچسب بر روی [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض]] زده شده‌است و تقاضای حذف سریع مقاله از ویکی‌پدیا را دارد. این درخواست برپایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] ارائه شده‌است. چون این مقاله بسیار کوتاه بود و خواننده با خواندن دریافت بسیار کمی داشت یا اصلا هیچ دانشی دریافت نمی‌کرد. صفحهٔ [[ویکی‌پدیا:مقاله خرد]] را مطالعه کنید تا بدانید یک مقاله دست کم چقدر باید اطلاعات ارائه کند. همچنین موضوع یک مقاله باید از [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی لازم]] برخوردار باشد و منابع به کار رفته در آن باید به اندازهٔ کافی [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر|اعتبار]] داشته باشد و همگی [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیر]] باشند. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:تأثیر هوش مصنوعی بر زبان‌های در حال انقراض|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1+%D9%87%D9%88%D8%B4+%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C+%D8%A8%D8%B1+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%AD%D8%A7%D9%84+%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-بدون زمینه-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۰ (UTC) == پیشنهاد حذف [[:لیسه جبل‌السراج]] == <div class="floatright" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|42px|alt=|link=]]</div> درود؛ بحثی دربارهٔ اینکه آیا صفحهٔ '''[[:لیسه جبل‌السراج]]''' پیرو [[ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] مناسب ماندن است یا باید [[وپ:حذف|حذف]] شود، هم اکنون در جریان است. تا هنگامی که یک توافق عمومی بدست آید، همچنان بحث دربارهٔ این صفحه در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/لیسه جبل‌السراج{{#اگر:|<nowiki/> {{{order}}}}}]] ادامه خواهد داشت. هرکسی اجازهٔ شرکت در این گفتگو را دارد. با نامزدی این صفحه، سیاست‌ها و رهنمودهای مورد نظر نیز توضیح داده خواهد شد. بحث بر روی نشانه‌های خوب بودن کیفیت، و سیاست‌ها و رهنمودهای ما متمرکز خواهد بود. هنگامی که بحث در جریان است کاربران می‌توانند صفحه را ویرایش کنند و حتی با توجه به مسائل مورد بحث آن را پیشرفت دهند. با این حال الگوی حذف را از بالای صفحه برندارید. [[کاربر:Tinaziba|Tinaziba]] ([[بحث کاربر:Tinaziba|بحث]]) ۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۲ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:استاد خلیل‌الله خلیلی]] == [[Image:Information icon4.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} درود، متوجه شدم که اخیراً صفحه‌ای با عنوان '''[[:استاد خلیل‌الله خلیلی]]''' ایجاد کرده‌اید. در ابتدا، از تلاشتان برای مشارکت در دانشنامه سپاس‌گزارم؛ توسعه ویکی‌پدیا به تلاش افرادی چون شما بستگی دارد. متأسفانه در ویکی‌پدیا در حال حاضر صفحه‌ای مشابه آنچه ایجاد کرده‌اید وجود دارد - '''[[:خلیل‌الله خلیلی]]'''. به دلیل این مسئله، مقالهٔ ایجادشده توسط شما برای [[ویکی‌پدیا:معیارهای_حذف_سریع#م۱۰._مقالهٔ_تکراری_(مقالهٔ_تازه‌ساز_که_محتوای_یکسانی_با_مقالهٔ_قدیمی‌تر_دارد)|حذف سریع]] نامزد شده‌است. لطفاً توجه فرمایید که این پیام دربارهٔ شخص شما نیست و ما صمیمانه امیدواریم در آینده نیز از وجود شما برای کمک به دانشنامه بهره‌مند باشیم. اگر به موضوع مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید علاقه‌مندید، شاید بتوانید در توسعهٔ نوشتار [[:خلیل‌الله خلیلی]] کمک کنید. همچنین، می‌توانید پیرامون این موضوع در [[Talk:خلیل‌الله خلیلی|صفحهٔ بحث این مقاله]] گفتگو کنید. اگر فکر می‌کنید که مقاله‌ای که ایجاد کرده‌اید باید به شکل مجزا باقی بماند، می‌توانید با [[:استاد خلیل‌الله خلیلی|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF+%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. علاوه بر این، اگر می‌خواهید با سازوکار ایجاد مقاله بیشتر آشنا شوید تا مقالاتتان دیگر حذفِ سریع نشوند، می‌توانید برای ایجاد مقاله مد نظرتان از طریق [[وپ:اولین|فرایند ایجاد مقاله]] اقدام کنید. لطفاً ناامید نشوید! ویکی‌پدیا منتظر مشارکت‌های آیندهٔ شماست!<!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۶ (UTC) == استفاده از صفحهٔ تمرین == [[File:Fa wiki test page Vector 2022.png|بی‌قاب|left|125px]] درود، از مشارکت شما در گسترش ویکی‌پدیا خوشحالیم. برای آزمودن امکانات ویرایشی یا نوشتن متن‌ها و مقاله‌های آزمایشی از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین ویکی‌پدیا]] یا [[ویژه:صفحهٔ من/صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین خودتان]] استفاده کنید. همچنین اگر مقاله‌تان آماده قرار گرفتن در فضای اصلی نیست، می‌توانید آن را در فضای [[وپ:پیش‌نویس‌ها|پیش‌نویس]] ایجاد و پس از تکمیل به فضای مقاله [[ویکی‌پدیا:انتقال|منتقل]] کنید. برای آگاهی بیشتر [[ویکی‌پدیا:راهنمای ویرایش صفحه‌ها|راهنمای ویرایش صفحه‌ها]]، [[وپ:آموزش سریع|آموزش‌های سریع]] و [[وپ:خودآموز|خودآموزهای ویکی‌پدیای فارسی]] را مطالعه فرمایید. {{clear}} [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۷ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۳ (UTC) == تذکر و راهنمایی برای استفاده از صفحهٔ تمرین == سلام. از ایجاد صفحات فاقد محتوا خودداری کنید و از صفحهٔ تمرین استفاده کنید. تندرست و موفق باشید [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۵ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:لیسه جبل‌السراج]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} برچسبی برای درخواست حذف سریع صفحهٔ [[:لیسه جبل‌السراج]] از ویکی‌پدیا بر روی آن صفحه قرار گرفته است. این عمل مطابق با [[وپ:م۷|بند م۷ از معیارهای حذف سریع]] انجام شده است، زیرا این مقاله به‌نظر پیرامون یک رویداد سازمان‌یافته (تور کنسرت، مأموریت، گردهمایی، مهمانی و غیره) است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|به‌شکلی باورپذیر]] چگونگی و دلیل اهمیت یا قابل توجه بودن آن را نشان نمی‌دهد: یعنی نشان نمی‌دهد که چرا مقالهٔ دربارهٔ آن موضوع باید در این دانشنامه گنجانده شود. مطابق با [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع#مقاله‌ها|معیارهای حذف سریع]]، چنین مقاله‌هایی ممکن است در هر زمانی حذف شوند. لطفاً خود را با [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|آنچه عموماً سرشناس محسوب می‌شود]] بیشتر آشنا کنید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:لیسه جبل‌السراج|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%87+%D8%AC%D8%A8%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}. <!-- الگو:حس-اهمیت-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷ (UTC) == [[پیش‌نویس:پاییزی‌ها|پاییزی‌ها]] به فضای نام پیش‌نویس منتقل شد == مقاله‌ای که اخیراً ایجاد کرده‌اید، [[پیش نویس:پاییزی‌ها|پاییزی‌ها]]، به‌شکلی که اکنون نوشته‌شده، برای منتشر شدن مناسب نیست. این مقاله نیازمند ارجاع به [[وپ:معتبر|منابع معتبر]] و [[وپ:مستقل|مستقل]] است. <small>([[:en:WP:42|؟]])</small> اطلاعاتی که قابل ارجاع‌دادن نیستند، باید حذف شوند ([[وپ:تأییدپذیری|تأییدپذیری]] در ویکی‌پدیا از [[وپ:۵|اهمیت ویژه‌ای]] برخوردار است). من پیش‌نویس شما را به [[ویکی‌پدیا:پیش‌نویس‌ها|فضای پیش‌نویس]] منتقل کردم (با پیشوند "<code>پیش‌نویس:</code>" قبل از عنوان مقاله) تا بتوانید بدون مواجهه با مشکل، آن را تکمیل کنید. هرگاه احساس کردید که مقاله [[وپ:معس|رهنمود اصلی سرشناسی]] ویکی‌پدیا را احراز می‌کند، و در نتیجه برای انتقال به فضای نام اصلی آماده است، لطفاً روی دکمهٔ "ثبت پیش‌نویس برای بازبینی!"در بالای صفحه کلیک کنید. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۵ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۷ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:دیر و با فاجعه]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] برچسب حذف سریع به مقالهٔ [[:دیر و با فاجعه]] افزوده شده‌است و ممکن است این مقاله به دلیل‌های زیر حذف گردد: <blockquote>فاقد محتوا</blockquote> بر پایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] در هر زمانی امکان حذف مقاله‌هایی که مشمول هریک از این معیارها شوند، وجود دارد. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:دیر و با فاجعه|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%AF%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D8%A8%D8%A7+%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-دلیل-آگاه‌سازی --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۰ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:آری تمام زندگی من بهانه بود]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] برچسب حذف سریع به مقالهٔ [[:آری تمام زندگی من بهانه بود]] افزوده شده‌است و ممکن است این مقاله به دلیل‌های زیر حذف گردد: <blockquote>فاقد محتوا</blockquote> بر پایهٔ [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|معیارهای حذف سریع]] در هر زمانی امکان حذف مقاله‌هایی که مشمول هریک از این معیارها شوند، وجود دارد. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:آری تمام زندگی من بهانه بود|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A2%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C+%D9%85%D9%86+%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87+%D8%A8%D9%88%D8%AF|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}، یا اگر پیشتر این کار را انجام داده‌اید، درخواستی در [[وپ:احیا|اینجا]] قرار دهید. <!-- الگو:حس-دلیل-آگاه‌سازی --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۱ (UTC) jxs7hbdne67hz9rnbli8kdlj5nqjoiu 0 6645976 42127961 41532250 2025-06-19T05:50:24Z Luckie Luke 573979 42127961 wikitext text/x-wiki '''این صفحه در حال آماده‌سازی است.''' لطفاً صبور باشید، اطلاعات کامل در آینده نزدیک افزوده خواهد شد. == دربارهٔ این صفحه == این صفحه به‌طور موقت ایجاد شده‌است تا در آینده با محتوای کامل و منابع معتبر تکمیل گردد. لطفاً اگر اطلاعاتی دارید که می‌تواند به بهبود این مقاله کمک کند، آن را اضافه نمایید یا با ایجادکنندهٔ صفحه در تماس شوید. 4hd575xtezd72kumjgynrfpdzl6i2sg 42127964 42127961 2025-06-19T05:50:44Z Luckie Luke 573979 درخواست [[وپ:محس|حذف سریع]] با معیار «فاقد محتوا». 42127964 wikitext text/x-wiki {{db-reason|1=فاقد محتوا|help=off}} '''این صفحه در حال آماده‌سازی است.''' لطفاً صبور باشید، اطلاعات کامل در آینده نزدیک افزوده خواهد شد. == دربارهٔ این صفحه == این صفحه به‌طور موقت ایجاد شده‌است تا در آینده با محتوای کامل و منابع معتبر تکمیل گردد. لطفاً اگر اطلاعاتی دارید که می‌تواند به بهبود این مقاله کمک کند، آن را اضافه نمایید یا با ایجادکنندهٔ صفحه در تماس شوید. edqkj0yw52otgfpwy7hxvw1nm5k9xuz 0 6645988 42127966 41532248 2025-06-19T05:51:21Z Luckie Luke 573979 صفحه را خالی کرد 42127966 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 42127968 42127966 2025-06-19T05:51:36Z Luckie Luke 573979 درخواست [[وپ:محس|حذف سریع]] با معیار «فاقد محتوا». 42127968 wikitext text/x-wiki {{db-reason|1=فاقد محتوا|help=off}} a96oljczti71a5m9wjs47ennho7kts4 0 6651382 42127929 41804424 2025-06-19T05:09:25Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ TAM_Airlines_Airbus_A320-233_PR-MBK_at_Porto_Alegre_Salgado_Filho_(SBPA)_on_3_May_2007.jpg که در ویکی‌انبار به دست Krd حذف شده بود، به این علت برداشته شد: No ticket permission since 19 May 2025 42127929 wikitext text/x-wiki {{جعبه سوانح هواگرد|name=پرواز ۳۰۵۴ خطوط هوایی تام|image=File:Acidentetam0.jpg|image_upright=1.10|alt=|caption=پرواز تام اندکی پس از برخورد به پمپ بنزین|occurrence_type=حادثه|Date={{start date|2007|07|17}}|summary=برخورد به پمپ بنزین به دلیل [[خارج شدن از باند]] به دلیل [[خطای خلبان]]|Site=[[سائوپائولو]]-[[فرودگاه سائوپائولو-کنگوناس]]|Coordinates={{coord|23|37|11|S|046|39|44|W|region:BR-SP_type:event_scale:5000|display=inline,title}}|plane1_image=|plane1_image_upright=1.15|plane1_caption=هواپیما حادثه دیده شرکت تام ایرلاینز در می ۲۰۰۷|total_fatalities=۱۹۹|total_injuries=۲۷ (بر روی زمین )|aircraft_type=[[ایرباس ای ۳۲۰|خانواده ایرباس ای۳۲۰]]|Operator=[[خطوط هوایی تام]]|IATA=JJ3054|ICAO=TAM3054|callsign=TAM 3054|tail_number=PR-MBK<ref name="flightbreaking" />|Origin=[[برزیل]]-[[پورتو آلگری]]-[[فرودگاه بین‌المللی سلگدو فیلهو]]|Destination=[[برزیل]]-[[سائوپائولو]]-[[فرودگاه کونگونیاس-سائو پائولو]]|Occupants=۱۸۷|Passengers=۱۸۱ == منابع == <ref name="187 on board" /><ref name="MSNBC 2">{{cite news |agency=[[Associated Press]] |title=Brazil president vows thorough probe of crash: Da Silva unveils new safety steps after latest aviation disaster killed 191 |url=https://www.nbcnews.com/id/wbna19864334 |work=[[NBC News]] |date=July 21, 2007 |access-date=July 21, 2007 |archive-date=November 12, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141112034634/http://www.nbcnews.com/id/19864334/ |url-status=live }}</ref>|Crew=6<ref name="notaTAM">{{cite web|title=Nota da TAM retifica informação e diz que Airbus 320 levava 176 pessoas|trans-title=TAM notice corrects information and says 176 died in Airbus 320|url=http://www.agenciabrasil.gov.br/noticias/2007/07/17/materia.2007-07-17.3821074797/view|publisher=[[Agência Brasil]]|date=July 17, 2007|access-date=July 17, 2007|language=pt|archive-date=September 29, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110929042006/http://www.agenciabrasil.gov.br/noticias/2007/07/17/materia.2007-07-17.3821074797/view|url-status=live}}</ref>|Fatalities=۱۸۷<ref name="asn">{{cite web |last=Ranter |first=Harro |date=July 17, 2007 |title=Accident Description |url=http://aviation-safety.net/database/record.php?id=20070717-0 |access-date=July 19, 2007 |website=Aviation Safety Network|publisher=[[Flight Safety Foundation]] |archive-date=January 11, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111110209/http://aviation-safety.net/database/record.php?id=20070717-0 |url-status=live }}</ref>|Survivors=۰|ground_fatalities=۱۲|ground_injuries=۲۷}} '''پرواز ۳۰۵۴ خطوط هوایی تام''' ( با شماره شناسایی JJ3054/TAM3054) یک پرواز مسافربری داخلی در برزیل بود که توسط [[تام ایرلاینز|خطوط هوایی تام]] از [[پورتو آلگری|پورتو آلگره]] به [[سائو پائولو|سائوپائولو]] ، برزیل انجام می‌شد. در غروب روز ۱۷ ژوئیه۲۰۰۷، [[خانواده ایرباس ای۳۲۰|ایرباس ای ۳۲۰-۳۲۲]] که در حال فرود آمدن از باند ۳۵اِل در سائوپائولو بود، پس از فرود آمدن و طی کردن مسافتی از باند در هنگام فعال کردن معکوس کننده رانش در باران متوسط، از باند خارج شد و با یک [[انبار]] [[لاتام ایرلاینز (شیلی)|خطوط هوایی تام]] در مجاورت یک [[جایگاه سوخت|پمپ بنزین]] [[شل پی‌ال‌سی|شل پی ال سی]] سقوط و با ساختمان ها برخورد کرد. <ref name="CNN">{{Cite news|date=July 18, 2007|title=Pilot in Brazilian crash tried to abort landing, official says|work=CNN|url=http://www.cnn.com/2007/WORLD/americas/07/18/brazil.plane.crash/index.html|accessdate=July 20, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070811230607/http://www.cnn.com/2007/WORLD/americas/07/18/brazil.plane.crash/index.html|archivedate=August 11, 2007}}</ref> <ref>{{Cite news|date=July 17, 2007|title=Incêndio permanece fora de controle; chances de sobrevivência diminuem|language=pt|trans_title=Fire remains out of control; chances for survivors diminished|work=[[Folha de S.Paulo]]|url=http://www1.folha.uol.com.br/folha/cotidiano/ult95u312789.shtml|accessdate=July 17, 2007|archivedate=August 17, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070817031634/http://www1.folha.uol.com.br/folha/cotidiano/ult95u312789.shtml}}</ref> این هواپیما بر اثر برخورد منفجر شد و تمامی ۱۸۷ مسافر و خدمه هواپیما و همچنین ۱۲ نفر در ساختمان‌ها و روی زمین کشته شدند. ۲۷ نفر دیگر در انبار تام مجروح شدند. [[رده:حوادث و سوانح ایرباس ای۳۲۰]] [[رده:حوادث و سوانح شرکت‌های هواپیمایی ناشی از وضع هوا]] [[رده:حوادث و سوانح هوایی در ۲۰۰۷ (میلادی)]] [[رده:حوادث و سوانح هوایی در برزیل]] [[رده:ترابری در سائو پائولو]] == حادثه == [[File:Voo_TAM_3054_-_Trajetoria.png|چپ|بندانگشتی|لحظات پایانی پرواز ۳۰۵۴ تام بر روی نقشه]] پرواز ۳۰۵۴ مجوز فرود بر روی باند ۳۵ راست را گرفت و فرود را آغاز کرد. بررسی‌های مقامات دولتی از فیلم‌های دوربین‌های فرودگاه از روز حادثه نشان داد که علیرغم اینکه هواپیما بدون هیچ حادثه‌ای بر روی باند فرود آمد ، اما سرعت آن به طور عادی کاهش نمی‌یابد، در حالی که با سرعت {{تبدیل|90|kn|km/h mph}} از انتهای باند خارج می‌شود، به سمت چپ منحرف می‌شود. . <ref>{{Cite news|last=Rigi|first=Cimilla|date=July 18, 2007|title=Autoridades dizem que o avião estava acima da velocidade normal|trans_title=Officials say the plane was above normal speed|url=https://sao-paulo.estadao.com.br/noticias/geral,aviao-estava-acima-da-velocidade-normal-dizem-autoridades,20766|accessdate=July 18, 2007|work=O Estado de S. Paulo|language=pt-BR|archivedate=September 19, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160919165121/http://sao-paulo.estadao.com.br/noticias/geral,aviao-estava-acima-da-velocidade-normal-dizem-autoridades,20766}}</ref> هواپیما پس از خروج از باند بر روی خیابان [[واشینگتون لوئیس|''واشنگتن لوئیس'']] ، یک گذرگاه اصلی شهر سائو پائولو عبور کرد و به یک ساختمان چهار طبقه تام اکسپرس برخورد و منجر به آتش سوزی بزرگ شد. همه ۱۸۷ مسافر و خدمه جان خود را از دست دادند و هواپیما منفجر شد. [[File:Avio_tam_editado.ogg|بندانگشتی|فیلم های دوربین مدار بسته از لحظات آخر پرواز ۳۰۵۴]] [[File:TAMPouso.ogg|بندانگشتی|ویدیوی زوایای مختلف از فرود پرواز ۳۰۵۴]] از آنجایی که اهرم رانش موتور سمت راست در آن زمان هنوز در حالت "قدرت گرفتن" قرار داشت، موتور سمت راست برای بالا رفتن قدرت شتاب می گرفت در حالی که موتور سمت چپ معکوس رانش خود را برای کم کردن به کار می گرفت در حالی که موتور دیگری شتاب تولیدمی‌کرد . این شرایط موتور ها باعث منحرف شن هواپیما به سمت چپ شد و در آخر هواپیما از باند خارج و به ساختمان های اطراف فرودگاه برخورد کرد و همه مسافران و خدمه کشته شدند. از موقعیت نادرست اهرم های رانش هواپیما تا رد شدن باند فرودگاه فقط ۱۶ ثانیه و تا سقوط هواپیما و برخورد به ساختمان های فرودگاه ۲۶ ثانیه طول کشید. === جدول زمان لحظات آخر پرواز === منبع: <ref>{{Cite web|url=http://www.desastresaereos.net/acidentetam3054.htm#O_acidente|title=DESASTRES AEREOS - ACIDENTE TAM JJ 3054 - ÍNDICE|website=www.desastresaereos.net|language=pt|trans_title=AIR DISASTERS - ACIDOR TAM JJ 3054 - INDEX|accessdate=March 28, 2019|archivedate=June 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190624055952/http://www.desastresaereos.net/acidentetam3054.htm#O_acidente}} </ref> {| class="wikitable" style="font-size: 100%; width:65%; text-align: center" ! colspan="2" |زمان ! rowspan="2" |اتفاق |- ![[Coordinated Universal Time|ساعت ( به وقت گرینویچ UTC)]] !به وقت محلی ( [[یوتی‌سی ۳:۰۰-|یو تی سی ۰۳:۰۰-]] ) |- |۲۰:۱۹ |۱۷:۱۹ | style="text-align:left" |پرواز ۳۰۵۴ فرودگاه سالگادو فیلهو را ترک می کند. |- |۲۱:۲۰ |۱۸:۲۰ | style="text-align:left" |پرواز ۳۰۵۴ نزدیک شدن به فرودگاه مقصد را آغاز می کند. |- |۲۱:۴۳ |۱۸:۴۳ | style="text-align:left" |خلبانان چک لیست فرود را انجام می دهند. |- |۲۱:۴۷ |۱۸:۴۷ | style="text-align:left" |پرواز ۳۰۵۴ اجازه فرود از برج کنترل را می‌گیرد |- |۲۱:۴۸:۲۴ |۱۸:۴۸:۲۴ | style="text-align:left" |اهرم های رانش هواپیما در جایگاه اشتباهی قرار گرفته اند. |- |۲۱:۴۸:۲۶ |۱۸:۴۸:۲۶ | style="text-align:left" |پرواز ۳۰۵۴ روی باند را لمس کرده و فرود می آید. |- |۲۱:۴۸:۳۰ |۱۸:۴۸:۳۰ | style="text-align:left" |هواپیما شروع به چرخش به سمت چپ می کند. |- |۲۱:۴۸:۴۰ |۱۸:۴۸:۴۰ | style="text-align:left" |هواپیما از باند فرودگاه عبور می کند. |- |۲۱:۴۸:۵۰ |۱۸:۴۸:۵۰ | style="text-align:left" |سقوط هواپیما به ساختمان چهار طبقه ای تام اکسپرس و منفجرشدن هواپیما . |} == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == <ref>{{Cite news|last=Rigi|first=Cimilla|date=July 18, 2007|title=Autoridades dizem que o avião estava acima da velocidade normal|trans_title=Officials say the plane was above normal speed|url=https://sao-paulo.estadao.com.br/noticias/geral,aviao-estava-acima-da-velocidade-normal-dizem-autoridades,20766|accessdate=July 18, 2007|work=O Estado de S. Paulo|language=pt-BR|archivedate=September 19, 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160919165121/http://sao-paulo.estadao.com.br/noticias/geral,aviao-estava-acima-da-velocidade-normal-dizem-autoridades,20766}}</ref> <ref>{{Cite web|date=July 17, 2007|title=O acidente do avião da TAM|trans_title=The TAM plane crash|url=http://www.agenciabrasil.gov.br/media/infograficos/2007/07/17/acidente_170707.swf/view|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516043225/http://www.agenciabrasil.gov.br/media/infograficos/2007/07/17/acidente_170707.swf/view|archivedate=May 16, 2008|accessdate=July 17, <ref>{{Cite web|url=http://www.desastresaereos.net/acidentetam3054.htm#O_acidente|title=DESASTRES AEREOS - ACIDENTE TAM JJ 3054 - ÍNDICE|website=www.desastresaereos.net|language=pt|trans_title=AIR DISASTERS - ACIDOR TAM JJ 3054 - INDEX|accessdate=March 28, 2019|archivedate=June 24, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190624055952/http://www.desastresaereos.net/acidentetam3054.htm#O_acidente}} </ref> ku3n8lppojsyvzrhs4mzflis7n9t6w0 0 6651424 42127958 41590941 2025-06-19T05:49:10Z Luckie Luke 573979 42127958 wikitext text/x-wiki '''محمد بن عبد الکریم کسنزان حسینی''' (۱۹۳۸ – ۴ ژوئیه ۲۰۲۰) یکی از مشایخ [[طریقت علویه قادریه کسنزانیه|طریقت قادریه کسنزانیه]] بود که به اختصار به آن طریقت کسنزانیه گفته می‌شود. مقر اصلی این طریقت در استان [[سلیمانیه]] در اقلیم [[کردستان عراق]] قرار دارد. نام «کسنزان» که به خانواده شیخ اطلاق می‌شود، لقبی است که به جد آن‌ها [[عبدالکریم شاه کسنزان|عبدالکریم اول]] داده شده‌است. واژهٔ کسنزان در [[زبان کردی]] به معنای کسی از او خبری ندارد است. علت این لقب، کناره‌گیری این شیخ به مدت چهار سال در یکی از کوه‌های منطقه [[قره‌داغ]] بود. این منطقه در حومهٔ شهر سلیمانیه قرار دارد و نام آن به معنای کوه سیاه است. هنگامی که مردم دربارهٔ محل این شیخ می‌پرسیدند، پاسخ می‌شنیدند: کس نزان یعنی کسی نمی‌داند. پس از بازگشت او از کوه، این لقب بر زبان مردم افتاد و به‌عنوان نام [[کسنزانی|طریقت علیه قادریه کسنزانیه]] شناخته شد که [[عبدالکریم شاه کسنزان|عبدالکریم اول]] و فرزندان و نوادگانش شیخ آن شدند.<ref name=":0">موسوعة الكسنزان فیما اصطلح علیه اهل التصوف و العرفان – جلد ۱ – مدخل (همزه – أ م ل)</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=الطريقة الكسنزانية : définition de الطريقة الكسنزانية et synonymes de الطريقة الكسنزانية (arabe)|نشانی=http://dictionnaire.sensagent.leparisien.fr/%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9/ar-ar/|وبگاه=dictionnaire.sensagent.leparisien.fr|بازبینی=2025-04-11|نام خانوادگی=Yann Picand, Dominique Dutoit}}</ref><ref>موسوعة الكسنزان فيما اصطلح عليه اهل التصوف والعرفان – ج1 – مادة (الهمزة – أ م ل )</ref> پس کسنزان هم نام خانوادگی است، هم نام طریقت، و هم معنای خاص خود را دارد. اما قبیله‌ای که شیخ محمد کسنزان به آن تعلق دارد، قبیله [[سادات]] [[برزنجی|برزنجیه]] است. جد بزرگ این قبیله، شیخ عیسی برزنچی بود که نخستین‌بار در [[برزنجه]] در شمال عراق سکونت گزید.<ref name=":0" /> == تولد و اوایل زندگی == شیخ محمد کسنزان حسینی در روستای «کَربَجنه» که تابع بخش سنقور از توابع [[استان کرکوک]] در شمال عراق است، در سپیده‌دم روز جمعه، چهاردهم ماه صفر سال ۱۳۵۸ هجری قمری، برابر با [[۱۵ آوریل]] [[۱۹۳۸]] میلادی، دیده به جهان گشود.<ref>{{Cite web | url = https://www.kasnazan.com/%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%83%d8%aa%d8%a8%d8%a9-%d8%a7%d9%84%d8%b5%d9%88%d8%b1%d9%8a%d8%a9/%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%8a%d8%af-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d9%8a%d8%ae-%d8%a7%d9%84%d8%b3%d9%84%d8%b7%d8%a7%d9%86-%d8%a7%d9%84%d8%ae%d9%84%d9%8a%d9%81%d8%a9-%d9%85%d8%ad%d9%85%d8%af-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%ad/ | title = السيد الشيخ السلطان الخليفة محمد المحمد الكسنزان الحسيني | access-date = 2019-12-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190731060607/https://www.kasnazan.com/السيد-الشيخ-السلطان-الخليفة-محمد-المح/ | archive-date = 31 July 2019 }}</ref> این روستا که محل تولد شیخ است، زادگاه مشایخ [[کسنزانی|طریقت کسنزانی]] است. از همان سال‌های کودکی که در کربجنه گذراند، پدرش، سید شیخ عبدالكريم شاه كَسْنَزان، عهده‌دار رهبری طریقت بود. این مأموریت به او توسط برادر بزرگترش سلطان حسین کسنزان، که به «سلطان» معروف بود و هست، سپرده شده بود. شیخ محمد کسنزان طریقت صوفی (طریقه) را از پدرش دریافت کرد، همراه با علوم [[تصوف]]. او علوم دینی را نزد علمای مدرسه دینی کربجنه فرا گرفت. وی زبان [[عربی]] و علوم [[اسلامی]] را نزد علمای این منطقه از جمله ملا کاکه حمه سیف‌الدین، ملا علی مصطفی (ملقب به علی لیلان) و ملا عبدالله عزیز کربجنی آموخت.<ref>{{Cite web |date=2020-07-04 |title=شیخ "محمد کسنزانی" رییس طریقت قادریه درگذشت |url=https://www.isna.ir/news/99041510609/%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%DA%A9%D8%B3%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA |access-date=2025-04-11 |website=ایسنا |language=fa}}</ref><ref>{{Cite web |title=السيد الشيخ السلطان الخليفة محمد المحمد الكسنزان الحسيني (قدس الله سره) |url=https://kasnazan.com/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%81%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD/ |access-date=2025-04-11 |website=الكسنزان |language=ar}}</ref> == تحصیلات دینی و صوفیانه == شیخ دارای کتابخانه‌ای علمی با هزاران [[کتاب]] و [[نسخه خطی]] بود. او به طور منظم از «خانه نسخه‌های خطی»، «کتابخانه عمومی اوقاف» (بغداد) و کتابخانه آستانه قادریه بازدید می‌کرد. در مورد علوم نقلی صوفیانه، وی خود را به مطالعه و پژوهش در این زمینه‌ها وقف کرد و «دایرةالمعارف کسنزانی در اصطلاحات اهل تصوف و عرفان» را تألیف نمود.<ref>{{Cite web |title=السيد الشيخ السلطان الخليفة محمد المحمد الكسنزان الحسيني (قدس الله سره) |url=https://kasnazan.com/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%81%D8%A9-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD/ |access-date=2025-04-11 |website=الكسنزان |language=ar}}</ref> == فعالیت‌ها و ابتکارات == شیخ محمد کسنزان دانشگاه شیخ محمد کسنزان را تأسیس کرد که شامل «دانشکده علوم شریعت، تصوف و گفت‌وگوی ادیان» به‌علاوه دانشکده‌های دیگری در زمینه‌های اقتصاد، سیاست، حقوق، زبان‌ها، علوم کامپیوتر و ریاضیات کاربردی می‌باشد.<ref>{{Cite web |title=الرئيسية |url=https://alsalam.edu.iq/ |access-date=2025-04-11 |website=كلية السلام الجامعة |language=ar}}</ref> او تقویم اسلامی‌ای با عنوان «تقویم محمدی» طراحی کرد که بر پایه محاسبات نجومی استوار است و رخدادها را از زمان ولادت پیامبر اسلام (ص) تاریخ‌گذاری می‌کند.<ref>{{Cite web |title=إحياء "المولد النبوي" وفق التقويم الشمسي "المحمدي" في السليمانية (صور) |url=https://shafaq.com/ar/%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D9%80%D9%80%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%AA/%D8%AD%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A-%D9%88%D9%81%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%B5%D9%88%D8%B1 |access-date=2025-04-11 |website=شفق نيوز |language=ar}}</ref><ref>{{Cite web |last=Alyoum |first=Alsoufia |date=2021-05-12 |title="التقويم المحمدي" إنجاز كسنزاني عظيم.... بقلم الباحث نوري جاسم |url=https://www.alsoufiaalyoum.com/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%8A-%D8%A5%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B2-%D9%83%D8%B3%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D8%B9%D8%B8%D9%8A%D9%85-%D8%A8/ |access-date=2025-04-11 |website=الصوفية اليوم |language=ar}}</ref> او «شورای مرکزی طریقت‌های صوفیه در عراق» را بنیان‌گذاری کرد. همچنین وب‌سایت طریقت صوفیانه قادریه کسنزانیه را راه‌اندازی کرد که به تبیین روش، اصول و آموزه‌های این طریقت اختصاص دارد و وسیله‌ای برای ارتباط با جهان بیرون و نمایانگر جوهره این طریقت به‌شمار می‌رود.<ref>{{Cite web |title=Home |url=https://kasnazan.com/ |access-date=2025-04-11 |website=الكسنزان |language=ar}}</ref> در سال ۱۴۱۵ هجری قمری (۱۹۹۴ میلادی)، «مرکز بین‌المللی تصوف و مطالعات روحی» را تأسیس نمود. این مرکز به تحقیق در مورد موارد شفاهای فوری منسوب به کرامات و پدیده‌های روحانی طریقت کسنزانیه می‌پردازد که هدف از آن‌ها نشان دادن وجود حقیقت الهی است. این مرکز همچنین این موارد را با پدیده‌های فراروان‌شناسی مقایسه می‌کند و محدودیت‌های آن‌ها را برجسته می‌سازد، همراه با دیگر پژوهش‌هایی که توسط محققان متخصص انجام می‌گیرند. == درگذشت == شیخ محمد عبدالکریم در [[ایالات متحده آمریکا]] در تاریخ ۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰ در سن ۸۲ سالگی درگذشت. پس از درگذشت وی، فرزندش شیخ [[نهرو محمد کسنزانی|نهرو کسنزانی]] به عنوان جانشین او بیعت شد؛ چراکه شیخ محمد تقریباً یک‌چهارم قرن پیش وصیت کرده بود که پسرش پس از وی به عنوان مرشد طریقت جانشین گردد. == منابع == {{پانویس}} <!--- رده‌بندی ---> [[رده:مقاله‌های ایجاد شده توسط ایجادگر]] 7xdkra5m8gmbaqaxru0qccxfgccwy9x 0 6652137 42128141 42113448 2025-06-19T11:50:29Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[مذاکرات ایران و آمریکا]] را به [[مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 42113448 wikitext text/x-wiki {{Infobox summit meeting |name = مذاکرات ایران و آمریکا |image = |image_alt = |caption = |date = ۲۳ فروردین ۱۴۰۴{{سخ}} ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ |date_ratified = |date_effective = |status = |date_repeal = |venues = [[مسقط]]، [[عمان]]{{سخ}}[[رم]]، [[ایتالیا]] |writer = |participants = [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزیر امور خارجه ایران]]، [[سید عباس عراقچی]]{{سخ}}نماینده ویژه ایالات متحده، [[استیو ویتکاف]]{{سخ}} [[Director of Policy Planning|مدیر برنامه‌ریزی سیاست‌گذاری]]، [[Michael Anton|مایکل آنتون]]<ref name="alarabiya20250424">{{Cite web|url=https://english.alarabiya.net/News/united-states/2025/04/24/us-names-michael-anton-to-lead-for-technical-talks-with-iran-politico-reports|title=US names Michael Anton to lead for technical talks with Iran, Politico reports|date=April 24, 2025|website=Al Arabiya English}}</ref> |signers = |keypoints = <!-- [[Nuclear weapons of the United States]], [[Iran's ballistic missiles program]] --> [[تحریم‌ها علیه ایران]]، [[پروتکل الحاقی به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای]]، [[نسل‌کشی غزه]]، [[حمایت آمریکا از اسرائیل در جنگ غزه]]، [[حقوق بشر در ایالات متحده]]، [[حقوق بشر در ایران]] |follows=[[نامه دونالد ترامپ به سید علی خامنه‌ای]]، [[برنامه جامع اقدام مشترک]]، [[بحران دریای سرخ]]، [[ایالات متحده آمریکا و حمایت دولتی از تروریسم]]، [[جمهوری اسلامی ایران و پرونده‌های تروریسم دولتی]] }} '''مذاکرات ایران و آمریکا''' به آغاز مذاکرات [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] به ریاست جمهوری [[مسعود پزشکیان]] و دولت [[ایالات متحده آمریکا]] به ریاست جمهوری [[دونالد ترامپ]] با هدف دستیابی به توافق صلح هسته‌ای در سال ۱۴۰۴ اشاره دارد. روند این مذاکرات غیر مستقیم است و کشور [[عمان]] نقش میزبان و میانجی را در مذاکرات برعهده دارد؛ به همین دلیل این دور از مذاکرات را '''مذاکرات مسقط''' می‌نامند.<ref name="highstakes">{{cite web|last=Motamedi|first=Maziar|title=Iran, US conclude ‘constructive’ nuclear talks in Oman, agree to meet again|website=Al Jazeera|date=2025-04-12|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/4/12/iranian-us-delegations-set-to-begin-high-stakes-nuclear-talks-in-oman?utm_source=chatgpt.com|access-date=2025-04-21}}</ref><ref name="theguardian">{{cite web|last1=Wintour|first1=Patrick|title=Iran and US agree to continue nuclear talks after first indirect round|url=https://www.theguardian.com/world/2025/apr/12/iran-foreign-minister-oman-us-nuclear-programme-talks|website=theguardian}}</ref> == پیش‌زمینه == {{اصلی|خروج آمریکا از برجام}} ترامپ در دوره اول تصدی پست ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا با خروج کشورش از [[برنامه جامع اقدام مشترک]] (برجام)،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-44056724|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2018-05-08|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/tags/خروج_آمریکا_از_برجام|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=euronews - اخبار بین‌المللی در مورد خروج آمریکا از برجام|نشانی=https://per.euronews.com/tag/us-withdrawal-from-jcpoa|وبگاه=euronews|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> اعمال سیاست «فشار حداکثری» و [[تحریم‌های آمریکا علیه ایران|تحریم‌ها علیه ایران]]،<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=|عنوان=هر هفته یک تحریم؛ ادامه سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران|ناشر=دویچه وله فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://p.dw.com/p/3l2Ig}}</ref> ترور [[قاسم سلیمانی]] فرمانده [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه قدس]] انقلاب اسلامی توسط [[نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا|ارتش ایالات متحده]] در خاک [[عراق]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=قاسم سلیمانی در عراق کشته شد|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-50979264|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ=2020-01-03|تاریخ بازبینی=2020-05-08|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=قاسم سلیمانی نزدیک فرودگاه بغداد کشته شد {{!}} DW {{!}} 03.01.2020|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/قاسم-سلیمانی-نزدیک-فرودگاه-بغداد-کشته-شد/a-51874335|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارش‌های رسانه‌ای: قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، در یک حمله هوایی کشته شد|نشانی=https://ir.voanews.com/a/5229922.html|وبگاه=صدای آمریکا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> و قرار دادن [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] در لیست [[تروریسم|گروه‌های تروریستی]] سیاست تقابل با حکومت جمهوری اسلامی ایران را در پیش گرفت.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=پرزیدنت دونالد ترامپ رسماً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد|ناشر=صدای آمریکا فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsamerica/us-iran-trump-43}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۹ فروردین ۱۳۹۸|عنوان=آمریکا سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد|ناشر=بی‌بی‌سی فارسی|doi=|تاریخ بازدید=۲ بهمن ۱۳۹۹|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-47857913}}</ref> وی همچنین با به رسمیت شناختن [[اورشلیم]] به عنوان پایتخت [[اسرائیل]] حمایت قاطع خود را از این کشور اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمریکا اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/f4_trump_recognize_jerusalem_as_israel_capital/28901349.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-08|کد زبان=fa}}</ref> === تحریم‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام === دونالد ترامپ که در زمان رقابت‌های انتخاباتی بارها وعدهٔ خروج از برجام را داده بود، پس از سه بار فرصت به تیم دیپلماسی خود برای اصلاح برجام، بالاخره در ۸ مه ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) به‌طور یکجانبه از این توافقنامه خارج شد. بدین ترتیب تمام تحریم‌هایی که آمریکا طبق پیوست دوم برجام موظف به تعلیق آن‌ها شده بود دوباره برقرار شدند.<ref>https://www.nytimes.com/2018/05/08/world/middleeast/trump-iran-nuclear-deal.html</ref> دولت ترامپ روز دوشنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۷ (۵ نوامبر ۲۰۱۸) رسماً دور جدید تحریم‌های [[نظام جمهوری اسلامی ایران|جمهوری اسلامی ایران]] را اعلام کرد. [[پمپئو]] وزیر دفاع وقت آمریکا گفت: «تحریم در زمینه‌های انرژی، بانکی، حمل و نقل و صنایع کشتی سازی می‌باشد. از زمان روی کار آمدن دولت ترامپ، ما دست به ۱۹ دور تحریم زده‌ایم که ۱۶۸ نهاد ایران را مورد هدف قرار داده‌اند. رژیم ایران میلیاردها دلار را از طریق بخش بانکی خود صرف [[سپاه پاسداران]] نموده است. تحریم‌های امروز ۵۰ بانک ایران، به‌علاوه فروع خارجی و داخلی وابسته به آنها را که همگام با حمایت رژیم ایران از تروریسم بین‌المللی و گسترش سلاحهای [[کشتار جمعی]] یا برآوردن زمینه‌های نقض حقوق بشر عمل می‌کنند، در بر می‌گیرند.» [[استیون منوچین]] وزیر خزانه‌داری وقت آمریکا نیز با اشاره به فشار اقتصادی بی‌سابقه ایالات متحده علیه ایران آن را بزرگ‌ترین کشور حامی تروریسم در جهان خواند و با برشمردن فهرستی از موارد تحریم گسترده این کشور اعلام کرد: «... رهبران ایران باید فوراً حمایت خود از تروریسم را متوقف کرده و به فعالیت‌های مخرب خود در منطقه پایان دهند. آنها اگر خواهان برداشتن تحریم‌ها هستند، بایستی تولید موشکهای بالستیک و مطامع هسته‌ای خود را خاتمه دهند.»<ref>[https://www.state.gov/secretary/remarks/2018/11/287132.htm Press Availability With Secretary of Treasury Steven T. MnuchinShare]</ref> === نامه ترامپ === {{اصلی|نامه دونالد ترامپ به سید علی خامنه‌ای}} در ۷ مارس ۲۰۲۵ نامهٔ [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا|رئیس‌جمهور ایالات متحده]] [[دونالد ترامپ]] به [[رهبر جمهوری اسلامی ایران|رهبر جمهوری اسلامی]] [[سید علی خامنه‌ای]] با هدف آغاز مذاکرات جدید هسته‌ای با ایران نوشته شد.<ref name="guardian">{{cite web |last1=Agence France-Presse |date=March 8, 2025 |title=Iran's supreme leader rails against Trump's 'bullying' military threat |url=https://www.theguardian.com/world/2025/mar/08/irans-supreme-leader-rails-against-trumps-bullying-military-threat |access-date=April 2, 2025 |website=The Guardian}}</ref><ref name="aa">{{cite web |date=March 8, 2025 |title='Bully': Iran's Khamenei rejects Trump demands for nuclear talks |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/3/8/bully-irans-khamenei-rejects-trump-demands-for-nuclear-talks |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250312121532/https://www.aljazeera.com/news/2025/3/8/bully-irans-khamenei-rejects-trump-demands-for-nuclear-talks |archive-date=2025-03-12 |access-date=2025-03-12 |website=Al Jazeera}}</ref><ref name="ap">{{cite web |date=7 March 2025 |title=Trump wrote to Iran's leader about that country's nuclear program and expects results 'very soon' |url=https://apnews.com/article/iran-us-trump-letter-khamenei-f78aeb869d146978b6d377184e236ef9 |website=[[آسوشیتد پرس]]}}</ref><ref name="eu">{{cite web |date=8 March 2025 |title=Iran dimisses prospects of nuclear negotiations, denies receiving letter from Trump |url=https://www.euronews.com/2025/03/08/iran-dimisses-prospects-of-nuclear-negotiations-denies-receiving-letter-from-trump |website=Euronews}}</ref><ref name="ny">{{cite web |last1=Sampson |first1=Eve |title=Iran's Leader Rebuffs Trump's Outreach Over Its Nuclear Program |url=https://www.nytimes.com/2025/03/08/world/middleeast/trump-iran-nuclear-deal-leader-response.html |website=[[نیویورک تایمز]]|date=8 March 2025}}</ref> ==== دور دوم ریاست جمهوری ترامپ ==== ترامپ با تأکید بر اینکه ایران نمی‌تواند سلاح هسته ای داشته باشد و در صورت شکست مذاکرات، نسبت به اقدام نظامی هشدار داده است، نوار بالایی برای موفقیت تعیین کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران در حال بررسی پیشنهاد یک توافق هسته‌ای موقت به آمریکا قبل از ادامه مذاکرات بود. این توافق موقت می‌تواند شامل تمدید مکانیسم ماشه باشد که بخشی از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بود و از آنجایی که ترامپ سیاست فشار حداکثری را احیا کرده است. آنچه موجب شکل‌گیری این دور از مذاکرات ایران و آمریکا شده و امکان حصول به نتیجه را ممکن کرده است، شامل تغییر در موازنه قدرت در منطقه پس از حملات هفتم اکتبر است که موجب تضعیف محور مقاومت شد. همچنین پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ و نزدیک شدن مهلت مکانیسم ماشه بعلاوه رسیدن سطح غنی سازی جمهوری اسلامی به آستانه هسته‌ای نقش مهمی در کشاندن دو طرف پای میز مذاکره داشته است.[https://www.khabaronline.ir/news/2071338/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%BE-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82-%D9%87%D8%B3%D8%AA?_gl=1*6lr58l*_ga*Qkc1YmpjTmhlYXFOanNHbG5TNEJoOXFvZ2QtZkY4b2pyTUtTZ01BbDZEbVpobThqTEE2MzMyVWZkdTFVOWpTNw..]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نشانه‌شناسی مذاکرات ترامپ با ایران/ امید به توافق وجود دارد؟|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2071338/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%BE-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%81%D9%82-%D9%87%D8%B3%D8%AA|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-05-31|بازبینی=2025-06-03|کد زبان=fa}}</ref> == مذاکرات == {{گسترش بخش}} در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ [[دونالد ترامپ]] رئیس‌جمهور [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] در دیدار خود با [[بنیامین نتانیاهو]] از مذاکرات مستقیم و بی واسطه با ایران در عمان خبر داد که ساعتی بعد از سوی وزارت امور خارجه ایران و شخص عباس عراقچی آن را تأیید ولی به انجام آن به‌صورت غیر مستقیم اشاره شد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده =خبر آنلاین |نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2046885/خبر-آکسیوس-از-مذاکرات-ایران-و-آمریکا-در-عمان |عنوان=خبر آکسیوس از مذاکرات ایران و آمریکا در عمان | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =تابناک |نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1298033/جزئیات-مذاکرات-ایران-و-آمریکا-در-عمان-دیدگاه-نماینده-ترامپ-به-برنامه-هسته‌ای-ایران-چیست |عنوان=جزئیات مذاکرات ایران و آمریکا در عمان؛ دیدگاه نماینده ترامپ به برنامه هسته‌ای ایران چیست؟ | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> === دور اول === دور اول مذاکرات بین ایران و آمریکا در روز شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ در [[مسقط]] پایتخت [[عمان]] برگزار شد. [[سید عباس عراقچی]] وزیر امور خارجهٔ وقت به عنوان نمایندهٔ ایران و [[استیو ویتکاف]]، نمایندهٔ ویژهٔ دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، سرپرستی هیئت طرفین را بر عهده دارند. [[بدر البوسعیدی]]، وزیر خارجه عمان که نقش میانجی و پیغام‌رسان بین دو هیئت را بر عهده داشت پس از پایان دور اول این دیدار، گفت‌وگوهای اولیه را مثبت و دوستانه ارزیابی کرد و از همکاری دو کشور میهمان برای ایجاد صلح سپاسگزاری کرد.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/1050861/وزیر-خارجه-عمان-مذاکرات-ایران-و-آمریکا-دوستانه-بود-از-همکاری-شان-برای-رسیدن-به-صلح-سپاسگزارم عصر ایران - وزیر خارجه عمان: مذاکرات ایران و آمریکا «دوستانه» بود / از همکاری شان برای رسیدن به صلح سپاسگزارم - وزیر خارجه عمان: مذاکرات ایران و آمریکا «دوستانه» بود / از همکاری شان برای رسیدن به صلح سپاسگزارم]</ref><ref>[https://fararu.com/fa/news/853120/تحلیل-نیویورک‌تایمز-از-نتیجه-مذاکرات-ایران-و-آمریکا فرارو - تحلیل نیویورک‌تایمز از نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا]</ref> === دور دوم === دور دوم مذاکرات با میانجیگری عمان در ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ در [[رم]] برگزار شد که مجدداً بین عراقچی و ویتکاف گفتگوهای غیرمستقیم صورت گرفت.<ref name="Moscow2">{{cite web|title=Moscow may gain key role in Iran nuclear deal as US talks progress|url=https://www.theguardian.com/world/2025/apr/20/moscow-may-gain-key-role-in-iran-nuclear-deal-as-us-talks-progress|website=the guardian}}</ref> «مجید تخت‌روانچی» معاون سیاسی وزیر خارجه، «کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه، «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت خارجه و «بهزاد صابری» مشاور وزیر خارجه از جمله کسانی هستند که وزیر امور خارجه ایران را همانند دوره پیش در این دوره از مذاکرات همراهی می‌کنند. این دوره از مذاکرات همچون دور قبلی به صورت غیرمستقیم و به صورت مکتوب و شفاهی با میانجیگری وزیر خارجه عمان برگزار می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1404013016336/%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D9%85-%DA%AF%D9%81%D8%AA-%D9%88%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7 جزئیات دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در ایتالیا]</ref> === دور سوم === سومین دور از مذاکرات میان ایران و آمریکا در ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ با میانجیگری عمان در مسقط برگزار شد. عراقچی، وزیر خارجه ایران گفت این بار مذاکرات «خیلی جدی‌تر» از گذشته بود و از سرعت پیشرفت مذاکرات اظهار رضایت کرد؛ همچنین از طرف آمریکا یک مقام ارشد دولتی بدون ذکر نام، گفت‌وگوها را «مثبت و سازنده» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پایان دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط؛ عراقچی: مذاکرات خیلی جدی‌تر از گذشته بود|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cvgp0vxg27dt|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-04-26|بازبینی=2025-04-27|کد زبان=fa}}</ref> === دور چهارم === چهارمین دور از مذاکرات میان ایران و آمریکا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ در مقسط پایتخت عمان برگزار شد. و مجدداً بین عراقچی و ویتکاف گفتگوهای غیرمستقیم صورت گرفت. گفت‌وگوهایی در دور چهارم مذاکرات مذکور در ادامه سه دور رایزنی پیشین، با محوریت اعتمادسازی در پرونده هسته‌ای ایران و رفع مؤثر تحریم‌ها دنبال گردید. در این دور از مذاکرات، ایران اشاره می کند که بر حقوق هسته‌ای خود (بصورت صلح آمیز) تاکید دارد.<ref>[https://www.mehrnews.com/live/6463582/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%B9-%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%A7-%D8%AA%D8%A7-%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1 پایان دور چهارم مذاکرات؛ تاکید ایران بر حقوق هسته‌ای صلح آمیز خود]</ref> ===دور پنجم=== پنجمین دور از مذاکرات ایران و آمریکا در ۲ خرداد ۱۴۰۴ در [[رم]] پایتخت [[ایتالیا]] برگزار شد.این بار مذاکرات با مقداری پیشرفت و بدون نتیجه گیری نهایی شکل گرفت. == پیامدها == ===کاهش نرخ ارز خارجی=== چند روز پیش از اعلام مذاکرات و قطعی شدن آن تا روز مذاکره و پس از آن، [[نرخ ارز]] دلار به صورت چشمگیری کاهش یافت به طوری که از کانال ۱۰۰ هزارتومان به کانال ۸۰ هزار تومان رسید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کاهش ۳۰ درصدی نرخ ارز با توافق میان ایران و آمریکا|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1050423/کاهش-۳۰-درصدی-نرخ-ارز-با-توافق-میان-ایران-و-آمریکا|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۱/۲۱–۱۳:۵۸|بازبینی=2025-04-13|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> == واکنش‌ها == === ایران === [[علی شمخانی|شمخانی]] مشاور نظامی و سیاستمدار شورای امنیت ایران هشدار داده است که ایران بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را اخراج خواهد کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ وزارت خارجه آمریکا به بی‌بی‌سی: تهدید به اخراج بازرسان یک اشتباه محاسباتی است|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c9vegkykxl3o.amp|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-04-10|بازبینی=2025-04-13|کد زبان=fa}}</ref> === جهان === [[رضا پهلوی]] از ایالات متحده خواست که [[نظام جمهوری اسلامی ایران|رژیم ایران]] را به جای مذاکره کنار بگذارد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Reza Pahlavi: U.S. has a third path on Iran aside from diplomacy, military strikes|نشانی=https://jewishinsider.com/2025/04/reza-pahlavi-iran-dissidents-u-s-diplomacy-military-strikes/|وبگاه=Jewish Insider|تاریخ=2025-04-08|بازبینی=2025-04-13|کد زبان=en-US|نام=Marc|نام خانوادگی=Rod}}</ref> [[فرناز فصیحی]] از [[نیویورک تایمز]] گزارش داد که خامنه ای می‌خواست پس از اصرار مشاورانش به مذاکره بیاید.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Why Iran’s Supreme Leader Came Around to Nuclear Talks With Trump|نشانی=https://www.nytimes.com/2025/04/11/world/middleeast/us-iran-talks-trump-khamenei.html|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-04-11|تاریخ بازبینی=2025-04-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi}}</ref> [[المانیتور]] گزارش داد که چینی‌ها نیز از طریق تقویت روابط از رژیم ایران حمایت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=China joins the chessboard ahead of Iran-US talks - AL-Monitor: The Middle Eastʼs leading independent news source since 2012|نشانی=https://www.al-monitor.com/newsletter/2025-04-10/china-joins-chessboard-ahead-iran-us-talks|وبگاه=www.al-monitor.com|بازبینی=2025-04-13|کد زبان=en}}</ref> اگرچه رابطه [[رافائل گروسی]]، مدیر [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] و تیم مذاکره‌کننده ترامپ نامشخص است، اما او قرار است در هفته سوم آوریل ۲۰۲۵ به ایران سفر کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran and US agree to continue nuclear talks after first indirect round|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2025/apr/12/iran-foreign-minister-oman-us-nuclear-programme-talks|کوشش=The Guardian|تاریخ=2025-04-12|تاریخ بازبینی=2025-04-13|شاپا=0261-3077|زبان=en-GB|نام=Patrick|نام خانوادگی=Wintour|نام۲=Patrick Wintour Diplomatic|نام خانوادگی۲=editor}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[روابط ایالات متحده آمریکا و ایران]] * [[مذاکرات هسته‌ای ایران]] * [[تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران]] == منابع == {{پانویس|۲}} == پیوند به بیرون == * [https://www.aparat.com/v/wteggd3 آپارات - مذاکره ایران و آمریکا در عمان - آمریکا چه می‌خواهد و هدف ایران چیست ؟] [[رده:انرژی هسته‌ای در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:برنامه هسته‌ای ایران]] [[رده:دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] [[رده:روابط ایران و ایالات متحده آمریکا]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:سیاست خارجی ایران]] [[رده:سیاست در ایران]] 4qa19o9yq9qf3artk08eybqqw6ihhh5 1 6653108 42128143 41675675 2025-06-19T11:50:30Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[بحث:مذاکرات ایران و آمریکا]] را به [[بحث:مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 41675675 wikitext text/x-wiki {{رتب}} {{بحث}} == لزوم اصلاح نام مقاله == با سلام نام این مقاله دارای کژتابی و ابهام است. با توجه به این‌که در گذشته مذاکراتی میان ایران و آمریکا وجود داشته است (از جمله برجام) و همین‌طور ممکن است در سال‌های آینده نیز مذاکرات دیگری آغاز شود، بهتر است که در نام مقاله به سال مذاکرات (۱۴۰۴ خورشیدی) اشاره شود یا به نحوی مشخص شود که این مقاله پیرامون مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده‌ی آمریکا در سال ۱۴۰۴ است. در غیر این‌صورت ممکن است که برای خواننده ابهاماتی به‌وجود بیاید. لطفا در مورد این موضوع مشارک نمایید تا با جمع‌بندی اقدام به تغییر نام مقاله نماییم. نام پیشنهادی: مذاکرات ایران و ایالات متحده‌ی آمریکا (۱۴۰۴ خورشیدی) [[کاربر:Mamadsadriii|Mamadsadriii]] ([[بحث کاربر:Mamadsadriii|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۳ (UTC) eusm08u46iyrw2lyop9t444cr6vh1it 2 6654345 42127778 42126524 2025-06-19T00:02:04Z Luckie Luke 573979 صفحه را خالی کرد 42127778 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 42127779 42127778 2025-06-19T00:02:15Z Luckie Luke 573979 درخواست حذف سریع ([[وپ:محس#ع۷|محس ع۷]]). 42127779 wikitext text/x-wiki {{db-author}} 9452ke8oz0wm28a51vfcdyr3lkcw3i5 0 6655528 42127756 41885175 2025-06-18T23:19:47Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127756 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه | نام = اسلوبودان کیوک | نام_تصویر = | توضیح_تصویر = | تلفظ = چوک | نام تولد = | تاریخ_تولد = | محل_تولد = | تاریخ_مرگ = | محل_مرگ = | ملیت = صرب | دانشگاه = [[مؤسسه فناوری کالیفرنیا]] (کالتِک) | شناخته‌شده برای = [[مبدل کیوک]] | جایزه‌ها = See below }} '''اِسلوبودان کیوک''' ({{آوا|sh|چوک}}) {{به انگلیسی|Slobodan Ćuk}} نویسنده، مخترع، صاحب کسب و کار، مهندس برق و استاد مهندسی برق در [[مؤسسه فناوری کالیفرنیا|موسسه فناوری کالیفرنیا]] (کالتِک) صربی-آمریکایی است.<ref name="SC-LinkedIn">{{Cite web|title=Slobodan Ćuk personal bio|last=Ćuk|first=Slobodan|url=https://www.linkedin.com/in/slobodancuk|website=LinkedIn}}</ref><ref name="SC-Amazon">{{Cite web|title=Slobodan Ćuk author bio|last=Ćuk|first=Slobodan|url=https://www.amazon.com/Slobodan-Cuk/e/B00IYCSWQ0/|website=Amazon}}</ref> [[مبدل کیوک|مبدل ولتاژ دی‌سی-به‌-دی‌سی حالت سوئیچ کیوک]] به نام او نامگذاری شده است. {{TOClimit|2}} == زندگی‌نامه == برای بیش از ۲۰ سال، او تا ۱ ژانویه ۲۰۰۰، [[استاد|استاد تمام]] مهندسی برق در مؤسسه فناوری کالیفرنیا بود<ref name="SC-CalTek-Info2">[http://chic.caltech.edu/genealogy/slobodan-cuk/ Slobodan Ćuk; EE Academic Genealogy Project; California Institute of Technology.]</ref> در سال ۱۹۷۹، اسلوبودان، تسلاکو {{به انگلیسی|TESLAco}} را در [[لاگونا نیگوئل، کالیفرنیا|لاگونا نیگل، کالیفرنیا]] تأسیس کرد.<ref name="SC-LinkedIn" /><ref name="SC-TESLAco-Contact">{{Cite web|title=Contacts|url=http://teslaco.com/contact/|website=TESLAco}}</ref> این منشور برای استفاده از نتایج تحقیقات پایه توسعه یافته در کالتِک برای طراحی‌های تجاری و نظامی عملی داشت.<ref name="SC-CalTek-Info3">[http://chic.caltech.edu/genealogy/slobodan-cuk/ Slobodan Ćuk; EE Academic Genealogy Project; California Institute of Technology.]</ref> بیش از ۳۰ حق [[ثبت اختراع]] نام کیوک روی آنهاست. == زندگی شخصی == والدین اسلوبودان میلوژکو و جولیجانا کیوک هستند.<ref name="SC-CalTek-Info3" /> او به [[انگلیسی آمریکایی]] و صربی صحبت می‌کند.<ref name="SC-LinkedIn"/> در ۲۹ فوریه ۱۹۷۲، اسلوبودان از بلگراد، یوگسلاوی به ایالات متحده مهاجرت کرد و توسط [[ناسا]] حمایت مالی شد.<ref name="SC-Amazon"/> اسلوبودان یک دپلم مهندسی (Dipl.Ing.) از دانشگاه بلگراد در سال ۱۹۷۰، کارشناسی ارشد مهندسی برق از دانشگاه سانتا کلارا در سال ۱۹۷۴، و دکترا. در [[الکترونیک قدرت]] از مؤسسه فناوری کالیفرنیا (کالتِک) در سال ۱۹۷۷ دریافت کرد.<ref name="SC-FIA2">[https://www.fi.edu/laureates/slobodan-cuk Slobodan Ćuk; Franklin Institute Awards; The Franklin Institute.]</ref><ref name="SC-LinkedIn"/><ref name="SC-Amazon"/> == کتابشناسی == === کتاب‌ها === * ''برق الکترونیک، جلد.'' ''۵: الکترونیک قدرت: آغازی جدید'' ; اسلوبودان کیوک؛ اعلام شده اما هنوز منتشر نشده است * ''برق الکترونیک، جلد.'' ''۴: متوسط‌گیری فضای‌حالت و مبدل‌های کیوک'' ; اسلوبودان کیوک؛ ۲۰۱۶;{{شابک|۹۷۸–۱۵۱۹۵۲۰۲۸۹}} * ''برق الکترونیک، جلد.'' ''۳: موضوعات و طرح‌های پیشرفته'' ; اسلوبودان کیوک؛ ۲۰۱۵;{{شابک|۹۷۸–۱۵۱۹۵۲۰۲۹۶}} * ''برق الکترونیک، جلد.'' ''۲: مدل‌سازی، تحلیل، و اندازه‌گیری'' ; اسلوبودان کیوک؛ ۲۰۱۵;{{شابک|۹۷۸–۱۵۱۹۵۱۳۲۶۷}} * ''برق الکترونیک، جلد.'' ''۱: توپولوژی، مغناطیس و کنترل'' ; اسلوبودان کیوک؛ ۲۰۱۵;{{شابک|۹۷۸–۱۵۱۹۱۶۱۱۳۰}} === کتاب (هم‌نویسنده) === * ''پیشرفت‌ها در تبدیل توان با حالت سوئیچ، جلد.'' ''۳:'' ; اسلوبودان کیوک و [[رابرت دیوید میدلبروک|آردی میدلبروک]]; ۱۹۸۳; ASIN B000H4NQLY * ''پیشرفت‌ها در تبدیل برق به حالت سوئیچ، جلد.'' ''۲: توپولوژی‌های حالت سوئیچ شده'' ; اسلوبودان کیوک و [[رابرت دیوید میدلبروک|آردی میدلبروک]]; ۱۹۸۱; ASIN B00125WN16 * ''پیشرفت‌ها در تبدیل برق به حالت سوئیچ، جلد.'' ''۱: مدل‌سازی، تجزیه و تحلیل و اندازه‌گیری'' ; اسلوبودان کیوک و آردی میدلبروک؛ ۱۹۸۱; ASIN B003XX2EB4 === ثبت‌اختراع‌ها === * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۷۹۱۵۸۷۴،<ref>[https://patents.google.com/patent/US7915874 U.S. Patent 7915874.]: "Step-down converter having a resonant inductor, a resonant capacitor and a hybrid transformer", filed 4 Oct 2010, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۲۰۱۰، «مبدل کاهنده دارای یک سلف تشدیدکننده، یک خازن تشدیدکننده و یک ترانسفورماتور ترکیبی» (مبدل کیوک-باک۲) * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۴۲۵۷۰۸۷،<ref>[https://patents.google.com/patent/US7915874 U.S. Patent 7915874.]: "Step-down converter having a resonant inductor, a resonant capacitor and a hybrid transformer", filed 4 Oct 2010, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۱۹۷۹، «مبدل سوئیچینگ دی‌سی-به‌-دی‌سی با [[ریپل (الکترونیک)|ریپل]] جریان ورودی و خروجی صفر و مدارهای مغناطیسی یکپارچه» (مبدل کیوک) === ثبت اختراع (هم‌نویسنده) === * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۷۷۷۸۰۴۶،<ref>[https://patents.google.com/patent/US7778046 U.S. Patent 7778046.]: "Voltage step-up switching DC-to-DC converter", filed 17 Dec 2008, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۲۰۰۸، «مبدل دی‌سی-به‌-دی‌سی سوئیچینگ افزاینده ولتاژ» * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۵۴۴۲۵۳۹،<ref>[https://patents.google.com/patent/US5442539 U.S. Patent 5442539.]: "Ćuk DC-to-DC switching converter with input current shaping for unity power factor operation", filed 2 Oct 1992, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۱۹۹۲، «مبدل سوئیچینگ دی‌سی-به‌-دی‌سی کیوک با شکل‌دهی جریان ورودی برای عملکرد ضریب توان واحد» * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۴۲۷۴۱۳۳،<ref>[https://patents.google.com/patent/US4274133 U.S. Patent 4274133.]: "DC-to-DC Converter having reduced ripple without need for adjustments", filed 20 June 1979, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۱۹۷۹، «تبدیل دی‌سی-به‌-دی‌سی با کاهش ریپل بدون نیاز به تنظیمات» (مبدل کیوک) * ثبت‌اختراع ایالات متحده ۴۱۸۴۱۹۷،<ref>[https://patents.google.com/patent/US4184197 U.S. Patent 4184197.]: "DC-to-DC switching converter", filed 28 Sep 1977, retrieved 15 Jan 2017.</ref> ثبت شده در سال ۱۹۷۷، «مبدل سوئیچینگ دی‌سی-به‌-دی‌سی» (مبدل کیوک) === مقاله‌ها === * ''مدلسازی، تحلیل و طراحی مبدل‌های سوئیچینگ''. پایان‌نامه دکتری در مؤسسه فناوری کالیفرنیا؛ نوامبر ۱۹۷۶<ref name="SC-CalTek-Info3" /> === مقالات (هم‌نویسنده) === * ''یک رویکرد یکپارچه کلی برای مدل‌سازی طبقات قدرت مبدل-سوئیچینگ''. کنفرانس متخصصان الکترونیک قدرت [[آی‌تریپل‌ئی]]; ۸ ژوئن ۱۹۷۶<ref>{{cite conference|last1=Ćuk|first1=Slobodan|last2=Middlebrook|first2=R. D.|date=June 8, 1976|title=A General Unified Approach to Modelling Switching-Converter Power Stages|conference=Proceedings of the IEEE Power Electronics Specialists Conference|pages=73–86|location=Cleveland, OH.|url=http://www.ee.bgu.ac.il/~kushnero/temp/guamicuk.pdf|accessdate=2008-12-31|archive-date=۲۰ سپتامبر ۲۰۱۸|archive-url=https://web.archive.org/web/20180920234523/http://www.ee.bgu.ac.il/~kushnero/temp/guamicuk.pdf|url-status=dead}}</ref> === مقالات مجلاتی === * «مبدل کاهنده سوئیچینگ ترکیبی با ترانسفورماتور ترکیبی»؛ ''الکترونیک قدرت'' ; می ۲۰۱۱<ref>[http://powerelectronics.com/site-files/powerelectronics.com/files/archive/powerelectronics.com/images/pdfs/HybridSwitchingConverter.pdf "Hybrid-Switching Step-down Converter with Hybrid Transformer"]; ''Power Electronics''; May 2011</ref> (مبدل کیوک-باک۲) * "تبدیل [[اصلاح ضریب توان|پی‌اف‌سی]] بی‌پُل ایزوله تک طبقه با دست‌یابی بازدهی ۹۸٪ "؛ ''الکترونیک قدرت'' ; نوامبر ۲۰۱۰<ref>[http://powerelectronics.com/site-files/powerelectronics.com/files/archive/powerelectronics.com/images/DesignFeatures_3-1110.pdf "Single-Stage Isolated Bridgeless PFC Converter Achieves 98% Efficiency"]; ''Power Electronics''; November 2010</ref> == جستارهای وابسته == * [[مبدل کیوک]] * [[مبدل دی‌سی به دی‌سی|مبدل دی‌سی-به‌-دی‌سی]] * [[منبع تغذیه سوئیچینگ|منبع تغذیه حالت سوئیچ]] == منابع == {{چپ‌چین}} {{پانویس|30em}} {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{چپ‌چین}} * {{نشانی وب|http://teslaco.com|TESLAco}} - official website * [https://www.youtube.com/channel/UCEHAqH16f6rCeSkM8P943Iw Slobodan Ćuk videos on YouTube] - official channel * [https://www.mikrocontroller.net/attachment/276833/PCIM_FINAL.pdf PCIM 2011 Presentation Slides] {{پایان چپ‌چین}} [[رده:استادان مؤسسه فناوری کالیفرنیا]] [[رده:افراد زنده بدون سال تولد]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان انستیتوی فناوری کالیفرنیا]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه بلگراد]] [[رده:دانش‌آموختگان سانتا کلارا]] [[رده:مخترعان اهل صربستان]] [[رده:مخترعان سده ۲۱ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:مهندسان برق اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:نویسندگان اهل ایالات متحده آمریکا]] [[رده:یوگسلاوی‌های مهاجرت‌کرده به ایالات متحده آمریکا]] btr9pdsi9dv78wqsdt9529wcfag9369 4 6656858 42127903 41669221 2025-06-19T03:58:32Z Hakaped 1329422 /* تاجیک‌های بامیان */ 42127903 wikitext text/x-wiki ===[[:تاجیک‌های بامیان]]=== <noinclude>{{این الگو را زمان بستن نبح حذف کن|?}}</noinclude><noinclude>[[رده:نظرخواهی برای حذف در آوریل ۲۰۲۵|تاجیک‌های بامیان]]</noinclude> <noinclude>{{راهنمای نبح}}</noinclude> :{{مقاله|تاجیک‌های بامیان}} – (<includeonly>[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/تاجیک‌های بامیان|مشاهدهٔ نظرخواهی]] | </includeonly>[[ویژه:تفاوت/41623267/cur|ویرایش‌ها از زمان نامزدی]]) :({{find sources multi|1=تاجیک‌های بامیان|inarticle= yes|introtext= ''جستجو در:'' گوگل:&nbsp;|introlink = g|introseparator = &nbsp;–&nbsp;|link1= gnews |display1= خبرگزاری‌ها|link2 = gbooks|display2= کتاب‌ها|link3 = gscholar|display3= پژوهش‌ها|link4 = persian|display4 = منابع فارسی|link5 = gfreeimages|display5 = تصویر}}) فاقد سرشناسی [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۲۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۶ (UTC) <!-- نظرتان را با استفاده از الگوهایی نظیر {{بماند}} یا {{حذف شود}} یا {{ادغام شود}} اعلام کنید. --> :{{ادغام شود}} پوشش مناسبی ندارد با [[تاجیک‌های افغانستان]] ادغام شود. [[کاربر:FX200|FX200]] ([[بحث کاربر:FX200|بحث]]) ۲۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۲ (UTC) * {{ادغام شود}} فاقد سرشناسی نیستند ولی به نظر من هم ادغام شود.[[کاربر: Hounaam|<b style="color:black;background:white">● Hounaam ●</b>]] [[بحث کاربر: Hounaam |<span style="color:black;background:white">&nbsp;گفتگو&nbsp;</span>]] ۲۷ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۲ (UTC) * {{حذف شود}} فاقد [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر|منابع معتبر]].--[[کاربر:Hakaped|Hakaped]] ([[بحث کاربر:Hakaped|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۸ (UTC) 2561pdyrivtdweuc4ce1f5392jtzdb7 3 6659083 42127454 42103822 2025-06-18T16:44:18Z م.د.حکمتی 1009082 آگاه‌سازی: [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان|نامزد شدن]] صفحهٔ [[:امیرحسین تکیان]] در [[وپ:نظرخواهی برای حذف]]. 42127454 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Amirhossein Takian|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۲۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۱ (UTC) ==نامزدی [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع|حذف سریع]] برای [[:امیرحسین تکیان]] == [[پرونده:Ambox warning pn.svg|48px|راست|alt=|link=]] {{جعبه گفتاورد|گفتاورد=<p>اگر این نخستین نوشتاری است که ایجاد کرده‌اید، ممکن است مطالعهٔ [[ویکی‌پدیا:اولین مقالهٔ شما|راهنمای نگارش نخستین نوشتارتان]] برای شما مفید باشد.</p><p>در صورت تمایل می‌توانید از [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله|برنامهٔ جادویی نوشتار]] به‌عنوان کمکی برای ایجاد نوشتار استفاده کنید.</p>|width=20%|align=left}} برچسبی برای درخواست حذف سریع صفحهٔ [[:امیرحسین تکیان]] از ویکی‌پدیا بر روی آن صفحه قرار گرفته است. این عمل مطابق با [[وپ:م۷|بند م۷ از معیارهای حذف سریع]] انجام شده است، زیرا این مقاله به‌نظر پیرامون یک شخص یا گروهی از افراد حقیقی است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|به‌شکلی باورپذیر]] چگونگی و دلیل اهمیت یا قابل توجه بودن آن را نشان نمی‌دهد: یعنی نشان نمی‌دهد که چرا مقالهٔ دربارهٔ آن موضوع باید در این دانشنامه گنجانده شود. مطابق با [[ویکی‌پدیا:معیارهای حذف سریع#مقاله‌ها|معیارهای حذف سریع]]، چنین مقاله‌هایی ممکن است در هر زمانی حذف شوند. لطفاً خود را با [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|آنچه عموماً سرشناس محسوب می‌شود]] بیشتر آشنا کنید. اگر فکر می‌کنید که این صفحه نباید به این دلیل حذف شود، می‌توانید با [[:امیرحسین تکیان|بازدید از صفحه]] و کلیک بر روی دکمهٔ «مخالفت با این حذف سریع»، '''با این نامزدی مخالفت کنید'''. این کار به شما این امکان را می‌دهد تا توضیح دهید که چرا فکر می‌کنید این صفحه نباید حذف شود. با این حال، آگاه باشید که هرگاه یک صفحه برای حذف سریع برچسب بخورد، ممکن است بی‌درنگ حذف شود. لطفاً برچسب حذف سریع را خودتان از صفحه برندارید، اما در افزودن اطلاعات بیشتر در راستای [[ویکی‌پدیا:فهرست سیاست‌ها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] درنگ نکنید. اگر صفحه حذف شده است، و تمایل دارید که محتوا برای ارجاع‌دهی بیشتر یا بهبود در آینده احیا شود، لطفاً با {{Querylink|Special:Log|qs=type=delete&page=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86+%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86|مدیری که صفحه را حذف کرده تماس بگیرید}}. <!-- الگو:حس-اهمیت-آگاه‌سازی --><!-- الگو:حس-محس-آگاه‌سازی-سفارشی --> [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۳ (UTC) == ژوئن ۲۰۲۵ == [[Image:OOjs_UI_icon_info_big_progressive.svg|25px|alt=Information icon|alt=]] لطفا درباره خودتان مقاله ننویسید. ایجاد کردن یک [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خودزندگی‌نامه]] ''شدیداً'' نهی می‌شود – لطفاً رهنمودهای مربوط به [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خودزندگی‌نامه]] را مطالعه کنید. اگر چنین مقاله‌ای ایجاد کرده‌اید، ممکن است تا کنون حذف شده باشد. اگر واقعاً در زندگی خود یک کار برجسته و قابل توجه انجام داده‌اید که بر اساس [[وپ:سرشناسی (افراد)|رهنمودهای سرشناسی افراد]] می‌توان آن را تایید کرد، دیر یا زود شخص دیگری دربارهٔ شما یک مقاله ایجاد خواهد کرد (صفحهٔ [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیایی‌های صاحب مقاله|ویکی‌پدیانویسانی که مقاله دارند]] را ببینید). اگر در حال حاضر مقاله‌ای دربارهٔ شما وجود دارد و می‌خواهید مطلبی به آن اضافه کنید، لطفاً تغییرات مورد نظر خود را در صفحهٔ بحث مقاله پیشنهاد دهید. لطفاً در نظر داشته باشید که اینجا یک [[دانشنامه]] است، نه یک [[وپ:نیست|وبسایت شخصی]] یا یک شبکهٔ اجتماعی. اگر در حال حاضر مقالهٔ شما حذف شده است، لطفاً این صفحه را ببینید: [[ویکی‌پدیا:چرا صفحه‌ای که ساختم حذف شد؟|چرا صفحه‌ای که ساختم حذف شد؟]]. اگر فکر می‌کنید که حذف کردن مقاله اشتباه بوده است، لطفاً با مدیری که صفحه را حذف کرده تماس گرفته و به گفتگو بپردازید. با سپاس.<!-- الگو:هبک-خودزندگی‌نامه --> ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۸ (UTC) == پیشنهاد حذف [[:امیرحسین تکیان]] == <div class="floatright" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|42px|alt=|link=]]</div> درود؛ بحثی دربارهٔ اینکه آیا صفحهٔ '''[[:امیرحسین تکیان]]''' پیرو [[ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها|سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا]] مناسب ماندن است یا باید [[وپ:حذف|حذف]] شود، هم اکنون در جریان است. تا هنگامی که یک توافق عمومی بدست آید، همچنان بحث دربارهٔ این صفحه در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان{{#اگر:|<nowiki/> {{{order}}}}}]] ادامه خواهد داشت. هرکسی اجازهٔ شرکت در این گفتگو را دارد. با نامزدی این صفحه، سیاست‌ها و رهنمودهای مورد نظر نیز توضیح داده خواهد شد. بحث بر روی نشانه‌های خوب بودن کیفیت، و سیاست‌ها و رهنمودهای ما متمرکز خواهد بود. هنگامی که بحث در جریان است کاربران می‌توانند صفحه را ویرایش کنند و حتی با توجه به مسائل مورد بحث آن را پیشرفت دهند. با این حال الگوی حذف را از بالای صفحه برندارید. [[کاربر:م.د.حکمتی|م.د.حکمتی]] ([[بحث کاربر:م.د.حکمتی|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۴ (UTC) 09k541xp41ivjh23hko2rbiauuoscj7 0 6663711 42127652 41945884 2025-06-18T20:26:47Z Javidd 935095 /* نگارخانه */ 42127652 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = کلب لیساندر هاو | image = Caleb_L._Howe_portrait.jpg | caption = | birth_date = ۲۳ سپتامبر ۱۸۱۰ | birth_place = | death_date = {{death date and age|1896|3|14|1810|9|23}} | death_place = [[براتلبورو، ورمونت]] | resting_place = گورستان پراسپکت هیل (براتل‌بورو، ورمونت)، براتلبورو، ورمونت | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | occupation = [[عکاس]] | known_for = Portraits | notable_works = | style = | movement = | spouse = سینتیا شرمن {{سخ}} باچلر سایموندز }} '''کلب لیساندر هاو''' ({{lang-en|Caleb Lysander Howe}}؛ ۲۳ سپتامبر ۱۸۱۰ – {{death date|1896|3|14|1810|9|23}}) [[عکاس]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] بود. == اوایل زندگی و تحصیلات == هاو در [[دامرستون، ورمونت]] متولد شد. او پسر کالب و سوفیا شلدون هاو بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=1837 Mentioned - Year of Panic - Rule Factory Business Suspended in Obit of CL Howe|نشانی=https://www.newspapers.com/article/vermont-phoenix-1837-mentioned-year-of/126196542/|کوشش=Vermont Phoenix|تاریخ=1895-03-15|تاریخ بازبینی=2025-05-08|صفحات=4}}</ref> خانواده او در جوانی به [[دوور (ورمانت)|دوور، ورمانت]] نقل مکان کردند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=A legacy of images still enjoyed today|نشانی=https://www.reformer.com/history/a-legacy-of-images-still-enjoyed-today/article_78c92e68-30be-11eb-a3bd-b702842a516f.html|وبگاه=Brattleboro Reformer|تاریخ=2020-11-27|بازبینی=2025-05-08|کد زبان=en|نام=The Brattleboro Historical|نام خانوادگی=Society}}</ref> == حرفه == هاو حرفه خود را به عنوان یک کشاورز آغاز کرد. او حدود سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۴۹ به عنوان جواهرساز و ساعت‌ساز در دوور و بعدها در [[براتلبورو، ورمونت]]، جایی که برای کار در یک کارگاه ماشین‌آلات نقل مکان کرده بود، مشغول به کار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Caleb Lysander Howe|نشانی=https://www.americansilversmiths.org/makers/silversmiths/174855.htm|وبگاه=www.americansilversmiths.org|بازبینی=2025-05-21}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=1837 Mentioned - Year of Panic - Rule Factory Business Suspended in Obit of CL Howe|نشانی=https://www.newspapers.com/article/vermont-phoenix-1837-mentioned-year-of/126196542/|کوشش=Vermont Phoenix|تاریخ=1895-03-15|تاریخ بازبینی=2025-05-21|صفحات=4}}</ref> هاو به دوور بازگشت و با کشاورزی و تدریس آواز در زمستان، امرار معاش می‌کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://books.google.de/books?id=8dUHTfULq2QC&pg=PA654&redir_esc=y|عنوان=Annals of Brattleboro, 1681-1895}}</ref> او با یک عکاس دوره‌گرد [[داگرئوتایپ|داگرئوتیپ]] آشنا شد که در سال ۱۸۵۲ استودیویی موقت در نزدیکی مزرعه هاو برپا کرده بود. هاو کسب و کار عکاس را به قیمت سیصد دلار خرید و حرفه عکاسی را آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Caleb Lysander Howe {{!}} Smithsonian American Art Museum|نشانی=https://americanart.si.edu/artist/caleb-lysander-howe-7036|وبگاه=americanart.si.edu|بازبینی=2025-05-21|کد زبان=en}}</ref> عکاس دوره‌گر به اندازه کافی آنجا نماند تا فرآیند کار را به هاو آموزش دهد، بنابراین مجبور شد با عکاسان دیگر صحبت کند، از جمله برای یادگیری نحوه چاپ عکس به [[بوستون]] سفر کرد.<ref name=":0" /> هاو به عنوان یک عکاس سیار کار می‌کرد و موقتاً یک گالری در [[آدمز شمالی (ماساچوست)|نورث آدامز، ماساچوست]]، برپا کرده بود. او سال بعد به براتلبورو بازگشت، زیرا نورث آدامز به دلیل کارهایی که در نزدیکی تونل هوساک انجام می‌شد، «جمعیتی را تشکیل می‌داد که برای حرفه عکاسی جذابیتی نداشتند».<ref name=":0" /> هاو به شهرستان‌های [[شهرستان ویندهام، ورمانت|ویندهام]] و [[شهرستان بنینگتن، ورمانت|بنینگتن]] در ورمونت و همچنین بخش‌هایی از [[نیوهمپشایر]] سفر کرد و برای راه‌اندازی یک استودیو، یک یا دو هفته توقف داشت.<ref name=":1" /> == درگذشت و میراث == هاو در ۱۴ مارس ۱۸۹۶، پس از یک دوره کوتاه بیماری درگذشت. او در گورستان پراسپکت هیل در براتلبورو به خاک سپرده شد. == نگارخانه == <gallery> پرونده:William Morris Hunt (2882141112).jpg|کارت ویزیت ویلیام موریس هانت از استودیوی هاو حدود سال ۱۸۷۹ پرونده:Captain Charles Dwight Merriman.jpg|کاپیتان چارلز دوایت مریمن توسط سی. ال. هاو پرونده:Private J.M.B.jpg|سرباز وظیفه از هنگ پنجم پیاده نظام داوطلب ورمونت، عضو گروهان کی پرونده:Unidentified Soldier Brattleboro.jpg|سرباز ناشناس با لباس ستوان یکم ارتش اتحادیه پرونده:View of Hines, Newman & Co.'s machine shop damaged by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|خسارت سیل به کارگاه ماشین‌سازی پرونده:C. L. Howe & Sons Display Ad.png|تبلیغ استودیویی هاو و پسر ۱۸۸۵ پرونده:C. L. Howe & Sons advertisment.png|تبلیغ استودیویی هاو و پسر ۱۸۸۳ پرونده:Group of women in front of house (identified on verso), by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|گروهی از زنان در مقابل خانه پرونده:James Fisk, Jr.'s monument, Prospect Hill Cemetery, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|بنای یادبود جیمز فیسک جونیور، گورستان پراسپکت هیل، اثر هاو پرونده:Main Street from residence of Mr. F. W. Harris, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|خیابان اصلی از محل سکونت آقای اف. دبلیو. هریس، اثر هاو پرونده:People on rocks near river and buildings damaged by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).png|افراد روی صخره‌های نزدیک رودخانه و ساختمان‌های آسیب‌دیده در اثر سیل، اثر هاو پرونده:View of damage, apparently from a flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|نمای خسارت ظاهراً ناشی از سیل توسط هاو پرونده:View of debris caused by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|نمایی از آوار ناشی از سیل، اثر هاو، سی. ال. </gallery> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند=//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Caleb_Lysander_Howe&oldid=1269943141|عنوان=Caleb Lysander Howe|زبان=انگلیسی|بازیابی=۸ مه ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{عکاس-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:هاو، کلب لیساندر}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۹۶ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۱۰ (میلادی)]] [[رده:عکاسان اهل ورمانت]] [[رده:عکاسان سده ۱۹ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] l14ts40jbk7v453al41387wdmkbfirw 42127654 42127652 2025-06-18T20:29:24Z Javidd 935095 /* نگارخانه */ 42127654 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = کلب لیساندر هاو | image = Caleb_L._Howe_portrait.jpg | caption = | birth_date = ۲۳ سپتامبر ۱۸۱۰ | birth_place = | death_date = {{death date and age|1896|3|14|1810|9|23}} | death_place = [[براتلبورو، ورمونت]] | resting_place = گورستان پراسپکت هیل (براتل‌بورو، ورمونت)، براتلبورو، ورمونت | nationality = [[ایالات متحده آمریکا]] | occupation = [[عکاس]] | known_for = Portraits | notable_works = | style = | movement = | spouse = سینتیا شرمن {{سخ}} باچلر سایموندز }} '''کلب لیساندر هاو''' ({{lang-en|Caleb Lysander Howe}}؛ ۲۳ سپتامبر ۱۸۱۰ – {{death date|1896|3|14|1810|9|23}}) [[عکاس]] اهل [[ایالات متحده آمریکا]] بود. == اوایل زندگی و تحصیلات == هاو در [[دامرستون، ورمونت]] متولد شد. او پسر کالب و سوفیا شلدون هاو بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=1837 Mentioned - Year of Panic - Rule Factory Business Suspended in Obit of CL Howe|نشانی=https://www.newspapers.com/article/vermont-phoenix-1837-mentioned-year-of/126196542/|کوشش=Vermont Phoenix|تاریخ=1895-03-15|تاریخ بازبینی=2025-05-08|صفحات=4}}</ref> خانواده او در جوانی به [[دوور (ورمانت)|دوور، ورمانت]] نقل مکان کردند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=A legacy of images still enjoyed today|نشانی=https://www.reformer.com/history/a-legacy-of-images-still-enjoyed-today/article_78c92e68-30be-11eb-a3bd-b702842a516f.html|وبگاه=Brattleboro Reformer|تاریخ=2020-11-27|بازبینی=2025-05-08|کد زبان=en|نام=The Brattleboro Historical|نام خانوادگی=Society}}</ref> == حرفه == هاو حرفه خود را به عنوان یک کشاورز آغاز کرد. او حدود سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۴۹ به عنوان جواهرساز و ساعت‌ساز در دوور و بعدها در [[براتلبورو، ورمونت]]، جایی که برای کار در یک کارگاه ماشین‌آلات نقل مکان کرده بود، مشغول به کار شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Caleb Lysander Howe|نشانی=https://www.americansilversmiths.org/makers/silversmiths/174855.htm|وبگاه=www.americansilversmiths.org|بازبینی=2025-05-21}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=1837 Mentioned - Year of Panic - Rule Factory Business Suspended in Obit of CL Howe|نشانی=https://www.newspapers.com/article/vermont-phoenix-1837-mentioned-year-of/126196542/|کوشش=Vermont Phoenix|تاریخ=1895-03-15|تاریخ بازبینی=2025-05-21|صفحات=4}}</ref> هاو به دوور بازگشت و با کشاورزی و تدریس آواز در زمستان، امرار معاش می‌کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://books.google.de/books?id=8dUHTfULq2QC&pg=PA654&redir_esc=y|عنوان=Annals of Brattleboro, 1681-1895}}</ref> او با یک عکاس دوره‌گرد [[داگرئوتایپ|داگرئوتیپ]] آشنا شد که در سال ۱۸۵۲ استودیویی موقت در نزدیکی مزرعه هاو برپا کرده بود. هاو کسب و کار عکاس را به قیمت سیصد دلار خرید و حرفه عکاسی را آغاز کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Caleb Lysander Howe {{!}} Smithsonian American Art Museum|نشانی=https://americanart.si.edu/artist/caleb-lysander-howe-7036|وبگاه=americanart.si.edu|بازبینی=2025-05-21|کد زبان=en}}</ref> عکاس دوره‌گر به اندازه کافی آنجا نماند تا فرآیند کار را به هاو آموزش دهد، بنابراین مجبور شد با عکاسان دیگر صحبت کند، از جمله برای یادگیری نحوه چاپ عکس به [[بوستون]] سفر کرد.<ref name=":0" /> هاو به عنوان یک عکاس سیار کار می‌کرد و موقتاً یک گالری در [[آدمز شمالی (ماساچوست)|نورث آدامز، ماساچوست]]، برپا کرده بود. او سال بعد به براتلبورو بازگشت، زیرا نورث آدامز به دلیل کارهایی که در نزدیکی تونل هوساک انجام می‌شد، «جمعیتی را تشکیل می‌داد که برای حرفه عکاسی جذابیتی نداشتند».<ref name=":0" /> هاو به شهرستان‌های [[شهرستان ویندهام، ورمانت|ویندهام]] و [[شهرستان بنینگتن، ورمانت|بنینگتن]] در ورمونت و همچنین بخش‌هایی از [[نیوهمپشایر]] سفر کرد و برای راه‌اندازی یک استودیو، یک یا دو هفته توقف داشت.<ref name=":1" /> == درگذشت و میراث == هاو در ۱۴ مارس ۱۸۹۶، پس از یک دوره کوتاه بیماری درگذشت. او در گورستان پراسپکت هیل در براتلبورو به خاک سپرده شد. == نگارخانه == <gallery> پرونده:William Morris Hunt (2882141112).jpg|کارت ویزیت ویلیام موریس هانت از استودیوی هاو حدود سال ۱۸۷۹ پرونده:Captain Charles Dwight Merriman.jpg|کاپیتان چارلز دوایت مریمن توسط سی. ال. هاو پرونده:Private J.M.B.jpg|سرباز وظیفه از هنگ پنجم پیاده نظام داوطلب ورمونت، عضو گروهان کی پرونده:Unidentified Soldier Brattleboro.jpg|سرباز ناشناس با لباس ستوان یکم ارتش اتحادیه پرونده:View of Hines, Newman & Co.'s machine shop damaged by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|خسارت سیل به کارگاه ماشین‌سازی پرونده:C. L. Howe & Sons Display Ad.png|تبلیغ استودیویی هاو و پسر ۱۸۸۵ پرونده:C. L. Howe & Sons advertisment.png|تبلیغ استودیویی هاو و پسر ۱۸۸۳ پرونده:Group of women in front of house (identified on verso), by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|گروهی از زنان در مقابل خانه پرونده:James Fisk, Jr.'s monument, Prospect Hill Cemetery, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|بنای یادبود جیمز فیسک جونیور، گورستان پراسپکت هیل، اثر هاو پرونده:Main Street from residence of Mr. F. W. Harris, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|خیابان اصلی از محل سکونت آقای اف. دبلیو. هریس، اثر هاو پرونده:People on rocks near river and buildings damaged by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).png|افراد روی صخره‌های نزدیک رودخانه و ساختمان‌های آسیب‌دیده در اثر سیل، اثر هاو پرونده:View of damage, apparently from a flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|نمای خسارت ظاهراً ناشی از سیل توسط هاو پرونده:View of debris caused by flood, by Howe, C. L. (Caleb L.).jpg|نمایی از آوار ناشی از سیل، اثر هاو، سی. ال. پرونده:Brooks House, by C. L. Howe & Son.jpg|خانه بروکس، اثر سی. ال. هاو و پسر </gallery> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند=//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Caleb_Lysander_Howe&oldid=1269943141|عنوان=Caleb Lysander Howe|زبان=انگلیسی|بازیابی=۸ مه ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{عکاس-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:هاو، کلب لیساندر}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۹۶ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۱۰ (میلادی)]] [[رده:عکاسان اهل ورمانت]] [[رده:عکاسان سده ۱۹ (میلادی) اهل ایالات متحده آمریکا]] 7s6btgllxkvd96i3l9od1qwx1y02gv5 0 6678532 42127976 41790877 2025-06-19T05:54:19Z Luckie Luke 573979 42127976 wikitext text/x-wiki تغذیه و آداب آن در [[تاریخ ایران باستان|ایران باستان]] تحت تأثیر عواملی چون فراهم بودن مواد خوراکی، وضعیت معیشت مردم و ذوق زیبایی‌شناسی قرار داشت. زمین‌های حاصلخیز و تنوع آب و هوا موجب فراهم شدن انواع مواد غذایی و میوه‌ها شد. قبل از [[حمله مغول به ایران|هجوم مغولان]]، ایران در بالاترین سطح اقتصادی قرار داشت و ذوق زیبایی‌شناسی در هنرهای مختلف نمایان بود.<ref name="شوشتری">{{یادکرد ژورنال | نویسنده = محمد علی شوشتری | سال = 1347 | عنوان = هنر زیبای خوراک‌پزی و خوان‌آرایی | نشریه = بررسی‌های تاریخی | شماره = 1 | سال = سوم}}</ref> [[مزدیسنا|تعالیم زرتشتی]] نیز تأثیر عمیقی بر فرهنگ تغذیه و آداب غذا خوردن داشت. منابع تاریخی مانند [[اوستا]]، کتیبه‌های هخامنشی و اسناد مانوی اطلاعاتی دربارهٔ فرهنگ تغذیه در این دوران ارائه می‌دهند.<ref name="مزداپور">{{یادکرد ژورنال |عنوان=نگاهی به خورد و خوراک ایران باستان |ژورنال=مجموعه مقالات خوراک و فرهنگ |تاریخ=1387 |صفحات=42-59}}</ref> در دوران باستان، دین و دولت از هم جدا بودند، اما با ظهور [[شاهنشاهی ساسانی|ساسانیان]]، این جدایی کاهش یافت و دین مزدیسنی به عنوان [[دین رسمی]] کشور معرفی شد. تغذیه در دربار شاهان ایران باستان به عنوان یک موضوع جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و به غنای بحث دربارهٔ فرهنگ تغذیه در این دوره کمک می‌کند.<ref name="کریستین سن">{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =کریستین سن | نام = آرتور| پیوند نویسنده = | عنوان = ایران در زمان ساسانیان| ترجمه = رشید یاسینی| جلد = | سال = | ناشر = امیرکبیر |مکان = | شابک = | صفحه = 721 | پیوند = | فصل = | پیوند فصل = | زبان=}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هرودت |نام= |کتاب= تاریخ هرودت|ترجمه= هادی هدایتی| ناشر= دانشگاه تهران |سال= 1383|مکان= |شابک=}}</ref> == فرهنگ تغذیه در دربار ایران باستان == فرهنگ تغذیه در دربار ایران باستان به بررسی متغیرهایی چون فرهنگ صرفه‌جویی، آداب و رعایت بهداشت، نوع ظروف و خوراک می‌پردازد. اطلاعات موجود از منابع تاریخی به تقسیم‌بندی این جنبه‌ها کمک کرده و به درک بهتر شیوه‌های تغذیه و آداب مربوط به آن در این دوران می‌افزاید. === فرهنگ صرفه‌جویی === [[گزنفون]]، فیلسوف و مورخ یونانی، در کتاب خود [[کوروش‌نامه]] به فرهنگ صرفه‌جویی در دربار ایران اشاره می‌کند و می‌نویسد که با وجود پخت غذا در مقیاس وسیع، توجه به حفظ طعم و مزه غذا و جلوگیری از هدر رفتن آن اهمیت زیادی داشت.<ref name="گزنفون">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= گزنفون|نام= |کتاب= کوروشنامه| ناشر= نشر علمی و فرهنگی|ترجمه=رضا مشایخی|سال= 1388|مکان= |شابک=}}</ref> === آداب و رعایت بهداشت === آداب غذا خوردن در دربار ایران باستان شامل جزئیات فراوانی بود. آتنیوس در کتاب «بزم فرزانگان» به اهمیت نظافت و پاکیزگی در هنگام غذا خوردن اشاره می‌کند. پادشاه از مهمانان خواسته بود که پیش از نشستن بر سر میز غذا خود را پاکیزه کنند و پیشخدمتان نیز باید قبل از سرو غذا استحمام کرده و لباس سفید بپوشند. در زمان غذا خوردن، خدمتکاران باید سکوت کنند تا بهداشت رعایت شود و از صحبت کردن خودداری کنند. همچنین، [[ساقی]] سلطنتی با دقت خاصی شراب را در جام می‌ریخت و قبل از تعارف به شاه، مقداری از آن را می‌نوشید تا از عدم وجود سم اطمینان حاصل کند. مأمور خاصی به نام «فرخشاد» نیز وظیفه داشت تا غذا را بچشد و از سالم بودن آن اطمینان یابد. در نهایت، مهمانان نزدیک به شاه باید پرده‌ای بر روی بینی و دهان خود می‌انداختند تا نفس آن‌ها به شاه نرسد. === ظروف مورد استفاده === در دربار ایران باستان، ظروف طلا و نقره به وفور در میزهای غذا وجود داشتند. این ظروف دست‌ساز و با مهارت استادکارانی از سراسر جهان ساخته شده بودند. شاه برای نوشیدن شراب از [[جام|جامی]] تخم‌مرغی شکل استفاده می‌کرد) سیسیلی، :۱۳۸۴ ۶۲۶( === انواع خوراک‌ها === خوراک‌های متنوعی در دربار هخامنشی استفاده می‌شد که از نقاط مختلف شاهنشاهی به پایتخت ارسال می‌گردیدند. برخی محصولات به دلیل کیفیت بالای خود تنها به مصرف دربار سلطنتی می‌رسیدند. از جمله این خوراک‌ها می‌توان به [[روغن گردو]]، شراب، خرما، و گندم اشاره کرد. آب نوشیدنی پادشاه نیز از رودخانه‌ای خاص در [[شوش]] تأمین می‌شد که به دلیل طعم و مطبوع بودنش، مورد توجه بود) بران، :۱۳۸۵ ۴۰۷–۳۰۹( تاریخ‌نگاران باستانی به تجمل و شکوه دربار هخامنشیان اشاره کرده و از وفور خوراک‌های سفره آن‌ها شگفت‌زده بودند. [[هرودوت]] نیز در گزارش‌های خود به این موضوع پرداخته و اشاره کرده است که پارسیان در روز تولد خود گاو و [[اسب]] را به سر سفره می‌آوردند و حتی خانواده‌ها نیز در چنین مناسبت‌هایی سفره‌های خود را با دام‌های مختلف تزئین می‌کردند. == فرهنگ تغذیه زرتشتیان در دوره باستانی ایران == فرهنگ تغذیه زرتشتیان در ایران باستان به مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها و قوانین مربوط می‌شود که بازتاب‌دهنده ارزش‌های این تمدن است. این دستورالعمل‌ها نه تنها به آماده‌سازی و مصرف غذا مربوط می‌شوند، بلکه هویت زرتشتیان را نیز شکل می‌دهند. غذا در این فرهنگ به عنوان نمادی قوی از هویت و تمایز از دیگران، به ویژه از «دیگری» انیرانی، محسوب می‌شود. تغذیه برای زرتشتیان منبع هویتی بوده و بر اساس آن خود را از دیگران متمایز می‌کردند. تمدن ایرانی پیش از [[حمله اعراب به ایران|غلبه اسلام]]، عمدتاً قوانین غذایی خود را از آیین زرتشتی دریافت کرده بود. این قوانین غذاها را به دو دسته تقسیم می‌کنند: غذاهایی که متعلق به جهان نیک هستند و غذاهایی که به جهان مخالف تعلق دارند. افرادی که غذاهای آلوده یا تولید شده در قلمرو دوم را مصرف می‌کنند، گناهکار و ناپاک محسوب می‌شوند)Daryaee, :2012 312-302) جوامعی که از این قوانین زرتشتی پیروی نمی‌کنند، خارجی دانسته می‌شوند و استفاده از غذاهای ممنوعه، آن‌ها را ناپاک می‌کند. به‌طور کلی، در سنت زرتشتی، توجه به اصول آیینی و رعایت پاکی در آماده‌سازی و مصرف غذا بسیار حائز اهمیت است) همان: ۲۳۰( === نوع تغذیه در اسطوره‌های مربوط به زرتشتیان === تغذیه در فلسفه آغازین بشریت و به ویژه در [[اسطوره‌شناسی ایرانی|اسطوره‌های زرتشتیان]] از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این نوع تغذیه با روند تکامل انسان تغییراتی را تجربه کرده است. در [[بندهشن|بندهش]]، به تغذیه نخستین جفت بشر، [[مشی و مشیانه|مشی و مشانه]]، اشاره می‌شود که در مراحل مختلف زندگی خود از آب، گاه، شراب و گوشت استفاده می‌کردند. در این روایت، مردم در هنگام مرگ ابتدا از گوشت و سپس از شراب و نان می‌خوردند. همچنین، پس از مرگ، به مدت هزار روز از غذاهای مختلف استفاده می‌کردند. این الگو نشان‌دهنده تغییرات در نوع تغذیه و تأثیر آن بر زندگی انسان‌ها است) بهار، ۱۳۶۹: ۱۴۵( در بندهش، تغذیه جفت آغازین حیوانی نیز به همین ترتیب توصیف شده است. آن‌ها به مدت سی روز از شیر و سپس از غذاهای دیگر استفاده می‌کردند. شیر به عنوان یکی از بهترین و ارزشمندترین غذاها در فرهنگ زرتشتیان شناخته می‌شود. در این راستا، گفته شده است که [[شیر گوسفند]] بهترین خوراکی است که انسان‌ها می‌توانند مصرف کنند و تأثیر مثبتی بر رشد و سلامت آن‌ها دارد) همان: ۳۱( در مرحله سوم، با خوردن گوشت، مشی و مشانه به جنگ با یکدیگر می‌پردازند و حتی فرزند خود را می‌خورند. این مرحله نشان‌دهنده جدایی انسان از اصل خود و ورود به دنیای جدیدی از تغذیه است) مختاریان، :۱۳۸۹ ۱۱۲–۱۱۳(. طبق اعتقادات زرتشتیان دربارهٔ آخرالزمان، خورشید به مدت سی شبانه‌روز متوقف می‌شود و انسان‌ها به مدت هفده سال از گیاه، سی سال از آب و ده سال از خوراک مینوی تغذیه می‌کنند) میرفخرایی، :۱۳۶۷ ۳۸(. این ارزش‌گذاری‌ها در فرهنگ ایرانی، به ویژه تحت تأثیر آموزه‌های زرتشتی، در داستان‌های مختلفی مانند [[پادشاهی ضحاک|داستان ضحاک]] در [[شاهنامه]] نیز به چشم می‌خورد. در این روایت، ضحاک ابتدا از غذاهای گیاهی تغذیه می‌کند، اما با ورود ابلیس و آموزش تغذیه گوشتی، به سمت [[آدم‌خواری (انسان‌ها)|انسان‌خواری]] سوق داده می‌شود. این تغییر در نوع تغذیه نشان‌دهنده تأثیرات منفی بر هویت انسانی و اخلاقیات است. در اسطوره‌های زرتشتی، نوع تغذیه به‌ویژه در داستان ضحاک و ابلیس به‌وضوح نشان‌دهنده تأثیرات عمیق فرهنگی و فلسفی است. در این روایت، تغذیه گوشت‌خواری به عنوان یک عمل ناپسند و خطرناک معرفی می‌شود که می‌تواند به نابودی نسل بشر منجر شود. [[ابلیس]]، به عنوان نماد شر، به ضحاک آموزش می‌دهد که از گوشت تغذیه کند و این عمل به معنای دوری از هویت انسانی و در نهایت به مرگ ختم می‌شود) مختاریان، :۱۳۸۹–۱۱۷ ۱۱۵( در این زمینه، تغذیه گیاهی و لبنی به عنوان یک الگوی اهورایی و مثبت در نظر گرفته می‌شود. زرتشتیان به [[گاو]] احترام خاصی قائل بودند و [[قربانی کردن حیوان|قربانی کردن]] آن در فرهنگ پیش از زرتشت مرسوم بود. زرتشت با این عمل مخالفت کرده و تأکید داشت که عبادت باید از طریق دعا و نماز باشد، نه قربانی کردن حیوانات). پورداود، ۱۳۷۷ ۱۰۰:( در متون زرتشتی، گاو به عنوان مخلوقی مقدس و نگهبان جانوران سودمند شناخته می‌شود. زرتشت به شدت مخالف قربانی کردن گاو بود و در [[گاتاها|گاتها]] به کسانی که گاو را قربانی می‌کنند، نفرین می‌کند. این نشان‌دهنده اهمیت گاو و تغذیه گیاهی در فرهنگ زرتشتی است. هومباخ نیز به مفهوم عرفانی واژه «گئوشتشن» اشاره می‌کند و آن را با خشم و کشتار بیرحمانه مرتبط می‌داند. زرتشت با این واژه‌ها به احترام به سنت‌های کهن و همچنین بیان اندیشه نیک پرداخته است. در نهایت، در نظام باور زرتشتی، تغذیه گوشتی به عنوان یک عنصر منفی و غیرانسانی در نظر گرفته می‌شود و تغذیه گیاهی و لبنی به عنوان الگوی ایده‌آل معرفی می‌شود. این تأکید بر تغذیه سالم و اخلاقی در فرهنگ زرتشتی، نشان‌دهنده ارزش‌های عمیق انسانی و روحانی این آیین است) مختاریان، :۱۳۸۹ ۱۱۷( == آداب خوردن غذا در فرهنگ زرتشتیان باستان == آداب غذا خوردن یکی از عناصر مهم فرهنگ تغذیه زرتشتیان باستان به‌شمار می‌رود. این آداب شامل موارد زیر است: === نیایش پیش از غذا خوردن === در متون زرتشتی، به‌ویژه در رساله‌ای به نام «سور سخن»، آداب نیایش و سپاسگزاری پیش از غذا خوردن به وضوح بیان شده است. در این دعا، از [[اهورامزدا|اورمزد]]، [[امشاسپندان]] و ایزدان مختلف سپاسگزاری می‌شود و همچنین به میزبان و بزرگان کشور دعا می‌شود. این نیایش نشان‌دهنده اهمیت روحانی و اجتماعی غذا خوردن در فرهنگ زرتشتیان است. === رعایت بهداشت === زرتشتیان به رعایت بهداشت در هنگام غذا خوردن اهمیت زیادی می‌دادند. شستن دست‌ها قبل و بعد از غذا، استفاده از ظروف جداگانه برای هر فرد و اجتناب از شستن دست‌ها در ظرف مشترک از جمله آداب بهداشتی بود. همچنین، پس از غذا خوردن، دندان‌ها با «دندان فرشن» (مسواک) پاک می‌شد و دهان شسته می‌گشت. این آداب نشان‌دهنده توجه به پاکیزگی و بهداشت در فرهنگ زرتشتیان است. === سکوت هنگام غذا خوردن === سکوت در هنگام غذا خوردن یکی از آداب مهم زرتشتیان بود. آن‌ها معتقد بودند که باید در هنگام غذا خوردن خاموش باشند و سخن نگویند، چرا که صحبت کردن ممکن است باعث بی‌احترامی به غذا و آداب سفره شود. در متون زرتشتی، «حرف زدن هنگام غذا خوردن» به عنوان یک گناه محسوب می‌شود و این موضوع در داستان‌های مختلفی نیز به تصویر کشیده شده است. === وعده‌های غذایی === در فرهنگ زرتشتی، وعده‌های غذایی به‌طور مشخصی تقسیم‌بندی شده بودند. واژه‌های پهلوی مانند "pih" به معنای غذا و "gāh-pih" به معنای هنگام غذا خوردن، نشان‌دهنده این تقسیم‌بندی هستند. همچنین، انواع چاشنی‌ها و خوراکی‌های خاص برای عصرانه و میان‌وعده‌ها نیز وجود داشت که به تنوع غذایی و آداب مرتبط با آن اشاره دارد. این آداب نه تنها به تغذیه زرتشتیان شکل می‌داد، بلکه نشان‌دهنده ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی آن‌ها نیز بود. رعایت این آداب به حفظ هویت و فرهنگ زرتشتیان کمک می‌کرد) مزداپور، :۱۳۸۷)۵۴–۵۵ === اعتدال در خوردن و آشامیدن === زرتشتیان به اعتدال در خوردن و آشامیدن بسیار اهمیت می‌دادند. آن‌ها در بزم‌ها و ضیافت‌ها از زیاده‌روی و حرص به شدت پرهیز می‌کردند و به‌ویژه از [[پرخوری]] اجتناب می‌کردند. این اعتدال به‌عنوان یک ارزش فرهنگی و اخلاقی در زرتشتیان شناخته می‌شد. به کودکان آداب غذا خوردن و قناعت در مصرف خوراک آموزش داده می‌شد. در [[مینوی خرد]] نیز تأکید شده است که «در همه کارها کوشنده و میانه‌رو باش». زرتشتیان به این باور بودند که رعایت اعتدال در خوردن می‌تواند به تندرستی و عمر طولانی منجر شود. در متون پهلوی آمده است: «پیمان خورش باشید» تا دیرپای باشید و به خورش خوردن حریص مباشید. گزنفون نیز در «کورشنامه» به کم‌خواری پارسیان اشاره نموده و آن را ستایش کرده است که [[کوروش بزرگ|کورش]] در کودکی به پدرش گفت: «به خداوند سوگند که نخستین چیزی که به کار خواهم بست این است که شکم را هیچ‌گاه انباشته نسازم». === استفاده از پیش غذا === در بزم‌ها، زرتشتیان به‌جای قرار دادن همه خوراکی‌ها به یکباره بر روی سفره، از [[پیشخورد|پیش‌غذاها]] استفاده می‌کردند. این روش به مهمانان این امکان را می‌داد که به آرامی و با لذت بیشتری غذا بخورند و همچنین به تحریک اشتها کمک می‌کرد. پیش‌غذاها معمولاً شامل خوراکی‌هایی بودند که به اصطلاح «گلو تر کن» نامیده می‌شدند و به‌عنوان مقدمه‌ای برای وعده اصلی غذا سرو می‌شدند. === ابزارهای مورد استفاده در تغذیه === زرتشتیان از ابزارهای مختلفی برای پخت و پز و غذا خوردن استفاده می‌کردند. واژه‌های «دیز»، «دیزه» و «دیزی» به نوعی ظرف اشاره دارند که از آن برای خوردن غذا استفاده می‌شد. همچنین، [[سفره]] به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم در پذیرایی شناخته می‌شد. در متون زرتشتی، ابزارهای دیگری مانند «یواز» برای کوبیدن جو و برنج، «کفچه» به‌عنوان قاشق، «پیاله»، «[[کوزه|سبو]]» و «جام» نیز ذکر شده است. اجاق و آتش نیز در فرهنگ زرتشتیان از تقدس ویژه‌ای برخوردار بودند. اجاق به‌عنوان نماد خانواده و خانه شناخته می‌شد و در بسیاری از متون به تقدس آن اشاره شده است. این نشان‌دهنده اهمیت آتش و اجاق در زندگی روزمره و فرهنگی زرتشتیان است. این آداب و ابزارها نه تنها به تغذیه زرتشتیان شکل می‌داد، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی آن‌ها را نیز تشکیل می‌داد. رعایت این آداب به حفظ ارزش‌های انسانی و اخلاقی در جامعه زرتشتی کمک می‌کرد. == مواد غذایی مورد استفاده زرتشتیان == در متون باستانی زرتشتی، تنوع مواد غذایی به وضوح نمایان است. این مواد غذایی شامل موارد زیر می‌شود: * [[شراب]] شراب در فرهنگ زرتشتیان دارای دو دیدگاه متضاد است. از یک سو، در متون دینی مانند [[یسنا]]، نوشیدن شراب مستی‌آور و برپایی مراسم خشن همراه با آن ناپسند شمرده شده است. از سوی دیگر، در مینوی خرد، مصرف شراب با رعایت اعتدال به عنوان امری مطلوب و نیکو معرفی شده است. در بزم‌ها، نوشیدن سه جام نخستین شراب ناگزیر بود و پس از آن هر کس به اندازه توانایی خود باده می‌نوشید. * [[فراورده لبنی|لبنیات]] مصرف لبنیات در فرهنگ زرتشتیان اهمیت زیادی داشت. شیر، ماست، پنیر، [[دوغ]] و [[کشک]] از جمله محصولات لبنی بودند که به وفور مصرف می‌شدند. شیر گوسفند به عنوان بهترین نوع شیر شناخته و توصیه می‌شد که کودکان به آن عادت داده شوند. روغن نیز به عنوان ''خوشترین خوراک'' اهل بهشت در متون مقدس زرتشتی یاد شده است. * انواع غلات و حبوبات غلات مانند [[گندم]] و [[جو (گیاه)|جو]] در تغذیه زرتشتیان نقش مهمی داشتند. نان اصلی زرتشتیان از گندم تهیه می‌شد و گندم به عنوان سرور غلات شناخته می‌شد. [[حبوبات|حبوباتی]] مانند نخود، عدس، برنج و [[ماش]] نیز در تغذیه آن‌ها وجود داشتند. * [[گوشت]] مصرف گوشت در فرهنگ زرتشتیان بعد از سبزیجات و لبنیات در اولویت سوم قرار داشت. مصرف گوشت حیوانات موذی و مضر ممنوع بود و در برخی مراسم، خوردن گوشت ناپسند شمرده می‌شد. زرتشتیان به کشتن چهارپایان با رعایت آداب خاصی می‌پرداختند و از گوشت حیوانات حلال مانند گاو، گوسفند، بز و [[شتر]] استفاده می‌کردند. * میوه و سبزیجات میوه‌ها و سبزیجات نیز بخش مهمی از رژیم غذایی زرتشتیان بودند. در متون باستانی به میوه‌هایی مانند توت، امرود و سبزیجات مختلف اشاره شده است. این مواد غذایی به عنوان منابع ویتامین و مواد مغذی در تغذیه زرتشتیان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. * ادویه‌جات و آجیل ادویه‌جات و آجیل نیز در تغذیه زرتشتیان جایگاه خاصی داشتند. این مواد به غذاها طعم و عطر می‌بخشیدند و در مراسم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این تنوع در مواد غذایی نشان‌دهنده فرهنگ غنی و توجه زرتشتیان به تغذیه سالم و متنوع بوده است. رعایت آداب و رسوم مرتبط با غذا نه تنها به حفظ سلامت جسمی کمک می‌کرد، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی آن‌ها را نیز تشکیل می‌داد. === میوه و آجیل === در متون باستانی زرتشتی، تنوع میوه‌ها و [[آجیل]]‌ها به وضوح نمایان است. برخی از این میوه‌ها و آجیل‌ها شامل موارد زیر هستند: ==== میوه‌ها ==== در بندهش و گزیده‌های [[وزیدگی‌های زادسپرم|زادسپرم]] و دیگر نوشته‌های پهلوی، [[میوه|میوه‌هایی]] چون: ** [[سیب]] ** انگور ** خرما ** [[به]] ** بادرنگ (احتمالاً اشاره به مرکبات) ** خیار ** [[انار]] ** شفتالو ** توت ** آلوچه (گوجه درختی) ** زردآلو ** [[گلابی|امرود]] (گالبی) ** انجیر ** گردو ** بادام ** سنجد ** کنار ** نارگیل (جوز هندی) ** پسته (درخت گرگانی) ** فندق ** شاه بلوط ** بلوط ** کهنج (درخت [[زالزالک (سرده)|زالزالک]]) در مینوی خرد، [[خرما]] و [[انگور]] به عنوان میوه‌های برتر معرفی شده‌اند. ==== آجیل‌ها ==== در رساله خسرو و ریدگ، انواع خشکبار و آجیل‌ها ذکر شده است، از جمله: ** [[جوز هندی]] ** [[پسته]] برشته شده ** نخود تازه ** خرما آزاد (خرما با گردو) ** [[هلو|شفتالو]] ** بلوط یا شاه بلوط با شکر این آجیل‌ها به عنوان خوش‌خوراک و مقوی شناخته می‌شدند و به هضم غذا کمک می‌کردند. ==== دسته‌بندی میوه‌ها ==== در این دوره، میوه‌ها به سه دسته اصلی تقسیم‌بندی شده‌اند: ** میوه‌هایی که هم بیرون و هم درون آن‌ها قابل خوردن است: مانند انجیر، سیب، به، انگور، توت سفید و گالبی. ** میوه‌هایی که فقط بیرون آن‌ها خوردنی است: مانند خرما، هلو، زردآلو، انواع زیتون، آلو و [[عناب]]. ** میوه‌هایی که فقط درون آن‌ها خوردنی است: مانند گردو، بادام، انار، نارگیل، فندق، شاه بلوط و پسته. === انواع مربا === در متون باستانی، انواع [[مربا]] نیز ذکر شده است، از جمله: ** مربای بادرنگ ** مربای به ** مربای زنجبیل ** مربای بهمن‌سپی ** مربای هلیله ** مربای گوز مربای زنجبیل چینی و هلیلهٔ پرورده به عنوان «خوشترین و نیکوترین» مرباها معرفی شده‌اند. این تنوع در میوه‌ها و آجیل‌ها نشان‌دهنده غنای فرهنگی و توجه زرتشتیان به تغذیه سالم و متنوع بوده است. === سبزی === در نوشته‌های پهلوی، تنوع [[سبزی برگی|سبزیجات]] به وضوح نمایان است. برخی از سبزیجاتی که در این متون ذکر شده‌اند عبارتند از: ** اسفناج ** کرفس ** گشنیز ** کاکیزه (تره تیزک) ** ریواس ** سیر ** پیاز ** کاسنی ** [[تره‌فرنگی|گندنا]] (تره امروزی) ** [[نعنای فلفلی|سوسنبر]] ** شنبلیله واژه "سبزیجات" به پهلوی "tarragīhā" است و در کتب پهلوی، امرداد به عنوان "مهتر گیاهان" شناخته می‌شود. در جشن فرشگرد، غذای خدایان از امرداد تهیه می‌شود و گفته می‌شود که هر کسی از آن بخورد جاودانه خواهد شد. === ادویه‌جات === در دوران باستان، ادویه‌ها به عنوان «ابزار» و «افزار» شناخته می‌شدند. برخی از ادویه‌جات شامل: ** [[زعفران]] (به پهلوی: Kurkum) ** [[زردچوبه]] ** [[زنجبیل]] ** [[مرزنگوش]] ** [[آویشن]] از دانه‌های روغنی، [[کنجد]] و [[روغن کنجد|روغن]] آن نیز در الواح [[تمدن ایلام|ایلامی]] نام برده شده است. == خوراک‌های ایرانی در متون دورهٔ میانه == طبق رساله خسرو و ریدگ، غذاهای زرتشتیان ایران باستان به شکل زیر دسته‌بندی می‌شوند: === غذاهای گرم === این غذاها به دو دسته تقسیم می‌شوند: - **غذاهای با گوشت قرمز**: مانند گوشت بزغاله دوماهه که با شیر مادر و شیر گاو تغذیه شده است، و سینه گاو فربه. - **غذاهای با گوشت سفید**: شامل پرندگانی چون طاووس، قرقاول، تیهو، کبک و مرغابی. === غذاهای سرد === غذاهای سرد به‌طور کلی به عنوان «آفسرد» شناخته می‌شوند. گوشت‌هایی که برای تهیه آفسرد پیشنهاد شده‌اند شامل: - گوشت گاو - گوزن - گراز - اشتر کوسته - گاو میش آفسرد گوشت گوساله نر که با یونجه و جو پروار شده باشد و پیه داشته باشد، به عنوان «آفسرد بس خوشتر» توصیه می‌شود. * خامیز خامیز نیز نوعی پیش‌غذا است که در خسرو و ریدگ به آن اشاره شده است. خامیز خرگوش لطیف‌تر و خوشبوتر از سایر خامیزها معرفی شده است. این تنوع در سبزیجات و خوراک‌ها نشان‌دهنده غنای فرهنگی و توجه زرتشتیان به تغذیه سالم و متنوع بوده است. == نان == === جایگاه فرهنگی نان در آیین‌های نوروزی زرتشتیان === نان به عنوان نماد برکت در آیین‌های زرتشتی، مفهومی آیینی و مذهبی دارد و از گذشته تا کنون، مهم‌ترین خوراک بر سفره زرتشتیان بوده است. در الواح ایلامی، از سیزده نوع نان یاد شده و سفره زرتشتیان با نان و خوراک‌های دیگر آراسته می‌شود. نان در [[نوروز در ایران باستان|مناسبت‌های نوروزی]] بر خوان نوروزی قرار می‌گیرد و زرتشتیان در گذشته تکه‌های نان به نام «درون» می‌پختند که بر آن آفرین می‌خواندند. امروزه علاوه بر نان معمولی، نان‌های دیگری چون نان شیر و نان برنجی نیز تهیه می‌شود (حسن‌زاده، ۱۳۸۴، ص ۱۸۵؛ مزداپور، ۱۳۸۴، ص ۴۹). === انواع نان === ==== نان سورُک (سیرک یا سوروک) ==== زرتشتیان به این نوع نان، «سیرُک» می‌گویند و زرتشتیان کرمانی به آن «سیرو» و غیر زرتشتیان آن را «[[نان سوروک|سورُک]]» می‌نامند. نام این نان به معنای جشن و شادی است و نوعی نان روغنی است که در مراسم دینی و آیینی زرتشتیان تهیه می‌شود. برای پخت نان سیرُک، آرد را با آب، خمیر مایه، نمک و کف دریا مخلوط کرده و می‌گذارند تا ور بیاید. سپس بانویی با تجربه، چانه‌های کوچکی از خمیر گرفته و آن را نازک می‌کند و در روغن داغ سرخ می‌کند. این نان گرد و پهن است و شبیه نان «درون» در زمان ساسانیان است. در آن دوران، نان‌هایی به اندازه یک کف دست پخته می‌شد و بر آن آفرین می‌خواندند و بر سر سفره نوروزی می‌گذاشتند. برای تزیین و خوشبو کردن نان، دانه‌هایی مانند کنجد، [[سیاه‌دانه|سیاهدانه]] و [[گشنیز|تخم کَشنیز]] روی آن می‌پاشیدند و جملاتی مانند «مبارک باد» می‌نوشتند تا برکت بیشتری به نان‌های سفره نوروزی بدهند (پهلوان شریف، ۱۳۹۷–۱۳۹۸، ص ۲۶–۲۷؛ رمضانخانی، ۱۳۹۶، ص ۲۷۹). ==== نان کُماج ساده ==== [[کیک جو دوسر|نان کُماج]] که در تمام فصول و مراسم سنتی زرتشتیان پخته می‌شود، خوراک آیینی ایام و مناسبت‌های نوروزی و پیشواز نوروز به حساب می‌آید. این نان نوعی نان شیرینی است که در دید و بازدیدهای نوروزی پخته و از مهمانان پذیرایی می‌شود. برای پخت نان کُماج، از آرد، آب، روغن، زردچوبه، تخم گشنیز، گل زردک و سیاهدانه استفاده می‌شود. ابتدا خمیر ورآمده را به چانه‌های کوچک درمی‌آورند و در ظرف مسی که ته آن روغن ریخته شده، می‌گذارند. سپس به روغن، زردچوبه و دیگر ادویه‌ها اضافه می‌کنند و چانه‌های خمیر را داخل ظرف می‌ریزند و با آتش روی در ظرف، نان‌ها را می‌پزند تا طلایی‌رنگ شوند. امروزه کُماج را در کیک‌پز و [[پلوپز]] نیز می‌پزند و برخی به جای کُماج ساده، از کُماج شیرین استفاده می‌کنند (رمضانخانی، ۱۳۸۷، ص ۲۹۴). ==== نان کُماج شیرین ==== مواد این کُماج شامل آرد، شکر، روغن، مغز گردو، بادام، [[هل]] و [[گلاب]] است. این مواد را با هم مخلوط کرده و خمیری درست می‌کنند که باید ور بیاید. سپس خمیر را ته‌دیگ‌های کوچک پهن کرده و بر روی حرارت ملایم می‌پزند. کُماج شیرین تقریباً شبیه کیک است و معمولاً برای برگزاری مراسم پنجه بزرگ و ایام نوروز از این نوع کُماج استفاده می‌شود (رمضانخانی، ص ۲۸۳ تا ۲۸۴). == منابع == {{پانویس|۲}} {{آشپزی|state=collapsed}} [[رده:آشپزی ایرانی]] [[رده:غذاهای تاریخی]] [[رده:فرهنگ ایران باستان]] 2kyifrc9y7dzpfctryk9ucg6qrgwrwp 0 6679083 42127873 41800094 2025-06-19T02:35:50Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[دستور تهیه هیزم و آب]] را به [[دستور تأمین هیزم و آب]] منتقل کرد 41800094 wikitext text/x-wiki '''حکم تأمین هیزم و آب''' {{به ژاپنی|薪水給与令 しんすいきゅうよれい}}; این قانون، تأمین آب آشامیدنی و سوخت برای کشتی‌های خارجی را توسط [[شوگون‌سالاری ادو]] در اواخر [[دوره ادو]] مجاز می‌دانست. == نمای کلی == در اوایل قرن نوزدهم، کشتی‌های خارجی، از جمله نیکولای رزانوف از امپراتوری روسیه، برای تجارت وارد ژاپن شدند. در پاسخ، شوگون‌سالاری تحت حکومت [[توکوگاوا ایه‌ناری]] «بونکا نو بوجوتسو ری» (دستور تأمین هیزم و آب برای مردم بونکا) را در بونکا 3 (1806) صادر کرد و مسیری را برای اجازه دادن به بازگشت‌کنندگان برای خروج مسالمت‌آمیز از کشور تعیین کرد. با این حال، پس از حمله بونکا روکو (۱۹۱۸–۱۹۴۵) به ژاپن در سال بعد، دستوری مبنی بر دور کردن کشتی‌های روسی صادر شد، اما این دستور تنها یک سال بعد لغو شد. با توجه به حادثه فایتون و حضور بعدی کشتی‌های بریتانیایی و آمریکایی در دریای ژاپن، دولت در سال ۱۸۲۵ سیاست خود را تغییر داد و دستور داد کشتی‌های خارجی، از جمله کشتی‌های کشورهای دیگر غیر از روسیه، از منطقه دور شوند. با این حال، پس از [[حادثه موریسون]]، انتقادات افزایش یافت و شوگون‌سالاری ادو، که از عملکرد ضعیف چینگ در جنگ‌های تریاک در سال ۱۸۴۰ شوکه شده بود، سیاست خود را تغییر داد و در سال ۱۸۴۲ دستور تنپو برای تأمین هیزم و آب را صادر کرد که پرداخت هیزم و آب را فقط به کشتی‌هایی که در وضعیت بحرانی قرار داشتند، مجاز می‌دانست. == جستارهای وابسته == * [[ساکوکو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薪水給与令&oldid=102267523|عنوان = 薪水給与令|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ مه ۲۰۲۵}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:دوره ادو]] [[رده:ساکوکو]] pt36h60ppdk4s34gzpfpzcxmlaiy7hj 3 6695024 42127830 42104160 2025-06-19T01:47:14Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Mpnader]] 42127830 wikitext text/x-wiki {{بایگانی شده}} == نسخه انگلیسی مقاله فهرست شهبانوهای ایران == با دورد. Draft:List of Shahbanus of Persia اگر امکان دارد بررسی کنید و از پیش‌نویس در بیاورید. با تشکر == حضور در پویش هر کاربر یک ارجاع == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[پرونده:Wikipedia Library owl.svg|80px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''سپاس از حضورتان!''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | از اینکه در دومین پویش '''[[ویکی‌پدیا:1Lib1Ref|هر کاربر یک ارجاع]]''' در ویکی‌پدیای فارسی حضور داشتید و کمک کردید تا ویکی‌پدیای [[وپ:تأیید|تأییدپذیر]] شود، از طرف [[وپ:کو|کتابخانهٔ ویکی‌پدیا]] از شما تشکر می‌کنم. امیدواریم در پویش‌ها و برنامه‌های بعدی ویکی‌پدیای فارسی نیز در کنار ما باشید. با احترام {{کاربر:Darafsh/امضا}} <!-- پیام توسط کاربر:Darafsh@fawiki با استفاده از فهرست در https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ویکی‌پدیا:1Lib1Ref/۲۰۲۱/شرکت‌کنندگان&oldid=32278630 ارسال شده‌است --> |} == دعوت‌نامهٔ شرکت در [[وپ:ناظر۱۴|انتخابات دورهٔ چهاردهم هیئت نظارت]] == {{Ivmbox| [[file:Scale of justice 2.svg|left|200px]] درود؛ از ۲۰ اکتبر برابر با ۲۸ مهر فرایند رأی‌گیری برای انتخابات [[وپ:ناظر۱۴|چهاردهمین دورهٔ هیئت نظارت]] شروع شده‌است؛ این انتخابات به مدت دو هفته ادامه پیدا می‌کند. حساب شما [[ویکی‌پدیا:انتخابات هیئت نظارت/دور چهاردهم/رأی‌مندان|واجد شرایط رأی‌دهی در این انتخابات]] است. هیئت نظارت گروهی متشکل از کاربران مجرب ویکی‌پدیای فارسی است که وظیفهٔ حل اختلاف در بالاترین سطح جامعه را بر عهده دارد. رأی دادن در انتخابات الزامی نیست، اما از شرکتتان استقبال می‌شود. برای آشنایی با نامزدان به [[ویکی‌پدیا:انتخابات هیئت نظارت/دور چهاردهم/نامزدها]] مراجعه کنید. هر نامزد صفحهٔ جداگانه‌ای دارد که در آن به معرفی خود پرداخته و به سؤالات عمومی و سؤالات کاربران پاسخ داده است. انتخابات با برگه‌های [[رأی مخفی]] با استفاده از [[ویکی‌پدیا:انتخابات هیئت نظارت|افزونهٔ رأی‌گیری امن]] و به [[روش شولتسه]] برگزار می‌شود؛ برای آشنایی با این روش [[راهنما:رأی‌دهی به روش شولتسه]] را مطالعه کنید. لطفاً پیش از رأی دادن [[ویکی‌پدیا:انتخابات هیئت نظارت#رأی‌گیری]] را بخوانید. اگر حساب‌تان در ویکی‌پدیای فارسی قطع دسترسی شده باشد، در مدت قطع دسترسی مجاز به رأی دادن نیستید. اگر چند حساب کاربری دارید، توجه کنید که رأی‌دادن در انتخابات برای هر فرد تنها با یک حساب کاربری مجاز است و شرکت در رأی‌گیری با بیش از یک حساب کاربری، تخلف است؛ حساب تمامی رأی‌دهندگان از این نظر بررسی می‌شود. همچنین استفاده از پروکسی باز (مثل فیلتر شکن، وی‌پی‌ان و نظایر آن) در زمان رأی‌دهی ممنوع است و آرایی که با پروکسی باز ثبت شده باشند خط خواهند خورد. برای رأی دادن به '''[[ویژه:نظرسنجی_امن/vote/393]]''' مراجعه کنید. با احترام }} <!-- پیام توسط کاربر:Jeeputer@fawiki با استفاده از فهرست در https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D8%AA/%D8%AF%D9%88%D8%B1_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87/%D8%B1%D8%A3%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86&oldid=38121365 ارسال شده‌است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> bsa3hh6a30jw78180w1q2m7rqp7uhyb 3 6695026 42127832 42123556 2025-06-19T01:47:54Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 2 بحث از [[بحث کاربر:Jeeputer]] 42127832 wikitext text/x-wiki {{ناوبری خودکار بایگانی}} == پرسش [[User:Hamidrezahosseinzade1348|Hamidrezahosseinzade1348]] (۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۲) == سلام من میخواستم درخواست کنم که مقاله من رو به صفحه اصلی منتقل کنید این مقاله درباره شهص خودم هست و منابع رسمی دارد. --[[کاربر:Hamidrezahosseinzade1348|Hamidrezahosseinzade1348]] ([[بحث کاربر:Hamidrezahosseinzade1348|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۲ (UTC) == انتقال چند رده == درود. رده:فیلم‌های ماجراجویی بر پایه کشور زیررده‌هایش بجز مورد آمریکایی همگی نیاز به انتقال دارند. ماجراجویی درست است ولی اکنون ماجرایی در عنوانشان هست. از آنجا که در مسائل فنی وارد هستید، گفتم شاید راهی برای انتقال سریع‌تر از دار سراغ داشته باشید. اگر انتقال دهید یا راهنمایی کنید، ممنونم می‌شوم. ارادت. [[کاربر:Taddah|Taddah ]] ([[بحث کاربر:Taddah|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۸ (UTC) :@[[کاربر:Taddah|Taddah]]: سلام. ابزار [[کاربر:Jeeputer/moveCategory]] را ساخته‌ام که البته فقط برای ربات‌ها کار می‌کند. با حساب رباتم منتقل می‌کنم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۹ (UTC) :@[[کاربر:Taddah|Taddah]]: [[:رده:فیلم‌های ماجراجویی بر پایه کشور]] انجام شد. اگر چیزی جا افتاده بود لطفاً خبرم کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۳ (UTC) == رسیدگی فوری/ مزاحمت == [[کاربر:اوانوسکی]] که به تازگی توسط شما بسته شده است، مدام در صفحه بحثش مرا تگ می‌کند. بدون دلیل فقط برای مزاحمت. لطفا قابلیت ویرایش صفحه بحثش را بگیرید. در ضمن تمام ویرایش‌های من را بدون دلیل برگردانده. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۷ (UTC) :البته الان چک کردم دیدم شما ویرایش‌هایش را خنثی کرده‌اید. واقعاً متشکرم. مدیر به تیزهوشی و حواس‌جمعی شما ندیده‌ام. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۴ (UTC) :همزمان با این کاربر، کاربر دیگری در مقاله‌ای که آن را به وضع قبل از خرابکاری درآورده‌بودم، خرابکاری کرده‌است. ممکن است با این کاربر مرتبط باشد. در تام آورده‌ام. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۶ (UTC) ::@[[کاربر:Vajd|Vajd]]: سلام. دسترسی بحث کاربر را گرفتم. تام را هم نگاه می‌کنم و رسیدگی می‌کنم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۱ (UTC) :::سپاس فراوان [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۹ (UTC) == پرسش [[User:Seksenvillage|Seksenvillage]] (۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۵) == سلام، چطور میتونم یک روستا در ویکی پدیا ثبت کنم؟ --[[کاربر:Seksenvillage|Seksenvillage]] ([[بحث کاربر:Seksenvillage|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۵ (UTC) :جسارت به جناب جیپوتر نباشه برای اینکه وقتتون گرفته نشه بنده جواب میدم، به [[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله|ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]] رجوع کنید [[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۸ (UTC) :با اجازه جناب مربی: ::* قبل از ایجاد هر مقاله‌ای (جدید یا ترجمه) بهتر است برای اعتبار سنجی در فضای [[ویکی‌پدیا:پیش‌نویس]] و به صورت: [[پیش‌نویس: نام مقاله مورد نظر خودتان]] انجام گیرد. ::* برای راهنمایی‌های بیشتر [[وپ: درخواست راهنمایی]] را جستجو کنید ::[[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۱ (UTC) == ایراد ربات == ژوپیتر عزیز درود. صفحات رو چک می‌کردم رسیدم به ایراد در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AC%D8%8C_%D8%A2%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%87%D9%88&oldid=41394344 ویرایش] ربات شما، لطفا این مورد رو چک کنید فکر کنم ویرایش‌های دیگری هم باشه. مخلصم. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «دوشنبه،۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۰۰ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۰ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinronaghi|Hosseinronaghi]]: سلام. ممنون که گزارش کردید. مورد بسیار نادری است که در کدهای ربات پیشبینی نکرده بودم. مثلاً در [[ویژه:تفاوت/41576128]] هم مورد مشابه بوده ولی به‌خاطر وجود فاصله پیش از کامنت، آن ویرایش مخرب انجام نشده است. مقاله را به نسخهٔ ربات برگرداندم و مشکلش را برطرف کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۴ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> == پرسش [[User:Persian Myths and Heros|Persian Myths and Heros]] (۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۴) == Hello I,m Persian: من به یک مشکل خوردم،من نمیتونم یک مقاله جدید بسازم،اما من چگونه امتحان کردم: یک عبارت که در ویکی پدیا نیست رو برای چند بار سرچ کردم اما متنی که بگه "ببخشید چنین مقاله ای نیست و... و برای ساختش کلیک کن" رو نمیتونم پیدا کنم --[[کاربر:Persian Myths and Heros|Persian Myths and Heros]] ([[بحث کاربر:Persian Myths and Heros|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۴ (UTC) == ویکی‌پدیا:مقاله‌ها برای ایجاد/اخیر == سلام. ممکنه در [[کاربر:Jeeputer/recentAfC.js|این پودمان]] که در صفحه [[ویکی‌پدیا:مقاله‌ها برای ایجاد/اخیر]] استفاده می‌شود (اگر درست پیدایش کرده باشم)، پارامتر «ارزش‌یابی» رو کلا حذف کنید؟ [[ویکی‌پدیا:درجه‌بندی|درجه‌بندی]] صفحات در حال حاضر اهمیتی ندارد و صرفا تشریفاتیه. البته خیلی موضوع/مشکل مهمی نیست که بخواهیم وقت بگذاریم؛ فقط گفتم به همین بهانه بعد مدتی یه سلامی هم به شما عرض کرده باشم جـیپیوتر گرامی. ارادتمند. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۰ (UTC) :یه زحمت واجب‌تر براتون دارم، لطفا مقاله [[معامله با شیطان]] رو احیا کنید. کاربری با خرابکاری صفحه رو تغییرمسیر داده بود و در نتیجه حذف صفحه کاربر، این مقاله نیز با توینکل حذف شد. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۵ (UTC) ::@[[کاربر:MJXVI|MJXVI]]: سلام. صفحه را احیا کردم، به نسخهٔ مناسب برگرداندم و دسترسی کاربر را هم بی‌پایان بستم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) :::ممنونم [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۱ (UTC) == پرسش [[User:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] (۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۶) == سلام روز بخیر، درتاریخ ۱۵ مه ۲۰۲۵ نوشتن مقاله [[پیش‌نویس:مهران رنج‌بر]] را آغاز کردم. امروز متوجه شدم در تاریخ ۱۹ مه ۲۰۲۵ (۴ روز پس از پیش نویس من) شخص دیگری مقاله را آغاز کرده و به طور مستقیم منتشر نموده. مقاله منتشر شده به دلیل :فاقد منابع کافی برای سرشناسی نامزد حذف زمان‌دار شده است. در این شرایط و باتوجه به نامزد حذف زمان‌دار بودن آن مقاله، پیش نویس خودم را باید ادامه بدهم؟ یا به تصحیح مقاله منتشر شده بپردازم؟ --[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۶ (UTC) :@[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]]: سلام. بهتر است مقالهٔ نامزد حذف را بهبود دهید و از حذف نجاتش دهید. نسخه‌های شما را بعداً می‌توان در مقالهٔ دیگر ادغام کرد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۰ (UTC) ::درود وقت بخیر، ::سپاس از راهنمایی و پاسخگویی شما، ممنونم ::[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۷ (UTC) :::درود وقت بخیر :::ببخشید که بحث رو ادامه دادم. کاربری با نام [[کاربر:MehranSabri]] بدون ذکر منبع یا هماهنگی، بخش‌های زیادی از پیش‌نویسی را که من مدت‌ها پیش دربارهٔ [[پیش‌نویس:مهران رنج‌بر]] نوشته بودم، در نسخهٔ منتشر شده [[مهران رنج‌بر]] کپی و منتشر کرده است. آیا این اقدام مصداق نقض حق‌تألیف یا رفتار ناسازگار با سیاست‌های ویکی‌پدیاست یا خیر؟ [[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۵ (UTC) ::::@[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] دوست عزیز گفتم مقاله توسط بنده ساخته نشده {{سخ}} ::::اینجا رو ببینید ::::https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%AC%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1&diff=41817489&oldid=0&variant=fa=fa [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۷ (UTC) :::::درود مجدد به شما :::::فکر کنم منظورم رو بد رسوندم. :::::عزیزجان مورد سوال من چه در تابلو اعلانات چه در اینجا موضوع مقاله نیست، بخش آثار هنری پیش‌نویس مقاله من دقیقا در مقاله مهران رنج‌بر توسط کاربری که مقاله رو ایجاد کرده کپی و جایگزاری شده. راهنمایی جناب جیپوتر (مربی) این موضوع بوده که مقالهٔ نامزد حذف را بهبود بدهم. اما پیش‌از این کار شخصی که مقاله را ایجاد کردند از مقاله من کپی کردند. شما تایید کردید که این مقاله الان منابع کافی دارد. اشاره من به نام شما صرف اطلاع داشتن شما درباره‌ی این امر است، اما شما پیش‌نویس من را کاندیدای حذف می‌کنید. [[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۴ (UTC) ::::::@[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] شما مستقیما به بنده حمله کردید و منو کپی کار خوندید :) ::::::لطفاً دیگه این موضوع رو ادامه ندید و اجازه بدید مدیران بررسی کنند. [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۴ (UTC) :::::::@[[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]]: سلام. معیارتان برای نامزد کردن صفحه برای حذف نامعتبر بود و من ویرایش‌تان را روی پیش‌نویس برگرداندم. صفحه‌های موجود در فضای نام پیش‌نویس به ندرت نامزد حذف سریع می‌شوند. :::::::@[[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]]: سلام. نسخه‌ها را در مقالهٔ اصلی ادغام کردم. نخستین نسخه متعلق به شماست. اکنون مشکل حق تکثیر نیز برطرف شده است چون آن اطلاعات در تاریخچهٔ صفحه به نام شما ثبت شده‌اند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۶ (UTC) ::::::::سلام جیپیوتر عزیز ::::::::فکر میکردم بعد انتشار مقاله، پیش نویس باید نامزد حذف بشه [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۸ (UTC) :::::::::@[[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]]: خیر، نباید حذف شود. [[ویکی‌پدیا:تغپن]] را ببینید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۰ (UTC) ::::::::::میتونن دیگه طبق معیار ع۱۳ ولی خب نه برای این مقاله ای که من نامزد کردم [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۴ (UTC) ::::::::درود ::::::::سپاس از لطف و راهنمایی شما. ممنونم [[کاربر:Ahlehavaarts|Ahlehavaarts]] ([[بحث کاربر:Ahlehavaarts|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۴ (UTC) == ۲۲ مه ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۷ (UTC) == سلام. شما مقاله «[[فصلنامه مطالعات مدیریت و توسعه پایدار]]» را به دلیل عدم وجود منابع کافی نامزد حذف کرده‌اید. با توجه به اینکه منابع جدید به این مقاله اضافه شده است، لطفا برچسب حذف را بردارید. [[کاربر:اوشیدا|اوشیدا]] ۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۵۳ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۳ (UTC) :@[[کاربر:اوشیدا|اوشیدا]]: سلام. نوشته بودم «...منابع کافی ''برای اثبات سرشناسی''». تعدد منابع ملاک نیست. با وجود منابعی که اضافه کردید، سرشناسی موضوع همچنان محرز نبود و به دلیل منقضی شدن برچسب، مقاله را حذف کردم. لطفاً موضوع دیگری را برای نوشتن مقاله انتخاب کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۲ (UTC) == پرسش [[User:Sadra B1403|Sadra B1403]] (۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳) == سلام چطور میتوانم عکس رابارگذاری کنم کنار مشخقات روستا --[[کاربر:Sadra B1403|Sadra B1403]] ([[بحث کاربر:Sadra B1403|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۳ (UTC) :درصفحه ویکی پدیا برای معرفی روستا چطور عکس روستا را بارگذاری کنم [[کاربر:Sadra B1403|Sadra B1403]] ([[بحث کاربر:Sadra B1403|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۵ (UTC) == زادگاه یاس == سلام. قبلا هم گفتم اما فکرکنم در سیستم اعلان مشکل وجود داشت و پیام به دستتان نرسید. در بحث صفحه یاس (خواننده) در انتهای مبحث «زادگاه یاس» جمع بندی انجام دادم. لطفا بررسی کنید. می‌دانیم برای مبحث محتوایی وقت ندارید. اما مبحث مهم است و صفحه یاس دچار چنددستگی و هرج و مرج است و ممکن است باعث ارجاع چرخشی شود. حداقل زادگاه را حذف کنید تا اطلاع ثانوی. [[کاربر:Hakimehsasani|Hakimehsasani]] ([[بحث کاربر:Hakimehsasani|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۵ (UTC) == کاوه کاکائی نژاد == سلام و عرض ادب صفحه که به نام کاربری ه کاکائی نژاد ساخته شده پاک شده و دلیلش هم عدم رفرنس مناسب بوده، رفرنس بالا تر از خانه کتاب ؟! اگر امکانش هست راهنمایی بفرمایید چطور امکان این هست صفحه ویکی پدیا کاوه کاکائی نژاد پابلیش بشه [[ویژه:مشارکت‌ها/93.110.224.176|93.110.224.176]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) :سلام. لطفاً [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر]] و [[ویکی‌پدیا:منابع مستقل]] را بخوانید. صفحهٔ اطلاعات کتاب در فروشگاه اینترنتی منبع محسوب نمی‌شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۸ (UTC) == پرسش [[User:M h gh00|M h gh00]] (۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۳) == سلام چگونه تصویری که در گوشی آن دارم به مقاله ای اضافه کنم؟ --[[کاربر:M h gh00|M h gh00]] ([[بحث کاربر:M h gh00|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۳ (UTC) == ۲۶ مه ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۰ (UTC) == == مقاله مصطفی عمادزاده == با سلام و احترام، سپاس بابت بررسی مقاله. منابع مستقل و معتبری (شامل سوابق دانشگاهی، انتشارات، و جوایز) به مقاله افزوده شده است. خوشحال می‌شوم اگر بازبینی فرمایید و در صورت نیاز، اصلاحات تکمیلی انجام دهم. با احترام، --[[کاربر:Aemadzadeh|Aemadzadeh]] ([[بحث کاربر:Aemadzadeh|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۱۲ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == الگوی [[الگو:Culture of region]] و محل قراردادن کلم‌پلو == لطفا مقاله [[آشپزی شیرازی]] را به دقت نگاه کنید و به محل کلم‌پلو به عنوان غذای اصلی شیراز دقت کنید، در اینجا یادکردی از شهرداری شیراز هست ولی این [https://www.isna.ir/news/1402121611742/%DA%A9%D9%84%D9%85-%D9%BE%D9%84%D9%88-%D9%88-%D9%82%D9%87%D9%88%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D8%AF یادکرد] برای کلم‌پلو بهتر هست: {{نقب|مژگان ثابت‌قدم افزود: کلم‌پلو یکی از خوراک‌های اصیل و سنتی مردم شیراز است که هم‌اکنون در فهرست ملی ثبت رسیده است.}} همچنین به مقاله [[فرهنگ در شیراز]] نگاهی بیاندازید و فقدان [[الگو:Culture of region]] را در آن نگاه کنید. البته نظر من این است که در مقاله [[شیراز]] و همچنین [[فرهنگ در شیراز]] باید الگوی [[الگو:فرهنگ شیرازی]] قرار بگیرد یعنی چیزی مشابه [[الگو:فرهنگ انگلیس]] باشد. که هنوز ساخته نشده است. همین موضوع در مورد [[فرهنگ در اصفهان]] و [[فرهنگ در تهران]] هم صادق هست، یعنی باید با الگوی [[الگو:Culture of region]] برای آن یک الگوی کناری ساخت. متاسفانه مقاله [[فرهنگ در بوشهر]] هنوز ساخته نشده است. من به خاطر همین موضوع کلم‌پلو و اتهام «ویکی‌پدیا محل رواج غذای محلی نیست» دسترسی «گشت خودکار» را برداشتید. درخواستی که ازتان و جناب {{پینگ|Gharouni}} دارم این هست که اینقدر سریع درخواست بسته شدن حساب را ندهید. در واقع محل قراردادن غذای محلی و سایر آداب و رسوم نه در [[الگو:جعبه اطلاعات شهر ایران]] هست و نه در [[الگو:جعبه اطلاعات روستای ایران]] بلکه در الگوی کناری [[الگو:Culture of region]] هست و این موضوع در مورد تمام شهرها و روستاهای ایران صادق هست. امروز خواستم الگوی [[الگو:فرهنگ شیرازی]] را بسازم و در مقاله [[فرهنگ در شیراز]] و [[شیراز]] قرار دهم، ولی قطع دسترسی بودم. درنهایت این را هم اضافه کنم که چند روزی هست دیگر در ویکی‌پدیای فارسی ویرایش نمی‌کنم. و خودم هم از نظر روانی هم راحت‌ترم. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۶ (UTC) :@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: سلام. در مورد محتوای مقاله‌ها که نظر خاصی ندارم چون موضوع مورد علاقه‌ام نیست. اما در خصوص الگوها می‌شود صحبت کرد. اگر لازم است بومی‌سازی یا اصلاحی روی [[الگو:Culture of region]] انجام شود، من کمک می‌کنم. در خصوص سلب دسترسی گشت خودکار هم دسترسی کافی به سوابق ندارم و نمی‌توانم بررسی کنم، اما در خصوص قطع دسترسی، قبلاً در بحث‌تان مفصل صحبت کرده‌ایم. اگر صحبت دیگری هست، بهتر است همانجا ادامه‌اش دهیم که بعدها در دسترس باشد. :یک توصیه هم در مورد سطر آخر پیام‌تان دارم: ذات مشارکت داوطلبانه را سعی کنید خوب بفهمید. هرجا حس کردید که اگر دسترسی‌تان را ببندند، بدون ناراحتی و حتی افسوس خوردن می‌توانید از مشارکت در پروژه خداحافظی کنید، بدانید که واقعاً داوطلب هستید و مفهوم داوطلب بودن را خوب فهمیده‌اید. اگر غیر از این بود، مطمئن باشید که ویکی‌پدیا را بیش از حد جدی گرفته‌اید و به عبارت دیگر به آن معتاد شده‌اید و این خوب نیست. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۰ (UTC) ::سلام بسیار عالی داوطلب بودن را توضیح دادید. بحث گرفتن دسترسی گشتزن و گشت خودکار را در بایگانی ایشان [[ویژه:تفاوت/40085285]] دیدم. و همچنین بحثی که در تام بود [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران/اوت ۲۰۲۴#دسترسی‌های کاربر Hooman Mallahzadeh]]. لذا من پس از بررسی ویرایشهای دیگر ایشان و در زمینه کپی کاری صلاح دیدم که این دسترسیها گرفته شود. البته ویرایش خوب زیاد دارند و دو مدیر قبلا ایشان را تشویق کردند. بهتر است ایشان دوباره درخواست دسترسیها را بدهند. یا اگر مایید بررسی کنید و دسترسیها را به ایشان بازگردانید . [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۶ (UTC) :::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]]: سلام. ممنون از پاسخ‌تان. نه من که از همان زمان با گشت خودکار بودن ایشان موافق نبودم تا زمانی که موارد مطرح‌شده در همان ریسهٔ تام را برطرف کنند. در این مورد خاص هم ترجیح می‌دهم که صرفاً گزارش‌کننده باشم، نه اقدام‌کننده. من اخیراً دسترسی ایشان به فضای نام الگو را نیز بسته‌ام. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۶ (UTC) ::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] البته من صحبتی که در آن بحث کردم با واژه‌های اشتباه انجام شده است، بله دلیل «جذابیت» اشتباه است، باید با دلیل «توصیف فرهنگ» گفته می‌شد. بله واژه‌ها اشتباه بوده اند، هدف «بیان فرهنگ» هست. حالا ملاک‌های توصیف فرهنگ به صورت کامل در [[الگو:Culture of region]] آمده اند. البته محل قرار دادن این غذای محلی در جعبه اطلاعات روستا کاملا اشتباه است. ::::غذای محلی یا نوع لباس یا یک ره‌آورد خاص مثلا در مورد کردهای محترم ایران باید در الگوی کناری [[الگو:فرهنگ کردهای ایران]] باشد یا در مورد بوشهری‌ها (عموم مردم جنوب) که غذاهای تند دوست دارند، در [[الگو:فرهنگ جنوبی‌های ایران]] قرار بگیرد و در روستاهای جنوبی ایران یا روستاهای کردنشین ایران اضافه بشود. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۶ (UTC) == پرسش [[User:Gordafarid.tajikestan|Gordafarid.tajikestan]] (۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۳) == سلام، میتوانید من را راهنمایی کنید که چرا صفحه ای که ایجاد کرده ام میخواهد حذف بشود.؟ ممنونم --[[کاربر:Gordafarid.tajikestan|Gordafarid.tajikestan]] ([[بحث کاربر:Gordafarid.tajikestan|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۳ (UTC) == پرسش [[User:Edward Second|Edward Second]] (۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳) == دُرود بر [[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] عزیز،چگونه وقتی یک صفحه را ویرایش کردم به فهرست پیگیری من به صورت خودکار اضافه نشود؟. --[[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۳ (UTC) :@[[کاربر:Edward Second|Edward Second]]: سلام. از این مسیر می‌توانید مواردی که به‌طور خودکار به فهرست پیگیری‌های شما افزوده می‌شوند را مدیریت کنید: {{ترجیحات من|فهرست پیگیری|صفحه‌های پی‌گیری‌شده}} (روی پیوند کلیک کنید تا به بخش مورد نظر هدایت شوید). <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۶ (UTC) ::{{تشکر}} [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۷ (UTC) == ثبت نظر == دُرود بر [[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] گرامی.آیا بنده میتوانم جای مثل [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86/Harold_Krabs#Harold_Krabs_(بحث_•_مشارکت‌ها_•_انتقال‌ها_•_بسته_شود_•_بسته‌شدن‌ها_•_اختیارات_•_آمار_•_آمار_پیشرفته) اینجا] نظر خود را ثبت کنم یا هنوز به صلاحیت نرسیده ام؟ [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۱ (UTC) == پرسش [[User:سلطان غم علی پروین|سلطان غم علی پروین]] (۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۹) == ببخشیدا --[[کاربر:سلطان غم علی پروین|سلطان غم علی پروین]] ([[بحث کاربر:سلطان غم علی پروین|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۹ (UTC) == درخواست قطع دسترسی == درود،طبق ویرایش های جناب [[کاربر:Jjjjooolll|Jjjjooolll]] در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%AA_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87&diff=prev&oldid=41964287 اینجا] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B2%D9%85%D9%87_%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87&diff=prev&oldid=41964192 اینجا] درخواست دارم که این حساب را به جرم [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C#انواع_خرابکاری خرابکاری] قطع دسترسی کنید. [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۶ (UTC) == ۳۰ مه ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۱ (UTC) == سلام و وقت بخیر [[محمدرضا_سمیع_فر]] در رابطه با این مقاله، منابع و مستنداتی مربوط به فعالیت های هنری اضافه شد. بنابراین درخواست برداشته شدن برچسب حذف زماندار هستم ممنون [[کاربر:Sasandabo|Sasandabo]] ([[بحث کاربر:Sasandabo|بحث]]) ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۸ (UTC) == پرسش [[User:نگارنده دانش|نگارنده دانش]] (۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۲) == == درخواست بررسی پیش‌نویس بهپرداز جهان == سلام [WASP-Outis]، من پیش‌نویس صفحه‌ای برای شرکت بهپرداز جهان در [[کاربر:نگارنده دانش/بهپرداز جهان|پیش‌نویس بهپرداز جهان]] ایجاد کرده‌ام. به‌عنوان کارمند شرکت، تلاش کرده‌ام لحن بی‌طرفانه‌ای داشته باشد و منابع مستقل اضافه کنم. آیا می‌توانید آن را بررسی کنید و درباره سرشناسی و بی‌طرفی بازخورد بدهید؟ با تشکر! [[کاربر:نگارنده دانش|نگارنده دانش]] ([[بحث کاربر:نگارنده دانش|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۲ (UTC) :@[[کاربر:نگارنده دانش|نگارنده دانش]]: سلام. این شرکت سرشناسی ندارد و منابعی که ارائه کرده‌اید هم نشانگر سرشناسی نیستند. لطفاً موضوع دیگری را برای نوشتن مقاله انتخاب کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) ::سلام وقت شما بخیر، ::ممنونم بابت وقتی که گذاشتید و بازخوردی که دربارهٔ پیش‌نویس مقاله «بهپرداز جهان» دادید. ::می‌خواستم اگر ممکن است راهنمایی بیشتری بفرمایید که دقیقاً '''چه نوع منابعی و با چه سطحی از پوشش''' می‌تواند معیار سرشناسی ویکی‌پدیا را برای چنین شرکت‌هایی (در حوزهٔ فناوری اطلاعات و ارتباطات) تأمین کند؟ مثلاً آیا باید چند گزارش خبری تحلیلی از خبرگزاری‌های سراسری وجود داشته باشد؟ یا پوشش در منابع تخصصی حوزه فناوری نیز کفایت می‌کند؟ و معمولاً '''چند منبع معتبر مستقل''' برای اثبات سرشناسی کافی تلقی می‌شود؟ ::همچنین اگر ممکن است لطف کنید بفرمایید که '''در محتوای فعلی پیش‌نویس (از نظر لحن یا ساختار)، چه بخش‌هایی نیاز به بازنویسی، اصلاح یا حذف دارند''' تا مقاله با سیاست‌های بی‌طرفی و سبک دانشنامه‌ای ویکی‌پدیا هماهنگ‌تر شود؟ ::هدف من صرفاً یادگیری مشارکت صحیح و تولید محتوای مستند و باکیفیت در ویکی‌پدیاست، و نه تبلیغ یا منفعت شخصی. هر راهنمایی یا نکته‌ای از سوی شما قطعاً برای من ارزشمند خواهد بود. ::با احترام ::<nowiki>[[کاربر:نگارنده دانش|نگارنده دانش]]</nowiki> [[کاربر:نگارنده دانش|نگارنده دانش]] ([[بحث کاربر:نگارنده دانش|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۴ (UTC) == [[محمد مرادی کشتی]] == {{بسته|برچسب زمان=20250601120739|ناموفق=بله}} درود. این صفحه [[محمد مرادی کشتی]] نه منبع دارد و نه حتی متن کافی برای سرشناسی. متوجه نشدم برا ی چه حذف سریع را برداشتید. [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «شنبه،۱۰ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۳:۴۲ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]: [[وپ:م۷]] فقط برای مقاله‌هایی است که [[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|ادعای باورپذیر اهمیت]] نداشته باشند. اما این مقاله مدعی است که شخص عضو تیم ملی است (ادعای اهمیت) و با جستجو متوجه شدم که به واقع عضو تیم ملی است (باورپذیر). فقط فاقد منبع است و حذف زمان‌دار باعث می‌شود که مقاله فرصتی برای بهبود داشته باشد. لطفاً مقاله‌ها را بدون جستجو و فقط صرفاً با استناد به متن نامزد حذف سریع نکنید. سرشناسی نه به متن مقاله‌ها، بلکه به موضوع آن‌ها اعمال می‌شود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::درود. ادعا شده که ایشان عضو تیم ملی بودند صرف عضویت در تیم ملی باعث سرشناسی نمیشود. اگر ادعا بدون منبع است، چطور یک ادعا بدون منبع، برای شما باورپذیر شده است؟ وقتی منبعی برای یک ادعا وجود ندارد بی معنی است که منتظر بشویم تا شاید یک منبع درست شود که سرشناسی ایجاد کند. در مورد کشتی گیران با توجه به اهمیت این ورزش در ایران راحت می شود منبع یافت که در مورد ایشان منبعی نیست. فکر میکنم عقب انداختن مواردی که باید حذف سریع شوند به حذف زماندار یا نبح تنها به بار حذف در این دو گروه اضافه خواهد کرد. [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۳:۲۴ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۴ (UTC) :::@[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]: [[وپ:معیار ورزش|عضویت در تیم ملی موجب سرشناسی می‌شود]] (بند چهارم). توجه به عرض بنده نکردید. عرض کردم منبع موجود است، اما به صفحه افزوده نشده است. طی چندین بار برخورد با برچسب‌هایی که به مقاله‌ها زده‌اید، متوجه شده‌ام که هنوز کار دارد تا با مبحث سرشناسی آشنا شوید. مجدداً یادآوری می‌کنم که سرشناسی ارتباطی به محتوای مقاله ندارد. با جملهٔ آخرتان موافقم، اما این مقاله در آن دسته از مقاله‌هایی که فرمودید نمی‌گنجد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۵۸ (UTC) ::::درود. فکر میکنم به دلیل گذشت زمان سیاست مربوط به ورزشکاران حرفه را فراموش کرده اید : ::::*'''بازیکنی که عضو تیم ملی کشور (در هر ردهٔ سنی) باشد و به عنوان نمایندهٔ آن کشور در یک مسابقهٔ مطرح بین‌المللی (مشابه المپیک تابستانی یا جام جهانی فوتبال) ''به حد قابل توجهی بازی کرده باشد'' سرشناس است.''' :::::این شرط شامل مسابقات مقدماتی نمی‌شود و فقط مرحلهٔ پایانی مسابقات بین‌المللی را شامل می‌گردد. ::::::'''منظور از «مسابقهٔ مطرح» مسابقه‌ای است که توسط رسانه‌های بزرگ کشورهای مختلف به طور گسترده‌ای مورد پوشش قرار می‌گیرد.''' ::::::: منظور از «حد قابل توجه» آن است که بازی کردن آن شخص به اندازه‌ای باشد که معمولاً مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرد. برای مثال، اگر یک بازیکن فقط یک بار؛ آنهم برای چند دقیقه در تیم ملی فوتبال کشورش بازی کرده این ممکن است برای سرشناسی کافی نباشد. ::::پس می بینید که که چیزی که شما می گویید شرط لازم است نه کافی. یعنی شما توجهی به دو موضوع اهمیت مسابقه و میزان بازی فرد برای تیم ملی را ندارید. ::::به عنوان یک مدیر بهتر است هر چند مدت یک بار این سیاست ها را مروری دوباره داشته باشید. تا اینگونه در تشخیص یک سیاست دچار اشتباه فاحش نشوید. اگر با این روال برچسب می زنید یا بر می دارید شاید بهتر باشد موارد سرشناسی را مرور کنید. تا تصمیمات اشتباه کمتری بگیرید. [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «یکشنبه،۱۱ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۲۲ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۲ (UTC) :::::@[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]: جناب دولتی گرامی، به مبدأ بحث بازگردید و ببینید به چه چیزی اعتراض داشته‌اید. من برچسب م۷ را از مقاله برداشته‌ام چون م۷ بر آن اعمال نمی‌شود. من هم توصیه می‌کنم شما مجدداً [[وپ:م۷]] را بخوانید. مخصوصاً آن‌جا که گفته شده «این معیار در مقالاتی که هرگونه '''[[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت|ادعای باورپذیر اعتبار و مهم بودن]]''' دارند، به کار '''نمی‌رود'''؛ حتی اگر آن ادعا توسط یک منبع معتبر پوشش داده نشود ''یا مشمول رهنمود [[ویکی‌پدیا:سرشناسی|سرشناسی]] ویکی‌پدیا نباشد''». من بر رهنمودهای سرشناسی ویکی‌پدیا مسلطم، بر سیاست‌های حذف هم مسلطم که اگر نبودم، جامعه به من دسترسی مدیریت نمی‌داد. از آنجا که در برابر قبول اشتباه خود مقاومت می‌کنید و سیاست «بهترین دفاع، حمله است» را پیش گرفته‌اید، ناچارم در صورت ادامهٔ این روند اقدام مدیریتی اتخاذ کنم. سربلند باشید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == علت و درخواست بازنگری به حذف صفحه سام بیات ماکو == : من می‌خواهم درخواست بازنگری در مورد حذف سریع صفحه «سام بیات ماکو» را داشته باشم. این فرد در حوزهٔ خود شناخته شده است و بر اساس منابع معتبر و مستقل، تاثیر قابل توجهی داشته است. لطفاً توجه کنید که منابع زیر اهمیت و سرشناسی او را تأیید می‌کنند: :* منابع تاریخی به صورت انگلیسی و فارسی در صفحه به طور کامل نوشته شده بودند. :* نویسندگی کتاب ایشان نیز در وزارت ارشاد به هر دو صورت انگلیسی و فارسی مورد تایید قرار گرفته است. :* ایشان همانطور که نوشته شده بود اولین نفر از ایل بیات بودند که موفقیت های زیادی بدست اوردند. :* و با تمامی اطلاعات ویکی پدیا بررسی شد و مشکلی ایجاد نداشت. :* با خود ایشان نیز مصاحبه به عمل امده و اطلاعات کاملا موثق می باشند. : من فکر می‌کنم که این موضوع یا فرد با معیارهای ویکی‌پدیا برای سرشناسی همخوانی دارد و درخواست دارم بررسی مجدد انجام شود تا صفحه مجدداً ایجاد گردد. درخواست دارم علت را بفرمائید [[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]] ([[بحث کاربر:InsightAdventurer|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۵ (UTC) :@[[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]]: سلام. با من که نبودید، اما دست کم با خودتان روراست باشید. منظورتان از منابع معتبر و مستقل، [https://zoomtech.org/%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%D8%B5%D8%9B-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C/?utm_source=ghatre&utm_medium=cpc&utm_campain=tabadol&utm_id=1044 زوم‌تک] و [https://www.shahrekhabar.com/adv/172275982013234 شهر خبر] است؟ یا [https://sambayat.com/blog/book-immigration-settlement وبگاه شخصی خودشان] و [https://safarbato.co/ مرجع تور لحظه آخری]؟ زمان داوطلبان دیگری که باید مشارکت‌های شما را بررسی کنند اگر برایتان مهم نیست، دست کم به زمان خودتان اهمیت بدهید و وقتتان را برای ایجاد این مقاله تلف نکنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۲ (UTC) ::درود مجدد خوبین؟ راستش به من گفتن که میتونه منبع برای ویکی پدیا باشه که ثبت کردم داخلشون! نمیدونستم معتبر نیستند. وگرنه داخلشون نمینوشتم. در واقع من با خود اقای سام بیات ماکو مصاحبه کردم و با چند نفر مختلف که تاریخدان هستند در این زمینه فعالیت کردن صحبت کردم همچنین یک سری منابع وزارت ارشاد برای ثبت کتاب هایی که نوشتن و همچنین خانه کتاب هم صحبت شد که این منابع رو هم اضافه کردم. بیشتر منابع به زبان انگلیسی هستند که ترجمه کردم به فارسی و البته یکی دو تاشو هم اضافه کرده بودم به مقاله ای که نوشتم. میشه لطفا راهنمایی بفرمائید که کدام منابع رو باید نذارم که اونها رو نذارم. بقیه رو بذارم. و البته اگه لازم باشه میتونم متون مصاحبه رو هم به عنوان فایل مرجع جایی اپلود کنم که به عنوان منبع باشه ولی متاسفانه اغلب ویدئو ها در یوتیوب یا سایت های دولتی به زبان انگلیسی یا ترکی گذاشته شده اند. کدام مراجع معتبر اند؟ که من همان ها را روشون کار کنم و انهایی که معتبر نیستند رو قرار ندهم! [[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]] ([[بحث کاربر:InsightAdventurer|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۱ (UTC) :::@[[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]]: عجله نکنید. ابتدا باید اثبات کنید که این مقاله ارزش دانشنامه‌ای دارد و چیزی بیش از یک رزومهٔ کاری شامل سوابق کاری و تحصیلی شخص است. برای این کار ابتدا [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)|معیارهای سرشناسی افراد]] را بخوانید و مشخص کنید که این شخص کدام‌یک از معیارهای سرشناسی را برآورده می‌کند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) ::::درود مجدد خوبین؟، مجددا با وسواس صفحه رو مشاهده کردم. این موارد میتونه سرشناسی شون رو نشون بده، شما هم لطفا نظرتون رو بگین: ::::مهم ترین قسمت که هم غیرتجاری هست و هم اینکه به معروفیت شون خیلی کمک میکنه و دلیلی میتونه باشه که سرشناسی ایشون رو نشون بده اینه که در کتاب هایی که نوشتن مخصوصا اون کتاب ۹ جلدی که داشتن، که درمورد corporate migration هستش و اینکه فعالیت داشتن تو این حوزه و در شکل گیری بازارها و این چنین خدماتی مثل CBI توی جهان میشه گفت نقش موثر و پررنگی داشتند، هم بحث کتاب که رفرنس داره و کتاب مرجع هم هستش و جزو یکی از نویسندگان اصلیشون هستن که چند فصل این کتاب رو نوشتن و هم اینکه توی شکل گیری این اطلاعات در سی سال اخیر خیلی نقش داشتن. ::::و یک فضایی رو ایجاد کردن که میتونه تاثیر بذاره رو زندگی خیلی از افراد ایرانی و غیرایرانی. ::::در کنار اینها میشه به اون جوایز و فعالیت و تحصیلات و ریاست حقوق بین الملل دادگستری کانادا و فعالیت های گسترده جهانی شون و به عنوان یک فرد موفق به عنوان بیزینس من (البته از نوادگان ایل بیات که افراد زیادی در سیاست همین ایران در زمان قاجار در بندر عباس نقش داشتند) ::::و خب فکر کنم اون هسته اصلی همون پاراگراف اول باشه تا مسئله خانواده و ایل بیات و اتفاقات سیاسی تاریخی از قدیم تاکنونی که تاثیر داشتن. [[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]] ([[بحث کاربر:InsightAdventurer|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۰ (UTC) :::::@[[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]]: برای مواردی که گفتید منبع ارائه دهید که دقیقاً همین مطالب را منتشر کرده باشد. مثلاً منبع که به وضوح گفته باشد این شخص بر شکل‌گیری «خدماتی مثل CBI» نقش مؤثری داشته است. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۳ (UTC) ::::::بله هستش منبع. همینجا بفرستم؟ ::::::و اینکه بیشتر منابع به زبان انگلیسی بودن که من وقتی توی خبرگزاری ها قرارش دادم به این خاطر بود که بهم گفته بودن معتبر هستند و چون میخواستم منابع فارسی داشته باشه گذاشتم رو خبر گزاری ها. ::::::البته تو خانه کتاب و وزارت ارشاد و این جور جاها هم در مورد کتابها هستش شاید معتبر تر به نظر برسن این سایت ها. ::::::اینکه بفرستم کلیه منابع رو براتون؟ [[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]] ([[بحث کاربر:InsightAdventurer|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۶ (UTC) :::::::@[[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]]: معیارهای سرشناسی را خواندید؟ چند منبع (نه همهٔ منابع) ارائه دهید که برآورده شدن معیارهای سرشناسی را اثبات کنند. خانه کتاب و وزارت ارشاد و اثبات‌کنندهٔ مطلب شاید باشند، اما اثبات‌کنندهٔ سرشناسی خیر. توجه کنید که اگر من آدم عادی هم یک کتاب بنویسم، شاید نام کتابم در این دو وبگاه بیاید. بنابراین وجود نامم در این وبگاه‌ها نشانهٔ سرشناسی‌ام نیست. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۲ (UTC) ::::::::بله مطالعه کردم. صرفا سوالم درمورد مراجع معتبر ویکی پدیا بود چون قبلش مدل دیگه ای فکر میکردم. همه منابع رو اینجا براتون میفرستم. [[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]] ([[بحث کاربر:InsightAdventurer|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۱ (UTC) :::::::::@[[کاربر:InsightAdventurer|InsightAdventurer]]: در [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر]] می‌توانید در مورد اعتبار منابع اطلاعات بیشتری کسب کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۷ (UTC) == مشکل در ورود به حساب کاربری ویکی‌پدیا == سلام؛ متأسفانه قادر به ورود به فضای کاربری ویکی‌پدیا نیستم. پیش‌تر نیز این مشکل پیش آمده بود و حتی در استفاده از بعضی فعالیت‌ها در زمان گشت‌زنی مانند انتقال یا ابرابزار با پیام «Application Control Verification» مواجه می‌شوم. کش‌ها پاک شده و هم‌چنان مشکل برجاست. لطفاً آی‌پی را بررسی کرده و اگر این عملیات امنیتی از سوی مدیران ویکی‌پدیا قابل حل است مرحمت کرده و کمک کنید. در حال حاضر با حساب دیگری از کروم توانستم وارد شوم. (در ضمن در قهوه‌خانه فنی جست‌و‌جو کردم و چیزی نیافتم و از آن‌جا که مطمئن بودم راه‌کار را می‌دانید در این‌جا مطرح کردم) متشکرم. [[کاربر:Boghlat|boghlat]] ([[بحث کاربر:Boghlat|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۱ (UTC) :@[[کاربر:Boghlat|Boghlat]]: سلام. حدس می‌زنم که مربوط به ویکی‌پدیا نیست. اما با جستجویی که کردم متوجه شدم که احتمالاً مربوط به Deep Security است که احتمالاً روی رایانهٔ شما نصب است. توضیحات هوش مصنوعی در [https://www.google.com/search?q=application+control+verification&rlz=1C1GCEU_en___IR1161&oq=application+control+verification&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIHCAEQABiABDIKCAIQABgKGBYYHjINCAMQABiGAxiABBiKBTINCAQQABiGAxiABBiKBTINCAUQABiGAxiABBiKBTINCAYQABiGAxiABBiKBTIKCAcQABiABBiiBNIBCTEwNTc5ajBqN6gCALACAA&sourceid=chrome&ie=UTF-8 این جستجوی گوگل] را ببینید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۲ (UTC) ::ارادت‌ها... [[کاربر:Boghlat|boghlat]] ([[بحث کاربر:Boghlat|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۲ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == درخواست بازبینی و بررسی دقیق و منصفانه حذف صفحه دکتر بهنام باقرزاده رحمانی == با درود و احترام کاربر گرامی @[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] لطفا این متن را بخوانید و سپس پاسخ دهید. صفحه «بهنام باقرزاده رحمانی» بدون در نظر گرفتن شرایط، منابع، پاسخ ها در نبح و حتی پس از برآورده کردن خواسته ها، صرفا با یک نظر کوتاه حذف شد. در صورتی که در صفحه بحث نبح توضیحات کاملا جامع و منطقی و گویای هم چیز و همه رفتارها بود. این در حالی ا‌ست که موضوع مقاله درباره پژوهشگر و نوآوری بود که دارای مدرک دکتری تخصصی، با آثار علمی منتشرشده در دانشگاه‌های معتبری چون Columbia، Coventry و Turin بوده و نوآوری‌های علمی ایشان در پایگاه‌های داخلی و بین‌المللی پوشش داده شده است. زمانی که تنها یک پژوهش نوآورانه او با عنوان tirzepatide and exercise training in obesity سرچ می شود بیش از 10 سایت بین المللی آن را بالا می آورند. رسانه‌هایی مانند [[ایرنا]]، [[همشهری|روزنامه همشهری]]، [[دنیای اقتصاد]] و [https://en.wikipedia.org/wiki/Examine.com Examine.com] (که همه در ویکی‌پدیا مقاله دارند) گزارش‌هایی تحلیلی و مصاحبه‌هایی از ایشان منتشر کرده‌اند. احتمالا آنهایی که درخواست حذف دادن فکر کردند ایشان در رسانه ها در مورد نتیایج تازه های علم در دنیا و نتایج پژوهش های سایر دانشمندان صحبت کردند؛ در صورتی که با مطالعه دقیق رسانه ها و روزنامه ها متوجه میشویم در مورد پژوهش های نوینی که خودش انجام داده صحبت کرده است و نتایج پژوهش هایش را به زبان ساده در اختیار مردم قرار داد. برخی از کاربران ( نه همه) به صورت مداوم فقط به تهدید کاربران مستقل می پردازند و دائما به صفحه بحث کاربران مستقل مراجعه میکنند و قوانین را بی دلیل و چندباره گوشزد میکنند و از این طریق آنها را تهدید و دعوت به سکوت میکنند. البته با زیر نظر گرفتن دقیق رفتار برخی از کاربرانی که شدیدا روی دیگران سختگیری و تهدید می کنند، متوجه رفتار دوگانه و استانداردهای دوگانه می شویم. برخی از کاربران ( نه همه) برخی از صفحات، که منابع و سرشناسی قابل قبولی دارند را با بی رحمی به آن هجوم می برند و آن را حذف میکنند و در مقابل در برابر برخی از صفحات با مهربانی سکوت می کنند و نظری نمی دهند تا کاربران تازه کار و ناشناس به راحتی صفحه را بسازند. اینها نه تهمت هست و نه تهدید و نه بار حقوقی دارد و به کسی اشاره نکردم و صرفا از روی وظیفه شناسی این مطالب گفته شد که با الگوی حذف و سکوت دارد کار انجام میدهد. البته مستندات تهیه شده و به زودی برای ویکی مدیا ایمیل می شود و از طریق Wikimedia Foundation نیز ارسال می شود. به نظرم 80 درصد مقالاتی که در 2 سال اخیر ایجاد شده برای محکم کاری نیاز به بازنگری دارند. به عنوان مثال کاربری به نام @[[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]] صفحه [[بصیر بدروز]] با 6 منبع غیر معتبر و تکراری را درخواست ماندن داد اما برای صفحه پژوهشگر بین المللیمون رفت یک منبع از سایت نی نی بان را بین 30 منبع پیدا کرد و درخواست حذف داد، که اتفاقا همین سایت نی نی بان از تمام منابع [[بصیر بدروز]] معتبر تر بود. اگر اینها دوگانگی و تعصب در رفتار نیستند، پس چه هستند. تقاضا دارم بازگردانی صفحه بهنام باقرزاده رحمانی با دیدگاه بی‌طرفانه و مبتنی بر سیاست‌های منصفانه ویکی‌پدیا و به دور از اینکه بخواهم جارزنی کنم یا تهدید یا حمله کنم و بخواهم شما را متقاعد یا هم نظر کنم و اطلاعاتی از شما داشته باشم، بررسی شود. لطفا صفحه نبح او هم حتما بررسی شود تا نظرات همه و توضیحات را ببینید. اگر قرار بر حذف هست طوری رفتار و توضیح داده شود که با مشاهده بقیه مقالات بگویم تصمیم کاملا درست بود. برخی منابع مرتبط در ارتباط با بهنام باقرزاده رحمانی: 1. https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/252863/%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87-%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%AF.html 2. https://www.irna.ir/news/85808658/%D9%BE%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B3-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3-%D9%88-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C 3. https://www.irna.ir/news/85802739/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF 4. https://www.eghtesadnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-61/714581-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%AC%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF 5. https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/4171032-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D9%88%D8%B2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF 6. https://www.irna.ir/news/85814372/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%AA%D8%BA%D8%B0%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B2%D9%85%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%86%D9%88%D8%B9-%D9%BE%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 7. https://examine.com/research-feed/study/9kKaA9/?srsltid=AfmBOoq4hcZnY4ctxy7y9Vxu3Vj4kFRJjn81pfaHzdMhd8RQFJeG7Ve0 8. https://www.daroovasalamat.ir/news/58367/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88-%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87-%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF [[کاربر:Alex1369|Alex1369]] ([[بحث کاربر:Alex1369|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۴ (UTC) :درود، با اجازه جناب جیپیوتر 🙏❤️ :با سپاس از همکاری خوب شما، خواهشمند است، [[وپ: سرشناسی]] را مطالعه فرمایید. :*در ضمن برای ویرایش بهتر، [[وپ: ویرایش]] را مطالعه کنید، مثلا در اینجا حجم زیادی از متن مختص به منابعی است که نوشتید. :[[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۵ (UTC) :@[[کاربر:Alex1369|Alex1369]]: سلام. اکثر این منابعی که آوردید نقل از یک مطلب در ایرنا هستند با عنوان «مانجارو معجزه نبود» و فقط کمی تیترش را تغییر داده‌اند. همان مطلب ایرنا هم به تنهایی اصلاً برای اثبات سرشناسی کاربرد ندارد ([[ویکی‌پدیا:مصاحبه]] و [[ویکی‌پدیا:سرمصاحبه]] را ببینید). هیچ باندبازی و تبانی یا حذف هدفمندی هم در ویکی‌پدیا جریان ندارد. اگر هم باشد، تا زمانی که کارشان مطابق با سیاست‌ها و رهنمودها باشد، مشکلی در امور پروژه ایجاد نمی‌کند. وقتی موضوعی سرشناسی نداشته باشد، مقاله‌اش باید حذف شود. حال این حذف با باندبازی و تبانی انجام شود، یا توسط یک کاربر به قول شما مستقل فرقی نمی‌کند. وقتتان را هم با پیگیری از بنیاد تلف نکنید. بنیاد به‌جز در موارد بسیار نادر، اجازهٔ دخالت در امور داخلی پروژه‌ها را ندارد. اگر مدارکتان ناقض حریم خصوصی نیستند، برای مدیران بفرستید. اگر نه می‌توانید آن‌ها را برای یکی از [[ویکی‌پدیا:بازرسان کاربر|بازرسان کاربر]] ارسال کنید تا بررسی کنند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۵ (UTC) == پرسش [[User:Fatima.najafi|Fatima.najafi]] (۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۴) == سلام چگونه بیوگرافی خود را ثبت نماییم --[[کاربر:Fatima.najafi|Fatima.najafi]] ([[بحث کاربر:Fatima.najafi|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۴ (UTC) :درود، با اجازه استاد و اتلاف نشدن وقت جناب چیپیوتر :*[[وپ: سرشناسی]] مطالعه فرمایید. اگر سرشناس شما محرز شود دیگران درباره شما مینویسند. اگر هم زندگی نامه خود را بدون توجه به رهنمودهای ویکی‌پدیا ایجاد کنید در نخستین فرصت حذف خواهد شد. :*در ضمن بدون تأیید مدیران مقالاتی که نیاز به بازبینی دارند را منتشر نکنید و در فضای پیش از انتشار [[پیش‌نویس: نام مقاله شما]] آن را ایجاد کرده و در[[وپ:دا]] درخواست بازبینی و انتشار دهید. :* ⚠️ راهنمایی‌های خُرد خود را در [[وپ: راهنمایی]] مطرح کنید نه صفحه مدیران :[[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۶ (UTC) == درخواست بازبینی انسداد حساب == با احترام و ادب، این پیام رو به امید درک، گفت گو و بازنگری می نویسم. من به ارزش های مشارکت آزاد و شفاف در ویکی پدیا باور دارم و همیشه تلاش کردم سهمی هر چند کوچک در ارتقا دانشنامه داشته باشم اگر خطایی از جانب بنده رخ داده که مطابق با سیاست های ویکی پدیا نبوده پوزش می‌طلبم لطفاً با نگاهی انعطاف پذیر فرصت ادامه فعالیت به من داده شده نام کاربری:Alihasani8809 از مساعدت شما کمال تشکر را دارم. [[کاربر:Jjj1390|Jjj1390]] ([[بحث کاربر:Jjj1390|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۳ (UTC) == پرسش [[User:میثم لك زائی|میثم لك زائی]] (۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۹) == سلام خوبیت --[[کاربر:میثم لك زائی|میثم لك زائی]] ([[بحث کاربر:میثم لك زائی|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۹ (UTC) == شکایت در باب واگردانی های غلط Luckie Luke == سلام مدیر عزیز ویکی پدیا کاربری Luckie Luke در چند مقاله واگردانی های غلط انجام داده [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%A8%D9%86%D8%AF&diff=prev&oldid=42043242 شهرستان فراشبند] و شهر [[فراشبند]] به نسخه های گسترش نیافته و عینن دارای جعل منبع واگردانی کرده همجنین در مقاله [[لری جنوبی]] به نسخه ایی واگردانی کرده که عملا ۸۰ درصد مقاله منبع ندارد یا مطالب آن جعلی است همچنین فکر میکنم از روی لج بازی درحال تعقیب من است [[ویژه:مشارکت‌ها/Luckie Luke]] شما بررسی ویرایش های من و خنثی سازی آنهارا تعقیب و گریز می نامید یا من اشتباه میکنم لطفا بررسی شود این گونه رفتار ها و قلدری ها واقعا نیاز به پیگیری دارد [[کاربر:Omidpor|Omidpor]] ([[بحث کاربر:Omidpor|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۸ (UTC) == پرسش [[User:Imanbrz|Imanbrz]] (۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۷) == درود دوست عزیز چطور میتونم بیوگرافی یک شخص را وارد کنم ؟؟ --[[کاربر:Imanbrz|Imanbrz]] ([[بحث کاربر:Imanbrz|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۷ (UTC) == صفحه تی ان تی == درود جناب جیپوتر عزیز در مقاله مسابقه [[تی‌ان‌تی (مجموعه نمایش خانگی)|تی ان تی]] کاربر سازنده این صفحه رو با منابع دانلود قسمت ها در فیلیمو قرار داده در صورتی که سال پیش بنده میخواستم این صفحه بسازم شما گفتین که منابع دانلودی شامل منابع معتبر نمی شود و مصداق نقض تکثیر است اگر وقت دارید این مقاله را بررسی کنید [[کاربر:Wiki1401|ẅÏĶĨ1401]] ([[بحث کاربر:Wiki1401|بحث]]) ‏۱۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۴:۵۸ (UTC)-- ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۳ (UTC) == پرسش [[User:امیرحسین 999|امیرحسین 999]] (۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۶) == سلام خسته نباشید اگه بخوایم مقاله اشتباه رو گزاش بدیم چطور باید انجام بدیم --[[کاربر:امیرحسین 999|امیرحسین 999]] ([[بحث کاربر:امیرحسین 999|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۶ (UTC) == ۷ ژوئن == درود جناب [[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] با تشکر از زحمات شما دوباره مزاحمتان می‌شوم متاسفانه کاربر موجود در [[سایپا سیلک]] اصلا حتی برای ویرایش شما هم ارزشی قائل نیست و کمی پیش دوباره در [[ویژه:تفاوت/42054656|اینجا]] ویرایش شما را برگشت زد به غیر از این قضیه این شخص اصلا [[وپ:نزاکت]] و [[ویکی‌پدیا:حمله شخصی ممنوع|وپ:حمله شخصی]] برایش اهمیتی نداشته و نیز در [[ویژه:تفاوت/42041328|اینجا]] و [[ویژه:تفاوت/42053651|اینجا]] هم به شما و هم به من توهین هایی کرده و همچنین در بحث مدیر huji نیز در [[ویژه:تفاوت/42041493|اینجا]] فکر می‌کند شما دارای زاپاس می‌باشید و درخواست بازرسی هم حتی مطرح کرده این شخص سابقه شکایت شدنش توسط گشت‌زن kasir در [[وپ:تابلوی اعلانات مدیران]] یعنی [[ویژه:تفاوت/41727929|اینجا]] و [[ویژه:تفاوت/41728055|اینجا]] نیز همچنان قرار دارد امیدوارم شما بتوانید به این قضیه رسیدگی کنید. با تشکر [[کاربر:Complect89|Complect89]] ([[بحث کاربر:Complect89|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۶ (UTC) :@[[کاربر:Complect89|Complect89]]: گزارش کاربر در وپ:دبک را ندیده بودم و الان دیدم. دسترسی کاربر را به دلیل اخلالگری بی‌پایان بستم. البته هر کاربری می‌تواند با ارائهٔ شواهد زاپاس‌بازی را گزارش کند و این که برای من یا شما پرونده‌ای در دبک ایجاد شود، اشکالی ندارد و لزوماً «اتهام‌زنی» نیست. اما اخلالگری او در مقالهٔ سایپا سیلک از حد گذشته بود و دسترسی‌اش بسته شد. اگر از دبک خبر داشتم، خودم اقدام نمی‌کردم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۸ (UTC) ::یک چیز هم اتفاقی دیدم و گفتم بد نیست بدانید و به نوعی به شما نیز مربوط بود یعنی [[ویژه:تفاوت/42040067|این]]. ::سپاس از مهرتان [[کاربر:Complect89|Complect89]] ([[بحث کاربر:Complect89|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۰ (UTC) == پرسش [[User:جواد دباغی مقدم|جواد دباغی مقدم]] (۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۴) == درود بر شما خواستم درباره برخی موارد که به منطقه، اقلیم زادگاه خود و معرفی چهره‌های صاحب نام آثاری را تقدیم نمایم --[[کاربر:جواد دباغی مقدم|جواد دباغی مقدم]] ([[بحث کاربر:جواد دباغی مقدم|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۴ (UTC) == پرسش [[User:Alimorad lal|Alimorad lal]] (۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸) == درود چگونه باید به بخش جعبه اطلاعات دهستان نقشه اضافه کرد برای صفحه [[لفور]] بعنوان مثال چه باید کرد. --[[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸ (UTC) == افزودن پوستر فیلم == درود بر مدیر @[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] عزیز سپاس بابت افزودن پوستر فیلم هایی که مقالاتش رو ایجاد کردم اما پوستر یکی از فیلم ها ([[کیف پول سرد]]) رو اشتباهی افزودید و اون پوستر فیلم ([[راننده فرار اتفاقی]]) بوده است. پوستر این فیلم هایی که مقالاتش و ایجاد کردم هم هنوز افزوده نشده متاسفانه: [[تا ابد دوستت دارم]] [[هنری خطر (فیلم)]] [[هنری خطر]] لطف میکنید آموزش افزودن پوسترهای این‌ چنینی که کپی رایت داره و شما اون رو از ویکی انگلیسی به فارسی منتقل کردید رو بهم بگید؟ سپاس بابت زحماتتون [[کاربر:Shamkhaliam|شمخالی]] ([[بحث کاربر:Shamkhaliam|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Shamkhaliam|Shamkhaliam]]: سلام. تصویر اول را درست کردم. تصاویر دیگر هم افزوده شده بودند، اما لازم بود که [[وپ:کاشه|کاشهٔ صفحه خالی شود]]. برای انتقال تصاویر از ویکی‌پدیای انگلیسی هم از [[وپ:به‌ویکی‌فا|ابزار به‌ویکی‌فا]] استفاده کنید. اگر در استفاده از آن مشکلی داشتید خبرم کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۹ (UTC) ::سپاس از شما، آره طریقه استفاده ازش رو در این مورد نمی‌دونم ::تا حالا از این ابزار برای ایجاد و ترجمه مقاله از ویکی انگلیسی به فارسی استفاده کردم اما عکس هایی که در ویکی انگلیسی با کپی رایت قرار داده شده رو به دیگر ویکی ها از جمله فارسی انتقال نمیده. برای همین میخواستم بدونم چطوری این کار رو مثل شما انجام بدم. ممنون میشم راهنمایی کنید. ارادتمند [[کاربر:Shamkhaliam|شمخالی]] ([[بحث کاربر:Shamkhaliam|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۶ (UTC) :::@[[کاربر:Shamkhaliam|Shamkhaliam]]: تصویر را در یک زبانه (Tab) جداگانه باز کنید. در بالای صفحه، مشابه سایر صفحه‌ها و مقاله‌ها، گزینهٔ tofawiki را خواهید دید و با استفاده از همان گزینه می‌توانید تصویر را به ویکی‌فا منتقل کنید. اگر آن گزینه را ندیدید، بدانید که آن تصویر در انبار قرار دارد یا اجازه‌نامه‌ای دارد که امکان انتقالش به ویکی‌پدیای فارسی وجود ندارد. البته در اکثر موارد آن گزینه را خواهید دید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۴ (UTC) == پرسش [[User:TousStudio|TousStudio]] (۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۷) == سلام یک مقاله در ویکی وجود داشت برای نام محمدصادق رمضانی مقدم که به دلیل اینکه مقاله نویس قبلی آن را غنی نکرده بود و مقاله مقاله ضعیفی بود هشدار حذف دریافت کرده بود. من آن را غنا بخشیدم. محمدصادق رمضانی مقدم فیلمساز ، کارگردان و نویسنده است و حتی مقاله سریال تانکخورها که او سرپرست نویسندگان و طراحش بوده را نیز به آن متصل و ملحق کردم. اما کاربری که بیشتر شخصیتی سیاسی است به نام حسین رونقی مقاله را حذف و زحماتم را از بین رد. چطور آن را بازگردانی کنم ؟ --[[کاربر:TousStudio|TousStudio]] ([[بحث کاربر:TousStudio|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۷ (UTC) == پرسش [[User:NILI 07|NILI 07]] (۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۹) == سلام میخوام خودم یه مقاله درست کنم نمیخوام ویرایش کنم --[[کاربر:NILI 07|NILI 07]] ([[بحث کاربر:NILI 07|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۹ (UTC) == پرسش [[User:بدرالسادات برنجانی|بدرالسادات برنجانی]] (۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲) == سلام من بدرالسادات برنجانی بازیگر سینما و تلویزسون هستم و میخواستم صفحه ای درباره من در ویکی پدیا ایجاد شود . --[[کاربر:بدرالسادات برنجانی|بدرالسادات برنجانی]] ([[بحث کاربر:بدرالسادات برنجانی|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) == پرسش [[User:نگار الف میم|نگار الف میم]] (۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۰) == سلام حالتون خوبه؟؟ من یک متن (زندگی نامه) به اشتراک بزارم . --[[کاربر:نگار الف میم|نگار الف میم]] ([[بحث کاربر:نگار الف میم|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۰ (UTC) == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == احیا صفحه == سلام صفحه ای به ناریا (مجموعه تلویزیونی) حذف شد چون پیش‌نویسی از قبل موجود بود اگر می توانید ناریا (مجموعه تلویزیونی) را احیا و پیش‌نویس را ادغام کنید. [[کاربر:شریفیان|شریفیان]] ([[بحث کاربر:شریفیان|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۴ (UTC) == پرسش [[User:Zhaleheidarii|Zhaleheidarii]] (۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۸) == سلام من می‌خواهم اطلاعاتم را در ویکی پدیا منتشر کنم --[[کاربر:Zhaleheidarii|Zhaleheidarii]] ([[بحث کاربر:Zhaleheidarii|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۸ (UTC) == مقابله و گزارش کاربری خرابکار == درود، مدیر گرامی [[کاربر:Jeeputer]] عزیز، لطفاً توجه کنید که کاربر [[کاربر:Kanishka_khorasani]] چند تغییر توهین‌آمیز و نژادپرستانه روی مقالات جغرافیایی انجام داده؛ از جمله تغییر عنوان و انتقال «[[ولسوالی دره]]» و «[[ولسوالی آبشار]]» به «[[ولسوالی دره هزاره]]» که: بدون منبع معتبر انجام شده، بار قومی/نژادی دارد، در تضاد با [[سیاست بی‌طرفی ویکی‌پدیا]] و سیاست مقابله با خرابکاری است . لیست تغییرات مخرب [[کاربر:Kanishka_khorasani]]: https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/AssadHzr لطفاً بررسی کنید و در صورت تأیید خرابکاری: امکان محدودسازی یا بلاک موقت/دائم ویرایش‌های آینده وی اتخاذ شود، و حفاظت بیشتری برای صفحات حساس فعّال گردد. با سپاس از توجه و همکاری شما، --[[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۳ (UTC) :@[[کاربر:AssadHzr|AssadHzr [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۱ (UTC) [[کاربر:AssadHzr|AssadHzr]] ([[بحث کاربر:AssadHzr|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۱ (UTC)]]: سلام. در موارد محتوایی لطفاً ابتدا در صفحهٔ بحث مقالهٔ مورد نظر اشکالات کاربر را به او گوشزد کنید و از او بخواهید تا منبع ارائه دهد. در ادامه هم می‌توانید [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف|مراحل حل اختلاف]] را طی کنید. اگر خرابکاری آشکار بود ([[وپ:خ]] را ببینید)، در [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران]] گزارش کنید تا اقدام شود. برای درخواست محافظت هم به [[ویکی‌پدیا:درخواست محافظت صفحه]] مراجعه کنید. صفحه‌های بحث کاربری برای پیام‌هایی هستند که خطاب به صاحب صفحه در جایگاه ''یک کاربر بدون دسترسی'' هستند. برای درخواست اقدام مدیریتی فقط به تابلوی اعلانات مدیران رجوع کنید. پیام بالای صفحهٔ بحث من را هم بخوانید؛ اکثر کاربران هم انتظار دارند در صفحهٔ بحث‌شان این موارد را رعایت کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۰ (UTC) == رسول مهربان == سلام جناب مدیر من میثم میران هستم سه ساله دارم روی یک مقاله کار می کنم در مورد یک هنرمند حقیقی ایرانی جناب آقای رسول مهربان تمام ملاک های سر شناسی و منابع را در مقاله ارجاع دادم اما باز با گزینه ی حذف سریع مواجه شدم الان هم یک نفر به نام آقای امیر خوشنویسان مقاله ی من رو محافظت کرده نمی توانم روی مقاله ی جناب رسول مهربان شاعر و ترانه سرا که هجده سال است در هنر ادبیات کشور زحمت فراوان کشیده کارکنم لطفاً پیگیری کنید که این مقاله ایجاد بشه یا مقاله ی من از حفاظت دربیاد که بتونم دوباره روش کار کنم [[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]] ([[بحث کاربر:Meysammiran|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۴ (UTC) :@[[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]]: سلام. اگر چندین کاربر مختلف در زمان‌های مختلف آن را حذف کرده‌اند، به این معنی است که موضوع مقاله احتمالاً سرشناس نیست. من نسخه‌های حذف شده را بررسی کردم. منابعی که در مقاله قرار داده‌اید یا نامعتبرند، یا کمکی به سرشناسی نمی‌کنند. توصیه می‌کنم ابتدا [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] و [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر]] را مطالعه کنید و ببینید این شخص کدام معیار(ها) را برآورده می‌کند. اگر خواستید منابع بهتری به مقاله اضافه کنید، آن را در فضای اصلی ایجاد نکنید. چون مقاله‌های فضای اصلی در دسترس عموم هستند و در صورتی که شایستهٔ ماندن نباشند، به سرعت حذف خواهند شد. در عوض مقاله را در یک زیرصفحهٔ کاربری خودتان (مثلاً [[کاربر:Meysammiran/رسول مهربان]]) ایجاد کنید و منابعی به آن اضافه کنید که برآورده کردن معیارهای سرشناسی را اثبات کنند. در زیرصفحهٔ کاربری شما احتمال حذف صرفاً به دلیل عدم سرشناسی وجود ندارد و فرصت کافی برای بهبود آن را خواهید داشت و حتی می‌توانید از دیگران برای بهبود آن کمک بگیرید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۷ (UTC) ::جناب مدیر سلام مجدد منبع سرشناسی دیگه بالاتر از کتابخانه ی ملی ایران یا سایت هنرات که تمام نویسنده گان و شاعران معاصر رو زیر نظر داه منبع بالاتر از سایت آکادمی ترانه که بیست سال سابقه ی فعالیت دارند منبع بالاتر از نهاد کتابخانه ی کل کشور آقای رسول مهربان صاحب اثر و مولف هستند من تمام تلاش خودم رو کردم منابع موثق بیارم اما باز حذف میشه دیگه واقعا خسته شدم از پس تلاش کردم به در بسته خوردم [[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]] ([[بحث کاربر:Meysammiran|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۱ (UTC) :::@[[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]]: بله. سایت کتابخانه ملی «منبع سرشناسی» نیست. هر نویسنده‌ای ممکن است آثارش در آن وبگاه دیده شود، اما هر نویسنده‌ای نمی‌تواند مقالهٔ ویکی‌پدیا داشته باشد. معیارهای سرشناسی و رهنمود منابع معتبر را مطالعه کنید، متوجه خواهید شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۴ (UTC) == ߊ߬ܦ̈ߊ ߊ‌ܥܼߊ‌ܝ̇‌ܘ == با سلام و احترام خدمت مدیر محترم ویکی‌پدیای فارسی جیپیتور، اینجانب با شناسه کاربری «امیرعلی۶۶۶» سابقاً در ویکی‌پدیا فعالیت می‌کردم، اما متأسفانه به دلیل نقض سیاست‌های پروژه و ایجاد حساب‌های زاپاس، دسترسی من مسدود گردید. پس از آن، در جهت اصلاح رفتار گذشته و کسب راهنمایی، با کاربر محترم جناب «هوتن دولتی» مشورت نمودم. ایشان با لطف و بزرگ‌منشی، بنده را به مشاوره با مدیران محترم ارجاع دادند و توصیه کردند که برای هرگونه فعالیت احتمالی در آینده، ابتدا با مدیران ویکی‌پدیا هماهنگ کرده و از ایشان کسب اجازه نمایم. بدین‌وسیله، با نهایت احترام و با نیت صادقانه در جهت خدمت به دانش آزاد، از شما تقاضا دارم بررسی فرمایید که آیا این امکان وجود دارد که بنده، بدون استفاده از حساب کاربری پیشین و صرفاً با نیت همکاری سالم و بی‌حاشیه، به صورت ناشناس در چارچوب اصول و سیاست‌های ویکی‌پدیا فعالیت خود را از نو آغاز کنم؟ متعهد می‌شوم که در صورت موافقت، به تمامی قوانین، رهنمودها و سیاست‌های حاکم بر پروژه پایبند بوده و از تکرار هرگونه رفتار گذشته که موجب نقض اعتماد جامعه ویکی‌پدیا شده است، به‌طور کامل پرهیز نمایم. پیشاپیش از وقتی که برای بررسی این درخواست صرف می‌فرمایید، صمیمانه سپاسگزارم. با احترام و ارادت. [[کاربر:تدد|تدد]] ([[بحث کاربر:تدد|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۶ (UTC) :@[[کاربر:تدد|تدد]]: سلام. این قول شما آخرین قول‌تان خواهد بود. چون اگر زیرش بزنید، حتی فرصت قول دادن مجدد هم نخواهید داشت. سیاست ویکی‌پدیا این است که هر کاربری اگر در حدی منطقی مرتکب اشتباه شد و بعد ابراز پشیمانی کرد و به مشارکت سازنده اشتیاق نشان داد، دسترسی‌اش باز شود. اما آن مثل «صد بار اگر توبه شکستی بازآ» در اینجا مصداق ندارد و فرصت‌ها محدود هستند. خصوصاً در زمینه‌هایی که اخلال جدی در امور پروژه ایجاد می‌کنند. من دسترسی این حساب‌تان را هم مسدود می‌کنم و در عوض دسترسی حساب [[کاربر:امیرعلی۶۶۶]] را باز می‌کنم (چون قدیمی‌ترین حساب‌تان است و سوابق قطع دسترسی هم در سیاهه‌های همان حساب موجود هستند). به‌دلیل عدم امکان انتقال سوابق قطع دسترسی به این حساب، امکان این که مشارکت را با این حساب از سر بگیرید نیز وجود ندارد و باید به همان حساب بازگردید. :ضمناً عنوان این ریسه‌ای که ایجاد کردید، هرچند به‌طور کلی اشکالی ندارد و شوخ‌طبعانه است، اما در این مبحث خاص به من حس [[وپ:ترولینگ|ترولینگ]] را منتقل می‌کند| خصوصاً که یک بار هم آن را ویرایش کردید و فونتش را تغییر دادید. در هر صورت فرض را بر حسن نیت می‌گذارم و نادیده می‌گیرم، اما در صورتی که در آینده نشانه‌هایی از ترولینگ نیز در مشارکت‌هایتان دیده شود، ممکن است دسترسی حساب‌تان بسته شود. :لطفاً پیش از هر ویرایش دیگری با این حساب، زیر همین پیام من تأیید کنید که می‌خواهید و می‌توانید با حساب امیرعلی۶۶۶ مشارکت کنید، و دیگر دست به هیچ‌گونه عملی که نادرست و در تضاد با سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیای فارسی باشد و در امور پروژه اخلال ایجاد کند نخواهید زد، تا اقدامات لازم را انجام دهم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۴ (UTC) :@[[کاربر:تدد|تدد]]: ضمناً تا زمانی که وضعیت دسترسی حسابتان مشخص نشده، دست به هیچ ویرایشی نزنید. چون مصداق دور زدن قطع دسترسی است و مجاز به انجامش نیستید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۷ (UTC) ::«تأیید می‌کنم که فقط با حساب امیرعلی۶۶۶ مشارکت خواهم کرد و از این پس هیچ رفتاری برخلاف سیاست‌های ویکی‌پدیا انجام نخواهم داد.» <small>— این پیام [[ویکی‌پدیا:امضا|امضا]]نشده را [[کاربر:تدد|تدد]] ([[بحث کاربر:تدد|بحث]]{{•}}[[ویژه:مشارکت‌ها/تدد|مشارکت‌ها]])&nbsp;در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۶ (UTC) نوشته است.</small> ^{[[ویژه:تفاوت/42105264]] را ببینید.} :::@[[کاربر:تدد|تدد]] . [[کاربر:امیرعلی۶۶۶|امیرعلی۶۶۶]]: دسترسی حساب امیرعلی۶۶۶ باز شد و می‌توانید با آن مشارکت کنید. مطابق با سیاست حساب زاپاس و نیز توافقی اینجا با هم کردیم، دسترسی حساب «تدد» را بستم. سربلند باشید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۹ (UTC) == پرسش [[User:Dcomj|Dcomj]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱) == چگونه یک صفحه درست کنم --[[کاربر:Dcomj|Dcomj]] ([[بحث کاربر:Dcomj|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۱ (UTC) :@[[کاربر:Dcomj|Dcomj]]: سلام. [[ویکی‌پدیا:جادوگر مقاله]] را ببینید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۰ (UTC) == دو بیت شعر == سلام جناب مدیر من مقاله ی دو بیت شعر را نوشتم و منابع مفیدی هم ارائه دارد اما باز اخطار حذف زمان دار را شخص شما برای من ثبت کردید کلا هر مقاله ای که من می نویسم باید مورد نقد و حذف و اخطار قرار بگیره این چه سیاستی هست که ویکی پدیا داره [[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]] ([[بحث کاربر:Meysammiran|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۴ (UTC) :@[[کاربر:Meysammiran|Meysammiran]]: سلام. هر مقاله‌ای را نمی‌شود در ویکی‌پدیا نگاه داشت. معیارهای سرشناسی هم سخت‌گیرانه هستند و هر شخصی، ولو باسابقه و واقعاً هنرمند، اگر کتابی نوشت، ممکن است نتواند به نام خود یا کتابش مقاله‌ای در ویکی‌پدیا داشته باشد. توصیه می‌کنم [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] را بخوانید. معیارهای سرشناسی را هم قبلاً پیوند داده‌ام خدمتتان و امیدوارم مطالعه کرده باشید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۵۱ (UTC) == پرسش [[User:Ali valip6|Ali valip6]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۶) == ایرانی هستی --[[کاربر:Ali valip6|Ali valip6]] ([[بحث کاربر:Ali valip6|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۶ (UTC) == پرسش [[User:KIAKING66|KIAKING66]] (۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۶) == سلام و امیدوارم خوب و خوش باشید. من امروز سراغ مقاله «خانه‌های بریم شماره ۱۶» رفتم و متن را اصلاح کردم. البته مشکل اصلی این مقاله خود عنوان است و باید به جای عنوان بالا این عنوان بیاید: خانه شماره ۱۶ بریم. در محله بریم خانه‌ای با پلاک ۱۶ وجود دارد که ثبت ملی شده و این مقاله باید به آن خانه ارجاع دهد. از آنجایی که این اولین ویرایش من بود، اجازه تغییر عنوان را نداشتم. در صورت امکان لطف کنید و شما عنوان را اصلاح کنید. ارادت --[[کاربر:KIAKING66|KIAKING66]] ([[بحث کاربر:KIAKING66|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۶ (UTC) == درخواست بازنگری در مسدودسازی حساب == سلام کاربر محترم Jeeputer، از شما بابت اقدام مدیریتی تشکر می‌کنم. من متوجه شدم که به دلیل جنگ ویرایشی حساب من مسدود شده است. قصد من از آن ویرایش‌ها اخلال یا بی‌احترامی به سیاست‌ها یا دیگر کاربران نبوده، بلکه تصورم این بود که در حال بهبود محتوا هستم. در آینده متعهد می‌شوم که از جنگ ویرایشی خودداری کنم و پیش از اعمال ویرایش‌های حساس، ابتدا در صفحهٔ بحث مقاله گفتگو خواهم کرد. خواهشمندم اگر امکان دارد، در مورد بازبینی یا کاهش مدت مسدودی من بررسی بفرمایید. با احترام [[کاربر:Mojtaba822|Mojtaba822]] ([[بحث کاربر:Mojtaba822|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۴ (UTC) :@[[کاربر:Mojtaba822|Mojtaba822]]: سلام. روش درخواست برای باز شدن در پایم صفحهٔ بحث‌تان توضیح داده شده است. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۹ (UTC) == پرسش [[User:آیلارم|آیلارم]] (۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۸) == درود بر شما من مقاله ای در صفحه تمرین خودم نوشتم میشه لطفا اون رو ملاحظه کنید و در صورتیکه مشکلی نداشت انتشار بدید ممنون میشم از لطفتون باتشکر[[کاربر:آیلارم|آیلارم]] ([[بحث کاربر:آیلارم|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۸ (UTC) bmpoqipufxruhhkzbrbvdqgndb8la5k 3 6695027 42127837 42104172 2025-06-19T01:49:17Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Poya-P]] 42127837 wikitext text/x-wiki {{بایگانی شده}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-22</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation. '''Updates for editors''' * Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new <code>+</code> toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June. * [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]</code> parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019] * This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future. * Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]]. * Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish. * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The previously deprecated <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]</code> views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]</code> and <code dir=ltr>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]</code> views instead. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W22"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28788673 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-23</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]]. '''Updates for editors''' * It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the <code dir=ltr>_default</code> key in the local <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]</bdi> page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Starting the week of June 2, bots logging in using <code dir=ltr>action=login</code> or <code dir=ltr>action=clientlogin</code> will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using <code dir=ltr>action=login</code> without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205] * From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>async</code>/<code>await</code></bdi> syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W23"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۳ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28819186 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-24</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday. '''Updates for editors''' * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716] [[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]] * The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] ("{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}"). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121] * Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492] * This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]]. * Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named <code dir=ltr>pageImage</code> and <code dir=ltr>pageAssessments</code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W24"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28846858 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-25</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]] '''In depth''' * Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W25"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28870688 ارسال شده است --> ri5tyrqzavbashwhu9i9wl8ni8lmwtx 3 6695028 42127839 41869576 2025-06-19T01:49:58Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Massol1360]] 42127839 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == درخواست انقال == سلام، من [[پیش‌نویس:ناریا (مجموعه تلویزیونی)]] را ایجاد کردم و پخش آن [https://www.shabestan.news/news/1813336/%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%B4%D8%A8-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF امروز] آغاز می‌شود و مقاله و منابعی را به آن افزودم را کامل کردم و الان نیاز به انتقال به فضای اصلی است من خواستم در وپ:انتقال مطرح کنم ولی دیدم طول می‌کشد اگر می توانید این پیش‌نویس را به فضای اصلی منتقل کنید من این موضوع در وپ:انتقال هم مطرح کردم چون زمان پخش سریال تغییر کرد. [[کاربر:شریفیان|شریفیان]] ([[بحث کاربر:شریفیان|بحث]]) ۱۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) :@[[کاربر:شریفیان|شریفیان]] نظرتان را در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:ناریا (مجموعه تلویزیونی)|نظرخواهی مربوطه]] ثبت کنید. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۹ (UTC) == محمود صامت بازیگر == درخواست انتقال پیش‌نویس به فضای اصلی با سلام درخواست دارم که صفحهٔ زیر پس از بررسی و تأیید، از فضای کاربری به فضای اصلی منتقل شود: https://fa.wikipedia.org/wiki/کاربر:Cinema-baham/محمود_صامت موضوع مقاله دربارهٔ محمود صامت، بازیگر تئاتر و تلویزیون است. منابعی از رسانه‌های رسمی، پایگاه‌های هنری و پلتفرم‌های معتبر (مانند منظوم، نماوا، تئاتر ایران و...) در مقاله گنجانده شده‌اند. وی در آثار شناخته‌شده‌ای مانند سریال «زیرخاکی»، «پایتخت ۷» و فیلم سینمایی «قسم» نقش داشته است. در صورت نیاز به ویرایش‌های بیشتر برای انتقال، با کمال میل همکاری خواهم کرد. با احترام [[کاربر:Cinema-baham|Cinema-baham]] سلام و احترام در رابطه با پیش‌نویس «محمود صامت»، لطفاً توجه فرمایید که ایشان از بازیگران فعال تلویزیون و تئاتر هستند و در چندین اثر شناخته‌شده شرکت داشته‌اند که برخی از آن‌ها صفحهٔ رسمی در ویکی‌پدیا دارند: سریال زیرخاکی: <nowiki>https://fa.wikipedia.org/wiki/زیرخاکی_(مجموعه_تلویزیونی)</nowiki> فیلم قسم (۱۳۹۷): <nowiki>https://fa.wikipedia.org/wiki/قسم_(فیلم_۱۳۹۷)</nowiki> همچنین منابع مستقل و معتبری که درباره ایشان مطالب منتشر کرده‌اند: 1. معرفی در سایت نماوا <nowiki>https://www.namava.ir/person-91105-محمود_صامت</nowiki> 2. صفحه رسمی در منظوم <nowiki>https://www.manzoom.ir/name/nm9262578/محمود-صامت</nowiki> 3. معرفی در پایگاه تئاتر ایران <nowiki>https://theater.ir/fa/artist/2106</nowiki> 4. معرفی در سون‌آرت‌پدیا <nowiki>https://sevenartpedia.ir/people/r5f7c888248816231369</nowiki> 5. معرفی در رسانه ۲۴ نویس <nowiki>https://www.24nevis.ir/news/cinema-and-tv/actors-of-the-underground-series/</nowiki> با احترام، Cinema-baham --- [[کاربر:Cinema-baham|Cinema-baham]] ([[بحث کاربر:Cinema-baham|بحث]]) ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۰۶ (UTC) :@[[کاربر:Cinema-baham|Cinema-baham]] [[وپ:معتبر|منابع معتبر]] را باید با توجه به راهنمایی‌های [[وپ:ارجاع دقیق]] در پیش‌نویس قرار دهید. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۸ (UTC) :درضمن درخواست انتقال را با استفاده از «افزودن درخواست تازه» که در ابتدای صفحه قرار گرفته است انجام دهید. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۲ (UTC) ::بله حتما ،سپاس بی کران از شما [[کاربر:Cinema-baham|Cinema-baham]] ([[بحث کاربر:Cinema-baham|بحث]]) ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۱ (UTC) == پرسش == درود جناب ماسول گرامی. علت [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7&diff=prev&oldid=41653425 این برچسب] که افزوده‌اید چیست؟ جدیداً به مقاله‌هایی تنها یادکرد ویکی دارند برچسب زده می‌شود؟ [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۹ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] سلام. طبق [[وپ:ویکی‌پدیا منبع نیست]]، شما نمی‌توانید هیچکدام از زبان‌های ویکی‌پدیا را به عنوان منبع استفاده کنید. ما در ویکی‌فا با یک ارفاق کوچک با استفاده از ذکر نسخه‌ای که مد نظرمان است ([https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sophia_Palaiologina&oldid=1281258990 مثال۱] یا [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D1%84%D1%8C%D1%8F_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3&oldid=144592053 مثال۲]) از یادکرد ویکی استفاده می‌کنیم. شما که زحمت ترجمه را کشیدید حالا با توجه به همان ویکی‌ها منابع را هم اضافه کنید. این منابع هستند که متن را با کیفیت نشان می‌دهند. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۶ (UTC) ::@[[کاربر:Massol1360|Massol1360]] درود مجدد. پیشنهاد می‌کنم [[وپ:قهوه‌خانه/اجرایی#بخشی از یک سیاست ویکی‌پدیای فارسی که متأسفانه کمتر قابل‌توجه است!|این بحث]] در قهوه‌خانه را بخوانید. نتایج خوبی می‌توانست از آن حاصل شود البته اگر منحرف نمی‌شد! به هر حال اینجا هم نقل قول می‌کنم: '''یادکرد-ویکی منبع نیست، مبدا است و ذکر آن هم اجباری است.''' اگر قرار باشد هر مقاله‌ای را که فقط یادکرد-ویکی دارد برچسب بزنیم، صدها هزار مقاله برچسب خواهند خورد. البته چنین کاری در حال حاضر نه مرسوم است و نه پذیرفته شده. امیدوارم در مقاله‌های دیگری هم برچسب نزده باشید؛ چون پیش از این کار باید برایش اجماع کسب کنید. برچسب را بر می‌دارم. به درود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۴ (UTC) :::@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] طبق آن بحث الگوی یادکرد ویکی به عنوان مبدأ برای رعایت حق تکثیر باید قرار بگیرد. بازهم مقاله شما به منبعی استناد نمی‌کند و شایسته قرار گرفتن الگوی نیازمند منبع است. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۲ (UTC) ::::همکار عزیز، من به خوبی نیت شما را برای کمک به ارتقای کیفیت و اعتبار مقالات درک می‌کنم؛ مسئله این است که این کار شما یعنی برچسب زدن به هر مقاله‌ای که یادکرد-ویکی دارد، نه رایج است و نه قانونی و نیازمند اجماع است. این یعنی شما اگر می‌خواهید این قاعده را برقرار کنید باید نظرخواهی موفقی ایجاد کنید. چیز پیچیده‌ای نیست. به علاوه، توجه داشته باشید که در بحث اشاره شده به وضوح راجع به مسائلی بیش از رعایت حق تکثیر صحبت شده است. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] من یک مقاله دو خطی را که برچسب نزدم که شما اینقدر شاکی شدید. :::::اولاً مقاله شما حجم مطالب زیادی دارد که یادکرد دورن خطی ندارند. دوماً من برچسب بهبود منبع زدم نه بدون منبع، پس نمی‌گویم که منبع ندارد. سوماً مقاله تازه ساز است و سازنده هوشیار، معمولاً مقاله‌های تازه ساز پس از مدت کوتاهی منابعشان را سازنده اضافه می‌کند و برچسب را برمیدارد. :::::پیشنهادم به شما این است که به جای بحث کردن الکی اینجا منابع را از ویکی مبدأ اضافه کنید. [[کاربر:Massol1360|<b style="color:blue;">Massol</b>]] ^{<small>[[بحث کاربر:Massol1360|<span style="color:navy">گفتگو</span>]]</small>} ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۳ (UTC) qpikfz6u883rtgk4rrtgy66rnc67y6c 3 6695030 42127841 42104179 2025-06-19T01:50:38Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Elchapo1344]] 42127841 wikitext text/x-wiki {{بایگانی شده}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> s6gzlwb87c8mz2bxv71i0ynk64zslj7 3 6695031 42127844 42104181 2025-06-19T01:51:18Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Mositir]] 42127844 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> 21jka9gewym7nyexcwrwdinvlvximj7 3 6695033 42127847 42104183 2025-06-19T01:51:58Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:MatHazak]] 42127847 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-17</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16] * A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Following its publication on HuggingFace, the "Structured Contents" dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable]. * There is no new MediaWiki version this week. '''Meetings and events''' * The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect "peacock" or "overly-promotional" or "non-neutral" language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W17"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۱ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28578245 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-18</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available. '''Updates for editors''' * Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]]. * Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of <code dir="ltr">ipblocks</code>, <code dir="ltr">ipblocks_ipindex</code>, and <code dir="ltr">ipblocks_compat</code> are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]</code> and <code dir="ltr">[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]</code> new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&campaign=contributionsmenu&to=es&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events. '''Meetings and events''' * The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on "Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects". You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W18"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28585685 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-19</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product & Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May. '''Updates for editors''' * For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released: ** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities. ** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers who use the <code dir=ltr>moment</code> library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the <code dir=ltr>Intl</code> library or the new <code dir=ltr>mediawiki.DateFormatter</code> library. The <code dir=ltr>moment</code> library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]]. * Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (<code dir=ltr style="white-space: nowrap;">wbt_*</code>) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954] * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]] '''In depth''' * The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W19"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۲ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28665011 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-20</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|"Get shortened URL"]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently. '''Updates for editors''' * The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]]. * Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]]. * The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|<code>w:nup:</code>]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. '''Updates for technical contributors''' * Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references. * The <code dir="ltr">/page/data-parsoid</code> REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]] '''In depth''' * The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6. '''Meetings and events''' * The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]]. * The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W20"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۵ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:UOzurumba (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28714188 ارسال شده است --> == <span lang="en" dir="ltr">Tech News: 2025-21</span> == <div lang="en" dir="ltr"> <section begin="technews-2025-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available. '''Weekly highlight''' * The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test. '''Updates for editors''' * From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]]. * [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543] * The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]]. * [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. * Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]]. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751] '''Updates for technical contributors''' * Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121] * The <code dir=ltr>mw.title</code> object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named <code dir=ltr>isDisambiguationPage</code>. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with <code dir=ltr>mw.loader.load</code>. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on <bdi lang="zxx" dir="ltr">gitlab.wikimedia.org</bdi> without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]] '''Meetings and events''' * The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2025-W21"/> </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) <!-- پیام توسط کاربر:Quiddity (WMF)@metawiki با استفاده از فهرست در https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=28724712 ارسال شده است --> 21jka9gewym7nyexcwrwdinvlvximj7 0 6696032 42128113 42124819 2025-06-19T10:12:36Z 1Kshwik 993443 42128113 wikitext text/x-wiki {{در حال ویرایش}} '''اعتراضات ۱۴۰۴ ایران''' مجموعه‌ای از تجمع‌ها، اعتصاب‌ها و کنش‌های اعتراضی مردمی در نقاط مختلف ایران است که از آغاز سال ۱۴۰۴ خورشیدی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. این اعتراضات در ادامه روند نارضایتی‌های عمومی در سال‌های گذشته، به‌ویژه اعتراضات گسترده سال‌های گذشته شکل گرفته‌اند. عوامل اصلی بروز این اعتراضات شامل بحران‌های اقتصادی، افزایش تورم، بیکاری، فساد ساختاری، نابرابری‌های اجتماعی، محدودیت آزادی‌های فردی و سیاسی، و سرکوب حقوق مدنی است. اعتراضات ۱۴۰۴ ایران شامل تجمع‌ها و اعتصاب‌های مختلف در نقاط مختلف کشور است که به‌ویژه در پاسخ به بحران‌های اقتصادی، تورم بالا، بیکاری، فساد، نابرابری‌های اجتماعی و محدودیت‌های آزادی‌های فردی و سیاسی شکل گرفته‌اند. این اعتراضات در ادامه روند نارضایتی‌های عمومی که از سال‌های گذشته آغاز شده بود، به وقوع پیوسته است. مردم در این اعتراضات خواهان تغییرات اساسی در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی و همچنین مقابله با فساد و [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران|نقض حقوق بشر]] هستند. این حرکت‌ها همچنان ادامه دارد و به طور گسترده در سطح کشور گسترش یافته‌اند<ref>https://civilica.com/note/11164/</ref> == زمینه و دلایل اعتراضات == اعتراضات ۱۴۰۴ ریشه در بحران‌های مزمن اقتصادی مانند افزایش هزینه‌های زندگی، کاهش ارزش ریال، فشار بر اقشار ضعیف، و عدم تحقق وعده‌های اقتصادی دولت دارد. افزون بر آن، سرکوب آزادی بیان، بازداشت روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی، و افزایش فشارهای اجتماعی بر زنان و اقلیت‌ها از دلایل دیگر این اعتراضات‌اند. این اعتراضات از آغاز سال ۱۴۰۴ شروع شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سال ۱۴۰۴ با شعارهای اعتراضی مردم در اماکن تاریخی آغاز شد|نشانی=https://www.iranintl.com/202503200965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-03-20|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شعارهای ضدحکومتی در مراسم نوروز و تعطیلی برخی اماکن فرهنگی – DW – ۱۴۰۴/۱/۳|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/شعارهای-ضدحکومتی-در-مراسم-نوروز-و-تعطیلی-برخی-اماکن-فرهنگی/a-72011765|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم ۱۱ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کامیون‌داران در شهرهای مختلف|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54877/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-22|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref> == اشکال اعتراضات == شکل اعتراضات شامل تجمع‌های خیابانی، اعتصاب‌های صنفی، راه‌پیمایی‌های مسالمت‌آمیز، کارزارهای مجازی در شبکه‌های اجتماعی، و نافرمانی مدنی بوده است. اعتصابات معلمان، بازنشستگان، رانندگان و کارگران در برخی استان‌ها تداوم یافته و با وجود تهدیدهای امنیتی متوقف نشده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع اعتراضی کارگران ارکان ثالث صنعت نفت|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/ckg2gxg3dgeo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-05-07|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب رانندگان در قزوین و کارگران در کنارک|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54864/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-21|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> === صنفی === '''اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان''' {{مقاله اصلی|اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان}} در طول ماه اردیبهشت ۱۴۰۴، گروه‌هایی از نانوایان در شهرهای مختلف ایران در برابر دفاتر ادارات دولتی تجمع کردند. این تجمعات در اعتراض به مشکلات اقتصادی، افزایش هزینه‌های تولید نان، تأخیر در پرداخت یارانه‌ها، و کاهش سهمیه آرد صورت گرفت. '''اعتصابات و اعتراضات کامیون‌داران''' {{مقاله اصلی|اعتصابات و اعتراضات کامیون‌داران}} کامیون‌داران و رانندگان کامیون در ایران در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از مشکلات اقتصادی و صنفی مواجه بوده‌اند. از جمله چالش‌های مطرح‌شده توسط این صنف می‌توان به افزایش هزینه‌های نگهداری وسایل نقلیه، پایین بودن نرخ کرایه حمل‌ونقل، کاهش سهمیه سوخت، و نبود امنیت کافی به دلیل گزارش‌هایی از سرقت محموله‌ها و حملات به رانندگان اشاره کرد. == گستردگی == اعتراضات در شهرهای بزرگی چون [[اراک]]، [[ارومیه]]، [[اردبیل]]، [[اسلام‌آباد غرب]]، [[اصفهان]]، [[ایلام]]، [[برازجان]]، [[بروجرد]]، [[بوشهر]]، [[بم]]، [[تهران]]، [[تبریز]]، [[چابهار]]، [[دره‌شهر]]، [[دزفول]]، [[دورود]]، [[رفسنجان]]، [[رشت]]، [[شهرستان رومشکان|رومشکان]]، [[زاهدان]]، [[زنجان]]، [[زرند]]، [[سبزوار]]، [[سردشت]]، [[ساری]]، [[ساوه]]، [[سمنان]]، [[سنندج]]، [[سقز]]، [[شهرضا]]، [[شاهین‌شهر]]، [[بخش شباب|شباب]]، [[شیراز]]، [[فسا]]، [[فیروزکوه (تهران)|فیروزکوه]]، [[قزوین]]، [[کرج]]، [[کرمان]]، [[کرمانشاه]]، [[کازرون]]، [[کنارک]]، [[گرگان]]، [[مشهد]]، [[مریوان]]، [[مبارکه]]، [[مهریز]]، [[نیشابور]]، [[هیرمند]]، [[یزد]]، [[جوانرود]]، [[ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)|ایرانشهر]]، [[تبریز]]، [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]] و مناطق دارای تنش‌های قومی و مذهبی آغاز و گسترش یافته‌اند. برخی اعتراضات نیز در مناطق کارگری و صنعتی رخ داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتراض متقاضیان مسکن ملی قزوین|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c62g64j7ngdo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-04-22|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=در ارومیه چه خبر شد؟ /بازتاب تجمعات ارومیه در فضای مجازی ایرانی|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1295850/در-ارومیه-چه-خبر-شدبازتاب-تجمعات-ارومیه-در-فضای-مجازی-ایرانی|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۱/۰۶–۰۹:۵۶|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع کارگران بازنشسته در چند شهر/ با این حقوق‌ها زندگی نمی‌چرخد|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-کارگری-9/1622240-تجمع-کارگران-بازنشسته-در-چند-شهر-با-این-حقوق-ها-زندگی-نمی-چرخد|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-04-13|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دلایل اعتراض کارگران ایران خودروی تبریز / کارگران از حق خود برای دریافت «مزایای عرفی» دفاع کردند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-کارگری-9/1626306-دلایل-اعتراض-کارگران-ایران-خودروی-تبریز-کارگران-از-حق-خود-برای-دریافت-مزایای-عرفی-دفاع-کردند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-04-21|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای شاخ‌دار کاظم صدیقی دربارهٔ اعتراض‌های صنفی کارگران|نشانی=https://factnameh.com/fa/fact-checks/2025-05-02-Iran-labours-protests|وبگاه=factnameh.com|تاریخ=2025-05-02|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR}}</ref> ==== بهارستان (اصفهان) ==== به گزارش اتحادیه آزاد کارگران ایران، در [[بهارستان (اصفهان)]] جمعی از متقاضیان مسکن ملی در اعتراض به تاخیر در تحویل واحدهای مسکونی، در محل اجرای این پروژه، تجمع اعتراضی برپا کرده و خواهان رسیدگی به این درخواست خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54321/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-04-18|بازبینی=2025-04-19|کد زبان=fa-IR|نام=PR|نام خانوادگی=IS}}</ref> ==== زابل ==== گروهی از شهروندان در ۱۷ اردیبهشت در زابل در اعتراض به قطعی مکرر برق و بی‌برنامگی مسئولان در این رابطه، که مشکلات زیادی برای مردم ایجاد کرده بود، در برابر ساختمان اداره برق این شهرستان تجمع اعتراضی برپا کرده و خواستار رسیدگی به این وضعیت شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی شهروندان در شهرستان زابل|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54655/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-08|بازبینی=2025-05-09|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref> {{همچنین ببینید|اعتراضات نانوایان ۱۴۰۴}} == واکنش حکومت == واکنش حکومت در بیشتر موارد شامل سرکوب شدید، بازداشت گسترده معترضان، اعمال محدودیت‌های اینترنتی، و استفاده از نیروهای ضد شورش بوده است. همچنین، مقامات حکومتی تلاش کرده‌اند اعتراضات را به «عوامل خارجی» نسبت دهند. == بازتاب بین‌المللی == رسانه‌ها و نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل، عفو بین‌الملل، و دیده‌بان حقوق بشر واکنش‌های شدیدی به سرکوب معترضان نشان داده و خواستار آزادی بازداشت‌شدگان و احترام به حقوق مدنی مردم ایران شده‌اند. == پیامدها و تحلیل‌ها == اعتراضات ۱۴۰۴ نشان‌دهندهٔ تداوم شکاف بین دولت و جامعه است. این رویدادها با وجود سرکوب، احتمال تداوم یا حتی تشدید دارند. برخی تحلیل‌گران معتقدند در صورت عدم اصلاح ساختاری، بحران‌های اجتماعی و سیاسی در ایران می‌توانند وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شوند. ==== اعتراضات دانشجویان و دانش‌آموزان ==== ===== ۱۲ خرداد ===== در تهران گروهی از دانشجویان [[دانشگاه صنعتی شریف|دانشگاه شریف]] در اعتراض به پایین بودن کیفیت غذا در محوطه این دانشگاه با داشتن پلاکاردهایی مانند «مسئول بی کفایت استعفا، استعفا “ و «حق داریم بدون استرس غذا بخوریم»، تجمع اعتراضی بر پا کرده و خواستار رسیدگی به مطالبات خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه شریف|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55126/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-05|بازبینی=2025-06-06|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه شریف|نشانی=https://melliun.org/iran/478785|وبگاه=سایت ملیون ایران|تاریخ=2025-06-05|بازبینی=2025-06-06|کد زبان=fa-IR}}</ref> ===== ۱۸ خرداد ===== گروهی از دانشجویان «دانشگاه تهران» نسبت به وضعیت اسکان و تغذیه در فصل تابستان با برپایی تجمع اعتراضی و خواندن بیانیه‌ای‌، اعتراض کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مشکلات رفاهی دانشجویان؛ تداوم مسمومیت غذایی در دانشگاه‌های اصفهان و تهران|نشانی=https://iranwire.com/fa/news-1/141995-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/|وبگاه=iranwire.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 13 تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران در دو واحد صنفی|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55178/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> ===== ۲۴ خرداد ===== جمعی از دانشجویان دانشگاه بلوچستان زاهدان در حالیکه شعارهای اعتراضی میدادند نسبت به اصرار مسئولان این دانشگاه برای امتحانات حضوری پایان‌ترم در فضای ملتهب و امنیتی کشور تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تداوم تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه بلوچستان با شعار علیه برگزاری امتحانات در شرایط بحرانی – رسانک نیوز|نشانی=https://rasanknews.com/2025/06/14/%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87/|وبگاه=rasanknews.com|بازبینی=2025-06-15}}</ref> ==== اعتراضات در شهرها و مناطق مختلف ==== ===== ۲۰ خرداد ===== در استان کرمان اهالی روستای [[دهکهان]] از توابع شهرستان [[کهنوج]] در اعتراض به اینکه فعالیت معدن کروم باعث تخریب محیط‌ زندگی و نابودی منابع طبیعی زندگی آنها شده است، تجمع اعتراضی برپا کردند. در این تجمع اعتراضی مردم با ضرب و شتم ماموران حکومتی توسط باتوم و گاز اشک‌آور مواجه شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 4 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55197/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-10|بازبینی=2025-06-11|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=SYK}}</ref> ===== ۲۱ خرداد ===== جمعی از اهالی روستای [[عباس‌آباد حاجی]] از توابع رفسنجان، به دلیل قطعی ۱۹ روزه آب و عدم اقدام مؤثر از جانب مقامات حکومتی در برابر فرمانداری رفسنجان تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55217/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-11|بازبینی=2025-06-12|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اعتراضات ۱۴۰۱ ایران]] * [[اعتراضات ۱۴۰۳ ایران]] * [[اعتصاب سراسری ۱۴۰۴ کامیون‌داران]] * [[اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان]] {{اعتراض‌ها در ایران}} الگو:اعتراض‌ها در ایران == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:اعتراضات ۱۴۰۴ ایران| ]] [[رده:اعتراضات در ایران]] [[رده:تاریخ معاصر ایران]] ecypj0nsvmlb3ubwamzqgbl619f1poh 42128115 42128113 2025-06-19T10:17:51Z 1Kshwik 993443 /* زمینه و دلایل اعتراضات */ 42128115 wikitext text/x-wiki {{در حال ویرایش}} '''اعتراضات ۱۴۰۴ ایران''' مجموعه‌ای از تجمع‌ها، اعتصاب‌ها و کنش‌های اعتراضی مردمی در نقاط مختلف ایران است که از آغاز سال ۱۴۰۴ خورشیدی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. این اعتراضات در ادامه روند نارضایتی‌های عمومی در سال‌های گذشته، به‌ویژه اعتراضات گسترده سال‌های گذشته شکل گرفته‌اند. عوامل اصلی بروز این اعتراضات شامل بحران‌های اقتصادی، افزایش تورم، بیکاری، فساد ساختاری، نابرابری‌های اجتماعی، محدودیت آزادی‌های فردی و سیاسی، و سرکوب حقوق مدنی است. اعتراضات ۱۴۰۴ ایران شامل تجمع‌ها و اعتصاب‌های مختلف در نقاط مختلف کشور است که به‌ویژه در پاسخ به بحران‌های اقتصادی، تورم بالا، بیکاری، فساد، نابرابری‌های اجتماعی و محدودیت‌های آزادی‌های فردی و سیاسی شکل گرفته‌اند. این اعتراضات در ادامه روند نارضایتی‌های عمومی که از سال‌های گذشته آغاز شده بود، به وقوع پیوسته است. مردم در این اعتراضات خواهان تغییرات اساسی در سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی و همچنین مقابله با فساد و [[نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران|نقض حقوق بشر]] هستند. این حرکت‌ها همچنان ادامه دارد و به طور گسترده در سطح کشور گسترش یافته‌اند<ref>https://civilica.com/note/11164/</ref> == زمینه و دلایل اعتراضات == اعتراضات ۱۴۰۴ ریشه در بحران‌های مزمن اقتصادی مانند افزایش هزینه‌های زندگی، کاهش ارزش ریال، فشار بر اقشار ضعیف و عدم تحقق وعده‌های اقتصادی دولت دارد. افزون بر آن، سرکوب آزادی بیان، بازداشت روزنامه‌نگاران و فعالان مدنی، و افزایش فشارهای اجتماعی بر زنان و اقلیت‌ها از دلایل دیگر این اعتراضات‌اند. این اعتراضات از آغاز سال ۱۴۰۴ شروع شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سال ۱۴۰۴ با شعارهای اعتراضی مردم در اماکن تاریخی آغاز شد|نشانی=https://www.iranintl.com/202503200965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-03-20|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شعارهای ضدحکومتی در مراسم نوروز و تعطیلی برخی اماکن فرهنگی – DW – ۱۴۰۴/۱/۳|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/شعارهای-ضدحکومتی-در-مراسم-نوروز-و-تعطیلی-برخی-اماکن-فرهنگی/a-72011765|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم ۱۱ تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کامیون‌داران در شهرهای مختلف|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54877/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-22|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref> == اشکال اعتراضات == شکل اعتراضات شامل تجمع‌های خیابانی، اعتصاب‌های صنفی، راه‌پیمایی‌های مسالمت‌آمیز، کارزارهای مجازی در [[شبکه اجتماعی|شبکه‌های اجتماعی]]، و [[نافرمانی مدنی]] بوده است. اعتصابات معلمان، بازنشستگان، رانندگان و کارگران در برخی استان‌ها تداوم یافته و با وجود تهدیدهای امنیتی متوقف نشده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع اعتراضی کارگران ارکان ثالث صنعت نفت|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/ckg2gxg3dgeo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-05-07|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب رانندگان در قزوین و کارگران در کنارک|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54864/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-21|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> === صنفی === '''اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان''' {{مقاله اصلی|اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان}} در طول ماه اردیبهشت ۱۴۰۴، گروه‌هایی از نانوایان در شهرهای مختلف ایران در برابر دفاتر ادارات دولتی تجمع کردند. این تجمعات در اعتراض به مشکلات اقتصادی، افزایش هزینه‌های تولید نان، تأخیر در پرداخت [[یارانه|یارانه‌ها]]، و کاهش سهمیه آرد صورت گرفت. '''اعتصابات و اعتراضات کامیون‌داران''' {{مقاله اصلی|اعتصابات و اعتراضات کامیون‌داران}} کامیون‌داران و رانندگان کامیون در ایران در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از مشکلات اقتصادی و صنفی مواجه بوده‌اند. از جمله چالش‌های مطرح‌شده توسط این صنف می‌توان به افزایش هزینه‌های نگهداری وسایل نقلیه، پایین بودن نرخ کرایه حمل‌ونقل، کاهش سهمیه سوخت، و نبود امنیت کافی به دلیل گزارش‌هایی از سرقت محموله‌ها و حملات به رانندگان اشاره کرد. == گستردگی == اعتراضات در شهرهای بزرگی چون [[اراک]]، [[ارومیه]]، [[اردبیل]]، [[اسلام‌آباد غرب]]، [[اصفهان]]، [[ایلام]]، [[برازجان]]، [[بروجرد]]، [[بوشهر]]، [[بم]]، [[تهران]]، [[تبریز]]، [[چابهار]]، [[دره‌شهر]]، [[دزفول]]، [[دورود]]، [[رفسنجان]]، [[رشت]]، [[شهرستان رومشکان|رومشکان]]، [[زاهدان]]، [[زنجان]]، [[زرند]]، [[سبزوار]]، [[سردشت]]، [[ساری]]، [[ساوه]]، [[سمنان]]، [[سنندج]]، [[سقز]]، [[شهرضا]]، [[شاهین‌شهر]]، [[بخش شباب|شباب]]، [[شیراز]]، [[فسا]]، [[فیروزکوه (تهران)|فیروزکوه]]، [[قزوین]]، [[کرج]]، [[کرمان]]، [[کرمانشاه]]، [[کازرون]]، [[کنارک]]، [[گرگان]]، [[مشهد]]، [[مریوان]]، [[مبارکه]]، [[مهریز]]، [[نیشابور]]، [[هیرمند]]، [[یزد]]، [[جوانرود]]، [[ایرانشهر (سیستان و بلوچستان)|ایرانشهر]]، [[تبریز]]، [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]] و مناطق دارای تنش‌های قومی و مذهبی آغاز و گسترش یافته‌اند. برخی اعتراضات نیز در مناطق کارگری و صنعتی رخ داده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اعتراض متقاضیان مسکن ملی قزوین|نشانی=https://www.bbc.com/persian/articles/c62g64j7ngdo|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2025-04-22|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=در ارومیه چه خبر شد؟ /بازتاب تجمعات ارومیه در فضای مجازی ایرانی|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1295850/در-ارومیه-چه-خبر-شدبازتاب-تجمعات-ارومیه-در-فضای-مجازی-ایرانی|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۱/۰۶–۰۹:۵۶|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تجمع کارگران بازنشسته در چند شهر/ با این حقوق‌ها زندگی نمی‌چرخد|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-کارگری-9/1622240-تجمع-کارگران-بازنشسته-در-چند-شهر-با-این-حقوق-ها-زندگی-نمی-چرخد|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-04-13|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دلایل اعتراض کارگران ایران خودروی تبریز / کارگران از حق خود برای دریافت «مزایای عرفی» دفاع کردند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-کارگری-9/1626306-دلایل-اعتراض-کارگران-ایران-خودروی-تبریز-کارگران-از-حق-خود-برای-دریافت-مزایای-عرفی-دفاع-کردند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-04-21|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادعای شاخ‌دار کاظم صدیقی دربارهٔ اعتراض‌های صنفی کارگران|نشانی=https://factnameh.com/fa/fact-checks/2025-05-02-Iran-labours-protests|وبگاه=factnameh.com|تاریخ=2025-05-02|بازبینی=2025-05-23|کد زبان=fa-IR}}</ref> ==== بهارستان (اصفهان) ==== به گزارش اتحادیه آزاد کارگران ایران، در [[بهارستان (اصفهان)]] جمعی از متقاضیان [[مسکن ملی]] در اعتراض به تاخیر در تحویل واحدهای مسکونی، در محل اجرای این پروژه، تجمع اعتراضی برپا کرده و خواهان رسیدگی به این درخواست خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54321/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-04-18|بازبینی=2025-04-19|کد زبان=fa-IR|نام=PR|نام خانوادگی=IS}}</ref> ==== زابل ==== گروهی از شهروندان در ۱۷ اردیبهشت در [[زابل]] در اعتراض به قطعی مکرر برق و بی‌برنامگی مسئولان در این رابطه، که مشکلات زیادی برای مردم ایجاد کرده بود، در برابر ساختمان اداره برق این شهرستان تجمع اعتراضی برپا کرده و خواستار رسیدگی به این وضعیت شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی شهروندان در شهرستان زابل|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-54655/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-05-08|بازبینی=2025-05-09|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref> {{همچنین ببینید|اعتراضات نانوایان ۱۴۰۴}} == واکنش حکومت == واکنش حکومت در بیشتر موارد شامل سرکوب شدید، بازداشت گسترده معترضان، اعمال محدودیت‌های اینترنتی، و استفاده از نیروهای ضد شورش بوده است. همچنین، مقامات حکومتی تلاش کرده‌اند اعتراضات را به «عوامل خارجی» نسبت دهند. == بازتاب بین‌المللی == رسانه‌ها و نهادهای بین‌المللی مانند سازمان ملل، [[عفو بین‌الملل]]، و [[دیده‌بان حقوق بشر]] واکنش‌های شدیدی به سرکوب معترضان نشان داده و خواستار آزادی بازداشت‌شدگان و احترام به حقوق مدنی مردم ایران شده‌اند. == پیامدها و تحلیل‌ها == اعتراضات ۱۴۰۴ نشان‌دهندهٔ تداوم شکاف بین دولت و جامعه است. این رویدادها با وجود سرکوب، احتمال تداوم یا حتی تشدید دارند. برخی تحلیل‌گران معتقدند در صورت عدم اصلاح ساختاری، بحران‌های اجتماعی و سیاسی در ایران می‌توانند وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شوند. ==== اعتراضات دانشجویان و دانش‌آموزان ==== ===== ۱۲ خرداد ===== در تهران گروهی از دانشجویان [[دانشگاه صنعتی شریف|دانشگاه شریف]] در اعتراض به پایین بودن کیفیت غذا در محوطه این دانشگاه با داشتن پلاکاردهایی مانند «مسئول بی کفایت استعفا، استعفا “ و «حق داریم بدون استرس غذا بخوریم»، تجمع اعتراضی بر پا کرده و خواستار رسیدگی به مطالبات خود شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه شریف|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55126/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-05|بازبینی=2025-06-06|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=MNI}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=گزارشی از تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه شریف|نشانی=https://melliun.org/iran/478785|وبگاه=سایت ملیون ایران|تاریخ=2025-06-05|بازبینی=2025-06-06|کد زبان=fa-IR}}</ref> ===== ۱۸ خرداد ===== گروهی از دانشجویان «دانشگاه تهران» نسبت به وضعیت اسکان و تغذیه در فصل تابستان با برپایی تجمع اعتراضی و خواندن بیانیه‌ای‌، اعتراض کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مشکلات رفاهی دانشجویان؛ تداوم مسمومیت غذایی در دانشگاه‌های اصفهان و تهران|نشانی=https://iranwire.com/fa/news-1/141995-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D9%85%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86/|وبگاه=iranwire.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 13 تجمع اعتراضی برگزار شد/ اعتصاب کارگران در دو واحد صنفی|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55178/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> ===== ۲۴ خرداد ===== جمعی از دانشجویان دانشگاه بلوچستان زاهدان در حالیکه شعارهای اعتراضی میدادند نسبت به اصرار مسئولان این دانشگاه برای امتحانات حضوری پایان‌ترم در فضای ملتهب و امنیتی کشور تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=تداوم تجمع اعتراضی دانشجویان دانشگاه بلوچستان با شعار علیه برگزاری امتحانات در شرایط بحرانی – رسانک نیوز|نشانی=https://rasanknews.com/2025/06/14/%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%AC%D9%85%D8%B9-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87/|وبگاه=rasanknews.com|بازبینی=2025-06-15}}</ref> ==== اعتراضات در شهرها و مناطق مختلف ==== ===== ۲۰ خرداد ===== در استان کرمان اهالی روستای [[دهکهان]] از توابع شهرستان [[کهنوج]] در اعتراض به اینکه فعالیت معدن کروم باعث تخریب محیط‌ زندگی و نابودی منابع طبیعی زندگی آنها شده است، تجمع اعتراضی برپا کردند. در این تجمع اعتراضی مردم با ضرب و شتم ماموران حکومتی توسط باتوم و گاز اشک‌آور مواجه شدند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 4 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55197/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-10|بازبینی=2025-06-11|کد زبان=fa-IR|نام خانوادگی=SYK}}</ref> ===== ۲۱ خرداد ===== جمعی از اهالی روستای [[عباس‌آباد حاجی]] از توابع رفسنجان، به دلیل قطعی ۱۹ روزه آب و عدم اقدام مؤثر از جانب مقامات حکومتی در برابر فرمانداری رفسنجان تجمع اعتراضی برپا کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دستکم 3 تجمع اعتراضی برگزار شد|نشانی=https://www.hra-news.org/2025/hranews/a-55217/|وبگاه=خبرگزاری هرانا|تاریخ=2025-06-11|بازبینی=2025-06-12|کد زبان=fa-IR|نام=SH|نام خانوادگی=HOA}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اعتراضات ۱۴۰۱ ایران]] * [[اعتراضات ۱۴۰۳ ایران]] * [[اعتصاب سراسری ۱۴۰۴ کامیون‌داران]] * [[اعتراضات ۱۴۰۴ نانوایان]] {{اعتراض‌ها در ایران}} الگو:اعتراض‌ها در ایران == منابع == {{پانویس|۲}} [[رده:اعتراضات ۱۴۰۴ ایران| ]] [[رده:اعتراضات در ایران]] [[رده:تاریخ معاصر ایران]] n3mye1xbkv42skl7larg2axdrigk9ii 3 6697341 42127827 42126340 2025-06-19T01:46:34Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 4 بحث از [[بحث کاربر:Gharouni]] 42127827 wikitext text/x-wiki {{بایگانی شده}} == خرابکاری پانترکان در صفحات اردبیل == درود . شخصی از روستاهای ناشناخته اردبیل (روستای ینگجه ملامحمدحسن ) ادعا میکنه اهل نمینه و میخواد ترکیب قومی نمین رو تغییر بده ، لطفا تمام مشارکت های کاربر رو نگاه کنید اصلا ویرایش سازنده ای انجام نداده فقط تغییر زبان داده ، این شخص اقوام ایرانی زبان رو در استان اردبیل منکر میکنه شناسه کاربر مذکور: {{Mehdiazadi8989:}} زاپاس خرابکاری کاربر {{meysamirani6xm:}} دروغگویی و چنین بیشرمانه اقرار به دروغگویی به مراتب زشت و نکوهیده است شرم بر این رفتار چگونه مدعی دانش و خدمت به علم هستید درود بر شهامت روانشناس عزیز دکتر مرتضی مرحبا بر شرافت و شهامتت ولی من چنین انسان دروغگو و مردم آزاری را به شهر عزیرمان قزوین دعودت می کنم و قول می دهم او را و بیماری اش را خوب بکنیم . == خرابکاری با حساب زاپاس == {{بسته|برچسب زمان=20240822143132|ناموفق=بله}} باسلام {{کاربر:دقتی|دقتی}} در حال خرابکاری در صفحات ، حیران ، شهرستان سلماس ، سیه چشمه ، شهرستان آستارا و تکاب است لطفا ویرایش های این کاربر را به آخرین نسخه ویرایش هایی که توسط مدیران انجام گشته بازگردانی کنید. اکانت اصلی کاربر : {{کاربر:Mehdiazadi8989|Mehdiazadi8989}} این کاربر هرروز حساب جدیدی درست میکنه و میاد در مناطقی از آذربایجان که زبانی غیر ترکی دارن خرابکاری میکنه لطفا با این کاربر برخورد کنید حساب های دیگش : {{کاربر:Ttsavalan20|Ttsavalan20}} {{پایان بسته}} == فحاشی ترول زاپاس در صفحات بحث == [[ویژه:مشارکت‌ها/Yamorteza]] این ترول قبلا در مقاله فرشته جنابی و چند بازیگر دیگر الفاظ رکیکی نوشته بود. چند حساب زاپاس دیگر دارد که یکیش مثلا اینه: https://fa.wikipedia.org/wiki/ویژه:مشارکت‌ها/Mehan2009 اگر خواستید بقیه زاپاسهاش رو هم معرفی کنم. [[کاربر:Yamorteza]] این حساب در آب نمک خوابیده شده صرفا برای فحاشی و خرابکاری همانند حساب بالا . که بیش از چندین سال به زور 200 تا ویرایش مفید نداره. این هم چند مورد از استفاده از فحاشی در صفحات بحث: تاریخ استفاده از هر دو حساب هم تقریبا همزمانه. هردو حساب بی پایان بسته شود متاسفانه فهم و شوعور استفاده از دانشنامه رو نداره. از ترس لو رفتن برای صفحه کاربری اش (یا مرتضی) درخواست حذف کرده. با تشکر. فحاشی و تهدید های رکیک: [[Special:Diff/40402340]] + [[Special:Diff/37907230]] + [[Special:Diff/40376651]] + [[Special:Diff/39899376/40376638]] اون یکی زاپاس هاش هم کلی فحش و توهین به کاربران کرده و باهاشون درگیر شده وقت ندارم همشو بذارم ممنون همین حسابی که معرفی کردم در دو سال اخیر کلا 8 ویرایش بوده که 7 تاش فحاشی بوده. صد درصد زاپاس نامشروع است و برای سواستفاده و خرابکاری و تهدید. دروغگویی و چنین بیشرمانه اقرار به دروغگویی به مراتب زشت و نکوهیده است شرم بر این رفتار چگونه مدعی دانش و خدمت به علم هستید درود بر شهامت روانشناس عزیز دکتر مرتضی مرحبا بر شرافت و شهامتت ولی من چنین انسان دروغگو و مردم آزاری را به شهر عزیرمان قزوین دعودت می کنم و قول می دهم او را و بیماری اش را خوب بکنیم . == شادباش نوروزی == == پرسش [[User:Delaram67|Delaram67]] (۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۶) == درود و دو صد بدرود فکر کنم صفحه [[بیمارستان ۵۷۸ ارتش اهواز]] باید به نام جدید و رسمی بیمارستان منتقل شود یعنی بیمارستان شهید منفرد نیاکی لطفاً ببینید می خواستم منتقل کنم قبلش با شما مشورت کردم آیا این کار درسته ؟! --[[کاربر:Delaram67|Delaram67]] ([[بحث کاربر:Delaram67|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۶ (UTC) :طبق ویرایش های قبلی که نام منفرد نیاکی آورده بودند منم دوتا منبع اضافه کردم نمی دانم این یک بیمارستان جدید است یا تغییر نام بیمارستان قبلی ؟! [[کاربر:Delaram67|Delaram67]] ([[بحث کاربر:Delaram67|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) ::@[[کاربر:Delaram67|Delaram67]] منابع معتبر نیستند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۰ (UTC) == پرسش [[User:778866f66~~1|778866f66~~1]] (۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۲) == درود.لطفا به مقاله شبکه فراتر بروید و الگوی سیاست های حذف را حذف کنید.به این دلیل که اگر به بحث بروید نتیجه این است که این صفحه بماند.لطفا رسیدگی کنید. --[[کاربر:778866f66~~1|778866f66~~1]] ([[بحث کاربر:778866f66~~1|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۲ (UTC) == پرسش [[User:محسن آوری|محسن آوری]] (۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۵) == سلام من برای ایجاد صفحه و لینک مشکل دارم --[[کاربر:محسن آوری|محسن آوری]] ([[بحث کاربر:محسن آوری|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۵ (UTC) == پرسش [[User:Mmdtam|Mmdtam]] (۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۳) == {{بسته|برچسب زمان=20250531182200}} سلام خسته نباشید ایا برای یک سایت ایا میشه صحفه ای تو ویکی پدیا ساخت سایت تازه شروع کرده --[[کاربر:Mmdtam|Mmdtam]] ([[بحث کاربر:Mmdtam|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۳ (UTC) :@[[کاربر:Mmdtam|Mmdtam]] سلام. خیر. مقالات ویکیپدیا بر اساس منابع مستقل و معتبر موجود درج میشوند. در ویکیپدیا معرفی سایتهای جدید یا تبلیغ برای آنها ممنوع است مگر اینکه مردی باشد که در مجلات و اخبار و روزنامه ها در مورد آن مقالاتی موجود باشد. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۵۳ (UTC) ::{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری گسترده درمقاله ایل چگنی == {{بسته|برچسب زمان=20250531182218}} با درود برمدیر محترمه یک کاربر زاپاس که بارها ایشان را گزارش داده ام در مقاله ایل چگنی تمامی مطالب منبع دار را خراب کرده و بنده به نسخه شما واگردانی کردم ولی ایشان همه مطالب را حذف و سعی در کرد سازی مقاله [[ایل چگنی]] را دارد این کاربر برای خرابکاری ساخته شده. و بنده بارها ویرایش هایش را خنثی کرده ام قبلا نیز توسط شما. به دلیل جنگ ویرایشی مسدود شد ولی همچنان به خرابکاری خود ادامه می دهد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۴ (UTC) :لطفا جلوی خرابکاری این کاربر را بگیرید @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۵ (UTC) ::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود مدیر قارونی، درمورد صفحه [[ایل چگنی]] خرابکاری‌های گسترده‌ایی وجود دارد که به نیت لر‌سازی و قومیت گرایی گزاشته شده است که حتماً باید اصلاح شوند! در جای جای مختلف مقاله ذکر شده است: '''(''چگنی‌ها بیشتر به زبان لری تکلم میکنند)،''''' منابع ذکر شده برای آن:[https://www.cgie.org.ir/fa/article/224763/%DA%86%DA%AF%D9%86%DB%8C <nowiki>[۱]</nowiki>]و [https://www.iranicaonline.org/articles/lori-dialects/ <nowiki>[۳]</nowiki>] که در هیچکدام چنین چیزی عنوان نشده است و صرفا برای وزن دهی به نوشته غیرواقعی نژادپرستانه خود قرار داده‌اند. در مورد لباس و فرهنگ، لباس لری را کامل در صفحه کپی پیست کرده‌اند که هیچ منبعی نیز برای آن ذکر نشده و وجود ندارد! یک منبع از ایرانیکا قرارداده شده که حتی درباره لباس چیزی نوشته نشده است.[https://web.archive.org/web/20161117040233/http://www.iranicaonline.org/articles/cegini-or-cegani-a-tribe-that-originated-in-northwestern-persia-but-is-now-scattered-in-luristan-the-qazvin-region-and-fa <nowiki>[۶]</nowiki>] قدیمی ترین منبع و اشاره به چگنی‌ها مربوط به شرفنامه بدلیسی است که همانطور که در مقاله آن را افزودم چگنی، سیاه منصور و زنگنه به عنوان سه گروه عمده کردهای ایران طبقه‌بندی کرده‌ است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=شرفنامه|نام خانوادگی=بدلیسی|صفحه=۳۲۲}}</ref> مردوخ کردستانی چگنی را جزو طوایف کُرد نام برده است.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ کرد و کردستان|نام خانوادگی=مردوخ کردستانی|صفحه=۸۷}}</ref> و همچنین چند منبع دیگر که آن را به بخش تبار و دیباچه مقاله افزودم. در دیباچه مقاله دو منبع برای اثبات '''''(لر بودن و جزو طوایف لر بودن چگنی)''''' قرار داده شده است: [https://www.cgie.org.ir/fa/article/224763/%DA%86%DA%AF%D9%86%DB%8C اولی] که ابتدای آن تیتر ( چگنی یکی از ایلات لر است) و بدون اشاره به هیچ منبعی نوشته شده است برخلاف ادامه مقاله که به کردتباری چگنی اشاره میکند (با منبع)، در ادامه به شاخه و تیره‌ '''چگنی‌های لرستان(نه مناطق دیگر)''' اشاره میکند که چند تیره را لر عنوان میکند نه همه‌ی آنها، در حالی که در دانشنامه ایرانیکا درمورد چگنی‌های استان فارس نوشته شده است: '''''این احتمال وجود دارد که چگنی‌های فارس از جمله قبایل کردی باشند که کریم خان زند را تا جنوب ایران همراهی کردند.(چگنی را جزو قبایل کرد عنوان میکند).'''''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ČEGĪNĪ|نشانی=https://www.iranicaonline.org/articles/cegini-or-cegani-a-tribe-that-originated-in-northwestern-persia-but-is-now-scattered-in-luristan-the-qazvin-region-and-fa/|وبگاه=Encyclopaedia Iranica|بازبینی=2025-05-25|کد زبان=en-US}}</ref> منبع دیگری نیز در صفحه از دانشنامه جهان اسلام قرار دارد که چنین چیزی درمورد تبار عنوان نکرده‌ است و همگی فقط برای وزن دهی برای ویرایش‌های نیت دار و قومی به مقاله افزوده شده‌اند. منابع جعلی و در مغایرت با مطالب بسیاری در صفحه وجود دارد که بسیاری از آنها را ویرایش و مرتب کردم، اما بعضی از کاربران که صرفا برای قومگرایی، تحمیل و چپاندن مطالب جعلی و دلخواه به ویکی پدیا آمده‌اند از ویرایش‌های صحیح و بر طبق اسناد و منبع عاجز‌اند. در مقاله‌ایی که بنده ویرایش کردم منبع درستی برای تبار لری وجود نداشته و همگی همانطور ک بالاتر اشاره کردم جعلی بودند اگر منبعی نیز برای تبار لری وجود داشته باشد باید در کنار دیگر منابع کردتباری قرار بگیرد حذف منابع کردتباری چگنی چیزی جز تحریف واقعیت و خرابکاری نیست! لطفا خودتان منابع را مقایسه کرده و اصلاح کنید یا اجازه دهید از نظر سوم در بحث مقاله استفاده شود. باسپاس.[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۰ (UTC) :@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] و @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]]این بحث را به صفحه بحث مقاله منتقل کنید و نظراتتان با منبع معتبر مستقل بنویسید من یا مدیران دیگر در صورت صحت به مقاله وارد میکنیم. مقاله در سطح دسترسی مدیران حفاظت شده است. '''''<u>تمام</u>'''''. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۲ (UTC) ::@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۳ (UTC) :::{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) {{پایان بسته}} == پرسش [[User:کامران باغبان|کامران باغبان]] (۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۲) == {{بسته|برچسب زمان=20250531182236}} من صفحه شخصی خودم را ساختم از نظر شما درست هست یا نه و چه چیزهای باید رعایت کنم --[[کاربر:کامران باغبان|کامران باغبان]] ([[بحث کاربر:کامران باغبان|بحث]]) ۲۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۲ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) {{پایان بسته}} == دور زدن قطع دسترسی == {{بسته|برچسب زمان=20250531182246}} سلام کاربر [[ویژه:مشارکت‌ها/Jalili1402 ]] که بی پایان بسته شده با دو آی پی ثابت زیر دارد قطع دسترسی را دور می زند لطفا هر دو آی پی زیر مدت دار بسته شوند [[ویژه:مشارکت‌ها/5.238.197.112 ]] [[ویژه:مشارکت‌ها/217.218.168.19 ]] [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) {{پایان بسته}} == خراب کاری در مقاله == {{بسته|برچسب زمان=20250531181901}} درود بر شما جناب قارونی عزیز، اخیراً یک کاربر آی پی مکرراً در مقاله [[عبدالله رودکی]] ویرایش‌های خرابکارانه انجام می‌دهد. لطف بفرمایید در صورت امکان مقاله را محافظت کنید. با سپاس بی کران[[کاربر:Saranami2020|S@r@nami2020]] ([[بحث کاربر:Saranami2020|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۰ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۹ (UTC) {{پایان بسته}} == علت حذف مقاله فهرست نقش‌آفرینی‌های پژمان جمشیدی == سلام مقاله ساخته توسط من با عنوان [[فهرست نقش‌آفرینی‌های پژمان جمشیدی]] توسط شما حذف شده خواستم علت این اتفاق رو بدونم. ممنون [[کاربر:Aamshwlfs|Aamshwlfs]] ([[بحث کاربر:Aamshwlfs|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۶ (UTC) :@[[کاربر:Aamshwlfs|Aamshwlfs]]سلام. انشعاب از مقاله موجود لازم نیست. شما بخشی از مقاله را کپی کرده و مقاله جدید ساختید که لازم نیست. اینگونه انشعابات هنگامی انجام میگیرد که حجم مقاله بسیار بزرگ باشد و مقاله باید منشعب شود. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۱ (UTC) ::متوجه شدم ممنون [[کاربر:Aamshwlfs|Aamshwlfs]] ([[بحث کاربر:Aamshwlfs|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۶ (UTC) == پرسش [[User:کبریا مناجاتی|کبریا مناجاتی]] (۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲) == چجوری یه صفحه جدید ابجاد کنم --[[کاربر:کبریا مناجاتی|کبریا مناجاتی]] ([[بحث کاربر:کبریا مناجاتی|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲ (UTC) == قفل شدن حساب == {{بسته|برچسب زمان=20250604022758}} سلام من متوجه شدم که حسابم مسدود شده. اگر اشتباهی رخ داده یا سوءتفاهمی بوده ممنون میشم توضیح بدهید و فرصت دفاع داشته باشم. مایلم مطابق سیاست های ویکی پدیا فعالیت کنم. حساب مسدود شده بنده:Alihasani8809 از بذل عنایت شما کمال تشکر و سپاس رو دارم. [[ویژه:مشارکت‌ها/89.196.232.204|89.196.232.204]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == انسداد حساب == {{بسته|برچسب زمان=20250604022821}} با احترام و ادب، این پیام رو به امید درک، گفت گو و بازنگری می نویسم. من به ارزش های مشارکت آزاد و شفاف در ویکی پدیا باور دارم و همیشه تلاش کردم سهمی هر چند کوچک در ارتقا دانشنامه داشته باشم اگر خطایی از جانب بنده رخ داده که مطابق با سیاست های ویکی پدیا نبوده پوزش می‌طلبم لطفاً با نگاهی انعطاف پذیر فرصت ادامه فعالیت به من داده شده نام کاربری:Alihasani8809 از مساعدت شما کمال تشکر را دارم. [[ویژه:مشارکت‌ها/89.196.232.204|89.196.232.204]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۲ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۲۸ (UTC) {{پایان بسته}} == پرسش [[User:Arad21|Arad21]] (۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۶) == با دورود من در ایجاد تصویر به مشکل می خورم و خب این حق تکثیر واقعا اذیت کنندس مشکل اینجاست توضیحات درباره قوانین خیلی طولانی و پیچیدس ممنونم میشم حالت های کلی ایجاد تصویر در ویکی پدیا به بصورت کلی و مختصر بهم بگید با تشکر از شما --[[کاربر:Arad21|Arad21]] ([[بحث کاربر:Arad21|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۶ (UTC) == درخواست == درود لطفاً صفحه [[درجه های نیروهای مسلح شاهنشاهی ایران]] ببینید حسن کردم در آن زمان فقط ارتش بوده و همه زیر نظر ارتش و ستاد بزرگ ارتش داران بودند و عنوان نیروهای مسلح بعد از انقلاب و تغییر ستاد کل قوا به ستاد کل نیروهای مسلح جهت جلوگیری از اختلاف بوده است و رده: فرماندهان کل نیروهای مسلح ایران نام چندتن از آقایان قاجار هم در این رده آوردند که آن زمان ارتش هم نبوده و ارتش در زمان رضا شاه بنا نهاده شد به نظر من حتی خمینی هم فرمانده کل نیروهای مسلح نبوده چراکه آن زمان فرماده کل قوا بوده است . حتی در مقاله گارد شاهنشاهی در خلال متن اشاره شده گارد بخشی از ارتش بوده و بدره ای فرمانده نیروی زمینی و گارد بوده است لذا خیلی از مقالات دستکاری کردند می خواستم ویرایش کنم گفتم ابتدا از شما استاد گرامی مشورت بگیرم؟! [[کاربر:Delaram67|Delaram67]] ([[بحث کاربر:Delaram67|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۰ (UTC) r7apsk8yvfw7chrvmxml671oogmz7bm 0 6698126 42127332 42010782 2025-06-18T12:26:19Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|1 */ 42127332 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات نویسنده | نام = شیرین‌دخت دقیقیان | تاریخ تولد = {{تولد خورشیدی و سن|۱۳۳۶|۱۲|۰}} | ملیت = ایرانی | خویشاوندان = عبدالله دقیقیان (پدر) | تحصیلات = شیمی ([[دانشگاه ملی ایران]]) }} '''شیرین‌دخت دقیقیان''' (زادهٔ اسفند ۱۳۳۶ [[تهران]]) پژوهشگر [[فلسفه]] و نظریهٔ ادبی، سردبیر، شارح و [[مترجم]] ایرانی یهودی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شیرین‌دخت دقیقیان، نویسنده، مترجم و پژوهش‌گر کلیمی|نشانی=https://iranwire.com/fa/special-features/53124/|وبگاه=ایران‌وایر|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> او در یک خانوادهٔ متدین یهودی در تهران چشم به جهان گشود. او در سال ۱۳۵۸ در رشتهٔ [[شیمی]] از دانشکدهٔ علوم [[دانشگاه ملی ایران|دانشگاه ملی]] ([[دانشگاه شهید بهشتی]] کنونی) فارغ‌التحصیل شد. او از همان سنین نوجوانی به نویسندگی علاقه داشت. بعدها به‌دلیل آشنایی با دو زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان فرانسوی|فرانسه]]، علاقهٔ اصلی او در زمینهٔ [[ترجمه]] و [[پژوهش]] آثار ادبی بزرگان جهان بیش از پیش شکل گرفت. هم‌زمان با ورود به دانشگاه به عضویت سازمان دانشجویان یهود ایران درآمد و در راستای امور فرهنگی فعالیت گسترده‌ای را آغاز کرد. او از بنیان‌گذاران نشر اولین فصل‌نامهٔ سازمان دانشجویان یهود است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=شیرین‌دخت دقیقیان|نشانی=https://adyan-iran.com/1400/07/07/شیرین‌دخت-دقیقیان/|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa|وبگاه=اطلس اقلیت‌های دینی ایران}}</ref> == اوایل زندگی و آغاز فعالیت حرفه‌ای == او در یک خانوادهٔ متدین یهودی در تهران چشم به جهان گشود. پدر او عبدالله دقیقیان، از شخصیت‌های فرهنگی جامعهٔ کلیمی محسوب می‌شود که سال‌ها مدیریت مدارس اتحاد را بر عهده داشت. شیرین‌دخت تحصیلات ابتدایی را در دبستان اتحاد (آلیانس) و سپس دوران متوسطه را در دبیرستان‌های مرجان و اتفاق به پایان رساند و سپس به دانشکدهٔ علوم [[دانشگاه ملی ایران|دانشگاه ملی]] ([[دانشگاه شهید بهشتی]] کنونی) راه یافت و نهایتاً در سال ۱۳۵۸ در رشتهٔ [[شیمی]] فارغ‌التحصیل شد. او از همان سنین نوجوانی به نویسندگی علاقه‌مند بود. بعدها به‌دلیل آشنایی با دو زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان فرانسوی|فرانسه]]، علاقهٔ اصلی او در زمینهٔ [[ترجمه]] و [[پژوهش]] آثار ادبی بزرگان جهان بیش از پیش شکل گرفت. هم‌زمان با ورود به دانشگاه به عضویت سازمان دانشجویان یهود ایران درآمد و در راستای امور فرهنگی فعالیت گسترده‌ای را آغاز کرد. او از بنیان‌گذاران نشر اولین فصل‌نامهٔ سازمان دانشجویان یهود است.<ref name=":0"/> شیرین‌دخت در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، هنگامی که دانشجو بود، اولین کار ترجمهٔ خود را در قالب کتابی تحت عنوان ''تاریخ روسیه'' توسط [[انتشارات نیل]] به چاپ رساند. دیری نپایید که پرویز یشایایی، سردبیر روزنامهٔ ''تموز'' از او دعوت به همکاری کرد. شیرین‌دخت پنج سال به عنوان عضو هیئت تحریریه، مقالاتش را با نام مستعار «نوشین» چاپ می‌کرد. او در سال ۱۳۶۹ خورشیدی اولین اثر نوشتاری خود را تحت عنوان ''منشأ شخصیت در ادبیات داستانی'' به چاپ رساند؛ اگر چه این کتاب اولین تجربه تحقیقی و کاوشی و جزو نخستین نمونه‌ها در آفرینش ادبی او به‌شمار می‌رود. ولی با این وجود، مدت‌ها است که این اثر به عنوان یکی از دروس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] در بخش ادبیات و زبان و نیز در دانشکدهٔ هنر تدریس می‌شود. او در سال ۱۳۷۱، کتاب ''هورلا''، اثر [[گی دو موپاسان]]، نویسندهٔ فرانسوی را ترجمه کرد. این کتاب پس از مدتی، جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های سال اعلام شد. او همچنین در زمینهٔ ادبیات کودکان، کتاب ''دریچهٔ یادها'' از [[لئو تولستوی|تولستوی]]، کتاب ''داستان پسرم'' از [[نادین گوردیمر]] و کتاب ''دلبند'' از [[تونی موریسون]] را به فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، کتاب ''اسطوره''، اثر [[رولان بارت]] با موضوع فلسفی و زبان‌شناسی را ترجمه و منتشر کرد. شیرین‌دخت دقیقیان در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ خورشیدی، مسئولیت ریاست هیئت دبیران و مدیر اجرایی نشریهٔ ''مطالعات فلسفی، هنر و زیباشناختی'' مرکز تحقیقانی هنری تهران را عهده‌دار بود و در سال ۱۳۷۹ به عنوان عضو هیئت ترجمهٔ ''دایرةالمعارف تاریخ بشر یونسکو''، در مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها پذیرفته شد و به عنوان نویسنده در نشریهٔ این مرکز بین‌المللی کار کرد.<ref name=":0"/> او در سال ۲۰۰۰ میلادی به اتفاق خانواده‌اش به آمریکا رفت و پس از استقرار در لس‌آنجلس، فعالیت‌های نوشتاری خود را دنبال کرد. ابتدا به عنوان سردبیر در مجلهٔ ''چشم‌انداز'' مشغول به کار شد اما چند ماه بعد به دلایلی از این سمت کناره گرفت و ترجیح داد مستقلاً فعالیت‌های فرهنگی را پیگیری کند. او از سال ۲۰۰۳ به عنوان نویسندهٔ همراه، در وبگاه «ایران امروز» مقالاتش را به صورت دیجیتالی منتشر کرد و در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، سه کتاب از تألیفات [[یهودا برگ]]، اندیشمند آمریکایی را با نام ''نیروی کبالا''، ''رمز'' و ''نخ قرمز'' ترجمه کرد و به چاپ رساند. دقیقیان در اوایل سال ۲۰۱۰، با همکاری جمعی از اندیشمندان و رهبران مذهبی جامعهٔ یهودی و با حمایت سازمان فدراسیون [[یهودیان ایرانی]] در لس‌آنجلس، بنیاد فرهنگی هارامبام را تحت عنوان یک مرکز غیرانتفاعی ثبت و تأسیس کرد. سال ۲۰۱۱، توسط بنیاد ایرانی هارامبام، ماحصل سال‌ها مطالعه و تحقیق آثار [[موسی بن میمون]]، فیلسوف خردگرای قرن دوازدهم میلادی را تحت عنوان ''شرحی بر دلالت الحائرین''، به دو [[زبان فارسی]] و انگلیسی همراه با ترجمهٔ کامل رسالهٔ ''راهنمای سرگشتگان همراه'' را منتشر کرد. در سال ۲۰۱۳، هم‌زمان با اولین انتشار گاه‌نامهٔ فلسفی ''خرمگس''، سردبیری آن به شیرین‌دخت محول شد و او در کنار اندیشمندانی چون [[رامین جهانبگلو]] و اسفندیار طبری، به عنوان مدیران مسئول و هیئت دبیران به فعالیت پرداخت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مصاحبه با شیریندخت دقیقیان دربارهٔ نشریه خرمگس|نشانی=https://melliun.org/iran/145178|وبگاه=سایت میلیون ایران|تاریخ=2017-11-22|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> آثار ارائه شده توسط شیرین‌دخت دقیقیان مشتمل بر ۲۲ اثر تحقیقی، شرح فلسفی و ترجمه بیش از ۱۰۰ مقاله برای کنفرانس‌های دانشگاهی و نشریه در زمینهٔ [[فلاسفه]]، [[تاریخ]] و نیز علم تفسیر و تعبیر راجع به کتب مقدس و نظریه‌های ادبی معاصر منتشر شده‌اند. == آثار == === تألیفات === * ''نردبانی به آسمان: نیایشگاه در تاریخ و فلسفهٔ یهود'' (نخستین کتاب آکادمیک ایران دربارهٔ یهودیان)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آبایی: «نردبانی به آسمان» نخستین کتاب آکادمیک ایران دربارهٔ یهودیان است|نشانی=https://www.ibna.ir/news/222229/آبایی-نردبانی-به-آسمان-نخستین-کتاب-آکادمیک-ایران-درباره-یهودیان|وبگاه=ایبنا|تاریخ=2015-05-07|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> * ''شخصیت‌پردازی در ادبیات داستانی: پژوهشی در نقش پروتوتایپ‌ها در آفرینش ادبی'' * ''فناجویی یا انسان‌خدایی؟: پژوهشی در عرفان ایرانی و حکمت قبالا''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیرامون کتاب جدید شیریندخت دقیقیان: فناجویی یا انسانْخدایی؟|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/749584/|وبگاه=رادیو زمانه|تاریخ=2023-01-14|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نظری به کتاب شیریندخت دقیقیان: فناجویی یا انسان خدایی؟|نشانی=https://jomhouri.com/jomhouri/archives/38745|وبگاه=جمهوری|تاریخ=2023-06-06|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نظری به کتاب جدید شیریندخت دقیقیان|نشانی=https://www.iran-emrooz.net/index.php/think/more/108418/|وبگاه=ایران امروز|بازبینی=2025-05-24}}</ref> * ''اندیشه‌های لیبرال پیرامون آزادی''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتابی از دقیقیان: اندیشه‌های لیبرال پیرامون آزادی|نشانی=https://www.iran-emrooz.net/index.php/farhang/more/117126/|وبگاه=ایران امروز|بازبینی=2025-05-24}}</ref> === ترجمه‌ها === * ''[[دلبند]]'' * ''[[نقد و حقیقت]]'' * ''هورلا'' * ''داستان پسرم'' * ''اسطورهٔ امروز'' * ''[[درجه صفر نوشتار|درجهٔ صفر نوشتار]]'' * ''نخ قرمز'' * ''دریچهٔ یادها'' === شرح‌ها === * ''شرحی بر رسالهٔ کشور یهود''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرحی بر رساله کشور یهود اثر تئودور هرتصل و متن کامل آن به زبان فارسی – شیریندخت دقیقیان|نشانی=https://akhbar-rooz.com/1403/10/28/6353/|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|وبگاه=اخبار روز}}</ref> * ''شرحی بر دلالت الحائرین'' == منابع == {{پانویس}} {{نویسنده-خرد}} [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه شهید بهشتی]] [[رده:زادگان ۱۳۳۶]] [[رده:مترجمان زن اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن اهل ایران]] [[رده:یهودیان اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن یهودی]] [[رده:اهالی یهودی‌تبار تهران]] mu0k1cqsuxfvwr851p9gorggowqrndc 42127333 42127332 2025-06-18T12:26:29Z Golpeti 1375916 ابرابزار 42127333 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات نویسنده | نام = شیرین‌دخت دقیقیان | تاریخ تولد = {{تولد خورشیدی و سن|۱۳۳۶|۱۲|۰}} | ملیت = ایرانی | خویشاوندان = عبدالله دقیقیان (پدر) | تحصیلات = شیمی ([[دانشگاه ملی ایران]]) }} '''شیرین‌دخت دقیقیان''' (زادهٔ اسفند ۱۳۳۶ [[تهران]]) پژوهشگر [[فلسفه]] و نظریهٔ ادبی، سردبیر، شارح و [[مترجم]] ایرانی یهودی است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شیرین‌دخت دقیقیان، نویسنده، مترجم و پژوهش‌گر کلیمی|نشانی=https://iranwire.com/fa/special-features/53124/|وبگاه=ایران‌وایر|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> او در یک خانوادهٔ متدین یهودی در تهران چشم به جهان گشود. او در سال ۱۳۵۸ در رشتهٔ [[شیمی]] از دانشکدهٔ علوم [[دانشگاه ملی ایران|دانشگاه ملی]] ([[دانشگاه شهید بهشتی]] کنونی) فارغ‌التحصیل شد. او از همان سنین نوجوانی به نویسندگی علاقه داشت. بعدها به‌دلیل آشنایی با دو زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان فرانسوی|فرانسه]]، علاقهٔ اصلی او در زمینهٔ [[ترجمه]] و [[پژوهش]] آثار ادبی بزرگان جهان بیش از پیش شکل گرفت. هم‌زمان با ورود به دانشگاه به عضویت سازمان دانشجویان یهود ایران درآمد و در راستای امور فرهنگی فعالیت گسترده‌ای را آغاز کرد. او از بنیان‌گذاران نشر اولین فصل‌نامهٔ سازمان دانشجویان یهود است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=شیرین‌دخت دقیقیان|نشانی=https://adyan-iran.com/1400/07/07/شیرین‌دخت-دقیقیان/|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa|وبگاه=اطلس اقلیت‌های دینی ایران}}</ref> == اوایل زندگی و آغاز فعالیت حرفه‌ای == او در یک خانوادهٔ متدین یهودی در تهران چشم به جهان گشود. پدر او عبدالله دقیقیان، از شخصیت‌های فرهنگی جامعهٔ کلیمی محسوب می‌شود که سال‌ها مدیریت مدارس اتحاد را بر عهده داشت. شیرین‌دخت تحصیلات ابتدایی را در دبستان اتحاد (آلیانس) و سپس دوران متوسطه را در دبیرستان‌های مرجان و اتفاق به پایان رساند و سپس به دانشکدهٔ علوم [[دانشگاه ملی ایران|دانشگاه ملی]] ([[دانشگاه شهید بهشتی]] کنونی) راه یافت و نهایتاً در سال ۱۳۵۸ در رشتهٔ [[شیمی]] فارغ‌التحصیل شد. او از همان سنین نوجوانی به نویسندگی علاقه‌مند بود. بعدها به‌دلیل آشنایی با دو زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و [[زبان فرانسوی|فرانسه]]، علاقهٔ اصلی او در زمینهٔ [[ترجمه]] و [[پژوهش]] آثار ادبی بزرگان جهان بیش از پیش شکل گرفت. هم‌زمان با ورود به دانشگاه به عضویت سازمان دانشجویان یهود ایران درآمد و در راستای امور فرهنگی فعالیت گسترده‌ای را آغاز کرد. او از بنیان‌گذاران نشر اولین فصل‌نامهٔ سازمان دانشجویان یهود است.<ref name=":0"/> شیرین‌دخت در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، هنگامی که دانشجو بود، اولین کار ترجمهٔ خود را در قالب کتابی تحت عنوان ''تاریخ روسیه'' توسط [[انتشارات نیل]] به چاپ رساند. دیری نپایید که پرویز یشایایی، سردبیر روزنامهٔ ''تموز'' از او دعوت به همکاری کرد. شیرین‌دخت پنج سال به عنوان عضو هیئت تحریریه، مقالاتش را با نام مستعار «نوشین» چاپ می‌کرد. او در سال ۱۳۶۹ خورشیدی اولین اثر نوشتاری خود را تحت عنوان ''منشأ شخصیت در ادبیات داستانی'' به چاپ رساند؛ اگر چه این کتاب اولین تجربه تحقیقی و کاوشی و جزو نخستین نمونه‌ها در آفرینش ادبی او به‌شمار می‌رود. ولی با این وجود، مدت‌ها است که این اثر به عنوان یکی از دروس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] در بخش ادبیات و زبان و نیز در دانشکدهٔ هنر تدریس می‌شود. او در سال ۱۳۷۱، کتاب ''هورلا''، اثر [[گی دو موپاسان]]، نویسندهٔ فرانسوی را ترجمه کرد. این کتاب پس از مدتی، جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های سال اعلام شد. او همچنین در زمینهٔ ادبیات کودکان، کتاب ''دریچهٔ یادها'' از [[لئو تولستوی|تولستوی]]، کتاب ''داستان پسرم'' از [[نادین گوردیمر]] و کتاب ''دلبند'' از [[تونی موریسون]] را به فارسی ترجمه کرد. در سال ۱۳۷۵ خورشیدی، کتاب ''اسطوره''، اثر [[رولان بارت]] با موضوع فلسفی و زبان‌شناسی را ترجمه و منتشر کرد. شیرین‌دخت دقیقیان در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ خورشیدی، مسئولیت ریاست هیئت دبیران و مدیر اجرایی نشریهٔ ''مطالعات فلسفی، هنر و زیباشناختی'' مرکز تحقیقانی هنری تهران را عهده‌دار بود و در سال ۱۳۷۹ به عنوان عضو هیئت ترجمهٔ ''دایرةالمعارف تاریخ بشر یونسکو''، در مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها پذیرفته شد و به عنوان نویسنده در نشریهٔ این مرکز بین‌المللی کار کرد.<ref name=":0"/> او در سال ۲۰۰۰ میلادی به اتفاق خانواده‌اش به آمریکا رفت و پس از استقرار در لس‌آنجلس، فعالیت‌های نوشتاری خود را دنبال کرد. ابتدا به عنوان سردبیر در مجلهٔ ''چشم‌انداز'' مشغول به کار شد اما چند ماه بعد به دلایلی از این سمت کناره گرفت و ترجیح داد مستقلاً فعالیت‌های فرهنگی را پیگیری کند. او از سال ۲۰۰۳ به عنوان نویسندهٔ همراه، در وبگاه «ایران امروز» مقالاتش را به صورت دیجیتالی منتشر کرد و در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، سه کتاب از تألیفات [[یهودا برگ]]، اندیشمند آمریکایی را با نام ''نیروی کبالا''، ''رمز'' و ''نخ قرمز'' ترجمه کرد و به چاپ رساند. دقیقیان در اوایل سال ۲۰۱۰، با همکاری جمعی از اندیشمندان و رهبران مذهبی جامعهٔ یهودی و با حمایت سازمان فدراسیون [[یهودیان ایرانی]] در لس‌آنجلس، بنیاد فرهنگی هارامبام را تحت عنوان یک مرکز غیرانتفاعی ثبت و تأسیس کرد. سال ۲۰۱۱، توسط بنیاد ایرانی هارامبام، ماحصل سال‌ها مطالعه و تحقیق آثار [[موسی بن میمون]]، فیلسوف خردگرای قرن دوازدهم میلادی را تحت عنوان ''شرحی بر دلالت الحائرین''، به دو [[زبان فارسی]] و انگلیسی همراه با ترجمهٔ کامل رسالهٔ ''راهنمای سرگشتگان همراه'' را منتشر کرد. در سال ۲۰۱۳، هم‌زمان با اولین انتشار گاه‌نامهٔ فلسفی ''خرمگس''، سردبیری آن به شیرین‌دخت محول شد و او در کنار اندیشمندانی چون [[رامین جهانبگلو]] و اسفندیار طبری، به عنوان مدیران مسئول و هیئت دبیران به فعالیت پرداخت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مصاحبه با شیریندخت دقیقیان دربارهٔ نشریه خرمگس|نشانی=https://melliun.org/iran/145178|وبگاه=سایت میلیون ایران|تاریخ=2017-11-22|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> آثار ارائه شده توسط شیرین‌دخت دقیقیان مشتمل بر ۲۲ اثر تحقیقی، شرح فلسفی و ترجمه بیش از ۱۰۰ مقاله برای کنفرانس‌های دانشگاهی و نشریه در زمینهٔ [[فلاسفه]]، [[تاریخ]] و نیز علم تفسیر و تعبیر راجع به کتب مقدس و نظریه‌های ادبی معاصر منتشر شده‌اند. == آثار == === تألیفات === * ''نردبانی به آسمان: نیایشگاه در تاریخ و فلسفهٔ یهود'' (نخستین کتاب آکادمیک ایران دربارهٔ یهودیان)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آبایی: «نردبانی به آسمان» نخستین کتاب آکادمیک ایران دربارهٔ یهودیان است|نشانی=https://www.ibna.ir/news/222229/آبایی-نردبانی-به-آسمان-نخستین-کتاب-آکادمیک-ایران-درباره-یهودیان|وبگاه=ایبنا|تاریخ=2015-05-07|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref> * ''شخصیت‌پردازی در ادبیات داستانی: پژوهشی در نقش پروتوتایپ‌ها در آفرینش ادبی'' * ''فناجویی یا انسان‌خدایی؟: پژوهشی در عرفان ایرانی و حکمت قبالا''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پیرامون کتاب جدید شیریندخت دقیقیان: فناجویی یا انسانْخدایی؟|نشانی=https://www.radiozamaneh.com/749584/|وبگاه=رادیو زمانه|تاریخ=2023-01-14|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نظری به کتاب شیریندخت دقیقیان: فناجویی یا انسان خدایی؟|نشانی=https://jomhouri.com/jomhouri/archives/38745|وبگاه=جمهوری|تاریخ=2023-06-06|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=|نام خانوادگی=}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=نظری به کتاب جدید شیریندخت دقیقیان|نشانی=https://www.iran-emrooz.net/index.php/think/more/108418/|وبگاه=ایران امروز|بازبینی=2025-05-24}}</ref> * ''اندیشه‌های لیبرال پیرامون آزادی''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کتابی از دقیقیان: اندیشه‌های لیبرال پیرامون آزادی|نشانی=https://www.iran-emrooz.net/index.php/farhang/more/117126/|وبگاه=ایران امروز|بازبینی=2025-05-24}}</ref> === ترجمه‌ها === * ''[[دلبند]]'' * ''[[نقد و حقیقت]]'' * ''هورلا'' * ''داستان پسرم'' * ''اسطورهٔ امروز'' * ''[[درجه صفر نوشتار|درجهٔ صفر نوشتار]]'' * ''نخ قرمز'' * ''دریچهٔ یادها'' === شرح‌ها === * ''شرحی بر رسالهٔ کشور یهود''<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شرحی بر رساله کشور یهود اثر تئودور هرتصل و متن کامل آن به زبان فارسی – شیریندخت دقیقیان|نشانی=https://akhbar-rooz.com/1403/10/28/6353/|بازبینی=2025-05-24|کد زبان=fa|نام=|نام خانوادگی=|وبگاه=اخبار روز}}</ref> * ''شرحی بر دلالت الحائرین'' == منابع == {{پانویس}} {{نویسنده-خرد}} [[رده:اهالی یهودی‌تبار تهران]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه شهید بهشتی]] [[رده:زادگان ۱۳۳۶]] [[رده:مترجمان زن اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن اهل ایران]] [[رده:نویسندگان زن یهودی]] [[رده:یهودیان اهل ایران]] hqj89t552nkkap0jb32kmi2nco4rg1e 3 6698950 42127853 42126358 2025-06-19T01:54:02Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:Harold Krabs]] 42127853 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == ابزار شمارش کلمات == سلام هارولد عزیز ! بنده دیروز ابزار '''شمارش کلمات''' را نصب کردم، منتهی وقتی با کامپیوتر به صفحه ای می‌روم، در کنار صفحه در بخش ابزار متاسفانه گزینه شمارش کلمات نیست، دلیلش را می‌دانید ؟ [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۲ (UTC) :@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] بررسی کردم. ابزار رو به درستی افزودید. ممکنه که لازم باشه حافظه کش خود رو خالی کنید تا ابزار ظاهر بشه‌. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۳ (UTC) ::حافظه پنهان رو چطوری پاک کنم؟ [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۴ (UTC) :::@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] به مسیر زیر در مرورگرتون مراجعه کنید:{{سخ}} :::''Settings > Privacy and security > Clear browsing data'' :::{{سخ}} ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۰ (UTC) ::::پاک کردم، ممنونم ! ::::الان درست شده؟ [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] نمی‌دونم. شما باید بگید درست شده یا خیر... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۹ (UTC) ::::::درست شد، دمت گرم ❤️! [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۳ (UTC) ::::::یک سوال، برای ثبت مقاله در مسابقه مقاله نویسی، مجموع کلمات محسوب میشه؟ ::::::مثلا مقاله احمد عبدالله الاحمد الصباح بخش اصلی ۲۹۹ کلمه داره بخش منابع ۳۳۳ تا پ مجموعش ۶۳۲ تاست ولی موقع اضافه کردنش میگه ۴۰۰ کلمست [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۷ (UTC) :::::::@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] بخش فهرست‌ها و منابع در مسابقه‌ها لحاظ نمی‌شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۰ (UTC) == مقاله نگار مرتضویی == هارلد عزیز درود، مقاله‌ای که در مورد نگار مرتضویی از میان‌ویکی انگلیسی نوشته شده، بی‌طرفانه نیست لطفا لحن ستایشگرانه را تعدیل کنید و نقدها در خصوص بخشی از سیستم پروپاگاندا بودن و همکاری وی با نایاک، جواد ظریف و لابی‌های حکومت جمهوری اسلامی را نیز اضافه کنید. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «شنبه،۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۰۶ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۶ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinronaghi|Hosseinronaghi]] درود حسین جان. راستش من اصلا نقشی در نگارش اون نداشتم فقط ترجمه از مقاله انگلیسی بود. اما چشم، حتما اصلاحش می‌کنم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۸ (UTC) ::@[[کاربر:Hosseinronaghi|Hosseinronaghi]] ببخشید حسین جان یک سر به مقاله [[زن‌کشی در ایران]] هم بزنید، تازه نگارش کردم. اصلاحی، مطلبی... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) :::بسیار عالی. در مقاله باید احتیاط کنیم برخی مفاهیم خلط نشوند. حتما بیشتر مقاله رو نگاه می‌کنم. [[:رده:زن‌کشی]] و مقاله‌ها و رده‌های مرتبط رو ایجاد کردم. مقاله [[همسرکشی (زن)]] رو اگر تونستید کمک کنید گسترش بدیم. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «شنبه،۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۲۴ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۴ (UTC) ::::@[[کاربر:Hosseinronaghi|Hosseinronaghi]] باشه حتما. بنظرم مقاله همسر کشی رو کاملا از انگلیسی ترجمه کنم. بعد بخش‌های ایرانی رو هم اضافه کنیم... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۷ (UTC) :::::دو بخش ابتدایی رو ترجمه کردم. زحمت ادامه‌اش رو بکشید عالی می‌شود. با [[همسرکشی (مرد)]] قاطی نشود. [[کاربر:Hosseinronaghi|حسین رونقی]]([[بحث کاربر:Hosseinronaghi#top|بحث]]) «شنبه،۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۸:۳۹ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۹ (UTC) ::::::@[[کاربر:Hosseinronaghi|Hosseinronaghi]] چشم حتماً. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۰ (UTC) == درخواست راهنمایی در مورد برچسب تمیزکاری در مقاله "تولید فیلم‌های انتقام‌جویان: روز نابودی و انتقام‌جویان: جنگ‌های پنهان" == درود بر شما Harold Krabs گرامی، وقت شما بخیر. برچسب تمیزکاری که به مقاله «تولید فیلم‌های انتقام‌جویان: روز نابودی و انتقام‌جویان: جنگ‌های پنهان» افزوده‌اید را مشاهده کردم و از توجه شما برای کمک به ارتقای کیفیت مقالات در ویکی‌پدیا سپاسگزارم. در خصوص موارد ذکر شده، چند نکته و پرسش داشتم که مطرح می‌کنم: ۱. '''مورد "نمادها به کار رفته اشتباه (مانند: *)":''' می‌خواستم جهت شفاف‌سازی عرض کنم که از نماد ستاره <code>*</code> در کنار عنوان «تاندربولت*» (Thunderbolts*)، صرفاً با هدف اشاره به نام اصلی (انگلیسی) آن استفاده کرده بودم. این رویکرد را با توجه به اینکه در مقاله خود فیلم «تاندربولت*» در ویکی‌پدیای فارسی نیز به همین شکل یا با اشاره به نام لاتین آن به کار رفته است، اتخاذ کردم. اگر این روش استاندارد نیست، باعث سوءتفاهم شده، یا روش بهتری برای این منظور در ویکی‌پدیا وجود دارد، بسیار سپاسگزار خواهم شد اگر در این زمینه راهنمایی بفرمایید. '''همچنین، اگر به جز ستاره، علائم یا نمادهای دیگری نیز در مقاله ملاحظه فرموده‌اید که با استانداردهای ویکی‌پدیا همخوانی ندارند، ممنون می‌شوم آن‌ها را نیز جهت اصلاح به بنده اطلاع دهید.''' ۲. '''مورد "ترجمه نسبی در برخی جاها":''' از آنجایی که پیگیری و تکمیل این مقاله برایم اهمیت زیادی دارد و تلاش می‌کنم تا محتوای آن دقیق و روان باشد، بسیار ممنون می‌شوم اگر لطف کنید و بخش‌ها، جملات یا اصطلاحات مشخصی که از نظر شما نیاز به بازبینی و بهبود در ترجمه دارند را برایم مشخص نمایید. با کمال میل و در اسرع وقت نسبت به اصلاح آن‌ها اقدام خواهم کرد، زیرا معتقدم که خودم به عنوان ایجادکننده و پیگیر اصلی این صفحه، مسئولیت بیشتری در رفع نواقص آن دارم. هدف بنده نیز، همچون شما، ارتقای کیفیت مقاله مطابق با استانداردهای ویکی‌پدیا است و از هرگونه راهنمایی و همکاری سازنده در این زمینه صمیمانه استقبال می‌کنم. با سپاس و احترام فراوان، <code><nowiki>~~~~</nowiki></code> [[کاربر:Arbrertr|Arbrertr]] ([[بحث کاربر:Arbrertr|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۹ (UTC) :@[[کاربر:Arbrertr|Arbrertr]] پوزش می‌خوام من نمی‌دونستم اون فیلم مذکور در نام خود دارای * است و گمان کردم که به دلیل ترجمه ماشینی خطایی رخ داده است. در مورد ترجمه نسبی هم منظور آن است که از اصطلاحات و نام‌ها انگلیسی زیاد استفاده شده نیاز نیست وقتی که یک نام یک بار معادل انگلیسی آن در پرانتز آمده است در طول مقاله این کار دوباره تکرار شود، می‌توانید اصلاح کنید و برچسب را بردارید.^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۵۴ (UTC) ::درود مجدد Harold Krabs گرامی، ::از پاسخ، توضیحات شفاف و راهنمایی شما بسیار سپاسگزارم. بسیار خوشحالم که سوءتفاهم در مورد استفاده از نماد ستاره برطرف شد. ::نکته‌ای که در مورد عدم تکرار معادل‌های انگلیسی در پرانتز پس از ذکر برای اولین بار فرمودید، بسیار مفید و کاملاً برایم روشن بود. قطعاً این مورد را در ویرایش‌های بعدی مد نظر قرار خواهم داد. ::همانطور که اشاره کردید برچسب تمیزکاری برداشته شده است، اما مطمئن باشید که در اسرع وقت و با دقت، مقاله را مجدداً بر اساس راهنمایی ارزشمند شما بازبینی خواهم کرد تا کیفیت آن هرچه بیشتر بهبود یابد و از هیچ تلاشی در این زمینه فروگذار نخواهم کرد. ::با سپاس فراوان از همکاری و وقتی که گذاشتید. ::با احترام، <code><nowiki>~~~~</nowiki></code> [[کاربر:Arbrertr|Arbrertr]] ([[بحث کاربر:Arbrertr|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۱ (UTC) == درود! == درود گرامی @[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]]. هیچ قصد و غرضی ندارم اما دقیقا این رفتار ضد و نقیض شما دقیقا به چه علته؟ مقاله اشکان فدایی به شدت روش زحمت کشیدمو شما خودتون به سرشناسی این مقاله آگاهید اما برای حذف اون رو نامزد کردید ولی جالب اینجاست که شما در اینجا [https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Articles_for_deletion/Fadaei] و [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%B0%D9%81/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3:%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C] بابت موندن مقاله دفاع کردید. آیا به دلیل خصومت شخصی با خواننده ست؟ [[کاربر:WolfCapitan|WolfCapitan]] ([[بحث کاربر:WolfCapitan|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۲۵ (UTC) :@[[کاربر:WolfCapitan|WolfCapitan]] لطفا [[وپ:فحن]] را رعایت کنید بنده خصومتی با شخصی ندارم و صرفاً سیاست‌ها و رهنمود‌های ویکی را اجرا می‌کنم. درحال حاضر هم علاقه‌ای به توضیح در این موضوع ندارم، شما می‌توانید از مربی خود یا کاربران با تجربه درباره کنش بنده یا صحت آن پرس‌جو کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۳۰ (UTC) == سلام == @[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]] در خصوص این که ویرایش منو در مقاله [[علی سورنا]] چه در ویکی‌فا و چه در ویکی انگلیسی برگرداندید باید بگویم نام هنری ایشان پیوسته (علی سورنا) است عموماً نام‌های هنری هنرمندان از پلتفرم های موسیقی‌شان نظیر ساندکلاد و اسپاتیفای درنظر گرفته میشود. رو این حساب من آن ویرایش را انجام دادم. [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۶ (UTC) :@[[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] خب اشتباه کردید. نام هنری شامل نام خود فرد نمی‌شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۱ (UTC) ::درسته ، چطور باید گفتگو ها تو صفحات بحث رو بایگانی کنم؟ مطابق شما و برخی دوستان که بعد از چند روز خودکار بایگانی بشه؟ [[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] ([[بحث کاربر:Saman Shomali|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۴ (UTC) :::@[[کاربر:Saman Shomali|Saman Shomali]] :::* [[راهنما:بایگانی صفحهٔ بحث]] :::^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۰ (UTC) == تقاضای شکایت == درود، در قهوه ‌خانه شما از بلند بودن خلاصه برخی از فیلم‌ها شکایت کردید. خواستم درخواست کنم که همین شکایت را در [[ویکی‌پدیا:گزیدن مقاله‌های خوب/۱۳ آدم‌کش (فیلم ۱۹۶۳)]] یا صفحه دو فیلم دیگر در بخش مطرح کنید بلکه به عنوان نظر حساب شود و کار بررسی آنها اندکی رونق بگیرد:)[[کاربر:Roozitaa|Roozitaa]] ([[بحث کاربر:Roozitaa|بحث]]) ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۸ (UTC) :{{انجام شد}}. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۹ (UTC) == نظر خواهی درباره حذف صفحه دکتر بهنام باقرزاده رحمانی == سلام وقتتون بخیر با احترام، یک نظرخواهی حذف درباره صفحه دکتر بهنام باقرزاده رحمانی در جریان است. از آنجا که شما از کاربران فعال و با تجربه ویکی‌پدیا هستید، خوشحال میشم اگر وقت بگذارید و با دیدی منصفانه و بر پایه سیاست‌های ویکی‌پدیا (از جمله سرشناسی، منابع معتبر و...) در این نظرخواهی شرکت کنید. لینک نظرخواهی: https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B8%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%B0%D9%81/%D8%A8%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C پیشاپیش سپاسگزارم بابت توجه و وقتی که می‌گذارید. با احترام [[کاربر:Alex1369|Alex1369]] ([[بحث کاربر:Alex1369|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۸ (UTC) :@[[کاربر:Alex1369|Alex1369]] این کنش شما مصداق [[وپ:جارزنی]] است و ممکن است باعث قطع دسترسی شما شود. خواهشمندم از ادامه این کار خودداری کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۴ (UTC) ::درخواست نظر دادن به صورت بی طرفانه، بدون سوگیری و درج جمله "با دیدی منصفانه و بر پایه سیاست‌های ویکی‌پدیا (از جمله سرشناسی، منابع معتبر و...)" مصداق جارزنی نیست. اما رفتاری که در ویکی‌پدیا به‌صورت گروهی، هماهنگ و برای تاثیرگذاری جهت‌دار (مثلا برای حذف یا حفظ مقاله‌ای خاص بدون رعایت سیاست‌ها و با فشار گروهی)انجام میشه،از نظر ویکی‌پدیا مصداق "ویکی‌گردهمایی" (Wikipedia:Canvassing) یا حتی "موافقت گروهی" (Meatpuppetry) است که در موارد شدیدتر "دستکاری روند اجماع" (Gaming the system) و "سلطه‌جویی" (Bullying / Harassment) هست که جز تخلفات شدید و بزرگ محسوب میشه. ::پیامی که برای من ارسال کردید امیدوارم پیام شما جنبه تهدید نداشته باشه و صرفا به این خاطر باشه که متن ارسالی رو درست مطالعه نکردید. متن ارسالی من برای شما بود: ::سلام وقتتون بخیر ::با احترام، یک نظرخواهی حذف درباره صفحه دکتر بهنام باقرزاده رحمانی در جریان است. از آنجا که شما از کاربران فعال و با تجربه ویکی‌پدیا هستید، خوشحال میشم اگر وقت بگذارید و با دیدی منصفانه و بر پایه سیاست‌های ویکی‌پدیا (از جمله سرشناسی، منابع معتبر و...) در این نظرخواهی شرکت کنید. ::پیشاپیش سپاسگزارم بابت توجه و وقتی که می‌گذارید. [[کاربر:Alex1369|Alex1369]] ([[بحث کاربر:Alex1369|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۷ (UTC) == درخواست برای دسترسی ویکی‌بان == درود. درخواست دسترسی‌تان را به طور اتفاقی در [[ویکی‌پدیا:درخواست برای دسترسی/ویکی‌بان]] دیدم. باید این درخواست را در [[الگو:اعلانات ویکی‌پدیا]] یا اگر مایل بودید در [[وپ:گوناگون]] اطلاع رسانی می‌کردید تا دیده شود. فکر کنم دلیل عدم مشارکت کاربران همین است. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۲ (UTC) :@[[کاربر:MJXVI|MJXVI]] درود، ممنون از توجه‌تون. مطمئن نبودم که باید چنین کاری را انجام بدهم یا خیر چون در شیوه‌نامه‌ چیزی ننوشته بود. ممنون که راهنمایی کردید... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) ::به [[الگو:اعلانات ویکی‌پدیا]] اضافه کردم. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۵ (UTC) :::@[[کاربر:MJXVI|MJXVI]] خیلی ممنون، لطف کردید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۹ (UTC) ::::خواهش میکنم. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۲ (UTC) == مسابقه مقاله‌نویسی ایران و کویت ۲۰۲۵ == سلام هارولد عزیز!‌حالت چطوره؟ من برام یک سوالی پیش اومده. در مسابقه مقاله نویسی ایران و کویت باید حداقل ۵ هزار ک‌ب باشه و ۵۰۰ واژه اما مثلا خودم چندین مقاله که زیر ۵۰۰ وازه بودند رو اضافه و سابمیت کردم. آیا امتیازی داره این کار؟ چونکه کلا یک ویژگی رو نداره ممنون میشم پاسخ بدید با تشکر [[user:Urmazdaa|<b style="white-space:nowrap;text-shadow:#32cd32 0em 0em 0.6em,#32cd32 -0.6em -0.3em 0.7em,#32cd32 0.4em 0.2em 0.4em;color: #fff">Ahoura </b>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۴ (UTC) :@[[کاربر:Urmazdaa|Urmazdaa]] خیر. مقاله‌هایی که ویژگی این چنینی رو نداشته باشند بهشون امتیازی تعلق نمی‌گیره اما معمولا توی همایه‌ها برای بالا رفتن آمار چنین مقالاتی هم ثبت می‌شوند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۰ (UTC) == حذف مقاله == سلام ایا ممکنه توکن نت دونی رو از حذف سریع خارج کنید ؟<small>— این پیام [[ویکی‌پدیا:امضا|امضا]]نشده را [[کاربر:Notdoni|Notdoni]] ([[بحث کاربر:Notdoni|بحث]]{{•}}[[ویژه:مشارکت‌ها/Notdoni|مشارکت‌ها]]) نوشته است.</small> * {{پاسخ}} '''خیر'''{{نشد}}.^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۶ (UTC) == اعطای دسترسی ویکی‌بان == [[File:Wikipedia-Wikiban.png|left|100px]] درود، ضمن عرض تبریک، شما بر پایهٔ اجماع حاصل‌شده در نظرخواهی درخواست دسترسی ویکی‌بان، به عنوان ویکی‌بان انتخاب شدید. اکنون می‌توانید از این دسترسی استفاده کنید. لطفاً پیش از استفاده از این دسترسی، * حتماً سیاست ''[[ویکی‌پدیا:ویکی‌بان]]'' را مطالعه کنید. (لطفاً بخش اختیارات را با دقتِ بیشتر مطالعه کنید) * در ردهٔ ''[[:رده:برای اقدام مدیران|برای اقدام مدیران]]''، تعدادی از موارد را کاربران با دسترسی ویکی‌بان می‌توانند انجام دهند؛ لطفاً در انجام آنها کمک کنید. * به کمک [[وپ:ابزار گشت‌زنی سریع|ابزار گشت‌زنی سریع]] می‌توانید در نگهبانی از تغییرات اخیر کمک کنید. * {{الگو|نشان ویکی‌بان}} را در صفحهٔ کاربریتان قرار دهید. ;چند اشتباه متداول تازه‌ویکی‌بان‌ها لطفاً به موارد زیر توجه کنید: * خلاصه ویرایش بستن، محافظت، و حذف صفحات باید بر پایهٔ سیاست‌ها باشد. لطفاً از خلاصه ویرایش‌های پیش‌فرض سامانه استفاده کنید. * هنگام بستن نام‌های کاربریِ تبلیغی یا نامناسب، هیچ محدودیتی اعمال نکنید (هیچ گزینه‌ای را تیک نزنید) تا کاربر بتواند با نام مناسب‌تری ثبت‌نام کند. بازهم تبریک می‌گویم. موفق باشید. [[کاربر:Q2020|Q2020]] ([[بحث کاربر:Q2020|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۴ (UTC) :@[[کاربر:Q2020|Q2020]] ممنون از شما جناب Q2020. امیدوارم بتوانم پاسخگوی اعتماد همکاران باشم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۰ (UTC) == مقاله مریم چراغیان == سلام میخواستم دلیل حذف این مقاله رو بدونم؟چیکار میتونم بکنم برای بهبود؟ [[کاربر:Yasna wts|Yasna wts]] ([[بحث کاربر:Yasna wts|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۲ (UTC) :@[[کاربر:Yasna wts|Yasna wts]] درود به شما. مقاله مورد نظر شما فاقد [[وپ:منبع|منابع]] بود در نتیجه فاقد [[وپ:سر|سرشناسی]] بود. همچنین از ساختار مناسبی برای دانشنامه بهره‌مند نبود. به شما پیشنهاد می‌کنم که پیش از ایجاد مقاله در فضای نام آن را به صورت پیش‌نویس و با رعایت رهنمودها و سیاست‌های ویکی‌پدیا ایجاد فرمایید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۷ (UTC) == یادآوری و تقاضا == درود. ضمن تبریک بابت دریافت دسترسی ویکی‌بانی، می‌خواستم خواهش کنم که در زدن برچسب [[الگو:حس-م۷]] بیشتر دقت کنید. عنایت بفرمائید که این برچسب برای مقالاتی که سرشناس نیستند استفاده نمی‌شود و مستقیماً ربطی به سرشناسی ندارد (اشتباهی که خیلی از گشت‌زنان می‌کنند)؛ بلکه مسئله مهم «ادعای باورپذیر اعتبار و اهمیت» است که در انشای «[[ویکی‌پدیا:ادعای باورپذیر اهمیت]]» به‌خوبی توضیح داده شده است (به مورد '''۱''' و '''۳''' و '''۶''' دقت کنید) نمونه‌ای از اینگونه برچسب‌هایی که زده بودید در [[مجتمع تجاری میلاد نور]] بود که در واقع اگر نسبت به سرشناسی آن شکی داشتید، می‌باید به [[وپ:نبح]] فرستاده می‌شد و مشمول حس-م۷ نبود. با تشکر [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۳ (UTC) :@[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] آره شما درست می‌فرمایید جناب تیسفون. بنده به این مورد آشنا بودم نمی‌دانم چه شده که برچسب حس زده‌ام. پوزش می‌طلبم. جسارتاً درخواستی دارم، اگر که ممکن است این چند صفحه‌ای که اخیراً شخصاً حذف کرده‌ام را بررسی فرمایید. می‌خواهم بدانم کنش‌ها درست بوده‌اند یا خیر. ممنون می‌شوم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۹ (UTC) ::ممنون. من حذف‌های شما را نمی‌بینم. مقصودتان کدام صفحات است؟ [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۱ (UTC) :::@[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] چند مقاله بودند که مطمئناً شامل حس:م۷ می‌شدند. می‌خواستم بدانم چگونه باید آن‌ها را حذف کنم؟ فقط مقاله را حذف کنم؟ یا اول برچسب بزنم بعد حذف کنم؟ یا حذف کنم بعد برای کاربر از الگو <nowiki>{{جا:مقاله حذف شده}}</nowiki> استفاده کنم؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۵ (UTC) :::: در قدم اول '''صفحۀ بحث مقاله''' را بررسی کنید. آنجا جایی است که سازندۀ صفحه یا کاربران دیگر، استدلال‌های خود را در مخالفت با حذف می‌نویسند. اگر استدلال‌ها را منطقی نیافتید، «مقاله+صفحۀ بحث» (هر دو را) حذف کنید. چک کردن صفحۀ بحث بسیار مهم است چرا که اولا تمام گشت‌زنان و کاربران، لزوماً برچسب درست را نمی زنند و گاهی ناخواسته، اشتباهاتی پیش می‌آید (نظیر همان [[مجتمع تجاری میلاد نور]]) دوم آنکه گاهی کاربران روی لج و لج‌بازی و انتقام‌گیری از هم، روی مقاله یکدیگر برچسب‌های حذف می‌زنند و آن را هم خیلی منطقی جلوه می‌دهند. پس همیشه دقت کنید که آیا مقاله - مطابق سایست‌ها و رهنمودها - واقعا باید حذف شود یا خیر و آیا برچسبش، هم‌خوانی دارد؟ در قدم بعدی، '''تاریخچه مقاله''' را هم نگاه کنید که مهم است. مثلاً برچسب‌های [[وپ:ع۷]] باید حتماً از طرف سازندۀ صفحه (نه شخص دیگر) باشد و آن صفحه باید فقط یک مشارکت‌کننده داشته باشد؛ وگرنه اجازه حذف نداریم. :::: در مورد قسمت بعدی سؤال، لزومی ندارد کاربر را از حذف کردنتان خبردار کنید، چون این کار باید قبلاً توسط کسی که دارد برچسب را می‌زند انجام شده باشد. اگر خودتان برچسب‌زننده هستید، خودتان آن صفحه را حذف نکنید و بگذارید مدیران یا ویکی‌بانان دیگر این کار را بکنند. امیدوارم این توضیح‌ها روشنگر و کمک‌کننده باشد. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ممنون از راهنمایی کامل‌تان. پس امکان حذف مقاله‌ای که برای مثال نامفهوم هست یا م۷ هست را به صورت مستقیم ندارم. مگر این که کاربر دیگری پیش از بنده بر روی آن برچسب زده باشد. پس بنده چند کنش اشتباه داشته‌ام. چند کاربر مقالات خود را در صفحه کاربری منتشر کرده بودند، بنده مستقیما آن‌ها را حذف کردم و هشدار صفحه کاربری برایشان گذاشتم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۹ (UTC) :::::: بله برای آنکه روی روال پیش بروید و بعداً حرف و حدیثی پیش نیاید، فقط مقالات برچسب‌دار را حذف کنید (به‌عنوان ویکی‌بانی که خودش بی‌طرف است و دارد برچسب شخص دیگری را بررسی و قضاوت می‌کند). برای اینگونه صفحات، [[:رده:مقاله‌های نامزد حذف سریع]] و [[:رده:صفحه‌های نامزد حذف سریع]] را ببنید. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۳ (UTC) * @[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] حال که بی‌طرفی را اشاره فرمودید کاملاً فلسفه این فرآیند را درک کردم. ممنون از راهنمایی‌تان.♡^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۶ (UTC) == سعید صفری == سلام دلیل حذف مقاله سعید صفری چی بود؟ که حذفش کردین ؟! منابع از سایت های رسمی و خبرگزاری ها با قوانین ویکی پدیا بود که امکانش هست صفحه رو مجدد بسازید؟ [[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ([[بحث کاربر:Koroshsfri|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۸ (UTC) :@[[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ویکی‌پدیا منبع محسوب نمی‌شود. لطفاً [[وپ:منبع]] را مطالعه فرمایید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۵ (UTC) ::سلام مطالعه کردم اگر پیش نویس این مقاله هم نگاه کنید منابع کامل بود از خبرگزاری های اصلی ایران ایرنا و برنا گرفته تا سایت های معتبر دیگه [[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ([[بحث کاربر:Koroshsfri|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۰ (UTC) :::@[[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] دوست عزیز مقاله مورد نظر شما قبلا در [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/سعید صفری|این نظرخواهی]] برای حذف مورد بررسی قرار گرفته است و اجماع آن بر حذف بوده است. از آن زمان تا به حال نیز تغییری در مقاله ایجاد نشده و حتی اگر پیش‌نویس شما بار دیگر بخواهد منتشر شود باید در یک نظرخواهی مورد بررسی قرار گیرد. چون مقاله از آن زمان تغییری نکرده پس نظرخواهی تشکیل نخواهد شد و مقاله مستقیماً حذف می‌شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۱ (UTC) ::::سلام بزرگوار خسته نباشید اون زمان منابع خبری نداشته که حذف شده ولی الان تمام سایتای خبری ازشون خبر رفتن و مصاحبات تلویزیونی ازشون پخش شده و منابع لازم برای ثبت ویکی پدیا رو‌ دارن [[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ([[بحث کاربر:Koroshsfri|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] خب اگر فکر می‌کنید سرشناسی داره با یکی از مدیران صحبت کنید تا در صورت صلاح‌دید نظرخواهی جدیدی ایجاد کنن. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) ::::::واقعا بی نهایت ممنون که انقد زود جواب میدید ::::::این هفته هم قراره خبرگزاری فارس و تسنیم ازشون خبر برن که لینک اونارم اضافه میکنیم ::::::فقط نمیدونم با مدیر چطوری ارتباط بگیریم ؟ که حداقل بتونیم ثبتش کنیم [[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ([[بحث کاربر:Koroshsfri|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۴ (UTC) * {{پاسخ}}{{پینگ|Koroshsfri}} دوست عزیز شما حتی اگر بخواهید هم احتمالاً به خاطر [[وپ:تعارض منافع]] نمی‌توانید مقاله را منتشر کنید. لطفاً از افزودن ریسه در صفحه بحث بنده خودداری کنید.^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۲ (UTC) *:دوست عزیز شما اگر بی دلیل صفحه را حذف نمیکردید و دلایل منطقی داشتید که این ریسه به وجود نمیامد *:حالا که حذفش کردین ما از شما دلیل و راهکار خواستیم که صفحه را برگردانید *:منابع و خبرگزاری ها کاملا نشان دهنده وجود ان صفحه در ویکی پدیا هستن *:بلاخره بار دیگر یک مدیر باسواد و با وجدان پیدا میشود که با لحن بی طرفانه و با اسناد رسمی صفحه را دوباره بسازد *:این کار شما خارج از انصاف و قوانین ویکی پدیا بود [[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] ([[بحث کاربر:Koroshsfri|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۷ (UTC) *::@[[کاربر:Koroshsfri|Koroshsfri]] دلیل و راهکار را بالا گفتم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۶ (UTC) == نکته در مورد بردن به نبح == سلام @[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]]، در مورد مقالاتی که من ایجاد کردم و شما به نبح بردید لازم دونستم بگم که ممکن است تشابه اسمی وجود داشته باشد ، اگر ورزشکاری هست نام رشته ورزشی هم قید کنید حین جستجو، چون تماماً این افراد مورد پوشش منابع معتبر قرار دارند و اختصاصی مصاحبه دارند و دارنده مقام در عنواین جهانی در رده‌های جوانان و بزرگسالان هم هستند [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۶ (UTC) :@[[کاربر:Arbelas|Arbelas]] درود به شما دوست عزیز. در جواب آن که بنده ممکن است اشتباه مقاله را به نبح فرستاده باشم باید بگویم خیر. مقاله‌ها باید از نظر [[وپ:سر|سرشناسی]] و تطابق آن‌ها با [[وپ:منبع|منابع]] مورد بازبینی قرار گیرند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۱ (UTC) ::بله ، ولی اینکه در درخواست ذکر کردید فاقد سرشناسی است برای این خدمتتون گفتم، ولی اینکه مورد بررسی قرار گیرد صحیح است، سپاس [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۷ (UTC) :::@[[کاربر:Arbelas|Arbelas]] از نظر بنده فاقد سرشناسی است. حال اگر بنده اشتباه هم کنم دیگر کاربران نظر می‌دهند و اشتباه بنده را اصلاح می‌کنند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۲۵ (UTC) ::::صحیح می‌فرمایید ، لطفاً میشه مقاله [[سیده اسراء هاشمی|سیده اسرا هاشمی]] رو بررسی کنید ، صرفا در رویدادهای کشوری عنوان دارد و هیچ رویداد بین المللی ندارد، من باید برچسب حذف سریع بزنم یا به نبح بفرستم بنظر شما؟ لطفاً شما اقدام لازم رو انجام دهید ، تا در آینده با این شرایط مشابه اقدام صحیح رو انجام دهم [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۰ (UTC) :::::@[[کاربر:Arbelas|Arbelas]] شامل [[وپ:حس]] نمی‌شود. می‌توانید به نبح بفرستید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۹ (UTC) ::::::ساخته [[کاربر:Havvalan]] سراسری مسدود شده است. [[ویژه:مشارکت‌ها/Havvalan|اینجا]] مشخص است. [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۵ (UTC) :::::::@[[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ربطی به کاربر سازنده ندارد... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۶ (UTC) == حمید رضا منتظری سفید دشتی == سلام من برای انتشار این مقاله تمام نکات مورد نظر رو رعایت کردم و حتی نمونه های کمتر اهمیت دار و حتی بی اهمیت تر از ایشون هم حذف نشده طبق همون نمونه هایی که ارسال کردید منابع رو هم اضافه کردم - بی طرفی - اهمیت شخص مورد نظر ( یک مدیر در سطح کشوری با دستاورد ها و کتاب مختلف) ولی بازم حذف شده لطفا بفرمایید مشکل چی هست؟ ممنون [[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] ([[بحث کاربر:Alitaba2|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۹ (UTC) :@[[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] مقاله فاقد منابع معتبر بود، وبگاه فروش کتاب منبع محسوب نمی‌شود. فقدان [[وپ:منبع|منبع]] باعث فقدان [[وپ:سر|سرشناسی]] می‌شود. در ضمن مقاله از ساختار مناسب دانشنامه‌ای بهره‌مند نبود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۵ (UTC) ::ممنون از پاسخگوییتون لطفا یک نمونه برام ارسال کنید تا طبق همون انجام بدم. سایت خود مالیات کشور و خبرگزاری ها معتبر هستند؟ برای کتاب از شابک استفاده کنم؟ [[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] ([[بحث کاربر:Alitaba2|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۷ (UTC) :::@[[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] [[وپ:منبع]] را مطالعه فرمایید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۸ (UTC) ::::ممنون در حال درست کردن اطلاعات طبق گفته های شما هستم ممنون [[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] ([[بحث کاربر:Alitaba2|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۳ (UTC) :::::پاسخ داده شد.{{شد}} ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۵ (UTC) ::::::: ممنون از وقتی که گذاشتید ::::::: منابع من کتابخانه ملی ایران بود که با کلید کردن روش کتاب و مشخصاتش رو از مرجع صادر کننده نشان میده ::::::: بعدی سایت اصلی و معتبر سازمان امور مالیاتی هست ::::::: سایت بعدی سایت معتبر و رسمی دولت ایران است ::::::: سایت بعدی خبرگزاری فارس که معتبر ترین خبرگزاری ایران هست گذاشتم ::::::: احتمالا من متوجه نوع اعتبار از سمت شما نشدم برای رفرنس دهی به روش شیکاگو نیاز به مقاله یا ارجاع به یک مقاله است تا بتوانم نام نویسنده و انتشاراتش رو رفرنس بدم ::::::: در صورتیکه این یک شخص سیاستمدار، مدیر در لول کشوری و رده بالا با انتشار کتاب هست، و من در ویکیپدیا بسیار افراد کم اهمیت تر و بدون رفنس درستی رو دیدم که صفحشون پاک نشده ::::::: لطفا بیشتر راهنمایی بفرمایید ::::::[[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] ([[بحث کاربر:Alitaba2|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۹ (UTC) :::::::ارجاع دادید به پیش نویس اونجا چه تغییراتی باید بدم [[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] ([[بحث کاربر:Alitaba2|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) ::::::::@[[کاربر:Alitaba2|Alitaba2]] [[وپ:پیش‌نویس]] را مطالعه کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۳ (UTC) == راهنمایی و کمک == سلام من میخواستم صفحه کاربری خیلی خوب مثل صفحه کاربری شما داشته باشم اما بلد نیستم میشه راهنمایی و کمک کنید [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۶ (UTC) :@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] درود دوست عزیز. راستش من خودم از بقیه کپی کردم، اعداد و رنگ‌ها رو دستکاری کردم تا شد این؛ اگر دوست داشتید کد‌های صفحه من رو بردارید در صفحه کاربری خودتون شخصی سازی کنید... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۲ (UTC) ::راستش همون برداشتن کد های صفحه رو هم بلد نیستم خواستم یه کاری کنم کلی برچسب علیه خودم تو صفحه کاربریم زدم بعد از یه مدیر درخواست کردم برداشت اگه امکانش هست برداشتن کد صفحه ها رو یاد بدید و یا همینو تو صفحه کاربریم بزارید که خودم شخصی سازی کنم با تشکر. [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۷ (UTC) :::@[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] اجازه هست من صفحه کاربری‌تون رو ویرایش کنم؟ اگر که جوابتون مثبته بهم بگید که دوست دارید صفحه کاربری‌تون چه شکلی باشه؟ رنگ و متن... ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) ::::رنگش به سلیقه خودتون و همچین ویژگی هایی از خودم مثل علامت و نمادهایی برای نشان دادن سطح من در ویکی پدیا تمام نکات و ویژگی های مدنظر شما که خوب هستن [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۲ (UTC) :::::اگه میشه برداشتن کد رو هم یه توضیح مختصر بدین تشکر درضمن اگه امکانش هست در صفحه کاربری بنده پیام بدید با تشکر از مساعدت شما. [[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] ([[بحث کاربر:Alihasani8809|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۴ (UTC) == ارتباط ایمیل == سلام ای خرچنگ من می‌خوام ی فایل و موضوعی رو برات بفرستم میشه آدرس ایمیل رو بدی ♥️ @[[کاربر:Harold Krabs|Harold Krabs]] [[ویژه:مشارکت‌ها/72.9.245.137|72.9.245.137]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۱ (UTC) :شما می‌تونید از [https://w.wiki/EQpZ این صفحه] با بنده ارتباط برقرار کنید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۲ (UTC) h8wz013bx4cyrv7sw62xchpqioxnrcv 4 6714566 42127825 42120823 2025-06-19T01:45:51Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 2 بحث از [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران]] 42127825 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{بایگانی شده}}</noinclude> == خرابکاری کاربر زاپاس == درود، کاربر@[[کاربر:Hgutu|Hgutu]] که تقریباً ۱ساعت است به ویکی پدیا پیوسته است در حال حذف منابع در [[استان خراسان شمالی|خراسان شمالی]] و خرابکاری است، لطفا بسته شود. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) :آیپی 94.24.90.250 نیز متعلق به این کاربر است، واضحا با زاپاس‌هایشان هجوم آورده‌اند.لطفا توسط مدیران بررسی شود (@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]]، @[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]]) [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۳ (UTC) ::{{لایک}} من هم موافق هستم این حساب و ایپی هردو بسته شوند. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) == برسی فوری مقاله و خرابکاری گسترده == سلام و درود در مقاله [[ایل شوهان]] خرابکاری گسترده ای صورت گرفته است و تمامی مطالب منبع دار توسط یک حساب که چندین بار کاربران مختلف آن را به دلیل احتمال زاپاس بودن و خرابکار گزارش زده اند حزف شده اند . لطفا آن را برسی کنید. تمامی مطالب مقاله طبق منبع بوده است که اکنون حزف شده اند و مربوط به مردم و ایل شوهان هستند که جعلیات زیادی انجا گذاشته شده است و مقاله درحال ابهام و مطالب ان به دور از واقعیت هستش. با تشکر [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۸ (UTC) == ایجاد ازار و اذیت در صفحه بحث بنده ! == @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] هرچقد با ایشان بحث کردم نتیجه ای ندیدم ! ایشان بارها و بارها صفحه بحث بنده را واگردانی می کند و باعث مزاحمت و اذیت من شده ! واقعا خسته و ستوه امده ام. ! من بحث با ایشان را بی فایده می بینم قبلا هم بارها پاسخشان را داده ام و نتیجه ای ندیده ام ؟ ایشان یک کاربر اردک و زاپاس هست و از روز های اول با ویرایش اشنا بوده و جز جنگ ویرایشی سودی ندارند انگار ! خواهشا به ایشان هشدار دهید و اقدام جدی تری در نظر بگیرید دارد بارها و بارها مرا مورد ازار و اذیت قرار می دهد پیش تر نیز مدت ۳ روز بسته شد به علت جنگ ویرایشی های مکررش [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۱ (UTC) :این کاربر ضد هر زبانشناس، هر تاریخ نویس و هر منبعی است که درباره مردم کُرد و طوایف آن سخن گفته باشد، اگر به [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87&oldid=41448881 نسخه] کوروش سوم در مقاله ایل زنگنه نیز نگاه کنید این مورد را که مردوخ مردم لر را جزو طوایف کرد حساب کرده است وجود دارد و منابع آن را نیز پایین‌تر قرار میدهم اما این کاربر خرابکار با ویرایش‌های نژاد پرستانه و ضد کرد حتی منابع رسمی را نیز قبول ندارد! :صرفا ایشان در تلاش برای بسته شدن من است اما ناکام مانده است زیرا خود یک کاربر زاپاس واضح است از طرفی سابقه خرابکاری‌هایش در صفحه پاک کرده است و خود را پاک و بی ریا جلوه میدهد، در صفحه بنده خرابکاری میکند، با حساب ناشناس هجوم می آورد و با وجود منبع ارائه دادن [[وپ: نشنیدن]] را در پیش گرفته و مدام از ۳روز بسته شدن بنده که به علت تازه کار بودن در ویکی پدیا بودم حرف میزند و به بنده توهین میکند که خود [[وپ:آزار]] محسوب میشود!لطفا فکری به حال این کاربر کنید بارها و بارها در صفحات از جمله [[هرسین]] قاعده ۳برگردان را نقض کرده است، در صفحات [[مهران]]، [[ایل شوهان]]، [[ایل زنگنه]]، [[هرسین]] به طور مدام در حال جنگ ویرایشی و خرابکاری است!نظر من و دیگر کاربران برایش اهمیتی ندارد و چندین بار از ایشان در تام شکایت شده است!لطفا چک کنید ببینید کی خرابکار واقعی است. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۴ (UTC) ::کتاب «[[تاریخ مردوخ]]» اثر مردوخ کردستانی. صفحه۵۴: به هر حال کردهای امروزه از حیث زبان چهار شعبه بوده‌اند:۱_کرمانج ۲_گوران ۳_لر ۴_کلهر که هر کدام نیز به شعبه‌های مختلفی تقسیم شده‌اند. صفحه۵۷:از نزدیکترین لهجه‌های زبان کردی به پهلوی، لهجه‌ لری است. کتاب «تاریخ کرد و کردستان» صفحه۴۳:نقشه‌ایی از تقسیم بندی زبانی کردی ارائه داده و آن به شاخه‌های کرمانجی، لری، لولو، زازا، گورانی، کلهری. این تقسیم بندی را در کتاب تاریخ مردوخ در صفحه۵۶ نیز آورده است که در آن لری گویش زبان کردی دانسته است. صفحه۴۷:نقشه‌ایی از کردستان در آن ترسیم کرده که در آن لرها کردتبار و جزو محدوده کردستان هستند. صفحه۳۳و۳۴:پراکندگی اقوام کرد و نقشه کردستان که در آن لرها جزو مردمان کرد هستند. صفحه ۵۳ پایین صفحه:بهرحال طبق تحقیقات صحیحه منطقه لرستان و کرمانشاهان(کرمانشاه و ایلام) منظور قبل ازجدایی ایلام از استان کرمانشاه، سنه و جنوب شرقی آذربایجان و خوی و سلماس و ارومیه و ماکو و مکری همه جزو کردستان هستند.! [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۶ (UTC) :با وجود دادن منابع مستند ایشان از حذف مطالب مردوخ کردستانی و خرابکاری دست بردار نیست و تهمت اینکه بنده مردم لر را کرد کرده‌ام نیز به من میدهد! [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۹ (UTC) ::'''خطاب به هر دو کاربر''' این شکایت‌های پی‌درپی در نهایت قطع دسترسی بی‌پایان را برای هردو گرامی در پی خواهد داشت. سعی کنید گفتگو کنید و به نتیجه برسید. این آخرین هشداری است که در این زمینه دریافت می‌کنید. مبارزات قومی در ویکی‌پدیا تحمل نمی‌شوند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۱ (UTC) ::{{+1}}{{like}} کاملا موافقم. به تام نگاه کنید به بایگانیهایش هم نگاه کنید هرچندوقت یکبار بسته میشوند با زاپاس میآیند دوباره یک خط در میان از هم شکایت میکنند. آخرش گمان کنم بهترین راه این باشد که تمام این مقالات را که تبدیل به شلم شوروا کردند را به ویرایشهای روز اولشان برگرداند و در سطح مدیران محافظت کرد چون که سالمترین نسخه بوده است و گرفتار این بازیها نبوده. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۲۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۵۴ (UTC) :::درود :::بنده با گفتمان و صمیمیت چند بار به صفحه ایشان پیام داده‌ام و خواستار حل و فصل شده‌ام از طرفی ایشان نه تنها توجهی نکرده بلکه پیام‌های بنده را سریعا پاک میکند و بی جواب میگذارد، از طرفی کامل در همین ریسه نیز شرح دادم مطالب منبع دار را دستکاری میکنند و سعی در حذف اسم کُرد در صفحات دارند که یک نمونه آن همین مردوخ کردستانی است که ایشان مدام نظریاتش را دستکاری و خراب میکند حتی به منابع ارائه شده نیز بی توجه است!خواهشا کاری بکنید دیگر قابل تحمل نیست!.. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۷ (UTC) :::بنده حاضرم اکانتم کامل مورد بررسی قرار گیرد که کامل اثبات شود بنده نه زاپاس بوده و نه قبلا حسابی داشته‌ام.اگر ماه اول اخطار دریافت میکردم واضحا نشان دهنده تازه کار بودنم است و بعدا به نسبت ویرایش‌هایم را بهتر و بهتر بر اساس منابع کردم اما متاسفانه با کاربری که بحث داشتم کارشان جز حذف منابع چیزی نیست. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۶ (UTC) :::کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] لطف کردند ویرایش‌هایی جهت اصلاح مطالب صفحه انجام دادند و وزن مقاله بهتر شده است امیدوارم این کاربر نیز دست از کرد ستیزی در صفحات و جعل منبع بردارد. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۲۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۹ (UTC) {{+1}}{{like}} موافق با کاربر {{پ|Gharouni}} در خصوص مقالات قومی. منتهی، برای این کار، نیاز به دستکم دو مدیر داوطلب داریم. مدیرانی که اعلام آمادگی کنند که تمرکز خود را روی این مقالات می گذارند. ما میتوانیم از هر مقاله مناقشه برانگیز، بعد از اجماع یک نسخه تهیه و سپس آن را در سطح مدیران محافظت کنیم. اما چون دانشنامه آزاد است، دو یا سه مدیر داوطلب، همواره به صفحه های بحث این مقالات رجوع کنند و اگر کاربری پیشنهاد یا منبعی برای بهبود مقالات داشت، یکی از دو یا سه مدیر، پس از بررسی منابع و اگر لازم بود اجماع، بخش های جدید را هم به مقالات اضافه کنند. مشخص است که ابتدا دانشنامه خلوت، مقالات کمتر و کوتاه تر، مدیران و کاربران فعال تر، نگهبانان و ویکی بانان فعال تر، شمار کاربران خرابکار و زاپاس ها کمتر و ... بوده است. اما اکنون شمار مقالات از یک میلیون گذشته، مقالات طولانی تر شده اند، فعالیت مدیران و ویکی بانان با توجه به مشکلات زندگی کمتر شده، کاربران خرابکار و زاپاس ها زیاد شده اند. به راستی در چنین شرایطی چه باید کرد؟ در مقاله ای خرابکاری پی در پی میشود، به دلیل شمار بالای خرابکاری ها نگهبانان نمیرسند همه را خنثی کنند و رفته رفته شیرازه برخی مقالات از هم میپاشد، بعد در این میان ویکی نویسانی چون من نیز زیاد به خنثی سازی خرابکاری ها بپردازند و واگردانی کنند، وارد دام جنگ ویرایشی میشوند. باید برای این بحران چاره ای اندیشید. ارادتمند شما. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۳ (UTC) == درخواست میانجیگری میان من و مدیر محترم جیپیوتر == با درود خدمت شما مدیران محترم و سایر اعضای جامعه ویکی پدیای فارسی. خسته نباشید. گرامیان بنده دو سال است، که هر از چند گاهی بر سر مسائل مختلف، با مدیر محترم [[کاربر:Jeeputer]] بر به مشکل می خوریم و من هر چه میکوشم رابطه شاگردی (خویش) و استادی (ایشان) را به جای آورم هیچ فایده ای ندارد. پیوندهای مختلفی در دست هستند. اما من اصلا در اینجا نه قصد شکایتی از ایشان دارم و نه دامنه دار کردن مسئله و نه حتی گلگی. من فقط می خواهم ایشان در سیاست های سختگیرانه خود نسبت به اینجانب تجدید نظر کنند. من یک کاربر بی طرف و عملکرد من در دانشنامه به اینصورت است که مقالاتی که دارای چالش نظری باشند را طبق منابع و وزن منابع به بالانسی برسانم که نه حقی از نظریه ای ضایع گردد و نه نظریات غالب تر تضعیف شوند. در این میان، مقالات قومی و به ویژه مقالات مورد چالش نظریات سه گانه «کرد و لر و لک» و یا ارائه آمارهای جمعیتی از اقوام و اقلیت های دینی و مذهبی در شهرهای مختلف به نسبت دیگر مقالات بیشتر در معرض خرابکاری و جانبداری قرار دارند. تمام تلاشم را به کار گرفته ام که این دست مقالات، به عنوان نمونه [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C&diff=prev&oldid=40704746 از این نسخه نسبتا سالمتر] به [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C&diff=prev&oldid=37626250 این حال و روز] نیفتند. حَکَم میان من و سایر ناظران نیز تنها منابع و البته گفتگو در صفحه بحث و اجماع بوده. اما همیشه یک مشکل بر سر راه من وجود داشته. نگرانی ام از بابت سختگیری مدیر محترم جیپیوتر. سختگیری و اعمال محدودیت به جای راهنمایی و مشارکت در اجماع. و این سختگیری های غیر ضروری، [[وپ:جسارت|جسارت دانشنامه ای و مشروع]] من را در من تضعیف کرده. باید دائم نگران این باشم که نکند ایشان برای من محدودیت های سخت در نظر بگیرند. این محدودیت ها نیز همیشه زمانی اتفاق افتاده اند، که من در تلاش بوده ام که یک لحن جانبدارانه به نفع یک نظریه خاص را به نظریه ای در کنار سایر نظریات تبدیل کنم. (طبق منابع و وزن منابع) مدیران پیشکسوتی چون جیپیوتر گرامی که همیشه خدمت ایشان ارادت داشته ام، میباید با ورود سازنده به گفتگوها و اجماع ها و راهنمایی کاربران بی طرفی چون من، مرا تشویق به رویکردهای درخشان کنند. نه با ایجاد محدودیتهای غیر ضروری، جسارت بهبود مقالات را در من بکشند. حتما من خالی از خطا و عیب نیستم. ولی خطوط قرمز دانشنامه را رعایت کرده ام و خطاهایی که داشته ام سهوی بوده و مستلزم اعمال محدودیتهایی چون قطع دسترسی نیستند. همه با توضیح و راهنمایی دوستانه قابل حل هستند. آیا موارد زیر شامل حال اینجانب میشوند: *زاپاس بازی *بازی با سامانه *بی نزاکتی * عدم رعایت بی طرفی در ویرایش مقالات * عدم ورود به گفتگو های سازنده برای اجماع * تلاش برای شکاف انداختن میان کاربران فلذا از مدیر محترم جیپیوتر گرامی تقاضا دارم، در اعمال محدودیت های خود در مورد من (به جز مواردی که من مستحق باشم) تجدیدنظر کنند. اینهمه سخت گیری برای کاربر بی طرفی چون من نه تنها هیچ کمکی به دانشنامه فارسی نمی کند، بلکه کاربران جانبدار را نیز برای بیرون آوردن مقالات از حالت بی طرف جسورتر خواهد کرد. به جایش در گفتگوهای فی ما بین من و دیگر کاربران برای اجماع شرکت کنند. حَکَم اجماع نیز منابع و وزن منابع هستند. مدتها پیش یک بار موضوع تحریم دو طرفه میان خود و ایشان را هم مطرح کردم و ایشان مخالفت کردند. برای تحریم دو طرفه نیز آماده ام. اما وقتی حاضر به تحریم دو طرفه نیستند، پس مرا راهنمایی کنند. از سایر مدیران نیز تقاضا دارم، مراقب اکانت من باشند که یک وقت به خاطر موارد جزئی و خطاهای ناخواسته ام محدودیت های بسیار سخت بر کاربرم اعمال نشود. چون من فقط همین یک کاربر را دارم. ناشناس هستم، اما آبروی دانشنامه ای دارم. برای وجهه کاربر خودم و موجودیت کاربرم بسیار نگرانم. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۳۷ (UTC) :سلام. امروز توضیحاتم را اینجا می‌نویسم. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۴ (UTC) {{پ|Jeeputer}} با درود. عجله ای نیست جیپیوتر گرامی. این ریسه را گشوده ام که مرا راهنمایی کنید و دیگر همکاران نیز (با توجه به حساسیت موضوع در مورد برخی مقالات مناقشه برانگیز) میان من و شما نظراتی ارائه دهند که به یک راه حل برسیم. امیدوارم با کوله باری از راهنمایی و پیشنهاد برای برون رفت از بحران مقالات مناقشه برانگیز و ارائه راه حل برای مشارکتهای من در اینگونه مقالات به این ریسه بازگردید. ارادتمند شما. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC) == رسیدگی فوری به کاربر جاعل == درود. کاربر {{کاربر|Neginmadani}} که بیش از ۲ هزار ویرایش هم دارند، به‌طور گسترده در حال جعل منبع هستند. ایشان صرفاً در مقالات می‌گردند و هرجا جای خالی یک منبع می‌بینند آن را با کپی‌پیست یک منبع از مقاله انگلیسی پر می‌کنند. در ۹۰ درصد موارد هم منبع افزوده شده ارتباطی با مطلب ندارد که در نتیجه جعل منبع آشکار است. (تا الان مقاله‌های امپراتور، امیلی نصرالله و دانیل پرل را که در آن چنین کرده‌اند را شناسایی کرده‌ام) اول می‌خواستم در بحث‌شان پیام تذکر قرار بدهم؛ لیکن پس از کمی بررسی متوجه شدم کار از تذکر گذشته است. لازم است تمام ویرایشات‌شان خنثی‌سازی شود. جناب @[[کاربر:Huji|Huji]] گرامی کاربر فوق بسیار فعال است. تا کار از این خراب‌تر نشده لطفاً شما رسیدگی بفرمایید. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۱ (UTC) :{{پینگ|Atabakjan}}لطفاً با ذکر پیوند تفاوت، مثال‌هایی ارائه کنید. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۱۹ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۵ (UTC) ::@[[کاربر:Huji|Huji]] مثلاً در مورد [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1&diff=prev&oldid=41628753 افزوده‌هایش] در مقاله امپراتور: منبع اول فقط درباره ریشه واژه امپراتور است اما آن را به عنوان منبع کل بخش آغازین قرار دادند. منبع دوم فقط درباره عنوان امپراتور در ژاپن است و حتی ۱ درصد به مطلب ارتباط ندارد. منبع سوم مقاله‌ای درباره عنوان امپراتور در جهان شرق و غرب است که آن هم هیج ارتباطی به مطلب ندارد. منبع چهارم هم دقیقاً به امین شکل. یعنی از تمام منابعی که افزوده حتی ۱ مورد درست و مرتبط نبوده است! در باقی مقالات هم وضع دقیقاً همین است و کاربر رندوم چند منبع نامرتبط را کپی‌پیست می‌کند که می‌توانید با یک بررسی کوتاه متوجه شوید. ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87&diff=prev&oldid=41628872 1] و [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D9%84&diff=prev&oldid=41628805 2]) وجود چنین کاربرانی باعث تاسف است. در ظاهر خیلی‌ها گمان می‌کنند برای کمک آمده‌اند؛ اما فقط درحال بی‌اعتبار کردن ویکی‌پدیا هستند. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۴۹ (UTC) :::از ایشان درخواست توضیح کردم. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۵ (UTC) ::::@[[کاربر:Huji|Huji]] درود حجت گرامی. سه روز گذشت و با اینکه کاربر همیشه فعال بود، از زمانی که در بحثش پیام گذاشتید غیرفعال شده و هیچ پاسخی نمی‌دهد. به نظر من دارد وقت‌کشی می‌کند. پاسخ دادن یا ندادنش تفاوتی در جعلی بودن ویرایشاتش نمی‌کند. فعلاً تمام ویرایشاتش را خنثی‌سازی کنید و اگر تا چند وقت دیگر باز هم نخواست پاسخی بدهد، دسترسی‌اش را قطع کنید. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۲۳ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۰ (UTC) ::::سلام، عذر می‌خواهم. به دلیل مسافرت و عدم دسترسی به اینترنت، امکان پاسخگویی نداشتم و این موضوع دلیل غیرفعال بودنم بوده، نه فرار از پاسخ. ::::در مورد سوال شما درباره منبع دهی از آنجا که بحث مربوط به ریشه‌شناسی واژه بود، منبع را در انتهای همان پاراگراف ذکر کردم و فکر نمی‌کردم این شیوه ارجاع مشکل‌ساز باشد. درباره سایر موارد، اگر با دقت به منبع ارائه‌شده مراجعه کنید، متوجه ارتباط آن خواهید شد. ممکن است در ابتدای مطلب، ارتباط مستقیم به نظر نرسد، اما در ادامه حتماً به موضوع مورد نظر پرداخته شده است. منابع ارائه‌شده کاملاً هدفمند بوده و به هیچ وجه کپی‌پیست بی‌دلیل محسوب نمی‌شوند. ::::با سپاس از دقت شما. [[کاربر:Neginmadani|Neginmadani]] ([[بحث کاربر:Neginmadani|بحث]]) ۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۳ (UTC) == مقاله حسام سلامت == درود، مقاله ای در نبح جهت بررسی سرشناسی آمده بود با عنوان فوق، با توجه به حضور همیشگی در نبح و آشنایی با مقوله سرشناسی و جمع بندی مقاله در مدت ۴ روز بعد از آمدن جمع بندی میشود[<nowiki/>[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/حسام سلامت]] ] با توجه به اینکه نه استدلال کافی و نه اجماع کثیری که بر پایه [[وپ:برف]] بسته شود وجود ندارد.مقاله هایی در نبح هستند که اجماع واضحی بر ماندن یا نماندنشان وجود دارد و مدت بسیار طولانی هم جمع بندی نشده اند.اصراری بر ماندن یا نماندن مقاله ندارم اما لازم دیدم این مورد را اعلام کنم.با احترام [[کاربر:Moh1473|Moh1473]] ([[بحث کاربر:Moh1473|بحث]]) ۲۶ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) :@[[کاربر:Moh1473|Moh1473]] دقیقاً! جناب کاربر محترم [[کاربر:Hosseinronaghi]] اقدام به انجام این کار کردند در حالی که چهار روز بیشتر نگذشته بود و اجماع شفافی نیز هنوز شکل نگرفته بود. سپس برچسب های نگهداری ای که برای درست تر شدن مقاله لازم بودند را حذف کردند و مرا در صفحه بحثم به میدان جنگ دانستن ویکی پدیا و انجام ویرایش های نامربوط به ویکی پدیا و ندانستن سیاست ها و رهنمود ها و اخلالگری متهم کردند که سبب کاهش و تضعیف [[وپ:جسارت|جسارت سودمند و دانشنامه‌ای من]] شده است. لذا از مدیران محترم دیگر درخواست بررسی این موضوع را دارم. با سپاس. <s><nowiki>@[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] و @[[کاربر:Persia|Persia]] و @[[کاربر:huji|huji]] و @[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]]</nowiki></s> [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۲۶ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۹ (UTC) :@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۳۰ (UTC) ::{{پینگ|شاهان نوذری}} سلام. خوب است که [[وپ:جار]] را مطالعه کنید و از پیوند دادن به کاربران برای حضور در بحثهای غیرمحتوایی خودداری کنید. طبعا اگر مدیری بخواهد وارد این بحث شود این پروژه را در فهرست پیگیری خودش خواهد گذاشت و دلیلی ندارد به این شکل به جارزنی بپردازید. با احترام. [[کاربر:فرهنگ2016|فرهنگ2016]] ([[بحث کاربر:فرهنگ2016|بحث]]) ۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۰۰ (UTC) :::@[[کاربر:فرهنگ2016|فرهنگ2016]] پوزش می خواهم. صرفاً با این خطایی که کردم، موافقم(می دانم که این کارم اشتباه بوده و از سر خشم و عصبانیت) تنها کاربر:قارونی را تگ کردن درست بود که به این بحث راهنمایی شوند و پیش داوری نکنند. باز هم پوزش می طلبم و از شما بابت یادآوری کمال تشکر را دارم. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۴ (UTC) == کاربر خرابکار == سلام [[کاربر:ناسیونالیسم شوشتری|ناسیونالیسم شوشتری]] در صفحات در صفحات خرابکاری می کند و مطالب دستکاری می کند لطفا برخورد شود [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۱ (UTC) :توی صفحه بحثم هم تحدید می کند [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%84%DA%A9%DB%8C&diff=prev&oldid=41704533 نگاه کنید] [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۸ (UTC) == دور زدن قطع دسترسی Samyar.hna == [[ویژه:مشارکت‌ها/Samyar.hna]] کاربر فوق زاپاس جدید ''Am.al.sh.87 است'' نمونه ویرایش [[Special:Diff/41703733]] [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۲ (UTC) == حساب ایجادشده برای خرابکاری قومیتی == [[ویژه:مشارکت‌ها/Mohammadmehdimirzaii]] حساب فوق صرفا برای خرابکاری قومیتی ایجاد شده است تاریخچه ویرایشات را بنگرید مقالات لری را خالی می کند و مقالات جعلی لکی می سازد هدف کمک به دانشنامه نیست برای مقاله رقص های لری را خالی کرده است و همان مطالب را زیر عنوان [[رقص های لکی]] پیست کرده است سایر ویرایشات به همین صورت است لطفا بی پایان بسته شود [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۶ (UTC) *{{پ|Mohammadmehdimirzaii}} *{{پ|Luckie Luke}} با درود. روی صفحه بحث کاربر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Mohammadmehdimirzaii#%D8%AA%D9%88%D8%B5%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87 در اینجا] توصیه ای دوستانه اما بسیار جدی و هشدار دهنده درج کردم. امیدوارم کاربر محترم، با دقت وپ ها را مطالعه کنند تا برای ادامه فعالیت در دانشنامه دچار مشکل و محدودیت نشوند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۴ (UTC) {{پب|کوروش سوم}} درود بابت پیگیریتان اما ویرایشات کاربر را بنگرید هدف ویرایشات کاربر و ایجاد حساب را مشاهده خواهید نمود این نیز نمونه آخرش [[Special:Diff/41706720/41707188]] [[Special:Diff/41707188/next]] .... [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۶ (UTC) *{{پ|Luckie Luke}} با درود. لاکی لوک گرامی، باز هم به کاربر توضیح دادم که اگر برای مدت زیادی نتوانند با قوانین دانشنامه آشنا شوند و طبق قوانین پیش بروند، همیشه از خطاهای ناخواسته یشان چشم پوشی نخواهد شد و با محدودیت و حتی قطع دسترسی مواجه خواهند شد. امیدوارم بسیار بسیار جدی بگیرند. در غیر اینصورت اعمال محدودیت و قطع دسترسی ایشان حتمی خواهد بود. ارادتمند شما [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۹ (UTC) == سید علی مدنی‌زاده == سلام وقت بخیر. از [[سید علی مدنی‌زاده]] مشاور سازمان برنامه و بودجه در دولت های رئیسی و پزشکیان بعنوان یکی از گزینه های وزارت اقتصاد نام برده شده است. از علمکرد و دیدگاه ایشان خصوصا در زمینه گران سازی حاملهای انرژی و نئولیبرالیسم انتقاد و ایشان هم بدان پاسخ داده است. من به دو منبعی ( [https://www.jaaar.com/kiosk/issues/info/chsrsogh/2025-04-22 یک] ، [https://ensafnews.com/347020/%d8%aa%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%d8%af%d8%b9%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%b1%d9%88%db%8c%d8%ac-%d8%af%d9%85%d9%88%da%a9%d8%b1%d8%a7%d8%b3%db%8c-%d8%a2%d9%85%d8%b1%db%8c%da%a9%d8%a7%db%8c%db%8c/ دو] ) که به این انتقاد ها پرداخته لینک داده و بر اساس آن در صفحه ایشان ویرایش کردم و هم انتقاد ها و هم پاسخ هایش را نوشتم. کاربر Luckie Luke ویرایش من را بر گردانده و نوشته «[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&diff=prev&oldid=41706806 آشکارا وپ ترکیب]» ! ایشان آشکارا تخلف کرده است چون در صفحه [[وپ:ترکیب]] نوشته شده است : " کنار هم گذاشتن و ترکیب زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویرایشگر منابع مختلف را بگونه‌ای کنار هم قرار می‌دهد که به نتیجه‌ای جدید که در هیچ‌کدام از منابع نیامده است می‌رسد." انتقاداتی که من نوشتم در همان منابع موجود است و چیز جدید از خودم ننوشتم. با توجه به اینکه این کاربر قدیمی است ؛ نمی توان باور کرد که قوانین را بلد نیست لذا درخواست برخورد با این خرابکاری را دارم. با تشکر [[کاربر:Yekkargar|Yekkargar]] ([[بحث کاربر:Yekkargar|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۳ (UTC) نه کاربر عمدا یا سهوی!؟ بنده را نه در اینجا نه در صفحه بنده را نه پینگ کرده است نه اطلاع رسانی کرده است!؟ پنجره بازتر از فعالیت این کاربر مقالات زیر بخش اعظمی از ویرایشانی توسط این کاربر (با 9 ماه عمر حساب!؟) بعلاوه وپ:ترکیب و نقض وپ:زنده است که توسط این صورت گرفته است که باید تماما ویرایشات باید ویرایشات این کاربر در این مقالات خنثی شوند (استفاده غیر از دانشنامه) *[[فرزانه صادق]] *[[سید علی مدنی‌زاده]] *[[محمود سریع‌القلم]] *[[احمد میدری]] *[[حسین صمصامی]] (خبرگزاری سپاه تسنیم [[Special:Diff/41161969/41263591]] ) *[[هادی منتظری مقدم]] *[[غلامرضا نوری قزلجه]] *[[حکمتعلی مظفری]] *[[داود منظور]] نمونه (خبرگزاری سپاه تسنیم [[Special:Diff/39794435/39916480]]) [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۵ (UTC) :::::وقتی به اینجا می آیی حتی یک جمله ؛ حتی یک حرف ؛ '''دقیقا حتی یک حرف''' درباره اینکه چرا ویرایشات من را در مقاله مدنی زاده حذف کردی پاسخی نداری.در خود مقاله مدنی زاده ویرایشات منبع دار من را پاک می کنی اما حتی یک کلمه ، حتی یک حرف ، '''دقیقا حتی یک حرف''' در صفحه بحث مقاله وارد گفتگو نمی شوی. تمام این رفتارها خلاف قوانین ویکی پدیا است. وقتی هم که میایی اینجا با نوشتن اینکه فلان خبرگزاری مال سپاه است دنبال پرونده سازی برای افراد هستی ، در مقابل ، من اهل استدلال هستم ، و قبلا در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Gnosis&diff=prev&oldid=40737034 بحث مدیر Gnosis] یادآوری کردم که خبرگزاری تسنیم در بخش کارگری و اقتصادی مطالب فراوانی در باره حقوق کارگران منتشر کرده و معتبر است و همانجا هم توضیح دادم که خبرگزاری های ایرانی در بخش های مختلف گرایشات مختلف و حتی متضاد دارند و نمی توان در باره کل یک خبرگزاری یک حکم را داد.بسیاری از افرادی که الان در رسانه های خارج ایران یا رسانه های بین المللی کار می کنند زمانی در رسانه های داخلی بوده اند . مگر کسی برای تو که یکسره در ویکی پدیای فارسی هستی و برای افراد پرونده سازی می کنی میگوید وابسته به ارتش ارمنستان یا مسلحین آرتساخ هستی و در کشتن آذریها دست داشتی ، که تو دنبال انتساب افراد به سپاه با این استدلال های بی بنیاد هستی؟ هیچ کدام از ویرایشات من نقض وپ:زنده نیست. در ویکی پدیای آلمانی یا انگلیسی آرای مهم قضات در مقالاتشان درج می شود و من هم رای دیوان عدالت اداری برای محروم کردن چند صد هزار مجرد از داشتن مسکن ملی را در صفحه قاضی ای که رئیس هیات عمومی دیوان بوده و چنین رایی را امضا کرده[[حکمتعلی مظفری]] ، ثبت کردم که به هیچ عنوان نقض وپ:زنده و هیچ یک از قوانین دیگر نیست. سایرین هم به همین ترتیب. ویکی پدیای انگلیسی پر است از این مقالات : #[https://en.wikipedia.org/wiki/First%20presidency%20of%20Donald%20Trump First presidency of Donald Trump] #[[https://en.wikipedia.org/wiki/False or misleading statements by Donald Trump|False or misleading statements by Donald Trump]] #[[https://en.wikipedia.org/wiki/Donald_Trump_and_fascism|Donald Trump and fascism]] تصور می کنی دیگران قوانین را بلد نیستند و به صرف اینکه زیاد در ویکی پدیای فارسی چرخیدی می تونی با ردیف کردن چند کلمه مثل وپ:زنده ، دیگران را فراری بدی؟ [[کاربر:Yekkargar|Yekkargar]] ([[بحث کاربر:Yekkargar|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۵ (UTC) == جنگ ویرایشی == سلام. در چند مقاله زیر جنگ‌های ویرایشی اتفاق افتاده و تاریخچه مقالات تخریب شده‌است. در حالت کنونی جرئت ورود به مقالات را ندارم. طبعاً مدیران باید اخلالگری‌ها را تعیین تکلیف کنند تا بتوان در آن‌ها فعالیت سازنده کرد. * [[مهران]] * [[استان ایلام]] * [[ایل زنگنه]] * [[ایل شوهان]] پیشاپیش از مدیر بررسی کننده تشکر می‌کنم. به گمانم کاربران درگیر قبلاً هشدار دریافت کرده‌اند. در خلال این ویرایش‌ها قطعا منابع نامعتبر و جعل منبع و... به مقالات اضافه شده است اما درست کردن آن‌ها فضای آرام و به دور از اخلالگری می‌خواهد که فقط با پایان یافتن جنگ ویرایشی امکان پذیر است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۷ (UTC) :همانطور که در تاریخچه مقالات مشاهده می‌کنید در بعضی موارد خالی کردن بخش زیادی از مطالب منبع‌دار اتفاق افتاده‌است. همچنین واضح است کاربران فضای ویکی‌پدیا را با چیز دیگری اشتباه گرفته‌اند. خواندن خلاصه ویرایش‌ها خالی از لطف نیست. برای خودشان می‌دوزند و می‌بافند و تفاسیر شخصی را وارد سامانه می‌کنند. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۳ (UTC) :@[[کاربر:Vajd|Vajd]] مقاله ایل زنگنه و ایل شوهان را با گفت و گو با جناب @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|<bdi>Kurdistan sarbarz</bdi>]] اصلاح نمودم. ده ها جعل منبع صورت گرفته شده بود که اکنون وجود ندارد. برخلاف نسخه های قبلی سرشار از مطالب جعلی، منابع ضعیف و خصوصا بی طرفی آن ها محرز نبود. اگر جعل منبعی صورت گرفته است آن را کاملا شرح دهید و پیوند تفاوت ارائه دهید تا برای مدیران هم مشخص باشد. :جناب @[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] را پینگ میکنم تا جریان این موضوع باشند. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) ::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] کوروش سوم مگر مدیر است که آن را پینگ می‌کنید در جریان باشد؟ یا مگر در این مقالات ایشان جنگ ویرایشی درست کرده‌است؟ دلیل پینگ کردن ایشان را متوجه نمی‌شوم. امیدوارم دلیل موجهی داشته باشید. موضوع ریسه هم جنگ ویرایشی است که اتفاق افتاده‌است و نمی‌توان از آن فرار کرد. توضیحات بیشتر را اگر خود مدیران خواستند با کمال میل می‌آورم. طبیعتاً جنگ ویرایشی نیازی به آوردن پیوند ندارد، در تاریخچه مقالات مشهود است.[[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۶ (UTC) :::'''جنگ ویرایشی''' رخ نداده است. تمامی ویرایش ها با گفت و گو صورت گرفته، منبع دارند '''توضیح دهید کدام جنگ ویرایشی و بین کدام کاربرها بوده است'''؟ برای مثال در صفحه ایل شوهان ویرایشات بنده هیچ موردی ندارند صفحه را اصلاح نمودم مواردی که مشکل داشتند حذف و اصلاح شدند و مطالب جدید نیز افزوده شده اند. در بحث بنده و کاربر دیگر نیز گفت و گوی ما قابل مشاهده است (البته در تاریخچه یا بایگانی ها) :::نیات خوانی نمیکنم اما امیدوارم این کار (گشودن ریسه های متعدد) و تحریف واقعیت آنهم وقتی درخواست بازرسی از شما داده ام درجهت تلاش برای قطع دسترسی بنده نباشد آن هم به دلیل اینکه من جنگ ویرایشی به راه انداختم درحالی که اصلا چنین نیست. :::@[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] در جریان این بحث ها هستند و گفت و گو های متعددی داشتیم و از ایشان نظر و راهنمایی گرفتیم. همچنین ایشان برچسبی را به صفحه ایل شوهان افزوده بودند و بنده نیز بعد از تمیزکاری صفحه و صرف وقت بسیار بسیار فراوان جهت تحقیق و بازبینی یکی یکی منابع، با اجازه از ایشان برچسب را برداشتم. البته بنده آزاد هستم کاربران را پینگ کنم و فکر نمیکنم این موضوع مشکلی داشته باشد؟ اگر مشکلی دارد از راهنمایی شما در این باره کمال تشکر را خواهم داشت. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۷ (UTC) == جمع‌بندی == سلام. لطفاً [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/پیش‌نویس:ناریا (مجموعه تلویزیونی)]] برای انتقال از فضای پیش‌نویس به اصلی جمع‌بندی شود. [[کاربر:Infinity Planet|Infinity Planet]] ([[بحث کاربر:Infinity Planet|بحث]]) ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۱ (UTC) == رفتار ویرایشی کاربر شاهان نوذری == نام کاربری: Alparsalan mosawer موضوع: رفتار ویرایشی کاربر «@[[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]]» > با سلام خدمت مدیران محترم بنده (Alparsalan mosawer) چندین بار شاهد رفتارهای تخریبی و غیراصولی از سوی کاربر «@[[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]]» بوده‌ام که بدون رعایت روند بحث و اجماع، مطالب من را از چند مقاله حذف می‌کند. در مورد مقالهٔ «و آن بالا خدا هست» بدون دلیل موجه برچسب حذف زد، که پس از بررسی توسط مدیران برچسب برداشته شد. ایشان بدون هیچ تغییر در محتوا، دوباره همان برچسب حذف را به همان مقاله وارد کردند. همچنین در مقالهٔ «کیداریان»، پرچمی که طراحی شده بود و بر اساس نشان سکه‌های کیداریان درج شده بود را حذف کرده و و آن را بدون هیچ منبع معتبر دانسته‌اند، در حالی که طراحی بر اساس نماد تاریخی موجود صورت گرفته‌است و حتی بخش های مهمی از مقاله را از جمله قسمتی در باکس معلوماتی فیلد امروز بخشی از را کاملا حذف کرده . خواهشمندم ضمن بررسی و هشدار به این کاربر، از ادامهٔ حذف‌های یک‌جانبه و بدون منبع یا اجماع جلوگیری فرمایید. من آمادگی کامل دارم منابع تاریخی، سکه‌ها و اسناد مربوط به پرچم و محتوا را ارائه بدهم و بحث سازنده و مستند انجام دهم. با احترام Alparsalan mosawer [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۸ (UTC) :از مدیران گرامی می خواهم که لطفاً صفحه بحث من، ایشان و مدیر محترم، کاربر:Gharouni را بررسی کنند تا به واقعیت ماجرا پی ببرند. ایشان، با اینکه برایشان توضیح می دهم، راه [[وپ:نشنیدن]] در پیش گرفته. به من [[وپ:نزاکت|بی نزاکتی]] و بی احترامی می کنند و تهمت هم می زنند. این، باعث می شود که کار هایشان دارای حسن نیت نباشد لذا، من نیز متقابلاً از ایشان شکایت دارم. با سپاس. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۴ (UTC) ::با سلام و احترام خدمت مدیران گرامی، ::در پاسخ به شکایت کاربر محترم، لازم می‌دانم نکاتی را توضیح دهم: ::1. برخلاف ادعای ایشان، بنده هیچ بی‌احترامی یا بی‌نزاکتی نکرده‌ام و همواره سعی کرده‌ام ویرایش‌هایم را بر اساس منابع و شواهد انجام دهم. هر زمان که ویرایشی انجام داده‌ام، با استناد به منابع معتبر یا بر پایه‌ی محتوای پیشین مقاله بوده است. ::2. متأسفانه ایشان بارها بدون بحث و بدون ارائه‌ی هیچ منبعی، اقدام به بازگرداندن و خراب‌کردن ویرایش‌های من کردند؛ حتی در صفحاتی که بنده در حال توسعه یا اصلاح آن‌ها بودم. در بسیاری موارد، هیچ توضیحی نیز در خلاصه ویرایش درج نشده بود. ::3. در مورد پرچم افزوده‌شده به مقاله [[کیداریان]]، طراحی آن بر اساس تمغای رسمی یافت‌شده در خود مقاله بود. اگر منبعی لازم بود، می‌توانستند در صفحه بحث مطرح کنند، نه اینکه بدون گفت‌وگو اقدام به حذف کنند. ::4. بنده در هیچ جا از راه "نشنیدن" نرفته‌ام، بلکه همواره حاضر به بحث و تبادل نظر بوده‌ام، اما متأسفانه کاربر مقابل برخورد خصمانه و بازدارنده داشته‌اند که روح همکاری در ویکی‌پدیا را خدشه‌دار می‌کند. ::از مدیران محترم تقاضا دارم که سابقه‌ی ویرایش‌های بنده و ایشان، و نیز صفحات بحث را بررسی نمایند تا واقعیت روشن شود. بنده همواره سعی در بهبود محتوا و احترام به اصول و سیاست‌های ویکی‌پدیا داشته‌ام و انتظار دارم که قضاوت منصفانه و بر پایه شواهد صورت گیرد. ::با احترام، [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۲ (UTC) :@[[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] منابع تاریخی و اسناد را در مقاله مذکور قرار دهید! [[وپ:یادکرد]] را بخوانید. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۴ (UTC) ::به چیزی که حذف کردید چطور منابع قرار دهم شما منتظر بودید همین که من مطالب را به مقاله افزودم آن را حذف کردید حتی نگزاشتید که منابعی به آن اضافه شود پرچم را حذف کردید مطالب مقاله ار حذف کردید و هزاران کار دیگر [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۰ (UTC) :::@[[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] کاری ندارد، ویرایش مرا خنثی کنید و به مطالبتان منبع بیافزایید. من هر ویرایش بدون منبع یا دارای منبع ضعیف را برمیگردانم. اگر اعتراضی دارید، [[وپ:تأیید]] را بخوانید. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۰ (UTC) ::::ویرایش شما خنثی شد و به مطلبی که من اضافه کرده بودم بیشتر از چهار منبع افزودم و درباره پرچم هم باید بگویم که پرچم بر اساس تمغا دولت کیداری طراحی شده که در خود مقاله موجود است و هرگز حق حذف پرچم و تمغا را ندارید سپاس. [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۹ (UTC) :::::@[[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] درود؛ خود ویکی پدیا منبع معتبری نیست. لطفا [[وپ:ویکی‌پدیا منبع نیست]]، [[وپ:تأیید]] و [[وپ:معتبر]] را برای اطلاعات بیشتر مطالعه کنید و سپس دوباره تغییراتتان را اعمال کنید، همچنین برای بحث درباره اینکه یک منبع، معتبر است یا نه می توانید به [[وپ:تامم]] بروید. با سپاس و احترام. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۹ (UTC) ::::::پیشنهاد میکنم منابع دیگری را که افزودم را نیز مطالعه کنید. [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۴ (UTC) :::::::@[[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] می توانم بدانم، تمغا چیست؟ [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۱ (UTC) ::::::::تمغا نشان یا مهری بود که توسط عشایر اوراسیا برای شناسی یک قبیله و یا یک قوم استفاده می شد از آنجایی که تمغاها شناسه‌های قبیله‌ای بودند، جمع‌آوری و مقایسه سیستماتیک آنها برای ارائهٔ بینش‌هایی در مورد روابط بین خاندان‌ها، افراد و گروه‌های قومی در قلمرو استپی حائز اهمیت است و گاهی اوقات برای نشان و شناسایی یک دولت کوچک استفاده می شد [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) :::::::::@[[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] گویا مقاله مذکور، مشکلات بسیاری دارد، به آن چند برچسب نگهداری و مدیریتی اضافه کردم. موفق باشید. [[کاربر:شاهان نوذری|شاهان نوذری]] ([[بحث کاربر:شاهان نوذری|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) ::::::::::مشکلی نیست هر طور مایلید می توانید آخرین خنثی سازی یا که بنده کردم را خنثی کنید [[کاربر:Alparsalan mosawer|Alparsalan mosawer]] ([[بحث کاربر:Alparsalan mosawer|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۱ (UTC) == اخلال‌گری و جنگ ویرایشی کاربر:KoAh86 == کاربر:KoAh86 مقاله [[پاپ لئو چهاردهم]] را به دلیل رواج گسترده در زبان فارسی به پاپ لئون چهاردهم منتقل کرده است در صورتی که در منابعی همچون بی‌بی‌سی فارسی و حتی خبرگزاری مهر که در خود مقاله استفاده شده از کلمه لئو استفاده کرده‌اند. پس از اصلاح اسامی در متن مقاله توسط من کاربر مورد اشاره وارد [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85&action=history جنگ ویرایشی] شده و به دو تذکر در صفحه بحث خود بی توجهی کرده و به [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85&diff=prev&oldid=41727865 اخلال‌گری] ادامه میدهد، همچنین وی در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85&diff=prev&oldid=41727082 این ویرایش] عنوان خبر بی‌بی‌سی را از لئو به لئون تغییر داده و سپس مقاله را منتقل کرده که خود به نوعی جعل محسوب میشود، برای همین از مدیران درخواست دارم این کاربر را قطع دسترسی کنند. [[کاربر:Kasir|Kasir]] ^{[[بحث کاربر:kasir|بحث]]} ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۶ (UTC) :[https://www.youtube.com/watch?v=56WLXuKpMjU گزارش ان‌بی‌سی] برای درک تلفظ نام صحیح پاپ جدید میتواند به مدیران کمک کند، همچنین من از این کاربر بابت [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AKasir&diff=41728002&oldid=41713190 صحبت‌هایی که در صفحه من نوشته] است شکایت دارم. --[[کاربر:Kasir|Kasir]] ^{[[بحث کاربر:kasir|بحث]]} ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۶ (UTC)--[[کاربر:Kasir|Kasir]] ^{[[بحث کاربر:kasir|بحث]]} ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۶ (UTC) == برای کمک اینجا نیست == سلام. از ویرایش هایی نظیر [[ویژه:تفاوت/41178410]] روشن است که {{کاربر|Arman.Farsi57 }} با هدف کمک به دانشنامه اینجا نیست. پیشتر سابقه اینگونه خرابکاری ها را در مقاله [[بندرعباس]] هم داشته و بابتش اخطار هم گرفته بوده است. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۰ (UTC) :سلام و عرض ادب :دوست عزیز اولا در مقاله بندر عباس بنده بیش از یکسال است ویرایشی نداشتم و در همان مقطع به شما توضیح دادم و مسئله ای که حل شد فکر می کنم نیازی به توضیح اضافه نباشد :در مورد مقاله قاهر ۳۱۳ در سرمقاله اشاره شده که این جنگنده در انتها به عنوان یک پرنده بی سرنشین یا پهپاد از روی ناو شهید باقری پرواز کرد و بنده منبع می گذارم لذا وقتی این اقدام انجام شده است بنده قسمتی از متن پاک کردم اگر قصد بنده غیر از کمک بوده و سو رفتار وجود داشت خب چرا این اقدام قبل از پرواز نسخه پهپاد انجام ندادم ؟! :البته اینکه بنده با بیش از ۱۲۰۰۰ ویرایش و ساخت ده ها صفحه ویکی پدیا چند مورد خطا یا اشتباه کنم تردیدی نیست اما شما اگر قصد کمک به بهبود ویکی پدیا دارید بهتر دست گیری کنید نه مچ گیری :من از هر انتقاد سازنده ای استقبال می کنم بهتر بود ابتدا به بنده شخصی می گفتید قانع نمی شدین می رفتید تابلو :به هرحال بنده تابع قوانین ویکی پدیا و تصمیم مدیران هستم [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۰ (UTC) ::توضیح تکمیلی اینکه مشابه مطلب حذف شده در ابتدای قسمت انتقادها موجود نیز موجود است لذا مطلب حذف شده به نوعی تکرار هم بود [[کاربر:Arman.Farsi57|Arman.Farsi57]] ([[بحث کاربر:Arman.Farsi57|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۲ (UTC) == کاربر زاپاس ستون پنجم == کاربر [[کاربر:Hgutu|Hgutu]] که ناگهان حسابی ایجاد میکنند و در بحث قدیمی بنده با @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] دخالت میکنند. (حمله شخصی در اینجا [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Kurdistan_sarbarz&diff=prev&oldid=41687862]) اخلاگری در صفحه بحث کاربران دیگر ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Kurdistan_sarbarz&diff=prev&oldid=41687878] [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Kurdistan_sarbarz&diff=prev&oldid=41687881] [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Kurdistan_sarbarz&diff=prev&oldid=41687893]) ایشان همچنین سعی میکنند لحن گفتاری مشابه با بنده داشته باشند و حتی از نسخه‌ای به غیر از تلفن همراه یا اپلیکیشن ویکیپدیا استفاده میکنند. (سعی دارند خودشان را زاپاس بنده جا بزنند) احتمالا میدهم زاپاس باشند؛ حتی اگر زاپاس هم نباشند تسلط ایشان به عنوان کاربر تازه وارد میتواند مشکوک باشد و کاملا با آزمون اردک هم خوانی دارد. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۵ (UTC) == افزودن وبسایت به فهرست سیاه == درود. سایت واژه‌یاب هم مثل سایت آبادیس یک دیکشنری غیررسمی است و اطلاعاتی که ارائه می‌دهد فقط بخشی خلاصه شده از منابع اصلی هستند. برای لغت‌نامه دهخدا صفحه رسمی آن زیر نظر دانشگاه تهران وجود دارد. لطفا آدرس <code>https://vajehyab.com</code> این سایت هم مثل آبادیس در فهرست سیاه قرار دهید تا اینقدر توسط خرابکاران استفاده نشود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۶ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] اولا وقتی بحثی جمع بندی شده همانطور که در سطر اولش نوشته شده نباید در آن ویرایش کنید. باید ریسه جدید باز کنید. دوما سایت واژه‌یاب دیکشنری نیست یک سایت "واژه‌یاب" است و فقط از دهخدا مدخل ندارد. در ضمن [https://vajehyab.com/terms اینجا] زیر عنوان "حق انتشار" گفته اند که: "اجازه انتشار لغت‌نامه‌ها تنها برای انتشار توسط سرویس‌های واژه‌یاب از صاحبین اثر گرفته شده است و اجازه انتشار در دیگر نرم‌افزارها و سایت‌ها وجود ندارد". "دیکشنری آبادیس" ادعا میکند [[فرهنگ لغت|دیکشنری]] است ولی از دیگران کپی میکند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۹ (UTC) ::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] چه فرقی می‌کند؟ به هرصورت توسط ویرایشگران به‌جای دیکشنری استفاده می‌شود. یعنی محتوای آن را در مقالات کپی و به آن استناد می‌کنند. در آنجا که گفتید آمده: ::'''کاربر اجازه‌ ندارد مطالب، لغات، معانی واژگان، صداها، تصویرها و اطلاعات استفاده‌شده در واژه‌یاب را در نرم‌افزارها و سایت‌های دیگر کپی کند و انتشار دهد. اجازه انتشار لغت‌نامه‌ها تنها برای انتشار توسط سرویس‌های واژه‌یاب از صاحبین اثر گرفته شده است و اجازه انتشار در دیگر نرم‌افزارها و سایت‌ها وجود ندارد. کاربر با خرید اشتراک، تنها دسترسی استفاده آفلاین از لغت‌نامه‌ها را خواهد داشت و نمی‌تواند محتوای لغت‌نامه‌ها را در دیگر نرم‌افزارها و سایت‌ها کپی کند و یا انتشار دهد.''' ::بنابراین هدف سایت بالا برای کاربرد شخصی کاربران است و کپی و افزودن مطالب‌شان توسط خودشان ممنوع شده. همانطور که گفتید تنها تفاوت این سایت با آبادیس آن است که خودش را دیکشنری نمی‌نامد. تا زمانی که این سایت باز باشد ویرایشگران به‌جای مراجعه به لغت‌نامه‌های اصلی به آن استناد خواهند کرد. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۱ (UTC) :::کسی که از سایت آنها کپی نمیکند. این مثل سایت [[جی‌استور|JSTORE]] است که فقط لغات یا مقالات را پیدا میکند و میگوید از کجا. من خودم از واژه یاب چندین بار منبع دادم که در آنجا سایت واژه یاب معنی فلان را از معین یا دهخدا یا...داده. یعنی منبع دهخداست ولی از واژه یاب به عنوان حامل استفاده شده. مانند JSTORE. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۶ (UTC) ::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود. وقتی زیر مطلب به این سایت پانویس می‌دهید، یعنی مطالب را از آنجا برداشتید و منبع‌تان هم آن سایت است نه دهخدا. اگر می‌خواهید به دهخدا استناد کنید باید به لغت‌نامه خودش پانویس دهید که نسخه آنلاینش هم موجود است. جالب است که آبادیس هم با اینکه خودش را دیکشنری معرفی کرده، چیزی از خود نمی‌گوید و مثل همین سایت، معانی را از لغت‌نامه‌های دیگر کپی کرده و می‌افزاید. چرا آن ممنوع است این نه؟ فقط به‌خاطر اسم دیکشنری؟ به نظر من هم‌طراز کردن این سایت با سایت بین‌المللی جی‌استور اصلاً درست نیست. فکر کنم وپ:نظر سوم بتواند راه‌گشا باشد. جناب @[[کاربر:Shahnamk|Shahnamk]] شما مایل هستید نظرتان را بگویید؟ آیا سایت واژه‌یاب در معیارهای وپ:منابع معتبر می‌گنجد؟ [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۳ (UTC) :::::من شخصا در بسیاری از موارد همینکار را میکنم یعنی میروم سراغ منبع اصلی دیکشنری یا خبر و غیره) ولی در مورد سایر لغتنامه ها چه مثل معین (البته من خودم نسخه چاپی آن را دارم ) منظورم آنلاین است. موافق نظر سوم هستم. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۱۸ (UTC) == کاربر زاپاس و خرابکار، مشغول قومگرایی == کاربر @[[کاربر:Hgutu|Hgutu]] در حال خرابکاری و قوم گرایی است به وضوح نیز زاپاس بودن و خرابکار بودنشان از این [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%86%D9%86%D8%AF%D8%AC&diff=prev&oldid=41750542 ویرایش] و دیگر ویرایش هایش [[ویژه:مشارکت‌ها/Hgutu]] معلوم است لطفا سریعتر بسته شود. [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۷ (UTC) :دوست عزیز شما مشغول خرابکاری و قومگرایی هستید. در مقاله شهر [[خوی]] در کدام منبع زبان کردی نوشته شده؟ چرا مقالات را با لجبازی کردسازی میکنید؟ [[کاربر:Hgutu|Hgutu]] ([[بحث کاربر:Hgutu|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۳۱ (UTC) من مقاله [[خوی]] را دوباره بررسی نمودم، گویا سوءتفاهمی پیش آمده، جناب [[کاربر:Kurdistan sarbarz]] همانگونه که شما در خلاصه ویرایش نوشتید، بله در منبع به هر دو زبان ترکی و کردی اشاره شده، اما در منبع نوشته شده مردم [[شهرستان خوی]]، طبیعتاً ترکیب جمعیتی شهر با شهرستان متفاوت است. پس آن منابع باید به مقاله شهرستان خوی انتقال یابند. در ویکی‌پدیا نیز دو مقاله مستقل و مجزا برای [[شهرستان خوی]] و شهر [[خوی]] وجود دارد. شهرستان شامل تمام روستاها و دهیاری‌ها می‌شود و ترکیب جمعیتی شهرستان با شهر متفاوت است. [[کاربر:Hgutu|Hgutu]] ([[بحث کاربر:Hgutu|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۲ (UTC) مقاله دیگری که من و شما در مورد آن اختلاف نظر داریم مقاله [[استان خراسان شمالی]] است، شما مقاله را بدون توجه به اصلاحات نگارشی که من انجام دادم و منابعی که افزودم به نسخه قبلی که مد نظر خودتان است واگردانی میکنید، خب بگویید نسخه من چه ایرادی دارد؟؟ شما اصرار دارید که فقط زبان کردی کرمانجی در استان خراسان شمالی رایج است چون ۴۶ درصد جمعیت استان کرد کرمانج هستند، من نیز منابعی اضافه نمودم که نشان میدهد زبان‌های ترکی خراسانی و فارسی نیز (در کنار کردی کرمانجی) در آن استان رایج هستند. مشکلش چیست؟ چرا اصرار دارید فقط زبان کردی رایج بماند؟ فارسی که زبان رسمی کشور است و مسلماً در همه جا رایج است، برایش منبع نیز آورده‌ام، چرا واگردانی می‌کنید؟ [[کاربر:Hgutu|Hgutu]] ([[بحث کاربر:Hgutu|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۲ (UTC) :در مورد خراسان شمالی. دو موضوع یکی اینکه متن پارک علم و فناوری خراسان شمالی یک [[وپ:آینه]] است و از ویکی برداشته شده پس رفرنس معتبر نیست. دوم بر اساس منبع دامپزشکی استان خراسان شمالی، کردهای کرمانج 37 درصد هستند. همچنین [https://www.nlai.ir/web/khorasan/no-kh بر اساس امار مرکز اسناد و کتابخانه ملی مرکز خراسان هم این میزان 37 درصد است.] . پس متن 46 درصد باید منبع بهتری داشته باشد.-- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «دوشنبه،۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۲۹ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۹ (UTC) == درخواست مسدودی متخلف و محافظت صفحات[فوری] == درود بر شما وقتتون بخیر ، یک کاربر به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این( [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول]-[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم]-[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم]-[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]]) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]]) لطفا برای صفحات تاریخی مربوطه حالت نیمه حفاظت ویژه رو بی پایان فعال کنید تا اینگونه خرابکاری ها رخ نده. بنده هم در طول این مدت در حال مبارزه با خرابکاری ها بودم اما انگار این خرابکاری ها تمومی نداره،لذا به خودتون میسپارم. [[کاربر:KoreaTVS|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:KoreaTVS|بحث]]) ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۴ (UTC) :کاربر {{کاربر|Sobhanigd}} در مقاله شیلای متحد در حال [[وپ:زاپاس|زاپاس]] بازی جهت القای ویرایش‌های خود است. زاپاس مشهود وی {{کاربر|Armin.mou}} می‌باشد که به [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd&diff=prev&oldid=41765468 هشدار داده شده] پاسخ داده است. [[کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Red">'''شاه'''</font><font color="blue">'''زاده''' </font><font color="Orange">'''پار'''</font><font color="grey">'''سی'''</font>]] ^{[[بحث کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Green">گفتگو</font>]]} ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۲ (UTC) == گرجیدوز == با سلام بنده مقاله‌ای دربارهٔ «گرجیدوز» تهیه کرده‌ام و از آن‌جا که نام کاربری‌ام نیز «گرجیدوز» است، متأسفانه هنگام انتشار مقاله با خطا مواجه شده‌ام؛ به نظر می‌رسد دلیل آن شباهت نام مقاله با نام کاربری‌ام باشد. از مدیران یا کاربران با تجربه تقاضا دارم در این زمینه راهنمایی‌ام کنند. https://en.wikipedia.org/wiki/Gorjiduz شایان ذکر است که مقالهٔ مشابهی در ویکی‌پدیای انگلیسی وجود دارد، و نبود چنین مقاله‌ای در ویکی‌پدیای فارسی جای تأسف دارد. با سپاس —گرجیدوز [[کاربر:گرجیدوز|گرجیدوز]] ([[بحث کاربر:گرجیدوز|بحث]]) ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۶ (UTC) :@[[کاربر:گرجیدوز|گرجیدوز]]: سلام. متن مقاله را در [[ویژه:صفحهٔ من/صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین خودتان]] قرار دهید و همینجا خبر دهید تا به فضای اصلی منتقلش کنم. در حال حاضر امکان ایجاد مقالهٔ همنام با نام کاربری برای کاربران تازه‌وارد وجود ندارد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) ::https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%B2&redlink=1 [[کاربر:گرجیدوز|گرجیدوز]] ([[بحث کاربر:گرجیدوز|بحث]]) ۲۰ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۸ (UTC) :::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]]? [[کاربر:گرجیدوز|گرجیدوز]] ([[بحث کاربر:گرجیدوز|بحث]]) ۲۲ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۲ (UTC) ::::@[[کاربر:گرجیدوز|گرجیدوز]]: کیفیت مقاله‌تان برای فضای نام اصلی مناسب نیست. لطفاً [[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه]] را مطالعه کنید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۲۴ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۱ (UTC) : درود جدا از بحث کیفیت و رفتن به پیش نویس باید همانند سوزن‌دوزی باید به صورت گرجی‌دوزی نوشته شود -- [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «چهارشنبه،۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۱۴ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۴ (UTC) == جنگ ویرایشی شدید و تخریب تاریخچه مقاله == با درود، لطفاً ویرایش‌های انجام شده در مقاله [[شیلای متحد]] بررسی شود. جنگ ویرایشی شدید که تاریخچه مقاله را نابود کرده است. در صفحه بحث کاربران دخیل در جنگ ویرایشی هشدار داده شده ([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd&diff=prev&oldid=41763129&diffonly=1] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:KoreaTVS&diff=prev&oldid=41763235&diffonly=1]) اما هیچ تغییری در سبک ویرایشی دیده نشد. کاربران با ایجاد زاپاس هم وضع را بدتر کرده‌اند. [[کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Red">'''شاه'''</font><font color="blue">'''زاده''' </font><font color="Orange">'''پار'''</font><font color="grey">'''سی'''</font>]] ^{[[بحث کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Green">گفتگو</font>]]} ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۵ (UTC) :سلام من هیچکاری نکردم فقط دارم به تاریخ شیلا رنگ میدم اون یکی حسابمم همین کارو فقط کردم [[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] ([[بحث کاربر:Kimmoniya28|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) ::سلام لطفاً از خرابکاری دست بکشید و جنگ ویرایشی درست نکنید کارتون ناشایسته و داره به دانشنامه آسیب میزنید [[کاربر:ElnazShafiei|ElnazShafiei]] ([[بحث کاربر:ElnazShafiei|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۸ (UTC) :درود بر شما ،بنده خواهش دارم پیش از هرگونه قضاوت نادرست ابتدا به [[ویژه:مشارکت‌ها/Kimmoniya28|سیاهه خرابکاری ها]] نگاهی بیندازید که همین یک ساعت پیش انجام شده و کل مطالب رو پاک کرده و به غیر از مطالب کره ای به صفحات ایرانی نیز حمله شده! در ثانی در مورد مطلب شیلای متحد ، سرزمینی با وسعت کمتر از ۱۵۰ هزار کیلومتر امپراتوری به شمار نمیاد! اما این شخص اصرار داره که امپراتوری هست. عقل سلیم شما چی میگه لطفا کمی فکر کنید و ببینید آیا با چنین وسعتی یک سرزمین امپراتوری محسوب میشه یا خیر. و بنده فقط اومدم و خرابکاری رو خنثی کردم ، به عنوان یک فرد با تجربه در جنگ بر سر ویرایشی که صرفا اختلاف نظر شخصی باشه شرکت نمیکنم اما روی منابع تاریخی به شدت حساس هستم و چنانچه مطلبی با منابع غیر مربوطه ثبت بشه نباید به سادگی منتشر بشه باید منبع رو بررسی کرد و مطالعه کرد در صورتی که مطابقت داشته باشه اون رو نگاشت و تایید کرد. با تشکر [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۷ (UTC) == مقاله امپراتوری گوگوریو == درود! در مقاله [[امپراتوری گوگوریو]] بسیار خرابکاری صورت می‌گیرد و ویرایشگران رو کلافه کرده خواهشمندم این مقاله را محافظت کنید باسپاس! [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۶ (UTC) :آقای سهیل رحیمی درود بر شما آیا راه دیگری برای ارتباط با مدیران ویکی پدیا نیست ؟ این شخص {{کاربر|Sobhanigd}} از روی قصد میخواد تا بنده رو با درگیر کردن در یک جنگ ویرایشی به قطع دسترسی برسونه و خودش سکان اختیار مطالب رو در دست بگیره تا اونچه علاقه داره بنویسه و اونچه علاقه نداره حتی اگر ده ها منبع مهم بهش درج شده باشه پاک کنه ،در تاریخ کره صرفا دو پادشاه لقب بزرگ داشتن اول [[گوانگ‌گه‌تو بزرگ]] و دوم [[سجونگ بزرگ]] اما این شخص به هر کسی لقب بزرگ میزنه! ملکه سوندوک بزرگ، شاه موییل بزرگ، امپراتور مونموی بزرگ و...! همه ویکی نویسان اجماعا اتفاق نظر دارند که شیلا پادشاهی است نه امپراتوری حتی در نقشه تاریخی کاملا پیداست که فراتر از یک پادشاهی نرفته ! در ضمن مطالبی که منابع کاملا محکم و تاریخی داره رو پاک می‌کنه. واقعا خسته شدم الان دو هفته است این شخص دست بردار نیست ما باید یک کاری در خصوص این ویکی نویس متخلف انجام بدیم. حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]]) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]]) هست. [[کاربر:MahdiTesla|Historical Research Association]] ([[بحث کاربر:MahdiTesla|بحث]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) == جعل منبع == درود و عرض ادب مدیران عزیز، در صفحه [[ایل چهاردولی]] منابعی جعلی و مغایر با مطلب قرار گرفته که توسط یک کاربر قوم گرا نوشته شده، در صفحه بحث تمام جزئیات را توضیح دادم این صفحه برچسب حذف سریع دارد خواهشندم صفحه رو حذف و به ویرایشگری که منابع و مطالب جعلی وارد کرده هشدار و یا با توجه به ویرایشات قومیتی ادامه دار این کاربر قطع دسترسی را انجام دهید با تشکر. [[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۹ (UTC) :درود مدیران گرامی، متاسفانه این کاربر علاقه‌ایی به شنیدن ندارد و مثل اینکه در تفکیک کتاب نیز مشکل دارد و به بنده توهین کرده و لقب‌هایی از جمله قوم گرا، پانکرد و انواع القاب دیگر داده است که واضحا [[وپ:تهمت]].لطفا [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%DB%8C%D9%84_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C صفحه بحث] ایل چاردولی و گفت‌وگو‌ی بنده با ایشان را بخوانید این کاربر دچار سوءتفاهم در منابع شده است! [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۷ (UTC) <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Please replace this line with your question or request, and don't forget to sign! </div> *{{پ|Alimorad lal}} با درود. کاربر محترم، لطفا فقط در مورد مقاله صحبت کنید و از گمانه زنی در مورد قومیت کاربران بپرهیزید چون کمکی به دانشنامه نمی کند و تداوم آن میتواند شامل حمله شخصی شود. ارادتمند شما *{{پ|Kurdistan sarbarz}} با درود. چون منابع در دسترس نیستند، فعلا نظری در مورد محتوای آن ندارم. فقط کاربر گرامی، یک زحمتی بکشید عنوان «به کُردی:چەرداوڕۆ» را که به دیباچه این مقاله افزوده اید را خودتان حذف کنید و به دیگر مقالات مربوط به استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان و زبانها و گویشهای رایج در این سه استان (در مقالات ویکی پدیای فارسی) رسم الخط سورانی اضافه نکنید. این رسم الخط شاید تا حدودی در استان کردستان و بخش کردنشین آذربایجان غربی مورد استفاده قرار گیرد، اما در سه استانی که ذکر کردم رسم الخط سورانی رایج نیست.[[وپ:رایج]] و همچنین [[وپ:رواج گسترده]] را مطالعه کنید. قبلا هم در این مورد در صفحه بحثتان به شما چندین بار یادآوری کردم. لطفا نادیده نگیرید. ارادتمند شما [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۲ (UTC) :بنده رسم ‌الخط کردی را به زبان‌های این استان‌ها اضافه نکرده‌ام در کدام ویرایشم چنین چیزی بوده است؟ همچنین ایل چاردولی در استان‌های آذربایجان غربی و استان کردستان و همدان نیز هستند که بیشتر کُردی سورانی رواج دارد. با سپاس [[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] ([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۴ (UTC) :@[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] اگر امکان دارد صفحه بحث مقاله بخوانید. این کاربر عملا خودشان را به [[ویکی‌پدیا:نشنیدم|نشنویدن]] میزنند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۴ (UTC) == ساخته شده برای خرابکاری == کاربر @[[کاربر:Mohammadmehdimirzaii|Mohammadmehdimirzaii]] برای خرابکاری ساخته شده دائما در حال تلاش برای خرابگاری در مقالات مختلف مانند مقاله [[کریم خان زند]] است و جملات منبع دار را حذف و جایگزین می کند . پیش تر خرابکاری هایش توسط مدیر تیسفون واگردانی شد ولی مجدد به ادامه خرابکاری خود می پردازد خواهشمندم جلوی این کاربر را بگیرید ویرایش مفیدی ندارد و کاربر های دیگر نیز ویرایش های تخریب گرش را واگردانی می کنند یک هفته قبل توسط مدیر حجت ایشان را به دلیل جنگ قومیتی بستند ولی مجدد بعد پایان بسته شدن یک هفته اش مجدد به خرابکاری خود ادامه می دهد تقاضای بسته شدن بی پایان را دارم بنده هیچ ویرایش مفیدی در این کاربر نمی بینم [[کاربر:Khaeko|Khaeko]] ([[بحث کاربر:Khaeko|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۱ (UTC) با درود. احتمالا دسترسی ویرایشی کاربر به خاطر یک مشکل فنی باشد. چون در تاریخ ۱۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۰ (پنج روز پیش) به مدت یک هفته از طرف مدیر حجت گرامی قطع دسترسی شده، اما پیش از به سرآمدن پایان قطع دسترسی، کاربر موفق به ویرایش شده. چون بارها هشدار دریافت کرده و قطع دسترسی هم شده، در صورت عدم مطالعه قوانین و ادامه ویرایش های جانبدارانه، قطع دسترسی های سخت تر و یا شاید قطع دسترسی بی پایان برای کاربر در نظر گرفته شود. چون مشارکت ها نشان میدهند که متاسفانه کاربر بی طرفانه ویرایش نمی کنند. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۶ (UTC) == جلوی خرابکار را بگیرید لطفا == درود بر شما! [[کاربر:Sobhanigd]] مدام در حال [[توهین]] به ویرایشگران هست دو عزیز از شاهدان خرابکاری ایشان @<[[کاربر:Ahilcaspian|Ahilcaspian]] و @[[کاربر:شاهزاده پارسی|شاهزاده پارسی]] هستند او به شدت در این مدت [[وندالیسم|وندالیسم اینترنتی]] انجام داده است.یک آدرس آی‌پی ناشناس هم که مدام در حال خرابکاری صفحات بود (46.143.71.135) ، نظری در [[ویژه:مشارکت‌ها/46.143.71.135|صفحه بحث کاربر Sobhanigd]] دیدم دیروز که به احتمال زیاد خودش هست که از خودش هم بابت خرابکاریش [[تملق]] کرده، لطفا جلوشو بگیرید.این کاربر [[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] به مدت بسیار زیادی در حال تخریب مطالب واقعی و افزودن مطالب دروغین هست و به شدت با تعصب عمل کرده و حتی مدت ها پیش بزرگان ویکی پدیا با ایشان در گیر بوده اند این([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20231208114750%7C38379639 نمونه جنگ ویرایشی اول] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%8C_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=history&offset=20240516094949%7C39523372 نمونه جنگ ویرایشی دوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20240117170148%7C38665658&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی سوم] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%85%D9%88&action=history&offset=20250205133133%7C41131980&limit=20 نمونه جنگ ویرایشی چهارم] و بسیار [[جنگ ویرایشگرها|جنگ های ویرایشی]] دیگه که با مدیران و کاربران برگزیده داشته! بر سر تحمیل کردن عقاید شخصی خودش و نگاشتن اون در صفحات تاریخی !که هدفش تخریب صفحات مرتبط با [[امپراتوری گوگوریو|گوگوریو]] و تملق گویی و طرفداری بیش از حد از [[پادشاهی شیلا|دودمان شیلا]] و صفحات مرتبطش هست که با دیدن سیاهه ویرایش های او این موضوع به روشنی مشخص است!که حداقل چهار حساب از این شخص بسته شده بخاطر تخلفاتش که من بیشتر حساب های کاربریشو اینجا می‌نویسم خودتون تاریخچه رو بررسی کنید که چطور در حال [[وندالیسم|خرابکاری و ایجاد وندالیسم اینترنتی]] هست : حساب فعالش هم اکنون: ([https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Sobhanigd Sobhanigd]) هست. باقی حساب ها: ۱) حساب سرشاخه([[کاربر:Sillaaaa|Sillaaaa]]) - ۲)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMahiyo&redlink=1 Mahiyo]) - ۳)مسدود شده([https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AMaryamitrkxjdbdnx&redlink=1 Maryamitrkxjdbdnx]) - ۴)حساب زاپاس چهارم مسدود شده ([[کاربر:Kim moniya173|Kim moniya173]] ) ۵)زاپاس پنجم([[کاربر:Homeoojag|Homeoojag]]) -۶) زاپاس ششم([[کاربر:Mari Sadeghi|Mari Sadeghi]]) - ۷)زاپاس هفتم([[کاربر:Moonlight Asgari|Moonlight Asgari]]) - ۸)زاپاس نهم([[کاربر:Mohammd, yari1|Mohammd, yari1]]) - ۹)زاپاس دهم([[کاربر:Maahak173|Maahak173]]) - ۱۰)زاپاس یازدهم مسدود شده ([[کاربر:Sillyiiii|Sillyiiii]] -۱۱)زاپاس دوازدهم به تازگی مسدود شده @[[کاربر:Kimmoniya28|Kimmoniya28]] لطفا حساب کاربری این شخص (@[[کاربر:Sobhanigd|Sobhanigd]] رو به دلیل نقض قوانین ویکی پدیا و توهین به ویکی نویسان باتجربه،مسدود کنید شما بهتر از هرکسی میدونید اینجا مکان طرفداری و چابلوسی ، تملق و اغراق ، توهین و خرابکاری نیست اما این شخص داره همه اینها رو زیر پا میزاره بنده عاجزانه خواهشمندم صفحات مربوطه رو به جهت جلوگیری از وندالیسم به نیمه حفاظت ویژه در بیارید. [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۵ (UTC) [[کاربر:Soheil rahimi7|Soheil rahimi7]] ([[بحث کاربر:Soheil rahimi7|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۴ (UTC) pynz6g8me74mzqny9mijo4i6qcs8h4w 0 6720161 42127972 42049776 2025-06-19T05:53:07Z Luckie Luke 573979 42127972 wikitext text/x-wiki '''شورش‌های سام میرزا''' عنوان سه شورش در [[ایران افشاری]] است که توسط اشخاصی مشهور به '''سام میرزا''' رهبری می‌شد. این افراد ادعای فرزندی [[شاه سلطان حسین|شاه سلطان‌حسین]] ({{reign|۱۷۲۲|۱۶۹۴}}) داشته و شورش‌هایی را در مناطق [[آذربایجان]] و [[قفقاز]] علیه [[نادرشاه]] ({{reign|۱۷۴۷|۱۷۳۶}}) بر پا کردند. هر دو شورش منسوب به سام میرزا طی سال‌های ۱۷۴۴–۱۷۴۳ رخ داد.<ref>{{پک|آرونووا|اشرفیان|۱۳۵۲|ک=دولت نادرشاه افشار|ص=۲۳۶–۲۳۷}}</ref> شورش‌های سام میرزا مشابه و همزمان با [[شورش‌های صفی میرزا]] بود.<ref>{{پک|آرونووا|اشرفیان|۱۳۵۲|ک=دولت نادرشاه افشار|ص=۱۹۹–۲۰۱}}</ref> هواداران این شورش‌ها، نادر را به عنوان [[غصب|غاصب]] سلطنت صفوی یاد می‌کردند و خود [[مدعی تاج‌وتخت]] بودند.<ref>{{پک|کیوانی|۱۳۹۳|ف=ایران در عصر افشاریان|ص=۵۹۶}}</ref> [[امپراتوری عثمانی]] که از بحران مشروعیت حکومت نادرشاه اطلاع داشت، به منظور ضربه زدن به نادرشاه، از این شورش‌ها پشتیبانی کرد.<ref dir=ltr>{{پک|Tucker|2006|ک=Nadir Shah's Quest for Legitimacy|ص=95–96|زبان=en}}</ref> شورش سوم سام میرزا، اندکی پس از قتل نادرشاه، در تابستان ۱۷۴۷ اتفاق افتاد.<ref dir=ltr>{{پک|Floor|2023|ک=Russian Sources on Iran, 1719–1748|ص=381–387|زبان=en}}</ref> == پانویس == {{درگاه|تاریخ|ایران}} {{پانویس|۲}} == منابع == {{آغاز منابع}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی۱=آرونووا |نام۱=م. ر. |نام خانوادگی۲=اشرفیان |نام۲=ک. ز. |پیوند نویسنده۲=:en:Klara Ashrafyan |سال=۱۳۵۲ |عنوان=دولت نادرشاه افشار: طرح کلی روابط اجتماعی ایران در دهه‌های چهارم و پنجم قرن هیژدهم |مترجم=[[حمید مؤمنی|حمید امین]] |مکان=تهران |ناشر=[[مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی]] |oclc=43493715}} * {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=کیوانی |نام=مهدی |تاریخ=۱۳۹۳ |فصل=ایران در عصر افشاریان |عنوان=[[تاریخ جامع ایران]] |نام خانوادگی ویراستار۱=موسوی بجنوردی |نام ویراستار۱=کاظم |پیوند ویراستار۱=سید محمدکاظم موسوی بجنوردی |نام خانوادگی ویراستار۲=سجادی |نام ویراستار۲=صادق |پیوند ویراستار۲=سید محمدصادق سجادی |جلد=۱۱ |مکان=تهران |ناشر=[[مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] |صفحات=۵۵۳–۶۷۳ |شابک=۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۵-۰}} {{آغاز چپ‌چین}} * {{cite book |last1=Floor |first1=Willem |author1-link=ویلم فلور |title=Russian Sources on Iran, 1719–1748 |date=2023 |publisher=Mage Publishers |location=Washington, D.C. |isbn=978-1-949445-57-2}} * {{cite book |last1=Tucker |first1=Ernest S. |title=Nadir Shah's Quest for Legitimacy in Post-Safavid Iran |date=2006 |publisher=[[انتشارات دانشگاه فلوریدا|University Press of Florida]] |location=Gainesville |isbn=978-0-8130-3637-3}} {{پایان چپ‌چین}} {{پایان منابع}} [[رده:ایران در ۱۷۴۳ (میلادی)]] [[رده:ایران در ۱۷۴۴ (میلادی)]] [[رده:جنگ‌های داخلی ایران]] [[رده:شاهنشاهی افشاریه]] 7nqey1ccrqkh3e5pmvl86q651a9m8qt 4 6724437 42127472 42124822 2025-06-18T16:58:20Z Tisfoon 107851 افزودن ۱۲ ریسه از [[ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران]] (با [[کاربر:Jeeputer/Archiver|ابزار بایگانی عمده]]) 42127472 wikitext text/x-wiki == خرابکاری Tehran kabar == {{بسته|برچسب زمان=20250601081544}} *{{کاربر خرابکار|Tehran kabar}} : کاربر با آنکه به طور مکرر اخطار دریافت کرده است اما همچنان به ساخت مقالات و ویرایش‌های غیر اصولی خود ادامه می‌دهد. حتی مقاله را در صفحات بحث با کلک‌زنی منتشر می‌کند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۹ (UTC) ::'''{{شد}}کاربر برای کمک به دانشنامه نیامده بود. بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Alyas84 == {{بسته|برچسب زمان=20250602044450}} ‌کاربر علی‌رغم هشدارهای متعدد، به هر مقاله‌ای می‌رسد، بیوگرافی من‌درآوردیش را جایگزین کل محتوای صفحه ‌می‌کند، مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1)&diff=prev&oldid=41816329 این] ویرایش. برخی از ویرایش‌های کاربر را به‌دلیل تعارض با ویرایش‌های میانی نتوانستم خنثی کنم، ویرایش‌های کاربر برگردانده شود و بسته شود. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۲ (UTC) :'''{{شد}}کاربر بی‌پایان بسته و تمام خرابکاری‌ها واگردانی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۴ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی حذف غیرشفاف مقاله «بهنام باقرزاده رحمانی» و احتمال رفتار گروهی مغرضانه == {{بسته|برچسب زمان=20250601115527|ناموفق=بله}} با احترام، این پیام جهت بررسی روند مشکوک حذف مقاله «بهنام باقرزاده رحمانی» ارسال می‌شود. علیرغم برخورداری مقاله از منابع متعدد، متنوع از ایرنا، روزنامه همشهری، دنیای اقتصاد، اقتصاد نیوز گرفته تا رسانه های بین المللی مثل Examine.com به ‌سرعت به نبح برده شد، در شرایطی که: رای‌گیری در نبح بسیار محدود، یک‌طرفه و فاقد بررسی بی‌طرفانه توسط کاربران متخصص بود و هر کسی نظرات و رفتارهای موجود در نبح صفحه بهنام باقرزاده رحمانی را بخواند کاملا به جو مسموم شرایط پی میبرد. درحالی‌که 29 منبع مورد استناد به وضوح شامل مقالات علمی منتشرشده و گزارش‌های رسانه‌ای مستقل هستند، توسط یک یا دو کاربر بدون بررسی دقیق، با برچسب «ریپورتاژ» بی‌اعتبار شمرده شدند. حذف نهایی مقاله توسط کاربری صورت گرفت که ظاهرا در ارتباط نزدیک با گروه رای‌دهندگان مخالف بوده و هیچ تلاشی برای جمع‌بندی بی‌طرفانه یا بررسی نظرات کاربران مخالف حذف انجام نداد. بر اساس مشاهدات اخیر، به‌نظر می‌رسد گروهی از کاربران با سابقه، با شیوه‌ای هماهنگ، صفحات مرتبط با افراد علمی یا چهره‌هایی که نفعی برایشان ندارند را حذف می‌کنند، درحالی‌ که در قبال مقالات بسیار ضعیف‌تر (از نظر منبع و سرشناسی) کاملا سکوت می‌کنند تا کاربران تازه وارد اما آشنا آن را تایید کنند و از این طریق مسئولیتی در قبال صفحات ایجاد شده نداشته باشن. این الگو با اصول بنیادین ویکی‌پدیا از جمله بی‌طرفی، شفافیت، و جلوگیری از تسلط گروه‌های خاص در تضاد است. لطفا ضمن بررسی مجدد حذف این صفحه، شفافیت در نبح و عملکرد کاربران مرتبط، بررسی شود. مدارک، مستندات و ردیابی ها کاملا موجوده و تمام نام های کاربری که به صورت سیستماتیک عمل می کنند یادداشت شده و به زودی با مدارک قوی در اختیار بنیاد ویکی مدیا قرار میگرد. خواهشا صفحه نبح دکتر بهنام باقرزاده رحمانی بررسی شود. [[کاربر:Alex1369|Alex1369]] ([[بحث کاربر:Alex1369|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) :{{نشد}}[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بهنام باقرزاده رحمانی]] به درستی جمع‌بندی شده است و نظرات موافق با حذف از وزن کافی برخوردارند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۵ (UTC) {{پایان بسته}} == یا...هو == {{بسته|برچسب زمان=20250603143043|ناموفق=بله}} گروه فرهنگی یا ...هو بهمراه 130 نفر مشغول جمع اوری اطلاعات لغوی و زبازدهای شهر خوانسار هستند [[ویژه:مشارکت‌ها/89.38.246.120|89.38.246.120]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) :بی ارتباط به تام [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۰ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر == {{بسته|برچسب زمان=20250603142925}} درود *{{کاربر خرابکار|EmamHr6}} برای کمک نیامده، چندین صفحه بی‌محتوا و خالی و خود ساخته حاوی موضوعاتی از قبیل پارسا ساقی و علی بی غم و حسین فلان و... ایجاد کرده، که قبلا چندین بار حذف شده اند، و دوباره آنها را ساخته، لطفاً مسدود نمایید. سپاس [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۶ (UTC) :توسط ویکی بان Borandokht اقدام شده است. [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۹ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Notdoni == {{بسته|برچسب زمان=20250603171525}} *{{کاربر خرابکار|Notdoni}} : حساب تنها برای اهداف تبلیغاتی استفاده می‌شود. کاربر به صورت مکرر صفحه تبلیغاتی ایجاد می‌کند. درضمن تبلیغات مذکور کلاهبرداری می‌باشد. خواهشمند کنش سریع هستم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۱ (UTC) ::درود به شما جناب @[[کاربر:Shahnamk|Shahnamk]] عزیز. دیدم که ریسه فوق را رسیدگی کردید. اگر امکان دارد آن را جمع‌بندی فرمایید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۶ (UTC) :::{{شد}}درود و با تشکر از گزارش موضوع. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس جدید سورنا۸۱۱۸ == {{بسته|برچسب زمان=20250605233427}} سلام [[کاربر:AiRtn|AiRtn]] زاپاس جدید کاربر @[[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] هستش که برای خرابکاری تک گرایانه در صفحه های [[شهرستان فراشبند]] شهر [[فراشبند]] و ساخته شده است [[ویژه:مشارکت‌ها/AiRtn|ویژه مشارکت ها]] از اولین ویرایش هم کاربلد بوده تو سومی هم به [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&diff=prev&oldid=41708511 مقاله عکس اضافه کرده] [[کاربر:Omidpor|Omidpor]] ([[بحث کاربر:Omidpor|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۱ (UTC) :کاربر بسته شده است '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۴ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Alyas84 == {{بسته|برچسب زمان=20250606110247}} کاربر @[[کاربر:Alyas84|Alyas84]] با آنکه در صفحه بحث برایش اخطار گذاشتم ولی ظاهراً کم سن است و قصد دارد برای خودش در مقالاتی با خرابکاری مطالبی ایجاد کند و می‌کند [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=رپ_فارسی&diff=prev&oldid=41976353 اینجا] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=نام_مستعار&oldid=41816467 اینجا] نمونه هستند، مدیران محترم لطفاً رسیدگی کنید، حتی در صفحه کاربرش برای خودش بیوگرافی نوشته است. [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۱ (UTC) :{{شد}} [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۲ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس جدید == {{بسته|برچسب زمان=20250605125610}} {{کاربر|Unitedwestand1}} {{کاربر|Arash1287}} [[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۵ (UTC) :{{شد}} <code style="background:yellow">:)</code>[[کاربر:Ladsgroup|امیر]]^{[[بحث کاربر:Ladsgroup|Συζήτηση]]} ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکار و تقریبا ترولینگ در فضای اصلی مقالات == {{بسته|برچسب زمان=20250607061534}} با درود. [[کاربر:Omid zamani72]] حساب تک منظوره و ترولینگ تنها برای خرابکاری در مقالات مربوط «احزاب چپ کردستان ایران» ایجاد شده است. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۳ (UTC) :'''{{شد}}کاربر برای کمک اینجا نبود. بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == باز هم، گمانم، دو مقاله دربارهٔ یک چیز == {{بسته|برچسب زمان=20250605214500|ناموفق=بله}} * [[مهربان (آذربایجان شرقی)]] * [[مهربان (سرآب)]] از این جفت‌ها در ویکی‌پدیای فارسی فراوان داریم. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۴ (UTC) :'''{{نشد}}مواردی از این دست را باید در [[ویکی‌پدیا:درخواست ادغام تاریخچه]] گزارش کنید. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۵ (UTC) :{{پینگ|Salarabdolmohamadian}}چاره‌اش گاهی ادغام است و گاهی مانند این نمونه، بازگردانی به ویرایش درست. در [[ویژه:تفاوت/39099714|این نسخه]] تغییرمسیر حذف و به مقاله تبدیل شده. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۶ (UTC) ::سپاس از هر دو عزیز. از این جفت‌ها بارها به درخواست ادغام و انتقال برده‌ام و نشده . . . و کم و بیش تازگی دارم از [[وپ:احیا]] و غیره هم نومید می‌شوم . . . و حس می‌کنم احول جامعه فارسی‌زبان طوری شده که فقط به تصمیم و اراده افراد صاحب اختیار کارها پیش می‌رود! اگر فردی علاقمند باشد، کاری پیش می‌رود. نهادها تا حد زیادی از کار افتاده‌اند و کوشش‌های تک‌نفره و تصادفی کارهای کوچک مشخص را پیش می‌برد یا معطل می‌گذارد. به امید آن که کسی تصادفاً اراده‌اش به کاری تعلق بگیرد اینجا می‌نویسم. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست اجازه درج لینک اینستاگرام در مقاله علی رحیمی (کاراته‌کار) == {{بسته|برچسب زمان=20250607061813|ناموفق=بله}} با سلام و احترام من در حال ویرایش و به‌روزرسانی صفحهٔ ویکی‌پدیای فارسی با عنوان «علی رحیمی (کاراته‌کار)» هستم. متأسفانه هنگام ذخیره‌سازی صفحه با پیغام خطایی مواجه می‌شوم که می‌گوید یکی از پیوندهای موجود (vrgl.ir یا instagram.com) در فهرست سیاه قرار دارد و اجازهٔ ذخیره داده نمی‌شود. این پیوند صرفاً برای ارجاع به صفحه رسمی من در اینستاگرام (https://www.instagram.com/alirhmi1) بوده و هیچ محتوای تبلیغاتی یا غیرمجاز ندارد. خواهشمندم لطفاً این موضوع را بررسی کرده و در صورت امکان اجازهٔ درج این پیوند را صادر فرمایید. با سپاس [[کاربر:alichampofkarate]] [[کاربر:Alichampofkarate|Alichampofkarate]] ([[بحث کاربر:Alichampofkarate|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۴ (UTC) :'''{{نشد}}درود. لطفا برای خودتان مقاله نسازید. [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خودزندگی‌نامه]] و «[[ویکی‌پدیا:سرشناسی (ورزش‌ها)|سرشناسی (ورزش‌ها)]]» را مطالعه بفرمائید. با سپاس.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۸ (UTC) {{پایان بسته}} == ویرایش قوم گرایانه == {{بسته|برچسب زمان=20250609192447}} {{بسته|برچسب زمان=20250609192431}} کاربر @[[کاربر:Mahdi panahi1|Mahdi panahi1]]panahi1 داعما در حال ویرایش های قوم گرایانه است و سعی دارد هر آن چیزی که در تاریخ بوده است را به ترک ها و هزاره ها مربوط سازد لطفا رسیدگی شود ممنون [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۶ (UTC) <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> با احترام، هنگام ویرایش صفحه [سید محمد مهدی طباطبایی میرک آباد] با خطای پالایه خرابکاری «Chronic LTAs x4» مواجه شدم. متن من حاوی اطلاعات علمی/زندگینامه‌ای است و هیچ قصد خرابکاری یا تبلیغ نداشته‌ام. خواهشمندم این موضوع را بررسی نموده و در صورت امکان محدودیت را رفع بفرمایید یا راهنمایی لازم را ارائه فرمایید. </div> :{{نشد}} {{پینگ|کوروش نیک نژاد1010}} ویرایش قوم‌گرایانه جرم و خلاف نیست. اگر خلافی همچون جعل منبع، حذف مطالب دارای ارجاع، خرابکاری و... رخ داده، همراه با پیوند تفاوت ارائه کنید.--<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۴ (UTC) :با تشکر اولا حساب @[[کاربر:Mahdi panahi1|Mahdi panahi1]]panahi1 زاپاس پاپت @[[کاربر:Razaghpanhi1|Razaghpanhi1]]@Razaghpanhi1 است از نمونه های ویرایش در [[غوریان|امپراتوری غوریان]] [[امپراتوری گورکانی|امپراتوری گورکانیان]] میتوانید متوجه شوید در منبع گذاشته شده ایرانی تبار تاجیک آمده اما با کمال ناباوری مینویسه افغانستان شرقق تبار ترک هزاره [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۸ (UTC) ::البته من غوریان را درست کردم اما گورکانیان را گذاشتم تاببینید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۵۳ (UTC) :::@[[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]]: کاربر تازه‌وارد است؛ هشدار لازم داده شد. به جای توهین به کاربران تازه‌کار، آن‌ها را راهنمایی کنید. در [[بحث کاربر:Mahdi panahi1#c-کوروش نیک نژاد1010-20250603163200-رود اقای پناهی عزیز|اینجا]] به کاربر توهین کرده‌اید که قابل قبول نیست. [[وپ:شهروند|رفتار صحیح و نزاکت]] مقدم بر هر گونه بحث و گفتگویی است. ''مقالات ویکی‌پدیا با یک دکمه ترمیم می‌شوند، ولی قلب‌ها نه.'' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) ::::{{شد}} <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۴ (UTC) {{پایان بسته}} {{پایان بسته}} == نام غیراخلاقی و توهین امیز == {{بسته|برچسب زمان=20250609192737|ناموفق=بله}} درود مدیران عزیز احساس میکنم نام این حساب عمدا برای توهین اینچنین گذاشته شده حساب: @[[کاربر:KiranBOT|KiranBOT]] لطفا پیگیری کنید با توجه به عمر این حساب چنین چیزی ممکن است... قابل توجه است این نام توهین به نام کشورمان هست. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲ (UTC) :در چنین وقت‌هایی [[وپ:فحن|فحن]] پیشه کنید :) توهین آمیز نیست. گویا کاربر صاحب ربات از مدیران ویکی‌پدیا به زبان مراتی (در هندوستان) است. به نظر هم نمی‌آید منظور بدی داشته باشد. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) با درود. اگر با در نظر گرفتن فحن محک گرامی، کاربر از ویکی نویسان ویکی های دیگر زبانها باشد، فکر نکنم بشود کاری کرد. اما اگر کاربر اصلی اش (نه ربات اش) به زبان فارسی مسلط باشد، میتوان حساسیت های موجود در دانشنامه فارسی را به وی یادآوری و دوستانه از وی خواست که نام کاربری اش را در فضای ویکی پدیای فارسی تغییر دهد. البته کاربران هندوستان غالبا به زبان انگلیسی تسلط کامل دارند و با زبان انگلیسی هم میتوان با کاربر وارد گفتگوی دوستانه شد. نمیتوان زود قضاوت کرد. ولی به هر روی، چنین کلماتی، چه سهوا و چه عمدا، وجودشان در دانشنامه فارسی حالت خوبی ندارد. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۹ (UTC) :: Kiran یک اسم برای آقایان هندی است. البته [[کیران راتود|این یکی]] خانم است. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۷ (UTC) :::{{نشد}}اصلاً نام رایجی است و هیچ اقدامی لازم نیست. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری کاربر Hosseinyavarii11 == {{بسته|برچسب زمان=20250610103216}} درود؛ کاربر [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Hosseinyavarii11 Hosseinyavarii11] در حال خرابکاری گسترده در صفحات مختلف و افزودن مطالب غیراصولی و فاقد منبع هست و کاملاً مشخص است که برای کمک به ویکی‌پدیا تشریف نیاورده‌اند. لطفاً به صورت دائمی قطع دسترسی شوند و همچنین ویرایش‌های اخیرشان واگردانی شود. یک مورد از خرابکاری این کاربر: [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C&diff=prev&oldid=42062510 اینجا] [[کاربر:Darinmax|Darinmax]] ([[بحث کاربر:Darinmax|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۹ (UTC) :{{شد}}دسترسی حساب بی‌پایان بسته شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۲ (UTC) {{پایان بسته}} == کدنویسی غیراصولی جناب Jeeputer == {{بسته|برچسب زمان=20250604223628|ناموفق=بله}} با سلام. کدی در [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] موجود هست که جناب Jeeputer به صورت خلاقانه آن را نوشته‌اند. یعنی آمده‌اند از switch/case استفاده کرده‌اند. اشکالات زیادی در این کد موجود هست. در واقع این کد یک کد rigid است و قابل نگهداری (maintainability) نیست، و درست هم نمی‌توان آن را تست کرد. در مورد exception ارسال شده کد هم باید واضح‌تر باشد. و exception از الگوی پایینی به بالایی برسد و بعد در نهایت یک متن بسیار گویا را throw کند. به هر حال از نظر من این کد نیاز به refactoring دارد و باید به چند تا الگوی کوچکتر تقسیم شود که هر کدام کار اختصاصی انجام می‌دهند. بعلاوه واژه‌های جدید باید در پودمان داده باشد تا در صورت نیاز به کلمه مترادف جدید در پودمان داده اصافه شود (الگوی Builder) و کد الگو دستکاری نشود. به هر حال مدیر گرامی جناب Jeeputer نمی‌پذیرند، و [[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh#قطع دسترسی موردی|اینجا]] گفته اند: {{نقب|باز هم برگشتیم سر خانهٔ اول و ربط دادن مسائل پروژه به درس‌های دانشگاهی بی‌ربط.}} به هر حال رشته ایشان هنر هست و دانش رایانه را هم از طریق آزاد یادگرفته اند. اگر یک «کارشناس ارشد نرم‌افزار» در ویکی‌پدیای فارسی موجود هست، در این زمینه قضاوت کند که: * آیا این کد rigid هست یا نه؟ * و آیا نیاز به refactoring دارد یا نه؟ این الگو بالای 2500 تا کاربرد دارد. یعنی یک اشتباه کوچک در نحوه کدنویسی به تعداد زیادی الگو منتشر می‌شود. پس درست و اصولی نوشتن کد خیلی مهم هست. دلیل بروز «کدنویسی غیر اصولی» هم این است که نمونه انگلیسی مهندسی شده نداشته و توسط یک غیرمهندس نوشته شده است. * این مشکلاتی هم که در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] پیش آمده است و به سادگی قابل پیگیری نیست در اثر همین کدنویسی اشتباه است، در واقع کد maintainable نیست. این مفاهیمی هم که مطرح شد یک مقوله «[[فناوري نوپديد|فن‌آوری نوپدید]]» نیست، یعنی هر کارشناس ارشد نرم‌افزاری آن را خوانده است، و جزء مطالب معمولی هست که در سرفصل دروس آموزش داده می‌شود. من کاری به رشته دانشگاهی ایشان ندارم، به هر حال جناب [[کاربر:Jeeputer]] به عنوان «کدنویس ویکی‌پدیای فارسی» موظف هستند که با این مفاهیم آشنا باشند، یعنی: * یا به صورت آزاد موضوع را مطالعه کنند، و روی مفاهیم تسلط پیدا کنند (که حداقل یک ترم زمان می‌برد). * و اگر نمی‌خواهند مطالعه کنند، باید به نظر متخصص احترام بگذارند. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۹ (UTC) :لطفاً دسترسی کاربر به دلیل حملهٔ شخصی (اظهار نظر در مورد تخصص و رشتهٔ تحصیلی من) و سوءاستفاده از آنچه در خصوص تخصص خودم گفته‌ام برای تحقیر من، منع من از مشارکت در زمینه‌هایی خاص، و زیر سؤال بردن مشارکت‌های داوطلبانهٔ من بسته شود. قطع دسترسی به فضای نام الگو باید همچنان حفظ شود. :@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: قبلاً هم گفته‌ام که تخصص شما در ویکی‌پدیا ارزشی ندارد. در جایگاه کاربر ویکی‌پدیا، اجازه ندارید تخصصتان را بر سر دیگران بکوبید و خودتان هم نشان داده‌اید که جز خرابکاری ناخواسته کار دیگری در الگوها نکرده‌اید. من «غیرمهندس» بارها اشتباهات فاحش شما که با بی‌مسئولیتی و کم‌دقتی مرتکب شده‌اید را اصلاح کرده‌ام. پس خیلی هم به تخصص‌تان دل نبندید چون شما اینجا کاربر هستید و من هم کاربرم. بحث رقابت البته نیست. اگر می‌توانید کمک کنید، بکنید؛ کسی جلویتان را نگرفته. اما دو چیز را در نظر داشته باشید: یک؛ برای کمک کردن، دیگران را به زحمت نیندازید و دو؛ دیگران را از کمک کردن منع نکنید. تا زمانی که به پیام‌های توهین‌آمیز و تحقیرآمیز شما در این ریسه رسیدگی نشود، پیگیر خواهم بود. شاید از این روش سختگیرانه توانستید مشارکت در ویکی‌پدیا را یاد بگیرید. :از این پس هم به سخت‌ترین شکل ممکن ناظر پیروی از سیاست‌ها از سوی شما خواهم بود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۱ (UTC) ::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] برادر گرامی من نوشتم کدتان باید اصلاح شود به دلیل آنکه کد rigid هست. اگر نمی‌دانی کد rigid چی هست، باید مطالعه کنید. وقتی قبول نمی‌کنید، چکار کنم. به رخ کشیدن تخصص هم نیست، غیر مهندسی بودن کد کاملا واضح هست. نوشتم تا اگر «مهندس نرم‌افزار» در ویکی‌پدیا هست قضاوت کند. ::من تا آنجا که ممکن هست از تشنج با شما خودداری می‌کنم. یک توصیه هم دارم، اگر کسی بهتان می‌گوید «بروید دانش کسب کنید» این موضوع را «توهین و تحقیر» تلقی نکنید. ::بله من کاربر عادی‌ام و شما مدیر هستید. ولی کد غیر اصولی شما باعث اشکال در سامانه می‌شود. به رخ کشیدن تخصص هم نیست، واقعیت هست. وقتی نمی‌پذیرید چکار کنم. شما گاهی باید بپذیرید که با اینکه مدیر هستید، باید به نظر زیردست خود احترام بگذارید. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۰ (UTC) :::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] نگاه کنید، اگر یک exception کاملا گویا برای [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] را throw کنید آنوقت مقاله [[روز ملی نماز]] نباید چند ماه باگ‌دار باشد. دلیل آنکه باگ قابل پی‌گیری نیست همین است که الگوی [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] شما maintainable نیست. من نمی‌خواهم پز تخصص‌ام را بدهیم. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۳ (UTC) ::::این صحبت شما: ::::{{نقب|قبلاً هم گفته‌ام که تخصص شما در ویکی‌پدیا ارزشی ندارد.}} ::::زیاد انسانی نیست. هم من و هم شما انسان، ایرانی و مسلمانیم. پس تخصص کاربران ارزشمند اند. ::::*در زمینه هنر باید متخصص هنر نظر بدهد. ::::*در زمینه عمران، باید متخصص عمران نظر بدهد. ::::*در زمینه ریاضیات باید متخصص ریاضی نظر بدهد. ::::* یک فیزیکدان باید به مقالات فیزیک رسیدگی کند. ::::* یک پزشک باید به مقالات پزشکی رسیدگی کند. ::::گاهی هم پیش می‌آید یک برنامه‌نویس با توجه به تجربه نظری می‌دهد. همانطور که متخصصان بالا قصد کمک دارند و نه «پز تخصص داشتن». [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۱ (UTC) :::::شما مشخص نمی‌کنید که چه چیزی حمله است و چه چیزی نیست. سیاست‌ها قبلاً نوشته شده‌اند. یک مدیر بررسی خواهد کرد. برای ایراد گرفتن از کار من، نیازی نیست اشاره کنید که من هنرمندم یا مهندس. اشاره به این حملهٔ شخصی است و باید بابتش بسته شوید تا یاد بگیرید دیگران را با خودتان مقایسه نکنید. آن rigid و maintainable که گفتید هم تاکنون برای هیچ کاربری سودمند نبوده است. من می‌دانم الگوهایم را چطور بسازم و شما هم اگر می‌دانید چطور بهبودشان دهید، بسم‌الله! اما اگر نمی‌دانید چکار دارید می‌کنید، نباید دست در آن‌ها ببرید و بدون اطلاع از اتفاقی که می‌افتد، هرطور دلتان خواست برای کاربردهای غیرضروری ویرایش‌شان کنید. :::::اینجا کسی قرار نیست درس رایانه پس دهد، فقط نیاز به دانش ویرایشی در ویکی‌پدیا دارید که متأسفانه نتوانسته‌اید پاسش کنید و مدام دارید با مباحث بی‌ربط، کار دیگران را زیر سؤال می‌برید. چندین سال است که دارم الگوها و پودمان‌های ویکی‌پدیا را به‌روز می‌کنم و بر حسب نیاز الگو و پودمان جدید می‌سازم. الگوهای بسیار پیچیده‌تر از این را هم بدون اشکال به‌روز کرده‌ام یا ساخته‌ام. حالا شما آمده‌اید می‌گویید یک سوییچ/کیس سادهٔ من ایراد دارد چون rigid است؟ من تاحالا این اصطلاح را نشنیده‌ام و با وجود عدم آشنایی با آن، تاکنون به مشکلی برنخورده‌ام. به همین دلیل هم می‌گویم که بی‌ربط است و شما فقط از آن به‌عنوان سلاح علیه من استفاده می‌کنید که جلوی ویرایش‌های مخرب شما را گرفته‌ام. هرگاه توانستید از جایگاه کاربر ویکی‌پدیا (و نه فرد متخصص و کارشناس ارشد نرم‌افزار) وارد گفتگو شوید، آنگاه می‌شود از کمک‌تان در الگوها استفاده کرد. دیگر پاسخی در این ریسه نخواهم داد چون پیام‌هایتان برایم توهین‌آمیز است. شاید چون با مفهوم توهین و حمله در ویکی‌پدیا آشنا نیستید، تصور می‌کنید که من بی‌دلیل آن را توهین‌آمیز یافته‌ام. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۹ (UTC) ::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من واقعا به دید یک برادر به شما نگاه می‌کنم. اصلا قصد بی‌احترامی یا توهین کردن ندارم. چندین بار هم در ریسه‌های مختلف از شما عذرخواهی کرده ام و دوباره هم این عذرخواهی را انجام می‌دهم. امیدوارم که این موضوع را با بزرگواری و به عنوان یک برادر بزرگتر در ویکی‌پدیای فارسی از من ببخشید. ::::::قصد من فقط بهبود کد هست، حالا مهندسی‌تر شدن کد. ::::::چون قطع دسترسی شده بودم، می‌خواستم از خودم دفاعی کرده باشم. حالا می‌خواهید برای رفع rigid شدن کد، من یک نمونه اولیه ایجاد می‌کنم نشان تان می‌دهم، اگر خواستید جایگزین اش کنید. ::::::بار دیگر از شما و همه کاربران با تمام وجود عذرخواهی می‌کنم و امیدوارم من را ببخشید. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۰ (UTC) :::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] کاکای گلم (شیرازی هست دیگه!) به عنوان یک روانشناس عمومی می‌گویم، تعریف «توهین» توی [https://en.wikipedia.org/wiki/Appraisal_theory نظریه ارزشیابی] «ارزیابی شما نسبت به پدیده» هست. حالا به یک نفر به من بگوید «هومن تو که گرافیک بلد نیستی!» یک ارزیابی توهین و ناراحتی شدید هست، و یک ارزیابی قبول مساله و هیچ توهینی را احساس نمی‌کند. از نظر من دومی معقول‌تر هست، چون «هومن واقعا گرافیک بلد نیست». امیدوارم ارزیابی شما نسبت به این پدیده و این حرف‌های بالا معقولانه باشد. چون من هیچ قصد بی‌احترامی به شما نداشته‌ام. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۹ (UTC) ::::::::@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: باز دارید برای من نظریه می‌آورید. یک کلام! در ویکی‌پدیا اجازه ندارید در مورد تخصص کاربران اظهار نظر کنید. حتی اگر در علم روانشناسی چیزی را توهین ندانید، در ویکی‌پدیا ممکن است توهین و حمله تلقی شود. من اگر مهندس نیستم، به شما ارتباطی پیدا نمی‌کند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۸ (UTC) :::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من اینجا گفتم اگر با مفاهیم آشنایی ندارید «موظف هستید» یادبگیرید، چونکه دارید کدنویسی انجام می‌دهید، و کد شما بی‌کیفیت هست. این الگوها سطح پایین اند (بالای 2500 استفاده) و اشتباهات به سادگی به سطح بالا می‌رسد. من هیچ کاری به رشته شما دارم. بحث من «کد اصولی در ویکی‌پدیا» هست، که نوشتن کد اصولی نیاز به آشنایی با چندین مفهوم دارد. :::::::::بله نباید در مورد تخصص صحبت کرد ولی می‌توان در مورد «خروجی تخصص» صحبت کرد. وقتی «کد اشتباه» داریم، باید درست شود. چطوری درست شود؟ باید کیفیت کد را بالا ببریم. :::::::::اگر این ویکی‌انگلیسی را نگاه کنید از کدهای زیبا و اصولی کیف می‌کنید. ویکی‌پدیای فارسی هم باید پر بشود از کد اصولی. :::::::::اگر به عنوان هم دقت کنید ننوشته «بی‌تخصصی فلانی» بلکه نوشته «کد بی‌کیفیت فلانی». :::::::::آیا صحبت از «کدهای بی‌کیفیت» ایراد دارد؟ :::::::::من به شما هیچ توهینی نکرده ام، این تصور شما است. من به خروجی کد شما ایراد گرفته‌ام. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸ (UTC) ::::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] و @[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]] به نظر من در زمینه کدنویسی بهتر است نظر سوم درخواست کنید. من جناب [[کاربر:Huji|حجت]] را پیشنهاد میکنم. سپس یکی از مدیران در مورد حمله شخصی ایشان پس از پایان این بحث رسیدگی کند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۶ (UTC) ::::::::::@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: شما در مورد خودم و تخصصم صحبت کرده‌اید. الگو هم از کیفیت کافی برخوردار است و نیازی نیست مهندس رایانه باشید تا بتوانید چنین الگوی ساده‌ای بسازید. ایرادش را بگویید تا برطرف شود، اما خرابش نکنید. کاری که شما کردید این بود که برای برداشتن ابرو چشمش را کور کردید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) :::::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] کد rigid است پس باید آن را refactor کنید. لطفا کد را به 4 قسمت بشکنید: :::::::::::#الگوی تبدیل متن به عدد ماه :::::::::::# الگوی تبدیل عدد ماه به نام انگلیسی کوچک :::::::::::# الگوی تبدیل عدد ماه به نام انگلیسی بلند :::::::::::#بعد یک الگو باید این 3 تا الگو را به هم پیوند دهد. :::::::::::برای exception هم هر کدام exception جدا را throw و متن اختصاصی برای هر الگو باید نوشته شود شامل ورودی اشتباه و ایراد آن. :::::::::::برای «الگوی تبدیل متن به عدد» باید از پودمان داده استفاده کنید، که در پودمان داده فهرستی از مترادف‌های متنی برای هر عدد ماه موجود هست. اهمیت این پودمان در آن است که اضافه و کم کردن مترادف روی کد الگو تاثیری ندارد. مثلا در این پودمان برای ماه شماره 7 باید این مترادف ها قرار بگیرد: :::::::::::*ژوئیه :::::::::::*ژوئیهء :::::::::::*ژوئیه‌ی :::::::::::*جولای :::::::::::*جولایِ :::::::::::*و سایر موارد که احتمالا در آینده اضافه خواهند شد. :::::::::::این ها باید در پودمان داده باشند. به این موضوع Factory method pattern می‌گویند. :::::::::::به این شیوه کد قابل تست هم می‌شود. و از الگوهای شکسته شده بالا در سایر موارد هم می‌توان استفاده کرد. :::::::::::سپاس از شما. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۷ (UTC) {{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} رفتار شما در بالا، نقض [[وپ:حمله]] است. برای بحث بالا (چه بخش فنی آن و چه بخشی که در اعتراض به رفتار کاربر دیگر است) هیچ دلیلی ندارد که شیرازی بودنش را پیش بکشید، این که برنامه‌نویسی را چه‌طور یاد گرفته به او یا دیگران یادآوری کنید، یا اطلاعات خودتان راجع به برنامه‌نویسی (مثل درک شما از [[رسیدگی به استثناء]] یا همان exception handling) را به شکل بالا مطرح کنید، که می‌تواند چنین تعبیر شود که شما زیاد می‌دانید و ایشان کم می‌دانند. به بیان دیگر، دلیل ندارد چیزهایی را مطرح کنید که راجع به کاربر است و یا ربطی به بحث ندارد (مثل قومیت)، و یا می‌تواند این معنا را القا کند که شما بر ایشان سر هستید. به این دلیل که اواسط بحث بالا معذرت‌خواهی کردید، من به همین تذکر اکتفا می‌کنم. لطفاً سعی کنید از [[کاربر:Jeeputer]] پرهیز کنید. درخواست ویرایش در الگوها را هم با {{الگوی|درخواست ویرایش}} ثبت کنید تا مدیری دیگر به آن رسیدگی کند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۶ (UTC) :::{{پینگ|Huji}} قومیت من شیرازی است، من متولد و بزرگ شده شیرازم، و از قومیت ایشان خبری ندارم. و این اصطلاح «کاکای گلم» که توی لهجه شیرازی «کُکای گُلُم» هم تلفظ می‌شود، به معنی «برادر عزیزم» هست. و تو شیراز خیلی رایج هست. من خودم برادرم را با این اصطلاح صدا می‌زنم. چشم در مورد تذکری که دادید. سعی خواهد شد که پرهیز شود. ممنون از شما. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۲ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست کمک == {{بسته|برچسب زمان=20250611233501|ناموفق=بله}} جسارتا بنده از منابع خبری معتبر از جمله ایرنا.ایسنا و خبرگزاری جوان و وزارت ارشاد خبر گذاشتم[[کاربر:Navid.vafania|Navid.vafania]] ([[بحث کاربر:Navid.vafania|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) درخواست کمک درباره مقاله نوید وفانیا [[کاربر:Navid.vafania|Navid.vafania]] ([[بحث کاربر:Navid.vafania|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۲ (UTC) :'''{{نشد}}لطفا [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید و اگر سوالی پیش آمد، در [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی]] مطرح کنید.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی رفتار کاربر Mewoinedible در بحث مقاله استان فارس == {{بسته|برچسب زمان=20250612193010|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}جای بحث محتوایی در [[وپ:نظر سوم]] است؛ نه اینجا. بهرحال Mewoinedible به علت زاپاس‌بازی مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC) با درود مدیران محترم، در جریان بحث ویرایشی درباره مقاله ''استان فارس''، اختلافی میان بنده و کاربر Mewoinedible شکل گرفت که اکنون از چارچوب بحث محتوایی فراتر رفته و متأسفانه به کنایه‌زنی، اتهام، و تخریب فضا انجامیده است. به همین دلیل، تقاضا دارم جهت جلوگیری از تکرار چنین برخوردهایی، موضوع توسط یکی از مدیران بررسی شود. '''خلاصه ماجرا''': موضوع اصلی، اختلاف نظر درباره پیوند قومی گروه‌هایی چون لارستانی‌ها (اچمی‌ها)، باصری‌ها و کوهمره‌ای‌ها با قوم فارس است. بنده دیدگاهی مبتنی بر منابع علمی، زبان‌شناسی و قومی ارائه کردم که این گروه‌ها از نظر زبانی، فرهنگی و تاریخی بخشی از قوم فارس‌اند. منابعی از جمله دانشنامه ایرانیکا، ''The Iranian Diaspora''، ''Encyclopaedia of Islam'' و ''Gazetteer of the Persian Gulf'' نیز ضمیمه شد. اما کاربر مقابل بدون ارائه منبع و بدون بررسی مستندات، این دیدگاه را «تحمیل نظر شخصی» و «تعصب قومی» خواندند و در چند مورد با لحن کنایه‌آمیز، بحث را شخصی کردند. '''موارد مورد نگرانی''': 1. نسبت دادن هدف شخصی و تعصب به من (مغایر وپ:بحث و وپ:حسن‌نیت) 2. اشاره کنایه‌آمیز به شباهت بنده با کاربر دیگر (گمان‌زنی و زاپاس‌انگاری غیرمستند – مغایر وپ:زاپاس و وپ:گمان) 3. انکار تغییرات‌شان در مورد «اکثریت لرها» در حالی که می‌توان آن را با پیوند تفاوت (diff) اثبات کرد. 4. رفتار غیرسازنده در فضای نظر سوم، در حالی که انتظار می‌رود آن فضا صرفاً برای حل اختلاف محتوایی باشد. '''درخواست''': خواهشمندم بررسی فرمایید که آیا رفتار این کاربر در چهارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیا بوده یا نه و در صورت لزوم، تذکر مناسب داده شود یا گفت‌وگوی سازنده‌تری ترتیب داده شود. هدف من از ابتدا صرفاً مستندسازی واقعیت‌ها بر پایه منابع معتبر بوده است. [[بحث کاربر:Mewoinedible#اقوام استان فارس|گفت‌وگو درباره اقوام استان فارس در صفحه بحث کاربر]] '''''با سپاس''''' [[کاربر:Laristani|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Laristani|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۰ (UTC) :@[[کاربر:Laristani|Laristani]] بار چندمیست که به شما گفته ام مرا پینگ کنید. :تهمت نزنید و تحریف وقایع نکنید. جواب شما را قبلا در همان بخش نظر سوم داده بودم و آن را اینجا تکرار میکنم. :چنانچه منبعی دارید که ''باصری ها، اچمی ها و غیره جزئی از قومی موسوم به فارس هستند'' آن را به صفحه اضافه کنید البته امیدوارم [[وپ:ترکیب]] را بدانید و سلیقه‌ای عمل نکنید. مطابق سابقه مقاله [[استان فارس]] نه فقط ویرایشات شخص من بلکه شما بارها ویرایشات کاربران متعددی در ارتباط با همین موضوع را واگردانی کرده اید. :# بنده چیزی را به شخص شما نسبت ندادم مگر آنکه خودتان آن را گردن بگیرید. آنچه در خلاصه ویرایش عنوان داشته‌ام خطاب همگانی بوده است. :# پافشاری شما و [[ویژه:مشارکت‌ها/Osman.lary|Osman.lary]] در این صفحه شباهت هایی دارد (بنده نمیگویم زاپاس هستید اما ممکن است همزاد باشید. [https://sigma.toolforge.org/editorinteract.py?users=Osman+khodmooni&users=IRaniiii.100&users=Osman.lary&users=R%C5%8Ddin+L%C4%81rist%C4%81n%C4%AB&startdate=&enddate=&ns=&server=fawiki پیوند تشابه یاب]) :# لطفا '''تحریف واقعه''' نیز نکنید بنده هیچ جمله در ارتباط با اکثریت یا اقلیت بودن لرها به صفحه اضافه نکردم و آن جمله از قبل در صفحه موجود بوده است و بنده ویرایش شما را که منبعی نداشته بود واگردانی کردم و خودم چنین جمله‌ای را به طور جداگانه درج نکردم. چنانچه ادعا میکنید بنده درج کرده ام که لرها اکثریت هستند پیوند تفاوت ارائه دهید. '''در نظر داشته باشید که بنده آن جمله را نیز حذف نمودم'''. :# رفتار شما از اول در آن صفحه غیر سازنده بوده است و اتهاماتی به بنده وارد کردید نظیر: «[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B8%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D9%85&oldid=41725026#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%B7%D9%88%D9%84%20%D8%A8%D8%AD%D8%AB%D8%8C%20%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%20%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE%20%D8%A8%D9%87%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%8C%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87%20%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%AA%20%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AC%D9%85%D9%84%D9%87%20%D8%A8%D8%B1%DA%86%D8%B3%D8%A8%20%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%DB%8C%20%D8%B2%D8%AF%D9%87%20%D8%B4%D8%AF%20%D9%88%20%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%AF%20%D8%A8%D8%AD%D8%AB%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86%20%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%20%D8%A8%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%86%D8%AF%20%D9%87%D8%AF%D9%81%20%D9%85%D9%86%20%D9%81%D9%82%D8%B7%20%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%20%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9%20%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%20%D9%88%20%D8%AD%D9%81%D8%B8%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81%DB%8C%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.%20%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%85%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81%20%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87%20%D8%B4%D9%88%D8%AF. در طول بحث، به‌جای پاسخ به منابع، به بنده تهمت هایی از جمله برچسب اخلالگری زده شد و میخواهمد بحث را بدون جمع‌بندی ببندند هدف من فقط اصلاح مقاله بر اساس منابع معتبر و حفظ بی‌طرفی بوده است.]» در همین جمله شما '''نیات خوانی''' مشهود است همچنین بازهم خلاف واقعه عنوان میدارید که از منابع معتبر استفاده کردیده اید درحالی که '''هیچ منبعی''' در ویرایش شما در ارتباط با زیر مجموعه بودن اقوام باصری و اچمی و غیره '''درج نشده است'''. سه یاد کرد از قبل بودند که هیچ کدام چنین چیزی را عنوان نمیداشتند حتی یکی از آن مربوط به '''بافت شناسی تارهای ماهیچه‌ای''' بوده است! :# بنده '''لحنی خنثی''' و '''بی طرف''' را برگزیدم و آنچه شما در اصرار اینکه ایلات و گروه های قومی مختلف بخشی از قومی موسوم به فارس هستند را اصلاح نمودم. حتی به جای لفظ '''قوم/اقوام''' از لفظ '''گروه‌ها''' استفاده نمودم. :هدف من در ویکی پدیا اصلاح خرابکاریست خواه در صفحه هات مربوط به استان فارس یا اقوام لر یا اقوام کرد یا اقوام ترک در حال حاضر هم وقت کافی برای چنین مواردی ندارم همانطور که بارها گفتم اگر قصد بهبود ویکیپدیا را دارید در ویراشات خود خصوصا چنین ادعا هایی حتما '''یاد کرد''' اضافه کنید و به منبع مستند استناد کنید و بهتر است از '''لحنی خنثی و بدور از مناقشه''' استفاده شود. حتما [[وپ:ترکیب]] را هم بخوانید. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۴ (UTC) ::پس از چه می‌ترسید که بحث را بایگانی میکنید و صحبت های من را پاک میکنید مگر نظر خودتان نبود نظر سوم چرا قبل از نظر سوم بایگانی کردید ::دلیلی که شمارا گزارش دادم بارها تهمت زدن و برچسب زدن و توهین … های شما بود ::پس بگذارید دیگران بررسی کنند اگر واقعا راست می‌گویید ::شما حق ندارید این همه به من توهین کنید و برچسپ های مختلف بزنید و صحبت های من در بحث را پاک کنید یا قبل از بررسی بایگانی کنید. [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۲ (UTC) :::@[[کاربر:Rōdin Lāristānī|Rōdin Lāristānī]] :::این رفتار شما حمله شخصی تلقی میشود و بازهم بحث را به حاشیه میبرید. صفحه بحث بنده محل نظر سوم نیست درخواست آن را در وپ:نظر سوم دادید و بنده هم آزاد هستم صفحه بحث خودم را جمع بندی کنم. :::بنده همانطور که گفتم چنین بحثی را دیگر ادامه نمیدهم ویرایش شما از نگاه بنده در آن صفحه صحیح نبوده و منبع هم نداشتید؛ چنانچه ویرایشات بدون منبع میتوانند حذف یا اصلاح شوند خاصه بر نظر بنده ویرایش شما با اینکه دارای فحن بوده است ولی بی طرفی را رعایت نمیکرد و بنده لحن خنثی را در چنین موارد مناقشه برانگیز مناسب تر است. بازهم میگویم چنانچه اصرار به اضافه کردن آن دارید اینکار را همانطور که به شما توضیح دادم با درج یادکرد انجام دهید. دیگر این بحث را ادامه نمی دهم پاسخ شما را چندین بار دادم. :::همچنین بازهم تاکید میکنم [[راهنما:آگاه‌سازی|راهنمای آگاه سازی]] را بخوانید و اگر کاربران پینگ کنید بسیار بهتر خواهد بود. :::موفق و موید باشید اگر دلخوری از جانب بنده پیش آمده، در همین جا از شما عذرخواهی میکنم. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :::@[[کاربر:Rōdin Lāristānī|Rōdin Lāristānī]] در صفحه بستک مطالب منبع دار را حذف میکنید و بیان می‌دارید: «ا''ینجا صفحه یک شهر است نه صفحه زبان شناسی.''»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884119] جدا از اینکه این مورد میتواند حمله شخصی تلقی شود؛ در ادامه سخن خودتان را نیز زیر پای میگذارید به صورتی که در اینجا بدون قرار دادن هیچ یادکردی مطالب مناقشه برانگیزی درج میکنید و مردم لارستانی ذیل قوم یا گروهی به نام فارس قرار میدهید.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884247] (همراه با پیوند به صفحه فارسی زبانان درحالی که زبان لارستانی خود یک زبان کاملا مستقل می‌باشد.) همچنین در ویرایش بعدی خود بازهم بدون درج یادکرد در همان صفحه زبان لارستانی را بازمانده زبان فارسی میانه (پهلویگ، پهلوی ساسانی) قرار میدهید درحالی که این زبان منقرض شده است و بازمانده‌ای ندارد.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884302] :::این کار شما از نظر بنده اخلالگری محسوب میشود و امیدوارم در ادامه چنین موارد مشاهده نشوند تا بتوانیم همکاری لازم را در محیط دانشنامه داشته باشیم. '''از مدیر بررسی کننده گرامی نیز استدعا دارم به ایشان هشدار بدهند و اقدام لازم انجام گیرد.''' [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۸ (UTC) ::::پاسخ به موارد مطرح‌شده توسط کاربر [[کاربر:Mewoinedible| Mewoinedible]]، چند نکته‌ی مهم را باید روشن کنم: ::::۱. '''اتهام “حذف منبع”:''' بنده صرفاً منابعی را که '''ربطی به موضوع نداشتند''' یا '''نقض سیاست‌های محتوایی ویکی‌پدیا''' مانند ''وپ:اصلی‌پژوهی'' بودند، از مقاله‌ی شهر بستک حذف کردم. این منابع درباره‌ی زبان‌های پارسی باستان و میانه بودند، حال آنکه موضوع مقاله، شهر بستک است؛ نه بررسی تخصصی تحول زبان‌شناسی. ذکر کردم که اینجا صفحه‌ی یک شهر است، نه زبان‌شناسی، و این یادآوری، ''حمله شخصی'' محسوب نمی‌شود. ::::'''۲. درباره‌ی "افزودن مطالب مناقشه‌برانگیز بدون منبع":'''   ::::در موضوع مرتبط با اقوام استان فارس، پیش‌تر در صفحهٔ بحث ایشان و در صفحه استان فارس نیز منابع متعددی ارائه کرده‌ام که بیان می‌کنند گروه‌هایی چون اچمی‌ها، باصری‌ها و کوهمره‌ای‌ها ذیل '''قوم فارس''' طبقه‌بندی می‌شوند. این منابع شامل موارد زیر است: ::::* [[Encyclopaedia Iranica]]، مدخل ''IRAN v. Peoples of Iran'' ::::* ''First Encyclopaedia of Islam'' ::::* ''Gazetteer of the Persian Gulf'' اثر J.G. Lorimer ::::* داده‌های رسمی [[مرکز آمار ایران]] و [[سرشماری‌های ملی ایران]] که این گروه‌ها را تحت عنوان «فارس» ثبت کرده‌اند. ::::این منابع برای اثبات دیدگاه بنده کفایت می‌کنند و در صورت نیاز مجدداً به مقاله اضافه خواهند شد. ::::۳. '''مسئله‌ی زبان لارستانی (اچمی):''' ::::ادعای ایشان مبنی بر این‌که «فارسی میانه منقرض شده و زبان لارستانی نمی‌تواند بازمانده‌ای از آن باشد» نشان‌دهنده‌ی درک نادقیق از تحول زبانی است. درست است که ''فارسی میانه'' به‌عنوان زبان رسمی دوره‌ی ساسانی منقرض شده، اما: ::::• '''زبان‌ها به‌یک‌باره منقرض نمی‌شوند''' بلکه از طریق شاخه‌هایی ادامه پیدا می‌کنند. ::::• زبان‌هایی مانند لارستانی، '''بازمانده‌ی محلی و طبیعی از تحولات فارسی میانه و گویش‌های محلی آن هستند.''' ::::• حتی اگر لارستانی را زبان مستقلی بدانیم (که در برخی منابع چنین آمده)، این '''استقلال ساختاری زبانی دلیلی بر قطع ارتباط قومی و تاریخی با فارس‌ها نیست.''' ::::ایشان اگر اندکی با زبان‌شناسی تاریخی آشنایی داشتند، می‌دانستند که زبان‌ها در کنار هم رشد می‌کنند، شاخه می‌زنند و دچار واگرایی می‌شوند، بدون آن‌که الزاماً از نظر قومی نیز از هم جدا شده باشند، مثلا چون زبان سورانی و زبان کرمانجی دو زبان مستقل هستند آنها را از هم جدا کنیم و سورانی‌ها را کرد ننامیم چون زبانی مستقل از کرمانج ها دارند. ::::'''متأسفانه کاربر مذکور به‌رغم تأکید زیاد بر منابع، تاکنون <nowiki>'''هیچ منبعی'''</nowiki> برای ادعاهای خود در مورد نژاد و… این گروه‌ها ارائه نکرده است.''' ::::<nowiki>'''</nowiki>۴. دربارهٔ مواضع بدون منبع طرف مقابل:<nowiki>'''</nowiki>   ::::ایشان بارها در بحث‌ها می‌گویند که «پاسخ داده‌ام» یا «بحث را تمام کرده‌ام» اما به‌جای ارائهٔ مستند، صرفاً به تکرار دیدگاه شخصی خود بسنده می‌کنند. اگر دیدگاهی بر خلاف منابع رسمی ارائه می‌شود، <nowiki>'''بار اثبات آن بر عهدهٔ مدعی'''</nowiki> است. ::::۵. '''جمع‌بندی نهایی:''' ::::اتهامات وارده توسط کاربر محترم، متأسفانه مبتنی بر فرضیات شخصی و نه منابع است. من بارها تاکید کرده‌ام که آماده‌ام هرجا نیاز باشد منابع را مجدداً بیاورم یا در مقاله یادکرد کنم. اما انتظار می‌رود طرف مقابل نیز '''پیش از اتهام‌زنی و درخواست هشدار از مدیران'''، اندکی دقت و آشنایی با سیاست‌های محتوا و زبان‌شناسی را در نظر بگیرد. ::::این بحث را تنها زمانی ادامه می‌دهم که مبتنی بر منبع، سیاست ویکی‌پدیا و گفت‌وگوی سازنده باشد. ::::از مدیران تقاضا دارم بررسی منصفانه ای داشته باشند. ::::'''با احترام''' [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۶ (UTC) :::::'''بسیار عالی، اگر از صحت این موارد اطمینان دارید آن‌ها را با رعایت وپ:وزن و وپ:ترکیب به همان مقالات اضافه کنید و اینجا را شلوغ نکنید.''' [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۳ (UTC) ::::::با احترام، یادآوری می‌کنم که ابتدا شما موضوعی که بسته شده اعلام کردید را دوباره مطرح کردید؛ اتهام “شلوغ کردن” بی‌معناست. ::::::همچنین جا دارد یادآوری کنم که اگر قرار است درباره زبان‌ها و ریشه‌های قومی اظهارنظر قطعی داشته باشید، آشنایی پایه‌ای با زبان‌شناسی ضروری است. مثلاً اینکه می‌گویید «فارسی میانه منقرض شده، پس هیچ زبانی از آن باقی نیست»، نشان‌دهنده‌ی عدم درک درست از مفهوم تحول زبان‌ها و تبار آن‌هاست. زبان‌هایی مثل لارستانی از دل همان شاخهٔ زبان‌های ایرانی جنوب غربی (و ادامهٔ فارسی میانه) زاده شده‌اند، نه از هوا. ::::::این پیشنهاد دوستانه بنده را بپذیرید و درباره زبان ها و قومیت ها اطلاعات بیشتری کسب کنید. '''با سپاس''' [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس و خرابکاری ها به مدت طولانی == {{بسته|برچسب زمان=20250612192846}} :'''{{شد}}Mewoinedible در پروندۀ دیگری مسدود شد. در این شکایت شواهد کافی وجود نداشت.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۸ (UTC) سلام‌و درود. من نمیدانم واقعا مدیران گرامی دانشنامه چرا با چندین گزارش زاپاس بودن این کاربران توسط چندین افراد دیگر باز هم بی توجه اند نسبت به انها این حساب:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] که زاپاس هایش @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] است که در مقاله های [[استان ایلام]] و [[استان کردستان]] میتوان به خوبی فهمید که اینها درحال خرابکاری و زاپاس یکدیگر هستند . این چندین بار است که گزارش میزنم . دوم مقاله هارا پر از جعل و چرندیات کردند اما مدیران نسبت به مقاله ها هم بی توجه شدند لطفا برسی کنید و مقاله ها را به نسخه معتبر برگردانید بنده خرابکاری های هیچ‌کدام از این زاپاس هارا دست نزده ام تا شما خودتان ببیند و قضاوت کنید. با تشکر [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] شما در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 اینجا] اعتراف کرده اید که زاپاس هستید. بنده هیچ ارتباطی با این دوتا کاربر ندارم اینهاهم احتمالا حساب ستون پنجم خودتان باشند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC) :موافقم. من هم مطرح کردم اما کو گوش شنوا [[کاربر:Hakimehsasani|Hakimehsasani]] ([[بحث کاربر:Hakimehsasani|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۴ (UTC) :<nowiki>موافق</nowiki> [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری: تغییر مطالب منبع دار == {{بسته|برچسب زمان=20250612193145}} :'''{{شد}}گرچه شکایت دارای پیوندهای لازم و شواهد کافی نیست ولی Mewoinedible در پروندۀ دیگری زاپاس شناخته شده و مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۱ (UTC) سلام خسته نباشید. برای چندمین بار است که این حساب @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] خرابکار و زاپاس گزارش میزنم که علاوه بر من حساب های دیگر نیز چنیدن بار به این کاربر هشدار داده اند و همینطور گزارش در صفحه اعلانات ، اما متاسفانه مدیران گرامی و محترمه بی توجه بوده اند نسبت به آن . اینبار در مقاله:[[کردکوی]] بنده که مطالب منبع دار افزودم ایشان را پاک نموده و حزف کرده اند. در مقالاتی همچون:[[استان ایلام]] و [[ایل چهاردولی]] نیز میتوان خرابکاری های ایشان مشاهده کرد احتمال زاپاس بودن این فرد نیز زیاد است .این حساب ها:@[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] @[[کاربر:لر فیلی تبار|لر فیلی تبار]] که همه خرابکاری هایشان و اثبات احتمال زاپاس در مقالات : [[استان ایلام]] و[[کولیوند]] و [[مهران]] و [[دهلران]] قابل مشاهده است . لطفاً برسی کنید. با تشکر [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۵ (UTC) :سلام دقیقا از کجا به این نتیجه رسیدید که بنده زاپاس ایشون هستم؟ خیلی جالبه از زمانی که ویرایش یک کاربر بنام کردستان سربرز رو خنثی و بعضی مطالبش که با منبعی مغایر با مطلب بوده حذف کردم شدم زاپاس دیگران، خیلی جالبه که یک کاربر تازه وارد به کاربران قدیمی تر بگه زاپاس، مدیران عزیز احتمالا ایشون زاپاس کاربر @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] باشن بنده درمورد زاپاس بودن کاربرانی که نام برده بجز شخص خودم نظری ندارم ولی ویرایشات ایشون که مشابه جناب کردستان سربرز هست طبق [[آزمون کلک‌مرغابی|ازمون اردک]] میتونه ثابت کننده زاپاس بودنشون باشه که برای بنده مطمئنم صدق نمیکنه. [[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۴ (UTC) :زاپاس دیگر ایشان: <bdi>Farshid.Yadi(Mafi)</bdi> :امیدوارم رسیدگی شود. ایشان در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 اینجا] عنوان کرده اند مدت ها مشغول زاپاس بازی بوده اند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۱ (UTC) {{پایان بسته}} == مشکوک به زاپاس (به همراه شواهد) == {{بسته|برچسب زمان=20250612185859}} :'''{{شد}}شواهد زاپاس‌بازی روشن است. کاربر خاطی قطع دسترسی بی‌پایان شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۸ (UTC) بر اساس شواهد زیر و [[وپ:اردک]]، [[کاربر:Mewoinedible]] احتمالاً زاپاس کاربران قطع دسترسی شده [[کاربر:Atefehlord]] و [[کاربر:هناسه هنای]] است. ۱- استفاده از یک مطلب و یک منبع خاص و زورچپانی آن در مقالات مختلف. تقریبا متن و ارجاع یکی هستند. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=37248284 (عاطفه لر در ایل ملکشاهی)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=37184619 (عاطفه لر در ایل ملکشاهی۲)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=37178900 (عاطفه لر در ایل شوهان)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=41197369 (میوئینیدبل در ایل ملکشاهی)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41753293 (میوئینیدبل در ایل شوهان)] ۲- ایشان در ابتدا یک حساب در آب و نمک خوابیده ساخته‌اند، بعد از مدت نسبتاً طولانی (هناسه هنای بعد ۵ماه، Mewoinedible بعد یکسال و چندماه)، شروع مجدد داشته‌اند آن هم عمدتاً با ویرایش‌های بیهوده که در مورد بعدی توضیح داده‌ام. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C&target=%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87+%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C&dir=prev (هناسه هنای)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Mewoinedible&target=Mewoinedible&dir=prev (میوئینیدبل)] ۳- ویرایش‌های بیهوده و هرزه‌نگاری در صفحه کاربری برای بالا رفتن آمار ویرایش، در نهایت گرفتن تاییدشده پایدار برای فعالیت در مقالات محافظت شده. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Atefehlord&searchToken=c6cmcendbr4uwd4rk9rj9xqes&target=Atefehlord&offset=20230518112138 (عاطفه لر)] [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C (هناسه هنای)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Mewoinedible&target=Mewoinedible&dir=prev&offset=20250201123516 (میوئینیدبل)] ۴- علاقه‌مندی‌های یکسان و فعالیت در یکسری مقالات خاص قومیتی ([[ایل ملکشاهی]]، [[ایل شوهان]] و...) ۵- رفتار حرفه‌ای و آشنایی با تام و شکایت کردن از دیگران در اوایل فعالیت. صفحه اول ویرایش‌های میویینیدبل را مشاهده کنید. در خلاصه ترین حالت ممکن آوردم. خواهشا مدیران بررسی کنند و این ریسه را بی‌پاسخ نگذارند. اگر من اشتباه کرده‌ام و احتمال زاپاس بودن وجود ندارد بگویید. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) :@[[کاربر:Vajd|Vajd]] با شواهد صحبت کنید. استفاده از یک منبع خاص دلیل زاپاس بودن نمی‌باشد. این چندمین بار شماست که از بنده شکایت میکنید. البته در ارتباط با شخص شما احتمال بالا زاپاس هستید و منتظر درخواست بازرسی بمانید. بنده شواهدی را نیز در ارتباط با یکی از زاپاس هایتان ([[کاربر:Kurdistan sarbarz|<bdi>Kurdistan sarbarz</bdi>]]) ایمیل کردم که منتظر برسی آن هستم. :ویرایش بنده در صفحات مختلف چه قومیتی و غیر قومیتی مشکلی ندارد. اگر مشکل محتوایی وجود دارد میتوانید آن را بیان کنید. (که چنین چیزی وجود ندارد) البته همینجا قول میدهم اگر بنده برای مدتی نباشم بازهم شاهد خرابکاری صفحه‌ای مانند [[ایل شوهان]] و کُرد خواندن مردمان لُر و لک در صفحات دیگر خواهیم بود. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) ::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] من بیشتر از این جوابی به شما نمی‌دهم چون شما فقط با مطالب بی‌ربط اینجا را شلوغ می‌کنید. ۱-بار دیگر من را زاپاس بخوانید به علت آزار و اذیت ممکن است برایتان محدودیت ایجاد شود. بنده با همه این‌ها '''احتمال''' زاپاس بودن شما را مطرح کرده‌ام. شما به چه دلیل من را به قطع زاپاس خواندید؟ ۲-من در مورد محتوا صحبتی نمی‌کنم (اصلا جایش اینجا نیست.) در مورد تشابهات رفتاری صحبت کرده‌ام که واضح است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۸ (UTC) :::@[[کاربر:Vajd|Vajd]] شما نیز قبلا بنده را زاپاس خوانده بودید. درارتباط با زاپاس بودن احتمالی شما نیز شواهد ایمیل شده اند. بیشتر از این صحبت نمیکنم. بنده توانایی این را ندارم با چندین اکانت سازمان یافته (شواهد ایمیل شده اند) که شاید شما نیز یکی از آن ها باشید وارد چنین بحث هایی شوم. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۴ (UTC) :@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] ببخشید شما را پینگ می‌کنم. از آنجا که شما تا به حال بسیاری از کاربران زاپاس مرتبط با این ریسه را بسته‌اید و با آنان آشنایی دارید شما را پینگ کردم. دوست ندارم این ریسه بدون پاسخ بایگانی شود. بررسی کنید اگر زاپاس‌بازی احراز نشد اطلاع بدهید. سپاسگزارم. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۰ (UTC) ::::کاربر:Mewoinedible با نام پیشین کاربر:Gogohiii از ویرایشهای ابتدایی‌اش مشخص است که حساب در آب و نمک خوابانده و زاپاس مشهود است. نمیدانم چرا بسته نشده، با وجود جعل منبع‌ها و اخلالگری های طولانی. در موارد مشابه، چنین حساب‌هایی حتی اگر حساب اصلی‌شان معلوم نباشد سریعا بسته می‌شدند. اما الان براحتی در ویکیپدیای فارسی جولان می‌دهند و اخلالگری می‌کنند. ::::درخواست بازرسی [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&oldid=41690942] و شکایتی در تام [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86#%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3_%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1] موجود است که معلوم نیست چرا رسیدگی نشده. ::[[کاربر:karooon|<font color="Blue" >'''کارون'''</font>]]^{[[بحث کاربر:karooon#top|<font color="green"> گفتگو </font>]]} ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) :::کدام جعل منبع؟ بازهم به بنده توهین میکنید و ادعا نابه‌جا میکنید. چیزی که برای من هم سوال است چرا شخص شما با وجود حساب زاپاس تایید شده قطع دسترسی دائم نشده اید؟ از مدیر بررسی کننده تقاضا دارم به مواردی که در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&diff=prev&oldid=41676168 اینجا] عنوان داشته ام رجوع کنید. جالب است با وجود تایید بازرس کاربر ایشان داشتن زاپاس را هم انکار می‌کردند! [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) :::@[[کاربر:Karooon|Karooon]] من موارد را خلاصه‌وار آوردم. دیگر تا همین حد به عهده من است. بقیه‌اش به عهده مدیران. تا الان بررسی نشده و احتمالا بررسی نخواهد شد و بایگانی می‌شود. مشکل اینجاست که کمتر مدیری حاضر می‌شود موارد این چنینی را بررسی کند؛ مخصوصاً الان که شکایت و شکایت‌کشی شده‌است! [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۱ (UTC) ::::بنظر میرسید این کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] جز برای خرابکاری برای چیز دیگری درست نشده است واقعا دیگر خرابکاری و جعل منبع و تحریف واقعیت هایش از حد به در شده است! در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1&diff=prev&oldid=41914991 اینجا] موقع ویرایش بنده واقعا خندم گرفته بود چرا باید منبعی که خط اولش به کرد بودن سیاه منصور اشاره کرده یا در کتاب شرفنامه بدلیسی نوشته شده است عمده (اکراد) ایران سه گروه‌اند:سیاه منصور، چگنی و زنگنه این کاربر طبق یک حرکت کاملا سامورایی کلمه اکراد را در صفحه به (گُردان😂😂)تغییر داده واقعا جز خندیدن چیزی نمانده است نمیدانم کی قرار است این مدیران به این کاربر رسیدگی کنند! ::::یا در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث:ایل_چگنی#c-Mewoinedible-20250525175700-Kurdistan_sarbarz-20250525170800 اینجا] چون در منابع لر جزو کرد دانسته شده است چه منابعی که نویسنده آن کرد هستند چه آنها که نیستند، مورد قبول ایشان نبوده و همه را خیلی آسان و منطقی (حتی قوم‌شناسان فرانسوی) رد میکند.( باب میلشان نبود منابع) <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۰ (UTC) ::::بله سوال بنده هم این است چرا به درخواست بازرسی ایشان رسیدگی نمیشود؟ آن هم برای بار دوم.@[[کاربر:Vajd|Vajd]] [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] به خاطر اینکه همینطور یک پرونده بازرسی باز کرده‌اید و هیچ دلیل منطقی برای اینکه من زاپاس دارم نیاورده‌اید. حتی نوشته‌اید که در مورد من شک دارید که با بقیه کاربرانی که آورده‌ید مرتبط هستم یا نه. خوب چه توقعی دارید؟ کار بازرسی چیزی نیست که همینطوری انجام بشود. در ضمن اگر امکان این بود که خودم برای خودم پرونده بازرسی باز کنم (برای اثبات اینکه هیچ زاپاسی ندارم) قطعا این کار را می‌کردم، ولی چنین امکانی وجود ندارد‌. @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] لطفا شما هم خط قرمزها را رعایت کنید (نزاکت) و موضوعات دیگر را به اینجا نکشانید. تجربه ثابت کرده هر چقدر اینجا شلوغ‌تر شود احتمال بررسی کمتر می‌شود (متاسفانه.) [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۵ (UTC) :سلام مجدد بر مدیران. بررسی متن اصلی این ریسه و بررسی لینک‌هایی که آوردم فکر می‌کنم که ۱۵ دقیقه هم طول نمی‌کشد. لطفا بی‌پاسخ نگذارید و یک نگاهی هم به این ریسه بیندازید. بقیه بحث‌هایی که در این ریسه پیش آمده عمدتا بی‌ربط هستند و فقط اینجا را شلوغ کرده‌اند. اما به تازگی متوجه چیزی شدم و آخرین شواهد را می‌آورم. :چند وقت پیش [[کاربر:اوانوسکی]] به عمد ویرایش‌های اخیرم را برگرداند و مدام مرا در صفحه بحثش پینگ می‌کرد. این کاربر توسط [[کاربر:jeeputer]] گرامی بسته شده است و زاپاس بودنش واضح بود. خواهش می‌کنم به [[بحث کاربر:اوانوسکی]] مراجعه کنید. در این بحث وی خود را [[کاربر:Atefehlord]] و [[کاربر:sarniate]] معرفی کرده‌است (این دو کاربر نیز بسته شده‌اند.) او چند کاربر از جمله میوئینیدبل‌ را تگ کرده و گویی آن‌ها را می‌شناسد و با آن‌ها در تلگرام در ارتباط است و از چیزهای شخصی و محرمانه بین خودشان سخن گفته‌است. اگر این بحث واقعیت داشته‌باشد همزادبازی این کاربران محرز می‌گردد. البته احتمال ساختگی بودن این بحث وجود دارد زیرا عجیب است که چنین کاربر حرفه‌ای خود را اینگونه لو دهد، از آن طرف مدام مرا تگ کرده تا توجه من به این بحث جلب شود. البته آن کاربر آنقدر بسته شده و برگشته که دیگر ابایی از بسته شدن ندارد. به هر حال احتمال دارد این کاربر با ایشان ارتباط داشته‌باشد وگرنه بعید است که کاربر دیگری چنین اطلاعاتی در مورد آیدی تلگرمشان و... داشته‌باشد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۸ (UTC) ::لازم به ذکر است که این بحث کاربر اونوسکی برای یک ماه پیش بوده و همان موقع هم پاک شده‌است. البته الان در صفحه بحث هست. تگ کردن من اخیرا اتفاق افتاده و برای آن موقع نیست بلکه بعد از بسته‌شدنش به قصد آزار مدام مرا تگ کرد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۸ (UTC) :::درود@[[کاربر:Vajd|Vajd]] خوب شد این پیام شما را دیدم و میتونم این مژده‌ را به شما دهم کاملا آیشان@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با دار و دستش آشکار شدن! ادامه توضیحات را با زبان عامیانه میگویم که بهتر متوجه بشید پوزش میطلبم. :::کانالی در تلگرام وجود دارد با آیدی: Lak_lurtbar که ادمین آن شخصی به نام '''هیرمان''' است! در چند پست آخر این کانال اسم این شخص پنهان شده اما اگر به پست‌های بالاتر بروید اسم هیرمان در انتهای پست‌ها وجود داره! درباره کانال بخواهم بگویم برایتان کاملا کردستیزانه و نژاد پرستانه است، کار آنها با گروهشان تفرقه در تمام ایل‌های کرد، توهین به زبان و پوشش مردم کرد، و نشر جعلیات یه جهت ایجاد شکاف در بین ایل‌های کرد بخصوص شوهان و زنگنه است! چیزی که فعالیت‌های کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] که همان هیرمان در تلگرام باشد، در ویکی پدیا نیز در صفحات [[ایل شوهان|شوهان]] و [[ایل زنگنه|زنگنه]] واضح است و جالب اینجاست منابعی که در اینجا بر ضد کُردها و ایلات کرد از جمله شوهان و زنگنه ارائه میدهد اکثریت همان چیز‌هایی هستند که در آن کانال تلگرامی وجود دارد! شخص اوانوسکی در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث_کاربر:اوانوسکی#c-اوانوسکی-20250427160400-اهوم صفحه بحثش] کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] را هیرمان صدا میزند! با یک نگاه ساده به فعالیت‌های این کاربر و کانال ایشان در تلگرام که اسم اصلی‌شان هیرمان باشد میفهمیم که یکی است! از جمله دلایل یکی بودن این کاربر با همان هیرمان موجود در تلگرام: در کانال تلگرام متمرکزا بر ایل‌های شوهان و زنگنه و کلهر پست گزاشته میشود از لباس گرفته تا انتشار کتاب برای اثبات لر بودن این ایل‌ها، کاری که این کاربر در همان صفحات شوهان و زنگنه انجام میدهد، همچنین واضحا در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث:ایل_چگنی#c-Mewoinedible-20250525175700-Kurdistan_sarbarz-20250525170800 اینجا] بنده را تهدید به این کرده که (منابع لر بودن کلهر بیشتر از کُرد بودن است) آیا این پشت گرمی منابع از کجا نشعت میگیرد؟ منابعی که به اسم منابع هستند و صرفا جعلیاتی بیش نیستند هما‌ن مطالب فراوانی هستند که این کاربر در کانالش برای لرخواندن کلهر قرار داده است! :::همانطور که در صفحه بحث ایوانوسکی معلوم است کاربر @[[کاربر:آرتا زندلکی|آرتا زندلکی]] دارو دسته همین افراد است، اینها چندین کانال جز این کانال در تلگرام دارند و تمام وقت و هدفشان در شکاف بین ایلات کرد و لرسازی آنهاست! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۳۹ (UTC) ::::اشاره به تلگرام و هیرمان صدا زدن این کاربر@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] همین بوده است، کاملا واضح است! با یک نگاه به کانال این شخص در تلگرام خواهید فهمید چه کسانی هستند و هدفشان چیست، آنها چندین اکانت مختلف در ویکی پدیا دارند و سازمان یافته عمل میکنند، اکثر آن اکانتها همان‌هایی هستند که در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible صفحه شکایت] آنها را پینگ کرده‌ام که از همان اول به کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] شک داشتم و میدانستم یا زاپاس یکدیگرند یا سازمان یافته با هم کار می‌کنند، دیگر کاربرهایی که در این صفحه قرار داده‌ام نیز مطمئن هستم از اعضای همین افراد و سازمان است!همانطور که در صفحه [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث_کاربر:اوانوسکی#c-اوانوسکی-20250427160400-اهوم بحث] ایوانوسکی خود آنها گفتند گروهایی دارند که مخصوص خودشان است و همه این اکانتها و کانال ها در ویکی پدیا و تلگرام سازمان یافته توسط آنان کنترل میشود! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]]احتمالا حساب ستون پنجم خودتان باشد. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۵ (UTC) ::::::حساب ستون پنجم شمارا تگ کرده است نه بنده! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) :::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] برایم جالب است که معنی حساب ستون پنجم را نمیدانید اما چنین حرفه در حال خرابکاری و اخلال گری هستید. :::::همچنین جالب است چطور فردی را در خارج از ویکیپدیا با چنین مشخصاتی میشناسید و چطور از این ماجرا با خبرید. باور کنید خود بنده نیز این موضوع را فراموش کرده بودم و بهتر بود همان ابتدا به مانند اینجا ([[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#کاربر زاپاس ستون پنجم]]) که زاپاس ستون پنجم احتمالی‌تان را گزارش دادم، آن کاربر را هم گزارش میکردم. جالب است که ابتدا در [[استان خراسان شمالی]] ویرایش های ایشان را خنثی میکردید و درگیر جنگ ویرایشی بودید ولی سپس تا این لحظه ماجرا به طور کلی تغییر کرده است. کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] به خوبی به این مسئله اشاره داشتند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۳ (UTC) ::::بنده هیچ فعالیتی در تلگرام ندارم و این کاربران را در فضای حقیقی نمی‌شناسم چنین تهمتی باید در خارج از فضای ابری اثبات شود نه اینکه اکانت فیک خودتان برای ما پرونده بسازید بله بنده هم یک زاپاس می‌سازم و شمارا پاول دورف خطاب میکنم و بعدا پرونده ایی باز میکنم که شما زاپاس پاول دوروف هستید همان موقع که این کاربر من را تگ کرد متوجه شدم کاسه ایی زیر نیم کاسه است تا بعدا علیه ما استفاده کنند بلکه اوانسکی زاپاس خود شما بود و گذاشتید در آب نمک باشد تا بعدا علیه ما استفاده کنید عجیب است که دقیقا شما و کاربر واجد متوجه این پیام شدید چرا کاربر دیگری متوجه نشده بود نخست من جواب این کاربر را ندادیم همانطور که حدس میزدم متوجه شد تله است،سپس شما از کجا فهمیدید که این کاربر مارا تگ کرده این شیوه کاری شما قبلا اتفاق افتاده با زاپاس مثلا در مقاله [[استان خراسان شمالی|خراسان شمالی]] ویرایش می کنید سپس تظاهر میکنید که با او مخالفید اما بعدا به همان نسخه زاپاس خودتان واگردانی می کنید در مقاله شهر [[شهرزور]] هم این حرکت را زدید [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) :::::@[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] در مورد اینکه می‌گویید چرا فقط من متوجه این پیام شدم: به اندازه کافی توضیح داده‌ام. این کاربر عمداً ویرایش‌های مرا برگرداند که باعث شد بسته‌شود. بعد از قطع دسترسی، بارها من را در صفحه بحثش تگ کرد و مزاحمت ایجاد کرد که با گزارش من دسترسی ویرایش صفحه بحثش از او گرفته‌شد. طبیعتاً با تگ‌های مکرر او پای من به بحثش باز شد. این بحث را (که معلوم نیست واقعیت دارد یا ساختگی است) همان موقع دیدم اما یادم رفته‌بود در اینجا بیاورم که بالاخره آوردم. کاربر Sarbarz هم گویا با دیدن این ریسه متوجه این قضیه شده‌است وگرنه تا قبل از اینکه من این قضیه را مطرح کنم کسی متوجه نبود. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۵ (UTC) ::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] سلام. ممنون. من خودم از این چیزهای خارج از ویکی‌پدیا اطلاعی ندارم و صرفا خواستم احتمال همزادبازی کاربران را مطرح کنم. البته همانطور که گفتم ممکن است بحث ساختگی باشد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۸ (UTC) @[[کاربر:محک]] سپاس فراوان. این بار هم تیرم خطا نرفت:) فقط یک مسئله: این کاربر تا به حال ده‌ها حساب ساخته که الان بسته‌شده‌اند. قطعا بر می‌گردد و شاید همین الان هم حساب کاربری دیگری دارد‌. چاره چیست؟ پیدا کردن شواهد زاپاس بودن و درج کردن در تام و انتظار برای بررسی طول می‌کشد و یک چرخه بیهوده شده‌است. انرژی و زمان کاربران را می‌گیرد و چه بسا که من بیچاره با او برای حل اختلاف بحث کرده‌ام و طبیعتا حرفایم را برایش تکرار کردم، غافل از اینکه زاپاس است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۱ (UTC) :{{پت|Vajd}} [[ویکی‌پدیا:بازرسان کاربر|بازرسان کاربر]] در این زمینه خبره‌تر هستند و ابزار مناسب‌تری دارند. به [[ویکی‌پدیا:درخواست بازرسی کاربر]] رجوع کنید. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == حذف مطلب منبع دار و آزار و اذیت == {{بسته|برچسب زمان=20250612194445}} :'''{{شد}}کاربر Mewoinedible در پروندۀ دیگری بسته شد. / به کاربر Rahimbn برای جعل منابع تذکر داده شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۴ (UTC) دود بر مدیر بررسی کننده گرامی، این چندمین باری است که بنده این کاربر را گزارش میدهم و امیدوارم رسیدگی شود. ایشان در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87&diff=prev&oldid=41762169 اینجا] مطالب منبع دار را حذف میکنند. میتوانید صحت مطلب را در [[iarchive:narrativeofresid01richuoft/page/271/mode/2up|اینجا]] بخوانید. همچنین ایشان در خلاصه ویرایش بازهم به بنده جمله میکنند و مینویسند:«''این مطلب نیز که از اول بنظر میرسیددبه هدف کُردستیزی و طبق تفکرات پانلریسم قرار گرفته است، با رجوع به منبع به این شکل ذکر شده بود: اقوامی مانند لک و زنگنه و هسته و کوشکی و زخوارکی و... اگرچه لهجه لری دارند اما در اصل لر نبوده‌اند!''» درحالی که به جزتوهین به بنده (برای بار چندم) بازهم تحریف واقعیت میکنند. (در منبع چیزی که ایشان عنوان داشته اند نبوده است) این چندمین بار است که ایشان اینگونه رفتار میکنند. برای مثال در [[بحث:ملوک شبانکاره|بحث ملوک شبانکاره]] نیز بازهم تحریف واقعیت و جعل منبع کرده بودند که بعد از پیگیری بنده مجبور به معذرت خواهی شدند اما بازهم ویرایشتشان را برگردانی کرده اند. در مورد دیگر مطلبی از یک نوشته بی سر و ته که نویسنده آن هم مشخص نیست از بخش خبری وب سایت دایره المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی) درج شده است اما چنان عنوان شده است که مطلب از دانشنامه '''''دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دانشنامه اسلامیکا)''''' نقل شده است. چنین عملکردی جعل منبع تلقی میشود. ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41631553 پیوند تفاوت]) از حساب های احتمالی ایشان نیز Rahimbn می باشد [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 که عملا عنوان داشته اند که زاپاس هستند.] در ارتباط با این کاربر بنده مواردی را به بنیاد ایمیل کرده ام که نشان دهنده سازمان چنین حساب هایی هستند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۲ (UTC) :سلام و درود یر مدیران گرامی . :این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] هرچند خودش زاپاس و خرابکار هستش همه را زاپاس و خرابکار می خواند به خاطر این است که این کاربران جلوی خرابکاری ها و جعلیاتش را میگیرند. بنده زاپاس کسی نیستم و زیاد هم در دانشنامه فعالیت ندارم و بیشتر خرابکاری های افرادی چون شما را خنثی میکنم. اثبات را در زیر نوشتم :این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] یک زاپاس هستش :حساب های زاپاس بسته شده آن که بعد از بسته شدن انان دوباره در مقالات مربوط به ایلات کرد آشکار شد. :1_:در مقاله [[ایل ملکشاهی]] :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] :@[[کاربر:مارالیانا|مارالیانا]] :@[[کاربر:لرفیلی تبار|لرفیلی تبار]] :@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] هنوز بسته نشده است :2_: در مقاله [[ایل شوهان]] :دوباره این کاربر زاپاس :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] که در حال فعالیت خرابکارانه بود بسته شد و بعد از آن این حساب '''زاپاس نمک خوابانیده:'''@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] پیدا و دوباره شروع کرد : اثبات حساب زاپاس و نمک خوابانیده :جالب است که در همه مقالاتی که این حساب زاپاس بسته شده:@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] فعالیت داشته بعد از بسته شدن آن این کاربر:@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] سروکله اش پیدا شده است و همینطور این:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] :مثال: [[هرسین|مقاله هرسین]] :مثال: مقاله [[ایل ملکشاهی]] :.... [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) ::::: با درود به مدیران گرامی، من ویرایش های هر دو کاربر در مقالات [[کردکوی]] و [[ملوک شبانکاره]] را دنبال کردم، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D9%88%DB%8C&diff=41845408&oldid=41324758 اینجا در بحث مقاله کردکوی] توضیح کامل دادم که منابعی که کاربر {{پینگ|Rahimbn}} ارائه کرده، کتبی هستند که نه چاپ شده اند یعنی وجود خارجی ندارند، که اگر وجود دارند لطفا کاربر مدرک موثق نشان بدهند. مترجمین کتبی که به مینورسکی و راویلسون نسبت داده شده نیز اصلا هیچ اثری از ایشان در سرچ گوگل یافته نشده است. در خصوص مقاله ملوک شبانکاره نیز منبع فارسنامه ابن بلخی را بررسی کردم، کدام تصحیح و انتشارات مورد نظر هست که اصلا در ارجاعات منبع دیده نمی شود ولی صفحه مورد ارجاع که ۱۶۴ بوده را بررسی کردم که به تصحیح دکتر منصور رستگار رفسایی بوده و چیزی در منبع که مطابقت با متن باشد ندیدم. ضمن آنکه این منبع فارسنامه ابن بلخی یک منبع اولیه هست و بدون منبع پژوهشی یا انتشارات آکادمیک، قابل استناد نیست. منبع دهخدا و منبع جمشید صداقت کیش را هنوز فرصت نکردم بررسی کنم ولیکن منبع دهخدا در خصوص مسائل تاریخی قابل استناد نیست. زیرا دهخدا مورخ یا پژوهشگر تاریخ دان نبوده است. ارادتمند [[کاربر:سینما بدون رنگ|سینما بدون رنگ]] ([[بحث کاربر:سینما بدون رنگ|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۳ (UTC) {{پایان بسته}} == حساب زاپاس با فعالیت طولانی.اثبات == {{بسته|برچسب زمان=20250612194026}} :'''{{شد}}در پروندۀ دیگری Mewoinedible زاپاس شناخته شده و مسدود گردید.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۰ (UTC) سلام و درود بر مدیران گرامی . این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] هرچند خودش زاپاس و خرابکار هستش همه را زاپاس و خرابکار می خواند به خاطر این است که این کاربران جلوی خرابکاری ها و جعلیاتش را میگیرند. بنده زاپاس کسی نیستم و زیاد هم در دانشنامه فعالیت ندارم و بیشتر خرابکاری های افرادی چون این هارا خنثی میکنم. اثبات را در زیر نوشتم این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] یک زاپاس هستش حساب های زاپاس بسته شده آن که بعد از بسته شدن اینها دوباره در مقالات مربوط به ایلات کرد با این حساب اکنونی @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] آشکار شد. 1_:در مقاله [[ایل ملکشاهی]] بعد از بسته شدن این حساب ها دوباره دست به خرابکاری زد: @[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] @[[کاربر:مارالیانا|مارالیانا]] @[[کاربر:لرفیلی تبار|لرفیلی تبار]] @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] هنوز بسته نشده است 2_: در مقاله [[ایل شوهان]]: دوباره این کاربر زاپاس :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] که در حال فعالیت خرابکارانه بود بسته شد و بعد از آن این حساب '''زاپاس نمک خوابانیده:'''@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] پیدا و دوباره شروع کرد : اثبات حساب زاپاس و نمک خوابانیده جالب است که در همه مقالاتی که این حساب زاپاس بسته شده:@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] فعالیت داشته بعد از بسته شدن آن این کاربر:@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] سروکله اش پیدا شده است و همینطور این:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] مثال: [[هرسین|مقاله هرسین]] مثال: مقاله [[ایل ملکشاهی]] درحال حاضر این حساب ها زاپاس ایشان هستند و در بیشتر مقاله های تحت خرابکاری ایشان اینها هم حضور دارند و باعث جنگ ویرایشی هستند @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] @[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] .. [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۲ (UTC) ::: با عرض ادب و احترام، من ویرایش های {{پینگ|Rahimbn}} در مقاله [[کردکوی]] را دیدم. بررسی هایی که انجام دادم [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D9%88%DB%8C&diff=41845408&oldid=41324758 اینجا در صفحه بحث] ارائه کردم که هیچکدام از منابعی که کاربر {{پینگ|Rahimbn}} بدان ها استناد کرده وجود خارجی ندارند، نه منبع مینورسکی و نه منبع راویلسون و حتی هیچ اثری از مترجمین پیدا نکردم. در خصوص کتاب تاریخ تنکابن اثر علی اصغر یوسفی نیا هم بررسی کردم، ارجاع دقیق به صفحه مورد نظر نداده است ولی با این حال منبع بررسی شد و چیزی درباره مهاجرت طوایف کرد به کردکوی امروزی و دلیل نامگذاری پیدا نشد، ضمن آنکه آقای یوسفی نیا نیز صرفا تحصیلات مقدماتی و دبیرستان داشته و متخصص آکادمیسین نبوده است. ارادتمند همه بزرگواران [[کاربر:سینما بدون رنگ|سینما بدون رنگ]] ([[بحث کاربر:سینما بدون رنگ|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۴ (UTC) :قابل توجه مدیران عزیز باشد که بنده با این کاربری که بنده رو زاپاس میدونه برخوردی نداشتم و تنها برخوردم با کاربری بنام کردستان سربرز بوده که مثل ایشون یک حساب تک منظوره بر مبنای ویرایش های قومی داشتند، مد نظر مدیران عزیز باشه که این کاربر که تاریخ حسابشون با کردستان سربرز نزدیکه چطور از بنده اطلاع دارن... [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۳ (UTC) :سلام همینطور که کاربر علیمراد اشاره کرد :بنده نه تاحالا این کاربر را دیدم نه تاحالا باهاش برخورد کردم چند هفته اخیر هم آف بودم الان که آنلاین شدم ۳۰۰ بار به عنوان شکایت مرا تگ کرده بنظر شما این منطقی است لطفا قطع دسترسی کامل شود [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۴ (UTC) ::کاربر:Mewoinedible با نام پیشین کاربر:Gogohiii از ویرایشهای ابتدایی‌اش مشخص است که حساب در آب و نمک خوابانده و زاپاس مشهود است. نمیدانم چرا بسته نشده، با وجود جعل منبع‌ها و اخلالگری های طولانی. در موارد مشابه، چنین حساب‌هایی حتی اگر حساب اصلی‌شان معلوم نباشد سریعا بسته می‌شدند. اما الان براحتی در ویکیپدیای فارسی جولان می‌دهند و اخلالگری می‌کنند. ::درخواست بازرسی [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&oldid=41690942] و شکایتی در تام [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86#%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3_%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1] موجود است که معلوم نیست چرا رسیدگی نشده. [[کاربر:karooon|<font color="Blue" >'''کارون'''</font>]]^{[[بحث کاربر:karooon#top|<font color="green"> گفتگو </font>]]} ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۲ (UTC) :::بدون دلیل مدرک برای بار چندم به بنده توهین و اتهام زده اید و بنده هم امیدوارم مدیر بررسی کننده هرچه سریع تر اقدام کنند. :::خصوصا شخص شم'''ا زاپاس تایید شده''' ([[کاربر:Jamshid01|Jamshid01]]) دارید و حتی از پذیرش آن نیز سرباز میزدید و این موضوع را انکار می‌کردید تا جایی که من را به دروغ گویی نیز متهم کردید.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41458002][https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&diff=prev&oldid=41676035] <bdi>IRMT1231 و Sarvestan47</bdi> هم از دیگر زاپاس های احتمالی شما هستند. :::: https://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=30225101 :::: جناب Ladsgroup نوشته است:[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=30225101#:~:text=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%85.%20%D8%A7%DB%8C%D9%86%20%D8%AF%D9%88%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%20%DB%8C%DA%A9%DB%8C%20%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%20%D9%88%20%D9%85%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%D8%A7%20%D8%A8%D9%87%20%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%87%20%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86%20%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%20%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF%20%D9%88%20%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%86%D8%A7%20%D9%85%D8%B4%D8%BA%D9%88%D9%84%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%20%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%20%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%8C%20%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%20%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%20%DB%8C%DA%A9%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%88%20%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%20%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%85. بازرسی کردم. این دو کاربر یکی هستند و مخصوصا به خاطر اینکه داشتن زاپاس را انکار کرده‌بودند و یقینا مشغول بازی با سامانه هستند، حساب اصلی را یک ماه و حساب زاپاس را بی‌پایان بستم.] :::: جالب است که چندمین باری است شما (ریسه های قبلیتان هم مدیر بررسی کننده بستند ولی بازهم شما اقدام به ایجاد ریسه جدید کردید) و حساب های دیگر که عملکردی مشابه با شما دارند از من شکایت میکنید. :::[[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۸ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربران مشکوک == {{بسته|برچسب زمان=20250612195016|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}منِ مدیر باید شواهد تخلف را به عینه ببینم تا اقدام لازم انجام دهم. از زدن برچسب «قوم‌گرا» و کذا هم پرهیز کنید. قوم‌گرا بودن جرم‌انگاری نشده! ''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) با درود. مدیران گرامی، اگر مشارکت برخی از کاربران را بررسی کنید، متوجه میشوید که بیشتر مشارکتهای آنان صرف شکایت در تام از کاربرانی شده که با آنان مشکل محتوایی داشته اند و باقی مشارکتها نیز ویرایش های غیر اصولی در مقالات دارای بار قومی به نفع یک نظریه به نفع یک جریان خاص بوده. این کاربران میتوانند شامل [[ویکی‌پدیا:حساب تک‌منظوره]] باشند. خوب که به تاریخچه ایجاد این دست کاربران توجه کنید، برخی از آنان پنج تا ده سال و گاه تا پانزده سال قدمت دارند، ولی ویرایش آنچنانی نداشته و تمام ویرایش هایشان یا شکایت مکرر از دیگر کاربران در تام بوده و یا مشارکتهای جانبدارانه در مقالات دارای بار قومی. اگر مدیر یا ناظری نمونه پیوند خواست تا ارائه دهم. اما در مورد شیوه برخورد با این دست کاربران، چون بارها دیده ام در شیوه برخورد با کاربران شاکی و متشاکی که از قضا بر سر مسائل قومی با هم مشکل دارند، با استانداردهای دوگانه برخورد شده، برخی از این کاربران از طرف مدیری یا مدیرانی قطع دسترسی شده و با برخی نشده و آنان با خیال راحت در حال انهدام مقالات دارای بار قومی هستند، چنانچه مجددا در برخورد با کاربران دارای سویه قومی، برخورد با استاندارد دوگانه ببینم، کل پیوندها (قطع دسترسی ها و چشم پوشی ها) و دلایل خود را به هیئت نظارت خواهم برد. کاربران به هر دلیل که تخلف کرده اند باید با آنان برخورد یکسان شود. در بررسی ها حتما حتما نهایت دقت در مورد همه کاربران شاکی و متاشکی (دارای سویه قومی) باید به کار گرفته شود. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۹ (UTC) :{{لایک}} [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۳ (UTC) {{پایان بسته}} == ممانت پالایه ویرایش == {{بسته|برچسب زمان=20250612195151|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}چنین درخواست‌هایی در بحث پیگیری شود.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۱ (UTC) درود. لطفا مقاله استان فارس به نسخه سالم ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&oldid=41801586]) برگرداننده شود چراکه بنده به علت ممانت پالایه ویرایشی نمیتوانم این کنش را انجام دهم و موارد در صفحه بحث شرح داده شده است. باتشکر. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) {{پایان بسته}} == خروج از فهرست سیاه == {{بسته|برچسب زمان=20250609120526}} درود. لطفاً لینک فست دیکشنری: fastdic[dot]com از فهرست سیاه خارج شود. این دیکشنری معتبر و رایجی هست نمی‌دانم چرا ممنوع شده. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۵ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] سلام. اعتبارش را از کجا کسب کرده و کجا رایج است؟ [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۳ (UTC) ::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود. اصل مسئله اشتباه است. به‌طور کلی هر منبعی را می‌شود در ویکی استفاده کرد؛ مگر آن دسته که نامعتبر بودن‌شان تایید شود. درست است؟ پس سوال اصلی این است: در کدام مبحث نامعتبر بودن دیکشنری بالا اثبات شده که موجب ورود لینکش به فهرست سیاه شده است؟ اگر بحثی نشده پس باید خارج شود و پس از اثبات عدم اعتبار، وارد شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) :::@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] به نظر من این سایت معتبر و مستقل نیست و تبلیغات در آن دخیل است. با سیاستهای ویکیپدیا همخوانی ندارد. ولی میتوانید [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر|اینجا]] درخواست بررسی دهید کاربرهای دیگر شاید نظر دادند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۱ (UTC) ::::{{پینگ|Atabakjan}}اعتبار یا عدم اعتبار، تنها مبنای تصمیم‌گیری برای قرار دادن سایت‌ها در فهرست سیاه نیست. یک مسئلهٔ مهم دیگر، رعایت حق تکثیر است. ویکی‌پدیا (و کل ویکی‌های ویکی‌مدیا( از پیوند دادن به وبگاه‌هایی که ناقض حق تکثیر هستند به شدت پرهیز می‌کنند. وبگاه fastdic که شما بالاتر اشاره کردید، احتمالاً به این دلیل بسته شده که گمان می‌رود مثل بسیاری از وبگاه‌های مشابه، اطلاعاتش را خودش تولید نکرده باشد بلکه از یک واژه‌نامهٔ دیگر بدون رعایت حق تکثیر کپی کرده باشد. از آنجا که برایش جایگزین مناسب هم وجود دارد (مثلاً می‌توانید از یک واژه‌نامهٔ چاپی به عنوان منبع استفاده کنید)، در نتیجه بهتر است که fastdic در همان فهرست سیاه بماند. ::::شایان ذکر است که این که گیر آوردن یک واژه‌نامهٔ چاپی ممکن است کمی برای شما یا دیگران زحمت داشته باشد، دلیل نمی‌شود که ویکی‌پدیا ریسک کند و روی اصول خودش پا بگذارد. اگر هدفتان درج منبع برای ترجمه واژه‌های انگلیسی است، لطفاً از منابع معتبری که خدشه بهشان وارد نیست استفاده کنید. ::::اگر مطمئن هستید که fastdic اطلاعاتش اصیل است و اعتبار دارد، این را با کمک منابع مستقل نشان دهید تا از فهرست سیاه برش داریم. ::::اگر می‌خواهید حتماً منبعتان برای ترجمه‌ها یک وبگاه باشد، دنبال وبگاه‌های دیگری بگردید که می‌توانید نشان دهید مطالبشان اصیل و معتبر است. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود. «''...معتبر و مستقل نیست و تبلیغات در آن دخیل است. با سیاستهای ویکیپدیا همخوانی ندارد.''» لطفاً بیشتر توضیح دهید. مستقل نبودن و تبلیغات را متوجه نمی‌شوم؟ @[[کاربر:Huji|Huji]] نوشتید «''احتمالاً به این دلیل بسته شده که گمان می‌رود...''» مشکل دقیقاً همینجاست. این تصور بر پایه '''احتمال''' و '''گمان''' شکل گرفته است. هر کاربری که معتقد است دیکشنری بالا ناقض حق تکثیر است '''باید با مستندات یا نمونه‌هایی آن را اثبات و سپس درخواست بلاک کند.''' درحال حاضر هیچ بحث و اثباتی وجود ندارد. کجای دنیا اول محاکمه می‌کنند بعد دادگاه تشکیل می‌دهند؟ لازم است ابتدا آن را از فهرست سیاه خارج کنید و سپس (اگر لازم دانستید) در تامم مبحثی درباره آن ایجاد کنید. چنانچه مشکلاتی که گفتید به ثبوت رسید، دوباره می‌توانید بلاکش کنید. سخت نیست. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) :::::::{{پینگ|Atabakjan}} ویکی‌پدیا دادگاه نیست که بر اساس روال‌های قانونی در آن مسائل حق تکثیر بررسی شوند. قسمت زیادی از تصمیم‌های حق تکثیر در ویکی‌پدیا، بر اساس گمانه‌زنی هستند. در اینجا هم مبنای گمانه‌زنی احتمالاً این بوده که در تیمی که برای وبگاه مذکور ذکر شده، کسی که شهرت واژه‌نامه‌نویسی داشته باشد نیامده است. مسائل حق تکثیر برای بنیاد بسیار مهم هستند و ریسک‌پذیری در موردشان کم است. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۰۱ (UTC) :::::::: {{پینگ|Huji}} من پیش‌تر از این دیکشنری استفاده می‌کردم و البته هنوز هم اَپ آن از موبایلم پاک نکرده‌ام. همانطور که اشاره کردید، مدخل‌های آن کپی/پیست از دیشکنری‌های دیگر (آریان‌پور، حییم، برخی وبگاه‌های آنلاین همچون دیکشنری تخصصی البرز، آبادیس و Glosbe) است و البته در سال‌های اخیر دیتابیس خود را به‌شدت گسترش داده‌اند. تلفظ‌های بریتانیایی و آمریکایی واژه‌ها را هم اغلب از «دیکشنری آنلاین کمبریج» برمی‌دارند. مثلا تلفظ بریتانیایی و آمریکایی Jocular را در وبگاه فست‌دیکشنری و «[https://dictionary.cambridge.org/us/dictionary/english/jocular کمبریج]» گوش کنید. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۱ (UTC) ::::::::: {{پینگ|Atabakjan}} سلام. پاسخ شما را به درستی و وضوح کاربرهای محترم حجت و تیسفون دادند. پس از بررسی اولیه دیدم که این سایت توسط چند نفر که تخصصشان برنامه نویسی و از این قبیل است و نه دیکشنری نویسی و اینکه در پایین صفحه اعلام شده که "برخی" از تلفظها از دیکشنری کمبریج برداشت شده متوجه شدم که این سایت حتما مشکلات حق تکثیر را برای ویکیپدیا مطرح خواهد کرد. با بررسی بیشتر دیده خواهد شد که این سایت فروش اشتراک دارد و برای استفاده کامل باید اشتراک بخرید. ذکر نشده که مترجمین این سایت بر چه اساسی و با چه مبنایی ترجمه میکنند و چه را ترجمه میکنند. این سایت به درستی در فهرست است و میماند چون ریسک بالایی دارد و استفاده از آن بر خلاف سیاستها و رهنمودهای ویکیپدیاست. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۰ (UTC) ::::::::::[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] درود. خب چرا زودتر این توضیحات را ندادید تا اینقدر بحث طولانی نشود؟ حال که این دیکشنری هم ممنوع شده، لطفاً فهرستی از دیکشنری‌های فارسی دیگری که می‌شناسید (و ممنوعیت ندارند) محض استفاده در دانشنامه معرفی کنید. @[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] باتوجه به ممنوعیت وبگاه فوق، لطفاً به [[وپ:تابلوی اعلانات مدیران/مه 2025#افزودن وبسایت به فهرست سیاه|این ریسه]] هم رسیدگی کنید. آن سایت هم مطالبش را از دیکشنری‌های دیگر مثل لغت‌نامه آنلاین دهخدا و آبادیس کپی می‌کند پس باید بلاک شود. به درود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۰ (UTC) '''جمع‌بندی:''' همچنان که گمانش می‌رفت، وبگاه fastdic حق تکثیر را رعایت نمی‌کند. جناب [[کاربر:Tisfoon]] حتی مثال عینی از کپی کردن تلفظ از یک وبگاه دیگر (که حق تکثیر دارد) هم ارائه کردند. با توجه به حساسیت ویکی‌پدیا و ویکی‌مدیا نسبت به حق تکثیر، وبگاه fastdic بسته می‌ماند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۵ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری های جانبدارانه کاربر پراو == {{بسته|برچسب زمان=20250612061427}} :{{شد}}بخش شکایت‌کشی با همکاری شاکی گرامی رفع شد. در بخش محتوایی هم نظر سوم [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&oldid=42104659 ارائه شد.] <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۴ (UTC) با درود. [[کاربر:Paraw]] در حال حذف مطالب دارای منبع در مورد جمیعت شناسی در مقاله [[استان کرمانشاه]] است. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=42054381 ویرایش اخیرشان] ایشان در حال حذف تمامی مطالب منبع دار مربوط به بافت جمعیتی استان کرمانشاه به نفع یک جریان قومی است. چون چندین بار در صفحه بحثشان در موارد مشابه به ایشان یادآوری کردم و در مورد مقاله استان کرمانشاه هم در [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87#%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1_Paraw_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%86 در اینجا] در صفحه بحث مقاله از ایشان خواستم به ویرایش های جانبدارانه خود پایان دهند و هیچ تغییری در عملکرد ایشان حاصل نشد، اینبار در تام گزارش می کنم. به اندازه کافی از ویرایش های غیر اصولی، جانبدارانه و گاه جعل منبع از طرف کاربر محترم پراو چشم پوشی شده و زمان هشدار جدی مدیریتی است. ویرایش های اخیر ایشان در مقاله استان کرمانشاه نیز باید خنثی شوند. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۳ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}دوست گرامی، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بحث:استان_کرمانشاه&diff=prev&oldid=41805001 شما ۲۰ روز است که بحث را مسکوت گذاشته‌اید] و هیچ جوابی نداده‌اید. اگر بحث و استدلالی دارید همانجا مطرح کنید. کدام‌یک از ویرایش‌های من «به نفع یک جریان قومی» بوده است؟ این یک اتهام است. متوجه کلماتی که استفاده می‌کنید باشید. اتفاقاً بنده هم بسیاری از ویرایش‌های شما را «غیر اصولی، جانبدارانه و گاه جعل منبع» می‌دانم. متوجه باشید که از زبان مناسبی استفاده نمی‌کنید. به جای ترک بحث به مدت ۲۰ روز بهتر بود جواب می‌دادید و رفتار حرفه‌ای را انتخاب می‌کردید.[[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) {{پینگ|Paraw}} قبلا در مورد جعل منابع در صفحه بحثتان [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Paraw#%D8%AC%D8%B9%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B4%D9%85%D8%A7! در اینجا] و در مورد افزودن تحقیقات دسته اول [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Paraw#%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9 در اینجا] به شما هشدار و در تام گزارش نکردم. در مورد مقاله استان کرمانشاه هم در صفحه بحث مقاله از شما خواستم ویرایش خود را خنثی کنید، نه تنها نکردید [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=42054381 امروز رفته اید و در اینجا] مطالب منبع دار و حائز اهمیت دیگری را هم از مقاله حذف کرده اید. این وضعیت نمیتواند ادامه پیدا کند. باید فکری به حال فعالیت های جانبدارانه شما در مقالات مربوط به استانهای غربی ایران و مقالات دارای بار قومی کرد. با احترام. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۱ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}دوست گرامی، بحث‌هایی که قبلاً جواب داده شده و به نتیجۀ مشخصی هم رسیده را چرا باید دوباره باز کرد؟ در هر دو هم لحن و ادبیات شما بسیار زننده و نامناسب بود و با پاسخ مناسب بنده بحثی صورت گرفت که به مسیر خوبی هدایت شد و جواب شما را هم دادم. نمی‌دانم وقت خودتان اضافی‌ست یا تصور می‌کنید که من یا دیگران وقت اضافه داریم که بحث‌های قدیمی و پایان‌یافته را ادامه بدهیم؟ متأسفانه از این شکل رفتار شما به این نتیجه می‌رسم که فاقد حسن نیت هستید. تکرار می‌کنم که بحثی را با شما آغاز کرده‌‌ام که توقع دارم شما آن را به مدت ۲۰ روز رها نکنید و همانجا پاسخگو باشید. بقیۀ حرف‌هایتان اتهام‌هایی‌ست که بیشتر برازندۀ ویرایش‌های خودتان است. متأسفانه نشانی از حسن نیت، رفتار حرفه‌ای و توجه به اصول و رویه‌های ویکی‌پدیا در چنین رفتار و گفتاری نمی‌بینم. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۵ (UTC) '''شکایت از کاربر پراو به خاطر لحن زننده و حمله شخصی در بالا''' [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۵ (UTC) :@[[کاربر:Paraw|Paraw]] @[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] از هر دو گرامی تقاضا دارم خویشتن‌داری کنید و یک مسئله محتوایی را به یک نزاع شخصی بدل نکنید. هر دو گرامی لحن گزنده‌ای پیش گرفتید که قطعاً گرهی نمی‌گشاید؛ بلکن گرهی که به راحتی باز شدنی است را کور خواهد کرد. :از هر دو گرامی می‌خواهم به لحن توهین و تحقیر پایان دهید و به جای نظر دادن درباره یکدیگر یا آغاز جنگ ویرایشی، اختلاف نظر(های) محتوایی را با شیوه‌های مرسوم، خصوصاً نظر سوم، حل کنید. زینهار که با عواقب آن روبرو خواهید شد./ ''اما بخش محتوایی قضیه:'' :من [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=42054381&oldid=42054371 این منابع] را خواندم. هیچ‌کدام نمی‌توانند «فکت» یا حقیقت مسلم در نظر گرفته شوند. مثلاً [https://www.isna.ir/news/1404022518318/ مقایسه با مصر] نظر صالحی امیری (وزیر) است، [https://www.isna.ir/news/1401070702836 این یکی] نظر یک راهنمای گردشگری محلی است، [https://www.irna.ir/news/82207064 و این] هم نظر حسين باباجاني (یک مسئول محلی) است و... یعنی خودِ منابع ارائه شده هم مستقیماً نگفته‌اند کرمانشاه قابل مقایسه با جایی است، بلکه صرفاً نظر این اشخاص را بازتاب دادند. ضمن این که گویی [[وپ:ترکیب]] هم انجام شده و این منابع هرکدام موضوع متفاوتی دارند مثلاً آخری درباره کتابخوانی است و.... در نتیجه به این صورتی که در مقاله وجود داشت ({{سبز|''کرمانشاه را به دلیل تنوع قومی، زبانی و مذهبی و غنای آثار تاریخی با هندوستان و مصر مقایسه می‌کنند. در کرمانشاه، اقوام [[مردم کرد|کرد]]، [[مردم لک|لک]]، [[مردم لر|لر]]، [[مردم ترک|آذری]] و [[فارسی زبانان]] در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و نماد همزیستی مسالت آمیز اقوام و مذاهب و گویشوران مختلف در کنار یکدیگر می‌باشد.[1][2] کرمانشاه همچنین از نظر آثار تاریخی و میراث فرهنگی با مصر باستان قابل مقایسه است.[10]''}}) قابل استفاده نیست. :جناب کوروش سوم، اگر منبع محکم‌تر و معتبرتری وجود دارد که من ندیدم و شرایط متفاوتی با این اصولی که عرض کردم دارد، بفرمایید. علاوه بر این، شاید بخواهید در مقاله جمله‌ای مثل {{سرخ|از نظر صالحی امیری، وزیر فلان، کرمانشاه به بهمان دلیل، شبیه مصر/هند است.}} بیفزایید. به شخصه فکر نمی‌کنم نظر این افراد چنین [[وپ:وزن|وزنی]] داشته باشد ولی اگر فکر می‌کنید لازم و دانشنامه‌ای خواهد بود، استدلال شما در این باره را خواهانم. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۵ (UTC) :@[[کاربر:محک]] با درود. ریسه بماند. ابتدا دیگر منابع «هندوستان ایران» را به صفحه بحث مقاله استان کرمانشاه می افزایم. سپس دلیل را نیز به شما ارائه خواهم داد. همچنین «مقایسه با مصر» را هم من به مقاله نیفزوده ام و [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=41790050 این ویرایش و این منبع] ارتباطی با من ندارد. کاربر محترم پراو آن را افزودند من هم ویرایش و منبع ایشان را حذف نکردم. در واقع پیش کشیدن «مقایسه کرمانشاه با مصر» منحرف کردن اصل موضوع است. بحث ما «هندوستان ایران» است نه «مصر ایران». اگر مصر ایران نامعتبر است حذف شود (مخالفتی ندارم) اما منابع هندوستان ایران بسیارند. معتبر نبودن برخی از آنها که در بالا ذکر کردید، دلیل بر نامعتبر بودن دیگر منابع نیست. معتبر نبودن سه منبعی که در بالا ذکر کردید، مشکل لاینحلی نیست. اگر آن منابع را نامعتبر میدانید آنها را نادیده میگیریم. همچنین جدای از دیگر منابع که در صفحه بحث مقاله موجودند، [[جلال الدین کزازی]] و [[محمد علی سلطانی]] نیز به کرمانشاه لقب «هندوستان ایران» داده اند. در مورد نزاع و لحن نیز، در ابتدای ریسه در بالا پیوند دادم، بررسی کنید. پیوندها همه چیز را مشخص می کنند. چندین بار دیگر هم در صفحه بحث کاربر، از بابت جعل منبع و افزودن تحقیق دسته اول توصیه دوستانه کردم و کاربر هر بار موارد را به حساب کم دقتی سهوی اعلام کردند و من نیز فحن را در نظر گرفتم و در تام گزارش نکردم. در مورد «جنگ ویرایشی» هم که فرمودید، تاریخچه مقاله را بررسی کنید. من از آخرین ویرایش کاربر محترم پراو در حدود بیست و اندی روز پیش، در فضای اصلی مقاله ویرایش نکردم و برای حل مشکل، صفحه بحث مقاله را انتخاب کردم. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=41794403 این آخرین ویرایش من در مقاله بدون حذف محتوا و منبع کاربر محترم پراو] اما ایشان بلافاصله ویرایش مرا خنثی و ویرایش قبلی خود را تکرار کردند و من به صفحه بحث رفتم. ارادتمند شما. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۵ (UTC) :@[[کاربر:محک]] درود مجدد خدمت شما محک گرامی. [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87#%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 خدمت شما] ارادتمند [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۴ (UTC) ::پیشنهاد می‌کنم از بخش شخصی شکایت صرف نظر کنید تا بخش محتوایی را با هم در همان صفحۀ بحث ادامه دهیم. ضمناً در حال بررسی منابع ارائه شده هستم و آنجا پاسخ خواهم داد. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۳ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}، {{پینگ|محک}} آنقدر بحث‌ها به اطناب می‌کشد که موضوع اصلی فراموش می‌شود و تصور می‌کنم باید یک بار دیگر مسئله را بیان کنم:{{سخ}} ۱- عنوان «هندوستان ایران» یا «هندوستان کوچک» یا نظیر آن عنوانی ستایش‌آمیز، فاقد توصیف عینی و علمی، تبلیغاتی، توریستی و غیردانشنامه‌ای است.{{سخ}} ۲- از این عنوان برای شهرهای مختلفی استفاده شده و منحصر به کرمانشاه نیست و مثلاً در همین ایران [https://www.mshrgh.ir/1350991 طارم] و [https://www.isna.ir/xcD3wx جیرفت] و چند شهر دیگر هم به دریافت چنین لقبی مفتخر شده‌اند و در کشورهای دیگر نیز شهرهای متعددی به دلایل مختلف [https://en.wikipedia.org/wiki/Little_India_(disambiguation) «هند کوچک»] نام گرفته‌اند.{{سخ}} ۳- تنوع قومی و مذهبی هم مختص به کرمانشاه نیست و در سراسر ایران قاعده است و [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بحث:استان_کرمانشاه&diff=prev&oldid=41805001 چنانکه گفتم] برخی استان‌ها حتی تنوع قومی و مذهبی بسیار بیشتری نسبت به کرمانشاه دارند.{{سخ}} ۴- منابع مربوطه نیز سایت‌های خبری یا تبلیغات برای جذب گردشگر و سرمایه‌گذار هستند و دو چهرۀ نامبرده ([[محمدعلی سلطانی|سلطانی]] و [[جلال‌الدین کزازی|کزازی]]) نیز اولاً تخصصی در مردم‌شناسی ندارند و ثانیاً منبع مستقل معتبری دربارۀ این موضوع ننوشته‌اند و درواقع کاری به جز تکرار همین عنوان تبلیغاتی در رسانه‌ها نکرده‌اند.{{سخ}} بنابراین به باور من دلیلی برای درج چنین مطلبی در مقالات ویکی وجود ندارد و باید بر مسائل بااهمیت‌تر مرتبط با اهداف دانشنامه متمرکز شد. البته نظر دیگر دوستان نیز قطعاً‌ محترم است. با سپاس و احترام. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۱ (UTC) :@[[کاربر:Paraw|Paraw]] برای نتیجه داشتن بحث باید گفتگو کرد و چاره دیگری وجود ندارد؛ فحش و بد و بیراه نثار همدیگر کنیم و هرکس کمتر ماهرانه فحش داد را قطع دسترسی کنیم، چیزی حل می‌شود؟! لطفاً در [[بحث: استان کرمانشاه]] مشارکت را ادامه دهید؛ بلکه به جایی برسیم که نه سیخ بسوزد و نه کباب. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۸ (UTC) درود خدمت همگی. بسیار خب، تنها به دلیل تقاضای [[کاربر:محک]] من '''از شکایت خود انصراف میدهم.''' اخلاقی نیست در واکنش به تقاضای محک خودم را بگیرم. اما چالش مقاله استان کرمانشاه جداست. در همینجا یادآور میشوم که بخش مردم شناسی مقاله استان کرمانشاه، لحن بی طرف ندارد و باید گام به گام اصلاح شود. همچنین در صفحه بحث مقاله نیز با کاربر محک گرامی هنوز به اجماع کامل نرسیده ام. به نظر میرسد جدول منابع من از طرف کاربر گرامی محک با دقت بررسی نشده اند، به اینصورت که برای هر منبع ایرادی وارد شده. و البته ممکن است واقعا بررسی کاربر محک نیز صد درصد کامل باشد ولی اگر اینگونه باشد، خیلی از مقالات دانشنامه فارسی باید حذف شوند و خیلی از بخشهای مقالات نیز باید خالی شوند. چون اکثر مقالات نیز به همین منابع رجوع کرده اند (حتی برای ادعاهای خیلی بزرگ) و سرشناس کردن افراد غیر شناس با ابزار حساس ویکی پدیا. اما در مورد پیشنهاد کاربر گرامی محک برای جایگزینی نسخه، من پیشرفت اجماع در صفحه بحث تا اینجای کار را هفتاد درصدی می بینم. چون خیلی نسخه های پیشنهادی ما به هم نزدیک است. اما فکر می کنم، باید تکمیل تر شده و نسخه های پیشنهادی خود را به هم نزدیکتر کنیم که به قول کاربر گرامی محک: «نه سیخ بسوزد نه کباب» به هر روی این بحث در اینجا خاتمه یافت و ادامه بحث را به صفحه بحث میبریم. '''پایان''' [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۵ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس بازی گسترده == {{بسته|برچسب زمان=20250608042114}} حساب‌های کاربری زیر همگی زاپاس‌ها نامشروع [[user talk:Mediamiran|یک کاربر مسدود]] شده‌اند: * [[User talk:Atsuto Yushidaii6]] * [[User talk:Rezaae4lfonikhoii]] * [[User talk:IranWikiPro]] * [[User talk:Iransingerwiki]] * [[User talk:ModirVarzeshi Fa]] * [[User talk:Mediapromger56]] * [[User talk:Yuki Abe33ii]] با [https://w.wiki/EQMt این نشانه] ** حساب‌های مسدود شده: * [[بحث کاربر:EditorErfanPro]] * [[بحث کاربر:Robinihojanvarohoiyf]] * [[بحث کاربر:Kahnujmed]] * [[بحث کاربر:FarsiContent2025]] * [[بحث کاربر:Musicjnoobkerman199877i]] * [[بحث کاربر:Kahnujmiraniha177]] * [[بحث کاربر:WikiUser20025]] * [[بحث کاربر:Mohammadhosein248]] * [[بحث کاربر:Bashgahizehboxeriran1998oo]] ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۱ (UTC) :'''{{شد}}بله همگی حساب‌ها برای ساختن مقاله «حامد میران» ایجاد شده بود. ممنون از گزارش''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۱ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری در ایلات کرد توسط کاربر آرتا زندلکی == {{بسته|برچسب زمان=20250612191135|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}در صفحات بحث مطرح کنید و اگر نشد به [[وپ:حل اختلاف]] و [[وپ:نظر سوم]] رجوع کنید.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) درود، مدت زیادی است کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] در ایل‌های مختلف کرد از جمله [[ایل جمیر]]، [[باجلان|ایل باجلان]] در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار صفحه است. نمونه آن در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B1&diff=prev&oldid=42100059 این ویرایش] که از ابتدای مقاله نام کرد را پاک میکند درحالی که در منبع آن به وضوح اشاره به '''کردهای جمور''' شده است. همچنین قبلاً نیز درباره این کاربر و دیگر کاربران وابسته به آن شکایاتی مطرح شده در تام که از خصوصیات آنها و ایشان میل به لرسازی ایل‌های کرد و درج مطالب نامعتبر و غیر آکادمیک برای مباحث قومیست، لطفا برخورد شود. با سپاس <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) با درود. تاریخچه دو مقاله و صفحه بحث مقاله را بررسی کردم. کاربر شاکی و متشاکی بر سر محتوای دو مقاله فوق با هم مشکل دارید و بدون اینکه در صفحه بحث با هم گفتگو و دلایل اختلاف و ویرایش های خود را ذکر کنید، به تام آمده اید. این اصولی نیست. ابتدا به صفحه بحث مقالات بروید، با هم گفتگو کنید، اگر به نتیجه نرسیدید، کاربران بی طرف را به یاری بطلبید. اگر هیچ کدام از تلاش های فوق به نتیجه نرسید، تام آخرین گزینه است. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۸ (UTC) {{پایان بسته}} == ۸ ژوئن == {{بسته|برچسب زمان=20250612192629}} :'''{{شد}}مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۶ (UTC) درود همین چند روز پیش در اینجا زاپاس [[کاربر:Unitedwestand1|Unitedwestand1]] و زاپاس دیگرش [[کاربر:Arash1287|Arash1287]] توسط جناب [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]] مسدود شدند و دوباره این شخص به شکل [[کاربر:حامد ۱۲۳۴|حامد ۱۲۳۴]] نیز برگشته و شما به راحتی می‌توانید او را تشخیص دهید، چرا که مدام بر خرابکاری خود با زاپاس های مختلف پافشاری می‌کند و در مقالات [[امپراتوری مغول]]، [[زردپوست|زرد پوست]]، [[غز]]، [[امپراتوری سلجوقی]]، [[تیمور]]، [[کلئوپاترا]] و [[ایلخانان]] به تخریب می‌پردازد و این کاربر تا به الان بسیاری زاپاس داشته که هر بار مسدود شده است. و البته زاپاس هایی هم دارد که از چشم مدیران دور ماند مانند [[کاربر:احسان ترابی|احسان ترابی]]، [[کاربر:احسان رستگار|احسان رستگار]] و [[کاربر:رضا فخری زاده|رضا فخری زاده]] و اگر ممکن است به این قضیه ورود کنید. با تشکر [[کاربر:Complect89|Complect89]] ([[بحث کاربر:Complect89|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۷ (UTC) {{پایان بسته}} == نظر سوم == {{بسته|برچسب زمان=20250612192111|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}نامرتبط به تابلوی مدیران''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۱ (UTC) سلام، من مقالهٔ [[ویکی‌پدیا:هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی|مقاله هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی]] رو نوشتم و الان تحت فیلتر ویرایش قرار گرفتم. لطفاً اگر فکر می‌کنید این مقاله نیاز به منبع‌دهی بیشتر یا اصلاح دارد، در بحث شرکت کنید و نظرتان را بگذارید. با تشکر [[کاربر:AlirezaKhodadadi|علیرضا خدادادی]] (بحث) ‏17خرداد ماه 1404، ساعت 14:37 (ایران) [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خنثی‌سازی ویرایش‌های صحیح بنده در مقاله دانشگاه پیام نور == {{بسته|برچسب زمان=20250612191712|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}مراحل حل اختلاف طی شود. در [[بحث:دانشگاه پیام نور]] خودم پا پیش گذاشتم.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۷ (UTC) سلام؛ چرا ویرایش‌های صحیح و بیطرفانه بنده در مقاله [[دانشگاه پیام نور]] را با مطالب جانبدارانه به نفع مسئولین این دانشگاه جابجا می‌کنید؟! آیا این کار نقض بیطرفی دانشنامه ویکی‌پدیا نیست؟! [[کاربر:Hamedjavan|Hamedjavan]] ([[بحث کاربر:Hamedjavan|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Berayanevi == {{بسته|برچسب زمان=20250611151634}} *{{کاربر خرابکار|Berayanevi}} : خرابکاری پس از آخرین هشدار. کاربر فوق با حساب کاربر [[کاربر:Shiva.mardannia|Shiva.mardannia]] اقدام به ایجاد چندین باره یک مقاله کرده و پس از دریافت آخرین [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AShiva.mardannia&diff=42040902&oldid=42039412 هشدار] حساب زاپاس فوق را ساخته و بار دیگر صفحه را ایجاد کرده است. خواهشمندم برخورد شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۸ (UTC) : حساب زاپاس بسته شد. آخرین هشدار نرم در صفحهٔ بحث‌شان گذاشته شد. این ریسه را نمی‌بندم و کمی صبر می‌کنیم تا ببینیم کاربر برای کمک آمده یا خیر. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۵ (UTC) ::'''{{شد}}رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == تحمت و ایجاد شده برای خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250612191425|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}عدم ارائه شواهد کافی. زاپاس مذکور در حال طی [[وپ:شروع پاک]] است. تا ببینیم چه خواهد شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۴ (UTC) مدتی بود تصمیم گرفتم بازنشسته شوم و به عمورات زندگی حقیقی خودم برسم اما در حین متوجه شدم که حساب @[[کاربر:Amiyn|Amiyn]] که وی را مدتی بود از دور دیده بودم و حدس زدم احتمالا زاپاس یا همزاد ترشی انداخته شده @[[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] باشن، از بنده شکایتی درج کرده اند. اکنون نیز ایشان را به مانند عموم افرادی که با بنده اختلاف محتوایی دارند، بدون هیچ دلیل و ارائه شواهدی بنده را زاپاس می‌نامد. (آن را مصداق سنگ مفت گنجشک مفت میدانم) حتی بیشتر اکانت هایی را تحت عنوان زاپاس ستون پنجم ایجاد کرده بودند که برخی را گزارش دادم و بسته شدند. ایشان که درکنار ویرایشات دارای فحنشان بعضا مقالات مختلف را تخریب میکنند خواه با حذف مطالب منبع دار (مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1&diff=prev&oldid=39845710 اینجا]) یا مطالبی را به دلخواه خودشان اضافه میکنند با استناد به منابع ضعیف (مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7&diff=prev&oldid=42078369 اینجا]) الگو یکسانی که وجود دارد این است که ایشان و حساب های احتمالا زاپاسشان عموما با زبان لری و موارد این چنینی در مقالات مشکل دارند بدین صورت که آن را یا حذف کرده و لرها را کُرد یا فارسی زبان خطاب میکنند و لری را به فارسی یا کُردی تغییر میدهند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) :مدیر گرامی به این [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7%DB%B8%DB%B1%DB%B1%DB%B8&diff=prev&oldid=41788178 پیوند] نیز توجه کنند. [[کاربر:Amiyn|Amiyn]] در صفحه [[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] (که زاپاس باز قهاری هستند) ویرایشاتی انجام داده است (زاپاس دار بودن وی را حذف میکند) و نوشته اند: «''ایشان قطع دسترسی شده اند نیازی به این کار نیست.''» و جالب تر آن که چند روز بعد عملا [[کاربر:Mehrvandak|Mehrvandak]] می آیند و در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Tisfoon&diff=prev&oldid=42040067 اینجا] عنوان می‌دارند که همان [[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] هستند و درخواست رفع قطع دسترسی دارند! [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۸ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربر:سرباز ویرایشگر == {{بسته|برچسب زمان=20250611232631}} به نظر نمیرسد {{کاربر|سرباز ویرایشگر}} برای کمک به دانشنامه به اینجا آمده باشند. چند مورد از ویرایش‌های وی مانند سانسور محتوای مربوط به خامنه‌ای در مقاله [[دیکتاتوری]] را واگردانی کردم اما با توجه به رویه کاربر شاید نیاز به واگردانی‌های بیشتری باشد. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۴ (UTC) :دوست عزیز اولا این مورد به معنی سانسور نیست، من مورد منبع را حذف کردم. دوم ویدیو را چند بار مشاهده کردم که نوشته های زیر آن کاملا با محتوای ویدیو در تناقض بود.( از مدیران محترم خاهشمندم ویدیو را مشاهده کرده و سپس با متن نوشته زیر آن مقایسه کنید. کاملا اشتباه هست). سوم این ویدیو کلا مرتبط با مقاله نبود. چون هیچ ارتباطی با موضوع مقاله نداشت. این ها دلیل ها من برای حذف و ویرایش متن بودند. اگر موضوع دیگری هست بفرمایید. [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) ::خطای تایپی(من مورد منبع... ---» من مورد بدون منبع) [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۰ (UTC) ::در ضمن از مدیران محترم خواهشمندم به کاربر@[[کاربر:Mahan|Mahan]] رسیدگی کرده. ایشان قانون بی طرفی در مقالات را کاملا نادیده میگیرد و بر خلاف قوانین دانشنامه آزاد، ویرایش هایی که با عقیده های شخصی او در تضاد هستند را واگردانی میکند. من سعی میکنم مدت ها فکر کنم تا با ویرایش کوچکی به بهبود مقالات کمک کنم اما این کاربر با یک دکمه تمام زحمات من را از بین میبرد. با تشکر [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۱ (UTC) تعدادی از واگردانی‌های صورت گرفته روی ویرایش‌های کاربر که وی دلیلش را تضاد با عقیده شخصی من عنوان کرده: :* حذف عبارت «حیله‌گر» و بخش‌هایی از محتوای مقاله برگزیده محمد ([[ویژه:تفاوت/42084138/next|پیوند تفاوت]]) :*حذف ویدئویی که خامنه‌ای خود را زبان خدا میخواند از مقاله دیکتاتوری ([[Special:Diff/42101017|پیوند تفاوت]]) :*حذف واژه شبه‌نظامی از جلوی نام بسیج در مقاله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ([[Special:Diff/42101187|پیوند تفاوت]]) :*حذف عبارت خودگمارده از توصیف حاکم مستبد مقاله استبداد ([[ویژه:تفاوت/42101012|پیوند تفاوت]]) :*تغییر عنوان زیربخش «اتهام‌ها» به «فساد و قاچاق مواد مخدر» در مقاله اشرف پهلوی ([[ویژه:تفاوت/42100951|پیوند تفاوت]]) به نظر می‌رسد حتی نام کاربری این حساب در راستای اهداف ایدئولوژیک انتخاب شده است. --[[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۶ (UTC) :واقعا متحیر میشوم که روی ویرایش های من متمرکز شدی. به این دلیل واگردانی های شمارا در تضاد با عقاید شخصیتون میدونم که از بین بیش از صد ویرایش من تلاش کردید که مقاله هایی را انتخاب کنید که با تفکر های شما در تضاد باشند. من برای تمام ویرایش هایم دلیل های منطقی ذکر کرده ام. که متاسفانه شما برخی از آنهارا واگردانی کرده اید که این به معنی سواستفاده از قدرت هست. :1_ در مقاله پیامبر محمد، به طور کلی جملات و کلمات زیاد گمراه کننده و عوام فریب وجود دارد، به گونه ای طراحی شده است که یک فرد عادی اگر آن را بخواند به طور کلی نگرشش در مورد ایشان عوض میشود. من فقط بخش بسیار کوچکی از این مطالب گمراه کننده را مانند حیله گر حذف کردم که در تناقض با قوانین دانشنامه آزاد بوده. :2_ دوم در حذف ویدیو ای که در مقاله بوده این نکته را عرض کنم که این ویدیو ارتباطی بسیار ناچیزی با این مقاله داشته و جمله ی زیر آن با ویدیو هماهنگی نداشته و کلا فریبنده بوده. :3_در مورد تغییر واژه شبه نظامی به نیرو: واژه شبه نظامی معانی بسیار گستره ای دارد! جنگ سالار و جنگ خواه و ... فریبنده هستند! :4_حکومت های استبدادی خودگمارده نیستند و ممکن است توسط اقلیت یا اکثریت انتخاب شود. :5_ در مقاله اشرف پهلوی تمام اتهام های فساد و قاچاق دارای منابع معتبر بوده و کلمه اتهام بارمعنایی دیگری دارد! یعنی حکمی که قطعی نیست! که شما آن را بازگردانی کردید چون با عقیده های شخصی شما در تضاد بود. از گذاشتن آرم پرچم پهلوی در نقشه کشور در صفحه نخست شما معلوم میشود خود شما جهت دار هستید. :6_ در مورد نام کاربری خودم در صفحه کاربری شخصی خودم نیز توضیح داده ام: «من نام کاربری خودم را گذاشتم سرباز ویرایشگر! چون تخصص اصلی من در ویرایش و بهبود مقاله هست. دانشنامه های آزاد پر از اشتباهات، نظرات شخصی، و مطالب گمراه کننده هستند؛ من اینجا هستم به عنوان یک عضو بسیار کوچک از ویکی پدیا, این اشتباهات را اصلاح کنم.» [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۸ (UTC) ::{{شد}}مشارکت‌های کاربر را با دقت بررسی کردم و مشخص بود که برای کمک اینجا نیست. بی‌پایان بسته شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۶ (UTC) {{پایان بسته}} == سلام خسته نباشید == {{بسته|برچسب زمان=20250612054055|ناموفق=بله}} اگر خدای هست نشون کسی که من تهمت می زنه بدهد. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[بحث کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست محدودیت فوری == {{بسته|برچسب زمان=20250611221142}} با سلام و درود! کاربر@[[کاربر:Alisalehi1388|Alisalehi1388]] مدام در حال حذف تصاویر مقالات جنسی میباشد. من تاکنون دوبار به ایشان هشدار داده‌ام اما گویا گوش شنوا ندارند. لذا درخواست محدودیت فوری این کاربر را دارم. باتشکر از مدیران❤️ [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۴ (UTC) :همچنین درخواست واگردانی تمام ویرایش های او را دارم. زیرا مدام در حال خرابکاری است [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) ::به مدت ۳ روز دسترسی قطع شد. [[کاربر:Khoshnevisan|خوشنویسان]] ([[بحث کاربر:Khoshnevisan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۱ (UTC) {{پایان بسته}} == جعل منبع پی در پی مقالات توسط کاربر:شریفیان == {{بسته|برچسب زمان=20250612190723}} :'''{{شد}}با توجه به این که قول دادید آخرین بار باشد، فقط یک هفته قطع دسترسی کردم. بهرترتیب دفعه بعدی نخواهد بود.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۷ (UTC) کاربر فوق پی در پی مقالات (اکثر مجموعه های نمایشی پخش نشده یا در حال شروع پخش = تبلیغات واضح در دانشنامه) جعل منبع انجام می دهد نمونه اخیر [[Special:Diff/42093967/42095693]] است متاسفانه بررسی روی ویرایشات صورت نمی گیرد در ضمن کاربر در صفحه بحث ادعا نموده است که حساب زاپاس نیست که با توجه به این ویرایش (اولین ویرایش) [[Special:Diff/41182576/41182583]] صحت ندارد و کاربر در زمان اولین ویرایشش تازه کار نبوده است لطفا بررسی و کنش مدیریتی صورت بگیرد [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۵ (UTC) این نیز اردک این کاربر هست [[بحث_کاربر:امیرحسین_محرابلو ]] [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۳ (UTC) :سلام من این کاربر زاپاس من نیست این کاربر زاپاس من نیست من هم از این ببد براساس منابع ای که می افزایم مطلب خواهم افزور [[کاربر:شریفیان|شریفیان]] ([[بحث کاربر:شریفیان|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == پنهان سازی == {{بسته|برچسب زمان=20250612202423}} :'''{{شد}}به صورت موقت بسته شده و آخرین اولتیماتوم ابلاغ شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۴ (UTC) [[Special:Diff/41647639]] این ویرایش پنهان شود و حساب هم بی پایان بسته شود برای کمک [[Special:Diff/41647636]] ایجاد نشده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری حسین بروانی محقق == {{بسته|برچسب زمان=20250612201915}} :'''{{شد}}مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۹ (UTC) *{{کاربر خرابکار|حسین بروانی محقق}} : کاربر فوق برای کمک در اینجا حضور ندارد. به طور متعدد با حساب‌های کاربری مختلف و با عناوینی مختلف صفحه‌ای چون [[rsool hack|این]] را ایجاد می‌کند و قبل از آن که با او برخورد شود حساب کاربری دیگری می‌سازد. *:* [[User talk:Hossein Barwani]] *:* [[User talk:Hossein 1Barwani]]. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۱ (UTC) {{پایان بسته}} == از میان خبرها == {{بسته|برچسب زمان=20250613063503}} از میان خبرها نیاز به به‌روزرسانی دارد. لطفاً حملات هوایی اسرائیل به ایران ذکر شود با تشکر. [[کاربر:Armiotic|Armiotic]] ([[بحث کاربر:Armiotic|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۷ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == محافظت == {{بسته|برچسب زمان=20250614145336}} در مقاله [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] که از صفحات پربازدید است اخیرا چند کاربر تازه وارد در حال افزودن ادعاهای بزرگ با منبع ضعیف هستند. در صورت امکان سطح محافظت را بیشتر کنید.[[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۴ (UTC) : سلام، سطح محافظت را جناب حجت [//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حملات_خرداد_۱۴۰۴_اسرائیل_به_ایران&diff=prev&oldid=42115459 تغییر دادند]. تندرست و موفق باشید. [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Reza405 == {{بسته|برچسب زمان=20250612092041}} *{{کاربر خرابکار|Reza405}} : زاپاس [[کاربر:Alihasani8809]] است. خواهشمندم رسیدگی شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۲ (UTC) ::{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۰ (UTC) {{پایان بسته}} == نفرت پراکنی و حمله شخصی Alihasani8809 == {{بسته|برچسب زمان=20250612053944}} درود. کاربر @[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&diff=42097665&oldid=42066111 بحث استان آذربایجان غربی] به مشارکت کنندگان مقاله، حمله شخصی کرده‌است. [[کاربر:Masoud bukani|مسعود بوکانی]] ([[بحث کاربر:Masoud bukani|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۲ (UTC) :{{شد}}قطع دسترسی شده. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۹ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر Iifsscbjjb == {{بسته|برچسب زمان=20250616071033}} با سلام ، کاربر @[[کاربر:Iifsscbjjb|Iifsscbjjb]]‌ با وجود منابع دست به تحریفات می زند این کاربر برای کمک به ویکی پدیا نیامده با اهداف قومیت پرستی در حال تحریف و جعل منبع در مقالات مربوط به رضوانشهر از جمله مقاله های [[رضوانشهر]] ، [[شهرستان رضوانشهر]]، [[دهستان گیل دولاب]] است .خواهشمند است قطع دسترسی شود و ویرایش های اخیر او واگردانی شود. با سپاس و احترام [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۱ (UTC) :'''{{شد}}بررسی و رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر Bhsh == {{بسته|برچسب زمان=20250616071044}} با سلام ، کاربر @[[کاربر:Bhsh|Bhsh]] دست به تحریفات و نشر اطلاعات غلط می زند این کاربر برای کمک به ویکی پدیا نیامده با اهداف قومیت پرستی در حال تحریف و جعل منبع در مقالات مربوط به رضوانشهر از جمله مقاله های [[رضوانشهر]] ، [[شهرستان رضوانشهر]]، [[دهستان گیل دولاب]] و تحریف هویت شاعر و عارف بزرگ و پدر شعر گیلکی در مقاله [[پیر شرفشاه دولایی]] است .خواهشمند است قطع دسترسی شود و ویرایش های اخیر او واگردانی شود. با سپاس و احترام. [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۰ (UTC) :'''{{شد}}بررسی و رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس نامشروع == {{بسته|برچسب زمان=20250612051613}} درود و وقت به خیر، با احتمال بالایی به نظر می‌رسد که کاربر سرباز ویرایشگر زاپاس نامشروع باشد زیرا با وجود مدت کوتاه از عضویتش با کار در ویکی آشنایی کامل دارد و ویرایش‌های جهت دار انجام می‌دهد. مدیران محترم لطف کنند رسیدگی فرمایند. با سپاس[[کاربر:Saranami2020|S@r@nami2020]] ([[بحث کاربر:Saranami2020|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۷ (UTC) :دوست عزیز محیط ویکی پدیا بسیار آسان است و به گونی ای طراحی شده که تمام اقشار جامعه بتونن به راحتی در آن فعالیت کنند. من خودم استعداد بسیار بالایی در یادگیری کارکرد برنامه ها و وبسایت ها دارم. چون خودم یک برنامه نویس هستم و به راحتی متوجه میشوم. من مقاله های توضیحاتی خود آموز کارکرد با ویکی پدیا را مطالعه کرده ام. با اینکه من مدت کوتاهیی هست که عضو ویکی پدیا هستم اگر دقت کنید فعالیت زیادی در این مدت انجام داده ام. که اکثر ویرایش هایی که انجام دادم با پیشنهاد ویکی پدیا بود. شما برخی ویرایش ها را که جهت دار میدانید در واقع من آنها را از جهت دهی خارج و به حالت خنثی در آوردم. در واقع افراد قبل از من متن ها و مقاله ها را جهت دهی کرده بودند. لطفا از اتهام زدم پرهیز کنید. تمام پایه کار های من این هست که محیط ویکی پدیا را به یک محیط عادلانه و مطابق قوانین دانشنامه آزاد سوق دهم. [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۵ (UTC) {{موافق}} [[کاربر:Saranami2020|S@r@nami2020]] این حساب نیم درصد هم برای کمک به دانشنامه ایجاد نشده است زاپاس بودنش تابلو است بی پایان بسته شود [[Special:Diff/42069066/next]] - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷ (UTC) :اکثر مطالب سیاسی یا مذهبی که در ویکی پدیا موجود هستند کاملا جهت دار هستند. وقتی من این مقاله هارا بهبود میدهم برچسب زاپاس روی من میزنید! [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۸ (UTC) ::{{شد}} بی پایان بسته شد. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست قطع دسترسی == {{بسته|برچسب زمان=20250611221020}} کاربر [[کاربر:Alisalehi1388|Alisalehi1388]] با خرابکاری های شدید،برای مثال در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=42101684 اینجا]،[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=42101844 اینجا] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=42101677 اینجا] در حال خرابکاری در ویکی پدیا است.می توانید خرابکاری های مکرر این فرد را که فقط در حال حذف مطالب است در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Alisalehi1388 اینجا] ببینید. [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۰ (UTC) :موافقم.این کاربر بارها و بارها اقدام به حذف تصاویر مقالات جنسی میکند. من دوبار به ایشان اخطار داده‌ام. اما متاسفانه گویا اخطار ها وی را تحریک کرده و بیشتر اقدام به حذف تصاویر میکند. گویا که لج کرده باشد. :لذا از مدیران گرامی خواهشمندیم که دسترسی این کاربر را قطع کنند. با تشکر [[کاربر:GoldenJDM|<span style="padding:2px 4px; background:#000; color:gold; font-family:Georgia;">Golden</span><span style="padding:2px 4px; background:#FFD700; color:black; font-family:'Courier New';">JDM</span>]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۹ (UTC) ::{{شد}} به مدت ۳ روز دسترسی ایشان قطع شد. [[کاربر:Khoshnevisan|خوشنویسان]] ([[بحث کاربر:Khoshnevisan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۰ (UTC) :: {{شد}} با توجه به هشدارها و عدم توجه کاربر، مدت قطع دسترسی به بی‌پایان تغییر یافت. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۹ (UTC) {{پایان بسته}} == بازبینی سیاست ها و رهنمودها == {{بسته|برچسب زمان=20250613181645}} درود خدمت مدیران محترم.من درحال خواندن [[ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها|وپ:س]] بودم که به یک مورد مشکوک برخورد کردم.در [[ویکی‌پدیا:گشت خودکار|وپ:گخ]] نوشته شده:«گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی پیش نیاز اهدای دسترسی‌های [[ویکی‌پدیا:گشت‌زن|گشت‌زن]] و [[ویکی‌پدیا:انتقال‌دهنده پیشرفته|انتقال‌دهنده پیشرفته]] و استفاده از ابزارهایی نظیر [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1 ویرایشگر خودکار] است.»من در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B1 اینجا] در حال خواندن متن ها بودم که به یک پاسخ عجیب بر خوردم که جناب [[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] می گویند داشتن دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته پیش نیاز داشتن دسترسی [[ویکی‌پدیا:گشت خودکار|گشت خودکار]] دارد،که میتوانید در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B1#اضاف اینجا] ملاحظه بفرمایید.از نظر بنده یک اشتباه اساسی در این صفحه‌هاصورت گرفته و درخواست دارم تا که بازبینی شود.'''ارادتمند''' <small style="border:1px solid #444;background:black"> [[کاربر:Edward Second|<strong style="background:black;color:#FFF">ادوارد دوم</strong>]] [[بحث کاربر:Edward Second|<span style="color:black;background:white">&nbsp;گفت‌و‌گو&nbsp;</span>]] </small> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۳ (UTC) :@[[کاربر:Edward Second|Edward Second]]: سلام. برعکس فرمودید. پیش‌نیاز گرفتن دسترسی انتقال‌دهندهٔ پیشرفته، داشتن دسترسی گشت خودکار است. یعنی کاربری که گشت خوکار نباشد، نمی‌تواند انتقال‌دهندهٔ پیشرفته باشد و اول باید گشت خودکار بگیرد. در ریسه‌ای که پیوند دادید من دقیقاً برعکس آنچه شما گفتید (و آنچه خودم اینجا توضیح دادم) را نوشته‌ام. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Edward Second|Edward Second]]: البته من منظورتان از «داشتن دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته پیش نیاز داشتن دسترسی گشت خودکار دارد» را شاید درست متوجه نشده باشم. در هر صورت جمع‌بندی که کرده‌ام عیناً مطابق با [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی/اعمال پیش‌نیاز گشت خودکار برای اعطای دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته|این اجماع]] است که در [[ویکی‌پدیا:انتقال‌دهنده پیشرفته]] هم آمده است. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۳ (UTC) ::درود.با خواندن دقیق‌تر فهمیدم که:گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی '''پیش نیاز''' اهدای دسترسی‌های گشت‌زن و انتقال‌دهنده پیشرفته و استفاده از ابزارهایی نظیر ویرایشگر خودکار است. ::در صورتی که من پیش از خواندن دقیق فکر میکردم که:گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی '''نیاز به داشتن''' دسترسی‌های گشت‌زن و انتقال‌دهنده پیشرفته و استفاده از ابزارهایی نظیر ویرایشگر خودکار است.متشکرم بابت راهنمایی. <small style="border:1px solid #444;background:black"> [[کاربر:Edward Second|<strong style="background:black;color:#FFF">ادوارد دوم</strong>]] [[بحث کاربر:Edward Second|<span style="color:black;background:white">&nbsp;گفت‌و‌گو&nbsp;</span>]] </small> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی دوباره مقاله نسرین تیموری و حذف برچسب آن == {{بسته|برچسب زمان=20250615183943}} سلام و وقت بخیر، مقاله «نسرین تیموری» را بررسی کردم و متوجه شدم که برچسب «منبع ندارد» به آن افزوده شده است. اخیراً من منابع معتبر و مستنداتی مانند مقالات از شمانیوز، روزنامه ایران و دیگر منابع معتبر به مقاله اضافه کرده‌ام. به نظر می‌رسد که مقاله اکنون دیگر نیازی به این برچسب ندارد. خواهشمندم که برچسب مذکور را بازبینی کرده و در صورت صلاح‌دید آن را از مقاله حذف نمایید. در صورتی که به اصلاحات دیگری نیاز دارید یا به اطلاعات بیشتری احتیاج دارید، خوشحال می‌شوم که کمک کنم. سپاسگزارم از توجه شما. با احترام،   [@[[کاربر:Awrw3h|Awrw3h]]] [[کاربر:Awrw3h|Awrw3h]] ([[بحث کاربر:Awrw3h|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) :جناب حجت بررسی نمودند. تندرست و موفق باشید [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۹ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بازبینی مقاله محمود عزیزی (فعال رسانه ای) == {{بسته|برچسب زمان=20250612153001|ناموفق=بله}} درود بر شما، با کمک دوستان در ویکی پدیا مقاله محمود عزیزی (فعال رسانه ای) بهبود بخشیده شد و منابع معتبری همچون از خبرگزاری ایکنا، روزنامه جوان و ... اضافه شد؛ خواهشمندم که اعلام نظر بفرمایید و در صورت دارا بودن استاندارد ها حذف زمان دار را بردارید. البته طبق رهنمایی های جناب کاربر محترم Hosseinblue مقاله هم بهبود بخشیده شد و تصمیم‌گیری نهایی را به نظر مدیران واگذار کرده‌اند. لطفا در صورت صلاحدید، مقاله بررسی و نسبت به وضعیت آن تصمیم‌گیری فرمایید. با تشکر فراوان [[کاربر:Roshanayrah|Roshanayrah]] ([[بحث کاربر:Roshanayrah|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۸ (UTC) :{{نشد}}بر پایهٔ [[وپ:م۷]] حذف سریع شد. دسترسی کاربر نیز به دلیل نام کاربری تبلیغاتی و افزودن پیوند به وبگاه هم‌نام در همان مقالهٔ حذف‌شده، بسته شد تا زمانی که نامشان را تغییر دهند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک ایجاد نشده است تک منظوره برای خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250616071322}} [[ویژه:مشارکت‌ها/Shayan_authorr ]] برای کمک ایجاد نشده است لطفا بی پایان بسته شود [[Special:Diff/42119084]] / [[Special:Diff/42119058]] / [[Special:Diff/42119035]] (خلاصه ویرایش) / [[Special:Diff/42119014]] (خلاصه ویرایش) / ... [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۵ (UTC) :'''{{شد}}واضح است کاربر برای کمک اینجا نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک ایجاد نشده است == {{بسته|برچسب زمان=20250617095410}} اکانت های زیر تماما اردک هستند در خرابکاری قومیتی در چند مقاله خاص هستند در برخی موارد نیز فحاشی رکیک صورت گرفته است لطفا تمامی این حساب ها بی پایان بسته شوند برای نمونه تاریخچه مقاله [[ولایت هزارستان]] از روز 12 ژوئن تا 16 ژوئن (4 چهار روز) را بنگرید *[[ویژه:مشارکت‌ها/PjrBha ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/Khaled.afg ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/هزاره_پنجشیری ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/KingPjr ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/Amir_TJK ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/TJk_panjshir ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/AssadHzr ]] - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۷ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۴ (UTC) {{پایان بسته}} == انتقال به نام پیشین و محافظت در برابر انتقال == {{بسته|برچسب زمان=20250617095311}} پیرو گزارش بالا (برای کمک ایجاد نشده است) مقالات زیر منتقل شود و در برابر انتقال و ویرایش در سطح مدیران برای سه ماه محافظت شوند * ولایت دایکانادا به ولایت دایکندی * ولایت هزارستان به ولایت پنجشیر - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۴ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک تشریف نیاورند == {{بسته|برچسب زمان=20250618051141}} لطفا حساب کاربری Ahooura63 بی پایان بسته شود برای نمونه [[Special:Diff/42126059]] [[Special:Diff/41922205]] / [[Special:Diff/41922469]] صفحه بحثش را نیز بنگرید [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۴ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۱ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250618050209}} لطفا [[کاربر:Khamenei without a turban]] بسته شود. صرفا برای خرابکاری امده است. [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «چهارشنبه،۲۸ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۷ (UTC) :'''{{شد}}بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۰۲ (UTC) {{پایان بسته}} 193q4eci1gh4kjud66jvnev0mvix7n4 42127553 42127472 2025-06-18T18:40:23Z Tisfoon 107851 افزودن ۳ ریسه از [[ویکی‌پدیا:تابلوی_اعلانات_مدیران]] (با [[کاربر:Jeeputer/Archiver|ابزار بایگانی عمده]]) 42127553 wikitext text/x-wiki == خرابکاری Tehran kabar == {{بسته|برچسب زمان=20250601081544}} *{{کاربر خرابکار|Tehran kabar}} : کاربر با آنکه به طور مکرر اخطار دریافت کرده است اما همچنان به ساخت مقالات و ویرایش‌های غیر اصولی خود ادامه می‌دهد. حتی مقاله را در صفحات بحث با کلک‌زنی منتشر می‌کند. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۹ (UTC) ::'''{{شد}}کاربر برای کمک به دانشنامه نیامده بود. بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Alyas84 == {{بسته|برچسب زمان=20250602044450}} ‌کاربر علی‌رغم هشدارهای متعدد، به هر مقاله‌ای می‌رسد، بیوگرافی من‌درآوردیش را جایگزین کل محتوای صفحه ‌می‌کند، مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3_(%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1)&diff=prev&oldid=41816329 این] ویرایش. برخی از ویرایش‌های کاربر را به‌دلیل تعارض با ویرایش‌های میانی نتوانستم خنثی کنم، ویرایش‌های کاربر برگردانده شود و بسته شود. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۲ (UTC) :'''{{شد}}کاربر بی‌پایان بسته و تمام خرابکاری‌ها واگردانی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۴ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی حذف غیرشفاف مقاله «بهنام باقرزاده رحمانی» و احتمال رفتار گروهی مغرضانه == {{بسته|برچسب زمان=20250601115527|ناموفق=بله}} با احترام، این پیام جهت بررسی روند مشکوک حذف مقاله «بهنام باقرزاده رحمانی» ارسال می‌شود. علیرغم برخورداری مقاله از منابع متعدد، متنوع از ایرنا، روزنامه همشهری، دنیای اقتصاد، اقتصاد نیوز گرفته تا رسانه های بین المللی مثل Examine.com به ‌سرعت به نبح برده شد، در شرایطی که: رای‌گیری در نبح بسیار محدود، یک‌طرفه و فاقد بررسی بی‌طرفانه توسط کاربران متخصص بود و هر کسی نظرات و رفتارهای موجود در نبح صفحه بهنام باقرزاده رحمانی را بخواند کاملا به جو مسموم شرایط پی میبرد. درحالی‌که 29 منبع مورد استناد به وضوح شامل مقالات علمی منتشرشده و گزارش‌های رسانه‌ای مستقل هستند، توسط یک یا دو کاربر بدون بررسی دقیق، با برچسب «ریپورتاژ» بی‌اعتبار شمرده شدند. حذف نهایی مقاله توسط کاربری صورت گرفت که ظاهرا در ارتباط نزدیک با گروه رای‌دهندگان مخالف بوده و هیچ تلاشی برای جمع‌بندی بی‌طرفانه یا بررسی نظرات کاربران مخالف حذف انجام نداد. بر اساس مشاهدات اخیر، به‌نظر می‌رسد گروهی از کاربران با سابقه، با شیوه‌ای هماهنگ، صفحات مرتبط با افراد علمی یا چهره‌هایی که نفعی برایشان ندارند را حذف می‌کنند، درحالی‌ که در قبال مقالات بسیار ضعیف‌تر (از نظر منبع و سرشناسی) کاملا سکوت می‌کنند تا کاربران تازه وارد اما آشنا آن را تایید کنند و از این طریق مسئولیتی در قبال صفحات ایجاد شده نداشته باشن. این الگو با اصول بنیادین ویکی‌پدیا از جمله بی‌طرفی، شفافیت، و جلوگیری از تسلط گروه‌های خاص در تضاد است. لطفا ضمن بررسی مجدد حذف این صفحه، شفافیت در نبح و عملکرد کاربران مرتبط، بررسی شود. مدارک، مستندات و ردیابی ها کاملا موجوده و تمام نام های کاربری که به صورت سیستماتیک عمل می کنند یادداشت شده و به زودی با مدارک قوی در اختیار بنیاد ویکی مدیا قرار میگرد. خواهشا صفحه نبح دکتر بهنام باقرزاده رحمانی بررسی شود. [[کاربر:Alex1369|Alex1369]] ([[بحث کاربر:Alex1369|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) :{{نشد}}[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/بهنام باقرزاده رحمانی]] به درستی جمع‌بندی شده است و نظرات موافق با حذف از وزن کافی برخوردارند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۵ (UTC) {{پایان بسته}} == یا...هو == {{بسته|برچسب زمان=20250603143043|ناموفق=بله}} گروه فرهنگی یا ...هو بهمراه 130 نفر مشغول جمع اوری اطلاعات لغوی و زبازدهای شهر خوانسار هستند [[ویژه:مشارکت‌ها/89.38.246.120|89.38.246.120]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۲ (UTC) :بی ارتباط به تام [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۳۰ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر == {{بسته|برچسب زمان=20250603142925}} درود *{{کاربر خرابکار|EmamHr6}} برای کمک نیامده، چندین صفحه بی‌محتوا و خالی و خود ساخته حاوی موضوعاتی از قبیل پارسا ساقی و علی بی غم و حسین فلان و... ایجاد کرده، که قبلا چندین بار حذف شده اند، و دوباره آنها را ساخته، لطفاً مسدود نمایید. سپاس [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۶ (UTC) :توسط ویکی بان Borandokht اقدام شده است. [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۹ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Notdoni == {{بسته|برچسب زمان=20250603171525}} *{{کاربر خرابکار|Notdoni}} : حساب تنها برای اهداف تبلیغاتی استفاده می‌شود. کاربر به صورت مکرر صفحه تبلیغاتی ایجاد می‌کند. درضمن تبلیغات مذکور کلاهبرداری می‌باشد. خواهشمند کنش سریع هستم. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۱ (UTC) ::درود به شما جناب @[[کاربر:Shahnamk|Shahnamk]] عزیز. دیدم که ریسه فوق را رسیدگی کردید. اگر امکان دارد آن را جمع‌بندی فرمایید. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۶ (UTC) :::{{شد}}درود و با تشکر از گزارش موضوع. با مهر [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس جدید سورنا۸۱۱۸ == {{بسته|برچسب زمان=20250605233427}} سلام [[کاربر:AiRtn|AiRtn]] زاپاس جدید کاربر @[[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] هستش که برای خرابکاری تک گرایانه در صفحه های [[شهرستان فراشبند]] شهر [[فراشبند]] و ساخته شده است [[ویژه:مشارکت‌ها/AiRtn|ویژه مشارکت ها]] از اولین ویرایش هم کاربلد بوده تو سومی هم به [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&diff=prev&oldid=41708511 مقاله عکس اضافه کرده] [[کاربر:Omidpor|Omidpor]] ([[بحث کاربر:Omidpor|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۴۱ (UTC) :کاربر بسته شده است '''ارادتمند''' <span style="font-family:times, serif;text-shadow: 0 0 7px #2744B7, 0 0 7px #0000ff; color:white;">[[کاربر:WASP-Outis|<font color="#fff">WASP</font>]]</span> [[بحث کاربر:WASP-Outis|<font color="0311DA">^☏</font>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۴ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Alyas84 == {{بسته|برچسب زمان=20250606110247}} کاربر @[[کاربر:Alyas84|Alyas84]] با آنکه در صفحه بحث برایش اخطار گذاشتم ولی ظاهراً کم سن است و قصد دارد برای خودش در مقالاتی با خرابکاری مطالبی ایجاد کند و می‌کند [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=رپ_فارسی&diff=prev&oldid=41976353 اینجا] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=نام_مستعار&oldid=41816467 اینجا] نمونه هستند، مدیران محترم لطفاً رسیدگی کنید، حتی در صفحه کاربرش برای خودش بیوگرافی نوشته است. [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۱ (UTC) :{{شد}} [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۲ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس جدید == {{بسته|برچسب زمان=20250605125610}} {{کاربر|Unitedwestand1}} {{کاربر|Arash1287}} [[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۵ (UTC) :{{شد}} <code style="background:yellow">:)</code>[[کاربر:Ladsgroup|امیر]]^{[[بحث کاربر:Ladsgroup|Συζήτηση]]} ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکار و تقریبا ترولینگ در فضای اصلی مقالات == {{بسته|برچسب زمان=20250607061534}} با درود. [[کاربر:Omid zamani72]] حساب تک منظوره و ترولینگ تنها برای خرابکاری در مقالات مربوط «احزاب چپ کردستان ایران» ایجاد شده است. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۴۳ (UTC) :'''{{شد}}کاربر برای کمک اینجا نبود. بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} == باز هم، گمانم، دو مقاله دربارهٔ یک چیز == {{بسته|برچسب زمان=20250605214500|ناموفق=بله}} * [[مهربان (آذربایجان شرقی)]] * [[مهربان (سرآب)]] از این جفت‌ها در ویکی‌پدیای فارسی فراوان داریم. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۴ (UTC) :'''{{نشد}}مواردی از این دست را باید در [[ویکی‌پدیا:درخواست ادغام تاریخچه]] گزارش کنید. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۵ (UTC) :{{پینگ|Salarabdolmohamadian}}چاره‌اش گاهی ادغام است و گاهی مانند این نمونه، بازگردانی به ویرایش درست. در [[ویژه:تفاوت/39099714|این نسخه]] تغییرمسیر حذف و به مقاله تبدیل شده. [[User:MJXVI|<b><span style="background-color:#C5CBE1;font-family:Comic Sans MS;color:black">MJXVI</span></b>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۶ (UTC) ::سپاس از هر دو عزیز. از این جفت‌ها بارها به درخواست ادغام و انتقال برده‌ام و نشده . . . و کم و بیش تازگی دارم از [[وپ:احیا]] و غیره هم نومید می‌شوم . . . و حس می‌کنم احول جامعه فارسی‌زبان طوری شده که فقط به تصمیم و اراده افراد صاحب اختیار کارها پیش می‌رود! اگر فردی علاقمند باشد، کاری پیش می‌رود. نهادها تا حد زیادی از کار افتاده‌اند و کوشش‌های تک‌نفره و تصادفی کارهای کوچک مشخص را پیش می‌برد یا معطل می‌گذارد. به امید آن که کسی تصادفاً اراده‌اش به کاری تعلق بگیرد اینجا می‌نویسم. [[کاربر:Salarabdolmohamadian|Salarabdolmohamadian]] ([[بحث کاربر:Salarabdolmohamadian|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست اجازه درج لینک اینستاگرام در مقاله علی رحیمی (کاراته‌کار) == {{بسته|برچسب زمان=20250607061813|ناموفق=بله}} با سلام و احترام من در حال ویرایش و به‌روزرسانی صفحهٔ ویکی‌پدیای فارسی با عنوان «علی رحیمی (کاراته‌کار)» هستم. متأسفانه هنگام ذخیره‌سازی صفحه با پیغام خطایی مواجه می‌شوم که می‌گوید یکی از پیوندهای موجود (vrgl.ir یا instagram.com) در فهرست سیاه قرار دارد و اجازهٔ ذخیره داده نمی‌شود. این پیوند صرفاً برای ارجاع به صفحه رسمی من در اینستاگرام (https://www.instagram.com/alirhmi1) بوده و هیچ محتوای تبلیغاتی یا غیرمجاز ندارد. خواهشمندم لطفاً این موضوع را بررسی کرده و در صورت امکان اجازهٔ درج این پیوند را صادر فرمایید. با سپاس [[کاربر:alichampofkarate]] [[کاربر:Alichampofkarate|Alichampofkarate]] ([[بحث کاربر:Alichampofkarate|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۵۴ (UTC) :'''{{نشد}}درود. لطفا برای خودتان مقاله نسازید. [[ویکی‌پدیا:خودزندگی‌نامه|خودزندگی‌نامه]] و «[[ویکی‌پدیا:سرشناسی (ورزش‌ها)|سرشناسی (ورزش‌ها)]]» را مطالعه بفرمائید. با سپاس.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۸ (UTC) {{پایان بسته}} == ویرایش قوم گرایانه == {{بسته|برچسب زمان=20250609192447}} {{بسته|برچسب زمان=20250609192431}} کاربر @[[کاربر:Mahdi panahi1|Mahdi panahi1]]panahi1 داعما در حال ویرایش های قوم گرایانه است و سعی دارد هر آن چیزی که در تاریخ بوده است را به ترک ها و هزاره ها مربوط سازد لطفا رسیدگی شود ممنون [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۶ (UTC) <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> با احترام، هنگام ویرایش صفحه [سید محمد مهدی طباطبایی میرک آباد] با خطای پالایه خرابکاری «Chronic LTAs x4» مواجه شدم. متن من حاوی اطلاعات علمی/زندگینامه‌ای است و هیچ قصد خرابکاری یا تبلیغ نداشته‌ام. خواهشمندم این موضوع را بررسی نموده و در صورت امکان محدودیت را رفع بفرمایید یا راهنمایی لازم را ارائه فرمایید. </div> :{{نشد}} {{پینگ|کوروش نیک نژاد1010}} ویرایش قوم‌گرایانه جرم و خلاف نیست. اگر خلافی همچون جعل منبع، حذف مطالب دارای ارجاع، خرابکاری و... رخ داده، همراه با پیوند تفاوت ارائه کنید.--<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۴ (UTC) :با تشکر اولا حساب @[[کاربر:Mahdi panahi1|Mahdi panahi1]]panahi1 زاپاس پاپت @[[کاربر:Razaghpanhi1|Razaghpanhi1]]@Razaghpanhi1 است از نمونه های ویرایش در [[غوریان|امپراتوری غوریان]] [[امپراتوری گورکانی|امپراتوری گورکانیان]] میتوانید متوجه شوید در منبع گذاشته شده ایرانی تبار تاجیک آمده اما با کمال ناباوری مینویسه افغانستان شرقق تبار ترک هزاره [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۸ (UTC) ::البته من غوریان را درست کردم اما گورکانیان را گذاشتم تاببینید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۵۳ (UTC) :::@[[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]]: کاربر تازه‌وارد است؛ هشدار لازم داده شد. به جای توهین به کاربران تازه‌کار، آن‌ها را راهنمایی کنید. در [[بحث کاربر:Mahdi panahi1#c-کوروش نیک نژاد1010-20250603163200-رود اقای پناهی عزیز|اینجا]] به کاربر توهین کرده‌اید که قابل قبول نیست. [[وپ:شهروند|رفتار صحیح و نزاکت]] مقدم بر هر گونه بحث و گفتگویی است. ''مقالات ویکی‌پدیا با یک دکمه ترمیم می‌شوند، ولی قلب‌ها نه.'' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) ::::{{شد}} <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۴ (UTC) {{پایان بسته}} {{پایان بسته}} == نام غیراخلاقی و توهین امیز == {{بسته|برچسب زمان=20250609192737|ناموفق=بله}} درود مدیران عزیز احساس میکنم نام این حساب عمدا برای توهین اینچنین گذاشته شده حساب: @[[کاربر:KiranBOT|KiranBOT]] لطفا پیگیری کنید با توجه به عمر این حساب چنین چیزی ممکن است... قابل توجه است این نام توهین به نام کشورمان هست. [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۲ (UTC) :در چنین وقت‌هایی [[وپ:فحن|فحن]] پیشه کنید :) توهین آمیز نیست. گویا کاربر صاحب ربات از مدیران ویکی‌پدیا به زبان مراتی (در هندوستان) است. به نظر هم نمی‌آید منظور بدی داشته باشد. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) با درود. اگر با در نظر گرفتن فحن محک گرامی، کاربر از ویکی نویسان ویکی های دیگر زبانها باشد، فکر نکنم بشود کاری کرد. اما اگر کاربر اصلی اش (نه ربات اش) به زبان فارسی مسلط باشد، میتوان حساسیت های موجود در دانشنامه فارسی را به وی یادآوری و دوستانه از وی خواست که نام کاربری اش را در فضای ویکی پدیای فارسی تغییر دهد. البته کاربران هندوستان غالبا به زبان انگلیسی تسلط کامل دارند و با زبان انگلیسی هم میتوان با کاربر وارد گفتگوی دوستانه شد. نمیتوان زود قضاوت کرد. ولی به هر روی، چنین کلماتی، چه سهوا و چه عمدا، وجودشان در دانشنامه فارسی حالت خوبی ندارد. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۹ (UTC) :: Kiran یک اسم برای آقایان هندی است. البته [[کیران راتود|این یکی]] خانم است. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۷ (UTC) :::{{نشد}}اصلاً نام رایجی است و هیچ اقدامی لازم نیست. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری کاربر Hosseinyavarii11 == {{بسته|برچسب زمان=20250610103216}} درود؛ کاربر [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Hosseinyavarii11 Hosseinyavarii11] در حال خرابکاری گسترده در صفحات مختلف و افزودن مطالب غیراصولی و فاقد منبع هست و کاملاً مشخص است که برای کمک به ویکی‌پدیا تشریف نیاورده‌اند. لطفاً به صورت دائمی قطع دسترسی شوند و همچنین ویرایش‌های اخیرشان واگردانی شود. یک مورد از خرابکاری این کاربر: [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C&diff=prev&oldid=42062510 اینجا] [[کاربر:Darinmax|Darinmax]] ([[بحث کاربر:Darinmax|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۹ (UTC) :{{شد}}دسترسی حساب بی‌پایان بسته شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۲ (UTC) {{پایان بسته}} == کدنویسی غیراصولی جناب Jeeputer == {{بسته|برچسب زمان=20250604223628|ناموفق=بله}} با سلام. کدی در [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] موجود هست که جناب Jeeputer به صورت خلاقانه آن را نوشته‌اند. یعنی آمده‌اند از switch/case استفاده کرده‌اند. اشکالات زیادی در این کد موجود هست. در واقع این کد یک کد rigid است و قابل نگهداری (maintainability) نیست، و درست هم نمی‌توان آن را تست کرد. در مورد exception ارسال شده کد هم باید واضح‌تر باشد. و exception از الگوی پایینی به بالایی برسد و بعد در نهایت یک متن بسیار گویا را throw کند. به هر حال از نظر من این کد نیاز به refactoring دارد و باید به چند تا الگوی کوچکتر تقسیم شود که هر کدام کار اختصاصی انجام می‌دهند. بعلاوه واژه‌های جدید باید در پودمان داده باشد تا در صورت نیاز به کلمه مترادف جدید در پودمان داده اصافه شود (الگوی Builder) و کد الگو دستکاری نشود. به هر حال مدیر گرامی جناب Jeeputer نمی‌پذیرند، و [[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh#قطع دسترسی موردی|اینجا]] گفته اند: {{نقب|باز هم برگشتیم سر خانهٔ اول و ربط دادن مسائل پروژه به درس‌های دانشگاهی بی‌ربط.}} به هر حال رشته ایشان هنر هست و دانش رایانه را هم از طریق آزاد یادگرفته اند. اگر یک «کارشناس ارشد نرم‌افزار» در ویکی‌پدیای فارسی موجود هست، در این زمینه قضاوت کند که: * آیا این کد rigid هست یا نه؟ * و آیا نیاز به refactoring دارد یا نه؟ این الگو بالای 2500 تا کاربرد دارد. یعنی یک اشتباه کوچک در نحوه کدنویسی به تعداد زیادی الگو منتشر می‌شود. پس درست و اصولی نوشتن کد خیلی مهم هست. دلیل بروز «کدنویسی غیر اصولی» هم این است که نمونه انگلیسی مهندسی شده نداشته و توسط یک غیرمهندس نوشته شده است. * این مشکلاتی هم که در [[الگو:جعبه اطلاعات جشن]] پیش آمده است و به سادگی قابل پیگیری نیست در اثر همین کدنویسی اشتباه است، در واقع کد maintainable نیست. این مفاهیمی هم که مطرح شد یک مقوله «[[فناوري نوپديد|فن‌آوری نوپدید]]» نیست، یعنی هر کارشناس ارشد نرم‌افزاری آن را خوانده است، و جزء مطالب معمولی هست که در سرفصل دروس آموزش داده می‌شود. من کاری به رشته دانشگاهی ایشان ندارم، به هر حال جناب [[کاربر:Jeeputer]] به عنوان «کدنویس ویکی‌پدیای فارسی» موظف هستند که با این مفاهیم آشنا باشند، یعنی: * یا به صورت آزاد موضوع را مطالعه کنند، و روی مفاهیم تسلط پیدا کنند (که حداقل یک ترم زمان می‌برد). * و اگر نمی‌خواهند مطالعه کنند، باید به نظر متخصص احترام بگذارند. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۹ (UTC) :لطفاً دسترسی کاربر به دلیل حملهٔ شخصی (اظهار نظر در مورد تخصص و رشتهٔ تحصیلی من) و سوءاستفاده از آنچه در خصوص تخصص خودم گفته‌ام برای تحقیر من، منع من از مشارکت در زمینه‌هایی خاص، و زیر سؤال بردن مشارکت‌های داوطلبانهٔ من بسته شود. قطع دسترسی به فضای نام الگو باید همچنان حفظ شود. :@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: قبلاً هم گفته‌ام که تخصص شما در ویکی‌پدیا ارزشی ندارد. در جایگاه کاربر ویکی‌پدیا، اجازه ندارید تخصصتان را بر سر دیگران بکوبید و خودتان هم نشان داده‌اید که جز خرابکاری ناخواسته کار دیگری در الگوها نکرده‌اید. من «غیرمهندس» بارها اشتباهات فاحش شما که با بی‌مسئولیتی و کم‌دقتی مرتکب شده‌اید را اصلاح کرده‌ام. پس خیلی هم به تخصص‌تان دل نبندید چون شما اینجا کاربر هستید و من هم کاربرم. بحث رقابت البته نیست. اگر می‌توانید کمک کنید، بکنید؛ کسی جلویتان را نگرفته. اما دو چیز را در نظر داشته باشید: یک؛ برای کمک کردن، دیگران را به زحمت نیندازید و دو؛ دیگران را از کمک کردن منع نکنید. تا زمانی که به پیام‌های توهین‌آمیز و تحقیرآمیز شما در این ریسه رسیدگی نشود، پیگیر خواهم بود. شاید از این روش سختگیرانه توانستید مشارکت در ویکی‌پدیا را یاد بگیرید. :از این پس هم به سخت‌ترین شکل ممکن ناظر پیروی از سیاست‌ها از سوی شما خواهم بود. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۱ (UTC) ::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] برادر گرامی من نوشتم کدتان باید اصلاح شود به دلیل آنکه کد rigid هست. اگر نمی‌دانی کد rigid چی هست، باید مطالعه کنید. وقتی قبول نمی‌کنید، چکار کنم. به رخ کشیدن تخصص هم نیست، غیر مهندسی بودن کد کاملا واضح هست. نوشتم تا اگر «مهندس نرم‌افزار» در ویکی‌پدیا هست قضاوت کند. ::من تا آنجا که ممکن هست از تشنج با شما خودداری می‌کنم. یک توصیه هم دارم، اگر کسی بهتان می‌گوید «بروید دانش کسب کنید» این موضوع را «توهین و تحقیر» تلقی نکنید. ::بله من کاربر عادی‌ام و شما مدیر هستید. ولی کد غیر اصولی شما باعث اشکال در سامانه می‌شود. به رخ کشیدن تخصص هم نیست، واقعیت هست. وقتی نمی‌پذیرید چکار کنم. شما گاهی باید بپذیرید که با اینکه مدیر هستید، باید به نظر زیردست خود احترام بگذارید. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۰ (UTC) :::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] نگاه کنید، اگر یک exception کاملا گویا برای [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] را throw کنید آنوقت مقاله [[روز ملی نماز]] نباید چند ماه باگ‌دار باشد. دلیل آنکه باگ قابل پی‌گیری نیست همین است که الگوی [[الگو:ماه فارسی به انگلیسی]] شما maintainable نیست. من نمی‌خواهم پز تخصص‌ام را بدهیم. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۱۳ (UTC) ::::این صحبت شما: ::::{{نقب|قبلاً هم گفته‌ام که تخصص شما در ویکی‌پدیا ارزشی ندارد.}} ::::زیاد انسانی نیست. هم من و هم شما انسان، ایرانی و مسلمانیم. پس تخصص کاربران ارزشمند اند. ::::*در زمینه هنر باید متخصص هنر نظر بدهد. ::::*در زمینه عمران، باید متخصص عمران نظر بدهد. ::::*در زمینه ریاضیات باید متخصص ریاضی نظر بدهد. ::::* یک فیزیکدان باید به مقالات فیزیک رسیدگی کند. ::::* یک پزشک باید به مقالات پزشکی رسیدگی کند. ::::گاهی هم پیش می‌آید یک برنامه‌نویس با توجه به تجربه نظری می‌دهد. همانطور که متخصصان بالا قصد کمک دارند و نه «پز تخصص داشتن». [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۱ (UTC) :::::شما مشخص نمی‌کنید که چه چیزی حمله است و چه چیزی نیست. سیاست‌ها قبلاً نوشته شده‌اند. یک مدیر بررسی خواهد کرد. برای ایراد گرفتن از کار من، نیازی نیست اشاره کنید که من هنرمندم یا مهندس. اشاره به این حملهٔ شخصی است و باید بابتش بسته شوید تا یاد بگیرید دیگران را با خودتان مقایسه نکنید. آن rigid و maintainable که گفتید هم تاکنون برای هیچ کاربری سودمند نبوده است. من می‌دانم الگوهایم را چطور بسازم و شما هم اگر می‌دانید چطور بهبودشان دهید، بسم‌الله! اما اگر نمی‌دانید چکار دارید می‌کنید، نباید دست در آن‌ها ببرید و بدون اطلاع از اتفاقی که می‌افتد، هرطور دلتان خواست برای کاربردهای غیرضروری ویرایش‌شان کنید. :::::اینجا کسی قرار نیست درس رایانه پس دهد، فقط نیاز به دانش ویرایشی در ویکی‌پدیا دارید که متأسفانه نتوانسته‌اید پاسش کنید و مدام دارید با مباحث بی‌ربط، کار دیگران را زیر سؤال می‌برید. چندین سال است که دارم الگوها و پودمان‌های ویکی‌پدیا را به‌روز می‌کنم و بر حسب نیاز الگو و پودمان جدید می‌سازم. الگوهای بسیار پیچیده‌تر از این را هم بدون اشکال به‌روز کرده‌ام یا ساخته‌ام. حالا شما آمده‌اید می‌گویید یک سوییچ/کیس سادهٔ من ایراد دارد چون rigid است؟ من تاحالا این اصطلاح را نشنیده‌ام و با وجود عدم آشنایی با آن، تاکنون به مشکلی برنخورده‌ام. به همین دلیل هم می‌گویم که بی‌ربط است و شما فقط از آن به‌عنوان سلاح علیه من استفاده می‌کنید که جلوی ویرایش‌های مخرب شما را گرفته‌ام. هرگاه توانستید از جایگاه کاربر ویکی‌پدیا (و نه فرد متخصص و کارشناس ارشد نرم‌افزار) وارد گفتگو شوید، آنگاه می‌شود از کمک‌تان در الگوها استفاده کرد. دیگر پاسخی در این ریسه نخواهم داد چون پیام‌هایتان برایم توهین‌آمیز است. شاید چون با مفهوم توهین و حمله در ویکی‌پدیا آشنا نیستید، تصور می‌کنید که من بی‌دلیل آن را توهین‌آمیز یافته‌ام. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۹ (UTC) ::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من واقعا به دید یک برادر به شما نگاه می‌کنم. اصلا قصد بی‌احترامی یا توهین کردن ندارم. چندین بار هم در ریسه‌های مختلف از شما عذرخواهی کرده ام و دوباره هم این عذرخواهی را انجام می‌دهم. امیدوارم که این موضوع را با بزرگواری و به عنوان یک برادر بزرگتر در ویکی‌پدیای فارسی از من ببخشید. ::::::قصد من فقط بهبود کد هست، حالا مهندسی‌تر شدن کد. ::::::چون قطع دسترسی شده بودم، می‌خواستم از خودم دفاعی کرده باشم. حالا می‌خواهید برای رفع rigid شدن کد، من یک نمونه اولیه ایجاد می‌کنم نشان تان می‌دهم، اگر خواستید جایگزین اش کنید. ::::::بار دیگر از شما و همه کاربران با تمام وجود عذرخواهی می‌کنم و امیدوارم من را ببخشید. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۰۰ (UTC) :::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] کاکای گلم (شیرازی هست دیگه!) به عنوان یک روانشناس عمومی می‌گویم، تعریف «توهین» توی [https://en.wikipedia.org/wiki/Appraisal_theory نظریه ارزشیابی] «ارزیابی شما نسبت به پدیده» هست. حالا به یک نفر به من بگوید «هومن تو که گرافیک بلد نیستی!» یک ارزیابی توهین و ناراحتی شدید هست، و یک ارزیابی قبول مساله و هیچ توهینی را احساس نمی‌کند. از نظر من دومی معقول‌تر هست، چون «هومن واقعا گرافیک بلد نیست». امیدوارم ارزیابی شما نسبت به این پدیده و این حرف‌های بالا معقولانه باشد. چون من هیچ قصد بی‌احترامی به شما نداشته‌ام. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۹ (UTC) ::::::::@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: باز دارید برای من نظریه می‌آورید. یک کلام! در ویکی‌پدیا اجازه ندارید در مورد تخصص کاربران اظهار نظر کنید. حتی اگر در علم روانشناسی چیزی را توهین ندانید، در ویکی‌پدیا ممکن است توهین و حمله تلقی شود. من اگر مهندس نیستم، به شما ارتباطی پیدا نمی‌کند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۸ (UTC) :::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] من اینجا گفتم اگر با مفاهیم آشنایی ندارید «موظف هستید» یادبگیرید، چونکه دارید کدنویسی انجام می‌دهید، و کد شما بی‌کیفیت هست. این الگوها سطح پایین اند (بالای 2500 استفاده) و اشتباهات به سادگی به سطح بالا می‌رسد. من هیچ کاری به رشته شما دارم. بحث من «کد اصولی در ویکی‌پدیا» هست، که نوشتن کد اصولی نیاز به آشنایی با چندین مفهوم دارد. :::::::::بله نباید در مورد تخصص صحبت کرد ولی می‌توان در مورد «خروجی تخصص» صحبت کرد. وقتی «کد اشتباه» داریم، باید درست شود. چطوری درست شود؟ باید کیفیت کد را بالا ببریم. :::::::::اگر این ویکی‌انگلیسی را نگاه کنید از کدهای زیبا و اصولی کیف می‌کنید. ویکی‌پدیای فارسی هم باید پر بشود از کد اصولی. :::::::::اگر به عنوان هم دقت کنید ننوشته «بی‌تخصصی فلانی» بلکه نوشته «کد بی‌کیفیت فلانی». :::::::::آیا صحبت از «کدهای بی‌کیفیت» ایراد دارد؟ :::::::::من به شما هیچ توهینی نکرده ام، این تصور شما است. من به خروجی کد شما ایراد گرفته‌ام. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۸ (UTC) ::::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] و @[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]] به نظر من در زمینه کدنویسی بهتر است نظر سوم درخواست کنید. من جناب [[کاربر:Huji|حجت]] را پیشنهاد میکنم. سپس یکی از مدیران در مورد حمله شخصی ایشان پس از پایان این بحث رسیدگی کند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۶ (UTC) ::::::::::@[[کاربر:Hooman Mallahzadeh|Hooman Mallahzadeh]]: شما در مورد خودم و تخصصم صحبت کرده‌اید. الگو هم از کیفیت کافی برخوردار است و نیازی نیست مهندس رایانه باشید تا بتوانید چنین الگوی ساده‌ای بسازید. ایرادش را بگویید تا برطرف شود، اما خرابش نکنید. کاری که شما کردید این بود که برای برداشتن ابرو چشمش را کور کردید. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۸ (UTC) :::::::::::@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] کد rigid است پس باید آن را refactor کنید. لطفا کد را به 4 قسمت بشکنید: :::::::::::#الگوی تبدیل متن به عدد ماه :::::::::::# الگوی تبدیل عدد ماه به نام انگلیسی کوچک :::::::::::# الگوی تبدیل عدد ماه به نام انگلیسی بلند :::::::::::#بعد یک الگو باید این 3 تا الگو را به هم پیوند دهد. :::::::::::برای exception هم هر کدام exception جدا را throw و متن اختصاصی برای هر الگو باید نوشته شود شامل ورودی اشتباه و ایراد آن. :::::::::::برای «الگوی تبدیل متن به عدد» باید از پودمان داده استفاده کنید، که در پودمان داده فهرستی از مترادف‌های متنی برای هر عدد ماه موجود هست. اهمیت این پودمان در آن است که اضافه و کم کردن مترادف روی کد الگو تاثیری ندارد. مثلا در این پودمان برای ماه شماره 7 باید این مترادف ها قرار بگیرد: :::::::::::*ژوئیه :::::::::::*ژوئیهء :::::::::::*ژوئیه‌ی :::::::::::*جولای :::::::::::*جولایِ :::::::::::*و سایر موارد که احتمالا در آینده اضافه خواهند شد. :::::::::::این ها باید در پودمان داده باشند. به این موضوع Factory method pattern می‌گویند. :::::::::::به این شیوه کد قابل تست هم می‌شود. و از الگوهای شکسته شده بالا در سایر موارد هم می‌توان استفاده کرد. :::::::::::سپاس از شما. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۷ (UTC) {{پینگ|Hooman Mallahzadeh}} رفتار شما در بالا، نقض [[وپ:حمله]] است. برای بحث بالا (چه بخش فنی آن و چه بخشی که در اعتراض به رفتار کاربر دیگر است) هیچ دلیلی ندارد که شیرازی بودنش را پیش بکشید، این که برنامه‌نویسی را چه‌طور یاد گرفته به او یا دیگران یادآوری کنید، یا اطلاعات خودتان راجع به برنامه‌نویسی (مثل درک شما از [[رسیدگی به استثناء]] یا همان exception handling) را به شکل بالا مطرح کنید، که می‌تواند چنین تعبیر شود که شما زیاد می‌دانید و ایشان کم می‌دانند. به بیان دیگر، دلیل ندارد چیزهایی را مطرح کنید که راجع به کاربر است و یا ربطی به بحث ندارد (مثل قومیت)، و یا می‌تواند این معنا را القا کند که شما بر ایشان سر هستید. به این دلیل که اواسط بحث بالا معذرت‌خواهی کردید، من به همین تذکر اکتفا می‌کنم. لطفاً سعی کنید از [[کاربر:Jeeputer]] پرهیز کنید. درخواست ویرایش در الگوها را هم با {{الگوی|درخواست ویرایش}} ثبت کنید تا مدیری دیگر به آن رسیدگی کند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۶ (UTC) :::{{پینگ|Huji}} قومیت من شیرازی است، من متولد و بزرگ شده شیرازم، و از قومیت ایشان خبری ندارم. و این اصطلاح «کاکای گلم» که توی لهجه شیرازی «کُکای گُلُم» هم تلفظ می‌شود، به معنی «برادر عزیزم» هست. و تو شیراز خیلی رایج هست. من خودم برادرم را با این اصطلاح صدا می‌زنم. چشم در مورد تذکری که دادید. سعی خواهد شد که پرهیز شود. ممنون از شما. [[کاربر:Hooman Mallahzadeh|هومن م]] ([[بحث کاربر:Hooman Mallahzadeh|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۲ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست کمک == {{بسته|برچسب زمان=20250611233501|ناموفق=بله}} جسارتا بنده از منابع خبری معتبر از جمله ایرنا.ایسنا و خبرگزاری جوان و وزارت ارشاد خبر گذاشتم[[کاربر:Navid.vafania|Navid.vafania]] ([[بحث کاربر:Navid.vafania|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴ (UTC) درخواست کمک درباره مقاله نوید وفانیا [[کاربر:Navid.vafania|Navid.vafania]] ([[بحث کاربر:Navid.vafania|بحث]]) ۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۲ (UTC) :'''{{نشد}}لطفا [[ویکی‌پدیا:سرشناسی (افراد)]] را مطالعه کنید و اگر سوالی پیش آمد، در [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی]] مطرح کنید.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی رفتار کاربر Mewoinedible در بحث مقاله استان فارس == {{بسته|برچسب زمان=20250612193010|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}جای بحث محتوایی در [[وپ:نظر سوم]] است؛ نه اینجا. بهرحال Mewoinedible به علت زاپاس‌بازی مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۰ (UTC) با درود مدیران محترم، در جریان بحث ویرایشی درباره مقاله ''استان فارس''، اختلافی میان بنده و کاربر Mewoinedible شکل گرفت که اکنون از چارچوب بحث محتوایی فراتر رفته و متأسفانه به کنایه‌زنی، اتهام، و تخریب فضا انجامیده است. به همین دلیل، تقاضا دارم جهت جلوگیری از تکرار چنین برخوردهایی، موضوع توسط یکی از مدیران بررسی شود. '''خلاصه ماجرا''': موضوع اصلی، اختلاف نظر درباره پیوند قومی گروه‌هایی چون لارستانی‌ها (اچمی‌ها)، باصری‌ها و کوهمره‌ای‌ها با قوم فارس است. بنده دیدگاهی مبتنی بر منابع علمی، زبان‌شناسی و قومی ارائه کردم که این گروه‌ها از نظر زبانی، فرهنگی و تاریخی بخشی از قوم فارس‌اند. منابعی از جمله دانشنامه ایرانیکا، ''The Iranian Diaspora''، ''Encyclopaedia of Islam'' و ''Gazetteer of the Persian Gulf'' نیز ضمیمه شد. اما کاربر مقابل بدون ارائه منبع و بدون بررسی مستندات، این دیدگاه را «تحمیل نظر شخصی» و «تعصب قومی» خواندند و در چند مورد با لحن کنایه‌آمیز، بحث را شخصی کردند. '''موارد مورد نگرانی''': 1. نسبت دادن هدف شخصی و تعصب به من (مغایر وپ:بحث و وپ:حسن‌نیت) 2. اشاره کنایه‌آمیز به شباهت بنده با کاربر دیگر (گمان‌زنی و زاپاس‌انگاری غیرمستند – مغایر وپ:زاپاس و وپ:گمان) 3. انکار تغییرات‌شان در مورد «اکثریت لرها» در حالی که می‌توان آن را با پیوند تفاوت (diff) اثبات کرد. 4. رفتار غیرسازنده در فضای نظر سوم، در حالی که انتظار می‌رود آن فضا صرفاً برای حل اختلاف محتوایی باشد. '''درخواست''': خواهشمندم بررسی فرمایید که آیا رفتار این کاربر در چهارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیا بوده یا نه و در صورت لزوم، تذکر مناسب داده شود یا گفت‌وگوی سازنده‌تری ترتیب داده شود. هدف من از ابتدا صرفاً مستندسازی واقعیت‌ها بر پایه منابع معتبر بوده است. [[بحث کاربر:Mewoinedible#اقوام استان فارس|گفت‌وگو درباره اقوام استان فارس در صفحه بحث کاربر]] '''''با سپاس''''' [[کاربر:Laristani|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Laristani|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۰ (UTC) :@[[کاربر:Laristani|Laristani]] بار چندمیست که به شما گفته ام مرا پینگ کنید. :تهمت نزنید و تحریف وقایع نکنید. جواب شما را قبلا در همان بخش نظر سوم داده بودم و آن را اینجا تکرار میکنم. :چنانچه منبعی دارید که ''باصری ها، اچمی ها و غیره جزئی از قومی موسوم به فارس هستند'' آن را به صفحه اضافه کنید البته امیدوارم [[وپ:ترکیب]] را بدانید و سلیقه‌ای عمل نکنید. مطابق سابقه مقاله [[استان فارس]] نه فقط ویرایشات شخص من بلکه شما بارها ویرایشات کاربران متعددی در ارتباط با همین موضوع را واگردانی کرده اید. :# بنده چیزی را به شخص شما نسبت ندادم مگر آنکه خودتان آن را گردن بگیرید. آنچه در خلاصه ویرایش عنوان داشته‌ام خطاب همگانی بوده است. :# پافشاری شما و [[ویژه:مشارکت‌ها/Osman.lary|Osman.lary]] در این صفحه شباهت هایی دارد (بنده نمیگویم زاپاس هستید اما ممکن است همزاد باشید. [https://sigma.toolforge.org/editorinteract.py?users=Osman+khodmooni&users=IRaniiii.100&users=Osman.lary&users=R%C5%8Ddin+L%C4%81rist%C4%81n%C4%AB&startdate=&enddate=&ns=&server=fawiki پیوند تشابه یاب]) :# لطفا '''تحریف واقعه''' نیز نکنید بنده هیچ جمله در ارتباط با اکثریت یا اقلیت بودن لرها به صفحه اضافه نکردم و آن جمله از قبل در صفحه موجود بوده است و بنده ویرایش شما را که منبعی نداشته بود واگردانی کردم و خودم چنین جمله‌ای را به طور جداگانه درج نکردم. چنانچه ادعا میکنید بنده درج کرده ام که لرها اکثریت هستند پیوند تفاوت ارائه دهید. '''در نظر داشته باشید که بنده آن جمله را نیز حذف نمودم'''. :# رفتار شما از اول در آن صفحه غیر سازنده بوده است و اتهاماتی به بنده وارد کردید نظیر: «[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B8%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D9%85&oldid=41725026#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%B7%D9%88%D9%84%20%D8%A8%D8%AD%D8%AB%D8%8C%20%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%DB%8C%20%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE%20%D8%A8%D9%87%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%8C%20%D8%A8%D9%87%20%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%87%20%D8%AA%D9%87%D9%85%D8%AA%20%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AC%D9%85%D9%84%D9%87%20%D8%A8%D8%B1%DA%86%D8%B3%D8%A8%20%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%DB%8C%20%D8%B2%D8%AF%D9%87%20%D8%B4%D8%AF%20%D9%88%20%D9%85%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%AF%20%D8%A8%D8%AD%D8%AB%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86%20%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%20%D8%A8%D8%A8%D9%86%D8%AF%D9%86%D8%AF%20%D9%87%D8%AF%D9%81%20%D9%85%D9%86%20%D9%81%D9%82%D8%B7%20%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%20%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%20%D8%A8%D8%B1%20%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%20%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9%20%D9%85%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%B1%20%D9%88%20%D8%AD%D9%81%D8%B8%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81%DB%8C%20%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA.%20%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%85%20%D9%86%D8%B8%D8%B1%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81%20%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%87%20%D8%B4%D9%88%D8%AF. در طول بحث، به‌جای پاسخ به منابع، به بنده تهمت هایی از جمله برچسب اخلالگری زده شد و میخواهمد بحث را بدون جمع‌بندی ببندند هدف من فقط اصلاح مقاله بر اساس منابع معتبر و حفظ بی‌طرفی بوده است.]» در همین جمله شما '''نیات خوانی''' مشهود است همچنین بازهم خلاف واقعه عنوان میدارید که از منابع معتبر استفاده کردیده اید درحالی که '''هیچ منبعی''' در ویرایش شما در ارتباط با زیر مجموعه بودن اقوام باصری و اچمی و غیره '''درج نشده است'''. سه یاد کرد از قبل بودند که هیچ کدام چنین چیزی را عنوان نمیداشتند حتی یکی از آن مربوط به '''بافت شناسی تارهای ماهیچه‌ای''' بوده است! :# بنده '''لحنی خنثی''' و '''بی طرف''' را برگزیدم و آنچه شما در اصرار اینکه ایلات و گروه های قومی مختلف بخشی از قومی موسوم به فارس هستند را اصلاح نمودم. حتی به جای لفظ '''قوم/اقوام''' از لفظ '''گروه‌ها''' استفاده نمودم. :هدف من در ویکی پدیا اصلاح خرابکاریست خواه در صفحه هات مربوط به استان فارس یا اقوام لر یا اقوام کرد یا اقوام ترک در حال حاضر هم وقت کافی برای چنین مواردی ندارم همانطور که بارها گفتم اگر قصد بهبود ویکیپدیا را دارید در ویراشات خود خصوصا چنین ادعا هایی حتما '''یاد کرد''' اضافه کنید و به منبع مستند استناد کنید و بهتر است از '''لحنی خنثی و بدور از مناقشه''' استفاده شود. حتما [[وپ:ترکیب]] را هم بخوانید. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۴ (UTC) ::پس از چه می‌ترسید که بحث را بایگانی میکنید و صحبت های من را پاک میکنید مگر نظر خودتان نبود نظر سوم چرا قبل از نظر سوم بایگانی کردید ::دلیلی که شمارا گزارش دادم بارها تهمت زدن و برچسب زدن و توهین … های شما بود ::پس بگذارید دیگران بررسی کنند اگر واقعا راست می‌گویید ::شما حق ندارید این همه به من توهین کنید و برچسپ های مختلف بزنید و صحبت های من در بحث را پاک کنید یا قبل از بررسی بایگانی کنید. [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۲ (UTC) :::@[[کاربر:Rōdin Lāristānī|Rōdin Lāristānī]] :::این رفتار شما حمله شخصی تلقی میشود و بازهم بحث را به حاشیه میبرید. صفحه بحث بنده محل نظر سوم نیست درخواست آن را در وپ:نظر سوم دادید و بنده هم آزاد هستم صفحه بحث خودم را جمع بندی کنم. :::بنده همانطور که گفتم چنین بحثی را دیگر ادامه نمیدهم ویرایش شما از نگاه بنده در آن صفحه صحیح نبوده و منبع هم نداشتید؛ چنانچه ویرایشات بدون منبع میتوانند حذف یا اصلاح شوند خاصه بر نظر بنده ویرایش شما با اینکه دارای فحن بوده است ولی بی طرفی را رعایت نمیکرد و بنده لحن خنثی را در چنین موارد مناقشه برانگیز مناسب تر است. بازهم میگویم چنانچه اصرار به اضافه کردن آن دارید اینکار را همانطور که به شما توضیح دادم با درج یادکرد انجام دهید. دیگر این بحث را ادامه نمی دهم پاسخ شما را چندین بار دادم. :::همچنین بازهم تاکید میکنم [[راهنما:آگاه‌سازی|راهنمای آگاه سازی]] را بخوانید و اگر کاربران پینگ کنید بسیار بهتر خواهد بود. :::موفق و موید باشید اگر دلخوری از جانب بنده پیش آمده، در همین جا از شما عذرخواهی میکنم. [[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] ([[بحث کاربر:Mewoinedible|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) :::@[[کاربر:Rōdin Lāristānī|Rōdin Lāristānī]] در صفحه بستک مطالب منبع دار را حذف میکنید و بیان می‌دارید: «ا''ینجا صفحه یک شهر است نه صفحه زبان شناسی.''»[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884119] جدا از اینکه این مورد میتواند حمله شخصی تلقی شود؛ در ادامه سخن خودتان را نیز زیر پای میگذارید به صورتی که در اینجا بدون قرار دادن هیچ یادکردی مطالب مناقشه برانگیزی درج میکنید و مردم لارستانی ذیل قوم یا گروهی به نام فارس قرار میدهید.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884247] (همراه با پیوند به صفحه فارسی زبانان درحالی که زبان لارستانی خود یک زبان کاملا مستقل می‌باشد.) همچنین در ویرایش بعدی خود بازهم بدون درج یادکرد در همان صفحه زبان لارستانی را بازمانده زبان فارسی میانه (پهلویگ، پهلوی ساسانی) قرار میدهید درحالی که این زبان منقرض شده است و بازمانده‌ای ندارد.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%A9&diff=prev&oldid=41884302] :::این کار شما از نظر بنده اخلالگری محسوب میشود و امیدوارم در ادامه چنین موارد مشاهده نشوند تا بتوانیم همکاری لازم را در محیط دانشنامه داشته باشیم. '''از مدیر بررسی کننده گرامی نیز استدعا دارم به ایشان هشدار بدهند و اقدام لازم انجام گیرد.''' [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۸ (UTC) ::::پاسخ به موارد مطرح‌شده توسط کاربر [[کاربر:Mewoinedible| Mewoinedible]]، چند نکته‌ی مهم را باید روشن کنم: ::::۱. '''اتهام “حذف منبع”:''' بنده صرفاً منابعی را که '''ربطی به موضوع نداشتند''' یا '''نقض سیاست‌های محتوایی ویکی‌پدیا''' مانند ''وپ:اصلی‌پژوهی'' بودند، از مقاله‌ی شهر بستک حذف کردم. این منابع درباره‌ی زبان‌های پارسی باستان و میانه بودند، حال آنکه موضوع مقاله، شهر بستک است؛ نه بررسی تخصصی تحول زبان‌شناسی. ذکر کردم که اینجا صفحه‌ی یک شهر است، نه زبان‌شناسی، و این یادآوری، ''حمله شخصی'' محسوب نمی‌شود. ::::'''۲. درباره‌ی "افزودن مطالب مناقشه‌برانگیز بدون منبع":'''   ::::در موضوع مرتبط با اقوام استان فارس، پیش‌تر در صفحهٔ بحث ایشان و در صفحه استان فارس نیز منابع متعددی ارائه کرده‌ام که بیان می‌کنند گروه‌هایی چون اچمی‌ها، باصری‌ها و کوهمره‌ای‌ها ذیل '''قوم فارس''' طبقه‌بندی می‌شوند. این منابع شامل موارد زیر است: ::::* [[Encyclopaedia Iranica]]، مدخل ''IRAN v. Peoples of Iran'' ::::* ''First Encyclopaedia of Islam'' ::::* ''Gazetteer of the Persian Gulf'' اثر J.G. Lorimer ::::* داده‌های رسمی [[مرکز آمار ایران]] و [[سرشماری‌های ملی ایران]] که این گروه‌ها را تحت عنوان «فارس» ثبت کرده‌اند. ::::این منابع برای اثبات دیدگاه بنده کفایت می‌کنند و در صورت نیاز مجدداً به مقاله اضافه خواهند شد. ::::۳. '''مسئله‌ی زبان لارستانی (اچمی):''' ::::ادعای ایشان مبنی بر این‌که «فارسی میانه منقرض شده و زبان لارستانی نمی‌تواند بازمانده‌ای از آن باشد» نشان‌دهنده‌ی درک نادقیق از تحول زبانی است. درست است که ''فارسی میانه'' به‌عنوان زبان رسمی دوره‌ی ساسانی منقرض شده، اما: ::::• '''زبان‌ها به‌یک‌باره منقرض نمی‌شوند''' بلکه از طریق شاخه‌هایی ادامه پیدا می‌کنند. ::::• زبان‌هایی مانند لارستانی، '''بازمانده‌ی محلی و طبیعی از تحولات فارسی میانه و گویش‌های محلی آن هستند.''' ::::• حتی اگر لارستانی را زبان مستقلی بدانیم (که در برخی منابع چنین آمده)، این '''استقلال ساختاری زبانی دلیلی بر قطع ارتباط قومی و تاریخی با فارس‌ها نیست.''' ::::ایشان اگر اندکی با زبان‌شناسی تاریخی آشنایی داشتند، می‌دانستند که زبان‌ها در کنار هم رشد می‌کنند، شاخه می‌زنند و دچار واگرایی می‌شوند، بدون آن‌که الزاماً از نظر قومی نیز از هم جدا شده باشند، مثلا چون زبان سورانی و زبان کرمانجی دو زبان مستقل هستند آنها را از هم جدا کنیم و سورانی‌ها را کرد ننامیم چون زبانی مستقل از کرمانج ها دارند. ::::'''متأسفانه کاربر مذکور به‌رغم تأکید زیاد بر منابع، تاکنون <nowiki>'''هیچ منبعی'''</nowiki> برای ادعاهای خود در مورد نژاد و… این گروه‌ها ارائه نکرده است.''' ::::<nowiki>'''</nowiki>۴. دربارهٔ مواضع بدون منبع طرف مقابل:<nowiki>'''</nowiki>   ::::ایشان بارها در بحث‌ها می‌گویند که «پاسخ داده‌ام» یا «بحث را تمام کرده‌ام» اما به‌جای ارائهٔ مستند، صرفاً به تکرار دیدگاه شخصی خود بسنده می‌کنند. اگر دیدگاهی بر خلاف منابع رسمی ارائه می‌شود، <nowiki>'''بار اثبات آن بر عهدهٔ مدعی'''</nowiki> است. ::::۵. '''جمع‌بندی نهایی:''' ::::اتهامات وارده توسط کاربر محترم، متأسفانه مبتنی بر فرضیات شخصی و نه منابع است. من بارها تاکید کرده‌ام که آماده‌ام هرجا نیاز باشد منابع را مجدداً بیاورم یا در مقاله یادکرد کنم. اما انتظار می‌رود طرف مقابل نیز '''پیش از اتهام‌زنی و درخواست هشدار از مدیران'''، اندکی دقت و آشنایی با سیاست‌های محتوا و زبان‌شناسی را در نظر بگیرد. ::::این بحث را تنها زمانی ادامه می‌دهم که مبتنی بر منبع، سیاست ویکی‌پدیا و گفت‌وگوی سازنده باشد. ::::از مدیران تقاضا دارم بررسی منصفانه ای داشته باشند. ::::'''با احترام''' [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۶ (UTC) :::::'''بسیار عالی، اگر از صحت این موارد اطمینان دارید آن‌ها را با رعایت وپ:وزن و وپ:ترکیب به همان مقالات اضافه کنید و اینجا را شلوغ نکنید.''' [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۳ (UTC) ::::::با احترام، یادآوری می‌کنم که ابتدا شما موضوعی که بسته شده اعلام کردید را دوباره مطرح کردید؛ اتهام “شلوغ کردن” بی‌معناست. ::::::همچنین جا دارد یادآوری کنم که اگر قرار است درباره زبان‌ها و ریشه‌های قومی اظهارنظر قطعی داشته باشید، آشنایی پایه‌ای با زبان‌شناسی ضروری است. مثلاً اینکه می‌گویید «فارسی میانه منقرض شده، پس هیچ زبانی از آن باقی نیست»، نشان‌دهنده‌ی عدم درک درست از مفهوم تحول زبان‌ها و تبار آن‌هاست. زبان‌هایی مثل لارستانی از دل همان شاخهٔ زبان‌های ایرانی جنوب غربی (و ادامهٔ فارسی میانه) زاده شده‌اند، نه از هوا. ::::::این پیشنهاد دوستانه بنده را بپذیرید و درباره زبان ها و قومیت ها اطلاعات بیشتری کسب کنید. '''با سپاس''' [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۲۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس و خرابکاری ها به مدت طولانی == {{بسته|برچسب زمان=20250612192846}} :'''{{شد}}Mewoinedible در پروندۀ دیگری مسدود شد. در این شکایت شواهد کافی وجود نداشت.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۸ (UTC) سلام‌و درود. من نمیدانم واقعا مدیران گرامی دانشنامه چرا با چندین گزارش زاپاس بودن این کاربران توسط چندین افراد دیگر باز هم بی توجه اند نسبت به انها این حساب:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] که زاپاس هایش @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] و @[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] است که در مقاله های [[استان ایلام]] و [[استان کردستان]] میتوان به خوبی فهمید که اینها درحال خرابکاری و زاپاس یکدیگر هستند . این چندین بار است که گزارش میزنم . دوم مقاله هارا پر از جعل و چرندیات کردند اما مدیران نسبت به مقاله ها هم بی توجه شدند لطفا برسی کنید و مقاله ها را به نسخه معتبر برگردانید بنده خرابکاری های هیچ‌کدام از این زاپاس هارا دست نزده ام تا شما خودتان ببیند و قضاوت کنید. با تشکر [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۲ (UTC) :@[[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] شما در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 اینجا] اعتراف کرده اید که زاپاس هستید. بنده هیچ ارتباطی با این دوتا کاربر ندارم اینهاهم احتمالا حساب ستون پنجم خودتان باشند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC) :موافقم. من هم مطرح کردم اما کو گوش شنوا [[کاربر:Hakimehsasani|Hakimehsasani]] ([[بحث کاربر:Hakimehsasani|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۲۴ (UTC) :<nowiki>موافق</nowiki> [[کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#6495ED;">'''رۆدن'''</span>]] ^{[[بحث کاربر:Rōdin Lāristānī|<span style="color:#2E8B57;">گفتگو</span>]]} ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری: تغییر مطالب منبع دار == {{بسته|برچسب زمان=20250612193145}} :'''{{شد}}گرچه شکایت دارای پیوندهای لازم و شواهد کافی نیست ولی Mewoinedible در پروندۀ دیگری زاپاس شناخته شده و مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۳۱ (UTC) سلام خسته نباشید. برای چندمین بار است که این حساب @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] خرابکار و زاپاس گزارش میزنم که علاوه بر من حساب های دیگر نیز چنیدن بار به این کاربر هشدار داده اند و همینطور گزارش در صفحه اعلانات ، اما متاسفانه مدیران گرامی و محترمه بی توجه بوده اند نسبت به آن . اینبار در مقاله:[[کردکوی]] بنده که مطالب منبع دار افزودم ایشان را پاک نموده و حزف کرده اند. در مقالاتی همچون:[[استان ایلام]] و [[ایل چهاردولی]] نیز میتوان خرابکاری های ایشان مشاهده کرد احتمال زاپاس بودن این فرد نیز زیاد است .این حساب ها:@[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] @[[کاربر:لر فیلی تبار|لر فیلی تبار]] که همه خرابکاری هایشان و اثبات احتمال زاپاس در مقالات : [[استان ایلام]] و[[کولیوند]] و [[مهران]] و [[دهلران]] قابل مشاهده است . لطفاً برسی کنید. با تشکر [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۵ (UTC) :سلام دقیقا از کجا به این نتیجه رسیدید که بنده زاپاس ایشون هستم؟ خیلی جالبه از زمانی که ویرایش یک کاربر بنام کردستان سربرز رو خنثی و بعضی مطالبش که با منبعی مغایر با مطلب بوده حذف کردم شدم زاپاس دیگران، خیلی جالبه که یک کاربر تازه وارد به کاربران قدیمی تر بگه زاپاس، مدیران عزیز احتمالا ایشون زاپاس کاربر @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] باشن بنده درمورد زاپاس بودن کاربرانی که نام برده بجز شخص خودم نظری ندارم ولی ویرایشات ایشون که مشابه جناب کردستان سربرز هست طبق [[آزمون کلک‌مرغابی|ازمون اردک]] میتونه ثابت کننده زاپاس بودنشون باشه که برای بنده مطمئنم صدق نمیکنه. [[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۴ (UTC) :زاپاس دیگر ایشان: <bdi>Farshid.Yadi(Mafi)</bdi> :امیدوارم رسیدگی شود. ایشان در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 اینجا] عنوان کرده اند مدت ها مشغول زاپاس بازی بوده اند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۱ (UTC) {{پایان بسته}} == مشکوک به زاپاس (به همراه شواهد) == {{بسته|برچسب زمان=20250612185859}} :'''{{شد}}شواهد زاپاس‌بازی روشن است. کاربر خاطی قطع دسترسی بی‌پایان شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۸ (UTC) بر اساس شواهد زیر و [[وپ:اردک]]، [[کاربر:Mewoinedible]] احتمالاً زاپاس کاربران قطع دسترسی شده [[کاربر:Atefehlord]] و [[کاربر:هناسه هنای]] است. ۱- استفاده از یک مطلب و یک منبع خاص و زورچپانی آن در مقالات مختلف. تقریبا متن و ارجاع یکی هستند. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=37248284 (عاطفه لر در ایل ملکشاهی)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=37184619 (عاطفه لر در ایل ملکشاهی۲)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=37178900 (عاطفه لر در ایل شوهان)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=41197369 (میوئینیدبل در ایل ملکشاهی)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41753293 (میوئینیدبل در ایل شوهان)] ۲- ایشان در ابتدا یک حساب در آب و نمک خوابیده ساخته‌اند، بعد از مدت نسبتاً طولانی (هناسه هنای بعد ۵ماه، Mewoinedible بعد یکسال و چندماه)، شروع مجدد داشته‌اند آن هم عمدتاً با ویرایش‌های بیهوده که در مورد بعدی توضیح داده‌ام. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C&target=%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87+%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C&dir=prev (هناسه هنای)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Mewoinedible&target=Mewoinedible&dir=prev (میوئینیدبل)] ۳- ویرایش‌های بیهوده و هرزه‌نگاری در صفحه کاربری برای بالا رفتن آمار ویرایش، در نهایت گرفتن تاییدشده پایدار برای فعالیت در مقالات محافظت شده. [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Atefehlord&searchToken=c6cmcendbr4uwd4rk9rj9xqes&target=Atefehlord&offset=20230518112138 (عاطفه لر)] [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%A7%DB%8C (هناسه هنای)] [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Mewoinedible&target=Mewoinedible&dir=prev&offset=20250201123516 (میوئینیدبل)] ۴- علاقه‌مندی‌های یکسان و فعالیت در یکسری مقالات خاص قومیتی ([[ایل ملکشاهی]]، [[ایل شوهان]] و...) ۵- رفتار حرفه‌ای و آشنایی با تام و شکایت کردن از دیگران در اوایل فعالیت. صفحه اول ویرایش‌های میویینیدبل را مشاهده کنید. در خلاصه ترین حالت ممکن آوردم. خواهشا مدیران بررسی کنند و این ریسه را بی‌پاسخ نگذارند. اگر من اشتباه کرده‌ام و احتمال زاپاس بودن وجود ندارد بگویید. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۶ (UTC) :@[[کاربر:Vajd|Vajd]] با شواهد صحبت کنید. استفاده از یک منبع خاص دلیل زاپاس بودن نمی‌باشد. این چندمین بار شماست که از بنده شکایت میکنید. البته در ارتباط با شخص شما احتمال بالا زاپاس هستید و منتظر درخواست بازرسی بمانید. بنده شواهدی را نیز در ارتباط با یکی از زاپاس هایتان ([[کاربر:Kurdistan sarbarz|<bdi>Kurdistan sarbarz</bdi>]]) ایمیل کردم که منتظر برسی آن هستم. :ویرایش بنده در صفحات مختلف چه قومیتی و غیر قومیتی مشکلی ندارد. اگر مشکل محتوایی وجود دارد میتوانید آن را بیان کنید. (که چنین چیزی وجود ندارد) البته همینجا قول میدهم اگر بنده برای مدتی نباشم بازهم شاهد خرابکاری صفحه‌ای مانند [[ایل شوهان]] و کُرد خواندن مردمان لُر و لک در صفحات دیگر خواهیم بود. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۲ (UTC) ::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] من بیشتر از این جوابی به شما نمی‌دهم چون شما فقط با مطالب بی‌ربط اینجا را شلوغ می‌کنید. ۱-بار دیگر من را زاپاس بخوانید به علت آزار و اذیت ممکن است برایتان محدودیت ایجاد شود. بنده با همه این‌ها '''احتمال''' زاپاس بودن شما را مطرح کرده‌ام. شما به چه دلیل من را به قطع زاپاس خواندید؟ ۲-من در مورد محتوا صحبتی نمی‌کنم (اصلا جایش اینجا نیست.) در مورد تشابهات رفتاری صحبت کرده‌ام که واضح است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۸ (UTC) :::@[[کاربر:Vajd|Vajd]] شما نیز قبلا بنده را زاپاس خوانده بودید. درارتباط با زاپاس بودن احتمالی شما نیز شواهد ایمیل شده اند. بیشتر از این صحبت نمیکنم. بنده توانایی این را ندارم با چندین اکانت سازمان یافته (شواهد ایمیل شده اند) که شاید شما نیز یکی از آن ها باشید وارد چنین بحث هایی شوم. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۴ (UTC) :@[[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] ببخشید شما را پینگ می‌کنم. از آنجا که شما تا به حال بسیاری از کاربران زاپاس مرتبط با این ریسه را بسته‌اید و با آنان آشنایی دارید شما را پینگ کردم. دوست ندارم این ریسه بدون پاسخ بایگانی شود. بررسی کنید اگر زاپاس‌بازی احراز نشد اطلاع بدهید. سپاسگزارم. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۰ (UTC) ::::کاربر:Mewoinedible با نام پیشین کاربر:Gogohiii از ویرایشهای ابتدایی‌اش مشخص است که حساب در آب و نمک خوابانده و زاپاس مشهود است. نمیدانم چرا بسته نشده، با وجود جعل منبع‌ها و اخلالگری های طولانی. در موارد مشابه، چنین حساب‌هایی حتی اگر حساب اصلی‌شان معلوم نباشد سریعا بسته می‌شدند. اما الان براحتی در ویکیپدیای فارسی جولان می‌دهند و اخلالگری می‌کنند. ::::درخواست بازرسی [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&oldid=41690942] و شکایتی در تام [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86#%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3_%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1] موجود است که معلوم نیست چرا رسیدگی نشده. ::[[کاربر:karooon|<font color="Blue" >'''کارون'''</font>]]^{[[بحث کاربر:karooon#top|<font color="green"> گفتگو </font>]]} ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) :::کدام جعل منبع؟ بازهم به بنده توهین میکنید و ادعا نابه‌جا میکنید. چیزی که برای من هم سوال است چرا شخص شما با وجود حساب زاپاس تایید شده قطع دسترسی دائم نشده اید؟ از مدیر بررسی کننده تقاضا دارم به مواردی که در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&diff=prev&oldid=41676168 اینجا] عنوان داشته ام رجوع کنید. جالب است با وجود تایید بازرس کاربر ایشان داشتن زاپاس را هم انکار می‌کردند! [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) :::@[[کاربر:Karooon|Karooon]] من موارد را خلاصه‌وار آوردم. دیگر تا همین حد به عهده من است. بقیه‌اش به عهده مدیران. تا الان بررسی نشده و احتمالا بررسی نخواهد شد و بایگانی می‌شود. مشکل اینجاست که کمتر مدیری حاضر می‌شود موارد این چنینی را بررسی کند؛ مخصوصاً الان که شکایت و شکایت‌کشی شده‌است! [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۱ (UTC) ::::بنظر میرسید این کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] جز برای خرابکاری برای چیز دیگری درست نشده است واقعا دیگر خرابکاری و جعل منبع و تحریف واقعیت هایش از حد به در شده است! در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1&diff=prev&oldid=41914991 اینجا] موقع ویرایش بنده واقعا خندم گرفته بود چرا باید منبعی که خط اولش به کرد بودن سیاه منصور اشاره کرده یا در کتاب شرفنامه بدلیسی نوشته شده است عمده (اکراد) ایران سه گروه‌اند:سیاه منصور، چگنی و زنگنه این کاربر طبق یک حرکت کاملا سامورایی کلمه اکراد را در صفحه به (گُردان😂😂)تغییر داده واقعا جز خندیدن چیزی نمانده است نمیدانم کی قرار است این مدیران به این کاربر رسیدگی کنند! ::::یا در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث:ایل_چگنی#c-Mewoinedible-20250525175700-Kurdistan_sarbarz-20250525170800 اینجا] چون در منابع لر جزو کرد دانسته شده است چه منابعی که نویسنده آن کرد هستند چه آنها که نیستند، مورد قبول ایشان نبوده و همه را خیلی آسان و منطقی (حتی قوم‌شناسان فرانسوی) رد میکند.( باب میلشان نبود منابع) <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۰ (UTC) ::::بله سوال بنده هم این است چرا به درخواست بازرسی ایشان رسیدگی نمیشود؟ آن هم برای بار دوم.@[[کاربر:Vajd|Vajd]] [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۱ (UTC) :::::@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] به خاطر اینکه همینطور یک پرونده بازرسی باز کرده‌اید و هیچ دلیل منطقی برای اینکه من زاپاس دارم نیاورده‌اید. حتی نوشته‌اید که در مورد من شک دارید که با بقیه کاربرانی که آورده‌ید مرتبط هستم یا نه. خوب چه توقعی دارید؟ کار بازرسی چیزی نیست که همینطوری انجام بشود. در ضمن اگر امکان این بود که خودم برای خودم پرونده بازرسی باز کنم (برای اثبات اینکه هیچ زاپاسی ندارم) قطعا این کار را می‌کردم، ولی چنین امکانی وجود ندارد‌. @[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] لطفا شما هم خط قرمزها را رعایت کنید (نزاکت) و موضوعات دیگر را به اینجا نکشانید. تجربه ثابت کرده هر چقدر اینجا شلوغ‌تر شود احتمال بررسی کمتر می‌شود (متاسفانه.) [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۵ (UTC) :سلام مجدد بر مدیران. بررسی متن اصلی این ریسه و بررسی لینک‌هایی که آوردم فکر می‌کنم که ۱۵ دقیقه هم طول نمی‌کشد. لطفا بی‌پاسخ نگذارید و یک نگاهی هم به این ریسه بیندازید. بقیه بحث‌هایی که در این ریسه پیش آمده عمدتا بی‌ربط هستند و فقط اینجا را شلوغ کرده‌اند. اما به تازگی متوجه چیزی شدم و آخرین شواهد را می‌آورم. :چند وقت پیش [[کاربر:اوانوسکی]] به عمد ویرایش‌های اخیرم را برگرداند و مدام مرا در صفحه بحثش پینگ می‌کرد. این کاربر توسط [[کاربر:jeeputer]] گرامی بسته شده است و زاپاس بودنش واضح بود. خواهش می‌کنم به [[بحث کاربر:اوانوسکی]] مراجعه کنید. در این بحث وی خود را [[کاربر:Atefehlord]] و [[کاربر:sarniate]] معرفی کرده‌است (این دو کاربر نیز بسته شده‌اند.) او چند کاربر از جمله میوئینیدبل‌ را تگ کرده و گویی آن‌ها را می‌شناسد و با آن‌ها در تلگرام در ارتباط است و از چیزهای شخصی و محرمانه بین خودشان سخن گفته‌است. اگر این بحث واقعیت داشته‌باشد همزادبازی این کاربران محرز می‌گردد. البته احتمال ساختگی بودن این بحث وجود دارد زیرا عجیب است که چنین کاربر حرفه‌ای خود را اینگونه لو دهد، از آن طرف مدام مرا تگ کرده تا توجه من به این بحث جلب شود. البته آن کاربر آنقدر بسته شده و برگشته که دیگر ابایی از بسته شدن ندارد. به هر حال احتمال دارد این کاربر با ایشان ارتباط داشته‌باشد وگرنه بعید است که کاربر دیگری چنین اطلاعاتی در مورد آیدی تلگرمشان و... داشته‌باشد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۸ (UTC) ::لازم به ذکر است که این بحث کاربر اونوسکی برای یک ماه پیش بوده و همان موقع هم پاک شده‌است. البته الان در صفحه بحث هست. تگ کردن من اخیرا اتفاق افتاده و برای آن موقع نیست بلکه بعد از بسته‌شدنش به قصد آزار مدام مرا تگ کرد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۸ (UTC) :::درود@[[کاربر:Vajd|Vajd]] خوب شد این پیام شما را دیدم و میتونم این مژده‌ را به شما دهم کاملا آیشان@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] با دار و دستش آشکار شدن! ادامه توضیحات را با زبان عامیانه میگویم که بهتر متوجه بشید پوزش میطلبم. :::کانالی در تلگرام وجود دارد با آیدی: Lak_lurtbar که ادمین آن شخصی به نام '''هیرمان''' است! در چند پست آخر این کانال اسم این شخص پنهان شده اما اگر به پست‌های بالاتر بروید اسم هیرمان در انتهای پست‌ها وجود داره! درباره کانال بخواهم بگویم برایتان کاملا کردستیزانه و نژاد پرستانه است، کار آنها با گروهشان تفرقه در تمام ایل‌های کرد، توهین به زبان و پوشش مردم کرد، و نشر جعلیات یه جهت ایجاد شکاف در بین ایل‌های کرد بخصوص شوهان و زنگنه است! چیزی که فعالیت‌های کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] که همان هیرمان در تلگرام باشد، در ویکی پدیا نیز در صفحات [[ایل شوهان|شوهان]] و [[ایل زنگنه|زنگنه]] واضح است و جالب اینجاست منابعی که در اینجا بر ضد کُردها و ایلات کرد از جمله شوهان و زنگنه ارائه میدهد اکثریت همان چیز‌هایی هستند که در آن کانال تلگرامی وجود دارد! شخص اوانوسکی در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث_کاربر:اوانوسکی#c-اوانوسکی-20250427160400-اهوم صفحه بحثش] کاربر @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] را هیرمان صدا میزند! با یک نگاه ساده به فعالیت‌های این کاربر و کانال ایشان در تلگرام که اسم اصلی‌شان هیرمان باشد میفهمیم که یکی است! از جمله دلایل یکی بودن این کاربر با همان هیرمان موجود در تلگرام: در کانال تلگرام متمرکزا بر ایل‌های شوهان و زنگنه و کلهر پست گزاشته میشود از لباس گرفته تا انتشار کتاب برای اثبات لر بودن این ایل‌ها، کاری که این کاربر در همان صفحات شوهان و زنگنه انجام میدهد، همچنین واضحا در [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث:ایل_چگنی#c-Mewoinedible-20250525175700-Kurdistan_sarbarz-20250525170800 اینجا] بنده را تهدید به این کرده که (منابع لر بودن کلهر بیشتر از کُرد بودن است) آیا این پشت گرمی منابع از کجا نشعت میگیرد؟ منابعی که به اسم منابع هستند و صرفا جعلیاتی بیش نیستند هما‌ن مطالب فراوانی هستند که این کاربر در کانالش برای لرخواندن کلهر قرار داده است! :::همانطور که در صفحه بحث ایوانوسکی معلوم است کاربر @[[کاربر:آرتا زندلکی|آرتا زندلکی]] دارو دسته همین افراد است، اینها چندین کانال جز این کانال در تلگرام دارند و تمام وقت و هدفشان در شکاف بین ایلات کرد و لرسازی آنهاست! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۳۹ (UTC) ::::اشاره به تلگرام و هیرمان صدا زدن این کاربر@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] همین بوده است، کاملا واضح است! با یک نگاه به کانال این شخص در تلگرام خواهید فهمید چه کسانی هستند و هدفشان چیست، آنها چندین اکانت مختلف در ویکی پدیا دارند و سازمان یافته عمل میکنند، اکثر آن اکانتها همان‌هایی هستند که در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible صفحه شکایت] آنها را پینگ کرده‌ام که از همان اول به کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] شک داشتم و میدانستم یا زاپاس یکدیگرند یا سازمان یافته با هم کار می‌کنند، دیگر کاربرهایی که در این صفحه قرار داده‌ام نیز مطمئن هستم از اعضای همین افراد و سازمان است!همانطور که در صفحه [https://fa.wikipedia.org/wiki/بحث_کاربر:اوانوسکی#c-اوانوسکی-20250427160400-اهوم بحث] ایوانوسکی خود آنها گفتند گروهایی دارند که مخصوص خودشان است و همه این اکانتها و کانال ها در ویکی پدیا و تلگرام سازمان یافته توسط آنان کنترل میشود! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]]احتمالا حساب ستون پنجم خودتان باشد. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۵ (UTC) ::::::حساب ستون پنجم شمارا تگ کرده است نه بنده! <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۷ (UTC) :::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] برایم جالب است که معنی حساب ستون پنجم را نمیدانید اما چنین حرفه در حال خرابکاری و اخلال گری هستید. :::::همچنین جالب است چطور فردی را در خارج از ویکیپدیا با چنین مشخصاتی میشناسید و چطور از این ماجرا با خبرید. باور کنید خود بنده نیز این موضوع را فراموش کرده بودم و بهتر بود همان ابتدا به مانند اینجا ([[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران#کاربر زاپاس ستون پنجم]]) که زاپاس ستون پنجم احتمالی‌تان را گزارش دادم، آن کاربر را هم گزارش میکردم. جالب است که ابتدا در [[استان خراسان شمالی]] ویرایش های ایشان را خنثی میکردید و درگیر جنگ ویرایشی بودید ولی سپس تا این لحظه ماجرا به طور کلی تغییر کرده است. کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] به خوبی به این مسئله اشاره داشتند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۳ (UTC) ::::بنده هیچ فعالیتی در تلگرام ندارم و این کاربران را در فضای حقیقی نمی‌شناسم چنین تهمتی باید در خارج از فضای ابری اثبات شود نه اینکه اکانت فیک خودتان برای ما پرونده بسازید بله بنده هم یک زاپاس می‌سازم و شمارا پاول دورف خطاب میکنم و بعدا پرونده ایی باز میکنم که شما زاپاس پاول دوروف هستید همان موقع که این کاربر من را تگ کرد متوجه شدم کاسه ایی زیر نیم کاسه است تا بعدا علیه ما استفاده کنند بلکه اوانسکی زاپاس خود شما بود و گذاشتید در آب نمک باشد تا بعدا علیه ما استفاده کنید عجیب است که دقیقا شما و کاربر واجد متوجه این پیام شدید چرا کاربر دیگری متوجه نشده بود نخست من جواب این کاربر را ندادیم همانطور که حدس میزدم متوجه شد تله است،سپس شما از کجا فهمیدید که این کاربر مارا تگ کرده این شیوه کاری شما قبلا اتفاق افتاده با زاپاس مثلا در مقاله [[استان خراسان شمالی|خراسان شمالی]] ویرایش می کنید سپس تظاهر میکنید که با او مخالفید اما بعدا به همان نسخه زاپاس خودتان واگردانی می کنید در مقاله شهر [[شهرزور]] هم این حرکت را زدید [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) :::::@[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] در مورد اینکه می‌گویید چرا فقط من متوجه این پیام شدم: به اندازه کافی توضیح داده‌ام. این کاربر عمداً ویرایش‌های مرا برگرداند که باعث شد بسته‌شود. بعد از قطع دسترسی، بارها من را در صفحه بحثش تگ کرد و مزاحمت ایجاد کرد که با گزارش من دسترسی ویرایش صفحه بحثش از او گرفته‌شد. طبیعتاً با تگ‌های مکرر او پای من به بحثش باز شد. این بحث را (که معلوم نیست واقعیت دارد یا ساختگی است) همان موقع دیدم اما یادم رفته‌بود در اینجا بیاورم که بالاخره آوردم. کاربر Sarbarz هم گویا با دیدن این ریسه متوجه این قضیه شده‌است وگرنه تا قبل از اینکه من این قضیه را مطرح کنم کسی متوجه نبود. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۵ (UTC) ::::@[[کاربر:Kurdistan sarbarz|Kurdistan sarbarz]] سلام. ممنون. من خودم از این چیزهای خارج از ویکی‌پدیا اطلاعی ندارم و صرفا خواستم احتمال همزادبازی کاربران را مطرح کنم. البته همانطور که گفتم ممکن است بحث ساختگی باشد. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۳۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۸ (UTC) @[[کاربر:محک]] سپاس فراوان. این بار هم تیرم خطا نرفت:) فقط یک مسئله: این کاربر تا به حال ده‌ها حساب ساخته که الان بسته‌شده‌اند. قطعا بر می‌گردد و شاید همین الان هم حساب کاربری دیگری دارد‌. چاره چیست؟ پیدا کردن شواهد زاپاس بودن و درج کردن در تام و انتظار برای بررسی طول می‌کشد و یک چرخه بیهوده شده‌است. انرژی و زمان کاربران را می‌گیرد و چه بسا که من بیچاره با او برای حل اختلاف بحث کرده‌ام و طبیعتا حرفایم را برایش تکرار کردم، غافل از اینکه زاپاس است. [[کاربر:Vajd|Vajd]] ([[بحث کاربر:Vajd|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۱ (UTC) :{{پت|Vajd}} [[ویکی‌پدیا:بازرسان کاربر|بازرسان کاربر]] در این زمینه خبره‌تر هستند و ابزار مناسب‌تری دارند. به [[ویکی‌پدیا:درخواست بازرسی کاربر]] رجوع کنید. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == حذف مطلب منبع دار و آزار و اذیت == {{بسته|برچسب زمان=20250612194445}} :'''{{شد}}کاربر Mewoinedible در پروندۀ دیگری بسته شد. / به کاربر Rahimbn برای جعل منابع تذکر داده شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۴ (UTC) دود بر مدیر بررسی کننده گرامی، این چندمین باری است که بنده این کاربر را گزارش میدهم و امیدوارم رسیدگی شود. ایشان در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87&diff=prev&oldid=41762169 اینجا] مطالب منبع دار را حذف میکنند. میتوانید صحت مطلب را در [[iarchive:narrativeofresid01richuoft/page/271/mode/2up|اینجا]] بخوانید. همچنین ایشان در خلاصه ویرایش بازهم به بنده جمله میکنند و مینویسند:«''این مطلب نیز که از اول بنظر میرسیددبه هدف کُردستیزی و طبق تفکرات پانلریسم قرار گرفته است، با رجوع به منبع به این شکل ذکر شده بود: اقوامی مانند لک و زنگنه و هسته و کوشکی و زخوارکی و... اگرچه لهجه لری دارند اما در اصل لر نبوده‌اند!''» درحالی که به جزتوهین به بنده (برای بار چندم) بازهم تحریف واقعیت میکنند. (در منبع چیزی که ایشان عنوان داشته اند نبوده است) این چندمین بار است که ایشان اینگونه رفتار میکنند. برای مثال در [[بحث:ملوک شبانکاره|بحث ملوک شبانکاره]] نیز بازهم تحریف واقعیت و جعل منبع کرده بودند که بعد از پیگیری بنده مجبور به معذرت خواهی شدند اما بازهم ویرایشتشان را برگردانی کرده اند. در مورد دیگر مطلبی از یک نوشته بی سر و ته که نویسنده آن هم مشخص نیست از بخش خبری وب سایت دایره المعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش های ایرانی و اسلامی) درج شده است اما چنان عنوان شده است که مطلب از دانشنامه '''''دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دانشنامه اسلامیکا)''''' نقل شده است. چنین عملکردی جعل منبع تلقی میشود. ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41631553 پیوند تفاوت]) از حساب های احتمالی ایشان نیز Rahimbn می باشد [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41387711 که عملا عنوان داشته اند که زاپاس هستند.] در ارتباط با این کاربر بنده مواردی را به بنیاد ایمیل کرده ام که نشان دهنده سازمان چنین حساب هایی هستند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۸ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۲ (UTC) :سلام و درود یر مدیران گرامی . :این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] هرچند خودش زاپاس و خرابکار هستش همه را زاپاس و خرابکار می خواند به خاطر این است که این کاربران جلوی خرابکاری ها و جعلیاتش را میگیرند. بنده زاپاس کسی نیستم و زیاد هم در دانشنامه فعالیت ندارم و بیشتر خرابکاری های افرادی چون شما را خنثی میکنم. اثبات را در زیر نوشتم :این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] یک زاپاس هستش :حساب های زاپاس بسته شده آن که بعد از بسته شدن انان دوباره در مقالات مربوط به ایلات کرد آشکار شد. :1_:در مقاله [[ایل ملکشاهی]] :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] :@[[کاربر:مارالیانا|مارالیانا]] :@[[کاربر:لرفیلی تبار|لرفیلی تبار]] :@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] هنوز بسته نشده است :2_: در مقاله [[ایل شوهان]] :دوباره این کاربر زاپاس :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] که در حال فعالیت خرابکارانه بود بسته شد و بعد از آن این حساب '''زاپاس نمک خوابانیده:'''@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] پیدا و دوباره شروع کرد : اثبات حساب زاپاس و نمک خوابانیده :جالب است که در همه مقالاتی که این حساب زاپاس بسته شده:@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] فعالیت داشته بعد از بسته شدن آن این کاربر:@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] سروکله اش پیدا شده است و همینطور این:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] :مثال: [[هرسین|مقاله هرسین]] :مثال: مقاله [[ایل ملکشاهی]] :.... [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC) ::::: با درود به مدیران گرامی، من ویرایش های هر دو کاربر در مقالات [[کردکوی]] و [[ملوک شبانکاره]] را دنبال کردم، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D9%88%DB%8C&diff=41845408&oldid=41324758 اینجا در بحث مقاله کردکوی] توضیح کامل دادم که منابعی که کاربر {{پینگ|Rahimbn}} ارائه کرده، کتبی هستند که نه چاپ شده اند یعنی وجود خارجی ندارند، که اگر وجود دارند لطفا کاربر مدرک موثق نشان بدهند. مترجمین کتبی که به مینورسکی و راویلسون نسبت داده شده نیز اصلا هیچ اثری از ایشان در سرچ گوگل یافته نشده است. در خصوص مقاله ملوک شبانکاره نیز منبع فارسنامه ابن بلخی را بررسی کردم، کدام تصحیح و انتشارات مورد نظر هست که اصلا در ارجاعات منبع دیده نمی شود ولی صفحه مورد ارجاع که ۱۶۴ بوده را بررسی کردم که به تصحیح دکتر منصور رستگار رفسایی بوده و چیزی در منبع که مطابقت با متن باشد ندیدم. ضمن آنکه این منبع فارسنامه ابن بلخی یک منبع اولیه هست و بدون منبع پژوهشی یا انتشارات آکادمیک، قابل استناد نیست. منبع دهخدا و منبع جمشید صداقت کیش را هنوز فرصت نکردم بررسی کنم ولیکن منبع دهخدا در خصوص مسائل تاریخی قابل استناد نیست. زیرا دهخدا مورخ یا پژوهشگر تاریخ دان نبوده است. ارادتمند [[کاربر:سینما بدون رنگ|سینما بدون رنگ]] ([[بحث کاربر:سینما بدون رنگ|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۳ (UTC) {{پایان بسته}} == حساب زاپاس با فعالیت طولانی.اثبات == {{بسته|برچسب زمان=20250612194026}} :'''{{شد}}در پروندۀ دیگری Mewoinedible زاپاس شناخته شده و مسدود گردید.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۰ (UTC) سلام و درود بر مدیران گرامی . این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] هرچند خودش زاپاس و خرابکار هستش همه را زاپاس و خرابکار می خواند به خاطر این است که این کاربران جلوی خرابکاری ها و جعلیاتش را میگیرند. بنده زاپاس کسی نیستم و زیاد هم در دانشنامه فعالیت ندارم و بیشتر خرابکاری های افرادی چون این هارا خنثی میکنم. اثبات را در زیر نوشتم این کاربر:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] یک زاپاس هستش حساب های زاپاس بسته شده آن که بعد از بسته شدن اینها دوباره در مقالات مربوط به ایلات کرد با این حساب اکنونی @[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] آشکار شد. 1_:در مقاله [[ایل ملکشاهی]] بعد از بسته شدن این حساب ها دوباره دست به خرابکاری زد: @[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] @[[کاربر:مارالیانا|مارالیانا]] @[[کاربر:لرفیلی تبار|لرفیلی تبار]] @[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] هنوز بسته نشده است 2_: در مقاله [[ایل شوهان]]: دوباره این کاربر زاپاس :@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] که در حال فعالیت خرابکارانه بود بسته شد و بعد از آن این حساب '''زاپاس نمک خوابانیده:'''@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] پیدا و دوباره شروع کرد : اثبات حساب زاپاس و نمک خوابانیده جالب است که در همه مقالاتی که این حساب زاپاس بسته شده:@[[کاربر:Sovadkoh.hamedam|Sovadkoh.hamedam]] فعالیت داشته بعد از بسته شدن آن این کاربر:@[[کاربر:Khaeko|Khaeko]] سروکله اش پیدا شده است و همینطور این:@[[کاربر:Mewoinedible|Mewoinedible]] مثال: [[هرسین|مقاله هرسین]] مثال: مقاله [[ایل ملکشاهی]] درحال حاضر این حساب ها زاپاس ایشان هستند و در بیشتر مقاله های تحت خرابکاری ایشان اینها هم حضور دارند و باعث جنگ ویرایشی هستند @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] @[[کاربر:Alimorad lal|Alimorad lal]] .. [[کاربر:Rahimbn|Rahimbn]] ([[بحث کاربر:Rahimbn|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۲ (UTC) ::: با عرض ادب و احترام، من ویرایش های {{پینگ|Rahimbn}} در مقاله [[کردکوی]] را دیدم. بررسی هایی که انجام دادم [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D9%88%DB%8C&diff=41845408&oldid=41324758 اینجا در صفحه بحث] ارائه کردم که هیچکدام از منابعی که کاربر {{پینگ|Rahimbn}} بدان ها استناد کرده وجود خارجی ندارند، نه منبع مینورسکی و نه منبع راویلسون و حتی هیچ اثری از مترجمین پیدا نکردم. در خصوص کتاب تاریخ تنکابن اثر علی اصغر یوسفی نیا هم بررسی کردم، ارجاع دقیق به صفحه مورد نظر نداده است ولی با این حال منبع بررسی شد و چیزی درباره مهاجرت طوایف کرد به کردکوی امروزی و دلیل نامگذاری پیدا نشد، ضمن آنکه آقای یوسفی نیا نیز صرفا تحصیلات مقدماتی و دبیرستان داشته و متخصص آکادمیسین نبوده است. ارادتمند همه بزرگواران [[کاربر:سینما بدون رنگ|سینما بدون رنگ]] ([[بحث کاربر:سینما بدون رنگ|بحث]]) ۲۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۴ (UTC) :قابل توجه مدیران عزیز باشد که بنده با این کاربری که بنده رو زاپاس میدونه برخوردی نداشتم و تنها برخوردم با کاربری بنام کردستان سربرز بوده که مثل ایشون یک حساب تک منظوره بر مبنای ویرایش های قومی داشتند، مد نظر مدیران عزیز باشه که این کاربر که تاریخ حسابشون با کردستان سربرز نزدیکه چطور از بنده اطلاع دارن... [[کاربر:Alimorad lal|A L I M O R A D]] ([[بحث کاربر:Alimorad lal|بحث]]) ۲۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۳ (UTC) :سلام همینطور که کاربر علیمراد اشاره کرد :بنده نه تاحالا این کاربر را دیدم نه تاحالا باهاش برخورد کردم چند هفته اخیر هم آف بودم الان که آنلاین شدم ۳۰۰ بار به عنوان شکایت مرا تگ کرده بنظر شما این منطقی است لطفا قطع دسترسی کامل شود [[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] ([[بحث کاربر:آرتازندلکی|بحث]]) ۲۳ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۴ (UTC) ::کاربر:Mewoinedible با نام پیشین کاربر:Gogohiii از ویرایشهای ابتدایی‌اش مشخص است که حساب در آب و نمک خوابانده و زاپاس مشهود است. نمیدانم چرا بسته نشده، با وجود جعل منبع‌ها و اخلالگری های طولانی. در موارد مشابه، چنین حساب‌هایی حتی اگر حساب اصلی‌شان معلوم نباشد سریعا بسته می‌شدند. اما الان براحتی در ویکیپدیای فارسی جولان می‌دهند و اخلالگری می‌کنند. ::درخواست بازرسی [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&oldid=41690942] و شکایتی در تام [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%25E2%2580%258C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86#%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3_%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1] موجود است که معلوم نیست چرا رسیدگی نشده. [[کاربر:karooon|<font color="Blue" >'''کارون'''</font>]]^{[[بحث کاربر:karooon#top|<font color="green"> گفتگو </font>]]} ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۲ (UTC) :::بدون دلیل مدرک برای بار چندم به بنده توهین و اتهام زده اید و بنده هم امیدوارم مدیر بررسی کننده هرچه سریع تر اقدام کنند. :::خصوصا شخص شم'''ا زاپاس تایید شده''' ([[کاربر:Jamshid01|Jamshid01]]) دارید و حتی از پذیرش آن نیز سرباز میزدید و این موضوع را انکار می‌کردید تا جایی که من را به دروغ گویی نیز متهم کردید.[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=41458002][https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1/Mewoinedible&diff=prev&oldid=41676035] <bdi>IRMT1231 و Sarvestan47</bdi> هم از دیگر زاپاس های احتمالی شما هستند. :::: https://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=30225101 :::: جناب Ladsgroup نوشته است:[https://fa.wikipedia.org/w/index.php?oldid=30225101#:~:text=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D8%B3%DB%8C%20%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%85.%20%D8%A7%DB%8C%D9%86%20%D8%AF%D9%88%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%20%DB%8C%DA%A9%DB%8C%20%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%20%D9%88%20%D9%85%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%D8%A7%20%D8%A8%D9%87%20%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%20%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%87%20%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86%20%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%20%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF%20%D9%88%20%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%86%D8%A7%20%D9%85%D8%B4%D8%BA%D9%88%D9%84%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%20%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%20%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%8C%20%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%20%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%20%DB%8C%DA%A9%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%88%20%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%20%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B3%20%D8%B1%D8%A7%20%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%85. بازرسی کردم. این دو کاربر یکی هستند و مخصوصا به خاطر اینکه داشتن زاپاس را انکار کرده‌بودند و یقینا مشغول بازی با سامانه هستند، حساب اصلی را یک ماه و حساب زاپاس را بی‌پایان بستم.] :::: جالب است که چندمین باری است شما (ریسه های قبلیتان هم مدیر بررسی کننده بستند ولی بازهم شما اقدام به ایجاد ریسه جدید کردید) و حساب های دیگر که عملکردی مشابه با شما دارند از من شکایت میکنید. :::[[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۵ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۰۸ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربران مشکوک == {{بسته|برچسب زمان=20250612195016|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}منِ مدیر باید شواهد تخلف را به عینه ببینم تا اقدام لازم انجام دهم. از زدن برچسب «قوم‌گرا» و کذا هم پرهیز کنید. قوم‌گرا بودن جرم‌انگاری نشده! ''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) با درود. مدیران گرامی، اگر مشارکت برخی از کاربران را بررسی کنید، متوجه میشوید که بیشتر مشارکتهای آنان صرف شکایت در تام از کاربرانی شده که با آنان مشکل محتوایی داشته اند و باقی مشارکتها نیز ویرایش های غیر اصولی در مقالات دارای بار قومی به نفع یک نظریه به نفع یک جریان خاص بوده. این کاربران میتوانند شامل [[ویکی‌پدیا:حساب تک‌منظوره]] باشند. خوب که به تاریخچه ایجاد این دست کاربران توجه کنید، برخی از آنان پنج تا ده سال و گاه تا پانزده سال قدمت دارند، ولی ویرایش آنچنانی نداشته و تمام ویرایش هایشان یا شکایت مکرر از دیگر کاربران در تام بوده و یا مشارکتهای جانبدارانه در مقالات دارای بار قومی. اگر مدیر یا ناظری نمونه پیوند خواست تا ارائه دهم. اما در مورد شیوه برخورد با این دست کاربران، چون بارها دیده ام در شیوه برخورد با کاربران شاکی و متشاکی که از قضا بر سر مسائل قومی با هم مشکل دارند، با استانداردهای دوگانه برخورد شده، برخی از این کاربران از طرف مدیری یا مدیرانی قطع دسترسی شده و با برخی نشده و آنان با خیال راحت در حال انهدام مقالات دارای بار قومی هستند، چنانچه مجددا در برخورد با کاربران دارای سویه قومی، برخورد با استاندارد دوگانه ببینم، کل پیوندها (قطع دسترسی ها و چشم پوشی ها) و دلایل خود را به هیئت نظارت خواهم برد. کاربران به هر دلیل که تخلف کرده اند باید با آنان برخورد یکسان شود. در بررسی ها حتما حتما نهایت دقت در مورد همه کاربران شاکی و متاشکی (دارای سویه قومی) باید به کار گرفته شود. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۲۰ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۰۹ (UTC) :{{لایک}} [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۴۳ (UTC) {{پایان بسته}} == ممانت پالایه ویرایش == {{بسته|برچسب زمان=20250612195151|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}چنین درخواست‌هایی در بحث پیگیری شود.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۱ (UTC) درود. لطفا مقاله استان فارس به نسخه سالم ([https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&oldid=41801586]) برگرداننده شود چراکه بنده به علت ممانت پالایه ویرایشی نمیتوانم این کنش را انجام دهم و موارد در صفحه بحث شرح داده شده است. باتشکر. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) {{پایان بسته}} == خروج از فهرست سیاه == {{بسته|برچسب زمان=20250609120526}} درود. لطفاً لینک فست دیکشنری: fastdic[dot]com از فهرست سیاه خارج شود. این دیکشنری معتبر و رایجی هست نمی‌دانم چرا ممنوع شده. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۵ (UTC) :@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] سلام. اعتبارش را از کجا کسب کرده و کجا رایج است؟ [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۳ (UTC) ::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود. اصل مسئله اشتباه است. به‌طور کلی هر منبعی را می‌شود در ویکی استفاده کرد؛ مگر آن دسته که نامعتبر بودن‌شان تایید شود. درست است؟ پس سوال اصلی این است: در کدام مبحث نامعتبر بودن دیکشنری بالا اثبات شده که موجب ورود لینکش به فهرست سیاه شده است؟ اگر بحثی نشده پس باید خارج شود و پس از اثبات عدم اعتبار، وارد شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) :::@[[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] به نظر من این سایت معتبر و مستقل نیست و تبلیغات در آن دخیل است. با سیاستهای ویکیپدیا همخوانی ندارد. ولی میتوانید [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر|اینجا]] درخواست بررسی دهید کاربرهای دیگر شاید نظر دادند. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۱ (UTC) ::::{{پینگ|Atabakjan}}اعتبار یا عدم اعتبار، تنها مبنای تصمیم‌گیری برای قرار دادن سایت‌ها در فهرست سیاه نیست. یک مسئلهٔ مهم دیگر، رعایت حق تکثیر است. ویکی‌پدیا (و کل ویکی‌های ویکی‌مدیا( از پیوند دادن به وبگاه‌هایی که ناقض حق تکثیر هستند به شدت پرهیز می‌کنند. وبگاه fastdic که شما بالاتر اشاره کردید، احتمالاً به این دلیل بسته شده که گمان می‌رود مثل بسیاری از وبگاه‌های مشابه، اطلاعاتش را خودش تولید نکرده باشد بلکه از یک واژه‌نامهٔ دیگر بدون رعایت حق تکثیر کپی کرده باشد. از آنجا که برایش جایگزین مناسب هم وجود دارد (مثلاً می‌توانید از یک واژه‌نامهٔ چاپی به عنوان منبع استفاده کنید)، در نتیجه بهتر است که fastdic در همان فهرست سیاه بماند. ::::شایان ذکر است که این که گیر آوردن یک واژه‌نامهٔ چاپی ممکن است کمی برای شما یا دیگران زحمت داشته باشد، دلیل نمی‌شود که ویکی‌پدیا ریسک کند و روی اصول خودش پا بگذارد. اگر هدفتان درج منبع برای ترجمه واژه‌های انگلیسی است، لطفاً از منابع معتبری که خدشه بهشان وارد نیست استفاده کنید. ::::اگر مطمئن هستید که fastdic اطلاعاتش اصیل است و اعتبار دارد، این را با کمک منابع مستقل نشان دهید تا از فهرست سیاه برش داریم. ::::اگر می‌خواهید حتماً منبعتان برای ترجمه‌ها یک وبگاه باشد، دنبال وبگاه‌های دیگری بگردید که می‌توانید نشان دهید مطالبشان اصیل و معتبر است. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۶ (UTC) :::::@[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] درود. «''...معتبر و مستقل نیست و تبلیغات در آن دخیل است. با سیاستهای ویکیپدیا همخوانی ندارد.''» لطفاً بیشتر توضیح دهید. مستقل نبودن و تبلیغات را متوجه نمی‌شوم؟ @[[کاربر:Huji|Huji]] نوشتید «''احتمالاً به این دلیل بسته شده که گمان می‌رود...''» مشکل دقیقاً همینجاست. این تصور بر پایه '''احتمال''' و '''گمان''' شکل گرفته است. هر کاربری که معتقد است دیکشنری بالا ناقض حق تکثیر است '''باید با مستندات یا نمونه‌هایی آن را اثبات و سپس درخواست بلاک کند.''' درحال حاضر هیچ بحث و اثباتی وجود ندارد. کجای دنیا اول محاکمه می‌کنند بعد دادگاه تشکیل می‌دهند؟ لازم است ابتدا آن را از فهرست سیاه خارج کنید و سپس (اگر لازم دانستید) در تامم مبحثی درباره آن ایجاد کنید. چنانچه مشکلاتی که گفتید به ثبوت رسید، دوباره می‌توانید بلاکش کنید. سخت نیست. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۴۰ (UTC) :::::::{{پینگ|Atabakjan}} ویکی‌پدیا دادگاه نیست که بر اساس روال‌های قانونی در آن مسائل حق تکثیر بررسی شوند. قسمت زیادی از تصمیم‌های حق تکثیر در ویکی‌پدیا، بر اساس گمانه‌زنی هستند. در اینجا هم مبنای گمانه‌زنی احتمالاً این بوده که در تیمی که برای وبگاه مذکور ذکر شده، کسی که شهرت واژه‌نامه‌نویسی داشته باشد نیامده است. مسائل حق تکثیر برای بنیاد بسیار مهم هستند و ریسک‌پذیری در موردشان کم است. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۰۱ (UTC) :::::::: {{پینگ|Huji}} من پیش‌تر از این دیکشنری استفاده می‌کردم و البته هنوز هم اَپ آن از موبایلم پاک نکرده‌ام. همانطور که اشاره کردید، مدخل‌های آن کپی/پیست از دیشکنری‌های دیگر (آریان‌پور، حییم، برخی وبگاه‌های آنلاین همچون دیکشنری تخصصی البرز، آبادیس و Glosbe) است و البته در سال‌های اخیر دیتابیس خود را به‌شدت گسترش داده‌اند. تلفظ‌های بریتانیایی و آمریکایی واژه‌ها را هم اغلب از «دیکشنری آنلاین کمبریج» برمی‌دارند. مثلا تلفظ بریتانیایی و آمریکایی Jocular را در وبگاه فست‌دیکشنری و «[https://dictionary.cambridge.org/us/dictionary/english/jocular کمبریج]» گوش کنید. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۱ (UTC) ::::::::: {{پینگ|Atabakjan}} سلام. پاسخ شما را به درستی و وضوح کاربرهای محترم حجت و تیسفون دادند. پس از بررسی اولیه دیدم که این سایت توسط چند نفر که تخصصشان برنامه نویسی و از این قبیل است و نه دیکشنری نویسی و اینکه در پایین صفحه اعلام شده که "برخی" از تلفظها از دیکشنری کمبریج برداشت شده متوجه شدم که این سایت حتما مشکلات حق تکثیر را برای ویکیپدیا مطرح خواهد کرد. با بررسی بیشتر دیده خواهد شد که این سایت فروش اشتراک دارد و برای استفاده کامل باید اشتراک بخرید. ذکر نشده که مترجمین این سایت بر چه اساسی و با چه مبنایی ترجمه میکنند و چه را ترجمه میکنند. این سایت به درستی در فهرست است و میماند چون ریسک بالایی دارد و استفاده از آن بر خلاف سیاستها و رهنمودهای ویکیپدیاست. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۴۰ (UTC) ::::::::::[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] درود. خب چرا زودتر این توضیحات را ندادید تا اینقدر بحث طولانی نشود؟ حال که این دیکشنری هم ممنوع شده، لطفاً فهرستی از دیکشنری‌های فارسی دیگری که می‌شناسید (و ممنوعیت ندارند) محض استفاده در دانشنامه معرفی کنید. @[[کاربر:Gharouni|Gharouni]] باتوجه به ممنوعیت وبگاه فوق، لطفاً به [[وپ:تابلوی اعلانات مدیران/مه 2025#افزودن وبسایت به فهرست سیاه|این ریسه]] هم رسیدگی کنید. آن سایت هم مطالبش را از دیکشنری‌های دیگر مثل لغت‌نامه آنلاین دهخدا و آبادیس کپی می‌کند پس باید بلاک شود. به درود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۰ (UTC) '''جمع‌بندی:''' همچنان که گمانش می‌رفت، وبگاه fastdic حق تکثیر را رعایت نمی‌کند. جناب [[کاربر:Tisfoon]] حتی مثال عینی از کپی کردن تلفظ از یک وبگاه دیگر (که حق تکثیر دارد) هم ارائه کردند. با توجه به حساسیت ویکی‌پدیا و ویکی‌مدیا نسبت به حق تکثیر، وبگاه fastdic بسته می‌ماند. — [[کاربر:Huji|حجت]]/[[بحث_کاربر:Huji|^بحث]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۰۵ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری های جانبدارانه کاربر پراو == {{بسته|برچسب زمان=20250612061427}} :{{شد}}بخش شکایت‌کشی با همکاری شاکی گرامی رفع شد. در بخش محتوایی هم نظر سوم [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&oldid=42104659 ارائه شد.] <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۱۴ (UTC) با درود. [[کاربر:Paraw]] در حال حذف مطالب دارای منبع در مورد جمیعت شناسی در مقاله [[استان کرمانشاه]] است. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=42054381 ویرایش اخیرشان] ایشان در حال حذف تمامی مطالب منبع دار مربوط به بافت جمعیتی استان کرمانشاه به نفع یک جریان قومی است. چون چندین بار در صفحه بحثشان در موارد مشابه به ایشان یادآوری کردم و در مورد مقاله استان کرمانشاه هم در [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87#%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1_Paraw_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%86 در اینجا] در صفحه بحث مقاله از ایشان خواستم به ویرایش های جانبدارانه خود پایان دهند و هیچ تغییری در عملکرد ایشان حاصل نشد، اینبار در تام گزارش می کنم. به اندازه کافی از ویرایش های غیر اصولی، جانبدارانه و گاه جعل منبع از طرف کاربر محترم پراو چشم پوشی شده و زمان هشدار جدی مدیریتی است. ویرایش های اخیر ایشان در مقاله استان کرمانشاه نیز باید خنثی شوند. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۳ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}دوست گرامی، [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بحث:استان_کرمانشاه&diff=prev&oldid=41805001 شما ۲۰ روز است که بحث را مسکوت گذاشته‌اید] و هیچ جوابی نداده‌اید. اگر بحث و استدلالی دارید همانجا مطرح کنید. کدام‌یک از ویرایش‌های من «به نفع یک جریان قومی» بوده است؟ این یک اتهام است. متوجه کلماتی که استفاده می‌کنید باشید. اتفاقاً بنده هم بسیاری از ویرایش‌های شما را «غیر اصولی، جانبدارانه و گاه جعل منبع» می‌دانم. متوجه باشید که از زبان مناسبی استفاده نمی‌کنید. به جای ترک بحث به مدت ۲۰ روز بهتر بود جواب می‌دادید و رفتار حرفه‌ای را انتخاب می‌کردید.[[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) {{پینگ|Paraw}} قبلا در مورد جعل منابع در صفحه بحثتان [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Paraw#%D8%AC%D8%B9%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B4%D9%85%D8%A7! در اینجا] و در مورد افزودن تحقیقات دسته اول [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Paraw#%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9 در اینجا] به شما هشدار و در تام گزارش نکردم. در مورد مقاله استان کرمانشاه هم در صفحه بحث مقاله از شما خواستم ویرایش خود را خنثی کنید، نه تنها نکردید [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=42054381 امروز رفته اید و در اینجا] مطالب منبع دار و حائز اهمیت دیگری را هم از مقاله حذف کرده اید. این وضعیت نمیتواند ادامه پیدا کند. باید فکری به حال فعالیت های جانبدارانه شما در مقالات مربوط به استانهای غربی ایران و مقالات دارای بار قومی کرد. با احترام. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۱ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}دوست گرامی، بحث‌هایی که قبلاً جواب داده شده و به نتیجۀ مشخصی هم رسیده را چرا باید دوباره باز کرد؟ در هر دو هم لحن و ادبیات شما بسیار زننده و نامناسب بود و با پاسخ مناسب بنده بحثی صورت گرفت که به مسیر خوبی هدایت شد و جواب شما را هم دادم. نمی‌دانم وقت خودتان اضافی‌ست یا تصور می‌کنید که من یا دیگران وقت اضافه داریم که بحث‌های قدیمی و پایان‌یافته را ادامه بدهیم؟ متأسفانه از این شکل رفتار شما به این نتیجه می‌رسم که فاقد حسن نیت هستید. تکرار می‌کنم که بحثی را با شما آغاز کرده‌‌ام که توقع دارم شما آن را به مدت ۲۰ روز رها نکنید و همانجا پاسخگو باشید. بقیۀ حرف‌هایتان اتهام‌هایی‌ست که بیشتر برازندۀ ویرایش‌های خودتان است. متأسفانه نشانی از حسن نیت، رفتار حرفه‌ای و توجه به اصول و رویه‌های ویکی‌پدیا در چنین رفتار و گفتاری نمی‌بینم. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۵۵ (UTC) '''شکایت از کاربر پراو به خاطر لحن زننده و حمله شخصی در بالا''' [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۰۵ (UTC) :@[[کاربر:Paraw|Paraw]] @[[کاربر:کوروش سوم|کوروش سوم]] از هر دو گرامی تقاضا دارم خویشتن‌داری کنید و یک مسئله محتوایی را به یک نزاع شخصی بدل نکنید. هر دو گرامی لحن گزنده‌ای پیش گرفتید که قطعاً گرهی نمی‌گشاید؛ بلکن گرهی که به راحتی باز شدنی است را کور خواهد کرد. :از هر دو گرامی می‌خواهم به لحن توهین و تحقیر پایان دهید و به جای نظر دادن درباره یکدیگر یا آغاز جنگ ویرایشی، اختلاف نظر(های) محتوایی را با شیوه‌های مرسوم، خصوصاً نظر سوم، حل کنید. زینهار که با عواقب آن روبرو خواهید شد./ ''اما بخش محتوایی قضیه:'' :من [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?diff=42054381&oldid=42054371 این منابع] را خواندم. هیچ‌کدام نمی‌توانند «فکت» یا حقیقت مسلم در نظر گرفته شوند. مثلاً [https://www.isna.ir/news/1404022518318/ مقایسه با مصر] نظر صالحی امیری (وزیر) است، [https://www.isna.ir/news/1401070702836 این یکی] نظر یک راهنمای گردشگری محلی است، [https://www.irna.ir/news/82207064 و این] هم نظر حسين باباجاني (یک مسئول محلی) است و... یعنی خودِ منابع ارائه شده هم مستقیماً نگفته‌اند کرمانشاه قابل مقایسه با جایی است، بلکه صرفاً نظر این اشخاص را بازتاب دادند. ضمن این که گویی [[وپ:ترکیب]] هم انجام شده و این منابع هرکدام موضوع متفاوتی دارند مثلاً آخری درباره کتابخوانی است و.... در نتیجه به این صورتی که در مقاله وجود داشت ({{سبز|''کرمانشاه را به دلیل تنوع قومی، زبانی و مذهبی و غنای آثار تاریخی با هندوستان و مصر مقایسه می‌کنند. در کرمانشاه، اقوام [[مردم کرد|کرد]]، [[مردم لک|لک]]، [[مردم لر|لر]]، [[مردم ترک|آذری]] و [[فارسی زبانان]] در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و نماد همزیستی مسالت آمیز اقوام و مذاهب و گویشوران مختلف در کنار یکدیگر می‌باشد.[1][2] کرمانشاه همچنین از نظر آثار تاریخی و میراث فرهنگی با مصر باستان قابل مقایسه است.[10]''}}) قابل استفاده نیست. :جناب کوروش سوم، اگر منبع محکم‌تر و معتبرتری وجود دارد که من ندیدم و شرایط متفاوتی با این اصولی که عرض کردم دارد، بفرمایید. علاوه بر این، شاید بخواهید در مقاله جمله‌ای مثل {{سرخ|از نظر صالحی امیری، وزیر فلان، کرمانشاه به بهمان دلیل، شبیه مصر/هند است.}} بیفزایید. به شخصه فکر نمی‌کنم نظر این افراد چنین [[وپ:وزن|وزنی]] داشته باشد ولی اگر فکر می‌کنید لازم و دانشنامه‌ای خواهد بود، استدلال شما در این باره را خواهانم. --<span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۵ (UTC) :@[[کاربر:محک]] با درود. ریسه بماند. ابتدا دیگر منابع «هندوستان ایران» را به صفحه بحث مقاله استان کرمانشاه می افزایم. سپس دلیل را نیز به شما ارائه خواهم داد. همچنین «مقایسه با مصر» را هم من به مقاله نیفزوده ام و [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=41790050 این ویرایش و این منبع] ارتباطی با من ندارد. کاربر محترم پراو آن را افزودند من هم ویرایش و منبع ایشان را حذف نکردم. در واقع پیش کشیدن «مقایسه کرمانشاه با مصر» منحرف کردن اصل موضوع است. بحث ما «هندوستان ایران» است نه «مصر ایران». اگر مصر ایران نامعتبر است حذف شود (مخالفتی ندارم) اما منابع هندوستان ایران بسیارند. معتبر نبودن برخی از آنها که در بالا ذکر کردید، دلیل بر نامعتبر بودن دیگر منابع نیست. معتبر نبودن سه منبعی که در بالا ذکر کردید، مشکل لاینحلی نیست. اگر آن منابع را نامعتبر میدانید آنها را نادیده میگیریم. همچنین جدای از دیگر منابع که در صفحه بحث مقاله موجودند، [[جلال الدین کزازی]] و [[محمد علی سلطانی]] نیز به کرمانشاه لقب «هندوستان ایران» داده اند. در مورد نزاع و لحن نیز، در ابتدای ریسه در بالا پیوند دادم، بررسی کنید. پیوندها همه چیز را مشخص می کنند. چندین بار دیگر هم در صفحه بحث کاربر، از بابت جعل منبع و افزودن تحقیق دسته اول توصیه دوستانه کردم و کاربر هر بار موارد را به حساب کم دقتی سهوی اعلام کردند و من نیز فحن را در نظر گرفتم و در تام گزارش نکردم. در مورد «جنگ ویرایشی» هم که فرمودید، تاریخچه مقاله را بررسی کنید. من از آخرین ویرایش کاربر محترم پراو در حدود بیست و اندی روز پیش، در فضای اصلی مقاله ویرایش نکردم و برای حل مشکل، صفحه بحث مقاله را انتخاب کردم. [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87&diff=prev&oldid=41794403 این آخرین ویرایش من در مقاله بدون حذف محتوا و منبع کاربر محترم پراو] اما ایشان بلافاصله ویرایش مرا خنثی و ویرایش قبلی خود را تکرار کردند و من به صفحه بحث رفتم. ارادتمند شما. [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۵۵ (UTC) :@[[کاربر:محک]] درود مجدد خدمت شما محک گرامی. [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87#%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 خدمت شما] ارادتمند [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۵۴ (UTC) ::پیشنهاد می‌کنم از بخش شخصی شکایت صرف نظر کنید تا بخش محتوایی را با هم در همان صفحۀ بحث ادامه دهیم. ضمناً در حال بررسی منابع ارائه شده هستم و آنجا پاسخ خواهم داد. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۵۳ (UTC) {{پینگ|کوروش سوم}}، {{پینگ|محک}} آنقدر بحث‌ها به اطناب می‌کشد که موضوع اصلی فراموش می‌شود و تصور می‌کنم باید یک بار دیگر مسئله را بیان کنم:{{سخ}} ۱- عنوان «هندوستان ایران» یا «هندوستان کوچک» یا نظیر آن عنوانی ستایش‌آمیز، فاقد توصیف عینی و علمی، تبلیغاتی، توریستی و غیردانشنامه‌ای است.{{سخ}} ۲- از این عنوان برای شهرهای مختلفی استفاده شده و منحصر به کرمانشاه نیست و مثلاً در همین ایران [https://www.mshrgh.ir/1350991 طارم] و [https://www.isna.ir/xcD3wx جیرفت] و چند شهر دیگر هم به دریافت چنین لقبی مفتخر شده‌اند و در کشورهای دیگر نیز شهرهای متعددی به دلایل مختلف [https://en.wikipedia.org/wiki/Little_India_(disambiguation) «هند کوچک»] نام گرفته‌اند.{{سخ}} ۳- تنوع قومی و مذهبی هم مختص به کرمانشاه نیست و در سراسر ایران قاعده است و [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=بحث:استان_کرمانشاه&diff=prev&oldid=41805001 چنانکه گفتم] برخی استان‌ها حتی تنوع قومی و مذهبی بسیار بیشتری نسبت به کرمانشاه دارند.{{سخ}} ۴- منابع مربوطه نیز سایت‌های خبری یا تبلیغات برای جذب گردشگر و سرمایه‌گذار هستند و دو چهرۀ نامبرده ([[محمدعلی سلطانی|سلطانی]] و [[جلال‌الدین کزازی|کزازی]]) نیز اولاً تخصصی در مردم‌شناسی ندارند و ثانیاً منبع مستقل معتبری دربارۀ این موضوع ننوشته‌اند و درواقع کاری به جز تکرار همین عنوان تبلیغاتی در رسانه‌ها نکرده‌اند.{{سخ}} بنابراین به باور من دلیلی برای درج چنین مطلبی در مقالات ویکی وجود ندارد و باید بر مسائل بااهمیت‌تر مرتبط با اهداف دانشنامه متمرکز شد. البته نظر دیگر دوستان نیز قطعاً‌ محترم است. با سپاس و احترام. [[کاربر:Paraw|پەڕاو]] ([[بحث کاربر:Paraw|بحث]]) ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۳۱ (UTC) :@[[کاربر:Paraw|Paraw]] برای نتیجه داشتن بحث باید گفتگو کرد و چاره دیگری وجود ندارد؛ فحش و بد و بیراه نثار همدیگر کنیم و هرکس کمتر ماهرانه فحش داد را قطع دسترسی کنیم، چیزی حل می‌شود؟! لطفاً در [[بحث: استان کرمانشاه]] مشارکت را ادامه دهید؛ بلکه به جایی برسیم که نه سیخ بسوزد و نه کباب. <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۱۸ (UTC) درود خدمت همگی. بسیار خب، تنها به دلیل تقاضای [[کاربر:محک]] من '''از شکایت خود انصراف میدهم.''' اخلاقی نیست در واکنش به تقاضای محک خودم را بگیرم. اما چالش مقاله استان کرمانشاه جداست. در همینجا یادآور میشوم که بخش مردم شناسی مقاله استان کرمانشاه، لحن بی طرف ندارد و باید گام به گام اصلاح شود. همچنین در صفحه بحث مقاله نیز با کاربر محک گرامی هنوز به اجماع کامل نرسیده ام. به نظر میرسد جدول منابع من از طرف کاربر گرامی محک با دقت بررسی نشده اند، به اینصورت که برای هر منبع ایرادی وارد شده. و البته ممکن است واقعا بررسی کاربر محک نیز صد درصد کامل باشد ولی اگر اینگونه باشد، خیلی از مقالات دانشنامه فارسی باید حذف شوند و خیلی از بخشهای مقالات نیز باید خالی شوند. چون اکثر مقالات نیز به همین منابع رجوع کرده اند (حتی برای ادعاهای خیلی بزرگ) و سرشناس کردن افراد غیر شناس با ابزار حساس ویکی پدیا. اما در مورد پیشنهاد کاربر گرامی محک برای جایگزینی نسخه، من پیشرفت اجماع در صفحه بحث تا اینجای کار را هفتاد درصدی می بینم. چون خیلی نسخه های پیشنهادی ما به هم نزدیک است. اما فکر می کنم، باید تکمیل تر شده و نسخه های پیشنهادی خود را به هم نزدیکتر کنیم که به قول کاربر گرامی محک: «نه سیخ بسوزد نه کباب» به هر روی این بحث در اینجا خاتمه یافت و ادامه بحث را به صفحه بحث میبریم. '''پایان''' [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۰۵ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس بازی گسترده == {{بسته|برچسب زمان=20250608042114}} حساب‌های کاربری زیر همگی زاپاس‌ها نامشروع [[user talk:Mediamiran|یک کاربر مسدود]] شده‌اند: * [[User talk:Atsuto Yushidaii6]] * [[User talk:Rezaae4lfonikhoii]] * [[User talk:IranWikiPro]] * [[User talk:Iransingerwiki]] * [[User talk:ModirVarzeshi Fa]] * [[User talk:Mediapromger56]] * [[User talk:Yuki Abe33ii]] با [https://w.wiki/EQMt این نشانه] ** حساب‌های مسدود شده: * [[بحث کاربر:EditorErfanPro]] * [[بحث کاربر:Robinihojanvarohoiyf]] * [[بحث کاربر:Kahnujmed]] * [[بحث کاربر:FarsiContent2025]] * [[بحث کاربر:Musicjnoobkerman199877i]] * [[بحث کاربر:Kahnujmiraniha177]] * [[بحث کاربر:WikiUser20025]] * [[بحث کاربر:Mohammadhosein248]] * [[بحث کاربر:Bashgahizehboxeriran1998oo]] ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۱ (UTC) :'''{{شد}}بله همگی حساب‌ها برای ساختن مقاله «حامد میران» ایجاد شده بود. ممنون از گزارش''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۱ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری در ایلات کرد توسط کاربر آرتا زندلکی == {{بسته|برچسب زمان=20250612191135|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}در صفحات بحث مطرح کنید و اگر نشد به [[وپ:حل اختلاف]] و [[وپ:نظر سوم]] رجوع کنید.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۱ (UTC) درود، مدت زیادی است کاربر @[[کاربر:آرتازندلکی|آرتازندلکی]] در ایل‌های مختلف کرد از جمله [[ایل جمیر]]، [[باجلان|ایل باجلان]] در حال خرابکاری و حذف مطالب منبع دار صفحه است. نمونه آن در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B1&diff=prev&oldid=42100059 این ویرایش] که از ابتدای مقاله نام کرد را پاک میکند درحالی که در منبع آن به وضوح اشاره به '''کردهای جمور''' شده است. همچنین قبلاً نیز درباره این کاربر و دیگر کاربران وابسته به آن شکایاتی مطرح شده در تام که از خصوصیات آنها و ایشان میل به لرسازی ایل‌های کرد و درج مطالب نامعتبر و غیر آکادمیک برای مباحث قومیست، لطفا برخورد شود. با سپاس <span style="font-family:times; text-shadow: 0 0 .11em #00FFFF; font-size:14.1pt">[[کاربر:Kurdistan sarbarz|ꜱᴀʀʙᴀʀᴢ]] <small>([[بحث کاربر:Kurdistan sarbarz|talk]])</small></span> ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) با درود. تاریخچه دو مقاله و صفحه بحث مقاله را بررسی کردم. کاربر شاکی و متشاکی بر سر محتوای دو مقاله فوق با هم مشکل دارید و بدون اینکه در صفحه بحث با هم گفتگو و دلایل اختلاف و ویرایش های خود را ذکر کنید، به تام آمده اید. این اصولی نیست. ابتدا به صفحه بحث مقالات بروید، با هم گفتگو کنید، اگر به نتیجه نرسیدید، کاربران بی طرف را به یاری بطلبید. اگر هیچ کدام از تلاش های فوق به نتیجه نرسید، تام آخرین گزینه است. ارادتمند همگی [[کاربر:کوروش سوم|<font color="Green">'''کوروش سوم'''</font>]] [[بحث_کاربر:کوروش سوم| <font color="Red"><small> ^گفتگو</small></font>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۸ (UTC) {{پایان بسته}} == ۸ ژوئن == {{بسته|برچسب زمان=20250612192629}} :'''{{شد}}مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۶ (UTC) درود همین چند روز پیش در اینجا زاپاس [[کاربر:Unitedwestand1|Unitedwestand1]] و زاپاس دیگرش [[کاربر:Arash1287|Arash1287]] توسط جناب [[کاربر:Ladsgroup|Ladsgroup]] مسدود شدند و دوباره این شخص به شکل [[کاربر:حامد ۱۲۳۴|حامد ۱۲۳۴]] نیز برگشته و شما به راحتی می‌توانید او را تشخیص دهید، چرا که مدام بر خرابکاری خود با زاپاس های مختلف پافشاری می‌کند و در مقالات [[امپراتوری مغول]]، [[زردپوست|زرد پوست]]، [[غز]]، [[امپراتوری سلجوقی]]، [[تیمور]]، [[کلئوپاترا]] و [[ایلخانان]] به تخریب می‌پردازد و این کاربر تا به الان بسیاری زاپاس داشته که هر بار مسدود شده است. و البته زاپاس هایی هم دارد که از چشم مدیران دور ماند مانند [[کاربر:احسان ترابی|احسان ترابی]]، [[کاربر:احسان رستگار|احسان رستگار]] و [[کاربر:رضا فخری زاده|رضا فخری زاده]] و اگر ممکن است به این قضیه ورود کنید. با تشکر [[کاربر:Complect89|Complect89]] ([[بحث کاربر:Complect89|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۷ (UTC) {{پایان بسته}} == نظر سوم == {{بسته|برچسب زمان=20250612192111|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}نامرتبط به تابلوی مدیران''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۲۱ (UTC) سلام، من مقالهٔ [[ویکی‌پدیا:هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی|مقاله هویت غیرمتمرکز (DID) با استفاده از بلاکچین و هوش مصنوعی]] رو نوشتم و الان تحت فیلتر ویرایش قرار گرفتم. لطفاً اگر فکر می‌کنید این مقاله نیاز به منبع‌دهی بیشتر یا اصلاح دارد، در بحث شرکت کنید و نظرتان را بگذارید. با تشکر [[کاربر:AlirezaKhodadadi|علیرضا خدادادی]] (بحث) ‏17خرداد ماه 1404، ساعت 14:37 (ایران) [[کاربر:Alireza Khodadadi1356|Alireza Khodadadi1356]] ([[بحث کاربر:Alireza Khodadadi1356|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خنثی‌سازی ویرایش‌های صحیح بنده در مقاله دانشگاه پیام نور == {{بسته|برچسب زمان=20250612191712|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}مراحل حل اختلاف طی شود. در [[بحث:دانشگاه پیام نور]] خودم پا پیش گذاشتم.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۷ (UTC) سلام؛ چرا ویرایش‌های صحیح و بیطرفانه بنده در مقاله [[دانشگاه پیام نور]] را با مطالب جانبدارانه به نفع مسئولین این دانشگاه جابجا می‌کنید؟! آیا این کار نقض بیطرفی دانشنامه ویکی‌پدیا نیست؟! [[کاربر:Hamedjavan|Hamedjavan]] ([[بحث کاربر:Hamedjavan|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۷ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Berayanevi == {{بسته|برچسب زمان=20250611151634}} *{{کاربر خرابکار|Berayanevi}} : خرابکاری پس از آخرین هشدار. کاربر فوق با حساب کاربر [[کاربر:Shiva.mardannia|Shiva.mardannia]] اقدام به ایجاد چندین باره یک مقاله کرده و پس از دریافت آخرین [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%3AShiva.mardannia&diff=42040902&oldid=42039412 هشدار] حساب زاپاس فوق را ساخته و بار دیگر صفحه را ایجاد کرده است. خواهشمندم برخورد شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۸ (UTC) : حساب زاپاس بسته شد. آخرین هشدار نرم در صفحهٔ بحث‌شان گذاشته شد. این ریسه را نمی‌بندم و کمی صبر می‌کنیم تا ببینیم کاربر برای کمک آمده یا خیر. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۵ (UTC) ::'''{{شد}}رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == تحمت و ایجاد شده برای خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250612191425|ناموفق=بله}} :'''{{نشد}}عدم ارائه شواهد کافی. زاپاس مذکور در حال طی [[وپ:شروع پاک]] است. تا ببینیم چه خواهد شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۱۴ (UTC) مدتی بود تصمیم گرفتم بازنشسته شوم و به عمورات زندگی حقیقی خودم برسم اما در حین متوجه شدم که حساب @[[کاربر:Amiyn|Amiyn]] که وی را مدتی بود از دور دیده بودم و حدس زدم احتمالا زاپاس یا همزاد ترشی انداخته شده @[[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] باشن، از بنده شکایتی درج کرده اند. اکنون نیز ایشان را به مانند عموم افرادی که با بنده اختلاف محتوایی دارند، بدون هیچ دلیل و ارائه شواهدی بنده را زاپاس می‌نامد. (آن را مصداق سنگ مفت گنجشک مفت میدانم) حتی بیشتر اکانت هایی را تحت عنوان زاپاس ستون پنجم ایجاد کرده بودند که برخی را گزارش دادم و بسته شدند. ایشان که درکنار ویرایشات دارای فحنشان بعضا مقالات مختلف را تخریب میکنند خواه با حذف مطالب منبع دار (مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1&diff=prev&oldid=39845710 اینجا]) یا مطالبی را به دلخواه خودشان اضافه میکنند با استناد به منابع ضعیف (مانند [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7&diff=prev&oldid=42078369 اینجا]) الگو یکسانی که وجود دارد این است که ایشان و حساب های احتمالا زاپاسشان عموما با زبان لری و موارد این چنینی در مقالات مشکل دارند بدین صورت که آن را یا حذف کرده و لرها را کُرد یا فارسی زبان خطاب میکنند و لری را به فارسی یا کُردی تغییر میدهند. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC) :مدیر گرامی به این [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7%DB%B8%DB%B1%DB%B1%DB%B8&diff=prev&oldid=41788178 پیوند] نیز توجه کنند. [[کاربر:Amiyn|Amiyn]] در صفحه [[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] (که زاپاس باز قهاری هستند) ویرایشاتی انجام داده است (زاپاس دار بودن وی را حذف میکند) و نوشته اند: «''ایشان قطع دسترسی شده اند نیازی به این کار نیست.''» و جالب تر آن که چند روز بعد عملا [[کاربر:Mehrvandak|Mehrvandak]] می آیند و در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Tisfoon&diff=prev&oldid=42040067 اینجا] عنوان می‌دارند که همان [[کاربر:سورنا۸۱۱۸|سورنا۸۱۱۸]] هستند و درخواست رفع قطع دسترسی دارند! [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۲۸ (UTC) {{پایان بسته}} == کاربر:سرباز ویرایشگر == {{بسته|برچسب زمان=20250611232631}} به نظر نمیرسد {{کاربر|سرباز ویرایشگر}} برای کمک به دانشنامه به اینجا آمده باشند. چند مورد از ویرایش‌های وی مانند سانسور محتوای مربوط به خامنه‌ای در مقاله [[دیکتاتوری]] را واگردانی کردم اما با توجه به رویه کاربر شاید نیاز به واگردانی‌های بیشتری باشد. [[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۴ (UTC) :دوست عزیز اولا این مورد به معنی سانسور نیست، من مورد منبع را حذف کردم. دوم ویدیو را چند بار مشاهده کردم که نوشته های زیر آن کاملا با محتوای ویدیو در تناقض بود.( از مدیران محترم خاهشمندم ویدیو را مشاهده کرده و سپس با متن نوشته زیر آن مقایسه کنید. کاملا اشتباه هست). سوم این ویدیو کلا مرتبط با مقاله نبود. چون هیچ ارتباطی با موضوع مقاله نداشت. این ها دلیل ها من برای حذف و ویرایش متن بودند. اگر موضوع دیگری هست بفرمایید. [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۹ (UTC) ::خطای تایپی(من مورد منبع... ---» من مورد بدون منبع) [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۰ (UTC) ::در ضمن از مدیران محترم خواهشمندم به کاربر@[[کاربر:Mahan|Mahan]] رسیدگی کرده. ایشان قانون بی طرفی در مقالات را کاملا نادیده میگیرد و بر خلاف قوانین دانشنامه آزاد، ویرایش هایی که با عقیده های شخصی او در تضاد هستند را واگردانی میکند. من سعی میکنم مدت ها فکر کنم تا با ویرایش کوچکی به بهبود مقالات کمک کنم اما این کاربر با یک دکمه تمام زحمات من را از بین میبرد. با تشکر [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۱ (UTC) تعدادی از واگردانی‌های صورت گرفته روی ویرایش‌های کاربر که وی دلیلش را تضاد با عقیده شخصی من عنوان کرده: :* حذف عبارت «حیله‌گر» و بخش‌هایی از محتوای مقاله برگزیده محمد ([[ویژه:تفاوت/42084138/next|پیوند تفاوت]]) :*حذف ویدئویی که خامنه‌ای خود را زبان خدا میخواند از مقاله دیکتاتوری ([[Special:Diff/42101017|پیوند تفاوت]]) :*حذف واژه شبه‌نظامی از جلوی نام بسیج در مقاله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ([[Special:Diff/42101187|پیوند تفاوت]]) :*حذف عبارت خودگمارده از توصیف حاکم مستبد مقاله استبداد ([[ویژه:تفاوت/42101012|پیوند تفاوت]]) :*تغییر عنوان زیربخش «اتهام‌ها» به «فساد و قاچاق مواد مخدر» در مقاله اشرف پهلوی ([[ویژه:تفاوت/42100951|پیوند تفاوت]]) به نظر می‌رسد حتی نام کاربری این حساب در راستای اهداف ایدئولوژیک انتخاب شده است. --[[کاربر:Mahan|Mahan]] ([[بحث کاربر:Mahan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۶ (UTC) :واقعا متحیر میشوم که روی ویرایش های من متمرکز شدی. به این دلیل واگردانی های شمارا در تضاد با عقاید شخصیتون میدونم که از بین بیش از صد ویرایش من تلاش کردید که مقاله هایی را انتخاب کنید که با تفکر های شما در تضاد باشند. من برای تمام ویرایش هایم دلیل های منطقی ذکر کرده ام. که متاسفانه شما برخی از آنهارا واگردانی کرده اید که این به معنی سواستفاده از قدرت هست. :1_ در مقاله پیامبر محمد، به طور کلی جملات و کلمات زیاد گمراه کننده و عوام فریب وجود دارد، به گونه ای طراحی شده است که یک فرد عادی اگر آن را بخواند به طور کلی نگرشش در مورد ایشان عوض میشود. من فقط بخش بسیار کوچکی از این مطالب گمراه کننده را مانند حیله گر حذف کردم که در تناقض با قوانین دانشنامه آزاد بوده. :2_ دوم در حذف ویدیو ای که در مقاله بوده این نکته را عرض کنم که این ویدیو ارتباطی بسیار ناچیزی با این مقاله داشته و جمله ی زیر آن با ویدیو هماهنگی نداشته و کلا فریبنده بوده. :3_در مورد تغییر واژه شبه نظامی به نیرو: واژه شبه نظامی معانی بسیار گستره ای دارد! جنگ سالار و جنگ خواه و ... فریبنده هستند! :4_حکومت های استبدادی خودگمارده نیستند و ممکن است توسط اقلیت یا اکثریت انتخاب شود. :5_ در مقاله اشرف پهلوی تمام اتهام های فساد و قاچاق دارای منابع معتبر بوده و کلمه اتهام بارمعنایی دیگری دارد! یعنی حکمی که قطعی نیست! که شما آن را بازگردانی کردید چون با عقیده های شخصی شما در تضاد بود. از گذاشتن آرم پرچم پهلوی در نقشه کشور در صفحه نخست شما معلوم میشود خود شما جهت دار هستید. :6_ در مورد نام کاربری خودم در صفحه کاربری شخصی خودم نیز توضیح داده ام: «من نام کاربری خودم را گذاشتم سرباز ویرایشگر! چون تخصص اصلی من در ویرایش و بهبود مقاله هست. دانشنامه های آزاد پر از اشتباهات، نظرات شخصی، و مطالب گمراه کننده هستند؛ من اینجا هستم به عنوان یک عضو بسیار کوچک از ویکی پدیا, این اشتباهات را اصلاح کنم.» [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۸ (UTC) ::{{شد}}مشارکت‌های کاربر را با دقت بررسی کردم و مشخص بود که برای کمک اینجا نیست. بی‌پایان بسته شد. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۶ (UTC) {{پایان بسته}} == سلام خسته نباشید == {{بسته|برچسب زمان=20250612054055|ناموفق=بله}} اگر خدای هست نشون کسی که من تهمت می زنه بدهد. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,|Prince of Pars, Parthian, Median,]] ([[بحث کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۴۹ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست محدودیت فوری == {{بسته|برچسب زمان=20250611221142}} با سلام و درود! کاربر@[[کاربر:Alisalehi1388|Alisalehi1388]] مدام در حال حذف تصاویر مقالات جنسی میباشد. من تاکنون دوبار به ایشان هشدار داده‌ام اما گویا گوش شنوا ندارند. لذا درخواست محدودیت فوری این کاربر را دارم. باتشکر از مدیران❤️ [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۴ (UTC) :همچنین درخواست واگردانی تمام ویرایش های او را دارم. زیرا مدام در حال خرابکاری است [[کاربر:GoldenJDM|GoldenJDM]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) ::به مدت ۳ روز دسترسی قطع شد. [[کاربر:Khoshnevisan|خوشنویسان]] ([[بحث کاربر:Khoshnevisan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۱ (UTC) {{پایان بسته}} == جعل منبع پی در پی مقالات توسط کاربر:شریفیان == {{بسته|برچسب زمان=20250612190723}} :'''{{شد}}با توجه به این که قول دادید آخرین بار باشد، فقط یک هفته قطع دسترسی کردم. بهرترتیب دفعه بعدی نخواهد بود.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۰۷ (UTC) کاربر فوق پی در پی مقالات (اکثر مجموعه های نمایشی پخش نشده یا در حال شروع پخش = تبلیغات واضح در دانشنامه) جعل منبع انجام می دهد نمونه اخیر [[Special:Diff/42093967/42095693]] است متاسفانه بررسی روی ویرایشات صورت نمی گیرد در ضمن کاربر در صفحه بحث ادعا نموده است که حساب زاپاس نیست که با توجه به این ویرایش (اولین ویرایش) [[Special:Diff/41182576/41182583]] صحت ندارد و کاربر در زمان اولین ویرایشش تازه کار نبوده است لطفا بررسی و کنش مدیریتی صورت بگیرد [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۵ (UTC) این نیز اردک این کاربر هست [[بحث_کاربر:امیرحسین_محرابلو ]] [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۳ (UTC) :سلام من این کاربر زاپاس من نیست این کاربر زاپاس من نیست من هم از این ببد براساس منابع ای که می افزایم مطلب خواهم افزور [[کاربر:شریفیان|شریفیان]] ([[بحث کاربر:شریفیان|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == پنهان سازی == {{بسته|برچسب زمان=20250612202423}} :'''{{شد}}به صورت موقت بسته شده و آخرین اولتیماتوم ابلاغ شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۴ (UTC) [[Special:Diff/41647639]] این ویرایش پنهان شود و حساب هم بی پایان بسته شود برای کمک [[Special:Diff/41647636]] ایجاد نشده است [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری حسین بروانی محقق == {{بسته|برچسب زمان=20250612201915}} :'''{{شد}}مسدود شد.''' <span style="font-family: IranNastaliq; font-size: 18px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;">'''[[User:محک|محک]]''' ^{[[بحث_کاربر:محک|<span style="font-family: Wingdings; font-size: 20px; text-shadow: silver 0.2em 0.2em 0.1em;"><small><small><small>📞</small></small></small></span>]]}</span> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۱۹ (UTC) *{{کاربر خرابکار|حسین بروانی محقق}} : کاربر فوق برای کمک در اینجا حضور ندارد. به طور متعدد با حساب‌های کاربری مختلف و با عناوینی مختلف صفحه‌ای چون [[rsool hack|این]] را ایجاد می‌کند و قبل از آن که با او برخورد شود حساب کاربری دیگری می‌سازد. *:* [[User talk:Hossein Barwani]] *:* [[User talk:Hossein 1Barwani]]. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۱ (UTC) {{پایان بسته}} == از میان خبرها == {{بسته|برچسب زمان=20250613063503}} از میان خبرها نیاز به به‌روزرسانی دارد. لطفاً حملات هوایی اسرائیل به ایران ذکر شود با تشکر. [[کاربر:Armiotic|Armiotic]] ([[بحث کاربر:Armiotic|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۷ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۵ (UTC) {{پایان بسته}} == محافظت == {{بسته|برچسب زمان=20250614145336}} در مقاله [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] که از صفحات پربازدید است اخیرا چند کاربر تازه وارد در حال افزودن ادعاهای بزرگ با منبع ضعیف هستند. در صورت امکان سطح محافظت را بیشتر کنید.[[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۴ (UTC) : سلام، سطح محافظت را جناب حجت [//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=حملات_خرداد_۱۴۰۴_اسرائیل_به_ایران&diff=prev&oldid=42115459 تغییر دادند]. تندرست و موفق باشید. [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری Reza405 == {{بسته|برچسب زمان=20250612092041}} *{{کاربر خرابکار|Reza405}} : زاپاس [[کاربر:Alihasani8809]] است. خواهشمندم رسیدگی شود. ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۲ (UTC) ::{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۰ (UTC) {{پایان بسته}} == نفرت پراکنی و حمله شخصی Alihasani8809 == {{بسته|برچسب زمان=20250612053944}} درود. کاربر @[[کاربر:Alihasani8809|Alihasani8809]] در [https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&diff=42097665&oldid=42066111 بحث استان آذربایجان غربی] به مشارکت کنندگان مقاله، حمله شخصی کرده‌است. [[کاربر:Masoud bukani|مسعود بوکانی]] ([[بحث کاربر:Masoud bukani|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۲۲ (UTC) :{{شد}}قطع دسترسی شده. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۹ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر Iifsscbjjb == {{بسته|برچسب زمان=20250616071033}} با سلام ، کاربر @[[کاربر:Iifsscbjjb|Iifsscbjjb]]‌ با وجود منابع دست به تحریفات می زند این کاربر برای کمک به ویکی پدیا نیامده با اهداف قومیت پرستی در حال تحریف و جعل منبع در مقالات مربوط به رضوانشهر از جمله مقاله های [[رضوانشهر]] ، [[شهرستان رضوانشهر]]، [[دهستان گیل دولاب]] است .خواهشمند است قطع دسترسی شود و ویرایش های اخیر او واگردانی شود. با سپاس و احترام [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۱ (UTC) :'''{{شد}}بررسی و رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر Bhsh == {{بسته|برچسب زمان=20250616071044}} با سلام ، کاربر @[[کاربر:Bhsh|Bhsh]] دست به تحریفات و نشر اطلاعات غلط می زند این کاربر برای کمک به ویکی پدیا نیامده با اهداف قومیت پرستی در حال تحریف و جعل منبع در مقالات مربوط به رضوانشهر از جمله مقاله های [[رضوانشهر]] ، [[شهرستان رضوانشهر]]، [[دهستان گیل دولاب]] و تحریف هویت شاعر و عارف بزرگ و پدر شعر گیلکی در مقاله [[پیر شرفشاه دولایی]] است .خواهشمند است قطع دسترسی شود و ویرایش های اخیر او واگردانی شود. با سپاس و احترام. [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۲۰ (UTC) :'''{{شد}}بررسی و رسیدگی شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} == زاپاس نامشروع == {{بسته|برچسب زمان=20250612051613}} درود و وقت به خیر، با احتمال بالایی به نظر می‌رسد که کاربر سرباز ویرایشگر زاپاس نامشروع باشد زیرا با وجود مدت کوتاه از عضویتش با کار در ویکی آشنایی کامل دارد و ویرایش‌های جهت دار انجام می‌دهد. مدیران محترم لطف کنند رسیدگی فرمایند. با سپاس[[کاربر:Saranami2020|S@r@nami2020]] ([[بحث کاربر:Saranami2020|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۴۷ (UTC) :دوست عزیز محیط ویکی پدیا بسیار آسان است و به گونی ای طراحی شده که تمام اقشار جامعه بتونن به راحتی در آن فعالیت کنند. من خودم استعداد بسیار بالایی در یادگیری کارکرد برنامه ها و وبسایت ها دارم. چون خودم یک برنامه نویس هستم و به راحتی متوجه میشوم. من مقاله های توضیحاتی خود آموز کارکرد با ویکی پدیا را مطالعه کرده ام. با اینکه من مدت کوتاهیی هست که عضو ویکی پدیا هستم اگر دقت کنید فعالیت زیادی در این مدت انجام داده ام. که اکثر ویرایش هایی که انجام دادم با پیشنهاد ویکی پدیا بود. شما برخی ویرایش ها را که جهت دار میدانید در واقع من آنها را از جهت دهی خارج و به حالت خنثی در آوردم. در واقع افراد قبل از من متن ها و مقاله ها را جهت دهی کرده بودند. لطفا از اتهام زدم پرهیز کنید. تمام پایه کار های من این هست که محیط ویکی پدیا را به یک محیط عادلانه و مطابق قوانین دانشنامه آزاد سوق دهم. [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۴۵ (UTC) {{موافق}} [[کاربر:Saranami2020|S@r@nami2020]] این حساب نیم درصد هم برای کمک به دانشنامه ایجاد نشده است زاپاس بودنش تابلو است بی پایان بسته شود [[Special:Diff/42069066/next]] - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۷ (UTC) :اکثر مطالب سیاسی یا مذهبی که در ویکی پدیا موجود هستند کاملا جهت دار هستند. وقتی من این مقاله هارا بهبود میدهم برچسب زاپاس روی من میزنید! [[کاربر:سرباز ویرایشگر|سرباز ویرایشگر]] ([[بحث کاربر:سرباز ویرایشگر|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۲۸ (UTC) ::{{شد}} بی پایان بسته شد. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست قطع دسترسی == {{بسته|برچسب زمان=20250611221020}} کاربر [[کاربر:Alisalehi1388|Alisalehi1388]] با خرابکاری های شدید،برای مثال در [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=42101684 اینجا]،[https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C&diff=prev&oldid=42101844 اینجا] و [https://fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&diff=prev&oldid=42101677 اینجا] در حال خرابکاری در ویکی پدیا است.می توانید خرابکاری های مکرر این فرد را که فقط در حال حذف مطالب است در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7/Alisalehi1388 اینجا] ببینید. [[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:orange;"> ± </span>]][[کاربر:Edward Second |<span style="font-size:140%;color:black;">𝓔𝓭𝔀𝓪𝓻𝓭 𝓢𝓮𝓬𝓸𝓷𝓭</span>]][[بحث_کاربر:Edward Second|<span style="font-size: 120%;color:eburnean;">✞</span>]] ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۰ (UTC) :موافقم.این کاربر بارها و بارها اقدام به حذف تصاویر مقالات جنسی میکند. من دوبار به ایشان اخطار داده‌ام. اما متاسفانه گویا اخطار ها وی را تحریک کرده و بیشتر اقدام به حذف تصاویر میکند. گویا که لج کرده باشد. :لذا از مدیران گرامی خواهشمندیم که دسترسی این کاربر را قطع کنند. با تشکر [[کاربر:GoldenJDM|<span style="padding:2px 4px; background:#000; color:gold; font-family:Georgia;">Golden</span><span style="padding:2px 4px; background:#FFD700; color:black; font-family:'Courier New';">JDM</span>]] ([[بحث کاربر:GoldenJDM|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۹ (UTC) ::{{شد}} به مدت ۳ روز دسترسی ایشان قطع شد. [[کاربر:Khoshnevisan|خوشنویسان]] ([[بحث کاربر:Khoshnevisan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۰ (UTC) :: {{شد}} با توجه به هشدارها و عدم توجه کاربر، مدت قطع دسترسی به بی‌پایان تغییر یافت. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۲۹ (UTC) {{پایان بسته}} == بازبینی سیاست ها و رهنمودها == {{بسته|برچسب زمان=20250613181645}} درود خدمت مدیران محترم.من درحال خواندن [[ویکی‌پدیا:سیاست‌ها و رهنمودها|وپ:س]] بودم که به یک مورد مشکوک برخورد کردم.در [[ویکی‌پدیا:گشت خودکار|وپ:گخ]] نوشته شده:«گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی پیش نیاز اهدای دسترسی‌های [[ویکی‌پدیا:گشت‌زن|گشت‌زن]] و [[ویکی‌پدیا:انتقال‌دهنده پیشرفته|انتقال‌دهنده پیشرفته]] و استفاده از ابزارهایی نظیر [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1 ویرایشگر خودکار] است.»من در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B1 اینجا] در حال خواندن متن ها بودم که به یک پاسخ عجیب بر خوردم که جناب [[کاربر:Jeeputer|Jeeputer]] می گویند داشتن دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته پیش نیاز داشتن دسترسی [[ویکی‌پدیا:گشت خودکار|گشت خودکار]] دارد،که میتوانید در [https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B1#اضاف اینجا] ملاحظه بفرمایید.از نظر بنده یک اشتباه اساسی در این صفحه‌هاصورت گرفته و درخواست دارم تا که بازبینی شود.'''ارادتمند''' <small style="border:1px solid #444;background:black"> [[کاربر:Edward Second|<strong style="background:black;color:#FFF">ادوارد دوم</strong>]] [[بحث کاربر:Edward Second|<span style="color:black;background:white">&nbsp;گفت‌و‌گو&nbsp;</span>]] </small> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۳۳ (UTC) :@[[کاربر:Edward Second|Edward Second]]: سلام. برعکس فرمودید. پیش‌نیاز گرفتن دسترسی انتقال‌دهندهٔ پیشرفته، داشتن دسترسی گشت خودکار است. یعنی کاربری که گشت خوکار نباشد، نمی‌تواند انتقال‌دهندهٔ پیشرفته باشد و اول باید گشت خودکار بگیرد. در ریسه‌ای که پیوند دادید من دقیقاً برعکس آنچه شما گفتید (و آنچه خودم اینجا توضیح دادم) را نوشته‌ام. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۹ (UTC) :@[[کاربر:Edward Second|Edward Second]]: البته من منظورتان از «داشتن دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته پیش نیاز داشتن دسترسی گشت خودکار دارد» را شاید درست متوجه نشده باشم. در هر صورت جمع‌بندی که کرده‌ام عیناً مطابق با [[ویکی‌پدیا:نظرخواهی/اعمال پیش‌نیاز گشت خودکار برای اعطای دسترسی انتقال‌دهنده پیشرفته|این اجماع]] است که در [[ویکی‌پدیا:انتقال‌دهنده پیشرفته]] هم آمده است. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۳ (UTC) ::درود.با خواندن دقیق‌تر فهمیدم که:گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی '''پیش نیاز''' اهدای دسترسی‌های گشت‌زن و انتقال‌دهنده پیشرفته و استفاده از ابزارهایی نظیر ویرایشگر خودکار است. ::در صورتی که من پیش از خواندن دقیق فکر میکردم که:گشت خودکار در ویکی‌پدیای فارسی '''نیاز به داشتن''' دسترسی‌های گشت‌زن و انتقال‌دهنده پیشرفته و استفاده از ابزارهایی نظیر ویرایشگر خودکار است.متشکرم بابت راهنمایی. <small style="border:1px solid #444;background:black"> [[کاربر:Edward Second|<strong style="background:black;color:#FFF">ادوارد دوم</strong>]] [[بحث کاربر:Edward Second|<span style="color:black;background:white">&nbsp;گفت‌و‌گو&nbsp;</span>]] </small> ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بررسی دوباره مقاله نسرین تیموری و حذف برچسب آن == {{بسته|برچسب زمان=20250615183943}} سلام و وقت بخیر، مقاله «نسرین تیموری» را بررسی کردم و متوجه شدم که برچسب «منبع ندارد» به آن افزوده شده است. اخیراً من منابع معتبر و مستنداتی مانند مقالات از شمانیوز، روزنامه ایران و دیگر منابع معتبر به مقاله اضافه کرده‌ام. به نظر می‌رسد که مقاله اکنون دیگر نیازی به این برچسب ندارد. خواهشمندم که برچسب مذکور را بازبینی کرده و در صورت صلاح‌دید آن را از مقاله حذف نمایید. در صورتی که به اصلاحات دیگری نیاز دارید یا به اطلاعات بیشتری احتیاج دارید، خوشحال می‌شوم که کمک کنم. سپاسگزارم از توجه شما. با احترام،   [@[[کاربر:Awrw3h|Awrw3h]]] [[کاربر:Awrw3h|Awrw3h]] ([[بحث کاربر:Awrw3h|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۷ (UTC) :جناب حجت بررسی نمودند. تندرست و موفق باشید [[کاربر:USE2000F|USE2000F]] ([[بحث کاربر:USE2000F|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۹ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست بازبینی مقاله محمود عزیزی (فعال رسانه ای) == {{بسته|برچسب زمان=20250612153001|ناموفق=بله}} درود بر شما، با کمک دوستان در ویکی پدیا مقاله محمود عزیزی (فعال رسانه ای) بهبود بخشیده شد و منابع معتبری همچون از خبرگزاری ایکنا، روزنامه جوان و ... اضافه شد؛ خواهشمندم که اعلام نظر بفرمایید و در صورت دارا بودن استاندارد ها حذف زمان دار را بردارید. البته طبق رهنمایی های جناب کاربر محترم Hosseinblue مقاله هم بهبود بخشیده شد و تصمیم‌گیری نهایی را به نظر مدیران واگذار کرده‌اند. لطفا در صورت صلاحدید، مقاله بررسی و نسبت به وضعیت آن تصمیم‌گیری فرمایید. با تشکر فراوان [[کاربر:Roshanayrah|Roshanayrah]] ([[بحث کاربر:Roshanayrah|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۸ (UTC) :{{نشد}}بر پایهٔ [[وپ:م۷]] حذف سریع شد. دسترسی کاربر نیز به دلیل نام کاربری تبلیغاتی و افزودن پیوند به وبگاه هم‌نام در همان مقالهٔ حذف‌شده، بسته شد تا زمانی که نامشان را تغییر دهند. <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک ایجاد نشده است تک منظوره برای خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250616071322}} [[ویژه:مشارکت‌ها/Shayan_authorr ]] برای کمک ایجاد نشده است لطفا بی پایان بسته شود [[Special:Diff/42119084]] / [[Special:Diff/42119058]] / [[Special:Diff/42119035]] (خلاصه ویرایش) / [[Special:Diff/42119014]] (خلاصه ویرایش) / ... [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۰۵ (UTC) :'''{{شد}}واضح است کاربر برای کمک اینجا نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۳ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک ایجاد نشده است == {{بسته|برچسب زمان=20250617095410}} اکانت های زیر تماما اردک هستند در خرابکاری قومیتی در چند مقاله خاص هستند در برخی موارد نیز فحاشی رکیک صورت گرفته است لطفا تمامی این حساب ها بی پایان بسته شوند برای نمونه تاریخچه مقاله [[ولایت هزارستان]] از روز 12 ژوئن تا 16 ژوئن (4 چهار روز) را بنگرید *[[ویژه:مشارکت‌ها/PjrBha ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/Khaled.afg ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/هزاره_پنجشیری ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/KingPjr ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/Amir_TJK ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/TJk_panjshir ]] *[[ویژه:مشارکت‌ها/AssadHzr ]] - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۷ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۴ (UTC) {{پایان بسته}} == انتقال به نام پیشین و محافظت در برابر انتقال == {{بسته|برچسب زمان=20250617095311}} پیرو گزارش بالا (برای کمک ایجاد نشده است) مقالات زیر منتقل شود و در برابر انتقال و ویرایش در سطح مدیران برای سه ماه محافظت شوند * ولایت دایکانادا به ولایت دایکندی * ولایت هزارستان به ولایت پنجشیر - [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۴ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} == برای کمک تشریف نیاورند == {{بسته|برچسب زمان=20250618051141}} لطفا حساب کاربری Ahooura63 بی پایان بسته شود برای نمونه [[Special:Diff/42126059]] [[Special:Diff/41922205]] / [[Special:Diff/41922469]] صفحه بحثش را نیز بنگرید [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۲۴ (UTC) :{{شد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۱۱ (UTC) {{پایان بسته}} == خرابکاری == {{بسته|برچسب زمان=20250618050209}} لطفا [[کاربر:Khamenei without a turban]] بسته شود. صرفا برای خرابکاری امده است. [[کاربر:Hootandolati|Hootandolati]]([[بحث کاربر:Hootandolati#top|بحث]]) «چهارشنبه،۲۸ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۲:۴۷ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]])» ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۷ (UTC) :'''{{شد}}بی‌پایان بسته شد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۰۲ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر 5miusyzm == {{بسته|برچسب زمان=20250618171925|ناموفق=بله}} درود کاربر 5miusyzm برای کمک نیامده است و ویکی‌پدیا را با اینستاگرام اشتباه گرفته است خواهشمند است مسدود شود. [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۷ (UTC) :@[[کاربر:Hosseinblue|Hosseinblue]]: سلام. مدرک؟ پیوند تفاوت؟ نام صفحه؟ پیوندی چیزی؟ <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۱۰ (UTC) ::ایجاد صفحه [[میوسی]] با متن بی‌محتوای یک دانش آموز که حوصله‌ش سر رفته و از جو کلاسش گفته، درخواست حذف سریع دادم حذف شده [[کاربر:Hosseinblue|حسین بلو🩵]] ([[بحث کاربر:Hosseinblue|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۴۰ (UTC) :::'''{{نشد}}کاربر احتمالا کم سن و سال و بی‌تجربه است و تنها یک ویرایش داشته که صفحه مورد نظر هم حذف شده است. فعلا اقدام دیگری لازم نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۹ (UTC) {{پایان بسته}} == گزارش کاربر خرابکار == {{بسته|برچسب زمان=20250618171652}} درود. [[کاربر:Prince of Pars, Parthian, Median,]] از وقتی پا در دانشنامه گذاشته مدام مشغول خرابکاری است. ویرایش‌هایشان یا خرابکارانه است ([[ویژه:تفاوت/42086246|مثال]]) یا غیرلازم ([[ویژه:تفاوت/42092226|مثال]]) یا حتی اگر ممکن است با نیت خوب باشد، کیفیت بسیار پایینی دارد ([[ویژه:تفاوت/42089247|مثال]]) در مقاله اوزون حسن آمده واژه طغرا را به امضا [[ویژه:تفاوت/42061730|تغییر داده]]. در اینجا ناآگاهی را نمی‌توان بهانه کرد. چون کافی است کاربر روی پیوند مقاله کلیک کند و متوجه شود که طغرا یعنی چه. آیا هدف از چنین ویرایشاتی غیر از خرابکاری است؟ این کاربر تاکنون چندین بار اخطار و تذکر مختلف هم گرفته است ولی کوچک‌ترین تغییری در شیوه‌شان دیده نمی‌شود و حتی پاسخی هم نمی‌دهند. پیشاپیش حدس می‌زنم برای کمک به دانشنامه نیامده‌اند. از آن مهم‌تر با اینهمه خرابکاری‌های ایشان چه کنیم؟ لطفاً رسیدگی شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۵۱ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را بررسی کردم. علاوه بر مثال‌هایی که در شکایت آمده، کاربر دست به حذف یا دستکاری مطالب منبع‌دار می‌زند ([[ویژه:تفاوت/42086934]]) و طی این مدت کوچکترین توجهی به تذکرهای صفحۀ بحث نکرده است و به کارش ادامه می‌دهد. ادامه حضور ایشان به نفع ویکی‌فا نیست.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} == جعل منابع و ویرایش های نادرست == {{بسته|برچسب زمان=20250618170750}} با درود کاربر @[[کاربر:Iran ryyf 2|Iran ryyf 2]]222 که بارها از او به دلایل ویرایش های مخرب و جعل منبع شکایت شده بدون هیچ منبعی و صرفا بر اساس یک ویدئو بدون منبع از فردی بنام سیامک رستمی از شرکت لرها در [[نبرد میوند]] میکند وضاحت بیشتر اینکه ملالی میوند که از طایفه نورزي پشتون بود و در صفحه ویکی پدیای انگلیسی گفته شده را لر می‌خواند عجیب تر و عجیب تر اینکه [[محمد ایوب خان|شاهزاده ایوب خان]] امیر افغانستان که از خاندان بارکزایی بود بود را بختیاری می‌خواند فکر کنم ایشان صرفا بر اساس یک سوتفاهم در حال تغییر منابع هستند لطفا رسیدگی کنید و اگر امکانش هست از صفحاتی مانند روستای میوند و ملالی میوندی و محمد ایوب خان امیر افغانستان و نبرد میوند محافظت کنید [[کاربر:کوروش نیک نژاد1010|کوروش نیک نژاد1010]] ([[بحث کاربر:کوروش نیک نژاد1010|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۰ (UTC) :'''{{شد}}ویرایش‌های کاربر را تک‌تک بررسی کردم. کاربر تازه‌کار به‌نظر نمی‌رسد و واضح است برای کمک اینجا نیست و ویکی‌پدیا را با وبلاگ شخصی یا سوشیال مدیا اشتباه گرفته است. ''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۰۷ (UTC) {{پایان بسته}} 7mxzrtlx7h1ky2na5ql1ko20rm9yw0t 0 6725483 42127919 42123685 2025-06-19T04:47:19Z شهریار راد 1336567 42127919 wikitext text/x-wiki [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] خواهد بود که از ۱۴ ژوئن تا ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۵ در ایالات متحده برگزار می‌شود. ۳۲ باشگاه حاضر در این تورنمنت موظفند یک تیم اولیه بین ۲۶ تا ۳۵ بازیکن، از جمله سه دروازه‌بان، را ثبت کنند. فقط بازیکنان این فهرست واجد شرایط شرکت در این تورنمنت هستند.<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> یک فهرست موقت تیم شامل بین ۲۶ تا ۵۰ بازیکن، از جمله چهار دروازه‌بان، باید توسط هر باشگاه به فیفا ارسال می‌شد. فهرست‌های موقت توسط فیفا منتشر نشدند و تغییرات قبل از ارسال فهرست نهایی (از جمله برای بازیکنان تازه ثبت‌شده) مجاز بود. از ۱ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، فدراسیون‌های عضو همه باشگاه‌های شرکت‌کننده یک پنجره نقل و انتقالات فوق‌العاده را اجرا کردند تا امکان ثبت نام بازیکنان تازه ثبت‌شده فراهم شود. از فهرست موقت، فهرست نهایی شامل حداقل ۲۶ و حداکثر ۳۵ بازیکن برای هر باشگاه تا ۱۰ ژوئن، چهار روز قبل از مسابقه افتتاحیه مسابقات، به فیفا ارسال شد.<ref name="groundbreaking">{{cite web|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/groundbreaking-transfer-window-club-world-cup-32-teams-sign-new-players|title=Groundbreaking transfer window to allow all 32 FIFA Club World Cup teams to sign new players for the tournament|publisher=[[FIFA]]|date=May 21, 2025|access-date=June 3, 2025}}</ref> فیفا فهرست‌های نهایی را به همراه شماره بازیکنان در وب‌سایت خود در ۱۱ ژوئن منتشر کرد.<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/organisation/media-releases/world-cup-winners-fcwc25-usa-lionel-messi-neuer-griezmann|title=Twenty-six FIFA World Cup winners headline FIFA Club World Cup squad announcement|publisher=[[FIFA]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref><ref>{{cite web|url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/pdf/SquadLists-English.pdf|title=FIFA Club World Cup 2025: Squad List|publisher=[[FIFA]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> در طول مسابقات، باشگاه‌ها می‌توانند از ۲۷ ژوئن تا ۳ ژوئیه [[ترکیب تیم‌های جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#قوانین واجد شرایط بودن بازیکنان و نقل و انتقالات|تغییرات محدودی]] در فهرست نهایی خود ایجاد کنند، در صورتی که فدراسیون عضو باشگاه در این دوره پنجره نقل و انتقالات داشته باشد. با این حال، هیچ بازیکنی نمی‌تواند در طول مسابقات برای دو باشگاه بازی کند. در صورتی که یک [[دروازه‌بان (فوتبال)|دروازه‌بان]] در فهرست تیم ارسالی قبل یا در طول مسابقات دچار مصدومیت یا بیماری شود، آن بازیکن می‌تواند در هر زمانی جایگزین شود. پزشک باشگاه و سرپرست پزشکی مسابقات باید هر دو تأیید کنند که آسیب یا بیماری به اندازه‌ای شدید است که مانع از شرکت بازیکن در مسابقات می‌شود.<ref name="regulations" /> بازیکنان می‌توانند شماره‌های بین ۱ تا ۹۹ را بپوشند، مشروط بر اینکه در آخرین فصل لیگ داخلی باشگاه با همان شماره ثبت شده باشند. در حالی که باشگاه‌ها می‌توانند تا ۳۵ بازیکن را معرفی کنند، فقط ۲۶ بازیکن (۱۱ بازیکن اصلی و ۱۵ بازیکن تعویضی) می‌توانند برای شرکت در هر مسابقه انتخاب شوند.<ref name="regulations" /> از آنجایی که مسابقات چهار روز پس از پایان یک دوره بازی‌های بین‌المللی آغاز می‌شود، تیم‌ها فقط موظفند سه تا پنج روز قبل از اولین مسابقه خود برسند.<ref name="regulations" /> این برنامه‌ریزی به دلیل استراحت ناکافی بازیکنان قبل از شروع مسابقات مورد انتقاد قرار گرفت.<ref name="ESPN">{{cite web|last=Ogden|first=Mark|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/42210592/club-world-cup-players-face-no-rest-summer-schedule|title=Club World Cup: Players face no rest in summer schedule|work=[[ESPN]]|date=November 5, 2024|access-date=June 3, 2025}}</ref><ref>{{cite web|last=Iluyomade|first=Simi|url=https://www.versus.uk.com/articles/players-will-have-no-rest-days-before-the-club-world-cup|title=Players Will Have No Rest Days Before the Club World Cup|work=Versus|date=November 6, 2024|access-date=June 3, 2025}}</ref> پست ذکر شده برای هر بازیکن مطابق با فهرست رسمی تیم منتشر شده توسط فیفا است. سن ذکر شده برای هر بازیکن تا تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، اولین روز مسابقات، می‌باشد. ملیت هر بازیکن نشان دهنده [[فهرست تیم‌های ملی فوتبال مردان|تیم ملی]] است که طبق قوانین واجد شرایط بودن فیفا، واجد شرایط عضویت در آن هستند. == قوانین واجد شرایط بودن بازیکنان و نقل و انتقالات == در طول مدت مسابقات، باشگاه‌های شرکت‌کننده ملزم به ارائه بازیکنان به تیم‌های ملی خود برای مسابقات قاره‌ای (مثلا [[جام طلایی کونکاکاف ۲۰۲۵]]) نیستند. با این حال، باشگاه‌ها همچنان موظف بودند بازیکنان را برای پنجره بین‌المللی بلافاصله قبل از مسابقات، از ۲ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵، در اختیار تیم‌های ملی خود قرار دهند.<ref name="FAQ">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/1816f97fa21bfde0/original/FIFA-Club-World-Cup-2025-FAQ-General-Regulatory-Matters_EN.pdf|title=General Regulatory Matters FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=May 21, 2025|access-date=June 3, 2025}}</ref> برای واجد شرایط بودن، تمام بازیکنان هر تیم باید طبق مقررات فیفا و فدراسیون عضو مربوطه، به طور کامل در باشگاه خود ثبت نام کرده باشند.<ref name="regulations" /> باشگاه‌ها همچنین موظفند قوی‌ترین تیم‌های خود را در طول مسابقات به میدان بفرستند.<ref name="ESPN" /> تأثیر بالقوه نقل و انتقالات بر مسابقات مورد تردید قرار گرفت، زیرا پنجره نقل و انتقالات در بسیاری از لیگ‌ها در طول مسابقات باز خواهد بود و بنابراین بازیکنان حاضر در مسابقات می‌توانند به طور بالقوه در طول مسابقات به باشگاه دیگری، از جمله سایر تیم‌های حاضر، منتقل شوند. علاوه بر این، قراردادهای بسیاری از بازیکنان در اروپا در ۳۰ ژوئن منقضی می‌شود که می‌تواند بر مشارکت برخی از بازیکنان تأثیر بگذارد.<ref name="oneyear">{{cite news|last=Crafton|first=Adam|date=June 7, 2024|title=One year until the Club World Cup in the United States – what's going on?|url=https://www.nytimes.com/athletic/5544103/2024/06/07/club-world-cup-united-states-soccer/|access-date=August 19, 2024|work=[[The Athletic]]|publisher=[[The New York Times]]|archive-date=August 17, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240817134236/https://www.nytimes.com/athletic/5544103/2024/06/07/club-world-cup-united-states-soccer/|url-status=live}}</ref> با توجه به این موضوع، در اکتبر ۲۰۲۴ شورای فیفا قوانین نقل و انتقالات این مسابقات را نهایی کرد، با این هدف که "ناهماهنگی‌های ایجاد شده توسط تفاوت در دوره‌های ثبت‌نام و زمان‌بندی فصل داخلی بین باشگاه‌های شرکت‌کننده را تا حد امکان برابر کند". بنابراین، به همه انجمن‌های عضو باشگاه‌های شرکت‌کننده این امکان داده شد که از ۱ تا ۱۰ ژوئن ۲۰۲۵ یک پنجره ثبت‌نام اختصاصی باز کنند که برای همه باشگاه‌های انجمن عضو مربوطه اعمال می‌شود. این امر به باشگاه‌ها اجازه می‌دهد تا قبل از شروع مسابقات، به جای محدود شدن به تاریخ‌های معمول پنجره نقل و انتقالات که اغلب در 1 ژوئیه باز می‌شوند، خریدهای جدید را ثبت کنند.<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/organisation/fifa-council/media-releases/fifa-council-takes-key-decisions-member-associations-upcoming-competitions|title=FIFA Council takes key decisions on FIFA Member Associations and upcoming FIFA competitions|publisher=[[FIFA]]|date=October 3, 2024|access-date=June 3, 2025}}</ref> در حالی که باز کردن پنجره اضافی به صلاحدید کامل انجمن‌های عضو باقی ماند، هر بیست انجمن با باشگاه‌های شرکت‌کننده این کار را انجام دادند.<ref name="groundbreaking" /> علاوه بر این، از آنجایی که پنجره نقل و انتقالات برای بسیاری از فدراسیون‌های عضو فیفا در طول مسابقات باز می‌شود، باشگاه‌ها می‌توانند با توجه به شرایط زیر، بین ۲۷ ژوئن تا ۳ ژوئیه ۲۰۲۵ تغییراتی در فهرست نهایی ایجاد کنند:<ref name="regulations" /> * باشگاه‌ها می‌توانند بازیکنانی را که قراردادشان در طول مسابقات به پایان رسیده است، جایگزین کنند. * باشگاه‌ها می‌توانند تا دو بازیکن دیگر را به فهرست نهایی خود اضافه کنند، که جزو محدودیت ۳۵ نفره محسوب نمی‌شود. * در مجموع، بیش از شش بازیکن نمی‌توانند اضافه شوند. * هر بازیکنی که اضافه می‌شود باید در طول مهلت ثبت‌نام استاندارد آن انجمن، برای باشگاه خود در انجمن عضو مربوطه ثبت‌نام کند. * هر بازیکنی که اضافه می‌شود، تنها در صورتی واجد شرایط بازی در مسابقه بعدی خواهد بود که فیفا حداقل ۴۸ ساعت قبل از شروع مسابقه از این موضوع مطلع شود. با این حال، برای بازیکنان و مربیانی که قراردادشان در طول مسابقات به پایان می‌رسد یا قصد انتقال دارند، هدف فیفا «تشویق باشگاه‌ها و بازیکنانی که قراردادشان در حال اتمام است به یافتن راه‌حلی مناسب برای تسهیل مشارکت بازیکنان» بود.<ref name="FAQ" /> در حالی که بازیکنان معمولاً فقط می‌توانند در طول یک فصل با حداکثر سه باشگاه ثبت نام کنند و واجد شرایط بازی در مسابقات رسمی برای دو باشگاه در این دوره باشند، مسابقات جام جهانی باشگاه‌ها شامل این محدودیت نمی‌شود. اگر دو باشگاه یک بازیکن را در فهرست‌های موقت خود قرار می‌دادند، دبیرخانه کل فیفا پس از شنیدن نظرات همه طرف‌های ذی‌نفع تصمیم می‌گرفت که بازیکن نماینده کدام باشگاه باشد. در حالی که باشگاه‌ها ممکن است در طول مسابقات تغییراتی در فهرست نهایی خود ایجاد کنند، هیچ بازیکنی نمی‌تواند در طول مسابقات نماینده چندین باشگاه باشد.<ref name="regulations" /> == گروه A == === الاهلی === سرمربی: {{flagicon|ESP}} [[خوزه ریویرو]] باشگاه مصری [[باشگاه ورزشی الاهلی|الاهلی]] فهرست ۲۹ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2">{{cite web|url=https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025/articles/world-cup-winners-fcwc25-usa-lionel-messi-neuer-griezmann|title=Twenty-six World Cup winners headline Club World Cup squad announcement|publisher=[[FIFA]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=EGY|name=[[محمد الشناوی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|12|18}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Shenawy, Mohamed}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=EGY|name=[[خالد عبدالفتاح]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|22}}|sortname=Abdelfattah, Khaled}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=EGY|name=[[عمر کمال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|9|29}}|sortname=Kamal, Omar}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=EGY|name=[[احمد رمضان (بازیکن فوتبال)|احمد رمضان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|23}}|sortname=Ramadan, Ahmed}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=TUN|name=[[محمد علی بن رمضان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|6}}|sortname=Ben Romdhane, Mohamed Ali}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=EGY|name=[[یاسر ابراهیم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|2|10}}|sortname=Ibrahim, Yasser}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=EGY|name=[[ترزگه (بازیکن فوتبال مصری)|ترزگه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|10|1}}|sortname=Trezeguet}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=EGY|name=[[حمدی فتحی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|29}}|sortname=Fathy, Hamdy}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=PLE|name=[[وسام ابو علی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|4}}|sortname=Abou Ali, Wessam}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=SVN|name=[[نجک گرادیسار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|8|6}}|sortname=Gradisar, Nejc}} {{cfts player|no=11|pos=DF|nat=EGY|name=[[کریم الدبیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|3}}|sortname=Debes, Karim}} {{cfts player|no=13|pos=MF|nat=EGY|name=[[مروان عطیه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|8|1}}|sortname=Attia, Marwan}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=EGY|name=[[حسین الشحات]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|6|21}}|sortname=Shahat, Hussein}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=MAR|name=[[اشرف داری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|5|6}}|sortname=Dari, Achraf}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=MAR|name=[[اشرف بن شرقی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|24}}|sortname=Bencharki, Achraf}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=EGY|name=[[محمد مجدی (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|محمد مجدی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|6}}|sortname=Magdy, Mohamed}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=EGY|name=[[امام عاشور]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|2|20}}|sortname=Ashour, Emam}} {{cfts player|no=23|pos=MF|nat=MLI|name=[[آلیو دینگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|10|16}}|sortname=Dieng, Aliou}} {{cfts player|no=24|pos=MF|nat=EGY|name=احمد رضا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|19}}|sortname=Reda, Ahmed}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=EGY|name=[[زیزو (بازیکن فوتبال)|زیزو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|1|10}}|sortname=Zizo}} {{cfts player|no=26|pos=GK|nat=EGY|name=[[محمد سیحا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|1}}|sortname=Seha, Mohamed}} {{cfts player|no=27|pos=DF|nat=EGY|name=[[مصطفی العش]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|10|11}}|sortname=Aash, Mostafa}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=EGY|name=[[طاهر محمد]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|7}}|sortname=Mohamed, Taher}} {{cfts player|no=30|pos=DF|nat=EGY|name=[[محمد هانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|2}}|sortname=Hany, Mohamed}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=EGY|name=[[مصطفی شوبیر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|5|15}}|sortname=Shobeir, Mostafa}} {{cfts player|no=36|pos=MF|nat=EGY|name=[[احمد نبیل کوکا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|4}}|sortname=Koka, Ahmed Nabil}} {{cfts player|no=37|pos=GK|nat=EGY|name=[[مصطفی مخلوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|11}}|sortname=Makhlouf, Mostafa}} {{cfts player|no=54|pos=DF|nat=MAR|name=[[یحیی عطیةالله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|3|2}}|sortname=Attiyat Allah, Yahya}} {{end}} === اینتر میامی === سرمربی: {{flagicon|ARG}} [[خاویر ماسکرانو]] باشگاه آمریکایی [[باشگاه فوتبال اینتر میامی|اینتر میامی]] فهرست ۲۹ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.intermiamicf.com/news/inter-miami-cf-announces-squad-for-fifa-club-world-cup-2025tm|title=Inter Miami CF Announces Squad for FIFA Club World Cup 2025™|publisher=[[Inter Miami CF]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=USA|name=[[دریک کلندر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|10|7}}|sortname=Callender, Drake}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=ARG|name=[[گونزالو لوخان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|4|27}}|sortname=Lujan, Gonzalo}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ESP|name=[[سرخیو بوسکتس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|7|16}}|sortname=Busquets, Sergio}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=ARG|name=[[توماس آویلس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|3}}|sortname=Aviles, Tomas}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=HAI|name=[[فافا پیکالت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|2|23}}|sortname=Picault, Fafa}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=VEN|name=[[تلاسکو سگوویا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|2}}|sortname=Segovia, Telasco}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=URU|name=[[لوییس سوارز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|1|24}}|sortname=Suarez, Luis}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=ARG|name=[[لیونل مسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|6|24}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Messi, Lionel}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=ARG|name=[[بالتازار رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|7|9}}|sortname=Rodriguez, Baltasar}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=PAR|name=[[دیوید مارتینز (بازیکن فوتبال)|دیوید مارتینز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|21}}|sortname=Martinez, David}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=USA|name=[[رایان سیلور]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|11|27}}|sortname=Sailor, Ryan}} {{cfts player|no=17|pos=DF|nat=USA|name=[[ایان فری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|8|31}}|sortname=Fray, Ian}} {{cfts player|no=18|pos=DF|nat=ESP|name=[[جوردی آلبا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|3|21}}|sortname=Alba, Jordi}} {{cfts player|no=19|pos=GK|nat=ARG|name=[[اسکار اوستاری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|7|3}}|sortname=Ustari, Oscar}} {{cfts player|no=21|pos=FW|nat=ARG|name=[[تادئو آلنده]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|20}}|sortname=Allende, Tadeo}} {{cfts player|no=22|pos=FW|nat=BRA|name=[[لئو آفونسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|13}}|sortname=Afonso, Leo}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=USA|name=[[ویلیام یاربرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|3|20}}|sortname=Yarbrough, William}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=USA|name=[[تایلر هال (فوتبال)|تایلر هال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|5}}|sortname=Hall, Tyler}} {{cfts player|no=29|pos=FW|nat=ECU|name=[[الن اوباندو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|13}}|sortname=Obando, Allen}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=USA|name=[[بنجامین کرماسکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|2}}|sortname=Cremaschi, Benjamin}} {{cfts player|no=32|pos=DF|nat=GRE|name=[[نوآ آلن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|28}}|sortname=Allen, Noah}} {{cfts player|no=34|pos=GK|nat=ARG|name=[[روکو ریوس نوو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|4}}|sortname=Rios Novo, Rocco}} {{cfts player|no=37|pos=DF|nat=URU|name=[[ماکسیمیلیانو فالکون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|1}}|sortname=Falcon, Maximiliano}} {{cfts player|no=41|pos=MF|nat=HON|name=[[دیوید رویز (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|دیوید رویز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|8}}|sortname=Ruiz, David}} {{cfts player|no=42|pos=MF|nat=ITA|name=[[یانیک برایت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|9|3}}|sortname=Bright, Yannick}} {{cfts player|no=55|pos=MF|nat=ARG|name=[[فدریکو ردوندو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|18}}|sortname=Redondo, Federico}} {{cfts player|no=57|pos=DF|nat=ARG|name=[[مارسلو ویگاندت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|11}}|sortname=Weigandt, Marcelo}} {{cfts player|no=62|pos=DF|nat=DOM|name=[[اسرائیل بوتورایت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|2}}|sortname=Boatwright, Israel}} {{cfts player|no=81|pos=MF|nat=USA|name=[[سانتیاگو مورالس (فوتبال)|سانتیاگو مورالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|9}}|sortname=Morales, Santiago}} {{end}} === پالمیراس === سرمربی: {{flagicon|POR}} [[ابل فریرا]] باشگاه برزیلی [[باشگاه فوتبال پالمیراس|پالمیراس]] فهرست ۲۹ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.palmeiras.com.br/noticias/palmeiras-faz-jogo-treino-antes-de-embarque-aos-estados-unidos-veja-relacionados/|title=Palmeiras faz jogo-treino antes de embarque aos Estados Unidos; veja relacionados|trans-title=Palmeiras plays a training match before travelling to the United States; see the list of players|publisher=[[SE Palmeiras]]|date=June 8, 2025|access-date=June 9, 2025|language=pt}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=BRA|name=متئوس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|05|02}}|sortname=}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=BRA|name=[[مارکوس روچا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|12|11}}|sortname=}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[برونو فوچز (بازیکن فوتبال)|برونو فوچز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|04|01}}|sortname=}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=ARG|name=[[آگوستین خیای]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|01|16}}|sortname=}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ARG|name=[[آنیبال مورنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|05|13}}|sortname=}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=BRA|name=[[واندرلان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|09|07}}|sortname=}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=BRA|name=[[فیلیپه اندرسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|04|15}}|sortname=}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=COL|name=[[ریچارد ریوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|06|02}}|sortname=}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[ویتور روکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|02|28}}|sortname=}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=BRA|name=[[پائولینیو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|پائولینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|07|15}}|sortname=}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=BRA|name=[[مایکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|11|10}}|sortname=}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=BRA|name=[[مایکل (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|مایکل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|08|12}}|sortname=}} {{cfts player|no=14|pos=GK|nat=BRA|name=[[مارسلو لومبا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|12|18}}|sortname=}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=PAR|name=[[گوستاوو گومز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|05|06}}|sortname=|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=URU|name=[[فاکوندو تورس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|04|13}}|sortname=}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=BRA|name=[[موریسیو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|موریسیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|06|22}}|sortname=}} {{cfts player|no=21|pos=GK|nat=BRA|name=[[وورتون (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۸۷)|وورتون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|12|13}}|sortname=}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=URU|name=[[خواکین پیکوئرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|08|24}}|sortname=}} {{cfts player|no=23|pos=MF|nat=BRA|name=[[رافائل ویگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|06|19}}|sortname=}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=BRA|name=[[موریلو سرکیرا|موریلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|03|27}}|sortname=}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=BRA|name=[[لوکاس اوانجلیستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|05|06}}|sortname=}} {{cfts player|no=31|pos=FW|nat=BRA|name=[[لوییجی (بازیکن فوتبال)|لوییجی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|04|30}}|sortname=}} {{cfts player|no=32|pos=MF|nat=URU|name=[[امیلیانو مارتینز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۹)|امیلیانو مارتینز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|08|17}}|sortname=}} {{cfts player|no=34|pos=DF|nat=BRA|name=[[کایکی ناوز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|05|08}}|sortname=}} {{cfts player|no=31|pos=FW|nat=BRA|name=[[تالیس (بازیکن فوتبال)|تالیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|02|22}}|sortname=}} {{cfts player|no=40|pos=MF|nat=BRA|name=[[آلن (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|آلن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|04|19}}|sortname=}} {{cfts player|no=41|pos=FW|nat=BRA|name=[[استوائو ویلیان|استوائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|04|24}}|sortname=}} {{cfts player|no=42|pos=FW|nat=ARG|name=[[خوزه مانوئل لوپز (بازیکن فوتبال)|خوزه مانوئل لوپز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|12|06}}|sortname=}} {{cfts player|no=43|pos=DF|nat=BRA|name=[[لوئیز بندتی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|06|07}}|sortname=}} {{end}} === پورتو === سرمربی: {{flagicon|ARG}} [[مارتین آنسلمی]] باشگاه پرتغالی [[باشگاه فوتبال پورتو|پورتو]] فهرست ۳۴ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.fcporto.pt/pt/noticias/20250610-pt-28-jogadores-na-comitiva-para-o-mundial-de-clubes|title=28 jogadores na comitiva para o Mundial de Clubes|trans-title=28 players in the squad for the Club World Cup|publisher=[[FC Porto]]|date=June 10, 2025|access-date=June 10, 2025|language=pt}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=BRA|name=[[اوتاویو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۲)|اوتاویو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|21}}|sortname=Otavio}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=ESP|name=[[ایوان مارکانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|6|23}}|sortname=Marcano, Ivan}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=CAN|name=[[استفن اوستاکیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|12|21}}|sortname=Eustaquio, Stephen}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=BRA|name=[[ویلیام گومس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|15}}|sortname=William Gomes}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=ESP|name=[[سامو عمورودیون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|5}}|sortname=Aghehowa, Samu}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=POR|name=[[فابیو ویرا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|5|30}}|sortname=Vieira, Fabio}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[پپه (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|پپه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|24}}|sortname=Pepe}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=NGA|name=[[زایدو سانوسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|13}}|sortname=Sanusi, Zaidu}} {{cfts player|no=14|pos=GK|nat=POR|name=[[کلودیو راموس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|11|16}}|sortname=Ramos, Claudio}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=POR|name=[[واسکو سوسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|3}}|sortname=Sousa, Vasco}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=ESP|name=[[گبری ویگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|5|27}}|sortname=Veiga, Gabri}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=CMR|name=[[دنی لودر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|8|28}}|sortname=Namaso, Danny}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=POR|name=[[آندره فرانکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|12}}|sortname=Franco, Andre}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=ARG|name=[[آلن وارلا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|4}}|sortname=Varela, Alan}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=POR|name=[[ژوائو ماریو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|3}}|sortname=Joao Mario}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ARG|name=[[نیهان پرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|6|24}}|sortname=Perez, Nehuen}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=ARG|name=[[توماس پرز (بازیکن فوتبال)|توماس پرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|26}}|sortname=Perez, Tomas}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=TUR|name=[[دنیس گول]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|7|2}}|sortname=Gul, Deniz}} {{cfts player|no=47|pos=FW|nat=ESP|name=[[آنخل آلارکون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|15}}|sortname=Alarcon, Angel}} {{cfts player|no=51|pos=GK|nat=POR|name=دیوگو فرناندز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|17}}|sortname=Fernandes, Diogo}} {{cfts player|no=52|pos=DF|nat=POR|name=[[مارتیم فرناندس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|18}}|sortname=Fernandes, Martim}} {{cfts player|no=68|pos=MF|nat=POR|name=آندره اولیویرا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|10|1}}|sortname=Oliveira, Andre}} {{cfts player|no=70|pos=FW|nat=POR|name=[[گونسالو بورگس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|29}}|sortname=Borges, Goncalo}} {{cfts player|no=73|pos=DF|nat=POR|name=گابریل براس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|25}}|sortname=Bras, Gabriel}} {{cfts player|no=74|pos=DF|nat=POR|name=[[فرانسیسکو مورا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|8|16}}|sortname=Moura, Francisco}} {{cfts player|no=79|pos=FW|nat=CRO|name=لئوناردو وونیچ|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|7|10}}|sortname=Vonic, Leonardo}} {{cfts player|no=86|pos=FW|nat=POR|name=[[رودریگو مورا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۷)|رودریگو مورا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|5}}|sortname=Mora, Rodrigo}} {{cfts player|no=87|pos=FW|nat=COL|name=[[برایان کایسیدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|8|14}}|sortname=Caicedo, Brayan}} {{cfts player|no=88|pos=MF|nat=ANG|name=[[دومینگوس آندراده]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|7}}|sortname=Andrade, Domingos}} {{cfts player|no=90|pos=MF|nat=POR|name=ژیل مارتینس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|12}}|sortname=Martins, Gil}} {{cfts player|no=92|pos=MF|nat=POR|name=ژوآو تیکسیرا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|4|9}}|sortname=Teixeira, Joao}} {{cfts player|no=94|pos=GK|nat=BRA|name=[[ساموئل پرچیگال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|3|29}}|sortname=Portugal, Samuel}} {{cfts player|no=97|pos=DF|nat=POR|name=[[زی پدرو (بازیکن فوتبال)|زی پدرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|6}}|sortname=Ze Pedro}} {{cfts player|no=99|pos=GK|nat=POR|name=[[دیوگو کاستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|19}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Costa, Diogo}} {{end}} == گروه B == === اتلتیکو مادرید === سرمربی: {{flagicon|ARG}} [[دیگو سیمئونه]] باشگاه اسپانیایی [[باشگاه فوتبال اتلتیکو مادرید|اتلتیکو مادرید]] فهرست ۳۴ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite news|url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/the-30-players-heading-to-los-angeles|title=The 30 players heading to Los Angeles|publisher=[[Atlético Madrid]]|date=June 10, 2025|access-date=June 10, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ARG|name=[[خوان موسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|6}}|sortname=Musso, Juan}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=URU|name=[[خوزه خیمنز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|1|20}}|sortname=Giménez, José María}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=ESP|name=[[سزار آزپیلیکوئتا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|8|28}}|sortname=Azpilicueta, César}} {{cfts player|no=4|pos=MF|nat=ENG|name=[[کانر گلگر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|6}}|sortname=Gallagher, Conor}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ARG|name=[[رودریگو د پائول]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|24}}|sortname=De Paul, Rodrigo}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=ESP|name=[[کوکه (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۲)|کوکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|1|8}}|sortname=Koke|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=FRA|name=[[آنتوان گریزمن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|3|21}}|sortname=Griezmann, Antoine}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ESP|name=[[پابلو باریوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|15}}|sortname=Barrios, Pablo}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=NOR|name=[[الکساندر سورلوث]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|12|5}}|sortname=Sørloth, Alexander}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=ARG|name=[[آنخل کوره‌آ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|3|9}}|sortname=Correa, Ángel}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=FRA|name=[[توما لمار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|11|12}}|sortname=Lemar, Thomas}} {{cfts player|no=12|pos=MF|nat=BRA|name=[[ساموئل لینو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|23}}|sortname=Lino, Samuel}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=SVN|name=[[یان اوبلاک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|1|7}}|sortname=Oblak, Jan}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=ESP|name=[[مارکوس یورنته]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|1|30}}|sortname=Llorente, Marcos}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=FRA|name=[[کلمون لنگله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|6|17}}|sortname=Lenglet, Clément}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=ARG|name=[[ناهوئل مولینا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|6}}|sortname=Molina, Nahuel}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=ESP|name=[[رودریگو ریکوئلمه رچه|رودریگو ریکوئلمه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|4|2}}|sortname=Riquelme, Rodrigo}} {{cfts player|no=18|pos=FW|nat=ESP|name=[[کارلوس مارتین]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|22}}|sortname=Martín, Carlos}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=ARG|name=[[جولیان آلوارز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|31}}|sortname=Alvarez, Julián}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=BEL|name=[[اکسل ویتسل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|1|12}}|sortname=Witsel, Axel}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=ESP|name=[[خاوی گلن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|11|19}}|sortname=Galán, Javi}} {{cfts player|no=22|pos=FW|nat=ARG|name=[[جیولیانو سیمئونه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|18}}|sortname=Simeone, Giuliano}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=MOZ|name=[[رینیلدو مانداوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|1|21}}|sortname=Mandava, Reinildo}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ESP|name=[[رابین لو نورماند]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|11}}|sortname=Le Normand, Robin}} {{cfts player|no=27|pos=DF|nat=GRE|name=[[الیاس کوستیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|27}}|sortname=Kostis, Ilias}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=ESP|name=[[خاوی سرانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|16}}|sortname=Serrano, Javi}} {{Cfts player|no=30|pos=DF|nat=ESP|sortname=Bonar, Javier|name=[[خاویر بونیار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|3}}}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=ESP|name=[[آنتونیو گومیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|20}}|sortname=Gomis, Antonio}} {{Cfts player|no=32|pos=FW|nat=ESP|sortname=Nino, Adrian|name=[[آدریان نینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|6|19}}}} {{cfts player|no=34|pos=GK|nat=ESP|name=[[سالوی اسکیویل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|30}}|sortname=Esquivel, Salvi}} {{Cfts player|no=37|pos=MF|nat=ESP|sortname=Monserrate, Jano|name=[[یانو مونسرات]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|28}}}} {{cfts player|no=38|pos=MF|nat=ESP|name=[[توفیق سیدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|1|20}}|sortname=Seidu, Taufik}} {{cfts player|no=40|pos=MF|nat=ESP|name=[[ریان بلعید]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|11}}|sortname=Belaid, Rayane}} {{Cfts player|no=47|pos=FW|nat=ESP|sortname=Janneh, Omar|name=[[عمر یانه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|8|23}}}}{{end}} === بوتافوگو === سرمربی: {{flagicon|POR}} [[رناتو پایوا]] باشگاه برزیلی [[باشگاه فوتبال بوتافوگو|بوتافوگو]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.botafogo.com.br/noticias/botafogo-chega-copa-mundo-clubes-fifa-estados-unidos|title=Botafogo nos EUA!|trans-title=Botafogo in the USA!|publisher=[[Botafogo de Futebol e Regatas]]|date=June 9, 2025|access-date=June 9, 2025|language=pt}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=BRA|name=[[رائول استفنز|رائول]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|7|28}}|sortname=}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=BRA|name=[[ویتینیو (بازیکن فوتبال، زاده ژوئیه ۱۹۹۹)|ویتینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|23}}|sortname=}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=URU|name=[[متئو پونته]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|24}}|sortname=}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=BRA|name=[[دنیلو باربوسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|28}}|sortname=}} {{Cfts player|no=6|pos=MF|nat=BRA|sortname=Paula, Patrick de|name=[[پاتریک ده پائولا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|8}}}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=BRA|name=[[آرتور (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|آرتور]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|2|15}}|sortname=}} {{cfts player|no=8|pos=FW|nat=ARG|name=[[آلوارو مونتورو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|4|17}}|sortname=}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[روان کروز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|20}}|sortname=}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=VEN|name=[[جفرسون ساوارینو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|11}}|sortname=}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[ماتئوس مارتینس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|7|16}}|sortname=}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=BRA|name=[[جان (بازیکن فوتبال)|جان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|13}}|sortname=}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=BRA|name=[[الکس تلیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|12|15}}|sortname=}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=ANG|name=[[باستوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|3|27}}|sortname=}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=BRA|name=[[ناتان فرناندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|16}}|sortname=}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=BRA|name=[[مارلون فریتاس]]|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|3|27}}|sortname=}} {{Cfts player|no=18|pos=MF|nat=BRA|sortname=Kaue|name=[[کائو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|کائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|10|22}}}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=BRA|name=[[کایکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۶)|کایکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|19}}|sortname=}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=ARG|name=[[الکساندر باربوزا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|3|16}}|sortname=}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=BRA|name=[[فرناندو مارسال|مارسال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|2|19}}|sortname=}} {{cfts player|no=23|pos=FW|nat=URU|name=[[سانتیاگو رودریگز (بازیکن فوتبال)|سانتیاگو رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|8}}|sortname=}} {{cfts player|no=24|pos=GK|nat=BRA|name=[[لئو لینک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|3}}|sortname=}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=BRA|name=[[آلن (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|آلن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|1|8}}|sortname=}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=BRA|name=[[گرگوره]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|3|2}}|sortname=}} {{cfts player|no=28|pos=MF|nat=BRA|name=[[نیوتن (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|نیوتن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|3|12}}|sortname=}} {{Cfts player|no=30|pos=FW|nat=ARG|sortname=Correa, Joaquin|name=[[خواکین کوره‌آ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|8|13}}}} {{cfts player|no=31|pos=DF|nat=BRA|name=[[کایو پانتالیائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|9|18}}|sortname=}} {{cfts player|no=32|pos=DF|nat=BRA|name=[[خایر کونها]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|7}}|sortname=}} {{cfts player|no=39|pos=FW|nat=URU|name=[[گونزالو ماستریانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|4|28}}|sortname=}} {{cfts player|no=40|pos=GK|nat=ECU|name=کریستین لور|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|9}}|sortname=}} {{Cfts player|no=47|pos=FW|nat=BRA|sortname=Jeffinho|name=[[ژفینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|30}}}} {{cfts player|no=57|pos=DF|nat=BRA|name=[[دیوید ریکاردو (بازیکن فوتبال)|دیوید ریکاردو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|21}}|sortname=}} {{cfts player|no=66|pos=DF|nat=BRA|name=[[کویابانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|16}}|sortname=}} {{Cfts player|no=77|pos=MF|nat=BRA|sortname=Lindes, Kauan|name=[[کاوان لیندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|28}}}} {{Cfts player|no=98|pos=FW|nat=BRA|sortname=Cabral, Arthur|name=[[آرتور کابرال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|25}}}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=BRA|name=[[ایگور خسوس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|ایگور خسوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|25}}|sortname=}} {{end}} === پاری سن-ژرمن === سرمربی: {{flagicon|ESP}} [[لوییس انریکه]] باشگاه فرانسوی [[باشگاه فوتبال پاری سن-ژرمن|پاری سن-ژرمن]] فهرست ۲۷ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://en.psg.fr/teams/first-team/content/the-paris-squad-for-the-club-world-cup-in-the-united-states-paris-saint-germain-20242025|title=The Paris squad for the Club World Cup in the United States|publisher=[[Paris Saint-Germain FC]]|date=June 10, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ITA|name=[[جانلوئیجی دوناروما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|25}}|sortname=Donnarumma, Gianluigi}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=MAR|name=[[اشرف حکیمی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|11|4}}|sortname=Hakimi, Achraf}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=FRA|name=[[پرسنل کیمپمبه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|8|13}}|sortname=Kimpembe, Presnel}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=BRA|name=[[لوکاس برالدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|24}}|sortname=Beraldo, Lucas}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=BRA|name=[[مارکینیوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|14}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Marquinhos}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=GEO|name=[[خویچا کواراتسخلیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|12}}|sortname=Kvaratskhelia, Khvicha}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ESP|name=[[فابیان رویز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|3}}|sortname=Ruiz, Fabian}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=POR|name=[[گونسالو راموس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|6|20}}|sortname=Ramos, Goncalo}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=FRA|name=[[عثمان دمبله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|15}}|sortname=Dembele, Ousmane}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=FRA|name=[[دزیره دوئه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|3}}|sortname=Doue, Desire}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=POR|name=[[ویتینیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|13}}|sortname=Vitinha}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=KOR|name=[[لی کانگ این]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|19}}|sortname=Lee, Kangin}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=BRA|name=[[گابریل موسکاردو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|28}}|sortname=Moscardo, Gabriel}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=FRA|name=[[لوکاس هرناندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|14}}|sortname=Hernandez, Lucas}} {{cfts player|no=24|pos=MF|nat=FRA|name=[[سنی مایولو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|17}}|sortname=Mayulu, Senny}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=POR|name=[[نونو مندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|19}}|sortname=Mendes, Nuno}} {{cfts player|no=29|pos=FW|nat=FRA|name=[[بردلی بارکولا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|9|2}}|sortname=Barcola, Bradley}} {{cfts player|no=33|pos=MF|nat=FRA|name=[[وارن زائیر-امری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|8}}|sortname=Zaire-Emery, Warren}} {{cfts player|no=39|pos=GK|nat=RUS|name=[[ماتوی سفانوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|25}}|sortname=Safonov, Matvey}} {{cfts player|no=42|pos=DF|nat=FRA|name=[[یورام زاگه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|15}}|sortname=Zague, Yoram}} {{cfts player|no=43|pos=DF|nat=FRA|name=[[نوهام کامارا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|22}}|sortname=Kamara, Noham}} {{cfts player|no=45|pos=DF|nat=MAR|name=[[نوفل الحناش]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|12|7}}|sortname=Hannach, Naoufel}} {{cfts player|no=49|pos=FW|nat=FRA|name=[[ابراهیم امبایه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۸)|ابراهیم امبایه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|1|24}}|sortname=Mbaye, Ibrahim}} {{cfts player|no=50|pos=GK|nat=FRA|name=[[لوکاس لاوالی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|18}}|sortname=Lavallee, Lucas}} {{cfts player|no=51|pos=DF|nat=ECU|name=[[ویلیام پاچو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|10|16}}|sortname=Pacho, Willian}} {{cfts player|no=80|pos=GK|nat=ESP|name=[[آرناو تناس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|30}}|sortname=Tenas, Arnau}} {{cfts player|no=87|pos=MF|nat=POR|name=[[ژوائو نوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|9|27}}|sortname=Neves, Joao}} {{end}} === سیاتل ساندرز === سرمربی: {{flagicon|USA}} [[برایان اشمیتزر]] باشگاه آمریکایی [[باشگاه فوتبال سیاتل ساندرز|سیاتل ساندرز]] فهرست ۲۶ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=USA|name=[[تراویان سوسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|9|19}}|sortname=Sousa, Travian}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=CMR|name=[[نوهو تولو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|23}}|sortname=Tolo, Nouhou}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=BRA|name=[[ژوآو پائولو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|ژوآو پائولو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|3|8}}|sortname=Joao Paulo}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=USA|name=[[کریستین رولدان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|6|3}}|sortname=Roldan, Cristian}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=USA|name=[[ژسوس فریرا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|12|24}}|sortname=Ferreira, Jesus}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=ARG|name=[[پدرو ده لا وگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|7}}|sortname=Vega, Pedro de la}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=SVK|name=[[آلبرت روسناک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|7|7}}|sortname=Rusnak, Albert}} {{cfts player|no=13|pos=FW|nat=USA|name=[[جردن موریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|10|26}}|sortname=Morris, Jordan}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=USA|name=[[پائول راتراک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|9}}|sortname=Rothrock, Paul}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=JAM|name=[[جان بل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|26}}|sortname=Bell, Jon}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=SLV|name=[[الکس رولدان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|7|28}}|sortname=Roldan, Alex}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=MEX|name=[[اوبید وارگاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|5}}|sortname=Vargas, Obed}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=USA|name=[[دنی موسوفسکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|11|30}}|sortname=Musovski, Danny}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=KOR|name=[[کیم کی-هی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|7|13}}|sortname=Kim, Keehee}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=USA|name=[[رید بیکر-وایتینگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|31}}|sortname=Baker-Whiting, Reed}} {{cfts player|no=24|pos=GK|nat=SUI|name=[[استفان فری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|4|20}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Frei, Stefan}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=USA|name=[[جکسون راگن|راگن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|24}}|sortname=Ragen, Jackson}} {{cfts player|no=26|pos=GK|nat=USA|name=[[اندرو توماس (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|اندرو توماس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|1}}|sortname=Thomas, Andrew}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=COL|name=[[ییمار گومز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|6|30}}|sortname=Gomez, Yeimar}} {{cfts player|no=29|pos=GK|nat=USA|name=[[جیکوب کاسترو (فوتبال)|جیکوب کاسترو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|18}}|sortname=Castro, Jacob}} {{cfts player|no=33|pos=DF|nat=USA|name=[[کودی بیکر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|7}}|sortname=Baker, Cody}} {{cfts player|no=75|pos=MF|nat=USA|name=[[دنی لیوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|5}}|sortname=Leyva, Danny}} {{cfts player|no=77|pos=FW|nat=ENG|name=[[ریان کنت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|11}}|sortname=Kent, Ryan}} {{cfts player|no=85|pos=DF|nat=USA|name=[[کالانی کوسا-رینزی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|27}}|sortname=Kossa-Rienzi, Kalani}} {{cfts player|no=93|pos=FW|nat=CIV|name=[[گئورگی مینونگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|25}}|sortname=Minoungou, Georgi}} {{cfts player|no=95|pos=FW|nat=GUY|name=[[اوسازه دی روساریو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|19}}|sortname=De Rosario, Osaze}} {{end}} == گروه C == === اوکلند سیتی === سرمربی: {{flagicon|NZL}} پل پوسا / {{flagicon|NZL}} [[ایوان وایسلیچ]] (موقت){{refn|اوکلند سیتی اعلام کرد که پل پوسا، سرمربی این تیم، به دلایل شخصی در دو هفته اول ژوئن در نیوزیلند خواهد ماند،<ref>{{cite web|url=https://www.aucklandcityfc.com/coaching-update-for-fifa-club-world-cup-usa-2025/|title=Coaching Update for FIFA Club World Cup USA 2025|work=[[Auckland City FC]]|date=May 31, 2025|access-date=June 14, 2025}}</ref> و ایوان وایسلیچ به عنوان سرمربی موقت فعالیت خواهد کرد.<ref>{{cite web |url=https://www.friendsoffootballnz.com/2025/06/09/diplomatic-welcome-for-new-zealand-champions-as-fifa-club-world-cup-nears/ |title=Diplomatic welcome for New Zealand champions as FIFA Club World Cup nears |website=Friends of Football |date=June 9, 2025 |access-date=June 9, 2025}}</ref>|group=یادداشت}} باشگاه نیوزیلندی [[باشگاه فوتبال اوکلند سیتی|اوکلند سیتی]] فهرست ۲۷ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.friendsoffootballnz.com/2025/06/09/diplomatic-welcome-for-new-zealand-champions-as-fifa-club-world-cup-nears/|title=Diplomatic welcome for New Zealand champions as FIFA Club World Cup nears|website=Friends of Football|date=June 9, 2025|access-date=June 9, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=NZL|name=کانر تریسی|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|4|13}}|sortname=Tracey, Conor}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=NZL|name=ماریو ایلیچ|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|6|23}}|sortname=Ilich, Mario|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=NZL|name=[[آدام میشل (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|آدام میشل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|1}}|sortname=Mitchell, Adam}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=NZL|name=کریستین گری|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|12|28}}|sortname=Gray, Christian}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=NZL|name=[[نیکو بوکسال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|2|24}}|sortname=Boxall,Nikko}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=NZL|name=[[مایر بیوان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|4|23}}|sortname=Bevan, Myer}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ESP|name=جرارد گاریگا|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|5|28}}|sortname=Garriga, Gerard}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=NZL|name=[[آنگوس کیلکولی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|18}}|sortname=Kilkolly, Angus}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=NZL|name=[[دیلان مانیکوم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|6|16}}|sortname=Manickum, Dylan}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=NZL|name=[[رایان د وریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|9|14}}|sortname=De Vries, Ryan}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=کوزوو|name=ریگونت موراتی|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|5|14}}|sortname=Murati Regont}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=NZL|name=ناتان لوبو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|16}}|sortname=Lobo, Nathan}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=NZL|name=جردن ویل|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|1|15}}|sortname=Vale, Jordan}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=NZL|name=جرمی فو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|3|7}}|sortname=Foo, Jeremy}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=NZL|name=جوزف لی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|12}}|sortname=Lee, Joseph}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=COL|name=جرسون لاگوس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|1|11}}|sortname=Lagos, Jerson}} {{cfts player|no=18|pos=GK|nat=FIJ|name=آریا پراساد|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|26}}|sortname=Prasad,Areya}} {{cfts player||no=19|pos=DF|nat=IRL|name=دیلان کونولی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|5|16}}|sortname=Connolly, Dylan}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=NZL|name=مت الیس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|27}}|sortname=Ellis, Matt}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=NZL|name=آدام بل|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|12}}|sortname=Bell, Adam}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=CHN|name=[[ژو تونگ (بازیکن فوتبال)|ژو تونگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|1|12}}|sortname=Tong, Zhou}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=NZL|name=آلفی راجرز|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|6}}|sortname=Rogers, Alfie}} {{cfts player|no=24|pos=GK|nat=NZL|name=ناتان گارو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|11|29}}|sortname=Garrow, Nathan}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=NZL|name=[[مایکل دن هیجر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|14}}|sortname=den Heijer, Michael}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=NZL|name=دیوید یو|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|7}}|sortname=Yoo, David}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=NZL|name=هریس زب|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|15}}|sortname=Zeb, Haris}} {{end}} === بایرن مونیخ === سرمربی: {{flagicon|BEL}} [[ونسان کمپانی]] باشگاه آلمانی [[باشگاه فوتبال بایرن مونیخ|بایرن مونیخ]] فهرست ۳۲ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://fcbayern.com/en/news/2025/06/the-fc-bayern-squad-for-the-club-world-cup|title=The FC Bayern squad for the Club World Cup|publisher=[[FC Bayern Munich]]|date=June 10, 2025|access-date=June 10, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=GER|name=[[مانوئل نویر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|3|27}}|sortname=Neuer, Manuel|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=FRA|name=[[دیو اوپامکانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|27}}|sortname=Upamecano, Dayot}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=KOR|name=[[کیم مین جه (بازیکن فوتبال)|کیم مین جه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|15}}|sortname=Min-jae, Kim}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=GER|name=[[جاناتان تاه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|11}}|sortname=Tah, Jonathan}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=GER|name=[[یوشوا کیمیش]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|8}}|sortname=Kimmich, Joshua}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=GER|name=[[سرژ گنابری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|7|14}}|sortname=Gnabry, Serge}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=GER|name=[[لئون گورتسکا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|6}}|sortname=Goretzka, Leon}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=ENG|name=[[هری کین]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|7|28}}|sortname=Kane, Harry}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=GER|name=[[لروی سانه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|1|11}}|sortname=Sané, Leroy}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=FRA|name=[[کینگزلی کومان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|13}}|sortname=Coman, Kingsley}} {{Cfts player|no=15|pos=DF|nat=ENG|sortname=Dier, Eric|name=[[اریک دایر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|1|15}}}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=POR|name=[[ژوآو پالینیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|7|9}}|sortname=Palhinha, Joao}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=FRA|name=[[مایکل اولیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|12|12}}|sortname=Olise, Michael}} {{cfts player|no=18|pos=GK|nat=ISR|name=[[دنیل پرتس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|7|10}}|sortname=Peretz, Daniel}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=GER|name=[[تام بیشوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|28}}|sortname=Bischof, Tom}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=POR|name=[[رافائل گوئریرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|12|22}}|sortname=Guerreiro, Raphaël}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=FRA|name=[[ساشا بوی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|13}}|sortname=Boey, Sacha}} {{Cfts player|no=24|pos=FW|nat=CRO|name=[[گابریل ویدوویچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|12|1}}}} {{cfts player|<nowiki>]]</nowiki>|no=25|pos=FW|nat=GER|name=[[توماس مولر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|9|13}}|sortname=Müller, Thomas}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=AUT|name=[[کونارد لیمر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|27}}|sortname=Laimer, Konrad}} {{cfts player|no=30|pos=DF|nat=GER|name=کاسیانو کیالا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2009|1|11}}|sortname=Kiala, Cassiano}} {{cfts player|no=35|pos=MF|nat=GER|name=[[موریس کراتنماچر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|11}}|sortname=Krattenmacher, Maurice}} {{Cfts player|no=36|pos=FW|nat=GER|name=[[ویزدام مایک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|9|24}}}} {{cfts player|<nowiki>]]</nowiki>|no=40|pos=GK|nat=GER|name=[[یوناس اوربیش]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|8|8}}|sortname=Urbig, Jonas}} {{cfts player|no=41|pos=FW|nat=SWE|name=[[یوناه کوسی-آساری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|7|14}}|sortname=Kusi-Asare, Jonah}} {{cfts player|no=42|pos=MF|nat=GER|name=[[جمال موسیالا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|26}}|sortname=Musiala, Jamal}} {{cfts player|no=44|pos=DF|nat=CRO|name=[[یوسیپ استانیشیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|4|2}}|sortnameStanišić, Josip=}} {{cfts player|no=45|pos=MF|nat=GER|name=[[الکساندر پاولوویچ (بازیکن فوتبال)|الکساندر پاولوویچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|3}}|sortname=Pavlović, Aleksandar}} {{cfts player|no=46|pos=MF|nat=GER|name=[[لنارت کارل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|2|22}}|sortname=Karl, Lennart}} {{cfts player|no=47|pos=MF|nat=POR|name=دیوید سانتوس دیبر|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|10}}|sortname=Santos Daiber, David}} {{cfts player|no=48|pos=GK|nat=GER|name=لئون کلاناک|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|3|1}}|sortname=Klanac, Leon}} {{cfts player|no=49|pos=DF|nat=MAR|name=[[آدام ازنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|2}}|sortname=Aznou, Adam}} {{end}} === بنفیکا === سرمربی: {{flagicon|POR}} [[برونو لاژه]] باشگاه پرتغالی [[باشگاه ورزشی بنفیکا|بنفیکا]] فهرست ۳۰ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.slbenfica.pt/pt-pt/agora/noticias/2025/06/10/futebol-benfica-lista-jogadores-inscritos-mundial-de-clubes|title=Mundial de Clubes: jogadores inscritos|publisher=[[S.L. Benfica]]|date=June 10, 2025|access-date=June 11, 2025|language=pt}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=UKR|name=[[آناتولی تروبین]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|8|1}}|sortname=Trubin, Anatoliy}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=ESP|name=[[آلوارو کارراس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|23}}|sortname=Carreras, Alvaro}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=POR|name=[[آنتونیو سیلوا (بازیکن فوتبال)|آنتونیو سیلوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|10|30}}|sortname=Silva, Antonio}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=NOR|name=[[فردریک آرسنس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|12|10}}|sortname=Aursnes, Fredrik}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=TUR|name=[[اورکون کوکجو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|12|29}}|sortname=Kokcu, Orkun}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=ARG|name=[[آنخل دی ماریا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|2|14}}|sortname=Di Maria, Angel}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=GRE|name=[[ونجلیس پاولیدیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|11|21}}|sortname=Pavlidis, Vangelis}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=TUR|name=[[کریم آق‌ترک‌اوغلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|21}}|sortname=Akturkoglu, Kerem}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=LUX|name=[[لئاندرو باریرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|3}}|sortname=Barreiro, Leandro}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=ITA|name=[[آندره‌آ بلوتی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|12|20}}|sortname=Belotti, Andrea}} {{cfts player|no=21|pos=FW|nat=NOR|name=[[آندریاس شیلدروپ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|6|1}}|sortname=Schjelderup, Andreas}} {{cfts player|no=25|pos=FW|nat=ARG|name=[[جیانلوکا پرستیانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|31}}|sortname=Prestianni, Gianluca}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=SWE|name=[[ساموئل دال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|4}}|sortname=Dahl, Samuel}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=POR|name=[[بروما (بازیکن فوتبال)|بروما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|10|24}}|sortname=Bruma}} {{cfts player|no=30|pos=DF|nat=ARG|name=[[نیکولاس اوتامندی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|2|12}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Otamendi, Nicolas}} {{cfts player|no=47|pos=FW|nat=POR|name=[[تیاگو گوویا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|6|18}}|sortname=Gouveia, Tiago}} {{cfts player|no=50|pos=GK|nat=POR|name=دیوگو فریرا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|10}}|sortname=Ferreira, Diogo}} {{cfts player|no=58|pos=DF|nat=POR|name=روی سیلوا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|3|18}}|sortname=Silva, Rui}} {{cfts player|no=61|pos=MF|nat=POR|name=[[فلورنتینو لوییس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|8|19}}|sortname=Luis, Florentino}} {{cfts player|no=64|pos=DF|nat=POR|name=گونزالو اولیویرا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|7|4}}|sortname=Oliveira, Goncalo}} {{cfts player|no=66|pos=DF|nat=USA|name=[[جاشوا وایندر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|5|2}}|sortname=Wynder, Joshua}} {{cfts player|no=68|pos=MF|nat=POR|name=[[ژوآو ولوسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|26}}|sortname=Veloso, Joao}} {{cfts player|no=71|pos=DF|nat=POR|name=[[لئاندرو سانتوس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۵)|لئاندرو سانتوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|28}}|sortname=Santos, Leandro}} {{cfts player|no=75|pos=GK|nat=POR|name=[[آندره گومس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|آندره گومس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|10|20}}|sortname=Gomes, Andre}} {{cfts player|no=81|pos=DF|nat=ALB|name=[[آدریان بایرامی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|5}}|sortname=Bajrami, Adrian}} {{cfts player|no=83|pos=MF|nat=POR|name=رافائل لوییس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|18}}|sortname=Luis, Rafael}} {{cfts player|no=84|pos=FW|nat=POR|name=[[ژوائو رگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|20}}|sortname=Rego, Joao}} {{cfts player|no=85|pos=MF|nat=POR|name=[[رناتو سانچز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|18}}|sortname=Sanches, Renato}} {{cfts player|no=86|pos=MF|nat=POR|name=[[دیوگو پریوسته]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|26}}|sortname=Prioste, Diogo}} {{cfts player|no=94|pos=FW|nat=POR|name=ادواردو فرناندز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|3|24}}|sortname=Fernandes, Eduardo}} {{end}} === بوکا جونیورز === سرمربی: {{flagicon|ARG}} [[میگوئل آنخل روسو]] باشگاه آرژانتینی [[باشگاه فوتبال بوکا جونیورز|بوکا جونیورز]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.bocajuniors.com.ar/noticias/lista-de-pura-fe|title=Lista de pura fe|publisher=[[Boca Juniors]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025|language=es}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ARG|name=[[سرخیو رومرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|2|22}}|sortname=Romero, Sergio}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=URU|name=[[مارسلو ساراچی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|23}}|sortname=Saracchi, Marcelo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=ARG|name=[[نیکلاس فیگال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|4|3}}|sortname=Figal, Nicolas}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ARG|name=[[رودریگو باتگلیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|7|12}}|sortname=Battaglia, Rodrigo}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=ARG|name=[[مارکوس روخو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|3|20}}|sortname=Rojo, Marcos}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=ARG|name=[[اکسکیل زبایوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|24}}|sortname=Zeballos, Exequiel}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=CHI|name=[[کارلوس پالاسیوس (بازیکن فوتبال اهل شیلی)|کارلوس پالاسیوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|7|20}}|sortname=Palacios, Carlos}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=ARG|name=[[میلتون خیمنز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|8|12}}|sortname=Gimenez, Milton}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=URU|name=[[ادینسون کاوانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|2|14}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Cavani, Edinson}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=ARG|name=[[لوکاس جانسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|8|16}}|sortname=Janson, Lucas}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=ARG|name=[[لئاندرو بری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|9|21}}|sortname=Brey, Leandro}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=ARG|name=[[خاویر هرنان گارسیا|خاویر گارسیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|1|29}}|sortname=Garcia, Javier}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=ARG|name=[[ایگناسیو میرامون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|12}}|sortname=Miramon, Ignacio}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=CHI|name=[[ویلیامز آلارکون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|11|29}}|sortname=Alarcon, Williams}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=URU|name=[[میگل مرنتیل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|24}}|sortname=Merentiel, Miguel}} {{cfts player|no=17|pos=DF|nat=PER|name=[[لوییس ادوینکولا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|3|2}}|sortname=Advincula, Luis}} {{cfts player|no=18|pos=DF|nat=COL|name=[[فرانک فابرا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|2|22}}|sortname=Fabra, Frank}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=ARG|name=[[آگوستین مارتگانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|5|20}}|sortname=Martegani, Agustin}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=ARG|name=[[آلن ولاسکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|27}}|sortname=Velasco, Alan}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=ESP|name=[[آندر هررا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|8|14}}|sortname=Herrera, Ander}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=ARG|name=[[کوین زنون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|30}}|sortname=Zenon, Kevin}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=ARG|name=[[لائوتارو بلانکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|19}}|sortname=Blanco, Lautaro}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ARG|name=[[خوان باریناگا (بازیکن فوتبال، زاده اکتبر ۲۰۰۰)|خوان باریناگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|10|10}}|sortname=Barinaga, Juan}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=ARG|name=[[آگوستین مارچسین]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|3|16}}|sortname=Marchesin, Agustin}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=ARG|name=[[مارکو پیگرینو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|18}}|sortname=Pellegrino, Marco}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=ARG|name=[[مالکوم برایدا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|17}}|sortname=Braida, Malcom}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=ARG|name=[[توماس بلمونته]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|5|27}}|sortname=Belmonte, Tomas}} {{cfts player|no=32|pos=DF|nat=ARG|name=[[ایرتون کاستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|12}}|sortname=Costa, Ayrton}} {{cfts player|no=33|pos=FW|nat=ARG|name=[[برایان آگیره]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|6}}|sortname=Aguirre, Brian}} {{cfts player|no=34|pos=DF|nat=ARG|name=متئو مندیا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|3}}|sortname=Mendia, Mateo}} {{cfts player|no=38|pos=MF|nat=ARG|name=[[کامیلو ری دومنک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|10}}|sortname=Rey Domenech, Camilo}} {{cfts player|no=40|pos=DF|nat=ARG|name=[[لائوتارو دی لویو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|10}}|sortname=Di Lollo, Lautaro}} {{cfts player|no=42|pos=DF|nat=SUI|name=[[لوکاس بلوندل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|9|14}}|sortname=Blondel, Lucas}} {{cfts player|no=43|pos=MF|nat=ARG|name=[[میلتون دلگادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|16}}|sortname=Delgado, Milton}} {{cfts player|no=51|pos=MF|nat=ARG|name=سانتیاگو دالماسو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|6|18}}|sortname=Dalmasso, Santiago}} {{end}} == گروه D == === چلسی === سرمربی: {{flagicon|ITA}} [[انزو مارسکا]] باشگاه انگلیسی [[باشگاه فوتبال چلسی|چلسی]] فهرست ۲۸ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.chelseafc.com/en/news/article/chelseas-club-world-cup-2025-squad-and-shirt-numbers-confirmed|title=Chelsea's Club World Cup 2025 squad and shirt numbers confirmed|publisher=[[Chelsea F.C.]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025|language=en}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ESP|name=[[روبرت سانچز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|11|18}}|sortname=Sánchez, Robert}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=ESP|name=[[مارک کوکوریا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|7|22}}|sortname=Cucurella, Marc}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=ENG|name=[[توسین آدارابیویو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|9|24}}|sortname=Adarabioyo, Tosin}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=FRA|name=[[بنوا بادیاشیله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|26}}|sortname=Badiashile, Benoît}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=ENG|name=[[لوی کولویل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|26}}|sortname=Colwill, Levi}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=POR|name=[[پدرو نتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|3|9}}|sortname=Neto,Pedro}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ARG|name=[[انزو فرناندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|1|17}}|sortname=Fernández, Enzo}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=ENG|name=[[لیام دلپ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|8}}|sortname=Delap, Liam}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=ENG|name=[[کول پالمر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|5|6}}|sortname=Palmer, Cole}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=ENG|name=[[نونی مادوئکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|3|10}}|sortname=Madueke, Noni}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=DEN|name=[[فیلیپ یورگنسن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|16}}|sortname=Jörgensen, Filip}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=POR|name=[[داریو اسوگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|14}}|sortname=Essugo, Dário}} {{cfts player|no=15|pos=FW|nat=SEN|name=[[نیکلاس جکسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|6|20}}|sortname=Jackson, Nicolas}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=BRA|name=[[آندری سانتوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|3}}|sortname=Santos, Andrey}} {{cfts player|no=18|pos=FW|nat=FRA|name=[[کریستوفر ان‌کونکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|11|14}}|sortname=Nkunku, Christopher}} {{cfts player|no=19|pos=DF|nat=FRA|name=[[مامادو سار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|29}}|sortname=Sarr,Mamadou}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=ENG|name=[[کیرنان دوسبری-هال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|6}}|sortname=Dewsbury-Hall, Kiernan}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=ENG|name=[[تروه چالوبا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|5}}|sortname=Chalobah, Trevoh}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ENG|name=[[ریس جیمز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۹)|ریس جیمز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|8}}|sortname=James, Reece|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=ECU|name=[[مویسس کایسدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|11|2}}|sortname=Caicedo, Moisés}} {{cfts player|no=27|pos=DF|nat=FRA|name=[[مالو گوستو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|19}}|sortname=Gusto, Malo}} {{cfts player|no=30|pos=DF|nat=ARG|name=[[آرون آنسلمینو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|4|29}}|sortname=Anselmino, Aarón}} {{cfts player|no=32|pos=FW|nat=ENG|name=[[تیری جورج]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|4}}|sortname=George, Tyrique}} {{cfts player|no=34|pos=DF|nat=ENG|name=[[جاش آچیمپونگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|5}}|sortname=Acheampong, Josh}} {{cfts player|no=38|pos=FW|nat=ESP|name=[[مارک گویو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|4}}|sortname=Guiu,Marc}} {{cfts player|no=39|pos=GK|nat=BEL|name=[[مایک پندرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|7|31}}|sortname=Penders, Mike}} {{cfts player|no=44|pos=GK|nat=USA|name=[[گابریل اسلونینا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|15}}|sortname=Slonina, Gabriel}} {{cfts player|no=45|pos=MF|nat=BEL|name=[[رومئو لاویا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|12|27}}|sortname=Lavia, Roméo}} {{end}} === اسپرانس تونس === سرمربی: {{flagicon|TUN}} [[ماهر کنزاری]] باشگاه تونسی [[باشگاه فوتبال اسپرانس تونس|اسپرانس تونس]] فهرست ۳۲ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=TUN|name=[[امان‌الله ممیش]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|20}}|sortname=Memmiche, Amenallah}} {{cfts player|no=2|pos=MF|nat=TUN|name=[[محمد بن علی (بازیکن فوتبال)|محمد بن علی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|16}}|sortname=Ben Ali, Mohamed}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=TUN|name=قصی سمیری|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|7|17}}|sortname=Smiri, Koussay}} {{cfts player|no=4|pos=MF|nat=TUN|name=[[محمد وائل دربالی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|18}}|sortname=Derbali, Mohamed Wael}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=TUN|name=[[یاسین مریاح]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|7|2}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Meriah, Yassine}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=TUN|name=[[حمزه جلاسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|9|29}}|sortname=Jelassi, Hamza}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=TUN|name=[[حسام تقا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|8|16}}|sortname=Tka, Houssem}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[رودریگو رودریگز (بازیکن فوتبال)|رودریگو رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|18}}|sortname=Rodrigues, Rodrigo}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=BRA|name=[[یان ساس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|24}}|sortname=Sasse, Yan}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=ALG|name=[[یوسف بلایلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|3|14}}|sortname=Belaili, Youcef}} {{cfts player|no=12|pos=FW|nat=TUN|name=هیثم ذو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|12}}|sortname=Dhaou, Haythem}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=TUN|name=[[رائد بوشنیبه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|9|25}}|sortname=Bouchniba, Raed}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=NGA|name=[[اونوچی اوگبیلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|10}}|sortname=Ogbelu, Onuche}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=ALG|name=[[محمد امین توغای]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|22}}|sortname=Tougai, Mohamed Amine}} {{cfts player|no=16|pos=GK|nat=TUN|name=مختار ایفاوی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|2}}|sortname=Ifaoui, Mokhtar}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=TUN|name=[[زکریا العایب]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|15}}|sortname=Ayeb, Zakaria}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=TUN|name=[[اشرف جبری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|12|26}}|sortname=Jabri, Achref}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=TUN|name=[[محمد امین بن حمیده]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|12|15}}|sortname=Ben Hamida, Mohamed Amine}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=CIV|name=آبدرمان کوناته|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|25}}|sortname=Konate, Abdramane}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=TUN|name=[[ایمن بن محمد]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|12|8}}|sortname=Ben Mohamed, Ayman}} {{cfts player|no=24|pos=FW|nat=RSA|name=[[الیاس موکوانا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|8}}|sortname=Mokwana, Elias}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=SWE|name=[[الیاس بوزیان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|9|8}}|sortname=Bouzaiene, Elyas}} {{cfts player|no=26|pos=GK|nat=TUN|name=[[محمد الصدقی الدبشی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|10|28}}|sortname=Debchi, Mohamed Sedki}} {{cfts player|no=28|pos=FW|nat=TUN|name=زین‌الدین کادا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|1}}|sortname=Kada, Zinedine}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=TUN|name=[[قصی معشه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|21}}|sortname=Maacha, Koussay}} {{cfts player|no=32|pos=GK|nat=TUN|name=[[بشیر بن سعید]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|11|29}}|sortname=Ben Said, Bechir}} {{cfts player|no=35|pos=DF|nat=TUN|name=عزیز کودای|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|8|7}}|sortname=Koudhai, Aziz}} {{cfts player|no=36|pos=FW|nat=TUN|name=شهب جبلی|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|5|26}}|sortname=Jebali, Chiheb}} {{cfts player|no=37|pos=FW|nat=BEL|name=[[محمد موحلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|13}}|sortname=Mouhli, Mohamed}} {{cfts player|no=38|pos=MF|nat=TUN|name=خلیل گئونیچی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|11}}|sortname=Guenichi, Khalil}} {{cfts player|no=39|pos=FW|nat=TUN|name=محمد ریان حمرونی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|29}}|sortname=Hamrouni, Mohamed Rayane}} {{cfts player|no=40|pos=FW|nat=MLI|name=ابوبکر دیاکیت|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|12|31}}|sortname=Diakite, Aboubacar}} {{end}} === فلامینگو === سرمربی: {{flagicon|BRA}} [[فیلیپه لوئیس]] باشگاه برزیلی [[باشگاه فوتبال فلامینگو|فلامینگو]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ARG|name=[[آگوستین روسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|8|21}}|sortname=Rossi, Agustin}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=URU|name=[[گیلرمو وارلا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|3|24}}|sortname=Varela, Guillermo}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[لئو اورتیز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|1|3}}|sortname=Ortiz, Leo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=BRA|name=[[لئو پریرا (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|لئو پریرا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|1|31}}|sortname=Pereira, Leo}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=CHI|name=[[اریک پولگار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|1|15}}|sortname=Pulgar, Erick}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=BRA|name=[[ایرتون لوکاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|19}}|sortname=Ayrton Lucas}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=BRA|name=[[لوئیز آرائوخو (بازیکن فوتبال)|لوئیر آرائوخو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|2}}|sortname=Araujo, Luiz}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=BRA|name=[[ژرسون (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|ژرسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|20}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Gerson}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[پدرو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|پدرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|20}}|sortname=Pedro}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=URU|name=[[ژورژین د آراسکائتا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|6|1}}|sortname=Arrascaeta, Giorgian de}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[اورتون سوارس|اورتون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|22}}|sortname=Everton}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=BRA|name=[[دانیلو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|دانیلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|7|15}}|sortname=Danilo}} {{cfts player|no=17|pos=DF|nat=URU|name=[[ماتیاس وینیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|11|9}}|sortname=Vina, Matias}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=URU|name=[[نیکلاس د لا کروز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|1}}|sortname=Cruz, Nicolas de la}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=BRA|name=[[لورن (بازیکن فوتبال)|لورن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|7|4}}|sortname=Lorran}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=BRA|name=[[ماتئوس گونسالوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|18}}|sortname=Goncalves, Matheus}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=ITA|name=[[جورجینیو (بازیکن فوتبال ایتالیایی)|جورجینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|12|20}}|sortname=Jorginho}} {{cfts player|no=23|pos=FW|nat=BRA|name=[[ژونینیو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|ژونینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|21}}|sortname=Juninho}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=BRA|name=[[ماتئوس کونیا کی‌روش|ماتئوس کونیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|24}}|sortname=Cunha, Matheus}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=BRA|name=[[آلکس ساندرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|1|26}}|sortname=Alex Sandro}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=BRA|name=[[برونو هنریکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|12|30}}|sortname=Bruno Henrique}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=BRA|name=[[آلن (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|آلن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|3}}|sortname=Allan}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=BRA|name=[[مایکل دلگادو|مایکل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|12}}|sortname=Michael}} {{cfts player|no=33|pos=DF|nat=BRA|name=[[کلیتون (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۳)|کلیتون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|25}}|sortname=Cleiton}} {{cfts player|no=43|pos=DF|nat=BRA|name=[[وزلی فرانسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|9|6}}|sortname=Franca, Wesley}} {{cfts player|no=47|pos=FW|nat=BRA|name=[[گیرمه گومز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|2}}|sortname=Gomes, Guilherme}} {{cfts player|no=49|pos=GK|nat=BRA|name=دیوگو آلوز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|9}}|sortname=Alves, Dyogo}} {{cfts player|no=50|pos=FW|nat=ECU|name=[[گونسالو پلاتا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|11|1}}|sortname=Plata, Gonzalo}} {{cfts player|no=51|pos=DF|nat=BRA|name=[[دنیل سالس (بازیکن فوتبال)|دنیل سالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|23}}|sortname=Sales, Daniel}} {{cfts player|no=52|pos=MF|nat=BRA|name=[[اورتون آرائوخو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|28}}|sortname=Araujo, Evertton}} {{cfts player|no=56|pos=MF|nat=BRA|name=پابلو لوسیو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|4|12}}|sortname=Lucio, Pablo}} {{cfts player|no=58|pos=GK|nat=BRA|name=لئو نانتی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|8|21}}|sortname=Nannetti, Leo}} {{cfts player|no=61|pos=DF|nat=BRA|name=[[ژوآو ویکتور (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۷)|ژوآو ویکتور]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|1}}|sortname=Joao Victor}} {{cfts player|no=64|pos=FW|nat=BRA|name=[[والاس یان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|8}}|sortname=Wallace Yan}} {{cfts player|no=79|pos=MF|nat=BRA|name=[[جاشوا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۷)|جاشوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|26}}|sortname=Joshua}} {{end}} === لس آنجلس === سرمربی: {{flagicon|USA}} [[استیو چاروندولو]] باشگاه آمریکایی [[باشگاه فوتبال لس آنجلس|لس آنجلس]] فهرست ۳۱ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=FRA|name=[[اوگو لیوریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|12|26}}|sortname=Lloris, Hugo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=COL|name=[[ادی سگورا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|2}}|sortname=Segura, Eddie}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=BRA|name=[[مارلون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|9|7}}|sortname=Marlon}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=BRA|name=[[ایگور خسوس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۳)|ایگور خسوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|7}}|sortname=Jesus, Igor}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=USA|name=[[مارک دلگادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|5|16}}|sortname=Delgado, Mark}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=FRA|name=[[الیویه ژیرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|9|30}}|sortname=Giroud, Olivier}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=USA|name=[[تیموتی تیلمان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|4}}|sortname=Tillman, Timothy}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=CAN|name=[[توماس هاسال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|9}}|sortname=Hasal, Thomas}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=ESP|name=[[سرجی پالنسیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|23}}|sortname=Palencia, Sergi}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=ITA|name=[[لورنسو دلاواله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|4}}|sortname=Dellavalle, Lorenzo}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=USA|name=[[جرمی ابوبیس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|14}}|sortname=Ebobisse, Jeremy}} {{cfts player|no=18|pos=GK|nat=MEX|name=[[دیوید اوچوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|1|16}}|sortname=Ochoa, David}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=GHA|name=[[یا ییبواه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|28}}|sortname=Yeboah, Yaw}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=CAN|name=[[رایان راپوسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|3|5}}|sortname=Raposo, Ryan}} {{cfts player|no=23|pos=MF|nat=USA|name=[[فرانکی آمایا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|26}}|sortname=Amaya, Frankie}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=USA|name=[[رایان هولینگشید]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|4|16}}|sortname=Hollingshead, Ryan}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=LUX|name=[[ماکسیم چانوت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|11|21}}|sortname=Chanot, Maxime}} {{cfts player|no=26|pos=FW|nat=NED|name=[[یاویرو دیلروسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|6|22}}|sortname=Dilrosun, Javairo}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=SLV|name=[[ناتان اورداز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|12}}|sortname=Ordaz, Nathan}} {{cfts player|no=29|pos=DF|nat=UKR|name=[[ارتم اسمولیاکوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|29}}|sortname=Smolyakov, Artem}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=VEN|name=[[دیوید مارتینز (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۶)|دیوید مارتینز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|7}}|sortname=Martinez, David}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=USA|name=کابرال کارتر|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|7|5}}|sortname=Carter, Cabral}} {{cfts player|no=33|pos=DF|nat=USA|name=[[آرون لانگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|10|12}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Long, Aaron}} {{cfts player|no=43|pos=MF|nat=USA|name=[[آدام سالدانا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|2|7}}|sortname=Saldana, Adam}} {{cfts player|no=45|pos=DF|nat=USA|name=کنی نیلسن|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|2|13}}|sortname=Nielsen, Kenny}} {{cfts player|no=56|pos=MF|nat=USA|name=جود تری|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|10|8}}|sortname=Terry, Jude}} {{cfts player|no=70|pos=MF|nat=GUA|name=مت ایوانس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|25}}|sortname=Evans, Matt}} {{cfts player|no=77|pos=FW|nat=USA|name=[[آدریان ویبوو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|17}}|sortname=Wibowo, Adrian}} {{cfts player|no=80|pos=MF|nat=NOR|name=[[اودین تیاگو هولم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|18}}|sortname=Holm, Odin Thiago}} {{cfts player|no=91|pos=DF|nat=USA|name=[[نکوسی تفری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|23}}|sortname=Tafari, Nkosi}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=GAB|name=[[دنیس بوانگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|11|11}}|sortname=Bouanga, Denis}} {{end}} == گروه E == === اینتر میلان === سرمربی: {{flagicon|ROU}} [[کریستین چیوو]] باشگاه ایتالیایی [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] فهرست ۳۳ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite news|url=https://www.inter.it/en/news/squad-inter-world-club-2025|title=The Inter squad for the FIFA Club World Cup|publisher=[[Inter Milan]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=SUI|name=[[یان سومر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|12|17}}|sortname=Sommer, Yann}} {{cfts player|no=2|pos=MF|nat=NED|name=[[دنزل دومفریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|18}}|sortname=Dumfries, Denzel}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=NED|name=[[استفان د فرای]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|2|5}}|sortname=Vrij, Stefan de}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=POL|name=[[پیوتر ژیلینسکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|20}}|sortname=Zielinski, Piotr}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=CRO|name=[[پتار سوچیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|10|25}}|sortname=Sucic, Petar}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=FRA|name=[[مارکوس تورام]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|6}}|sortname=Thuram, Marcus}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=ARG|name=[[لائوتارو مارتینز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|22}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Martinez, Lautaro}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=BRA|name=[[لوئیس هنریکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|لوئیس هنریکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|12|14}}|sortname=Luis Henrique}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=ITA|name=[[رافائله دی گنارو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|10|3}}|sortname=Di Gennaro, Raffaele}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=ESP|name=[[یوسیپ مارتینز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|5|27}}|sortname=Martinez, Josep}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=ITA|name=[[فرانچسکو آچربی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|2|10}}|sortname=Acerbi, Francesco}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=ITA|name=[[داویده فراتسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|22}}|sortname=Frattesi, Davide}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=TUR|name=[[هاکان چالهان‌اوغلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|2|8}}|sortname=Calhanoglu, Hakan}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=ALB|name=[[کریستین اصلانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|3|9}}|sortname=Asllani, Kristjan}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=ARM|name=[[هنریخ مخیتاریان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|1|21}}|sortname=Mkhitaryan, Henrikh}} {{cfts player|no=23|pos=MF|nat=ITA|name=[[نیکولو بارلا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|7}}|sortname=Barella, Nicolo}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=FRA|name=[[بنژامن پاوار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|28}}|sortname=Pavard, Benjamin}} {{cfts player|no=30|pos=DF|nat=BRA|name=[[کارلوس آگوستو (بازیکن فوتبال)|کارلوس آگوستو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|7}}|sortname=Carlos Augusto}} {{cfts player|no=31|pos=DF|nat=GER|name=[[یان اورل بیسک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|11|29}}|sortname=Bisseck, Yann Aurel}} {{cfts player|no=32|pos=DF|nat=ITA|name=[[فدریکو دی مارکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|11|10}}|sortname=Dimarco, Federico}} {{cfts player|no=36|pos=DF|nat=ITA|name=[[متئو دارمیان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|12|2}}|sortname=Darmian, Matteo}} {{cfts player|no=40|pos=GK|nat=ITA|name=الساندرو کالیگاریس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|7}}|sortname=Calligaris, Alessandro}} {{cfts player|no=42|pos=DF|nat=ARG|name=[[توماس پالاسیوس (بازیکن فوتبال)|توماس پالاسیوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|28}}|sortname=Palacios, Tomas}} {{cfts player|no=45|pos=FW|nat=ARG|name=[[والنتین کاربونی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|5}}|sortname=Carboni, Valentin}} {{cfts player|no=48|pos=DF|nat=ITA|name=گابریل ری چکونی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|4|25}}|sortname=Re Cecconi, Gabriele}} {{cfts player|no=49|pos=FW|nat=ITA|name=[[جاکومو دی پیری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|12|29}}|sortname=De Pieri, Giacomo}} {{cfts player|no=52|pos=MF|nat=ITA|name=[[توماس برنبروخ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|5|31}}|sortname=Berenbruch, Thomas}} {{cfts player|no=58|pos=DF|nat=ITA|name=[[متئو کوچی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|1}}|sortname=Cocchi, Matteo}} {{cfts player|no=59|pos=MF|nat=POL|name=[[نیکولا زالوسکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|1|23}}|sortname=Zalewski, Nicola}} {{cfts player|no=70|pos=FW|nat=ITA|name=[[سباستیانو اسپوزیتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|2}}|sortname=Esposito, Sebastiano}} {{cfts player|no=94|pos=FW|nat=ITA|name=[[فرانچسکو پیو اسپوزیتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|28}}|sortname=Esposito, Francesco Pio}} {{cfts player|no=95|pos=DF|nat=ITA|name=[[الساندرو باستونی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|4|13}}|sortname=Bastoni, Alessandro}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=IRN|name=[[مهدی طارمی]]{{refn|group=یادداشت|اگرچه نام [[مهدی طارمی]] در تیم ثبت شده بود، اما او به دلیل مجبور شدن به ماندن در ایران در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]]، به این تیم ملحق نشد.<ref>{{cite web |url=https://www.cbssports.com/soccer/news/inters-mehdi-taremi-unable-to-leave-iran-amid-conflict-with-israel-will-miss-club-world-cup-opener/ |title=Inter's Mehdi Taremi unable to leave Iran amid conflict with Israel, will miss Club World Cup opener |work=[[CBS Sports]] |date=June 14, 2025 |access-date=June 15, 2025}}</ref>}}|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|7|18}}|sortname=Taremi, Mehdi}} {{end}} === مونتری === سرمربی: {{flagicon|ESP}} [[دومنیک تورنت]] باشگاه مکزیکی [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] فهرست ۳۰ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ARG|name=[[استبان آندرادا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|1|26}}|sortname=Andrada, Esteban}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=MEX|name=[[ریکاردو چاوز (بازیکن فوتبال)|ریکاردو چاوز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|11|19}}|sortname=Chavez, Ricardo}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=MEX|name=[[خراردو آرتاگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|7}}|sortname=Arteaga, Gerardo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=MEX|name=[[ویکتور گوزمان (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۲)|ویکتور گوزمان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|3|7}}|sortname=Guzman, Victor}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=MEX|name=[[فیدل امبریز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|21}}|sortname=Ambriz, Fidel}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=COL|name=[[نلسون دئوسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|6}}|sortname=Deossa, Nelson}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=MEX|name=[[ژرمان برترامه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|11|13}}|sortname=Berterame, German}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ESP|name=[[الیور تورس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|11|10}}|sortname=Torres, Oliver}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=ESP|name=[[سرخیو کانالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|2|16}}|sortname=Canales, Sergio}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=MEX|name=[[آلفونسو آلوارادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|3|15}}|sortname=Alvarado, Alfonso}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=MEX|name=[[کارلوس سالسدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|9|29}}|sortname=Salcedo, Carlos}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=MEX|name=[[اریک آگیره]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|23}}|sortname=Aguirre, Erick}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=MEX|name=[[هکتور مورنو (بازیکن فوتبال)|مورنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|1|17}}|sortname=Moreno, Hector}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=COL|name=[[یوهان روخاس (بازیکن فوتبال)|یوهان روخاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|9|20}}|sortname=Rojas, Johan}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=MEX|name=[[خسوس مانوئل کورونا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|1|6}}|sortname=Corona, Jesus Manuel}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=MEX|name=[[جوردی کورتیزو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|30}}|sortname=Cortizo, Jordi}} {{cfts player|no=20|pos=FW|nat=MEX|name=[[آلفونسو گونسالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|5}}|sortname=Gonzalez, Alfonso}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=MEX|name=[[لوئیس ریس (بازیکن فوتبال مکزیکی)|لوئیس ریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|4|3}}|sortname=Reyes, Luis}} {{cfts player|no=22|pos=GK|nat=MEX|name=[[لوئیس کاردناس (بازیکن فوتبال)|لوئیس کاردناس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|9|15}}|sortname=Cardenas, Luis}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=MEX|name=[[گوستاوو سانچز (بازیکن فوتبال)|گوستاوو سانچز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|5|3}}|sortname=Sanchez, Gustavo}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=URU|name=[[سانتیاگو مله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|9|6}}|sortname=Mele, Santiago}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=ARG|name=[[لوکاس اوکامپوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|7|11}}|sortname=Ocampos, Lucas}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=ARG|name=[[خورخه رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|خورخه رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|9|15}}|sortname=Rodriguez, Jorge}} {{cfts player|no=31|pos=FW|nat=MEX|name=[[روبرتو ده لا روسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|4}}|sortname=Rosa, Roberto de la}} {{cfts player|no=32|pos=DF|nat=MEX|name=[[تونی لئون (بازیکن فوتبال)|تونی لئون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|28}}|sortname=Leone, Tony}} {{cfts player|no=33|pos=DF|nat=COL|name=[[استفان مدینا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|6|14}}|sortname=Medina, Stefan}} {{cfts player|no=36|pos=FW|nat=MEX|name=خواکین موکزیکا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|27}}|sortname=Moxica, Joaquin}} {{cfts player|no=37|pos=MF|nat=MEX|name=ایکر فیمبرس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|6|2}}|sortname=Fimbres, Iker}} {{cfts player|no=41|pos=GK|nat=MEX|name=سانتیاگو پرز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|5|8}}|sortname=Perez, Santiago}} {{cfts player|no=93|pos=DF|nat=ESP|name=[[سرخیو راموس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|3|30}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Ramos, Sergio}} {{end}} === ریور پلاته === سرمربی: {{flagicon|ARG}} [[مارچلو گالاردو]] باشگاه آرژانتینی [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] فهرست ۳۴ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.cariverplate.com.ar/mundial-de-clubes-2025-lista-de-buena-fe|title=Lista de buena fe para el Mundial de Clubes|publisher=[[Club Atlético River Plate]]|date=June 10, 2025|access-date=June 11, 2025|language=es}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=ARG|name=[[فرانکو آرمانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|10|16}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Armani, Franco}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=ARG|name=[[فدریکو گاتونی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|16}}|sortname=Gattoni, Federico}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=ARG|name=[[گنزالو مونتیل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|1|1}}|sortname=Montiel, Gonzalo}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ARG|name=[[ماتیاس کرانویتر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|5|21}}|sortname=Kranevitter, Matias}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=ARG|name=[[خرمان پسلا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|6|27}}|sortname=Pezzella, German}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=PAR|name=[[ماتیاس روخاس (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|ماتیاس روخاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|11|3}}|sortname=Rojas, Matias}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=ARG|name=[[ماکسیمیلیانو مسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|12|15}}|sortname=Meza, Maximiliano}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=COL|name=[[میگل بورخا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|1|26}}|sortname=Borja, Miguel}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=ARG|name=[[مانوئل لانزینی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|2|15}}|sortname=Lanzini, Manuel}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=ARG|name=[[فاکوندو کلیدیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|4}}|sortname=Colidio, Facundo}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=ARG|name=لائوتارو ریورو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|1}}|sortname=Rivero, Lautaro}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=ARG|name=[[لئاندرو گونسالس پیرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|2|26}}|sortname=Gonzalez Pirez, Leandro}} {{cfts player|no=15|pos=FW|nat=ARG|name=[[سباستین دریوسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|9}}|sortname=Driussi, Sebastian}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=ARG|name=[[فابریسیو باستوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|28}}|sortname=Bustos, Fabricio}} {{cfts player|no=17|pos=DF|nat=CHI|name=[[پائولو دیاز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|8|25}}|sortname=Diaz, Paulo}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=ARG|name=[[پیتی مارتینس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|6|13}}|sortname=Martinez, Pity}} {{cfts player|no=19|pos=FW|nat=CHI|name=[[گونزالو تاپیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|2|18}}|sortname=Tapia, Gonzalo}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=ARG|name=[[میلتون کاسکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|4|11}}|sortname=Casco, Milton}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=ARG|name=[[مارکوس آکونیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|10|28}}|sortname=Acuna, Marcos}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=COL|name=[[کوین کاستانیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|29}}|sortname=Castano, Kevin}} {{cfts player|no=24|pos=MF|nat=ARG|name=[[انسو پرس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|2|22}}|sortname=Perez, Enzo}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=ARG|name=[[خرمایس لدسما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|2|13}}|sortname=Ledesma, Conan}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=ARG|name=[[ایگناسیو فرناندز (بازیکن فوتبال)|ایگناسیو فرناندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|1|12}}|sortname=Fernandez, Ignacio}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=ARG|name=بائوتیستا دادین|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|20}}|sortname=Dadin, Bautista}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=ARG|name=[[لوکاس مارتینز کوارتا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|5|10}}|sortname=Martinez Quarta, Lucas}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=ARG|name=[[رودریگو بیگاندرو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|2|16}}|sortname=Aliendro, Rodrigo}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=ARG|name=[[فرانکو ماستانتوئونو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|8|14}}|sortname=Mastantuono, Franco}} {{cfts player|no=31|pos=MF|nat=ARG|name=[[سانتیاگو سیمون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|13}}|sortname=Simon, Santiago}} {{cfts player|no=34|pos=MF|nat=ARG|name=[[گیولیانو گالوپو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|6|18}}|sortname=Galoppo, Giuliano}} {{cfts player|no=35|pos=MF|nat=ARG|name=جورجیو کوستانتینی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|4|16}}|sortname=Costantini, Giorgio}} {{cfts player|no=37|pos=GK|nat=ARG|name=لوکاس لاوانینو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|8|22}}|sortname=Lavagnino, Lucas}} {{cfts player|no=38|pos=FW|nat=ARG|name=[[ایان سوبیابره]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|1}}|sortname=Subiabre, Ian}} {{cfts player|no=39|pos=MF|nat=ARG|name=سانتیاگو لنچینا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|4}}|sortname=Lencina, Santiago}} {{cfts player|no=41|pos=GK|nat=ARG|name=سانتیاگو بلتران|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|10|4}}|sortname=Beltran, Santiago}} {{end}} === اوراوا رد دایموندز === سرمربی: {{flagicon|POL}} [[ماسیج سکورژا]] باشگاه ژاپنی [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] فهرست ۳۲ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=JPN|name=[[شوساکو نیشیکاوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1986|6|18}}|sortname=Nishikawa, Shusaku}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[دانیلو بوزا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|5|6}}|sortname=Boza, Danilo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=JPN|name=[[هیروکازو ایشیهارا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|26}}|sortname=Ishihara, Hirokazu}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=NOR|name=[[ماریوس هویبراتن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|1|23}}|sortname=Hoibraten, Marius}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=JPN|name=[[تایشی ماتسوموتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|8|22}}|sortname=Matsumoto, Taishi}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=JPN|name=[[هیروکی آبه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|28}}|sortname=Abe, Hiroki}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=BRA|name=[[ماتئوس ساویو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|4|15}}|sortname=Savio, Matheus}} {{cfts player|no=9|pos=MF|nat=JPN|name=[[گنکی هاراگوچی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|5|9}}|sortname=Haraguchi, Genki}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=JPN|name=[[شویا ناکاجیما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|8|23}}|sortname=Nakajima, Shoya}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=SWE|name=[[ساموئل گوستافسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|1|11}}|sortname=Gustafson, Samuel}} {{cfts player|no=12|pos=FW|nat=BRA|name=[[تیاگو سانتانا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|2|4}}|sortname=Santana, Thiago}} {{cfts player|no=13|pos=MF|nat=JPN|name=[[ریوما واتانابه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|10|2}}|sortname=Watanabe, Ryoma}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=JPN|name=[[تاکاهیرو سکینه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|4|19}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Sekine, Takahiro}} {{cfts player|no=16|pos=GK|nat=JPN|name=[[آیومی نیکاوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|12}}|sortname=Niekawa, Ayumi}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=JPN|name=[[هییرو کوموری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|8|6}}|sortname=Komori, Hiiro}} {{cfts player|no=18|pos=FW|nat=JPN|name=[[توشیکی تاکاهاشی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|20}}|sortname=Takahashi, Toshiki}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=JPN|name=[[توموآکی اوکوبو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|7|23}}|sortname=Okubo, Tomoaki}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=JPN|name=[[کای شیباتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|11|24}}|sortname=Shibato, Kai}} {{cfts player|no=24|pos=MF|nat=JPN|name=[[یوسوکه ماتسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|7|23}}|sortname=Matsuo, Yusuke}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=JPN|name=[[کایتو یاسوی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|9}}|sortname=Yasui, Kaito}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=JPN|name=[[تاکویا اوگیوارا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|11|23}}|sortname=Ogiwara, Takuya}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=JPN|name=توشیکازو تروچی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|11|8}}|sortname=Teruuchi, Toshikazu}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=JPN|name=کنتا نیموتو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|13}}|sortname=Nemoto, Kenta}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=JPN|name=[[شون یوشیدا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|28}}|sortname=Yoshida, Shun}} {{cfts player|no=35|pos=DF|nat=JPN|name=[[ریکیتو اینوه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|9}}|sortname=Inoue, Rikito}} {{cfts player|no=39|pos=MF|nat=JPN|name=[[جونپی هایاکاوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|12|5}}|sortname=Hayakawa, Junpei}} {{cfts player|no=41|pos=FW|nat=JPN|name=[[ریو نیتا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|10}}|sortname=Nitta, Rio}} {{cfts player|no=44|pos=GK|nat=JPN|name=الکس کیتا مالکولم|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|6|11}}|sortname=Malcolm, Alex Keita}} {{cfts player|no=45|pos=DF|nat=JPN|name=یوشیتاکا تاناکا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|4|5}}|sortname=Tanaka, Yoshitaka}} {{cfts player|no=46|pos=MF|nat=JPN|name=تاکشی وادا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2009|6|5}}|sortname=Wada, Takeshi}} {{cfts player|no=77|pos=MF|nat=JPN|name=[[تاکورو کانکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|7|30}}|sortname=Kaneko, Takuro}} {{cfts player|no=88|pos=MF|nat=JPN|name=[[یوایچی ناگانوما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|4|14}}|sortname=Naganuma, Yoichi}} {{end}} == گروه F == === بروسیا دورتموند === سرمربی: {{flagicon|CRO}} [[نیکو کواچ]] باشگاه آلمانی [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] فهرست ۳۰ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.bvb.de/de/en/news/news-overview/news.html/2025/6/10/The-BVB-squad-for-the-Club-World-Cup.html|title=The BVB squad for the Club World Cup|publisher=[[Borussia Dortmund]]|date=June 10, 2025|access-date=June 10, 2025|language=de}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=SUI|name=[[گریگور کوبل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|12|6}}|sortname=Kobel, Gregor}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=BRA|name=[[یان کوتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|3}}|sortname=Couto, Yan}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=GER|name=[[والدمار آنتون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|7|20}}|sortname=Anton, Waldemar}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=ALG|name=[[رامی بن سبعینی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|4|16}}|sortname=Bensebaini, Ramy}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=USA|name=[[جیووانی رینا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|11|13}}|sortname=Reyna, Giovanni}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=GER|name=[[فلیکس ان‌مکا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|10|10}}|sortname=Nmecha, Felix}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=GUI|name=[[سرو گیراسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|12}}|sortname=Guirassy, Sehrhou}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=GER|name=[[یولیان برانت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|5|2}}|sortname=Brandt, Julian|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=13|pos=MF|nat=GER|name=[[پاسکال گروس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|6|17}}|sortname=Groß, Pascal}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=GER|name=[[ماکسیمیلیان بیر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|10|17}}|sortname=Beier, Maximilian}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=BEL|name=[[ژولین دورانویل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|6}}|sortname=Duranville, Julien}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=ENG|name=[[کارنی چوکواومکا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|10|20}}|sortname=Chukwuemeka, Carney}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=AUT|name=[[مارسل سابیتزر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|3|17}}|sortname=Sabitzer, Marcel}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=SWE|name=[[دنیل سوونسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|2|12}}|sortname=Svensson, Daniel}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=GER|name=[[نیکلاس زوله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|9|3}}|sortname=Süle, Niklas}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=NOR|name=[[یولین رایرسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|11|17}}|sortname=Ryerson, Julian}} {{cfts player|no=27|pos=FW|nat=GER|name=[[کریم ادیمی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|1|18}}|sortname=Adeyemi, Karim}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=GER|name=سیلاس اوسترزینسکی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|19}}|sortname=Ostrzinski, Silas}} {{cfts player|no=33|pos=GK|nat=GER|name=[[الکساندر مایر (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|الکساندر مایر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|4|13}}|sortname=Meyer, Alexander}} {{cfts player|no=37|pos=FW|nat=USA|name=[[کول کمپل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|20}}|sortname=Campbell, Cole}} {{Cfts player|no=38|pos=MF|nat=GER|name=[[کیل واتین]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|2|16}}}} {{cfts player|no=39|pos=DF|nat=ITA|name=[[فیلیپو مانه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|8}}|sortname=Mané Filippo}} {{cfts player|no=40|pos=FW|nat=ITA|name=[[سامولو ایناسیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|4|2}}|sortname=Inacio, Samuele}} {{cfts player|no=41|pos=FW|nat=USA|name=[[ماتیس آلبرت]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2009|5|21}}|sortname=Albert, Mathis}} {{Cfts player|no=42|pos=DF|nat=GER|name=[[آلموگره کابار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|6}}}} {{cfts player|no=43|pos=FW|nat=ENG|name=[[جیمی گیتنز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|8|8}}|sortname=Gittens, Jamie}} {{cfts player|no=44|pos=DF|nat=FRA|name=[[سومائلا کولیبالی (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۳)|سومائلا کولیبالی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|10|14}}|sortname=Coulibaly, Soumaila}} {{cfts player|no=46|pos=MF|nat=MAR|name=[[ایمن آژیل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|4|10}}|sortname=Azhil, Ayman}} {{cfts player|no=47|pos=DF|nat=GER|name=الیاس بنکارا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|4|29}}|sortname=Benkara, Elias}} {{cfts player|no=77|pos=MF|nat=ENG|name=[[جوب بلینگهام]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|23}}|sortname=Bellingham, Jobe}} {{end}} === فلومیننزه === سرمربی: {{flagicon|BRA}} [[ریناتو گوچو]] باشگاه برزیلی [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] در فهرست ۳۲ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.fluminense.com.br/noticia/confira-jogadores-relacionados-para-a-copa-do-mundo-de-clubes-fifa|title=Confira jogadores relacionados para a Copa do Mundo de Clubes FIFA|trans-title=Check out the players for the FIFA Club World Cup|publisher=[[Fluminense FC]]|date=June 6, 2025|access-date=June 9, 2025|language=pt}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.fluminense.com.br/noticia/fluminense-acerta-a-contratacao-de-yeferson-soteldo|title=Fluminense acerta a contratação de Yeferson Soteldo|trans-title=Fluminense sign Yeferson Soteldo|publisher=Fluminense FC|language=pt-BR|date=June 10, 2025|accessdate=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=BRA|name=[[فابیو دیوسون لوپز|فابیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1980|9|10}}|sortname=}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=BRA|name=[[ساموئل خاویر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|8|6}}|sortname=}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[تیاگو سیلوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1984|9|22}}|sortname=|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=BRA|name=[[ایگناسیو (بازیکن فوتبال)|ایگناسیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|12|1}}|sortname=}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=URU|name=[[فاکوندو برنال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|8|21}}|sortname=}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=BRA|name=[[رنی (بازیکن فوتبال)|رنی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|9|14}}|sortname=}} {{Cfts player|no=7|pos=FW|nat=VEN|sortname=Soteldo, Yeferson|name=[[یفرسون سوتلدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|6|30}}}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=BRA|name=[[متئوس مارتینلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|10|5}}|sortname=}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[اورالدو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|اورالدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|7|5}}|sortname=}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=BRA|name=[[گانسو (بازیکن فوتبال)|گانسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|10|12}}|sortname=}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[کنو (بازیکن فوتبال)|کنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|10|9}}|sortname=}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=COL|name=[[گابریل فوئنتس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|9}}|sortname=}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=ARG|name=[[خرمان کانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|2|1}}|sortname=}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=BRA|name=[[نوناتو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|نوناتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|3|3}}|sortname=}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=URU|name=[[آگوستین کانوبیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|1}}|sortname=}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=PAR|name=[[روبن لزکانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|9}}|sortname=}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=COL|name=[[جان آریاس (بازیکن فوتبال)|جان آریاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|9|21}}|sortname=}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=ARG|name=[[خوان پابلو فریتس|خوان فریتس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|11}}|sortname=}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=BRA|name=[[گوگا (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|گوگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|8|29}}|sortname=}} {{cfts player|no=25|pos=FW|nat=URU|name=[[خواکین لاویگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|3}}|sortname=Lavega, Joaquín}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=BRA|name=[[مانوئل (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۰)|مانوئل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|2|26}}|sortname=}} {{cfts player|no=27|pos=GK|nat=BRA|name=[[مارسلو پیتالوگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|20}}|sortname=Pitaluga, Marcelo}} {{cfts player|no=28|pos=FW|nat=BRA|name=[[ریکلمه فلیپه|ریکلمه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|3|13}}|sortname=}} {{cfts player|no=29|pos=DF|nat=BRA|name=[[تیاگو سانتوس (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۸۹)|تیاگو سانتوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|9|5}}|sortname=}} {{cfts player|no=35|pos=MF|nat=BRA|name=[[هرکولس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|هرکولس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|10|20}}|sortname=}} {{cfts player|no=37|pos=MF|nat=BRA|name=[[ایساکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۷)|ایساکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|24}}|sortname=}} {{cfts player|no=45|pos=MF|nat=BRA|name=[[لیما (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|لیما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|11}}|sortname=}} {{cfts player|no=50|pos=GK|nat=BRA|name=گوستاوو رامالیو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|9|16}}|sortname=}} {{cfts player|no=55|pos=MF|nat=BRA|name=والاس دیوی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|10}}|sortname=}} {{cfts player|no=77|pos=FW|nat=BRA|name=[[پائولو بایا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|26}}|sortname=}} {{cfts player|no=90|pos=FW|nat=COL|name=[[کوین سرنا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|12|22}}|sortname=}} {{cfts player|no=98|pos=GK|nat=BRA|name=[[ویتور اوداس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|21}}|sortname=}} {{end}} === ماملودی سانداونز === سرمربی: {{flagicon|POR}} [[میگل کاردوسو (مربی فوتبال)|میگل کاردوسو]] باشگاه آفریقایی [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=UGA|name=[[دنیس اونیانگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1985|5|15}}|sortname=Onyango, Denis}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=RSA|name=مالیبونگوی خوزا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|16}}|sortname=Khoza, Malibongwe}} {{cfts player|no=4|pos=MF|nat=RSA|name=[[تیبوهو موکوئنا (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|تیبوهو موکوئنا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|1|24}}|sortname=Mokoena, Teboho}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=RSA|name=[[موسی لیبوسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|10|10}}|sortname=Lebusa, Mosa}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=RSA|name=[[اوبری مودیبا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|7|22}}|sortname=Modiba, Aubrey}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=ARG|name=[[ماتیاس اسکیویل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|3|22}}|sortname=Esquivel, Matias}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=RSA|name=[[جیدن آدامز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|5|5}}|sortname=Adams, Jayden}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=BRA|name=[[آرتور سیلز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|3}}|sortname=Sales, Arthur}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=BRA|name=[[لوکاس ریبیرو کاستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|9}}|sortname=Ribeiro Costa, Lucas}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=CHI|name=[[مارسلو آلنده]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|4|7}}|sortname=Allende, Marcelo}} {{cfts player|no=12|pos=MF|nat=RSA|name=[[نئو میما]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|12|1}}|sortname=Maema, Neo}} {{cfts player|no=13|pos=FW|nat=RSA|name=[[اکرم رینرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|12|19}}|sortname=Rayners, Iqraam}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=RSA|name=[[ترنس ماشیگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|28}}|sortname=Mashego, Terrence}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=RSA|name=[[باتوسی آوباس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|5|14}}|sortname=Aubaas, Bathusi}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=RSA|name=کوتلوانو لتلهاکو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|25}}|sortname=Letlhaku, Kutlwano}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=RSA|name=[[تشریق متئوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|12}}|sortname=Matthews, Tashreeq}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=RSA|name=[[تمبا زوانه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|8|3}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Zwane, Themba}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=RSA|name=[[گرانت کیکانا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|10|31}}|sortname=Kekana, Grant}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=RSA|name=[[اسفیلیلی مخولیسه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|19}}|sortname=Mkhulise, Sphelele}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=RSA|name=[[سییابونگا مابینا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|18}}|sortname=Mabena, Siyabonga}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=RSA|name=[[کیانو کوپیدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|15}}|sortname=Cupido, Keanu}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=RSA|name=[[خولیسو مودائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|4|26}}|sortname=Mudau, Khuliso}} {{cfts player|no=26|pos=GK|nat=RSA|name=[[ریاد پیترس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|2|17}}|sortname=Pieterse, Reyaad}} {{cfts player|no=27|pos=DF|nat=RSA|name=[[تاپیلو مورنا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|8|6}}|sortname=Morena, Thapelo}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=RSA|name=[[زوکو مدونییلوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|9}}|sortname=Mdunyelwa, Zuko}} {{cfts player|no=29|pos=DF|nat=ZIM|name=[[دیواین لونگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|5|28}}|sortname=Lunga, Divine}} {{cfts player|no=30|pos=GK|nat=RSA|name=[[رانون ویلیامز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|1|21}}|sortname=Williams, Ronwen}} {{cfts player|no=33|pos=FW|nat=RSA|name=[[تاپیلو ماسیکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|11}}|sortname=Maseko, Thapelo}} {{cfts player|no=34|pos=DF|nat=RSA|name=[[موتوبی موالا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|6|14}}|sortname=Mvala, Mothobi}} {{cfts player|no=35|pos=FW|nat=RSA|name=[[لبو موثیبا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|1|28}}|sortname=Mothiba, Lebo}} {{cfts player|no=37|pos=DF|nat=RSA|name=[[کیگان یوهانز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|31}}|sortname=Johannes, Kegan}} {{cfts player|no=38|pos=FW|nat=NAM|name=[[پیتر شالولیله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|10|23}}|sortname=Shalulile, Peter}} {{cfts player|no=45|pos=MF|nat=RSA|name=نتاندو نکوسی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|30}}|sortname=Nkosi, Ntando}} {{cfts player|no=46|pos=MF|nat=RSA|name=تاتو سیبییا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|6|23}}|sortname=Sibiya, Thato}} {{cfts player|no=50|pos=GK|nat=RSA|name=[[سانیلی تشابالالا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|5|12}}|sortname=Tshabalala, Sanele}} {{end}} === اولسان اچ‌دی === سرمربی: {{flagicon|KOR}} [[کیم پان-گون]] باشگاه کره‌ای [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] فهرست ۲۹ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=KOR|name=کانگ مین-وو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|2}}|sortname=Kang, Minwoo}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=KOR|name=سئو میونگ-گوان|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|11|23}}|sortname=Seo, Myungguan}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=KOR|name=[[جونگ وو-یونگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|12|14}}|sortname=Jung, Wooyoung}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=SWE|name=[[داریان بویانیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|12|28}}|sortname=Bojanic, Darijan}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=KOR|name=[[کو سئونگ-بئوم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|4|24}}|sortname=Ko, Seungbeom}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=KOR|name=[[کیم مین-وو (بازیکن فوتبال)|کیم مین-وو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|2|25}}|sortname=Kim, Minwoo}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=KOR|name=[[اوم وان-سانگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|6}}|sortname=Um, Wonsang}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=KOR|name=[[کانگ سانگ-وو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|10|7}}|sortname=Kang, Sangwoo}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=KOR|name=[[لی جین-هیون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|26}}|sortname=Lee, Jinhyun}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=KOR|name=لی هوی-گیون|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|29}}|sortname=Lee, Huigyun}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=SWE|name=[[گوستاو لودویگسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|10|20}}|sortname=Ludwigson, Gustav}} {{cfts player|no=18|pos=FW|nat=KOR|name=[[هئو یول (بازیکن فوتبال)|هئو یول]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|4|12}}|sortname=Heo, Yool}} {{cfts player|no=19|pos=DF|nat=KOR|name=[[کیم یونگ گوون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|2|27}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Kim, Younggwon}} {{cfts player|no=21|pos=GK|nat=KOR|name=[[جو هیون وو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|9|25}}|sortname=Jo, Hyeonwoo}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=KOR|name=[[کیم مین-هیوک (بازیکن فوتبال، زاده اوت ۱۹۹۲)|کیم مین-هیوک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|8|16}}|sortname=Kim, Minhyeok}} {{cfts player|no=23|pos=GK|nat=KOR|name=مون جونگ-این|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|3|16}}|sortname=Moon, Jungin}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=KOR|name=[[یون جونگ-گیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|3|20}}|sortname=Yoon, Jonggyu}} {{cfts player|no=26|pos=DF|nat=KOR|name=پارک مین-سئو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|15}}|sortname=Park, Minseo}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=KOR|name=[[لی چونگ-یونگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|7|2}}|sortname=Lee, Chungyong}} {{cfts player|no=28|pos=DF|nat=KOR|name=[[لی جائه-ایک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|5|21}}|sortname=Lee, Jaeik}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=KOR|name=یون جائه-سئوک|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|10|22}}|sortname=Yoon, Jaeseok}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=KOR|name=ریو سئونگ-مین|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|3}}|sortname=Ryu, Seongmin}} {{cfts player|no=36|pos=MF|nat=VEN|name=[[ماتیاس لاکاوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|10|24}}|sortname=Lacava, Matias}} {{cfts player|no=41|pos=MF|nat=KOR|name=پارک سانگ-جون|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|19}}|sortname=Park, Sangjun}} {{cfts player|no=66|pos=DF|nat=POL|name=[[میلوش ترویاک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|5}}|sortname=Trojak, Milosz}} {{cfts player|no=72|pos=MF|nat=KOR|name=بک این-وو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|11|29}}|sortname=Back, Inwoo}} {{cfts player|no=96|pos=DF|nat=KOR|name=چوی سئوک-هیون|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|13}}|sortname=Choi, Seokhyun}} {{cfts player|no=97|pos=MF|nat=BRA|name=[[اریک فاریاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|1|3}}|sortname=Farias, Erick}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=BRA|name=[[یاگو کاریلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|7|27}}|sortname=Cariello, Yago}} {{end}} == گروه G == === العین === سرمربی: {{flagicon|SRB}} [[ولادیمیر ایویچ]] باشگاه اماراتی [[باشگاه فوتبال العین|العین]] فهرست ۳۳ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|title="The Boss" announces the first team's official starting lineup for the FIFA Clubs World Cup 2025 football tournament|url=https://alainclub.ae/fc/the-boss-announces-the-first-teams-official-starting-lineup-for-the-fifa-clubs-world-cup-2025-football-tournament/|publisher=[[Al Ain FC]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025|language=en}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=POR|name=[[روی پاتریسیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1988|2|15}}|sortname=Patricio, Rui}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=UAE|name=[[کوامه اوتون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|9|22}}|sortname=Autonne, Kouame}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=MAR|name=یحیی بن خالق|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|9|14}}|sortname=Ben Khaleq, Yahya}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=KOR|name=[[پارک یونگ وو (بازیکن فوتبال)|پارک یونگ وو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|9|10}}|sortname=Park, Yongwoo}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=UAE|name=[[یحیی نادر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|9|11}}|sortname=Nader, Yahia}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=PAR|name=[[ماتیاس سیگوویا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|4}}|sortname=Segovia, Matias}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=UAE|name=[[محمد عباس (بازیکن فوتبال)|محمد عباس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|9|30}}|sortname=Abbas, Mohammed}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=TOG|name=[[کودجو لابا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|1|27}}|sortname=Laba, Kodjo Fo-Doh}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=PAR|name=[[کاکو (بازیکن فوتبال)|کاکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|1|11}}|sortname=Kaku}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=UAE|name=[[جوناتاس سانتوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|12|16}}|sortname=Santos, Jonatas}} {{cfts player|no=13|pos=FW|nat=MAR|name=[[حسین رحیمی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|2|4}}|sortname=Rahimi, Houssine}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=SVN|name=[[مارسل راتنیک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|12|23}}|sortname=Ratnik, Marcel}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=BRA|name=[[اریک (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|اریک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|18}}|sortname=Erik}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=UAE|name=[[خالد الهاشمی (بازیکن فوتبال)|خالد الهاشمی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|18}}|sortname=Hashemi, Khalid}} {{cfts player|no=17|pos=GK|nat=UAE|name=[[خالد عیسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|9|15}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Eisa, Khalid}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=ARG|name=[[متئو سانابریا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|31}}|sortname=Sanabria, Mateo}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=ARG|name=[[ماتیاس پالاسیوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|5|10}}|sortname=Palacios, Matias}} {{cfts player|no=21|pos=MF|nat=MAR|name=[[سوفیان رحیمی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|6|2}}|sortname=Rahimi, Soufiane}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=EGY|name=[[رامی ربیعه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|5|20}}|sortname=Rabia, Ramy}} {{cfts player|no=28|pos=MF|nat=MAR|name=[[نسیم شاذلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|7|28}}|sortname=Chadli, Nassim}} {{cfts player|no=29|pos=DF|nat=POR|name=[[فابیو کاردوزو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|4|19}}|sortname=Cardoso, Fabio}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=UAE|name=حازم عباس|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|18}}|sortname=Abbas, Hazim}} {{cfts player|no=35|pos=GK|nat=NGA|name=حسن محمد|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|7|21}}|sortname=Muhammed, Hassan}} {{cfts player|no=36|pos=DF|nat=ARG|name=[[فاکوندو زابالا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|2}}|sortname=Zabala, Facundo}} {{cfts player|no=41|pos=GK|nat=BIH|name=وداد علیباشیچ|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|7|27}}|sortname=Alibasic, Vedad}} {{cfts player|no=46|pos=DF|nat=MLI|name=درامانه کومار|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|23}}|sortname=Koumare, Dramane}} {{cfts player|no=56|pos=DF|nat=SEN|name=آمادو نیانگ|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|8|3}}|sortname=Niang, Amadou}} {{cfts player|no=70|pos=MF|nat=MLI|name=عبدالکریم ترائوره|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|11}}|sortname=Traore, Abdoul Karim}} {{cfts player|no=72|pos=FW|nat=UAE|name=[[محمد آوادالا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|16}}|sortname=Awadalla, Mohamed}} {{cfts player|no=77|pos=FW|nat=NGA|name=ریلوانو سارکی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|2}}|sortname=Sarki, Rilwanu}} {{cfts player|no=80|pos=MF|nat=NGA|name=جاشوا یوداه|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|7|5}}|sortname=Udoh, Joshua}} {{cfts player|no=97|pos=DF|nat=AUT|name=[[آدیس یاشیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|2|12}}|sortname=Jasic, Adis}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=CGO|name=جوسنا لولندو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|15}}|sortname=Loulendo, Josna}} {{end}} === یوونتوس === سرمربی: {{flagicon|CRO}} [[ایگور تودور]] باشگاه ایتالیایی [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=POR|name=[[آلبرتو کوستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|9|29}}|sortname=Alberto Costa}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[گلیسون برمر|برمر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|18}}|sortname=Bremer}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=ITA|name=[[فدریکو گاتی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|6|24}}|sortname=Gatti, Federico}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ITA|name=[[مانوئل لوکاتلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|8}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Locatelli, Manuel}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=ENG|name=[[لوید کلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|10|6}}|sortname=Kelly, Lloyd}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=POR|name=[[فرانسیسکو کونسیسائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|14}}|sortname=Conceicao, Francisco}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=NED|name=[[تئون کوپمینرس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|2|28}}|sortname=Koopmeiners, Teun}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=SRB|name=[[دوشان ولاهوویچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|28}}|sortname=Vlahovic, Dusan}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=TUR|name=[[کنان ییلدیز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|5|4}}|sortname=Yildiz, Kenan}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=ARG|name=[[نیکولاس گونزالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|6}}|sortname=Gonzalez, Nicolas}} {{cfts player|no=14|pos=FW|nat=POL|name=[[آرکادیوش میلیک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|2|28}}|sortname=Milik, Arkadiusz}} {{cfts player|no=15|pos=DF|nat=FRA|name=[[پیر کالولو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|6|5}}|sortname=Kalulu, Pierre}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=USA|name=[[وستن مک‌کنی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|8|28}}|sortname=McKennie, Weston}} {{cfts player|no=17|pos=MF|nat=MNE|name=[[واسیلی آدژیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|12}}|sortname=Adzic, Vasilije}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=SRB|name=[[فیلیپ کوستیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|11|1}}|sortname=Kostic, Filip}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=FRA|name=[[چفرن تورام]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|26}}|sortname=Thuram, Khephren}} {{cfts player|no=20|pos=FW|nat=FRA|name=[[رندال کولو موانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|12|5}}|sortname=Kolo Muani, Randal}} {{cfts player|no=22|pos=FW|nat=USA|name=[[تیموتی وه‌آ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|22}}|sortname=Weah, Timothy}} {{cfts player|no=23|pos=GK|nat=ITA|name=[[کارلو پینسولیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1990|3|16}}|sortname=Pinsoglio, Carlo}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ITA|name=[[دنیله روگانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|7|29}}|sortname=Rugani, Daniele}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=BRA|name=[[دوگلاس لوییز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|5|9}}|sortname=Douglas Luiz}} {{cfts player|no=27|pos=DF|nat=ITA|name=[[آندریا کامبیاسو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|20}}|sortname=Cambiaso, Andrea}} {{cfts player|no=29|pos=GK|nat=ITA|name=[[میشل دی گرگوریو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|7|27}}|sortname=Di Gregorio, Michele}} {{cfts player|no=36|pos=FW|nat=ITA|name=[[لورنزو آنگله]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|26}}|sortname=Anghele, Lorenzo}} {{cfts player|no=37|pos=DF|nat=ITA|name=[[نیکولو ساوونا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|19}}|sortname=Savona, Nicolo}} {{cfts player|no=38|pos=GK|nat=ITA|name=جیووانی دافارا|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|12|5}}|sortname=Daffara, Giovanni}} {{cfts player|no=40|pos=DF|nat=SWE|name=[[یوناس روحی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|7}}|sortname=Rouhi, Jonas}} {{cfts player|no=41|pos=DF|nat=ESP|name=[[خاویر ژیل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|3}}|sortname=Gil, Javier}} {{cfts player|no=43|pos=MF|nat=ITA|name=آگوستو اووسو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|28}}|sortname=Owusu, Augusto}} {{cfts player|no=48|pos=FW|nat=ITA|name=[[الساندرو پیترلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|5}}|sortname=Pietrelli, Alessandro}} {{cfts player|no=51|pos=FW|nat=BEL|name=[[ساموئل امبانگولا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|16}}|sortname=Mbangula, Samuel}} {{cfts player|no=56|pos=FW|nat=ITA|name=[[نیکولو کودریگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|8|7}}|sortname=Cudrig, Nicolo}} {{cfts player|no=57|pos=FW|nat=ITA|name=[[توماسو مانچینی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|7|23}}|sortname=Mancini, Tommaso}} {{cfts player|no=58|pos=MF|nat=ITA|name=استفانو تورکو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|24}}|sortname=Turco, Stefano}} {{cfts player|no=64|pos=GK|nat=ITA|name=[[جیووانی گاروفانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|10|20}}|sortname=Garofani, Giovanni}} {{end}} === منچستر سیتی === سرمربی: {{flagicon|ESP}} [[پپ گواردیولا]] باشگاه انگلیسی [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] فهرست ۲۷ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|title=City name travelling squad for FIFA Club World Cup|url=https://www.mancity.com/news/fifa-club-world-cup/fifa-club-world-cup-travelling-squad-man-city-63885245|publisher=[[Manchester City]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025|language=en}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=POR|name=[[روبن دیاز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1997|5|14}}|sortname=Dias, Rúben|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=4|pos=MF|nat=NED|name=[[تیجانی ریندرس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|7|29}}|sortname=Reijnders, Tijjani}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=ENG|name=[[جان استونز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1994|5|28}}|sortname=Stones, John}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=NED|name=[[ناتان آکه]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1995|2|18}}|sortname=Aké, Nathan}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=EGY|name=[[عمر مرموش]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1999|2|7}}|sortname=Marmoush, Omar}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=NOR|name=[[ارلینگ هالند]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2000|7|21}}|sortname=Haaland, Erling}} {{cfts player|no=11|pos=MF|nat=BEL|name=[[جرمی دوکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2002|5|27}}|sortname=Doku, Jérémy}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=ENG|name=[[مارکوس بتینلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1992|5|24}}|sortname=Bettinelli, Marcus}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=ESP|name=[[نیکو گونزالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2002|1|3}}|sortname=González, Nico}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=ESP|name=[[رودری]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1996|6|22}}|sortname=Rodrigo}} {{cfts player|no=18|pos=GK|nat=GER|name=[[استفان اورتگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1992|11|6}}|sortname=Ortega Moreno, Stefan}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=GER|name=[[ایلکای گوندوغان]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1990|10|24}}|sortname=Gündoğan, İlkay}} {{cfts player|no=20|pos=MF|nat=POR|name=[[برناردو سیلوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1994|8|10}}|sortname=Silva, Bernardo}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=ALG|name=[[رایان آیت-نوری]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2001|6|6}}|sortname=Aït-Nouri, Rayan}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=BRA|name=[[ویتور ریس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2006|1|12}}|sortname=Reis, Vitor}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=CRO|name=[[یوشکو گواردیول]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2002|1|23}}|sortname=Gvardiol, Joško}} {{cfts player|no=25|pos=DF|nat=SUI|name=[[مانوئل آکانجی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1995|7|19}}|sortname=Akanji, Manuel}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=BRA|name=[[ساویو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|ساوینیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2004|4|10}}|sortname=Savinho}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=POR|name=[[ماتئوس نونز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|8|27}}|sortname=Nunes, Matheus}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=FRA|name=[[رایان شرکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2003|8|17}}|sortname=Cherki, Rayan}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=ARG|name=[[کلودیو ایچوری]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2006|1|2}}|sortname=Echeverri, Claudio}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=BRA|name=[[ادرسون مورائس|ادرسون]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1993|8|17}}|sortname=Ederson}} {{cfts player|no=45|pos=DF|nat=UZB|name=[[عبدالقادر حسنوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2004|2|29}}|sortname=Khusanov, Abdukodir}} {{cfts player|no=47|pos=MF|nat=ENG|name=[[فیل فودن]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2000|5|28}}|sortname=Foden, Phil}} {{cfts player|no=52|pos=MF|nat=NOR|name=[[اسکار باب]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2003|7|12}}|sortname=Bobb, Oscar}} {{cfts player|no=75|pos=MF|nat=ENG|name=[[نیکو اوریلی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|3|21}}|sortname=O’Reilly, Nico}} {{cfts player|no=82|pos=DF|nat=ENG|name=[[ریکو لویس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2004|11|21}}|sortname=Lewis, Rico}} {{end}} === الوداد === سرمربی: {{flagicon|MAR}} محمد امین بن‌هاشم باشگاه مراکشی [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] فهرست ۲۹ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=MAR|name=[[یوسف المطیع]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|12|16}}|sortname=Motie, Youssef}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=MAR|name=محمد مفید|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|1|12}}|sortname=Moufid, Mohamed}} {{cfts player|no=4|pos=FW|nat=RSA|name=[[تمبینکوسی لورچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|7|22}}|sortname=Lorch, Thembinkosi}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=MAR|name=[[اسماعیل مترجی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|1}}|sortname=Moutaraji, Ismail}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=MTQ|name=[[میکائیل مالسا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|10|12}}|sortname=Malsa, Mickael}} {{cfts player|no=8|pos=FW|nat=NED|name=[[محمد رایحی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|7|1}}|sortname=Rayhi, Mohamed}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=GHA|name=[[ساموئل اوبنگ (بازیکن فوتبال)|ساموئل اوبنگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|15}}|sortname=Obeng, Samuel}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=BRA|name=[[آرتور (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۵)|آرتور]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|24}}|sortname=Arthur}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=MAR|name=[[نورالدین امرابط]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|3|31}}|sortname=Amrabat, Nordin}} {{cfts player|no=12|pos=GK|nat=MAR|name=[[مهدی بن‌عبید]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|24}}|sortname=Benabid, Mehdi}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=MAR|name=[[عبدالمنعم بوطویل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|9}}|sortname=Boutouil, Abdelmounaim}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=MAR|name=[[جمال حرکاس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|11|24}}|other=[[کاپیتان (بازیکن فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Harkass, Jamal}} {{cfts player|no=17|pos=FW|nat=MAR|name=زکریا فتحی|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|8|14}}|sortname=Fathi, Zakaria}} {{cfts player|no=18|pos=DF|nat=MAR|name=[[فهد موفی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|5|5}}|sortname=Moufi, Fahd}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=MAR|name=[[المهدی المبارک]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|1|22}}|sortname=Moubarik, El Mehdi}} {{cfts player|no=21|pos=FW|nat=RSA|name=[[کاسیوس مایلولا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|6|12}}|sortname=Mailula, Cassius}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=NED|name=[[بارت مایرز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|1|10}}|sortname=Meijers, Bart}} {{cfts player|no=23|pos=MF|nat=MAR|name=اسامه زمراوی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|3|1}}|sortname=Zemraoui, Oussama}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=MAR|name=ایوب بوشته|age={{birth date and age2|2025|6|14|1993|12|3}}|sortname=Boucheta, Ayoub}} {{cfts player|no=25|pos=MF|nat=BFA|name=[[استفان عزیز کی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|3|6}}|sortname=Aziz Ki, Stephane}} {{cfts player|no=26|pos=FW|nat=TAN|name=سلمانی موالیمو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|19}}|sortname=Mwalimu, Selemani}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=MAR|name=[[اسماعیل بنکاتب]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|7|4}}|sortname=Benktib, Ismael}} {{cfts player|no=29|pos=FW|nat=MAR|name=حمزه حنوری|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|22}}|sortname=Hannouri, Hamza}} {{cfts player|no=33|pos=MF|nat=BRA|name=پدرینیو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|1|1}}|sortname=Pedrinho}} {{cfts player|no=34|pos=MF|nat=MAR|name=یاسین بنانی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2008|7|17}}|sortname=Bennani, Yassine}} {{cfts player|no=36|pos=GK|nat=MAR|name=عمر اقزد|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|3|16}}|sortname=Aqzdaou, Omar}} {{cfts player|no=44|pos=MF|nat=MAR|name=رایان ماهتو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|1}}|sortname=Mahtou, Rayane}} {{cfts player|no=72|pos=DF|nat=BRA|name=گیرمه فریرا|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|12|2}}|sortname=Ferreira, Guilherme}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=SYR|name=[[عمر السومه]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|3|23}}|sortname=Somah, Omar}} {{end}} == گروه H == === الهلال === سرمربی: {{flagicon|ITA}} [[سیمونه اینزاگی]] باشگاه عربستانی [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] فهرست ۳۵ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=SEN|name=[[کالیدو کولیبالی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|6|20}}|sortname=Koulibaly, Kalidou}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=KSA|name=[[خلیفه الدوسری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|1|2}}|sortname=Dawsari, Khalifah}} {{cfts player|no=5|pos=DF|nat=KSA|name=[[علی ال بلیهی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|11|21}}|sortname=Bulaihi, Ali}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=BRA|name=[[رنان لودی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|4|8}}|sortname=Lodi, Renan}} {{cfts player|no=7|pos=MF|nat=KSA|name=[[خالد الغنام]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|11|8}}|sortname=Ghannam, Khalid}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=POR|name=[[روبن نوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|3|13}}|sortname=Neves, Ruben}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=SRB|name=[[الکساندر میتروویچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|16}}|sortname=Mitrovic, Aleksandar}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[مارکوس لئوناردو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|5|2}}|sortname=Marcos Leonardo}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=KSA|name=[[یاسر الشهرانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|5|25}}|sortname=Shahrani, Yasser}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=KSA|name=[[محمد القحطانی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|7|23}}|sortname=Qahtani, Mohammed}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=KSA|name=[[ناصر الدوسری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|12|19}}|sortname=Dawsari, Nasser}} {{cfts player|no=17|pos=GK|nat=KSA|name=[[محمد الربيعي]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|8|14}}|sortname=Rubaie, Mohammed}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=KSA|name=[[مصعب الجویر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|20}}|sortname=Juwayr, Musab}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=POR|name=[[ژوآو کانسلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|5|27}}|sortname=Cancelo, Joao}} {{cfts player|no=22|pos=MF|nat=SRB|name=[[سرگی میلینکویچ-ساویچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|27}}|sortname=Milinkovic-Savic, Sergej}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=KSA|name=[[متعب الحربی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|20}}|sortname=Harbi, Moteb}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=BRA|name=[[کایو سزار]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|15}}|sortname=Kaio Cesar}} {{cfts player|no=28|pos=MF|nat=KSA|name=[[محمد کنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|22}}|sortname=Kanno, Mohamed}} {{cfts player|no=29|pos=MF|nat=KSA|name=[[سالم الدوسری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|8|19}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Dawsari, Salem}} {{cfts player|no=31|pos=DF|nat=KSA|name=ریان الغامدی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|3}}|sortname=Ghamdi, Rayan}} {{cfts player|no=33|pos=MF|nat=KSA|name=محمد المحیش|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|3|2}}|sortname=Muhaysh, Mohammed}} {{cfts player|no=34|pos=DF|nat=KSA|name=صالح البرناوی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|2|8}}|sortname=Barnawi, Saleh}} {{cfts player|no=36|pos=DF|nat=KSA|name=سعود هارون|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|7|19}}|sortname=Haroun, Saud}} {{cfts player|no=37|pos=GK|nat=MAR|name=[[یاسین بونو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|4|5}}|sortname=Bounou, Yassine}} {{cfts player|no=38|pos=FW|nat=KSA|name=ترکی الغمیل|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|2|2}}|sortname=Ghumayl, Turki}} {{cfts player|no=39|pos=MF|nat=KSA|name=عبدالعزیز حدود|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|10}}|sortname=Hadhood, Abdulaziz}} {{cfts player|no=40|pos=GK|nat=KSA|name=احمد ابو راسن|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|2}}|sortname=Abu Rasen, Ahmad}} {{cfts player|no=43|pos=DF|nat=KSA|name=سعد المهاری|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|12|6}}|sortname=Muthary, Saad}} {{cfts player|no=50|pos=GK|nat=KSA|name=عبدالله الغامدی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|8|14}}|sortname=Ghamdi, Abdulelah}} {{cfts player|no=77|pos=MF|nat=BRA|name=[[مالکوم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|2|26}}|sortname=Malcom}} {{cfts player|no=78|pos=DF|nat=KSA|name=[[علی لاجامی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|4|24}}|sortname=Lajami, Ali}} {{cfts player|no=87|pos=DF|nat=KSA|name=[[حسان تمبکتی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|2|9}}|sortname=Tombakti, Hassan}} {{cfts player|no=88|pos=DF|nat=KSA|name=[[حمد الیامی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|5|17}}|sortname=Yami, Hamad}} {{cfts player|no=89|pos=MF|nat=KSA|name=[[عبدالاله المالکی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|10|11}}|sortname=Malki, Abdulellah}} {{cfts player|no=99|pos=FW|nat=KSA|name=[[عبدالله الحمدان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|9|13}}|sortname=Hamdan, Abdullah}} {{end}} === پاچوکا === سرمربی: {{flagicon|MEX}} [[خایمه لوسانو]] باشگاه مکزیکی [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] فهرست ۳۰ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=ARG|name=[[سرجیو بارتو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|4|20}}|sortname=Barreto, Sergio}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=MEX|name=[[آلونسو آسیوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|3|28}}|sortname=Aceves, Alonso}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=BRA|name=[[ادواردو بائرمان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|13}}|sortname=Bauermann, Eduardo}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=MEX|name=[[پدرو پدرازا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|4|30}}|sortname=Pedraza, Pedro}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=URU|name=[[سانتیاگو هومنچنکو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|8|30}}|sortname=Homenchenko, Santiago}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=MEX|name=[[امیلیو رودریگز (بازیکن فوتبال)|امیلیو رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|21}}|sortname=Rodriguez, Emilio}} {{cfts player|no=8|pos=DF|nat=MEX|name=[[برایان گونزالس (بازیکن فوتبال مکزیکی)|برایان گونزالس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|4|10}}|sortname=Gonzalez, Bryan}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=MEX|name=[[ایلیان هرناندز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|4|12}}|sortname=Hernandez, Illian}} {{cfts player|no=10|pos=FW|nat=BRA|name=[[جان کندی (بازیکن فوتبال برزیلی)|جان کندی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|5|18}}|sortname=John Kennedy}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=MAR|name=[[اسامه ادریسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|26}}|sortname=Idrissi, Oussama}} {{cfts player|no=12|pos=FW|nat=MEX|name=الکسی دومینگز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|1|3}}|sortname=Dominguez, Alexei}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=MEX|name=[[سباستین خورادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|9|28}}|sortname=Jurado, Sebastian}} {{cfts player|no=14|pos=DF|nat=MEX|name=کارلوس سانچز|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|4|13}}|sortname=Sanchez, Carlos}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=MEX|name=[[اسرائیل لونا (بازیکن فوتبال)|اسرائیل لونا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|3|23}}|sortname=Luna, Israel}} {{cfts player|no=16|pos=DF|nat=URU|name=[[فدریکو پریرا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2000|2|24}}|sortname=Pereira, Federico}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=ARG|name=[[آگوستین پالاویسینو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|11|9}}|sortname=Palavecino, Agustin}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=MEX|name=[[خاویر ادواردو لوپز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1994|9|17}}|sortname=Lopez, Javier Eduardo}} {{cfts player|no=21|pos=DF|nat=MEX|name=[[خوزه کاستیلو (بازیکن فوتبال)|خوزه کاستیلو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|12|2}}|sortname=Castillo, Jose}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=ARG|name=[[گوستاوو کابرال]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1985|10|14}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Cabral, Gustavo}} {{cfts player|no=23|pos=FW|nat=VEN|name=[[سالومون روندون]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1989|9|16}}|sortname=Rondon, Salomon}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=MEX|name=[[لوئیس رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|لوئیس رودریگز]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1991|1|21}}|sortname=Rodriguez, Luis}} {{cfts player|no=25|pos=GK|nat=MEX|name=[[کارلوس مورنو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|کارلوس مورنو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1998|1|29}}|sortname=Moreno, Carlos}} {{cfts player|no=26|pos=MF|nat=MEX|name=[[آلن باتیستا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|6|11}}|sortname=Bautista, Alan}} {{cfts player|no=27|pos=MF|nat=MEX|name=[[برایان گارسیا (بازیکن فوتبال مکزیکی)|برایان گارسیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|10|31}}|sortname=Garcia, Brian}} {{cfts player|no=28|pos=MF|nat=MEX|name=[[الیاس مونتیل]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|10|7}}|sortname=Montiel, Elias}} {{cfts player|no=29|pos=FW|nat=BRA|name=[[کندی (بازیکن فوتبال)|کندی]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|8}}|sortname=Kenedy}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=COL|name=[[آویلس هورتادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1987|4|20}}|sortname=Hurtado, Aviles}} {{cfts player|no=31|pos=GK|nat=MEX|name=خوزه یولوجیو|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|2|11}}|sortname=Eulogio, Jose}} {{cfts player|no=32|pos=MF|nat=MEX|name=[[ویکتور گوسمان (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|ویکتور گوسمان]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1995|2|3}}|sortname=Guzman, Victor}} {{cfts player|no=35|pos=DF|nat=MEX|name=[[خورخه برلانگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|7|18}}|sortname=Berlanga, Jorge}} {{end}} === رئال مادرید === سرمربی: {{flagicon|ESP}} [[ژابی آلونسو]] باشگاه اسپانیایی [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] فهرست ۳۴ نفره خود را اعلام کرد.<ref>{{cite web|url=https://www.realmadrid.com/en-US/news/football/first-team/squad-call/convocatoria-del-real-madrid-para-el-mundial-de-clubes-11-06-2025|title=Real Madrid squad for the Club World Cup|publisher=[[Real Madrid CF]]|date=June 11, 2025|access-date=June 11, 2025}}</ref> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=BEL|name=[[تیبو کورتوا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1992|5|11}}|sortname=Courtois, Thibaut}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=ESP|name=[[دنی کارواخال]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1992|1|11}}|sortname=Carvajal, Dani}} {{cfts player|no=3|pos=DF|nat=BRA|name=[[ادر میلیتائو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|1|18}}|sortname=Militão, Éder}} {{cfts player|no=4|pos=DF|nat=AUT|name=[[داوید آلابا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1992|6|24}}|sortname=Alaba, David}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=ENG|name=[[جود بلینگام]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2003|6|29}}|sortname=Bellingham, Jude}} {{cfts player|no=6|pos=MF|nat=FRA|name=[[ادواردو کاماوینگا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2002|11|10}}|sortname=Camavinga, Eduardo}} {{cfts player|no=7|pos=FW|nat=BRA|name=[[وینیسیوس جونیور]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2000|7|12}}|sortname=Júnior, Vinícius}} {{cfts player|no=8|pos=MF|nat=URU|name=[[فدریکو والورده]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|7|22}}|sortname=Valverde, Federico}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=FRA|name=[[کیلیان امباپه]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|12|20}}|sortname=Mbappé, Kylian}} {{cfts player|no=10|pos=MF|nat=CRO|name=[[لوکا مودریچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1985|9|9}}|sortname=Modrić, Luka|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BRA|name=[[رودریگو گوئس|رودریگو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2001|1|9}}|sortname=Rodrygo}} {{cfts player|no=12|pos=DF|nat=ENG|name=[[ترنت الکساندر-آرنولد]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1998|10|7}}|sortname=Alexander-Arnold, Trent}} {{cfts player|no=13|pos=GK|nat=UKR|name=[[آندری لونین]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1999|2|11}}|sortname=Lunin, Andriy}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=FRA|name=[[اورلین شوامنی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2000|1|27}}|sortname=Tchouaméni, Aurélien}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=TUR|name=[[آردا گولر]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|2|25}}|sortname=Güler, Arda}} {{cfts player|no=16|pos=FW|nat=BRA|name=[[اندریک (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۶)|اندریک]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2006|7|21}}|sortname=Endrick}} {{cfts player|no=17|pos=DF|nat=ESP|name=[[لوکاس واسکز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1991|7|1}}|sortname=Vázquez, Lucas}} {{cfts player|no=19|pos=MF|nat=ESP|name=[[دنی سبایوس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1996|8|7}}|sortname=Ceballos, Dani}} {{cfts player|no=20|pos=DF|nat=ESP|name=[[فرن گارسیا (بازیکن فوتبال زاده ۱۹۹۹)|فرن گارسیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1999|8|14}}|sortname=García, Fran}} {{cfts player|no=21|pos=FW|nat=MAR|name=[[براهیم دیاز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1999|8|3}}|sortname=Díaz, Brahim}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=GER|name=[[آنتونیو رودیگر]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1993|3|3}}|sortname=Rüdiger, Antonio}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=FRA|name=[[فرلان مندی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|1995|6|8}}|sortname=Mendy, Ferland}} {{cfts player|no=24|pos=DF|nat=ESP|name=[[دین هاوسن]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|4|14}}|sortname=Huijsen, Dean}} {{cfts player|no=26|pos=GK|nat=ESP|name=[[فران گونزالز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|6|24}}|sortname=González, Fran}} {{cfts player|no=29|pos=DF|nat=MAR|name=[[یوسی (بازیکن فوتبال)|یوسی]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|10|7}}|sortname=Yusi}} {{cfts player|no=30|pos=FW|nat=ESP|name=[[گونزالو گارسیا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|گونزالو گارسیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2004|3|24}}|sortname=García, Gonzalo}} {{cfts player|no=31|pos=DF|nat=ESP|name=[[خاکوبو رامون]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|1|6}}|sortname=González, Jacobo}} {{cfts player|no=34|pos=GK|nat=ESP|name=[[سرخیو مستره]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|2|13}}|sortname=Mestre, Sergio}} {{cfts player|no=35|pos=DF|nat=ESP|name=[[رائول آسنسیو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2003|2|13}}|sortname=Asencio, Raúl}} {{cfts player|no=36|pos=MF|nat=ESP|name=[[شیما آندرس]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2005|4|25}}|sortname=Andrés, Chema}} {{cfts player|no=41|pos=DF|nat=ESP|name=[[خسوس فورتیا]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2007|3|26}}|sortname=Fortea, Jesús}} {{cfts player|no=43|pos=DF|nat=ESP|name=[[دیگو آگوادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2007|2|7}}|sortname=Aguado, Diego}} {{cfts player|no=44|pos=MF|nat=ESP|name=[[ویکتور مونیوز (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۳)|ویکتور مونیوز]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2003|7|13}}|sortname=Muñoz, Víctor}} {{cfts player|no=50|pos=MF|nat=ESP|name=[[ماریو مارتین]]|age={{birth date and age2|2025|6|11|2004|3|5}}|sortname=Martín, Mario}} {{end}} === ردبول سالزبورگ === سرمربی: {{flagicon|GER}} [[توماس لتش]] باشگاه اتریشی [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] فهرست ۲۸ نفره خود را اعلام کرد.<ref name="sqauds2" /> {{cfts start}} {{cfts player|no=1|pos=GK|nat=AUT|name=[[الکساندر اشلاگر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1996|2|1}}|sortname=Schlager, Alexander}} {{cfts player|no=2|pos=DF|nat=DEN|name=[[جیکوب راسموسن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1997|5|28}}|sortname=Rasmussen, Jacob}} {{cfts player|no=5|pos=MF|nat=MLI|name=[[سومایلا دیاباته]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|11|22}}|sortname=Diabate, Soumaila}} {{cfts player|no=6|pos=DF|nat=AUT|name=[[سمسون بایدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|3|31}}|sortname=Baidoo, Samson}} {{cfts player|no=8|pos=FW|nat=JPN|name=[[سوتا کیتانو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|8|13}}|sortname=Kitano, Sota}} {{cfts player|no=9|pos=FW|nat=AUT|name=[[کریم اونیسیوو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|3|17}}|sortname=Onisiwo, Karim}} {{cfts player|no=11|pos=FW|nat=BEL|name=[[یوربه فرتسن]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|1|8}}|sortname=Vertessen, Yorbe}} {{cfts player|no=13|pos=DF|nat=GER|name=[[فرانس کرتزیگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|1|14}}|sortname=Kratzig, Frans}} {{cfts player|no=14|pos=MF|nat=DEN|name=[[ماریتس کیرگارد]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|6|26}}|sortname=Kjaergaard, Maurits}} {{cfts player|no=15|pos=MF|nat=MLI|name=[[مامادی دیامبو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|11|11}}|sortname=Diambou, Mamady}} {{cfts player|no=16|pos=MF|nat=JPN|name=[[تاکومو کاوامورا]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1999|8|28}}|sortname=Kawamura, Takumu}} {{cfts player|no=18|pos=MF|nat=DEN|name=[[مدس بیدستراپ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2001|2|25}}|other=[[کاپیتان (فوتبال)|کاپیتان]]|sortname=Bidstrup, Mads}} {{cfts player|no=20|pos=FW|nat=GHA|name=[[ادموند بایدو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|1|30}}|sortname=Baidoo, Edmund}} {{cfts player|no=21|pos=FW|nat=SRB|name=[[پتار رتکوف]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|8|18}}|sortname=Ratkov, Petar}} {{cfts player|no=22|pos=DF|nat=AUT|name=[[اشتفان لاینر]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|1992|8|27}}|sortname=Lainer, Stefan}} {{cfts player|no=23|pos=DF|nat=FRA|name=[[ژوانه گادو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|17}}|sortname=Gadou, Joane}} {{cfts player|no=28|pos=FW|nat=DEN|name=[[آدام داگیم]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|9|28}}|sortname=Daghim, Adam}} {{cfts player|no=30|pos=MF|nat=ISR|name=[[اسکار گلوخ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|4|1}}|sortname=Gloukh, Oscar}} {{cfts player|no=36|pos=DF|nat=SWE|name=[[ژان ملبرگ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|7|30}}|sortname=Mellberg, John}} {{cfts player|no=37|pos=DF|nat=AUT|name=تیم ترومر|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|11|10}}|sortname=Trummer, Tim}} {{cfts player|no=38|pos=MF|nat=AUT|name=والنتین سولزباخر|age={{birth date and age2|2025|6|14|2005|3|11}}|sortname=Sulzbacher, Valentin}} {{cfts player|no=41|pos=GK|nat=GER|name=[[جوناس کرومری]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2003|11|25}}|sortname=Krumrey, Jonas}} {{cfts player|no=43|pos=FW|nat=SUI|name=انریکه آگویلار|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|1|27}}|sortname=Aguilar, Enrique}} {{cfts player|no=44|pos=DF|nat=AUT|name=یانیک شوستر|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|5|16}}|sortname=Schuster, Jannik}} {{cfts player|no=45|pos=FW|nat=MLI|name=[[ننه دورگلس]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2002|12|23}}|sortname=Nene, Dorgeles}} {{cfts player|no=49|pos=FW|nat=MLI|name=[[موسی یئو]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2004|6|1}}|sortname=Yeo, Moussa}} {{cfts player|no=52|pos=GK|nat=AUT|name=کریستین زاویچیتسکی|age={{birth date and age2|2025|6|14|2007|5|2}}|sortname=Zawieschitzky, Christian}} {{cfts player|no=92|pos=GK|nat=AUT|name=[[سالکو هامزیچ]]|age={{birth date and age2|2025|6|14|2006|9|17}}|sortname=Hamzic, Salko}} {{end}} == آمار == === تعداد بازیکن بر پایه کشور === {| class="wikitable sortable" !بازیکنان !کشور |- | align="center" |۱۴۱ |{{fba|BRA}} |- | align="center" |۱۰۳ |{{fba|ARG}} |- | align="center" |۵۴ |{{fba|ESP}} |- | align="center" |۴۹ |{{fba|POR}} |- | align="center" |۴۱ |{{fba|MEX}} |- | align="center" |۴۰ |{{fba|USA}} |- | align="center" |۳۷ |{{fba|FRA}} |- | align="center" |۳۶ |{{fba|GER}}{{سخ}}{{fba|ITA}} |- | align="center" |۳۱ |{{fba|MAR}}{{سخ}}{{fba|RSA}} |- | align="center" |۲۹ |{{fba|JPN}} |- | align="center" |۲۷ |{{fba|KOR}} |- | align="center" |۲۵ |{{fba|ENG}}{{سخ}}{{fba|KSA}}{{سخ}}{{fba|TUN}} |- | align="center" |۲۴ |{{fba|URU}} |- | align="center" |۲۳ |{{fba|EGY}}{{سخ}}{{fba|NZL}} |- | align="center" |۱۴ |{{fba|COL}} |- | align="center" |۱۳ |{{fba|AUT}} |- | align="center" |۹ |{{fba|SWE}} |- | align="center" |۸ |{{fba|BEL}}{{سخ}}{{fba|MLI}}{{سخ}}{{fba|NED}}{{سخ}}{{fba|NOR}}{{سخ}}{{fba|UAE}} |- | align="center" |۶ |{{fba|CHI}}{{سخ}}{{fba|PAR}}{{سخ}}{{fba|TUR}}{{سخ}}{{fba|VEN}} |- | align="center" |۵ |{{fba|CRO}}{{سخ}}{{fba|ECU}}{{سخ}}{{fba|NGA}}{{سخ}}{{fba|SRB}}{{سخ}}{{fba|SUI}} |- | align="center" |۴ |{{fba|ALG}}{{سخ}}{{fba|DEN}}{{سخ}}{{fba|POL}} |- | align="center" |۳ |{{fba|CAN}}{{سخ}}{{fba|GHA}}{{سخ}}{{fba|GRE}}{{سخ}}{{fba|SEN}}{{سخ}}{{fba|SVN}}{{سخ}}{{fba|UKR}} |- | align="center" |۲ |{{fba|ALB}}{{سخ}}{{fba|ANG}}{{سخ}}{{fba|CMR}}{{سخ}}{{fba|CIV}}{{سخ}}{{fba|SLV}}{{سخ}}{{fba|ISR}}{{سخ}}{{fba|LUX}} |- | align="center" |۱ |{{fba|ARM}}{{سخ}}{{fba|BIH}}{{سخ}}{{fba|BFA}}{{سخ}}{{fba|CHN}}{{سخ}}{{fba|CGO}}{{سخ}}{{fba|DOM}}{{سخ}}{{fba|GAB}}{{سخ}}{{fba|GEO}}{{سخ}}{{fba|GUA}}{{سخ}}{{fba|GIN}}{{سخ}}{{fba|GUY}}{{سخ}}{{fba|HAI}}{{سخ}}{{fba|HON}}{{سخ}}{{fba|IRN}}{{سخ}}{{fba|JAM}}{{سخ}}{{fba|MNE}}{{سخ}}{{fba|MOZ}}{{سخ}}{{fba|NAM}}{{سخ}}{{fba|PLE}}{{سخ}}{{fba|PER}}{{سخ}}{{fba|IRL}}{{سخ}}{{fba|RUS}}{{سخ}}{{fba|SVK}}{{سخ}}{{fba|SYR}}{{سخ}}{{fba|TAN}}{{سخ}}{{fba|TOG}}{{سخ}}{{fba|UGA}}{{سخ}}{{fba|UZB}}{{سخ}}{{fba|ZIM}} |} === تعداد سرمربی بر پایه کشور === {| class="wikitable sortable" ! width="11%" |تعداد ! width="15%" |کشور |- | rowspan="2" align="center" |۵ |{{fba|ARG}} |- |{{fba|ESP}} |- | align="center" |۴ |{{fba|POR}} |- | rowspan="4" align="center" |۲ |{{fba|BRA}} |- |{{fba|کرواسی}} |- |{{fba|ITA}} |- |{{fba|USA}} |- | rowspan="10" align="center" |۱ |{{fba|BEL}} |- |{{fba|GER}} |- |{{fba|MEX}} |- |{{fba|MAR}} |- |{{fba|NZL}} |- |{{fba|POL}} |- |{{fba|رومانی}} |- |{{fba|صربستان}} |- |{{fba|کره جنوبی}} |- |{{fba|تونس}} |} == نکات == <references group="یادداشت" responsive="1"></references> == منابع == <references responsive="1"></references> == پیوند به بیرون == * {{Official website|https://www.fifa.com/en/tournaments/mens/club-world-cup/usa-2025}} {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}}{{جام جهانی باشگاه‌ها}} exe75hbfbm7cg3prvyn0sw5caxnayjf 0 6725798 42127326 42040304 2025-06-18T12:24:22Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:1|1|0 */ 42127326 wikitext text/x-wiki '''''جادوگران''''' (یا '''''جادوگران'' رولد دال''') یک نمایش موزیکال صحنه‌ای با کتاب و اشعار [[Lucy Kirkwood|لوسی کرک‌وود]] و موسیقی و اشعار [[Dave Malloy|دیو مالوی]] است که بر اساس رمان کودکانه [[جادوگرها]] اثر [[رولد دال]] در سال ۱۹۸۳ ساخته شده است. == تاریخچه تولید == === اولین نمایش جهانی: لندن (۲۰۲۳–۲۴) === این نمایش موزیکال اولین اجرای جهانی خود را در تئاتر اولیویه در [[تئاتر ملی سلطنتی|تئاتر ملی سلطنتی لندن]] به عنوان یک تولید مشترک با شرکت داستان رولد دال در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۳ (پس از پیش‌نمایش‌هایی از ۷ نوامبر) تجربه کرد و تا ۲۷ ژانویه ۲۰۲۴ اجرا داشت. این نمایش به کارگردانی لیندسی ترنر و [[طراحی رقص]] توسط [[Stephen Mear|استیون میر]] انجام شد.<ref>{{Cite web|last=Bamigboye|first=Baz|date=2023-04-19|title=Roald Dahl's 'The Witches' To Cast A Song-And-Dance Spell At London's National|url=https://deadline.com/2023/04/roald-dahl-the-witches-katherine-kingsley-london-west-end-1235330216/|accessdate=2023-04-19|website=Deadline}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|date=2023-04-19|title=Katherine Kingsley to star in 'The Witches'|url=https://www.londontheatre.co.uk/theatre-news/news/katherine-kingsley-to-star-in-the-witches|accessdate=2023-05-30|website=London Theatre}}</ref><ref>{{Cite web|last=Wild|first=Stephi|title=National Theatre Will Present Roald Dahl's THE WITCHES From Dave Malloy and More|url=https://www.broadwayworld.com/westend/article/National-Theatre-Will-Present-Roald-Dahls-THE-WITCHES-and-THE-EFFECT-This-Year-20230419|accessdate=2023-05-30|website=BroadwayWorld.com}}</ref> لیست کامل بازیگران در ۴ سپتامبر ۲۰۲۳ اعلام شد که شامل [[Katherine Kingsley|کاترین کینگزلی]] در نقش جادوگر اعظم، [[Daniel Rigby|دنیل ریگبی]] در نقش آقای استرینگر و [[Sally Ann Triplett|سالی آن تریپلت]] در نقش مادربزرگ می‌شد.<ref>{{Cite magazine |last=Ramachandran |first=Naman |date=2023-09-04 |title=Roald Dahl's 'The Witches' London Stage Musical Unveils Full Cast |url=https://variety.com/2023/legit/global/roald-dahl-the-witches-musical-cast-1235712810/ |magazine=[[Variety Magazine]] |access-date=2023-09-04}}</ref> == داستان == پسری به همراه مادربزرگش در دنیایی زندگی می‌کنند که توسط جادوگران اداره می‌شود و جادوگر اعظم قصد دارد کودکان دنیا را به موش تبدیل کند.<ref name=":02">{{Cite web|date=2023-04-19|title=Katherine Kingsley to star in 'The Witches'|url=https://www.londontheatre.co.uk/theatre-news/news/katherine-kingsley-to-star-in-the-witches|accessdate=2023-05-30|website=London Theatre}}</ref> == تیم تولید == {| class="wikitable" ! !لندن (۲۰۲۳)<ref>{{Cite web|title=The Witches|url=https://www.nationaltheatre.org.uk/productions/the-witches/|accessdate=2023-04-19|website=www.nationaltheatre.org.uk}}</ref> |- !کارگردان |لیندسی ترنر |- !صحنه و لباس |[[Lizzie Clachan|لیزی کلاچلان]] |- !طراح رقص |[[Stephen Mear|استیون میر]] |- !سرپرست موسیقی |نایجل لیلی |- !مدیر موسیقی |کت بوریج |- !طراح نورپردازی |شاعر برونو |- !طراح صدای همکار |الکساندر کاپلن |- !طراح صدای همکار |ایان دیکینسون |- !طراح ویدیو |اش جی وودوارد |- !جلوه‌های ویژه |کریس فیشر ویل هوستون |- !مدیر انتخاب بازیگر |برایونی جارویس-تیلور |} == انتقادات == ماهرانه، اثری با کیفیت بالا از سرگرمی خانوادگی که ماهرانه شوخی و وحشت را با هم ترکیب می‌کند و حق مطلب را در مورد سبک کمیک متمایز نویسنده ادا می‌کند» نامید.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2023/11/22/arts/the-witches-musical-london.html|title=Review: In 'The Witches' Musical, the Playful and the Macabre|website=The New York Times|date=November 22, 2023}}</ref> ''[[ایندیپندنت|روزنامه‌های ایندیپندنت]]'' و ''[[تایم اوت (مجله)|تایم اوت لندن]]'' هر دو به آن ۵ ستاره دادند و ''تایم اوت'' آن را «یک پیروزی به‌شدت خنده‌دار» نامید.<ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/theatre-dance/reviews/the-witches-musical-review-national-theatre-b2451592.html|title=The Witches review: This essential Roald Dahl musical warms your heart and chills your bones all at once|website=The Independent|date=November 22, 2023}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.timeout.com/london/theatre/the-witches-1-review|title=Review|website=Time Out London|date=November 22, 2023}}</ref> [[BroadwayWorld|برادوی ورلد]] نیز به آن ۵ ستاره داد و گفت: «این نمایش، سرگرمی پرشور، کمدی شوخ‌طبعانه و نگرش مثبت به مرگ را با هم ترکیب می‌کند تا اثری جذاب، هوشمندانه و فوق‌العاده خنده‌دار خلق کند.»<ref>{{Cite web|url=https://www.broadwayworld.com/westend/article/Review-THE-WITCHES-National-Theatre-20231122|title=Review|website=Broadwayworld.com|date=November 22, 2023}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{رولد دال}} [[رده:موزیکال‌های بریتانیا]] [[رده:موزیکال‌های اقتباس‌شده از رمان‌ها]] ovo5ysv7kwcpe9s4wp0d4llkr66eamo 4 6727382 42128021 42122339 2025-06-19T06:39:07Z DbBot 264911 [[User:DbBot/12|ربات]]: بایگانی‌کردن بحث‌های قدیمی یا انجام‌شدهٔ [[وپ:درخواست محافظت صفحه]] 42128021 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == درخواست‌های محافظت == === [[:جنبش حوثی‌ها]] === * {{پیوندهای دمص|1=جنبش حوثی‌ها}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:MHGM357|𝑺𝒉𝒂𝒉𝒊𝒏]] ([[بحث کاربر:MHGM357|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۷ (UTC) === [[:حاکم ممکان]] === {{بسته|برچسب زمان=20250606055652}} * {{پیوندهای دمص|1=حاکم ممکان}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده&nbsp;– لطفا برای یک ماه در سطح کاربران تاییدشده پایدار محافظت شود تاریخچه مقاله را بنگرید. [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۶ (UTC) :'''{{شد}}۱ ماه قفل آبی''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:سسک فابرگاس]] === {{بسته}} * {{پیوندهای دمص| سسک فابرگاس}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت خرابکاری شدید و ویرایش های غلط یکی از کاربرهای ناشناس. [[کاربر:Hamrzz|Hamrzz]] ([[بحث کاربر:Hamrzz|بحث]]) ۲۴ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۰ (UTC) :به یک نسخه فاقد خرابکاری واگردانی و سپس محافظت شد.{{شد}} ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۳ (UTC) ::{{پ|Harold Krabs}} درود. لطفا پس از اقدام، ریسه‌ها را جمع‌بندی کنید تا ربات‌ها آن را بایگانی کنند. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:پردنجان]] === {{بسته}} * {{پیوندهای دمص|1=پردنجان}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۲۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۵ (UTC) :به نسخه مناسب واگردانی و سپس محافظت شد‌.{{شد}} ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۰ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:حفصه سلطان (همسر سلیم یکم)]] === {{بسته|برچسب زمان=20250605071531}} * {{پیوندهای دمص|1=حفصه سلطان (همسر سلیم یکم)}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – خرابکاری ادامه دار با زاپاس های یک کاربر طردشده تاریخچه بنگرید تماما زاپاس هستند برای سه ماه محافظت شود. [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۰۲ (UTC) :{{شد}}به‌مدت ۶ ماه نیمه‌حفاظت شد. [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:احمدزاده]] === {{بسته}} * {{پیوندهای دمص|احمدزاده}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت خرابکاری شدید IPها. [[کاربر:Arbelas|Arbelas]] ([[بحث کاربر:Arbelas|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۹ (UTC) :محافظت برای یک هفته اعمال شد.{{شد}} ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۲۵ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:کیشا گری]] === {{بسته|برچسب زمان=20250605234650}} * {{پیوندهای دمص|1=کیشا گری}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. — '''[[کاربر:Shawarsh|<span style="color:#006A94">Shawarsh</span>]]''' [[بحث کاربر:Shawarsh|<span style="color:silver">(بحث)</span>]] ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۳۲ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:لری جنوبی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250606223455}} * {{پیوندهای دمص|1=لری جنوبی}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – مقاله در سطح کاربر تاییدشده پایدار برای یک سال محافظت شود خرابکاری خیلی بالا است در نسخه ویرایش بنده محافظت شود. [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۵ (UTC) : {{پینگ|Luckie Luke}} پس از شما چند ویرایش انجام شده است. لطفا بررسی کنید (مخصوصا دوتای آخری) تا پس از آن، صفحه را محافظت کنم. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۰۴ (UTC) ::'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۳۴ (UTC) {{پایان بسته}} === فهرست ایالت‌های آمریکا === {{بسته}} * {{پیوندهای دمص|فهرست ایالت‌های آمریکا}} '''نیمه‌محافظت دائم'''. متاسفانه بعضی ها به شدت خرابکاری کردند، و نام استان های ایران را در جبران اقدامات سیاسی ترامپ به علت خلیج فارس، جایگزین کردند. خواهشمندم هرچه سریعتر این مقاله رو محافظت کنید. [[کاربر:WolfCapitan|WolfCapitan]] ([[بحث کاربر:WolfCapitan|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۶ (UTC) * به یک نسخه مناسب واگردانی و سپس برای یک هفته محافظت شد.{{شد}}^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۴۴ (UTC) {{پایان بسته}} === گوانگ‌گه‌تو بزرگ === * {{پیوندهای دمص|1=گوانگ‌گه‌تو بزرگ}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت خرابکاری شدید IPها و پاک کردن مطالب منبع دار بدون هیچ مدرک واضح و روشنی که آن را تکذیب کند. [[کاربر:KoreaTVS|&#91;&#91;کاربر:KoreaTVS&#124;Historical Research Association&#93;&#93;]] ([[بحث کاربر:KoreaTVS|بحث]]) ۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۳ (UTC) {{موافق}} با توجه به خرابکاری‌های همیشگی باید قفل نقره‌ای بی‌پایان بخورد. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۴ (UTC) === [[:امپراتوری گوگوریو]] === * {{پیوندهای دمص|1=امپراتوری گوگوریو}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده&nbsp;– به علت خرابکاری شدید IP ها و حسابها(از جمله 46.143.108.185 و 5.126.35.190 و Sobhanigd) و پاک کردن مطالب منبع دار بدون هیچ مدرک واضح و روشنی که آن را تکذیب کند،چون این فرد در حال ایجاد جنگ نوشتاری در ویکی پدیا است و صفحات را خراب میکند، و با توجه به سابقه خرابکاری بسیار زیاد در این صفحه و محافظت های موقتی که اثر همیشگی در جلوگیری از خرابکاری ها نداشت لذا خواهشمندم این صفحه را بی پایان نیمه محافظت ویژه کنید. [[کاربر:KoreaTVS|&#91;&#91;کاربر:KoreaTVS&#124;Historical Research Association&#93;&#93;]] ([[بحث کاربر:KoreaTVS|بحث]]) ۷ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۶ (UTC) {{موافق}} با توجه به خرابکاری‌های همیشگی باید قفل نقره‌ای بی‌پایان بخورد. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۴ (UTC) === [[:استان خراسان شمالی]] === * {{پیوندهای دمص|1=استان خراسان شمالی}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:زاپاس|زاپاس‌بازی]] گسترده. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۱ (UTC) === [[:خوی]] === * {{پیوندهای دمص|1=خوی}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:زاپاس|زاپاس‌بازی]] گسترده. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۵۲ (UTC) === [[:شهرستان تنگستان]] === * {{پیوندهای دمص|1=شهرستان تنگستان}} '''نیمه‌حفاظت ویژه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده&nbsp;– زاپاس بازی و خرابکاری ادامه دار. [[کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#1e90ff;font-weight:bold;">میوئینیدبل</span>]] [[بحث کاربر:Mewoinedible|<span style="color:#ff6347;font-size:0.8em;">(بحث)</span>]] ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۳۵ (UTC) === [[شاهنشاهی کوشانی]] === * {{پیوندهای دمص|1=شاهنشاهی کوشانی}} '''قفل نقره‌ای بی‌پایان:''' خرابکاری گسترده – درود. از زمانی که به خاطر دارم آی‌پی‌ها در این مقاله به جز خرابکاری کار دیگری انجام نداده‌اند. می‌آیند کوشانی‌ها را هزاره و افغان(!) معرفی می‌کنند. قفل زدن‌های قبلی برای محافظت از مقاله کافی نبوده است. برای این منظور حداقل باید بی‌پایان قفل نقره‌ای زده شود. [[کاربر:Atabakjan|Atabakjan]] ([[بحث کاربر:Atabakjan|بحث]]) ۱۱ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۴ (UTC) === [[:علی تاجرنیا]] === {{بسته|برچسب زمان=20250609204227}} * {{پیوندهای دمص|1=علی تاجرنیا}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:Shahnamkameli|Shahnamkameli]] ([[بحث کاربر:Shahnamkameli|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۲۳ (UTC) :'''{{شد}}سامانه شهباز یک هفته صفحه را محافظت کرده و فعلا همین کافی است. اگر خرابکاری‌ها ادامه یافت، طولانی‌تر محافظت خواهیم کرد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۲ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:شیلای متحد]] === * {{پیوندهای دمص|1=شیلای متحد}} '''حفاظت کامل:''' مناقشه بر سر محتوا/جنگ ویرایشی. [[کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Red">'''شاه'''</font><font color="blue">'''زاده''' </font><font color="Orange">'''پار'''</font><font color="grey">'''سی'''</font>]] ^{[[بحث کاربر:شاهزاده پارسی|<font color="Green">گفتگو</font>]]} ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۵ (UTC) === مهرداد صدیقیان === * {{پیوندهای دمص|مهرداد صدیقیان}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت خرابکاری شدید و مکرر IPها چه از لحاظ حذف و افزودن اشتباه. [[کاربر:TheHa3ti|TheHa3ti]] ([[بحث کاربر:TheHa3ti|بحث]]) ۱۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۵۵ (UTC) === [[:سرزمین مادری (مجموعه تلویزیونی)]] === * {{پیوندهای دمص|1=سرزمین مادری (مجموعه تلویزیونی)}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] و [[وپ:هرزنامه|هرزنامه نویسی]] شدید IP ها. این مقاله پس از پایان [[ویژه:تفاوت/39211279|حفاظت یک‌ساله]]، در معرض خرابکاری‌های گستردهٔ آی‌پی ها قرار گرفته و پس از پایان اين حفاظت، به دلیل این هرزنامه نویسی‌ها، توسط ربات Dexbot، به طور متوالی (برای فهمیدن منظورم تاریخچهٔ این صفحه را ببینید)، چهار بار نیمه‌حفاظت شده است ([[ویژه:تفاوت/41588104|۱]]، [[ویژه:تفاوت/41633522|۲]]، [[ویژه:تفاوت/41676150|۳]]، [[ویژه:تفاوت/41721158|۴]]). این هم مدارک حفاظت توسط Dexbot (جهت اطلاع). [[کاربر:Gaumat|گئومات]] ([[بحث کاربر:Gaumat|بحث]]) ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۳۴ ([[ساعت رسمی ایران|ایران]]) ۱۶ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۴:۰۴ (UTC) === ولایت پنجشیر === {{بسته|برچسب زمان=20250617102141|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|ولایت پنجشیر}} '''نیمه‌محافظت'''. به علت خرابکاری شدید توسط کاربر:Amir TJK که مکرراً محتوا را تحریف و منابع را حذف می‌کنند. لطفاً بررسی فرمایید. [[کاربر:KingPjr|KingPjr]] ([[بحث کاربر:KingPjr|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۱ (UTC) {{نشد}} لازم نیست [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۲ (UTC) :{{نشد}} [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۲۱ (UTC) {{پایان بسته}} == درخواست‌های خروج از محافظت == === دریای عرب === * {{پیوندهای دمص|دریای عرب}} '''خروج از محافظت'''. مقاله به شدت کیفیت بدی داره و به شدت نیازمند اصلاح می‌باشد. [[کاربر:WolfCapitan|WolfCapitan]] ([[بحث کاربر:WolfCapitan|بحث]]) ۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۳۲ (UTC) == درخواست‌های ویرایش در صفحهٔ محافظت شده == === فهرست جایزه‌ها و نامزدی‌های لیلا حاتمی === {{بسته|برچسب زمان=20250614054124}} * {{پیوندهای دمص|فهرست جایزه‌ها و نامزدی‌های لیلا حاتمی}} '''محافظت در حد نیازمند بازبینی'''. فهرست برگزیده. [[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۷:۵۸ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:محمد بحرانی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250614054141}} * {{پیوندهای دمص|1=محمد بحرانی}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:GodNey|GodNey]] ([[بحث کاربر:GodNey|بحث]]) ۱۲ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۲ (UTC) :'''{{شد}}۳ ماه قفل نقره‌ای''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۴۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به ایران]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615221001}} * {{پیوندهای دمص|1=حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به ایران}} '''حفاظت نیمه موقت.''' [[کاربر:MehranSabri|MehranSabri]] ([[بحث کاربر:MehranSabri|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۱۶ (UTC) :'''{{شد}}پیش‌تر انجام شده است.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۱۰ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:حسین فریدون]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205103|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=حسین فریدون}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – محافظت دربرابر هجوم کاربران. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۲ (UTC) :'''{{نشد}}هیچگونه «خرابکاری گسترده» اخیر مشاهده نشد و محافظت به‌صورت پیشگیرانه انجام نمی‌شود.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:مهدی صفری]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205321|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=مهدی صفری}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۵ (UTC) :'''{{نشد}}میزان ویرایش‌های نادرست و پراکنده فعلی، محافظت صفحه را توجیه نمی‌کند.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:امیرحسین زمانی‌نیا]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205411|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=امیرحسین زمانی‌نیا}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۵ (UTC) :'''{{نشد}} هیچگونه «خرابکاری گسترده» اخیر مشاهده نشد و محافظت به‌صورت پیشگیرانه انجام نمی‌شود.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۴ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:رسول موحدیان عطار]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205529|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=رسول موحدیان عطار}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۶ (UTC) :'''{{نشد}}هیچگونه «خرابکاری گسترده» اخیر مشاهده نشد و محافظت به‌صورت پیشگیرانه انجام نمی‌شود.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۵ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:امیرحسین رنجبریان]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205604|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=امیرحسین رنجبریان}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۶ (UTC) :'''{{نشد}}هیچگونه «خرابکاری گسترده» اخیر مشاهده نشد و محافظت به‌صورت پیشگیرانه انجام نمی‌شود.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:عزیز نصیرزاده]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615205717|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=عزیز نصیرزاده}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۸ (UTC) :'''{{نشد}}میزان اندک ویرایش‌های نادرست آنقدری نیست که محافظت را در مقطع فعلی توجیه کند.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۷ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:جمشید ممتاز]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615211606|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=جمشید ممتاز}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۱۹ (UTC) :'''{{نشد}}هیچگونه خرابکاری گسترده مشاهده نشد. نیازمند محافظت نیست و به کاربر درخواست‌کننده تذکر خواهم داد.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:سید عباس عراقچی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615211925|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=سید عباس عراقچی}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۰ (UTC) :'''{{نشد}}چند ویرایش نادرست در ۲۱ و ۲۲ خرداد وجود داشته که همگی خنثی‌سازی شده است. از آن پس خرابکاری دیگری صورت نگرفته است. نیمه حفاظت به‌طور پیش‌دستانه بر ضد خرابکاری‌هایی که هنوز رخ نداده استفاده نمی‌شود. مراجعه کنید به [[وپ:نیمه محافظت]].''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۹ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615214845}} * {{پیوندهای دمص|1=ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۲۸ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۴۸ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:احمدرضا رادان]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615215105}} * {{پیوندهای دمص|1=احمدرضا رادان}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۲ (UTC) :'''{{شد}}سامانه شهباز صفحه را یک هفته محافظت کرده و فعلا همین کافی است.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:احمد وحیدی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615215343}} * {{پیوندهای دمص|1=احمد وحیدی}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۴ (UTC) :'''{{شد}}سامانه شهباز صفحه را تا ۳۰ خرداد محافظت کرده است.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:حبیب‌الله سیاری]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615215657}} * {{پیوندهای دمص|1=حبیب‌الله سیاری}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت و خنثی‌سازی. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۶ (UTC) :'''{{شد}}سامانه شهباز صفحه را تا ۳۰ خرداد محافظت کرده است.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615220418|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – نیازمند حفاظت. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۷ (UTC) :'''{{نشد}}میزان خرابکاری‌ها، محافظت را توجیه نمی‌کند.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۲:۰۴ (UTC) {{پایان بسته}} === [[ ۱۳ آدم‌کش (فیلم ۲۰۱۰)]] === {{بسته|برچسب زمان=20250614053803}} * {{پیوندهای دمص| ۱۳ آدم‌کش (فیلم ۲۰۱۰)}} '''محافظت در حد نیازمند بازبینی'''. مقاله خوب.[[کاربر:Roozitaa|Roozitaa]] ([[بحث کاربر:Roozitaa|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۴۶ (UTC) :'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۳۸ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:زبان عبری]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615204725|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=زبان عبری}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده. [[کاربر:مهدی ناطقی الهی|مهدی ناطقی الهی]] ([[بحث کاربر:مهدی ناطقی الهی|بحث]]) ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۳ (UTC) :'''{{نشد}}فعلا میزان خرابکاری‌ها، محافظت را توجیه نمی‌کند.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۷ (UTC) {{پایان بسته}} === [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] === {{بسته|برچسب زمان=20250615204851|ناموفق=بله}} * {{پیوندهای دمص|1=حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}} '''حفاظت نیمه موقت:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده در بخش تلفات و خسارات. [[User:Oganesson007|<strong><span style="font-family: Hobo Std; font-size: 15px; text-shadow:Silver 0.1em 0.1em 0.08em;class=texhtml"><font color="#088A08">'''علی'''</font></span></strong>]] ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۳۱ (UTC) :'''{{نشد}}سطح محافظت فعلی کفایت می‌کند''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۵ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۸ (UTC) {{پایان بسته}} === [[رضوانشهر]] === {{بسته|برچسب زمان=20250616151502}} * {{پیوندهای دمص|رضوانشهر }} '''حفاظت کامل '''. تحریف ، جعل منبع خرابکاری شدید IPها در مقاله. :'''{{شد}}مدیر Gharouni صفحه را محافظت نموده‌اند.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۱۵ (UTC) {{پایان بسته}} === [[شهرستان رضوانشهر]] === {{بسته|برچسب زمان=20250616072148}} * {{پیوندهای دمص|شهرستان رضوانشهر}} '''حفاظت کامل '''. تحریف ، جعل منبع و خرابکاری شدید IPهادر مقاله. :'''{{شد}}سطح محافظت افزایش یافت.''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۷:۲۱ (UTC) {{پایان بسته}} === [[پیر شرفشاه دولایی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250616065648}} * {{پیوندهای دمص|پیر شرفشاه دولایی}} '''حفاظت کامل'''. تحریف ، جعل منبع و خرابکاری شدید IPها در مفاله. :'''{{شد}}۳ ماه نیمه‌محافظت''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۶ (UTC) {{پایان بسته}} === [[دهستان گیل دولاب]] === {{بسته|برچسب زمان=20250616065310}} * {{پیوندهای دمص|دهستان گیل دولاب}} '''حفاظت کامل '''. تحریف، جعل منبع و خرابکاری شدید IPها در مقاله. با سلام و احترام خدمت مدیران محترم ، در مقالات مربوط به رضوانشهر، شهرستان رضوانشهر، پیر شرفشاه دولایی و دهستان گیل دولاب، به‌دفعات شاهد بازگردانی اطلاعات تحریف‌شده، غیرمستند، ساختگی و برخلاف منابع معتبر بوده‌ایم. حتی جعل منبع برای مشروعیت‌بخشی به این تحریف‌ها نیز بارها اتفاق افتاده است. با وجود تذکرهای مکرر و تصحیح‌های مستند، کاربران با گرایش‌های قوم‌گرایانه همچنان این اطلاعات نادرست را به صفحات بازمی‌گردانند. 📌 مهم‌ترین تحریف‌ها: • استفاده از نام‌های ساختگی (مانند رزوندی، رزونده، رزه یا رشوندی) به‌جای نام رسمی و تاریخی «رضوانشهر» و تنها نام رسمی پیشین آن «رضوانده». • حذف یا تغییر اطلاعات مستند و تاریخی دربارهٔ زبان گیلکی منطقه و نسبت‌دادن بی‌پایه زبان تالشی به کل منطقه. • انتقال جعلی اطلاعات مناطق جلگه‌ای چون گیل دولاب به نواحی کوهستانی. • تحریف هویت فرهنگی شخصیت‌هایی مانند پیر شرفشاه (پدر شعر گیلکی) از طریق نسبت‌های مذهبی یا زبانی بی‌اساس. • تلاش برای معرفی جمعیت گیلک‌زبان منطقه به‌عنوان مهاجر، برخلاف شواهد تاریخی و زبانی. ❗️این روند نه‌تنها خلاف سیاست‌های بی‌طرفی و استنادپذیری ویکی‌پدیاست، بلکه منجر به گسترش تحریفات در سطح اینترنت و حتی بازتولید آن در سایر وب سایت ها و ابزارهای هوش مصنوعی شده است. 🔁 این مشکل پیش‌تر بارها در صفحات بحث مطرح شده و درخواست محافظت نیز ثبت شده است. با این حال، ویرایش‌های مخرب همچنان ادامه دارد و صحت مقالات بار دیگر در معرض تهدید قرار گرفته است . 🔐 درخواست می‌شود محافظت کامل و دائم برای مقالات یادشده اعمال گردد تا از تکرار و نشر گسترده این تحریف‌ها و آسیب به اعتبار دانشنامه جلوگیری شود. آخرین تصحیح تحریفات به اطلاعات صحیح منبع دار و بازگرداندن منابع در تاریخ ۱۴۰۴/۳/۲۱ انجام شد، ولی به‌زودی در معرض تکرار این چرخهٔ مخرب قرار خواهد گرفت. با سپاس از توجه و همراهی شما. [[کاربر:Considerthefact|Considerthefact]] ([[بحث کاربر:Considerthefact|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۰:۴۵ (UTC) :'''{{شد}}نیمه‌محافظت به مدت سه ماه. مقاله به نسخهٔ پایدار بازگردانده شد. تذکر اینکه حفاظت کامل و دائمی نداریم. حتی در مورد حفاظت نیمه هم سیاست می‌گوید: «نیمه حفاظت نه باید به‌طور پیش‌دستانه بر ضد خرابکاری‌هایی که هنوز رخ نداده استفاده شود و نه برای برتری بخشیدن به کاربران ثبت‌نام شده بر کاربران ثبت‌نام نشده در یک اختلاف‌نظر متعارف بر سر محتوا. »''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۵۳ (UTC) {{پایان بسته}} === [[:علیرضا لطفی]] === {{بسته|برچسب زمان=20250616063847}} * {{پیوندهای دمص|1=علیرضا لطفی}} '''حفاظت نیمه:''' [[وپ:خ|خرابکاری]] گسترده – بارها ساخته شده و حذف شده است. [[کاربر:Boghlat|boghlat]] ([[بحث کاربر:Boghlat|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۴۷ (UTC) :@[[کاربر:Harold Krabs]] ضمن تشکر بابت رسیدگی؛ خواستم یادآوری کنم که صفحات را «بی‌پایان» (برای ایجاد مقاله) محافظت '''نکنید'''. سرشناسی ممکن است طی زمان تغییر کند و فردی که امروز سرشناس نیست، ممکن است یک سال دیگر سرشناسی پیدا کرده باشد. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۴۵ (UTC) ::@[[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] درود به استاد بنده، مدت زمان پیش‌فرض را چقدر قرار بدهم؟ ^{[[User talk:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10pt;">🅣</span>]]}[[User:Harold Krabs|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.5em .14em #6af; font-size: 10p;">𝓗𝓪𝓻𝓸𝓵𝓭 𝓚𝓻𝓪𝓫𝓼</span>]] ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۰ (UTC) ::: @[[کاربر:Harold Krabs]] درود. این موضوع بسته به نظر و قضاوت خودتان دارد. گاهی سرشناسی‌ها لب‌مرزی هستند و ممکن است به این نتیجه برسید که ظرف چند ماه آینده، پوشش مناسبی در منابع معتبر حاصل خواهد شد. گاهی فرد یا موضوع به‌هیچ وجه سرشناسی ندارد و سازنده اصرار به ساخت مکرر آن دارد. در این جور مواقع می‌توانید شش ماه تا یک سال محافظت کنید. اما به‌هیچ‌وجه محافظت در برابر ایجاد را «بی‌پایان» نکنید. [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۳۴ (UTC) ::::'''{{شد}}''' [[کاربر:Tisfoon|Tisfoon]] ([[بحث کاربر:Tisfoon|بحث]]) ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۶:۳۸ (UTC) {{پایان بسته}} tdbw1jz6kef4ofl25dyviw9x180gov0 0 6727957 42127722 42056375 2025-06-18T21:43:38Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[شونتارو فوروتاکا]] را به [[فوروتاکا شونتارو]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42056375 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Ikedaya.jpg|230px|بندانگشتی|قبر]] '''فوروتاکا شونتارو''' {{به ژاپنی|古高 俊太郎（ふるたか しゅんたろう}}، (۸ مه ۱۸۲۹) - (۲۱ اوت ۱۸۶۴) یک میهن‌پرست جنبش ضد خارجی در اواخر دوره ادو (پایان شوگون‌سالاری توکوگاوا) بود. نام اصلی او '''ماسایوری''' بود. نام مستعار او '''کیمون یوآسا''' بود. در روز ۵ ماه ششم قمری ۱۸۶۴ (۸ ژوئیه ۱۸۶۴ میلادی)، شینسنگومی به او حمله و او را دستگیر کرد. سلاح‌ها و مهمات او مصادره شد و نامه‌ها و سوگندهای خونی که از حوزه‌های مختلف خطاب به سامورایی‌ها نوشته شده بود، کشف شد. او در انبار «اقامتگاه مائکاوا» در پادگان میبو توسط رئیس دفتر، کوندو ایسامی، و معاون رئیس، هیجیکاتا توشیزو، تحت بازجویی دقیقی قرار گرفت. او را از طبقه دوم به صورت وارونه آویزان کردند، میخ‌های پنج اینچی را به بالای پاهایش فروکردند و شمع‌های صد چشم را روی میخ‌هایی که به کف پاهایش فرورفته و آنها را آتش زده بودند، قرار دادند و سپس اعتراف کرد. محتوای اعترافات او این بود که پس از [[کودتای ۱۸ اوت]]، اهالی [[قلمرو چوشو]] که از کیوتو بیرون رانده شده بودند، روزی از اواخر همان ماه را برای آتش زدن کاخ امپراتوری انتخاب کردند، نجیب‌زاده طرفدار شوگون سالاری، [[ناکاگاوانومیا]] را قرار است زندانی کنند، دایمیوهای طرفدار شوگون‌سالاری از جمله [[کیوتو شوگوشوکو]] [[ماتسودایرا کاتاموری]] را بکشند و امپراتور را به چوشو ببرند. مشخص شد که بسیاری از میهن‌پرستانی که می‌خواستند این نقشه را اجرا کنند، از قبل به کیوتو رفته و پنهان شده‌اند و قرار است به زودی جلسه‌ای از رفقا در شهر برگزار شود، بنابراین [[حادثه ایکه‌دایا]] برای خنثی کردن این نقشه انجام شد. در مورد واقعیت چنین اعترافی اختلاف نظر وجود دارد. == تولد == فوروکاوا که در روستای فوروکاوا در [[ولایت اومی]] (شهر موریامای امروزی، [[استان شیگا]]) به عنوان پسر یک مقام پایین رتبه در دفتر قاضی متولد شد، مرید اومدا اونپین، محقق کنفوسیوسی جنبش [[سوننو جوئی]]، شد. او همچنین با [[میابه تیزو]]، یک فعال [[سوننو جوئی]] از [[ولایت هیگو]] که در [[قلمرو چوشو]] نیز تأثیرگذار بود، دوست بود و به همین دلیل مغازه او به پایگاهی برای جنبش [[سوننو جوئی]] تبدیل شد. == [[حادثه ایکه‌دایا]] == دستگیری فوروتاکه باید ضربه بزرگی بوده باشد، زیرا جناح سوننو جوئی، از جمله [[قلمرو چوشو]]، در کودتایی توسط طایفه‌های آیزو و ساتسوما و دیگر جناح‌هایی که از اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری در ۱۸ اوت ۱۸۶۳ حمایت می‌کردند، از کیوتو اخراج شده بودند و در بحبوحه تلاش برای بازگشت به قدرت بودند. [[کوندو ایسامی]] و [[توشیزو هیجیکاتا]]، با درک جدیت وقایعی که در پس اعمال فوروکاوا پنهان شده بود، بازجویی وحشیانه‌ای را در اقامتگاه مائکاوا، سربازخانه‌ای دیگر در کنار اقامتگاه یاگی در میبو، انجام دادند. او را در یک انبار دو طبقه به صورت وارونه آویزان کرد، بالاتنه‌اش را در طبقه اول و پاهایش را در طبقه دوم شلاق زد. وقتی او هنوز از صحبت کردن امتناع می‌کرد، کارگران ساختمانی از بالا تا پایین میخ‌هایی به پاهایش فروکردند و او را مجبور کردند شمع‌های روشن را در آنها قرار دهد. فوروتاکا که از این حمله بی‌رحمانه خسته شده بود، سرانجام به نقشه وحشتناک خود اعتراف کرد. نقشه این بود که در یک روز بادخیز در طول جشنواره گیون، کاخ امپراتوری را به آتش بکشند و از این فرصت استفاده کرده و [[شاهزاده ناکاگاوا]] را که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کرد، زندانی کنند، نگهبان شوگون، یوشینوبو هیتوتسوباشی، و محافظ کیوتو، کاتاموری ماتسودایرا، را بکشند و امپراتور کومئی را به چوشو بربایند. تحقیقات بیشتر نشان داد که قرار بود جلسه‌ای برای تصمیم‌گیری در مورد ادامه یا عدم انجام نقشه پس از دستگیری فورویا در [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دا-یا]] یا شیکوکو-یا، نزدیک سانجو-کوباشی، برگزار شود. کوندو و افرادش برای محافظت از شوگون، [[توکوگاوا ایه‌موچی]]، که به پایتخت می‌آمد، وارد کیوتو شدند. حادثه ایکِدایا، که باعث شد نام مردانی که به دلیل ظاهر خشن خود به عنوان میبو-روگوشی مورد تنفر بودند، در سراسر کشور شناخته شود، به این شکل آغاز شد.<ref name="j142">{{یادکرد وب | عنوان=【関西歴史事件簿】池田屋事件（上） 新選組、天下にその名を…敵の謀略暴いた土方歳三の拷問（2/2ページ） | ناشر=産経新聞 | تاریخ=2013-05-02 | پیوند=https://www.sankei.com/article/20130317-XEICYPMCTZNL5EGAXYMOYOHXUU/2/ | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-07}}‏</ref> با این حال، شواهد عینی کمی از این نقشه به جز آنچه فورویا زیر شکنجه گفته است، وجود دارد و گفته می‌شود که ساختگی یا اغراق‌آمیز است. علاوه بر این، از آنجایی که محتوای اعتراف در دفتر خاطرات فورویا ثبت نشده است، این نظریه نیز وجود دارد که او فقط نام واقعی خود را اعتراف کرده است. او سپس در زندان روکاکو زندانی شد، اما در ۲۰ ماه هفتم قمری (۲۱ اوت) در جریان [[حادثه کینمون]]، آتش‌سوزی‌ای رخ داد که به مجاورت زندان سرایت کرد و مأموران از ترس اینکه او از آتش برای فرار استفاده کند، او را به همراه سایر زندانیان در حالی که هنوز منتظر محاکمه بود، سر بریدند. او هنگام مرگ ۳۶ سال داشت. در سال ۱۸۹۱، پس از مرگ به او درجه شوگویی اعطا شد. == نظریه مخالف == تحقیقات اخیر نشان داده است که توطئه‌های طرح‌ریزی‌شده توسط میهن‌پرستان، مانند «نقشه آتش‌سوزی کاخ امپراتوری»، «ترور ماتسودایرا کاتاموری» و «ربودن امپراتور»، محصول ادعاهای شوگون‌سالاری، از جمله ادعاهای خاندان‌های [[آیزو]] و [[قلمرو کووانا]] و [[شینسنگومی]]، با هدف توجیه استفاده از زور توسط خاندان‌های آیزو و کووانا و تضعیف اعتبار جناح سوننو جوئی بوده است. دلیل این امر این است که اگرچه این نقشه‌ها توسط شوگون‌سالاری ثبت شده‌اند، اما به هیچ وجه توسط میهن‌پرستان ثبت نشده‌اند و حتی در «خاطرات [[کیدو تاکایوشی]]» نوشته [[کاتسورا کوگورو]]، جلسه در [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دا-یا]]فقط به عنوان «جلسه‌ای برای نجات یک دوست (فوروتاکا شونتارو) که توسط شینسنگومی دستگیر و زندانی شده بود» توصیف شده است. == جستارهای وابسته == * [[اعضای پاکسازی شده از شینسنگومی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=古高俊太郎&oldid=103427803|عنوان = 古高俊太郎|زبان =ژاپنی|بازیابی =۷ ژوئن ۲۰۲۵}} {{شینسنگومی}} [[رده:افراد باکوماتسو]] [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۲۹ (میلادی)]] [[رده:شین سن گومی]] itqadjsuomzq3izos84bdngywxdz7xo 42127724 42127722 2025-06-18T21:44:37Z Roozitaa 146107 42127724 wikitext text/x-wiki {{نام ژاپنی|فوروتاکا}} [[پرونده:Ikedaya.jpg|230px|بندانگشتی|قبر]] '''فوروتاکا شونتارو''' {{به ژاپنی|古高 俊太郎（ふるたか しゅんたろう}}، (۸ مه ۱۸۲۹) - (۲۱ اوت ۱۸۶۴) یک میهن‌پرست جنبش ضد خارجی در اواخر دوره ادو (پایان شوگون‌سالاری توکوگاوا) بود. نام اصلی او '''ماسایوری''' بود. نام مستعار او '''کیمون یوآسا''' بود. در روز ۵ ماه ششم قمری ۱۸۶۴ (۸ ژوئیه ۱۸۶۴ میلادی)، شینسنگومی به او حمله و او را دستگیر کرد. سلاح‌ها و مهمات او مصادره شد و نامه‌ها و سوگندهای خونی که از حوزه‌های مختلف خطاب به سامورایی‌ها نوشته شده بود، کشف شد. او در انبار «اقامتگاه مائکاوا» در پادگان میبو توسط رئیس دفتر، کوندو ایسامی، و معاون رئیس، هیجیکاتا توشیزو، تحت بازجویی دقیقی قرار گرفت. او را از طبقه دوم به صورت وارونه آویزان کردند، میخ‌های پنج اینچی را به بالای پاهایش فروکردند و شمع‌های صد چشم را روی میخ‌هایی که به کف پاهایش فرورفته و آنها را آتش زده بودند، قرار دادند و سپس اعتراف کرد. محتوای اعترافات او این بود که پس از [[کودتای ۱۸ اوت]]، اهالی [[قلمرو چوشو]] که از کیوتو بیرون رانده شده بودند، روزی از اواخر همان ماه را برای آتش زدن کاخ امپراتوری انتخاب کردند، نجیب‌زاده طرفدار شوگون سالاری، [[ناکاگاوانومیا]] را قرار است زندانی کنند، دایمیوهای طرفدار شوگون‌سالاری از جمله [[کیوتو شوگوشوکو]] [[ماتسودایرا کاتاموری]] را بکشند و امپراتور را به چوشو ببرند. مشخص شد که بسیاری از میهن‌پرستانی که می‌خواستند این نقشه را اجرا کنند، از قبل به کیوتو رفته و پنهان شده‌اند و قرار است به زودی جلسه‌ای از رفقا در شهر برگزار شود، بنابراین [[حادثه ایکه‌دایا]] برای خنثی کردن این نقشه انجام شد. در مورد واقعیت چنین اعترافی اختلاف نظر وجود دارد. == تولد == فوروکاوا که در روستای فوروکاوا در [[ولایت اومی]] (شهر موریامای امروزی، [[استان شیگا]]) به عنوان پسر یک مقام پایین رتبه در دفتر قاضی متولد شد، مرید اومدا اونپین، محقق کنفوسیوسی جنبش [[سوننو جوئی]]، شد. او همچنین با [[میابه تیزو]]، یک فعال [[سوننو جوئی]] از [[ولایت هیگو]] که در [[قلمرو چوشو]] نیز تأثیرگذار بود، دوست بود و به همین دلیل مغازه او به پایگاهی برای جنبش [[سوننو جوئی]] تبدیل شد. == [[حادثه ایکه‌دایا]] == دستگیری فوروتاکه باید ضربه بزرگی بوده باشد، زیرا جناح سوننو جوئی، از جمله [[قلمرو چوشو]]، در کودتایی توسط طایفه‌های آیزو و ساتسوما و دیگر جناح‌هایی که از اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری در ۱۸ اوت ۱۸۶۳ حمایت می‌کردند، از کیوتو اخراج شده بودند و در بحبوحه تلاش برای بازگشت به قدرت بودند. [[کوندو ایسامی]] و [[توشیزو هیجیکاتا]]، با درک جدیت وقایعی که در پس اعمال فوروکاوا پنهان شده بود، بازجویی وحشیانه‌ای را در اقامتگاه مائکاوا، سربازخانه‌ای دیگر در کنار اقامتگاه یاگی در میبو، انجام دادند. او را در یک انبار دو طبقه به صورت وارونه آویزان کرد، بالاتنه‌اش را در طبقه اول و پاهایش را در طبقه دوم شلاق زد. وقتی او هنوز از صحبت کردن امتناع می‌کرد، کارگران ساختمانی از بالا تا پایین میخ‌هایی به پاهایش فروکردند و او را مجبور کردند شمع‌های روشن را در آنها قرار دهد. فوروتاکا که از این حمله بی‌رحمانه خسته شده بود، سرانجام به نقشه وحشتناک خود اعتراف کرد. نقشه این بود که در یک روز بادخیز در طول جشنواره گیون، کاخ امپراتوری را به آتش بکشند و از این فرصت استفاده کرده و [[شاهزاده ناکاگاوا]] را که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کرد، زندانی کنند، نگهبان شوگون، یوشینوبو هیتوتسوباشی، و محافظ کیوتو، کاتاموری ماتسودایرا، را بکشند و امپراتور کومئی را به چوشو بربایند. تحقیقات بیشتر نشان داد که قرار بود جلسه‌ای برای تصمیم‌گیری در مورد ادامه یا عدم انجام نقشه پس از دستگیری فورویا در [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دا-یا]] یا شیکوکو-یا، نزدیک سانجو-کوباشی، برگزار شود. کوندو و افرادش برای محافظت از شوگون، [[توکوگاوا ایه‌موچی]]، که به پایتخت می‌آمد، وارد کیوتو شدند. حادثه ایکِدایا، که باعث شد نام مردانی که به دلیل ظاهر خشن خود به عنوان میبو-روگوشی مورد تنفر بودند، در سراسر کشور شناخته شود، به این شکل آغاز شد.<ref name="j142">{{یادکرد وب | عنوان=【関西歴史事件簿】池田屋事件（上） 新選組、天下にその名を…敵の謀略暴いた土方歳三の拷問（2/2ページ） | ناشر=産経新聞 | تاریخ=2013-05-02 | پیوند=https://www.sankei.com/article/20130317-XEICYPMCTZNL5EGAXYMOYOHXUU/2/ | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-07}}‏</ref> با این حال، شواهد عینی کمی از این نقشه به جز آنچه فورویا زیر شکنجه گفته است، وجود دارد و گفته می‌شود که ساختگی یا اغراق‌آمیز است. علاوه بر این، از آنجایی که محتوای اعتراف در دفتر خاطرات فورویا ثبت نشده است، این نظریه نیز وجود دارد که او فقط نام واقعی خود را اعتراف کرده است. او سپس در زندان روکاکو زندانی شد، اما در ۲۰ ماه هفتم قمری (۲۱ اوت) در جریان [[حادثه کینمون]]، آتش‌سوزی‌ای رخ داد که به مجاورت زندان سرایت کرد و مأموران از ترس اینکه او از آتش برای فرار استفاده کند، او را به همراه سایر زندانیان در حالی که هنوز منتظر محاکمه بود، سر بریدند. او هنگام مرگ ۳۶ سال داشت. در سال ۱۸۹۱، پس از مرگ به او درجه شوگویی اعطا شد. == نظریه مخالف == تحقیقات اخیر نشان داده است که توطئه‌های طرح‌ریزی‌شده توسط میهن‌پرستان، مانند «نقشه آتش‌سوزی کاخ امپراتوری»، «ترور ماتسودایرا کاتاموری» و «ربودن امپراتور»، محصول ادعاهای شوگون‌سالاری، از جمله ادعاهای خاندان‌های [[آیزو]] و [[قلمرو کووانا]] و [[شینسنگومی]]، با هدف توجیه استفاده از زور توسط خاندان‌های آیزو و کووانا و تضعیف اعتبار جناح سوننو جوئی بوده است. دلیل این امر این است که اگرچه این نقشه‌ها توسط شوگون‌سالاری ثبت شده‌اند، اما به هیچ وجه توسط میهن‌پرستان ثبت نشده‌اند و حتی در «خاطرات [[کیدو تاکایوشی]]» نوشته [[کاتسورا کوگورو]]، جلسه در [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دا-یا]]فقط به عنوان «جلسه‌ای برای نجات یک دوست (فوروتاکا شونتارو) که توسط شینسنگومی دستگیر و زندانی شده بود» توصیف شده است. == جستارهای وابسته == * [[شینسنگومی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=古高俊太郎&oldid=103427803|عنوان = 古高俊太郎|زبان =ژاپنی|بازیابی =۷ ژوئن ۲۰۲۵}} {{شینسنگومی}} [[رده:افراد باکوماتسو]] [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۴ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۲۹ (میلادی)]] [[رده:شین سن گومی]] 5rj69s8awslw9pzjzaalr3p7yv0zvy1 4 6729297 42127319 42102484 2025-06-18T12:17:27Z Kourosh Tehrani 630305 تمدید نظرخواهی [[وپ:نبح]] ([[مدیاویکی:Gadget-AfD.js|ابزار جمع‌بندی]]) 42127319 wikitext text/x-wiki ===[[:جبار آذین]]=== <noinclude>{{این الگو را زمان بستن نبح حذف کن|F}}</noinclude><noinclude>[[رده:نظرخواهی برای حذف در ژوئن ۲۰۲۵|جبار آذین]]</noinclude> <noinclude>{{راهنمای نبح}}</noinclude> :{{مقاله|جبار آذین}} – (<includeonly>[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/جبار آذین|مشاهدهٔ نظرخواهی]] | </includeonly>[[ویژه:تفاوت/41472393/cur|ویرایش‌ها از زمان نامزدی]]) :({{find sources multi|1=جبار آذین|inarticle= yes|introtext= ''جستجو در:'' گوگل:&nbsp;|introlink = g|introseparator = &nbsp;–&nbsp;|link1= gnews |display1= خبرگزاری‌ها|link2 = gbooks|display2= کتاب‌ها|link3 = gscholar|display3= پژوهش‌ها|link4 = persian|display4 = منابع فارسی|link5 = gfreeimages|display5 = تصویر}}) به نظر فاقد معیار سرشناسی یک ژورنابیست یا سینماگر است. با این وجود دوستان صاحب نظر، اعلام کنند. [[کاربر:امیرعلی صادقی|امیرعلی صادقی]] ([[بحث کاربر:امیرعلی صادقی|بحث]]) ۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۳۵ (UTC) <!-- نظرتان را با استفاده از الگوهایی نظیر {{بماند}} یا {{حذف شود}} یا {{ادغام شود}} اعلام کنید. --> * {{بماند}} معیار سرشناسی روزنامه نگار(وپ:خلاق) را احراز می کند.(شخص به‌عنوان یک چهرهٔ مهم در نظر گرفته می‌شود یا همتایان و اخلاف به‌طور گسترده‌ای به وی استناد کرده‌اند).همچنین نتایج جستجو گوگل پیرامون نقد ها و گفتگوهایش با رسانه ها[https://www.google.fr/search?q=%22%27%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%A2%D8%B0%DB%8C%D9%86%22%27&sca_esv=e06f0df08cc64e4f&source=hp&ei=krxFaLzmIoCPxc8PoZ3tiAE&oq=%22%27%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%A2%D8%B0%DB%8C%D9%86%22%27&gs_lp=EhFtb2JpbGUtZ3dzLXdpei1ocCIVIifYrNio2KfYsSDYotiw24zZhiInMgYQABgWGB4yBhAAGBYYHjIGEAAYFhgeMgYQABgWGB4yBRAhGKABMgUQIRigAUi0T1DJDVjsR3AAeACQAQCYAZsCoAGkEqoBBjAuMTAuNLgBA8gBAPgBAZgCDKACzBGoAgHCAgIQKcICBRAAGIAEwgIFEC4YgATCAgsQLhiABBjRAxjHAcICCBAuGIAEGNQCwgIHEAAYgAQYAcICBRAhGJ8FwgIJEAAYgAQYExgNwgIIEAAYExgWGB7CAgcQIRigARgKwgIHEAAYgAQYE5gD4gHxBR0p7eD5v9TDkgcFMC45LjOgB9VgsgcFMC45LjO4B8wRwgcHMy02LjUuMcgH7AE&sclient=mobile-gws-wiz-hp جبار آذین].[[کاربر:Moh1473|Moh1473]] ([[بحث کاربر:Moh1473|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۳ (UTC) * {{حذف شود}} معیارهای [[وپ:خلاق]] احراز نمیشود. [[وپ:مصاحبه|مصاحبه]] معیار سرشناسی نیست. [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۵ (UTC) :<p class="xfd_relist" style="margin:0 -1em 0 0;border-top: 1px solid #AAA; border-bottom: 1px solid #AAA; padding: 0px 2em;"><span style="color: #FF6600;">'''{{تغییر اندازه|91%|[[ویکی‌پدیا:تمدید حذف|تمدید شد]] تا بحث بیشتری انجام گیرد و اجماع شفاف‌تری حاصل شود.}}'''</span><br /><small>لطفاً نظرات جدید را زیر این پیام بنویسید. ممنون، [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۷ (UTC)</small><!-- از الگو:تمدید حذف --></p> lh712pib8b4og58wi5gcj0zgn2d7zq0 4 6730278 42127318 42102475 2025-06-18T12:16:57Z Kourosh Tehrani 630305 تمدید نظرخواهی [[وپ:نبح]] ([[مدیاویکی:Gadget-AfD.js|ابزار جمع‌بندی]]) 42127318 wikitext text/x-wiki ===[[:صالح مختومی]]=== <noinclude>{{این الگو را زمان بستن نبح حذف کن|B}}</noinclude><noinclude>[[رده:نظرخواهی برای حذف در ژوئن ۲۰۲۵|صالح مختومی]]</noinclude> <noinclude>{{راهنمای نبح}}</noinclude> :{{مقاله|صالح مختومی}} – (<includeonly>[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/صالح مختومی|مشاهدهٔ نظرخواهی]] | </includeonly>[[ویژه:تفاوت/42065819/cur|ویرایش‌ها از زمان نامزدی]]) :({{find sources multi|1=صالح مختومی|inarticle= yes|introtext= ''جستجو در:'' گوگل:&nbsp;|introlink = g|introseparator = &nbsp;–&nbsp;|link1= gnews |display1= خبرگزاری‌ها|link2 = gbooks|display2= کتاب‌ها|link3 = gscholar|display3= پژوهش‌ها|link4 = persian|display4 = منابع فارسی|link5 = gfreeimages|display5 = تصویر}}) لطفا سرشناسی بررسی شود [[کاربر:م.د.حکمتی|م.د.حکمتی]] ([[بحث کاربر:م.د.حکمتی|بحث]]) ۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۰۸ (UTC) <!-- نظرتان را با استفاده از الگوهایی نظیر {{بماند}} یا {{حذف شود}} یا {{ادغام شود}} اعلام کنید. --> * {{حذف شود}} معیارهای [[وپ:سرشناسی]] احراز نمیشود. [[کاربر:Zanjereh|جیرجیرک]] ([[بحث کاربر:Zanjereh|بحث]]) ۱۱ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۲۳ (UTC) :<p class="xfd_relist" style="margin:0 -1em 0 0;border-top: 1px solid #AAA; border-bottom: 1px solid #AAA; padding: 0px 2em;"><span style="color: #FF6600;">'''{{تغییر اندازه|91%|[[ویکی‌پدیا:تمدید حذف|تمدید شد]] تا بحث بیشتری انجام گیرد و اجماع شفاف‌تری حاصل شود.}}'''</span><br /><small>لطفاً نظرات جدید را زیر این پیام بنویسید. ممنون، [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۶ (UTC)</small><!-- از الگو:تمدید حذف --></p> r7317rl8ow5koehner30xq1ahtykpn7 0 6732104 42127705 42109376 2025-06-18T21:11:22Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[جناح ایچی-کای-سو]] را به [[دولت ایچی-کای-سو]] منتقل کرد 42109376 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Tokugawa Yoshinobu with rifle.jpg|230px|بندانگشتی| [[توکوگاوا یوشینوبو]] به عنوان [[فرمانده کل گارد امپراتوری]]]] '''جناح ایچی-کای-سو''' یا '''قدرت ایچی-کای-سو''' {{به ژاپنی|一会桑政権 いちかいそうせいけん}}، در [[کیوتو]]، مرکز فعالیت سیاسی در پایان [[دوره ادو]]، این سیستم از سه شخصیت تشکیل شده بود: [[توکوگاوا یوشینوبو]] [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] و رئیس [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]])، [[ماتسودایرا کاتاموری]] ([[کیوتو شوگوشوکو]] حافظ کیوتو و ارباب [[قلمرو آیزو]]) و [[ماتسودایرا ساداآکی]] ([[کیوتو شوشیدای]] و ارباب [[قلمرو کووانا]]). این همچنین '''سیستم ایچی-ای-کووا''' یا '''قدرت ایچی-ای-کووا''' نامیده می‌شود. == پیشینه == این سیستم در مخالفت با جناح رادیکال [[سوننو جوئی]] و [[قلمرو چوشو]] تشکیل شد. پس از [[کودتای بونکیو]]، جناح سوننو جودی رو به زوال رفت و [[مجمع سانیو|شورای ارباب‌های بانفوذ]] که بر اساس ایده [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] تشکیل شده بود، فروپاشید (۱۸۶۴ (گنجی ۱)). پس از آن، [[اتحاد ساتسوما-چوشو]] (ژانویه ۱۸۶۶ (سال دوم [[کیئو (دوره)]]) تشکیل شد. اصطلاح «ایچی-یه کووا» برای اشاره به سه حزب نیز در همان دوره استفاده می‌شد و به صورت '''هاشی-ای- کووا''' نیز نوشته می‌شد. در تاریخ پژوهش، اولین کسی که از این اصطلاح به عنوان یک اصطلاح تاریخی استفاده کرد، ایسائو اینوئه، استاد تاریخ پایان دوره ادو در [[دانشگاه گاکوشوئین]] بود. یوشیکی ایچیکا، دانشیار [[دانشگاه اقتصاد اوساکا]]، استدلال می‌کند که وضعیت سیاسی در پایان دوره ادو را نمی‌توان صرفاً با درگیری سنتی بین ساتسوما و چوشو و شوگون‌سالاری توضیح داد و از یک مفهوم تاریخی به نام «دولت ایچی-ای-کووا» حمایت می‌کند. اگرچه این مفهوم اغلب در دیدگاه سنتی تاریخ محور ساتسوما-چوشو نادیده گرفته می‌شود، اما او نقشی را که این سه نفر در پایان دوره ادو ایفا کردند، دوباره ارزیابی می‌کند. == تا زمان تأسیس == در اواخر دوره ادو، جنبش سونو جوی شتاب گرفت و امپراتور و دربار امپراتوری به سرعت اقتدار سیاسی خود را افزایش دادند. کیوتو، دور از ادو، جایی که شوگون‌سالاری مستقر بود، به مرکز فعالیت سیاسی تبدیل شد. به ویژه، پس از ترور ایی نائوسوکه، مشاور ارشد شوگون‌سالاری در سال ۱۸۶۰ (مان‌ان ۱) (حادثه ساکورادامون)، قلمروهای قدرتمندی مانند ساتسوما، چوشو و توسا شروع به جستجوی راه‌هایی برای پیشرفت به دنیای سیاسی مرکزی کردند و در نتیجه، جناح سونو جوی، از جمله فعالان مردمی، شروع به تجمع دسته‌جمعی در کیوتو کردند. شوگون‌سالاری که قادر به سرکوب رادیکال‌های روشی تنها با قدرت سنتی [[کیوتو شوشیدای]] نبود، در اوت ۱۸۶۲ [[ماتسودایرا کاتاموری]] را به سمت تازه تأسیس [[کیوتو شوگوشوکو]] منصوب کرد (بونکیو ۲). پس از ورود کاتاموری به کیوتو، جنبش سوننو-جوئی شدیدتر و شدیدتر شد، ترورها و تهدیدهای سامورایی‌های رادیکال سوننو-جوی رواج یافت و حتی در دربار امپراتوری، اشراف رادیکال سوننو-جوئی بر شوراهای امپراتوری تأثیر گذاشتند و کاملاً خواسته‌های [[امپراتور کومی]] را نادیده گرفتند و با صدور انبوهی از فرمان‌های امپراتوری، خواستار نقض پیمان توسط شوگون‌سالاری و اخراج بربرها شدند. علاوه بر این، در اوت ۱۸۶۳ (بونکیو ۳)، سفری به یاماتو برای تدارک سفر شخصی امپراتور برای اخراج بربرها برنامه‌ریزی شد. خاندان چوشو، جایی که رادیکال‌ها کنترل قدرت را در دست گرفته بودند، نیز با این گروه‌ها ارتباط برقرار کرد و نفوذ سیاسی خود را در کیوتو تقویت کرد. در پاسخ، خاندان‌های [[آیزو]] و [[قلمرو ساتسوما]]، طبق خواسته امپراتور، توطئه کردند تا خاندان چوشو و اشراف سوننو-جوئی مانند [[سانجو سانه‌تومی]] را با زور از کیوتو اخراج کنند ([[کودتای بونکیو]]). پس از کودتا، دربار امپراتوری توسط [[نیجو نارییوکی]]، که به عنوان [[کانپاکو]] ([[نایب‌السلطنه]]) منصوب شد، و [[شاهزاده ناکاگاوا]] رهبری می‌شد. علاوه بر این، بین اکتبر و دسامبر، [[شیمازو هیسامیتسو]] (پدر ارباب ساتسوما)، ماتسودایرا شونگاکو (ارباب سابق فوکوی)، [[داته مونه‌ناری]] (ارباب سابق اوواجیما)، [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] و [[یامائوچی تویوشیگه]] (ارباب سابق توسا) که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، به کیوتو رفتند و به همراه [[ماتسودایرا کاتاموری]] به عنوان مشاوران دربار امپراتوری منصوب شدند و مشارکت حوزه‌های قدرتمند در سیاست‌های ملی تحت نظر دربار امپراتوری را درک کردند. شورای مشاوران بر مجازات قلمرو چوشو و تعطیلی [[بندر یوکوهاما]] تمرکز داشت. با این حال، به دلیل اختلاف در نیات قلمرو ساتسوما، که سعی در به دست گرفتن ابتکار عمل داشت، و شوگون‌سالاری و [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]]، بر سر تعطیلی بندر یوکوهاما درگیری ایجاد شد. در فوریه ۱۸۶۴ (اولین سال دوران گنجی)، [[یامائوچی تویوشیگه]] به قلمرو خود بازگشت و در ماه مارس، تمام اعضای باقی مانده استعفای خود را ارائه دادند که منجر به فروپاشی شورا شد. در ماه مارس، هیتوتسوباشی یوشینوبو از سمت خود به عنوان [[سرپرست شوگون]] استعفا داد و به سمت‌های تازه تأسیس [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] و فرمانده دفاع از دریای ستو منصوب شد. ماتسودایرا کاتاموری، که زمانی از سمت خود به عنوان [[شوگوشوکو کیوتو]] بازنشسته شده بود، نیز به کار خود بازگشت و [[ماتسودایرا ساداآکی]]، برادر کوچکتر کاتاموری و ارباب [[قلمرو کووانا]]، به عنوان شوشیدای کیوتو منصوب شد. این امر چارچوب اساسی برای «دولت ایچی-ای-کوواگاتا» را ایجاد کرد و این سه نفر که پس از [[شورش دروازه‌های ممنوعه ]] اتحاد خود را تقویت کرده بودند، با دربار [[امپراتور کومی]]، [[نیجو نارییوکی]] و [[شاهزاده ناکاگاوا]] برای رهبری سیاست کیوتو همکاری کردند تا زمانی که یوشینوبو سمت آخرین [[شوگون]] را به دست گرفت. == ماهیت دولت ایچی-آی-کووا و زوال آن == دولت ایچی-آی-کووا فاصله مشخصی را از باکوفو ادو حفظ کرد، در حالی که در کیوتو نقشی را ایفا می‌کرد که نماینده نیروهای باکوفو بود. در حالی که با رده‌های بالای دربار امپراتوری ارتباط نزدیکی داشت، ویژگی اصلی آن حذف هرچه بیشتر مشارکت حوزه‌های مختلف فئودالی در سیاست ملی، انحصار دربار امپراتوری و ایجاد یک موقعیت پیشرو در سیاست ملی بود. [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] (کی‌کی) با به دست گرفتن ریاست گارد امپراتوری از قیمومیت شوگون به دربار امپراتوری نزدیک شد، اما رابطه او با باکوفو مرکزی تیره شد. خاندان آیزو که هم در باکوفو مرکزی و هم در دربار امپراتوری شهرت خوبی داشت، خود را واسطه بین دربار امپراتوری و باکوفو می‌دانست و از نظر امور نظامی نیز هسته اصلی «ایچی-آی-کووا» بود. تلاش‌های مداوم خاندان آیزو برای جلوگیری از مشارکت حوزه‌های قدرتمند جنوب غربی در سیاست ملی، تضاد آن را با حوزه‌های قدرتمند، به ویژه [[قلمرو ساتسوما]]، که دلیل اصلی طرد آن از دولت میجی پس از [[احیای حکومت امپراتوری (ژاپن)|احیای حکومت امپراتوری]] و [[جنگ بوشین]] بود، عمیق‌تر کرد. در آوریل ۱۸۶۵ (اولین سال دوران کیئو)، دربار امپراتوری این اصل را وضع کرد که تمام مشورت‌های مربوط به خانواده سامورایی باید با مشورت «ایچی-ای-کووا» انجام شود. در ماه اکتبر، با همکاری سه حزب، آنها مجوز امپراتوری را برای «پیمان پنج ملت آنسی» دیرینه به دست آوردند. آنها همچنین موفق شدند رفقای خود، [[اوگاساوارا ناگامیچی]] و [[ایتاکورا کاتسوشیگه]]، را به «[[روجو]]» (مشاوران ارشد) شوگون‌سالاری بفرستند و این نشان دهنده اوج قدرت آنها بود. دولت ایچی-ای-کووا دو [[اردوکشی‌های چوشو]] را رهبری کرد، اما در اوت ۱۸۶۶ (دومین سال دوران کیئو)، یوشینوبو بدون توجه به خواسته‌های خاندان‌های آیزو و کووانا، سفر دوم را لغو کرد و با بهره‌گیری از جانشینی خود در خاندان اصلی توکوگاوا، بر اهمیت کنفرانس اربابان فئودال تأکید کرد و اهمیت این اردوکشی را بی‌اهمیت جلوه داد. در واکنش به خیانت [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] (کی‌کی)، نیجو در ماه سپتامبر به‌طور موقت بازدید از دربار امپراتوری را به حالت تعلیق درآورد و در ماه اکتبر، ماتسودایرا کاتاموری درخواست استعفا از سمت خود به عنوان [[شوگوشوکو کیوتو]] (حافظ کیوتو) را داد و این امر را آشکار کرد که دولت ایچی-ای-کووا اساساً فروپاشیده است. پایان حکومت ایچی کووا، فعالیت‌های درباریان ضد شوگونی و فئودال‌هایی مانند [[ایواکورا تومومی]] که تحت این سیستم سرکوب شده بودند را تقویت کرد و تغییرات عمده‌ای در اوضاع سیاسی داخلی در آستانه [[اصلاحات میجی]] ایجاد کرد. == جستارهای وابسته == * [[شورش دروازه‌های ممنوعه ]] * [[مجمع سانیو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=一会桑政権&oldid=101640392|عنوان = 一会桑政権|زبان =ژاپنی|بازیابی =۹ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:توکوگاوا یوشینوبو]] icxdrduppg0kybdur5mndh7xzp6pbbp 42127707 42127705 2025-06-18T21:11:44Z Roozitaa 146107 42127707 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Tokugawa Yoshinobu with rifle.jpg|230px|بندانگشتی| [[توکوگاوا یوشینوبو]] به عنوان [[فرمانده کل گارد امپراتوری]]]] '''دولت ایچی-کای-سو''' یا '''قدرت ایچی-کای-سو''' {{به ژاپنی|一会桑政権 いちかいそうせいけん}}، در [[کیوتو]]، مرکز فعالیت سیاسی در پایان [[دوره ادو]]، این سیستم از سه شخصیت تشکیل شده بود: [[توکوگاوا یوشینوبو]] [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] و رئیس [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]])، [[ماتسودایرا کاتاموری]] ([[کیوتو شوگوشوکو]] حافظ کیوتو و ارباب [[قلمرو آیزو]]) و [[ماتسودایرا ساداآکی]] ([[کیوتو شوشیدای]] و ارباب [[قلمرو کووانا]]). این همچنین '''سیستم ایچی-ای-کووا''' یا '''قدرت ایچی-ای-کووا''' نامیده می‌شود. == پیشینه == این سیستم در مخالفت با جناح رادیکال [[سوننو جوئی]] و [[قلمرو چوشو]] تشکیل شد. پس از [[کودتای بونکیو]]، جناح سوننو جودی رو به زوال رفت و [[مجمع سانیو|شورای ارباب‌های بانفوذ]] که بر اساس ایده [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] تشکیل شده بود، فروپاشید (۱۸۶۴ (گنجی ۱)). پس از آن، [[اتحاد ساتسوما-چوشو]] (ژانویه ۱۸۶۶ (سال دوم [[کیئو (دوره)]]) تشکیل شد. اصطلاح «ایچی-یه کووا» برای اشاره به سه حزب نیز در همان دوره استفاده می‌شد و به صورت '''هاشی-ای- کووا''' نیز نوشته می‌شد. در تاریخ پژوهش، اولین کسی که از این اصطلاح به عنوان یک اصطلاح تاریخی استفاده کرد، ایسائو اینوئه، استاد تاریخ پایان دوره ادو در [[دانشگاه گاکوشوئین]] بود. یوشیکی ایچیکا، دانشیار [[دانشگاه اقتصاد اوساکا]]، استدلال می‌کند که وضعیت سیاسی در پایان دوره ادو را نمی‌توان صرفاً با درگیری سنتی بین ساتسوما و چوشو و شوگون‌سالاری توضیح داد و از یک مفهوم تاریخی به نام «دولت ایچی-ای-کووا» حمایت می‌کند. اگرچه این مفهوم اغلب در دیدگاه سنتی تاریخ محور ساتسوما-چوشو نادیده گرفته می‌شود، اما او نقشی را که این سه نفر در پایان دوره ادو ایفا کردند، دوباره ارزیابی می‌کند. == تا زمان تأسیس == در اواخر دوره ادو، جنبش سونو جوی شتاب گرفت و امپراتور و دربار امپراتوری به سرعت اقتدار سیاسی خود را افزایش دادند. کیوتو، دور از ادو، جایی که شوگون‌سالاری مستقر بود، به مرکز فعالیت سیاسی تبدیل شد. به ویژه، پس از ترور ایی نائوسوکه، مشاور ارشد شوگون‌سالاری در سال ۱۸۶۰ (مان‌ان ۱) (حادثه ساکورادامون)، قلمروهای قدرتمندی مانند ساتسوما، چوشو و توسا شروع به جستجوی راه‌هایی برای پیشرفت به دنیای سیاسی مرکزی کردند و در نتیجه، جناح سونو جوی، از جمله فعالان مردمی، شروع به تجمع دسته‌جمعی در کیوتو کردند. شوگون‌سالاری که قادر به سرکوب رادیکال‌های روشی تنها با قدرت سنتی [[کیوتو شوشیدای]] نبود، در اوت ۱۸۶۲ [[ماتسودایرا کاتاموری]] را به سمت تازه تأسیس [[کیوتو شوگوشوکو]] منصوب کرد (بونکیو ۲). پس از ورود کاتاموری به کیوتو، جنبش سوننو-جوئی شدیدتر و شدیدتر شد، ترورها و تهدیدهای سامورایی‌های رادیکال سوننو-جوی رواج یافت و حتی در دربار امپراتوری، اشراف رادیکال سوننو-جوئی بر شوراهای امپراتوری تأثیر گذاشتند و کاملاً خواسته‌های [[امپراتور کومی]] را نادیده گرفتند و با صدور انبوهی از فرمان‌های امپراتوری، خواستار نقض پیمان توسط شوگون‌سالاری و اخراج بربرها شدند. علاوه بر این، در اوت ۱۸۶۳ (بونکیو ۳)، سفری به یاماتو برای تدارک سفر شخصی امپراتور برای اخراج بربرها برنامه‌ریزی شد. خاندان چوشو، جایی که رادیکال‌ها کنترل قدرت را در دست گرفته بودند، نیز با این گروه‌ها ارتباط برقرار کرد و نفوذ سیاسی خود را در کیوتو تقویت کرد. در پاسخ، خاندان‌های [[آیزو]] و [[قلمرو ساتسوما]]، طبق خواسته امپراتور، توطئه کردند تا خاندان چوشو و اشراف سوننو-جوئی مانند [[سانجو سانه‌تومی]] را با زور از کیوتو اخراج کنند ([[کودتای بونکیو]]). پس از کودتا، دربار امپراتوری توسط [[نیجو نارییوکی]]، که به عنوان [[کانپاکو]] ([[نایب‌السلطنه]]) منصوب شد، و [[شاهزاده ناکاگاوا]] رهبری می‌شد. علاوه بر این، بین اکتبر و دسامبر، [[شیمازو هیسامیتسو]] (پدر ارباب ساتسوما)، ماتسودایرا شونگاکو (ارباب سابق فوکوی)، [[داته مونه‌ناری]] (ارباب سابق اوواجیما)، [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] و [[یامائوچی تویوشیگه]] (ارباب سابق توسا) که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، به کیوتو رفتند و به همراه [[ماتسودایرا کاتاموری]] به عنوان مشاوران دربار امپراتوری منصوب شدند و مشارکت حوزه‌های قدرتمند در سیاست‌های ملی تحت نظر دربار امپراتوری را درک کردند. شورای مشاوران بر مجازات قلمرو چوشو و تعطیلی [[بندر یوکوهاما]] تمرکز داشت. با این حال، به دلیل اختلاف در نیات قلمرو ساتسوما، که سعی در به دست گرفتن ابتکار عمل داشت، و شوگون‌سالاری و [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]]، بر سر تعطیلی بندر یوکوهاما درگیری ایجاد شد. در فوریه ۱۸۶۴ (اولین سال دوران گنجی)، [[یامائوچی تویوشیگه]] به قلمرو خود بازگشت و در ماه مارس، تمام اعضای باقی مانده استعفای خود را ارائه دادند که منجر به فروپاشی شورا شد. در ماه مارس، هیتوتسوباشی یوشینوبو از سمت خود به عنوان [[سرپرست شوگون]] استعفا داد و به سمت‌های تازه تأسیس [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] و فرمانده دفاع از دریای ستو منصوب شد. ماتسودایرا کاتاموری، که زمانی از سمت خود به عنوان [[شوگوشوکو کیوتو]] بازنشسته شده بود، نیز به کار خود بازگشت و [[ماتسودایرا ساداآکی]]، برادر کوچکتر کاتاموری و ارباب [[قلمرو کووانا]]، به عنوان شوشیدای کیوتو منصوب شد. این امر چارچوب اساسی برای «دولت ایچی-ای-کوواگاتا» را ایجاد کرد و این سه نفر که پس از [[شورش دروازه‌های ممنوعه ]] اتحاد خود را تقویت کرده بودند، با دربار [[امپراتور کومی]]، [[نیجو نارییوکی]] و [[شاهزاده ناکاگاوا]] برای رهبری سیاست کیوتو همکاری کردند تا زمانی که یوشینوبو سمت آخرین [[شوگون]] را به دست گرفت. == ماهیت دولت ایچی-آی-کووا و زوال آن == دولت ایچی-آی-کووا فاصله مشخصی را از باکوفو ادو حفظ کرد، در حالی که در کیوتو نقشی را ایفا می‌کرد که نماینده نیروهای باکوفو بود. در حالی که با رده‌های بالای دربار امپراتوری ارتباط نزدیکی داشت، ویژگی اصلی آن حذف هرچه بیشتر مشارکت حوزه‌های مختلف فئودالی در سیاست ملی، انحصار دربار امپراتوری و ایجاد یک موقعیت پیشرو در سیاست ملی بود. [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] (کی‌کی) با به دست گرفتن ریاست گارد امپراتوری از قیمومیت شوگون به دربار امپراتوری نزدیک شد، اما رابطه او با باکوفو مرکزی تیره شد. خاندان آیزو که هم در باکوفو مرکزی و هم در دربار امپراتوری شهرت خوبی داشت، خود را واسطه بین دربار امپراتوری و باکوفو می‌دانست و از نظر امور نظامی نیز هسته اصلی «ایچی-آی-کووا» بود. تلاش‌های مداوم خاندان آیزو برای جلوگیری از مشارکت حوزه‌های قدرتمند جنوب غربی در سیاست ملی، تضاد آن را با حوزه‌های قدرتمند، به ویژه [[قلمرو ساتسوما]]، که دلیل اصلی طرد آن از دولت میجی پس از [[احیای حکومت امپراتوری (ژاپن)|احیای حکومت امپراتوری]] و [[جنگ بوشین]] بود، عمیق‌تر کرد. در آوریل ۱۸۶۵ (اولین سال دوران کیئو)، دربار امپراتوری این اصل را وضع کرد که تمام مشورت‌های مربوط به خانواده سامورایی باید با مشورت «ایچی-ای-کووا» انجام شود. در ماه اکتبر، با همکاری سه حزب، آنها مجوز امپراتوری را برای «پیمان پنج ملت آنسی» دیرینه به دست آوردند. آنها همچنین موفق شدند رفقای خود، [[اوگاساوارا ناگامیچی]] و [[ایتاکورا کاتسوشیگه]]، را به «[[روجو]]» (مشاوران ارشد) شوگون‌سالاری بفرستند و این نشان دهنده اوج قدرت آنها بود. دولت ایچی-ای-کووا دو [[اردوکشی‌های چوشو]] را رهبری کرد، اما در اوت ۱۸۶۶ (دومین سال دوران کیئو)، یوشینوبو بدون توجه به خواسته‌های خاندان‌های آیزو و کووانا، سفر دوم را لغو کرد و با بهره‌گیری از جانشینی خود در خاندان اصلی توکوگاوا، بر اهمیت کنفرانس اربابان فئودال تأکید کرد و اهمیت این اردوکشی را بی‌اهمیت جلوه داد. در واکنش به خیانت [[هیتوتسوباشی یوشینوبو]] (کی‌کی)، نیجو در ماه سپتامبر به‌طور موقت بازدید از دربار امپراتوری را به حالت تعلیق درآورد و در ماه اکتبر، ماتسودایرا کاتاموری درخواست استعفا از سمت خود به عنوان [[شوگوشوکو کیوتو]] (حافظ کیوتو) را داد و این امر را آشکار کرد که دولت ایچی-ای-کووا اساساً فروپاشیده است. پایان حکومت ایچی کووا، فعالیت‌های درباریان ضد شوگونی و فئودال‌هایی مانند [[ایواکورا تومومی]] که تحت این سیستم سرکوب شده بودند را تقویت کرد و تغییرات عمده‌ای در اوضاع سیاسی داخلی در آستانه [[اصلاحات میجی]] ایجاد کرد. == جستارهای وابسته == * [[شورش دروازه‌های ممنوعه ]] * [[مجمع سانیو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=一会桑政権&oldid=101640392|عنوان = 一会桑政権|زبان =ژاپنی|بازیابی =۹ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:باکوماتسو]] [[رده:توکوگاوا یوشینوبو]] 6loug1gixs5lxeoxtp05tq702iqtcqp 0 6732998 42127325 42076698 2025-06-18T12:23:41Z Golpeti 1375916 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 42127325 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات کتاب | نام = مرثیه‌ای برای یک گونه: چرا ما در برابر حقیقت تغییرات اقلیمی مقاومت می‌کنیم | تصویر = Requiem for a Species.jpg | نویسنده = کلایو همیلتون | ناشر = [[Earthscan]] | شابک = 978-1-84971-081-7 | تاریخ نشر = ۷ آوریل ۲۰۱۰ | موضوع = تغییرات اقلیمی - جنبه‌های اجتماعی{{سخ}}گرمایش جهانی - جنبه‌های اجتماعی{{سخ}}قرن بیست و یکم - پیش‌بینی‌ها | pages = 286 pp. | dewey = ۳۶۳٫۷۳۸ | congress = QC903 .H2185 2010 | oclc = ۴۸۹۶۳۶۷۳۴ }} '''''مرثیه‌ای برای یک گونه: چرا ما در برابر حقیقت تغییرات اقلیمی مقاومت می‌کنیم''''' کتابی [[ناداستان|غیرداستانی]] است که در سال ۲۰۱۰ توسط کلایو همیلتون، پژوهشگر استرالیایی، نوشته شده و به بررسی [[انکار تغییر اقلیم|انکار تغییرات اقلیمی]] و پیامدهای آن می‌پردازد. این گزارش استدلال می‌کند که [[تغییر اقلیم|تغییرات اقلیمی]] عواقب مضر و گسترده‌ای را برای [[زیست‌پذیری سیاره‌ای|سکونت‌پذیری]] حیات روی زمین، از جمله انسان‌ها، به همراه خواهد داشت که برای جلوگیری از آن خیلی دیر شده است.<ref name="munro">{{Cite news|last=Munro, Kelsey|title=Too late for all but prayers|url=http://www.smh.com.au/environment/too-late-for-all-but-prayers-20100226-p95h.html|work=The [[سیدنی مورنینگ هرالد|Sydney Morning Herald]]|date=27 February 2010}}</ref><ref name="munroage">{{Cite web|url=http://www.theage.com.au/environment/the-hopefree-zone-20100226-p978.html|title=The hope-free zone|last=Munro, Kelsey|date=27 February 2010|website=[[The Age]]}}</ref> همیلتون بررسی می‌کند که چرا سیاستمداران، شرکت‌ها و عموم مردم این واقعیت را انکار می‌کنند یا از اقدام در مورد آن خودداری می‌کنند. او به توضیحات متنوعی از جمله [[آرزواندیشی|افکار واهی]]، [[ایدئولوژی]]، [[مصرف‌گرایی|فرهنگ مصرفی]] و لابی‌گری فعال صنعت [[سوخت فسیلی|سوخت‌های فسیلی]] استناد می‌کند.<ref name="sy">{{Cite news|last=Yearley, Steven|title=Book of the week: Requiem for a Species|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=411928|work=[[آموزش عالی تایمز|Times Higher Education]]|date=3 June 2010}}</ref> این کتاب بر اساس سابقهٔ پانزده سالهٔ نویسنده در نگارش دربارهٔ این موضوعات، از جمله کتاب‌های قبلی او از جمله ''رشد طلسم‌شده'' و ''سوزاننده: سیاست‌های کثیف تغییرات اقلیمی'' نوشته شده است. ''مرثیه‌ای برای یک گونه'' در مجله‌های ''رسرجنس''، ''سوسیالیست ریویو''، ''[[سیدنی مورنینگ هرالد]]''، ''[[دی ایج]]''، ''کامن ریویو'' و ''[[آموزش عالی تایمز]]'' مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در این مجلات از آن به عنوان «کتاب هفته» یاد شده است. گزیده‌هایی از این کتاب در روزنامهٔ ''[[گاردین]]'' و مجلهٔ ''جئوگرافیک'' منتشر شده است. این کتاب در سال ۲۰۱۰ برندهٔ [[جایزه ادبی|جایزهٔ ادبی]] نخست‌وزیر کوئینزلند شد. == محتوا == همیلتون اشاره می‌کند که در طول سال‌ها گزارش‌ها و کتاب‌های زیادی در مورد مشکل تغییرات اقلیمی و اینکه آیندهٔ بشریت چقدر شوم به نظر می‌رسد، منتشر شده است. او می‌گوید ''کتاب مرثیه‌ای برای یک گونه'' در درجهٔ اول به این موضوع می‌پردازد که چرا آن هشدارها نادیده گرفته شده‌اند.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref> همیلتون معتقد است که گاهی اوقات تحمل یک حقیقت ناخوشایند بسیار دشوار است:<blockquote>گاهی اوقات روبه‌رو شدن با حقیقت خیلی سخت است. وقتی واقعیت‌ها ناراحت‌کننده هستند، تغییر چارچوب یا نادیده گرفتن آنها آسان‌تر است. در سراسر جهان تنها تعداد کمی از افراد واقعاً با حقایق مربوط به [[تغییر اقلیم|گرمایش جهانی]] روبه‌رو شده‌اند… در مورد مرگ خودمان هم همین‌طور است؛ همهٔ ما «می‌پذیریم» که خواهیم مرد، اما تنها زمانی که مرگمان قریب‌الوقوع باشد، با معنای واقعی فناپذیری خود روبه‌رو می‌شویم.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref></blockquote>محکم‌ترین دلیل برای عدم اقدام در مورد گرمایش جهانی، «اعمال مداوم و اغلب بی‌رحمانهٔ قدرت سیاسی توسط شرکت‌هایی است که از تبدیل سیستم‌هایشان به سیستم‌های انرژی کم‌کربن و بدون کربن متضرر می‌شوند». همیلتون به روزنامه‌نگاران و نویسندگان متعددی استناد می‌کند که نفوذ شرکت‌های بزرگی مانند [[اکسان‌موبیل]]، [[ریو تینتو|گروه ریو تینتو]] و [[جنرال موتورز]] را مستند کرده‌اند.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref> همیلتون استدلال خود را در سه مرحله بیان می‌کند:<blockquote>او در ابتدا شواهد مربوط به اینکه اوضاع چقدر جدی است و چقدر بدتر خواهد شد را بررسی می‌کند. سپس، ریشه‌های انکار را بررسی می‌کند، هم از نظر مقاومت در برابر شواهد و هم در رابطه با بازیگران و سازمان‌هایی که انگیزهٔ انکار تغییرات اقلیمی را دارند. در نهایت نیز، به برخی از سناریوهای آینده نگاه می‌کند و توضیح می‌دهد که مردم باید چه کاری انجام دهند.<ref name="sy2">{{Cite news|last=Yearley, Steven|title=Book of the week: Requiem for a Species|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=411928|work=[[آموزش عالی تایمز|Times Higher Education]]|date=3 June 2010}}</ref></blockquote>همیلتون معتقد است که پایه‌های انکار تغییرات اقلیمی در واکنش [[محافظه‌کاری در ایالات متحده آمریکا|محافظه‌کاری آمریکا]] به فروپاشی [[اتحاد جماهیر شوروی]] در سال ۱۹۹۱ نهفته است. او استدلال می‌کند که با فروکش کردن «تهدید سرخ»، محافظه‌کارانی که انرژی خود را صرف مخالفت با [[کمونیسم]] کرده بودند، به دنبال راه‌های دیگری برای ابراز وجود گشتند. همیلتون ادعا می‌کند که واکنش شدید محافظه‌کارانه علیه دانش اقلیم توسط سه فیزیکدان برجسته - [[فریدریش سیتز|فردریک سایتز]]، [[Robert Jastrow|رابرت جاسترو]] و [[William Nierenberg|ویلیام نیرنبرگ]] - رهبری می‌شد.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref> در سال ۱۹۸۴، سیتز، جاسترو و نیرنبرگ [[George C. Marshall Institute|مؤسسهٔ جورج سی. مارشال]] را تأسیس کردند و در دههٔ ۱۹۹۰ فعالیت اصلی مؤسسهٔ مارشال حمله به علوم اقلیمی بود.<ref>{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref> همیلتون هنگام توصیف [[اقلیم‌شناسی]] می‌گوید که اعداد رسمی منتشر شده توسط [[هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم|هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی]] (IPCC) بسیار محتاطانه هستند و بنابراین [[تأثیرات تغییر اقلیم|اثرات واقعی تغییرات اقلیمی]] احتمالاً حتی شدیدتر خواهد بود.<ref name="sy4">{{Cite news|last=Yearley, Steven|title=Book of the week: Requiem for a Species|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storycode=411928|work=[[آموزش عالی تایمز|Times Higher Education]]|date=3 June 2010}}</ref> نتیجه‌گیری او این است که تثبیت انتشار گازهای گلخانه‌ای امکان‌پذیر نخواهد بود:<ref name="twentythree2">{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref><blockquote>... حتی با خوش‌بینانه‌ترین مجموعهٔ فرضیات - پایان [[جنگل‌زدایی]]، نصف شدن انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با تولید مواد غذایی، رسیدن انتشار جهانی به اوج خود در سال ۲۰۲۰ و سپس کاهش ۳ درصدی در سال برای چند دهه - ما هیچ شانسی برای جلوگیری از افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای به بالاتر از تعدادی از [[نقطه‌های عطف سامانه اقلیمی|نقاط]] [[نقطه‌های عطف سامانه اقلیمی|عطفی که باعث تغییرات اقلیمی غیرقابل کنترل می‌شوند]]، نداریم. آب و هوای زمین وارد یک دورهٔ پر هرج و مرج می‌شود که هزاران سال طول می‌کشد تا اینکه فرآیندهای طبیعی در نهایت نوعی تعادل برقرار کنند. اینکه آیا انسان‌ها هنوز هم نیرویی در سیارهٔ زمین خواهند بود یا حتی زنده خواهند ماند، موضوع بحث‌برانگیزی است. یک چیز قطعی به نظر می‌رسد: تعداد ما بسیار کمتر خواهد بود.<ref name="twentythree3">{{Harvard citation no brackets|Hamilton|2010}}</ref></blockquote>همیلتون در مورد [[استرالیا]] می‌گوید: «استرالیایی‌ها در سال ۲۰۵۰ در کشوری زندگی خواهند کرد که به دلیل تغییرات اقلیمی دگرگون شده است، و تردید گسترده‌ای وجود دارد که آیا ما تا پایان قرن در سرزمینی که به‌طور مشخص استرالیایی است، خواهیم ماند یا خیر».<ref>{{Cite web|url=http://www.smh.com.au/opinion/society-and-culture/population-debate-misses-the-facts-20100418-smew.html|title=Population debate misses the facts|last=Hamilton, Clive|date=19 April 2010|website=[[The Age]]}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} [[رده:کتاب‌های تغییر اقلیم]] [[رده:کتاب‌های غیرداستانی ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:کتاب‌های غیرداستانی استرالیایی]] [[رده:کتاب‌های غیرداستانی زیست‌محیطی]] svzptucie2rcxtoulqcs720tn9k97lu 0 6733075 42127369 42105701 2025-06-18T13:08:43Z Rezadehghan25 1383212 اصلاح جزئیات 42127369 wikitext text/x-wiki <!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید --> {{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=کارناوال (مجموعه نمایش خانگی)|timestamp=۲۰۲۵۰۶۰۹۰۸۴۱۵۴|year=۲۰۲۵|month=ژوئن|day=۹|جاed=yes|help=off}} <!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=کارناوال (مجموعه نمایش خانگی)|تاریخ=۹ ژوئن ۲۰۲۵|نتیجه=بماند}} --> <!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید --> {{جعبه تلویزیون | image = | caption = | director = [[رامبد جوان]] | writer = [[مهراب قاسم‌خانی]] | producer = محمد شریفی | editor = سیامک مهماندوست | cinematography = حسین حاتمی | network = [[فیلم‌نت]] | first_aired = ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ | last_aired = اکنون | country = [[ایران]] | language = [[زبان فارسی|فارسی]] | num_episodes = ۲۴ | starring = | genre = [[رئالیتی شو]] | composer = | company = | distributor = [[فیلم‌نت]] | runtime = ۴۵ دقیقه | presenter = رامبد جوان | preceded_by = [[خندوانه]] | followed_by = }} '''''کارناوال''''' یک برنامه رئالیتی شو محصول نمایش خانگی به کارگردانی و اجرای [[رامبد جوان]] است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جزییاتی از کارناوال رامبد جوان|نشانی=https://www.sharghdaily.com/بخش-فرهنگ-هنر-70/1007133-جزییاتی-از-کارناوال-رامبد-جوان|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ضبط «کارناوال» رامبد جوان {{!}} پایگاه خبری صبا|نشانی=https://sabakhabar.ir/509647/ضبط-کارناوال-رامبد-جوان/|وبگاه=پایگاه خبری صبا – آخرین اخبار فرهنگ و هنر {{!}} سینما و تلویزیون|تاریخ=2025-05-09|بازبینی=2025-06-09|کد زبان=fa-IR|نام=پگاه|نام خانوادگی=زارعی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رامبد جوان با یک رئالیتی شو به نمایش خانگی می‌آید|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-فرهنگ-هنر-6/1554439-رامبد-جوان-با-یک-رئالیتی-شو-به-نمایش-خانگی-می-آید|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2024-11-10|بازبینی=2025-06-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=بزرگ‌ترین مسابقه استندآپ کمدی در «کارناوال» رامبد جوان|نشانی=http://aftabnews.ir/fa/news/993956|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۱۹–۰۷:۴۵|بازبینی=2025-06-09|کد زبان=fa|نام=اخبار روز ایران و جهان {{!}} آفتاب|نام خانوادگی=نیوز}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان= «کارناوال» رامبد جوان کلید خورد|نشانی=https://www.armanmeli.ir/بخش-فرهنگ-هنر-14/1167978-کارناوال-رامبد-جوان-کلید-خورد|وبگاه=آرمان ملی|تاریخ=2025-06-09|بازبینی=2025-06-09|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=زمان پخش «کارناوال» رامبد جوان|نشانی=https://fararu.com/fa/news/797010/زمان-پخش-کارناوال-رامبد-جوان|وبگاه=Fararu {{!}} فرارو|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-12|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=چهارشنبه ها با«کارناوال»؛ متفاوت‌ترین رئالیتی‌شوی رامبد جوان|نشانی=https://www.honaronline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7-6/201377-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%84-%D9%85%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D9%88%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86|وبگاه=خبرگزاری هنر ایران|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-12|کد زبان=fa}}</ref> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == [https://filmnet.ir/contents/scnnQ6V/Carnival کارناوال] در فیلم‌نت {{مجموعه تلویزیونی-خرد}} [[رده:برنامه‌های تلویزیونی ایرانی]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی به زبان فارسی]] [[رده:برنامه‌های فیلم‌نت]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی آغازشده در ۱۴۰۴]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی آغازشده در ۲۰۲۵ (میلادی)]] h0pntg56w5n4e10kc8hkmqh59259dmf 1 6735258 42128096 42085538 2025-06-19T09:07:16Z Community Tech bot 847973 پرونده‌های استفاده‌شده در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن نامزد حذف شده‌اند 42128096 wikitext text/x-wiki {{پیشینه حذف زمان‌دار|نامزدکننده=Hosseinblue|تاریخ نامزدی=۹ ژوئن ۲۰۲۵}} == نامزد حذف شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن استفاده شده نامزد حذف شده است: * [[commons:File:Muhip arciman.jpg|Muhip arciman.jpg]]<!-- COMMONSBOT: discussion | 2025-06-19T09:07:14.280371 | Muhip arciman.jpg --> در بحث حذف که در [[commons:Commons:Deletion requests/File:Muhip arciman.jpg|صفحهٔ نامزدی]] صورت می‌گیرد شرکت کنید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۰۷ (UTC) lw1rafxua0c6g4l8uz38j8qew0q8h80 0 6736152 42127735 42099866 2025-06-18T22:33:42Z CommonsDelinker 14039 پروندهٔ Dr._Mehtash_(1945).jpg که در ویکی‌انبار به دست Fitindia حذف شده بود، به این علت برداشته شد: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Rəcəb Yaxşı|]] 42127735 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = جاوید مهتاش | birth_place = [[تبریز]]] | website = | signature = | alma_mater = | profession = | children = | spouse = | party = [[فرقه دموکرات آذربایجان]] | death_place = | death_date = | birth_date = ۱۹۱۴ | image = | successor2 = | predecessor2 = | president2 = | termend = ۱۹۴۶ | termstart = ۱۹۴۵ | order = وزیر کشاورزی [[حکومت خودمختار آذربایجان]] | caption = | smallimage = | width = | footnotes = }} '''جاوید مهتاش''' (۱۹۱۴، تبریز) — سیاستمدار، وزیر کشاورزی در دوران [[حکومت خودمختار آذربایجان]]، نماینده منتخب هشترود (سراسکند) در مجلس ملی آذربایجان و فرماندار شهر تبریز. == تولد و تحصیلات == جاوید مهتاش در سال ۱۹۱۴ در تبریز متولد شد. او در سال ۱۹۳۳ وارد دانشگاه تهران شد. پس از فارغ‌التحصیلی در رشته دامپزشکی از دانشگاه به عنوان رئیس دامپزشکی استان گیلان از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۵ فعالیت کرد.<ref>https://gilan.ivo.ir/مدیران-کل-از-ابتدای-تاسیس</ref> == فعالیتهای سیاسی == او ابتدا عضو [[حزب توده]] و بعداً به [[حزب دموکرات آذربایجان]] ملحق شد.<ref>{{Cite web |title=تاریخ شفاهی :: فرقة دموکرات آذربایجان از زبان ابراهیم ناصحی |url=https://www.oral-history.ir/print.php?id=2442 |access-date=2025-02-14 |website=www.oral-history.ir}}</ref>{{sfn|Çeşmazər|1986|p=۱۱۴}} در ۲۹ آبان ۱۳۲۴، کنگره خلق آذربایجان فعالیت خود را در ساختمان تئاتر ارک تبریز آغاز کرد.{{sfn|Atabaki|2000|p=113}}{{sfn|Həsənli|1998|p=269}}{{sfn|Pişəvəri|2005|p=۲۵۵}} در ۳۰ آذر، یک هئیت از نمایندگان کنگره تشکیل شد تا اجرای تصمیمات را تا زمان اتمام انتخابات و تشکیل دولت بر عهده بگیرد.{{sfn|Atabaki|2000|p=114}}{{sfn|Həsənli|1998|p=۲۷۲}} جاوید مهتاش یکی از ۳۹ نفری بود که به کمیته ملی انتخاب شدند.{{sfn|"Azərbaycan" qəzeti I|2022|p=607}}{{sfn|Həsənli|1998|p=273}}{{sfn|Çeşmazər|1986|p=۷۰}} از ۶ تا ۱۱ آذر، برای اولین بار در تاریخ ایران، انتخابات آزاد با مشارکت زنان برگزار شد.{{sfn|Atabaki|2000|p=114}}{{sfn|Şəmidə|۱۹۶۱|p=139}}{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۳۹}} در نتیجه این انتخابات، جاوید مهتاش به عنوان نماینده هشترود به مجلس آذربایجان راه یافت.{{sfn|"Azərbaycan" qəzeti I|2022|p=۷۴۰}} در ۱۲ دسامبر ۱۹۴۵، [[حکومت خودمختار آذربایجان]] تأسیس شد.{{sfn|İbrahimov|1948|p=۳۲}} جاوید مهتاش به عنوان وزیر کشاورزی در [[حکومت خودمختار آذربایجان|دولت خودمختار آذربایجان]] منصوب شد.<ref>{{Cite book |url=https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/472891/1/Zaria_Vostoka_1945_N249.pdf |title=Образование национального правительства Иранского Азербайджана |publisher=Заря Востока |year=1945-12-18 |volume=6625 |location=Tbilisi|pages=4 |language=ru}}</ref>{{sfn|Ağayeva|2004|p=27}}{{sfn|Həsənov|2004|p=146}}{{sfn|Çeşmazər|1986|p=۶۵}} در ۲۵ دی ۱۳۲۴، یک کمیسیون ۱۵ نفره برای تدوین قانون اساسی [[حکومت خودمختار آذربایجان]] تشکیل شد.{{sfn|Həsənli|2006|p=۲۲۳}} جاوید مهتاش نیز عضو این کمیسیون بود.{{sfn|Pişəvəri|1946|p=163}}{{sfn|Həsənli|2024|p=۵۹}} در دوران تصدی وزارت، مجلس وابسته [[حکومت خودمختار آذربایجان]] در ۲۷ فوریه ۱۹۴۶ فرمانی در مورد توزیع زمین‌های دولتی بین دهقانان تصویب کرد.{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۶۸}} طبق این تصمیم، زمین‌ها، رودخانه‌ها و جنگل‌هایی که در دوران سلطنت رضاشاه به ارث رسیده یا مصادره شده بودند، به صورت رایگان به دهقانان فقیر داده شد.{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۶۸}} در نتیجه این اصلاحات، حدود ۱ میلیون دهقان صاحب زمین شدند.{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۶۹}} بسیاری از مالیات‌ها لغو شد.{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۶۹}} در سال ۱۹۴۶، یک مدرسه فنی در تبریز افتتاح با رشته‌های رشته‌های کشاورزی، دامداری، زنبورداری، باغبانی و پرورش کرم ابریشم افتتاح شد. این مدرسه فنی در سال اول فعالیت خود ۲۵۰ دانشجو را ثبت‌نام کرد.{{sfn|Həsənov|2004|p=۱۷۳}} ۱۳۲۵، طبق توافق‌نامه منعقد شده بین دولت ایران و [[حکومت خودمختار آذربایجان]]، او به عنوان فرماندار شهر تبریز منصوب شد.{{sfn|Həsənli|2006|p=۳۸۶}} در ۵ دسامبر ۱۹۴۶، به دنبال خروج نیروهای شوروی و هجوم نیروهای ارتش ایران برای ختم [[غائله آذربایجان]] او در میانه، توسط نیروهای [[حکومت خودمختار آذربایجان]] به رهبری غلام یحیی توقیف شد.<ref>{{Cite web |last=Rəhmanifər |first=Məhəmməd |date=2015-01-04 |title=Güney Azərbaycanda Milli Hökumətin süqutundan sonra nələr yaşandı? |url=https://apa.az/guney-azerbaycan/guney-azerbaycanda-milli-hokumetin-suqutundan-sonra-neler-yasandi-arasdirma-883307 |access-date=2025-02-06 |website=Apa.az |language=az |archive-date=2025-01-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250104092154/https://apa.az/guney-azerbaycan/guney-azerbaycanda-milli-hokumetin-suqutundan-sonra-neler-yasandi-arasdirma-883307 |url-status=live}}</ref>{{sfn|Həsənli|2006|p=۴۳۷}} جاوید مهتاش دو روز بعد توسط نیروهای شاه دستگیر شد.{{sfn|Fərzad|2006|p=256}}{{sfn|Həsənli|2006|p=۴۴۹}} پس از این ماجرا هیچ اطلاعاتی از زندگی وی در دسترس نیست. == پانویس == {{پانویس|۲}} == منابع == {{refbegin|40em}} * {{Cite book |last=Ağayeva |first=Gözəl |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=31902&pno=1 |title=Təbriz ədəbi mühiti |publisher=Nurlar NPM |year=2004 |isbn=9952403356 |location=[[باکو]] |page=168 |language=az |ref={{SfnRef|Ağayeva|2004}} }} * {{Cite book |last=Atabaki |first=Touraj |url=https://www.jstor.org/stable/10.2979/jottturstuass.1.1-2.257 |title=Azerbaijan: Ethnicity and the Struggle for Power in Iran |publisher=I.B.Tauris |year=2000 |isbn=978-1-86064-554-9 |location=[[لندن]] |page=288 |language=en |ref={{SfnRef|Atabaki|2000}} |author-link=تورج اتابکی}} * {{Cite book |url=https://ebooks.az/az/book/chtilmu |title="Azərbaycan" qəzeti I. Azərbaycan Demokrat Firqəsi Mərkəzi Komitəsinin orqanı: 1945-1946-cı illər, Təbriz.|volume=I|publisher=Elm nəşriyyatı |year=2022 |isbn=978-9952-556-47-6|location=[[باکو]]|page=928 |language=az|ref={{SfnRef|"Azərbaycan" qəzeti I|2022}}}} * {{Cite book |last=Balayev |first=Xaqan |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=605320&pno=70 |title=Azərbaycanın sosial-siyasi həyatında cənublu mühacirlərin iştirakı (1947-1991) |publisher=Elm və təhsil nəşriyyatı |year=2018 |isbn=9789952370911 |location=[[باکو]] |page=198 |language=az |ref={{SfnRef|Balayev|2018}} }} * {{Cite book |last=Çeşmazər |first=Mirqasım |url=http://www.achiq.info/m.hukumet/adfchL.pdf |title=Azərbaycan Demokrat Partiyasının yaranması və fəaliyyəti |publisher=Elm nəşriyyatı |year=1986 |location=[[باکو]] |page=121 |language=az |ref={{SfnRef|Çeşmazər|1986}} |author-link=میرقاسم چشم آذر|access-date=2025-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230502083542/http://www.achiq.info/m.hukumet/adfchL.pdf |archive-date=2023-05-02 |url-status=unfit }} * {{Cite book |last=Əliqızı |first=Almaz |url=http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_aysel/N_233.pdf |title=Azadlıq və istiqlal poeziyası |publisher=Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı |year=2001 |isbn=9789952817607 |location=[[باکو]] |page=160 |language=az |ref={{SfnRef|Əliqızı|2001}} |access-date=2025-03-14 |archive-date=2025-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250128110634/http://elibrary.bsu.edu.az/files/books_aysel/N_233.pdf |url-status=live }} * {{Cite book |last=Əmirov |first=Sabir |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=13402&pno=1 |title=Cənubi Azərbaycan milli-demokratik ədəbiyyatı (1941-1990) |publisher=Elm nəşriyyatı|year=2000 |isbn=5806612600 |location=[[باکو]] |page=257 |language=az |ref={{SfnRef|Əmirov|2000}}}} * {{Cite book |last=Fərzad|first=Şahruh|url=|title=فرقه دموکرات آذربایجان از تخلیهٔ تبریز تا مرگ پیشه‌وری: خاطراتی از شهود عینی به انضمام اسناد منتشر نشده / Azərbaycan Demokrat Firqəsi Təbrizin boşaldılmasından Pişəvərinin ölümünə qədər: Şahidlərin xatirələri, o cümlədən dərc olunmamış sənədlər|publisher=اوحدی|isbn=9789648234404|year=2006|location=[[Tehran]] |page=788|language=fa|ref={{SfnRef|Fərzad|2006}}}} * {{Cite book |last=Hasanli |first=Jamil |title=At the Dawn of the Cold War: The Soviet-American Crisis over Iranian Azerbaijan, 1941–1946 |url=https://archive.org/details/atdawnofcoldwars0000hasa |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |year=2006 |isbn=978-0-7425-4055-2 |location=Lanham |page=[https://archive.org/details/atdawnofcoldwars0000hasa/page/n433 416] |language=az |ref={{SfnRef|Hasanli|2006}} |author-link=جمیل حسنلی}} * {{Cite book |last=Həsənli |first=Cəmil |url=https://www.kitabxana.net/files/books/file/1268836078.pdf |title=Güney Azərbaycan:Tehran - Bakı - Moskva arasında |publisher=Diplomat nəşriyyatı |year=1998 |location=[[باکو]] |page=324 |language=az |ref={{SfnRef|Həsənli|1998}} |author-link=جمیل حسنلی|access-date=2024-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241204183606/https://www.kitabxana.net/files/books/file/1268836078.pdf |archive-date=2024-12-04 |url-status=live }} * {{Cite book |last=Həsənli |first=Cəmil |url=http://www.anl.az/el_ru/q/qc_sssr-iran.pdf |title=СССР-Иран: Азербайджанский кризис и начало холодной войны: 1941-1946 гг. |publisher=Герои Отечества |year=2006 |isbn=5910170120 |location=Moskva|page=560 |language=ru |ref={{SfnRef|Həsənli|2006}} |author-link=جمیل حسنلی|access-date=2025-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241221044555/http://www.anl.az/el_ru/q/qc_sssr-iran.pdf |archive-date=2024-12-21 |url-status=live }} * {{Cite book |last=Həsənli |first=Cəmil |title=Təbriz - 1946-cı il: Milli Hökumətin zəfər və faciəsi |publisher=Qanun nəşriyyatı |year=2024 |location=[[باکو]] |page=600 |language=az |ref={{SfnRef|Həsənli|2024}} |author-link=جمیل حسنلی}} * {{Cite book |last=Həsənov |first=Həsən |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=928&pno=1 |title=Cənubi Azərbaycanda Milli Demokratik hərəkat (1941-1946-cı illər) |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2004 |location=[[باکو]] |page=204 |language=az |ref={{SfnRef|Həsənov|2004}} }} * {{Cite book |last=Həsənov |first=Həsən |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=35642&pno=1|title=Иранский дневник (1944-1946 гг.) |publisher=Elm nəşriyyatı |year=2007|isbn=5-8066-1706-8|location=[[باکو]] |page=576|language=ru|ref={{SfnRef|Həsənov|2007}} }} * {{Cite book |last=İbrahimov |first=Mirzə |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=571678&pno=1 |title=O демократическом движении в Южном Азербайджане |publisher=Elm nəşriyyatı |year=1948 |location=[[باکو]] |page=48 |language=ru |ref={{SfnRef|İbrahimov|1948}} |author-link=میرزا ابراهیموف }} * {{Cite book |last=Pişəvəri |first=Seyid Cəfər |url=https://www.achiq.info/m.hukumet/q%20dL%20butun.pdf |title=Azərbaycan xalqının milli azadlıq yolunda mübarizəsi tarixindən qızıl səhifələr |publisher=Elmiyyə Mətbəəsi |year=1946 |location=Təbriz|page=163 |language=az |ref={{SfnRef|Pişəvəri|1946}} |author-link=سید جعفر پیشه‌وری|access-date=2025-02-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210728040317/https://achiq.info/m.hukumet/q%20dL%20butun.pdf |archive-date=2021-07-28 |url-status=live }} * {{Cite book |last=Rəhimli |first=Əkrəm |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=2100&pno=1 |title=Güney Azərbaycan milli-demokratik hərəkat (1941-1946) |publisher=Meqa nəşriyyatı |year=2003 |location=[[باکو]] |page=207 |language=az |ref={{SfnRef|Rəhimli|2003}} |access-date=2024-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241217072732/http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=2100&pno=1 |archive-date=2024-12-17 |url-status=live }} * {{Cite journal |url=https://www.jstor.org/stable/4322770 |jstor=4322770 |language=en |title=The Battle of Azerbaijan, 1946 |last1=Rossow |first1=Robert |journal=Middle East Journal |year=1956 |volume=X |issue=1 |pages=17–32 |archive-date=4 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220204090408/https://www.jstor.org/stable/4322770 |ref={{SfnRef|Rossow|1956}} }} * {{Cite book |last=Pişəvəri |first=Seyid Cəfər |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=6416&pno=2 |title=Xatirələr (1941-1945) |publisher=Azərbaycan Demokrat Firqəsinin nəşri |year=2005 |location=[[باکو]] |page=394 |language=az |ref={{SfnRef|Pişəvəri|2005}} |author-link=سید جعفر پیشه‌وری }} * {{Cite book |last=Sultanlı |first=Vaqif |url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=vtls000221950 |title=Güney Azərbaycan tarixi siyasi və kulturoloji müstəvidə (məqalələr toplusu) |publisher=Azərnəşr |year=2010 |location=[[باکو]] |page=172 |language=az |ref={{SfnRef|Sultanlı|2010}}}} * {{Cite book|last=Şəmidə|first=Əli|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=239418&pno=1|title=İranda fəhlə və həmkarlar hərəkatı (1941-1946)|publisher=Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı|year=1961|location=[[باکو]]|page=181|language=az|ref={{SfnRef|Şəmidə|1961}}}} {{refend}} [[رده:اعضای فرقه دموکرات آذربایجان]] [[رده:اهالی تبریز]] 0bepih5ae2i888x88qv7hsgvseavsyv 0 6736589 42127820 42097963 2025-06-19T01:42:00Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] 42127820 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] {{R from move}} a3pob9kpm8u8pzuoarsvzt09h531vha 0 6736661 42127765 42099087 2025-06-18T23:46:35Z InternetArchiveBot 828532 نجات ۱ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0.9.5 42127765 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | image = Sleepy Hollow - Title Card.jpg | genre = {{plainlist| * درام * [[فیلم ترسناک|ترسناک]] * [[فیلم اکشن|اکشن]] * [[ژانر پلیسی|پلیسی]] }} | creator = {{Plainlist| * [[الکس کورتزمن]] * [[روبرتو ارسی]] * فیلیپ ایسکو * [[لن وایزمن]] }} | based_on = [[افسانه سوار بی‌سر]] نوشته [[واشینگتن اروینگ]] | starring = {{Plainlist| * [[تام میسون (بازیگر)|تام میسون]] * [[نیکول بهاری]] * [[اورلاندو جونز]] * [[کتیا وینتر]] * [[لیندی گرینوود]] * [[جان نوبل]] * [[نیکی رید]] * [[شانین سوسامون]] * [[لنس گروس]] * [[جنینا گاوانکار]] }} | opentheme = [[برایان تایلر]] | endtheme = برایان تایلر | composer = {{Plainlist| * رابرت لیدکر * برایان تایلر }} | country = آمریکا | language = انگلیسی | num_seasons = ۴ | num_episodes = ۶۲ | list_episodes = | executive_producer = | producer = {{Plainlist| * کلیتون تاونزند * ملیسا بلیک * نیل آهرن جونیور * کریستن ریدل * فیل لادیسینا * مارک دیوید آلپرت * جین بارتلم * هدر وی. رگنیر * لی دانا جکسون * شرنولد ادواردز }} | editor = {{Plainlist| * اندرو کوتس * اسکات گامزون * جان رفوآ * مایکل استرن }} | cinematography = [[جان آر. لئونتی]]{{سخ}}[[کرامر مورگنتاو]] | location = {{Plainlist| * [[ویلمینگتن (کارولینای شمالی)|ویلمینگتن]] * [[نیو برن (کارولینای شمالی)|نیو برن]] * [[آتلانتا]] }} | camera = | runtime = ۴۲ دقیقه (هر قسمت) | company = [[تلویزیون بیستم]] | network = [[شرکت پخش همگانی فاکس|فاکس]] | first_aired = {{Start date|2013|9|16}} | last_aired = {{End date|2017|3|31}} }} '''''اسلیپی هالو''''' یا '''''سوار بی‌سر''''' {{انگلیسی|Sleepy Hollow}} یک [[مجموعه تلویزیونی]] آمریکایی [[درام (فیلم و تلویزیون)|درام]] درسبک [[داستان ماوراء طبیعی]] که از ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۳ تا ۳۱ مارس ۲۰۱۷ از شبکه [[شرکت پخش همگانی فاکس|فاکس]] پخش شد.<ref>{{cite web|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2013/06/26/fox-announces-fall-premiere-dates-for-the-2013-2014-season-545310/20130626fox01/|title=FOX Announces Fall Premiere Dates for the 2013-2014 Season|date=June 29, 2013|work=The Futon Critic|access-date=July 4, 2013}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thefutoncritic.com/news/2013/05/13/fox-announces-primetime-slate-for-2013-2014-season-254005/20130513fox01/|title=FOX Announces Primetime Slate for 2013-2014 Season|date=May 13, 2013|work=The Futon Critic|access-date=May 13, 2013}}</ref> این سریال تا حدودی بر اساس داستان کوتاه «[[افسانه سوار بی‌سر]]» نوشته [[واشینگتن اروینگ]] در سال ۱۸۲۰ ساخته شده است و مفاهیمی از «[[ریپ ون وینکل]]» نیز به سریال اضافه شده است. سه فصل اول در نسخه‌ای تخیلی از اسلیپی هالو در [[نیویورک]]، روایت می‌شود که این شهر را بسیار بزرگتر از آنچه در واقع است، به تصویر می‌کشد. برای فصل چهارم و پایانی، مکان داستان به [[واشینگتن (دی.سی.)]] منتقل شد. در اکتبر ۲۰۱۳، سریال برای فصل دوم با ۱۳ قسمت تمدید شد.<ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/live-feed/sleepy-hollow-renewed-second-season-635530|title='Sleepy Hollow' Renewed for Second Season at Fox|work=Hollywood Reporter|date=October 3, 2014|access-date=April 17, 2015}}</ref><ref>{{cite magazine |last=Hibberd |first=James |date=January 17, 2015 |title='Sleepy Hollow' gets surprise renewal for second season |url=https://www.ew.com/article/2013/10/03/sleepy-hollow-gets-surprise-renewal-for-second-season |magazine=[[Entertainment Weekly]] |publisher=[[Time Inc.]] |access-date=April 17, 2015 |archive-date=۴ آوریل ۲۰۲۳ |archive-url=https://web.archive.org/web/20230404023153/https://ew.com/article/2013/10/03/sleepy-hollow-gets-surprise-renewal-for-second-season/ |url-status=dead }}</ref> این فصل در مه ۲۰۱۴ به ۱۸ قسمت افزایش یافت.<ref>{{Cite magazine |last=Hibberd |first=James |date=May 7, 2014 |title='Sleepy Hollow' gets more episodes for 'epic' season 2 |url=https://www.ew.com/article/2014/05/07/sleepy-hollow-season-2 |magazine=[[Entertainment Weekly]] |publisher=[[Time Inc.]] |access-date=April 17, 2015}}</ref> در اوایل مارس ۲۰۱۵، پس از فصل دوم، مارک گافمن، [[شورانر]] این سریال را ترک کرد.<ref name="Mark">{{cite web|url=http://tvseriesfinale.com/tv-show/sleepy-hollow-season-three-renewal-for-fox-tv-show-35946/|title=Sleepy Hollow: Season Three Renewal for FOX TV Show|work=tvseriesfinale.com|date=March 18, 2015|access-date=April 17, 2015}}</ref> در ۱۸ مارس ۲۰۱۵، فاکس، سریال را برای فصل سوم ۱۸ قسمتی تمدید کرد و شورانر جدیدی به نام کلیفتون کمپبل جایگزین او شد.<ref>{{cite web|url=http://tvline.com/2015/03/18/sleepy-hollow-season-3-renewal-clifton-campbell-new-showrunner/|title=Sleepy Hollow Snags Season 3 Renewal — and a New Showrunner|work=TVLine|last=Ausiello|first=Michael|date=March 18, 2015|access-date=March 20, 2015|archive-date=March 19, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150319191741/http://tvline.com/2015/03/18/sleepy-hollow-season-3-renewal-clifton-campbell-new-showrunner/|url-status=dead}}</ref> در ۱۳ مه ۲۰۱۶، فاکس این سریال را برای فصل چهارم تمدید کرد که در ۶ ژانویه ۲۰۱۷ پخش شد.<ref>{{cite web|url=http://tvline.com/2016/05/13/sleepy-hollow-renewed-season-4-fox/|title=Sleepy Hollow Renewed for Season 4|work=TVLine|last=Roots|first=Kimberly|date=May 13, 2016|access-date=May 13, 2016}}</ref><ref name="Robinson">{{cite magazine |last=Robinson |first=Will |date=November 3, 2016 |title=Fox sets premiere dates for Bones, Sleepy Hollow, more |url=https://www.ew.com/article/2016/11/03/fox-premiere-dates-bones-sleepy-hollow |magazine=[[Entertainment Weekly]] |access-date=November 4, 2016}}</ref> آلبرت کیم، که پیش از این تهیه‌کننده اجرایی سریال بود، به عنوان شورانر مشترک فصل چهارم انتخاب شد.<ref>{{Cite web|url=http://www.foxflash.com/fox/sleepy-hollow/bios/albert-kim-executive-producerco-showrunner-sleepy-hollow|title=Bios {{!}} Foxflash|website=www.foxflash.com|language=en|access-date=May 22, 2017|archive-date=August 22, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170822224040/http://www.foxflash.com/fox/sleepy-hollow/bios/albert-kim-executive-producerco-showrunner-sleepy-hollow|url-status=dead}}</ref> در ۹ مه ۲۰۱۷، این سریال پس از چهار فصل لغو شد.<ref>{{cite web|url=https://deadline.com/2017/05/sleepy-hollow-canceled-fox-four-seaons-1202087753//|title='Sleepy Hollow' Canceled By Fox After Four Seasons|work=Deadline|last=Andreeva|first=Nellie|date=May 9, 2017|access-date=May 9, 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=https://collider.com/lost-toxic-workplace-damon-lindelof-comments/|title=Lost's Behind-the-Scenes History of Racism and Misogyny Exposed in New Book 'Burn It Down'|date=May 30, 2023|publisher=Collider}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/sleepy-hollow-set-hellish-nicole-beharie-burn-it-down-1235508051/|title='Sleepy Hollow' Created an "Us Against Her" Environment for Star Nicole Beharie, 'Burn It Down' Book Claims|date=June 6, 2023|publisher=The Hollywood Reporter}}</ref> == خلاصه داستان == در سال ۱۷۸۱ میلادی، مردی به نام «ایکابد کرین» که به عنوان یک جاسوس دو جانبه برای جرج واشینگتن کار می‌کرد، پس از مرگ خود، بعد از گذشت سال‌ها دوباره زنده می‌شود. اکنون تلاش می‌کند تا یک راز باستانی را کشف کند و یک قاتل اسرارآمیز را پیدا کند و… == بازخوردها == * اسلیپی هالو به‌طور کلی نقدهای مثبتی از منتقدان دریافت کرده است. * در سایت [[راتن تومیتوز]]، فصل اول بر اساس رای ۴۴ نقد، امتیاز ۷۷٪ و میانگین امتیاز ۶٫۶ از ۱۰ را کسب کرده است. نظر منتقدان این سایت این است: «با وجود طرح داستانی بیش از حد شلوغ، اسلیپی هالو یک سریال سرگرم‌کننده با صحنه‌های اکشن هیجان‌انگیز و ارزش‌های تولیدی درخشان است.»<ref>{{cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/tv/sleepy-hollow/s01/|title=Sleepy Hollow: Season 1|date=September 16, 2013|work=rottentomatoes.com}}</ref> * در [[متاکریتیک]]، فصل اول امتیاز ۶۴ از ۱۰۰ را بر اساس ۲۹ منتقد دارد که نشان‌دهنده «نقدها عموماً مطلوب» است.<ref>{{cite web|url=https://www.metacritic.com/tv/sleepy-hollow|title=Sleepy Hollow: Season 1|publisher=[[CBS Interactive]]|work=[[Metacritic]]|access-date=January 5, 2015}}</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{Wikiquote}} * {{Official website|http://www.fox.com/sleepy-hollow/}} * {{IMDb title|2647544|title=اسلیپی هالو}} [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی جنایی درام آمریکایی در دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ترسناک آمریکایی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی معمایی آمریکایی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آمریکایی آغازشده در ۲۰۱۳ (میلادی)]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی آمریکایی پایان‌یافته در ۲۰۱۷ (میلادی)]] [[رده:برنامه‌های تلویزیونی آمریکایی به زبان انگلیسی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی درام خیال‌پردازی آمریکایی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی ترسناک آمریکایی]] [[رده:شیطان‌ها در تلویزیون]] [[رده:درام‌های تلویزیونی شبکه رسانه‌ای فاکس]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی با روایت غیرخطی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی درام چندفصلی]] [[رده:مجموعه‌های تلویزیونی فاکس]] [[رده:جادو در تلویزیون]] [[رده:نمایش‌های تلویزیونی فیلم‌برداری‌شده در جورجیا]] [[رده:نمایش‌های تلویزیونی فیلم‌برداری‌شده در کارولینای شمالی]] [[رده:نمایش‌های تلویزیونی واقع‌شده در ایالت نیویورک]] [[رده:آثار اقتباس شده از افسانه سوار بی‌سر]] [[رده:آثار الکس کورتزمن و روبرتو ارسی]] bvqs7478r109vev3q5yaty6ufbx4a7p 0 6736755 42127793 42099714 2025-06-19T00:18:11Z Roozitaa 146107 42127793 wikitext text/x-wiki '''اتحاد ساتسوما-چوشو-هیروشیما'''، '''اتحاد ساچّوگی سانبان''' {{به ژاپنی|薩長芸三藩盟約 さっちょうげいさんぱんめいやく}}، این پیمانی بود که در سپتامبر ۱۸۶۷، در سومین سال دوران کیئو ([[باکوماتسو]]) بین سه [[قلمرو ساتسوما]]، [[قلمرو چوشو]] و [[قلمرو هیروشیما]] (گیشو) برای اعزام نیرو جهت [[جنبش براندازی شوگون|سرنگونی شوگون‌سالاری]] منعقد شد. == جستارهای وابسته == * [[توکوگاوا یوشینوبو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩長芸三藩盟約&oldid=100395465|عنوان = 薩長芸三藩盟約|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۱ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] qa0pwox77mt0j7xv3m5r7jppw6g5oc8 0 6736866 42128058 42100621 2025-06-19T07:27:47Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[والسوالی آبشار]] 42128058 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[والسوالی آبشار]] {{R from move}} c1lbzi36eh3wvminfvryl9lwue1psir 42128068 42128058 2025-06-19T07:52:23Z 116.206.190.217 تغییر هدف تغییرمسیر از [[والسوالی آبشار]] به [[دره هزاره]] 42128068 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[دره هزاره]] {{R from move}} eeu46b7ozj7zdz9ghs4kfpv0vqhdbvk 42128069 42128068 2025-06-19T07:52:48Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128069 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[والسوالی آبشار]] {{R from move}} c1lbzi36eh3wvminfvryl9lwue1psir 1 6736867 42128061 42100623 2025-06-19T07:28:47Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[بحث:والسوالی آبشار]] 42128061 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:والسوالی آبشار]] {{R from move}} 23wd125eds7etti0zpmcw07qlwbaazl 0 6737177 42127815 42126105 2025-06-19T01:27:52Z شهریار راد 1336567 /* مونتری مقابل اینتر میلان */ 42127815 wikitext text/x-wiki '''گروه E''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] آرژانتین؛ [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] ژاپن؛ [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] مکزیک؛ و [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] ایتالیا. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۷ ژوئن آغاز شود و در ۲۵ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه E توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! scope="col" data-sort-type="number" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |E1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] | style="text-align:right" |{{fba|ARG}} |۱ |[[کونمبول]] | align="right" |بهترین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#کونمبول|رتبه‌بندی چهار ساله کونمبول]] | align="right" |{{dts|۱۴ مه ۲۰۲۴}}<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|title=Mundial de Clubes FIFA 25™ place in sight for River Plate|publisher=[[FIFA]]|date=May 14, 2024|access-date=May 15, 2024|archive-date=June 21, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240621032249/https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|url-status=live}}</ref> |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵|۲۰۱۵]]) |- |E2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] | style="text-align:right" |{{fba|JPN}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۲]] | align="right" |{{dts|۶ مه ۲۰۲۳}} |چهارمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]]) |- |E3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | style="text-align:right" |{{fba|MEX}} |۳ |[[کونکاکاف]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|صلاحیت در این تاریخ توسط فیفا تأیید شد.|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |ششمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]) |- |E4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] | style="text-align:right" |{{fba|ITA}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |سومین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۱۷ دسامبر ۲۰۲۳}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]] | align="right" |'''قهرمان''' ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]]) |} <references group="persian-alpha" responsive="1"></references> == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۰''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۰''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۰''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه E به مصاف تیم دوم [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه E به مصاف برنده [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۷ تا ۲۵ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز|۳–۱}} | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = *[[فاکوندو کلیدیو|کلیدیو]] {{goal|12}} *[[سباستین دریوسی|دریوسی]] {{goal|48}} *[[ماکسیمیلیانو مسا]] {{goal|73}} | goals2 = [[یوسوکه ماتسو|ماتسو]] {{goal|58|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = ۱۱،۹۷۴<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019177 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_riverplate2526h|pattern_b=_riverplate2526h|pattern_ra=_riverplate2526h|pattern_sh=_riverplate2526h|pattern_so=_riverplate2526hl|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=000000|socks=FFFFFF|title=ریور پلاته<ref name="Match 10">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_b=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_ra=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_sh=_urawa25h|pattern_so=|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FFFFFF|socks=000000|title={{nowrap|اوراوا رد دایموندز}}<ref name="Match 10"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو آرمانی]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |RB |'''4''' |{{flagicon|ARG}} [[گنزالو مونتیل]] |- |CB |'''6''' |{{flagicon|ARG}} [[خرمان پسلا]] |{{yel|59}} |- |CB |'''28''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس مارتینز کوارتا]] |- |LB |'''21''' |{{flagicon|ARG}} [[مارکوس آکونیا]] |{{yel|58}} |{{suboff|88}} |- |DM |'''24''' |{{flagicon|ARG}} [[انسو پرس]] |{{yel|24}} |{{suboff|46}} |- |CM |'''26''' |{{flagicon|ARG}} [[ایگناسیو فرناندز (بازیکن فوتبال)|ایگناسیو فرناندز]] | |{{suboff|46}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|COL}} [[کوین کاستانیو]] |- |RF |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو ماستانتوئونو]] |- |CF |'''15''' |{{flagicon|ARG}} [[سباستین دریوسی]] | |{{suboff|50}} |- |LF |'''11''' |{{flagicon|ARG}} [[فاکوندو کلیدیو]] | |{{suboff|74}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''34''' |{{flagicon|ARG}} [[گیولیانو گالوپو]] |{{yel|90+2}} |{{subon|46}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|ARG}} [[ماکسیمیلیانو مسا]] | |{{subon|46}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|COL}} [[میگل بورخا]] | |{{subon|50}} |- |MF |'''18''' |{{flagicon|ARG}} [[پیتی مارتینس]] | |{{subon|74}} |- |DF |'''20''' |{{flagicon|ARG}} [[میلتون کاسکو]] | |{{subon|88}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ARG}} [[مارچلو گالاردو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|JPN}} [[شوساکو نیشیکاوا]] |- |RB |'''4''' |{{flagicon|JPN}} [[هیروکازو ایشیهارا]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|BRA}} [[دانیلو بوزا]] |- |CB |'''5''' |{{flagicon|NOR}} [[ماریوس هویبراتن]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |LB |'''88''' |{{flagicon|JPN}} [[یوایچی ناگانوما]] | |{{suboff|80}} |- |CM |'''11''' |{{flagicon|SWE}} [[ساموئل گوستافسون]] |{{yel|34}} |{{suboff|87}} |- |CM |'''25''' |{{flagicon|JPN}} [[کایتو یاسوی]] | |{{suboff|80}} |- |RW |'''77''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکورو کانکو]] | |{{suboff|71}} |- |AM |'''8''' |{{flagicon|BRA}} [[ماتئوس ساویو]] | |{{suboff|71}} |- |LW |'''13''' |{{flagicon|JPN}} [[ریوما واتانابه]] |{{yel|87}} |{{suboff|87}} |- |CF |'''24''' |{{flagicon|JPN}} [[یوسوکه ماتسو]] |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''12''' |{{flagicon|BRA}} [[تیاگو سانتانا]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکاهیرو سکینه]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|JPN}} [[تایشی ماتسوموتو]] | |{{subon|80}} |- |DF |'''26''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکویا اوگیوارا]] | |{{subon|80}} |- |MF |'''9''' |{{flagicon|JPN}} [[گنکی هاراگوچی]] | |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|POL}} [[ماسیج سکورژا]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[فاکوندو کلیدیو]] (ریور پلاته)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}روبرت کمپتر ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}کریستین دیتز ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}کمپبل-کرک کاوانا-واو ([[فدراسیون فوتبال نیوزیلند|نیوزیلند]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[باستیان دانکرت]] ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}[[ایوان ببک]] ([[فدراسیون فوتبال کرواسی|کرواسی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''حمزه الفارق ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی مراکش|مراکش]]) |} === مونتری مقابل اینتر میلان === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مونتری مقابل اینتر میلان|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[اینتر میلان]] | goals1 = [[سرخیو راموس|راموس]] {{goal|25}} | goals2 = [[لائوتارو مارتینز|ل. مارتینز]] {{goal|42}} | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = ۴۰،۳۱۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[ویلتون سامپایو]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019174 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_monterrey25cwc|pattern_b=_monterrey25cwc|pattern_ra=_monterrey25cwc|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=000040|body=000040|rightarm=000040|shorts=000040|socks=FF0000|title=مونتری<ref name="Match 12">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_internazionale2526a|pattern_b=_internazionale2526a|pattern_ra=_internazionale2526a|pattern_sh=_internazionale2526a|pattern_so=|leftarm=F3F3F3|body=F3F3F3|rightarm=F3F3F3|shorts=F3F3F3|socks=F3F3F3|title={{nobr|اینتر میلان<ref name="Match 12"/>}}}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[استبان آندرادا]] |- |CB |'''33''' |{{flagicon|COL}} [[استفان مدینا]] |- |CB |'''93''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو راموس]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CB |'''4''' |{{flagicon|MEX}} [[ویکتور گوزمان (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۲)|ویکتور گوزمان]] |- |CM |'''10''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو کانالس]] | |{{suboff|89}} |- |CM |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[خورخه رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|خورخه رودریگز]] |{{yel|45}} |- |CM |'''8''' |{{flagicon|ESP}} [[الیور تورس]] | |{{suboff|58}} |- |RW |'''2''' |{{flagicon|MEX}} [[ریکاردو چاوز (بازیکن فوتبال)|ریکاردو چاوز]] | |{{suboff|58}} |- |LW |'''3''' |{{flagicon|MEX}} [[خراردو آرتاگا]] |- |CF |'''7''' |{{flagicon|MEX}} [[ژرمان برترامه]] | |{{suboff|78}} |- |CF |'''29''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس اوکامپوس]] | |{{suboff|89}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |DF |'''14''' |{{flagicon|MEX}} [[اریک آگیره]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|COL}} [[نلسون دئوسا]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''5''' |{{flagicon|MEX}} [[فیدل امبریز]] | |{{subon|78}} |- |FW |'''16''' |{{flagicon|COL}} [[یوهان روخاس (بازیکن فوتبال)|یوهان روخاس]] | |{{subon|89}} |- |MF |'''19''' |{{flagicon|MEX}} [[جوردی کورتیزو]] | |{{subon|89}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ESP}} [[دومنیک تورنت]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|SUI}} [[یان سومر]] |- |CB |'''28''' |{{flagicon|FRA}} [[بنژامن پاوار]] | |{{suboff|58}} |- |CB |'''15''' |{{flagicon|ITA}} [[فرانچسکو آچربی]] |- |CB |'''95''' |{{flagicon|ITA}} [[الساندرو باستونی]] |- |CM |'''23''' |{{flagicon|ITA}} [[نیکولو بارلا]] |{{yel|88}} |- |CM |'''21''' |{{flagicon|ALB}} [[کریستین اصلانی]] |{{yel|61}} |{{suboff|68}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|ARM}} [[هنریخ مخیتاریان]] | |{{suboff|78}} |- |RW |'''36''' |{{flagicon|ITA}} [[متئو دارمیان]] |- |LW |'''30''' |{{flagicon|BRA}} [[کارلوس آگوستو (بازیکن فوتبال)|کارلوس آگوستو]] | |{{suboff|68}} |- |CF |'''10''' |{{flagicon|ARG}} [[لائوتارو مارتینز]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |{{yel|90+5}} |- |CF |'''70''' |{{flagicon|ITA}} [[سباستیانو اسپوزیتو]] | |{{suboff|58}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''11''' |{{flagicon|BRA}} [[لوئیس هنریکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|لوئیس هنریکه]] | |{{subon|58}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|FRA}} [[مارکوس تورام]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|CRO}} [[پتار سوچیچ]] | |{{subon|68}} |- |DF |'''32''' |{{flagicon|ITA}} [[فدریکو دی مارکو]] | |{{subon|68}} |- |MF |'''59''' |{{flagicon|POL}} [[نیکولا زالوسکی]] | |{{subon|78}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ROU}} [[کریستین چیوو]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[سرخیو راموس]] (مونتری)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}برونو بوسچیلیا ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}برونو پیرز ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}گوستاوو تخیرا ([[اتحادیه فوتبال اروگوئه|اروگوئه]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}نیکولاس گالو ([[فدراسیون فوتبال کلمبیا|کلمبیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}خوان لارا ([[فدراسیون فوتبال شیلی|شیلی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''[[الخاندرو هرناندز هرناندز]] ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی اسپانیا|اسپانیا]]) |} === اینتر میلان مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۶ | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019175 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ریور پلاته مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = مسابقه ۲۸ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019173 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اینتر میلان مقابل ریور پلاته === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۳ | team2 = {{fbaicon|ARG}} [[ریور پلاته]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019176 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اوراوا رد دایموندز مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اوراوا رد دایموندز]] {{fbaicon|JPN}} | score = مسابقه ۴۴ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019172 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} tks49eehne1xamwlly1xi8pgu0uzyqp 42127818 42127815 2025-06-19T01:30:46Z شهریار راد 1336567 /* جدول رده بندی */ 42127818 wikitext text/x-wiki '''گروه E''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] آرژانتین؛ [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] ژاپن؛ [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] مکزیک؛ و [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] ایتالیا. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۷ ژوئن آغاز شود و در ۲۵ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه E توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! scope="col" data-sort-type="number" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |E1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] | style="text-align:right" |{{fba|ARG}} |۱ |[[کونمبول]] | align="right" |بهترین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#کونمبول|رتبه‌بندی چهار ساله کونمبول]] | align="right" |{{dts|۱۴ مه ۲۰۲۴}}<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|title=Mundial de Clubes FIFA 25™ place in sight for River Plate|publisher=[[FIFA]]|date=May 14, 2024|access-date=May 15, 2024|archive-date=June 21, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240621032249/https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|url-status=live}}</ref> |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵|۲۰۱۵]]) |- |E2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] | style="text-align:right" |{{fba|JPN}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۲]] | align="right" |{{dts|۶ مه ۲۰۲۳}} |چهارمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]]) |- |E3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | style="text-align:right" |{{fba|MEX}} |۳ |[[کونکاکاف]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|صلاحیت در این تاریخ توسط فیفا تأیید شد.|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |ششمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]) |- |E4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] | style="text-align:right" |{{fba|ITA}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |سومین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۱۷ دسامبر ۲۰۲۳}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]] | align="right" |'''قهرمان''' ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]]) |} <references group="persian-alpha" responsive="1"></references> == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۳ |۱ |۲+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۳ |۲− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه E به مصاف تیم دوم [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه E به مصاف برنده [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۷ تا ۲۵ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز|۳–۱}} | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = *[[فاکوندو کلیدیو|کلیدیو]] {{goal|12}} *[[سباستین دریوسی|دریوسی]] {{goal|48}} *[[ماکسیمیلیانو مسا]] {{goal|73}} | goals2 = [[یوسوکه ماتسو|ماتسو]] {{goal|58|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = ۱۱،۹۷۴<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019177 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_riverplate2526h|pattern_b=_riverplate2526h|pattern_ra=_riverplate2526h|pattern_sh=_riverplate2526h|pattern_so=_riverplate2526hl|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=000000|socks=FFFFFF|title=ریور پلاته<ref name="Match 10">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_b=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_ra=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_sh=_urawa25h|pattern_so=|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FFFFFF|socks=000000|title={{nowrap|اوراوا رد دایموندز}}<ref name="Match 10"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو آرمانی]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |RB |'''4''' |{{flagicon|ARG}} [[گنزالو مونتیل]] |- |CB |'''6''' |{{flagicon|ARG}} [[خرمان پسلا]] |{{yel|59}} |- |CB |'''28''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس مارتینز کوارتا]] |- |LB |'''21''' |{{flagicon|ARG}} [[مارکوس آکونیا]] |{{yel|58}} |{{suboff|88}} |- |DM |'''24''' |{{flagicon|ARG}} [[انسو پرس]] |{{yel|24}} |{{suboff|46}} |- |CM |'''26''' |{{flagicon|ARG}} [[ایگناسیو فرناندز (بازیکن فوتبال)|ایگناسیو فرناندز]] | |{{suboff|46}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|COL}} [[کوین کاستانیو]] |- |RF |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو ماستانتوئونو]] |- |CF |'''15''' |{{flagicon|ARG}} [[سباستین دریوسی]] | |{{suboff|50}} |- |LF |'''11''' |{{flagicon|ARG}} [[فاکوندو کلیدیو]] | |{{suboff|74}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''34''' |{{flagicon|ARG}} [[گیولیانو گالوپو]] |{{yel|90+2}} |{{subon|46}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|ARG}} [[ماکسیمیلیانو مسا]] | |{{subon|46}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|COL}} [[میگل بورخا]] | |{{subon|50}} |- |MF |'''18''' |{{flagicon|ARG}} [[پیتی مارتینس]] | |{{subon|74}} |- |DF |'''20''' |{{flagicon|ARG}} [[میلتون کاسکو]] | |{{subon|88}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ARG}} [[مارچلو گالاردو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|JPN}} [[شوساکو نیشیکاوا]] |- |RB |'''4''' |{{flagicon|JPN}} [[هیروکازو ایشیهارا]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|BRA}} [[دانیلو بوزا]] |- |CB |'''5''' |{{flagicon|NOR}} [[ماریوس هویبراتن]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |LB |'''88''' |{{flagicon|JPN}} [[یوایچی ناگانوما]] | |{{suboff|80}} |- |CM |'''11''' |{{flagicon|SWE}} [[ساموئل گوستافسون]] |{{yel|34}} |{{suboff|87}} |- |CM |'''25''' |{{flagicon|JPN}} [[کایتو یاسوی]] | |{{suboff|80}} |- |RW |'''77''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکورو کانکو]] | |{{suboff|71}} |- |AM |'''8''' |{{flagicon|BRA}} [[ماتئوس ساویو]] | |{{suboff|71}} |- |LW |'''13''' |{{flagicon|JPN}} [[ریوما واتانابه]] |{{yel|87}} |{{suboff|87}} |- |CF |'''24''' |{{flagicon|JPN}} [[یوسوکه ماتسو]] |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''12''' |{{flagicon|BRA}} [[تیاگو سانتانا]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکاهیرو سکینه]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|JPN}} [[تایشی ماتسوموتو]] | |{{subon|80}} |- |DF |'''26''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکویا اوگیوارا]] | |{{subon|80}} |- |MF |'''9''' |{{flagicon|JPN}} [[گنکی هاراگوچی]] | |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|POL}} [[ماسیج سکورژا]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[فاکوندو کلیدیو]] (ریور پلاته)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}روبرت کمپتر ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}کریستین دیتز ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}کمپبل-کرک کاوانا-واو ([[فدراسیون فوتبال نیوزیلند|نیوزیلند]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[باستیان دانکرت]] ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}[[ایوان ببک]] ([[فدراسیون فوتبال کرواسی|کرواسی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''حمزه الفارق ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی مراکش|مراکش]]) |} === مونتری مقابل اینتر میلان === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مونتری مقابل اینتر میلان|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[اینتر میلان]] | goals1 = [[سرخیو راموس|راموس]] {{goal|25}} | goals2 = [[لائوتارو مارتینز|ل. مارتینز]] {{goal|42}} | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = ۴۰،۳۱۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[ویلتون سامپایو]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019174 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_monterrey25cwc|pattern_b=_monterrey25cwc|pattern_ra=_monterrey25cwc|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=000040|body=000040|rightarm=000040|shorts=000040|socks=FF0000|title=مونتری<ref name="Match 12">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_internazionale2526a|pattern_b=_internazionale2526a|pattern_ra=_internazionale2526a|pattern_sh=_internazionale2526a|pattern_so=|leftarm=F3F3F3|body=F3F3F3|rightarm=F3F3F3|shorts=F3F3F3|socks=F3F3F3|title={{nobr|اینتر میلان<ref name="Match 12"/>}}}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[استبان آندرادا]] |- |CB |'''33''' |{{flagicon|COL}} [[استفان مدینا]] |- |CB |'''93''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو راموس]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CB |'''4''' |{{flagicon|MEX}} [[ویکتور گوزمان (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۲)|ویکتور گوزمان]] |- |CM |'''10''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو کانالس]] | |{{suboff|89}} |- |CM |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[خورخه رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|خورخه رودریگز]] |{{yel|45}} |- |CM |'''8''' |{{flagicon|ESP}} [[الیور تورس]] | |{{suboff|58}} |- |RW |'''2''' |{{flagicon|MEX}} [[ریکاردو چاوز (بازیکن فوتبال)|ریکاردو چاوز]] | |{{suboff|58}} |- |LW |'''3''' |{{flagicon|MEX}} [[خراردو آرتاگا]] |- |CF |'''7''' |{{flagicon|MEX}} [[ژرمان برترامه]] | |{{suboff|78}} |- |CF |'''29''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس اوکامپوس]] | |{{suboff|89}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |DF |'''14''' |{{flagicon|MEX}} [[اریک آگیره]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|COL}} [[نلسون دئوسا]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''5''' |{{flagicon|MEX}} [[فیدل امبریز]] | |{{subon|78}} |- |FW |'''16''' |{{flagicon|COL}} [[یوهان روخاس (بازیکن فوتبال)|یوهان روخاس]] | |{{subon|89}} |- |MF |'''19''' |{{flagicon|MEX}} [[جوردی کورتیزو]] | |{{subon|89}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ESP}} [[دومنیک تورنت]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|SUI}} [[یان سومر]] |- |CB |'''28''' |{{flagicon|FRA}} [[بنژامن پاوار]] | |{{suboff|58}} |- |CB |'''15''' |{{flagicon|ITA}} [[فرانچسکو آچربی]] |- |CB |'''95''' |{{flagicon|ITA}} [[الساندرو باستونی]] |- |CM |'''23''' |{{flagicon|ITA}} [[نیکولو بارلا]] |{{yel|88}} |- |CM |'''21''' |{{flagicon|ALB}} [[کریستین اصلانی]] |{{yel|61}} |{{suboff|68}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|ARM}} [[هنریخ مخیتاریان]] | |{{suboff|78}} |- |RW |'''36''' |{{flagicon|ITA}} [[متئو دارمیان]] |- |LW |'''30''' |{{flagicon|BRA}} [[کارلوس آگوستو (بازیکن فوتبال)|کارلوس آگوستو]] | |{{suboff|68}} |- |CF |'''10''' |{{flagicon|ARG}} [[لائوتارو مارتینز]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |{{yel|90+5}} |- |CF |'''70''' |{{flagicon|ITA}} [[سباستیانو اسپوزیتو]] | |{{suboff|58}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''11''' |{{flagicon|BRA}} [[لوئیس هنریکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|لوئیس هنریکه]] | |{{subon|58}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|FRA}} [[مارکوس تورام]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|CRO}} [[پتار سوچیچ]] | |{{subon|68}} |- |DF |'''32''' |{{flagicon|ITA}} [[فدریکو دی مارکو]] | |{{subon|68}} |- |MF |'''59''' |{{flagicon|POL}} [[نیکولا زالوسکی]] | |{{subon|78}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ROU}} [[کریستین چیوو]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[سرخیو راموس]] (مونتری)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}برونو بوسچیلیا ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}برونو پیرز ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}گوستاوو تخیرا ([[اتحادیه فوتبال اروگوئه|اروگوئه]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}نیکولاس گالو ([[فدراسیون فوتبال کلمبیا|کلمبیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}خوان لارا ([[فدراسیون فوتبال شیلی|شیلی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''[[الخاندرو هرناندز هرناندز]] ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی اسپانیا|اسپانیا]]) |} === اینتر میلان مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۶ | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019175 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ریور پلاته مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = مسابقه ۲۸ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019173 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اینتر میلان مقابل ریور پلاته === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۳ | team2 = {{fbaicon|ARG}} [[ریور پلاته]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019176 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اوراوا رد دایموندز مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اوراوا رد دایموندز]] {{fbaicon|JPN}} | score = مسابقه ۴۴ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019172 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} ie46bxqkw2eu4z9jyx4abli32gmy8eh 42127959 42127818 2025-06-19T05:49:18Z شهریار راد 1336567 /* ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز */ 42127959 wikitext text/x-wiki '''گروه E''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] آرژانتین؛ [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] ژاپن؛ [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] مکزیک؛ و [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] ایتالیا. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۷ ژوئن آغاز شود و در ۲۵ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه E توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! scope="col" data-sort-type="number" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |E1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] | style="text-align:right" |{{fba|ARG}} |۱ |[[کونمبول]] | align="right" |بهترین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#کونمبول|رتبه‌بندی چهار ساله کونمبول]] | align="right" |{{dts|۱۴ مه ۲۰۲۴}}<ref>{{cite web|url=https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|title=Mundial de Clubes FIFA 25™ place in sight for River Plate|publisher=[[FIFA]]|date=May 14, 2024|access-date=May 15, 2024|archive-date=June 21, 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240621032249/https://inside.fifa.com/about-fifa/organisation/news/mundial-de-clubes-fifa-25-tm-place-in-sight-for-river-plate|url-status=live}}</ref> |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۵|۲۰۱۵]]) |- |E2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] | style="text-align:right" |{{fba|JPN}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۲]] | align="right" |{{dts|۶ مه ۲۰۲۳}} |چهارمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۰۷|۲۰۰۷]]) |- |E3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | style="text-align:right" |{{fba|MEX}} |۳ |[[کونکاکاف]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|صلاحیت در این تاریخ توسط فیفا تأیید شد.|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |ششمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۱|۲۰۲۱]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۹|۲۰۱۹]]) |- |E4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] | style="text-align:right" |{{fba|ITA}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |سومین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۱۷ دسامبر ۲۰۲۳}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]] | align="right" |'''قهرمان''' ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۰|۲۰۱۰]]) |} <references group="persian-alpha" responsive="1"></references> == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ARG}} [[باشگاه فوتبال ریور پلاته|ریور پلاته]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۳ |۱ |۲+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال اینتر میلان|اینتر میلان]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|JPN}} [[باشگاه فوتبال اوراوا رد دایموندز|اوراوا رد دایموندز]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۳ |۲− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه E به مصاف تیم دوم [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه E به مصاف برنده [[گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه F]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۷ تا ۲۵ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ریور پلاته مقابل اوراوا رد دایموندز|۳–۱}} | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = *[[فاکوندو کلیدیو|کلیدیو]] {{goal|12}} *[[سباستین دریوسی|دریوسی]] {{goal|48}} *[[ماکسیمیلیانو مسا|مسا]] {{goal|73}} | goals2 = [[یوسوکه ماتسو|ماتسو]] {{goal|58|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = ۱۱،۹۷۴<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019177 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_riverplate2526h|pattern_b=_riverplate2526h|pattern_ra=_riverplate2526h|pattern_sh=_riverplate2526h|pattern_so=_riverplate2526hl|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=000000|socks=FFFFFF|title=ریور پلاته<ref name="Match 10">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10561/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CA River Plate v. Urawa Red Diamonds |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_b=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_ra=_Urawa Red Diamonds 2025 HOME FP|pattern_sh=_urawa25h|pattern_so=|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FFFFFF|socks=000000|title={{nowrap|اوراوا رد دایموندز}}<ref name="Match 10"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو آرمانی]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |RB |'''4''' |{{flagicon|ARG}} [[گنزالو مونتیل]] |- |CB |'''6''' |{{flagicon|ARG}} [[خرمان پسلا]] |{{yel|59}} |- |CB |'''28''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس مارتینز کوارتا]] |- |LB |'''21''' |{{flagicon|ARG}} [[مارکوس آکونیا]] |{{yel|58}} |{{suboff|88}} |- |DM |'''24''' |{{flagicon|ARG}} [[انسو پرس]] |{{yel|24}} |{{suboff|46}} |- |CM |'''26''' |{{flagicon|ARG}} [[ایگناسیو فرناندز (بازیکن فوتبال)|ایگناسیو فرناندز]] | |{{suboff|46}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|COL}} [[کوین کاستانیو]] |- |RF |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[فرانکو ماستانتوئونو]] |- |CF |'''15''' |{{flagicon|ARG}} [[سباستین دریوسی]] | |{{suboff|50}} |- |LF |'''11''' |{{flagicon|ARG}} [[فاکوندو کلیدیو]] | |{{suboff|74}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''34''' |{{flagicon|ARG}} [[گیولیانو گالوپو]] |{{yel|90+2}} |{{subon|46}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|ARG}} [[ماکسیمیلیانو مسا]] | |{{subon|46}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|COL}} [[میگل بورخا]] | |{{subon|50}} |- |MF |'''18''' |{{flagicon|ARG}} [[پیتی مارتینس]] | |{{subon|74}} |- |DF |'''20''' |{{flagicon|ARG}} [[میلتون کاسکو]] | |{{subon|88}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ARG}} [[مارچلو گالاردو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|JPN}} [[شوساکو نیشیکاوا]] |- |RB |'''4''' |{{flagicon|JPN}} [[هیروکازو ایشیهارا]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|BRA}} [[دانیلو بوزا]] |- |CB |'''5''' |{{flagicon|NOR}} [[ماریوس هویبراتن]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |LB |'''88''' |{{flagicon|JPN}} [[یوایچی ناگانوما]] | |{{suboff|80}} |- |CM |'''11''' |{{flagicon|SWE}} [[ساموئل گوستافسون]] |{{yel|34}} |{{suboff|87}} |- |CM |'''25''' |{{flagicon|JPN}} [[کایتو یاسوی]] | |{{suboff|80}} |- |RW |'''77''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکورو کانکو]] | |{{suboff|71}} |- |AM |'''8''' |{{flagicon|BRA}} [[ماتئوس ساویو]] | |{{suboff|71}} |- |LW |'''13''' |{{flagicon|JPN}} [[ریوما واتانابه]] |{{yel|87}} |{{suboff|87}} |- |CF |'''24''' |{{flagicon|JPN}} [[یوسوکه ماتسو]] |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''12''' |{{flagicon|BRA}} [[تیاگو سانتانا]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکاهیرو سکینه]] | |{{subon|71}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|JPN}} [[تایشی ماتسوموتو]] | |{{subon|80}} |- |DF |'''26''' |{{flagicon|JPN}} [[تاکویا اوگیوارا]] | |{{subon|80}} |- |MF |'''9''' |{{flagicon|JPN}} [[گنکی هاراگوچی]] | |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|POL}} [[ماسیج سکورژا]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[فاکوندو کلیدیو]] (ریور پلاته)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}روبرت کمپتر ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}کریستین دیتز ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}کمپبل-کرک کاوانا-واو ([[فدراسیون فوتبال نیوزیلند|نیوزیلند]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[باستیان دانکرت]] ([[فدراسیون فوتبال آلمان|آلمان]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}[[ایوان ببک]] ([[فدراسیون فوتبال کرواسی|کرواسی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''حمزه الفارق ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی مراکش|مراکش]]) |} === مونتری مقابل اینتر میلان === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مونتری مقابل اینتر میلان|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[اینتر میلان]] | goals1 = [[سرخیو راموس|راموس]] {{goal|25}} | goals2 = [[لائوتارو مارتینز|ل. مارتینز]] {{goal|42}} | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = ۴۰،۳۱۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[ویلتون سامپایو]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019174 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_monterrey25cwc|pattern_b=_monterrey25cwc|pattern_ra=_monterrey25cwc|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=000040|body=000040|rightarm=000040|shorts=000040|socks=FF0000|title=مونتری<ref name="Match 12">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10558/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CF Monterrey v. FC Internazionale Milano |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_internazionale2526a|pattern_b=_internazionale2526a|pattern_ra=_internazionale2526a|pattern_sh=_internazionale2526a|pattern_so=|leftarm=F3F3F3|body=F3F3F3|rightarm=F3F3F3|shorts=F3F3F3|socks=F3F3F3|title={{nobr|اینتر میلان<ref name="Match 12"/>}}}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|ARG}} [[استبان آندرادا]] |- |CB |'''33''' |{{flagicon|COL}} [[استفان مدینا]] |- |CB |'''93''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو راموس]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CB |'''4''' |{{flagicon|MEX}} [[ویکتور گوزمان (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۲)|ویکتور گوزمان]] |- |CM |'''10''' |{{flagicon|ESP}} [[سرخیو کانالس]] | |{{suboff|89}} |- |CM |'''30''' |{{flagicon|ARG}} [[خورخه رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۵)|خورخه رودریگز]] |{{yel|45}} |- |CM |'''8''' |{{flagicon|ESP}} [[الیور تورس]] | |{{suboff|58}} |- |RW |'''2''' |{{flagicon|MEX}} [[ریکاردو چاوز (بازیکن فوتبال)|ریکاردو چاوز]] | |{{suboff|58}} |- |LW |'''3''' |{{flagicon|MEX}} [[خراردو آرتاگا]] |- |CF |'''7''' |{{flagicon|MEX}} [[ژرمان برترامه]] | |{{suboff|78}} |- |CF |'''29''' |{{flagicon|ARG}} [[لوکاس اوکامپوس]] | |{{suboff|89}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |DF |'''14''' |{{flagicon|MEX}} [[اریک آگیره]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|COL}} [[نلسون دئوسا]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''5''' |{{flagicon|MEX}} [[فیدل امبریز]] | |{{subon|78}} |- |FW |'''16''' |{{flagicon|COL}} [[یوهان روخاس (بازیکن فوتبال)|یوهان روخاس]] | |{{subon|89}} |- |MF |'''19''' |{{flagicon|MEX}} [[جوردی کورتیزو]] | |{{subon|89}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ESP}} [[دومنیک تورنت]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|SUI}} [[یان سومر]] |- |CB |'''28''' |{{flagicon|FRA}} [[بنژامن پاوار]] | |{{suboff|58}} |- |CB |'''15''' |{{flagicon|ITA}} [[فرانچسکو آچربی]] |- |CB |'''95''' |{{flagicon|ITA}} [[الساندرو باستونی]] |- |CM |'''23''' |{{flagicon|ITA}} [[نیکولو بارلا]] |{{yel|88}} |- |CM |'''21''' |{{flagicon|ALB}} [[کریستین اصلانی]] |{{yel|61}} |{{suboff|68}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|ARM}} [[هنریخ مخیتاریان]] | |{{suboff|78}} |- |RW |'''36''' |{{flagicon|ITA}} [[متئو دارمیان]] |- |LW |'''30''' |{{flagicon|BRA}} [[کارلوس آگوستو (بازیکن فوتبال)|کارلوس آگوستو]] | |{{suboff|68}} |- |CF |'''10''' |{{flagicon|ARG}} [[لائوتارو مارتینز]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |{{yel|90+5}} |- |CF |'''70''' |{{flagicon|ITA}} [[سباستیانو اسپوزیتو]] | |{{suboff|58}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''11''' |{{flagicon|BRA}} [[لوئیس هنریکه (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۱)|لوئیس هنریکه]] | |{{subon|58}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|FRA}} [[مارکوس تورام]] | |{{subon|58}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|CRO}} [[پتار سوچیچ]] | |{{subon|68}} |- |DF |'''32''' |{{flagicon|ITA}} [[فدریکو دی مارکو]] | |{{subon|68}} |- |MF |'''59''' |{{flagicon|POL}} [[نیکولا زالوسکی]] | |{{subon|78}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ROU}} [[کریستین چیوو]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[سرخیو راموس]] (مونتری)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}برونو بوسچیلیا ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}برونو پیرز ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}گوستاوو تخیرا ([[اتحادیه فوتبال اروگوئه|اروگوئه]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}نیکولاس گالو ([[فدراسیون فوتبال کلمبیا|کلمبیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}خوان لارا ([[فدراسیون فوتبال شیلی|شیلی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی پشتیبان:{{سخ}}'''[[الخاندرو هرناندز هرناندز]] ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی اسپانیا|اسپانیا]]) |} === اینتر میلان مقابل اوراوا رد دایموندز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۶ | team2 = {{fbaicon|JPN}} [[اوراوا رد دایموندز]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019175 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ریور پلاته مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[ریور پلاته]] {{fbaicon|ARG}} | score = مسابقه ۲۸ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019173 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اینتر میلان مقابل ریور پلاته === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اینتر میلان]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۳ | team2 = {{fbaicon|ARG}} [[ریور پلاته]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لومن فیلد]], [[سیاتل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019176 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === اوراوا رد دایموندز مقابل مونتری === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی اقیانوس آرام|پی‌دی‌تی]] | team1 = [[اوراوا رد دایموندز]] {{fbaicon|JPN}} | score = مسابقه ۴۴ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال مونتری|مونتری]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه رز بول]]، [[پاسادینا، کالیفرنیا|پاسادینا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019172 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} qocnca6mr1to5u5stduozvk13e67mn8 0 6737189 42127829 42126841 2025-06-19T01:47:04Z شهریار راد 1336567 42127829 wikitext text/x-wiki '''گروه F''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] برزیل؛ [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] آلمان؛ [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] کره جنوبی؛ و [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] آفریقای جنوبی. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۷ ژوئن آغاز شود و در ۲۵ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه F توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! data-sort-type="number" scope="col" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |F1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] | style="text-align:right" |{{fba|BRA}} |۱ |[[کونمبول]] | align="right" |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۳]] | align="right" |{{dts|۴ نوامبر ۲۰۲۳}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]]) |- |F2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | style="text-align:right" |{{fba|GER}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |ششمین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۶ مارس ۲۰۲۴}} |اولین|| {{N/A}} || {{N/A}} |- |F3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] | style="text-align:right" |{{fba|KOR}} |۳ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |بهترین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ای‌اف‌سی|رتبه‌بندی چهار ساله ای‌اف‌سی]] | align="right" |{{dts|۱۷ آوریل ۲۰۲۴}} |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]] | align="right" |مقام پنجم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]]) |- |F4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] | style="text-align:right" |{{fba|RSA}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] | align="right" |دومین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#کاف|رتبه‌بندی چهار ساله کاف]] | align="right" |{{dts|۱۹ اکتبر ۲۰۲۴}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]] | align="right" |مقام ششم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]]) |} == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|KOR}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه F به مصاف تیم دوم [[گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه E]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه F به مصاف برنده [[گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه E]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۷ تا ۲۵ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === فلومیننزه مقابل بروسیا دورتموند === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#فلومیننزه مقابل بروسیا دورتموند|۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = ۳۴،۷۳۶<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10562/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Fluminense FC v. Borussia Dortmund |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = ایلگیز تانتاشف ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019178 }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_fluminense25h|pattern_b=_fluminense25h|pattern_ra=_fluminense25h|pattern_sh=_fluminense25h|pattern_so=_fluminense25hl|leftarm=800000|body=800000|rightarm=800000|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|title=فلومیننزه<ref name="Match 9">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10562/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Fluminense FC v. Borussia Dortmund |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_bvb25cwc|pattern_b=_bvb25cwc|pattern_ra=_bvb25cwc|pattern_sh=_bvb25cwc|pattern_so=|leftarm=FFEE00|body=FFEE00|rightarm=FFEE00|shorts=000000|socks=FFEE00|title=بروسیا دورتموند<ref name="Match 9"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|BRA}} [[فابیو دیوسون لوپز|فابیو]] |- |RB |'''2''' |{{flagicon|BRA}} [[ساموئل خاویر]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|BRA}} [[تیاگو سیلوا]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CB |'''22''' |{{flagicon|ARG}} [[خوان پابلو فریتس|خوان فریتس]] |- |LB |'''6''' |{{flagicon|BRA}} [[رنی (بازیکن فوتبال)|رنی]] |- |DM |'''35''' |{{flagicon|BRA}} [[هرکولس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|هرکولس]] |- |CM |'''16''' |{{flagicon|BRA}} [[نوناتو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|نوناتو]] |{{yel|81}} |{{suboff|87}} |- |CM |'''8''' |{{flagicon|BRA}} [[متئوس مارتینلی]] |{{yel|9}} |{{suboff|76}} |- |RF |'''21''' |{{flagicon|COL}} [[جان آریاس (بازیکن فوتبال)|جان آریاس]] |- |CF |'''9''' |{{flagicon|BRA}} [[اورالدو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|اورالدو]] | |{{suboff|70}} |- |LF |'''17''' |{{flagicon|URU}} [[آگوستین کانوبیو]] | |{{suboff|70}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''14''' |{{flagicon|ARG}} [[خرمان کانو]] | |{{subon|70}} |- |FW |'''90''' |{{flagicon|COL}} [[کوین سرنا]] | |{{subon|70}} |- |MF |'''45''' |{{flagicon|BRA}} [[لیما (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|لیما]] | |{{subon|76}} |- |FW |'''77''' |{{flagicon|BRA}} [[پائولو بایا]] | |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|BRA}} [[ریناتو گوچو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|SUI}} [[گریگور کوبل]] |- |CB |'''25''' |{{flagicon|GER}} [[نیکلاس زوله]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|GER}} [[والدمار آنتون]] |- |CB |'''5''' |{{flagicon|ALG}} [[رامی بن سبعینی]] |{{yel|2}} |- |RM |'''26''' |{{flagicon|NOR}} [[یولین رایرسون]] | |{{suboff|87}} |- |CM |'''20''' |{{flagicon|AUT}} [[مارسل سابیتزر]] | |{{suboff|77}} |- |CM |'''13''' |{{flagicon|GER}} [[پاسکال گروس]] | |{{suboff|59}} |- |LM |'''24''' |{{flagicon|SWE}} [[دنیل سوونسون]] |- |RF |'''10''' |{{flagicon|GER}} [[یولیان برانت]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) | |{{suboff|77}} |- |CF |'''9''' |{{flagicon|GUI}} [[سرو گیراسی]] |- |LF |'''27''' |{{flagicon|GER}} [[کریم ادیمی]] | |{{suboff|59}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''77''' |{{flagicon|ENG}} [[جوب بلینگهام]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|GER}} [[فلیکس ان‌مکا]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''17''' |{{flagicon|ENG}} [[کارنی چوکواومکا]] | |{{subon|77}} |- |FW |'''43''' |{{flagicon|ENG}} [[جیمی گیتنز]] | |{{subon|77}} |- |DF |'''2''' |{{flagicon|BRA}} [[یان کوتو]] |{{yel|90+4}} |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|CRO}} [[نیکو کواچ]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:'''{{سخ}}[[جان آریاس (بازیکن فوتبال)|جان آریاس]] (فلومیننزه)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}آندری تساپنکو ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]){{سخ}}تیمور گاینولین ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}عمر العلی ([[فدراسیون فوتبال امارات متحده عربی|امارات متحده عربی]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[شان ایوانز (داور)|شان ایوانز]] ([[فدراسیون فوتبال استرالیا|استرالیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}محمد عبید خادم ([[فدراسیون فوتبال امارات متحده عربی|امارات متحده عربی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}تاتیانا گوزمان ([[فدراسیون فوتبال نیکاراگوئه|نیکاراگوئه]]) |} === اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[اولسان اچ‌دی]] {{fbaicon|KOR}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز|۰–۱}} | team2 = {{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] | goals1 = | goals2 = [[اکرم رینرز|رینرز]] {{goal|36}} | stadium = [[ورزشگاه اینتر اند کو]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = ۳،۴۱۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10567/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Ulsan HD v. Mamelodi Sundowns FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[کلمن تورپین]] ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019183 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_ulsan25h|pattern_b=_ulsan25h|pattern_ra=_ulsan25h|pattern_sh=_ulsan25h|pattern_so=_ulsan2425h|leftarm=102FDD|body=102FDD|rightarm=102FDD|shorts=102FDD|socks=102FDD|title=اولسان اچ‌دی<ref name="Match 11">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10567/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Ulsan HD v. Mamelodi Sundowns FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_mamelodi25cwc|pattern_b=_mamelodi25cwc|pattern_ra=_mamelodi25cwc|pattern_sh=_bluestripes|pattern_so=|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|title={{nowrap|ماملودی سانداونز}}<ref name="Match 11"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''21''' |{{flagicon|KOR}} [[جو هیون وو]] |- |RB |'''66''' |{{flagicon|POL}} [[میلوش ترویاک]] |- |CB |'''4''' |{{flagicon|KOR}} سئو میونگ-گوان | |{{suboff|80}} |- |CB |'''19''' |{{flagicon|KOR}} [[کیم یونگ گوون]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |LB |'''17''' |{{flagicon|SWE}} [[گوستاو لودویگسون]] |- |RM |'''27''' |{{flagicon|KOR}} [[لی چونگ-یونگ]] | |{{suboff|64}} |- |CM |'''5''' |{{flagicon|KOR}} [[جونگ وو-یونگ]] | |{{suboff|73}} |- |CM |'''6''' |{{flagicon|SWE}} [[داریان بویانیچ]] |{{yel|55}} |{{suboff|73}} |- |LM |'''7''' |{{flagicon|KOR}} [[کو سئونگ-بئوم]] |- |CF |'''11''' |{{flagicon|KOR}} [[اوم وان-سانگ]] |- |CF |'''97''' |{{flagicon|BRA}} [[اریک فاریاس]] |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''36''' |{{flagicon|VEN}} [[ماتیاس لاکاوا]] | |{{subon|64}} |- |MF |'''16''' |{{flagicon|KOR}} لی هوی-گیون | |{{subon|73}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|KOR}} [[لی جین-هیون]] | |{{subon|73}} |- |DF |'''13''' |{{flagicon|KOR}} [[کانگ سانگ-وو]] | |{{subon|80}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|KOR}} [[کیم پان-گون]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''30''' |{{flagicon|RSA}} [[رانون ویلیامز]] |- |RB |'''25''' |{{flagicon|RSA}} [[خولیسو مودائو]] |- |CB |'''20''' |{{flagicon|RSA}} [[گرانت کیکانا]] |- |CB |'''24''' |{{flagicon|RSA}} [[کیانو کوپیدو]] | |{{suboff|85}} |- |LB |'''29''' |{{flagicon|ZIM}} [[دیواین لونگا]] |- |CM |'''11''' |{{flagicon|CHI}} [[مارسلو آلنده]] |- |CM |'''4''' |{{flagicon|RSA}} [[تیبوهو موکوئنا (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|تیبوهو موکوئنا]] |{{yel|86}} |- |RW |'''10''' |{{flagicon|BRA}} [[لوکاس ریبیرو کاستا]] | |{{suboff|85}} |- |AM |'''9''' |{{flagicon|BRA}} [[آرتور سیلز]] | |{{suboff|65}} |- |LW |'''18''' |{{flagicon|RSA}} [[تمبا زوانه]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) | |{{suboff|76}} |- |CF |'''13''' |{{flagicon|RSA}} [[اکرم رینرز]] | |{{suboff|76}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''17''' |{{flagicon|RSA}} [[تشریق متئوس]] | |{{subon|65}} |- |FW |'''35''' |{{flagicon|RSA}} [[لبو موثیبا]] | |{{subon|76}} |- |MF |'''15''' |{{flagicon|RSA}} [[باتوسی آوباس]] | |{{subon|76}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|RSA}} [[جیدن آدامز]] | |{{subon|85}} |- |DF |'''34''' |{{flagicon|RSA}} [[موتوبی موالا]] | |{{subon|85}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|POR}} [[میگل کاردوسو (مربی فوتبال)|میگل کاردوسو]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[اکرم رینرز]] (ماملودی سانداونز)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}نیکولاس دانوس ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}بنجامین پاجس ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}[[اسلاوکو وینچیچ]] ([[فدراسیون فوتبال اسلوونی|اسلوونی]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[جروم بریزارد]] ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}مارکو دی بلو ([[فدراسیون فوتبال ایتالیا|ایتالیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}[[خمیس المری]] ([[فدراسیون فوتبال قطر|قطر]]) |} === ماملودی سانداونز مقابل بروسیا دورتموند === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۲۵ | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019181 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === فلومیننزه مقابل اولسان اچ‌دی === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{fbaicon|BRA}} | score = مسابقه ۲۷ | team2 = {{fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019179 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === بروسیا دورتموند مقابل اولسان اچ‌دی === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بروسیا دورتموند]] {{fbaicon|GER}} | score = مسابقه ۴۱ | team2 = {{fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019180 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ماملودی سانداونز مقابل فلومیننزه === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۴۲ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019182 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} gwy0q51ydxtyu050ghs3h6yfk5rgy5l 42127955 42127829 2025-06-19T05:46:02Z شهریار راد 1336567 /* اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز */ 42127955 wikitext text/x-wiki '''گروه F''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] برزیل؛ [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] آلمان؛ [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] کره جنوبی؛ و [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] آفریقای جنوبی. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۷ ژوئن آغاز شود و در ۲۵ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه F توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! data-sort-type="number" scope="col" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |F1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] | style="text-align:right" |{{fba|BRA}} |۱ |[[کونمبول]] | align="right" |قهرمان [[جام لیبرتادورس ۲۰۲۳]] | align="right" |{{dts|۴ نوامبر ۲۰۲۳}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]]) |- |F2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] | style="text-align:right" |{{fba|GER}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |ششمین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۶ مارس ۲۰۲۴}} |اولین|| {{N/A}} || {{N/A}} |- |F3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] | style="text-align:right" |{{fba|KOR}} |۳ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |بهترین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#ای‌اف‌سی|رتبه‌بندی چهار ساله ای‌اف‌سی]] | align="right" |{{dts|۱۷ آوریل ۲۰۲۴}} |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]] | align="right" |مقام پنجم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۲|۲۰۱۲]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۰|۲۰۲۰]]) |- |F4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] | style="text-align:right" |{{fba|RSA}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] | align="right" |دومین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#کاف|رتبه‌بندی چهار ساله کاف]] | align="right" |{{dts|۱۹ اکتبر ۲۰۲۴}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]] | align="right" |مقام ششم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]]) |} == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|GER}} [[باشگاه فوتبال بروسیا دورتموند|بروسیا دورتموند]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۰ |۰ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|KOR}} [[باشگاه فوتبال اولسان اچ‌دی|اولسان اچ‌دی]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه F به مصاف تیم دوم [[گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه E]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه F به مصاف برنده [[گروه E جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه E]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۷ تا ۲۵ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === فلومیننزه مقابل بروسیا دورتموند === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{fbaicon|BRA}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#فلومیننزه مقابل بروسیا دورتموند|۰–۰}} | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = ۳۴،۷۳۶<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10562/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Fluminense FC v. Borussia Dortmund |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = ایلگیز تانتاشف ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019178 }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_fluminense25h|pattern_b=_fluminense25h|pattern_ra=_fluminense25h|pattern_sh=_fluminense25h|pattern_so=_fluminense25hl|leftarm=800000|body=800000|rightarm=800000|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|title=فلومیننزه<ref name="Match 9">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10562/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Fluminense FC v. Borussia Dortmund |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_bvb25cwc|pattern_b=_bvb25cwc|pattern_ra=_bvb25cwc|pattern_sh=_bvb25cwc|pattern_so=|leftarm=FFEE00|body=FFEE00|rightarm=FFEE00|shorts=000000|socks=FFEE00|title=بروسیا دورتموند<ref name="Match 9"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|BRA}} [[فابیو دیوسون لوپز|فابیو]] |- |RB |'''2''' |{{flagicon|BRA}} [[ساموئل خاویر]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|BRA}} [[تیاگو سیلوا]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CB |'''22''' |{{flagicon|ARG}} [[خوان پابلو فریتس|خوان فریتس]] |- |LB |'''6''' |{{flagicon|BRA}} [[رنی (بازیکن فوتبال)|رنی]] |- |DM |'''35''' |{{flagicon|BRA}} [[هرکولس (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۰)|هرکولس]] |- |CM |'''16''' |{{flagicon|BRA}} [[نوناتو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|نوناتو]] |{{yel|81}} |{{suboff|87}} |- |CM |'''8''' |{{flagicon|BRA}} [[متئوس مارتینلی]] |{{yel|9}} |{{suboff|76}} |- |RF |'''21''' |{{flagicon|COL}} [[جان آریاس (بازیکن فوتبال)|جان آریاس]] |- |CF |'''9''' |{{flagicon|BRA}} [[اورالدو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|اورالدو]] | |{{suboff|70}} |- |LF |'''17''' |{{flagicon|URU}} [[آگوستین کانوبیو]] | |{{suboff|70}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''14''' |{{flagicon|ARG}} [[خرمان کانو]] | |{{subon|70}} |- |FW |'''90''' |{{flagicon|COL}} [[کوین سرنا]] | |{{subon|70}} |- |MF |'''45''' |{{flagicon|BRA}} [[لیما (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۶)|لیما]] | |{{subon|76}} |- |FW |'''77''' |{{flagicon|BRA}} [[پائولو بایا]] | |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|BRA}} [[ریناتو گوچو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|SUI}} [[گریگور کوبل]] |- |CB |'''25''' |{{flagicon|GER}} [[نیکلاس زوله]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|GER}} [[والدمار آنتون]] |- |CB |'''5''' |{{flagicon|ALG}} [[رامی بن سبعینی]] |{{yel|2}} |- |RM |'''26''' |{{flagicon|NOR}} [[یولین رایرسون]] | |{{suboff|87}} |- |CM |'''20''' |{{flagicon|AUT}} [[مارسل سابیتزر]] | |{{suboff|77}} |- |CM |'''13''' |{{flagicon|GER}} [[پاسکال گروس]] | |{{suboff|59}} |- |LM |'''24''' |{{flagicon|SWE}} [[دنیل سوونسون]] |- |RF |'''10''' |{{flagicon|GER}} [[یولیان برانت]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) | |{{suboff|77}} |- |CF |'''9''' |{{flagicon|GUI}} [[سرو گیراسی]] |- |LF |'''27''' |{{flagicon|GER}} [[کریم ادیمی]] | |{{suboff|59}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''77''' |{{flagicon|ENG}} [[جوب بلینگهام]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|GER}} [[فلیکس ان‌مکا]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''17''' |{{flagicon|ENG}} [[کارنی چوکواومکا]] | |{{subon|77}} |- |FW |'''43''' |{{flagicon|ENG}} [[جیمی گیتنز]] | |{{subon|77}} |- |DF |'''2''' |{{flagicon|BRA}} [[یان کوتو]] |{{yel|90+4}} |{{subon|87}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|CRO}} [[نیکو کواچ]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:'''{{سخ}}[[جان آریاس (بازیکن فوتبال)|جان آریاس]] (فلومیننزه)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}آندری تساپنکو ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]){{سخ}}تیمور گاینولین ([[فدراسیون فوتبال ازبکستان|ازبکستان]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}عمر العلی ([[فدراسیون فوتبال امارات متحده عربی|امارات متحده عربی]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[شان ایوانز (داور)|شان ایوانز]] ([[فدراسیون فوتبال استرالیا|استرالیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}محمد عبید خادم ([[فدراسیون فوتبال امارات متحده عربی|امارات متحده عربی]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}تاتیانا گوزمان ([[فدراسیون فوتبال نیکاراگوئه|نیکاراگوئه]]) |} === اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۷}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]]{{refn|group=یادداشت|مسابقه اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز که در ابتدا قرار بود ساعت ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] برگزار شود، به دلیل شرایط نامساعد جوی به ساعت ۱۹:۰۵ موکول شد.<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/athletic/6433727/2025/06/17/sparse-crowd-club-world-cup-match/|title=Sparse crowd attends Club World Cup match delayed by storms between Sundowns, Ulsan HD|publisher=[[The Athletic]]|website=www.nytimes.com|first=Martin|last=Rogers|date=June 17, 2025|access-date=June 17, 2025}}</ref>}} | team1 = [[اولسان اچ‌دی]] {{fbaicon|KOR}} | score = {{score link|گروه F جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#اولسان اچ‌دی مقابل ماملودی سانداونز|۰–۱}} | team2 = {{fbaicon|RSA}} [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] | goals1 = | goals2 = [[اکرم رینرز|رینرز]] {{goal|36}} | stadium = [[ورزشگاه اینتر اند کو]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = ۳،۴۱۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10567/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Ulsan HD v. Mamelodi Sundowns FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref> | referee = [[کلمن تورپین]] ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019183 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_ulsan25h|pattern_b=_ulsan25h|pattern_ra=_ulsan25h|pattern_sh=_ulsan25h|pattern_so=_ulsan2425h|leftarm=102FDD|body=102FDD|rightarm=102FDD|shorts=102FDD|socks=102FDD|title=اولسان اچ‌دی<ref name="Match 11">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10567/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Ulsan HD v. Mamelodi Sundowns FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 17, 2025 |access-date=June 17, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_mamelodi25cwc|pattern_b=_mamelodi25cwc|pattern_ra=_mamelodi25cwc|pattern_sh=_bluestripes|pattern_so=|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=FFFFFF|socks=FFFFFF|title={{nowrap|ماملودی سانداونز}}<ref name="Match 11"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''21''' |{{flagicon|KOR}} [[جو هیون وو]] |- |RB |'''66''' |{{flagicon|POL}} [[میلوش ترویاک]] |- |CB |'''4''' |{{flagicon|KOR}} سئو میونگ-گوان | |{{suboff|80}} |- |CB |'''19''' |{{flagicon|KOR}} [[کیم یونگ گوون]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |LB |'''17''' |{{flagicon|SWE}} [[گوستاو لودویگسون]] |- |RM |'''27''' |{{flagicon|KOR}} [[لی چونگ-یونگ]] | |{{suboff|64}} |- |CM |'''5''' |{{flagicon|KOR}} [[جونگ وو-یونگ]] | |{{suboff|73}} |- |CM |'''6''' |{{flagicon|SWE}} [[داریان بویانیچ]] |{{yel|55}} |{{suboff|73}} |- |LM |'''7''' |{{flagicon|KOR}} [[کو سئونگ-بئوم]] |- |CF |'''11''' |{{flagicon|KOR}} [[اوم وان-سانگ]] |- |CF |'''97''' |{{flagicon|BRA}} [[اریک فاریاس]] |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''36''' |{{flagicon|VEN}} [[ماتیاس لاکاوا]] | |{{subon|64}} |- |MF |'''16''' |{{flagicon|KOR}} لی هوی-گیون | |{{subon|73}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|KOR}} [[لی جین-هیون]] | |{{subon|73}} |- |DF |'''13''' |{{flagicon|KOR}} [[کانگ سانگ-وو]] | |{{subon|80}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|KOR}} [[کیم پان-گون]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''30''' |{{flagicon|RSA}} [[رانون ویلیامز]] |- |RB |'''25''' |{{flagicon|RSA}} [[خولیسو مودائو]] |- |CB |'''20''' |{{flagicon|RSA}} [[گرانت کیکانا]] |- |CB |'''24''' |{{flagicon|RSA}} [[کیانو کوپیدو]] | |{{suboff|85}} |- |LB |'''29''' |{{flagicon|ZIM}} [[دیواین لونگا]] |- |CM |'''11''' |{{flagicon|CHI}} [[مارسلو آلنده]] |- |CM |'''4''' |{{flagicon|RSA}} [[تیبوهو موکوئنا (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۷)|تیبوهو موکوئنا]] |{{yel|86}} |- |RW |'''10''' |{{flagicon|BRA}} [[لوکاس ریبیرو کاستا]] | |{{suboff|85}} |- |AM |'''9''' |{{flagicon|BRA}} [[آرتور سیلز]] | |{{suboff|65}} |- |LW |'''18''' |{{flagicon|RSA}} [[تمبا زوانه]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) | |{{suboff|76}} |- |CF |'''13''' |{{flagicon|RSA}} [[اکرم رینرز]] | |{{suboff|76}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''17''' |{{flagicon|RSA}} [[تشریق متئوس]] | |{{subon|65}} |- |FW |'''35''' |{{flagicon|RSA}} [[لبو موثیبا]] | |{{subon|76}} |- |MF |'''15''' |{{flagicon|RSA}} [[باتوسی آوباس]] | |{{subon|76}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|RSA}} [[جیدن آدامز]] | |{{subon|85}} |- |DF |'''34''' |{{flagicon|RSA}} [[موتوبی موالا]] | |{{subon|85}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|POR}} [[میگل کاردوسو (مربی فوتبال)|میگل کاردوسو]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[اکرم رینرز]] (ماملودی سانداونز)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=17 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک داوران]]:''' {{سخ}}نیکولاس دانوس ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}بنجامین پاجس ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}[[اسلاوکو وینچیچ]] ([[فدراسیون فوتبال اسلوونی|اسلوونی]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[جروم بریزارد]] ([[فدراسیون فوتبال فرانسه|فرانسه]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}مارکو دی بلو ([[فدراسیون فوتبال ایتالیا|ایتالیا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}[[خمیس المری]] ([[فدراسیون فوتبال قطر|قطر]]) |} === ماملودی سانداونز مقابل بروسیا دورتموند === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۲۵ | team2 = {{fbaicon|GER}} [[بروسیا دورتموند]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019181 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === فلومیننزه مقابل اولسان اچ‌دی === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۱}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] {{fbaicon|BRA}} | score = مسابقه ۲۷ | team2 = {{fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه متلایف]]، [[رادرفورد شرقی، نیوجرسی|رادرفورد شرقی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019179 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === بروسیا دورتموند مقابل اولسان اچ‌دی === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[بروسیا دورتموند]] {{fbaicon|GER}} | score = مسابقه ۴۱ | team2 = {{fbaicon|KOR}} [[اولسان اچ‌دی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019180 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ماملودی سانداونز مقابل فلومیننزه === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۵}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ماملودی سانداونز|ماملودی سانداونز]] {{fbaicon|RSA}} | score = مسابقه ۴۲ | team2 = {{fbaicon|BRA}} [[باشگاه فوتبال فلومیننزه|فلومیننزه]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019182 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == نکات == <references group="یادداشت" responsive="1"></references> == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} f5jt4kze2qe3oegshe7d74h71i6fp2m 0 6737190 42127937 42116969 2025-06-19T05:14:30Z شهریار راد 1336567 /* مسابقات */ 42127937 wikitext text/x-wiki '''گروه G''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] انگلیس؛ [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] مراکش؛ [[باشگاه فوتبال العین|العین]] امارات متحده عربی؛ و [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] ایتالیا. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۸ ژوئن آغاز شود و در ۲۶ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه G توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw" /> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! data-sort-type="number" scope="col" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |G1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[منچستر سیتی]] | style="text-align:right" |{{fba|ENG}} |۱ |[[یوفا]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۳–۲۰۲۲]] | align="right" |{{dts|۱۰ ژوئن ۲۰۲۳}} |چهارمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]] | align="right" |'''قهرمان''' ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۳|۲۰۲۳]]) |- |G2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] | style="text-align:right" |{{fba|MAR}} |۳ |[[کنفدراسیون فوتبال آفریقا|کاف]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آفریقا ۲۲–۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|صلاحیت در این تاریخ توسط فیفا تأیید شد.|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |سومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]] | align="right" |مقام ششم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]) مرحله دوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]) |- |G3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال العین|العین]] | style="text-align:right" |{{fba|UAE}} |۴ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۴–۲۰۲۳]] | align="right" |{{dts|۲۵ مه ۲۰۲۴}} |دومین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]]) |- |G4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] | style="text-align:right" |{{fba|ITA}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |هفتمین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۱۲ مارس ۲۰۲۴}} |اولین|| {{N/A}} || {{N/A}} |} <references group="persian-alpha" responsive="1"></references> == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ITA}} [[باشگاه فوتبال یوونتوس|یوونتوس]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۵ |۰ |۵+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ENG}} [[باشگاه فوتبال منچستر سیتی|منچستر سیتی]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۰ |۲+ |'''۳''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۲ |۲− |'''۰''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۰ |۵ |۵− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه G به مصاف تیم دوم [[گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه H]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه G به مصاف برنده [[گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه H]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۸ تا ۲۶ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === منچستر سیتی مقابل الوداد === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[منچستر سیتی]] {{fbaicon|ENG}} | score = {{score link|گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#منچستر سیتی مقابل الوداد|۲–۰}} | team2 = {{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] | goals1 = *[[فیل فودن|فودن]] {{goal|2}} *[[جرمی دوکو|دوکو]] {{goal|42}} | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = ۳۷،۴۴۶<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10571/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Manchester City v. Wydad AC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[رامون آباتی]] ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019187 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_mancity2526h|pattern_b=_mancity2526h|pattern_ra=_mancity2526h|pattern_sh=_mancity2526h|pattern_so=_mancity2526hl|leftarm=98C6EB|body=98C6EB|rightarm=98C6EB|shorts=FFFFFF|socks=1C214F|title=منچستر سیتی<ref name="Match 13">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10571/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Manchester City v. Wydad AC |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_wydad2526h|pattern_b=_wydad2526h|pattern_ra=_wydad2526h|pattern_sh=|pattern_so=_whiteline|leftarm=FF0000|body=FF0000|rightarm=FF0000|shorts=FF0000|socks=FF0000|title=الوداد<ref name="Match 13"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''31''' |{{flagicon|BRA}} [[ادرسون مورائس|ادرسون]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |RB |'''82''' |{{flagicon|ENG}} [[ریکو لویس]] |{{اخراج|0|۸۸}} |- |CB |'''22''' |{{flagicon|BRA}} [[ویتور ریس]] |- |CB |'''6''' |{{flagicon|NED}} [[ناتان آکه]] |- |LB |'''75''' |{{flagicon|ENG}} [[نیکو اوریلی]] | |{{suboff|90+1}} |- |DM |'''4''' |{{flagicon|NED}} [[تیجانی ریندرس]] |- |CM |'''29''' |{{flagicon|FRA}} [[رایان شرکی]] | |{{suboff|59}} |- |CM |'''47''' |{{flagicon|ENG}} [[فیل فودن]] | |{{suboff|59}} |- |RF |'''26''' |{{flagicon|BRA}} [[ساویو (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|ساوینیو]] | |{{suboff|90+2}} |- |CF |'''7''' |{{flagicon|EGY}} [[عمر مرموش]] | |{{suboff|68}} |- |LF |'''11''' |{{flagicon|BEL}} [[جرمی دوکو]] | |{{suboff|59}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''9''' |{{flagicon|NOR}} [[ارلینگ هالند]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''16''' |{{flagicon|ESP}} [[رودری]] | |{{subon|59}} |- |FW |'''52''' |{{flagicon|NOR}} [[اسکار باب]] | |{{subon|59}} |- |MF |'''19''' |{{flagicon|GER}} [[ایلکای گوندوغان]] | |{{subon|68}} |- |MF |'''27''' |{{flagicon|POR}} [[ماتئوس نونز]] | |{{subon|90+2}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ESP}} [[پپ گواردیولا]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''12''' |{{flagicon|MAR}} [[مهدی بن‌عبید]] |- |CB |'''22''' |{{flagicon|NED}} [[بارت مایرز]] | |{{suboff|75}} |- |CB |'''72''' |{{flagicon|BRA}} گیرمه فریرا |- |CB |'''14''' |{{flagicon|MAR}} [[عبدالمنعم بوطویل]] |- |RWB |'''2''' |{{flagicon|MAR}} محمد مفید |- |LWB |'''18''' |{{flagicon|MAR}} [[فهد موفی]] |- |RM |'''11''' |{{flagicon|MAR}} [[نورالدین امرابط]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) | |{{suboff|61}} |- |CM |'''23''' |{{flagicon|MAR}} اسامه زمراوی | |{{suboff|61}} |- |CM |'''19''' |{{flagicon|MAR}} [[المهدی المبارک]] |- |LM |'''4''' |{{flagicon|RSA}} [[تمبینکوسی لورچ]] | |{{suboff|84}} |- |CF |'''21''' |{{flagicon|RSA}} [[کاسیوس مایلولا]] |{{yel|16}} |{{suboff|46}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''8''' |{{flagicon|NED}} [[محمد رایحی]] | |{{subon|46}} |- |MF |'''7''' |{{flagicon|MTQ}} [[میکائیل مالسا]] | |{{subon|61}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|GHA}} [[ساموئل اوبنگ (بازیکن فوتبال)|ساموئل اوبنگ]] | |{{subon|61}} |- |MF |'''5''' |{{flagicon|MAR}} [[اسماعیل مترجی]] | |{{subon|75}} |- |MF |'''25''' |{{flagicon|BFA}} [[استفان عزیز کی]] | |{{subon|84}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|MAR}} محمد امین بن‌هاشم |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[فیل فودن]] (منچستر سیتی)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=18 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک‌داوران]]:''' {{سخ}}دانیلو مانیس ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}رافائل آلوز ([[فدراسیون فوتبال برزیل|برزیل]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}[[ما نینگ (داور)|ما نینگ]] ([[فدراسیون فوتبال چین|چین]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[خوان سوتو (داور)|خوان سوتو]] ([[فدراسیون فوتبال ونزوئلا|ونزوئلا]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}اریک میراندا ([[فدراسیون فوتبال مکزیک|مکزیک]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}[[کارلوس دل سرو گرانده]] ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی اسپانیا|اسپانیا]]) |} === العین مقابل یوونتوس === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال العین|العین]] {{fbaicon|UAE}} | score = {{score link|گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#العین مقابل یوونتوس|۰–۵}} | team2 = {{fbaicon|ITA}} [[یوونتوس]] | goals1 = | goals2 = *[[رندال کولو موانی|کولو موانی]] {{goal|11||45+4}} *[[فرانسیسکو کونسیسائو|کونسیسائو]] {{goal|21||58}} *[[کنان ییلدیز|ییلدیز]] {{goal|31}} | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = ۱۸،۱۶۱<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10572/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Al Ain FC v. Juventus FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[توری پنسو]] ([[فدراسیون فوتبال ایالات متحده|ایالات متحده]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019188 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_alain2526h|pattern_b=_alain2526h|pattern_ra=_alain2526h|pattern_sh=_alain2526h|pattern_so=_whitetop|leftarm=8754B0|body=8754B0|rightarm=8754B0|shorts=8754B0|socks=8754B0|title=العین<ref name="Match 16">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10572/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Al Ain FC v. Juventus FC |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_juventus2526a|pattern_b=_juventus2526a|pattern_ra=_juventus2526a|pattern_sh=_juventus2526a|pattern_so=_juventus2526al|leftarm=799ABB|body=799ABB|rightarm=799ABB|shorts=799ABB|socks=799ABB|title=یوونتوس<ref name="Match 16"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|POR}} [[روی پاتریسیو]] |- |CB |'''14''' |{{flagicon|SVN}} [[مارسل راتنیک]] |- |CB |'''25''' |{{flagicon|EGY}} [[رامی ربیعه]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|UAE}} [[کوامه اوتون]] | |{{suboff|68}} |- |RWB |'''70''' |{{flagicon|MLI}} عبدالکریم ترائوره |{{yel|90+3}} |- |LWB |'''36''' |{{flagicon|ARG}} [[فاکوندو زابالا]] |- |CM |'''10''' |{{flagicon|PAR}} [[کاکو (بازیکن فوتبال)|کاکو]] | |{{suboff|76}} |- |CM |'''5''' |{{flagicon|KOR}} [[پارک یونگ وو (بازیکن فوتبال)|پارک یونگ وو]] | |{{suboff|76}} |- |CM |'''20''' |{{flagicon|ARG}} [[ماتیاس پالاسیوس]] | |{{suboff|68}} |- |CF |'''9''' |{{flagicon|TOG}} [[کودجو لابا]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CF |'''21''' |{{flagicon|MAR}} [[سفیان رحیمی]] | |{{suboff|90+2}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''6''' |{{flagicon|UAE}} [[یحیی نادر]] | |{{subon|68}} |- |DF |'''56''' |{{flagicon|SEN}} آمادو نیانگ | |{{subon|68}} |- |MF |'''28''' |{{flagicon|MAR}} [[نسیم شاذلی]] | |{{subon|76}} |- |DF |'''97''' |{{flagicon|AUT}} [[آدیس یاشیچ]] | |{{subon|76}} |- |MF |'''80''' |{{flagicon|NGA}} جاشوا یوداه | |{{subon|90+2}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|SRB}} [[ولادیمیر ایویچ]] |} | valign="top" |<!--[[File: 2025-06-18.svg|300px]]--> | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''29''' |{{flagicon|ITA}} [[میشل دی گرگوریو]] |- |CB |'''15''' |{{flagicon|FRA}} [[پیر کالولو]] |- |CB |'''37''' |{{flagicon|ITA}} [[نیکولو ساوونا]] | |{{suboff|70}} |- |CB |'''6''' |{{flagicon|ENG}} [[لوید کلی]] |- |RM |'''2''' |{{flagicon|POR}} [[آلبرتو کوستا]] |- |CM |'''16''' |{{flagicon|USA}} [[وستن مک‌کنی]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |{{yel|5}} |- |CM |'''19''' |{{flagicon|FRA}} [[چفرن تورام]] | |{{suboff|46}} |- |LM |'''27''' |{{flagicon|ITA}} [[آندریا کامبیاسو]] |{{yel|16}} |{{suboff|46}} |- |RF |'''7''' |{{flagicon|POR}} [[فرانسیسکو کونسیسائو]] |{{yel|60}} |- |CF |'''20''' |{{flagicon|FRA}} [[رندال کولو موانی]] | |{{suboff|70}} |- |LF |'''10''' |{{flagicon|TUR}} [[کنان ییلدیز]] | |{{suboff|62}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''26''' |{{flagicon|BRA}} [[دوگلاس لوییز]] | |{{subon|46}} |- |FW |'''22''' |{{flagicon|USA}} [[تیموتی وه‌آ]] | |{{subon|46}} |- |MF |'''8''' |{{flagicon|NED}} [[تئون کوپمینرس]] | |{{subon|62}} |- |DF |'''4''' |{{flagicon|ITA}} [[فدریکو گاتی]] |{{yel|82}} |{{subon|70}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|SRB}} [[دوشان ولاهوویچ]] | |{{subon|70}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|CRO}} [[ایگور تودور]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:'''{{سخ}}[[رندال کولو موانی]] (یوونتوس)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=18 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک‌داوران]]:''' {{سخ}}بروک مایو ([[فدراسیون فوتبال ایالات متحده|ایالات متحده]]) {{سخ}}کاترین نسبیت ([[فدراسیون فوتبال ایالات متحده|ایالات متحده]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}ژان ژاک ندالا ([[فدراسیون فوتبال جمهوری دموکراتیک کنگو|جمهوری دموکراتیک کنگو]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[آرماندو ویارئال]] ([[فدراسیون فوتبال ایالات متحده|ایالات متحده]]){{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:{{سخ}}'''گیرمو پاچیکو ([[فدراسیون فوتبال مکزیک|مکزیک]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}[[فو مینگ]] ([[فدراسیون فوتبال چین|چین]]) |} === یوونتوس مقابل الوداد === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[یوونتوس]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۲۹ | team2 = {{fbaicon|MAR}} [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019186 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === منچستر سیتی مقابل العین === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۲:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[منچستر سیتی]] {{fbaicon|ENG}} | score = مسابقه ۳۲ | team2 = {{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه مرسدس-بنز]]، [[آتلانتا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019184 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === یوونتوس مقابل منچستر سیتی === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[یوونتوس]] {{fbaicon|ITA}} | score = مسابقه ۴۵ | team2 = {{fbaicon|ENG}} [[منچستر سیتی]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه کمپینگ ورلد]]، [[اورلاندو (فلوریدا)|اورلاندو]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019185 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === الوداد مقابل العین === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال الوداد|الوداد]] {{fbaicon|MAR}} | score = مسابقه ۴۶ | team2 = {{fbaicon|UAE}} [[باشگاه فوتبال العین|العین]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019189 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} hyrlhg2rgvewqp99wpc2be6lzq0uedj 0 6737191 42127954 42117008 2025-06-19T05:43:21Z شهریار راد 1336567 /* جدول رده بندی */ 42127954 wikitext text/x-wiki '''گروه H''' یکی از هشت گروه [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جام]] [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵]] است، یک تورنمنت بین‌المللی [[فوتبال]] باشگاهی که در ایالات متحده برگزار می‌شود و توسط [[فیفا]] سازماندهی شده است. این گروه شامل چهار تیم است: [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] اسپانیا؛ [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] عربستان سعودی؛ [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] مکزیک؛ و [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] اتریش. تیم‌ها با کسب قهرمانی در مسابقات قهرمانی باشگاه‌های قاره‌ای [[کنفدراسیون‌های فوتبال جهان#قاره‌ای|کنفدراسیون]] خود، از طریق رتبه‌بندی عملکردشان در مسابقات یا به عنوان نماینده انجمن میزبان، واجد شرایط شدند. فقط دو تیم از هر کشور اجازه ورود به این مسابقات را داشتند. نسخه ۲۰۲۵ جام جهانی باشگاه‌ها اولین دوره در تاریخ این مسابقات است که با فرمت چهار ساله خود با ۳۲ تیم برگزار می‌شود.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> مسابقات این گروه قرار است از ۱۸ ژوئن آغاز شود و در ۲۶ ژوئن به پایان برسد.<ref>{{cite news|last=Middleton|first=Emma|date=December 3, 2024|title=How does the new Club World Cup work?|url=https://www.bbc.com/sport/football/articles/c9835np3205o|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=May 12, 2025}}</ref> == تیم‌ها == چهار تیم گروه H توسط قرعه کشی جام جهانی باشگاه‌ها که توسط فیفا در ۵ دسامبر ۲۰۲۴ در [[میامی]] برگزار شد، مشخص شدند. ۳۲ شرکت‌کننده بر اساس کنفدراسیون و رتبه‌بندی خود در سیستم رتبه‌بندی باشگاه‌های فیفا به چهار گلدان تقسیم شدند.<ref name="ESPN-Draw">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> هر یک از هشت گروه، یک تیم از هر گلدان را دریافت می‌کرد. تیم‌های یک کنفدراسیون نمی‌توانستند در یک گروه قرار بگیرند، به جز تیم‌های [[یوفا]] که دوازده سهمیه داشتند. تیم‌های یک فدراسیون ملی نمی‌توانستند در یک گروه قرار گیرند.<ref name="FIFA-Draw">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" style="text-align:center" ! scope="col" |موقعیت قرعه‌کشی ! scope="col" |تیم ! scope="col" |فدراسیون<ref name="FIFA-Draw2">{{cite web|date=December 2024|title=Draw Procedures for the FIFA Club World Cup 2025|pages=2–5|url=https://digitalhub.fifa.com/m/41ecaf295251d7c8/original/Draw-Procedures-for-the-FIFA-Club-World-Cup-2025.pdf|publisher=FIFA|accessdate=May 12, 2025}}</ref> ! scope="col" |گلدان<ref name="FIFA-Draw2" /> ! scope="col" |کنفدراسیون<ref name="FIFA-Draw2" /> ! scope="col" |نحوه صلاحیت<ref name="ESPN-Draw2">{{cite news|last=Johnson|first=Dale|date=May 7, 2025|title=FIFA Club World Cup: Format, draw, teams, schedule ... Messi|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41959489/fifa-club-world-cup-format-schedule-why-lionel-messi-playing|publisher=ESPN|accessdate=May 12, 2025}}</ref> ! scope="col" |تاریخ احراز صلاحیت ! data-sort-type="number" scope="col" |تعداد حضور ! scope="col" |آخرین حضور ! scope="col" |بهترین عملکرد قبلی |- |H1 ! align="right" scope="row" style="white-space:nowrap; text-align:right" |[[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] | style="text-align:right" |{{fba|ESP}} |۱ |[[یوفا]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان اروپا ۲۲–۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|صلاحیت در این تاریخ توسط فیفا تأیید شد.|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |هفتمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]] | align="right" |'''قهرمان''' ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۴|۲۰۱۴]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۶|۲۰۱۶]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۸|۲۰۱۸]], [[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]) |- |H2 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | style="text-align:right" |{{fba|KSA}} |۳ |[[کنفدراسیون فوتبال آسیا|ای‌اف‌سی]] | align="right" |قهرمان [[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۲۱]] | align="right" |{{dts|۱۴ مارس ۲۰۲۳}}{{efn|گروه=persian-alpha|نام=FIFA-confirm}} |چهارمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]] | align="right" |نایب قهرمان ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۲۲|۲۰۲۲]]) |- |H3 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | style="text-align:right" |{{fba|MEX}} |۴ |[[کونکاکاف]] | align="right" |قهرمان [[جام قهرمانان کونکاکاف ۲۰۲۴]] | align="right" |{{dts|۳۱ مه ۲۰۲۴}} |پنجمین |[[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]] | align="right" |مقام سوم ([[جام باشگاه‌های جهان ۲۰۱۷|۲۰۱۷]]) |- |H4 ! align="left" scope="row" style="white-space:nowrap" |[[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] | style="text-align:right" |{{fba|AUT}} |۲ |[[یوفا]] | align="right" |نهمین تیم واجد شرایط در [[مقدماتی جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یوفا|رتبه‌بندی چهار ساله یوفا]] | align="right" |{{dts|۱۷ آوریل ۲۰۲۴}} |اولین|| {{N/A}} || {{N/A}} |} <references group="persian-alpha" responsive="1"></references> == جدول رده بندی == {| class="wikitable" style="text-align: center;" !رتبه ! style="width:150px;" |باشگاه !{{کوته‌نوشت|ب|بازی}} !{{کوته‌نوشت|پ|پیروزی}} !{{کوته‌نوشت|م|مساوی}} !{{کوته‌نوشت|ش|شکست}} !{{کوته‌نوشت|گ‌ز|گل زده}} !{{کوته‌نوشت|گ‌خ|گل خورده}} !{{کوته‌نوشت|ت‌گ|تفاضل گل}} !امتیاز !صلاحیت |- style="background:#bcf3ba;" |۱ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول زالتسبورگ|ردبول سالزبورگ]] |۱ |۱ |۰ |۰ |۲ |۱ |۱+ |'''۳''' | rowspan="2" |صعود به [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#مرحله حذفی|مرحله حذفی]] |- style="background:#bcf3ba;" |۲ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|ESP}} [[باشگاه فوتبال رئال مادرید|رئال مادرید]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' |- |۳ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] |۱ |۰ |۱ |۰ |۱ |۱ |۰ |'''۱''' | rowspan="2" | |- |۴ | style="text-align:Right;" |{{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] |۱ |۰ |۰ |۱ |۱ |۲ |۱− |'''۰''' |} در [[جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#یک‌هشتم نهایی|یک‌هشتم نهایی]]:<ref name="regulations">{{cite web|url=https://digitalhub.fifa.com/m/18848e4224efbd91/original/FCWC25_Regulations_EN.pdf|title=Regulations for the FIFA Club World Cup 2025|publisher=[[FIFA]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> * برنده گروه H به مصاف تیم دوم [[گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه G]] خواهد رفت. * تیم دوم گروه H به مصاف برنده [[گروه G جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵|گروه G]] خواهد رفت. == مسابقات == مسابقات قرار است از ۱۸ تا ۲۶ ژوئن برگزار شوند. تمام زمان‌های ذکر شده محلی هستند. === رئال مادرید مقابل الهلال === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[رئال مادرید]] {{fbaicon|ESP}} | score = {{score link|گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#رئال مادرید مقابل الهلال|۱–۱}} | team2 = {{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | goals1 = [[گونزالو گارسیا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|گونزالو گارسیا]] {{goal|34}} | goals2 = [[روبن نوس|نوس]] {{goal|41|pen.}} | stadium = [[ورزشگاه هارد راک]]، [[میامی گاردنز، فلوریدا|میامی گاردنز]] | attendance = ۶۲،۴۱۵<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10576/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: Real Madrid C. F. v. Al Hilal |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[فاکوندو تیو]] ([[اتحادیه فوتبال آرژانتین|آرژانتین]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019192 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_realmadrid2526h|pattern_b=_realmadrid2526h|pattern_ra=_realmadrid2526h|pattern_sh=_realmadrid2526h|pattern_so=_adidasonwhitel|leftarm=FFFFFF|body=FFFFFF|rightarm=FFFFFF|shorts=FFFFFF|socks=433E3A|title=رئال مادرید<ref name="Match 14">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10576/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: Real Madrid C. F. v. Al Hilal |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_alhilal25cwc|pattern_b=_alhilal25cwc|pattern_ra=_alhilal25cwc|pattern_sh=_alhilal25cwc|pattern_so=_navytopl|leftarm=0040FF|body=0040FF|rightarm=0040FF|shorts=0040FF|socks=0040FF|title=الهلال<ref name="Match 14"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''1''' |{{flagicon|BEL}} [[تیبو کورتوا]] |- |RB |'''12''' |{{flagicon|ENG}} [[ترنت الکساندر-آرنولد]] | |{{suboff|65}} |- |CB |'''24''' |{{flagicon|ESP}} [[دین هاوسن]] |- |CB |'''35''' |{{flagicon|ESP}} [[رائول آسنسیو]] | |{{suboff|46}} |- |LB |'''20''' |{{flagicon|ESP}} [[فرن گارسیا (بازیکن فوتبال زاده ۱۹۹۹)|فرن گارسیا]] |- |CM |'''14''' |{{flagicon|FRA}} [[اورلین شوامنی]] |- |CM |'''8''' |{{flagicon|URU}} [[فدریکو والورده]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |AM |'''5''' |{{flagicon|ENG}} [[جود بلینگام]] | |{{suboff|84}} |- |RF |'''11''' |{{flagicon|BRA}} [[رودریگو گوئس|رودریگو]] | |{{suboff|65}} |- |CF |'''30''' |{{flagicon|ESP}} [[گونزالو گارسیا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|گونزالو گارسیا]] |- |LF |'''7''' |{{flagicon|BRA}} [[وینیسیوس جونیور]] |{{yel|15}} |{{suboff|80}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''15''' |{{flagicon|TUR}} [[آردا گولر]] | |{{subon|46}} |- |DF |'''17''' |{{flagicon|ESP}} [[لوکاس واسکز]] | |{{subon|65}} |- |FW |'''21''' |{{flagicon|MAR}} [[براهیم دیاز]] | |{{subon|65}} |- |MF |'''44''' |{{flagicon|ESP}} [[ویکتور مونیوز (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۳)|ویکتور مونیوز]] | |{{subon|80}} |- |MF |'''10''' |{{flagicon|CRO}} [[لوکا مودریچ]] | |{{subon|84}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ESP}} [[ژابی آلونسو]] |} | valign="top" | | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''37''' |{{flagicon|MAR}} [[یاسین بونو]] |- |RB |'''20''' |{{flagicon|POR}} [[ژوآو کانسلو]] | |{{suboff|64}} |- |CB |'''87''' |{{flagicon|KSA}} [[حسان تمبکتی]] |- |CB |'''3''' |{{flagicon|SEN}} [[کالیدو کولیبالی]] |- |LB |'''6''' |{{flagicon|BRA}} [[رنان لودی]] | |{{suboff|83}} |- |DM |'''8''' |{{flagicon|POR}} [[روبن نوس]] |{{yel|89}} |- |CM |'''22''' |{{flagicon|SRB}} [[سرگی میلینکویچ-ساویچ]] |- |CM |'''29''' |{{flagicon|KSA}} [[سالم الدوسری]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |RF |'''77''' |{{flagicon|BRA}} [[مالکوم]] | |{{suboff|64}} |- |CF |'''11''' |{{flagicon|BRA}} [[مارکوس لئوناردو]] | |{{suboff|83}} |- |LF |'''16''' |{{flagicon|KSA}} [[ناصر الدوسری]] | |{{suboff|76}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |MF |'''15''' |{{flagicon|KSA}} [[محمد القحطانی]] |{{yel|90+1}} |{{subon|64}} |- |DF |'''88''' |{{flagicon|KSA}} [[حمد الیامی]] | |{{subon|64}} |- |MF |'''28''' |{{flagicon|KSA}} [[محمد کنو]] | |{{subon|76}} |- |DF |'''24''' |{{flagicon|KSA}} [[متعب الحربی]] |{{yel|90+9}} |{{subon|83}} |- |MF |'''18''' |{{flagicon|KSA}} [[مصعب الجویر]] | |{{subon|83}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|ITA}} [[سیمونه اینزاگی]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[گونزالو گارسیا (بازیکن فوتبال، زاده ۲۰۰۴)|گونزالو گارسیا]] (رئال مادرید)<ref name="MOTM">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=18 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک‌داوران]]:''' {{سخ}}خوان پابلو بلاتی ([[اتحادیه فوتبال آرژانتین|آرژانتین]]) {{سخ}}گابریل چاد ([[اتحادیه فوتبال آرژانتین|آرژانتین]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}[[سزار آرتورو راموس|سزار راموس]] ([[فدراسیون فوتبال مکزیک|مکزیک]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}[[لئودان گونزالس]] ([[اتحادیه فوتبال اروگوئه|اروگوئه]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}هرنان کارلوس ماسترانجلو ([[اتحادیه فوتبال آرژانتین|آرژانتین]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}تاتیانا گوزمان ([[فدراسیون فوتبال نیکاراگوئه|نیکاراگوئه]]) |} === پاچوکا مقابل ردبول سالزبورگ === در ساعت ۱۹:۱۳ به وقت شرق آمریکا، در دقیقه ۵۴، مسابقه به دلیل شرایط نامساعد جوی متوقف شد. مسابقه ساعت ۲۰:۵۰ از سر گرفته شد. {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۱۸}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] {{fbaicon|MEX}} | score = {{score link|گروه H جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵#پاچوکا مقابل ردبول سالزبورگ|۱–۲}} | team2 = {{fbaicon|AUT}} [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] | goals1 = [[برایان گونزالس (بازیکن فوتبال مکزیکی)|گونزالس]] {{goal|56}} | goals2 = *[[اسکار گلوخ|گلوخ]] {{goal|42}} *[[کریم اونیسیوو|اونیسیوو]] {{goal|76}} | stadium = [[ورزشگاه تی‌کیوال]]، [[سینسیناتی]] | attendance = ۵،۲۸۲<ref>{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10575/pdf/FullTimeMatchReport-English.pdf |title=Match Report: CF Pachuca v. FC Salzburg |publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref> | referee = [[مصطفی غربال]] ([[فدراسیون فوتبال الجزایر|الجزایر]]) | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019191 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} {| width="92%" |{{Football kit|pattern_la=_pachuca25cwc2|pattern_b=_pachuca25cwc2|pattern_ra=_pachuca25cwc2|pattern_sh=|pattern_so=|leftarm=06183E|body=06183E|rightarm=06183E|shorts=06183E|socks=06183E|title=پاچوکا<ref name="Match 15">{{cite web |url=https://fdp.fifa.org/assetspublic/ce233/r10575/pdf/TacticalLineup-English.pdf |title=Tactical Line-up: CF Pachuca v. FC Salzburg |publisher=Fédération Internationale de Football Association |website=FIFA.com |date=June 18, 2025 |access-date=June 18, 2025}}</ref>}} |{{Football kit|pattern_la=_salzburg25cwc|pattern_b=_salzburg25cwc|pattern_ra=_salzburg25cwc|pattern_sh=_salzburg25cwc|pattern_so=_salzburg25cwcl|leftarm=ebeae6|body=ebeae6|rightarm=ebeae6|shorts=ebeae6|socks=ebeae6|title={{nowrap|ردبول سالزبورگ}}<ref name="Match 15"/>}} |} {| width="100%" | valign="top" width="40%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''25''' |{{flagicon|MEX}} [[کارلوس مورنو (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۸)|کارلوس مورنو]] |- |RB |'''24''' |{{flagicon|MEX}} [[لوئیس رودریگز (بازیکن فوتبال، زاده ۱۹۹۱)|لوئیس رودریگز]] |- |CB |'''4''' |{{flagicon|BRA}} [[ادواردو بائرمان]] |- |CB |'''16''' |{{flagicon|URU}} [[فدریکو پریرا]] |{{yel|75}} |- |LB |'''8''' |{{flagicon|MEX}} [[برایان گونزالس (بازیکن فوتبال مکزیکی)|برایان گونزالس]] |- |CM |'''28''' |{{flagicon|MEX}} [[الیاس مونتیل]] | |{{suboff|88}} |- |CM |'''5''' |{{flagicon|MEX}} [[پدرو پدرازا]] | |{{suboff|55}} |- |RW |'''12''' |{{flagicon|MEX}} الکسی دومینگز | |{{suboff|88}} |- |AM |'''18''' |{{flagicon|ARG}} [[آگوستین پالاویسینو]] | |{{suboff|77}} |- |LW |'''29''' |{{flagicon|BRA}} [[کندی (بازیکن فوتبال)|کندی]] | |{{suboff|77}} |- |CF |'''23''' |{{flagicon|VEN}} [[سالومون روندون]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''10''' |{{flagicon|BRA}} [[جان کندی (بازیکن فوتبال برزیلی)|جان کندی]] | |{{subon|55}} |- |MF |'''6''' |{{flagicon|URU}} [[سانتیاگو هومنچنکو]] | |{{subon|77}} |- |MF |'''26''' |{{flagicon|MEX}} [[آلن باتیستا]] | |{{subon|77}} |- |MF |'''14''' |{{flagicon|MEX}} کارلوس سانچز | |{{subon|88}} |- |FW |'''30''' |{{flagicon|COL}} [[آویلس هورتادو]] | |{{subon|88}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|MEX}} [[خایمه لوسانو]] |} | valign="top" |<!--[[File:Pachuca vs Red Bull Salzburg 2025-06-18.svg|300px]]--> | valign="top" width="50%" | {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="font-size:90%; margin:auto" ! width="25" | ! width="25" | |- |GK |'''52''' |{{flagicon|AUT}} کریستین زاویچیتسکی |- |RB |'''22''' |{{flagicon|AUT}} [[اشتفان لاینر]] |- |CB |'''23''' |{{flagicon|FRA}} [[ژوانه گادو]] |- |CB |'''2''' |{{flagicon|DEN}} [[جیکوب راسموسن]] |- |LB |'''13''' |{{flagicon|GER}} [[فرانس کرتزیگ]] | |{{suboff|88}} |- |RM |'''45''' |{{flagicon|MLI}} [[ننه دورگلس]] |- |CM |'''18''' |{{flagicon|DEN}} [[مدس بیدستراپ]] ([[کاپیتان (فوتبال)|ک]]) |- |CM |'''38''' |{{flagicon|AUT}} والنتین سولزباخر | |{{suboff|55}} |- |LM |'''30''' |{{flagicon|ISR}} [[اسکار گلوخ]] | |{{suboff|79}} |- |CF |'''20''' |{{flagicon|GHA}} [[ادموند بایدو]] | |{{suboff|55}} |- |CF |'''21''' |{{flagicon|SRB}} [[پتار رتکوف]] | |{{suboff|55}} |- | colspan="3" |'''نیمکت نشینان:''' |- |FW |'''11''' |{{flagicon|BEL}} [[یوربه فرتسن]] | |{{subon|55}} |- |MF |'''5''' |{{flagicon|MLI}} [[سومایلا دیاباته]] | |{{subon|55}} |- |FW |'''9''' |{{flagicon|AUT}} [[کریم اونیسیوو]] | |{{subon|55}} |- |FW |'''28''' |{{flagicon|DEN}} [[آدام داگیم]] | |{{subon|79}} |- |DF |'''36''' |{{flagicon|SWE}} [[ژان ملبرگ]] | |{{subon|88}} |- | colspan="3" |'''سرمربی:''' |- | colspan="3" |{{flagicon|GER}} [[توماس لتش]] |} |} {| style="width:100%; font-size:90%;" |'''بهترین بازیکن بازی:''' {{سخ}}[[اسکار گلوخ]] (ردبول سالزبورگ)<ref name="MOTM2">{{cite web|url=https://play.fifa.com/potm/en/|title=Michelob ULTRA Superior Player of the Match|publisher=Fédération Internationale de Football Association|website=FIFA.com|access-date=18 June 2025}}</ref>{{سخ}}'''[[کمک‌داور (فوتبال)|کمک‌داوران]]:''' {{سخ}}مقران غوراری ([[فدراسیون فوتبال الجزایر|الجزایر]]) {{سخ}}عباس اکرم زرهونی ([[فدراسیون فوتبال الجزایر|الجزایر]]) {{سخ}}'''داور چهارم:''' {{سخ}}معتز ابراهیم ([[فدراسیون فوتبال لیبی|لیبی]]) {{سخ}}'''[[کمک‌داور ویدئویی]]:''' {{سخ}}حمزه الفارق ([[فدراسیون فوتبال سلطنتی مراکش|مراکش]]){{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی:''' {{سخ}}محمود عاشور ([[اتحادیه فوتبال مصر|مصر]]) {{سخ}}'''کمک کمک‌داور ویدئویی''' '''پشتیبان:''' {{سخ}}توماش کویاتکوفسکی ([[اتحادیه فوتبال لهستان|لهستان]]) |} === رئال مادرید مقابل پاچوکا === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۵:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[رئال مادرید]] {{fbaicon|ESP}} | score = مسابقه ۳۰ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه بنک آو امریکا]]، [[شارلوت]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019190 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ردبول سالزبورگ مقابل الهلال === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۲}} | time = ۱۸:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] {{fbaicon|AUT}} | score = مسابقه ۳۱ | team2 = {{fbaicon|KSA}} [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه آئودی فیلد]]، [[واشینگتن دی.سی.]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019195 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === الهلال مقابل پاچوکا === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۲۰:۰۰ [[منطقه زمانی مرکزی|سی‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال الهلال|الهلال]] {{fbaicon|KSA}} | score = مسابقه ۴۷ | team2 = {{fbaicon|MEX}} [[باشگاه فوتبال پاچوکا|پاچوکا]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه ژئودیس پارک]]، [[نشویل]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019193 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} === ردبول سالزبورگ مقابل رئال مادرید === {{Football box | date = {{Start date|2025|6|۲۶}} | time = ۲۱:۰۰ [[منطقه زمانی شرقی|ای‌دی‌تی]] | team1 = [[باشگاه فوتبال ردبول سالزبورگ|ردبول سالزبورگ]] {{fbaicon|AUT}} | score = مسابقه ۴۸ | team2 = {{fbaicon|ESP}} [[رئال مادرید]] | goals1 = | goals2 = | stadium = [[ورزشگاه لینکولن فایننشال فیلد]]، [[فیلادلفیا]] | attendance = | referee = | report = https://www.fifa.com/en/match-centre/match/10005/289175/289176/400019194 | تاریخ = | رویداد = | تیم۱ = | تیم۲ = | زمان = | دور = | نتیجه۱ = | نتیجه۲ = | گل۱ = | گزارش = | گل۲ = | ورزشگاه = | تماشاگران = | داور = }} == منابع == <references responsive="1"></references> {{جام جهانی باشگاه‌ها ۲۰۲۵}} n7qzjn09fuu2ua1hyegguauy0svhkv4 0 6737248 42128006 42121976 2025-06-19T06:18:09Z 116.206.190.224 تغییرمسیر به [[والسوالی دره هزاره]] حذف شد 42128006 wikitext text/x-wiki {{infobox settlement |settlement_type=[[ولسوالی]] |image_map= |map_caption=عکس از دره هزاره |coordinates ={{Coord|35|15|4.7|N|69|46|36.0|E|region:AF|display=inline,title}} |subdivision_type=کشور |subdivision_name ={{پرچم|افغانستان}} | subdivision_type1 = ولایت | subdivision_name1 = [[ولایت پنجشیر]] |area_total_km2= |area_note = |population_total = ۲۴٬۸۷۳ |population_as_of = |demographics_type1 = |demographics1_title1 = |demographics1_info1 = |blank_name =زبان‌ها |blank_info=[[پارسی دری]] |native_name=ولسوالی دره هزاره|نام=ولسوالی آبشار پنجشیر|نام رسمی=دره هزاره|نام بومی=دره هزاره}} '''ولسوالی آبشار(دره هزاره)'''، یکی از ولسوالی‌های [[ولایت پنجشیر]] در جنوب شرقی این استان است. ۲۵٬۵۲۹ نفر جمعیت دارد ولسوالی آبشار در ولایت [[ولایت پنجشیر|پنجشیر]] یک ولسوالی [[مردمان هزاره|هزاره]] نشین می باشد. مرکز آن در روستای باباعلی قرار دارد. این ولسوالی پیش از ارتقا روستاهایی از ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] بود<ref>{{یادکرد وب |عنوان= پروفایل ولایت پنجشیر |نشانی=https://moec.gov.af/sites/default/files/2019-10/Panjshir%20Book_compressed.pdf |بازبینی=۱۴۰۲-۰۲-۲۷ |اثر=ریاست اقتصاد ولایت پنجشیر |تاریخ=۱۳۹۸-۰۱-۰۱ |ناشر=وبسایت وزارت اقتصاد افغانستان |کد زبان=fa }} </ref> == پیشینهٔ تاریخی == * '''دوران پیش از اسلام:''' [[مردمان هزاره|هزاره‌های]] درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) از گذشته‌های دور، حتی پیش از [[اسلام]]، در این منطقه سکونت داشته‌اند. [[آثار باستانی]] مانند آتشگاه‌های «پی‌گرمک» و «پرستو» نشان‌دهندهٔ وجود تمدن‌های پیش از اسلامی در این منطقه است. در دهن همین آتشگاه «پی‌گرمک» یک «نده مزار» یا پیش [[زیارت|مازار]] موجود است که متعلق به [[قبل از اسلام]] است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره ها|سال=۱۳۹۶|صفحه‌ها=۲۲۷-۲۳۰}}</ref> * '''دوران اسلامی:''' با ورود [[اسلام]]، این جوامع به تدریج [[مسلمان]] شدند و اکنون پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. با آمدن اولادهٔ باباعلی از پشتهٔ [[قندهار]] به منطقهٔ درهٔ غار جهرعلی، این قوم به تدریج به دین مبین اسلام مشرف شدند.<ref name=":0" /> * '''دوره‌های تاریخی دیگر:''' درهٔ [[مردمان هزاره|هزاره]] در گذشته به نام «بنجار» یا «بنجور» یاد می‌شده است. به احتمال زیاد خانوادهٔ بنجور که یک [[حکومت|حکومت مستقل]] در شمال و جنوب [[هندوکش]] تشکیل داده‌اند از همین منطقه باشد که در تاریخ [[سیستان]] گردیزی و طبری آمده است که آخرین شاه این سلسله هاشم بنجوری توسط [[یعقوب لیث|یعقوب لیث صفاری]] سقوط داده می‌شود.<ref name=":0" /> == ساختار قومی و فرهنگی == * '''طوایف اصلی:''' ساکنان درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) عمدتاً از قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] و پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. طوایف اصلی شامل جهرعلی، باباعلی، سنگی‌خان، گلاب‌خیل، مهرعلی و دوست‌علی می‌باشند. برخی از این طوایف با مناطق دیگر مانند ترکمن، وند و سرخ‌پارسای ولایت پروان نیز ارتباط خونی دارند.<ref name=":0" /> * '''هویت قومی:''' با وجود اینکه ساکنان درهٔ هزاره از نظر قومی [[مردمان هزاره|هزاره]] هستند، در برخی اسناد رسمی به‌عنوان تاجیک ثبت شده‌اند. این موضوع باعث بروز چالش‌هایی در حفظ هویت قومی و فرهنگی آنان شده است. با این حال، [[ویژگی|ویژگی‌های]] ظاهری، [[زبان]] و [[فرهنگ]] آنان با سایر هزاره‌های کشور همخوانی دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=اسدالله|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://berouz.com/content/16425041/%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA/|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> == مشارکت در تحولات سیاسی و نظامی == هزاره‌های درهٔ هزاره نقش فعالی در مقاومت‌های مردمی، به‌ویژه در دوران جهاد علیه شوروی، ایفا کرده‌اند. فرماندهانی مانند حیات‌الله خان شریفی از این منطقه برخاسته‌اند و در کنار احمدشاه مسعود در جبهه‌های مقاومت حضور داشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Asadullah|کد زبان=fa|نشانی=http://bamyannews.com/index.php/2018-03-02-10-36-47/717-2019-04-22-00-44-54|عنوان=مشارکت در تحولات سیاسی}}</ref> == موقعیت جغرافیایی == ولسوالی آبشار'''(دره هزاره)''' از غرب با ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] (پنجشیر) از جنوب با [[ولایت لغمان]] از شمال با [[ولسوالی پریان]] (پنجشیر) و از شرق با [[ولایت نورستان]] هم‌مرز می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ولسوالی آبشار - د پنجشیر ولایت مقام|نشانی=http://panjshir.gov.af/ps/page/8631|وبگاه=panjshir.gov.af|بازبینی=2020-08-24|archive-date=24 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224152019/http://panjshir.gov.af/ps/page/8631}}</ref> == مردم == جمعیت ولسوالی آبشار ولایت پنجشیر را عمدتاً قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] تشکل میدهد مردم دره هزاره مانند سایر شهروندان ولایت پنجشیر باید از [[حقوق بشر|حق و حقوق]] مساوی برخوردار شوند، و اجازه نمی دهیم تا بیشتر از این با هویت دیگران در این [[افغانستان|کشور]] زندگی کنیم.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شبکه اطلاع رسانی افغانستان|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=162035|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> {{جعبه میله|شناور=چپ|نوارها={{bar percent|[[هزاره‌ها]]|blue|96}} {{bar percent|[[تاجیک‌ها]]|yellow|2}} {{bar percent|[[دیگر اقوام]]|green|2}}|عنوان=فیصدی اقوام در ولسوالی آبشار}} {| class="wikitable sortable" |+جمعیت شهرستان‌ها|[[پرونده:Hazaristan flag with English Text.svg|راست|بندانگشتی]] |} == روستاها == برخی از روستاها:دوست علی، جِهر علی، سنگی خان، بابا علی (مرکز)، قلعه تِری، پَرَنگال، شهر غلغله، گلاب خیل، قاش دَراز، قلندور، آستانه کلان، میچِت، جَر شخ، لاله‌خیل، خواجه غار == منابع == {{پانویس}} {{ولسوالی‌های ولایت پنجشیر}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:ولسوالی‌های ولایت پنجشیر]] [[رده:ولایت پنجشیر]] [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان]] |} pruegafionxhamd8k38u9wb1uysnn2j 42128007 42128006 2025-06-19T06:18:55Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128007 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[والسوالی دره هزاره]] oqbtmff3qdlkj6mz3ot7iiujaqwkq0s 42128008 42128007 2025-06-19T06:22:08Z 116.206.190.224 خنثی‌سازی نسخهٔ [[Special:Diff/42128007|42128007]] از [[Special:Contributions/Dexbot|Dexbot]] ([[User talk:Dexbot|بحث]]) 42128008 wikitext text/x-wiki {{infobox settlement |settlement_type=[[ولسوالی]] |image_map= |map_caption=عکس از دره هزاره |coordinates ={{Coord|35|15|4.7|N|69|46|36.0|E|region:AF|display=inline,title}} |subdivision_type=کشور |subdivision_name ={{پرچم|افغانستان}} | subdivision_type1 = ولایت | subdivision_name1 = [[ولایت پنجشیر]] |area_total_km2= |area_note = |population_total = ۲۴٬۸۷۳ |population_as_of = |demographics_type1 = |demographics1_title1 = |demographics1_info1 = |blank_name =زبان‌ها |blank_info=[[پارسی دری]] |native_name=ولسوالی دره هزاره|نام=ولسوالی آبشار پنجشیر|نام رسمی=دره هزاره|نام بومی=دره هزاره}} '''ولسوالی آبشار(دره هزاره)'''، یکی از ولسوالی‌های [[ولایت پنجشیر]] در جنوب شرقی این استان است. ۲۵٬۵۲۹ نفر جمعیت دارد ولسوالی آبشار در ولایت [[ولایت پنجشیر|پنجشیر]] یک ولسوالی [[مردمان هزاره|هزاره]] نشین می باشد. مرکز آن در روستای باباعلی قرار دارد. این ولسوالی پیش از ارتقا روستاهایی از ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] بود<ref>{{یادکرد وب |عنوان= پروفایل ولایت پنجشیر |نشانی=https://moec.gov.af/sites/default/files/2019-10/Panjshir%20Book_compressed.pdf |بازبینی=۱۴۰۲-۰۲-۲۷ |اثر=ریاست اقتصاد ولایت پنجشیر |تاریخ=۱۳۹۸-۰۱-۰۱ |ناشر=وبسایت وزارت اقتصاد افغانستان |کد زبان=fa }} </ref> == پیشینهٔ تاریخی == * '''دوران پیش از اسلام:''' [[مردمان هزاره|هزاره‌های]] درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) از گذشته‌های دور، حتی پیش از [[اسلام]]، در این منطقه سکونت داشته‌اند. [[آثار باستانی]] مانند آتشگاه‌های «پی‌گرمک» و «پرستو» نشان‌دهندهٔ وجود تمدن‌های پیش از اسلامی در این منطقه است. در دهن همین آتشگاه «پی‌گرمک» یک «نده مزار» یا پیش [[زیارت|مازار]] موجود است که متعلق به [[قبل از اسلام]] است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره ها|سال=۱۳۹۶|صفحه‌ها=۲۲۷-۲۳۰}}</ref> * '''دوران اسلامی:''' با ورود [[اسلام]]، این جوامع به تدریج [[مسلمان]] شدند و اکنون پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. با آمدن اولادهٔ باباعلی از پشتهٔ [[قندهار]] به منطقهٔ درهٔ غار جهرعلی، این قوم به تدریج به دین مبین اسلام مشرف شدند.<ref name=":0" /> * '''دوره‌های تاریخی دیگر:''' درهٔ [[مردمان هزاره|هزاره]] در گذشته به نام «بنجار» یا «بنجور» یاد می‌شده است. به احتمال زیاد خانوادهٔ بنجور که یک [[حکومت|حکومت مستقل]] در شمال و جنوب [[هندوکش]] تشکیل داده‌اند از همین منطقه باشد که در تاریخ [[سیستان]] گردیزی و طبری آمده است که آخرین شاه این سلسله هاشم بنجوری توسط [[یعقوب لیث|یعقوب لیث صفاری]] سقوط داده می‌شود.<ref name=":0" /> == ساختار قومی و فرهنگی == * '''طوایف اصلی:''' ساکنان درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) عمدتاً از قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] و پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. طوایف اصلی شامل جهرعلی، باباعلی، سنگی‌خان، گلاب‌خیل، مهرعلی و دوست‌علی می‌باشند. برخی از این طوایف با مناطق دیگر مانند ترکمن، وند و سرخ‌پارسای ولایت پروان نیز ارتباط خونی دارند.<ref name=":0" /> * '''هویت قومی:''' با وجود اینکه ساکنان درهٔ هزاره از نظر قومی [[مردمان هزاره|هزاره]] هستند، در برخی اسناد رسمی به‌عنوان تاجیک ثبت شده‌اند. این موضوع باعث بروز چالش‌هایی در حفظ هویت قومی و فرهنگی آنان شده است. با این حال، [[ویژگی|ویژگی‌های]] ظاهری، [[زبان]] و [[فرهنگ]] آنان با سایر هزاره‌های کشور همخوانی دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=اسدالله|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://berouz.com/content/16425041/%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA/|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> == مشارکت در تحولات سیاسی و نظامی == هزاره‌های درهٔ هزاره نقش فعالی در مقاومت‌های مردمی، به‌ویژه در دوران جهاد علیه شوروی، ایفا کرده‌اند. فرماندهانی مانند حیات‌الله خان شریفی از این منطقه برخاسته‌اند و در کنار احمدشاه مسعود در جبهه‌های مقاومت حضور داشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Asadullah|کد زبان=fa|نشانی=http://bamyannews.com/index.php/2018-03-02-10-36-47/717-2019-04-22-00-44-54|عنوان=مشارکت در تحولات سیاسی}}</ref> == موقعیت جغرافیایی == ولسوالی آبشار'''(دره هزاره)''' از غرب با ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] (پنجشیر) از جنوب با [[ولایت لغمان]] از شمال با [[ولسوالی پریان]] (پنجشیر) و از شرق با [[ولایت نورستان]] هم‌مرز می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ولسوالی آبشار - د پنجشیر ولایت مقام|نشانی=http://panjshir.gov.af/ps/page/8631|وبگاه=panjshir.gov.af|بازبینی=2020-08-24|archive-date=24 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224152019/http://panjshir.gov.af/ps/page/8631}}</ref> == مردم == جمعیت ولسوالی آبشار ولایت پنجشیر را عمدتاً قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] تشکل میدهد مردم دره هزاره مانند سایر شهروندان ولایت پنجشیر باید از [[حقوق بشر|حق و حقوق]] مساوی برخوردار شوند، و اجازه نمی دهیم تا بیشتر از این با هویت دیگران در این [[افغانستان|کشور]] زندگی کنیم.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شبکه اطلاع رسانی افغانستان|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=162035|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> {{جعبه میله|شناور=چپ|نوارها={{bar percent|[[هزاره‌ها]]|blue|96}} {{bar percent|[[تاجیک‌ها]]|yellow|2}} {{bar percent|[[دیگر اقوام]]|green|2}}|عنوان=فیصدی اقوام در ولسوالی آبشار}} {| class="wikitable sortable" |+جمعیت شهرستان‌ها|[[پرونده:Hazaristan flag with English Text.svg|راست|بندانگشتی]] |} == روستاها == برخی از روستاها:دوست علی، جِهر علی، سنگی خان، بابا علی (مرکز)، قلعه تِری، پَرَنگال، شهر غلغله، گلاب خیل، قاش دَراز، قلندور، آستانه کلان، میچِت، جَر شخ، لاله‌خیل، خواجه غار == منابع == {{پانویس}} {{ولسوالی‌های ولایت پنجشیر}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:ولسوالی‌های ولایت پنجشیر]] [[رده:ولایت پنجشیر]] [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان]] |} pruegafionxhamd8k38u9wb1uysnn2j 42128009 42128008 2025-06-19T06:23:07Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128009 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[والسوالی دره هزاره]] oqbtmff3qdlkj6mz3ot7iiujaqwkq0s 42128011 42128009 2025-06-19T06:25:13Z 魔琴 1093018 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/Dexbot|Dexbot]] ([[User talk:Dexbot|talk]]) (TwinkleGlobal) 42128011 wikitext text/x-wiki {{infobox settlement |settlement_type=[[ولسوالی]] |image_map= |map_caption=عکس از دره هزاره |coordinates ={{Coord|35|15|4.7|N|69|46|36.0|E|region:AF|display=inline,title}} |subdivision_type=کشور |subdivision_name ={{پرچم|افغانستان}} | subdivision_type1 = ولایت | subdivision_name1 = [[ولایت پنجشیر]] |area_total_km2= |area_note = |population_total = ۲۴٬۸۷۳ |population_as_of = |demographics_type1 = |demographics1_title1 = |demographics1_info1 = |blank_name =زبان‌ها |blank_info=[[پارسی دری]] |native_name=ولسوالی دره هزاره|نام=ولسوالی آبشار پنجشیر|نام رسمی=دره هزاره|نام بومی=دره هزاره}} '''ولسوالی آبشار(دره هزاره)'''، یکی از ولسوالی‌های [[ولایت پنجشیر]] در جنوب شرقی این استان است. ۲۵٬۵۲۹ نفر جمعیت دارد ولسوالی آبشار در ولایت [[ولایت پنجشیر|پنجشیر]] یک ولسوالی [[مردمان هزاره|هزاره]] نشین می باشد. مرکز آن در روستای باباعلی قرار دارد. این ولسوالی پیش از ارتقا روستاهایی از ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] بود<ref>{{یادکرد وب |عنوان= پروفایل ولایت پنجشیر |نشانی=https://moec.gov.af/sites/default/files/2019-10/Panjshir%20Book_compressed.pdf |بازبینی=۱۴۰۲-۰۲-۲۷ |اثر=ریاست اقتصاد ولایت پنجشیر |تاریخ=۱۳۹۸-۰۱-۰۱ |ناشر=وبسایت وزارت اقتصاد افغانستان |کد زبان=fa }} </ref> == پیشینهٔ تاریخی == * '''دوران پیش از اسلام:''' [[مردمان هزاره|هزاره‌های]] درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) از گذشته‌های دور، حتی پیش از [[اسلام]]، در این منطقه سکونت داشته‌اند. [[آثار باستانی]] مانند آتشگاه‌های «پی‌گرمک» و «پرستو» نشان‌دهندهٔ وجود تمدن‌های پیش از اسلامی در این منطقه است. در دهن همین آتشگاه «پی‌گرمک» یک «نده مزار» یا پیش [[زیارت|مازار]] موجود است که متعلق به [[قبل از اسلام]] است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره ها|سال=۱۳۹۶|صفحه‌ها=۲۲۷-۲۳۰}}</ref> * '''دوران اسلامی:''' با ورود [[اسلام]]، این جوامع به تدریج [[مسلمان]] شدند و اکنون پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. با آمدن اولادهٔ باباعلی از پشتهٔ [[قندهار]] به منطقهٔ درهٔ غار جهرعلی، این قوم به تدریج به دین مبین اسلام مشرف شدند.<ref name=":0" /> * '''دوره‌های تاریخی دیگر:''' درهٔ [[مردمان هزاره|هزاره]] در گذشته به نام «بنجار» یا «بنجور» یاد می‌شده است. به احتمال زیاد خانوادهٔ بنجور که یک [[حکومت|حکومت مستقل]] در شمال و جنوب [[هندوکش]] تشکیل داده‌اند از همین منطقه باشد که در تاریخ [[سیستان]] گردیزی و طبری آمده است که آخرین شاه این سلسله هاشم بنجوری توسط [[یعقوب لیث|یعقوب لیث صفاری]] سقوط داده می‌شود.<ref name=":0" /> == ساختار قومی و فرهنگی == * '''طوایف اصلی:''' ساکنان درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) عمدتاً از قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] و پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. طوایف اصلی شامل جهرعلی، باباعلی، سنگی‌خان، گلاب‌خیل، مهرعلی و دوست‌علی می‌باشند. برخی از این طوایف با مناطق دیگر مانند ترکمن، وند و سرخ‌پارسای ولایت پروان نیز ارتباط خونی دارند.<ref name=":0" /> * '''هویت قومی:''' با وجود اینکه ساکنان درهٔ هزاره از نظر قومی [[مردمان هزاره|هزاره]] هستند، در برخی اسناد رسمی به‌عنوان تاجیک ثبت شده‌اند. این موضوع باعث بروز چالش‌هایی در حفظ هویت قومی و فرهنگی آنان شده است. با این حال، [[ویژگی|ویژگی‌های]] ظاهری، [[زبان]] و [[فرهنگ]] آنان با سایر هزاره‌های کشور همخوانی دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=اسدالله|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://berouz.com/content/16425041/%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA/|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> == مشارکت در تحولات سیاسی و نظامی == هزاره‌های درهٔ هزاره نقش فعالی در مقاومت‌های مردمی، به‌ویژه در دوران جهاد علیه شوروی، ایفا کرده‌اند. فرماندهانی مانند حیات‌الله خان شریفی از این منطقه برخاسته‌اند و در کنار احمدشاه مسعود در جبهه‌های مقاومت حضور داشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Asadullah|کد زبان=fa|نشانی=http://bamyannews.com/index.php/2018-03-02-10-36-47/717-2019-04-22-00-44-54|عنوان=مشارکت در تحولات سیاسی}}</ref> == موقعیت جغرافیایی == ولسوالی آبشار'''(دره هزاره)''' از غرب با ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] (پنجشیر) از جنوب با [[ولایت لغمان]] از شمال با [[ولسوالی پریان]] (پنجشیر) و از شرق با [[ولایت نورستان]] هم‌مرز می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ولسوالی آبشار - د پنجشیر ولایت مقام|نشانی=http://panjshir.gov.af/ps/page/8631|وبگاه=panjshir.gov.af|بازبینی=2020-08-24|archive-date=24 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224152019/http://panjshir.gov.af/ps/page/8631}}</ref> == مردم == جمعیت ولسوالی آبشار ولایت پنجشیر را عمدتاً قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] تشکل میدهد مردم دره هزاره مانند سایر شهروندان ولایت پنجشیر باید از [[حقوق بشر|حق و حقوق]] مساوی برخوردار شوند، و اجازه نمی دهیم تا بیشتر از این با هویت دیگران در این [[افغانستان|کشور]] زندگی کنیم.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=شبکه اطلاع رسانی افغانستان|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=162035|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> {{جعبه میله|شناور=چپ|نوارها={{bar percent|[[هزاره‌ها]]|blue|96}} {{bar percent|[[تاجیک‌ها]]|yellow|2}} {{bar percent|[[دیگر اقوام]]|green|2}}|عنوان=فیصدی اقوام در ولسوالی آبشار}} {| class="wikitable sortable" |+جمعیت شهرستان‌ها|[[پرونده:Hazaristan flag with English Text.svg|راست|بندانگشتی]] |} == روستاها == برخی از روستاها:دوست علی، جِهر علی، سنگی خان، بابا علی (مرکز)، قلعه تِری، پَرَنگال، شهر غلغله، گلاب خیل، قاش دَراز، قلندور، آستانه کلان، میچِت، جَر شخ، لاله‌خیل، خواجه غار == منابع == {{پانویس}} {{ولسوالی‌های ولایت پنجشیر}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:ولسوالی‌های ولایت پنجشیر]] [[رده:ولایت پنجشیر]] [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان]] |} pruegafionxhamd8k38u9wb1uysnn2j 42128016 42128011 2025-06-19T06:29:19Z 魔琴 1093018 /* مردم */ - 42128016 wikitext text/x-wiki {{infobox settlement |settlement_type=[[ولسوالی]] |image_map= |map_caption=عکس از دره هزاره |coordinates ={{Coord|35|15|4.7|N|69|46|36.0|E|region:AF|display=inline,title}} |subdivision_type=کشور |subdivision_name ={{پرچم|افغانستان}} | subdivision_type1 = ولایت | subdivision_name1 = [[ولایت پنجشیر]] |area_total_km2= |area_note = |population_total = ۲۴٬۸۷۳ |population_as_of = |demographics_type1 = |demographics1_title1 = |demographics1_info1 = |blank_name =زبان‌ها |blank_info=[[پارسی دری]] |native_name=ولسوالی دره هزاره|نام=ولسوالی آبشار پنجشیر|نام رسمی=دره هزاره|نام بومی=دره هزاره}} '''ولسوالی آبشار(دره هزاره)'''، یکی از ولسوالی‌های [[ولایت پنجشیر]] در جنوب شرقی این استان است. ۲۵٬۵۲۹ نفر جمعیت دارد ولسوالی آبشار در ولایت [[ولایت پنجشیر|پنجشیر]] یک ولسوالی [[مردمان هزاره|هزاره]] نشین می باشد. مرکز آن در روستای باباعلی قرار دارد. این ولسوالی پیش از ارتقا روستاهایی از ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] بود<ref>{{یادکرد وب |عنوان= پروفایل ولایت پنجشیر |نشانی=https://moec.gov.af/sites/default/files/2019-10/Panjshir%20Book_compressed.pdf |بازبینی=۱۴۰۲-۰۲-۲۷ |اثر=ریاست اقتصاد ولایت پنجشیر |تاریخ=۱۳۹۸-۰۱-۰۱ |ناشر=وبسایت وزارت اقتصاد افغانستان |کد زبان=fa }} </ref> == پیشینهٔ تاریخی == * '''دوران پیش از اسلام:''' [[مردمان هزاره|هزاره‌های]] درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) از گذشته‌های دور، حتی پیش از [[اسلام]]، در این منطقه سکونت داشته‌اند. [[آثار باستانی]] مانند آتشگاه‌های «پی‌گرمک» و «پرستو» نشان‌دهندهٔ وجود تمدن‌های پیش از اسلامی در این منطقه است. در دهن همین آتشگاه «پی‌گرمک» یک «نده مزار» یا پیش [[زیارت|مازار]] موجود است که متعلق به [[قبل از اسلام]] است.<ref name=":0">{{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ باستانی هزاره ها|سال=۱۳۹۶|صفحه‌ها=۲۲۷-۲۳۰}}</ref> * '''دوران اسلامی:''' با ورود [[اسلام]]، این جوامع به تدریج [[مسلمان]] شدند و اکنون پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. با آمدن اولادهٔ باباعلی از پشتهٔ [[قندهار]] به منطقهٔ درهٔ غار جهرعلی، این قوم به تدریج به دین مبین اسلام مشرف شدند.<ref name=":0" /> * '''دوره‌های تاریخی دیگر:''' درهٔ [[مردمان هزاره|هزاره]] در گذشته به نام «بنجار» یا «بنجور» یاد می‌شده است. به احتمال زیاد خانوادهٔ بنجور که یک [[حکومت|حکومت مستقل]] در شمال و جنوب [[هندوکش]] تشکیل داده‌اند از همین منطقه باشد که در تاریخ [[سیستان]] گردیزی و طبری آمده است که آخرین شاه این سلسله هاشم بنجوری توسط [[یعقوب لیث|یعقوب لیث صفاری]] سقوط داده می‌شود.<ref name=":0" /> == ساختار قومی و فرهنگی == * '''طوایف اصلی:''' ساکنان درهٔ هزاره(ولسوالی آبشار) عمدتاً از قوم [[مردمان هزاره|هزاره]] و پیرو مذهب [[سنی حنفی]] هستند. طوایف اصلی شامل جهرعلی، باباعلی، سنگی‌خان، گلاب‌خیل، مهرعلی و دوست‌علی می‌باشند. برخی از این طوایف با مناطق دیگر مانند ترکمن، وند و سرخ‌پارسای ولایت پروان نیز ارتباط خونی دارند.<ref name=":0" /> * '''هویت قومی:''' با وجود اینکه ساکنان درهٔ هزاره از نظر قومی [[مردمان هزاره|هزاره]] هستند، در برخی اسناد رسمی به‌عنوان تاجیک ثبت شده‌اند. این موضوع باعث بروز چالش‌هایی در حفظ هویت قومی و فرهنگی آنان شده است. با این حال، [[ویژگی|ویژگی‌های]] ظاهری، [[زبان]] و [[فرهنگ]] آنان با سایر هزاره‌های کشور همخوانی دارد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=اسدالله|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳۹۸-۱۱-۱۳|نشانی=http://berouz.com/content/16425041/%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA/|عنوان=دره هزاره پنجشیر و تصاحب هویت}}</ref> == مشارکت در تحولات سیاسی و نظامی == هزاره‌های درهٔ هزاره نقش فعالی در مقاومت‌های مردمی، به‌ویژه در دوران جهاد علیه شوروی، ایفا کرده‌اند. فرماندهانی مانند حیات‌الله خان شریفی از این منطقه برخاسته‌اند و در کنار احمدشاه مسعود در جبهه‌های مقاومت حضور داشته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Asadullah|کد زبان=fa|نشانی=http://bamyannews.com/index.php/2018-03-02-10-36-47/717-2019-04-22-00-44-54|عنوان=مشارکت در تحولات سیاسی}}</ref> == موقعیت جغرافیایی == ولسوالی آبشار'''(دره هزاره)''' از غرب با ولسوالی [[ولسوالی دره|دره]] (پنجشیر) از جنوب با [[ولایت لغمان]] از شمال با [[ولسوالی پریان]] (پنجشیر) و از شرق با [[ولایت نورستان]] هم‌مرز می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ولسوالی آبشار - د پنجشیر ولایت مقام|نشانی=http://panjshir.gov.af/ps/page/8631|وبگاه=panjshir.gov.af|بازبینی=2020-08-24|archive-date=24 فوریه 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200224152019/http://panjshir.gov.af/ps/page/8631}}</ref> == مردم == {{جعبه میله|شناور=چپ|نوارها={{bar percent|[[هزاره‌ها]]|blue|96}} {{bar percent|[[تاجیک‌ها]]|yellow|2}} {{bar percent|[[دیگر اقوام]]|green|2}}|عنوان=فیصدی اقوام در ولسوالی آبشار}} == روستاها == برخی از روستاها:دوست علی، جِهر علی، سنگی خان، بابا علی (مرکز)، قلعه تِری، پَرَنگال، شهر غلغله، گلاب خیل، قاش دَراز، قلندور، آستانه کلان، میچِت، جَر شخ، لاله‌خیل، خواجه غار == منابع == {{پانویس}} {{ولسوالی‌های ولایت پنجشیر}} {{افغانستان-خرد}} [[رده:ولسوالی‌های ولایت پنجشیر]] [[رده:ولایت پنجشیر]] [[رده:مقاله‌های خرد جغرافیای افغانستان]] |} azwfl2e3p2tb6rjw6q07ntduusysdsg 0 6737735 42127356 42127214 2025-06-18T12:51:42Z Sunfyre 66922 ویرایش [[Special:Contributions/ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[User talk:ریچارد واگنر|بحث]]) به آخرین تغییری که AghaJhonson انجام داده بود واگردانده شد 42127149 wikitext text/x-wiki {{رویداد روز}} {{ادغام از|جنگ ایران و اسرائیل}} {{Infobox military operation | name = عملیات اسرائیل علیه ایران | partof = [[جنگ ایران و اسرائیل]] | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | caption = انفجارها در تهران | scope = [[جنگ پیش‌دستانه]] | objective = آسیب به برنامه هسته‌ای ایران<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[تایمز اسرائیل]] |date=13 June 2025}}</ref> | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه، هفته و روز|month1=۰۶|day1=۱۳|year1=۲۰۲۵}}) | location = ایران | target = ''[[#فهرست منطقه‌های مورد حمله]]'' * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * خانه‌های افراد نظامی، شامل [[محمد باقری]]، [[حسین سلامی]]، [[غلامعلی رشید]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] * تأسیسات نظامی * خانه‌های مسکونی در تهران | planned_by = اسرائیل | executed_by = {{Tree list}} * {{نیروهای مسلح|Israel}} ** {{نیروی هوایی|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{Tree list/end}} | casualties = '''به ادعای ایران:'''{{سخ}}۲۲۴+ کشته{{سخ}}۱٫۲۷۷+ مجروح<ref>{{یادکرد خبر|پیوند = https://www.asriran.com/fa/news/1069052/1485-شهید-و-مجروح-در-حملات-اسرائیل-90-درصد-غیر-نظامی-اند-%C2%A0 |عنوان =1485 شهید و مجروح در حملات اسرائیل / 90 درصد غیرنظامی اند |ناشر = عصر ایران |تاریخ =۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ |بازیابی = ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> }} از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، [[اسرائیل]] به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز '''عملیات شیر برخاسته'''{{efn|به {{langx|he|מבצע עם כלביא}}}}<ref>{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref> که توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] انجام شد، تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد ایرانی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایت‌های کلیدی هسته‌ای و کشته شدن چندین مقام ارشد نظامی ایران شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران<ref name="CNNLive20250615"/> و فعالان<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israel and Iran trade strikes for third day as hundreds reported dead |url=https://www.politico.com/news/2025/06/15/israel-and-iran-trade-strikes-for-third-day-as-hundreds-reported-dead-00406991 |access-date=16 June 2025 |website=POLITICO |language=en |agency=Associated Press}}</ref> منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگ‌ترین حمله به ایران از زمان [[جنگ ایران و عراق]] در دهه ۱۹۸۰ بود.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر [[تهران]] از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi|نام۲=Qasim|نام خانوادگی۲=Nauman|نام۳=Aaron|نام خانوادگی۳=Boxerman|نام۴=Patrick|نام خانوادگی۴=Kingsley|نام۵=Ronen|نام خانوادگی۵=Bergman}}</ref> همچنین انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] از مهم‌ترین سایت‌های [[برنامه هسته‌ای ایران]] قرار دارد گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Agencies and ToI Staff}}</ref> سایت‌های هسته‌ای در [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] ،[[خرم‌آباد]]، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Live - Khamenei vows payback after Israel attacks Iran, kills top commanders|نشانی=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en}}</ref> در این حملات، فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، [[حسین سلامی]]، فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|هوافضای سپاه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]]<ref>{{Citation|title=کشته شدن ۲۰ فرمانده ارشد سپاه در حملات اسرائیل به ایران|url=https://www.iranintl.com/video/ott_9e5345396ea746e1a47da170f0b87017|accessdate=2025-06-14|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=شهادت سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|نشانی=[https://www.irna.ir/news/85860919/](https://www.irna.ir/news/85860919/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=ایرنا|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: حسین سلامی، فرمانده سپاه، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C](https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=وال استریت ژورنال|زبان=en-US}}</ref> و رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح ایران]]، [[محمد باقری]] کشته شدند.<ref name="JPost20250613b2">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=احتمال به شهادت رسیدن محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در حمله اسرائیل|نشانی=[https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580](https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=جروزالم پست|زبان=en}}</ref> دو دانشمند هسته‌ای به نام‌های [[فریدون عباسی]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] نیز در این حملات به کشته شدند.<ref name="TimesOfIsraelLive202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: دو دانشمند هسته‌ای در حمله اسرائیل شهید شدند|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref> در این حملات، علاوه بر [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نیروهای نظامی ایران]]، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند.<ref name="Barrons202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: در حملات اسرائیل به تهران، غیرنظامیان نیز کشته شدند|نشانی=[https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead](https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=بارونز|زبان=en-us}}</ref> ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایت‌های هسته‌ای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.<ref name="APNewsVideo202506133">{{یادکرد رسانه تصویری|نشانی=[https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64](https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64)|عنوان=تصاویر تلویزیون دولتی ایران ساختمان مسکونی آسیب‌دیده در تهران بر اثر حملهٔ اسرائیل را نشان می‌دهد|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|نوع=خبر|زبان=en|ناشر=آسوشیتد پرس|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در ماه‌های منتهی به این حمله، ایران و [[ایالات متحده آمریکا]] در حال مذاکره برای توافق هسته‌ای جدیدی بودند؛ پس از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] مشارکت ایالات متحده را در [[برنامه جامع اقدام مشترک]] در جریان [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] به حالت تعلیق درآورد. یک روز پیش از حمله، [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای‌اش ناقض مقررات اعلام کرد.<ref name="Euronews202506122">{{یادکرد وب|عنوان=ناظر هسته‌ای سازمان ملل: ایران به تعهدات خود پایبند نیست|نشانی=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|تاریخ بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=یورونیوز}}</ref> ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنی‌سازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و پهپادها را [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل|به سوی اسرائیل پرتاب کرد]].<ref>{{Cite news |last=Erlanger |first=Steven |date=13 June 2025 |title=At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-choices-israel-attacks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news |last1=Borger |first1=Julian |last2=Graham-Harrison |first2=Emma |date=2025-06-14 |title=Iran threatens to target American, British and French military bases |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/14/iran-threatens-to-target-american-british-and-french-military-bases |access-date=2025-06-16 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> در یک سخنرانی تلویزیونی، [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران انجام شده است،<ref>{{Cite web |last=Rebane |first=Katie Polglase, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Henry Zeris, Avery Schmitz, Teele |date=2025-06-13 |title=How Israel’s campaign to wipe out Iran’s nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref> برنامه‌ای که دولت ایران ادعا می‌کند صلح‌آمیز است.<ref>{{Cite web |author1=Teele Rebane |author2=Katie Polglase |author3=Gianluca Mezzofiore |author4=Christian Edwards |author5=Henry Zeris |author6=Avery Schmitz |date=13 June 2025 |title=How Israel's campaign to wipe out Iran's nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> برخی گمانه‌زنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد.<ref>{{cite news |title=Netanyahu to dissident media: Israel can help Iranians topple regime |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857972 |work=The Jerusalem Post |date=16 June 2025 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Lewis |first1=Jeffrey |title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/ |work=Foreign Policy |date=25 June 2025}}</ref> حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران،<ref name="JNS20250613"/> و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به [[مذاکرات ایران و آمریکا|توافق هسته‌ای]] تن دهد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=2025-06-16 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=2025-06-12 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=2025-06-16 |website=CNN |language=en}}</ref> روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را به‌عنوان نیرویی بی‌ثبات‌کننده محکوم کردند،<ref>{{Cite web |last=Mojtahedi |first=Negar |date=2025-06-16 |title=Europe backs Israel, blames Iran for instability |url=https://www.iranintl.com/en/202506167997 |access-date=2025-06-16 |website=www.iranintl.com |language=en}}</ref> تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=2025-06-15 |access-date=2025-06-16 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has ‘Grave Concerns’ on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>. در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] <ref group="و">IAEA</ref> که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN202506132">{{Cite news|last=McGurk|first=Brett|date=13 June 2025|title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far|url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis|access-date=16 June 2025|language=en|work=CNN}}</ref><ref>{{Cite news|title=Will Iran’s hated regime implode?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode|access-date=2025-06-17|work=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> روزنامه [[جروزالم پست]] گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597|access-date=16 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref>: {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == حملات == {{بیشتر|جنگ ایران و اسرائیل#حملات توسط اسرائیل{{!}}جنگ ایران و اسرائیل § حملات توسط اسرائیل}} === فهرست منطقه‌های مورد حمله === {| class="wikitable sortable" !شهر / منطقه !مکان‌ها |- |تهران | * [[قیطریه]] * [[نیاوران]] * غرب تهران و [[دریاچه چیتگر]] * [[شرق تهران]] * مهرآباد * حملات متعدد به شهرک محلاتی * [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]]، [[میدان نوبنیاد|نوبنیاد]] * [[کامرانیه]] * [[نارمک]] * [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[بلوار اندرزگو|اندرزگو]] * مجتمع ارکید در [[خیابان ستارخان|ستارخان]] * شهرک شهید دقایقی (حملات گسترده) * فرحزادی * ستاد کل نیروهای مسلح * [[ازگل]] * محل اقامت علی شمخانی * [[شهرآرا (محله)|شهرآرا]] * مجتمع استادان، میدان کتاب، [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[شهرک مرزداران|مرزداران]] |- |البرز | * [[گرمدره]] * [[فردیس]] * [[نظرآباد]] * [[مهرشهر]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله اسرائیل به کرج ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ / کدام مناطق آسیب دید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066833/حمله-اسرائیل-به-کرج-۲۶-خرداد-۱۴۰۴-کدام-مناطق-آسیب-دید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۶–۰۱:۰۱|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> * [[ماهدشت]] |- |کرمانشاه | * کرمانشاه * کنگاور |- |لرستان | * بروجرد * خرم‌آباد * کارخانه [[فردا موتورز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارخانه فردا موتورز در بروجرد هدف حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت؛ شهادت جمعی از پرسنل و کارگران!|نشانی=https://gadgetnews.net/999978/farda-motors-factory-boroujerd-targeted-by-israeli-missile-attack/|وبگاه=گجت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=علیرضا|نام خانوادگی=قادرمیهنی}}</ref> |- |سایر شهرها و مکان‌های حساس | * حملات متعدد به [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] * [[پارچین|تاسیسات پارچین]] * چندین پایگاه نظامی در تهران * [[خنداب]] * [[تأسیسات آب سنگین اراک]] * [[همدان]] * [[قصر شیرین]] * [[تبریز]] * [[پیرانشهر]] * [[ایلام]] * [[اراک]] * [[زرندیه]] * [[خمین]] * [[آبادان]] * [[اصفهان]] |} == تلفات و خسارات == === خسارات وارده به ایران === ==== کشته‌های ایرانی ==== {{همچنین ببینید|ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترورهای هدفمند اسرائیل}} گزارش‌هایی از کشته شدن فرماندهان ارشد ایرانی منتشر شده است. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، [[سرلشکر]] [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} ==== دیگر کشته‌شدگان ==== در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == واکنش‌ها == === داخلی === دولت ایران محدودیت‌هایی در دسترسی به اینترنت اعمال کرد.<ref>{{cite web | url=http://www.sharghdaily.ir/بخش-جامعه-220/1020936-اختلال-محدودیت-روی-اینترنت-همزمان-با-حمله-اسرائیل-به-ایران-دسترسی-به-واتس-اپ-محدود-شد | title=اختلال و محدودیت روی اینترنت همزمان با حمله اسرائیل به ایران / دسترسی به واتس‌اپ محدود شد}}</ref><ref>{{cite web | url=https://rasanews.ir/fa/news/783695/بیانیه-دادستانی-کل-کشور-خطاب-به-فعالان-مجازی-و-رسانه-ها | title=بیانیه دادستانی کل کشور خطاب به فعالان مجازی و رسانه‌ها}}</ref> پس از حمله، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که محدودیت‌هایی بر اینترنت تا پایان وضعیت اضطراری در کشور اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه وزارت ارتباطات به دنبال اعمال محدودیت بر اینترنت کشور|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6498553/اطلاعیه-وزارت-ارتباطات-به-دنبال-اعمال-محدودیت-بر-اینترنت-کشور|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اینترنت ایران، محدود شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068372/اینترنت-ایران-محدود-شد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۳–۱۴:۳۴|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته روزنامه‌نگار ثمانه قدرخان از ایران‌وایر، حکومت اینترنت را محدود می‌کند تا از رسیدن تصاویر صف‌های نان، پمپ بنزین و کمبود غذا به خارج جلوگیری کند و بحران داخلی را از جهان پنهان کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنده - اسرائیل هشدار داد که حمله به تأسیسات نفتی و گازی را بررسی می‌کند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/liveblog/2025-Israel-attack-Iran|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> در پاسخ به محدودیت اینترنت توسط حکومت، [[ایلان ماسک]]، مالک شرکت [[استارلینک]]، فعال بودن خدمات اینترنت شرکت استارلینک برای مردم ایران را اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ ایلان ماسک به درخواست کمک برای مردم ایران: اینترنت استارلینک فعال است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/starlink-iran-musk-internet/8039155.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اعلام کرد که پوشش اینترنت استارلینک برای ایران فعال است|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506142189|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran war: Elon Musk’s Starlink provides internet to Iranians after country cuts off access amid conflict|نشانی=https://www.financialexpress.com/life/technology-israel-iran-conflict-elon-musks-starlink-provides-internet-to-iranians-after-country-cuts-off-access-amid-war-3879933/|وبگاه=FE Tech Bytes|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد که پروازهای داخلی و خارجی ایران لغو و آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته شده است. ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌داد هواپیماهای مسافربری همچنان در حال ترک [[فرودگاه مهرآباد]] هستند به گفته رسانه‌های داخلی، دلیل پرواز هواپیماهای مسافربری، انتقال آنان به مکان‌های امن و دور از دسترس اسرائیل است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=لغو کلیه پروازها؛ آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته است|نشانی=https://persianepochtimes.com/domestic-flights-canceled-iranian-skies-closed-until-further-notice/|وبگاه=persianepochtimes.com|تاریخ=۱۴۰۴-۰۳-۲۴\۱۶:۳۸:۰۰|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR}}</ref> سخنگوی [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]، [[ابوالفضل شکارچی]]، وعدهٔ انتقام از اسرائیل و ایالات متحده را داد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Farnaz Fassihi |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، پس از حملات بیانیه‌ای صادر کرد و این حملات را «جنایت» خواند و هشدار داد که «[[رژیم صهیونیستی]] سرنوشتی تلخ و دردناک برای خود رقم زده است، نیروهای مسلح رژیم رذل صهیونی را بیچاره خواهند کرد».<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's Supreme Leader: Israel must prepare for 'bitter and painful' fate following attack |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771208 |website=Al Jazeera}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] اعلام کرد که ایران طبق [[منشور سازمان ملل]] حق «قانونی و مشروع» برای پاسخ‌گویی به حملات اسرائیل را دارد و همچنین ایالات متحده را مسئول «آثار و پیامدهای خطرناک ماجراجویی رژیم صهیونیستی» دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran says US will also be responsible for Israel's 'adventure' |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771277 |website=Al Jazeera}}</ref> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] اعلام کرد که حتی پس از کشته شدن فرمانده‌اش، [[حسین سلامی]]، آمادهٔ پاسخ‌گویی است.<ref name="AlJazeeraLive20250613"/> نماینده مجلس، [[علاءالدین بروجردی]]، اعلام کرد که «ایران در [[مذاکرات ایران و آمریکا|دور ششم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده]] در [۱۵ ژوئن] و تا اطلاع ثانوی شرکت نخواهد کرد.»<ref>{{cite web | url=https://report.az/en/other-countries/iran-refuses-to-continue-nuclear-talks-with-us/ | title=Iran refuses to continue nuclear talks with US | website=Report.az}}</ref> رئیس‌جمهور پیشین، [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، این «عمل جنایتکارانه» را محکوم کرد و خواستار آن شد که سازمان ملل باید «در صف مقدم» تلاش‌ها برای «جلوگیری از فجایع بیشتر از طریق محکومیت جدی و جامع اسرائیل» باشد.<ref name="jaz">{{cite news | url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions | title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites | work=Al Jazeera | date=13 June 2025}}</ref> معترضان در [[قم]] خواستار انتقام‌گیری شدند.<ref name="jaz"/> نتانیاهو اعلام کرد که «نشانه‌هایی داریم که رهبران ارشد رژیم ایران در حال جمع کردن وسایل خود هستند» و افزود که آنها احساس کرده‌اند چه چیزی در راه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیامین نتانیاهو: رهبران جمهوری اسلامی در حال جمع کردن وسایل خود هستند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506143965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> گزارش‌های سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار» ویدیوهایی که به [[ایران اینترنشنال]]{{منبع بهتر}} ارسال شده، اوضاع غیرعادی در حوالی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|فرودگاه مهرآباد]] تهران را پس از حمله اسرائیل نشان می‌دهند، جایی که شهروندان می‌گویند هیچ پروازی فرود نمی‌آید و هواپیماها با فاصله‌های کوتاه پشت سر هم فرودگاه را ترک می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز هواپیماها از تهران با وجود دستور «پرواز ممنوع» / آیا وابستگان مسئولین در حال فرار هستند؟|نشانی=https://iranianuk.com/20250614140444017/پرواز-هواپیماها-از-تهران-با-وجود-دستور-پرواز-ممنوع-آیا-وابستگان-مسئولین-در-حال-فرار-هستند|وبگاه=iranianuk.com|تاریخ=2025|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iranianuk.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسئولان جمهوری اسلامی در حال فرار؟ + ادعای جنجالی نتانیاهو|نشانی=https://news.gooya.com/2025/06/post-98877.php|وبگاه=news.gooya.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، ایران اینترنشنال گزارش داد که [[سید علی‌اصغر حجازی|علی‌اصغر حجازی]]، قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای، با [[روسیه]] برای خروج خود و خانواده‌اش از کشور مذاکره می‌کند و چندین مقام ارشد دیگر نیز پیشنهادهای مشابهی از مسکو برای تخلیه از طریق کریدور امن دریافت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای و دیگر مقام‌ها برای خروج از ایران با روسیه وارد مذاکره شده‌اند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506154853|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. این روند پس از هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، سرعت گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref> {{همچنین ببینید|خروج گسترده از تهران ۱۴۰۴}} === اسرائیل === نتانیاهو مدعی شد که ایران به اندازهٔ کافی [[غنی‌سازی اورانیوم|اورانیوم غنی‌شده]] برای ساخت نه [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] در اختیار دارد.<ref name="TheTelegraph20250613">{{Cite news|last=Bodkin|first=Henry|date=2025-06-13|title=Iran could have built '15 nuclear bombs within days', says Israel after strike|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attack-nuclear-iran-air-strikes/|access-date=2025-06-13|work=The Telegraph|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref> نتانیاهو از دونالد ترامپ بابت حمایت‌هایش تشکر کرد و گفت این حمله یک ضرورت عملیاتی فوری برای عقب‌راندن تهدید غنی‌سازی اورانیوم بود.<ref>{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/amp-video/mmvo241496645844|title=Israel launched strikes on Iran to 'roll back uranium threat,' Netanyahu says|website=[[ان‌بی‌سی نیوز]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/amp/|title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities|work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite web|date=12 June 2025|title=Live updates: Israel strikes Iran as fears of another war mount|url=https://www.nbcnews.com/world/iran/live-blog/israel-strikes-iran-middle-east-conflict-live-updates-rcna212727|access-date=12 June 2025|website=NBC News}}</ref> او همچنین گفت که حملات «تا زمانی که لازم باشد برای رفع تهدید نابودی ما» ادامه خواهد یافت.<ref>{{Cite web|url=https://www.1news.co.nz/2025/06/13/israel-attacks-iran-strikes-to-continue-for-as-many-days-as-it-takes/|title=Israel attacks Iran, strikes to continue 'for as many days as it takes'|website=1News}}</ref><ref name="TheTelegraph20250613"/> [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل|رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل]]، [[ایال زمیر]]، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] در حال «بسیج ده‌ها هزار سرباز و آماده‌سازی در تمام مرزها» هستند و هشدار داد که «هر کسی که قصد مقابله با ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت» و اینکه «هم‌اکنون در نقطهٔ بازگشت‌ناپذیر قرار داریم».<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israeli military chief says army 'mobilising tens of thousands' of soldiers|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771145|website=Al Jazeera English}}</ref> رهبر اپوزیسیون اسرائیل، [[یائیر لاپید]]، که از منتقدان جدی نتانیاهو است، حمایت کامل خود را از عملیات علیه ایران اعلام کرد.<ref>{{Cite news|last=|date=2025-06-13|title=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials|url=https://www.thehindu.com/news/international/israel-preemptive-strike-on-iran-june-13-2025/article69689723.ece|access-date=|work=[[هندو (روزنامه)]]|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === بین‌المللی === * {{پرچم|اردن}}: وزارت امور خارجهٔ اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی هاشمی اردن با شدیدترین لحن تجاوز اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند و آن را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عضو سازمان ملل و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل می‌داند.»<ref name="سی ان ان عربی"/> * {{پرچم|ارمنستان}}: وزارت امور خارجه این کشور حمله «یکجانبه علیه ایران» را محکوم کرد و آن را خطری برای «تلاش‌های صلح‌آمیز، ثبات منطقه‌ای و صلح جهانی» دانست.<ref>{{cite web |title=The unilateral attack against #Iran is deeply concerning. Taking place especially ahead of the next round of negotiations, it endangers the peaceful efforts as well as overall regional stability & global peace. |url=[https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810](https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810) |publisher=Armenian MFA |archive-url=[https://archive.is/w9kz4](https://archive.is/w9kz4) |archive-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|استرالیا}}: [[وزیر امور خارجه استرالیا]] [[پنی وانگ]] ابراز نگرانی شدید از تنش‌های فزاینده میان ایران و اسرائیل کرد و هشدار داد که این وضعیت ممکن است «منطقه‌ای که هم‌اکنون ناپایدار است را بیش از پیش بی‌ثبات کند».<ref>{{Cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |last2=Pal |first2=Alasdair |date=13 June 2025 |title=Australia 'alarmed' by escalation between Israel and Iran |url=[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/) |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref> * {{پرچم|اسرائیل}}: [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]]، حملات کشورش را اقدامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای خواند و آن را «لحظهٔ تعیین‌کننده» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|افغانستان}}: مقامات طالبان افغانستان روز جمعه حملات گسترده اسرائیل به ایران را محکوم کردند و گفتند این حملات ناقض قوانین بین‌المللی بوده و ناامنی منطقه‌ای را تشدید می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|آلمان}}: صدراعظم [[فریدریش مرتس]] خواستار خویشتنداری ایران و اسرائیل شد و تأکید کرد که آلمان از «تمام ابزارهای دیپلماتیک» برای جلوگیری از تشدید بحران استفاده خواهد کرد. او تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل او را از عملیات مطلع ساخته و بر حق اسرائیل برای دفاع از خود و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=Germany's Merz says Netanyahu informed him of attack on Iran |url=[https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/) |access-date=2025-06-13 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=German Chancellor: "The goal must remain that Iran cannot develop nuclear weapons" |url=[https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio](https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio) |access-date=2025-06-13 |work=Ynetnews |language=en}}</ref> * {{پرچم|امارات متحده عربی}}: امارات متحده عربی با «شدیدترین لحن» حمله نظامی اسرائیل به ایران را محکوم کرد و نگرانی عمیق خود را از ادامه تشدید تنش و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه ابراز داشت. وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای بر اهمیت اعمال حداکثر خویشتنداری و احتیاط برای جلوگیری از خطرات و گسترش درگیری تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=الإمارات تدین بشدة الاستهداف العسکری الإسرائیلی لإیران |نشانی=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|وبگاه=skynewsarabia.com |ناشر=اسکای نیوز عربی|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155716/https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|ایالات متحده آمریکا}}: رئیس‌جمهور [[دونالد ترامپ]] در [[تروت سوشال]] نوشت: «ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران هستیم.»<ref>{{Cite news |last=Crilly |first=Rob |date=2025-06-13 |title=اسرائیل تازه شروع کرده است، اما آیا ایران ضعیف شده می‌تواند پاسخ دهد؟ |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-strikes-iran-retaliation-trump-united-states/ |access-date=2025-06-13 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ترامپ همچنین هشدار داد که ایران باید «اکنون توافق کند» در مورد برنامه هسته‌ای خود یا با «اقدام نظامی مخرب‌تر و مرگبارتر» روبه‌رو شود. او گفت که قبلاً «مرگ و ویرانی بزرگی» رخ داده و هشدار داد که حملات آینده «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود. ترامپ از ایران انتقاد کرد که فرصت‌های متعددی برای رسیدن به توافق را رد کرده است و گفت به آنها گفته «فقط این کار را انجام دهید»، اما آنها «نتوانستند آن را به انجام برسانند». او متعهد شد که حمایت نظامی مستمر از اسرائیل ادامه دهد و گفت: «اسرائیل مقدار زیادی از آن دارد، با بیشتر که در راه است - و آنها می‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.»<ref>{{Cite web|title=Trump tells Iran to make a deal or face 'even more brutal' attacks|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-tells-iran-to-make-a-deal-or-face-even-more-brutal-attacks/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] [[مارکو روبیو]] گفت اسرائیل به صورت مستقل عمل کرده و آمریکا در آن دخالت نداشته است. او گفت اسرائیل به آمریکا اطلاع داده حمله را به عنوان دفاع از خود می‌داند. روبیو هشدار داد: «ایران نباید منافع یا کارکنان آمریکا را هدف قرار دهد» و همچنین گفت دولت تمام اقدامات لازم را انجام داده و با شرکای منطقه‌ای در ارتباط است.<ref name="APNewsLive"/><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=آمریکا تأیید کرد در حملات اسرائیل به ایران دخالتی ندارد |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857576 |access-date=13 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> رهبر اکثریت سنای آمریکا [[جان تون]] گفت ایران توافق عدم اشاعه را نقض کرده و مدتهاست آرزوی نابودی اسرائیل را دارد.<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[لیندسی گراهام]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و نوشت «بازی شروع شد. برای اسرائیل دعا کنید.»<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «بازی شروع شد»، می‌گوید سناتور کلیدی آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771040 |website=Al Jazeera English}}</ref> رئیس [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[مایک جانسون]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و گفت اسرائیل «حق دارد» و «حق دفاع از خود را دارد.»<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Boxerman |first2=Aaron |last3=Fassihi |first3=Farnaz |date=13 June 2025 |title=به‌روزرسانی از رابرت جیمیسون |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «اسرائیل حق دارد»: قانون‌گذار ارشد آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771289 |website=Al Jazeera}}</ref> سناتور [[جیم ریش]] گفت: «ما امشب در کنار اسرائیل هستیم و برای امنیت مردمش و موفقیت این اقدام یک‌جانبه دفاعی دعا می‌کنیم.»<ref name="JewishInsider20250613">{{Cite web |last=Rod |first=Marc |date=13 June 2025 |title=سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات‌های طرفدار اسرائیل حمایت خود را از حمله اسرائیل به ایران اعلام کردند |url=https://jewishinsider.com/2025/06/senior-republican-senators-pro-israel-dems-express-support-for-israels-strike-against-iran/ |access-date=13 June 2025 |website=Jewish Insider |language=en-US}}</ref> ریش به ایران هشدار داد به آمریکا حمله نکند و گفت: «ایران اگر به آمریکا حمله کند، احمق خواهد بود.»<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[جک رید (سیاستمدار)|جک رید]] گفت: «تصمیم نگران‌کننده اسرائیل برای حملات هوایی به ایران، تشدیدی بی‌ملاحظه است که خطر شعله‌ور شدن خشونت منطقه‌ای را دارد.»<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=سناتور آمریکایی «تشدید بی‌ملاحظه» اسرائیل را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771076 |access-date=12 June 2025 |website=[[الجزیره انگلیسی]]}}</ref> سناتور [[جان فترمن]] نیز از اسرائیل حمایت کرد.<ref name="JewishInsider20250613"/>[[مارکو روبیو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] مدعی شد که آمریکا در حملات اسرائیل دخالت نداشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ «فرمانده سپاه کشته شد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> * {{پرچم|اندونزی}}: [[وزارت امور خارجه (اندونزی)|وزارت امور خارجه اندونزی]] حمله گسترده اسرائیل به تهران در بامداد جمعه را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این حمله می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.<ref>{{cite web | title=Indonesia Condemns Israel’s Attack on Iran, Warns of Broader Conflict | website=Jakarta Globe | url=https://jakartaglobe.id/news/indonesia-condemns-israels-attack-on-iran-warns-of-broader-conflict | access-date=2025-06-13}}</ref> سخنگوی این وزارتخانه، «رولیانسیا سومیرات»، تأکید کرد که همه کشورها موظف به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و بر اساس حقوق بین‌الملل هستند.<ref>{{cite web | last=Iyabu | first=Ahmad Fauzi | title=Israel Attacks Iran, Indonesia Reminds Obligation To Settle Differences Peacefully | website=VOI - Waktunya Merevolusi Pemberitaan | date=2025-06-13 | url=https://voi.id/en/news/488405 | access-date=2025-06-13}}</ref> * {{پرچم|بریتانیا}}: [[کی‌یر استارمر]] از «تمام طرف‌ها خواست عقب‌نشینی کنند» و «به دیپلماسی بازگردند.»<ref>{{Cite web |title=جدیدترین اخبار سیاسی: استارمر خواستار «عقب‌نشینی تمام طرف‌ها» پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران شد |url=https://news.sky.com/story/politics-latest-spending-review-rachel-reeves-labour-keir-starmer-12593360 |access-date=2025-06-13 |website=Sky News |language=en}}</ref> * {{پرچم|پاکستان}}: پاکستان در بیانیه‌ای حمله اسرائیل را محکوم کرد و اعلام کرد که در «همبستگی کامل» با مردم ایران ایستاده است.<ref name="دانیال عمری"/> [[وزارت امور خارجه پاکستان]] حمله اسرائیل را محکوم کرد و حق دفاع از خود ایران را بر اساس [[فصل هفتم منشور ملل متحد]] تأیید نمود.<ref>{{cite web |title=پاکستان به شدت تجاوز غیرموجه و غیرقانونی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند |url=https://mofa.gov.pk/press-releases/pakistan-strongly-condemns-unjustified-and-illegitimate-aggression-by-israel-against-the-islamic-republic-of-iran |access-date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|ترکیه}}: [[وزارت امور خارجه ترکیه]] حملات را «با شدیدترین الفاظ» محکوم کرد و گفت «اسرائیل نمی‌خواهد مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود.»<ref>{{cite web | url=https://www.devdiscourse.com/article/law-order/3457742-turkey-condemns-israeli-air-strike-on-iran-a-call-for-diplomacy | title=ترکیه حمله هوایی اسرائیل به ایران را محکوم کرد: فراخوانی برای دیپلماسی {{!}} Law-Order }}</ref> * {{پرچم|جمهوری چک}}: وزیر امور خارجه [[یان لیپاوسکی]] حملات را واکنشی «معقول» به تهدید هسته‌ای ایران و حمایت آن از حماس و حزب‌الله دانست و افزود: «ایران تعهدات خود به جامعه جهانی را نادیده گرفته و همزمان به تولید سلاح هسته‌ای و اظهارات خصمانه علیه اسرائیل ادامه می‌دهد».<ref>{{Cite web |last=AFP and ToI Staff |title=Czech Republic: Israeli strikes on Iran a ‘reasonable reaction’ to Tehran’s nuclear program, terror support |url=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/) |access-date=2025-06-13 |website=[www.timesofisrael.com](http://www.timesofisrael.com) |language=en-US}}</ref> * {{پرچم|چین}}: سخنگوی [[وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین]] [[لین جیان]] خواستار یافتن «راه‌هایی که به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کند» شد.<ref name="jaz"/> سفارت چین در ایران وضعیت را «وخیم و پیچیده» توصیف کرد و به شهروندانش توصیه نمود از مکان‌های شلوغ دوری کنند. سفارت چین در تل‌آویو نیز هشدار مشابهی صادر کرد.<ref name="CNNLive20250612"/><ref>{{cite news | url=[https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/) | title=China cautions citizens in Iran, warns those in Israel of potential attacks | work=Reuters | date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|روسیه}}: به گفته سخنگوی [[ولادیمیر پوتین]]، [[دمیتری پسکوف]]، «روسیه نسبت به تشدید شدید تنش‌ها نگران و آن را محکوم می‌کند».<ref>{{Cite news |last=Rosenberg |first=Steve |date=2025-06-13 |title=روسیه تشدید شدید را محکوم می‌کند |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t |access-date=2025-06-13 |work=BBC |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> * {{پرچم|ژاپن}}: [[دبیر ارشد کابینه ژاپن]] [[یوشیماسا هایاشی]] گفت که دولت «تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن را برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع» ادامه خواهد داد و «تمام تدابیر لازم» را برای حفاظت از اتباع ژاپنی اتخاذ خواهد کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Japan Govt Vows to Protect Nationals after Israel's Iran Attack |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2025061300444/ |access-date=2025-06-13 |website=nippon.com |language=en}}</ref> * {{پرچم|عراق}}: دولت عراق از شکست تلاش‌های دیپلماتیک در جریان [[مذاکرات ایران و آمریکا]] ابراز تأسف کرده و استفاده اسرائیل از زور علیه ایران را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل و [[منشور ملل متحد]]» دانست و خواستار تشکیل فوری نشست [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] شد.<ref>{{cite web|url=https://ina.iq/en/politics/40442-alawadi-iraq-condemns-zionist-aggression-on-iran-calls-for-immediate-un-security-council-session.html|title=Alawadi: Iraq Condemns Zionist Aggression on Iran, Calls for Immediate UN Security Council Session|publisher=Iraqi News Agency}}</ref> * {{پرچم|عربستان سعودی}}: [[وزارت امور خارجه عربستان سعودی]] حملات «فجیع» را محکوم کرد و آن را نقض [[حقوق بین‌الملل]] دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=عربستان سعودی حملات به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771345 |website=Al Jazeera}}</ref> * {{پرچم|عمان}}: عمان اسرائیل را مسئول حملات و پیامدهای آن دانست.<ref>{{cite news | url=https://www.ynetnews.com/article/r50d6jocy | title=عمان: «اسرائیل مسئول این تشدید و پیامدهای آن است» | work=Ynetnews | date=13 June 2025 | last1=Ari | first1=Lior Ben}}</ref> * {{پرچم|فرانسه}}: [[ژان نوئل بارو]]، وزیر خارجه فرانسه، ضمن ابراز نگرانی از حملات، تأکید کرد که باید از هرگونه تشدید تنش خودداری شود. فرانسه در عین حال تأکید کرده که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.<ref name="دانیال عمری">{{یادکرد وب |عنوان=واکنش‌های بین‌المللی به حمله اسرائیل به ایران |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613153339/https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|قطر}}: قطر حمله اسرائیل به خاک ایران را به شدت محکوم و تقبیح کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت ایران و نقض آشکار قوانین و اصول حقوق بین‌الملل دانست. وزارت امور خارجهٔ قطر در بیانیه‌ای نگرانی عمیق خود را از این «تشدید خطرناک تنش که در چارچوب الگوی مکرر سیاست‌های تهاجمی که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند و مانع تلاش‌ها برای کاهش تنش و دستیابی به راه‌حل‌های دیپلماتیک می‌شود»، ابراز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطر تدین الهجوم الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "انتهاکا صارخا" لسیادتها|نشانی=https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|وبگاه=kuna.net.kw |ناشر=کونا|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155109/https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|کویت}}: وزارت امور خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزارت امور خارجه، محکومیت و تقبیح شدید حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران را که نقض آشکار همه قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و تجاوز آشکار به حاکمیت ایران محسوب می‌شود و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، ابراز می‌دارد.»<ref name="سی ان ان عربی">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل العربیة والخلیجیة علی الضربة الإسرائیلیة بإیران |نشانی=https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran |وبگاه=arabic.cnn.com |ناشر=سی ان ان عربی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155934/https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|لبنان}}: رئیس‌جمهور [[جوزف عون]] در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «نه تنها مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات در خاورمیانه و کشورهای همسایه را هدف قرار داده است» و «ابتکارات میانجی‌گرانه جاری که به پیشرفت قابل‌توجهی در جهت دستیابی به راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عادلانه برای جلوگیری از خطر جنگ در منطقه رسیده بودند را تضعیف می‌کند». وی همچنین خواستار «اقدام فوری و مؤثر برای جلوگیری از پیشبرد اهداف اسرائیل شد؛ اهدافی که به گفته او، روزبه‌روز آشکارتر و در صورت تداوم، به‌شدت خطرناک خواهند بود.»<ref>{{cite news | url=https://nna-leb.gov.lb/en/politics/787314/president-aoun-condemns-israeli-strikes-on-iran-wa | title=President Aoun condemns Israeli strikes on Iran, warns of regional escalation | work=National News Agency}}</ref> * {{پرچم|مصر}}: مصر حملهٔ اسرائیل به ایران را محکوم کرد و آن را «تشدید آشکار و بسیار خطرناک تنش‌های منطقه‌ای» توصیف کرد. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات شتابندهٔ فعلی را با نگرانی فراوان دنبال می‌کند» و تجاوز اسرائیل به ایران را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مصر تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "تصعیدا سافرا"|ناشر=خبرگزاری آناتولی|نشانی=https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|وبگاه=aa.com.tr| |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155343/https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|نیوزیلند}}: [[نخست‌وزیر نیوزیلند]] [[کریستوفر لکسون]] این حملات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و [[وزیر امور خارجه (نیوزیلند)|وزیر امور خارجه]] [[وینستن پیترز]] خواستار تنش‌زدایی شد.<ref name="APNewsLive">{{Cite web |title=Live updates: Israel strikes Iran's nuclear and military sites |url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack |access-date=13 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Asia Pacific reacts to Israeli strikes on Iran |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/asia-pacific-reacts-to-israeli-strikes-on-iran/3596063 |access-date=2025-06-13 |website=Anadolu Ajansi}}</ref> * {{پرچم|ونزوئلا}}: وزارت امور خارجه ونزوئلا این حمله را به عنوان «یک جنایت جنگی که به فهرست طولانی جنایات رژیم بنیامین نتانیاهو اضافه می‌شود» محکوم کرد.<ref name="france24.com">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل الدولیة عقب الغارات الإسرائیلیة آلتی طالت منشآت نوویة فی إیران |نشانی=https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل |وبگاه=france24.com |ناشر=فرانس ۲۴|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613154135/https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|هند}}: [[سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه (هند)|سخنگوی وزارت امور خارجه هند]] [[راندیر جایسوال]] اعلام کرد که هند «تحولات جاری، از جمله گزارش‌های مربوط به حمله به تأسیسات هسته‌ای» را از نزدیک زیر نظر دارد.<ref name="CNNLive20250612"/> === فعالان سیاسی خارج از ایران === * {{پرچمک|Iran|1964}} [[رضا پهلوی]] در پیامی به نیروهای نظامی ایران اعلام کرد: «سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ایران ما را به جنگ کشاند. پیام من به نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی روشن است: این نظام و رهبرانش برای جان شما یا ایران ما ارزشی قائل بشوید. خود را از آنها جدا کنید و به مردم بپیوندید.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/PahlaviReza/status/1933412049901502747 | title=Pahlavi Reza on X}}</ref> در ۲۸ خرداد ۱۴۰۴, رضا پهلوی در شبکه‌های اجتماعی خود سخنرانی منتشر کرد که در آن خطاب به مردم ایران درباره آینده ایران پس از سقوط قریب‌الوقوع و حتمی جمهوری اسلامی صحبت کرد. رضا پهلوی اعلام کرد که سقوط جمهوری اسلامی برگشت‌ناپذیر است و تنها یک قیام عمومی برای پایان دادن به «جنگ ۴۶ ساله» رژیم با مردم ایران لازم است. او تأکید کرد که ایران پس از سقوط رژیم وارد جنگ داخلی نخواهد شد و برنامه آماده‌ای برای صد روز نخست و انتقال به حکومت ملی دموکراتیک دارد. پهلوی خطاب به نیروهای امنیتی و انتظامی گفت که خود را فدای رژیم نکنند و به جای آن به مردم بپیوندند، با وعده اینکه می‌توانند در آینده جدید ایران شرکت داشته باشند.<ref>{{Citation|title=پخش پیام شاهزاده رضا پهلوی به ملت ایران|url=https://www.youtube.com/watch?v=iFUsALxeiQ8|date=2025-06-17|accessdate=2025-06-18|last=manototv}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شاهزاده رضا پهلوی: مردم نگران فردای پس از سقوط جمهوری اسلامی نباشید|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506179585|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=Video Exiled crown prince of Iran sees 'best opportunity' to get rid of regime|url=https://abcnews.go.com/International/video/exiled-crown-prince-iran-sees-best-opportunity-rid-122928085|access-date=2025-06-17|website=ABC News|language=en}}</ref> * [[مسیح علی‌نژاد]] بیان کرد: «کشتن یک انسان‌ها تراژدی نیست، بلکه گامی به سوی عدالت برای همه جان‌های بی‌گناهی است که آنها دنبال کردند.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/AlinejadMasih/status/1933357750983024937 | title=Alinejad Masih on X}}</ref> === سازمان‌ها و نهادها === * {{پرچم|سازمان ملل متحد}} [[دبیرکل سازمان ملل متحد]] [[آنتونیو گوترش]] از هر دو طرف خواست حداکثر خویشتن‌داری را نشان دهند.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=واکنش جهان به حمله اسرائیل به ایران به‌خاطر فعالیت‌های هسته‌ای |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/world-reacts-israeli-strike-iran-over-nuclear-programme-2025-06-13/ |access-date=2025-06-13 |work=رویترز |language=en}}</ref> سخنگوی او فرحان حق اعلام کرد که دبیرکل هرگونه تشدید نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=دبیرکل سازمان ملل تشدید نظامی را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771284 |website=الجزیره}}</ref> * {{پرچم|آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} اعلام کرد که آنها وضعیت را زیر نظر دارند.<ref>{{cite web | url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/statement-on-the-situation-in-iran | title=بیانیه دربارهٔ وضعیت ایران | website=IAEA}}</ref> * گروه مستقر در آمریکا [[اکنون دموکراسی برای جهان عرب]] این حمله را غیرقانونی و بی‌دلیل خواند و از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=گروه حقوق بشری از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771361 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:National Iranian American Council logo.png|40px]] گروه مستقر در آمریکا [[شورای ملی ایرانیان آمریکا]] نوشت که حمله اسرائیل از نظر حقوق بین‌الملل فاقد توجیه قانونی بوده و زندگی بسیاری از افراد بی‌گناه را بی‌دلیل به خطر انداخته است.<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=گروه حمایت ایرانی-آمریکایی حملات مرگبار اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771107 |access-date=12 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> * [[پرونده:Emblem of Hamas.svg|20px]] [[حماس]] این حمله را به عنوان تهاجمی وحشیانه که نقض آشکار هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است محکوم کرد و افزود که این حمله تأکید می‌کند اسرائیل تهدید وجودی برای کل منطقه است و نشان‌دهنده اصرار دولت افراطی [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]] برای کشاندن منطقه به رویارویی‌های مستقیم است. آنها همچنین درگذشت فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای را تسلیت گفتند و خواستار موضع متحد برای بازدارندگی اسرائیل و پایان دادن به جنایاتش شدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=حماس حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771436 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:Hezbollah political militia logo.png|20px]] منبعی از [[حزب‌الله لبنان]] به رویترز گفت که این گروه حمله‌ای علیه اسرائیل انجام نخواهد داد.<ref>{{cite web | url=https://www.ynetnews.com/article/9hdpmmkr7 | title=رویترز: حزب‌الله حمله‌ای به اسرائیل در واکنش به حملات به ایران آغاز نخواهد کرد}}</ref> * [[پرونده:Flag of the African Union.svg|20px]] [[اتحادیه آفریقا]] با انتشار بیانیه‌ای حملهٔ اسرائیل به ایران را «تهدیدی جدی برای صلح بین‌المللی» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی شهدا|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|وبگاه=www.qudsonline.ir/news|ناشر=پارس نیوز|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025|تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://www.qudsonline.ir/news/1074312/پیام-روابط-عمومی-سپاه-در-پی-شهادت-فرماندهان-ارشد-نیروی-هوافضا|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|نویسنده=شهدا|کد زبان=جنگ}}</ref> * [[پرونده:OIC Logo since 2011.svg|30px]][[سازمان همکاری اسلامی]]: دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی این حمله را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت و امنیت ایران» توصیف کرد و تأکید کرد که چنین حملاتی نقض آشکار قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. این سازمان در بیانیه‌ای رسمی گفت: «این رفتار خصمانه غیرقابل توجیه، تشدید خطرناکی است که امنیت، صلح و ثبات را در کل منطقه تهدید می‌کند» و خواستار «اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این تخلفات» شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان="التعاون الإسلامی" تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران.. تهدید خطیر لأمن المنطقة |نشانی=https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة |وبگاه=arabi21.com|ناشر=عربی 21|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613160525/https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> == جستارهای وابسته == {{چندستونه}} * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] * [[حملات اکتبر ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل]] * [[حمله پهپادی به تأسیسات نظامی در اصفهان]] * [[روابط اسرائیل و ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[مذاکرات ایران و آمریکا]] * [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] {{پایان چندستونه}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} [[رده:ایران در ۱۴۰۴]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:حمله‌های پهپادی در ایران]] [[رده:حمله‌های هوایی در ایران]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:عملیات‌های موساد]] [[رده:عملیات‌های نظامی ایران]] rsxqb2nkd5mmszeacrc0yy85vban43c 42127360 42127356 2025-06-18T12:54:49Z Ladsgroup 9395 برداشتن برچسب ادغام 42127360 wikitext text/x-wiki {{رویداد روز}} {{Infobox military operation | name = عملیات اسرائیل علیه ایران | partof = [[جنگ ایران و اسرائیل]] | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | caption = انفجارها در تهران | scope = [[جنگ پیش‌دستانه]] | objective = آسیب به برنامه هسته‌ای ایران<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[تایمز اسرائیل]] |date=13 June 2025}}</ref> | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه، هفته و روز|month1=۰۶|day1=۱۳|year1=۲۰۲۵}}) | location = ایران | target = ''[[#فهرست منطقه‌های مورد حمله]]'' * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * خانه‌های افراد نظامی، شامل [[محمد باقری]]، [[حسین سلامی]]، [[غلامعلی رشید]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] * تأسیسات نظامی * خانه‌های مسکونی در تهران | planned_by = اسرائیل | executed_by = {{Tree list}} * {{نیروهای مسلح|Israel}} ** {{نیروی هوایی|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{Tree list/end}} | casualties = '''به ادعای ایران:'''{{سخ}}۲۲۴+ کشته{{سخ}}۱٫۲۷۷+ مجروح<ref>{{یادکرد خبر|پیوند = https://www.asriran.com/fa/news/1069052/1485-شهید-و-مجروح-در-حملات-اسرائیل-90-درصد-غیر-نظامی-اند-%C2%A0 |عنوان =1485 شهید و مجروح در حملات اسرائیل / 90 درصد غیرنظامی اند |ناشر = عصر ایران |تاریخ =۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ |بازیابی = ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> }} از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، [[اسرائیل]] به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز '''عملیات شیر برخاسته'''{{efn|به {{langx|he|מבצע עם כלביא}}}}<ref>{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref> که توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] انجام شد، تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد ایرانی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایت‌های کلیدی هسته‌ای و کشته شدن چندین مقام ارشد نظامی ایران شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران<ref name="CNNLive20250615"/> و فعالان<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israel and Iran trade strikes for third day as hundreds reported dead |url=https://www.politico.com/news/2025/06/15/israel-and-iran-trade-strikes-for-third-day-as-hundreds-reported-dead-00406991 |access-date=16 June 2025 |website=POLITICO |language=en |agency=Associated Press}}</ref> منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگ‌ترین حمله به ایران از زمان [[جنگ ایران و عراق]] در دهه ۱۹۸۰ بود.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر [[تهران]] از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi|نام۲=Qasim|نام خانوادگی۲=Nauman|نام۳=Aaron|نام خانوادگی۳=Boxerman|نام۴=Patrick|نام خانوادگی۴=Kingsley|نام۵=Ronen|نام خانوادگی۵=Bergman}}</ref> همچنین انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] از مهم‌ترین سایت‌های [[برنامه هسته‌ای ایران]] قرار دارد گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Agencies and ToI Staff}}</ref> سایت‌های هسته‌ای در [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] ،[[خرم‌آباد]]، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Live - Khamenei vows payback after Israel attacks Iran, kills top commanders|نشانی=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en}}</ref> در این حملات، فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، [[حسین سلامی]]، فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|هوافضای سپاه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]]<ref>{{Citation|title=کشته شدن ۲۰ فرمانده ارشد سپاه در حملات اسرائیل به ایران|url=https://www.iranintl.com/video/ott_9e5345396ea746e1a47da170f0b87017|accessdate=2025-06-14|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=شهادت سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|نشانی=[https://www.irna.ir/news/85860919/](https://www.irna.ir/news/85860919/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=ایرنا|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: حسین سلامی، فرمانده سپاه، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C](https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=وال استریت ژورنال|زبان=en-US}}</ref> و رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح ایران]]، [[محمد باقری]] کشته شدند.<ref name="JPost20250613b2">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=احتمال به شهادت رسیدن محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در حمله اسرائیل|نشانی=[https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580](https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=جروزالم پست|زبان=en}}</ref> دو دانشمند هسته‌ای به نام‌های [[فریدون عباسی]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] نیز در این حملات به کشته شدند.<ref name="TimesOfIsraelLive202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: دو دانشمند هسته‌ای در حمله اسرائیل شهید شدند|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref> در این حملات، علاوه بر [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نیروهای نظامی ایران]]، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند.<ref name="Barrons202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: در حملات اسرائیل به تهران، غیرنظامیان نیز کشته شدند|نشانی=[https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead](https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=بارونز|زبان=en-us}}</ref> ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایت‌های هسته‌ای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.<ref name="APNewsVideo202506133">{{یادکرد رسانه تصویری|نشانی=[https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64](https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64)|عنوان=تصاویر تلویزیون دولتی ایران ساختمان مسکونی آسیب‌دیده در تهران بر اثر حملهٔ اسرائیل را نشان می‌دهد|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|نوع=خبر|زبان=en|ناشر=آسوشیتد پرس|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در ماه‌های منتهی به این حمله، ایران و [[ایالات متحده آمریکا]] در حال مذاکره برای توافق هسته‌ای جدیدی بودند؛ پس از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] مشارکت ایالات متحده را در [[برنامه جامع اقدام مشترک]] در جریان [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] به حالت تعلیق درآورد. یک روز پیش از حمله، [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای‌اش ناقض مقررات اعلام کرد.<ref name="Euronews202506122">{{یادکرد وب|عنوان=ناظر هسته‌ای سازمان ملل: ایران به تعهدات خود پایبند نیست|نشانی=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|تاریخ بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=یورونیوز}}</ref> ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنی‌سازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و پهپادها را [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل|به سوی اسرائیل پرتاب کرد]].<ref>{{Cite news |last=Erlanger |first=Steven |date=13 June 2025 |title=At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-choices-israel-attacks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news |last1=Borger |first1=Julian |last2=Graham-Harrison |first2=Emma |date=2025-06-14 |title=Iran threatens to target American, British and French military bases |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/14/iran-threatens-to-target-american-british-and-french-military-bases |access-date=2025-06-16 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> در یک سخنرانی تلویزیونی، [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران انجام شده است،<ref>{{Cite web |last=Rebane |first=Katie Polglase, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Henry Zeris, Avery Schmitz, Teele |date=2025-06-13 |title=How Israel’s campaign to wipe out Iran’s nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref> برنامه‌ای که دولت ایران ادعا می‌کند صلح‌آمیز است.<ref>{{Cite web |author1=Teele Rebane |author2=Katie Polglase |author3=Gianluca Mezzofiore |author4=Christian Edwards |author5=Henry Zeris |author6=Avery Schmitz |date=13 June 2025 |title=How Israel's campaign to wipe out Iran's nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> برخی گمانه‌زنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد.<ref>{{cite news |title=Netanyahu to dissident media: Israel can help Iranians topple regime |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857972 |work=The Jerusalem Post |date=16 June 2025 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Lewis |first1=Jeffrey |title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/ |work=Foreign Policy |date=25 June 2025}}</ref> حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران،<ref name="JNS20250613"/> و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به [[مذاکرات ایران و آمریکا|توافق هسته‌ای]] تن دهد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=2025-06-16 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=2025-06-12 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=2025-06-16 |website=CNN |language=en}}</ref> روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را به‌عنوان نیرویی بی‌ثبات‌کننده محکوم کردند،<ref>{{Cite web |last=Mojtahedi |first=Negar |date=2025-06-16 |title=Europe backs Israel, blames Iran for instability |url=https://www.iranintl.com/en/202506167997 |access-date=2025-06-16 |website=www.iranintl.com |language=en}}</ref> تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=2025-06-15 |access-date=2025-06-16 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has ‘Grave Concerns’ on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>. در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] <ref group="و">IAEA</ref> که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN202506132">{{Cite news|last=McGurk|first=Brett|date=13 June 2025|title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far|url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis|access-date=16 June 2025|language=en|work=CNN}}</ref><ref>{{Cite news|title=Will Iran’s hated regime implode?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode|access-date=2025-06-17|work=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> روزنامه [[جروزالم پست]] گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597|access-date=16 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref>: {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == حملات == {{بیشتر|جنگ ایران و اسرائیل#حملات توسط اسرائیل{{!}}جنگ ایران و اسرائیل § حملات توسط اسرائیل}} === فهرست منطقه‌های مورد حمله === {| class="wikitable sortable" !شهر / منطقه !مکان‌ها |- |تهران | * [[قیطریه]] * [[نیاوران]] * غرب تهران و [[دریاچه چیتگر]] * [[شرق تهران]] * مهرآباد * حملات متعدد به شهرک محلاتی * [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]]، [[میدان نوبنیاد|نوبنیاد]] * [[کامرانیه]] * [[نارمک]] * [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[بلوار اندرزگو|اندرزگو]] * مجتمع ارکید در [[خیابان ستارخان|ستارخان]] * شهرک شهید دقایقی (حملات گسترده) * فرحزادی * ستاد کل نیروهای مسلح * [[ازگل]] * محل اقامت علی شمخانی * [[شهرآرا (محله)|شهرآرا]] * مجتمع استادان، میدان کتاب، [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[شهرک مرزداران|مرزداران]] |- |البرز | * [[گرمدره]] * [[فردیس]] * [[نظرآباد]] * [[مهرشهر]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله اسرائیل به کرج ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ / کدام مناطق آسیب دید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066833/حمله-اسرائیل-به-کرج-۲۶-خرداد-۱۴۰۴-کدام-مناطق-آسیب-دید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۶–۰۱:۰۱|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> * [[ماهدشت]] |- |کرمانشاه | * کرمانشاه * کنگاور |- |لرستان | * بروجرد * خرم‌آباد * کارخانه [[فردا موتورز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارخانه فردا موتورز در بروجرد هدف حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت؛ شهادت جمعی از پرسنل و کارگران!|نشانی=https://gadgetnews.net/999978/farda-motors-factory-boroujerd-targeted-by-israeli-missile-attack/|وبگاه=گجت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=علیرضا|نام خانوادگی=قادرمیهنی}}</ref> |- |سایر شهرها و مکان‌های حساس | * حملات متعدد به [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] * [[پارچین|تاسیسات پارچین]] * چندین پایگاه نظامی در تهران * [[خنداب]] * [[تأسیسات آب سنگین اراک]] * [[همدان]] * [[قصر شیرین]] * [[تبریز]] * [[پیرانشهر]] * [[ایلام]] * [[اراک]] * [[زرندیه]] * [[خمین]] * [[آبادان]] * [[اصفهان]] |} == تلفات و خسارات == === خسارات وارده به ایران === ==== کشته‌های ایرانی ==== {{همچنین ببینید|ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترورهای هدفمند اسرائیل}} گزارش‌هایی از کشته شدن فرماندهان ارشد ایرانی منتشر شده است. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، [[سرلشکر]] [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} ==== دیگر کشته‌شدگان ==== در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == واکنش‌ها == === داخلی === دولت ایران محدودیت‌هایی در دسترسی به اینترنت اعمال کرد.<ref>{{cite web | url=http://www.sharghdaily.ir/بخش-جامعه-220/1020936-اختلال-محدودیت-روی-اینترنت-همزمان-با-حمله-اسرائیل-به-ایران-دسترسی-به-واتس-اپ-محدود-شد | title=اختلال و محدودیت روی اینترنت همزمان با حمله اسرائیل به ایران / دسترسی به واتس‌اپ محدود شد}}</ref><ref>{{cite web | url=https://rasanews.ir/fa/news/783695/بیانیه-دادستانی-کل-کشور-خطاب-به-فعالان-مجازی-و-رسانه-ها | title=بیانیه دادستانی کل کشور خطاب به فعالان مجازی و رسانه‌ها}}</ref> پس از حمله، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که محدودیت‌هایی بر اینترنت تا پایان وضعیت اضطراری در کشور اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه وزارت ارتباطات به دنبال اعمال محدودیت بر اینترنت کشور|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6498553/اطلاعیه-وزارت-ارتباطات-به-دنبال-اعمال-محدودیت-بر-اینترنت-کشور|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اینترنت ایران، محدود شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068372/اینترنت-ایران-محدود-شد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۳–۱۴:۳۴|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته روزنامه‌نگار ثمانه قدرخان از ایران‌وایر، حکومت اینترنت را محدود می‌کند تا از رسیدن تصاویر صف‌های نان، پمپ بنزین و کمبود غذا به خارج جلوگیری کند و بحران داخلی را از جهان پنهان کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنده - اسرائیل هشدار داد که حمله به تأسیسات نفتی و گازی را بررسی می‌کند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/liveblog/2025-Israel-attack-Iran|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> در پاسخ به محدودیت اینترنت توسط حکومت، [[ایلان ماسک]]، مالک شرکت [[استارلینک]]، فعال بودن خدمات اینترنت شرکت استارلینک برای مردم ایران را اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ ایلان ماسک به درخواست کمک برای مردم ایران: اینترنت استارلینک فعال است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/starlink-iran-musk-internet/8039155.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اعلام کرد که پوشش اینترنت استارلینک برای ایران فعال است|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506142189|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran war: Elon Musk’s Starlink provides internet to Iranians after country cuts off access amid conflict|نشانی=https://www.financialexpress.com/life/technology-israel-iran-conflict-elon-musks-starlink-provides-internet-to-iranians-after-country-cuts-off-access-amid-war-3879933/|وبگاه=FE Tech Bytes|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد که پروازهای داخلی و خارجی ایران لغو و آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته شده است. ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌داد هواپیماهای مسافربری همچنان در حال ترک [[فرودگاه مهرآباد]] هستند به گفته رسانه‌های داخلی، دلیل پرواز هواپیماهای مسافربری، انتقال آنان به مکان‌های امن و دور از دسترس اسرائیل است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=لغو کلیه پروازها؛ آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته است|نشانی=https://persianepochtimes.com/domestic-flights-canceled-iranian-skies-closed-until-further-notice/|وبگاه=persianepochtimes.com|تاریخ=۱۴۰۴-۰۳-۲۴\۱۶:۳۸:۰۰|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR}}</ref> سخنگوی [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]، [[ابوالفضل شکارچی]]، وعدهٔ انتقام از اسرائیل و ایالات متحده را داد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Farnaz Fassihi |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، پس از حملات بیانیه‌ای صادر کرد و این حملات را «جنایت» خواند و هشدار داد که «[[رژیم صهیونیستی]] سرنوشتی تلخ و دردناک برای خود رقم زده است، نیروهای مسلح رژیم رذل صهیونی را بیچاره خواهند کرد».<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's Supreme Leader: Israel must prepare for 'bitter and painful' fate following attack |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771208 |website=Al Jazeera}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] اعلام کرد که ایران طبق [[منشور سازمان ملل]] حق «قانونی و مشروع» برای پاسخ‌گویی به حملات اسرائیل را دارد و همچنین ایالات متحده را مسئول «آثار و پیامدهای خطرناک ماجراجویی رژیم صهیونیستی» دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran says US will also be responsible for Israel's 'adventure' |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771277 |website=Al Jazeera}}</ref> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] اعلام کرد که حتی پس از کشته شدن فرمانده‌اش، [[حسین سلامی]]، آمادهٔ پاسخ‌گویی است.<ref name="AlJazeeraLive20250613"/> نماینده مجلس، [[علاءالدین بروجردی]]، اعلام کرد که «ایران در [[مذاکرات ایران و آمریکا|دور ششم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده]] در [۱۵ ژوئن] و تا اطلاع ثانوی شرکت نخواهد کرد.»<ref>{{cite web | url=https://report.az/en/other-countries/iran-refuses-to-continue-nuclear-talks-with-us/ | title=Iran refuses to continue nuclear talks with US | website=Report.az}}</ref> رئیس‌جمهور پیشین، [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، این «عمل جنایتکارانه» را محکوم کرد و خواستار آن شد که سازمان ملل باید «در صف مقدم» تلاش‌ها برای «جلوگیری از فجایع بیشتر از طریق محکومیت جدی و جامع اسرائیل» باشد.<ref name="jaz">{{cite news | url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions | title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites | work=Al Jazeera | date=13 June 2025}}</ref> معترضان در [[قم]] خواستار انتقام‌گیری شدند.<ref name="jaz"/> نتانیاهو اعلام کرد که «نشانه‌هایی داریم که رهبران ارشد رژیم ایران در حال جمع کردن وسایل خود هستند» و افزود که آنها احساس کرده‌اند چه چیزی در راه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیامین نتانیاهو: رهبران جمهوری اسلامی در حال جمع کردن وسایل خود هستند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506143965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> گزارش‌های سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار» ویدیوهایی که به [[ایران اینترنشنال]]{{منبع بهتر}} ارسال شده، اوضاع غیرعادی در حوالی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|فرودگاه مهرآباد]] تهران را پس از حمله اسرائیل نشان می‌دهند، جایی که شهروندان می‌گویند هیچ پروازی فرود نمی‌آید و هواپیماها با فاصله‌های کوتاه پشت سر هم فرودگاه را ترک می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز هواپیماها از تهران با وجود دستور «پرواز ممنوع» / آیا وابستگان مسئولین در حال فرار هستند؟|نشانی=https://iranianuk.com/20250614140444017/پرواز-هواپیماها-از-تهران-با-وجود-دستور-پرواز-ممنوع-آیا-وابستگان-مسئولین-در-حال-فرار-هستند|وبگاه=iranianuk.com|تاریخ=2025|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iranianuk.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسئولان جمهوری اسلامی در حال فرار؟ + ادعای جنجالی نتانیاهو|نشانی=https://news.gooya.com/2025/06/post-98877.php|وبگاه=news.gooya.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، ایران اینترنشنال گزارش داد که [[سید علی‌اصغر حجازی|علی‌اصغر حجازی]]، قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای، با [[روسیه]] برای خروج خود و خانواده‌اش از کشور مذاکره می‌کند و چندین مقام ارشد دیگر نیز پیشنهادهای مشابهی از مسکو برای تخلیه از طریق کریدور امن دریافت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای و دیگر مقام‌ها برای خروج از ایران با روسیه وارد مذاکره شده‌اند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506154853|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. این روند پس از هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، سرعت گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref> {{همچنین ببینید|خروج گسترده از تهران ۱۴۰۴}} === اسرائیل === نتانیاهو مدعی شد که ایران به اندازهٔ کافی [[غنی‌سازی اورانیوم|اورانیوم غنی‌شده]] برای ساخت نه [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] در اختیار دارد.<ref name="TheTelegraph20250613">{{Cite news|last=Bodkin|first=Henry|date=2025-06-13|title=Iran could have built '15 nuclear bombs within days', says Israel after strike|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attack-nuclear-iran-air-strikes/|access-date=2025-06-13|work=The Telegraph|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref> نتانیاهو از دونالد ترامپ بابت حمایت‌هایش تشکر کرد و گفت این حمله یک ضرورت عملیاتی فوری برای عقب‌راندن تهدید غنی‌سازی اورانیوم بود.<ref>{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/amp-video/mmvo241496645844|title=Israel launched strikes on Iran to 'roll back uranium threat,' Netanyahu says|website=[[ان‌بی‌سی نیوز]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/amp/|title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities|work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite web|date=12 June 2025|title=Live updates: Israel strikes Iran as fears of another war mount|url=https://www.nbcnews.com/world/iran/live-blog/israel-strikes-iran-middle-east-conflict-live-updates-rcna212727|access-date=12 June 2025|website=NBC News}}</ref> او همچنین گفت که حملات «تا زمانی که لازم باشد برای رفع تهدید نابودی ما» ادامه خواهد یافت.<ref>{{Cite web|url=https://www.1news.co.nz/2025/06/13/israel-attacks-iran-strikes-to-continue-for-as-many-days-as-it-takes/|title=Israel attacks Iran, strikes to continue 'for as many days as it takes'|website=1News}}</ref><ref name="TheTelegraph20250613"/> [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل|رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل]]، [[ایال زمیر]]، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] در حال «بسیج ده‌ها هزار سرباز و آماده‌سازی در تمام مرزها» هستند و هشدار داد که «هر کسی که قصد مقابله با ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت» و اینکه «هم‌اکنون در نقطهٔ بازگشت‌ناپذیر قرار داریم».<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israeli military chief says army 'mobilising tens of thousands' of soldiers|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771145|website=Al Jazeera English}}</ref> رهبر اپوزیسیون اسرائیل، [[یائیر لاپید]]، که از منتقدان جدی نتانیاهو است، حمایت کامل خود را از عملیات علیه ایران اعلام کرد.<ref>{{Cite news|last=|date=2025-06-13|title=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials|url=https://www.thehindu.com/news/international/israel-preemptive-strike-on-iran-june-13-2025/article69689723.ece|access-date=|work=[[هندو (روزنامه)]]|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === بین‌المللی === * {{پرچم|اردن}}: وزارت امور خارجهٔ اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی هاشمی اردن با شدیدترین لحن تجاوز اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند و آن را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عضو سازمان ملل و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل می‌داند.»<ref name="سی ان ان عربی"/> * {{پرچم|ارمنستان}}: وزارت امور خارجه این کشور حمله «یکجانبه علیه ایران» را محکوم کرد و آن را خطری برای «تلاش‌های صلح‌آمیز، ثبات منطقه‌ای و صلح جهانی» دانست.<ref>{{cite web |title=The unilateral attack against #Iran is deeply concerning. Taking place especially ahead of the next round of negotiations, it endangers the peaceful efforts as well as overall regional stability & global peace. |url=[https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810](https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810) |publisher=Armenian MFA |archive-url=[https://archive.is/w9kz4](https://archive.is/w9kz4) |archive-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|استرالیا}}: [[وزیر امور خارجه استرالیا]] [[پنی وانگ]] ابراز نگرانی شدید از تنش‌های فزاینده میان ایران و اسرائیل کرد و هشدار داد که این وضعیت ممکن است «منطقه‌ای که هم‌اکنون ناپایدار است را بیش از پیش بی‌ثبات کند».<ref>{{Cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |last2=Pal |first2=Alasdair |date=13 June 2025 |title=Australia 'alarmed' by escalation between Israel and Iran |url=[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/) |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref> * {{پرچم|اسرائیل}}: [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]]، حملات کشورش را اقدامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای خواند و آن را «لحظهٔ تعیین‌کننده» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|افغانستان}}: مقامات طالبان افغانستان روز جمعه حملات گسترده اسرائیل به ایران را محکوم کردند و گفتند این حملات ناقض قوانین بین‌المللی بوده و ناامنی منطقه‌ای را تشدید می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|آلمان}}: صدراعظم [[فریدریش مرتس]] خواستار خویشتنداری ایران و اسرائیل شد و تأکید کرد که آلمان از «تمام ابزارهای دیپلماتیک» برای جلوگیری از تشدید بحران استفاده خواهد کرد. او تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل او را از عملیات مطلع ساخته و بر حق اسرائیل برای دفاع از خود و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=Germany's Merz says Netanyahu informed him of attack on Iran |url=[https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/) |access-date=2025-06-13 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=German Chancellor: "The goal must remain that Iran cannot develop nuclear weapons" |url=[https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio](https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio) |access-date=2025-06-13 |work=Ynetnews |language=en}}</ref> * {{پرچم|امارات متحده عربی}}: امارات متحده عربی با «شدیدترین لحن» حمله نظامی اسرائیل به ایران را محکوم کرد و نگرانی عمیق خود را از ادامه تشدید تنش و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه ابراز داشت. وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای بر اهمیت اعمال حداکثر خویشتنداری و احتیاط برای جلوگیری از خطرات و گسترش درگیری تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=الإمارات تدین بشدة الاستهداف العسکری الإسرائیلی لإیران |نشانی=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|وبگاه=skynewsarabia.com |ناشر=اسکای نیوز عربی|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155716/https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|ایالات متحده آمریکا}}: رئیس‌جمهور [[دونالد ترامپ]] در [[تروت سوشال]] نوشت: «ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران هستیم.»<ref>{{Cite news |last=Crilly |first=Rob |date=2025-06-13 |title=اسرائیل تازه شروع کرده است، اما آیا ایران ضعیف شده می‌تواند پاسخ دهد؟ |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-strikes-iran-retaliation-trump-united-states/ |access-date=2025-06-13 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ترامپ همچنین هشدار داد که ایران باید «اکنون توافق کند» در مورد برنامه هسته‌ای خود یا با «اقدام نظامی مخرب‌تر و مرگبارتر» روبه‌رو شود. او گفت که قبلاً «مرگ و ویرانی بزرگی» رخ داده و هشدار داد که حملات آینده «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود. ترامپ از ایران انتقاد کرد که فرصت‌های متعددی برای رسیدن به توافق را رد کرده است و گفت به آنها گفته «فقط این کار را انجام دهید»، اما آنها «نتوانستند آن را به انجام برسانند». او متعهد شد که حمایت نظامی مستمر از اسرائیل ادامه دهد و گفت: «اسرائیل مقدار زیادی از آن دارد، با بیشتر که در راه است - و آنها می‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.»<ref>{{Cite web|title=Trump tells Iran to make a deal or face 'even more brutal' attacks|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-tells-iran-to-make-a-deal-or-face-even-more-brutal-attacks/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] [[مارکو روبیو]] گفت اسرائیل به صورت مستقل عمل کرده و آمریکا در آن دخالت نداشته است. او گفت اسرائیل به آمریکا اطلاع داده حمله را به عنوان دفاع از خود می‌داند. روبیو هشدار داد: «ایران نباید منافع یا کارکنان آمریکا را هدف قرار دهد» و همچنین گفت دولت تمام اقدامات لازم را انجام داده و با شرکای منطقه‌ای در ارتباط است.<ref name="APNewsLive"/><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=آمریکا تأیید کرد در حملات اسرائیل به ایران دخالتی ندارد |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857576 |access-date=13 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> رهبر اکثریت سنای آمریکا [[جان تون]] گفت ایران توافق عدم اشاعه را نقض کرده و مدتهاست آرزوی نابودی اسرائیل را دارد.<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[لیندسی گراهام]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و نوشت «بازی شروع شد. برای اسرائیل دعا کنید.»<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «بازی شروع شد»، می‌گوید سناتور کلیدی آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771040 |website=Al Jazeera English}}</ref> رئیس [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[مایک جانسون]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و گفت اسرائیل «حق دارد» و «حق دفاع از خود را دارد.»<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Boxerman |first2=Aaron |last3=Fassihi |first3=Farnaz |date=13 June 2025 |title=به‌روزرسانی از رابرت جیمیسون |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «اسرائیل حق دارد»: قانون‌گذار ارشد آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771289 |website=Al Jazeera}}</ref> سناتور [[جیم ریش]] گفت: «ما امشب در کنار اسرائیل هستیم و برای امنیت مردمش و موفقیت این اقدام یک‌جانبه دفاعی دعا می‌کنیم.»<ref name="JewishInsider20250613">{{Cite web |last=Rod |first=Marc |date=13 June 2025 |title=سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات‌های طرفدار اسرائیل حمایت خود را از حمله اسرائیل به ایران اعلام کردند |url=https://jewishinsider.com/2025/06/senior-republican-senators-pro-israel-dems-express-support-for-israels-strike-against-iran/ |access-date=13 June 2025 |website=Jewish Insider |language=en-US}}</ref> ریش به ایران هشدار داد به آمریکا حمله نکند و گفت: «ایران اگر به آمریکا حمله کند، احمق خواهد بود.»<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[جک رید (سیاستمدار)|جک رید]] گفت: «تصمیم نگران‌کننده اسرائیل برای حملات هوایی به ایران، تشدیدی بی‌ملاحظه است که خطر شعله‌ور شدن خشونت منطقه‌ای را دارد.»<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=سناتور آمریکایی «تشدید بی‌ملاحظه» اسرائیل را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771076 |access-date=12 June 2025 |website=[[الجزیره انگلیسی]]}}</ref> سناتور [[جان فترمن]] نیز از اسرائیل حمایت کرد.<ref name="JewishInsider20250613"/>[[مارکو روبیو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] مدعی شد که آمریکا در حملات اسرائیل دخالت نداشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ «فرمانده سپاه کشته شد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> * {{پرچم|اندونزی}}: [[وزارت امور خارجه (اندونزی)|وزارت امور خارجه اندونزی]] حمله گسترده اسرائیل به تهران در بامداد جمعه را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این حمله می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.<ref>{{cite web | title=Indonesia Condemns Israel’s Attack on Iran, Warns of Broader Conflict | website=Jakarta Globe | url=https://jakartaglobe.id/news/indonesia-condemns-israels-attack-on-iran-warns-of-broader-conflict | access-date=2025-06-13}}</ref> سخنگوی این وزارتخانه، «رولیانسیا سومیرات»، تأکید کرد که همه کشورها موظف به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و بر اساس حقوق بین‌الملل هستند.<ref>{{cite web | last=Iyabu | first=Ahmad Fauzi | title=Israel Attacks Iran, Indonesia Reminds Obligation To Settle Differences Peacefully | website=VOI - Waktunya Merevolusi Pemberitaan | date=2025-06-13 | url=https://voi.id/en/news/488405 | access-date=2025-06-13}}</ref> * {{پرچم|بریتانیا}}: [[کی‌یر استارمر]] از «تمام طرف‌ها خواست عقب‌نشینی کنند» و «به دیپلماسی بازگردند.»<ref>{{Cite web |title=جدیدترین اخبار سیاسی: استارمر خواستار «عقب‌نشینی تمام طرف‌ها» پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران شد |url=https://news.sky.com/story/politics-latest-spending-review-rachel-reeves-labour-keir-starmer-12593360 |access-date=2025-06-13 |website=Sky News |language=en}}</ref> * {{پرچم|پاکستان}}: پاکستان در بیانیه‌ای حمله اسرائیل را محکوم کرد و اعلام کرد که در «همبستگی کامل» با مردم ایران ایستاده است.<ref name="دانیال عمری"/> [[وزارت امور خارجه پاکستان]] حمله اسرائیل را محکوم کرد و حق دفاع از خود ایران را بر اساس [[فصل هفتم منشور ملل متحد]] تأیید نمود.<ref>{{cite web |title=پاکستان به شدت تجاوز غیرموجه و غیرقانونی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند |url=https://mofa.gov.pk/press-releases/pakistan-strongly-condemns-unjustified-and-illegitimate-aggression-by-israel-against-the-islamic-republic-of-iran |access-date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|ترکیه}}: [[وزارت امور خارجه ترکیه]] حملات را «با شدیدترین الفاظ» محکوم کرد و گفت «اسرائیل نمی‌خواهد مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود.»<ref>{{cite web | url=https://www.devdiscourse.com/article/law-order/3457742-turkey-condemns-israeli-air-strike-on-iran-a-call-for-diplomacy | title=ترکیه حمله هوایی اسرائیل به ایران را محکوم کرد: فراخوانی برای دیپلماسی {{!}} Law-Order }}</ref> * {{پرچم|جمهوری چک}}: وزیر امور خارجه [[یان لیپاوسکی]] حملات را واکنشی «معقول» به تهدید هسته‌ای ایران و حمایت آن از حماس و حزب‌الله دانست و افزود: «ایران تعهدات خود به جامعه جهانی را نادیده گرفته و همزمان به تولید سلاح هسته‌ای و اظهارات خصمانه علیه اسرائیل ادامه می‌دهد».<ref>{{Cite web |last=AFP and ToI Staff |title=Czech Republic: Israeli strikes on Iran a ‘reasonable reaction’ to Tehran’s nuclear program, terror support |url=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/) |access-date=2025-06-13 |website=[www.timesofisrael.com](http://www.timesofisrael.com) |language=en-US}}</ref> * {{پرچم|چین}}: سخنگوی [[وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین]] [[لین جیان]] خواستار یافتن «راه‌هایی که به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کند» شد.<ref name="jaz"/> سفارت چین در ایران وضعیت را «وخیم و پیچیده» توصیف کرد و به شهروندانش توصیه نمود از مکان‌های شلوغ دوری کنند. سفارت چین در تل‌آویو نیز هشدار مشابهی صادر کرد.<ref name="CNNLive20250612"/><ref>{{cite news | url=[https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/) | title=China cautions citizens in Iran, warns those in Israel of potential attacks | work=Reuters | date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|روسیه}}: به گفته سخنگوی [[ولادیمیر پوتین]]، [[دمیتری پسکوف]]، «روسیه نسبت به تشدید شدید تنش‌ها نگران و آن را محکوم می‌کند».<ref>{{Cite news |last=Rosenberg |first=Steve |date=2025-06-13 |title=روسیه تشدید شدید را محکوم می‌کند |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t |access-date=2025-06-13 |work=BBC |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> * {{پرچم|ژاپن}}: [[دبیر ارشد کابینه ژاپن]] [[یوشیماسا هایاشی]] گفت که دولت «تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن را برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع» ادامه خواهد داد و «تمام تدابیر لازم» را برای حفاظت از اتباع ژاپنی اتخاذ خواهد کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Japan Govt Vows to Protect Nationals after Israel's Iran Attack |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2025061300444/ |access-date=2025-06-13 |website=nippon.com |language=en}}</ref> * {{پرچم|عراق}}: دولت عراق از شکست تلاش‌های دیپلماتیک در جریان [[مذاکرات ایران و آمریکا]] ابراز تأسف کرده و استفاده اسرائیل از زور علیه ایران را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل و [[منشور ملل متحد]]» دانست و خواستار تشکیل فوری نشست [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] شد.<ref>{{cite web|url=https://ina.iq/en/politics/40442-alawadi-iraq-condemns-zionist-aggression-on-iran-calls-for-immediate-un-security-council-session.html|title=Alawadi: Iraq Condemns Zionist Aggression on Iran, Calls for Immediate UN Security Council Session|publisher=Iraqi News Agency}}</ref> * {{پرچم|عربستان سعودی}}: [[وزارت امور خارجه عربستان سعودی]] حملات «فجیع» را محکوم کرد و آن را نقض [[حقوق بین‌الملل]] دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=عربستان سعودی حملات به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771345 |website=Al Jazeera}}</ref> * {{پرچم|عمان}}: عمان اسرائیل را مسئول حملات و پیامدهای آن دانست.<ref>{{cite news | url=https://www.ynetnews.com/article/r50d6jocy | title=عمان: «اسرائیل مسئول این تشدید و پیامدهای آن است» | work=Ynetnews | date=13 June 2025 | last1=Ari | first1=Lior Ben}}</ref> * {{پرچم|فرانسه}}: [[ژان نوئل بارو]]، وزیر خارجه فرانسه، ضمن ابراز نگرانی از حملات، تأکید کرد که باید از هرگونه تشدید تنش خودداری شود. فرانسه در عین حال تأکید کرده که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.<ref name="دانیال عمری">{{یادکرد وب |عنوان=واکنش‌های بین‌المللی به حمله اسرائیل به ایران |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613153339/https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|قطر}}: قطر حمله اسرائیل به خاک ایران را به شدت محکوم و تقبیح کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت ایران و نقض آشکار قوانین و اصول حقوق بین‌الملل دانست. وزارت امور خارجهٔ قطر در بیانیه‌ای نگرانی عمیق خود را از این «تشدید خطرناک تنش که در چارچوب الگوی مکرر سیاست‌های تهاجمی که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند و مانع تلاش‌ها برای کاهش تنش و دستیابی به راه‌حل‌های دیپلماتیک می‌شود»، ابراز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطر تدین الهجوم الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "انتهاکا صارخا" لسیادتها|نشانی=https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|وبگاه=kuna.net.kw |ناشر=کونا|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155109/https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|کویت}}: وزارت امور خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزارت امور خارجه، محکومیت و تقبیح شدید حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران را که نقض آشکار همه قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و تجاوز آشکار به حاکمیت ایران محسوب می‌شود و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، ابراز می‌دارد.»<ref name="سی ان ان عربی">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل العربیة والخلیجیة علی الضربة الإسرائیلیة بإیران |نشانی=https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran |وبگاه=arabic.cnn.com |ناشر=سی ان ان عربی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155934/https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|لبنان}}: رئیس‌جمهور [[جوزف عون]] در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «نه تنها مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات در خاورمیانه و کشورهای همسایه را هدف قرار داده است» و «ابتکارات میانجی‌گرانه جاری که به پیشرفت قابل‌توجهی در جهت دستیابی به راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عادلانه برای جلوگیری از خطر جنگ در منطقه رسیده بودند را تضعیف می‌کند». وی همچنین خواستار «اقدام فوری و مؤثر برای جلوگیری از پیشبرد اهداف اسرائیل شد؛ اهدافی که به گفته او، روزبه‌روز آشکارتر و در صورت تداوم، به‌شدت خطرناک خواهند بود.»<ref>{{cite news | url=https://nna-leb.gov.lb/en/politics/787314/president-aoun-condemns-israeli-strikes-on-iran-wa | title=President Aoun condemns Israeli strikes on Iran, warns of regional escalation | work=National News Agency}}</ref> * {{پرچم|مصر}}: مصر حملهٔ اسرائیل به ایران را محکوم کرد و آن را «تشدید آشکار و بسیار خطرناک تنش‌های منطقه‌ای» توصیف کرد. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات شتابندهٔ فعلی را با نگرانی فراوان دنبال می‌کند» و تجاوز اسرائیل به ایران را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مصر تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "تصعیدا سافرا"|ناشر=خبرگزاری آناتولی|نشانی=https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|وبگاه=aa.com.tr| |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155343/https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|نیوزیلند}}: [[نخست‌وزیر نیوزیلند]] [[کریستوفر لکسون]] این حملات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و [[وزیر امور خارجه (نیوزیلند)|وزیر امور خارجه]] [[وینستن پیترز]] خواستار تنش‌زدایی شد.<ref name="APNewsLive">{{Cite web |title=Live updates: Israel strikes Iran's nuclear and military sites |url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack |access-date=13 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Asia Pacific reacts to Israeli strikes on Iran |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/asia-pacific-reacts-to-israeli-strikes-on-iran/3596063 |access-date=2025-06-13 |website=Anadolu Ajansi}}</ref> * {{پرچم|ونزوئلا}}: وزارت امور خارجه ونزوئلا این حمله را به عنوان «یک جنایت جنگی که به فهرست طولانی جنایات رژیم بنیامین نتانیاهو اضافه می‌شود» محکوم کرد.<ref name="france24.com">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل الدولیة عقب الغارات الإسرائیلیة آلتی طالت منشآت نوویة فی إیران |نشانی=https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل |وبگاه=france24.com |ناشر=فرانس ۲۴|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613154135/https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|هند}}: [[سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه (هند)|سخنگوی وزارت امور خارجه هند]] [[راندیر جایسوال]] اعلام کرد که هند «تحولات جاری، از جمله گزارش‌های مربوط به حمله به تأسیسات هسته‌ای» را از نزدیک زیر نظر دارد.<ref name="CNNLive20250612"/> === فعالان سیاسی خارج از ایران === * {{پرچمک|Iran|1964}} [[رضا پهلوی]] در پیامی به نیروهای نظامی ایران اعلام کرد: «سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ایران ما را به جنگ کشاند. پیام من به نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی روشن است: این نظام و رهبرانش برای جان شما یا ایران ما ارزشی قائل بشوید. خود را از آنها جدا کنید و به مردم بپیوندید.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/PahlaviReza/status/1933412049901502747 | title=Pahlavi Reza on X}}</ref> در ۲۸ خرداد ۱۴۰۴, رضا پهلوی در شبکه‌های اجتماعی خود سخنرانی منتشر کرد که در آن خطاب به مردم ایران درباره آینده ایران پس از سقوط قریب‌الوقوع و حتمی جمهوری اسلامی صحبت کرد. رضا پهلوی اعلام کرد که سقوط جمهوری اسلامی برگشت‌ناپذیر است و تنها یک قیام عمومی برای پایان دادن به «جنگ ۴۶ ساله» رژیم با مردم ایران لازم است. او تأکید کرد که ایران پس از سقوط رژیم وارد جنگ داخلی نخواهد شد و برنامه آماده‌ای برای صد روز نخست و انتقال به حکومت ملی دموکراتیک دارد. پهلوی خطاب به نیروهای امنیتی و انتظامی گفت که خود را فدای رژیم نکنند و به جای آن به مردم بپیوندند، با وعده اینکه می‌توانند در آینده جدید ایران شرکت داشته باشند.<ref>{{Citation|title=پخش پیام شاهزاده رضا پهلوی به ملت ایران|url=https://www.youtube.com/watch?v=iFUsALxeiQ8|date=2025-06-17|accessdate=2025-06-18|last=manototv}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شاهزاده رضا پهلوی: مردم نگران فردای پس از سقوط جمهوری اسلامی نباشید|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506179585|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=Video Exiled crown prince of Iran sees 'best opportunity' to get rid of regime|url=https://abcnews.go.com/International/video/exiled-crown-prince-iran-sees-best-opportunity-rid-122928085|access-date=2025-06-17|website=ABC News|language=en}}</ref> * [[مسیح علی‌نژاد]] بیان کرد: «کشتن یک انسان‌ها تراژدی نیست، بلکه گامی به سوی عدالت برای همه جان‌های بی‌گناهی است که آنها دنبال کردند.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/AlinejadMasih/status/1933357750983024937 | title=Alinejad Masih on X}}</ref> === سازمان‌ها و نهادها === * {{پرچم|سازمان ملل متحد}} [[دبیرکل سازمان ملل متحد]] [[آنتونیو گوترش]] از هر دو طرف خواست حداکثر خویشتن‌داری را نشان دهند.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=واکنش جهان به حمله اسرائیل به ایران به‌خاطر فعالیت‌های هسته‌ای |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/world-reacts-israeli-strike-iran-over-nuclear-programme-2025-06-13/ |access-date=2025-06-13 |work=رویترز |language=en}}</ref> سخنگوی او فرحان حق اعلام کرد که دبیرکل هرگونه تشدید نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=دبیرکل سازمان ملل تشدید نظامی را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771284 |website=الجزیره}}</ref> * {{پرچم|آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} اعلام کرد که آنها وضعیت را زیر نظر دارند.<ref>{{cite web | url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/statement-on-the-situation-in-iran | title=بیانیه دربارهٔ وضعیت ایران | website=IAEA}}</ref> * گروه مستقر در آمریکا [[اکنون دموکراسی برای جهان عرب]] این حمله را غیرقانونی و بی‌دلیل خواند و از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=گروه حقوق بشری از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771361 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:National Iranian American Council logo.png|40px]] گروه مستقر در آمریکا [[شورای ملی ایرانیان آمریکا]] نوشت که حمله اسرائیل از نظر حقوق بین‌الملل فاقد توجیه قانونی بوده و زندگی بسیاری از افراد بی‌گناه را بی‌دلیل به خطر انداخته است.<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=گروه حمایت ایرانی-آمریکایی حملات مرگبار اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771107 |access-date=12 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> * [[پرونده:Emblem of Hamas.svg|20px]] [[حماس]] این حمله را به عنوان تهاجمی وحشیانه که نقض آشکار هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است محکوم کرد و افزود که این حمله تأکید می‌کند اسرائیل تهدید وجودی برای کل منطقه است و نشان‌دهنده اصرار دولت افراطی [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]] برای کشاندن منطقه به رویارویی‌های مستقیم است. آنها همچنین درگذشت فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای را تسلیت گفتند و خواستار موضع متحد برای بازدارندگی اسرائیل و پایان دادن به جنایاتش شدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=حماس حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771436 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:Hezbollah political militia logo.png|20px]] منبعی از [[حزب‌الله لبنان]] به رویترز گفت که این گروه حمله‌ای علیه اسرائیل انجام نخواهد داد.<ref>{{cite web | url=https://www.ynetnews.com/article/9hdpmmkr7 | title=رویترز: حزب‌الله حمله‌ای به اسرائیل در واکنش به حملات به ایران آغاز نخواهد کرد}}</ref> * [[پرونده:Flag of the African Union.svg|20px]] [[اتحادیه آفریقا]] با انتشار بیانیه‌ای حملهٔ اسرائیل به ایران را «تهدیدی جدی برای صلح بین‌المللی» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی شهدا|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|وبگاه=www.qudsonline.ir/news|ناشر=پارس نیوز|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025|تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://www.qudsonline.ir/news/1074312/پیام-روابط-عمومی-سپاه-در-پی-شهادت-فرماندهان-ارشد-نیروی-هوافضا|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|نویسنده=شهدا|کد زبان=جنگ}}</ref> * [[پرونده:OIC Logo since 2011.svg|30px]][[سازمان همکاری اسلامی]]: دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی این حمله را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت و امنیت ایران» توصیف کرد و تأکید کرد که چنین حملاتی نقض آشکار قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. این سازمان در بیانیه‌ای رسمی گفت: «این رفتار خصمانه غیرقابل توجیه، تشدید خطرناکی است که امنیت، صلح و ثبات را در کل منطقه تهدید می‌کند» و خواستار «اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این تخلفات» شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان="التعاون الإسلامی" تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران.. تهدید خطیر لأمن المنطقة |نشانی=https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة |وبگاه=arabi21.com|ناشر=عربی 21|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613160525/https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> == جستارهای وابسته == {{چندستونه}} * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] * [[حملات اکتبر ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل]] * [[حمله پهپادی به تأسیسات نظامی در اصفهان]] * [[روابط اسرائیل و ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[مذاکرات ایران و آمریکا]] * [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] {{پایان چندستونه}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} [[رده:ایران در ۱۴۰۴]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:حمله‌های پهپادی در ایران]] [[رده:حمله‌های هوایی در ایران]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:عملیات‌های موساد]] [[رده:عملیات‌های نظامی ایران]] j10fxlfjtuum0efelds1xwxi2a384kx 42127791 42127360 2025-06-19T00:17:14Z ارژنگ 251265 42127791 wikitext text/x-wiki {{رویداد روز}} {{Infobox military operation | name = عملیات اسرائیل علیه ایران | partof = [[جنگ ایران و اسرائیل]] | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | caption = انفجارها در تهران | scope = [[جنگ پیش‌دستانه]] | objective = آسیب به برنامه هسته‌ای ایران<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[تایمز اسرائیل]] |date=13 June 2025}}</ref> | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه، هفته و روز|month1=۰۶|day1=۱۳|year1=۲۰۲۵}}) | location = ایران | target = ''[[#فهرست منطقه‌های مورد حمله]]'' * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * خانه‌های افراد نظامی، شامل [[محمد باقری]]، [[حسین سلامی]]، [[غلامعلی رشید]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] * تأسیسات نظامی * خانه‌های مسکونی در تهران | planned_by = اسرائیل | executed_by = {{Tree list}} * {{نیروهای مسلح|Israel}} ** {{نیروی هوایی|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{Tree list/end}} | casualties = '''به ادعای ایران:'''{{سخ}}۲۲۴+ کشته{{سخ}}۱٫۲۷۷+ مجروح<ref>{{یادکرد خبر|پیوند = https://www.asriran.com/fa/news/1069052/1485-شهید-و-مجروح-در-حملات-اسرائیل-90-درصد-غیر-نظامی-اند-%C2%A0 |عنوان =1485 شهید و مجروح در حملات اسرائیل / 90 درصد غیرنظامی اند |ناشر = عصر ایران |تاریخ =۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ |بازیابی = ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> }} از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، [[اسرائیل]] به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز '''عملیات شیر برخاسته'''{{efn|به {{langx|he|מבצע עם כלביא}}}}<ref>{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref> که توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] انجام شد، تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد نظامی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایت‌های کلیدی هسته‌ای و کشته شدن چندین مقام ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران<ref name="CNNLive20250615"/> و فعالان<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israel and Iran trade strikes for third day as hundreds reported dead |url=https://www.politico.com/news/2025/06/15/israel-and-iran-trade-strikes-for-third-day-as-hundreds-reported-dead-00406991 |access-date=16 June 2025 |website=POLITICO |language=en |agency=Associated Press}}</ref> منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگ‌ترین حمله به ایران از زمان [[جنگ ایران و عراق]] در دهه ۱۹۸۰ بود.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر [[تهران]] از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi|نام۲=Qasim|نام خانوادگی۲=Nauman|نام۳=Aaron|نام خانوادگی۳=Boxerman|نام۴=Patrick|نام خانوادگی۴=Kingsley|نام۵=Ronen|نام خانوادگی۵=Bergman}}</ref> همچنین انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] از مهم‌ترین سایت‌های [[برنامه هسته‌ای ایران]] قرار دارد گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Agencies and ToI Staff}}</ref> سایت‌های هسته‌ای در [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] ،[[خرم‌آباد]]، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Live - Khamenei vows payback after Israel attacks Iran, kills top commanders|نشانی=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en}}</ref> در این حملات، فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، [[حسین سلامی]]، فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|هوافضای سپاه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]]<ref>{{Citation|title=کشته شدن ۲۰ فرمانده ارشد سپاه در حملات اسرائیل به ایران|url=https://www.iranintl.com/video/ott_9e5345396ea746e1a47da170f0b87017|accessdate=2025-06-14|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=شهادت سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|نشانی=[https://www.irna.ir/news/85860919/](https://www.irna.ir/news/85860919/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=ایرنا|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: حسین سلامی، فرمانده سپاه، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C](https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=وال استریت ژورنال|زبان=en-US}}</ref> و رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح ایران]]، [[محمد باقری]] کشته شدند.<ref name="JPost20250613b2">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=احتمال به شهادت رسیدن محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در حمله اسرائیل|نشانی=[https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580](https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=جروزالم پست|زبان=en}}</ref> دو دانشمند هسته‌ای به نام‌های [[فریدون عباسی]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] نیز در این حملات به کشته شدند.<ref name="TimesOfIsraelLive202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: دو دانشمند هسته‌ای در حمله اسرائیل شهید شدند|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref> در این حملات، علاوه بر [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نیروهای نظامی ایران]]، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند.<ref name="Barrons202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: در حملات اسرائیل به تهران، غیرنظامیان نیز کشته شدند|نشانی=[https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead](https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=بارونز|زبان=en-us}}</ref> ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایت‌های هسته‌ای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.<ref name="APNewsVideo202506133">{{یادکرد رسانه تصویری|نشانی=[https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64](https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64)|عنوان=تصاویر تلویزیون دولتی ایران ساختمان مسکونی آسیب‌دیده در تهران بر اثر حملهٔ اسرائیل را نشان می‌دهد|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|نوع=خبر|زبان=en|ناشر=آسوشیتد پرس|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در ماه‌های منتهی به این حمله، ایران و [[ایالات متحده آمریکا]] در حال مذاکره برای توافق هسته‌ای جدیدی بودند؛ پس از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] مشارکت ایالات متحده را در [[برنامه جامع اقدام مشترک]] در جریان [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] به حالت تعلیق درآورد. یک روز پیش از حمله، [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای‌اش ناقض مقررات اعلام کرد.<ref name="Euronews202506122">{{یادکرد وب|عنوان=ناظر هسته‌ای سازمان ملل: ایران به تعهدات خود پایبند نیست|نشانی=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|تاریخ بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=یورونیوز}}</ref> ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنی‌سازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و پهپادها را [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل|به سوی اسرائیل پرتاب کرد]].<ref>{{Cite news |last=Erlanger |first=Steven |date=13 June 2025 |title=At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-choices-israel-attacks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news |last1=Borger |first1=Julian |last2=Graham-Harrison |first2=Emma |date=2025-06-14 |title=Iran threatens to target American, British and French military bases |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/14/iran-threatens-to-target-american-british-and-french-military-bases |access-date=2025-06-16 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> در یک سخنرانی تلویزیونی، [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران انجام شده است،<ref>{{Cite web |last=Rebane |first=Katie Polglase, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Henry Zeris, Avery Schmitz, Teele |date=2025-06-13 |title=How Israel’s campaign to wipe out Iran’s nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref> برنامه‌ای که دولت ایران ادعا می‌کند صلح‌آمیز است.<ref>{{Cite web |author1=Teele Rebane |author2=Katie Polglase |author3=Gianluca Mezzofiore |author4=Christian Edwards |author5=Henry Zeris |author6=Avery Schmitz |date=13 June 2025 |title=How Israel's campaign to wipe out Iran's nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> برخی گمانه‌زنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد.<ref>{{cite news |title=Netanyahu to dissident media: Israel can help Iranians topple regime |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857972 |work=The Jerusalem Post |date=16 June 2025 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Lewis |first1=Jeffrey |title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/ |work=Foreign Policy |date=25 June 2025}}</ref> حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران،<ref name="JNS20250613"/> و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به [[مذاکرات ایران و آمریکا|توافق هسته‌ای]] تن دهد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=2025-06-16 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=2025-06-12 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=2025-06-16 |website=CNN |language=en}}</ref> روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را به‌عنوان نیرویی بی‌ثبات‌کننده محکوم کردند،<ref>{{Cite web |last=Mojtahedi |first=Negar |date=2025-06-16 |title=Europe backs Israel, blames Iran for instability |url=https://www.iranintl.com/en/202506167997 |access-date=2025-06-16 |website=www.iranintl.com |language=en}}</ref> تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=2025-06-15 |access-date=2025-06-16 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has ‘Grave Concerns’ on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>. در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] <ref group="و">IAEA</ref> که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN202506132">{{Cite news|last=McGurk|first=Brett|date=13 June 2025|title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far|url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis|access-date=16 June 2025|language=en|work=CNN}}</ref><ref>{{Cite news|title=Will Iran’s hated regime implode?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode|access-date=2025-06-17|work=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> روزنامه [[جروزالم پست]] گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597|access-date=16 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref>: {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == حملات == {{بیشتر|جنگ ایران و اسرائیل#حملات توسط اسرائیل{{!}}جنگ ایران و اسرائیل § حملات توسط اسرائیل}} === فهرست منطقه‌های مورد حمله === {| class="wikitable sortable" !شهر / منطقه !مکان‌ها |- |تهران | * [[قیطریه]] * [[نیاوران]] * غرب تهران و [[دریاچه چیتگر]] * [[شرق تهران]] * مهرآباد * حملات متعدد به شهرک محلاتی * [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]]، [[میدان نوبنیاد|نوبنیاد]] * [[کامرانیه]] * [[نارمک]] * [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[بلوار اندرزگو|اندرزگو]] * مجتمع ارکید در [[خیابان ستارخان|ستارخان]] * شهرک شهید دقایقی (حملات گسترده) * فرحزادی * ستاد کل نیروهای مسلح * [[ازگل]] * محل اقامت علی شمخانی * [[شهرآرا (محله)|شهرآرا]] * مجتمع استادان، میدان کتاب، [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[شهرک مرزداران|مرزداران]] |- |البرز | * [[گرمدره]] * [[فردیس]] * [[نظرآباد]] * [[مهرشهر]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله اسرائیل به کرج ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ / کدام مناطق آسیب دید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066833/حمله-اسرائیل-به-کرج-۲۶-خرداد-۱۴۰۴-کدام-مناطق-آسیب-دید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۶–۰۱:۰۱|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> * [[ماهدشت]] |- |کرمانشاه | * کرمانشاه * کنگاور |- |لرستان | * بروجرد * خرم‌آباد * کارخانه [[فردا موتورز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارخانه فردا موتورز در بروجرد هدف حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت؛ شهادت جمعی از پرسنل و کارگران!|نشانی=https://gadgetnews.net/999978/farda-motors-factory-boroujerd-targeted-by-israeli-missile-attack/|وبگاه=گجت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=علیرضا|نام خانوادگی=قادرمیهنی}}</ref> |- |سایر شهرها و مکان‌های حساس | * حملات متعدد به [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] * [[پارچین|تاسیسات پارچین]] * چندین پایگاه نظامی در تهران * [[خنداب]] * [[تأسیسات آب سنگین اراک]] * [[همدان]] * [[قصر شیرین]] * [[تبریز]] * [[پیرانشهر]] * [[ایلام]] * [[اراک]] * [[زرندیه]] * [[خمین]] * [[آبادان]] * [[اصفهان]] |} == تلفات و خسارات == === خسارات وارده به ایران === ==== کشته‌های ایرانی ==== {{همچنین ببینید|ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترورهای هدفمند اسرائیل}} گزارش‌هایی از کشته شدن فرماندهان ارشد ایرانی منتشر شده است. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، [[سرلشکر]] [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} ==== دیگر کشته‌شدگان ==== در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == واکنش‌ها == === داخلی === دولت ایران محدودیت‌هایی در دسترسی به اینترنت اعمال کرد.<ref>{{cite web | url=http://www.sharghdaily.ir/بخش-جامعه-220/1020936-اختلال-محدودیت-روی-اینترنت-همزمان-با-حمله-اسرائیل-به-ایران-دسترسی-به-واتس-اپ-محدود-شد | title=اختلال و محدودیت روی اینترنت همزمان با حمله اسرائیل به ایران / دسترسی به واتس‌اپ محدود شد}}</ref><ref>{{cite web | url=https://rasanews.ir/fa/news/783695/بیانیه-دادستانی-کل-کشور-خطاب-به-فعالان-مجازی-و-رسانه-ها | title=بیانیه دادستانی کل کشور خطاب به فعالان مجازی و رسانه‌ها}}</ref> پس از حمله، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که محدودیت‌هایی بر اینترنت تا پایان وضعیت اضطراری در کشور اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه وزارت ارتباطات به دنبال اعمال محدودیت بر اینترنت کشور|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6498553/اطلاعیه-وزارت-ارتباطات-به-دنبال-اعمال-محدودیت-بر-اینترنت-کشور|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اینترنت ایران، محدود شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068372/اینترنت-ایران-محدود-شد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۳–۱۴:۳۴|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته روزنامه‌نگار ثمانه قدرخان از ایران‌وایر، حکومت اینترنت را محدود می‌کند تا از رسیدن تصاویر صف‌های نان، پمپ بنزین و کمبود غذا به خارج جلوگیری کند و بحران داخلی را از جهان پنهان کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنده - اسرائیل هشدار داد که حمله به تأسیسات نفتی و گازی را بررسی می‌کند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/liveblog/2025-Israel-attack-Iran|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> در پاسخ به محدودیت اینترنت توسط حکومت، [[ایلان ماسک]]، مالک شرکت [[استارلینک]]، فعال بودن خدمات اینترنت شرکت استارلینک برای مردم ایران را اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ ایلان ماسک به درخواست کمک برای مردم ایران: اینترنت استارلینک فعال است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/starlink-iran-musk-internet/8039155.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اعلام کرد که پوشش اینترنت استارلینک برای ایران فعال است|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506142189|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran war: Elon Musk’s Starlink provides internet to Iranians after country cuts off access amid conflict|نشانی=https://www.financialexpress.com/life/technology-israel-iran-conflict-elon-musks-starlink-provides-internet-to-iranians-after-country-cuts-off-access-amid-war-3879933/|وبگاه=FE Tech Bytes|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد که پروازهای داخلی و خارجی ایران لغو و آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته شده است. ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌داد هواپیماهای مسافربری همچنان در حال ترک [[فرودگاه مهرآباد]] هستند به گفته رسانه‌های داخلی، دلیل پرواز هواپیماهای مسافربری، انتقال آنان به مکان‌های امن و دور از دسترس اسرائیل است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=لغو کلیه پروازها؛ آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته است|نشانی=https://persianepochtimes.com/domestic-flights-canceled-iranian-skies-closed-until-further-notice/|وبگاه=persianepochtimes.com|تاریخ=۱۴۰۴-۰۳-۲۴\۱۶:۳۸:۰۰|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR}}</ref> سخنگوی [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]، [[ابوالفضل شکارچی]]، وعدهٔ انتقام از اسرائیل و ایالات متحده را داد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Farnaz Fassihi |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، پس از حملات بیانیه‌ای صادر کرد و این حملات را «جنایت» خواند و هشدار داد که «[[رژیم صهیونیستی]] سرنوشتی تلخ و دردناک برای خود رقم زده است، نیروهای مسلح رژیم رذل صهیونی را بیچاره خواهند کرد».<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's Supreme Leader: Israel must prepare for 'bitter and painful' fate following attack |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771208 |website=Al Jazeera}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] اعلام کرد که ایران طبق [[منشور سازمان ملل]] حق «قانونی و مشروع» برای پاسخ‌گویی به حملات اسرائیل را دارد و همچنین ایالات متحده را مسئول «آثار و پیامدهای خطرناک ماجراجویی رژیم صهیونیستی» دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran says US will also be responsible for Israel's 'adventure' |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771277 |website=Al Jazeera}}</ref> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] اعلام کرد که حتی پس از کشته شدن فرمانده‌اش، [[حسین سلامی]]، آمادهٔ پاسخ‌گویی است.<ref name="AlJazeeraLive20250613"/> نماینده مجلس، [[علاءالدین بروجردی]]، اعلام کرد که «ایران در [[مذاکرات ایران و آمریکا|دور ششم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده]] در [۱۵ ژوئن] و تا اطلاع ثانوی شرکت نخواهد کرد.»<ref>{{cite web | url=https://report.az/en/other-countries/iran-refuses-to-continue-nuclear-talks-with-us/ | title=Iran refuses to continue nuclear talks with US | website=Report.az}}</ref> رئیس‌جمهور پیشین، [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، این «عمل جنایتکارانه» را محکوم کرد و خواستار آن شد که سازمان ملل باید «در صف مقدم» تلاش‌ها برای «جلوگیری از فجایع بیشتر از طریق محکومیت جدی و جامع اسرائیل» باشد.<ref name="jaz">{{cite news | url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions | title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites | work=Al Jazeera | date=13 June 2025}}</ref> معترضان در [[قم]] خواستار انتقام‌گیری شدند.<ref name="jaz"/> نتانیاهو اعلام کرد که «نشانه‌هایی داریم که رهبران ارشد رژیم ایران در حال جمع کردن وسایل خود هستند» و افزود که آنها احساس کرده‌اند چه چیزی در راه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیامین نتانیاهو: رهبران جمهوری اسلامی در حال جمع کردن وسایل خود هستند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506143965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> گزارش‌های سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار» ویدیوهایی که به [[ایران اینترنشنال]]{{منبع بهتر}} ارسال شده، اوضاع غیرعادی در حوالی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|فرودگاه مهرآباد]] تهران را پس از حمله اسرائیل نشان می‌دهند، جایی که شهروندان می‌گویند هیچ پروازی فرود نمی‌آید و هواپیماها با فاصله‌های کوتاه پشت سر هم فرودگاه را ترک می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز هواپیماها از تهران با وجود دستور «پرواز ممنوع» / آیا وابستگان مسئولین در حال فرار هستند؟|نشانی=https://iranianuk.com/20250614140444017/پرواز-هواپیماها-از-تهران-با-وجود-دستور-پرواز-ممنوع-آیا-وابستگان-مسئولین-در-حال-فرار-هستند|وبگاه=iranianuk.com|تاریخ=2025|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iranianuk.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسئولان جمهوری اسلامی در حال فرار؟ + ادعای جنجالی نتانیاهو|نشانی=https://news.gooya.com/2025/06/post-98877.php|وبگاه=news.gooya.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، ایران اینترنشنال گزارش داد که [[سید علی‌اصغر حجازی|علی‌اصغر حجازی]]، قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای، با [[روسیه]] برای خروج خود و خانواده‌اش از کشور مذاکره می‌کند و چندین مقام ارشد دیگر نیز پیشنهادهای مشابهی از مسکو برای تخلیه از طریق کریدور امن دریافت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای و دیگر مقام‌ها برای خروج از ایران با روسیه وارد مذاکره شده‌اند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506154853|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. این روند پس از هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، سرعت گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref> {{همچنین ببینید|خروج گسترده از تهران ۱۴۰۴}} === اسرائیل === نتانیاهو مدعی شد که ایران به اندازهٔ کافی [[غنی‌سازی اورانیوم|اورانیوم غنی‌شده]] برای ساخت نه [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] در اختیار دارد.<ref name="TheTelegraph20250613">{{Cite news|last=Bodkin|first=Henry|date=2025-06-13|title=Iran could have built '15 nuclear bombs within days', says Israel after strike|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attack-nuclear-iran-air-strikes/|access-date=2025-06-13|work=The Telegraph|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref> نتانیاهو از دونالد ترامپ بابت حمایت‌هایش تشکر کرد و گفت این حمله یک ضرورت عملیاتی فوری برای عقب‌راندن تهدید غنی‌سازی اورانیوم بود.<ref>{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/news/amp-video/mmvo241496645844|title=Israel launched strikes on Iran to 'roll back uranium threat,' Netanyahu says|website=[[ان‌بی‌سی نیوز]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/amp/|title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities|work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite web|date=12 June 2025|title=Live updates: Israel strikes Iran as fears of another war mount|url=https://www.nbcnews.com/world/iran/live-blog/israel-strikes-iran-middle-east-conflict-live-updates-rcna212727|access-date=12 June 2025|website=NBC News}}</ref> او همچنین گفت که حملات «تا زمانی که لازم باشد برای رفع تهدید نابودی ما» ادامه خواهد یافت.<ref>{{Cite web|url=https://www.1news.co.nz/2025/06/13/israel-attacks-iran-strikes-to-continue-for-as-many-days-as-it-takes/|title=Israel attacks Iran, strikes to continue 'for as many days as it takes'|website=1News}}</ref><ref name="TheTelegraph20250613"/> [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل|رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل]]، [[ایال زمیر]]، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] در حال «بسیج ده‌ها هزار سرباز و آماده‌سازی در تمام مرزها» هستند و هشدار داد که «هر کسی که قصد مقابله با ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت» و اینکه «هم‌اکنون در نقطهٔ بازگشت‌ناپذیر قرار داریم».<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israeli military chief says army 'mobilising tens of thousands' of soldiers|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771145|website=Al Jazeera English}}</ref> رهبر اپوزیسیون اسرائیل، [[یائیر لاپید]]، که از منتقدان جدی نتانیاهو است، حمایت کامل خود را از عملیات علیه ایران اعلام کرد.<ref>{{Cite news|last=|date=2025-06-13|title=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials|url=https://www.thehindu.com/news/international/israel-preemptive-strike-on-iran-june-13-2025/article69689723.ece|access-date=|work=[[هندو (روزنامه)]]|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === بین‌المللی === * {{پرچم|اردن}}: وزارت امور خارجهٔ اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی هاشمی اردن با شدیدترین لحن تجاوز اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند و آن را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عضو سازمان ملل و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل می‌داند.»<ref name="سی ان ان عربی"/> * {{پرچم|ارمنستان}}: وزارت امور خارجه این کشور حمله «یکجانبه علیه ایران» را محکوم کرد و آن را خطری برای «تلاش‌های صلح‌آمیز، ثبات منطقه‌ای و صلح جهانی» دانست.<ref>{{cite web |title=The unilateral attack against #Iran is deeply concerning. Taking place especially ahead of the next round of negotiations, it endangers the peaceful efforts as well as overall regional stability & global peace. |url=[https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810](https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810) |publisher=Armenian MFA |archive-url=[https://archive.is/w9kz4](https://archive.is/w9kz4) |archive-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|استرالیا}}: [[وزیر امور خارجه استرالیا]] [[پنی وانگ]] ابراز نگرانی شدید از تنش‌های فزاینده میان ایران و اسرائیل کرد و هشدار داد که این وضعیت ممکن است «منطقه‌ای که هم‌اکنون ناپایدار است را بیش از پیش بی‌ثبات کند».<ref>{{Cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |last2=Pal |first2=Alasdair |date=13 June 2025 |title=Australia 'alarmed' by escalation between Israel and Iran |url=[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/) |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref> * {{پرچم|اسرائیل}}: [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]]، حملات کشورش را اقدامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای خواند و آن را «لحظهٔ تعیین‌کننده» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|افغانستان}}: مقامات طالبان افغانستان روز جمعه حملات گسترده اسرائیل به ایران را محکوم کردند و گفتند این حملات ناقض قوانین بین‌المللی بوده و ناامنی منطقه‌ای را تشدید می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|آلمان}}: صدراعظم [[فریدریش مرتس]] خواستار خویشتنداری ایران و اسرائیل شد و تأکید کرد که آلمان از «تمام ابزارهای دیپلماتیک» برای جلوگیری از تشدید بحران استفاده خواهد کرد. او تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل او را از عملیات مطلع ساخته و بر حق اسرائیل برای دفاع از خود و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=Germany's Merz says Netanyahu informed him of attack on Iran |url=[https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/) |access-date=2025-06-13 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=German Chancellor: "The goal must remain that Iran cannot develop nuclear weapons" |url=[https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio](https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio) |access-date=2025-06-13 |work=Ynetnews |language=en}}</ref> * {{پرچم|امارات متحده عربی}}: امارات متحده عربی با «شدیدترین لحن» حمله نظامی اسرائیل به ایران را محکوم کرد و نگرانی عمیق خود را از ادامه تشدید تنش و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه ابراز داشت. وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای بر اهمیت اعمال حداکثر خویشتنداری و احتیاط برای جلوگیری از خطرات و گسترش درگیری تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=الإمارات تدین بشدة الاستهداف العسکری الإسرائیلی لإیران |نشانی=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|وبگاه=skynewsarabia.com |ناشر=اسکای نیوز عربی|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155716/https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|ایالات متحده آمریکا}}: رئیس‌جمهور [[دونالد ترامپ]] در [[تروت سوشال]] نوشت: «ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران هستیم.»<ref>{{Cite news |last=Crilly |first=Rob |date=2025-06-13 |title=اسرائیل تازه شروع کرده است، اما آیا ایران ضعیف شده می‌تواند پاسخ دهد؟ |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-strikes-iran-retaliation-trump-united-states/ |access-date=2025-06-13 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ترامپ همچنین هشدار داد که ایران باید «اکنون توافق کند» در مورد برنامه هسته‌ای خود یا با «اقدام نظامی مخرب‌تر و مرگبارتر» روبه‌رو شود. او گفت که قبلاً «مرگ و ویرانی بزرگی» رخ داده و هشدار داد که حملات آینده «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود. ترامپ از ایران انتقاد کرد که فرصت‌های متعددی برای رسیدن به توافق را رد کرده است و گفت به آنها گفته «فقط این کار را انجام دهید»، اما آنها «نتوانستند آن را به انجام برسانند». او متعهد شد که حمایت نظامی مستمر از اسرائیل ادامه دهد و گفت: «اسرائیل مقدار زیادی از آن دارد، با بیشتر که در راه است - و آنها می‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.»<ref>{{Cite web|title=Trump tells Iran to make a deal or face 'even more brutal' attacks|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-tells-iran-to-make-a-deal-or-face-even-more-brutal-attacks/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] [[مارکو روبیو]] گفت اسرائیل به صورت مستقل عمل کرده و آمریکا در آن دخالت نداشته است. او گفت اسرائیل به آمریکا اطلاع داده حمله را به عنوان دفاع از خود می‌داند. روبیو هشدار داد: «ایران نباید منافع یا کارکنان آمریکا را هدف قرار دهد» و همچنین گفت دولت تمام اقدامات لازم را انجام داده و با شرکای منطقه‌ای در ارتباط است.<ref name="APNewsLive"/><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=آمریکا تأیید کرد در حملات اسرائیل به ایران دخالتی ندارد |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857576 |access-date=13 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> رهبر اکثریت سنای آمریکا [[جان تون]] گفت ایران توافق عدم اشاعه را نقض کرده و مدتهاست آرزوی نابودی اسرائیل را دارد.<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[لیندسی گراهام]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و نوشت «بازی شروع شد. برای اسرائیل دعا کنید.»<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «بازی شروع شد»، می‌گوید سناتور کلیدی آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771040 |website=Al Jazeera English}}</ref> رئیس [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[مایک جانسون]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و گفت اسرائیل «حق دارد» و «حق دفاع از خود را دارد.»<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Boxerman |first2=Aaron |last3=Fassihi |first3=Farnaz |date=13 June 2025 |title=به‌روزرسانی از رابرت جیمیسون |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «اسرائیل حق دارد»: قانون‌گذار ارشد آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771289 |website=Al Jazeera}}</ref> سناتور [[جیم ریش]] گفت: «ما امشب در کنار اسرائیل هستیم و برای امنیت مردمش و موفقیت این اقدام یک‌جانبه دفاعی دعا می‌کنیم.»<ref name="JewishInsider20250613">{{Cite web |last=Rod |first=Marc |date=13 June 2025 |title=سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات‌های طرفدار اسرائیل حمایت خود را از حمله اسرائیل به ایران اعلام کردند |url=https://jewishinsider.com/2025/06/senior-republican-senators-pro-israel-dems-express-support-for-israels-strike-against-iran/ |access-date=13 June 2025 |website=Jewish Insider |language=en-US}}</ref> ریش به ایران هشدار داد به آمریکا حمله نکند و گفت: «ایران اگر به آمریکا حمله کند، احمق خواهد بود.»<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[جک رید (سیاستمدار)|جک رید]] گفت: «تصمیم نگران‌کننده اسرائیل برای حملات هوایی به ایران، تشدیدی بی‌ملاحظه است که خطر شعله‌ور شدن خشونت منطقه‌ای را دارد.»<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=سناتور آمریکایی «تشدید بی‌ملاحظه» اسرائیل را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771076 |access-date=12 June 2025 |website=[[الجزیره انگلیسی]]}}</ref> سناتور [[جان فترمن]] نیز از اسرائیل حمایت کرد.<ref name="JewishInsider20250613"/>[[مارکو روبیو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] مدعی شد که آمریکا در حملات اسرائیل دخالت نداشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ «فرمانده سپاه کشته شد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> * {{پرچم|اندونزی}}: [[وزارت امور خارجه (اندونزی)|وزارت امور خارجه اندونزی]] حمله گسترده اسرائیل به تهران در بامداد جمعه را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این حمله می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.<ref>{{cite web | title=Indonesia Condemns Israel’s Attack on Iran, Warns of Broader Conflict | website=Jakarta Globe | url=https://jakartaglobe.id/news/indonesia-condemns-israels-attack-on-iran-warns-of-broader-conflict | access-date=2025-06-13}}</ref> سخنگوی این وزارتخانه، «رولیانسیا سومیرات»، تأکید کرد که همه کشورها موظف به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و بر اساس حقوق بین‌الملل هستند.<ref>{{cite web | last=Iyabu | first=Ahmad Fauzi | title=Israel Attacks Iran, Indonesia Reminds Obligation To Settle Differences Peacefully | website=VOI - Waktunya Merevolusi Pemberitaan | date=2025-06-13 | url=https://voi.id/en/news/488405 | access-date=2025-06-13}}</ref> * {{پرچم|بریتانیا}}: [[کی‌یر استارمر]] از «تمام طرف‌ها خواست عقب‌نشینی کنند» و «به دیپلماسی بازگردند.»<ref>{{Cite web |title=جدیدترین اخبار سیاسی: استارمر خواستار «عقب‌نشینی تمام طرف‌ها» پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران شد |url=https://news.sky.com/story/politics-latest-spending-review-rachel-reeves-labour-keir-starmer-12593360 |access-date=2025-06-13 |website=Sky News |language=en}}</ref> * {{پرچم|پاکستان}}: پاکستان در بیانیه‌ای حمله اسرائیل را محکوم کرد و اعلام کرد که در «همبستگی کامل» با مردم ایران ایستاده است.<ref name="دانیال عمری"/> [[وزارت امور خارجه پاکستان]] حمله اسرائیل را محکوم کرد و حق دفاع از خود ایران را بر اساس [[فصل هفتم منشور ملل متحد]] تأیید نمود.<ref>{{cite web |title=پاکستان به شدت تجاوز غیرموجه و غیرقانونی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند |url=https://mofa.gov.pk/press-releases/pakistan-strongly-condemns-unjustified-and-illegitimate-aggression-by-israel-against-the-islamic-republic-of-iran |access-date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|ترکیه}}: [[وزارت امور خارجه ترکیه]] حملات را «با شدیدترین الفاظ» محکوم کرد و گفت «اسرائیل نمی‌خواهد مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود.»<ref>{{cite web | url=https://www.devdiscourse.com/article/law-order/3457742-turkey-condemns-israeli-air-strike-on-iran-a-call-for-diplomacy | title=ترکیه حمله هوایی اسرائیل به ایران را محکوم کرد: فراخوانی برای دیپلماسی {{!}} Law-Order }}</ref> * {{پرچم|جمهوری چک}}: وزیر امور خارجه [[یان لیپاوسکی]] حملات را واکنشی «معقول» به تهدید هسته‌ای ایران و حمایت آن از حماس و حزب‌الله دانست و افزود: «ایران تعهدات خود به جامعه جهانی را نادیده گرفته و همزمان به تولید سلاح هسته‌ای و اظهارات خصمانه علیه اسرائیل ادامه می‌دهد».<ref>{{Cite web |last=AFP and ToI Staff |title=Czech Republic: Israeli strikes on Iran a ‘reasonable reaction’ to Tehran’s nuclear program, terror support |url=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/) |access-date=2025-06-13 |website=[www.timesofisrael.com](http://www.timesofisrael.com) |language=en-US}}</ref> * {{پرچم|چین}}: سخنگوی [[وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین]] [[لین جیان]] خواستار یافتن «راه‌هایی که به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کند» شد.<ref name="jaz"/> سفارت چین در ایران وضعیت را «وخیم و پیچیده» توصیف کرد و به شهروندانش توصیه نمود از مکان‌های شلوغ دوری کنند. سفارت چین در تل‌آویو نیز هشدار مشابهی صادر کرد.<ref name="CNNLive20250612"/><ref>{{cite news | url=[https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/) | title=China cautions citizens in Iran, warns those in Israel of potential attacks | work=Reuters | date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|روسیه}}: به گفته سخنگوی [[ولادیمیر پوتین]]، [[دمیتری پسکوف]]، «روسیه نسبت به تشدید شدید تنش‌ها نگران و آن را محکوم می‌کند».<ref>{{Cite news |last=Rosenberg |first=Steve |date=2025-06-13 |title=روسیه تشدید شدید را محکوم می‌کند |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t |access-date=2025-06-13 |work=BBC |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> * {{پرچم|ژاپن}}: [[دبیر ارشد کابینه ژاپن]] [[یوشیماسا هایاشی]] گفت که دولت «تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن را برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع» ادامه خواهد داد و «تمام تدابیر لازم» را برای حفاظت از اتباع ژاپنی اتخاذ خواهد کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Japan Govt Vows to Protect Nationals after Israel's Iran Attack |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2025061300444/ |access-date=2025-06-13 |website=nippon.com |language=en}}</ref> * {{پرچم|عراق}}: دولت عراق از شکست تلاش‌های دیپلماتیک در جریان [[مذاکرات ایران و آمریکا]] ابراز تأسف کرده و استفاده اسرائیل از زور علیه ایران را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل و [[منشور ملل متحد]]» دانست و خواستار تشکیل فوری نشست [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] شد.<ref>{{cite web|url=https://ina.iq/en/politics/40442-alawadi-iraq-condemns-zionist-aggression-on-iran-calls-for-immediate-un-security-council-session.html|title=Alawadi: Iraq Condemns Zionist Aggression on Iran, Calls for Immediate UN Security Council Session|publisher=Iraqi News Agency}}</ref> * {{پرچم|عربستان سعودی}}: [[وزارت امور خارجه عربستان سعودی]] حملات «فجیع» را محکوم کرد و آن را نقض [[حقوق بین‌الملل]] دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=عربستان سعودی حملات به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771345 |website=Al Jazeera}}</ref> * {{پرچم|عمان}}: عمان اسرائیل را مسئول حملات و پیامدهای آن دانست.<ref>{{cite news | url=https://www.ynetnews.com/article/r50d6jocy | title=عمان: «اسرائیل مسئول این تشدید و پیامدهای آن است» | work=Ynetnews | date=13 June 2025 | last1=Ari | first1=Lior Ben}}</ref> * {{پرچم|فرانسه}}: [[ژان نوئل بارو]]، وزیر خارجه فرانسه، ضمن ابراز نگرانی از حملات، تأکید کرد که باید از هرگونه تشدید تنش خودداری شود. فرانسه در عین حال تأکید کرده که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.<ref name="دانیال عمری">{{یادکرد وب |عنوان=واکنش‌های بین‌المللی به حمله اسرائیل به ایران |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613153339/https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|قطر}}: قطر حمله اسرائیل به خاک ایران را به شدت محکوم و تقبیح کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت ایران و نقض آشکار قوانین و اصول حقوق بین‌الملل دانست. وزارت امور خارجهٔ قطر در بیانیه‌ای نگرانی عمیق خود را از این «تشدید خطرناک تنش که در چارچوب الگوی مکرر سیاست‌های تهاجمی که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند و مانع تلاش‌ها برای کاهش تنش و دستیابی به راه‌حل‌های دیپلماتیک می‌شود»، ابراز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطر تدین الهجوم الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "انتهاکا صارخا" لسیادتها|نشانی=https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|وبگاه=kuna.net.kw |ناشر=کونا|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155109/https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|کویت}}: وزارت امور خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزارت امور خارجه، محکومیت و تقبیح شدید حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران را که نقض آشکار همه قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و تجاوز آشکار به حاکمیت ایران محسوب می‌شود و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، ابراز می‌دارد.»<ref name="سی ان ان عربی">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل العربیة والخلیجیة علی الضربة الإسرائیلیة بإیران |نشانی=https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran |وبگاه=arabic.cnn.com |ناشر=سی ان ان عربی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155934/https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|لبنان}}: رئیس‌جمهور [[جوزف عون]] در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «نه تنها مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات در خاورمیانه و کشورهای همسایه را هدف قرار داده است» و «ابتکارات میانجی‌گرانه جاری که به پیشرفت قابل‌توجهی در جهت دستیابی به راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عادلانه برای جلوگیری از خطر جنگ در منطقه رسیده بودند را تضعیف می‌کند». وی همچنین خواستار «اقدام فوری و مؤثر برای جلوگیری از پیشبرد اهداف اسرائیل شد؛ اهدافی که به گفته او، روزبه‌روز آشکارتر و در صورت تداوم، به‌شدت خطرناک خواهند بود.»<ref>{{cite news | url=https://nna-leb.gov.lb/en/politics/787314/president-aoun-condemns-israeli-strikes-on-iran-wa | title=President Aoun condemns Israeli strikes on Iran, warns of regional escalation | work=National News Agency}}</ref> * {{پرچم|مصر}}: مصر حملهٔ اسرائیل به ایران را محکوم کرد و آن را «تشدید آشکار و بسیار خطرناک تنش‌های منطقه‌ای» توصیف کرد. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات شتابندهٔ فعلی را با نگرانی فراوان دنبال می‌کند» و تجاوز اسرائیل به ایران را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مصر تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "تصعیدا سافرا"|ناشر=خبرگزاری آناتولی|نشانی=https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|وبگاه=aa.com.tr| |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155343/https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|نیوزیلند}}: [[نخست‌وزیر نیوزیلند]] [[کریستوفر لکسون]] این حملات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و [[وزیر امور خارجه (نیوزیلند)|وزیر امور خارجه]] [[وینستن پیترز]] خواستار تنش‌زدایی شد.<ref name="APNewsLive">{{Cite web |title=Live updates: Israel strikes Iran's nuclear and military sites |url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack |access-date=13 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Asia Pacific reacts to Israeli strikes on Iran |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/asia-pacific-reacts-to-israeli-strikes-on-iran/3596063 |access-date=2025-06-13 |website=Anadolu Ajansi}}</ref> * {{پرچم|ونزوئلا}}: وزارت امور خارجه ونزوئلا این حمله را به عنوان «یک جنایت جنگی که به فهرست طولانی جنایات رژیم بنیامین نتانیاهو اضافه می‌شود» محکوم کرد.<ref name="france24.com">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل الدولیة عقب الغارات الإسرائیلیة آلتی طالت منشآت نوویة فی إیران |نشانی=https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل |وبگاه=france24.com |ناشر=فرانس ۲۴|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613154135/https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|هند}}: [[سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه (هند)|سخنگوی وزارت امور خارجه هند]] [[راندیر جایسوال]] اعلام کرد که هند «تحولات جاری، از جمله گزارش‌های مربوط به حمله به تأسیسات هسته‌ای» را از نزدیک زیر نظر دارد.<ref name="CNNLive20250612"/> === فعالان سیاسی خارج از ایران === * {{پرچمک|Iran|1964}} [[رضا پهلوی]] در پیامی به نیروهای نظامی ایران اعلام کرد: «سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ایران ما را به جنگ کشاند. پیام من به نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی روشن است: این نظام و رهبرانش برای جان شما یا ایران ما ارزشی قائل بشوید. خود را از آنها جدا کنید و به مردم بپیوندید.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/PahlaviReza/status/1933412049901502747 | title=Pahlavi Reza on X}}</ref> در ۲۸ خرداد ۱۴۰۴, رضا پهلوی در شبکه‌های اجتماعی خود سخنرانی منتشر کرد که در آن خطاب به مردم ایران درباره آینده ایران پس از سقوط قریب‌الوقوع و حتمی جمهوری اسلامی صحبت کرد. رضا پهلوی اعلام کرد که سقوط جمهوری اسلامی برگشت‌ناپذیر است و تنها یک قیام عمومی برای پایان دادن به «جنگ ۴۶ ساله» رژیم با مردم ایران لازم است. او تأکید کرد که ایران پس از سقوط رژیم وارد جنگ داخلی نخواهد شد و برنامه آماده‌ای برای صد روز نخست و انتقال به حکومت ملی دموکراتیک دارد. پهلوی خطاب به نیروهای امنیتی و انتظامی گفت که خود را فدای رژیم نکنند و به جای آن به مردم بپیوندند، با وعده اینکه می‌توانند در آینده جدید ایران شرکت داشته باشند.<ref>{{Citation|title=پخش پیام شاهزاده رضا پهلوی به ملت ایران|url=https://www.youtube.com/watch?v=iFUsALxeiQ8|date=2025-06-17|accessdate=2025-06-18|last=manototv}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شاهزاده رضا پهلوی: مردم نگران فردای پس از سقوط جمهوری اسلامی نباشید|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506179585|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=Video Exiled crown prince of Iran sees 'best opportunity' to get rid of regime|url=https://abcnews.go.com/International/video/exiled-crown-prince-iran-sees-best-opportunity-rid-122928085|access-date=2025-06-17|website=ABC News|language=en}}</ref> * [[مسیح علی‌نژاد]] بیان کرد: «کشتن یک انسان‌ها تراژدی نیست، بلکه گامی به سوی عدالت برای همه جان‌های بی‌گناهی است که آنها دنبال کردند.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/AlinejadMasih/status/1933357750983024937 | title=Alinejad Masih on X}}</ref> === سازمان‌ها و نهادها === * {{پرچم|سازمان ملل متحد}} [[دبیرکل سازمان ملل متحد]] [[آنتونیو گوترش]] از هر دو طرف خواست حداکثر خویشتن‌داری را نشان دهند.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=واکنش جهان به حمله اسرائیل به ایران به‌خاطر فعالیت‌های هسته‌ای |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/world-reacts-israeli-strike-iran-over-nuclear-programme-2025-06-13/ |access-date=2025-06-13 |work=رویترز |language=en}}</ref> سخنگوی او فرحان حق اعلام کرد که دبیرکل هرگونه تشدید نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=دبیرکل سازمان ملل تشدید نظامی را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771284 |website=الجزیره}}</ref> * {{پرچم|آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} اعلام کرد که آنها وضعیت را زیر نظر دارند.<ref>{{cite web | url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/statement-on-the-situation-in-iran | title=بیانیه دربارهٔ وضعیت ایران | website=IAEA}}</ref> * گروه مستقر در آمریکا [[اکنون دموکراسی برای جهان عرب]] این حمله را غیرقانونی و بی‌دلیل خواند و از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=گروه حقوق بشری از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771361 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:National Iranian American Council logo.png|40px]] گروه مستقر در آمریکا [[شورای ملی ایرانیان آمریکا]] نوشت که حمله اسرائیل از نظر حقوق بین‌الملل فاقد توجیه قانونی بوده و زندگی بسیاری از افراد بی‌گناه را بی‌دلیل به خطر انداخته است.<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=گروه حمایت ایرانی-آمریکایی حملات مرگبار اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771107 |access-date=12 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> * [[پرونده:Emblem of Hamas.svg|20px]] [[حماس]] این حمله را به عنوان تهاجمی وحشیانه که نقض آشکار هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است محکوم کرد و افزود که این حمله تأکید می‌کند اسرائیل تهدید وجودی برای کل منطقه است و نشان‌دهنده اصرار دولت افراطی [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]] برای کشاندن منطقه به رویارویی‌های مستقیم است. آنها همچنین درگذشت فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای را تسلیت گفتند و خواستار موضع متحد برای بازدارندگی اسرائیل و پایان دادن به جنایاتش شدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=حماس حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771436 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:Hezbollah political militia logo.png|20px]] منبعی از [[حزب‌الله لبنان]] به رویترز گفت که این گروه حمله‌ای علیه اسرائیل انجام نخواهد داد.<ref>{{cite web | url=https://www.ynetnews.com/article/9hdpmmkr7 | title=رویترز: حزب‌الله حمله‌ای به اسرائیل در واکنش به حملات به ایران آغاز نخواهد کرد}}</ref> * [[پرونده:Flag of the African Union.svg|20px]] [[اتحادیه آفریقا]] با انتشار بیانیه‌ای حملهٔ اسرائیل به ایران را «تهدیدی جدی برای صلح بین‌المللی» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی شهدا|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|وبگاه=www.qudsonline.ir/news|ناشر=پارس نیوز|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025|تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://www.qudsonline.ir/news/1074312/پیام-روابط-عمومی-سپاه-در-پی-شهادت-فرماندهان-ارشد-نیروی-هوافضا|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|نویسنده=شهدا|کد زبان=جنگ}}</ref> * [[پرونده:OIC Logo since 2011.svg|30px]][[سازمان همکاری اسلامی]]: دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی این حمله را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت و امنیت ایران» توصیف کرد و تأکید کرد که چنین حملاتی نقض آشکار قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. این سازمان در بیانیه‌ای رسمی گفت: «این رفتار خصمانه غیرقابل توجیه، تشدید خطرناکی است که امنیت، صلح و ثبات را در کل منطقه تهدید می‌کند» و خواستار «اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این تخلفات» شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان="التعاون الإسلامی" تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران.. تهدید خطیر لأمن المنطقة |نشانی=https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة |وبگاه=arabi21.com|ناشر=عربی 21|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613160525/https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> == جستارهای وابسته == {{چندستونه}} * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] * [[حملات اکتبر ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل]] * [[حمله پهپادی به تأسیسات نظامی در اصفهان]] * [[روابط اسرائیل و ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[مذاکرات ایران و آمریکا]] * [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] {{پایان چندستونه}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} [[رده:ایران در ۱۴۰۴]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:حمله‌های پهپادی در ایران]] [[رده:حمله‌های هوایی در ایران]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:عملیات‌های موساد]] [[رده:عملیات‌های نظامی ایران]] 9fu9tqk39jxvipktpnmssfl7qfwi9k1 42127792 42127791 2025-06-19T00:17:32Z KiranBOT 1397349 حذف ردیابی AMP از URLها ([[:m:User:KiranBOT/AMP|جزئیات]]) ([[User talk:Usernamekiran|گزارش خطا]]) v2.2.7r 42127792 wikitext text/x-wiki {{رویداد روز}} {{Infobox military operation | name = عملیات اسرائیل علیه ایران | partof = [[جنگ ایران و اسرائیل]] | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | caption = انفجارها در تهران | scope = [[جنگ پیش‌دستانه]] | objective = آسیب به برنامه هسته‌ای ایران<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[تایمز اسرائیل]] |date=13 June 2025}}</ref> | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه، هفته و روز|month1=۰۶|day1=۱۳|year1=۲۰۲۵}}) | location = ایران | target = ''[[#فهرست منطقه‌های مورد حمله]]'' * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * خانه‌های افراد نظامی، شامل [[محمد باقری]]، [[حسین سلامی]]، [[غلامعلی رشید]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] * تأسیسات نظامی * خانه‌های مسکونی در تهران | planned_by = اسرائیل | executed_by = {{Tree list}} * {{نیروهای مسلح|Israel}} ** {{نیروی هوایی|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{Tree list/end}} | casualties = '''به ادعای ایران:'''{{سخ}}۲۲۴+ کشته{{سخ}}۱٫۲۷۷+ مجروح<ref>{{یادکرد خبر|پیوند = https://www.asriran.com/fa/news/1069052/1485-شهید-و-مجروح-در-حملات-اسرائیل-90-درصد-غیر-نظامی-اند-%C2%A0 |عنوان =1485 شهید و مجروح در حملات اسرائیل / 90 درصد غیرنظامی اند |ناشر = عصر ایران |تاریخ =۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ |بازیابی = ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> }} از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، [[اسرائیل]] به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز '''عملیات شیر برخاسته'''{{efn|به {{langx|he|מבצע עם כלביא}}}}<ref>{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref> که توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] انجام شد، تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد نظامی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایت‌های کلیدی هسته‌ای و کشته شدن چندین مقام ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران<ref name="CNNLive20250615"/> و فعالان<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israel and Iran trade strikes for third day as hundreds reported dead |url=https://www.politico.com/news/2025/06/15/israel-and-iran-trade-strikes-for-third-day-as-hundreds-reported-dead-00406991 |access-date=16 June 2025 |website=POLITICO |language=en |agency=Associated Press}}</ref> منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگ‌ترین حمله به ایران از زمان [[جنگ ایران و عراق]] در دهه ۱۹۸۰ بود.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر [[تهران]] از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi|نام۲=Qasim|نام خانوادگی۲=Nauman|نام۳=Aaron|نام خانوادگی۳=Boxerman|نام۴=Patrick|نام خانوادگی۴=Kingsley|نام۵=Ronen|نام خانوادگی۵=Bergman}}</ref> همچنین انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] از مهم‌ترین سایت‌های [[برنامه هسته‌ای ایران]] قرار دارد گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Agencies and ToI Staff}}</ref> سایت‌های هسته‌ای در [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] ،[[خرم‌آباد]]، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Live - Khamenei vows payback after Israel attacks Iran, kills top commanders|نشانی=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en}}</ref> در این حملات، فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، [[حسین سلامی]]، فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|هوافضای سپاه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]]<ref>{{Citation|title=کشته شدن ۲۰ فرمانده ارشد سپاه در حملات اسرائیل به ایران|url=https://www.iranintl.com/video/ott_9e5345396ea746e1a47da170f0b87017|accessdate=2025-06-14|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=شهادت سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|نشانی=[https://www.irna.ir/news/85860919/](https://www.irna.ir/news/85860919/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=ایرنا|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: حسین سلامی، فرمانده سپاه، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C](https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=وال استریت ژورنال|زبان=en-US}}</ref> و رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح ایران]]، [[محمد باقری]] کشته شدند.<ref name="JPost20250613b2">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=احتمال به شهادت رسیدن محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در حمله اسرائیل|نشانی=[https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580](https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=جروزالم پست|زبان=en}}</ref> دو دانشمند هسته‌ای به نام‌های [[فریدون عباسی]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] نیز در این حملات به کشته شدند.<ref name="TimesOfIsraelLive202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: دو دانشمند هسته‌ای در حمله اسرائیل شهید شدند|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref> در این حملات، علاوه بر [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نیروهای نظامی ایران]]، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند.<ref name="Barrons202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: در حملات اسرائیل به تهران، غیرنظامیان نیز کشته شدند|نشانی=[https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead](https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=بارونز|زبان=en-us}}</ref> ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایت‌های هسته‌ای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.<ref name="APNewsVideo202506133">{{یادکرد رسانه تصویری|نشانی=[https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64](https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64)|عنوان=تصاویر تلویزیون دولتی ایران ساختمان مسکونی آسیب‌دیده در تهران بر اثر حملهٔ اسرائیل را نشان می‌دهد|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|نوع=خبر|زبان=en|ناشر=آسوشیتد پرس|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در ماه‌های منتهی به این حمله، ایران و [[ایالات متحده آمریکا]] در حال مذاکره برای توافق هسته‌ای جدیدی بودند؛ پس از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] مشارکت ایالات متحده را در [[برنامه جامع اقدام مشترک]] در جریان [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] به حالت تعلیق درآورد. یک روز پیش از حمله، [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای‌اش ناقض مقررات اعلام کرد.<ref name="Euronews202506122">{{یادکرد وب|عنوان=ناظر هسته‌ای سازمان ملل: ایران به تعهدات خود پایبند نیست|نشانی=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|تاریخ بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=یورونیوز}}</ref> ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنی‌سازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و پهپادها را [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل|به سوی اسرائیل پرتاب کرد]].<ref>{{Cite news |last=Erlanger |first=Steven |date=13 June 2025 |title=At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-choices-israel-attacks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news |last1=Borger |first1=Julian |last2=Graham-Harrison |first2=Emma |date=2025-06-14 |title=Iran threatens to target American, British and French military bases |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/14/iran-threatens-to-target-american-british-and-french-military-bases |access-date=2025-06-16 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> در یک سخنرانی تلویزیونی، [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران انجام شده است،<ref>{{Cite web |last=Rebane |first=Katie Polglase, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Henry Zeris, Avery Schmitz, Teele |date=2025-06-13 |title=How Israel’s campaign to wipe out Iran’s nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref> برنامه‌ای که دولت ایران ادعا می‌کند صلح‌آمیز است.<ref>{{Cite web |author1=Teele Rebane |author2=Katie Polglase |author3=Gianluca Mezzofiore |author4=Christian Edwards |author5=Henry Zeris |author6=Avery Schmitz |date=13 June 2025 |title=How Israel's campaign to wipe out Iran's nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> برخی گمانه‌زنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد.<ref>{{cite news |title=Netanyahu to dissident media: Israel can help Iranians topple regime |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857972 |work=The Jerusalem Post |date=16 June 2025 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Lewis |first1=Jeffrey |title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/ |work=Foreign Policy |date=25 June 2025}}</ref> حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران،<ref name="JNS20250613"/> و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به [[مذاکرات ایران و آمریکا|توافق هسته‌ای]] تن دهد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=2025-06-16 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=2025-06-12 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=2025-06-16 |website=CNN |language=en}}</ref> روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را به‌عنوان نیرویی بی‌ثبات‌کننده محکوم کردند،<ref>{{Cite web |last=Mojtahedi |first=Negar |date=2025-06-16 |title=Europe backs Israel, blames Iran for instability |url=https://www.iranintl.com/en/202506167997 |access-date=2025-06-16 |website=www.iranintl.com |language=en}}</ref> تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=2025-06-15 |access-date=2025-06-16 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has ‘Grave Concerns’ on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>. در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] <ref group="و">IAEA</ref> که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN202506132">{{Cite news|last=McGurk|first=Brett|date=13 June 2025|title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far|url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis|access-date=16 June 2025|language=en|work=CNN}}</ref><ref>{{Cite news|title=Will Iran’s hated regime implode?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode|access-date=2025-06-17|work=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> روزنامه [[جروزالم پست]] گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597|access-date=16 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref>: {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == حملات == {{بیشتر|جنگ ایران و اسرائیل#حملات توسط اسرائیل{{!}}جنگ ایران و اسرائیل § حملات توسط اسرائیل}} === فهرست منطقه‌های مورد حمله === {| class="wikitable sortable" !شهر / منطقه !مکان‌ها |- |تهران | * [[قیطریه]] * [[نیاوران]] * غرب تهران و [[دریاچه چیتگر]] * [[شرق تهران]] * مهرآباد * حملات متعدد به شهرک محلاتی * [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]]، [[میدان نوبنیاد|نوبنیاد]] * [[کامرانیه]] * [[نارمک]] * [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[بلوار اندرزگو|اندرزگو]] * مجتمع ارکید در [[خیابان ستارخان|ستارخان]] * شهرک شهید دقایقی (حملات گسترده) * فرحزادی * ستاد کل نیروهای مسلح * [[ازگل]] * محل اقامت علی شمخانی * [[شهرآرا (محله)|شهرآرا]] * مجتمع استادان، میدان کتاب، [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[شهرک مرزداران|مرزداران]] |- |البرز | * [[گرمدره]] * [[فردیس]] * [[نظرآباد]] * [[مهرشهر]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله اسرائیل به کرج ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ / کدام مناطق آسیب دید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066833/حمله-اسرائیل-به-کرج-۲۶-خرداد-۱۴۰۴-کدام-مناطق-آسیب-دید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۶–۰۱:۰۱|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> * [[ماهدشت]] |- |کرمانشاه | * کرمانشاه * کنگاور |- |لرستان | * بروجرد * خرم‌آباد * کارخانه [[فردا موتورز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارخانه فردا موتورز در بروجرد هدف حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت؛ شهادت جمعی از پرسنل و کارگران!|نشانی=https://gadgetnews.net/999978/farda-motors-factory-boroujerd-targeted-by-israeli-missile-attack/|وبگاه=گجت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=علیرضا|نام خانوادگی=قادرمیهنی}}</ref> |- |سایر شهرها و مکان‌های حساس | * حملات متعدد به [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] * [[پارچین|تاسیسات پارچین]] * چندین پایگاه نظامی در تهران * [[خنداب]] * [[تأسیسات آب سنگین اراک]] * [[همدان]] * [[قصر شیرین]] * [[تبریز]] * [[پیرانشهر]] * [[ایلام]] * [[اراک]] * [[زرندیه]] * [[خمین]] * [[آبادان]] * [[اصفهان]] |} == تلفات و خسارات == === خسارات وارده به ایران === ==== کشته‌های ایرانی ==== {{همچنین ببینید|ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترورهای هدفمند اسرائیل}} گزارش‌هایی از کشته شدن فرماندهان ارشد ایرانی منتشر شده است. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، [[سرلشکر]] [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} ==== دیگر کشته‌شدگان ==== در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/news/85860964/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%AC-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == واکنش‌ها == === داخلی === دولت ایران محدودیت‌هایی در دسترسی به اینترنت اعمال کرد.<ref>{{cite web | url=http://www.sharghdaily.ir/بخش-جامعه-220/1020936-اختلال-محدودیت-روی-اینترنت-همزمان-با-حمله-اسرائیل-به-ایران-دسترسی-به-واتس-اپ-محدود-شد | title=اختلال و محدودیت روی اینترنت همزمان با حمله اسرائیل به ایران / دسترسی به واتس‌اپ محدود شد}}</ref><ref>{{cite web | url=https://rasanews.ir/fa/news/783695/بیانیه-دادستانی-کل-کشور-خطاب-به-فعالان-مجازی-و-رسانه-ها | title=بیانیه دادستانی کل کشور خطاب به فعالان مجازی و رسانه‌ها}}</ref> پس از حمله، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که محدودیت‌هایی بر اینترنت تا پایان وضعیت اضطراری در کشور اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه وزارت ارتباطات به دنبال اعمال محدودیت بر اینترنت کشور|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6498553/اطلاعیه-وزارت-ارتباطات-به-دنبال-اعمال-محدودیت-بر-اینترنت-کشور|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اینترنت ایران، محدود شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068372/اینترنت-ایران-محدود-شد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۳–۱۴:۳۴|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته روزنامه‌نگار ثمانه قدرخان از ایران‌وایر، حکومت اینترنت را محدود می‌کند تا از رسیدن تصاویر صف‌های نان، پمپ بنزین و کمبود غذا به خارج جلوگیری کند و بحران داخلی را از جهان پنهان کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنده - اسرائیل هشدار داد که حمله به تأسیسات نفتی و گازی را بررسی می‌کند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/liveblog/2025-Israel-attack-Iran|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> در پاسخ به محدودیت اینترنت توسط حکومت، [[ایلان ماسک]]، مالک شرکت [[استارلینک]]، فعال بودن خدمات اینترنت شرکت استارلینک برای مردم ایران را اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ ایلان ماسک به درخواست کمک برای مردم ایران: اینترنت استارلینک فعال است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/starlink-iran-musk-internet/8039155.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اعلام کرد که پوشش اینترنت استارلینک برای ایران فعال است|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506142189|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran war: Elon Musk’s Starlink provides internet to Iranians after country cuts off access amid conflict|نشانی=https://www.financialexpress.com/life/technology-israel-iran-conflict-elon-musks-starlink-provides-internet-to-iranians-after-country-cuts-off-access-amid-war-3879933/|وبگاه=FE Tech Bytes|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد که پروازهای داخلی و خارجی ایران لغو و آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته شده است. ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌داد هواپیماهای مسافربری همچنان در حال ترک [[فرودگاه مهرآباد]] هستند به گفته رسانه‌های داخلی، دلیل پرواز هواپیماهای مسافربری، انتقال آنان به مکان‌های امن و دور از دسترس اسرائیل است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=لغو کلیه پروازها؛ آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته است|نشانی=https://persianepochtimes.com/domestic-flights-canceled-iranian-skies-closed-until-further-notice/|وبگاه=persianepochtimes.com|تاریخ=۱۴۰۴-۰۳-۲۴\۱۶:۳۸:۰۰|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR}}</ref> سخنگوی [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]، [[ابوالفضل شکارچی]]، وعدهٔ انتقام از اسرائیل و ایالات متحده را داد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Farnaz Fassihi |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، پس از حملات بیانیه‌ای صادر کرد و این حملات را «جنایت» خواند و هشدار داد که «[[رژیم صهیونیستی]] سرنوشتی تلخ و دردناک برای خود رقم زده است، نیروهای مسلح رژیم رذل صهیونی را بیچاره خواهند کرد».<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's Supreme Leader: Israel must prepare for 'bitter and painful' fate following attack |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771208 |website=Al Jazeera}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] اعلام کرد که ایران طبق [[منشور سازمان ملل]] حق «قانونی و مشروع» برای پاسخ‌گویی به حملات اسرائیل را دارد و همچنین ایالات متحده را مسئول «آثار و پیامدهای خطرناک ماجراجویی رژیم صهیونیستی» دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran says US will also be responsible for Israel's 'adventure' |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771277 |website=Al Jazeera}}</ref> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] اعلام کرد که حتی پس از کشته شدن فرمانده‌اش، [[حسین سلامی]]، آمادهٔ پاسخ‌گویی است.<ref name="AlJazeeraLive20250613"/> نماینده مجلس، [[علاءالدین بروجردی]]، اعلام کرد که «ایران در [[مذاکرات ایران و آمریکا|دور ششم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده]] در [۱۵ ژوئن] و تا اطلاع ثانوی شرکت نخواهد کرد.»<ref>{{cite web | url=https://report.az/en/other-countries/iran-refuses-to-continue-nuclear-talks-with-us/ | title=Iran refuses to continue nuclear talks with US | website=Report.az}}</ref> رئیس‌جمهور پیشین، [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، این «عمل جنایتکارانه» را محکوم کرد و خواستار آن شد که سازمان ملل باید «در صف مقدم» تلاش‌ها برای «جلوگیری از فجایع بیشتر از طریق محکومیت جدی و جامع اسرائیل» باشد.<ref name="jaz">{{cite news | url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions | title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites | work=Al Jazeera | date=13 June 2025}}</ref> معترضان در [[قم]] خواستار انتقام‌گیری شدند.<ref name="jaz"/> نتانیاهو اعلام کرد که «نشانه‌هایی داریم که رهبران ارشد رژیم ایران در حال جمع کردن وسایل خود هستند» و افزود که آنها احساس کرده‌اند چه چیزی در راه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیامین نتانیاهو: رهبران جمهوری اسلامی در حال جمع کردن وسایل خود هستند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506143965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> گزارش‌های سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار» ویدیوهایی که به [[ایران اینترنشنال]]{{منبع بهتر}} ارسال شده، اوضاع غیرعادی در حوالی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|فرودگاه مهرآباد]] تهران را پس از حمله اسرائیل نشان می‌دهند، جایی که شهروندان می‌گویند هیچ پروازی فرود نمی‌آید و هواپیماها با فاصله‌های کوتاه پشت سر هم فرودگاه را ترک می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز هواپیماها از تهران با وجود دستور «پرواز ممنوع» / آیا وابستگان مسئولین در حال فرار هستند؟|نشانی=https://iranianuk.com/20250614140444017/پرواز-هواپیماها-از-تهران-با-وجود-دستور-پرواز-ممنوع-آیا-وابستگان-مسئولین-در-حال-فرار-هستند|وبگاه=iranianuk.com|تاریخ=2025|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iranianuk.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسئولان جمهوری اسلامی در حال فرار؟ + ادعای جنجالی نتانیاهو|نشانی=https://news.gooya.com/2025/06/post-98877.php|وبگاه=news.gooya.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، ایران اینترنشنال گزارش داد که [[سید علی‌اصغر حجازی|علی‌اصغر حجازی]]، قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای، با [[روسیه]] برای خروج خود و خانواده‌اش از کشور مذاکره می‌کند و چندین مقام ارشد دیگر نیز پیشنهادهای مشابهی از مسکو برای تخلیه از طریق کریدور امن دریافت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای و دیگر مقام‌ها برای خروج از ایران با روسیه وارد مذاکره شده‌اند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506154853|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. این روند پس از هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، سرعت گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref> {{همچنین ببینید|خروج گسترده از تهران ۱۴۰۴}} === اسرائیل === نتانیاهو مدعی شد که ایران به اندازهٔ کافی [[غنی‌سازی اورانیوم|اورانیوم غنی‌شده]] برای ساخت نه [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] در اختیار دارد.<ref name="TheTelegraph20250613">{{Cite news|last=Bodkin|first=Henry|date=2025-06-13|title=Iran could have built '15 nuclear bombs within days', says Israel after strike|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attack-nuclear-iran-air-strikes/|access-date=2025-06-13|work=The Telegraph|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref> نتانیاهو از دونالد ترامپ بابت حمایت‌هایش تشکر کرد و گفت این حمله یک ضرورت عملیاتی فوری برای عقب‌راندن تهدید غنی‌سازی اورانیوم بود.<ref>{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/now/video/israel-launched-strikes-on-iran-to-roll-back-uranium-threat-netanyahu-says-241496645844|title=Israel launched strikes on Iran to 'roll back uranium threat,' Netanyahu says|website=[[ان‌بی‌سی نیوز]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/amp/|title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities|work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite web|date=12 June 2025|title=Live updates: Israel strikes Iran as fears of another war mount|url=https://www.nbcnews.com/world/iran/live-blog/israel-strikes-iran-middle-east-conflict-live-updates-rcna212727|access-date=12 June 2025|website=NBC News}}</ref> او همچنین گفت که حملات «تا زمانی که لازم باشد برای رفع تهدید نابودی ما» ادامه خواهد یافت.<ref>{{Cite web|url=https://www.1news.co.nz/2025/06/13/israel-attacks-iran-strikes-to-continue-for-as-many-days-as-it-takes/|title=Israel attacks Iran, strikes to continue 'for as many days as it takes'|website=1News}}</ref><ref name="TheTelegraph20250613"/> [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل|رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل]]، [[ایال زمیر]]، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] در حال «بسیج ده‌ها هزار سرباز و آماده‌سازی در تمام مرزها» هستند و هشدار داد که «هر کسی که قصد مقابله با ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت» و اینکه «هم‌اکنون در نقطهٔ بازگشت‌ناپذیر قرار داریم».<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israeli military chief says army 'mobilising tens of thousands' of soldiers|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771145|website=Al Jazeera English}}</ref> رهبر اپوزیسیون اسرائیل، [[یائیر لاپید]]، که از منتقدان جدی نتانیاهو است، حمایت کامل خود را از عملیات علیه ایران اعلام کرد.<ref>{{Cite news|last=|date=2025-06-13|title=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials|url=https://www.thehindu.com/news/international/israel-preemptive-strike-on-iran-june-13-2025/article69689723.ece|access-date=|work=[[هندو (روزنامه)]]|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === بین‌المللی === * {{پرچم|اردن}}: وزارت امور خارجهٔ اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی هاشمی اردن با شدیدترین لحن تجاوز اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند و آن را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عضو سازمان ملل و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل می‌داند.»<ref name="سی ان ان عربی"/> * {{پرچم|ارمنستان}}: وزارت امور خارجه این کشور حمله «یکجانبه علیه ایران» را محکوم کرد و آن را خطری برای «تلاش‌های صلح‌آمیز، ثبات منطقه‌ای و صلح جهانی» دانست.<ref>{{cite web |title=The unilateral attack against #Iran is deeply concerning. Taking place especially ahead of the next round of negotiations, it endangers the peaceful efforts as well as overall regional stability & global peace. |url=[https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810](https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810) |publisher=Armenian MFA |archive-url=[https://archive.is/w9kz4](https://archive.is/w9kz4) |archive-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|استرالیا}}: [[وزیر امور خارجه استرالیا]] [[پنی وانگ]] ابراز نگرانی شدید از تنش‌های فزاینده میان ایران و اسرائیل کرد و هشدار داد که این وضعیت ممکن است «منطقه‌ای که هم‌اکنون ناپایدار است را بیش از پیش بی‌ثبات کند».<ref>{{Cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |last2=Pal |first2=Alasdair |date=13 June 2025 |title=Australia 'alarmed' by escalation between Israel and Iran |url=[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/) |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref> * {{پرچم|اسرائیل}}: [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]]، حملات کشورش را اقدامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای خواند و آن را «لحظهٔ تعیین‌کننده» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|افغانستان}}: مقامات طالبان افغانستان روز جمعه حملات گسترده اسرائیل به ایران را محکوم کردند و گفتند این حملات ناقض قوانین بین‌المللی بوده و ناامنی منطقه‌ای را تشدید می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|آلمان}}: صدراعظم [[فریدریش مرتس]] خواستار خویشتنداری ایران و اسرائیل شد و تأکید کرد که آلمان از «تمام ابزارهای دیپلماتیک» برای جلوگیری از تشدید بحران استفاده خواهد کرد. او تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل او را از عملیات مطلع ساخته و بر حق اسرائیل برای دفاع از خود و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=Germany's Merz says Netanyahu informed him of attack on Iran |url=[https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/) |access-date=2025-06-13 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=German Chancellor: "The goal must remain that Iran cannot develop nuclear weapons" |url=[https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio](https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio) |access-date=2025-06-13 |work=Ynetnews |language=en}}</ref> * {{پرچم|امارات متحده عربی}}: امارات متحده عربی با «شدیدترین لحن» حمله نظامی اسرائیل به ایران را محکوم کرد و نگرانی عمیق خود را از ادامه تشدید تنش و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه ابراز داشت. وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای بر اهمیت اعمال حداکثر خویشتنداری و احتیاط برای جلوگیری از خطرات و گسترش درگیری تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=الإمارات تدین بشدة الاستهداف العسکری الإسرائیلی لإیران |نشانی=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|وبگاه=skynewsarabia.com |ناشر=اسکای نیوز عربی|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155716/https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|ایالات متحده آمریکا}}: رئیس‌جمهور [[دونالد ترامپ]] در [[تروت سوشال]] نوشت: «ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران هستیم.»<ref>{{Cite news |last=Crilly |first=Rob |date=2025-06-13 |title=اسرائیل تازه شروع کرده است، اما آیا ایران ضعیف شده می‌تواند پاسخ دهد؟ |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-strikes-iran-retaliation-trump-united-states/ |access-date=2025-06-13 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ترامپ همچنین هشدار داد که ایران باید «اکنون توافق کند» در مورد برنامه هسته‌ای خود یا با «اقدام نظامی مخرب‌تر و مرگبارتر» روبه‌رو شود. او گفت که قبلاً «مرگ و ویرانی بزرگی» رخ داده و هشدار داد که حملات آینده «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود. ترامپ از ایران انتقاد کرد که فرصت‌های متعددی برای رسیدن به توافق را رد کرده است و گفت به آنها گفته «فقط این کار را انجام دهید»، اما آنها «نتوانستند آن را به انجام برسانند». او متعهد شد که حمایت نظامی مستمر از اسرائیل ادامه دهد و گفت: «اسرائیل مقدار زیادی از آن دارد، با بیشتر که در راه است - و آنها می‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.»<ref>{{Cite web|title=Trump tells Iran to make a deal or face 'even more brutal' attacks|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-tells-iran-to-make-a-deal-or-face-even-more-brutal-attacks/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] [[مارکو روبیو]] گفت اسرائیل به صورت مستقل عمل کرده و آمریکا در آن دخالت نداشته است. او گفت اسرائیل به آمریکا اطلاع داده حمله را به عنوان دفاع از خود می‌داند. روبیو هشدار داد: «ایران نباید منافع یا کارکنان آمریکا را هدف قرار دهد» و همچنین گفت دولت تمام اقدامات لازم را انجام داده و با شرکای منطقه‌ای در ارتباط است.<ref name="APNewsLive"/><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=آمریکا تأیید کرد در حملات اسرائیل به ایران دخالتی ندارد |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857576 |access-date=13 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> رهبر اکثریت سنای آمریکا [[جان تون]] گفت ایران توافق عدم اشاعه را نقض کرده و مدتهاست آرزوی نابودی اسرائیل را دارد.<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[لیندسی گراهام]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و نوشت «بازی شروع شد. برای اسرائیل دعا کنید.»<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «بازی شروع شد»، می‌گوید سناتور کلیدی آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771040 |website=Al Jazeera English}}</ref> رئیس [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[مایک جانسون]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و گفت اسرائیل «حق دارد» و «حق دفاع از خود را دارد.»<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Boxerman |first2=Aaron |last3=Fassihi |first3=Farnaz |date=13 June 2025 |title=به‌روزرسانی از رابرت جیمیسون |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «اسرائیل حق دارد»: قانون‌گذار ارشد آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771289 |website=Al Jazeera}}</ref> سناتور [[جیم ریش]] گفت: «ما امشب در کنار اسرائیل هستیم و برای امنیت مردمش و موفقیت این اقدام یک‌جانبه دفاعی دعا می‌کنیم.»<ref name="JewishInsider20250613">{{Cite web |last=Rod |first=Marc |date=13 June 2025 |title=سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات‌های طرفدار اسرائیل حمایت خود را از حمله اسرائیل به ایران اعلام کردند |url=https://jewishinsider.com/2025/06/senior-republican-senators-pro-israel-dems-express-support-for-israels-strike-against-iran/ |access-date=13 June 2025 |website=Jewish Insider |language=en-US}}</ref> ریش به ایران هشدار داد به آمریکا حمله نکند و گفت: «ایران اگر به آمریکا حمله کند، احمق خواهد بود.»<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[جک رید (سیاستمدار)|جک رید]] گفت: «تصمیم نگران‌کننده اسرائیل برای حملات هوایی به ایران، تشدیدی بی‌ملاحظه است که خطر شعله‌ور شدن خشونت منطقه‌ای را دارد.»<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=سناتور آمریکایی «تشدید بی‌ملاحظه» اسرائیل را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771076 |access-date=12 June 2025 |website=[[الجزیره انگلیسی]]}}</ref> سناتور [[جان فترمن]] نیز از اسرائیل حمایت کرد.<ref name="JewishInsider20250613"/>[[مارکو روبیو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] مدعی شد که آمریکا در حملات اسرائیل دخالت نداشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ «فرمانده سپاه کشته شد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> * {{پرچم|اندونزی}}: [[وزارت امور خارجه (اندونزی)|وزارت امور خارجه اندونزی]] حمله گسترده اسرائیل به تهران در بامداد جمعه را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این حمله می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.<ref>{{cite web | title=Indonesia Condemns Israel’s Attack on Iran, Warns of Broader Conflict | website=Jakarta Globe | url=https://jakartaglobe.id/news/indonesia-condemns-israels-attack-on-iran-warns-of-broader-conflict | access-date=2025-06-13}}</ref> سخنگوی این وزارتخانه، «رولیانسیا سومیرات»، تأکید کرد که همه کشورها موظف به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و بر اساس حقوق بین‌الملل هستند.<ref>{{cite web | last=Iyabu | first=Ahmad Fauzi | title=Israel Attacks Iran, Indonesia Reminds Obligation To Settle Differences Peacefully | website=VOI - Waktunya Merevolusi Pemberitaan | date=2025-06-13 | url=https://voi.id/en/news/488405 | access-date=2025-06-13}}</ref> * {{پرچم|بریتانیا}}: [[کی‌یر استارمر]] از «تمام طرف‌ها خواست عقب‌نشینی کنند» و «به دیپلماسی بازگردند.»<ref>{{Cite web |title=جدیدترین اخبار سیاسی: استارمر خواستار «عقب‌نشینی تمام طرف‌ها» پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران شد |url=https://news.sky.com/story/politics-latest-spending-review-rachel-reeves-labour-keir-starmer-12593360 |access-date=2025-06-13 |website=Sky News |language=en}}</ref> * {{پرچم|پاکستان}}: پاکستان در بیانیه‌ای حمله اسرائیل را محکوم کرد و اعلام کرد که در «همبستگی کامل» با مردم ایران ایستاده است.<ref name="دانیال عمری"/> [[وزارت امور خارجه پاکستان]] حمله اسرائیل را محکوم کرد و حق دفاع از خود ایران را بر اساس [[فصل هفتم منشور ملل متحد]] تأیید نمود.<ref>{{cite web |title=پاکستان به شدت تجاوز غیرموجه و غیرقانونی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند |url=https://mofa.gov.pk/press-releases/pakistan-strongly-condemns-unjustified-and-illegitimate-aggression-by-israel-against-the-islamic-republic-of-iran |access-date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|ترکیه}}: [[وزارت امور خارجه ترکیه]] حملات را «با شدیدترین الفاظ» محکوم کرد و گفت «اسرائیل نمی‌خواهد مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود.»<ref>{{cite web | url=https://www.devdiscourse.com/article/law-order/3457742-turkey-condemns-israeli-air-strike-on-iran-a-call-for-diplomacy | title=ترکیه حمله هوایی اسرائیل به ایران را محکوم کرد: فراخوانی برای دیپلماسی {{!}} Law-Order }}</ref> * {{پرچم|جمهوری چک}}: وزیر امور خارجه [[یان لیپاوسکی]] حملات را واکنشی «معقول» به تهدید هسته‌ای ایران و حمایت آن از حماس و حزب‌الله دانست و افزود: «ایران تعهدات خود به جامعه جهانی را نادیده گرفته و همزمان به تولید سلاح هسته‌ای و اظهارات خصمانه علیه اسرائیل ادامه می‌دهد».<ref>{{Cite web |last=AFP and ToI Staff |title=Czech Republic: Israeli strikes on Iran a ‘reasonable reaction’ to Tehran’s nuclear program, terror support |url=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/) |access-date=2025-06-13 |website=[www.timesofisrael.com](http://www.timesofisrael.com) |language=en-US}}</ref> * {{پرچم|چین}}: سخنگوی [[وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین]] [[لین جیان]] خواستار یافتن «راه‌هایی که به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کند» شد.<ref name="jaz"/> سفارت چین در ایران وضعیت را «وخیم و پیچیده» توصیف کرد و به شهروندانش توصیه نمود از مکان‌های شلوغ دوری کنند. سفارت چین در تل‌آویو نیز هشدار مشابهی صادر کرد.<ref name="CNNLive20250612"/><ref>{{cite news | url=[https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/) | title=China cautions citizens in Iran, warns those in Israel of potential attacks | work=Reuters | date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|روسیه}}: به گفته سخنگوی [[ولادیمیر پوتین]]، [[دمیتری پسکوف]]، «روسیه نسبت به تشدید شدید تنش‌ها نگران و آن را محکوم می‌کند».<ref>{{Cite news |last=Rosenberg |first=Steve |date=2025-06-13 |title=روسیه تشدید شدید را محکوم می‌کند |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t |access-date=2025-06-13 |work=BBC |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> * {{پرچم|ژاپن}}: [[دبیر ارشد کابینه ژاپن]] [[یوشیماسا هایاشی]] گفت که دولت «تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن را برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع» ادامه خواهد داد و «تمام تدابیر لازم» را برای حفاظت از اتباع ژاپنی اتخاذ خواهد کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Japan Govt Vows to Protect Nationals after Israel's Iran Attack |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2025061300444/ |access-date=2025-06-13 |website=nippon.com |language=en}}</ref> * {{پرچم|عراق}}: دولت عراق از شکست تلاش‌های دیپلماتیک در جریان [[مذاکرات ایران و آمریکا]] ابراز تأسف کرده و استفاده اسرائیل از زور علیه ایران را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل و [[منشور ملل متحد]]» دانست و خواستار تشکیل فوری نشست [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] شد.<ref>{{cite web|url=https://ina.iq/en/politics/40442-alawadi-iraq-condemns-zionist-aggression-on-iran-calls-for-immediate-un-security-council-session.html|title=Alawadi: Iraq Condemns Zionist Aggression on Iran, Calls for Immediate UN Security Council Session|publisher=Iraqi News Agency}}</ref> * {{پرچم|عربستان سعودی}}: [[وزارت امور خارجه عربستان سعودی]] حملات «فجیع» را محکوم کرد و آن را نقض [[حقوق بین‌الملل]] دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=عربستان سعودی حملات به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771345 |website=Al Jazeera}}</ref> * {{پرچم|عمان}}: عمان اسرائیل را مسئول حملات و پیامدهای آن دانست.<ref>{{cite news | url=https://www.ynetnews.com/article/r50d6jocy | title=عمان: «اسرائیل مسئول این تشدید و پیامدهای آن است» | work=Ynetnews | date=13 June 2025 | last1=Ari | first1=Lior Ben}}</ref> * {{پرچم|فرانسه}}: [[ژان نوئل بارو]]، وزیر خارجه فرانسه، ضمن ابراز نگرانی از حملات، تأکید کرد که باید از هرگونه تشدید تنش خودداری شود. فرانسه در عین حال تأکید کرده که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.<ref name="دانیال عمری">{{یادکرد وب |عنوان=واکنش‌های بین‌المللی به حمله اسرائیل به ایران |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613153339/https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|قطر}}: قطر حمله اسرائیل به خاک ایران را به شدت محکوم و تقبیح کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت ایران و نقض آشکار قوانین و اصول حقوق بین‌الملل دانست. وزارت امور خارجهٔ قطر در بیانیه‌ای نگرانی عمیق خود را از این «تشدید خطرناک تنش که در چارچوب الگوی مکرر سیاست‌های تهاجمی که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند و مانع تلاش‌ها برای کاهش تنش و دستیابی به راه‌حل‌های دیپلماتیک می‌شود»، ابراز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطر تدین الهجوم الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "انتهاکا صارخا" لسیادتها|نشانی=https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|وبگاه=kuna.net.kw |ناشر=کونا|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155109/https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|کویت}}: وزارت امور خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزارت امور خارجه، محکومیت و تقبیح شدید حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران را که نقض آشکار همه قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و تجاوز آشکار به حاکمیت ایران محسوب می‌شود و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، ابراز می‌دارد.»<ref name="سی ان ان عربی">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل العربیة والخلیجیة علی الضربة الإسرائیلیة بإیران |نشانی=https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran |وبگاه=arabic.cnn.com |ناشر=سی ان ان عربی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155934/https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|لبنان}}: رئیس‌جمهور [[جوزف عون]] در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «نه تنها مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات در خاورمیانه و کشورهای همسایه را هدف قرار داده است» و «ابتکارات میانجی‌گرانه جاری که به پیشرفت قابل‌توجهی در جهت دستیابی به راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عادلانه برای جلوگیری از خطر جنگ در منطقه رسیده بودند را تضعیف می‌کند». وی همچنین خواستار «اقدام فوری و مؤثر برای جلوگیری از پیشبرد اهداف اسرائیل شد؛ اهدافی که به گفته او، روزبه‌روز آشکارتر و در صورت تداوم، به‌شدت خطرناک خواهند بود.»<ref>{{cite news | url=https://nna-leb.gov.lb/en/politics/787314/president-aoun-condemns-israeli-strikes-on-iran-wa | title=President Aoun condemns Israeli strikes on Iran, warns of regional escalation | work=National News Agency}}</ref> * {{پرچم|مصر}}: مصر حملهٔ اسرائیل به ایران را محکوم کرد و آن را «تشدید آشکار و بسیار خطرناک تنش‌های منطقه‌ای» توصیف کرد. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات شتابندهٔ فعلی را با نگرانی فراوان دنبال می‌کند» و تجاوز اسرائیل به ایران را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مصر تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "تصعیدا سافرا"|ناشر=خبرگزاری آناتولی|نشانی=https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|وبگاه=aa.com.tr| |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155343/https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|نیوزیلند}}: [[نخست‌وزیر نیوزیلند]] [[کریستوفر لکسون]] این حملات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و [[وزیر امور خارجه (نیوزیلند)|وزیر امور خارجه]] [[وینستن پیترز]] خواستار تنش‌زدایی شد.<ref name="APNewsLive">{{Cite web |title=Live updates: Israel strikes Iran's nuclear and military sites |url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack |access-date=13 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Asia Pacific reacts to Israeli strikes on Iran |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/asia-pacific-reacts-to-israeli-strikes-on-iran/3596063 |access-date=2025-06-13 |website=Anadolu Ajansi}}</ref> * {{پرچم|ونزوئلا}}: وزارت امور خارجه ونزوئلا این حمله را به عنوان «یک جنایت جنگی که به فهرست طولانی جنایات رژیم بنیامین نتانیاهو اضافه می‌شود» محکوم کرد.<ref name="france24.com">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل الدولیة عقب الغارات الإسرائیلیة آلتی طالت منشآت نوویة فی إیران |نشانی=https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل |وبگاه=france24.com |ناشر=فرانس ۲۴|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613154135/https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|هند}}: [[سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه (هند)|سخنگوی وزارت امور خارجه هند]] [[راندیر جایسوال]] اعلام کرد که هند «تحولات جاری، از جمله گزارش‌های مربوط به حمله به تأسیسات هسته‌ای» را از نزدیک زیر نظر دارد.<ref name="CNNLive20250612"/> === فعالان سیاسی خارج از ایران === * {{پرچمک|Iran|1964}} [[رضا پهلوی]] در پیامی به نیروهای نظامی ایران اعلام کرد: «سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ایران ما را به جنگ کشاند. پیام من به نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی روشن است: این نظام و رهبرانش برای جان شما یا ایران ما ارزشی قائل بشوید. خود را از آنها جدا کنید و به مردم بپیوندید.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/PahlaviReza/status/1933412049901502747 | title=Pahlavi Reza on X}}</ref> در ۲۸ خرداد ۱۴۰۴, رضا پهلوی در شبکه‌های اجتماعی خود سخنرانی منتشر کرد که در آن خطاب به مردم ایران درباره آینده ایران پس از سقوط قریب‌الوقوع و حتمی جمهوری اسلامی صحبت کرد. رضا پهلوی اعلام کرد که سقوط جمهوری اسلامی برگشت‌ناپذیر است و تنها یک قیام عمومی برای پایان دادن به «جنگ ۴۶ ساله» رژیم با مردم ایران لازم است. او تأکید کرد که ایران پس از سقوط رژیم وارد جنگ داخلی نخواهد شد و برنامه آماده‌ای برای صد روز نخست و انتقال به حکومت ملی دموکراتیک دارد. پهلوی خطاب به نیروهای امنیتی و انتظامی گفت که خود را فدای رژیم نکنند و به جای آن به مردم بپیوندند، با وعده اینکه می‌توانند در آینده جدید ایران شرکت داشته باشند.<ref>{{Citation|title=پخش پیام شاهزاده رضا پهلوی به ملت ایران|url=https://www.youtube.com/watch?v=iFUsALxeiQ8|date=2025-06-17|accessdate=2025-06-18|last=manototv}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شاهزاده رضا پهلوی: مردم نگران فردای پس از سقوط جمهوری اسلامی نباشید|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506179585|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=Video Exiled crown prince of Iran sees 'best opportunity' to get rid of regime|url=https://abcnews.go.com/International/video/exiled-crown-prince-iran-sees-best-opportunity-rid-122928085|access-date=2025-06-17|website=ABC News|language=en}}</ref> * [[مسیح علی‌نژاد]] بیان کرد: «کشتن یک انسان‌ها تراژدی نیست، بلکه گامی به سوی عدالت برای همه جان‌های بی‌گناهی است که آنها دنبال کردند.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/AlinejadMasih/status/1933357750983024937 | title=Alinejad Masih on X}}</ref> === سازمان‌ها و نهادها === * {{پرچم|سازمان ملل متحد}} [[دبیرکل سازمان ملل متحد]] [[آنتونیو گوترش]] از هر دو طرف خواست حداکثر خویشتن‌داری را نشان دهند.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=واکنش جهان به حمله اسرائیل به ایران به‌خاطر فعالیت‌های هسته‌ای |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/world-reacts-israeli-strike-iran-over-nuclear-programme-2025-06-13/ |access-date=2025-06-13 |work=رویترز |language=en}}</ref> سخنگوی او فرحان حق اعلام کرد که دبیرکل هرگونه تشدید نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=دبیرکل سازمان ملل تشدید نظامی را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771284 |website=الجزیره}}</ref> * {{پرچم|آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} اعلام کرد که آنها وضعیت را زیر نظر دارند.<ref>{{cite web | url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/statement-on-the-situation-in-iran | title=بیانیه دربارهٔ وضعیت ایران | website=IAEA}}</ref> * گروه مستقر در آمریکا [[اکنون دموکراسی برای جهان عرب]] این حمله را غیرقانونی و بی‌دلیل خواند و از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=گروه حقوق بشری از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771361 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:National Iranian American Council logo.png|40px]] گروه مستقر در آمریکا [[شورای ملی ایرانیان آمریکا]] نوشت که حمله اسرائیل از نظر حقوق بین‌الملل فاقد توجیه قانونی بوده و زندگی بسیاری از افراد بی‌گناه را بی‌دلیل به خطر انداخته است.<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=گروه حمایت ایرانی-آمریکایی حملات مرگبار اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771107 |access-date=12 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> * [[پرونده:Emblem of Hamas.svg|20px]] [[حماس]] این حمله را به عنوان تهاجمی وحشیانه که نقض آشکار هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است محکوم کرد و افزود که این حمله تأکید می‌کند اسرائیل تهدید وجودی برای کل منطقه است و نشان‌دهنده اصرار دولت افراطی [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]] برای کشاندن منطقه به رویارویی‌های مستقیم است. آنها همچنین درگذشت فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای را تسلیت گفتند و خواستار موضع متحد برای بازدارندگی اسرائیل و پایان دادن به جنایاتش شدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=حماس حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771436 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:Hezbollah political militia logo.png|20px]] منبعی از [[حزب‌الله لبنان]] به رویترز گفت که این گروه حمله‌ای علیه اسرائیل انجام نخواهد داد.<ref>{{cite web | url=https://www.ynetnews.com/article/9hdpmmkr7 | title=رویترز: حزب‌الله حمله‌ای به اسرائیل در واکنش به حملات به ایران آغاز نخواهد کرد}}</ref> * [[پرونده:Flag of the African Union.svg|20px]] [[اتحادیه آفریقا]] با انتشار بیانیه‌ای حملهٔ اسرائیل به ایران را «تهدیدی جدی برای صلح بین‌المللی» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی شهدا|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|وبگاه=www.qudsonline.ir/news|ناشر=پارس نیوز|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025|تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://www.qudsonline.ir/news/1074312/پیام-روابط-عمومی-سپاه-در-پی-شهادت-فرماندهان-ارشد-نیروی-هوافضا|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|نویسنده=شهدا|کد زبان=جنگ}}</ref> * [[پرونده:OIC Logo since 2011.svg|30px]][[سازمان همکاری اسلامی]]: دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی این حمله را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت و امنیت ایران» توصیف کرد و تأکید کرد که چنین حملاتی نقض آشکار قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. این سازمان در بیانیه‌ای رسمی گفت: «این رفتار خصمانه غیرقابل توجیه، تشدید خطرناکی است که امنیت، صلح و ثبات را در کل منطقه تهدید می‌کند» و خواستار «اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این تخلفات» شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان="التعاون الإسلامی" تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران.. تهدید خطیر لأمن المنطقة |نشانی=https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة |وبگاه=arabi21.com|ناشر=عربی 21|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613160525/https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> == جستارهای وابسته == {{چندستونه}} * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] * [[حملات اکتبر ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل]] * [[حمله پهپادی به تأسیسات نظامی در اصفهان]] * [[روابط اسرائیل و ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[مذاکرات ایران و آمریکا]] * [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] {{پایان چندستونه}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} [[رده:ایران در ۱۴۰۴]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:حمله‌های پهپادی در ایران]] [[رده:حمله‌های هوایی در ایران]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:عملیات‌های موساد]] [[رده:عملیات‌های نظامی ایران]] 1wamn08fzl0i9xfykwypckwkq4pp71y 42127804 42127792 2025-06-19T00:34:19Z ارژنگ 251265 /* بین‌المللی */ 42127804 wikitext text/x-wiki {{رویداد روز}} {{Infobox military operation | name = عملیات اسرائیل علیه ایران | partof = [[جنگ ایران و اسرائیل]] | image = Pictures of the Israeli attack on Tehran 1 Mehr (2).jpg | caption = انفجارها در تهران | scope = [[جنگ پیش‌دستانه]] | objective = آسیب به برنامه هسته‌ای ایران<ref>{{cite news |last1=Horovitz |first1=David |title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities |url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/ |access-date=13 June 2025 |work=[[تایمز اسرائیل]] |date=13 June 2025}}</ref> | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه، هفته و روز|month1=۰۶|day1=۱۳|year1=۲۰۲۵}}) | location = ایران | target = ''[[#فهرست منطقه‌های مورد حمله]]'' * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * خانه‌های افراد نظامی، شامل [[محمد باقری]]، [[حسین سلامی]]، [[غلامعلی رشید]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]] * تأسیسات نظامی * خانه‌های مسکونی در تهران | planned_by = اسرائیل | executed_by = {{Tree list}} * {{نیروهای مسلح|Israel}} ** {{نیروی هوایی|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{Tree list/end}} | casualties = '''به ادعای ایران:'''{{سخ}}۲۲۴+ کشته{{سخ}}۱٫۲۷۷+ مجروح<ref>{{یادکرد خبر|پیوند = https://www.asriran.com/fa/news/1069052/1485-شهید-و-مجروح-در-حملات-اسرائیل-90-درصد-غیر-نظامی-اند-%C2%A0 |عنوان =1485 شهید و مجروح در حملات اسرائیل / 90 درصد غیرنظامی اند |ناشر = عصر ایران |تاریخ =۱۵ ژوئن ۲۰۲۵ |بازیابی = ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> }} از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، [[اسرائیل]] به چندین نقطه در سراسر ایران حملاتی انجام داد. این حملات با نام رمز '''عملیات شیر برخاسته'''{{efn|به {{langx|he|מבצע עם כלביא}}}}<ref>{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}</ref><ref name="JPost20250613b">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref> که توسط [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] انجام شد، تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی، مناطق مسکونی و منازل مقامات ارشد نظامی را هدف قرار داد. این عملیات موجب وارد آمدن خسارت به سایت‌های کلیدی هسته‌ای و کشته شدن چندین مقام ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی شد. همچنین حملاتی در مناطق مسکونی رخ داد که به گزارش دولت ایران<ref name="CNNLive20250615"/> و فعالان<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israel and Iran trade strikes for third day as hundreds reported dead |url=https://www.politico.com/news/2025/06/15/israel-and-iran-trade-strikes-for-third-day-as-hundreds-reported-dead-00406991 |access-date=16 June 2025 |website=POLITICO |language=en |agency=Associated Press}}</ref> منجر به تلفات غیرنظامی شد. این حمله بزرگ‌ترین حمله به ایران از زمان [[جنگ ایران و عراق]] در دهه ۱۹۸۰ بود.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> در طی این حملات، انفجارهایی در سراسر [[تهران]] از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد در آن ساکن بودند گزارش شد. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پیاپی خبر دادند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-13|تاریخ بازبینی=2025-06-13|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Farnaz|نام خانوادگی=Fassihi|نام۲=Qasim|نام خانوادگی۲=Nauman|نام۳=Aaron|نام خانوادگی۳=Boxerman|نام۴=Patrick|نام خانوادگی۴=Kingsley|نام۵=Ronen|نام خانوادگی۵=Bergman}}</ref> همچنین انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] از مهم‌ترین سایت‌های [[برنامه هسته‌ای ایران]] قرار دارد گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|نشانی=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|وبگاه=www.timesofisrael.com|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Agencies and ToI Staff}}</ref> سایت‌های هسته‌ای در [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] ،[[خرم‌آباد]]، همدان و تبریز نیز هدف قرار گرفتند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Live - Khamenei vows payback after Israel attacks Iran, kills top commanders|نشانی=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506138621|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=en}}</ref> در این حملات، فرمانده کل [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]]، [[حسین سلامی]]، فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|هوافضای سپاه]]، [[امیرعلی حاجی‌زاده]]<ref>{{Citation|title=کشته شدن ۲۰ فرمانده ارشد سپاه در حملات اسرائیل به ایران|url=https://www.iranintl.com/video/ott_9e5345396ea746e1a47da170f0b87017|accessdate=2025-06-14|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=شهادت سردار سلامی و تنی چند از فرماندهان سپاه|نشانی=[https://www.irna.ir/news/85860919/](https://www.irna.ir/news/85860919/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=ایرنا|زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: حسین سلامی، فرمانده سپاه، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، در حملهٔ اسرائیل به شهادت رسید|نشانی=[https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C](https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/salami-head-of-iran-s-islamic-revolutionary-guard-corps-killed-in-israel-s-attack-Q3i3is8ufPHTmq1qjt6C)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=وال استریت ژورنال|زبان=en-US}}</ref> و رئیس [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح ایران]]، [[محمد باقری]] کشته شدند.<ref name="JPost20250613b2">{{یادکرد وب|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|عنوان=احتمال به شهادت رسیدن محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، در حمله اسرائیل|نشانی=[https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580](https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857580)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=جروزالم پست|زبان=en}}</ref> دو دانشمند هسته‌ای به نام‌های [[فریدون عباسی]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] نیز در این حملات به کشته شدند.<ref name="TimesOfIsraelLive202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: دو دانشمند هسته‌ای در حمله اسرائیل شهید شدند|نشانی=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-state-media-names-two-nuclear-scientists-killed-in-israeli-strike/)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=تایمز آو اسرائیل|زبان=en-US}}</ref> در این حملات، علاوه بر [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|نیروهای نظامی ایران]]، تعدادی از غیرنظامیان نیز کشته شدند.<ref name="Barrons202506132">{{یادکرد وب|عنوان=رسانه‌های دولتی ایران: در حملات اسرائیل به تهران، غیرنظامیان نیز کشته شدند|نشانی=[https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead](https://www.barrons.com/news/iran-state-media-says-civilians-killed-in-israel-strikes-on-tehran-97ab1ead)|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=بارونز|زبان=en-us}}</ref> ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفتند شامل سایت‌های هسته‌ای، تأسیسات نظامی و مناطق مسکونی بودند.<ref name="APNewsVideo202506133">{{یادکرد رسانه تصویری|نشانی=[https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64](https://apnews.com/video/irans-state-tv-footage-shows-residential-building-in-tehran-damaged-by-israeli-strike-b494f6b86d1e4cbe847ce53607985d64)|عنوان=تصاویر تلویزیون دولتی ایران ساختمان مسکونی آسیب‌دیده در تهران بر اثر حملهٔ اسرائیل را نشان می‌دهد|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|نوع=خبر|زبان=en|ناشر=آسوشیتد پرس|تاریخ بازبینی=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در ماه‌های منتهی به این حمله، ایران و [[ایالات متحده آمریکا]] در حال مذاکره برای توافق هسته‌ای جدیدی بودند؛ پس از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] مشارکت ایالات متحده را در [[برنامه جامع اقدام مشترک]] در جریان [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ]] به حالت تعلیق درآورد. یک روز پیش از حمله، [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] (IAEA) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به دلیل عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای‌اش ناقض مقررات اعلام کرد.<ref name="Euronews202506122">{{یادکرد وب|عنوان=ناظر هسته‌ای سازمان ملل: ایران به تعهدات خود پایبند نیست|نشانی=https://www.euronews.com/2025/06/12/un-nuclear-watchdog-finds-iran-in-non-compliance-with-nuclear-obligations|تاریخ بازبینی=۱۲ ژوئن ۲۰۲۵|وبگاه=یورونیوز}}</ref> ایران در واکنش، از آغاز فعالیت یک سایت جدید غنی‌سازی و نصب سانتریفوژهای پیشرفته خبر داد. از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران در پاسخ به حملات، مجموعه‌ای از موشک‌های بالستیک و پهپادها را [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل|به سوی اسرائیل پرتاب کرد]].<ref>{{Cite news |last=Erlanger |first=Steven |date=13 June 2025 |title=At a Weak Moment, Iran Weighs Difficult Options to Respond to Israel |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-choices-israel-attacks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> ایران همچنین تهدید کرد که در صورت ارائه کمک به اسرائیل، پایگاه‌های نظامی آمریکا، بریتانیا و فرانسه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news |last1=Borger |first1=Julian |last2=Graham-Harrison |first2=Emma |date=2025-06-14 |title=Iran threatens to target American, British and French military bases |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/14/iran-threatens-to-target-american-british-and-french-military-bases |access-date=2025-06-16 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> در یک سخنرانی تلویزیونی، [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، اظهار داشت که این حمله با هدف «مهار تهدید ایران برای بقای اسرائیل» از طریق هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران انجام شده است،<ref>{{Cite web |last=Rebane |first=Katie Polglase, Gianluca Mezzofiore, Christian Edwards, Henry Zeris, Avery Schmitz, Teele |date=2025-06-13 |title=How Israel’s campaign to wipe out Iran’s nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref> برنامه‌ای که دولت ایران ادعا می‌کند صلح‌آمیز است.<ref>{{Cite web |author1=Teele Rebane |author2=Katie Polglase |author3=Gianluca Mezzofiore |author4=Christian Edwards |author5=Henry Zeris |author6=Avery Schmitz |date=13 June 2025 |title=How Israel's campaign to wipe out Iran's nuclear program unfolded |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/middleeast/how-israels-campaign-to-wipe-out-irans-nuclear-program-unfolded-invs |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> برخی گمانه‌زنی کردند که اسرائیل ممکن است همچنین به دنبال سرنگونی دولت ایران باشد.<ref>{{cite news |title=Netanyahu to dissident media: Israel can help Iranians topple regime |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857972 |work=The Jerusalem Post |date=16 June 2025 |language=en}}</ref><ref>{{cite news |last1=Lewis |first1=Jeffrey |title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/ |work=Foreign Policy |date=25 June 2025}}</ref> حملات اسرائیل مورد تحسین برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران،<ref name="JNS20250613"/> و همچنین ترامپ قرار گرفت که از ایران خواست فوراً به [[مذاکرات ایران و آمریکا|توافق هسته‌ای]] تن دهد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=2025-06-16 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=2025-06-12 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=2025-06-16 |website=CNN |language=en}}</ref> روسیه، چین و چندین کشور در خاورمیانه این حملات اسرائیل را محکوم کردند. اتحادیه اروپا به همراه کشورهای کلیدی اروپایی، ایران را به‌عنوان نیرویی بی‌ثبات‌کننده محکوم کردند،<ref>{{Cite web |last=Mojtahedi |first=Negar |date=2025-06-16 |title=Europe backs Israel, blames Iran for instability |url=https://www.iranintl.com/en/202506167997 |access-date=2025-06-16 |website=www.iranintl.com |language=en}}</ref> تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد، آن را «تهدیدی وجودی» خواندند و از هر دو طرف، اسرائیل و ایران، خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=2025-06-15 |access-date=2025-06-16 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has ‘Grave Concerns’ on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷|انقلاب اسلامی ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>. در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] <ref group="و">IAEA</ref> که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN202506132">{{Cite news|last=McGurk|first=Brett|date=13 June 2025|title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far|url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis|access-date=16 June 2025|language=en|work=CNN}}</ref><ref>{{Cite news|title=Will Iran’s hated regime implode?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode|access-date=2025-06-17|work=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> روزنامه [[جروزالم پست]] گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks|url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597|access-date=16 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref>: {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == حملات == {{بیشتر|جنگ ایران و اسرائیل#حملات توسط اسرائیل{{!}}جنگ ایران و اسرائیل § حملات توسط اسرائیل}} === فهرست منطقه‌های مورد حمله === {| class="wikitable sortable" !شهر / منطقه !مکان‌ها |- |تهران | * [[قیطریه]] * [[نیاوران]] * غرب تهران و [[دریاچه چیتگر]] * [[شرق تهران]] * مهرآباد * حملات متعدد به شهرک محلاتی * [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]]، [[میدان نوبنیاد|نوبنیاد]] * [[کامرانیه]] * [[نارمک]] * [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[بلوار اندرزگو|اندرزگو]] * مجتمع ارکید در [[خیابان ستارخان|ستارخان]] * شهرک شهید دقایقی (حملات گسترده) * فرحزادی * ستاد کل نیروهای مسلح * [[ازگل]] * محل اقامت علی شمخانی * [[شهرآرا (محله)|شهرآرا]] * مجتمع استادان، میدان کتاب، [[سعادت‌آباد (تهران)|سعادت‌آباد]] * [[شهرک مرزداران|مرزداران]] |- |البرز | * [[گرمدره]] * [[فردیس]] * [[نظرآباد]] * [[مهرشهر]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله اسرائیل به کرج ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ / کدام مناطق آسیب دید؟|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/fa/news/2066833/حمله-اسرائیل-به-کرج-۲۶-خرداد-۱۴۰۴-کدام-مناطق-آسیب-دید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۶–۰۱:۰۱|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=اقتصاد|نام خانوادگی=آنلاین}}</ref> * [[ماهدشت]] |- |کرمانشاه | * کرمانشاه * کنگاور |- |لرستان | * بروجرد * خرم‌آباد * کارخانه [[فردا موتورز]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارخانه فردا موتورز در بروجرد هدف حمله موشکی اسرائیل قرار گرفت؛ شهادت جمعی از پرسنل و کارگران!|نشانی=https://gadgetnews.net/999978/farda-motors-factory-boroujerd-targeted-by-israeli-missile-attack/|وبگاه=گجت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=علیرضا|نام خانوادگی=قادرمیهنی}}</ref> |- |سایر شهرها و مکان‌های حساس | * حملات متعدد به [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] * [[پارچین|تاسیسات پارچین]] * چندین پایگاه نظامی در تهران * [[خنداب]] * [[تأسیسات آب سنگین اراک]] * [[همدان]] * [[قصر شیرین]] * [[تبریز]] * [[پیرانشهر]] * [[ایلام]] * [[اراک]] * [[زرندیه]] * [[خمین]] * [[آبادان]] * [[اصفهان]] |} == تلفات و خسارات == === خسارات وارده به ایران === ==== کشته‌های ایرانی ==== {{همچنین ببینید|ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترورهای هدفمند اسرائیل}} گزارش‌هایی از کشته شدن فرماندهان ارشد ایرانی منتشر شده است. [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، [[سرلشکر]] [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} ==== دیگر کشته‌شدگان ==== در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/news/85860964/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%AC-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D8%B4%D8%AF/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == واکنش‌ها == === داخلی === دولت ایران محدودیت‌هایی در دسترسی به اینترنت اعمال کرد.<ref>{{cite web | url=http://www.sharghdaily.ir/بخش-جامعه-220/1020936-اختلال-محدودیت-روی-اینترنت-همزمان-با-حمله-اسرائیل-به-ایران-دسترسی-به-واتس-اپ-محدود-شد | title=اختلال و محدودیت روی اینترنت همزمان با حمله اسرائیل به ایران / دسترسی به واتس‌اپ محدود شد}}</ref><ref>{{cite web | url=https://rasanews.ir/fa/news/783695/بیانیه-دادستانی-کل-کشور-خطاب-به-فعالان-مجازی-و-رسانه-ها | title=بیانیه دادستانی کل کشور خطاب به فعالان مجازی و رسانه‌ها}}</ref> پس از حمله، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد که محدودیت‌هایی بر اینترنت تا پایان وضعیت اضطراری در کشور اعمال خواهد شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه وزارت ارتباطات به دنبال اعمال محدودیت بر اینترنت کشور|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/6498553/اطلاعیه-وزارت-ارتباطات-به-دنبال-اعمال-محدودیت-بر-اینترنت-کشور|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اینترنت ایران، محدود شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068372/اینترنت-ایران-محدود-شد|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۳–۱۴:۳۴|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> به گفته روزنامه‌نگار ثمانه قدرخان از ایران‌وایر، حکومت اینترنت را محدود می‌کند تا از رسیدن تصاویر صف‌های نان، پمپ بنزین و کمبود غذا به خارج جلوگیری کند و بحران داخلی را از جهان پنهان کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زنده - اسرائیل هشدار داد که حمله به تأسیسات نفتی و گازی را بررسی می‌کند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/liveblog/2025-Israel-attack-Iran|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> در پاسخ به محدودیت اینترنت توسط حکومت، [[ایلان ماسک]]، مالک شرکت [[استارلینک]]، فعال بودن خدمات اینترنت شرکت استارلینک برای مردم ایران را اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پاسخ ایلان ماسک به درخواست کمک برای مردم ایران: اینترنت استارلینک فعال است|نشانی=https://ir.voanews.com/a/starlink-iran-musk-internet/8039155.html|وبگاه=صدای آمریکا|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایلان ماسک اعلام کرد که پوشش اینترنت استارلینک برای ایران فعال است|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506142189|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran war: Elon Musk’s Starlink provides internet to Iranians after country cuts off access amid conflict|نشانی=https://www.financialexpress.com/life/technology-israel-iran-conflict-elon-musks-starlink-provides-internet-to-iranians-after-country-cuts-off-access-amid-war-3879933/|وبگاه=FE Tech Bytes|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> سخنگوی سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد که پروازهای داخلی و خارجی ایران لغو و آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته شده است. ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌داد هواپیماهای مسافربری همچنان در حال ترک [[فرودگاه مهرآباد]] هستند به گفته رسانه‌های داخلی، دلیل پرواز هواپیماهای مسافربری، انتقال آنان به مکان‌های امن و دور از دسترس اسرائیل است.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=لغو کلیه پروازها؛ آسمان ایران تا اطلاع ثانوی بسته است|نشانی=https://persianepochtimes.com/domestic-flights-canceled-iranian-skies-closed-until-further-notice/|وبگاه=persianepochtimes.com|تاریخ=۱۴۰۴-۰۳-۲۴\۱۶:۳۸:۰۰|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa-IR}}</ref> سخنگوی [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]]، [[ابوالفضل شکارچی]]، وعدهٔ انتقام از اسرائیل و ایالات متحده را داد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Farnaz Fassihi |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، پس از حملات بیانیه‌ای صادر کرد و این حملات را «جنایت» خواند و هشدار داد که «[[رژیم صهیونیستی]] سرنوشتی تلخ و دردناک برای خود رقم زده است، نیروهای مسلح رژیم رذل صهیونی را بیچاره خواهند کرد».<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's Supreme Leader: Israel must prepare for 'bitter and painful' fate following attack |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771208 |website=Al Jazeera}}</ref> [[وزارت امور خارجه (ایران)|وزارت امور خارجه]] اعلام کرد که ایران طبق [[منشور سازمان ملل]] حق «قانونی و مشروع» برای پاسخ‌گویی به حملات اسرائیل را دارد و همچنین ایالات متحده را مسئول «آثار و پیامدهای خطرناک ماجراجویی رژیم صهیونیستی» دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Iran says US will also be responsible for Israel's 'adventure' |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771277 |website=Al Jazeera}}</ref> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] اعلام کرد که حتی پس از کشته شدن فرمانده‌اش، [[حسین سلامی]]، آمادهٔ پاسخ‌گویی است.<ref name="AlJazeeraLive20250613"/> نماینده مجلس، [[علاءالدین بروجردی]]، اعلام کرد که «ایران در [[مذاکرات ایران و آمریکا|دور ششم مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده]] در [۱۵ ژوئن] و تا اطلاع ثانوی شرکت نخواهد کرد.»<ref>{{cite web | url=https://report.az/en/other-countries/iran-refuses-to-continue-nuclear-talks-with-us/ | title=Iran refuses to continue nuclear talks with US | website=Report.az}}</ref> رئیس‌جمهور پیشین، [[سید محمد خاتمی|محمد خاتمی]]، این «عمل جنایتکارانه» را محکوم کرد و خواستار آن شد که سازمان ملل باید «در صف مقدم» تلاش‌ها برای «جلوگیری از فجایع بیشتر از طریق محکومیت جدی و جامع اسرائیل» باشد.<ref name="jaz">{{cite news | url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions | title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites | work=Al Jazeera | date=13 June 2025}}</ref> معترضان در [[قم]] خواستار انتقام‌گیری شدند.<ref name="jaz"/> نتانیاهو اعلام کرد که «نشانه‌هایی داریم که رهبران ارشد رژیم ایران در حال جمع کردن وسایل خود هستند» و افزود که آنها احساس کرده‌اند چه چیزی در راه است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بنیامین نتانیاهو: رهبران جمهوری اسلامی در حال جمع کردن وسایل خود هستند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506143965|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> گزارش‌های سایت ردیابی پرواز «فلایت‌رادار» ویدیوهایی که به [[ایران اینترنشنال]]{{منبع بهتر}} ارسال شده، اوضاع غیرعادی در حوالی [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد|فرودگاه مهرآباد]] تهران را پس از حمله اسرائیل نشان می‌دهند، جایی که شهروندان می‌گویند هیچ پروازی فرود نمی‌آید و هواپیماها با فاصله‌های کوتاه پشت سر هم فرودگاه را ترک می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=پرواز هواپیماها از تهران با وجود دستور «پرواز ممنوع» / آیا وابستگان مسئولین در حال فرار هستند؟|نشانی=https://iranianuk.com/20250614140444017/پرواز-هواپیماها-از-تهران-با-وجود-دستور-پرواز-ممنوع-آیا-وابستگان-مسئولین-در-حال-فرار-هستند|وبگاه=iranianuk.com|تاریخ=2025|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=iranianuk.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسئولان جمهوری اسلامی در حال فرار؟ + ادعای جنجالی نتانیاهو|نشانی=https://news.gooya.com/2025/06/post-98877.php|وبگاه=news.gooya.com|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، ایران اینترنشنال گزارش داد که [[سید علی‌اصغر حجازی|علی‌اصغر حجازی]]، قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای، با [[روسیه]] برای خروج خود و خانواده‌اش از کشور مذاکره می‌کند و چندین مقام ارشد دیگر نیز پیشنهادهای مشابهی از مسکو برای تخلیه از طریق کریدور امن دریافت کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=قائم‌مقام دفتر خامنه‌ای و دیگر مقام‌ها برای خروج از ایران با روسیه وارد مذاکره شده‌اند|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506154853|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa}}</ref> بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. این روند پس از هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، سرعت گرفت.<ref name=":03">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref> {{همچنین ببینید|خروج گسترده از تهران ۱۴۰۴}} === اسرائیل === نتانیاهو مدعی شد که ایران به اندازهٔ کافی [[غنی‌سازی اورانیوم|اورانیوم غنی‌شده]] برای ساخت نه [[جنگ‌افزار هسته‌ای|بمب هسته‌ای]] در اختیار دارد.<ref name="TheTelegraph20250613">{{Cite news|last=Bodkin|first=Henry|date=2025-06-13|title=Iran could have built '15 nuclear bombs within days', says Israel after strike|url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-attack-nuclear-iran-air-strikes/|access-date=2025-06-13|work=The Telegraph|language=en-GB|issn=0307-1235}}</ref> نتانیاهو از دونالد ترامپ بابت حمایت‌هایش تشکر کرد و گفت این حمله یک ضرورت عملیاتی فوری برای عقب‌راندن تهدید غنی‌سازی اورانیوم بود.<ref>{{cite web|url=https://www.nbcnews.com/now/video/israel-launched-strikes-on-iran-to-roll-back-uranium-threat-netanyahu-says-241496645844|title=Israel launched strikes on Iran to 'roll back uranium threat,' Netanyahu says|website=[[ان‌بی‌سی نیوز]]}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.timesofisrael.com/an-immediate-operational-necessity-why-israel-finally-attacked-irans-nuclear-facilities/amp/|title='An immediate operational necessity': Why Israel finally attacked Iran's nuclear facilities|work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite web|date=12 June 2025|title=Live updates: Israel strikes Iran as fears of another war mount|url=https://www.nbcnews.com/world/iran/live-blog/israel-strikes-iran-middle-east-conflict-live-updates-rcna212727|access-date=12 June 2025|website=NBC News}}</ref> او همچنین گفت که حملات «تا زمانی که لازم باشد برای رفع تهدید نابودی ما» ادامه خواهد یافت.<ref>{{Cite web|url=https://www.1news.co.nz/2025/06/13/israel-attacks-iran-strikes-to-continue-for-as-many-days-as-it-takes/|title=Israel attacks Iran, strikes to continue 'for as many days as it takes'|website=1News}}</ref><ref name="TheTelegraph20250613"/> [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح اسرائیل|رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل]]، [[ایال زمیر]]، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که [[نیروی زمینی اسرائیل|نیروهای زمینی ارتش اسرائیل]] در حال «بسیج ده‌ها هزار سرباز و آماده‌سازی در تمام مرزها» هستند و هشدار داد که «هر کسی که قصد مقابله با ما را داشته باشد، بهای سنگینی خواهد پرداخت» و اینکه «هم‌اکنون در نقطهٔ بازگشت‌ناپذیر قرار داریم».<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israeli military chief says army 'mobilising tens of thousands' of soldiers|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771145|website=Al Jazeera English}}</ref> رهبر اپوزیسیون اسرائیل، [[یائیر لاپید]]، که از منتقدان جدی نتانیاهو است، حمایت کامل خود را از عملیات علیه ایران اعلام کرد.<ref>{{Cite news|last=|date=2025-06-13|title=Israel attacks Iran’s nuclear and missile sites and kills top military officials|url=https://www.thehindu.com/news/international/israel-preemptive-strike-on-iran-june-13-2025/article69689723.ece|access-date=|work=[[هندو (روزنامه)]]|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === بین‌المللی === * {{پرچم|اردن}}: وزارت امور خارجهٔ اردن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «پادشاهی هاشمی اردن با شدیدترین لحن تجاوز اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند و آن را نقض آشکار حاکمیت یک کشور عضو سازمان ملل و نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل می‌داند.»<ref name="سی ان ان عربی"/> * {{پرچم|ارمنستان}}: وزارت امور خارجه این کشور حمله «یکجانبه علیه ایران» را محکوم کرد و آن را خطری برای «تلاش‌های صلح‌آمیز، ثبات منطقه‌ای و صلح جهانی» دانست.<ref>{{cite web |title=The unilateral attack against #Iran is deeply concerning. Taking place especially ahead of the next round of negotiations, it endangers the peaceful efforts as well as overall regional stability & global peace. |url=[https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810](https://x.com/MFAofArmenia/status/1933423407795732810) |publisher=Armenian MFA |archive-url=[https://archive.is/w9kz4](https://archive.is/w9kz4) |archive-date=13 June 2025 |date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|استرالیا}}: [[وزیر امور خارجه استرالیا]] [[پنی وانگ]] ابراز نگرانی شدید از تنش‌های فزاینده میان ایران و اسرائیل کرد و هشدار داد که این وضعیت ممکن است «منطقه‌ای که هم‌اکنون ناپایدار است را بیش از پیش بی‌ثبات کند».<ref>{{Cite news |last1=Pal |first1=Alasdair |last2=Pal |first2=Alasdair |date=13 June 2025 |title=Australia 'alarmed' by escalation between Israel and Iran |url=[https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/asia-pacific/australia-alarmed-by-escalation-between-israel-iran-2025-06-13/) |access-date=13 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref> * {{پرچم|اسرائیل}}: [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]]، حملات کشورش را اقدامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای خواند و آن را «لحظهٔ تعیین‌کننده» توصیف کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|افغانستان}}: مقامات طالبان افغانستان روز جمعه حملات گسترده اسرائیل به ایران را محکوم کردند و گفتند این حملات ناقض قوانین بین‌المللی بوده و ناامنی منطقه‌ای را تشدید می‌کند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=نتانیاهو: نبرد ما علیه رژیم خودکامه است نه علیه مردم ایران |نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3 |وبگاه=bbc.com/persian |ناشر=بی‌بی‌سی فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613152541/https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|آلمان}}: صدراعظم [[فریدریش مرتس]] خواستار خویشتنداری ایران و اسرائیل شد و تأکید کرد که آلمان از «تمام ابزارهای دیپلماتیک» برای جلوگیری از تشدید بحران استفاده خواهد کرد. او تأیید کرد که نخست‌وزیر اسرائیل او را از عملیات مطلع ساخته و بر حق اسرائیل برای دفاع از خود و عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=Germany's Merz says Netanyahu informed him of attack on Iran |url=[https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/europe/germanys-merz-says-netanyahu-informed-him-attack-iran-2025-06-13/) |access-date=2025-06-13 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=German Chancellor: "The goal must remain that Iran cannot develop nuclear weapons" |url=[https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio](https://www.ynetnews.com/article/lndy34vio) |access-date=2025-06-13 |work=Ynetnews |language=en}}</ref> * {{پرچم|امارات متحده عربی}}: امارات متحده عربی با «شدیدترین لحن» حمله نظامی اسرائیل به ایران را محکوم کرد و نگرانی عمیق خود را از ادامه تشدید تنش و پیامدهای آن برای امنیت و ثبات منطقه ابراز داشت. وزارت امور خارجه امارات متحده عربی در بیانیه‌ای بر اهمیت اعمال حداکثر خویشتنداری و احتیاط برای جلوگیری از خطرات و گسترش درگیری تأکید کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=الإمارات تدین بشدة الاستهداف العسکری الإسرائیلی لإیران |نشانی=https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|وبگاه=skynewsarabia.com |ناشر=اسکای نیوز عربی|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155716/https://www.skynewsarabia.com/middle-east/1802815-الإمارات-تدين-بشدة-الاستهداف-العسكري-الإسرائيلي-لإيران|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|ایالات متحده آمریکا}}: رئیس‌جمهور [[دونالد ترامپ]] در [[تروت سوشال]] نوشت: «ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران هستیم.»<ref>{{Cite news |last=Crilly |first=Rob |date=2025-06-13 |title=اسرائیل تازه شروع کرده است، اما آیا ایران ضعیف شده می‌تواند پاسخ دهد؟ |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/13/israel-strikes-iran-retaliation-trump-united-states/ |access-date=2025-06-13 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> ترامپ همچنین هشدار داد که ایران باید «اکنون توافق کند» در مورد برنامه هسته‌ای خود یا با «اقدام نظامی مخرب‌تر و مرگبارتر» روبه‌رو شود. او گفت که قبلاً «مرگ و ویرانی بزرگی» رخ داده و هشدار داد که حملات آینده «حتی بی‌رحمانه‌تر» خواهد بود. ترامپ از ایران انتقاد کرد که فرصت‌های متعددی برای رسیدن به توافق را رد کرده است و گفت به آنها گفته «فقط این کار را انجام دهید»، اما آنها «نتوانستند آن را به انجام برسانند». او متعهد شد که حمایت نظامی مستمر از اسرائیل ادامه دهد و گفت: «اسرائیل مقدار زیادی از آن دارد، با بیشتر که در راه است - و آنها می‌دانند چگونه از آن استفاده کنند.»<ref>{{Cite web|title=Trump tells Iran to make a deal or face 'even more brutal' attacks|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/trump-tells-iran-to-make-a-deal-or-face-even-more-brutal-attacks/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] [[مارکو روبیو]] گفت اسرائیل به صورت مستقل عمل کرده و آمریکا در آن دخالت نداشته است. او گفت اسرائیل به آمریکا اطلاع داده حمله را به عنوان دفاع از خود می‌داند. روبیو هشدار داد: «ایران نباید منافع یا کارکنان آمریکا را هدف قرار دهد» و همچنین گفت دولت تمام اقدامات لازم را انجام داده و با شرکای منطقه‌ای در ارتباط است.<ref name="APNewsLive"/><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=آمریکا تأیید کرد در حملات اسرائیل به ایران دخالتی ندارد |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857576 |access-date=13 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> رهبر اکثریت سنای آمریکا [[جان تون]] گفت ایران توافق عدم اشاعه را نقض کرده و مدتهاست آرزوی نابودی اسرائیل را دارد.<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[لیندسی گراهام]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و نوشت «بازی شروع شد. برای اسرائیل دعا کنید.»<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «بازی شروع شد»، می‌گوید سناتور کلیدی آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771040 |website=Al Jazeera English}}</ref> رئیس [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] [[مایک جانسون]] حمایت خود را از حملات اعلام کرد و گفت اسرائیل «حق دارد» و «حق دفاع از خود را دارد.»<ref>{{Cite news |last1=Kingsley |first1=Patrick |last2=Boxerman |first2=Aaron |last3=Fassihi |first3=Farnaz |date=13 June 2025 |title=به‌روزرسانی از رابرت جیمیسون |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title= «اسرائیل حق دارد»: قانون‌گذار ارشد آمریکا |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771289 |website=Al Jazeera}}</ref> سناتور [[جیم ریش]] گفت: «ما امشب در کنار اسرائیل هستیم و برای امنیت مردمش و موفقیت این اقدام یک‌جانبه دفاعی دعا می‌کنیم.»<ref name="JewishInsider20250613">{{Cite web |last=Rod |first=Marc |date=13 June 2025 |title=سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه و دموکرات‌های طرفدار اسرائیل حمایت خود را از حمله اسرائیل به ایران اعلام کردند |url=https://jewishinsider.com/2025/06/senior-republican-senators-pro-israel-dems-express-support-for-israels-strike-against-iran/ |access-date=13 June 2025 |website=Jewish Insider |language=en-US}}</ref> ریش به ایران هشدار داد به آمریکا حمله نکند و گفت: «ایران اگر به آمریکا حمله کند، احمق خواهد بود.»<ref name="JewishInsider20250613"/> سناتور [[جک رید (سیاستمدار)|جک رید]] گفت: «تصمیم نگران‌کننده اسرائیل برای حملات هوایی به ایران، تشدیدی بی‌ملاحظه است که خطر شعله‌ور شدن خشونت منطقه‌ای را دارد.»<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=سناتور آمریکایی «تشدید بی‌ملاحظه» اسرائیل را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771076 |access-date=12 June 2025 |website=[[الجزیره انگلیسی]]}}</ref> سناتور [[جان فترمن]] نیز از اسرائیل حمایت کرد.<ref name="JewishInsider20250613"/>[[مارکو روبیو]]، [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] مدعی شد که آمریکا در حملات اسرائیل دخالت نداشته است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ «فرمانده سپاه کشته شد»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> * {{پرچم|اندونزی}}: [[وزارت امور خارجه (اندونزی)|وزارت امور خارجه اندونزی]] حمله گسترده اسرائیل به تهران در بامداد جمعه را به‌شدت محکوم کرد و هشدار داد که این حمله می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند.<ref>{{cite web | title=Indonesia Condemns Israel’s Attack on Iran, Warns of Broader Conflict | website=Jakarta Globe | url=https://jakartaglobe.id/news/indonesia-condemns-israels-attack-on-iran-warns-of-broader-conflict | access-date=2025-06-13}}</ref> سخنگوی این وزارتخانه، «رولیانسیا سومیرات»، تأکید کرد که همه کشورها موظف به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز اختلافات و بر اساس حقوق بین‌الملل هستند.<ref>{{cite web | last=Iyabu | first=Ahmad Fauzi | title=Israel Attacks Iran, Indonesia Reminds Obligation To Settle Differences Peacefully | website=VOI - Waktunya Merevolusi Pemberitaan | date=2025-06-13 | url=https://voi.id/en/news/488405 | access-date=2025-06-13}}</ref> * {{پرچم|بریتانیا}}: [[کی‌یر استارمر]] از «تمام طرف‌ها خواست عقب‌نشینی کنند» و «به دیپلماسی بازگردند.»<ref>{{Cite web |title=جدیدترین اخبار سیاسی: استارمر خواستار «عقب‌نشینی تمام طرف‌ها» پس از حملات اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای ایران شد |url=https://news.sky.com/story/politics-latest-spending-review-rachel-reeves-labour-keir-starmer-12593360 |access-date=2025-06-13 |website=Sky News |language=en}}</ref> * {{پرچم|پاکستان}}: پاکستان در بیانیه‌ای حمله اسرائیل را محکوم کرد و اعلام کرد که در «همبستگی کامل» با مردم ایران ایستاده است.<ref name="دانیال عمری"/> [[وزارت امور خارجه پاکستان]] حمله اسرائیل را محکوم کرد و حق دفاع از خود ایران را بر اساس [[فصل هفتم منشور ملل متحد]] تأیید نمود.<ref>{{cite web |title=پاکستان به شدت تجاوز غیرموجه و غیرقانونی اسرائیل علیه جمهوری اسلامی ایران را محکوم می‌کند |url=https://mofa.gov.pk/press-releases/pakistan-strongly-condemns-unjustified-and-illegitimate-aggression-by-israel-against-the-islamic-republic-of-iran |access-date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|ترکیه}}: [[وزارت امور خارجه ترکیه]] حملات را «با شدیدترین الفاظ» محکوم کرد و گفت «اسرائیل نمی‌خواهد مسائل از طریق دیپلماتیک حل شود.»<ref>{{cite web | url=https://www.devdiscourse.com/article/law-order/3457742-turkey-condemns-israeli-air-strike-on-iran-a-call-for-diplomacy | title=ترکیه حمله هوایی اسرائیل به ایران را محکوم کرد: فراخوانی برای دیپلماسی {{!}} Law-Order }}</ref> * {{پرچم|جمهوری چک}}: وزیر امور خارجه [[یان لیپاوسکی]] حملات را واکنشی «معقول» به تهدید هسته‌ای ایران و حمایت آن از حماس و حزب‌الله دانست و افزود: «ایران تعهدات خود به جامعه جهانی را نادیده گرفته و همزمان به تولید سلاح هسته‌ای و اظهارات خصمانه علیه اسرائیل ادامه می‌دهد».<ref>{{Cite web |last=AFP and ToI Staff |title=Czech Republic: Israeli strikes on Iran a ‘reasonable reaction’ to Tehran’s nuclear program, terror support |url=[https://www.timesofisrael.com/liveblog\_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/](https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/czech-republic-israeli-strikes-on-iran-a-reasonable-reaction-to-tehrans-nuclear-program-terror-support/) |access-date=2025-06-13 |website=[www.timesofisrael.com](http://www.timesofisrael.com) |language=en-US}}</ref> * {{پرچم|چین}}: سخنگوی [[وزارت امور خارجه جمهوری خلق چین]] [[لین جیان]] خواستار یافتن «راه‌هایی که به صلح و ثبات منطقه‌ای کمک کند» شد.<ref name="jaz"/> سفارت چین در ایران وضعیت را «وخیم و پیچیده» توصیف کرد و به شهروندانش توصیه نمود از مکان‌های شلوغ دوری کنند. سفارت چین در تل‌آویو نیز هشدار مشابهی صادر کرد.<ref name="CNNLive20250612"/><ref>{{cite news | url=[https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/](https://www.reuters.com/world/china/china-cautions-citizens-iran-warns-those-israel-potential-attacks-2025-06-13/) | title=China cautions citizens in Iran, warns those in Israel of potential attacks | work=Reuters | date=13 June 2025}}</ref> * {{پرچم|روسیه}}: به گفته سخنگوی [[ولادیمیر پوتین]]، [[دمیتری پسکوف]]، «روسیه نسبت به تشدید تنش‌ها نگران و آن را محکوم می‌کند».<ref>{{Cite news |last=Rosenberg |first=Steve |date=2025-06-13 |title=روسیه تشدید شدید را محکوم می‌کند |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t |access-date=2025-06-13 |work=BBC |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> * {{پرچم|ژاپن}}: [[دبیر ارشد کابینه ژاپن]] [[یوشیماسا هایاشی]] گفت که دولت «تمام تلاش‌های دیپلماتیک ممکن را برای جلوگیری از وخامت بیشتر اوضاع» ادامه خواهد داد و «تمام تدابیر لازم» را برای حفاظت از اتباع ژاپنی اتخاذ خواهد کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-13 |title=Japan Govt Vows to Protect Nationals after Israel's Iran Attack |url=https://www.nippon.com/en/news/yjj2025061300444/ |access-date=2025-06-13 |website=nippon.com |language=en}}</ref> * {{پرچم|عراق}}: دولت عراق از شکست تلاش‌های دیپلماتیک در جریان [[مذاکرات ایران و آمریکا]] ابراز تأسف کرده و استفاده اسرائیل از زور علیه ایران را «نقض آشکار حقوق بین‌الملل و [[منشور ملل متحد]]» دانست و خواستار تشکیل فوری نشست [[شورای امنیت سازمان ملل متحد]] شد.<ref>{{cite web|url=https://ina.iq/en/politics/40442-alawadi-iraq-condemns-zionist-aggression-on-iran-calls-for-immediate-un-security-council-session.html|title=Alawadi: Iraq Condemns Zionist Aggression on Iran, Calls for Immediate UN Security Council Session|publisher=Iraqi News Agency}}</ref> * {{پرچم|عربستان سعودی}}: [[وزارت امور خارجه عربستان سعودی]] حملات «فجیع» را محکوم کرد و آن را نقض [[حقوق بین‌الملل]] دانست.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=عربستان سعودی حملات به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771345 |website=Al Jazeera}}</ref> * {{پرچم|عمان}}: عمان اسرائیل را مسئول حملات و پیامدهای آن دانست.<ref>{{cite news | url=https://www.ynetnews.com/article/r50d6jocy | title=عمان: «اسرائیل مسئول این تشدید و پیامدهای آن است» | work=Ynetnews | date=13 June 2025 | last1=Ari | first1=Lior Ben}}</ref> * {{پرچم|فرانسه}}: [[ژان نوئل بارو]]، وزیر خارجه فرانسه، ضمن ابراز نگرانی از حملات، تأکید کرد که باید از هرگونه تشدید تنش خودداری شود. فرانسه در عین حال تأکید کرده که اسرائیل حق دفاع از خود را دارد.<ref name="دانیال عمری">{{یادکرد وب |عنوان=واکنش‌های بین‌المللی به حمله اسرائیل به ایران |نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814 |وبگاه=dw.com |ناشر=دویچه وله فارسی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613153339/https://www.dw.com/fa-ir/واکنشهای-بینالمللی-به-حمله-اسرائیل-به-ایران/a-72898814|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|قطر}}: قطر حمله اسرائیل به خاک ایران را به شدت محکوم و تقبیح کرد و آن را «نقض آشکار» حاکمیت و امنیت ایران و نقض آشکار قوانین و اصول حقوق بین‌الملل دانست. وزارت امور خارجهٔ قطر در بیانیه‌ای نگرانی عمیق خود را از این «تشدید خطرناک تنش که در چارچوب الگوی مکرر سیاست‌های تهاجمی که امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند و مانع تلاش‌ها برای کاهش تنش و دستیابی به راه‌حل‌های دیپلماتیک می‌شود»، ابراز کرد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=قطر تدین الهجوم الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "انتهاکا صارخا" لسیادتها|نشانی=https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|وبگاه=kuna.net.kw |ناشر=کونا|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155109/https://www.kuna.net.kw/ArticleDetails.aspx?id=3235722|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|کویت}}: وزارت امور خارجه کویت در بیانیه‌ای اعلام کرد: «وزارت امور خارجه، محکومیت و تقبیح شدید حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران را که نقض آشکار همه قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و تجاوز آشکار به حاکمیت ایران محسوب می‌شود و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند، ابراز می‌دارد.»<ref name="سی ان ان عربی">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل العربیة والخلیجیة علی الضربة الإسرائیلیة بإیران |نشانی=https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran |وبگاه=arabic.cnn.com |ناشر=سی ان ان عربی |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155934/https://arabic.cnn.com/middle-east/article/2025/06/13/gulf-and-arab-countries-reaction-israel-strike-iran|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|لبنان}}: رئیس‌جمهور [[جوزف عون]] در بیانیه‌ای اعلام کرد که این حملات «نه تنها مردم ایران، بلکه تمام تلاش‌های بین‌المللی برای حفظ ثبات در خاورمیانه و کشورهای همسایه را هدف قرار داده است» و «ابتکارات میانجی‌گرانه جاری که به پیشرفت قابل‌توجهی در جهت دستیابی به راه‌حل‌های واقع‌بینانه و عادلانه برای جلوگیری از خطر جنگ در منطقه رسیده بودند را تضعیف می‌کند». وی همچنین خواستار «اقدام فوری و مؤثر برای جلوگیری از پیشبرد اهداف اسرائیل شد؛ اهدافی که به گفته او، روزبه‌روز آشکارتر و در صورت تداوم، به‌شدت خطرناک خواهند بود.»<ref>{{cite news | url=https://nna-leb.gov.lb/en/politics/787314/president-aoun-condemns-israeli-strikes-on-iran-wa | title=President Aoun condemns Israeli strikes on Iran, warns of regional escalation | work=National News Agency}}</ref> * {{پرچم|مصر}}: مصر حملهٔ اسرائیل به ایران را محکوم کرد و آن را «تشدید آشکار و بسیار خطرناک تنش‌های منطقه‌ای» توصیف کرد. وزارت امور خارجه مصر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «تحولات شتابندهٔ فعلی را با نگرانی فراوان دنبال می‌کند» و تجاوز اسرائیل به ایران را «نقض آشکار قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل و تهدیدی مستقیم برای صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» می‌داند.<ref>{{یادکرد وب |عنوان=مصر تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران وتعتبره "تصعیدا سافرا"|ناشر=خبرگزاری آناتولی|نشانی=https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|وبگاه=aa.com.tr| |تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613155343/https://www.aa.com.tr/ar/إسرائيل/مصر-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-وتعتبره-تصعيدا-سافرا-/3596523|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|زبان=عربی}}</ref> * {{پرچم|نیوزیلند}}: [[نخست‌وزیر نیوزیلند]] [[کریستوفر لکسون]] این حملات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و [[وزیر امور خارجه (نیوزیلند)|وزیر امور خارجه]] [[وینستن پیترز]] خواستار تنش‌زدایی شد.<ref name="APNewsLive">{{Cite web |title=Live updates: Israel strikes Iran's nuclear and military sites |url=https://apnews.com/live/israel-iran-attack |access-date=13 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Asia Pacific reacts to Israeli strikes on Iran |url=https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/asia-pacific-reacts-to-israeli-strikes-on-iran/3596063 |access-date=2025-06-13 |website=Anadolu Ajansi}}</ref> * {{پرچم|ونزوئلا}}: وزارت امور خارجه ونزوئلا این حمله را به عنوان «یک جنایت جنگی که به فهرست طولانی جنایات رژیم بنیامین نتانیاهو اضافه می‌شود» محکوم کرد.<ref name="france24.com">{{یادکرد وب |عنوان=أبرز ردود الفعل الدولیة عقب الغارات الإسرائیلیة آلتی طالت منشآت نوویة فی إیران |نشانی=https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل |وبگاه=france24.com |ناشر=فرانس ۲۴|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |زبان=عربی|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613154135/https://www.france24.com/ar/الشرق-الأوسط/20250613-المجتمع-الدولي-خفض-التصعيد-غارات-ضربات-إسرائيلية-إيران-توتر-رد-فعل|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> * {{پرچم|هند}}: [[سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه (هند)|سخنگوی وزارت امور خارجه هند]] [[راندیر جایسوال]] اعلام کرد که هند «تحولات جاری، از جمله گزارش‌های مربوط به حمله به تأسیسات هسته‌ای» را از نزدیک زیر نظر دارد.<ref name="CNNLive20250612"/> === فعالان سیاسی خارج از ایران === * {{پرچمک|Iran|1964}} [[رضا پهلوی]] در پیامی به نیروهای نظامی ایران اعلام کرد: «سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ایران ما را به جنگ کشاند. پیام من به نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی روشن است: این نظام و رهبرانش برای جان شما یا ایران ما ارزشی قائل بشوید. خود را از آنها جدا کنید و به مردم بپیوندید.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/PahlaviReza/status/1933412049901502747 | title=Pahlavi Reza on X}}</ref> در ۲۸ خرداد ۱۴۰۴, رضا پهلوی در شبکه‌های اجتماعی خود سخنرانی منتشر کرد که در آن خطاب به مردم ایران درباره آینده ایران پس از سقوط قریب‌الوقوع و حتمی جمهوری اسلامی صحبت کرد. رضا پهلوی اعلام کرد که سقوط جمهوری اسلامی برگشت‌ناپذیر است و تنها یک قیام عمومی برای پایان دادن به «جنگ ۴۶ ساله» رژیم با مردم ایران لازم است. او تأکید کرد که ایران پس از سقوط رژیم وارد جنگ داخلی نخواهد شد و برنامه آماده‌ای برای صد روز نخست و انتقال به حکومت ملی دموکراتیک دارد. پهلوی خطاب به نیروهای امنیتی و انتظامی گفت که خود را فدای رژیم نکنند و به جای آن به مردم بپیوندند، با وعده اینکه می‌توانند در آینده جدید ایران شرکت داشته باشند.<ref>{{Citation|title=پخش پیام شاهزاده رضا پهلوی به ملت ایران|url=https://www.youtube.com/watch?v=iFUsALxeiQ8|date=2025-06-17|accessdate=2025-06-18|last=manototv}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شاهزاده رضا پهلوی: مردم نگران فردای پس از سقوط جمهوری اسلامی نباشید|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506179585|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|title=Video Exiled crown prince of Iran sees 'best opportunity' to get rid of regime|url=https://abcnews.go.com/International/video/exiled-crown-prince-iran-sees-best-opportunity-rid-122928085|access-date=2025-06-17|website=ABC News|language=en}}</ref> * [[مسیح علی‌نژاد]] بیان کرد: «کشتن یک انسان‌ها تراژدی نیست، بلکه گامی به سوی عدالت برای همه جان‌های بی‌گناهی است که آنها دنبال کردند.»<ref>{{cite web | url=https://x.com/AlinejadMasih/status/1933357750983024937 | title=Alinejad Masih on X}}</ref> === سازمان‌ها و نهادها === * {{پرچم|سازمان ملل متحد}} [[دبیرکل سازمان ملل متحد]] [[آنتونیو گوترش]] از هر دو طرف خواست حداکثر خویشتن‌داری را نشان دهند.<ref>{{Cite news |date=2025-06-13 |title=واکنش جهان به حمله اسرائیل به ایران به‌خاطر فعالیت‌های هسته‌ای |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/world-reacts-israeli-strike-iran-over-nuclear-programme-2025-06-13/ |access-date=2025-06-13 |work=رویترز |language=en}}</ref> سخنگوی او فرحان حق اعلام کرد که دبیرکل هرگونه تشدید نظامی در خاورمیانه را محکوم می‌کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=دبیرکل سازمان ملل تشدید نظامی را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771284 |website=الجزیره}}</ref> * {{پرچم|آژانس بین‌المللی انرژی اتمی}} اعلام کرد که آنها وضعیت را زیر نظر دارند.<ref>{{cite web | url=https://www.iaea.org/newscenter/statements/statement-on-the-situation-in-iran | title=بیانیه دربارهٔ وضعیت ایران | website=IAEA}}</ref> * گروه مستقر در آمریکا [[اکنون دموکراسی برای جهان عرب]] این حمله را غیرقانونی و بی‌دلیل خواند و از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=گروه حقوق بشری از آمریکا خواست منافع خود را با اسرائیل جدا کند |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771361 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:National Iranian American Council logo.png|40px]] گروه مستقر در آمریکا [[شورای ملی ایرانیان آمریکا]] نوشت که حمله اسرائیل از نظر حقوق بین‌الملل فاقد توجیه قانونی بوده و زندگی بسیاری از افراد بی‌گناه را بی‌دلیل به خطر انداخته است.<ref>{{cite web |date=12 June 2025 |title=گروه حمایت ایرانی-آمریکایی حملات مرگبار اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771107 |access-date=12 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> * [[پرونده:Emblem of Hamas.svg|20px]] [[حماس]] این حمله را به عنوان تهاجمی وحشیانه که نقض آشکار هنجارها و کنوانسیون‌های بین‌المللی است محکوم کرد و افزود که این حمله تأکید می‌کند اسرائیل تهدید وجودی برای کل منطقه است و نشان‌دهنده اصرار دولت افراطی [[بنیامین نتانیاهو|نتانیاهو]] برای کشاندن منطقه به رویارویی‌های مستقیم است. آنها همچنین درگذشت فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای را تسلیت گفتند و خواستار موضع متحد برای بازدارندگی اسرائیل و پایان دادن به جنایاتش شدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=حماس حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرد |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771436 |website=الجزیره}}</ref> * [[پرونده:Hezbollah political militia logo.png|20px]] منبعی از [[حزب‌الله لبنان]] به رویترز گفت که این گروه حمله‌ای علیه اسرائیل انجام نخواهد داد.<ref>{{cite web | url=https://www.ynetnews.com/article/9hdpmmkr7 | title=رویترز: حزب‌الله حمله‌ای به اسرائیل در واکنش به حملات به ایران آغاز نخواهد کرد}}</ref> * [[پرونده:Flag of the African Union.svg|20px]] [[اتحادیه آفریقا]] با انتشار بیانیه‌ای حملهٔ اسرائیل به ایران را «تهدیدی جدی برای صلح بین‌المللی» خواند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اسامی شهدا|نشانی=https://www.bbc.com/persian/live/cx2q3r15ywgt?page=3|وبگاه=www.qudsonline.ir/news|ناشر=پارس نیوز|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025|تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://www.qudsonline.ir/news/1074312/پیام-روابط-عمومی-سپاه-در-پی-شهادت-فرماندهان-ارشد-نیروی-هوافضا|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025|نویسنده=شهدا|کد زبان=جنگ}}</ref> * [[پرونده:OIC Logo since 2011.svg|30px]][[سازمان همکاری اسلامی]]: دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی این حمله را محکوم کرد و آن را «نقض آشکار حاکمیت و امنیت ایران» توصیف کرد و تأکید کرد که چنین حملاتی نقض آشکار قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. این سازمان در بیانیه‌ای رسمی گفت: «این رفتار خصمانه غیرقابل توجیه، تشدید خطرناکی است که امنیت، صلح و ثبات را در کل منطقه تهدید می‌کند» و خواستار «اقدام فوری بین‌المللی برای توقف این تخلفات» شد.<ref>{{یادکرد وب |عنوان="التعاون الإسلامی" تدین العدوان الإسرائیلی علی إیران.. تهدید خطیر لأمن المنطقة |نشانی=https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة |وبگاه=arabi21.com|ناشر=عربی 21|تاریخ بازبینی=13 ژوئن 2025 |تاریخ=13 ژوئن 2025|نشانی بایگانی=https://web.archive.org/web/20250613160525/https://arabi21.com/story/1687719/التعاون-الإسلامي-تدين-العدوان-الإسرائيلي-على-إيران-تهديد-خطير-لأمن-المنطقة|تاریخ بایگانی=13 ژوئن 2025}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> == جستارهای وابسته == {{چندستونه}} * [[برنامه هسته‌ای ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] * [[حملات اکتبر ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل]] * [[حمله پهپادی به تأسیسات نظامی در اصفهان]] * [[روابط اسرائیل و ایران]] * [[سال‌شمار هسته‌ای ایران]] * [[مذاکرات ایران و آمریکا]] * [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] {{پایان چندستونه}} == یادداشت‌ها == {{یادداشت‌ها}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده|June 2025 Israeli strikes in Iran}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} [[رده:ایران در ۱۴۰۴]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:حمله‌های پهپادی در ایران]] [[رده:حمله‌های هوایی در ایران]] [[رده:روابط بین‌الملل در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:عملیات‌های موساد]] [[رده:عملیات‌های نظامی ایران]] b42tnjtakj5c4wgd8pwuvvuvz8r1bn4 0 6737914 42127568 42111756 2025-06-18T18:50:27Z Aliperseusgreat 1405081 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ 42127568 wikitext text/x-wiki یک '''مرجع حفاظت'''، یک آژانس مدیریت منابع طبیعی محلی و مبتنی بر جامعه است که در [[انتاریو]]، [[کانادا]] مستقر است. مقامات حفاظت از منابع طبیعی، نماینده گروه‌هایی از شهرداری‌ها بر اساس [[حوضه آبریز]] هستند و به نمایندگی از شهرداری‌های عضو و استان انتاریو، با سایر آژانس‌ها برای انجام فعالیت‌های مدیریت منابع طبیعی در حوزه‌های آبخیز مربوطه خود همکاری می‌کنند.<ref name="Home">{{Cite web|title=Home page|website=Conservation Ontario: Natural Champions|year=2009|url=http://www.conservation-ontario.on.ca/index.html|accessdate=2013-02-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225060231/http://www.conservation-ontario.on.ca/index.html|archivedate=2013-02-25}}</ref> ''قانون مراجع حفاظت از منابع طبیعی'' مصوب ۱۹۴۶، ابزاری را فراهم می‌کند که از طریق آن شهرداری‌های یک [[حوضه آبریز|حوزه آبخیز]] مشترک می‌توانند از استان انتاریو درخواست کنند تا یک مرجع حفاظت از منابع طبیعی برای آن حوزه آبخیز تشکیل دهد تا برنامه‌های مدیریت منابع طبیعی را انجام دهد. مقامات حفاظت از محیط زیست طبق قانون به عنوان نهادهای حقوقی تأسیس می‌شوند.<ref name="Conservation Authorities Act">{{Cite web|url=https://www.e-laws.gov.on.ca/html/statutes/english/elaws_statutes_90c27_e.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705151323/http://www.e-laws.gov.on.ca/html/statutes/english/elaws_statutes_90c27_e.htm|archivedate=2014-07-05|title=Conservation Authorities Act, e-Laws}}</ref> در حال حاضر ۳۶ اداره حفاظت از محیط زیست در انتاریو وجود دارد. مقامات حفاظت از محیط زیست موظفند برنامه‌هایی را برای پیشبرد حفاظت، احیا، توسعه و مدیریت منابع طبیعی انتاریو تدوین کنند. آنها برنامه‌هایی را در مدیریت مخاطرات طبیعی به نمایندگی از استان و شهرداری‌ها اجرا می‌کنند و همچنین ممکن است برنامه‌های دیگری را که در خدمت منافع شهرداری‌ها هستند، مانند آموزش طبیعت، حفاظت و مدیریت زمین، برنامه‌های تفریحی و تحقیقات، اجرا کنند.<ref name="Conservation Authorities">{{Cite web|title="Conservation Authorities"|last=Ministry of Natural Resources|url=https://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities|accessdate=8 August 2014|archivedate=6 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150906055634/http://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities}}</ref> برنامه‌های مدیریتی عموماً در زمین‌هایی که به عنوان ''مناطق حفاظت‌شده''، ''مناطق احیا'' یا ''مناطق بکر'' شناخته می‌شوند، انجام می‌شوند، اگرچه همه زمین‌های مدیریت‌شده لزوماً به این عنوان تعیین نمی‌شوند. مسئولیت‌های اصلی مقامات حفاظت از محیط زیست، مدیریت مخاطرات طبیعی و حفاظت از محیط زیست است. اگرچه همه مقامات حفاظت از محیط زیست برنامه‌های مدیریت مخاطرات طبیعی را اجرا می‌کنند، اما نقش آنها در حفاظت از محیط زیست به‌طور قابل توجهی متفاوت است زیرا این نقش‌ها توسط شهرداری‌های محلی تعیین می‌شوند. == ساختار == هر مرجع حفاظت از محیط زیست توسط هیئت مدیره‌ای متشکل از نمایندگان شهرداری‌های عضو آن اداره می‌شود. تعداد نمایندگانی که هر شهرداری می‌تواند داشته باشد، توسط ''قانون مقامات حفاظت از محیط زیست'' و بر اساس جمعیت آن در حوزه آبخیز تعیین می‌شود.<ref name="Policies and Procedures Manual">{{Cite web|title=Policies and Procedures for Conservation Authority Plan Review and Permitting Activities|year=2010|url=http://www.web2.mnr.gov.on.ca/mnr/water_erb/CALC_Chapter_Final_Apr23_Final.pdf|accessdate=2015-01-30}}</ref> اعضای هیئت مدیره به نمایندگی از شهرداری‌هایی که نمایندگی آنها را بر عهده دارند، عمل می‌کنند. هیئت مدیره به‌طور جمعی جهت‌گیری مقامات، از جمله برنامه‌هایی که آنها انجام خواهند داد و تصمیمات عملیاتی را در طول سال تعیین می‌کنند. در بیشتر موارد، هر عضو حق یک رأی دارد و تصمیمات با رأی اکثریت گرفته می‌شود. برای رأی‌گیری در مورد عوارض غیر منطبق (عوارض علیه شهرداری‌هایی که با استان مطابقت ندارند)، رأی‌گیری با استفاده از رأی وزنی انجام می‌شود، که در آن هر شهرداری سهمی برابر با سهم بودجه‌ای که پرداخت می‌کند، از رأی دارد، با این تفاوت که هیچ شهرداری نمی‌تواند بیش از ۵۰٪ رأی داشته باشد. اگر شهرداری بیش از ۵۰٪ بودجه را پرداخت کند، سهم رأی آن به ۵۰٪ محدود می‌شود و سهم سایر شهرداری‌ها به همان نسبت افزایش می‌یابد.<ref>{{Cite web|url=https://www.ontario.ca/laws/regulation/960139|title=Ontario Regulation 139/96|last=Government of Ontario|date=March 6, 1998|website=e-Laws|accessdate=June 2, 2019}}</ref> مقامات حفاظت توسط یک مدیر کل یا مدیر ارشد اداری اداره می‌شوند که به هیئت مدیره گزارش می‌دهد. == بودجه == بودجهٔ سازمان‌های حفاظت از محیط زیست از منابع مختلفی تأمین می‌شود. مقامات حفاظت از محیط زیست این قدرت را دارند که از طریق عوارض و سایر درآمدهای خودساخته، درآمد کسب کنند و همچنین از شهرداری‌های عضو خود مالیات بگیرند. به عنوان موسسات خیریه ثبت شده، آنها واجد شرایط دریافت کمک‌های مالی دولتی خاصی هستند. طبق بخش ۳۹ ''قانون مقامات حفاظت''، استان همچنین می‌تواند کمک‌های مالی به مقامات حفاظت ارائه دهد. از نظر تاریخی، بودجه مقامات حفاظت از محیط زیست به‌طور مساوی بین استان و شهرداری‌های عضو تقسیم می‌شد. در اواسط دهه ۱۹۹۰، تحت ''قانون کاهش تشریفات اداری'' دولت محافظه‌کار مترقی، بودجه استانی مقامات حفاظت از محیط زیست به‌طور چشمگیری از بیش از {{CAD|50}} که سالانه بین همه مقامات تقسیم می‌شد، به ۸ میلیون دلار کاهش یافت و استان دامنه حمایت خود را به برنامه‌های مدیریت مخاطرات طبیعی و برنامه‌هایی برای حفاظت از زمین‌های حفاظت‌شده مهم استانی کاهش داد، اگرچه ۸ میلیون دلار بودجه منحصراً برای مدیریت مخاطرات طبیعی بود. برنامه‌های دیگری نیز صرفاً در راستای منافع محلی در نظر گرفته شدند و استان اعلام کرد که در صورت تمایل شهرداری‌ها به ادامهٔ این برنامه‌ها، می‌توانند از طریق شهرداری‌ها تأمین مالی شوند. در عین حال، دولت به مقامات حفاظت از محیط زیست اختیارات جدیدی برای دریافت هزینه و کسب درآمد داد. در نتیجه، اکثر مقامات حفاظت از محیط زیست برای ایجاد درآمد مورد نیاز برای ادامه برنامه‌های محلی خود، کارآفرین‌تر شدند. بودجه در سال ۲۰۰۰ با ۵ درصد کاهش بیشتر به ۷٫۶ میلیون دلار رسید. در سال ۲۰۱۲، تحت دولت لیبرال، بودجه دوباره ۲٪ کاهش یافت و به ۷٫۴۴۸ میلیون دلار رسید و در سال ۲۰۱۹، تحت دولت محافظه‌کار پیشرو، دوباره ۴۸٪ کاهش یافت و به ۳٫۵۸ میلیون دلار رسید.<ref>{{Cite news|work=CBC News|url=https://www.cbc.ca/news/canada/toronto/ontario-flooding-cuts-conservation-1.5105897|title=Ontario cuts conservation authority funding for flood programs|agency=The Canadian Press|first=Allison|last=Jones|date=April 21, 2019}}</ref><ref>{{Cite web|website=The Review|title=Ontario budget cut 50 per cent of hazard, flood management funding for conservation authorities|url=https://thereview.ca/2019/05/01/50-per-cent-of-hazard-flood-management-funding-cut-for-conservation-authorities/|first=Louise|last=Sproule|date=May 1, 2019}}</ref> این استان همچنین بودجه‌ای را برای اجرای ''قانون آب پاک'' در اختیار مقامات حفاظت از محیط زیست قرار می‌دهد، قانونی که در نتیجه تحقیقات در مورد شیوع E. coli در Walkerton در سال ۲۰۰۰ که منجر به شش مرگ شد، وضع شد و هدف آن شناسایی تهدیدات علیه منابع آب آشامیدنی و حفاظت از آنها است. بودجه سالانه توسط هیئت مدیره تعیین می‌شود. بخشی که قرار است از طریق عوارض شهرداری (پرداخت توسط شهرداری‌های عضو) تأمین شود، طبق فرمولی که در آیین‌نامه انتاریو ۶۷۰/۰۰ آمده است، بین شهرداری‌های شرکت‌کننده تقسیم می‌شود. این فرمول بر اساس ارزش کل زمین‌های هر شهرداری، ضرب در اصلاح‌کننده‌های موجود در آیین‌نامه و در نسبت شهرداری که در حوزه قضایی آن مرجع قرار می‌گیرد، به عنوان نسبتی از کل ارزش اصلاح‌شده در حوزه قضایی آن مرجع، محاسبه می‌شود. برای مثال، اگر ۳۰٪ از مساحت یک شهرداری در حوزه قضایی یک مرجع قرار گیرد و ارزش کل زمین در آن شهرداری پس از اعمال اصلاحیه‌ها ۱۰ میلیون دلار باشد، ۳ میلیون دلار ارزشی است که برای محاسبه سهم شهرداری از عوارض (۳۰٪ ضربدر ۱۰ میلیون) استفاده می‌شود. اگر ارزش کل در حوزه قضایی، پس از جمع کردن تمام این ارزش‌ها برای همه شهرداری‌های شرکت‌کننده، ۲۰ میلیون دلار باشد، سهم شهرداری از عوارض ۱۵٪ (۳ میلیون تقسیم بر ۲۰ میلیون) است.<ref>{{Cite web|url=https://www.ontario.ca/laws/regulation/000670|title=O. Reg. 670/00: Conservation Authority Levies|last=Government of Ontario|date=Dec 19, 2000|website=e-Laws|accessdate=June 2, 2019}}</ref> در سال ۲۰۱۳، عوارض شهرداری تقریباً ۴۸٪ از کل درآمد مقامات حفاظت از محیط زیست را تشکیل می‌داد؛ درآمد خودساخته ۴۰٪؛ بودجه استانی، از جمله بودجه مدیریت مخاطرات طبیعی و همچنین بودجه ''قانون آب پاک'' و سایر کمک‌های مالی مختلف برای پروژه‌های ویژه، ۱۰٪؛ و بودجه فدرال، برای پروژه‌های ویژه و مناطق مورد توجه، ۲٪.<ref>{{Cite web|url=http://apps.mnr.gov.on.ca/public/files/er/Discussion_Paper_2015.pdf|title=Conservation Authorities Act: A review of the roles, responsibilities, funding and governance of conservation authorities under the Conservation Authorities Act.|last=Province of Ontario|date=July 20, 2015|website=Environmental Registry of Ontario|accessdate=June 2, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190602173446/http://apps.mnr.gov.on.ca/public/files/er/Discussion_Paper_2015.pdf|archivedate=June 2, 2019}}</ref> == نقش در مدیریت مخاطرات طبیعی == هر مرجع حفاظت از محیط زیست، طبق ''قانون مراجع حفاظت از محیط زیست''، دارای ''آیین‌نامه‌ای در مورد توسعه، دخالت در تالاب‌ها و تغییرات در خطوط ساحلی و آبراه‌ها'' است که با الگوی آیین‌نامه‌های استانی مطابقت دارد.<ref name="Regulation">{{Cite web|last=e-Laws|title=Content of Conservation Authority Regulations under Subsection 28(1) of the Act|date=24 July 2014|url=http://www.e-laws.gov.on.ca/html/regs/english/elaws_regs_040097_e.htm|accessdate=8 August 2014}}</ref> طبق این مقررات، مقامات حفاظت از محیط زیست، توسعه و سایر فعالیت‌ها را در مناطق پرخطر طبیعی و نزدیک آنها مانند خطوط ساحلی، دشت‌های سیلابی، دامنه‌های ناپایدار، تالاب‌ها و سایر زمین‌های خطرناک مانند توپوگرافی [[کارست]] و خاک رس لدا تنظیم می‌کنند. توسعه در مناطقی که طبق آیین‌نامه تعیین شده‌اند ممنوع است، مگر اینکه مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده باشد. مالکان زمین یا توسعه‌دهندگان ممکن است برای انجام کارهایی مانند ساخت ساختمان‌ها یا پر کردن این مناطق، به مجوزهایی از یک مرجع حفاظت، مشابه مجوز ساخت و ساز، نیاز داشته باشند. این مقررات پس از اثرات مخرب [[توفند هازل|طوفان هازل]] در سال ۱۹۵۴ وضع شدند.<ref name="Conservation authorities program presentation">{{Cite web|url=http://www.mah.gov.on.ca/AssetFactory.aspx?did=9231|title=Conservation Authorities Program|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111103092844/http://www.mah.gov.on.ca/AssetFactory.aspx?did=9231|archivedate=2011-11-03}}</ref> مقامات حفاظت از محیط زیست همچنین پیش‌بینی و هشدار سیل، کنترل سیل و فرسایش، مدیریت یخ و برنامه‌های خشکسالی را انجام می‌دهند و در برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری مشارکت دارند.<ref>Ministry of Natural Resources. [https://web.archive.org/web/20150906055634/http://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities ""Conservation Authorities]"". Archived from the original on 6 September 2015. [https://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities Retrieved] 8 August 2014.</ref> == نقش در حفاظت از محیط زیست == مقامات حفاظت از محیط زیست ممکن است برنامه‌هایی برای حفاظت از اکوسیستم‌های محلی و کمک به [[کیفیت زندگی]] در جوامع سراسر استان داشته باشند. برخی از فعالیت‌های مقامات حفاظت از محیط زیست ممکن است شامل موارد زیر باشد: * مدیریت منابع آب - مقامات حفاظت از محیط زیست، تحقیقات و فعالیت‌هایی را برای مدیریت منابع آب انتاریو بر اساس حوزه آبخیز، حفظ منابع مطمئن آب پاک و مشارکت در فرآیندهای [[برنامه‌ریزی شهری]] انجام می‌دهند. مدیریت یکپارچه منابع آب (IWRM) یک رویکرد اکوسیستمی است که در آن حداقل: (۱) واحد مدیریتی، حوضه آبریز یا رودخانه است، نه یک واحد اداری یا سیاسی؛ (۲) توجه به تعاملات بالادست-پایین‌دست، آب‌های سطحی-زیرزمینی و تعاملات کمی-کیفی آب معطوف می‌شود؛ (۳) ارتباطات متقابل آب با سایر منابع طبیعی و محیط زیست در نظر گرفته می‌شود؛ (۴) جنبه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرند؛ و (۵) ذینفعان به‌طور فعال در برنامه‌ریزی، مدیریت و اجرا برای دستیابی به یک چشم‌انداز، اهداف و نتایج صریح مشارکت دارند.<ref>{{Cite journal|last=Mitchell|first=Bruce|last2=Priddle|first2=Charles|last3=Shrubsole|first3=Dan|last4=Veale|first4=Barbara|last5=Walters|first5=Dan|date=2014-07-03|title=Integrated water resource management: lessons from conservation authorities in Ontario, Canada|url=http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/07900627.2013.876328|journal=International Journal of Water Resources Development|language=en|volume=30|issue=3|pages=460–474|doi=10.1080/07900627.2013.876328|issn=0790-0627|url-access=subscription}}</ref> * [[نیکداری زیست‌محیطی|نظارت]] - مقامات حفاظت از محیط زیست در مجموع حدود ۱۴۶۰۰۰ هکتار زمین در انتاریو را در اختیار دارند. آنها همچنین ممکن است با مالکان زمین برای کاشت درخت یا انجام سایر بهبودهای زیست‌محیطی در املاک خصوصی، مانند کمک به کشاورزان در بهبود سیستم‌های زهکشی، همکاری کنند. * [[تفریح در هوای آزاد|تفریح]] - مقامات حفاظت از محیط زیست بیش از ۴۰۰ منطقه حفاظت‌شده برای استفاده عمومی، با ۸۴۰۰ محل کمپ و تقریباً ۲۵۰۰ کیلومتر مسیر پیاده‌روی در اختیار دارند. * علم، جمع‌آوری داده‌ها و نظارت - مقامات حفاظت از محیط زیست ممکن است اطلاعات متنوعی در مورد حوزه‌های آبخیز خود، از جمله در مورد کیفیت آب، کاربری اراضی و انواع اراضی (مثلاً میزان تالاب‌ها و پوشش جنگلی) جمع‌آوری کنند. * [[آموزش زیست‌محیطی|آموزش]] - از طریق برنامه‌های مدرسه، در مراکز حفاظت از محیط زیست، و از طریق شرکت در رویدادها و جشنواره‌های محلی<ref name="CA fact sheet">{{Cite web|url=http://conservation-ontario.on.ca/media/CO_Fact_Sheet.pdf|title=Conservation Ontario - Fact sheet|accessdate=2015-03-27|archivedate=2014-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140622182451/http://conservation-ontario.on.ca/media/CO_Fact_Sheet.pdf}}</ref> == منابع == {{پانویس۲|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * [https://conservationontario.ca/ حفاظت از محیط زیست انتاریو] * [https://www.ontario.ca/laws/statute/90c27 قانون مقامات حفاظت از محیط زیست.] [https://www.ontario.ca/laws/statute/90c27 RSO 1990، فصل C.27]. قوانین الکترونیکی. سرویس انتاریو دولت انتاریو. بازیابی‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۱. * [https://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities وزارت منابع طبیعی] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150906055634/http://www.ontario.ca/environment-and-energy/conservation-authorities|date=۲۰۱۵-۰۹-۰۶}}. وزارت منابع طبیعی. دولت انتاریو. بازیابی‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۰۸. [[رده:سازمان‌های دولتی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۰ (میلادی)]] [[رده:سازمان‌های محیط‌زیستی بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۸۰ (میلادی)]] [[رده:صفحه‌های با ترجمه بازبینی‌نشده]] [[رده:محیط زیست انتاریو]] [[رده:محیط زیست در ۱۹۸۰ (میلادی)]] fr3jzspkn1wumlfs20v1h6kid1x99y5 0 6738311 42128042 42125620 2025-06-19T07:16:14Z Vysotsky 310985 + image 42128042 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{Infobox military person | honorific_prefix = [[سردار]] | name = غلامرضا محرابی | image = Gholamreza Mehrabi (cropped).jpg | birth_date = | birth_place = [[هفتکل]]، [[استان خوزستان|خوزستان]]، [[ایران پهلوی|ایران]] | death_date = {{تاریخ مرگ|۱۴۰۴|۳|۲۳|گاه‌شمار=خورشیدی}} | death_place = [[تهران]]، [[ایران]] | placeofburial = | allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] | branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] | serviceyears = | rank = [[سرتیپ|سرتیپ پاسدار]] {{یاد|پس از ترور، به [[سرلشکر|سرلشکر پاسدار]] ترفیع داده‌شد.}} | unit = | commands = [[قرارگاه نصرت]] | battles = [[جنگ ایران و عراق]]{{WIA}} | awards = }} '''غلامرضا محرابی''' (درگذشتهٔ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴)<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سردار محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح در عملیات شب گذشته اسرائیل ترور شد|نشانی=https://www.didbaniran.ir/بخش-سیاسی-3/226292-سردار-محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-در-عملیات-شب-گذشته-اسرائیل-ترور-شد|وبگاه=دیدبان ایران|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref> [[سرتیپ]] [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] بود که معاونت اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهادت سردار ربانی و سردار محرابی در حمله اسرائیل به ایران تأیید شد + جزئیات|نشانی=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1021229-شهادت-سردار-ربانی-سردار-محرابی-در-حمله-اسرائیل-به-ایران-تایید-شد-جزئیات|وبگاه=شرق|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصاویر/دیروزوامروزفرماندهان‌جنگ‌تحمیلی|نشانی=https://www.fardanews.com/بخش-داخلی-86/370718-تصاویر-دیروز-امروز-فرمانده|وبگاه=پایگاه خبری تحلیلی فردا {{!}} Farda News|تاریخ=2014-09-30|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=به شهادت رسیدن سرداران ربانی و محرابی تأیید شد|نشانی=https://jahansanatnews.ir/516425-به-شهادت-رسیدن-سرداران-ربانی-و-محرابی-ت/|وبگاه=جهان صنعت نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa-IR|نام=تحریریه جهان صنعت|نام خانوادگی=نیوز}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=شهادت سرداران ربانی و محرابی در حمله رژیم صهیونیستی|نشانی=https://www.jahannews.com/news/935162/شهادت-سرداران-ربانی-محرابی-حمله-رژیم-صهیونیستی|وبگاه=جهان نیوز|تاریخ=2025-06-14|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=fa|نام خانوادگی=jahannews.com}}</ref> == یادداشت‌ها == {{notes}} == منابع == {{پانویس}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:محرابی، غلامرضا}} [[رده:افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:اهالی هفتکل]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:سرتیپ‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در جنگ ایران و عراق]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:نظامیان اهل ایران که درجه سرلشکری را پس از مرگ دریافت کردند]] [[رده:نظامیان ترورشده]] 73pjbnxq6tmo3ttgx1on1mb9awhtugr 0 6738351 42128125 42122231 2025-06-19T10:50:50Z 85.232.19.229 42128125 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام = اکبر مطلبی‌زاده |تصویر = |alt = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زادروز = {{تاریخ تولد|۱۳۴۲|۵|۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} |زادگاه = [[یزد]]، [[ایران پهلوی|ایران]] |تاریخ درگذشت = {{تاریخ مرگ و سن|۱۴۰۴|۳|۲۳|۱۳۴۲|۵|۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} |مکان درگذشت = [[تهران]]، [[ایران]] |ملیت = [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] |نام‌های دیگر = |پیشه = [[مهندسی هسته‌ای|مهندس هسته‌ای]] |سال‌های فعالیت = |شناخته‌شده برای = |کارهای برجسته = }} '''اکبر مطلبی‌زاده''' (۱ مرداد ۱۳۴۲– ۲۳ خرداد ۱۴۰۴) عضو هیئت علمی [[دانشگاه شهید بهشتی]] و مدرس فیزیک [[دانشگاه آزاد اسلامی یزد]] بود<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iribnews.ir/fa/news/4547772/پیام-تسلیت-استاندار-یزد-در-پی-شهادت-دانشمند-هسته‌ای-یزدی |عنوان = پیام تسلیت استاندار یزد در پی شهادت دانشمند هسته‌ای یزدی| ناشر = خبرگزاری صدا و سیما|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> که در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] به درک واصل شد. او سال‌ها به عنوان رئیس ''[[گروه شهید کریمی]]'' فعالیت داشت که یکی از زیرمجموعه‌های [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] به‌شمار می‌رود.<ref name="cpqer7824z7o">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> [[وزارت خزانه‌داری آمریکا]] او را در ماه مارس ۲۰۱۹ تحریم کرده بود. طبق اعلام این وزارت، او در حوزه‌هایی مانند تحقیقات مربوط به سامانه‌های تسلیحاتی، مواد منفجره و آزمایش‌های شوک و انفجار فعالیت داشته است و در گروه شهید کریمی بر اجرای پروژه‌هایی با کاربرد نظامی نظارت می‌کرد و به عنوان مشاور شخصی [[محسن فخری‌زاده]]، رئیس وقت سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی فعالیت می‌کرده است.<ref name="cpqer7824z7o"/> == جستارهای وابسته == * [[ترورهای هدفمند اسرائیل]] * [[احمدرضا ذوالفقاری]] * [[عبدالحمید مینوچهر]] == منابع == {{پانویس}} {{فیزیک‌دان-خرد}} {{ترورشدگان مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مطلبی‌زاده، اکبر}} [[رده:استادان دانشگاه اهل ایران]] [[رده:استادان دانشگاه شهید بهشتی]] [[رده:افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران]] [[رده:اهالی یزد]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان کشته‌شده]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۳۴۲]] [[رده:فیزیک‌دانان هسته‌ای اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:کشته‌شدگان در ایران]] [[رده:زادگان ۱۹۶۳ (میلادی)]] bau7ivyxtqhp4ewhf3j9a2hglk0uc71 42128126 42128125 2025-06-19T10:51:02Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128126 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام = اکبر مطلبی‌زاده |تصویر = |alt = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زادروز = {{تاریخ تولد|۱۳۴۲|۵|۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} |زادگاه = [[یزد]]، [[ایران پهلوی|ایران]] |تاریخ درگذشت = {{تاریخ مرگ و سن|۱۴۰۴|۳|۲۳|۱۳۴۲|۵|۱|گاه‌شمار=خورشیدی}} |مکان درگذشت = [[تهران]]، [[ایران]] |ملیت = [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] |نام‌های دیگر = |پیشه = [[مهندسی هسته‌ای|مهندس هسته‌ای]] |سال‌های فعالیت = |شناخته‌شده برای = |کارهای برجسته = }} '''اکبر مطلبی‌زاده''' (۱ مرداد ۱۳۴۲– ۲۳ خرداد ۱۴۰۴) عضو هیئت علمی [[دانشگاه شهید بهشتی]] و مدرس فیزیک [[دانشگاه آزاد اسلامی یزد]] بود<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iribnews.ir/fa/news/4547772/پیام-تسلیت-استاندار-یزد-در-پی-شهادت-دانشمند-هسته‌ای-یزدی |عنوان = پیام تسلیت استاندار یزد در پی شهادت دانشمند هسته‌ای یزدی| ناشر = خبرگزاری صدا و سیما|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> که در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] کشته شد. او سال‌ها به عنوان رئیس ''[[گروه شهید کریمی]]'' فعالیت داشت که یکی از زیرمجموعه‌های [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] به‌شمار می‌رود.<ref name="cpqer7824z7o">{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> [[وزارت خزانه‌داری آمریکا]] او را در ماه مارس ۲۰۱۹ تحریم کرده بود. طبق اعلام این وزارت، او در حوزه‌هایی مانند تحقیقات مربوط به سامانه‌های تسلیحاتی، مواد منفجره و آزمایش‌های شوک و انفجار فعالیت داشته است و در گروه شهید کریمی بر اجرای پروژه‌هایی با کاربرد نظامی نظارت می‌کرد و به عنوان مشاور شخصی [[محسن فخری‌زاده]]، رئیس وقت سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی فعالیت می‌کرده است.<ref name="cpqer7824z7o"/> == جستارهای وابسته == * [[ترورهای هدفمند اسرائیل]] * [[احمدرضا ذوالفقاری]] * [[عبدالحمید مینوچهر]] == منابع == {{پانویس}} {{فیزیک‌دان-خرد}} {{ترورشدگان مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مطلبی‌زاده، اکبر}} [[رده:استادان دانشگاه اهل ایران]] [[رده:استادان دانشگاه شهید بهشتی]] [[رده:افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران]] [[رده:اهالی یزد]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان کشته‌شده]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۳۴۲]] [[رده:فیزیک‌دانان هسته‌ای اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:کشته‌شدگان در ایران]] [[رده:زادگان ۱۹۶۳ (میلادی)]] eqsv97lkvyhuyvxjyquc8jnt10h6bak 0 6738386 42127811 42116267 2025-06-19T00:52:21Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127811 wikitext text/x-wiki {{در دست ساخت}} {{Infobox sportsperson | name = بنیک خالقاتیان | full_name = | image = | caption = | nationality = Armenian | sport = [[ورزش تیراندازی]] | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۰|۲|۱۱|df=yes}} | birth_place = [[ایروان]]، [[ارمنستان]] | death_date = | death_place = | medaltemplates = {{MedalSport|[[ورزش تیراندازی]] مردان}} {{MedalCountry|{{ARM}}}} {{MedalCompetition|[[بازی‌های اروپایی]]}} <!-- {{مدال|Silver|[[بازی‌های اروپایی ۲۰۲۳]]|{{Nowrap|[[Shooting at the 2023 European Games – Mixed team 10 metre air pistol|10 m air pistol mixed team]]}}}} --> }} '''بنیک خالقاتیان''' ({{lang-hy|Բենիկ Խլղաթյան}}؛ {{lang-en|Benik Khlghatyan}}؛ زادهٔ ۱۱ فوریه ۲۰۰۰) تیرانداز مرد در رشته اهل ارمنستان است. وی در [[بازی‌های اروپایی ۲۰۲۰]] در رشته تپانچه بادی ۱۰ متر به رقابت پرداخت. {{-}} == جستارهای وابسته == * [[:en:Shooting at the 2023 European Games]] * [[:en:Armenia at the European Games]] * [[:en:Shooting at the 2023 European Games – Mixed team 10 metre air pistol]] * [[:en:2024 ISSF World Cup]] * [[:en:Armenia at the 2023 European Games]] * [[:en:Shooting at the 2023 European Games]] * [[:en:Shooting at the 2023 European Games – Men%27s 10 metre air pistol]] == منابع == * {{Sports links}} * https://backoffice.issf-sports.org/media/resultspdf/2025/3271/G200000TA1406251430.1.APMT.0.001.pdf * https://armenpress.am/en/article/1222321 {{تیرانداز ارمنی-خرد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:تیراندازان مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۰ (میلادی)]] 3bvb1x5pd5avx9252w24016e6xcst2j 0 6738795 42128057 42119188 2025-06-19T07:27:27Z Dexbot 279395 Bot: ربات: اصلاح تغییرمسیرهای خراب به صفحهٔ انتقال‌یافتهٔ هدف [[ولایت پنجشیر]] 42128057 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ولایت پنجشیر]] {{R from move}} __تغییرمسیرثابت__ __بی‌بخش__ __DISAMBIG__ __بافهرست__ __بی‌نمایه__ __بی‌پیوندبخش__ gzxqrj3rnqbw8p8751bblc04fh0kc4d 0 6738821 42128128 42125657 2025-06-19T10:53:51Z 85.232.19.229 42128128 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{Infobox military person |honorific_prefix = [[سردار]] |name = داود شیخیان |image = |caption = |birth_date = |birth_place = |death_date = {{تاریخ مرگ|۱۴۰۴|۳|۲۳|گاه‌شمار=خورشیدی}} |death_place = [[تهران]]، [[ایران]] |placeofburial = |allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] |branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] |serviceyears = |rank = [[سرتیپ دوم|سرتیپ دوم پاسدار]]<ref name=":0">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= حرف‌های فرمانده سپاه از درون شهر موشکی ایران|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1272455/حرف‌های-فرمانده-سپاه-از-درون-شهر-موشکی-ایران|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۸ آبان ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وب‌گاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> |unit = [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |commands = پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |battles = |awards = }} '''داود شیخیان''' (درگذشتهٔ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴)<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل به شهادت رسید|نشانی= https://www.etemadonline.com/بخش-سیاسی-9/718481-اسرائیل-شهادت-هوافضای-سپاه|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= اعتمادآنلاین|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1311407/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وب‌گاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> [[سرتیپ دوم]]<ref name=":0"/> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] بود که تا زمان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|کشته شدنش]] فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] را برعهده داشت. وی در حملات اسرائیل به درک واصل شد. == منابع == {{پانویس}} {{فرد نظامی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:شیخیان، داود}} [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:نظامیان ترورشده]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:سرتیپ‌دوم‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:نظامیان اهل ایران که درجه سرتیپی را پس از مرگ دریافت کردند]] pxfshb2rz7dk8rnzb5mbktf01abz6vf 42128129 42128128 2025-06-19T10:54:16Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128129 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{Infobox military person |honorific_prefix = [[سردار]] |name = داود شیخیان |image = |caption = |birth_date = |birth_place = |death_date = {{تاریخ مرگ|۱۴۰۴|۳|۲۳|گاه‌شمار=خورشیدی}} |death_place = [[تهران]]، [[ایران]] |placeofburial = |allegiance = [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ایران]] |branch = [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] |serviceyears = |rank = [[سرتیپ دوم|سرتیپ دوم پاسدار]]<ref name=":0">{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= حرف‌های فرمانده سپاه از درون شهر موشکی ایران|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1272455/حرف‌های-فرمانده-سپاه-از-درون-شهر-موشکی-ایران|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۸ آبان ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وب‌گاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> |unit = [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |commands = پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |battles = |awards = }} '''داود شیخیان''' (درگذشتهٔ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴)<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل به شهادت رسید|نشانی= https://www.etemadonline.com/بخش-سیاسی-9/718481-اسرائیل-شهادت-هوافضای-سپاه|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= اعتمادآنلاین|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1311407/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وب‌گاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> [[سرتیپ دوم]]<ref name=":0"/> [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] بود که تا زمان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|کشته شدنش]] فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] را برعهده داشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت سردار پاسدار داوود شیخیان فرمانده پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه|نشانی= https://7sobh.com/بخش-سیاسی-12/601280-شهادت-سردار-پاسدار-داوود-شیخیان-فرمانده-پدافند-هوایی-نیروی-هوافضای-سپاه|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= روزنامه هفت صبح|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> == منابع == {{پانویس}} {{فرد نظامی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:شیخیان، داود}} [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:نظامیان ترورشده]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:سرتیپ‌دوم‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:نظامیان اهل ایران که درجه سرتیپی را پس از مرگ دریافت کردند]] 42haxr8r5ylnmduvrhy309gbjhptnlj 0 6738906 42128122 42122182 2025-06-19T10:49:09Z 85.232.19.229 42128122 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام = سعید برجی |تصویر = |alt = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زادروز = {{تاریخ تولد|۱۳۳۷|||گاه‌شمار=خورشیدی}} |زادگاه = [[آبادان]]، [[ایران پهلوی|ایران]]<ref name=":0>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= Said Borji / Iran Watch|نشانی= https://www.iranwatch.org/iranian-entities/said-borji|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= en}}</ref> |تاریخ درگذشت = {{تاریخ مرگ و سن|۱۴۰۴|۳|۲۳|۱۳۳۷|||گاه‌شمار=خورشیدی}} |مکان درگذشت = [[تهران]]، [[ایران]] |ملیت = [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] |نام‌های دیگر = |پیشه = [[فیزیک هسته‌ای|فیزیک‌دان هسته‌ای]] و [[مهندسی هسته‌ای|مهندس هسته‌ای]] |سال‌های فعالیت = |شناخته‌شده برای = |کارهای برجسته = }} '''سعید برجی''' (۱۳۳۷<ref name=":0"/> – ۲۳ خرداد ۱۴۰۴) [[فیزیک هسته‌ای|فیزیک‌دان هسته‌ای]] ایرانی بود که در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] به درک واصل شد.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت ۳ دانشمند هسته‌ای دیگر در حملات اسرائیل|نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068639/شهادت-۳-دانشمند-هسته‌ای-دیگر-در-حملات-اسرائیل|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[عصر ایران]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت ۳ تن دیگر از متخصصان هسته‌ای کشور در حملات اخیر اسرائیل|نشانی= https://www.etemadonline.com/بخش-سیاسی-9/718649-شهادت-اسرائیل-متخصصان-هسته-ای|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= اعتمادآنلاین|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= سعید برجی؛ مغز متفکر طراحی چاشنی بمب اتمی در پروژه هسته‌ای ایران در حمله اسرائیل کشته شد|نشانی= https://www.iranintl.com/202506152935|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر= [[ایران اینترنشنال]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ۳ دانشمند هسته ای توسط رژیم صهیونیستی ترور شدند|نشانی= https://fararu.com/fa/news/875337/دانشمند-هسته-ای-توسط-رژیم-صهیونیستی-ترور-شدند|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= فرارو|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ترور ۳ دانشمند هسته ای دیگر توسط رژیم صهیونیستی|نشانی= https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4188209-ترور-دانشمند-هسته-ای-دیگر-توسط-رژیم-صهیونیستی|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= روزنامه دنیای اقتصاد|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ترور۳ دانشمند هسته ای توسط رژیم صهیونیستی|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1311619/ترور۳-دانشمند-هسته-ای-توسط-رژیم-صهیونیستی|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وبگاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> == مرگ == {{اصلی|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}} سعید برجی یکی از افرادی بود که در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] مورد هدف قرار گرفت و کشته شد. == منابع == {{پانویس}} {{فیزیک‌دان-خرد}} {{ترورشدگان مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:برجی، سعید}} [[رده:افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران]] [[رده:اهالی آبادان]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان کشته‌شده]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۳۳۷]] [[رده:زادگان ۱۹۵۸ (میلادی)]] [[رده:فیزیک‌دانان هسته‌ای اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:کشته‌شدگان در ایران]] 3uorpvz89mysnfak4sgutye8d53gtdy 42128123 42128122 2025-06-19T10:49:50Z Dexbot 279395 واگردانی خودکار [[وپ:سامانه شهباز|سامانه شهباز]] به دلیل مشکوک بودن به [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] بر پایه هوش مصنوعی. واگردانی اشتباه ربات را همراه با [[راهنما:تفاوت|پیوند تفاوت]] در [[وپ:سامانه شهباز/گزارش اشتباه]] اعلام کنید. همچنین توصیه می‌شود [[ویکی‌پدیا:چرا حساب بسازیم؟|حساب کاربری بسازید.]] 42128123 wikitext text/x-wiki {{تازه درگذشته}} {{جعبه اطلاعات زندگی‌نامه |نام = سعید برجی |تصویر = |alt = |توضیح تصویر = |نام تولد = |زادروز = {{تاریخ تولد|۱۳۳۷|||گاه‌شمار=خورشیدی}} |زادگاه = [[آبادان]]، [[ایران پهلوی|ایران]]<ref name=":0>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= Said Borji / Iran Watch|نشانی= https://www.iranwatch.org/iranian-entities/said-borji|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر= |نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= en}}</ref> |تاریخ درگذشت = {{تاریخ مرگ و سن|۱۴۰۴|۳|۲۳|۱۳۳۷|||گاه‌شمار=خورشیدی}} |مکان درگذشت = [[تهران]]، [[ایران]] |ملیت = [[مردمان ایرانی‌تبار|ایرانی]] |نام‌های دیگر = |پیشه = [[فیزیک هسته‌ای|فیزیک‌دان هسته‌ای]] و [[مهندسی هسته‌ای|مهندس هسته‌ای]] |سال‌های فعالیت = |شناخته‌شده برای = |کارهای برجسته = }} '''سعید برجی''' (۱۳۳۷<ref name=":0"/> – ۲۳ خرداد ۱۴۰۴) [[فیزیک هسته‌ای|فیزیک‌دان هسته‌ای]] ایرانی بود که در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] کشته شد.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت ۳ دانشمند هسته‌ای دیگر در حملات اسرائیل|نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068639/شهادت-۳-دانشمند-هسته‌ای-دیگر-در-حملات-اسرائیل|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[عصر ایران]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= شهادت ۳ تن دیگر از متخصصان هسته‌ای کشور در حملات اخیر اسرائیل|نشانی= https://www.etemadonline.com/بخش-سیاسی-9/718649-شهادت-اسرائیل-متخصصان-هسته-ای|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= اعتمادآنلاین|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= سعید برجی؛ مغز متفکر طراحی چاشنی بمب اتمی در پروژه هسته‌ای ایران در حمله اسرائیل کشته شد|نشانی= https://www.iranintl.com/202506152935|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر= [[ایران اینترنشنال]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ۳ دانشمند هسته ای توسط رژیم صهیونیستی ترور شدند|نشانی= https://fararu.com/fa/news/875337/دانشمند-هسته-ای-توسط-رژیم-صهیونیستی-ترور-شدند|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= فرارو|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ترور ۳ دانشمند هسته ای دیگر توسط رژیم صهیونیستی|نشانی= https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4188209-ترور-دانشمند-هسته-ای-دیگر-توسط-رژیم-صهیونیستی|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= روزنامه دنیای اقتصاد|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref>‌<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= |نام= |عنوان= ترور۳ دانشمند هسته ای توسط رژیم صهیونیستی|نشانی= https://www.tabnak.ir/fa/news/1311619/ترور۳-دانشمند-هسته-ای-توسط-رژیم-صهیونیستی|بازبینی= |اثر= |تاریخ= ۲۴ خرداد ۱۴۰۴|ناشر= [[تابناک (وبگاه)|تابناک]]|نشانی بایگانی= |تاریخ بایگانی= |کد زبان= fa}}</ref> == مرگ == {{اصلی|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}} سعید برجی یکی از افرادی بود که در جریان [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] مورد هدف قرار گرفت و کشته شد. == منابع == {{پانویس}} {{فیزیک‌دان-خرد}} {{ترورشدگان مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:برجی، سعید}} [[رده:افراد مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران]] [[رده:اهالی آبادان]] [[رده:ترورشدگان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان اهل ایران]] [[رده:دانشمندان کشته‌شده]] [[رده:درگذشتگان ۱۴۰۴]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۳۳۷]] [[رده:زادگان ۱۹۵۸ (میلادی)]] [[رده:فیزیک‌دانان هسته‌ای اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان اهل ایران]] [[رده:کشته‌شدگان بر اثر حمله‌های هوایی اسرائیل]] [[رده:کشته‌شدگان در ایران]] h08nlpxrleldrs09uwsiexcyn9zefj4 0 6739083 42127762 42121745 2025-06-18T23:42:40Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ایی نائوسوکه]] 42127762 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ایی نائوسوکه]] {{R from move}} f7ksj0h1rana1pne3hbk7nt9rfzup4u 1 6739084 42127761 42121747 2025-06-18T23:42:29Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[بحث:ایی نائوسوکه]] 42127761 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:ایی نائوسوکه]] {{R from move}} 31rw2w6hphv3lxjpkyknbse0dqceczi 0 6739089 42127342 42127075 2025-06-18T12:43:03Z Amiri1383 726337 42127342 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل}} {{رویداد روز}} {{Infobox military conflict | conflict = جنگ ایران و اسرائیل | partof = [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] | image = [[پرونده: Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|120px]][[پرونده: Tharbat_iran_astael.jpg|120px]] | caption = راست: انفجار در تهران بعد از حمله‌های هوایی اسرائیل{{سخ}}چپ: موشک‌های ایرانی در تل‌آویو (ژوئن ۲۰۲۵) | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون ({{Age in years, months and days|2025|6|13}}) | place = [[ایران]] و [[اسرائیل]] | result = | status = [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری|در جریان]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل]] | territory = | combatant1 = {{flag|Israel}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|United States}}{{efn|The United States participated in shooting down Iranian missiles.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters|language=en}}</ref>}}</p> | combatant2 = {{flag|Iran}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|Houthis}} | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''[[اسحاق هرتزوگ]]''' * {{flagdeco|Israel}} '''[[بنیامین نتانیاهو]]''' * {{flagdeco|Israel}} [[یسرائیل کاتس]] * {{flagdeco|Israel}} [[ایال زمیر]] * {{flagdeco|Israel}} [[تامیر یادای]] * {{flagdeco|Israel}} [[دیوید بارنیا]] * {{flagdeco|Israel}} [[تومر بار]]}} | commander2 = {{plainlist| * {{flagdeco|Iran}} '''[[سید علی خامنه‌ای]]''' * {{flagdeco|Iran}} '''[[مسعود پزشکیان]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[سید اسماعیل خطیب]] * {{flagdeco|Iran}} [[عزیز نصیرزاده]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید عبدالرحیم موسوی]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد پاکپور]] * {{flagdeco|Iran}} [[امیر حاتمی]] * {{flagdeco|Iran}} [[احمدرضا رادان]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد باقری]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[حسین سلامی]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[امیرعلی حاجی‌زاده]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[اسماعیل قاآنی]] * {{flagdeco|Iran}} [[غلامعلی رشید]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]'''}} | units1 = {{tree list}} * {{armed forces|Israel}} ** {{air force|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{tree list/end}} | units2 = {{tree list}} * {{flagicon image|Flag of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] ** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Army.svg}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران| ارتش]] *** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Air Defense Force.svg}} [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی ارتش]] ** {{flagicon image|Flag of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] *** {{flagicon image|Flag of the Aerospace Force of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]] *** {{flagicon image|Flag of Quds Force.svg}} [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] *** {{flagicon image|Flag of Basij.svg}} [[بسیج]] * [[File:Ministry_of_Intelligence_of_Iran_Logo.svg|20px]] [[وزارت اطلاعات]] {{tree list/end}} | strength1 = +۲۰۰ جنگنده<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel}}</ref> | strength2 = نامعلوم | casualties1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''طبق آمار اسرائیل''': ** ۲۴ کشته{{سخ}}۵۹۲ زخمی * {{flagdeco|Iran}} '''طبق آمار ایران''': ** ۴ جنگنده اف-۳۵ منهدم شد}} | casualties2 = '''ایران:'''{{سخ}}۲۲۴ کشته<ref>{{cite web | title=NourNews: 78 residents of Tehran killed due to Israeli attack | website=NEWS.am | date=13 June 2025 | url=https://news.am/eng/news/887945.html | access-date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web|date=13 June 2025|title= 78 killed and another 329 people injured in Israeli strikes on Tehran|url= https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2025/06/13/78-killed-and-another-329-people-injured-in-israeli-strikes-on-tehran|website=The Star|access-date=13 June 2025}}</ref><ref name="AJ78">{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |work=[[الجزیره انگلیسی]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277}}</ref>{{سخ}}۱۴۸۱+ زخمی<ref name="Nikounazar">{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Nauman |first2=Qasim |last3=Boxerman |first3=Aaron |last4=Kingsley |first4=Patrick |last5=Bergman |first5=Ronen |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranian Health Ministry says 128 killed in Israeli attacks in two days |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777459 |website=Al Jazeera English}}</ref> | casualties3 = زخمی شدن ۵ اردنی<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | campaignbox = }} '''جنگ ایران و اسرائیل''' یک درگیری مسلحانه بین ایران و اسرائیل است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Tracking the Israel-Iran war |url=https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250613210937/https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |archive-date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |newspaper=The Economist |issn=0013-0613}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Brady |first1=Iselin |last2=Byman |first2=Daniel |date=16 June 2025 |title=How the Israel-Iran War Might End |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-war-netanyahu-us-scenarios/ |access-date=14 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> این درگیری در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آغاز شد؛ اسرائیل با هدف اعلام‌شده جلوگیری از گسترش [[برنامه هسته‌ای ایران]]، به ده‌ها هدف حمله کرد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |url=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's UN ambassador says 78 killed, 320 wounded in Israeli strikes – as it happened |url=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live |access-date=14 June 2025 |website=[[The Guardian]] |language=en}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] تحت نام رمز '''عملیات شیر برخاسته''' به تأسیسات کلیدی هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی و مناطق مسکونی آسیب رساندند.<ref name="JPost20250613c">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lis |first=Jonathan |date=13 June 2025 |title=Israel's Mossad activated exploding drones smuggled into Iran long before Friday's strikes |url=https://www.haaretz.com/israel-news/2025-06-13/ty-article/.premium/israels-mossad-activated-exploding-drones-smuggled-into-iran-long-before-fridays-strikes/00000197-6845-db73-aff7-794d30680000 |website=Haaretz}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}{{pb}}{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Hundreds reported dead as Israel and Iran trade strikes for a third day |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250615-israel-and-iran-trade-strikes-for-a-third-day-as-hundreds-reported-dead |access-date=16 June 2025 |website=France 24 |language=en}}</ref><ref name="BBC20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |url=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران با '''عملیات وعده صادق ۳''' تلافی کرد و موشک‌های بالستیک و پهپادهایی به سوی پایگاه‌های نظامی، مراکز اطلاعاتی و مناطق مسکونی اسرائیل پرتاب شدند.<ref name="civilians Israel">{{cite web |last1=Campa |first1=Kelly |last2=Morrison |first2=Nidal |last3=Reddy |first3=Ria |last4=Ganzeveld |first4=Annika |title=Iran Update Special Report, June 15, 2025, Morning Edition |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition |website=Critical Threats Project |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=15 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=15 June 2025}}{{pb}}{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}{{pb}}{{Cite web |last1=Walsh |first1=Joe |last2=Ott |first2=Haley |last3=Reals |first3=Tucker |last4=Breen |first4=Kerry |date=13 June 2025 |title=Iran launches missiles and drones at Israel as Israel attacks Iranian nuclear sites and top commanders, IDF says |url=https://www.cbsnews.com/news/iran-israel-drone-attack-retaliation-strikes-on-nuclear-sites-and-commanders/ |access-date=13 June 2025 |website=[[CBS News]] |language=en-US}}</ref> این درگیری تشدید [[روابط اسرائیل و ایران|دشمنی چندین دهه‌ای]] تلقی می‌شود که طی آن ایران [[مشروعیت اسرائیل]] را به چالش کشیده و خواستار نابودی آن شده، در حالی که اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌دانست. در طول [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)|بحران خاورمیانه]] که پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳]] رخ داد، این خصومت به رویارویی مستقیم تشدید شد. اسرائیل [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی ایران]] مانند [[حماس]] و [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] را تضعیف کرد و شروع به برنامه‌ریزی برای اقدام علیه ایران نمود. دو کشور در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل|حملات هوایی متقابل]] انجام دادند.<ref name="Cornwell">{{Cite news |last1=Cornwell |first1=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |last4=Cornwell |first4=Alexander |date=13 June 2025 |title=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{Cite news |last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White |first3=Josh |last4=Hamblin |first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |archive-date=14 June 2025 |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 April 2024 |title=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday |url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |archive-date=14 April 2024 |access-date=14 April 2024 |work=Le Monde |language=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{Cite news |last=Schneider |first=Tal |date=6 October 2024 |title=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture |url=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |archive-date=10 October 2024 |access-date=6 October 2024 |work=The Times of Israel}}</ref> حملات اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ یک روز پس از پایان مهلت دوماهه‌ای که [[دونالد ترامپ]]، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای [[مذاکرات ایران و آمریکا|دستیابی به توافقی]] جهت جلوگیری از توسعه بمب هسته‌ای توسط ایران تعیین کرده بود، آغاز شد. [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]]، سران نظامی جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفت و بسیاری از فرماندهان رده بالای نظامی و شخصیت‌های مرتبط با [[برنامه هسته‌ای ایران]] را کشت. جنگنده‌های اسرائیلی کاروانی از کامیون‌های حامل لانچرهای موشکِ سطح به هوا را در بزرگراه‌های غرب ایران شناسایی و پیش از ورود به تهران منهدم کردند؛ تصاویر ویدئویی این حمله ساعاتی بعد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068695/آیا-فیلم-انهدام-لانچر‌های-موشکی-ایران-واقعی-است|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصاویر هدف قرار دادن لانچرهای موشکی ایران توسط هواگردهای اسرائیل|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1311578/تصاویر-هدف-قرار-دادن-لانچرهای-موشکی-ایران-توسط-هواگردهای-اسرائیل|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟ /ویدیو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-سیاسی-59/3147651-آیا-فیلم-انهدام-لانچرهای-موشکی-ایران-واقعی-است-ویدیو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> در ادامه حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران، این جنگ به عنوان تشدید و گسترش حملات قبلی میان دو کشور در ماه‌های فروردین و مهر ۱۴۰۳ شناخته شد. اسرائیل، علاوه بر هدف قرار دادن سران نظامی ایران، به تأسیسات هسته‌ای مهمی مانند نطنز و اصفهان حمله کرد. همچنین، اسرائیل به تأسیسات نظامی و انبارهای موشک در مناطق مختلف ایران از جمله تهران، تبریز و کرمانشاه حملات هوایی انجام داد. در واکنش به این حملات، ایران حدود ۱۵۰ موشک بالستیک و ۱۰۰ پهپاد به اهداف نظامی و غیرنظامی در اسرائیل شلیک کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چه مناطق و افرادی در ایران هدف حمله اسرائیل بودند؟|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506138445|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=آژانس انرژی اتمی: تأسیسات نطنز و اصفهان به‌شدت آسیب دیده‌اند|url=https://www.iranintl.com/video/ott_c86cdf4d43204f60ab1d0feb01b9ab3b|accessdate=2025-06-17|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله امروز پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل و گزارش‌هایی از صدای انفجارهای در تهران و تبریز/ ساختمان موساد هدف حمله موشکی قرار گرفت/ ویدئو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-دفاعی-32/3148301-حمله-امروز-پهپادی-موشکی-ایران-به-اسرائیل-گزارش-هایی-از-صدای-انفجارهای-در-تهران-تبریز-ساختمان-موساد-هدف-حمله-موشکی-قرار-گرفت-ویدئو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش کشورهای منطقه و دیگر کشورها به حمله اسرائیل علیه جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506136227|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref> حملات اسرائیل از سوی کشورهای [[جهان اسلام]]، چین، روسیه، [[اتحادیه اروپا]] و دیگر کشورها محکوم شد. با این حال، برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران و ترامپ از آن‌ها تمجید کردند؛ ترامپ از ایران خواست فوراً به توافقی هسته‌ای تن دهد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=16 June 2025 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=12 June 2025 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref><ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> شماری از کشورهای غربی تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و از اسرائیل و ایران خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=15 June 2025 |access-date=16 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref><ref>{{Cite web |title=Spanish Government condemns military escalation in the Middle East after Israel's attacks against Iran |url=https://www.exteriores.gob.es/en/Comunicacion/Comunicados/Paginas/index.aspx |website=exteriores.gob.es}}</ref> ==زمینه== {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>.در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN20250613a">{{Cite news |last=McGurk |first=Brett |date=13 June 2025 |title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis |access-date=16 June 2025 |work=CNN |language=en}}</ref><ref name="Economist20250616">{{Cite news |date=2025-06-16 |title=Will Iran’s hated regime implode? |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode |access-date=2025-06-17 |work=The Economist |issn=0013-0613}}</ref> روزنامه ''[[جروزالم پست]]'' گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است:<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران == طبق نظر اسرائیل، اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران متنوع است. اولین و مهمترین دلیل، نابود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است که تهدیدی برای بقای دولت اسرائیل به شمار می‌رود. دلیل دوم، نابود کردن توانایی پرتاب موشک‌های بالستیک به سمت اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی است که تهدیدی برای شهروندان اسرائیلی محسوب می‌شود. دلیل سوم، که کمتر رسمی است، براندازی رژیم از طریق قیام نیروهای مخالف در ایران است که رژیم اسلامی افراطی را سرنگون خواهند کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What to know about the conflict between Israel and Iran|نشانی=https://apnews.com/article/israel-attack-iran-strike-nuclear-us-news-5adea3ffa51264e0c7c803d8acfde338|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu has two war aims: destroying Iran’s nuclear program and regime change. Are either achievable?|نشانی=http://theconversation.com/netanyahu-has-two-war-aims-destroying-irans-nuclear-program-and-regime-change-are-either-achievable-259014|وبگاه=The Conversation|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Ian|نام خانوادگی=Parmeter}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What does Israel really want in Iran?|نشانی=https://www.france24.com/en/middle-east/20250617-what-israel-really-wants-in-iran|وبگاه=France 24|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == حملات توسط اسرائیل == === ۱۳ ژوئن === [[پرونده:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|بندانگشتی|تأثیر حمله بر ساختمان‌های تهران]] در ساعات اولیهٔ ۱۳{{فاصله}}ژوئن ۲۰۲۵، [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF) حمله‌ای گسترده را با هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران و زیرساخت‌های نظامی این کشور آغاز کردند.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> تا ساعت ۶:۳۰{{فاصله}}صبح به وقت اسرائیل، [[نیروی هوایی اسرائیل]] پنج موج از حملات را اجرا کرده بود.<ref>{{Cite web|title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بنا بر گزارش‌ها، عملیات بر روی ده‌ها مکان تمرکز داشت که شامل سایت‌های مرتبط با برنامهٔ هسته‌ای ایران، محل سکونت فرماندهان کلیدی نظامی و پایگاه‌ها می‌شد.<ref name="JPost20250613a"/> [[موساد]]، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل نیز مجموعه‌ای هماهنگ از عملیات‌های مخفی خرابکارانه را علیه سامانه‌های پدافند هوایی و زیرساخت‌های موشکی ایران انجام داد.<ref>{{Cite web|title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که اهدافی را هدف قرار داده که تهران انتظار آن‌ها را نداشته است.<ref name="JPost20250613a"/> به گفتهٔ نیروهای زمینی، هوایی و دریایی اسرائیل، بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی در حملات اولیه بیش از ۳۳۰ مهمات را بر حدود ۱۰۰ هدف پرتاب کردند.<ref>{{Cite web|title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بر اساس اظهارات یکی از مقامات اسرائیلی، موساد [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران|پایگاه پهپادی مخفیانه‌ای]] را در نزدیکی تهران تأسیس کرده بود که برای هدف قرار دادن پرتابگرهای موشکی زمین‌به‌زمین مورد استفاده قرار گرفت.<ref name=":02">{{Cite web|title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> این مأموریت که با هماهنگی IDF انجام شد، شامل قاچاق سلاح‌های دقیق به داخل ایران و اعزام کماندوهای موساد برای از کار انداختن سامانه‌های پدافند هوایی به منظور تضمین [[برتری هوایی]] برای هواپیماهای اسرائیلی نیز می‌شد.<ref name=":02"/> حدود ساعت ۳:۰۰{{فاصله}}بامداد به وقت محلی، وزیر دفاع اسرائیل [[یسرائیل کاتس]] وضعیت فوق‌العاده سراسری اعلام کرد و نسبت به حملات موشکی و پهپادی قریب‌الوقوع هشدار داد.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/}}</ref> آژیرهای هشدار در سراسر اسرائیل به صدا درآمدند، اگرچه تا زمان گزارش، ایران موشک بالستیکی پرتاب نکرده بود.<ref name="JPost20250613a"/> کاتس همچنین حملهٔ اسرائیل به ایران را «حملهٔ پیش‌دستانه» توصیف کرد.<ref name="Osterman">{{cite news|last1=Osterman|first1=Cynthia|last2=Coates|first2=Stephen|title=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> بر اساس گزارش IDF، این اقدام با توجه به اطلاعاتی صورت گرفت که نشان می‌داد ایران به اندازه‌ای اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده که می‌تواند ظرف چند روز تا ۱۵ سلاح هسته‌ای تولید کند.<ref name="JPost20250613a"/> نخست‌وزیر اسرائیل، [[بنیامین نتانیاهو]]، اعلام کرد که اسرائیل حمله کرده زیرا «اگر جلوی آن گرفته نشود، ایران می‌تواند ظرف مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال طول بکشد. ممکن است طی چند ماه، کمتر از یک سال باشد».<ref name="Borger">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian|date=13 June 2025}}</ref> به همین دلیل، نتانیاهو از آغاز عملیات «شیر برخاسته» خبر داد؛ کارزار نظامی‌ای که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای، و بخش‌هایی از برنامه موشک‌های بالیستیک ایران را هدف قرار داده است. او اعلام کرد که این عملیات «تا هر زمانی که لازم باشد» ادامه خواهد داشت. نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «تهدیدی روشن و فوری برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید نمود که با این اقدام، «ما همچنین از همسایگان عرب خود در برابر تجاوزگری ایران دفاع می‌کنیم». تا ساعت ۰۴:۳۵{{فاصله}}بامداد به وقت اسرائیل، ایران هنوز واکنشی نشان نداده است. نتانیاهو در جریان تحولات، کابینه امنیتی را تشکیل جلسه داد. انفجارهایی در سراسر تهران گزارش شده است، از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد نظامی در آن سکونت دارند. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پی‌درپی خبر داده‌اند.<ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260|access-date=13 June 2025|website=Iran International|language=en}}</ref> [[خبرگزاری فارس]]، وابسته به سپاه پاسداران، گزارش داد که چندین منزل مسکونی در شهرک محلاتی، در [[شرق تهران]]، که محل زندگی افسران بلندپایه ایرانی و خانواده‌هایشان است، هدف قرار گرفته است.<ref name="IranIntlLive20250613a"/> گزارش شده که مقر سپاه پاسداران در تهران نیز دچار حریق شده است. انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] نیز گزارش شده است؛ جایی که یکی از حیاتی‌ترین سایت‌های هسته‌ای ایران واقع شده است. تلویزیون دولتی ایران وقوع «انفجارهای مهیب» در نزدیکی این سایت را تأیید کرد؛ سایتی که دو مرکز غنی‌سازی در آن قرار دارد: تأسیسات بزرگ زیرزمینی غنی‌سازی سوخت (FEP) و تأسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت (PFEP) در سطح زمین.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=12 June 2025|website=The Times of Israel}}</ref> سایت‌های هسته‌ای [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] و [[خرم‌آباد]] نیز هدف قرار گرفته‌اند.<ref>{{cite web|url=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حمله-اسرائیل-ایران|title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد}}</ref> === ۱۴ ژوئن === در صبح زود ۱۴ ژوئن، رسانه‌های ایرانی از انفجاری در [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] تهران خبر دادند که با گزارش‌هایی از آتش‌سوزی گسترده در این تأسیسات همراه بود. به گزارش [[خبرگزاری فارس]]، دو پرتابه به مناطق اطراف برخورد کردند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[تایمز اسرائیل]] |language=en-US}}</ref> سامانه‌های پدافند هوایی ایران نیز با پرتابه‌های اسرائیلی بر فراز اصفهان درگیر شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[ایران اینترنشنال]] |language=en}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای نظامی ایران چندین پهپاد اسرائیلی در مأموریت‌های شناسایی در شمال‌غرب ایران را سرنگون کردند و دو طرف تبادل آتش داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[العربیه]] |language=en}}</ref> رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، [[ایال زمیر]]، و فرمانده نیروی هوایی، [[تومر بار]]، صبح همان روز اعلام کردند که «راه به سوی تهران هموار شده است.»<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که یک تأسیسات زیرزمینی در غرب ایران، که برای ذخیره ده‌ها موشک بالستیک و کروز استفاده می‌شد، بمباران شده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران مرگ دو فرمانده ارشد دیگر را تأیید کرد: سرلشکر [[غلامرضا محرابی]]، معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح، و سرلشکر [[مهدی ربانی]]، معاون عملیات.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> تا این زمان، ایران ادعا کرد که سه جت [[اف-۳۵]] اسرائیلی را سرنگون کرده و دو خلبان را بازداشت کرده است.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[تهران تایمز]]}}</ref> [[وزارت نفت ایران]] اعلام کرد که دو میدان نفتی در استان بوشهر مورد حمله قرار گرفتند: سکو فاز ۱۴ [[میدان گازی پارس جنوبی]] و [[پالایشگاه گاز فجر جم]].<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> این حملات باعث آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شد که تولید حداقل ۱۲ میلیون متر مکعب گاز را متوقف کرد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> تا آن زمان، به گفته [[نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر|جمعیت هلال احمر]]، حملات اسرائیل ۱۸ استان از ۳۱ استان ایران را تحت تأثیر قرار داده بود و ۱۴۱۴ نفر از پرسنل این سازمان در عملیات امدادی مشارکت داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> در ساعت ۲۳:۱۱ به وقت محلی، ارتش اسرائیل اعلام کرد که موج جدیدی از حملات به «اهداف نظامی» در تهران آغاز شده است.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> انبارهای نفت و بنزین در شهر مورد حمله قرار گرفتند که باعث قطع برق در محله [[شهران]] شد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> بعداً در همان شب، [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که حملات اسرائیل در پایتخت به مقر [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزارت دفاع ایران]] و ساختمان [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] برخورد کرده است.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === در ۱۵ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل به غیرنظامیان ایرانی هشدار دادند که مناطق اطراف کارخانه‌های تسلیحاتی و پایگاه‌های نظامی در شیراز را تخلیه کنند.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> همچنین گزارشی از حمله به ساختمان [[وزارت دادگستری]] در تهران منتشر شد.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> نیروی هوایی اسرائیل اعلام کرد که یک هواپیمای سوخت‌رسان در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]، در فاصله حدود ۲٫۳۰۰ کیلومتری از خاک اسرائیل، بمباران شده است که احتمالاً دوربردترین عملیات در تاریخ این نیرو بوده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> گزارش شد که ایران از طریق عمان و قطر به دنبال میانجی‌گری برای مذاکره با ایالات متحده بوده تا حملات را متوقف کرده و مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده را احیا کند. ایران اعلام کرد که دو نفر را که ادعا می‌کرد عضو موساد هستند، بازداشت کرده است.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل [[موشک سطح‌به‌سطح|موشک‌های سطح‌به‌سطح]] و پایگاه‌های نظامی ایران را هدف قرار داد و همچنین به وزارت امور خارجه ایران حمله کرد.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> پرتابه‌های موشکی [[محمد کاظمی]]، رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]]، و معاون او را کشتند.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> هم‌زمان با حملات هوایی، پنج بمب خودرویی در سراسر تهران منفجر شد که انفجارها در نزدیکی سایت‌های دولتی و مرتبط با برنامه هسته‌ای رخ داد. خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که این عملیات توسط اسرائیل اجرا شده است، هرچند یک مقام اسرائیلی هرگونه دخالت را رد کرد.<ref>{{Cite web |title=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |url=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545 |access-date=2025-06-16 |website=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Cite web |title=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |url=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/ |access-date=2025-06-16 |website=iranwire.com |language=en}}</ref> نتانیاهو گفت که اسرائیل چاره‌ای جز حمله به ایران نداشت تا از [[هولوکاست هسته‌ای]] جلوگیری کند. او این حمله را در «ساعت دوازدهم» توصیف کرد و گفت که برای حفاظت از اسرائیل و جهان انجام شده است. نتانیاهو دولت ایران را به سرکوب مردم ایران متهم کرد و اظهار داشت که این به انتخاب مردم ایران بستگی دارد که «قیام کنند» یا نه.<ref name="CNNLive20250615"/> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل مرکز فرماندهی [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] در تهران حمله کردند.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran | title=IDF says it his Quds force command centers in Tehran | website=The Times of Israel}}</ref> یک مقام اسرائیلی به ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' گفت که نشانه‌هایی از «فروپاشی» تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی نطنز وجود دارد.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/ | title=Israeli official to WSJ: underground Natanz nuclear facility might have imploded | website=The Times of Israel}}</ref> ایران اینترنشنال گزارش داد که انفجارهایی در نزدیکی [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] شنیده شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/ | title=Loud explosions reported near Iran's Fordo nuclear facility | website=The Times of Israel}}</ref> گفته می‌شود حملات نیروهای دفاعی اسرائیل در نزدیکی تأسیسات نظامی پارچین نیز انجام شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-strikes-reported-in-parchin-where-nuke-research-site-was-said-to-be-destroyed-in-october/ | title=Israeli strikes reported in Parchin, where nuke research site was said to be destroyed in October | website=The Times of Israel}}</ref> [[سپاه حفاظت انصارالمهدی]] گزارش داد که در حمله‌ای در [[شهرستان ایجرود]] [[استان زنجان]]، یکی از فرماندهان این واحد به نام رضا نجفی و یک سرباز به نام حسن رسولی کشته شدند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IRGC commander, soldier killed in Israeli attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |website=Al Jazeera}}</ref> خبرگزاری وابسته به قوه قضائیه ایران گزارش داد که اسماعیل فکری، متهم به همکاری با اسرائیل، به دار آویخته شد. این خبرگزاری اعلام کرد که فکری پیش از دستگیری با دو افسر موساد در تماس بوده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran executes alleged Mossad spy |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |website=Al Jazeera}}</ref> نیروهای دفاعی اسرائیل ادعا کرد که ۱۲۰ پرتابگر [[موشک سطح‌به‌سطح]] در ایران را منهدم کرده و به «[[برتری هوایی]] کامل» در حریم هوایی تهران دست یافته است. سرتیپ افی دفرین اظهار داشت که ۳۰ درصد از پرتابگرهای موشکی ایران نابود شده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army claims it destroyed 30% of Iran's missile launchers |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778947 |website=[[شبکه رسانه‌ای الجزیره]]}}</ref> نتانیاهو نیز ادعا کرد که اسرائیل آسمان تهران را تحت کنترل دارد.<ref name="CNNLive20250616">{{Cite web |author1=Mostafa Salem |author2=Eugenia Yosef |author3=Lex Harvey |author4=Antoinette Radford |author5=Christian Edwards |date=16 June 2025 |title=Live updates: Israel and Iran broaden attacks in fourth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> خبرگزاری ایرنا گزارش داد که نیروهای اسرائیلی بیمارستان فارابی در [[کرمانشاه]] را هدف قرار دادند و خسارات قابل‌توجهی به بیمارستان و ساختمان‌های اطراف آن وارد کردند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli attack damages hospital in western Iran |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |website=Al Jazeera}}</ref> دست‌کم ۱۵ ساختمان در کارخانه موشکی کرمانشاه توسط اسرائیل مورد اصابت قرار گرفت.<ref name="CNNLive20250616"/> اسرائیل همچنین ساختمان [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] را حین پخش زنده [[شبکه خبر]] بمباران کرد.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[تایمز اسرائیل]]}}</ref> اسرائیل مدعی است که مقر صداوسیما توسط نیروهای مسلح ایران برای پیشبرد عملیات نظامی تحت پوشش غیرنظامی استفاده می‌شد،<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army accuses Iran's armed forces of using state broadcaster |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |website=Al Jazeera English}}</ref> ادعایی که از سوی ایران رد شد.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israel is 'the biggest enemy of truth', says Iran after IRIB attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل همچنین دستور تخلیه به ساکنان برخی مناطق تهران صادر کرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> اسرائیل پرتابگرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار داد.<ref>{{Cite web |title=IDF says it's attacking missile launchers in western Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/ |work=The Times of Israel}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که یکی از پهپادهایش دو جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت|اف-۱۴]] ایران را نابود کرده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> نور نیوز گزارش داد که نیروهای ایرانی یک جنگنده اف-۳۵ را بر فراز تبریز سرنگون کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian media say F-35 shot down |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |website=Al Jazeera English}}</ref> === ۱۷ ژوئن === ترامپ در پستی در شبکۀ اجتماعی [[تروت سوشال]] اعلام کرد که تهران باید تخلیه شود.<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting |url=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429 |work=NDTV |agency=Reuters}}</ref><ref>{{Cite news |last=Cornwell |first=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Cornwell |first3=Alexander |date=2025-06-17 |title=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/ |access-date=2025-06-17 |work=Reuters |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل سرلشکر [[علی شادمانی]] را تنها چند روز پس از انتصابش به‌عنوان فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] ترور کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996 |access-date= |website=[[The Jerusalem Post]] |language=en}}</ref> شادمانی که پس از کشته شدن [[غلامعلی رشید]] جایگزین او شده بود، طبق اعلام نیروی دفاعی اسرائیل، بالاترین مقام نظامی ایران بود که به‌عنوان «رئیس ستاد جنگ» فعالیت می‌کرد و فرماندهی سپاه پاسداران و نیروهای مسلح ایران را بر عهده داشت.<ref name="CNNLive20250617">{{Cite web |last=Yeung |first=Jessie |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Lau |first3=Chris |last4=Michaelis |first4=Tamar |last5=Khadder |first5=Kareem |date=2025-06-17 |title=Live updates: Israel and Iran trade strikes on fifth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Emanuel |first=Fabian |title=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که «چندین حمله گسترده» به اهداف نظامی در غرب ایران انجام داده و لانچرهای موشکی و تأسیسات ذخیره [[پهپاد]] را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran- |access-date= |website=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل ویدئویی منتشر کرد که نشان‌دهنده نابودی جت‌های جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت]] ایران روی زمین بود.<ref>{{Cite web |last=Rogoway |first=Tyler |date=2025-06-16 |title=Iranian F-14 'Persian Tomcats' Obliterated In Israeli Airstrike |url=https://www.twz.com/air/irans-f-14-persian-tomcats-obliterated-in-israeli-airstrike |website=[[The War Zone]] |language=en-US}}</ref> همچنین ویدئویی از تخریب یک لانچر موشکی حامل سه موشک منتشر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west |url=https://www.bssnews.net/international/283140 |access-date= |website=BSS News}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری مهر]]، موشک اسرائیلی به یک پست بازرسی در کاشان اصابت کرد که منجر به کشته شدن سه نفر و زخمی شدن چهار نفر دیگر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three killed in Israeli attack on Iran’s Isfahan |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> به گزارش ایرنا، نیروهای اسرائیلی یک ساختمان مسکونی در تهران را هدف قرار دادند و سه نفر توسط [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران|جمعیت هلال احمر]] از زیر آوار نجات یافتند.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three people pulled alive from rubble in Tehran |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[خبرگزاری فارس]] گزارش داد که [[بانک سپه]]، متعلق به دولت، هدف حمله سایبری قرار گرفت.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Cyberattack ‘disrupts’ Iranian state-owned bank |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |website=Al Jazeera}}</ref> طبق گزارش‌های ایران اینترنشنال و دیگر رسانه‌ها، گروه هکری گنجشک درنده رسماً مسئولیت این حمله سایبری به بانک را بر عهده گرفت. گفته می‌شود بانک سپه ارتباطات عمیقی با سپاه پاسداران و ارتش ایران دارد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |url=https://www.iranintl.com/en/202506176243 |access-date=2025-06-17 |website=Iran International |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |url=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/ |access-date=2025-06-17 |website=JNS |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033 |access-date=2025-06-17 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که به احتمال زیاد تأسیسات زیرزمینی نطنز در حملات اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US |agency=AFP}}</ref> جت‌های اسرائیلی لانچرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار دادند.<ref>{{Cite web |title=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش ایران ادعا کرد که ۱۸ «هواپیمای متخاصم» از جمله یک پهپاد جاسوسی را ساقط کرده است. اسرائیل این ادعاها را رد کرد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran claims to shoot down 28 ‘hostile aircraft’ |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در ایران == مقامات بهداشتی ایران گزارش دادند که ۲۲۴ نفر کشته شده‌اند و افزودند که اکثریت قربانیان غیرنظامی بودند.<ref name="Civilian casualties"/><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |url-status=live |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران]] مستقر در آمریکا گزارش داد که ۴۰۸ نفر کشته شده‌اند، از جمله ۹۲ نظامی، ۱۹۹ غیرنظامی و ۱۱۷ نفر با هویت نامعلوم.<ref name="hrana_casualties"/> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، سرلشکر [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داوود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} === دیگر کشته‌شدگان === در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == حملات توسط ایران == === ۱۳ ژوئن === در ۱۳ ژوئن، پس‌از حملات اسرائیل، ایران قول «پاسخی سخت» علیه اسرائیل را داد. این کشور اعلام کرد که قصد دارد به نیروهای اسرائیلی و آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در سراسر خاورمیانه حمله کند. ایالات متحده بعداً برخی از سربازان خود را در عراق تخلیه کرد و همچنین اجازه تخلیه اعضای خانواده سربازان آمریکایی در سراسر منطقه را صادر کرد.<ref name="Lubell3">{{Cite news|last1=Lubell|first1=Maayan|last2=Hafezi|first2=Parisa|last3=Holland|first3=Steve|date=13 June 2025|title=Iran fires missiles at Israel in response to attacks|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Strobel|first1=Warren P.|last2=Hudson|first2=John|last3=DeYoung|first3=Karen|last4=Shih|first4=Gerry|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|date=12 June 2025|title=Israel strikes Iran, as Trump officials say no U.S. military support|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2025/06/12/iran-israel-nuclear-us-trump/|access-date=|newspaper=[[The Washington Post]]|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> به گفته سرتیپ [[افی دفرین]] از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF)، ایران در اولین اقدام تلافی‌جویانه خود، صبح امروز بیش از ۱۰۰ پهپاد شاهد را به سمت اسرائیل پرتاب کرد.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Atwood|first9=Kylie|date=13 June 2025|title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=13 June 2025|language=en|work=CNN|last10=Treene|first10=Alayna|last11=Mogul|first11=Rhea}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Iran launches 100 drones on Israel: Army spokesman|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771470|work=Al Jazeera English}}</ref> آژیر خطر در [[امان]]، پایتخت اردن، به صدا درآمد.<ref>{{Cite web|last1=Horovitz|first1=Michael|last2=Magid|first2=Jacob|date=13 June 2025|title=Over 100 drones launched by Iran; air force begins shooting them down outside Israel's borders|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> برخی از این پهپادها توسط [[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] بر فراز حریم هوایی اردن و برخی دیگر توسط نیروی هوایی اسرائیل بر فراز عربستان سعودی و سوریه رهگیری شدند.<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{cite news|date=13 June 2025|title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites|url=https://www.aljazeera.com/amp/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions|access-date=13 June 2025|work=Al Jazeera English}}</ref> پس‌از مدتی، منابع مختلف اسرائیلی اعلام کردند که دستور پناه گرفتن غیرنظامیان اسرائیلی لغو شده است، که نشان از رهگیری اکثر پهپادها است.<ref name="Lubell3"/> [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] نیز یک موشک بالستیک از یمن به‌سمت [[اورشلیم]] شلیک کردند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Ballistic missile from Yemen triggers sirens in Jerusalem and West Bank|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ballistic-missile-from-yemen-triggers-sirens-in-jerusalem-and-west-bank/|website=The Times of Israel}}</ref> که در [[الخلیل]]، کرانه باختری فرود آمد و پنج فلسطینی را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israel says missile launched from Yemen fell in Hebron; at least 5 Palestinians hurt|url=https://www.straitstimes.com/world/middle-east/israel-says-missile-launched-from-yemen-fell-in-hebron-at-least-5-palestinians-hurt|work=The Straits Times}}</ref> [[پرونده:Civil_defense_siren_and_missile_explosions_sounds.ogg|بندانگشتی|صدای آژیر و انفجار موشک، ضبط‌شده در مرکز اسرائیل، ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۵]] حدود ساعت ۹ شب به وقت محلی - ده دقیقه قبل‌از پرتاب ده‌ها موشک توسط ایران به اسرائیل - به شهروندان اسرائیلی هشدارهای تلفنی در مورد حمله قریب‌الوقوع داده شد. ارتش اسرائیل تخمین زد که کمتر از ۱۰۰ موشک بالستیک در جریان این حمله شلیک شده است، اگرچه خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، گزارش داد که «صدها موشک شلیک شده است». به شهروندان اجازه داده شد حدود ساعت ۱۰:۱۰ پناهگاه‌های خود را ترک کنند.<ref name="TimesOfIsrael20250613">{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|date=13 June 2025|title=Iran fires barrages of ballistic missiles at Israel, killing 3 people and wounding dozens|url=https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ایران نام عملیات ضدحمله خود را «'''وعده صادق ۳'''» گذاشت و اعلام کرد که به ده‌ها هدف، ازجمله اماکن نظامی و پایگاه‌های هوایی، حمله کرده است.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Iran says it has attacked "dozens of targets, military centers and air bases" in Israel|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv61tqu001v3b6t15hlvvr6|access-date=13 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> چندین اصابت در مرکز اسرائیل، ازجمله ساختمان‌هایی در تل‌آویو، گزارش شده است و تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد که ظاهراً یک اصابت مستقیم به مقر نظامی [[کیریا]] در نزدیکی [[جاده بگین]] رخ داده است.<ref>{{Cite news|date=14 June 2025|title=See moment projectile strikes near key military facility in Tel Aviv|url=https://edition.cnn.com/2025/06/14/world/video/missile-strike-kirya-israel-military-digvid|newspaper=[[CNN]]|language=en}}</ref> همچنین تکه‌ای از یک موشک رهگیری شده خساراتی را در شمال اسرائیل به بار آورد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[ستاره داوود سرخ]] (MDA) گزارش داد که حداقل ۶۳ اسرائیلی زخمی شده‌اند - یک نفر به‌شدت مجروح، یک نفر به‌طور جدی، هشت نفر خفیف و بقیه به‌طور سطحی مجروح شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=MDA says 63 hurt, including one critically in Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mda-says-63-hurt-including-one-critically-in-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> یک زن غیرنظامی که به‌شدت مجروح شده بود، بعداً بر اثر شدت جراحات جان باخت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Woman critically hurt in Iranian missile attack dies from wounds|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-14-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> هفت سرباز در میان مجروحان بودند که جراحات سطحی برداشتند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> [[سازمان آتش‌نشانی و امداد اسرائیل]] دو نفر را از ساختمانی که در تل‌آویو مورد اصابت قرار گرفته بود، نجات داد.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israelis told they can leave shelters, but to remain nearby after second Iran missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همین حال، [[فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل|فرماندهی جبهه داخلی]] ارتش اسرائیل یک غیرنظامی دیگر را از ساختمانی در شهر نجات داد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[الجزیره (شبکه خبری)|شبکه تلویزیونی الجزیره]]، حملات موشکی ایران به تل‌آویو را به‌صورت زنده و مستقیم پوشش داد که گزارش مستقیم این شبکه، اصابت چند موشک به اماکن مسکونی و نظامی در شهر تل‌آویو و رهگیری و انهدام برخی از موشک‌ها توسط سیستم دفاعی اسرائیل را نشان می‌دادند.<ref>[https://www.aljazeera.net/news/2025/6/13/دمار-غير-مسبوق-و21-مصابا-ما-الذي-نعرفه-من دمار غیر مسبوق قتیلة و70 مصابا.. ما الذی تعرفه عن هجوم إیران علی إسرائیل؟]، الجزیره</ref> === ۱۴ ژوئن === در ۱۴ ژوئن، حدود ساعت ۱ بامداد،<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> به گفته [[سخنگوی ارتش اسرائیل]]، ایران رگبار دیگری متشکل از ده‌ها موشک شلیک کرد که بیشتر آنها رهگیری و منهدم شدند.<ref>{{Cite web|title=IDF: Dozens of rockets fired by Iran in previous barrage, some of them downed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-dozens-of-rockets-fired-by-iran-in-previous-barrage-some-of-them-downed/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در این حمله هفت نفر زخمی شدند که جراحت یکی از آنها خفیف است.<ref>{{Cite web|title=Reports say seven hurt, including one mildly, in latest Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/reports-say-five-hurt-including-one-mildly-in-latest-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> دو نفر از کارکنان آمبولانس MDA پس‌از برخورد ترکش به [[بخش مراقبت‌های ویژه]]، بر اثر شکستگی شیشه به‌طور سطحی مجروح شدند.<ref>{{Cite web|title=Two medics lightly hurt after ambulance hit by shrapnel in Iranian missile attack|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/two-medics-lightly-hurt-after-ambulance-hit-by-shrapnel-in-iranian-missile-attack/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> سه رگبار متشکل از موشک‌های دیگر نیز به‌سمت اسرائیل شلیک شد، که در اثر اولی آژیر خطر در شمال اسرائیل و در اثر دومی آژیر خطر در سراسر کشور به صدا درآمد. در جریان رگبارهای بعدی، ساختمانی در [[ریشون لتسیون]] مستقیماً مورد اصابت موشک قرار گرفت و ۱۹ نفر زخمی شدند، ازجمله دو نفری که بعداً جان باختند.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> یک نوزاد سه‌ماهه که به‌طور سطحی مجروح شده بود، از زیر آوار نجات یافت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israelis describe fear and chaos as Iranian missiles slam into central Israel homes|url=https://www.timesofisrael.com/israelis-describe-fear-and-chaos-as-iranian-missiles-slam-into-central-israel-homes/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که ایران از شب ۱۳ ژوئن ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرده است که حدود ۲۵٪ آنها به مناطق باز اصابت کرده‌اند. این ارتش تأکید کرد که «تعداد کمی» از موشک‌ها از پدافند هوایی عبور کرده و به مناطق مسکونی در تل‌آویو، [[رمت گن]] و ریشون لتسیون برخورد کرده و تلفاتی به بار آورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Iran fired some 200 ballistic missiles at Israel in several barrages since last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-fired-some-200-ballistic-missiles-at-israel-in-several-barrages-since-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همان شب، ایران رگبار دیگری از موشک‌ها را به‌سمت شمال اسرائیل شلیک کرد که منجر به کشته شدن پنج نفر و زخمی شدن حداقل ۲۳ نفر دیگر شد. فرماندهی جبهه داخلی ساعت ۱۱ شب هشدارهای تلفنی را اعلام کرد و ساعت ۱۱:۴۵ به شهروندان دستور داده شد تا پناهگاه‌ها را ترک کنند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Five killed near Haifa as Iranian missile barrage targets northern Israel|url=https://www.timesofisrael.com/three-killed-near-haifa-as-iranian-missile-barrage-targets-northern-israel/|access-date=15 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> همچنین یک موشک بالستیک به یک خانه دو طبقه در [[طمره]] برخورد کرد که یک زن را کشت و ۱۴ نفر دیگر را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> چهار عضو یک خانواده، ازجمله یک زن و دو دخترش، در یک حمله موشکی جداگانه کشته شدند.<ref name="fivekilled2">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Five Israelis, including mother and two daughters, killed in barrage on North|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857714|access-date=14 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref> همچنین آتش‌سوزی در نزدیکی [[گروه بازان|پالایشگاه نفت بازان]] در [[حیفا]] رخ داد که در آن لوله‌ها و خطوط انتقال آسیب دیدند و سه نفر بر اثر خفگی ناشی از دود آتش حمله موشکی کشته شدند.<ref>{{Cite web|title=Oil depot Tehran and Haifa oil refinery targeted in attacks|url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ac7ea3d5f-aed8-49a4-8df5-f3ce98ecaddd#post|access-date=14 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 June 2025|title=Iranian missile attacks damage Haifa oil refinery and Rehovot university buildings|url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-attacks-damage-haifa-oil-refinery-and-rehovot-university-buildings/|access-date=15 June 2025|work=The Times of Israel}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|last=Glickman|first=Eitan|date=16 June 2025|title=3 killed in Iranian missile strike on Haifa were at Bazan oil refinery compound|url=https://www.ynetnews.com/article/sko2q36qex|access-date=16 June 2025|work=Ynetnews|language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === صبح روز ۱۵ ژوئن، ایران و حوثی‌های یمن به‌طور همزمان موشک‌های بالستیک پرتاب کردند که به برخوردهایی در ساختمان‌هایی در [[بت یام]]، [[رخووت]]، یک مرکز خرید در کریات عکرون و تل‌آویو منجر شد.<ref>{{Cite web |title=Initial reports indicate impacts in Bat Yam, Rehovot, Ramat Gan from Iran missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/initial-reports-indicate-impacts-in-bat-yam-rehovot-ramat-gan-from-iran-missiles/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> حملات هوایی در بت یام منجر به کشته شدن ۹ نفر، از جمله سه کودک ۸، ۱۰ و ۱۸ ساله، و مفقود شدن یک نفر شد. به گفته شهردار تسویکا بروت، ۶۱ ساختمان آسیب دید.<ref name="TOI15">{{cite web |date=15 June 2025 |title=9 dead, including 3 children, in Iranian missile strike on Bat Yam apartment building |url=https://www.timesofisrael.com/6-dead-including-2-children-in-iranian-missile-strike-on-bat-yam-apartment-building/ |work=The Times of Israel}}</ref> بر اساس گزارش سازمان امداد و درمان اسرائیل (MDA)، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند که چندین نفر از آن‌ها در وضعیت وخیم بودند.<ref>{{Cite web |title=Death toll in Iranian missile impact on Bat Yam building rises to 3 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/death-toll-in-iranian-missile-impact-on-bat-yam-building-rises-to-3/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Some 200 injured in overnight missile strikes – MDA |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/some-200-injured-in-overnight-missile-strikes-mda/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> پنج نفر از غیرنظامیان کشته‌شده در بت یام اتباع اوکراینی بودند.<ref name="CNNLive20250615"/> اسرائیل بعداً اعلام کرد که اکثر موشک‌ها را رهگیری کرده و باقی‌مانده‌ها نتوانستند وارد خاک اسرائیل شوند.<ref name="MissileBatch">{{cite news |date=15 June 2025 |title=Israel says Iran missiles intercepted; Tehran says car bombs detonated |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777146 |accessdate=15 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[مؤسسه علوم وایزمن]]، یک مرکز تحقیقات علمی پسادکتری در رخووت، توسط ایران مورد اصابت قرار گرفت.<ref>{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Odenheimer |first2=Natan |last3=Regalado |first3=Francesca |last4=Rasgon |first4=Adam |date=14 June 2025 |title=Israel Bombards Tehran, Setting Oil Facilities Ablaze |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/world/israel-iran-news |access-date=15 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> وزارت دفاع اسرائیل گزارش داد که مرکز اسرائیل از سوی یمن مورد حمله موشکی قرار گرفته است، که بعداً توسط حوثی‌ها تأیید شد. آن‌ها اعلام کردند که با هماهنگی ارتش ایران از تعدادی موشک بالستیک فلسطین ۲ استفاده کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Houthis claim missile attack on central Israel |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776067 |website=Al Jazeera English}}</ref> آلمان هشدار داد که ایران ممکن است جوامع یهودی یا اسرائیلی در آلمان را هدف قرار دهد و متعاقباً امنیت اطراف مؤسسات مرتبط را افزایش داد.<ref>{{Cite web |title=No reports of impacts in latest Iranian missile attack; 11 dead, 200 injured in previous barrages |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> آوار موشک‌های ایرانی همچنین به دو مکان در [[کرانه باختری]] اصابت کرد. حدود ساعت ۱۱:۲۰ صبح، یک موشک کلاس [[شهاب (موشک)|شهاب]] در [[البیره]]، چند متر دورتر از خانه [[محمود عباس]]، رئیس [[تشکیلات خودگردان فلسطین]]، باعث آتش‌سوزی روی پشت‌بام شد. حدود ۹۰ دقیقه بعد، سه کودک در اثر شیشه‌های شکسته ناشی از آوار یک موشک رهگیری‌شده بر فراز مرکز اسرائیل، در نزدیکی [[سعیر (شهر)|سعیر]] زخمی شدند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran missile debris hits Palestinian West Bank city near Abbas home |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857844 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> در ادامه روز، ایران چندین موشک بالستیک به سوی اسرائیل شلیک کرد،<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF says Iran only fired 'several' ballistic missiles in most recent attack |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-iran-only-fired-several-ballistic-missiles-in-most-recent-attack/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> اما هیچ برخورد یا تلفاتی گزارش نشد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=No reports of impacts in latest barrage; Israelis given all-clear |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/no-reports-of-impacts-in-latest-barrage-israelis-given-all-clear/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران بعداً موشکی به منطقه‌ای در [[قیساریه دریایی|قیساریه]]، نزدیک خانه خانوادگی نتانیاهو، شلیک کرد. نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که موشک‌ها رهگیری شده‌اند و حداقل ۵۰ راکت سرنگون شده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran airstrike targets Netanyahu's residence in Israel |url=https://www.middleeastmonitor.com/20250616-iran-airstrike-targets-netanyahus-residence-in-israel/ |access-date= |website=[[Middle East Monitor]] |language=en-GB}}</ref> در عصر همان روز، ایران چندین موج موشکی به سوی اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن هفت نفر در حیفا و یک نفر در [[کریات گت]] شد و همچنین باعث آتش‌سوزی و خسارت به اموال گردید. ۹ نفر دیگر به دلیل [[حمله عصبی|حملات پانیک]] تحت درمان قرار گرفتند.<ref>{{Cite news |last1=Fabian |first1=Emanuel |last2=Yohanan |first2=Nurit |date=15 June 2025 |title=Iranian missile barrage sparks fires in Haifa, Kiryat Gat; eight people hurt |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-barrage-sparks-fires-in-haifa-kiryat-gat-eight-people-hurt/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، ایران موج دیگری از موشک‌ها را به سوی اسرائیل شلیک کرد. گزارش شد که قطعات موشک‌ها به سفارت آمریکا در تل‌آویو آسیب رسانده است. یک مدرسه در تل‌آویو و خانه‌هایی در بنئی براک، حیفا و پتاه تیکوا مورد اصابت قرار گرفتند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran renews missile attacks on Israel, killing 4 and wounding dozens |url=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069 |access-date=16 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025 |title=מטח קטלני מאיראן והרס עצום: 5 נהרגו בפ"ת ובני ברק, לכודים בחיפה ועשרות נפגעים |url=https://www.ynet.co.il/news/blogs/article/ryrhphnqex |access-date=16 June 2025 |work=Ynet |language=he}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iran strikes Tel Aviv and Haifa as Israel conflict enters fourth day |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/16/israel-iran-conflict-tel-aviv-haifa-missile-strike |access-date=16 June 2025 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> هشت غیرنظامی کشته شدند و بیش از ۹۰ نفر زخمی شدند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025">{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[Times of Israel]]}}</ref><ref name="EightDead">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Death toll in Israel rises to 8: Report |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778586 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل گزارش داد که ۲۸۷ نفر در طول شب بستری شده‌اند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025"/> یک فرد مسن در زیر آوار در [[بت یام]] مرده یافت شد.<ref>{{cite web |title=Body of elderly man pulled from rubble in Bnei Brak |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/body-of-elderly-man-pulled-from-rubble-in-bnei-brak/ |website=The Times of Israel}}</ref> Haifa's oil refinery was among the targets.<ref>{{cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian strike forces partial shutdown of Haifa oil refinery |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-attack-news/card/iranian-strike-forces-partial-shutdown-of-haifa-oil-refinery-pyciDQF1lxUpCpE5CWsX |website=The Wall Street Journal}}</ref> پالایشگاه نفت حیفا از جمله اهداف بود. به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کویینسی برای سیاست‌گذاری مسئولانه، حملات موشکی متوالی ایران ممکن است دفاع اسرائیل را تضعیف کرده و درصد بیشتری از موشک‌ها نسبت به قبل موفق به عبور شده باشند.<ref name="Degradation">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel 'thought this was going to be easy' like 'bombing refugees in tents' |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778797 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل تا آن زمان ۲۴ کشته را تأیید کرد که اکثر آن‌ها خارج از پناهگاه‌های بمب بودند و ۳۵۰ موشک ایرانی را شمارش کرد که به‌صورت گروه‌های ۳۰ تا ۶۰ تایی پرتاب شده بودند.<ref name="ShelterDeaths">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel says 24 killed in total in Iranian missile strikes |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778924 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> سی‌ان‌ان گزارش داد که ایران اعلام کرده تا پایان انتقام‌جویی علیه اسرائیل با ایالات متحده مذاکره نخواهد کرد.<ref name="CNNLive20250616"/> یک پهپاد شلیک‌شده به سوی کنسولگری آمریکا در اربیل، عراق، رهگیری شد.<ref>{{cite web |title=Drone aimed at US consulate in Erbil downed - report |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/drone-aimed-at-us-consulate-in-erbil-downed-report/ |website=The Times of Israel}}</ref> ایران دوباره موشک‌های بالستیک به پتاه تیکوا شلیک کرد که منجر به کشته شدن ۴ نفر شد. یک نفر به شدت زخمی شد و ۱۴ نفر، از جمله دو کودک، دچار جراحات متوسط شدند. دو موشک همچنین به تل‌آویو اصابت کرد و تعدادی ساختمان را تخریب کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |date=16 June 2025 |title=8 killed, nearly 300 injured as Iranian ballistic missiles strike central Israel, Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/8-killed-nearly-300-injured-as-iranian-ballistic-missiles-strike-central-israel-haifa/amp/ |website=[[Times of Israel]]}}</ref> === ۱۷ ژوئن === صبح ۱۷ ژوئن، ایران حدود ۲۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن خفیف پنج نفر شد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Iranian missiles impact central Israel in morning barrage, injuring 5 |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missiles-impact-central-israel-in-morning-barrage-injuring-5/ |access-date=2025-06-17 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> یِنت گزارش داد که یک موشک ایرانی به شهر [[هرتزلیا]] اصابت کرد و به یک ساختمان هشت طبقه آسیب رساند و یک اتوبوس خالی را به آتش کشید.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Bus in central Israel on fire after Israeli attack: Report |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780633 |website=Al Jazeera}}</ref> انفجارهایی در منطقه دان تل‌آویو و [[اورشلیم غربی]] شنیده شد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Blasts over Jerusalem, Tel Aviv after Iran missile warning |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780652 |website=Al Jazeera}}</ref> ''تایمز آو اسرائیل'' گزارش داد که اسرائیل در شب بین ۱۶ و ۱۷ ژوئن، ۳۰ پهپاد ایرانی را ساقط کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Around 30 drones shot down overnight, IDF says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/around-30-drones-shot-down-overnight-idf-says/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> سپاه پاسداران ادعا کرد که یک مرکز اطلاعات نظامی و یک مرکز برنامه‌ریزی عملیات موساد در اسرائیل را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran's IRGC says it targeted Israeli army centre, Mossad operations hub |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781043 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در اسرائیل == === تلفات انسانی === در ۱۴ ژوئن، [[ستاره داوود سرخ]] گزارش داد که در حمله موشک بالستیکی ایران، ۶۳ نفر زخمی شدند—یک نفر در وضعیت وخیم، یک نفر در وضعیت جدی، و هشت نفر با جراحات متوسط، در حالی که بقیه جراحات جزئی داشتند. یک مورد فوتی تأیید شد. در تل‌آویو، تیم‌های نجات دو نفر را زنده از زیر آوار ساختمانی فروریخته بیرون کشیدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran's nuclear sites and kills top generals. Iran retaliates with missile barrages |url=https://apnews.com/article/iran-explosions-israel-tehran-00234a06e5128a8aceb406b14029729 |access-date=14 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> بعداً در همان روز، [[والا!]] گزارش داد که سه اسرائیلی کشته و ۱۷۲ نفر زخمی شدند.<ref>{{cite web |date=14 June 2025 |title=שלושה הרוגים, 172 פצועים: תגובת הנגד האיראנית גובה מחיר כבד |url=https://news.walla.co.il/item/3757402 |work=Walla News |language=Hebrew}}</ref> سه غیرنظامی اردنی نیز زخمی شدند.<ref name="Aawsat20250614"/> در ۱۴ ژوئن، رسانه‌های محلی گزارش دادند که پنج اسرائیلی در سراسر شمال اسرائیل بر اثر موشک‌های ایرانی کشته شدند.<ref name="fivekilled"/> در ۱۵ ژوئن، گزارش شد که نه غیرنظامی اسرائیلی در حمله موشکی به بت یام در مرکز کشور کشته شدند، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند و یک نفر مفقود باقی ماند. حمله به رخووت ۴۲ زخمی بر جای گذاشت.<ref name="TOI15"/> در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، پس از حملات موشک بالستیک ایران به حیفا و تل‌آویو، گزارش شد که تعداد کشته‌ها به هشت نفر رسیده و حدود ۱۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iranian Strikes Kill at Least 8 in Israel as Conflict Enters Fourth Day |url=https://www.nytimes.com/2025/06/16/world/middleeast/petah-tikva-israel-iran-missile-strike.html |access-date=16 June 2025 |work=The New York Times |language=en}}</ref> در همان روز، سی‌ان‌ان گزارش داد که تلفات در اسرائیل شامل ۲۴ نفر کشته و ۵۹۲ نفر زخمی است که ۱۰ نفر از آن‌ها در وضعیت جدی قرار دارند.<ref>{{cite web |last1=Yosef |first1=Eugenia |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Yeung |first3=Jessie |last4=Radford |first4=Antoinette |last5=Edwards |first5=Christian |last6=Salem |first6=Mostafa |last7=Chowdhury |first7=Maureen |last8=Hammond |first8=Elise |last9=Sangal |first9=Aditi |date=17 June 2025 |title=June 16, 2025 - Israel-Iran conflict |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |website=CNN World |access-date=17 June 2025}}</ref> === خسارات مادی === یک ساختمان مسکونی مدرن در مرکز تل‌آویو دچار خسارات جدی شد. آتش‌سوزی در چندین آپارتمان رخ داد و دود از ساختمان بلند شد. ساختمان مجاور نیز دچار خسارات خارجی قابل‌توجهی شد، از جمله پنجره‌های شکسته و فلزات خمیده آویزان از نمای ساختمان. در رمت گن، چندین خودرو سوخته و سه خانه به‌طور قابل‌مشاهده‌ای آسیب دیدند.<ref name="AlJazeera20250613">{{Cite web |title=Iran launches waves of missiles at Israel in response to attacks |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/13/hundreds-of-missiles-launched-at-israel-as-iran-vows-retaliation |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> مجتمع وزارت دفاع اسرائیل در تل‌آویو به دلیل اصابت موشک ایرانی آسیب دید.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli media silent on Iranian strike on Tel Aviv Defence Ministry complex |url=https://aje.io/sz649c?update=3774472 |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> به گفته مقامات شهری، نه ساختمان در رمت گن کاملاً تخریب شدند، در حالی که صدها ساختمان دیگر درجات مختلفی از خسارت را متحمل شدند. حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان به دلیل بمباران موشکی از خانه‌های خود آواره شدند.<ref name="AlJazeera20250613"/> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> در ۱۶ ژوئن، ''اکونومیست'' نوشت که رژیم ایران با نارضایتی داخلی و فشار خارجی مواجه است. این نشریه گزارش داد که برخی ایرانیان از ترور فرماندهان کلیدی نظامی ابراز شادمانی کرده‌اند. اکونومیست استدلال کرد که کارزار اسرائیل «ناکامی استراتژی نظامی رژیم» را آشکار کرده و امیدها را برای قیام یا کودتا افزایش داده است.<ref name="Economist20250616" /> == جستارهای وابسته == * [[تخلیه ۱۴۰۴ تهران]] * [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] * [[درگیری اسرائیل و حزب‌الله (۲۰۲۳–اکنون)]] * [[جنگ غزه]] * [[جنگ ایران و عراق]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۱۳–۱۸۰۴)]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶)]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های نادرشاه]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] == یادداشت‌ها == <references group="persian-alpha"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:درگیری‌ها در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] 0vdj0si70cd4p4qoei2hsawqx1bw1ro 42127361 42127342 2025-06-18T12:56:16Z Mmmffffss 1171464 42127361 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل}} {{رویداد روز}} {{Infobox military conflict | conflict = جنگ ایران و اسرائیل | partof = [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] | image = [[پرونده: Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|120px]][[پرونده: Tharbat_iran_astael.jpg|120px]] | caption = راست: انفجار در تهران بعد از حمله‌های هوایی اسرائیل{{سخ}}چپ: موشک‌های ایرانی در تل‌آویو (ژوئن ۲۰۲۵) | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون ({{Age in years, months and days|2025|6|13}}) | place = [[ایران]] و [[اسرائیل]] | result = | status = [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری|در جریان]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل]] | territory = | combatant1 = {{flag|Israel}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|United States}}{{efn|The United States participated in shooting down Iranian missiles.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters|language=en}}</ref>}}</p> | combatant2 = {{flag|Iran}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|Houthis}} | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''[[اسحاق هرتزوگ]]''' * {{flagdeco|Israel}} '''[[بنیامین نتانیاهو]]''' * {{flagdeco|Israel}} [[یسرائیل کاتس]] * {{flagdeco|Israel}} [[ایال زمیر]] * {{flagdeco|Israel}} [[تامیر یادای]] * {{flagdeco|Israel}} [[دیوید بارنیا]] * {{flagdeco|Israel}} [[تومر بار]]}} | commander2 = {{plainlist| * {{flagdeco|Iran}} '''[[سید علی خامنه‌ای]]''' * {{flagdeco|Iran}} '''[[مسعود پزشکیان]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[سید اسماعیل خطیب]] * {{flagdeco|Iran}} [[عزیز نصیرزاده]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید عبدالرحیم موسوی]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد پاکپور]] * {{flagdeco|Iran}} [[امیر حاتمی]] * {{flagdeco|Iran}} [[احمدرضا رادان]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد باقری]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[حسین سلامی]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[امیرعلی حاجی‌زاده]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[اسماعیل قاآنی]] * {{flagdeco|Iran}} [[غلامعلی رشید]] '''[[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|X]]'''}} | units1 = {{tree list}} * {{armed forces|Israel}} ** {{air force|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{tree list/end}} | units2 = {{tree list}} * {{flagicon image|Flag of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] ** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Army.svg}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران| ارتش]] *** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Air Defense Force.svg}} [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی ارتش]] ** {{flagicon image|Flag of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] *** {{flagicon image|Flag of the Aerospace Force of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]] *** {{flagicon image|Flag of Quds Force.svg}} [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] *** {{flagicon image|Flag of Basij.svg}} [[بسیج]] ** {{flagicon image|Flag of the Law Enforcement Force of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] *[[File:Ministry_of_Intelligence_of_Iran_Logo.svg|20px]] [[وزارت اطلاعات]] {{tree list/end}} | strength1 = +۲۰۰ جنگنده<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel}}</ref> | strength2 = نامعلوم | casualties1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''طبق آمار اسرائیل''': ** ۲۴ کشته{{سخ}}۵۹۲ زخمی * {{flagdeco|Iran}} '''طبق آمار ایران''': ** ۴ جنگنده اف-۳۵ منهدم شد}} | casualties2 = '''ایران:'''{{سخ}}۲۲۴ کشته<ref>{{cite web | title=NourNews: 78 residents of Tehran killed due to Israeli attack | website=NEWS.am | date=13 June 2025 | url=https://news.am/eng/news/887945.html | access-date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web|date=13 June 2025|title= 78 killed and another 329 people injured in Israeli strikes on Tehran|url= https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2025/06/13/78-killed-and-another-329-people-injured-in-israeli-strikes-on-tehran|website=The Star|access-date=13 June 2025}}</ref><ref name="AJ78">{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |work=[[الجزیره انگلیسی]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277}}</ref>{{سخ}}۱۴۸۱+ زخمی<ref name="Nikounazar">{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Nauman |first2=Qasim |last3=Boxerman |first3=Aaron |last4=Kingsley |first4=Patrick |last5=Bergman |first5=Ronen |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranian Health Ministry says 128 killed in Israeli attacks in two days |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777459 |website=Al Jazeera English}}</ref> | casualties3 = زخمی شدن ۵ اردنی<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | campaignbox = }} '''جنگ ایران و اسرائیل''' یک درگیری مسلحانه بین ایران و اسرائیل است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Tracking the Israel-Iran war |url=https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250613210937/https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |archive-date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |newspaper=The Economist |issn=0013-0613}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Brady |first1=Iselin |last2=Byman |first2=Daniel |date=16 June 2025 |title=How the Israel-Iran War Might End |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-war-netanyahu-us-scenarios/ |access-date=14 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> این درگیری در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آغاز شد؛ اسرائیل با هدف اعلام‌شده جلوگیری از گسترش [[برنامه هسته‌ای ایران]]، به ده‌ها هدف حمله کرد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |url=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's UN ambassador says 78 killed, 320 wounded in Israeli strikes – as it happened |url=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live |access-date=14 June 2025 |website=[[The Guardian]] |language=en}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] تحت نام رمز '''عملیات شیر برخاسته''' به تأسیسات کلیدی هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی و مناطق مسکونی آسیب رساندند.<ref name="JPost20250613c">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lis |first=Jonathan |date=13 June 2025 |title=Israel's Mossad activated exploding drones smuggled into Iran long before Friday's strikes |url=https://www.haaretz.com/israel-news/2025-06-13/ty-article/.premium/israels-mossad-activated-exploding-drones-smuggled-into-iran-long-before-fridays-strikes/00000197-6845-db73-aff7-794d30680000 |website=Haaretz}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}{{pb}}{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Hundreds reported dead as Israel and Iran trade strikes for a third day |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250615-israel-and-iran-trade-strikes-for-a-third-day-as-hundreds-reported-dead |access-date=16 June 2025 |website=France 24 |language=en}}</ref><ref name="BBC20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |url=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران با '''عملیات وعده صادق ۳''' تلافی کرد و موشک‌های بالستیک و پهپادهایی به سوی پایگاه‌های نظامی، مراکز اطلاعاتی و مناطق مسکونی اسرائیل پرتاب شدند.<ref name="civilians Israel">{{cite web |last1=Campa |first1=Kelly |last2=Morrison |first2=Nidal |last3=Reddy |first3=Ria |last4=Ganzeveld |first4=Annika |title=Iran Update Special Report, June 15, 2025, Morning Edition |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition |website=Critical Threats Project |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=15 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=15 June 2025}}{{pb}}{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}{{pb}}{{Cite web |last1=Walsh |first1=Joe |last2=Ott |first2=Haley |last3=Reals |first3=Tucker |last4=Breen |first4=Kerry |date=13 June 2025 |title=Iran launches missiles and drones at Israel as Israel attacks Iranian nuclear sites and top commanders, IDF says |url=https://www.cbsnews.com/news/iran-israel-drone-attack-retaliation-strikes-on-nuclear-sites-and-commanders/ |access-date=13 June 2025 |website=[[CBS News]] |language=en-US}}</ref> این درگیری تشدید [[روابط اسرائیل و ایران|دشمنی چندین دهه‌ای]] تلقی می‌شود که طی آن ایران [[مشروعیت اسرائیل]] را به چالش کشیده و خواستار نابودی آن شده، در حالی که اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌دانست. در طول [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)|بحران خاورمیانه]] که پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳]] رخ داد، این خصومت به رویارویی مستقیم تشدید شد. اسرائیل [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی ایران]] مانند [[حماس]] و [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] را تضعیف کرد و شروع به برنامه‌ریزی برای اقدام علیه ایران نمود. دو کشور در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل|حملات هوایی متقابل]] انجام دادند.<ref name="Cornwell">{{Cite news |last1=Cornwell |first1=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |last4=Cornwell |first4=Alexander |date=13 June 2025 |title=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{Cite news |last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White |first3=Josh |last4=Hamblin |first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |archive-date=14 June 2025 |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 April 2024 |title=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday |url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |archive-date=14 April 2024 |access-date=14 April 2024 |work=Le Monde |language=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{Cite news |last=Schneider |first=Tal |date=6 October 2024 |title=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture |url=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |archive-date=10 October 2024 |access-date=6 October 2024 |work=The Times of Israel}}</ref> حملات اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ یک روز پس از پایان مهلت دوماهه‌ای که [[دونالد ترامپ]]، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای [[مذاکرات ایران و آمریکا|دستیابی به توافقی]] جهت جلوگیری از توسعه بمب هسته‌ای توسط ایران تعیین کرده بود، آغاز شد. [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]]، سران نظامی جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفت و بسیاری از فرماندهان رده بالای نظامی و شخصیت‌های مرتبط با [[برنامه هسته‌ای ایران]] را کشت. جنگنده‌های اسرائیلی کاروانی از کامیون‌های حامل لانچرهای موشکِ سطح به هوا را در بزرگراه‌های غرب ایران شناسایی و پیش از ورود به تهران منهدم کردند؛ تصاویر ویدئویی این حمله ساعاتی بعد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068695/آیا-فیلم-انهدام-لانچر‌های-موشکی-ایران-واقعی-است|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصاویر هدف قرار دادن لانچرهای موشکی ایران توسط هواگردهای اسرائیل|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1311578/تصاویر-هدف-قرار-دادن-لانچرهای-موشکی-ایران-توسط-هواگردهای-اسرائیل|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟ /ویدیو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-سیاسی-59/3147651-آیا-فیلم-انهدام-لانچرهای-موشکی-ایران-واقعی-است-ویدیو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> در ادامه حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران، این جنگ به عنوان تشدید و گسترش حملات قبلی میان دو کشور در ماه‌های فروردین و مهر ۱۴۰۳ شناخته شد. اسرائیل، علاوه بر هدف قرار دادن سران نظامی ایران، به تأسیسات هسته‌ای مهمی مانند نطنز و اصفهان حمله کرد. همچنین، اسرائیل به تأسیسات نظامی و انبارهای موشک در مناطق مختلف ایران از جمله تهران، تبریز و کرمانشاه حملات هوایی انجام داد. در واکنش به این حملات، ایران حدود ۱۵۰ موشک بالستیک و ۱۰۰ پهپاد به اهداف نظامی و غیرنظامی در اسرائیل شلیک کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چه مناطق و افرادی در ایران هدف حمله اسرائیل بودند؟|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506138445|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=آژانس انرژی اتمی: تأسیسات نطنز و اصفهان به‌شدت آسیب دیده‌اند|url=https://www.iranintl.com/video/ott_c86cdf4d43204f60ab1d0feb01b9ab3b|accessdate=2025-06-17|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله امروز پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل و گزارش‌هایی از صدای انفجارهای در تهران و تبریز/ ساختمان موساد هدف حمله موشکی قرار گرفت/ ویدئو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-دفاعی-32/3148301-حمله-امروز-پهپادی-موشکی-ایران-به-اسرائیل-گزارش-هایی-از-صدای-انفجارهای-در-تهران-تبریز-ساختمان-موساد-هدف-حمله-موشکی-قرار-گرفت-ویدئو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش کشورهای منطقه و دیگر کشورها به حمله اسرائیل علیه جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506136227|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref> حملات اسرائیل از سوی کشورهای [[جهان اسلام]]، چین، روسیه، [[اتحادیه اروپا]] و دیگر کشورها محکوم شد. با این حال، برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران و ترامپ از آن‌ها تمجید کردند؛ ترامپ از ایران خواست فوراً به توافقی هسته‌ای تن دهد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=16 June 2025 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=12 June 2025 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref><ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> شماری از کشورهای غربی تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و از اسرائیل و ایران خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=15 June 2025 |access-date=16 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref><ref>{{Cite web |title=Spanish Government condemns military escalation in the Middle East after Israel's attacks against Iran |url=https://www.exteriores.gob.es/en/Comunicacion/Comunicados/Paginas/index.aspx |website=exteriores.gob.es}}</ref> ==زمینه== {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>.در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN20250613a">{{Cite news |last=McGurk |first=Brett |date=13 June 2025 |title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis |access-date=16 June 2025 |work=CNN |language=en}}</ref><ref name="Economist20250616">{{Cite news |date=2025-06-16 |title=Will Iran’s hated regime implode? |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode |access-date=2025-06-17 |work=The Economist |issn=0013-0613}}</ref> روزنامه ''[[جروزالم پست]]'' گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است:<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران == طبق نظر اسرائیل، اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران متنوع است. اولین و مهمترین دلیل، نابود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است که تهدیدی برای بقای دولت اسرائیل به شمار می‌رود. دلیل دوم، نابود کردن توانایی پرتاب موشک‌های بالستیک به سمت اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی است که تهدیدی برای شهروندان اسرائیلی محسوب می‌شود. دلیل سوم، که کمتر رسمی است، براندازی رژیم از طریق قیام نیروهای مخالف در ایران است که رژیم اسلامی افراطی را سرنگون خواهند کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What to know about the conflict between Israel and Iran|نشانی=https://apnews.com/article/israel-attack-iran-strike-nuclear-us-news-5adea3ffa51264e0c7c803d8acfde338|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu has two war aims: destroying Iran’s nuclear program and regime change. Are either achievable?|نشانی=http://theconversation.com/netanyahu-has-two-war-aims-destroying-irans-nuclear-program-and-regime-change-are-either-achievable-259014|وبگاه=The Conversation|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Ian|نام خانوادگی=Parmeter}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What does Israel really want in Iran?|نشانی=https://www.france24.com/en/middle-east/20250617-what-israel-really-wants-in-iran|وبگاه=France 24|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == حملات توسط اسرائیل == === ۱۳ ژوئن === [[پرونده:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|بندانگشتی|تأثیر حمله بر ساختمان‌های تهران]] در ساعات اولیهٔ ۱۳{{فاصله}}ژوئن ۲۰۲۵، [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF) حمله‌ای گسترده را با هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران و زیرساخت‌های نظامی این کشور آغاز کردند.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> تا ساعت ۶:۳۰{{فاصله}}صبح به وقت اسرائیل، [[نیروی هوایی اسرائیل]] پنج موج از حملات را اجرا کرده بود.<ref>{{Cite web|title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بنا بر گزارش‌ها، عملیات بر روی ده‌ها مکان تمرکز داشت که شامل سایت‌های مرتبط با برنامهٔ هسته‌ای ایران، محل سکونت فرماندهان کلیدی نظامی و پایگاه‌ها می‌شد.<ref name="JPost20250613a"/> [[موساد]]، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل نیز مجموعه‌ای هماهنگ از عملیات‌های مخفی خرابکارانه را علیه سامانه‌های پدافند هوایی و زیرساخت‌های موشکی ایران انجام داد.<ref>{{Cite web|title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که اهدافی را هدف قرار داده که تهران انتظار آن‌ها را نداشته است.<ref name="JPost20250613a"/> به گفتهٔ نیروهای زمینی، هوایی و دریایی اسرائیل، بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی در حملات اولیه بیش از ۳۳۰ مهمات را بر حدود ۱۰۰ هدف پرتاب کردند.<ref>{{Cite web|title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بر اساس اظهارات یکی از مقامات اسرائیلی، موساد [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران|پایگاه پهپادی مخفیانه‌ای]] را در نزدیکی تهران تأسیس کرده بود که برای هدف قرار دادن پرتابگرهای موشکی زمین‌به‌زمین مورد استفاده قرار گرفت.<ref name=":02">{{Cite web|title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> این مأموریت که با هماهنگی IDF انجام شد، شامل قاچاق سلاح‌های دقیق به داخل ایران و اعزام کماندوهای موساد برای از کار انداختن سامانه‌های پدافند هوایی به منظور تضمین [[برتری هوایی]] برای هواپیماهای اسرائیلی نیز می‌شد.<ref name=":02"/> حدود ساعت ۳:۰۰{{فاصله}}بامداد به وقت محلی، وزیر دفاع اسرائیل [[یسرائیل کاتس]] وضعیت فوق‌العاده سراسری اعلام کرد و نسبت به حملات موشکی و پهپادی قریب‌الوقوع هشدار داد.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/}}</ref> آژیرهای هشدار در سراسر اسرائیل به صدا درآمدند، اگرچه تا زمان گزارش، ایران موشک بالستیکی پرتاب نکرده بود.<ref name="JPost20250613a"/> کاتس همچنین حملهٔ اسرائیل به ایران را «حملهٔ پیش‌دستانه» توصیف کرد.<ref name="Osterman">{{cite news|last1=Osterman|first1=Cynthia|last2=Coates|first2=Stephen|title=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> بر اساس گزارش IDF، این اقدام با توجه به اطلاعاتی صورت گرفت که نشان می‌داد ایران به اندازه‌ای اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده که می‌تواند ظرف چند روز تا ۱۵ سلاح هسته‌ای تولید کند.<ref name="JPost20250613a"/> نخست‌وزیر اسرائیل، [[بنیامین نتانیاهو]]، اعلام کرد که اسرائیل حمله کرده زیرا «اگر جلوی آن گرفته نشود، ایران می‌تواند ظرف مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال طول بکشد. ممکن است طی چند ماه، کمتر از یک سال باشد».<ref name="Borger">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian|date=13 June 2025}}</ref> به همین دلیل، نتانیاهو از آغاز عملیات «شیر برخاسته» خبر داد؛ کارزار نظامی‌ای که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای، و بخش‌هایی از برنامه موشک‌های بالیستیک ایران را هدف قرار داده است. او اعلام کرد که این عملیات «تا هر زمانی که لازم باشد» ادامه خواهد داشت. نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «تهدیدی روشن و فوری برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید نمود که با این اقدام، «ما همچنین از همسایگان عرب خود در برابر تجاوزگری ایران دفاع می‌کنیم». تا ساعت ۰۴:۳۵{{فاصله}}بامداد به وقت اسرائیل، ایران هنوز واکنشی نشان نداده است. نتانیاهو در جریان تحولات، کابینه امنیتی را تشکیل جلسه داد. انفجارهایی در سراسر تهران گزارش شده است، از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد نظامی در آن سکونت دارند. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پی‌درپی خبر داده‌اند.<ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260|access-date=13 June 2025|website=Iran International|language=en}}</ref> [[خبرگزاری فارس]]، وابسته به سپاه پاسداران، گزارش داد که چندین منزل مسکونی در شهرک محلاتی، در [[شرق تهران]]، که محل زندگی افسران بلندپایه ایرانی و خانواده‌هایشان است، هدف قرار گرفته است.<ref name="IranIntlLive20250613a"/> گزارش شده که مقر سپاه پاسداران در تهران نیز دچار حریق شده است. انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] نیز گزارش شده است؛ جایی که یکی از حیاتی‌ترین سایت‌های هسته‌ای ایران واقع شده است. تلویزیون دولتی ایران وقوع «انفجارهای مهیب» در نزدیکی این سایت را تأیید کرد؛ سایتی که دو مرکز غنی‌سازی در آن قرار دارد: تأسیسات بزرگ زیرزمینی غنی‌سازی سوخت (FEP) و تأسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت (PFEP) در سطح زمین.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=12 June 2025|website=The Times of Israel}}</ref> سایت‌های هسته‌ای [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] و [[خرم‌آباد]] نیز هدف قرار گرفته‌اند.<ref>{{cite web|url=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حمله-اسرائیل-ایران|title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد}}</ref> === ۱۴ ژوئن === در صبح زود ۱۴ ژوئن، رسانه‌های ایرانی از انفجاری در [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] تهران خبر دادند که با گزارش‌هایی از آتش‌سوزی گسترده در این تأسیسات همراه بود. به گزارش [[خبرگزاری فارس]]، دو پرتابه به مناطق اطراف برخورد کردند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[تایمز اسرائیل]] |language=en-US}}</ref> سامانه‌های پدافند هوایی ایران نیز با پرتابه‌های اسرائیلی بر فراز اصفهان درگیر شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[ایران اینترنشنال]] |language=en}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای نظامی ایران چندین پهپاد اسرائیلی در مأموریت‌های شناسایی در شمال‌غرب ایران را سرنگون کردند و دو طرف تبادل آتش داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[العربیه]] |language=en}}</ref> رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، [[ایال زمیر]]، و فرمانده نیروی هوایی، [[تومر بار]]، صبح همان روز اعلام کردند که «راه به سوی تهران هموار شده است.»<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که یک تأسیسات زیرزمینی در غرب ایران، که برای ذخیره ده‌ها موشک بالستیک و کروز استفاده می‌شد، بمباران شده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران مرگ دو فرمانده ارشد دیگر را تأیید کرد: سرلشکر [[غلامرضا محرابی]]، معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح، و سرلشکر [[مهدی ربانی]]، معاون عملیات.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> تا این زمان، ایران ادعا کرد که سه جت [[اف-۳۵]] اسرائیلی را سرنگون کرده و دو خلبان را بازداشت کرده است.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[تهران تایمز]]}}</ref> [[وزارت نفت ایران]] اعلام کرد که دو میدان نفتی در استان بوشهر مورد حمله قرار گرفتند: سکو فاز ۱۴ [[میدان گازی پارس جنوبی]] و [[پالایشگاه گاز فجر جم]].<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> این حملات باعث آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شد که تولید حداقل ۱۲ میلیون متر مکعب گاز را متوقف کرد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> تا آن زمان، به گفته [[نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر|جمعیت هلال احمر]]، حملات اسرائیل ۱۸ استان از ۳۱ استان ایران را تحت تأثیر قرار داده بود و ۱۴۱۴ نفر از پرسنل این سازمان در عملیات امدادی مشارکت داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> در ساعت ۲۳:۱۱ به وقت محلی، ارتش اسرائیل اعلام کرد که موج جدیدی از حملات به «اهداف نظامی» در تهران آغاز شده است.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> انبارهای نفت و بنزین در شهر مورد حمله قرار گرفتند که باعث قطع برق در محله [[شهران]] شد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> بعداً در همان شب، [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که حملات اسرائیل در پایتخت به مقر [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزارت دفاع ایران]] و ساختمان [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] برخورد کرده است.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === در ۱۵ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل به غیرنظامیان ایرانی هشدار دادند که مناطق اطراف کارخانه‌های تسلیحاتی و پایگاه‌های نظامی در شیراز را تخلیه کنند.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> همچنین گزارشی از حمله به ساختمان [[وزارت دادگستری]] در تهران منتشر شد.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> نیروی هوایی اسرائیل اعلام کرد که یک هواپیمای سوخت‌رسان در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]، در فاصله حدود ۲٫۳۰۰ کیلومتری از خاک اسرائیل، بمباران شده است که احتمالاً دوربردترین عملیات در تاریخ این نیرو بوده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> گزارش شد که ایران از طریق عمان و قطر به دنبال میانجی‌گری برای مذاکره با ایالات متحده بوده تا حملات را متوقف کرده و مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده را احیا کند. ایران اعلام کرد که دو نفر را که ادعا می‌کرد عضو موساد هستند، بازداشت کرده است.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل [[موشک سطح‌به‌سطح|موشک‌های سطح‌به‌سطح]] و پایگاه‌های نظامی ایران را هدف قرار داد و همچنین به وزارت امور خارجه ایران حمله کرد.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> پرتابه‌های موشکی [[محمد کاظمی]]، رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]]، و معاون او را کشتند.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> هم‌زمان با حملات هوایی، پنج بمب خودرویی در سراسر تهران منفجر شد که انفجارها در نزدیکی سایت‌های دولتی و مرتبط با برنامه هسته‌ای رخ داد. خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که این عملیات توسط اسرائیل اجرا شده است، هرچند یک مقام اسرائیلی هرگونه دخالت را رد کرد.<ref>{{Cite web |title=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |url=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545 |access-date=2025-06-16 |website=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Cite web |title=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |url=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/ |access-date=2025-06-16 |website=iranwire.com |language=en}}</ref> نتانیاهو گفت که اسرائیل چاره‌ای جز حمله به ایران نداشت تا از [[هولوکاست هسته‌ای]] جلوگیری کند. او این حمله را در «ساعت دوازدهم» توصیف کرد و گفت که برای حفاظت از اسرائیل و جهان انجام شده است. نتانیاهو دولت ایران را به سرکوب مردم ایران متهم کرد و اظهار داشت که این به انتخاب مردم ایران بستگی دارد که «قیام کنند» یا نه.<ref name="CNNLive20250615"/> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل مرکز فرماندهی [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] در تهران حمله کردند.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran | title=IDF says it his Quds force command centers in Tehran | website=The Times of Israel}}</ref> یک مقام اسرائیلی به ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' گفت که نشانه‌هایی از «فروپاشی» تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی نطنز وجود دارد.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/ | title=Israeli official to WSJ: underground Natanz nuclear facility might have imploded | website=The Times of Israel}}</ref> ایران اینترنشنال گزارش داد که انفجارهایی در نزدیکی [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] شنیده شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/ | title=Loud explosions reported near Iran's Fordo nuclear facility | website=The Times of Israel}}</ref> گفته می‌شود حملات نیروهای دفاعی اسرائیل در نزدیکی تأسیسات نظامی پارچین نیز انجام شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-strikes-reported-in-parchin-where-nuke-research-site-was-said-to-be-destroyed-in-october/ | title=Israeli strikes reported in Parchin, where nuke research site was said to be destroyed in October | website=The Times of Israel}}</ref> [[سپاه حفاظت انصارالمهدی]] گزارش داد که در حمله‌ای در [[شهرستان ایجرود]] [[استان زنجان]]، یکی از فرماندهان این واحد به نام رضا نجفی و یک سرباز به نام حسن رسولی کشته شدند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IRGC commander, soldier killed in Israeli attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |website=Al Jazeera}}</ref> خبرگزاری وابسته به قوه قضائیه ایران گزارش داد که اسماعیل فکری، متهم به همکاری با اسرائیل، به دار آویخته شد. این خبرگزاری اعلام کرد که فکری پیش از دستگیری با دو افسر موساد در تماس بوده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran executes alleged Mossad spy |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |website=Al Jazeera}}</ref> نیروهای دفاعی اسرائیل ادعا کرد که ۱۲۰ پرتابگر [[موشک سطح‌به‌سطح]] در ایران را منهدم کرده و به «[[برتری هوایی]] کامل» در حریم هوایی تهران دست یافته است. سرتیپ افی دفرین اظهار داشت که ۳۰ درصد از پرتابگرهای موشکی ایران نابود شده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army claims it destroyed 30% of Iran's missile launchers |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778947 |website=[[شبکه رسانه‌ای الجزیره]]}}</ref> نتانیاهو نیز ادعا کرد که اسرائیل آسمان تهران را تحت کنترل دارد.<ref name="CNNLive20250616">{{Cite web |author1=Mostafa Salem |author2=Eugenia Yosef |author3=Lex Harvey |author4=Antoinette Radford |author5=Christian Edwards |date=16 June 2025 |title=Live updates: Israel and Iran broaden attacks in fourth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> خبرگزاری ایرنا گزارش داد که نیروهای اسرائیلی بیمارستان فارابی در [[کرمانشاه]] را هدف قرار دادند و خسارات قابل‌توجهی به بیمارستان و ساختمان‌های اطراف آن وارد کردند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli attack damages hospital in western Iran |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |website=Al Jazeera}}</ref> دست‌کم ۱۵ ساختمان در کارخانه موشکی کرمانشاه توسط اسرائیل مورد اصابت قرار گرفت.<ref name="CNNLive20250616"/> اسرائیل همچنین ساختمان [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] را حین پخش زنده [[شبکه خبر]] بمباران کرد.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[تایمز اسرائیل]]}}</ref> اسرائیل مدعی است که مقر صداوسیما توسط نیروهای مسلح ایران برای پیشبرد عملیات نظامی تحت پوشش غیرنظامی استفاده می‌شد،<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army accuses Iran's armed forces of using state broadcaster |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |website=Al Jazeera English}}</ref> ادعایی که از سوی ایران رد شد.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israel is 'the biggest enemy of truth', says Iran after IRIB attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل همچنین دستور تخلیه به ساکنان برخی مناطق تهران صادر کرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> اسرائیل پرتابگرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار داد.<ref>{{Cite web |title=IDF says it's attacking missile launchers in western Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/ |work=The Times of Israel}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که یکی از پهپادهایش دو جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت|اف-۱۴]] ایران را نابود کرده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> نور نیوز گزارش داد که نیروهای ایرانی یک جنگنده اف-۳۵ را بر فراز تبریز سرنگون کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian media say F-35 shot down |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |website=Al Jazeera English}}</ref> === ۱۷ ژوئن === ترامپ در پستی در شبکۀ اجتماعی [[تروت سوشال]] اعلام کرد که تهران باید تخلیه شود.<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting |url=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429 |work=NDTV |agency=Reuters}}</ref><ref>{{Cite news |last=Cornwell |first=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Cornwell |first3=Alexander |date=2025-06-17 |title=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/ |access-date=2025-06-17 |work=Reuters |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل سرلشکر [[علی شادمانی]] را تنها چند روز پس از انتصابش به‌عنوان فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] ترور کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996 |access-date= |website=[[The Jerusalem Post]] |language=en}}</ref> شادمانی که پس از کشته شدن [[غلامعلی رشید]] جایگزین او شده بود، طبق اعلام نیروی دفاعی اسرائیل، بالاترین مقام نظامی ایران بود که به‌عنوان «رئیس ستاد جنگ» فعالیت می‌کرد و فرماندهی سپاه پاسداران و نیروهای مسلح ایران را بر عهده داشت.<ref name="CNNLive20250617">{{Cite web |last=Yeung |first=Jessie |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Lau |first3=Chris |last4=Michaelis |first4=Tamar |last5=Khadder |first5=Kareem |date=2025-06-17 |title=Live updates: Israel and Iran trade strikes on fifth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Emanuel |first=Fabian |title=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که «چندین حمله گسترده» به اهداف نظامی در غرب ایران انجام داده و لانچرهای موشکی و تأسیسات ذخیره [[پهپاد]] را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran- |access-date= |website=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل ویدئویی منتشر کرد که نشان‌دهنده نابودی جت‌های جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت]] ایران روی زمین بود.<ref>{{Cite web |last=Rogoway |first=Tyler |date=2025-06-16 |title=Iranian F-14 'Persian Tomcats' Obliterated In Israeli Airstrike |url=https://www.twz.com/air/irans-f-14-persian-tomcats-obliterated-in-israeli-airstrike |website=[[The War Zone]] |language=en-US}}</ref> همچنین ویدئویی از تخریب یک لانچر موشکی حامل سه موشک منتشر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west |url=https://www.bssnews.net/international/283140 |access-date= |website=BSS News}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری مهر]]، موشک اسرائیلی به یک پست بازرسی در کاشان اصابت کرد که منجر به کشته شدن سه نفر و زخمی شدن چهار نفر دیگر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three killed in Israeli attack on Iran’s Isfahan |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> به گزارش ایرنا، نیروهای اسرائیلی یک ساختمان مسکونی در تهران را هدف قرار دادند و سه نفر توسط [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران|جمعیت هلال احمر]] از زیر آوار نجات یافتند.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three people pulled alive from rubble in Tehran |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[خبرگزاری فارس]] گزارش داد که [[بانک سپه]]، متعلق به دولت، هدف حمله سایبری قرار گرفت.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Cyberattack ‘disrupts’ Iranian state-owned bank |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |website=Al Jazeera}}</ref> طبق گزارش‌های ایران اینترنشنال و دیگر رسانه‌ها، گروه هکری گنجشک درنده رسماً مسئولیت این حمله سایبری به بانک را بر عهده گرفت. گفته می‌شود بانک سپه ارتباطات عمیقی با سپاه پاسداران و ارتش ایران دارد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |url=https://www.iranintl.com/en/202506176243 |access-date=2025-06-17 |website=Iran International |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |url=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/ |access-date=2025-06-17 |website=JNS |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033 |access-date=2025-06-17 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که به احتمال زیاد تأسیسات زیرزمینی نطنز در حملات اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US |agency=AFP}}</ref> جت‌های اسرائیلی لانچرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار دادند.<ref>{{Cite web |title=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش ایران ادعا کرد که ۱۸ «هواپیمای متخاصم» از جمله یک پهپاد جاسوسی را ساقط کرده است. اسرائیل این ادعاها را رد کرد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran claims to shoot down 28 ‘hostile aircraft’ |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در ایران == مقامات بهداشتی ایران گزارش دادند که ۲۲۴ نفر کشته شده‌اند و افزودند که اکثریت قربانیان غیرنظامی بودند.<ref name="Civilian casualties"/><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |url-status=live |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران]] مستقر در آمریکا گزارش داد که ۴۰۸ نفر کشته شده‌اند، از جمله ۹۲ نظامی، ۱۹۹ غیرنظامی و ۱۱۷ نفر با هویت نامعلوم.<ref name="hrana_casualties"/> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، سرلشکر [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داوود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} === دیگر کشته‌شدگان === در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == حملات توسط ایران == === ۱۳ ژوئن === در ۱۳ ژوئن، پس‌از حملات اسرائیل، ایران قول «پاسخی سخت» علیه اسرائیل را داد. این کشور اعلام کرد که قصد دارد به نیروهای اسرائیلی و آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در سراسر خاورمیانه حمله کند. ایالات متحده بعداً برخی از سربازان خود را در عراق تخلیه کرد و همچنین اجازه تخلیه اعضای خانواده سربازان آمریکایی در سراسر منطقه را صادر کرد.<ref name="Lubell3">{{Cite news|last1=Lubell|first1=Maayan|last2=Hafezi|first2=Parisa|last3=Holland|first3=Steve|date=13 June 2025|title=Iran fires missiles at Israel in response to attacks|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Strobel|first1=Warren P.|last2=Hudson|first2=John|last3=DeYoung|first3=Karen|last4=Shih|first4=Gerry|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|date=12 June 2025|title=Israel strikes Iran, as Trump officials say no U.S. military support|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2025/06/12/iran-israel-nuclear-us-trump/|access-date=|newspaper=[[The Washington Post]]|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> به گفته سرتیپ [[افی دفرین]] از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF)، ایران در اولین اقدام تلافی‌جویانه خود، صبح امروز بیش از ۱۰۰ پهپاد شاهد را به سمت اسرائیل پرتاب کرد.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Atwood|first9=Kylie|date=13 June 2025|title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=13 June 2025|language=en|work=CNN|last10=Treene|first10=Alayna|last11=Mogul|first11=Rhea}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Iran launches 100 drones on Israel: Army spokesman|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771470|work=Al Jazeera English}}</ref> آژیر خطر در [[امان]]، پایتخت اردن، به صدا درآمد.<ref>{{Cite web|last1=Horovitz|first1=Michael|last2=Magid|first2=Jacob|date=13 June 2025|title=Over 100 drones launched by Iran; air force begins shooting them down outside Israel's borders|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> برخی از این پهپادها توسط [[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] بر فراز حریم هوایی اردن و برخی دیگر توسط نیروی هوایی اسرائیل بر فراز عربستان سعودی و سوریه رهگیری شدند.<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{cite news|date=13 June 2025|title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites|url=https://www.aljazeera.com/amp/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions|access-date=13 June 2025|work=Al Jazeera English}}</ref> پس‌از مدتی، منابع مختلف اسرائیلی اعلام کردند که دستور پناه گرفتن غیرنظامیان اسرائیلی لغو شده است، که نشان از رهگیری اکثر پهپادها است.<ref name="Lubell3"/> [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] نیز یک موشک بالستیک از یمن به‌سمت [[اورشلیم]] شلیک کردند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Ballistic missile from Yemen triggers sirens in Jerusalem and West Bank|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ballistic-missile-from-yemen-triggers-sirens-in-jerusalem-and-west-bank/|website=The Times of Israel}}</ref> که در [[الخلیل]]، کرانه باختری فرود آمد و پنج فلسطینی را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israel says missile launched from Yemen fell in Hebron; at least 5 Palestinians hurt|url=https://www.straitstimes.com/world/middle-east/israel-says-missile-launched-from-yemen-fell-in-hebron-at-least-5-palestinians-hurt|work=The Straits Times}}</ref> [[پرونده:Civil_defense_siren_and_missile_explosions_sounds.ogg|بندانگشتی|صدای آژیر و انفجار موشک، ضبط‌شده در مرکز اسرائیل، ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۵]] حدود ساعت ۹ شب به وقت محلی - ده دقیقه قبل‌از پرتاب ده‌ها موشک توسط ایران به اسرائیل - به شهروندان اسرائیلی هشدارهای تلفنی در مورد حمله قریب‌الوقوع داده شد. ارتش اسرائیل تخمین زد که کمتر از ۱۰۰ موشک بالستیک در جریان این حمله شلیک شده است، اگرچه خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، گزارش داد که «صدها موشک شلیک شده است». به شهروندان اجازه داده شد حدود ساعت ۱۰:۱۰ پناهگاه‌های خود را ترک کنند.<ref name="TimesOfIsrael20250613">{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|date=13 June 2025|title=Iran fires barrages of ballistic missiles at Israel, killing 3 people and wounding dozens|url=https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ایران نام عملیات ضدحمله خود را «'''وعده صادق ۳'''» گذاشت و اعلام کرد که به ده‌ها هدف، ازجمله اماکن نظامی و پایگاه‌های هوایی، حمله کرده است.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Iran says it has attacked "dozens of targets, military centers and air bases" in Israel|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv61tqu001v3b6t15hlvvr6|access-date=13 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> چندین اصابت در مرکز اسرائیل، ازجمله ساختمان‌هایی در تل‌آویو، گزارش شده است و تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد که ظاهراً یک اصابت مستقیم به مقر نظامی [[کیریا]] در نزدیکی [[جاده بگین]] رخ داده است.<ref>{{Cite news|date=14 June 2025|title=See moment projectile strikes near key military facility in Tel Aviv|url=https://edition.cnn.com/2025/06/14/world/video/missile-strike-kirya-israel-military-digvid|newspaper=[[CNN]]|language=en}}</ref> همچنین تکه‌ای از یک موشک رهگیری شده خساراتی را در شمال اسرائیل به بار آورد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[ستاره داوود سرخ]] (MDA) گزارش داد که حداقل ۶۳ اسرائیلی زخمی شده‌اند - یک نفر به‌شدت مجروح، یک نفر به‌طور جدی، هشت نفر خفیف و بقیه به‌طور سطحی مجروح شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=MDA says 63 hurt, including one critically in Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mda-says-63-hurt-including-one-critically-in-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> یک زن غیرنظامی که به‌شدت مجروح شده بود، بعداً بر اثر شدت جراحات جان باخت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Woman critically hurt in Iranian missile attack dies from wounds|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-14-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> هفت سرباز در میان مجروحان بودند که جراحات سطحی برداشتند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> [[سازمان آتش‌نشانی و امداد اسرائیل]] دو نفر را از ساختمانی که در تل‌آویو مورد اصابت قرار گرفته بود، نجات داد.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israelis told they can leave shelters, but to remain nearby after second Iran missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همین حال، [[فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل|فرماندهی جبهه داخلی]] ارتش اسرائیل یک غیرنظامی دیگر را از ساختمانی در شهر نجات داد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[الجزیره (شبکه خبری)|شبکه تلویزیونی الجزیره]]، حملات موشکی ایران به تل‌آویو را به‌صورت زنده و مستقیم پوشش داد که گزارش مستقیم این شبکه، اصابت چند موشک به اماکن مسکونی و نظامی در شهر تل‌آویو و رهگیری و انهدام برخی از موشک‌ها توسط سیستم دفاعی اسرائیل را نشان می‌دادند.<ref>[https://www.aljazeera.net/news/2025/6/13/دمار-غير-مسبوق-و21-مصابا-ما-الذي-نعرفه-من دمار غیر مسبوق قتیلة و70 مصابا.. ما الذی تعرفه عن هجوم إیران علی إسرائیل؟]، الجزیره</ref> === ۱۴ ژوئن === در ۱۴ ژوئن، حدود ساعت ۱ بامداد،<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> به گفته [[سخنگوی ارتش اسرائیل]]، ایران رگبار دیگری متشکل از ده‌ها موشک شلیک کرد که بیشتر آنها رهگیری و منهدم شدند.<ref>{{Cite web|title=IDF: Dozens of rockets fired by Iran in previous barrage, some of them downed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-dozens-of-rockets-fired-by-iran-in-previous-barrage-some-of-them-downed/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در این حمله هفت نفر زخمی شدند که جراحت یکی از آنها خفیف است.<ref>{{Cite web|title=Reports say seven hurt, including one mildly, in latest Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/reports-say-five-hurt-including-one-mildly-in-latest-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> دو نفر از کارکنان آمبولانس MDA پس‌از برخورد ترکش به [[بخش مراقبت‌های ویژه]]، بر اثر شکستگی شیشه به‌طور سطحی مجروح شدند.<ref>{{Cite web|title=Two medics lightly hurt after ambulance hit by shrapnel in Iranian missile attack|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/two-medics-lightly-hurt-after-ambulance-hit-by-shrapnel-in-iranian-missile-attack/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> سه رگبار متشکل از موشک‌های دیگر نیز به‌سمت اسرائیل شلیک شد، که در اثر اولی آژیر خطر در شمال اسرائیل و در اثر دومی آژیر خطر در سراسر کشور به صدا درآمد. در جریان رگبارهای بعدی، ساختمانی در [[ریشون لتسیون]] مستقیماً مورد اصابت موشک قرار گرفت و ۱۹ نفر زخمی شدند، ازجمله دو نفری که بعداً جان باختند.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> یک نوزاد سه‌ماهه که به‌طور سطحی مجروح شده بود، از زیر آوار نجات یافت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israelis describe fear and chaos as Iranian missiles slam into central Israel homes|url=https://www.timesofisrael.com/israelis-describe-fear-and-chaos-as-iranian-missiles-slam-into-central-israel-homes/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که ایران از شب ۱۳ ژوئن ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرده است که حدود ۲۵٪ آنها به مناطق باز اصابت کرده‌اند. این ارتش تأکید کرد که «تعداد کمی» از موشک‌ها از پدافند هوایی عبور کرده و به مناطق مسکونی در تل‌آویو، [[رمت گن]] و ریشون لتسیون برخورد کرده و تلفاتی به بار آورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Iran fired some 200 ballistic missiles at Israel in several barrages since last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-fired-some-200-ballistic-missiles-at-israel-in-several-barrages-since-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همان شب، ایران رگبار دیگری از موشک‌ها را به‌سمت شمال اسرائیل شلیک کرد که منجر به کشته شدن پنج نفر و زخمی شدن حداقل ۲۳ نفر دیگر شد. فرماندهی جبهه داخلی ساعت ۱۱ شب هشدارهای تلفنی را اعلام کرد و ساعت ۱۱:۴۵ به شهروندان دستور داده شد تا پناهگاه‌ها را ترک کنند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Five killed near Haifa as Iranian missile barrage targets northern Israel|url=https://www.timesofisrael.com/three-killed-near-haifa-as-iranian-missile-barrage-targets-northern-israel/|access-date=15 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> همچنین یک موشک بالستیک به یک خانه دو طبقه در [[طمره]] برخورد کرد که یک زن را کشت و ۱۴ نفر دیگر را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> چهار عضو یک خانواده، ازجمله یک زن و دو دخترش، در یک حمله موشکی جداگانه کشته شدند.<ref name="fivekilled2">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Five Israelis, including mother and two daughters, killed in barrage on North|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857714|access-date=14 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref> همچنین آتش‌سوزی در نزدیکی [[گروه بازان|پالایشگاه نفت بازان]] در [[حیفا]] رخ داد که در آن لوله‌ها و خطوط انتقال آسیب دیدند و سه نفر بر اثر خفگی ناشی از دود آتش حمله موشکی کشته شدند.<ref>{{Cite web|title=Oil depot Tehran and Haifa oil refinery targeted in attacks|url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ac7ea3d5f-aed8-49a4-8df5-f3ce98ecaddd#post|access-date=14 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 June 2025|title=Iranian missile attacks damage Haifa oil refinery and Rehovot university buildings|url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-attacks-damage-haifa-oil-refinery-and-rehovot-university-buildings/|access-date=15 June 2025|work=The Times of Israel}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|last=Glickman|first=Eitan|date=16 June 2025|title=3 killed in Iranian missile strike on Haifa were at Bazan oil refinery compound|url=https://www.ynetnews.com/article/sko2q36qex|access-date=16 June 2025|work=Ynetnews|language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === صبح روز ۱۵ ژوئن، ایران و حوثی‌های یمن به‌طور همزمان موشک‌های بالستیک پرتاب کردند که به برخوردهایی در ساختمان‌هایی در [[بت یام]]، [[رخووت]]، یک مرکز خرید در کریات عکرون و تل‌آویو منجر شد.<ref>{{Cite web |title=Initial reports indicate impacts in Bat Yam, Rehovot, Ramat Gan from Iran missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/initial-reports-indicate-impacts-in-bat-yam-rehovot-ramat-gan-from-iran-missiles/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> حملات هوایی در بت یام منجر به کشته شدن ۹ نفر، از جمله سه کودک ۸، ۱۰ و ۱۸ ساله، و مفقود شدن یک نفر شد. به گفته شهردار تسویکا بروت، ۶۱ ساختمان آسیب دید.<ref name="TOI15">{{cite web |date=15 June 2025 |title=9 dead, including 3 children, in Iranian missile strike on Bat Yam apartment building |url=https://www.timesofisrael.com/6-dead-including-2-children-in-iranian-missile-strike-on-bat-yam-apartment-building/ |work=The Times of Israel}}</ref> بر اساس گزارش سازمان امداد و درمان اسرائیل (MDA)، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند که چندین نفر از آن‌ها در وضعیت وخیم بودند.<ref>{{Cite web |title=Death toll in Iranian missile impact on Bat Yam building rises to 3 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/death-toll-in-iranian-missile-impact-on-bat-yam-building-rises-to-3/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Some 200 injured in overnight missile strikes – MDA |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/some-200-injured-in-overnight-missile-strikes-mda/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> پنج نفر از غیرنظامیان کشته‌شده در بت یام اتباع اوکراینی بودند.<ref name="CNNLive20250615"/> اسرائیل بعداً اعلام کرد که اکثر موشک‌ها را رهگیری کرده و باقی‌مانده‌ها نتوانستند وارد خاک اسرائیل شوند.<ref name="MissileBatch">{{cite news |date=15 June 2025 |title=Israel says Iran missiles intercepted; Tehran says car bombs detonated |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777146 |accessdate=15 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[مؤسسه علوم وایزمن]]، یک مرکز تحقیقات علمی پسادکتری در رخووت، توسط ایران مورد اصابت قرار گرفت.<ref>{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Odenheimer |first2=Natan |last3=Regalado |first3=Francesca |last4=Rasgon |first4=Adam |date=14 June 2025 |title=Israel Bombards Tehran, Setting Oil Facilities Ablaze |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/world/israel-iran-news |access-date=15 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> وزارت دفاع اسرائیل گزارش داد که مرکز اسرائیل از سوی یمن مورد حمله موشکی قرار گرفته است، که بعداً توسط حوثی‌ها تأیید شد. آن‌ها اعلام کردند که با هماهنگی ارتش ایران از تعدادی موشک بالستیک فلسطین ۲ استفاده کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Houthis claim missile attack on central Israel |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776067 |website=Al Jazeera English}}</ref> آلمان هشدار داد که ایران ممکن است جوامع یهودی یا اسرائیلی در آلمان را هدف قرار دهد و متعاقباً امنیت اطراف مؤسسات مرتبط را افزایش داد.<ref>{{Cite web |title=No reports of impacts in latest Iranian missile attack; 11 dead, 200 injured in previous barrages |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> آوار موشک‌های ایرانی همچنین به دو مکان در [[کرانه باختری]] اصابت کرد. حدود ساعت ۱۱:۲۰ صبح، یک موشک کلاس [[شهاب (موشک)|شهاب]] در [[البیره]]، چند متر دورتر از خانه [[محمود عباس]]، رئیس [[تشکیلات خودگردان فلسطین]]، باعث آتش‌سوزی روی پشت‌بام شد. حدود ۹۰ دقیقه بعد، سه کودک در اثر شیشه‌های شکسته ناشی از آوار یک موشک رهگیری‌شده بر فراز مرکز اسرائیل، در نزدیکی [[سعیر (شهر)|سعیر]] زخمی شدند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran missile debris hits Palestinian West Bank city near Abbas home |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857844 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> در ادامه روز، ایران چندین موشک بالستیک به سوی اسرائیل شلیک کرد،<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF says Iran only fired 'several' ballistic missiles in most recent attack |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-iran-only-fired-several-ballistic-missiles-in-most-recent-attack/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> اما هیچ برخورد یا تلفاتی گزارش نشد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=No reports of impacts in latest barrage; Israelis given all-clear |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/no-reports-of-impacts-in-latest-barrage-israelis-given-all-clear/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران بعداً موشکی به منطقه‌ای در [[قیساریه دریایی|قیساریه]]، نزدیک خانه خانوادگی نتانیاهو، شلیک کرد. نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که موشک‌ها رهگیری شده‌اند و حداقل ۵۰ راکت سرنگون شده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran airstrike targets Netanyahu's residence in Israel |url=https://www.middleeastmonitor.com/20250616-iran-airstrike-targets-netanyahus-residence-in-israel/ |access-date= |website=[[Middle East Monitor]] |language=en-GB}}</ref> در عصر همان روز، ایران چندین موج موشکی به سوی اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن هفت نفر در حیفا و یک نفر در [[کریات گت]] شد و همچنین باعث آتش‌سوزی و خسارت به اموال گردید. ۹ نفر دیگر به دلیل [[حمله عصبی|حملات پانیک]] تحت درمان قرار گرفتند.<ref>{{Cite news |last1=Fabian |first1=Emanuel |last2=Yohanan |first2=Nurit |date=15 June 2025 |title=Iranian missile barrage sparks fires in Haifa, Kiryat Gat; eight people hurt |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-barrage-sparks-fires-in-haifa-kiryat-gat-eight-people-hurt/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، ایران موج دیگری از موشک‌ها را به سوی اسرائیل شلیک کرد. گزارش شد که قطعات موشک‌ها به سفارت آمریکا در تل‌آویو آسیب رسانده است. یک مدرسه در تل‌آویو و خانه‌هایی در بنئی براک، حیفا و پتاه تیکوا مورد اصابت قرار گرفتند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran renews missile attacks on Israel, killing 4 and wounding dozens |url=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069 |access-date=16 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025 |title=מטח קטלני מאיראן והרס עצום: 5 נהרגו בפ"ת ובני ברק, לכודים בחיפה ועשרות נפגעים |url=https://www.ynet.co.il/news/blogs/article/ryrhphnqex |access-date=16 June 2025 |work=Ynet |language=he}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iran strikes Tel Aviv and Haifa as Israel conflict enters fourth day |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/16/israel-iran-conflict-tel-aviv-haifa-missile-strike |access-date=16 June 2025 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> هشت غیرنظامی کشته شدند و بیش از ۹۰ نفر زخمی شدند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025">{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[Times of Israel]]}}</ref><ref name="EightDead">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Death toll in Israel rises to 8: Report |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778586 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل گزارش داد که ۲۸۷ نفر در طول شب بستری شده‌اند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025"/> یک فرد مسن در زیر آوار در [[بت یام]] مرده یافت شد.<ref>{{cite web |title=Body of elderly man pulled from rubble in Bnei Brak |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/body-of-elderly-man-pulled-from-rubble-in-bnei-brak/ |website=The Times of Israel}}</ref> Haifa's oil refinery was among the targets.<ref>{{cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian strike forces partial shutdown of Haifa oil refinery |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-attack-news/card/iranian-strike-forces-partial-shutdown-of-haifa-oil-refinery-pyciDQF1lxUpCpE5CWsX |website=The Wall Street Journal}}</ref> پالایشگاه نفت حیفا از جمله اهداف بود. به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کویینسی برای سیاست‌گذاری مسئولانه، حملات موشکی متوالی ایران ممکن است دفاع اسرائیل را تضعیف کرده و درصد بیشتری از موشک‌ها نسبت به قبل موفق به عبور شده باشند.<ref name="Degradation">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel 'thought this was going to be easy' like 'bombing refugees in tents' |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778797 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل تا آن زمان ۲۴ کشته را تأیید کرد که اکثر آن‌ها خارج از پناهگاه‌های بمب بودند و ۳۵۰ موشک ایرانی را شمارش کرد که به‌صورت گروه‌های ۳۰ تا ۶۰ تایی پرتاب شده بودند.<ref name="ShelterDeaths">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel says 24 killed in total in Iranian missile strikes |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778924 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> سی‌ان‌ان گزارش داد که ایران اعلام کرده تا پایان انتقام‌جویی علیه اسرائیل با ایالات متحده مذاکره نخواهد کرد.<ref name="CNNLive20250616"/> یک پهپاد شلیک‌شده به سوی کنسولگری آمریکا در اربیل، عراق، رهگیری شد.<ref>{{cite web |title=Drone aimed at US consulate in Erbil downed - report |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/drone-aimed-at-us-consulate-in-erbil-downed-report/ |website=The Times of Israel}}</ref> ایران دوباره موشک‌های بالستیک به پتاه تیکوا شلیک کرد که منجر به کشته شدن ۴ نفر شد. یک نفر به شدت زخمی شد و ۱۴ نفر، از جمله دو کودک، دچار جراحات متوسط شدند. دو موشک همچنین به تل‌آویو اصابت کرد و تعدادی ساختمان را تخریب کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |date=16 June 2025 |title=8 killed, nearly 300 injured as Iranian ballistic missiles strike central Israel, Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/8-killed-nearly-300-injured-as-iranian-ballistic-missiles-strike-central-israel-haifa/amp/ |website=[[Times of Israel]]}}</ref> === ۱۷ ژوئن === صبح ۱۷ ژوئن، ایران حدود ۲۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن خفیف پنج نفر شد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Iranian missiles impact central Israel in morning barrage, injuring 5 |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missiles-impact-central-israel-in-morning-barrage-injuring-5/ |access-date=2025-06-17 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> یِنت گزارش داد که یک موشک ایرانی به شهر [[هرتزلیا]] اصابت کرد و به یک ساختمان هشت طبقه آسیب رساند و یک اتوبوس خالی را به آتش کشید.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Bus in central Israel on fire after Israeli attack: Report |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780633 |website=Al Jazeera}}</ref> انفجارهایی در منطقه دان تل‌آویو و [[اورشلیم غربی]] شنیده شد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Blasts over Jerusalem, Tel Aviv after Iran missile warning |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780652 |website=Al Jazeera}}</ref> ''تایمز آو اسرائیل'' گزارش داد که اسرائیل در شب بین ۱۶ و ۱۷ ژوئن، ۳۰ پهپاد ایرانی را ساقط کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Around 30 drones shot down overnight, IDF says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/around-30-drones-shot-down-overnight-idf-says/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> سپاه پاسداران ادعا کرد که یک مرکز اطلاعات نظامی و یک مرکز برنامه‌ریزی عملیات موساد در اسرائیل را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran's IRGC says it targeted Israeli army centre, Mossad operations hub |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781043 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در اسرائیل == === تلفات انسانی === در ۱۴ ژوئن، [[ستاره داوود سرخ]] گزارش داد که در حمله موشک بالستیکی ایران، ۶۳ نفر زخمی شدند—یک نفر در وضعیت وخیم، یک نفر در وضعیت جدی، و هشت نفر با جراحات متوسط، در حالی که بقیه جراحات جزئی داشتند. یک مورد فوتی تأیید شد. در تل‌آویو، تیم‌های نجات دو نفر را زنده از زیر آوار ساختمانی فروریخته بیرون کشیدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran's nuclear sites and kills top generals. Iran retaliates with missile barrages |url=https://apnews.com/article/iran-explosions-israel-tehran-00234a06e5128a8aceb406b14029729 |access-date=14 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> بعداً در همان روز، [[والا!]] گزارش داد که سه اسرائیلی کشته و ۱۷۲ نفر زخمی شدند.<ref>{{cite web |date=14 June 2025 |title=שלושה הרוגים, 172 פצועים: תגובת הנגד האיראנית גובה מחיר כבד |url=https://news.walla.co.il/item/3757402 |work=Walla News |language=Hebrew}}</ref> سه غیرنظامی اردنی نیز زخمی شدند.<ref name="Aawsat20250614"/> در ۱۴ ژوئن، رسانه‌های محلی گزارش دادند که پنج اسرائیلی در سراسر شمال اسرائیل بر اثر موشک‌های ایرانی کشته شدند.<ref name="fivekilled"/> در ۱۵ ژوئن، گزارش شد که نه غیرنظامی اسرائیلی در حمله موشکی به بت یام در مرکز کشور کشته شدند، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند و یک نفر مفقود باقی ماند. حمله به رخووت ۴۲ زخمی بر جای گذاشت.<ref name="TOI15"/> در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، پس از حملات موشک بالستیک ایران به حیفا و تل‌آویو، گزارش شد که تعداد کشته‌ها به هشت نفر رسیده و حدود ۱۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iranian Strikes Kill at Least 8 in Israel as Conflict Enters Fourth Day |url=https://www.nytimes.com/2025/06/16/world/middleeast/petah-tikva-israel-iran-missile-strike.html |access-date=16 June 2025 |work=The New York Times |language=en}}</ref> در همان روز، سی‌ان‌ان گزارش داد که تلفات در اسرائیل شامل ۲۴ نفر کشته و ۵۹۲ نفر زخمی است که ۱۰ نفر از آن‌ها در وضعیت جدی قرار دارند.<ref>{{cite web |last1=Yosef |first1=Eugenia |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Yeung |first3=Jessie |last4=Radford |first4=Antoinette |last5=Edwards |first5=Christian |last6=Salem |first6=Mostafa |last7=Chowdhury |first7=Maureen |last8=Hammond |first8=Elise |last9=Sangal |first9=Aditi |date=17 June 2025 |title=June 16, 2025 - Israel-Iran conflict |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |website=CNN World |access-date=17 June 2025}}</ref> === خسارات مادی === یک ساختمان مسکونی مدرن در مرکز تل‌آویو دچار خسارات جدی شد. آتش‌سوزی در چندین آپارتمان رخ داد و دود از ساختمان بلند شد. ساختمان مجاور نیز دچار خسارات خارجی قابل‌توجهی شد، از جمله پنجره‌های شکسته و فلزات خمیده آویزان از نمای ساختمان. در رمت گن، چندین خودرو سوخته و سه خانه به‌طور قابل‌مشاهده‌ای آسیب دیدند.<ref name="AlJazeera20250613">{{Cite web |title=Iran launches waves of missiles at Israel in response to attacks |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/13/hundreds-of-missiles-launched-at-israel-as-iran-vows-retaliation |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> مجتمع وزارت دفاع اسرائیل در تل‌آویو به دلیل اصابت موشک ایرانی آسیب دید.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli media silent on Iranian strike on Tel Aviv Defence Ministry complex |url=https://aje.io/sz649c?update=3774472 |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> به گفته مقامات شهری، نه ساختمان در رمت گن کاملاً تخریب شدند، در حالی که صدها ساختمان دیگر درجات مختلفی از خسارت را متحمل شدند. حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان به دلیل بمباران موشکی از خانه‌های خود آواره شدند.<ref name="AlJazeera20250613"/> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> در ۱۶ ژوئن، ''اکونومیست'' نوشت که رژیم ایران با نارضایتی داخلی و فشار خارجی مواجه است. این نشریه گزارش داد که برخی ایرانیان از ترور فرماندهان کلیدی نظامی ابراز شادمانی کرده‌اند. اکونومیست استدلال کرد که کارزار اسرائیل «ناکامی استراتژی نظامی رژیم» را آشکار کرده و امیدها را برای قیام یا کودتا افزایش داده است.<ref name="Economist20250616" /> == جستارهای وابسته == * [[تخلیه ۱۴۰۴ تهران]] * [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] * [[درگیری اسرائیل و حزب‌الله (۲۰۲۳–اکنون)]] * [[جنگ غزه]] * [[جنگ ایران و عراق]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۱۳–۱۸۰۴)]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶)]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های نادرشاه]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] == یادداشت‌ها == <references group="persian-alpha"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:درگیری‌ها در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] tpb8flyzpcb3p4qftb5fpw1jmrfr05a 42127383 42127361 2025-06-18T13:31:22Z Gaumat 1398452 /* لید */ 42127383 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل}} {{رویداد روز}} {{Infobox military conflict | conflict = جنگ ایران و اسرائیل | partof = [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] | image = [[پرونده: Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|120px]][[پرونده: Tharbat_iran_astael.jpg|120px]] | caption = راست: انفجار در تهران بعد از حمله‌های هوایی اسرائیل{{سخ}}چپ: موشک‌های ایرانی در تل‌آویو (ژوئن ۲۰۲۵) | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه و روز|۲۰۲۵|۶|۱۳}}) | place = [[ایران]] و [[اسرائیل]] | result = | status = [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری|در جریان]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل]] | territory = | combatant1 = {{flag|Israel}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|United States}}{{efn|The United States participated in shooting down Iranian missiles.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters|language=en}}</ref>}}</p> | combatant2 = {{flag|Iran}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|Houthis}} | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''[[اسحاق هرتزوگ]]''' * {{flagdeco|Israel}} '''[[بنیامین نتانیاهو]]''' * {{flagdeco|Israel}} [[یسرائیل کاتس]] * {{flagdeco|Israel}} [[ایال زمیر]] * {{flagdeco|Israel}} [[تامیر یادای]] * {{flagdeco|Israel}} [[دیوید بارنیا]] * {{flagdeco|Israel}} [[تومر بار]]}} | commander2 = {{plainlist| * {{flagdeco|Iran}} '''[[سید علی خامنه‌ای]]''' * {{flagdeco|Iran}} '''[[مسعود پزشکیان]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[سید اسماعیل خطیب]] * {{flagdeco|Iran}} [[عزیز نصیرزاده]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید عبدالرحیم موسوی]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد پاکپور]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید حسین موسوی افتخاری]] * {{flagdeco|Iran}} [[امیر حاتمی]] * {{flagdeco|Iran}} [[احمدرضا رادان]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد باقری]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[حسین سلامی]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[امیرعلی حاجی‌زاده]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[اسماعیل قاآنی]] * {{flagdeco|Iran}} [[غلامعلی رشید]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}'''}} | units1 = {{tree list}} * {{armed forces|Israel}} ** {{air force|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{tree list/end}} | units2 = {{tree list}} * {{flagicon image|Flag of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] ** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Army.svg}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران| ارتش]] *** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Air Defense Force.svg}} [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی ارتش]] ** {{flagicon image|Flag of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] *** {{flagicon image|Flag of the Aerospace Force of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]] *** {{flagicon image|Flag of Quds Force.svg}} [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] *** {{flagicon image|Flag of Basij.svg}} [[بسیج]] ** {{flagicon image|Flag of the Law Enforcement Force of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] *[[File:Ministry_of_Intelligence_of_Iran_Logo.svg|20px]] [[وزارت اطلاعات]] {{tree list/end}} | strength1 = +۲۰۰ جنگنده<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel}}</ref> | strength2 = نامعلوم | casualties1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''طبق آمار اسرائیل''': ** ۲۴ کشته{{سخ}}۵۹۲ زخمی * {{flagdeco|Iran}} '''طبق آمار ایران''': ** ۴ جنگنده اف-۳۵ منهدم شد}} | casualties2 = '''ایران:'''{{سخ}}۲۲۴ کشته<ref>{{cite web | title=NourNews: 78 residents of Tehran killed due to Israeli attack | website=NEWS.am | date=13 June 2025 | url=https://news.am/eng/news/887945.html | access-date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web|date=13 June 2025|title= 78 killed and another 329 people injured in Israeli strikes on Tehran|url= https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2025/06/13/78-killed-and-another-329-people-injured-in-israeli-strikes-on-tehran|website=The Star|access-date=13 June 2025}}</ref><ref name="AJ78">{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |work=[[الجزیره انگلیسی]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277}}</ref>{{سخ}}۱۴۸۱+ زخمی<ref name="Nikounazar">{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Nauman |first2=Qasim |last3=Boxerman |first3=Aaron |last4=Kingsley |first4=Patrick |last5=Bergman |first5=Ronen |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranian Health Ministry says 128 killed in Israeli attacks in two days |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777459 |website=Al Jazeera English}}</ref> | casualties3 = زخمی شدن ۵ اردنی<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | campaignbox = }} '''جنگ ایران و اسرائیل''' یک درگیری مسلحانه بین ایران و اسرائیل است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Tracking the Israel-Iran war |url=https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250613210937/https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |archive-date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |newspaper=The Economist |issn=0013-0613}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Brady |first1=Iselin |last2=Byman |first2=Daniel |date=16 June 2025 |title=How the Israel-Iran War Might End |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-war-netanyahu-us-scenarios/ |access-date=14 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> این درگیری در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آغاز شد؛ اسرائیل با هدف اعلام‌شده جلوگیری از گسترش [[برنامه هسته‌ای ایران]]، به ده‌ها هدف حمله کرد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |url=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's UN ambassador says 78 killed, 320 wounded in Israeli strikes – as it happened |url=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live |access-date=14 June 2025 |website=[[The Guardian]] |language=en}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] تحت نام رمز '''عملیات شیر برخاسته''' به تأسیسات کلیدی هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی و مناطق مسکونی آسیب رساندند.<ref name="JPost20250613c">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lis |first=Jonathan |date=13 June 2025 |title=Israel's Mossad activated exploding drones smuggled into Iran long before Friday's strikes |url=https://www.haaretz.com/israel-news/2025-06-13/ty-article/.premium/israels-mossad-activated-exploding-drones-smuggled-into-iran-long-before-fridays-strikes/00000197-6845-db73-aff7-794d30680000 |website=Haaretz}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}{{pb}}{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Hundreds reported dead as Israel and Iran trade strikes for a third day |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250615-israel-and-iran-trade-strikes-for-a-third-day-as-hundreds-reported-dead |access-date=16 June 2025 |website=France 24 |language=en}}</ref><ref name="BBC20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |url=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران با '''عملیات وعده صادق ۳''' تلافی کرد و موشک‌های بالستیک و پهپادهایی به سوی پایگاه‌های نظامی، مراکز اطلاعاتی و مناطق مسکونی اسرائیل پرتاب شدند.<ref name="civilians Israel">{{cite web |last1=Campa |first1=Kelly |last2=Morrison |first2=Nidal |last3=Reddy |first3=Ria |last4=Ganzeveld |first4=Annika |title=Iran Update Special Report, June 15, 2025, Morning Edition |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition |website=Critical Threats Project |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=15 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=15 June 2025}}{{pb}}{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}{{pb}}{{Cite web |last1=Walsh |first1=Joe |last2=Ott |first2=Haley |last3=Reals |first3=Tucker |last4=Breen |first4=Kerry |date=13 June 2025 |title=Iran launches missiles and drones at Israel as Israel attacks Iranian nuclear sites and top commanders, IDF says |url=https://www.cbsnews.com/news/iran-israel-drone-attack-retaliation-strikes-on-nuclear-sites-and-commanders/ |access-date=13 June 2025 |website=[[CBS News]] |language=en-US}}</ref> این درگیری تشدید [[روابط اسرائیل و ایران|دشمنی چندین دهه‌ای]] تلقی می‌شود که طی آن ایران [[مشروعیت اسرائیل]] را به چالش کشیده و خواستار نابودی آن شده، در حالی که اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌دانست. در طول [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)|بحران خاورمیانه]] که پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳]] رخ داد، این خصومت به رویارویی مستقیم تشدید شد. اسرائیل [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی ایران]] مانند [[حماس]] و [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] را تضعیف کرد و شروع به برنامه‌ریزی برای اقدام علیه ایران نمود. دو کشور در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل|حملات هوایی متقابل]] انجام دادند.<ref name="Cornwell">{{Cite news |last1=Cornwell |first1=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |last4=Cornwell |first4=Alexander |date=13 June 2025 |title=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{Cite news |last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White |first3=Josh |last4=Hamblin |first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |archive-date=14 June 2025 |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 April 2024 |title=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday |url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |archive-date=14 April 2024 |access-date=14 April 2024 |work=Le Monde |language=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{Cite news |last=Schneider |first=Tal |date=6 October 2024 |title=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture |url=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |archive-date=10 October 2024 |access-date=6 October 2024 |work=The Times of Israel}}</ref> حملات اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ یک روز پس از پایان مهلت دوماهه‌ای که [[دونالد ترامپ]]، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای [[مذاکرات ایران و آمریکا|دستیابی به توافقی]] جهت جلوگیری از توسعه بمب هسته‌ای توسط ایران تعیین کرده بود، آغاز شد. [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]]، سران نظامی جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفت و بسیاری از فرماندهان رده بالای نظامی و شخصیت‌های مرتبط با [[برنامه هسته‌ای ایران]] را کشت. جنگنده‌های اسرائیلی کاروانی از کامیون‌های حامل لانچرهای موشکِ سطح به هوا را در بزرگراه‌های غرب ایران شناسایی و پیش از ورود به تهران منهدم کردند؛ تصاویر ویدئویی این حمله ساعاتی بعد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068695/آیا-فیلم-انهدام-لانچر‌های-موشکی-ایران-واقعی-است|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصاویر هدف قرار دادن لانچرهای موشکی ایران توسط هواگردهای اسرائیل|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1311578/تصاویر-هدف-قرار-دادن-لانچرهای-موشکی-ایران-توسط-هواگردهای-اسرائیل|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟ /ویدیو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-سیاسی-59/3147651-آیا-فیلم-انهدام-لانچرهای-موشکی-ایران-واقعی-است-ویدیو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> در ادامه حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران، این جنگ به عنوان تشدید و گسترش حملات قبلی میان دو کشور در ماه‌های فروردین و مهر ۱۴۰۳ شناخته شد. اسرائیل، علاوه بر هدف قرار دادن سران نظامی ایران، به تأسیسات هسته‌ای مهمی مانند نطنز و اصفهان حمله کرد. همچنین، اسرائیل به تأسیسات نظامی و انبارهای موشک در مناطق مختلف ایران از جمله تهران، تبریز و کرمانشاه حملات هوایی انجام داد. در واکنش به این حملات، ایران حدود ۱۵۰ موشک بالستیک و ۱۰۰ پهپاد به اهداف نظامی و غیرنظامی در اسرائیل شلیک کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چه مناطق و افرادی در ایران هدف حمله اسرائیل بودند؟|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506138445|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=آژانس انرژی اتمی: تأسیسات نطنز و اصفهان به‌شدت آسیب دیده‌اند|url=https://www.iranintl.com/video/ott_c86cdf4d43204f60ab1d0feb01b9ab3b|accessdate=2025-06-17|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله امروز پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل و گزارش‌هایی از صدای انفجارهای در تهران و تبریز/ ساختمان موساد هدف حمله موشکی قرار گرفت/ ویدئو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-دفاعی-32/3148301-حمله-امروز-پهپادی-موشکی-ایران-به-اسرائیل-گزارش-هایی-از-صدای-انفجارهای-در-تهران-تبریز-ساختمان-موساد-هدف-حمله-موشکی-قرار-گرفت-ویدئو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش کشورهای منطقه و دیگر کشورها به حمله اسرائیل علیه جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506136227|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref> حملات اسرائیل از سوی کشورهای [[جهان اسلام]]، چین، روسیه، [[اتحادیه اروپا]] و دیگر کشورها محکوم شد. با این حال، برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران و ترامپ از آن‌ها تمجید کردند؛ ترامپ از ایران خواست فوراً به توافقی هسته‌ای تن دهد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=16 June 2025 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=12 June 2025 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref><ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> شماری از کشورهای غربی تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و از اسرائیل و ایران خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=15 June 2025 |access-date=16 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref><ref>{{Cite web |title=Spanish Government condemns military escalation in the Middle East after Israel's attacks against Iran |url=https://www.exteriores.gob.es/en/Comunicacion/Comunicados/Paginas/index.aspx |website=exteriores.gob.es}}</ref> ==زمینه== {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein" /> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref>.در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614" /> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes" /> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein" /><ref name="Sykes" /> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes" /> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone" /> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone" /> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone" /> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولا به طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تاکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/%D9%85%D8%AA%D9%86-%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-21-%D8%A2%D8%B0%D8%B1-1389-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D8%A7%DB%8C|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. ... This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2" /><ref name="lewis2" /> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3" /><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3" /> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3" /> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3" /> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دو ماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122" /> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142" /> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید<ref name="TheGuardian202506142" />، تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142" /> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN20250613a">{{Cite news |last=McGurk |first=Brett |date=13 June 2025 |title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis |access-date=16 June 2025 |work=CNN |language=en}}</ref><ref name="Economist20250616">{{Cite news |date=2025-06-16 |title=Will Iran’s hated regime implode? |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode |access-date=2025-06-17 |work=The Economist |issn=0013-0613}}</ref> روزنامه ''[[جروزالم پست]]'' گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است:<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.» <br> — [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2" /> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران == طبق نظر اسرائیل، اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران متنوع است. اولین و مهمترین دلیل، نابود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است که تهدیدی برای بقای دولت اسرائیل به شمار می‌رود. دلیل دوم، نابود کردن توانایی پرتاب موشک‌های بالستیک به سمت اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی است که تهدیدی برای شهروندان اسرائیلی محسوب می‌شود. دلیل سوم، که کمتر رسمی است، براندازی رژیم از طریق قیام نیروهای مخالف در ایران است که رژیم اسلامی افراطی را سرنگون خواهند کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What to know about the conflict between Israel and Iran|نشانی=https://apnews.com/article/israel-attack-iran-strike-nuclear-us-news-5adea3ffa51264e0c7c803d8acfde338|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu has two war aims: destroying Iran’s nuclear program and regime change. Are either achievable?|نشانی=http://theconversation.com/netanyahu-has-two-war-aims-destroying-irans-nuclear-program-and-regime-change-are-either-achievable-259014|وبگاه=The Conversation|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Ian|نام خانوادگی=Parmeter}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What does Israel really want in Iran?|نشانی=https://www.france24.com/en/middle-east/20250617-what-israel-really-wants-in-iran|وبگاه=France 24|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == حملات توسط اسرائیل == === ۱۳ ژوئن === [[پرونده:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|بندانگشتی|تأثیر حمله بر ساختمان‌های تهران]] در ساعات اولیهٔ ۱۳{{فاصله}}ژوئن ۲۰۲۵، [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF) حمله‌ای گسترده را با هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران و زیرساخت‌های نظامی این کشور آغاز کردند.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> تا ساعت ۶:۳۰{{فاصله}}صبح به وقت اسرائیل، [[نیروی هوایی اسرائیل]] پنج موج از حملات را اجرا کرده بود.<ref>{{Cite web|title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بنا بر گزارش‌ها، عملیات بر روی ده‌ها مکان تمرکز داشت که شامل سایت‌های مرتبط با برنامهٔ هسته‌ای ایران، محل سکونت فرماندهان کلیدی نظامی و پایگاه‌ها می‌شد.<ref name="JPost20250613a"/> [[موساد]]، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل نیز مجموعه‌ای هماهنگ از عملیات‌های مخفی خرابکارانه را علیه سامانه‌های پدافند هوایی و زیرساخت‌های موشکی ایران انجام داد.<ref>{{Cite web|title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که اهدافی را هدف قرار داده که تهران انتظار آن‌ها را نداشته است.<ref name="JPost20250613a"/> به گفتهٔ نیروهای زمینی، هوایی و دریایی اسرائیل، بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی در حملات اولیه بیش از ۳۳۰ مهمات را بر حدود ۱۰۰ هدف پرتاب کردند.<ref>{{Cite web|title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بر اساس اظهارات یکی از مقامات اسرائیلی، موساد [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران|پایگاه پهپادی مخفیانه‌ای]] را در نزدیکی تهران تأسیس کرده بود که برای هدف قرار دادن پرتابگرهای موشکی زمین‌به‌زمین مورد استفاده قرار گرفت.<ref name=":02">{{Cite web|title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> این مأموریت که با هماهنگی IDF انجام شد، شامل قاچاق سلاح‌های دقیق به داخل ایران و اعزام کماندوهای موساد برای از کار انداختن سامانه‌های پدافند هوایی به منظور تضمین [[برتری هوایی]] برای هواپیماهای اسرائیلی نیز می‌شد.<ref name=":02"/> حدود ساعت ۳:۰۰{{فاصله}}بامداد به وقت محلی، وزیر دفاع اسرائیل [[یسرائیل کاتس]] وضعیت فوق‌العاده سراسری اعلام کرد و نسبت به حملات موشکی و پهپادی قریب‌الوقوع هشدار داد.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/}}</ref> آژیرهای هشدار در سراسر اسرائیل به صدا درآمدند، اگرچه تا زمان گزارش، ایران موشک بالستیکی پرتاب نکرده بود.<ref name="JPost20250613a"/> کاتس همچنین حملهٔ اسرائیل به ایران را «حملهٔ پیش‌دستانه» توصیف کرد.<ref name="Osterman">{{cite news|last1=Osterman|first1=Cynthia|last2=Coates|first2=Stephen|title=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> بر اساس گزارش IDF، این اقدام با توجه به اطلاعاتی صورت گرفت که نشان می‌داد ایران به اندازه‌ای اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده که می‌تواند ظرف چند روز تا ۱۵ سلاح هسته‌ای تولید کند.<ref name="JPost20250613a"/> نخست‌وزیر اسرائیل، [[بنیامین نتانیاهو]]، اعلام کرد که اسرائیل حمله کرده زیرا «اگر جلوی آن گرفته نشود، ایران می‌تواند ظرف مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال طول بکشد. ممکن است طی چند ماه، کمتر از یک سال باشد».<ref name="Borger">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian|date=13 June 2025}}</ref> به همین دلیل، نتانیاهو از آغاز عملیات «شیر برخاسته» خبر داد؛ کارزار نظامی‌ای که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای، و بخش‌هایی از برنامه موشک‌های بالیستیک ایران را هدف قرار داده است. او اعلام کرد که این عملیات «تا هر زمانی که لازم باشد» ادامه خواهد داشت. نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «تهدیدی روشن و فوری برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید نمود که با این اقدام، «ما همچنین از همسایگان عرب خود در برابر تجاوزگری ایران دفاع می‌کنیم». تا ساعت ۰۴:۳۵{{فاصله}}بامداد به وقت اسرائیل، ایران هنوز واکنشی نشان نداده است. نتانیاهو در جریان تحولات، کابینه امنیتی را تشکیل جلسه داد. انفجارهایی در سراسر تهران گزارش شده است، از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد نظامی در آن سکونت دارند. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پی‌درپی خبر داده‌اند.<ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260|access-date=13 June 2025|website=Iran International|language=en}}</ref> [[خبرگزاری فارس]]، وابسته به سپاه پاسداران، گزارش داد که چندین منزل مسکونی در شهرک محلاتی، در [[شرق تهران]]، که محل زندگی افسران بلندپایه ایرانی و خانواده‌هایشان است، هدف قرار گرفته است.<ref name="IranIntlLive20250613a"/> گزارش شده که مقر سپاه پاسداران در تهران نیز دچار حریق شده است. انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] نیز گزارش شده است؛ جایی که یکی از حیاتی‌ترین سایت‌های هسته‌ای ایران واقع شده است. تلویزیون دولتی ایران وقوع «انفجارهای مهیب» در نزدیکی این سایت را تأیید کرد؛ سایتی که دو مرکز غنی‌سازی در آن قرار دارد: تأسیسات بزرگ زیرزمینی غنی‌سازی سوخت (FEP) و تأسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت (PFEP) در سطح زمین.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=12 June 2025|website=The Times of Israel}}</ref> سایت‌های هسته‌ای [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] و [[خرم‌آباد]] نیز هدف قرار گرفته‌اند.<ref>{{cite web|url=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حمله-اسرائیل-ایران|title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد}}</ref> === ۱۴ ژوئن === در صبح زود ۱۴ ژوئن، رسانه‌های ایرانی از انفجاری در [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] تهران خبر دادند که با گزارش‌هایی از آتش‌سوزی گسترده در این تأسیسات همراه بود. به گزارش [[خبرگزاری فارس]]، دو پرتابه به مناطق اطراف برخورد کردند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[تایمز اسرائیل]] |language=en-US}}</ref> سامانه‌های پدافند هوایی ایران نیز با پرتابه‌های اسرائیلی بر فراز اصفهان درگیر شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[ایران اینترنشنال]] |language=en}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای نظامی ایران چندین پهپاد اسرائیلی در مأموریت‌های شناسایی در شمال‌غرب ایران را سرنگون کردند و دو طرف تبادل آتش داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[العربیه]] |language=en}}</ref> رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، [[ایال زمیر]]، و فرمانده نیروی هوایی، [[تومر بار]]، صبح همان روز اعلام کردند که «راه به سوی تهران هموار شده است.»<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که یک تأسیسات زیرزمینی در غرب ایران، که برای ذخیره ده‌ها موشک بالستیک و کروز استفاده می‌شد، بمباران شده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران مرگ دو فرمانده ارشد دیگر را تأیید کرد: سرلشکر [[غلامرضا محرابی]]، معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح، و سرلشکر [[مهدی ربانی]]، معاون عملیات.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> تا این زمان، ایران ادعا کرد که سه جت [[اف-۳۵]] اسرائیلی را سرنگون کرده و دو خلبان را بازداشت کرده است.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[تهران تایمز]]}}</ref> [[وزارت نفت ایران]] اعلام کرد که دو میدان نفتی در استان بوشهر مورد حمله قرار گرفتند: سکو فاز ۱۴ [[میدان گازی پارس جنوبی]] و [[پالایشگاه گاز فجر جم]].<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> این حملات باعث آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شد که تولید حداقل ۱۲ میلیون متر مکعب گاز را متوقف کرد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> تا آن زمان، به گفته [[نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر|جمعیت هلال احمر]]، حملات اسرائیل ۱۸ استان از ۳۱ استان ایران را تحت تأثیر قرار داده بود و ۱۴۱۴ نفر از پرسنل این سازمان در عملیات امدادی مشارکت داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> در ساعت ۲۳:۱۱ به وقت محلی، ارتش اسرائیل اعلام کرد که موج جدیدی از حملات به «اهداف نظامی» در تهران آغاز شده است.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> انبارهای نفت و بنزین در شهر مورد حمله قرار گرفتند که باعث قطع برق در محله [[شهران]] شد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> بعداً در همان شب، [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که حملات اسرائیل در پایتخت به مقر [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزارت دفاع ایران]] و ساختمان [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] برخورد کرده است.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === در ۱۵ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل به غیرنظامیان ایرانی هشدار دادند که مناطق اطراف کارخانه‌های تسلیحاتی و پایگاه‌های نظامی در شیراز را تخلیه کنند.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> همچنین گزارشی از حمله به ساختمان [[وزارت دادگستری]] در تهران منتشر شد.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> نیروی هوایی اسرائیل اعلام کرد که یک هواپیمای سوخت‌رسان در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]، در فاصله حدود ۲٫۳۰۰ کیلومتری از خاک اسرائیل، بمباران شده است که احتمالاً دوربردترین عملیات در تاریخ این نیرو بوده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> گزارش شد که ایران از طریق عمان و قطر به دنبال میانجی‌گری برای مذاکره با ایالات متحده بوده تا حملات را متوقف کرده و مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده را احیا کند. ایران اعلام کرد که دو نفر را که ادعا می‌کرد عضو موساد هستند، بازداشت کرده است.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل [[موشک سطح‌به‌سطح|موشک‌های سطح‌به‌سطح]] و پایگاه‌های نظامی ایران را هدف قرار داد و همچنین به وزارت امور خارجه ایران حمله کرد.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> پرتابه‌های موشکی [[محمد کاظمی]]، رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]]، و معاون او را کشتند.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> هم‌زمان با حملات هوایی، پنج بمب خودرویی در سراسر تهران منفجر شد که انفجارها در نزدیکی سایت‌های دولتی و مرتبط با برنامه هسته‌ای رخ داد. خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که این عملیات توسط اسرائیل اجرا شده است، هرچند یک مقام اسرائیلی هرگونه دخالت را رد کرد.<ref>{{Cite web |title=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |url=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545 |access-date=2025-06-16 |website=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Cite web |title=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |url=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/ |access-date=2025-06-16 |website=iranwire.com |language=en}}</ref> نتانیاهو گفت که اسرائیل چاره‌ای جز حمله به ایران نداشت تا از [[هولوکاست هسته‌ای]] جلوگیری کند. او این حمله را در «ساعت دوازدهم» توصیف کرد و گفت که برای حفاظت از اسرائیل و جهان انجام شده است. نتانیاهو دولت ایران را به سرکوب مردم ایران متهم کرد و اظهار داشت که این به انتخاب مردم ایران بستگی دارد که «قیام کنند» یا نه.<ref name="CNNLive20250615"/> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل مرکز فرماندهی [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] در تهران حمله کردند.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran | title=IDF says it his Quds force command centers in Tehran | website=The Times of Israel}}</ref> یک مقام اسرائیلی به ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' گفت که نشانه‌هایی از «فروپاشی» تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی نطنز وجود دارد.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/ | title=Israeli official to WSJ: underground Natanz nuclear facility might have imploded | website=The Times of Israel}}</ref> ایران اینترنشنال گزارش داد که انفجارهایی در نزدیکی [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] شنیده شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/ | title=Loud explosions reported near Iran's Fordo nuclear facility | website=The Times of Israel}}</ref> گفته می‌شود حملات نیروهای دفاعی اسرائیل در نزدیکی تأسیسات نظامی پارچین نیز انجام شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-strikes-reported-in-parchin-where-nuke-research-site-was-said-to-be-destroyed-in-october/ | title=Israeli strikes reported in Parchin, where nuke research site was said to be destroyed in October | website=The Times of Israel}}</ref> [[سپاه حفاظت انصارالمهدی]] گزارش داد که در حمله‌ای در [[شهرستان ایجرود]] [[استان زنجان]]، یکی از فرماندهان این واحد به نام رضا نجفی و یک سرباز به نام حسن رسولی کشته شدند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IRGC commander, soldier killed in Israeli attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |website=Al Jazeera}}</ref> خبرگزاری وابسته به قوه قضائیه ایران گزارش داد که اسماعیل فکری، متهم به همکاری با اسرائیل، به دار آویخته شد. این خبرگزاری اعلام کرد که فکری پیش از دستگیری با دو افسر موساد در تماس بوده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran executes alleged Mossad spy |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |website=Al Jazeera}}</ref> نیروهای دفاعی اسرائیل ادعا کرد که ۱۲۰ پرتابگر [[موشک سطح‌به‌سطح]] در ایران را منهدم کرده و به «[[برتری هوایی]] کامل» در حریم هوایی تهران دست یافته است. سرتیپ افی دفرین اظهار داشت که ۳۰ درصد از پرتابگرهای موشکی ایران نابود شده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army claims it destroyed 30% of Iran's missile launchers |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778947 |website=[[شبکه رسانه‌ای الجزیره]]}}</ref> نتانیاهو نیز ادعا کرد که اسرائیل آسمان تهران را تحت کنترل دارد.<ref name="CNNLive20250616">{{Cite web |author1=Mostafa Salem |author2=Eugenia Yosef |author3=Lex Harvey |author4=Antoinette Radford |author5=Christian Edwards |date=16 June 2025 |title=Live updates: Israel and Iran broaden attacks in fourth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> خبرگزاری ایرنا گزارش داد که نیروهای اسرائیلی بیمارستان فارابی در [[کرمانشاه]] را هدف قرار دادند و خسارات قابل‌توجهی به بیمارستان و ساختمان‌های اطراف آن وارد کردند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli attack damages hospital in western Iran |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |website=Al Jazeera}}</ref> دست‌کم ۱۵ ساختمان در کارخانه موشکی کرمانشاه توسط اسرائیل مورد اصابت قرار گرفت.<ref name="CNNLive20250616"/> اسرائیل همچنین ساختمان [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] را حین پخش زنده [[شبکه خبر]] بمباران کرد.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[تایمز اسرائیل]]}}</ref> اسرائیل مدعی است که مقر صداوسیما توسط نیروهای مسلح ایران برای پیشبرد عملیات نظامی تحت پوشش غیرنظامی استفاده می‌شد،<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army accuses Iran's armed forces of using state broadcaster |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |website=Al Jazeera English}}</ref> ادعایی که از سوی ایران رد شد.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israel is 'the biggest enemy of truth', says Iran after IRIB attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل همچنین دستور تخلیه به ساکنان برخی مناطق تهران صادر کرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> اسرائیل پرتابگرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار داد.<ref>{{Cite web |title=IDF says it's attacking missile launchers in western Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/ |work=The Times of Israel}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که یکی از پهپادهایش دو جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت|اف-۱۴]] ایران را نابود کرده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> نور نیوز گزارش داد که نیروهای ایرانی یک جنگنده اف-۳۵ را بر فراز تبریز سرنگون کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian media say F-35 shot down |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |website=Al Jazeera English}}</ref> === ۱۷ ژوئن === ترامپ در پستی در شبکۀ اجتماعی [[تروت سوشال]] اعلام کرد که تهران باید تخلیه شود.<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting |url=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429 |work=NDTV |agency=Reuters}}</ref><ref>{{Cite news |last=Cornwell |first=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Cornwell |first3=Alexander |date=2025-06-17 |title=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/ |access-date=2025-06-17 |work=Reuters |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل سرلشکر [[علی شادمانی]] را تنها چند روز پس از انتصابش به‌عنوان فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] ترور کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996 |access-date= |website=[[The Jerusalem Post]] |language=en}}</ref> شادمانی که پس از کشته شدن [[غلامعلی رشید]] جایگزین او شده بود، طبق اعلام نیروی دفاعی اسرائیل، بالاترین مقام نظامی ایران بود که به‌عنوان «رئیس ستاد جنگ» فعالیت می‌کرد و فرماندهی سپاه پاسداران و نیروهای مسلح ایران را بر عهده داشت.<ref name="CNNLive20250617">{{Cite web |last=Yeung |first=Jessie |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Lau |first3=Chris |last4=Michaelis |first4=Tamar |last5=Khadder |first5=Kareem |date=2025-06-17 |title=Live updates: Israel and Iran trade strikes on fifth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Emanuel |first=Fabian |title=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که «چندین حمله گسترده» به اهداف نظامی در غرب ایران انجام داده و لانچرهای موشکی و تأسیسات ذخیره [[پهپاد]] را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran- |access-date= |website=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل ویدئویی منتشر کرد که نشان‌دهنده نابودی جت‌های جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت]] ایران روی زمین بود.<ref>{{Cite web |last=Rogoway |first=Tyler |date=2025-06-16 |title=Iranian F-14 'Persian Tomcats' Obliterated In Israeli Airstrike |url=https://www.twz.com/air/irans-f-14-persian-tomcats-obliterated-in-israeli-airstrike |website=[[The War Zone]] |language=en-US}}</ref> همچنین ویدئویی از تخریب یک لانچر موشکی حامل سه موشک منتشر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west |url=https://www.bssnews.net/international/283140 |access-date= |website=BSS News}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری مهر]]، موشک اسرائیلی به یک پست بازرسی در کاشان اصابت کرد که منجر به کشته شدن سه نفر و زخمی شدن چهار نفر دیگر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three killed in Israeli attack on Iran’s Isfahan |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> به گزارش ایرنا، نیروهای اسرائیلی یک ساختمان مسکونی در تهران را هدف قرار دادند و سه نفر توسط [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران|جمعیت هلال احمر]] از زیر آوار نجات یافتند.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three people pulled alive from rubble in Tehran |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[خبرگزاری فارس]] گزارش داد که [[بانک سپه]]، متعلق به دولت، هدف حمله سایبری قرار گرفت.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Cyberattack ‘disrupts’ Iranian state-owned bank |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |website=Al Jazeera}}</ref> طبق گزارش‌های ایران اینترنشنال و دیگر رسانه‌ها، گروه هکری گنجشک درنده رسماً مسئولیت این حمله سایبری به بانک را بر عهده گرفت. گفته می‌شود بانک سپه ارتباطات عمیقی با سپاه پاسداران و ارتش ایران دارد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |url=https://www.iranintl.com/en/202506176243 |access-date=2025-06-17 |website=Iran International |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |url=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/ |access-date=2025-06-17 |website=JNS |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033 |access-date=2025-06-17 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که به احتمال زیاد تأسیسات زیرزمینی نطنز در حملات اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US |agency=AFP}}</ref> جت‌های اسرائیلی لانچرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار دادند.<ref>{{Cite web |title=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش ایران ادعا کرد که ۱۸ «هواپیمای متخاصم» از جمله یک پهپاد جاسوسی را ساقط کرده است. اسرائیل این ادعاها را رد کرد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran claims to shoot down 28 ‘hostile aircraft’ |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در ایران == مقامات بهداشتی ایران گزارش دادند که ۲۲۴ نفر کشته شده‌اند و افزودند که اکثریت قربانیان غیرنظامی بودند.<ref name="Civilian casualties"/><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |url-status=live |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران]] مستقر در آمریکا گزارش داد که ۴۰۸ نفر کشته شده‌اند، از جمله ۹۲ نظامی، ۱۹۹ غیرنظامی و ۱۱۷ نفر با هویت نامعلوم.<ref name="hrana_casualties"/> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، سرلشکر [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داوود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} === دیگر کشته‌شدگان === در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == حملات توسط ایران == === ۱۳ ژوئن === در ۱۳ ژوئن، پس‌از حملات اسرائیل، ایران قول «پاسخی سخت» علیه اسرائیل را داد. این کشور اعلام کرد که قصد دارد به نیروهای اسرائیلی و آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در سراسر خاورمیانه حمله کند. ایالات متحده بعداً برخی از سربازان خود را در عراق تخلیه کرد و همچنین اجازه تخلیه اعضای خانواده سربازان آمریکایی در سراسر منطقه را صادر کرد.<ref name="Lubell3">{{Cite news|last1=Lubell|first1=Maayan|last2=Hafezi|first2=Parisa|last3=Holland|first3=Steve|date=13 June 2025|title=Iran fires missiles at Israel in response to attacks|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Strobel|first1=Warren P.|last2=Hudson|first2=John|last3=DeYoung|first3=Karen|last4=Shih|first4=Gerry|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|date=12 June 2025|title=Israel strikes Iran, as Trump officials say no U.S. military support|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2025/06/12/iran-israel-nuclear-us-trump/|access-date=|newspaper=[[The Washington Post]]|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> به گفته سرتیپ [[افی دفرین]] از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF)، ایران در اولین اقدام تلافی‌جویانه خود، صبح امروز بیش از ۱۰۰ پهپاد شاهد را به سمت اسرائیل پرتاب کرد.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Atwood|first9=Kylie|date=13 June 2025|title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=13 June 2025|language=en|work=CNN|last10=Treene|first10=Alayna|last11=Mogul|first11=Rhea}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Iran launches 100 drones on Israel: Army spokesman|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771470|work=Al Jazeera English}}</ref> آژیر خطر در [[امان]]، پایتخت اردن، به صدا درآمد.<ref>{{Cite web|last1=Horovitz|first1=Michael|last2=Magid|first2=Jacob|date=13 June 2025|title=Over 100 drones launched by Iran; air force begins shooting them down outside Israel's borders|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> برخی از این پهپادها توسط [[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] بر فراز حریم هوایی اردن و برخی دیگر توسط نیروی هوایی اسرائیل بر فراز عربستان سعودی و سوریه رهگیری شدند.<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{cite news|date=13 June 2025|title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites|url=https://www.aljazeera.com/amp/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions|access-date=13 June 2025|work=Al Jazeera English}}</ref> پس‌از مدتی، منابع مختلف اسرائیلی اعلام کردند که دستور پناه گرفتن غیرنظامیان اسرائیلی لغو شده است، که نشان از رهگیری اکثر پهپادها است.<ref name="Lubell3"/> [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] نیز یک موشک بالستیک از یمن به‌سمت [[اورشلیم]] شلیک کردند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Ballistic missile from Yemen triggers sirens in Jerusalem and West Bank|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ballistic-missile-from-yemen-triggers-sirens-in-jerusalem-and-west-bank/|website=The Times of Israel}}</ref> که در [[الخلیل]]، کرانه باختری فرود آمد و پنج فلسطینی را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israel says missile launched from Yemen fell in Hebron; at least 5 Palestinians hurt|url=https://www.straitstimes.com/world/middle-east/israel-says-missile-launched-from-yemen-fell-in-hebron-at-least-5-palestinians-hurt|work=The Straits Times}}</ref> [[پرونده:Civil_defense_siren_and_missile_explosions_sounds.ogg|بندانگشتی|صدای آژیر و انفجار موشک، ضبط‌شده در مرکز اسرائیل، ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۵]] حدود ساعت ۹ شب به وقت محلی - ده دقیقه قبل‌از پرتاب ده‌ها موشک توسط ایران به اسرائیل - به شهروندان اسرائیلی هشدارهای تلفنی در مورد حمله قریب‌الوقوع داده شد. ارتش اسرائیل تخمین زد که کمتر از ۱۰۰ موشک بالستیک در جریان این حمله شلیک شده است، اگرچه خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، گزارش داد که «صدها موشک شلیک شده است». به شهروندان اجازه داده شد حدود ساعت ۱۰:۱۰ پناهگاه‌های خود را ترک کنند.<ref name="TimesOfIsrael20250613">{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|date=13 June 2025|title=Iran fires barrages of ballistic missiles at Israel, killing 3 people and wounding dozens|url=https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ایران نام عملیات ضدحمله خود را «'''وعده صادق ۳'''» گذاشت و اعلام کرد که به ده‌ها هدف، ازجمله اماکن نظامی و پایگاه‌های هوایی، حمله کرده است.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Iran says it has attacked "dozens of targets, military centers and air bases" in Israel|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv61tqu001v3b6t15hlvvr6|access-date=13 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> چندین اصابت در مرکز اسرائیل، ازجمله ساختمان‌هایی در تل‌آویو، گزارش شده است و تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد که ظاهراً یک اصابت مستقیم به مقر نظامی [[کیریا]] در نزدیکی [[جاده بگین]] رخ داده است.<ref>{{Cite news|date=14 June 2025|title=See moment projectile strikes near key military facility in Tel Aviv|url=https://edition.cnn.com/2025/06/14/world/video/missile-strike-kirya-israel-military-digvid|newspaper=[[CNN]]|language=en}}</ref> همچنین تکه‌ای از یک موشک رهگیری شده خساراتی را در شمال اسرائیل به بار آورد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[ستاره داوود سرخ]] (MDA) گزارش داد که حداقل ۶۳ اسرائیلی زخمی شده‌اند - یک نفر به‌شدت مجروح، یک نفر به‌طور جدی، هشت نفر خفیف و بقیه به‌طور سطحی مجروح شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=MDA says 63 hurt, including one critically in Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mda-says-63-hurt-including-one-critically-in-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> یک زن غیرنظامی که به‌شدت مجروح شده بود، بعداً بر اثر شدت جراحات جان باخت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Woman critically hurt in Iranian missile attack dies from wounds|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-14-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> هفت سرباز در میان مجروحان بودند که جراحات سطحی برداشتند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> [[سازمان آتش‌نشانی و امداد اسرائیل]] دو نفر را از ساختمانی که در تل‌آویو مورد اصابت قرار گرفته بود، نجات داد.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israelis told they can leave shelters, but to remain nearby after second Iran missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همین حال، [[فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل|فرماندهی جبهه داخلی]] ارتش اسرائیل یک غیرنظامی دیگر را از ساختمانی در شهر نجات داد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[الجزیره (شبکه خبری)|شبکه تلویزیونی الجزیره]]، حملات موشکی ایران به تل‌آویو را به‌صورت زنده و مستقیم پوشش داد که گزارش مستقیم این شبکه، اصابت چند موشک به اماکن مسکونی و نظامی در شهر تل‌آویو و رهگیری و انهدام برخی از موشک‌ها توسط سیستم دفاعی اسرائیل را نشان می‌دادند.<ref>[https://www.aljazeera.net/news/2025/6/13/دمار-غير-مسبوق-و21-مصابا-ما-الذي-نعرفه-من دمار غیر مسبوق قتیلة و70 مصابا.. ما الذی تعرفه عن هجوم إیران علی إسرائیل؟]، الجزیره</ref> === ۱۴ ژوئن === در ۱۴ ژوئن، حدود ساعت ۱ بامداد،<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> به گفته [[سخنگوی ارتش اسرائیل]]، ایران رگبار دیگری متشکل از ده‌ها موشک شلیک کرد که بیشتر آنها رهگیری و منهدم شدند.<ref>{{Cite web|title=IDF: Dozens of rockets fired by Iran in previous barrage, some of them downed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-dozens-of-rockets-fired-by-iran-in-previous-barrage-some-of-them-downed/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در این حمله هفت نفر زخمی شدند که جراحت یکی از آنها خفیف است.<ref>{{Cite web|title=Reports say seven hurt, including one mildly, in latest Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/reports-say-five-hurt-including-one-mildly-in-latest-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> دو نفر از کارکنان آمبولانس MDA پس‌از برخورد ترکش به [[بخش مراقبت‌های ویژه]]، بر اثر شکستگی شیشه به‌طور سطحی مجروح شدند.<ref>{{Cite web|title=Two medics lightly hurt after ambulance hit by shrapnel in Iranian missile attack|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/two-medics-lightly-hurt-after-ambulance-hit-by-shrapnel-in-iranian-missile-attack/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> سه رگبار متشکل از موشک‌های دیگر نیز به‌سمت اسرائیل شلیک شد، که در اثر اولی آژیر خطر در شمال اسرائیل و در اثر دومی آژیر خطر در سراسر کشور به صدا درآمد. در جریان رگبارهای بعدی، ساختمانی در [[ریشون لتسیون]] مستقیماً مورد اصابت موشک قرار گرفت و ۱۹ نفر زخمی شدند، ازجمله دو نفری که بعداً جان باختند.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> یک نوزاد سه‌ماهه که به‌طور سطحی مجروح شده بود، از زیر آوار نجات یافت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israelis describe fear and chaos as Iranian missiles slam into central Israel homes|url=https://www.timesofisrael.com/israelis-describe-fear-and-chaos-as-iranian-missiles-slam-into-central-israel-homes/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که ایران از شب ۱۳ ژوئن ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرده است که حدود ۲۵٪ آنها به مناطق باز اصابت کرده‌اند. این ارتش تأکید کرد که «تعداد کمی» از موشک‌ها از پدافند هوایی عبور کرده و به مناطق مسکونی در تل‌آویو، [[رمت گن]] و ریشون لتسیون برخورد کرده و تلفاتی به بار آورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Iran fired some 200 ballistic missiles at Israel in several barrages since last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-fired-some-200-ballistic-missiles-at-israel-in-several-barrages-since-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همان شب، ایران رگبار دیگری از موشک‌ها را به‌سمت شمال اسرائیل شلیک کرد که منجر به کشته شدن پنج نفر و زخمی شدن حداقل ۲۳ نفر دیگر شد. فرماندهی جبهه داخلی ساعت ۱۱ شب هشدارهای تلفنی را اعلام کرد و ساعت ۱۱:۴۵ به شهروندان دستور داده شد تا پناهگاه‌ها را ترک کنند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Five killed near Haifa as Iranian missile barrage targets northern Israel|url=https://www.timesofisrael.com/three-killed-near-haifa-as-iranian-missile-barrage-targets-northern-israel/|access-date=15 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> همچنین یک موشک بالستیک به یک خانه دو طبقه در [[طمره]] برخورد کرد که یک زن را کشت و ۱۴ نفر دیگر را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> چهار عضو یک خانواده، ازجمله یک زن و دو دخترش، در یک حمله موشکی جداگانه کشته شدند.<ref name="fivekilled2">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Five Israelis, including mother and two daughters, killed in barrage on North|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857714|access-date=14 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref> همچنین آتش‌سوزی در نزدیکی [[گروه بازان|پالایشگاه نفت بازان]] در [[حیفا]] رخ داد که در آن لوله‌ها و خطوط انتقال آسیب دیدند و سه نفر بر اثر خفگی ناشی از دود آتش حمله موشکی کشته شدند.<ref>{{Cite web|title=Oil depot Tehran and Haifa oil refinery targeted in attacks|url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ac7ea3d5f-aed8-49a4-8df5-f3ce98ecaddd#post|access-date=14 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 June 2025|title=Iranian missile attacks damage Haifa oil refinery and Rehovot university buildings|url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-attacks-damage-haifa-oil-refinery-and-rehovot-university-buildings/|access-date=15 June 2025|work=The Times of Israel}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|last=Glickman|first=Eitan|date=16 June 2025|title=3 killed in Iranian missile strike on Haifa were at Bazan oil refinery compound|url=https://www.ynetnews.com/article/sko2q36qex|access-date=16 June 2025|work=Ynetnews|language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === صبح روز ۱۵ ژوئن، ایران و حوثی‌های یمن به‌طور همزمان موشک‌های بالستیک پرتاب کردند که به برخوردهایی در ساختمان‌هایی در [[بت یام]]، [[رخووت]]، یک مرکز خرید در کریات عکرون و تل‌آویو منجر شد.<ref>{{Cite web |title=Initial reports indicate impacts in Bat Yam, Rehovot, Ramat Gan from Iran missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/initial-reports-indicate-impacts-in-bat-yam-rehovot-ramat-gan-from-iran-missiles/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> حملات هوایی در بت یام منجر به کشته شدن ۹ نفر، از جمله سه کودک ۸، ۱۰ و ۱۸ ساله، و مفقود شدن یک نفر شد. به گفته شهردار تسویکا بروت، ۶۱ ساختمان آسیب دید.<ref name="TOI15">{{cite web |date=15 June 2025 |title=9 dead, including 3 children, in Iranian missile strike on Bat Yam apartment building |url=https://www.timesofisrael.com/6-dead-including-2-children-in-iranian-missile-strike-on-bat-yam-apartment-building/ |work=The Times of Israel}}</ref> بر اساس گزارش سازمان امداد و درمان اسرائیل (MDA)، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند که چندین نفر از آن‌ها در وضعیت وخیم بودند.<ref>{{Cite web |title=Death toll in Iranian missile impact on Bat Yam building rises to 3 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/death-toll-in-iranian-missile-impact-on-bat-yam-building-rises-to-3/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Some 200 injured in overnight missile strikes – MDA |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/some-200-injured-in-overnight-missile-strikes-mda/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> پنج نفر از غیرنظامیان کشته‌شده در بت یام اتباع اوکراینی بودند.<ref name="CNNLive20250615"/> اسرائیل بعداً اعلام کرد که اکثر موشک‌ها را رهگیری کرده و باقی‌مانده‌ها نتوانستند وارد خاک اسرائیل شوند.<ref name="MissileBatch">{{cite news |date=15 June 2025 |title=Israel says Iran missiles intercepted; Tehran says car bombs detonated |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777146 |accessdate=15 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[مؤسسه علوم وایزمن]]، یک مرکز تحقیقات علمی پسادکتری در رخووت، توسط ایران مورد اصابت قرار گرفت.<ref>{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Odenheimer |first2=Natan |last3=Regalado |first3=Francesca |last4=Rasgon |first4=Adam |date=14 June 2025 |title=Israel Bombards Tehran, Setting Oil Facilities Ablaze |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/world/israel-iran-news |access-date=15 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> وزارت دفاع اسرائیل گزارش داد که مرکز اسرائیل از سوی یمن مورد حمله موشکی قرار گرفته است، که بعداً توسط حوثی‌ها تأیید شد. آن‌ها اعلام کردند که با هماهنگی ارتش ایران از تعدادی موشک بالستیک فلسطین ۲ استفاده کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Houthis claim missile attack on central Israel |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776067 |website=Al Jazeera English}}</ref> آلمان هشدار داد که ایران ممکن است جوامع یهودی یا اسرائیلی در آلمان را هدف قرار دهد و متعاقباً امنیت اطراف مؤسسات مرتبط را افزایش داد.<ref>{{Cite web |title=No reports of impacts in latest Iranian missile attack; 11 dead, 200 injured in previous barrages |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> آوار موشک‌های ایرانی همچنین به دو مکان در [[کرانه باختری]] اصابت کرد. حدود ساعت ۱۱:۲۰ صبح، یک موشک کلاس [[شهاب (موشک)|شهاب]] در [[البیره]]، چند متر دورتر از خانه [[محمود عباس]]، رئیس [[تشکیلات خودگردان فلسطین]]، باعث آتش‌سوزی روی پشت‌بام شد. حدود ۹۰ دقیقه بعد، سه کودک در اثر شیشه‌های شکسته ناشی از آوار یک موشک رهگیری‌شده بر فراز مرکز اسرائیل، در نزدیکی [[سعیر (شهر)|سعیر]] زخمی شدند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran missile debris hits Palestinian West Bank city near Abbas home |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857844 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> در ادامه روز، ایران چندین موشک بالستیک به سوی اسرائیل شلیک کرد،<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF says Iran only fired 'several' ballistic missiles in most recent attack |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-iran-only-fired-several-ballistic-missiles-in-most-recent-attack/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> اما هیچ برخورد یا تلفاتی گزارش نشد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=No reports of impacts in latest barrage; Israelis given all-clear |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/no-reports-of-impacts-in-latest-barrage-israelis-given-all-clear/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران بعداً موشکی به منطقه‌ای در [[قیساریه دریایی|قیساریه]]، نزدیک خانه خانوادگی نتانیاهو، شلیک کرد. نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که موشک‌ها رهگیری شده‌اند و حداقل ۵۰ راکت سرنگون شده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran airstrike targets Netanyahu's residence in Israel |url=https://www.middleeastmonitor.com/20250616-iran-airstrike-targets-netanyahus-residence-in-israel/ |access-date= |website=[[Middle East Monitor]] |language=en-GB}}</ref> در عصر همان روز، ایران چندین موج موشکی به سوی اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن هفت نفر در حیفا و یک نفر در [[کریات گت]] شد و همچنین باعث آتش‌سوزی و خسارت به اموال گردید. ۹ نفر دیگر به دلیل [[حمله عصبی|حملات پانیک]] تحت درمان قرار گرفتند.<ref>{{Cite news |last1=Fabian |first1=Emanuel |last2=Yohanan |first2=Nurit |date=15 June 2025 |title=Iranian missile barrage sparks fires in Haifa, Kiryat Gat; eight people hurt |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-barrage-sparks-fires-in-haifa-kiryat-gat-eight-people-hurt/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، ایران موج دیگری از موشک‌ها را به سوی اسرائیل شلیک کرد. گزارش شد که قطعات موشک‌ها به سفارت آمریکا در تل‌آویو آسیب رسانده است. یک مدرسه در تل‌آویو و خانه‌هایی در بنئی براک، حیفا و پتاه تیکوا مورد اصابت قرار گرفتند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran renews missile attacks on Israel, killing 4 and wounding dozens |url=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069 |access-date=16 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025 |title=מטח קטלני מאיראן והרס עצום: 5 נהרגו בפ"ת ובני ברק, לכודים בחיפה ועשרות נפגעים |url=https://www.ynet.co.il/news/blogs/article/ryrhphnqex |access-date=16 June 2025 |work=Ynet |language=he}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iran strikes Tel Aviv and Haifa as Israel conflict enters fourth day |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/16/israel-iran-conflict-tel-aviv-haifa-missile-strike |access-date=16 June 2025 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> هشت غیرنظامی کشته شدند و بیش از ۹۰ نفر زخمی شدند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025">{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[Times of Israel]]}}</ref><ref name="EightDead">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Death toll in Israel rises to 8: Report |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778586 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل گزارش داد که ۲۸۷ نفر در طول شب بستری شده‌اند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025"/> یک فرد مسن در زیر آوار در [[بت یام]] مرده یافت شد.<ref>{{cite web |title=Body of elderly man pulled from rubble in Bnei Brak |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/body-of-elderly-man-pulled-from-rubble-in-bnei-brak/ |website=The Times of Israel}}</ref> Haifa's oil refinery was among the targets.<ref>{{cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian strike forces partial shutdown of Haifa oil refinery |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-attack-news/card/iranian-strike-forces-partial-shutdown-of-haifa-oil-refinery-pyciDQF1lxUpCpE5CWsX |website=The Wall Street Journal}}</ref> پالایشگاه نفت حیفا از جمله اهداف بود. به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کویینسی برای سیاست‌گذاری مسئولانه، حملات موشکی متوالی ایران ممکن است دفاع اسرائیل را تضعیف کرده و درصد بیشتری از موشک‌ها نسبت به قبل موفق به عبور شده باشند.<ref name="Degradation">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel 'thought this was going to be easy' like 'bombing refugees in tents' |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778797 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل تا آن زمان ۲۴ کشته را تأیید کرد که اکثر آن‌ها خارج از پناهگاه‌های بمب بودند و ۳۵۰ موشک ایرانی را شمارش کرد که به‌صورت گروه‌های ۳۰ تا ۶۰ تایی پرتاب شده بودند.<ref name="ShelterDeaths">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel says 24 killed in total in Iranian missile strikes |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778924 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> سی‌ان‌ان گزارش داد که ایران اعلام کرده تا پایان انتقام‌جویی علیه اسرائیل با ایالات متحده مذاکره نخواهد کرد.<ref name="CNNLive20250616"/> یک پهپاد شلیک‌شده به سوی کنسولگری آمریکا در اربیل، عراق، رهگیری شد.<ref>{{cite web |title=Drone aimed at US consulate in Erbil downed - report |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/drone-aimed-at-us-consulate-in-erbil-downed-report/ |website=The Times of Israel}}</ref> ایران دوباره موشک‌های بالستیک به پتاه تیکوا شلیک کرد که منجر به کشته شدن ۴ نفر شد. یک نفر به شدت زخمی شد و ۱۴ نفر، از جمله دو کودک، دچار جراحات متوسط شدند. دو موشک همچنین به تل‌آویو اصابت کرد و تعدادی ساختمان را تخریب کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |date=16 June 2025 |title=8 killed, nearly 300 injured as Iranian ballistic missiles strike central Israel, Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/8-killed-nearly-300-injured-as-iranian-ballistic-missiles-strike-central-israel-haifa/amp/ |website=[[Times of Israel]]}}</ref> === ۱۷ ژوئن === صبح ۱۷ ژوئن، ایران حدود ۲۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن خفیف پنج نفر شد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Iranian missiles impact central Israel in morning barrage, injuring 5 |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missiles-impact-central-israel-in-morning-barrage-injuring-5/ |access-date=2025-06-17 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> یِنت گزارش داد که یک موشک ایرانی به شهر [[هرتزلیا]] اصابت کرد و به یک ساختمان هشت طبقه آسیب رساند و یک اتوبوس خالی را به آتش کشید.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Bus in central Israel on fire after Israeli attack: Report |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780633 |website=Al Jazeera}}</ref> انفجارهایی در منطقه دان تل‌آویو و [[اورشلیم غربی]] شنیده شد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Blasts over Jerusalem, Tel Aviv after Iran missile warning |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780652 |website=Al Jazeera}}</ref> ''تایمز آو اسرائیل'' گزارش داد که اسرائیل در شب بین ۱۶ و ۱۷ ژوئن، ۳۰ پهپاد ایرانی را ساقط کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Around 30 drones shot down overnight, IDF says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/around-30-drones-shot-down-overnight-idf-says/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> سپاه پاسداران ادعا کرد که یک مرکز اطلاعات نظامی و یک مرکز برنامه‌ریزی عملیات موساد در اسرائیل را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran's IRGC says it targeted Israeli army centre, Mossad operations hub |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781043 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در اسرائیل == === تلفات انسانی === در ۱۴ ژوئن، [[ستاره داوود سرخ]] گزارش داد که در حمله موشک بالستیکی ایران، ۶۳ نفر زخمی شدند—یک نفر در وضعیت وخیم، یک نفر در وضعیت جدی، و هشت نفر با جراحات متوسط، در حالی که بقیه جراحات جزئی داشتند. یک مورد فوتی تأیید شد. در تل‌آویو، تیم‌های نجات دو نفر را زنده از زیر آوار ساختمانی فروریخته بیرون کشیدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran's nuclear sites and kills top generals. Iran retaliates with missile barrages |url=https://apnews.com/article/iran-explosions-israel-tehran-00234a06e5128a8aceb406b14029729 |access-date=14 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> بعداً در همان روز، [[والا!]] گزارش داد که سه اسرائیلی کشته و ۱۷۲ نفر زخمی شدند.<ref>{{cite web |date=14 June 2025 |title=שלושה הרוגים, 172 פצועים: תגובת הנגד האיראנית גובה מחיר כבד |url=https://news.walla.co.il/item/3757402 |work=Walla News |language=Hebrew}}</ref> سه غیرنظامی اردنی نیز زخمی شدند.<ref name="Aawsat20250614"/> در ۱۴ ژوئن، رسانه‌های محلی گزارش دادند که پنج اسرائیلی در سراسر شمال اسرائیل بر اثر موشک‌های ایرانی کشته شدند.<ref name="fivekilled"/> در ۱۵ ژوئن، گزارش شد که نه غیرنظامی اسرائیلی در حمله موشکی به بت یام در مرکز کشور کشته شدند، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند و یک نفر مفقود باقی ماند. حمله به رخووت ۴۲ زخمی بر جای گذاشت.<ref name="TOI15"/> در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، پس از حملات موشک بالستیک ایران به حیفا و تل‌آویو، گزارش شد که تعداد کشته‌ها به هشت نفر رسیده و حدود ۱۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iranian Strikes Kill at Least 8 in Israel as Conflict Enters Fourth Day |url=https://www.nytimes.com/2025/06/16/world/middleeast/petah-tikva-israel-iran-missile-strike.html |access-date=16 June 2025 |work=The New York Times |language=en}}</ref> در همان روز، سی‌ان‌ان گزارش داد که تلفات در اسرائیل شامل ۲۴ نفر کشته و ۵۹۲ نفر زخمی است که ۱۰ نفر از آن‌ها در وضعیت جدی قرار دارند.<ref>{{cite web |last1=Yosef |first1=Eugenia |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Yeung |first3=Jessie |last4=Radford |first4=Antoinette |last5=Edwards |first5=Christian |last6=Salem |first6=Mostafa |last7=Chowdhury |first7=Maureen |last8=Hammond |first8=Elise |last9=Sangal |first9=Aditi |date=17 June 2025 |title=June 16, 2025 - Israel-Iran conflict |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |website=CNN World |access-date=17 June 2025}}</ref> === خسارات مادی === یک ساختمان مسکونی مدرن در مرکز تل‌آویو دچار خسارات جدی شد. آتش‌سوزی در چندین آپارتمان رخ داد و دود از ساختمان بلند شد. ساختمان مجاور نیز دچار خسارات خارجی قابل‌توجهی شد، از جمله پنجره‌های شکسته و فلزات خمیده آویزان از نمای ساختمان. در رمت گن، چندین خودرو سوخته و سه خانه به‌طور قابل‌مشاهده‌ای آسیب دیدند.<ref name="AlJazeera20250613">{{Cite web |title=Iran launches waves of missiles at Israel in response to attacks |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/13/hundreds-of-missiles-launched-at-israel-as-iran-vows-retaliation |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> مجتمع وزارت دفاع اسرائیل در تل‌آویو به دلیل اصابت موشک ایرانی آسیب دید.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli media silent on Iranian strike on Tel Aviv Defence Ministry complex |url=https://aje.io/sz649c?update=3774472 |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> به گفته مقامات شهری، نه ساختمان در رمت گن کاملاً تخریب شدند، در حالی که صدها ساختمان دیگر درجات مختلفی از خسارت را متحمل شدند. حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان به دلیل بمباران موشکی از خانه‌های خود آواره شدند.<ref name="AlJazeera20250613"/> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> در ۱۶ ژوئن، ''اکونومیست'' نوشت که رژیم ایران با نارضایتی داخلی و فشار خارجی مواجه است. این نشریه گزارش داد که برخی ایرانیان از ترور فرماندهان کلیدی نظامی ابراز شادمانی کرده‌اند. اکونومیست استدلال کرد که کارزار اسرائیل «ناکامی استراتژی نظامی رژیم» را آشکار کرده و امیدها را برای قیام یا کودتا افزایش داده است.<ref name="Economist20250616" /> == جستارهای وابسته == * [[تخلیه ۱۴۰۴ تهران]] * [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] * [[درگیری اسرائیل و حزب‌الله (۲۰۲۳–اکنون)]] * [[جنگ غزه]] * [[جنگ ایران و عراق]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۱۳–۱۸۰۴)]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶)]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های نادرشاه]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] == یادداشت‌ها == <references group="persian-alpha"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:درگیری‌ها در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] by9arfxwpn7jki3n0hitk7cov94fg1z 42127386 42127383 2025-06-18T13:35:25Z Gaumat 1398452 ابرابزار 42127386 wikitext text/x-wiki {{اشتباه نشود|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل}} {{رویداد روز}} {{Infobox military conflict | conflict = جنگ ایران و اسرائیل | partof = [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] | image = [[پرونده: Pictures_of_the_Israeli_attack_on_Tehran_1_Mehr_(2).jpg|120px]][[پرونده: Tharbat_iran_astael.jpg|120px]] | caption = راست: انفجار در تهران بعد از حمله‌های هوایی اسرائیل{{سخ}}چپ: موشک‌های ایرانی در تل‌آویو (ژوئن ۲۰۲۵) | date = ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – اکنون{{سخ}}({{سن به سال، ماه و روز|۲۰۲۵|۶|۱۳}}) | place = [[ایران]] و [[اسرائیل]] | result = | status = [[فهرست درگیری‌های مسلحانه جاری|در جریان]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]] * [[حملات خرداد ۱۴۰۴ ایران به اسرائیل]] | territory = | combatant1 = {{flag|Israel}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|United States}}{{efn|The United States participated in shooting down Iranian missiles.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters|language=en}}</ref>}}</p> | combatant2 = {{flag|Iran}} ---- پشتیبانی توسط: {{flag|Houthis}} | commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''[[اسحاق هرتزوگ]]''' * {{flagdeco|Israel}} '''[[بنیامین نتانیاهو]]''' * {{flagdeco|Israel}} [[یسرائیل کاتس]] * {{flagdeco|Israel}} [[ایال زمیر]] * {{flagdeco|Israel}} [[تامیر یادای]] * {{flagdeco|Israel}} [[دیوید بارنیا]] * {{flagdeco|Israel}} [[تومر بار]]}} | commander2 = {{plainlist| * {{flagdeco|Iran}} '''[[سید علی خامنه‌ای]]''' * {{flagdeco|Iran}} '''[[مسعود پزشکیان]]''' * {{flagdeco|Iran}} [[سید اسماعیل خطیب]] * {{flagdeco|Iran}} [[عزیز نصیرزاده]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید عبدالرحیم موسوی]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد پاکپور]] * {{flagdeco|Iran}} [[سید حسین موسوی افتخاری]] * {{flagdeco|Iran}} [[امیر حاتمی]] * {{flagdeco|Iran}} [[احمدرضا رادان]] * {{flagdeco|Iran}} [[محمد باقری]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[حسین سلامی]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[امیرعلی حاجی‌زاده]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}''' * {{flagdeco|Iran}} [[اسماعیل قاآنی]] * {{flagdeco|Iran}} [[غلامعلی رشید]] '''{{assassinated|حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران}}'''}} | units1 = {{tree list}} * {{armed forces|Israel}} ** {{air force|Israel}} * [[File:Mossad seal.svg|20px]] [[موساد]] {{tree list/end}} | units2 = {{tree list}} * {{flagicon image|Flag of the General Staff of the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] ** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Army.svg}}[[ارتش جمهوری اسلامی ایران| ارتش]] *** {{flagicon image|Flag of the Islamic Republic of Iran Air Defense Force.svg}} [[نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران|نیروی پدافند هوایی ارتش]] ** {{flagicon image|Flag of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] *** {{flagicon image|Flag of the Aerospace Force of the Army of the Guardians of the Islamic Revolution.svg}} [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضا]] *** {{flagicon image|Flag of Quds Force.svg}} [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] *** {{flagicon image|Flag of Basij.svg}} [[بسیج]] ** {{flagicon image|Flag of the Law Enforcement Force of the Islamic Republic of Iran.svg}} [[فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران|فرماندهی انتظامی]] * [[File:Ministry_of_Intelligence_of_Iran_Logo.svg|20px]] [[وزارت اطلاعات]] {{tree list/end}} | strength1 = +۲۰۰ جنگنده<ref>{{Cite web |title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/ |access-date=13 June 2025 |website=The Times of Israel}}</ref> | strength2 = نامعلوم | casualties1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Israel}} '''طبق آمار اسرائیل''': ** ۲۴ کشته{{سخ}}۵۹۲ زخمی * {{flagdeco|Iran}} '''طبق آمار ایران''': ** ۴ جنگنده اف-۳۵ منهدم شد}} | casualties2 = '''ایران:'''{{سخ}}۲۲۴ کشته<ref>{{cite web | title=NourNews: 78 residents of Tehran killed due to Israeli attack | website=NEWS.am | date=13 June 2025 | url=https://news.am/eng/news/887945.html | access-date=13 June 2025}}</ref><ref>{{cite web|date=13 June 2025|title= 78 killed and another 329 people injured in Israeli strikes on Tehran|url= https://www.thestar.com.my/aseanplus/aseanplus-news/2025/06/13/78-killed-and-another-329-people-injured-in-israeli-strikes-on-tehran|website=The Star|access-date=13 June 2025}}</ref><ref name="AJ78">{{cite news |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |work=[[الجزیره انگلیسی]] |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277}}</ref>{{سخ}}۱۴۸۱+ زخمی<ref name="Nikounazar">{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Update from Leily Nikounazar |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref name="NYTimesLive20250612">{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Nauman |first2=Qasim |last3=Boxerman |first3=Aaron |last4=Kingsley |first4=Patrick |last5=Bergman |first5=Ronen |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran's Nuclear Program, Killing Top Military Officials: Live Updates |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/12/world/israel-iran-us-nuclear |access-date=13 June 2025 |work=The New York Times}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranian Health Ministry says 128 killed in Israeli attacks in two days |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777459 |website=Al Jazeera English}}</ref> | casualties3 = زخمی شدن ۵ اردنی<ref>{{Cite web |last=Husseini |first=Rana |title=Five people injured from falling object in Irbid — PSD |url=http://jordantimes.com/news/breaking-news/psd-3-persons-injured-from-a-falling-object-on-their-house-on-the-northern-city-of-irbid-psd-said-the-injured-were-transferred-to-hospital-and-were-reported-to-be-in-good-condition |access-date=15 June 2025 |website=Jordan Times |language=en}}</ref> | campaignbox = }} '''جنگ ایران و اسرائیل''' یک درگیری مسلحانه بین ایران و اسرائیل است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Tracking the Israel-Iran war |url=https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250613210937/https://www.economist.com/interactive/middle-east-and-africa/2025/06/13/tracking-the-israel-iran-war |archive-date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |newspaper=The Economist |issn=0013-0613}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Brady |first1=Iselin |last2=Byman |first2=Daniel |date=16 June 2025 |title=How the Israel-Iran War Might End |url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-war-netanyahu-us-scenarios/ |access-date=14 June 2025 |website=Foreign Policy |language=en-US}}</ref> این درگیری در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آغاز شد؛ اسرائیل با هدف اعلام‌شده جلوگیری از گسترش [[برنامه هسته‌ای ایران]]، به ده‌ها هدف حمله کرد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=What we know as Israel-Iran conflict intensifies |url=https://www.bbc.com/news/articles/cdj9vj8glg2o |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Iran's UN ambassador says 78 killed, 320 wounded in Israeli strikes – as it happened |url=https://www.theguardian.com/world/live/2025/jun/13/israel-iran-strikes-defence-minister-tehran-middle-east-live |access-date=14 June 2025 |website=[[The Guardian]] |language=en}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel attacks Iran's nuclear and missile sites with explosions heard across Tehran. Live updates here |url=https://www.ctvnews.ca/world/article/israel-attacks-irans-capital-with-explosions-booming-across-tehran-live-updates-here/ |access-date=13 June 2025 |website=CTVNews |language=en |agency=Associated Press}}</ref> [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] و [[موساد]] تحت نام رمز '''عملیات شیر برخاسته''' به تأسیسات کلیدی هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی و مناطق مسکونی آسیب رساندند.<ref name="JPost20250613c">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel launches Operation Rising Lion to target Iran's nuclear threat |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857577 |website=The Jerusalem Post}}</ref><ref>{{Cite web |last=Lis |first=Jonathan |date=13 June 2025 |title=Israel's Mossad activated exploding drones smuggled into Iran long before Friday's strikes |url=https://www.haaretz.com/israel-news/2025-06-13/ty-article/.premium/israels-mossad-activated-exploding-drones-smuggled-into-iran-long-before-fridays-strikes/00000197-6845-db73-aff7-794d30680000 |website=Haaretz}}{{pb}}{{Cite web |date=13 June 2024 |title=Netanyahu Says Operation 'Rising Lion' Will Last 'as Many Days as It Takes' |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-strike-conflict/card/netanyahu-says-rising-lion-operation-will-last-as-many-days-as-it-takes--awFq7ykuEj4Mq9D4i0gw |website=The Wall Street Journal}}{{pb}}{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Hundreds reported dead as Israel and Iran trade strikes for a third day |url=https://www.france24.com/en/middle-east/20250615-israel-and-iran-trade-strikes-for-a-third-day-as-hundreds-reported-dead |access-date=16 June 2025 |website=France 24 |language=en}}</ref><ref name="BBC20250613">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=In Iran, grief for civilian casualties but little pity for commanders |url=https://www.bbc.com/news/articles/czr85lpd7kyo |access-date=17 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> از شامگاه ۱۳ ژوئن، ایران با '''عملیات وعده صادق ۳''' تلافی کرد و موشک‌های بالستیک و پهپادهایی به سوی پایگاه‌های نظامی، مراکز اطلاعاتی و مناطق مسکونی اسرائیل پرتاب شدند.<ref name="civilians Israel">{{cite web |last1=Campa |first1=Kelly |last2=Morrison |first2=Nidal |last3=Reddy |first3=Ria |last4=Ganzeveld |first4=Annika |title=Iran Update Special Report, June 15, 2025, Morning Edition |url=https://www.understandingwar.org/backgrounder/iran-update-special-report-june-15-2025-morning-edition |website=Critical Threats Project |publisher=[[Institute for the Study of War]] |access-date=15 June 2025 |location=[[Washington, D.C.]] |date=15 June 2025}}{{pb}}{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}{{pb}}{{Cite web |last1=Walsh |first1=Joe |last2=Ott |first2=Haley |last3=Reals |first3=Tucker |last4=Breen |first4=Kerry |date=13 June 2025 |title=Iran launches missiles and drones at Israel as Israel attacks Iranian nuclear sites and top commanders, IDF says |url=https://www.cbsnews.com/news/iran-israel-drone-attack-retaliation-strikes-on-nuclear-sites-and-commanders/ |access-date=13 June 2025 |website=[[CBS News]] |language=en-US}}</ref> این درگیری تشدید [[روابط اسرائیل و ایران|دشمنی چندین دهه‌ای]] تلقی می‌شود که طی آن ایران [[مشروعیت اسرائیل]] را به چالش کشیده و خواستار نابودی آن شده، در حالی که اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی وجودی می‌دانست. در طول [[بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)|بحران خاورمیانه]] که پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳]] رخ داد، این خصومت به رویارویی مستقیم تشدید شد. اسرائیل [[محور مقاومت|گروه‌های نیابتی ایران]] مانند [[حماس]] و [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] را تضعیف کرد و شروع به برنامه‌ریزی برای اقدام علیه ایران نمود. دو کشور در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل|حملات هوایی متقابل]] انجام دادند.<ref name="Cornwell">{{Cite news |last1=Cornwell |first1=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Holland |first3=Steve |last4=Cornwell |first4=Alexander |date=13 June 2025 |title=Iran strikes back at Israel with missiles over Jerusalem, Tel Aviv |url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/ |access-date=14 June 2025 |work=Reuters |language=en}}</ref><ref name="Telegraph20250614">{{Cite news |last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White |first3=Josh |last4=Hamblin |first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250614000203/https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |archive-date=14 June 2025 |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref><ref>{{Cite news |date=14 April 2024 |title=Iran's attacks on Israel: World leaders warn against escalation, UN Security Council emergency meeting on Sunday |url=https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240414023219/https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/14/iran-s-attacks-on-israel-world-leaders-warn-against-escalation-un-security-meeting-emergency-meeting-on-sunday_6668359_4.html |archive-date=14 April 2024 |access-date=14 April 2024 |work=Le Monde |language=en}}</ref><ref name="Schneider-2024">{{Cite news |last=Schneider |first=Tal |date=6 October 2024 |title=How effective was Iran's attack? The Israeli public doesn't have the full picture |url=https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20241010105617/https://www.timesofisrael.com/how-effective-was-irans-attack-the-israeli-public-doesnt-have-the-full-picture/ |archive-date=10 October 2024 |access-date=6 October 2024 |work=The Times of Israel}}</ref> حملات اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ یک روز پس از پایان مهلت دوماهه‌ای که [[دونالد ترامپ]]، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای [[مذاکرات ایران و آمریکا|دستیابی به توافقی]] جهت جلوگیری از توسعه بمب هسته‌ای توسط ایران تعیین کرده بود، آغاز شد. [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران]]، سران نظامی جمهوری اسلامی ایران را هدف گرفت و بسیاری از فرماندهان رده بالای نظامی و شخصیت‌های مرتبط با [[برنامه هسته‌ای ایران]] را کشت. جنگنده‌های اسرائیلی کاروانی از کامیون‌های حامل لانچرهای موشکِ سطح به هوا را در بزرگراه‌های غرب ایران شناسایی و پیش از ورود به تهران منهدم کردند؛ تصاویر ویدئویی این حمله ساعاتی بعد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068695/آیا-فیلم-انهدام-لانچر‌های-موشکی-ایران-واقعی-است|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=تصاویر هدف قرار دادن لانچرهای موشکی ایران توسط هواگردهای اسرائیل|نشانی=https://www.tabnak.ir/fa/news/1311578/تصاویر-هدف-قرار-دادن-لانچرهای-موشکی-ایران-توسط-هواگردهای-اسرائیل|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa|نام=تابناک {{!}}|نام خانوادگی=TABNAK}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=آیا فیلم انهدام لانچرهای موشکی ایران واقعی است؟ /ویدیو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-سیاسی-59/3147651-آیا-فیلم-انهدام-لانچرهای-موشکی-ایران-واقعی-است-ویدیو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> در ادامه حملات اسرائیل به جمهوری اسلامی ایران، این جنگ به عنوان تشدید و گسترش حملات قبلی میان دو کشور در ماه‌های فروردین و مهر ۱۴۰۳ شناخته شد. اسرائیل، علاوه بر هدف قرار دادن سران نظامی ایران، به تأسیسات هسته‌ای مهمی مانند نطنز و اصفهان حمله کرد. همچنین، اسرائیل به تأسیسات نظامی و انبارهای موشک در مناطق مختلف ایران از جمله تهران، تبریز و کرمانشاه حملات هوایی انجام داد. در واکنش به این حملات، ایران حدود ۱۵۰ موشک بالستیک و ۱۰۰ پهپاد به اهداف نظامی و غیرنظامی در اسرائیل شلیک کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=چه مناطق و افرادی در ایران هدف حمله اسرائیل بودند؟|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506138445|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{Citation|title=آژانس انرژی اتمی: تأسیسات نطنز و اصفهان به‌شدت آسیب دیده‌اند|url=https://www.iranintl.com/video/ott_c86cdf4d43204f60ab1d0feb01b9ab3b|accessdate=2025-06-17|language=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمله امروز پهپادی و موشکی ایران به اسرائیل و گزارش‌هایی از صدای انفجارهای در تهران و تبریز/ ساختمان موساد هدف حمله موشکی قرار گرفت/ ویدئو|نشانی=https://www.khabarfoori.com/بخش-دفاعی-32/3148301-حمله-امروز-پهپادی-موشکی-ایران-به-اسرائیل-گزارش-هایی-از-صدای-انفجارهای-در-تهران-تبریز-ساختمان-موساد-هدف-حمله-موشکی-قرار-گرفت-ویدئو|وبگاه=خبر فوری - اخبار فوری و لحظه ای {{!}} در لحظه با خبر شوید|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش کشورهای منطقه و دیگر کشورها به حمله اسرائیل علیه جمهوری اسلامی|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506136227|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-17|کد زبان=fa}}</ref> حملات اسرائیل از سوی کشورهای [[جهان اسلام]]، چین، روسیه، [[اتحادیه اروپا]] و دیگر کشورها محکوم شد. با این حال، برخی گروه‌های [[اپوزیسیون]] ایران و ترامپ از آن‌ها تمجید کردند؛ ترامپ از ایران خواست فوراً به توافقی هسته‌ای تن دهد.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Trump embraces Israel after 'successful' Iran attack |url=https://www.politico.com/news/2025/06/13/trump-israel-attacks-praise-interviews-00405303 |access-date=16 June 2025 |website=Politico |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Klein |first=Betsy |last2=Atwood |first2=Kylie |last3=Treene |first3=Alayna |last4=Jaramillo |first4=Alejandra |last5=Picheta |first5=Rob |last6=Bash |first6=Dana |date=12 June 2025 |title=Trump warns Iran to agree to a deal 'before there is nothing left' |url=https://www.cnn.com/2025/06/12/politics/trump-israel-iran-strike |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref><ref name="JNS20250613">{{Cite news |last=Lidor |first=Canaan |date=13 June 2025 |title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs |url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/ |work=JNS}}</ref> شماری از کشورهای غربی تأکید کردند که ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد و از اسرائیل و ایران خواستند تنش‌ها را کاهش دهند.<ref>{{Cite news |title=French FM says Iran's nuclear program is an existential threat to Israel and the region, urges diplomatic solution |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |url-status=live |archive-url=http://web.archive.org/web/20250615125314/https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/french-fm-says-irans-nuclear-program-is-an-existential-threat-to-israel-and-the-region-urges-diplomatic-solution/ |archive-date=15 June 2025 |access-date=16 June 2025 |work=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Starmer Says UK Has 'Grave Concerns' on Iran Nuclear Program |url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/starmer-says-uk-has-grave-concerns-on-iranian-nuclear-program |work=Bloomberg News}}</ref><ref>{{Cite web |title=Spanish Government condemns military escalation in the Middle East after Israel's attacks against Iran |url=https://www.exteriores.gob.es/en/Comunicacion/Comunicados/Paginas/index.aspx |website=exteriores.gob.es}}</ref> == زمینه == {{همچنین ببینید|روابط اسرائیل و ایران|برنامه هسته‌ای ایران|حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} روابط نزدیک ایران و اسرائیل پس از [[انقلاب ۱۳۵۷]] به پایان رسید.<ref name="Hein">{{cite news|last1=von Hein|first1=Shabnam|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.dw.com/en/iran-israel-attacks-hezbollah-ayatollah-ali-khamenei-islamic-revolution/a-68780605|access-date=13 June 2025|work=Deutsche Welle}}</ref> این انقلاب، باعث جایگزینی [[ایران پهلوی|دولت شاهنشاهی ایران]] که تا حدی متمایل به غرب بود، با [[جمهوری اسلامی]] تحت رهبری [[سید روح‌الله خمینی]] شد. خمینی [[سرزمین‌های فلسطینی|اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط اسرائیل]] را محکوم می‌کرد.<ref name="Hein"/> از سال ۱۳۵۸، رهبران ایران به دو جناح تقسیم شده‌اند: محافظه‌کاران (یا [[جناح اصول‌گرایان|اصول‌گرایان]]) و [[جناح اصلاح‌طلبان|اصلاح‌طلبان]].<ref name="TelegraphViaYahoo20250614">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Iran's supreme leader faces fury from within|url=https://www.yahoo.com/news/iran-supreme-leader-facing-fury-154051843.html|access-date=16 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Telegraph|language=en-US}}</ref> برخی از رهبران اصول‌گرا بارها خواستار [[نابودی اسرائیل در سیاست‌های خارجه ایران|نابودی اسرائیل]] شده‌اند<ref>{{Cite news|last=Boxerman|first=Aaron|date=12 June 2025|title=Why Israel May Be Considering an Attack on Iran|url=https://www.nytimes.com/article/israel-iran-attack-why.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Cite web|last=Levs|first=Josh|date=10 November 2014|title=Iran leader's call to 'annihilate' Israel sparks fury as nuclear deadline looms|url=https://www.cnn.com/2014/11/10/world/meast/iran-annihilate-israel|access-date=16 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> و آن را حضور بیگانه و [[امپریالیست|امپریالیستی]] در خاورمیانه خوانده‌اند.<ref name="Sykes">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hjelmgaard|first=Kim|date=13 June 2025|title=What we know about Israel's attacks on Iran's nuclear sites − and Iran's drone response|url=https://www.usatoday.com/story/news/world/2025/06/13/israel-iran-attacks-nuclear-sites/84180887007/|access-date=13 June 2025|website=USA Today|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why are Iran and Israel sworn enemies?|url=https://www.tbsnews.net/features/panorama/why-are-iran-and-israel-sworn-enemies-1164451|access-date=13 June 2025|website=Business Standard|language=en}}</ref> در مقابل، رهبران اصلاح‌طلب ایران بر ضرورت مصالحه با غرب تأکید داشته‌اند. رئیس‌جمهور کنونی ایران، [[مسعود پزشکیان]]، از جناح اصلاح‌طلب است.<ref name="TelegraphViaYahoo20250614"/> در سال ۱۳۶۱، هنگامی که اسرائیل به لبنان حمله کرد، ایران به تشکیل [[حزب‌الله لبنان|حزب‌الله]] برای مقابله با اشغال اسرائیل کمک کرد.<ref>{{cite news|last1=Chao-Fong|first1=Léonie|last2=Ambrose|first2=Tom|last3=Lowe|first3=Yohannes|last4=Belam|first4=Martin|title=Lebanon explosions 'an extremely concerning escalation', says UN official, as Hezbollah threatens retaliation – as it happened|url=https://www.theguardian.com/world/live/2024/sep/17/middle-east-crisis-live-netanyahu-expands-gaza-war-aims-blinken-heads-to-egypt?CMP=share_btn_url&page=with%3Ablock-66e9f8468f086ad2b4929f30#block-66e9f8468f086ad2b4929f30|work=the Guardian|date=17 September 2024}}</ref> تهران همواره از حقوق مردم فلسطین حمایت کرده<ref>{{cite news|title=Israel's attack on Iran was years in the making. How did they get here?|url=https://apnews.com/article/israel-iran-nuclear-netanyahu-hezbollah-hamas-houthis-0e5ae5a36fe89f4df753f049be96322d|work=AP News|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و به گروه‌های [[فدائیان فلسطین|شبه‌نظامی فلسطینی]] مانند [[حماس]] کمک رسانده است. این گروه‌ها به همراه چند گروه دیگر، [[محور مقاومت]] را تشکیل می‌دهند. ایران و اسرائیل مدت‌هاست که علیه یکدیگر [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل|جنگ نیابتی]] را دنبال می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613a">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="Sykes"/> اسرائیل برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی استراتژیک می‌داند، هرچند خود دارای تسلیحات هسته‌ای است.<ref>{{Cite news|last=Fernández|first=Belén|date=13 June 2025|title=As Israel strikes Iran, what happened to 'America First'?|url=https://www.aljazeera.com/opinions/2025/6/13/israel-strikes-iran-what-happened-to-america-first|access-date=15 June 2025|work=Al Jazeera English|language=en}}</ref> اسرائیل استدلال می‌کند که در صورت غیرصلح‌آمیز شدن [[برنامه هسته‌ای ایران]]، حق اقدام نظامی علیه آن را دارد.<ref name="Hein"/><ref name="Sykes"/> در اواسط دههٔ ابتدایی ۲۰۰۰، آمریکا و اسرائیل در [[عملیات المپیک|عملیات بازی‌های المپیک]] در تأسیسات هسته‌ای ایران خرابکاری‌هایی به وجود آوردند.<ref>{{Cite news|last=Sanger|first=David E.|date=13 June 2025|title=Israel's Ambition: Destroy the Heart of Iran's Nuclear Program|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/iran-nuclear-program-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> [[ترور شخصیت‌های هسته‌ای ایران|ترور پنج دانشمند هسته‌ای ایران]] در تهران از سال ۱۳۸۹ معمولاً به اسرائیل نسبت داده می‌شود.<ref name="Sykes"/> === برنامه هسته‌ای ایران === {{بیشتر|ایران و سلاح‌های کشتار جمعی|برنامه هسته‌ای ایران}} در سال ۱۳۹۴، ایران با برنامه جامع اقدام مشترک ([[برنامه جامع اقدام مشترک|برجام]]) موافقت کرد که توسط رئیس‌جمهور وقت آمریکا، [[باراک اوباما]] با [[شورای امنیت سازمان ملل]] و [[آلمان]] برای محدود کردن توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به امضا رسید.<ref name="Tirone">{{cite news|last1=Tirone|first1=Jonathan|date=13 June 2025|title=How Close Is Iran to a Nuclear Weapon as Trump Eyes a Deal?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/does-iran-have-nuclear-weapons-why-did-israel-attack-its-atomic-program|url-status=live|archive-url=https://archive.is/AJZS1|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=Bloomberg News|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در سال ۱۳۹۷، رئیس‌جمهور آمریکا [[دونالد ترامپ]] در [[نخستین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دورهٔ اول ریاست‌جمهوری خود]]، مشارکت کشورش در این توافقنامه را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را از سر گرفت، علیرغم گزارش [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] که تأیید می‌کرد ایران به تعهدات خود پایبند بوده است.<ref name="Tirone"/> ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام، به تدریج [[غنی‌سازی اورانیوم]] خود را افزایش داد.<ref name="bbc2">{{cite news|title=Was Iran months away from producing a nuclear bomb?|url=https://www.bbc.com/news/articles/cn840275p5yo|work=www.bbc.com|date=14 June 2025}}</ref> در سال ۱۳۹۸، آمریکا سپهبد قاسم سلیمانی را ترور کرد؛ در پاسخ، ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های غنی‌سازی برجام پایبند نخواهد بود<ref>{{cite news|last1=Rubin|first1=April|title=How failed Iran nuclear talks led to Israel's attack|url=https://www.axios.com/2025/06/13/iran-israel-usa-nuclear-deal-timeline-attack-jcpoa|work=Axios|date=13 June 2025|language=en}}</ref> و تا سال ۱۴۰۰، اورانیوم را تا خلوص ۶۰٪ غنی‌سازی کرد که نزدیک به اورانیوم مورد استفاده در تسلیحات هسته‌ای است.<ref name="Tirone"/> در اردیبهشت ۱۴۰۴، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۶۰٪ جمع‌آوری کرده است.<ref name="Tirone"/> یک روز قبل از حملات اسرائیل، آژانس برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد. در واکنش، ایران اعلام کرد که یک تأسیسات جدید غنی‌سازی هسته‌ای (سومین مورد) را تحت نظارت آژانس راه‌اندازی خواهد کرد.<ref name="lewis2">{{cite news|last1=Lewis|first1=Jeffrey|title=Nuclear Claims Are a Smoke Screen for Hopes of Toppling Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-strikes-regime-change-nuclear-claims/|work=Foreign Policy|date=13 June 2025}}</ref><ref name="Aamer2">{{cite news|last1=Liechtenstein|first1=Stephanie|last2=Gambrell|first2=Jon|last3=Madhani|first3=Aamer|title=Iran announces a new nuclear enrichment site after UN watchdog censure|url=https://apnews.com/article/iran-nuclear-iaea-sanctions-728b811da537abe942682e13a82ff8bd|access-date=13 June 2025|work=Associated Press|date=13 June 2025}}</ref> تحلیلگران هشدار می‌دهند که این فعالیت‌ها بسیار فراتر از هر هدف غیرنظامی قابل باور است.<ref name=":6">{{Cite news|title=Iran's alarming nuclear dash will soon test Donald Trump|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/01/28/irans-alarming-nuclear-dash-will-soon-test-donald-trump|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> برآوردها نشان می‌دهد که ایران می‌تواند اورانیوم با درجه تسلیحاتی کافی برای یک بمب هسته‌ای ظرف یک هفته تولید کند و ظرف یک ماه به اندازه کافی برای هفت بمب انباشت کند، که باعث ترس از کوتاه شدن چشمگیر زمان [[گریز هسته‌ای]]{{Efn|گریز هسته‌ای اصطلاحی است که معمولاً به‌طور خاص برای اشاره به وضعیت ایران در توسعهٔ سلاح هسته‌ای استفاده می‌شود. گریز هسته‌ای ناظر به زمان مورد نیاز برای تولید مقدار کافی مواد شکافت‌پذیر در درجهٔ سلاح توسط یک کشور است.}} است.<ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۲۶ دی ۱۴۰۰|وبگاه=روزنامه ایران|نشانی=https://old.irannewspaper.ir/newspaper/item/598739/|عنوان=واقعیت «گریز هسته‌ای»|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref><ref>{{Cite news|title=Iran's new leaders stand at a nuclear precipice|url=https://www.economist.com/international/2024/05/20/irans-new-leaders-stand-at-a-nuclear-precipice|access-date=2025-02-23|newspaper=The Economist|issn=0013-0613}}</ref> ایران تأکید دارد که به دنبال توسعهٔ [[جنگ‌افزار هسته‌ای|سلاح هسته‌ای]] نیست و [[سید علی خامنه‌ای|خامنه‌ای]]، رهبر ایران، [[فتوی|فتوایی]] صادر کرده که سلاح‌های هسته‌ای را غیراخلاقی می‌داند.<ref>{{cite news|title=The 'unsustainable' reason behind who can have nuclear weapons, and who can't|url=https://www.sbs.com.au/news/article/the-unsustainable-decision-on-who-gets-to-have-nuclear-weapons-and-who-doesnt/dpk5breh3|work=SBS News|date=16 June 2025|language=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|کد زبان=fa|تاریخ=۱ مهر ۱۳۹۸|وبگاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران در پاریس|نشانی=https://france.mfa.ir/portal/newsview/543649/متن-فتوای-حضرت-آیت-الله-خامنه-ای-صادره-در-تاریخ-21-آذر-1389-مبنی-بر-حرام-بودن-سلاح-هسته-ای|عنوان=فتوای علی خامنه‌ای در باب سلاح‌های کشتار جمعی|تاریخ بازبینی=۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> منابع غربی می‌گویند که ایران در دهه ۱۳۷۰ برنامه‌ای را به نام [[پروژه آماد]] برای ساخت سلاح هسته‌ای دنبال می‌کرد، اما ایران این موضوع را رد کرده است. بر اساس اطلاعات آمریکایی، ایران این برنامه را تا سال ۱۳۸۲ متوقف کرده است.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Was Iran really racing for nukes?|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/was-iran-really-racing-for-nukes|access-date=14 June 2025|newspaper=The Economist|issn=0013-0613|quote=Iran fervently denies that it has ever pursued nuclear weapons. That is not true. In the 1980s the Islamic Republic began importing nuclear equipment and material from Pakistan and China. And in the 1990s it approved and allocated funds for a plan to manufacture five nuclear weapons and carry out an underground nuclear test, according to documents acquired by Israel and analysed by experts at Harvard University's Belfer Centre. That decision was approved by a committee that included Ali Shamkhani, who was then the defence minister. … This formal nuclear weapons programme, Project AMAD, was suspended by the Iranian government in 2003, according to an American "national intelligence estimate" published in 2007.}}</ref> طبق گزارش‌های آژانس و [[جامعه اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا|جامعه اطلاعاتی آمریکا]]، ایران از سال ۱۳۸۸ هیچ برنامه‌ای برای توسعه سلاح هسته‌ای دنبال نکرده است.<ref name="bbc2"/><ref name="lewis2"/> === درگیری مستقیم ایران و اسرائیل === پس از [[حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسرائیل|حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل]]، اسرائیل با هدف تغییر توازن منطقه‌ای، محور مقاومت را هدف قرار داد و در [[جنگ غزه|درگیری‌های غزه]] و [[حمله ۲۰۲۴ اسرائیل به لبنان|تهاجم ۲۰۲۴ به لبنان]] درگیر شد. حزب‌الله تلفات سنگینی متحمل شد و با مخالفت داخلی روبرو شد، حماس به شدت تضعیف شد و سوریه پس از [[سقوط رژیم اسد]]، روابط خود را با ایران قطع کرد.<ref name="NYTimes20250613a3">{{Cite news|last=Goldbaum|first=Christina|date=13 June 2025|title=Israel's Strike on Iran Comes at a Moment of Weakness for Iran's Proxies|url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-proxies-axis-hezbollah-israel.html|access-date=14 June 2025|work=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref name="ForeignPolicy202506133">{{Cite web|last=Cook|first=Steven A.|date=13 June 2025|title=Israel Is Going for the Death Blow on Iran|url=https://foreignpolicy.com/2025/06/13/israel-iran-attack-death-blow-nuclear/|access-date=13 June 2025|website=Foreign Policy|language=en-US}}</ref> تا اواسط ۲۰۲۵، تنها حوثی‌ها و برخی از گروه‌های شبه‌نظامی عراقی، البته با توانایی‌های کاهش‌یافته، فعال باقی ماندند.<ref name="NYTimes20250613a3"/><ref>{{cite news|last1=Waghorn|first1=Dominic|date=13 June 2025|title=Why did Israel attack Iran? And what does it mean for the rest of the world?|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-conflict-if-the-persian-gulf-becomes-a-battlefield-we-will-all-feel-the-consequences-13383037|access-date=13 June 2025|work=Sky News}}</ref> اگرچه ایران و اسرائیل مدت‌هاست که با یکدیگر درگیری نیابتی داشته‌اند، اما سال ۲۰۲۴ اولین بار بود که هر دو به‌طور علنی و مستقیم به یکدیگر حمله کردند.<ref name="Sykes3">{{cite news|last1=Sykes|first1=Patrick|last2=Bronner|first2=Ethan|last3=Capaccio|first3=Anthony|date=13 June 2025|title=Israel and Iran Have Been Enemies for Decades. What Next?|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-06-13/israel-iran-tensions-escalate-how-proxies-nuclear-ambitions-are-fueling-crisis|url-status=live|archive-url=https://archive.is/daPUc|archive-date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|work=[[Bloomberg News]]|publisher=Bloomberg L.P.}}</ref> در ۱۲ فروردین ۱۴۰۳، یک [[حمله هوایی به کنسولگری ایران در دمشق|حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق]] منجر به کشته شدن چندین افسر ایرانی شد. در پاسخ به این اقدام، [[حملات فروردین ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران در فروردین ۱۴۰۳ به اسرائیل]] حمله کرد و اسرائیل در همان ماه به ایران [[حملات فروردین ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|حمله متقابل]] انجام داد.<ref name="Sykes3"/> در تیر ۱۴۰۳، اسرائیل اسماعیل هنیه، رهبر حماس، را در تهران [[ترور اسماعیل هنیه|ترور کرد]].<ref name="Sykes3"/> در مهر ۱۴۰۳، [[حملات مهر ۱۴۰۳ ایران به اسرائیل|ایران به اسرائیل حمله کرد]] و [[حملات آبان ۱۴۰۳ اسرائیل به ایران|اسرائیل نیز به ایران حمله کرد]].<ref name="Sykes3"/> === مذاکرات ایران و آمریکا در ۲۰۲۵ === در اسفند ۱۴۰۳، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، [[تولسی گبرد|تولسی گابارد]]، گفت که آژانس‌های آمریکایی معتقدند «ایران در حال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و [[سید علی خامنه‌ای|علی خامنه‌ای]]، رهبر ایران، برنامه سلاح هسته‌ای را که در سال ۱۳۸۲ متوقف کرده بود، مجدداً از سر نگرفته است».<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=Israel launches an attack on Iran—without America|url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/13/israel-launches-an-attack-on-iran-without-america|access-date=13 June 2025|newspaper=The Economist}}</ref> در فروردین ۱۴۰۴، رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ از [[مذاکرات ایران و آمریکا|مذاکرات بین آمریکا و ایران]] در مورد برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. کاخ سفید اعلام کرد که ایران دو ماه فرصت دارد تا به توافق برسد؛ این مهلت دوماهه یک روز قبل از حملات اسرائیل به پایان رسید.<ref>{{cite news|last1=Balmer|first1=Crispian|title=After years of waiting, Israel's Netanyahu finally makes his move on Iran|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/after-years-waiting-israels-netanyahu-finally-makes-his-move-iran-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> === پیش‌زمینه‌های فوری و لحظه‌ای === در ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، شبکه خبری [[ای‌بی‌سی نیوز|اِی‌بی‌سی]] گزارش داد که اسرائیل در حال بررسی اقدام نظامی علیه ایران است.<ref>{{Cite news|last=Martinez|first=Luis|date=12 June 2025|title=Israel considering military action against Iran in coming days: Sources|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202|access-date=12 June 2025|work=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> چند ساعت بعد، مقامات آمریکایی از طریق [[سی‌بی‌اس نیوز]] مطلع شدند که اسرائیل برای آغاز عملیات علیه ایران «کاملاً آماده» است. دولت ترامپ ظاهراً گزینه‌هایی را برای حمایت از اسرائیل بدون رهبری عملیات در نظر گرفته بوده است.<ref>{{Cite news|last1=Jacobs|first1=Jennifer|author-link1=Jennifer Jacobs|last2=Brennan|first2=Margaret|author-link2=Margaret Brennan|last3=LaPorta|first3=James|author-link3=James LaPorta|last4=Watson|first4=Eleanor|last5=Ake|first5=Gabrielle|date=12 June 2025|title=Israel is poised to launch operation on Iran, multiple sources tell CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/israel-is-poised-to-launch-operation-on-iran-sources-say/|access-date=12 June 2025|work=[[CBS News]]}}</ref> روز بعد، [[سفارت ایالات متحده آمریکا در اورشلیم|سفارت آمریکا در اورشلیم]] حرکت کارکنان خود را محدود کرد، اگرچه [[مایک هاکبی]]، [[فهرست سفیران ایالات متحده در اسرائیل|سفیر آمریکا در اسرائیل]]، گفت بعید است اسرائیل بدون تأیید [[دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ|دولت ترامپ]] به ایران حمله کند.<ref>{{Cite web|last1=Rasgon|first1=Adam|last2=Odenheimer|first2=Natan|date=12 June 2025|title=U.S. Embassy in Jerusalem Braces for Possible Israeli Strike on Iran|url=https://www.nytimes.com/2025/06/12/world/middleeast/israel-iran.html|access-date=12 June 2025|work=[[The New York Times]]}}</ref> پیش از شروع حملات هوایی، اسرائیل به دولت ترامپ گفت که بدون اطلاع قبلی آمریکا حمله نخواهد کرد.<ref name="NYTimesLive202506122"/> رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ در آستانه حملات با [[بنیامین نتانیاهو]]، نخست‌وزیر اسرائیل، صحبت کرد و بعداً اعتراف کرد که از قبل از برنامه‌های اسرائیل مطلع بوده است.<ref>{{cite news|title=Trump said US was aware of Israel's plans to attack Iran, WSJ reports|work=Reuters|date=13 June 2025|access-date=13 June 2025|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-url=https://archive.today/20250613135450/https://www.reuters.com/world/us/trump-said-us-was-aware-israels-plans-attack-iran-wsj-reports-2025-06-13/|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref> مقامات [[وزارت امور خارجه بریتانیا|وزارت خارجه]] و [[وزارت دفاع بریتانیا|دفاع]] بریتانیا نیز از قصد اسرائیل برای حمله به ایران مطلع بودند، اما اینکه آیا اسرائیل به آنها اطلاع داده یا خیر، به‌طور رسمی تأیید نشده است.<ref>{{cite news|last1=Haynes|first1=Deborah|last2=Powell|first2=Rob|title=UK defence officials were aware of Israel's plan to attack|work=[[Sky News]]|date=13 June 2025|url=https://news.sky.com/story/israel-iran-latest-israeli-jets-target-irans-nuclear-sites-country-braced-for-retaliation-by-tehran-13382979?postid=9724448#liveblog-body|archive-url=https://archive.fo/AstTa|archive-date=13 June 2025|url-status=live}}</ref><ref name="JMcK2">{{Cite news|last=McKiernan|first=Jennifer|date=13 June 2025|title=Starmer urges Iran and Israel to 'step back' after strikes targeting Tehran|url=https://www.bbc.com/news/articles/c1ld0n8m4lro|access-date=13 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref> بر اساس گفته دو مقام اسرائیلی، دولت اسرائیل از دولت ترامپ خواسته بود که در آستانه حملات به ایران به آنها بپیوندد و کمک کند.<ref>{{cite news|date=13 June 2025|title=US helping Israel intercept Iranian missiles, Axios reports|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/us-helping-israel-intercept-iranian-missiles-axios-reports-2025-06-13/|work=Reuters}}</ref> برخی از شخصیت‌های کلیدی راست‌گرا، از جمله برخی از متحدان ترامپ، حملات اسرائیل را زیر سؤال بردند و از خطر جنگ آمریکا با ایران هشدار دادند.<ref name="AlJazeera202506142">{{cite news|date=14 June 2025|title='Drop Israel': How military escalation with Iran divides Trump's base|url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/14/drop-israel-how-military-escalation-with-iran-divides-trumps|work=Al Jazeera English}}</ref> در هفته‌های منتهی به حملات اسرائیل به ایران، دولت اسرائیل با فشارهای بین‌المللی به دلیل [[قحطی در نوار غزه|خطر قحطی در غزه]] و کشتار غیرنظامیان مواجه شد.<ref name="TheGuardian202506142">{{cite Q|Q134930850|url-status=live}}</ref> حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل در اروپا نیز از قحطی در غزه انتقاد کرده بودند و اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که قرارداد تجارت آزاد با اسرائیل را بازنگری خواهد کرد.<ref name="TheGuardian202506142"/> کارشناسان سیاسی و روزنامه‌نگارانی مانند خاویر ابوعید،<ref name="TheGuardian202506142"/> تامارا دیویسون<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Why is Israel attacking Iran? Tensions in the Middle East escalate|url=https://uk.news.yahoo.com/why-israel-attacking-iran-tensions-123011235.html|access-date=15 June 2025|website=Yahoo News|publisher=The Standard|language=en-GB}}</ref> و کیومرث صمدی<ref name="Hasht202506142">{{Cite web|last=Mohammad|date=14 June 2025|title=Israel's Strike on Iran: What Happens Now?|url=https://8am.media/eng/israels-strike-on-iran-what-happens-now/|access-date=15 June 2025|website=Hasht-e Subh|language=en-CA}}</ref> اظهار داشتند که حمله به ایران باعث انحراف توجه از اقدامات اسرائیل در غزه شده است. نسرین مالک گفت این حمله تلاشی از سوی اسرائیل بود تا اروپایی‌هایی را که از اقدامات اسرائیل در غزه بیگانه شده بودند، دوباره به سمت خود جلب کند.<ref>{{Cite news|last=Malik|first=Nesrine|date=2025-06-16|title=In Gaza, Israel destroyed its reputation. Attacking Iran is a belated and dangerous attempt to restore it|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2025/jun/16/gaza-israel-destroyed-reputation-attacking-iran-benjamin-netanyahu|access-date=2025-06-17|work=The Guardian|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> روابط اسرائیل با ایران عامل وحدت‌بخش بین اسرائیلی‌های چپ‌گرا و راست‌گرا بود.<ref name="Hasht202506142"/> روز قبل از حمله به ایران، اسرائیل زیرساخت‌های ارتباطی غزه را نابود کرد و ارتباطات غزه با جهان خارج را قطع کرد.<ref name="MoroccoWorldNews202506142">{{cite Q|Q134930899|url-status=live}}</ref> === انتخاب نام عملیات === بر اساس گفته [[برت مک‌گرک]]، مقام سابق سیاست خاورمیانه آمریکا، نام عملیات به احیای نشان [[شیر و خورشید]] اشاره دارد که تا انقلاب ۱۳۵۷ نماد ایران بود.<ref name="CNN20250613a">{{Cite news |last=McGurk |first=Brett |date=13 June 2025 |title=Analysis: What Israel's kitchen-sink operation against Iran tells us so far |url=https://www.cnn.com/2025/06/13/politics/iran-israel-military-intelligence-strikes-analysis |access-date=16 June 2025 |work=CNN |language=en}}</ref><ref name="Economist20250616">{{Cite news |date=2025-06-16 |title=Will Iran’s hated regime implode? |url=https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2025/06/16/will-irans-hated-regime-implode |access-date=2025-06-17 |work=The Economist |issn=0013-0613}}</ref> روزنامه ''[[جروزالم پست]]'' گزارش داد که نام عملیات از [[سفر اعداد|کتاب اعداد]] در کتاب مقدس گرفته شده است:<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Operation Rising Lion: Netanyahu's Bible quote foreshadows Iran attacks |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857597 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> {{نقل قول|«اینک قومی همچون شیر ماده برمی‌خیزد و چون شیر نر خویشتن را برپا می‌دارد.»{{سخ}}— [http://bjes.ir/post/Numbers23 اعداد ۲۳:۲۴]|3=}} === تصمیم نهایی === در سخنرانی اعلام حمله اسرائیل، نتانیاهو گفت: «برای دهه‌ها، رهبران [[تهران]] آشکارا خواستار نابودی اسرائیل بوده‌اند. آنها این سخنان نسل‌کُشانه را با برنامهٔ تسلیحات هسته‌ای همراه کرده‌اند.»<ref name="JPost20250613c2"/> نتانیاهو گفت اسرائیل حمله کرد زیرا «اگر ایران متوقف نشود، می‌تواند در مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال یا حتی چند ماه کمتر از یک سال طول بکشد.»<ref name="Borger3">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|date=13 June 2025|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian}}</ref> بنابراین، نتانیاهو آغاز عملیات «شیر برخواسته» را اعلام کرد، یک اقدام نظامی که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای و بخش‌هایی از برنامه [[موشک بالستیک|موشکی بالستیک]] ایران را هدف قرار می‌داد. او اعلام کرد که این عملیات «به تعداد روزهای لازم ادامه خواهد یافت». نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «خطری آشکار و حاضر برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید کرد که با این اقدام «از همسایگان عرب خود نیز [در برابر تجاوز ایران] دفاع می‌کنیم».<ref name="CNNLive202506123">{{Cite web|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Mogul|first9=Rhea|last10=Yeung|first10=Jessie|last11=Ebrahim|first11=Nadeen|last12=Salem|first12=Mostafa|last13=Sangal|first13=Aditi|last14=Powell|first14=Tori B.|date=13 June 2025|title=Live updates: Israel attacks Iran, explosions in Tel Aviv and Tehran, US position|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=14 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> نخست‌وزیر اسرائیل در سخنرانی پس از حمله اعلام کرد که جنگ اسرائیل با دولت ایران است و نه با مردم ایران.<ref name="JNS202506132">{{Cite news|last=Lidor|first=Canaan|date=13 June 2025|title=Iranian opposition calls to overthrow the mullahs|url=https://www.jns.org/iranian-opposition-calls-to-overthrow-the-mullahs/|work=JNS}}</ref> نتانیاهو در جریان این رویدادها، کابینه امنیتی را تشکیل داد.<ref name="JPost20250613a3">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> == اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران == طبق نظر اسرائیل، اهداف جنگ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران متنوع است. اولین و مهم‌ترین دلیل، نابود کردن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است که تهدیدی برای بقای دولت اسرائیل به‌شمار می‌رود. دلیل دوم، نابود کردن توانایی پرتاب موشک‌های بالستیک به سمت اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی است که تهدیدی برای شهروندان اسرائیلی محسوب می‌شود. دلیل سوم، که کمتر رسمی است، براندازی رژیم از طریق قیام نیروهای مخالف در ایران است که رژیم اسلامی افراطی را سرنگون خواهند کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=What to know about the conflict between Israel and Iran|نشانی=https://apnews.com/article/israel-attack-iran-strike-nuclear-us-news-5adea3ffa51264e0c7c803d8acfde338|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Netanyahu has two war aims: destroying Iran’s nuclear program and regime change. Are either achievable?|نشانی=http://theconversation.com/netanyahu-has-two-war-aims-destroying-irans-nuclear-program-and-regime-change-are-either-achievable-259014|وبگاه=The Conversation|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Ian|نام خانوادگی=Parmeter}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=What does Israel really want in Iran?|نشانی=https://www.france24.com/en/middle-east/20250617-what-israel-really-wants-in-iran|وبگاه=France 24|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == حملات توسط اسرائیل == === ۱۳ ژوئن === [[پرونده:Explosions in different areas of Tehran following Israeli attack Mizan 13 June 30.jpg|بندانگشتی|تأثیر حمله بر ساختمان‌های تهران]] در ساعات اولیهٔ ۱۳{{فاصله}}ژوئن ۲۰۲۵، [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF) حمله‌ای گسترده را با هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران و زیرساخت‌های نظامی این کشور آغاز کردند.<ref name="JPost20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=IDF strikes Iran nuclear targets, military commanders|url=https://www.jpost.com/middle-east/article-857575|access-date=12 June 2025|website=The Jerusalem Post}}</ref> تا ساعت ۶:۳۰{{فاصله}}صبح به وقت اسرائیل، [[نیروی هوایی اسرائیل]] پنج موج از حملات را اجرا کرده بود.<ref>{{Cite web|title=Israel has so far carried out 5 waves of strikes in Iran, military official says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-has-so-far-carried-out-5-waves-of-strikes-in-iran-military-official-says/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بنا بر گزارش‌ها، عملیات بر روی ده‌ها مکان تمرکز داشت که شامل سایت‌های مرتبط با برنامهٔ هسته‌ای ایران، محل سکونت فرماندهان کلیدی نظامی و پایگاه‌ها می‌شد.<ref name="JPost20250613a"/> [[موساد]]، سازمان اطلاعات خارجی اسرائیل نیز مجموعه‌ای هماهنگ از عملیات‌های مخفی خرابکارانه را علیه سامانه‌های پدافند هوایی و زیرساخت‌های موشکی ایران انجام داد.<ref>{{Cite web|title=Report: Mossad carried out covert sabotage operations against Iranian air defenses, long-range missiles|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-mossad-carried-out-covert-sabotage-operations-against-iranian-air-defenses-long-range-missiles/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که اهدافی را هدف قرار داده که تهران انتظار آن‌ها را نداشته است.<ref name="JPost20250613a"/> به گفتهٔ نیروهای زمینی، هوایی و دریایی اسرائیل، بیش از ۲۰۰ هواپیمای اسرائیلی در حملات اولیه بیش از ۳۳۰ مهمات را بر حدود ۱۰۰ هدف پرتاب کردند.<ref>{{Cite web|title=IDF: 200 aircraft involved in opening strikes on Iran, with several top officials killed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-200-aircraft-involved-in-opening-strikes-on-iran-with-several-top-officials-killed/|access-date=2025-06-13|website=Times of Israel|language=en-US}}</ref> بر اساس اظهارات یکی از مقامات اسرائیلی، موساد [[پایگاه پهپادی اسرائیل در ایران|پایگاه پهپادی مخفیانه‌ای]] را در نزدیکی تهران تأسیس کرده بود که برای هدف قرار دادن پرتابگرهای موشکی زمین‌به‌زمین مورد استفاده قرار گرفت.<ref name=":02">{{Cite web|title=Mossad set up drone base in Iran; UAVs were activated overnight to strike surface-to-surface missile launchers aimed at Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mossad-set-up-a-drone-base-in-iran-uavs-were-activated-overnight-to-strike-surface-to-surface-missile-launchers-aimed-at-israel/|access-date=2025-06-13|website=www.timesofisrael.com|language=en-US}}</ref> این مأموریت که با هماهنگی IDF انجام شد، شامل قاچاق سلاح‌های دقیق به داخل ایران و اعزام کماندوهای موساد برای از کار انداختن سامانه‌های پدافند هوایی به منظور تضمین [[برتری هوایی]] برای هواپیماهای اسرائیلی نیز می‌شد.<ref name=":02"/> حدود ساعت ۳:۰۰{{فاصله}}بامداد به وقت محلی، وزیر دفاع اسرائیل [[یسرائیل کاتس]] وضعیت فوق‌العاده سراسری اعلام کرد و نسبت به حملات موشکی و پهپادی قریب‌الوقوع هشدار داد.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Israel begins preemptive strike against Iran, defense minister says; sirens wail across Israel|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-begins-preemptive-strike-against-iran-defense-minister-says-sirens-wail-across-israel/}}</ref> آژیرهای هشدار در سراسر اسرائیل به صدا درآمدند، اگرچه تا زمان گزارش، ایران موشک بالستیکی پرتاب نکرده بود.<ref name="JPost20250613a"/> کاتس همچنین حملهٔ اسرائیل به ایران را «حملهٔ پیش‌دستانه» توصیف کرد.<ref name="Osterman">{{cite news|last1=Osterman|first1=Cynthia|last2=Coates|first2=Stephen|title=Israel says it strikes Iran amid nuclear tensions|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|date=13 June 2025}}</ref> بر اساس گزارش IDF، این اقدام با توجه به اطلاعاتی صورت گرفت که نشان می‌داد ایران به اندازه‌ای اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده که می‌تواند ظرف چند روز تا ۱۵ سلاح هسته‌ای تولید کند.<ref name="JPost20250613a"/> نخست‌وزیر اسرائیل، [[بنیامین نتانیاهو]]، اعلام کرد که اسرائیل حمله کرده زیرا «اگر جلوی آن گرفته نشود، ایران می‌تواند ظرف مدت بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند. ممکن است یک سال طول بکشد. ممکن است طی چند ماه، کمتر از یک سال باشد».<ref name="Borger">{{cite news|last1=Borger|first1=Julian|title=Israel launches strikes on 'dozens' of targets in Iran, targeting nuclear program|url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/13/israel-strikes-iran-nuclear-program-netanyahu|access-date=13 June 2025|work=The Guardian|date=13 June 2025}}</ref> به همین دلیل، نتانیاهو از آغاز عملیات «شیر برخاسته» خبر داد؛ کارزار نظامی‌ای که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران در [[نطنز]]، دانشمندان هسته‌ای، و بخش‌هایی از برنامه موشک‌های بالیستیک ایران را هدف قرار داده است. او اعلام کرد که این عملیات «تا هر زمانی که لازم باشد» ادامه خواهد داشت. نتانیاهو تلاش‌های هسته‌ای ایران را «تهدیدی روشن و فوری برای بقای اسرائیل» توصیف کرد و تأکید نمود که با این اقدام، «ما همچنین از همسایگان عرب خود در برابر تجاوزگری ایران دفاع می‌کنیم». تا ساعت ۰۴:۳۵{{فاصله}}بامداد به وقت اسرائیل، ایران هنوز واکنشی نشان نداده است. نتانیاهو در جریان تحولات، کابینه امنیتی را تشکیل جلسه داد. انفجارهایی در سراسر تهران گزارش شده است، از جمله در نزدیکی پایگاه‌های نظامی و محله‌هایی که فرماندهان ارشد نظامی در آن سکونت دارند. شاهدان عینی از شعله‌های عظیم و انفجارهای پی‌درپی خبر داده‌اند.<ref name="IranIntlLive20250613a">{{Cite web|date=13 June 2025|title=Live - 'Rising Lion': Israel launches open-ended attack on Iran's nuclear program|url=https://www.iranintl.com/en/liveblog/202506127881#202506137260|access-date=13 June 2025|website=Iran International|language=en}}</ref> [[خبرگزاری فارس]]، وابسته به سپاه پاسداران، گزارش داد که چندین منزل مسکونی در شهرک محلاتی، در [[شرق تهران]]، که محل زندگی افسران بلندپایه ایرانی و خانواده‌هایشان است، هدف قرار گرفته است.<ref name="IranIntlLive20250613a"/> گزارش شده که مقر سپاه پاسداران در تهران نیز دچار حریق شده است. انفجارهایی در [[تأسیسات هسته‌ای نطنز]] در [[استان اصفهان]] نیز گزارش شده است؛ جایی که یکی از حیاتی‌ترین سایت‌های هسته‌ای ایران واقع شده است. تلویزیون دولتی ایران وقوع «انفجارهای مهیب» در نزدیکی این سایت را تأیید کرد؛ سایتی که دو مرکز غنی‌سازی در آن قرار دارد: تأسیسات بزرگ زیرزمینی غنی‌سازی سوخت (FEP) و تأسیسات آزمایشی غنی‌سازی سوخت (PFEP) در سطح زمین.<ref>{{Cite web|title=Explosions heard in Natanz, home to key nuclear site, says Iranian state television|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/explosions-heard-in-natanz-home-to-key-nuclear-site-says-iranian-state-television/|access-date=12 June 2025|website=The Times of Israel}}</ref> سایت‌های هسته‌ای [[تأسیسات آب سنگین اراک|خنداب]] و [[خرم‌آباد]] نیز هدف قرار گرفته‌اند.<ref>{{cite web|url=https://www.sharghdaily.com/بخش-سیاست-6/1020829-آخرین-اخبار-حمله-اسرائیل-ایران|title=آخرین اخبار از حمله اسرائیل به ایران؛ آماده‌باش گسترده در منطقه اعلام شد}}</ref> === ۱۴ ژوئن === در صبح زود ۱۴ ژوئن، رسانه‌های ایرانی از انفجاری در [[فرودگاه بین‌المللی مهرآباد]] تهران خبر دادند که با گزارش‌هایی از آتش‌سوزی گسترده در این تأسیسات همراه بود. به گزارش [[خبرگزاری فارس]]، دو پرتابه به مناطق اطراف برخورد کردند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Blast reported at Tehran's Mehrabad Airport; 2 projectiles said to hit area |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/blast-reported-at-tehrans-mehrabad-airport/ |access-date= |website=[[تایمز اسرائیل]] |language=en-US}}</ref> سامانه‌های پدافند هوایی ایران نیز با پرتابه‌های اسرائیلی بر فراز اصفهان درگیر شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes continue in Tehran and Isfahan, videos show |url=https://www.iranintl.com/en/202506148587 |access-date= |website=[[ایران اینترنشنال]] |language=en}}</ref> گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروهای نظامی ایران چندین پهپاد اسرائیلی در مأموریت‌های شناسایی در شمال‌غرب ایران را سرنگون کردند و دو طرف تبادل آتش داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran launches fresh wave of attacks on Israel, two killed: Reports |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/14/iran-launches-fresh-wave-of-attacks-on-israel-state-tv |access-date= |publisher=[[العربیه]] |language=en}}</ref> رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، [[ایال زمیر]]، و فرمانده نیروی هوایی، [[تومر بار]]، صبح همان روز اعلام کردند که «راه به سوی تهران هموار شده است.»<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title='The way to Tehran has been paved': IDF chiefs say Air Force to begin operating freely over Iranian capital |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/the-way-to-tehran-has-been-paved-idf-chiefs-say-air-force-to-begin-operating-freely-over-iranian-capital/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که یک تأسیسات زیرزمینی در غرب ایران، که برای ذخیره ده‌ها موشک بالستیک و کروز استفاده می‌شد، بمباران شده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF spokesperson: Israel bombed underground Iranian facility storing dozens of missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-spokesperson-israel-bombed-underground-iranian-facility-storing-dozens-of-missiles/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران مرگ دو فرمانده ارشد دیگر را تأیید کرد: سرلشکر [[غلامرضا محرابی]]، معاون اطلاعات ستاد کل نیروهای مسلح، و سرلشکر [[مهدی ربانی]]، معاون عملیات.<ref name="TimesOfIsraelLive20250614">{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran confirms two more senior generals killed in Israeli strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-confirms-two-more-senior-generals-killed-in-israeli-strikes/ |access-date=14 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US |agency=Agence France-Presse}}</ref> تا این زمان، ایران ادعا کرد که سه جت [[اف-۳۵]] اسرائیلی را سرنگون کرده و دو خلبان را بازداشت کرده است.<ref name="F35Jets">{{Cite news |date=14 June 2025 |title= Third F-35 fighter jet downed in Iranian territory, two Israeli pilots now in custody |url= https://www.tehrantimes.com/news/514337/Third-F-35-fighter-jet-downed-in-Iranian-territory-two-Israeli |access-date=14 June 2025 |work=[[تهران تایمز]]}}</ref> [[وزارت نفت ایران]] اعلام کرد که دو میدان نفتی در استان بوشهر مورد حمله قرار گرفتند: سکو فاز ۱۴ [[میدان گازی پارس جنوبی]] و [[پالایشگاه گاز فجر جم]].<ref>{{Cite web |title=Iran says Israel has attacked two gas field |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ae1780d58-29d1-4481-851c-0ab924b4e3bc#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Iran's biggest gas refinery still on fire despite official denial |url=https://www.iranintl.com/en/202506144861 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> این حملات باعث آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای شد که تولید حداقل ۱۲ میلیون متر مکعب گاز را متوقف کرد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Fire halts 12 million cubic meters of gas production at South Pars Phase 14 |url=https://www.iranintl.com/en/202506147968 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> تا آن زمان، به گفته [[نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر|جمعیت هلال احمر]]، حملات اسرائیل ۱۸ استان از ۳۱ استان ایران را تحت تأثیر قرار داده بود و ۱۴۱۴ نفر از پرسنل این سازمان در عملیات امدادی مشارکت داشتند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli attacks affect 18 of Iran's 31 provinces, Red Crescent says |url=https://www.iranintl.com/en/202506147133 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> در ساعت ۲۳:۱۱ به وقت محلی، ارتش اسرائیل اعلام کرد که موج جدیدی از حملات به «اهداف نظامی» در تهران آغاز شده است.<ref>{{Cite web |title=Israel and Iran trade fire – what you need to know |url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3A342b766b-06b7-4f92-8b3b-bc3644ec8ba4#post |access-date=14 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> انبارهای نفت و بنزین در شهر مورد حمله قرار گرفتند که باعث قطع برق در محله [[شهران]] شد.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Gasoline and oil depots in western Tehran hit by Israeli airstrikes |url=https://www.iranintl.com/en/202506145667 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> بعداً در همان شب، [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که حملات اسرائیل در پایتخت به مقر [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح|وزارت دفاع ایران]] و ساختمان [[سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی]] برخورد کرده است.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli airstrikes hit SPND building in Tehran - Tasnim |url=https://www.iranintl.com/en/202506143937 |access-date=14 June 2025 |website=Iran International |language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === در ۱۵ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل به غیرنظامیان ایرانی هشدار دادند که مناطق اطراف کارخانه‌های تسلیحاتی و پایگاه‌های نظامی در شیراز را تخلیه کنند.<ref name="IranIntlLive20250612"/><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=10 dead, 200 injured in Iranian barrages; IDF warns Iranians near arms plants to evacuate |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> همچنین گزارشی از حمله به ساختمان [[وزارت دادگستری]] در تهران منتشر شد.<ref>{{Cite web |title=Video shows smoke rising from Iranian Ministry of Justice |url=https://www.bbc.com/news/live/c2kqkd03xn5t?post=asset%3A67b04956-ee13-40d1-b6a6-416cd3feb86e#post |access-date=15 June 2025 |website=BBC News |language=en-GB}}</ref> نیروی هوایی اسرائیل اعلام کرد که یک هواپیمای سوخت‌رسان در [[فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد]]، در فاصله حدود ۲٫۳۰۰ کیلومتری از خاک اسرائیل، بمباران شده است که احتمالاً دوربردترین عملیات در تاریخ این نیرو بوده است.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=In 'most distant strike,' Israeli Air Force bombs Iranian plane at Mashhad Airport in northeast Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-air-force-bombed-iranian-refueling-plane-at-mashhad-airport-idf-confirms/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> گزارش شد که ایران از طریق عمان و قطر به دنبال میانجی‌گری برای مذاکره با ایالات متحده بوده تا حملات را متوقف کرده و مذاکرات هسته‌ای متوقف‌شده را احیا کند. ایران اعلام کرد که دو نفر را که ادعا می‌کرد عضو موساد هستند، بازداشت کرده است.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran says it arrested 2 Mossad operatives |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776515 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل [[موشک سطح‌به‌سطح|موشک‌های سطح‌به‌سطح]] و پایگاه‌های نظامی ایران را هدف قرار داد و همچنین به وزارت امور خارجه ایران حمله کرد.<ref name="CNNLive20250615">{{Cite web |last=Ebrahim |first=Nadeen |date=15 June 2025 |title=Live updates: Israeli death toll rises as conflict rages with Iran |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-15-25 |access-date=15 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> پرتابه‌های موشکی [[محمد کاظمی]]، رئیس [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه]]، و معاون او را کشتند.<ref>{{Cite news|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/netanyahu-confirms-israel-killed-irgc-intelligence-chief-and-his-deputy/|title=Netanyahu says Israel killed IRGC intelligence chief and his deputy|work=The Times of Israel|date=15 June 2025|access-date=15 June 2025}}</ref> هم‌زمان با حملات هوایی، پنج بمب خودرویی در سراسر تهران منفجر شد که انفجارها در نزدیکی سایت‌های دولتی و مرتبط با برنامه هسته‌ای رخ داد. خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، به نقل از منابع آگاه ادعا کرد که این عملیات توسط اسرائیل اجرا شده است، هرچند یک مقام اسرائیلی هرگونه دخالت را رد کرد.<ref>{{Cite web |title=Iran reports 5 car bomb explosions in Tehran by Israel |url=https://www.aa.com.tr/en/middle-east/iran-reports-5-car-bomb-explosions-in-tehran-by-israel/3599545 |access-date=2025-06-16 |website=www.aa.com.tr}}</ref><ref>{{Cite web |title=CAR BOMBS DETONATE NEAR TEHRAN GOVERNMENT BUILDINGS |url=https://iranwire.com/en/news/142178-car-bombs-detonate-near-tehran-government-buildings/ |access-date=2025-06-16 |website=iranwire.com |language=en}}</ref> نتانیاهو گفت که اسرائیل چاره‌ای جز حمله به ایران نداشت تا از [[هولوکاست هسته‌ای]] جلوگیری کند. او این حمله را در «ساعت دوازدهم» توصیف کرد و گفت که برای حفاظت از اسرائیل و جهان انجام شده است. نتانیاهو دولت ایران را به سرکوب مردم ایران متهم کرد و اظهار داشت که این به انتخاب مردم ایران بستگی دارد که «قیام کنند» یا نه.<ref name="CNNLive20250615"/> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، نیروهای دفاعی اسرائیل مرکز فرماندهی [[نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی قدس]] در تهران حمله کردند.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-it-hit-quds-force-command-centers-in-tehran | title=IDF says it his Quds force command centers in Tehran | website=The Times of Israel}}</ref> یک مقام اسرائیلی به ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' گفت که نشانه‌هایی از «فروپاشی» تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی نطنز وجود دارد.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-official-to-wsj-underground-natanz-nuclear-facility-might-have-imploded/ | title=Israeli official to WSJ: underground Natanz nuclear facility might have imploded | website=The Times of Israel}}</ref> ایران اینترنشنال گزارش داد که انفجارهایی در نزدیکی [[تأسیسات هسته‌ای فردو]] شنیده شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/loud-explosions-reported-near-irans-fordo-nuclear-facility/ | title=Loud explosions reported near Iran's Fordo nuclear facility | website=The Times of Israel}}</ref> گفته می‌شود حملات نیروهای دفاعی اسرائیل در نزدیکی تأسیسات نظامی پارچین نیز انجام شده است.<ref>{{cite web | url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-strikes-reported-in-parchin-where-nuke-research-site-was-said-to-be-destroyed-in-october/ | title=Israeli strikes reported in Parchin, where nuke research site was said to be destroyed in October | website=The Times of Israel}}</ref> [[سپاه حفاظت انصارالمهدی]] گزارش داد که در حمله‌ای در [[شهرستان ایجرود]] [[استان زنجان]]، یکی از فرماندهان این واحد به نام رضا نجفی و یک سرباز به نام حسن رسولی کشته شدند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IRGC commander, soldier killed in Israeli attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778543 |website=Al Jazeera}}</ref> خبرگزاری وابسته به قوه قضائیه ایران گزارش داد که اسماعیل فکری، متهم به همکاری با اسرائیل، به دار آویخته شد. این خبرگزاری اعلام کرد که فکری پیش از دستگیری با دو افسر موساد در تماس بوده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran executes alleged Mossad spy |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778481 |website=Al Jazeera}}</ref> نیروهای دفاعی اسرائیل ادعا کرد که ۱۲۰ پرتابگر [[موشک سطح‌به‌سطح]] در ایران را منهدم کرده و به «[[برتری هوایی]] کامل» در حریم هوایی تهران دست یافته است. سرتیپ افی دفرین اظهار داشت که ۳۰ درصد از پرتابگرهای موشکی ایران نابود شده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army claims it destroyed 30% of Iran's missile launchers |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778947 |website=[[شبکه رسانه‌ای الجزیره]]}}</ref> نتانیاهو نیز ادعا کرد که اسرائیل آسمان تهران را تحت کنترل دارد.<ref name="CNNLive20250616">{{Cite web |author1=Mostafa Salem |author2=Eugenia Yosef |author3=Lex Harvey |author4=Antoinette Radford |author5=Christian Edwards |date=16 June 2025 |title=Live updates: Israel and Iran broaden attacks in fourth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |access-date=16 June 2025 |website=CNN |language=en}}</ref> خبرگزاری ایرنا گزارش داد که نیروهای اسرائیلی بیمارستان فارابی در [[کرمانشاه]] را هدف قرار دادند و خسارات قابل‌توجهی به بیمارستان و ساختمان‌های اطراف آن وارد کردند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli attack damages hospital in western Iran |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778971 |website=Al Jazeera}}</ref> دست‌کم ۱۵ ساختمان در کارخانه موشکی کرمانشاه توسط اسرائیل مورد اصابت قرار گرفت.<ref name="CNNLive20250616"/> اسرائیل همچنین ساختمان [[سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]] را حین پخش زنده [[شبکه خبر]] بمباران کرد.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[تایمز اسرائیل]]}}</ref> اسرائیل مدعی است که مقر صداوسیما توسط نیروهای مسلح ایران برای پیشبرد عملیات نظامی تحت پوشش غیرنظامی استفاده می‌شد،<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israeli army accuses Iran's armed forces of using state broadcaster |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779787 |website=Al Jazeera English}}</ref> ادعایی که از سوی ایران رد شد.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Israel is 'the biggest enemy of truth', says Iran after IRIB attack |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779763 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل همچنین دستور تخلیه به ساکنان برخی مناطق تهران صادر کرد.<ref>https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/</ref> اسرائیل پرتابگرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار داد.<ref>{{Cite web |title=IDF says it's attacking missile launchers in western Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-its-attacking-missile-launchers-in-western-iran/ |work=The Times of Israel}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که یکی از پهپادهایش دو جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت|اف-۱۴]] ایران را نابود کرده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=IDF drone hits two of Iran's F-14 fighter jets in a Tehran airbase |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857964 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> نور نیوز گزارش داد که نیروهای ایرانی یک جنگنده اف-۳۵ را بر فراز تبریز سرنگون کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian media say F-35 shot down |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3779880 |website=Al Jazeera English}}</ref> === ۱۷ ژوئن === ترامپ در پستی در شبکهٔ اجتماعی [[تروت سوشال]] اعلام کرد که تهران باید تخلیه شود.<ref>{{Cite news |date=17 June 2025 |title=Everyone Should Immediately Evacuate Tehran, Says Trump Amid Fierce Fighting |url=https://www.ndtv.com/world-news/israel-iran-conflict-everyone-should-immediately-evacuate-tehran-says-donald-trump-amid-fierce-fighting-8686429 |work=NDTV |agency=Reuters}}</ref><ref>{{Cite news |last=Cornwell |first=Alexander |last2=Hafezi |first2=Parisa |last3=Cornwell |first3=Alexander |date=2025-06-17 |title=Trump urges Tehran evacuation as Iran-Israel conflict enters fifth day |url=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/trump-urges-tehran-evacuation-iran-israel-conflict-enters-fifth-day-2025-06-17/ |access-date=2025-06-17 |work=Reuters |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل سرلشکر [[علی شادمانی]] را تنها چند روز پس از انتصابش به‌عنوان فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] ترور کرد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=IDF kills Iranian commander Ali Shademani, showcasing intel. superiority |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857996 |access-date= |website=[[The Jerusalem Post]] |language=en}}</ref> شادمانی که پس از کشته شدن [[غلامعلی رشید]] جایگزین او شده بود، طبق اعلام نیروی دفاعی اسرائیل، بالاترین مقام نظامی ایران بود که به‌عنوان «رئیس ستاد جنگ» فعالیت می‌کرد و فرماندهی سپاه پاسداران و نیروهای مسلح ایران را بر عهده داشت.<ref name="CNNLive20250617">{{Cite web |last=Yeung |first=Jessie |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Lau |first3=Chris |last4=Michaelis |first4=Tamar |last5=Khadder |first5=Kareem |date=2025-06-17 |title=Live updates: Israel and Iran trade strikes on fifth day of conflict |url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attacks-06-17-25-intl-hnk |access-date=2025-06-17 |website=CNN |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Emanuel |first=Fabian |title=Israel says it took out new top Iranian military commander, after killing predecessor |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israel-says-it-took-out-new-head-of-irans-war-command-after-killing-predecessor/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> اسرائیل اعلام کرد که «چندین حمله گسترده» به اهداف نظامی در غرب ایران انجام داده و لانچرهای موشکی و تأسیسات ذخیره [[پهپاد]] را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Israel launches ‘extensive strikes’ on west Iran |url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/17/israel-conducted-extensive-strikes-on-military-targets-in-west-iran- |access-date= |website=[[Al Arabiya]] |language=en}}</ref> نیروی دفاعی اسرائیل ویدئویی منتشر کرد که نشان‌دهنده نابودی جت‌های جنگنده [[گرامن اف-۱۴ تام‌کت]] ایران روی زمین بود.<ref>{{Cite web |last=Rogoway |first=Tyler |date=2025-06-16 |title=Iranian F-14 'Persian Tomcats' Obliterated In Israeli Airstrike |url=https://www.twz.com/air/irans-f-14-persian-tomcats-obliterated-in-israeli-airstrike |website=[[The War Zone]] |language=en-US}}</ref> همچنین ویدئویی از تخریب یک لانچر موشکی حامل سه موشک منتشر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Israel says conducted 'extensive strikes' in Iran's west |url=https://www.bssnews.net/international/283140 |access-date= |website=BSS News}}</ref> به گزارش [[خبرگزاری مهر]]، موشک اسرائیلی به یک پست بازرسی در کاشان اصابت کرد که منجر به کشته شدن سه نفر و زخمی شدن چهار نفر دیگر شد.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three killed in Israeli attack on Iran’s Isfahan |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780681 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> به گزارش ایرنا، نیروهای اسرائیلی یک ساختمان مسکونی در تهران را هدف قرار دادند و سه نفر توسط [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران|جمعیت هلال احمر]] از زیر آوار نجات یافتند.<ref>{{Cite web |date=June 17, 2025 |title=Three people pulled alive from rubble in Tehran |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780747 |website=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[خبرگزاری فارس]] گزارش داد که [[بانک سپه]]، متعلق به دولت، هدف حمله سایبری قرار گرفت.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Cyberattack ‘disrupts’ Iranian state-owned bank |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781152 |website=Al Jazeera}}</ref> طبق گزارش‌های ایران اینترنشنال و دیگر رسانه‌ها، گروه هکری گنجشک درنده رسماً مسئولیت این حمله سایبری به بانک را بر عهده گرفت. گفته می‌شود بانک سپه ارتباطات عمیقی با سپاه پاسداران و ارتش ایران دارد.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hacktivist group claims cyberattack on Iran’s Bank Sepah |url=https://www.iranintl.com/en/202506176243 |access-date=2025-06-17 |website=Iran International |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Hackers hit Iran's Bank Sepah, disrupt services nationwide |url=https://www.jns.org/hackers-hit-irans-bank-sepah-disrupt-services-nationwide/ |access-date=2025-06-17 |website=JNS |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=Cyberattack targets Iran’s Sepah Bank, disrupting services, gas stations |url=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-858033 |access-date=2025-06-17 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که به احتمال زیاد تأسیسات زیرزمینی نطنز در حملات اسرائیل آسیب دیده‌اند.<ref>{{Cite web |date=2025-06-17 |title=UN nuclear watchdog says Iran’s underground Natanz site hit during Israel strikes |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/un-nuclear-watchdog-says-irans-underground-natanz-site-hit-during-israel-strikes/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US |agency=AFP}}</ref> جت‌های اسرائیلی لانچرهای موشکی ایران در غرب این کشور را هدف قرار دادند.<ref>{{Cite web |title=Israeli jets complete wave of airstrikes on Iranian missile launchers, says IDF |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-jets-complete-wave-of-airstrikes-on-iranian-missile-launchers-says-idf/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> ارتش ایران ادعا کرد که ۱۸ «هواپیمای متخاصم» از جمله یک پهپاد جاسوسی را ساقط کرده است. اسرائیل این ادعاها را رد کرد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran claims to shoot down 28 ‘hostile aircraft’ |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781886 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در ایران == مقامات بهداشتی ایران گزارش دادند که ۲۲۴ نفر کشته شده‌اند و افزودند که اکثریت قربانیان غیرنظامی بودند.<ref name="Civilian casualties"/><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=78 people have been killed in Israel's attacks on Iran: UN ambassador |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773277 |url-status=live |archive-url=https://archive.fo/nAE1Y |archive-date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025 |work=[[Al Jazeera]]}}</ref> [[مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران]] مستقر در آمریکا گزارش داد که ۴۰۸ نفر کشته شده‌اند، از جمله ۹۲ نظامی، ۱۹۹ غیرنظامی و ۱۱۷ نفر با هویت نامعلوم.<ref name="hrana_casualties"/> [[نیروهای دفاعی اسرائیل|ارتش اسرائیل]] اعلام کرد که [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]]، سرلشکر [[محمد باقری]] در این حملات کشته شده است. در ابتدا این ادعا از سوی رسانه دولتی [[ایرنا]] تکذیب شد،<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=باقری آسیبی ندیده است: ایرنا|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771136|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> اما از سوی [[خبرگزاری فارس]] تأیید گردید.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=گزارش: رئیس ستاد کل ارتش ایران باقری در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/report-irans-military-chief-bagheri-killed-in-israeli-strike/|access-date=2025-06-13|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> در همین حال، رسانه دولتی ایران از کشته شدن [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه]] [[حسین سلامی]] خبر داد،<ref>{{Cite web|title=رسانه دولتی ایران: فرمانده سپاه پاسداران حسین سلامی در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/irans-revolutionary-guard-commander-hossein-salami-killed-in-israeli-strike-says-iranian-state-media/|access-date=13 ژوئن 2025|website=تایمز آو اسرائیل|language=en-US}}</ref> که این خبر بعداً از سوی سپاه پاسداران نیز تأیید شد.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=سپاه: با وجود کشته شدن فرمانده‌مان آماده پاسخ هستیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771264|website=الجزیره}}</ref> همچنین گزارش شد که [[غلامعلی رشید]]، فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا|قرارگاه مرکزی خاتم الانبیا]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس دانشگاه آزاد به شهادت رسید|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/4187786-کدام-فرماندهان-بلندپایه-سپاه-در-حمله-اسرائیل-به-شهادت-رسیدند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> نیز کشته شده است.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=رسانه‌های دولتی: فرمانده ارشد سپاه در حمله اسرائیل کشته شد|url=https://www.iranintl.com/en/202506132436|access-date=13 ژوئن 2025|website=ایران اینترنشنال|language=en}}</ref> به گزارش رسانه‌های دولتی ایران، دانشمندان هسته‌ای [[فریدون عباسی]]، رئیس سابق [[سازمان انرژی اتمی ایران]] و [[محمدمهدی طهرانچی]] رئیس [[دانشگاه آزاد اسلامی|دانشگاه آزاد]] نیز کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=دو دانشمند هسته‌ای ایران در حملات کشته شدند: تسنیم|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771100|website=الجزیره انگلیسی}}</ref> [[خبرگزاری تسنیم]] در ادامه اعلام کرد که چهار دانشمند دیگر نیز به نام‌های [[عبدالحمید مینوچهر]]، [[احمدرضا ذوالفقاری]]، [[سید امیرحسین فقهی]] و [[اکبر مطلبی‌زاده]] کشته شده‌اند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=ایران: شش دانشمند هسته‌ای در حملات کشته شدند|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771459|website=الجزیره}}</ref> طبق گزارش رسانه‌های داخلی ایران، غیرنظامیان از جمله زنان و کودکان نیز در میان کشته‌شدگان هستند.<ref name="WashingtonPost20250612">{{Cite news|last1=Chen|first1=Janice Kai|last2=Rom|first2=Alon|last3=Vinall|first3=Frances|last4=DeYoung|first4=Karen|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|last9=Ovalle|first9=David|date=13 ژوئن 2025|title=به‌روزرسانی زنده: حمله اسرائیل به ایران؛ فرمانده سپاه در تهران کشته شد|url=https://www.washingtonpost.com/world/2025/06/12/israel-attacks-iran-tehran-explosions/|access-date=13 ژوئن 2025|newspaper=واشینگتن پست|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> خبرگزاری تسنیم بعداً گزارش داد که بیش از ۵۰ نفر در منطقه شمالی [[تجریش]] تهران مجروح شدند، که از این تعداد ۳۵ نفر زن و کودک بودند و به بیمارستان چمران منتقل شدند.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=گزارش: اکثراً زنان و کودکان در میان ۵۰ مجروح حمله اسرائیل|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771379|website=الجزیره}}</ref> {| class="wikitable" ! نام ! سمت |- | [[محمد باقری]] || [[رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|رئیس ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[حسین سلامی]]|| [[فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|فرمانده کل سپاه پاسداران]] |- | [[غلامعلی رشید]]|| فرمانده [[قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا]] |- | [[امیرعلی حاجی‌زاده]] || فرمانده [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[محمد کاظمی]]<ref name="isna2">[https://www.isna.ir/news/1404032516753/رئیس-سازمان-اطلاعات-سپاه-به-شهادت-رسید رئیس سازمان اطلاعات سپاه به شهادت رسید] ایسنا</ref>|| فرمانده [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- |[[حسن محقق]]<ref name="isna2"/>|| جانشین [[سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سازمان اطلاعات سپاه پاسداران]] |- | [[محسن باقری]]<ref name="isna2"/> || نظامی اطلاعات سپاه پاسداران |- | [[مهدی ربانی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=ابراز همدردی استاندار اصفهان با خانواده سردار شهید ربانی |نشانی=https://farsnews.ir/esfahansabz/1749835445819837161/ابراز-همدردی-استاندار-اصفهان-با-خانواده-سردار-شهید-ربانی |خبرگزاری=[[خبرگزاری فارس]] |تاریخ=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون عملیات [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[غلامرضا محرابی]]<ref>{{یادکرد خبر |عنوان=محرابی، معاون اطلاعات ستادکل نیروهای مسلح و سردار مهدی ربانی معاون عملیات ستادکل نیروهای مسلح به شهادت رسیدند |نشانی=https://www.entekhab.ir/fa/news/871348/محرابی-معاون-اطلاعات-ستادکل-نیروهای-مسلح-و-سردار-مهدی-ربانی-معاون-عملیات-ستادکل-نیروهای-مسلح-به-شهادت-رسیدند |خبرگزاری=[[انتخاب (وبگاه)|انتخاب]] |تاریخ=۲۴ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || معاون اطلاعات و امنیت [[ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران|ستاد کل نیروهای مسلح]] |- | [[داوود شیخیان]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی= https://www.asriran.com/fa/news/1068409/شهادت-فرمانده-پدافند-هوایی-هوافضای-سپاه-در-حملات-اسرائیل |عنوان=شهادت فرمانده پدافند هوایی هوافضای سپاه در حملات اسرائیل|ناشر = [[عصر ایران]]|تاریخ = ۲۳ خرداد ۱۴۰۴|تاریخ بازبینی=۲۳ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> || فرمانده پدافند هوایی [[نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|نیروی هوافضای سپاه پاسداران]] |- |[[خسرو حسنی]]<ref>[https://nournews.ir/fa/news/228458/شهادت-سردار-خسرو-حسنی-جانشین-اطلاعات-نیروی-هوافضای-سپاه-در-جریان-حمله-تروریستی-اسراییل شهادت سردار خسرو حسنی جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه] نور نیوز</ref>|| جانشین اطلاعات نیروی هوافضای سپاه |- |محمود باقری<ref name="isna1">[https://www.isna.ir/news/1404032516379/شهادت-تعدادی-از-فرماندهان-نیروی-هوافضای-سپاه-در-حمله-سحرگاه-۲۳ شهادت تعدادی از فرماندهان نیروی هوافضای سپاه در حمله سحرگاه ۲۳ خرداد اسرائیل] ایسنا</ref> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمدباقر طاهرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |منصور صفرپور<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |مسعود طیب<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | جواد جورسرا<ref name="isna1"/> || نظامی نیروی هوافضای سپاه |- |محمد آقاجعفر<ref name="isna1"/>|| نظامی نیروی هوافضای سپاه |- | [[فریدون عباسی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای، سردار اسبق نظامی و نماینده مجلس |- | [[محمدمهدی طهرانچی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[عبدالحمید مینوچهر]]<ref name=":71">{{یادکرد وب|عنوان= معاون پیشین سازمان انرژی اتمی به شهادت رسید|نشانی= https://www.isna.ir/news/1404032314902/معاون-پیشین-سازمان-انرژی-اتمی-به-شهادت-رسید |وبگاه=ایسنا|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[احمدرضا ذوالفقاری]]<ref name=":61"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سید امیرحسین فقهی]]<ref name=":61">{{یادکرد وب|عنوان= تصویر ۲ دانشمند هسته ای کشورمان که دیشب توسط اسرائیل ترور شدند|نشانی= https://hamshahrionline.ir/xb7BP |وبگاه=همشهری|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref name=":71"/> || دانشمند هسته‌ای |- |[[اکبر مطلبی‌زاده]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/cpqer7824z7o |عنوان = از باغ دماوند تا دو چهره باقی‌مانده از طرح آماد؛ اسرائیل کدام «دانشمندان هسته‌ای» ایران را هدف گرفت؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> ||دانشمند هسته‌ای |- | [[علی بکایی کریمی]]<ref name="mehr1">[https://www.mehrnews.com/news/6499908/شعله-جان-دانشمندان-هسته-ای-چراغ-راه-آینده-علم-و-فناوری-ایران شعله جان دانشمندان هسته‌ای چراغ راه آینده علم و فناوری ایران] خبرگزاری مهر</ref> || دانشمند هسته‌ای |- | [[منصور عسگری]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- | [[سعید برجی]]<ref name="mehr1"/> || دانشمند هسته‌ای |- |علی باکویی<ref>{{یادکرد وب|عنوان=دانشمند هسته‌ای اهل مازندران به شهادت رسید|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1068887/دانشمند-هسته‌ای-اهل-مازندران-به-شهادت-رسید|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۴/۰۳/۲۵–۱۳:۴۹|بازبینی=2025-06-15|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> |دانشمند هسته‌ای |} === دیگر کشته‌شدگان === در جریان حملات اسرائیل به اهدافی در داخل ایران که از بامداد جمعه ۲۳ خرداد شروع شد، شماری از شهروندان غیرنظامی ایران کشته شدند. علی هاتفی، عضو [[حزب ندای ایرانیان]]، پرنیا عباسی، شاعر، همراه با اعضای خانواده‌اش، امیرعلی امینی، تکواندوکار نوجوان، سینا سلیمانی، فعال بازار بورس، فرشته باقری، روزنامه‌نگار و فرزند [[محمد باقری]]، رئیسِ کشته‌شدهٔ ستاد کل نیروهای مسلح، مهدی پولادوند، سوارکار و سه عضو خانواده‌اش، دختر مسعود شمس‌بخش، قائم‌مقام [[وزیر علوم ایران]]، پارسا منصور، بازیکن [[پدل (ورزش)|پدل]]، نیلوفر قلعه‌وند، مربی [[پیلاتس]] و همسر مهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، از جمله افراد غیرنظامی هستند که در حملات اسرائیل کشته شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.bbc.com/persian/articles/ckg4m7jjg21o |عنوان = برخی از غیرنظامیان کشته‌شده در حملات اسرائیل به ایران چه کسانی هستند؟| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید = ۱۴ ژوئن ۲۰۲۵}}</ref> در [[نارمک|محله نارمک]] تهران، دست‌کم پنج غیرنظامی جان خود را از دست دادند.<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=اسرائیل چند شهر ایران از جمله تهران را بمباران کرد؛ چند فرماندهٔ سپاه کشته شدند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/isarel-iran-attacks-iran-facilities/33441705.html|وبگاه=رادیو فردا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> همچنین به گزارش خبرگزاری [[ایلنا]] در حمله به [[شهرک شهید چمران (تهران)|شهرک شهید چمران]] در حوالی [[میدان نوبنیاد]]، بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند که ۳۵ تن از آنان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=انتقال ۵۰ مجروح حملات اسرائیل به بیمارستان شهید چمران/ ۳۵ نفر از مجروحان زن و کودک هستند|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/1650316-انتقال-مجروح-حملات-اسرائیل-به-بیمارستان-شهید-چمران-نفر-از-مجروحان-زن-کودک-هستند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> به گزارش خبرگزاری ایرنا، در [[گذرگاه مرزی خسروی|مرز خسروی]] کرمانشاه ساختمان‌های غیرنظامی بهزیستی و ستاد اربعین هدف قرار گرفت که یک کشته و ۲۴ زخمی برجای گذاشت<ref>{{یادکرد وب|عنوان=فیلم {{!}} حملات رژیم صهیونیستی در قصرشیرین یک شهید و ۲۴ مجروح برجای گذاشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/85861004/حملات-رژیم-صهیونیستی-در-قصرشیرین-یک-شهید-و-۲۴-مجروح-برجای-گذاشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=استاندار کرمانشاه: مرز خسروی آمادگی استقبال از زائران اربعین را دارد|نشانی=https://www.irna.ir/news/85859971/استاندار-کرمانشاه-مرز-خسروی-آمادگی-استقبال-از-زائران-اربعین|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2025-06-12|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa|نام خانوادگی=910}}</ref> و در تبریز نیز مدیرکل مدیریت بحران استان از جان‌باختن دو نفر و مجروح شدن شش نفر در پی حملات اسرائیل خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۲ شهید و ۶ مجروح در پی حملات رژیم صهیونیستی به تبریز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1404032314811/۲-شهید-و-۶-مجروح-در-پی-حملات-رژیم-صهیونیستی-به-تبریز|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> == حملات توسط ایران == === ۱۳ ژوئن === در ۱۳ ژوئن، پس‌از حملات اسرائیل، ایران قول «پاسخی سخت» علیه اسرائیل را داد. این کشور اعلام کرد که قصد دارد به نیروهای اسرائیلی و آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در سراسر خاورمیانه حمله کند. ایالات متحده بعداً برخی از سربازان خود را در عراق تخلیه کرد و همچنین اجازه تخلیه اعضای خانواده سربازان آمریکایی در سراسر منطقه را صادر کرد.<ref name="Lubell3">{{Cite news|last1=Lubell|first1=Maayan|last2=Hafezi|first2=Parisa|last3=Holland|first3=Steve|date=13 June 2025|title=Iran fires missiles at Israel in response to attacks|url=https://www.reuters.com/world/middle-east/israel-says-it-strikes-iran-amid-nuclear-tensions-2025-06-13/|access-date=13 June 2025|work=Reuters|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|last1=Strobel|first1=Warren P.|last2=Hudson|first2=John|last3=DeYoung|first3=Karen|last4=Shih|first4=Gerry|last5=Balousha|first5=Hazem|last6=Bisset|first6=Victoria|last7=Ledur|first7=Júlia|last8=Shapiro|first8=Leslie|date=12 June 2025|title=Israel strikes Iran, as Trump officials say no U.S. military support|url=https://www.washingtonpost.com/national-security/2025/06/12/iran-israel-nuclear-us-trump/|access-date=|newspaper=[[The Washington Post]]|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> به گفته سرتیپ [[افی دفرین]] از [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] (IDF)، ایران در اولین اقدام تلافی‌جویانه خود، صبح امروز بیش از ۱۰۰ پهپاد شاهد را به سمت اسرائیل پرتاب کرد.<ref name="CNNLive20250612">{{Cite news|last1=Liebermann|first1=Oren|last2=Diamond|first2=Jeremy|last3=Regan|first3=Helen|last4=Gan|first4=Nectar|last5=Lau|first5=Chris|last6=Izso|first6=Lauren|last7=Michaelis|first7=Tamar|last8=Blackburn|first8=Piper Hudspeth|last9=Atwood|first9=Kylie|date=13 June 2025|title=Israel strikes Iran nuclear sites and military leadership as Middle East braces for retaliation|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl|access-date=13 June 2025|language=en|work=CNN|last10=Treene|first10=Alayna|last11=Mogul|first11=Rhea}}</ref><ref>{{Cite news|date=13 June 2025|title=Iran launches 100 drones on Israel: Army spokesman|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771470|work=Al Jazeera English}}</ref> آژیر خطر در [[امان]]، پایتخت اردن، به صدا درآمد.<ref>{{Cite web|last1=Horovitz|first1=Michael|last2=Magid|first2=Jacob|date=13 June 2025|title=Over 100 drones launched by Iran; air force begins shooting them down outside Israel's borders|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> برخی از این پهپادها توسط [[نیروی هوایی سلطنتی اردن]] بر فراز حریم هوایی اردن و برخی دیگر توسط نیروی هوایی اسرائیل بر فراز عربستان سعودی و سوریه رهگیری شدند.<ref name="AlJazeeraLive20250613">{{cite news|date=13 June 2025|title=LIVE: Israel launches 'major strike' on Iran's military, nuclear sites|url=https://www.aljazeera.com/amp/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions|access-date=13 June 2025|work=Al Jazeera English}}</ref> پس‌از مدتی، منابع مختلف اسرائیلی اعلام کردند که دستور پناه گرفتن غیرنظامیان اسرائیلی لغو شده است، که نشان از رهگیری اکثر پهپادها است.<ref name="Lubell3"/> [[جنبش حوثی‌ها|حوثی‌ها]] نیز یک موشک بالستیک از یمن به‌سمت [[اورشلیم]] شلیک کردند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Ballistic missile from Yemen triggers sirens in Jerusalem and West Bank|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ballistic-missile-from-yemen-triggers-sirens-in-jerusalem-and-west-bank/|website=The Times of Israel}}</ref> که در [[الخلیل]]، کرانه باختری فرود آمد و پنج فلسطینی را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israel says missile launched from Yemen fell in Hebron; at least 5 Palestinians hurt|url=https://www.straitstimes.com/world/middle-east/israel-says-missile-launched-from-yemen-fell-in-hebron-at-least-5-palestinians-hurt|work=The Straits Times}}</ref> [[پرونده:Civil_defense_siren_and_missile_explosions_sounds.ogg|بندانگشتی|صدای آژیر و انفجار موشک، ضبط‌شده در مرکز اسرائیل، ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۱:۱۵]] حدود ساعت ۹ شب به وقت محلی - ده دقیقه قبل‌از پرتاب ده‌ها موشک توسط ایران به اسرائیل - به شهروندان اسرائیلی هشدارهای تلفنی در مورد حمله قریب‌الوقوع داده شد. ارتش اسرائیل تخمین زد که کمتر از ۱۰۰ موشک بالستیک در جریان این حمله شلیک شده است، اگرچه خبرگزاری دولتی ایران، [[ایرنا]]، گزارش داد که «صدها موشک شلیک شده است». به شهروندان اجازه داده شد حدود ساعت ۱۰:۱۰ پناهگاه‌های خود را ترک کنند.<ref name="TimesOfIsrael20250613">{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|date=13 June 2025|title=Iran fires barrages of ballistic missiles at Israel, killing 3 people and wounding dozens|url=https://www.timesofisrael.com/iran-launches-barrages-of-ballistic-missiles-at-israel-hits-buildings-in-countrys-center/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ایران نام عملیات ضدحمله خود را «'''وعده صادق ۳'''» گذاشت و اعلام کرد که به ده‌ها هدف، ازجمله اماکن نظامی و پایگاه‌های هوایی، حمله کرده است.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Iran says it has attacked "dozens of targets, military centers and air bases" in Israel|url=https://www.cnn.com/world/live-news/israel-iran-strikes-news-06-12-25-hnk-intl#cmbv61tqu001v3b6t15hlvvr6|access-date=13 June 2025|website=CNN|language=en}}</ref> چندین اصابت در مرکز اسرائیل، ازجمله ساختمان‌هایی در تل‌آویو، گزارش شده است و تصاویر ویدئویی نشان می‌دهد که ظاهراً یک اصابت مستقیم به مقر نظامی [[کیریا]] در نزدیکی [[جاده بگین]] رخ داده است.<ref>{{Cite news|date=14 June 2025|title=See moment projectile strikes near key military facility in Tel Aviv|url=https://edition.cnn.com/2025/06/14/world/video/missile-strike-kirya-israel-military-digvid|newspaper=[[CNN]]|language=en}}</ref> همچنین تکه‌ای از یک موشک رهگیری شده خساراتی را در شمال اسرائیل به بار آورد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[ستاره داوود سرخ]] (MDA) گزارش داد که حداقل ۶۳ اسرائیلی زخمی شده‌اند - یک نفر به‌شدت مجروح، یک نفر به‌طور جدی، هشت نفر خفیف و بقیه به‌طور سطحی مجروح شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=MDA says 63 hurt, including one critically in Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/mda-says-63-hurt-including-one-critically-in-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> یک زن غیرنظامی که به‌شدت مجروح شده بود، بعداً بر اثر شدت جراحات جان باخت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Woman critically hurt in Iranian missile attack dies from wounds|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-14-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> هفت سرباز در میان مجروحان بودند که جراحات سطحی برداشتند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=7 soldiers lightly injured by ballistic missile impact in central Israel last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/7-soldiers-lightly-injured-by-ballistic-missile-impact-in-central-israel-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> [[سازمان آتش‌نشانی و امداد اسرائیل]] دو نفر را از ساختمانی که در تل‌آویو مورد اصابت قرار گرفته بود، نجات داد.<ref>{{Cite web|date=13 June 2025|title=Israelis told they can leave shelters, but to remain nearby after second Iran missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-13-2025/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همین حال، [[فرماندهی جبهه داخلی اسرائیل|فرماندهی جبهه داخلی]] ارتش اسرائیل یک غیرنظامی دیگر را از ساختمانی در شهر نجات داد.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> [[الجزیره (شبکه خبری)|شبکه تلویزیونی الجزیره]]، حملات موشکی ایران به تل‌آویو را به‌صورت زنده و مستقیم پوشش داد که گزارش مستقیم این شبکه، اصابت چند موشک به اماکن مسکونی و نظامی در شهر تل‌آویو و رهگیری و انهدام برخی از موشک‌ها توسط سیستم دفاعی اسرائیل را نشان می‌دادند.<ref>[https://www.aljazeera.net/news/2025/6/13/دمار-غير-مسبوق-و21-مصابا-ما-الذي-نعرفه-من دمار غیر مسبوق قتیلة و70 مصابا.. ما الذی تعرفه عن هجوم إیران علی إسرائیل؟]، الجزیره</ref> === ۱۴ ژوئن === در ۱۴ ژوئن، حدود ساعت ۱ بامداد،<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> به گفته [[سخنگوی ارتش اسرائیل]]، ایران رگبار دیگری متشکل از ده‌ها موشک شلیک کرد که بیشتر آنها رهگیری و منهدم شدند.<ref>{{Cite web|title=IDF: Dozens of rockets fired by Iran in previous barrage, some of them downed|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-dozens-of-rockets-fired-by-iran-in-previous-barrage-some-of-them-downed/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در این حمله هفت نفر زخمی شدند که جراحت یکی از آنها خفیف است.<ref>{{Cite web|title=Reports say seven hurt, including one mildly, in latest Iranian missile barrage|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/reports-say-five-hurt-including-one-mildly-in-latest-iranian-missile-barrage/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> دو نفر از کارکنان آمبولانس MDA پس‌از برخورد ترکش به [[بخش مراقبت‌های ویژه]]، بر اثر شکستگی شیشه به‌طور سطحی مجروح شدند.<ref>{{Cite web|title=Two medics lightly hurt after ambulance hit by shrapnel in Iranian missile attack|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/two-medics-lightly-hurt-after-ambulance-hit-by-shrapnel-in-iranian-missile-attack/|access-date=13 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> سه رگبار متشکل از موشک‌های دیگر نیز به‌سمت اسرائیل شلیک شد، که در اثر اولی آژیر خطر در شمال اسرائیل و در اثر دومی آژیر خطر در سراسر کشور به صدا درآمد. در جریان رگبارهای بعدی، ساختمانی در [[ریشون لتسیون]] مستقیماً مورد اصابت موشک قرار گرفت و ۱۹ نفر زخمی شدند، ازجمله دو نفری که بعداً جان باختند.<ref name="TimesOfIsrael20250613"/> یک نوزاد سه‌ماهه که به‌طور سطحی مجروح شده بود، از زیر آوار نجات یافت.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Israelis describe fear and chaos as Iranian missiles slam into central Israel homes|url=https://www.timesofisrael.com/israelis-describe-fear-and-chaos-as-iranian-missiles-slam-into-central-israel-homes/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> ارتش اسرائیل بعداً اعلام کرد که ایران از شب ۱۳ ژوئن ۲۰۰ موشک بالستیک شلیک کرده است که حدود ۲۵٪ آنها به مناطق باز اصابت کرده‌اند. این ارتش تأکید کرد که «تعداد کمی» از موشک‌ها از پدافند هوایی عبور کرده و به مناطق مسکونی در تل‌آویو، [[رمت گن]] و ریشون لتسیون برخورد کرده و تلفاتی به بار آورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Iran fired some 200 ballistic missiles at Israel in several barrages since last night, IDF says|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/iran-fired-some-200-ballistic-missiles-at-israel-in-several-barrages-since-last-night-idf-says/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> در همان شب، ایران رگبار دیگری از موشک‌ها را به‌سمت شمال اسرائیل شلیک کرد که منجر به کشته شدن پنج نفر و زخمی شدن حداقل ۲۳ نفر دیگر شد. فرماندهی جبهه داخلی ساعت ۱۱ شب هشدارهای تلفنی را اعلام کرد و ساعت ۱۱:۴۵ به شهروندان دستور داده شد تا پناهگاه‌ها را ترک کنند.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Five killed near Haifa as Iranian missile barrage targets northern Israel|url=https://www.timesofisrael.com/three-killed-near-haifa-as-iranian-missile-barrage-targets-northern-israel/|access-date=15 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> همچنین یک موشک بالستیک به یک خانه دو طبقه در [[طمره]] برخورد کرد که یک زن را کشت و ۱۴ نفر دیگر را زخمی کرد.<ref>{{Cite web|last=Fabian|first=Emanuel|title=Woman killed, 13 people hurt, after Iranian missile hits home in Tamra, near Haifa|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/one-killed-13-hurt-after-iranian-missile-hits-home-in-tamra/|access-date=14 June 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> چهار عضو یک خانواده، ازجمله یک زن و دو دخترش، در یک حمله موشکی جداگانه کشته شدند.<ref name="fivekilled2">{{Cite web|date=14 June 2025|title=Five Israelis, including mother and two daughters, killed in barrage on North|url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857714|access-date=14 June 2025|website=The Jerusalem Post|language=en}}</ref> همچنین آتش‌سوزی در نزدیکی [[گروه بازان|پالایشگاه نفت بازان]] در [[حیفا]] رخ داد که در آن لوله‌ها و خطوط انتقال آسیب دیدند و سه نفر بر اثر خفگی ناشی از دود آتش حمله موشکی کشته شدند.<ref>{{Cite web|title=Oil depot Tehran and Haifa oil refinery targeted in attacks|url=https://www.bbc.com/news/live/c93ydeqyq71t?post=asset%3Ac7ea3d5f-aed8-49a4-8df5-f3ce98ecaddd#post|access-date=14 June 2025|website=BBC News|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite news|date=15 June 2025|title=Iranian missile attacks damage Haifa oil refinery and Rehovot university buildings|url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-attacks-damage-haifa-oil-refinery-and-rehovot-university-buildings/|access-date=15 June 2025|work=The Times of Israel}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|last=Glickman|first=Eitan|date=16 June 2025|title=3 killed in Iranian missile strike on Haifa were at Bazan oil refinery compound|url=https://www.ynetnews.com/article/sko2q36qex|access-date=16 June 2025|work=Ynetnews|language=en}}</ref> === ۱۵ ژوئن === صبح روز ۱۵ ژوئن، ایران و حوثی‌های یمن به‌طور همزمان موشک‌های بالستیک پرتاب کردند که به برخوردهایی در ساختمان‌هایی در [[بت یام]]، [[رخووت]]، یک مرکز خرید در کریات عکرون و تل‌آویو منجر شد.<ref>{{Cite web |title=Initial reports indicate impacts in Bat Yam, Rehovot, Ramat Gan from Iran missiles |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/initial-reports-indicate-impacts-in-bat-yam-rehovot-ramat-gan-from-iran-missiles/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> حملات هوایی در بت یام منجر به کشته شدن ۹ نفر، از جمله سه کودک ۸، ۱۰ و ۱۸ ساله، و مفقود شدن یک نفر شد. به گفته شهردار تسویکا بروت، ۶۱ ساختمان آسیب دید.<ref name="TOI15">{{cite web |date=15 June 2025 |title=9 dead, including 3 children, in Iranian missile strike on Bat Yam apartment building |url=https://www.timesofisrael.com/6-dead-including-2-children-in-iranian-missile-strike-on-bat-yam-apartment-building/ |work=The Times of Israel}}</ref> بر اساس گزارش سازمان امداد و درمان اسرائیل (MDA)، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند که چندین نفر از آن‌ها در وضعیت وخیم بودند.<ref>{{Cite web |title=Death toll in Iranian missile impact on Bat Yam building rises to 3 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/death-toll-in-iranian-missile-impact-on-bat-yam-building-rises-to-3/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |title=Some 200 injured in overnight missile strikes – MDA |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/some-200-injured-in-overnight-missile-strikes-mda/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> پنج نفر از غیرنظامیان کشته‌شده در بت یام اتباع اوکراینی بودند.<ref name="CNNLive20250615"/> اسرائیل بعداً اعلام کرد که اکثر موشک‌ها را رهگیری کرده و باقی‌مانده‌ها نتوانستند وارد خاک اسرائیل شوند.<ref name="MissileBatch">{{cite news |date=15 June 2025 |title=Israel says Iran missiles intercepted; Tehran says car bombs detonated |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777146 |accessdate=15 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[مؤسسه علوم وایزمن]]، یک مرکز تحقیقات علمی پسادکتری در رخووت، توسط ایران مورد اصابت قرار گرفت.<ref>{{Cite news |last1=Fassihi |first1=Farnaz |last2=Odenheimer |first2=Natan |last3=Regalado |first3=Francesca |last4=Rasgon |first4=Adam |date=14 June 2025 |title=Israel Bombards Tehran, Setting Oil Facilities Ablaze |url=https://www.nytimes.com/live/2025/06/14/world/israel-iran-news |access-date=15 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> وزارت دفاع اسرائیل گزارش داد که مرکز اسرائیل از سوی یمن مورد حمله موشکی قرار گرفته است، که بعداً توسط حوثی‌ها تأیید شد. آن‌ها اعلام کردند که با هماهنگی ارتش ایران از تعدادی موشک بالستیک فلسطین ۲ استفاده کرده‌اند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Houthis claim missile attack on central Israel |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776067 |website=Al Jazeera English}}</ref> آلمان هشدار داد که ایران ممکن است جوامع یهودی یا اسرائیلی در آلمان را هدف قرار دهد و متعاقباً امنیت اطراف مؤسسات مرتبط را افزایش داد.<ref>{{Cite web |title=No reports of impacts in latest Iranian missile attack; 11 dead, 200 injured in previous barrages |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-15-2025/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> آوار موشک‌های ایرانی همچنین به دو مکان در [[کرانه باختری]] اصابت کرد. حدود ساعت ۱۱:۲۰ صبح، یک موشک کلاس [[شهاب (موشک)|شهاب]] در [[البیره]]، چند متر دورتر از خانه [[محمود عباس]]، رئیس [[تشکیلات خودگردان فلسطین]]، باعث آتش‌سوزی روی پشت‌بام شد. حدود ۹۰ دقیقه بعد، سه کودک در اثر شیشه‌های شکسته ناشی از آوار یک موشک رهگیری‌شده بر فراز مرکز اسرائیل، در نزدیکی [[سعیر (شهر)|سعیر]] زخمی شدند.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iran missile debris hits Palestinian West Bank city near Abbas home |url=https://www.jpost.com/israel-news/defense-news/article-857844 |access-date=16 June 2025 |website=The Jerusalem Post |language=en}}</ref> در ادامه روز، ایران چندین موشک بالستیک به سوی اسرائیل شلیک کرد،<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=IDF says Iran only fired 'several' ballistic missiles in most recent attack |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-says-iran-only-fired-several-ballistic-missiles-in-most-recent-attack/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> اما هیچ برخورد یا تلفاتی گزارش نشد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=No reports of impacts in latest barrage; Israelis given all-clear |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/no-reports-of-impacts-in-latest-barrage-israelis-given-all-clear/ |access-date=15 June 2025 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> ایران بعداً موشکی به منطقه‌ای در [[قیساریه دریایی|قیساریه]]، نزدیک خانه خانوادگی نتانیاهو، شلیک کرد. نیروی دفاعی اسرائیل اعلام کرد که موشک‌ها رهگیری شده‌اند و حداقل ۵۰ راکت سرنگون شده است.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran airstrike targets Netanyahu's residence in Israel |url=https://www.middleeastmonitor.com/20250616-iran-airstrike-targets-netanyahus-residence-in-israel/ |access-date= |website=[[Middle East Monitor]] |language=en-GB}}</ref> در عصر همان روز، ایران چندین موج موشکی به سوی اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن هفت نفر در حیفا و یک نفر در [[کریات گت]] شد و همچنین باعث آتش‌سوزی و خسارت به اموال گردید. ۹ نفر دیگر به دلیل [[حمله عصبی|حملات پانیک]] تحت درمان قرار گرفتند.<ref>{{Cite news |last1=Fabian |first1=Emanuel |last2=Yohanan |first2=Nurit |date=15 June 2025 |title=Iranian missile barrage sparks fires in Haifa, Kiryat Gat; eight people hurt |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missile-barrage-sparks-fires-in-haifa-kiryat-gat-eight-people-hurt/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> === ۱۶ ژوئن === در ۱۶ ژوئن، ایران موج دیگری از موشک‌ها را به سوی اسرائیل شلیک کرد. گزارش شد که قطعات موشک‌ها به سفارت آمریکا در تل‌آویو آسیب رسانده است. یک مدرسه در تل‌آویو و خانه‌هایی در بنئی براک، حیفا و پتاه تیکوا مورد اصابت قرار گرفتند.<ref>{{Cite web |date=16 June 2025 |title=Iran renews missile attacks on Israel, killing 4 and wounding dozens |url=https://apnews.com/article/israel-iran-missile-attacks-nuclear-news-06-16-2025-c98074e62ce5afd4c3f6d33edaffa069 |access-date=16 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025 |title=מטח קטלני מאיראן והרס עצום: 5 נהרגו בפ"ת ובני ברק, לכודים בחיפה ועשרות נפגעים |url=https://www.ynet.co.il/news/blogs/article/ryrhphnqex |access-date=16 June 2025 |work=Ynet |language=he}}</ref><ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iran strikes Tel Aviv and Haifa as Israel conflict enters fourth day |url=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/16/israel-iran-conflict-tel-aviv-haifa-missile-strike |access-date=16 June 2025 |work=The Guardian |language=en-GB |issn=0261-3077}}</ref> هشت غیرنظامی کشته شدند و بیش از ۹۰ نفر زخمی شدند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025">{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Live blog June 16 |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog-june-16-2025/ |work=[[Times of Israel]]}}</ref><ref name="EightDead">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Death toll in Israel rises to 8: Report |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778586 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل گزارش داد که ۲۸۷ نفر در طول شب بستری شده‌اند.<ref name="toi-liveblog-june-16-2025"/> یک فرد مسن در زیر آوار در [[بت یام]] مرده یافت شد.<ref>{{cite web |title=Body of elderly man pulled from rubble in Bnei Brak |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/body-of-elderly-man-pulled-from-rubble-in-bnei-brak/ |website=The Times of Israel}}</ref> Haifa's oil refinery was among the targets.<ref>{{cite web |date=16 June 2025 |title=Iranian strike forces partial shutdown of Haifa oil refinery |url=https://www.wsj.com/livecoverage/israel-iran-attack-news/card/iranian-strike-forces-partial-shutdown-of-haifa-oil-refinery-pyciDQF1lxUpCpE5CWsX |website=The Wall Street Journal}}</ref> پالایشگاه نفت حیفا از جمله اهداف بود. به گفته تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کویینسی برای سیاست‌گذاری مسئولانه، حملات موشکی متوالی ایران ممکن است دفاع اسرائیل را تضعیف کرده و درصد بیشتری از موشک‌ها نسبت به قبل موفق به عبور شده باشند.<ref name="Degradation">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel 'thought this was going to be easy' like 'bombing refugees in tents' |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778797 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> اسرائیل تا آن زمان ۲۴ کشته را تأیید کرد که اکثر آن‌ها خارج از پناهگاه‌های بمب بودند و ۳۵۰ موشک ایرانی را شمارش کرد که به‌صورت گروه‌های ۳۰ تا ۶۰ تایی پرتاب شده بودند.<ref name="ShelterDeaths">{{cite web |date=16 June 2025 |title=Israel says 24 killed in total in Iranian missile strikes |url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778924 |accessdate=16 June 2025 |website=Al Jazeera English}}</ref> سی‌ان‌ان گزارش داد که ایران اعلام کرده تا پایان انتقام‌جویی علیه اسرائیل با ایالات متحده مذاکره نخواهد کرد.<ref name="CNNLive20250616"/> یک پهپاد شلیک‌شده به سوی کنسولگری آمریکا در اربیل، عراق، رهگیری شد.<ref>{{cite web |title=Drone aimed at US consulate in Erbil downed - report |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/drone-aimed-at-us-consulate-in-erbil-downed-report/ |website=The Times of Israel}}</ref> ایران دوباره موشک‌های بالستیک به پتاه تیکوا شلیک کرد که منجر به کشته شدن ۴ نفر شد. یک نفر به شدت زخمی شد و ۱۴ نفر، از جمله دو کودک، دچار جراحات متوسط شدند. دو موشک همچنین به تل‌آویو اصابت کرد و تعدادی ساختمان را تخریب کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |date=16 June 2025 |title=8 killed, nearly 300 injured as Iranian ballistic missiles strike central Israel, Haifa |url=https://www.timesofisrael.com/8-killed-nearly-300-injured-as-iranian-ballistic-missiles-strike-central-israel-haifa/amp/ |website=[[Times of Israel]]}}</ref> === ۱۷ ژوئن === صبح ۱۷ ژوئن، ایران حدود ۲۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد که منجر به زخمی شدن خفیف پنج نفر شد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Iranian missiles impact central Israel in morning barrage, injuring 5 |url=https://www.timesofisrael.com/iranian-missiles-impact-central-israel-in-morning-barrage-injuring-5/ |access-date=2025-06-17 |website=The Times of Israel |language=en-US}}</ref> یِنت گزارش داد که یک موشک ایرانی به شهر [[هرتزلیا]] اصابت کرد و به یک ساختمان هشت طبقه آسیب رساند و یک اتوبوس خالی را به آتش کشید.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Bus in central Israel on fire after Israeli attack: Report |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780633 |website=Al Jazeera}}</ref> انفجارهایی در منطقه دان تل‌آویو و [[اورشلیم غربی]] شنیده شد.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Blasts over Jerusalem, Tel Aviv after Iran missile warning |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3780652 |website=Al Jazeera}}</ref> ''تایمز آو اسرائیل'' گزارش داد که اسرائیل در شب بین ۱۶ و ۱۷ ژوئن، ۳۰ پهپاد ایرانی را ساقط کرد.<ref>{{Cite web |last=Fabian |first=Emanuel |title=Around 30 drones shot down overnight, IDF says |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/around-30-drones-shot-down-overnight-idf-says/ |access-date=2025-06-17 |website=Times of Israel |language=en-US}}</ref> سپاه پاسداران ادعا کرد که یک مرکز اطلاعات نظامی و یک مرکز برنامه‌ریزی عملیات موساد در اسرائیل را هدف قرار داده است.<ref>{{Cite web |date=17 June 2025 |title=Iran's IRGC says it targeted Israeli army centre, Mossad operations hub |url=https://aje.io/gn5i1t?update=3781043 |website=Al Jazeera}}</ref> == تلفات در اسرائیل == === تلفات انسانی === در ۱۴ ژوئن، [[ستاره داوود سرخ]] گزارش داد که در حمله موشک بالستیکی ایران، ۶۳ نفر زخمی شدند—یک نفر در وضعیت وخیم، یک نفر در وضعیت جدی، و هشت نفر با جراحات متوسط، در حالی که بقیه جراحات جزئی داشتند. یک مورد فوتی تأیید شد. در تل‌آویو، تیم‌های نجات دو نفر را زنده از زیر آوار ساختمانی فروریخته بیرون کشیدند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel strikes Iran's nuclear sites and kills top generals. Iran retaliates with missile barrages |url=https://apnews.com/article/iran-explosions-israel-tehran-00234a06e5128a8aceb406b14029729 |access-date=14 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> بعداً در همان روز، [[والا!]] گزارش داد که سه اسرائیلی کشته و ۱۷۲ نفر زخمی شدند.<ref>{{cite web |date=14 June 2025 |title=שלושה הרוגים, 172 פצועים: תגובת הנגד האיראנית גובה מחיר כבד |url=https://news.walla.co.il/item/3757402 |work=Walla News |language=Hebrew}}</ref> سه غیرنظامی اردنی نیز زخمی شدند.<ref name="Aawsat20250614"/> در ۱۴ ژوئن، رسانه‌های محلی گزارش دادند که پنج اسرائیلی در سراسر شمال اسرائیل بر اثر موشک‌های ایرانی کشته شدند.<ref name="fivekilled"/> در ۱۵ ژوئن، گزارش شد که نه غیرنظامی اسرائیلی در حمله موشکی به بت یام در مرکز کشور کشته شدند، حدود ۲۰۰ نفر زخمی شدند و یک نفر مفقود باقی ماند. حمله به رخووت ۴۲ زخمی بر جای گذاشت.<ref name="TOI15"/> در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۵، پس از حملات موشک بالستیک ایران به حیفا و تل‌آویو، گزارش شد که تعداد کشته‌ها به هشت نفر رسیده و حدود ۱۰۰ نفر زخمی شدند.<ref>{{Cite news |date=16 June 2025 |title=Iranian Strikes Kill at Least 8 in Israel as Conflict Enters Fourth Day |url=https://www.nytimes.com/2025/06/16/world/middleeast/petah-tikva-israel-iran-missile-strike.html |access-date=16 June 2025 |work=The New York Times |language=en}}</ref> در همان روز، سی‌ان‌ان گزارش داد که تلفات در اسرائیل شامل ۲۴ نفر کشته و ۵۹۲ نفر زخمی است که ۱۰ نفر از آن‌ها در وضعیت جدی قرار دارند.<ref>{{cite web |last1=Yosef |first1=Eugenia |last2=Harvey |first2=Lex |last3=Yeung |first3=Jessie |last4=Radford |first4=Antoinette |last5=Edwards |first5=Christian |last6=Salem |first6=Mostafa |last7=Chowdhury |first7=Maureen |last8=Hammond |first8=Elise |last9=Sangal |first9=Aditi |date=17 June 2025 |title=June 16, 2025 - Israel-Iran conflict |url=https://edition.cnn.com/world/live-news/israel-iran-attack-strikes-news-06-16-25-intl-hnk |website=CNN World |access-date=17 June 2025}}</ref> === خسارات مادی === یک ساختمان مسکونی مدرن در مرکز تل‌آویو دچار خسارات جدی شد. آتش‌سوزی در چندین آپارتمان رخ داد و دود از ساختمان بلند شد. ساختمان مجاور نیز دچار خسارات خارجی قابل‌توجهی شد، از جمله پنجره‌های شکسته و فلزات خمیده آویزان از نمای ساختمان. در رمت گن، چندین خودرو سوخته و سه خانه به‌طور قابل‌مشاهده‌ای آسیب دیدند.<ref name="AlJazeera20250613">{{Cite web |title=Iran launches waves of missiles at Israel in response to attacks |url=https://www.aljazeera.com/news/2025/6/13/hundreds-of-missiles-launched-at-israel-as-iran-vows-retaliation |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> مجتمع وزارت دفاع اسرائیل در تل‌آویو به دلیل اصابت موشک ایرانی آسیب دید.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Israeli media silent on Iranian strike on Tel Aviv Defence Ministry complex |url=https://aje.io/sz649c?update=3774472 |access-date=14 June 2025 |website=Al Jazeera English |language=en}}</ref> به گفته مقامات شهری، نه ساختمان در رمت گن کاملاً تخریب شدند، در حالی که صدها ساختمان دیگر درجات مختلفی از خسارت را متحمل شدند. حدود ۱۰۰ نفر از ساکنان به دلیل بمباران موشکی از خانه‌های خود آواره شدند.<ref name="AlJazeera20250613"/> == پیامدها == [[خبرگزاری تسنیم]] گزارش داد که مقامات ایرانی پروازها در [[فرودگاه بین‌المللی امام خمینی]] را تعلیق کردند، هرچند که خود فرودگاه به‌طور مستقیم تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بود.<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=تعلیق پروازها در فرودگاه اصلی تهران|url=https://aje.io/auoxkc?update=3771004|website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/world/europe/after-israel-strikes-iran-airlines-divert-flights-airspace-closed-2025-06-13/|title=پس از حملات اسرائیل به ایران، شرکت‌های هواپیمایی مسیرها را تغییر می‌دهند و حریم هوایی بسته می‌شود|work=Reuters|date=13 ژوئن 2025}}</ref> به همین دلیل، پروازهای بازگشت [[حج]] از [[عربستان سعودی]] لغو شدند.<ref>{{cite news|url=https://www.irna.ir/amp/85860964/|title=پروازهای بازگشت حجاج تا اطلاع ثانوی لغو شد|work=IRNA}}</ref> پروازها از فرودگاه‌های اسرائیل نیز به حالت تعلیق درآمدند<ref>{{cite web|url=https://www.ynetnews.com/travel/article/bkiwamfmeg|title=حملات اسرائیل به ایران باعث زمین‌گیر شدن پروازها و سرگردانی هزاران اسرائیلی شد|work=Ynetnews|last1=Lifshitz-Klieger|first1=Iris}}</ref> و همچنین عراق<ref>{{Cite web|date=13 ژوئن 2025|title=عراق حریم هوایی خود را بست و پروازها در همه فرودگاه‌ها را متوقف کرد|url=https://english.alarabiya.net/News/middle-east/2025/06/13/iraq-closes-airspace-suspends-flights-at-all-airports-state-media|access-date=13 ژوئن 2025|website=al-Arabiya|language=en-US}}</ref> و اردن حریم هوایی خود را بستند.<ref>{{cite news|url=https://en.royanews.tv/news/60395|work=Roya News|title=بیانیه ارتش اردن پس از حمله «اسرائیل» به ایران|date=13 ژوئن 2025}}</ref> چین به شهروندان خود در ایران توصیه کرد که هوشیار باشند.<ref>{{Cite web|last=Chen|first=Alyssa|date=13 ژوئن 2025|title=سفارت چین به شهروندان خود در ایران هشدار داد که پس از حملات اسرائیل، هوشیار باشند|url=https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3314238/embassy-urges-chinese-iran-stay-alert-after-israeli-airstrikes-explosions|website=[[ساوت چاینا مورنینگ پست]]}}</ref> [[اداره پلیس نیویورک سیتی]] اعلام کرد که «نیروهای بیشتری» را برای تأمین امنیت سایت‌های یهودی و اسرائیلی در شهر نیویورک مستقر می‌کند.<ref>{{Cite web|title=افزایش تدابیر امنیتی در سایت‌های یهودی و اسرائیلی توسط NYPD پس از حملات ایران|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/nypd-steps-up-protection-of-jewish-israeli-sites-after-iran-strikes/|access-date=13 ژوئن 2025|website=The Times of Israel|language=en-US}}</ref> به دلیل وضعیت اضطراری در پی حمله اسرائیل به ایران، مقامات بستن آزادراه قم-اصفهان تا اطلاع ثانوی را اعلام کردند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مسدود شدن آزادراه قم-اصفهان بعد از حمله اسرائیل به ایران|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718346-مسدود-آزادراه-اسرائیل-ایران|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=خبر فوری شرکت ملی پالایش و پخش دربارهٔ سوخت‌رسانی به پمپ‌بنزین‌ها/ جزییات|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/2077502/خبر-فوری-شرکت-ملی-پالایش-و-پخش-درباره-سوخت-رسانی-به-پمپ-بنزین-ها|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=پمپ بنزین‌ها قیامت شد !|نشانی=https://www.shahrekhabar.com/news/174979272034426|وبگاه=شهر خبر|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranians brace for more Israeli strikes on nuclear, military targets {{!}} The Jerusalem Post|نشانی=https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-857627|وبگاه=The Jerusalem Post {{!}} JPost.com|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-14|کد زبان=en}}</ref>همچنین، ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال‌احمر به مردم ایران توصیه کرد که بدون ضرورت از خانه خارج نشوند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه مهم ستاد ملی مدیریت شرایط اضطراری جمعیت هلال احمر + توصیه‌های حیاتی برای حفظ ایمنی در شرایط اضطراری|نشانی=https://www.etemadonline.com/بخش-اجتماعی-23/718334-اطلاعیه-مهم-هلال-احمر|وبگاه=اعتمادآنلاین|تاریخ=2025-06-13|بازبینی=2025-06-13|کد زبان=fa}}</ref> === اقتصادی === حملات علیه ایران در ۱۳ ژوئن باعث افزایش ۷ درصدی [[قیمت نفت]] شد که بعداً به ۱۱ درصد رسید و به بالاترین سطح در یک ماه گذشته رسید.<ref>{{Cite news |last=Dareen |first=Seher |date=13 June 2025 |title=Oil jumps over 7% after Israel's strikes on Iran |url=https://www.reuters.com/world/china/oil-prices-jump-more-than-4-after-israel-strikes-iran-2025-06-13/ |work=[[Reuters]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |date=13 June 2025|title=Israel-Iran conflict: Tel Aviv strikes Tehran's nuclear sites, what we know so far |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/new-updates/israel-iran-war-news-tel-aviv-strikes-tehrans-nuclear-sites-what-we-know-so-far/articleshow/121817365.cms?from=mdr |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ارزش دلار آمریکا افزایش یافت، [[بیت‌کوین]] به ۱۰۳٬۰۰۰ دلار کاهش یافت و قیمت طلا بیش از ۱ درصد رشد کرد.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Global oil prices soar after Israel attacks Iran |url=https://www.bbc.com/news/articles/cn4qe4w1n2go |work=[[BBC News]] |language=en-GB}}</ref><ref>{{cite news |date=13 June 2025 |title=Gold Extends Gains After Israel's Attack on Iran |url=https://www.wsj.com/finance/commodities-futures/gold-steady-amid-geopolitical-risks-bfc1e415 |work=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> [[مجمع جهانی اقتصاد|بازار جهانی معاملات آتی سهام]] سقوط کرد؛ معاملات [[Dow futures|آتی داو]] ۶۰۰ امتیاز از دست داد.<ref>{{Cite news |last=Mercado |first=Darla |date=12 June 2025 |title=Stock market futures fall after Israel attacks Iran: Live updates |url=https://www.cnbc.com/amp/2025/06/12/stock-market-today-live-updates.html |work=[[CNBC]]}}</ref><ref>{{cite web |date=13 June 2025 |title=Dow Jones Futures Dive, Crude Oil Spikes As Israel Strikes Iran's Nuclear Facilities |url=https://www.investors.com/market-trend/stock-market-today/dow-jones-futures-crude-oil-israel-strikes-iran/ |website=[[Investor's Business Daily]]}}</ref> سهام شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی پس از حمله به شدت کاهش یافت. سهام [[لوفت‌هانزا]] ۵ درصد و سهام [[ایر فرانس]]، [[کاال‌ام]] و [[ایزی‌جت]] ۳ تا ۴ درصد افت کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و برخی پروازها منحرف یا لغو شدند.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=European airline stocks tumble after Israel strikes on Iran |url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/european-airline-stocks-tumble-after-israel-strikes-on-iran/articleshow/121821091.cms?from=mdr |access-date= |work=[[The Economic Times]] |issn=0013-0389}}</ref> ''[[نیویورک تایمز]]'' گزارش داد که ایرانی‌ها برای سوخت در صف ایستاده و مواد غذایی اساسی را ذخیره می‌کنند.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> با وجود آغاز حملات، شاخص‌های بورس اسرائیل (TA35، TA90) در اولین روز معاملات در طول درگیری افزایش یافت.<ref name="CNNLive20250615"/> در ۱۶ ژوئن، ارزش شِکِل اسرائیل ۳٫۶ درصد جهش کرد و به بالاترین سطح خود از ۹ اکتبر ۲۰۲۳ رسید.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/israeli-shekel-jumps-as-investors-sketch-post-iran-conflict-landscape/|title=Israeli shekel jumps as investors sketch post-Iran conflict landscape|work=The Times of Israel}}</ref> === دیپلماسی === جلسه شورای امنیت سازمان ملل در ۱۳ ژوئن با بیانیه‌های سفیران ایران و اسرائیل به پایان رسید. سفیر ایران، [[امیرسعید ایروانی]]، حملات اسرائیل را اعلام جنگ خواند و اسرائیل را به تجاوز عمدی و نقض منشور سازمان ملل متهم کرد. سفیر اسرائیل، [[دنی دانون]]، این حملات را «حفظ بقای دولت اسرائیل» توصیف کرد، مدعی شد که ناشی از شکست دیپلماسی است و اظهار داشت که برای به رسمیت شناختن ناکامی جامعه جهانی در توقف برنامه هسته‌ای ایران آمده است.<ref>{{cite news |last=Elizondo |first=Gabriel |title=Iran and Israel's ambassadors were the last to speak at the UNSC |work=[[Al Jazeera English|Al Jazeera]] |date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-url=https://archive.today/20250614000512/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773330 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> پس از این حمله، مذاکرات دیپلماتیک دربارهٔ انرژی هسته‌ای بین آمریکا و ایران که قرار بود در عمان برگزار شود، به‌طور نامعین به تعویق افتاد.<ref name="TheHill20250613">{{Cite web |last=Crisp |first=Elizabeth |date=13 June 2025 |title=Iran pulls out of nuclear talks with the US |url=https://thehill.com/policy/international/5348689-iran-nuclear-deal-talks-suspended/ |website=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="WashingtonInstitute20250613">{{Cite web |last=Levitt |first=Matthew |date=13 June 2025 |title=Israel Strikes Iran: Initial Assessments from Washington Institute Experts |url=https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/israel-strikes-iran-initial-assessments-washington-institute-experts |access-date= |website=[[The Washington Institute for Near East Policy]] |language=en}}</ref> در ۱۵ ژوئن، رئیس‌جمهور قبرس، [[نیکوس کریستودولیدس]]، اعلام کرد که پیامی از رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، دریافت کرده که این پیام خطاب به دولت اسرائیل است. او قصد دارد محتوای این پیام را در یک تماس تلفنی برنامه‌ریزی‌شده با نتانیاهو مطرح کند.<ref>{{Cite web |last=Berman |first=Lazar |date=15 June 2025 |title=Cyprus PM says he will speak to Netanyahu today to convey message from Iran |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/cyprus-pm-says-he-will-speak-to-netanyahu-today-to-convey-message-from-iran/ |website=The Times of Israel |language=en}}</ref> در همان روز، رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ایران از دولت‌های قطر و عمان خواسته با ایالات متحده تماس بگیرند تا خواستار توقف حملات اسرائیل شوند.<ref name="JPost20250615"/> رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرد که «تماس‌ها و جلسات متعددی» برای میانجی‌گری آتش‌بس در جریان است که انتظار می‌رود به‌زودی برقرار شود و افزود که انتظار دارد به‌زودی توافقی حاصل شود.<ref name=TrumpCeasefire>{{cite news|date=15 June 2025|url=https://aje.io/9yu24p?update=3777101|title=Trump says 'many calls, meetings' taking place, urges Iran-Israel deal|work=Al Jazeera English|accessdate=15 June 2025}}</ref> در ۱۶ ژوئن، وزارت امور خارجه ایران گزارش داد که [[مجلس شورای اسلامی]] ایران پیشنهادی برای خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را آغاز کرده، اما تأکید کرد که ایران قصدی برای پیگیری تسلیحات هسته‌ای ندارد.<ref name="NPTDepart">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778865|title=Iran's parliament preparing bill to leave NPT|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> === پیامدها در اسرائیل === پس از حملات اسرائیل به ایران، اسرائیل وضعیت هشدار حداکثری اعلام کرد و ارتش اسرائیل از غیرنظامیان خواست در پناهگاه‌ها بمانند تا در انتظار حملات بعدی باشند.<ref>{{Cite web |title=Israel strikes dozens of targets in Iran, including nuclear program: IDF|url=https://abcnews.go.com/International/israel-military-action-iran-coming-days-sources/story?id=122776202 |access-date=15 June 2025 |website=ABC News |language=en}}</ref> تجمعات عمومی ممنوع، مدارس تعطیل و پروازها در فرودگاه اصلی اسرائیل به‌عنوان اقدامات احتیاطی لغو شدند.<ref>{{Cite news|date=13 June 2025 |title=Ben Gurion shut until further notice; Israeli airlines evacuate fleets to avoid Iranian attack |url=https://www.timesofisrael.com/ben-gurion-shut-until-further-notice-israeli-airlines-evacuate-fleets-to-avoid-iranian-attack/amp/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref><ref>{{Cite news |date=15 June 2025|title=IDF Home Front Command extends ban on gatherings; schools and workplaces to remain closed |url=https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/idf-home-front-command-extends-ban-on-gatherings-schools-and-workplaces-to-remain-closed/ |access-date=15 June 2025 |work=The Times of Israel}}</ref> ایران تهدید کرده است که در صورت کمک آمریکا، بریتانیا و فرانسه به اسرائیل در مقابله با حملاتش، پایگاه‌ها و کشتی‌های این کشورها در منطقه را هدف قرار خواهد داد.<ref>{{Cite news|last1=Langford |first1=Antonia |last2=Hallows |first2=Ruth |last3=White|first3=Josh |last4=Hamblin|first4=Andrea |last5=Bodkin |first5=Henry |date=14 June 2025 |title=Iran-Israel latest: Iran threatens to attack British and American bases |url=https://www.telegraph.co.uk/world-news/2025/06/14/israel-iran-war-middle-east-latest-news/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> === تأثیر بر زیرساخت‌های غیرنظامی === [[File:Explosions in different areas of Tehran following the June 13 2025 attack by Israel (Mizan 2nd batch) 31.jpg|thumb|ساختمان مسکونی در تهران که در حمله‌ای در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ آسیب دید]] پس از حملات هوایی اسرائیل به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در ژوئن ۲۰۲۵، قطعی گسترده اینترنت در شهرهای بزرگ ایران از جمله تهران، اصفهان و شیراز گزارش شد. این قطعی‌ها به دلیل آسیب به زیرساخت‌ها و محدودیت‌های عمدی دولت برای کنترل انتشار اطلاعات بود.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel |url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705 |access-date=14 June 2025 |website=News9live |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Frąckiewicz |first=Marcin |date=3 June 2025 |title=Why Starlink Keeps Hitting Red Tape Around the World |url=https://ts2.tech/en/why-starlink-keeps-hitting-red-tape-around-the-world/ |access-date=14 June 2025 |website=TS2 Space |language=en-US}}</ref> به گفتهٔ [[فاطمه مهاجرانی]]، سخنگوی دولت، کاهش سرعت اینترنت به‌شکل موقت اجرا شده و برای دفع [[حملات سایبری]] بود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.entekhab.ir/fa/news/871764/سخنگوی-دولت-اقدام-به-کاهش-سرعت-اینترنت-موقتی-و-برای-دفع-حملات-سایبری-است |عنوان =سخنگوی دولت: اقدام به کاهش سرعت اینترنت، موقتی و برای دفع حملات سایبری است | ناشر =انتخاب |تاریخ =۲۶ خرداد ۱۴۰۴ |تاریخ بازدید = ۲۷ خرداد ۱۴۰۴}}</ref> در پاسخ به این قطعی‌ها، شرکت [[اسپیس‌اکس]] متعلق به [[ایلان ماسک]]، خدمات اینترنت ماهواره‌ای [[استارلینک]] را برای ایران فعال کرد. این اقدام با هدف ارائه دسترسی بدون سانسور به اینترنت برای غیرنظامیان ایرانی در طول درگیری انجام شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که ترمینال‌های استارلینک، که از اواخر سال ۲۰۲۲ به‌صورت مخفیانه وارد ایران شده بودند، توسط روزنامه‌نگاران، فعالان و افراد آشنا به فناوری برای دور زدن سانسور دولتی استفاده شدند.<ref>{{Cite web |date=14 June 2025 |title=Mark Levin calls on Elon Musk to 'turn on Starlink' for Iranian people |url=https://www.foxnews.com/video/6374266558112 |access-date=14 June 2025 |publisher=Fox News |language=en-US}}</ref> == تحلیل‌ها == === آمادگی ایران === به گزارش ''[[نیویورک تایمز]]''، با وجود پیش‌بینی درگیری‌های احتمالی در صورت توقف مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده، رهبری ایران به‌طور اساسی در محاسبه زمان‌بندی چنین درگیری‌ای دچار اشتباه شد. مقامات نزدیک به رهبری به این روزنامه گفتند که ایران انتظار حمله اسرائیل را پیش از دور بعدی مذاکرات در عمان نداشت. در نتیجه، نشانه‌های هشدار اولیه به‌عنوان عملیات روانی برای کسب برتری دیپلماتیک نادیده گرفته شد. این روزنامه گزارش داد که این اشتباه در قضاوت منجر به عدم اجرای پروتکل‌های دفاعی از پیش بحث‌شده شد. پرسنل ارشد نظامی، از جمله فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دستورهای پراکندگی یا پناه‌گیری را نادیده گرفتند که منجر به کشته شدن چهره‌های کلیدی در حملات هدفمند به تأسیسات نظامی، به‌ویژه در تهران، شد.<ref name="NYTimes20250613b">{{Cite news |last=Fassihi |first=Farnaz |date=14 June 2025 |title=A Miscalculation by Iran Led to Israeli Strikes' Extensive Toll, Officials Say |url=https://www.nytimes.com/2025/06/13/world/middleeast/iran-israel-strikes-nuclear-talks.html |access-date=14 June 2025 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}</ref> هیئت تحریریه ''[[وال‌استریت ژورنال]]'' نیز به اشتباه ایران در دست‌کم گرفتن ترامپ و نتانیاهو اشاره کرد و گفت رژیم ایران گمان می‌کرد می‌تواند با ادامه تعلل، بدون پرداخت هزینه‌ای، با آمریکایی‌ها بازی کند.<ref>{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Opinion: One Iranian Miscalculation After Another |url=https://www.wsj.com/opinion/israel-iran-miscalculation-nuclear-targets-benjamin-netanyahu-e1a3f852 |access-date=14 June 2025 |website=The Wall Street Journal|language=en-US}}</ref> میزان عدم آمادگی ایران با شکاف‌های گسترده در سامانه‌های دفاع هوایی و اطلاعاتی آن بیشتر آشکار شد. نیروهای اسرائیلی عملیاتی پیچیده و چندجانبه را در حداقل ۱۵ مکان در سراسر کشور اجرا کردند که به سامانه‌های راداری حیاتی، تأسیسات موشکی و اجزای سطحی تأسیسات هسته‌ای نطنز آسیب رساند.<ref name="NYTimes20250613b"/><ref>{{Cite web |last1=Stanley-Becker |first1=Isaac |last2=Harris |first2=Shane |date=13 June 2025 |title=How Israel Executed Its Surprise Assault on Iran |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2025/06/how-israel-surprised-iran/683184/ |access-date=14 June 2025 |website=The Atlantic |language=en}}</ref> طبق گزارش‌ها، این حمله شامل هواپیماهای سرنشین‌دار و مأموران مخفی بود که به خاک ایران نفوذ کرده و با استفاده از پهپادها و مهمات قاچاق‌شده، حملات داخلی را تسهیل کردند. به گزارش ''نیویورک تایمز''، گستردگی و موفقیت عملیات اسرائیل، آسیب‌پذیری‌های قابل‌توجهی در زیرساخت‌های امنیت ملی ایران را آشکار کرد. در پی این حمله، ارتباطات داخلی مقامات ایرانی حاکی از نگرانی و سردرگمی بود، به‌ویژه در مورد نبود سامانه‌های دفاع هوایی فعال در زمان حمله. پاسخ موشکی ایران توسط ''تایمز'' نشانه‌ای از عدم [[آمادگی رزمی|آمادگی نظامی]] تلقی شد.<ref name="NYTimes20250613b"/> حمید حسینی، مقام مرتبط با دولت در تهران، اظهار داشت که حمله اسرائیل «کاملاً رهبری را غافلگیر کرد.» او اذعان کرد که این حمله نشان‌دهنده فقدان دفاع هوایی مؤثر و ناتوانی در جلوگیری از حملات به سایت‌های حیاتی بود و از عمق نفوذ اسرائیل شوکه شده بود.<ref name="NYTimes20250613b"/> بر اساس پیام‌های خصوصی به اشتراک گذاشته‌شده با ''نیویورک تایمز''، مقامات ایرانی خشم و ناباوری خود را از ناکامی کشور در جلوگیری از حملات اسرائیل ابراز کردند و پرسیدند: «دفاع هوایی ما کجاست؟» و «چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند… و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟»<ref name="NYTimes20250613b"/> === قانونی بودن === [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت «حمله اسرائیل به ایران ناقض حقوق بین‌الملل است، و صلح و امنیت را تهدید می‌کند» و «اسرائیل و ایران را به رعایت الزامات عدم اشاعه خود و تضمین دسترسی [[آژانس بین‌المللی انرژی اتمی]] به همه تأسیسات هسته ای شان» فراخواند.<ref name="ICJ20250613">{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> [[Marko Milanović (professor)|مارکو میلانوویچ]]، کوین جان هلر و سرگئی واسیلیف، همگی از دانشوران حقوق بین‌الملل، این حملات را یک جنایت تجاوز توصیف کرده‌اند.<ref name="MiddleEastEye20250613a">{{Cite web |date=13 June 2025 |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> حکومت ترکیه نیز ابراز نظر کرد که اقدام اسرائیل «یک نقض آشکار حقوق بین‌الملل است».<ref>{{Cite web |work=Republic of Turkey |date=13 June 2025 |title=Regarding Israel's Attack on Iran |url=https://www.mfa.gov.tr/no_-121_-israil-in-iran-a-yonelik-saldirisi-hk.en.mfa}}</ref> در سال ۲۰۱۲, مواضع متفاوتی در خصوص یک حمله احتمالی به ایران به خاطر برنامه هسته ای ش وجود داشت که اندرو گاروود-گاوئرز آن را خلاصه کرده و نتیجه‌گیری کرده که «از نقطه نظر حقوق بین‌الملل حمله نظامی یکجانبه به ایران غیرقانونی خواهد بود.».<ref>{{Cite web |last=Garwood-Gowers |first=Andrew |date=19 April 2012 |title=An attack on Iran: the legal basis, or lack thereof |url=http://theconversation.com/an-attack-on-iran-the-legal-basis-or-lack-thereof-6397 |access-date=15 June 2025 |website=The Conversation |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ استاد حقوق بین‌المللی عمومی در بریتانیا در [[مجله اروپایی حقوق بین‌الملل]] نوشته که «در نتیجه، حتی اگر گسترده‌ترین فهم (از نظر قانونی قابل پذیرش) از دفاع از خود مورد انتظار درست پنداشته شود، استفاده اسرائیل از زور علیه ایران غیرقانونی خواهد بود. این بدان خاطر است که شواهد اندکی وجود دارد که ایران بی تردید رد صورت توسعه قابلیت سلاح هسته ای بی تردید خود را متعهد به حمله به اسرائیل با آن کند.»<ref name="EJILTalk20250613">{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل ابراز نظر کرد که «این اقدامی برای حفاظت ملی بود. اقدامی بود که به تنهایی انجام گرفت، نه از آنجا که می‌خواستیم انجامش دهیم، بلکه چون گزینه دیگری برایمان نمانده بود.»<ref name="APNews20250612">{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> === دیگر نظرات === ''[[جروزالم پست]]'' پیشنهاد کرد که واکنش احتمالی ایران ممکن است شامل حملات نیابتی، موشک‌های بالستیک و پهپادها، تهدیدات دریایی و «نامتقارن»، حملات به اهداف خارج از کشور، استفاده از نیروهای مسلح متعارف یا حملات دیپلماتیک باشد.<ref>{{cite news |url=https://www.jpost.com/israel-news/article-857583 |title=How Iran may retaliate after Israeli strikes |date=13 June 2025 |work=The Jerusalem Post}}</ref> ''[[فارین پالیسی]]'' گزارش داد که اکثر کشورهای متحد آمریکا خطر رژیم ایران را که به دنبال «بهره‌برداری از ساده‌لوحی و احتیاط آمریکا به نفع تهران» است، به رسمیت نشناخته‌اند. به گفته این نشریه، اسرائیل تصمیم گرفت تهدید ایران را که از نظر اسرائیلی‌ها «وجودی» تلقی می‌شود، رفع کند و با حمله به «سر مار»، این تهدید را پایان دهد.<ref name="ForeignPolicy20250613"/> [[محمد اسلامی]]، پژوهشگر [[دانشگاه تهران]] و رئیس [[سازمان انرژی اتمی ایران]]، اظهار داشت که حمله تلافی‌جویانه ایران از سوی اکثر احزاب سیاسی داخلی حمایت شده است، اجماعی که از زمان جنگ ایران و عراق بی‌سابقه بوده است.<ref>{{Cite news |date=13 June 2025 |title=Widespread support in Iran for retaliation against Israel |url=https://aje.io/auoxkc?update=3771458 |work=Al Jazeera English}}</ref> دنیل بی. شاپیرو از [[شورای آتلانتیک]] اظهار داشت که حملات اسرائیل ضعف ایران را پس از حملات ۷ اکتبر آشکار کرد و نشان داد که اسرائیل توانایی نفوذ کامل به ایران و حمله به اهدافی در سراسر این کشور را دارد. او نتیجه گرفت: «ایران هرگز تا این حد ضعیف به نظر نیامده و توانایی آن برای پاسخ معنادار مورد آزمون قرار خواهد گرفت.»<ref>{{cite web |url=https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/experts-react-israel-just-attacked-irans-military-and-nuclear-sites-whats-next/ |title=Experts react: Israel just attacked Iran's military and nuclear sites. What's next? |date=12 June 2025 |website=New Atlanticist |publisher=Atlantic Council}}</ref> همیش دو برتون-گوردون از ''[[دیلی تلگراف|تلگراف]]'' حملات اسرائیل را «تهاجمی پیش‌دستانه، دقیق و ترکیبی» توصیف کرد که ایران را «کاملاً درهم کوبیده» و ممکن است جاه‌طلبی‌های هسته‌ای آن را درهم بشکند. او از مقیاس و پیچیدگی این عملیات تمجید کرد و آن را «حمله‌ای به تصمیم‌گیرندگان ارشد نظامی و سیاسی» با شدت بی‌سابقه در دوران کنونی خواند.<ref>{{cite news |last=de Bretton‑Gordon |first=Hamish |title=Once again, Israel proves it has the most impressive military in the world |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/once-again-israel-displays-its-military-brilliance/?recomm_id=3ae3b046-c7b1-4215-8be7-38f2be77929b |work=The Telegraph |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> ریچارد کمپ، تحلیلگر نظامی، استدلال کرد که اسرائیل «چاره‌ای جز حمله نداشت» و ایران را رژیمی «مستأصل» توصیف کرد که مدت‌هاست به دنبال تسلیحات هسته‌ای و حمایت از تروریسم جهانی است. او هشدار داد که عدم اقدام به معنای اجازه دادن به «رژیمی با ظرفیت نامحدود برای خشونت» برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بود و از ادامه حمایت از اسرائیل برای «اتمام کار» حمایت کرد.<ref>{{Cite news |last=Kemp |first=Richard |date=13 June 2025 |title=Iran, an evil and desperate regime, is now more dangerous than ever |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/iran-is-evil-desperate-dangerous-regime/ |access-date=13 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> عماد العنیس، کارشناس روابط بین‌الملل در [[الجزیره انگلیسی]]، به توانایی اسرائیل در قاچاق پهپاد به ایران و عملیات در حریم هوایی این کشور اشاره کرد که نشانه‌ای از تغییر قابل‌توجه در توازن قدرت است.<ref>{{cite news |last=El-Anis |first=Imad |title=Israel's daytime air strikes point to significant military advantage over Iran |url=https://aje.io/auoxkc?update=3772286 |work=Al Jazeera |date=13 June 2025 |access-date=13 June 2025}}</ref> مروان بیشارا، تحلیلگر ارشد الجزیره، استدلال کرد که اسرائیل رویکرد عمل‌گرایانه اخیر ایران در سیاست خارجی را نابود کرده و نتانیاهو از اوایل دهه ۱۹۹۰ ایران را به‌عنوان «تهدید وجودی» برای اسرائیل معرفی کرده است.<ref>{{cite news |last=Bishara |first=Marwan |title=Israel 'bombing Iranian moderation' |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-url=https://archive.today/20250614003603/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773145 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> توماس ام. کانتریمن، دیپلمات آمریکایی، استفاده ظاهری ترامپ از حملات اسرائیل به‌عنوان استراتژی مذاکره با ایران را «عمیقاً اشتباه» خواند و ادعا کرد که نتانیاهو امیدوار است ایران پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار دهد تا ایالات متحده وارد درگیری شود.<ref>{{cite news |title=Trump appears to be pursuing 'profoundly misguided strategy'|work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-url=https://archive.today/20250614004407/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773382 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> جیم والش، کارشناس هسته‌ای آمریکا، اظهار داشت که حملات اسرائیل ممکن است نتیجه معکوس داشته و تهران را به پیگیری تسلیحات هسته‌ای سوق دهد.<ref>{{cite news |title=Israeli attacks could push Iran to pursue nuclear weapon |work=Al Jazeera English|date=13 June 2025 |access-date=14 June 2025 |url=https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-url=https://archive.today/20250614004758/https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2025/6/13/live-explosions-reported-in-iran-amid-israel-tensions?update=3773054 |archive-date=14 June 2025 |url-status=live}}</ref> چارلز مور استدلال کرد که حملات اسرائیل درس سختی از حملات ۷ اکتبر حماس را نشان می‌دهد: «دیگر هرگز غافلگیر نشوید.» او ایران را «تهدید وجودی هدفمند و فعال» برای اسرائیل توصیف کرد و از تصمیم نتانیاهو حمایت نمود.<ref>{{Cite news |last=Moore |first=Charles |date=13 June 2025 |title=Iran poses an existential threat to Israel. Could Netanyahu be his country's Churchill? |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2025/06/13/netanyahu-his-countrys-churchill-israel-iran-middle-east/ |access-date=14 June 2025 |work=The Telegraph |language=en-GB |issn=0307-1235}}</ref> حمید غلام‌زاده و علی‌اکبر دارینی در [[مرکز بررسی‌های استراتژیک]] اظهار داشتند که حملات اسرائیل به تأسیسات انرژی و دیگر سایت‌ها نه‌تنها ناآرامی داخلی ایجاد نکرد، بلکه مردم ایران را متحد کرد.<ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Israeli attacks have 'backfired' while fostering Iranian 'unity' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3776427 |website=Al Jazeera English}}</ref><ref>{{Cite web |date=15 June 2025 |title=Iranians 'united' as Israel wages war 'aimed at a regime change' |url=https://aje.io/9yu24p?update=3777117 |website=Al Jazeera English}}</ref> [[کمیسیون بین‌المللی قضات]] اعلام کرد که حملات اسرائیل به ایران نقض قوانین بین‌المللی است و خواستار رعایت تعهدات عدم اشاعه و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای شد.<ref>{{Cite web |last=Nour |date=13 June 2025 |title=Israel/Iran: Israel's attack on Iran violates international law, threatening peace and security |url=https://www.icj.org/israel-iran-israels-attack-on-iran-violates-international-law-threatening-peace-and-security/ |access-date=15 June 2025 |website=International Commission of Jurists |language=en-US}}</ref> مارکو میلانوویچ و دیگر حقوق‌دانان این حملات را «جرم تجاوز» خواندند.<ref>{{Cite web |last=Milanovic |first=Marko |date=13 June 2025 |title=Is Israel's Use of Force Against Iran Justified by Self-Defence? |url=https://www.ejiltalk.org/is-israels-use-of-force-against-iran-justified-by-self-defence/ |access-date=15 June 2025 |website=EJIL: Talk! |language=English}}</ref><ref>{{Cite web |title=Israel's attacks on Iran amount to crime of aggression, legal scholars say |url=https://www.middleeasteye.net/news/israel-attack-iran-amounts-crime-aggression-scholars-say |access-date=15 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> سفیر اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «این عملی برای حفظ ملت بود که به تنهایی انجام دادیم، نه به خواست خود، بلکه چون چاره دیگری نداشتیم.»<ref>{{Cite web |date=12 June 2025 |title=Sixth round of Iran-US nuclear talks will be held this weekend, Oman foreign minister says |url=https://apnews.com/article/iran-united-states-nuclear-negotiations-talks-82d23c70e0890808c64794487651f532 |access-date=15 June 2025 |website=AP News |language=en}}</ref> مهند سلوم از [[مؤسسه تحصیلات تکمیلی دوحه]] اظهار داشت که ایران، هرچند «به‌شدت آسیب دیده»، مایل به درگیری گسترده با آمریکا و متحدان اروپایی‌اش نیست و پاسخ محدود آن نشان‌دهنده تمایل به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است.<ref name="NuclearFacilities">{{cite news|date=14 June 2025|url=https://aje.io/auoxkc?update=3773914|title=Still a 'small window' for negotiations to prevent all-out war|work=Al Jazeera English|accessdate=14 June 2025}}</ref> جمال عبدی از شورای ملی ایرانیان آمریکا نیز تأیید کرد که ایران از حمله به نیروهای آمریکایی، اخراج بازرسان یا بستن [[تنگه هرمز]] خودداری کرده است.<ref name="Abdi">{{cite news|date=16 June 2025|url=https://aje.io/p8ugy8?update=3778320|title=How Iran is showing restraint in its response against Israel|work=Al Jazeera English|accessdate=16 June 2025}}</ref> به گزارش سی‌ان‌ان، کارزار اسرائیل فاقد استراتژی خروج مشخصی است.<ref>{{cite news |url=https://edition.cnn.com/2025/06/16/middleeast/israel-iran-conflict-war-without-end-intl |title=With no clear exit strategy in Iran, Israel risks another war with no end |agency=CNN |date=16 June 2025 |last1=Chance |first1=Matthew}}</ref> در مصاحبه‌ای با [[بی‌بی‌سی فارسی]]، تحلیلگر سیاسی مجتبی نجفی از نبود اتحاد ملی در برابر تهدیدات خارجی انتقاد کرد. او استدلال کرد که سرکوب بیان عمومی توسط نظام ایران انسجام داخلی را تضعیف کرده و اظهار داشت: «یکی از دلایل جسارت اسرائیل برای حمله، مشکلات داخلی ایران بود… بحران‌های حل‌نشده و خشم عمیق، مفهوم ملت بودن در ایران را مخدوش کرده و به نیروی خارجی اجازه داده بدون ترس حمله کند.»<ref name="MiddleEastEye20250613b">{{Cite web |title=Reactions within Iran reveal deep divide after Israeli strikes |url=https://www.middleeasteye.net/news/reactions-within-iran-reveal-deep-divide-after-israeli-strikes |access-date=16 June 2025 |website=Middle East Eye |language=en}}</ref> در ۱۶ ژوئن، ''اکونومیست'' نوشت که رژیم ایران با نارضایتی داخلی و فشار خارجی مواجه است. این نشریه گزارش داد که برخی ایرانیان از ترور فرماندهان کلیدی نظامی ابراز شادمانی کرده‌اند. اکونومیست استدلال کرد که کارزار اسرائیل «ناکامی استراتژی نظامی رژیم» را آشکار کرده و امیدها را برای قیام یا کودتا افزایش داده است.<ref name="Economist20250616"/> == جستارهای وابسته == * [[تخلیه ۱۴۰۴ تهران]] * [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] * [[درگیری اسرائیل و حزب‌الله (۲۰۲۳–اکنون)]] * [[جنگ غزه]] * [[جنگ ایران و عراق]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۱۳–۱۸۰۴)]] * [[جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶)]] * [[جنگ‌های ایران و عثمانی]] * [[جنگ‌های ایران و روم]] * [[جنگ‌های ایران و پرتغال]] * [[جنگ‌های نادرشاه]] * [[عملیات موساد در ایران در خرداد ۱۴۰۴]] == یادداشت‌ها == <references group="persian-alpha"/> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == * {{رده انبار-درون خط}} {{جنگ نیابتی ایران و اسرائیل}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] [[رده:جنگ‌های اسرائیل]] [[رده:جنگ‌های ایران]] [[رده:درگیری‌ها در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:روابط نظامی ایران و اسرائیل]] [[رده:سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] lkeb1mjm7aiwz2o63fphwjcbkf64qlb 0 6739114 42127354 42127236 2025-06-18T12:51:36Z Sunfyre 66922 ویرایش [[Special:Contributions/ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[User talk:ریچارد واگنر|بحث]]) به آخرین تغییری که Dexbot انجام داده بود واگردانده شد 42124939 wikitext text/x-wiki <!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید --> {{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=تخلیه ۱۴۰۴ تهران|timestamp=20250617074636|year=۲۰۲۵|month=ژوئن|day=۱۷|جاed=yes|help=off}} <!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=تخلیه ۱۴۰۴ تهران|تاریخ=۱۷ ژوئن ۲۰۲۵|نتیجه=بماند}} --> <!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید --> [[پرونده:13981228000904637201512254866502 ترافیک سنگین در خروجی تهران.jpg|بندانگشتی|ترافیک سنگین در خروجی تهران]] خروج گستردهٔ جمعیت از تهران در سال ۱۴۰۴، در پی [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|حملات هوایی اسرائیل به ایران در ژوئن ۲۰۲۵]] که آغازگر جنگ ایران و اسرائیل بود، رخ داد. بمباران اهداف نظامی و هسته‌ای در پایتخت ایران توسط اسرائیل، سبب وحشت عمومی، اختلال در زیرساخت‌ها و جابجایی داخلی بی‌سابقه‌ای در تاریخ معاصر [[ایران|جمهوری اسلامی]] شد.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=تهدید ساکنان تهران و ادامه خروج شهروندان از پایتخت – DW – ۱۴۰۴/۳/۲۶|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA/live-72921043|وبگاه=dw.com|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> == پیش‌زمینه == روابط پرتنش میان [[روابط اسرائیل و ایران|ایران و اسرائیل]]، با گسترش [[برنامه هسته‌ای ایران]] تشدید شده بود. در تاریخ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، [[نیروهای دفاعی اسرائیل]] [[حملات خرداد ۱۴۰۴ اسرائیل به ایران|عملیاتی هماهنگ]] را برای هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران، مراکز فرماندهی [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] و سایت‌های تولید موشک آغاز کردند که برخی از این اهداف در تهران یا حوالی آن واقع شده بودند.<ref name=":02">{{یادکرد وب|نام=Stephen|نام خانوادگی=Kalin|عنوان=Israeli Strikes Sow Fear and Anxiety in Tehran|نشانی=https://www.wsj.com/world/middle-east/israeli-strikes-sow-fear-and-anxiety-in-tehran-0dceaf53|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=WSJ}}</ref> مقامات اسرائیلی هدف از این عملیات را «تضعیف توان ایران برای تولید سلاح هسته‌ای» اعلام کردند. رسانه‌های دولتی ایران تأیید کردند که دست‌کم دوازده تن از فرماندهان عالی‌رتبه سپاه و دانشمندان هسته‌ای در جریان این حملات کشته شده‌اند.<ref name=":12">{{یادکرد خبر|نام=Parisa|نام خانوادگی=Hafezi|عنوان=Angry and afraid, Iranians brace for more Israeli attacks|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/angry-afraid-iranians-brace-more-israeli-attacks-2025-06-13/|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref name=":22">{{یادکرد وب|عنوان=Residents flee Tehran after Israeli strikes hit across capital|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506155121|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=ایران اینترنشنال}}</ref> == تخلیه و وحشت مردمی == بلافاصله پس از حملات، ساکنان تهران به‌صورت گسترده شروع به ترک شهر کردند، به‌ویژه به‌سوی استان‌های شمالی مانند [[استان مازندران]]، [[استان گیلان]] و [[استان البرز]]. پس از آنکه ایران با موشک‌های بالستیک مناطق غیرنظامی در [[تل‌آویو]] و [[حیفا]] را مورد حمله قرار داد و باعث کشته شدن حداقل ۲۱ شهروند اسرائیلی شد، وزیر دفاع اسرائیل [[یسرائیل کاتس]] اعلام کرد که ساکنان تهران قیمت آن را با مجبور شدن به تخلیه خانه‌هایشان در آستانه حملات اسرائیلی به مکان‌های نظامی در تهران در پاسخ، خواهند پرداخت.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel does not intend to physically harm Tehran residents, defence minister says|نشانی=https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/israel-does-not-intend-physically-harm-tehran-residents-defence-minister-says-2025-06-16/|کوشش=Reuters|تاریخ=2025-06-16|تاریخ بازبینی=2025-06-16|زبان=en}}</ref> این اعلامیه و همچنین هشدارهای رسمی ارتش اسرائیل در ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، مبنی بر لزوم تخلیهٔ مناطق نزدیک به تأسیسات نظامی، جنبش خروج از شهر را تسریع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نام=Nadeen Ebrahim, Caitlin|نام خانوادگی=Danaher|عنوان=Fear grips Iranians with some fleeing the capital as conflict with Israel escalates|نشانی=https://www.cnn.com/2025/06/15/middleeast/iranians-flee-cities-israeli-strikes-intl|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=CNN}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=هجوم برای خروج از تهران؛ انفجار و انسداد در جاده‌‌های ایران|نشانی=https://www.iranintl.com/fa/202506161697|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> شاهدان عینی گزارش داده‌اند: * ترافیک سنگین در بزرگراه‌های منتهی به شمال کشور.<ref>{{یادکرد خبر|نام=Deepa|نام خانوادگی=Parent|نام۲=Shah Meer|نام خانوادگی۲=Baloch|نام۳=William|نام خانوادگی۳=Christou|عنوان=‘There’s a smell of death in the air’: chaos in Tehran as residents try to flee or find shelter|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.theguardian.com/world/2025/jun/15/theres-a-smell-of-death-in-the-air-chaos-in-tehran-as-residents-try-to-flee-or-find-shelter|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=The Guardian}}</ref><ref name=":0" /> * کمبود بنزین و صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌های تهران و [[کرج]].<ref name=":3">{{یادکرد خبر|عنوان=Israeli military issues evacuation warnings to Iranians near weapons facilities|تاریخ=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|نشانی=https://www.reuters.com/world/middle-east/israeli-military-issues-evacuation-warnings-iranians-near-weapons-facilities-2025-06-15/|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=Reuters}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=BBCPersian.com|نشانی=https://www.bbc.com/persian/business/story/2007/06/070619_ka-petrol-iran|وبگاه=www.bbc.com|بازبینی=2025-06-16}}</ref> * کمبود اقلام اساسی در فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها. * کندی اینترنت و فیلترینگ گستردهٔ پیام‌رسان‌هایی مانند [[واتس‌اپ]] و [[اینستاگرام]].<ref name=":1" /> * خبرنگاران محلی گزارش دادند که خانواده‌هایی با کودکان بیشتر در تلاش برای خروج از شهر بوده‌اند، چرا که نگران حملات هوایی بیشتر بودند.<ref name=":1" /> == واکنش دولت == دولت ایران تلاش کرد تا نگرانی عمومی را کاهش دهد و حملات اسرائیل را «اقداماتی تروریستی و پراکنده» توصیف کرد. در همین حال، [[وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات|وزارت ارتباطات]] محدودیت‌هایی موقت بر اینترنت اعمال کرد که سبب افزایش اضطراب و بی‌اعتمادی عمومی شد.<ref>{{Cite web|date=14 June 2025|title=Elon Musk's Starlink provides internet access to Iran amid war with Israel|url=https://www.news9live.com/videos/world-videos/elon-musks-starlink-provides-internet-access-to-iran-amid-war-with-israel-2867705|access-date=14 June 2025|website=News9live|language=en-US}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اما و اگرهای محدودیت اینترنت در زمان جنگ|نشانی=https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84-19/4188245-%D8%A7%D9%85%D8%A7-%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%DA%AF|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|تاریخ=2025-06-16|بازبینی=2025-06-16|کد زبان=fa}}</ref> هیچ دستور رسمی برای تخلیه صادر نشد و مقامات از مردم خواستند تا آرامش خود را حفظ کرده و از «تجمعات غیرمجاز» خودداری کنند. دولت سعی در جلوگیری از ترک شهر دارد و از ساکنان درخواست می‌کند که در شهر بمانند و از دستورالعمل‌های اضطراری پیروی کنند.<ref>{{Citation|title=دستورالعمل‌های اضطراری را رعایت کنید و شهر را ترک نکنید.|url=https://www.youtube.com/watch?v=07czW-0XKH4|date=2025-06-16|accessdate=2025-06-16|last=ایران در وضعیت اضطراری}}</ref> با این حال، گزارش شده که برخی استان‌ها ورود خودروهای با پلاک‌های تهران را محدود کرده‌اند تا جریان مردم را کنترل کنند.<ref name=":12" /> == واکنش بین‌المللی == [[سازمان ملل متحد]] و [[کمیته بین‌المللی صلیب سرخ]] خواستار حفظ جان غیرنظامیان و خویشتن‌داری طرفین شدند.<ref name=":42">{{یادکرد وب|عنوان=Israel-Iran crisis: UN chief urges calm after overnight strikes {{!}} UN News|نشانی=https://news.un.org/en/story/2025/06/1164351|تاریخ=۱۳ ژوئن ۲۰۲۵|تاریخ بازدید=۱۵ ژوئن ۲۰۲۵|ناشر=news.un.org}}</ref> گزارش‌هایی نیز از عبور معدود شهروندان ایرانی به [[ترکیه]] و [[جمهوری آذربایجان]] در پی نگرانی از درگیری‌های بیشتر منتشر شده است، اما هنوز موج گسترده‌ای از پناهجویان دیده نشده است.<ref name=":12" /> == پیامدهای انسانی == تا تاریخ ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن میلادی)، نهادهای امدادی برآورد کردند که بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ نفر تهران را به‌صورت موقت یا دائم ترک کرده‌اند.<ref name=":12" /> بیمارستان‌های استان‌های شمالی شاهد افزایش موارد مراجعه با نشانه‌های استرس و اضطراب بوده‌اند. [[جمعیت هلال احمر ایران]] نیز اقدام به استقرار درمانگاه‌های سیار در گره‌های اصلی جاده‌ای و مناطق استراحتگاهی کرد.<ref name=":22" /> == همچنین ببینید == * [[حملات ژوئن ۲۰۲۵ اسرائیل به ایران]] * [[جنگ نیابتی ایران و اسرائیل]] == پانویس == [[رده:ایران]] <references /> [[رده:تهران]] [[رده:بحران خاورمیانه (۲۰۲۳–اکنون)]] h5ih8gq8t9xsxi6b37poztznzkknqcd 1 6739319 42127641 42127268 2025-06-18T20:00:12Z 2A02:8388:66C0:1680:3FDB:D7F:FF1A:6DFE /* عنوان اشتباهه! */ بخش جدید 42127641 wikitext text/x-wiki == اطلاعات غلط == خب دوست عزیز درسته که تلفات اسرائیل سانسور میشه ولی لطفاً و حداقلا تلفات تجهیزاتی رو قرار بده بیش از ده جنگنده ساقط کردیم 4 تاش اف 35 هست دو تاش اف 16 بیش از پنجاه پهباد ساقط کردیم سه خلبان اسیر کردیم خیلی چیزا هست که متاسفانه شما قرار نمیدی [[کاربر:Aliperseusgreat|Aliperseusgreat]] ([[بحث کاربر:Aliperseusgreat|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۲۳ (UTC) :تلاش میشه از حق ایران و ایرانی دفاع بشه اما ما این جا باید اطلاعات واقعی رو بنویسیم [[کاربر:ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[بحث کاربر:ریچارد واگنر|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۱۱ (UTC) ::چیزایی که منم گفتم دروغ نیست اما خب همیشه همینه ویکی پدیا چند ماه بعد اطلاعات واقعی رو قرار میده [[کاربر:Aliperseusgreat|Aliperseusgreat]] ([[بحث کاربر:Aliperseusgreat|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۴۰ (UTC) == نام فرماندهان ایرانی را حذف نکنید == همین که بخشی از [[نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران]] هستند یعنی بخشی از جنگ هستند. [[کاربر:ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[بحث کاربر:ریچارد واگنر|بحث]]) ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۰۸ (UTC) == این جنگ بخشی از [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] نیست، در امتداد آن است == این جنگ در امتداد [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] است. [[کاربر:ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[بحث کاربر:ریچارد واگنر|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۰ (UTC) == اشتباه در متن مقاله ویکی‌پدیای انگلیسی == این جنگ در امتداد [[درگیری ۲۰۲۴ ایران و اسرائیل]] است و بخشی از آن نیست. [[کاربر:ریچارد واگنر|ریچارد واگنر]] ([[بحث کاربر:ریچارد واگنر|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۰:۱۴ (UTC) == اطلاعات ناکافی == [[کاربر:Aliperseusgreat|Aliperseusgreat]] ([[بحث کاربر:Aliperseusgreat|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۱۳ (UTC) == عنوان اشتباهه! == جنگ اسرائیل علیه ایران [[ویژه:مشارکت‌ها/2A02:8388:66C0:1680:3FDB:D7F:FF1A:6DFE|2A02:8388:66C0:1680:3FDB:D7F:FF1A:6DFE]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۰ (UTC) lohuad1fp229p4ogyyydif8lyhwg8rt 0 6739338 42127380 42124848 2025-06-18T13:29:56Z Golpeti 1375916 اصلاح جدول‌ها 42127380 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات فهرست میراث جهانی یونسکو|تصویر=Flag of Indonesia.svg|تصویر۲=|کشور=[[اندونزی]]|تاریخ ثبت=[[۶ ژوئیه]] [[۱۹۸۹]]|آثار ثبت شده=10|فهرست آزمایشی=22|میراث در خطر=۲|وبگاه=[http://whc.unesco.org/en/statesparties/id id]}}[[یونسکو]] مجموعه سایت‌هایی را به عنوان [[میراث جهانی]] معرفی کرده است که دارای اهمیت ویژه‌ای از نظر [[میراث فرهنگی]] یا [[میراث طبیعی]] هستند، مطابق با کنوانسیون میراث جهانی یونسکو که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید.<ref name="convention2">{{cite web|last=|first=|date=|title=The World Heritage Convention|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827065310/https://whc.unesco.org/en/convention/|archive-date=27 August 2016|access-date=7 July 2019|website=|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> این کنوانسیون تعیین کرده است که میراث فرهنگی شامل آثار تاریخی و فرهنگی مانند بناهای معماری، مجسمه‌های عظیم و کتیبه‌ها، مجموعه ساختمان‌ها و همچنین سایت‌های باستان‌شناسی می‌باشد. از سوی دیگر، میراث طبیعی شامل ساختارهای فیزیکی و زیستی، شکل‌های زمین‌شناسی و جغرافیایی (از جمله زیستگاه‌های گونه‌های گیاهی و جانوری در خطر انقراض) و سایت‌های طبیعی با ارزش‌های علمی، حفاظتی یا زیبایی‌شناختی است.<ref>{{cite web|title=Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage|url=https://whc.unesco.org/en/conventiontext/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201042309/http://whc.unesco.org/en/conventiontext/|archive-date=1 February 2021|access-date=3 February 2021|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> [[اندونزی|جمهوری اندونزی]] این کنوانسیون را در ۶ ژوئن ۱۹۸۹ تصویب کرد و اماکن تاریخی خود را واجد شرایط برای قرار گرفتن در فهرست قرار داد.<ref name="indonesia">{{Cite web|last=|first=|date=|title=Indonesia|url=https://whc.unesco.org/en/statesparties/id/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201118190159/https://whc.unesco.org/en/statesparties/id|archivedate=18 November 2020|accessdate=30 April 2025|website=|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {{تا تاریخ|۲۰۲۳}}، ده مکان میراث جهانی در اندونزی وجود دارد که شش مورد از آنها فرهنگی و چهار مورد طبیعی هستند. این به این معنی است که اندونزی بیشترین تعداد سایت‌ها را در [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا]] دارد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list|title=World Heritage List|publisher=UNESCO World Heritage Centre|accessdate=2 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314170923/https://whc.unesco.org/en/list|archivedate=14 March 2021}}</ref> چهار مکان اول که در سال ۱۹۹۱ در این فهرست ثبت شدند، مجموعه معابد بوروبودور، مجموعه معابد پرامبانان، [[پارک ملی اوجونگ کولون]] و [[پارک ملی کومودو]] بودند. جدیدترین مورد اضافه شده به این فهرست، [[محور کیهان‌شناسی]] [[یوگیاکارتا]] و بناهای تاریخی آن در سال ۲۰۲۳ بود. در سال ۲۰۱۱، [[میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا]] به دلیل تهدیدات ناشی از شکار غیرقانونی، قطع غیرقانونی درختان، تجاوز به اراضی کشاورزی و برنامه‌هایی برای ساخت جاده از میان این مکان، در [[فهرست میراث جهانی در معرض خطر]] ثبت شد.<ref>{{Cite web|title=Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|url=https://whc.unesco.org/en/news/764|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110701061053/http://whc.unesco.org/en/news/764/|archivedate=1 July 2011|accessdate=26 July 2011|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> علاوه بر این، دولت اندونزی ۲۱ مکان را در فهرست اولیه نامزد کرده است،<ref name="indonesia"/> به این معنی که آنها قصد دارند در آینده آنها را برای نامزدی در فهرست میراث جهانی در نظر بگیرند.<ref>{{Cite web|title=Tentative Lists: Indonesia|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=id|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120229194206/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=id|archivedate=29 February 2012|accessdate=8 April 2012|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> == میراث جهانی == یونسکو مکان‌ها را تحت [[میراث جهانی|ده معیار]] فهرست می‌کند؛ هر اثر باید حداقل یکی از معیارها را داشته باشد. معیارهای i تا vi فرهنگی و معیارهای vii تا x طبیعی هستند.<ref>{{Cite web|title=UNESCO World Heritage Centre The Criteria for Selection|url=https://whc.unesco.org/en/criteria/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160612152223/https://whc.unesco.org/en/criteria/|archivedate=12 June 2016|accessdate=17 August 2018|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {| class="wikitable" |+کلید | style="background-color:#FFE6BD" | {{Dagger|alt=Dagger symbol}} | مکان‌های در معرض خطر را نشان می‌دهد |} {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- |+{{Screen reader-only|World Heritage Sites}} !# ! scope="col" style="width:100px;" |نام ! class="unsortable" scope="col" style="width:150px;" |نگاره ! scope="col" style="width:80px;" |موقعیت ! scope="col" style="width:50px;" |<small>ش ثبت</small> ----<small>[[میراث جهانی یونسکو#معیارها|معیارها]]</small> ! scope="col" style="width:60px;" |سال ! class="unsortable" scope="col" |شرح |- !۱ ! scope="row" |معبد بوروبودور |[[پرونده:The_Great_of_Borobudur_Temple.jpg|جایگزین=A view from the temple down, several stupas|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۵۹۲ ----(i),(ii),(vi) | align="center" |۱۹۹۱ |معبد بوروبودور در قرون هشتم و نهم میلادی دارد. از سه بخش تشکیل شده است: پایه‌ای مربع‌شکل و هرمی، بدنه‌ای مخروطی با سه سکوی دایره‌ای، و یک استوپای مرکزی در بالا که در مجموع ۲٬۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. سکوهای گرد دارای ۷۲ استوپای تزئینی با تندیس [[گوتاما بودا]]<nowiki/>هستند. این معبد در دهه ۱۹۷۰ توسط یونسکو بازسازی شد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/592|title=Borobudur Temple Compounds|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010150711/https://whc.unesco.org/en/list/592}}</ref> |- !۲ ! scope="row" |محور کیهانی [[یوگیاکارتا]] و بناهای تاریخی آن |[[پرونده:Yogyakarta_1998_09.jpg|alt=Pagelaran front hall of [[Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat|Kraton Yogya]]|150x150پیکسل]] |[[منطقه ویژه یوگیاکارتا]] |۵۹۲ ----(i),(ii),(vi) | align="center" |۲۰۲۳ |این مرکز حکومت سلطنتی استان و رویدادهای فرهنگی، در قرن هجدهم توسط همنگکوبوونو اول بنیان‌گذاری شد. بر اساس باورهای جاوه‌ای دربارهٔ کیهان و چرخه زندگی، این محور ۶ کیلومتری (۳٫۷ مایلی) [[کوه مراپی]]<nowiki/>در شمال را به اقیانوس هند در جنوب متصل می‌کند و کاخ سلطنتی (در تصویر) و دیگر بناهای واقع در این محور در مرکز آن قرار دارند که با آیین‌های سنتی به یکدیگر پیوند خورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=The Cosmological Axis of Yogyakarta and its Historic Landmarks|url=https://whc.unesco.org/en/list/1671/|access-date=2023-09-19|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|archive-date=19 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230919102634/https://whc.unesco.org/en/list/1671/|url-status=live}}</ref> این مکان پیش‌تر در سال ۲۰۱۷ با عنوان «مرکز تاریخی شهر یوگیاکارتا» در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو و تحت معیارهای i, ii و vi ثبت شده بود.<ref>{{cite web|title=Historical City Centre of Yogyakarta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6206/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180519154955/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6206|archive-date=19 May 2018|accessdate=18 April 2018|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- !۳ ! scope="row" |چشم‌انداز فرهنگی استان بالی: نظام سوباک به‌عنوان تجلی فلسفه تری هیتا کارانا |[[پرونده:Jatiluwih_rice_terraces.jpg|جایگزین=Panoramic image of a mountainous greenery|150x150پیکسل]] |[[بالی (استان)|بالی]] |۱۱۹۴ ----(vi),(v),(iii) | align="center" |۲۰۱۲ |این منطقه شامل پنج [[کرت‌بندی (خاک‌کاری)|کرت‌بندی]] برنج و ۱۹٬۵۰۰ هکتار (۴۸٬۰۰۰ جریب فرنگی) معبد آبی است که توسط سامانه آبیاری سوباک اداره می‌شود و قدمت آن به قرن نهم میلادی بازمی‌گردد. این نظام بر پایهٔ فلسفه تری هیتا کارانا، برگرفته از باورهای هندی، شکل گرفته که پیوند میان آسمان، انسان و طبیعت را نمایان می‌سازد. «شیوه‌های کشاورزی دموکراتیک و برابرطلبانه» سوباک به کشاورزان برنج کمک می‌کند تا با تراکم بالای جمعیت بالی سازگار شوند.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1194|title=Cultural Landscape of Bali Province|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=1 July 2012|archive-date=5 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180705004229/https://whc.unesco.org/en/list/1194|url-status=live}}</ref> بزرگ‌ترین و مهم‌ترین معبد آبی بالی، معبد پورا تامان آیون است که در قرن هجدهم بنیان‌گذاری شده است. در تصویر، تراس‌های برنج جاتی‌ویلیه دیده می‌شوند. |- !۴ ! scope="row" |[[پارک ملی کومودو]] |[[پرونده:Komodo_dragon_at_Komodo_National_Park.jpg|جایگزین=A komodo dragon at the seashore.|150x150پیکسل]] |[[نوسا تنگارای شرقی]] |۶۰۹ ----( x),(vii) | align="center" |۱۹۹۱ |[[جزایر سوندای کوچک]] زیستگاه حدود ۵٬۷۰۰ مارمولک غول‌پیکر به نام [[اژدهای کومودو]] هستند که به دلیل ویژگی‌های خاص و رفتار تهاجمی‌شان این‌گونه نام‌گذاری شده‌اند. این جانوران که تنها در این جزایر یافت می‌شوند، توجه دانشمندانِ مطالعات [[فرگشت]] را به خود جلب کرده‌اند. این منطقه شامل تپه‌های ساوانایی، گیاهان تیغ‌دار گوناگون، سواحل شنی و آب‌هایی با صخره‌های مرجانی در زیر سطح است.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/609|title=Komodo National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=3 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703190142/http://whc.unesco.org/en/list/609|url-status=live}}</ref> تصویر مربوط به جزیره [[فلورس (جزیره)|فلورس]] است. |- !۵ ! scope="row" |[[فلورس (جزیره)]] |[[پرونده:01MJB.jpg|جایگزین=A rocky hill beside a lake.|150x150پیکسل]] |[[پاپوآ (استان)|پاپوآ]] |۹۵۵ ----(ix),(x),(viii) | align="center" |۱۹۹۹ |فلورس با وسعتی بالغ بر ۲٬۳۵۰٬۰۰۰ هکتار (۵٬۸۰۰٬۰۰۰ جریب فرنگی)، بزرگ‌ترین [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا]] و تنها مکان در جهان است که گذرگاهی طبیعی میان نواحی برفی و [[اقلیم دریایی حاره‌ای]]، از جمله تالاب‌های جلگه‌ای، را در بر می‌گیرد. این منطقه که محل اتصال دو [[زمین‌ساخت صفحه‌ای]] است، شامل رشته‌کوه‌ها و یخچال‌های طبیعی می‌شود. افزون بر آن، فلورس محل کشف فسیل‌هایی است که شواهدی از فرگشت در [[گینه نو]] ارائه می‌دهند و به‌عنوان متنوع‌ترین زیست‌بوم منطقه شناخته می‌شود.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/955|title=Lorentz National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=4 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100704061941/http://whc.unesco.org/en/list/955|url-status=live}}</ref> در تصویر، رشته‌کوه‌های جایاوی‌جایا دیده می‌شوند. |- !۶ ! scope="row" |مجموعه معابد پرامبانان |[[پرونده:Prambanan_Java245.jpg|جایگزین=Several medium-high compounds forming a complex.|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] منطقه ویژه یوگیاکارتا |۶۴۲ ----(iv),(i) | align="center" |۱۹۹۱ |بر فراز پایه مربع‌شکل پرامبانان، سه معبد قرار دارند که نقش‌برجسته‌های آن‌ها برگرفته از حماسهٔ باستانی [[رامایانا]] هستند و به سه ایزد [[هندوئیسم]]، [[شیوا]]، [[ویشنو]] و [[برهما]]، اختصاص دارند. همچنین سه معبد دیگر نیز به حیوانات خدمت‌گزار این ایزدان اختصاص یافته‌اند. این مجموعه که در قرن دهم میلادی ساخته شده، بزرگ‌ترین معبد اختصاص‌یافته به شیوا در اندونزی به‌شمار می‌رود.<ref name=":0">{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/642|title=Prambanan Temple Compounds|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=25 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225102149/https://whc.unesco.org/en/list/642|url-status=live}}</ref> |- !۷ ! scope="row" |میراث معدن زغال‌سنگ اومبیلین در [[ساواهلونتو]] |[[پرونده:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Een_ingang_van_de_Ombilin_steenkoolmijnen_TMnr_20018524.jpg|جایگزین=A coal mine, with transportation being a cart.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۱۶۱۰ ----(iv),(ii) | align="center" |۲۰۱۹ |دولت استعماری [[هند شرقی هلند]] به دنبال زغال‌سنگ باکیفیت در [[ساواهلونتو]]، [[سوماترای غربی]] بود و این معدن را برای دسترسی آسان از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم ساخت. نیروی کار این معدن شامل مردم محلی و زندانیان بود و سیستم آن فرایند خطی استخراج، پردازش، حمل و نقل و بارگیری زغال‌سنگ را تسهیل می‌کرد. این میراث شامل منطقه معدن، بندر تلوق بایور (برای انبار زغال‌سنگ)، راه‌آهن متصل‌کننده این دو و شهرک شرکت است.<ref>{{cite news|url=https://whc.unesco.org/en/list/1610|title=Ombilin Coal Mining Heritage of Sawahlunto|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 August 2019|archive-date=29 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929031202/http://whc.unesco.org/en/list/1610|url-status=live}}</ref> در تصویر، فعالیت معدنی اومبیلین در سال ۱۹۷۱ نشان داده شده است. |- !۸ ! scope="row" |محل انسان‌های اولیه سانگیران |[[پرونده:Sangiran_17-02.JPG|جایگزین=Upper part of a petrified skull including some teeth.|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۵۹۳ ----(vi),(iii) | align="center" |۱۹۹۶ |این مکان محل کشف نخستین فسیل‌های [[انسانیان]] بود که طی حفاری‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۱ به دست آمد. این کشف باعث یافتن نیمی از فسیل‌های شناخته‌شده هومینید شد، از جمله ۵۰ نمونه مگانتروپوس پالئوجاوانیکوس و هومو ارکتوس (نمونه بازسازی‌شده فرانسوی در تصویر). سانگیران که یک و نیم میلیون سال پیش نخستین سکونت انسان در آن ثبت شده، منطقه‌ای کلیدی در مطالعه فرگشت انسان به‌شمار می‌رود و به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/593|title=Sangiran Early Man Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=26 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171226033733/https://whc.unesco.org/en/list/593|url-status=live}}</ref> |- !۹ ! scope="row" style="background-color: #FFE6BD" |[[میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا]] |[[پرونده:KPL_4148_01_burung_belibis_berendam.jpg|جایگزین=Birds at a forested lake|179x179پیکسل]] |[[آچه]]، [[جامبی]]، [[لامپونگ]] |۱۱۶۷ ----(x),( ix),(vii) | align="center" |۲۰۰۴ |این منطقه شامل سه پارک ملی — [[پارک ملی کوه لوسر]]، [[پارک ملی کرینچی سلبات]] و [[پارک ملی بوکیت بریسان]] — با وسعت ۲٬۵۰۰٬۰۰۰ هکتار (۶٬۲۰۰٬۰۰۰ جریب فرنگی) است و میزبان بیش از ۱۰٬۰۰۰ گونه گیاهی از جمله ۱۷ گونه [[بوم‌زادی]] می‌باشد. همچنین بیش از ۲۰۰ گونه پستاندار در اینجا زندگی می‌کنند که ۲۲ گونه آسیایی خاص این منطقه اندونزی هستند و ۱۵ گونه از آن‌ها فقط در اینجا یافت می‌شوند، مانند [[اورانگوتان سوماترایی]]. این منطقه زیستگاه ۵۸۰ گونه پرنده شامل ۴۶۵ گونه غیر مهاجر و ۲۱ گونه بومی است. این سایت نقش مهمی در حفاظت از تنوع زیستی سوماترا و تحقیقات زیست‌جغرافیایی دربارهٔ فرگشت جزیره دارد. در سال ۲۰۱۱، این منطقه به دلیل شکار غیرمجاز، قطع غیرقانونی درختان، تجاوز به زمین‌های کشاورزی و برنامه‌های ساخت جاده در [[فهرست میراث جهانی در معرض خطر]] قرار گرفت.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1167|title=Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=25 June 2011|archive-date=30 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110630021825/http://whc.unesco.org/en/list/1167/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/news/764|title=Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=26 July 2011|archive-date=1 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110701061053/http://whc.unesco.org/en/news/764/|url-status=live}}</ref> |- !۱۰ ! scope="row" |[[پارک ملی اوجونگ کولون]] |[[پرونده:Cidaon_Savana_(cropped)2.jpg|جایگزین=A savanna with animals|188x188پیکسل]] |[[بانتن]] و[[لامپونگ]] |۶۰۸ ----(x),( vii) | align="center" |۱۹۹۱ |این منطقه که در جنوب‌غربی جزیره جاوه واقع شده، شبه‌جزیره اوجونگ کولون و کالدرا [[کراکاتوآ]] را دربرمی‌گیرد. این سایت که در مطالعه آتشفشان‌های درون‌سرزمینی اهمیت دارد، یکی از بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی جلگه‌ای جاوه را حفظ کرده و زیستگاه گونه‌های متعددی است که گونه [[کرگدن جاوه‌ای]] در میان آن‌ها به‌شدت در خطر قرار دارد.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/608|title=Ujung Kulon National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=3 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703203645/http://whc.unesco.org/en/list/608|url-status=live}}</ref> تصویر مربوط به ساوانای سیدائون است. |} == فهرست آزمایشی == علاوه بر سایت‌های ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی، کشورهای عضو می‌توانند فهرستی از سایت‌های پیشنهادی را که ممکن است برای ثبت نامزد کنند، نگه دارند. نامزدی برای فهرست میراث جهانی تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که سایت پیش‌تر در فهرست پیشنهادی قرار داشته باشد.<ref>{{Cite web|title=Tentative Lists|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050924114741/https://whc.unesco.org/en/tentativelists/|archivedate=24 September 2005|accessdate=7 October 2010|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! === # === ! scope="col" style="width:100px;" |نام ! class="unsortable" scope="col" style="width:150px;" |نگاره ! scope="col" style="width:80px;" |موقعیت ! scope="col" style="width:50px;" |<small>ش ثبت</small> ----<small>[[میراث جهانی یونسکو#معیارها|معیارها]]</small> ! scope="col" style="width:60px;" |سال ! class="unsortable" scope="col" |شرح |- !۱ ! scope="row" |محل باووماتالو | {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |[[File:Omo_Sebua,_South_Nias,_Indonesia.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Omo_Sebua,_South_Nias,_Indonesia.jpg|جایگزین=Photograph of a traditional wooden house with a high triangular roof.|150x150پیکسل]] |} |[[سوماترای شمالی]] |۵۴۶۳ ----(vi),( iv),(i) | align="center" |۲۰۰۹ |این سکونتگاه قرن هجدهمی واقع در استان [[سوماترای شمالی]]، که توسط شاه سابق لاوو طراحی شده، مساحتی برابر با ۵ هکتار (۱۲ جریب) دارد و با وجود نزدیکی به دریا، به دلیل قرار گرفتن در ارتفاع ۲۷۰ متر (۸۹۰ فوت) از سطح دریا، از خطر سونامی در امان است. در این مجموعه د<nowiki/>و ردیف خانه با فاصله ۴ متر (۱۳ فوت) وجود دارد که در وسط آن یک مونولیت سنگی آیینی قرار دارد. این مجموعه شامل حدود ۵۰۰ خانه (یکی از آن‌ها در تصویر دیده می‌شود) و جمعیتی بالغ بر ۷٬۰۰۰ نفر است که وارثان نسل چهارم خاندان لاوو به‌شمار می‌روند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5463/|title=Bawomataluo Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807000240/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5463/|url-status=live}}</ref> |- !۲ ! scope="row" |پارک ملی بتونگ کریهون (میراث جنگل بارانی فرامرزی بورنئو) |[[File:Back_to_nature.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Back_to_nature.jpg|جایگزین=Photograph of an orangutan amid a forest.|وسط|بی‌قاب|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان غربی]] |۱۸۷۱ ----(ix),(viii),(x) | align="center" |۲۰۰۴ |پارک ملی بتونگ کریهون در سرچشمه [[رودخانه کاپواس]] واقع شده و ۲٫۷۶ درصد از منطقه کاپواس هولو را تشکیل می‌دهد. این منطقه ۸۰٬۰۰۰ هکتاری (۲۰۰٬۰۰۰ جریب) با بارش بالای باران، شامل ۱۷۹ قله و صدها رودخا<nowiki/>نه است و با منطقه حفاظت‌شده حیات‌وحش لانجاک انتیمائو در ایالت ساراواک مالزی هم‌مرز است، که این دو منطقه را به عنوان زیست‌بوم حفاظت از اورانگوتان تعریف می‌کند. بیش از ۱٬۲۵۴ گونه گیاهی و ۶۵۲ گونه جانوری در این منطقه وجود دارد که به‌ترتیب ۶۷ و ۸۱ گونه از آن‌ها در [[فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان]] سال ۲۰۰۰ قرار دارند، از جمله گونه (اورانگوتان بورنئویی) که در تصویر دیده می‌شود و یکی از دو گونه اورانگوتان اندونزی است. [[مردم دایاک]] نیز از این منطقه برای شکار و کشاورزی متناوب استفاده می‌کنند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/1871/|title=Betung Kerihun National Park (Transborder Rainforest Heritage of Borneo)|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=12 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112024159/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1871/|url-status=live}}</ref> |- !۳ ! scope="row" |پارک ملی بوناکن |[[File:Bunaken_Marine_Park.JPG|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bunaken_Marine_Park.JPG|جایگزین=A coral reef, with several fishes lounging about.|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی شمالی]] |۲۰۰۲ ----(vii),(viii),(x),(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |این پارک که نام خود را از جزیره بوناکن گرفته است، پیش‌تر قاره‌ای کوچک با قدمت ۵ تا ۲۴ میلیون سال بوده و فعالیت‌های آتشفشانی آن ۱٫۵ تا ۵ میلیون سال پیش از ثبت سایت، سنگ‌های آتشفشانی خاصی به نام [[توف (سنگ)|توف]] را ایجاد کرده است. جزیره بوناکن، بلندترین جزیره منطقه با ارتفاعی بیش از ۶۰۰ متر از سطح دریا، میزبان گونه‌های مختلف [[مرجان]] فسیل‌شده است. این سایت همچنین شامل آتشفشان غیرفعال مانادو توآ، یک فلات صاف بدون نام، جزیره گنبدی‌شکل ناین، جزیره مانتههه که کمی صاف و ظاهراً در حال فرورفتن است، جزیره شنی مرجانی سیلادن و مناطق آراکان-واوونتولاپ و مولاس-وری در خشکی سولاوسی می‌شود. جزیره بوناکن همچنین دارای تالاب‌های [[جنگل مانگرو]] و متنوعی است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2002/|title=Bunaken National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=12 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112030156/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2002/|url-status=live}}</ref> |- !۴ ! scope="row" |جزایر دراوان |[[File:Maratua_reef_(39).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Maratua_reef_(39).jpg|جایگزین=An underwater view of coral and fishes.|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان شرقی]] |۲۰۰۷ ----(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |آب‌های این زنجیره جزیره‌ای تلفیقی از رودخانه براو و [[دریای سلب]] است که یک دلتا گسترده رودخانه‌ای را تشکیل می‌دهد و به دریایی از [[آبسنگ مرجانی]] تکه‌ای، صخره‌های حاشیه‌ای و آتول‌ها می‌رسد. این منطقه به طول ۱۰۰ مایل در امتداد ساحل [[کالیمانتان شرقی]] گسترده شده و زیستگاه فراوانی از گیاهان و جانوران است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2007/|title=Derawan Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=6 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120806235801/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2007/|url-status=live}}</ref> |- !۵ ! scope="row" |چشم‌انداز تاریخی و دریایی [[جزایر باندا]] |[[File:Run,_Banda_islands,_Maluku,_Indonesia.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Run,_Banda_islands,_Maluku,_Indonesia.jpg|جایگزین=A maritime shore, with a hill bordering.|150x150پیکسل]] |[[ملوک (استان)|ملوک]] |۶۰۶۵ ----(vi),(iv), (x) | align="center" |۲۰۱۵ |این زنجیره جزایر که به‌خاطر تولید انحصاری [[جوز هندی]] و ماخ در دوران هلندی‌ها، انگلیسی‌ها و پرتغالی‌ها به «جزایر ادویه» معروف است، شامل یازده [[جزیره آتشفشانی]] به نام‌های نایرا، گونونگ آپی، باندای بسار، رون، آی، هاتا، شهرر، کاراکا، مانوکان، نیلاکایا و باتو کاپال می‌شود و مساحتی حدود ۸۱۵۰ هکتار (۲۰۱۰۰ جریب) را در بر می‌گیرد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6065/|title=Banda Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=6 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906125634/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6065/|url-status=live}}</ref> |- !۶ ! scope="row" |منطقه غارهای پیشاتاریخی و منظرهٔ کارستی ماروس پانگکپ |[[File:Hands_in_Pettakere_Cave.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hands_in_Pettakere_Cave.jpg|جایگزین=Handprints at an aging wall.|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۶۴۲ ----(i),(iv) | align="center" |۱۹۹۱ |بر فراز پایه مربع‌شکل پرامبانان، سه معبد قرار دارند که نقش‌برجسته‌های آن‌ها برگرفته از حماسهٔ باستانی [[رامایانا]] هستند و به سه ایزد [[هندوئیسم]]، [[شیوا]]، [[ویشنو]] و [[برهما]]، اختصاص دارند. همچنین سه معبد دیگر نیز به حیوانات خدمت‌گزار این ایزدان اختصاص یافته‌اند. این مجموعه که در قرن دهم میلادی ساخته شده، بزرگ‌ترین معبد اختصاص‌یافته به شیوا در اندونزی به‌شمار می‌رود.<ref name=":0"/> |- !۷ ! scope="row" |میراث معدن زغال‌سنگ اومبیلین در [[ساواهلونتو]] |[[پرونده:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Een_ingang_van_de_Ombilin_steenkoolmijnen_TMnr_20018524.jpg|جایگزین=A coal mine, with transportation being a cart.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۶۸۲۵ ----(iii),(viii),(x) | align="center" |۲۰۲۵ |منطقه ماروس-پانگکپ در ناحیه‌ای کوهستانی از کوه‌های بولوسارائونگ واقع شده و دارای اقلیم گرمسیری با رطوبت متغیر است. بیشتر جنگل‌های حفاظت‌شده در محدوده [[کارست]] قرار دارند که بخشی از پارک ملی بانتیمورونگ-بولوسارائونگ به مساحت ۴۳٬۷۵۰ هکتار است. علاوه بر اینکه زیستگاه گونه‌های بومی مختلفی از جانوران است، صدها غار در این منطقه وجود دارد که شامل [[هنر سنگ‌نگاری]]، ابزارهای سنگی و صدف‌های نرم‌تنان می‌شود؛ همچنین این منطقه مهد انواع رقص‌های سنتی است.<ref>{{Cite web|title=Karst Landscape Maros Pangkep Prehistoric Cave Area|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6825/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|accessdate=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- ! ! scope="row" |[[باغ گیاه‌شناسی بوگور]] |[[File:Bogor_botanical_gardens_2016_12.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bogor_botanical_gardens_2016_12.jpg|جایگزین=An array of yellow flowers|197x197پیکسل]] |[[جاوه غربی]] |۶۳۵۳ ----(ii),(iv) | align="center" |۲۰۱۸ |این منطقه که با نام [[باغ گیاه‌شناسی]] بوگور نیز شناخته می‌شود، یک منطقه [[حفاظت برون‌جا]] با مساحت ۷۵٫۴ هکتار (۱۸۶ جریب) است و محل فعالیت بیش از ۲۴ مؤسسه تحقیقاتی علوم طبیعی می‌باشد. هدف اولیه آن، وفق دادن گیاهان خارجی با پتانسیل اقتصادی بالا بود که پس از آن دامنه فعالیت خود را به گیاهان بومی نادر و اندمیک گسترش داد. مجموعه گیاهان در بلوک‌هایی سازمان‌دهی شده و بر اساس طبقه‌بندی علمی و موضوعات گروه‌بندی شده‌اند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6353/|title=Kebun Raya Bogor|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=22 July 2018|archive-date=22 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180722070135/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6353/|url-status=live}}</ref> در تصویر، گروهی از گیاه معروف [[پاچیستاچیس]] دیده می‌شود. |- !۸ ! scope="row" style="background-color: #FFE6BD" |[[پارک ملی لورن لیندو]] |[[File:Komplek_Megalith_di_Taman_Nasional_Lore_Lindu.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Komplek_Megalith_di_Taman_Nasional_Lore_Lindu.jpg|جایگزین=Large stones of various shapes on the grass|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی مرکزی]] |۶۸۲۶ ----(iii),(ii) | align="center" |۲۰۲۵ |<ref>{{Cite web|title=Megalithic Cultural Heritage of Lore Lindu Area|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6826/|access-date=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- !۹ ! scope="row" |محوطه مجتمع موآرا تاکوس |[[File:013_Candi_Mahligai_from_West_(27349651499).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:013_Candi_Mahligai_from_West_(27349651499).jpg|جایگزین=A tall brown-black structure.|224x224پیکسل]] |[[ریائو]] |۵۴۶۴ ----(vi),(iv),(i) | align="center" |۲۰۰۹ |این سایت به دو بخش توسط رودخانه کامپار کانان تقسیم شده است؛ همچنین رودخانه‌ای دیگر که در میان اهالی محلی با نام‌های اومپامو یا لیمپامو شناخته می‌شود، وجود دارد. سرچشمه این رودخانه در باتلاقی در جنوب‌شرقی موآرا تاکوس قرار دارد و به رودخانه کامپار کانان می‌ریزد، که دهانه آن دقیقاً در شمالی‌ترین پیچ رودخانه کامپار کانان واقع شده است. در قسمت داخلی و شمالی پیچ رودخانه کامپار کانان سکونتی وجود داشت، اما به دلیل پروژه احداث نیروگاه [[برق آبی]]، تمامی ساکنان به مکانی حدود ۱٫۵ کیلومتر (۰٫۹۳ مایل) جنوب منتقل شدند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5464/|title=Muara Takus Compound Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807002415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5464/|url-status=live}}</ref> تصویر، استوپای اصلی را نشان می‌دهد. |- |۱۰ |مجتمع معابد موآراجامبی |[[File:Candi_Gumpung_Muarojambi.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Candi_Gumpung_Muarojambi.jpg|جایگزین=Entrance to a brown, squared temple.|150x150پیکسل]] |[[جامبی]] |۶۸۲۷ ----(ii),(iv) |۲۰۲۵ |مجتمع موآراجامبی که در قرون ۷ تا ۱۴ میلادی مرکز [[بودیسم]] در پادشاهی ملائو بود، در امتداد ۷٫۵ کیلومتر (۴٫۷ مایل) از [[کرانه رودخانه]] باتانگ‌هاری گسترده شده است و کانال‌های باستانی به این سایت منتهی می‌شوند. این مجموعه با مساحتی حدود ۲٬۰۶۲ هکتار (۵٬۱۰۰ جریب) شامل تقریباً ۸۲ ویرانه از ساختمان‌های آجری باستانی است. هفت معبد در این مجموعه وجود دارد: گامپونگ (در تصویر)، تینگی I، تینگی II، کمبار باتو، آستانو، گدونگ I، گدونگ II و کداتون. این معابد به‌طور گسترده‌ای بازسازی شده‌اند و ویرانه‌های باقی‌مانده توسط کشت‌زار گیاهان بومی که توسط مردم محلی مناپو ایجاد شده، احاطه شده‌اند. چندین کانال و برکه نیز از گیاهان آبزی پاک‌سازی شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Muarajambi Temple Compound|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6827/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|accessdate=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۱۱ |شهر قدیمی جاکارتا (که پیش‌تر باتاویا نام داشت) و چهار جزیره پیرامونی (اونروست، کلور، چیپیر و بیداداری) |[[File:Kali_Krukut_Kota_Tua_Jakarta.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Kali_Krukut_Kota_Tua_Jakarta.jpg|جایگزین=View of a colonial area.|150x150پیکسل]] |[[جاکارتا]] |۶۰۱۰ ----(ii),(iv), (iii),(v) |۲۰۱۵ |باتاویا که در دهانه رودخانه چیلیوونگ واقع شده، در سال ۱۶۱۹ توسط کمپانی هند شرقی هلند (VOC) به‌عنوان یک مرکز بازرگانی بنیان‌گذاری شد و سپس در سال ۱۶۵۰ بازسازی گردید. این محوطه شامل شهر سال ۱۶۵۰ به وسعت ۱٫۵ در ۱ کیلومتر (۰٫۹۳ در ۰٫۶۲ مایل) است و بخش‌هایی مانند منطقه پیشین جایاکارتا، دو خانه متعلق به قرن هجدهم، سه انبار، بقایای دیوار قدیمی شهر، یک کارگاه کشتی‌سازی VOC، مسجد لوآر باتانگ، میدان فتح‌الله، موزه تاریخ جاکارتا، محله چینی‌ها، کانال کالی‌بسار و همچنین جزایر اونروست، کلور، چیپیر و بیداداری را در بر می‌گیرد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6010/|title=The Old Town of Jakarta (Formerly old Batavia) and 4 Outlying Islands (Onrust, Kelor, Cipir and Bidadari)|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=15 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715233728/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6010/|url-status=live}}</ref> |- |۱۲ |[[جزایر راجا آمپات]] |[[File:20170909_kri_island_view_point.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:20170909_kri_island_view_point.jpg|جایگزین=A twilight view of several islands and a sea.|177x177پیکسل]] |[[پاپوآی غربی (استان)|پاپوآی غربی]] |۲۰۰۳ ----(x),(vii) |۲۰۰۵ |راجا آمپات زنجیره‌ای متشکل از ۱۵۰۰ جزیره است (در تصویر، جزیره کری دیده می‌شود)؛ بزرگ‌ترین جزایر آن شامل وایگیو، باتانتا، سالاواتی و میسول هستند. این منطقه با وسعتی حدود ۴٬۶۰۰٬۰۰۰ هکتار (۱۱٬۰۰۰٬۰۰۰ جریب)، در مرز غربی [[اقیانوس آرام]] و در مرز شمال‌شرقی [[جریان میان‌گذر اندونزی|جریان]] [[جریان میان‌گذر اندونزی|میان‌گذر اندونزی]] قرار دارد و بیشتر جزایر آن روی فلات ساحول واقع شده‌اند. در میان خشکی‌ها و آب‌ها، خلیج‌های پناه‌گرفته، رسوبات توربیدیتی و سازه‌های [[سنگ آهک|آهکی]] [[کارست|کارستی]] متنوعی به چشم می‌خورد. در سال ۲۰۰۳، راجا آمپات به‌عنوان یک شهرستان (ریجِنسی) اعلام شد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2003/|title=Raja Ampat Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807005332/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2003/|url-status=live}}</ref> |- |۱۳ |کارست سانگکولیرانگ – مانگکهیلات: منطقه هنر صخره‌ای ماقبل تاریخ |[[File:Lubang_Jeriji_Saléh_cave_painting_of_Bull.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Lubang_Jeriji_Saléh_cave_painting_of_Bull.jpg|alt=Painting of a bull in [[Lubang Jeriji Saléh]].|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان شرقی]] |۶۰۰۹ ----(iii) |۲۰۱۵ |شبه‌جزیره سانگکولیرانگ–مانگکهیلات میزبان هزاران نقاشی صخره‌ای با نقش‌های قرمز است که در ۳۵ مکان مختلف و در هفت ناحیه کوهستانی کارستی قرار دارند: مرابو، باتو رایا، باتو گرگاجی، باتو نیِره، باتو توتونامبو، باتو پنگادان و باتو تابالار. این منطقه بیشترین آثار هنری صخره‌ای را در جنوب شرق آسیا در خود جای داده که قدمت آن‌ها به ۵۰۰۰ سال پیش از ثبت در فهرست میراث جهانی بازمی‌گردد. این نقاشی‌ها دارای مضامین معنوی هستند و موضوعات رایج آن‌ها شامل اثر دست‌ها، آیین‌های مذهبی و صحنه‌هایی از زندگی شکارچی-گردآورنده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6009/|title=Sangkulirang - Mangkahilat Karts: Prehistoric rock art area|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=8 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150908065201/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6009/|url-status=live}}</ref> |- |۱۴ |[[سمارانگ|شهر قدیمی سمارانگ]] |[[File:Keramaian_Kota_Tua.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Keramaian_Kota_Tua.jpg|جایگزین=Exterior of colonial building with people walking around.|199x199پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۶۰۱۱ ----(iv),(ii) |۲۰۱۵ |شهر سِمارانگ در قرن هفدهم به‌عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بنیان‌گذاری شد. در منطقه شهر قدیمی آن، مجموعه‌ای از ساختمان‌ها با سبک‌های معماری گوناگون مانند قرون وسطایی، [[معماری باروک|باروک]] و [[معماری مدرن|مدرن]] حفظ شده‌اند که گواهی تصویری بر پیشرفت این شهر در دوران [[انقلاب صنعتی]] به‌شمار می‌رود. دولت این منطقه را که شامل ساختمان‌های اداری، انبارها، فروشگاه‌ها، بانک‌ها و کنسولگری‌های خارجی است، به دلیل تهدیدات جدی ناشی از سیل و [[فرونشست زمین]]، شایسته حفاظت می‌داند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6011/|title=Semarang Old Town|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=4 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150904012132/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6011|url-status=live}}</ref> |- |۱۵ |[[پارک ملی تاکا بنرات]] |[[File:Pulau_Latondu_kecil.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pulau_Latondu_kecil.jpg|جایگزین=Photo of coral reefs in the park.|199x199پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۲۰۰۵ ----(viii), (vii), (x),(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |با مساحتی برابر با ۵۳۰٬۷۶۵ هکتار، پارک ملی تاکا بنرات سومین آتول بزرگ جهان را در خود جای داده است، پس از [[آب‌سنگ حلقوی کواجالین|کواجالین]] در [[جزایر مارشال]] و هوادهو در مالدیو. این آتول ۲۲۰٬۰۰۰ هکتار (۵۴۰٬۰۰۰ جریب) وسعت دارد و صخره‌های مرجانی آن (در تصویر) بیش از ۵۰۰ کیلومتر مربع گسترده شده‌اند. نام "تاکا بنرات" در [[زبان باسایوگی]] به معنای «مرجان انباشته‌شده روی ماسه» است. این منطقه شامل ۱۵ جزیره است و تورهای گردشگری و تفریحی متنوعی را در خود جای داده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2005/|title=Taka Bonerate National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113044117/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2005/|url-status=live}}</ref> |- |۱۶ |[[تانا تراجا]] |[[File:Tana_Toraja,_Salu_funeral_(6823105668).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Tana_Toraja,_Salu_funeral_(6823105668).jpg|جایگزین=A traditional funeral ceremony at a housing compound|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۵۴۶۲ ----(iv), (v), (vi) | align="center" |۲۰۰۹ |این مجموعه شامل ۱۰ سکونت‌گاه است که دارای امکاناتی مانند خانه‌ها (در تصویر)، انبارهای غلات، گورستان‌ها، محوطه‌های آیینی با منهیرها، شالیزارها، جنگل‌های بامبو و [[چراگاه]] برای گاومیش‌ها و خوک‌ها می‌باشد. این سکونت‌گاه‌ها در مساحتی حدود ۳٫۲۰۵ کیلومتر مربع قرار گرفته‌اند و در فلات‌هایی با ارتفاع ۳۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا واقع شده‌اند. این سکونت‌گاه‌ها عبارت‌اند از: پالاوَا، بوری پاریندینگ، کانده آپی، نانگالا، بونتو پونه و رانته کاراسیک، کِتِه کسو، پالَا توکِه، لوندا، لمو و تومَکّه. بونتو پونه و رانته کاراسیک پیش‌تر با هم ترکیب شده بودند و از همین رو به‌صورت مشترک فهرست شده‌اند. تنها سکونت‌گاه کِتِه کسو دارای تمامی امکانات ذکرشده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5462/|title=Tana Toraja Traditional Settlement|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=28 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228151220/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5462|url-status=live}}</ref> |- |۱۷ |سرزمین زیر باد: مسیر تجارت ادویه (قرون سیزدهم تا هجدهم میلادی) |[[File:Clove_Tree,_Pulau_Ternate,_The_Moluccas_(Maluku)_(15018886650).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Clove_Tree,_Pulau_Ternate,_The_Moluccas_(Maluku)_(15018886650).jpg|جایگزین=Clove trees|150x150پیکسل]] |[[جاکارتا]]، [[ملوک (استان)|ملوک]]، [[ملوک شمالی]]، [[سولاوسی جنوبی]] |۶۸۲۸ ----(ii), (iv) | align="center" |۲۰۲۵ |<ref>{{Cite web|title=The Land Below the Wind: Spice Trade Route on XIII-XVIII AD|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6828/|website=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۱۸ |سکونت‌گاه سنتی در نگاری سیجونجونگ |[[File:Rumah_Gadang_di_Kawasan_1000_Rumah_Gadang.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rumah_Gadang_di_Kawasan_1000_Rumah_Gadang.jpg|جایگزین=A traditional, wooden structure.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۶۰۵۹ ----(iii), (v) | align="center" |۲۰۱۵ |این منطقه شامل دو روستا به نام‌های جورونگ کوتوی پادانگ و تناه باتو و همچنین دو رود بزرگ به نام‌های باتانگ سوکام و باتانگ کولامپی است. در مجموع، این روستاها دارای ۷۶ خانه بزرگ به نام «رومه گادانگ» هستند که توسط نه <bdi>[[قوم مینانگ‌کابائو]]</bdi> که نظام اجتماعی آن‌ها [[مادرسالاری]] است، سکونت یافته‌اند؛ این نظام مادرتباری در طراحی‌های سنتی این خانه‌ها نیز نمادین شده است. این منطقه همچنین شامل شالیزارها، زمین‌های زراعی، قبرستان‌ها، مساجد، مدارس دینی ([[مدرسه (اسلام)]])، بازار و <bdi>[[مرکز اجتماعات محلی]]</bdi> می‌باشد. بر اساس فلسفه مردم این منطقه که «دنیای طبیعی معلم است»، هر خانه دارای حیاطی است که در آن گیاهانی کاشته شده که از نظر زیست‌محیطی اهمیت دارند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6059/|title=Traditional Settlement at Nagari Sijunjung|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=15 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715163459/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6059/|url-status=live}}</ref> |- |۱۹ |میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا – تغییر قابل توجه در مرزها | |<bdi>[[آچه]]،</bdi> <bdi>[[جامبی]]،</bdi> <bdi>[[لامپونگ]]</bdi> |۶۶۹۴ ----(viii), (ix), (x) | align="center" |۲۰۲۳ |<ref>{{Cite web|title=Tropical Rainforest Heritage of Sumatra – Significant Boundary Modification|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6694/|access-date=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۲۰ |تروولان — پایتخت پیشین پادشاهی ماجاپاهیت |[[File:Wringin_Lawang,_Trowulan.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Wringin_Lawang,_Trowulan.jpg|جایگزین=Two tall, brown, wavy structures facing each other, with a gap between that allows people to pass through.|208x208پیکسل]] |[[جاوه شرقی]] |۵۴۶۶ ----(i), (v) | align="center" |۲۰۰۹ |این تنها سایت باقی‌مانده از دوران باستان هندو-بودایی در اندونزی است و پایتخت [[امپراتوری ماجاپاهیت]] محسوب می‌شود که مساحتی در حدود ۱۱ در ۹ کیلومتر (۶٫۸ × ۵٫۶ مایل) را در بر می‌گیرد. این شهر بر روی زمین‌های هموار در پای کوه‌های [[ارجونو-ویلانگ|پننگگونگان، ولی‌رانگ]] و آنجاسمرا ساخته شده است. تروولان به دلیل سطح صاف زمین و [[آب‌های زیرزمینی]] کم‌عمق، برای سکونت انسان بسیار مناسب بود. از سال ۱۸۱۵، باستان‌شناسان به کاوش در این محل پرداختند و اسنادی از زندگی روزمره در آن زمان را کشف کردند. همچنین مشخص شد که این شهر دارای یک سیستم گسترده و متقارن از کانال‌ها بوده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5466/|title=Trowulan - Former Capital City of Majapahit Kingdom|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=20 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020181009/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5466/|url-status=live}}</ref> یکی از معابر (کاندی بنتار) آن در تصویر مشاهده می‌شود. |- |۲۱ |[[پارک ملی واکاکوبی]] |[[File:Flickr_-_JennyHuang_-_Wakatobi_Reef_Atoll.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flickr_-_JennyHuang_-_Wakatobi_Reef_Atoll.jpg|جایگزین=Aerial view of a marine expanse|220x220پیکسل]] |[[سولاوسی جنوب شرقی]] |۲۰۰۶ ----(vii), (viii), (ix), (x) | align="center" |۲۰۰۵ |بیشتر آب‌های واکاتوبی از سطحی صاف سرچشمه می‌گیرند و سپس به دریا می‌ریزند، برخی از این مسیرها به‌خاطر [[پرتگاه]]<nowiki/>ها ایجاد شده‌اند. عمیق‌ترین بستر دریا در این منطقه ۱۰۴۴ متر (۳۴۲۵ فوت) زیر سطح قرار دارد که با شن و مرجان پوشیده شده است. این پارک دارای ۲۵ زنجیره صخره‌های مرجانی با محیطی به طول ۶۰۰ کیلومتر (۳۷۰ مایل) است و مساحت کل آن ۱٬۳۹۰٬۰۰۰ هکتار (۳٬۴۰۰٬۰۰۰ جریب) می‌باشد. واکاتوبی از منابع دریایی بسیار غنی برخوردار است و چشم‌انداز دریایی «سحرآمیزی» را داراست.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2006/|title=Wakatobi National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=17 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120617213140/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2006/|url-status=live}}</ref> |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست میراث فرهنگی ناملموس در اندونزی|فهرست عناصر میراث فرهنگی ناملموس در اندونزی]] * [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا|فهرست میراث جهانی در جنوب شرقی آسیا]] * معماری اندونزی * [[فرهنگ در اندونزی|فرهنگ اندونزی]] * [[جغرافیای اندونزی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{میراث جهانی یونسکو در اندونزی}}{{فهرست میراث جهانی یونسکو در آسیا}}{{موضوعات اندونزی}} [[رده:فهرست‌های مرتبط با جغرافیای اندونزی]] [[رده:فهرست‌های میراث جهانی]] [[رده:لندمارک‌ها در اندونزی]] [[رده:میراث جهانی در اندونزی]] bcb9n408s0f9gemtueuoo33ej1dkpde 42127381 42127380 2025-06-18T13:30:14Z Golpeti 1375916 ابرابزار 42127381 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات فهرست میراث جهانی یونسکو|تصویر=Flag of Indonesia.svg|تصویر۲=|کشور=[[اندونزی]]|تاریخ ثبت=[[۶ ژوئیه]] [[۱۹۸۹]]|آثار ثبت شده=10|فهرست آزمایشی=22|میراث در خطر=۲|وبگاه=[http://whc.unesco.org/en/statesparties/id id]}}[[یونسکو]] مجموعه سایت‌هایی را به عنوان [[میراث جهانی]] معرفی کرده است که دارای اهمیت ویژه‌ای از نظر [[میراث فرهنگی]] یا [[میراث طبیعی]] هستند، مطابق با کنوانسیون میراث جهانی یونسکو که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید.<ref name="convention2">{{cite web|last=|first=|date=|title=The World Heritage Convention|url=https://whc.unesco.org/en/convention/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160827065310/https://whc.unesco.org/en/convention/|archive-date=27 August 2016|access-date=7 July 2019|website=|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> این کنوانسیون تعیین کرده است که میراث فرهنگی شامل آثار تاریخی و فرهنگی مانند بناهای معماری، مجسمه‌های عظیم و کتیبه‌ها، مجموعه ساختمان‌ها و همچنین سایت‌های باستان‌شناسی می‌باشد. از سوی دیگر، میراث طبیعی شامل ساختارهای فیزیکی و زیستی، شکل‌های زمین‌شناسی و جغرافیایی (از جمله زیستگاه‌های گونه‌های گیاهی و جانوری در خطر انقراض) و سایت‌های طبیعی با ارزش‌های علمی، حفاظتی یا زیبایی‌شناختی است.<ref>{{cite web|title=Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage|url=https://whc.unesco.org/en/conventiontext/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201042309/http://whc.unesco.org/en/conventiontext/|archive-date=1 February 2021|access-date=3 February 2021|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> [[اندونزی|جمهوری اندونزی]] این کنوانسیون را در ۶ ژوئن ۱۹۸۹ تصویب کرد و اماکن تاریخی خود را واجد شرایط برای قرار گرفتن در فهرست قرار داد.<ref name="indonesia">{{Cite web|last=|first=|date=|title=Indonesia|url=https://whc.unesco.org/en/statesparties/id/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201118190159/https://whc.unesco.org/en/statesparties/id|archivedate=18 November 2020|accessdate=30 April 2025|website=|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {{تا تاریخ|۲۰۲۳}}، ده مکان میراث جهانی در اندونزی وجود دارد که شش مورد از آنها فرهنگی و چهار مورد طبیعی هستند. این به این معنی است که اندونزی بیشترین تعداد سایت‌ها را در [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا]] دارد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list|title=World Heritage List|publisher=UNESCO World Heritage Centre|accessdate=2 July 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210314170923/https://whc.unesco.org/en/list|archivedate=14 March 2021}}</ref> چهار مکان اول که در سال ۱۹۹۱ در این فهرست ثبت شدند، مجموعه معابد بوروبودور، مجموعه معابد پرامبانان، [[پارک ملی اوجونگ کولون]] و [[پارک ملی کومودو]] بودند. جدیدترین مورد اضافه شده به این فهرست، [[محور کیهان‌شناسی]] [[یوگیاکارتا]] و بناهای تاریخی آن در سال ۲۰۲۳ بود. در سال ۲۰۱۱، [[میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا]] به دلیل تهدیدات ناشی از شکار غیرقانونی، قطع غیرقانونی درختان، تجاوز به اراضی کشاورزی و برنامه‌هایی برای ساخت جاده از میان این مکان، در [[فهرست میراث جهانی در معرض خطر]] ثبت شد.<ref>{{Cite web|title=Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|url=https://whc.unesco.org/en/news/764|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110701061053/http://whc.unesco.org/en/news/764/|archivedate=1 July 2011|accessdate=26 July 2011|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> علاوه بر این، دولت اندونزی ۲۱ مکان را در فهرست اولیه نامزد کرده است،<ref name="indonesia"/> به این معنی که آنها قصد دارند در آینده آنها را برای نامزدی در فهرست میراث جهانی در نظر بگیرند.<ref>{{Cite web|title=Tentative Lists: Indonesia|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=id|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120229194206/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=id|archivedate=29 February 2012|accessdate=8 April 2012|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> == میراث جهانی == یونسکو مکان‌ها را تحت [[میراث جهانی|ده معیار]] فهرست می‌کند؛ هر اثر باید حداقل یکی از معیارها را داشته باشد. معیارهای i تا vi فرهنگی و معیارهای vii تا x طبیعی هستند.<ref>{{Cite web|title=UNESCO World Heritage Centre The Criteria for Selection|url=https://whc.unesco.org/en/criteria/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160612152223/https://whc.unesco.org/en/criteria/|archivedate=12 June 2016|accessdate=17 August 2018|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {| class="wikitable" |+کلید | style="background-color:#FFE6BD" | {{Dagger|alt=Dagger symbol}} | مکان‌های در معرض خطر را نشان می‌دهد |} {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- |+{{Screen reader-only|World Heritage Sites}} !# ! scope="col" style="width:100px;" |نام ! class="unsortable" scope="col" style="width:150px;" |نگاره ! scope="col" style="width:80px;" |موقعیت ! scope="col" style="width:50px;" |<small>ش ثبت</small> ----<small>[[میراث جهانی یونسکو#معیارها|معیارها]]</small> ! scope="col" style="width:60px;" |سال ! class="unsortable" scope="col" |شرح |- !۱ ! scope="row" |معبد بوروبودور |[[پرونده:The_Great_of_Borobudur_Temple.jpg|جایگزین=A view from the temple down, several stupas|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۵۹۲ ----(i),(ii),(vi) | align="center" |۱۹۹۱ |معبد بوروبودور در قرون هشتم و نهم میلادی دارد. از سه بخش تشکیل شده است: پایه‌ای مربع‌شکل و هرمی، بدنه‌ای مخروطی با سه سکوی دایره‌ای، و یک استوپای مرکزی در بالا که در مجموع ۲٬۵۰۰ متر مربع مساحت دارد. سکوهای گرد دارای ۷۲ استوپای تزئینی با تندیس [[گوتاما بودا]]<nowiki/>هستند. این معبد در دهه ۱۹۷۰ توسط یونسکو بازسازی شد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/592|title=Borobudur Temple Compounds|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archivedate=10 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171010150711/https://whc.unesco.org/en/list/592}}</ref> |- !۲ ! scope="row" |محور کیهانی [[یوگیاکارتا]] و بناهای تاریخی آن |[[پرونده:Yogyakarta_1998_09.jpg|alt=Pagelaran front hall of [[Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat|Kraton Yogya]]|150x150پیکسل]] |[[منطقه ویژه یوگیاکارتا]] |۵۹۲ ----(i),(ii),(vi) | align="center" |۲۰۲۳ |این مرکز حکومت سلطنتی استان و رویدادهای فرهنگی، در قرن هجدهم توسط همنگکوبوونو اول بنیان‌گذاری شد. بر اساس باورهای جاوه‌ای دربارهٔ کیهان و چرخه زندگی، این محور ۶ کیلومتری (۳٫۷ مایلی) [[کوه مراپی]]<nowiki/>در شمال را به اقیانوس هند در جنوب متصل می‌کند و کاخ سلطنتی (در تصویر) و دیگر بناهای واقع در این محور در مرکز آن قرار دارند که با آیین‌های سنتی به یکدیگر پیوند خورده‌اند.<ref>{{Cite web|title=The Cosmological Axis of Yogyakarta and its Historic Landmarks|url=https://whc.unesco.org/en/list/1671/|access-date=2023-09-19|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|archive-date=19 September 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230919102634/https://whc.unesco.org/en/list/1671/|url-status=live}}</ref> این مکان پیش‌تر در سال ۲۰۱۷ با عنوان «مرکز تاریخی شهر یوگیاکارتا» در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو و تحت معیارهای i, ii و vi ثبت شده بود.<ref>{{cite web|title=Historical City Centre of Yogyakarta|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6206/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180519154955/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6206|archive-date=19 May 2018|accessdate=18 April 2018|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- !۳ ! scope="row" |چشم‌انداز فرهنگی استان بالی: نظام سوباک به‌عنوان تجلی فلسفه تری هیتا کارانا |[[پرونده:Jatiluwih_rice_terraces.jpg|جایگزین=Panoramic image of a mountainous greenery|150x150پیکسل]] |[[بالی (استان)|بالی]] |۱۱۹۴ ----(vi),(v),(iii) | align="center" |۲۰۱۲ |این منطقه شامل پنج [[کرت‌بندی (خاک‌کاری)|کرت‌بندی]] برنج و ۱۹٬۵۰۰ هکتار (۴۸٬۰۰۰ جریب فرنگی) معبد آبی است که توسط سامانه آبیاری سوباک اداره می‌شود و قدمت آن به قرن نهم میلادی بازمی‌گردد. این نظام بر پایهٔ فلسفه تری هیتا کارانا، برگرفته از باورهای هندی، شکل گرفته که پیوند میان آسمان، انسان و طبیعت را نمایان می‌سازد. «شیوه‌های کشاورزی دموکراتیک و برابرطلبانه» سوباک به کشاورزان برنج کمک می‌کند تا با تراکم بالای جمعیت بالی سازگار شوند.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1194|title=Cultural Landscape of Bali Province|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=1 July 2012|archive-date=5 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180705004229/https://whc.unesco.org/en/list/1194|url-status=live}}</ref> بزرگ‌ترین و مهم‌ترین معبد آبی بالی، معبد پورا تامان آیون است که در قرن هجدهم بنیان‌گذاری شده است. در تصویر، تراس‌های برنج جاتی‌ویلیه دیده می‌شوند. |- !۴ ! scope="row" |[[پارک ملی کومودو]] |[[پرونده:Komodo_dragon_at_Komodo_National_Park.jpg|جایگزین=A komodo dragon at the seashore.|150x150پیکسل]] |[[نوسا تنگارای شرقی]] |۶۰۹ ----(x),(vii) | align="center" |۱۹۹۱ |[[جزایر سوندای کوچک]] زیستگاه حدود ۵٬۷۰۰ مارمولک غول‌پیکر به نام [[اژدهای کومودو]] هستند که به دلیل ویژگی‌های خاص و رفتار تهاجمی‌شان این‌گونه نام‌گذاری شده‌اند. این جانوران که تنها در این جزایر یافت می‌شوند، توجه دانشمندانِ مطالعات [[فرگشت]] را به خود جلب کرده‌اند. این منطقه شامل تپه‌های ساوانایی، گیاهان تیغ‌دار گوناگون، سواحل شنی و آب‌هایی با صخره‌های مرجانی در زیر سطح است.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/609|title=Komodo National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=3 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703190142/http://whc.unesco.org/en/list/609|url-status=live}}</ref> تصویر مربوط به جزیره [[فلورس (جزیره)|فلورس]] است. |- !۵ ! scope="row" |[[فلورس (جزیره)]] |[[پرونده:01MJB.jpg|جایگزین=A rocky hill beside a lake.|150x150پیکسل]] |[[پاپوآ (استان)|پاپوآ]] |۹۵۵ ----(ix),(x),(viii) | align="center" |۱۹۹۹ |فلورس با وسعتی بالغ بر ۲٬۳۵۰٬۰۰۰ هکتار (۵٬۸۰۰٬۰۰۰ جریب فرنگی)، بزرگ‌ترین [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا]] و تنها مکان در جهان است که گذرگاهی طبیعی میان نواحی برفی و [[اقلیم دریایی حاره‌ای]]، از جمله تالاب‌های جلگه‌ای، را در بر می‌گیرد. این منطقه که محل اتصال دو [[زمین‌ساخت صفحه‌ای]] است، شامل رشته‌کوه‌ها و یخچال‌های طبیعی می‌شود. افزون بر آن، فلورس محل کشف فسیل‌هایی است که شواهدی از فرگشت در [[گینه نو]] ارائه می‌دهند و به‌عنوان متنوع‌ترین زیست‌بوم منطقه شناخته می‌شود.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/955|title=Lorentz National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=4 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100704061941/http://whc.unesco.org/en/list/955|url-status=live}}</ref> در تصویر، رشته‌کوه‌های جایاوی‌جایا دیده می‌شوند. |- !۶ ! scope="row" |مجموعه معابد پرامبانان |[[پرونده:Prambanan_Java245.jpg|جایگزین=Several medium-high compounds forming a complex.|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] منطقه ویژه یوگیاکارتا |۶۴۲ ----(iv),(i) | align="center" |۱۹۹۱ |بر فراز پایه مربع‌شکل پرامبانان، سه معبد قرار دارند که نقش‌برجسته‌های آن‌ها برگرفته از حماسهٔ باستانی [[رامایانا]] هستند و به سه ایزد [[هندوئیسم]]، [[شیوا]]، [[ویشنو]] و [[برهما]]، اختصاص دارند. همچنین سه معبد دیگر نیز به حیوانات خدمت‌گزار این ایزدان اختصاص یافته‌اند. این مجموعه که در قرن دهم میلادی ساخته شده، بزرگ‌ترین معبد اختصاص‌یافته به شیوا در اندونزی به‌شمار می‌رود.<ref name=":0">{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/642|title=Prambanan Temple Compounds|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=25 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225102149/https://whc.unesco.org/en/list/642|url-status=live}}</ref> |- !۷ ! scope="row" |میراث معدن زغال‌سنگ اومبیلین در [[ساواهلونتو]] |[[پرونده:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Een_ingang_van_de_Ombilin_steenkoolmijnen_TMnr_20018524.jpg|جایگزین=A coal mine, with transportation being a cart.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۱۶۱۰ ----(iv),(ii) | align="center" |۲۰۱۹ |دولت استعماری [[هند شرقی هلند]] به دنبال زغال‌سنگ باکیفیت در [[ساواهلونتو]]، [[سوماترای غربی]] بود و این معدن را برای دسترسی آسان از اواخر قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم ساخت. نیروی کار این معدن شامل مردم محلی و زندانیان بود و سیستم آن فرایند خطی استخراج، پردازش، حمل و نقل و بارگیری زغال‌سنگ را تسهیل می‌کرد. این میراث شامل منطقه معدن، بندر تلوق بایور (برای انبار زغال‌سنگ)، راه‌آهن متصل‌کننده این دو و شهرک شرکت است.<ref>{{cite news|url=https://whc.unesco.org/en/list/1610|title=Ombilin Coal Mining Heritage of Sawahlunto|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 August 2019|archive-date=29 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929031202/http://whc.unesco.org/en/list/1610|url-status=live}}</ref> در تصویر، فعالیت معدنی اومبیلین در سال ۱۹۷۱ نشان داده شده است. |- !۸ ! scope="row" |محل انسان‌های اولیه سانگیران |[[پرونده:Sangiran_17-02.JPG|جایگزین=Upper part of a petrified skull including some teeth.|150x150پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۵۹۳ ----(vi),(iii) | align="center" |۱۹۹۶ |این مکان محل کشف نخستین فسیل‌های [[انسانیان]] بود که طی حفاری‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۱ به دست آمد. این کشف باعث یافتن نیمی از فسیل‌های شناخته‌شده هومینید شد، از جمله ۵۰ نمونه مگانتروپوس پالئوجاوانیکوس و هومو ارکتوس (نمونه بازسازی‌شده فرانسوی در تصویر). سانگیران که یک و نیم میلیون سال پیش نخستین سکونت انسان در آن ثبت شده، منطقه‌ای کلیدی در مطالعه فرگشت انسان به‌شمار می‌رود و به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/593|title=Sangiran Early Man Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=26 December 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171226033733/https://whc.unesco.org/en/list/593|url-status=live}}</ref> |- !۹ ! scope="row" style="background-color: #FFE6BD" |[[میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا]] |[[پرونده:KPL_4148_01_burung_belibis_berendam.jpg|جایگزین=Birds at a forested lake|179x179پیکسل]] |[[آچه]]، [[جامبی]]، [[لامپونگ]] |۱۱۶۷ ----(x),(ix),(vii) | align="center" |۲۰۰۴ |این منطقه شامل سه پارک ملی — [[پارک ملی کوه لوسر]]، [[پارک ملی کرینچی سلبات]] و [[پارک ملی بوکیت بریسان]] — با وسعت ۲٬۵۰۰٬۰۰۰ هکتار (۶٬۲۰۰٬۰۰۰ جریب فرنگی) است و میزبان بیش از ۱۰٬۰۰۰ گونه گیاهی از جمله ۱۷ گونه [[بوم‌زادی]] می‌باشد. همچنین بیش از ۲۰۰ گونه پستاندار در اینجا زندگی می‌کنند که ۲۲ گونه آسیایی خاص این منطقه اندونزی هستند و ۱۵ گونه از آن‌ها فقط در اینجا یافت می‌شوند، مانند [[اورانگوتان سوماترایی]]. این منطقه زیستگاه ۵۸۰ گونه پرنده شامل ۴۶۵ گونه غیر مهاجر و ۲۱ گونه بومی است. این سایت نقش مهمی در حفاظت از تنوع زیستی سوماترا و تحقیقات زیست‌جغرافیایی دربارهٔ فرگشت جزیره دارد. در سال ۲۰۱۱، این منطقه به دلیل شکار غیرمجاز، قطع غیرقانونی درختان، تجاوز به زمین‌های کشاورزی و برنامه‌های ساخت جاده در [[فهرست میراث جهانی در معرض خطر]] قرار گرفت.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1167|title=Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=25 June 2011|archive-date=30 June 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110630021825/http://whc.unesco.org/en/list/1167/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/news/764|title=Danger listing for Indonesia's Tropical Rainforest Heritage of Sumatra|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=26 July 2011|archive-date=1 July 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110701061053/http://whc.unesco.org/en/news/764/|url-status=live}}</ref> |- !۱۰ ! scope="row" |[[پارک ملی اوجونگ کولون]] |[[پرونده:Cidaon_Savana_(cropped)2.jpg|جایگزین=A savanna with animals|188x188پیکسل]] |[[بانتن]] و[[لامپونگ]] |۶۰۸ ----(x),(vii) | align="center" |۱۹۹۱ |این منطقه که در جنوب‌غربی جزیره جاوه واقع شده، شبه‌جزیره اوجونگ کولون و کالدرا [[کراکاتوآ]] را دربرمی‌گیرد. این سایت که در مطالعه آتشفشان‌های درون‌سرزمینی اهمیت دارد، یکی از بزرگ‌ترین جنگل‌های بارانی جلگه‌ای جاوه را حفظ کرده و زیستگاه گونه‌های متعددی است که گونه [[کرگدن جاوه‌ای]] در میان آن‌ها به‌شدت در خطر قرار دارد.<ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/608|title=Ujung Kulon National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=28 May 2010|archive-date=3 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100703203645/http://whc.unesco.org/en/list/608|url-status=live}}</ref> تصویر مربوط به ساوانای سیدائون است. |} == فهرست آزمایشی == علاوه بر سایت‌های ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی، کشورهای عضو می‌توانند فهرستی از سایت‌های پیشنهادی را که ممکن است برای ثبت نامزد کنند، نگه دارند. نامزدی برای فهرست میراث جهانی تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که سایت پیش‌تر در فهرست پیشنهادی قرار داشته باشد.<ref>{{Cite web|title=Tentative Lists|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050924114741/https://whc.unesco.org/en/tentativelists/|archivedate=24 September 2005|accessdate=7 October 2010|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> {| class="wikitable sortable plainrowheaders" ! ! scope="col" style="width:100px;" |نام ! class="unsortable" scope="col" style="width:150px;" |نگاره ! scope="col" style="width:80px;" |موقعیت ! scope="col" style="width:50px;" |<small>ش ثبت</small> ----<small>[[میراث جهانی یونسکو#معیارها|معیارها]]</small> ! scope="col" style="width:60px;" |سال ! class="unsortable" scope="col" |شرح |- !۱ ! scope="row" |محل باووماتالو | {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |[[File:Omo_Sebua,_South_Nias,_Indonesia.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Omo_Sebua,_South_Nias,_Indonesia.jpg|جایگزین=Photograph of a traditional wooden house with a high triangular roof.|150x150پیکسل]] |} |[[سوماترای شمالی]] |۵۴۶۳ ----(vi),(iv),(i) | align="center" |۲۰۰۹ |این سکونتگاه قرن هجدهمی واقع در استان [[سوماترای شمالی]]، که توسط شاه سابق لاوو طراحی شده، مساحتی برابر با ۵ هکتار (۱۲ جریب) دارد و با وجود نزدیکی به دریا، به دلیل قرار گرفتن در ارتفاع ۲۷۰ متر (۸۹۰ فوت) از سطح دریا، از خطر سونامی در امان است. در این مجموعه د<nowiki/>و ردیف خانه با فاصله ۴ متر (۱۳ فوت) وجود دارد که در وسط آن یک مونولیت سنگی آیینی قرار دارد. این مجموعه شامل حدود ۵۰۰ خانه (یکی از آن‌ها در تصویر دیده می‌شود) و جمعیتی بالغ بر ۷٬۰۰۰ نفر است که وارثان نسل چهارم خاندان لاوو به‌شمار می‌روند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5463/|title=Bawomataluo Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807000240/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5463/|url-status=live}}</ref> |- !۲ ! scope="row" |پارک ملی بتونگ کریهون (میراث جنگل بارانی فرامرزی بورنئو) |[[File:Back_to_nature.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Back_to_nature.jpg|جایگزین=Photograph of an orangutan amid a forest.|وسط|بی‌قاب|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان غربی]] |۱۸۷۱ ----(ix),(viii),(x) | align="center" |۲۰۰۴ |پارک ملی بتونگ کریهون در سرچشمه [[رودخانه کاپواس]] واقع شده و ۲٫۷۶ درصد از منطقه کاپواس هولو را تشکیل می‌دهد. این منطقه ۸۰٬۰۰۰ هکتاری (۲۰۰٬۰۰۰ جریب) با بارش بالای باران، شامل ۱۷۹ قله و صدها رودخا<nowiki/>نه است و با منطقه حفاظت‌شده حیات‌وحش لانجاک انتیمائو در ایالت ساراواک مالزی هم‌مرز است، که این دو منطقه را به عنوان زیست‌بوم حفاظت از اورانگوتان تعریف می‌کند. بیش از ۱٬۲۵۴ گونه گیاهی و ۶۵۲ گونه جانوری در این منطقه وجود دارد که به‌ترتیب ۶۷ و ۸۱ گونه از آن‌ها در [[فهرست سرخ آی‌یوسی‌ان]] سال ۲۰۰۰ قرار دارند، از جمله گونه (اورانگوتان بورنئویی) که در تصویر دیده می‌شود و یکی از دو گونه اورانگوتان اندونزی است. [[مردم دایاک]] نیز از این منطقه برای شکار و کشاورزی متناوب استفاده می‌کنند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/1871/|title=Betung Kerihun National Park (Transborder Rainforest Heritage of Borneo)|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=12 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112024159/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1871/|url-status=live}}</ref> |- !۳ ! scope="row" |پارک ملی بوناکن |[[File:Bunaken_Marine_Park.JPG|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bunaken_Marine_Park.JPG|جایگزین=A coral reef, with several fishes lounging about.|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی شمالی]] |۲۰۰۲ ----(vii),(viii),(x),(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |این پارک که نام خود را از جزیره بوناکن گرفته است، پیش‌تر قاره‌ای کوچک با قدمت ۵ تا ۲۴ میلیون سال بوده و فعالیت‌های آتشفشانی آن ۱٫۵ تا ۵ میلیون سال پیش از ثبت سایت، سنگ‌های آتشفشانی خاصی به نام [[توف (سنگ)|توف]] را ایجاد کرده است. جزیره بوناکن، بلندترین جزیره منطقه با ارتفاعی بیش از ۶۰۰ متر از سطح دریا، میزبان گونه‌های مختلف [[مرجان]] فسیل‌شده است. این سایت همچنین شامل آتشفشان غیرفعال مانادو توآ، یک فلات صاف بدون نام، جزیره گنبدی‌شکل ناین، جزیره مانتههه که کمی صاف و ظاهراً در حال فرورفتن است، جزیره شنی مرجانی سیلادن و مناطق آراکان-واوونتولاپ و مولاس-وری در خشکی سولاوسی می‌شود. جزیره بوناکن همچنین دارای تالاب‌های [[جنگل مانگرو]] و متنوعی است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2002/|title=Bunaken National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=12 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120112030156/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2002/|url-status=live}}</ref> |- !۴ ! scope="row" |جزایر دراوان |[[File:Maratua_reef_(39).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Maratua_reef_(39).jpg|جایگزین=An underwater view of coral and fishes.|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان شرقی]] |۲۰۰۷ ----(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |آب‌های این زنجیره جزیره‌ای تلفیقی از رودخانه براو و [[دریای سلب]] است که یک دلتا گسترده رودخانه‌ای را تشکیل می‌دهد و به دریایی از [[آبسنگ مرجانی]] تکه‌ای، صخره‌های حاشیه‌ای و آتول‌ها می‌رسد. این منطقه به طول ۱۰۰ مایل در امتداد ساحل [[کالیمانتان شرقی]] گسترده شده و زیستگاه فراوانی از گیاهان و جانوران است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2007/|title=Derawan Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=6 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120806235801/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2007/|url-status=live}}</ref> |- !۵ ! scope="row" |چشم‌انداز تاریخی و دریایی [[جزایر باندا]] |[[File:Run,_Banda_islands,_Maluku,_Indonesia.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Run,_Banda_islands,_Maluku,_Indonesia.jpg|جایگزین=A maritime shore, with a hill bordering.|150x150پیکسل]] |[[ملوک (استان)|ملوک]] |۶۰۶۵ ----(vi),(iv), (x) | align="center" |۲۰۱۵ |این زنجیره جزایر که به‌خاطر تولید انحصاری [[جوز هندی]] و ماخ در دوران هلندی‌ها، انگلیسی‌ها و پرتغالی‌ها به «جزایر ادویه» معروف است، شامل یازده [[جزیره آتشفشانی]] به نام‌های نایرا، گونونگ آپی، باندای بسار، رون، آی، هاتا، شهرر، کاراکا، مانوکان، نیلاکایا و باتو کاپال می‌شود و مساحتی حدود ۸۱۵۰ هکتار (۲۰۱۰۰ جریب) را در بر می‌گیرد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6065/|title=Banda Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=6 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906125634/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6065/|url-status=live}}</ref> |- !۶ ! scope="row" |منطقه غارهای پیشاتاریخی و منظرهٔ کارستی ماروس پانگکپ |[[File:Hands_in_Pettakere_Cave.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Hands_in_Pettakere_Cave.jpg|جایگزین=Handprints at an aging wall.|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۶۴۲ ----(i),(iv) | align="center" |۱۹۹۱ |بر فراز پایه مربع‌شکل پرامبانان، سه معبد قرار دارند که نقش‌برجسته‌های آن‌ها برگرفته از حماسهٔ باستانی [[رامایانا]] هستند و به سه ایزد [[هندوئیسم]]، [[شیوا]]، [[ویشنو]] و [[برهما]]، اختصاص دارند. همچنین سه معبد دیگر نیز به حیوانات خدمت‌گزار این ایزدان اختصاص یافته‌اند. این مجموعه که در قرن دهم میلادی ساخته شده، بزرگ‌ترین معبد اختصاص‌یافته به شیوا در اندونزی به‌شمار می‌رود.<ref name=":0"/> |- !۷ ! scope="row" |میراث معدن زغال‌سنگ اومبیلین در [[ساواهلونتو]] |[[پرونده:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Een_ingang_van_de_Ombilin_steenkoolmijnen_TMnr_20018524.jpg|جایگزین=A coal mine, with transportation being a cart.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۶۸۲۵ ----(iii),(viii),(x) | align="center" |۲۰۲۵ |منطقه ماروس-پانگکپ در ناحیه‌ای کوهستانی از کوه‌های بولوسارائونگ واقع شده و دارای اقلیم گرمسیری با رطوبت متغیر است. بیشتر جنگل‌های حفاظت‌شده در محدوده [[کارست]] قرار دارند که بخشی از پارک ملی بانتیمورونگ-بولوسارائونگ به مساحت ۴۳٬۷۵۰ هکتار است. علاوه بر اینکه زیستگاه گونه‌های بومی مختلفی از جانوران است، صدها غار در این منطقه وجود دارد که شامل [[هنر سنگ‌نگاری]]، ابزارهای سنگی و صدف‌های نرم‌تنان می‌شود؛ همچنین این منطقه مهد انواع رقص‌های سنتی است.<ref>{{Cite web|title=Karst Landscape Maros Pangkep Prehistoric Cave Area|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6825/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|accessdate=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- ! ! scope="row" |[[باغ گیاه‌شناسی بوگور]] |[[File:Bogor_botanical_gardens_2016_12.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bogor_botanical_gardens_2016_12.jpg|جایگزین=An array of yellow flowers|197x197پیکسل]] |[[جاوه غربی]] |۶۳۵۳ ----(ii),(iv) | align="center" |۲۰۱۸ |این منطقه که با نام [[باغ گیاه‌شناسی]] بوگور نیز شناخته می‌شود، یک منطقه [[حفاظت برون‌جا]] با مساحت ۷۵٫۴ هکتار (۱۸۶ جریب) است و محل فعالیت بیش از ۲۴ مؤسسه تحقیقاتی علوم طبیعی می‌باشد. هدف اولیه آن، وفق دادن گیاهان خارجی با پتانسیل اقتصادی بالا بود که پس از آن دامنه فعالیت خود را به گیاهان بومی نادر و اندمیک گسترش داد. مجموعه گیاهان در بلوک‌هایی سازمان‌دهی شده و بر اساس طبقه‌بندی علمی و موضوعات گروه‌بندی شده‌اند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6353/|title=Kebun Raya Bogor|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=22 July 2018|archive-date=22 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180722070135/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6353/|url-status=live}}</ref> در تصویر، گروهی از گیاه معروف [[پاچیستاچیس]] دیده می‌شود. |- !۸ ! scope="row" style="background-color: #FFE6BD" |[[پارک ملی لورن لیندو]] |[[File:Komplek_Megalith_di_Taman_Nasional_Lore_Lindu.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Komplek_Megalith_di_Taman_Nasional_Lore_Lindu.jpg|جایگزین=Large stones of various shapes on the grass|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی مرکزی]] |۶۸۲۶ ----(iii),(ii) | align="center" |۲۰۲۵ |<ref>{{Cite web|title=Megalithic Cultural Heritage of Lore Lindu Area|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6826/|access-date=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- !۹ ! scope="row" |محوطه مجتمع موآرا تاکوس |[[File:013_Candi_Mahligai_from_West_(27349651499).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:013_Candi_Mahligai_from_West_(27349651499).jpg|جایگزین=A tall brown-black structure.|224x224پیکسل]] |[[ریائو]] |۵۴۶۴ ----(vi),(iv),(i) | align="center" |۲۰۰۹ |این سایت به دو بخش توسط رودخانه کامپار کانان تقسیم شده است؛ همچنین رودخانه‌ای دیگر که در میان اهالی محلی با نام‌های اومپامو یا لیمپامو شناخته می‌شود، وجود دارد. سرچشمه این رودخانه در باتلاقی در جنوب‌شرقی موآرا تاکوس قرار دارد و به رودخانه کامپار کانان می‌ریزد، که دهانه آن دقیقاً در شمالی‌ترین پیچ رودخانه کامپار کانان واقع شده است. در قسمت داخلی و شمالی پیچ رودخانه کامپار کانان سکونتی وجود داشت، اما به دلیل پروژه احداث نیروگاه [[برق آبی]]، تمامی ساکنان به مکانی حدود ۱٫۵ کیلومتر (۰٫۹۳ مایل) جنوب منتقل شدند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5464/|title=Muara Takus Compound Site|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807002415/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5464/|url-status=live}}</ref> تصویر، استوپای اصلی را نشان می‌دهد. |- |۱۰ |مجتمع معابد موآراجامبی |[[File:Candi_Gumpung_Muarojambi.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Candi_Gumpung_Muarojambi.jpg|جایگزین=Entrance to a brown, squared temple.|150x150پیکسل]] |[[جامبی]] |۶۸۲۷ ----(ii),(iv) |۲۰۲۵ |مجتمع موآراجامبی که در قرون ۷ تا ۱۴ میلادی مرکز [[بودیسم]] در پادشاهی ملائو بود، در امتداد ۷٫۵ کیلومتر (۴٫۷ مایل) از [[کرانه رودخانه]] باتانگ‌هاری گسترده شده است و کانال‌های باستانی به این سایت منتهی می‌شوند. این مجموعه با مساحتی حدود ۲٬۰۶۲ هکتار (۵٬۱۰۰ جریب) شامل تقریباً ۸۲ ویرانه از ساختمان‌های آجری باستانی است. هفت معبد در این مجموعه وجود دارد: گامپونگ (در تصویر)، تینگی I، تینگی II، کمبار باتو، آستانو، گدونگ I، گدونگ II و کداتون. این معابد به‌طور گسترده‌ای بازسازی شده‌اند و ویرانه‌های باقی‌مانده توسط کشت‌زار گیاهان بومی که توسط مردم محلی مناپو ایجاد شده، احاطه شده‌اند. چندین کانال و برکه نیز از گیاهان آبزی پاک‌سازی شده‌اند.<ref>{{Cite web|title=Muarajambi Temple Compound|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6827/|url-status=live|archive-url=|archive-date=|accessdate=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۱۱ |شهر قدیمی جاکارتا (که پیش‌تر باتاویا نام داشت) و چهار جزیره پیرامونی (اونروست، کلور، چیپیر و بیداداری) |[[File:Kali_Krukut_Kota_Tua_Jakarta.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Kali_Krukut_Kota_Tua_Jakarta.jpg|جایگزین=View of a colonial area.|150x150پیکسل]] |[[جاکارتا]] |۶۰۱۰ ----(ii),(iv), (iii),(v) |۲۰۱۵ |باتاویا که در دهانه رودخانه چیلیوونگ واقع شده، در سال ۱۶۱۹ توسط کمپانی هند شرقی هلند (VOC) به‌عنوان یک مرکز بازرگانی بنیان‌گذاری شد و سپس در سال ۱۶۵۰ بازسازی گردید. این محوطه شامل شهر سال ۱۶۵۰ به وسعت ۱٫۵ در ۱ کیلومتر (۰٫۹۳ در ۰٫۶۲ مایل) است و بخش‌هایی مانند منطقه پیشین جایاکارتا، دو خانه متعلق به قرن هجدهم، سه انبار، بقایای دیوار قدیمی شهر، یک کارگاه کشتی‌سازی VOC، مسجد لوآر باتانگ، میدان فتح‌الله، موزه تاریخ جاکارتا، محله چینی‌ها، کانال کالی‌بسار و همچنین جزایر اونروست، کلور، چیپیر و بیداداری را در بر می‌گیرد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6010/|title=The Old Town of Jakarta (Formerly old Batavia) and 4 Outlying Islands (Onrust, Kelor, Cipir and Bidadari)|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=15 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715233728/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6010/|url-status=live}}</ref> |- |۱۲ |[[جزایر راجا آمپات]] |[[File:20170909_kri_island_view_point.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:20170909_kri_island_view_point.jpg|جایگزین=A twilight view of several islands and a sea.|177x177پیکسل]] |[[پاپوآی غربی (استان)|پاپوآی غربی]] |۲۰۰۳ ----(x),(vii) |۲۰۰۵ |راجا آمپات زنجیره‌ای متشکل از ۱۵۰۰ جزیره است (در تصویر، جزیره کری دیده می‌شود)؛ بزرگ‌ترین جزایر آن شامل وایگیو، باتانتا، سالاواتی و میسول هستند. این منطقه با وسعتی حدود ۴٬۶۰۰٬۰۰۰ هکتار (۱۱٬۰۰۰٬۰۰۰ جریب)، در مرز غربی [[اقیانوس آرام]] و در مرز شمال‌شرقی [[جریان میان‌گذر اندونزی|جریان]] [[جریان میان‌گذر اندونزی|میان‌گذر اندونزی]] قرار دارد و بیشتر جزایر آن روی فلات ساحول واقع شده‌اند. در میان خشکی‌ها و آب‌ها، خلیج‌های پناه‌گرفته، رسوبات توربیدیتی و سازه‌های [[سنگ آهک|آهکی]] [[کارست|کارستی]] متنوعی به چشم می‌خورد. در سال ۲۰۰۳، راجا آمپات به‌عنوان یک شهرستان (ریجِنسی) اعلام شد.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2003/|title=Raja Ampat Islands|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=7 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120807005332/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2003/|url-status=live}}</ref> |- |۱۳ |کارست سانگکولیرانگ – مانگکهیلات: منطقه هنر صخره‌ای ماقبل تاریخ |[[File:Lubang_Jeriji_Saléh_cave_painting_of_Bull.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Lubang_Jeriji_Saléh_cave_painting_of_Bull.jpg|alt=Painting of a bull in [[Lubang Jeriji Saléh]].|150x150پیکسل]] |[[کالیمانتان شرقی]] |۶۰۰۹ ----(iii) |۲۰۱۵ |شبه‌جزیره سانگکولیرانگ–مانگکهیلات میزبان هزاران نقاشی صخره‌ای با نقش‌های قرمز است که در ۳۵ مکان مختلف و در هفت ناحیه کوهستانی کارستی قرار دارند: مرابو، باتو رایا، باتو گرگاجی، باتو نیِره، باتو توتونامبو، باتو پنگادان و باتو تابالار. این منطقه بیشترین آثار هنری صخره‌ای را در جنوب شرق آسیا در خود جای داده که قدمت آن‌ها به ۵۰۰۰ سال پیش از ثبت در فهرست میراث جهانی بازمی‌گردد. این نقاشی‌ها دارای مضامین معنوی هستند و موضوعات رایج آن‌ها شامل اثر دست‌ها، آیین‌های مذهبی و صحنه‌هایی از زندگی شکارچی-گردآورنده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6009/|title=Sangkulirang - Mangkahilat Karts: Prehistoric rock art area|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=8 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150908065201/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6009/|url-status=live}}</ref> |- |۱۴ |[[سمارانگ|شهر قدیمی سمارانگ]] |[[File:Keramaian_Kota_Tua.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Keramaian_Kota_Tua.jpg|جایگزین=Exterior of colonial building with people walking around.|199x199پیکسل]] |[[جاوه مرکزی]] |۶۰۱۱ ----(iv),(ii) |۲۰۱۵ |شهر سِمارانگ در قرن هفدهم به‌عنوان یکی از مراکز مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بنیان‌گذاری شد. در منطقه شهر قدیمی آن، مجموعه‌ای از ساختمان‌ها با سبک‌های معماری گوناگون مانند قرون وسطایی، [[معماری باروک|باروک]] و [[معماری مدرن|مدرن]] حفظ شده‌اند که گواهی تصویری بر پیشرفت این شهر در دوران [[انقلاب صنعتی]] به‌شمار می‌رود. دولت این منطقه را که شامل ساختمان‌های اداری، انبارها، فروشگاه‌ها، بانک‌ها و کنسولگری‌های خارجی است، به دلیل تهدیدات جدی ناشی از سیل و [[فرونشست زمین]]، شایسته حفاظت می‌داند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6011/|title=Semarang Old Town|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=4 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150904012132/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6011|url-status=live}}</ref> |- |۱۵ |[[پارک ملی تاکا بنرات]] |[[File:Pulau_Latondu_kecil.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pulau_Latondu_kecil.jpg|جایگزین=Photo of coral reefs in the park.|199x199پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۲۰۰۵ ----(viii), (vii), (x),(ix) | align="center" |۲۰۰۵ |با مساحتی برابر با ۵۳۰٬۷۶۵ هکتار، پارک ملی تاکا بنرات سومین آتول بزرگ جهان را در خود جای داده است، پس از [[آب‌سنگ حلقوی کواجالین|کواجالین]] در [[جزایر مارشال]] و هوادهو در مالدیو. این آتول ۲۲۰٬۰۰۰ هکتار (۵۴۰٬۰۰۰ جریب) وسعت دارد و صخره‌های مرجانی آن (در تصویر) بیش از ۵۰۰ کیلومتر مربع گسترده شده‌اند. نام "تاکا بنرات" در [[زبان باسایوگی]] به معنای «مرجان انباشته‌شده روی ماسه» است. این منطقه شامل ۱۵ جزیره است و تورهای گردشگری و تفریحی متنوعی را در خود جای داده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2005/|title=Taka Bonerate National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=13 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120113044117/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2005/|url-status=live}}</ref> |- |۱۶ |[[تانا تراجا]] |[[File:Tana_Toraja,_Salu_funeral_(6823105668).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Tana_Toraja,_Salu_funeral_(6823105668).jpg|جایگزین=A traditional funeral ceremony at a housing compound|150x150پیکسل]] |[[سولاوسی جنوبی]] |۵۴۶۲ ----(iv), (v), (vi) | align="center" |۲۰۰۹ |این مجموعه شامل ۱۰ سکونت‌گاه است که دارای امکاناتی مانند خانه‌ها (در تصویر)، انبارهای غلات، گورستان‌ها، محوطه‌های آیینی با منهیرها، شالیزارها، جنگل‌های بامبو و [[چراگاه]] برای گاومیش‌ها و خوک‌ها می‌باشد. این سکونت‌گاه‌ها در مساحتی حدود ۳٫۲۰۵ کیلومتر مربع قرار گرفته‌اند و در فلات‌هایی با ارتفاع ۳۰۰ تا ۲۰۰۰ متر از سطح دریا واقع شده‌اند. این سکونت‌گاه‌ها عبارت‌اند از: پالاوَا، بوری پاریندینگ، کانده آپی، نانگالا، بونتو پونه و رانته کاراسیک، کِتِه کسو، پالَا توکِه، لوندا، لمو و تومَکّه. بونتو پونه و رانته کاراسیک پیش‌تر با هم ترکیب شده بودند و از همین رو به‌صورت مشترک فهرست شده‌اند. تنها سکونت‌گاه کِتِه کسو دارای تمامی امکانات ذکرشده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5462/|title=Tana Toraja Traditional Settlement|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=28 February 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120228151220/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5462|url-status=live}}</ref> |- |۱۷ |سرزمین زیر باد: مسیر تجارت ادویه (قرون سیزدهم تا هجدهم میلادی) |[[File:Clove_Tree,_Pulau_Ternate,_The_Moluccas_(Maluku)_(15018886650).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Clove_Tree,_Pulau_Ternate,_The_Moluccas_(Maluku)_(15018886650).jpg|جایگزین=Clove trees|150x150پیکسل]] |[[جاکارتا]]، [[ملوک (استان)|ملوک]]، [[ملوک شمالی]]، [[سولاوسی جنوبی]] |۶۸۲۸ ----(ii), (iv) | align="center" |۲۰۲۵ |<ref>{{Cite web|title=The Land Below the Wind: Spice Trade Route on XIII-XVIII AD|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6828/|website=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۱۸ |سکونت‌گاه سنتی در نگاری سیجونجونگ |[[File:Rumah_Gadang_di_Kawasan_1000_Rumah_Gadang.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Rumah_Gadang_di_Kawasan_1000_Rumah_Gadang.jpg|جایگزین=A traditional, wooden structure.|150x150پیکسل]] |[[سوماترای غربی]] |۶۰۵۹ ----(iii), (v) | align="center" |۲۰۱۵ |این منطقه شامل دو روستا به نام‌های جورونگ کوتوی پادانگ و تناه باتو و همچنین دو رود بزرگ به نام‌های باتانگ سوکام و باتانگ کولامپی است. در مجموع، این روستاها دارای ۷۶ خانه بزرگ به نام «رومه گادانگ» هستند که توسط نه <bdi>[[قوم مینانگ‌کابائو]]</bdi> که نظام اجتماعی آن‌ها [[مادرسالاری]] است، سکونت یافته‌اند؛ این نظام مادرتباری در طراحی‌های سنتی این خانه‌ها نیز نمادین شده است. این منطقه همچنین شامل شالیزارها، زمین‌های زراعی، قبرستان‌ها، مساجد، مدارس دینی ([[مدرسه (اسلام)]])، بازار و <bdi>[[مرکز اجتماعات محلی]]</bdi> می‌باشد. بر اساس فلسفه مردم این منطقه که «دنیای طبیعی معلم است»، هر خانه دارای حیاطی است که در آن گیاهانی کاشته شده که از نظر زیست‌محیطی اهمیت دارند.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6059/|title=Traditional Settlement at Nagari Sijunjung|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=12 August 2015|archive-date=15 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150715163459/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6059/|url-status=live}}</ref> |- |۱۹ |میراث جنگل‌های بارانی استوایی سوماترا – تغییر قابل توجه در مرزها | |<bdi>[[آچه]]،</bdi> <bdi>[[جامبی]]،</bdi> <bdi>[[لامپونگ]]</bdi> |۶۶۹۴ ----(viii), (ix), (x) | align="center" |۲۰۲۳ |<ref>{{Cite web|title=Tropical Rainforest Heritage of Sumatra – Significant Boundary Modification|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/6694/|access-date=30 April 2025|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]}}</ref> |- |۲۰ |تروولان — پایتخت پیشین پادشاهی ماجاپاهیت |[[File:Wringin_Lawang,_Trowulan.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Wringin_Lawang,_Trowulan.jpg|جایگزین=Two tall, brown, wavy structures facing each other, with a gap between that allows people to pass through.|208x208پیکسل]] |[[جاوه شرقی]] |۵۴۶۶ ----(i), (v) | align="center" |۲۰۰۹ |این تنها سایت باقی‌مانده از دوران باستان هندو-بودایی در اندونزی است و پایتخت [[امپراتوری ماجاپاهیت]] محسوب می‌شود که مساحتی در حدود ۱۱ در ۹ کیلومتر (۶٫۸ × ۵٫۶ مایل) را در بر می‌گیرد. این شهر بر روی زمین‌های هموار در پای کوه‌های [[ارجونو-ویلانگ|پننگگونگان، ولی‌رانگ]] و آنجاسمرا ساخته شده است. تروولان به دلیل سطح صاف زمین و [[آب‌های زیرزمینی]] کم‌عمق، برای سکونت انسان بسیار مناسب بود. از سال ۱۸۱۵، باستان‌شناسان به کاوش در این محل پرداختند و اسنادی از زندگی روزمره در آن زمان را کشف کردند. همچنین مشخص شد که این شهر دارای یک سیستم گسترده و متقارن از کانال‌ها بوده است.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5466/|title=Trowulan - Former Capital City of Majapahit Kingdom|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=20 October 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020181009/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5466/|url-status=live}}</ref> یکی از معابر (کاندی بنتار) آن در تصویر مشاهده می‌شود. |- |۲۱ |[[پارک ملی واکاکوبی]] |[[File:Flickr_-_JennyHuang_-_Wakatobi_Reef_Atoll.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Flickr_-_JennyHuang_-_Wakatobi_Reef_Atoll.jpg|جایگزین=Aerial view of a marine expanse|220x220پیکسل]] |[[سولاوسی جنوب شرقی]] |۲۰۰۶ ----(vii), (viii), (ix), (x) | align="center" |۲۰۰۵ |بیشتر آب‌های واکاتوبی از سطحی صاف سرچشمه می‌گیرند و سپس به دریا می‌ریزند، برخی از این مسیرها به‌خاطر [[پرتگاه]]<nowiki/>ها ایجاد شده‌اند. عمیق‌ترین بستر دریا در این منطقه ۱۰۴۴ متر (۳۴۲۵ فوت) زیر سطح قرار دارد که با شن و مرجان پوشیده شده است. این پارک دارای ۲۵ زنجیره صخره‌های مرجانی با محیطی به طول ۶۰۰ کیلومتر (۳۷۰ مایل) است و مساحت کل آن ۱٬۳۹۰٬۰۰۰ هکتار (۳٬۴۰۰٬۰۰۰ جریب) می‌باشد. واکاتوبی از منابع دریایی بسیار غنی برخوردار است و چشم‌انداز دریایی «سحرآمیزی» را داراست.<ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/2006/|title=Wakatobi National Park|publisher=[[UNESCO World Heritage Centre]]|accessdate=8 April 2012|archive-date=17 June 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120617213140/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/2006/|url-status=live}}</ref> |} == جستارهای وابسته == * [[فهرست میراث فرهنگی ناملموس در اندونزی|فهرست عناصر میراث فرهنگی ناملموس در اندونزی]] * [[فهرست میراث جهانی در جنوب شرق آسیا|فهرست میراث جهانی در جنوب شرقی آسیا]] * معماری اندونزی * [[فرهنگ در اندونزی|فرهنگ اندونزی]] * [[جغرافیای اندونزی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{میراث جهانی یونسکو در اندونزی}}{{فهرست میراث جهانی یونسکو در آسیا}}{{موضوعات اندونزی}} [[رده:فهرست‌های مرتبط با جغرافیای اندونزی]] [[رده:فهرست‌های میراث جهانی]] [[رده:لندمارک‌ها در اندونزی]] [[رده:میراث جهانی در اندونزی]] kix8tvqofg9jimt3g9vj8q6e8q3tb3h 0 6739435 42127452 42124651 2025-06-18T16:44:17Z م.د.حکمتی 1009082 این صفحه برای حذف نامزد شده است؛ [[:ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان]] را ببینید. 42127452 wikitext text/x-wiki <!-- الگوی پیشنهاد حذف را فقط مدیران می‌توانند بردارند لطفاً آن را برندارید --> {{نظرخواهی برای حذف/تاریخ‌دار|page=امیرحسین تکیان|timestamp=20250618164417|year=۲۰۲۵|month=ژوئن|day=۱۸|جاed=yes|help=off}} <!-- فقط برای استفادهٔ مدیران: {{پیشینه حذف|صفحه=امیرحسین تکیان|تاریخ=۱۸ ژوئن ۲۰۲۵|نتیجه=بماند}} --> <!-- متن بعد از این پیام را می‌توانید ویرایش کنید --> == '''امیرحسین تکیان''' == ''''''امیرحسین تکیان'''''' (زاده ۹ خرداد ۱۳۵۴، قم) پزشک، استاد تمام سیاست‌گذاری سلامت، پژوهشگر و سیاست‌گذار ایرانی است. وی استاد گروه مدیریت، سیاست‌گذاری و اقتصاد سلامت دانشکده بهداشت [[[https://tums.ac.ir/ [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]]]] و بنیان‌گذار [[[[مرکز تعالی سلامت جهانی]]]] این دانشگاه است.[https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران] او همچنین عضو هیئت ممتحنه (بورد) سیاست‌گذاری، اقتصاد و مدیریت سلامت ایران، عضو هیئت عامل اجلاس مجمع جهانی سلامت (آلمان)، عضو منتخب کمیته علمی تحقیقات سیاست‌گذاری و سیستم‌های سلامت [[[[سازمان جهانی سلامت]]]] (WHO) و عضو پیوسته [[[[فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران]]]] است.[https://ams.ac.ir/node/402۲ فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران][https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران] === '''زندگی و تحصیلات''' === امیرحسین تکیان در ۹ خرداد ۱۳۵۴ در شهر قم متولد شد. تحصیلات پزشکی را در سال ۱۳۷۹ (۲۰۰۰) در [[[[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]]] به پایان رساند. او مدرک کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی (۱۳۷۹) از سازمان مدیریت صنعتی، کارشناسی ارشد بهداشت عمومی (MPH) (۱۳۸۴) و دکترای تخصصی سیاست‌گذاری سلامت (PhD) در سال ۱۳۸۸ هر دو را از [[[[دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن]]]] (LSHTM) کسب کرد. همچنین وی دورهٔ پسادکتری (۲۰۱۱) خود را در سلامت جهانی از [[[[دانشگاه کالج لندن]]]] (UCL) گذرانده و عضو مادام‌العمر [[[[آکادمی آموزش عالی بریتانیا]]]] (FHEA) است.[https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران] ''' === سوابق و مسئولیت‌ها ===''' امیرحسین تکیان عضو هیات علمی و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران[https://cv.tums.ac.ir/cv/Amirhossein_Takian سامانه سرآمد دانشگاه علوم پزشکی تهران]، معاون بین‌الملل دانشکده بهداشت، و مدیر گروه سلامت جهانی و سیاست‌گذاری عمومی این دانشکده بوده‌است[https://cv.tums.ac.ir/cv/Amirhossein_Takian سامانه سرآمد دانشگاه علوم پزشکی تهران]. همچنین وی بنیان‌گذار و رئیس مرکز تعالی سلامت جهانی دانشگاه علوم پزشکی تهران است[https://pr.tums.ac.ir/video/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B2-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3:-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8 پایگاه خبری دانشگاه علوم پزشکی تهران]. در سطح ملی و بین‌المللی، او عضو منتخب شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت بهداشت ایران (۲۰۲۵)، مشاور سیاست‌گذاری سلامت رئیس دانشگاه، رئیس مؤسس اندیشکده حکمرانی خوب برای سلامت و عضو کمیته‌های مختلف تخصصی در وزارت بهداشت و شورای عالی سلامت و امنیت غذایی بوده‌است. در حوزه بین‌الملل، امیرحسین تکیان عضو کمیته اجرایی پیمان دانشگاهی اجلاس مجمع جهانی سلامت (آلمان)، عضو هیئت مدیره بنیاد ویرشو برای سلامت جهانی (برلین)، عضو گروه مشورتی سازمان جهانی سلامت برای تحقیقات سلامت و مهاجرت، و عضو کمیته مشورتی علمی و فنی اتحاد تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت و سیستم‌های سلامت سازمان جهانی سلامت بوده‌است.[https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران][https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران] '''=== افتخارات و جوایز ===''' * چهره منتخب ملی مسئولیت اجتماعی و حرفه‌ای – تقدیر شده توسط ریاست مجلس شورای اسلامی (۲۰۲۴) * شخصیت برجسته بین‌المللی سال – دانشگاه علوم پزشکی تهران (۲۰۲۴) * پژوهشگر برتر سال – دانشگاه علوم پزشکی تهران (۲۰۲۳) * چهره بین‌المللی منتخب مشترک دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و تهران (۲۰۲۲، ۲۰۲۱، ۲۰۱۹) * جایزه آموزش نوآورانه سلامت عمومی – AMEE (۲۰۱۸) * جایزه جشنواره مطهری برای برنامه آموزش سلامت جهانی (۲۰۱۷) * جایزه تدریس الهام‌بخش دانشجویان کارشناسی ارشد، دانشگاه برونل، لندن (۲۰۱۳) * عضویت وابسته فرهنگستان علوم پزشکی (۲۰۲۰) * جوایز برتر کشوری کتاب سال دانشجویی (۱۹۹۸، ۱۹۹۹). == جستارهای وابسته == [https://ams.ac.ir/node/402 فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران] [https://cv.tums.ac.ir/cv/Amirhossein_Takian سامانه سرآمد دانشگاه علوم پزشکی تهران] [https://sph.tums.ac.ir/news/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86--%D8%B9%D8%B6%D9%88-%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8 دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران] [https://pr.tums.ac.ir/video/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B2-%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3:-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8 پایگاه خبری دانشگاه علوم پزشکی تهران] [https://jdtums.ir/1400/02/20/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%8C/ سازمان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران] [https://pr.tums.ac.ir/video/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B2-%D8%B1%D8%B3:-%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%84-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D9%86%D8%A7 پایگاه خبری دانشگاه علوم پزشکی تهران] [https://sph.tums.ac.ir/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88-%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%A7-%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران] == منابع == {{پانویس}} 7fyjvfphey8yypfwndcoh7hvylt1ttf 0 6739492 42128048 42125250 2025-06-19T07:20:48Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[ژنرال بو ویوم]] 42128048 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ژنرال بو ویوم]] {{R from move}} nkwrw9sl5wd7bodt5fdy3yuvy2an06y 0 6739830 42128044 42126783 2025-06-19T07:20:08Z EmausBot 163442 ربات:: اصلاح تغییرمسیر دوتایی به [[آزادی بیان در کشورها#ایران]] 42128044 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[آزادی بیان در کشورها#ایران]] nmlzny1jcggi3usqyh53ixnka1ui1bv 0 6739837 42127720 42126924 2025-06-18T21:41:56Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127720 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hara Ichinoshin.jpg|220px|بندانگشتی|هارا ایچینوشین]] '''هارا ایچینوشین''' {{به ژاپنی|原 市之進 はら いちのしん}}، ۳۱ ژانویه ۱۸۳۰ –۱۱ سپتامبر ۱۸۶۷ میلادی، سامورایی [[قلمرو میتو]] در اواخر دوره ادو و از ملازمان [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]] بود. او از دستیاران نزدیک [[توکوگاوا یوشینوبو]] و پسرعموی [[فوجیتا توکو]] بود. او توسط یک سامورایی طرفدار بیگانگان از شوگون‌سالاری توکوگاوا ترور شد. == بررسی اجمالی == در ۱۸ اوت ۱۸۶۳، خاندان‌های ارباب [[آیزو]] و [[قلمرو ساتسوما]] رهبری کودتایی را در دربار امپراتوری به دست گرفتند و هفت نفر از اشراف رادیکال دربار، از جمله [[سانجو سانتومی]]، و [[قلمرو چوشو]] را از [[کیوتو]] اخراج کردند. این کودتا به [[کودتای بونکیو]] معروف است. وقتی شوگون‌سالاری کشور را گشود و تجارت با قدرت‌های غربی را آغاز کرد، قیمت‌ها به شدت افزایش یافت و احساسات ضدغربی افزایش یافتند. از سوی دیگر، [[امپراتور کومی]]، که از اعطای مجوز امپراتوری برای یک معاهده تجاری خودداری کرد، محبوبیت پیدا کرد و جنبش [[سوننو جوئی]]، که با حمایت از امپراتور به دنبال بیرون راندن قدرت‌های غربی بود، شتاب گرفت. علاوه بر این، هنگامی که مشاور ارشد شوگون، [[ایی نائوسوکه]]، که جنبش را سرکوب کرده بود، در بیرون [[دروازه ساکورادامون]] ترور شد، اعتبار شوگون‌سالاری از بین رفت. در همین زمان، سامورایی‌های چوشو و دیگر جناح‌های [[سوننو جوئی]] به دربار امپراتوری نفوذ کردند، با اشراف رادیکال متحد شدند و قدرت واقعی را به دست گرفتند، شوگون‌سالاری را به اخراج بربرها ترغیب کردند و از [[شوگون]] خواستند که به کیوتو بیاید. وقتی شوگون ایه‌موچی در مارس ۱۸۶۳ به کیوتو آمد، دربار امپراتوری دستور اخراج خارجی‌ها را صادر کرد و شوگون‌سالاری چاره‌ای نداشت جز اینکه به قلمروهای مختلف اطلاع دهد که باید تا ۱۰ مه ۱۸۶۳ اخراج را انجام دهند. با این حال، ایده شوگون‌سالاری برای اخراج خارجی‌ها به معنای مذاکره با قدرت‌های غربی برای اخراج آنها از ژاپن بود. با این حال، قلمرو چوشو بارها و بارها به سمت کشتی‌های خارجی که از [[تنگه کانمون]] عبور می‌کردند، توپ شلیک کردند. علاوه بر این، در ۱۳ اوت، به دلیل دسیسه‌های جناح سوننو-جوئی، دربار امپراتوری اعلام کرد که [[امپراتور کومه‌ئی]] به [[یاماتو]] سفر خواهد کرد. آنها قصد داشتند امپراتور را به بهانه دعا برای اخراج بیگانگان به آنجا بفرستند و سپس یک ارتش ضد بیگانه برای بیرون راندن غربی‌ها سازماندهی کنند. با این حال، امپراتور کومی چنین اقدامات خشونت‌آمیزی را نمی‌پسندید و با [[شیمازو هیسامیتسو]] (پدر ارباب ساتسوما) و دیگران که از [[ائتلاف دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مشورت کرد؛ گروهی که معتقد بودند دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری باید در انجام امور دولتی همکاری کنند. در آن زمان، امپراتور کومی یک ضدبیگانه افراطی تصور می‌شد، اما وقتی [[قلمرو ساتسوما]] از نیات واقعی او مطلع شدند، از خاندان [[آیزو]]، [[محافظ کیوتو]]، دعوت کردند تا در ۱۸ اوت کودتایی را در دربار امپراتوری انجام دهند. پس از کودتا، دربار امپراتوری، اربابان فئودالی را که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مانند هیتوتسوباشی یوشینوبو، [[ماتسودایرا یوشیناگا]]، [[یامائوچی تویوشیگه]] (بعدها یامائوچی یودو)، [[داته مونه‌ناری]]، [[ماتسودایرا کاتاموری]] و [[شیمازو هیسامیتسو]]، به عنوان مشاور منصوب کرد و تصمیم گرفت آنها را در [[شورای سانیو]] (شورای امپراتوری) شرکت دهد. اقتدار دربار امپراتوری از شوگون‌سالاری فراتر رفت و به نظر می‌رسید که نتیجه شورا، سیاست را تعیین خواهد کرد. با این حال، شورا ظرف سه ماه از هم پاشید زیرا یوشینوبو اصرار بر بستن [[بندر یوکوهاما]] داشت. از آنجایی که بستن بندر یوکوهاما، که بخش عمده‌ای از تجارت را به خود اختصاص داده بود، واقع‌بینانه نبود، [[شیمازو هیسامیتسو]] و [[ماتسودایرا یوشیناگا]] درخواست کردند که این طرح لغو شود، اما یوشینوبو گوش نمی‌داد. به نظر می‌رسد که یوشینوبو (کیکی) عمداً سعی در نابودی شورای مشاوران داشته است. گفته می‌شود که او نسبت به هیسامیتسو که سعی در به دست گرفتن رهبری در دربار امپراتوری داشت، محتاط بود، یا اینکه او با طرفداری از اخراج بیگانگان سعی در جلب نظر امپراتور داشت، اما به نظر می‌رسد که هدف او افزایش قدرت خودش بوده است. فئودال‌های منزجر به ولایت های خود بازگشتند و بعداً، کِیکی، که مورد توجه امپراتور قرار گرفته بود، به عنوان [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] منصوب شد. او با [[ماتسودایرا کاتاموری]]، ارباب قلمرو آیزو و محافظ کیوتو و [[ماتسودایرا ساداکاتا]]، ارباب [[قلمرو کووانا]] و [[کیوتو شوشیدای]]، متحد شد و شروع به کنترل دربار امپراتوری کرد. این دولت کیکی ([[دولت ایچی-کای-سو]) از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کرد و خود را از [[شوگون‌سالاری ادو]] متمایز می‌ساخت، اما ماهیتاً طرفدار شوگون‌سالاری بود. == حادثه کینمون و تغییر عقیده تاکاموری سایگو == در شب ۵ ژوئن، سال بعد، ۱۸۶۴، [[شینسنگومی]]، تحت نظارت [[قلمرو آیزو]]، به [[ایکِه‌دایا]]، جایی که سامورایی‌های قلمرو چوشو و رونین‌های طرفدار چوشو در حال تجمع بودند، حمله کرد و پنج نفر را کشت (نظریه‌های دیگری نیز وجود دارد) و بسیاری دیگر را اسیر کرد. در آن زمان، شایعاتی پخش شده بود مبنی بر اینکه «روشی/رونین‌های چوشو (سامورایی بدون ارباب) کیوتو را به آتش خواهد کشید، از این آشفتگی برای کشتن [[ماتسودایرا کاتاموری]] و دیگران استفاده خواهد کرد و امپراتور کومی را ربوده و به چوشو خواهد برد.» شینسنگومی از شهادت [[فوروتاکه شونتارو]]، که همان صبح دستگیر شد، از برنامه‌هایی برای آتش زدن شهر در آینده نزدیک مطلع شد و درخواست اعزام قلمرو آیزو را کرد. در آیزو نگرانی‌های زیادی وجود داشت، اما در نهایت، با رضایت قلمرو کووانا و خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا، آنها تصمیم به اعزام نیرو گرفتند. در صورت لزوم، آنها آماده بودند تا در یک رویارویی تمام عیار با قلمرو چوشو شرکت کنند. دلیل این امر آن است که طی چند سال گذشته، جناح [[سوننو جوئی]] با قتل و اخاذی از افراد طرفدار شوگون‌سالاری و طرفدار کوبو-گاتای (اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری) به منظور گسترش نفوذ خود، با ادعای اینکه این مجازات الهی است، قانون و نظم را در کیوتو مختل کرده بود. بنابراین حتی پس از اینکه شینسنگومی کنترل ایکِدایا را به دست گرفت، سامورایی‌های خانواده‌های ارباب آیزو، کووانا و هیتوتسوباشی تا صبح روز بعد شهر را جستجو کردند و بسیاری از هواداران سوننو جوئی را اسیر و کشتند. با این حال، از آنجا که سامورایی‌های محل اقامت قلمرو چوشو خویشتن‌داری کردند، این نبرد به یک نبرد بزرگ تبدیل نشد. با این حال، در ژوئیه سال بعد، قلمرو چوشو، به همراه سه تن از ملازمان ارشد، در قالب ارتشی بزرگ در حومه کیوتو ظاهر شدند. آنها ادعا کردند که برای اعتراض به اتهامات دروغین علیه اشراف سوننو جوئی و ارباب خاندان چوشو که در کودتای سال قبل از پایتخت گریخته بودند، آمده‌اند، اما این صرفاً یک بهانه بود؛ آنها در واقع سعی داشتند از نیروی نظامی برای بازپس‌گیری قدرت واقعی در دربار امپراتوری استفاده کنند. اگرچه این اقدامی بود که از قبل برنامه‌ریزی شده بود، شکی نیست که [[حادثه ایکه‌دایا]] تنها بر خشم نیروهای چوشو افزود. سرانجام، نیروهای چوشو وارد شهر کیوتو شدند و نبردهای سختی با قبایل ساتسوما و آیزو انجام دادند، اما در نهایت شکست خوردند و مجبور به عقب‌نشینی شدند. در نتیجه [[حادثه کینمون]]، خاندان ارباب چوشو به [[دشمن دربار امپراتوری]] تبدیل شد و دربار امپراتوری به شوگون‌سالاری دستور حمله به چوشو را داد. [[توکوگاوا یوشیکاتسو]]، ارباب سابق اوواری، به عنوان فرمانده کل قوا در [[اولین لشکرکشی چوشو]] منصوب شد. تقریباً در همین زمان، [[سایگو تاکاموری]] برای اولین بار در کیوتو با [[کاتسو کایشو]]، کمیسر کشتی جنگی شوگون‌سالاری، ملاقات کرد. کاتسو درخواست ملاقات کرده بود. سایگو که به عنوان یک افسر نظامی در [[حادثه کینمون]] فعال بود، به عنوان رئیس ستاد لشکرکشی چوشو منصوب شد و قصد داشت چوشو را به‌طور کامل مورد حمله قرار دهد. کاتسو به شدت با این موضوع مخالف بود و به محض ملاقات با سایگو به او گفت: «شوگون‌سالاری دیگر خوب نیست، بنابراین ما باید یک دولت ائتلافی (ائتلافی از قلمروهای قدرتمند) داشته باشیم. ما نباید به چوشو حمله کنیم.» سایگو از اینکه کاتسو، یکی از مقامات ارشد شوگون‌سالاری، از سیاست‌های جمهوری‌خواهانه صحبت می‌کرد، شگفت‌زده شد و به [[اوکوبو توشیمیچی]] نوشت: «من واقعاً تحت تأثیر او قرار گرفته‌ام، (حذف شده) و عمیقاً سر تعظیم فرود می‌آورم. نمی‌توانم تصور کنم که او چقدر باهوش و مدبر است. اول از همه، او مردی با شخصیت قهرمانانه است، (حذف شده) و من عمیقاً عاشق آقای کاتسو شده‌ام.» به لطف تلاش‌های سایگو که نظرش را تغییر داده بود، ارباب قلمرو چوشو سرهای افراد مسئول را به عنوان عذرخواهی تقدیم کرد و فعلاً از درگیری مسلحانه جلوگیری شد. با این حال، شوگون‌سالاری ادو از این توافق راضی نبود و در ژانویه سال بعد، ۱۸۶۵، آنها سعی کردند ارباب قلمرو چوشو، [[موری یوشیچیکا]] و پسرش را به ادو اسکورت کنند. دربار امپراتوری، با درک این موضوع، فرمان امپراتوری را برای جلوگیری از اقدامات شوگون‌سالاری صادر کرد تا به آنها اجازه ندهد ابتکار عمل را به دست بگیرند. سپس، در اوایل فوریه، مشاوران ارشد [[آبه ماساگای]] و [[هونجو مونه‌هیده]] با هدایت ارتش بزرگی از ادو به کیوتو آمدند. به نظر می‌رسید که آنها قصد دارند دربار امپراتوری را مرعوب کنند و همچنین هیتوتسوباشی یوشینوبو را به ادو احضار کنند. با این حال، کانپاکو [[نیجو نارییوکی]] آنها را به شدت توبیخ کرد و گفت: «شاهزاده کیکی از طرف شوگون از کیوتو محافظت می‌کند. من نمی‌فهمم چرا به او می‌گویید که به پایتخت برگردد. علاوه بر این، چه طرز فکری است که یک ارتش بزرگ را بدون اجازه به پایتخت بیاورند؟» بنابراین آبه و هونجو با شرمندگی عقب‌نشینی کردند. در پنجمین ماه کبیسه همان سال، شوگون ایه‌موچی ارتش بزرگی را به قلعه اوساکا هدایت کرد، با این هدف که مجوز امپراتوری را برای آغاز لشکرکشی دیگری علیه دولت اصلاح‌طلب تازه تأسیس در چوشو که رویکردی سرکشانه نشان داده بود، به دست آورد. جناح کیکی در کیوتو ([[دولت ایچی-کای-سو]]) نیز کاملاً همکاری کرد و در ۲۰ سپتامبر، کیکی وارد شورای دربار شد و رضایت ضمنی برای اعطای مجوز امپراتوری به شوگون ایه‌موچی، که درخواست [[دومین اردوکشی چوشو]] را داده بود، به دست آورد. علاوه بر این، در شورای امپراتوری در چهارم اکتبر، هنگامی که او به دنبال تصویب امپراتوری برای یک معاهده تجاری بود و اشراف مخالف سعی در ترک آن داشتند، گفت: «اگر آنها امتناع کنند، من مسئولیت را بر عهده می‌گیرم و [[ سپوکو ]] انجام می‌دهم. با این حال، اگر شکمم را پاره کنم، معلوم نیست طرفدارانم چه بلایی سرتان بیاورند.» و اتاق را ترک کرد. اشراف ترسیدند و روز بعد، پنجم اکتبر، تصویب امپراتوری برای معاهده تجاری صادر شد. [[سایگو تاکاموری]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] از خاندان ساتسوما که با بازوی قدرتمند کیکی مخالف بودند، شروع به تلاش برای اتحاد با خاندان ارباب چوشو کردند. بدین ترتیب، با کمک [[ریوما ساکاموتو]] و دیگران، خاندان‌های ساتسوما و چوشو با هم آشتی کردند و در ژانویه ۱۸۶۶، یک اتحاد نظامی مخفی [[(اتحاد ساتسوما-چوشو]]) منعقد شد. با این حال، در سال‌های اخیر، نظریه‌هایی مطرح شده است مبنی بر اینکه این اتحاد وعده‌ای برای سرنگونی شوگون‌ها نبوده، ریوما در مذاکرات اتحاد نقشی نداشته و [[کیدو تاکایوشی]] به تنهایی برای تحقق آن جنگیده است. در ژوئن همان سال، [[دومین لشکرکشی چوشو]] آغاز شد، اما خاندان ارباب ساتسوما از اعزام نیرو خودداری کرد. علاوه بر این، نبرد به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر جهت داد و نیروهای چوشو نیروهای اعزامی را در هم کوبیدند. علاوه بر این، در ژوئیه سال بعد، شوگون [[توکوگاوا ایه‌موچی]] بر اثر بیماری در [[قلعه اوساکا]] درگذشت. در این شرایط بحرانی، بسیاری از مقام‌های شوگون‌سالاری می‌خواستند یوشینوبو جانشین او به عنوان شوگون شود. با این حال، یوشینوبو فقط ریاست [[خاندان توکوگاوا]] را به ارث برد و مقام شوگون را به عهده نگرفت. هارا ایچینوشین، که مشاور مورد اعتماد یوشینوبو بود، با اربابان فئودال مختلفی ملاقات کرد و از آنها خواست که یوشینوبو را برای مقام شوگون توصیه کنند. در نتیجه، قلمروهای اوواری، کی و ماتسویاما دادخواست‌هایی را به دربار امپراتوری ارائه دادند که در آنها آمده بود: «ما باید یوشینوبو را شوگون کنیم» و امپراتور کومی نیز در ماه نوامبر گفت: «من معتقدم که توکوگاوا یوشینوبو باید به عنوان [[شوگون]] اعلام شود. حتی اگر او قاطعانه امتناع کند، لطفاً قصد من را مبنی بر پذیرش این بار به او ابلاغ کنید.» (''زندگی توکوگاوا یوشینوبو''، [[تویو بونکو]]). بدین ترتیب، کِیکی در دسامبر ۱۸۶۶ به عنوان پانزدهمین شوگون انتخاب شد. با این حال، تنها ۲۰ روز بعد، امپراتور کومی ناگهان درگذشت. مرگ امپراتور ضربه بزرگی برای کیکی بود. گفته می‌شود علت مرگ [[آبله]] بوده است، اما نظریه‌ای نیز وجود دارد که او توسط [[ایواکورا تومومی]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] مسموم شده است. == ترور == با این وجود، با کمک مانورهای هارا ایچینوشین، یوشینوبو به اعمال نفوذ سیاسی زیادی در دربار امپراتوری ادامه داد و در ماه مه ۱۸۶۷ مجوز امپراتوری برای افتتاح بندر هیوگو را به دست آورد. با این حال، سه ماه بعد، ارا ایچینوشین توسط یک مقام شوگون‌سالاری طرفدار اخراج، ترور شد که ضربه بزرگ دیگری به یوشینوبو بود.<ref name="m541">{{یادکرد وب | عنوان=“八月十八日の政変”はなぜ起きたのか？ 「幕末京都」の5年間 | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-05-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8558 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-18}}‏</ref> == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=原市之進&oldid=101927027|عنوان = 原 市之進|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۳۰ (میلادی)]] 2dpnzpko67ydl5nkqgrsx88a243n6p1 42127726 42127720 2025-06-18T22:03:47Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127726 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hara Ichinoshin.jpg|220px|بندانگشتی|هارا ایچینوشین]] '''هارا ایچینوشین''' {{به ژاپنی|原 市之進 はら いちのしん}}، ۳۱ ژانویه ۱۸۳۰ –۱۱ سپتامبر ۱۸۶۷ میلادی، سامورایی [[قلمرو میتو]] در اواخر دوره ادو و از ملازمان [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]] بود. او از دستیاران نزدیک [[توکوگاوا یوشینوبو]] و پسرعموی [[فوجیتا توکو]] بود. او توسط یک سامورایی طرفدار بیگانگان از شوگون‌سالاری توکوگاوا ترور شد. == بررسی اجمالی == در ۱۸ اوت ۱۸۶۳، خاندان‌های ارباب [[آیزو]] و [[قلمرو ساتسوما]] رهبری کودتایی را در دربار امپراتوری به دست گرفتند و هفت نفر از اشراف رادیکال دربار، از جمله [[سانجو سانتومی]]، و [[قلمرو چوشو]] را از [[کیوتو]] اخراج کردند. این کودتا به [[کودتای بونکیو]] معروف است. وقتی شوگون‌سالاری کشور را گشود و تجارت با قدرت‌های غربی را آغاز کرد، قیمت‌ها به شدت افزایش یافت و احساسات ضدغربی افزایش یافتند. از سوی دیگر، [[امپراتور کومی]]، که از اعطای مجوز امپراتوری برای یک معاهده تجاری خودداری کرد، محبوبیت پیدا کرد و جنبش [[سوننو جوئی]]، که با حمایت از امپراتور به دنبال بیرون راندن قدرت‌های غربی بود، شتاب گرفت. علاوه بر این، هنگامی که مشاور ارشد شوگون، [[ایی نائوسوکه]]، که جنبش را سرکوب کرده بود، در بیرون [[دروازه ساکورادامون]] ترور شد، اعتبار شوگون‌سالاری از بین رفت. در همین زمان، سامورایی‌های چوشو و دیگر جناح‌های [[سوننو جوئی]] به دربار امپراتوری نفوذ کردند، با اشراف رادیکال متحد شدند و قدرت واقعی را به دست گرفتند، شوگون‌سالاری را به اخراج بربرها ترغیب کردند و از [[شوگون]] خواستند که به کیوتو بیاید. وقتی شوگون ایه‌موچی در مارس ۱۸۶۳ به کیوتو آمد، دربار امپراتوری دستور اخراج خارجی‌ها را صادر کرد و شوگون‌سالاری چاره‌ای نداشت جز اینکه به قلمروهای مختلف اطلاع دهد که باید تا ۱۰ مه ۱۸۶۳ اخراج را انجام دهند. با این حال، ایده شوگون‌سالاری برای اخراج خارجی‌ها به معنای مذاکره با قدرت‌های غربی برای اخراج آنها از ژاپن بود. با این حال، قلمرو چوشو بارها و بارها به سمت کشتی‌های خارجی که از [[تنگه کانمون]] عبور می‌کردند، توپ شلیک کردند. علاوه بر این، در ۱۳ اوت، به دلیل دسیسه‌های جناح سوننو-جوئی، دربار امپراتوری اعلام کرد که [[امپراتور کومه‌ئی]] به [[یاماتو]] سفر خواهد کرد. آنها قصد داشتند امپراتور را به بهانه دعا برای اخراج بیگانگان به آنجا بفرستند و سپس یک ارتش ضد بیگانه برای بیرون راندن غربی‌ها سازماندهی کنند. با این حال، امپراتور کومی چنین اقدامات خشونت‌آمیزی را نمی‌پسندید و با [[شیمازو هیسامیتسو]] (پدر ارباب ساتسوما) و دیگران که از [[ائتلاف دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مشورت کرد؛ گروهی که معتقد بودند دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری باید در انجام امور دولتی همکاری کنند. در آن زمان، امپراتور کومی یک ضدبیگانه افراطی تصور می‌شد، اما وقتی [[قلمرو ساتسوما]] از نیات واقعی او مطلع شدند، از خاندان [[آیزو]]، [[محافظ کیوتو]]، دعوت کردند تا در ۱۸ اوت کودتایی را در دربار امپراتوری انجام دهند. پس از کودتا، دربار امپراتوری، اربابان فئودالی را که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مانند هیتوتسوباشی یوشینوبو، [[ماتسودایرا یوشیناگا]]، [[یامائوچی تویوشیگه]] (بعدها یامائوچی یودو)، [[داته مونه‌ناری]]، [[ماتسودایرا کاتاموری]] و [[شیمازو هیسامیتسو]]، به عنوان مشاور منصوب کرد و تصمیم گرفت آنها را در [[شورای سانیو]] (شورای امپراتوری) شرکت دهد. اقتدار دربار امپراتوری از شوگون‌سالاری فراتر رفت و به نظر می‌رسید که نتیجه شورا، سیاست را تعیین خواهد کرد. با این حال، شورا ظرف سه ماه از هم پاشید زیرا یوشینوبو اصرار بر بستن [[بندر یوکوهاما]] داشت. از آنجایی که بستن بندر یوکوهاما، که بخش عمده‌ای از تجارت را به خود اختصاص داده بود، واقع‌بینانه نبود، [[شیمازو هیسامیتسو]] و [[ماتسودایرا یوشیناگا]] درخواست کردند که این طرح لغو شود، اما یوشینوبو گوش نمی‌داد. به نظر می‌رسد که یوشینوبو (کیکی) عمداً سعی در نابودی شورای مشاوران داشته است. گفته می‌شود که او نسبت به هیسامیتسو که سعی در به دست گرفتن رهبری در دربار امپراتوری داشت، محتاط بود، یا اینکه او با طرفداری از اخراج بیگانگان سعی در جلب نظر امپراتور داشت، اما به نظر می‌رسد که هدف او افزایش قدرت خودش بوده است. فئودال‌های منزجر به ولایت‌های خود بازگشتند و بعداً، کِیکی، که مورد توجه امپراتور قرار گرفته بود، به عنوان [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] منصوب شد. او با [[ماتسودایرا کاتاموری]]، ارباب قلمرو آیزو و محافظ کیوتو و [[ماتسودایرا ساداآکی]]، ارباب [[قلمرو کووانا]] و [[کیوتو شوشیدای]]، متحد شد و شروع به کنترل دربار امپراتوری کرد. این دولت کیکی ([[دولت ایچی-کای-سو]]) از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کرد و خود را از [[شوگون‌سالاری ادو]] متمایز می‌ساخت، اما ماهیتاً طرفدار شوگون‌سالاری بود. == حادثه کینمون و تغییر عقیده تاکاموری سایگو == در شب ۵ ژوئن، سال بعد، ۱۸۶۴، [[شینسنگومی]]، تحت نظارت [[قلمرو آیزو]]، به [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دایا]]، جایی که سامورایی‌های قلمرو چوشو و رونین‌های طرفدار چوشو در حال تجمع بودند، حمله کرد و پنج نفر را کشت (نظریه‌های دیگری نیز وجود دارد) و بسیاری دیگر را اسیر کرد. در آن زمان، شایعاتی پخش شده بود مبنی بر اینکه «روشی/رونین‌های چوشو (سامورایی بدون ارباب) کیوتو را به آتش خواهد کشید، از این آشفتگی برای کشتن [[ماتسودایرا کاتاموری]] و دیگران استفاده خواهد کرد و امپراتور کومی را ربوده و به چوشو خواهد برد.» شینسنگومی از شهادت [[فوروتاکا شونتارو]]، که همان صبح دستگیر شد، از برنامه‌هایی برای آتش زدن شهر در آینده نزدیک مطلع شد و درخواست اعزام قلمرو آیزو را کرد. در آیزو نگرانی‌های زیادی وجود داشت، اما در نهایت، با رضایت قلمرو کووانا و خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا، آنها تصمیم به اعزام نیرو گرفتند. در صورت لزوم، آنها آماده بودند تا در یک رویارویی تمام عیار با قلمرو چوشو شرکت کنند. دلیل این امر آن است که طی چند سال گذشته، جناح [[سوننو جوئی]] با قتل و اخاذی از افراد طرفدار شوگون‌سالاری و طرفدار کوبو-گاتای (اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری) به منظور گسترش نفوذ خود، با ادعای اینکه این مجازات الهی است، قانون و نظم را در کیوتو مختل کرده بود. بنابراین حتی پس از اینکه شینسنگومی کنترل ایکِدایا را به دست گرفت، سامورایی‌های خانواده‌های ارباب آیزو، کووانا و هیتوتسوباشی تا صبح روز بعد شهر را جستجو کردند و بسیاری از هواداران سوننو جوئی را اسیر و کشتند. با این حال، از آنجا که سامورایی‌های محل اقامت قلمرو چوشو خویشتن‌داری کردند، این نبرد به یک نبرد بزرگ تبدیل نشد. با این حال، در ژوئیه سال بعد، قلمرو چوشو، به همراه سه تن از ملازمان ارشد، در قالب ارتشی بزرگ در حومه کیوتو ظاهر شدند. آنها ادعا کردند که برای اعتراض به اتهامات دروغین علیه اشراف سوننو جوئی و ارباب خاندان چوشو که در کودتای سال قبل از پایتخت گریخته بودند، آمده‌اند، اما این صرفاً یک بهانه بود؛ آنها در واقع سعی داشتند از نیروی نظامی برای بازپس‌گیری قدرت واقعی در دربار امپراتوری استفاده کنند. اگرچه این اقدامی بود که از قبل برنامه‌ریزی شده بود، شکی نیست که [[حادثه ایکه‌دایا]] تنها بر خشم نیروهای چوشو افزود. سرانجام، نیروهای چوشو وارد شهر کیوتو شدند و نبردهای سختی با قبایل ساتسوما و آیزو انجام دادند، اما در نهایت شکست خوردند و مجبور به عقب‌نشینی شدند. در نتیجه [[حادثه کینمون]]، خاندان ارباب چوشو به [[دشمن دربار امپراتوری]] تبدیل شد و دربار امپراتوری به شوگون‌سالاری دستور حمله به چوشو را داد. [[توکوگاوا یوشیکاتسو]]، ارباب سابق اوواری، به عنوان فرمانده کل قوا در [[اولین لشکرکشی چوشو]] منصوب شد. تقریباً در همین زمان، [[سایگو تاکاموری]] برای اولین بار در کیوتو با [[کاتسو کایشو]]، [[کمیسر]] کشتی جنگی شوگون‌سالاری، ملاقات کرد. کاتسو درخواست ملاقات کرده بود. سایگو که به عنوان یک افسر نظامی در [[حادثه کینمون]] فعال بود، به عنوان رئیس ستاد لشکرکشی چوشو منصوب شد و قصد داشت چوشو را به‌طور کامل مورد حمله قرار دهد. کاتسو به شدت با این موضوع مخالف بود و به محض ملاقات با سایگو به او گفت: «شوگون‌سالاری دیگر خوب نیست، بنابراین ما باید یک دولت ائتلافی (ائتلافی از قلمروهای قدرتمند) داشته باشیم. ما نباید به چوشو حمله کنیم.» سایگو از اینکه کاتسو، یکی از مقام های ارشد شوگون‌سالاری، از سیاست‌های جمهوری‌خواهانه (共和政治) صحبت می‌کرد، شگفت‌زده شد و به [[اوکوبو توشیمیچی]] نوشت: «من واقعاً تحت تأثیر او قرار گرفته‌ام، (حذف شده) و عمیقاً سر تعظیم فرود می‌آورم. نمی‌توانم تصور کنم که او چقدر باهوش و مدبر است. اول از همه، او مردی با شخصیت قهرمانانه است، (حذف شده) و من عمیقاً عاشق آقای کاتسو شده‌ام.» به لطف تلاش‌های سایگو که نظرش را تغییر داده بود، ارباب قلمرو چوشو سرهای افراد مسئول را به عنوان عذرخواهی تقدیم کرد و فعلاً از درگیری مسلحانه جلوگیری شد. با این حال، شوگون‌سالاری ادو از این توافق راضی نبود و در ژانویه سال بعد، ۱۸۶۵، آنها سعی کردند ارباب قلمرو چوشو، [[موری یوشیچیکا]] و پسرش را به ادو اسکورت کنند. دربار امپراتوری، با درک این موضوع، فرمان امپراتوری را برای جلوگیری از اقدامات شوگون‌سالاری صادر کرد تا به آنها اجازه ندهد ابتکار عمل را به دست بگیرند. سپس، در اوایل فوریه، مشاوران ارشد [[آبه ماساتو]] و [[ماتسودایرا مونه‌هیده]] با هدایت ارتش بزرگی از ادو به کیوتو آمدند. به نظر می‌رسید که آنها قصد دارند دربار امپراتوری را مرعوب کنند و همچنین هیتوتسوباشی یوشینوبو را به ادو احضار کنند. با این حال، کانپاکو [[نیجو نارییوکی]] آنها را به شدت توبیخ کرد و گفت: «شاهزاده کیکی از طرف شوگون از کیوتو محافظت می‌کند. من نمی‌فهمم چرا به او می‌گویید که به پایتخت برگردد. علاوه بر این، چه طرز فکری است که یک ارتش بزرگ را بدون اجازه به پایتخت بیاورند؟» بنابراین آبه و هونجو با شرمندگی عقب‌نشینی کردند. در پنجمین ماه کبیسه همان سال، شوگون ایه‌موچی ارتش بزرگی را به قلعه اوساکا هدایت کرد، با این هدف که مجوز امپراتوری را برای آغاز لشکرکشی دیگری علیه دولت اصلاح‌طلب تازه تأسیس در چوشو که رویکردی سرکشانه نشان داده بود، به دست آورد. جناح کیکی در کیوتو ([[دولت ایچی-کای-سو]]) نیز کاملاً همکاری کرد و در ۲۰ سپتامبر، کیکی وارد شورای دربار شد و رضایت ضمنی برای اعطای مجوز امپراتوری به شوگون ایه‌موچی، که درخواست [[دومین اردوکشی چوشو]] را داده بود، به دست آورد. علاوه بر این، در شورای امپراتوری در چهارم اکتبر، هنگامی که او به دنبال تصویب امپراتوری برای یک معاهده تجاری بود و اشراف مخالف سعی در ترک آن داشتند، گفت: «اگر آنها امتناع کنند، من مسئولیت را بر عهده می‌گیرم و [[سپوکو]] انجام می‌دهم. با این حال، اگر شکمم را پاره کنم، معلوم نیست طرفدارانم چه بلایی سرتان بیاورند.» و اتاق را ترک کرد. اشراف ترسیدند و روز بعد، پنجم اکتبر، تصویب امپراتوری برای معاهده تجاری صادر شد. [[سایگو تاکاموری]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] از خاندان ساتسوما که با بازوی قدرتمند کیکی مخالف بودند، شروع به تلاش برای اتحاد با خاندان ارباب چوشو کردند. بدین ترتیب، با کمک [[ریوما ساکاموتو]] و دیگران، خاندان‌های ساتسوما و چوشو با هم آشتی کردند و در ژانویه ۱۸۶۶، یک اتحاد نظامی مخفی [[اتحاد ساتسوما-چوشو]]) منعقد شد. با این حال، در سال‌های اخیر، نظریه‌هایی مطرح شده است مبنی بر اینکه این اتحاد وعده‌ای برای سرنگونی شوگون‌ها نبوده، ریوما در مذاکرات اتحاد نقشی نداشته و [[کیدو تاکایوشی]] به تنهایی برای تحقق آن جنگیده است. در ژوئن همان سال، [[دومین لشکرکشی چوشو]] آغاز شد، اما خاندان ارباب ساتسوما از اعزام نیرو خودداری کرد. علاوه بر این، نبرد به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر جهت داد و نیروهای چوشو نیروهای اعزامی را در هم کوبیدند. علاوه بر این، در ژوئیه سال بعد، شوگون [[توکوگاوا ایه‌موچی]] بر اثر بیماری در [[قلعه اوساکا]] درگذشت. در این شرایط بحرانی، بسیاری از مقام‌های شوگون‌سالاری می‌خواستند یوشینوبو جانشین او به عنوان شوگون شود. با این حال، یوشینوبو فقط ریاست [[خاندان توکوگاوا]] را به ارث برد و مقام شوگون را به عهده نگرفت. هارا ایچینوشین، که مشاور مورد اعتماد یوشینوبو بود، با اربابان فئودال مختلفی ملاقات کرد و از آنها خواست که یوشینوبو را برای مقام شوگون توصیه کنند. در نتیجه، قلمروهای اوواری، کی و ماتسویاما دادخواست‌هایی را به دربار امپراتوری ارائه دادند که در آنها آمده بود: «ما باید یوشینوبو را شوگون کنیم» و امپراتور کومی نیز در ماه نوامبر گفت: «من معتقدم که توکوگاوا یوشینوبو باید به عنوان [[شوگون]] اعلام شود. حتی اگر او قاطعانه امتناع کند، لطفاً قصد من را مبنی بر پذیرش این بار به او ابلاغ کنید.» (''زندگی توکوگاوا یوشینوبو''، [[تویو بونکو]]). بدین ترتیب، کِیکی در دسامبر ۱۸۶۶ به عنوان پانزدهمین شوگون انتخاب شد. با این حال، تنها ۲۰ روز بعد، امپراتور کومی ناگهان درگذشت. مرگ امپراتور ضربه بزرگی برای کیکی بود. گفته می‌شود علت مرگ [[آبله]] بوده است، اما نظریه‌ای نیز وجود دارد که او توسط [[ایواکورا تومومی]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] مسموم شده است. == ترور == با این وجود، با کمک مانورهای هارا ایچینوشین، یوشینوبو به اعمال نفوذ سیاسی زیادی در دربار امپراتوری ادامه داد و در ماه مه ۱۸۶۷ مجوز امپراتوری برای افتتاح بندر هیوگو را به دست آورد. با این حال، سه ماه بعد، ارا ایچینوشین توسط یک مقام شوگون‌سالاری طرفدار اخراج، ترور شد که ضربه بزرگ دیگری به یوشینوبو بود.<ref name="m541">{{یادکرد وب | عنوان=“八月十八日の政変”はなぜ起きたのか？ 「幕末京都」の5年間 | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-05-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8558 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-18}}‏</ref> == احیای حکومت امپراتوری و جنگ بوشین == در همین حال، سایگو و اوکوبو از ساتسوما، که از پیوستن یوشینوبو به شوگون‌سالاری احساس بحران می‌کردند، فعالیت‌های سیاسی خود را نیز افزایش دادند. در ماه ژوئن، آنها [[اتحاد ساتسوما-توسا]] را ​​با [[گوتو شوجیرو]] و [[فوکوئوکا تاکاچیکا]]، از ملازمان ارشد خاندان ارباب توسا، منعقد کردند که در آن آمده بود: «یوکی از مقام شوگون استعفا می‌دهد و از طریق جلسه‌ای از اربابان فئودال با محوریت دربار امپراتوری، یک دولت جمهوری را تشکیل می‌دهد.» سپس آنها خاندان آکی را به اتحاد سه قلمرویی ساتسوما-توگی اضافه کردند. علاوه بر این، به دنبال پیشنهاد [[ساکاموتو ریوما]] و با اجازه ارباب فئودال سابق، ی[[امائوچی تویوشیگه]]، گوتو شوجیرو شروع به لابی کردن با شوگون‌سالاری کرد تا بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور را محقق کند (شوگون‌سالاری قدرت را به دربار امپراتوری بازمی‌گرداند). از سوی دیگر، با مشاهده اصلاحات نظامی عظیم کیکی، جناح ضد شوگون‌سالاری ساتسوما-چوشو به این باور رسید که تنها گزینه، سرنگونی خود خانواده توکوگاوا با زور است. آنها با پیشنهاد گوتو برای بازگرداندن حکومت امپراتوری مخالفت کردند و پایان اتحاد ساتسوما-توسا را ​​اعلام کردند. در همان زمان، اوکوبو، با همکاری ایواکورا تومومی، مانور سیاسی را برای صدور فرمان امپراتوری برای سرنگونی شوگون‌سالاری به هر دو خاندان ساتسوما و چوشو آغاز کرد. فرمان امپراتوری مخفی برای سرنگونی شوگون‌سالاری در ۱۳ اکتبر به خاندان ساتسوما صادر شد، اما وقتی یوشینوبو در روز بعد، ۱۴ اکتبر، دادخواستی را به دربار امپراتوری ارائه داد تا قدرت را به امپراتور بازگرداند، همه چیز بی‌نتیجه ماند. یوشینوبو بر او غلبه کرده بود. با این حال، جناح ضد شوگون‌سالاری تلاش کرد تا دوباره به قدرت بازگردد و اشرافی مانند ماسامیتسو سانجو سانیوشی و ناکایاما تادایوشی را به سمت خود جذب کرد و در 9 دسامبر، پنج قلمرو (ساتسوما، توسا، آکی، اوواری و اچیزن) کودتایی را در دربار امپراتوری ترتیب دادند و امپراتور میجی را مجبور به صدور فرمانی برای بازگرداندن سلطنت کردند. با این اتفاق، شوگون‌سالاری رسماً منحل شد و دولت جدیدی در دربار امپراتوری تأسیس شد. همان شب، اعضای بانفوذ پنج حوزه، کنفرانسی (کوگوشو کایگی) را در حضور امپراتور میجی برگزار کردند، اما جناح ضد شوگون‌سالاری در مورد برکناری وزیر کشور و بازگرداندن برخی از سرزمین‌های خود به یوشینوبو بحث کردند. آنها قصد داشتند با تحریک توکوگاوا، آنها را با زور سرنگون کنند. اگرچه این جلسه به دلیل مخالفت جناح دولتی مشورت عمومی (توسا، اچیزن، اوواری) به رهبری یامائوچی تویوشیگه به ​​هرج و مرج کشیده شد، اما جناح ضد شوگون‌سالاری در نهایت پیروز شد و تصمیم گرفت که کی‌کی استعفا دهد و زمین‌هایش را واگذار کند. یوشینوبو پس از اطلاع از این موضوع، طغیان زیردستان خود را سرکوب کرد و به سرعت از کیوتو به قلعه اوساکا نقل مکان کرد تا اوضاع را زیر نظر بگیرد. بسیاری از اربابان فئودال سپس با خانواده توکوگاوا همدردی کردند و جناح مشورت عمومی از این امر قدرت گرفت و برای به دست گرفتن کنترل دولت جدید از جناح ضد شوگونی و قرار دادن یوشینوبو به عنوان رهبر دولت جدید اقدام کرد که تقریباً به نتیجه رسید. در آن زمان، حادثه بزرگی رخ داد. نیروهای طرفدار شوگون در ادو به عمارت خاندان ساتسوما حمله کردند. این حمله به این دلیل بود که رونین‌های فرستاده شده به ادو توسط سایگو تاکاموری مرتکب خشونت و آشوب می‌شدند. وقتی سربازان قلعه اوساکا از این موضوع باخبر شدند، خشمگین شدند و حتی کیکی دیگر نتوانست او را مهار کند. در روز سال نو ۱۸۶۸، او مجبور شد درخواست حمله به ساتسوما (سند درخواست از دولت جدید برای نابودی نیروهای ساتسوما) را ارائه دهد و روز بعد، به آنها اجازه پیشروی به سمت کیوتو را داد. در نتیجه، در روز بعد، یعنی روز سوم، یک درگیری مسلحانه تمام عیار بین نیروهای سابق شوگون‌سالاری و جناح ضد شوگون‌سالاری ساتسوما-چوشو در توبا و فوشیمی، ورودی‌های کیوتو، آغاز شد. این نبرد در جهان به عنوان نبرد توبا-فوشیمی شناخته می‌شود. نیروهای سابق شوگون ۱۵۰۰۰ نفر بودند، در حالی که نیروهای جدید دولتی که در اطراف ساتسوما و چوشو متمرکز بودند، ۵۰۰۰ نفر بودند. نیروهای سابق شوگون به اندازه نیروهای ساتسوما و چوشو مجهز بودند، اما به دلیل بی کفایتی فرماندهانشان شکست خوردند. در ۶ ژانویه، یوشینوبو در قلعه اوساکا از دست دشمن فرار کرد و با یک کشتی بخار به ادو بازگشت. این امر باعث فروپاشی نیروهای سابق شوگون‌سالاری شد و جنگ بوشین تا سال بعد، ۱۸۶۹ (میجی ۲) ادامه یافت. == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=原市之進&oldid=101927027|عنوان = 原 市之進|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۳۰ (میلادی)]] 301pufzc8v9usuv9obobr55dy52b2t5 42127812 42127726 2025-06-19T00:52:30Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127812 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hara Ichinoshin.jpg|220px|بندانگشتی|هارا ایچینوشین]] '''هارا ایچینوشین''' {{به ژاپنی|原 市之進 はら いちのしん}}، ۳۱ ژانویه ۱۸۳۰ –۱۱ سپتامبر ۱۸۶۷ میلادی، سامورایی [[قلمرو میتو]] در اواخر دوره ادو و از ملازمان [[خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا]] بود. او از دستیاران نزدیک [[توکوگاوا یوشینوبو]] و پسرعموی [[فوجیتا توکو]] بود. او توسط یک سامورایی طرفدار بیگانگان از شوگون‌سالاری توکوگاوا ترور شد. == بررسی اجمالی == در ۱۸ اوت ۱۸۶۳، خاندان‌های ارباب [[آیزو]] و [[قلمرو ساتسوما]] رهبری کودتایی را در دربار امپراتوری به دست گرفتند و هفت نفر از اشراف رادیکال دربار، از جمله [[سانجو سانتومی]]، و [[قلمرو چوشو]] را از [[کیوتو]] اخراج کردند. این کودتا به [[کودتای بونکیو]] معروف است. وقتی شوگون‌سالاری کشور را گشود و تجارت با قدرت‌های غربی را آغاز کرد، قیمت‌ها به شدت افزایش یافت و احساسات ضدغربی افزایش یافتند. از سوی دیگر، [[امپراتور کومی]]، که از اعطای مجوز امپراتوری برای یک معاهده تجاری خودداری کرد، محبوبیت پیدا کرد و جنبش [[سوننو جوئی]]، که با حمایت از امپراتور به دنبال بیرون راندن قدرت‌های غربی بود، شتاب گرفت. علاوه بر این، هنگامی که مشاور ارشد شوگون، [[ایی نائوسوکه]]، که جنبش را سرکوب کرده بود، در بیرون [[دروازه ساکورادامون]] ترور شد، اعتبار شوگون‌سالاری از بین رفت. در همین زمان، سامورایی‌های چوشو و دیگر جناح‌های [[سوننو جوئی]] به دربار امپراتوری نفوذ کردند، با اشراف رادیکال متحد شدند و قدرت واقعی را به دست گرفتند، شوگون‌سالاری را به اخراج بربرها ترغیب کردند و از [[شوگون]] خواستند که به کیوتو بیاید. وقتی شوگون ایه‌موچی در مارس ۱۸۶۳ به کیوتو آمد، دربار امپراتوری دستور اخراج خارجی‌ها را صادر کرد و شوگون‌سالاری چاره‌ای نداشت جز اینکه به قلمروهای مختلف اطلاع دهد که باید تا ۱۰ مه ۱۸۶۳ اخراج را انجام دهند. با این حال، ایده شوگون‌سالاری برای اخراج خارجی‌ها به معنای مذاکره با قدرت‌های غربی برای اخراج آنها از ژاپن بود. با این حال، قلمرو چوشو بارها و بارها به سمت کشتی‌های خارجی که از [[تنگه کانمون]] عبور می‌کردند، توپ شلیک کردند. علاوه بر این، در ۱۳ اوت، به دلیل دسیسه‌های جناح سوننو-جوئی، دربار امپراتوری اعلام کرد که [[امپراتور کومه‌ئی]] به [[یاماتو]] سفر خواهد کرد. آنها قصد داشتند امپراتور را به بهانه دعا برای اخراج بیگانگان به آنجا بفرستند و سپس یک ارتش ضد بیگانه برای بیرون راندن غربی‌ها سازماندهی کنند. با این حال، امپراتور کومی چنین اقدامات خشونت‌آمیزی را نمی‌پسندید و با [[شیمازو هیسامیتسو]] (پدر ارباب ساتسوما) و دیگران که از [[ائتلاف دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مشورت کرد؛ گروهی که معتقد بودند دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری باید در انجام امور دولتی همکاری کنند. در آن زمان، امپراتور کومی یک ضدبیگانه افراطی تصور می‌شد، اما وقتی [[قلمرو ساتسوما]] از نیات واقعی او مطلع شدند، از خاندان [[آیزو]]، [[محافظ کیوتو]]، دعوت کردند تا در ۱۸ اوت کودتایی را در دربار امپراتوری انجام دهند. پس از کودتا، دربار امپراتوری، اربابان فئودالی را که از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کردند، مانند هیتوتسوباشی یوشینوبو، [[ماتسودایرا یوشیناگا]]، [[یامائوچی تویوشیگه]] (بعدها یامائوچی یودو)، [[داته مونه‌ناری]]، [[ماتسودایرا کاتاموری]] و [[شیمازو هیسامیتسو]]، به عنوان مشاور منصوب کرد و تصمیم گرفت آنها را در [[شورای سانیو]] (شورای امپراتوری) شرکت دهد. اقتدار دربار امپراتوری از شوگون‌سالاری فراتر رفت و به نظر می‌رسید که نتیجه شورا، سیاست را تعیین خواهد کرد. با این حال، شورا ظرف سه ماه از هم پاشید زیرا یوشینوبو اصرار بر بستن [[بندر یوکوهاما]] داشت. از آنجایی که بستن بندر یوکوهاما، که بخش عمده‌ای از تجارت را به خود اختصاص داده بود، واقع‌بینانه نبود، [[شیمازو هیسامیتسو]] و [[ماتسودایرا یوشیناگا]] درخواست کردند که این طرح لغو شود، اما یوشینوبو گوش نمی‌داد. به نظر می‌رسد که یوشینوبو (کیکی) عمداً سعی در نابودی شورای مشاوران داشته است. گفته می‌شود که او نسبت به هیسامیتسو که سعی در به دست گرفتن رهبری در دربار امپراتوری داشت، محتاط بود، یا اینکه او با طرفداری از اخراج بیگانگان سعی در جلب نظر امپراتور داشت، اما به نظر می‌رسد که هدف او افزایش قدرت خودش بوده است. فئودال‌های منزجر به ولایت‌های خود بازگشتند و بعداً، کِیکی، که مورد توجه امپراتور قرار گرفته بود، به عنوان [[فرمانده کل گارد امپراتوری]] منصوب شد. او با [[ماتسودایرا کاتاموری]]، ارباب قلمرو آیزو و محافظ کیوتو و [[ماتسودایرا ساداآکی]]، ارباب [[قلمرو کووانا]] و [[کیوتو شوشیدای]]، متحد شد و شروع به کنترل دربار امپراتوری کرد. این دولت کیکی ([[دولت ایچی-کای-سو]]) از [[اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری]] حمایت می‌کرد و خود را از [[شوگون‌سالاری ادو]] متمایز می‌ساخت، اما ماهیتاً طرفدار شوگون‌سالاری بود. == حادثه کینمون و تغییر عقیده تاکاموری سایگو == در شب ۵ ژوئن، سال بعد، ۱۸۶۴، [[شینسنگومی]]، تحت نظارت [[قلمرو آیزو]]، به [[حادثه ایکه‌دایا|ایکه‌دایا]]، جایی که سامورایی‌های قلمرو چوشو و رونین‌های طرفدار چوشو در حال تجمع بودند، حمله کرد و پنج نفر را کشت (نظریه‌های دیگری نیز وجود دارد) و بسیاری دیگر را اسیر کرد. در آن زمان، شایعاتی پخش شده بود مبنی بر اینکه «روشی/رونین‌های چوشو (سامورایی بدون ارباب) کیوتو را به آتش خواهد کشید، از این آشفتگی برای کشتن [[ماتسودایرا کاتاموری]] و دیگران استفاده خواهد کرد و امپراتور کومی را ربوده و به چوشو خواهد برد.» شینسنگومی از شهادت [[فوروتاکا شونتارو]]، که همان صبح دستگیر شد، از برنامه‌هایی برای آتش زدن شهر در آینده نزدیک مطلع شد و درخواست اعزام قلمرو آیزو را کرد. در آیزو نگرانی‌های زیادی وجود داشت، اما در نهایت، با رضایت قلمرو کووانا و خاندان هیتوتسوباشی توکوگاوا، آنها تصمیم به اعزام نیرو گرفتند. در صورت لزوم، آنها آماده بودند تا در یک رویارویی تمام عیار با قلمرو چوشو شرکت کنند. دلیل این امر آن است که طی چند سال گذشته، جناح [[سوننو جوئی]] با قتل و اخاذی از افراد طرفدار شوگون‌سالاری و طرفدار کوبو-گاتای (اتحاد دربار امپراتوری و شوگون‌سالاری) به منظور گسترش نفوذ خود، با ادعای اینکه این مجازات الهی است، قانون و نظم را در کیوتو مختل کرده بود. بنابراین حتی پس از اینکه شینسنگومی کنترل ایکِدایا را به دست گرفت، سامورایی‌های خانواده‌های ارباب آیزو، کووانا و هیتوتسوباشی تا صبح روز بعد شهر را جستجو کردند و بسیاری از هواداران سوننو جوئی را اسیر و کشتند. با این حال، از آنجا که سامورایی‌های محل اقامت قلمرو چوشو خویشتن‌داری کردند، این نبرد به یک نبرد بزرگ تبدیل نشد. با این حال، در ژوئیه سال بعد، قلمرو چوشو، به همراه سه تن از ملازمان ارشد، در قالب ارتشی بزرگ در حومه کیوتو ظاهر شدند. آنها ادعا کردند که برای اعتراض به اتهامات دروغین علیه اشراف سوننو جوئی و ارباب خاندان چوشو که در کودتای سال قبل از پایتخت گریخته بودند، آمده‌اند، اما این صرفاً یک بهانه بود؛ آنها در واقع سعی داشتند از نیروی نظامی برای بازپس‌گیری قدرت واقعی در دربار امپراتوری استفاده کنند. اگرچه این اقدامی بود که از قبل برنامه‌ریزی شده بود، شکی نیست که [[حادثه ایکه‌دایا]] تنها بر خشم نیروهای چوشو افزود. سرانجام، نیروهای چوشو وارد شهر کیوتو شدند و نبردهای سختی با قبایل ساتسوما و آیزو انجام دادند، اما در نهایت شکست خوردند و مجبور به عقب‌نشینی شدند. در نتیجه [[حادثه کینمون]]، خاندان ارباب چوشو به [[دشمن دربار امپراتوری]] تبدیل شد و دربار امپراتوری به شوگون‌سالاری دستور حمله به چوشو را داد. [[توکوگاوا یوشیکاتسو]]، ارباب سابق اوواری، به عنوان فرمانده کل قوا در [[اولین لشکرکشی چوشو]] منصوب شد. تقریباً در همین زمان، [[سایگو تاکاموری]] برای اولین بار در کیوتو با [[کاتسو کایشو]]، [[کمیسر]] کشتی جنگی شوگون‌سالاری، ملاقات کرد. کاتسو درخواست ملاقات کرده بود. سایگو که به عنوان یک افسر نظامی در [[حادثه کینمون]] فعال بود، به عنوان رئیس ستاد لشکرکشی چوشو منصوب شد و قصد داشت چوشو را به‌طور کامل مورد حمله قرار دهد. کاتسو به شدت با این موضوع مخالف بود و به محض ملاقات با سایگو به او گفت: «شوگون‌سالاری دیگر خوب نیست، بنابراین ما باید یک دولت ائتلافی (ائتلافی از قلمروهای قدرتمند) داشته باشیم. ما نباید به چوشو حمله کنیم.» سایگو از اینکه کاتسو، یکی از مقام‌های ارشد شوگون‌سالاری، از سیاست‌های جمهوری‌خواهانه (共和政治) صحبت می‌کرد، شگفت‌زده شد و به [[اوکوبو توشیمیچی]] نوشت: «من واقعاً تحت تأثیر او قرار گرفته‌ام، (حذف شده) و عمیقاً سر تعظیم فرود می‌آورم. نمی‌توانم تصور کنم که او چقدر باهوش و مدبر است. اول از همه، او مردی با شخصیت قهرمانانه است، (حذف شده) و من عمیقاً عاشق آقای کاتسو شده‌ام.» به لطف تلاش‌های سایگو که نظرش را تغییر داده بود، ارباب قلمرو چوشو سرهای افراد مسئول را به عنوان عذرخواهی تقدیم کرد و فعلاً از درگیری مسلحانه جلوگیری شد. با این حال، شوگون‌سالاری ادو از این توافق راضی نبود و در ژانویه سال بعد، ۱۸۶۵، آنها سعی کردند ارباب قلمرو چوشو، [[موری یوشیچیکا]] و پسرش را به ادو اسکورت کنند. دربار امپراتوری، با درک این موضوع، فرمان امپراتوری را برای جلوگیری از اقدامات شوگون‌سالاری صادر کرد تا به آنها اجازه ندهد ابتکار عمل را به دست بگیرند. سپس، در اوایل فوریه، مشاوران ارشد [[آبه ماساتو]] و [[ماتسودایرا مونه‌هیده]] با هدایت ارتش بزرگی از ادو به کیوتو آمدند. به نظر می‌رسید که آنها قصد دارند دربار امپراتوری را مرعوب کنند و همچنین هیتوتسوباشی یوشینوبو را به ادو احضار کنند. با این حال، کانپاکو [[نیجو نارییوکی]] آنها را به شدت توبیخ کرد و گفت: «شاهزاده کیکی از طرف شوگون از کیوتو محافظت می‌کند. من نمی‌فهمم چرا به او می‌گویید که به پایتخت برگردد. علاوه بر این، چه طرز فکری است که یک ارتش بزرگ را بدون اجازه به پایتخت بیاورند؟» بنابراین آبه و هونجو با شرمندگی عقب‌نشینی کردند. در پنجمین ماه کبیسه همان سال، شوگون ایه‌موچی ارتش بزرگی را به قلعه اوساکا هدایت کرد، با این هدف که مجوز امپراتوری را برای آغاز لشکرکشی دیگری علیه دولت اصلاح‌طلب تازه تأسیس در چوشو که رویکردی سرکشانه نشان داده بود، به دست آورد. جناح کیکی در کیوتو ([[دولت ایچی-کای-سو]]) نیز کاملاً همکاری کرد و در ۲۰ سپتامبر، کیکی وارد شورای دربار شد و رضایت ضمنی برای اعطای مجوز امپراتوری به شوگون ایه‌موچی، که درخواست [[دومین اردوکشی چوشو]] را داده بود، به دست آورد. علاوه بر این، در شورای امپراتوری در چهارم اکتبر، هنگامی که او به دنبال تصویب امپراتوری برای یک معاهده تجاری بود و اشراف مخالف سعی در ترک آن داشتند، گفت: «اگر آنها امتناع کنند، من مسئولیت را بر عهده می‌گیرم و [[سپوکو]] انجام می‌دهم. با این حال، اگر شکمم را پاره کنم، معلوم نیست طرفدارانم چه بلایی سرتان بیاورند.» و اتاق را ترک کرد. اشراف ترسیدند و روز بعد، پنجم اکتبر، تصویب امپراتوری برای معاهده تجاری صادر شد. [[سایگو تاکاموری]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] از خاندان ساتسوما که با بازوی قدرتمند کیکی مخالف بودند، شروع به تلاش برای اتحاد با خاندان ارباب چوشو کردند. بدین ترتیب، با کمک [[ریوما ساکاموتو]] و دیگران، خاندان‌های ساتسوما و چوشو با هم آشتی کردند و در ژانویه ۱۸۶۶، یک اتحاد نظامی مخفی [[اتحاد ساتسوما-چوشو]]) منعقد شد. با این حال، در سال‌های اخیر، نظریه‌هایی مطرح شده است مبنی بر اینکه این اتحاد وعده‌ای برای سرنگونی شوگون‌ها نبوده، ریوما در مذاکرات اتحاد نقشی نداشته و [[کیدو تاکایوشی]] به تنهایی برای تحقق آن جنگیده است. در ژوئن همان سال، [[دومین لشکرکشی چوشو]] آغاز شد، اما خاندان ارباب ساتسوما از اعزام نیرو خودداری کرد. علاوه بر این، نبرد به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر جهت داد و نیروهای چوشو نیروهای اعزامی را در هم کوبیدند. علاوه بر این، در ژوئیه سال بعد، شوگون [[توکوگاوا ایه‌موچی]] بر اثر بیماری در [[قلعه اوساکا]] درگذشت. در این شرایط بحرانی، بسیاری از مقام‌های شوگون‌سالاری می‌خواستند یوشینوبو جانشین او به عنوان شوگون شود. با این حال، یوشینوبو فقط ریاست [[خاندان توکوگاوا]] را به ارث برد و مقام شوگون را به عهده نگرفت. هارا ایچینوشین، که مشاور مورد اعتماد یوشینوبو بود، با اربابان فئودال مختلفی ملاقات کرد و از آنها خواست که یوشینوبو را برای مقام شوگون توصیه کنند. در نتیجه، قلمروهای اوواری، کی و ماتسویاما دادخواست‌هایی را به دربار امپراتوری ارائه دادند که در آنها آمده بود: «ما باید یوشینوبو را شوگون کنیم» و امپراتور کومی نیز در ماه نوامبر گفت: «من معتقدم که توکوگاوا یوشینوبو باید به عنوان [[شوگون]] اعلام شود. حتی اگر او قاطعانه امتناع کند، لطفاً قصد من را مبنی بر پذیرش این بار به او ابلاغ کنید.» (''زندگی توکوگاوا یوشینوبو''، [[تویو بونکو]]). بدین ترتیب، کِیکی در دسامبر ۱۸۶۶ به عنوان پانزدهمین شوگون انتخاب شد. با این حال، تنها ۲۰ روز بعد، امپراتور کومی ناگهان درگذشت. مرگ امپراتور ضربه بزرگی برای کیکی بود. گفته می‌شود علت مرگ [[آبله]] بوده است، اما نظریه‌ای نیز وجود دارد که او توسط [[ایواکورا تومومی]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] مسموم شده است. == ترور == با این وجود، با کمک مانورهای هارا ایچینوشین، یوشینوبو به اعمال نفوذ سیاسی زیادی در دربار امپراتوری ادامه داد و در ماه مه ۱۸۶۷ مجوز امپراتوری برای افتتاح بندر هیوگو را به دست آورد. با این حال، سه ماه بعد، ارا ایچینوشین توسط یک مقام شوگون‌سالاری طرفدار اخراج، ترور شد که ضربه بزرگ دیگری به یوشینوبو بود.<ref name="m541">{{یادکرد وب | عنوان=“八月十八日の政変”はなぜ起きたのか？ 「幕末京都」の5年間 | وبگاه=WEB歴史街道 | تاریخ=2021-05-14 | پیوند=https://rekishikaido.php.co.jp/detail/8558 | کد زبان=ja | تاریخ بازبینی=2025-06-18}}‏</ref> == احیای حکومت امپراتوری و جنگ بوشین == در همین حال، سایگو و [[اوکوبو توشیمیچی]] از ساتسوما، که از پیوستن یوشینوبو به شوگون‌سالاری احساس بحران می‌کردند، فعالیت‌های سیاسی خود را نیز افزایش دادند. در ماه ژوئن، آنها [[اتحاد ساتسوما-توسا]] را با [[گوتو شوجیرو]] و [[فوکوئوکا تاکاچیکا]]، از ملازمان ارشد خاندان ارباب توسا، منعقد کردند که در آن آمده بود: «یوشینوبو از مقام شوگون استعفا می‌دهد و از طریق جلسه‌ای از اربابان فئودال با محوریت دربار امپراتوری، یک دولت جمهوری را تشکیل می‌دهد.» سپس آنها [[قلمرو هیروشیما]] را به اتحاد سه قلمرویی ساتسوما-توگی اضافه کردند. علاوه بر این، به دنبال پیشنهاد [[ساکاموتو ریوما]] و با اجازه ارباب فئودال سابق، [[یامائوچی تویوشیگه]]، [[گوتو شوجیرو]] شروع به لابی کردن با شوگون‌سالاری کرد تا [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] را محقق کند. از سوی دیگر، با مشاهده اصلاحات نظامی عظیم کیکی، جناح ضد شوگون‌سالاری ساتسوما-چوشو به این باور رسید که تنها گزینه، سرنگونی خود خانواده توکوگاوا با زور است. آنها با پیشنهاد گوتو برای بازگرداندن حکومت امپراتوری مخالفت کردند و پایان [[اتحاد ساتسوما-توسا]] را اعلام کردند. در همان زمان، [[اوکوبو توشیمیچی]]، با همکاری [[ایواکورا تومومی]]، مانور سیاسی را برای صدور فرمان امپراتوری برای سرنگونی شوگون‌سالاری به هر دو خاندان ساتسوما و چوشو آغاز کرد. فرمان امپراتوری مخفی برای سرنگونی شوگون‌سالاری در ۱۳ اکتبر به خاندان ساتسوما صادر شد، اما وقتی یوشینوبو در روز بعد، ۱۴ اکتبر، دادخواستی را به دربار امپراتوری ارائه داد تا قدرت را به امپراتور بازگرداند، همه چیز بی‌نتیجه ماند. یوشینوبو بر او غلبه کرده بود. با این حال، جناح ضد شوگون‌سالاری تلاش کرد تا دوباره به قدرت بازگردد و اشرافی مانند ماسامیتسو سانجو سانیوشی و ناکایاما تادایوشی را به سمت خود جذب کرد و در ۹ دسامبر، پنج قلمرو (ساتسوما، توسا، [[قلمرو هیروشیما]]، [[قلمرو اوواری]] و [[قلمرو اچیزن]]) کودتایی را در دربار امپراتوری ترتیب دادند و امپراتور میجی را مجبور به صدور فرمانی برای بازگرداندن سلطنت ([[احیای حکومت امپراتوری]]) کردند. با این اتفاق، شوگون‌سالاری رسماً منحل شد و دولت جدیدی در دربار امپراتوری تأسیس شد. همان شب، اعضای بانفوذ پنج قلمرو، کنفرانسی (کوگوشو کایگی) را در حضور امپراتور میجی برگزار کردند، اما جناح ضد شوگون‌سالاری در مورد برکناری وزیر کشور و بازگرداندن برخی از سرزمین‌های خود به یوشینوبو بحث کردند. آنها قصد داشتند با تحریک توکوگاوا، آنها را با زور سرنگون کنند. اگرچه این جلسه به دلیل مخالفت جناح دولتی مشورت عمومی (توسا، اچیزن، اوواری) به رهبری [[یامائوچی تویوشیگه]] به هرج و مرج کشیده شد، اما جناح ضد شوگون‌سالاری در نهایت پیروز شد و تصمیم گرفت که [[توکوگاوا یوشینوبو]] استعفا دهد و زمین‌هایش را واگذار کند. یوشینوبو پس از اطلاع از این موضوع، طغیان زیردستان خود را سرکوب کرد و به سرعت از [[کیوتو]] به [[قلعه اوساکا]] نقل مکان کرد تا اوضاع را زیر نظر بگیرد. بسیاری از اربابان فئودال سپس با خاندان توکوگاوا همدردی کردند و جناح مشورت عمومی از این امر قدرت گرفت و برای به دست گرفتن کنترل دولت جدید از جناح ضد شوگونی و قرار دادن یوشینوبو به عنوان رهبر دولت جدید اقدام کرد که تقریباً به نتیجه رسید. در آن زمان، حادثه بزرگی ([[حادثه آتش‌زدن عمارت اربابی قلمرو ساتسوما در ادو]]) رخ داد. نیروهای طرفدار شوگون در ادو به عمارت خاندان ساتسوما حمله کردند. این حمله به این دلیل بود که رونین‌های فرستاده شده به ادو توسط [[سایگو تاکاموری]] مرتکب خشونت و آشوب می‌شدند. وقتی سربازان قلعه اوساکا از این موضوع باخبر شدند، خشمگین شدند و حتی کیکی دیگر نتوانست آنها را مهار کند. در روز سال نو ۱۸۶۸، او مجبور شد [[اطلاعیه حمله به ساتسوما]] (سند درخواست از دولت جدید برای نابودی نیروهای ساتسوما) را ارائه دهد و روز بعد، به آنها اجازه پیشروی به سمت کیوتو را داد. در نتیجه، در روز بعد، یعنی روز سوم، یک درگیری مسلحانه تمام عیار بین نیروهای سابق شوگون‌سالاری و جناح ضد شوگون‌سالاری ساتسوما-چوشو در توبا و فوشیمی، ورودی‌های کیوتو، آغاز شد. این نبرد در جهان به عنوان [[نبرد توبا-فوشیمی]] شناخته می‌شود. نیروهای سابق شوگون ۱۵٫۰۰۰ نفر بودند، در حالی که نیروهای جدید دولتی که در اطراف ساتسوما و چوشو متمرکز بودند، ۵۰۰۰ نفر بودند. نیروهای سابق شوگون به اندازه نیروهای ساتسوما و چوشو مجهز بودند، اما به دلیل بی‌کفایتی فرماندهانشان شکست خوردند. در ۶ ژانویه، یوشینوبو در قلعه اوساکا فرار کرد و با یک کشتی بخار به ادو بازگشت. این امر باعث فروپاشی نیروهای سابق شوگون‌سالاری شد اما [[جنگ بوشین]] تا سال بعد، ۱۸۶۹ (میجی ۲) ادامه یافت.<ref name="m541"/> == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=原市之進&oldid=101927027|عنوان = 原 市之進|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۷ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۳۰ (میلادی)]] ciozrdfa1htbvzpalk555g88zd9oaqd 0 6739846 42127858 42127032 2025-06-19T01:56:46Z Dexbot 279395 ربات: حذف پیوندهای میان‌ویکی که در ویکی‌داده موجود است 42127858 wikitext text/x-wiki {{جعبه فیلم | عنوان=بچه شری | تصویر= Sherrybaby.jpg |عرض تصویر= | زیرنویس= | کارگردان=لوری کولیر | تهیه‌کننده= | فیلمنامه‌نویس=لوری کولیر | بازیگران=[[مگی جیلنهال]]{{سخ}}[[برد ویلیام هنکه]]{{سخ}}[[سم باتمز]]{{سخ}}[[کیت برتون]]{{سخ}}[[جانکارلو اسپوزیتو]]{{سخ}}[[دنی ترخو]] | موسیقی= | فیلمبرداری= | تدوین= | گونه= | راوی= | توزیع‌کننده=[[آی‌اف‌سی فیلمز]] | انتشار= {{Film date|2006|1|25|[[جشنواره فیلم ساندنس|ساندنس]]|۲۰۰۶|۰۹|۰۸|ایالات متحده}} | استودیو= | مدت=۹۶ دقیقه | زبان=انگلیسی | کشور=ایالات متحده | بودجه=۲ میلیون دلار | فروش=۶۲۲٬۸۰۶ دلار | پس_از= | پیش_از= | درجه فیلم= | وبگاه= | imdb_id = | soure_id = | amg_id = | جایزه‌ها= }} '''''بچه شری''''' {{به انگلیسی|Sherrybaby}} فیلمی محصول سال ۲۰۰۶ و به کارگردانی لوری کولیر است. در این فیلم بازیگرانی همچون [[مگی جیلنهال]]، [[برد ویلیام هنکه]]، [[سم باتمز]]، [[کیت برتون]]، [[جانکارلو اسپوزیتو]]، [[دنی ترخو]]، [[میشل هرست]] و [[رایان سیمپکینز]] ایفای نقش کرده‌اند. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sherrybaby&oldid=1281766768 |عنوان =Sherrybaby |زبان = انگلیسی |بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵ }} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|0423169}} * {{mojo title|sherrybaby}} * {{rotten-tomatoes|sherrybaby}} * {{Metacritic film}} {{فیلم-خرد}} [[رده:فیلم‌های آمریکایی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های انگلیسی‌زبان دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های مستقل ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های مستقل آمریکایی]] [[رده:برندگان گوی بلورین]] [[رده:فیلم‌های درام انگلیسی‌زبان]] [[رده:فیلم‌ها درباره مواد مخدر]] [[رده:فیلم‌های درباره رابطه مادر و دختر]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در نیوجرسی]] [[رده:فیلم‌های فیلم‌برداری‌شده در نیوجرسی]] 8t0bh42i9sbg1ha8z1mrvq81uznycwb 0 6739853 42127860 42127163 2025-06-19T01:57:26Z Dexbot 279395 ربات: حذف پیوندهای میان‌ویکی که در ویکی‌داده موجود است 42127860 wikitext text/x-wiki {{جعبه فیلم | عنوان=عقب‌نشینی نمی‌کنم | تصویر= Wont_Back_Down_Poster.jpg |عرض تصویر= | زیرنویس= | کارگردان=[[دانیل بارنز]] | تهیه‌کننده=[[مارک جانسون]] | فیلمنامه‌نویس=برین هیل{{سخ}}[[دانیل بارنز]] | بازیگران=[[مگی جیلنهال]]{{سخ}}[[وایولا دیویس]]{{سخ}}[[اسکار آیزاک]]{{سخ}}[[رزی پرز]]{{سخ}}[[هالی هانتر]] | موسیقی=[[مارسلو زارووس]] | فیلمبرداری=[[رومان اوزین]] | تدوین= | گونه= | راوی= | توزیع‌کننده=[[استودیوهای قرن بیستم]] | انتشار= {{Film date|2012|9|28}} | استودیو= | مدت=۹۶ دقیقه | زبان=انگلیسی | کشور=ایالات متحده | بودجه=۱۹ میلیون دلار | فروش=۵٫۸ میلیون دلار | پس_از= | پیش_از= | درجه فیلم= | وبگاه= | imdb_id = | soure_id = | amg_id = | جایزه‌ها= }} '''''عقب‌نشینی نمی‌کنم''''' {{به انگلیسی|Won't Back Down}} فیلمی محصول سال ۲۰۱۲ و به کارگردانی لوری کولیر است. در این فیلم بازیگرانی همچون [[مگی جیلنهال]]، [[وایولا دیویس]]، [[اسکار آیزاک]]، [[رزی پرز]]، [[هالی هانتر]]، [[وینگ ریمز]]، [[لنس ردیک]]، [[ماریان ژان-بتیست]]، [[امیلی آلین لیند]]، [[لیزا کولون-زایاس]] و [[ند ایزنبرگ]] ایفای نقش کرده‌اند. == منابع == {{پانویس}} * {{یادکرد-ویکی |پیوند =https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Won%27t_Back_Down_(film)&oldid=1288956954 |عنوان =Won't Back Down |زبان = انگلیسی |بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵ }} == پیوند به بیرون == * {{IMDb title|1870529}} * {{Mojo title|learningtofly}} {{فیلم-خرد}} [[رده:فیلم‌های آمریکایی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های انگلیسی‌زبان دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های دبیرستانی دهه ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های درام ۲۰۱۲ (میلادی)]] [[رده:فیلم‌های فاکس قرن بیستم]] [[رده:فیلم‌های درام آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های مرتبط با دبیرستان آمریکایی]] [[رده:فیلم‌های درام اقتباس‌شده از رویدادهای واقعی]] [[رده:فیلم‌های درباره آموزگاران]] [[رده:فیلم‌های درباره خشونت در مدرسه‌ها]] [[رده:فیلم‌های دانیل بارنز]] [[رده:آثار موسیقی مارسلو زارووس]] [[رده:فیلم‌های واقع‌شده در پیتسبرگ]] [[رده:فیلم‌های والدن مدیا]] al2vwfopht0qy5bvptk6tyxq30krmp6 0 6739857 42127304 42127302 2025-06-18T12:01:02Z ماشین زیر پام 1361187 42127304 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == منابع == 7y89ff34xwv6i3jh0qs23txlyxnvx5k 42127306 42127304 2025-06-18T12:03:37Z ماشین زیر پام 1361187 42127306 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] mnqthadhitno8g3y7boy9i8jy7xb2ki 42127307 42127306 2025-06-18T12:04:39Z Sunfyre 66922 Sunfyre صفحهٔ [[حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)]] را به [[حمله سایبری به نوبیتکس]] منتقل کرد 42127306 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] mnqthadhitno8g3y7boy9i8jy7xb2ki 42127316 42127307 2025-06-18T12:14:34Z ماشین زیر پام 1361187 42127316 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] tlxrmuh859ghu621q4o4yjm0w3cosl4 42127366 42127316 2025-06-18T13:04:44Z ماشین زیر پام 1361187 42127366 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == [[File:Hack para la pc.jpg]] حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] qdr5f443xygwvdr0agh0xxakae26fo7 42127946 42127366 2025-06-19T05:30:16Z ماشین زیر پام 1361187 42127946 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == [[File:Hack para la pc.jpg]] حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == همچنین ببینید == == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] k4pixr8ay47qqenn9nqp3pwwreglibh 42127950 42127946 2025-06-19T05:33:47Z ماشین زیر پام 1361187 42127950 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == [[File:Hack para la pc.jpg]] حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == همچنین ببینید == * == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] pnyjs6u21srbnkktlej0s6hkrrcxr1d 42127991 42127950 2025-06-19T06:01:02Z ماشین زیر پام 1361187 42127991 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == [[File:Hack para la pc.jpg]] حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == همچنین ببینید == * == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] [[رده:امنیت رایانه‌ای]] 5py5sdidze4nxwvuljqg0dillw7opa2 42128000 42127991 2025-06-19T06:11:28Z ماشین زیر پام 1361187 42128000 wikitext text/x-wiki '''حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)''' در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) صورت گرفت و منجر به سرقت مبلغی معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال از دارایی‌های کاربران شد (معادل ۴۷ میلیون دلار). این حمله توسط گروه [[هکر|هکری]] مشکوک به ارتباط با [[اسرائیل]] انجام شد و تأثیرات زیادی بر عملکرد و اعتبار این پلتفرم معاملاتی گذاشت. == تاریخچه حمله == [[File:Hack para la pc.jpg]] حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex) در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) رخ داد. طبق گزارش‌های اولیه، گروه هکری "Gonjeshke Darande" مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت. این گروه که پیش از این نیز حملات مشابهی را انجام داده است، تهدید کرد که اطلاعات حساس و کدهای منبع پلتفرم نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. گروه "Gonjeshke Darande" که به‌طور کلی به‌عنوان یک گروه هکری با انگیزه‌های سیاسی شناخته می‌شود، معمولاً به‌دنبال اهداف ضدایرانی و نقض تحریم‌هاست. این گروه در گذشته نیز به‌دلیل حملات سایبری به پلتفرم‌های دولتی و خصوصی شناخته شده است.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> این حمله باعث مختل شدن خدمات صرافی نوبیتکس شد و سیستم‌های امنیتی آن را به‌طور موقت غیرقابل دسترس ساخت. علاوه بر این، گروه هکری "Gonjeshke Darande" تهدید کرد که اطلاعات موجود در سیستم‌های نوبیتکس را منتشر کرده و به‌طور کامل به‌اطلاع عموم می‌رساند. این تهدیدها در نهایت به‌واقعیت تبدیل شد و اطلاعات داخلی شرکت و کدهای منبع پلتفرم در دسترس هکرها قرار گرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Value locked in Rocketpool doubles in two months, rises to $1 billion|نشانی=https://www.theblock.co/post/210000/value-locked-in-rocketpool-doubles-in-two-months-rises-to-1-billion|وبگاه=The Block|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> در نتیجه این حمله، بیش از ۴۷ میلیون دلار (حدود ۳.۷۶ تریلیون ریال) از دارایی‌های کاربران نوبیتکس سرقت شد. این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال است. طبق گزارش‌های رسمی، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد از این حمله مصون مانده‌اند و تنها دارایی‌های موجود در کیف پول‌های گرم مورد حمله قرار گرفته‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه صرافی نوبیتکس درباره هک زیرساخت‌هایش (۲۸ خرداد ۱۴۰۴)|نشانی=https://shahraranews.ir/fa/news/339463/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%DA%A9-%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DB%B2%DB%B8-%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B4|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=شهرآرانیوز}}</ref> نوبیتکس پس از شناسایی حمله، تمامی دسترسی‌ها به پلتفرم خود را مسدود کرد و به کاربران خود اطلاع داد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله است. علاوه بر این، مسئولین نوبیتکس اعلام کردند که از طریق صندوق بیمه خود، تلاش خواهند کرد تا خسارات وارده را جبران کنند. همچنین تیم امنیتی نوبیتکس اعلام کرد که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود برای جلوگیری از حملات مشابه در آینده است.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == واکنش نوبیتکس == پس از شناسایی حمله سایبری به سیستم‌های خود در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵), نوبیتکس بلافاصله اقدام به مسدود کردن تمامی دسترسی‌ها به وب‌سایت و اپلیکیشن‌های خود کرد. این تصمیم به‌منظور جلوگیری از گسترش بیشتر آسیب و محافظت از دارایی‌های کاربران اتخاذ شد. نوبیتکس در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد که در حال بررسی جزئیات دقیق‌تر حمله و علت آن است تا بتواند از وقوع حملات مشابه در آینده جلوگیری کند. طبق گزارش‌ها، تیم امنیتی نوبیتکس به‌طور فوری اقدامات امنیتی جدیدی را برای تقویت سیستم‌ها و حفاظت از اطلاعات کاربران آغاز کرده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> علاوه بر این، نوبیتکس اعلام کرد که تمامی دارایی‌های کاربران که در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) ذخیره شده‌اند، کاملاً امن هستند و تحت هیچ‌گونه تهدیدی قرار نگرفته‌اند. این اعلامیه از آن جهت مهم بود که کاربران نگران از دست دادن دارایی‌های خود در پی حمله سایبری بودند. نوبیتکس تأکید کرد که تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) که برای تسهیل معاملات روزانه استفاده می‌شوند، هدف حمله قرار گرفته‌اند و دارایی‌های ذخیره‌شده در آن‌ها مورد دستبرد قرار گرفته‌اند. نوبیتکس همچنین به کاربران خود اطمینان داد که این صرافی از طریق صندوق بیمه‌ای که برای پوشش خسارت‌های ناشی از چنین حملاتی در نظر گرفته است، در تلاش است تا خسارات وارده را جبران کند. طبق اطلاعات موجود، نوبیتکس مشغول برآورد میزان دقیق خسارات و آغاز فرآیند پرداخت آن‌ها به کاربران است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نوبیتکس هک شد|نشانی=https://www.asriran.com/fa/news/1069817/%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D8%B3-%D9%87%DA%A9-%D8%B4%D8%AF|وبگاه=fa|تاریخ=|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa|نام=عصر|نام خانوادگی=ایران}}</ref> همچنین نوبیتکس اعلام کرد که اقداماتی را برای تقویت امنیت پلتفرم خود به‌ویژه در زمینه ذخیره‌سازی دارایی‌ها، رمزنگاری اطلاعات و شناسایی سریع حملات سایبری انجام خواهد داد. هدف از این اقدامات افزایش اعتماد کاربران به این پلتفرم و جلوگیری از تکرار چنین حوادثی در آینده است. این اقدامات شامل همکاری با شرکت‌های امنیت سایبری بین‌المللی و به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود زیرساخت‌های امنیتی می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.binance.com/en/square/post/25775853777289?|وبگاه=www.binance.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iranian Cryptocurrency Exchange Nobitex Commits to Fully Cover Potential User Losses}}</ref> == اطلاعات مرتبط با خسارات == طبق گزارش‌های رسمی، خسارت وارد شده به نوبیتکس در پی حمله سایبری در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۴۰۴ (۱۸ ژوئن ۲۰۲۵) حدود ۴۷ میلیون دلار بوده است. با توجه به نرخ رسمی ۴۲,۰۰۰ ریال به دلار، این معادل ۱.۹۷۴ تریلیون ریال و با استفاده از نرخ بازار آزاد ۸۰,۰۰۰ ریال به دلار، معادل ۳.۷۶ تریلیون ریال می‌باشد. نوبیتکس در واکنش به این حادثه اعلام کرد که تمامی خسارت‌های وارده از طریق صندوق بیمه‌ای صرافی و منابع داخلی آن جبران خواهد شد. همچنین، این صرافی تأکید کرد که دارایی‌های ذخیره‌شده در کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) کاملاً امن هستند و تنها کیف پول‌های گرم (Hot Wallet) مورد حمله قرار گرفته‌اند. گروه هکری "Gonjeshke Darande" (گنجشکه درنده) که مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است، تهدید کرده بود که در صورت عدم اقدام سریع، اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد. این گروه در پیامی در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) اعلام کرد که در ۲۴ ساعت آینده کد منبع و اطلاعات داخلی نوبیتکس را منتشر خواهد کرد و هر دارایی باقی‌مانده در این صرافی در معرض خطر خواهد بود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Pro-Israel Hacker Group Claims Responsibility for Iran’s Nobitex $49M Cyberattack {{!}} Iran Israel {{!}} CryptoRank.io|نشانی=https://cryptorank.io/news/feed/9fa3a-pro-israel-hacker-group-claims-responsibility-for-irans-nobitex-49m-cyberattack|وبگاه=CryptoRank|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Exchange Nobitex Loses $48 Million in Cyberattack|نشانی=https://www.ainvest.com/news/iranian-exchange-nobitex-loses-48-million-cyberattack-2506/|وبگاه=Ainvest|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref name=":2">{{یادکرد وب|عنوان=Iranian Crypto Exchange Nobitex Hacked for Nearly $82 million by Suspected Israeli Group|نشانی=https://www.coindesk.com/markets/2025/06/18/iranian-crypto-exchange-nobitex-hacked-for-47m-by-suspected-israeli-group|وبگاه=CoinDesk|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == تأثیرات این حمله == حمله سایبری به نوبیتکس تأثیرات گسترده‌ای بر بازار ارز دیجیتال ایران و اعتماد کاربران به صرافی‌های داخلی داشت. این حمله نه تنها موجب کاهش اعتماد به نوبیتکس شد، بلکه بر کل اکوسیستم ارز دیجیتال در ایران نیز تأثیر منفی گذاشت. === ۱. کاهش اعتماد کاربران به صرافی‌های ایرانی === پس از افشای حمله به نوبیتکس، بسیاری از کاربران نسبت به امنیت صرافی‌های داخلی تردید کردند. این امر باعث شد تا برخی از کاربران به سمت صرافی‌های خارجی یا پلتفرم‌های غیرمتمرکز (DEX) روی آورند. طبق گزارش‌ها، حجم معاملات در برخی صرافی‌های خارجی افزایش یافت و کاربران ایرانی به دنبال راه‌های جایگزین برای معامله ارزهای دیجیتال بودند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iranian exchange Nobitex hacked for over $81M by Israel-linked hackers|نشانی=https://cointelegraph.com/news/iranian-crypto-exchange-nobitex-exploited-for-73m-zachxbt|وبگاه=Cointelegraph|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> === ۲. تأثیر منفی بر بازار ارز دیجیتال ایران === حمله به نوبیتکس باعث کاهش قیمت برخی از ارزهای دیجیتال در بازار ایران شد. به‌ویژه، قیمت تتر (USDT) در بازار آزاد با کاهش مواجه شد، زیرا بسیاری از کاربران برای محافظت از دارایی‌های خود به فروش تتر پرداختند. این نوسانات قیمت نشان‌دهنده تأثیر مستقیم حملات سایبری بر بازار ارز دیجیتال است.<ref name=":0" /> === ۳. افزایش نظارت‌های دولتی بر صرافی‌های ارز دیجیتال === پس از حمله به نوبیتکس، مقامات دولتی ایران اعلام کردند که نظارت‌ها بر فعالیت صرافی‌های ارز دیجیتال را افزایش خواهند داد. این اقدام به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی و حفاظت از دارایی‌های کاربران صورت گرفت. برخی از صرافی‌ها نیز اعلام کردند که در حال تقویت تدابیر امنیتی خود هستند تا از حملات مشابه جلوگیری کنند.<ref name=":2" /> === ۴. افزایش توجه به امنیت در صرافی‌های ارز دیجیتال === حمله به نوبیتکس باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی در صرافی‌های ارز دیجیتال جلب شود. بسیاری از کارشناسان امنیتی بر لزوم استفاده از کیف پول‌های سرد (Cold Wallet) و تقویت سیستم‌های شناسایی و احراز هویت تأکید کردند. این رویداد به‌عنوان یک هشدار برای سایر صرافی‌ها و کاربران عمل کرد تا اقدامات امنیتی خود را بهبود بخشند.<ref name=":1" /> == همچنین ببینید == *[[حمله سایبری علیه جمهوری اسلامی]] *[[حملهٔ سایبری آی آر لیکس به بانک های ایران]] == منابع == <references /> [[رده:اقتصاد]] [[رده:حمله‌های سایبری]] [[رده:حمله‌ها بر پایه روش]] [[رده:جرم‌های سایبری]] [[رده:امنیت رایانه‌ای]] d1y5fdagbthws9mnc6fc7ffsnp0rfls 0 6739870 42127859 42127248 2025-06-19T01:57:06Z Dexbot 279395 ربات: حذف پیوندهای میان‌ویکی که در ویکی‌داده موجود است 42127859 wikitext text/x-wiki '''تئودوروس کورنایی''' {{به انگلیسی|Theodorus of Cyrene}} (به {{Langx|grc|Θεόδωρος ὁ Κυρηναῖος}}، تلفظ به‌صورت: تئودوروس هو کورینائیوس؛ زیسته در حدود ۴۵۰ پیش از میلاد) [[ریاضیدان]] [[یونان باستان]] بود. تنها گزارش‌های دست‌اول دربارهٔ او در سه دیالوگ از [[افلاطون]] باقی مانده است: [[ته‌تتوس (افلاطون)|ته‌تتوس]]، [[سوفسطائی (افلاطون)|سوفسطایی]]، و [[دولتمرد (افلاطون)|دولتمرد]]. در گفتار نخست، او ساختار ریاضی‌ای را مطرح می‌کند که امروزه به نام [[مارپیچ تئودوروس]] شناخته می‌شود. == زندگی‌نامه == اطلاعات کمی از زندگی تئودوروس در دست است و بیشتر آنچه می‌دانیم از گفتارهای افلاطون استنباط می‌شود. او در مستعمرهٔ یونانی [[کورنا]] در شمال [[آفریقا]] زاده شد و ظاهراً هم در آنجا و هم در [[آتن]] تدریس می‌کرد.<ref name="nails">{{cite book|author-link=Debra Nails|last=Nails|first=Debra|title=The People of Plato: A Prosopography of Plato and Other Socratics|url=https://archive.org/details/peopleplatoproso00nail|url-access=limited|location=Indianapolis|publisher=Hackett|date=2002|pages=[https://archive.org/details/peopleplatoproso00nail/page/n329 281]-2|isbn=9780872205642}}</ref> بر اساس روایت افلاطون، او هم‌دورهٔ سقراط محسوب می‌شد که این موضوع با گزارش‌های [[اودموس رودسی]] در کتاب «تاریخ هندسه» همخوانی دارد.<ref>Eudemus of Rhodes, Fragment 133, DK 43 A 2.</ref> بر این اساس، زمان تولد او حدود ۴۷۵/۴۶۰ پیش از میلاد تخمین زده می‌شود.<ref>See Kurt von Fritz: ''Theodoros (31).'' In: ''Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft.'' Vol. 5 A/2, Stuttgart 1934, Sp. 1811–1825, Here: 1811; Leonid Zhmud: ''Theodoros aus Kyrene.'' In: Hellmut Flashar u. a. (Ed.): ''Frühgriechische Philosophie.'' Basel 2013, p. 420f., Here: 420; Leonid Zhmud: ''Pythagoras and the Early Pythagoreans'', Oxford 2012, p. 128.</ref> از طرفی در گفتار ته‌تتوس (که به ۳۹۹ پیش از میلاد، یعنی کمی پیش از زمان مرگ متأثرکنندهٔ سقراط بازمی‌گردد)، تئودوروس از پیری شکایت می‌کند که نشان می‌دهد اوج فعالیت و جوانی‌اش در میانهٔ سدهٔ پنجم پیش از میلاد بوده است. افلاطون در این متن او را با [[پروتاگوراس]] [[پروتاگوراس|سوفسطایی]] مرتبط می‌داند و تئودوروس ادعا می‌کند پیش از گرایش به [[هندسه]]، نزد او درس خوانده است.<ref>Plato, ''Theaetetus'', 189a</ref> برخی روایت‌های مشکوک —که در میان زندگینامه‌نویسان باستان مانند [[دیوژن لائرتی|دیوژن لائرتیوس]]<ref>Diogenes Laërtius 3.6</ref> تکرار شده— ادعا می‌کنند که افلاطون بعدها نزد او در کورنا (لیبی امروزی) تحصیل کرد.<ref name="nails" /> تئودوروس ابتدا شاگرد و دوست سوفیست نامدار، [[پروتاگوراس]] بود،<ref>On Plato's Friendship, ''Theaetetus'' 161b. cf. On Theodorus' relationship with Protagoras, see Kurt von Fritz: ''Theodoros (31).'' In: ''Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft.'' Vol. 5 A/2, Stuttgart 1934, Sp. 1811–1825, Here: 1812.</ref> اما خیلی زود از سوفیسم روی برگرداند و به هندسه روی آورد.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 165a.</ref> او نه‌تنها ریاضیدان بود، بلکه در [[ستاره‌شناسی]] و [[موسیقی]] نیز استاد برجسته‌ای به شمار می‌رفت<ref>Plato, ''Theaetetus'' 145a und 169a.</ref> و در این زمینه‌ها تدریس می‌کرد.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 145c–d.</ref> از شاگردان مشهور او می‌توان به ته‌تتوس، که خود ریاضیدان بود، اشاره کرد. حتی ممکن است گزارش افلاطون دربارهٔ اقامت تئودوروس در آتن صرفاً یک روایت غیرواقعی ادبی باشد.<ref>Kurt von Fritz: ''Theodoros (31).'' In: ''Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft.'' Vol. 5 A/2, Stuttgart 1934, Sp. 1811–1825, Here: 1811; Leonid Zhmud: ''Theodoros aus Kyrene.'' In: Hellmut Flashar u. a. (Ed.): ''Frühgriechische Philosophie.'' Basel 2013, p. 420 f., Here: 420.</ref> این ریاضیدان برجسته، به همراه [[آلکیبیادس]] و بسیاری دیگر از نزدیکان سقراط (که بسیاری از آنان بعدها با [[سی جبار|سی جبّار]] مرتبط شدند)، به گفتهٔ [[پلوتارک]]—که خود کاهن معبد [[دلفی (شهر)|دلفی]] بود—متهم شد که طی یک [[سمپوزیوم]] به افشاکردن [[اسرار الوزیس|رازهای الئوسیس]] (که افشاگری آن، عملی کفرآمیز بود) پرداخته است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Plutarch|کد زبان=en|تاریخ=|نشانی=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Alcibiades*.html|عنوان=Life of Alcibiades|تاریخ بازبینی=}}</ref> فیلسوف متأخرتری به نام [[یامبلیخوس|ایمبلیخوس]] او را از پیروان [[فیثاغورث]] می‌دانست،<ref>Iamblichos, ''De vita Pythagorica'' 267.</ref> اما اعتبار این ادعا در محافل علمی مورد تردید است.<ref>Kurt von Fritz: ''Theodoros (31).'' In: ''Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft.'' Vol. 5 A/2, Stuttgart 1934, Sp. 1811–1825, Here: 1811f.; Bartel Leendert van der Waerden: ''Erwachende Wissenschaft.'' 2., ergänzte Auflage. Basel 1966, pp. 233–240, Here: 233; Leonid Zhmud comes to a different assessment: ''Theodoros aus Kyrene.'' In: Hellmut Flashar u. a. (Ed.): ''Frühgriechische Philosophie.'' Basel 2013, p. 420 f.</ref> به‌ویژه که بر اساس روایت افلاطون، تئودوروس خود را در فلسفه صاحب‌صلاحیت نمی‌دانست و از مشارکت در مباحث فلسفی خودداری می‌کرد.<ref>Plato, ''Theaetetus'' 146b; cf. 165a.</ref> == جستارهای وابسته == * [[فلسفه یونان باستان]] * [[افلاطون]] * [[ریاضیات]] * [[مارپیچ تئودوروس]] == پانویس == {{چپ‌چین}} {{پانویس}} {{پایان چپ‌چین}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{ریاضی‌دان-خرد}} [[رده:فلسفه]] [[رده:فلسفه یونان باستان]] [[رده:ریاضیات]] [[رده:تاریخ ریاضیات]] [[رده:تاریخ فلسفه]] [[رده:تاریخ فلسفه غرب]] p7zim8d19gc0jm1khfny59lz1828knc 0 6739875 42127308 2025-06-18T12:04:39Z Sunfyre 66922 Sunfyre صفحهٔ [[حمله سایبری به نوبیتکس (Nobitex)]] را به [[حمله سایبری به نوبیتکس]] منتقل کرد 42127308 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[حمله سایبری به نوبیتکس]] {{R from move}} 77idw6bpf8r334ctpyoqzjxbep5204l 3 6739876 42127311 2025-06-18T12:12:42Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127311 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Rahay1366|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">'''ImanFakhri'''</font>]][[بحث_کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">''<small>^Talk</small>''</font>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۲:۱۲ (UTC) huxofkgomwfy6s0vp5rlkgh2lbztvc8 3 6739877 42127324 2025-06-18T12:21:46Z Cabayi 124777 Cabayi صفحهٔ [[بحث کاربر:6ii9]] را به [[بحث کاربر:Danny 1994]] منتقل کرد: صفحه در ضمن تغییر نام کاربر «[[Special:CentralAuth/6ii9|6ii9]]» به «[[Special:CentralAuth/Danny 1994|Danny 1994]]» به طور خودکار منتقل شد 42127324 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث کاربر:Danny 1994]] {{R from move}} 9qpdohumgymvq3cp6koxnmzqsvoyrt9 0 6739878 42127334 2025-06-18T12:29:23Z Last author 834564 ایجاد مدخل 42127334 wikitext text/x-wiki '''عابده''' دختر محمدعَلَم دختری افغانستانی در حدود ۲۰ ساله از ولایت غور بود که در پی فشار برای ازدواج اجباری با برادر یکی از فرماندهان محلی طالبان، در ۷ ثور/اردیبهشت ۱۴۰۴ (۲۷ آوریل ۲۰۲۵) در ولسوالی تیواره، خانواده‌اش به اجبار دستگیر شدند و او خود را سوزاند تا از ازدواج ناخواسته نجات یابد. مرگ عابده اعتراض و توجه بسیاری را برانگیخت. == انگیزه و زمینه == فرمانده محلی طالبان به نام '''حاجی محمد رحمانی''' مدعی بود که عابده از کودکی به عقد برادرش، '''محمد عظیم'''، درآمده است، ادعایی که خانواده عابده رد کردند. سپس پدر و برادرانش به دلیل مخالفت دستگیر شدند. == نحوه خودسوزی و مرگ == در روز حادثه، نیروهای طالبان برای اجبار او به خانه پدر عابده رفته بودند. عابده بنزین روی خود ریخته و خود را به آتش کشیده است. پیامد این عمل، وقوع سوختگی شدید بود و با وجود تلاش اهالی برای خاموشی، عابده بر اثر زخم‌ها درگذشت. == واکنش‌ها == * '''کمیته مدافعان حقوق بشر افغانستان''' آن را نشانگر «خشونت ساختاری جنسیتی» و تجمع قدرت طالبان بر زنانی که امکان انتخاب ندارند، خواند. * '''ریچارد بنی‌ت'''، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در افغانستان، خواستار تحقیق مستقل و پاسخ‌گویی گردید و آن را نمونه‌ای از سرکوب سیستماتیک زنان دانست. * جنبش‌های مدنی زن و شبکه‌های اجتماعی (با هشتگ‌هایی مانند #JusticeForAbida و #NoToForcedMarriage) واکنش نشان دادند و خواستار بازتاب جهانی و تغییر ساختاری شدند. == پیامدها و اهمیت == * نشان‌دهنده ادامه نیروی اعمال‌شده برای ازدواج اجباری و فقدان حمایت قضایی و اجتماعی زنان در افغانستان تحت حاکمیت طالبان است. * اشاره به کاهش روزافزون حضور زنان در عرصه عمومی و تشدید خشونت نهادشده‌ی جنسیتی کرده است. * برخی گروه‌ها مانند جنبش «شنبه‌های ارغوانی» خواستار تعیین روز جهانی اعتراض به ازدواج اجباری در ۲۷ اپریل (روز مرگ عابده) شده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Protesting women: The day of Abedeh's death should be named as "International Day of Protest Against Forced Marriage" {{!}} Jumhuri Mudara|نشانی=https://jumhurimudara.com/en/news/1498|وبگاه=jumhurimudara.com|بازبینی=2025-06-18}}</ref> ohjzjyzikgxpv1olpb36b0iwuuaolk8 3 6739879 42127389 2025-06-18T13:49:38Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127389 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Afg Ahmad Hadid|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۳:۴۹ (UTC) 1cxn253y1mcqruxhfrmsn34co8jzn42 14 6739880 42127441 2025-06-18T16:24:57Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «[[رده:بازیکنان هاکی روی یخ اهل ارمنستان]] [[رده:ورزشکاران مرد اهل ارمنستان]]» ایجاد کرد 42127441 wikitext text/x-wiki [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ اهل ارمنستان]] [[رده:ورزشکاران مرد اهل ارمنستان]] 2ym16bmwrarj69qaqmtqvs15guijm9b 14 6739881 42127442 2025-06-18T16:25:51Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{انبار-رده}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در اروپا بر پایه ملیت]] [[رده:ورزشکاران بر پایه ورزش اهل ارمنستان]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در ارمنستان| ]] [[رده:اهالی هاکی روی یخ اهل ارمنستان]]» ایجاد کرد 42127442 wikitext text/x-wiki {{انبار-رده}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در اروپا بر پایه ملیت]] [[رده:ورزشکاران بر پایه ورزش اهل ارمنستان]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در ارمنستان| ]] [[رده:اهالی هاکی روی یخ اهل ارمنستان]] dg41c2zlxt8i23s0xy8vgscgsbjh6nm 14 6739882 42127443 2025-06-18T16:26:34Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{رده انبار}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه کشور|ارمنستان]] [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان]]» ایجاد کرد 42127443 wikitext text/x-wiki {{رده انبار}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه کشور|ارمنستان]] [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان]] tce4fjfi02pe4985mw6yyyoq74tcsdr 14 6739883 42127444 2025-06-18T16:27:19Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «[[رده:اهالی هاکی روی یخ بر پایه ملیت|ارمنستان]] [[رده:ورزشکاران بر پایه ورزش اهل ارمنستان|هاکی روی یخ]] [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان]]» ایجاد کرد 42127444 wikitext text/x-wiki [[رده:اهالی هاکی روی یخ بر پایه ملیت|ارمنستان]] [[رده:ورزشکاران بر پایه ورزش اهل ارمنستان|هاکی روی یخ]] [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان]] lc3wze78siy4q2uohn7znf4gxog6wcs 14 6739884 42127446 2025-06-18T16:28:46Z Luckie Luke 573979 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار 42127446 wikitext text/x-wiki [[رده:رقابت‌های ورزشی بین‌المللی بر پایه میزبان]] [[رده:مسابقات هاکی روی یخ بر پایه کشور]] [[en:Category:International ice hockey competitions by host]] ipaxm8oy9g27xjcvf0c2k04cks9ow9v 42127447 42127446 2025-06-18T16:28:49Z Luckie Luke 573979 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127447 wikitext text/x-wiki [[رده:رقابت‌های ورزشی بین‌المللی بر پایه میزبان]] [[رده:مسابقات هاکی روی یخ بر پایه کشور]] irk03y3c1lkygxh3ycy9k98d9hl2zrb 4 6739885 42127453 2025-06-18T16:44:17Z م.د.حکمتی 1009082 ایجاد صفحهٔ نظرخواهی حذف برای [[:امیرحسین تکیان]]. 42127453 wikitext text/x-wiki ===[[:امیرحسین تکیان]]=== <noinclude>{{این الگو را زمان بستن نبح حذف کن|B}}</noinclude><noinclude>[[رده:نظرخواهی برای حذف در ژوئن ۲۰۲۵|امیرحسین تکیان]]</noinclude> <noinclude>{{راهنمای نبح}}</noinclude> :{{مقاله|امیرحسین تکیان}} – (<includeonly>[[ویکی‌پدیا:نظرخواهی برای حذف/امیرحسین تکیان|مشاهدهٔ نظرخواهی]] | </includeonly>[[ویژه:تفاوت/42124651/cur|ویرایش‌ها از زمان نامزدی]]) :({{find sources multi|1=امیرحسین تکیان|inarticle= yes|introtext= ''جستجو در:'' گوگل:&nbsp;|introlink = g|introseparator = &nbsp;–&nbsp;|link1= gnews |display1= خبرگزاری‌ها|link2 = gbooks|display2= کتاب‌ها|link3 = gscholar|display3= پژوهش‌ها|link4 = persian|display4 = منابع فارسی|link5 = gfreeimages|display5 = تصویر}}) لطفا سرشناسی بررسی شود [[کاربر:م.د.حکمتی|م.د.حکمتی]] ([[بحث کاربر:م.د.حکمتی|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۴ (UTC) <!-- نظرتان را با استفاده از الگوهایی نظیر {{بماند}} یا {{حذف شود}} یا {{ادغام شود}} اعلام کنید. --> mvgu4ucapx5itd20o5j5magg5x5hjrz 0 6739886 42127457 2025-06-18T16:47:34Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{Infobox ice hockey player | name = سیران ساقاتلیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = 181 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1999|10|5|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year...» ایجاد کرد 42127457 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = سیران ساقاتلیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 0 | weight_lb = 181 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1999|10|5|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''سیران ساقاتلیان''' ({{lang-hy|Սեյրան Սաղաթելյան}}؛ {{lang-en|Seiran Saghatelian}}؛ {{تاریخ تولد|1999|10|5}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} * https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia * https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ساقاتلیان، سیران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان 1999 (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 58ebuf9q29xqrcbg6z9oneran9slu6n 42127458 42127457 2025-06-18T16:47:50Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127458 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = سیران ساقاتلیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۸۱ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۹|۱۰|۵|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''سیران ساقاتلیان''' ({{lang-hy|Սեյրան Սաղաթելյան}}؛ {{lang-en|Seiran Saghatelian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۹|۱۰|۵}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده است.<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref> --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} * https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia * https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ساقاتلیان، سیران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] <!-- [[رده:اهالی]] --> 4le8uju1gduelkinh1e0aohyoo27ac2 42127689 42127458 2025-06-18T20:53:45Z Luckie Luke 573979 42127689 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = سیران ساقاتلیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۸۱ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۹|۱۰|۵|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''سیران ساقاتلیان''' ({{lang-hy|Սեյրան Սաղաթելյան}}؛ {{lang-en|Seiran Saghatelian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۹|۱۰|۵}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده است.<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref> --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ساقاتلیان، سیران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] <!-- [[رده:اهالی]] --> 19rcc1awgf3qrnxhsdksdgnc9ozha5m 14 6739887 42127459 2025-06-18T16:48:02Z Luckie Luke 573979 ایجاد صفحه خالی 42127459 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 42127460 42127459 2025-06-18T16:49:08Z Luckie Luke 573979 + [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127460 wikitext text/x-wiki [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] 8gx7x3p92576w1vz2e0jw24wv0kp304 14 6739888 42127461 2025-06-18T16:49:20Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{انبار-رده}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در ارمنستان]]» ایجاد کرد 42127461 wikitext text/x-wiki {{انبار-رده}} [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ در ارمنستان]] i31da6qv01feeiucqh40ud5ejes8lrd 1 6739889 42127465 2025-06-18T16:53:50Z Community Tech bot 847973 پرونده‌های استفاده‌شده در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن نامزد حذف شده‌اند 42127465 wikitext text/x-wiki == نامزد حذف شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن استفاده شده نامزد حذف شده است: * [[commons:File:Amman Stadium.jpg|Amman Stadium.jpg]]<!-- COMMONSBOT: discussion | 2025-06-18T16:53:50.002307 | Amman Stadium.jpg --> در بحث حذف که در [[commons:Commons:Deletion requests/File:Amman Stadium.jpg|صفحهٔ نامزدی]] صورت می‌گیرد شرکت کنید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۳ (UTC) 16oq81bj2sv24gcubwtqyfn64p9a79d 3 6739890 42127473 2025-06-18T16:59:45Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127473 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Ocelahald|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۵۹ (UTC) 63whyv9h4hhqdxfvail4swnl25a0slt 0 6739891 42127484 2025-06-18T17:07:47Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127484 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرتم پوتولیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Goaltender]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۹ | weight_lb = ۱۷۲ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۳|۱۰|۲۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرتم پوتولیان''' ({{lang-hy|Արտյոմ Պուտուլյան}}؛ {{lang-en|Artem Putulian}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۳|۱۰|۲۸}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Goaltender|دروازه‌بان]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[Peppers Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده است.<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref> --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} * https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:پوتولیان، آرتم}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۳ (میلادی)]] <!-- [[رده:اهالی]] --> k9pxc2u677uw5rpkfotrivgl53pxyh0 42127690 42127484 2025-06-18T20:53:51Z Luckie Luke 573979 42127690 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرتم پوتولیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Goaltender]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۹ | weight_lb = ۱۷۲ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۳|۱۰|۲۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرتم پوتولیان''' ({{lang-hy|Արտյոմ Պուտուլյան}}؛ {{lang-en|Artem Putulian}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۳|۱۰|۲۸}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Goaltender|دروازه‌بان]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]]{{یادچپ|Peppers Yerevan}} اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده است.<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref> --> == یادداشت == == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:پوتولیان، آرتم}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۳ (میلادی)]] <!-- [[رده:اهالی]] --> btr9tth5uoj0na4v0rrgvrh9m38zc9z 3 6739892 42127538 2025-06-18T18:01:54Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127538 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/ShahBalkhi|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">'''ImanFakhri'''</font>]][[بحث_کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">''<small>^Talk</small>''</font>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۱ (UTC) rr8ik957wh7djkw8tpa43q4yzs37mqj 42128101 42127538 2025-06-19T09:28:50Z Arash.pt 140486 افزودن «[[الگو:تذکر خرابکاری]]» به کمک [[ویکی‌پدیا:ابزار اعلان به کاربران|ابزار اعلان به کاربران]] 42128101 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/ShahBalkhi|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">'''ImanFakhri'''</font>]][[بحث_کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">''<small>^Talk</small>''</font>]] ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۰۱ (UTC) == هشدار خرابکاری == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #ac6600; background-color: #fef6e7; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Emojione1_26A0.svg|right|50px]] با درود! تغییراتی که در صفحه‌ها می‌دهید [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] محسوب می‌شود. خواهشمندیم دست نگه دارید. برای تمرین به [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین]] بروید. برای کسب اطلاعات بیش‌تر به [[راهنما:فهرست|صفحهٔ راهنما]] رجوع کنید. </div> <small style="border:1px solid #444;padding:1px;background:#183693"> [[کاربر:Arash.pt|<strong style="color:#FFF">ARASH PT</strong>]] [[بحث_کاربر:Arash.pt|<span style="color:white;">&nbsp;بحث&nbsp;</span>]] </small> ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۲۸ (UTC) puoudufrc4g6rglncl1v66ue645pbgw 0 6739893 42127545 2025-06-18T18:32:34Z MelikaShokoufandeh 1321450 صفحه‌ای تازه حاوی «'''قطعی سراسری اینترنت در ایران''' در اولین هفته پس از حمله اسرائیل به ایران صورت گرفت. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که واتساپ را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار اسرائیلی است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچ...» ایجاد کرد 42127545 wikitext text/x-wiki '''قطعی سراسری اینترنت در ایران''' در اولین هفته پس از حمله اسرائیل به ایران صورت گرفت. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که واتساپ را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار اسرائیلی است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref>از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref> == پانویس == n74vyclomyegw7zzg25syw70ex8mzpy 42127549 42127545 2025-06-18T18:35:25Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127549 wikitext text/x-wiki '''قطعی سراسری اینترنت در ایران''' در اولین هفته پس از حمله [[اسرائیل]] به [[ایران]] صورت گرفت. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار اسرائیلی است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref>از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref> == پانویس == e8kjokd4byzfdaslt9sj5idfsxoxvk4 42127550 42127549 2025-06-18T18:36:55Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127550 wikitext text/x-wiki '''قطعی سراسری اینترنت در ایران''' در اولین هفته پس از حمله [[اسرائیل]] به [[ایران]] صورت گرفت. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار اسرائیلی است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref>از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پانویس == f94berfc6eag1s9l10nk01l1ewvw4bx 42127557 42127550 2025-06-18T18:43:03Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127557 wikitext text/x-wiki '''قطعی سراسری اینترنت در ایران''' در اولین هفته پس از حمله [[اسرائیل]] به [[ایران]] صورت گرفت. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار اسرائیلی است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. == پانویس == gbyzgx0osigsngmx7kjfj0hck9212kg 42127580 42127557 2025-06-18T18:55:38Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127580 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در هفته اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی متعدد در کشور انجام شد. در این مدت، مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. == پانویس == 8tgqhccnv8su89l3iiairlqxgqulv8y 42127583 42127580 2025-06-18T19:02:37Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127583 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند. == پانویس == 3ra9nzc4b7a2j0clmbo8lhtn4p1phr5 42127588 42127583 2025-06-18T19:06:07Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127588 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == 5itzeuljxuqccvp8tmepgrpx0mhuw52 42127589 42127588 2025-06-18T19:11:41Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127589 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == 9b3nqn2gyff53cbi5jx3b0067gldd17 42127591 42127589 2025-06-18T19:14:24Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127591 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> == پانویس == sfwkv0r7v6b9nw919mesxcixvhv8ztd 42127594 42127591 2025-06-18T19:17:56Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127594 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام، ایکس و اینستاگرام در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش تایم، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق VPN استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله ایلان ماسک شدند تا اینترنت را از طریق استارلینک به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] llggscilw2d6bx4ypvdshqkdy8lwh8g 42127595 42127594 2025-06-18T19:19:24Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127595 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] 6954r22pmtyrbzkn61a37hgj8w4gbik 42127597 42127595 2025-06-18T19:25:46Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127597 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. [[File:Internet censorship in Iran - censorship in Iran - Internet shutdown in Iran - 2019 Iranian protests - سانسور اینترنت در ایران - قطع اینترنت در ایران - خاموشی اینترنت در ایران -.jpg||2025 Internet blackout in Iran]] == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] 6eruct8mnea6420h7lueqv4wcvpk8z7 42127610 42127597 2025-06-18T19:31:32Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127610 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. [[File:Internet censorship in Iran - censorship in Iran - Internet shutdown in Iran - 2019 Iranian protests - سانسور اینترنت در ایران - قطع اینترنت در ایران - خاموشی اینترنت در ایران -.jpg||2025 Internet blackout in Iran]] == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] 7rzwr38awzq07qv4uw3w3kzlgjtaog8 42127612 42127610 2025-06-18T19:32:11Z HujiBot 100607 [[ویکی‌پدیا:رده‌دهی مقالات همسنگ|ربات]]: افزودن رده‌های همسنگ 42127612 wikitext text/x-wiki '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. [[File:Internet censorship in Iran - censorship in Iran - Internet shutdown in Iran - 2019 Iranian protests - سانسور اینترنت در ایران - قطع اینترنت در ایران - خاموشی اینترنت در ایران -.jpg||2025 Internet blackout in Iran]] == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] 402gmjl7q6qlc3g5bbaa5cyfhspxyim 42127925 42127612 2025-06-19T05:02:58Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127925 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Internet_censorship_in_Iran_-_censorship_in_Iran_-_Internet_shutdown_in_Iran_-_2019_Iranian_protests_-_سانسور_اینترنت_در_ایران_-_قطع_اینترنت_در_ایران_-_خاموشی_اینترنت_در_ایران_-.jpg|جایگزین=2025 Internet blackout in Iran|چپ|250x250پیکسل]] '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] hk1pjzg4o8r76mun8ggl9yle5n22kdc 42127933 42127925 2025-06-19T05:11:12Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127933 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Internet_censorship_in_Iran_-_censorship_in_Iran_-_Internet_shutdown_in_Iran_-_2019_Iranian_protests_-_سانسور_اینترنت_در_ایران_-_قطع_اینترنت_در_ایران_-_خاموشی_اینترنت_در_ایران_-.jpg|جایگزین=2025 Internet blackout in Iran|چپ|250x250پیکسل]] '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)]] == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] 0rvukqn7spj980anq40hgkegabvocuv 42127936 42127933 2025-06-19T05:13:02Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127936 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Internet_censorship_in_Iran_-_censorship_in_Iran_-_Internet_shutdown_in_Iran_-_2019_Iranian_protests_-_سانسور_اینترنت_در_ایران_-_قطع_اینترنت_در_ایران_-_خاموشی_اینترنت_در_ایران_-.jpg|جایگزین=2025 Internet blackout in Iran|چپ|250x250پیکسل]] '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)]] * [[اعتراضات ۱۴۰۱ ایران]] == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] 2klh8f9j8lyj6be5qf1m13a2gnaaowu 42127938 42127936 2025-06-19T05:15:25Z MelikaShokoufandeh 1321450 42127938 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Internet_censorship_in_Iran_-_censorship_in_Iran_-_Internet_shutdown_in_Iran_-_2019_Iranian_protests_-_سانسور_اینترنت_در_ایران_-_قطع_اینترنت_در_ایران_-_خاموشی_اینترنت_در_ایران_-.jpg|جایگزین=2025 Internet blackout in Iran|چپ|250x250پیکسل]] '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)]] * [[اعتراضات ۱۴۰۱ ایران]] * [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] c94hs8gnhvgdjkqjqt8dt3tikqpshjd 42128145 42127938 2025-06-19T11:55:33Z MelikaShokoufandeh 1321450 42128145 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Internet_censorship_in_Iran_-_censorship_in_Iran_-_Internet_shutdown_in_Iran_-_2019_Iranian_protests_-_سانسور_اینترنت_در_ایران_-_قطع_اینترنت_در_ایران_-_خاموشی_اینترنت_در_ایران_-.jpg|جایگزین=2025 Internet blackout in Iran|چپ|250x250پیکسل]] '''قطعی اینترنت سراسری در ایران''' در روزهای اول پس از وقوع رویدادهای امنیتی در کشور انجام شد. در این مدت، میلیون‌ها ایرانی گفته می‌شود که با دور زدن سانسور اینترنتی، به دنبال سازمان‌ها و شخصیت‌های مختلف رفتند. مقامات ایرانی از شهروندان خواستند که اپلیکیشن [[واتس‌اپ|واتساپ]] را مسدود کنند و ادعا کردند که این برنامه جاسوس‌افزار است، اما واتساپ این ادعا را رد کرد. همچنین، دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مسدود شد. در سال ۱۳۹۸، ایران اینترنت را به‌طور کامل قطع کرد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|عنوان=Internet being restored in Iran after week-long shutdown|نشانی=https://netblocks.org/reports/internet-restored-in-iran-after-protest-shutdown-dAmqddA9|وبگاه=NetBlocks|تاریخ=2019-11-23|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام خانوادگی=Editorial}}</ref> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شد، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند.<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=Why Iran Is Urging Residents to Delete WhatsApp Amid Israel Conflict|نشانی=https://time.com/7295424/iran-urges-residents-delete-whatsapp-israel-privacy/|وبگاه=TIME|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Callum|نام خانوادگی=Sutherland}}</ref>گفته می‌شود که سیستم بانکی دچار بحران شده است، اما ایران این موضوع را رد کرده و اعلام کرد که سیستم به‌طور عادی عمل می‌کند. == پیش‌زمینه == در سال ۱۳۹۸ ایران اینترنت را قطع کرد.<ref name=":0" /> از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳، ایران واتساپ و گوگل پلی را در طول اعتراضات مهسا امینی مسدود کرد. در روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل، گفته می‌شود که میلیون‌ها ایرانی سازمان‌ها و شخصیت‌های اسرائیلی را دنبال کرده‌اند در حالی که از سانسور اینترنتی عبور کرده‌اند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Millions of Iranians bypass internet censorship to follow Israel on social media|نشانی=https://www.ynetnews.com/business/article/bjfpds3xlg|کوشش=Ynetnews|تاریخ=2025-06-15|تاریخ بازبینی=2025-06-18|زبان=en|نام=Itamar|نام خانوادگی=Eichner}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان="Millions of Iranians are secretly following Israeli social media accounts" - Israeli Foreign Ministry|نشانی=https://www.hashtag.al/en/index.php/2025/06/15/miliona-iraniane-po-anashkalojne-censuren-e-ndjekin-fshehurazi-llogarite-izraelite-ne-rrjetet-sociale-ministria-e-jashtme-e-izraelit/|وبگاه=Hashtag.al|تاریخ=2025-06-15|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en|نام=Klodi|نام خانوادگی=Manjani}}</ref> سازمان‌های نظارت بر اینترنت، NetBlocks و Cloudflare Radar اعلام کردند که در تاریخ ۲۷ خرداد، "کاهش شدید در اتصال اینترنتی" در ایران مشاهده شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran curbs internet access as conflict with Israel mounts|نشانی=https://therecord.media/iran-internet-outages-israel-conflict|وبگاه=therecord.media|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> بر اساس گزارش نیویورک تایمز، پهنای باند اینترنت در ایران ٪۸۰ کاهش یافته بود.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Israel-Iran Live Updates: Trump Says U.S. ‘May’ or ‘May Not’ Join Israel’s Strikes Against Iran|نشانی=https://www.nytimes.com/live/2025/06/18/world/israel-iran-trump|کوشش=The New York Times|تاریخ=2025-06-18|تاریخ بازبینی=2025-06-18|شاپا=0362-4331|زبان=en-US|نام=Isabel|نام خانوادگی=Kershner|نام۲=David E.|نام خانوادگی۲=Sanger|نام۳=Ephrat|نام خانوادگی۳=Livni|نام۴=Richard|نام خانوادگی۴=Pérez-Peña}}</ref> IODA همچنین شواهدی ارائه داد که نشان می‌دهد استفاده از اینترنت در ایران ٪۹۷ کمتر از سطح عادی کاهش یافته است. ایران اعلام کرد که این اقدام در پاسخ به جنگ سایبری اسرائیل بوده است. TechCrunch گزارش داد که قطعی اینترنت در تاریخ ۲۸ خرداد نسبت به ۲۷ خرداد بدتر شده است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Internet collapses across Iran, say web-monitoring firms|نشانی=https://techcrunch.com/2025/06/18/internet-collapses-across-iran-say-web-monitoring-firms/|وبگاه=TechCrunch|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en-US|نام=Lorenzo|نام خانوادگی=Franceschi-Bicchierai}}</ref> با قطعی اینترنت، سیستم بانکی ایران دچار اختلال شد، طبق گزارش ایران اینترنشنال. ایران اینترنشنال گزارش داد که بانک مرکزی ایران اعلام کرد که سیستم بانکی "به طور عادی فعالیت می‌کند".<ref>{{یادکرد وب|عنوان='No way to pay': banking, internet outage hit Iranians amid Israeli strikes|نشانی=https://www.iranintl.com/en/202506177109|وبگاه=www.iranintl.com|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> ایران از شهروندان خواست که واتساپ را حذف کنند و اعلام کرد که اطلاعات با اسرائیل به اشتراک گذاشته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran asks its people to delete WhatsApp from their devices|نشانی=https://apnews.com/article/iran-whatsapp-meta-israel-d9e6fe43280123c9963802e6f10ac8d1|وبگاه=AP News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.euronews.com/next/2025/06/18/iran-asks-its-people-to-delete-whatsapp-from-their-devices|وبگاه=www.euronews.com|بازبینی=2025-06-18|عنوان=Iran asks its citizens to delete WhatsApp from their devices}}</ref> بر اساس گزارش مجله تایم، ایران هیچ مدرکی برای پشتیبانی از ادعای خود درباره واتساپ ارائه نکرده است.<ref name=":1" /> واتساپ ادعاهای ایران را رد کرد و در پاسخ گفت: "ما نگران هستیم که این گزارش‌های نادرست بهانه‌ای برای مسدود شدن خدمات ما در زمانی که مردم بیشتر به آن نیاز دارند، شود." شرکت افزود: "ما هیچ اطلاعاتی به صورت انبوه به هیچ دولتی ارائه نمی‌دهیم."<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=اطلاعیه‌ وزارت ارتباطات درباره قطع شدن اینترنت بین‌الملل؛ محدودیت موقت است|نشانی=https://www.zoomit.ir/tech-iran/442249-internet-down-ict-ministry/|وبگاه=زومیت|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> برخی از اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند [[تلگرام]]، ایکس و [[اینستاگرام]] در ایران مسدود شده‌اند. طبق گزارش [[تایم]]، میلیون‌ها ایرانی از اپلیکیشن‌های مسدود شده شبکه‌های اجتماعی از طریق [[شبکه خصوصی مجازی|VPN]] استفاده می‌کنند.<ref name=":1" /><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واتساپ ادعای جمهوری اسلامی درباره انتقال اطلاعات کاربران ایرانی به اسرائیل را رد کرد|نشانی=https://www.afintl.com/fa/202506184270|وبگاه=www.afintl.com|تاریخ=2025-06-18|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=fa}}</ref> کاربران اینترنت، طبق گزارش NBC، خواستار مداخله [[ایلان ماسک]] شدند تا اینترنت را از طریق [[استارلینک]] به ایرانیان ارائه دهد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Iran plunged into an internet near-blackout during deepening conflict|نشانی=https://www.nbcnews.com/tech/internet/iran-plunged-internet-blackout-deepening-conflict-rcna213544|وبگاه=NBC News|تاریخ=2025-06-17|بازبینی=2025-06-18|کد زبان=en}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[اختلال گسترده اینترنت در ایران (۱۴۰۱)]] * [[اعتراضات ۱۴۰۱ ایران]] * [[خیزش ۱۴۰۱ ایران]] * [[اینترنت در ایران]] == پانویس == <references /> [[رده:اینترنت در ایران]] [[رده:سانسور اینترنت در ایران]] [[رده:ایران در ۲۰۲۵ (میلادی)]] [[رده:رویدادهای اینترنت]] ehhdtvr7dbsl2f1thz7qaesx68yl6yk 0 6739894 42127570 2025-06-18T18:52:04Z Amirmojiry 677753 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار 42127570 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=اسنایپر سیلور ارو }}{{Infobox aircraft type |type=پهپاد شناسایی |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] }} |} [[پهپاد]] شناسایی '''اسنایپر سیلور ارو''' ({{lang-en|Silver Arrow Sniper}}) در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. پیکربندی این پهپاد شبیه به یک هواپیمای شخصی معمولی با ارابه فرود ثابت سه چرخه است که توسط یک پروانه نصب شده در دماغه و یک موتور پیستونی ۲۸.۵ کیلووات (۳۸ اسب بخار) هدایت می‌شود. تنها ویژگی غیرمعمول آن، دم عمودی وی شکل آن است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Sniper&oldid=1275597071|عنوان = Silver Arrow Sniper|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] [[en:Silver Arrow Sniper]] 4hwl7jhmq83es0g0i9ua3luhdz5i4xx 42127571 42127570 2025-06-18T18:52:07Z Amirmojiry 677753 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127571 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=اسنایپر سیلور ارو }}{{Infobox aircraft type |type=پهپاد شناسایی |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] }} |} [[پهپاد]] شناسایی '''اسنایپر سیلور ارو''' ({{lang-en|Silver Arrow Sniper}}) در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. پیکربندی این پهپاد شبیه به یک هواپیمای شخصی معمولی با ارابه فرود ثابت سه چرخه است که توسط یک پروانه نصب شده در دماغه و یک موتور پیستونی ۲۸.۵ کیلووات (۳۸ اسب بخار) هدایت می‌شود. تنها ویژگی غیرمعمول آن، دم عمودی وی شکل آن است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Sniper&oldid=1275597071|عنوان = Silver Arrow Sniper|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] o7a5mxdlxf29xqyka4pkn1nptq2j7q6 42127614 42127571 2025-06-18T19:32:27Z Amirmojiry 677753 42127614 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=اسنایپر سیلور ارو }}{{Infobox aircraft type |type=پهپاد شناسایی |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] }} |} [[پهپاد]] شناسایی '''اسنایپر سیلور ارو''' ({{lang-en|Silver Arrow Sniper}}) در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. پیکربندی این پهپاد شبیه به یک هواپیمای شخصی معمولی با ارابه فرود ثابت سه چرخه است که توسط یک پروانه نصب شده در دماغه و یک موتور پیستونی ۲۸.۵ کیلووات (۳۸ اسب بخار) هدایت می‌شود. تنها ویژگی غیرمعمول آن، دم عمودی وی شکل آن است. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Sniper&oldid=1275597071|عنوان = Silver Arrow Sniper|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۹۰ (میلادی)]] 1t7yju8n0m2d4a6mcfv7v4abyxlsvw6 1 6739895 42127576 2025-06-18T18:53:34Z Community Tech bot 847973 پرونده‌های استفاده‌شده در این صفحه نامزد حذف سریع شده‌اند 42127576 wikitext text/x-wiki == نامزد حذف سریع شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه استفاده شده نامزد حذف سریع شده است: * [[commons:File:Maya Jama 1.jpg|Maya Jama 1.jpg]]<!-- COMMONSBOT: speedy | 2025-06-18T18:53:33.828285 | Maya Jama 1.jpg --> دلیل حذف را می‌توانید در صفحهٔ توصیف پرونده که در بالا لینک شده ببینید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۳ (UTC) cwmof8oj2s8g9ydc3cwp9duj6a3k2kq 42127659 42127576 2025-06-18T20:37:55Z Community Tech bot 847973 پرونده‌های استفاده‌شده در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن نامزد حذف شده‌اند 42127659 wikitext text/x-wiki == نامزد حذف سریع شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه استفاده شده نامزد حذف سریع شده است: * [[commons:File:Maya Jama 1.jpg|Maya Jama 1.jpg]]<!-- COMMONSBOT: speedy | 2025-06-18T18:53:33.828285 | Maya Jama 1.jpg --> دلیل حذف را می‌توانید در صفحهٔ توصیف پرونده که در بالا لینک شده ببینید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۳ (UTC) == نامزد حذف شدن یک پروندهٔ ویکی‌انبار استفاده‌شده در این صفحه == پروندهٔ زیر از ویکی‌انبار که در این صفحه یا آیتم ویکی‌داده آن استفاده شده نامزد حذف شده است: * [[commons:File:Maya Jama 1.jpg|Maya Jama 1.jpg]]<!-- COMMONSBOT: discussion | 2025-06-18T20:37:54.729967 | Maya Jama 1.jpg --> در بحث حذف که در [[commons:Commons:Deletion requests/File:Maya Jama 1.jpg|صفحهٔ نامزدی]] صورت می‌گیرد شرکت کنید. —[[کاربر:Community Tech bot|Community Tech bot]] ([[بحث کاربر:Community Tech bot|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۳۷ (UTC) rmvdd7hfxjfc7fwo48hk9b34ruxctvj 0 6739896 42127584 2025-06-18T19:03:03Z Amirmojiry 677753 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار، اصلاح ارقام 42127584 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰ |image= File:Elbit Hermes 90.jpg |caption= پهپاد هرمس ۹۰ در نمایشگاه هوایی پاریس ۲۰۰۹ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight= سپتامبر ۲۰۰۹ | status = فعال | primary user = [[نیروی هوایی اسرائیل]] }} |} '''هرمس ۹۰''' ساخت شرکت [[البیت سیستمز]] ({{lang-en|Elbit Hermes 90}}) یک [[پهپاد]] (UAV) است که برای ماموریت‌های تاکتیکی کوتاه‌برد با استفاده از موتور سوخت سنگین طراحی شده است. [[خدمات اطلاعاتی جینز|جینز]] ادعا می‌کند که هرمس ۹۰ ریشه در IAI I-View و بعداً در BAE Skylynx II دارد. مالکیت حقوق متعاقباً به البیت سیستمز منتقل شد. هرمس ۹۰ برد عملیاتی حدود ۱۵ ساعت و ۱۰۰ کیلومتر دارد. در سپتامبر ۲۰۰۹، هرمس ۹۰ اولین پرواز خود را انجام داد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Elbit_Hermes_90&oldid=1258692930|عنوان = Elbit Hermes 90|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[en:Elbit Hermes 90]] ilvbvphrvcagxkvhjojod4jdjxp50t4 42127585 42127584 2025-06-18T19:03:07Z Amirmojiry 677753 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127585 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰ |image= File:Elbit Hermes 90.jpg |caption= پهپاد هرمس ۹۰ در نمایشگاه هوایی پاریس ۲۰۰۹ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight= سپتامبر ۲۰۰۹ | status = فعال | primary user = [[نیروی هوایی اسرائیل]] }} |} '''هرمس ۹۰''' ساخت شرکت [[البیت سیستمز]] ({{lang-en|Elbit Hermes 90}}) یک [[پهپاد]] (UAV) است که برای ماموریت‌های تاکتیکی کوتاه‌برد با استفاده از موتور سوخت سنگین طراحی شده است. [[خدمات اطلاعاتی جینز|جینز]] ادعا می‌کند که هرمس ۹۰ ریشه در IAI I-View و بعداً در BAE Skylynx II دارد. مالکیت حقوق متعاقباً به البیت سیستمز منتقل شد. هرمس ۹۰ برد عملیاتی حدود ۱۵ ساعت و ۱۰۰ کیلومتر دارد. در سپتامبر ۲۰۰۹، هرمس ۹۰ اولین پرواز خود را انجام داد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Elbit_Hermes_90&oldid=1258692930|عنوان = Elbit Hermes 90|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] fi0k1joqvwd96stnp2up9cn2chmtn7d 42127621 42127585 2025-06-18T19:38:19Z Amirmojiry 677753 42127621 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۹۰ |image= File:Elbit Hermes 90.jpg |caption= پهپاد هرمس ۹۰ در نمایشگاه هوایی پاریس ۲۰۰۹ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight= سپتامبر ۲۰۰۹ | status = فعال | primary user = [[نیروی هوایی اسرائیل]] }} |} '''هرمس ۹۰''' ساخت شرکت [[البیت سیستمز]] ({{lang-en|Elbit Hermes 90}}) یک [[پهپاد]] (UAV) است که برای ماموریت‌های تاکتیکی کوتاه‌برد با استفاده از موتور سوخت سنگین طراحی شده است. [[خدمات اطلاعاتی جینز|جینز]] ادعا می‌کند که هرمس ۹۰ ریشه در IAI I-View و بعداً در BAE Skylynx II دارد. مالکیت حقوق متعاقباً به البیت سیستمز منتقل شد. هرمس ۹۰ برد عملیاتی حدود ۱۵ ساعت و ۱۰۰ کیلومتر دارد. در سپتامبر ۲۰۰۹، هرمس ۹۰ اولین پرواز خود را انجام داد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Elbit_Hermes_90&oldid=1258692930|عنوان = Elbit Hermes 90|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] 74bs4ki4hbi5x6ahf7duk0o75mlsfm5 0 6739897 42127590 2025-06-18T19:12:15Z Amirmojiry 677753 اصلاح نشانی وب، اصلاح سجاوندی، اصلاح ارقام 42127590 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۱۵۰۰ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |status= متوقف }} |} '''هرمس ۱۵۰۰''' ({{lang-en|Hermes 1500}}) یک [[پهپاد]] (UAV) بود که برای سطوح سپاه و فرماندهی طراحی شده بود و توسط شرکت سیلور ارو ({{lang-en|Silver Arrow}})، زیرمجموعه [[البیت سیستمز]]، توسعه داده شد. این هواپیما به عنوان یک پهپاد MALE (پهپاد ارتفاع متوسط ​​و مداومت پروازی بالا) تعریف می‌شد و بزرگترین پهپاد در خانواده پهپادهای هرمس البیت سیستمز بود که شامل [[هرمس ۱۸۰]]، [[هرمس ۴۵۰]] و [[هرمس ۹۰۰]] نیز می‌شود. پس از شکست تجاری، البیت سیستمز تصمیم گرفت توسعه و بازاریابی آن را متوقف کند. == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://he.wikipedia.org/w/index.php?title=הרמס_1500&oldid=41232268|عنوان = הרמס 1500|زبان =عبری|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] nuf5xaqfxvbcyxauj93ap7gfgq1l8wd 42127627 42127590 2025-06-18T19:39:56Z Amirmojiry 677753 42127627 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۱۵۰۰ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |status= متوقف }} |} '''هرمس ۱۵۰۰''' ({{lang-en|Hermes 1500}}) یک [[پهپاد]] (UAV) بود که برای سطوح سپاه و فرماندهی طراحی شده بود و توسط شرکت سیلور ارو ({{lang-en|Silver Arrow}})، زیرمجموعه [[البیت سیستمز]]، توسعه داده شد. این هواپیما به عنوان یک پهپاد MALE (پهپاد ارتفاع متوسط ​​و مداومت پروازی بالا) تعریف می‌شد و بزرگترین پهپاد در خانواده پهپادهای هرمس البیت سیستمز بود که شامل [[هرمس ۱۸۰]]، [[هرمس ۴۵۰]] و [[هرمس ۹۰۰]] نیز می‌شود. پس از شکست تجاری، البیت سیستمز تصمیم گرفت توسعه و بازاریابی آن را متوقف کند. == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://he.wikipedia.org/w/index.php?title=הרמס_1500&oldid=41232268|عنوان = הרמס 1500|زبان =عبری|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] 9nk873p8pz94blkssp3ei56gd8mxqry 0 6739898 42127596 2025-06-18T19:21:14Z Amirmojiry 677753 افزودن صفحه و اطلاعات اولیه 42127596 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۱۸۰ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] }} |} '''هرمس ۱۸۰''' یک [[پهپاد]] (UAV) است که برای سطوح [[گردان]] و [[تیپ]] طراحی شده و توسط شرکت سیلور ارو، زیرمجموعه شرکت [[البیت سیستمز]]، توسعه یافته است. این کوچکترین پهپاد در خانواده پهپادهای هرمس سیلور ارو است که شامل [[هرمس ۴۵۰]] و [[هرمس ۱۵۰۰]] نیز می‌شود. == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://he.wikipedia.org/w/index.php?title=%D7%94%D7%A8%D7%9E%D7%A1_180&oldid=39793823|عنوان = הרמס 180|زبان =عبری|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] lgepdq8cqmp26kk8aehhcl980u671cj 42127622 42127596 2025-06-18T19:38:31Z Amirmojiry 677753 42127622 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=هرمس ۱۸۰ }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] }} |} '''هرمس ۱۸۰''' یک [[پهپاد]] (UAV) است که برای سطوح [[گردان]] و [[تیپ]] طراحی شده و توسط شرکت سیلور ارو، زیرمجموعه شرکت [[البیت سیستمز]]، توسعه یافته است. این کوچکترین پهپاد در خانواده پهپادهای هرمس سیلور ارو است که شامل [[هرمس ۴۵۰]] و [[هرمس ۱۵۰۰]] نیز می‌شود. == منابع == * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://he.wikipedia.org/w/index.php?title=%D7%94%D7%A8%D7%9E%D7%A1_180&oldid=39793823|عنوان = הרמס 180|زبان =عبری|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۲۰۰۰ (میلادی)]] pzynkex2fpg82xzuwv2kji0kth7p2tk 0 6739899 42127598 2025-06-18T19:27:32Z Amirmojiry 677753 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار، اصلاح ارقام 42127598 wikitext text/x-wiki {{Infobox aircraft | name = تالس واچ‌کیپر WK450 | image = File:British Army Watchkeeper UAV at RAF Akrotiri.jpg | caption = یک واچ‌کیپر مستقر در [[فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی اکروتیری]] | more_users = | developed_into = | type = [[پهپاد شناسایی]] | national_origin = انگلستان{{سخ}}اسرائیل | manufacturer = [[گروه تالس]] & [[البیت سیستمز]] | builder = | designer = | first_flight = ۱۴ آوریل ۲۰۱۰ | introduction = ۳۰ نوامبر ۲۰۱۸ (قابلیت عملیاتی کامل) | last_flight = | status = Out of service | primary_user = [[نیروی زمینی بریتانیا]] | produced = | number_built = ۵۴ | programme cost = £1.35 billion | unit cost = | developed_from = [[هرمس ۴۵۰]] | variants = [[Watchkeeper X]] }} '''تالس واچ‌کیپر WK450''' ({{lang-en|Thales Watchkeeper WK450}}) [[پهپاد]] (UAV) [[جاسوسی، نظارت، هدف‌یابی و شناسایی]] (ISTAR) است که قبلاً توسط [[نیروی زمینی بریتانیا]] مورد استفاده قرار می‌گرفت. این پهپاد توسط UAV Tactical Systems (U-TacS)، یک سرمایه‌گذاری مشترک بین [[البیت سیستمز]] و [[گروه تالس]]، توسعه داده شده و بر اساس [[هرمس ۴۵۰]] ساخت البیت ساخته شده است. واچ‌کیپر در سال ۲۰۱۹ به طور کامل وارد خدمت شد، اما تا مارس ۲۰۲۵، به طور قابل توجهی قبل از تاریخ از رده خارج شدن برنامه‌ریزی شده قبلی آن در سال ۲۰۴۲، بازنشسته شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thales_Watchkeeper_WK450&oldid=1289259002|عنوان = Thales Watchkeeper WK450|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} * {{رسمی|https://www.thalesgroup.com/en/watchkeeper}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] [[en:Thales Watchkeeper WK450]] lld953lsazfwpg6mt4fk3zxylvkc947 42127599 42127598 2025-06-18T19:27:35Z Amirmojiry 677753 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127599 wikitext text/x-wiki {{Infobox aircraft | name = تالس واچ‌کیپر WK450 | image = File:British Army Watchkeeper UAV at RAF Akrotiri.jpg | caption = یک واچ‌کیپر مستقر در [[فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی اکروتیری]] | more_users = | developed_into = | type = [[پهپاد شناسایی]] | national_origin = انگلستان{{سخ}}اسرائیل | manufacturer = [[گروه تالس]] & [[البیت سیستمز]] | builder = | designer = | first_flight = ۱۴ آوریل ۲۰۱۰ | introduction = ۳۰ نوامبر ۲۰۱۸ (قابلیت عملیاتی کامل) | last_flight = | status = Out of service | primary_user = [[نیروی زمینی بریتانیا]] | produced = | number_built = ۵۴ | programme cost = £1.35 billion | unit cost = | developed_from = [[هرمس ۴۵۰]] | variants = [[Watchkeeper X]] }} '''تالس واچ‌کیپر WK450''' ({{lang-en|Thales Watchkeeper WK450}}) [[پهپاد]] (UAV) [[جاسوسی، نظارت، هدف‌یابی و شناسایی]] (ISTAR) است که قبلاً توسط [[نیروی زمینی بریتانیا]] مورد استفاده قرار می‌گرفت. این پهپاد توسط UAV Tactical Systems (U-TacS)، یک سرمایه‌گذاری مشترک بین [[البیت سیستمز]] و [[گروه تالس]]، توسعه داده شده و بر اساس [[هرمس ۴۵۰]] ساخت البیت ساخته شده است. واچ‌کیپر در سال ۲۰۱۹ به طور کامل وارد خدمت شد، اما تا مارس ۲۰۲۵، به طور قابل توجهی قبل از تاریخ از رده خارج شدن برنامه‌ریزی شده قبلی آن در سال ۲۰۴۲، بازنشسته شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thales_Watchkeeper_WK450&oldid=1289259002|عنوان = Thales Watchkeeper WK450|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} * {{رسمی|https://www.thalesgroup.com/en/watchkeeper}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] rty1p7ypd5gsh4s4nxeikr7plj7mc0t 42127625 42127599 2025-06-18T19:39:23Z Amirmojiry 677753 42127625 wikitext text/x-wiki {{Infobox aircraft | name = تالس واچ‌کیپر WK450 | image = File:British Army Watchkeeper UAV at RAF Akrotiri.jpg | caption = یک واچ‌کیپر مستقر در [[فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی اکروتیری]] | more_users = | developed_into = | type = [[پهپاد شناسایی]] | national_origin = انگلستان{{سخ}}اسرائیل | manufacturer = [[گروه تالس]] & [[البیت سیستمز]] | builder = | designer = | first_flight = ۱۴ آوریل ۲۰۱۰ | introduction = ۳۰ نوامبر ۲۰۱۸ (قابلیت عملیاتی کامل) | last_flight = | status = Out of service | primary_user = [[نیروی زمینی بریتانیا]] | produced = | number_built = ۵۴ | programme cost = £1.35 billion | unit cost = | developed_from = [[هرمس ۴۵۰]] | variants = [[Watchkeeper X]] }} '''تالس واچ‌کیپر WK450''' ({{lang-en|Thales Watchkeeper WK450}}) [[پهپاد]] (UAV) [[جاسوسی، نظارت، هدف‌یابی و شناسایی]] (ISTAR) است که قبلاً توسط [[نیروی زمینی بریتانیا]] مورد استفاده قرار می‌گرفت. این پهپاد توسط UAV Tactical Systems (U-TacS)، یک سرمایه‌گذاری مشترک بین [[البیت سیستمز]] و [[گروه تالس]]، توسعه داده شده و بر اساس [[هرمس ۴۵۰]] ساخت البیت ساخته شده است. واچ‌کیپر در سال ۲۰۱۹ به طور کامل وارد خدمت شد، اما تا مارس ۲۰۲۵، به طور قابل توجهی قبل از تاریخ از رده خارج شدن برنامه‌ریزی شده قبلی آن در سال ۲۰۴۲، بازنشسته شد. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thales_Watchkeeper_WK450&oldid=1289259002|عنوان = Thales Watchkeeper WK450|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} * {{رسمی|https://www.thalesgroup.com/en/watchkeeper}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۲۰۱۰ (میلادی)]] [[رده:هواپیماهای ملخ‌پسین تک‌موتوره]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای دم‌هفتی]] 1l8go468f4klvgldjyg544161hrao4f 0 6739900 42127604 2025-06-18T19:30:30Z Amirmojiry 677753 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار، اصلاح ارقام 42127604 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=سیلور ارو میکرو-وی }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight = ۱۹۸۹ }} |} '''سیلور ارو میکرو-وی''' ({{lang-en|Silver Arrow Micro-V}}) (که در ابتدا Micro-V نام داشت) یک [[پهپاد شناسایی]] کوچک است که در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. این پهپاد توسط دو موتور پیستونی ۳ کیلوواتی (۴ اسب بخاری) نیرو می‌گیرد که یکی در محفظه‌ای روی هر بال قرار دارد و یک پروانه فشاری را به حرکت در می‌آورد. این پهپاد هیچ ارابه فرودی ندارد. به نظر می‌رسد میکرو-وی برای حمل یک برجک حسگر کامل بسیار کوچک است و یک تصویرگر مینیاتوری را در یک بخش شفاف که در وسط بدنه آن تعبیه شده است، حمل می‌کند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Micro-V&oldid=1275597066|عنوان = Silver Arrow Micro-V|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۸۰ (میلادی)]] [[en:Silver Arrow Micro-V]] dw4o3ov22v80e2hbfwa5kjn3jxi67ue 42127605 42127604 2025-06-18T19:30:34Z Amirmojiry 677753 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127605 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=سیلور ارو میکرو-وی }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight = ۱۹۸۹ }} |} '''سیلور ارو میکرو-وی''' ({{lang-en|Silver Arrow Micro-V}}) (که در ابتدا Micro-V نام داشت) یک [[پهپاد شناسایی]] کوچک است که در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. این پهپاد توسط دو موتور پیستونی ۳ کیلوواتی (۴ اسب بخاری) نیرو می‌گیرد که یکی در محفظه‌ای روی هر بال قرار دارد و یک پروانه فشاری را به حرکت در می‌آورد. این پهپاد هیچ ارابه فرودی ندارد. به نظر می‌رسد میکرو-وی برای حمل یک برجک حسگر کامل بسیار کوچک است و یک تصویرگر مینیاتوری را در یک بخش شفاف که در وسط بدنه آن تعبیه شده است، حمل می‌کند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Micro-V&oldid=1275597066|عنوان = Silver Arrow Micro-V|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۸۰ (میلادی)]] bqvkbftb4q6zx2gg3bycjlubmvvk4e8 42127613 42127605 2025-06-18T19:32:13Z Amirmojiry 677753 42127613 wikitext text/x-wiki {|{{Infobox aircraft begin |name=سیلور ارو میکرو-وی }}{{Infobox aircraft type |type=[[پهپاد شناسایی]] |national origin= [[اسرائیل]] |manufacturer=[[البیت سیستمز]] |first flight = ۱۹۸۹ }} |} '''سیلور ارو میکرو-وی''' ({{lang-en|Silver Arrow Micro-V}}) (که در ابتدا Micro-V نام داشت) یک [[پهپاد شناسایی]] کوچک است که در دهه ۱۹۹۰ در [[اسرائیل]] توسعه یافت. این پهپاد توسط دو موتور پیستونی ۳ کیلوواتی (۴ اسب بخاری) نیرو می‌گیرد که یکی در محفظه‌ای روی هر بال قرار دارد و یک پروانه فشاری را به حرکت در می‌آورد. این پهپاد هیچ ارابه فرودی ندارد. به نظر می‌رسد میکرو-وی برای حمل یک برجک حسگر کامل بسیار کوچک است و یک تصویرگر مینیاتوری را در یک بخش شفاف که در وسط بدنه آن تعبیه شده است، حمل می‌کند. == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Silver_Arrow_Micro-V&oldid=1275597066|عنوان = Silver Arrow Micro-V|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{الگو:پهپادهای البیت}} [[رده:نخستین پرواز هواگردها در ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:هواگردهای بال بالا]] [[رده:هواگردهای بدون سرنشین البیت]] [[رده:هواگردهای شناسایی نظامی اسرائیلی دهه ۱۹۸۰ (میلادی)]] p95fnn62ib1a5gbshkyfjnz8qy4gtk9 10 6739901 42127608 2025-06-18T19:31:23Z Amirmojiry 677753 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]]، از https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3AElbit_aircraft&oldid=916688949، اصلاح ارقام 42127608 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = پهپادهای البیت |title = پهپادهای [[البیت سیستمز]] |state=collapsed |listclass = hlist |list1 = * [[سیلور ارو میکرو-وی]] * [[اسنایپر سیلور ارو]] * [[البیت اسکای‌لرک]] * [[البیت اسکای‌لرک]] * [[البیت اسکای‌لرک]] * [[هرمس ۹۰]] * [[هرمس ۱۸۰]] * [[هرمس ۴۵۰]] (<small>[[تالس واچ‌کیپر WK450]]</small>) * [[هرمس ۹۰۰]] * [[هرمس ۱۵۰۰]] }}<noinclude>[[رده:جعبه‌های ناوبری هواگردها بر پایه کارخانه سازنده]] </noinclude> 6sp8oh47qt6lm9dk4ptlx00zngnzr44 42127620 42127608 2025-06-18T19:37:52Z Amirmojiry 677753 اصلاح نام ها 42127620 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = پهپادهای البیت |title = پهپادهای [[البیت سیستمز]] |state=collapsed |listclass = hlist |list1 = * [[سیلور ارو میکرو-وی]] * [[اسنایپر سیلور ارو]] * [[البیت اسکای‌لرک|البیت اسکای‌لرک I]] * [[البیت اسکای‌لرک| البیت اسکای‌لرک II]] * [[البیت اسکای‌لرک|البیت اسکای‌لرک ۳]] * [[هرمس ۹۰]] * [[هرمس ۱۸۰]] * [[هرمس ۴۵۰]] (<small>[[تالس واچ‌کیپر WK450]]</small>) * [[هرمس ۹۰۰]] * [[هرمس ۱۵۰۰]] }}<noinclude>[[رده:جعبه‌های ناوبری هواگردها بر پایه کارخانه سازنده]] </noinclude> 1zpr733r848wxkdjvw0iouy51rgi9eg 14 6739902 42127635 2025-06-18T19:54:31Z Luckie Luke 573979 ایجاد صفحه خالی 42127635 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 42127637 42127635 2025-06-18T19:55:03Z Luckie Luke 573979 + [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127637 wikitext text/x-wiki [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] 8gx7x3p92576w1vz2e0jw24wv0kp304 3 6739903 42127646 2025-06-18T20:06:45Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127646 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Zhajon|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۰۶ (UTC) 3lgoknvbeddh5lntzek8q9h8hzlmyyo 0 6739904 42127660 2025-06-18T20:41:36Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127660 wikitext text/x-wiki [[پرونده:Hachiro Amano.jpg|220px|بندانگشتی]] '''آمانو هاچیرو''' {{به ژاپنی|天野 八郎 あまの はちろう}}، ۱۸۳۱ (تنپو ۲) - ۲۱ دسامبر ۱۸۶۸ (۸ نوامبر، میجی ۱) یکی از مقام‌های شوگون‌سالاری در اواخر [[دوره ادو]] و پایان دوره [[شوگون‌سالاری توکوگاوا]] بود. نام دوران کودکی او هایاشی‌تارو بود. نام کوچک او چوکوکو و تخلص ادبی‌اش جینچو بود. همسرش تسون بود. او یک پسر و یک دختر داشت. پسر دوم اویدا کیچیگورو تاداتاکا، رئیس روستای ایواتو، شهرستان کانرا، استان کوزوکه.[۲] از سنین پایین، او به تحصیل در رشته‌های دانشگاهی و هنرهای رزمی پرداخت و سبک جیکیشینکاگه-ریو را آموخت. در سال ۱۸۶۵، او توسط هیروهاما کینوشین، یک یوریکی (افسر پلیس) از آتش‌نشانی شهر ادو، به فرزندی پذیرفته شد، اما سال بعد در سال ۱۸۶۶ از او طلاق گرفت و نام آمانو هاچیرو را برای خود برگزید و ادعا کرد که یک هاتاموتو (سامورایی) از خاندان آمانو است. او به ادو نقل مکان کرد و هنگامی که شوگون [[توکوگاوا ایه‌موچی]] به پایتخت آمد، برای محافظت از او به کیوتو سفر کرد. در سال ۱۸۶۸، نیروهای شوگون‌سالاری در [[نبرد توبا-فوشیمی]]، نبرد آغازین [[جنگ بوشین]]، در کیوتو شکست خوردند و در قلعه ادو، درگیری بین کسانی که از تسلیم حمایت می‌کردند و کسانی که از مقاومت حمایت می‌کردند، رخ داد. هاچیرو با هدف بازگشت، به عضویت جناح رادیکال شوگون‌سالاری درآمد و معاون رئیس [[شوگیتای]] شد که توسط شیبوساوا سی‌ایچیرو تشکیل شده بود. شوگیتای مورد علاقه شهروندان ادو بود، اما پس از تسلیم بدون خونریزی قلعه، اختلاف نظر در سیاست درون گروه ایجاد شد و هنگامی که هاچیرو از مقاومت حمایت کرد، سی‌ایچیرو آنجا را ترک کرد. در نتیجه، هاچیرو به عنوان رئیس‌جمهور قدرت واقعی را در دست گرفت و پایگاه خود را در معبد کانئی-جی در اوئنو مستقر کرد تا تا پای جان علیه نیروهای دولتی جدید بجنگد. پس از شکست از نیروهای دولتی جدید در نبرد اوئنو در ۱۵ مه، او سعی کرد با پنهان شدن در شهر بازگردد، اما با یک خبرچینی دستگیر شد و پس از بیش از پنج ماه زندان بر اثر بیماری درگذشت. او شکنجه را تحمل کرد و یک جلد از کتاب «تانکیوروکو» را از خود به جا گذاشت. جسد او در کوزوکاهارا رها شد. او هنگام مرگ ۳۸ سال داشت. برای محافظت از دروازه کورومون، او بیش از ۴۰ مرد، از جمله سامورایی‌ها، را تا سانودای رهبری کرد و وقتی به پشت سرش نگاه کرد و فریاد زد «بیایید بجنگیم»، هیچ‌کس آنجا نبود. او بعداً در زندان در مورد احساس خود در آن زمان نوشت و گفت: «فهمیدم که قبیله توکوگاوا چقدر مهربان است.» همچنین قسمتی وجود دارد که در آن او در اختلاف بین روستاییان میانجیگری کرد. گفته می‌شود که او از رخ در شوگی خوشش می‌آمد و می‌گفت: «یک مرد هرگز به حاشیه نمی‌رود، فقط به جلو حرکت می‌کند.» قبر او در معبد انتسو-جی در آراکاوا، توکیو قرار دارد (قبر دیگر سربازان شوگیتای در معبدی به نام شوگیتای، مانند دروازه کورومون معبد کانئی-جی در اوئنو، قرار دارد). == جستارهای وابسته == * [[شوگیتای]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=天野八郎&oldid=85715055|عنوان = 天野八郎|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:درگذشتگان ۱۸۶۸ (میلادی)]] [[رده:زادگان ۱۸۳۱ (میلادی)]] ghdt4b8xf2w26w77rix5mbu2964r3gf 0 6739905 42127662 2025-06-18T20:44:16Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[ای نائوسوکه]] را به [[ایی نائوسوکه]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42127662 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[ایی نائوسوکه]] {{R from move}} f7ksj0h1rana1pne3hbk7nt9rfzup4u 1 6739906 42127664 2025-06-18T20:44:16Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بحث:ای نائوسوکه]] را به [[بحث:ایی نائوسوکه]] منتقل کرد 42127664 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:ایی نائوسوکه]] {{R from move}} 31rw2w6hphv3lxjpkyknbse0dqceczi 0 6739907 42127671 2025-06-18T20:52:15Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{Infobox ice hockey player | name = سرگئی خودیاکوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 1 | weight_lb = 168 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1999|1|7|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_t...» ایجاد کرد 42127671 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = سرگئی خودیاکوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 1 | weight_lb = 168 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|1999|1|7|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''سرگئی خودیاکوف''' ({{lang-hy|Սերգեյ Խուդյակով}}؛ {{lang-en|Sergei Khudiakov}}؛ {{تاریخ تولد|1999|1|7}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:خودیاکوف، سرگئی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان 1999 (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> shnzf6lecmjvju9h00t3qdylfzio7gh 0 6739908 42127672 2025-06-18T20:52:18Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127672 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرسن آساطریان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۷۶ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۶|۳|۶|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرسن آساطریان''' ({{lang-hy|Արսեն Ասատրյան}}؛ {{lang-en|Arsen Asatrian}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۶|۳|۶}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آساطریان، آرسن}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> blz88e29w6nrqiipgmy2ygpukzo15q5 42127696 42127672 2025-06-18T21:00:11Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127696 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرسن آساطریان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۷۶ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۶|۳|۶|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرسن آساطریان''' ({{lang-hy|Արսեն Ասատրյան}}؛ {{lang-en|Arsen Asatrian}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۶|۳|۶}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:آساطریان، آرسن}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۶ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> j25fffazugavcuibrol5q950ml6gpvj 0 6739909 42127673 2025-06-18T20:52:23Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127673 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = پتر لبدف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۱۰ | weight_lb = ۲۱۶ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۸۴|۵|۱۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''پتر لبدف''' ({{lang-hy|Պյոտր Լեբեդև}}؛ {{lang-en|Petr Lebedev}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۸۴|۵|۱۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:لبدف، پتر}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۴ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> su3hjylnduc6ks7ce7m4hw1744lkqy5 42127700 42127673 2025-06-18T21:01:38Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127700 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = پتر لبدف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۱۰ | weight_lb = ۲۱۶ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۸۴|۵|۱۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''پتر لبدف''' ({{lang-hy|Պյոտր Լեբեդև}}؛ {{lang-en|Petr Lebedev}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۸۴|۵|۱۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:لبدف، پتر}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۴ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> dekmjo6btja7jxun7b12mcivs47wvkj 0 6739910 42127674 2025-06-18T20:52:32Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127674 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = دمیتری مازانکو | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Goaltender]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۷ | weight_lb = ۱۸۳ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۸۷|۳|۲۱|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''دمیتری مازانکو''' ({{lang-hy|Դմիտրի Մազանկո}}؛ {{lang-en|Dmitriy Mazanko}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۸۷|۳|۲۱}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Goaltender|دروازه‌بان]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مازانکو، دمیتری}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۷ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 1n7torupxo5oe3y3yynlksz4hy5s4ju 0 6739911 42127675 2025-06-18T20:52:35Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127675 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name =هاروتیون بالویان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Goaltender]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۸ | weight_lb = ۱۳۲ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۸۹|۸|۲۲|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''هاروتیون بالویان''' ({{lang-hy|Հարություն Բալույան}}؛ {{lang-en|Harutyun Baluyan}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۸۹|۸|۲۲}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Goaltender|دروازه‌بان]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده است.<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref> --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:بالویان، هاروتیون}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۹ (میلادی)]] <!-- [[رده:اهالی]] --> migb8si3vuzzdcucfgv46p890ygy3gt 0 6739912 42127676 2025-06-18T20:52:41Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «{{Infobox ice hockey player | name = سرگئی کوزمینوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 2 | weight_lb = 187 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۸|۷|۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | d...» ایجاد کرد 42127676 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = سرگئی کوزمینوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = 6 | height_in = 2 | weight_lb = 187 | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۸|۷|۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''سرگئی کوزمیانوف''' ({{lang-hy|Սերգեյ Կուզմինով}}؛ {{lang-en|Sergei Khudiakov}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۷۸|۷|۸}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر ایروان]]، اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوزمیانوف، سرگئی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۷۸ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> gq0pttvwmliuz85frypc9f0f1mgyshl 0 6739913 42127677 2025-06-18T20:52:45Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127677 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرمان ینوکیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۱۱ | weight_lb = ۲۶۵ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۵|۱|۲۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرمان ینوکیان''' ({{lang-hy|Արման Ենոքյան}}؛ {{lang-en|Arman Yenokyab}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۵|۱|۲۸}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ینوکیان، آرمان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۵ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> l0eiz8rkdqzyuforp72dizwurqo1ffo 42127697 42127677 2025-06-18T21:00:35Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127697 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرمان ینوکیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۱۱ | weight_lb = ۲۶۵ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۵|۱|۲۸|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرمان ینوکیان''' ({{lang-hy|Արման Ենոքյան}}؛ {{lang-en|Arman Yenokyab}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۵|۱|۲۸}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ینوکیان، آرمان}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۵ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 4radepkrf2ncdr8dnum0dqw1zzl0gz2 0 6739914 42127678 2025-06-18T20:52:49Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127678 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = اریک میکائلیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۹ | weight_lb = ۱۸۷ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۳|۲|۷|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''اریک میکائلیان''' ({{lang-hy|Էրիկ Միքայելյան}}؛ {{lang-en|Erik Mikayelyan}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۳|۲|۷}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:میکائلیان، اریک}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۳ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> hcyipgsujoxjo2dfhi7carhedgkiau9 0 6739915 42127679 2025-06-18T20:52:58Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127679 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = والنتین کووالنکو | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۸۳ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۱|۵|۳۱|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''والنتین کووالنکو''' ({{lang-hy|Վալենտին Կովալենկո}}؛ {{lang-en|Valentin Kovalenko}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۱|۵|۳۱}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کووالنکو، والنتین}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۱ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> tduetndnws984i05t7mjp06t98s0ha6 42127693 42127679 2025-06-18T20:58:02Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127693 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = والنتین کووالنکو | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۸۳ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۱|۵|۳۱|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''والنتین کووالنکو''' ({{lang-hy|Վալենտին Կովալենկո}}؛ {{lang-en|Valentin Kovalenko}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۱|۵|۳۱}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کووالنکو، والنتین}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۱ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 70no0tw4eeujgkkpj9to7yn2j590mbw 0 6739916 42127680 2025-06-18T20:53:01Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127680 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = ماکسیم کوزنتسف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۹ | weight_lb = ۱۷۶ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۸۹|۵|۲۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ماکسیم کوزنتسف''' ({{lang-hy|Մաքսիմ Կուզնեցով}}؛ {{lang-en|Maksim Kuznetsov}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۸۹|۵|۲۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوزنتسف، ماکسیم}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۸۹ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> k22lq3gwh4w89cesa3kiivng4za04rp 0 6739917 42127681 2025-06-18T20:53:03Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127681 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرتم کوزنتسف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۹ | weight_lb = ۱۵۹ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۲|۷|۱۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرتم کوزنتسف''' ({{lang-hy|Արտյոմ Կուզնեցով}}؛ {{lang-en|Artem Kuznetsov}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۲|۷|۱۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوزنتسف، آرتم}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۲ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> h40gdiigxp14645vnrhxqjralfq9n5c 0 6739918 42127682 2025-06-18T20:53:06Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127682 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آلبرت گئورگیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۱۱ | weight_lb = ۱۸۷ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۳|۱|۲۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آلبرت گئورگیان''' ({{lang-hy|Ալբերտ Գևորգյան}}؛ {{lang-en|Albert Gevorgyan}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۳|۱|۲۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گئورگیان، آلبرت}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۳ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 7x1xn0pm0mfkmzez03eihk3svisidn4 0 6739919 42127683 2025-06-18T20:53:09Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127683 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آلکسی ایوانوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۳ | weight_lb = ۲۰۷ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۵|۹|۲۱|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آلکسی ایوانوف''' ({{lang-hy|Ալեքսեյ Իվանով}}؛ {{lang-en|Aleksei Ivanov}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۵|۹|۲۱}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدفع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ایوانوف، آلکسی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۵ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 2xhonlf0q8oe9fmbkvaxefk45mfp5qu 42127702 42127683 2025-06-18T21:02:01Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127702 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آلکسی ایوانوف | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۳ | weight_lb = ۲۰۷ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۵|۹|۲۱|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آلکسی ایوانوف''' ({{lang-hy|Ալեքսեյ Իվանով}}؛ {{lang-en|Aleksei Ivanov}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۵|۹|۲۱}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدفع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:ایوانوف، آلکسی}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۵ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 5xnwhhbeyvkd4a6sqkc2ohp4c1jylbh 0 6739920 42127684 2025-06-18T20:53:11Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127684 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = آرسن هامبارتسومیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۵ | height_in = ۷ | weight_lb = ۱۵۴ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۸|۹|۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''آرسن هامبارتسومیان''' ({{lang-hy|Արսեն Ամբարձումյան}}؛ {{lang-en|Arsen Ambartsumian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۸|۹|۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]]، [[باشگاه هاکی روی یخ شیران]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:هامبارتسومیان، آرسن}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۸ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ شنگاویت]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> osoo602y88np100vstfcwy8efj9xruv 0 6739921 42127685 2025-06-18T20:53:14Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127685 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = ساموئل داوتیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Defenceman]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۲ | weight_lb = ۲۸۴ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۹|۴|۹|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ساموئل داوتیان''' ({{lang-hy|Սամվել Դավթյան}}؛ {{lang-en|Samvel Davtian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۹|۴|۹}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:داوتیان، ساموئل}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 46oydov9weph6tt4jfd79w0wh7n7mvp 0 6739922 42127686 2025-06-18T20:53:17Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127686 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = ایگور کریویخ | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۲۰۱ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۹|۹|۱۲|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ایگور کریویخ''' ({{lang-hy|Իգոր Կրիվիխ}}؛ {{lang-en|Igor Krivykh}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۹|۹|۱۲}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کریویخ، ایگور}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> bddspyhdtih3tobtql5lwoypv1c77un 42127701 42127686 2025-06-18T21:01:50Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127701 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = ایگور کریویخ | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۲۰۱ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۹|۹|۱۲|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ایگور کریویخ''' ({{lang-hy|Իգոր Կրիվիխ}}؛ {{lang-en|Igor Krivykh}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۹|۹|۱۲}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کریویخ، ایگور}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۹ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 19zkyhnp5zv3pha7g5kjrqkf5c5ggae 0 6739923 42127687 2025-06-18T20:53:20Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127687 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = پاول یغیازاریان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Right | height_ft = ۶ | height_in = ۰ | weight_lb = ۱۹۸ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۹|۱|۷|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''پاول یغیازاریان''' ({{lang-hy|Պավել Եղիազարյան}}؛ {{lang-en|Pavel Egiazarian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۷۹|۱|۷}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]]، [[باشگاه هاکی روی یخ پغپغنر]]{{یادچپ|Peppers Yerevan}} ، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == یادداشت == {{یادداشت}} == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:یغیازاریان، پاول}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۷۹ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ دینامو ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> iv6zicv2hzqhjuyu38pvtf8acoc98ly 0 6739924 42127688 2025-06-18T20:53:42Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127688 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = | team = | former_teams = | league = ادوارد مالاکیان | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۲ | weight_lb = ۲۱۲ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۰|۱۱|۱۶|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ادوارد مالاکیان''' ({{lang-hy|Էդուարդ Մալաքյան}}؛ {{lang-en|Eduard Malakyan}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۰|۱۱|۱۶}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مالاکیان، ادوارد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> akrk00n4r0dngrgunqnofnpsq3rgk72 42127695 42127688 2025-06-18T20:59:11Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127695 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = | team = | former_teams = | league = ادوارد مالاکیان | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Left | height_ft = ۶ | height_in = ۲ | weight_lb = ۲۱۲ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۲۰۰۰|۱۱|۱۶|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''ادوارد مالاکیان''' ({{lang-hy|Էդուարդ Մալաքյան}}؛ {{lang-en|Eduard Malakyan}}؛ {{تاریخ تولد|۲۰۰۰|۱۱|۱۶}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Defenceman|مدافع]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مالاکیان، ادوارد}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۲۰۰۰ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ اورارتو]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 64i0537ehfd26kbtofdju5klbwi7frl 0 6739925 42127691 2025-06-18T20:53:56Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127691 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = تیگران مانوکیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Right | height_ft = ۵ | height_in = ۷ | weight_lb = ۱۶۵ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۷|۱|۳۰|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''تیگران مانوکیان''' ({{lang-hy|Տիգրան Մանուկյան}}؛ {{lang-en|Tigran Manukian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۷|۱|۳۰}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مانوکیان، تیگران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۷ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> pzl1cllcwkw2rrhq9d9zy6izr62taxa 42127699 42127691 2025-06-18T21:01:19Z Luckie Luke 573979 − [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ]]، + [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127699 wikitext text/x-wiki {{Infobox ice hockey player | name = تیگران مانوکیان | team = | former_teams = | league = | image = | image_size = | alt = | caption = | position = <!-- [[:en:Forward (ice hockey)]] --> | shoots = Right | height_ft = ۵ | height_in = ۷ | weight_lb = ۱۶۵ | ntl_team = ارمنستان | birth_date = {{تاریخ تولد و سن|۱۹۹۷|۱|۳۰|mf=y}} | birth_place = <!-- [[]], --> [[ارمنستان]] | draft = | draft_year = | draft_team = | career_start = }} '''تیگران مانوکیان''' ({{lang-hy|Տիգրան Մանուկյան}}؛ {{lang-en|Tigran Manukian}}؛ {{تاریخ تولد|۱۹۹۷|۱|۳۰}} <!-- در [[]] -->) [[بازیکن هاکی روی یخ]] اهل [[ارمنستان]] در پست [[:en:Forward (ice hockey)|فوروارد]] است. == باشگاهی == از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به [[باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]]، [[BKMA Yerevan]] اشاره کرد. == تیم ملی == وی همچنین در [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] بازی کرده‌است<!-- . یان نخستین بازی ملی خود را در چهارچوب در تاریخ در [[]] در مقابل [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان |]] انجام داده‌است<ref>{{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}}</ref>. --> == جستارهای وابسته == * [[جام جهانی هاکی روی یخ ۲۰۲۵ - دسته چهارم]] == منابع == {{پانویس|۲|چپ‌چین=بله}} * {{Sports links}} {{چپ‌چین}} * {{cite web |url=https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia |title=Armenia |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://nationalteamsoficehockey.com/wp-content/uploads/2025/04/Armenia-Scoring-Leaders.pdf |title=Armenia Scoring Leaders |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://hraparak.am/post/c007c5c96f40a631b03dbb56c2b17e9e |title=ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՎԱՔԱԿԱՆԻ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՒՅՑԸ. ՏԱՓՕՂԱԿՈՎ ՀՈԿԵՅԻ IV ԴԻՎԻԶԻՈՆԻ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՌԱՋՆՈՒԹՅԱՆԸ ԸՆԴԱՌԱՋ |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher=Հրապարակ օրաթերթ» |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} * {{cite web |url=https://www.eurohockey.com/club/10350-hc-pyunik-yerevan.html |title=HC Pyunik Yerevan |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} {{پایان چپ‌چین}} {{بازیکن هاکی روی یخ ارمنی-خرد}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مانوکیان، تیگران}} [[رده:افراد زنده]] [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ مرد اهل ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۹۷ (میلادی)]] [[رده:بازیکنان باشگاه هاکی روی یخ پیونیک ایروان]] <!-- [[رده:اهالی ]] --> 1lb8tqbnkb0hpwnrdomdb8bq2uh7616 0 6739926 42127692 2025-06-18T20:56:44Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[رهبری مشترک دربار و شوگون‌سالاری]] 42127692 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[رهبری مشترک دربار و شوگون‌سالاری]] 4w0gy2tts0fcv5sxbhfzuc875a97zoc 14 6739927 42127694 2025-06-18T20:58:51Z Luckie Luke 573979 + [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127694 wikitext text/x-wiki [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] 8gx7x3p92576w1vz2e0jw24wv0kp304 14 6739928 42127698 2025-06-18T21:01:07Z Luckie Luke 573979 + [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127698 wikitext text/x-wiki [[رده:بازیکنان هاکی روی یخ بر پایه باشگاه در ارمنستان]] 8gx7x3p92576w1vz2e0jw24wv0kp304 0 6739929 42127704 2025-06-18T21:05:38Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[رهبری مشترک دربار و شوگون‌سالاری]] 42127704 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[رهبری مشترک دربار و شوگون‌سالاری]] 4w0gy2tts0fcv5sxbhfzuc875a97zoc 0 6739930 42127706 2025-06-18T21:11:22Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[جناح ایچی-کای-سو]] را به [[دولت ایچی-کای-سو]] منتقل کرد 42127706 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[دولت ایچی-کای-سو]] {{R from move}} 82t4a872sqz45x5bquc4utp4dsyyns7 0 6739931 42127714 2025-06-18T21:20:08Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[دشمن دربار ژاپن]] را به [[دشمن دربار امپراتوری]] منتقل کرد 42127714 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[دشمن دربار امپراتوری]] {{R from move}} c5hjyrhmk9vaqhb9yykwpijmz246hjh 0 6739932 42127718 2025-06-18T21:40:47Z Roozitaa 146107 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار 42127718 wikitext text/x-wiki {{Infobox museum | name = تویو بونکو | native_name = 東洋文庫 | native_name_lang = ja | image = Toyobunko new2.jpg | imagesize = 240 | caption = The Tōyō Bunko building since 2011 | alt = | map_type = | map_caption = | map_alt = | coordinates = | established = 1992 (Setagaya){{سخ}}2022 (Chiyoda) | dissolved = | location = Honkomagome, [[بونکیو-کو، توکیو]]، [[توکیو]]، [[ژاپن]] | type = [[موزه هنری]]، [[کتابخانه]] | collection = [[George Ernest Morrison|Morrison collection]] | visitors = ۴۷٬۵۱۴ | director = [[یوشینوبو شیبا]] | president = | curator = | publictransit = | network = | website = http://www.toyo-bunko.or.jp/museum/museum_eindex.php }} '''تویو بونکو''' {{به ژاپنی|東洋文庫 Tōyō Bunko}}، یا کتابخانه شرقی، بزرگ‌ترین [[کتابخانه]] [[مطالعات آسیایی]] ژاپن و یکی از پنج کتابخانه بزرگ جهان است که در [[توکیو]] قرار دارد. == جستارهای وابسته == * [[میتسوبیشی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tōyō_Bunko&oldid=1221595383|عنوان = Tōyō Bunko|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:کتابخانه‌های توکیو]] [[رده:میتسوبیشی]] [[en:Tōyō Bunko]] aqcrl1r59jjoayfd4i3fubpbtrc1lgh 42127719 42127718 2025-06-18T21:40:54Z Roozitaa 146107 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127719 wikitext text/x-wiki {{Infobox museum | name = تویو بونکو | native_name = 東洋文庫 | native_name_lang = ja | image = Toyobunko new2.jpg | imagesize = 240 | caption = The Tōyō Bunko building since 2011 | alt = | map_type = | map_caption = | map_alt = | coordinates = | established = 1992 (Setagaya){{سخ}}2022 (Chiyoda) | dissolved = | location = Honkomagome, [[بونکیو-کو، توکیو]]، [[توکیو]]، [[ژاپن]] | type = [[موزه هنری]]، [[کتابخانه]] | collection = [[George Ernest Morrison|Morrison collection]] | visitors = ۴۷٬۵۱۴ | director = [[یوشینوبو شیبا]] | president = | curator = | publictransit = | network = | website = http://www.toyo-bunko.or.jp/museum/museum_eindex.php }} '''تویو بونکو''' {{به ژاپنی|東洋文庫 Tōyō Bunko}}، یا کتابخانه شرقی، بزرگ‌ترین [[کتابخانه]] [[مطالعات آسیایی]] ژاپن و یکی از پنج کتابخانه بزرگ جهان است که در [[توکیو]] قرار دارد. == جستارهای وابسته == * [[میتسوبیشی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tōyō_Bunko&oldid=1221595383|عنوان = Tōyō Bunko|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} {{-}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} [[رده:کتابخانه‌های توکیو]] [[رده:میتسوبیشی]] 0u5b1keo98cqvcvi19ae2cs200op8ra 0 6739933 42127723 2025-06-18T21:43:39Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[شونتارو فوروتاکا]] را به [[فوروتاکا شونتارو]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42127723 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[فوروتاکا شونتارو]] {{R from move}} kzf8p0gm4piltrt3hlwl8r1pog087d5 0 6739934 42127725 2025-06-18T21:45:12Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[امپراتور کومی]] 42127725 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[امپراتور کومی]] 4f8oh1jdq2p80g30017uxs145eqt71n 0 6739935 42127764 2025-06-18T23:44:32Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127764 wikitext text/x-wiki '''اتحاد ساتسوما-توسا''' {{به ژاپنی|薩土密約（さっとみつやく/さつどみつやく}}، * اتحاد ساتسوما-توسا (توافق سری ساتسوما) - توافقی سری با هدف سرنگونی شوگون‌سالاری با توسل به زور، که در ۲۳ ژوئن ۱۸۶۷ (۲۱ مه ۱۸۶۷) در اقامتگاه کوماتسو سیرن (اقامتگاه اوهاناباتاکه) در کیوتو توسط سایگو تاکاموری، یوشی تومومی و کوماتسو سیرن از قلمرو ساتسوما، و ایتاگاکی تایسوکه، تانی کانجو، موری کیوسوکه و ناکائوکا شینتارو از قلمرو توسا، با میانجیگری ناکائوکا شینتارو منعقد شد. این توافق همچنین «توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری» نامیده می‌شود. (اتحاد ساتسوما-چوشو نیز سال قبل در همان مکان منعقد شده بود) == پیمانی مشابه [[پیمان ساتسودو]] == * اتحاد ساتسوما-توسا (ساتسوما میاکو) - پیمانی برای یک حکومت مردمی پس از احیای حکومت امپراتوری، که در ۲۳ ژوئیه ۱۸۶۷ (۲۲ ژوئن ۱۸۶۷) در رستوران یوشیدایا در سانبونگی (میکی)، کیوتو، با میانجیگری ساکاموتو ریوما، بین سایگو تاکاموری، کوماتسو کیوتاکا و اوکوبو توشیمیچی از قلمرو ساتسوما و گوتو شوجیرو، ترامورا میچیناری، مانابه سیشین و فوکوئوکا تاکاچیکا از قلمرو توسا منعقد شد. این پیمان همچنین '''اتحاد ساتسوما-توسا''' نامیده می‌شود. == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土密約&oldid=104815208|عنوان = 薩土同盟|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:باکوماتسو]] 957soplnpzual1p1hg4ognht8lhtcc7 3 6739936 42127768 2025-06-18T23:52:05Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127768 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Drsanazabbasii|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۲ (UTC) 2jghwkwez2vkxa3mlp1rqaevildmurn 0 6739937 42127771 2025-06-18T23:53:47Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[پیمان ساتسودو]] را به [[اتحاد ساتسوما توسا]] منتقل کرد 42127771 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[اتحاد ساتسوما توسا]] {{R from move}} t636qgoauet5fpzenapg40a3p85t86h 0 6739938 42127772 2025-06-18T23:56:43Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127772 wikitext text/x-wiki '''اتحاد ساتسوما-توسا''' {{به ژاپنی|薩土密約（さっとみつやく/さつどみつやく}}، '''توافق سری با هدف سرنگونی شوگون‌سالاری'''، توافق سری ساتسوما و توسا با توسل به زور است که در ۲۳ ژوئن ۱۸۶۷ (۲۱ مه ۱۸۶۷) در اقامتگاه کوماتسو سیرن (اقامتگاه اوهاناباتاکه) در کیوتو توسط [[سایگو تاکاموری]]، [[یوشی تومومی]] و [[کوماتسو سیرن]] از [[قلمرو ساتسوما،]] و [[ایتاگاکی تایسوکه]]، [[تانی کانجو]]، [[موری کیوسوکه]] و [[ناکائوکا شینتارو]] از [[قلمرو توسا]]، با میانجیگری [[ناکائوکا شینتارو]] منعقد شد. از آنجایی که «میااکو ساتسوما-توسا» که ماهیت متفاوتی دارد، «اتحاد ساتسوما-توسا» نیز نامیده می‌شود، به آن «توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری توسط نیروهای ساتسوما» نیز می‌گویند. این توافق همچنین '''توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری''' نامیده می‌شود. ([[اتحاد ساتسوما-چوشو]] نیز سال قبل در همان مکان منعقد شده بود) == پیمانی مشابه [[پیمان ساتسودو]] == [[اتحاد ساتسوما-توسا]] (ساتسوما میاکو) - پیمانی برای یک حکومت مردمی پس از احیای حکومت امپراتوری، که در ۲۳ ژوئیه ۱۸۶۷ (۲۲ ژوئن ۱۸۶۷) در رستوران یوشیدایا در سانبونگی (میکی)، کیوتو، با میانجیگری ساکاموتو ریوما، بین سایگو تاکاموری، کوماتسو کیوتاکا و اوکوبو توشیمیچی از قلمرو ساتسوما و گوتو شوجیرو، ترامورا میچیناری، مانابه سیشین و فوکوئوکا تاکاچیکا از قلمرو توسا منعقد شد. این پیمان همچنین '''اتحاد ساتسوما-توسا''' نامیده می‌شود. == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土密約&oldid=104815208|عنوان = 薩土同盟|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:باکوماتسو]] 9uhr3r2exjoi8h02rcjsaoxhoohgh1g 42127782 42127772 2025-06-19T00:06:28Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127782 wikitext text/x-wiki '''وافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری''' {{به ژاپنی|薩土密約（さっとみつやく/さつどみつやく}}، '''اتحاد ساتسوما-توسا'''، توافق سری ساتسوما و توسا با توسل به زور است که در ۲۳ ژوئن ۱۸۶۷ (۲۱ مه ۱۸۶۷) در اقامتگاه کوماتسو سیرن (اقامتگاه اوهاناباتاکه) در کیوتو توسط [[سایگو تاکاموری]]، [[یوشیئی توموزانه]] [[:ja:吉井友実]] ] از [[قلمرو ساتسوما]] و [[ایتاگاکی تایسوکه]]، [[تانی تاته‌کی]] و [[موری یوشیموری]] [[:ja:毛利吉盛]] از [[قلمرو توسا]]، با میانجیگری [[ناکائوکا شینتارو]] منعقد شد. [[اتحاد ساتسوما-چوشو]] نیز سال قبل در همان مکان منعقد شده بود. == پیمانی مشابه [[پیمان ساتسودو]] == [[اتحاد ساتسوما-توسا]] (ساتسوما میاکو یا میاکو ساتسوما-توسا) - ماهیت متفاوتی دارد - پیمانی برای یک حکومت مردمی پس از احیای حکومت امپراتوری، که در ۲۳ ژوئیه ۱۸۶۷ (۲۲ ژوئن ۱۸۶۷) در رستوران یوشیدایا در سانبونگی (میکی)، کیوتو، با میانجیگری ساکاموتو ریوما، بین سایگو تاکاموری، کوماتسو کیوتاکا و اوکوبو توشیمیچی از قلمرو ساتسوما و گوتو شوجیرو، ترامورا میچیناری، مانابه سیشین و فوکوئوکا تاکاچیکا از قلمرو توسا منعقد شد. این پیمان همچنین '''اتحاد ساتسوما-توسا''' نامیده می‌شود. == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土密約&oldid=104815208|عنوان = 薩土同盟|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:باکوماتسو]] gr0qpe47cv4zkevc9pj30cmj6uje4gh 42127785 42127782 2025-06-19T00:10:48Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127785 wikitext text/x-wiki '''توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری''' {{به ژاپنی|薩土密約（さっとみつやく/さつどみつやく}}، '''اتحاد ساتسوما-توسا''' یا '''توافق سری ساتسوما و توسا''' توافقی برای سرنگونی شوگون‌سالاری با توسل به زور است که در ۲۳ ماه ششم قمری ۱۸۶۷ (۲۱ مه ۱۸۶۷ میلادی) در اقامتگاه کوماتسو سیرن (اقامتگاه اوهاناباتاکه) در کیوتو توسط [[سایگو تاکاموری]]، [[یوشیئی توموزانه]] [[:ja:吉井友実]] ] از [[قلمرو ساتسوما]] و [[ایتاگاکی تایسوکه]]، [[تانی تاته‌کی]] و [[موری یوشیموری]] [[:ja:毛利吉盛]] از [[قلمرو توسا]]، با میانجیگری [[ناکائوکا شینتارو]] منعقد شد. [[اتحاد ساتسوما-چوشو]] نیز سال قبل در همان مکان منعقد شده بود. == پیمان ساتسودو == [[اتحاد ساتسوما-توسا]] (ساتسوما میاکو یا میاکو ساتسوما-توسا) - ماهیت متفاوتی دارد - پیمانی برای یک حکومت مردمی پس از [[احیای حکومت امپراتوری]]، که در ۲۳ ماه هفتم قمری ۱۸۶۷ (۲۲ ژوئن ۱۸۶۷ میلادی) در رستوران یوشیدایا در سانبونگی (میکی)، کیوتو، با میانجیگری [[ساکاموتو ریوما]]، بین [[سایگو تاکاموری]]، کوماتسو کیوتاکا و اوکوبو توشیمیچی از قلمرو ساتسوما و [[گوتو شوجیرو]]، ترامورا میچیناری، مانابه سیشین و فوکوئوکا تاکاچیکا از [[قلمرو توسا]] منعقد شد. این پیمان نیز همچنین '''اتحاد ساتسوما-توسا''' نامیده می‌شود. == جستارهای وابسته == * [[شورش میتو]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土密約&oldid=104815208|عنوان = 薩土同盟|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:باکوماتسو]] m9agskqcdvs6z1r9ft3amjwte08j8gj 42127796 42127785 2025-06-19T00:23:22Z Roozitaa 146107 ابرابزار 42127796 wikitext text/x-wiki '''توافق سری برای سرنگونی شوگون‌سالاری''' {{به ژاپنی|薩土密約（さっとみつやく/さつどみつやく}}، '''اتحاد ساتسوما-توسا''' یا '''توافق سری ساتسوما و توسا''' توافقی برای سرنگونی شوگون‌سالاری با توسل به زور است که در ۲۳ ماه ششم قمری ۱۸۶۷ (۲۱ مه ۱۸۶۷ میلادی) در اقامتگاه کوماتسو سیرن (اقامتگاه اوهاناباتاکه) در کیوتو توسط [[سایگو تاکاموری]]، [[یوشیئی توموزانه]] [[:ja:吉井友実]] ] از [[قلمرو ساتسوما]] و [[ایتاگاکی تایسوکه]]، [[تانی تاته‌کی]] و [[موری یوشیموری]] [[:ja:毛利吉盛]] از [[قلمرو توسا]]، با میانجیگری [[ناکائوکا شینتارو]] منعقد شد. [[اتحاد ساتسوما-چوشو]] نیز سال قبل در همان مکان منعقد شده بود. == پیمان ساتسودو == [[اتحاد ساتسوما-توسا]] (ساتسوما میاکو یا میاکو ساتسوما-توسا) - ماهیت متفاوتی دارد - پیمانی برای یک حکومت مردمی پس از [[احیای حکومت امپراتوری]]، که در ۲۳ ماه هفتم قمری ۱۸۶۷ (۲۲ ژوئن ۱۸۶۷ میلادی) در رستوران یوشیدایا در سانبونگی (میکی)، کیوتو، با میانجیگری [[ساکاموتو ریوما]]، بین [[سایگو تاکاموری]]، [[کوماتسو کیوتاکا]] و [[اوکوبو توشیمیچی]] از [[قلمرو ساتسوما]] و [[گوتو شوجیرو]]، [[ترامورا میچی‌ناری]]، [[مانابه سیشین]] و [[فوکوئوکا تاکاچیکا]] از [[قلمرو توسا]] منعقد شد. این پیمان نیز همچنین '''اتحاد ساتسوما-توسا''' نامیده می‌شود. == جستارهای وابسته == * [[اتحاد ساتچو]] * [[اتحاد ساتسوما-چوشو-هیروشیما]] * [[ساتچودوهی]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=薩土密約&oldid=104815208|عنوان = 薩土同盟|زبان =ژاپنی|بازیابی =۱۷ ژوئن ۲۰۲۵}} [[رده:ائتلاف‌های نظامی سده ۱۹ (میلادی)]] [[رده:باکوماتسو]] [[رده:قلمرو ساتسوما]] 5s6dbxml35lidzrrhog2sayc95e3vql 0 6739939 42127773 2025-06-18T23:59:20Z Luckie Luke 573979 ایجادشده به کمک [[راهنما:ابزار/به ویکی‌فا|به ویکی‌فا]] و Dexbot، ابرابزار 42127773 wikitext text/x-wiki {{Infobox sport overview | boxwidth = 250 | title = هاکی روی یخ در ارمنستان | image = | caption = | imagesize = 240px | image_alt = | union = [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] | country = ارمنستان | sport = هاکی روی یخ | noncountry = | teamlabel1 = | nationalteam = تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان | teamlabel2 = | repteam = | nickname = | first = | registered = | clubs = | national_list = [[لیگ هاکی ارمنستان]] | intl_list = | match = | league = }} '''هاکی روی یخ در ارمنستان''' ({{lang-en|Ice hockey in Armenia}}) توسط [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] اداره می‌شود. == تاریخچه == [[لیگ هاکی ارمنستان]] در سال ۲۰۰۰ تأسیس شد. تیم‌های ملی [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] و [[Armenia men's national junior ice hockey team|جوانان]] ارمنستان در [[جام جهانی هاکی روی یخ]] شرکت کرده‌اند. این کشور از ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۹ عضو [[فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ]] بوده است.<ref>{{cite web|author= |url=http://armenianweekly.com/2011/02/18/armenian-hockey-something-has-to-be-said/ |title=Armenian Hockey: Something Has to Be Said |publisher=The Armenian Weekly |date= |accessdate=2016-11-01}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[ورزش در ارمنستان]] * [[مدرسه ورزشی اسکیت نمایشی و هاکی ایروان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ice_hockey_in_Armenia&oldid=1159509177|عنوان = Ice hockey in Armenia|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} *[http://www.iihf.com/iihf-home/countries/armenia.html Country profile] on IIHF.com {{ورزش ارمنستان-خرد}} [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان| ]] [[en:Ice hockey in Armenia]] htu95vt72m47w0k7tf7lxgjhrrzax2m 42127774 42127773 2025-06-18T23:59:24Z Luckie Luke 573979 انتقال [[وپ:به فاویکی|خودکار]] میان‌ویکی به ویکی‌داده 42127774 wikitext text/x-wiki {{Infobox sport overview | boxwidth = 250 | title = هاکی روی یخ در ارمنستان | image = | caption = | imagesize = 240px | image_alt = | union = [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] | country = ارمنستان | sport = هاکی روی یخ | noncountry = | teamlabel1 = | nationalteam = تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان | teamlabel2 = | repteam = | nickname = | first = | registered = | clubs = | national_list = [[لیگ هاکی ارمنستان]] | intl_list = | match = | league = }} '''هاکی روی یخ در ارمنستان''' ({{lang-en|Ice hockey in Armenia}}) توسط [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] اداره می‌شود. == تاریخچه == [[لیگ هاکی ارمنستان]] در سال ۲۰۰۰ تأسیس شد. تیم‌های ملی [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] و [[Armenia men's national junior ice hockey team|جوانان]] ارمنستان در [[جام جهانی هاکی روی یخ]] شرکت کرده‌اند. این کشور از ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۹ عضو [[فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ]] بوده است.<ref>{{cite web|author= |url=http://armenianweekly.com/2011/02/18/armenian-hockey-something-has-to-be-said/ |title=Armenian Hockey: Something Has to Be Said |publisher=The Armenian Weekly |date= |accessdate=2016-11-01}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[ورزش در ارمنستان]] * [[مدرسه ورزشی اسکیت نمایشی و هاکی ایروان]] == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ice_hockey_in_Armenia&oldid=1159509177|عنوان = Ice hockey in Armenia|زبان =انگلیسی|بازیابی =۱۸ ژوئن ۲۰۲۵}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} *[http://www.iihf.com/iihf-home/countries/armenia.html Country profile] on IIHF.com {{ورزش ارمنستان-خرد}} [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان| ]] c4g7mcx6zypkboxo5xzzczbwknogh1c 42127777 42127774 2025-06-19T00:01:46Z Luckie Luke 573979 42127777 wikitext text/x-wiki {{Infobox sport overview | boxwidth = 250 | title = هاکی روی یخ در ارمنستان | image = | caption = | imagesize = 240px | image_alt = | union = [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] | country = ارمنستان | sport = هاکی روی یخ | noncountry = | teamlabel1 = | nationalteam = تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان | teamlabel2 = | repteam = | nickname = | first = | registered = | clubs = | national_list = [[لیگ هاکی ارمنستان]] | intl_list = | match = | league = }} '''هاکی روی یخ در ارمنستان''' ({{lang-en|Ice hockey in Armenia}}) توسط [[فدراسیون هاکی روی یخ ارمنستان]] اداره می‌شود. == تاریخچه == [[لیگ هاکی ارمنستان]] در سال ۲۰۰۰ تأسیس شد. تیم‌های ملی [[تیم ملی هاکی روی یخ مردان ارمنستان]] و [[Armenia men's national junior ice hockey team|جوانان]] ارمنستان در [[جام جهانی هاکی روی یخ]] شرکت کرده‌اند. این کشور از ۲۲ سپتامبر ۱۹۹۹ عضو [[فدراسیون بین‌المللی هاکی روی یخ]] بوده است.<ref>{{cite web|author= |url=http://armenianweekly.com/2011/02/18/armenian-hockey-something-has-to-be-said/ |title=Armenian Hockey: Something Has to Be Said |publisher=The Armenian Weekly |date= |accessdate=2016-11-01}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[ورزش در ارمنستان]] * [[مدرسه ورزشی اسکیت نمایشی و هاکی ایروان]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} {{چپ‌چین}} * https://nationalteamsoficehockey.com/armenia/#google_vignette * https://www.eliteprospects.com/nation/armenia * https://www.iihf.com/en/events/2025/wmiv/teams/roster/61507/armenia {{پایان چپ‌چین}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} *[http://www.iihf.com/iihf-home/countries/armenia.html Country profile] on IIHF.com {{ورزش ارمنستان-خرد}} [[رده:هاکی روی یخ در ارمنستان| ]] m8jnq6i806tfrih1rjgqz6f299zrkk3 0 6739940 42127776 2025-06-19T00:01:10Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[تانی تاته‌کی]] 42127776 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[تانی تاته‌کی]] 9e7i8b2g55fwbb9c4hwlgrbbru0pclj 14 6739941 42127780 2025-06-19T00:02:17Z WaspBot 1262974 ایجاد خودکار رده 42127780 wikitext text/x-wiki {{سرساز رده درخواست‌های مقاله‌ها برای ایجاد}} 97kvdmyk0tgw3ybasc7rjpvjglucdnl 14 6739942 42127781 2025-06-19T00:02:27Z WaspBot 1262974 ایجاد خودکار رده 42127781 wikitext text/x-wiki {{سرآیند حذف زمان‌دار}} ocepicjh0gf1z71do244lvf8evg4et8 0 6739943 42127787 2025-06-19T00:11:30Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[تاکاموری سایگو]] را به [[سایگو تاکاموری]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42127787 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[سایگو تاکاموری]] {{R from move}} 1etae7cho4idmhfbvipyty0h05vc3si 1 6739944 42127789 2025-06-19T00:11:31Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بحث:تاکاموری سایگو]] را به [[بحث:سایگو تاکاموری]] که تغییرمسیر بود منتقل کرد 42127789 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:سایگو تاکاموری]] {{R from move}} jr44clzuo0qmznwlqz7y6hcxzqd5e2a 14 6739945 42127790 2025-06-19T00:17:11Z Roozitaa 146107 صفحه‌ای تازه حاوی «[[رده:ولایت ساتسوما]]» ایجاد کرد 42127790 wikitext text/x-wiki [[رده:ولایت ساتسوما]] k0y1znuit36etzhwjcuoppoqxmz3lk4 0 6739946 42127801 2025-06-19T00:32:14Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[بازگشت قدرت دولتی به امپراتور]] را به [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] منتقل کرد 42127801 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بازگشت قدرت سیاسی به امپراتور]] {{R from move}} a3pob9kpm8u8pzuoarsvzt09h531vha 0 6739947 42127807 2025-06-19T00:41:55Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[قلمرو فوکویی]] 42127807 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[قلمرو فوکویی]] 1g1ynke8smufju7fybe2zunoz2vlwvz 0 6739948 42127809 2025-06-19T00:44:29Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[قلمرو هیروشیما]] 42127809 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[قلمرو هیروشیما]] 1bimbua883smqiuwanb2j47iatkesxj 0 6739949 42127810 2025-06-19T00:45:01Z Roozitaa 146107 تغییرمسیر به [[قلمرو هیروشیما]] 42127810 wikitext text/x-wiki #تغییرمسیر [[قلمرو هیروشیما]] 1bimbua883smqiuwanb2j47iatkesxj 0 6739950 42127824 2025-06-19T01:43:28Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127824 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گئورگ گئورگیان | image= | order =نماینده دوره اول{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = "Republic" Faction | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۵ | term_end =۱۹۹۹ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۶۰|۳|۱۱|mf=y}} | birth_place =<!-- [[]]، --> [[شهرستان تالین]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[پیش‌نویس:جنبش ملی پان‌ارمنی|جنبش ملی پان‌ارمنی]] | alma_mater = }} '''گئورگ ولودیای گئورگیان''' ({{Lang-hy|Գեւորգ Վոլոդյաի Գեւորգյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۶۰|۳|۱۱|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۵ تا تاریخ ۱۹۹۹ سمت نمایندگی دوره اول [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۱ مارس ۱۹۶۰ در روستای [[زارینجا]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه ملی علوم کشاورزی ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{پاک‌کن}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =|عنوان =|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|396|}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref= }} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره اول مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گئورگیان، گئورگ}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی علوم کشاورزی ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران جنبش ملی پان-ارمنیان]] [[رده:نمایندگان دوره اول مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:اهالی استان آراگاتسوتن]] 1s8xo1nvd5ousv6dimrclq3tb9eg2xe 3 6739951 42127834 2025-06-19T01:48:38Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 1 بحث از [[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس]] 42127834 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == خرابکاری == کاربر سپهراد آمیتیس لطفا دست از خرابکاری و تغییر مطالب بردارید ممنون [[کاربر:Pahleh|Pahleh]] ([[بحث کاربر:Pahleh|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۹:۵۹ (UTC) :@[[کاربر:Pahleh|Pahleh]] :درود بر شما :دوست عزیز مطلبی که به صفحه افزوده بودید، درجای مناسبی نوشته نشده بود که مصداق خرابکاری در صفحه است؛ همچنین این متن بدون منبع معتبر است و هر کاربری نیز می‌تواند آن را پاک کند. :لطفا در ویرایش‌های بعدی خود نهایت دقت را داشته باشید تا مطلب هایی که می افزائید، دچار تغییر یا حذف کلی نشوند. :با سپاس فراوان [[کاربر:سپهراد آمیتیس|<b style="color:blue;">سپهراد</b> <b style="color:Red;">آمیتیس 🍀</b>]]^{[[بحث کاربر:سپهراد آمیتیس|<i style="color:Orange">'''گپ‌و‌گفت'''</i>]]} ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۷ (UTC) ::سپاس و تشکر از شما [[کاربر:Pahleh|Pahleh]] ([[بحث کاربر:Pahleh|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۲۰:۵۹ (UTC) eavwr5c1k22n04y4ruafd0kdyvai1id 4 6739952 42127849 2025-06-19T01:52:38Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 3 بحث از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه مقاله‌ها برای ایجاد/میز کمک]] 42127849 wikitext text/x-wiki {{ناوبری خودکار بایگانی}} == عدم تایید صفحه == == اثبات عناوین و موضوعات مطرح شده == درود بر شما و سپاس از پاسخ‌گویی‌تان. بخش بزرگی از این مقاله به عناوین قهرمانی و احکام مدیریتی اختصاص دارد. برای اثبات این مطالب، احکام متعدد قهرمانی کشور و احکام انتصابات کوروش قربانی در دسترس است. لطفاً راهنمایی بفرمایید که چگونه می‌توانم این اسناد را بارگذاری کنم یا به شما برسانم تا صحت آن‌ها بررسی شده و به‌عنوان منابع معتبر در مقاله استفاده شوند. با توجه به موقعیت من و کوروش قربانی، ما توانایی ثبت مقالات تخصصی متعددی در شاخه ی موتورسواری آفرود داریم که می‌تواند به ارتقا کیفیت فنی و فرهنگی این رشته ورزشی کمک کند، چیزی که در حال حاضر منابع بسیار کمی به زبان فارسی از آن موجود است. اما از آنجایی که حتی یک مقاله نیز نتوانسته‌ام نهایی کنم، فعلاً دست نگه داشته‌ام تا این مسیر را یاد بگیرم و سپس بتوانم برای موضوعات و افراد دیگر به‌صورت مستقل عمل کنم. در طول این دو سال، علاقه‌مند به پیگیری بوده‌ام اما فکر می‌کردم روند کار طولانی است و از سر احترام به تیم داوطلب، صبر کردم. در حال حاضر، قسمت‌هایی از مقاله که حس کردم انتقادی هستند را حذف کرده‌ام. نمی‌دانم آیا شما اخیراً مقاله را مشاهده کرده‌اید و همچنان همان نظر قبلی را دارید یا خیر. حتی برای من مهم نیست مقاله به نام چه کسی منتشر شود؛ اگر زمان شما اجازه می‌دهد، خوشحال می‌شوم مقاله را بازبینی کرده و اضافات آن را حذف کنید تا به حالتی مناسب برای انتشار برسد. در آینده می‌توانم با استفاده از مدارکی که در دست دارم، محتواهای جدیدی به صفحه اضافه کنم. برای اطلاعات بیشتر از تیم ما و هدف ما که آموزش و اطلاع رسانی هست تمایل دارم وب سایتمون رو باهاتون به اشتراک بذارم: www.kooroshacademy.com که ک پلتفرم آموزشی است و به علاقمندان به یادگیری موضوعات مختلف ارائه محتوای آموزشی و آموزش‌های تخصصی در انواع زمینه‌ها می‌پردازد. ممنون از راهنمایی همیشگی شما. با احترام، == درخواست حذف مقاله جنجال‌ها پیرامون نام خلیج فارس در سده ۲۱ == جنجال‌ها پیرامون نام خلیج فارس در سده ۲۱ مقاله ایست که بخاطر طولانی بودن زمان بازبینی و کهنه شدن خبری که براساس آن این مقاله را تنظیم کردم دیگر انتشار آن موضوعیت ندارد و تقاضای حذف آن را دارم. بنظر شرایطی که ایجاد شده راه را برای تنظیم مقاله های روز برای کاربرانی که در رده های پایین هستند کلا بسته شده است . نظری بر سیاست موجود ندارم چون قطعا تاثیری بر روندی که وجود دارد نخواهد داشت پس با احترام صرفا تقاضای حذف مقاله خود را دارم و از بازبینی آن منصرف شده ام. باسپاس [[کاربر:MQebleh|MQebleh]] ([[بحث کاربر:MQebleh|بحث]]) ۱۹ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۱:۱۲ (UTC) 2kti91vt08iox6adh0j4lw0o16ukjrk 3 6739953 42127851 2025-06-19T01:53:22Z Dexbot 279395 ربات: بایگانی‌کردن 10 بحث از [[بحث کاربر:Ard1401]] 42127851 wikitext text/x-wiki {{بایگانی}} == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از مشارکت شما سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|target={{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|text=برای آشنایی با محیط ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|text=برای آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target=//fa.wikipedia.org/w/index.php?title=وپ:صفحه_تمرین&action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js|text=برای آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|target={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|text=برای آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا کلیک کنید!|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Dayhimak|<font size="3" face="IranNastaliq">'''دیهیم'''</font>]] ‏۲۷ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۵:۲۲ (UTC) == دربارهٔ منابع معتبر == سلام. این پیام حاوی اطلاعاتی پیرامون ''منابع معتبر'' است. برای کسب اطلاع از شیوهٔ ارجاع و استفاده از یادکردها در مقاله‌های ویکی‌پدیا، [[راهنما:پانویس‌ها]]، [[ویکی‌پدیا:یادکرد درخط]] و [[:en:Help:Referencing for beginners|راهنمای ارجاع‌دهی برای تازه‌کاران]] (به انگلیسی) را ببینید. ===منابع معتبر چه هستند؟ === منابع معتبر آن‌هایی هستند که اطلاعاتی حقیقی و بی‌طرف ارائه می‌دهند که در زمان نوشتن مقاله‌تان می‌توانید به آن‌ها اتکا کنید. [[وپ:معتبر|منابع خبری یا آکادمیک شناخته‌شده و منتشرشده به‌صورت حرفه‌ای]]، [[وپ:مس|مستقل]] و [[وپ:ثانویه|ثانویه]]، منابعی معتبر قلمداد می‌شوند. بسیاری از روزنامه‌ها، مجله‌ها و سازمان‌های خبری دیگر، [[وب‌نوشت|وب‌نوشت‌هایی]] را میزبانی می‌کنند که در صورت حرفه‌ای‌بودن نویسنده، ممکن است قابل قبول باشند. اما در استفاده از آن‌ها احتیاط کنید؛ چرا که این وبلاگ‌ها ممکن است از فرایند حقیقت‌سنجی عادی آن خبرگزاری عبور نکرده باشند. نمونه‌ها: * [[بی‌بی‌سی]] * ''[[ژورنال پزشکی نیوانگلند]]'' * [[بیلبورد (مجله)|بیلبورد]] اگر پرسشی دارید یا این که می‌خواهید در خصوص اعتبار یک منبع مشخص با کاربران دیگر گفتگو کنید، باید به [[ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات منابع معتبر|تابلوی اعلانات منابع معتبر]] رجوع کنید. === منابع نامعتبر چه هستند؟ === منابع نامعتبر آن‌هایی هستند که اطلاعاتی جانبدارانه یا سؤال‌برانگیز ارائه می‌دهند. به‌طور کلی باید از به‌کاربردن این‌گونه منابع در مقاله‌تان ''بپرهیزید''. منابعی که اعتبار کمی در زمینهٔ حقیقت‌سنجی دارند، فاقد نظارت معنادار سردبیری هستند یا دارای [[تعارض منافع]] آشکار هستند، منابعی نامعتبر قلمداد می‌شوند. علاوه بر این، منابعی که [[وپ:خودچاپ‌کرده|خودچاپ‌کرده]] باشند یا توسط عموم قابل ویرایش باشند نیز معتبر نیستند. به‌همین دلیل است که [[:en:WP:WINARS|ویکی‌پدیا منبعی معتبر نیست]] و ''هرگز'' نباید به یک مقالهٔ ویکی‌پدیا ارجاع دهید. نمونه‌ها: * [[فیس‌بوک]] * [[یوتیوب]] * [[بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها|آی‌ام‌دی‌بی]] === چرا لازم است که منابعی معتبر ارائه دهیم؟ === * [[وپ:اثبات|تمام محتوای موجود در ویکی‌پدیا باید اثبات‌پذیر باشند]]. [[وپ:اثباتش کنید|هر محتوایی که فاقد منبعی معتبر برای پشتیبانی از مطالب باشد، ممکن است حذف شود]] و بدون [[وپ:درمتن|انتساب در متن]] به یک [[وپ:معتبر|منبع معتبر]]، بازگردانده نخواهد شد. * ارجاع به منابع نامعتبر مانند صفحه‌های طرفداران یا [[وپ:خودنوشته|صفحه‌های خودچاپ‌کرده]] که ممکن است دارای محتوای جانبدارانه باشند، با [[وپ:دبط|سیاست دیدگاه بی‌طرف ما]] در تناقض است. * محتوای بدون منبع یا با منبع ضعیف ممکن است به سابقه و اعتبار [[وپ:زنز|افراد زنده]] یا گروه‌های موجود صدمه بزند. * ویکی‌پدیا [[وپ:تدا|تحقیق دست اول]] را منتشر نمی‌کند. محتوای مناسب برای این دانشنامه بر پایهٔ اطلاعات از پیش منتشرشده تعین می‌شوند، نه بر اساس تجربیات یا اعتقادات ویرایشگران آن. حتی اگر مطمئن هستید که یک مطلب واقعیت دارد، پیش از آن که بتوانید آن را به ویکی‌پدیا اضافه کنید، باید آن را اثبات کنید. === چگونه می‌توانم منابع معتبر را بیابم؟ === <!-- Credits to Ian.thomson --> [[آر تی اف ام|گوگل دوست شماست]]. به‌جای ارجاع به صفحهٔ نتایج جستجو، به نشانی یک نتیجهٔ مشخص از میان نتایج جستجو ارجاع دهید. [[گوگل بوکز]]، [[گوگل اسکالر]] و [[گوگل نیوز]] بسیار کاربردی هستند. فقط لازم است مطمئن شوید که ناشر مطالب مورد نظر قابل اطمینان است. ما همواره در تلاشیم که از تهیهٔ فهرستی از منابعی که همیشه خوب هستند، بپرهیزیم؛ چرا که این موضوع به‌طور گسترده‌ای بستگی به موقعیت دارد. با این حال، [[وپ:پایا|اجتماع ویکی‌پدیا به‌طور واضحی اتفاق نظر دارند که بعضی منابع منتخب معمولاً خوب هستند و برخی دیگر نیز در اکثر مواقع غیر قابل قبول هستند]]. امیدوارم که شما اکنون به درکی فراگیر و عمیق‌تر از منابع معتبر رسیده باشید. در صورتی که هرگونه پرسشی داشتید، لطفاً در [[وپ:قخ|قهوه‌خانه]]، [[وپ:در|میز راهنما]] یا [[بحث کاربر:Jeeputer|صفحهٔ بحث من]] بپرسید. از ویرایش‌کردن لذت ببرید! با احترام فراوان، <span style="color:#848482"><small>&#123;{کاربر&#124;</small><span>[[کاربر:Jeeputer|<span style="color:#1974D2">جـیپیوتر</span>]]</span><small>}&#125;</small></span> ^{[[بحث کاربر:Jeeputer|<span style="color:#E3A857;font-weight:bold">بحث</span>]]} ‏۲۸ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC) == مه ۲۰۲۴ == [[Image:Ambox warning pn.svg|28px|alt=|link=]] درود؛ Ard1401 گرامی، [[ویکی‌پدیا:خوش آمدید|به ویکی‌پدیا خوش آمدید]]. بابت [[Special:Contributions/Ard1401|مشارکت‌هایتان در اینجا]] از شما سپاسگزارم. الگوی ویرایشی شما نشان از آن دارد که ممکن است در حال استفاده از چند حساب کاربری باشید یا اینکه در حال هماهنگ‌سازی ویرایش‌هایتان با چند کاربر دیگر در خارج از ویکی‌پدیا هستید. . به طور معمول این کار مطابق [[ویکی‌پدیا:حساب زاپاس|سیاست حساب زاپاس]] ویکی‌پدیا ممنوع است و کاربرانی که از چند حساب کاربری استفاده کنند ممکن است [[ویکی‌پدیا:قطع دسترسی|قطع دسترسی]] شوند. اگر شما در حال استفاده از چند حساب زاپاس هستید یا اینکه این کار را با کمک شخص یا اشخاص دیگری انجام می‌دهید، لطفاً ارتباط خود با این حساب‌ها را علنی کنید. با سپاس از شما.<!-- الگو:هبک-فحن-زاپاس --> [[User:DejaVu|<span style="display:inline-block;transform:rotate(-10deg);-moz-transform:rotate(-10deg);-webkit-transform:rotate(-10deg);-o-transform:rotate(-10deg);">Déjà Vu</span>]] • [[User talk:DejaVu|<b>✉</b>]] ‏۲۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۶ (UTC) :سلام :پیام ملاحظه گردید [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۲۱ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۲ (UTC) == ژوئن ۲۰۲۴ == [[File:Information orange.svg|28px|alt=Information icon]] خواهشمندیم مطالب تبلیغاتی به ویکی‌پدیا میفزایید، آنچنان که در [[:بسیج]] انجام دادید. با وجود اینکه [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف|نوشتهٔ بی‌طرفانه]] در مورد عقاید، محصولات یا خدمات قابل پذیرش است، اما [[ویکی‌پدیا:منبر|ویکی‌پدیا منبر یا وسیله‌ای برای تبلیغات و طرفداری نیست]]. با سپاس.<!-- الگو:هبک-تبلیغ/۲ --> [[کاربر:Ali.eblis1|Ali.Allipour]] ([[بحث کاربر:Ali.eblis1|بحث]]) ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۸ (UTC) :مطالبی که در مقاله [[عملکرد حکومت ایران در مقابله با دنیاگیری کووید-۱۹]] وارد کردید، کفایت می‌کند. در مقاله بسیج دوباره‌نویسی نکنید. [[کاربر:Ali.eblis1|Ali.Allipour]] ([[بحث کاربر:Ali.eblis1|بحث]]) ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۱۱ (UTC) ::بفرمائید مطالبی که در صفحات رضاشاه و محمدرضا شاه موجود است جزو مصادیق تبلیغات نیست؟ ::اجازه بدهید همه نظرات در صفحات باشند و بازدیدکنندگان و مردم خودشان از بین نظرات تشخیص بدهند که کدام درست یا غلط است... [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۲۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۶ (UTC) :::یک ارگان نظامی چه ربطی به اشخاصی مانند رضاشاه دارد؟ اگر در آنجا نیز مطالب تبلیغاتی مانند آنچه شما در بسیج وارد کردید، نوشته شود و مصداق [[وپ:تبلیغات]] باشد، آنجا نیز باید حذف شود و اگر بنده ببینم، بدون لحظه‌ای درنگ، حذف می‌کنم و برایم فرقی نمی‌کند که مقاله نامش بسیج و سپاه پاسداران است یا ارتش شاهنشاهی ایران. [[کاربر:Ali.eblis1|Ali.Allipour]] ([[بحث کاربر:Ali.eblis1|بحث]]) ‏۲۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۹ (UTC) [[Image:OOjs_UI_icon_info_big_progressive.svg|25px|alt=Information icon]] سلام. من [[کاربر:Rulebased|Rulebased]] هستم. من متوجه شدم شما مطالبی را که مستقیماً به موضوع مقاله مرتبط بودند را از یکی از مقاله‌های ویکی‌پدیا حذف کرده‌اید. با این حال، ویکی‌پدیا را نمی‌توان [[وپ:نیست#ویکی‌پدیا سانسور شده نیست|سانسور کرد]]. لطفاً اطلاعاتی که مستقیماً به موضوع مقاله مرتبط هستند را سانسور و حذف نکنید. اگر مطالبی که حذف کرده‌اید مربوط به تصاویر بود، شما می‌توانید ویکی‌پدیا را طوری [[راهنما:گزینه ندیدن یک عکس|تنظیم و پیکربندی کنید]] تا تصاویری که تعرض آمیز به نظر می‌رسند، نشان داده نشوند. لطفاً نگاهی به [[راهنما:فهرست|صفحه خوشامدگویی]] داشته باشید تا با نحوه مشارکت کردن در ویکی‌پدیا بیشتر آشنا شوید. سپاس.<!-- الگو:هبک-سانسور/۱ --> [[کاربر:Rulebased|𝚁𝚞𝚕𝚎𝚋𝚊𝚜𝚎𝚍]] ([[بحث کاربر:Rulebased|بحث]]) ‏۲۸ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۲۵ (UTC) == منابع معتبر == درود. لطفاً به این چند نکته توجه کنید: # ویکی‌پدیا تحقیق یا تفکرات دست‌اول را انتشار نمی‌دهد ([[ویکی‌پدیا:تحقیق دست‌اول ممنوع]]). هرآنچه در ویکی‌پدیا می‌آید، باید توسط منابع معتبر قابل تأیید باشد. برای تمام نقلِ‌قول‌ها و هر محتوای به‌چالش‌کشیده‌شده یا مستعد به چالش کشیده‌شدن، لازم است که منبع در خود مقاله ذکر شود ([[ویکی‌پدیا:تأییدپذیری]] و [[ویکی‌پدیا:منابع معتبر]]). # مقالات نباید شامل هر گونه تحلیل جدید یا کنار هم گذاشتن مطالب چاپ‌شده به گونه‌ای باشند که در کنار هم، دیدگاه خاصی را پیش ببرند که هیچ‌کدام از آن منابع به‌تنهایی و ''به‌وضوح'' از آن دیدگاه حمایت نکنند ([[ویکی‌پدیا:ترکیب]]). # هر وبگاهی به‌عنوان منبع معتبر قابل استناد نیست. لطفاً برای اطلاعات بیشتر [[وپ:پیوند نه]] را مطالعه کنید. :اگر سؤال یا ابهامی داشتید، می‌توانید در [[وپ:درخواست راهنمایی]] بپرسید. [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ‏۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۴۶ (UTC) == هشدار خرابکاری == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #ac6600; background-color: #fef6e7; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Emojione1_26A0.svg|right|50px]] با درود! تغییراتی که در صفحه‌ها می‌دهید [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] محسوب می‌شود. خواهشمندیم دست نگه دارید. برای تمرین به [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحهٔ تمرین]] بروید. برای کسب اطلاعات بیش‌تر به [[راهنما:فهرست|صفحهٔ راهنما]] رجوع کنید. </div> [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ‏۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۴۰ (UTC) == ویرایش اخلالگرانه {{#اگر:|در صفحهٔ [[{{{صفحه}}}]]}} == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #b32424; background-color: #fee7e6; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|right|70px]] درود. ویرایش‌های اخیر شما {{#اگر:|در صفحهٔ [[{{{صفحه}}}]]}} مصداق [[ویکی‌پدیا:ویرایش اخلالگرانه|ویرایش اخلالگرانه]] است. لطفاً از ادامهٔ این روند خودداری کنید و با مشارکت‌هایتان به گسترش دانشنامه کمک کنید. چنانچه هشدارها را جدی نگیرید ممکن است دسترسی حساب کاربری شما مسدود شود. پیشنهاد من این است که با [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی است|ویکی‌پدیا چه چیزی است]] آشنا شوید. </div> [[User:Gharouni|<span style="color: #fff;background:#2a6b99;border:2px solid #999">Gharouni</span>]][[User talk:Gharouni|<sup style="color:#94ce18">Talk</sup>]] ‏۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۴۰ (UTC) :اینجانب اعلام می کنم که سعی را خواهم کرد از قوانین این پلتفرم تا جایی که می شود تبعیت کنم... [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۲۰ (UTC) == اکتبر ۲۰۲۴ == [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|30px|alt=Stop icon]] این '''آخرین هشدار''' به شما است. بار بعدی که [[ویکی‌پدیا:دیدگاه بی‌طرف|سیاست دیدگاه بی‌طرفانه]] را با اضافه کردن تفاسیر و دیدگاه‌های شخصی به مقالات نقض کنید، ممکن است بدون هیچ هشدار دیگری '''[[ویکی‌پدیا:قطع دسترسی|از ویرایش قطع دسترسی شوید]]'''. <!-- الگو:هبک-دبط/۴ --> [[کاربر:فلز|فلز]] ([[بحث کاربر:فلز|بحث]]) ‏۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۰۵ (UTC) :من سعی می کنم که از سیاست های ویکی پدیا تبعیت کنم. ممنون که متذکر می شوید. [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۰:۱۲ (UTC) [[File:Information.svg|25px|alt=Information icon]] لطفاً از انجام دادن ویرایش‌های غیرسازنده در ویکی‌پدیا خودداری کنید، همانند ویرایشی که در مقاله [[:کشتن یحیی سنوار]] انجام دادید. ویرایش‌های شما [[ویکی‌پدیا:خرابکاری|خرابکاری]] به نظر رسیده و هم‌اکنون [[راهنما:واگردانی|واگردانی]] یا حذف شده‌اند. اگر می‌خواهید تجربه کسب کنید، لطفاً از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین|صفحه تمرین]] استفاده کنید. [[وپ:مدیران|مدیران]] توانایی [[وپ:مسدود|مسدود کردن]] کاربرانی که مدام [[وپ:خرابکاری|خرابکاری]] می‌کنند را دارند. ''لطفا مقالات ویکی پدیا را به ویکی گفتاورد تبدیل نکنید''<!-- الگو:هبک-خرابکاری/۲ --> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۱۷ (UTC) == آخرین هشدار خرابکاری == <div style="color: #000; font-size: 1em; width: 90%; border: 1px solid #b32424; background-color: #fee7e6; text-align:center; direction:rtl; clear:both; margin: 1em; padding: 1em"> [[پرونده:Ambox octagon stop.svg|right|70px]] شما براساس سیاست‌های ویکی‌پدیا، '''کاربر خرابکار''' تشخیص داده شده‌اید. منش خود را نسبت به ویکی‌پدیا تغییر دهید. در غیر این صورت، دسترسی شما برای مدت محدود یا نامحدود، قطع خواهد شد. <span style="color:#d33">'''این آخرین هشدار است.'''</span> </div> [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۳ (UTC) :من خرابکاری نکرده ام. صرفا فقط واکنش ها را بازتاب دادم. اینکه جنابعالی تفسیر خرابکاری می کنید تقصیر بنده نیست. اما در کل اعلام می کنم که نسبت به قوانین ویکی پدیا آگاه هستم و سعی می کنم از آنها تبعیت کنم. توضیحات کامل در باره این موضوع را در صفحه بحث شما نوشته ام [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۲۷ (UTC) چون دارید از ویکی پدیا استفاده ابزاری می کنید و ویکی قانونی دارد که می گوید «ویکی‌پدیا منبر یا محل تبلیغات نیست» پنج بار نیز هشدار خرابکاری دریافت کنید با اولین ویرایش اخلالگرانه پس از این پیام روند قطع دسترسی کلید خواهد خورد [[User:Luckie Luke|<font color="red">Luckie Luke</font>]] ([[User talk:Luckie Luke|<font color="blue">Talk</font>]][[ویژه:Contributions/Luckie Luke|<font color="orange"> / ^C</font>]]) ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۳ (UTC) :شما دیدگاه هایی در رابطه با ارمنستان، ترکیه، عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا و... دارید که دقیقا همین دیدگاه ها را در مقالات منعکس کرده اید. آیا این کار مصداق استفاده ابزاری نیست؟ کاربرانی را می بینم که صراحتا دیدگاه هایشان را عنوان می کنند و آنها را در مقالات بازتاب می دهند. :مگر ویکی پدیا بر اساس اصل بی طرفی بنا نشده؟ پس چرا اکثر مقالات آن از یک ایدئولوژی و فکر تبعیت می کند؟ من دنبال پاسخ قانع کننده هستم. پس به خاطره مطرح کردن این موضوعات، من را محدود و توبیخ نکنید... [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۲۶ (UTC) == مارس ۲۰۲۵ == [[پرونده:Information.svg|25px|alt=نماد اطلاعات]] درود Ard1401! متوجه شدم که برای بازگرداندن نسخهٔ مورد ترجیح خود در یک مقاله دست به چندین خنثی‌سازی زده‌اید. انگیزهٔ شما برای خنثی کردن ویرایشی که با آن مخالف هستید قابل درک است، اما من خواستم مطمئن شوم که از وجود [[ویکی‌پدیا:جنگ ویرایشی|سیاست جنگ ویرایشی]]، که خنثی‌سازی‌های مکرر را، حتی در صورتی که موجه باشند، منع کرده است، مطلع هستید. از تمامی ویرایشگران انتظار می‌رود که در [[راهنما:صفحه بحث|صفحه‌های بحث]] مقاله‌ها پیرامون اختلاف نظرهای محتوایی گفتگو کنند و در تلاش برای دستیابی به [[ویکی‌پدیا:اجماع#اجماع از طریق بحث|اجماع]] باشند. اگر قادر به دستیابی به توافق نیستید، لطفاً از یکی از [[ویکی‌پدیا:حل اختلاف|گزینه‌های حل اختلاف]] کمک بگیرید و به‌دنبال دریافت نظر دیگر کاربران باشید. استفاده از این رویکرد به‌جای خنثی‌سازی می‌تواند به شما در پرهیز از درگیر شدن در جنگ ویرایشی کمک کند. با سپاس از شما.<!-- الگو:هبک-جونرم --> [[User: Delta-light|<font color="#00008B" size="4" face="Verdana">''' دلتا لایت ''' </font>]] ^{[[user talk:Delta-light|<font color="Black" size="3" face="Koodak">☆گـــفــــتـــگــو☆</font>]]} ۱۹ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۶ (UTC) :متشکرم از راهنماییتون... :همان‌طور که می‌دانید ویرایش‌های کاربر مذکور در صفحه حملات مارس ۲۰۲۵ اسرائیل به غزه، حذف مطالب منابع معتبر همچون گاردین و الجزیره بود. همچنین تغییر مطالب این منابع به صورت جانبدارانه بود. :این شکل ویرایش از این کاربر را در صفحه بحران دریای سرخ هم شاهد هستیم. برای مثال وال استریت ژورنال نوشته بود که حملات عربستان چندان تاثیری بر تضعیف انصار الله یمن نداشته است ولی ایشان در این جمله دست برده و تبدیل شده بود به : حملات عربستان تاثیری بسیاری در تضعیف انصار الله داشته است! :هدف بنده جلوگیری از خرابکاری این کاربر بود. بدین منظور از روش‌های قانونی ارائه‌شده در ویکی پدیا استفاده کردم. همچون درخواست محافظت از صفحه و مطرح کردن این موضوع در تابلوی اعلانات مدیران. [[کاربر:Ard1401|Ard1401]] ([[بحث کاربر:Ard1401#top|بحث]]) ۱۹ مارس ۲۰۲۵، ساعت ۰۹:۳۲ (UTC) e0j4ujhqq33l4qwc50qrxpsvgu3cmwb 3 6739954 42127861 2025-06-19T02:02:07Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127861 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/M.djawadi|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۰۲ (UTC) os6ba4nojjwy3g0nk4h79dpwt1n7gmu 0 6739955 42127862 2025-06-19T02:03:15Z Luckie Luke 573979 ابرابزار، اصلاح ارقام 42127862 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گاگیک گوستانیان | image= | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= اقتصاددان | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = }} '''گاگیک بگلاری کوستاندیان''' ({{Lang-hy|Գագիկ Բեգլարի Կոստանդյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}}) یک اقتصاددان و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۵ آوریل ۱۹۵۴ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] * [[فهرست اقتصاددانان ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Գագիկ_Կոստանդյան |عنوان =Գագիկ Կոստանդյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{اقتصاددان ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گوستانیان، گاگیک}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۴ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران حزب]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:اقتصاددانان اهل ارمنستان]] gkqcy3gcqzcperdc6ps38mkdsuh9jao 42127863 42127862 2025-06-19T02:03:39Z Luckie Luke 573979 − [[رده:سیاستمداران حزب]] ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127863 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گاگیک گوستانیان | image= | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= اقتصاددان | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = }} '''گاگیک بگلاری کوستاندیان''' ({{Lang-hy|Գագիկ Բեգլարի Կոստանդյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}}) یک اقتصاددان و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۵ آوریل ۱۹۵۴ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] * [[فهرست اقتصاددانان ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Գագիկ_Կոստանդյան |عنوان =Գագիկ Կոստանդյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{اقتصاددان ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گوستانیان، گاگیک}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۴ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:اقتصاددانان اهل ارمنستان]] mzqssgp5pnlfrqppaci44x20qyf01wr 42127868 42127863 2025-06-19T02:21:42Z Luckie Luke 573979 42127868 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گاگیک کوستاندیان | image= | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= اقتصاددان | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = }} '''گاگیک بگلاری کوستاندیان''' ({{Lang-hy|Գագիկ Բեգլարի Կոստանդյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۴|۴|۱۵|mf=y}}) یک اقتصاددان و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۵ آوریل ۱۹۵۴ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] * [[فهرست اقتصاددانان ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Գագիկ_Կոստանդյան |عنوان =Գագիկ Կոստանդյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{اقتصاددان ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کوستاندیان، گاگیک}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۴ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:اقتصاددانان اهل ارمنستان]] jakm9mvrewygdya3lzfkjx3hak6endi 0 6739956 42127866 2025-06-19T02:19:40Z Luckie Luke 573979 ابرابزار، اصلاح ارقام 42127866 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گئورگ گئورگیان | image= | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۵|۱|۲|mf=y}} | birth_place = [[تفلیس]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = [[دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]]{{-}}[[کنسرواتوار دولتی کومیتاس ایروان]] }} '''هنریک پطروسی گریگوریانتس''' ({{Lang-hy|Հենրիկ Պետրոսի Գրիգորյանց}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۴۵|۱|۲|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۲ ژانویهٔ ۱۹۴۵ در [[تفلیس]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Հենրիկ_Գրիգորյանց|عنوان =Հենրիկ Գրիգորյանց|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گئورگیان، گئورگ}} [[رده:استادان کنسرواتوار دولتی کومیتاس ایروان]] [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تفلیس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی زبان‌شناسی ایروان]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۴۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] l97i9e5eo4cjzdj8jo6hhvdgxavruu9 42127867 42127866 2025-06-19T02:21:15Z Luckie Luke 573979 42127867 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گئورگ گئورگیان | image= | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۴۵|۱|۲|mf=y}} | birth_place = [[تفلیس]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = [[دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]]{{-}}[[کنسرواتوار دولتی کومیتاس ایروان]] }} '''هنریک پطروسی گریگوریانتس''' ({{Lang-hy|Հենրիկ Պետրոսի Գրիգորյանց}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۴۵|۱|۲|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۲ ژانویهٔ ۱۹۴۵ در [[تفلیس]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Հենրիկ_Գրիգորյանց|عنوان =Հենրիկ Գրիգորյանց|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am||}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گریگوریانتس، هنریک}} [[رده:استادان کنسرواتوار دولتی کومیتاس ایروان]] [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:اهالی تفلیس]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی زبان‌شناسی ایروان]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی زبان‌ها و علوم اجتماعی بروسوف ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۴۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] t6m4eraerrul4ka5xeky3wcfebo41n6 0 6739957 42127874 2025-06-19T02:35:51Z Roozitaa 146107 Roozitaa صفحهٔ [[دستور تهیه هیزم و آب]] را به [[دستور تأمین هیزم و آب]] منتقل کرد 42127874 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[دستور تأمین هیزم و آب]] {{R from move}} guo9o5m78rvwbkqryuvg37rx6iriswx 3 6739958 42127890 2025-06-19T03:24:07Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127890 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Ali Marashi74|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۲۴ (UTC) 91rwkotc9bzqlnua5iw7rm0gw06fk4l 3 6739959 42127892 2025-06-19T03:26:21Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127892 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Mustafaahmadi123|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Azadiazadi|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.2em .22em #7af; font-size: 12.1pt;">'''Azad'''</span>]] [[بحث کاربر:azadiazadi|<span title="Talk" style="cursor: crosshair;"><span style="font-size: 120%;">^Talk</span></span>]] ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۲۶ (UTC) c8mufmwjx4401sukfa77i7wvzlicc3l 118 6739960 42127897 2025-06-19T03:33:37Z Mustafaahmadi123 1405445 صفحه‌ای تازه حاوی « == حاجی عبدالشکور باشی‌زاده == '''حاجی عبدالشکور باشی‌زاده استالفی''' (زاده ۱۳۱۹ خورشیدی در قریه دهنگری، ولسوالی استالف – درگذشته ۱۲ دلو ۱۳۹۹) یکی از بزرگان محلی، نیکوکاران و فعالان اجتماعی ولایت کابل بود. وی فرزند سید احمد خان نجار باشی، در خا...» ایجاد کرد 42127897 wikitext text/x-wiki == حاجی عبدالشکور باشی‌زاده == '''حاجی عبدالشکور باشی‌زاده استالفی''' (زاده ۱۳۱۹ خورشیدی در قریه دهنگری، ولسوالی استالف – درگذشته ۱۲ دلو ۱۳۹۹) یکی از بزرگان محلی، نیکوکاران و فعالان اجتماعی ولایت کابل بود. وی فرزند سید احمد خان نجار باشی، در خانواده‌ای متدین دیده به جهان گشود و عمر خویش را وقف خدمت به مردم استالف نمود. === زندگی و فعالیت‌ها === او تعلیمات ابتدایی را در لیسه استالف به پایان رساند و سپس حرفهٔ نجاری را از پدرش فرا گرفت. پس از آن به تجارت چوب پرداخت و در ساخت تجهیزات آموزشی و اداری در پروژه‌های محلی شرکت داشت. او از بزرگان قوم بود و خدمات مهمی در سطح ولسوالی انجام داد، از جمله: * حلقوی ساختن سرک استالف از دهنگری تا صفاباغ (۱۳۵۴ خورشیدی) * اعمار مجدد مسجد دهنگری * انتقال آب آشامیدنی به چند قریه * احداث مدرسه سیف‌المدارس نعمانیه * نل‌کشی عمومی پس از حکومت طالبان * اعمار مسجد حضرت محمد مصطفی (ص) وی همچنین در حل اختلافات میان مجاهدین و دولت نقش فعالی ایفا کرد. === وفات === حاجی عبدالشکور به‌تاریخ ۱۲ دلو ۱۳۹۹ خورشیدی به‌دلیل بیماری درگذشت. از او فرزندانی بر جای مانده که راه پدر را در خدمت به مردم ادامه می‌دهند. == منابع == * [https://www.facebook.com/istalif88/posts/10159127816967667 پست فیسبوک صفحهٔ رسمی استالف باستان] == یادبود == یاد و خاطره او نزد مردم استالف باستان همیشه زنده خواهد ماند. 7rpahnnck16pk3a2dbe77mzq9yt5noy 6 6739961 42127900 2025-06-19T03:52:28Z Luckie Luke 573979 {{دلیل استفاده اثر غیر آزاد |توضیحات = وارازدات زادیکیان |منبع = http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=173&lang=arm |مقاله = وارازدات زادیکیان |بخش یا قسمت = |کیفیت پایین‌تر = |دلیل = |جایگزین = |اطلاعات بیشتر = }} == اجازه‌نامه == {{تصویر غیر آزاد فرد}} 42127900 wikitext text/x-wiki == شرح == {{دلیل استفاده اثر غیر آزاد |توضیحات = وارازدات زادیکیان |منبع = http://www.parliament.am/deputies.php?sel=details&ID=173&lang=arm |مقاله = وارازدات زادیکیان |بخش یا قسمت = |کیفیت پایین‌تر = |دلیل = |جایگزین = |اطلاعات بیشتر = }} == اجازه‌نامه == {{تصویر غیر آزاد فرد}} mw629uu2jwf7fbiwzyzqgsflvfdt29k 0 6739962 42127902 2025-06-19T03:58:24Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127902 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=وارازدات زادیکیان | image=Varazdat_Zadikyan.jpg | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} | birth_place =[[شهرداری آخالکالاکی]]، [[سامتسخه-جاواختی]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان]] | death_date= {{تاریخ مرگ و سن|۲۰۱۸|۱۰|۱۷|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} | death_place = <!-- [[]]، [[]] --> | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] | alma_mater = [[دانشگاه هایبوساک ایروان]] }} '''وارازدات میاسنیکی زادیکیان''' ({{Lang-hy|Վարազդատ Մյասնիկի Զատիկյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} - درگذشته {{تاریخ مرگ|۲۰۱۸|۱۰|۱۷|mf=y}}) یک [[اقتصاددان]] و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] بود که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در در [[شهرداری آخالکالاکی]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه هایبوساک ایروان]] (۲۰۰۰) فارغ‌التحصیل شد. [[واهان زادیکیان]] برادر بزرگتر وی بود. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. -->وی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۸ ‏در سن ۵۹ سالگی درگذشت.<ref>{{cite web |url=https://lurer.com/?p=301791&l=am |title=Մահացել է ԱԺ նախկին պատգամավոր Վարազդատ Զատիկյանը |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website=lurer.com |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Վարազդատ_Զատիկյան|عنوان =Վարազդատ Զատիկյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|173|Վարազդատ Զատիկյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:زادیکیان، وارازدات}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه]] [[رده:زادگان (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] sk76nhb5oaornjloxl00lnnp6mlq08y 42127904 42127902 2025-06-19T04:01:12Z Luckie Luke 573979 + 2 رده، ± 2 رده ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42127904 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=وارازدات زادیکیان | image=Varazdat_Zadikyan.jpg | order =نماینده دوره دوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۱۹۹۹ | term_end =۲۰۰۳ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} | birth_place =[[شهرداری آخالکالاکی]]، [[سامتسخه-جاواختی]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان]] | death_date= {{تاریخ مرگ و سن|۲۰۱۸|۱۰|۱۷|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} | death_place = <!-- [[]]، [[]] --> | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] | alma_mater = [[دانشگاه هایبوساک ایروان]] }} '''وارازدات میاسنیکی زادیکیان''' ({{Lang-hy|Վարազդատ Մյասնիկի Զատիկյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۹|۴|۱۰|mf=y}} - درگذشته {{تاریخ مرگ|۲۰۱۸|۱۰|۱۷|mf=y}}) یک [[اقتصاددان]] و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] بود که از تاریخ ۱۹۹۹ تا تاریخ ۲۰۰۳ سمت نمایندگی دوره دوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در در [[شهرداری آخالکالاکی]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه هایبوساک ایروان]] (۲۰۰۰) فارغ‌التحصیل شد. [[واهان زادیکیان]] برادر بزرگتر وی بود. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. -->وی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۸ ‏در سن ۵۹ سالگی درگذشت.<ref>{{cite web |url=https://lurer.com/?p=301791&l=am |title=Մահացել է ԱԺ նախկին պատգամավոր Վարազդատ Զատիկյանը |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website=lurer.com |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}}</ref> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Վարազդատ_Զատիկյան|عنوان =Վարազդատ Զատիկյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|173|Վարազդատ Զատիկյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{اقتصاددان ارمنی-خرد}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:زادیکیان، وارازدات}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه هایبوساک ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۹ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره دوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:درگذشتگان ۲۰۱۸ (میلادی)]] [[رده:اقتصاددانان اهل ارمنستان]] 1muisj3srgz472fbvws6s0kw05pllq4 14 6739963 42127905 2025-06-19T04:01:20Z Luckie Luke 573979 ایجاد صفحه خالی 42127905 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 42127906 42127905 2025-06-19T04:02:02Z Luckie Luke 573979 42127906 wikitext text/x-wiki {{اصلی|دانشگاه هایبوساک ایروان}} [[رده:دانش‌آموختگان بر پایه دانشگاه یا کالج در ارمنستان]] gbc0vou8desakytvouuvzreuk3itt3b 0 6739964 42127908 2025-06-19T04:12:35Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127908 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name= ساموئل ساهاکیان | image= | order =نماینده دوره سوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۳ | term_end =۲۰۰۷ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۶۰|۵|۲۳|mf=y}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = }} '''ساموئل سریوژایی ساهاکیان''' ({{Lang-hy|Սամվել Սերյոժայի Սահակյան}}؛ Tutun Samo زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۶۰|۵|۲۳|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۲۰۰۳ تا تاریخ ۲۰۰۷ سمت نمایندگی دوره سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۲۳ مهٔ ۱۹۶۰ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی اقتصاد ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://ru.wikipedia.org/wiki/Саакян,_Самвел_Сергеевич|عنوان =Саакян, Самвел Сергеевич|زبان =روسی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|32|Սամվել Սահակյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:گئورگیان، گئورگ}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی اقتصاد ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۶۰ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران اهل ایروان]] [[رده:نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] dnayevwdem49f5yv5cp8btzckaybk2h 0 6739965 42127912 2025-06-19T04:24:36Z Luckie Luke 573979 ابرابزار 42127912 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=گاگیک مخیان | image= | order =نماینده دوره سوم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۳ | term_end =۲۰۰۷ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۵۵|۲|۲|mf=y}} | birth_place = [[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | occupation= | party =[[حزب کشور قانونمند]] | alma_mater = [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] }} '''گاگیک مخیان''' ({{Lang-hy|Գագիկ Դանիելի Մխեյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۵۵|۲|۲|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۲۰۰۳ تا تاریخ ۲۰۰۷ سمت نمایندگی دوره سوم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۲ فوریهٔ ۱۹۵۵ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{پاک‌کن}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://hy.wikipedia.org/wiki/Գագիկ_Մխեյան|عنوان =Գագիկ Մխեյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|119|Գագիկ Մխեյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} * {{ru.hayazg.info|Мхеян_Гагик_Даниелович|}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:مخیان، گاگیک}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۵۵ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران اهل ایروان]] [[رده:سیاستمداران حزب کشور قانونمند]] [[رده:نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] 1hxldspvo3yzif24dsgpo1fmep6683c 0 6739966 42127915 2025-06-19T04:34:48Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام، ابرابزار 42127915 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=هاملت زاکاریان | image= | order =نماینده دوره چهارم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۷ | term_end =۲۰۱۲ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|1944|3|10|mf=y}} | birth_place =<!-- [[]]، [[]] --> ([[استان تاووش]])، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[ارمنستان]] | occupation= [[استاد]] | party =[[حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] | education = دکتری علوم اقتصادی | alma_mater = دانشکده اقتصاد [[دانشگاه دولتی ایروان]] }} '''هاملت آوتیسی زاکاریان''' ({{Lang-hy|Համլետ Ավետիսի Զաքարյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|1944|3|10|mf=y}}) یک [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۲۰۰۷ تا تاریخ ۲۰۱۲ سمت نمایندگی دوره چهارم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۰ مارس ۱۹۴۴ در [[استان تاووش]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه دولتی ایروان]] فارغ‌التحصیل شد. <!-- وی همچنین برنده [[]] شده است. --> == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{پاک‌کن}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =|عنوان =Համլետ Զաքարյան|زبان =ارمنی|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|997|Համլետ Զաքարյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} * {{am.hayazg.info|4600|Համլետ Զաքարյան}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:زاکاریان، هاملت}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه دولتی ایروان]] [[رده:زادگان ۱۹۴۴ (میلادی)]] [[رده:اهالی استان تاووش]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران حزب جمهوری‌خواه ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] l4dxbtmjwgsjdvz12fgtw8bueph7wgf 119 6739967 42127916 2025-06-19T04:35:13Z Mustafaahmadi123 1405445 صفحه‌ای تازه حاوی «حاجی عبدلشکور ~~~~» ایجاد کرد 42127916 wikitext text/x-wiki حاجی عبدلشکور [[کاربر:Mustafaahmadi123|Mustafaahmadi123]] ([[بحث کاربر:Mustafaahmadi123|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۴:۳۵ (UTC) 2h28iqdl9t9gvu3lmtfgrnbpec8o6rv 1 6739968 42127939 2025-06-19T05:15:49Z Luckie Luke 573979 صفحه‌ای تازه حاوی «Mikael Vardanyan ( ارمنی: Միքայել Վարդանյան ، 11 ژوئن 1973، ایروان، جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی، اتحاد جماهیر شوروی ) یک تاجر، نیکوکار ارمنی، [۱] مالک گرند هولدینگ، پسر ارشد هرانت واردانیان است. [۱] میکائیل واردانیان در 11 ژوئن 1973 در ایروان، در خانوا...» ایجاد کرد 42127939 wikitext text/x-wiki Mikael Vardanyan ( ارمنی: Միքայել Վարդանյան ، 11 ژوئن 1973، ایروان، جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی، اتحاد جماهیر شوروی ) یک تاجر، نیکوکار ارمنی، [۱] مالک گرند هولدینگ، پسر ارشد هرانت واردانیان است. [۱] میکائیل واردانیان در 11 ژوئن 1973 در ایروان، در خانواده هرانت واردانیان و زینا موروزیان متولد شد. [۱] در سال ۱۹۹۰ از دبیرستان شماره ۱۳۲ فارغ‌التحصیل شد. از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ در موسسه پلی تکنیک ایروان تحصیل کرد. [۱] از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ در OJSC Grand Club مشغول به کار بود و از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ مدیر اجرایی JV International Masis Tabak Co Ltd بود. از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ عضو مجلس ملی جمهوری ارمنستان ، غیرحزبی بود. [۱] از سال ۲۰۱۲، میکائیل و کارن واردانیان مدیریت گرند هولدینگ تأسیس شده توسط هرانت واردانیان را بر عهده دارند. از سال ۲۰۰۷، گرند هولدینگ اولین مالیات‌دهنده، صادرکننده و کارفرما در حوزه تولید جمهوری ارمنستان بوده است. [۱] به پاس فعالیت‌های برجسته دولتی و اجتماعی، در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱، به میکائیل واردانیان مدال مخیتار گوش اهدا شد. [۲] با توجه به سهم قابل توجه در توسعه جامعه ماسیس ، در 10 اکتبر 2024، به میکائیل واردانیان عنوان شهروند افتخاری جامعه ماسیس اعطا شد [۱] . میکائیل واردانیان همچنین پروژه‌های خیریه بزرگی را اجرا می‌کند. این نیکوکار به افراد دارای معلولیت، مادران خانواده‌های پرجمعیت و مادران مجرد، خانواده‌های سربازان متوفی، مدارس استثنایی، مؤسسات پزشکی دولتی کمک مالی ارائه می‌دهد، تجهیزات کشاورزی را برای خانواده‌های روستایی کم‌درآمد و غیره فراهم می‌کند. در چارچوب برنامه‌های خیریه، با تأمین مالی میکائیل واردانیان، پروژه‌های مختلف و بزرگی برای بهبود زیرساخت‌های جوامع در جوامع مرزی منطقه تاووش اجرا شده است. [۱] [۲] [۳] در سال ۲۰۱۵، میکائیل واردانیان به همراه برادرش کارن واردانیان ، ساخت کلیسای سنت تادئوس در ماسیس را که با بودجه پدرشان هرانت واردانیان انجام شده بود، به پایان رساندند. [۱] [۲] در سال ۲۰۱۹، با ابتکار و تأمین مالی میکائیل و کارن واردانیان ، پارک ۲۸۰۰ سالگی ایروان ساخته شد. علاوه بر ساخت پارک، بنیاد خیریه خانواده واردانیان، از سال ۲۰۱۹ و به مدت ۹۹ سال آینده، تمام هزینه‌های مراقبت و نگهداری از پارک را نیز پوشش خواهد داد. [۱] [۲] [۳] متاهل، دارای سه فرزند. ساکن ایروان . [۱][نیازمند منبع][ نیازمند منبع ] اسکواش [۱] و بسکتبال را دوست دارد و بازی می‌کند. kvskb1oaj2obv35qaexralkxf2qj571 3 6739969 42127974 2025-06-19T05:53:43Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42127974 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/پنجشیر420|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- &mdash; [[User talk:KOLI|<span style="color:#873636">K</span><span style="color:#36c">O</span><span style="color:#d33">L</span><span style="color:#fc3">I</span>]] ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۵:۵۳ (UTC) 89si9dzk6nx299fbj74f3l7tpnkjadx 0 6739970 42127984 2025-06-19T05:58:14Z Luckie Luke 573979 Luckie Luke صفحهٔ [[هراند خاچاتریان]] را به [[هراند خاچاطریان]] منتقل کرد 42127984 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[هراند خاچاطریان]] {{R from move}} rmfb7m93nj1q4j7c014hvdpusfqg3i7 1 6739971 42127986 2025-06-19T05:58:15Z Luckie Luke 573979 Luckie Luke صفحهٔ [[بحث:هراند خاچاتریان]] را به [[بحث:هراند خاچاطریان]] منتقل کرد 42127986 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:هراند خاچاطریان]] {{R from move}} 16rlyj8hrlovndq68jrqjgxevc2wanw 0 6739972 42127999 2025-06-19T06:10:22Z Luckie Luke 573979 اصلاح ارقام 42127999 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=میکائیل وارطانیان | image=Mikayel Vardanyan.jpg | order =نماینده دوره‌های سوم و چهارم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۳ | term_end =۲۰۱۲ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۳|۶|۱۱|mf=y}} | birth_place =[[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | parents = [[هرانت واردانیان]] و زینا موروزیان | occupation= [[کارآفرین]]، | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] | awards = {{روبان مدال مخیتار گش}} }} '''میکائیل وارطانیان''' ({{Lang-hy|Միքայել Վարդանյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۷۳|۶|۱۱|mf=y}}) یک کارآفرین و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۲۰۰۳ تا تاریخ ۲۰۱۲ سمت نمایندگی دوره‌های سوم و چهارم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۱ ژوئن ۱۹۷۳ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. وی همچنین برنده [[مدال مخیتار گوش]] شده است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/wiki/Mikael_Vardanyan|عنوان =Mikael Vardanyan |زبان =en|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|36|Միքայել Վարդանյան}} * {{Parliament.am|873|Միքայել Վարդանյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{کارآفرین ارمنی-خرد}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:وارطانیان، میکائیل}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه]] [[رده:زادگان (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:سیاستمداران حزب]] [[رده:نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] bthvlzxzzwoxvn6s4lcxpess8sah9zq 42128001 42127999 2025-06-19T06:11:32Z Luckie Luke 573979 + 2 رده، ± 3 رده ([[وپ:هات‌کت|هات‌کت]]) 42128001 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=میکائیل وارطانیان | image=Mikayel Vardanyan.jpg | order =نماینده دوره‌های سوم و چهارم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۳ | term_end =۲۰۱۲ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۳|۶|۱۱|mf=y}} | birth_place =[[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | parents = [[هرانت واردانیان]] و زینا موروزیان | occupation= [[کارآفرین]]، | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] | awards = {{روبان مدال مخیتار گش}} }} '''میکائیل وارطانیان''' ({{Lang-hy|Միքայել Վարդանյան}}؛ زادهٔ {{تاریخ تولد|۱۹۷۳|۶|۱۱|mf=y}}) یک کارآفرین و [[سیاستمدار]] اهل [[ارمنستان]] است که از تاریخ ۲۰۰۳ تا تاریخ ۲۰۱۲ سمت نمایندگی دوره‌های سوم و چهارم [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] را برعهده داشت. == زندگی‌نامه == در ۱۱ ژوئن ۱۹۷۳ در [[ایروان]] به دنیا آمد و از [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] فارغ‌التحصیل شد. وی همچنین برنده [[مدال مخیتار گوش]] شده است. == جستارهای وابسته == * [[فهرست سیاستمداران ارمنی]] {{-}} == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} * {{یادکرد-ویکی|پیوند =https://en.wikipedia.org/wiki/Mikael_Vardanyan|عنوان =Mikael Vardanyan |زبان =en|بازیابی =}} {{چپ‌چین}} * {{Avproduction.am|-|}} * {{cite book |last1= Այվազյան|first1= Հ. Մ.|last2= |first2= |last3= |first3= |last4= |first4= |date= 2005 |title= Ով ով է. հայեր (կենսագրական հանրագիտարան: Երկու հատորով) |url=http://www.anunner.com/?fbclid=IwAR3bzwapJkkTtI4I6QPOaZ8PZtV1bSlfvVnKiwCslcv5pWKTSd57ZWgFTzY |deadurl= |format= |language= |location= Երևան |publisher= Հայկական հանրագիտարան հրատ.|pages= |volume=առաջին |isbn= |archiveurl= |archivedate= |accessdate= |via= |quote=}} * {{Parliament.am|36|Միքայել Վարդանյան}} * {{Parliament.am|873|Միքայել Վարդանյան}} * {{cite web |url=http://www.gov.am/am/previous-ministers/ |title=Պատմական ակնարկ - Նախկին նախարարներ … |last= |first= |author= |authorlink= |last2= |first2= |author2= |authorlink2= |date= |year= |website= Gov.am |series= |publisher= |location= |page= |pages= |at= |language= |type= |format= |archive-url= |archive-date= |deadurl= |accessdate= |quote= |ref=}} <!-- * {{cite web |url= |title= |last1= |first1= |last2= |first2= |date= |website= |publisher= |accessdate=}} --> {{پایان چپ‌چین}} {{نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان}} {{داده‌های کتابخانه‌ای}} {{داده‌های کتابخانه‌ای مشاهیر ارمنی}} {{کارآفرین ارمنی-خرد}} {{سیاست‌مدار ارمنی-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:وارطانیان، میکائیل}} [[رده:اعضای مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] [[رده:زادگان ۱۹۷۳ (میلادی)]] [[رده:سیاستمداران اهل ارمنستان]] [[رده:کارآفرینان اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره سوم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:نمایندگان دوره چهارم مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] [[رده:اهالی ایروان]] 9uyncdkvwjjk6id726fcwgk90usycwh 42128028 42128001 2025-06-19T06:47:08Z Gbp190 594383 42128028 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name=میکائیل وارطانیان | image=Mikayel Vardanyan.jpg | order =نماینده دوره‌های سوم و چهارم{{پاک‌کن}}[[مجلس ملی جمهوری ارمنستان]] | parliamentarygroup = - | party_election = | election_date = | constituency = | term_start =۲۰۰۳ | term_end =۲۰۱۲ | predecessor = | successor = | order2 = | parliamentarygroup2 = | party_election2 = | election_date2 = | constituency2 = | term_start2 = | term_end2 = | predecessor2 = | successor2 = | birth_date= {{تاریخ تولد و سن|۱۹۷۳|۶|۱۱|mf=y}} | birth_place =[[ایروان]]، [[جمهوری شوروی سوسیالیستی ارمنستان]] | death_date= | death_place = | nationality= [[مردم ارمنی|ارمنستان]] | parents = [[هرانت واردانیان]] و زینا موروزیان | occupation= [[کارآفرین]]، | party =[[کنشگر سیاسی مستقل]] | alma_mater = [[دانشگاه ملی پلی‌تکنیک ارمنستان]] | awards = {{روبان مدال مخیتار گش}} }} '''میکائیل واردانیان''' ({{langx|hy|Միքայել Վարդանյան}}؛ زادهٔ ۱۱ ژوئن ۱۹۷۳، ایروان، [[جمهوری سوسیالیستی ارمنستان|جمهوری سوسیالیستی ارمنستان، اتحاد شوروی]]) تاجر و نیکوکار ارمنی، مالک «گرند هولدینگ» و فرزند ارشد [[هرانت واردانیان]] است.{{sfn|خانواده واردانیان}} <ref>{{Cite web |date=2024-11-06 |title=هدیه برادران واردانیان به شهر ماسیسی به مبلغ ۹۲۰ میلیون درام |url=https://lurer.com/article/414875/en |access-date=2024-11-25 |website=lurer.com}}</ref> == زندگینامه == میکائیل واردانیان در ۱۱ ژوئن ۱۹۷۳ در ایروان، در خانواده‌ی هرانت واردانیان و زینا موروزیان به دنیا آمد.{{sfn|خانواده واردانیان}} او در سال ۱۹۹۰ از دبیرستان شماره ۱۳۲ فارغ‌التحصیل شد. از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵ در [[دانشگاه پلی‌تکنیک ملی ارمنستان|مؤسسه پلی‌تکنیک ایروان]] تحصیل کرد.<ref>{{Cite web |title=عنوان‌های افتخاری جمهوری ارمنستان – کتابخانه – رئیس‌جمهور جمهوری ارمنستان |url=https://www.president.am/en/honorary-titles/33/ |website=www.president.am}}</ref> از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ در شرکت سهامی «گرند کلاب» (Grand Club) فعالیت کرد و از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ مدیر اجرایی شرکت مشترک «ماسیس تَبَک» (Masis Tabak Co Ltd) بود. او از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ عضو [[مجلس ملی جمهوری ارمنستان|مجلس ملی ارمنستان]] به‌عنوان نماینده مستقل بود.{{sfn|خانواده واردانیان}} == فعالیت == از سال ۲۰۱۲، میکائیل و کارن واردانیان مدیریت شرکت «گرند هولدینگ» را که توسط [[هرانت واردانیان]] تأسیس شده بود، بر عهده دارند. از سال ۲۰۰۷ تاکنون، «گرند هولدینگ» بزرگترین مالیات‌دهنده، صادرکننده و کارفرما در بخش تولید جمهوری ارمنستان محسوب می‌شود.<ref name=":0">{{Cite web |last=LLC |first=Helix Consulting |title=تولید شیرینی در ارمنستان دارای سابقه‌ای صدساله است. "گرند کندی" صدمین سالگرد تولید شیرینی ارمنی را جشن می‌گیرد |url=https://www.aysor.am/en/news/2024/09/26/Grand-Candy/2332688 |access-date=2024-11-25 |website=www.aysor.am |language=en}}</ref> در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۱، به پاس خدمات برجسته دولتی و اجتماعی، نشان «مخیتار گوش» به میکائیل واردانیان اعطا شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/en/honorary-titles/33/|title=عنوان‌های افتخاری جمهوری ارمنستان – کتابخانه – رئیس‌جمهور جمهوری ارمنستان|website=www.president.am}}</ref> با توجه به نقش مهم او در توسعه [[ماسیس، ارمنستان|جامعه ماسیسی]]، در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴، عنوان «شهروند افتخاری جامعه ماسیسی» به او اعطا شد.<ref>{{Cite web|url=https://www.tert.am/en/news/2024/10/10/miqayel-vardanyan/4190928|title=تاجر و نیکوکار میکائیل واردانیان عنوان شهروند افتخاری جامعه ماسیسی را دریافت کرد|website=www.president.am}}</ref> == منابع == {{پانویس}} == پیوند به بیرون == * [https://www.president.am/en/honorary-titles/33/ صفحه رسمی افتخارات در وب‌سایت رئیس‌جمهور ارمنستان] * [https://www.aysor.am/en/news/2024/09/26/Grand-Candy/2332688 مقاله درباره گرند کندی] * [https://lurer.com/article/414875/en هدیه ۹۲۰ میلیون درامی به ماسیسی] [[رده:کارآفرینان اهل ارمنستان]] [[رده:نمایندگان مجلس ملی (ارمنستان)]] [[رده:افراد زنده]] [[رده:زادگان ۱۹۷۳ (میلادی)]] ppkfp4pr8ma7i2z7mtsgaegbxyvpwva 3 6739973 42128073 2025-06-19T08:16:17Z Ontzak 467686 Ontzak صفحهٔ [[بحث کاربر:Christian9880]] را به [[بحث کاربر:Mr. PowerUp98]] منتقل کرد: صفحه در ضمن تغییر نام کاربر «[[Special:CentralAuth/Christian9880|Christian9880]]» به «[[Special:CentralAuth/Mr. PowerUp98|Mr. PowerUp98]]» به طور خودکار منتقل شد 42128073 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث کاربر:Mr. PowerUp98]] {{R from move}} irpe1zrea5vng1erebq380or51nni8y 3 6739974 42128074 2025-06-19T08:17:20Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42128074 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Faeeq yonusi|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:Kourosh Tehrani|کوروش تهرانی]] ([[بحث کاربر:Kourosh Tehrani|بحث]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۱۷ (UTC) 1g17rorj7nh2uhj1xnzzdamqbx620oz 3 6739975 42128076 2025-06-19T08:23:49Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42128076 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Ahmadahmadahmadi123|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">'''ImanFakhri'''</font>]][[بحث_کاربر:ImanFakhri|<font color="#d6c57b">''<small>^Talk</small>''</font>]] ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۲۳ (UTC) dau9fevve4uaculrmav0cvhzvyjc2r7 3 6739976 42128095 2025-06-19T08:58:11Z پیام به کاربر جدید 374638 افزودن [[الگو:خوشامد|پیام خوش‌آمد]] به صفحهٔ بحث کاربر تازه 42128095 wikitext text/x-wiki == خوش‌آمدید == <div style="padding: 3px; direction: ltr; text-align: left; font-size: small;" lang="en">Can't read Persian? Read this message in [[Template:Welcome|English]] [[File:Flag of the United Kingdom.svg‎|25px|alt=|link=Template:Welcome]] or [[Template:Bienvenue|French]] [[File:Flag of France.svg|21px|alt=|link=Template:Bienvenue]] </div> سلام «{{BASEPAGENAME}}»، به ویکی‌پدیا [[ویکی‌پدیا:خوش‌آمدید|خوش‌آمدید]]! از [[ویژه:مشارکت‌ها/Faizudeenfaeeq|مشارکت‌های شما]] سپاسگزارم. امیدوارم که از اینجا خوشتان بیاید و تصمیم به ماندن بگیرید. پیوندهای زیر صفحه‌های مفیدی هستند که خواندن آن‌ها به کاربران جدید توصیه می‌شود: {| |[[پرونده:BluePillar.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:پنج بنیاد|پنج اصل بنیادی ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:Emojione_1F4DA.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:آموزش سریع|آموزش سریع]] و [[ویکی‌پدیا:خودآموز|خودآموز ویرایش در ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon bulb2-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[راهنما:فهرست|راهنمای ویکی‌پدیا]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon edit-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه|شیوه‌نامه و ساختار مقاله]] |- |[[پرونده:Farsi.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:صفحه‌کلید فارسی|صفحه‌کلید فارسی]] (چگونه با حروف فارسی بنویسیم؟) |- | [[پرونده:OOjs_UI_icon_speechBubbles-rtl-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه|قهوه‌خانه]] (جایی برای گفتگو دربارهٔ مسائل فنی و سیاست‌های ویکی‌پدیا یا پرسیدن سؤال) |- |[[پرونده:OOjs UI icon alert destructive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا چه چیزی نیست|ویکی‌پدیا چه چیزی نیست]] و [[ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه|آشنایی با دانشنامه]] |- |[[پرونده:Newspaper Cover Copyright.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:راهنمای حق تکثیر|راهنمای حق تکثیر]] |- |[[پرونده:OOjs UI icon star-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||[[ویکی‌پدیا:مقاله‌های برگزیده|مقاله‌های برگزیده]] (مقاله‌های برگزیده ویکی‌پدیای فارسی) |- |[[پرونده:OOjs UI icon academic-progressive.svg|25px|راست|پیوند=|جایگزین=]]||اگر نیاز به کمک برای آشنایی با دانشنامه ویکی‌پدیا دارید نام خود را در [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه معلمان راهنما/فهرست شاگردان|فهرست شاگردان]] با <nowiki>~~~~</nowiki> ثبت نمایید. |} <strong>توجه کنید:</strong> اگر برای نوشتن مقاله عجله دارید، لطفاً پیش از نوشتن آموزش‌های زیر را مشاهده کنید تا بیشتر با چم‌وخم کار آشنا شوید و در پایان '''[[ویکی‌پدیا:ایجاد مقاله]]''' را مطالعه کنید. {|align="center" style="border:solid 3px #fc3;" |{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:{{FULLPAGENAME}}|withJS=MediaWiki:Intro-run.js}}|آشنایی با محیط ویکی‌پدیا}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-article-run.js}}|آشنایی با یک مقالهٔ استاندارد}}||{{Clickable button|نشانی={{نشانی‌کامل:وپ:صفحه_تمرین|action=edit&withJS=MediaWiki:Intro-edit-run.js}}|آشنایی با محیط ویرایش ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}}||{{Clickable button|نشانی={{fullurl:یک_مقاله_نمونه|withJS=MediaWiki:Intro-advanced-article.js}}|آشنایی بیشتر با محیط ویکی‌پدیا|external=true|iconPrimary=ui-icon-comment}} |} [[پرونده:Signature-guide.png|چپ|جایگزین=مکان دکمهٔ امضا]] امیدوارم از [[ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان|ویکی‌پدیانویس]] بودن لذت ببرید! لطفاً برای آزمایش از [[ویکی‌پدیا:صفحه تمرین]] استفاده کنید و در صورتی که سؤال فنی پیرامون ویکی‌نویسی داشتید، به [[ویکی‌پدیا:درخواست راهنمایی|درخواست راهنمایی]] بروید، یا اینکه از من در صفحهٔ بحثم بپرسید. فراموش نکنید که در <strong>صفحه‌های بحث</strong> و در انتهای هر پیام که می‌نویسید نام خود را با چهار علامت مدک امضا کنید (<nowiki>~~~~</nowiki>)، تا نام شما به همراه تاریخ به عنوان امضا درج شود. لطفاً به هیچ وجه در <em>مقاله‌ها</em> امضا نکنید. باز هم خوش‌آمد می‌گویم. شاد باشید! -- [[کاربر:shahnamk|<span style="font-family: times; text-shadow: 0 0.1em .11em #6af; font-size: 12.1pt;">'''شهنام''' <big>^ک</big></span>]] ([[بحث کاربر:shahnamk|<span title="گفتگو" style="cursor: crosshair;">گفتگو</span>]]) ۱۹ ژوئن ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۵۸ (UTC) bx685z30ec2hmfut0m9n9bl68h2ed17 0 6739977 42128110 2025-06-19T09:48:52Z Šemsi-begBranković 1222009 صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = ابراهیم اوستاودیچ | تصویر =Ibrahim Ustavdić.jpg|200px | توضیح تصویر = | نام اصلی = '''ابراهیم اوستاودیچ''' | زمینه فعالیت = | ملیت = | تاریخ تولد = [[۱۸۷۸]] | محل تولد...» ایجاد کرد 42128110 wikitext text/x-wiki {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | نام = ابراهیم اوستاودیچ | تصویر =Ibrahim Ustavdić.jpg|200px | توضیح تصویر = | نام اصلی = '''ابراهیم اوستاودیچ''' | زمینه فعالیت = | ملیت = | تاریخ تولد = [[۱۸۷۸]] | محل تولد = [[گراچانیتسا، بوسنی و هرزگوین|گراچانیتسا]]، [[پرونده:Ottoman flag.svg|25px]] [[امپراتوری عثمانی]] | والدین = | تاریخ مرگ = [[۱۹۷۴]] | محل مرگ = [[سارایوو]]، [[برچکو]] {{YUG}} | محل زندگی = | مختصات محل زندگی = | مدفن = |در زمان حکومت = |اتفاقات مهم = | نام دیگر = |لقب = |بنیانگذار = | پیشه = [[معلم]] | سال‌های نویسندگی = |سبک نوشتاری = |کتاب‌ها = |مقاله‌ها = |نمایشنامه‌ها = |فیلم‌نامه‌ها = |دیوان اشعار = |تخلص = |فیلم (های) ساخته بر اساس اثر(ها)= | همسر = | شریک زندگی = | relatives = [[ادوین کانکا کودیچ|ادوین کانکا چودیچ]] | فرزندان = |تحصیلات = |دانشگاه = |حوزه = |شاگرد = |استاد = |علت شهرت = | تأثیرگذاشته بر = | تأثیرپذیرفته از = | وب‌گاه = | جوایز اسکار = | جوایز آفی = | جایزه اریل = | جوایز بافتا = | جوایز سزار = | جوایز امی = | filmfareawards = | جوایز جمینای = | جوایز گوی طلایی = | جوایز تمشک طلایی = | جوایز گویا = | جوایز گرمی = | جوایز ایفتا = | جوایز لورنس الیور = | naacpimageawards = | جوایز فیلم ملی = | جوایز ساگه = | جوایز تونی = | جوایز = |گفتاورد = |امضا = }} '''ابراهیم اوستاودیچ''' ({{lang-bs|Ibrahim Ustavdić}}؛ ۱۸۷۸-۱۹۷۴)، یک مربی [[بوسنی و هرزگوین| بوسنیایی]]، اولین [[گراچانیتسا، بوسنی و هرزگوین|گراچانیتسای]] [[معلم]]<ref>"Jedan pogled na ulogu i mjesto gračaničkih intelektualaca u preobražaju svoga zavičaja". Gračanički glasnik, pp 41</ref> و مدیر اولین مدرسه ابتدایی ملی در گراچانیتسا بود. یکی از مهمترین شخصیت‌های تاریخ گراچانیتسا.<ref>"Sto godina Narodne osnovne škole u Gračanici: Uz pregled razvoja osnovnog školstva na području opštine Gračanica". Gračanica, 1986. pp 35</ref> == منابع == {{پانویس|چپ‌چین=بله}} == پیوند به بیرون == {{انبار-رده}} {{سیاست‌مدار-خرد}} {{ترتیب‌پیش‌فرض:کودیچ، ادوین کانکا}} [[رده:زادگان ۱۸۷۸ (میلادی)]] [[رده:درگذشتگان ۱۹۷۴ (میلادی)]] [[رده:بوسنیایی‌ها]] [[رده:تاریخ بوسنی و هرزگوین]] [[رده:مردم بوسنیایی بوسنی و هرزگوین]] [[رده:مسلمانان اهل بوسنی و هرزگوین]] [[رده:مسلمانان سنی اهل بوسنی و هرزگوین]] d0kof2rmuah0ttucid3n54iys53r4wn 0 6739978 42128133 2025-06-19T11:04:38Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[سپاه شانزدهم هوابرد]] را به [[سپاه هجدهم هوابرد]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 42128133 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[سپاه هجدهم هوابرد]] {{R from move}} e9hb130npur07qz8xmtqewhq6h7lj2u 0 6739979 42128142 2025-06-19T11:50:30Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[مذاکرات ایران و آمریکا]] را به [[مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 42128142 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] {{R from move}} 7g8fcifelxerrtv63yqy485jbb2l1g9 1 6739980 42128144 2025-06-19T11:50:30Z Mohafezatkar 591080 Mohafezatkar صفحهٔ [[بحث:مذاکرات ایران و آمریکا]] را به [[بحث:مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] منتقل کرد: [[وپ:نام رایج|نام رایج]] در [[وپ:منابع معتبر|منابع معتبر]] فارسی‌زبان 42128144 wikitext text/x-wiki #تغییر_مسیر [[بحث:مذاکرات ایران و آمریکا ۲۰۲۵]] {{R from move}} ijc2hfgtkv19phdqdyq0ffgoavxnz1m